Meander 2023 nr. 1, januari - maart, jaargang 22

Natuurpunt

Natuurpunt is een vrijwilligersvereniging die kwetsbare en bedreigde natuur in Vlaanderen beschermt. Met 48.000 vrijwilligers en bijna 500 werknemers beheren we natuurgebieden met een totale oppervlakte van 26.000 ha. We voeren natuurstudies uit en zetten vorming en workshops op om mensen dichter bij de natuur te brengen. Met 123.000 aangesloten gezinnen zijn we de grootste natuurbeschermingsorganisatie in Vlaanderen.

Lid worden

Door overschrijving van 38 euro op rekening BE17 2300 0442 3321 met vermelding ‘nieuw lid’. Als lid ontvangt u automatisch het nationaal contactblad ‘Natuur.blad’. Extra abonnementen: Natuur.focus (natuurstudie en –beheer) 13 euro en Natuur.oriolus (vogelstudie) 12 euro. Beide extra abonnementen samen 21 euro.

Meander

Meander is het gratis driemaandelijks contactblad voor de leden van Natuurpunt in de afdelingen Balen-Nete, Geel-Meerhout, Ham en Netebronnen (Dessel-Mol). Andere geïnteresseerde leden van Natuurpunt kunnen een jaarabonnement op Meander nemen door overschrijving van 8 euro op rekening BE31 0015 6350 0055 van Meander.

De Meander is gratis te raadplegen op www.issuu.com/meanderland Oplage: 3000 exemplaren.

Redactie

Jef Sas, Marc Verachtert, Frans Emmerechts, Jeannine Simonis, Jan Albrecht, Wendy Thys, Arne Vermeulen, Mirella Bruynseels, René Ducastel, Jurgen Sophie, Veerle Van den Eynden.

Contact

Frans Emmerechts, frans.emmerechts@gmail.com.

Met dank aan onze fotografen

Katelijne Bohy, Gilbert Reypens, Frans Emmerechts, Paul Pugh, Aloïs Mertens, Wendy Thys, Cris Rutten, Dorien Dierckx, Jaak Geys, Tine Verschueren, Dirk Stynen, Jan Mangelschots, François Bartholomeeusen, René Ducastel, Paul Wouters, Marianne Horemans, Mirella Bruynseels, Fons Lommelen, Mai Mondelaers, Patrick Sterckx, Frank Boven, Andrea Nietvelt, Peter Stroobants, Bart Hulsmans, Frank Van Campenhout, Kristine Van Aken, Marleen Daems, Luc Goos, Staf Kauwenberghs, Lieve Willebrords, Maria Van Genechten, Rogier Tormans, Sabine Vantongerloo, Paul Helsen, Herman Berghmans, Ludo Belmans, Eef Weetjens, Tom Schildermans, Jan Albrechtn Danielle van Kuijk, Dries Bosmans, Stef Peeters.

Coverfoto’s: Geel nestzwammetje. © Paul Wouters en Marianne Horemans, Oehoe in een vliegkooi. © Frans Emmerechts, Kommavlinder © Bart Hulsmans, Roodborstje © Lieve Willebtords, Jaguar in Pantanal © Eef Weetjens.

Achtercover: Groot Vogelfeest. © Wendy Thys.

Op alle foto’s rusten auteursrechten. Voor de gegevens van de fotografen kunt u contact opnemen met de redactie.

Lay-out Meander

Arne Vermeulen en Jan Albrecht.

Deadline teksten volgende Meander

Maandag 16 januari 2023.

Verschijnt eind maart 2023. Inlichtingen voor het leveren van tekst en beeld: frans.emmerechts@gmail.com.

Giften

Giften voor de aankoop van natuurgebieden in de regio Meanderland zijn welkom op rekening BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt Beheer met vermelding van de naam en het nummer van het project dat je wenst te steunen. Vanaf €40 ontvang je een fiscaal attest.

3770 – Grote Netewoud

7709 – De Maat (Mol)

7067 – Zammelsbroek (Geel)

7088 – Neerhelst (Geel)

7118 – Griesbroek (Balen)

7725 – Buitengoor en Vleminksloop (Mol) 7734 – De Vennen (Balen)

7736 – Malesbroek (Geel/Meerhout) 7739 – Molse Nete (Balen/Mol)

7763 – Belsbroek-De Vloyen (Geel/Meerhout)

7769 – Breeven (Geel)

7779 – Scheppelijke Nete (Mol/Balen)

7783 – Selguis (Geel)

7784 – De Bleken (Mol)

7796 – Hezemeer (Meerhout)

8810 – De Rammelaars (Ham) 8874 – Veldhovenheide (Ham) 3283 – Natuur.huis De Rammelaars (Ham) F-04013 – Watermolen Meerhout

Contactadressen

Afdeling Netebronnen  jefsas@skynet.be  www.facebook.com/natuurpunt.netebronnen  www.natuurpunt.be/afdelingen/natuurpunt-netebronnen

Afdeling Geel-Meerhout  marc.verachtert@skynet.be  www.facebook.com/natuurpunt.afdeling.geel-meerhout  www.natuurpunt.be/afdelingen/natuurpunt-geel-meerhout

Afdeling Balen-Nete  tom.schildermans@skynet.be  www.facebook.com/natuurpunt.balen-nete  www.natuurpunt.be/afdelingen/natuurpunt-balen-nete

Afdeling Ham  frans.hoes2@telenet.be  www.facebook.com/natuurpunt.ham  www.natuurpunt.be/afdelingen/natuurpunt-ham

Bezoekerscentrum

Grote

Netewoud  bc.grotenetewoud@natuurpunt.be  www.facebook.com/GroteNetewoud  www.grotenetewoud.be

Animatoren bij evenementen Snuit van Natuurpunt. © Frans Emmerechts

Vrijwilliger aan het (voor)woord

Ik groeide op in Mol, in de vallei van de Molse Nete, nu het Molderbroek. In mijn vrije tijd ging ik veel buiten spelen: kampen bouwen op de hei, in bomen klimmen, met de jeugdbeweging neetzwieren, schaatsen op het ‘opgespoten gebied’, crossen met de fiets op kleine paadjes door bos en hei, kikkervisjes vangen in de beken, in mei veldbloemen plukken om bij het kapelletje te zetten… Er viel altijd wel iets te beleven. Later als leerkracht op de lagere school probeerde ik zo veel mogelijk natuurbeleving in mijn lessen te verweven. Ik twijfelde dan ook niet lang om mijn beroepsleven een twist te geven toen ik de kans kreeg om bosklassen te organiseren en later natuureducator te worden in de natuurdomeinen van de provincie Antwerpen. In die periode volgde ik vele cursussen van Natuurpunt, werd natuurgids en probeerde ik me ook hier in te zetten om de lokale organisatie te steunen door te helpen bij evenementen en activiteiten op verschillende vlakken: gidsen, spaghetti koken, afwassen, maaisel van weides afvoeren... Het was een fijne, enthousiaste groep waarin ik terechtkwam. Ik vind het fijn om me in te zetten, haal er voldoening uit, hou van de sociale contacten, leer veel bij over natuur, milieu en klimaat en geniet van het samenzijn met andere vrijwilligers. Tijdens de coronajaren mochten er weinig evenementen, activiteiten of wandelingen georganiseerd worden. De oproep van

de gemeente Mol voor vrijwilligers om Tuinranger te worden, kwam voor mij op het juiste moment. Ik volgde de opleiding in september 2021 en sinds begin 2022 maak ik hiervoor met veel plezier tijd vrij.

Een Tuinranger komt op aanvraag van de tuineigenaar gratis op bezoek en geeft tips en advies om de tuin biodiverser, klimaatrobuuster en natuurrijker te maken. Ook in je tuin kan je een verschil maken. In elke tuin is nog wel ruimte voor meer natuur. Een mooie (fruit)boom, een klimplant, een vijvertje, een vogelbosje… Wil je van jouw tuin een klimaatbestendig paradijsje maken dat bruist van leven? Ontdek dan of jouw gemeente of stad deelneemt aan het tuinrangerproject op www.tuinrangers.be en boek je lokale Tuinranger!

Zo hoop ik dat er nog vele generaties mogen genieten van de kostbare natuur, dat kinderen en jongeren er op een creatieve, avontuurlijke manier mee kennis kunnen maken en al spelend leren ontdekken hoe ingenieus Moeder Aarde in elkaar zit en er verwondering en respect voor krijgen. Zodat er altijd een enthousiaste groep mensen zal zijn die de natuur wil beschermen en ijveren voor haar behoud.

MARTINE DE JONGHE

Tuinranger Martine De Jonghe met Jef Sas. © Katelijne Bohy

We bezochten

VOC NETELAND

Vorige zomer trokken we met een groepje gidsen en begeleiders van de Totter-Rangers naar Herenthout. We waren er uitgenodigd door Christel Winckelmans en Gilbert Reypens, twee natuurgidsen van ‘onze’ laatste cursus die een educatieve missie hebben: mensen kennis laten maken met de natuur en de natuurlijke omgeving van onze dieren. Ze begeleiden als vrijwilliger groepen in het VOC en in het aanpalende bos.

Watermolen uit 1477 op de Wimp. © Katelijne Bohy

De twee kernopdrachten

VOC Neteland is een van de tien erkende ‘Vlaamse Opvang Centra’ voor inheemse wilde dieren en heeft twee kernopdrachten: opvang en verzorging van deze dieren en educatie en sensibilisering van het grote publiek.

Wilde dieren zijn vaak het slachtoffer van menselijke bewoning of activiteiten. Denk aan verkeersslachtoffers, vogels die tegen ramen vliegen, verstoorde nestjongen, dieren die verstrikt raken in een omheining… Het VOC specialiseerde zich om die dieren deskundig op te vangen, te verzorgen en na revalidatie opnieuw vrij te laten in de natuur. Gerevalideerde vogels die het vrijlaat krijgen van het VOC bovendien altijd een wetenschappelijke ring om de poot. De centrale databank van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) houdt hun gegevens bij en soms kan het dan gebeuren dat het KBIN aan het VOC een van haar vogels meldt, omdat hij door een vogelkijker in de natuur werd gezien, ergens in een overwinteringsgebied, tot duizenden kilometers ver!

