Pharm Armenia #4

²Ûë ѳٳñáõÙ

§ü³ñÙ ²ñ­Ù»­Ýdz¦ ³Ù­ë³·­ñÇ ÑÇ٭ݳ­¹Çñ ¨ Ññ³­ï³­ñ³­ÏÇã` §Ü³­ï³­ÉÇ ü³ñÙ¦ êäÀ Èñ³ï­í³­Ï³Ý ·áñ­Íáõ­Ý»áõíÛáõÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ÝáÕ` §Ü³­ï³­ÉÇ ü³ñÙ¦ êäÀ ÀÝ­Ï»­ñáõÃ­Û³Ý ïÝû­ñ»Ý` ²­ë³­ïáõñ ²­ë³ïñ­Û³Ý г­Ù³­ñÇ Ãá­Õ³ñÏ­Ù³Ý å³­ï.` Èáõ­ëÇ­Ý» ä»ï­ñáë­Û³Ý ¶É˳­íáñ ËÙµ³­·Çñ` Èáõ­ëÇ­Ý» ä»ï­ñáë­Û³Ý ¶»­Õ³ñ­í»ë­ï³­Ï³Ý Õ»­Ï³­í³ñ` øݳ­ñÇ­Ý» ê³ñ·ë­Û³Ý

4 H1N1 íÇñáõë زÎ-Ç ·É˳­íáñ ù³ñ­ïáõ­Õ³ñ ä³Ý ¶Ç Øáõ­ÝÁ §Ëá­½Ç ·ñÇ­åǦ µéÝÏáõ­ÙÁ ѳ­Ù³­ñ»É ¿ ѳ­Ù³ß­ ˳ñ­Ñ³­ÛÇÝ Ù³ëß­ï³­µáí ³ñ­ï³­Ï³ñ· Ç­ñ³­íÇ­ ׳Ï:

¶ñ³Ýó­í³Í ¿ ÐЭǭñ³­í³­µ³­Ý³­Ï³Ý ³Ý­Ó³Ýó å»­ï³­Ï³Ý é»­·Çëï­ñÇ Ï»Ýï­ñá­Ý³­Ï³Ý Ù³ñÙ­ÝÇ ÏáÕ­ÙÇó 12.12.1998Ã. ìϳ­Û³­Ï³­ÝÇ Ñ³­Ù³ñÁ` 01 ² 043935 ¶ñ³Ýó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñÁ` 271.110.01837 Æ­ñ³­í³­µ³­Ý³­Ï³Ý ѳë­ó»Ý` ºñ¨³Ý, ²­µáí­Û³Ý 42, µÝ. 2, Ñ»é.` (+374 10) 72 06 20, 73 06 20 §ü³ñÙ ²ñ­Ù»­Ýdz¦ ³Ù­ë³·­ñáõÙ ïå³·ñ­í³Í ÝÛáõ­Ã»­ñÇ û·­ï³­·áñ­ÍáõÙÝ ³­é³Ýó ïÝû­ñÇ­ÝáõÃ­Û³Ý ·ñ³­íáñ ÃáõÛÉï­íáõÃ­Û³Ý ³ñ­·»É­íáõÙ ¿: ÐÕáõÙÝ ³Ùë³·ñÇÝ å³ñï³¹Çñ ¿: îå³·ñ­í³Í ÝÛáõ­Ã»­ñÁ Ñ»ï ã»Ý í»­ñ³­¹³ñÓ­íáõÙ: ¶á­í³½­¹³­ÛÇÝ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ µá­í³Ý­¹³­ÏáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ËÙµ³·­ñáõíÛáõ­ÝÁ å³­ï³ë­Ë³­Ý³ï­íáõíÛáõÝ ãÇ ÏñáõÙ: îå³·ñíáõÙ ¿ §îÇ·ñ³Ý ػͦ Ññ³ï³ñ³ÏãáõÃÛáõÝáõÙ: ù. ºñ¨³Ý, ²ñß³ÏáõÝÛ³ó 2: гÝÓÝ­í»É ¿ ïå³·­ñáõí۳Ý` 01.06.2009Ã. ²Ù­ë³·­ñáõÙ Áݹ·ñÏ­í³Í ¿ 124 ¿ç îå³­ù³­Ý³­ÏÁ` 500 û­ñÇ­Ý³Ï ²Ù­ë³·­ñÇ Ù»­Í³­Í³Ë ·Ç­ÝÁ` 1000 ¹ñ³Ù ÊÙµ³·­ñáõÃ­Û³Ý Ñ³ë­ó»Ý` 0065 ù. ºñ¨³Ý, îÇãÇݳÛÇ 3-ñ¹ Ýñµ³Ýóù, 2/2, Ñ»é.` (+374 93) 999 390 ¾É. ϳÛù` www.pharmarmenia.com, www.pharmarmenia.am ¾É. ÷áëï` info@pharmarmenia.com ¶á­í³½­¹Ç ¨ ѳ­Ù³­·áñ­Í³Ï­óáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ½³Ý­·³­Ñ³­ñ»É` (+374 93) 999 390 γ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÇ µ³­Å³­Ýáñ­¹³·­ñáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ½³Ý­·³­Ñ³­ñ»É §äñ»ë-²ï­ï³­ß»¦ Ñ»é.ª (+374 10) 27 02 22, ý³ùëª (+374 10) 27 82 55 §ü³ñÙ ²ñ­Ù»­Ýdz¦ N 4 ³Ù­ë³·­ñÇ ¹Ç½³ÛÝ»ñ³Ï³Ý ¨ ³¹ÙÇÝÇëïñ³ïÇí ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÇ Çñ³Ï³Ý³óÝáÕª §ØºÜøê²ÚȦ êäÀ îÝû­ñ»Ý` ä³í»É ê³ñ·ëÛ³Ý ¸Ç½³ÛÝ»ñ` ²ñÃáõñ ¨áëÛ³Ý ¶ñ³Ýó­í³Í ¿ ÐЭǭñ³­í³­µ³­Ý³­Ï³Ý ³Ý­Ó³Ýó å»­ï³­Ï³Ý é»­·Çëï­ñÇ Üáñù-سñ³ß î/´ Ù³ñÙ­ÝÇ ÏáÕ­ÙÇó 04.02.2009Ã. ìϳ­Û³­Ï³­ÝÇ Ñ³­Ù³ñÁ` 03² 084095 ¶ñ³Ýó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñÁ` 273.110.05118

2

4

18

γÃݳï³ÙÇóª ϳñÍñ³ï³Ù 20 峭ѳ­å³Ý ½ÇÝ­íá­ñÇÏ­Ý»ñ` µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãáõÙ...

32

²É»ñ·Ç³ÛÇó ÙÇÝ㨠ѳßٳݹ³ÙáõÃÛáõÝ ºñ¢³ÝáõÙ ÷áßáõ ËïáõÃÛáõÝÝ ³ÝÑ³Ù»Ù³ï ·»ñ³½³ÝóáõÙ ¿ ÃáõÛɳïñ»ÉÇ ë³ÑÙ³ÝÁ...

²Ûë ѳٳñáõÙ

40 ¶»Õ»óÏáõÃÛáõݪ ÷³Ï ¹ÇÙ³ÏÝ»ñÇ ï³Ï

à­ãÇÝã ³ÛÝ­ù³Ý ÷á­÷á­Ë³­Ï³Ý ·»­Õ»ó­ÏáõíÛáõ­ÝÁ...

ã¿,

áñ­ù³Ý

92 ÐáÕ...

58 Ñàõàðíûé äèàáåò Ýòà áîëåçíü ñòàðà êàê ìèð. Åùå çà äâå òûñÿ÷è ëåò äî íàøåé ýðû äðåâíèå åãèïòÿíå îïèñûâàëè ýòî çàáîëåâàíèå â ñâîåì ìåäèöèíñêîì òðàêòàòå “Ïàïèðóñ Ýáåðñà”.

²ÏÝá±ó, û± ÉÇݽ³

80

Üϳ­ï»­ÉÇ ¿, áñ í»ñ­çÇÝ ï³­ñÇ­Ý»­ñÇÝ Ù»ñ ßñç³­ å³­ïáõÙ ß³­ï³­ó»É »Ý ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ³Ï­Ýáó ÏñáÕ­Ý»­ñÁ:

100 àïù»ñÇ ËݳÙù 108 ò³ÝÏáõÃÛ³Ý ³ÝÏáõÙ

4

3

²éáÕç³å³ÑáõÃÛáõÝ

زÎ-Ç ·É˳­íáñ ù³ñ­ïáõ­Õ³ñ ä³Ý ¶Ç Øáõ­ÝÁ §Ëá­½Ç ·ñÇ­åǦ µéÝÏáõ­ÙÁ ѳ­Ù³­ñ»É ¿ ѳ­Ù³ß­Ë³ñ­ ѳ­ÛÇÝ Ù³ëß­ï³­µáí ³ñ­ï³­Ï³ñ· Ç­ñ³­íǭ׳Ï: ÜÛáõÃÁª ܳ­ñÇ­Ý» Æ­ñÇó­Û³ÝÇ

г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ

ãÇ ³ñ­Ó³­Ý³·ñ­í»É íÇñáõë -¸»å­ù»ñÝ ³­ñ³· »Ý ½³ñ­·³­ÝáõÙ ¨ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ³ñ­ï³­Ï³ñ· Ç­ñ³­íǭ׳Ï, áñÝ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ïáõíÛáõÝ ¿ ³­é³­ç³ó­Ýáõ٠ѳ­Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³­ÛÇÝ Ù³ëß­ï³­µáí,-³­ë»É ¿ زÎ-Ç ·É˳­íáñ ù³ñ­ïáõ­Õ³­ñÁ: г­Ù³­Ó³ÛÝ ²ÐÎ-Ç` å³Ý­¹»­ÙÇ³Ý (ѳ­ Ù³­í³­ñ³Ï) ½³ñ­·³ó­Ù³Ý 5-ñ¹ ­÷áõ­ÉáõÙ ¿: âݳ­Û³Í Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­í³Í ÙÇ­çá­ó³­ éáõÙ­Ý»­ñÇÝ` H1N1 íÇ­ñáõ­ëÁ Ø»ù­ëǭϳ­ÛÇó ï³­ñ³Í­í»É ¿ ³Ù­µáÕç ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ: §Êá­ ½Ç ·ñÇ­åǦ A (H1N1) íÇ­ñáõ­ëÇó ³­é³­ç³­ó³Í í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ¹»å­ù»­ñÁ, á­ñáÝù ³ñ­Ó³­Ý³·ñ­í»É »Ý Ø»ù­ëǭϳ­ÛáõÙ

H1N1 íÇ­ñáõ­ëáí ѳ­ ñáõó­í³Í ·ñÇ­åÇ ÑÇÙ­ ݳ­Ï³Ý ³Ë­ï³­ÝÇ­ß»ñÝ »Ý` µ³ñÓñ ç»ñ­ÙáõíÛáõÝ, ·É˳­ó³í, Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ ó³í, ѳ½, ³Ý­·Ç­Ý³...

4

4

¢ ²ØÜ-áõÙ, ·ñÇ­åÇ A ïÇ­åÇ íÇ­ñáõ­ëÇ Ýáñ »Ý­Ã³­ïÇ­åáí »Ý Ñ³­ñáõó­í³Í, á­ñÁ ݳ˭ ÏÇ­ÝáõÙ ãÇ Ñ³Ý­¹Ç­å»É ÐÛáõ­ëÇ­ë³­ÛÇÝ ²­Ù»­ñǭϳ­ÛáõÙ: г­Ù³­Ó³ÛÝ 2009Ã. ²ÐÎ-Ç Ññ³­å³­ ñ³­Ï³Í ï»­Õ»­Ï³ï­íáõí۳Ý` ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ H1N1 íÇ­ñáõ­ëáí ѳ­ñáõó­í³Í ·ñÇ­åÇ Ñ³­ Ù³­×³­ñ³­Ï³­ÛÇÝ Ç­ñ³­íǭ׳­ÏÁ ß³­ñáõ­Ý³­ ÏáõÙ ¿ ÙÝ³É É³ñ­í³Í` Áݹ·ñ­Ï»­Éáí Ýáñ ï³­ñ³Íù­Ý»ñ: 2009Ã. Ù³­ÛÇ­ëÇ 26-Ç Å³­ÙÁ 06:00-Ç ¹ñáõí۳ٵ 46 »ñ­ÏÇñ å³ß­ïá­Ý³­ Ï³Ý Ñ³­Õáñ­¹³·­ñáõíÛáõÝ ¿ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ñ»É Ù³ñ¹­Ï³Ýó ßñç³­ÝáõÙ H1N1 íÇ­ñáõ­ëáí ѳ­ñáõó­í³Í ·ñÇ­åÇ 12954 ¹»å­ùÇ Ù³­ëÇݪ 92 Ù³Ñí³Ý »Éùáí: ²ØÜ Ï³­é³­í³­ñáõí Ûáõ­ÝÁ ѳ­Õáñ­¹»É ¿ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ßñç³­ÝáõÙ 6764 ɳ­µá­ñ³­ïáñ ѳë­ï³ï­í³Í ¹»å­ ùÇ í»­ñ³­µ»ñ­Û³É` 10 ٳѭí³Ý »É­ùáí, Áݹ á­ñáõÙ` ѳ­Ù³­×³­ñ³ÏÝ Áݹ·ñ­Ï»É ¿ 48 ݳ­ ѳݷ, ÇëÏ Ø»ù­ëǭϳÝ` 4174 ɳ­µá­ñ³­ïáñ ѳë­ï³ï­í³Í ¹»å­ùÇ Ù³­ëÇÝ, Ý»ñ³éÛ³É` 80 ٳѭí³Ý ¹»å­ù: ȳ­µá­ñ³­ïáñ ѳë­ï³ï­í³Í ¹»å­

ù»ñ »Ý ³ñ­Ó³­Ý³·ñ­í»É γ­Ý³­¹³­ÛáõÙ` 921, ³Û¹ ÃíáõÙª 1 Ù³Ñí³Ý ¹»åù, Îáëï³ èÇϳÛáõÙª 33 ¹»åù, ³Û¹ ÃíáõÙª 1 Ù³Ñí³Ý ¹»åù, ²ñ·»ÝïÇݳÛáõÙª 5, ²íëïñ³ÉdzÛáõÙª 19, ²íëïñdzÛáõÙª 3, ´»É·Ç³ÛáõÙª 7, ´ñ³½ÇÉdzÛáõÙª 9, âÇݳëï³ÝáõÙª 20, ÎáÉáõٵdzÛáõÙª 16, Îáõµ³ÛáõÙª 4, ¸³ÝdzÛáõÙª 1, ¾Ïí³¹áñáõÙª 24, ¾É ê³É­í³­¹á­ñáõÙ` 6, üÇÝɳݹdzÛáõÙª 2, üñ³Ý­ëdz­ÛáõÙ` 16, ¶»ñ­Ù³­Ýdz­ÛáõÙ` 17, ¶áõ³ï»Ù³É³ÛáõÙª 4, Ðݹϳëï³ÝáõÙª 1, ÆéɳݹdzÛáõÙª 1, Æë­ñ³­Û»­ÉáõÙ` 8, Æï³­Édz­ÛáõÙ` 19, Ö³åáÝdzÛáõÙª 350, سɳ½Ç³ÛáõÙª 2, Üǹ»ñɳݹݻñáõÙª 3, Üáñ ¼»É³Ý¹Ç³ÛáõÙª 9, Üáñí»·Ç³ÛáõÙª 4, ä³Ý³Ù³ÛáõÙª 76, ä»ñáõáõÙª 27, Ȼѳëï³ÝáõÙª 3, äáñïáõ·³ÉdzÛáõÙª 1, Îá­ñ»³­ÛÇ Ð³Ý­ ñ³­å»­ïáõíÛáõ­ÝáõÙ` 21, Æëå³ÝdzÛáõÙª 136, Þí»¹Ç³ÛáõÙª 3, Þí»Û­ó³­ñdz­ÛáõÙ` 3, ³ÛɳݹáõÙª 2, ÂáõñùdzÛáõÙª 2, Ø»Í ´ñÇï³ÝdzÛáõÙª 137, âÇÉÇáõÙª 74, Ðáõݳëï³ÝáõÙª 1, üÇÉÇåÇÝÝ»ñáõÙª 2,

²éáÕç³å³ÑáõÃÛáõÝ è¸-áõÙª 2, Ðáݹáõñ³ëáõÙª 1, øáõí»ÛÃáõÙª 18, ÆëɳݹdzÛáõÙª 1: سñ¹­Ï³Ýó Ùáï H1N1 íÇ­ñáõ­ëáí ѳ­ ñáõó­í³Í ·ñÇ­åÇ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ³Ë­ï³­ÝÇ­ ß»ñÝ »Ý` µ³ñÓñ ç»ñ­ÙáõíÛáõÝ, ·É˳­ó³í, Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ ó³í, ѳ½, ³Ý­·Ç­Ý³, é»­ÝÇï, á­Ù³Ýó Ùáï Ýϳï­í»É ¿ ݳ¢ ÷ëËáõÙ ¢ ÉáõÍ: ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ·³Õï­ÝÇ ßñç³­ÝÁ ï­¢áõÙ ¿ 7 ûñ: г­ñáõ­óÇ­ãÁ ßñ糭ϳ ÙÇ­ç³­ í³Û­ñÇ ³­é³ñ­Ï³­Ý»­ñÇ íñ³ å³Ñ­å³Ý­íáõÙ ¿ Ùáï 2 ųÙ: ²­ÐÎ-Ý ãÇ ³­é³­ç³ñ­ÏáõÙ ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³­Ï»É ׳­Ý³­å³ñ­Ñáñ­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ϳ٠÷³­Ï»É ë³Ñ­ ٳݭݻ­ñÁ: Êáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõ٠ѳ­×³­Ë³­ÏÇ û­×³­éáí Éí³­Ý³É Ó»é­ù»­ñÁ ¢ ·ñÇ­å³Ý­Ù³Ý ÑÇ­í³Ý­ ¹áõÃ­Û³Ý ³Ë­ï³­ÝÇ­ß»­ñÇ ¹ñë­¢áñ­ Ù³Ý ¹»å­ùáõÙ ¹Ç­Ù»É µÅßϳ­Ï³Ý û·­Ýáõí۳Ý: ÐÐ-áõÙ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ßñç³­ÝáõÙ H1N1 íÇ­ñáõ­ëáí ѳ­ñáõó­í³Í ·ñÇ­åÇ ³­éáõ­Ùáí ѳ­Ù³­×³­ñ³­ ϳ­ÛÇÝ Ç­ñ³­íǭ׳­ÏÁ ѳݭ·Çëï ¿: гݭñ³­å»­ïáõíÛáõ­ÝáõÙ ß³­ñáõ­ ݳϭíáõÙ ¿ í³­ñ³­ÏÇ Ý»ñ­µ»ñ­Ù³Ý ¢ ï³­ñ³Í­Ù³Ý ϳݭ˳ñ­·»É­Ù³ÝÝ áõÕÕ­í³Í ѳ­Ï³­Ñ³­Ù³­×³­ñ³­Ï³­ ÛÇÝ ÙÇ­çá­ó³­éáõÙ­Ý»­ñÇ Ç­ñ³­Ï³­Ý³­ óáõ­ÙÁ: Þ³­ñáõ­Ý³Ï­íáõÙ ¿ áõ­Õ¢áñ­ Ý»­ñÇ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ýϳï­Ù³Ùµ Ùá­ÝÇ­Ãá­ñÇÝ­·Ç Ç­ñ³­Ï³­Ý³­óáõ­ÙÁ: ²ÐÎ-Ý ­÷áñ­Ó³­·»ï­Ý»ñ ¿ áõ­ Õ³ñ­Ï»É Ø»ù­ëǭϳ` ѳ­Ù³­ï»Õ ѳ­Ï³­Ñ³­Ù³­×³­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ÙÇ­çá­ó³­ éáõÙ­Ý»­ñÇ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­Ù³Ý Ýå³­ï³­Ïáí: §Êá­½Ç ·ñÇ­åǦ ¹³­ë³­Ï³Ý íÇ­ñáõ­ëÝ 1-ÇÝ ³Ý­·³Ù Ëá­½»­ñÇó ³Ý­ç³ï­í»É ¿ 1930Ã., 볭ϳÛÝ Ù³ñ¹­Ï³Ýó í³­ñ³­Ï»­ÉÁ, ÇÝã­å»ë ݳ¢` Ù³ñ­¹áõó Ù³ñ¹ ÷á­Ë³Ý­óáõ­ ÙÁ, ³Ý­Ý³­Ë³­¹»å ¢ Ýáñ »ñ¢áõÛà ¿: ¶ñÇ­ åÇ µá­Éáñ íÇ­ñáõë­Ý»­ñÇ ÝÙ³Ý Ëá­½Ç ·ñÇ­åÇ íÇ­ñáõ­ëÁ Ùßï³­å»ë ÷á­÷áË­íáõÙ ¿. Ëá­½»­ ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý í³­ñ³Ï­í»É Ãéãݳ·­ñÇ­åÇ ¢ Ù³ñ­¹áõ ·ñÇ­åÇ íÇ­ñáõë­Ý»­ñáí: ì»ñ­çÇ­ÝÇë ѻݭùáí Ëá­½»­ñÇ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ·ñÇ­ åÇ íÇ­ñáõ­ëÇ ï³ñ­µ»ñ ßï³Ù­Ý»ñ ѳݭ¹Ç­ å»­Éáí` ¹ñ³Ýù ϳ­ñáÕ »Ý ÷á­Ë³­Ý³­Ï»É Ç­ñ»Ýó ϳ­éáõó­í³Í­ù³­ÛÇÝ ï³ñ­ñ»­ñÁ ¢ Ýáñ` ˳­éÁ, íÇ­ñáõë­Ý»ñ Ç Ñ³Ûï µ»ñ»É: ÆëÏ ÇÝã­å»±ë ¿ ÷á­Ë³Ýó­íáõÙ Ëá­½Ç ·ñÇ­åÁ Ù³ñ¹­Ï³Ýó: ì³­ñ³­ÏÁ ÷á­Ë³Ýó­

íáõÙ ¿ Ëá­½Ç ÷éßï³Éáõ, ÃùÇ Ï³­ÃÇÉ­Ý»­ ñÇ Ï³Ù ùÃÇ Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ Ï³­ÃÇÉ­Ý»­ñÇ ÙÇçáóáí: ¸³ ë»­½á­Ý³­ÛÇÝ ·ñÇ­åÇ ÝÙ³Ý û­¹³­ÛÇÝ/û­¹³­Ï³­Ãǭɳ­ÛÇÝ ×³­Ý³­å³ñ­Ñáí ÷á­Ë³Ýó­íáÕ í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¿: ÆÝã­å»ë ݳ¢, ϳ­ñáÕ »Ý í³­ñ³Ï­í»É ³ÛÝ Ù³ñ­¹ÇÏ, áí­ù»ñ ë»ñï ß÷áõÙ »Ý áõ­Ý»­ó»É í³­ñ³Ï­í³Í Ëá­½Ç Ñ»ï, û­ñǭݳÏ` Ëá­½³­ µáõ­Í³­ñ³Ý­Ý»­ñáõÙ ³ß­Ë³­ïáÕ­Ý»­ñÁ: §Êá­½Ç ·ñÇ­åǦ íÇ­ñáõ­ëÁ áãÝ­ã³­ÝáõÙ ¿ Ñ»ï¨Û³É ³Ë­ï³­Ñ³­ÝÇß»­ñáí` 70% ¿­ÃÇÉ

³ñ­Ó³­Ý³·ñ­í»É: гݭñ³­å»­ïáõíÛáõÝ í³­ ñ³­ÏÇ Ý»ñ­µ»ñ­Ù³Ý ¢ ï³­ñ³Í­Ù³Ý ϳݭ ˳ñ­·»É­Ù³Ý Ýå³­ï³­Ïáí áõ­Å»­Õ³ó­í»É ¿ ÑëÏá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ §¼í³ñíÝáó¦ ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ ¢ §ÞÇ­ñ³Ï¦ û­¹³­Ý³­í³­Ï³­Û³Ý­Ý»­ñáõÙ, µá­ Éáñ ë³Ñ­Ù³­Ý³­ÛÇÝ ³Ý­óáõ­Ù³­ÛÇÝ Ï»­ï»­ñáõÙ: سë­Ý³­íá­ñ³­å»ë ë³Ñ­Ù³Ý­í»É ¿ µÅßϳ­ Ï³Ý ÑëÏá­ÕáõíÛáõÝ ³­Ý³­å³­Ñáí »ñÏñ­Ý»­ ñÇó ų­Ù³­ÝáÕ áõÕ¢áñ­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ` áõÕ¢á­ñáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ ¢ ÑÇ­í³Ý­¹áõí Û³Ý ·³Õï­ÝÇ ßñç³­ÝÇ ³­é³­í»­É³­·áõÛÝ Å³­ Ù³­Ý³­Ï³­Ñ³ï­í³­ÍáõÙ ç»ñ­ÙáÕ­Ý»­ñÇ ¢ ÙÛáõë µÝá­ñáß ³Ë­ï³Ý­ß³Ý­Ý»­ñáí ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ í³­Õ³­Å³Ù ѳۭݳ­µ»ñ­Ù³Ý Ýå³­ï³­Ïáí: ÐЭ ²éáÕç³å³ÑáõÃÛ³Ý Ý³Ë³ñ³ñáõÃÛáõÝÁ µÝ³Ï­ãáõí۳­ÝÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ï³­ÉÇë Ëáõ­ ׳­åÇ ãÙ³ïÝ­í»É: ²Ü-Ý, Áëï ¿áõí۳Ý, ³­å³­Ñáí­í³Í ¿ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ù³­Ý³­Ïáõí Û³Ùµ ³Ë­ï³­Ñ³­ÝÇã ÝÛáõ­Ã»­ñáí, ë³ñ­ù»­ ñáí, ³Ý­Ñ³­ï³­Ï³Ý å³ßï­å³­ÝÇã ÙÇ­çáó­ Ý»­ñáí` ³ñ­ï³­Ñ³­·áõë­ï, ßÝã³­¹Ç­Ù³Ï­Ý»­ñ, Ó»é­Ýáó­Ý»­ñ ¢ ³ÛÉÝ, ѳ­Ï³­íÇ­ñáõ­ë³­ÛÇÝ ¢ ³Ë­ï³Ý­ß³­Ý³­ÛÇÝ µáõÅ­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ ³ÝÑ­ ñ³­Å»ßï ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñáí:

Êá­½Ç ·ñÇ­åÇ ¹³­ë³­Ï³Ý íÇ­ñáõ­ëÝ ³­é³­çÇÝ ³Ý­·³Ù Ëá­½»­ñÇó ³Ý­ç³ï­ í»É ¿ 1930Ã: ëåÇñï, 5% ÉÇ­½áÉ ¨ 10% ùÉáñ å³­ñáõ­Ý³­ ÏáÕ ÝÛáõ­Ã»ñ: ²é­Ï³ ¿ 4 ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ѳ­Ï³­ íÇ­ñáõ­ë³­ÛÇÝ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­` ³­Ù³Ý­ï³­¹ÇÝ, éǭٳݭﳭ¹ÇÝ, û­½»É­ï³­ÙÇ­íÇñ ¢ ½³­Ý³­ÙÇ­íÇñ: ²­é³­í»É Ý峭ﳭϳ­ÛÇÝ ¿ û­½»É­ï³­ÙÇ­ íÇ­ñÇ ¢ ½³­Ý³­ÙÇ­íÇ­ñÇ ÏÇ­ñ³­éáõ­ÙÝ ÇÝã­å»ë µáõÅ­Ù³Ý, ³ÛÝ­å»ë ¿É ϳݭ˳ñ­·»É­Ù³Ý ѳ­ Ù³ñ, ù³­ÝÇ áñ ³­é³­çÇÝ­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ §Ëá­½Ç ·ñÇ­åǦ íÇ­ñáõ­ëÁ ϳ­Ûáõ­ÝáõíÛáõÝ ¿ ¹ñë­¢á­ñáõÙ: Êá­½Ç ÙÇëÝ áõ Áݹ­Ñ³Ý­ ñ³­å»ë Ùë³Ù­Ã»ñùÝ ³Û­ëûñ ³Ýí­ï³Ý· »Ý, »­Ã» ×Çßï Ó­¢áí Ù߳ϭí³Í ¢ »÷­í³Í »Ý: ¸ñ³Ýó ÙÇ­çá­óáí í³­ñ³­ÏÁ ãÇ Ï³­ñáÕ ÷á­Ë³Ýó­í»É: ÐЭ-áõÙ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ßñç³­ÝáõÙ Ëá­ ½Ç ·ñÇ­åÇ ³­éáõ­Ùáí ѳ­Ù³­×³­ñ³­Ï³­ÛÇÝ Ç­ñ³­íǭ׳­ÏÁ ѳݭ·Çëï ¿. áã ÙÇ ¹»åù ãÇ

²ÛÝ ³Ý­Ó³Ýó, áõÙ Ùáï ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ ×³Ù­÷áñ­¹áõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ ¹ñë­¨áñ­í»É »Ý ·ñÇ­å³Ý­Ù³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³Ë­ï³­ ÝÇ­ß»ñ, ²ÐÎ-Ý ­Ñáñ­¹á­ñáõÙ ¿ ¹Ç­Ù»É µÅßϳ­ Ï³Ý û·­Ýáõí۳Ý: ºí­ñ³­Ñ³Ýӭݳ­Åá­Õá­íÁ ³­é³­ç³ñ­Ï»É ¿ íÇ­ñáõ­ëÇ §Ëá­½Ç ·ñÇå¦ ³Ý­í³­Ýáõ­ÙÁ í»­ñ³­÷á­Ë»É Ýáñ ³Ý­í³Ùµª ѳ­ ٳ߭˳ñ­Ñ³­ÛÇÝ Ëá­½³­µáõ­Íáõí۳­ÝÁ íݳë ãѳëó­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: ²ÐÎ-Ý­ ¢ë Ññ³­Å³ñ­ í»É ¿ §Ëá­½Ç ·ñÇå¦ ³Ý­í³­Ýáõ­ÙÇó: гٳß˳ñѳÛÇÝ µáÉáñ ³Ûë ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÝ áõÕÕí³Í »Ý ÙdzÛÝ ÙÇ ·»ñÝå³ï³ÏÇ` å³Ñå³Ý»É Ù³ñ¹áõ ³éáÕçáõÃÛáõÝÝ áõ ½»ñÍ å³Ñ»É ³ÛÝ ·ñÇåÇ Ýáñ í³ñ³ÏáõÙÝ»ñÇó:

4

5

²éáÕç³å³ÑáõÃÛáõÝ Ð³Ý­ñ³­å»­ïáõÃ­Û³Ý Ù³ñ­½»­ñÇ µáõÅ­ ѳë­ï³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ù»Í Ù³­ëÝ ³Ûëûñ ï³ñµ»ñ Ù³ëݳ·Çï³óÙ³Ý µÅÇßÏÝ»ñÇ ËÇëï å³Ï³ë ¿ ½·áõÙ: ÜÛáõÃÁª гëÙÇÏ ²é³ù»ÉÛ³ÝÇ

îÇ­ÏÇÝ º­ñÇó­Û³­ÝÇ ï»­Õ»­Ï³ó­Ù³Ùµª ²Ü-Ý Ý³­Ëáñ¹ ï³ñ­í³ ë»å­ï»Ù­µ»­ñÇó ѳ­ ïáõÏ ë³Ñ­Ù³Ý­í³Í ϳñ­·áí ÐÐ Ù³ñ½»ñáõÙ Ññ³­ï³å 峭ѳݭç³ñÏ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáÕ

²ÝÑñ³Å»ßï ѳٳÉñáõÙ

À

ݹ­Ñ³­Ýáõñ ѳ߭í³ñÏ­Ý»­ñáí Ù³ñ­½»­ñÇ µáõųÝÓݳϳ½ÙÁ Éñ³óÝ»Éáõ ѳٳñ ï³ñµ»ñ Ù³ëݳ·Çï³óÙ³Ý ³í»ÉÇ ù³Ý 360 µÅÇßÏ ¿ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï: ²­é³­í»É ëáõñ ¹ñí³Í ¿ ³Ý»ëû½ÇáÉá·-黳ÝÇÙ³ïáÉá·Ý»ñÇ ËݹǭñÁ, áñáÝó ϳñÇùÁ ½·³óíáõÙ ¿ ·ñ»Ã» µáÉáñ Ù³ñ½»ñáõÙ, ÇëÏ ÐÐ Èáéáõ Ù³ñ½Ç êï»÷³Ý³í³ÝÇ, ÐÐ ¶»Õ³ñùáõÝÇùÇ Ù³ñ½Ç Ö³Ùµ³ñ³ÏÇ µÅßÏ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñÁ ÝÙ³Ý Ù³ëݳ·»ïÝ»ñ ÁݹѳÝñ³å»ë ãáõÝ»Ý, áñÝ ¿É Ù»Í ¹Åí³ñáõÃÛáõÝÝ»ñ ¿ ³é³ç³óÝáõÙ ßï³å íÇñ³Ñ³ïáõÃÛ³Ý ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙ. Ùáï³Ï³ µáõÅѳëï³ïáõÃÛáõÝÇó ϳ٠ٳÛñ³ù³Õ³ùÇó Ù³ëݳ·»ïÇ ßï³å Ý»ñϳ۳ݳÉÁ ÝáõÛÝù³Ý ¹Åí³ñ ¿, áñù³Ý ÑÇí³Ý¹ÇÝ áñ¢¿ ³ÛÉ µáõÅѳëï³ïáõÃÛáõÝ ï»Õ³÷áË»ÉÁ: ´Åßϳ­Ï³Ý ï»Ë­Ýá­Éá­ ·Ç³­Ý»­ñÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ѳ­Ù³­ï»ùë­ïáõÙ û­ñǭݳ­ã³÷ ¿, áñ å»ïù ¿ Ó¢³­íáñ­í»Ý µáõÅë­å³­ë³ñÏ­Ù³Ý µá­Éá­ñá­íÇÝ Ýáñ å³­ ѳÝç­Ý»ñ áõ ã³­÷³­ÝÇß­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ ¢ ¹ñ³Ý­óáí ³­é³ç­Ýáñ¹­íáÕ Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­ Ë³Ý µáõÅ­Ï»Ýï­ñáÝ­Ý»ñª ³ÝÑñ³Å»ßï

6

4

Ù³ëݳ·»ïÝ»ñáí: ÐÐ ³­éáխ糭峭ѳ­Ï³Ý ·»­ñ³­ï»ë­ãáõÃ­Û³Ý Ï³­ñ¨á­ñ³­·áõÛÝ ËݹÇñ­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ Ù³ñ­½»­ñáõÙ µáõÅë­å³­ ë³ñÏ­Ù³Ý á­ñ³­ÏÇ µ³ñÓ­ñ³­óáõÙÝ ¿: ²Û¹ Ýå³­ï³­Ïáí ß³ï ³ÛÉ ÙÇ­çá­ó³­éáõÙ­Ý»­ñÇ ß³ñ­ùáõ٠ݳ­Ë³­ï»ë­íáõÙ ¿ ѳ­Ù³É­ñ»É áõ í»­ñ³­å³ï­ñ³ë­ï»É Ù³ñ­½³­ÛÇÝ µáõÅ­ÑÇÙ­ ݳñ­Ï­Ý»­ñÇ µáõ­Å³Ýӭݳ­Ï³½­Ù»­ñÁ: ÐЭ ²Ü ÏñÃáõí۳Ý, ·Ç­ïáõí۳Ý, ³ÝÓ­ ݳ­Ï³½­ÙÇ Ï³­é³­í³ñ­Ù³Ý í³ñ­ãáõÃ­Û³Ý ³Ýӭݳ­Ï³½­ÙÇ Ï³­é³­í³ñ­Ù³Ý µ³Å­ÝÇ å»ï èá­½³ º­ñÇó­Û³­ÝÇ ¹Ç­ï³ñϭٳٵª ϳ¹­ñ»­ñáí ѳ­Ù³É­ñ»­ÉÁ Ý»ñ­Ï³­ÛáõÙë µ³ñ­ ¹³­ÝáõÙ ¿ ³ÛÝ­ù³­Ýáí, áñ Ýá­ñ³­í³ñï µÅÇßÏ­Ý»­ñÇÝ ÐÐ Ù³ñ½»ñ å³ñ­ï³­¹Çñ áõ­Õ»·­ñ»­ÉÁ ѳ­Ï³­ëáõÙ ¿ µ³ñÓñ³·áõÛÝ Çñ³í³µ³Ý³Ï³Ý áõÅ áõÝ»óáÕ ÐÐ ­ê³Ñ­Ù³­Ý³¹­ñáõí۳­ÝÁ, Áëï á­ñÇ` Ûáõ­ñ³­ ù³Ýã­Ûáõñ áù ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇ ³­½³ï ÁÝï­ ñáõÃ­Û³Ý Ç­ñ³­íáõÝù áõ­ÝÇ: ²ÛÉ Ï»ñå ³­ë³Íª Ù³ñ­½»ñ ٻϭݻÉÝ ÇÝù­Ý³­Ï³Ù å»ïù ¿ ÉÇ­ÝÇ: ²Ûë ѳñ­óáõÙ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»ñÝ ³ÛÝ­ù³Ý ¿É ˳ݭ¹³­í³é ã»Ý, ÇÝãÝ, ǭѳñ­Ï», ÙÇ ß³ñù ûµ­Û»Ï­ïÇí å³ï­×³é­Ý»ñ áõ­ÝÇ` ϻݭó³­Õ³­ ÛÇÝ ³Ýµ³í³ñ³ñ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñ, ó³Íñ ³ß­Ë³­ï³­í³ñÓ ¢ ³ÛÉÝ:

Ù³ë­Ý³­·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ã³÷áõñ ï»Õ»ñÁ ųٳݳϳíáñ (³é³í»É³·áõÛÝÁª 3 ³ÙÇë ųÙÏ»ïáí) ѳٳÉñáõÙ ¿ ºñ¢³ÝÇ µáõÅѳëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ³ß˳ïáÕ Ù³ëݳ·»ïÝ»ñáíª ³Ý»ëû½ÇáÉá·é»³ÝÇÙ³ïáÉá·Ý»ñ, íÇ­ñ³­µáõÛÅ­Ý»ñ, Ù³Ýϳµ³ñÓ-·ÇÝ»ÏáÉá·Ý»ñ, íݳë­í³Í­ ù³­µ³Ý­Ý»ñ: سñ­½»­ñÇÝ Å³­Ù³­Ý³­Ï³­íáñ Ù³ëݳ·»ïÝ»ñ ïñ³­Ù³¹­ñ»­Éáõ ·áñ­ÍÁÝ­ ó­óÇÝ Ù³ë­Ý³Ï­óáõÙ »Ý ÐÐ Ù³ñ½»ñÇÝ Ïóí³Í º­ñ¢³­ÝÇ Ëá­ßáñ µÅßϳ­Ï³Ý ϳ½­Ù³­Ï»ñ­åáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ²Ýó³Í ÙÇ ù³ÝÇ ³ÙÇëÝ»ñÇ ÁÝóóùáõÙ ßáõñç 15 Ù³ëݳ·»ï ¿ ·áñÍáõÕí»É ÐÐ Ù³ñ½»ñ: ØÇݭ㢠ÑÇÙ³ ٻϭÝáÕ­Ý»­ñÇó µ³­ó³­ë³­Ï³Ý ³ñ­Ó³­·³Ýù­Ý»ñ ã»Ý ëï³ó­í»É: Àëï è. º­ñÇó­Û³­ÝǪ ÉÇ­ÝáõÙ »Ý ¹»å­ ù»ñ, »ñµ ³Û¹ ϳéáõÛóÝ»ñÁ 峭ѳÝç­íáÕ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»ñ ã»Ý áõ­Ý»­Ýáõ٠ϳ٠µ³­ í³­Ï³­Ý³­ã³÷ ã»Ý áõ­Ý»­ÝáõÙ` ·áñ­ÍáõÕ­Ù³Ý ³­ÝÁݹ­Ñ³­ïáõíÛáõÝÝ ³­å³­Ñá­í»­Éáõ ѳ­ Ù³ñ: ²Û¹ å³ï­×³­éáí ݳ­Ë³­ñ³­ñáõíÛáõ­ ÝÁ ë»ñ­ïá­ñ»Ý ³ß­Ë³­ïáõÙ ¿ º­ñ¢³­ÝÇ ³ÛÉ µáõŭѳë­ï³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ»ï: ²Ûëå»ë ³Û¹ ·áñÍÁÝóóÇÝ Ýå³ëï»É »Ý ÐÐ ²Ü ìݳë­í³Í­ù³­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý ¢ ûñ­Ãá­å»­ ¹Ç³­ÛÇ ·Ç­ï³­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÁ, áñÇ ³­Ý»ë­Ã»­½ÇáÉá·-黳ÝÇÙ³ïáÉá·Á ·áñÍáõÕí»É ¿ ÐÐ ²ñ³·³ÍáïÝÇ Ù³ñ½Ç ²­å³­ñ³­ÝÇ µÅßÏ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝ, ä»ñÇݳïáÉá·Ç³ÛÇ, Ù³Ýϳµ³ñÓáõÃÛ³Ý ¢ ·ÇÝ»ÏáÉá·Ç³ÛÇ ÇÝëïÇïáõïÇ Ù³Ýϳµ³ñÓ-·ÇÝ»ÏáÉá·Áª ÝáõÛÝ Ù³ñ½Ç ³ÉÇÝÇ µÅßÏ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝ, àõ­ñá­É᭷dz­ÛÇ Ï»Ýï­ñá­ÝÇ ³­Ý»ë­Ã»­½ÇáÉá·é»³ÝÇÙ³ïáÉá·Á` ÐÐ ²ñ­Ù³­íÇ­ñÇ Ù³ñ­ ½Ç ²ñÙ³íÇñÇ µÅßÏ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝ, Øáñ ¢ Ù³Ý­Ï³Ý ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý å³Ñ­å³Ý­

²éáÕç³å³ÑáõÃÛáõÝ Ù³Ý ·Ç­ï³­Ñ»­ï³­½á­ï³­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ ³­Ý»ë­Ã»­½ÇáÉá·-黳ÝÇÙ³ïáÉá·Á` ÐÐ ¶»Õ³ñùáõÝÇùÇ Ù³ñ½Ç Ö³Ù­µ³­ñ³­ÏÇ µÅßÏ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝ, Ù³Ýϳµ³ñÓ-·Ç­ Ý»­Ïá­Éá­·Á` ÐÐ Èáéáõ Ù³ñ½Ç ²É³í»ñ¹áõ µÅßÏ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝ: سñ­½»ñ ٻϭÝáÕ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ ñÇ ³ß­Ë³­ï³­ï»­ÕÁ ¢ ³ß˳ï³í³ñÓÁ å³Ñ­å³Ý­íáõÙ ¿, ·áñ­ÍáõÕ­Ù³Ý í³Û­ñáõÙ ëï»ÕÍ­íáõÙ »Ý ϻݭó³­Õ³­ÛÇÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï å³Û­Ù³Ý­Ý»ñ, ÇëÏ ÐÐ ²Ü å»­ï. ³­éáխ糭峭ѳ­Ï³Ý ·áñ­Í³­Ï³­ÉáõíÛáõ­ÝÝ ³­å³­Ñá­íáõÙ ¿ ýÇ­Ý³Ý­ë³­Ï³Ý Ù³­ëÁ ¥ë³Ñ­Ù³Ý­ í³Í ¿ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ¹ñ³­Ù³­Ï³Ý ÷áËѳ­ïáõ­óáõÙª 300 ѳ­½³ñ ¹ñ³­ÙÇ ã³­÷áí¤: ê³Ï³ÛÝ ³ÏݭѳÛï ¿, áñ ÝÙ³Ý ËݹÇñ­Ý»­ñÇ ÉáõÍ­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ ³Û­ÉÁÝï­ ñ³Ý­ù³­ÛÇÝ ï³ñ­µ»­ñ³Ï­Ý»ñ ¢ë å»ïù ¿ Ù߳ϭí»Ý` ݳ­Ë³­å³Û­Ù³Ý ëï»Õ­Í»­Éáí Ù³ëݳ·»ïÝ»ñÇ` ÐÐ Ù³ñ­½»ñ ϳ­Ù³­íáñ ٻϭݻ­ÉáõÝ: ²Û¹ Ýå³ï³Ïáí ³ÛÅÙ ÐÐ ²Ü ݳ˳ӻéÝáõÃÛ³Ùµ Ê. ²í¹³Éµ»ÏÛ³ÝÇ ³Ýí³Ý ³éáÕç³å³ÑáõÃÛ³Ý ³½·³ÛÇÝ

ÇÝëïÇïáõïáõÙ Ãíáí 50 ³Ýѳï³Ï³Ý ï»Õ ¿ ³í»É³óí»É ÐÐ Ù³ñ½»ñ Ù»ÏÝ»É ó³ÝϳóáÕÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: ì»ñçÇÝÝ»ñÇë Ñ»ï ÏÝùíáõÙ ¿ å³Ûٳݳ·Çñ, Áëï áñǪ å»ïáõÃÛáõÝÁ í׳ñáõÙ ¿ áõëÙ³Ý í³ñÓÁ, ÇëÏ ÏÉÇÝÇÏ³Ï³Ý ûñ¹Çݳïáõñ³Ý ³í³ñï³Í ³Û¹ Ù³ëݳ·»ïÝ»ñÁ Ù»ÏÝáõÙ ¿ ïíÛ³É Ù³ëݳ·ÇïáõÃÛ³Ý å³Ñ³Ýç³ñÏ Ý»ñϳ۳óñ³Í Ù³ñ½: ÊݹñÇ ÉáõÍÙ³Ý ÝÙ³Ý ï³ñµ»ñ³Ï ¿ ÏÇñ³é»É ݳ¢ ºä´Ð-Ý: г­Ù³É­ë³­ñ³­ÝÇ µáõ­Ñ³­Ï³Ý Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý ¢ ß³­ñáõ­ ݳ­Ï³­Ï³Ý ÏñÃáõÃ­Û³Ý ·Íáí åñá­é»Ï­ïáñ ¶¢áñ· Ú³Õç­Û³­ÝÇ ï»­Õ»­Ï³ó­Ù³Ùµª ÷áñÓ ¿ ³ñ­í»É ³Û¹ ѳñ­óÁ Éáõ­Í»É å»ï­å³ï­í»­ñáí ëá­íá­ñáÕ ûñ­¹Ç­Ý³­ïáñ­Ý»­ñÇ Ñ»ï ³­í³ñ­ï»­Éáõó Ñ»­ïá Ù³ñ½ ٻϭݻ­Éáõ Ù³­ëÇÝ å³Û­ Ù³­Ý³­·Çñ ÏÝù»­Éáí: Ìñ³­·Ç­ñÁ ýǭݳݭ ë³­íáñ­íáõÙ ¿ Ðúü-Ç ÏáÕ­ÙÇó: Ìñ³·­ñ»­ñÇ Õ»­Ï³­í³ñ Ð. êÇ­ÙáÝ­Û³­ÝÁ ÝßáõÙ ¿, áñ ³ÛÝ ûñ­¹Ç­Ý³­ïá­ñÇ Ñ»ï, áí á­ñá­ßáõÙ ¿ ·Ý³É ¢ ³ß­Ë³­ï»É á­ñ¢¿ Ù³ñ½áõÙ, ýáÝ­¹Á ѳ­Ù³­ å³­ï³ë­Ë³Ý å³Û­Ù³­Ý³·­Çñ ¿ ÏÝùáõÙ`

í׳­ñ»­Éáí Ýñ³ Ïñóí­×³­ñÁ: ²­é³­çÇÝ ï³ñ­í³ Íñ³·­ñÇ Ñ³ß­í»ï­íáõíÛáõ­ÝÇó Ñ»­ ïá ²Ü-Ý ¹ñ³­Ï³­Ýá­ñ»Ý ¿ ³ñ­Ó³­·³Ý­ù»Éª å»ï­å³ï­í»­ñÇ 50 ï»Õ ³­í»­É³ó­Ý»­Éáí: Ðúü-Á, ѳ­Û³ë­ï³Ý­Û³Ý ³­éáխ糭峭ѳ­Ï³Ý ¹³ß­ïÇ Ù³­ëÇÝ É³í å³ï­Ï»­ñ³­ óáõÙ áõ­Ý»­Ý³­Éáí, ³­é³­çÇÝ­Ý»­ñÇó ¿, áñ ³ç³ÏóáõÃÛ³Ý å³ïñ³ëï³Ï³ÙáõÃÛáõÝ ¿ ѳÛïÝ»É: äñÝ. êÇ­ÙáÝ­Û³­ÝÇ Ëáë­ù»­ñáíª ³Ûë Íñ³·­ñÇ Ñ»ï ϳå­í³Í µ³½­Ù³­ÃÇí ³Û­ó»ñ »Ý áõ­Ý»­ó»É Ù³ñ­½³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹³­ Ýáó­Ý»ñ` ¹Ç­ï³ñ­ÏáõÙ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ »½­ñ³­Ï³ó­Ý»­Éáí, áñ Ù³ñ­½»­ñÁ Ù³ë­Ý³­ ·»ï­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ·ñ³­íÇã Ϲ³é­Ý³Ý ѳï­Ï³­å»ë ³ÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï, »ñµ ½³ñ­·³­ ó³Í ÏÉÇ­Ý»Ý »Ý­Ã³­Ï³­éáõÛó­Ý»­ñÁ: سë­Ý³­ ·»ï­Ý»­ñÁ ÙÇ Ñ³ñ­óáõ٠ѳ­Ù³­Ï³ñ­ÍÇù »Ý` ³ÛÝ Ù³ñ­¹Á, áí ó³Ý­ÏáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ Ï³­Û³­ Ý³É áñ­å»ë µÅÇßÏ, ·Ç­ï³Ï­ó³­µ³ñ Ϸݳ Ñ»­é³­íáñ ßñç³Ý­Ý»ñ` ³Ý­Ï³Ë å³Û­Ù³Ý­Ý»­ ñÇó, »Ý­Ã³­Ï³­éáõÛó­Ý»­ñÇ ½³ñ­·³ó­í³­Íáõí Ûáõ­ÝÇó: ²ÛÉ ËݹÇñ ¿, áñ ÝÙ³Ý Ù³ñ¹­Ï³Ýó ÃÇ­íÁ ë³­Ï³í ¿, ·á­Ý» ³­é³ÛÅÙ:

4

7

²éáÕç³å³ÑáõÃÛáõÝ

î³­ñ»ëϽ­µÇÝ êÛáõ­ÝÇ­ùÇ Ù³ñ­½Ç êÇ­ ëdz­ÝÇ ï³­ñ³­Í³ßñ­ç³­ÝÇ ÌÕáõÏ ¨ ÞÇ­ñ³­ÏÇ Ù³ñ­½Ç ²­ßáó­ùÇ ï³­ñ³­ ͳßñ­ç³­ÝÇ Ð³ñ­Ã³­ß»Ý ·Ûáõ­Õ»­ñáõ٠ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ Ùáï ³ñ­Ó³­Ý³·ñ­í»É »Ý µñáõ­ó»­ÉÛá½ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ¹»å­ ù»ñ: ÐЭ ²­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý ¨ ¶Ûáõ­ Õ³ïÝ­ï»­ëáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³­ñáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó ³Ûë áõÕ­Õáõí۳ٵ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­í»É »Ý ϳݭ˳ñ­·»­ÉÇã ¨ ѳ­Ï³­Ñ³­Ù³­×³­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ÙÇ­çá­ó³­ éáõÙ­Ý»ñ: ÜÛáõÃÁª ܳ­ñÇ­Ý» Æ­ñÇó­Û³ÝÇ

¶

ÛáõÕ³ïÝï»ëáõÃÛ³Ý Ý³Ë³ñ³ñáõÃÛáõÝÝ Ç­ñ³­Ï³­ ݳóñ»É ¿ ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ Ñ»­ï³­ ½á­ïáõíÛáõÝ, ѳÛïݳµ»ñí³Í ÑÇ­í³Ý¹ ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÁ ѳñϳ¹ñ³µ³ñ áãÝã³óí»É »Ý: ÐЭ²Ü ÏáÕ­ÙÇó µÝ³Ï­ãáõÃ­Û³Ý ßñç³­Ýáõ٠ϳ½­Ù³­Ï»ñå­í»É »Ý ϳݭ˳ñ­·»­ÉÇã ÙÇ­ çá­ó³­éáõÙ­Ý»ñ, Ù³ë­Ý³­íá­ñ³­å»ë` ³­éáÕç ³å­ñ»­É³­Ï»ñ­åÇ ù³­ñá½­ãáõíÛáõÝ, ɳ­µá­ñ³­ ïáñ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ, ³Ë­ï³­Ñ³Ý­ Ù³Ý ³ß­Ë³­ï³Ýù­Ý»ñ: ÐЭ ²Ü-Ý Ï³­ï³­ñ»É ¿ µÝ³ÏãáõÃÛ³Ý ³ñ­Û³Ý ÝÙáõ­ß³­éáõÙ, á­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ÌÕáõ­ÏáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳Ý

´ñáõó»ÉÛá½Ç í³­ñ³­ ÏÇ ³Õµ­Ûáõñ ѳݭ¹Ç­ ë³­ÝáõÙ »Ý ÑÇ­í³Ý¹ Ëá­ßáñ ¢ Ù³Ýñ »Õ­ç»­ ñ³­íáñ ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ ñÁ, á­ñáß ¹»å­ù»­ñáõÙ` ݳ¢ Ëá­½»­ñÁ:

8

4

15 ¹»åù ¿ ³ñ­Ó³­Ý³·ñ­í»É: Üñ³Ýù µá­ÉáñÝ ¿É, Áëï ÐЭ ²Ü ïí۳ɭݻ­ñÇ, ·³Ý­·³ï­Ý»ñ ã»Ý áõ­Ý»­ó»É, ÙdzÛÝ É³­µá­ñ³­ïáñ Ñ»­ï³­½á­ ïáõÃ­Û³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ¿ å³ñ½­í»É Ýñ³Ýó í³­ñ³Ï­í³Í ÉÇ­Ý»­ÉÁ: ì»ñ­çÇÝ­Ý»­ñÇë å»ï­ å³ï­í»­ñÇ ßñ糭ݳϭݻ­ñáõÙ ³ÝÑñ³Å»ßï µáõÅû·ÝáõÃÛáõÝ ¿ óáõó³µ»ñí»É: ܳ­Ë³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ÏáÕ­ÙÇó гñ­Ã³­ ß»­ÝáõÙ ÝáõÛÝ­å»ë Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­í»É ¿ ³ñ­Û³Ý ÝÙáõ­ß³­éáõ٠ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ Ñ»ï ß÷í³Í Ù³ñ¹­Ï³Ý­óÇó: ì»ñó­í³Í 96 ÝÙáõ­ßÇó, ë³­ ϳÛÝ, í³ñ³ÏÙ³Ý áã ÙÇ ¹»åù ãÇ ³ñ­Ó³­ ݳ·ñ­í»É: ƱÝã­ ¿ µñáõ­ó»­ÉÛá­½Á ¢ ÇÝã­å»±ë­ ¿ ï»­ ÕÇ áõ­Ý»­ÝáõÙ Ù³ñ¹­Ï³Ýó í³­ñ³­Ïáõ­ÙÁ: ²Ûë ¢ í³­ñ³­ÏÇ Ù³­ëÇÝ ³ÛÉ Ù³Ý­ñ³­Ù³ë­Ý»­ñÇ Ù³ëÇÝ ½ñáõ­ó»­óÇÝù ÐЭ²Ü ³ß­Ë³­ï³­Ï³½­ ÙÇ å»­ï³­Ï³Ý ÑÇ­·Ç»­ÝÇÏ ¨ ѳ­Ï³­Ñ³­Ù³­ ׳­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ï»ë­ãáõÃ­Û³Ý í³­ñ³­ÏÇã ¨ áã í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ µ³Å­ÝÇ ·É˳­íáñ Ù³ë­Ý³­·»ï Èdz­Ý³ Âá­ñáë­Û³­ ÝÇ Ñ»ï: - ´ñáõ­ó»­ÉÛá­½Á í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ ¿, á­ñÁ ÷á­Ë³Ýó­íáõÙ ¿ ÑÇ­í³Ý¹ ϻݭ

¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇó Ù³ñ­¹áõÝ ¨ á­ñÇÝ µÝá­ñáß ¿ »ñ­Ï³­ñ³­ï¨ Áݭóó­ùÁ: ì³­ñ³­ÏÇ ³Õµ­Ûáõñ »Ý ѳݭ¹Ç­ë³­ÝáõÙ ÑÇ­í³Ý¹ Ëá­ßáñ ¢ Ù³Ýñ »Õ­ç»­ñ³­íáñ ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÁ, á­ñáß ¹»å­ù»­ñáõÙ` ݳ¢ Ëá­½»­ñÁ, ¹ñ³Ýó íÇÅ­í³Í ½³Ý·­í³Í­Ý»­ñÁ, ϳíݳ٭ûñ­ùÁ, Ñ³ï­ Ï³­å»ë` å³­ÝÇ­ñÁ, Ùë³Ù­Ã»ñ­ùÁ: ´ñáõ­ó»­ ÉÛá­½áí ÑÇ­í³Ý­¹³­óáõÃ­Û³Ý ¹»å­ù»ñ ³­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë ¹Çï­íáõÙ ¿ Ù»­Í³­Ñ³­ë³Ï­Ý»­ñÇ, ·Ûáõ­Õ³µ­Ý³Ï­Ý»­ñÇ ßñç³­ÝáõÙ, ù³­ÝÇ áñ Ýñ³Ýù ѳ­×³Ë »Ý ½µ³Õ­íáõ٠ϻݭ¹³­ÝÇ­ Ý»­ñÇ Ëݳ٭ùáí: γíݳ٭ûñ­ùÇó Ù³ñ­ ¹ÇÏ í³­ñ³Ï­íáõÙ »Ý ³ÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï, »ñµ ³ÛÝ ³­é³Ýó å³ï­ß³× ûñ­ÙÇÏ Ùß³Ï­Ù³Ý »Ý û·­ï³­·áñ­ÍáõÙ: гï­Ï³­å»ë íï³Ý­ ·³­íáñ »Ý ãå³ë­ï»­ñÇ­½³ó­í³Í, ã»­é³ó­ ñ³Í ϳ­ÃÁ, ãÙ߳ϭí³Í å³­ÝÇ­ñÁ (40 ûñ ³­Õ³­çáõñ ¹ñí³Í ãÇ ÉÇ­ÝáõÙ): ´ñáõ­ó»­ÉÛá½áí í³­ñ³Ï­í³Í Ùë³Ù­Ã»ñ­ùÁ íï³­Ý­·³­íáñ ¿ ÙÇݭ㢠»­÷»­ÉÁ, ³Û­ëÇÝùÝ` Ùß³Ï­Ù³Ý Áݭóó­ ùáõÙ, ÇëÏ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ç»ñ­Ù³­ÛÇÝ Ùß³­Ïáõ­ ÙÇó Ñ»­ïá ³ÛÝ ³Ýí­ï³Ý· ¿ ¹³é­ÝáõÙ: àõ­ ½áõÙ »Ù ѳ­ïáõÏ Ýß»É, áñ ë³ í»­ñ³­µ»­ñáõÙ ¿ ÙdzÛÝ ÑÇ­í³Ý¹ ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ Ï³Ã­Ý³Ù­ ûñ­ùÇ, Ùë»­Õ»­ÝÇ û·­ï³­·áñÍ­Ù³­ÝÁ:

²éáÕç³å³ÑáõÃÛáõÝ ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­íáõÙ ¿ ³­Ëáñ­Å³­ÏÇ µ³­ó³­ ϳ­Ûáõí۳ٵ, µ³ñÓñ ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳­Ýáí, ËÇëï ùñïݳñ­ï³¹­ñáõí۳ٵ, á­ñÁ ÑÇÙ­ ݳ­Ï³­ÝáõÙ µÝá­ñáß ¿ ·Ç­ß»­ñ³­ÛÇÝ Å³­Ù»­ñÇÝ, Ù³ñÙ­ÝÇ ç³ñ¹­í³­ÍáõÃ­Û³Ý ½·³­óá­Õáõí۳ٵ, Ùϳ­Ý³­ó³­í»­ñáí: º­Ã» Ù³ñ¹Ý áõ­ÝÇ ÝÙ³­Ý³­ïÇå ³Ë­ï³ÝÇ­ß»ñ ¢ Çñ ³­Ý³Ù­Ý»­½áõÙ ÝßáõÙ ¿, áñ ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ Ëݳ٭ùáí ¿ ½µ³Õ­íáõ٠ϳ٠ϳå áõ­ÝÇ ·Ûáõ­ÕÇ Ñ»ï, ûñÇݳϪ û·­ï³­·áñ­ÍáõÙ ¿ ³ÛÝ­ï»­ÕÇó µ»ñ­ í³Í ϳíݳ٭ûñù, ³­å³ ³Ý­Ñ³­å³Õ å»ïù ¿ ¹Ç­ÙÇ µÅßϳ­Ï³Ý û·­Ýáõí۳Ý: º­Ã» ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ µáõ­ÅáõÙ ¿ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáõÙ, ³­å³ µñáõ­ó»­ÉÛá­½Á µáõÅ­íáõÙ ¿: - ƱÝ㠭ϳ­ñáÕ ¿ ï»­ÕÇ áõ­Ý»­Ý³É ѳ­Ï³­ é³Ï ¹»å­ùáõÙ: - ´ñáõ­ó»­ÉÛá­½Ç ·³Õï­ÝÇ ßñç³­ÝÁ ϳ­ñáÕ

- ÆÝã­å»±ë­ ¿ ÑÇ­í³Ý­¹ ϻݹ³ÝÇÝ í³­ ñ³­ÏÇã ¹³é­ÝáõÙ Ù³ñ­¹áõ ѳ­Ù³ñ: - г­ñáõ­óÇ­ãÁ ßñ糭ݳé­íáõÙ ¿ ³ñ­ï³­ ùÇÝ ÙÇ­ç³­í³Û­ñáõÙ, ÇëÏ Ï»Ý­¹³­ÝÇ­Ý»ñÝ ¿É, áñ­ù³Ý ·Ç­ï»Ù, ÑÇ­Ù³ áã ÙÇ å³ï­í³ë­ïáõÙ ã»Ý ëï³­ÝáõÙ µñáõ­ó»­ÉÛá­½Ç ¹»Ù: ´ñáõ­ó»­ ÉÛá­½Ç Ñ³­ñáõ­óÇã­Ý»­ñÁ µ³Ï­ï»­ñdz­Ý»ñ »Ý, á­ñáÝù ¹Ç­Ù³­Ï³­ÛáõÝ »Ý ó³Íñ ç»ñ­Ù³ë­ïÇ­ ׳­ÝáõÙ: ú­ñǭݳÏ` çñÇ Ù»ç ¹ñ³Ýù ϳ­ñáÕ »Ý ÙÝ³É ÙÇݭ㢠5 ³­ÙÇë, Ñá­ÕÇ Ù»ç` ÙÇ­Ý㢠3 ¢ ³­í»­ÉÇ ³­ÙÇë, ϳ­ÃÇ Ù»ç` ÙÇݭ㢠45 ûñ, å³Ý­ñÇ Ù»ç` 60 ûñ, ë³­é»ó­í³Í ÙëÇ Ù»ç` ÙÇݭ㢠5 ³­ÙÇë, µñ¹Ç Ù»ç` 3-4 ³­ÙÇë: γ­ÃÇ »­é³ó­Ù³Ý ų­Ù³­Ý³Ï ѳ­ñáõ­ óÇãÝ ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë í»­ñ³­ÝáõÙ ¿: ÆëÏ ëá­ íá­ñ³­Ï³Ý ³Ë­ï³­Ñ³­ÝÇã, û­ñǭݳÏ` ùÉáñ å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ, ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë áãÝ­ã³ó­ÝáõÙ »Ý µñáõ­ó»­ÉÛá­½Ç Ñ³­ñáõ­óÇã­Ý»­ ñÇÝ: - ÆÝã­å»±ë­ ¿ ï»­ÕÇ áõ­Ý»­ÝáõÙ Ù³ñ¹­áõ í³­ñ³­Ïáõ­ÙÁ: - ì³­ñ³­ÏÁ ϳ­ñáÕ ¿ Ç­ñ³­Ï³­Ý³­Ý³É ÑÇ­ í³Ý¹ ϻݭ¹³­Ýáõ ϳ߭íÇ Ùß³Ï­Ù³Ý Ï³Ù í»­ñ³Ù­ß³Ï­Ù³Ý, ÑÇ­í³Ý¹ ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ Ëݳ٭ùÇ ¢ í³­ñ³Ï­í³Í ³­é³ñ­Ï³­Ý»­ñÇ û·­ ï³­·áñÍ­Ù³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï: ´ñáõ­ó»­ÉÛá­½Ç Ñ³­ ñáõ­óÇã­Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ٠ݻñ­Ã³­÷³Ý­ó»É ݳ¢ í»­ñÇÝ ßÝã³­é³­Ï³Ý áõ­ÕÇ­Ý»­ñáí` ÷á­ßáõ ÙÇ­çá­óáí ϳ٠³Ù­µáÕ­

´ñáõ­ó»­ÉÛá­½áí ÑÇ­í³Ý¹ Ù³ñ­¹Á áã û­¹³­Ï³­ÃÇ­ ɳ­ÛÇÝ ×³­Ý³­å³ñ­Ñáí, áã ³ñ­Û³Ý, áã ³ÛÉ ÙÇ­çá­ óáí ãÇ Ï³­ñáÕ ï³­ñ³­ Í»É í³­ñ³­ÏÁ:

糭ϳ­ÝáõíÛáõ­ÝÁ ˳Ëï­í³Í, íݳë­í³Í ٳ߭ÏÇ ÙÇ­çá­óáí: ºñµ Ù³ñ­¹Á Ùß³­ÏáõÙ ¿ ÑÇ­í³Ý¹ ϻݭ¹³­Ýáõ ϳ­ßÇÝ, Ó»é­ùÇ íñ³ÛÇ í»ñ­ùÇ ÙÇ­çá­óáí í³­ñ³ÏÝ ³­ñ³· ³Ýó­ÝáõÙ ¿ ûñ­·³­ÝǽÙ: àõ­½áõÙ »Ù ϳ­ñ¢áñ ÙÇ Ñ³Ý­ ·³­Ù³Ýù Ýß»É, áñ µñáõ­ó»­ÉÛá­½áí ÑÇ­í³Ý¹ Ù³ñ­¹Á í³­ñ³­ ÏÇã ã¿ ³ÛÉáó ѳ­Ù³ñ: ²Û­ëÇÝùÝ` µñáõ­ó»­ ÉÛá­½áí ÑÇ­í³Ý¹ Ù³ñ­¹Á ѳݭ¹Ç­ ë³­ÝáõÙ ¿ ϻݭ ë³­µ³­Ý³­Ï³Ý ÷ ³ ­Ï á õ ­Õ Ç . ÇÝ­ùÝ ³Û­É¢ë ãÇ Ï³­ñáÕ ÑÇ­ í ³ Ý ­¹ á õ à ­Û á õ ­ ÝÁ ï³­ñ³­Í»É: ´ñáõ­ó»­ÉÛá­½áí í³­ ñ³Ï­í»É Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ ÙdzÛÝ ÑÇ­í³Ý¹ ϻݭ¹³­ ÝÇ­Ý»­ñÇ Ñ»ï ß÷Ù³Ý, ϳí ݳ٭ûñ­ùÝ áõ Ùë³Ù­Ã»ñùÝ ³­é³Ýó ѳ­Ù³­ å³­ï³ë­Ë³Ý Ùß³Ï­Ù³Ý û·ï³·áñÍ»Éáõ ÙÇ­çá­óáí:

¿ ï¢»É 1-3 ß³­µ³Ã: ²ÛÝ »ñ­µ»ÙÝ Ï³­ñáÕ ¿ Ó·í»É 1-2 ¢ ³­í»­ÉÇ ï³­ñÇ, ÇëÏ áã ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ µáõ­Åáõ­ÙÁ ϳ­ñáÕ ¿ ѳݭ·»ó­Ý»É ѳ߭ٳݭ ¹³­Ùáõí۳Ý, ÑÕÇ Ï³­ ݳÝó Ùáï` íÇ­ÅáõÙ­Ý»­ ñÇ, ÇëÏ ïÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ùáï ³­é³­ç³ó­Ý»É ûñ­ËÇï­ Ý»ñ` ³­Ùáñ­ÓÇ­Ý»­ñÇ µáñ­µá­ ùáõÙ: ´ñáõ­ó»­ÉÛá­½Ç µáõ­Åáõ­ÙÁ ϳ½­Ù³­Ï»ñå­íáõÙ ¿ ÑÇ­í³Ý­¹³­Ýáó­Ý»­ ñáõÙ: ä»ïù ¿ Ýß»É, áñ å³ï­ÙáõÃ­Û³Ý Ù»ç µñáõ­ó»­ÉÛá­½Çó ٳѭí³Ý ¹»å­ù»ñ ã»Ý ³ñ­Ó³­Ý³·ñ­í»É. ÝÙ³Ý ïí۳ɭݻñ ãϳÝ:

-ƱÝã ­Ñ»­ï¨³Ýù­Ý»ñ ϳ­ñáÕ ¿ áõ­Ý»­Ý³É µñáõ­ó»­ÉÛá­½Á Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ íñ³: - ´ñáõ­ó»­ÉÛá­½Ç Ñ³­ñáõ­óÇã­Ý»­ñÁ Ý³Ë ³Ë­ï³­Ñ³­ñáõÙ »Ý Ù³ñ­¹áõ ÝÛ³ñ­¹³Ù­Ï³­ ݳ­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Á: ÐÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝÝ

- ÆÝã­å»±ë ­å»ïù ¿ å³Û­ù³­ñ»É µñáõ­ó»­ ÉÛá­½Ç ¹»Ù: - ¸ñ³ ѳ­Ù³ñ ³­é³­çÇÝ Ñ»ñ­ÃÇÝ Ï³­ ñ¢áñ »Ý ϳݭ˳ñ­·»­ÉÇã ÙÇ­çá­ó³­éáõÙ­Ý»­ ñÁ: ÐЭ ²Ü-Ý ­µ³½­ÙÇóë Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ñ»É ¿

4

9

²éáÕç³å³ÑáõÃÛáõÝ - ÐÐ ·ñ»­Ã» áÕç ï³­ñ³ÍùÝ ³Û­ëûñ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ¹Ç­ï»É ³­Ý³­å³­Ñáí, ù³­ ÝÇ áñ µá­Éáñ ï³­ñ³Íù­Ý»­ñáõÙ ¿É Ï³Ý ³­Ý³ë­Ý³­å³­Ñáõí۳ٵ ½µ³Õ­íáÕ Ù³ñ­ ¹ÇÏ, ÇëÏ ù³­Õ³­ù³µ­Ý³­ÏÝ ¿É éÇë­Ï³­ÛÇÝ ·á­ïáõÙ ¿, ù³­ÝÇ áñ ѳ­×³Ë û·ï­íáõÙ ¿ ·Ûáõ­ÕÇó »­ÏáÕ ¢ ÷á­Õá­óáõÙ í³­×³é­ íáÕ ëÝݹ³Ù­Ã»ñ­ùÇó: ²Ý­ó³Í ï³ñ­í³ Ù»ñ ïí۳ɭݻ­ñáí` µÝ³Ï­ãáõÃ­Û³Ý ßñç³­ ÝáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³­é³­í»É Ù»Í Ãíáí ¹»å­ù»ñ ³ñ­Ó³­Ý³·ñ­í»É »Ý ²­ñ³­ñ³­ïáõÙ, êÛáõ­ÝÇ­ùáõÙ, ÞÇ­ñ³­ÏáõÙ: ì»ñ­çÇÝ 5 ï³­ñí³ Áݭóó­ùáõÙ ¹Çï­íáõÙ ¿ µñáõ­ ó»­ÉÛá­½Ç ³×­Ù³Ý ÙÇ­ïáõÙ: º­Ã» 2001Ã.

143 ¹»åù ¿ »­Õ»É, ³­å³ 2007-ÇÝ` 247 ¹»åù: 2009-Ç Ñ³­Ù³ñ ¹»é ß³ï í³Õ ¿ á­ñ¢Ç­ó» í»ñ­Éáõ­ÍáõíÛáõÝ ³­Ý»É:

´ñáõ­ó»­ÉÛá­óáí í³­ñ³Ï­ í³Í ÙÇëÁ íï³­Ý­·³­ íáñ ¿ ÙÇݭ㢠»­÷»­ÉÁ, ³Û­ëÇÝùÝ` Ùß³Ï­Ù³Ý Áݭóó­ùáõÙ, ÇëÏ ³ÝÑ­ ñ³­Å»ßï ç»ñ­Ù³­ÛÇÝ Ùß³­Ïáõ­ÙÇó Ñ»­ïá ³ÛÝ ³Ýí­ï³Ý· ¿: µÝ³Ï­ãáõÃ­Û³Ý ³­éáÕç ³å­ñ»­É³­Ï»ñ­åÇ É³Û­ ݳ­Í³­í³É, ½³Ý·­í³­Í³­ÛÇÝ ù³­ñá½­ãáõí ÛáõÝ: êï»ÕÍ­í»É »Ý µ³½­Ù³­ÃÇí Ñáõ­ß³­ å³ë­ï³é­Ý»ñ, ûñ­ÃáÝ­Ý»ñ, û­ñ³­óáõÛó­Ý»ñ, á­ñáÝù ïñíáõÙ »Ý µÝ³Ï­ãáõí۳­ÝÁ: ´ñáõ­ ó»­ÉÛá­½áí ãÑÇí³Ý¹³Ý³Éáõ ³­é³­çÇÝ Ý³­ ˳­å³Û­Ù³ÝÝ ¿, áñ û·­ï³­·áñ­ÍíÇ ÙdzÛÝ å³ï­ß³× ûñ­ÙÇÏ Ùß³Ï­Ù³Ý »Ý­Ã³ñÏ­í³Í ϳíݳ٭ûñù, Ùë³Ù­Ã»ñù: ¸ñ³Ýù å»ïù ¿ ·Ý»É ÙdzÛÝ Ë³­Ýáõíݻ­ñÇó ¢ áã »ñ­µ»ù ÷á­Õá­óáõÙ í³­×³é­íáÕ Ùûñ­ùÇó, ù³­ÝÇ áñ ¹ñ³Ýù ëïáõ·­Ù³Ý ã»Ý »Ý­Ã³ñÏ­íáõÙ: ²ÛÝ ³Ý­ÓÇÝù, áí­ù»ñ ½µ³Õ­íáõÙ »Ý ϻݭ¹³­ÝÇ­ Ý»­ñÇ Ëݳ٭ùáí, å»ïù ¿ û·­ï³­·áñ­Í»Ý ³Ý­Ñ³­ï³­Ï³Ý å³ßï­å³­ÝÇã ÙÇ­çáó­Ý»ñ` é»­ïÇ­Ý» Ó»é­Ýáó­Ý»ñ, ˳­É³Ã­Ý»ñ, Ñ»­ ï¢»Ý ³Ýӭݳ­Ï³Ý ÑÇ­·Ç»­Ý³­ÛÇ Ï³­ÝáÝ­ Ý»­ñÇÝ` Ó»é­ù»­ñÁ Éí³­Ý³É û­×³­éáí, Ñá­ëáÕ çñáí: âÇ Ãáõۭɳïñ­íáõÙ ÑÕÇ Ï³­Ý³Ýó ¢ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇÝ ½µ³Õ­í»É ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ Ëݳ٭ùáí:

10

4

- γ± ³ñ¹­Ûáù µñáõ­ó»­ÉÛá­½Ç ¹»Ù å³ï­ í³ë­ï³Ý­ÛáõÃ: - ò³­íáù, ³Û­ëûñ µñáõ­ó»­ÉÛá­½Ç ¹»Ù å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõà ãϳ: ܳ˭ÏÇÝ ÊØ ­ï³­ñÇ­Ý»­ñÇÝ Ï³ñ ÙÇ å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõà ¢ éÇë­ÏÇ ËÙµÇ ù³­Ý³­Ï³­Ï³½­Ù»­ñÁ` ÏÃíá­ñáõ­ ÑÇ­Ý»ñ, ³­Ý³ë­Ý³­å³Ñ­Ý»ñ ¢ ³ÛÉÝ, å³ï­ í³ëï­íáõÙ ¿ÇÝ ¹ñ³­Ýáí: 곭ϳÛÝ ³Û­ëûñ ²­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³­ÛÇÝ Ï³½­Ù³­Ï»ñ­åáõÃ­Û³Ý (²ÐÎ) Ùá­ï»­óáõÙ­ Ý»­ñáí` ³Û¹ å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­ÃÁ Ù³ñ­¹áõ ѳ­Ù³ñ ÏÇ­ñ³­é»­ÉÇ ã¿, ¹³ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ¿ ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ: Üñ³Ýó ËáñÑñ­ ¹³ï­íáõí۳ٵ` Ù³ñ­¹ÇÏ µñáõ­ó»­ÉÛá­½Ç ¹»Ù ã»Ý å³ï­í³ëï­íáõÙ: àõÕ­Õ³­ÏÇ í³­ñ³­ÏÁ Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë å»ïù ¿ Ýí³­½»ó­Ý»Éª ϳݭ ˳ñ­·»­ÉÇã ÙÇ­çá­ó³­éáõÙ­Ý»ñ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ Ý»­Éáí ¢ ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ Ñá­ï»ñÝ ³­éáÕ­ç³ó­Ý»­Éáí: - ÐЭ-áõ٠ϳ±Ý µ­Ý³­Ï³­í³Û­ñ»ñ, á­ñáÝù µñáõ­ó»­ÉÛá­½áí í³­ñ³Ï­Ù³Ý ï»­ë³ÝÏ­Ûáõ­ ÝÇó ³­é³­í»É ³­Ý³­å³­Ñáí »Ý:

- ´ñáõ­ó»­ÉÛá­½Ç µ³ßË­í³­ÍáõíÛáõÝÝ Áëï µÝ³­Ï³­í³Û­ñ»­ñÇ ÇÝã­åÇ­ëDZݭ¿: - ø³­Õ³­ù³­ÛÇÝ ³½­·³µ­Ý³Ï­ãáõÃ­Û³Ý Ù»ç ³ÛÝ, µÝ³­Ï³­Ý³­µ³ñ, ³­í»­ÉÇ ùÇã ïá­Ïáë ¿ ϳ½­ÙáõÙ, ù³Ý ·Ûáõ­Õ³­Ï³Ý: ¶Ûáõ­Õ³ïÝ­ï»­ë³­Ï³Ý Ï»Ý­¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ ßñç³­ÝáõÙ µñáõ­ó»­ÉÛá­½Ç ³­é³­ç³ó­Ù³Ý Ñݳ­ñ³­íáñ å³ï­×³é­Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿É ³ÛÝ ¿, áñ ÙÇÝã ûñë ¹»é ѳÛï­ÝÇ ã¿` áñ µÝ³­Ï³­í³Û­ñ»ñÝ »Ý ׳­Ý³ã­í»É ǵ­ñ¢ ³­Ý³­å³­Ñáí: Ø»Ýù ɳۭݳ­Í³­í³É ³ß­Ë³­ ï³Ýù­Ý»ñ »Ýù ëÏë»É ÐÐ ¶Ü Ñ»ï, áñ ³Ûë ËݹñÇÝ Ï³­ñá­Õ³­Ý³Ýù Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë ×Çßï Éáõ­ÍáõÙ ï³É: ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ï³­ ñ³Í­Ù³Ý ѳ­çáñ¹ å³ï­×³­éÁ ϻݭ¹³­ÝÇ­ Ý»­ñÇ ãϳ­Ýá­Ý³­Ï³ñ·­í³Í ï»­Õ³­ß³ñÅÝ ¿ ÙÇ µÝ³­Ï³­í³Û­ñÇó ÙÛáõ­ëÁ: Üáñ Ï»­Ý¹³­ÝáõÝ å»ïù ¿ Ù»­Ïáõ­ë³ó­Ý»É ¢ å³ñ­½»É` ³éá±Õç ¿, û± áã, ³­å³ Ýáñ ÃáÕ­Ý»É Áݹ­Ñ³­Ýáõñ Ñá­ïÇ Ù»ç. »­Ã» áõ­Ý»Ýù ÑÇ­í³Ý¹ ϻݭ¹³­ÝÇ, áõ­Ý»Ýù ݳ¢ ÑÇ­í³Ý¹ Ù³ñ¹: ÐЭ ²Ü ¢ ¶Ü ϳñ­·³­ËáëÝ ¿` §²­éáÕç å³­Ñ»Ýù ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇÝ, ³­å³­Ñá­í»Ýù Ù³ñ¹­Ï³Ýó ³­éáÕ­çáõíÛáõ­ÝÁ¦: Ø»Ýù ÑÇ­ ß»ó­ÝáõÙ »Ýù, áñ »­Ã» ³­Ý³ë­Ý³­å³­Ñáõí۳ٵ ½µ³Õ­íáÕ µÝ³Ï­ãáõÃ­Û³Ý ßñç³­ÝáõÙ ÏÉÇ­Ý»Ý ·³Ý­·³ï­Ý»ñ` Ùϳ­Ý³­ó³í, Ñá­¹³­ ó³í, ³­å³ ϳ­ñáÕ »Ý ½³Ý­·³­Ñ³­ñ»É Ù»½: ÐЭ ²­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³­ñáõí Û³Ý Ã»Å ·ÍÇ Ñ³­Ù³ñ­Ý»ñÝ »Ý` 52-88-72, 65-03-05, ÇëÏ ¶Ûáõ­Õ³ïÝ­ï»­ëáõÃ­Û³Ý Ý³­ ˳­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý Ñ»ï ϳ­ñáÕ »Ý ϳåí»É 45-74-21 Ñ»­é³­Ëá­ë³­Ñ³­Ù³­ñáí:

Êáñ³·Çñ

4

11

ìÇ׳ϳ·ñáõÃÛáõÝ ÐÐ ïÝ­ï»­ë³­Ï³Ý Ùñó³Ï­óáõÃ­Û³Ý å³ßï­å³­ÝáõÃ­Û³Ý å»­ï³­Ï³Ý Ñ³Ýӭݳ­Åá­Õá­íÇ áõ­ß³¹­ñáõÃ­Û³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝáõÙ ¹»­Õ»­ñÇ ³ñ­ï³¹­ ñáõí۳Ý, å³ï­ñ³ëï­Ù³Ý, Ïßé³­ ã³÷­Ù³Ý, ÷³­Ã»­Ã³­íáñ­Ù³Ý, ·ñ³Ýó­Ù³Ý, á­ñ³­ÏÇ ÑëÏá­Õáõí۳Ý, Ý»ñ­ÙáõÍ­Ù³Ý, ³ñ­ï³­Ñ³­ÝÙ ­ ³Ý, µ³ßË­Ù³Ý áõ í³­×³é­ùÇ ËݹÇñ­Ý»­ ñÁ ѳÛïÝ­í»É »Ý ¹»é¢ë 2007-ÇÝ. ³ÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇñ­í»É ¿ñ á­Éáñ­ïÇ 10 ßáõ­Ï³: гÝӭݳ­Åá­Õá­íÇ Ù³­Ùáõ­ÉÇ ù³ñ­ïáõ­Õ³ñ ²ñ­ÙÇ­Ý» àõ­ ¹áõÙ­Û³­ÝÇ ï»­Õ»­Ï³ó­Ù³Ùµª ¹»­Õ»­ñÇ ßñ糭ݳ­éáõÃ­Û³Ý á­Éáñ­ïÇ ßáõ­Ï³­ Ý»­ñÇ Ï³­éáõó­í³Í­ùÇ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ ñáõíÛáõ­ÝÁ ã³­÷³­½³Ýó ϳñ¢áñ ¿ áõ 峭ѳݭç­í³Í ¢ ѳݹÇë³ÝáõÙ ¿ ³Ûë ï³ñ­í³ Íñ³·­ñ³­ÛÇÝ ¹ñáõÛíݻ­ ñÇó Ù»ÏÁ:

¸º­Ôº­ðÆ Þàô­Î²Ü`

¸

»­Õ»­ñÇ ßáõ­Ï³­Ý»­ñÇ ë³Ñ­Ù³Ý­Ý»­ñÁ á­ñáß­í»É »Ý ÐЭ³­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³­ñÇ` ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ¹»­Õ»­ñÇ ó³Ý­ÏÁ ѳë­ï³­ï»­Éáõ Ù³­ëÇÝ Ññ³­Ù³­Ýáí ѳë­ï³­ï³Í ¹»­Õ»­ñÇ ¹³­ë³­Ï³ñ·­Ù³Ý ËÙµ»­ñÇ ÑÇ­Ù³Ý íñ³: ²Û¹­åÇ­ëáí ³­é³Ýӭݳó­í»É ¢ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇñ­í»É ¿ á­Éáñ­ïÇ 23 ³å­ñ³Ý­ù³­ÛÇÝ ßáõ­Ï³: ¸ñ³Ýù ³­é³­í»É Ù»Í å³­Ñ³Ý­ç³ñÏ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáÕ ¹»­Õ»­ñÇ ßáõ­Ï³­Ý»ñÝ »Ý, Ù³ë­Ý³­íá­ñ³­å»ëª ³Ý½­·³­Û³ó­ÝáÕ ¹»­Õ»ñ, ³Ï­Ý³­µáõ­Å³­Ï³Ý ¹»­Õ»ñ,

2008Ã. ³­é³­çÇÝ 9 ³­ÙÇë­Ý»­ñÇ Áݭóó­ùáõÙ ÐÐ-áõÙ ³ñ­ï³¹ñ­í»É ¿ 897 431,0 ѳ­½³ñ ¹ñ³­ÙÇ ¢ Ç­ñ³ó­í»É 9213029,0 ѳ­½³ñ ¹ñ³­ÙÇ ¹»­Õá­ñ³Ûù:

12

4

³­É»ñ­·Ç³­ÛÇ, ³­Ý³­ýǭɳù­ëdz­ÛÇ Å³­Ù³­ Ý³Ï ÏÇ­ñ³é­íáÕ ¹»­Õ»ñ, ëñï³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ ¹»­Õ»ñ, ѳ­Ï³­í³­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ¹»­Õ»ñ, Ñá­·»­Ù»ï ¹»­Õ»ñ, ëï³­Ùáù­ë³­ÕÇ­ù³­ÛÇÝ ¹»­Õ»ñ, í³­ñ³­Ï³­½»ñ­ÍÇã­Ý»ñ ¢ ѳ­Ï³­Ý»­ËÇã ÙÇ­ çáó­Ý»ñ, ٳ߭ϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ ÏÇ­ñ³é­íáÕ ¹»­Õ»ñ (ï»­Õ³­ÛÇÝ), ó³­í³½ñ­ÏáÕ, ï»Ý­¹³­Ù³­ñÇã, áã ëï»­ ñáÇ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ï³­µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ, ѳ­Ï³­Ñá­ ¹³­ï³­å³­ÛÇÝ ¹»­Õ»ñ, 颭ٳ­ïÇÏ µ³ñ­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ÏÇ­ñ³é­íáÕ Ó­¢³­÷á­ËÇã­Ý»ñ, ѳ­Ï³óÝ­óáõ­Ù³­ÛÇÝ, ѳ­Ï³¿­åÇ­É»å­ë³­ÛÇÝ ¹»­Õ»ñ, ѳ­Ï³­ÙÇ·­ñ»­Ý³­ÛÇÝ ¹»­Õ»ñ, ѳ­Ï³­å³ñ­ÏÇÝ­ëá­Ý³­ÛÇÝ ¹»­Õ»ñ, ³ñ­Û³Ý íñ³ ³½­¹áÕ ¹»­Õ»ñ, ³ñ­Û³Ý å³ï­ñ³ë­ïáõÏ­Ý»ñ, åɳ½­Ù³­ÛÇ ÷á­Ë³­ñÇ­ÝÇã­Ý»ñ, ÙÇ­½³­ÙáõÕ­Ý»ñ,

ÜÛáõÃÁª гë­ÙÇÏ ²­é³­ù»É­Û³ÝÇ

Ñáñ­ÙáÝ­Ý»ñ, ³ÛÉ Ý»ñ­½³­ï³­ÛÇÝ ¹»­Õ»ñ, ѳ­Ï³­µ»Õ٭ݳ­íá­ñÇã­Ý»ñ, Ç­Ùáõ­Ý³­µ³­Ý³­Ï³Ý ¹»­Õ»ñ, Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ ³­å³­É³­ñÇã­Ý»ñ (ͳۭñ³Ý­¹³­ Ù³­ÛÇÝ ³½­¹»­óáõí۳Ý), Ëá­ÉÇ­Ý¿ë­Ã»­ñ³­½Ç ³ñ­·»­É³­ÏÇã­Ý»ñ, ³ñ­·³Ý­¹³ÏÍ­ÏÇã­Ý»ñ ¢ ³ñ­·³Ý­¹³­Ãáõ­ ɳó­ÝáÕ­Ý»ñ, ßÝã³­é³­Ï³Ý Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Á ϳñ·³íáñáÕ ¹»­Õ»ñ, çñ³³­Õ³­ÛÇÝ, ÃÃí³­ÑÇ٭ݳ­ÛÇÝ Ñ³­í³­ ë³­ñ³Ïß­éáõíÛáõ­ÝÁ ϳñ­·³­íá­ñáÕ Éáõ­ÍáõÛí Ý»ñ, íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»ñ ¢ ѳݭù³Ý­Ûáõ­Ã»ñ: Üß»Ýù, áñ ßáõ­Ï³­Ý»­ñÇ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ ñáõíÛáõÝÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­í»É ¿ 2008Ã. ³­é³­çÇÝ 9 ³­ÙÇë­Ý»­ñÇ ïí۳ɭݻ­ñÇ ÑÇ­Ù³Ý íñ³: àõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ å³ñ­½»É »Ý, áñ г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ¹»­Õ»­ñÇ ³ñ­ï³¹­ ñáõÃ­Û³Ý ÉÇ­ó»Ý­½Ç³ áõ­ÝÇ 17 ïÝï»ë­í³­ ñáÕ ëáõµ­Û»Ïï, 볭ϳÛÝ ßáõ­Ï³­ÛáõÙ ßñç³­ ݳé­íáÕ ¹»­Õ»­ñÇ Ù»Í Ù³­ëÁ Ý»ñÏñ­íáõÙ ¿ ÏñÏÇÝ ÉÇ­ó»Ý­½³­íáñ­í³Í 74 ïÝï»ë­í³­ñá­