Het VOC draagt in Herenthout ook zorg voor haar omgeving en probeert die zo in te richten dat ze een educatieve waarde heeft voor bezoekers. Een voorbeeld is de vijver. Samen met een rietveld zorgt die voor een ecologische zuivering van al het afvalwater. Zo ontstond er de laatste jaren een boeiend ecosysteem met salamanders, kikkers, libellen en andere waterdiertjes. Hier, maar ook op andere plekken van het terrein (een vroeger voetbalveld), kozen bestuurders voor een rijke diversiteit aan inheemse bomen, struiken en planten. Dat dit zijn vruchten afwerpt bewijzen de vele wilde dieren die nabij het opvangcentrum zijn komen wonen. Een ander voorbeeld van de educatieve waarde is het wandelpad dat het VOC samen met Natuurpunt aanlegde in het aangrenzende bos. Daar kunnen bezoekers (met of zonder gids) hun kennis over natuur aanscherpen. Langs dat wandelpad konden wij als gidsen uit Meanderland nog wat bijleren: onder daarvoor klaargelegde metalen platen leven hazelwormen. Mooie inlandse reptielen,

lijkend op slangen maar horend tot de hagedissen, en die we bij ons niet vlug (levend) aantreffen!

Ons bezoek achter de schermen

Vier dierenverzorgers en honderd vrijwilligers ontfermen zich over de binnengebrachte wilde dieren. Die kunnen gewond zijn, maar ook ziek. Het VOC vangt een 5000-tal dieren per jaar op waarvan de helft overleeft. Met periodes zijn een vijfde van de binnengebrachte dieren zieke of gewonde egels. Vaak verplaatst iemand een mesthoop waarin hun nest zich bevindt of kwam het dier in aanraking met een zelfrijdende grasmaaier. Wanneer de jongen gewond zijn of de moeder niet meer terugkomt brengt het VOC de diertjes groot. Dat begint voor zo’n egeltje dikwijls met een verblijf in de couveuse of op een warmtematje… Ook andere dieren komen binnen. Tijdens onze rondgang verbleven er in de kooien veel tuinvogels, een witte en een zwarte ooievaar, vier soorten uilen (oehoe, bosuil, kerkuil en steenuil), torenvalkjes, wilde eenden, jonge steenmarters, vossen, eekhoorns en zelfs twee jonge wespendieven, een moeilijke soort voor het VOC omdat ze leeft van raten met larven en poppen van bijen (en wespen), die voor mensen moeilijk te vinden zijn, maar niet als een bevriende imker een beetje wil meehelpen...

Zeer jong egeltje op warmtematje. © Frans Emmerechts

Wespendief. © Gilbert Reypens

Bosuil in het zonnetje. © Frans Emmerechts

Het educatief wandelpad Schambraekenbos en natuurgebied de Maasloop

Het natuurgebied de Maasloop ligt juist naast het VOC, in de vallei van de Wimp en grenst aan de vallei van de Grote Nete. Het bevat het Schambraekenbos. Hier bevindt zich het al genoemde educatieve wandelpad met de hazelwormen. Afhankelijk van hun voorkennis worden mensen er in de natuur geïntroduceerd of hebben ze de kans om via borden en enkele speelse didactische hulpmiddelen hun natuurkennis uit te diepen.

Door de vallei kan je mooie wandelingen maken. Behalve het bos bezit Natuurpunt er ook andere gronden. Toen Gilbert en Christel ons in de zomer gidsten was onze vereniging nog volop bezig percelen aan te kopen. Voor het beheer zorgt Natuurpuntafdeling Nete & Aa. Natuurpunt heeft met het beheer meerdere doelstellingen. Bossen van lork worden omgevormd tot gemengd loofbos met eik en met beuk en ook dennenbossen moeten gemengde bossen worden. Hooilandjes worden gemaaid en grazers houden de natte weilanden in stand. De historische hooilandjes zijn pareltjes

van botanische verscheidenheid. En vlakbij is er ook het kasteel van Herlaar, met zijn bossen en zijn vijvers. Op de Wimp, een zijrivier van de Grote Nete, bevindt zich een watermolen, verbouwd in het jaar 1477, maar al sinds 1846 niet meer in gebruik. Het domein is sinds 1986 beschermd als dorpsgezicht, de watermolen als monument.

Gilbert stelt het educatief wandelpad voor. © Frans Emmerechts

Op zoek naar salamanders en slakken in het Schambraekenbos. © Katelijne Bohy

Christel gidst in het VOC. © Frans Emmerechts

Ook een bezoekje brengen?

Voor ons als natuurgidsen was Herenthout een zeer boeiend uitje. Maar om te vermijden dat de wilde dieren aan mensen gewend raken en om hun revalidatie niet te storen, zijn de verzorgingsruimte en de dierenverblijven niet zomaar toegankelijk voor het publiek. Alleen tijdens de jaarlijkse open dag en met georganiseerde rondleidingen maak je kans op een kijkje achter de schermen van het VOC. En zelfs dan wil men de dieren niet te veel stress bezorgen. Daarom mag een groep bezoekers slechts 25

deelnemers tellen. Verenigingen en scholen zijn, na reservering, welkom voor geleide bezoeken achter de schermen, geleide activiteiten op het terrein van en rondom het VOC, of voor een combinatie van beide. Zo’n beetje wat wij als natuurgidsen van Meanderland aangeboden kregen.

Voor kleuter- en lagere-schoolklassen is er een keuze uit drie educatieve pakketten: ‘De zintuigen van de dieren’ (= een boswandeling), ‘Aan tafel met de dieren van het bos’ (ook een boswandeling), of ‘Onderzoek van waterdiertjes’. Voor deze laatste seizoensgebonden activiteit

moeten de kinderen wel minimaal 8 jaar oud zijn.

Reserveren doe je best zo vroeg mogelijk, minstens twee weken vooraf. Voor informatie stuur je een mailtje naar educatie@ vocneteland.be.

FRANS EMMERECHTS

Hazelworm. © Gilbert Reypens

Jong steenmartertje. © Frans Emmerechts

MOTTIGE NACHTEN IN MEANDERLAND

Wanneer ‘normale’ mensen slapen gaan dan zijn er andere die actief worden. Van maart tot september speelt zich op regelmatige basis eenzelfde wekelijks scenario af. ‘s Maandags begint reeds het raadplegen van weerberichten en meteo-apps om de weekend weersvoorspellingen met grote interesse te bestuderen. Blijft het droog? … Zal het voldoende warm zijn? … En liefst niet te helder, en dus ook geen volle maan… Dan start de adrenaline opbouw. En elke dag opnieuw checken, … hm misschien toch een onweersbuitje in de loop van de nacht? Als we tijdig stoppen dan moet het lukken... Of zullen we gokken op zaterdag? … Neen toch maar vrijdag… De over en weer berichten in de lokale Whatsapp-groep zorgen voor een toenemend enthousiasme en goesting om uit te rukken voor een nachtje motten vangen.

Sinds 2015 trekken we er met Vlinderwerkgroep Meanderland regelmatig op uit om de nachtelijke vlinder-biodiversiteit in onze regio in kaart te brengen. Individueel doen we dat ook regelmatig in onze eigen tuinen maar dikwijls is het leuker en interessanter om de natuurrijke gebieden van Meanderland te inventariseren. En geloof me, wat Vlaanderen

betreft wonen we in Meanderland in een top-motten-regio.

Met behulp van speciale UV lampen worden de nachtvlinders aangetrokken en landen ze op onze witte lakens of in onze vallen waar ze een tijdje verblijven tot we ze hebben gedetermineerd of gefotografeerd. Elk jaar is het anders, elk gebied is anders en je weet vooraf nooit hoe rijk de

oogst zal zijn.

In juni 2022 genoten we van enkele memorabele nachten.

Postelse overvloed

We schrijven 4 juni. Vijf mottenzotten verzamelen zich in Postel, we hebben vooraf goeie afspraken gemaakt met boswachter Werner en we stellen 8 nachtvlinderbakken + een laken op. Ons eerste gelukske, Wim Veraghtert (opperhoofd van motterend Vlaanderen) neemt ook deel aan de inventarisatiesessie. Dat scheelt heel veel opzoekwerk, het noteren van de soorten gaat 10 keer sneller met Wim in de buurt.

Het is juni, dus vrij laat donker, de eerste motten zijn pas vanaf 23 u op de afspraak. Rond middernacht staan er een kleine 50 soorten op de teller. We zetten onze ontdekkingstocht gestaag verder, van bak naar bak, van blauw smalsnuitje via gouden boogbladroller naar eppedwergspanner en berkenhermelijnvlinder enz. Bijna 1 u, Wim’s stem klinkt plots

De motteraars in actie. © Paul Pugh

...een nachtje motten vangen...

heel wat luider, ‘gestreepte tandvlinder’!, een soort die al lange tijd niet meer in de provincie Antwerpen was waargenomen, het beestje zal in de week die volgt ook nog de binnenlandse pers halen. Een uurtje later krijgen we een flinke stortbui te verwerken. Wim keert huiswaarts, 2 motteraars blijven ter plekke en doen een dutje, ondergetekende keert huiswaarts voor droge kledij, om 3.30 u het bed in, om 4.30 u terug op want om 5 u start het bekijken van de oogst. Bak na bak wordt leeggemaakt en elk beestje bekeken en dikwijls ook gefotografeerd. Omstreeks 8.30 u is de klus geklaard en hebben we 256 nachtvlindersoorten geregistreerd, een heerlijke nacht!

Belgische primeur in Breeven

Twee weken later zijn we weer klaar voor gelijkaardige uitspattingen. Nu is het decor van onze zoektocht het Natuurpunt-gebied Breeven in Geel. Een mooie avond en nacht leveren ook nu bijna 190 soorten nachtvlinders op. Iets na 2 u slaat de vermoeidheid toe, het regelmatig motten vangen in zomertijd eist zijn tol. De goesting om door te doen is op en net voor het opruimsignaal wordt er nog bijna ongeïnteresseerd een ieniemienie motje aangewezen. Wat een geluk dat we op dat moment Paul Pugh in ons midden hadden, deze vriendelijke in de Kempen residerende Engelsman is steeds alert en maakt prachtige macrobeelden van de kleinste beestjes. Zo ook nu en gelukkig maar. Paul vermoedt al dat dit wel eens

een bijzondere vangst kan zijn. Foto’s worden gepost op gespecialiseerde facebookgroepen, mails worden verstuurd en niet veel later horen we het verdict, bingo! België is een mottensoort rijker, de goudfranjedwergmot – Bohemannia auriciliella, werd voor de eerste keer waargenomen op 18 juni 2022 in Breeven in Geel.

De specialist ter zake, Erik Van Nieukerken, bioloog bij het Naturalis Biodiversity Center in Nederland is formeel. Hij schreef in 2020 een wetenschappelijk artikel over deze soort. Het beestje heeft niet alleen een prachtige naam het ziet er ook erg mooi uit al is het slechts enkele millimeter groot. Het behoort tot de familie van de dwergmineermotten (Nepticulidae). Als rups leven ze in de bladeren van bomen, waarschijnlijk van berk, en maken gangen in het blad die we ‘mijnen’ noemen. Van het geslacht Bohemannia komen er in onze regio nog 2 andere, eveneens zeldzame, soorten voor, de vroege appeldwergmot - Bohemannia pulverosella en de viervlekdwergmot –Bohemannia quadrimaculella.

De goudfranjedwergmot is bekend sinds 1909 en werd tot 2020 in Europa 28x gevonden waarvan 9x in Nederland, 2x in Frankrijk, 12x in Groot-Brittannië en telkens 1x in Bulgarije, Tsjechië, Zwitserland en Duitsland en dus nu ondanks onze slaperigheid ook in België ;-).

MARC MANGELSCHOTS

Volle bak! © Paul Pugh

Gevlekte zomervlinder – Comibaena bajularia. © Paul Pugh Zwarte rietprachtmot – Cosmopterix scribaella. © Paul Pugh

Goudfranjedwergmot – Bohemannia auriciliella. © Paul Pugh

TOTTERPAD BY NIGHT 2022

Nieuws uit het Bezoekerscentrum Grote Netewoud

10 november… een datum die voor het bezoekerscentrum ondertussen vast in de agenda staat. Een avond om enthousiaste totteraars te verrassen op het verlichte Totterpad. En niet alleen de ploeg van vrijwilligers verheugde zich om van deze avond een succes te maken. Bezoekers van heinde en ver kwamen in groten getale naar het bezoekerscentrum om dit nachtelijk avontuur mee te maken.

Bij de eerste schemering hadden de verhalenvertellers zich nog maar net geïnstalleerd of de eerste nieuwsgierige gezinnen kwamen al langs. Via lichtjes op het pad baanden ze hun weg van verteller naar verteller. Frans nam ons mee in de wondere wereld van de dieren die in het bos taart bakken, terwijl Rik langs de stroming van de Nete het overwinningsverhaal van de winterkoning uit de doeken deed. Bij Mai was het gezellig zitten, rond het vuur van de vos, die dacht dat hij slimmer was dan de kip. Totterman had zijn best gedaan zo veel mogelijk dieren uit het bos op te trommelen voor een spannend interactief verhaal en als kers op de taart nam gids Peter de dapperste kinderen nog mee langs verborgen wilgenpaden en gewaagde sprongen in de grachten…

Ten slotte gidste Bernard de Bever iedereen veilig naar het terras, waar nog vrolijk verder gespeeld, gebabbeld en genoten werd. De kleinsten konden nog grappige vogels knutselen bij Cris en Marleen. De vollemaan en de vuurlelies verlichtten de hele avond het stenen pad op de vijver, terwijl op het terras de honger gestild werd met pannenkoeken, soep, warme chocomelk en hotdogs.

In en rond het bezoekerscentrum wemelde het tot in de late uurtjes van jonge gezinnen. Totterpad by Night: niet voor niets een avond die voor velen in het geheugen gegrift staat!

Met dank aan de vele vrijwilligers voor hun onvermoeide hulp om deze avond voor zoveel gezinnen tot een succes te maken!

KAREN JANSSEN Foto's: Wendy Thys

In memoriam

Karel Belmans

NIEUWIGHEDEN in De Vennen en aan De Beekprik

Sinds juni 2021 beschikt afdeling Balen-Nete over een nieuwe locatie grenzend aan het prachtig natuurreservaat De Vennen: De Beekprik. Het voormalige voetbalterrein en de bijhorende kantine hebben ondertussen een makeover gekregen. De vennenwroeters (= de plaatselijke vrijwilligers) hebben er alles aan gedaan om alle voetbal-gerelateerde elementen om te vormen, zaken te herstellen, te poetsen, te vernieuwen en een uitnodigende natuur voor iedereen te creëren.

Pilootschool

In 2018 hadden we, samen met Eriks, een educatief bos aangeplant in de hoop er ooit scholen te kunnen ontvangen, en nu, door de aankoop van De Beekprik, kwam het plan om met scholen te werken in een stroomversnelling. Begin september 2022 mochten we ’t Graantje als pilootschool verwelkomen. De leerkrachten waren enthousiast over al die natuurpracht vlakbij hun school.

Het volledige programma voor kleuters en leerlingen van de eerste graad werd uitgewerkt en op 28 september was het zover: alle leerlingen kwamen kennismaken met onze gidsen en de omgeving. Leergierig en onderzoekend gingen ze mee op wandel en tussendoor genoten ze van de speelnatuur.

Project

Het hele project met ’t Graantje omvat vijf lesdagen waarbij de leerlingen op pad gaan met onze gidsen maar ook turnles krijgen, buitenlessen rekenen en taal en doe-momenten zoals samen lekkere netelsoep maken. Als afsluiter is er een feest waar de kinderen als kleine gidsen al het geleerde gaan vertellen aan hun ouders en grootouders en hen mee op pad nemen. Inmiddels gingen we ook aan tafel met de directie en de schepen van onderwijs om te bekijken hoe we het project verder kunnen uitrollen als een stevig onderbouwde samenwerking tussen verschillende partners.

Natuurpunters in De Vennen. © Wendy Thys

Onze gidsen begeleiden leerlingen van ’t Graantje. © Aloïs Mertens

WWF

In 2021 dienden we een project in bij het WWF met als thema ‘Van voetbalveld tot bloemenveld’. We werden gekozen en mochten aan de slag. Met de financiële steun kochten we banken en lieten we boomstammen leggen als speelnatuur. We plaatsten een bijenhotel en legden een bloemenveld aan dat helaas door de lange hete zomer nog niet helemaal kon openbloeien. Maar het bracht al wel meer leven en een uitnodigende omgeving, en we zagen al heel wat wandelaars die gebruik maakten van het nieuwe aanbod.

Weerstation

Op 5 oktober 2022 kregen we een echt ultramodern weerstation cadeau, geschonken door Gunter Willekens, lid van de Belgische Meteoclub. Mensen kunnen op elk moment de metingen bekijken via https://meteo-be.net/nl. Door dit weerstation kunnen we met Natuurpunt Balen-Nete verder de educatieve toer op. Voor de lessen aan scholen is het een absolute meerwaarde. De invloed van het weer en het veranderende klimaat op onze natuur, onze leefomgeving en zelfs onze economie is groot. En we kunnen voortaan ook de 2-wekelijkse metingen van de grondwaterstanden in 20 peilputten, uitgevoerd door onze vrijwilligers, aftoetsen aan de gevallen neerslag.

Te gekke bank

Om het allemaal nog wat mooier en aangenamer te maken kregen we van de CM een ‘te gekke bank’. Met onze vrijwilligers hebben we die bank aan een prachtige meander van de Nete geplaatst. Ze staat er als rustbank in een inspirerende omgeving. We hebben heel de oever langs de meander vrijgemaakt van opgeschoten els en er een van de mooiste plekjes gecreëerd van onze wandeling. Op de bank staat een QR-code die toegang geeft tot een verhaal over belangrijke en deugddoende ervaringen bij wandelingen in de natuur, ingesproken door Sien Eggers.

Als Natuurpunt Balen-Nete zullen we De Vennen en De Beekprik verder uitbouwen. We hopen op nog veel meer wandelaars en bezoekers. Ook bekijken we welke opleidingen we er zouden kunnen geven. We houden jullie op de hoogte! Maar kom nu zeker al eens langs om te genieten van onze natuur…

ALOÏS MERTENS

-Kinderen op de speelnatuur. © Aloïs Mertens

Te gekke bank op mooi plekje. © Aloïs Mertens

Grote banken aan De Beekprik. © Aloïs Mertens

Het weerstation met links de schenker Gunter Willekens. © De Beekprik

DUISTERNIS

Duisternis. Het ontbreken van licht. Hoe vaak ervaren we dit nog wanneer we buiten zijn? Misschien ergens ver weg van wegen en bewoning, in een natuurgebied? Dan nog. Lichtvervuiling reikt enorm ver. Overal zien we de schijn van nabije steden, agglomeraties, wegen, zelfs serres, en is het nooit echt duister. Aurora metropolis, de lichtschijn van een grote stad. Soms mosterdkleurig, soms oranje, maar alom aanwezig. Hoe ver moeten we gaan om die niet te zien? Waar vinden we duisternis, en een natuurlijke sterrenhemel?