ìÇ׳ϳ·ñáõÃÛáõÝ ÕÇ ÏáÕ­ÙÇó, á­ñÇó 67-Á ¹»­Õ»ñ Ý»ñÏ­ñáõÙ »Ý ³é¢ïñ³­ÛÇÝ Ç­ñ³ó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ, ÇëÏ 7-Á` µ³­ñ»­·áñ­Í³­Ï³Ý ¢ Ñáõ­Ù³­ÝÇ­ï³ñ û·­Ýáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ýå³­ï³­Ïáí: Àëï ³å­ñ³Ý­ù³­ÛÇÝ ßáõ­Ï³­Ý»­ñáõÙ ·áñ­ÍáÕ ïÝï»ë­í³­ñáÕ ëáõµ­Û»Ïï­Ý»­ñÇ` îÝï»­ë³­Ï³Ý Ùñó³Ï­óáõÃ­Û³Ý å³ßï­å³­ ÝáõÃ­Û³Ý Ñ³Ýӭݳ­Åá­Õáí Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ñ³Í ï»­Õ»­Ï³ï­íáõí۳ݪ ³­é³Ýӭݳó­í³Í í»­ ñáÝß­Û³É ßáõ­Ï³­Ý»­ñáõÙ 2008Ã. ³­é³­çÇÝ 9 ³­ÙÇë­Ý»­ñÇ Áݭóó­ùáõÙ ³ñ­ï³¹ñ­í»É ¿ 897 431,0 ѳ­½³ñ ¹ñ³­ÙÇ ¢ Ç­ñ³ó­í»É 9213029,0 ѳ­½³ñ ¹ñ³­ÙÇ ¹»­Õá­ñ³Ûù: ä»­ ï³­Ï³Ý »­Ï³­Ùáõï­Ý»­ñÇ Ïá­ÙÇ­ï»Ç ïí۳ɭ Ý»­ñáíª Ñ³Ý­ñ³­å»­ïáõíÛáõÝ ¿ Ý»ñÏñ­í»É 5695681,2 ѳ­½³ñ ¹ñ³­ÙÇ ¢ ³ñ­ï³­Ñ³Ý­ í»É 645825,7 ѳ­½³ñ ¹ñ³­ÙÇ ¹»­Õá­ñ³Ûù, á­ñÇó µ³­ñ»­·áñ­Í³­Ï³Ý ¢ Ñáõ­Ù³­ÝÇ­ï³ñ û·­ÝáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ýå³­ï³­Ïáí` 726840,0 ѳ­½³ñ ¹ñ³­ÙÇ ¹»­Õá­ñ³Ûù, ÇÝãÝ Áݹ­Ñ³­ Ýáõñ Ý»ñÏñ­Ù³Ý ͳ­í³­Éáõ٠ϳ½­ÙáõÙ ¿ 12,8%: гï­Ï³Ý­ß³­Ï³Ý ¿, áñ Ý»ñÏñ­í³Í ¹»­Õá­ñ³Û­ùÇ Í³­í³É­Ý»­ñáõÙ ³­é³­í»É Ù»Í ï»­ 볭ϳ­ñ³ñ ÏßÇé áõ­Ý»Ý ѳ­Ï³­í³­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ¹»­Õ»­ñÁ` 18,53% ¢ ëñï³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ ¹»­Õ»­ ñÁ` 13,08%: ¸»­Õá­ñ³Û­ùÇ ï»­Õ³­Ï³Ý ³ñ­ï³¹­ñáÕ­Ý»ñÝ ³­é³­í»É ß³ï ³ñ­ï³¹­ñáõÙ »Ý çñ³³­ Õ³­ÛÇÝ, ÃÃí³­ÑÇ٭ݳ­ÛÇÝ Ñ³­í³­ë³­ñ³Ïß­éáõíÛáõ­ÝÁ ϳñ­·³­íá­ñáÕ Éáõ­ÍáõÛí Ý»ñ ¥Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ͳ­í³­ ÉáõÙ` 31,26%¤, íÇ­ï³­ ÙÇÝ­Ý»ñ áõ ѳݭù³Ý­Ûáõ­Ã»ñ ¥28,54%¤: ÜáõÛÝ ÙÇ­ïáõÙÝ ¿ Ýϳï­íáõ٠ݳ¢ ³ñ­ï³­Ñ³Ý­ Ù³Ý Í³­í³É­Ý»­ñáõÙ, áñ­ï»Õ çñ³³­Õ³­ÛÇÝ, ÃÃí³­ÑÇ٭ݳ­ÛÇÝ Ñ³­í³­ë³­ñ³Ïß­éáõíÛáõ­ÝÁ ϳñ­·³­íá­ñáÕ Éáõ­ÍáõÛíݻ­ñÁ ϳ½­ÙáõÙ »Ý 35,63%, íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»ñÝ áõ ѳݭù³Ý­Ûáõ­ û­ñÁ` 25,08%: àõ­ëáõ٭ݳ­ëÇñ­íáÕ Å³­Ù³­ ݳ­Ï³­Ñ³ï­í³­ÍÇ ïí۳ɭݻ­ñáíª Ð³­Û³ë­ ï³­ÝÇ ï³­ñ³Í­ùáõÙ Ç­ñ³ó­í³Í ¹»­Õá­ñ³Û­ùÇ 19,11%-Á ѳ­Ï³­í³­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ¹»­Õ»ñ »Ý, ÇëÏ 12,46%-Á` ëñï³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ ¹»­Õ»ñ: гÝӭݳ­Åá­Õá­íÇ Ýå³­ï³ÏÝ ¿ »­Õ»É Ñëï³­Ï»ó­Ý»É ßáõ­Ï³­ÛáõÙ ·»­ñÇß­ËáÕ ¹Çñù ½µ³­Õ»ó­ÝáÕ ïÝï»ë­í³­ñáÕ­Ý»­ñÇÝ: 2008-Ç ³­é³­çÇÝ 9 ³­ÙÇë­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»­ñáíª ³­É»ñ­·Ç³­ÛÇ, ³­Ý³­ýǭɳù­ëdz­ÛÇ Å³­Ù³­

Ý³Ï ÏÇ­ñ³é­íáÕ ¹»­Õ»ñÇ ßáõ­Ï³­ÛáõÙ áõ­Ý»­ ó³Í ·»­ñÇß­ËáÕ ¹Çñ­ùÁ Ïáñó­ñ»É »Ý §²É­ý³ ü³ñÙ¦ ¢ §ü³ñ­Ù³­ï»ù¦ ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÁ: §²É­ý³ ü³ñÙݦ Çñ ·»­ñÇß­ËáÕ ¹Çñ­ùÁ Ïáñó­ñ»É ¿ ݳ¢ ëñ­ï³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ ¹»­Õ»­ñÇ ¢ ó³­í³½ñ­ÏáÕ, ï»Ý­¹³­Ù³­ñÇã, áã ëï»­ñáÇ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ï³­µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ, ѳ­ ϳ­Ñá­¹³­ï³­å³­ÛÇÝ ¹»­Õ»ñÇ, 颭ٳ­ïÇÏ µ³ñ­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ÏÇ­ñ³é­íáÕ Ó­¢³­÷á­ËÇã­Ý»­ñÇ ßáõ­Ï³­Ý»­ñáõÙ: ì³­ñ³­ ϳ­½»ñ­ÍÇã­Ý»ñ ¢ ѳ­Ï³­Ý»­ËÇã ÙÇ­çáó­Ý»­ ñÇ ßáõ­Ï³­ÛáõÙ áõ­Ý»­ó³Í ·»­ñÇß­ËáÕ ¹Çñ­ùÁ Ïáñó­ñ»É ¿ §ÜÛáõ-ÆÝ­ï»ñ­Ý»Ûß­Ý»É ´Ç½­Ý»ë ü³ñÙ¦ ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõ­ÝÁ: ì»­ñá­ÑÇß­ Û³É ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ѳݭí»É »Ý ·»­ñÇß­ËáÕ ¹Çñù áõ­Ý»­ óáÕ ïÝï»ë­í³­ñáÕ ëáõµ­ Û»Ïï­Ý»­ñÇ Ï»Ýï­ñá­Ý³ó­ í³Í ·ñ³Ý­ó³­Ù³ï­Û³­ÝÇ ·ñ³Ý­óáõ­ÙÇó: гÝӭݳ­Åá­Õá­íÇ Ù»Ï ³ÛÉ á­ñá߭ٳٵª ÙÇ ß³ñù ÁÝ­Ï»­ ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ ï³ñ­µ»ñ

ßáõ­Ï³­ Ý»­ñáõ٠׳­Ý³ã­í»­Éáí ·»­ñÇß­ËáÕ ¹Çñù áõ­Ý»­óáÕ ïÝï»ë­í³­ñáÕ­Ý»ñª ·ñ³Ýó­í»É »Ý ÝáõÛÝ ³Û¹ Ï»Ýï­ñá­Ý³ó­í³Í ·ñ³Ý­ó³­Ù³ï­Û³­ÝáõÙ: ²Ûë­å»ë, §²ñ­ÙÇÝ­Ïáõë¦ ¢ §ÈÇÏ­íáñ¦ ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÝ ³ñ­Û³Ý å³ï­ñ³ë­ïáõÏ­ Ý»ñ, åɳ½­Ù³­ÛÇ ÷á­Ë³­ñÇ­ÝÇã­Ý»­ñÇ ßáõ­Ï³­ ÛáõÙ Ùdz­ëÇÝ ·ñ³­íáõÙ »Ý ßáõ­Ï³­ÛÇ 63,46%-Á, §Ø.È.Ü ­ü³ñÙ¦ ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõ­ÝÁ Ñáñ­ÙáÝ­ Ý»ñÇ, ³ÛÉ Ý»ñ­½³­ï³­ÛÇÝ ¹»­Õ»ñÇ, ѳ­Ï³­ µ»Õ٭ݳ­íá­ñÇã­Ý»­ñÇ ßáõ­Ï³­ÛáõÙ` 36,25%-Á, §Ü³­ï³­ÉÇ ü³ñÙ¦ ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõ­ÝÝ Ç­Ùáõ­Ý³­ µ³­Ý³­Ï³Ý ¹»­Õ»­ñÇ ßáõ­Ï³­ÛáõÙ` 42,34%-Á, Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ ³­å³­É³­ñÇã­Ý»ñÇ (ͳۭ ñ³Ý­¹³­Ù³­ÛÇÝ ³½­¹»­óáõí۳Ý), Ëá­ÉÇ­Ý¿ë­ Ã»­ñ³­½Ç ³ñ­·»­É³­ÏÇã­Ý»­ñÇ ßáõ­Ï³­ÛáõÙ §ì³­

ÐÐ Ý»ñÏñ­í³Í ¹»­Õá­ñ³Û­ùÇ Í³­í³É­Ý»­ñáõÙ Ù»Í ¿ ѳ­Ï³­í³­ñ³­ ϳ­ÛÇÝ (18,53% ) ¢ ëñï³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ (13,08%) ¹»­Õ»­ñÇ ï»ë³Ï³ñ³ñ ÏßÇéÁ:

·³ ü³ñÙ¦ ÁÝ­Ï »­ñ áõíÛáõ­Ý Á` 39,53%-Á, §èÇË­ï»ñɳٵ­ñáݦ ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõ­ÝÝ ³ñ­·³Ý­¹³ÏÍ­ÏÇã­Ý»ñ ¢ ³ñ­·³Ý­¹³­Ãáõ­É³ó­ÝáÕ­ Ý»­ñÇ ßáõ­Ï³­ÛáõÙ` 43,47%-Á, çñ³³­Õ³­ÛÇÝ, ÃÃí³­ÑÇ٭ݳ­ÛÇÝ Ñ³­í³­ë³­ñ³Ïß­éáõíÛáõ­ÝÁ ϳñ­·³­íá­ñáÕ Éáõ­ÍáõÛíݻ­ñÇ ßáõ­Ï³­ÛáõÙ §ü³ñ­Ù³­ï»ù¦ ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõ­ÝÁ` 49,29%-Á, ٳ߭ϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ ÏÇ­ñ³é­íáÕ ¹»­Õ»­ñÇ (ï»­Õ³­ÛÇÝ)¦ ßáõ­Ï³­ÛáõÙ §ü³ñ­Ù³­ï»ù¦ ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõ­ÝÁ` 42,52%-Á: ¶»­ñÇß­ËáÕ ¹Çñù ½µ³­Õ»ó­ÝáÕ ïÝï»ë­í³­ ñáÕ­Ý»­ñÁ å³ñ­ï³­íáñ­í»É »Ý ѳÝӭݳ­ Åá­Õá­íÇÝ ï»­Õ»­ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñ ïñ³­Ù³¹­ñ»É ¹»­Õ»­ñÇ Ç­ñ³ó­Ù³Ý ·Ý»­ñÇ í»­ñ³­µ»ñ­Û³É: ØÛáõë ßáõ­Ï³­Ý»­ñáõÙ ·»­ñÇß­ËáÕ ¹Çñù ½µ³­ Õ»ó­ÝáÕ ïÝï»ë­í³­ñáÕ ëáõµ­Û»Ïï­Ý»ñ Ç Ñ³Ûï ã»Ý »­Ï»É:

4

13

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ

²­ñÇ å³­ñ»Ýù Ùdz­ëÇÝ Î۳ݭùÇ Ñ³­ñ³ï¢Ù³Ý µ³­Ý³­ÉÇÝ ß³ñ­ÅáõÙÝ ¿, á­ñÇ ï³ñ­µ»­ñ³Ï­Ý»­ñÁ µÝáõÃ­Û³Ý Ù»ç ³ÛÝ­ù³Ý µ³½­Ù³­ ½³Ý »Ý: ò³Ý­Ï³­ó³Í ѳ­×»­ÉÇ Ï³Ù ïÑ³× ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ Ï³­ñáÕ ¿ µ³½­Ù³­ÃÇí ß³ñ­ÅáõÙ­Ý»­ñÇ å³ï­ ×³é ¹³é­Ý³É: ²­Ù»Ý ¹»å­ùáõÙ, ¹ñ³Ýó ³ñ­Ó³­·³Ý­ù»­ÉÇë Ù³ñ­¹Á µá­Éáñ µçÇç­Ý»­ñáí ½·áõÙ ¿ ³å­ñ»­Éáõ ѳ­×áõÛ­ùÁ: ÜÛáõ­ÃÁ` Èáõ­ëÇ­Ý» гۭñ³­å»ï­Û³­ÝÇ

Ð

ÕÇáõÃ­Û³Ý áÕç Áݭóó­ùÁ óùÝ­í³Í ß³ñ­ÅáõÙ­Ý»­ñÇ ³Ù­µáÕ­çáõíÛáõÝ ¿, µçÇç­Ý»­ñÇ ÷á˭ѳ­Ù³­Ó³Û­Ý»ó­í³Í ³½­¹»­óáõíÛáõÝ: êϽµáõÙ µçÇç­Ý»­ñÁ Éáõé áõ ѳݭ¹³ñï ѳ­Ù³ËÙµ­íáõÙ »Ý` ÙÇÝ㢠³ÛÝ å³­ÑÁ, »ñµ Ïϳ­ñá­Õ³­Ý³Ý Ùdzë­Ý³­Ï³Ý ß³ñÅ­Ù³Ý ßÝáñ­ÑÇí ³ñíݳó­Ý»É Ù³Û­ñáõí Û³Ý ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ ÏÝáç ëñïÇ ï³Ï.

- îáõÏ-ïáõÏ, ÇÝÓ Éëáõ±Ù­ »ë, »ë ùá ½³­ í³ÏÝ »Ù, ëå³­ëÇ°ñ Ù»ñ ѳݭ¹Çå­Ù³­ÝÁ: î­¢³­Ï³Ý ëå³­ëáõ­ÙÁ Ïñ׳­ïáõÙ ¿ ˳­Õ³Õ Ééáõí۳­ÝÁ ÷á­Ë³­ñÇ­Ý»­Éáõ »­Ï³Í ß³ñ­Åáõ­ÙÁ, áñ ·³­ÉÇë ¿ Ý»ñ­ëÇó: ¸³ ÝÙ³Ý ¿ Ý»ñ­ùÇÝ »ñÏ­Ëá­ëáõÃ­Û³Ý »­ñ»­Ë³­ÛÇ ¢ Ùáñ ÙÇç¢, á­ñÁ ëÏëíáõÙ ¿ ÑÕÇáõÃ­Û³Ý 4-5 ß³­

Øáñ á­ñá­í³Û­ÝáõÙ åïáõÕÝ ³å­ñáõÙ ¿ Ù³ñ­¹áõÝ í³­Û»É µá­Éáñ ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ:

14

4

µ³Ã­í³ Áݭóó­ùáõÙ: Øáñ á­ñá­í³Û­ÝáõÙ åïáõÕÝ ³å­ñáõÙ ¿ Ù³ñ­¹áõÝ Ñ³ïáõÏ µá­Éáñ ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: Üñ³ ½·³ó­ÙáõÝù­Ý»­ñÁ ѻݭíáõÙ »Ý ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ íñ³: äïÕÇ Ñ³­Ù³ñ ÝáõÛÝ­å»ë Ï³Ý §É³í ¨ í³ï¦ û­ñ»ñ: гï­Ï³­å»ë §É³í¦ û­ñ»­ñÇÝ Ýñ³Ý ѳ­×»­ÉÇ ¿ û­ñáñ­í»É ϳ٠Ññ»É áï­Ý³­Ã³­Ã»­ñáí, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ¹³ë­ï³Ï­Ý»­ñáí ¨ ³ñ­ÙáõÝÏ­Ý»­ñáí, ÇëÏ í³ï û­ñ»­ñÇÝ Ý³ ëÇ­ñáõÙ ¿ å³é­Ï»É Ù»ç­ùÇ íñ³ ¨ ѳݷë­ï³­Ý³É: ²­Ù»­ÝÇó ѳ­×³Ë åïÕÇ ³Ï­ïÇ­íáõíÛáõ­ÝÁ ϳ˭í³Í ¿ Ùáñ ³­ñ³Í ·áñ­Íá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó` Ñᷭݳ­ÍáõíÛáõ­ÝÁ, ëÃñ»­ëÁ, ëáõñ ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ í³­ Ë»ó­ÝáõÙ »Ý »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ: سۭñÁ ϳ­ñáÕ ¿ Ýñ³Ý ѳݷë­ï³ó­Ý»É ³ÛÝ­å»ë, ÇÝã­å»ë ÷áù­ñÇ­ÏÇÝ: ¸ñ³ ѳ­Ù³ñ å»ïù ¿ §û­ñá­ñ»É¦ Ýñ³Ý: ºñµ Ù³Û­ñÁ ß³ñÅ­Ù³Ý Ù»ç ¿ ³ÙµáÕç û­ñÁ, »­ñ»­Ë³Ý ѳݷë­ï³­ÝáõÙ ¿ Ù³ñÙ­ÝÇ éÇíÙÇÝ Ñ³­Ù³­ÑáõÝã: سۭñÁ ϹÅí³­ñ³­Ý³ Ýϳ­ï»É Ýñ³ Ù»Í ÑñáõÙ­Ý»ñÝ áõ ß³ñ­ ÅáõÙ­Ý»­ñÁ ½µ³Õ­í³­ÍáõÃ­Û³Ý å³ï­×³­éáí:

´³­í³­Ï³Ý ¿ ÷á­Ë»É ß³ñ­ÅáõÙ­Ý»­ñÇ ï»Ù­åÁ, åïáõ­ÕÁ ÝáõÛÝ­å»ë ³ñ­Ó³­·³Ý­ùáõÙ ¿ ¹ñ³Ý: سۭñ»­ñÁ åïÕÇ ß³ñ­ÅáõÙ­Ý»ñÝ ³­í»­ÉÇ É³í »Ý ½·áõÙ ·Ç­ß»­ñÁ, á­ñáí­Ñ»ï¢ ¹ñ³Ýù í³­ Û»­É»­Éáõ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ ëï»ÕÍ­íáõÙ ¿ ѳï­Ï³­å»ë ѳݭ·Çëï ų­Ù³­Ý³Ï: äïÕÇ ³Ï­ïÇ­íáõí۳­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ Ýå³ë­ï»É Ùáñ ÁÝ­¹áõ­Ý³Í ³­é³­íáï­Û³Ý ݳ­Ë³­×³­ßÁ. ß³ñ­ ÅáõÙ­Ý»­ñÁ ¹³é­ÝáõÙ »Ý ³­í»­ÉÇ ³Ï­ïÇí áõ Ññ×í³­ÉÇó: ºñ¢áõÛ­ÃÁ µ³­ó³ïñ­íáõÙ ¿ ³ñ­ Û³Ý Ù»ç ·ÉÛáõ­Ïá­½³­ÛÇ Ý»ñ­Ùáõ­Íáõ­ÙÇó ³­é³­ç³­ó³Í ѳ­Ù³ñ­Å»ù 黳ϭódz­Ûáí: à­ñáß Ï³­Ý³Ûù Ëáë­ïá­í³­ÝáõÙ »Ý, áñ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ³Ï­ïÇ­íáõÃ­Û³Ý ³× »Ý ½·áõ٠ѳï­Ï³­å»ë ³ÛÝ å³­Ñ»­ñÇÝ, »ñµ Ç­ñ»Ýù ½³Û­ñ³­ó³Í »Ý, ëÃñ»­ë³­ÛÇÝ íǭ׳­ÏáõÙ, ɳñ­í³Í »Ý ϳ٠㳭÷Çó ß³ï áõ­ñ³Ë: ê³ ¿É áõ­ÝÇ Çñ µ³­ ó³ï­ñáõíÛáõ­ÝÁ. Ùáñ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ñáñ­Ùá­ Ý³É ýá­ÝÇ ÷á­÷á­ËáõíÛáõ­ÝÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ åïÕÇ É³ñ­í³Í §ÇÝù­Ý³¹ñë¢áñ­Ù³­ÝÁ¦: Þ³ñ­ÅáõÙ­Ý»­ñÇÝ Ëó­ÝáõÙ ¿ ³ñ­ï³¹ñ­íáÕ ³¹­ñ»­Ý³­ÉÇ­ÝÁ: äïáõÕÝ ³­é³­í»­É³­·áõÛÝ

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ ³Ï­ïÇ­íáõíÛáõÝ ¿ óáõ­ó³­µ»­ñáõÙ 28-32 ß³­ µ³­Ã³­Ï³Ý ų­Ù³­Ý³­Ï³­Ñ³ï­í³­ÍáõÙ: ²Ûë ÷áõ­ÉáõÙ åïÕÇ ß³ñ­ÅáõÙ­Ý»­ñÁ ¹³é­ÝáõÙ »Ý ³­í»­ÉÇ Ï³½­Ù³­Ï»ñå­í³Í ¢ ѳ­×³­Ë³­ ÏÇ` ϳ­Ýá­Ý³­íáñ ¹³­¹³ñ­Ý»­ñáí: ²Ý­÷áñÓ Ù³Û­ñÇÏ­Ý»­ñÁ ëÇ­ñáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýó §÷áù­ñÇ­ÏǦ ã³­ñ³×­×ÇáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ѳ­Ù»­Ù³­ï»É` ÷áñ­ Ó³­éáõ­Ý»­ñÇó ѳñ­óáõ­÷áñÓ ³­Ý»­Éáí: ¸ñ³ ϳ­ñÇ­ùÁ ãϳ, á­ñáí­Ñ»ï¢ ³­Ù»Ý åïáõÕ, ³Û¹ Ãíáõ٠ݳ¢ ³­Ù»Ý »­ñ»­Ë³, áõ­ÝÇ ß³ñ­ ÅáõÙ­Ý»­ñÇ ¢ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý Çñ áõ­ñáõÛÝ Ùá­ ¹»­ÉÁ: ÜÙ³Ý ¹»å­ù»­ñáõÙ ³­Ù»Ý ÇÝã É³í ¿, »­Ã» ãÇ Ýϳï­íáõÙ åïÕÇ ³Ï­ïÇ­íáõÃ­Û³Ý ÏïñáõÏ Ýí³­½áõ٠ϳ٠߳ñ­ÅáõÙ­Ý»­ñÇ µ³­ ó³­Ï³­ÛáõíÛáõÝ: Þ³ï ϳñ¨áñ ¿ åïÕÇ ß³ñ­ÅáõÙ­Ý»­ñÁ í»­ñ³Ñë­Ï»É ѳï­Ï³­å»ë ݳ­Ë³ÍÝݹ­Û³Ý ÷áõ­ÉáõÙ: ºñ­µ»ÙÝ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ß³ñ­ÅáõÙ­Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ³ÛÝ­ù³Ý áõ­Å»Õ ÉÇ­Ý»É, áñ ó³í å³ï­×³­é»Ý Ùá­ñÁ: ¸³ µ³­ó³ïñ­íáõÙ ¿ Ýñ³­Ýáí, áñ »­ñ»­Ë³Ý Ùáñ ³ñ­·³Ý­¹áõÙ ³Ï­ïÇ­íá­ñ»Ý ³­×áõÙ ¿: ºñ­µ»Ù­ÝÇ Ãǭûé­ÝÇ­ÏÇ ÑåáõÙ­Ý»­ñÁ í»­ñ³Í­íáõÙ »Ý áõ­ÅÇ óáõ­ó³¹­ ñáõÙ­Ý»­ñÇ: äïáõ­ÕÁ Ý»ñ­ëÇó Ñáõ­ßáõÙ ¿, áñ ½³ñ­·³­ó»É ¿ ¢ å³ï­ñ³ëï ¿ ½³ñ­Ù³ó­Ý»É ³ß­Ë³ñ­ÑÇÝ Çñ áõ­Å»­Õáõí۳ٵ: ä»ïù ã¿ í³­Ë»­Ý³É åïÕÇ áõ­Å»Õ ѳñ­í³Í­Ý»­ñÇó: ²Û¹ ų­Ù³­Ý³Ï åïÕÇÝ å»ïù ¿ ½·³É ï³É, áñ ß³ñ­ÅáõÙ­Ý»­ñÁ ÏïñáõÏ »Ý ¢ ó³í å³ï­×³­éáÕ: ¸ñ³ ѳ­Ù³ñ ѳñÏ ÏÉÇ­ÝÇ ÷á­Ë»É Ù³ñÙ­ÝÇ ¹Çñ­ùÁ: Ðݳ­ñ³­íáñ ¿, áñ ³Û¹ ¹»å­ùáõÙ ÷áù­ñÇÏ ·ñá­Ñá­ÕÁ Ïáñó­ÝÇ Çñ ѳ­í³­ë³­ñ³Ïß­éáõíÛáõ­ÝÁ ¢ í»ñç ï³ Ñ³ñ­Ó³­ÏáõÙ­Ý»­ñÇÝ: êá­íá­ñ³­µ³ñ ³ñ­·³Ý­ ¹áõÙ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ß³ñ­ÅáõÙ­Ý»ñÝ ³­í»­ÉÇ ë³Ñ­ Ù³­Ý³­÷³Ï »Ý ¹³é­ÝáõÙ 34 ß³­µ³­Ã³­Ï³­ ÝÇó Ñ»­ïá: л­ï³ùñ­ùÇñ ¿, áñ »­ñ»­Ë³Ý ³ñ­Ó³­ ·³Ý­ùáõÙ ¿ ݳ¨ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇ ½·³ó­ÙáõÝù­ Ý»­ñÇÝ. Ýñ³Ýù »ñ­ç³­ÝÇÏ »Ýª åïáõÕÝ áõ­ñ³­Ë³­ÝáõÙ ¿, íÇ­×áõÙ »Ý` ÉéáõÙ áõ í³­ Ë»­ó³Í ëå³­ëáõÙ ¿ Ýáñ, ç»ñÙ ÷á­÷á­ ËáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, ëÇ­ñáõÙ »Ý ÙÇÙ­Û³Ýóª ÇÝùÝ ¿É ¿ Ç­ñ»Ý ëÇñ­í³Í ¨ ó³Ý­Ï³­ÉÇ ½·áõÙ: Æ ¹»å, í»ñ­çÇÝ ÷³ë­ï³ñ­ÏÇ Ù³­ëÇÝ: ÐÕÇ­ Ý»­ñÇó ß³­ï»­ñÇÝ ¿ Ñ»­ï³ùñù­ñáõ٠ѳñ­óÁ` ϳ­ñ»­ÉDZ ¿ Ç­ñ»Ýó ë»ù­ëáí ½µ³Õ­í»É: ê»­é³­ Ï³Ý Ñ³­ñ³­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï û·­ ï³­·áñÍ­í³Í Ý»ñ­¹³ß­Ý³Ï ß³ñ­ÅáõÙ­Ý»­ñÁ, ³ñ­·³Ý­¹Ç ÏÍÏáõÙ­Ý»­ñÁ ѳݷë­ï³ó­ÝáÕ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ »Ý áõ­Ý»­ÝáõÙ åïÕÇ íñ³:

ÜÙ³Ý ¹»å­ù»­ñáõÙ åïáõ­ÕÁ ѳݷë­ï³­ÝáõÙ ¿, ÇëÏ á­ñáß ¹»å­ù»­ñáõÙ` Áݹ­Ñ³­Ï³­é³­ ÏÁ` ³Ï­ïÇ­í³­ÝáõÙ: ²Ûë »ñ­Ïáõ ¹ñë­¢á­ñáõÙ­Ý»ñÝ ¿É µ³­ó³ñ­ Ó³­Ï³­å»ë íï³Ý­·³­íáñ ã»Ý åïÕÇ Ñ³­Ù³ñ: 곭ϳÛÝ ãå»ïù ¿ Ùá­é³­Ý³É, áñ ë»ù­ ëáí ½µ³Õ­í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ϳñ¢áñ »Ý û° ÑÕÇáõÃ­Û³Ý ÷áõ­ÉÁ, û° Ùáñ ³­éáÕ­ç³­Ï³Ý íǭ׳­ÏÁ, û° µÅßÏÇ ÏáÕ­ÙÇó Ýß³Í Ñ³­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»­ñÁ: ²­Ù»Ý ¹»å­ùáõÙ ãå»ïù ¿ Ùá­ é³­Ý³É µÅßÏÇ Ñ»ï ËáñÑñ­ ¹³Ï­ó»­Éáõ Ù³­ëÇÝ: ÆëÏ »­Ã» á­ñá­ß»É »ù ÷áù­ñÇ­ÏÇÝ å³­ñÇ Ññ³­ íÇ­ñ»É, ÝíÇ­ñ»ù Ýñ³Ý Ý»­ ñ³ñ­·³Ý­¹³­ÛÇÝ ù³Õóñ ÑÇ­ ßá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»ñ ¢ ѳ­×»­ÉÇ ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»ñ` Ó»ñ »ñ­ç³Ý­ÏáõÃ­Û³Ý µ»ñÏ­ñ³­ÉÇó

ºÃ» ³ÙáõëÇÝÝ»ñÁ ëÇ­ñáõÙ »Ý ÙÇÙ­ Û³Ýó, åïáõÕÝ ¿É Ç­ñ»Ý ëÇñ­í³Í ¢ ó³Ý­Ï³­ÉÇ ¿ ½·áõÙ: å³­Ñ»­ñÁ ÷á­Ë³Ý­ó»­Éáí Ýñ³Ý: г­Ùá½­í³Í »­Õ»ù, ݳ ѳë­ï³ï Ïå³­ñÇ` ÷áù­ñÇÏ Ã³­ ÃÇÏ­Ý»­ñáí ·ñÏ»­Éáí Çñ §»ñÏñ­å³­·á­õÇݦ:

º­Õ»°ù áõ­ß³­¹Çñ гñ­Ï³­íáñ ¿ Ñ»ï¢á­Õ³­Ï³­Ýá­ñ»Ý ëïáõ­·»É »­ñ»­Ë³­ÛÇ ß³ñ­ÅáõÙ­Ý»ñÝ ûñ­í³ Ù»ç ³éÝ­í³½Ý 2 ³Ý­·³Ù` ³­é³­íáï­Û³Ý ¢ »­ñ»­Ïá­Û³Ý: ¸ñ³ ѳ­Ù³ñ å»ïù ¿ ݳ­Û»É ų­Ù³­óáõÛ­óÇÝ ¢ ѳ߭í»É: г߭í»ù µá­Éáñ ß³ñ­ÅáõÙ­Ý»­ñÁ` ÑñáõÙ­ Ý»­ñÁ, åïáõÛ­ïÁ, ßñçí»­ÉÁ: ºñµ ³ñ­¹»Ý ѳ߭í»ù 10 ß³ñ­ÅáõÙ, ³­å³ ³Ù­ñ³·­ñ»ù ų­Ù³­Ý³­ÏÁ: Üáñ­Ù³­ÛÇ ¹»å­ùáõÙ` 10 ß³ñÅ­

Ù³­ÝÁ ѳ­ÙÁÝÏ­ÝáõÙ ¿ 10 ñá­å»Ý: ºñ­µ»ÙÝ Ï³­ñáÕ ¿ ³­í»­ÉÇ »ñ­Ï³ñ ų­Ù³­Ý³Ï å³­ ѳÝç­í»É: º­Ã» Ù»Ï Å³Ù­í³ Áݭóó­ùáõÙ ¹Åí³­ñáõí۳ٵ »ù ѳ߭íáõÙ 10 ß³ñ­ÅáõÙ, ³­å³ ËÙ»ù Ù»Ï µ³­Å³Ï ϳà ¢ Ï»­ñ»ù ÇÝã-áñ µ³Ý: ²å³ å³é­Ï»ù ¢ ѳݷë­ï³­ ó»ù: à­ñáß Å³­Ù³­Ý³Ï ³Ýó` Ýá­ñÇó ëÏë»ù ѳ߭í»É: º­Ã» ãϳ­ñá­Õ³­Ý³ù ѳ߭í»É 10 ß³ñ­ÅáõÙ Ù»Ï Å³Ù­í³ Áݭóó­ùáõÙ, ³Ý­Ñ³­å³Õ ½³Ý­·³­Ñ³­ñ»ù µÅßÏÇÝ: ÖÇßï ¿, ÙÇßï ã¿, áñ åïÕÇ ÉéáõíÛáõ­ÝÁ Ëá­ëáõÙ ¿ Ý»ñ­ëáõÙ ³é­Ï³ ËݹÇñ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ, ë³­ ϳÛÝ ³Ý­Ñ»ï¢á­Õ³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ »ñ­µ»ÙÝ Ï³­ñáÕ ¿ ³Ý­Ï³Ý­Ë³­ï»­ë»­ÉÇ ßñç³­¹³ñÓ­»­ ñÇ ³­éÇà ¹³é­Ý³É:

4

15

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ

Áûñòðîå èçáàâëåíèå îò

èçæîãè Èçæîãà - ýòî ÷óâñòâî ææåíèÿ â îáëàñòè ãðóäè, «ïîä ëîæå÷êîé», çà÷àñòóþ ñîïðîâîæäàþùååñÿ ãîðüêèì ïðèâêóñîì âî ðòó. Ýïèçîäè÷åñêè ýòî íåïðèÿòíîå îùóùåíèå ìîæåò ÷óâñòâîâàòü äàæå àáñîëþòíî çäîðîâûé ÷åëîâåê (ïîñëå óïîòðåáëåíèÿ îñòðîé ïèùè, àëêîãîëÿ èëè íåêîòîðûõ äðóãèõ ïðîäóêòîâ), õîòÿ îíî, êàê ïðàâèëî, ÿâëÿåòñÿ îäíèì èç ñèìïòîìîâ öåëîãî ðÿäà çàáîëåâàíèé, â òîì ÷èñëå ãàñòðèòà. Ñîãëàñíî èññëåäîâàíèþ, â 80 % ñëó÷àåâ èçæîãà âûçâàíà íå èçáûòî÷íîé êèñëîòíîñòüþ æåëóäêà, à òåì, ÷òî æåëóäî÷íàÿ êèñëîòà ïîïàäàåò â ïèùåâîä, ïîýòîìó è îùóùåíèå ææåíèÿ âîçíèêàåò â îáëàñòè ãðóäèíû, áëèæå ê ãîðëó. Ïðè÷èíà ïîïàäàíèÿ êèñëîòû â ïèùåâîä – îñëàáëåíèå íèæíåãî ïèùåâîäíîãî ñôèíêòåðà, êëàïàíà ìåæäó æåëóäêîì è ïèùåâîäîì, êîòîðûé â íîðìàëüíîì ñîñòîÿíèè íàäåæíî ïðåäîòâðàùàåò «çàáðîñ» êèñëîòû â ïèùåâîä. Òåì íå ìåíåå, áîëüøèíñòâî ñðåäñòâ äëÿ óñòðàíåíèÿ èçæîãè ýòî àíòàöèäû, íàïðàâëåííûå íà ñíèæåíèå êèñëîòíîñòè ñîäåðæèìîãî æåëóäêà è ïîýòîìó îêàçûâàþùèå íåãàòèâíîå âëèÿíèå íà íîðìàëüíûé ïðîöåññ ïèùåâàðåíèÿ. Òàêæå îäíèì èç ðàñïðîñòðàíåííûõ ïîñëåäñòâèé ïðèåìà àíòàöèäîâ ÿâëÿåòñÿ ôåíîìåí «êèñëîòíîãî ðèêîøåòà»: îðãàíèçì, ÷òîáû âîññòàíîâèòü íåîáõîäèìûé óðîâåíü êèñëîòíîñòè, íà÷èíàåò äîïîëíèòåëüíî âûðàáàòûâàòü êèñëîòó â

16

4

åùå áîëüøåì êîëè÷åñòâå, ÷åì ðàíüøå.  ýòîé ñâÿçè õîòåëîñü áû îáðàòèòü âíèìàíèå íà (â Åâðîïå îïûò ïðèìåíåíèÿ îêîëî 25 ëåò) àëüãèíàòñîäåðæàùèé ïðåïàðàò («alga» - ìîðñêàÿ âîäîðîñëü) «Ãåâèñêîí», êîòîðûé, ñ îäíîé ñòîðîíû, íå âëèÿåò íà ìåõàíèçìû âûðàáîòêè ñîëÿíîé êèñëîòû â æåëóäêå (ò.å., èíûìè ñëîâàìè, íå èçìåíÿåò åãî íîðìàëüíóþ ôèçèîëîãèþ), à ñ äðóãîé - ñîãëàñíî ìíîãî÷èñëåííûì ëèòåðàòóðíûì ñâèäåòåëüñòâàì îáëàäàåò ñóùåñòâåííûìè âðåìåííûìè ðàìêàìè äëÿ ïîääåðæàíèÿ âíóòðè ïèùåâîäíîãî ðÍ>4 åä., ÷òî ÿâëÿåòñÿ íåîòúåìëåìûì óñëîâèåì äîñòèæåíèÿ êëèíèêî-ýíäîñêîïè÷åñêîé ðåìèññèè ýçîôàãèòà. Îñíîâíûå ôàðìàêîëîãè÷åñêèå è êëèíè÷åñêèå ýô­ ôåêòû «Ãåâèñêîíà» ñâÿçàíû ñ íàëè÷èåì àëüãèíîâîé êèñëîòû, êîòîðàÿ ïðåäñòàâëåíà â ïðåïàðàòå â âèäå àëüãèíàòà íàòðèÿ (1000 ìã/10 ìë). Êëèíè÷åñêèå âîçìîæíîñòè àëüãèíàòîâ â ãàñòðîýíòåðîëîãèè ìíîãîãðàííû. Ïðè âçàèìîäåéñòâèè ïðåïàðàòà ñ õëîðèñòîâîäîðîäíîé êèñëîòîé æåëóäî÷íîãî ñîêà, ïîä äåéñòâèåì àëüãèíàòîâ ïðîèñõîäèò íåéòðàëèçàöèÿ ïîñëåäíåé, îáðàçóþòñÿ ãåëü, êîòîðûé ïðåäîõðàíÿåò

ñëèçèñòóþ ïèùåâîäà, ïðåäîõðàíÿÿ åå îò äàëüíåéøåãî âîçäåéñòâèÿ ñîëÿíîé êèñëîòû è ïåïñèíà, ÷òî ïðîÿâëÿåòñÿ â çíà÷èòåëüíîì îñëàáëåíèè äèñïåïñè÷åñêèõ è áîëåâûõ îùóùåíèé. Îäíî­âðåìåííî îáåñïå÷èâàåò ïðîòåêöèþ «ùåëî÷íîãî» ðåôëþêñà æåëóäî÷íîãî ñîäåðæèìîãî â ïèùåâîä. Èìåííî â ôîðìèðîâàíèè ìåõàíè÷åñêîãî áàðüå­ðà–ïëîòà, êîòîðûé ïðåäóïðåæäàåò çàáðîñ ñîäåðæèìîãî æåëóäêà â ïèùåâîä, çàêëþ÷àåòñÿ îñíîâíîé ìåõàíèçì äåéñòâèÿ «Ãåâèñêîíà» (íàìè óæå óïîìèíàëîñü, ÷òî ê îñíîâíûì ïàòîãåíåòè÷åñêèì àñïåêòàì ðàçâèòèÿ ÃÝÐÁ îòíîñèòñÿ íå òîëüêî ðîëü êèñëîòíî– ïåïòè÷åñêîãî ôàêòîðà, íî è äâèãàòåëüíîé äèñôóíêöèè ïèùåâîäà, ÷òî ïðîÿâëÿåòñÿ ÷àñòûìè è äëèòåëüíûìè ãàñòðîýçîôàãåàëüíûìè ðåôëþêñàìè). Ïðè ýòîì ãèäðîêàðáîíàò êàëèÿ, âõîäÿùèé â ñîñòàâ «Ãåâèñêîíà ôîðòå», ÿâëÿåòñÿ èñòî÷íèêîì ÑÎ2 è ïðèäàåò ïëîòó «ïëàâó÷åñòü», òîãäà êàê êàðáîíàò êàëüöèÿ ñâÿçûâàåò äðóã ñ äðóãîì äëèííûå ìîëåêóëû àëüãèíàòà äëÿ óêðåïëåíèÿ îáðàçîâàâøåãîñÿ çàùèòíîãî áàðüåðà. Àíòè­ðå­ôëþêñ­ íûå ñâîéñòâà «Ãåâèñêîíà» ìîæíî íàçâàòü â íåêîòîðîì ðîäå óíèâåðñàëüíûìè íå òîëüêî ïî ñòåïåíè çíà÷èìîñòè

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ è âðåìåííîìó èíòåðâàëó, íî è ïî êà÷åñòâåííûì õàðàêòåðèñòèêàì. Ñîçäàâàÿ çàùèòíûé áàðüåð íà ïîâåðõíîñòè æåëóäî÷íîãî ñîäåðæèìîãî, «Ãåâèñêîí» ñïîñîáåí çíà÷èòåëüíî è äëèòåëüíî (áîëåå 4,5 ÷) óìåíüøàòü êîëè÷åñòâî êàê ïàòîëîãè÷åñêèõ ãàñòðîýçîôàãåàëüíûõ ðåôëþêñîâ, òàê è äóîäåíîãàñòðîýçîôàãåàëüíûõ, ñîçäàâàÿ òåì ñàìûì óñëîâèÿ ôèçèîëîãè÷åñêîãî «ïîêîÿ» äëÿ ñëèçèñòîé îáîëî÷êè ïèùåâîäà. Âàæíî ïîä÷åðêíóòü îòñóòñòâèå ñèñòåìíîãî äåéñòâèÿ «Ãåâèñêîíà», ìåõàíèçì êîòîðîãî èìååò ôèçè÷åñêóþ ïðèðîäó (â îòëè÷èå äàæå îò íåâñàñûâàþùèõñÿ àíòàöèäîâ, ñïîñîáíûõ âëèÿòü êàê íà ïîâûøåíèå óðîâíåé àëþìèíèÿ â ïëàçìå è â ìî÷å ïðè ïðèåìå àëþìèíèéñîäåðæàùèõ ïðåïàðàòîâ, òàê è íà êîíñèñòåíöèþ ñòóëà). Ïðèìå÷àòåëüíûé ôàêò: 45–85% áåðåìåííûõ æåíùèí æàëóþòñÿ íà èçæîãó, è ó íèõ âûÿâëÿòñÿ ãàñòðîýçîôàãåàëüíûé ðåôëþêñ (ÃÝÐ). Ïðè÷åì ÷àñòîòà çàáîëåâàíèÿ âîçðàñòàåò ïðè áåðåìåííîñòè. Ïîä âëèÿíèåì ãîðìîíîâ ïëàöåíòû è ïîä âîçäåéñòâèåì âíóòðèáðþøíîãî äàâëåíèÿ îò ðàñòóùåãî ïëîäà óõóäøàåòñÿ ðàáîòà íèæíåãî ïèùåâîäíîãî ñôèíêòåðà (ÍÏÑ), â îñíîâíîì â òðåòüåì òðèìåñòðå. Ðàññëàáëåíèå ÍÏÑ ìîæåò ïðèâåñòè ê òîìó, ÷òî æåëóäî÷íûé ñîê áîëåå ñâîáîäíî ïîñòóïàåò â ïèùåâîä. Õîòÿ ñèìïòîìû îáû÷íî ÿâëÿþòñÿ ìÿãêèìè èëè ñðåäíèìè ïî èíòåíñèâíîñòè è ñàìè ïðîõîäÿò ïîñëå ðîäîâ, îíè ìîãóò âûçâàòü áîëüøåå íåäîìîãàíèå, ÷åì äðóãèå ïîòåíöèàëüíî áîëåå ñåðüåçíûå ñîñòîÿíèÿ, à òàêæå ïðèâåñòè ê íàðóøåíèþ ñíà è ïèùåâàðåíèÿ, òåì ñàìûì êîñâåííî îêàçûâàÿ íåáëàãîïðèÿòíîå âîçäåéñòâèå íà ìàòü è ïëîä. Âðåìåííàÿ ïðèðîäà ýòîãî ñîñòîÿíèÿ è îïàñåíèå, ÷òî ïðèíèìàåìûå âî âðåìÿ áåðåìåííîñòè ëåêàðñòâà ìîãóò ïðèíåñòè âðåä ðàçâèâàþùåìóñÿ ïëîäó, îçíà÷àþò, ÷òî äîïîëíèòåëüíî ê ðåêîìåíäàöèÿì ïî îáðàçó æèçíè ëå÷åíèå îáû÷íî íà÷èíàåòñÿ ñ áîëåå ìÿãêèõ ñïîñîáîâ –

ïðîñòûìè àíòàöèäàìè èëè àíòèðåôëþêñíûìè ïðåïàðàòàìè íà îñíîâå àëüãèíàòà. Òåì íå ìåíåå ïîëíîöåííûå êëèíè÷åñêèå До èñïûòàíèÿ ïî ïðîâåðêå ýôôåêòèâíîñòè è áåçîïàñíîñòè ðåäêî ïðîâîäÿòñÿ â ýòîé ãðóïïå áîëüíûõ, è, ñëåäîâàòåëüíî, ñóùåñòâóåò îãðàíè÷åííîå êîëè÷åñòâî äàííûõ â ïîääåðæêó èñïîëüçîâàíèÿ ýòèõ ïðåïàðàòîâ äëÿ äàííîãî ïîêàçàíèÿ. Íåñìîòðÿ íà òî, ÷òî ãëàâíûå ñòðóêòóðû îðãàíîâ ó ïëîäà ðàçâèâàþòñÿ ê 12–é íåäåëå è ïåðèîä ÷óâñòâèòåëüíîñòè ê ïîðîêàì ðàçâèòèÿ ñóùåñòâóåò äî 16–é íåäåëè, ëåêàðñòâà, ïðèíèìàåìûå íà áîëåå ïîçäíèõ ñðîêàõ áåðåìåííîñòè, òàêæå ìîãóò ïðèíåñòè âðåä ðàçâèâàþùåìóñÿ ïëîäó. Ãåâèñêîí Ôîðòå® ÿâëÿåòñÿ óíèêàëüíûì àíòèðå­ôëþêñ­íûì ïðåïàðàòîì íà îñíîâå àëüãèíàòà, ñîäåðæèò çíà÷èòåëüíî ìåíüøå íàòðèÿ íà äîçó ïðåïàðàòà, ÷åì îáû÷íûå ôîðìóëû àëüãèíàòà. Îí îáðàçóåò óñòîé÷èâûé íåâñàñûâàþùèéñÿ

После

áàðüåð â æåëóäêå, ïðåïÿòñòâóþùèé ïîïàäàíèþ â ïèùåâîä êèñëîòû è ïèùè, êîòîðûå ìîãóò ïîâðåäèòü ñëèçèñòóþ ïèùåâîäà è âûçâàòü èçæîãó. Äàííûé íåñèñòåìíûé ñïîñîá äåéñòâèÿ îçíà÷àåò, ÷òî â îòëè÷èå îò äðóãèõ ïðèìåíÿåìûõ ñïîñîáîâ ëå÷åíèÿ èçæîãè è ÃÝÐ åãî èñïîëüçîâàíèå âî âðåìÿ áåðåìåííîñòè òåîðåòè÷åñêè íå ïðåäñòàâëÿåò îïàñíîñòè äëÿ ìàòåðè èëè ðåáåíêà. Áîëåå òîãî, íà íåñèñòåìíûé ñïîñîá äåéñòâèÿ Ãåâèñêîíà Ôîðòå íå ìîãóò ïîâëèÿòü áèîëîãè÷åñêèå èçìåíåíèÿ, ñâÿçàííûå ñ áåðåìåííîñòüþ.

4

17

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ

γíݳ­ï³­ÙÇó` º­ñ»­Ë³­ÛÇ ÍÝݹÇó Ñ»­ïá Ýñ³ ³­Ù»Ý ÙÇ Ýáñ ³ñ­ï³­Ñ³Û­ïáõíÛáõÝ Ï³Ù ÇÝù­Ý³¹ñë¢á­ñáõÙ Ññ×í³Ýù ¿ å³ï­×³­éáõ٠û° ÍÝáÕ­Ý»­ñÇÝ, û° ßñç³­å³­ïÇÝ: 곭ϳÛÝ ÉÇ­ÝáõÙ »Ý ¹»å­ù»ñ, »ñµ ³Û¹ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï §³­é³­çÁݭóó­Ý»­ñÁ¦ »­ñ»­Ë³­ÛÇó Ù»Í ç³Ý­ù»ñ »Ý 峭ѳݭçáõÙ: ÜÛáõÃÁª Èáõ­ëÇ­Ý» гۭñ³­å»ï­Û³­ÝÇ

²

­ï³Ù­Ý»­ñÇ Ç Ñ³Ûï ·³Éáí »ñ»Ë³Ý ëÏëáõÙ ¿ ͳÝáÃ³Ý³É ßñ糭ϳ ÙÇ­ç³­í³Û­ñÇ Ñ³Ù áõ Ñá­ïÇÝ: §¸³éÝ áõ ù³Õóñ, ¹áõ­ñ»­ Ï³Ý áõ ³Ý­Ñ³Ù¦ ³ß­Ë³ñѭ׳­Ý³­ãá­Õáõí Û³­Ý ·áñÍÁÝóóÁ Ñ»Ýó ³Û¹ Å³Ù³Ý³Ï ¿ ëÏëíáõÙ: ²ï³ÙÝ»ñÇ å³Ñ­å³­ÝáõÙÝ áõ Ëݳ٭ ùÁ µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãÇ ÑÇ­·Ç»­Ý³­ÛÇ ³Ý­µ³­Å³Ý Ù³ëÝ »Ý ϳ½­ÙáõÙ, á­ñÇÝ »­ñ»­Ë³Ý å»ïù ¿ ͳ­Ýá­Ã³­Ý³ ¹»é¢ë ­í³Õ ٳݭϳ­Ï³Ý ï³­ ñÇ­ùÇó:

20 峭ѳ­å³Ý ½ÇÝ­íá­ñÇÏ­Ý»ñ` µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãáõÙ ´ÅÇßÏ-ëïá­Ù³­ïá­Éᷠس­ñÇ Ø³ñ­ïÇ­ ñáë­Û³ÝÝ ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ Ó­¢³­íáñ­Ù³Ý ßñç³­ ÝÇÝ ³­é³Ýӭݳ­ÏÇ Ù»Í Ï³ñ­¢á­ñáõíÛáõÝ ïí»ó.

- ²­ï³Ù­Ý»­ñÇ ½³ñ­·³­óáõÙÝ áõ­ÝÇ »ñ­Ï³ñ áõ­ÕÇ: êϽǵÁ ë³Õ٭ݳ­ÛÇÝ Ï۳ݭùÇ 3-ñ¹ ³­ÙÇëÝ ¿ ¨ í»ñ­ç³­ÝáõÙ ¿ 25 ¨ ³­í»­ ÉÇ µ³ñÓñ ï³­ñÇ­ùáõÙ: ²­ï³Ù­Ý»­ñÁ ÉÇ­ÝáõÙ »Ý ų­Ù³­Ý³­Ï³­íáñ (ϳíݳ­ï³Ù­Ý»ñ) ¨

18

4

ÙßﳭϳÝ: γíݳ­ÛÇÝ ÏÍí³Í­ùÁ Ó­¨³­íáñ­íáõÙ ¿ ÍÝí»­Éáõó Ñ»­ïá 6-8 ³Ù­ë³­ ϳ­ÝÇó ÙÇÝ㨠2,5-3 ï³­ñ»­Ï³Ý ѳë³ÏáõÙ: γíݳ­ï³Ù­Ý»­ñÁ Ãíáí 20-Ý »Ý: êá­íá­ñ³­ µ³ñ ëϽµáõÙ ÍÏÃáõÙ »Ý ëïá­ñÇÝ ÍÝá­ïÇ Ï»Ýï­ñá­Ý³­Ï³Ý ÏïñÇã­Ý»­ñÁ (6-8 ³Ù­ë³­ ϳÝ), Ñ»­ïá ÏáÕ٭ݳ­ÛÇÝ ÏïñÇã­Ý»­ñÁ (8-12 ³Ù­ë³­Ï³Ý), ų­ÝÇù­Ý»­ñÁ (16-20 ³Ù­ë³­ ϳÝ), åñ»­ÙáÉ­Û³ñ­Ý»­ñÁ (16-20 ³Ù­ë³­Ï³Ý): ØÇÝ㨠2-2,5 ï³­ñ»­Ï³Ý ѳ­ë³­ÏÁ »­ñ»­Ë³Ý å»ïù ¿ áõ­Ý»­Ý³ 20 ³­ï³Ù, á­ñáÝ­óÇó Ûáõ­ ñ³­ù³Ýã­Ûáõ­ñÇ ¹áõñë ·³­Éáõó »­ñ»­Ë³Ý »ñ­Ï³­ñ³ï¨ ïϳ­ñáõÃ­Û³Ý Ï³Ù Ãáõ­Éáõí Û³Ý å³­Ñ»ñ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ: γíݳ­ÛÇÝ ÏÍí³Í­ùÁ å³Ñ­å³Ý­íáõÙ ¿ ÙÇÝ㢠6 ï³­ñ»­Ï³Ý ѳ­ë³­ÏÁ, á­ñÇó Ñ»­ ïá ³ë­ïǭ׳­Ý³­µ³ñ ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­Ýáõ٠ϳíݳ­ï³Ù­Ý»­ñÇ ³ñ­Ù³ï­Ý»­ñÇ Ý»ñÍ­ÍáõÙ: ²ñ¹­ÛáõÝ­ùáõ٠ϳíݳ­ï³Ù­Ý»­ñÁ ëÏëáõÙ »Ý ÁÝÏ­Ý»É, ¢ ¹ñ³Ýó ÷á­Ë³­ñ»Ý ÍÏÃáõÙ »Ý Ùßï³­Ï³Ý ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ: γíݳ­ï³Ù­Ý»­ ñÇ ÍÏÃÙ³Ý Å³Ù­Ï»ï­Ý»­ñÁ ϳ­ÛáõÝ ã»Ý ¢ ϳ˭í³Í »Ý ÏÉÇ­Ù³­Û³­Ï³Ý å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñÇó, ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý íǭ׳­ÏÇó, ëÝݹÇó ¢ ³ÛÉÝ:

êÝݹ³­éáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»­ñÁ, ³ÛÝ­åÇ­ ëÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ, ÇÝã­åÇ­ëÇù »Ý é³­ ËÇ­ïÁ, ïáõ­µ»ñ­ÏáõÉ­Ûá­½Á, ¹Ç³­Ã»½­Ý»­ñÁ ¢ ³ÛÉÝ, ϳ­ñáÕ »Ý ˳˭ï»É ϳíݳ­ï³Ù­Ý»­ ñÇ ÍÏÃÙ³Ý Å³Ù­Ï»ï­Ý»­ñÁ: γíݳ­ï³Ù­ Ý»­ñÇ ÍÏÃáõ­ÙÁ ϳ­ñáÕ ¿ áõ­Õ»Ïó­í»É ó³­í³­ ÛÇÝ »ñ¢áõÛíݻ­ñáí, ݳ¢ ÷áñ­Éáõ­Íáõí۳ٵ, ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳­ÝÇ ³ÝÝ­ß³Ý µ³ñÓ­ñ³ó­Ù³Ùµ, ٳ߭ϳ­ó³­Ýáí, çÕ³Ó­·áõíÛáõÝ­Ý»­ñáí ¢ ³ÛÉÝ: ²­ï³Ù­Ý»­ñÇ ÍÏû­Éáõó ¹»é ß³ï ³­é³ç á­ñáß »­ñ»­Ë³­Ý»ñ ¹³é­ÝáõÙ »Ý ³­í»­ ÉÇ Ï³­Ù³­Ïáñ áõ ¹Ûáõ­ñ³·ñ­·Çé: à­Ù³Ýù ¿É ³­ï³Ù »Ý ѳ­ÝáõÙ ³­é³Ýó ³­í»­Éáñ¹ ç³Ý­ ù»­ñÇ: »ñ¢ë ­ë³ å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ¿ ų­ é³Ý­·³­Ï³­Ýáõí۳ٵ ¢ áã ÙÇ Ï³å ãáõ­ÝÇ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ¢ Ùï³­íáñ ½³ñ­·³óÙ³ÝÝ ³éÝã­íáÕ ËݹÇñ­Ý»­ñÇ Ñ»ï: γíݳ­ï³Ù­Ý»­ñÇÝ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ Ùݳ­ÛáõÝ ³­ï³Ù­Ý»­ñÇÝ µÝá­ñáß »Ý ³ÛÝ ÝáõÛÝ ³­ï³Ù­Ý³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ÇÝã­ åÇ­ëÇù »Ý ϳ­ñÇ»­ëÁ, åáõÉ­åÇ­ïÁ, å»­ñÇá­ ¹áÝ­ïÇ­ïÁ ¢ ³ÛÉÝ: γ­ñÇ»­ëÁ µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ ï³­ñ³Í­í³Í ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¿ ¨ ëÏëíáõÙ ¿ í³Õ ٳݭϳ­Ï³Ý ѳ­ë³­ÏáõÙ: 6-7

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ ï³ñ»Ï³Ý »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ßáõñç 80-90%-Ý ³ñ­¹»Ý áõ­ÝÇ Ï³­ñÇá½ ³­ï³Ù­Ý»ñ: γí ݳ­ï³Ù­Ý»­ñÇ ³Ë­ï³­Ñ³ñ­Ù³Ý å³ï­×³é ϳ­ñáÕ »Ý ÉÇ­Ý»É åïÕÇ Ý»­ñ³ñ­·³Ý­¹³­ÛÇÝ Ï۳ݭùÇ Áݭóó­ùáõÙ Ùáñ Ïñ³Í ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ (³Ûë ¹»å­ùáõÙ Ù»Í Ýß³­Ý³­ ÏáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ï»­ñ³Ïñ­Ù³Ý Ó­¢Á` ³ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³±Ý, û± µÝ³­Ï³Ý), ÃùÇ µ³­ Õ³¹­ñáõíÛáõ­ÝÁ, ÑÇ­·Ç»­Ý³­ÛÇ µ³­ó³­Ï³­Ûáõí Ûáõ­ÝÁ, ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ ³ÝϳÝáÝ ¹³­ë³­íáñ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ, ų­é³Ý­·³­Ï³Ý ·áñ­Íá­ÝÁ: ÐÇ­ß»Ýù, áñ í»ñ­çÇÝ Ï³Ã­Ý³­ï³ÙÝ ÁÝ­ÏáõÙ ¿ Ùáï 12 ï³­ñ»­Ï³Ý ѳ­ë³­ÏáõÙ, ¹ñ³ ѳ­ Ù³ñ ³ÛÝ ÝáõÛÝ­å»ë Ùßï³­Ï³Ý Ëݳ٭ùÇ Ï³­ñÇù áõ­ÝÇ:

²­ï³Ù­Ý»­ñÁ ÝáõÛÝ­å»ë §ëÝݹǦ ϳ­ñÇù áõ­Ý»Ý ´ÅÇßÏ-ëïá­Ù³­ïá­Éá· ¶³­·ÇÏ ¶áñ·­Û³­ ÝÁ ϳñ­ÍáõÙ ¿, áñ ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ϳñ¢áñ ¿ áã ÙdzÛÝ Å³­é³Ý­ ·³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý ·áñ­Íá­ÝÁ, ³ÛÉ¢ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ëÝáõÝ­¹Á: - º­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ëÝݹ³­Ï³ñ­·Á å»ïù ¿ Ý»­ñ³­éÇ Ù»Í ù³­Ý³­Ïáõí۳ٵ ÙÇñ·, µ³Ý­ ç³­ñ»­Õ»Ý, ϳíݳ٭ûñù: γݭ˳ñ­·»É­ Ù³Ý ·áñ­ÍÁݭó­óáõÙ Ù»Í Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý ݳ¨ ÙÇÏ­ñá­ï³ñ­ñ»­ñÁ` »ñ­Ï³Ã, ³É­Ûáõ­ÙÇ­ÝáõÙ: ²­å³­óáõó­í³Í ¿, áñ ϳ­ñÇ»­ëÇ íݳ­ë³­Ï³ñ ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÁ Ýí³­½³­ ·áõÛ­ÝÇ »Ý ѳëó­Ýáõ٠û° ýáë­ýá­ñÁ, û° ϳɭóÇáõ­ÙÁ ¨ û° íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÁ: ÐÇÙ­ ݳ­Ï³­ÝáõÙ ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ ï³­ñ³­ï»­ë³Ï ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ï³Ý­Ë³ñ­·»É­Ù³Ý ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ÙÇ­çáó­Ý»ñ »Ý ѳ­Ù³ñ­ íáõÙ ýïá­ñÇ å³ï­ñ³ë­ïáõÏ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù û­·ï³­·áñÍ­íáõÙ »Ý áã ÙdzÛÝ Ï³­ñÇ»­ëÇ, ³Ûɨ å³­ñ³­¹áÝ­ïá­½Ç ¹»Ù å³Û­ù³­ñ»­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí:

16 ã³­÷Çñ` Ù»Ï ÏïñÇñ ÐÇ­ßá±õÙ­ »ù ¶. سñ­Ï»­ëÇ §Ü³­Ñ³­å»­ ïÇ ³­ßáõ­ÝÁ¦ í»­åÁ, áñ­ï»Õ µ³ñÓ­ñ³ë­ïÇ­ ×³Ý ½ÇÝ­íá­ñ³­Ï³­ÝÁ ëá­íá­ñáõÙ ¿ Çñ ëÇ­ñ»­ ÉÇ ÏÝá­çÇó ѳó áõ­ï»­Éáõ §³ñ­í»ë­ïÁ¦, ³ÛÝ ¿` ó³Ý­Ï³­ó³Í å³­ï³é ͳ­Ù»É ³éÝ­í³½Ý µ»­ñ³­ÝáõÙ Ñ³É­í»­Éáõ ¢ ÉáõÍ­í»­Éáõ ³ë­ïÇ­ ׳­Ý: ê³ »ñ­Ïáõ Ýå³­ï³­Ïáí ¿ñ ³ñ­íáõÙ` ѻ߭ï³ó­Ý»É Ù³ñ­ëá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ ¢ û·­Ý»­É áõ­ Õ»­ÕÇÝ Ñ³Ý­·Çëï ¢ ÏáÕ­Ùá­ñáß­í³Í Ññ³­ ѳݷ­Ý»ñ ï³É: ²­ï³Ù­Ý»­ñÇ ¢ ѳï­Ï³­

å»ë ÍÝáï­Ý»­ñÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ·áñ­ÍáõÙ ³­é³ç­Ý³­ÛÇÝ Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ ëÝÝ¹Ç Ù³Ý­ñ³Ïñ­ÏÇï ͳ­Ùáõ­ÙÁ (Ýáñ­Ù³Ýª 16 ͳ­ Ùá­Õ³­Ï³Ý ß³ñ­ÅáõÙ), á­ñÇÝ Ù»Ýù å»ïù ¿ í³ñÅ­í³Í ÉÇ­Ý»Ýù ¹»é¢ë ­í³Õ ٳݭÏáõí Ûáõ­ÝÇó: ²­ï³Ù­Ý»­ñÁ Ù³ù­ñ»­Éáõ ·É˳­ íáñ Ýå³­ï³­ÏÁ Ï»­ñ³Ï­ñÇ Ùݳ­óáñ¹­Ý»­ñÁ ¹ñ³Ýó Ù³­Ï»­ñ»­ëÇó Ñ»­é³ó­Ý»ÉÝ ¿: ¸ñ³ ѳ­Ù³ñ á­ñáß ëïá­Ù³­ïá­Éá·­Ý»ñ ·ïÝáõÙ »Ý, áñ ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ Éí³­Ý³É ³­Ù»Ý áõ­ï»­Éáõó Ñ»­ïá: àÙ³Ýù ¿É ϳñ­ÍáõÙ »Ý, áñ µ³í³Ï³Ý ¿ ùÝ»­Éáõó ³­é³ç ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ Ù³­Íáõ­Ïáí ٳݭñ³Ïñ­ÏÇï Éí³­Ý³ÉÁª ÙÛáõë ¹»å­ù»­ñáõÙ ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³Ï­í»Éáí µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãÇ á­Õáխٳٵ: ²­ï³Ù­Ý³­µáõÛÅ­Ý»­ñÇ Ï³ñ­ÍÇ­ùáí` »ñ­Ïáõ ï³­ñ»­Ï³­ÝÇó ëÏë³Í »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ ëá­íá­ñ»ó­Ý»É Ëá­½³­ ݳ­ÏÇ ·áñ­Í³­Íáõí۳­ÝÁ: ²Û¹ ï³­ñÇ­ùáõÙ »­ñ»­Ë³Ý ³­ñ³­·á­ñ»Ý ÁÝ­¹û­ñǭݳ­ÏáõÙ ¿ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇÝ. »­Ã» Ù³ÛñÝ áõ ѳۭñÁ Ù³ù­ñáõÙ »Ý ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ, ³­å³ »ñ»Ë³Ý ÝáõÛÝ­å»ë ϳ­ÝÇ:

²­ï³Ù­Ý»­ñÇ óáõ­ó³¹­ñáõíÛáõÝ` Íáõé ѳ­Û»­ÉÇ­Ý»­ñÇ ³éç¨ Ìáõé ³­ï³Ù­Ý³­ß³­ñÁ ·»­Õ³­·Ç­ï³­Ï³Ý ³Ý­Ñ³ñ­Ù³­ñáõíÛáõÝ ³­é³­ç³ó­Ý»­Éáõó µ³­óÇ Ï³­ñáÕ ¿ ¹³é­Ý³É ³­éáÕ­ç³­Ï³Ý ËݹÇñ­Ý»­ ñÇ å³ï­×³é, ÇÝ­ãÁ å»ïù ¿ Ï³Ý­Ë»É Å³­ Ù³­Ý³­ÏÇÝ: Èݹ»­ñÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ï³Ý­Ë³ñ­·»É­Ù³Ý Ýå³­ï³ÏÝ ¿ ûñ­Ãá­¹áÝ­ ïÇÏ µáõ­Åáõ­ÙÁ, áñÝ áõÕ­Õí³Í ¿ ³­ï³Ù­Ý»­ñÝ ³ÝϳÝáÝ ¹Çñ­ùÇó ×Çßï ¹Çñ­ùÇÝ µ»­ñ»­ ÉáõÝ: ²ÛÝ Çñ Ñ»ñ­ÃÇÝ Ýí³­½»ó­ÝáõÙ ¿ ÉÝ¹Ç íñ³ ÁÝÏ­ÝáÕ Í³Ý­ñ³­µ»éÝ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ ¢ íݳëí³Íù³ÛÇÝ ÏÍí³Í­ùÇ ³­é³­ç³­óáõ­ÙÁ:

êÝݹ³Ï³ñ·` ³­éáÕç ³­ï³Ù­Ý³­ß³­ñÇ Ó­¨³­íáñ­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ Î³Ý Ñ³­ïáõÏ Ñ³­Ï³­Ï³­ñÇ»­ë³­ÛÇÝ ëÝݹ³Ï³ñ·»ñ, á­ñáÝù É³í ³½­¹áõÙ »Ý ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ Ó­¢³­íáñ­Ù³Ý ßñç³­ÝáõÙ: ¶³­·ÇÏ ¶áñ·­Û³­ÝÁ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ñ»ó ¹ñ³Ý­ óÇó ³­é³­í»É ï³­ñ³Í­í³Í­Ý»­ñÁ.

1.

120· ëåÇ­ï³­Ïáõó, 100·. ׳ñå, 450· ³Í­Ë³ç­ñ»ñ: êÝݹÇÝ ³­í»­É³ó­ÝáõÙ »Ýù Ca-Ç ³­Õ»ñ, »ñ­Ï³­ÃÇ ³­Õ»ñ, ýáë­ýáñ, á­ñáÝù ϳñ­·³­íá­ñáõÙ »Ý ³Í­Ë³ç­ñ³­ýáë­ ýá­ñ³­ÛÇÝ ÷á­Ë³­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ, ³Û­ëÇÝùÝ` ëÝÝ¹Ç Ù»ç ³­í»­É³ó­ÝáõÙ »Ýù ϳÃ, ϳí ݳ٭ûñù, ÁÝ­ÏáõÛ½, ÇëÏ ÑáõÙ µ³Ý­ç³­ñ»­ Õ»ÝÝ áõ Ùñ·»ñÝ ³­å³­Ñá­íáõÙ »Ý C, B1 ¢ D íÇï³ÙÇÝÝ»ñ:

2.

²Ûë ëÝݹ³Ï³ñ·Á Ýß³­Ý³­ÏáõÙ »Ýù, »ñµ ïíÛ³É ï»­Õ³Ý­ùáõÙ ýïáñÁ µ³í³ñ³ñ ù³­Ý³­Ïáí ¿ çñÇ Ù»ç: 90 · ë­åÇ­ï³­Ïáõó, 50 · ­×³ñå ¢ 300 ·­ ³Í­Ë³­çáõñ, ³­í»­É³ó­ÝáõÙ »Ýù ݳ¢ Ùûñù­ Ý»ñ, á­ñáÝù å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ »Ý ýáë­ýáñ, ϳɭóÇáõÙ, åÕÇÝÓ, C, D, B1, B6 íÇ­ï³­ ÙÇÝ­Ý»ñ, µ³­ó³é­íáõÙ ¿ ù³Õó­ñ³­í»­ÝÇ­ùÇ ¢ 峭ѳ­Íá­Û³ó­í³Í Ùûñù­Ý»­ñÇ û·­ï³­·áñ­ Íáõ­ÙÁ, ³Ûë ¹Ç»­ï³Ý ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ Ýß³­Ý³­Ï»É ݳ¢ ýÉÛá­õá­ñá­½áí ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ: ²­ï³Ù­Ý»­ñÁ ϳ­åáõÙ »Ý Ù»½ Ï۳ݭùÇ Ñ»ï: ²Û¹ ϳ­åÁ å»ïù ¿ ¹»é¢ë ­Ù³Ý­Ïáõó ³Ù­ñ³åÝ­¹»É` Ëݳ­Ù»­Éáí Ù»ñ ×»ñ­Ù³Ï ÅåÇ­ ïÇ ·»­Õ»ó­ÏáõíÛáõ­ÝÁ »­ñ³ß­Ë³­íá­ñáÕ­Ý»­ñÇÝ: г­Ï³­é³Ï ¹»å­ùáõ٠ų­Ù³­Ý³­ÏÇó ßáõï Ñ»ï Ïí»­ñ³­¹³ñÓ­Ý»ù ³ÛÝ, ÇÝã Ï۳ݭùÇó Ýí»ñ ¿Çù ëï³­ó»É:

4

19

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ

ÆÝã­å»ë Ëݳ­Ù»É

Ýá­ñ³Í­ÝÇÝ Ò»ñ ÷áù­ñÇ­ÏÁ »­ñ»ù û­ñ³­Ï³Ý ¿ ¢ Ó»½ ³ñ­¹»Ý ¹áõñë »Ý ·ñ»É ÍÝݹ³ï­ÝÇó: ²Û¹ û­ñÁ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇ ³­Ù»­Ý³ë­å³ë­í³Í áõ ³­Ù»­Ý³³Ý­Ùá­é³ó û­ñ»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿: 곭ϳÛÝ »ñ­ç³Ý­ÏáõÃ­Û³Ý ½·³­óáõ­ÙÇó µ³­óÇ ³Û¹ û­ñÁ ·ñ»­Ã» µá­Éá­ñÁ ݳ¢ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ïáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý, ѳï­Ï³­ å»ë »­Ã» ÷áù­ñÇÏÝ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ ³­é³­çÇÝ ½³­í³ÏÝ ¿: ÜÛáõÃÁª ²Ýݳ î³ïÇÝóÛ³ÝÇ

´

á­Éá­ñÇ Ùáï ѳñó ¿ Í³­·áõÙª ÇÝã­ å»±ë ­å»ïù ¿ Ëݳ­Ù»É ÷áù­ñÇ­ÏÇÝ: Üá­ñ³­ÍÇÝ »­ñ»­Ë³Ý 峭ѳݭçáõÙ ¿ ѳ­ïáõÏ ËݳÙù, á­ñÇó ݳ¢ ϳ˭í³Í ¿ Ýñ³ ³­éáÕ­çáõíÛáõÝÝ áõ ×Çßï ³­×Á:

ºñ»­Ë³­ÛÇ ë»Ý­Û³­ÏÝ áõ ϳ­ÑáõÛ­ùÁ

öáùñÇÏÇ Ù³Ñ׳ϳÉÁ å»ïù ¿ ï»Õ³¹ñí³Í ÉÇÝÇ Éáõë³íáñ ï»ÕáõÙ, ÇëÏ µ³ñÓÝ áõ ¹á­ß³­ÏÁ å»ïù ¿ Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë Ïáßï ¢ ѳñà ÉÇ­Ý»Ý:

20

4

ê»Ý­Û³­ÏÁ å»ïù ¿ Ù³­ùáõñ ÉÇ­ÝÇ ¢ å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ û­¹³­÷áË­íÇ: öáù­ñÇ­ÏÇ Ù³Ñ­×³­Ï³­ÉÁ ï»­Õ³¹­ñ»ù Éáõ­ë³­íáñ ï»­ ÕáõÙ: ´³ñÓÝ áõ ¹á­ß³­ÏÁ Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë Ïáßï ¢ ѳñà å»ïù ¿ ÉÇ­Ý»Ý: êÇ­ñ»­ÉÇ Ù³Û­ñ»ñ, ó³Ý­Ï³­ÉÇ ¿, áñ ÷áù­ñÇ­ÏÇÝ µ³­ ñáõ­ñ»­Éáõ, ѳ·ó­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ áõ­Ý»­Ý³ù ³­é³Ý­ÓÇÝ ë»­Õ³­ÝÇÏ, ù³­ÝÇ áñ Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ µ³­ñáõ­ñ»É ѳñà áõ Ïáßï ï»­ÕáõÙ: ²Ý­å³Û­Ù³Ý ѻù Ýá­ ñ³Í­ÝÇ ë»Ý­Û³­ÏÇ ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳­ÝÇÝ, ³ÛÝ å»ïù ¿ ÉÇ­ÝÇ 20-22 ³ë­ïǭ׳Ý:

º­ñ»­Ë³­ÛÇ ÑÇ­·Ç»­Ý³­ÛÇ å³­ñ³­ ·³­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ³­é³Ý­ÓÇÝ ÉÇ­Ý»Ý ¸»é ÙÇÝ㢠»­ñ»­Ë³­ÛÇ ÍÝáõÝ­¹Á ѳñ­Ï³­ íáñ ¿ ½ÇÝ­í»É ³­é³­çÇÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ß­ïáõí

Û³Ý å³­ñ³­·³­Ý»­ñáí: ä³ñ­ï³­¹Çñ å»ïù ¿ Ó»é­ùÇ ï³Ï áõ­Ý»­Ý³É 3 ç»ñ­Ù³­÷³ã` çñÇ, ë»Ý­Û³­ÏÇ ¢ Ù³ñÙ­ÝÇ: ÆÝã­å»ë ݳ¢ ãÙá­ é³­Ý³É ·Ý»É ϳ­Ãá­óÇã, Ñᷭݳ, µÇÝï áõ µ³Ù­µ³Ï, ٳݷ³Ý³ÉáõÍáõÛà (Ù³ñ­·³Ý­ óáí­Ï³):

Üá­ñ³Í­ÝÇ Ñ³­·áõë­ïÁ Üá­ñ³Í­ÝÇ Ñ³­·áõë­ïÇ ÙÇ Ù³­ëÁ ÝáõÛÝ­å»ë ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ·Ý»É ݳ˭ù³Ý »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ áõ­Ý»­Ý³­ÉÁ: Þ³ï Ù³Û­ñ»ñ, ïáõñù ï³Éáí Ýáñ³Ó¢áõÃÛ³ÝÁ, ·ÝáõÙ »Ý ³Ý­Ñ³ñ­Ù³ñ áõ ³Ý­åÇ­ï³Ý ѳ­·áõëï: ¶Ý»ù ³ÛÝ­åÇ­ëÇ Ñ³­·áõëï, áñ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ Ñ»ßï ÉÇ­ÝÇ ¹³ ѳ·ó­Ý»É áõ ѳ­Ý»É: г­·áõë­ïÇ µá­Éáñ å³­ñ³­·³­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ µ³Ù­µ³­ÏÇó ÉÇ­Ý»Ý, Ëá­õë³­÷»ù ëÇݭû­ïÇÏ Ç­ñ»­ñÇó: ºí ³Ý­å³Û­Ù³Ý, ãÙá­é³­Ý³ù ÙÇÝ㢠û·­ï³­

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ ·áñ­Í»­ÉÁ µá­Éáñ ѳ­·áõëï­Ý»­ñÁ Éí³­Ý³É áõ ³ñ­¹áõ­Ï»É:

Üá­ñ³Í­ÝÇ Ù³ß­ÏÁ Üá­ñ³Í­ÝÇ Ù³ß­ÏÁ ß³ï Ýáõñµ ¿, µÝ³­ ϳ­Ý³­µ³ñ ³ÛÝ ÝáõÛÝ­å»ë ѳ­ïáõÏ Ëݳ٭ùÇ Ï³­ñÇù áõ­ÝÇ: ²­é³­çÇÝ Ñ»ñ­ÃÇÝ Ýá­ñ³Í­ÝÇÝ Ñ³ñ­Ï³­íáñ ¿ ³­Ù»Ý ûñ Éá­Õ³ó­Ý»É: ò³Ý­Ï³­ ÉÇ ¿ çñÇÝ Ã»Ã¢ ٳݷ³Ý³Éáõ­ ÍáõÛà ³­í»­É³ó­Ý»É: ÆÝã­ å»ë ݳ¢ Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ çñÇ Ù»ç ã»­ñ»¹­ù³ ÉóÝ»É, ¹³ û·­ï³­Ï³ñ ¿ ÷áù­ñÇ­ÏÇ Ù³ß­ ÏÇÝ: ØÇÝ㢠2 ³Ù­ë³­Ï³Ý » ­ñ » ­Ë ³ ­Û Ç Ý û­×³­éáí ѳ­ ×³Ë Éá­Õ³ó­ Ý»É Ñ³ñ­Ï³­ íáñ ã¿, ³ÛÝ Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ û·­ï³­ ·áñ­Í»É ß³­µ³­ÃÁ 1-3 ³Ý­·³Ù: Èá­Õ³ó­ Ý»­ÉÇë áõ­ß³­¹Çñ »­Õ»ù, áñ çáõñÝ ³­Ï³Ýç­Ý»­ñÇ Ù»ç ãÉóíÇ: öáù­ñÇ­ÏÇ Éá­Õ³­Ý³­Éáõ ÁÝ­ óó­ùÁ å»ïù ¿ ï­¢Ç 3-7 ñá­å», á­ñÇó Ñ»­ ïá Ýñ³Ý ³­ñ³· ÷³­Ã³­ÃáõÙ »ù ÷³­÷áõÏ ëñµÇ­ãáí ¢ ãá­ñ³ó­ÝáõÙ, ³­å³ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ù³ñÙ­ÝÇ Í³É­ù»­ñÁ (í½Ç, áñ­ù»­ñÇ, í¢»­ñÇ) Ùß³­ÏáõÙ »ù ٳݭϳ­Ï³Ý Ûáõ­Õáí ϳ٠ùëáõ­ ùáí: Èá­Õ³ó­Ý»­ÉÇë ë»Ý­Û³­ÏÇ ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳­ ÝÁ ãå»ïù ¿ 20 ³ë­ïǭ׳­ÝÇó 峭ϳë ÉÇ­ ÝÇ, çñÇ ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳­ÝÁ` 37-38 C: ÐÇ­í³Ý­¹³­Ýá­óÇó ¹áõñë ·ñí»­ÉáõÝ å»ë ѳñ­Ï³­íáñ ¿ Ñ»ï¨»É ÷áù­ñÇ­ÏÇ åáñ­ïÇÝ: ºÃ» ݳËÏÇÝáõÙ ÁݹáõÝí³Í ¿ñ ³ÛÝ Ùß³­ Ï»ù µÅßϳ­Ï³Ý ëåÇñ­ïáí, ³å³ ³Ûëûñ ³ñ¹»Ý ËáñÑáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ å³ñ½³å»ë ÉáÕ³óÝ»É »ñ»Ë³ÛÇÝ ¨ ãáñ³óÝ»É ëñµÇãáí: гï­Ï³­å»ë ³­é³­çÇÝ »­ñ»­Ë³Ý áõ­ Ý»­Ý³­ÉÇë Ù³Û­ñ»­ñÁ ß³ï ³Ý­Ñ³Ý­·Çëï »Ý ÉÇ­ÝáõÙ, ·ñ»­Ã» µá­Éá­ñÇ ³­é³­çÇÝ Ñ³ñóÝ ¿ª ÇÝã­å»ë å»ïù ¿ Ýñ³Ý ·ñÏ»É, áñ­å»ë­ ½Ç ãíݳë­íÇ: ´³Ûó ³­Ù»Ý ÇÝã ³­í»­ÉÇ Ñ»ßï ¿, ù³Ý å³ï­Ï»­ñ³ó­ÝáõÙ »ù, ·É˳­íá­ñÁ` Ýñ³Ý í»ñó­Ý»É ·ÉËÇ ï³­ÏÇó ¢ ·Éáõ­ËÁ »ñ­µ»ù ³­½³ï ãÃáÕ­Ý»É, ù³­ÝÇ áñ »­ñ»­Ë³­ÛÇ

í½Ç Ùϳݭݻ­ñÁ ¹»é ½³ñ­·³­ó³Í áõ ³­Ùáõñ ã»Ý: ºí ãÙá­é³­Ý³ùª Ýá­ñ³Í­ÝÇÝ Ýëï»ó­Ý»É ãÇ Ï³­ñ»­ÉÇ: öáù­ñÇ­ÏÇ ³ã­ù»­ñÁ å»ïù ¿ Ù³ù­ñ»É Ã³ó µ³Ù­µ³­Ïáí` ³­çÇó Ó³Ë: àõ­ß³­¹Çñ »­Õ»ù. »­Ã» Ýϳ­ïáõÙ »ù, áñ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ³ã­ù»­ñÁ ×åéá­ïáõÙ »Ý, ³­å³ ³Ý­Ñ³­å³Õ ¹Ç­ Ù»ù µÅßÏÇ: öáù­ñÇ­ÏÇ ³­Ï³Ýç­Ý»­ñÁ ÝáõÛÝ­å»ë ß³ï Ýáõñµ »Ý: ij­Ù³­Ý³­Ï³­ ÏÇó Ç­ñ³­Ï³­Ýáõí Û³Ý Ù»ç Ñá­·³­ ó»É »Ý ݳ¢ ³Û¹ Ëݹǭ ñÁ: ²ÛÅÙ ·á­ÛáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý ѳ­ ïáõÏ Ù³Ý­ Ï ³ ­Ï ³ Ý ³ ­Ï ³ Ý ­ç Ç Ù ³ ù ñ ­Ù ³ Ý

ØÇÝ㢠2 ³Ù­ë³­Ï³Ý »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ û­×³­éáí ѳ­×³Ë Éá­Õ³ó­Ý»É ѳñ­Ï³­íáñ ã¿, ³ÛÝ Ï³­ ñ»­ÉÇ ¿ û·­ï³­·áñ­Í»É ß³­µ³­ÃÁ 1-3 ³Ý­·³Ù:

÷³Û­ïÇÏ­Ý»ñ, á­ñáÝù áõ­Ý»Ý å³ßï­å³­ÝÇã ß»ñï, á­ñÁ ÏÇ­ñ³­é»­Éáíª ¹áõù »ñ­µ»ù ã»ù íݳ­ëÇ Ó»ñ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ³­Ï³Ý­çÁ: Üá­ñ³Í­ÝÇ ×Çßï ³­×Ç ¢ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ß³ï ϳñ¢áñ »Ý ݳ¢ ½µá­ë³Ýù­ Ý»­ñÁ: Ø»ñª ѳ­Û»­ñÇë Ùáï, ÁÝ­¹áõÝ­í³Í ¿ ÷áù­ñÇ­ÏÇÝ 40 ûñ ïÝÇó ¹áõñë ãѳ­Ý»É, µ³Ûó »í­ñá­å³­óÇ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ, ÇÝã­ å»ë ݳ¢ ³ñ­¹»Ý ß³ï Ñ³Û µÅÇßÏ­Ý»ñ, Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ý ï³­ÉÇë ³ñ­¹»Ý 3 û­ñ³­Ï³­ÝÇó ëÏë³Í »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ³Ý­å³Û­Ù³Ý ½µá­ë³Ý­ùÇ

4

21

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ

öáù­ñÇ­ÏÇ ³­é³­çÇÝ ½µá­ë³Ý­ùÁ å»ïù ¿ ï­¢Ç 15 ñá­å»Çó áã ³­í»É, Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ ³ÛÝ Ï³­ñáÕ ¿ Ñ³ë­ Ý»É 1-1.5 ųÙÇ: ï³­Ý»É, ù³­ÝÇ áñ Ù³ùáõñ û­¹Á Ýå³ë­ïáõÙ ¿ ³­Ëáñ­Å³­ÏÇ ½³ñ­·³ó­Ù³­ÝÁ, ɳ­í³ó­ÝáõÙ ³ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­éáõíÛáõ­ÝÁ, ÇëÏ ³ñ¢Ý­ ³é­Ñ³­ë³­ñ³Ï û­·áõï ¿ Ýá­ñ³Í­ÝÇÝ, ǭѳñ­Ï»ª ³Û¹ ³­Ù»­ÝÁ ã³­÷³­íáñ: öáù­ñÇ­ÏÇ ³­é³­çÇÝ ½µá­ë³Ý­ùÁ å»ïù ¿ ï­¢Ç 15 ñá­å»Çó áã ³­í»É, Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ ³ÛÝ Ï³­ñáÕ ¿ ѳë­Ý»É 1-1.5 ųÙÇ:

´³­ñáõ­ñ»±É, û± ãµ³­ñáõ­ñ»É... î³­ñÇ­Ý»ñ ³­é³ç å³ñ­ï³¹­ñáõÙ ¿ÇÝ, áñ Ýá­ñ³Í­ÝÇÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ µ³­ñáõ­ñ»É: ´³­ñáõ­ñáõÙ ¿ÇÝ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ÙÇÝ㢠»­ñ»­Ë³­ÛÇ 4-5 ³Ù­ë³­Ï³Ý ¹³é­Ý³­ÉÁ: 곭ϳÛÝ ³ÛÅÙ

22

4

ß³ï Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»ñ µ³­ñáõ­ñ»­ÉáõÝ ÁݹѳÝñ³å»ë ÏáÕ٭ݳ­ÏÇó ã»Ý: ê³Ï³ÛÝ »Ã» ³ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí ¹áõù áñáᯐ »ù µ³ñáõñ»É Ó»ñ »ñ»Ë³ÛÇÝ, ³å³ ÑÇß»ù, áñ µ³­ñáõ­ñ»­Éáõ ¹»å­ùáõ٠ٳݭϳ­Ï³Ý ï³Ï­ ¹Çñ­Ý»ñ Ëáñ­Ñáõñ¹ ãÇ ïñíáõÙ ¹Ý»É, ³­í»­ ÉÇ É³í ¿ ³Û¹ ų­Ù³­Ý³Ï ﳭϳ­ßá­ñ»ñ û·­ ï³­·áñ­Í»É: Æ ¹»å, ß³ï Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»ñ Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ý ï³­ÉÇë »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ÓÇ· ãµ³­ ñáõ­ñ»É, ³­í»­ÉÇ Ã»Ã¢ µ³­ñáõ­ñÁ ÷áù­ñÇ­ÏÇÝ ÃáõÛÉ Ïï³ ß³ñ­Å»É áï­ù»ñÝ áõ Ó»é­ù»­ñÁ, ÇÝ­ãÁ Ýñ³Ýó ѳ­Ù³ñ ß³ï ϳñ¢áñ ¿: º­Ã» µ³­ñáõ­ñáõÙ »ù, ³­å³ û­ñ³­Ï³Ý ÙÇ ù³­ÝÇ ³Ý­·³Ù µ³­ñáõ­ñÁ µ³ó ³­ñ»ù, »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ï³ù ͳͭϻù, ÃáÕ Ý³ ѳݭ·Çëï ß³ñ­ ÅÇ áï­ù»ñÝ áõ Ó»é­ù»­ñÁ. »­ñ»­Ë³­ÛÇ ³­×Ç ¢ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ѳٳñ ß³ñ­ÅáõÙÝ ³­Ù»­Ý³­Ï³ñ¢áñ ·áñ­ÍáÝ­Ý»­ñÇó ¿:

ÆÝã­å»±ë ¨ »±ñµ Ïï­ñ»É »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ… º­ñ»­Ë³­ÛÇ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ ß³ï ³­ñ³· »Ý ³­×áõÙ: г­Û»­ñÇë Ùáï ÁÝ­¹áõÝ­í³Í ¿ ¹ñ³Ýù Ïïñ»É ù³­é³­ëáõÝ­ùÇó Ñ»­ïá: º­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ Ïïñ»É ß³ï ½·áõÛß, µ³Ûó å³ñ­

ï³­¹Çñ, ù³­ÝÇ áñ ÷áù­ñÇÏ­Ý»­ñÁ ѳ­×³Ë íݳ­ëáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýó ¹»Ù­ùÁ: ²­í»­ÉÇ É³í ¿ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ Ïïñ»É ³ÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï, »ñµ ÷áù­ñÇ­ÏÁ ùÝ³Í ¿, ³Û¹­å»ë ¹áõù Ó»½ ³­í»­ÉÇ Ñ³Ý­·Çëï Ͻ·³ù ¢ ã»ù íݳ­ëÇ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ: ºí ³Ý­å³Û­Ù³Ý û·­ï³­·áñ­Í»ù ٳݭϳ­Ï³Ý ÙÏñ³ï:

ƱÝã­¿ áõ­ïáõÙ Ýá­ñ³­ÍÇ­ÝÁ … º­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ³­Ù³ñ ³­é³­çÇÝ ³Ù­Çë­Ý»­ ñÇÝ Ù³Û­ñ³­Ï³Ý ϳÃÝ ³­Ù»­Ý³û·­ï³­Ï³ñÝ ¿: ²Û¹ ų­Ù³­Ý³Ï Ù³ÛñÁ Ëëï³·áõÛÝë å»ïù ¿ Ñ»ï¢Ç Çñ ÑÇ­·Ç»­Ý³­ÛÇÝ ¢ ÏáõñÍ­ ùÁ ÙÇßï Ù³­ùáõñ å³­ÑÇ: ÌÝí³Í ³­é³­çÇÝ 3-4 û­ñ»­ñÇÝ »­ñ»­Ë³Ý ³Ý­Ï³­ÝáÝ ¿ áõ­ïáõÙ, 볭ϳÛÝ ùÇã-ùÇã Ýñ³Ý å»ïù ¿ ëá­íá­ñ»ó­ Ý»É Ï³­Ýá­Ý³­Ï³ñ·­í³Í ëÝݹ³­ÛÇÝ ·ñ³­ýÇ­ ÏÇ: ÀݹѳÝñ³å»ë »ñ»Ë³ÛÇÝ å»ïù ¿ Ï»ñ³Ïñ»É, »ñµ ݳ ó³ÝϳÝáõÙ ¿, ë³Ï³ÛÝ »Ã» ݳ ùÝáõÙ ¿ ³í»ÉÇ, ù³Ý 3 ųÙ, ³å³ å»ïù ¿ Ýñ³Ý ³ñÃݳóÝ»É ¢ Ï»ñ³Ïñ»É: êϽµÇó »­ñ»­Ë³Ý µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ »ñ­Ï³ñ ¿ áõ­ïáõÙª Ùáï 10 -15 ñá­å», ù³­ÝÇ áñ ¹»é ÃáõÛÉ ¿, áõ­ï»­Éáõ Áݭóó­ùáõÙ Ñá·­ÝáõÙ ¿ ¢ ÷áñ­Óáõ٠ѳݷë­ï³­Ý³É:

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ ïîìîùü. Ïðåïàðàòîì âûáîðà äîëæíî áûòü ýôôåêòèâíîå è áåçîïàñíîå ëåêàðñòâåííîå ñðåäñòâî. Íóðîôåí äëÿ äåòåé íà÷èíàåò äåéñòâîâàòü â òå÷åíèè 30 ìèíóò ïîñëå ïðèåìà è ïîñòåïåííî ñíèæàåò âûñîêóþ òåìïåðàòóðó, íå âûçûâàÿ îáèëüíîãî ïîòîîòäåëåíèÿ. Äåéñòâóåò Íóðîôåí äëÿ Äåòåé â òå÷åíèè ïðîäîëæèòåëüíîãî âðåìåíè- íà ñðîê äî 8 ÷àñîâ.