Nacht van de Duisternis

De jaarlijkse Nacht van de Duisternis georganiseerd door sterrenkunde- en natuurverenigingen vestigt de aandacht op de impact van lichthinder en lichtvervuiling op mensen, dieren en planten. Door lichten voor een nacht te doven kunnen we genieten van duisternis en een natuurlijke nachthemel. Maar die duisternis confronteert ons soms ook met een schrik voor het donker. Onze fantasie slaat op hol, denkend aan wat er rondom ons kan zijn in het duister, dat we niet zien. Zeker als we luisteren naar de nachtelijke geluiden in een bos.

De Rammelaars

In De Rammelaars brachten we duisternis en schrik samen (met een beetje licht) tijdens de Nacht van de Duisternis op 8 oktober. Theelichtjes markeerden net genoeg een nachtelijke wandeling doorheen het natuurgebied. Met (of zonder) fakkels wandelden bezoekers in kleine groepjes, onderweg op verschillende plaatsen luisterend naar het griezelverhaal van Kouwe Jan, geschreven door Martin Waddell, en ingelezen door Frans Hoes. Kouwe Jan waart rond op een kil kerkhof en bewaakt er de doden. Wil je een beetje mee-griezelen, dan kan je de kortfilm Cold Johnny, gebaseerd op ditzelfde verhaal, bekijken op YouTube. En Peter Leysen fladderde bij een vijver in het duister, wandelaars verrassend met een vleermuizenverhaal.

VEERLE VAN DEN EYNDEN Foto's: Jan Albrecht

Dag van de natuur 2022 NP Ham "De Rammelaars"

Foto's Danielle van Kuijk , Dries Bosmans en Stef Peeters

CURSUSAANBOD MEANDERLAND

Word Totter-Ranger in het Grote Netewoud

Ben je tussen 9 en 12 jaar* en wil je graag meer weten over de natuur? Volg dan de praktijkgerichte cursus Totter-Ranger. Je maakt kennis met de prachtige natuur op het Totterpad.

De cursus is steeds op woensdagnamiddag van 14 tot 17 u. Het slotfeest is op zaterdag met keuze uit voor- of namiddag. Afspraakplaats is telkens het Bezoekerscentrum Grote Netewoud, waar lokale natuurgidsen jullie zullen opleiden tot echte rangers.

Natuur-beleef-dagen in 2023

Je leert de natuur voelen, proeven, ruiken, bekijken en veel meer op volgende woensdagen 17, 24 en 31 mei, 7 juni. Op zaterdag 10 juni deel je je kennis met je familie, aansluitend met een uitreiking van de diploma’s en Totter-Ranger badges.

Inschrijvingen

Voor Natuurpunt-leden > Prijs: € 35 per kind. Voor niet-leden > Prijs: € 40 per kind. Loeppotje, zoekkaarten en wekelijks tussendoortje inbegrepen.

Je kan je bengel inschrijven via de website vanaf 15 januari: www.natuurpunt.be/totter-ranger Plaatsen zijn beperkt, maximum 30 deelnemers!

Locatie en info

Bezoekerscentrum Grote Netewoud

Watermolen 7, 2450 Meerhout Openingsuren: April - september: open van 11 tot 18 u Oktober - maart: open van 11 tot 17 u Maandag altijd gesloten Contact

014/21 34 50

www.grotenetewoud.be

WEZEL

Wilde dieren zijn vaak het slachtoffer van menselijke activiteiten. Denk aan verkeersslachtoffers, vogels die tegen ramen vliegen, dieren die verstrikt raken in een omheining… Als ze het overleven kan een VOC ze misschien opknappen. Als ze het niet overleven komen ze soms op de website www.dierenonderdewielen.be terecht, maar als ze niet al te gehavend zijn willen mensen ze wel eens laten opzetten.

In het Bezoekerscentrum Grote Netewoud krijgen we af en toe zo’n verongelukt dier uit de omgeving aangeboden om naar de taxidermist te brengen en het daarna tentoon te stellen in onze beperkte natuurhistorische collectie. Zo bracht Cris Rutten op 2 september 2021 een dood wezeltje binnen dat ze in Genepas te Meerhout gevonden had. Het was aangereden door een auto, lag daar langs de kant van de weg maar was uiterlijk nog bijna intact. Het ongeval was pas gebeurd, het beestje, een vrouwtje, was nog warm. Het is nu opgezet en te bewonderen in ons bezoekerscentrum.

Kleine marter

De wezel, het kleinste roofdier op aarde, een marterachtige, kennen wij ook als 'muishond' of als de 'rennende sigaar' die plotseling met golvende bewegingen en met 30 cm verre sprongen de weg oversteekt. Vrouwtjes zijn een stuk kleiner dan mannetjes. Ze zijn zelfs zo klein, dat ze woelmuizen (85% van hun menu!) tot in hun gangenstelsels kunnen achtervolgen.

Ze hebben een opvallende manier om hun omgeving te onderzoeken: ze maken een kegeltje. Ze staan dan op de achterpoten met hun lichaam rechtop, op de uitkijk. Als ze een prooi hebben gespot of geroken, begint de achtervolging. Die eindigt met een venijnige beet in de hals en een houdgreep tot de prooi levenloos neervalt. Wezels zijn echte (woelmuizen) killers! Ze zijn zowat de hele dag actief, en gaan, met tussenpozen, zowel overdag als 's nachts op jacht. Ze worden niet oud, binnen een jaar of twee zijn de meeste dieren vervangen door nakomelingen.

Leefgebied

De grootte van de leefgebieden van mannetjes varieert van 1 tot 25 ha afhankelijk van het beschikbare voedsel, en is sterk begrensd. Het jachtgebied van een vrouwtje is kleiner (1 tot 7 ha) en minder scherp begrensd. Het territorium van mannetjes overlapt dat van meerdere vrouwtjes. Wezels doorkruisen hun leefgebied regelmatig en wisselen om de paar dagen van slaapplek om ontdekking

door vijanden te voorkomen. De wezel is happy single, behalve tijdens de paartijd. Dan heeft hij nood aan wat liefde. Door de overlap van mannetjes en vrouwtjes territoria, is een ontmoeting gemakkelijk te regelen. Die vindt plaats in de periode februari-april. Bij voldoende voedsel kan er zelfs een tweede paartijd in juli-augustus voorkomen. Nesten worden in boomholten of spleten gemaakt en bestaan uit bladeren en gras. Na een draagtijd van 40 dagen werpt de moeder 4 tot 7 jongen. Bij een laag voedselaanbod zal een worp minder jongen tellen en als de omstandigheden echt bar zijn, slaat de wezel een jaartje over. Het is ook belangrijk voor de wezel dat hij genoeg schuilmogelijkheden heeft. Laat dus je tuinafval en dode holle bomen liggen en leg struiken en houtwallen aan om de wezel een handje te helpen.

Bedreigingen

Wezels worden steeds minder vaak gezien. Het gaat niet goed met ze. Grote bedreigingen voor wezels zijn aantasting van het leefgebied, het toenemende verkeer, intensivering van de landbouw en het gebrek aan schuilmogelijkheden. Ze hebben vooral te lijden onder de 'opruimwoede' van mensen, maar ook van het dichten van kieren en scheuren in schuurtjes en andere gebouwen.

FRANS EMMERECHTS

Opgezette wezel van het bezoekerscentrum.

© Frans Emmerechts

Natuurvierdaagse 18 tot 21 mei 2023 ARGONNE EN BELVAL

Op een boogscheut van de Belgische grens ligt de Argonne, een regio die bij natuurliefhebbers erg geliefd is. Het golvende landschap biedt een afwisseling van oude loofbossen, kleinschalige weilanden, prachtige hooilanden, kalkhellingen en bloemrijke wegbermen. Het is doorweven met heggen en houtkanten en talloze ondiepe vijvers met brede rietkragen. Natuurpunt Netebronnen en STARLING (Billy himself) nemen jou graag op sleeptouw om een van de mooiste regio’s bij onze zuiderburen te ontdekken. Niet toevallig kiezen we voor de periode waarin de orchideeën nog net in bloei staan.

Wie wil er mee op ons natuurweekend naar de Argonne en het meer van Belval? Gelieve je dan zo snel als mogelijk aan te melden bij jefsas@skynet.be, want het aantal deelnemers is weer beperkt!

We verblijven in volpension in een hotel in SainteMenehould en maken de reis met 2 huurbusjes. Richtprijs 450 € , exclusief de vervoerkosten (niet te berekenen op dit moment).

Wil je al meer info over deze trip zie dan de website van Starling reizen met Argonne reis eind mei.

Zaterdag 18 februari Geel-Meerhout Spaghetti-avond!

Zin in een gezellig samenzijn? Kom dan naar onze spaghetti-avond ten voordele van de natuur. Schrijf je nu in

• Wanneer: zaterdag 18 februari in twee tijdslots: van 16.30 tot 18 u of van 18.30 tot 20 u zodat we de tafels extra ver uit mekaar kunnen plaatsen.

• Waar: Ontmoetingscentrum Winkelomheide, Kemeldijk 5 (nabij de kerk) in Geel-Winkelomheide.

• Wat: spaghetti met vlees van Schotse Gallowayrunderen uit de gebieden van Natuurpunt. Voor vegetariërs is een apart sausje voorzien… en voor een nagerecht zorgen we natuurlijk ook.

• Prijs: €15 voor volwassenen en €8 voor de kinderportie.

• Inschrijven: bij marc.verachtert@skynet.be of 0475/23 39 34. Dat mag tot donderdagavond 16 februari, maar het is uiteraard veel handiger als je onmiddellijk een mailtje stuurt zodat je het niet vergeet…

Activiteiten MEANDERLAND

Zondag 8 januari

› Driekoningenexcursie Ronde Put

• Wij gaan op zoek naar ganzen, roofvogels en andere overwinteraars zoals de Klapekster.