ÍÓÐÎÔÅÍ. ÈÑÒÎÐÈß

Ëèõîðàäî÷íûå ñîñòîÿíèÿ ó äåòåé (íà ôîíå ÎÐÇ, ïðè ãðèïïå, äåòñêèõ èíôåêöèÿõ, ïîñëå âàêöèíàöèè) íàèáîëåå ÷àñòàÿ ïðè÷èíà îáðàùåíèÿ ê ïåäèàòðàì. Ëèõîðàäêà ïðåäñòàâëÿåò ñîáîé ïðèñïîñîáèòåëüíûé ìåõàíèçì, áëàãîäàðÿ êîòîðîìó àêòèâèçèðóþòñÿ çàùòíûå ñèëû îðãàíèçìà. Ïîâûøåíèå òåìïåðàòóðû òåëà ñâûøå 38,5°Ñ òðåáóåò âìåøàòåëüñòâà, òàê êàê ìîæåò ïðèâåñòè ê ñåðüåçíûì íàðóøåíèÿì æèçíåííî âàæíûõ îðãàíîâ è ñèñòåì áîëüíîãî ðåáåíêà. Ïðè âûñîêîé òåìïåðàòóðå êâàëèôèöèðîâàííóþ ïîìîùü îêàæåò âðà÷, íî äî åãî ïðèõîäà ðåáåíêó íåîáõîäèìà íåìåäëåííàÿ

1962 - îòêðûòèå èáóïðîôåíà â ëàáîðàòîðèÿõ êîìïàíèè Boots â Âåëèêîáðèòàíèè 1969 - íà÷àëî ïðèìåíåíèÿ èáóïðîôåíà â Âåëèêîáðèòàíèè â êà÷åñòâå ðåöåïòóðíîãî ïðåïàðàòà ïîä òîðãîâîé ìàðêîé Áðóôåí (â òîì æå ãîäó ÷åëîâåê âïåðâûå îêàçàëñÿ íà Ëóíå) 1974 - íà÷àëî óñïåøíîãî èñïîëüçîâàíèÿ èáóïðîôåíà â ÑØÀ 1983 - ïðåïàðàò ïîëó÷èë ñòàòóñ áåçðåöåïòóðíîãî â Âåëèêîáðèòàíèè è òîðãîâóþ ìàðêó «Íóðîôåí» 1984 - áåçðåöåïòóðíûé ñòàòóñ â ÑØÀ (Àäâèë, Ìîòðèí) 1985 - ãîä - áîëåå 100 ìèëëèîíîâ ÷åëîâåê èñïîëüçîâàëè Íóðîôåí áîëåå, ÷åì â 120 ñòðàíàõ.  ýòîì æå ãîäó êîìïàíèÿ Boots áûëà óäîñòîåíà Êîðîëåâñêîé íàãðàäû â çíàê ïðèçíàíèÿ íàó÷íî-

òåõíè÷åñêèõ äîñòèæåíèé â ðàçðàáîòêå «Íóðîôåíà» 2006 - âûâîä íà ðûíîê ïîñëåäíåé ðàçðàáîòêè â ôàðìèíäóñòðèè – íîâûå òàáëåòêè Íóðîôåí, ñîäåðæàùèå óñîâåðøåíñòâîâàííóþ ôîðìóëó èáóïðîôåíà 200 ìã.  ñâÿçè ñ äîêàçàííîé áåçîïàñíîñòüþ ïðè ïåðåðåãèñòðàöèè òàáëåòîê 200 ìã äîáàâèëîñü ïîêàçàíèå äëÿ äåòåé îò 6 ëåò.

1997 - òàáëåòêè Íóðîôåí 1998 - ãîä – Íóðîôåí äëÿ Äåòåé 2001 - ãîä – Íóðîôåí Ïëþñ 2003 - Íóðîôåí ÓëüòðàÊàï – ðåâîëþöèîííàÿ ëåêàðñòâåííàÿ ôîðìà: ìÿãêèå êàïñóëû ñ ðàñòâîðîì èáóïðîôåíà âíóòðè 2005 - Íóðîôåí Ôîðòå (400 ìã) 2005 - Íóðîôåí ãåëü 2006 - Íóðîôåí äëÿ Äåòåé ñ êëóáíè÷íûì âêóñîì

Как применять Нурофен для Детей Показание/ возраст Постиммунизационная лихорадка От 3-х до 12 месяцев

Дозировка

Примечание

Не применять болле 5мл в течении 24 часов

Каждые 5мл суспензии содержат 100мг активного компонента-ибупрофена. Не привышать указанную дозу.Перед приемом препарата необходима консультация врача, если ребенок уже принимает какие-либо лекарственные средства, страдает астмой, заболеваниями печени , почек или сердца.Не следует принимать Нурофен для Детей при повышенной чувствительности к любому из компонентов препарата, ацетилсолициловой кислоте и другим НПВС; при наличии у ребенка язвы или других серьезных заболеваний желудка. Если симптомы сохраняются в течении 3 дней, необходимо обратиться к врачу.

3-4 раза в течении 24часов

От 1 года до 3-х лет

3 раза в течении 24часов

От 4-х до 6 лет

3 раза в течении 24часов

От 7 до 9 лет

3 раза в течении 24часов

От 10 до 12 лет

3 раза в течении 24часов

4

23

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ

´³ñ¹ ¿ , µ³Ûó ѳ­ë³­Ý»­ÉÇ

ºñ»Ë³ÛÇÝ å»ïù ¿ í»ñ³µ»ñí»É Ù»­Í³­·áõÛÝ Ñ³ñ­·³Ýùáí:

Úáõ­í»­Ý³É º­ñ»­Ë³­ÛÇ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý áõ Ùï³­íáñ ϳ­ñá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Édzñ­Å»ù ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ Ý»ñ­¹³ß­Ý³Ï ÁÝ­ï³­Ý»­Ï³Ý ÙÃÝá­ Éáñï áõ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ¹³ë­ïdz­ ñ³­ÏáõíÛáõÝ ¿ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï, áõ ³Ûë­ï»Õ ¿, áñ ³é­Ûáõ­ÍÇ µ³­ÅÇ­ÝÁ ÍÝá­ÕÇÝÝ ¿: ²ÛÝ,áñ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ»ï ËݹÇñ­Ý»ñ ų­Ù³­Ý³Ï ³é ų­Ù³­Ý³Ï ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý, ·Ç­ïÇ ³­Ù»Ý áù, å³ñ­½³­å»ë ùã»ñÝ »Ý ѳ߭íÇ ³é­ÝáõÙ, áñ »­ñ»­Ë³Ý Çñ ³­×Ç Ñ»ï ½áõ­·Áݭóó áõ­ Ý»­ÝáõÙ ¿ ׷ݳ­Å³­Ù³­ÛÇÝ ÷áõ­É»ñ, á­ñáÝó

24

4

Áݭóó­ùáõÙ Éáõñç ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý ï»­ÕÇ áõ­Ý»­ÝáõÙ Ýñ³ Ùï³­íáñ, ׳­Ý³­ãá­Õ³­Ï³Ý á­Éáñ­ïáõÙ: Ðá­·»­µ³Ý­Ý»­ñÁ åݹáõÙ »Ý, áñ Ñ»Ýó ÍÝáõÝ­¹Á »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ³­Ù³ñ ³ñ­¹»Ý ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ׷ݳ­Å³­Ù³­ÛÇÝ. »ñµ »­ñ»­Ë³Ý ÙÇ ÙÇ­ç³­í³Û­ñÇó ·³­ÉÇë ¿ ³ÛÉ ÙÇ­ç³­í³Ûñ, ¹³ ³ñ­¹»Ý ÇëÏ ëÃñ»ë ¿ Ýñ³ ѳ­Ù³ñ: ²Û­Ýáõ­Ñ»ï¢ »­ñ»­Ë³Ý ׷ݳ­Å³Ù ¿ ³å­ñáõÙ 6 ³Ù­ë³­Ï³­ÝáõÙ, 1 ï³­ñ»­Ï³­ÝáõÙ, 3 ï³­ñ»­Ï³­ÝáõÙ, 5-6 ï³­ñ»­Ï³­ÝáõÙ`¹åñá­ ó³­Ñ³­ë³Ï ßñç³­ÝáõÙ, ¢ ׷ݳ­Å³­Ù³­ÛÇÝ íǭ׳ϭݻ­ñÁ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ï۳ݭùáõÙ ·Ý³­Éáí ѳ­×³­Ë³­ÏÇ »Ý ¹³é­ÝáõÙ: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ï³­ñÇù áõ­ÝÇ Çñ ³é³ÝÓݳѳïÏáõíÛáõÝ­

Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ÍÝá­ÕÇ Ñ³­Ù³ñ ³ß­­ ˳ñ­ÑÇ ³­Ù»­Ý³­Ã³ÝÏ, ëÇ­ñ»­ÉÇ áõ ѳ­ ñ³­½³ï ¿³ÏÝ Çñ »­ñ»­Ë³Ý ¿` ÷áù­ ñÇÏ, ³­Ýû·­Ý³­Ï³Ý ³Û¹ ³­ñ³­ñ³­ÍÁ, áõ٠ѳñ­Ï³­íáñ ¿ û­ñáõ­·Ç­ß»ñ Ëݳ­Ù»É áõ å³ßï­å³­Ý»É: ÜÛáõÃÁª Üáݳ ¸³íÃÛ³ÝÇ

Ý»­ñÁ ¢ 峭ѳݭçáõÙ ¿ ÍÝá­ÕÇ Ñ³­Ù³­å³­ ï³ë­Ë³Ý í»­ñ³­µ»ñ­ÙáõÝ­ùÁ: 3-5ï³­ñ»­ Ï³Ý »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇ Ùáï ѳ­×³Ë ͳ­·áÕ Ñ³ñ­ó»­ñÇ å³­ï³ë­Ë³­ÝÇ ³Ïݭϳ­ ÉÇ­ùáí ¹Ç­Ù»­óÇÝù ï³­ñÇ­ù³­ÛÇÝ Ñá­·»­µ³Ý гë­ÙÇÏ Î³­ñ³­å»ï­Û³­ÝÇÝ: -г­×³Ë ÍÝáÕ­Ý»­ñÁ µá­Õá­ùáõÙ »Ý, áñ »­ñ»­Ë³Ý ϳ­Ù³­Ïá­ñáõíÛáõÝ ¿ ³­ÝáõÙ:

γ­Ù³­Û³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ å»ïù ¿ Ù³­ñ»É ³­í»­ÉÇ ßáõï, ù³Ý Ññ¹»­ÑÁ: л­ñ³Ï­ÉÇï

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ -²Û¹ »ñ¢áõÛ­ÃÁ Ýϳï­íáõÙ ¿ ·ñ»­Ã» µá­ Éáñ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ùáï: ¸³ Ïáã­íáõÙ ¿ §»ë ÇÝùë¦ »ñ¢áõÛÃ, »ñµ »­ñ»­Ë³Ý ÷áñ­ÓáõÙ ¿ ÇÝù­Ýáõ­ñáõÛÝ ù³Û­É»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí ÇÝù­Ý³­ ѳë­ï³ï­í»É: ØÇÝã ³Û¹ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ³­Ù³ñ ³ñ­Å»ù­Ý»ñÝ ³ÛÉ ¿ÇÝ, ³ÛÅ٠׷ݳ­Å³­Ù³­ ÛÇÝ ÷áõ­ÉÇ Ñ»ï ٻϭï»Õ ÷áË­í»É »Ý ³ÏÝ­ ϳ­ÉÇù­Ý»ñÝ áõ ëå³­ëáõÙ­Ý»­ñÁ: 곭ϳÛÝ ß³ï ¹»å­ù»­ñáõÙ ÍÝáÕ­Ý»­ñÁ, ÷áù­ñÇÏÇ ùٳѳ×áõÛùÝ»ñÇÝ ï»ÕÇ ï³Éáí, ÃáÕ­ ÝáõÙ »Ý ³­Ý»É ³ÛÝ, ÇÝã ݳ áõ­½áõÙ ¿: ÆëÏ »ñµ »­ñ»­Ë³Ý ѳ­ëáõ­Ý³­ÝáõÙ ¿, µá­Õá­ùáõÙ »Ý, áñ ÷áù­ñÇ­ÏÁ ã³ñ ¿, ¹»é í³Õ ѳ­ë³­ ÏÇó ³­ÝáõÙ ¿ñ Çñ áõ­½³­ÍÁª Ùá­é³­Ý³­Éáí, áñ Ñ»Ýó Ç­ñ»Ýù »Ý ³Ù­ñ³åÝ­¹»É áõ Ó­¢³­íá­ñ»É ³Û¹ í³ñ­ùÁ: ÜÙ³Ý ¹»å­ù»­ñáõ٠ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ßñç³Ý­ó»É ѳñ­óÁ ϳ٠»­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ»ï ѳ­ Ù³­Ó³Û­ÝáõÃ­Û³Ý ·³É.§º­Ã» áõ­½áõÙ »ë, ³­ñÇ ·áñ­ÍÇ ÙÇ ÷áù­ñÇÏ Ù³­ëÁ ¹áõ ³­ñ³, ÙÛáõ­ëÁ` »ë¦, ¢ »­ñ»­Ë³Ý ϳ­Ù³­Ïá­ñáõíÛáõÝ ³­Ý»­Éáõ Ù³­ëÇÝ Ñ³ë­ï³ï ÏÙá­é³­Ý³: à­ñáß ÍÝáÕ­Ý»ñ åݹáõÙ »Ý, áñ »­ñ»­Ë³Ý ³­ÝÇ­Ù³ëï ɳ­óÁ ß³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ³ÛÝ­ù³Ý ų­Ù³­Ý³Ï, ÙÇÝ㢠Ýñ³Ý ã»Ý íÇ­ñ³­íá­ñáõ٠ϳ٠Ë÷áõÙ: -ÀÝ­ï³­ÝÇ­ùáõÙ Ýáñ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ÍÝáõÝ­ ¹Á ѳ­×³Ë ³­é³ç­Ý»­ÏÇ µ³ñ­ÏáõíÛáõÝÝ áõ Ë³Ý¹Ý ¿ ÍÝáõÙ:

º­ñ»­Ë³Ý ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ ¿ ëÇ­ñ»É Ýñ³Ý, áí ëÇ­ñáõÙ ¿ Ç­ñ»Ý, ¨ Ýñ³Ý ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ¹³ë­­ ïdz­ñ³­Ï»É ÙÇ­ÙdzÛÝ ëÇ­ñáí:

ü­.¾. Ò»ñ­ÅÇÝë­ÏÇ -²­é³ç­Ý»­ÏÇ Ùáï ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ Ýáñ ³Ý­¹³­ÙÇ Ñ³ÛïÝ­í»­ÉÁ »ñ­µ»ÙÝ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ ¿ Éùí³­ÍáõÃ­Û³Ý ½·³­óáõÙ, ÉÇ­ÝáõÙ »Ý ¹»å­ ù»ñ, »ñµ Ù»Í »­ñ»­Ë³Ý Ùï³­ÍáõÙ ¿, áñ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇ Çë­Ï³­Ï³Ý ½³­í³­ÏÁ Ýá­ñ³­ÍÇÝÝ ¿, ÇëÏ ÇÝ­ùÁ Ëáñà ¿: ¸³ ѳ­×³Ë ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ³ÛÝ å³ñ½ å³ï­×³­éáí, áñ Ù»Í »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ÍÝáÕ­Ý»­ñÁ ëÏëáõÙ »Ý ï³É Ù»­ÍÇ ¹»ñ ¢ Ù»­ÍÇ å³ñ­ï³­Ï³­ÝáõíÛáõÝ­Ý»ñ` ¹áõ ³ñ­¹»Ý Ù»Í »ë, ϳ­ñáÕ »ë ³Ûë ³­Ý»É, ù»½ ³Ûë­å»ë å³­Ñ»É ¢ ³ÛÉÝ: ¸ñ³Ý ·áõ­Ù³ñ­ íáõÙ ¿ ݳ¢ ³ÛÝ, áñ ³­é³ç­Ý»­ÏÇ §Ç߭˳­ ÝáõíÛáõÝݦ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùáõ٠ݳ˭ÏÇ­ÝÇ å»ë Çñ Ù»­Ý³ß­Ýáñ­ÑÁ ãÇ áõÝ»ÝáõÙ, ¢ »­ñ»­Ë³Ý ëÏëáõÙ ¿ ï³­é³­å»É ˳ݭ¹Çó: ò³Ý­Ï³­ÉÇ ¿, áñ Ù»Í »­ñ»­Ë³Ý ïñ³­Ù³¹ñ­íÇ ÷áù­ñÇ­

ÏÇ Ñ³ÛïÝ­í»­ÉáõÝ, Ù»­Í»­ñÇ ³­ç³Ï­óáõí۳ٵ ˳­ÕÇ ï»ë­ùáí ëï³ÝÓ­ÝÇ ÷áù­ñÇÏ Ñ³Û­ñÇ­ ÏÇ Ï³Ù Ù³Û­ñÇ­ÏÇ ¹»­ñÝ, ÇÝ­ãÁ Ïû·­ÝÇ Ñ³Õ­ ó­Ñ³­ñ»É ˳ݭ¹Á ¢ ϳ٭ñ³åÝ­¹Ç »ñ­Ïáõ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ÙÇç¢ Ï³­åÁ: -Þ³ï ÍÝáÕ­Ý»ñ µá­Õá­ùáõÙ »Ý, áñ »­ñ»­Ë³Ý §»­ñ»ë ¿ ³é­ÝáõÙ¦, »ñµ Ç­ñ»Ý ß³ï »Ý ëÇ­ñáõÙ: à­Ù³Ýù ¿É ïñïÝçáõÙ »Ý, áñ ã»Ý ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ Ù»ñ­Å»É Ç­ñ»Ýó µ³­ÉÇ­ ÏÇ Ëݹñ³Ýù­Ý»­ñÁ:

º­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ¹Åµ³Ëï ¹³ñÓ­Ý»­Éáõ ³­Ù»­Ý³­­ ѳë­ï³ï Ó­¨Á Ýñ³Ý áã ÙÇ µ³­ÝáõÙ ãÙ»ñ­ Å»­ÉáõÝ Áݭﻭɳó­Ý»ÉÝ ¿:

Ä.Ä.èáõ­ëá -º­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ »­ñ»ë ³é­Ý»­ÉÁ ï³­ñû­ ñÇ­Ý³Ï ã¿: º­Ã» ë»­ñÁ ¢ ·áõñ­·áõ­ñ³Ý­ùÁ Ùßï³­Ï³Ý µÝáõÛà áõ­Ý»Ý, »­ñ»­Ë³Ý ¹ñ³­ ÝÇó ãÇ §ÉÏëïíǦ: ܳ å»ïù ¿ Ùßï³­ å»ë ѳ­Ùá½­í³Í ÉÇ­ÝÇ, áñ ÇÝ­ùÁ ëÇñ­í³Í ¿, áñ Ç­ñ»Ý ó³Ý­Ï³­ó³Í å³­ñ³­·³­Ûáõ٠ϳ­ç³Ï­ó»Ý áõ Ïû·­Ý»Ý: ÆÝã í»­ñ³­µ»­ñáõÙ

º­Ã» ë»­ñÁ ¢ ·áõñ­ ·áõ­ñ³Ý­ùÁ Ùßï³­ Ï³Ý µÝáõÛà áõ­Ý»Ý, »­ñ»­Ë³Ý ¹ñ³­ÝÇó ãÇ §ÉÏëïíǦ: ¿ ãÙ»ñ­Å»­ÉáõÝ, ³­å³ ÍÝáÕ­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ÑÇ­ß»Ý, áñ »­ñ»­Ë³­Ý»ñÝ ³­Ù»­Ý³­É³í Ñá­ ·»­µ³Ý­Ý»ñÝ »Ý ¢ ·Ç­ï»Ý` áñ å³­ñ³­·³­ ÛáõÙ áõ­ÙÇó ÇÝã ³Ïݭϳ­É»É: ÌÝá­ÕÇ Ñ³Ù³ñ ³­Ù»­Ý³­ó³­í³­ÉÇ Ï»­ï»­ñÇó Ù»­ÏÁ ¹³ë­ïdz­ ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý ·áñÍÁÝóóáõÙ µ³ó ï»­Õ»­ ñÇ ³éϳÛáõÃÛáõÝÝ ¿: г­×³Ë »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ³­ëáõÙ »Ý` ÙÇ° ³­ñ³, µ³Ûó ã»Ý µ³­ó³ï­ñáõÙ` ÇÝ­ãáõ, Ï³Ù Ù»Ï ³Ý­·³Ù ³­ëáõÙ »Ý ÙÇ ³­ñ³, µ³Ûó »­ñ»­Ë³Ý ß³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿, ÇëÏ ÍÝáÕÝ ³Ý­ï»­ëáõÙ ¿ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ³­ñ³ñ­ùÁ` ¹ñ³­Ýáí ÇëÏ ³Ù­ñ³åÝ­¹»­Éáí µ³­ó³­ë³­Ï³Ý í³ñ­ùÁ: ä»ïù ¿ ¹Ý»É Ñëï³Ï ë³Ñ­Ù³Ý ¢ Ñ»ï¢á­

4

25

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ áõë­ïÇ É³í ÏÉÇ­ÝÇ, áñ ÍÝáÕÝ ³­Ù»Ý ÇÝ­ãÇ Ù³­ëÇÝ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë Ù³ï­ã»­ ÉÇ ï»­Õ»­Ï³ó­ÝÇ: ÆÝã í»­ñ³­µ»­ñáõÙ ¿ ٳѭ í³­ÝÁ, ¹³ Ù»­Í»­ñÇë ѳ­Ù³ñ ¿ ë³ñ­ë³­÷»­ ÉÇ, µ³Ûó »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ³­Ù³ñ ³Ý­Ñ³­Ù»­Ù³ï Ñ»ßï ¿ Éë»É, áñ Çñ ׳­Ý³­ã³Í Ù³ñ­¹Á á­ñáß Å³­Ù³­Ý³Ï µ³­ó³­Ï³­Û»­Éáõ ¿ ϳ٠ǭñ»Ý ¿ ݳ­ÛáõÙ »ñÏÝ­ùÇó, ù³Ý ëå³­ëáõÙÝ áõ ϳ­ ñá­ïÁ ï³­Ý»­ÉÁ: -ä»±ïù­¿ ³ñ¹­Ûáù ½ëå»É »­ñ»­Ë³­ÛÇ ã³­ ñ³×­×ÇáõíÛáõ­ÝÁ:

Ò»½ »ñ­µ»ù ãÇ Ñ³­çáÕ­íÇ ëï»Õ­Í»É Ç­Ù³ë­ ïáõÝ­Ý»ñ, »­Ã» »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ù»ç ëå³­Ý»ù ã³­ñ³×­×ÇáõíÛáõ­ÝÁ:

Ä.Ä.èáõ­ëá

ºñ­µ»ÙÝ »­ñ»­Ë³­ÛÇ í³ñ­ùÁ ˳­ÕÇ ÁÝ­ óó­ùáõÙ ³­í»­ÉÇÝ ¿ å³ï­ÙáõÙ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ù³­ëÇÝ, ù³Ý ϳ­ñáÕ »Ýù å³ï­Ï»­ñ³ó­Ý»É: Õ³­Ï³Ý ÉÇ­Ý»É, áñ ³Û¹ ë³Ñ­Ù³­ÝÁ »­ñ»­Ë³Ý ã³Ýó­ÝÇ: ²­Ù»Ý ÇÝã ëï³­óáÕ »­ñ»­Ë³Ý ϳ­ ñáÕ ¿ ÙÇ ³Ý­·³Ù Ù»ñÅ­í»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ µáõéÝ ³ñ­Ó³­·³Ý­ù»É, µ³Ûó å»ïù ã¿ »Ý­Ã³ñÏ­í»É Ýñ³Ý, ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ å³ñ­½³­å»ë ßñç³Ý­ó»É ѳñ­óÁ ϳ٠ѳñó­Ý»É »­ñ»­Ë³­ÛÇݪ ³ñ¹­Ûáù Ýñ³Ý ¹á±õñ­ ¿ ·³­ÉÇë Çñ å³Ñ­í³Í­ùÁ: â»ù å³ï­Ï»­ñ³ó­ÝÇ, û ÝáõÛ­ÝÇëÏ 3 ï³­ñ»­Ï³Ý »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ÝÙ³Ý Ñ³ñ­óÁ áñ­ù³Ý Ùï³­Í»­ Éáõ ï»­ÕÇù ϳ­ñáÕ ¿ ï³É: ºí Ç í»ñ­çá, »ñµ »­ñ»­Ë³Ý ÙÇ ù³­ÝÇ ³Ý­·³Ù Ù»ñÅ­í»­Éáõó Ñ»­ ïá ѳë­Ï³­Ý³, áñ Çñ áõ­½³­ÍÁ ãÇ ³­Ý»­Éáõ, ѳë­ï³ï ãÇ ÏñÏÝÇ:

26

4

-Þ³ï ÍÝáÕ­Ý»ñ ã»Ý ÏáÕÙ­Ýá­ñáß­íáõÙ` å³­ï³ë­Ë³­Ý»±É­ »­ñ»­Ë³­ÛÇ µá­Éáñ ѳñ­ ó»­ñÇݪ ϳå­í³Í ٳѭí³Ý ϳ٠ÍÝáõÝ­¹Ç Ñ»ï, û± áã:

гñ­ó³­ëÇ­ñáõíÛáõ­ÝÁ ëï»Õ­ÍáõÙ ¿ ·Çï­Ý³­ ϳݭݻñ áõ µ³­Ý³ë­ï»ÕÍ­Ý»ñ:

². üñ³Ýë -²Û­ëûñ Ñ»­éáõë­ï³­ï»­ëáõíÛáõÝÝ ³ÛÝ­ ù³Ý ɳÛÝ ï»­Õ»­Ï³ï­í³­Ï³Ý Ñáëù ¿ ³­å³­Ñá­íáõÙ, áñ ãÇ Ñ³­çáÕ­íÇ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ Ë³­µ»É ³­ñ³­·Ç­Éáí ϳ٠ϳ­Õ³Ù­µáí: ò³Ý­Ï³­ÉÇ ¿, áñ »­ñ»­Ë³Ý Ù³ñ­¹áõ ÍÝÝ¹Ç Ï³Ù Ù³Ñ­í³Ý Ù³­ëÇÝ Ç­Ù³­Ý³ ×Çß­ïÁ, á­ñáí­Ñ»ï¢ û­ ñÇ Ù»Ï­Ý³­µ³­Ýáõí۳ٵ ѳñ­óÇÝ »­ñ»­Ë³Ý ϳݹ­ñ³­¹³é­Ý³ ³ÛÝ­ù³Ý ų­Ù³­Ý³Ï, ÙÇÝ㢠µ³­í³­ñ³­ñÇ Çñ Ñ»­ï³ùñù­ñáõíÛáõ­ ÝÁ: ²Ý­·³Ù »­Ã» ѳ­í³­ï³, áñ Ç­ñ»Ý ³­ñ³­·ÇÉÝ ¿ µ»­ñ»É, ݳ ßáõ­ïáí Ñ»­éáõë­ï³­óáõÛ­ óáí ³ÛÉ µ³Ý Ïï»ë­ÝÇ, ÁÝ­Ï»ñ­Ý»­ñÇ Ùáï ³ÛÉ µ³Ý ÏÉëÇ, ¢ ù³­ÝÇ áñ »­ñ»­Ë³­Ý»ñÇ Ùáï »ñ¢³­Ï³­ÛáõíÛáõ­ÝÁ ß³ï í³é ¿, ÏëÏëÇ ³­Ù»Ý ÇÝã Çñ å³ï­Ï»­ñ³ó­ñ³­Íáí ï»ë­Ý»É,

-´Ý³­Ï³­Ý³­µ³ñ` áã, »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ å»ïù ¿ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ ï³É ѳխó­Ñ³­ñ»É Çñ ³å­ñáõÙ­Ý»­ñÁ ¢ ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, 㿱 áñ ݳ ˳­ÕÇ ÙÇ­çá­óáí ÝáõÛÝ­å»ë ÇÝù­ ݳ­Ñ³ë­ï³ï­íáõÙ ¿: ²ß­Ë³ñ­ÑÇ áõ ßñ糭ϳ ÙÇ­ç³­í³Û­ñÇ Ù³­ëÇÝ ·Ç­ï»­ÉÇù­Ý»ñ »­ñ»­Ë³Ý Çñ Ï۳ݭùÇ Ñ³ï­Ï³­å»ë ³­é³­çÇÝ ï³­ñÇ­ Ý»­ñÇ Áݭóó­ùáõÙ Ó»éù ¿ µ»­ñáõÙ ã³­ñ³×­ ×ÇáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ÍÝí³Í ˳­ Õ»­ñÇó: êË³É »Ý í³ñ­íáõÙ ³ÛÝ ÍÝáÕ­Ý»­ñÁ, áí­ù»ñ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ÷³­ÏáõÙ »Ý ï³­ÝÁ ¢ ã»Ý ÃáÕÝáõÙ ß÷í»É áõ­ñÇß »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ñ»ï µ³­ÏáõÙ, å³ñ­ï»­½áõ٠ϳ٠³Û­Éáõñ: ºñ­µ»ÙÝ »­ñ»­Ë³­ÛÇ í³ñ­ùÁ ˳­ÕÇ Áݭóó­ùáõÙ ³­í»­ÉÇÝ ¿ å³ï­ÙáõÙ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ù³­ëÇÝ, ù³Ý ϳ­ñáÕ »Ýù å³ï­Ï»­ñ³ó­Ý»É: -´³½­Ù³­ÃÇí ÍÝáÕ­Ý»­ñÇ Ñ»­ï³ùñù­ ñáõÙ ¿, û ÇÝã­å»ë ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ½³ñ­·³ó­Ý»É »­ñ»­Ë³­ÛÇ ÇݭﻭɻϭïÁ:

º­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ë³­ÕÇ Ù»ç ѳ­×³Ë Ëá­ñÁ ÙÇïù ϳ: ü.­ÞÇÉ­É»ñ -سݭϳ­å³ñ­ï»­½Çó »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇÝ ïáõÝ ï³­Ý»­ÉÇë Ù»­Í»­ñÁ ëá­íá­ñ³­µ³ñ ѳñó­ÝáõÙ »Ýª DZÝã »ë Ï»­ñ»É ³Û­ëûñ, ¢ ß³ï ùã»ñÝ »Ý ѳñó­ÝáõÙ`ÇÝã »ë ëá­íá­ñ»É ϳ٠ÇÝã »ë ˳­Õ³­ó»É: л­ïá ¿É ëÏëáõÙ »Ý µá­ Õá­ù»É, áñ »­ñ»­Ë³Ý ³·­ñ»­ëÇí í³ñù ¿ ¹ñë­ ¢á­ñáõÙ, û­å»ï ï³­ÝÁ Ýñ³Ý ³ÛÉ µ³Ý »Ý ëá­íá­ñ»ó­ÝáõÙ: ²­éûñ­Û³ Ñá·­ë»­ñÁ, ³­Ûá,

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ ß³ï »Ý, µ³Ûó å»ïù ã¿ Ùdzó­Ý»É áñ¢¿ ë»­ñÇ³É Ï³Ù ³·­ñ»­ëdz­ÛÇ ï³ñ­ñ»ñ å³­ ñáõ­Ý³­ÏáÕ ÙáõÉï­ýÇÉÙ, áñ »­ñ»­Ë³Ý ݳ­ÛÇ, ÙdzÛÝ Ã» ÍÝá­ÕÇÝ ã˳ݭ·³­ñÇ: ´³­ñÇ, áõ­ ëáõ­óá­Õ³­Ï³Ý ÙáõÉ­ï»­ñÇ ÷á­Ë³­ñ»Ý ³Û­ëûñ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ ó³Í­ñ³­×³­ß³Ï ë»­ñdzɭݻñ »Ý ¹Ç­ïáõÙ: Ø»ñ ³Ýó­Ï³ó­ñ³Í ѳñó­Ù³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ å³ñ­½»­óÇÝù, áñ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ 95 ïá­Ïá­ëÇ ëÇ­ñ³Í ÙáõÉï­Ñ»­ñáë­Ý»­ñÁ ÂáÙÝ áõ æ»­ñÇÝ »Ý: ÌÝáÕ­Ý»­ñÁ ѳ­×³Ë ·áõ­Ù³ñ »Ý ѳï­Ï³ó­ÝáõÙ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ³­Ù³ñ ³ïñ­ ׳­Ý³Ï ϳ٠ٻ­ù»­Ý³ ·Ý»­ÉáõÝ, »ñµ ¹ñ³ ÷á­Ë³­ñ»Ý ϳ­ñáÕ »Ý ÝáõÛÝ ·áõ­Ù³­ñáí ³­í»­ÉÇ Ñ»­ï³ùñ­ùÇñ áõ ½³ñ­·³ó­ÝáÕ Ë³­ Õ»ñ ϳ٠˳­Õ³­ÉÇù­Ý»ñ Ó»éù µ»­ñ»É: ²­Ù»Ý ÇÝã ϳ˭í³Í ¿ ó³Ý­ÏáõíÛáõ­ÝÇó ¢ »ñ¢³­ ϳ­ÛáõíÛáõ­ÝÇó: ²Ý­·³Ù ·áõ­Ù³ñ ãáõ­Ý»­Ý³­Éáõ ¹»å­ùáõÙ Ó»é­ùÇ ï³Ï »­Õ³Í ϻݭó³­Õ³­ÛÇÝ Ç­ñ»­ñÇ ¢ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ û·­Ýáõí۳ٵ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ÇÝã-áñ Ñ»­ï³ùñ­ùÇñ µ³Ý ëï»Õ­Í»É ¢ Ù³­ ïáõ­ó»É »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ: ÜáõÛ­ÝÇëÏ ³­Ù»­Ý³­ëá­íá­ñ³­Ï³Ý Ù³­ïÇï­Ý»­ñáí ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ½³ñ­-

·³ó­Ý»É áã ÙdzÛÝ »­ñ»­Ë³Û­ÛÇ Ù³­ïÇÏ­Ý»­ñÁ, ³ÛÉ¢` ëá­íá­ñ»ó­Ý»É ·áõÛ­Ý»­ñÁ, ½³ñ­·³ó­Ý»É »­ñ»­Ë³­ÛÇ ×³­Ý³­ãá­Õ³­Ï³Ý á­Éáñ­ïÁ` Ãí»­ñÁ, ѳ߭íáõ­ÙÁ, Ëó­Ý»É å³ï­Ï»­ñ³íáñ Ùï³­ Íá­ÕáõÃ­Û³Ý ½³ñ­·³­óáõ­ÙÁ ¢ ³ÛÉÝ...

- à­ñáß ÍÝáÕ­Ý»ñ µá­Õá­ùáõÙ »Ý, áñ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ íñ³ ͳÝñ ³½¹»óáõÃÛáõÝ »Ý ÃáÕÝáõÙ Ñ»­ùdzíݻ­ñáõÙ ï»­ÕÇ áõ­Ý»­óáÕ ¹»å­ù»­ñÁ:

âϳ ³­í»­ÉÇ Ù»Í Ï³­Ë³ñ­¹³Ýù, ù³Ý µ³­é»­ñÇ Ï³­Ë³ñ­¹³Ý­ùÁ: ².üñ³Ýë

-г­×³Ë Ñ»Ýó Ù»­Í»ñÝ »Ý Ó­¢³­íá­ñáõÙ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ù»ç ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ »Ý ³­Ýá­ñáß í³­ Ë»ñ: º­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ ß³ï í³é »Ý å³ï­Ï»­ ñ³ó­ÝáõÙ ³ÛÝ µá­Éáñ Ç­ñ³­¹³ñ­ÓáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ Ñ»­ñáë­Ý»­ñÇÝ, á­ñáÝó Ù³­ëÇÝ å³ï­ÙáõÙ

»Ý Ù»­Í³­Ñ³­ë³Ï­Ý»­ñÁ: öáù­ñÇ­ÏÁ Ùï³­ÍáõÙ ¿.§º­Ã» ³Ûë­åÇ­ëÇ µ³Ý ³­Ý»Ù, ³­å³ ÇÝÓ Ñ»ï í³ï µ³Ý Ïå³­ï³­ÑǦ, ³Ûë­ï»­ÕÇó ¿É í³­Ë»­ñÁ Ø»­ßáÏ å³­åÇÇó ϳ٠§´³­µ³ Ú³­·³­ÛÇó¦: ²­Ù»­Ý³­Ï³ñ¢á­ñÁ Ñ»­ùdz­ÃÇ Ù³­ïáõó­Ù³Ý Ó¢Ý ¿, û ÇÝã­å»ë ¿ ³ÛÝ Ý»ñ­ ϳ­Û³ó­íáõÙ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ¢ ³ñ¹­Ûáù ˳­Õ³­ ÛÇÝ Ó­¢á±í ¿ Ù³­ïáõó­íáõÙ: ¸ñ³­ÝÇó ¿ Ï³Ë­ í³Í, û ÇÝã­å»ë »­ñ»­Ë³Ý Ïѳխó­Ñ³­ñÇ Çñ í³­Ë»­ñÁ: ò³Ý­Ï³­ÉÇ ã¿ ³­Ù»Ý ÇÝ­ãÇó ËÇëï ïå³­íáñ­íáÕ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ å³ï­Ù»É ã³ñ ·³Û­É»­ñáí áõ ¹³­Å³Ý ϳ­Ë³ñ¹­Ý»­ ñáí §Ñ³­·»­ó³Í¦ Ñ»­ùdzíݻñ, ³ÛÉ ³­í»­ÉÇ Ã»Ã¢ å³ï­ÙáõíÛáõÝ­Ý»ñ, ¢, áñ ³­Ù»­Ý³·É­Ë³­íáñÝ ¿, ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ³Ý­å³Û­Ù³Ý Ñ»­ ùdz­ÃÇ í»ñ­çáõÙ ùÝݳñ­Ï»É ³ÛÝ, ѳñó­Ý»É, û ÇÝã­å»ë Ïí³ñ­í»ñ ÷áù­ñÇ­ÏÁ, »­Ã» ÝÙ³Ý å³­ñ³­·³­Ûáõ٠ѳÛïÝ­í»ñ: øÝݳñÏ­Ù³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ Ñ»ßï ¿ ·ïÝ»É ó³Ý­Ï³­ó³Í µ³ó ¢ ³ÛÝ Ëáë­ùáí Éñ³ó­Ý»Éª ³Ýݭϳ­ï»­ ÉÇ Ó­¢áí û·­Ý»­Éáí ÷áù­ñÇ­ÏÇÝ Ñ³Õ­Ã³­Ñ³­ñ»É Çñ í³­Ë»­ñÁ:

4

27

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ

¼»Ýï»É

³­½³ï­í»ù ³Ý­Ïáã ÑÛáõ­ñ»­ñÇó

ä

»ïù ¿ Ýß»É, áñ ×Ç×­í³Ï­ñáõíÛáõ­ÝÁ ÙdzÛÝ Ù³Ý­Ï³­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ ã¿: ²ÛÝ Ï³­ñáÕ ¿ ѳݭ¹Ç­å»É ݳ¢ Ù»­Í³­Ñ³­ë³Ï­Ý»­ñÇ Ùáï ¢ ÙÇßï ã¿, áñ Édzñ­Å»ù ¿ ³Ë­ïá­ñáß­íáõÙ: лɭÙÇÝ­Ãá½­Ý»­ñÁ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ËáõÙµ »Ý, á­ñ ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý Ù³­Ï³­µáõÛÍ áñ­¹»­ñÇó: سñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­Ùáõ٠ϳ­ñáÕ ¿ Ù³­Ï³­µáõÍ­í»É ßáõñç 250 áñ­¹Ç ï»­ë³Ï: г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ³­Ù»­ÝÇó ѳ­×³Ë ѳݭ ¹Ç­åáõÙ »Ý ¹ñ³Ýó 2 ï»­ë³Ï­Ý»­ñÁ` ÏÉáñ áñ­¹»ñ (Ý»­Ù³­ïá¹­Ý»ñ) ¢ ï³­÷³Ï áñ­¹»ñ (ų­å³­í»­Ý³Ó¢ ¢ ÍÍáÕ): ²­ÐÎ-Ç ïí۳ɭݻ­ñáíª ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ ³­Ù»Ý ï³­ñÇ ³ë­Ï³­ñÇ­¹á­½áí í³­ñ³Ï­íáõÙ ¿ 1,2 ÙÉñ¹ ­Ù³ñ¹, ³Ý­ÏÇ­Éáë­ïá­ÙÇ­¹á½­Ý»­ñáíª ³­í»­ÉÇ ù³Ý 900 ÙÉÝ, ïñÇ­Ëá­ó»­ý³É­Ûá­½áíª ÙÇÝ㨠700 ÙÉÝ ­Ù³ñ¹: ÐÐ ÏÉÇ­Ù³Ý, ·Ûáõ­ Õ³ïÝ­ï»­ëáõíÛáõ­ÝÁ, ³­Ý³ë­Ý³­å³­ÑáõíÛáõÝÁ, µÝ³Ï­ãáõÃ­Û³Ý Ïáõ­ï³Ï­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ Ïá­É»Ï­ïÇí­Ý»­ñáõÙ, ß³ï µÝ³­Ï³­í³Û­ñ»­ñáõÙ á­ñ³Ï­Û³É ËÙ»­Éáõ çñÇ ¹»­ýÇ­óÇ­ïÁ ¢ ³ÛÉÝ Ýå³ë­ïáõÙ »Ý ³Û¹ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ï³­ñ³Í­Ù³ÝÁ: ²Ûë ³Ù»ÝÇÝ ·áõ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ÐÐ µÝ³Ï­ãáõÃ­Û³Ý ½·³­ÉÇ Ù³­ëÇ ëá­ ódz­É-ïÝï»ë³Ï³Ý ó³Íñ Ù³­Ï³ñ­ ¹³­ÏÁ: Þ³ï ѻɭÙÇÝíݻ­ñÇ ÑÇ­ í³Ý­¹³­ÍÇÝ Ñ³ï­Ï³­ÝÇß­ Ý»­ñÁ å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í »Ý Ù³­Ï³­µáõÍ­Ù³Ý ï»­ÕáõÙ íݳëí³Íù³ÛÇÝ ³½­¹»­óáõíÛáõ­Ýáí, ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇ ×Ýßáõ­Ùáí, ïíÛ³É ûñ­·³­ÝÇ Éáñ­Ó³­Ã³­ ճݭÃÇ Ñ³ï­í³Í­ Ý»­ñÇ ù³Û­ù³­Ûáõ­Ùáí ¨ Ù³ñ­ëáõ­Ùáí: Ð » É ­Ù Ç Ý Ã ­Ý » ­ñ Á ëÝíáõÙ »Ý Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ñ³­Ù³ñ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ëÝݹáí, ˳˭ïáõÙ »Ý ëÝÝ¹Ç Ý»ñÍÍ­Ù³Ý ·áñÍÁÝóóÁª Ù³ñ­ëá­ Õ³­Ï³Ý ѳٳϳñ·áõÙ ³é³ç³óÝ»Éáí

28

4

ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³­ñáõÙ­ Ý»­ñ: êåÇ­ï³­Ïáõó­Ý»­ñÇ, ׳ñ­å»­ñÇ, ³Í­Ë³ç­ñ»­ñÇ Ù³Ï­ñá ¢ ÙÇÏ­ñáï³ññ»­ñÇ å³­ ϳ­ëÁ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ µ»­ñáõÙ ¿ 볭ϳ­í³ñ­Ûáõ­Ýáõí۳Ý, ³­íÇ­ï³­ÙÇ­Ýá½­Ý»­ñÇ, ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ¢ Ùï³­íáñ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ¹³Ý­¹³­Õ»ó­Ù³Ý: س­Ï³­µáõÛÍ­Ý»­ñÁ Ãáõ­Ý³­íáñ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ »Ý ÃáÕ­ÝáõÙ Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ íñ³ª ³é³ç³óÝ»Éáí ³­É»ñ­·Ç³:

лɭÙÇÝ­Ãá½­Ý»­ñÇ ³Ë­ï³­ÝÇß­»ñ ­Á سë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÇ ·Ý³­Ñ³ï­Ù³Ùµª ݳ­ ˳¹å­ñá­ó³­Ï³Ý ï³­ñÇ­ùÇ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ 10-Çó 8-Á í³­ñ³Ï­í³Í ¿ áñ­¹»­ñáí: ê³Ï³ÛÝ ÙdzÛÝ ³­Ù»Ý »ñ­ñáñ¹ ÑÇ­í³Ý­¹³­ ó³Í »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ùáï »Ý Ñ³Ûï­Ý³­µ»ñ­íáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³Ë­ï³­ÝÇß»ñ` Ãáõ­Éáõí ÛáõÝ, ³­Ëáñ­Å³­ÏÇ µ³­ó³­Ï³­ÛáõíÛáõÝ, ·É˳­ ó³­í»ñ:

лɭ Ù Ç Ý ­Ã á ½ ­Ý » ­ñ Ç Ý µÝá­ñáß ¿ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ¹³Ý­¹³Õ, ùñá­ÝÇ­Ï Áݭóóù, ß³ï ѳ­×³Ëª ³­é³Ýó ³Ë­ï³­ÝÇß­»­ñÇ ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­Ù³Ý: ºñ­µ»ÙÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ ³ñ­ï³­ ѳÛï­í»É ݳ¢ ëáõñ Áݭóó­ùáí: êáõñ ÁÝ­

´ÝáõÃ­Û³Ý ·ñÏáõÙ ³Ï­ïÇí Ñ³Ý·ë­ ï³­Ý³­ÉÁ, ³­í³­½Ç íñ³ ˳­Õ³­ÉÁ, Ùñ·»­ñÇ ³­é³­ïáõíÛáõ­ÝÁ ¢ ³ÛÉ Ý³­ ˳­å³Û­Ù³Ý­Ý»ñ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ùáï ѳ­×³Ë ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ »Ý ×Ç×­í³Ï­ ñáõíÛáõÝ (ѻɭÙÇÝ­Ãá½):

óó­ùáí ѻɭÙÇÝ­Ãá½­Ý»­ñÇÝ µÝá­ñáß »Ý Áݹ­ ѳ­Ýáõñ ³­É»ñ­·ÇÏ é»³Ï­ódz­Ý»ñ` ï»Ý¹, ÏñÏÝíáÕ ¢ ٳ߭ÏÇ ó³­Ý³­íá­ñáõ­Ùáí ùáñ, ï»Õ³ÛÇÝ Ï³Ù ï³ñ³ÍáõÝ ³Û­ïáõó­Ý»ñ, ÉÇÙ­ý³­ïÇÏ Ñ³Ý­·áõÛó­Ý»­ñÇ Ù»­Í³­óáõÙ, ó³­ í»ñ Ùϳݭݻ­ñáõÙ ¢ Ñá­¹»­ñáõÙ, ßÝã³­é³­Ï³Ý áõ­ÕÇ­Ý»­ñáõÙ µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ »ñ¢áõÛíݻñ, ó³­ í»ñ á­ñá­í³Û­ÝáõÙ ¢ ¹Çë­å»å­ëdz: ²ñ­Û³Ý ³­Ý³­ÉÇ­½áõ٠ѳÛï­Ý³­µ»ñ­íáõÙ »Ý ɻۭÏá­óÇ­ ïá½ ¢ ÑÇ­å»­ñ¿á­½Ç­Ýá­ýÇ­Édz: ´³­óÇ í»­ñÁ Ýßí³Í ·³Ý­·³ï­Ý»­ñÇó á­ñáß áñ­¹»ñ, ѳï­Ï³­å»ë ³Õ­çÇÏ­Ý»­ñÇ Ùáï, ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ »Ý ë»­é³­Ï³Ý ûñ­·³Ý­ Ý»­ñÇ Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ ·ñ·éí³­ÍáõíÛáõÝ, û­ñǭݳÏ` ëñ³­ïáõï­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù Ù³­Ï³­µáõ­ ÍáõÙ »Ý ³­ÕÇù­Ý»­ñÇ ëïá­ñÇÝ Ñ³ï­í³­ÍáõÙ, ·Ç­ß»ñ­Ý»­ñÁ ¹áõñë »Ý ·³­ÉÇë Ñ»­ï³Ýó­ùÇó, áñ­å»ë­½Ç Óí³¹­ñ»Ý ٳ߭ÏÇ Í³É­ù»­ñáõÙ: ºñ­µ»ÙÝ ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ íݳë­í³Í Éáñ­ Ó³­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ »ñÏ­ñáñ­¹³­ÛÇÝ í³­ñ³­Ïáõ٠ٳݭñ¿­Ý»­ñáí, ݳ­Ë³­Ï»Ý­¹³­ÝÇ­Ý»­ñáí ¢ ëÝÏ»­ñáí: êñ³­ïáõï­Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ÉÇ­Ý»É óÇë­ïÇ­ïÇ, íáõÉ­íÇ­ïÇ, áõ­ñ»ï­ñÇ­ïÇ ¢ ³ÛÉ µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý å³ï­×³é: º­ñ»­Ë³­ÛÇ ùáõ­ÝÁ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ³Ý­Ñ³Ý­·Çëï, ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý ëáõñ ó³­í»ñ, ͳ­Ïáó­Ý»ñ ß»­ùáõÙ: ²ï³Ù­Ý»­ñÇ Ïé×ïá­óÁ ¢ Ãù³­Ñá­ ëáõíÛáõ­ÝÁ ùÝ³Í Å³­Ù³­Ý³Ï ÝáõÛÝ­ å»ë ϳ­ñáÕ »Ý íϳ­Û»É »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ùáï ѻɭÙÇÝ­Ãá½­Ý»­ñÇ ³é­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ: âݳ­Û³Í ·Ç­ï³­Ï³­Ýá­ñ»Ý ãÇ Ñ³ë­ï³ï­í³Í ³Û¹ »ñ¢áõíݻ­ñÇ ¢ ѻɭÙÇÝ­Ãá½­Ý»­ñÇ áõÕ­Õ³­ÏÇ Ï³­åÁ, ѳ­×³Ë ѳݭ¹Ç­åáõÙ »Ý ³Û¹­åÇ­ëÇ ½áõ­·³­¹Ç­åáõÙ­Ý»­ñ:

ÆÝ­ãá±õ »Ý ÑÇ­í³Ý­¹³­ÝáõÙ Ñ»Ýó »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ г­ëáõÝ Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ §ÇÝ­ ï»ñ­í»Ýï¦ Ñ»É­ÙÇÝíݻ­ñÇ ¹»Ù ·áñ­ÍáõÙ »Ý »­é³­ÏÇ å³ßï­å³­ÝÇã å³ï­Ý»ß­Ý»ñ£ лɭÙÇÝíݻ­ñÇ Ó­í»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý áãݭ㳭ݳÉ

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ ³ñ­¹»Ý µ»­ñ³­ÝáõÙ, áñ­ï»Õ ¹ñ³Ýó ѳ­Ù³ñ Ï³Ý ëå³­ÝÇã ý»ñ­Ù»Ýï­Ý»ñ£ ²ÛÝáõÑ»ï¢ ¹ñ³Ýó ¹»Ù å³Ûù³ñáõÙ ¿ ëï³­Ùáù­ëÇ ÃÃí³­ÛÇÝ ÙÇ­ç³­í³Û­ñÁ, ³å³ª ³­ÕÇù­Ý»­ñÇ ï»­Õ³­ÛÇÝ Ç­Ùáõ­ÝÇ­ï»­ïÁ, á­ñÝ ³ñ­ï³¹­ñáõÙ ¿ ѳ­Ï³­Ù³ñ­ÙÇÝ­Ý»ñ µá­Éáñ û­ï³ñ ³Ë­ï³­ ÍÇÝ­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ: ²Ýßáõßï, Ãáõ­É³­ ó³Í ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ, ѳï­Ï³­å»ë ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­ó³­ÛÇÝ Ã»­ñ³­ådz­ÛÇó Ñ»­ïá, ³Ûë µá­Éáñ å³ï­Ý»ß­Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ¢ ã·áñ­Í»É£ سݭáõÏ Ñ³­ë³­ÏáõÙ å³ßï­å³­ÝÇã Ù»­Ë³­Ýǽ٭ݻ­ñÁ ¹»é Ó­¢³­íáñ­í³Í ã»Ý ÉÇ­ ÝáõÙ, ÇëÏ ëï³­Ùáù­ëÇ ÃÃí³­ÛÇÝ Ù³­Ï³ñ­ ¹³­ÏÝ ³­í»­ÉÇ ó³Íñ ¿, ù³Ý ѳ­ëáõÝ Ù³ñ­¹áõ Ùáï£ ¸ñ³ Ñ»ï ٻϭï»Õ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÝ ³Ý­å³Û­Ù³Ý áõ­½áõÙ »Ý ÷áñ­Ó»É ³­Ù»Ý ³­é³ñ­Ï³­ÛÇ Ñ³Ù£ лÝó ³Ûë ·áñ­ÍáÝ­Ý»­ñáí ¿É Ñ»É­ ÙÇÝ­Ãá½­Ý»­ñÁ ¹³é­ÝáõÙ »Ý ³­é³­í»­É³­å»ë ٳݭϳ­Ï³Ý ËݹÇñ:

ÆÝã­åÇ­ëDZ íݳë­Ý»ñ Ï³Ý áñ­¹»­ñÇó àñ­¹»­ñÇ å³ï׳éáí Ù³ñ¹áõ ûñ­·³­ Ýǽ­ÙáõÙ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ Ãáõ­Ý³­íá­ñáõÙ, ·»ñ­Ñᷭݳ­ÍáõíÛáõÝ, ·É˳­ó³í, ÷á­÷áË­ íáõÙ ¿ ³­Ëáñ­Å³­ÏÁ£ º­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ùáï ¹Çï­íáõÙ ¿ Ùï³­íáñ ¢ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ¹³Ý­¹³­ÕáõÙ£ àñ­¹»­ñÝ ³­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë Ù³­Ï³­µáõ­ÍáõÙ »Ý ³­ÕÇù­Ý»­ñáõÙ, ¹ñ³ ѳ­Ù³ñ ¿É ·»­ñ³Ïß­éáõÙ »Ý Ù³ñ­ëá­Õ³­ Ï³Ý µÝáõÛ­ÃÇ ·³Ý­·³ï­Ý»­ñÁ£ ʳËï­íáõÙ ¿ ³­ÕÇù­Ý»­ñÇ ·áñ­Íáõ­Ý»áõíÛáõ­ÝÁ, ѳ­×³Ë ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ¹Çë­µ³Ï­ï»­ñÇá½, ϳ­ñáÕ »Ý ÉÇ­Ý»É á­ñá­í³­ÛݳÛÇÝ ó³­í»ñ£ ²­É»ñ­·»Ý­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ ½·³Û­Ýáõí Û³Ý µ³ñÓ­ñ³­óáõ­ÙÁ ÝáõÛÝ­å»ë áñ­¹»­ñÇ µáõéÝ ·áñ­Íáõ­Ý»áõÃ­Û³Ý ³ñ¹­ÛáõÝù ¿£ лÝù­ Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ÉÇ­Ý»É ß³ï µ³½­Ù³­½³Ý` ٳ߭ÏÇ ó³­Ý³­íá­ñáõ­ÙÇó ÙÇݭ㢠µñáÝ­ËÇ³É ³ëíٳ£

§îËñáõÃ­Û³Ý ¨ ó˭ÍǦ Ù³­Ï³­µáõÛÍ­Ý»ñ ä³­ñ³­½Ç­ïá½­Ý»­ñÇ ï³­ñ³Í­í³Í Ó­¢»­ ñÇó ¿ ÉÛ³Ùµ­ÉÇá­½Á£ ²Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ³­é³­ç³ó­ÝáÕ Ùdzµ­ç­ç³­ÛÇÝ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ É­Û³Ùµ­ÉÇ³Ý ¿, áñÁ ÑÇ٭ݳ­Ï³ÝáõÙ µÝ³ÏíáõÙ ¿ µ³­ñ³Ï ³­ÕÇ­Ý»­ñÇ í»­ñÇÝ µ³­ÅÇÝ­Ý»ñáõÙª ³Ù­ñ³­Ý³Éáí Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ µçÇç­Ý»­ñÇÝ£ ÈÛ³Ùµ­Édz­Ý»­ñÇ Ñ³Ûï­Ý³­µ»ñáõ­ÙÝ ³­é³­í»É ¹Åí³ñ ¿, ù³Ý ѻɭÙÇÝíݻ­ñÇ­ÝÁ: ÆëÏ

ËݹÇñ­Ý»ñ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ¹ñ³Ýù ϳ­ñáÕ »Ý ³­é³­ç³ó­Ý»É ³­í»­ÉÇ ß³ï, ù³Ý ëñ³­ ïáõ­ï»­ñÝ áõ ³ë­Ï³­ñǹ­Ý»­ñÁ£ ÈÛ³Ùµ­Édz­Ý»­ñÁ ѳÛï­Ý³­·áñ­ÍáÕ Ñ»­ÕÇ­ ݳ­ÏÝ ³Ý­í³­Ý»É ¿ ¹ñ³Ýó §ïËñáõÃ­Û³Ý ¢ ó­ËÍÇ å³­ñ³­½Çï­Ý»ñ¦, ù³ÝÇ áñ ÉÛ³Ùµ­ ÉÇá­½Á ¹ñë­¢áñ­íáõÙ ¿ ݳ¢ ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­ í³Í ÁÝÏ×­í³­Íáõí۳ٵ£ Þ³ï µÝá­ñáß »Ý ݳ¢ ³­É»ñ­·ÇÏ é»³Ï­ódz­Ý»­ñÁ: Àëï Ñ»­ ï³­½á­ïáÕ­Ý»­ñÇ ïí۳ɭݻ­ñǪ ÉÛ³Ùµ­Édz­Ý»­ ñÁ ѳÛï­Ý³­µ»ñ­íáõÙ »Ý ٳ߭ϳ­ÛÇÝ ³­É»ñ­·Ç³­Ý»­ñáí ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ 69%-Ç Ùáï£

гñ­Ï³­íá±ñ ¿ ³ñ¹Ûáù µáõ­Å»É ѻɭÙÇÝ­Ãá­½Á Þ³ï Ù³ñ­¹ÇÏ ×Ç×­í³Ï­ñáõíÛáõ­ÝÁ ѳ­ Ù³­ñáõÙ »Ý ³Ýí­Ý³ë »ñ¢áõÛã Æ­ñ³­Ï³­ÝáõÙ ¹³ ³Û¹­å»ë ã¿: Þ³ï ¹»å­ù»­ñáõÙ áñ­¹»­ ñÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ »Ý ³­íÇ­ï³­ÙÇ­Ýá½­Ý»­ñÇ, »ñ­Ï³­ÃÇ å³­Ï³­ëáõÃ­Û³Ý ¢ 볭ϳ­í³ñ­Ûáõ­ Ýáõí۳Ý, Ç­Ùáõ­ÝÇ­ï»­ïÇ Ç­ç»ó­Ù³Ý å³ï­ ×³é£ ¶áñͭݳ­Ï³­ÝáõÙ ×Ç×­í³Ï­ñáõíÛáõ­Ýáí ½áõ­·³Ïó­í³Í µá­Éáñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÝ Áݭó­ÝáõÙ »Ý ³­í»­ÉÇ Í³Ýñ ¢ ï­¢³­Ï³Ý£ ̳Ýñ íǭ׳ϭݻ­ñáõÙ áñ­¹»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ÷³­Ï»É ³­ÕÇ­ùÇ Éáõ­ë³Ýó­ùÁª ³­é³­ç³ó­Ý»­Éáí ³­ÕÇ­ù³­ÛÇÝ ëáõñ ³­Ý³Ý­ó³­Ý»­ÉÇáõíÛáõÝ£

³½­¹»­óáõíÛáõÝ ãÇ ÃáÕ­ÝáõÙ£ ¸»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ß³ï ѳñ­Ù³ñ ¿ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ùáï ѻɭ ÙÇÝíݻ­ñÇ µáõÅ­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ, á­ñáí­Ñ»ï¢ ³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ ¿ áã ÙdzÛÝ Ñ³­µ»­ñÇ, ³ÛÉ¢ ѳ­×»­ÉÇ Ñ³­Ùáí û­ß³­ñ³­ÏÇ Ó­¢áí, á­ñÇÝ »­ñ»­Ë³Ý Ïí»­ñ³­µ»ñ­íÇ áã áñ­å»ë ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÇ£ ¸»­Õ³­ÙÇ­çá­óÇ µáõ­Å³­Ï³Ý ¹»­Õ³­ã³­÷Á Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ¿ µÅÇß­ÏÁ£ г­Û³ë­ï³­ Ýáõ٠ѳ­×³Ë ѳݭ¹Ç­åáÕ Ñ»É­ÙÇÝ­Ãá½­Ý»­ñÇ Ù»Í Ù³­ëÇ µáõÅ­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ µ³­í³­ñ³ñ ¿ ¼»Ý­ï»­ÉÇ Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ¹»­Õ³­ã³­÷Ç ÙÇ³Ý­í³· ÁÝ­¹áõ­Ýáõ­ÙÁ: ¼»Ý­ï»­Éáí µáõÅ­ íáõÙ ¿ ݳ¢ ÉÛ³Ùµ­ÉÇá­½Á, á­ñÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ùáï ѳ­×³­Ë³­ÏÇ Ñ³Ý­¹Ç­åáÕ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ:

¼»Ý­ï»É. ³­½³ï­í»ù ³Ý­Ïáã ÑÛáõ­ñ»­ñÇó:

ÆÝã­å»±ë­³­½³ï­í»É ³Ý­Ïáã ÑÛáõ­ñ»­ñÇó ºñ»Ë³Ý»ñÇ ßñç³ÝáõÙ ß³ï ѳ­×³Ë Ç­ñ³­·áñÍ­íáõÙ »Ý ϳݭ˳ñ­·»­ÉÇã ÙÇ­çá­ó³­ éáõÙ­Ý»ñ ¢ Ýß³­Ý³Ï­íáõÙ ¿ Ù»Ï Ñ³­Ï³­×Ç×­ í³­ÛÇÝ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáóª ³­é³Ýó ɳ­µá­ñ³­ïáñ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ: ²Ûë å³­ñ³­·³­ÛáõÙ ß³ï ϳñ¢áñ ¿ ÁÝï­ñ»É ³ÛÝ­åÇ­ëÇ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó, á­ñÁ Ïáõ­Ý»­Ý³ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ Ù³­ ϳ­µáõÛÍ­Ý»­ñÇ ß³ï Ó­¢»­ñÇ íñ³: ºÉ­Ý»­Éáí í»­ñÁ Ýßí³­ÍÇóª ݳ­ËÁÝï­ñ»­ÉÇ ¿ GlaxoSmithKline ¹»­Õ³­·áñ­Í³­Ï³Ý ÁÝ­Ï»­ ñáõÃ­Û³Ý §¼»Ý­ï»É¦ ѳ­Ï³­Ñ»É­ÙÇݭó­ÛÇÝ ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ (³½­¹áÕ ÝÛáõ­ÃÁ` ³É­µ»Ý­¹³­ ½áÉ)£ §¼»Ý­ï»É¦ ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÝ ³­é³­í»É ¿ Ýñ³­Ýáí, áñ ³½­¹áõÙ ¿ ѻɭÙÇÝíݻ­ñÇ ï³ñ­ µ»ñ ï»­ë³Ï­Ý»­ñÇ íñ³` ѳï­Ï³­å»ë ëñ³­ ïáõ­ï»­ñÇ, ³ë­Ï³­ñǹ­Ý»­ñÇ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ³­í»­ÉÇ Ñ³½­í³­¹»å ѳݭ¹Ç­åáÕ Å³­å³­í»­ ݳ­Ó¢ áñ­¹»­ñÇ£ §¼»Ý­ï»­ÉÁ¦ ·áñͭݳ­Ï³­ Ýá­ñ»Ý ãÇ Ý»ñÍÍ­íáõÙ ³­Õ»ë­ï³­Ùáù­ë³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Çó, á­ñÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ íñ³ ÏáÕ٭ݳ­ÏÇ íݳ­ë³­Ï³ñ

4

29

Ðá·»µ³ÝÇ ³ÝÏÛáõÝ ²­å³­óáõó­í³Í ¿, áñ Ù³ñ¹Ý Çñ Ï۳ݭ ùÇ 1/3-Ý­ ³Ýó ¿ Ï³óÝáõÙ ùݳÍ: ²­é³­çÇÝ Ñ³­Û³ó­ùÇó ½³ñ­Ù³­Ý³­ÉÇ, ÝáõÛ­ÝÇëÏ` ÝÛ³ñ­¹³Û­Ý³ó­ÝáÕ ³Ûë ÷³ë­ïÁ ï³­ñû­ ñÇ­Ý³Ï ãÇ Ãí³, »­Ã» ѳ߭íÇ ³é­Ý»Ýù, áñ Ýáñ­Ù³É, Édzñ­Å»ù ùÝÇ ßÝáñ­ÑÇí ¿, áñ Ù³ñ­¹Á ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ ¿ ϳ­é³­í³­ñ»­ÉÇ áõ ѳ­·»­ó³Í ¹³ñÓ­Ý»É Çñ ³ñ­ÃáõÝ Å³­Ù³­ ݳ­ÏÁ: ÜÛáõÃÁª Üáݳ ¸³íÃÛ³ÝÇ

ø

ã»­ñÁ ϳ­ë»Ý, áñ Ç­ñ»Ýó Ï۳ݭùÇ ÁÝ­ óó­ùáõÙ ·á­Ý» Ù»Ï ³Ý­·³Ù ã»Ý ï³­é³­å»É ³Ýù­ÝáõíÛáõ­ÝÇó ¢ ¹ñ³ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ áÕç ó»­ñ»ÏÝ ³Ýó­Ï³ó­ñ»É µ³ñ­Ï³­ó³Í, ¹Å·áÑ Ï³Ù ï³­é³­å»É ³Ý³­ ë»­ÉÇ ·É˳­ó³­íÇó: øáõ­ÝÁ Ù»ñ ûñ­·³­Ýǽ­ ÙÇ µÝ³­Ï³Ý 峭ѳÝçÝ ¿: ÆÝã-ÇÝã å³ï­ ׳é­Ý»­ñáí Ù³ñ¹áõ ùÝÇ Ë³Ý·³ñáõÙÝ áõ ³ÝùÝáõÃÛ³Ùµ ï³é³å»ÉÝ ³ë­ïǭ׳­Ý³­ µ³ñ ¹³é­ÝáõÙ ¿ Ùï³­Ñá­·Çã ËݹÇñ: º­Ã» ³Ýù­ÝáõíÛáõ­ÝÁ ï­¢áõÙ ¿ 1-2 ûñ, ¹ñ³Ý ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ¹Ç­Ù³­Ý³É, µ³Ûó û­ñ»ñ ß³­ñáõ­ Ý³Ï Ó·íáÕ íǭ׳­ÏÁ ϳ­ñáÕ ¿ µ»­ñ»É ËÇëï ³Ý­ó³Ý­Ï³­ÉÇ Ñ»ï¢³Ýù­Ý»­ñÇ: ²Ýù­Ýáõí Û³Ý å³ï­×³é­Ý»­ñÁ ËÇëï ï³ñ­µ»ñ »Ý, ¨ ëË³É ¿ ËݹñÇ Éáõ­Íáõ­ÙÁ ï»ë­Ý»É û­ñ³­Ï³Ý ùݳ­µ»ñ­Ý»ñ ÏáõÉ ï³­Éáõ Ù»ç: ²Ýù­ÝáõÃ­Û³Ý å³ï­×³é­Ý»­ñÇó ³­é³­çÇ­ÝÁ, ûñ¢ë, ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ·»ñ·ñ·é­í³Í íǭ׳ÏÝ ¿. ³ß­Ë³­ï³Ý­ ùáõÙ, ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùáõ٠ͳ­·³Í ËݹÇñ­Ý»­ñÇ

30

4

å³ï­×³­éáí ³Ý­ÓÁ ëÏëáõÙ ¿ ɳñ­í»É, ÇÝ­ãÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ ãÇ Ï³­ñá­Õ³­ÝáõÙ Ãáõ­É³­Ý³É, ÉÇó­ù³­Ã³÷­í»É ¢ ѳݷë­ï³­ ݳÉ: Ü»ñ­ùÇÝ É³ñ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÇó ûñ­·³­ Ýǽ­ÙáõÙ ß³­ï³­ÝáõÙ »Ý ëÃñ»­ëÇ Ñáñ­ÙáÝ­ Ý»­ñÁ, µ³ñÓ­ñ³­ÝáõÙ ¿ ³ñ­Û³Ý ×Ýßáõ­ÙÁ, ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­ÏáõíÛáõÝÝ ³Ï­ïÇ­í³­ÝáõÙ ¿, ÇëÏ ùáõ­ÝÁ ¹³é­ÝáõÙ ³­ÝÇ­ñ³­Ï³­Ý³­Ý³­ÉÇ »­ñ³­½³Ýù: ²Ûë íǭ׳­ÏÁ ѳ­×³Ë ¿ Ýϳï­íáõÙ µéÝÏíáÕ ¢ ½·³ó­ÙáõÝ­ù³­ÛÇÝ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ùáï: ¶»ñ­Ñᷭݳ­ÍáõÃ­Û³Ý Ï³Ù ùñá­ÝÇÏ Ñᷭݳ­Íáõí۳­Ý å³ï­×³­éáí ϳ٠ùáõ­ÝÁ ãÇ ï³­ÝáõÙ, ϳ٠ùÝ»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ ¿É ùáõ­ÝÁ ÙÝáõÙ ¿ Ù³­Ï»­ñ»­ë³­ÛÇÝ, ÇÝ­ãÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ³ÝÓÝ ³ñíݳ­ÝáõÙ ¿ Ñᷭݳ­ÍáõÃ­Û³Ý ½·³­óáõÙáí: ȳí ÏÉÇ­ÝÇ ùÝÇó ³­é³ç ÙÇ µ³­Å³Ï ï³ù ϳà ϳ٠ѳ­ñ³Í Ù³­ÍáõÝ ËÙ»É, ѳݭ·Çëï »­ñ³Åß­ïáõíÛáõÝ Éë»É ϳ٠å³ñ­ ½³­å»ë ÑÇ­ßá­ÕáõÃ­Û³Ý Ù»ç í»­ñ³­Ï³Ý·­Ý»É áñ¢¿ ѳ­×»­ÉÇ Ç­ñ³­¹³ñ­ÓáõíÛáõÝ:

ÀÝÏ×í³ÍáõÃÛ³Ý Ï³Ù í³ËÇ íÇ­ ׳­ÏáõÙ Ù³ñ­¹Á Ï»Ýï­ñá­Ý³­ÝáõÙ ¿ Çñ ËݹÇñ­Ý»­ñÇ íñ³ª Ùá­é³­Ý³­Éáí, áñ ËݹñÇ ÉáõÍ­Ù³Ý É³­í³­·áõÛÝ ï³ñ­µ»­ñ³­ÏÁ ϳ­ñ»­ ÉÇ ¿ ·ïÝ»É §ëó÷¦, ³Û­ëÇÝùÝ` ѳݭ·Çëï ·ÉËáí, ÇëÏ í³­Ë»­óáÕ­Ý»­ñÇÝ Ë³Ý­·³­ñáõÙ ¿ í³­ËÇ å³ï­×³­éáí ³ñ­Û³Ý Ù»ç ³¹­ñ»­Ý³­ÉÇ­ÝÇ ³­í»­É³­óáÕ ù³­Ý³­ÏÁ: γ­ñ»­ÉÇ ¿ ÷áñ­Ó»É µÅßÏí»É Íǭͳ­ÕÇ ÙÇ­çá­óáí. ÙÇ ù³­ÝÇ áõ­ñ³Ë å³ï­ÙáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ Ïû·­Ý»Ý ÉÇó­ù³­Ã³÷­í»É ¢ Ãá­Ã³­÷»É ɳñ­í³­Íáõí Ûáõ­ÝÁ: ÀÝÏ×í³ÍáõÃÛ³Ý å³ï׳é ϳñáÕ ¿ ¹³éÝ³É ³ÝϳÝáÝ ³åñ»É³Ï»ñåÁª ùÝÇó ³­é³ç ëáõñ­×Ç ã³­ñ³­ß³­Ñáõ­ÙÁ, ѳݷëï­Û³Ý û­ñ»­ñÇÝ ³Ý­ÏáÕ­ÝáõÙ »ñ­Ï³ñ Ùݳ­ÉÁ, »­ñ»­Ïá­Û³Ý áõß å³é­Ï»­ÉÁ, ùÝ»­Éáõó ³­é³ç ³Ï­ïÇí ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý í³ñ­ÅáõíÛáõ­ Ý»ñ ϳ­ï³­ñ»­ÉÁ, ³É­Ïá­Ñá­ÉÇ ¢ Í˳­Ëá­ïÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ, ùÝ»­Éáõó ³­é³ç ³­é³ï ÁÝíñÇ­ùÁ ¢ ³ÛÉÝ: ä»ïù ã¿ Ùá­é³­Ý³É, áñ ¿­É»Ïï­ñ³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ Ù³ñ­¹áõ ѳÛï­Ý³­ ·áñ­ÍáõíÛáõÝÝ ¿, ÇëÏ Ù³ñ¹Ý Ç ëϽµ³­Ý» ëá­íáñ ¿ñ ùÝ»É ÙáõÃÝ ÁÝÏ­Ý»­ÉáõÝ å»ë, áõë­ ïÇ Ñ³ñ­Ï³­íáñ ¿ ùÝ»É ·á­Ý» ϻ뭷ǭ߻­ñÇó áã áõß, ÇëÏ ÍËáÕ­Ý»­ñÁ ×Çßï ϳ­Ý»Ý ùÝÇó ³­é³ç ·É³­Ý³­ÏÁ ÷á­Ë³­ñÇ­Ý»Ý Ï³­Ý³ã ËÝÓá­ñáí ϳ٠30 ñá­å»³­Ýáó ½µá­ë³Ý­ ùáí: ²Ýù­ÝáõÃ­Û³Ý å³ï­×³é ϳ­ñáÕ ¿ ѳݭ¹Ç­ë³­Ý³É ÙÇ ß³ñù ÑÇ­í³Ý­¹áõí

Ðá·»µ³ÝÇ ³ÝÏÛáõÝ ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³é­Ï³­ÛáõíÛáõÝÝ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ, û­ñǭݳÏ` ÉÛ³ñ­¹Ç, »­ñǭϳ٭ݻ­ñÇ, ³­ÕÇ­Ý»­ñÇ ùñá­ÝÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ Ï³Ù í³­ ѳ­Ý³Ó¢ ·»Õ­ÓÇ ·»ñ­·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ: ²Ýù­ÝáõÃ­Û³Ý ßñç³Ý­Ý»ñ áõ­Ý»­ÝáõÙ »Ý ݳ¢ ÏÉÇ­Ù³ùë ï³­ÝáÕ Ï³­Ý³Ûù:

Åá­Õáíñ­¹³­Ï³Ý µ³­Õ³¹­ñ³­ïáÙ­ë»­ñ

ä³ï׳éÝ»ñÇó ¿ Ý³¢ ûñ­·³­Ýǽ­ ÙáõÙ »ñ­Ï³­ÃÇ ¢ åÕÝÓÇ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõí Ûáõ­ÝÁ: ²Ûë ËݹǭñÁ ѻ߭ïáõí۳ٵ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ Éáõ­Í»É ëÝÝ¹Ç ÙÇ­çá­óáí. ѳñ­Ï³­íáñ ¿ áõ­ ï»É Ýáõé, ÍÇ­ñ³Ý ϳ٠ÍÇ­ñ³­Ý³­ãÇñ, ¹»ÕÓ, ¹¹áõÙ, Ñݹϳ­Ó³­í³ñ, ÓÏÝ»­Õ»Ý, Ù³­Õ³­ ¹³­Ýáë Ï³Ù ï³­í³­ñÇ ÉÛ³ñ¹: ºñ­µ»ÙÝ ³Ýù­ÝáõÃ­Û³Ý å³ï­×³é ¿ ¹³é­ÝáõÙ ³ñ­Û³Ý ó³Íñ ×Ýßáõ­ÙÁ. Ù³ñÙ­ÝÇ í»ñ­çáõÛíݻ­ñÇÝ ³ñ­Ûáõ­ÝÁ ¹Åí³ñ ¿ Ù³­ï³­ ϳ­ñ³ñ­íáõÙ. ¹ñ³Ýù ëÏëáõÙ »Ý ë³é­ã»É, ¢ ùáõÝÝ Çë­å³é ³Ý­Ñ»­ï³­ÝáõÙ ¿: ÜÙ³Ý ¹»å­ù»­ñáõ٠ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ áï­ù»ñÝ ÁÝÏÕ­Ù»É ï³ù çñÇ Ù»ç (38-40 ³ë­ïǭ׳Ý) ¢ ³Ý­ÙÇ­ ç³­å»ë å³é­Ï»É ùÝ»­Éáõ:

º­Ã» í»­ñáÝß­Û³É ï³ñ­µ»­ñ³Ï­Ý»­ñÇó áñ¢¿ Ù»­ÏÁ Ó»½ ãÇ Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³­ ÝáõÙ, ϳ­ñáÕ »ù û·ï­í»É ÙÇ ù³­ÝÇ Åá­ Õáíñ­¹³­Ï³Ý µ³­Õ³¹­ñ³­ïáÙ­ë»­ñÇó:

ØÇ µ³­Å³Ï ï³ù Ù»Õ­ñ³­çáõñ ËÙ»É ùÝ»­Éáõó ³­é³ç ϳ٠ùÝÇó 1 ų٠³­é³ç ï³ù Éá­·³Ýù ÁÝ­¹áõ­Ý»É: øÝÇó ³­é³ç Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ ã³­÷³­íáñ ë³­é»ó­Ý»É. »ñµ ÙÇ ÷áùñ ë³­é³Í Ù³ñ­ ÙÇ­ÝÁ ѳÛïÝ­íáõÙ ¿ ï³ù ³Ý­ÏáÕ­ÝáõÙ, ùáõÝÝ ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë ï³­ÝáõÙ ¿: º­ñÇ­óáõ­ÏÇ Í³­ÕÇÏ­Ý»­ñÇ, ³­Ý³­Ýáõ­ËÇ ï»ñ¢Ý»­ñÇ ¢ ϳï­í³­Ëá­ïÇ ³ñ­Ù³ï­Ý»­ñÇ Ñ³­í³­ë³ñ ù³­Ý³­ÏÇ Ë³é­Ýáõñ­¹Çó ÙÇ ×³­ßÇ ·¹³É í»ñó­Ý»É ¢ 10 ñáå» ç­ñáõÙ »­÷»­Éáõó Ñ»­ïá ËÙ»É ùÝÇó ³­é³ç: ²Ýù­ÝáõÃ­Û³Ý ¹»Ù ³Û­ÉÁÝï­ñ³Ý­ ù³­ÛÇÝ ï³ñ­µ»­ñ³Ï ¿ ݳ¢ ÇÝù­Ý³­ Ý»ñßÝ­ãáõ­ÙÁ, »ñµ ëÏëáõÙ »ù Ó»½ ïñ³­ Ù³¹­ñ»É, áñ Ó»ñ Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ ëÏë»É ¿ ï³­ù³­Ý³É ¢ ͳݭñ³­Ý³É í»ñ­çáõÛíݻ­ ñÇó ëÏë³Í ÙÇÝ㢠·Éáõ­ËÁ:

4

31

ÐÇí³Ý¹³ÍÇÝ ¿

²­É»ñ­·Ç³­ÛÇó

ÙÇÝ㢠ѳ߭ٳݭ¹³­ÙáõíÛáõÝ

º

­ » ºñ¢³­ÝáõÙ 1986-ÇÝ Ù»Ï ßÝãÇÝ Ã µ³­ÅÇÝ ÁÝÏ­ÝáÕ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ û·­ï³­ ·áñÍ­Ù³Ý Ï³­Ý³ã ï³­ñ³Í­ùÁ (³Û­ ·Ç, åáõ­ñ³Ï ¢ ³Ý­ï³­é³­åáõ­ñ³Ï) 12,5 ­ù³é. Ù»ïñ ¿ »­Õ»É, ³­å³ 2003-Çݪ ÁÝ­ ¹³­Ù»­ÝÁ 4,9, ³Û­ëÇÝùݪ ³­í»­ÉÇ ù³Ý 60%áí 峭ϳë: ²Û­ëûñ Ç­ñ³­íǭ׳ÏÝ ¿É ³­í»­ ÉÇ ³­Ñ³­íáñ ¿, ù³Ý­½Ç 2003-Çó Ñ»­ïá ¿É Ù³Û­ñ³­ù³­Õ³­ùáõÙ ß³­ñáõ­Ý³Ï­í»É ¿ ϳ­Ý³ã ï³­ñ³Íù­Ý»­ñÇ áãÝ­ã³­óáõ­ÙÁª ëñ׳­ñ³Ý­Ý»ñ, é»ë­ïá­ñ³Ý­Ý»ñ, ߻ݭù»ñ ¢ ³ÛÉ ßÇ­ÝáõíÛáõÝ­ Ý»ñ ϳ­éáõ­ó»­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí: Ødz­Å³­Ù³­Ý³Ï Ýϳ­ï»Ýù, áñ ³Ý­ó³Í 5 ï³­ñáõÙ ß³ï ïÝÏÇ­Ý»ñ å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ ã»Ý á­éá·­í»É, ÇëÏ ÙÇ ß³ñù ï»­Õ»­ñáõÙ áõÕ­ Õ³­ÏÇ µ³Ë­ïÇ ùÙ³­Ñ³­×áõÛ­ùÇÝ »Ý ÃáÕÝ­í»É, ãá­ñ³­ó»É, Ïáïñ­í»É... Øݳ­ó³Í, ããá­ñ³­ó³Í ïÝÏÇ­Ý»ñÝ ¿É Ç­ñ»Ýó ϳ­Ý³ã Ù³­Ï»­ñ»­ëáí, áñ­å»ë ºñ¢³­ÝÇ Ï³­Ý³ã Ãá­ù»ñ, ³­é³ÛÅÙ ã»Ý ϳ­ñáÕ ÷á­Ë³­ñÇ­Ý»É áãÝ­ã³ó­í³Í ͳ­

سۭñ³­ù³­Õ³­ùáõÙ ß³­ ñáõ­Ý³Ï­íáõÙ ¿ ϳ­Ý³ã ï³­ñ³Íù­Ý»­ñÇ áãÝ­ã³­ óáõ­ÙÁª ëñ׳­ñ³Ý­Ý»ñ, é»ë­ïá­ñ³Ý­Ý»ñ ¢ ³ÛÉ ßÇ­ÝáõíÛáõÝ­Ý»ñ ϳ­éáõ­ ó»­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí:

32

4

é»­ñÇÝ, áñ ï³ë­Ý³Ù­Û³Ï­Ý»­ñÇ í³­Õ»­Ùáõí ÛáõÝ áõ­Ý»ÇÝ áõ Ù»­Í³­ë³­Õ³ñà ¿ÇÝ: ²­í»­ÉÇÝ. í»­ñÁ µ»ñ­í³Í Ãí»ñÝ ³Ù­µáÕ­ çáõí۳ٵ ã»Ý ³ñ­ï³­Ñ³Û­ïáõÙ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý Ï³­Ý³ã ï³­ñ³Íù­Ý»­ñÇ ³­Õ»­ï³­ÉÇ Ïñ׳ï­Ù³Ý å³ï­Ï»­ñÁ, ù³­ÝÇ áñ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ »Ý ³Û¹ ï³­ñ³Íù­Ý»­ñÁ Ù»Ï ßÝãÇ Ñ³ß­íáí, ³Û­ëÇÝùݪ Ù³Û­ñ³­ù³­Õ³­ ùÇ µÝ³Ï­ãáõíÛáõÝÁ Ù»Ï ÃíÇ íñ³ µ³­Å³­ Ý»­Éáõó Ñ»­ïá Ýñ³Ý­óÇó Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõ­ñÇ Ñ³ß­íáí ëï³ó­í³Í ï³­ñ³Í­ùÁ: ØÇÝã­¹»é ѳݭñ³­Ñ³Ûï ¿, áñ ï³­ñÇ­Ý»ñ ß³­ñáõ­Ý³Ï­ í³Í ³ñ­ï³­·³Õ­ÃÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí 2003-ÇÝ Ù³Û­ñ³­ù³­Õ³­ùÇ µÝ³Ï­ãáõíÛáõ­ÝÁ, 1986-Ç Ñ³­Ù»­Ù³ï ¿³­å»ë Ïñ׳ï­í³Í ¿ñ: º­Ã» Ù³ñ­¹ÇÏ ·Ý³­ó³Í ãÉÇ­Ý»ÇÝ, ³­å³ Ù»Ï ßÝãÇ Ñ³ß­íáí ϳ­Ý³ã ï³­ñ³Íù­Ý»­ñÇ Ù³­Ï»­ ñ»­ëÁ ß³ï ³­í»­ÉÇ ÷áùñ ÏÉÇ­Ý»ñ: »ñ¢ë­ ³­í»­Éáñ¹ ¿ ³­ë»É, áñ áãÝ­ã³ó­í³Í ͳ­é»­ñÁ, Ã÷»­ñÁ, ·³­½áÝ­Ý»­ñÁ áã ÙdzÛÝ ÃÃí³­ÍÇÝ áõ ½á­íáõíÛáõÝ ¿ÇÝ å³ñ·¢áõÙ, ³ÛÉ¢ ºñ¢³­ ÝÇ ÷áß»ÏáõÉÝ»ñÝ ¿ÇÝ: º­Õ³í ÙÇ å³Ñ, »ñµ ÝáõÛ­ÝÇëÏ å³ß­ïá­Ý³­Ï³Ý ï»­Õ»­Ï³ï­ íáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³­Ó³ÛÝ ÷á­ßáõ ËïáõíÛáõ­ ÝÁ ºñ¢³ÝáõÙ 3,8 ³Ý­·³Ù ·»ñ³½³Ýó»ó ÃáõÛɳïñ»ÉÇ ë³ÑÙ³ÝÁ: Àëï ÐÐ ­¶ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³½·³ÛÇÝ ³Ï³¹»ÙdzÛÇ ¿­Ïá­Éá­·³­Ýááë­ý»­ñ³­ÛÇÝ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ï»Ýï­ñá­ÝÇ ïÝû­ ñ»Ý, »ñÏ­ñ³­µ³­Ý³­Ï³Ý ·Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ

ºñ¢³ÝáõÙ ÷áßáõ ËïáõÃÛáõÝÝ ³ÝÑ³Ù»Ù³ï ·»ñ³½³ÝóáõÙ ¿ ÃáõÛɳïñ»ÉÇ ë³ÑÙ³ÝÁ ¢ ѳݭ·»ó­ ÝáõÙ ÙÇ ³ÛÝ­åÇ­ëÇ ³­Ñ³­íáñ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõí۳Ý, ÇÝã­åÇ­ëÇÝ ³­É»ñ­·Ç³Ý ¿:

ÜÛáõÃÁª ²ñ­Ãáõñ Ðáí­Ñ³Ý­ÝÇë­Û³ÝÇ

¹áÏ­ïáñ ²ñ­Ù»Ý ê³­Õ³­Ã»É­Û³­ÝǪ 20052006Ã.Ã. ÓÙé³Ý Áݭóó­ùáõÙ Ç­ñ»Ýó ϳ­ï³­ñ³Í áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó å³ñ½­í»É ¿, áñ »ñ¢³­ÝáõÙ Ù»Ï ù³é. ÏÙ ï³ñ³ÍùÇ íñ³ Ýë­ï»É ¿ 38 Ï· ­÷á­ßÇ: ºí 볪 ÓÙé³­ÝÁ: Æ­ñ³­íǭ׳­ÏÁ µ³ñ­íáù 㿠ݳ¢ ÑÇ­Ù³: ä³ß­ïá­Ý³­Ï³Ý ¢ û­ñÇ ï»­ Õ»­Ï³ï­íáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³­Ó³Ûݪ Ù³Û­ñ³­ù³­ Õ³­ùÇ ÙÃÝá­Éáñ­ïáõÙ ÷á­ßÇÝ ë³Ñ­Ù³­Ý³­ÛÇÝ Ãáõۭɳï­ñ»­ÉÇ ËïáõíÛáõ­ÝÁ ·»­ñ³­½³Ý­óáõÙ ¿ »ñ­Ïáõ ³Ý­·³Ù, û¢ ³Ý­½»Ý ³ã­ùáí ¿É ï»­ ë³­Ý»ÉÇ ¿, áñ ºñ¢³­ÝÇ Ï»Ýï­ñá­ÝáõÙ ÷á­ßáõ ·»­ñ³­½³Ý­óáõ­ÙÁ ß³ï ³­í»­ÉÇÝ ¿: ´Ý³­å³Ñ­å³­ÝáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³­ñáõí Û³Ý å³ß­ïá­Ý³­Ï³Ý ï»­Õ»­Ï³ï­íáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³­Ó³Ûݪ »­Ã» ºñ¢³­ÝÇ ÙÃÝá­Éáñ­ïáõÙ 2002-ÇÝ ³­½á­ïÇ »ñ­Ïûù­ëÇ­¹Ç ¢ ÍÍÙµÇ »ñ­Ïûù­ëÇ­¹Ç å³­ñáõ­Ý³­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ë³Ñ­Ù³­Ý³­ÛÇÝ Ãáõۭɳï­ñ»­ÉÇ ËïáõíÛáõ­ÝÁ ·»­ñ³­½³Ý­ó»É »Ý 2,2³Ý­·³Ù, ³­å³ 2005 -ÇÝ ³­½á­ïÇ »ñ­Ïûë­ùÇ­¹Ç å³­ñáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­