• Afspraak: 9 u Brug 2 Postel ter Heyde (op de weg van Postel naar Retie) einde tegen 12 u.

• Info en inschrijven bij jefsas@skynet.be of 0499/34 62 60.

Zondag 15 januari

› Internationale watervogeltelling Molse Plassen

• De echte wintergasten zoals grote zaagbekken, nonnetjes en brilduikers zijn nu gearriveerd.

• Afspraak: 8.30 u parking dokterspraktijk Warande (brug) Mol Donk. Carpool mogelijk, zelfs gewenst. Einde ca. 12 u op De Maat met mogelijk afsluiter in Het Jagershof, als je er nog tijd voor hebt.

• Info en coördinatie tellingen: jefsas@skynet.be of 0499/34 62 60.

Woensdag 18 januari

› Algemene ledenvergadering Geel-Meerhout

• Geïnteresseerd? Kom dan mee brainstormen… bij een drankje en een hapje en zoals steeds zorgen we voor wat extra’s: een boeiende spreker over de status van het Sigmaplan in het Zammelsbroek en een update over de groei van onze natuurreservaten.

• Afspraak: 20 u, Bezoekerscentrum Grote Netewoud, Watermolen 7 te Meerhout.

• Info: marc.verachtert@skynet.be of 0475/23 39 34.

Zondag 22 januari

› Excursie tussen Molse en Scheppelijke Nete

• We bezoeken het Gompelsbroek en het Molderbroek. Hoe heeft de natuur zich ontwikkeld in de overstromingsgebieden? En steekt de bever nog altijd stokken voor onze wandelweg?

• Afspraak: 9 u kerk Mol-Gompel. Einde tegen 12 u. Laarzen gewenst!

• Info en inschrijven: guy.hannes@skynet.be of 014/31 71 54.

Vrijdag 27 januari

› Lezing: Vogels in je tuin

• Wil je graag ook meer vogels in je tuin? Kom dan zeker luisteren naar allerlei tips en tricks om meer vogels aan te trekken in je tuin. Gratis toegang, maar gelieve vooraf in te schrijven.

• Afspraak: 19 u, De Beekprik, Peer Luytendijk z/n, Balen.

• Info en inschrijven: mertensalois@hotmail.com of 0497/08 69 98.

Zaterdag 28 januari

› Algemene ledenvergadering Balen-Nete

• Geen saaie vergadering, maar een terugblik op 2022 en een vooruitblik op het nieuwe jaar gevolgd door een hapje, drankje en gezellig samenzijn. Heb je plannen en voorstellen voor onze werking, probeer er dan zeker bij te zijn. Alle leden zijn van harte welkom!

• Afspraak: 16 u, De Beekprik, Peer Luytendijk, Balen.

• Info: tom.schildermans@skynet.be.

Heide in de winter. © Jaak Geys

Zaterdag 28 en zondag 29 januari

› Het grote vogelweekend

• In het weekend van 28 en 29 januari is er opnieuw het Grote Vogeltelweekend van Natuurpunt. Tijdens die massale tuinvogeltelling nemen duizenden mensen deel aan een groots burgeronderzoek naar de toestand van onze tuinvogels.

• Ook in het Bezoekerscentrum Grote Netewoud kan je tijdens de openingsuren op zaterdag 28 en zondag 29 januari gratis een bezoekje brengen aan de tijdelijke expo ‘Zot van vogels’.

• Op zondag 29 januari kan je samen met je kleine pagadders gratis deelnemen aan de koekeloerewandeling en leer je vanalles bij over vogels.

• Wil je zeker een plaatsje om mee te wandelen? Kom dan op zondag vanaf 12.45 u langs aan onze infostand.

• Afstand koekeloerewandeling (op maat van kinderen tot 10 jaar): ± 2 km, laarzen aangeraden.

• Liever een langere (nieuwjaars)wandeling? Wandel dan op zondag om 13 u mee met een natuurgids, georganiseerd door de afdeling Geel-Meerhout. Heb je een verrekijker, breng deze dan gerust mee.

• Afspraak: Bezoekerscentrum Grote Netewoud, Watermolen 7, Meerhout.

• Parkeren kan op de personeelsparking van het bedrijf Wilms NV (tegenover Lil 30, Meerhout).

• Meer info: zie backcover van deze Meander of surf naar www.grotenetewoud.be.

Zondag 29 januari

› Wintergasten De Vennen

• Ga met onze natuurgids op zoek naar wintergasten in natuurgebied De Vennen. De wandelingen starten om 10 u en om 14 u, breng zeker je verrekijker mee. Of kom gewoon gezellig iets drinken in ons wintercafé vanaf 9.30 u.

• Afspraak: 10 u en 14 u, De Beekprik, Peer Luytendijk z/n, Balen. Einde voorzien om 18 u.

• Info: mertensalois@hotmail.com of 0497/08 69 98.

Zondag 12 februari

› Algemene ledenvergadering NP Ham met wandeling in De Rammelaars

• Afspraak: Natuur.huis De Rammelaars in Ham, 14 u

• Info: Veerle Van den Eynden, tel: 0470 683447

Vrijdag 17 februari

› Algemene ledenvergadering Netebronnen

• Evaluatie van het voorbije jaar, plannen voor het nieuwe jaar. Heb je ideeën en/of voorstellen voor onze werking, probeer er dan zeker bij te zijn. Ook vrijwilligers voor beheerteams en het bestuur mogen zich aanmelden (kan ook per mail bij jefsas@skynet.be). Ieder lid is welkom.

• Afspraak: 19 u, Kristallijn, Blauwe Keidreef 3, Mol. Aansluitend kan je genieten van onze digi-avond.

• Info bij jefsas@skynet.be of 0499/34 62 60.

Bezoekerscentrum Grote Netewoud by night. © Wendy Thys

Vrijdag 17 februari

› Digi-avond Netebronnen

• Brazilië (Eef Weetjens en Jef Sas), Ecuador (Dirk Stynen), Galapagos (Dirk Stynen).

• Afspraak: 20 u, Kristallijn, Blauwe Keidreef 3, Mol. Inkom gratis. Iedereen welkom!

• Info: zie verder in deze Meander of jefsas@skynet.be of 0499/34 62 60.

Zaterdag 18 februari

› Spaghettislag Geel-Meerhout

• Weet je ’t nog van vorig jaar? Dat was smullen hé… en het is ten voordele van onze natuurgebieden in Geel en Meerhout… schrijf je nu in, graag met vermelding van het tijdsslot ((1) 16.30-18 u of (2) 18.30-20 u)).

• Afspraak: Ontmoetingscentrum Winkelomheide, Kemeldijk 5, Geel. Tussen 16.30 en 20 u.

• Inschrijven en info: marc.verachtert@skynet.be of 0475/23 39 34. Meer info in deze Meander.

Zondag 19 februari

› Watervogeltelling Molse Plassen

• Bij vorst en ijs kans op grote concentraties watervogels in de opengebleven wakken.

• Maar wanneer vriest het nog eens?

• Afspraak: 8.30 u parking dokterspraktijk Warande (brug) Mol-Donk. Carpool mogelijk. Einde tegen 12 u op De Maat met mogelijk hapje en drankje in het Jagershof, indien je er nog tijd en zin voor hebt.

• Info en coördinatie tellingen: jefsas@skynet.be of 0499/34 62 60.

Zondag 19 februari

› Winterwandeling Geel-Bel

• Gaston gidst ons door het landduinenlandschap met heide en vennen en we gaan ook op zoek naar roestende uilen…

• Afspraak: 14 u, parking kerk Geel-Bel. Einde rond 16.30 u.

• Info: Gaston Dams, 0479/86 17 01 of; Juliennehoremans@ telenet.be.

Zondag 19 februari

› Winterwandeling De Vennen

• Kom mee wandelen in een bijzonder afwisselende omgeving, vol graslandjes, ruigtes, struwelen en bossen. Ontdek de Kleine en Grote Hoofdgracht en de Grote Nete, waar bijzondere vissoorten voorkomen zoals de serpeling en de hyperzeldzame beekprik; en ga mee langs een stukje onontgonnen pad bij de grote grazers.

• Afspraak: 14 u, De Beekprik, Peer Luytendijk, Balen. Laarzen ten zeerste aangeraden.

• Info: jan.mallants@pandora.be of 014/81 70 09.

Zaterdag 4 maart

› Nacht van de Steenuil

• Wie kent er die kleine uil die in de duistere uren van de dag – soms met nogal wat kabaal – zich wel eens laat horen (of zien)? We gaan met vogelexpert Herman Berghmans op zoek naar de steenuil in Wilders.

• Afspraak: 18.30 u, brug over de Grote Nete, thv Winkelom 77 te Geel. Einde rond 21 u.

• Info: marc.verachtert@skynet.be of 0475/23 39 34.

Zondag 12 maart

› Excursie Schansheide en Coulissenpad Mol Sluis

• We gaan op zoek naar het vergeten en verdwenen Coulissenpad in een authentiek (bedreigd!) Kempens landschap met vertrek over de Schansheide en de Witloop.

• Afspraak: 9 u parking Wolfsbos (achter de poort langs het kanaal t.o. ingang Kanaalplas). Einde tegen 12 u.

• Info en inschrijven: janssens.ingrid63@gmail.com of 0494/12 14 67

Zondag 12 maart

› Lentewandeling Grote Netewoud

• Kom je met Luc mee genieten van mooie natuur? Vlak bij het bezoekerscentrum is er niet alleen speelnatuur maar heel wat waardevolle natuur te ontdekken…

• Afspraak: 14 u, Bezoekerscentrum Grote Netewoud, Watermolen 7, Meerhout. Einde rond 16.30 u.

• Info: luc.van.den.bergh@telenet.be of 0499/63 20 07.

Hotdogs bakken bij evenementen van Natuurpunt. © Frans Emmerechts

Zondag 19 maart

› Watervogelteling Molse Plassen

• De eerste lentevogels zoals tjiftjaf e.a. zijn alweer terug. De voorjaarstrek, ook van watervogels, is volop aan de gang.