ÐÇí³Ý¹³ÍÇÝ ¿ 2005-2006Ãà ÓÙé³Ý Áݭóó­ùáõÙ »ñ¢³­ÝáõÙ Ù»Ï ù³é. ÏÙ ï³ñ³ÍùÇ íñ³ Ýë­ï»É ¿ 38 Ï· ­÷á­ßÇ: ÝÁ êÂÊ-Ý ·»­ñ³­½³Ý­ó»É ¿ 2,8, ÇëÏ ÍÍÙµÇ »ñ­Ïûù­ëÇ­¹Ç å³­ñáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁª 2,4 ³Ý­ ·³Ù: 䳭ﳭѳ­Ï³Ý ã¿, áñ ³Ûë Ñá¹­í³­ÍáõÙ ÷á­ßáõó µ³­óÇ Ýß»­óÇÝù ݳ¢ ÍÍÙµÇ ¢ ³­½á­ïÇ »ñ­Ïûù­ëǹ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ: ÊݹÇñÝ ³ÛÝ ¿, áñ ¹ñ³Ýù ÝáõÛÝ­å»ë Ç­ñ»Ýó ¹»ñÝ áõ­Ý»Ý ³­É»ñ­·Ç³­Ý»­ñáí ÑÇ­í³Ý­¹³­ó³­Íáõí Û³Ý ³­×Ç Ñ³ñ­óáõÙ: Àëï ÐЭ ²Ü ³­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý ³½­·³­ÛÇÝ ÇÝë­ïÇ­ïáõ­ïÇ ÏÉÇ­Ýǭϳ­Ï³Ý ³­É»ñ­·³­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý ³Ù­µÇá­ÝÇ í³­ñÇã, ѳݭñ³­å»­ïáõÃ­Û³Ý ·É˳­ íáñ ³­É»ñ­·³­µ³Ý, µÅßϳ­Ï³Ý ·Ç­ïáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹áÏ­ïáñ, åñá­ý»­ëáñ ì³ñ­¹³Ý ²­ÏáõÝ­óǪ ³­É»ñ­·»Ý­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ·ïÝíáõÙ »Ý û­¹áõÙ, áñ­å»ë½Ç ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ³­é³­ç³ó­Ý»Ý, å»ïù ¿ Ý»ñÍÍ­í»Ý Ù³ñ­¹áõ ûñ­ ·³­ÝǽÙ: Üñ³ ѳ­í³ëï­Ù³Ùµª Ù³ñ­¹áõ ßÝãáõ­Õáõ Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³ÝÃÝ áõ­ÝÇ å³ßï­ å³­Ý³­Ï³Ý Ù»Í áõ­Ý³­ÏáõíÛáõÝ, 볭ϳÛÝ ³Û¹ áõ­Ý³­ÏáõíÛáõÝÝ ÁÝÏ­ÝáõÙ ¿ ÍÍÙµÇ »ñ­Ïûù­ëÇ­¹Ç ¢ ³­½á­ïÇ »ñ­Ïûù­ëÇ­¹Ç å³ï­ ׳­éáí: ºñ¢³­ÝáõÙ ³Û¹ ·³­½»ñÝ ³ñ­ï³­ ½³­ïáõÙ »Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ³í­ïáï­ñ³Ýë­ åáñ­ï³­ÛÇÝ ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ: -ÌÍÙµÇ ¢ ³­½á­ïÇ »ñ­Ïûù­ëǹ­Ý»­ñÁ Ù»­ ͳó­ÝáõÙ »Ý ѳ­í³­Ý³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ, áñ ÷á­ßáõ Ù»ç »­Õ³Í ³­É»ñ­·»Ý­Ý»­ñÁ, ÷á­ßáï ù³­Õ³­ùÇ ÷á­ßáõ Ù»ç »­Õ³Í µ³½­Ù³­½³Ý ÝÛáõ­Ã»­ñÇó á­ñáß­Ý»­ñÁ Ý»ñÍÍ­í»Ý Ý»ñë, ³­ë³ó ì. ²­ÏáõÝ­óÁ: - ²Û¹ ·³­½»­ñÁ µ³ñÓ­ ñ³ó­ÝáõÙ »Ý Éáñ­Ó³­Ã³Õ³Ý­ÃÇ Ã³­÷³Ý­ ó»­ÉÇáõíÛáõ­ÝÁ, ¢ Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³ÝÃÝ ³ÛÉ¢ë­ áõ­Ý³Ï ãÇ ÉÇ­ÝáõÙ å³ï­Ý»­ß»­Éáõ ³­É»ñ­·»Ý­Ý»­ñÇ Ã³÷³ÝóáõÙÁ: ¸ñ³Ýù Ý»ñÍÍ­íáõÙ »Ý, ¢ »­Ã» ϳ ³­É»ñ­·ÇÏ Ý³­Ë³ï­ñ³­ Ù³¹ñ­í³­ÍáõíÛáõÝ (¹Ç­Ù³¹­ñá­Õ³­Ï³­Ýáõí Û³Ý, ѳñ­Ù³ñ­íá­Õ³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý å³­Ï³ë ¢ ³ÛÉÝ) ïíÛ³É ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ, ëÏëíáõÙ ¿

³­É»ñ­·ÇÏ ·»ñ½­·³Û­ÝáõÃ­Û³Ý ½³ñ­·³­óáõ­ÙÁ, ÇëÏ Ñ»­ïá ³ñ­¹»Ýª ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ: Ø»ñ ù³­Õ³­ùÁ, »­Ã» ÷áùñ-ÇÝã ùÝݳ­¹³­ï³­µ³ñ Ùá­ï»­Ý³Ýù Ù»ñ ³å­ñ»­É³­Ï»ñ­åÇÝ, ÝÇë­ ïáõ­Ï³­óÇÝ, ³ß­Ë³ñ­ÑÇ ³­Ù»­Ý³÷á­ßáï ù³­ Õ³ù­Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿: âݳ­Û³Í ¹ñ³Ýª á­Ù³Ýù ѳ­×á­Û³­Ý³­Éáõ ѳ­Ù³ñ »ñ­µ»ÙÝ ³éÇÃÁ µ³ó ã»Ý ÃáÕÝáõÙ ³ë»Éáõ, û ºñ¢³ÝÝ ³ß­Ë³ñ­ÑÇ É³­í³­·áõÛÝ ù³­Õ³ùÝ ¿: ²å­ßáõÙ »Ù: ²ß­Ë³ñ­ÑÇ É³­í³­·áõÛÝ ù³­Õ³ù ÉÇ­Ý»­ Éáõó, ó³­íáù, ºñ¢³ÝÁ ß³¯ï­¿ Ñ»­éáõ: ºñ¢³­ÝáõÙ ³Ûë­å»ë Ùdzݭ·³­ÙÇó, µáõéÝ Ã³­÷áí ϳ­ï³ñ­íáÕ ßǭݳ­ñ³­ñáõí Ûáõ­ÝÁ, ǭѳñ­Ï», µ³ñÓ­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ ÷á­ßáõ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÝ û¹áõÙ: Àëï ·É˳­ íáñ ³­É»ñ­·³­µ³­ÝǪ Ù³Û­ñ³­ù³­Õ³­ùáõÙ ßǭݳ­ñ³­ñáõíÛáõÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ÝáÕ ß³ï ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ ¢ ³Ý­ÓÇÝù ù³­Õ³­ù³­ ßǭݳ­Ï³Ý ¢ ¿­Ïá­É᭷dz­Ï³Ý Ýáñ­Ù»­ñÇó, 峭ѳÝç­Ý»­ñÇó µËáÕ áñ¢¿ ÙÇ­çáó ã»Ý Ó»é­Ý³ñ­ÏáõÙ, áñ­å»ë­½Ç ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³Ï­ íÇ ÷á­ßáõ ³ñ­ï³­Ý»­ïáõ­ÙÁ ßñ糭ϳ ÙÇ­ ç³­í³Ûñ: º­Ã» ßǭݳ­ñ³­ñ³­Ï³Ý ÷áßáõó (ó»­Ù»Ý­ïÇó, ·³­çÇó ¢ ³ÛÉÝ) Ù³ñ¹Ý ³­É»ñ­·Ç³­Ûáí ÑÇ­í³Ý­¹³­ÝáõÙ ¿, ³­å³, ·Çï­ Ý³­Ï³­ÝÇ Ñ³­í³ëï­Ù³Ùµª áñ¢¿ Ï»ñå Ñݳñ³íáñ ã¿ å³ñ½»É, áñ ³­É»ñ­·Ç³Ý ³­é³­ç³­ó»É ¿ Ñ»Ýó ó»­Ù»Ý­ïÇó ϳ٠·³­çÇó: ØÇÝã­¹»é Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý ·ñ³­Ï³­Ýáõí Û³Ý Ù»ç Ñëï³Ï Ýßí³Í ¿, áñ ó»­Ù»Ý­ïÇ ÷á­ßÇÝ, ßǭݳ­ñ³­ñ³­Ï³Ý ÷á­ßáõ Ù»ç ³éϳ ýïá­ñÇ Ùdz­óáõíÛáõÝ­Ý»­ñÝ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ »Ý ³­É»ñ­·Ç³: ÆÝã í»­ñ³­µ»­ñáõÙ ¿ ³Ý­ë³ñù íǭ׳­ÏáõÙ ß³­Ñ³­·áñÍ­íáÕ ³í­ïáï­ñ³Ýë­åáñ­ï³­ ÛÇÝ ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇó í»­ñá­ÑÇß­Û³É Ãáõ­Ý³­íáñ ·³­½»­ñÇ ³ñ­ï³­Ý»­ïáõÙ­Ý»­ñÇÝ, êÂÊ-­Ý»­ ñÇÝ, ¹ñ³Ýó ·»­ñ³­½³Ýó­Ù³Ý ÷³ë­ï»­ñÇÝ, ·É˳­íáñ ³­É»ñ­·³­µ³ÝÝ Ç­ñ³­í³­óÇá­ñ»Ý ùÝݳ­¹³­ïáõÙ, Ù»­Õ³¹­ñáõÙ ¿ å»­ï³­ Ï³Ý Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý Ù³ñ­ÙÇÝ­Ý»­ñÇÝ (ݳ˭ÏÇ­ÝáõÙª ÐЭ áë­ïǭϳ­ÝáõÃ­Û³Ý å»­ ï³í­ïá­ï»ë­ãáõÃ­Û³Ý í³ñ­ãáõí۳­ÝÁ, ³ÛÅÙª ÐÐ ´­Ý³­å³Ñ­å³­ÝáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³­ñáõí Û³­ÝÁ): ì»ñ­çÇÝë ݳ¢ ³í­ïáï­ñ³Ýë­åáñ­ ï³­ÛÇÝ ³ñ­ï³­Ý»­ïáõÙ­Ý»­ñÇ ³­éáõ­Ùáí ¿ å³ñ­ï³­íáñ í»­ñ³Ñë­Ïá­ÕáõíÛáõÝ Ç­ñ³­Ï³­ ݳó­Ý»É, 볭ϳÛÝ ³­é³ÛÅÙ ³Ïݭѳۭïá­ñ»Ý û­ñ³­ÝáõÙ ¿ Çñ å³ñ­ï³­Ï³­ÝáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ï³­ï³ñ­Ù³Ý ѳñ­óáõÙ:

4

33

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ

²­É»ñ­·Ç³ 21-ñ¹ ­¹³­ñÇ ³­Ù»­Ý³­ï³­ñ³Í­í³Í ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ, á­ñáí ï³­é³­åáõÙ ¿ »ñÏ­ñ³·Ý­¹Ç Ûáõ­ñ³­ ù³Ýã­Ûáõñ »ñ­ñáñ¹ µÝ³­ÏÇ­ãÁ, ³­É»ñ­·Ç³Ý ¿: ÜÛáõÃÁª ê³Ã»ÝÇÏ ØÏñïãÛ³ÝÇ Èáõë³ÝϳñÁª ºÕdz Ü»ñë»ëÛ³ÝÇ

ñ³­ñ³­Ï³Ý ÷á­ßáõó øñÇë­ïǭݳ ³­é³­ç³­æ³­Ù³É­Û³­Ý óáÕ) ³­É»ñ­§¾­ñ»­µáõ­ÝǦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ ñá­ÝÇ ³­É»ñ­·á­É᭷dz­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ ·Ç³­Ý»ñ: í³ñÇã àñ­ù³Ý ¿É ½³ñ­Ù³­Ý³­ÉÇ »ñ­Ï³­ÛáõÙë ³Ù­µáÕç ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ ¿ª ³­É»­·Ç³­ÛÇ å³ï­×³é ϳ­ñáÕ »Ý ¹³é­ ³­É»ñ­·Ç³Ý ¹Çï­íáõÙ ¿ áñ­å»ë Ý³É ³Ý­Ïáխݳ­ÛÇÝ µáõñ¹Ý áõ ÷»­ïáõ­ñÁ: ¿­åÇ­¹»­ÙÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ: ²ÛÝ ²­é³Ýӭݳó­íáõÙ »Ý ݳ¢ í³­ñ³­Ï³­ÛÇÝ Ñáõ­Ý³­ñ»Ý §³­Éáë¦ µ³­éÇó ¿, á­ñÁ Ýß³­Ý³­ ³­É»ñ­·»Ý­Ý»ñ, á­ñáÝù µñáÝ­ËÇ³É ³ëíٳ­ ÏáõÙ ¿ §áõ­ñÇߦ, ¢ Ç­ñ»­ÝÇó Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ ÛÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý å³ï­×³é »Ý: Î³Ý Í³Õ­ ¿ ï³ñ­µ»ñ ³­É»ñ­·»Ý­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ ûñ­ ϳ­÷á­ßáõ ³­É»ñ­·Ç³­Ý»ñ, á­ñáÝù µñáÝ­ËÇ³É ·³­Ýǽ­ÙÇ Ûáõ­ñ³­Ñ³­ïáõÏ ³ñ­Ó³­·³Ý­ùÁ: γ ³­ïá­åÇÏ ³ëíٳ­ÛÇ, ë»­½á­Ý³­ÛÇÝ ³­É»ñ­·ÇÏ Ùáï 6000 å³ï­×³é, áñ ϳ­ñáÕ ¿ ³­É»ñ­é»­ÝÇï­Ý»­ñÇ Ó­¢áí »Ý ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­íáõÙ, ·Ç³ ³­é³­ç³ó­Ý»É: ¸ñ³Ýù µÅÇßÏ­Ý»­ñÁ Ùdz­ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ »Ý ë»­½á­Ý³­ÛÇÝ ¹»ñ­Ù³­ïÇï` íá­ñáõÙ »Ý ï³ñ­µ»ñ ËÙµ»­ñáõÙ` ³­é³Ýӭٳ߭ϳ­µáñµ: ÆÝã­å»ë ï»­Õ»­Ï³­ÝáõÙ »Ýù ݳó­Ý»­Éáí ëÝݹ³­ÛÇÝ, ¹»­Õá­ñ³Û­ù³­ÛÇÝ, Ù³ë­Ý³­·»­ïÇóª µÝ³Ï­ãáõÃ­Û³Ý ½·³­ÉÇ Ù³­ ϻݭó³­Õ³­ÛÇÝ, ¿­åÇ­¹»ñ­Ù³É (ϻݭ¹³­Ý³­Ï³Ý, ëÁ ãÇ å³ï­Ï»­ñ³ó­ÝáõÙ, áñ µñáÝ­ËÇ³É ·ñ³­¹³­ñ³­Ý³­ÛÇÝ, ϻݭó³­Õ³­ÛÇÝ, ßǭݳ­ ³ëÃ­Ù³Ý ½áõï ³­É»ñ­·ÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¿, ¹ñ³ ³­é³­ç³ó­Ù³Ý Ù»­Ë³­Ýǽ٭ݻñÝ áõ å³ï­×³é­Ý»­ñÁ ½áõï ³­É»ñ­·ÇÏ »Ý: î³ñ­ γ Ùáï 6000 å³ï­ µ»ñ ³­É»ñ­·»Ý­Ý»­ñÇó ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ åñ᭠׳é, áñ ϳ­ñáÕ ¿ ³­É»ñ­ó»ë­Ý»ñ »Ý ³­é³­ç³­ÝáõÙ, ³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ ·Ç³ ³­é³­ç³ó­Ý»É, »Ý µÇá­É᭷dz­Ï³Ý ³ÛÝ­åÇ­ëÇ ³Ï­ïÇí ÝÛáõ­ ³Û¹ ÃíáõÙª ëÝݹ³­ÛÇÝ, ûñ, á­ñáÝù ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ »Ý µñáÝË­Ý»­ ñÇ Ùϳݭݻ­ñÇ ë»Õ­ÙáõÙ, Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ ¹»­Õá­ñ³Û­ù³­ÛÇÝ, ϻݭ ³Û­ïáõó ¢ ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­í³Í Éáñ­Ó³ñ­ï³¹­ ó³­Õ³­ÛÇÝ, ¿­åÇ­¹»ñ­Ù³É ñáõíÛáõÝ, á­ñáÝù ¢ µñáÝ­ËÇ³É ³ëíٳ­ÛÇ ³­É»ñ­·Ç³­Ý»ñ: ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ·³Ý­·³ï­Ý»ñÝ »Ý: ²­É»ñ­·Ç³

Ü

34

4

ϳ­ñáÕ ¿ ³­é³­ç³­Ý³É Ù»­ï³Õ­Ý»­ñÇ Ñ»ï ß÷áõ­ÙÇó, µÝ³­Ï³Ý áõ ³ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³Ý ½³ñ­¹»­ñÇó, ÝáõÛ­ÝÇëÏ µáõÅ­Ù³Ý Ýå³­ï³­Ïáí û·­ï³­·áñÍ­íáÕ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇó: ÆÝã­å»ë å³ñ­½»­óÇÝùª г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ³­É»ñ­·Ç³­ÛÇ µáõÅ­Ù³Ý áõ ϳݭ˳ñ­·»É­Ù³Ý ³­é³­ç³­íáñ ¿ ¾­ñ»­µáõ­ÝÇ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ ñá­ÝÇ ³­É»ñ­·á­É᭷dz­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÁ: ²ÛÝ ÑÇ٭ݳ¹ñ­í»É ¿ 1986 Ãí³­Ï³­ÝÇÝ, Ý»ñ­ ϳ­ÛáõÙë Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ÝáõÙ ¿ ¹Ç³·­Ýáë­ïÇÏ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ, á­ñáÝù ³­é³ÛÅÙ ÙdzÏÝ »Ý г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ: ²Ûë­ï»Õ Ûáõ­ñ³­ ù³Ýã­Ûáõñ ³­ÙÇë ëï³­óÇá­Ý³ñ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ ñáõÙ ÙÇ­çÇ­ÝÁ 35 ³Û­ó»­Éáõ ¿ ëå³­ë³ñ­ÏíáõÙ: λÝï­ñá­ÝÇ í³­ñÇã øñÇë­ïǭݳ 泭ٳɭ۳­ ÝÇ Ñ»ï ½ñáõÛ­óÇ ÁÝóóùáõÙ å³ñ½­í»ó, áñ ³­É»ñ­·Ç³­ÛÇ µáõÅ­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ Ù»ñ û­ñ»­ñáõÙ ³­Ù»­Ý³³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ÑáõÝ­ ·³­ñ³­Ï³Ý ѳݭñ³­Ñ³Ûï §¾­·Çë¦ ÁÝ­Ï»­ ñáõÃ­Û³Ý §ä³ñ­É³­½Çݦ ¹»ÕÝ ¿, ¢ Ñ»Ýó Çñ Ñ»ï ¿É ÷áñ­Ó»­óÇÝù å³ñ­½»Éª áñ±Ý­¿ ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÇ ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõ­ÝÁ: -²­É»ñ­·Ç³­ÛÇ ¹»å­ùáõÙ §ä³ñ­É³­½ÇÝݦ Ç­ñáù ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó ¿, ù³­ÝÇ áñ ³ÛÝ ÏÇ­ñ³­é»­ÉÇ ¿ ¢° ³­É»ñ­·Ç³­ÛÇ ëñ³ó­ Ù³Ý ¹»å­ù»­ñáõÙ, ¢° ùñá­ÝÇÏ íǭ׳­ÏáõÙ: ²­É»ñ­·Ç³­ÛÇ ¹»å­ùáõÙ »ñ­µ»ÙÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ß­ ïáõíÛáõÝ Ï³ ¹»­Õá­ñ³ÛùÝ û·­ï³­·áñ­Í»É »ñ­Ï³ñ ų­Ù³­Ý³Ï: ê³ ³ÛÝ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáóÝ ¿, á­ñÁ Ù»Ýù ϳ­ñáÕ »Ýù »ñ­Ï³ñ ų­Ù³­

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ Ý³Ï Ýß³­Ý³­Ï»É ¢ íëï³Ñ ÉÇ­Ý»É, áñ íݳ­ 볭ϳñ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ­Ý»ñ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ ãÇ ÏñÇ: γ ݳ¢ ÙÇ ×ßÙ³ñ­ïáõíÛáõÝ, áñ ѳ­Ï³³­É»ñ­·ÇÏ ¹»Õ­ÙÇ­çá­óÁ »ñ­Ï³ñ ų­Ù³­ Ý³Ï û·­ï³­·áñ­Í»É ãÇ Ï³­ñ»­ÉÇ, ù³­ÝÇ áñ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ ëÏëáõÙ ¿ Áݭﻭɳ­Ý³É, ¢ ¹»­ ÕÇ Ýϳï­Ù³Ùµ ½·³ÛáõÝáõíÛáõ­ÝÁ Ïá­ñáõÙ ¿: 곭ϳÛÝ §ä³ñ­É³­½ÇÝǦ ¹»å­ùáõÙ Ù»Ýù ³Û¹ ËݹǭñÁ ã»Ýù áõ­Ý»­ó»É: Üß³­Ý³­Ï»É »Ýù ÝáõÛ­ÝÇëÏ Í³Û­ñ³­Ñ»Õ ëáõñ íǭ׳ϭݻ­ñÇó ³Û­ó»­Éá­õÇÝ Ñ³­Ý»­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí: ¸»åù »Ýù áõ­Ý»­ó»É, »ñµ ÑÇ­í³Ý¹Ý ³Ù­µáÕç ï³ñ­í³ Áݭóó­ùáõÙ ëïÇå­í³Í ¿ »­Õ»É ÁÝ­¹áõ­Ý»É ¹»­ÕÁ: -гï­Ï³­å»ë á±ñ ­¹»å­ù»­ñáõÙ »ù ¸áõù ÏÇ­ñ³­éáõÙ ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ: -Ø»Ýù ³ÛÝ Ï³­ñáÕ »Ýù ÏÇ­ñ³­é»É µ³½­ Ù³­ÃÇí ¹»å­ù»­ñáõÙ, ³Û­ëÇÝùݪ ³ÛÝ ÑÇ٭ݳ­ Ï³Ý ³­É»ñ­·Ç³­Ý»­ñÇ ï»­ë³Ï­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ï³­ñ³Í­í³Í »Ý, Ù»Ýù ϳ­ñá­Õ³­ó»É »Ýù µáõ­Å»É: ÜáõÛ­ÝÇëÏ §ä³ñ­É³­½Ç­ÝǦ ³ñ¹­ Ûáõ­Ý³­í»­ïáõÃ­Û³Ý í»­ñ³­µ»ñ­Û³É íǭ׳­ ϳ·­ñ³­Ï³Ý ïí۳ɭݻñ »Ýù ѳ­í³­ùáõÙ ¢ ·Ç­ï³­Ï³Ý ³ß­Ë³­ïáõíÛáõÝ »Ýù ݳ­Ë³­ å³ï­ñ³ë­ïáõÙ, û ÇÝã­å»ë ¿ ϳ­ñ»­ÉÇ ÏÇ­ ñ³­é»É ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ: ú·­ï³­·áñ­Í»É »Ýù ³­É»ñ­·ÇÏ ÏáÝ­ï³Ï­ï³­ÛÇÝ ¹»ñ­Ù³­ïÇï­Ý»­ ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï, á­ñÁ ¢ë ­ËÇëï ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­ í»ï ¿ »­Õ»É: â³­÷³­½³Ýó ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¿ ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ë»­½á­Ý³­ÛÇÝ ¢ ßáõñç­ï³ñ­Û³ é»­ÝÇï­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ: -à±ñÝ­ ¿ ³ÛÉ Ñ³­Ï³³­É»ñ­·ÇÏ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ §ä³ñ­É³­½ÇÝǦ ³­é³­í»­ÉáõíÛáõ­ÝÁ: -§ä³ñ­É³­½Ç­ÝÁ¦ ßßÙ³­ÍáõíÛáõÝ ãÇ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ, ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÁ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáóÝ û·­ï³­·áñ­Í»­Éáõ ¹»å­ùáõ٠ϳ­ñáÕ »Ý ·Ý³É ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇ, ѳ­×³­Ë»É ¹³­ë»­ñÇ: ²ÛÝ Ñ³­Ù³­ï»­Õ»­ÉÇ ¿ µá­Éáñ ï»­ë³­ÏÇ ëÝݹ³Ù­ ûñù­Ý»­ñÇ Ñ»ï, ÝáõÛ­ÝÇëÏ ½áõ­·³­Ñ»­é³­µ³ñ ³É­Ïá­Ñá­ÉÇ Ñ»ï ÏÇ­ñ³­éáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ËݹÇñ­Ý»ñ ã»Ýù áõ­Ý»­ó»É: Þ³ï ϳñ¢áñ ¿, áñ ëñïÇ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇ íñ³ ãÇ ³½­ ¹áõÙ, ù³­ÝÇ áñ Ù»ñ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÁ ÑÇ٭ݳ­ ϳ­Ýáõ٠ݳ¢ ï³­ñ»ó­Ý»ñ »Ý: ö³ë­ïá­ñ»Ý, áã ÙÇ ÏáÕ٭ݳ­ÏÇ ¿­ý»Ïï ã»Ýù Ýϳ­ïáõÙ: ²­Ù»­Ý³­Ï³ñ¢á­ñÁ Ï³Ë­í³­ÍáõíÛáõÝ ãÇ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ, ¹»­ÕÇ ÁÝ­¹áõ­Ýáõ­ÙÁ ¹³­¹³­ñ»ó­Ý»­ÉÇë ³­É»ñ­·Ç³Ý ãÇ í»­ñ³­Ï³Ý·Ý­íáõÙ: êá­ódz­É³­Ï³Ý Ý»ñ­Ï³­ÛÇë å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõ٠ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ Ù³ï­ã»­ÉÇ ¹»­Õá­ñ³Ûù, ë³ ¢ë

Ý­ß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ, Ù³­Ý³­í³Ý¹, »ñµ Ù»Ýù á­ñáß ¹»å­ù»­ñáõÙ å³ï­ñ³ëï­íáõÙ »Ýù ï³­ñÇ Ï³Ù ³­ÙÇë­Ý»ñ ß³­ñáõ­Ý³Ï Ýß³­ ݳ­Ï»É ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ: -¸»­ÕÇ Ýß³­Ý³Ï­Ù³Ý ¹»å­ùáõ٠ϳ±Ý ­ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³­ÏáõÙ­Ý»ñ: -àã, Ù»Ýù ¹»­ÕÁ Ýß³­Ý³­Ï»É ϳ­ñáÕ »Ýù µá­Éá­ñÇÝ: â³­÷³­µ³­ÅÇÝ­Ý»­ñÇ ï³ñ­µ»­ñáõí Û³Ùµª Ù»Ýù ³ÛÝ Ï³­ñáÕ »Ýù Ýß³­Ý³­Ï»É 6 ³Ù­ë³­Ï³­ÝÇó ëÏë³Í: ¸»­Õ³­ÙÇ­çáóÝ Áëï ¿áõÃ­Û³Ý ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³­ÏáõÙ­Ý»ñ ãáõ­ÝÇ, ëá­íá­ñ³­µ³ñ ³­ë»Ýù ùñá­ÝÇÏ ÉÛ³ñ­¹Ç ϳ٠ëñïÇ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»ñÝ ÇÝã-ÇÝã ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ ÏÇ­ñ³­é»­ÉÇë ѳݭ¹Ç­åáõÙ »Ý ë³Ñ­Ù³­ ݳ­÷³­ÏáõÙ­Ý»­ñÇ, 볭ϳÛÝ ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ÝÙ³Ý µ³Ý ãáõ­ÝÇ: ²ÛÝ ÏÇ­ñ³­é»­ÉÇ ¿ µá­Éáñ ¹»å­ù»­ñáõÙ, ù³­ÝÇ áñ §ä³ñ­É³­½Ç­ÝÁ¦ ãÇ Ñ³­Ù³ñ­íáõÙ ³ÛÝ ¹»­ÕÁ, á­ñÁ ϳ­ñáÕ ¿ µ³­ ó³­ë³­µ³ñ ³½­¹»É áñ¢¿ ûñ­·³Ý ѳ­Ù³­ ϳñ­·Ç íñ³: -γ­ñá±Õ­ ¿ §ä³ñ­É³­½Ç­ÝÁ¦ ݳ¨ ϳݭ ˳ñ­·»­ÉÇã ÙÇ­çáó ѳݭ¹Ç­ë³­Ý³É: -²­É»ñ­·Ç³­ÛÇ ß³ï ¹»å­ù»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ` ϳ­ñáÕ ¿: º­Ã» Ù³ñ­¹Á ·Ç­ïÇ, áñ ÇÝùÝ áõ­ Ý»­ÝáõÙ ¿ ë»­½á­Ý³­ÛÇÝ µÝáõÛ­ÃÇ ³­É»ñ­·ÇÏ é»­ÝÇï, ϳ٠á­ñá­ß³­ÏÇ ï³­ñ³­Í³ßñ­ç³Ý ٻϭݻ­ÉÁ, ³ß­Ë³­ï³Ýù ϳ­ï³­ñ»­ÉÁ ϳ­ ñáÕ ¿ ³­É»ñ­·Ç³­Ûáí áõ­Õ»Ïó­í»É, ³­å³ ×Çßï ¿ ϳݭ˳ñ­·»­É»­ÉÁ: ê³ Ñ³ï­Ï³­å»ë ³ñ­¹Ç³­Ï³Ý ¿ ·Ûáõ­Õ³­óÇ­Ý»­ñÇ Ñ³Ù³ñ` ·³ñ­Ý³­Ý³­ÛÇÝ Ñá­Õ³­·áñ­ÍáõÃ­Û³Ý Å³Ù³Ý³Ï: Ø»Ýù áõ­Ý»Ýù ݳ¢ ÝÙ³Ý ¹»å­ù»ñ, ¢ ß³ï ·Ûáõ­Õ³­óÇ­Ý»ñ Ç­ñ»Ýó ¹³ß­ï³­ÛÇÝ ³ß­Ë³­ ï³Ýù­Ý»­ñÁ ëÏë»­Éáõó á­ñá­ß³­ÏÇ Å³­Ù³­ ݳ­Ï³­Ñ³ï­í³Í ³­é³ç û·­ï³­·áñ­ÍáõÙ »Ý

êÛÝ ï³­ñ³Í­í³Í ³­É»ñ­·Ç³­Ý»­ñÇ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ï»­ë³Ï­Ý»­ñÁ ϳ­ñ»ÉÇ ¿ µáõ­Å»É §ä³ñɳ½ÇÝǦ ÙÇçáóáí: ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁª áñ­å»ë ϳݭ˳ñ­·»­ÉáÕ ³ñ¹­ Ûáõ­Ý³­í»ï ÙÇ­çáó: -ƱÝã ­·áñ­ÍÁÝ­Ã³ó ¿ ï»­ÕÇ áõ­Ý»­ÝáõÙ Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ¹»ÕÝ û·­ï³­·áñ­ Í»­ÉÇë: -²­É»ñ­·Ç³­ÛÇ ¹»å­ùáõÙ ÑÇë­ï³­ÙÇ­ÝÇ ¢ ³ÛÉ Ï»Ý­ë³­µ³­Ýá­ñ»Ý ³Ï­ïÇí ÝÛáõ­Ã»­ ñÇ å³ï­×³­éáí ·ñ·éíáõÙ »Ý H1 ¢ H2 é»­ó»å­ïáñ­Ý»­ñÁª ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ Ùϳ­ ݳ­ÛÇÝ É³ñ­í³­Íáõí۳Ý, ëå³½­ÙÇ íǭ׳­Ï ëï»ÕÍ»Éáí, ³Û­ïáõó, ó³Ý, ùá­ñÇ ½·³­óá­ÕáõíÛáõ­Ý ³é³ç³óÝ»Éáí: §ä³ñ­É³­½Ç­ÝÁ¦ ѳݷë­ï³ó­ÝáõÙ ¿ Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ ß»ñ­ïÁ, ѳ­ ÝáõÙ ¿ ɳñ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁª ³½¹»Éáí H1 ¢ H2 é»­ó»å­ïáñ­Ý»­ñÇ íñ³: §ä³ñ­É³­½Ç­ÝǦ ÏÇ­ñ³­éáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõ٠ϳݷ­Ý»ó­íáõÙ ¿ µÇá­É᭷dz­Ï³Ý ÝÛáõ­Ã»­ñÇ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ ³Û¹ é»­ó»å­ïáñ­Ý»­ñÇ íñ³` ϳݭ˻­ Éáí Ñ»­ï³­·³ ½³ñ­·³­óáõÙ­Ý»­ñÁ: -§ä³ñ­É³­½Ç­ÝÁ¦ í»ñç­Ý³­Ï³Ý µáõÅ­ Ù³Ý »­ñ³ß­ËÇù ϳ­ñá±Õ­¿ ѳ­Ù³ñ­í»É: -Î³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ, á­ñáÝù ùñá­ ÝÇÏ »Ý ¢ ų­Ù³­Ý³Ï ³é ų­Ù³­Ý³Ï ѳ­ ÏáõÙ »Ý áõ­Ý»­ÝáõÙ ÏñÏÝí»­Éáõ: ê³ ÙÇ­çáó ¿, á­ñáí ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ݳ­Ñ³Ý­çáõÙ ¿, ¢ ÑÇ­í³Ý­¹Á ¹³­¹³­ñáõÙ ¿ ï³­é³­å»É:

4

35

ÐǷǻݳ

²­Ð²­¼²Ü­¶àôØ ºÜ

Èܸº­ðÀ γñÙ­ñ³Í ¢ ³Û­ïáõó­í³Í Éݹ»ñ, ³ñ­Û³Ý Ñ»ï­ù»ñ ëÝáõݹ ÁÝ­¹áõ­Ý»­ ÉÇë ¢ ³­ï³Ù­Ý»ñ Éí³­Ý³­ÉÇë. ëñ³Ýù ·ÇÝ­·Ç­íÇ­ïÇ ³­é³­çÇÝ Ý߳ݭݻñÝ »Ý: ƱÝã­ ¿ ·ÇÝ­·Ç­íÇ­ïÁ ϳ٠Éݹ³­ µáñ­µÁ, ÇÝ­ãÇ±ó­ ¿ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¢ ³ñ¹­Ûáù ϳ­ñ»ÉDZ ¿ µáõ­Å»É ³ÛÝ: öáñ­ Ó»Ýù å³­ï³ë­Ë³­Ý»É ѳï­Ï³­å»ë ·³ñ­Ý³­ÝÁ ëñ³­óáÕ ³Ûë ÑÇ­í³Ý­ ¹áõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ ß³­ï»­ñÇë Ñáõ­½áÕ Ñ³ñ­ó»­ñÇÝ: ÜÛáõÃÁª س­ñǭݳ ²Ûí³½Û³ÝÇ

¶

ÇÝ­·Ç­íÇ­ïÁ ϳ½­ÙáõÙ ¿ ßáõñ­ç³­ ï³Ù­Ý³­ÛÇÝ ÑÛáõë­í³Í­ùÇ µáñ­µá­ ùáõÙ­Ý»­ñÇ 90-95%-Á: ²Ûë í³­ñ³­ ϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝÝ ³Ë­ï³­Ñ³­ñáõÙ ¿ ³­ï³­ÙÁ ßñç³­å³­ïáÕ ÉÇÝ­¹Á: ¶ÇÝ­·Ç­íÇ­ïÁ ѳ­×³Ë ѳݭ¹Ç­åáõÙ ¿ »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹­Ý»­ñÇ ¢ ÑÕÇ­Ý»­ñÇ Ùáï` ϳ˭í³Í ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ

²Ý³é³ñÏ»ÉÇ ¿ Éݹ³­ ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ ¢ ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùÇ µ³ñ­¹áõí ÛáõÝ­Ý»ñÇ ÙÇç¢ ³éϳ ϳåÁ:

36

4

Ñáñ­Ùá­Ý³É ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ»ï: ¶ÇÝ­ ·Ç­íÇ­ïÁ ϳ­ñáÕ ¿ ѻÝù ÉÇ­Ý»É ³ÛÝ­åÇ­ ëÇ Í³Ýñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, ÇÝã­åÇ­ëÇù »Ý ɻۭÏá­å»­ÝdzÝ, ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ïÁ, ³­íÇ­ï³­ÙÇ­Ýá­½Á, ³­É»ñ­·Ç³Ý ¢ ³ÛÉÝ: ´³Ï­ï»­ñdz­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ »Ý Éݹ»­ñÇ ùñá­ÝÇÏ µáñ­µá­ùáõÙ, ³ñ­Ûáõ­Ý³­Ñá­ëáõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï ³Ýó­ÝáõÙ »Ý ³ñ­Û³Ý Ñáë­ùÇ Ù»ç: ij­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ óáõÛó »Ý ïí»É, áñ ³­ï³Ù­Ý³­÷³­éáõÙ §µÝ³Ï­íáÕ¦ µ³Ï­ ï»­ñdz­Ý»­ñÇ Ù»­Í ­Ù³ëÁ ϳ­ñáÕ ¿ ³ñ­Û³Ý Ù³­Ï³ñ­¹áõÏ­Ý»ñ ³­é³­ç³ó­Ý»É, ÇÝãÝ ¿É Ù»­Í³ó­ÝáõÙ ¿ ëñï³Ù­Ï³­ÝÇ ÇÝ­ý³ñÏ­ïÇ ¢ ëñï³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ³ÛÉ ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ íï³Ý­·Á: Ö³­åá­Ýdz­ÛÇ

·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ å³ñ½»É »Ý, áñ µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãÇ ³­éáÕ­ç³­Ï³Ý íǭ׳ÏÝ ³½­¹áõÙ ¿ Ãá­ù»­ñÇ ¢ ³Ù­µáÕç ßÝã³­é³­Ï³Ý Ñ³­Ù³­ ϳñ­·Ç íñ³: ²­Ýá­ñ³Ï ³­ï³­ÙÇ Ëá­½³­Ý³­Ïáí ¢ Ù³­ Íáõ­Ïáí, áã å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ ¢ ëË³É Éí³­Ý³­ Éáõ ѻݭùáí ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ íñ³ Ïáõ­ï³Ï­ íáõÙ ¿ ³­ï³Ù­Ý³­÷³é, á­ñÁ Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ í»­ñ³Í­íáõÙ ¿ ³­ï³Ù­Ý³­ù³­ñÇ: ²­ï³Ù­Ý³­÷³­éÁ ·ÇÝ­·Ç­íÇ­ïÇ ³­é³­ç³ó­Ù³Ý ÑÇ٭ݳ­ Ï³Ý å³ï­×³éÝ ¿: ²ÛÝ Ç­ñ»­ÝÇó Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ ÝáõÙ ¿ µ³Ï­ï»­ñdz­Ý»­ñÇ ÏåãáõÝ ¢ ³Ý­·áõÛÝ ß»ñï: ²Ûë µ³Ï­ï»­ñdz­Ý»­ñÇ Ï»Ý­ë³­·áñ­Íáõ­ Ý»áõÃ­Û³Ý ³ñ­·³­ëÇù ѳݭ¹Ç­ë³­óáÕ ïáù­ ëÇÝ­Ý»­ñÁ` Ãáõ­Ý³Ý­Ûáõ­Ã»­ñÁ, ù³Û­ù³­ÛáõÙ »Ý ѳ­ñ³­ï³Ù­Ý³­ÛÇÝ Éݹ»­ñÁ, ³­ï³­ÙÇ ¢ ÉÝ¹Ç ÙÇç¢ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ Ï»ÕÍ Éݹ³·ñ­å³­ÝÇÏ, á­ñÁ ¢ë Éó­íáõÙ ¿ µ³Ï­ï»­ñdz­Ý»­ñáí: º­Ã» Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ ã»Ý Ó»é­Ý³ñÏ­íáõÙ µáõÅ­ Ù³Ý ÙÇ­çá­ó­Ý»ñ, ³­å³ ù³Û­ù³Û­Ù³Ý ·áñ­ ÍÁݭó­óáõÙ ëÏëáõÙ »Ý Ý»ñ·­ñ³í­í»É ݳ¢ ÙÇ­ç³­ï³Ù­Ý³­ÛÇÝ áëÏ­ñ³­ÛÇÝ »­ÉáõÝ­Ý»­ñÁ` µ»­ñ»­Éáí ßáõñç³ï³ÙݳÛÇÝ ÑÛáõëí³ÍùÇ µáñµáùÙ³Ý, »ñµ ëÏëáõÙ »Ý ó÷­í»É µ³­ ó³ñ­Ó³­Ï³­å»ë ³­éáÕç ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ:

ÐǷǻݳ ²Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³­é³­ç³ó­Ù³Ý å³ï­×³é ѳݭ¹Ç­ë³­óáÕ µ³½­Ù³­½³Ý ³½­¹³Ï­Ý»­ñÁ å³Û­Ù³­Ý³­Ï³­Ýá­ñ»Ý ϳ­ ñ»­ÉÇ ¿ µ³­Å³­Ý»É ³ñ­ï³­ùÇÝ ¢ Ý»ñ­ùÇÝ å³ï­×³é­Ý»­ñÇ: Ü»ñ­ùÇÝ å³ï­×³é­Ý»­ñÇó »Ý íÇ­ï³­Ùǭݳ­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõíÛáõ­ ÝÁ, Ù³ñ­ëá­Õ³­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Ç, ÇÝã­å»ë ³ÙµáÕç ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ, ³ÛÝ­å»ë ¿É µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãÇ ï»­Õ³­ÛÇÝ Ç­Ùáõ­ÝÇ­ï»­ïÇ ³Ý­Ïáõ­ÙÁ, ùñá­ÝÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³é­Ï³­Ûáõí Ûáõ­ÝÁ ¢ ³ÛÉÝ: ²ñ­ï³­ùÇÝ ³½­¹³Ï­Ý»­ñÇó »Ý Éݹ»½­ñÇ íñ³ Ù»­Ë³­Ýǭϳ­Ï³Ý Ý»ñ­·áñ­ÍáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ϳ­ñáÕ »Ý íݳë­í³Íù­Ý»ñ ³­é³­ç³ó­Ý»É, ùÇ­Ùdz­Ï³­Ýá­ñ»Ý ³Ï­ïÇí ÝÛáõ­Ã»­ñÇ ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÁ, ÉÝ¹Ç ï»­Õ³­ÛÇÝ Ï³Ù Áݹ­Ñ³­Ýáõñ Ç­ç»­óáõ­ÙÁ, ³­É»ñ­·Ç³Ý ¹»­Õá­ñ³Û­ùÇó ϳ٠³­Ýá­ñ³Ï ³ï³ÙݳÉÇóùÝ áõ åñá­Ã»­½³­íá­ñáõÙÁ: ¶ÇÝ­·Ç­íÇ­ïÁ ϳ­ñáÕ ¿ ÉÇ­Ý»É ëáõñ` ³Û­ïáõó­í³Í, ϳñÙ­ñ³Í, ³ñ­Ûáõ­Ý³­Ñá­ëáÕ, Ëá­óáï­í³Í Éݹ»ñ, ¢ ùñá­ÝÇÏ` Ù»ÕÙ ÁÝ­ óó­ùáíª ³­é³Ýó í³é ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­í³Í Ý߳ݭݻ­ñÇ:

γï³ñ³É ·ÇÝ·ÇíÇï Èݹ³­µáñ­µÇ ³Ûë ï»­ë³­ÏÇÝ µÝá­ñáß ¿ ³ñ­Ûáõ­Ý³­Ñá­ëáõíÛáõ­ÝÁ ëÝáõݹ ÁÝ­¹áõ­Ý»­ÉÇë

¢ ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ Éí³­Ý³­ÉÇë, ïÑ³× Ñ³ÙÝ áõ Ñá­ïÁ µ»­ñ³­ÝÇó, ³­ï³Ù­Ý³­÷³­éÇ ³é­Ï³­ÛáõíÛáõ­ÝÁ: γ­ï³­ñ³É ·ÇÝ­·Ç­íÇ­ïÁ ÉÇ­ÝáõÙ ¿ ûâ, »ñµ ·áñÍÁÝóóÇ Ù»ç Ý»ñ·­ñ³í­í³Í »Ý ÙdzÛÝ Éݹ³­ÛÇÝ åïÏÇÏ­ Ý»­ñÁ, ÙÇ­çÇÝ Í³Ý­ñáõí۳Ý, »ñµ Ù³­ë³Ùµ µáñ­µáù­í³Í ¿ ݳ¢ Éݹ»½­ñÁ, ¢ ͳÝñ ³ëï­Ç׳­ÝÇ, »ñµ ÉÇÝ¹Ý ³Ù­µáÕ­çáõí۳ٵ ³Ë­ï³­Ñ³ñ­í³Í ¿:

¶»ñ³×³Í ·ÇÝ·ÇíÇï î»­Õ³­Ï³Û­íáõÙ ¿ ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ í»­ñÇÝ ¢ ëïá­ñÇÝ ÍÝáï­Ý»­ñÇ ³­é³­çݳ­ÛÇÝ ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ ßñç³­ÝáõÙ: ²­é³­ç³ó­Ù³Ý å³ï­×³é­ Ý»­ñÇó Ù»Í ¿ Ñáñ­Ùá­Ý³É ˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»­ñÇ ¹»­ñÁ, ¹ñ³­Ýáí ¿ µ³­ó³ïñ­íáõÙ ·»ñ³×³Í ·ÇÝ­·Ç­íÇ­ïÇ` »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹­Ý»­ñÇ ¢ ÑÕÇ­Ý»­ ñÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ÉÇ­Ý»­ÉÁ: ¶»ñ³×³Í ·ÇÝ­ ·Ç­íÇ­ïÇ ³­é³­ç³ó­Ù³Ý ï»­Õ³­ÛÇÝ ³½­¹³Ï ϳ­ñáÕ ¿ ѳݭ¹Ç­ë³­Ý³É å³­Ãá­É᭷dz­Ï³Ý ÏÍí³Í­ùÁ ¢ áã é³­óÇá­Ý³É åñá­Ã»­½³­íá­ ñáõ­ÙÁ: î³ñ­µ»­ñ³Ï­íáõÙ ¿ ·»ñ³×³Í ·ÇÝ­ ·Ç­íÇ­ïÇ 2 Ó¢` ³Û­ïáõ­ó³­ÛÇÝ ¢ ûÉù³ÛÇÝ: ²Û­ïáõ­ó³­ÛÇÝ Ó­¢Ç ¹»å­ùáõÙ ÙÇ­ç³­ï³Ù­Ý³­ ÛÇÝ Éݹ³­ÛÇÝ åïÏÇÏ­Ý»­ñÁ Ù»­Í³­ó³Í »Ý, áõ­Ý»Ý ϳ­åáõÛï »­ñ³Ý­·áí ëݹáõ­ë³­÷³ÛÉ ï»ëù ¢ Ó­¢³­íá­ñáõÙ »Ý Ï»ÕÍ Éݹ³·ñ­ å³­ÝÇÏ­Ý»ñ: êÝáõݹ ÁÝ­¹áõ­Ý»­ÉÁ ¢ ³­ï³Ù­-

²Ý­íÇ­×»­ÉÇ ¿ , áñ å³­ ñû­¹áÝ­ïÇ ¢ ëï³­Ùáù­ ëÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ ñÇ ÙÇç¢ ³Ý­ÙÇ­ç³­Ï³Ý Ï³­å ϳ: Ý»­ñÁ Ù³ù­ñ»­ÉÁ ó³­íáï ¿: »Éù³ÛÇÝ Ó­¢Ç ¹»å­ùáõÙ ÙÇ­ç³­ï³Ù­Ý³­ÛÇÝ åïÏÇÏ­Ý»­ñÁ ·»­ñ³­×³Í »Ý, 볭ϳÛÝ ³­Ùáõñ, ·áõ­Ý³­ ÷áË­í³Í ã»Ý ¢ ã»Ý ³ñ­Ûáõ­Ý³­Ñá­ëáõÙ:

Êáó³ÛÇÝ ·ÇÝ·ÇíÇï ²­é³­ç³ó­Ù³Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý å³ï­×³­ éÁ µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãÇ` í³­ñ³Ï­Ý»­ñÇ ÝÏ³ï­ Ù³Ùµ ßáõñç³ï³ÙݳÛÇÝ ÑÛáõëí³ÍùÇ å³ßï­å³­Ý³­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Ç Ãáõ­É³­ óáõÙÝ ¿: Êá­ó³­ÛÇÝ ·ÇÝ­·Ç­íÇ­ïÇ ½³ñ­·³ó­ Ù³­ÝÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ ëÃñ»­ëÁ: ÐÇ٭ݳ­Ï³­ ÝáõÙ ³Ë­ï³­Ñ³ñ­íáõÙ »Ý í»­ñÇÝ ¢ ëïá­ñÇÝ ÍÝá­ïÇ Éݹ»½­ñ»ñÁ Ùdz­Å³­Ù³­Ý³Ï` ͳÍÏ­ í»­Éáí ó³­íáï Ëá­ó»­ñáí: Ðݳ­ñ³­íáñ ¿ Ù³ñÙ­ÝÇ ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳­ÝÇ µ³ñÓ­ñ³­óáõÙ, ·É˳­ó³í, ³Ýù­ÝáõíÛáõÝ, ³­Ëáñ­Å³­ÏÇ Ïá­ ñáõëï, ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­ ·³­ñáõÙ, µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãÇó ïÑ³× Ñáï:

¶ÇÝ·ÇíÇïÇ µáõÅáõÙÁ 곭ϳÛÝ µáõÅ­Ù³Ý Ï³ñ¢á­ñ³­·áõÛÝ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñÇó ¿ µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãÇ ÑÇ­ ·Ç»­ÝÇÏ íǭ׳­ÏÁ: Êáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ Ù³ù­ñ»É û­ñ³­Ï³Ý 2 ³Ý­·³Ù, ³­ï³Ù­Ý³­Ã»­ÉÇó û·ï­í»É û­ñ³­Ï³Ý 1 ³Ý­ ·³Ù` Ù³ù­ñ»­Éáí ÙÇ­ç³­ï³Ù­Ý³­ÛÇÝ ï³­ñ³­ ÍáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ²­ï³Ù­Ý»­ñÇ Ù³ùñ­Ù³­ÝÁ ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ïñ³­Ù³¹­ñ»É 3-5 ñá­å»:

´áõÅ­Ù³ÝÝ áõÕÕ­í³Í ÙÇ­çá­ó³­éáõÙ­Ý»­ñÁ ѳ­Ù³­ÉÇñ »Ý: êïá­Ù³­ïá­Éá­·Á ÏÑ»­é³ó­ÝÇ ³­ï³Ù­Ý³­ù³­ñÁ, ÙÇÏ­ñá­µ³­ÛÇÝ ³­ï³Ù­Ý³­÷³­éÁ ¢ Ù»­éáõ­Ï³­ó³Í ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÁ: ²ÝÑ­ñ³­Å»ß­ïáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ÏÝß³­Ý³Ï­ í»Ý ѳ­Ï³­µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ ¢ ï»­Õ³­ÛÇÝ Ç­Ùáõ­ ÝÇ­ï»­ïÁ µ³Ó­ñ³ó­ÝáÕ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ: гñ­Ï³­íáñ ¿ ѳí³ë³ñ³Ïßé»É ëÝáõÝ­¹Á:

êá­íá­ñ»ù ×Çßï Ù³ù­ñ»É ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ ì»­ñÇÝ ÍÝá­ïÇ ³­ï³Ù­Ý»ñ. §³í­ÉáÕ¦ ß³­ÅáõÙ­Ý»ñ` Éݹ»½­ñÇó ¹»­åÇ ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ »½­ñÁ (í»­ñÇó í³ñ): êïá­ñÇÝ ÍÝá­ïÇ ³­ï³Ù­Ý»ñ. §³í­ ÉáÕ¦ ß³ñ­ÅáõÙ­Ý»ñ`ÉÝ­¹»½­ñÇó ¹»­åÇ ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ »½­ñÁ (í³­ñÇó í»ñ): ̳­ÙÇã ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ ¢ ¹Ç­Ù³­óÇ

³­ï³Ù­Ý»­ñÇ Ý»ñ­ë³­ÛÇÝ Ù³­Ï»­ñ»ë­Ý»­ñÇ Ù³ù­ñáõÙ: ´á­Éáñ ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ Ù³ù­ñáõÙ §åïáõ­ ï³­ÛÇݦ ß³ñ­ÅáõÙ­Ý»­ñáí` ³­ë»ë ÷³Û­É»ó­ ÝáõÙ »ù ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ:

ÄáÕáíñ¹³Ï³Ý ¹»Õ³ïáÙë»ñ γ­Õ³Ù­µÇ óñÙ ÑÛáõ­ÃÁ ˳é­Ý»É ·áÉ çñÇ Ñ»ï 1:1 ѳ­ñ³­µ»­ñáõí۳ٵ: à­Õá­ Õ»É µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãÁ 3-4 ³Ý­·³Ù: 軭ѳ­ÝÇ ï»ñ¢Ý»­ñÁ` 2-3 ׳­ßÇ ·¹³É, »­é³ó­Ý»É 1É çñáí, ù³­Ù»É ¢ û­ñ³­ Ï³Ý 4-5 ³Ý­·³Ù á­Õá­Õ»É µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãÁ: ú­ñ³­Ï³Ý 2 ³Ý­·³Ù ËÙ»É ³Ûë »­÷áõ­ÏÇó 1/ 4 µ³­Å³Ï: ¶ÉáõË ëá­ËÇ Ã³ñÙ ÑÛáõ­Ãáí û­ñ³­ Ï³Ý 1-3 ³Ý­·³Ù ïñá­ñ»É Éݹ»­ñÁ:

4

37

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ

§Îáõ­ñÇá­½ÇÝ ·»É¦. å³­ï³­Ý»­Ï³Ý Ïáñ­Û³Ï­Ý»­ñÇ µáõÅ­Ù³Ý µ³­ó³­éÇÏ, µ³­ Õ³¹­ñáõí۳ٵ ¨ ³½­¹»­óáõí۳ٵ ³Ý­½áõ­ ·³­Ï³Ý ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó` Ù߳ϭí³Í §¶»­¹»áÝ èÇË­ï»ñ¦ ÑáõÝ­·³­ñ³­Ï³Ý ¹»­Õ³­·áñ­Í³­Ï³Ý ÁÝ­Ï»­ñáõÃ­Û³Ý ÏáÕ­ÙÇó: ä³­ï³­Ý»­Ï³Ý ϳ٠ëá­íá­ñ³­Ï³Ý Ïáñ­ ۳ϭݻ­ñÁ ׳ñ­å³­·»Õ­Ó»­ñÇ ³­é³­í»É ѳ­ ×³Ë Ñ³Ý­¹Ç­åáÕ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó »Ý: ¸ñ³Ýù ½³ñ­·³­ÝáõÙ »Ý ÇÝã­å»ë å³­ ï³­ÝÇ­Ý»­ñÇ, ³ÛÝ­å»ë ¿É ³Õ­çÇÏ­Ý»­ñÇ Ùáï 12-14 ï³­ñ»­Ï³­ÝáõÙ` ë»­é³­Ï³Ý Ñ³­ëáõ­ ݳó­Ù³Ý Ñ»ï ½áõ­·Áݭóó, »ñ­µ»ÙÝ ³­í»­ÉÇ áõß` 20-25 ï³­ñ»­Ï³­ÝáõÙ: Îáñ­Û³­Ï³­ÛÇÝ ó³­ÝÇ ³ñ­ï³­ùÇÝ µáõÅ­ Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ ·á­ÛáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý ÙÇ ß³ñù ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ, á­ñáÝó ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÝ áõÕÕ­í³Í ¿ Ïáñ­Û³Ï­Ý»­ñÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ³Ûë ϳ٠³ÛÝ Ù»­Ë³­Ýǽ٭ݻ­ñÇÝ. ѳ­Ï³­µÇá­ïÇÏ­Ý»­ñÁ í»­ñ³ó­ÝáõÙ »Ý í³ñ³ÏÁ, A íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÁ ϳ­Ýá­Ý³­íá­ñáõÙ ¿ ٳ߭ÏÇ »Õ­ç»­ñ³ó­Ù³Ý ·áñÍÁÝóóÁ, ½³­Ý³­½³Ý ÃÃáõ­Ý»ñ å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÝ áõ­Ý»Ý û­÷á­ïáÕ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ: г­Ï³­µÇá­ïÇÏ­Ý»­ñÝ ³½­¹áõÙ »Ý ݳ¢

38

4

ٳ߭ÏÇ Ù³­Ï»­ñ»­ëÇÝ ·ïÝíáÕ ÙÇÏ­ñáûñ­·³­ Ýǽ٭ݻ­ñÇ íñ³, á­ñáÝù ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï »Ý Ù³ß­ÏÇ Ýáñ­Ù³É ·áñ­Íáõ­Ý»áõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ, ÇëÏ ¹³ ϳ­ñáÕ ¿ µ»­ñ»É ٳ߭ÏÇ ¹Çë­µ³Ï­ï»­ ñÇá­½Ç ½³ñ­·³ó­Ù³Ý: à­ñáß Ñ³­Ï³­µÇá­ïÇÏ­ Ý»ñ µ³ñÓ­ñ³ó­ÝáõÙ »Ý ٳ߭ÏÇ ½·³­Ûáõ­ÝáõíÛáõ­ÝÝ ³ñ¢Ç ׳­é³­·³Ûíݻ­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ: ¸³ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ ¿ ³ñ¢³­ÛÇÝ ³Ûñ­í³Í­ùÇ íï³Ý·, áõ­Å»­Õ³ó­ÝáõÙ ¿ µáñ­µá­ùáõ­ÙÁ, í³ï­Ã³­ñ³ó­Ýáõ٠ٳ߭ÏÇ íǭ׳­ÏÁ: ¼·³­ ÛáõÝ Ù³ßÏ áõ­Ý»­óáÕ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÁ áã ÙÇßï »Ý É³í ï³­ÝáõÙ ÃÃáõ­Ý»ñ å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ ¢ Ýñ³Ýó Ùáï ϳ­ñáÕ ¿ ³­é³­ç³­Ý³É µáñ­µá­ùáõÙ, û­÷á­ïáõÙ: ´³­óÇ ³Û¹, åÇ·­Ù»Ý­ï³­ÛÇÝ µÍ»­ñÇ Ñݳ­ñ³­ íáñ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý å³ï­×³­éáí Ëáñ­Ñáõñ¹ ãÇ ïñíáõÙ ÃÃáõ å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ ÙÇ­çáó­Ý»ñ û·­ï³­·áñ­Í»É ï³ù »­Õ³­Ý³­ÏÇÝ: §Îáõ­ñÇá­½ÇÝ ·»­ÉÁ¦ ãÇ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ áã ѳ­Ï³­µÇá­ïÇÏ­Ý»ñ, áã ÃÃáõ­Ý»ñ. ¹ñ³ µáõ­ÅÇã ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÁ å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­ í³Í ¿ µÝ³­Ï³Ý µ³­Õ³¹­ñÇã­Ý»­ñáí, á­ñáÝù ã»Ý ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ ¹Çë­µ³Ï­ï»­ñÇá½: ²Ý­ ·³Ù ½·³­ÛáõÝ Ù³ß­ÏÁ É³í ¿ ï³­ÝáõÙ Îáõ­ ñÇá­½ÇÝ ·»­ÉÁ, ¢, ÇÝãÁ ѳï­Ï³­å»ë ϳñ¢áñ ¿, ³ÛÝ Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ û·­ï³­·áñ­Í»É »ñ­Ï³­ ñ³ï¢` Ïáñ­Û³­Ï³­ÛÇÝ ó³­ÝÇ ÏñÏÝÙ³Ý Ï³Ý­

˳ñ­·»É­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ: §Îáõ­ñÇá­½ÇÝ ·»­Éݦ Ç­ñ»­ÝÇó Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ ¿ ·Ç³­Éáõ­ñá­Ý³­ÛÇÝ ÃÃáõ ¢ óÇÝÏ: ¶Ç³­Éáõ­ñá­Ý³­ÛÇÝ ÃÃáõÝ ÁÝÏ­ ×áõÙ ¿ ³ÛÝ ý»ñ­Ù»Ýï­Ý»­ñÇ ³Ï­ïÇ­íáõíÛáõ­ ÝÁ, á­ñáÝù ×»Õ­ùáõÙ »Ý ׳ñ­å³­·»Õ­Ó»­ñÇ ×³ñ­å³­ÛÇÝ ³ñ­ï³¹­ñáõ­ÏÁ: ´³­óÇ ³Û¹, ³ÛÝ Ëó­ÝáõÙ ¿ ٳ߭ÏÇ µçÇç­Ý»­ñÇ µ³­Å³­Ýáõ­ÙÁ, ɳ­í³ó­ÝáõÙ ¹ñ³ ëÝáõ­óáõ­ÙÁ: òÇÝ­ÏÝ Ç­ç»ó­ ÝáõÙ ¿ µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ ·áñÍÁÝóóÁ å³Ñ­ å³­ÝáÕ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ ³Ï­ïÇ­íáõíÛáõ­ÝÁ: ²ÛÝ å³­ß³­ñáõÙ ¿ ݳ¢ ³ÛÝ ý»ñ­Ù»Ý­ïÁ, á­ñÁ µ³ñÓ­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ ³Ý¹­ñá­·»Ý Ñáñ­ÙáÝ­Ý»­ñÇ Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÁ ׳ñ­å³­·»Õ­Ó»­ñÇ ßñç³­ÝáõÙ: Îáñ­Û³­Ï³­ÛÇÝ ó³Ý áõ­Ý»­óáÕ ÑÇ­í³Ý¹­ Ý»­ñÇ ßñç³­ÝáõÙ ³­é³­í»É ѳ­×³Ë ѳݭ ¹Ç­åáÕ ËݹÇñ­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ Ý»ñ­ù³ß­í³Í ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­í³Í ëåÇ»­ñÇ ½³ñ­·³­óáõÙÝ ¿: §Îáõ­ñÇá­½ÇÝ ·»­ÉǦ ßÝáñÑÇí Ó­¢³­íáñ­íáõÙ »Ý ѳñÃ, ·ñ»­Ã» ³Ý­ï»­ë³­Ý»­ÉÇ Ïáë­Ù»­ ïÇÏ ëåÇ»ñ: §Îáõ­ñÇá­½ÇÝ ·»­ÉÁ¦ Ù߳ϭí³Í ¿ Ïáñ­Û³­Ï³­ÛÇÝ ó³­ÝÇ µá­Éáñ ï»­ë³Ï­Ý»­ñÇ µáõÅ­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ` ÇÝã­å»ë »­½³­ÏÇ, ³ÛÝ­å»ë ¿É ³­é³ï ó³­ÝÇ ³é­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ: §Îáõ­ñÇá­½ÇÝ ·»­ÉÁ¦ ùëáõÙ »Ý ݳ­Ë³­ å»ë Ù³ùñ­í³Í ٳ߭ÏÇ íñ³ µ³­ñ³Ï ß»ñ­ ïáí` ³­é³­íáï­Û³Ý ¨ »­ñ»­Ïá­Û³Ý: ²­é³ï ó³­ÝÇ ³é­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ §Îáõ­ñÇá­ ½ÇÝ ·»­Éáí¦ Í³Í­ÏáõÙ »Ý ³Ù­µáÕç ¹»Ù­ ùÁ (³ÝÑ­ñ³­Å»ß­ïáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ` ݳ¨ ÏñÍùÇ ¨ Ù»ç­ùÇ Ù³ß­ÏÁ): §Îáõ­ñÇá­½ÇÝ ·»­ÉÁ¦ ãÇ µ³ñÓ­ñ³ó­ Ýáõ٠ٳ߭ÏÇ ½·³­Ûáõ­ÝáõíÛáõ­ÝÝ ³ñ¢³­ÛÇÝ ×³­é³­·³Ûíݻ­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ ¢ ϳ­ñáÕ ¿ û·­ï³­·áñÍ­í»É áõ­Å»Õ ³ñ¢Ç ų­Ù³­Ý³Ï` ³­é³Ýó åÇ·­Ù»Ý­ï³­ÛÇÝ µÍ»­ñÇ ½³ñ­·³ó­ Ù³Ý íï³Ý­·Ç: §Îáõ­ñÇá­½ÇÝ ·»­ÉǦ ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÝ áõÕÕ­í³Í ¿ µáñ­µáù­Ù³Ý, ó­ñ³­ ˳­ÛÇÝ µßïÇÏ­Ý»­ñÇ ¢ Ïáñ­Û³­Ï³­ÛÇÝ ó³­ÝÇ ³ÛÉ ï³ññ»ñÇ í»­ñ³ó­Ù³­ÝÁ: γ­Ýá­Ý³­íáñ û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ ³ÛÝ óáõ­ ó³­µ»­ñáõÙ ¿ ݳ¢ ϳݭ˳ñ­·»­ÉÇã ³½­¹»­óáõíÛáõÝ` ϳݭ˻­Éáí ó³­ÝÇ ÏñÏÝáõ­ÙÁ ¢ ½·³­ÉÇá­ñ»Ý 峭ϳ­ë»ó­Ý»­Éáí ¹ñ³ ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ: ¸ñ³ ßÝáñ­ÑÇí ³ÛÉ ³ñ­ï³­ùÇÝ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ ÏÇ­ñ³­éáõ­ÙÝ ³Ýݭ峭ﳭϳ­Ñ³ñ­Ù³ñ ¿: г½­í³·­Ûáõï ¹»å­ù»­ñáõÙ µáõÅ­Ù³Ý ëϽµáõ٠ϳ­ñáÕ ¿ Ýϳï­í»É ٳ߭ÏÇ Ã»Ã¢ ³Û­ñá­óÇ ½·³­óáõÙ, ÇÝãÝ ÇÝù­Ýáõ­ñáõÛÝ í»­ñ³­ ÝáõÙ ¿ µáõÅ­Ù³Ý ß³­ñáõ­Ý³Ï­Ù³Ý ¹»å­ùáõÙ ¢ ãÇ å³­Ñ³Ý­çáõÙ ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÇ û·­ï³­ ·áñÍ­Ù³Ý Áݹ­Ñ³­ïáõÙ:

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ

4

39

¶»Õ»óÏáõÃÛ³Ý ³ñí»ëïÁ

¶»­Õ»ó­ÏáõíÛáõݪ ÷³Ï ¹Ç­Ù³Ï­Ý»­ñÇ ï³Ï ¶»­Õ»ó­ÏáõíÛáõÝ ³­éáÕ­çáõíÛáõÝ Ü³­Ë³ù­ñÇë­ïá­Ý»³­Ï³Ý ßñç³­ ÝáõÙ ³­éáÕç Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ·»­Õ»ó­ÏáõÃ­Û³Ý óáõ­ó³¹­ñáõÃ­Û³Ý ³­Ù»­Ý³ÁÝ­¹áõÝ­í³Í Ó¢Ý ¿ñ: ²Ûë ѳݭ·³­Ù³Ý­ ùáí ¿É µ³­ó³ïñ­íáõÙ ¿ÇÝ Ù»ñÏ ù³Ý­¹³Ï­Ý»­ ñÇ Ó­¢³­ã³­÷»ñÝ áõ ¹ñ³Ýó Ý»ñ­Ï³­Û³ó­Ù³Ý ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ: ø³Ý­¹³Ï­Ý»­ñáõ٠û° ÑáõÛ­Ý»­ñÁ, û° Ñéá­Ù»³­óÇ­Ý»­ñÁ ÷³Û­ÉáõÙ ¿ÇÝ Ç­¹»³­É³­ Ï³Ý ³ñ­ï³­ùÇ­Ýáí, Ýñ³Ýó Ñëϳ­Û³­Ï³Ý ù³­ñ»­Õ»Ý Ï»ñ­å³ñ­Ý»­ñÁ Ñdzó­ÙáõÝù ¿ÇÝ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ ï»ë­ÝáÕ­Ý»­ñÇ Ùáï: гÛï­ÝÇ ¿, áñ äïÕá­Ù»á­ëÁ ÷áù­ñ³­Ù³ñ­ÙÇÝ ¿ñ, ë³­ ϳÛÝ ù³Ý­¹³­Ï³­·áñÍ­Ý»­ñÁ Ýñ³Ý å³ï­ Ï»­ñ»É »Ý µ³ñÓ­ñ³­Ñ³­ë³Ï, ɳۭݳ­ÃÇ­ÏáõÝù Ù³ñ­¹áõ ï»ë­ùáí: Üå³­ï³­ÏÁ Ù»ÏÝ ¿ñ` Ý»ñßÝ­ã»É Ù³ñ¹­Ï³Ýó ÇÝù­Ý³íë­ï³­Ñáõí ÛáõÝ ¢ ѳ­í³ï ë»­÷³­Ï³Ý áõ­Å»­ñÇ Ñ³Ý­

ØdzÝÓ­Ýáõ­ÑÇ­Ý»­ñÁ ¹³ñ­Ó»É ¿ÇÝ ·»­Õ»­óÇ­ÏÇ ã³­÷³­ÝÇß­Ý»­ñÇÝ ³­Ù»­Ý³­Ùáï ϳݷ­Ý³Í Ù³ñ­¹ÇÏ:

40

4

¹»å, ÇÝã­å»ë ݳ¢` Ó­¢³­íá­ñ»É ³­éáÕç ¢ ·»­Õ»­óÇÏ ÉÇ­Ý»­Éáõ ó³Ý­ÏáõíÛáõÝ:

¶»­Õ»ó­ÏáõíÛáõÝ ³­Ùáí˳­ÍáõíÛáõÝ øñÇë­ïá­Ý»áõÃ­Û³Ý ·³­Éáõë­ïÁ, Ç ÃÇíë ³ÛÉ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, ³Ý¹­ñ³­ ¹³ñ­Ó³í ·»­Õ»ó­ÏáõÃ­Û³Ý ã³­÷³­ÝÇß­Ý»­ñÇ íñ³: ²­é³ç­Ý³­ÛÇÝ ï»Õ ïñí»ó Ñá·¢áñ ·»­Õ»ó­Ïáõí۳­ÝÁ: ²ñ­ï³­ùÇÝ µ³­ñ»­Ù³ë­ ÝáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ óáõ­ó³¹­ñáõíÛáõ­ÝÁ ѳ­Ù³ñ­ í»ó ³Ý­Ãáõۭɳï­ñ»­ÉÇ ¢ ³­ÝÁÝ­¹áõ­Ý»­ÉÇ: ´³ó­í»­óÇÝ Ù»­Ý³ë­ï³Ý­Ý»ñ, áñ­ï»Õ ³å­ ñáÕ ÙdzÝÓ­Ýáõ­ÑÇ­Ý»­ñÁ ¹³ñ­Ó³Ý ·»­Õ»­óÇ­ÏÇ ã³­÷³­ÝÇß­Ý»­ñÇÝ ³­Ù»­Ý³­Ùáï ϳݷ­Ý³Í Ù³ñ­¹ÇÏ: ²ñ­ï³­ùÇÝ µ³­ñ»­Ù³ë­ÝáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÁ ÷áñ­ÓáõÙ ¿ÇÝ Í³Í­Ï»É µ³½­Ù³­÷»ß ÏÇ­ë³ßñ­ç³½­·»ëï­Ý»­ñÇ, ·É˳­ßá­ñ»­ñÇ ÙÇ­ çá­óáí: ²ß­Ë³ñ­ÑÇÏ ïÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó ¢ Ï³­ ݳÝó ѳ­·áõëï­Ý»­ñÇ Ó­¢»ñÝ ³Ý­·³Ù ÝÙ³Ý ¿ÇÝ ÙÇÙ­Û³Ýó, »ñ­µ»ÙÝ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ¹Åí³ñ ¿ñ ë»­é³­ÛÇÝ å³ï­Ï³­Ý»­ÉáõíÛáõ­ÝÁ ½³­Ý³­½³­Ý»­É: üÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ·»­Õ»ó­ÏáõÃ­Û³Ý óáõ­ó³¹­ ñáõíÛáõ­ÝÁ Ýáõۭݳ­ÝáõÙ ¿ñ §Ù»Õ­ùǦ Ñ»ï: ij­Ù³­Ý³­Ï³ßñ­ç³ÝÝ ¿É Çñ ¹ñáßÙÝ ¿ ¹ÝáõÙ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ¹»Ù­ù»­ñÇÝ:

à­ãÇÝã ³ÛÝ­ù³Ý ÷á­÷á­Ë³­Ï³Ý ã¿, áñ­ù³Ý ·»­Õ»ó­ÏáõíÛáõ­ÝÁ: ¸ñ³ ³ñ­ï³­óá­É³Ý­ùÁ »ñ¢áõÙ ¿ §Å³­Ù³­Ý³Ï¦ Ïáã­íáÕ Ñ³­Û»­Éáõ Ù»ç` ¹³­ñ³ßñ­ç³­ÝÇó ¹³­ñ³ßñ­ç³Ý: Ø»ñ û­ñ»­ñáõÙ ¹ñ³ ½³ñ­Ù³­Ý³­ÉÇ, ÷áùñ ÇÝã ï³­ñû­ñÇ­ Ý³Ï ¹ñë­¢á­ñáõÙ­Ý»­ñÁ ëïÇ­åáõÙ »Ý Ùï³­Í»É, û ÇÝã­å»ë »Ý ³é­Ñ³­ ë³­ñ³Ï Ï»ñï­íáõÙ ·»­Õ»ó­ÏáõÃ­Û³Ý ã³­÷³­ÝÇß­Ý»­ñÁ: ¼áõ­·³¹­ñáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí ÷áñ­Ó»Ýù ûñ­Ã»É ų­Ù³­Ý³­Ï³ßñ­ç³Ý­Ý»­ñÁ: ÜÛáõ­ÃÁ` Èáõ­ëÇ­Ý» гۭñ³­å»ï­Û³­ÝÇ

16-ñ¹ ¹³­ñáõÙ ïáõ­µ»ñ­ÏáõÉ­Ûá­½Ç ¢ ųݭ ï³Ë­ïÇ µéÝÏí³Í ѳ­Ù³­×³­ñ³Ï­Ý»­ñÇ å³ï­×³­éáí Ù³ñ­¹ÇÏ í³­ï³­éáÕç ï»ëù áõ­Ý»ÇÝ: ²Ûë ѳݭ·³­Ù³Ý­ùÁ ÝáõÛÝ­å»ë ã³­ ÷³­ÝÇß ¹³ñ­Ó³í. ·»­Õ»­óÇÏ Ñ³­Ù³ñ­í»­óÇÝ ·áõ­Ý³ï, ³­é³Ýó ÷³Û­ÉÇ ¹»Ù­ù»­ñÁ: ²Û¹ ¹Å·áõÛÝ §»ñϭݳ­ÛÇÝ Ññ»ß­ï³Ï­Ý»­ñÁ¦ ã¿ÇÝ ³å­ñáõÙ ëá­íá­ñ³­Ï³Ý Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ï۳ݭ ùáí: Üñ³Ýù ã³­÷Çó ³­í»­ÉÇ ¹Å·áõÛÝ ¿ÇÝ Ù³ñ¹ Ïáã­í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ¢ ÙÇ¢ÝáõÛÝ Å³­Ù³­ ݳÏ` ã³­÷Çó ³­í»­ÉÇ Ù»­Õ³­íáñ Ññ»ß­ï³Ï ѳ­Ù³ñ­í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ:

¶»Õ»óÏáõÃÛ³Ý ³ñí»ëïÁ ¶»­Õ»ó­ÏáõíÛáõÝ ýáõÝÏ­óÇá­Ý³­ÉáõíÛáõÝ ì»­ñ³ÍÝÝ­¹Ç ßÝáñ­ÑÇí Ù³ñ­¹ÇÏ í»ñ·­ ï³Ý Ï۳ݭùÇ áõ­ñ³­ËáõíÛáõ­ÝÁ: γ­Ý³­ óÇáõÃ­Û³Ý ¢ ·»­Õ»ó­ÏáõÃ­Û³Ý ã³­÷³­ ÝÇßÝ»ñÝ ³Ûë ÷áõ­ÉáõÙ ß³ï ÝÙ³Ý ¿ÇÝ ³Ý­ïÇÏ ßñç³­ÝÇ ã³­÷á­ñá­ßÇã­Ý»­ñÇÝ, ÙdzÛÝ Ã» ë»­é³­ÛÇÝ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ ³­é³­í»É ß»ßï­í³Í ¿ÇÝ: ÎÇ­ÝÁ ëï»ÕÍ­í³Í ¿ ëÇ­ñ»­Éáõ ¢ ëÇñ­í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ, ݳ Ï۳ݭùÇ ³Õµ­Ûáõñ ¿: γ­Ý³Ýó ÷³ñ­Ã³Ù ¢ ßù»Õ ϳ­ éáõó­í³Íù­Ý»­ñáí, áõ­ñ³Ë Ï»ñ­å³ñ­Ý»­ñáí Éóí»ó ·»­Õ³Ý­Ï³ñ­ãáõíÛáõ­ÝÁ: Üǭѳ­ñáõí Ûáõ­ÝÁ ѳ­Ù³ñ­í»ó û­ñáõíÛáõÝ: γ­Ý³Ûù ³ÛÝ ÷áñ­ÓáõÙ ¿ÇÝ Ã³ùó­Ý»É ѳ­ïáõÏ µ³ñ­ ÓÇÏ­Ý»­ñÇ, ßá­ñ»­ñÇ ¹³ñ­ë»­ñÇ û·­Ýáõí۳ٵ` ·ñ³í­ãáõíÛáõ­ÝÁ ãÏáñó­Ý»­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí: ²ÛÉ¢ë ­Ù»Õù ã¿ñ ßù»Õ ÏñÍù»­ñÇ óáõ­ó³¹­ ñáõíÛáõ­ÝÁ:

ͳ­ÛÇÝ ¿­Ý»ñ­·Ç³­ÛÇ Ïáõ­ï³Ï­Ù³Ý í³Ûñ, á­ñÁ å»ïù ¿ ³ñ­Å³­Ý³­å³ï­íá­ñ»Ý Ý»ñ­ ϳ­Û³ó­í³Í ÉÇ­ÝÇ: ¾­Ý»ñ­·Ç³­ÛÇ Ïáõ­ï³Ï­ Ù³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÁ ÏÝáç åáñïÝ ¿ñ, á­ñÁ ѳ­ ·áõë­ïÇ ï³Ï óùó­Ý»­Éáõ ϳ­ñÇù ãϳñ: ÐݹÇÏ ÏÝáç ѳ­·áõëïÝ ³­ë³­ÍÇ É³­í³­ ·áõÛÝ óáõ­ó³¹­ñáõíÛáõÝÝ ¿ñ: Î»Ý­ë³­Ï³Ý ¿­Ý»ñ­·Ç³­ÛÇ ßñ糭ݳ­éáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ÏÉáñ ÏáÝ­ù»ñÝ áõ ¹»Ù­ù»­ñÁ, ·»ñ ϳ½Ù­í³Í­ùÁ ·»­Õ»ó­ÏáõíÛáõÝ ¿ÇÝ Ñ³­Ù³ñ­íáõÙ: ¸Åí³ñ ¿

²ñ¢»ÉùáõÙ ÏÝáç á­ñá­í³Û­ÝÁ ѳ­Ù³ñ­ íáõÙ ¿ñ ³ëï­í³­ ͳ­ÛÇÝ ¿­Ý»ñ­·Ç³­ÛÇ Ïáõ­ï³Ï­Ù³Ý í³Ûñ:

¶»­Õ»ó­ÏáõíÛáõݳ­Ýû­·áõ­ïáõíÛáõÝ 17-ñ¹ ¹³­ñÇ í»ñ­çáõÙ ÑÕÇáõíÛáõÝÝ ³ÛÉ¢ë ­ã¿ñ ѳ­Ù³ñ­íáõ٠ϳݳóÇ ³ñ­Å³­ ÝÇù: ²ÛÝ ÏÝáçÝ ³ÛÉ­³Ý­¹³­ÏáÕ ÙÇ­çáó ¿ñ, á­ñÁ Ïáñ­Í³­ÝáõÙ ¿ñ ë»­ñÁ: ê»­ñÁ ÙÇ µ³ñÓ­ ñ³­Ï»ï ѳ­Ù³ñ­í»ó, á­ñÇÝ Ó·ïáõÙ ¿ÇÝ Ñ³ë­Ý»É ³Ý·³Ù ³ñ­Ï³­Í³Ëݹ­ñáõÃ­Û³Ý ×³­Ý³­å³ñ­Ñáí: ØÇ ù³­ÝÇ ëÇ­ñ»­Ï³Ý áõ­ Ý»­Ý³­ÉÁ ¹³ñ­Ó³í ÏÝáç ·ñ³í­ãáõÃ­Û³Ý ³é­Ñ³­í³ïã­Û³Ý, ѻ­µ³ñ` å³ñ­Í»­Ý³­Éáõ ³ñ­Å³­ÝÇ­ù: ²­Ùáà ¿ñ, 볭ϳÛÝ, ÑÕdz­Ý³­ ÉÁ: º­Ã» ³Û­Ýá­õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí ¹³ ï»ÕÇ ¿ñ áõÝ»ÝáõÙ, ÏÇÝÝ ³é­Å³­Ù³­Ý³Ï ÃáÕ­ÝáõÙ ¿ñ µ³ñÓ­ñ³ß­Ë³ñ­ÑÇÏ Ñ³­ë³­ñ³­ÏáõíÛáõ­ ÝÁ ¢ ³­é³Ýӭݳ­ÝáõÙ, ³­ÙÇë­Ý»ñ ³Ýó í»­ ñ³­¹³é­ÝáõÙ ¿ñ` Ýá­ñ³Í­ÝÇÝ ÃáÕ­Ý»­Éáí ëïÝïáõÇ Ùáï: ²Ûë ßñç³­ÝÁ ÝÙ³Ý ¿ñ ÙÇç­ Ý³­¹³­ñÇݪ µ³­ó³­éáõí۳ٵ, áñ Ù»Õ­ùÇ Ù»ç ó­Ã³Ë­í³Í ³ß­Ë³ñ­ÑÇó Ù»­Ïáõ­ë³­Ý³­Éáõ ÷á­Ë³­ñ»Ý Ù»Õ­ùÇ Ñ»­ÕÇ­Ý³Ï ¹³é­Ý³­ÉÁ ѳ­ Ù³ñ­íáõÙ ¿ñ ³ñ­Å³­ÝÇù: г­·áõë­ïÇ µ³ó­ í³Íù­Ý»­ñÁ, ¹Ç­Ù³­÷á­ßÇÝ, ·áõ­Ý³­Ý»ñ­Ï»­ñÁ, ϻխͳ٭ݻ­ñÁ, åãñ³Ý­ùÇ ³ÛÉ å³­ñ³­·³­Ý»­ ñÇ ã³­ñ³­ß³­ÑáõÙÁ Ëñ³Ëáõë»ÉÇ ¿ÇÝ:

²ñ¨»É­Û³Ý ·»­Õ»ó­Ïáõ­ÑÇÝ ²ñ¢»É­ùáõÙ ·»­Õ»ó­ÏáõÃ­Û³Ý ã³­÷á­ñá­ ßÇã­Ý»ñÝ ¿³­å»ë ï³ñ­µ»ñ­íáõÙ ¿ÇÝ »í­ñ᭠峭ϳ­ÝÇó: âǭݳ­óÇ­Ý»ñÝ áõ ÑݹÇÏ­Ý»­ñÁ ÏÝáç á­ñá­í³Û­ÝÁ ѳ­Ù³­ñáõÙ ¿ÇÝ ³ëï­í³­

ѳ­í³­ï³É, áñ ³Ûë »ñÏñ­Ý»­ñáõÙ µÝ³­ïáõñ ·»­Õ»ó­ÏáõíÛáõ­ÝÁ áã Ù»­ÏÇÝ ã¿ñ Ñ»­ï³ùñù­ ñáõÙ: ²Ý­·³Ù Ýϳ­ñÇã­Ý»­ñÁ µÝáñ­¹áõ­Ñáõ ϳ­ñÇù ãáõ­Ý»ÇÝ, ù³­ÝÇ áñ Ýñ³Ýù Ññ³­ß³­ ÉÇ ·Ç­ï»ÇÝ, û ÇÝã­åÇ­ëÇÝ å»ïù ¿ ÉÇ­Ý»ñ ³ñ¢»É­Û³Ý ÏÇ­ÝÁ:

¶»­Õ»ó­ÏáõíÛáõÝëÛáõñ­é»³­Éǽ٠20-ñ¹ ¹³ñáõÙ ·»­Õ»ó­ÏáõíÛáõÝ Ñ³ë­ Ï³­óáõíÛáõ­ÝÁ ѳëó­í»ó ³µ­ëáõñ­¹Ç: ÎÇ­ ë³ßñ­ç³½­·»ëï­Ý»­ñÇ Ï³ñ× ÷»­ß»­ñÁ, ѳ­·áõë­ïÇ å³ñ­½áõíÛáõÝÝ áõ µ³ñÓ­ñ³Ï­ ñáõÝÏ Ïá­ßÇÏ­Ý»ñÝ ³Ù­µáÕ­çá­íÇÝ ³ÛÉ ÏÝáç Ï»ñ­å³ñ ëï»ÕÍ»­óÇÝ: ê³ ¹³­ñ³ßñ­ç³Ý ¿ñ, »ñµ ³ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³Ý ׳­Ý³­å³ñ­Ñáí ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ñ Éáõ­Í»É Ù»Í ùÃÇ, ÷áùñ ÏñÍùÇ, ßñÃáõÝù­Ý»­ñÇ, ÙÇÝ㢠ÇëÏ »­ñ»­Ë³ áõ­Ý»­ ݳ­Éáõ ËݹÇñ­Ý»­ñÁ: ²Ûë­åÇ­ëáí, µá­Éáñ ·»­Õ³­·Ç­ï³­Ï³Ý Ó­¢»­ñÁ óáõ­ó³¹ñ­í³Í

¿ÇÝ, ÙÝáõÙ ¿ñ ÁÝï­ñáõíÛáõÝ Ï³­ï³­ñ»É: ¶»­Õ»ó­ÏáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ Ýáñ ëϽµáõÝù­Ý»ñ ÁÝïñ­í»­óÇÝ, »ñµ ³­Ù»Ý ÇÝã ѳë­Ï³­Ý³­ÉÇ ¿ñ, µ³Ûó áãÇÝã å³ñ½ ã¿ñ:

²Û­ëûñ ÏÝáç ·»­Õ»ó­ÏáõíÛáõÝÝ ³Ý­Ñ³­ ﳭϳ­Ýáõí۳Ý, ˻ɭùÇ ¢ ³­é³­ùÇ­ÝáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³Ï­óáõÃ­Û³Ý Ù»ç ¿: ÆÝù­Ý³¹ñë¢áñ­ Ù³Ý Ù»Í Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ å³Û­ ٳݭݻ­ñáõ٠ݳ ³ÛÉ¢ë ­ÙdzÛÝ ïݳ­ÛÇÝ Ñá·­ë»­ñáí ³å­ñáÕ ¿³Ï ã¿: ²ß­Ë³­ï³Ý­ùÁ, ÏñÃáõíÛáõÝ ëﳭݳ­Éáõ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõ­ ÝÁ Ù»Í ¹»ñ áõ­Ý»Ý 21-ñ¹ ­¹³­ñÇ ÏÝáç å³­ ѳÝç­ÙáõÝù­Ý»­ñáõÙ: ²Û­¹áõ­Ñ³Ý­¹»ñÓ, ÏÇ­ÝÁ »­Õ»É ¢ ÙÝáõÙ ¿ ùÝù߳ݭùÇ áõ ·»­Õ»ó­ÇÏÇ ³ñ­ï³­Ñ³Û­ïáõíÛáõÝ: ÀÝ­¹³­Ù»­ÝÁ å»ïù ¿ ëÇ­ñ»É Ýñ³Ý: ²Û¹ ų­Ù³­Ý³Ï å³ñ½ Ϲ³é­Ý³, áñ ãÏ³Ý ï·»Õ Ï³­Ý³Ûù, 㿱 áñ ·»­Õ»­óÇÏ ¿ ݳ, áõÙ ëÇ­ñáõÙ »Ý:

4

41

Òåêñò: Êíàðèíå Êàçàí÷ÿí

Ê

îãäà ðå÷ü âñåðüåç èäåò î áîëåçíè, ìàëî êòî òàê îòêðîâåííî ñìåë. Îáû÷íî î äèàãíîçå ïîìàëêèâàþò, äà è â êàáèíåòå äîêòîðà æàëóþòñÿ øåïîòîì, ñìóùàÿñü. Ìíîãèå, äà ÷òî ãîâîðèòü, áîëüøèíñòâî, òÿíóò ïîõîä ê âðà÷ó äî ïîñëåäíåãî,

Ãåìîððîåì ñòðàäàåò â ñðåäíåì 12 ÷åëîâåê èç 100, à åãî óäåëüíûé âåñ ñðåäè áîëåçíåé ïðÿìîé êèøêè ñîñòàâëÿåò îêîëî 40%.