• Afspraak: 8.30 u dokterspraktijk Warande (brug) Mol-Donk. Carpool mogelijk. Einde tegen 12 u op De Maat met seizoensafsluiter in taverne Het Jagershof (=inschrijven hiervoor).

• Info en coördinatie tellingen: jefsas@skynet.be of 0499/34 62 60.

Zaterdag 25 maart

› Zwerfvuilopruimactie Zammelsbroek

• Afspraak: 9 u, parking kerk Geel-Oosterlo (of aan Kikkerweide).

• Info: dirk.deschutter@hotmail.com of 0478/64 19 40.

Zondag 26 maart

› Speuren naar sporen Griesbroek

• In het Griesbroek leven veel dieren. Tijdens hun zoektocht naar voedsel of het maken van een nest laten ze sporen na. Ga samen met je gezin mee op sporenzoektocht en ontdek welke beestjes er wonen.

• Afspraak: 14 u, Taverne Waterhoek, Olmensebaan 126, Balen. Laarzen zijn aangeraden.

• Info: geenen.dirk@skynet.be of 0472/47 96 20.

Aalscholver gevangen in het maanlicht aan het Torfven in Bel. © Dorien Dierckx

DIGI-AVOND Netebronnen

Pantanal

De hoofdbrok van deze Zuid-Amerikaanse avond is de reisreportage van een groepje avontuurlijke Netebronners naar de Pantanal in Brazilië. Er zitten daar nogal wat ‘reuzen’ en dat waren dan ook mee de doelsoorten van deze reis. Naast de vele vogelsoorten komt er ook de grootste papegaai ter wereld voor, de Hyacinthara, een fotogeniek beestje. Reuzenotters en een reuzenmiereneter kwamen ook voor de lens, maar de grootste indruk maakten toch de jaguars, al lagen die soms wel eens lui in een boom naar ons te kijken. Onze fotografen hebben hun hartje opgehaald met een massa foto’s als resultaat, terwijl anderen probeerden leuke beelden op film vast te leggen met hun fotocamera. Komt dat zien!

Ecuador

Dirk Stynen trok op verkenning op het vasteland van Ecuador met al zijn variaties. We snuiven de Zuid-Amerikaanse sfeer op in Quito en laten ons overweldigen door de overvloedige natuur van het Amazonewoud en fotograferen de kleurrijke vogels in het nevelwoud op de flanken van de Andes.

Galapagos

Vanuit Ecuador boekte Dirk ook een rondvaart naar de Galapagoseilanden met hun bijzondere dieren. Het historisch belang van deze eilanden voor de evolutieleer is algemeen bekend, maar vandaag blijft deze archipel nog altijd intrigeren. Natuur van de bovenste plank.

Brulaap in Ecuador. © Dirk Stynen Zeeleguaan op de Galapagoseilanden. © Dirk Stynen

Hyacinthara in Pantanal. © Tine Verschueren

In het holletje van de MIEREN LEEUW

Als je aandachtig rondkijkt op de hei kun je kuiltjes ontdekken in het zand. Wist je dat zich midden in die kuiltjes onder het zand een meedogenloze rover schuil houdt: de larve van een mierenleeuw!

Jacht

De manier waarop de larve van een mierenleeuw prooien vangt is merkwaardig. Hij graaft eerst met zijn achterlijf een vangtrechtertje in mul zand. Belandt er een argeloze mier in het kuiltje dan is het voor hem al te laat. De larve komt in actie en bestookt zijn slachtoffer met zandkorreltjes zodat deze alle grip verliest en steeds dieper in de kuil valt. De truc met de ‘zandregen’ lukt echter niet met nat zand. Bovendien kleven bij nat zand de korreltjes aan elkaar waardoor het insect de valkuil kan verlaten. Je vindt de holletjes dan ook een beetje beschut onder stammen of overstekende randjes. Het mulle zand moet van de juiste korrelgrootte zijn. Een mier die toevallig langs de rand loopt, moet erin kunnen glijden. Dat gaat alleen als de korrels klein zijn. Met zijn enorme vangkaken grijpt de larve zijn prooi. Door buisjes in beide kaken spuit de mierenleeuw giftige verteringsstoffen in de mier die daardoor van binnen oplost. Vervolgens wordt de

prooi leeggezogen. Om het holletje niet te bevuilen wordt het lege omhulsel verwijderd. De mierenleeuw is klaar voor het volgende slachtoffer…

Levenscyclus

De larve leeft 1 à 3 jaar een verborgen bestaan onder het zand. Na 3 vervellingen vindt een verpopping plaats, waarbij hij - net als bij vlinders - van gedaante verandert. Van kleverige draden spint hij een cocon waaraan zandkorreltjes blijven kleven. Een mooie camouflage. Uit de pop komt een gevleugeld insect tevoorschijn dat een beetje lijkt op een waterjuffer.

In zijn uiteindelijke gedaante leeft de volwassen mierenleeuw slechts tien dagen. Eten doet hij niet. De voortplanting is zijn voornaamste doel. Na de paring legt het wijfje haar eieren in het zand. Deze eieren zijn bedekt met een kleverige laag die er voor zorgt dat het ei onmiddellijk bedekt is met een camouflerend zandlaagje. Na één dag verschijnt de larve die zich meteen ingraaft in het zand.

Twee soorten

In Vlaanderen komen twee soorten mierenleeuwen voor: de gevlekte mierenleeuw en de zwartkopmierenleeuw. De zwartkopmierenleeuw, zonder vlekken op de vleugels, is de zeldzaamste. Hij komt vooral voor op heideterreinen in de Kempen. Volgens een recent natuurbericht (augustus 2022) wordt de iets kleinere, gevlekte mierenleeuw nu in heel Vlaanderen aangetroffen. De reden zou zijn dat door de lange droge zomers; de vegetatie op veel plaatsen dunner wordt en de bodem droog en korrelig.

RENÉ DUCASTEL

Larve gevlekte mierenleeuw. © Paul Wouters en Marianne Horemans

Zwartkopmierenleeuw. © René Ducastel

Kuiltjes mierenleeuw. © René Ducastel

BUIZERD

De buizerd is in Europa de meest voorkomende roofvogel. Ook bij ons is hij algemeen. Hij bouwt hoog in een boom een nest van dode takken, bekleed met varens of mos. Soms gebruikt hij oude nesten van andere vogels en knapt hij ze op of maakt hij ze groter met extra takken. Het nest van de buizerd heet ‘een horst’. Het vrouwtje legt in mei 2 tot 4 witachtige eieren met bruine vlekken. Die worden in 28 tot 31 dagen uitgebroed. Buizerds vallen in het broedseizoen weleens mensen (joggers) aan als ze te dicht bij hun nest komen. Maar dat is zeer uitzonderlijk. Lees hier maar hoe het gewoonlijk gaat…

Het verhaal van Fedde en Nelle...

‘Wij wonen dicht bij het natuurgebied Scheps in Balen. We gaan jullie iets vertellen over de buizerd. Als we bij moeke en vake op bezoek kwamen, hoorden we dikwijls een miauwend geluid in een boom achteraan in de tuin.

We wisten eerst niet van welke vogel het geluid was.

Tot iemand ons vertelde dat het buizerds waren die we hoorden. Vanaf toen hielden we alles goed in de gaten. We zagen de buizerd meerdere keren per dag voedsel zoeken voor zijn kleintjes.

Hij vloog dan ook heel laag boven het huis. Soms hing hij hoog in de lucht, speurend naar voedsel.

Na enkele weken hoorden we niets meer, zagen we niets meer, de familie was vertrokken.’

FEDDE EN NELLE COOMANS

Buizerd.

© Frans Emmerechts

Jonge buizerd op het nest. © Frans Emmerechts Nelle en Fedde aan het Bezoekerscentrum Grote Netewoud. © Frans Emmerechts

ALS HET WINTERT…

Het landschap is winters en grijs. Het licht wil niet echt doorbreken. Een groepje vogels trekt mijn aandacht. Het zijn sijzen, net aangekomen uit het noorden. Ik word blij van hun vrolijk gekwetter in de elzen rondom mij en zie hoe ze zich behendig met de kop naar beneden aan de takken vastklampen.

In Scandinavië en Oost-Europa zijn sijzen net zo gewoon als mussen, maar alleen in de zomer. Bij ons krijg je deze alleraardigste vogeltjes vooral te zien tijdens de herfst- en wintermaanden. Rusteloos trekken ze in zwermen van els tot els. Schuw zijn ze niet. In bepaalde winters ontbreken ze vrijwel helemaal, andere jaren zijn ze dan weer met flinke aantallen te gast. Ze zitten vol energie en leiden een nomadisch bestaan. Ze trekken verder wanneer voedselvoorraden uitgeput raken. Ze zijn groengelig en vertonen zwarte lengtestrepen over kop en rug en langs de flanken. De mannetjes hebben een zwart voorhoofd dat zwarter wordt naarmate de winter vordert. Vrouwtjes hebben meer grijs en zijn duidelijker gestreept. Hun spitse kegelvormige snavel is bij uitstek geschikt om kleine driehoekige zaden uit elzenpropjes te peuteren. Sijsjes werden vroeger gehouden in kooien. Ze werden soms met de lijmstok gevangen. Door met die stok tegen hun rug te strijken belette men hen weg te vliegen. Heel wat sijsjes werden door illegale vogelvangers letterlijk uit de bomen gevist. Vogelhandelaars kochten de gevangen vogels dan op. Uiteindelijk

belandden ze in kooitjes bij particulieren die liever een sijsje dan een kanarievogel als zangvogel hadden. In Nederland leerde men hen wel eens kunstjes, zoals bij distelvinken. In het kooitje had de vogel een emmertje of vingerhoedje aan een touwtje. Daarmee schepte hij water uit een bakje. Vervolgens haalde hij het emmertje aan het touwtje omhoog. Gelukkig zijn sijzen nu beschermd en hoeven ze dat trucje niet meer te leren… Sijzen broeden in de sparrenbossen van Scandinavië. Daar leven ze vooral van de zaden van sparrenkegels. Zelf kunnen ze die kegels niet openmaken. Ze wachten geduldig tot de kegels zich vanzelf openen. Soms eten ze berkenzaden. Reeds tijdens de winter vormen er zich paren. Het nest wordt hoog in een naaldboom gemaakt. Daar broeden ze soms al heel vroeg in maart. Het nest is zo goed als onvindbaar en zit hoog verscholen in een spar. Tijdens de broedtijd vallen sijsjes nauwelijks op. Bij ons bestaat er een rijmpje waarmee men het weer voorspelde: ‘Veel sijs, veel ijs’.