42

4

êîãäà óæå íå çíàþò, ÷òî äåëàòü ñ êðîâîòå÷åíèåì è íåñòåðïèìîé áîëüþ. …Íà ïðîòÿæåíèè òûñÿ÷åëåòèé ëþäè ñòðàäàëè îò «íåáëàãîðîäíîãî» íåäóãà, èñòåêàëè êðîâüþ è êóñàëè ãóáû îò áîëè. Êàê ìîãëè, ñïàñàëèñü «ïðèìî÷êàìèïðèòèðêàìè». Æäàòü íàñòîÿùåé ïîìîùè áûëî íåîòêóäà. Ê ñ÷àñòüþ, ñåãîäíÿ âñå èíà÷å. Äî ïîðû íåäóã «ïîìàëêèâàåò». Ïîñëå óâåëè÷åíèÿ ãåìîððîèäàëüíûõ óçëîâ äî êðèòè÷åñêîãî óðîâíÿ, ïîÿâëÿþòñÿ îùóùåíèå äèñêîìôîðòà â îáëàñòè çàäíåãî ïðîõîäà, ÷óâñòâî èíîðîäíîãî òåëà, çóä. Ýòî òîëüêî íà÷àëî. Äàëüøå - ñåðüåçíåé: âî âðåìÿ ñòóëà èëè ïîñëå íåãî âîçíèêàåò êðîâîòå÷åíèå èç ïðÿìîé êèøêè, ïðîèñõîäèò âûïàäåíèå

âíóòðåííèõ óçëîâ. Ïîñëåäóþùåå íå ëå÷åíèå âûçûâàåò âòîðè÷íóþ ñëàáîñòü ñôèíêòåðà ïðÿìîé êèøêè.  èòîãå – íåäåðæàíèå ãàçîâ è ñòóëà. Êàê ýòî âîñïðèíèìàåòñÿ â îáùåñòâå, äóìàåì, îáúÿñíÿòü íå íàäî. Ãåìîððîé - ñàìîå ðàñïðîñòðàíåííîå êîëîïðîêòîëîãè÷åñêîå çàáîëåâàíèå âçðîñëîãî íàñåëåíèÿ âñåõ öèâèëèçîâàííûõ ñòðàí. Ïèê çàáîëåâàåìîñòè ïðèõîäèòñÿ íà íàèáîëåå òðóäîñïîñîáíûé âîçðàñò îò 25–50 ëåò. Öèôðà ìîæåò øîêèðîâàòü, íî ïðèìåðíî 80% íàñåëåíèÿ èìååò ðàçëè÷íûå ñòàäèè ãåìîððîÿ. Áîëåå ïîëîâèíû ïîíÿòèÿ íå èìåþò î ñâîåé ïðîáëåìå, âåäü íà ðàííèõ ñòàäèÿõ ñèìïòîìû

ÐÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ ïðàêòè÷åñêè íåçàìåòíû. Ðàíüøå èëè ïîçæå, óâåëè÷åíèå ãåìîððîèäàëüíûõ óçëîâ ïîÿâëÿåòñÿ ó áîëüøèíñòâà ëþäåé, òàê êàê ñ âîçðàñòîì óìåíüøàåòñÿ ïðî÷íîñòü ñâÿçè ñëèçèñòîé îáîëî÷êè àíàëüíîãî êàíàëà ñ åãî ñòåíêàìè è ïîýòîìó ïîÿâëÿåòñÿ âûïàäåíèå óçëîâ.  ñëó÷àÿõ, êîãäà óìåðåííîå óâåëè÷åíèå ãåìîððîèäàëüíûõ óçëîâ îïðåäåëÿåòñÿ òîëüêî ïðè îñìîòðå, à æàëîáû îòñóòñòâóþò — òàêîå ñîñòîÿíèå ñ÷èòàþò áåññèìïòîìíûì ãåìîððîåì è çàáîëåâàíèåì íå ñ÷èòàþò.

Ôàêòîðû, ñïîñîáñòâóþùèå ðàçâèòèþ ãåìîððîÿ Íàñëåäñòâåííàÿ ïðåäðàñïîëîæåííîñòü. Íåïðàâèëüíîå ïèòàíèå. Ìàëîïîäâèæíûé îáðàç æèçíè. Äåÿòåëüíîñòü, ñâÿçàííàÿ ñ ÷ðåçìåðíûì íàïðÿæåíèåì ìûøö. Áåðåìåííîñòü è ðîäû ó æåíùèí. Ñòðåññ. Íàðóøåíèå îòòîêà êðîâè â ïðÿìîé êèøêå. ÷àñòûå çàïîðû. Âîñïàëèòåëüíûå è îïóõîëåâûå ïðîöåññû â êèøå÷íèêå è ïå÷åíè. Çëîóïîòðåáëåíèå àíàëüíûì ñåêñîì. Îæèðåíèå.

Ñïîñîáñòâóþò âîçíèêíîâåíèþ è óñóãóáëÿþò òå÷åíèå ãåìîððîÿ: íåäîñòàòî÷íîå êîëè÷åñòâî ïèùåâûõ âîëîêîí â äèåòå, ñèäÿ÷èé îáðàç æèçíè, ãîðÿ÷èå âàííû, îæèðåíèå, êóðåíèå, çàïîðû, òÿæåëàÿ äèàðåÿ, äëèòåëüíûé êàøåëü, íàòóæèâàíèå ïðè äåôåêàöèè, ïîäúåì òÿæåñòåé, áåðåìåííîñòü, ðîäû, îïóõîëè ïðÿìîé êèøêè.

ñîõðàíåíèå ïðèâû÷íîãî ðèòìà æèçíè è òðóäîñïîñîáíîñòè ïîñëå ìàíèïóëÿöèè. Âñå ïðîéäåò áåç áîëè, íå áóäåò è òÿæåëîãî âîññòàíîâèòåëüíîãî ïåðèîäà. ×óòü ïîäðîáíåé î êàæäîì ìåòîäå: Ñêëåðîçèðîâàíèå – ââåäåíèå â ïðîñâåò ãåìîððîèäàëüíîãî óçëà ñïåöèàëüíîãî ïðåïàðàòà, êîòîðûé êàê áû «ïëîìáèðóåò» óçåë, ïðåêðàùàÿ ïî íåìó êðîâîòîê. Èòîã - èñ÷åçàþò êðîâîòå÷åíèÿ, âûïàäàâøèå äî ýòîãî îáðàçîâàíèÿ óìåíüøàþòñÿ è ïîäòÿãèâàþòñÿ â àíàëüíûé êàíàë. Ëèãèðîâàíèå (ïåðåâÿçêà) ëàòåêñíûìè êîëüöàìè. Ñ ïîìîùüþ ñïåöèàëüíîãî óñòðîéñòâà íà îñíîâàíèå ãåìîððîèäàëüíîãî óçëà íàêëàäûâàåòñÿ ýëàñòè÷íîå êîëüöî, êîòîðîå íàðóøàåò åãî êðîâîñíàáæåíèå. ×åðåç 7-10 ñóòîê óçåë îòïàäàåò è âûâîäèòñÿ åñòåñòâåííûì ïóòåì. Òàêæå ïðîêòîëîãè èñïîëüçóþò ñîâðåìåííûé ïðèáîð - ðàäèîíîæ «Ñóðãèòðîí». Ñ åãî ïîìîùüþ ïîâîäÿò: òåðàïèþ àíàëüíûõ òðåùèí, óäàëåíèå àíàëüíûõ áàõðîìîê è êàíäèëîì, ïîäêîæíûõ ñâèùåé, ãåìîððîèäàëüíîé áàõðîìêè, àíàëüíûõ ïàïïèëîì è ïð. Èñïîëüçîâàíèå «Ñóðãèòðîíà» ïîçâîëÿåò èçáåæàòü áîëè, îò¸êîâ, êðîâîòå÷åíèÿ è âîñïàëåíèÿ, à çàæèâëåíèå ïðîèñõîäèò î÷åíü áûñòðî. Ïîìèìî îïèñàííûõ ìåòîäèê íåîáõîäèìû: àêòèâíûé äâèãàòåëüíûé ðåæèì, äèåòà, áîãàòàÿ ðàñòèòåëüíûìè âîëîêíàìè, èñêëþ÷åíèå ðàçäðàæàþùèõ êèøå÷íèê ïðîäóêòîâ, îñîáåííî àëêîãîëÿ,

Ìàëîèíâàçèâíûå ìåòîäèêè - ýòî ñîâðåìåííûé è èíòåëëèãåíòíûé ñïîñîá ðåøåíèÿ ïðîêòîëîãè÷åñêèõ ïðîáëåì. òóàëåò çàäíåãî ïðîõîäà, îñîáåííî ïîñëå äåôåêàöèè. Âîò óæå áîëåå 10 ëåò ñóùåñòâóåò ìåòîä ëàçåðíîé òåðàïèè ãåìîððîÿ ñ ïðèìåíåíèåì àïïàðàòîâ ìàãíèòíîëàçåðíîé òåðàïèè. Ðàçðàáîòàí, îïðîáîâàí è âíåäðåí àïïàðàò Proctolux - àïïàðàò ëå÷åíèÿ ãåìîððîÿ áåç áîëè, íàãðåâàíèÿ, ïðèæèãàíèÿ, è ÷òî âàæíî - â àìáóëàòîðíûõ óñëîâèÿõ. Îñíîâà àïïàðàòà - ïîëóïðîâîäíèêîâûé ìåäèöèíñêèé ëàçåð, êîòîðûé óáèðàåò âîñïàëåíèå ãåìîððîèäàëüíõ óçëîâ, èõ îòåê, íàáóõàíèå çà ñ÷åò óëó÷øåíèÿ ìèêðîöèðêóëÿöèè êðîâè â íèæíèõ îòäåëàõ ïðÿìîé êèøêè. Òî åñòü êðîâü ïåðåñòàåò ñêàïëèâàòüñÿ â ãåìîððîèäàëüíûõ ñîñóäàõ, ïåðåñòàåò ðàñòÿãèâàòü èõ, íå îáðàçóþòñÿ òðîìáû. Óñèëèâàåòñÿ ðåãåíåðàöèÿ òêàíåé çàäíåãî ïðîõîäà. Ìÿãêàÿ ëàçåðíàÿ ñòèìóëÿöèÿ òêàíåé ïðèâîäèò ê íîðìàëèçàöèè ïðîöåññîâ îáìåíà, êðîâîîáðàùåíèÿ, óáèðàåò ëèìôîñòàç (îòåê). Îòìå÷åíî îòñóòñòâèå ïîáî÷íûõ äåéñòâèé ëàçåðíîãî ñâåòà íà äðóãèå îðãàíû è òêàíè îðãàíèçìà.

Âûäåëÿþò ÷åòûðå ñòàäèè ãåìîððîÿ.

I, II è íà÷àëüíóþ III ñòàäèè ãåìîððîÿ ëå÷àò ìàëîèíâàçèâíûìè (áåçîïåðàöèîííûìè) ìåòîäàìè. Ïëþñû î÷åâèäíû: àìáóëàòîðíîå ëå÷åíèå áåç ãîñïèòàëèçàöèè,

4

43

ÐÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ Ëàçåðíàÿ òåðàïèÿ åäèíñòâåííûé äîñòóïíûé ìåòîä ëå÷åíèÿ ãåìîððîÿ äëÿ áåðåìåííûõ è ðîæàþùèõ æåíùèí.

Åñòü ëè ó Âàñ ãåìîððîé? Áîëüøèíñòâî ëþäåé, áîëåþùèõ ãåìîððîåì íå çíàþò îá ýòîì, è òîëüêî, êîãäà áîëåçíü ïåðåõîäèò â êðèòè÷åñêóþ ôàçó, ïîÿâëÿþòñÿ áîëè èëè âèäèìûå êðîâîòå÷åíèÿ. Ïðåäëàãàåì Âàøåìó âíèìàíèþ êîðîòêèé òåñò íà îïðåäåëåíèå ó Âàñ ãåìîððîÿ: Áûâàåò ëè ó Âàñ îùóøåíèå çóäà èëè ææåíèÿ â çàäíåì ïðîõîäå? Åñòü ëè ó âàñ èíîãäà îùóùåíèå íàïîëíåííîñòè ïðÿìîé êèøêè, íåñìîòðÿ íà òî ÷òî íåò ïîçûâîâ ñõîäèòü â òóàëåò? Çàìå÷àëè ëè Âû êðàñíûå îòòåíêè (ïðîæèëêè) â ñòóëå? Åñòü ëè ó Âàñ ðàñøèðåííûå âåíû èëè ñîñóäèñòûå ñåòî÷êè íà íîãàõ? Ñòðàäàåòå ëè Âû ïåðèîäè÷åñêèìè çàïîðàìè? Âû îáû÷íî ïðîâîäèòå â òóàëåòå áîëåå 5 ìèíóò? Çàìå÷àëè ëè Âû ó ñåáÿ øèøêè èëè óïëîòíåíèÿ â çàäíåì ïðîõîäå ñðàçó æå ïîñëå ïîëüçîâàíèÿ òóàëåòîì?

44

4

Òåïåðü ïðîâåäèòå îöåíêó ðåçóëüòàòîâ. Åñëè Âû îòâåòèëè ïîëîæèòåëüíî íà 2-3 âîïðîñà, òî îïðåäåëåííî ñóùåñòâóåò íåîáõîäèìîñòü ëàáîðàòîðíîé ïðîâåðêè íà ñêðûòóþ êðîâü â ñòóëå. Åñëè ïîëîæèòåëüíûõ îòâåòîâ 4 è áîëåå, òî íàëè÷èå ó Âàñ ïðîêòîëîãè÷åñêîãî çàáîëåâàíèÿ ìîæíî ñ÷èòàòü äîêàçàííûì, ÷òî ÿâëÿåòñÿ

3. Âñòàâèòü â çàäíèé ïðîõîä ñâå÷êó èç çàñàõàðåííîãî ìåäà.

4. 1 ëèòð õîëîäíîé âîäû íàëèòü â òàç è ñäåëàòü ñèäÿ÷óþ âàííó îò 1 ìèíóòû äî 5 ìèí. Äåëàòü 2 ðàçà â äåíü, óòðîì è âå÷åðîì. Õîðîøî â ýòó âîäó áðîñèòü íåñêîëüêî êðóïèíîê ìàðãàíöîâêè, òàê, ÷òîáû âîäà áûëà íåæíî-ðîçîâîãî öâåòà.

5. Èç çðåëûõ ÿãîä ðÿáèíû êðàñíîé îòæàòü ñîê. Ïðèíèìàòü ïî 75-100 ãð.

îñíîâàíèåì äëÿ îáðàùåíèÿ ê ïðîêòîëîãó èëè ãàñòðîýíòåðîëîãó ñ öåëüþ ðàííåé äèàãíîñòèêè è ëå÷åíèÿ.

Ðåöåïòû íàðîäíîé ìåäèöèíû ïðèìåíÿåìûå ïðè ãåìîððîå:

ñîêà 3 ðàçà â äåíü, ìîæíî äîáàâèòü â íåãî ìåä èëè ñàõàð. Çàïèâàòü õîëîäíîé âîäîé. Ïðåêðàñíîå ïðîñëàáëÿþùåå ñðåäñòâî. Çàìå÷åíî, ÷òî îò ïðèåìà ñîêà ðàñêðûâàåòñÿ çàêðûòûé ãåìîððîé è íàñòóïàåò îáëåã÷åíèå.

1. Ïðîòèâîãåìîððîéíûé ñáîð: Êðàïèâà, ëèñò - 1 ÷àñòü; êðóøèíà, êîðà - 1 ÷àñòü. 8 ãð. ñìåñè íà 1 ëèòð êèïÿòêà. Êèïÿòèòü 10 ìèíóò íà ìàëîì îãíå, íàñòîÿòü, óêóòàâ 30 ìèí. Ïðîöåäèòü. Ïðèíèìàòü ïî 1 ñòàêàíó 4 ðàçà â äåíü, ïðè ñèëüíûõ áîëÿõ áåç øèøåê.

2. Òûñÿ÷åëèñòíèê, òðàâà ñ âåðõóøêàìè. 15 ãð. òðàâû ñ öâåòàìè íà ñòàêàí êèïÿòêà. Íàñòîÿòü óêóòàâ 1 ÷àñ, ïðîöåäèòü. Ïðèíèìàòü ïî 1 ñò. ëîæêå 3-4 ðàçà â äåíü äî åäû. Ìîæíî ïðèíèìàòü è áåç äîçèðîâêè, åñëè 1 ñò. ëîæêó òðàâû íàñòîÿòü â 0,5 ë. êèïÿòêà. Ñâåæèé ñîê òûñÿ÷åëèñòíèêà ïîïîëàì ñ ìåäîì ïðèíèìàòü 3 ðàçà â äåíü ïî 1 ÷àéíîé ëîæêå. Ïðè äëèòåëüíîì ëå÷åíèè ýòî ðàäèêàëüíîå ñðåäñòâî.

Îâîùè, ôðóêòû è ÿãîäû øèðîêî ïðèìåíÿþòñÿ ïðè çàáîëåâàíèÿõ êèøå÷íèêà ñ ëå÷åáíîé öåëüþ. Íàìè ðàññìàòðèâàþòñÿ ëèøü ïîñëàáëÿþùåå, çàêðåïëÿþùåå è êðîâîîñòàíàâëèâàþùåå èõ äåéñòâèå. Ïðè çàïîðàõ àëèìåíòàðíîé è àòîíè÷åñêîé ïðèðîäû ïîñëàáëÿþùåå äåéñòâèå îêàçûâàþò ñûðàÿ òûêâà, ñàëàò, áðþêâà, ðåäüêà. Ïðè ãåìîððîå è çàïîðàõ ìÿãêîå ñëàáèòåëüíîå äåéñòâèå îêàçûâàåò äûíÿ, ìîðêîâü, êàïóñòíûé ñîê èëè ðàññîë, ìàñëèíû, ïåðåçðåëûå ÿãîäû åæåâèêè, âèíîãðàä.Ïðè êîëèòå è çàïîðå ðåêîìåíäóþòñÿ â êà÷åñòâå áîëåóòîëÿþùåãî è ñëàáèòåëüíîãî ñðåäñòâà îòâàð ÿãîä êðûæîâíèêà, íàñòîé óêðîïà ñ ñåìåíàìè, ñîê è íàñòîé êîðíåé ñåëüäåðåÿ, ñîê áàðáàðèñà.

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ

л­å³Ã­ñáÙ­µÇÝ §Ð¦. ѳ­Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³­ÛÇÝ Ýß³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó ÃáõíùÇ ¹»Ù гݭñ³­Ñ³Ûï ¢ ³­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý á­Éáñ­ïáõÙ ï³­ñÇ­Ý»­ñÇ íëï³­ÑáõíÛáõÝ í³­ Û»­ÉáÕ §Ð»­Ùá­ý³ñÙ¦ ÁÝ­Ï»­ñáõÃ­Û³Ý ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ Ý»ñ­Ï³­Û³­ÝáõÙ ¿ ùëáõ­ùÇ ¢ Ùá­ÙÇÏ­ Ý»­ñÇ ï»ë­ùáí: л­å³Ã­ñáÙ­µÇÝ §Ð¦-Ý ­Ï³½Ù­í³Í ¿ »­ñ»ù ÑÇ٭ݳ­ñ³ñ µ³­Õ³¹­ñÇã­Ý»­ñÇó, á­ñáÝ­ óÇó Ûáõ­ñ³­ù³Ý­ãÛáõñÝ ³Ý­·³Ù ÃáõíùÇ ëñ³ó­Ù³Ý å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ óáõ­ó³­µ»­ñáõÙ ¿ ³­é³­í»­É³­·áõÛÝ µáõ­ÅÇã ѳï­ÏáõíÛáõÝ: л­å³Ã­ñáÙ­µÇÝ §Ð¦-Ý ³­ñ³· ³Ýó­ ϳó­ÝáõÙ ¿ ó³­íÁ, ³ñ­Ûáõݳ­Ñá­ëáõíÛáõ­ÝÁ: ¸»­ÕÇ ÏÇ­ñ³­éáõ­ÙÇó ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë Ñ»­ïá ã»­½á­ù³­ÝáõÙ »Ý ùáñÝ áõ ³Û­ñá­óÇ ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ³Ýó­ÝáõÙ »Ý Ãáõí ù³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ µÝá­ñáß µá­ Éáñ »ñ¨áõÛíݻ­ñÁ: л­å³Ã­ñáÙ­µÇÝ §Ð¦-Ý Ñ³­Ù³Ïó­í³Í ¹»­Õ³Ý­Ûáõà ¿: ´³­Õ³¹­ñÇã­Ý»­ñÇó Ûáõ­ñ³­ ù³Ýã­Ûáõ­ñÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ïíÛ³É ¹»­Õ³Ý­Ûáõ­ÃÇ Ñ³­Ù³ñ ³Ý­÷á­Ë³­ñÇ­Ý»­ÉÇ ¢ ³Ý­ã³÷ ϳñ¢áñ Ù³ë: ²ÛÝ Ý»­ñ³­éáõÙ ¿ л­å³­ñÇÝ, áñÝ Çñ ³Ý­ÙÇ­ç³­Ï³Ý Ýß³­Ý³­Ïáõí۳ٵ áõ­ ÕÇÕ ³½­¹»­óáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ï³­Ù³­Ï³ñ­¹Çã ¿: ²ñ­ï³­ùÇÝ ÏÇ­ñ³­éáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ Ñ»­ å³­ñÇ­ÝÁ óáõ­ó³­µ»­ñáõÙ ¿ ï»­Õ³­ÛÇÝ Ñ³­ ϳíñáÙ­µ³­ÛÇÝ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ: ÎÇ­ñ³­éáõí Ûáõ­ÝÇó Ñ»­ïá Ýå³ë­ïáõÙ ¿ ÙdzÏó­Ù³Ý ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇ í»­ñ³­Ï³Ý·Ý­Ù³­ÝÁ, ³­ñ³­·³ó­ÝáõÙ ¿ ëådz­óáõ­ÙÁ ¢ Ýí³­½»ó­ÝáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ëó­ÝÇã­Ý»­ñÁ: л­å³Ã­ ñáÙ­µÇÝ §Ð¦-Ý ­Ï³Ý­Ë³ñ­·»­ÉáõÙ ¿ ³ñ­Û³Ý

¢ Ãáõíù³­ÛÇÝ ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇ Ù³­Ï³ñ­¹»­ ÉÇáõíÛáõ­ÝÁ: л­å³Ã­ñáÙ­µÇÝ §Ð¦-Ç Ï³¢áñ µ³­Õ³¹­ñÇã äñ»¹­ÝÇ­½á­Éá­ÝÁ óáõ­ó³­µ»­ñáõÙ ¿ ѳ­Ï³­µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ ¢ ѳ­Ï³³­É»ñ­·ÇÏ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ, Ýí³­½»ó­ÝáõÙ ¿ µáñ­µáù­í³­ ÍáõíÛáõ­ÝÁ ¢ ÃáõíùÇÝ µÝá­ñáß ÙÛáõë ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ºñ­ñáñ¹ ϳñ¢áñ µ³­Õ³¹­ñÇã äá­ÉÇ­ ¹á­Ï³­Ýá­ÉÁ óáõ­ó³­µ»­ñáõÙ ¿ ï»­Õ³­ÛÇÝ ó³­ í³½ñ­ÏáÕ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ: ÆÝã­å»ë ݳ¢ áõ­ÝÇ Ãáõíù³­ÛÇÝ Ñ³Ý­·áõÛó­Ý»­ñÇ ë»Õ­ÙáÕ Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ: ¸»ÕÁ í³×³éíáõÙ ¿ ³é³Ýó ¹»Õ³ïáÙëÇ, ë³Ï³ÛÝ ³ÛÝ, ÇÝãå»ë ¢ µáÉáñ ¹»Õ»ñÁ, áõ­ÝÇ Ý³¢ Çñ ѳ­Ï³­óáõ­ óáõÙ­Ý»­ñÁ. Ëáñ­Ñáõñ¹ ãÇ ïñíáõÙ ¹»ÕÁ ÏÇ­ñ³­é»É ïáõ­µ»ñ­ÏáõÉ­Ûá­½Ç, ëÇ­ýÇ­ÉÇ­ëÇ, ٳ߭ÏÇ ëÝϳ­ÛÇÝ íݳë­í³Íù­Ý»­ñÇ, ٳݭ ñ¿³­µ³­Ý³­Ï³Ý í³­ñ³Ï­Ý»­ñÇ, ³­Ýá­ñ»Ï­ï³É ѳï­í³­ÍÇ Ù³ß­Ï³­ÛÇÝ áõ­éáõóù­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Å³Ù³Ý³Ï: ¸»ÕÁ ϳñáÕ ¿ áõÝ»Ý³É Ý³¢ ѳϳ½­ ¹»­óáõíÛáõÝ­Ý»ñ` ٳ߭ÏÇ ·ñ·éí³­ÍáõíÛáõÝ, ³­É»ñ­·ÇÏ ¹ñë­¢á­ñáõÙ­Ý»ñ: ¸»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ÝÙ³­Ý³­ ïÇå ¢ ³­é³­í»É ѳ­Ù³­Ï³ñ­ ·³­ÛÇÝ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ­Ý»ñ ϳ­ñáÕ ¿ óáõ­ó³­µ»­ñ»É »ñ­Ï³­ñ³ï¢ áõ áã ×Çßï ã³­÷áí û·ï­ ³·áñ­Í»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ: ò³Ýϳó³Í ¹»åùáõÙ ¹»ÕÁ ÏÇñ³é»Éáõó ³é³ç

ËáñÑñ¹³Ïó»ù µÅßÏÇ Ñ»ï: ²ñ­ï³­ùÇÝ ÏÇ­ñ³­éÙ³Ý Ñ³­Ù³ñ ³ÝÑ­ ñ³­Å»ßï ¿ ùëáõ­ùÇ µ³­ñ³Ï ß»ñ­ïáí å³­ ï»É ³Ë­ï³­Ñ³ñ­í³Í ѳï­í³­ÍÁ: ºñ­µ»ÙÝ, 볭ϳÛÝ, Ù³ñ­¹ÇÏ ã³­ñ³­ß³­ÑáõÙ »Ý ùëáõ­ ùÇ ù³­Ý³ÏÝ áõ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ¹»­Õ³Ý­Ûáõ­ÃÇ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»­ïáõíÛáõÝÝ ÁÝÏ­ÝáõÙ ¿: ÆÝã­å»ë ï»­Õ»­Ï³­ÝáõÙ »Ýù ¹»ÕÝ ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë ÏÇ­ñ³­éáÕ­Ý»­ñÇóª л­å³Ã­ ñáÙ­µÇÝ §Ð¦-Ç Ûá­Ãûñ­Û³ ÏÇ­ñ³­éáõÙÝ áõ­ ÝÇ µ³ñÓñ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»­ïáõíÛáõÝ` ó³­íÇ ³­ñ³· Ýí³­½áõ­ÙÁ Ýϳï­íáõÙ ¿ ÑÇ­í³Ý¹­ Ý»­ñÇ 87 ïá­Ïá­ëÇ Ùáï, ÃñáÙ­µá­½Ç ¨ µáñ­ µá­ù³­ÛÇÝ ·áñ­ÍÁݭó­óÇ Ù»Õ­Ù³­óáõ­ÙÁ ¹Çï­íáõÙ ¿ 91 ïá­Ïá­ëÇ Ùáï: ¸»­Õ³­ÙÇ­çáóÝ ³Ï­ïÇí ÏÇ­ñ³é­íáõÙ ¿ ݳ­Ë³ ¢ Ñ»ï­íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­Ï³Ý ßñç³­ÝáõÙ` ѳ­Ù³ñ­í»­Éáí Ý»ñ­Ï³­ÛÇë ³­Ù»­ÝÇó ³ñ¹­Ûáõ­ ݳ­í»ï ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ: ÆÝã­å»ë ÷³ë­ïáõÙ »Ý ï³­ñÇ­Ý»ñ ß³­ñáõ­Ý³Ï ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ÏÇ­ñ³­é³Í µÅÇßÏ­Ý»­ñÁª л­å³Ã­ñáÙ­µÇÝ §Ð¦-Ý­ Ç­ç»ó­ÝáõÙ ¿ ÃáõíùÇ ëñ³ó­Ù³Ý ѳ­ ׳­Ë³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ` Ùdz­Å³­Ù³­Ý³Ï Ýå³ë­ï»­Éáí ÏñÏݳ­ÏÇ ëñ³­óáõÙ­Ý»­ñÇ Ï³ÝË­Ù³­ÝÁ:

4

45

´ÅßÏÇ ËáñÑñ¹áí

¶É˳ó³í г­í³­Ý³­µ³ñ ë˳ɭí³Í ã»Ýù ÉÇ­ÝÇ, »­Ã» Ýϳ­ï»Ýù, áñ ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ ãϳ Ù³ñ¹, áñ »ñµ¢¿ ·É˳­ó³í áõ­Ý»­ó³Í ãÉÇ­ÝÇ: ²­í»­ÉÇÝ, ·ÉËÇ ó³­íÁ ѳ­Ù³ñ­ íáõÙ ¿ ³­Ù»­Ý³­ï³­ñ³Í­í³ÍÝ áõ ÝáõÛ­ ÝÇëÏ ³­Ù»­Ý³­ëá­íá­ñ³­Ï³­ÝÁ, ãݳ­ Û³Í ·É˳­ó³­íÇ ³é­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý ÑÇÙ­ùáõÙ áã ëá­íá­ñ³­Ï³Ý áõ Çñ ѳ­×³­Ë³­¹»­åáõÃ­Û³Ý Ñ³­ Ù»­Ù³ï ã³­÷³­½³Ýó Éáõñç å³ï­×³é­Ý»ñ ϳÝ: ÜÛáõÃÁª 곭û­ÝÇÏ ØÏñïãÛ³ÝÇ

Ø

³ñ­¹áõ ·Éáõ­ËÁ ϳ­ñáÕ ¿ ó³­í»É ³­Ù»Ý ÇÝ­ãÇó: öáùñ-ÇÝã ÝÛ³ñ­¹³Û­ ݳ­ó»±É­ »ù, Ùñë»±É, Ñá·­Ý»±É ­Ï³Ù ÝáõÛ­ÝÇëÏ »ñ­ç³­ÝÇÏ »ù ¢ áõ­ñ³±Ë. ·É˳­ ó³­íÁ ϳ­ñáÕ ¿ áõ­Õ»Ï­ó»É Ó»½... ¶Éáõ­ËÁ Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ ÙÇ ³­Ù»­Ý³­Ýáõñµ áõ ½·³­ÛáõÝ Ñ³ï­ í³ÍÝ ¿, ÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï µÝ³­Ï³­

46

4

Ýá­ñ»Ý ³­Ù»­Ý³­å³ßï­å³Ý­í³ÍÁ` ³­Ùáõñ áëÏ­ñ³­ÛÇÝ ÑÛáõë­í³Í­ùÇ` ·³Ý­ ·Ç ßÝáñ­ÑÇí: ¶³Ý­·Á å³Ñ­å³­ÝáõÙ ¿ ·ÉËáõ­Õ»­ÕÁ, ÇÝã­å»ë ÁÝ­¹áõÝ­í³Í ¿ñ ÑÝáõ٠ϳñ­Í»É` ·³­Õ³­÷³­ñÁ, ˻ɭùÁ, ÙÇï­ùÁ: ¶ÉËáõÙ »Ý Ï»Ýï­ñá­Ý³­ó³Í Ù³ñ­¹áõ ÝÛ³ñ­ ¹³­ÛÇÝ ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇ Ï³ñ¢á­ñ³­·áõÛÝ Ñ³ï­í³Í­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ó³­íÇ ï»ë­ùáí ³ñ­Ó³­·³Ý­ùáõÙ »Ý ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ï³ñ­µ»ñ ѳ­ Ù³­Ï³ñ­·»­ñáõÙ Ýϳï­íáÕ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ³­Ù»­-

ݳãÝ­ãÇÝ §³Ý­Ï³ñ­·áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇݦ: ÐÝáõ٠ϳñ­ÍÇù ϳñ, áñ ó³­íáõÙ ¿ ³­éáÕç Ù³ñ­¹áõ ·Éáõ­ËÁ, ù³­ÝÇ áñ ï­¢³­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý¹ Ù³ñ­ ¹Á ãÇ Ï³­ñáÕ ó³­íÇ Ýϳï­Ù³Ùµ ½·³­ÛáõÝ ÉÇ­Ý»É: ¶É˳­ó³­íÁ µ³½­Ù³­ÃÇí ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ³­í³­ù³­Ï³Ý ³ñ¹­ÛáõÝù ¿: г­×³­Ë³­¹»å ·É˳­ó³­íÇ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý å³ï­×³­éÁ ɳñ­í³­ÍáõíÛáõÝÝ ¿: ȳñ­í³­ ÍáõíÛáõ­ÝÇó »­ÏáÕ ·É˳­ó³­íÁ ѳݭ¹Ç­åáõÙ ¿ µÝ³Ï­ãáõÃ­Û³Ý 90 ïá­Ïá­ëÇ Ùáï: ¶É˳­ ó³í ϳ­ñáÕ ¿ ³­é³­ç³­Ý³É ó³Ý­Ï³­ó³Í ï³­ñÇ­ùáõÙ, ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ù³Ý­áõÏ Ñ³­ë³­ ÏáõÙ, 볭ϳÛÝ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ï­¢³­Ï³Ý ó³­ í»ñÝ ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý 20-25 ï³­ñ»­Ï³Ý »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹­Ý»­ñÇ Ùáï: ȳñ­í³­ÍáõíÛáõ­ ÝÇó ·É˳­ó³­íÁ ÑÝáõÙ ³Ý­í³Ý­íáõÙ ¿ñ ëÃñ»­ë³­·»Ý: Æñ µá­Éáñ ¹ñë­¢á­ñáõÙ­Ý»­ñáõÙ ·É˳­ó³­íÁ µÝáõ­Ã³·ñ­íáõÙ ¿ áñ­å»ë ɳñ­ í³­ÍáõíÛáõÝ, áñÝ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ Ç å³­ï³ë­ Ë³Ý Ñá­·»­µ³­Ý³­Ï³Ý ×ÝßÙ³Ý: Àݹ á­ñáõÙª Ñá­·»­µ³­Ý³­Ï³Ý ɳñ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ ½áõ­·áñ¹­í»É ׳­Ï³­ï³­ÛÇÝ, ùáõÝ­ù³­ÛÇÝ, ÍáÍ­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ÝÛ³ñ­¹»­ñÇ áõ Ùϳݭݻ­ñÇ åñÏí³­ÍáõÃ­Û³Ý Ñ»ï: ²Ûë ïÇ­åÇ ·É˳­ó³­ íÁ ͳ­ÏáÕ, ×ÝßáÕ, ë»Õ­ÙáÕ Ùdz­ïáÝ ó³í ¿: ȳñ­í³­ÍáõÃ­Û³Ý ·É˳­ó³­í»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ ·ÉËáõÙ »ñ³Ï³½³ñÏáõÙ ãÇ Ýϳï­íáõÙª Ç ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ ³ÛÝ ¹»å­ù»­ñÇ, »ñµ áñ¢¿ ûñ­·³­Ý³­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ Ï³: ȳñ­í³­ ÍáõÃ­Û³Ý ·É˳­ó³­íÇ ¹»åùáõÙ ·Éáõ­ËÁ ϳ­ ñáÕ ¿ ó³­í»É ³Ù­µáÕ­çáõí۳ٵ ϳ٠ÏÇ­ëáí ã³÷: âݳ­Û³Í ɳñ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ, ɳñ­í³Í ³ß­Ë³­ï³ÝùÝ áõ ͳݭñ³­µ»éÝ­í³­ÍáõíÛáõ­ ÝÁ ·É˳­ó³­íÇ å³ï­×³é ϳ­ñáÕ »Ý ÉÇ­Ý»É, µ³Ûó å»ïù ¿ Ýϳ­ïÇ áõ­Ý»­Ý³É, áñ ³­Ù»­Ýûñ­Û³ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇó ·Ë³­ ó³í ãÇ ³­é³­ç³­ÝáõÙ: î³­ñ³Í­í³Í ¿ ݳ¢ ï³­ñ³­Í³­Ï³Ý` ÙÇ­ ç³­í³Û­ñ³­ÛÇÝ ÑÇÙ­ùáí ó³­íÁ, ÇÝã­å»ë û­ñÇ­ ݳÏ` Ùáõà ﳭñ³­Íáõí۳Ý, Ëá­Ý³í ÝÏáõ­ Õ³­ÛÇÝ ÙÇ­ç³­í³Û­ñÇ, µ³ñÓ­ñáõí۳­Ý: ÜÙ³Ý ¹»å­ù»­ñáõÙ ·É˳­ó³­íÁ ϳ­ñáÕ ¿ áõ­Õ»Ïó­í»É ÙÇç³í³Ûñ³í³Ëáí, å³ïÏ»ñ³í³Ëáí, ³­Ýá­ñ»ù­ëdz­ÛÇ »ñ¢áõÛíݻ­ñáí ϳ٠ëñï˳é­Ýá­óáí: ¶É˳­ó³­íÇ å³ï­×³é ϳ­ñáÕ »Ý ѳݭ ¹Ç­ë³­Ý³É ûñ­·³­Ý³­Ï³Ý Éáõñç ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ­Ý»­ñÁ ϳ٠·ÉËÇ ³ñ­Ûáõ­Ý³­ï³ñ ³­Ýáíݻ­ñÇ áõ ÝÛ³ñ­¹»­ñÇ Ï»Ýë³·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý

´ÅßÏÇ ËáñÑñ¹áí ˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»­ñÁ: ¼áõï ·ÉËÇ ûñ­·³Ý­Ý»­ ñÇ Ñ»ï ϳå­í³Í ϳ­ñáÕ »Ý ÉÇ­Ý»É áõ­Õ»­ÕÇ ³µë­ó»­ëÇ Ï³Ù áõ­éáõó­ù³­ÛÇÝ ·á­Û³­óáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ, áõ­Õ»­ÕáõÙ ³ñ­Û³Ý ½»Õ­Ù³Ý ϳ٠ϳ­Ãá­óÇ ¹»å­ù»ñ, ÇëÏ ³­é³­í»É ѳ­×³Ëª áõ­Õ»­ÕÇ Ã³­Õ³Ý­ÃÇ µáñ­µá­ùáõ­Ù` ÙÇ­ÝÇÝ­·Ç­ï: îíÛ³É ¹»å­ù»­ñáõÙ ó³­íÁ å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­ í³Í ¿ ×Ýßٳٵ, áõ­Õ»­ÕÇ Ã³­Õ³Ý­ÃÇ ¢ ³ñ­Ûáõ­Ý³­ï³ñ ³­Ýáíݻ­ñÇ åñÏٳٵ: ¶ÉËáõ­ Õ»­ÕÁ ó³­íÇ Ýϳï­Ù³Ùµ ½·³­ÛáõÝ ã¿: ¶É˳­ó³­íÇ å³ï­×³é ϳ­ñáÕ »Ý ѳݭ ¹Ç­ë³­Ý³É ݳ¢ Ãáõ­Ý³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñÁ` ³É­Ïá­Ñá­É³ÛÇÝ Ï³Ù ·³­½³ÛÇÝ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ µ³ñÓñ ç»ñ­Ùáõí۳ٵ áõ­Õ»Ïó­íáÕ í³­ñ³Ï­ Ý»­ñÁ: îÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ùáï ѳ­×³Ë ѳݭ ¹Ç­åáõÙ ¿ §ÑÇë­ï³­Ùǭݳ­ÛÇݦ ·É˳­ó³­íÁ: ¸³ Ùdz­ÏáÕ­Ù³­ÝÇ ï³Ý­çáÕ ó³í ¿, ϳ­ñáÕ ¿ ѳݭ¹Ç­å»É ûñ­í³ Ù»ç 1, 2 ³Ý­·³Ù, Ûáõ­ ñ³­ù³Ýã­Ûáõ­ñÁª 7-30 ñá­å» ï­¢á­Õáõí۳ٵ, ÇëÏ Áݹ­Ñ³­Ýáõñª 1 ³­ÙÇë ÷áõɳ­ÛÇÝ ß³­ ñáõ­Ý³­Ï³­Ï³­Ýáõí۳ٵ: ò³­íÇ µéÝÏÙ³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï ³ã­ù»­ñÁ ϳñÙ­ñáõÙ ¢ ³ñ­óáõÝ­ ù³­Ï³­ÉáõÙ »Ý, Ýϳï­íáõÙ ¿ ݳ¢ ùóñ­ ï³¹­ñáõíÛáõÝ: ºñ­µ»ÙÝ ³Ûë ݳ­Ë³Ý­ ߳ݭݻ­ñÁ ß÷á­ÃáõÙ »Ý ëÇ­Ýáõ­ëÇ­ïÇ Ï³Ù ³­É»ñ­·Ç³­ÛÇ Ñ»ï: ¶É˳­ó³­í»­ñÇ ³­é³­ç³ó­Ù³Ý áõ Ñݳ­ ñ³­íáñ ϳݭ˳ñ­·»É­Ù³Ý Ù³­ëÇÝ ½ñáõ­ó»­ óÇÝù Üáñ ²­ñ»­ßÇ »ñÏ­ñáñ¹ åá­ÉÇÏ­ÉÇ­Ýǭϳ­ÛÇ Ã»­ñ³å¨ï øñÇë­ïÇ­Ý» ´á­Û³ç­Û³­ÝÇ Ñ»ï: - à­ñá±Ýù »Ý ·É˳­ó³­í»­ñÇ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý å³ï­×³é­Ý»­ñÁ: - ²Û­ëûñ­í³ ¹ñáõí۳ٵ ³­Ù»­ÝÇó ß³ï ѳݭ¹Ç­åáõÙ »Ý ÝÛ³ñ¹³ÛÝáõÃÛ³Ý Ñ»ï¢³Ýùáí ³­é³­ç³­ó³Í ·É˳­ó³­í»­ ñÁ: ¸ñ³Ýù ѳï­Ï³­å»ë Ýϳ­ï»­ÉÇ »Ý »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹­Ý»­ñÇ Ùáï: Ü¢­ñá­½Ç µáõÅ­Ù³Ý ¹»å­ùáõÙ ß³ï ϳñ× Å³­Ù³­Ý³­Ï³­Ñ³ï­í³­ Íáõ٠ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ Ó»ñ­µ³­½³ï­í»É ݳ¢ ï­¢³­ Ï³Ý ï³Ý­çáÕ ·É˳­ó³­í»­ñÇó: º­Ã» ѳÛï­ Ý³­µ»ñ­í»É ¿, áñ ·É˳­ó³­íÇ å³ï­×³­éÁ Ý¢­ñá½Ý ¿, áõ­ñ»ÙÝ Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ ѳ­Ù»­Ù³­ï³­ µ³ñ ѳݭ·Çëï ÉÇ­Ý»É: Ø»­Í³­Ñ³­ë³Ï­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ ·É˳­ó³­í»­ñÇ Ñ³­×³­Ë³­¹»å ѳݭ¹Ç­åáÕ å³ï­×³é ϳ­ñáÕ »Ý ÉÇ­Ý»É Ç­ß»­ÙÇÏ »ñ¢áõÛíݻ­ñÁ: ²­Ù»­Ý³³­é³­çÇ­ÝÁ Ý»ñ­·³Ý­·³­ÛÇÝ ¢ ½³ñ­Ï»­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ×ÝßÙ³Ý ï³­ï³­ÝáõÙ­Ý»­ñÇó å³­ï³­ÑáÕ ¹»å­ù»ñÝ »Ý:

- ƱÝã ­å»ïù ¿ ³­ÝÇ å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ ·É˳­ó³­í»ñ áõ­Ý»­ óáÕ Ù³ñ­¹Á: - ² Ý ­å ³ Û ­Ù ³ Ý å»ïù ¿ Ñ»­ï³­ ½áï­í»É: ¶É˳­ó³­ íÇ å³ï­×³é­Ý»ñÁ ß³ï »Ý, ¢ ëË³É ¿ ÇÝù­Ý³­µáõ­Åáõí Û³Ùµ ½µ³Õ­í»­ÉÁ, ù³­ÝÇ áñ ÙdzÛÝ µÅÇß­ÏÁ, ѳ߭íÇ ³é­Ý»­Éáí ·É˳­ ó³­íÇ ï­¢á­Õáõí Ûáõ­ÝÁ, ã³­÷Á, Ï»ñ­åÁ ¢ ³ÛÉ ÝñµáõíÛáõÝ­Ý»ñ, ϳ­ñáÕ ¿ ³Ë­ïá­ñá­ ß»É ¢ µáõ­ÅáõÙ Ýß³­Ý³­Ï»É: Þ³ï ϳñ¢áñ ¿ ³Ï­Ý³­Ñ³­ï³­ ÏÇ Ù³Ý­ñ³Ïñ­ÏÇï áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõíÛáõ­ÝÁ, á­ñáí­Ñ»ï¢ ß³ï µ³­Ý»ñ ϳ­ñáÕ »Ý å³ñ½­ í»É Ñ»Ýó ³Û¹ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõ­ÝÇó: - êá­íá­ñ³­µ³ñ ·É˳­ó³­íÇ ¹»å­ùáõÙ Ù³ñ­¹ÇÏ ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë ó³­í³½ñ­ÏáÕ »Ý û·­ï³­·áñ­ÍáõÙ, ×DZßï ­Ùá­ï»­óáõÙ ¿ ³ñ¹­ Ûáù ¹³: - º­Ã» ó³íÝ ³ÛÝ­ù³Ý ë³ñ­ë³­÷»­ÉÇ ¿, áñ ¹Ç­Ù³­Ý³É Ñݳ­ñ³­íáñ ãÇ, ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ó³­ í³½ñ­Ï»É: êá­íá­ñ³­µ³ñ å»ïù ¿ å³ñ­½»É ó³­íÇ å³ï­×³­éÁ, Ýáñ á­ñá­ß»É, û ÇÝã ϳñ­ ·Ç ó³­í³½ñ­ÏáõÙ ¿ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï: γñ¢á­ñÁ ¹ñ³Ýù ãã³­ñ³­ß³­Ñ»ÉÝ ¿, áñ ­Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ íݳë ãÉÇ­ÝÇ: ÆëÏ ³­é³ç­Ý³­ÛÇÝÝ, ǭѳñ­Ï», µÅß­ÏÇ ·Ý³ÉÝ ¿: ¶É˳­ó³­íÁ ÙÇ »ñ¢áõÛà ¿, á­ñÇÝ ¹Ç­Ù³­ Ý³É ß³­ï»­ñÁ å³ñ­½³­å»ë ã»Ý ϳ­ñá­Õ³­ ÝáõÙ: ²Ûë »ñ¢áõÛ­ÃÇ ¹»Ù, ÝáõÛ­ÝÇëÏ áã ·Ç­ï³­ Ï³Ý áõ Ëá­ñÁ Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏáõÙ, µ³½­Ù³­ÃÇí ÙÇ­çáó­Ý»ñ »Ý ëï»ÕÍ­í»É: ȳñ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÇó ³­é³­ç³­ó³Í ·É˳­ó³­íÇ ¹»å­ùáõÙ ÑÝáõó Ç í»ñ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ ¿ Ó»é­ù»­ñÇ ç»ñ­Ùáõí۳ٵ ï³­ù³ó­í³Í 25 ·ñ³Ù ÏáÝ­Û³­ÏÇ ÁÝ­¹áõ­ Ýáõ­ÙÁ, ³ÝÏáõÙ³ÛÇÝ ïñ³Ù³¹ñáõÃÛáõÝÇó ³­é³­ç³­ó³Í ·É˳­ó³­í»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ ÑÇ­ Ù³ ¿É Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ ¹»­Õ³­µáõ­Ûë³­ÛÇÝ ÙÇ ù³­ÝÇ »­÷áõÏ­Ý»­ñÇ ï³ù û­ÛÁ: г߭íÇ ³é­Ý»­Éáí ³ÛÝ Ñ³Ý­·³­Ù³Ý­ùÁ, áñ ·É˳­ ó³í »ñ¢áõÛÃÝ áõ­ÝÇ Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ ³Ý­Ïáõ­

¶ÉËÇ ó³­íÁ ï³ñ­ µ»ñ ï»­ë³­ÏÇ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ Å³­Ù³­Ý³­ÏÇÝ ï»­Õ»­ ϳ­Ý³­Éáõ ¢ ϳݭ˳ñ­ ·»­É»­Éáõ ³­Ù»­Ý³­Éáõñç ³½­¹³Ý­ß³ÝÝ ¿:

Ù³­ÛÇÝ ïñ³­Ù³¹­ñáõíÛáõÝ ³­é³­ç³ó­Ý»­Éáõ ѳï­ÏáõíÛáõݪ ϳñ¢áñ ¿, áñ ·É˳­ó³í áõ­Ý»­óáÕ Ù³ñ­¹Á, µ³­óÇ ½áõï ýÇ­½Ç­Ï³­ Ï³Ý ó³­íÇ ¹»Ù ÙÇ­çáó­Ý»ñ Ó»é­Ý³ñ­Ï»­ÉÁ, å³Û­ù³­ñÇ Ý³¢ Çñ ³Ý­Ïáõ­Ù³­ÛÇÝ ïñ³­Ù³¹­ ñáõÃ­Û³Ý ¹»Ù: γñ¢áñ ݳ­Ë³­å³Û­Ù³Ý ¿ Ù»ñ ëÃñ»ë­Ý»­ñáí É»­óáõÝ áõ µ³­ó³­ë³­Ï³Ý ÉÇó­ù»­ñáí ·»ñ­Ñ³­·»­ó³Í Ï۳ݭùáõÙ áõ­ ñ³Ë áõ µ³­ñÇ ÙÇ­ç³­í³Û­ñáõÙ ÉÇÝ»ÉÁ, ¹ñ³­ Ï³Ý Ç­ñ³­¹³ñ­ÓáõíÛáõÝ­Ý»ñ, Ñ»­ï³ùñ­ùÇñ ų­Ù³Ýó­Ý»ñ ϳ½­Ù³­Ï»ñ­å»­ÉÁ: ÜáõÛ­ÝÇëÏ Ï³ñ­ÍÇù ϳ, áñ ë»­÷³­Ï³Ý Ùï³­Í»­É³­Ï»ñ­ åÇó íñ»ÅËݹ­ñáõíÛáõÝ, ³Ý­Ñ³ß­ïáõíÛáõÝ, ³Ý­Ñ³Ý­¹áõñ­Åá­Õ³­Ï³­ÝáõíÛáõÝ »ñ¢áõÛíݻ­ ñÁ µ³­ó³­é³Í Ù³ñ¹­Ï³Ýó ÝáõÛÝÇëÏ Ï³ñ­ ×³ï¢ ·É˳­ó³í ãÇ ëå³é­ÝáõÙ:

4

47

ì³ñ³ÏÇã ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ

ìÇ­ñáõë­Ý»­ñÁ ëåÇ­ï³­Ïáõ­óÇó ¢ ÝáõϭɻǭݳÃííÇó µ³Õ­Ï³­ó³Í 16300 ÙÇ­ÉÇ­ÙÇÏ­ñá­Û³­Ýáó µçÇç­Ý»ñ »Ý, á­ñáÝù, 볭ϳÛÝ, Ç íǭ׳­ÏÇ »Ý áãÝ­ ã³ó­Ý»É Ù³ñ­¹áõ Ç­Ùáõ­Ý³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­ ϳñ·Ý áõ Ýñ³Ý ·»­ñÇ ¹³ñÓ­Ý»É: ÜÛáõÃÁª ܳ­ñÇ­Ý» Æ­ñÇó­Û³ÝÇ

ä³ïí³ëïáõÙÝ»ñ º

­Ã» ï³­ñÇ­Ý»ñ ³­é³ç, ³­ë»Ýù, µÝ³­ Ï³Ý Í³­ÕÇ­ÏÁ, ϳñÙ­ñáõ­ÏÁ, ϳñÙ­ ñ³Ë­ïÁ, åá­ÉÇá­ÙÇ»­ÉÇ­ïÁ Ù»Í ëå³é­Ý³­ÉÇù ¿ÇÝ Ç­ñ»Ý­óÇó Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ ÝáõÙ, ³Û­ëûñ ¹ñ³Ýù ·ñ»­Ã» 100%-áí í»­ ñ³­ó»É »Ý: ì³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»Ù ϳ­ï³ñ­íáÕ Ï³Ý­Ë³ñ­·»­ÉÇ㠳߭˳­ ï³Ýù­Ý»ñ á­Éáñ­ïÇ å³­ï³ë­Ë³­Ý³­ïáõ­ Ý»­ñÁ å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ÝáõÙ »Ý áã ÙdzÛÝ åá­ÉÇÏ­ÉÇ­Ýǭϳ­Ý»­ñáõÙ` ѳ­ë³­ñ³­ ÏáõÃ­Û³Ý É³ÛÝ ß»ñ­ï»­ñÇ ßñç³­ÝáõÙ, ³ÛÉ¢ ÍÝݹ³ï­Ý»­ñáõÙ` Ýá­ñ³Í­ÝÇ ÉáõÛë ³ß­Ë³ñÑ ·³­Éáõó ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë Ñ»­ïá: γݭ˳ñ­·»­ÉÇ㠳߭˳­ï³Ýù­Ý»­ñÇ ¢ å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ Ù»ñ ѳñ­ó»­ñÇÝ å³­ï³ë­Ë³­ÝáõÙ ¿ ÐЭ ²Ü å»­ï³­Ï³Ý ÑÇ­·Ç»­ÝÇÏ ¨ ѳ­Ï³­Ñ³­ Ù³­×³­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ï»ë­ãáõÃ­Û³Ý í³­ñ³­ÏÇã ¨ áã í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³­ ׳­ñ³­Ï³­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý µ³Å­ÝÇ ·É˳­íáñ Ù³ë­Ý³­·»ï ¶³­Û³­Ý» 곭ѳϭ۳­ÝÁ: - îÇ­ÏÇÝ ê³­Ñ³Ï­Û³Ý, ËݹñáõÙ »Ýù Ý»ñ­Ï³­Û³ó­Ý»É, û í³­ñ³­ÏÇã DZÝã

48

4

­ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ï³­ñ³Í­í³Í ÐЭ-áõÙ: -ÖÇßï ¿, ³ÛÅÙ ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ ß³ï Ù»Í Ãíáí í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ ѳ­ Ù³ñ­íáõÙ »Ý ϳ­é³­í³­ñ»­ÉÇ, µ³Ûó Ù»½ Ùáï ¹ñ³Ýù 9-Ý­»Ý` ïáõ­µ»ñ­ÏáõÉ­Ûá½, Ñ»­å³­ïÇï ´, ¹Çý­Ã»­ñdz, ÷³Û­ï³­óáõÙ, ϳ­åáõÛï ѳ½, åá­ÉÇá­ÙÇ»­ÉÇï, ϳñÙ­ñáõÏ, ϳñÙ­ñ³Ëï ¢ Ëá­½áõÏ: γ­ é³­í³­ñ»­ÉÇ ³­ë»­Éáí` Ýϳ­ ïÇ áõ­Ý»Ýù å³ï­í³ë­ ï³Ý­Ûáõ­ÃÇ ÙÇ­çá­óáí ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ éÇë­ÏÇ Ýí³­½»óáõÙÁ, ³Û­ëÇÝùÝ` Ï³Ý­Ë»É Ù » ­Í ³ ­Ñ ³ ­ë ³ Ï ­Ý » ­ ñÇ áõ »ñ»Ë³Ý»ñÇ Ùáï ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ¹ñë­¢á­ñáõ­ÙÁ, ½³ñ­·³­ óáõ­ÙÁ: ì³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­ ¹áõí۳ٵ ³ÝÓÝ ³­éáÕ­çÇ Ñ»ï ß÷Ù³Ý Áݭóó­ùáõÙ ï³­ñ³­ ÍáõÙ ¿ íÇ­ñáõ­ëÁ: γñÙ­ñáõ­ÏÇ ¹»å­ùáõÙ ÙÇ

³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ Ï³. í³­ñ³Ï­í³Í ³Ý­ÓÇ` ÑÇ­í³Ý­¹Ç Ñ»ï ß÷í»­Éáõ ų٭ϻ­ïÁ å³ñ­½»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ 3 ûñ­í³ Áݭóó­ùáõ٠ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ å³ï­í³ë­ïáõ­ÙÁ ϳ­ï³­ñ»É áõ Ï³Ý­Ë»É ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ½³ñ­·³­óáõ­ÙÁ: -²Û­ëûñ µá­Éáñ ³Ûë í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»Ù ϳ±Ý­ ³ÝÑ­ñ³­ Å»ßï å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­ ûñ: -ò³­íáù, Ï³Ý ÑÇ­ í³Ý­¹ áõÃ­Û áõÝ­Ý »ñ, á­ñáÝó ѳ­Ù³ñ å ³ ï ­í ³ ë ­ï ³ Ý ­ Ûáõà Ù߳ϭí³Í ã¿, û­ñǭݳÏ` áõ­Ý»Ýù µ³½­Ù³­ÃÇí Ñ»­ å³­ïÇï­Ý»ñ` A, B, C, D, G, I, F, µ³Ûó ¹ñ³Ý­óÇó ¹»é ϳ­é³­ í³­ñ»­ÉÇ »Ý ÙdzÛÝ A-Ý ¢ B-Ý, ÙÛáõë­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõ٠ѳïáõÏ å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõà å³ï­ñ³ëï­í³Í ã¿:

²Ûëûñ ·ñ»­Ã» 100%-áí ÐЭ-áõÙ í»­ñ³­ ó»É »Ý µÝ³­Ï³Ý ͳ­ÕÇ­ÏÁ, ϳñÙ­ñáõ­ÏÁ, ϳñÙ­ñ³Ë­ ïÁ, åá­ÉÇá­ÙÇ»­ÉÇ­ïÁ:

ì³ñ³ÏÇã ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ гݭñ³­å»­ïáõíÛáõ­ÝáõÙ ³Û­ëûñ ǵñ¢ ϳ­ é³­í³­ñ»­ÉÇ í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¹»é ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ÙdzÛÝ Ñ»­å³­ïÇï B-Ý: л­ å³­ïÇï A-Ç å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­ÃÁ å³ñ­µ»­ ñ³­µ³ñ û·­ï³­·áñ­ÍáõÙ »Ýù, µ³Ûó ÙdzÛÝ Ñ³­Ù³­×³­ñ³­Ï³­µ³­Ý³­Ï³Ý óáõ­óáõ­Ùáí, ³Û­ëÇÝùÝ` »­Ã» áñ¢¿ ï»Õ ³Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ËÙµ³­Ï³­ÛÇÝ ¹»å­ù»ñ »Ý ³ñ­Ó³­Ý³·ñ­íáõÙ, ¹ñ³Ýù ﻭճۭݳó­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ³­ñ³· ÙÇ­ çáó­Ý»ñ »Ýù Ó»é­Ý³ñ­ÏáõÙ` å³ï­í³ë­ï»­Éáí ÑÇí³Ý¹Ý»ñÇ Ñ»ï ß÷áõÙ áõÝ»óáÕÝ»ñÇÝ: ¸Çý­Ã»­ñdz­ÛÇ, ÷³Û­ï³ó­Ù³Ý, åá­ÉÇá­ÙÇ»­ ÉÇ­ïÇ, ϳñÙ­ñáõ­ÏÇ ¹»Ù å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»ñ »Ý Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáõÙ 1950-³­Ï³Ý­Ý»­ñÇó: л­ï³­·³­ÛáõÙ ¹ñ³Ýó ³­í»­É³­ó»É »Ý ݳ¢ ϳñÙ­ñ³Ë­ïÁ, Ëá­½áõ­ÏÁ, Ñ»­å³­ïÇï B-Ý: 1999Ã. ä³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÇ ³½­·³­ÛÇÝ û­ñ³­óáõÛ­óáõÙ Ý»ñ¹­ñ»­óÇÝù ݳ¢ Ñ»­å³­ ïÇï B-Ç, 2002Ã.` ϳñÙ­ñ³Ë­ïÇ å³ï­ í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÁ: -²ÛÝ­åÇ­ëÇ ïå³­íá­ñáõíÛáõÝ ¿, áñ í»ñ­ çÇÝ ï³­ñÇ­Ý»­ñÇÝ Ñ³Ý­ñ³­å»­ïáõíÛáõ­ÝáõÙ ³­í»­ÉÇ ß³ï ϳñÙ­ñáõ­ÏÇ, ϳñÙ­ñ³Ë­ïÇ, Ëá­½áõ­ÏÇ (ÎÎÊ) ¹»Ù »Ý å³ï­í³ë­ïáõÙ­ Ý»ñ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáõÙ...

-ÆÝã-áñ ï»Õ ¹³ Çñ ³ñ­¹³­ñ³­óáõÙÝ áõ­

ÝÇ, ù³­ÝÇ áñ ѳï­Ï³­å»ë ¼ÈØ-­Ý»­ñáí ß³ï »Ýù ÎÎÊ­-Ç Ù³­ëÇÝ Ëá­ë»É: ²Û¹ å³ï­×³­ éáí Ùdzݭ߳­Ý³Ï ϳ­ñáÕ ¿ ѳñó ³­é³­ç³­Ý³É` ÇëÏ ÇÝ­ãá±õ­áã ÙÛáõë ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ ñÁ: Î³Ý Ï³­é³­í³­ñ»­ÉÇ í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ, á­ñáÝù å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÇ ÙÇ­çá­ óáí Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ í»­ñ³ó­ Ý»É` åá­ÉÇá­ÙÇ»­ÉÇ­ïÁ, ϳñÙ­ñáõ­ÏÁ, ϳñÙ­ ñ³Ë­ïÁ: äá­ÉÇá­ÙÇ»­ÉÇ­ ïÇ ³­éáõ­Ùáí Ó»éù­µ»­ ñáõÙ­Ý»ñÝ ³ñ­¹»Ý Ù»Í »Ý: 2002Ã. »í­ñá­å³­ Ï³Ý ³Ù­µáÕç ï³­ñ³­ ͳßñ­ç³­ÝÁ ѳ­í³ë­ï³·ñ­ í»É ¿ ǵñ¢ åá­ÉÇá­ÙÇ»­ÉÇ­ïÇó ³­½³ï, ³Û¹ ÃíáõÙª ݳ¢ г­ Û³ë­ï³­ÝÁ: γñÙ­ñ³Ë­ïÇ ³­éáõ­Ùáí Ù»½ Ùáï ѳ­çá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ ³ñ­¹»Ý ßá­ß³­÷»­ ÉÇ »Ý, ù³­ÝÇ áñ, »­Ã» ݳ˭ÏÇ­ÝáõÙ ï³ëÝ­ Û³Ï Ñ³­½³­ñ³­íáñ ϳñÙ­ñ³Ë­ïÇ ¹»å­ù»ñ ¿ÇÝù áõ­Ý»­ÝáõÙ, ³­å³ 2007Ã. ϳñÙ­ñáõ­ÏÇ, ϳñÙ­ñ³Ë­ïÇ ¹»Ù ³ß­Ý³­Ý³­ÛÇÝ Éñ³­óáõ­óÇã å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÇó Ñ»­ïá ³Û­ëûñ Ù»Ýù ϳñÙ­ñáõ­ÏÇ áã ÙÇ ¹»åù ã»Ýù ³ñ­Ó³­Ý³·­ ñ»É, ÇëÏ Ï³ñÙ­ñ³Ë­ïÇ` »­½³­ÏÇ ¹»å­ù»ñ:

ØÇÝ㢠2010Ã. ϳñÙ­ñáõ­ÏÇ, ϳñÙ­ñ³Ë­ïÇ í»­ñ³ó­Ù³Ý ³½­·³­ÛÇÝ é³½­Ù³­í³­ñ³­Ï³Ý Íñ³­·Çñ ¿ Ý»ñ¹ñ­í»É: ²Û­ëûñ ³­Ù»­Ý³­µ³ñÓñ Áݹ·ñÏ­í³­ÍáõíÛáõÝÁ Ñ»Ýó ³Û¹ å³ï­í³ë­ ïáõÙ­Ý»­ñáõÙ ¿ ¹Çï­íáõÙ, ù³­ ÝÇ áñ 1 ¢ 6 ï³­ñ»­Ï³Ý ÎÎÊ ­Ñ³­Ù³Ïó­í³Í Íñ³·ñ³ÛÇÝ å³ï­ í³ë­ïáõÙ­Ý»ñ áõ­ Ý»Ýù:

2007Ã. ϳñÙ­ñáõ­ÏÇ, ϳñÙ­ ñ³Ë­ïÇ ¹»Ù ³ß­Ý³­Ý³­ ÛÇÝ Éñ³­óáõ­óÇã å³ï­í³ë­ ïáõÙ­Ý»­ñÇó Ñ»­ïá ÐÐ-áõ٠ϳñÙ­ñáõ­ÏÇ áã ÙÇ ¹»åù ãÇ ³ñ­Ó³­Ý³·­ñí»É:

- Ð Ý ³ ­ñ ³ ­ íá±ñ­ ¿ г­Û³ë­ ï³­ÝÇó áõ ï³­ ñ³­Í³ßñ­ç³­ÝÇó Ç ëå³é í»­ñ³ó­Ý»É ϳñÙ­ñáõ­ÏÝ áõ ϳñÙ­ ñ³Ë­ïÁ: -Îέ-Ç ¹»å­ùáõÙ ³Û¹ Ýå³­ï³­ ÏÁ ѳ­ë³­Ý»­ÉÇ ¿, ù³­ÝÇ áñ ÙdzÛÝ Ù³ñ¹Ý ¿ ÑÇ­í³Ý­¹³­ÝáõÙ, ѳ­ñáõ­óÇ­ãÁ Ù»ÏÝ ¿, Ù»Ï »Ý­Ã³­ï»­ë³Ï áõ­ÝÇ: ØdzÛÝ Ëá­½áõ­ÏÇ Ç ëå³é í»­ñ³­óáõÙÝ ¿ ÙÇ ùÇã ¹Åí³ñ, ù³­ÝÇ áñ Ëá­½áõ­ÏÁ ݳË` áõ­ÝÇ µ³½­Ù³­ÃÇí ß׳­ ïÇ­å»ñ, ¢ Ñ»­ïá` ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï »Ý Éñ³­ óáõ­óÇã Ù³ë­ë³­Û³­Ï³Ý å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»ñ Ù»Í ï³­ñÇ­ù³­ÛÇÝ ËÙµ»­ñáõÙ: Êá­½áõ­ÏÇ

4

49

ì³ñ³ÏÇã ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ ï³ÝÝ »Ýù ³Û¹ å³ï­í³ë­ïáõÙÝ Ç­ñ³­Ï³­ ݳó­ÝáõÙ: -ØDZû ³Ûë í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ­Ý»ñÝ ³Û¹­ù³Ý éÇë­Ï³­ÛÇÝ »Ý: -àã û éÇë­Ï³­ÛÇÝ »Ý, ³ÛÉ ÇÝã­ù³Ý ßáõï »­ñ»­Ë³Ý å³ï­í³ëï­íÇ, ³Û¹­ù³Ý ÏËáõ­ë³­÷Ç ÉÛ³ñ­¹Ç ù³Õó­Ï»Õ µ»­ñáÕ ³Ûë ͳÝñ íÇ­ñáõ­ë³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÇó, á­ñÁ Ùáï 90 ïá­Ïá­ëáí ³ñÙ³ï³íáñíáõÙ ¿ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ï۳ݭùÇ Ñ»Ýó ³­é³­çÇÝ ï³­ ñáõÙ: ºë ϳñ­ÍáõÙ »Ù, áñ ÍÝáÕ­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ Ñ»ï¢á­Õ³­Ï³Ý ÉÇ­Ý»Ý, áñ ³Ý­å³Û­Ù³Ý »­ñ»­Ë³Ý Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ ¿É »ñ­Ïáõ ¹»­Õ³­ã³÷ å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÁ åá­ÉÇÏ­ÉÇ­Ýǭϳ­ÛáõÙ ëﳭݳ` ³Ûë­åÇ­ëáí ³­å³­Ñá­í³·­ñ»­Éáí Ç­ñ»Ýó »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ³Û¹ ͳÝñ ÑÇ­í³Ý­¹áõí Ûáõ­ÝÇó:

Ù³ë­ë³­Û³­Ï³Ý ÝÙ³Ý å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»ñ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­Ý»ÉÝ ³Û­ëûñ ³­í»­ÉÇ ¹Åí³ñ ¿, ù³Ý ϳñÙ­ñáõ­ÏÇ, ϳñÙ­ñ³Ë­ïÇ ¹»å­ùáõÙ: 곭ϳÛÝ ù³­ÝÇ áñ ³ÛÝ ÑÇ­í³Ý­¹³ó­Ù³Ý ѳ­ïáõÏ ï³­ñÇ­ù³­ÛÇÝ ËÙµ»ñ áõ­ÝÇ, ³­å³ Íñ³·ñ³ÛÇÝ å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñáí µ³ñÓñ Ý峭ﳭϳ­ÛÇÝ óáõ­ó³­ÝÇ­ß»­ñÇ Ñ³ë­Ý»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ Ñݳ­ñ³­íáñ ÏÉÇ­ÝÇ Ëá­½áõ­ÏÇ ÑÇ­ í³Ý­¹³­óáõíÛáõ­ÝÁ Ý­í³­½»ó­Ý»É: ²Û­ëûñ ÐÐáõÙ ³ÛÝ µéÝÏáõÙ­Ý»­ñÇ Ó­¢áí ãÇ ³ñ­Ó³­Ý³·ñ­ íáõÙ, ³ÛÉ ÙdzÛÝ »­½³­ÏÇ ¹»å­ù»­ñáí` ³­í»­ÉÇ ß³ï 1 ï³­ñ»­Ï³­ÝÇó ÙÇÝ㢠15-16 ï³­ñ»­ Ï³Ý »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ùáï: Êá­½áõ­ÏÇ ÑÇ­í³Ý­ ¹³ó­Ù³Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ï³­ñÇ­ù³­ÛÇÝ ËÙµ»­ñÁ 1 ï³­ñ»­Ï³­ÝÇó µ³ñÓñ »­ñ»­Ë³­Ý»ñÝ »Ý, áõÙ Ç­ÙáõݳÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Á ѻｭѻ­ï» Ãáõ­É³­ÝáõÙ ¿, ¢ ûñ­·³­ÝǽÙÝ Áݭϳ­Éáõ­Ý³Ï ¿ ¹³é­Ýáõ٠ѳ­ñáõ­óÇ­ãÇ Ýϳï­Ù³Ùµ: ØÇÝ㢠1 ï³­ñ»­Ï³­ÝÁ Ùáñ ÏáÕ­ÙÇó ëï³­ó³Í ѳ­ ϳ­Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ å³ßï­å³­ÝáõÙ ¿ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ

50

4

ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÇó: - î³­ñÇ­ù³­ÛÇÝ á±ñ ËÙ­µÇó å»ïù ¿ ëÏë»É ٳݭϳ­Ï³Ý å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÁ: г­Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³­ÛÇÝ ÷áñ­ÓÁ óáõÛó ¿ ïí»É, áñ 0-1 ï³­ñ»­Ï³Ý »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ ß³ï ³­í»­ ÉÇ Ëá­ó»­ÉÇ ï³­ñÇ­ù³­ÛÇÝ ËáõÙµ »Ý ѳ­ Ù³ñ­íáõÙ: Üñ³Ýó Ùáï å³ï­ í³ë­ïáõÙ­Ý»ñÝ ³­é³­í»É ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï »Ý: Î³Ý á­ñáß ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ­Ý»ñ, á­ñáÝó ¹»Ù »­ñ»­Ë³Ý ÍÝí»­Éáõó ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë Ñ»­ ïá å»ïù ¿ å³ï­ í³ëï­íÇ, ÇÝã­å»­ë û­ñǭݳÏ` ïáõ­µ»ñ­ ÏáõÉ­Ûá­½Ç, Ñ»­å³­ïÇï B-Ç ¹»Ù: ²Û¹ å³ï­×³­ éáí Ù»Ýù Ñ»Ýó ÍÝݹ³­

-º­Ã» ïíÛ³É ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳ٵ Ù»Ï ³Ý­ ·³Ù ³ñ­¹»Ý í³­ñ³Ï­í»É ¿ »­ñ»­Ë³Ý, ³­å³ ³ÛÝ ¿É ãDZ ÏñÏÝíÇ: -ÆÝã Ëáëù, µÝ³­Ï³Ý ׳­Ý³­å³ñ­Ñáí Ó»éù µ»ñ­í³Í Ç­Ùáõ­ÝÇ­ï»­ïÁ ß³ï ³­í»­ÉÇ Ùßï³­Ï³Ý áõ ϳ­ÛáõÝ ¿: ÌÝáÕ­Ý»­ñÇÝ áõÕ­ Õ³­ÏÇ å»ïù ¿ ½·áõ­ß³ó­Ý»É, áñ áã áù ³­å³­Ñá­í³·ñ­í³Í ã¿ ³Û¹ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ µ³ñ­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó: ÐÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñÝ ³Û¹­ù³Ý ë³ñ­ë³­÷»­ÉÇ ã»Ý, áñ­ù³Ý ¹ñ³Ýó ³­é³­ç³ó­ñ³Í µ³ñ­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: γñÙ­ ñáõ­Ï³­ÛÇÝ ï»Õ³×³ñ³ÏÇó ٳѭí³Ý µ³­í³­ ϳ­ÝÇÝ Ù»Í Ãíáí ¹»å­ù»ñ »Ý ³ñ­Ó³­Ý³·ñ­ íáõÙ, ѳï­Ï³­å»ë` Ù»­Í³­Ñ³­ë³Ï­Ý»­ñÇ Ùáï: γñÙ­ñ³Ë­ïÁ ѳï­Ï³­å»ë í»­ñ³ñ­ ï³¹­ñáÕ ï³­ñÇ­ùÇ Ï³­Ý³Ýó ѳ­Ù³ñ Ýá­ ñ³Í­Ý³­ÛÇÝ µ³½­Ù³­ÃÇí ³Ëï³Ñ³ñáõÙÝ»ñ ¿ ³ñ­Ó³­Ý³·ñáõÙ` Éëá­ÕáõÃ­Û³Ý Ïá­ñáõëï, ëñïÇ ³­ñ³ï­Ý»ñ, Ùï³­íáñ ½³ñ­·³ó­ Ù³Ý Ãáõ­ÉáõíÛáõÝ­Ý»ñ: ²Ûë ÇëÏ å³ï­×³­éáí Ý»ñ­Ï³­ÛáõÙë Ù»ñ ѳݭñ³­å»­ïáõí Ûáõ­ÝáõÙ Íñ³·ñí³Í å³ï­í ³ë­ï áõÙ­Ý »ñ »Ý ϳ­ï³ñ­íáõÙª åïÕ³­µ»ñ ï³­ ñÇ­ùÇ Ï³­Ý³Ýó Ï ³ ñ Ù ­ñ ³ Ë ­ï Ç ó å ³ ß ï ­å ³ ­Ý » ­É á õ Ýå³­ï³­Ïáí:

γñÙ­ñáõ­Ï³­ÛÇÝ ï»Õ³×³ñ³ÏÇó ٳѭ í³Ý µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ Ù»Í Ãíáí ¹»å­ù»ñ »Ý ³ñ­Ó³­ ݳ·ñ­íáõÙ:

ì³ñ³ÏÇã ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ -ÐÕÇáõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï å³ï­í³ëï­ í»É ϳ­ñ»­ÉDZ ¿: -×ÇßïÝ ³­ë³Í` áã, áã ÙÇ ÙÇ­ç³Ù­ïáõí ÛáõÝ ãÇ Ãáõۭɳïñ­íáõÙ, û¢ ³­å³­óáõó­í³Í ã¿, áñ å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­Ã»­ñÁ ÑÕÇ ÏÝáç ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ íñ³ áñ¢¿ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ »Ý ÃáÕ­ÝáõÙ: 볭ϳ­Ýá­ñ»Ý ¹³ áñ­å»ë ÙÇ­ ç³Ù­ïáõíÛáõÝ, ëÃñ»ë ϳ­ñáÕ ¿ ¹Çï­í»É: ÐÕÇáõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï ·Ç­Ý»­Ïá­Éá·­Ý»­ñÁ ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ã»Ã¢³­ÏÇ ó³­í³½ñ­ÏáÕ ã»Ý ÃáõÛ­ ɳï­ñáõÙ, µ³Ûó »­Ã» Ï۳ݭùÇ óáõ­óáõÙ ¿, ³­å³ ÏÇ­ÝÁ Ùdzݭ߳­Ý³Ï å»ïù ¿ å³ï­ í³ëï­íÇ, Ñ»Ýó û­Ïáõ½ ÷³Û­ï³ó­Ù³Ý ¹»Ù: Þ³ï »ñÏñ­Ý»­ñáõÙ ³Û­ëûñ Ýá­ñ³Í­Ý³­ÛÇÝ ÷³Û­ï³­óáõ­ÙÇó Ëáõ­ë³­÷»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ÑÕÇ­ Ý»­ñÇÝ ³­é³­ç³ñ­ÏáõÙ »Ý å³ï­í³ë­ïáõÙ­ Ý»ñ: -º­Ã» ÏÇ­ÝÁ ãÇ Ç­Ù³­ó»É, áñ ÑÕÇ ¿ áõ å³ï­í³ëï­í»É ¿, ¹³ åïÕÇ íñ³ ϳ½­ ¹Ç±: -ÜáõÛ­ÝÇëÏ »­Ã» ÏÇ­ÝÁ ÑÕÇ ¿ ¢ å³ï­ í³ëï­í»É ¿, ³ÛÝ áñ¢¿ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ ãÇ Ï³­ñáÕ ÃáÕ­Ý»É, ù³­ÝÇ áñ å³ï­í³ë­ï³Ý­ Ûáõ­ÃÁ ϳ٠ëå³Ý­í³Í ¿, ϳ٠Ãáõ­É³ó­ í³Í: ²Û­ëÇÝùÝ` ѳ­ñáõóÇ­ãÇ ³Ë­ï³­ÍÇÝ Ñ³ï­Ï³­ÝÇß­Ý»­ñÁ í»­ñ³ó­í³Í »Ý ¢ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ ã»Ý ϳ­ñáÕ ³­é³­ç³ó­Ý»É: ØdzÛÝ »­Ã» ѳ­ñáõ­óÇ­ãÁ µÝ³­Ï³Ý ׳­Ý³­å³ñ­Ñáí Ý»ñ­Ã³­÷³Ý­óÇ ûñ­·³­Ýǽ٠¢ µ³½­Ù³­Ý³, Ãáõݳíáñ ÝÛáõÃÁ ϳ­ñáÕ ¿ íݳ­ë³­Ï³ñ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ ÃáÕ­Ý»É: º­Ã» ѳ­ñáõ­óÇãÝ ³Ë­ï³­ÍÇÝ Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó í»­ñ³ó­ í³Í ¿, ³­å³ ãÇ Ï³­ñáÕ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ³­é³­ç³ó­Ý»É: ¸³ µá­Éáñ å³ï­í³ë­ï³Ý­ Ûáõ­Ã»­ñÇÝ ¿ í»­ñ³­µ»­ñáõÙ: ²é ³Û­ëûñ áã ÙÇ ¹»åù ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ ·ñ³Ýó­í³Í ã¿, áñ ÑÕÇ ÏÝáç Ùáï å³ï­í³ë­ïáõ­ÙÇó ³­ñ³­ïáí ÍÝí³Í »­ñ»­Ë³ ÉÇ­ÝÇ: -º­Ã» ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï ÏÇ­ÝÁ í³­ñ³Ï­íáõÙ ¿ í»ñáÝßÛ³É ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝÝ»ñÇó áñ¨Çó» Ù»Ïáí, ݳ å»±ïù­ ¿ ³­½³ï­íÇ åïÕÇó: -²Û­ëûñ ÙÇ³Ï íï³Ý­·³­íáñ ϳ­é³­í³­ ñ»­ÉÇ í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ÑÕÇ ÏÝáç ѳ­Ù³ñ ϳñÙ­ñ³ËïÝ ¿: ²­å³­óáõó­í³Í ¿, áñ µÝ³­Ï³Ý ׳­Ý³­å³ñ­Ñáí í³­ñ³Ï­í³Í ÏÝáç Ùáï ÑÕÇáõÃ­Û³Ý »­ñ»ù ³­ÙÇë­Ý»­ñÇ ÁÝ­ óó­ùáõÙ ³ÛÝ åïÕÇ íñ³ ÁÝï­ñá­Õ³­Ï³Ý ³½­¹»­óáõíÛáõÝ ¿ ÃáÕ­ÝáõÙ: ÐÇ­Ù³, 볭ϳÛÝ,

Ùá­ï»­óáõÙ­Ý»ñÝ ³ñ­¹»Ý ÷áË­í»É »Ý. Ï³Ý ß³ï ½·³­ÛáõÝ ³Ëï³µ³Ý³Ï³Ý ÙÇ­çáó­ Ý»ñ, á­ñáÝù óáõÛó »Ý ï³­ÉÇë` ³ñ¹­Ûáù ³Û¹ íÇ­ñáõëÝ ³½­¹»±É­¿ åïÕÇ íñ³, û± áã: º­Ã» µÅÇß­ÏÁ, ·Ý³­Ñ³­ï»­Éáí íǭ׳­ÏÁ, ·ïÝáõÙ ¿, áñ ëáõñ ·áñ­ÍÁݭó­óÁ ¹»é ß³­ñáõ­Ý³Ï­íáõÙ ¿ ¢ åïÕÇ íñ³ ÃáÕ­ÝáõÙ Çñ ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÁ, ³Û¹ ¹»å­ùáõÙ ÏÝá­çÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ Áݹ­Ñ³­ï»É ÑÕÇáõíÛáõ­ÝÁ: -Ðݳ­ñ³­íá±ñ­¿` Ýá­ñ³­ÍÇÝÝ Ç ÍÝ» áõ­Ý»­Ý³ áñ¨Ç­ó» í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ: -Ðݳ­ñ³­íáñ ¿: ºÃ» ÙÇÝã¢ Ù»Ï ï³­ ñ»­Ï³Ý »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ßñç³­ÝáõÙ µÝ³­ ÍÇÝ Ï³ñÙ­ñ³Ë­ï³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³Ë­ï³­ÝÇ­ßÇ Ï³ëÏ³Í Ï³, ³­å³ å»ïù ¿ Ñ»­ï³­½áï­»É, áñ­å»ë­½Ç å³ñ½íÇ` ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ ùáõÙ Ù³Û­ñÁ ÑÇ­í³Ý­¹³­ó»±É­ ¿, û áã, ϳå áõ­ÝDZ ³Û¹ ³­ñ³­ïÁ ϳñÙ­ñ³Ë­ïÇ Ñ»ï, û± áã: ØÇÝã¢ Ù»Ï ï³­ñ»­Ï³Ý »­ñ»­Ë³Ý ϳ­ñáÕ ¿ Ïñ»É ϳñÙ­ñ³Ë­ïÇ íÇ­ñáõ­ëÇ í³­ñ³­ÏÁ, ³Û¹ å³ï­×³­éáí Ù»Ýù áõ­Å»­Õ³ó­í³Í ѳ­ Ù³­×³­ñ³­Ï³­µ³­Ý³­Ï³Ý ÑëÏá­Õáõí ÛáõÝ »Ýù ï³­Ýáõ٠ϳñÙ­ ñ³Ë­ïÇ Ýϳï­Ù³Ùµ, Ñ ³ ­Ù ³ ­· á ñ ­Í ³ Ï ­ó á õ Ù ÍÝݹ³ï­Ý»­ñÇ Ñ»ï, ÇÝã­å»ë ݳ¢` ѳ­ ïáõÏ áõ­Õ»­óáõÛó »Ýù Ùß³­Ï»É, á­ñÁ ѳë­ï³ï­í»É ¿ ÐЭ ²­é áÕ­ç ³­å ³­Ñ áõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó:

ÐÇ­Ù³ Ù»Í ³ß­Ë³­ï³Ýù­Ý»ñ »Ýù ï³­ÝáõÙ, áñ ¹»é ÊáñÑñ­¹³­ÛÇÝ ï³­ñÇ­Ý»­ñÇó »­Ï³Í Ñ³­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»­ñÇ Ù»Í ó³Ý­ÏÁ ãÏÇ­ñ³é­ íÇ ¢ »­ñ»­Ë³­Ý»ñÝ ³Ý­ï»­ÕÇ ¹áõñë ãÙÝ³Ý å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÇó: ²ÛÝ­åÇ­ëÇ Ñ³­Ï³­óáõ­ óáõÙ­Ý»ñ ϳÝ, á­ñáÝù ÑÇ­Ù³ áõÕ­Õ³­ÏÇ ³Ý­Ñ»­Ã»Ã »Ý ÃíáõÙ: ú­ñǭݳÏ` ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùáõÙ »­Ã» Ù»ÏÝ ³­É»ñ­·ÇÏ ¿ñ ÉÇ­ÝáõÙ, ÙÛáõë­ Ý»­ñÁ ã¿ÇÝ Ï³­ñáÕ å³ï­í³ëï­í»É: ÜáõÛ­ÝÁ í»­ñ³­µ»­ñáõÙ ¿ñ ýÇ­½Ç­ ϳ­Ï³Ý áñ¢Ç­ó» ³­ñ³­ïÇÝ, û¢ Ñ»Ýó ³­é³­çÇÝÝ ³Û¹ ³­ñ³­ïáí »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇÝ å»ïù ¿ å³ï­í³ë­ ï»É, ù³­ÝÇ áñ Ýñ³Ýó Ùáï ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝÝ ³­í»­ÉÇ Í³Ýñ Áݭóóù Ïáõ­Ý»­Ý³: γ٠¿É, ³­ë»Ýù, Ýá­ñ³­ÍÇÝ­Ý»­ñÇ Ùáï Ñ»­Ùá­ÉÇ­ïÇÏ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ, û¢ ³ÛÝ ýÇ­½Çá­É᭷dz­Ï³Ý Ýáñ­Ù³É íÇ­×³Ï ¿:

²Û­ëûñ ÙÇ³Ï íï³Ý­ ·³­íáñ ϳ­é³­í³­ñ»­ÉÇ í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõí Ûáõ­ÝÁ ÑÕÇ ÏÝáç ѳ­Ù³ñ ϳñÙ­ñ³ËïÝ ¿:

- γ­ñ»­ÉDZ ¿ å³ïí³ëïí»É, »Ã», ³­ë»Ýù, ³ÝÓÁ ÑÇí³Ý¹ ¿ ·ñÇ­åáí, û± Ï³Ý Ñëï³Ï ѳ­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»ñ: - ƭѳñ­Ï», ϳ Ñëï³Ï ë³Ñ­Ù³Ý­í³Í ѳ­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»­ñÇ ó³ÝÏ: Î³Ý ÏáÝÏ­ñ»ï ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ, á­ñáÝó ¹»å­ùáõÙ áõÕ­ Õ³­ÏÇ ãå»ïù ¿ å³ï­í³ë­ïáõ٠ϳ­ï³­ñ»É, û­ñǭݳÏ` ßÝã³­é³­Ï³Ý áõ­ÕÇ­Ý»­ñÇ í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ëñ³ó­Ù³Ý ¹»å­ùáõÙ: 곭ϳÛÝ ¹³ ÙdzÛÝ ëϽµÝ³­Ï³Ý ëáõñ ßñç³­ÝáõÙ, ÇëÏ Ùáï 10 ûñ Ñ»­ïá ³ñ­¹»Ý ѳñ­µáõ­ËÁ, ϳ­ï³­ñ³É »ñ¢áõÛíݻñÝ ³Ýó­ ÝáõÙ »Ý, ¢ ³ÝÓÁ ÉñÇí Ç íǭ׳­ÏÇ ¿ å³ï­ í³ëï­í»É: ÜáõÛ­ÝÁ í»­ñ³­µ»­ñáõÙ ¿ ùñá­ÝÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ëñ³ó­Ù³Ý ßñç³­ÝÇÝ:

-г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ í»ñ­çÇÝ ³­Ù»­Ý³­Ëá­ßáñ µéÝÏáõÙÝ ³Ûë í³­ñ³Ï­Ý»­ñÇó »±ñµ­ ¿ »­Õ»É:

-2004-2006Ã.Ã. ­ ³ñÙ­ñáõ­ÏÇ ¢ ϳñÙ­ Ï ñ³Ë­ïÇ Ù»Í µéÝÏáõÙ »­Õ³í ³Ù­µáÕç ÐЭ-áõÙ: ÐÇ٭ݳ­Ï³Ý ÑÇ­ í³Ý­¹³­óáÕ Ë³­íÁ »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹­Ý»ñÝ ¿ÇÝ` ÙÇÝ㢠27-28 ï³­ñ»­Ï³Ý, ³Û­ëÇÝùÝ` Ñ»Ýó Ù³Û­ñáõí۳Ý, åïÕ³­µ»­ñáõÃ­Û³Ý ½³ñ­·³ó­ Ù³Ý ï³­ñÇ­ùáõÙ: º­Ã» å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»ñ ãÉÇ­Ý»Ý, ³­å³ ³ñ­ï»ñÏ­ñÇó Ý»ñ­Ùáõ­Íí³Í Ù»Í µéÝÏáõÙ­Ý»ñ ÏÉÇ­Ý»Ý, á­ñáÝù ß³ï ͳÝñ »Ý û° ïÝï»­ë³­å»ë, û° Ù³ñ¹­ ϳ­ÛÇÝ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ç­Ù³ë­ïáí: سñ­¹ÇÏ í³­Ë»­ÝáõÙ ¢ Ëáõ­ë³­÷áõÙ »Ý ³Û­ó»­É»É åá­ ÉÇÏ­ÉÇ­Ýǭϳ, û¢ ÁÝ­¹³­Ù»­ÝÁ Ù»Ï Ý»­ñ³ñ­ Ïáõ­Ùáí Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ 10 ï³­ñÇ ³­å³­Ñá­í³·­ñ»É ë»­÷³­Ï³Ý ³­éáÕ­çáõíÛáõ­ÝÁ: ²ÛÝ­å»ë áñ` ëÇ­ñ»ù Ó»½, Ëݳ­Û»ù Ó»½ áõ Ó»ñ ³­éáÕ­çáõíÛáõ­ÝÁ...

4

51

¶»Õ»óÏáõÃÛ³Ý ³ñí»ëïÁ 䳭ﳭѳ­Ï³Ý ã¿, áñ ϳ­Ý³­óÇ ·»­Õ»ó­ÏáõÃ­Û³Ý ³­é³­í»É Ý»ñ­Ï³­Û³­ ݳ­ÉÇ Ù³­ëÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ٳ߭ÏÁ: سñ٭ݳ­Ï³Ý ³­Ù»­Ý³­Ù»Í û­ñáõí ÛáõÝ­Ý»ñÝ ³Ý­·³Ù ϳ­ñáÕ »Ý ãÝÏ³ï­ í»É, »­Ã» ÏÇ­ÝÁ ɳí Ù³ßÏ áõ­ÝÇ: ÜÛáõÃÁª ܳ­ñÇ­Ý» Æ­ñÇó­Û³ÝÇ

Ø

³ß­ÏÇ Ù³­ëÇÝ Ñá­·³­ÉÁ ·»­Õ»ó­Ïáõí۳­ÝÁ Ýå³ë­ïáÕ ÙÇ­ çá­ó³­éáõÙ­Ý»­ñÇ ß³ñ­ùáõÙ ³­é³­çÇÝ ï»ÕÝ ¿ ½µ³­Õ»ó­ÝáõÙ: гï­Ï³­å»ë ¹³ í»­ñ³­µ»­ñáõÙ ¿ ·³ñ­Ý³Ý ³­ÙÇë­Ý»­ñÇÝ, »ñµ µÝáõÃ­Û³Ý Ñ»ï ٻϭï»Õ ÷ÃÃáõÙ áõ ¿É ³­í»­ÉÇ Ó·á­Õ³­Ï³Ý ¿ ¹³é­ÝáõÙ ÏÝáç ·»­Õ»ó­ÏáõíÛáõ­ÝÁ: ²ÛÝ Ùßï³­å»ë Çñ µ³ñ­ ÓáõÝ­ùáõÙ å³­Ñ»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿

ìÇ­ï³­ÙÇÝ A-Ç ³Ý­µ³­ í³­ñ³­ñáõíÛáõ­ÝÝ ³­é³ç ¿ µ»­ñáõÙ ÙÇ ß³ñù ٳ߭ ϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­ Ý»ñ` å½áõÏ­Ý»ñ, ãáñ ׳ñ­å³­Ñá­ëáõíÛáõÝ ¢ ³ÛÉÝ:

52

4

Ùßï³­Ï³Ý ËݳÙù ¢ Ñá­·³­ï³­ñáõíÛáõÝ: ÆëÏ ÇÝ­ãÇ±ó­ ¿ íݳë­íáõ٠ٳ߭ÏÁ: Þ³ï ·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»ñ åݹáõÙ »Ý, áñ ٳ߭ÏÁ ѳ­ Û»­ÉÇ ¿, á­ñáõÙ ³ñ­ï³­óáÉ­íáõÙ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ íǭ׳ÏÝ Çñ µá­Éáñ µ³ñ­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñáí: ²Û¹ å³ï­×³­éáí ѳ­×³Ë ³­ëáõÙ »Ý, áñ ٳ߭ÏÁ »ñ­Ï»­ñ»­ë³­ÝÇ ûñ­·³Ý ¿` Ù»­ÏÁ »­ñ»­ëÇ ÏáÕÙÝ ¿` ¹»­åÇ ßñç³­å³­ïáÕ ÙÇ­ç³­í³Û­ñÁ, ÙÛáõ­ ëÁ` Ý»ñ­ëÇ` ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ: ²Û¹ å³ï­×³­éáí ٳ߭ÏÇ íñ³ ³½­¹áÕ µ³½­Ù³­ÃÇí ·áñ­ÍáÝ­Ý»­ ñÁ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ µ³­Å³­Ý»É 2 ËÙµÇ` Ý»ñ­ùÇÝ ¢ ³ñ­ï³­ùÇÝ: س߭ÏÇ íñ³ áã ÙdzÛÝ Ù»Í ³½­¹»­óáõíÛáõÝ ¿ ÃáÕ­ÝáõÙ ëÝáõÝ­¹Á, ³ÛÉ¢ Ù³ñ­ëá­Õ³­ Ï³Ý Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç` ëï³­Ùáù­ëÇ, ³­ÕÇ­Ý»­ñÇ, ÉÛ³ñ­¹Ç ¢ ³ÛÉ­ÝÇ íǭ׳­ÏÁ: ²­é³­çÇÝ Ñ»ñ­ÃÇÝ ëÝí»­ÉÇë å»ïù ¿ ÑÇ­ß»É, áñ µ³ñ­Ï³­Ñ³Ù Ùûñù­Ý»­ñÇ Ñ³­×³­Ë³­ÏÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ ëáõñ ѳ­Ù»­ÙáõÝù­Ý»­ñÇ Ñ»ï` ë¢ ¢ ϳñ­ÙÇñ åÕå»Õ­Ý»ñ, Íá­í³­µáÕÏ, Ù³­Ý³­Ý»Ë, ÇÝã­

å»ë ݳ¢ ·ñ·éÇã ËÙÇãù­Ý»­ñÇ` ³É­Ïá­Ñá­ÉÇ, ëáõñ­×Ç ã³­÷Çó ³­í»­ÉÇ ÁÝ­¹áõ­ÝáõÙÝ ³Ý­µ³­ ñ»Ý­å³ëï Ý»ñ­·áñ­ÍáõíÛáõÝ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ: гï­Ï³­å»ë ·³ñ­Ý³ÝÝ ûñ­·³­Ýǽ­ ÙÁ ½·áõÙ ¿ á­ñáß íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÇ å³­Ï³ë, á­ñáÝó µ³­ó³­Ï³­ÛáõíÛáõÝÝ ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë ³ñ­ï³­óáÉ­íáõÙ ¿ ٳ߭ÏÇ íǭ׳­ÏÇ íñ³: ìÇ­ï³­ÙÇÝ A-Ý` ϳ­ñá­ïÇ­ÝÁ, û­ñÇ­ ݳÏ, Ù³ë­Ý³Ï­óáõÙ ¿ ٳ߭ÏÇ ¨ ٳ߭ϳ­ÛÇÝ ·»Õ­Ó»­ñÇ ·áñ­Íáõ­Ý»áõÃ­Û³Ý Ï³ñ­·³­íáñ­ Ù³­ÝÁ, ³­ñ³­·³ó­ÝáõÙ ¨ ѻ߭ï³ó­ÝáõÙ ³ñ­ Û³Ý µ»­ñ³Í ëÝݹ³Ý­Ûáõ­Ã»­ñÇ Ûáõ­ñ³­óáõ­ÙÁ ¨ ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý É³­í³ó­Ù³Ý ÙÇ­çá­óáí ٳ߭ÏÇ µçÇç­Ý»­ñáõÙ Ýáñ­Ù³­É³ó­ Ýáõ٠ϳ­ñá­ïÇ­ÝÇ ³­é³­ç³­óáõ­ÙÁ, Ù³­½»­ñÇ ¨ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ ³­×Á, ÇÝã­å»ë ݳ¨ ׳ñ­å³­ ÛÇÝ ¨ ùñïݳ­·»Õ­Ó»­ñÇ ·áñ­Íáõ­Ý»áõíÛáõ­ ÝÁ: ²Ûë íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÇ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ³Û¹ ·»Õ­Ó»­ñÇ ·áñ­Íáõ­Ý»áõíÛáõ­ÝÁ Ãáõ­É³­ÝáõÙ ¿, ¢ ٳ߭ÏÁ ãá­ñ³­ÝáõÙ ¿, Ù·³­ ÝáõÙ, Ïáå­ï³­ÝáõÙ, Ù³­½»­ñÁ ãá­ñ³­ÝáõÙ »Ý, ÷ßñíáõÙ, ѻ߭ïáõí۳ٵ ó÷­íáõÙ: ìÇ­ ï³­ÙÇÝ A-Ç ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõíÛáõ­ÝÝ ³­é³ç ¿ µ»­ñáõ٠ݳ¢ ÙÇ ß³ñù ٳ߭ϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ` å½áõÏ­Ý»ñ, ãáñ ׳ñ­å³­Ñá­ ëáõíÛáõÝ ¢ ³ÛÉÝ: ìÇ­ï³­ÙÇÝ A ³­Ù»­ÝÇó ß³ï å³­ñáõ­Ý³Ï­íáõÙ ¿ ÓÏ³Ý Ûáõ­ÕÇ, ϳ­ñ³­·Ç, ϳ­ÃÇ ¢ ÉÛ³ñ­¹Ç Ù»ç: ²­éáÕç ÉÛ³ñ­¹áõÙ íÇ­ ï³­ÙÇÝ A-Ý Ù­ÝáõÙ ¿ áñ­å»ë å³­ß³ñ` Ñ»­ ï³­·³­ÛáõÙ ³ÝÑ­ñ³­Å»ß­ïáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ û·­ï³­·áñÍ­í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: B ËÙµÇ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÁ Ù³ë­Ý³Ï­óáõÙ »Ý Ï»­ñ³­ïÇ­ÝÇ ¨ Ù»­É³­ÝÇ­ÝÇ ³­é³­ç³ó­Ù³­ÝÁ, ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­Ïáõí۳­ÝÁ ¨ á­ñáß µÇá­ùÇ­Ùdz­Ï³Ý ·áñÍÁÝóóÝ»­ñáõÙ åÇ·­ ٻݭﳭíáñ­Ù³Ý ¨ Ù³­½»­ñÇ ³­×ÇÝ: ²Ûë íÇ­ ï³­ÙÇ­ÝÇ µ³­ó³­Ï³­ÛáõíÛáõ­ÝÁ µ³­ó³­ë³­µ³ñ ¿ ³Ý¹­ñ³­¹³é­ÝáõÙ áã ÙdzÛÝ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ¢ Ù³ñ­ëá­Õ³­Ï³Ý ûñ­·³Ý­Ý»­ ñÇ, ³ÛÉ¢ ٳ߭ÏÇ íñ³` µ»­ñ³­ÝÇ ³ÝÏ­ÛáõÝ­Ý»­ ñáõÙ ¢ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ Ùáï ³­é³­ç³ó­Ý»­Éáí

¶»Õ»óÏáõÃÛ³Ý ³ñí»ëïÁ ׳­ù»ñ, É»½­íÇ µáñ­µá­ùáõÙ­Ý»ñ, ׳ñ­å³­Ñá­ ëáÕ Ù³ß­Ï³­µáñ­µ»ñ, ¿Ï­½»­Ù³­Ý»ñ ¢ ³ÛÉÝ: B ËÙµÇ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»ñ Ï³Ý »­·Çå­ï³­óá­ñ»­ÝÇ ³É­Ûáõ­ñÇ, ·³­ñ»ç­ñÇ ËÙá­ñÇã­Ý»­ñÇ, µ³Ý­ç³­ ñ»­Õ»­ÝÇ Ù»ç ¢ ³ÛÉÝ: ìÇ­ï³­ÙÇÝ C-Ý Ñ­Ûáõë­í³Íù­Ý»­ ñáõ٠ϳñ­·³­íá­ñáõÙ ¿ ûù­ëÇ­¹³ó­Ù³Ý ·áñÍÁÝóóÝ»­ñÁ ¨ Ù³ë­Ý³Ï­óáõÙ ³Í­Ë³ç­ñ»­ñÇ ÷á­Ë³­Ý³Ï­Ù³­ÝÁ: ²Ûë íÇ­ï³­ ÙÇ­ÝÇ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõ٠ٳ߭ÏÁ ãá­ñ³­ÝáõÙ ¿, ¹³é­ÝáõÙ ³Ý­Ñ³ñà ¢ ·áõ­Ý³ï, ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý »Ý­Ã³­Ù³ß­Ï³­ÛÇÝ ³ñ­­Ý³­½»­ÕáõÙ­Ý»ñ, ٳ߭ÏÁ åÇ·­Ù»Ý­ï³­íáñ­ íáõÙ ¿, ÇÝã­å»ë ݳ¢ Ýí³­½áõÙ »Ý ûñ­·³­ Ýǽ­ÙÇ å³ßï­å³­Ý³­Ï³Ý áõ­Å»­ñÁ í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ: ìÇ­ï³­ ÙÇÝ C Ù»Í ù³­Ý³­Ïáõí۳ٵ ϳ ÏÇï­ñá­ÝÇ, Ù³­ëáõ­ñÇ, ϳ­Õ³Ù­µÇ, ϳñ­ÙÇñ ѳ­Õ³ñ­çÇ ¢ ùÇã ù³­Ý³­Ïáõí۳ٵ ÙÛáõë µá­Éáñ Ùñ·»­ñÇ ¢ µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»Ý­Ý»­ñÇ Ù»ç: D ËÙµÇ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÁ Ù»ñ û­ñ»­ñáõÙ û·­ï³­·áñÍ­íáõÙ »Ý ÙÇ ß³ñù ٳ߭ϳ­ÛÇÝ µáñ­µá­ùáõÙ­Ý»­ñÇ, ³­É»ñ­·Ç³­ÛÇ, ٳݭϳ­Ï³Ý ¿Ï­½»­Ù³­ÛÇ µáõÅ­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ: ²ÛÝ ·ïÝíáõÙ ¿ ÓÏ³Ý Ûáõ­ÕÇ ¢ ϳ­ñ³­·Ç, ÉÛ³ñ­¹Ç, Ùñ·»­ñÇ ¢ µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»­ÝÇ á­ñáß ï»­ë³Ï­Ý»­ñÇ Ù»ç: ²­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ݳ¢ ٳ߭ÏÇ Ù»ç áõÉï­ñ³­ Ù³­Ýáõ­ß³­Ï³­·áõÛÝ ×³­é³­·³Ûíݻ­ñÇ ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÇó: ìÇ­ï³­ÙÇÝ F Ù»Í ù³­Ý³­Ïáõí

Û³Ùµ ϳ Ëá­½Ç Ûáõ­ÕÇ, ׳ñ­åÇ, Óǭóåï­ÕÇ, ÝßÇ áõ Ïï³­í³­ïÇ Ûáõ­Õ»­ñÇ ¢ ùÇ㪠ÙÛáõë Ûáõ­ Õ»­ñÇ Ù»ç: êÝÝ¹Ç Ù»ç ³Ûë íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÇ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõ٠ٳ߭ÏÁ Ó»éù ¿ µ»­ñáõÙ Ãáñ­ßá­Ù³Í ¢ ãáñ ï»ëù, ÇëÏ Ù³­ ½»­ñÁ ¹³é­ÝáõÙ »Ý ãáñ, µ³­ñ³Ï, ÷ßñíáÕ, ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ û÷: س߭ÏÇ ·»­Õ»ó­ÏáõÃ­Û³Ý ¢ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý ÃÇí Ù»Ï µÅÇß­ÏÁ Ù³ù­ñáõíÛáõÝÝ ¿: гï­Ï³­å»ë ¹»Ù­ùÇ Ù³ß­ÏÇ ¢ Ù³ñÙ­ÝÇ ÑÇ­·Ç»­ÝÇÏ Ëݳ٭ùÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ÏÝáç ·»­Õ»ó­ÏáõÃ­Û³Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý å³Û­Ù³­ ÝÁ: س߭ÏÇ Ù³ù­ñáõíÛáõ­ÝÁ å³Ñ­å³­Ý»­ Éáõ ³­Ù»­Ý³­ëá­íá­ñ³­Ï³Ý ÙÇ­çá­óÁ çáõñÝ ¿: Þï³­å»Ýù ï»Õ»Ï³ó­Ý»É Ù»ñ ëÇ­ñ»­ÉÇ Ï³­ ݳÝó, áñ ·»­Õ»ó­ÏáõÃ­Û³Ý å³Ñ­å³Ý­Ù³Ý ³­Ù»­Ý³­Ñ³ñ­Ù³ñ »­Õ³­Ý³­ÏÁ ·³ñáõÝÝ ¿, »ñµ ³ÝÓñ¢³­é³ï ¿ ÙÃÝá­ÉáñïÝ áõ ïñ³­ Ù³¹­ñáÕ: ´³ÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ Ù³ßÏÝ ³­Ù»­ÝÇó ɳí ï³­ÝáõÙ ¿ ³ÝÓñ¢³­ÛÇÝ ¢ ÓÛ³Ý çñ»­ ñÁ, ³Û­ëÇÝùÝ` ÷³­÷áõÏ çáõ­ñÁ: Îñ³­çáõ­ñÁ` Ïáßï çáõ­ñÁ, å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ϳɭóÇáõÙ, Ù³·­ÝÇáõÙ ¢ ÙÛáõë ѳݭù³­ÛÇÝ ï³ñ­ñ»­ ñÇ ³­Õ»ñ, á­ñÁ ɳí ãÇ Éí³­ÝáõÙ, ù³­ÝÇ áñ û­×³éÝ ³Û¹­åÇ­ëÇ çñáõÙ ãÇ ÷ñ÷ñáõÙ: ܳ¢ å»ïù ¿ ÑÇ­ß»É ë³­éÁ ¢ ï³ù çñÇ µáõ­Å³­ Ï³Ý ³½¹»óáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³­ëÇÝ: ê³­éÁ çáõñÝ ³­é³­í»É ×Çßï ¿ û·­ï³­·áñ­Í»É Ïá÷­ Ù³Ý, ÇëÏ ï³­ùÁ` ÑÇ­·Ç»­ÝÇÏ å³­Ñ³Ýç­Ý»­ñÇ

¸»Ù­ùÁ, Ó»é­ù»­ñÁ ¢ áï­ù»ñÝ ³­Ù»Ý ûñ Éí³­ ݳ­Éáõ ѳ­Ù³ñ ׳ñ­ åáï ٳ߭ÏÇ ¹»å­ùáõÙ å»ïù ¿ û·­ï³­·áñ­Í»É ï³ù, ÇëÏ ãá­ñÇ ¹»å­ùáõÙ` ë³­éÁ çáõñ: ѳ­Ù³ñ: Êáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ Ùßï³­å»ë ϳ­ ï³­ñ»É ßÝã³­é³­Ï³Ý í³ñ­ÅáõíÛáõÝ­Ý»ñ: ú­ñǭݳÏ` ³­é³­íáï­Û³Ý ³ñíݳ­Ý³­Éáõó Ñ»­ ïá ٳѭ׳­Ï³­ÉÇó ãå»ïù ¿ ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë í»ñ Ï»­Ý³É: ä»ïù ¿ ɳí Ó·í»É ³Ý­ÏáÕ­ÝáõÙ, Ó»é­ù»­ñÁ ·ó»É ·É˳­í»ñ¢Á ¢ ϳ­ï³­ñ»É ÙÇ ù³­ÝÇ Ý»ñßÝ­ãáõÙ: ÞÝã³­é³­Ï³Ý í³ñ­ ÅáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ Ñ»ï¢áõÙ »Ý ³­é³­íáï­Û³Ý Ù³ñ٭ݳ­Ù³ñ­½áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ݳ­ ËÁÝï­ñ»­ÉÇ ¿ ϳ­ï³­ñ»É Ù³­ùáõñ û­¹áõÙ: س­ùáõñ û­¹Á ·»­Õ»ó­ÏáõíÛáõ­ÝÁ å³Ñ­å³­Ý»­ Éáõ ѽáñ ÙÇ­çáó ¿: ºí Ç í»ñ­çá ·»­Õ»ó­ÏáõÃ­Û³Ý ÑÇ٭ݳ­ Ï³Ý û­ñ»Ýù­Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿` µ³­í³­ñ³ñ ùáõÝ ¨ ѳݭ·Çëï:

ú¹³ÛÇÝ Éá·³ÝùÝ»ñÇ û·ï³Ï³ñáõÃÛáõÝÁ س߭ÏÇ ³Ù­ñ³åݹ­Ù³­ÝÁ ¢ Ù³ñÙ­ÝÇ Ïá÷­Ù³­ÝÁ Ýå³ë­ïáõÙ »Ý ݳ¢ ë»Ý­Û³­ ÏáõÙ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáÕ û­¹³­ÛÇÝ Éá­·³Ýù­ Ý»­ñÁ: ¸ñ³Ýù ϳ­ñáÕ »Ý ÏÇ­ñ³é­í»É áã ÙdzÛÝ ·³ñ­Ý³­ÝÁ, ³ÛÉ¢ ³Ù­µáÕç ï³ñ­ í³ Áݭóó­ùáõÙ: ÂáõÛÉ ³ë­ïǭ׳­ÝÇ ë³éÝ û­¹Á ٳ߭ÏÇ íñ³ ³½­¹áõÙ ¿ ë³­éÁ çñóá­ÕÇ ÝÙ³Ý: ²­Ù»­ÝÇó É³í ¿ û­¹³­ÛÇÝ Éá­·³Ýù­Ý»ñÝ ÁÝ­¹áõ­Ý»É ³­é³­íáï­Û³Ý` Ù³ñ٭ݳ­Ù³ñ­½áõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï ϳ٠¹ñ³­ÝÇó ³­é³ç: Èá­·³Ý­ùÇó ³Ý­ÙÇ­ç³­ å»ë Ñ»­ïá Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ å»ïù ¿ 1-2 ñá­å» ß÷»É ù³­Ã³­Ý» Ëá­Ý³í óíٳ­Ýáí, á­ñÇó Ñ»­ïá ãáñ ëñµÇ­ãáí »­é³Ý­¹áõÝ Ï»ñ­åáí ëñµí»É: ¸ñ³­ÝÇó Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ óñ­Ù³­ÝáõÙ ¿, ÇëÏ Ù³ßÏÝ ³­½³ï­íáõÙ ¿ ùñïÇÝùÇó, ÷á­ßáõó, ׳ñ­åÇó ¢ ÙÛáõë ³Ý­Ù³ù­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó, ͳ­Ïá­ïÇ­Ý»­

ñÁ ɳۭݳ­ÝáõÙ »Ý, ¢ ٳ߭ÏÇ ·»Õ­Ó»­ñÁ ëÏëáõÙ »Ý Ýáñ­Ù³É ·áñ­Í»É: ú­¹³­ÛÇÝ ³­é³­çÇÝ Éá­·³ÝùÁ å»ïù ¿ ï­¢Ç 10-15 ñá­å», Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ ¹ñ³ ï­¢á­ÕáõíÛáõ­ ÝÁ ³ë­ïǭ׳­Ý³­µ³ñ ϳ­ñáÕ ¿ »ñ­Ï³­ ñ»É 3-5 ñá­å»áí` ѳë­Ý»­Éáí ÙÇÝ㢠1-2 ųÙ: ²Ûë ¹»å­ùáõ٠ϳñ¢áñ­íáõÙ ¿ ݳ¢ ×Çßï ßÝã³­éáõíÛáõ­ÝÁ, á­ñÁ ç³­ Ñ»­É³ó­ÝáõÙ áõ »ñ­Ï³­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ Ù³ñ­¹áõ Ï۳ݭùÁ: ²Ý­µ³­í³­ñ³ñ ßÝã³­éáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ³ñ­Ûáõ­ÝÁ ãÇ Ñ³ñë­ï³­ÝáõÙ Ù»ñ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ µççÇ Ï»Ý­ë³­·áñ­Íáõ­Ý»áõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ³ÝÑ­ ñ³­Å»ßï µ³­í³­ñ³ñ ù³­Ý³­Ïáõí۳ٵ ÃÃí³Í­Ýáí: ¸ñ³ ѻݭùÁ ÉÇ­ÝáõÙ ¿ ³ÛÝ, áñ Ù³ñ¹Ý ³­ñ³· Ñá·­ÝáõÙ ¿, ·É˳­ó³­í»ñ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ, í³ï ïñ³­ Ù³¹­ñáõíÛáõÝ ¢ ³ÛÉÝ:

4

53

¶»Õ»óÏáõÃÛ³Ý ³ñí»ëïÁ

س­½»­ñÁ` ïÇ»­½»­ñ³­Ï³Ý ³­É»­Ñ³­í³ù­Ý»ñ س­½Á »ñ­Ï³ñ` ˻ɭùÁ ϳñ× Ðá­·»­µ³Ý­Ý»­ñÁ åݹáõÙ »Ý, áñ ³Ûë ³­ë³ó­í³Í­ùÇÝ íëï³Ñ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ѳ­Ï³­ ¹³ñ­Ó»É: Üñ³Ýó ϳñ­ÍÇ­ùáíª Ï³ñ× ë³Ýñ­ í³Íù áõ­Ý»­óáÕ­Ý»­ñÁ µéÝÏíáÕ »Ý, ѳ­×³Ë »Ý ѳñ­Ó³­Ïá­Õ³­Ï³Ý ¹Çñù µéÝáõÙ ¢ ϳ­ ñáÕ »Ý ãÙï³Í­í³Í ù³Û­É»ñ ³­Ý»É: ºñ­Ï³ñ Ù³­½»­ñÇó §³­½³ï­í»­Éáõ¦ Ó·ïáõ­ÙÁ, Ñá­·»­ µ³Ý­Ý»­ñÇ Ï³ñ­ÍÇ­ùáí, Ý»ñ­ùÇÝ ³åë­ï³Ù­ µáõÃ­Û³Ý ³ñ­ï³­óá­ÉáõÙÝ ¿: ºñ­Ï³ñ Ù³­½»­ñÁ ϳñ× ë³Ýñ­í³Í­ùáí ÷á­Ë³­ñÇ­Ý»­ÉÁ Ëá­ ëáõÙ ¿ Ù³ñ­¹áõ Ù³­ëÇÝ, áí å³ï­ñ³ëï ¿ ¢ ó³Ý­Ï³­ÝáõÙ ¿ Çñ Ï۳ݭùáõÙ ÇÝã-áñ µ³Ý ÷á­Ë»É:

Þǭϳ­Ñ»ñ­Ý»­ñÁ ã»Ý ÷³Û­Éáõ٠˻ɭùáí ²Ûë ï³­ñ³Í­í³Í ϳñ­ÍÇùÝ Ç­ñ³­Ï³­

54

4

ÝáõÃ­Û³Ý Ñ»ï áã ÙÇ ³éÝ­ãáõíÛáõÝ ãáõ­ÝÇ: ²­Ù»­ñÇÏ­Û³Ý Ñá­·»­µ³Ý­Ý»ñÝ ³Ûë ѳñ­óÇÝ Éáõ­ÍáõÙ ï³­Éáõ ѳ­Ù³ñ Çݭﻭɻϭïá­õ³É ûë­Ã³­íá­ñáõÙ »Ý ³Ýó­Ï³ó­ñ»É ѳ­½³­ñ³­ íáñ ϳ­Ý³Ýó Ùáï. ßǭϳ­Ñ»ñ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ ÛáõÝ­ùÁ ãÇ ½Ç­ç»É Ã˳­Ñ»ñ­Ý»­ñÇÝ:

Ø»ñ ݳ˭ÝÇ­Ý»­ñÁ ϳñ­ÍáõÙ ¿ÇÝ, û Ù³­½»­ñÁ Ûáõ­ñ³­ï»­ë³Ï ³­É»­Ñ³­í³ù­Ý»ñ »Ý, á­ñáÝù Ù³ñ¹­Ï³Ýó ϳ­åáõÙ »Ý ïÇ»­½»ñ­ùÇ Ñ»ï: س­½»­ñÇ ßáõñç åïïíáÕ É»­·»Ý¹­Ý»ñÝ áõ ³­é³ë­å»É­Ý»­ñÁ ã»Ý ¹³­¹³­ñ»É ÍÝí»É ݳ¢ Ù»ñ û­ñ»­ñáõÙ: ²Û¹ Ùïù»­ñÇó ß³­ï»­ ñÁ í¢³­íáñ Ëáë­ùÇ áõÅ »Ý ëï³­ ó»É: öáñ­Ó»Ýù ³Ý¹­ñ³­¹³é­Ý³É ¹ñ³Ý­óÇó ³­é³­í»É ï³­ñ³Í­í³Í ÙÇ ù³­ÝÇ­ëÇÝ` ѳë­Ï³­Ý³­Éáõ, û áñ­ ï»Õ ¿ í»ñ­ç³­ÝáõÙ Ç­ñ³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ ÝÁ ¢ ÍÝíáõÙ ³­é³ë­å»­ÉÁ: ÜÛáõ­ÃÁ` Èáõ­ëÇ­Ý» гۭñ³­å»ï­Û³­ÝÇ

ý»ñ­Ù»Ý­ïÁ ѳ­Ï³­é³Ï ë»­éÇ Ñ³­Ù³ñ ³Ûë ϳ­Ý³Ýó ¹³ñÓ­ÝáõÙ ¿ ³ÛÝ­ù³Ý ó³Ý­Ï³­ÉÇ, áñ ïÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ý­óÇó ß³­ï»­ñÁ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ·ÉáõË­Ý»­ñÁ Ïáñó­ÝáõÙ »Ý ³Ûë ϳ­Ý³Ýó ѳ­ Ù³ñ: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ ÇݭﻭɻϭïÇ Ñ³ñóÝ ¿É ¿ ÙÕíáõÙ Ñ»­ïÇÝ åɳÝ. ϳñ¢á­ñÁ ϳ­Ý³­ óÇáõíÛáõÝÝ ¿:

ÎÝáç µáõÛ­ñÁ î³­ñ³Í­í³Í ¿ ³ÛÝ Ï³ñ­ÍÇ­ùÁ, û ë­¢³­ Ñ»ñ ϳ­Ý³Ûù Ù»Í ë»ñ áõ ѳ­Ù³Ï­ñ³Ýù »Ý í³­Û»­ÉáõÙ ïÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ùáï` ßÝáñ­ÑÇí Ç­ñ»Ýó ÑÙ³Û­ùÇ ¢ Çݭﻭɻϭïá­õ³É å³ï­ ñ³ëï­í³­Íáõí۳Ý: ¸³ ³Û¹­å»ë ¿, 볭ϳÛÝ ßǭϳ­Ñ»ñ­Ý»­ñÇ ùñïݳ­½³­ïáõ­ÏÇ áõ­ëáõÙ­ ݳ­ëÇ­ñáõíÛáõ­ÝÁ óáõÛó ¿ ïí»É, áñ Ýñ³Ýó ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ³ñ­ï³¹ñ­íáÕ Ïá­åáõ­ÉÇÝ

ê³Ýñ­í³Í­ùÁ ãDZ »Ý­Ã³ñÏ­íáõÙ, áõ­ñ»ÙÝ »­Ï»É »Ý §í³ï ų­Ù³­ ݳϭݻ­ñÁ¦ Ðá­·»­Ï³Ý ͳÝñ ³å­ñáõÙ­Ý»ñÝ áõ Ñá·­ ݳ­ÍáõíÛáõ­ÝÁ, ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ ³Ýù­ÝáõíÛáõ­ÝÁ Ù³­½»­ñÇ Ï³­Ù³­Ïá­ñáõÃ­Û³Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý å³ï­×³é­Ý»­ñÇó »Ý: ê³Ýñ­ í³Í­ùÇó ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ Ïé³­Ñ»É Ù³ñ­¹áõ Ù³­ëÇÝ

¶»Õ»óÏáõÃÛ³Ý ³ñí»ëïÁ ·ñ»­Ã» ³­Ù»Ý ÇÝ㪠ǭѳñ­Ï» ãÙá­é³­Ý³­Éáí, áñ ų­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó Ù³­½³­Ñ³ñ­¹³ñ­Ù³Ý ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ ß³ï µ³Ý ϳ­ñáÕ »Ý óùó­Ý»É Ù»ñ ³ã­ùÇó:

س­½»­ñÇ Ñ³­×³­Ë³­ÏÇ Éí³­óáõ­ÙÁ í³±ï ¿ ¸³ ³Û¹­å»ë ã¿, ù³­ÝÇ áñ ³­éáÕç Ù³­ ½»ñ áõ­Ý»­óáÕ Ù³ñ­¹ÇÏ û­ñ³­Ï³Ý Ïáñó­ÝáõÙ »Ý 60-80 Ù³½: س­½»­ñÁ å»ïù ¿ Éí³­Ý³É ³ÛÝ Ñ³­×³­Ë³­Ï³­Ýáõí۳ٵ, á­ñÁ Ïå³­ ѳÝç­íÇ ¹ñ³Ýó Ù³­ùáõñ ¢ ÷³Û­ÉáõÝ ï»ë­ùÇ ³­å³­Ñáí­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ:

ê³÷­ñ»É ·ÉáõËÁ` ÷³ñ­Ã³Ù Ù³­½»ñ áõ­Ý»­Ý³­Éáõ ѳ­Ù³ñ ê³ »ñ¢³­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý ³ñ¹­ÛáõÝù ¿: ¸ñ³­ ÝÇó Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ Ù³­½³ñ­Ù³­ïÇ ³Ù­ñ³­ óáõÙ, µ³Ûó áã »ñ­µ»ù` Ù³­½»­ñÇ Ëï³­óáõÙ: س­½»ñÝ ³­×áõÙ »Ý ÷áõ­É»­ñáí. 2-3 ï³­ñÇ ³Ï­ïÇí ³­×»­Éáõó Ñ»­ïá ÙÇ ù³­ÝÇ ³­ÙÇë ѳݷë­ï³­ÝáõÙ »Ý: ²­Ù»­ÝÇó ³­ñ³· ³­×áõÙ »Ý 18-25 ï³­ñ»­Ï³Ý ³Õ­çÇÏ­Ý»­ñÇ Ù³­½»­ñÁ: Æ ¹»å, ϳñ× Ù³­½»­ñÁ »ñ­Ï³ñ Ù³­½»­ñÇó 2 ³Ý­·³Ù ³­í»­ÉÇ ³­ñ³· »Ý ³­×áõÙ: î³­ñ³Í­ í³Í ¿ ³ÛÝ Ï³ñ­ÍÇ­ùÁ, áñ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ·Éáõ­ ËÁ 2 ï³­ñ»­Ï³­ÝáõÙ å»ïù ¿ ë³÷­ñ»É ɳí Ù³­½»­ñ áõݻݳÉáõ ѳ­Ù³ñ: س­½»­ñÇ á­ñ³­ ÏÇ Ñ³ñ­óáõÙ ³­Í»­ÉÇÝ á­ãÇÝã ³­Ý»É ãÇ Ï³­ ñáÕ. Ù³­½»­ñÇ á­ñ³­ÏÁ å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ¿ ų­é³Ý­·³­Ï³­Ýáõí۳ٵ: 5-7 ï³­ñÇ ³Ýó »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ù³­½»ñÝ ³­é³Ýó ³­í»­Éáñ¹ ç³Ý­ ù»­ñÇ Ñ³ë­ï³­ÝáõÙ »Ý ¢ Ëï³­ÝáõÙ:

ê³Ýñ­í³Íù` Édz­Éáõë­ÝÇ Å³­Ù³­Ý³Ï î³­ïÇÏ­Ý»­ñÁ ÷³ë­ïáõÙ »Ý, áñ Édz­ Éáõë­ÝÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ¹³Ý­¹³­ÕáõÙ »Ý ϻݭ ë³­Ï³Ý ·áñ­ÍÁݭóó­Ý»­ñÁ, ¢ Ù³½ Ïïñ»­ Éáõ ¹»å­ùáõÙ ¹ñ³Ýù ³­ñ³· ã»Ý ³­×áõÙ ¢ »ñ­Ï³ñ ų­Ù³­Ý³Ï å³­ÑáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýó ï»ë­ ùÁ: ÎÇ­ë³­Éáõë­ÝÇ Å³­Ù³­Ý³Ï Ï»Ý­ë³­Ï³Ý ³Ï­ïÇ­íáõíÛáõ­ÝÁ µ»­ñáõÙ ¿ Ù³­½»­ñÇ ³­ñ³· ³­×ÇÝ: È³í ¿ Ïïñ»É Ù³­½»ñÝ ³­é³­íáï­Û³Ý, á­ñáí­Ñ»ï¢ ¹ñ³Ýù Ù»½ å»ë Ñ³Ý·ë­ ï³­ÝáõÙ »Ý:

§ÒÛ³Ý ÷á­ßǦ ·É˳­Ù³ß­ÏÇ íñ³ г­·áõë­ïÇ íñ³ ѳÛïÝ­í³Í ëåÇ­ï³Ï §ÓÛ³Ý ÷á­ßÇݦ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³ó­ÝáõÙ ¿, ÙÇÝã­¹»é Ù³­½»­ñÇ Ã»­÷Á Ýáñ­Ù³É »ñ¢áõÛÃ

¿: ¶É˳­Ù³ß­ÏÇ Ù»­é³Í µçÇç­Ý»­ñÁ Ù³­½»­ ñÇ ÙÇ­çá­óáí ó÷­íáõÙ »Ý Ïáëï­Ûáõ­ÙÇ íñ³: º­Ã» Ù³­½»ñÝ ³­éáÕç ÷³ÛÉ áõ­Ý»Ý ¢ Ïáëï­ Ûáõ­ÙÇ íñ³ §ÓÛáõÝݦ ³ÛÝ­ù³Ý ¿É ß³ï ã¿, ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³­Ý³­Éáõ ѳñÏ ãϳ: г­Ï³­é³Ï ¹»å­ùáõÙ` û÷Ý ³­Ñ³­½³Ý· ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ ÙáõÙ ëÏëíáÕ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ, á­ñáÝù ³éÝã­íáõÙ »Ý ëï³­Ùáù­ë³­ÕÇ­ù³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·ÇÝ ¢ ÝÛ³ñ­¹»­ñÇÝ: ä»ïù ¿ ³Ýó­ Ý»É Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý Ñ»­ï³­½á­ïáõí ÛáõÝ` å³ñ­½»­Éáõ å³ï­×³é­Ý»­ñÁª Ùdz­Å³­ Ù³­Ý³Ï ÁÝ­¹áõ­Ý»­Éáí åá­ÉÇ­íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»ñ:

Îǭݳ­Ùá­Ý³­·áõÛÝ Ù³­½»­ñÁª ÏñùÇ Ýß³Ý ²íëï­ñ³­Édz­óÇ Ñá­·»­µ³Ý ¾­ÙÇÉ Þïñ»Ù­å»­ÉÁ ѳë­ï³­ïáõÙ ¿ í»ñÝ ³ë­í³­ ÍÁ: Þ³­·³­Ý³­Ï³­·áõÛÝ Ù³­½»ñ áõ­Ý»­óáÕ­ Ý»ñÁ, Ç­ñáù, Ïñùáï »Ý, ïÕ³­Ù³ñ­¹ÇÏ Ñ»ßï µéÝÏíáÕ »Ý, µ³Ûó ßáõï ݳ­Ñ³Ý­çáÕ, ÇëÏ Ï³­Ý³Ûù ÑÇ­ß³­ã³ñ »Ý, »ñ­µ»Ùݪ ùǭݳËÝ­ ¹Çñ: Þǭϳ­Ñ»ñ­Ý»ñÝ ÁÝ­¹áõ­Ý³Ï ã»Ý Ëá­ñÁ ½·³ó­ÙáõÝù­Ý»­ñÇ, µÝáõÛ­Ãáí ýÉ»·­Ù³­ïÇÏ­Ý»ñ »Ý: ê­¢³­Ñ»ñ­ Ý»ñÝ ÁÝ­¹áõ­Ý³Ï »Ý ³­Ù»Ý ÇÝã ëñïÇÝ Ùáï ÁÝ­¹áõ­ Ý»É, ÇÝãÝ ³­í»­É³ó­ÝáõÙ ¿ Ýñ³Ýó ËݹÇñ­Ý»­ ñÁ: γñÙ­ñ³­Ñ»ñ­ Ý»­ñÇ é»³Ï­óÇ³Ý ³ Ý ­Ï ³ Ý ­Ë ³ ­ï » ­ ë»­ÉÇ ¿ ³­Ù»Ý ÇÝ­ãáõÙ` ëÏë³Í ë»ù­ëáõ³É ˳­ Õ»­ñÇó ÙÇÝ㢠¹»­ÕÇ Ñ³Ù: Ðá­ · » ­µ ³ Ý ­Ý » ­ñ Á ϳñ­ÍáõÙ »Ý, áñ Ù³­½»­ñÁ Ý»ñ­ Ï»­ÉÇë Ù³ñ¹Ý ÇÝã-áñ ã³­÷áí ÷á­ËáõÙ ¿ Çñ ¿áõí Ûáõ­ÝÁª ÝÙ³Ý­í»­Éáí ³ÛÝ ·áõÛ­ÝÇ µÝá­ñá­ßÇã­ Ý»ñÝ áõ­Ý»­óáÕ­Ý»­ñÇÝ, áñÝ ÁÝï­ñ»É ¿:

Ý»­Éáõ Ñ»ï: öá­Ë³­ñ»­ÝÁ å»ïù ¿ áõ­ß³­¹Çñ ÉÇ­Ý»É ÏÍáõ, ÃÃáõ áõ­ï»­ÉÇù­Ý»­ñÇ ÝÏ³ï­ Ù³Ùµ, ãã³­ñ³­ß³­Ñ»É ëáõñ­×Á, ù³Õó­ñ»­Õ»­ÝÁ, ßá­Ïá­É³­¹Á: ´ÅÇßÏ-¹Ç»­ïá­Éá·­Ý»­ñÁ ·ïÝáõÙ »Ý, áñ Ûáõ­Õáï Ù³­½»­ñÇ Ù»­Í³­·áõÛÝ Ãßݳ­ÙÇÝ ëÝݹáõ٠ѳ­×³Ë û·­ï³­·áñÍ­íáÕ Ãéãݳ­ ÙÇëÝ ¿` ѳ­íÁ: ºñ­µ»ÙÝ Ñ³­íÇÝ ïñíáÕ ëÝݹ³­ÛÇÝ Ñ³­í»­É³Ý­Ûáõ­Ã»­ñÇ Ù»ç ï»Õ »Ý ·ïÝáõ٠ݳ¢ Ñáñ­ÙáÝ­Ý»ñ, á­ñáÝù Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ µ³ñÓ­ñ³ó­ÝáõÙ »Ý ³­ñ³­Ï³Ý Ñáñ­Ùá­ÝÁ` ³Ý¹­ñá­·»­ÝÁ: ²ÛÝ ³Ï­ïÇ­í³ó­ÝáõÙ ¿ ݳ¢ ׳ñ­å³­ÛÇÝ ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇ ³ß­Ë³­ ï³Ý­ùÁ: Ü»ñ­ùÇÝ ËݹÇñ­Ý»­ñÇ óáõ­ó³¹­ñáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ï»ë­Ý»É Ù³­½»­ñÇ ßÝáñ­ÑÇí, »­Ã» ѳë­Ï³­ÝáõÙ »ë ¹ñ³Ýó É»­½áõÝ:

Úáõ­Õáï Ù³­½»­ñÁ Ûáõ­ Õáï ëÝݹDZ å³ï­×³é س­½»­ñÇ Ûáõ­Õá­ïáõíÛáõÝÝ ³Û¹­ù³Ý ¿É ϳå ãáõ­ÝÇ Ûáõ­Õáï Ï»­ñ³­Ïáõñ­Ý»ñ ÁÝ­¹áõ­

4

55

Ðá·¢áñ ³éáÕçáõÃÛáõÝ

ä³Ñ­ »óáÕáõÃÛáõÝ ²

­ñ³µ Ù»Í µÅÇßÏ ²­íÇ­ó»­Ý³Ý Ù³ñ­ ÙÇ­ÝÁ ѳ­Ù»­Ù³­ïáõÙ ¿ñ Ù»­ù»­Ý³­ÛÇ Ñ»ï, áñÝ ÇÝù­Ý»ñë »Ýù ³ß­Ë³­ ï»ó­ÝáõÙ: ÐÇ­í³Ý­¹Ç Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ ÷ã³­ó³Í Ù»­ù»­Ý³ ¿: ì»ñ³­Ýá­ñá­·»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ѳñÏ ÏÉÇ­ÝÇ ³ÛÝ á­ñáß Å³­Ù³­Ý³­Ïáí ϳݷ­Ý»ó­ Ý»É: ²­í»­ÉÇ É³í 㿱 ݳ­Ëû­ñáù ϳ­ï³­ñ»É §Ýá­ñá·­Ù³Ý ³ß­Ë³­ï³Ýù­Ý»­ñÁ¦: üÇ­½Ç­Ï³­ Ï³Ý Ù³ñÙ­ÝÇ ³­éáÕ­ç³ó­Ù³Ý ׳­Ý³­å³ñ­ÑÁ ·ÍáõÙ ¿ Ñá·¢áñ Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ` Ñá­·ÇÝ: ²ÛÝ ÝáõÛÝ­å»ë å»ïù ¿ Ù³­ùáõñ ÉÇ­ÝÇ Ù»Õ­ù»­ñÇó: àõë­ïÇ Ï³ñ¢áñ ¿ ѳë­Ï³­Ý³É å³­Ñ»­óá­ ÕáõÃ­Û³Ý µ³­ó³­é³­å»ë ùñÇë­ïá­Ý»³­Ï³Ý ¿áõíÛáõ­ÝÁ: Ø»Í å³Ñ­ùÁ ß³­ï»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ Ó¨³­ Ï³Ý ¨ ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ï³­Ýá­ÝÇÏ µÝáõÛà áõ­ÝÇ` Ññ³­Å³­ñáõÙ ëÝݹÇó, å³­ñÇó, »ñ­µ»Ùݪ ÏÇ­Ýáݭϳ­ñÇó ¨ ³ÛÉÝ: 곭ϳÛÝ å³ÑùÝ ÇÝ­

øñÇë­ïá­Ý»³­Ï³Ý Ëëï³­Ï»­óáõíÛáõ­ ÝÁ áã û å³Û­ù³ñ ¿ Áݹ­¹»Ù Ù³ñÙ­ ÝÇ, ³ÛÉ Ñ³­ÝáõÝ Ù³ñÙ­ÝÇ: 56

4

ùÝÇÝ Ù»Ï ³ÛÉ Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ áõÝÇ: ²Ûë ßñç³­ÝáõÙ á­·áõ, Ñá­·áõ ¢ ÙïùÇ Ù³ùñ­Ù³Ý ¢ Ý»­ñá­Õ³Ù­ïáõÃ­Û³Ý áõ ѳݭ¹áõñ­Åá­Õ³­ ϳ­ÝáõÃ­Û³Ý Ù»Í å³­ß³ñ­Ý»ñ å»ïù ¿ Ù³ñ­ ¹Á ·ïÝÇ Çñ Ù»ç, ù³Ý­½Ç ³­é³Ýó ¹ñ³Ýó å³Ñ­ùÁ ÏÏáñó­ÝÇ Çñ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý Ýß³­ ݳ­ÏáõíÛáõ­ÝÁ, ¢ áñ­ù³Ý ¿É ó³Ý­Ï³­Ý³Ýù í»­ñ³­Ýá­ñá­·»É Ù»ñ Ñá­·áõ §µÝ³­Ï³­ñ³­ ÝÁ¦, ÙÇ¢ÝáõÛÝÝ ¿, ãÇ Ñ³­çáÕ­íÇ: ¸ñ³ ѳ­ Ù³ñ Ý³Ë å»ïù ¿ ÷áñ­Ó»Ýù ѳë­Ï³­Ý³É »­Ï»­Õ»­óáõ í³ñ­¹³­å»­ïáõíÛáõ­ÝÁ å³­Ñ»­óá­ ÕáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ, ³­å³ ÇÝù­Ý»ñë á­ñá­ß»Ýù, û ÇÝã­å»ë ϳ­ñáÕ »Ýù ¹³ ÏÇ­ñ³­é»É Ù»ñ Ï۳ݭùáõÙ: Ø»½ Ñ»­ï³ùñù­ñáÕ Ñ³ñ­ó»­ñÇÝ ëÇ­ñáí å³­ï³ë­Ë³­Ý»ó ²­ñ³­ñ³ï­Û³Ý ѳۭ ñ³­å»­ï³­Ï³Ý û­ÙÇ êµ. ºñ­ñáñ­¹áõíÛáõÝ »­Ï»­Õ»­óáõ Ñá·¢áñ Ñá­íÇí î»ñ º­ë³­ÛÇ ù³­ ѳ­Ý³ ²ñ­Ã»Ý­Û³­ÝÁ:

àã ÙdzÛÝ Ñ³­óÇí... ػխùÇ Ñ»ï ³­é³­çÇÝ ³éÝ­ãáõíÛáõ­ÝÁ Ù³ñ¹ áõ­Ý»­ó³í ëÝÝ¹Ç ÙÇ­çá­óáí: øñÇë­ïá­ Ý»³­Ï³Ý Ëëï³­Ï»­óáõíÛáõ­ÝÁ áã û å³Û­ ù³ñ ¿ Áݹ­¹»Ù Ù³ñÙ­ÝÇ, ³ÛÉ Ñ³­ÝáõÝ Ù³ñÙ­ ÝÇ: ä³­Ñ»­óá­ÕáõÃ­Û³Ý ùñÇë­ïá­Ý»³­Ï³Ý ÑÇÙ­ù»­ñÁ ·³­ÉÇë »Ý ²ëï­í³­Í³ßÝ­ãÇó: ÐÇÝ Ïﳭϳ­ñ³­ÝáõÙ ²­¹³­ÙÇ ÏáÕ­ÙÇó å³­Ñ»­óá­ ÕáõÃ­Û³Ý Ë³Ë­ïáõ­ÙÁ µ»­ñáõÙ ¿ å³ñ­ïáõí

²ß­Ë³ñ­ÑÇ ·ñ»­Ã» µá­Éáñ Åá­Õá­íáõñ¹­ Ý»­ñÇ Ùáï ëÝݹÇó Ññ³­Å³­ñáõ­ÙÁ Ù³ñÙ­ÝÇ Ù³ùñ­Ù³Ý ׳­Ý³­å³ñÑ ¿ »­Õ»É: ²­í»­ÉÇ ù³Ý 2000 ï³­ñÇ ³­é³ç ÷Ç­ÉÇ­ëá­÷³ ²ëÏ­ñ»­åÇ­¹Á, áñ ½µ³Õ­íáõÙ ¿ñ ݳ¢ µÅßÏáõí۳ٵ, ѳۭﳭñ³­ñ»ó, û ÇÝ­ùÁ ·ï»É ¿ »ñ­Ï³­ñ³­Ï»­óáõÃ­Û³Ý ¢ ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ­Ý»ñÝ ³­ñ³· ѳխó­Ñ³­ñ»­Éáõ ·³Õï­ÝÇ­ùÁª ¹»­Õ ËÙ»Éáõ ÷á­Ë³­ ñ»Ý ɳí ÏÉÇ­ÝÇ Ù»Ï Ï³Ù »ñ­Ïáõ ûñ ëá­í³Í ÙݳÉ: ÜÛáõÃÁª ÈáõëÇÝ» гÛñ³å»ïÛ³ÝÇ

Û³Ý ¢ ٳѭí³Ý, ÇëÏ Üáñ Ïﳭϳ­ñ³­ÝáõÙ` Üáñ ²­¹³­ÙÇ` øñÇë­ïá­ëÇ å³­Ñ»­óá­ÕáõíÛáõ­ ÝÁ µ»­ñáõÙ ¿ ѳխó­Ý³­ÏÇ ¢ í»­ñ³­Ï³Ý·­ ÝáõÙ ¿ ²­¹³­ÙÇ ÏáÕ­ÙÇó ѳëó­ñ³Í íݳ­ëÇ` ٳѭí³Ý ѻݭùáí Ýáñ ÏÛ³Ýù ëﳭݳ­ Éáõ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõ­ÝÁ: ê³­ï³­Ý³Ý ²­¹³­ÙÇÝ ³Û­ó»­É»ó ¹ñ³Ë­ïáõÙ, øñÇë­ïá­ëÇÝ` ³­Ý³å­³ïáõÙ: ܳ ·Ý³ó »ñ­Ïáõ ù³Õ­ó³Í Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ùáï ¢ ³­ë³ó` Ï»°ñ, ³­é³Ýó ѳ­óÇ ¹áõ ·á­ÛáõíÛáõÝ áõ­Ý»­Ý³É ã»ë ϳ­ñáÕ: ²­¹³ÙÝ ³Ý­ë³ó, µ³Ûó øñÇë­ïáë Ù»ñ­Å»ó` Ù³ñ­¹Á ãåÇ­ïÇ ÙdzÛÝ Ï»­ñ³­Ïáõ­ñáí ³å­ñÇ: ⿱ áñ ѳ­óÁ å»ïù ¿ ½á­ñ³ó­ÝÇ Ù»½, áã û Ï³Ë­Ù³Ý Ù»ç å³­ÑÇ Ç­ñ»­ÝÇó:

Ðá·¢áñ ³éáÕçáõÃÛáõÝ ê³Ý­Ó³­Ñ³­ñ»É Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ, »Ý­Ã³ñ­Ï»ó­ Ý»É ïÇ­ñáç 峭ѳÝç­ÙáõÝù­Ý»­ñÇÝ` ³­Ñ³ ³Ûë Ýå³­ï³ÏÝ áõ­ÝÇ å³­Ñ»­óá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ: ²ëï­í³Í ÇÝ­ùÁ, Ù³ñ­ÙÇÝ ¹³é­Ý³­Éáí, óáõÛó ïí»ó Çñ áñ­¹áõ û·­Ýáõí۳ٵ, áñ å»ïù ¿ Ù»Õ­ùÇó áõ ·³Û­Ã³Ï­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ñ»­éáõ ÙÝ³É ¢ Ñá­·áõ Ññ³ßù ﳭ׳­ñÁ å³­Ñ»É Ù³­ ùáõñ áõ ³­éáÕç: à­Ù³Ýó ÃíáõÙ ¿` å³Ñ­ùÁ Ý»­ÕáõíÛáõÝ ¿, áñ ѳխó­Ñ³­ñ»­Éáí ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ²ëï­Íá ³ã­ùÇÝ »ñ¢³É áñ­å»ë ³­é³­í»­ÉáõíÛáõÝ áõ­Ý»­óáÕ: 곭ϳÛÝ ¹³ ³Û¹­å»ë ã¿, ù³­ÝÇ áñ å³­Ñ»­óá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ µÝ³­Ï³­ ÝáÝ Ï۳ݭùÇÝ Ùá­ï»ó­ÝáÕ ³­Ù»­Ý³­×Çßï áõ­ ÕÇÝ ¿: ä³Ñ­ùÇ ßñç³­ÝÁ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ÝÙ³­Ý»ó­ Ý»É ×³­Ý³­å³ñÑ ·Ý³­ÉáõÝ. Ù³ñ­¹Á å»ïù ¿ ѳë­Ï³­Ý³` áõñ ¿ ·ÝáõÙ ¢ ÇÝ­ãáõ: ²Û¹ ׳­Ý³­å³ñ­ÑÝ ³Ýó­ÝáõÙ ¿ áã ÙdzÛÝ ýÇ­½Ç­ ϳ­Ï³Ý Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ, ³ÛÉ¢ Ñá­·ÇÝ: ²Ûë Ç­Ù³ë­ ïáí Ø»Í å³Ñ­ùÇ ßñç³­Ýáõ٠ѳ­×³Ë ѳñó ¿ Í³­·áõÙ` ³ñ¹­Ûáù ³Û¹­ù³Ý ϳñ¢á±ñ ¿ ëÝݹÇó Ññ³­Å³ñ­í»­Éáõ ѳݭ·³­Ù³Ý­ùÁ: §àí áõ­ïáõÙ ¨ ËÙáõÙ ¿ ³­Ý³ñ­Å³­Ýá­ñ»Ý, Çñ ÇëÏ ¹³­ï³­å³ñ­ïáõíÛáõÝÝ ¿ áõ­ïáõÙ ¨ ËÙáõÙ, ù³­ÝÇ áñ ãÇ ½³­ïá­ñá­ßáõÙ îÇ­ñáç Ù³ñ­ÙÇ­ ÝÁ¦,-³­ëáõÙ ¿ äá­Õáë ³­é³ù­Û³­ÉÁ: ä»ïù ¿ ѳë­Ï³­Ý³É, áñ ëÝáõÝ¹Ý ÁÝ­¹³­Ù»­ÝÁ ÙÇ­çáó ¿ ¢ áã Ýå³­ï³Ï, ³ÛÝ å»ïù ¿ ѳ­·»ó­ÝÇ Ù»ñ Ù³ñÙ­ÝÇ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ͳ­ñ³íÝ áõ ù³Õ­óÁ, å³Ñ»óáÕáõÃÛáõÝÁ` ²ëï­Íá Ñ»ï ѳ­Õáñ­¹³Ïó­í»­Éáõ §Í³­ñ³íÝ áõ ù³Õ­óÁ¦: л­µ³ñ Ý»ñ­ÑáõÝ ³­ÕáíùÇÝ å»ïù ¿ ½áõ­·³¹­ñ»É ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý Ù³ñÙ­ÝÇ ÅáõÅ­Ï³É Ï»Ý­ë³­Ï»ñ­åÁ` Ç­ñ³­å»ë ѳ­Õáñ­¹³Ïó­í»­Éáí Ñá·¢áñ ³­Ù»­Ý³­å³Û­Í³é ³ñ­Å»ù­Ý»­ñÇÝ: ØdzÛÝ Ñá·¢áñ ³­éáÕ­çáõíÛáõ­ÝÁ, å»ïù ¿ ѳ­Ù³­Ó³Û­Ý»É, á­ãÇÝã ¿ ³­é³Ýó ýÇ­½Ç­Ï³­ Ï³Ý Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõ­Ý»­ñÇ ¢ ÝáõÛ­ÝÁ ϳ­ ñ»­ÉÇ ¿ ³­ë»É ѳ­Ï³­é³Ï ¹»å­ùáõÙ: ƱÝã­ ¿ ëï³ó­íáõÙ. ³­é³Ýó Ñá·¢áñ ³½­¹³Ï­Ý»­ñÇ` ÙÇ­ÙdzÛÝ ëÝÝ¹Ç Ññ³­Å³­ñáõ­Ùáí, å³ë å³­ Ñ»­ÉÁ ÝÙ³Ý ¿ ¹Ç»­ï³ å³­Ñ»­ÉáõÝ, ÇÝãÁ ×Çßï ã¿: ºñ­µ»ÙÝ Ù³ñ­¹ÇÏ, áõ­Ý»­Ý³­Éáí ³­éáÕ­ç³­Ï³Ý ËݹÇñ­Ý»ñ ϳ٠³ÛÉ Ï³ñ­·Ç ¹Åí³­ ñáõíÛáõ­Ý»ñª ϳå­í³Í å³Ñ­ùÇ ßñç³­ÝáõÙ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ѳ­Ù³ñ­íáÕ ëÝݹ³­ÛÇÝ §Ï³­ Ýá­Ý³­Ï³ñ­·Çݦ, ¹Ç­ÙáõÙ »Ý ù³­Ñ³­Ý³­ÛÇÝ ¢ ëï³­ÝáõÙ Ýñ³­ÝÇó Ëáñ­Ñáõñ¹: ø³­Ñ³­Ý³Ý Ù»Í ·³Û­Ã³Ï­ÕáõíÛáõÝ Ñ³­Ù³­ñ»ó ÑÛáõñ ·Ý³­ÉÇë å³Ñù å³­Ñ»­Éáõ Ù³­ëÇÝ Ñ³Û­ï³­ ñ³­ñ»­ÉÁ: È³í ¿ Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë Ññ³­Å³ñ­ í»É ÝÙ³Ý ï»­Õ»ñ ·Ý³­Éáõó ϳ٠û·ï­í»É

³ÛÝ áõ­ï»­ÉÇù­Ý»­ñÇó, á­ñáÝù ã»ù ëÇ­ñáõÙ: - سñ­¹ÇÏ »ñ­µ»ÙÝ å³Ñù »Ý å³­ÑáõÙ ÝÛáõ­Ã³­Ï³Ý ·³Ý­Ó»ñ Ó»éù µ»­ñ»­Éáõ ϳ٠³ÛÉ ³­éÇíݻ­ñáí: ȳí ÏÉÇ­Ý»ñª Ù³ñ­¹ÇÏ å³Ñ­ ùÁ ëÏë»­Éáõó ³­é³ç ͳ­Ýá­Ã³­Ý³­ÛÇÝ ¹ñ³ ËáñÑñ­¹ÇÝ: º­Ï»­Õ»­ó³­Ï³Ý Íǭ볭ϳñ­·»­ ñáõ٠ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ï³ñ­µ»ñ û­ñ»ñ Ýß»É, á­ñáÝù Ù³ùñ­Ù³Ý, í»­ñ³­½³ñ­ÃáÝ­ùÇ, í»­ñ³·ï­Ù³Ý Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý: 40 û­ñ»­ñÇ ÑÇÙ­ùáõÙ å»ïù ¿ ÁÝ­Ï³Í ÉÇ­ÝÇ Ñ³­í³ïùÝ ³é ²ëï­ í³Í, á­ñÇÝ Ý³­Ë³­å³ï­ñ³ëï­í»­Éáõ ÙÇ­ çáóÝ ³­ÕáÃùÝ ¿: î³ñ­µ»­ñáõÙ »Ýù »ñ­Ïáõ ïÇ­åÇ ³­ÕáÃù` ³Ý­Ñ³­ï³­Ï³Ý ¨ ËÙµ³­ÛÇÝ: âß÷áÃ­í»­Éáõ ¨ ëË³É å³ï­Ï»­ñ³­óáõÙ­Ý»­ ñÇó Ëáõ­ë³­÷»­Éáõ ѳ­Ù³ñ É³í ¿ ѳ­×³­Ë»É å³­ï³­ñ³·­Ý»­ñÇÝ ¨ ³­Õá­Ã»É »­Ï»­Õ»­óáõÙ: ²­ÕáÃùÝ ³Ù­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ Ù³ñ­¹áõ Ñá·¨áñ ¿áõíÛáõ­ÝÁ ¨ Ñ»ï å³­ÑáõÙ Ýñ³Ý ï³­ñ³­ ï»­ë³Ï Ù»Õ­ù»­ñÇó: Ø»Í å³Ñ­ùÇ ßñç³­ÝáõÙ Ý»­ñá­Õ³Ù­ïáõíÛáõÝÝ áõ ѳݭ¹áõñ­Åá­Õ³­Ï³­

²­é³Ýó Ñá·¢áñ ³½­¹³Ï­Ý»­ñÇ` ÙÇ­ÙdzÛÝ ëÝÝ¹Ç Ññ³­Å³­ñáõ­Ùáí, å³ë å³­Ñ»­ÉÁ ÝÙ³Ý ¿ ¹Ç»­ï³ å³­Ñ»­ÉáõÝ, ÇÝãÁ ×Çßï ã¿: ÝáõíÛáõ­ÝÁ, µ³­ñáõíÛáõÝÝ áõ ³­é³­ùÇ­ÝáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ÉÇ­Ý»Ý Ù³ñ­¹áõÝ áõ­Õ»­ ÏÇó,- ѳ­í»­ÉáõÙ ¿ ù³­Ñ³­Ý³Ý: ´³­óÇ Ø»Í å³Ñ­ùÇó, »­Ï»­Õ»­óÇÝ áõ­ ÝÇ å³Ñ­ùÇ Ñ³­ïáõÏ û­ñ³­óáõÛó, áñ­ï»Õ ³­é³Ýӭݳ­ÝáõÙ »Ý ѳï­Ï³­å»ë ãá­ñ»ù­ ß³µ­ÃÇ ¢ áõñ­µ³Ã û­ñ»­ñÁ (ãá­ñ»ù­ß³µ­ÃÇÝ` áñ­å»ë Ù³ï­ÝáõÃ­Û³Ý ûñ, áõñ­µ³­ÃÁ` ˳­ ã»­Éáõí۳Ý): ¸ñ³Ýù ѳ­Ù³ñ­íáõÙ »Ý Ùßï³­ Ï³Ý å³Ñ­ùÇ û­ñ»ñ:

ä³Ñ­ùÇó ÙÇÝ㨠¼³­ïÇÏ

ä³Ñ­ùÇÝ Ý³­Ëáñ­¹áÕ í»ñ­çÇÝ Ï»­ ñ³­Ïáõ­ñÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ Óí³­Í»­ÕÁ: ²Ûë­ åÇ­ëáí Ù³ñ­¹Á 48 ûñ §÷³­ÏáõÙ ¿ µ»­ ñ³­ÝÁ¦ ¢ ÙdzÛÝ ¼³ï­ÏÇ ûñÝ ¿ ëÏëáõ٠ϻݭ¹³­Ý³­Ï³Ý ͳ·­Ù³Ý Ùûñ­ùÇ û·­ ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ: ¸ñ³Ý­óÇó ³­é³­çÇÝÝ ¿É ¹³é­ÝáõÙ ¿ ÓáõÝ: Ðñ»³­Ý»­ñÇ Ùáï ¼³ï­ÏÇ ëÏǽ­µÁ ËáñÑñ­¹³Ý­ßáõÙ ¿ñ ë»­Õ³­ÝÇÝ ¹ñí³Í ˳­ß³Í ÓáõÝ: ²é­Ñ³­ ë³­ñ³Ï ÓáõÝ Ñ³­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ѳ­ñáõÃ­Û³Ý ¢ Ï۳ݭùÇ ËáñÑñ­¹³­ÝÇß: г­Û»­ñÇ Ùáï ¼³ï­ÏÇ ïá­Ý³­Ï³Ý ÓáõÝ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ ÝáõÙ ¿ ³ß­Ë³ñ­ÑÁ, ÇëÏ Ï³ñ­ÙÇ­ñÁ` Ù»ñ Ñá­·Ç­Ý»­ñÇ ÷ñÏáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ øñÇë­

ïá­ëÇ Ã³÷­³Í ³ñ­ÛáõÝÁ: ²­í³Ý­¹áõÛ­ÃÁ å³ï­ÙáõÙ áñ س­ñdz٠س·­¹³­ÕÇ­ ݳóÇÝ øñÇë­ïá­ëÇ Ñ³­ñáõíÛáõ­ÝÇó Ñ»­ ïá ³Û­ó»­ÉáõÙ ¿ Ñéá­ÙÇ Ï³Û­ë»­ñÁ` Ó»é­ùÇÝ Óí»­ñáí ÉÇ ½³Ùµ­ÛáõÕ, ¢ ³­ëáõÙª øñÇë­ ïáë ѳñ­Û³í Ç Ù»­é»­Éáó: ²Ý­Ñ³­í³ï ϳÛë­ñÁ ùÙÍǭͳ­Õáí µ³­ó³­Ï³Ý­ãáõÙ ¿ª ¹³ ѳ­í³­Ý³­Ï³Ý ¿ ³ÛÝ­ù³Ý, áñ­ù³Ý ³Ûë Óí»­ñÇ Ï³ñÙ­ñ»­ÉÁ: ²Ûë µ³­é»­ñÇó ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë Ñ»­ïá Óí»­ñÁ ϳñÙ­ñáõÙ »Ý: ²Û­ëûñ ¿É س·­¹³­Õǭݳóáõ ³­í»­ïÇ­ëÁ ÙÇÙ­Û³Ýó ÷á­Ë³Ý­ó»­Éáíª Ù³ñ­¹ÇÏ Ñ³­Ï³­¹³ñ­ÓáõÙ »Ý` úñÑÝ­Û³É ¿ ѳ­ñáõí Ûáõ­ÝÁ øñÇë­ïá­ëÇ ³ñﭳѳۭïáõí۳ٵ:

4

57

ÐÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ

Ñàõàðíûéäèàáåò Â

åëèêèå âðà÷è Äðåâíåé Ãðåöèè è Ðèìà ðàçìûøëÿëè îá ýòîé çàãàäî÷íîé áîëåçíè. À ëåêàðü Àðåòåîñ ïðèäóìàë åé íàçâàíèå “äèàáåò”, ÷òî ñ ãðå÷åñêîãî îçíà÷àåò “ïðîòåêàþ, ïðîõîæó ñêâîçü”. Ó÷åíûé Öåëüñ ñâÿçûâàë çàáîëåâàíèå ñî ñüåäåííîé ïèùåé, êîòîðàÿ äàëåå âûçûâàëà íåñâàðåíèå æåëóäêà, à âåëèêèé Ãèïïîêðàò ñòàâèë äèàãíîç, ïðîáóÿ ìî÷ó áîëüíîãî íà âêóñ. Êñòàòè, äðåâíèå êèòàéöû òîæå çíàëè, ÷òî ìî÷à ïðè äèàáåòå ñòàíîâèòñÿ ñëàäêîé. Äèàãíîç ñòàâèëñÿ åñëè íà ïîñóäó ñ ìî÷îé ñëåòàëèñü ìóõè èëè îñû, èëè æå

Ó÷åíûé Öåëüñ ñâÿçûâàë çàáîëåâàíèå ñî ñüåäåííîé ïèùåé, êîòîðàÿ äàëåå âûçûâàëà íåñâàðåíèå æåëóäêà, à âåëèêèé Ãèïïîêðàò ñòàâèë äèàãíîç, ïðîáóÿ ìî÷ó áîëüíîãî íà âêóñ.

58

4

Ýòà áîëåçíü ñòàðà êàê ìèð. Åùå çà äâå òûñÿ÷è ëåò äî íàøåé ýðû äðåâíèå åãèïòÿíå îïèñûâàëè ýòî çàáîëåâàíèå â ñâîåì ìåäèöèíñêîì òðàêòàòå “Ïàïèðóñ Ýáåðñà”. Òåêñò: Êíàðèíå Êàçàí÷ÿí

ñîáèðàëèñü ìóðàâüè. ïîâûøåíûé àïïåòèò áîëüíûå õóäåþò èç×òî æå ýòî çà çàáîëåâàíèå? Ýòî çà àêòèâíîãî âêëþ÷åíèÿ áåëêîâ è æèðîâ áîëåçíü, ïðè êîòîðîé ïîâûøàåòñÿ è, íàîáîðîò, âûêëþ÷åíèÿ óãëåâîäîâ èç óðîâåíü ñàõàðà â êðîâè (íàòîùàê áèîõèìè÷åñêèõ ïðîöåññîâ. âûøå 6,2 ììîëü/ë) è ïîñëåäóþùèì ïîÿâëåíèåì Ñâÿçü áîëåçíè ñ Ñèìâîë, ñàõàðà â ìî÷å (îáû÷íî â ýíäîêðèííîé ôóíêöèåé ïðèíÿòûé ìî÷å ïðîÿâëÿåòñÿ ñàõàð ïîäæåëóäî÷íîé æåëåçû è, ÎÎÍ äëÿ ïðè äàííûõ ãëþêîçû â â ÷àñòíîñòè, åãî ãîðìîíîì îáîçíà÷åíèÿ êðîâè âûøå 9,2 ììîëü/ë). èíñóëèíîì áûëà äîêàçàíà ñàõàðíîãî Çàáîëåâàíèå ïðîÿâëÿåòñÿ ëèøü â 1921 ãîäó Áåñòîì äèàáåòà. ñëåäóþùèìè îñíîâíûìè è Áàíòèíãîì, êîòîðûå ñ ñèìïòîìàìè: ïîìîùüþ îïûòîâ äîêàçàëè, Ïîëèóðèÿ - óñèëåííîå ÷òî ó ïîäîïûòíûõ ñîáàê âûäåëåíèå ìî÷è, âûçâàííîå ñ óäàëåííîé ïîäæåëóäî÷íîé ñîäåðæàíèåì â íåé ãëþêîçû, ÷òî æåëåçîé ñèìïòîìû äèàáåòà ïðîõîäÿò ïîâûøàåò îñìîòè÷åñêîå äàâëåíèå, åñëè èì ââîäèòü ïîäæåëóäî÷íûé ýêñòðàêò Ïîëèäèïñèÿ íåóòîëèìàÿ îñòðîâêîâ Ëàíäãåðãàíñà çäîðîâûõ ñîáàê. ïîñòîÿííàÿ æàæäà, îáóñëîâëåííàÿ  äàëüíåéøåì èìè èç ýòîãî ýêñòðàêòà áûë ïîòåðåé æèäêîñòè ÷åðåç ìî÷ó, âûäåëåí ãîðìîí èíñóëèí. Ïðèìåíåíèå Ïîëèôàãèÿ - ïîñòîÿííûé ãîëîä, ìåòîäà ëå÷åíèÿ äèàáåòà èíñóëèíîì, âûçâàíûé íàðóøåíèåì îáìåíà âåùåñòâ ïîëó÷åííûì èç ïîäæåëóäî÷íîé æåëåçû íà êëåòî÷íîì óðîâíå, êðóïíî-ðîãàòîãî ñêîòà íà÷àëîñü óæå â Ïîõóäàíèå – íåñìîòðÿ íà 1922 ãîäó. Çà ýòî îòêðûòèå ó÷åíûå â 1923

ÐÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ ãîäó ïîëó÷èëè Íîáåëåâñêóþ ïðåìèþ. Äàëüíåéøèå èññëåäîâàíèÿ ïîêàçàëè, ÷òî íå ó âñåõ áîëüíûõ êîëè÷åñòâî èíñóëèíà ñíèæåíî, ïàðàäîêñ, íî áûëè áîëüíûå ñ ïîâûøåííûì ñîäåðæàíèåì èíñóëèíà â êðîâè. Ýòî ïðèâåëî ó÷åíûõ ê ìûñëè, ÷òî äèàáåò, ýòî ñêîðåå âñåãî ñèíäðîì, à íå îòäåëüíàÿ áîëåçíü, âî âñÿêîì ñëó÷àå, îíà îáüåäèíÿåò ïî êðàéíåé ìåðå äâà çàáîëåâàíèÿ: ñàõàðíûé äèàáåò 1-ãî (äèàáåò ñ àáñîëþòíîé èíñóëèíîâîé íåäîñòàòî÷íîñòüþ) è ñàõàðíûé äèàáåò 2-ãî òèïîâ (äèàáåò ñ îòíîñèòåëüíîé èíñóëèíîâîé íåäîñòàòî÷íîñòüþ). Ôàêòîðû ðèñêà äëÿ ðàçâèòèÿ áîëåçíè ìîãóò ÿâëÿòüñÿ: Íàñëåäñòâåííîñòü (äèàáåò ó êðîâíûõ ðîäñòâåííèêîâ) Èçáûòî÷íûé âåñ Ìàëàÿ ôèçè÷åñêàÿ àêòèâíîñòü Íàðóøåíèÿ èììóíèòåòà Áîëåçíè ïàíêðåàñà (ïàíêðåàòèò, îïóõîëè) Âèðóñíûå èíôåêöèè (êðàñíóõà, âåòðÿíêà, ãåïàòèò, ãðèïï) Ñòðåññû, ýìîöèîíàëüíîå íàïðÿæåíèå Ïîæèëîé âîçðàñò (íà êàæäûå 10 ëåò âåðîÿòíîñòü çàáîëåâàíèÿ â 2 ðàçà ïîâûøàåòñÿ) Íåïðàâèëüíîå ïèòàíèå, àëêîãîëèçì

êà÷åñòâå ëåêàðñòâåííîãî çàìåíèòåëÿ ëó÷øå âñåãî ïîäõîäèò ñâèíîé èíñóëèí, îäíàêî äàæå îí íå íà 100% ñîîòâåòñòâóåò ÷åëîâå÷åñêîìó èíñóëèíó. À äëÿ ìóñóëüìàí è èóäååâ îí ïðîñòî èñêëþ÷åí èç ìîðàëüíî-ðåëèãèîçíûõ ñîîáðàæåíèé. Ïðîäîëæàþòñÿ íàó÷íûå ðàçðàáîòêè áîëåå áëèçêèõ ê ÷åëîâå÷åñêîìó èíñóëèíó ïðåïàðàòîâ è óæå â 1979 ãîäó îñóùåñòâëÿåòñÿ ñèíòåç ÷åëîâå÷åñêîãî èíñóëèíà ìåòîäîì ãåííîé èíæåíåðèè. Ýòîò èíñóëèí ëó÷øå óñâàèâàåòñÿ îðãàíèçìîì, íå âûçûâàåò ïîáî÷íûõ ýôôåêòîâ è ÷òî îñîáåííî âàæíî – àëëåðãè÷åñêèõ ðåàêöèé. Ëå÷åíèå èíñóëèíîì ïðîâîäÿòñÿ ñòðîãî èíäèâèäóàëüíî â ñòàöèîíàðíûõ óñëîâèÿõ. Äëÿ êàæäîãî áîëüíîãî ðàçðàáàòûâàåòñÿ ñâîÿ ñõåìà, ãäå ïðèñóòñòâóþò èíñóëèíû êàê êîðîòêîãî, ñðåäíåãî äåéñòâèÿ, òàê è ïðîëîíãèðîâàííîãî.

Äèàáåò 2-ãî òèïà. Ïðè ýòîé ôîðìå äèàáåòà èíñóëèí âûðàáàòûâàåòñÿ, íî êëåòêè îðãàíèçìà íå ÷óâñòâèòåëüíû ê íåìó, òî-åñòü

Äëÿ ìóñóëüìàí è èóäååâ ñâèíîé èíñóëèí ïðîñòî èñêëþ÷åí èç ìîðàëüíîðåëèãèîçíûõ ñîîáðàæåíèé. íàáëþäàåòñÿ èíñóëèíîðåçèñòåíòíîñòü.  íà÷àëüíîé ñòàäèè ýòî ñîñòîÿíèå ìîæíî ñêîððåãèðîâàòü äèåòîé è ïðàâèëüíûì îáðàçîì æèçíè, îäíàêî â äàëüíåéøåì ïîÿâëÿåòñÿ íåîáõîäèìîñòü â ïðèìåíåíèè ëåêàðñòâåííûõ ïðåïàðàòîâ. Áîëåçíü íàèáîëåå òèïè÷íà äëÿ ëþäåé ñòàðøå 40 ëåò, èìåþùèõ ëèøíèé âåñ. Ðàçâèòèå áîëåçíè ïðîòåêàåò ìåäëåííî, îñëîæíåíèÿ ðàçâèâàþòñÿ ïîçäíî, ëå÷åíèå èõ áîëåå ýôôåêòèâíî. Îäíàêî, ïðè íåêîòîðûõ îñëîæíåíèÿõ, êðèòè÷åñêèõ ñèòóàöèÿõ ïàöèåíòó ñî 2 òèïîì äèàáåòà âðà÷è ìîãóò íàçíà÷èòü èíñóëèíîòåðàïèþ, êîòîðàÿ ìîæåò íåñòè âðåìåííûé õàðàêòåð.

Äèàáåò 1-ãî òèïà. Áîëåçíü â îñíîâíîì ðàçâèâàåòñÿ ó äåòåé è ìîëîäûõ ëþäåé, ñîñòàâëÿåò îò 10-15% îò âñåõ ñëó÷àåâ äèàáåòà. Áîëåçíü, êàê ïðàâèëî, ðàçâèâàåòñÿ îñòðî. Áîëüíûå îáû÷íî ìîãóò òî÷íî íàçâàòü äàòó ïîÿâëåíèÿ ïåðâûõ ñèìïòîìîâ. ×àùå âñåãî ïðè÷èíîé íàðóøåíèÿ ñèíòåçà èíñóëèíà ÿâëÿåòñÿ âèðóñíàÿ èíôåêöèÿ, ñòðåññ, àóòîèììóííîå çàáîëåâàíèå è äðóãèå ïàòîãåííûå ôàêòîðû. Ïðèçíàêè áîëåçíè äîâîëüíî ÿðêî âûðàæåíû, ïðè îòñóòñòâèè ëå÷åíèÿ áûñòðî ïðîãðåññèðóþò. Îñíîâíîé ìåòîä ëå÷åíèÿ – èíüåêöèè èíñóëèíà. Íà÷èíàÿ ñ 20-õ ãîäîâ ÕÕ âåêà èíñóëèíîòåðàïèÿ óñïåøíî ïðèìåíÿåòñÿ. Ïåðâûå ïðåïàðàòû ãîòîâèëèñü èç âûòÿæåê ñâåæèõ ïîäæåëóäî÷íûõ æåëåç êðóïíî-ðîãàòîãî ñêîòà. Ñî âðåìåíåì âûÿñíèëîñü, ÷òî â

4

59

ÐÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ ñåé÷àñ äàæå ñ÷èòàåòñÿ, ÷òî ñàõàðíûé äèàáåò ýòî íå áîëåçíü, à îáðàç æèçíè. Íàó÷èòåñü “ñëóøàòü” ñâîé îðãàíèçì, ïîíèìàòü ÷òî ñ âàìè ïðîèñõîäèò, òîëüêî òîãäà ñìîæåòå ïðåîäîëåòü ìíîãèå ïñèõîëîãè÷åñêèå ïðåäïîñûëêè ýòîãî çàáîëåâàíèÿ.

Ñîâåòû äèàáåòèêó

1.

Ïðè æàæäå íå îãðàíè÷èâàòü ñåáÿ â ïðèåìå æèäêîñòè, òàê-êàê ýòî ÷ðåâàòî ðåçêèì ïîâûøåíèåì ñàõàðà. Îñîáåííî âíèìàòåëüíî íàäî áûòü ê ïðèåìå æèäêîñòè ïðè íàëè÷èè ïîíîñà èëè ðâîòû, îáà ýòè ñîñòîÿíèÿ ìîãóò óõóäøèòü îáùåå ñàìî÷óñòâèå äèàáåòèêà, ÷òî îáóñëîâëåíî ðåçêîé ïîòåðåé æèäêîñòè.

2.

Ïðè ñèëüíûõ ôèçè÷åñêèõ íàãðóçêàõ (íå êàæäîäíåâíîãî õàðàêòåðà) ðåêîìåíäóåòñÿ ñîîñòâåòñòâåííî íàãðóçêå óâåëè÷èòü ðàöèîí ïèòàíèÿ âî èçáåæàíèå ãèïîãëèêåìèé.

Ìíîãèå âåëèêèå ëþäè áîëåëè ñàõàðíûì äèàáåòîì, ýòà áîëåçíü íå ìåøàëà èì áûòü çíàìåíèòûìè è èçâåñòíûìè.

Îñëîæíåíèÿ. Ïðè äèàáåòå ìîãóò áûòü êàê îñòðûå òàê è õðîíè÷åñêèå îñëîæíåíèÿ. Ê íàèáîëåå ÷àñòî âñòðå÷àåìûì îñëîæíåíèÿì íåîòëîæíîãî õàðàêòåðà îòíîñÿòñÿ ãèïîãëèêåìèÿ, êîòîðàÿ ìîæåò âîçíèêíóòü ïðè ïåðåäîçèðîâêå ñàõàðîñíèæàþùåãî ëåêàðñòâà, ïðè óñèëåííîé ôèçè÷åñêîé íàãðóçêå, íåäîñòàòî÷íîãî ïèòàíèÿ, ïðèåìà àëêîãîëÿ. Ïðè ýòîì áîëüíîé ìîæåò ñòàòü àãðåññèâíûì, ïîÿâëÿåòñÿ ðåçêîå ïîòîîòäåëåíèå, äðîæü â òåëå, à äàëåå - áîëüíîé ñòàíîâèòñÿ âÿëûì,

60

4

ñëàáûì, óõóäøåíèå çðåíèÿ, ìîæåò áûòü ïîäñêîê àðòåðèàëüíîãî äàâëåíèÿ. Ïåðâàÿ ïîìîùü – ñëàäêîå ïèòüå èëè ñàõàð, ìåä, øîêîëàä ïîä ÿçûê, åñëè åñòü âîçìîæíîñòü ââåñòè âíóòðèâåííî 40% ðàñòâîð ãëþêîçû. Õðîíè÷åñêèå îñëîæíåíèÿ âûçâàíû íàðóøåíèåì êàïèëëÿðíîé ìèêðîöèðêóëÿöèè (ìèêðîàíãèîïàòèÿ), à â äàëüíåéøåì è ïîðàæåíèåì ñðåäíèõ è êðóïíûõ ñîñóäîâ (ìàêðîàíãèîïàòèÿ), íàðóøåíèåì ïåðèôåðè÷åñêîé íåðâíîé ñèñòåìû, òðîôè÷åñêèìè èçìåíåíèÿìè îðãàíîâ è ñèñòåì. Ìíîãèå âåëèêèå ëþäè áîëåëè ñàõàðíûì äèàáåòîì, ýòà áîëåçíü íå ìåøàëà èì áûòü çíàìåíèòûìè è èçâåñòíûìè. Ïåðå÷èñëþ íåêîòîðûõ – Ãåðáåðò Óýëëñ, Ýðíåñò Õåìèíãóýé, Ïèíî÷åò, Þðèé Íèêóëèí,Òîìàñ Ýäèñîí, Ýëëà Ôèöäæåðàëä, Ýëèçàáåò Òåéëîð, Ýëâèñ Ïðåñëè, Ôåäîð Øàëÿïèí, Øåðîí Ñòîóí, Ñèëüâåñòð Ñòàëëîíå – âñå îíè ÿðêèå è àêòèâíûå ëþäè, æèâøèå èëè æèâóùèå ïîëíîöåííîé æèçíüþ. Íè÷åãî íå ìåøàåò âàì ñëåäîâàòü èõ ïðèìåðó, âåäü

3.

Íå çàáûâàéòå, ÷òî êîæà ó äèàáåòèêà äàæå â æàðó îáû÷íî ñóõàÿ, åñëè îí âñïîòåë – ýòî ïåðâûé ïðèçíàê ïîíèæåíèÿ ñàõàðà (ãèïîãëèêåìèè).

4.

Ïðè äîëãèõ (è ñðåäíèõ) ïî ïðîäîëæèòåëüíîñòè ïîåçäêàõ è ïåðåëåòàõ ðåêîìåíäóåòñÿ èìåòü ïðè ñåáå âîäó äëÿ ïèòüÿ è ÷òî-íèáóäü èç åäû âî èçáåæàíèå êàê ãèïîãëèêåìèé, òàê è æàæäû (ïîëèäèïñèè).

5.

Òàêèå ïðåäìåòû òóàëåòà, êàê ðàñ÷åñêà äëÿ âîëîñ – äîëæíà èìåòü ìÿãêèå îêðóãëûå êðàÿ, çóáíàÿ ùåòêà ñ íåãðóáîé ùåòèíîé, à âìåñòî ìàíèêþðíûõ íîæíèö èñïîëüçóéòå êàðòîííóþ ïèëî÷êó.

6.

Îáóâü äîëæíà áûòü ìÿãêàÿ, ïî ðàçìåðó è ñåçîíó, íîâóþ æåëàòåëüíî íåêîòîðîå âðåìÿ ðàçíîñèòü äîìà, ïîêà ñòàíåò óäîáíîé. Âûñîòà îáóâè ìîæåò áûòü ðàçëè÷íîé, îäíàêî ðåêîìåíäóåòñÿ äàæå äîìà èìåòü òàïî÷êè ñ ðàçíûìè ïî âûñîòå êîëîäêàìè è â òå÷åíèå äíÿ èõ ìåíÿòü, ÷òîáû ñòîïà íå óñòàâàëà. Íîñêè

ÐÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ æåëàòåëüíî îäåâàòü áåç ðåçèíîê, îíè äîëæíû áûòü ìÿãêèìè è íå ñòÿãèâàòü ñòîïó. Êàòåãîðè÷åñêè çàïðåùàåòñÿ íàäåâàòü ÷óëêè ñ ðåçèíîâûìè çàâÿçêàìè, îíè ìåøàþò íîðìàëüíîé öèðêóëÿöèè êðîâè â íîãàõ. Ïðè ñîñòîÿíèè ñèäÿ ñîâåòóåì íîãè ñòàâèòü íà òàáóðåò èëè ïóô è, îñâîáîäèâ îò òàïîê, äâèãàòü ïàëüöàìè íîã. Ïåðåä òåì, êàê ðåçàòü íîãòè íà íîãàõ, îáüÿçàòåëüíî íåîáõîäèìî ïðèíÿòü ãîðÿ÷óþ íîæíóþ âàííó, ïîñëå ÷åãî ïèëî÷êîé óäàëèòü ïî ãîðèçîíòàëè âûñòóïàþùóþ ÷àñòü íîãòÿ. Íå íàäî ñòàðàòüñÿ ðåçàòü ãëóáîêî, ÷àñòî ýòî ÷ðåâàòî èíôèöèðîâàíèåì ïàëüöåâ íîã, ÷òî ìîæåò ïðèâåñòè ê îïàñíûì îñëîæíåíèÿì. Ïîñëå õîðîøåíüêî âûñóøèòü è íàìàçàòü ïðîñòîé äåòñêèé êðåì.

7.

Î÷åíü ÷àñòî ó æåíùèí áîëüíûõ äèàáåòîì íàáëþäàåòñÿ çóä â íàðóæíûõ ïîëîâûõ îðãàíàõ, êîòîðûé ÷àñòî óñèëèâàåòñÿ ïîñëå ìî÷åèñïóñêàíèÿ. Íàäî ó÷åñòü, ÷òî òàêàÿ ñèòóàöèÿ áûâàåò îáû÷íî ïðè äàííûõ ñàõàðà â êðîâè âûøå 10 ììîëü/ë, êîãäà îáíàðóæèâàåòñÿ ñàõàð è â ìî÷å. Äàííàÿ ñèòóàöèÿ áëàãîòâîðíà äëÿ ðåçêîãî ðîñòà ãðèáêîâ â ñëèçèñòîé, ÷òî ïðèâîäèò ê ðàçâèòèþ êàíäèäîçà, îñíîâíûì ïðèçíàêîì êîòîðîãî ÿâëÿåòñÿ íåñòåðïèìûé çóä è ææåíèå, óñèëèâàþùèåñÿ ïîñëå ìî÷åèñïóñêàíèÿ. Ýòîò çóä ñðàçó ïðîéäåò åñëè âû ñêîððåãèðóéòå ñâîé ñàõàð â êðîâè è èñïîëüçóåòå ñàìûå ïðîñòûå àíòèãðèáêîâûå ïðåïàðàòû (êëîòðèìàçîë è ò.ï. â âèäå ñâå÷åé, âàãèíàëüíûõ òàáëåòîê èëè ìàçåé íàðóæíî). Èñïîëüçîâàòü ýòè ïðåïàðàòû ðåêîìåíäóåòñÿ ïåðåä ñíîì, ïîñëå ìî÷åèñïóñêàíèÿ è íàðóæíåãî òóàëåòà ïîëîâûõ ïóòåé.

8.

Íåêîòîðûå ïðåïàðàòû è âåùåñòâà ìîãóò óñèëèòü âîçäåéñòâèå äèàáåòè÷åñêèõ ïðåïàðàòîâ, íàïðèìåð ñî÷åòàíèå àñïèðèíà èëè ñïèðòíûõ íàïèòêîâ ìîãóò ðåçêî óñèëèòü ãèïîãëèêåìè÷åñêèé ýôôåêò âàøåãî îáû÷íîãî ëåêàðñòâà – áóäüòå áäèòåëüíû, íå èñïîëüçóéòå èõ âìåñòå!

Ñîêîòåðàïèÿ

Áîëüíûì äèàáåòîì ðåêîìåíäóþòñÿ ñâåæåâûæàòûå ñîêè ñâåêëû, ìîðêîâè, áåëîêî÷àííîé êàïóñòû è êàðòîôåëÿ â ðàçíûõ ñî÷åòàíèÿõ. Ñîê êàïóñòû ñïîñîáñòâóåò óìåíüøåíèþ ìàññû òåëà, ÷òî ÷ðåçâû÷àéíî âàæíî ïðè äèàáåòå. Ìîðêîâíûé ñîê — ñàìûé áîãàòûé èñòî÷íèê âèòàìèíà À, ñîäåðæèò êàëèé, ìàãíèé, êàëüöèé, íàòðèé, æåëåçî, åãî ìîæíî ïèòü ïî 50 ãðàììîâ (íå áîëüøå, ÷òîáû íå çàðàáîòàòü ìîðêîâíûé ãåïàòèò) ïîïîëàì ñî ñâåêîëüíûì ñîêîì â òå÷åíèå 2-3 íåäåëü. Ñâåêîëüíûé ñîê ëó÷øå äðóãèõ íîðìàëèçóåò ñîñòàâ êðîâè, íî ëó÷øå åãî ïèòü â ñìåñè ñ ìîðêîâíûì ñîêîì. Ïðè íàðóøåíèè ôóíêöèé ïèùåâàðèòåëüíîãî òðàêòà îñîáåííî ïîëåçåí êàðòîôåëüíûé ñîê, êîòîðûé òàêæå ëó÷øå óïîòðåáëÿòü â ñìåñè ñ ìîðêîâíûì. Õîðîøî ïðèíèìàòü ãðàíàòîâûé ñîê – ïî 1 ñò. ëîæêå 3-4 ðàçà â äåíü äî åäû. Ñîê îäíîãî ëèìîíà ñìåøàòü ïðè ïîìîùè ìèêñåðà ñ 1 ÿéöîì. Ñìåñü âûïèòü óòðîì íàòîùàê çà îäèí ïðèåì. Ðåöåïòû íàðîäíîé ìåäèöèíû

1.

5-6 ñòîëîâûõ ëîæåê çåðåí îâñà áðîñèòü â 1 ëèòð âîäû, êèïÿòèòü 15-20 ìèíóò. Ïèòü ïî 1 ñòàêàíó â äåíü ïîñëå åäû. Òàêæå õîðîø îâñÿíûé êèñåëü. Ïèòü åãî ñëåäóåò â òå÷åíèå ìåñÿöà, çàòåì ñäàòü àíàëèçû è óáåäèòüñÿ, ÷òî óðîâåíü õîëåñòåðèíà ñíèçèëñÿ äî ïðåäåëîâ íîðìû. Îâñÿíûå íàïèòêè èìåþò ìî÷åãîííîå è îòõàðêèâàþùåå

äåéñòâèå, õîðîøî î÷èùàþò êðîâü, ñîñóäû, ïî÷êè è ïå÷åíü.

2.

2 ñòîëîâûå ëîæêè îâñà êèïÿòèòü â 200-300 ãðàììàõ âîäû â òå÷åíèå 5 ìèíóò, ïîñëå ÷åãî äîáàâèòü 2 ñòîëîâûå ëîæêè ìîëîêà è 2 ñòîëîâûå ëîæêè ìåäà è êèïÿòèòü åùå ñòîëüêî æå. Îòâàð ïèòü çà 20 ìèíóò äî åäû 2-3 ðàçà â äåíü ïî 1-2 ñòîëîâîé ëîæêè â òå÷åíèå ìåñÿöà. Îí òàêæå ïîëåçåí ïîñëå ïåðåíåñåííîãî ãåïàòèòà è õîëåöèñòèòà.

3.