RENÉ DUCASTEL

Mannetje in Bel. © René Ducastel

Vrouwtje in Bel. © René Ducastel

Nieuwe SCHIMMELSOORT voor Vlaanderen

‘Onlangs was onze Jeff op bezoek en we zochten de schaduw op onder onze treuriep. Toen we omhoog keken viel het op dat er op veel takken schimmels (?) stonden. Mijn broer nam enkele stalen mee om te laten onderzoeken door zijn kameraad François.’ (Jan Mangelschots). Al snel kwam er reactie:

Iepenkruikje Ruim vijfentwintig jaar geleden bond Jan in zijn tuin een heroische strijd aan met de stugge, weerspannige takken van een treuriep, met de bedoeling een schaduw gevende parasol te creeren. Na al die jaren komt de natuur een handje toesteken. Twee paddenstoelsoorten doen hun best om het moeilijke snoeiwerk te vergemakkelijken. De wit-roze toefjes verspreid over de schors zijn conidiëndragers van de schimmel Arthrobotrys. Deze ongeslachtelijke vorm is in

staat om door kleine lusjes in de zwamdraden aaltjes te vangen en te verorberen.

Maar van onder de schors komen ook kleine vruchtlichaampjes piepen (doormeter +/- 1 mm) van een andere soort: iepenkruikje – Splanchnonema foedans. Dit is een nieuwe soort voor Vlaanderen en dus zeer zeldzaam! In Nederland zijn er slechts een zestal waarnemingen. Vanuit kleine, platte, bijna ronde, zwarte schijfjes worden de sporen verspreid via een minuscuul schoorsteentje (ostiole). De conditie van de onderzochte, saprotrofe paddenstoeltjes is niet goed. Het materiaal is overrijp om niet te zeggen ‘te oud’. Onder de microscoop zijn uitsluitend nog de typische maar herkenbare sporen te vinden en resten van celvormige pseudoparafysen.

Jan kan nu voldaan genieten in de koele schaduw van zijn parasolboom in het besef dat zijn tuin een Vlaams unicum is!

FRANÇOIS BARTHOLOMEEUSEN

Sporen en celvormige pseudoparafysen van iepenkruikje. © François Bartholomeeusen Zwarte perithecia van iepenkruikje. © François Bartholomeeusen

De treuriep in mijn tuin.

© Jan Mangelschots

Mijd de es BIJ ONWEER

De gewone es is een boom die gemakkelijk honderd jaar wordt en met wat moeite zelfs tweehonderd. Deze boom, een van onze mooiste en hoogste, is in het voorjaar gemakkelijk te herkennen aan de donkerzwarte knoppen aan grijze takken, ook bokkenpoten genoemd.

En in het najaar zijn de lange trossen van lichtgele, gevleugelde vruchten kenmerkend.

De boom komt in heel ons land voor, maar in zeer beperkte mate in de Kempen. De aangewezen streken zijn de Leemstreek, de Condroz, tussen Samber en Maas en de Mergelstreek, op bodems rijk aan kalk.

Es langs de Grote Nete. © Mirella Bruynseels

De gewone es wordt in de Nederlandse oecologische Flora van Weeda c.s. als de meest veeleisende van al onze bomen beschre ven. Hij heeft een rijke bodem nodig, ruim voorzien aan kalk en fosfaat. Het wortelstelsel gaat, nog steeds volgens Weeda, diep, veelal tot het grondwater. In verband hiermee worden essen re latief dikwijls door de bliksem getroffen. De es bloeit vooraleer de bladeren verschijnen. Eind april of begin mei barsten de schubben open en uit de knop komt een bundel bloemen tevoorschijn. Kelk- en kroonbladeren ontbre ken. De vruchten zijn langwerpig en aan de uiteinden gevleu geld. Deze typische ‘helikoptertjes’ zijn drie tot vier centimeter lang. De bladeren bestaan meestal uit een oneven aantal deel blaadjes, meestal 7 tot 13. Ze komen gewoonlijk vrij laat, eind mei of begin juni. Zijn ze eenmaal uit de knop, dan groeien ze ook heel snel. De takken van de ouder wordende boom spreiden zich in alle richtingen en laten voldoende licht door om een rijke vegetatie onder zich toe te laten. De gewone essen worden nu bedreigd door de schimmel Chalara fraxinea. Deze schimmel tast de takken aan, bladeren verwelken en de bast wordt beige. De es kan niet meer genoeg voedsel produceren door fotosynthese en sterft langzaam. Deze schimmel doodt tot negentig procent van de bomen. Het hout van de es is heel taai en daardoor geschikt voor roeispanen en werktuigen, zoals stelen aan hamers, spaden, harken enz.

De zogenaamde treures ontstaat wanneer op een gewone es een tak van een hangende variëteit geënt wordt. Zaait men de zaden van een treures, dan ziet men tot z’n eigen verbazing daaruit weer een gewone es voor de dag komen. De treures kan niet anders dan door enten ontstaan.

Hippocrates (460-377 v. C.) raadde de bladeren van de gewone es aan bij reuma. Dat is tot op heden altijd zo gebleven. De aanwezige flavonoïden in het blad geven de bladeren hun geneeskracht. Aan de es is heel wat bijgeloof verbonden. Grieken, Romeinen en Noormannen beschouwden hem als een heilige boom, waaronder de goden vergaderden. Een even zeker voorteken van geluk als een klavertje vier is een essenblad met een even aantal deelblaadjes. ‘Een evengeveerde esscher die men vindt alhier, brengt de liefde als een klavertjevier’.

MIRELLA BRUYNSEELS

Bladeren. © Mirella Bruynseels

Oude Es. © Mirella Bruynseels

Vruchten. © Mirella Bruynseels

Bokkenpoten. © Mirella Bruynseels

Bloemen. © Mirella Bruynseels

Mooie natuurwaarnemingen

Kalfje

Niet alleen jonge ooievaars in Geel-Oosterlo! Op 20 september werd bij onze helpers-beheerders van het Zammelsbroek (= het loslopend vee) een kalfje geboren. Hier poseert het fier bij zijn moeder!

ANDREA NIETVELT

Kommavlinder

Op 8 augustus trof ik deze kommavlinder aan in mijn tuin op de wilde bloemenweide die ik dit jaar ingezaaid had. In Vlaanderen is de soort zeer zeldzaam en komt ze nog alleen op enkele locaties in de Limburgse Kempen voor.

BART HULSMANS

Rups meriansborstel

De rups van de meriansborstel is een zeer opvallende verschijning: vier scheerkwasten op de rug en een mooie rode opstekende staart. Normaal groengeel van kleur, maar dat blijkt te kunnen afwijken. De rups is geen zeldzaamheid en in het najaar worden ze veel gezien.

JAAK GEYS

Kraanvogel

Hoog bezoek in mijn tuin te Geel-Stelen op 7 september: een kraanvogel. Misschien de vogel die lange tijd in Varendonk te zien was. ‘Met de Sigmaplannen die van het Zammelsbroek een uitgestrekt overstromings- en moerasgebied willen maken, dromen wij ervan dat deze soort hier een vaste stek mag vinden. Hopelijk is deze vogel een voorbode’, zei Herman Berghmans (oud conservator van het Zammelsbroek) in de pers.

GUY VERBIST

Waterspitsmuis

Op 20 augustus vond ik in De Vennen een dode waterspitsmuis, de grootste Europese spitsmuis met een zeer donkere rugvacht en lichte buik. Deze schuwe, zeldzame soort komt voor langs niet te voedselrijke waterlopen met goed ontwikkelde oevervegetatie. Het is een van de weinige zoogdieren met een giftige beet, die de meeste prooien verlamt.

EEF WEETJENS

Kruisspin 1

Een kruisspin heeft een mooi schuilplaatsje gevonden voor het regenweer in een lege zaaddoos.

FRANK VAN CAMPENHOUT

Vliegenzwammen

Als je het mij vraagt is de herfst de mooiste tijd van het jaar om naar buiten te trekken. Overal tinten geel, oranje en rood, in de bladeren maar ook in deze vliegenzwammen die ik op 9 oktober kon spotten tijdens een wandeling.

SABINE VANTONGERLOO

Roodborstje

Op 3 oktober had een roodborstje de voedertafel van onze eekhoorns in de tuin ingepalmd. Het pikte de halve walnoot leeg. Smakelijk!

LIEVE WILLEBRORDS

Nachtegaal

Een vrolijke fluiter die je zelden ziet. Maar wij hadden veel geluk op 11 juni, een zonnige zaterdagavond in De Rammelaars op het wandelpad langs de beek, in de buurt van wandelknooppunt 16.

MARLEEN DAEMS & LUC GOOS

Kruisspin 2

Op 22 september had deze kruisspin haar prooi, een honingbij, netjes ingepakt in onze tuin in Geel.

KRISTINE VAN AKEN

Reuzenzwam

Hier een foto van de reuzenzwam, gevonden op 27 september in Bel, op een boomstronk langs een kerkpaadje. De zwam veroorzaakt vooral witrot in loofbomen, maar kan ook coniferen aantasten.

Kleine parelmoervlinder

De kleine parelmoervlinder is een zeldzame soort die vooral in de kuststreek te vinden is, maar door zijn mobiliteit overal kan opduiken, zoals op 23 augustus in mijn tuin te Kwaadmechelen.

PETER STROOBANTS

Saponine

Tijdens een wandeling op 27 september in de Engstraat te Meerhout zag ik een inlandse eik die op een halve meter van de grond een klein gaatje had waaruit sap stroomde dat aan de voet van de boom een schuimende massa vormde. Het bleek saponine te zijn, een zeepachtige stof die de boom gebruikt om insecten te weren. Als saponine in aanraking komt met regen gaat het schuimen.

FONS LOMMELEN

MARIA VAN GENECHTEN

Reeën

We hadden al gemerkt dat aan de jonge bomen geknabbeld werd. Daarom hadden we de afsluiting achteraan ons stukje bos opengemaakt zodat we vorige zomer enkele malen reeën op bezoek kregen. De foto’s zijn door het raam van de veranda genomen.

STAF KAUWENBERGHS

Schapen

Mooie landschappen toch altijd in Bel. Hier schapen in de herfst. Ze knabbelen blatend aan een herfstblaadje en aan de uitgebloeide heide.

Blauw weeskind

Na een regenachtige, maar redelijk warme nacht troffen An en ik op 23 september dit blauw weeskind aan in de nachtvlinderval. Deze zeer zeldzame nachtvlinder wordt meestal enkel gezien in het zuiden van het land. Voor onze regio is dit voor zo ver ik weet de eerste waarneming ooit.

TOM SCHILDERMANS

Vleermuis

De voorbije jaren kwam er al een ruige dwergvleermuis rusten achter mijn slagvenster, daarna een gewone dwergvleermuis, maar nu raakt de app Obsidentify er niet wijs uit: het zou een baard-, een Brandts-, een meer- of een watervleermuis kunnen zijn…

ROGIER TORMANS

KRIS VAN ELSEN

Gele hersentrilzwam

Op 2 oktober op zwammentocht geweest op De Maat in het park. Daar vond ik de gele hersentrilzwam. Het is de zeldzamere neef van de gele trilzwam, zoals Mirella Bruynseels al schreef in de vorige Meander. Mij lijkt het een nieuwe waarneming voor De Maat.

PATRICK STERCKX

Europese hoornaar

De Europese hoornaar, een nuttig beestje dat bijdraagt aan een evenwichtige natuur, wil wel eens gebruikmaken van een vogelnestkast om haar nest te maken. Maar zo’n vogelnestkast is te klein voor een hoornaarsnest. Zoals blijkt uit deze foto die ik nam op 6 oktober, tijdens een fietstocht in Geel.

MAI MONDELAERS

Wandeling van het jaar

Onze wandeling Scherpenbergen-De Hutten is de ‘wandeling van het jaar 2022’ van Toerisme Provincie Antwerpen. Ze combineert de fraaiste landschappen van het Grote Netewoud: de meanderende Grote Nete, bossen, landduinen en heidegebieden in Meerhout en Geel. Download het routekaartje of beter: kom het afhalen in het Bezoekerscentrum Grote Netewoud waar de wandeling vertrekt en eindigt, en trek je stapschoenen aan!

LUDO BELMANS

Vogels geringd 1

Het ringen van vogels is belangrijk voor onderzoek, je kan op deze manier de dieren volgen. Het vertelt je waar ze naartoe trekken, hoe oud ze zijn geworden en wat voor gedrag ze vertonen. Half augustus werden de twee jonge ooievaars van GeelOosterlo geringd. Ze waren toen vijf weken oud. Er kwam, met medewerking van schepen Bart Julliams, een hoogtewerker aan te pas!

PAUL HELSEN

Vogels geringd 2

Vlak bij het Zammelsbroek kwamen in het Trichelbroek op 2 september deze zeldzaamheden in het net terecht: een grote karekiet en een grauwe klauwier. Beide soorten zijn in Vlaanderen zeldzame doortrekkers, al is de laatste soort aan een opmars bezig en broedt ze opnieuw af en toe in de omgeving. Daar het beide eerstejaars vogels waren (°2022), bestaat de kans dat het om een jongen van broedgevallen uit de omgeving ging.

HERMAN BERGHMANS EN PAUL HELSEN

Oproep!

Voor deze rubriek roepen we al onze lezers op om actief mee te werken. Zag u zelf iets moois of speciaals in de natuur in onze regio of in gebieden waar onze afdelingen of werkgroepen op uitstap gaan, laat het ons weten. Bedoeling is om ons tijdschrift nog meer een tijdschrift van alle leden te laten zijn. Stuur je interessante waarneming naar frans.emmerechts@gmail.com en misschien verschijnt ze dan wel in de volgende Meander!

Grote oranje bekerzwam

In de laatste Meander stond een mooi artikel over trilzwammen… Ik dacht op 23 oktober dan ook dat ik er tussen de klinkers van onze oprit in Balen-Wezel zag groeien. Maar dat klopt niet, het gaat om de grote oranje bekerzwam. Een zakjeszwam die doet denken aan weggeworpen sinaasappelschillen. De vruchtlichamen verschijnen van de late zomer tot de herfst in groepen op de grond, op open zonnige plaatsen.

FRANK BOVEN

Grote parasolzwam

Op 16 oktober gingen we wandelen onder een aangename herfstzon. Daar dook opeens een gigantische parasolzwam op! Hoe groot hij wel was, trachtte ik vast te leggen op foto.

OP ZOEK NAAR NESTZWAMMETJES

Nestzwammetjes horen tot de familie van de buikzwammen en lijken op zeer kleine vogelnestjes met enkele glimmende eitjes erin. Als ze nog jong zijn is het harige bekertje bedekt met een vlies. Het zijn onopvallende kleine paddenstoeltjes van maximaal 1,5 cm hoog, die vrij algemeen voorkomen in ons land.

De sporen worden gevormd in eivormige schijfjes (‘eitjes’) in een nestvormige beker, die zelf aan de buitenkant bedekt is met fijne haartjes. Zodra er regendruppels op vallen, worden deze eitjes uit hun bekertje weggeslingerd. Met hun kleverige draad hechten ze zich vast en hopen om vanuit een hogere positie hun sporen te verspreiden zodra het eitje openbreekt. Ze staan meestal met een heleboel vruchtlichaampjes bij elkaar. Er zijn verschillende soorten nestzwammetjes, waaronder het geel, het bleek, het gestreept en het mestnestzwammetje.

Nestzwammetjes horen tot de saprofyten en zijn echte opruimers in de natuur. Ze zetten organisch materiaal om in voedingsstoffen voor bomen en planten.

Van de nazomer tot in de herfst kan je op schaduwrijke plaatsen nestzwammetjes vinden op houtsnippers, half begraven hout,

Bleek nestzwammetje.

Gestreept nestzwammetje.

stammen en takken van loofbomen en ook op rottende plantenstengels, zelfs in je tuin. Het loont dus zeker de moeite om deze leuke zwammetjes van dichtbij te bekijken!

• Het geel nestzwammetje (Crucibulum crucibuliforme) is het enige met een goudgele kleur;

• Het bleek nestzwammetje (Cyathus olla) krijgt bij rijpheid de vorm van een vaasje met bovenaan een omgeslagen rand;

• Het gestreept nestzwammetje (Cyathus striatus) kan zijn eitjes het verst wegschieten, namelijk 1,5 meter. Het rijpe bekertje heeft een kenmerkende overlangs gestreepte binnenkant;

• Het mestnestzwammetje (Cyathus stercoreus) is het enige nestzwammetje met gitzwarte eitjes, vooral te vinden op vezelrijke mest en plantaardige resten.

PAUL WOUTERS EN MARIANNE HOREMANS

Bronnen: Waarnemingen.be. Paddenstoelengids voor onderweg Tirion. Veldgids paddenstoelen KNNV.

Mestnestzwammetje.

Tekst en foto's

Geel nestzwammetje. © Paul Wouters en Marianne Horemans

TOEGANG

GRooooT VOGELFEEST

28.01 en 29.01 - Expo

‘Zot van vogels’ vrij toegankelijk van 11 u tot 17 u

29.01 - Groot vogelfeest

Koekeloerewandeling tussen 13 u - 17 u Winterwandeling start om 13 u

In groepen kan je met je kleine pagadders op stap met een natuurgids en leer je vanalles bij over vogels. Ook kan je met onze kenners vogels spotten aan het bezoekerscentrum. Liever een langere winterwandeling? Wandel dan om 13 u mee met een natuurgids, georganiseerd door de afdeling Geel-Meerhout.

Praktisch

Afstand koekeloerewandeling (op maat van kinderen tot 10 jaar): ± 2 km, laarzen aangeraden. Afstand winterwandeling: ± 8 km Heb je een verrekijker? Breng deze dan gerust mee. Wil je zeker een plaatsje om mee te wandelen? Kom dan op zondag vanaf 12.45 u langs aan onze infostand op het terras.

Locatie

Bezoekerscentrum Grote Netewoud, Watermolen 7, Meerhout Parkeren kan op de personeelsparking van het bedrijf Wilms NV (tegenover Lil 30)

Meer info bc.grotenetewoud@natuurpunt.be Tel. 014 21 34 50 www.grotenetewoud.be

Zin in een knotsgekke fotowedstrijd over kunstige vogels? Lees dan verder! Hoe werkt het:

Ga op stap, neem je fototoestel mee op zoek naar een vogel, in de creatiefste zin van het woord. Post in de maand januari jouw mooiste, gekste, zotste of vreemdste vogelfoto op instagram met de hashtag #vogelfeestgrotenetewoud en maak kans op een mooie prijs. De winnaars worden bekend gemaakt in februari via www.facebook.com/GroteNetewoud