 500 ã ãîðÿ÷åé âîäû íàñûïàòü 6 ã çåëåíîãî ÷àÿ, äîáàâèòü 2 ã èìáèðÿ. Ðàçìåøàòü è âàðèòü 3-4 ìèíóòû. Ïèòü ïî 200 ã 2 ðàçà â äåíü. Êóðñ ëå÷åíèÿ – 14 äíåé.

4.

Çàâàðèòü 15 ã êóêóðóçíûõ ðûëüöåâ â 250 ã âîäû. Ïèòü êàê ÷àé 2-3 ðàçà â äåíü ïî 1 ñòàêàíó. Êóðñ ëå÷åíèÿ – 14 äíåé.

5.

 200 ã âîäû âñûïàòü 100 ã çåëåíîãî ãîðîøêà è 100 ã ìîðñêîé êàïóñòû. Âàðèòü íà ìåäëåííîì îãíå 5 ìèíóò. Åñòü ïî 1 ïîðöèè 1 ðàç â äåíü â òå÷åíèå 14 äíåé.

6.

1 ñòîëîâóþ ëîæêó ïîëûíè çàëèòü 1 ñòàêàíîì êèïÿòêà è îñòàâèòü íà íî÷ü â òåðìîñå. Ïèòü óòðîì íàòîùàê 1/3 ñòàêàíà. Êóðñ ëå÷åíèÿ – 10-15 äíåé.

4

61

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ Þ³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»ïÝ ³ß­Ë³ñ­ ÑáõÙ ³­Ù»­ÝÇó ï³­ñ³Í­í³Í ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿: ÆÝã­å»ë ѳ­×³Ë »Ý ÏñÏÝáõÙ µÅÇßÏ­Ý»­ñÁ` ³ÛÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ÉÇ­Ý»­Éáõó µ³­ óÇ Ûáõ­ñû­ñÇ­Ý³Ï ³å­ñ»­É³­Ï»ñå ¿. ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ñ³Ûï­Ý³­µ»­ñáõ­ÙÇó Ñ»­ïá ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ »Ý­Ã³ñÏ­í»É Ýáñ ϻݭ볭ϻñ­åÇ Ï³­ÝáÝ­Ý»­ñÇÝ` ѻݭù³­ÛÇÝ µ³ñ­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ ñÇó Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë Ëáõ­ë³­÷»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: ÜÛáõÃÁª ê³Ã»ÝÇÏ ØÏñïãÛ³ÝÇ Èáõë³ÝϳñÁª ºÕdz Ü»ñë»ëÛ³ÝÇ

¾¹­í³ñ¹ Âá­ñá­Ù³Ý­Û³­Ý §²ñ­Ù»­Ýdz¦ ¿Ý­¹áÏ­ñÇ­Ýá­É᭷dz­ Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ Õ»­Ï³­í³ñ, µ.·.Ã., ¹á­ó»Ýï

Þ³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»ï Þ³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ïáí ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ ñÇ Ñ³­Ù³ñ µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó ³­Ù»­ÝÇó ѳ­×³Ë ÏÇ­ñ³é­íáÕ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ áõ ³å­ñ»­É³­Ï»ñ­åÇ Ï³­Ýá­Ý³­ ϳñ·­Ù³Ý Ù³­ëÇÝ ½ñáõ­ó»­óÇÝù §²ñ­Ù»­ Ýdz¦ ¿Ý­¹áÏ­ñÇ­Ýá­É᭷dz­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ Õ»­Ï³­í³ñ, µ.·.Ã., ¹á­ó»Ýï ¾¹­í³ñ¹ Âá­ ñá­Ù³Ý­Û³­ÝÇ Ñ»ï: -ä³­ñáÝ Âá­ñá­Ù³Ý­Û³Ý, Ñݳ­ñ³­íáñ 㿱 ³ñ¹­Ûáù Çë­å³é ϳ­ë»ó­Ý»É ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ïÇ ½³ñ­·³­óáõÙÝ áõ í»ñç­Ý³­Ï³­ ݳ­å»ë µáõ­Å»É ³ÛÝ:

Þ³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­ µ»­ïÇ ³­é³­çÇÝ ïÇ­ åÇ ¹»å­ùáõÙ Ýß³­ ݳϭíáõÙ »Ý ½áõï ÇÝ­ëáõ­ÉÇ­ÝÇ Ý»­ñ³ñ­ÏáõÙ­Ý»ñ: 62

4

- ¸»é¢ë ѭݳ­ñ³­íáñ ã¿ Çë­å³é í»­ñ³ó­ Ý»É ³Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ: ¸³ ï­¢³­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¿, ¢ Ù»Ýù Édz­Ï³­ï³ñ µáõ­ÅáõÙ ³­å³­Ñá­í»É ã»Ýù ϳ­ñáÕ: ²Û­ëûñ ÙdzÛÝ Ï³­ñáÕ »Ýù ϳñ­·³­íá­ñ»É ÑÇ­í³Ý­ ¹áõÃ­Û³Ý ÁݭóóùÝ áõ ѻ߭ï³ó­Ý»É ³ÛÝ: ²­é³­çÇÝ Ñ»ñ­ÃÇÝ Ï³ñ¢áñ ¿ ³å­ñ»­É³­Ï»ñ­ åÁ, ×Çßï ëÝí»­ÉÁ` ëÝݹ³Ù­Ã»ñ­ùÇ ×Çßï ÷á­Ë³­ñÇݭٳٵ áõ ã³­÷³­íáñ­Ù³Ùµ: ²ÛÝ­ å»ë, áñ ÑÇ­í³Ý­¹Á ϳ­ñá­Õ³­Ý³ Çñ ûñ­·³­ Ýǽ­ÙáõÙ »­Õ³Í ÇÝ­ëáõ­ÉÇ­ÝÇ ã³­÷áí Ù³ñ­ë»É Ï»­ñ³­ÍÁ: ¸»­Õá­ñ³Û­ùÁ` áñ­å»ë Áݹ­Ñ³Ý­ ñ³­Ï³Ý ÙÇ­çáó, ϻݭ볭ϻñ­åÇ áõ ëÝݹ³­ ϳñ­·Ç Ñëï³­Ï»­óáõ­ÙÇó Ñ»­ïá ¿ ÙdzÛÝ Ýß³­Ý³­Ï³­ÉÇ ï»­ÕáõÙ ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ ïÇ ¹»Ù å³Û­ù³­ñáõÙ, 볭ϳÛÝ ã³­÷³­½³Ýó ϳñ¢áñ ¿ ¹ñ³ ×Çßï ÁÝï­ñáõíÛáõÝÝ áõ Ýß³­Ý³­Ïáõ­ÙÁ: -¸áõù á±ñ ­¹»­Õ³­ÙÇ­çáóÝ »ù ѳ­Ù³­ñáõÙ ³­é³­í»É ³­é³ç­Ý³­ÛÇÝ áõ ϳñ¨áñ: -Þ³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ïÇ 1-ÇÝ ïÇ­åÇ ¹»å­ùáõÙ Ýß³­Ý³Ï­íáõÙ »Ý ½áõï ÇÝ­ëáõ­ÉÇ­ÝÇ

Ý»­ñ³ñ­ÏáõÙ­Ý»ñ, ù³­ÝÇ áñ Ýñ³Ýù ÇÝ­ëáõ­ÉÇ­ ÝÇ å³­Ï³ë áõ­Ý»Ý: Þ³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ïÇ 2-ñ¹ ­ïÇ­åÇ ¹»å­ùáõÙ ³ñ­¹»Ý ϳ­ï³ñ­íáõÙ »Ý ³­Ù»­Ý³­ï³ñ­µ»ñ ¹»­Õá­ñ³Û­ù³­ÛÇÝ Ýß³­ ݳ­ÏáõÙ­Ý»ñ: ºë Ïáõ­½»Ç ³­é³Ýӭݳó­Ý»É §ìá»ñ­í³· ü³ñ­Ù³¦ ·»ñ­Ù³­Ý³­Ï³Ý ÁÝ­ Ï»­ñáõÃ­Û³Ý §Ø»ï­ýá­·³Ù­Ù³¦ ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ` Ù»ï­ýáñ­ÙÇÝ Ñǹ­ñáù­Éá­ñÇ­¹Ç å³­ñáõ­ ݳ­Ïáõí۳ٵ: ¸»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ óáõó­í³Í ¿ Ýß³­Ý³­Ï»É ÙdzÛÝ ×³ñ­å³­Ï³­ÉáõÙ áõ­Ý»­óáÕ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ: ²­í»­Éáñ¹ ù³ß ãáõ­Ý»­óáÕ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ Ýß³­Ý³­Ï»­ÉÁ å³ñ­½³­å»ë ³­ÝÇ­Ù³ëï ¿: Ø»ï­ýáñ­ÙÇ­ÝÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ »­Õ³Í ÇÝ­ëáõ­ÉÇ­ÝÇ Ýϳï­Ù³Ùµ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ½·³­Ûáõ­ÝáõÃ­Û³Ý áõÅ·­Ý³ó­Ù³­ÝÁ` µ³­ñ»­É³­ í»­Éáí ÇÝ­ëáõ­ÉÇ­ÝÇ Ñ³Ý­¹»å µá­Éáñ ÑÛáõë­ í³Íù­Ý»­ñÇ ½·³­Ûáõ­ÝáõíÛáõ­ÝÁ: ä³­ï³­ÑáõÙ ¿, áñ ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ïÇ ¹»å­ùáõÙ Ù»Í ù³­Ý³­Ïáõí۳ٵ ÇÝ­ëáõ­ÉÇÝ ¿ ³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ, á­ñÁ áñ­å»ë ϳ­ÝáÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï á­ñ³Ï ãÇ áõ­Ý»­ÝáõÙ, ѻ­µ³ñ ãÇ Ï³­ï³­ñáõÙ Çñ ËݹǭñÁ: §Ø»ï­ýá­·³Ù­Ù³Ý¦ Ñ»Ýó ³Ûë ËݹñÇ ÉáõÍ­Ù³ÝÝ ¿ Ýå³ë­ïáõÙ:

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ -ö³ë­ïá­ñ»Ý ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ óáõó­í³Í ¿ µá­Éáñ ³­í»­Éáñ¹ ù³ß áõ­Ý»­óáÕ ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ïáí ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ: -Ø»Ýù ³ÛÝ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ »Ýù ÑÇ٭ݳ­Ï³­ ÝáõÙ ³ÛÝ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ, áõÙ Ùáï ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõ­ÝÁ Ýáñ ¿ ѳÛï­Ý³­µ»ñ­í»É: ´³Ûó »ñµ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ï³­ñÇ­Ý»­ñÇ í³­Õ»­ ÙáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ, ¢ ³ñ­¹»Ý ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ëå³é­íáõÙ »Ý »­Õ³Í ÇÝ­ëáõ­ÉÇ­ÝÇ å³­ß³ñ­ Ý»­ñÁ, ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ÇÝ­ëáõ­ÉÇ­ÝÇ å³­Ï³­ëÇ Éñ³ó­Ù³Ý ³ÝÑ­ñ³­Å»ß­ïáõíÛáõÝ ¿ ³­é³­ç³­ÝáõÙ: îíÛ³É ¹»å­ù»­ñáõÙ Ý峭ﳭϳ­Ñ³ñ­ Ù³ñ ¿ §Ø»ï­ýá­·³Ù­Ù³­ÛÇݦ ѳ­Ù³Ï­ó»É ³ÛÉ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ ¢ë: Àݹ­Ñ³­Ýáõñ ³é­Ù³Ùµ §Ø»ï­ýá­·³Ù­Ù³Ý¦ ѳۭϳ­Ï³Ý ßáõ­Ï³­ ÛáõÙ ³ñ­¹»Ý ÙÇ ù³­ÝÇ ï³­ñÇ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ ¿ ¢ ѳëó­ñ»É ¿ ³ñ­¹³­ñ³ó­Ý»É Ç­ñ»Ý` áñ­å»ë ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó: ²ÛÝ Ý³¢ ß³ï Ù³ï­ã»­ÉÇ ¿ ·ÝÇ ï»­ë³­Ï»­ïÇó: -¸»ÕÝ áõ­ÝDZ ѳ­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»ñ: -²ÛÝ ëá­íá­ñ³­µ³ñ ѳ­Ï³­óáõó­íáõÙ ¿ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõ­ÝÇó Ñ»­ïá ëáõñ íǭ׳ϭ Ý»­ñáõÙ ·ïÝíáÕ Ï³Ù ï³­ñ»ó ³Ý­Ó³Ýó: г­Ï³­óáõó­í³Í ¿ ݳ¢, »ñµ áõ­Ý»Ýù Ï»­ ïá³­óÇ­¹á½, »ñµ ß³­ù³ñÝ ³ñ­Û³Ý Ù»ç ß³ï µ³ñÓñ ¿, ¢ ׳ñ­å»­ñÇ ù³Û­ù³Û­Ù³Ý ³ñ¹­ ÛáõÝ­ùáõÙ ëÏëáõÙ ¿ ³ñ­ï³¹ñ­í»É ³­ó»­ïáÝ: âÇ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ ÉÛ³ñ­¹Ç ¢ »­ñǭϳ٭ݻ­ñÇ Í³Ýñ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ, ù³­ ÝÇ áñ ³Û¹ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí å»ïù ¿ ¹áõñë ·³ ¹»­Õá­ñ³Û­ùÇ ã»­½á­ù³­ó³Í Ñ³ï­ í³­ÍÁ, ÇÝ­ãÁ ïíÛ³É å³­ñ³­·³­ÛáõÙ ³Ýѭݳñ ÏÉÇ­ÝÇ: Àݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë` ¹»­ÕÁ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ ¿ ó³Ý­Ï³­ó³Í ¹»å­ùáõÙ, »­Ã» ùñá­ÝÇÏ µ³ñ­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ ãáõ­Ý»Ýù: §Ø»­ïýá­·³Ù­Ù³Ý¦ ϳ­ñáÕ »Ýù Ýß³­Ý³­Ï»É ÙÇ­çÇÝ ï³­ñÇ­ùÇó ÙÇÝ㢠70 ï³­ñ»­Ï³Ý ³Ý­Ó³Ýó: ¸»­ÕÇ Ñ³­ ϳ­óáõ­óáõ­ÙÁ ϳå­í³Í ¿ ÙdzÛÝ ³ÛÝ ³É­Ïá­Ñá­Éáí ãÁÝ­¹áõ­Ý»­Éáõ Ñ»ï: êÝݹ³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³¹­ñáõÃ­Û³Ý ï»­ë³­Ï»­ïÇó ѳ­Ï³­óáõ­ óáõÙ­Ý»ñ ãϳÝ: -ÎáÝÏ­ñ»ï DZÝã­ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ »ù Ýϳ­ïáõÙ ¹»­ÕÇ ÏÇ­ñ³é­Ù³Ý ¹»å­ùáõÙ, DZÝã ­·áñ­ÍÁݭóó­Ý»ñ »Ý ϳ­ï³ñ­íáõÙ ûñ­·³­ Ýǽ­ÙáõÙ: -§Ø»ï­ýá­·³Ù­Ù³Ý¦ Ýí³­½»ó­ÝáõÙ ¿ ·ÉÛáõ­Ïá­·»­Ý»­½Á: Üå³ë­ïáõÙ ¿ Ù³ñÙ­ÝÇ ù³­ßÇ Ýí³½­Ù³­ÝÁ: ²ÛÝ Ýí³­½»ó­ÝáõÙ ¿ ÑÇ­ å»ñ·­ÉÇ­Ï»­ÙdzÝ, ϳݷ­Ý»ó­ÝáõÙ ¿ ³­ÕÇ­-

Ý»­ñáõÙ ·ÉÛáõ­Ïá­½³­ÛÇ Ý»ñÍÍ­Ù³Ý ·áñ­ÍÁÝ­ ó­óÁ, óáõ­ó³­µ»­ñáõÙ ¿ ѳ­Ï³Ã­ñáÙ­µ³­ÛÇÝ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ, Ýå³ë­ïáõÙ ¿ ÝÛáõ­Ã³­÷᭠˳­Ý³­Ïáõí۳­ÝÁ: àô­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ ñÁ ÷³ë­ïáõÙ »Ý, áñ ¹»Õ­³ÙÇ­çá­óÁ 36%-áí Ýí³­½»ó­ÝáõÙ ¿ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ Ù³­Ñ³­óáõÃ­Û³Ý óáõ­ó³­ÝÇ­ßÁ, 39%-áíª ÇÝ­ý³ñÏ­ïÇ, 41%-áíª ÇÝ­ëáõÉ­ïÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí Ù³­Ñ³­óáõíÛáõ­ÝÁ, 42%-áíª ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ïáí å³Û­Ù³­ ݳ­íáñ­í³Í Ù³­Ñ³­óáõÃ­Û³Ý óáõ­ó³­ÝÇ­ßÁ: -Þ³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ïÁ ѻ勉ݭù³­ ÛÇÝ µ³ñ­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñáí áõ­Õ»Ïó­íáÕ ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¿: ƱÝã ­¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ »Ý ·³­ÉÇë §û·­Ýáõí۳ݦ ïíÛ³É ¹»å­ùáõÙ: -¸Ç³­µ»­ïÇ µ³ñ­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó ³­Ù»­Ý³½­·³­ÉÇ ï³­ñ³­ÍáõÙ áõ­Ý»­óá­ÕÁ ݻۭ ñá­å³­ïÇ³Ý ¿, ³Û­ëÇÝùÝ` ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ïÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­ Ù³­Ï³ñ­·Ç ˳˭ïáõÙ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ß³­ù³­ ñ³Ë­ïÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí ß³­ù³­ñ³­Ï³­ÉáõÙ »Ý ¢ Ïáñó­ÝáõÙ Ç­ñ»Ýó ýáõÝÏ­óÇ³Ý Ï³­ï³­ ñ»­Éáõ ϳ­ñá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ: ¸³ »ñ­Ï³­ñ³ï¢ µáõ­Åáõ٠峭ѳݭçáÕ ³­Ù»­Ý³­Í³Ýñ µ³ñ­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó ¿: §ìá»ñ­í³·¦ ýÇ­Ù³Ý áõ­ ÝÇ ß³ï É³í ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó` §îÇá­·³Ù­Ù³Ý¦: ²ÛÝ ß³ï ѳÛï­ÝÇ ¿ Çñ ï»­ë³­ÏÇ Ù»ç: ÎÇ­ ñ³é­íáõÙ ¿ñ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ÊáñÑñ­¹³­ÛÇÝ ï³­ ñÇ­Ý»­ñÇÝ, µ³Ûó ³ÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï Ïáã­íáõÙ ¿ñ ³É­ý³­ÉÇ­åá­Û³Ã­Ãáõ, µ³Ûó ÏáÝ­ó»Ýï­ñ³­ óÇ³Ý ¢ å³ï­ñ³ëï­Ù³Ý Ó­¢Á ų­Ù³­Ý³­ ÏÇÝ ß³ï ÃáõÛÉ ¿ñ, ѻ­µ³ñ ÃáõÛÉ ¿ñ ¢ ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÁ: ì»ñ­çÇÝ 20 ï³ñ­í³ Áݭóó­ùáõÙ ¶»ñ­Ù³­Ýdz­ÛáõÙ ëï»ÕÍ­í»ó ïÇáÏ­ï³Ã­ÃáõÝ, ëÏë»ó ɳÛÝ ÏÇ­ñ³é­í»É: ²Ûë ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ß³ï ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¿: Ø»Í ï³ñ­³ÍáõÙ áõ­ÝÇ »í­ñá­å³­Ï³Ý »ñÏñ­ Ý»­ñáõÙ: ê³ ³ÛÝ ¹»ÕÝ ¿, á­ñÁ ÑÇ­í³Ý­¹Á áã û Ùßï³­å»ë ¿ ÁÝ­¹áõ­ÝáõÙ, Ç ï³ñ­µ»­ ñáõíÛáõÝ §Ø»ï­ýá­·³Ù­Ù³­ÛǦ, ³ÛÉ Ïáõñ­ë³­ ÛÇÝ µáõÅ­Ù³Ý Ýϳ­ï³­éáõÙ­Ý»­ñáí: ²ÛÝ áõ­ÝÇ ß³ï ɳí ÏÉÇ­Ýǭϳ­Ï³Ý ³½­¹»­óáõíÛáõÝ. ¹»­Õá­ñ³Û­ùÇ û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý Ñ»ï¢³Ýù­Ý»­ñÁ ÑÇ­í³Ý­¹Á ½·áõÙ ¿ ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë. í»­ñ³­ÝáõÙ »Ý ó³­í»­ñÁ` Ù³ñÙ­ÝÇ ï³ñ­µ»ñ ßñç³Ý­Ý»­ ñáõÙ, ɳ­í³­ÝáõÙ ¿ ÇÝù­Ý³½­·³­óá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ, ½·³­Ûáõ­ÝáõíÛáõ­ÝÁ, Ñá­ï³­éáõíÛáõ­ÝÁ: ¸»­ÕÇ ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÁ Ùdzݭ߳­Ý³Ï Ýϳ­ï»­ÉÇ ¿, ¢ ï³­ñ»ó ï³­ñÇ É³ÛÝ û·­ï³­·áñ­ÍáõÙ áõ íëï³­ÑáõíÛáõÝ ¿ ·ïÝáõ٠ѳݭñáõÃ­Û³Ý É³ÛÝ ßñ糭ݳϭݻ­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó: ÐÇ­í³Ý¹­Ý»ñÝ

àõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÁ ÷³ë­ïáõÙ »Ý, áñ ¹»Õ­³ÙÇ­çá­óÁ 36%-áí Ýí³­½»ó­ÝáõÙ ¿ Áݹ­Ñ³­ Ýáõñ Ù³­Ñ³­óáõÃ­Û³Ý óáõ­ó³­ÝÇ­ßÁ: Ç­ñáù ·Ý³­Ñ³­ïáõÙ »Ý ³Û¹ ¹»­ÕÁ: ¸»­ÕÁ ѳ­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»ñ ãáõ­ÝÇ, ù³­ÝÇ áñ ïÇáÏ­ ï³Ã­ÃáõÝ ëá­íá­ñ³­µ³ñ ³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ù»ç: ÆÝã­ù³Ý ¿É ͳÝñ ÉÇ­ÝÇ ÑÇ­í³Ý­¹Ç íǭ׳­ÏÁ, ³Û¹ ¹»­ÕÁ Ýß³­Ý³Ï­íáõÙ ¿ ¢ ѳ­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»ñ ãϳÝ: ¸»­Õá­ñ³Û­ùÁ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ ¿ ¢° Ý»­ñ³ñ­ÏáõÙ­Ý»­ñÇ, ¢° ѳ­ µ³­ÛÇÝ û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý ï»ë­ùáí:

4

63

г۳ëï³ÝÇ ³éáÕç³ñ³ÝÝ»ñÁ

æ»ñÙáõÏ æ

»ñ­Ùáõ­ÏÁ ·ïÝíáõÙ ¿ г­Û³ë­ï³­ÝÇ Ñ³­ñ³í³ñ¢»É­Û³Ý Ù³­ëáõÙ« ²ñ­÷³ ·»­ïÇ í»­ñÇÝ Ñá­ë³Ý­ùáõÙ« ºñ¢³­

æ»ñ­Ùáõ­ÏÁ ѳï­Ï³­å»ë ѳÛï­ÝÇ ¿ Çñ µáõ­ÅÇã, Ãíáí 40 ï³ù« ùÇ­ Ùdz­Ï³Ý ѳ­ñáõëï µ³­Õ³¹­ñáõí۳ٵ ³Õµ­Ûáõñ­Ý»­ñáí£

64

4

ÝÇó 173 ÏÙ ­Ñ»­é³­íá­ñáõÃ­Û³Ý íñ³£ î»­ ճݭùÇ µ³ñÓ­ñáõíÛáõ­ÝÁ Íá­íÇ Ù³­Ï»ñ¢áõÛ­ ÃÇó 1980-2080Ù­¿£ ê³­ñ³­Ñ³ñ­ÃÁ« á­ñÇ íñ³ ï»­Õ³­íáñ­í³Í ¿ ³­éáÕ­ç³­ñ³Ý-ù³­Õ³­ùÁ« »­ñ»ù ÏáÕ­ÙÇó ßñç³­å³ï­í³Í ¿ êÛáõÝ­Û³ó ³É­ådz­Ï³Ý ÷³ñ­Ã³Ù µáõ­ë³­Ï³­Ýáõí۳ٵ áõ ³Ý­ï³­ é³­å³ï É»é­Ý»­ñáí« á­ñáÝó µ³ñ­ÓáõíÛáõ­ÝÁ ѳë­ÝáõÙ ¿ 2500-3000Ù­-Ç« ÇëÏ ù³­Õ³­ùÇ ÙÇ­çáí Ñá­ëáõÙ ¿ çñ³­é³ï ·»­ï»­ñÇó Ù»­ ÏÁª ²ñ­÷³Ý£ ²ñ­÷³­ÛÇ ¢ ¹ñ³ ³­ç³­ÏáÕÙ­Û³Ý æ»ñ­ÙáõÏ íï³­ÏÇó µ³­óÇ ù³­Õ³­ùÇ ï³­ ñ³Í­ùáõÙ µËáõÙ »Ý ë³é­Ýá­ñ³Ï áõ ï³ù

ì³­Ûáó Òá­ñÇ Ù³ñ­½Á ѳÛï­ÝÇ ¿ áã ÙdzÛÝ Çñ å³ï­Ù³Ù­ß³­Ïáõ­Ã³­ÛÇÝ, ³ÛÉ¢ ³­éáÕ­ç³­ñ³­Ý³­ÛÇÝ é»­ëáõñë­ Ý»­ñáí, á­ñáÝù ï»­Õ³­Ï³Û­í³Í »Ý æ»ñ­ÙáõÏ ³­éáÕ­ç³­ñ³­Ý³­ÛÇÝ ù³­Õ³­ ùáõÙ: ÜÛáõ­ÃÁ` êÛáõ­½³Ý­Ý³ àë­Ï³Ý­Û³­ÝÇ

³Õ­µáõÛñ­Ý»ñ« á­ñáÝù û·­ï³­·áñÍ­íáõÙ »Ý ËÙ»­Éáõ ѳ­Ù³ñ£ 곭ϳÛÝ æ»ñ­Ùáõ­ÏÁ Ñ³ï­ Ï³­å»ë ѳÛï­ÝÇ ¿ Çñ µáõ­ÅÇã, Ãíáí 40 ï³ù« ùÇ­Ùdz­Ï³Ý ѳ­ñáõëï µ³­Õ³¹­ñáõí Û³Ùµ ³Õµ­Ûáõñ­Ý»­ñáí£

ä³ï­Ù³­Ï³Ý ³Ï­Ý³ñÏ æ»ñ­ÙáõÏ µÝ³­Ï³­í³Û­ñÇ ¢ ¹ñ³ ѳݭ ù³­ÛÇÝ ³Õµ­Ûáõñ­Ý»­ñÇ ·á­ÛáõíÛáõ­ÝÁ ß³ï ÑÇÝ ¿£ Àëï å³ï­ÙÇã­Ý»­ñÇ` æ»ñ­Ùáõ­ÏÁ »­Õ»É ¿ µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ Ù³ñ­¹³­ß³ï ¨ ѳ­Ù³ñ­í»É ¿ êÛáõÝ­Û³ó ³ß­Ë³ñ­­ÑÇ Ñݳ­·áõÛÝ ³Ù­ñáó­Ý»­ ñÇó Ù»­ÏÁª ϳ­éáõó­í³Í ²ñ­ß³­Ïáõ­ÝÇ­Ý»­ñÇ

г۳ëï³ÝÇ ³éáÕç³ñ³ÝÝ»ñÁ ïÇ­ñ³­å»­ïáõÃ­Û³Ý ßñç³­ÝáõÙ£ æ»ñ­Ùáõ­ÏÇ ¢ ¹ñ³ ѳñ¢³Ý λ­ãáõï ·Ûáõ­ÕÇ Ùáï ·ïÝíáÕ ³­í»­ñ³Ï­Ý»­ñáõÙ å³Ñ­å³Ý­í»É »Ý ³ñ­Ó³­Ý³·­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ« á­ñáÝù íϳ­ÛáõÙ »Ý« áñ æ»ñ­Ùáõ­ÏÁ ų­Ù³­ ݳ­ÏÇÝ »­Õ»É ¿ êÛáõÝ­Û³ó ó­·³­íáñ­Ý»­ñÇ ¢ úñ­µ»É­Û³Ý Ç߭˳­Ý³­Ï³Ý ï³Ý ³­Ù³­é³­Ýáó-µáõ­Å³­í³Û­ñÁ£ æ»ñ­Ùáõ­ÏÇ ¢ ¹ñ³ ѳݭù³­ÛÇÝ ³Õµ­Ûáõñ­ Ý»­ñÇ ¹³­ñ³­íáñ ·á­ÛáõÃ­Û³Ý íϳ­ÛáõíÛáõÝÝ »Ý ²ñ­÷³­ÛÇ Óá­ñáõÙ å³Ñ­å³Ý­í³Í ѳݭ ù³­ÛÇÝ ÇÝù­Ý³­µáõË ³Õµ­Ûáõñ­Ý»­ñÇ íñ³ ·ïÝíáÕ ÑÇÝ Éá­Õ³­í³­½³Ý­Ý»­ñÁ ¢ Ûáõ­ñû­ñÇ­ Ý³Ï Éá­·³ñ³Ý­Ý»­ñÇ Ùݳ­óáñ¹­Ý»­ñÁ£ 1830Ã-ÇÝ »ñÏ­ñ³­µ³Ý ¶© ìáë­Ïá­µáÛ­ ÝÇ­Ïá­íÁ éáõ­ë»­ñ»Ý É»½­íáí Ýϳ­ñ³·­ñ»É ¿ ³Ûë ѳݭù³­ÛÇÝ ³Õµ­Ûáõ­ñÁª §äñÇë­ï³­íÇ ·Ûáɦ ³­Ýáõ­Ýáí£ Î»­ãáõï ·Ûáõ­ÕÇ µÝ³­ÏÇã­Ý»­ ñÇ å³ï­Ù³­Íáí` µ³½­Ù³­ÃÇí ßñç³Ý­Ý»­ñÇó »­ÏáÕ­Ý»­ñÝ ³­Ùé³Ý 2-3 ³­ÙÇë­Ý»ñÝ ³Ýó »Ý ϳó­ñ»É ³Ûë­ï»Õ ¢ Éá­·³Ýù­Ý»ñ ÁÝ­¹áõ­ Ý»É ²ñ­÷³ ·»­ïÇ Ó³Ë ³­÷Ç Ñ³Ý­ù³­ÛÇÝ ï³ù çñ»­ñáí ÉÇ ÷á­ë»­ñÇ Ù»ç« ÇëÏ ºñ¢³­ ÝÇ å³ß­ïáÝ­Û³­Ý»­ñÁª §äñÇë­ï³­íÇ ·Ûá­ÉǦ ßñç³­ÝáõÙ£ 1925-ÇÝ ëÏëí»óÇÝ æ»ñ­Ùáõ­ÏÇ Ñ³Ý­ù³­ ÛÇÝ çñÇ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ¢ µáõÅ­ Ù³Ý Ýå³­ï³­Ïáí ¹ñ³Ýó û·­ï³­·áñ­Íáõ­ ÙÁ, 1940-ÇÝ ß³­Ñ³­·áñÍ­Ù³Ý Ñ³ÝÓÝ­í»ó ³­éáÕ­ç³­ñ³­ÝÇ ³­é³­çÇÝ µáõ­Å³­Ï³Ý ÑÇÙ­ ݳñ­ÏÁ ¢ Éá­·³Ýù­Ý»­ñÇ ß»Ý­ùÁª ϳ­éáõó­í³Í ³ÛÝ ³Õµ­Ûáõñ­Ý»­ñÇ ï»­ÕáõÙ« áñ­ï»Õ ÙÇ Å³­ Ù³­Ý³Ï Ù³ñ­¹ÇÏ §Éá­·³Ýù­Ý»ñ¦ ¿ÇÝ ÁÝ­¹áõ­ ÝáõÙ£ Ø»Í ³ß˳ñѳٳñïÇ ï³ñÇÝ»ñÇÝ Ñ³Ý­ñ³­å»­ïáõÃ­Û³Ý ÙÇ³Ï ·áñ­ÍáÕ ³­éáÕ­ç³­ñ³ÝÝ ¿ »­Õ»É« á­ñÁ ͳ­é³­Û»É ¿ íÇ­ñ³­íáñ Ù³ñ­ïÇÏ­Ý»­ñÇ ¢ ³ÛÉ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ µáõÅ­ Ù³ÝÁ£

ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ϳ½­Ùáí ÝÙ³Ý ¿ γñÉë­µ³­¹Ç ¢ Þåáõ­¹»­ÉÇ, Ä»­É»½­Ýá­íá¹ë­ÏÇ« γñ­Éá­íÇ ì³­ñÇÇ çñ»­ñÇÝ£ ÞÝáñ­ÑÇí Çñ ùÇ­Ùdz­Ï³Ý ϳ½­ÙǪ ³ÛÝ Ï³­ï³­ñáõÙ ¿ Ñ»ï¢Û³É ·áñ­ ͳ­éáõÛíݻ­ñÁ. ýïáñª ³Ù­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ ¿­Ù³­ÉÁ, åÕÇÝÓª Ëó­ÝáõÙ ¿ ³ñ­Ûáõ­Ý³ë­ï»ÕÍ­ Ù³Ý ·áñ­ÍÁݭó­óÁ, óÇÝϪ ³½­¹áõÙ ¿ Ý»ñ­ùÇÝ ë»Ï­ñ»­ódz­ ÛÇ ·»Õ­Ó»­ñÇ íñ³ª ϳݭ˳ñ­·»­É»­Éáí ׳ñ­å³­Ï³­Éáõ­ÙÁ, ٳݭ·³Ýª ³½¹áõÙ ¿ ûù­ëÇ­¹³-í»­ñ³­ ϳݷ­Ù³Ý ¢ ë»­é³­Ï³Ý Ñ³­ëáõ­Ý³ó­Ù³Ý ·áñÍÁÝóóÝ»ñÇ íñ³, ÛṪ ³½­¹áõÙ ¿ í³­Ñ³­Ý³­·»Õ­ÓÇ Ï»Ýë³·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý íñ³ ¢ ³ÛÉÝ: æ»ñ­Ùáõ­ÏáõÙ µáõÅ­íáõÙ »Ý ëï³­Ùáùë³­ÕÇ­ù³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç« ÉÛ³ñ­¹Ç« É»­Õáõ­ ÕÇ­Ý»­ñÇ« »Ý­Ã³­ëï³­Ùáù­ë³­ÛÇÝ ·»Õ­ÓÇ« Ñ»­Ý³­ß³ñ­ÅÇã ³­å³­ñ³­ïÇ« ͳۭñ³­Ù³­ë³­ ÛÇÝ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç« ·Ç­Ý»­Ïá­Éá­ ·Ç³­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñáí, ÝÛáõ­Ã³­ ÷á­Ë³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»­ñáí, ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳ٵ ¢ Ñá­¹³­ï³­ åáí ï³­é³­åáÕ ³ÝÓÇÝù£

²Ûë ëïáñ»ñÏñÛ³ çáõñÝ û·­ï³­·áñÍ­ íáõÙ ¿ ËÙ»­Éáõ, Éá­ Õ³­Ý³­Éáõ, Çݭѳ­É³­ ódz­ÛÇ ¢ ³ÛÉ µáõ­ÅÇã Ýå³­ï³Ï­Ý»­ñáí:

æ»ñ­ÙáõÏ Ñ³Ý­ù³­ÛÇÝ çñÇ û·­ï³­ ·áñÍ­Ù³Ý Ó­¨»­ñÁ ÎÇ­ñ³é­íáõÙ »Ý ѳݭù³­ÛÇÝ çñÇ Ý»ñ­ùÇÝ ¢ ³ñ­ï³­ùÇÝ û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý Ù»­Ãá¹­Ý»­ñÁ: гݭù³­ÛÇÝ çáõñÝ ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë ËÙáõÙ »Ý ¹ñ³ ³­ÏáõÝ­ùáõÙª Á٭廭ɳë­ñ³­ÑáõÙ« áñÝ áõ­ÝÇ 7 Ù³ñ­Ù³ñ­Û³ Á٭廭ɳ­ï»­Õ»ñ` ï³ñ­µ»ñ ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳­ÝÇ ï³­ùáõí۳Ý, áñÁ ѳë­ÝáõÙ ¿ ÙÇÝ㢠55û-Ç, ËÙáõÙ »Ý û­ñÁ »­ñ»ù ³Ý­·³Ù£ ²ÛÝ óáõó­í³Í ¿ ùñá­ÝÇÏ ·³ëï­ñÇï­Ý»­ñÇ, ëï³­Ùáù­ëÇ ¢ 12-Ù³ïÝ­Û³ ³­ÕÇ­ùÇ Ëá­óÇ, Ëá­É»­óÇë­ïÇ­ïÇ ¢ ß³­ù³­ ñ³Ë­ïÇ ¹»å­ùáõÙ: ²ñ­ï³­ùÇÝ ÁÝ­¹áõÝ­Ù³Ý Ýå³­ï³­Ïáí ÏÇ­ñ³é­íáõÙ »Ý ѳݭù³­ÛÇÝ çñáí Éá­·³Ýù­ Ý»­ñÁ:

æ»ñ­Ùáõ­ÏÇ Ñ³Ý­ù³­ÛÇÝ çñ»­ñÇ Ï³½­ ÙÁ ¨ ÏÇ­ñ³­éáõíÛáõ­ÝÁ µáõ­Å³­Ï³Ý Ýå³­ï³­Ïáí æ»ñ­ÙáõÏ µ³­éÁ ͳ­·»É ¿ ѳ­Û»­ñ»Ý ç»ñÙ µ³­éÇó: ²Ûë ëïáñ»ñÏñÛ³ çáõñÝ û·­ï³­ ·áñÍ­íáõÙ ¿ ËÙ»­Éáõ, Éá­Õ³­Ý³­Éáõ, Çݭѳ­É³­ ódz­ÛÇ ¢ ³ÛÉ µáõ­ÅÇã Ýå³­ï³Ï­Ý»­ñáí: Æñ ϳ½­Ùáí æ»ñ­Ùáõ­ÏÇ çáõ­ñÁ ³Í­Ë³Ãí í³­ÛÇÝ« Ñǹ­ñá­Ï³ñ­µá­Ý³ï-ëáõÉ­ý³ï-ùÉá­ ñÇ­¹³­ÛÇÝ« ݳï­ñÇáõÙ-ϳɭóÇáõÙ-Ù³·­ Ý»­½Çáõ­Ù³­Ï³Ý ¿£ ²ÛÝ ûÅï­í³Í ¿ µáõ­ÅÇã ѳï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñáí: Æñ ùÇ­Ùdz­Ï³Ý ¢

4

65

г۳ëï³ÝÇ ³éáÕç³ñ³ÝÝ»ñÁ

ëáõñë­Ý»ñ ϳ­ñáÕ »Ýù ѳ­Ù³­ñ»É ݳ¢ ë³­ Õ³ñ­Ã³­ËÇï ³Ý­ï³é­Ý»­ñáí å³ï­í³Í É»é­ Ý³­½³Ý·­í³Í­Ý»­ñÁ ¢ ѳ­ñáõëï µáõ­ë³­Ï³Ý ³ß­Ë³ñ­ÑÁ« á­ñÁ ï³­ñ³Í­ùÇÝ ³­å³­Ñá­íáõÙ

г߭íÇ ³é­Ý»­Éáí æ»ñ­ Ùáõ­ÏÇ ÏÉÇ­Ù³­Û³­Ï³Ý ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ` ³Ûë­ï»Õ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ ¿ ݳ¢ ÏÉÇ­Ù³­Û³­µáõ­ÅáõíÛáõ­ÝÁ£

г߭íÇ ³é­Ý»­Éáí æ»ñ­Ùáõ­ÏÇ ÏÉÇ­Ù³­Û³­ Ï³Ý ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ` ³Ûë­ ï»Õ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ ¿ ݳ¢ ÏÉÇ­Ù³­Û³­µáõ­Åáõí Ûáõ­ÝÁ£ æ»ñ­Ùáõ­ÏÇ û­¹Á µ³­ó³ñ­Ó³Ï Ù³­ùáõñ ¿ª ½»ñÍ ÷á­ßáõó, ÏÉÇ­Ù³Ý ïÇ­åÇÏ É»é­Ý³­ÛÇÝ ¿ª ³­Ù³­éÁ ½áí« ÓÙ»­éÁª »ñ­Ï³­ñ³ï¢ ÓÛáõ­Ý³­ é³ï£ ²Ûë­åÇ­ëÇ µ³ñÓ­ñ ­É»é­Ý³­ÛÇÝ å³Û­Ù³Ý­ Ý»­ñáõÙ µáõÅ­Ù³Ý Ýå³­ï³­Ïáí ÏÇ­ñ³­éáõÙ »Ý áõÉï­ñ³­Ù³­Ýáõ­ß³­Ï³­·áõÛÝ ×³­é³­·³Ûíݻ­ñÁª ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ µáõÅ­Ù³Ý ¢

66

4

ϳݭ˳ñ­·»É­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ£ ¶ïÝáõÙ »Ý, áñ ³­í»­ÉÇ É³í ¿ µáõ­ÅáõÙÝ ³Ýó­Ï³ó­Ý»É æ»ñ­ Ùáõ­ÏÇ çñí»­ÅÇ Ùáï« áñ­ï»Õ ûâ ³»­ñáÇáÝ­Ý»­ñÇ ËïáõíÛáõÝÝ ³­í»­ÉÇ Ù»Í ¿ ¢ û·­ï³­í»ï µáõÅ­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ, ù³Ý æ»ñ­ Ùáõ­ÏÇ ³ÛÉ í³Û­ñ»­ñáõÙ£ ì³­Ûáó Òá­ñÇ ³­éáÕ­ç³­ñ³­Ý³­ÛÇÝ é»­

¿ ѳ­ñáõëï ÃÃí³Í­Ýáí ¢ ¹ñ³­Ï³Ý ³½­¹»­óáõíÛáõÝ ÃáÕ­ÝáõÙ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ í»­ñ³­Ï³Ý­ ·­­Ýá­Õ³­Ï³Ý ·áñÍÁÝóóÝ»ñÇ íñ³£ ì³­Ûáó Òá­ñÇ ï³­ñ³Í­ùáõ٠ѳÛï­Ý³­µ»ñ­í»É ¿ 1500 ï»­ë³­ÏÇ Ëá­ï³­µáõÛë, á­ñáÝó Ù»ç Ù»Í ÃÇí »Ý Ï³½­ÙáõÙ ¹»­Õ³­µáõÛ­ë»­ñÁ: ²Û¹ å³ï­×³­ éáí ¿É ì³­Ûáó Òá­ñÇ Ù»Õ­ñÁª ù³Ù­í³Í ³Û¹ ͳ­ÕÇÏ­Ý»­ñÇ Ý»Ï­ï³­ñÇó, ÝáõÛÝ­å»ë ѳ­Ù»Õ ¿ ¢ µáõ­ÅÇã: àí ·»Ã Ù»Ï ³Ý­·³Ù ³Û­ó»­ÉáõÙ ¿ ³Ûë ³­éáÕ­ç³­ñ³­Ý³­ÛÇÝ ·áÕï­ñÇÏ ù³­Õ³­ùÁ« í³­Û»­ÉáõÙ æ»ñ­Ùáõ­ÏÇ çñí»­ÅÇ ·»­Õ»­óÇÏ ï»­ ë³­ñ³­ÝÁ ¢ ϳ½­¹áõ­ñÇã û­¹Á« ³É­ådz­Ï³Ý ͳ­ÕÇÏ­Ý»­ñÇ ·»­Õ»ó­ÏáõíÛáõ­ÝÁ« Ñdz­ÝáõÙ ²ñ­÷³ ·»­ïÇ ÏÇñ­×áõÙ í³­ñ³­·áõÛ­ñÇ å»ë ϳ˭í³Í µ³­½³É­ï» ëÛáõ­Ý»­ñáí ¢ ËÙáõ٠ѳݭù³­ÛÇÝ ³Õµ­Ûáõ­ñÇ ³­ÏáõÝ­ùÇó ³Û¹ çáõ­ñÁ, »ñ­µ»ù ãÇ Ï³­ñáÕ Ùá­é³­Ý³É ³ÛÝ: г߭íÇ ³é­Ý»­Éáí æ»ñ­Ùáõ­ÏÇ µ³ñÓñ ¹Çñ­ùÁ ¢ Ù³­ë³Ùµ ¿É ¹ñ³ Ñ»­é³­íá­ñáõíÛáõ­ ÝÁ ѳݭñ³­å»­ïáõÃ­Û³Ý Ù³Û­ñ³­ù³­Õ³ù­Çó, ëñï³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç µ³ñ­¹áõí ÛáõÝ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ ³Ý­Ó³Ýó, áí­ù»ñ ³ñ­¹»Ý áõ­Ý»Ý 1-ÇÝ ³ë­ïǭ׳­ÝÇ ëñï³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ ñ³­ñáõíÛáõÝ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ 2-ñ¹ ¢ 3-ñ¹ ³ë­ïǭ׳­ÝáõÙ ·ïÝíáÕ ÑÇ­å»ñ­ïá­ÝÇÏ ÑÇ­ í³Ý¹­Ý»­ñÁ, ³áñ­ï³­ÛÇ ¢ Ëá­ßáñ ³­Ýáíݻ­ñÇ ³Ý¢­ ñǽ­Ù³, ³­Ã»­ñáëÏ­É»­ñá­ïÇÏ Ïá­ñ á­Ý ³­ñ á­Ï ³ñ­¹ ÇáëÏ­É »­ñ á­ ½áí ï³­é³­åáÕ ³Ý­Ó³Ýó ѳ­Ù³ñ ѳ­Ï³­óáõó­í³Í ¿ æ»ñ­Ùáõ­ÏÇ ³­éáÕ­ç³­ñ³­Ý³­ÛÇÝ µáõ­Åáõ­ÙÁ:

гÝù³ÝÛáõûñ

г­Û³ë­ï³­ÝÇ µÝ³­Ï³Ý ѳñë­ïáõí Ûáõ­ÝÝ»­ñÇó »Ý ù³Õó­ñ³­Ñ³Ù ¢ ѳݭ ù³­ÛÇÝ çñ»­ñÁ£ г­Û³ë­ï³­ÝÇ ï³­ ñ³Í­ùáõ٠ѳÛï­Ý³­µ»ñ­í»É ¿ 7500 ³­Ýáõ­ß³­Ñ³Ù ¢ 1000 ѳݭù³­ÛÇÝ ³Õµ­Ûáõñ £ ÜÛáõÃÁª êÛáõ­½³Ý­Ý³ àë­Ï³Ý­Û³­ÝÇ

ÆÝã­å»±ë­»Ý ³é³ç³Ýáõ٠ѳݭù³­ ÛÇÝ çñ»­ñÁ гÛï­ÝÇ ¿« áñ ѳݭù³­ÛÇÝ ¢ ï³ù ³Õµ­ Ûáõñ­Ý»­ñÇ µá­Éáñ »É­ù»­ñÁ ï»­Õ³­Ï³Û­í³Í »Ý ï»Ï­ïá­Ý³­Ï³Ý ˳˭ïáõÙ­Ý»­ñÇ ·á­ïÇ­ Ý»­ñáõÙ áõ ϳå­í³Í »Ý »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ Ññ³µ­Ë³­ÛÇÝ ·áñ­Íáõ­Ý»áõÃ­Û³Ý Ñ»ï£ ÆëÏ Ð³­Û³ë­ï³ÝÝ ÇÝù­ÝÇÝ Ññ³µ­Ë³­ ÛÇÝ ¢ »ñÏ­ñ³­ß³ñ­Å»­ñáí ³é³ï ÙÇ ï³­ ñ³Íù ¿: г׳˳ÏÇ ï»ÕÇ áõÝ»óáÕ »ñÏñ³ß³ñÅ»ñÝ ¿É Ñ»Ýó ³Ûë ³Õµ­Ûáõñ­ Ý»­ñÇ ³­é³­ç³ó­Ù³Ý å³ï׳éÝ »Ý ѳݹÇë³ÝáõÙ: гݭù³­ÛÇÝ ³Õµ­Ûáõñ­Ý»ñÝ áõ­Ý»Ý ï³ñ­ µ»ñ ùÇ­Ùdz­Ï³Ý µ³­Õ³¹­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ ¢ ѻ­µ³ñ` ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý µáõ­ ÅÇã ѳï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñ£ ØÃÝá­Éáñ­ï³­ ÛÇÝ ï»­ÕáõÙ­Ý»ñÝ ³­å³ñ­Ý»­ñÇ ×»Õ­ù»­ñáí Ý»ñÍÍ­íáõÙ »Ý ÙÇÝ㢠ϳ­í³­ÛÇÝ ß»ñï« á­ñÁ

ϳ½Ù­í³Í ¿ ·Çå­ëÇó ¢ ³­ÕÇó, ¢ ѳݭù³Û­ ݳ­ÝáõÙ` ³Ýó­Ý»­Éáí ¹ñ³Ýó ÙÇçáí£ Ð³Ý­ ù³­ÛÇÝ çñ»­ñÇ Ù»ç ·ïÝíáÕ Ï³ñ­µá­Ý³ï­Ý»­ ñÇ ³é­Ï³­ÛáõíÛáõÝÝ ¿É å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ¿ ³Û¹ ù³Û­ù³Û­í³Í Ïñ³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ß»ñ­ï»­ñÇ ×»Õ­ù»­ñÇ ÙÇ­çáí Ëá­ñÁ ï»­Õ»­ñÇó ×ÝßÙ³Ý ï³Ï µ³ñÓ­ñ³­óáÕ ³Í­Ë³Ã­Ãáõ ·³­½áí£ æñ»­ñÇ ùÇ­Ùdz­Ï³Ý ϳ½­ÙÁ ¢ ¹ñ³Ý­óáõÙ ³Í­Ë³Ã­Ãáõ ·³­½Ç å³­ñáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ Ëá­ëáõÙ ¿ çñ»­ñÇ Ëáñ­ù³­ÛÇÝ ·á­Û³ó­Ù³Ý ¢ Ù³­ñáÕ Ññ³µ­Ë³­ÛÇÝ ï³­ñ»ñ­ùÇ Ù³­ëÇÝ£ ²Õµ­Ûáõñ­Ý»­ñÇ ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳­ÝÁ ëá­íá­ ñ³­µ³ñ ãÇ ³Ýó­ÝáõÙ 7-8 -Çó ¢ ï³ñ­í³ µá­Éáñ »­Õ³­Ý³Ï­Ý»­ñÇÝ ÙÝáõÙ ¿ ѳë­ï³­ ïáõÝ£ Î³Ý ç»ñÙ« ÝáõÛ­ÝÇëÏ ï³ù ³Õµ­ Ûáõñ­Ý»ñ£ Î³Ý Ý³¢ §ÃÃáõ¦ ³Õµ­Ûáõñ­Ý»ñ« á­ñáÝù ѳݭù³­ÛÇÝ çñ»ñ »Ý« ¢ ³Ýó­Ý»­Éáí Ñ»ßï ÉáõÍ­íáÕ ³­å³ñ­Ý»­ñǪ Ïñ³­ù³­ñ»­ñÇ, ¹áÉ­ÙÇï­Ý»­ñÇ« Ù³·­Ý»­½Çï­Ý»­ñÇ ß»ñ­ï»­ñáí« û

ѳñë­ï³­ÝáõÙ »Ý ³­Õ»­ñáí áõ ·³­½»­ñáí£ Ð³­Û³ë­ï³­Ýáõ٠ѳݭù³­ÛÇÝ ³Õµ­Ûáõñ­Ý»­ñÇó ³­é³Ýӭݳ­å»ë ï³­ñ³Í­í³Í »Ý ³Í­Ë³Ãí í³­ÛÇÝ« ³Í­Ë³Ãíí³-³É­Ï³­Édz­Ï³Ý« ùÉá­ ñÇ­¹³­ÛÇÝ« ùÉá­ñÇ­¹³-ϳñ­µá­Ý³­ï³­ÛÇÝ çñ»­ñÁ£ ²­Ñ³ Ñ»Ýó ³Û¹ ѳݭù³­ÛÇÝ çñ»­ñÇ ³Õµ­ Ûáõñ­Ý»­ñÇ Ùáï ¿É Å³­Ù³­Ý³­ÏÇÝ Ï³­éáõó­í»É »Ý ³­éáÕ­ç³­ñ³Ý­Ý»ñ ¢ ѳݭù³­ÛÇÝ çñÇ ·áñ­

æñ»­ñÇ ùÇ­Ùdz­Ï³Ý ϳ½­ÙÁ ¢ ¹ñ³Ý­óáõÙ ³Í­Ë³Ã­Ãáõ ·³­½Ç å³­ñáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ Ëá­ëáõÙ ¿ çñ»­ñÇ Ëáñ­ ù³­ÛÇÝ ·á­Û³ó­Ù³Ý Ù³­ëÇÝ£

4

67

гÝù³ÝÛáõûñ »ñ­Ù³É ï³ù ³Õµ­Ûáõñ­Ý»­ñÇó ³ã­ùÇ ¿ ÁÝÏ­ÝáõÙ æ»ñ­Ùáõ­ÏÇ Ñ³Ý­ù³­ ÛÇÝ çáõ­ñÁª 55-64û ç»ñ­Ùáõí۳ٵ: ͳ­ñ³Ý­Ý»ñ£ »ñ­Ù³É ï³ù ³Õµ­Ûáõñ­Ý»­ñÇó ³ã­ ùÇ ¿ ÁÝÏ­ÝáõÙ æ»ñ­Ùáõ­ÏÇ Ñ³Ý­ù³­ÛÇÝ çáõ­ ñÁª 55-64 ç»ñ­Ùáõí۳ٵ« áñÝ Çñ µáõ­ÅÇã ѳï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñáí ãÇ ½Ç­çáõ٠γé­Éá­íÇ ì³­ñÇÇ ³Õµ­Ûáõñ­Ý»­ñÇÝ£ Ø»Í ×³­Ý³­ãáõÙ áõ­Ý»Ý ݳ¢ §²ñ½­ÝǦ« §´çÝǦ« §Ð³Ý­ù³­ í³Ý¦« §¸Ç­ÉÇ­ç³Ý¦« §ê­¨³Ý¦ ѳݭù³­ÛÇÝ çñ»­ñÁ ¢ Ñ»­é³Ý­Ï³­ñ³­ÛÇÝ »Ý ѳ­Ù³ñ­íáõÙ û

î³Ã¢Ç« êÇ­ëdz­ÝÇ« à­ñá­ï³­ÝÇ« ²­ñ³­ñ³­ïÇ Ñ³Ý­ù³­ÛÇÝ ³Õµ­Ûáõñ­Ý»­ñÁ£

гݭù³­ÛÇÝ çñ»­ñÇ ÏÇ­ñ³­éáõ­ÙÁ µáõ­Å³­Ï³Ý Ýå³­ï³­Ïáí гݭù³­ÛÇÝ çñ»­ñÁ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ »Ý µáõ­ ų­Ï³Ý Ýå³­ï³­Ïáí` Ý»ñ­ùÇÝ ¢ ³ñ­ï³­ùÇÝ ÁÝ­¹áõÝ­Ù³Ý Ó­¢áí£ Ü»ñ­ùÇÝ ÁÝ­¹áõÝ­Ù³Ý ³­Ù»­Ý³­Ù³ï­ã»­ÉÇ Ó­¨»­ñÇó Ù»­ÏÁ, áñ ϳ­ ñáÕ ¿ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ Ù³ñ¹ ÏÇ­ñ³­é»É Çñ ï³­ÝÁ, Á٭廭ɳ­ÛÇÝ µáõ­ÅáõÙÝ ¿ ¨ µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãÇ á­Õá­ÕáõÙ­Ý»­ñÁ« ÙÛáõëª Ý»ñ­ùÇÝ ÁÝ­ ¹áõÝ­Ù³Ý Ó­¨»­ñÇó, á­ñáÝù ÏÇ­ñ³é­íáõÙ »Ý ѳ­ïáõÏ Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³ó­í³Í µáõ­Å³­Ï³Ý ³­éáÕ­ç³­ñ³Ý­Ý»­ñáõÙ` ëï³­Ùáù­ëÇ Éí³­ óáõÙÝ ¿, Ñᷭݳ­Ý»­ñÁ ¨ ³ÛÉÝ£ ²ñ­ï³­ùÇÝ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ ϳ­ï³ñ­íáõÙ ¿ Éá­·³Ýù­Ý»­ ñÇ Ó­¢áí£

гݭù³­ÛÇÝ çñÇ Ý»ñ­ùÇÝ ÁÝ­¹áõ­ ÝáõÙÝ ÁÙ­å»­Éáõ »­Õ³­Ý³­Ïáí ÆÝã­å»ë ³­ë³­óÇÝù, Ý»ñ­ùÇÝ ÁÝ­¹áõÝ­ Ù³Ý Ó­¢»­ñÇó Ù»­ÏÁ ѳݭù³­ÛÇÝ çáõ­ñÁ å³ñ­ ½³­å»ë ÁÙ­å»ÉÝ ¿: Æ­½áõñ ã¿, áñ ³­Ù»Ý Ù»Í ËÝçáõÛ­ùÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ѳۭϳ­Ï³Ý ë»­Õ³­ÝÇ íñ³ Çñ áõ­ñáõÛÝ ï»ÕÝ ¿ ½µ³­Õ»ó­Ýáõ٠ѳݭ ù³­ÛÇÝ çáõ­ñÁ: ´á­ÉáñÝ ¿É ·Ç­ï³Ï­óáõÙ »Ý, áñ §µ³½­Ù³­ï»­ë³Ï áõ­ï»­ÉÇù­Ý»­ñáí Éóí³Í¦ ëï³­Ùáù­ëÇ Ù³ñ­ëá­ÕáõÃ­Û³Ý ·áñÍÁÝóóÁ ϳ­ñáÕ ¿ Ëó­Ý»É ѳݭù³­ÛÇÝ çáõ­ñÁ: гݭù³­ÛÇÝ çáõñÝ ÁÙ­å»­ÉÇë ·ñ·éíáõÙ »Ý ëï³­Ùáù­ëÇ ·»Õ­Ó»­ñÁ ¨ ³­é³­ï³ó­ÝáõÙ ëï³­Ùáù­ë³­ÑÛáõ­ÃÁ« ËóݭíáõÙ »Ý ѳëï ³­Õáõ ÏÍÏáõÙ­Ý»­ñÁ, É»­Õ³­·á­Û³­óáõ­ ÙÁ« ³Ï­ïÇ­í³­ÝáõÙ ¿ »Ý­Ã³­ëï³­Ùáù­ë³­ÛÇÝ ·»Õ­ÓÇ ÑÛáõ­Ã³­½³­ïáõíÛáõ­ÝÁª ³ÛëåÇëáí áõݻݳÉáí µáõÅ³Ï³Ý ³½¹»óáõÃÛáõÝ£ î³ñ­µ»ñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­ Ý³Ï Ñ³Ý­ù³­ÛÇÝ çñÇ û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý Ñ³­ ׳­Ë³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ, ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳­ÝÁ ¢ ù³­Ý³­ÏÁ ï³ñ­µ»ñ »Ý:

гݭù³­ÛÇÝ çñÇ û·­ï³­·áñ­Ù³Ý ϳñ­·Á µáõ­Å³­Ï³Ý ³ñ¹­ÛáõÝù áõ­Ý»­Ý³­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí êï³­Ùá­ùë³Ñ­Ûáõ­ÃÇ ³ñ­ï³¹­ñáõÃ­Û³Ý Ï³ñ­·³­íáñ­Ù³Ý ¢ ëï³­Ùáù­ëÇ µáñ­µá­ùáõ­ÙÁ ϳݭ˻­Éáõ ѳ­Ù³ñ ѳݭù³­ÛÇÝ çáõ­ñÁ ËÙáõÙ »Ý û­ñÁ »­ñ»ù ³Ý­·³Ù« Ù»­Ï³­Ï³Ý û­ÛÇ µ³­ ųϪ 200ÙÉ£ ²­Õ»ë­ï³­Ùáù­ë³­ÛÇÝ ïñ³Ï­ïÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõ­ÃÛáõÝ­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï Ù»Í ÏÇ­ ñ³­éáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ Ñ³Ý­ù³­ÛÇÝ çñÇ Ý»ñ­ùÇÝ ÁÝ­¹áõ­Ýáõ­ÙÁ£ ²Ûë ÏÇ­ñ³é­Ù³Ý ëϽµáõÝ­ùÁ ÑÇÙÝ­í³Í ¿ Ï»Ýë³µ³Ý Æ. ä. ä³í­Éá­íÇ áõë­ÙáõÝ­ ùÇ íñ³, áñ ѳݭù³­ÛÇÝ çáõ­ñÁ ëï³­Ùáù­ëÇ »É­ù³­ÛÇÝ Ù³­ëáõÙ ·ïÝí»­ÉÇë Ëó­ÝáõÙ ¿ í»ñ­çÇ­ÝÇë ÑÛáõ­Ã³­½³­ïáõíÛáõ­ÝÁ: ÜáõÛÝ çáõ­ ñÁ, ³Ýó­Ý»­Éáí 12- Ù³ïÝ­Û³ ³­ÕÇ, ÃáÕ­ÝáõÙ ¿ Ùdzݭ·³­Ù³ÛÝ Ñ³­Ï³­é³Ï ³½­¹»­óáõíÛáõÝ` é»ý­É»Ï­ïáñ Ï»ñ­åáí Ýí³­½»ó­ÝáõÙ ¿ ëï³­ Ùáù­ëÇ ÑÛáõ­Ã³­½³­ïáõíÛáõ­ÝÁ: гݭù³­ÛÇÝ çáõ­ñÁ ËÙ»­Éáõ ų­Ù³­Ý³­ÏÇ, ³­ñ³­·áõí۳Ý, ç»ñ­ÙáõÃ­Û³Ý á­ñá­ßÇ­ãÁ ëï³­ Ùáù­ëÇ íǭ׳ÏÝ ¿, ¹ñ³ ÑÛáõ­Ã³­½³­ïÇã ¢ ß³ñ­Åá­Õ³­Ï³Ý ·áñͳéáõÛÃÁ: ²Ûë­åÇ­ëáí, ëï³­Ùáù­ë³Ñ­Ûáõ­ÃÇ µ³ñÓñ ÃÃí³Û­ÝáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ѳݭù³­ÛÇÝ çáõ­ñÁ ËÙ»É áõ­ï»­Éáõó 1.5 ų٠³­é³ç, ï³ù íǭ׳­ÏáõÙª 50 -Çó áã ³­í»É, ¢ û

68

4

гÝù³ÝÛáõûñ

Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë ³­ñ³·: ä³ñ­½³­å»ë ѳ­Ï³­µáñ­µá­ùÇã ³½­¹»­óáõíÛáõÝ óáõ­ó³­µ»­ñ»Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí, ëï³­Ùáù­ë³Ñ­Ûáõ­ÃÇ Ýáñ­Ù³É ÃÃí³Û­ÝáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ çáõ­ñÁ å»ïù ¿ ËÙ»É áõ­ï»­Éáõó 40-45 ñá­å» ³­é³ç, ·»­ñ³­¹³­ë»­ÉÇ ¿ 40-45 ç»ñ­Ùáõí۳ٵ: êï³­Ùáù­ë³Ñ­Ûáõ­ÃÇ ó³Íñ ÃÃí³­ÛÝáõí Û³Ý ¹»å­ùáõ٠ѳݭù³­ÛÇÝ çáõ­ñÁ å»ïù ¿ ËÙ»É áõ­ï»­Éáõó 15-30 ñá­å» ³­é³ç, ¹³Ý­¹³­Õá­ñ»Ý, ·áÉ íǭ׳­ÏáõÙ: æáõ­ñÁ, ¹³Ý­¹³Õ ³Ýó­Ý»­Éáí ëï³­Ùáùë, Ýå³ë­ïáõÙ ¿ ëï³­ Ùáù­ë³Ñ­Ûáõ­ÃÇ ³ñ­ï³¹­ñáõí۳­ÝÁ ¢ ϳñ­ ·³­íá­ñáõÙ Ï»­ñ³Ï­ñÇ Ù³ñ­ëáõ­ÙÁ: ²Ûë­åÇ­ëáí, áñ­ù³Ý ó³Íñ ¿ ëï³­Ùáù­ ë³Ñ­Ûáõ­ÃÇ ÃÃí³Û­ÝáõíÛáõ­ÝÁ, ³ÛÝ­ù³Ý ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë áõ­ï»­Éáõó ³­é³ç, ·áÉ íǭ׳­ÏáõÙ ¨ ¹³Ý­¹³Õ å»ïù ¿ ËÙ»É Ñ³Ý­ù³­ÛÇÝ çáõ­ ñÁ, ¨ áñ­ù³Ý µ³ñÓñ ¿ ëï³­Ùáù­ë³Ñ­Ûáõ­ÃÇ ÃÃí³Û­ÝáõíÛáõ­ÝÁ, ³ÛÝ­ù³Ý ³­ñ³·, ï³ù ¨ áõ­ï»­Éáõó »ñ­Ï³ñ ų­Ù³­Ý³Ï ³­é³ç å»ïù ¿ ËÙ»É: ÜáõÛÝ Ó­¢áí å»ïù ¿ û·­ï³­·áñ­Í»É ßß³­ÛÇÝ çáõ­ñÁ ïݳ­ÛÇÝ µáõÅ­Ù³Ý Ýå³­ï³­ Ïáíª ãÙá­é³­Ý³­Éáí ÙÇÝ㢠ﳭù³ó­Ý»­ÉÁ µ³ó ³­Ý»É Ëó³­ÝÁ, áñ­å»ë­½Ç ¹áõñë ·³ ³Í­Ë³ÃííÇ ³ÛÝ ù³­Ý³­ÏÁ, áñÝ ³­í»­É³ó­íáõÙ ¿ ·áñ­Í³­ñ³­ÝáõÙ` ¹ñ³ á­ñ³­ÏÁ »ñ­Ï³­ñ³ï¢ ¢ ³Ý­÷á­÷áË å³Ñ­å³­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ:

û

´»­ñ³­ÝÇ á­Õá­ÕáõÙ­Ý»­ñÁ ѳݭù³­ÛÇÝ çñáí ¶áÉ íǭ׳­Ïáí á­ñá­ß³­ÏÇ ù³­Ý³­Ïáõí Û³Ùµ µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãáõÙ å³Ñ­íáõÙ ¿ 1-2 ñá­å», ³­å³ ó÷­íáõÙ: ²Ûë­åÇ­ëÇ á­Õá­ÕáõÙ­ Ý»­ñÁ ÏñÏÝíáõÙ »Ý 10 ñá­å»Ç Áݭóó­ùáõÙ, á­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ͳËë­íáõÙ ¿ 1-2 µ³­Å³Ï ѳݭ ù³­ÛÇÝ çáõñ:

гݭù³­ÛÇÝ çñÇ ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÝ ³ñ­ï³­ùÇÝ ÁÝ­¹áõÝ­Ù³Ý ¹»å­ùáõÙ Èá­·³Ý­ù³­ÛÇÝ µáõ­Åáõ­ÙÁ Ñݳ­ñ³­íáñ ã¿ Ç­ñ³­Ï³Ý³ó­Ý»É ïݳ­ÛÇÝ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ, ³ÛÝ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ ¿ ѳݭù³­ÛÇÝ ³Õµ­Ûáõñ­Ý»­ñÇ Ùáï ϳ­éáõó­í³Í ³­éáÕ­ç³­ñ³Ý­Ý»­ñáõÙ: Èá­·³Ýù­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ѳݭù³­ ÛÇÝ çñÇ µáõ­ÅÇã ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÁ ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ »ñ­Ïáõ ÷áõ­Éáí: ²­é³­çÇÝ ÷áõ­ ÉáõÙ ³Í­Ë³Ã­Ãáõ ·³­½Á çñÇó ó­÷³Ý­

óáõÙ ¿ ٳ߭ÏÇ ï³Ï ¢ ·ñ·éáõÙ ³ÛÝ­ï»Õ ·ïÝíáÕ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ í»ñ­çáõÛíݻ­ñÁ« á­ñÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­Ýáõ٠ٳ߭ϳ­ÛÇÝ ¢ »Ý­Ã³­Ù³ß­Ï³­ÛÇÝ Ù³­½³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ ó³Ý­ óÇ É³Û­Ý³­óáõÙ« áñÝ ¿É Çñ Ñ»ñ­ÃÇÝ µ»­ñáõÙ ¿ ëñïÇ ÏÍÏÙ³Ý, ßÝã³­éáõÃ­Û³Ý Ñ³­×³­Ë³­ ϳ­ÝáõÃ­Û³Ý ¢ ×ÝßÙ³Ý Ç­ç»ó­Ù³Ý£ ºñÏ­ñáñ¹ ÷áõ­ÉáõÙ ³­Ýáíݻ­ñÇó ³Ý­ç³ï­í³Í ÑÇë­ï³­ ÙÇ­Ý³Ý­Ù³Ý ³Ï­ïÇí ÝÛáõ­Ã»­ñÇ ßÝáñ­ÑÇí ï»­ ÕÇ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ ³­Ýáíݻ­ñÇ ÏÍÏáõÙ« ³ñ­Û³Ý í»­ñ³­µ³ß­ËáõÙ« áõ­Å»­Õ³­ÝáõÙ ¿ »­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ³ñ­Û³Ý Ñáë­ùÁ ¹»­åÇ ëÇñï ¢ µ³ñ­Óñ³­ ÝáõÙ ¿ »­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ³ñ­Û³Ý ×Ýßáõ­ÙÁ« á­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ¹³Ý­¹³­ÕáõÙ ¿ ëñïÇ ·áñ­Íáõ­ Ý»áõ­ÃÛáõ­ÝÁ ¢ ßÝã³­éáõíÛáõ­ÝÁ« áõ­Å»­Õ³­ÝáõÙ ¿ ëñïÇ ÏÍÏáõ­ÙÁ ¢ µ³­ñ»­É³­íáõÙ ëñï³Ù­ ϳ­ÝÇ ëÝáõ­óáõ­ÙÁ« áõ­Å»­Õ³­ÝáõÙ ¿ ÙÇ­½³ñ­ ï³¹­ñáõíÛáõ­ÝÁ, ³­ñ³­·³­ÝáõÙ ûù­ëÇ­¹³-í»­ ñ³­Ï³Ý·­Ýá­Õ³­Ï³Ý ·áñÍÁÝóóÝ»­ñÁ ¢ µ³ñÓ­ñ³­ÝáõÙ ¿ ÑÛáõë­í³Í­ù³­ÛÇÝ ÷á­Ë³­ ݳ­ÏáõíÛáõ­ÝÁ© ³Û­ëÇÝùݪ ³ÛÝ Ï³ñ¢áñ ³ñ­¹ÛáõÝù­Ý»­ñÁ« á­ñáÝù ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï »Ý ëñï³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ« ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­ ·Ç µáõÅ­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ£ гÛï­ÝÇ ¿ ݳ¢« áñ ³­Í³­Ë³Ã­Ãáõ ·³½Ý áõ­ÝÇ Ý³¢ ëå³½­Ù³­ ÉÇ­ïÇÏ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ« áñÝ ¿É ÏÇ­ñ³é­íáõÙ ¿ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ·»ñ­É³ñ­í³­Íáõí Ûáõ­ÝÁ ѳ­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ£ êá­íá­ñ³­µ³ñ ³Ûë­åÇ­ëÇ Éá­·³Ýù­Ý»­ñÁ

êï³­Ùáù­ë³Ñ­Ûáõ­ÃÇ ó³Íñ ÃÃí³­ÛÝáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõ٠ѳݭù³­ÛÇÝ çáõ­ñÁ å»ïù ¿ ËÙ»É áõ­ï»­Éáõó 15-30 ñá­å» ³­é³ç, ¹³Ý­¹³­Õá­ñ»Ý, ·áÉ íǭ׳­ÏáõÙ: ëÏëíáõÙ »Ý ³­éáÕ­ç³­ñ³Ý ų­Ù³­Ý»­Éáõ 3-4 û­ñÇó Ñ»­ïá« »ñµ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ ѳñ­Ù³ñ­ íáõÙ ¿ ³­éáÕ­ç³­ñ³­ÝÇ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñÇÝ£ Èá­ ·³Ýù­Ý»­ñÇ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ù³­Ý³­ÏÁ ѳë­ÝáõÙ ¿ 8-10-12-Ç ¢ ëÏëáõÙ »Ý 36 -Çó« 8-12 ñá­ å»Çóª ѳëó­Ý»Éáí 37 ¢ 15 ñá­å»Ç£ ¸ñ³Ýù ÁÝ­¹áõ­ÝáõÙ »Ý áõ­ï»­Éáõó 1«5 -2 ų٠ѻ­ïá« ù³­ÝÇ áñ ³­Ýá­ÃÇ Ï³Ù Ïáõßï ų­Ù³­Ý³Ï Éá­ ·³Ýù ÁÝ­¹áõ­Ý»­ÉÁ íݳ­ë³­Ï³ñ ¿£ ¶»­ñ³­¹³­ë»­ÉÇ ¿ Éá­·³Ý­ùÝ ÁÝ­¹áõ­Ý»É ûñ­í³ ³­é³­çÇÝ Ï»­ëÇÝ: Èá­·³Ý­ùÁ Ñá·­Ý³Í Ï³Ù ùñïÝ³Í íǭ׳­ÏáõÙ ÁÝ­¹áõ­Ý»­ÉÁ ѳ­ ϳ­óáõó­í³Í ¿: û

û

²Ûë­åÇ­ëáí, ѳݭù³­ÛÇÝ çñ»­ñÇ ÏÇ­ñ³­ éáõ­ÙÇó ¹ñ³­Ï³Ý ³ñ¹­ÛáõÝù ëﳭݳ­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ³ÛÝ û·­ï³­·áñ­ Í»É ï»­ÕÇÝ ¢ ×Çßï »­Õ³­Ý³­Ïáí:

4

69

Ø»ñ ÑÛáõñÁ ²ñÙ»Ý Øáõñ³¹Û³Ý

ÐЭ ²Ü ·É˳­íáñ áõ­ñá­ Éá·, ·Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹áÏ­ïáñ, åñá­ý»­ëáñ

²ñ¹Ç áõñáÉá·Ç³Ï³Ý

ËݹÇñÝ»ñ

- ä³­ñáÝ Øáõ­ñ³¹­Û³Ý, á­ñá±Ýù­»Ý áõ­ñá­ É᭷dz­Ï³Ý ³­Ù»­ÝÇó ï³­ñ³Í­í³Í ËݹÇñ­ Ý»­ñÁ, á­ñáÝ­óáí Ù³ñ­¹ÇÏ ¹Ç­ÙáõÙ »Ý Ó»½: - г߭íÇ ³é­Ý»­Éáí ßá· ÏÉÇ­Ù³­Û³­Ï³Ý å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñÁ ¢ ų­é³Ý­·³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý ·áñ­Íá­ÝÁ` ѳ­Ù»­Ù³­ï³­µ³ñ ³­í»­ÉÇ Ù»Í ¿ ÙÇ­½³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳ٵ ¹Ç­ÙáÕ­ Ý»­ñÇ ÃÇ­íÁ: îÕ³­Ù³ñ­¹áõ å³­ñ³­·³­ÛáõÙ ß³·³Ý³Ï³·»ÕÓÇ ù³Õó­Ï»ÕÝ ¿, á­ñÁ, ×Çßï ¿, ³­é³­çÇÝ ï»­ÕáõÙ ã¿ ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ ù³Õó­Ï»­ÕÇ Ù»ç` ½Ç­ç»­Éáí Ãá­ùÇ ù³Õó­Ï»­ ÕÇÝ, 볭ϳÛÝ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ÙÇ­ïáõÙ áõ­ ÝÇ: Þ³ï »Ý ¹Ç­Ùáõ٠ݳ¢ ÙÇ­½³­å³ñ­ÏÇ, »­ñǭϳ­ÙÇ ù³Õó­Ï»­ÕÇ ¹»å­ùáõÙ: Æ ¹»å, å»ïù ¿ Ýß»É, áñ ïÕ³­Ù³ñ­¹Á Ùáï 4-5 ³Ý­·³Ù ³­í»­ÉÇ ß³ï ¿ ÑÇ­í³Ý­¹³­ÝáõÙ ÙÇ­ ½³­å³ñ­ÏÇ ù³Õó­Ï»­Õáí` ѳ߭íÇ ³é­Ý»­Éáí Ýñ³ ÙÇ­½³­ë»­é³­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Ç ³­í»­ÉÇ µ³ñ¹ Ï»Ýë³µ³Ý³Ï³Ý ϳ­éáõó­í³Í­ùÁ ¢,

îÕ³­Ù³ñ­¹ÇÏ 4-5 ³Ý­ ·³Ù ³­í»­ÉÇ ß³ï »Ý ÑÇ­í³Ý­¹³­ÝáõÙ ÙÇ­½³­ å³ñ­ÏÇ ù³Õó­Ï»­Õáí:

70

4

ǭѳñ­Ï», ÍË»­Éáõ ·áñ­Íá­ÝÁ: гÛï­ÝÇ ¿, áñ Ù»ñ ïÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó 65 ïá­Ïá­ëÁ ÍËáÕ ¿: ´³­óÇ ³Û¹, ¹Ç­ÙáõÙ »Ý ݳ¢ ³­Ùáñ­ÓÇ­Ý»­ñÇ ù³Õó­Ï»­ÕÇ Ëݹñáí, áñáÝù ³Ë­ï³­Ñ³ñ­ íáõÙ »Ý ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ ï³­ ñÇ­ùáõÙ: - ÆÝã­å»±ë ­Ù³ñ­¹Á ѳë­Ï³­Ý³, áñ áõ­ÝÇ áõ­ñá­É᭷dz­Ï³Ý ÝÙ³Ý ËݹÇñ­Ý»ñ: - Ðݳ­ñ³­íáñ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³­é³­çÇÝ ÇëÏ ³Ë­ï³­ÝÇß­»­ñÁ Ýϳ­ï»­Éáõ ¹»å­ùáõ٠ݳ å»ïù ¿ ¹Ç­ÙÇ µÅßÏÇÝ: ²Û¹ ³Ë­ï³­ ÝÇ­ßÁ å³ñ­ï³­¹Çñ ã¿, áñ ÉÇ­ÝÇ ·³Ý­·³­ïÇ Ó­¢áí, û­ñǭݳÏ` Ù»­½Á ϳñÙ­ñ»ó, 볭ϳÛÝ ó³í ãÇ å³ï­×³­éáõÙ Ýñ³Ý: ¸³ ³ñ­¹»Ý ³Ë­ï³­ÝÇß ¿, áñ ݳ Ç­ñ³­½»Ï­í³Í ÉÇ­ÝÇ` ¹³ Ýáñ­Ù³ ã¿: ò³í ãáõ­ÝÇ, µ³Ûó ³­Ùáñ­Óáõ íñ³ á­ñá­ß³­ÏÇ Ïáß­ïáõÏ ¿ ßá­ß³­÷áõÙ, ·³Ý­ ·³ï ãáõ­ÝÇ, µ³Ûó ݳ ³ÛÝ íǭ׳­ÏÇ Ù»ç ¿, áñ ëÏëáõÙ ¿ ³Û¹ Ù³­ëÇÝ µá­Éá­ñÇó óùó­Ý»É áõ ã·Ç­ïÇ áõÙ ³­ëÇ, áõÙ Ñ»ï ÏÇë­íÇ: ܳ áõÕ­Õ³­ÏÇ å»ïù ¿ Ç­Ù³­Ý³, áñ ÝÙ³Ý ¹»å­ù»­ñáõÙ ³­é³­çÇÝ Ñ»ñ­ÃÇÝ å»ïù ¿ ¹Ç­Ù»É µÅßÏÇ: Î³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ, á­ñáÝù ³­é³Ýó áñ¢Ç­ó» ·³Ý­·³­ïÇ »Ý Áݭó­ÝáõÙ, ¢ á­ñáÝù ¿É, ó³­íáù, ³­Ù»­Ý³­í³ï »Éù áõ­Ý»­

г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ³Û­ëûñ, ó³­íáù, áõ­ ñá­É᭷dz­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ï³­ñ³Í­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ ·Ý³­Éáí Ù»­ ͳ­ÝáõÙ ¿: àõ­ñá­É᭷dz­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ßáõñç ½ñáõ­ó»­óÇÝù ÐЭ ²Ü ·É˳­íáñ áõ­ñá­Éá·, ºä´Ð áõ­ñá­ É᭷dz­ÛÇ ³Ù­µÇá­ÝÇ í³­ñÇã, àõ­éáõó­ ù³­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý ³½­·³­ÛÇÝ Ï»Ýï­ñá­ ÝÇ ÷áËï­Ýû­ñ»Ý, ·Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹áÏ­ïáñ, åñá­ý»­ëáñ ²ñ­Ù»Ý Øáõ­ ñ³¹­Û³­ÝÇ Ñ»ï: ÜÛáõÃÁª ܳ­ñÇ­Ý» Æ­ñÇó­Û³ÝÇ

óáÕ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñÝ »Ý, »Ã» ³ñ­¹»Ý áõ­ß³ó­í³Í »Ý ÉÇ­ÝáõÙ: ¸ñ³Ýù áõ­éáõó­ù³­ ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñÝ »Ý, á­ñáÝù ß³ï ¹³Ý­¹³Õ »Ý ½³ñ­·³­ÝáõÙ ¢ Ç­ñ»Ýó ų­Ù³­ ݳ­ÏÇ Ó·í³­ÍáõÃ­Û³Ý Ù»ç ÙÇ ÏáÕ­ÙÇó Ù»½ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ »Ý ï³­ÉÇë ßáõï ѳÛï­ Ý³­µ»­ñ»­ÉÇë ³ñ­Ù³­ï³­ËÇÉ ³­Ý»É, ÙÛáõë ÏáÕ­ÙÇó ¿É ·³Ý­·³ï­Ý»ñÝ ³Û¹­å»ë ëáõñ ã»Ý Ó­¢³­íáñ­íáõÙ, ¢ ¹Ç­Ù»­ÉÇáõíÛáõÝÝ ¿É ÑÇÙ­ ݳ­Ï³­ÝáõÙ áõ­ß³­ó³Í ¿ ÉÇ­ÝáõÙ: ú­ñǭݳÏ` ß³·³Ý³Ï³·»ÕÓÇ ù³Õó­Ï»­ÕÇ ¹»å­ùáõÙ, ѳ߭íÇ ³é­Ý»­Éáí, áñ ³ÛÝ ûñ­·³­ÝÇ Í³Û­ñ³­ Ù³­ë»­ñáõÙ ¿ ëÏëáõÙ ½³ñ­·³­Ý³É, ÇëÏ ÙÇ­ ½áõÏÝ ³­í»­ÉÇ Ï»Ýï­ñá­Ý³­Ï³Ý ¹Çñù áõ­ÝÇ, ÙÇÝ㢠ÙÇ­½³ñ­Ó³Ï­Ù³Ý Ñ»ï ·³Ý­·³ï­Ý»ñ »Ý ëÏëíáõÙ, ÙÇÝ㢠ٳñ­¹Á ÏáÕÙ­Ýá­ñáß­íáõÙ ¿ ¢ ѳխó­Ñ³­ñáõÙ Çñ µá­Éáñ í³­Ë»­ñÁ, ëá­ ódzÉïÝ­ï»­ë³­Ï³Ý ·Ý³­Ñ³­ï³­Ï³Ý­Ý»ñÝ áõ ·³­ÉÇë µÅßÏÇ Ùáï, ÷áñ­ÓÁ óáõÛó ¿ ï³­ÉÇë, áñ 60-70 ïá­Ïáë ¹»å­ù»­ñáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹áõí Û³Ý Ï³Ý­Ë³ñ­·»­ÉáõÙÝ áõ­ß³­ó³Í ¿ ÉÇ­ÝáõÙ: ²Ý­·³Ù ³­å³­Ñá­í³·­ñ³­Ï³Ý µÅßÏáõí۳ٵ ½³ñ­·³­ó³Í »ñÏñ­Ý»­ñáõÙ, áñ­ï»Õ µÅßÏÇÝ ¹Ç­Ù»­Éáõ ³­éáõ­Ùáí ѳ­Ù»­Ù³­ï³­µ³ñ ãÏ³Ý ëá­ódz­É³­Ï³Ý, ïÝï»­ë³­Ï³Ý ËݹÇñ­Ý»ñ, ïÕ³­Ù³ñ­¹ÇÏ ¿­ÉÇ áõß »Ý ¹Ç­ÙáõÙ µÅßÏÇÝ:

Ø»ñ ÑÛáõñÁ - سñ­¹Á ϳ­ñá±Õ­¿ ÇÝù­Ýáõ­ñáõÛÝ Ñ³Ûï­ Ý³­µ»­ñ»É ß³·³Ý³Ï³·»ÕÓÇ ù³Õó­Ï»­ÕÁ: - Æ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ ïÕ³­Ù³ñ­¹áõª ÏÇ­ ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ ÇÝù­Ý³­ßá­ß³÷­Ù³Ùµ ѳÛï­ Ý³­µ»­ñ»É ÏñÍù³­·»Õ­ÓÇ ù³Õó­Ï»­ÕÁ ¢ í³Õ ßñç³­ÝáõÙ ¹Ç­Ù»É µÅßÏÇ: îÕ³­Ù³ñ­¹áõ Ùáï ѳ­×³­Ë³­ÏÇ Ñ³Ý­¹Ç­åáÕ ß³­·³­Ý³­Ï³­·»Õ­ ÓÇ ù³Õó­Ï»ÕÇ Ñ³Ûïݳµ»ñáõÙÝ ÇÝù­Ý³­ßá­ ß³÷­Ù³Ùµ µ³­ó³é­íáõÙ ¿` Ï»Ýë³µ³Ý³­ Ï³Ý ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ѳ߭íÇ ³é­Ý»­Éáí: ²Û¹ å³ï­×³­éáí µÅßÏÇ ·áñ­ÍáÝÝ ³Ûë­ï»Õ µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ Éáõñç ¹»ñ áõÝÇ, ³Û­ëÇÝùÝ` Ù»Ýù å»ïù ¿ ϳ­ñá­Õ³­Ý³Ýù Ç­ñ³­ ½»­Ï»É ïÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó ¢ ÁÝ­ï³­Ý»­Ï³Ý µÅßÏÇÝ, áñ 45-50 ï³­ñ»­Ï³Ý ïÕ³­Ù³ñ­¹Á, »ñµ ³­é³­çÇÝ ³Ý­·³Ù áñ¢¿ ѳñ­óáí ¹Ç­ÙáõÙ ¿ µÅßÏÇ, ³Ý­Ï³Ë ³ÛÝ µ³­ÝÇó, û ÇÝã ·³Ý­·³ï­Ý»­ñáí, ³ñ­¹»Ý ÇëÏ å»ïù ¿ ÉÇ­ÝÇ ýÇùë­í³Í ï³­ñÇ­ù³­ÛÇÝ éÇë­ÏÇ ËÙµ»­ñáõÙ: ²Û­ëÇÝùÝ` Ï³Ý á­ñá­ß³­ÏÇ ³É­·á­ñÇÃÙ­Ý»ñ, á­ñáÝù ÃáõÛÉ »Ý ï³­ÉÇë í³Õ ³Ë­ïá­ñá­ß»É ¢ µáõÅ­Ù³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ëï³­Ý³É Ñ³­Ù³­ å³­ï³ë­Ë³Ý ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»ñ: ÐÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝÝ ³Ûë ¹»å­ùáõÙ ¹ñ³­Ù³­ïÇÏ í×Çé ãÇ ¹³é­ÝáõÙ, ³ÛÉ ÁÝ­¹³­Ù»ÝÝ ³Ë­ïá­ñá­ßáõÙ: ²ÛÉ ËݹÇñ ¿, »­Ã» ¹³ ß³­·³­Ý³­Ï³­·»Õ­ÓÇ Ï³Ù ÙÇ­½³­å³ñ­ÏÇ ù³Õó­Ï»­ÕÇ 3-ñ¹, 4-ñ¹ ­÷áõÉÝ ¿ ³ñ­¹»Ý, ¢ Ù»Ýù, ï»ë­Ý»­Éáí, áñ ¹³ ³ÛÉ¢ë­ ³ñ­Ù³­ï³­Ï³Ý µáõÅ­Ù³Ý »Ý­Ã³­Ï³ ã¿, ¹ÇÙáõÙ »Ýù ϳ٠ùÇ­ÙdzµáõÅÙ³Ý, ϳ٠׳­é³­·³Û­Ã³­ÛÇÝ µáõÅÙ³Ý, ϳ٠³Ûë­å»ë ³­ë³Í` ³­Ùá­ùÇã íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõÙ­Ý»­ñÇ, á­ñáÝù áõÕ­Õ³­ÏÇ ³­å³­Ñá­íáõÙ »Ý Ï۳ݭùÇ ï­¢á­ ÕáõíÛáõÝÝ áõ á­ñ³­ÏÁ: - ÐÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ í³Õ ѳÛï­Ý³­µ»­ñ»É Ñݳ­ñ³­íá±ñ­¿: - Ø»½ Ùáï ³­é³­çÇÝ ÷áõ­ÉáõÙ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõÃ­Û³Ý Ñ³Ûï­Ý³­µ»­ñáõ­ÙÁ µÅßϳ­Ï³Ý ëËñ³Ý­ùÇ Ñ³­í³­ë³ñ »ñ¢áõÛà ¿: ì³Õ ѳÛï­Ý³­µ»ñ­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ Ï³Ý ëÏñÇ­ ÝÇÝ­·³­ÛÇݪ ³ñ­Û³Ý ÙÇ­çá­óáí ѳ­ïáõÏ ³ËïáñáßÙ³Ý Ã»ë­ï»ñ, áñáÝó Ù»ç ÙïÝáÕ Ù³ï­Ý³­ÛÇÝ ùÝÝáõíÛáõ­ÝÁ ¢ë ­Ù»½ ÃáõÛÉ ¿ ï³­ÉÇë í³Õ ³Ë­ïá­ñá­ßáõ­Ùáí Ç Ñ³Ûï µ»­ñ»É Ù³ñ¹­Ï³Ýó ³ÛÝ ËáõÙ­µÁ, á­ñÁ ϳ­ñáÕ ¿ Ñ»­ ï³­·³­ÛáõÙ ³ñ­Ù³­ï³­Ï³Ý µáõ­ÅáõÙ ëï³­ ݳ­Éáí Ó»ñ­µ³­½³ï­í»É ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÇó: Æ ¹»å, 15 ï³­ñÇ ³­é³ç Ù»Ýù ã¿ÇÝù ϳ­ñá­ Õ³­Ýáõ٠ѳÛï­Ý³­µ»­ñ»É ÝáõÛ­ÝÇëÏ ³­é³­çÇÝ

÷áõÉÇ ³ÛÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ³Û­ëûñ áã ÙdzÛÝ Ñ³Ûï­Ý³­µ»­ñáõÙ »Ýù ¢ ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ ³ËïáñáßáõÙ, ³ÛÉ¢ ϳ­ñá­ Õ³­ÝáõÙ ³ñ­Ù³­ï³­ËÇÉ ³­Ý»É: ú­ñǭݳÏ` Ñ»Ýó ß³·³Ý³Ï³·»ÕÓÇ ù³Õó­ Ï»­ÕÇ µáõÅ­Ù³Ý »­Õ³­Ý³­ÏÁ Ù߳ϭí³Í ã¿ñ ³ÛÝ­å»ë, áñ ϳ­ñá­Õ³­Ý³­ÛÇÝù ï Õ ³ ­Ù ³ ñ ­¹ á õ Ý ³­½³­ï»É ¹ñ³­ÝÇó: ÆëÏ ÑÇ­Ù³, »­Ã» Ñ Ç ­í ³ Ý ­¹ á õ à ­ Ûáõ­ÝÁ ѳÛï­ Ý³­µ»ñ­íáõÙ ¿

³­é³­çÇÝ ÷áõÉáõÙ, ³­å³ û·­ÝáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ ñáÕ ¿ ÉÇ­Ý»É ³­í»­ÉÇ ³ñ­Ù³­ï³­Ï³Ý, »ñ­Ï³­ ñ³ï¢ áõ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï: ²Û¹ å³ï­×³­éáí ï³­ñ»­Ï³Ý Ù»Ï ³Ý­·³Ù 45 ï³­ñ»­Ï³­ÝÇó µ³ñÓñ ïÕ³­Ù³ñ­¹ÇÏ å»ïù ¿ ³Û­ó»­É»Ý áõ­ ñá­Éá­·ÇÝ: Æ ¹»å, ÏÝáç ¹»ñÝ ³Ûë ·áñ­ÍáõÙ ·­Ý³­Ñ³­ï»­ÉÇ ¿: îÕ³­Ù³ñ­¹áõ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ϳ½­Ù³­Ï»ñå­í³Í Ù»ñ ³Ï­ódz­ Ý»­ñÇó Ù»­ÏÇ Å³­Ù³­Ý³Ï å³ñ­½»­óÇÝù, áñ Ù»½ ¹Ç­Ù³Í ïÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó 70 ïá­Ïá­ëÇó ³­í»­ÉÇÝ áõÕ­Õ³­ÏÇ ¹Ç­Ù»É »Ý ÏÝáç å³ñ­ ï³¹­ñ³Ý­ùáí: Æ­ñ³­½»Ï­í³Í ÏÇÝÝ ³­í»­ÉÇ Ùï³­Ñá· ¿ Çñ áñ­¹áõ, ³­Ùáõë­Ýáõ, Ñáñ ³­éáÕ­çáõí۳ٵ: º­Ã» ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùáõÙ Ù»Ýù Ïñó­ Ï³Ý ËݹǭñÁ Ó­¢³­íá­ñáõÙ »Ýù ÏÝáç ³éç¢, ³­å³ ³­í»­ÉÇ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¿ ÉÇ­ÝáõÙ, ù³Ý Ñ³Û ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ ¹»å­ùáõÙ: - ÆÝ­ãá±í ¿ å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ß³·³Ý³Ï³·»ÕÓÇ ù³Õó­Ï»­ÕÁ: - ä³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ¿ µÝ³Ï­ãáõÃ­Û³Ý Í»­ñ³­óáõ­Ùáí, ù³­ÝÇ áñ ß³·³Ý³Ï³·»ÕÓÇ ù³Õó­Ï»­ÕÁ µÝá­ñáß ¿ 50 ï³­ñ»­Ï³­ÝÇó µ³ñÓñ ³ÝÓ³Ýó: ÆÝã­å»ë ݳ¢` å³Û­Ù³­ ݳ­íáñ­í³Í ¿ ßñ糭ϳ ÙÇ­ç³­í³Û­ñÇ ÷á­÷á­

ËáõíÛáõÝ­Ý»­ñáí, ų­ é³Ý­· ³­Ï ³­Ý áõí۳ٵ, á­ñÁ Ù»Í ¹»ñ áõ­ÝÇ:

Þ³·³Ý³Ï³·»ÕÓÇ ù³Õó­Ï»­ÕÁ µÝá­ ñáß ¿ 50 ï³­ñ»­ ϳ­ÝÇó µ³ñÓñ ïÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó: º­Ã» Ùáï 100 ï³­ñÇ ³­é³ç ³Û¹ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ áñ¢Ç­ó» ï»­Õ»­ÏáõíÛáõÝ ãϳñ, ù³ÝÇ áñ Ù³ñ¹­ÏáõíÛáõÝÝ ³å­ñáõÙ ¿ñ ÙÇ­çÇ­ÝáõÙ 40 ï³­ñÇ, 20-ñ¹ ­¹³­ñÇ 5060-³­Ï³Ý ÃÃ. Ù»ñ ³­í³· ·áñ­ÍÁÝ­Ï»ñ­Ý»­ñÁ ß³·³Ý³Ï³·»ÕÓÇ ù³Õó­Ï»­ÕÇ ³­é³Ý­ÓÇÝ ¹»å­ù»­ñÇ Ù³­ëÇÝ ¿ÇÝ Ëá­ëáõÙ ÙdzÛÝ, ÝáõÛ­ ÝÇëÏ Ï³­ñáÕ ¿ÇÝ ³­ë»É, û ѳï­Ï³­å»ë áñ Ù³ë­Ý³­·»ïÝ ¿ ï»­ë»É ß³·³Ý³Ï³·»ÕÓÇ ù³Õó­Ï»Õ, ³å³ ³Ûëûñ ³Ûë ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ ÃÇ­íÁ ·Ý³­Éáí ß³­ï³­ÝáõÙ ¿ áã ÙdzÛÝ Ð³­ Û³ë­ï³­ÝáõÙ, ³ÛÉ¢ ³Ù­µáÕç ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ: - à­ñá±Ýù­ »Ý áõ­ñá­É᭷dz­Ï³Ý ÙÛáõë ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³­é³­ç³ó­Ù³Ý å³ï­ ׳é­Ý»­ñÁ: - ØÇ­½³­å³ñ­ÏÇ ¢ Áݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë µá­

4

71

Ø»ñ ÑÛáõñÁ á­ãÇÝã ãÇ å³­ï³­Ñ»É Ýñ³Ý: ÆëÏ »ñµ ï»ë­ ÝáõÙ »ë áõ­éáõó­ù³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳ٵ å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ³ÛÝ ¹Åµ³Ë­ïáõíÛáõ­ ÝÁ, áñ å³­ï³­ÑáõÙ ¿ Ýñ³ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùáõÙ, áõÕ­Õ³­ÏÇ ã»ë ϳ­ñá­Õ³­Ýáõ٠ѳßï­í»É ³ÛÝ ÙïùÇ Ñ»ï, áñ ÝÙ³­Ý³­ïÇå Ëá­ë³Ï­ óáõíÛáõÝ­Ý»­ñáí ÍËáÕ­Ý»­ñÁ ÷áñ­ÓáõÙ »Ý ûâ³ó­Ý»É Ç­ñ»Ýó µ»­éÁ:

- ²Ûë ËݹÇñ­Ý»­ñÁ ϳ­ñá±Õ­ »Ý ³½­ ¹»É ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ í»ñ³ñï³¹ñáÕ³Ï³Ý ýáõÝÏódzÛÇ íñ³: - ê³ ¢ë ËÝ­¹Çñ­Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿: ²Ýåï­ ÕáõíÛáõ­Ýáí ï³­é³­åáÕ ÁÝ­ï³­ÝÇù­Ý»­ñÇ 50 ïá­Ïá­ëÁ å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ¿ ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ ·áñ­Íá­Ýáí: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ Ñ³Û ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ ëá­íá­ñáõÛÃÝ ¿ Ùdzݭ·³­ÙÇó Ù³ï­Ý³­óáõÛó ³­Ý»É ÏÝá­çÁ: ¸³ Ïá­åÇï ëË³É ¿, ù³­ÝÇ áñ Áëï ºí­ñá­å³­ÛáõÙ ÁÝ­¹áõÝ­í³Í áõ ³Ù­µáÕç ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ ÏÇ­ñ³­é»­ÉÇ áõ­Õ»­óáõÛó­Ý»­ñÇ` å³ñ­ï³­¹Çñ ³­é³­çÇÝ Ñ»ñ­ÃÇÝ å»ïù ¿ ÁÝ­ ¹áõ­Ý»É áã û ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ ϳ٠ÏÝáç, ³ÛÉ ³Ýåï­ÕáõíÛáõ­Ýáí ï³­é³­åáÕ ÁÝ­ï³­ÝÇù: âµ»­ñáõÃ­Û³Ý ³éáõÙáí ³­é³­çÇ­ÝÁ å»ïù ¿ Ñ»­ï³­½áï­íÇ ïÕ³­Ù³ñ­¹Á: ´³­óÇ ³Û¹, ³­í»­ÉÇ å³ñ½ ¢ Ñ»ßï í»­ñ³ñ­ï³¹­ñá­Õ³­ Ï³Ý Ï³­éáõó­í³Íù áõ­Ý»­óáÕ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ ïÕ³­Ù³ñ­¹áõÝÝ ¿: Üñ³ Ùáï µ³­ó³­é»­Éáí áñ¢Ç­ó» ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ` ë»ñ٭ݳñ­ï³¹­ ñáõÃ­Û³Ý Ï³Ù ë»ñ٭ݳ­Å³ÛÃù­Ù³Ý ËݹÇñ­ Ý»ñ, Ýáñ ÙdzÛÝ Ñ»­ï³­½áï­Ù³Ý ¿ ³Ýó­Ýáõ٠ݳ¢ ÏÇ­ÝÁ:

¶ÉËÇ ó³­íÁ ï³ñ­ µ»ñ ï»­ë³­ÏÇ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ Å³­Ù³­Ý³­ÏÇÝ ï»­Õ»­ ϳ­Ý³­Éáõ ¢ ϳݭ˳ñ­ ·»­É»­Éáõ ³­Ù»­Ý³­Éáõñç ³½­¹³Ý­ß³ÝÝ ¿:

îÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó 65 ïá­Ïá­ëÁ ÍËáõÙ ¿` íï³Ý·»Éáí ßñç³å³ïáõÙ ·ïÝíáÕ »­ñ»­Ë³Ý»ñÇ ³éáÕçáõÃÛáõÝÁ: Éáñ áõ­éáõóù­Ý»­ñÇ ³­é³­ç³­óáõ­ÙÁ ß³ï Ù»Í Ï³å áõ­ÝÇ ÍË»­Éáõ Ñ»ï` Ùáï 30 ïá­Ïáë,

72

4

35 ïá­Ïá­ëÁ ϳå áõ­ÝÇ ëË³É ëÝݹÇ, 10 ïá­Ïá­ëÁ ßñ糭ϳ ÙÇ­ç³­í³Û­ñÇ, í³ñ³ÏÝ»ñÇ Ñ»ï: àõ­ñá­É᭷dz­Ï³Ý ËݹÇñ­Ý»­ñÇ ³­é³­ç³ó­Ù³­ÝÁ Ýå³ë­ïáõÙ »Ý ݳ¢ Ý»ñ­Ï»­ñÇ Ñ»ï ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÁ, ų­é³Ý­·³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý ·áñ­Íá­ÝÁ, íݳë­í³Íù­Ý»­ñÁ, ëÃñ»­ë³­ÛÇÝ íÇ­ ׳ϭݻ­ñÁ ¢ ³ÛÉÝ: Ø»ñ ïÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó 65 ïá­Ïá­ëÁ ÍËáõÙ ¿` ³­é³Ýó Ùï³­Í»­Éáõ, áñ ³­Ù»Ý 2-ñ¹­»­ñ»­Ë³Ý Í˳­Ëá­ïÇ ÍËÇ Ý»ñ­ ùá ¿, á­ñÁ Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ ³Ý¹­ñ³­¹³é­Ý³­Éáõ ¿ Ýñ³ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý íñ³: ÌËáÕ­Ç ÏáÕ­ÙÇó áõÕ­Õ³­ÏÇ ÷áù­ñá­·áõíÛáõÝ ¿, »ñµ ³­ëáõÙ ¿, û Çñ å³­åÝ ¿É ÍËáõÙ áõ ËÙáõÙ ¿ñ, µ³Ûó

- ÆëÏ Ç±Ý㠭ϳ­ë»ù ϳ­Ý³­Ýó áõ­ñá­Éá­ ·Ç³­ÛÇ Ù³­ëÇÝ, ³Ûë­ï»Õ ¨±ë ËÝ­¹Çñ­Ý»­ñÁ ߳ﭻÝ: - γ­Ý³­Ýó áõ­ñá­É᭷dz­ÛÇ ³­éáõ­Ùáí Ù»Ýù Ù»Í ³­é³­çÁݭóó áõ­Ý»­ó³Ýù, »ñµ ϳ­ñá­ Õ³­ó³Ýù Ù»ñ ϳ­Ý³Ýó Ý³Ë µ³­ó³ï­ñ»É, áñ áõ­ñá­Éá­·Ç³Ý ÙdzÛÝ ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ ³­éáÕ­çáõí۳ٵ ½µ³Õ­íáÕ áõÕ­ÕáõíÛáõÝ ã¿: àõ­ñá­ Éá­·Ç³Ý ½µ³Õ­íáõÙ ¿ ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ ÙÇ­½³­ ë»­é³­Ï³Ý áõ í»­ñ³ñ­ï³¹­ñ³­Ï³Ý ¢ ÏÝáç ÙÇ­½³ñ­ï³¹­ñá­Õ³­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·»­ñáí: سë­Ý³­íá­ñ³­å»ë ³Ýåï­Õáõí۳ٵ ï³­ é³­åáÕ ½áõÛ­·»­ñÇ Ùáï íǭ׳­Ï³·­ñáõí۳ٵ å³ñ½­í»É ¿, áñ ïÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó 1/3-Ý­ Ç­ñ»Ýó ËݹǭñÁ Éáõ­Í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ·ÝáõÙ »Ý åá­ÉÇÏ­ÉÇ­Ýǭϳ­Ý»ñ` ÁÝ­ï³­Ý»­Ï³Ý µÅßÏÇ Ùáï, 25 ïá­Ïá­ëÁ ¹Ç­ÙáõÙ ¿ Çñ ÏÝáç ·Ç­Ý»­

Ø»ñ ÑÛáõñÁ Ïá­Éá­·ÇÝ, á­ñÁ É᭷ǭϳ­ÛÇ Ù»ç ãÇ ï»­Õ³­íáñ­ íáõÙ: ê³ ÃÇ­Ù³­ÛÇÝ ³ß­Ë³­ï³Ýù ¿, á­ñÇ Ù»ç å»ïù ¿ Ý»ñ·­ñ³í­í³Í ÉÇ­Ý»Ý áõ­ñá­ Éá·-³Ý¹­ñá­Éá·, ·Ç­Ý»­Ïá­Éá·, ¿Ý­¹áÏ­ñÇ­Ýá­Éá· ¢ ³ÛÉÝ: ²Û­Ýáõ­Ñ»ï¢ Ù»Ï Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ѳۭ ï³­ñ³­ñÇ ·³­Éáí` Ýñ³Ýù ѳë­Ï³­ÝáõÙ »Ý, û áñ »­Õ³­Ý³­Ïáí ³Û¹ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝÝ Áݭó­Ý³ áõ ËݹǭñÁ ÉáõÍ­íÇ: γ­Ý³­Ýó áõ­ñá­Éá­·Ç³Ý ½µ³Õ­íáõÙ ¿ µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ ËݹÇñ­Ý»­ñáí, á­ñáÝù ϳ­ñáÕ »Ý ¹Ç­ï³ñÏ­í»É ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ: ¸ñ³Ýù ÙÇ­½³­å³ñ­ÏÇ µ³½­Ù³­ÃÇí µáñ­µá­ ùáõÙ­Ý»ñÁ` óÇë­ïÇï­Ý»ñÝ »Ýª Ç­ñ»Ýó ï³ñ­ µ»ñ ¹ñë­¢á­ñáõÙ­Ý»­ñáí, ³Ý­ÙÇ­½³­å³­Ñáõí Ûáõ­ÝÁ, á­ñÁ ϳ­ñáÕ ¿ å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ÉÇ­Ý»É Ã»° ·»­ñ³Ï­ïÇí ÙÇ­½³­å³ñ­Ïáí, û° Ùϳݭݻ­ñÇ Ãáõ­ÉáõíÛáõ­Ýáí: î³ñ­µ»­ñ³­Ï»É Ù»­ÏÁ ÙÛáõ­ëÇó, Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ¿ ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ ×Çßï áõÕ­ÕáõíÛáõÝ í»ñó­Ý»É: ¼µ³Õí»É ÇÝù­ ݳ­µáõÅ­áõÃÛ³Ùµ ϳ٠óùó­Ý»É ³Ûë Ëݹǭ ñÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ ã»Ù ï³­ÉÇë, ù³­ÝÇ áñ ³Û¹ ÏÇÝÝ áõÕ­Õ³­ÏÇ ï³­é³­åáõÙ ¿ û° ëá­ódz­ ɳ­å»ë, û° Ñá­·»­µ³­Ýá­ñ»Ý, û° ë»­é³­Ï³Ý Ï۳ݭùÇ ï»­ë³­Ï»­ïÇó: ê³ ³ÛÝ ¹»å­ùáõÙ, »ñµ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ³Û¹ ËݹǭñÝ ÁÝ­¹³­Ù»­ÝÁ Ù»Ï ûñ­í³ Áݭóó­ùáõÙ ×Çßï ³ËïáñáßáõÙáí µáõÅ­Ù³Ý »­Õ³­Ý³­ÏÁ Ùß³­Ï»É, ×ßï»É áõ ï»ë­Ý»É »ñ­ç³­ÝÇÏ, ·áñ­ÍáõÝ­Û³ ÏÇÝ: ¸ñ³ Ù³­ëÇÝ å»ïù ¿ Ëá­ë»É å³ñ½, ãå»ïù ¿ ³Û¹ ³­Ù»­ÝÁ í»­ñ³­Í»É ½³í»ßïÇ: ܳ ³­é³­çÇÝ Ñ»ñ­ÃÇÝ Ùï³í³ËáõÃÛáõÝ áõÝÇ, áñ ³Û¹ ËݹñÇ Ù³­ëÇÝ ÏÇ­Ù³­Ý³ ³­Ùáõ­ëÇ­ÝÁ: ÎÇ­ÝÁ Ëáõ­ë³­÷áõÙ ¿ ݳ¢ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇ í³Û­ñáõÙ Ñ»­éáõ ·ïÝí»É ½áõ­·³­ñ³­ÝÇó, ù³­ ÝÇ áñ ³­Ù»Ý å³Ñ ϳ­ñáÕ »Ý ³Û¹ ×Ç­·»­ñÁ ëÏëí»É áõ ݳ å³ñ­ï³­¹Çñ, áõÕ­Õ³­ÏÇ ÇÙ­ å»­ñ³­ïÇí Ññ³­Ù³­Û³­Ï³­Ýáí Ý»ï­íÇ ³ÛÝ­ ï»Õ: γ٠Ëáõ­ë³­÷áõÙ ¿ Íǭͳ­Õ»­Éáõó ϳ٠÷éßï³­Éáõó, ù³­ÝÇ áñ ѳݭϳñͳÏÇ Ýñ³ ëåÇ­ï³­Ï»­Õ»ÝÁ ϳñáÕ ¿ Ãñçí»É: êï³ó­ íáõÙ ¿ ÙÇ Ç­ñ³­íǭ׳Ï, áñ ³Û¹ ÑÇ­í³Ý­¹áõí Ûáõ­ÝÁ û¢ Ýñ³Ý ãÇ ëå³­ÝáõÙ, µ³­ó³ñ­Ó³Ï Ýñ³ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý íñ³ ãÇ ³½­¹áõÙ, µ³Ûó Çñ ÏÛ³ÝùÝ ³ÛÝ ·á­Õ³­ÝáõÙ ¿, Ïáñ­ãáõÙ ¿ Ï۳ݭùÇ á­ñ³­ÏÁ: - º­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ ÏÇÝÝ ÇÝã­å»±ë ­å»ïù ¿ ѳë­Ï³­Ý³, áñ Çñ Ùáï ³ñ­¹»Ý Ï³Ý óÇë­ ïÇ­ïÇ Ý߳ݭݻ­ñÁ: - ²Û¹­ï»Õ ѳë­Ï³­Ý³­Éáõ ß³ï µ³Ý ѳñ­ ϳ­íáñ ã¿` ѳ­×³­Ë³­ÙÇ­½áõíÛáõÝ, ó³­íáï

ÙÇ­½³ñ­Ó³­ÏáõÙ, ³ÛÝ­ù³Ý ó³­íáï, áñ ³Ý­ ·³Ù Ëáõ­ë³­÷áõÙ »Ý ³ñ­¹»Ý ÙÇ­½»­Éáõó, ß³ï ѳ­×³Ë ݳ¢ ëáõñ ßñç³Ý ¿ ÉÇ­ÝáõÙ, »ñµ ϳ­ñáÕ ¿ ÙÇ­½»ÉÝ ³­í³ñï­íÇ É³­óáí ϳ٠³ñ­Û³Ý Ñ»ï­ù»­ñáí: Þ³ï ѳ­×³Ë ÙÇ­ ½³ñ­Ó³Ï­Ù³Ý Ñ»ï ϳå­í³Í áñ¢Ç­ó» ˳ݭ ·³ñ­Ù³Ý ¹»å­ùáõÙ Ñ³Û ÏÇ­ÝÁ ÷á­Ë³­Ý³Ï ¹Ç­ÙÇ áõ­ñá­Éá­·ÇÝ, ǵñ¢ ϳ­ÝáÝ` ¹Ç­ÙáõÙ ¿ ÙdzÛÝ ·Ç­Ý»­Ïá­Éá­·ÇÝ` ãѳë­Ï³­Ý³­Éáí, áñ ë³ áõ­ñá­Éá­·Ç ·áñÍÝ ¿, ¢ ݳ ¿ å³­ï³ë­ ˳­Ý³ï­íáõíÛáõÝ ÏñáõÙ ³Û¹ ѳñ­óáõÙ:

- ÆëÏ »­Ã» ѳ­×³­Ë³­ÙÇ­½áõí Û³Ý å³ï­×³éÝ ÁÝ­¹³­Ù»­ÝÁ ûè Ùñë³­ÍáõíÛá±õÝÝ­¿…

- ²­é³­çÇÝ ³Ë­ï³ÝÇ­ß»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ å»ïù ¿ ¹Ç­Ù»É µÅßÏÇÝ áõ ÉÇ­Ý»É Ñ»ï¢á­Õ³­ ϳÝ: º­Ã» ó³íÝ áõ ѳ­×³­Ë³­ÙÇ­½áõíÛáõÝÝ ³Ýó­ÝáõÙ ¿, ¹³ ¹»é ãÇ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ, áñ ÙÇ­ ½³­ÛÇÝ í³­ñ³­ÏÁ µáõÅ­í»ó: ²ÛÝ áõ­ÝÇ »ñ­Ï³­ ñ³ï¢ Áݭóóù ¢ áñ­å»ë ϳÝáÝ` ÙÇ ÷áùñ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ÙÇ­ç³­í³Ûñ ëï»ÕÍ­ í»­ÉáõÝ å»ë, û­ñǭݳÏ` Ùñë³­Íáõí۳Ý, ë»­ é³­Ï³Ý Ñ³­ñ³­µ»­ñáõí۳Ý, ³­ÕÇ­ù³­ÛÇÝ ËݹÇñ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ, Ùdzݭ·³­ÙÇó ·ÉáõË ¿ µ³ñÓ­ñ³ó­ÝáõÙ` ¹³é­Ý³­Éáí ùñá­ÝÇÏ ÃáõÛÉ ï»Õ: ú­ñǭݳÏ` ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ ¹»å­ùáõÙ ¿É, »ñµ Ù»­½Á ÙÇ ³Ý­·³Ù ϳñÙ­ñáõÙ ¿, ³­å³ ³­ÙÇë­Ý»ñ ß³­ñáõ­Ý³Ï á­ãÇÝã ãÇ ÉÇ­ÝáõÙ, Ñ»­ïá ·³­ÉÇë ¿ ÙÇ­½³­å³ñ­ÏÇ ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­í³Í áõ­ éáõó­ùáí ¢ ÑÇ­ßáõÙ, áñ ÙÇ ³Ý­·³Ù ÝÙ³Ý ËݹÇñ ¿ áõ­Ý»­ó»É, áñ Ñ»­ïá ³Ý­ó»É ¿: ºë ÙÇßï ³­ëáõÙ »Ù Ýñ³Ýó, áñ µÝáõíÛáõÝÝ ³Û¹ å³­ÑÇÝ Ó»½ ³­é³­çÇÝ ³½­¹³­ÏÁ ïí»ó, áñ ·Ý³ù µáõÅ­Ù³Ý, ÇëÏ ¹áõù ³Û¹ Ñݳ­ñ³­íá­ ñáõíÛáõ­ÝÁ µ³ó Ãá­Õ»­óÇù: ´³Ûó ݳ Ù»Õù ãáõ­ÝÇ, ݳ áõÕ­Õ³­ÏÇ Ç­ñ³­½»Ï ãÇ »­Õ»É: ¸ñ³ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ, ó³­íáù, áõ­ß³­ó³Í ¹»å­ù»­ñÇ »Ýù ѳݭ¹Ç­åáõÙ: ÆÝã í»­ñ³­µ»­ñáõÙ ¿ ϳ­ ݳÝó, ³­å³ Ñ»Ýó ÙÇ ÷áùñ Ùñë³ó­ÝáõÙ »Ý áï­ù»­ñÁ Ï³Ù ë»­é³­Ï³Ý Ñ³­ñ³­µ»­ñáõí ÛáõÝ »Ý áõ­Ý»­ÝáõÙ, ËݹǭñÁ Ýá­ñÇó ·ÉáõË ¿ µ³ñÓ­ñ³ó­ÝáõÙ: - ÐÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ áõ­ñá­É᭷dz­ Ï³Ý Ç±Ýã ËÝ­¹Çñ­Ý»­ñÇ ³­é³ç ϳ­ñáÕ ¿ ϳݷ­Ý»É ÏÇ­ÝÁ: - ÐÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ ³ñ­·³Ý­¹Ç Ù»­Í³ó­Ù³Ý, á­ñÁ ë»Õ­ÙáõÙ ¿ ÙÇ­½³­Íá­ñ³­ ÝÇÝ, Ñáñ­Ùá­Ý³ÛÇÝ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ,

àõß Ã» ßáõï ѳ­ë³­ñ³­ ÏáõíÛáõ­ÝÁ ÏëÏëÇ ³­í»­ ÉÇ Ù³ï­ã»­ÉÇ, á­ñ³Ï­Û³É µÅßϳ­Ï³Ý ͳ­é³­ ÛáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ å³­Ñ³Ýç Ó­¢³­íá­ñ»É: Ç­Ùáõ­Ý³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ÁÝÏ×­í³ÍáõÃÛ³Ý, ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ·áïáõ »­ñ³Ï­Ý»­ñÇ É³Û­Ý³ó­í³­ÍáõÃ­Û³Ý ³Ë­ï³­ÝÇß­»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý µ»­ñ»É »­ñǭϳ­ÙÇó ³ñ­ï³­Ñáë­ùÇ Ë³Ý­ ·³ñ­Ù³Ý: ²ÛÝ ³­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë ѳݭ¹Ç­åáõÙ ¿ ³ç ÏáÕ­ÙÇó, á­ñÁ Ñ»­ï³­·³­Ûáõ٠ϳ­ñáÕ ¿ å³ï­×³é ¹³é­Ý³É »­ñǭϳ­ÙÇ µáñ­µáù­Ù³Ý: Ø»Ýù ã»Ýù ëå³­ëáõÙ, áñ ³Û¹ µáñ­µá­ùáõ­ÙÁ ½³ñ­·³­Ý³ ¢ ï³­ñÇ­Ý»ñ Ñ»­ïá µ»­ñÇ ÏÝáç »­ñǭϳ­ÙÇ ÏÝ×éáï­Ù³Ý, ³ÛÉ ù³Û­É»ñ »Ýù Ó»é­Ý³ñ­ÏáõÙ, áñ ³­å³­Ñá­í»Ýù »­ñǭϳ­ÙÇó ³ñ­ï³­Ñáë­ùÁ ¢ ÃáõÛÉ ï³Ýù ÍÝݹ³­µ»­ ñáõíÛáõ­ÝÁ ½³ñ­·³­Ý³ Çñ µÝ³­Ï³­ÝáÝ Ñáõ­ Ýáí, ÍÝíÇ ³­éáÕç »­ñ»­Ë³, å³Ñ­å³Ý­íÇ Ùáñ ³­éáÕ­çáõíÛáõ­ÝÁ, áñÝ ³­é³ç­Ý³­Ñ»ñà ¿:

- ²Ûë ³­Ù»­Ýáí ѳݭ¹»ñÓª áõ­ñá­Éá·­Ý»­ñÇÝ ¹Ç­Ù»­Éáõ Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÁ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ùáï µ³ñÓ­ñ³­ó»±É­¿: - ºë ϳ­ñáÕ »Ù Ýß»É, áñ ÇÝù­Ý³­·Ç­ï³Ï­ óáõíÛáõ­ÝÁ áã ÙdzÛÝ ³Û¹, ³ÛÉ¢ Ùݳ­ó³Í µá­Éáñ ѳñ­ó»­ñáõÙ ¿ µ³ñÓ­ñ³­ÝáõÙ: Ðáõ­ëáí »Ù, áñ ¹³ ùÇã-ùÇã ݳ¢ ϳñ­Ù³­ï³­íáñ­ íÇ: ºë Ùdzݭ߳­Ý³Ï íëï³Ñ »Ù, áñ áõß Ã» ßáõï ѳ­ë³­ñ³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ÏëÏëÇ á­ñ³Ï­Û³É, ³­í»­ÉÇ Ù³ï­ã»­ÉÇ µÅßϳ­Ï³Ý ͳ­é³­Ûáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ å³­Ñ³Ýç Ó­¢³­íá­ñ»É: ²Ûë ³­éáõ­Ùáí ÁÝ­ï³­Ý»­Ï³Ý µÅßÏÇ íñ³ ß³ï Ù»Í µ»é ¿ ¹ñí³Í: ¸³ ³­éáÕç ³å­ñ»­É³­Ï»ñ­å ¿, á­ñÇ Ó­¢³­íáñ­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ ÙÇ ë»­ñáõݹ ã¿, áñ å»ïù ¿ ³Ýó­ÝÇ, áñ ϳ­ñá­Õ³­Ý³ ų­Ù³­ ݳ­ÏÇÝ ¹Ç­Ù»É µÅßÏÇÝ: ÌÝá­ÕÁ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ÷áùñ ѳ­ë³­ÏÇó ÇÝã­å»ë áñ ëá­íá­ñ»ó­ÝáõÙ ¿ ³­Ù»Ý »­ñ»­Ïá ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ Ù³ù­ñ»É ¢ Éá­ Õ³­Ý³É ³­Ù»Ý ûñ, ÝáõÛÝ Ï»ñå ¿É å»ïù ¿ µ³­ó³ï­ñÇ, û ÇÝã Ñݳ­ñ³­íáñ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ»ï ݳ ϳ­ñáÕ ¿ ³éÝã­í»É ³ñ­¹»Ý ³­é³­í»É ·Ç­ï³Ï­ó³­Ï³Ý Ï۳ݭùáõÙ` ë»­é³­í³­ñ³Ï­Ý»ñ, ÙÇ­½³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ ¢ ³ÛÉÝ: ê³ å»ïù ¿ ¹³é­Ý³ Ñ³Û ÁÝ­ï³­Ý»­Ï³Ý Ó»éù­µ»­ñáõÙ­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ:

4

73

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ Ес­ли частое мо­чеис­пус­ка­ние ме­шает жить... Этот пла­кат, пос­ вя­щен де­ли­кат­ной проб­ле­ме, о ко­ то­рой не при­ня­ то го­во­рить в слух- проб­ле­ме на­ру­ше­ний мо­ чеис­п ус­к а­н ия. Сог­лас­но ста­ тисти­ке каж­дый пя­тый че­ло­век в ми­ре стар­ше 40 лет стра­дает от симп­то­мов ги­пе­рак­тив­но­го мо­че­во­го пу­зы­ря(ГМП). Частое мо­чеис­пус­ка­ние Вне­зап­ный и неп­рео­до­ли­мый по­зыв к мо­чеис­пус­ка­ние мо­чи Не­дер­жа­ние мо­чи Но пос­пе­шим Вас ус­по­коить в ар­ се­на­ле сов­ре­мен­ной ме­ди­ци­ны есть средст­ва, спо­соб­ные по­мочь Вам и улуч­ шить ка­чест­во Ва­шей жиз­ни. За­чем же стра­дать, нерв­ни­чать, под­вер­гать се­бя рис­ку не­лов­ких си­туа­ций.

Как ра­бо­тает мо­че­вой пу­зырь? Мо­че­вой пу­зырь представ­ляет со­бой ре­зер­вуар для на­коп­ле­ния мо­чи, спо­соб­ ный уве­ли­чи­вать­ся в объе­ме.По ме­ре его на­пол­не­ния в го­лов­ной мозг посту­пают им­пуль­сы, ко­то­рые­сиг­на­ли­зи­руют о его состоя­нии. Ког­да мо­че­вой пу­зырь на­пол­нен при­ мер­но на 2/3, в мозг посту­пает сиг­нал о необ­хо­ди­мости по­мо­чить­ся. Удов­лет­во­ ре­ние это­го по­зы­ва мо­жет быть от­ло­же­ но на не­ко­то­рое вре­мя, ес­ли сей­час нет та­кой воз­мож­ности (ес­ли Вы то­ро­пи­тесь или поб­ли­зости нет туа­ле­та). Ког­да воз­ мож­ность пре­достав­ляет­ся, мо­че­вой пу­ зырь по­лу­чает сиг­нал к дейст­вию: стен­ки

74

4

ре­зуль­та­те силь­ но­го вне­зап­но­го по­зы­ва. Необ­хо­ди­ мость вста­вать бо­лее од­но­го ра­за за ночь, что­бы по­мо­ чить­ся.

Ле­че­ние

мо­че­во­го п у ­з ы ­ ря на­чи­нают сок­ро­щать­ся, а мы­шеч­ное коль­цо, удер­жи­ваю­щее мо­чу(сфинк­тер), расс­лаб­ляет­ся. Итак, ког­да Ваш мо­че­вой пу­зырь функ­цио­ни­рует нор­маль­но, Вы мо­же­те конт­ро­ли­ро­вать его ра­бо­ту.

Что та­кое ги­пе­рак­тив­ный мо­че­вой пу­зырь(ГМП)? Че­ло­ве­ку, стра­даю­ще­му ги­пе­рак­ тив­ным мо­че­вым пу­зы­рем(ГМП), обыч­но ка­жет­ся, что ему очень часто хо­чет­ся мо­чить­ся. Это проис­хо­дит от то­го, что стен­ки мо­че­во­го пу­зы­ря на­чи­нают сжи­ мать­ся уже при нез­на­чи­тель­ном на­пол­ не­нии, что та­ким об­ра­зом умень­шает его объем. Дру­ги­ми сло­ва­ми: мо­че­вой пу­зырь сжи­мает­ся тог­да, ког­да он лишь частич­но на­пол­нен. Это при­во­дит к сле­ дую­щим неп­рият­ностям. Вне­зап­ное и неп­рео­до­ли­мое же­ ла­ние по­мо­чить­ся; не­воз­мож­ность сдер­ жать­ся. Частое мо­чеис­пус­ка­ние(бо­лее 8 мо­чеис­пус­ка­ние в те­че­нии дня). Не­воз­мож­ность удер­жать мо­чу в

Ка­чест­во жиз­ни мож­но улуч­шить с по­ мощью по­доб­ран­ных вра­ чом ле­карств. Спе­циаль­ные пре­па­ра­ты умень­шают неп­роиз­ воль­ное сок­ра­ще­ние мо­че­во­го пу­зы­ря. Та­ким об­ра­зо, вне­зап­ное же­ла­ние по­мо­ чить­ся воз­ни­кает ре­же, и Вы, соот­ветст­ вен­но, ста­не­те ре­же хо­дить в туа­лет как днем, так и ночью. Не­дер­жа­ние мо­чи, вы­зы­вае­мое силь­ным по­зу­вом, мо­жет посте­пен­но умень­шить­ся, а за­тем че­рез не­ко­то­рое вре­мя прек­ра­тить­ся сов­сем. Од­на­ко не сле­дует за­бы­вать, что для раз­ви­тия мак­си­маль­но­го­ле­чеб­но­го эф­фек­та, ле­карст­во нуж­но при­ни­мать постоян­но. В настоя­щее вре­мя ре­гу­ляр­ный прием ле­карств стал бо­лее удоб­ным, по­то­му что поя­ви­лись пре­па­ра­ты, ко­то­ рые мож­но при­ни­мать толь­ко один раз в день.

Тре­ни­ров­ка мо­че­го пу­зы­ря Тре­ни­ров­ка мо­че­во­го пу­зы­ря по­мо­ жет удер­жи­вать боль­шее ко­ли­чест­во мо­ чи и посте­пен­но еве­ли­чить ин­тер­ва­лы меж­ду по­се­ще­ния­ми туа­ле­та. Ва­ша цель до­бить­ся то­го, что­бы хо­дить в туа­лет, ког­да это удоб­но Вам, а не каж­дый раз, ког­да воз­ни­кает по­зыв. Для это­го Вы долж­ны :

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ Каж­дый раз ста­рать­ся по­да­вить силь­ный по­зыв и не ид­ти сра­зу в туа­лет. Вести днев­ник мо­чеис­пус­ка­ний и от­ме­чать вре­мя по­се­ще­ния туа­ле­та, а так­же вре­мя, ког­да ви не ус­пе­ли дой­ти до туа­ле­та. Ста­рать­ся мыс­лен­но конт­ро­ли­ро­ вать мо­че­вой пу­зырь. Составь­те рас­ пи­са­ние, ког­да Вы хо­ди­те в туа­лет и не хо­ди­те в туа­лет, ког­да у Вас силь­ный по­зыв. Нап­ри­мер, ес­ли Вы на­ча­ли вести днев­ник мо­чеис­пус­ка­ний и на­ме­ти­ли се­ бе по­се­ще­ние туа­ле­та каж­дый час, ста­ рай­тесь посте­пен­но уве­ли­чи­вать ин­тер­ ва­лы до 1,5 ча­са, за­тем до2 ча­сов, до 2,5 ча­сов и т.д. Поста­рай­тесь скон­цент­ри­ро­вать­ся на чем- ни­будь, кро­ме же­ла­ния схо­дить в туа­лет. Вы мо­же­те за­нять се­бя кни­гой, пос­мот­реть те­ле­ви­зор или сде­лать что-то

еще, что­бы отв­лечь­ся. Ста­рай­тесь из­ба­вить­ся от при­выч­ ки хо­дить в туа­лет «на до­рож­ку», или сра­зу же, как приш­ли до­мой. Ста­рай­тесь, что­бы ин­тер­ва­лы меж­ ду мо­чеис­пус­ка­ние бы­ли боль­ше. Бо­ри­ тесь за каж­дую ми­ну­ту.

Днев­ник мо­чеис­пус­ка­ний Днев­ник мо­чеис­пус­ка­ний по­мо­жет Ва­ше­му вра­чу оп­ре­де­лить, свя­за­ны ли симп­то­мы с ги­пе­рак­тив­ностью мо­че­во­ го пу­зы­ря, и уста­но­вить точ­ный диаг­ноз. Так­же с по­мощью днев­ни­ка мо­чеис­пус­ ка­ний мож­но оце­нить Ва­ши ус­пе­хи в ле­ че­нии ги­пе­рак­тив­но­го мо­че­во­го пу­зы­ря. В днев­ни­ке Вам нуж­но от­ме­чать вре­мя; По­се­ще­ния туа­ле­та

Симп­то­мы/Прояв­ле­ния

Дском­форт

Как часто у Вас бы­вают труд­ности с удер­жа­нием Нас­коль­ко силь­но это мо­чи при воз­ник­но­ве­нии Вас бес­по­коит? силь­но­го по­зы­ва? Как часто Вы по­се­щае­те Нас­коль­ко силь­но это туа­лет в те­че­нии дня? Вас бес­по­коит? Как часто Вам при­хо­дить­ся Нас­коль­ко силь­но это про­сы­пать­ся ночью, что­бы Вас бес­по­коит? по­мо­чить­ся? Как часто у Вас бы­вает не Нас­коль­ко силь­но это дер­жа­нии мо­чи? Вас бес­по­коит?

Воз­ник­но­ве­ние силь­но­го труд­нос­дер­ жи­вае­мо­го по­зы­ва Не­дер­жа­ния мо­чи Сме­ны белья или прок­лад­ки Днев­ник мо­чеис­пус­ка­ний сле­дует за­пол­нять в те­че­ниид­вух су­ток и сдать вра­чу. Днев­ник мо­чеис­пус­ка­ния нуж­но за­пол­нять как до на­ча­ла ле­че­ния, так в про­цес­се ле­че­ния, что­бы оце­нирь его эф­фек­тив­ность.

Не отк­ла­ды­вай­те об­ра­ ще­ние за ме­ди­цинс­кой по­мощью ни на один день! Ва­ша жизнь ста­нет спо­кой­ней и ра­дост­ней!

Ан­ке­та для выяв­ле­ния за­бо­ле­ва­ний мо­че­во­ го пу­зы­ря Ука­жи­те чис­ло бал­лов, соот­ветст­вую­щее Ва­ше­му от­ве­ту на воп­рос

Нет = 0 ред­ко/не­ред­ко = 1 часто/сред­не = 2 очень часто/очень силь­но = 3

Сумм­руй­те каж­дую ко­лон­ку от­дель­но и уз­най­те ре­зуль­тат в таб­ли­це вни­зу Мой балл, свя­зан­ный с симп­то­ма­ми

Балл (симп­то­мы)

Ре­зуль­тат (симп­то­мы)

Ре­зуль­тат (дис­ком­форт)

Балл (дис­ком­форт)

0

Ваш мо­че­вой пу­зырь в по­ряд­ке

Вас не бес­по­коят проб­ ле­мы с мо­чеис­пус­ка­нием

0

1-3

У Вас есть наз­на­чи­ тель­ные расст­ройст­ ва мо­чеис­пус­ка­ния

4-6

У Вас за­мет­ные расст­ройст­ва мо­чеис­ пус­ка­ния

Проб­ле­мы с мо­чеис­пус­ ка­нием достав­ляют Вам низ­на­чи­тель­ный дис­ ком­форт Проб­ле­мы с мо­чеис­пус­ ка­нием достав­ляют Вам за­мет­ный дис­ком­форт

7-9

У Вас вы­ра­жен­ные расст­ройст­ва мо­чеис­ пус­ка­ния

Проб­ле­мы с мо­чеис­пус­ ка­нием бес­по­коят Вас

7-9

10-12

У Вас серьез­ные расст­ройст­ва мо­чеис­ пус­ка­ния

Проб­ле­мы с мо­чеис­пус­ ка­нием силь­но бес­по­ коят Вас

10-12

Ес­ли балл боль­ше 4, Вам нуж­но об­ра­тить­ся к вра­чу

Мой балл, свя­зан­ный с дис­ком­фор­том

1-3 4-6

Ес­ли балл боль­ше 1, Вам нуж­но об­ра­тить­ся к вра­чу

4

75

´áõÅѳëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñ ØÇÑ­ñ³Ý ܳ­½³­ñ»Ã­Û³­Ý

§àëÏ­ñ³­Íáõ­ÍÇ ¹á­Ýáñ­Ý»­ñÇ é»»ëïñ µ³­ñ»­·áñ­Í³­Ï³Ý ÑÇ٭ݳ¹­ ñ³­ÙǦ µÅßϳ­Ï³Ý ·Íáí ïÝû­ñ»Ý

§àëÏ­ñ³­Íáõ­ÍÇ ¹á­Ýáñ­Ý»­ñÇ Ñ³Û­Ï³­ Ï³Ý é»»ëïñ¦ µ³­ñ»­·áñ­Í³­Ï³Ý ÑÇÙ­ ݳ¹­ñ³­ÙÇ ³ñ­Û³Ý µ³Ý­ÏáõÙ í»ñ­çÇÝ ïí۳ɭݻ­ñáí ·ñ³Ýó­í³Í ¿ 14.000 ¹á­ Ýáñ, ëï»ÕÍ­Ù³Ý ûñ­í³­ÝÇó ³é ³Û­ëûñ ÷áË­å³ï­í³ë­ïáõÙ ¿ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­í»É 10 ÑÇ­í³Ý­¹Ç, á­ñÇó 4-Á` г­Û³ë­ï³­ ÝáõÙ, ÇëÏ 302 ÑÇ­í³Ý¹ ëå³­ëáõÙ ¿ Çñ ÷ñÏáõÃ­Û³Ý ÉáõÛ­ëÇÝ... ÜÛáõÃÁª ´»É­É³ Ðáí­Ñ³Ý­ÝÇë­Û³ÝÇ Èáõë³ÝϳñÁª ºÕdz Ü»ñë»ëÛ³ÝÇ

Ü

ñ³Ýù ³ÛÉ¢ë ã»Ý ϳ­ñáճݳ Ååï³É, ³­Õá­Ã»É, ³­ñ³­ñ»É, »Ã» »ë áõ ¹áõ, Ù»Ýù µá­Éáñë Ùdz­ëÇÝ Ù»ñ û·­ÝáõÃ­Û³Ý Ó»é­ùÁ ãٻϭݻÝù áõ ·Ã³ëñ­ ïáõí۳ٵ ãѳխóѳñ»Ýù ³Ý­Ñ³Õ­Ã³­ ѳ­ñ»­ÉÇÝ: ²­Ù»­Ý³³ñ­Å»­ù³­íáñ ½·³­óáõÙ­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ Ù³ñ­¹³­ëÇ­ñáõíÛáõÝÝ ¿, áñÝ ³ß­Ë³ñÑÝ ³­é³ç ï³­ÝáÕ ³ÛÝ Ñ½áñ áõÅÝ ¿, ³ÛÝ ³­Ù»­Ý³­Ï³ñ¢áñÝ áõ ³å­ñ»ó­Ýá­ÕÁ, á­ñÇ Ï³­ñÇ­ùÁ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ Ù³ñ¹ áõ­ÝÇ, ³­é³­í»É¢ë­³ÛÝ Ù³ñ­¹ÇÏ, áí­ù»ñ ï³­é³­åáõÙ »Ý

´Åßϳ­Ï³Ý Ñ»­ï³­½á­ ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ ÛáõÝ­ùáõÙ Ù³ë­Ý³­·»ï­ Ý»­ñÁ »½ñ³Ï³óñ»É »Ý, áñ ѳ­Û»­ñÁ áëÏ­ñ³­Íáõ­ ÍÇ Ûáõ­ñ³­Ñ³­ïáõÏ µ³­ Õ³¹­ñáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý:

76

4

ͳÝñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñáí: ²Û¹ ã³­ñÇù­Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿É ³ñ­Û³Ý ï³­ ñ³µ­ÝáõÛà ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñÝ »Ý: ´Åßϳ­ Ï³Ý Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ áõ µ³½­Ù³­ÃÇí áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ ѳݭ·»É »Ý ³ÛÝ »½­ñ³­Ï³­óáõí۳Ý, áñ ѳ­Û»­ñÁ áëÏ­ñ³­Íáõ­ÍÇ Ûáõ­ñ³­ ѳ­ïáõÏ µ³­Õ³¹­ñáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý: лÝó ³Ûë ѳݭ·³­Ù³Ý­ùáí ¿ å³Û­Ù³­ ݳ­íáñ­í³Í ³ÛÝ, áñ Ù»ñ` ѳ­Û»­ñÇë ѳ­Ù³ñ ³­é³­í»É ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¢ ¹Ûáõ­ñÇÝ ¿, »ñµ ÷áË­å³ï­í³ë­ïáÕ ¹á­ÝáñÝ ³½­·³­ÏÇó ¿: ÊݹñÇÝ Ù»­ÏÁݹ­ÙÇßï Éáõ­ÍáõÙ ï³­Éáõ ¨ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ·»­Ý»­ïÇ­Ïá­ñ»Ý ѳ­ Ù³­ï»­Õ»­ÉÇ ¹á­Ýáñ­Ý»ñ ·ïÝ»­Éáõ Ýå³­ï³­ Ïáí ¿ñ, áñ 1999Ã. ºñ¨³­ÝáõÙ ÐЭ »ñÏ­ñáñ¹ ݳ­Ë³­·³­ÑÇ ïÇÏ­Ýáç` ´»É­É³ øá­ã³ñ­Û³­ÝÇ Ñá­í³­Ýáõ Ý»ñ­ùá ëï»ÕÍ­í»ó §àëÏ­ñ³­Íáõ­ ÍÇ ¹á­Ýáñ­Ý»­ñÇ é»»ëïñ¦ µ³­ñ»­·áñ­Í³­Ï³Ý ÑÇ٭ݳ¹­ñ³­ÙÁ: ²Ûë ϳ­éáõÛóÝ ³é ³Û­ëûñ Çñ ³­é³­ù»­Éáõí۳ٵ Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ Ï۳ݭù»ñ ¿

÷ñÏ»É` Ýñ³Ýó ÏñÏÇÝ ³å­ñ»­Éáõ, Ååï³­Éáõ áõ ˳­Õ³Õ ³­é³­íáï­Ý»ñ áõ­Ý»­Ý³­Éáõ Ñݳ­ ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ ï³­Éáí: λÝï­ñá­ÝáõÙ ·áñ­ ÍáõÙ ¿ óá­Õáõ­Ý³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»­ñÇ µ³ÝÏ, áñ­ï»Õ ¹á­Ýáñ­Ý»­ñÁ ÃáÕ­ÝáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýó ÝÙáõß­Ý»­ñÁ, ¢ ѳñÏ »­Õ³Í ¹»å­ùáõÙ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáõÙ ¿ áëÏ­ñ³­Íáõ­ÍÇ ÷áË­å³ï­í³ë­ïáõÙ: §àëÏ­ ñ³­Íáõ­ÍÇ ¹á­Ýáñ­Ý»­ñÇ é»»ëïñ¦ ´Ð-Ý Ù³ë­ Ý³×­Ûáõ­Õ»ñ áõ­ÝÇ Ý³¢ ê÷Ûáõé­ùáõÙ: 2001ÇÝ` é»»ëï­ñÇ ëï»Õ­Íáõ­ÙÇó »ñ­Ïáõ ï³­ñÇ ³Ýó, Èáë ²Ý­ç»­É»­ëáõÙ µ³ó­í»ó Ï»Ýï­ñá­ÝÇ ³­é³­çÇÝ Ù³ë­Ý³×­Ûáõ­ÕÁ: س­ëݳ׭ÛáõÕ ¿ ·áñ­Íáõ٠ݳ¢ »ѭñ³­ÝáõÙ: §àëÏ­ñ³­Íáõ­ÍÇ ¹á­Ýáñ­Ý»­ñÇ Ñ³Û­Ï³­Ï³Ý é»»ëïñݦ ³Ý­¹³­Ù³Ï­óáõÙ ¿ ݳ¢ àëÏ­ ñ³­Íáõ­ÍÇ ¹á­Ýáñ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³­ÛÇÝ ³­ëá­ódz­ódz­ÛÇÝ: ì»ñ­çÇÝë å³ñ­µ»­ñ³­ µ³ñ ï»­Õ»­ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñ ¿ ïñ³­Ù³¹­ñáõÙ áÕç ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ ³éϳ µá­Éáñ ·ñ³ÝóÙ³Ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñÇ í»­ñ³­µ»ñ­Û³É: §Ð³Û­Ï³­Ï³Ý é»»ëï­ñÁ¦ ѳ­Ù³­·áñ­

´áõÅѳëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñ ͳϭóáõÙ ¿ ÙÇ ß³ñù ³ß­Ë³ñ­Ñ³Ñé­ã³Ï ϳ­ éáõÛó­Ý»­ñÇ, Ù³ë­Ý³­íá­ñ³­å»ë` §¾Ý­ïá­ÝÇ Üá­É³­ÝÇ áëÏ­ñ³­Íáõ­ÍÇ ¹á­Ýáñ­Ý»­ñÇ ÈáÝ­¹áÝ­ Û³Ý é»»ëï­ñǦ, ê»Ýï æáõ­¹Ç ٳݭϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ /²ØÜ/ ¢ ¶É»Ý­¹»­ÉÇ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ Ñ»ï: ²Û­ëá­õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí, Ï»Ýï­ñá­ÝÁ ãÇ ë³Ñ­ Ù³­Ý³­÷³Ï­íáõÙ Ó»éù µ»­ñ³Í ѳ­çá­Õáõí ÛáõÝ­Ý»­ñáí ¢ ÷ÝïñáõÙ ¿ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý Ýáñ áõ­ÕÇ­Ý»ñ` ï³­ñ»ó­ï³­ñÇ Ñ³­Ù³É­ñ»­Éáí ¹á­Ýáñ­Ý»­ñÇ µ³­½³Ý: -ò³­íáù, ÉÇ­ÝáõÙ »Ý ¹»å­ù»ñ, »ñµ ¹á­Ýáñ­Ý»­ñÁ Ññ³­Å³ñ­íáõÙ »Ý áëÏ­ñ³­ÍáõÍ ïñ³­Ù³¹­ñ»É ¹ñ³ ϳ­ñÇùÝ áõ­Ý»­óáÕ ÑÇ­ í³Ý­¹ÇÝ,- ³Ûë Ù³­ëÇÝ Ù»½ Ñ»ï áõ­Ý»­ó³Í ½ñáõÛ­óÇ Áݭóó­ùáõÙ Ýß»ó §àëÏ­ñ³­Íáõ­ÍÇ ¹á­Ýáñ­Ý»­ñÇ é»»ëïñ µ³­ñ»­·áñ­Í³­Ï³Ý ÑÇ٭ݳ¹­ñ³­ÙǦ µÅßϳ­Ï³Ý ·Íáí ïÝû­ñ»Ý ØÇÑ­ñ³Ý ܳ­½³­ñ»Ã­Û³­ÝÁ: - ä³­ñáÝ Ü³­½³­ñ»Ã­Û³Ý, ·áõ­ó» å³ï­ ׳­éÁ ß³­ï»­ñÇ Ùáï ³é­Ï³ Ùï³­í³­Ëáõí Ûá±õÝÝ­ ¿, û áëÏ­ñ³­ÍáõÍ ïñ³­Ù³¹­ñ»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ Ç­ñ»Ýù ¿É Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ ËݹÇñ­ Ý»ñ Ïáõ­Ý»­Ý³Ý: - ¸³ Ù»ñ µ³ó­Ãá­ÕáõÙÝ ¿, á­ñÁ Ù»Ýù ÷áñ­ÓáõÙ »Ýù Éñ³ó­Ý»É. Ù³ñ­¹ÇÏ Ç­ñ³­ ϳ­ÝáõÙ ³Ý­ï»Õ­Û³Ï »Ý, áõë­ïÇ Ñ³­×³Ë ëË³É »Ý­Ã³¹­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý ³­ÝáõÙ: äá­ï»Ý­óÇ³É ¹á­Ýá­ñÁ ϳ٠³ÛÝ ³Ý­ÓÁ, áí å³ï­ñ³ëï ¿ ïñ³­Ù³¹­ñ»É óá­Õáõ­Ý³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»ñ ϳ٠áëÏ­ñ³­ÍáõÍ, ãÇ Ï³­ñáÕ ýÇ­ ½Ç­Ï³­Ï³Ý, Ñá­·»­Ï³Ý ϳ٠³ÛÉ ³­éáÕ­ç³­Ï³Ý ËݹÇñ áõ­Ý»­Ý³É: ºí ½³ñ­Ù³­Ý³­ÉÇ ÏÉÇ­Ý»ñ, »­Ã» áõ­Ý»­Ý³ñ, ¹³ ÏÝß³­Ý³­Ï»ñ, áñ µÅÇß­ÏÁ ÙÇ ÑÇ­í³Ý­¹Ç Ï۳ݭùÁ ÷ñÏ»­Éáí` ÙÇ ³ÛÉ Ù³ñ­¹áõ ³­éáÕ­çáõíÛáõÝ ¿ ѳñ­í³­ÍÇ ï³Ï ¹ÝáõÙ: Ø»Ýù ݳˢ³­é³ç ݳ­ÛáõÙ »Ýù ¹á­Ýá­ñÇ ³­éáÕ­çáõí۳­ÝÁ, »­Ã» í»ñ­çÇÝë áõ­ÝÇ ëñï³­ÛÇÝ Ï³Ù í³­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ, ³­å³ Ù»Ýù, µÝ³­Ï³­Ý³­µ³ñ, Ýñ³­ÝÇó áëÏ­ñ³­ÍáõÍ ã»Ýù í»ñó­ÝáõÙ, Ýñ³ Ù³ë­Ý³Ï­óáõíÛáõ­ÝÁ µ³­ó³é­íáõÙ ¿: ÆëÏ ³­éáÕç Ù³ñ­¹Á »ñ­µ»ù ËݹÇñ ãÇ áõ­Ý»­Ý³: öáË­å³ï­í³ë­ïáõÙÝ ³Ù­µáÕç ³ß­Ë³ñ­ ÑáõÙ ß³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ÙÝ³É µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ áõ­ÝÇ­Ï³É Ùá­Ãá¹, ³Û­Ýå»ë ã¿, áñ û­ñ³­Ï³Ý Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ ÙÇ ù³­ÝÇ Ñá­·áõ ÷áË­å³ï­ í³ë­ï»É: ä»ïù ¿ ѳ­Ù³­ï»­Õ»­ÉÇ ¹á­Ýáñ ·ïÝ»É, Ñ»­ïá ³Û¹ ¹á­Ýá­ñÁ å»ïù ¿ Çñ ѳ­ Ù³­Ó³Û­ÝáõíÛáõ­ÝÁ ï³: ²Ûë å³­ÑÇÝ Ù»Ýù

ºñ¢³­ÝáõÙ áõ­Ý»Ýù 4 Ñá­·Ç, áí­ù»ñ Ç­ñ»Ýó óá­Õáõ­Ý³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»­ñÁ ÝíÇ­ñ»É »Ý ÑÇ­í³Ý¹­ Ý»­ñÇ, ³Û¹ 4-Çó Ù»­ÏÁ, ¹Åµ³Ë­ï³­µ³ñ, ³Ý­Ñ³­çáÕ ¿ ³­í³ñï­í»É: Ø»½ Ùáï ¹á­Ýá­ñ³·ñ­í³Í »Ý áÕç ³ß­Ë³ñ­ÑÇ Ñ³­Û»­ñÇ ïí³­Û³É­Ý»­ñÁ, µ³­óÇ ³Û¹, Ù»Ýù ݳ¢ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ ïí۳ɭݻ­ñÝ »Ýù í»ñóÝáõÙ ¹ñëáõÙ ³éϳ áã ѳۭϳ­Ï³Ý ³ÛÉ ·ñ³ÝóÙ³Ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñÇó: º­Ã» Ù»ñ ïí۳ɭݻ­ñÇ µ³­½³­ÛáõÙ ·ïÝáõÙ »Ýù ѳ­Ù³­ å³­ï³ë­Ë³Ý ¹á­Ýáñ, ³­å³ »ñ­Ïáõë­ï»ù ѳ­Ù³­Ó³Û­ÝáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ íáõÙ ¿ ÷áË­å³ï­í³ë­ïáõÙ: ÐÇ­í³Ý­¹Á ϳ­ ñáÕ ¿ ÉÇ­Ý»É ³Û­É³½­·Ç ¢ áëÏ­ñ³­ÍáõÍ Ï³Ù óá­Õáõ­Ý³­ÛÇÝ µçÇç ëï³­Ý³É Ñ³Û ¹á­Ýá­ñÇó: - î³­ñ³Í­í³Í ¿ ϳñ­ÍÇù, û ¹á­Ýáñ­ Ý»­ñÁ ýÇ­Ý³Ý­ë³­Ï³Ý ÷á˭ѳ­ïáõ­óáõÙ »Ý ëï³­ÝáõÙ óá­Õáõ­Ý³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»ñ ïñ³­ Ù³¹­ñ»­Éáõ ¹Ç­Ù³ó: - ²Û¹ ѳñ­óÁ ß³­ï»­ñÇÝ ¿ Ñáõ­½áõÙ, 볭ϳÛÝ å»ïù ¿ Ýß»Ù, áñ ¹á­Ýáñ­Ý»­ñÁ

ÈÇ­ÝáõÙ »Ý ¹»å­ù»ñ, »ñµ ¹á­Ýáñ­Ý»­ñÁ Ññ³­ ųñ­íáõÙ »Ý áëÏ­ñ³­ ÍáõÍ ïñ³­Ù³¹­ñ»É ¹ñ³ ϳ­ñÇùÝ áõ­Ý»­óáÕ ÑÇ­í³Ý­¹ÇÝ:

¹ñ³ ѳ­Ù³ñ »ñ­µ»ù ÷á˭ѳ­ïáõ­óáõÙ ã»Ý ëï³­ÝáõÙ á°ã ­Ð³­Û³ë­ï³­ÝáõÙ, á°ã­ ¿É ÙÇ ³ÛÉ »ñÏ­ñáõÙ: ¶áõ­Ù³ñ »Ý ëï³­ÝáõÙ ³ÛÝ ÑÇ­ í³Ý¹­Ý»­ñÁ, áí­ù»ñ ÃñáÙ­µá­óÇï­Ý»ñ »Ý ѳÝÓ­ÝáõÙ ³ñ­Û³Ý ÷áË­Ý»­ñ³Ï­Ù³Ý Ï»Ýï­ ñáÝ­Ý»­ñáõÙ, ÇÝ­ãÁ ݳ¢ 廭ﳭϳ­Ýá­ñ»Ý ¿ ýǭݳ­Ýë³­íáñ­íáõÙ: гñ­óÁ Ñ»ï¢Û³ÉÝ ¿` Ù³ñ­¹Á ÃñáÙ­µá­óÇï­Ý»ñ ϳ­ñáÕ ¿ ѳÝÓ­ Ý»É ï³­ñ»­Ï³Ý ÙÇ ù³­ÝÇ ³Ý­·³Ù, ÇëÏ óá­ Õáõ­Ý³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ Ï۳ݭùáõÙ ÙdzÛÝ Ù»Ï ³Ý­·³Ù ϳ­ñáÕ ¿ ÉÇ­Ý»É, áñ Ù»­ÏÇ

4

77

´áõÅѳëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñ

10 ï³­ñÇ ³­é³ç Ñ³Û ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ Ù»Í ¹Åí³­ñáõíÛáõÝ ¿ñ ¹á­Ýáñ ·ï»ÉÁ. Ñ³Û ÑÇ­ í³Ý­¹Ç ¹»å­ùáõÙ ¹á­Ýáñ ·ïÝ»­ÉÁ ѳ­Û»­ñÇ ßñç³­ ÝáõÙ ³­í»­ÉÇ Ñ»ßï ¿: óá­Õáõ­Ý³­ÛÇÝ µçÇ­çÁ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³­ÝÇ ¹ñ³ ϳ­ñÇùÝ áõ­Ý»­óáÕ ÑÇ­í³Ý­¹ÇÝ: Ð³Û ÑÇ­ í³Ý¹­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ á­ñá­ß³­ÏÇ Ûáõ­ñ³­Ñ³ï­ ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñ, ǭѳñ­Ï», ϳÝ: 10 ï³­ñÇ ³­é³ç Ñ³Û ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ Ù»Í ¹Åí³­ ñáõí۳ٵ »Ý ¹á­Ýáñ ·ï»É, ¹ñ³ ѳ­Ù³ñ ¿É ëï»ÕÍ­í»ó ³Ûë Ï»Ýï­ñá­ÝÁ. Ñ³Û ÑÇ­í³Ý­¹Ç ¹»å­ùáõÙ ¹á­Ýáñ ·ïÝ»­ÉÁ ѳ­Û»­ñÇ ßñç³­ÝáõÙ ³­í»­ÉÇ Ñ»ßï ¿: ´³Ûó »­Õ»É ¿ ݳ¢, áñ ѳ­ ÛÁ áëÏ­ñ³­ÍáõÍ ¿ ïñ³­Ù³¹­ñ»É ÙÇ ³ÛÉ ³½­·Ç ÑÇ­í³Ý­¹Ç: Ø»ñ Ï»Ýï­ñá­ÝÇ ¹á­Ýáñ­Ý»­ñÇó 4

78

4

Ñá­·Ç óá­Õáõ­Ý³­ ÛÇÝ µçÇç­Ý»ñ »Ý ï ñ ³ ­Ù ³ ¹ ­ñ » É ÑÇ­í ³Ý¹­Ý »­ñ ÇÝ, 볭ϳÛÝ Ýñ³Ý­ óÇó ÙdzÛÝ Ù»ÏÝ ¿ Ñ³Û »­Õ»É: - Èáõ­ñ»ñ »Ý ßñ糭ݳé­íáõÙ, áñ ³Ûë ·ñ³ÝóÙ³Ý Ï»ÝïñáÝÝ Ç­ñ³­ ϳ­ÝáõÙ ½µ³Õ­íáõÙ ¿ ³ñ­Û³Ý µÇ½­Ý»­ëáí, ÇÝã­å»±ë ϭٻϭݳ­µ³­Ý»ù ¹³: - Ø»ñ Ýå³­ï³­ÏÁ Ñ»ï¢Û³ÉÝ ¿. »ñµ áñ¢¿ ï»Õ ϳ ÑÇ­í³Ý¹, ÇëÏ Ù»Ï ³ÛÉ í³Û­ ñáõÙ` ѳ­Ù³­ï»­Õ»­ÉÇ ¹á­Ýáñ, Ù»Ýù Ýå³ë­ ïáõÙ »Ýù Ýñ³Ýó ѳݭ¹Çå­Ù³­ÝÁ. »­Ã» ãÉÇ­Ý»Ýù Ù»Ýù, Ýñ³Ýù Ç­ñ³ñ ã»Ý ·ïÝÇ: ²Ûë ³­éáõ­Ùáí ÇÙ Ñ»ñ­ù»­ÉÁ Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ ãáõ­ÝÇ, áõÕ­Õ³­ÏÇ Ù³ñ­¹ÇÏ å»ïù ¿ ѳë­Ï³­ ݳÝ` ÇÝã »Ý ³­ëáõÙ: Ø»Ýù ÷áñ­ÓáõÙ »Ýù ³Ûë »ñ­Ïáõ û­Õ³Ï­Ý»­ñÁ Ùdzó­Ý»É, ÙDZû ¹³

µ Ç ½ ­Ý » ë ¿: Ø»Ýù Ù Ç ç ­Ý á ñ ¹ ã»Ýù, Ù»Ýù Ñ Ç ­í ³ Ý ¹ ­¹ á ­Ý á ñ ·ñ³ÝóÙ³Ý Ï » Ý ï ñ á Ý »­é³ÝÏ­Ûáõ­Ýáõ ѳ­ í³­ë³ñ ÏáÕÙÝ »Ýù: ²Ûë »­ñ»­ùÁ å»ïù ¿ ³ß­Ë³­ï»Ý Ùdz­ëÇÝ, áñ ÑÇ­í³Ý­¹Á ¹á­Ýáñ áõ­Ý»­Ý³: ²Ý­Ï»ÕÍ ³­ë³Íª »ë ÝáõÛ­ÝÇëÏ ã»Ù å³ï­Ï»­ñ³ó­ÝáõÙ, û ÇÝã­å»±ë ­Ï³­ñáÕ »Ýù Ù»Ýù ·áõ­Ù³ñ ³ß­Ë³­ï»É: âÇ Ï³­ñáÕ ë³ ¹³é­Ý³É »­Ï³Ù­ïÇ ³Õµ­Ûáõñ áñ¢¿ Ù»­ÏÇ Ñ³­ Ù³ñ, 㿱 áñ ³Ûë­ï»Õ Ëáë­ùÁ Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ Ï۳ݭùÇ Ù³­ëÇÝ ¿... ²Ûë ³­éáõ­Ùáí, ³­Ûá, Ù»Ýù áõ­Ý»Ýù ËݹÇñ­Ý»ñ ¢ ·áõ­ó» û å»ïù ¿ ѳ­Ù³­å³­ ï³ë­Ë³Ý ï»­Õ»­Ï³ï­íáõÃ­Û³Ý ï³­ñ³Í­ Ù³Ý ÙÇ­çá­óáí Éñ³ó­Ý»Ýù ³Û¹ µ³­óÁ:

¸»Õ³ïÝ»ñ

ÜÛáõÃÁª Üáݳ ¸³íÃÛ³ÝÇ, Èáõë³ÝϳñÝ»ñÁª ºÕdz Ü»ñë»ëÛ³ÝÇ

§Î³­Ù»­Édz¦ ºñ¢³­ÝÇ É³­í³­·áõÛÝ ¹»­Õ³ï­Ý»­ñÇ ß³ñ­ùáõÙ, ³Ý­Ï³ë­Ï³Í, Çñ å³ï­í³­ íáñ ï»ÕÝ Ç­ñ³­í³­óÇá­ñ»Ý í³ë­ï³­Ï»É ¿ È»­ÝÇÝ·­ñ³¹­Û³Ý 50 ѳë­ó»áõÙ ·ïÝíáÕ §Î³­Ù»­Édz¦ ¹»­Õ³­ïáõ­ÝÁ: ÜÙ³Ý ·Ý³­Ñ³­ ﳭϳ­ÝÇ ³ñ­Å³­Ý³­Ý³­Éáõ ѳ­Ù³ñ ¹»­Õ³­ïáõ­ÝÁ ß³ï å³ï­×³é­Ý»ñ áõ­ÝÇ: Þáõñç 50 ï³­ñÇ ·áñ­ÍáÕ ¹»­Õ³­ïáõ­ÝÁ Ñëï³Ï Ó­¢³­íáñ­í³Í ³ß­Ë³­ï³á× ¢ ·áñ­Í»­É³­ Ï»ñå áõ­ÝÇ: ²ÛÝ ù³­Õ³­ùÇ »­½³­ÏÇ ¹»­Õ³ï­Ý»­ñÇó ¿, áñÝ ³Ýí­×³ñ ϳ٠50% ½»Õ­ãáí /³Ùë­í³ Ïïñí³Í­ùáí` 1.5ÙÇ­ÉÇáÝ ¹ñ³­ÙÇ ã³­÷áí/ ¹»­Õá­ñ³Ûù ¿ Ù³­ï³­Ï³­ñ³­ñáõÙ ÃÇí 15-ñ¹ ¢ 9-ñ¹ ­Ù³Ý­Ï³­Ï³Ý åá­ÉÇÏ­ÉÇ­ Ýǭϳ­Ý»­ñÇÝ:г­ïáõÏ ÉÇ­ó»Ý­½Ç³­ÛÇ ßÝáñ­ ÑÇí ¹»­Õ³­ï³­ÝÁ ·áñ­ÍáõÙ ¿ ¿ùë­ï»Ù­åá­ñ³É (áã ëï»­ñÇÉ) ¹»­Õ»­ñÇ å³ï­ñ³ëï­Ù³Ý µ³­ ÅÇ­ÝÁ, áõñ 20 ï³ñ­í³ ³ß­Ë³­ï³Ý­ù³­ÛÇÝ ÷áñ­Ó³­éáõíÛáõÝ áõ­Ý»­óáÕ Ù³ë­Ý³­·»­ïÁ å³ï­ñ³ë­ïáõÙ, ¹á­½³­íá­ñáõÙ ¢ ÷³­Ã»­Ã³­íá­ñáõÙ ¿ Ý»ñ­ùÇÝ ÁÝ­¹áõÝ­Ù³Ý ¢ ³ñ­ï³­ùÇÝ û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ѳ­ïáõÏ ¹»­Õá­ñ³Ûù: ¸»­Õ³­ïáõÝÝ ³­ã³­Éáõñç ¿ ѳï­Ï³­å»ë ¹»­Õ»­ñÇ Ã³ñ­ÙáõÃ­Û³Ý ¢ åÇ­ï³­Ý»­ÉÇáõí Û³Ý Å³Ù­Ï»ï­Ý»­ñÇ Ñ³ñ­óáõÙ:²Ûë­ï»Õ ëï³­ ÝáõÙ »Ý ÙdzÛÝ ³­é³ç­Ý³­ÛÇÝ Ã³ñ­ÙáõÃ­Û³Ý ¹»­Õá­ñ³Ûù ¢ ÙÇÝã ¹ñ³ åÇ­ï³­Ý»­ÉÇáõÃ­Û³Ý Å³Ù­Ï»­ïÇ Éñ³­óáõÙÝ ³ÛÝ ¹áõñë µ»­ñáõÙ ¹»­Õ³ï­ÝÇó, ³Û­ëÇÝùݪ ѳ­×³­Ëáñ­¹Á ϳ­ñáÕ ¿ íëï³Ñ ÉÇ­Ý»É, áñ Ç­ñ»Ý ų٭ϻ­ï³Ýó ¹»­Õá­ñ³Ûù ã»Ý Ññ³Ùó­ñ»É: ȳ­í³­·áõÛÝ ³­í³Ý­¹áõÛíݻñ áõ­Ý»Ý ݳ¢ ëå³­ë³ñÏ­Ù³Ý á­Éáñ­ïáõÙ: ¸ñ³Ý­óÇó ³­é³­çÇ­ÝÁ, ûñ¢ë, ¹»­Õ³­ï³Ý ³ß­Ë³­ï³­ ÏÇó­Ý»­ñÇ Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý ¢ ·ñ³­·»ï Ùá­ ï»­óáõÙÝ ¿: ²Ûë­ï»Õ Ù»Í ¿ ¹»­Õ³­ï³Ý ïÝû­ ñ»Ý ¾­É»á­Ýá­ñ³ Øݳ­ó³­Ï³Ý­Û³­ÝÇ ³­í³Ý­¹Á: ¸»­Õ³­·áñ­Í³­Ï³Ý á­Éáñ­ïáõÙ ¹»é¢ë 1981Ãí³­Ï³­ÝÇó ³ß­Ë³­ïáÕ ¾. Øݳ­ó³­ ϳݭ۳­ÝÁ ѳ­Ùá½­í³Í ¿, áñ ¹»­Õ³­·»­ïÁ, ÏÇ­ëáí ã³÷ µÅÇßÏ ÉÇ­Ý»­Éáí, å³ñ­ï³­íáñ ¿ Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­ó³Í ¢ ù³­ç³­ï»Õ­Û³Ï ÉÇ­Ý»É á­Éáñ­ïÇÝ, ³Û¹ ÇëÏ å³ï­×³­éáí ¹»­Õ³­ï³Ý ³ß­Ë³­ï³­ÏÇó­Ý»­ ñÁ Ùßï³­å»ë ͳ­Ýá­Ã³­ÝáõÙ »Ý ¹»­Õ³­·áñ­Í³­Ï³Ý Ýá­ñáõÛíݻ­ñÇÝ ¢ ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ »Ý ѳ­×³­Ëáñ­¹Ç ѳ­Ù³ñ ¹»­ÕÇ ÁÝï­ñáõí۳Ý

×Çßï ËáñÑñ­ ¹ ³ ï ­í á õ à ­Û á õ Ý Ç­ñ ³­Ï ³­Ý ³ó­Ý »É: ÆÝã­å»ë Ýß»ó ¹»­Õ³­ï³Ý ïÝû­ ñ»­ÝÁª Ç­ñ»Ýó ÑÇ­ ¾­É»á­Ýá­ñ³ í³Ý¹­Ý»­ñÇ ßáõñç Øݳ­ó³­Ï³Ý­Û³­Ý §Î³Ù»Édz¦ ¹»Õ³ï³Ý ïÝûñ»Ý 50%-Ý­ ³­é³­çÇÝ û·­ÝáõÃ­Û³Ý ¹»­ çáõÃ­Û³Ý ·Ç­ÝÁ:лÝó Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ Ï۳ݭùÇ Õ»­ñÁ íëﳭѳ­µ³ñ ·ÝáõÙ ¿ ³Ûë ¹»­Õ³ï­·ÝÇ ³ñ­Å»ùÝ Ç­Ù³­Ý³­Éáí ¿, áñ §Î³­Ù»­Édz­ ÝÇó, ù³­ÝÇ áñ ѳ­×³­Ëáñ¹­Ý»­ñÁ ·Ç­ï»Ý, ÛáõÙ¦ µ³­ó³é­íáõÙ »Ý ¹»å­ù»­ñÁ, »ñµ ¹»­áñ ³ß­Ë³­ï³­ÏÇó­Ý»­ñÁ ݳ˭ù³Ý ³ß­Ë³­ Õ³­ï³Ý ³ß­Ë³­ï³­ÏÇ­óÁ Ù»Ï ï³­é³ë­Ë³­ ï³Ý­ùÇ ³Ýó­Ý»­ÉÁ Éáõñç ¢ »ñ­Ï³­ñ³ï¢ ÉÇ å³ï­×³­éáí µá­Éá­ñá­íÇÝ ³ÛÉ ¹»­Õá­ñ³Ûù ÷áñ­Ó³ßñ­ç³Ý »Ý ³Ýó­ÝáõÙ: Üß»Ýù, áñ ¿ í³­×³­éáõÙ ·Ýáñ­¹ÇÝ Ï³Ù ãÇ Ï³­ñá­Õ³­ ¹»­Õ³­ï³ÝÝ ³ß­Ë³­ïáõÙ »Ý Ù³ë­Ý³­·»­ïÇ ÝáõÙ ³ÛÉ ÷á­Ë³­ñÇ­ÝáÕ ¹»Õ ·ïÝ»É (Ý»ñ­Ï³­ á­ñ³­Ï³­íá­ñáõÙ ¢ ³­Ù»­Ý³­ùÇ­ãÁ 3 ï³ñ­í³ ÛÇë ¹»­Õá­ñ³Û­ù³­ÛÇÝ ßáõ­Ï³­ÛáõÙ ÝáõÛÝ ¹»­ÕÁ ³ß­Ë³­ï³Ý­ù³­ÛÇÝ ÷áñÓ áõ­Ý»­óáÕ ³Ý­ÓÇÝù: ϳ­ñáÕ ¿ ÝáõÛÝ ù³­Ý³­ÏÇ ³½­¹áÕ ÝÛáõ­Ã»ñ г­çáñ¹ áã 峭ϳë ϳñ¢áñ ³­í³Ý­å³­ñáõ­Ý³­Ï»É, 볭ϳÛÝ áõ­ñÇß ³Ý­í³­ÝáõÙ ¹áõÛÃÝ ³­ñ³· ¢ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ëå³­ë³ñ­ áõ­Ý»­Ý³É, ݳ­Û³Í, û áñ »ñÏ­ñáõÙ ¿ ³ÛÝ ÏáõÙÝ ¿: §Î³­Ù»­Édz­ÛáõÙ¦ ³ß­Ë³­ïáõÙ »Ý ³ñ­ï³¹ñ­í»É): ë»­½á­Ý³­ÛÇÝ å³­Ñ³Ý­ç³ñÏ áõ­Ý»­óáÕ ¹»­Õ»­ñÇ ´³­óÇ í»­ñáÝß­Û³É ³­é³­í»­ÉáõíÛáõÝ­Ý»­å³­Ï³ë ãáõ­Ý»­Ý³É, 볭ϳÛÝ áã áù ãݳ­Ë³­ ñÇó, ¹»­Õ³­ïáõ­ÝÁ Ùßï³­Ï³Ý ³Û­ó»­Éáõ­Ý»­ñÇ ï»ë­í³Í ¹»å­ù»­ñÇó ³­å³­Ñá­í³·ñ­í³Í ã¿, ѳ­Ù³ñ ë³Ñ­Ù³­ÝáõÙ ¿ ݳ¢ 5% ½»Õã: áõë­ïÇ ÝÙ³Ý ¹»å­ù»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ¿É ë³Ñ­Ù³Ý­ Ø»ñ ½ñáõÛ­óÇ í»ñ­çáõÙ ¾. Øݳ­ó³­Ï³Ý­ í³Í ¿ Ñëï³Ï ¹Çñ­ùá­ñá­ßáõÙ` »ñ­µ»ù ÑÇ­ Û³­ÝÁ ѳ­×³­Ëáñ¹­Ý»­ñÇÝ ¢ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ í³Ý­¹ÇÝ Ùá­Éáñ­í³Í ãÃáÕ­Ý»É: ¸»­Õ³­ïáõÝÝ Ù³Õ­Ã»ó ³­éáÕ­çáõíÛáõÝ ¢ ÙÇ ùÇã ѳ٭µ»­ ³ß­Ë³­ïáõÙ ¿ ÑÇ­í³Ý­¹ÇÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ñáõíÛáõÝ` ϳå­í³Í ¹»­Õ»­ñÇ ï³­ï³Ý­íáÕ ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ãÉÇ­Ý»­Éáõ ϳ٠¹»­ÕÇ ³ÝÑ­ñ³­ ·Ý»­ñÇ Ñ»ï, ¢ ÑáõÛë ѳÛï­Ý»ó, áñ ßáõ­ïáí Å»ßï ù³­Ý³­ÏÇ å³­Ï³­ëÇ ¹»å­ùáõÙ ÁÝ­¹³­ ³­Ù»Ý ÇÝã Ïϳñ­·³­íáñ­íÇ: Ù»­ÝÁ ÙÇ ù³­ÝÇ Å³Ù­í³ Áݭóó­ùáõÙ ³­ñ³· ³ÛÝ ï»Õ ѳëó­Ý»É, ù³­ÝÇ áñ ³Ûë­ï»Õ µ³ñÓñ »Ý ·Ý³­Ñ³­ïáõÙ Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ Ï۳ݭùÇ ¢ ³­éáÕ­-

4

79

´ÅßÏÇ ËáñÑñ¹áí

Üϳ­ï»­ÉÇ ¿, áñ í»ñ­çÇÝ ï³­ñÇ­Ý»­ ñÇÝ Ù»ñ ßñç³­å³­ïáõÙ ß³­ï³­ó»É »Ý ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ³Ï­Ýáó ÏñáÕ­Ý»­ ñÁ: úå­ïǭϳ­Ï³Ý ³Ï­Ýáó ÏñáõÙ »Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ³ã­ùÇ »­ñ»ù ÑÇ­ í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ` ϳñ­×³­ï»­ ëáõí۳Ý, Ñ»­é³­ï»­ëáõÃ­Û³Ý ¢ ³ë­ïÇ·­Ù³­ïǽ­ÙÇ (³ã­ùÇ ßɹáõíÛáõÝ): ÜÛáõÃÁª êÇÉ­í³ Ê³­ã³ïñ­Û³ÝÇ

²Î­Üà±ò, º±

ÈÆÜ­¼² ²

ϭݳ­µáõÛŠس­ÝáõÏ Ø³­ÝáõÏ­ Û³­ÝÇ Ñ³­í³ëï­Ù³Ùµ` ³ã­ùÇ ³Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ

úå­ïǭϳ­Ï³Ý ³Ï­Ýá­ óÇÝ ½áõ­·³­Ñ»é ï»­ ëá­Õ³­Ï³Ý ËݹÇñ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ ÑÇ­í³Ý­¹ÇÝ ³­é³­ç³ñÏ­íáõÙ ¿ ݳ¢ ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ÉÇÝ­½³:

80

4

Ù»­Í ³­Ù ³­ë ³Ùµ ų­é³Ý­·³­Ï³Ý »Ý, ѻ­µ³ñ í»ñ­çÇÝ ßñç³­ÝáõÙ ëï»ÕÍ­í³Í ïå³­íá­ñáõíÛáõ­ÝÁ, û ß³­ ï³­ó»É ¿ ï»­ ë á ­Õ ³ ­Ï ³ Ý ËݹÇñ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­ÏÁ, ëË³É ¿: ä³ñ­½³­å»ë Ù³ñ­¹ÇÏ ³­é³ç ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ³Ï­Ýáó ãÉÇ­Ý»­Éáõ, ³­Ùáí˳­Íáõí۳Ý, Ç­ñ»Ýó ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ ÝÁ óùó­Ý»­Éáõ ϳ٠³ÛÉ å³ï­×³é­Ý»­ñáí ã¿ÇÝ ÏñáõÙ ³ÛÝ:

- سñ­¹ÇÏ Ñ³­í³­Ý³­µ³ñ ³­Ù³­ãáõÙ ¿ÇÝ ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ³Ï­Ýáó Ïñ»É, µÅßÏÇ ¹Ç­ÙáõÙ ¿ÇÝ ÙdzÛÝ ³ÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï, »ñµ ϳñ­×³­ï»­ ëáõÃ­Û³Ý ß»­ÙÝ ³Ýó­ÝáõÙ ¿ñ - 6-Á,- ³­ëáõÙ ¿ §Èáõ­ë³­ÍÇݦ ³Ï­Ý³­µáõ­Å³­Ï³Ý ÏÉÇ­ Ýǭϳ­ÛÇ ûå­ïÇÏ ¾¹­ ·³ñ ÎÇ­ñ³­Ïáë­ Û³­ÝÁ: - ÆëÏ å³ï­íÇ­ñ»­ÉÇë ÑÇ٭ݳ­Ï³­ ÝáõÙ ·áõ­Ý³­ íáñ ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ³Ï­Ýáó ¿ÇÝ ËݹñáõÙ, áñ óùó­ Ý»ÇÝ Ç­ñ»Ýó ï»­ëá­Õ³­Ï³Ý ËݹÇñ­ Ý»­ñÁ: ²Û­ëûñ Ù³ñ­¹ÇÏ ³­í»­ÉÇ Ñ³Ý­ ·Çëï »Ý í»­ñ³­ µ»ñ­íáõÙ ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ³Ï­Ýáó Ïñ»­ÉáõÝ. ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ýá­ñ³Ó¨ ¿ ¹³ñ­Ó»É: гï­Ï³­å»ë »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹­Ý»­ñÇ ßñç³­Ýáõ٠ѳ­×³Ë »Ý ¹Ç­ÙáõÙ 0\0 ³­å³­ÏÇ­Ý»­ñÇ Ëݹñ³Ý­ùáí: úå­ïǭϳ­Ï³Ý ³Ï­Ýá­óÇÝ ½áõ­·³­Ñ»é ï»­ëá­Õ³­Ï³Ý ËݹÇñ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ ÑÇ­í³Ý­ ¹ÇÝ ³­é³­ç³ñÏ­íáõÙ ¿ ݳ¢ ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ÉÇÝ­½³: ²­é³­çÇÝ Ñ³­Û³ó­ùÇó ÃíáõÙ ¿, û ³Û¹ »ñ­Ïáõ­ëÇ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõ­ÝÁ ÙdzÛÝ Ïñ»­ Éáõ Ù»ç ¿: 곭ϳÛÝ ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ÉÇÝ­½³Ý ¢ ³Ï­ÝáóÝ áõ­Ý»Ý ÙÇ ß³ñù ï³ñ­µ»­ñáõí

´ÅßÏÇ ËáñÑñ¹áí ÛáõÝ­Ý»ñ: ÈÇÝ­½³Ý, Ç ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ ³Ï­Ýá­óÇ, ѳ­ïáõÏ ËݳÙù ¿ 峭ѳݭçáõÙ: àñ­å»ë ϳ­ÝáÝ` ÉÇÝ­½³Ý ùÝ»­Éáõó ³­é³ç ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ѳ­Ý»É: ÈÇÝ­½³­Ûáí ³ñ­·»É­íáõÙ ¿ Éá­Õ³É ϳ٠Éá­·³Ýù ÁÝ­¹áõ­Ý»É. çñÇ Ï³­ÃÇÉ­Ý»ñÝ ÁÝÏ­Ý»­Éáí ÉÇÝ­½³­ÛÇ ³ñ­ï³­ùÇÝ ß»ñ­ïÇ íñ³` Ïí­Ý³­ë»Ý ³ÛÝ ¢ Ï·ñ·é»Ý ³ã­ùÁ: âÇ Ï³­ñ»­ÉÇ Ïñ»É ÉÇÝ­½³ ѳï­Ï³­å»ë ѳñ­µáõ­ËÇ Ï³Ù ëáõñ Ùñë³­ÍáõÃ­Û³Ý µÝáõÛ­ ÃÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï, »ñµ ³ã­ù»ñÝ ³­ÝÁݹ­Ñ³ï ³ñ­óáõÝ­ùáï­íáõÙ »Ý: ²Û¹ ¹»å­ù»­ñáõÙ ¢ë ­ÉÇÝ­½³Ý ·ñ·éáõÙ ¿ ³ã­ùÁ, ÇÝ­ãÁ ϳ­ñáÕ ¿ ³­é³­ç³ó­Ý»É Éáõñç µ³ñ­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ: ²ã­ùÇ ËÝÓá­ñ³­ÏÇ Ï³ñÙ­ ñáõíÛáõ­ÝÁ, ³ã­ù»­ñÇ ³­é³ç Ùßáõß­í»ÉÁ ÉÇÝ­ ½³­ÛÇ íݳë­í³­ÍáõÃ­Û³Ý ³­é³­çÇÝ Ý߳ݭ Ý»ñÝ »Ý: ÜÙ³Ý ¹»å­ùáõÙ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ÉÇÝ­½³Ý Ù³ù­ñ»É ѳ­ïáõÏ Éáõ­ÍáõÛ­Ãáí ϳ٠÷á­Ë³­ñÇ­Ý»É: ÈÇÝ­½³ Ïñ»­Éáõ ų­Ù³­Ý³Ï ãÇ Ï³­ñ»­ÉÇ ³ã­ùÇ Ï³­ÃÇÉ­Ý»ñ ϳ٠³ã­ùÇ ßáõñç ùëáõù­Ý»ñ û·­ï³­·áñ­Í»É: ²ã­ùÇ Ïáë­Ù»­ïǭϳ å»ïù ¿ ·áñ­Í³­Í»É ÙdzÛÝ ÉÇÝ­½³­Ý»­ñÁ ѳ·­Ý»­Éáõó Ñ»­ïá: г­·³Í ų­Ù³­Ý³Ï ãÇ Ï³­ñ»­ÉÇ ï³­ñ³µ­ÝáõÛà ¹»­½á­¹á­ñ³Ýï­Ý»ñ û·­ï³­·áñ­Í»É, ù³­ÝÇ áñ ¹ñ³Ýó ϳ­ÃÇÉ­Ý»­ ñÁ, ÁÝÏ­Ý»­Éáí ÉÇÝ­½³­ÛÇ íñ³, ³Ý­¹³é­Ý³­ ÉÇ Ïíݳ­ë»Ý ³ÛÝ: ²ñ¢³­ÛÇÝ ïáà ϳ٠ãáñ »­Õ³­Ý³­ÏÇÝ Ñ³ñ­Ï³­íáñ ¿ ÉÇÝ­½³Ý å³ßï­ å³­Ý»É ³ñ¢³­ÛÇÝ ³Ï­Ýá­óáí: - ÐÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»ñÝ û­åïÇ­ ϳ­Ï³Ý ÉÇÝ­½³ å³ï­íÇ­ñáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýó ï»­ëá­Õ³­Ï³Ý ËݹǭñÁ óùó­Ý»­Éáõ å³ï­ ׳­é³­µ³­Ýáõí۳ٵ,- ³­ëáõÙ ¿ ¾¹­·³ñ ÎÇ­ ñ³­Ïáë­Û³­ÝÁ: - ÈÇÝ­½³ ݳ­ËÁÝï­ñáÕ Ç٠ѳ­×³­Ëáñ¹­Ý»­ñÇÝ »ë Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ù ï³­ ÉÇë ·áñ­Í³­Í»É ³ÛÝ ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ³Ï­Ýá­óÇ Ñ»ï ½áõ­·³­Ñ»é: º­ñ»­Ïá­Û³Ý, ݳ­ËÁÝï­ñ»­ÉÇ ¿ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇó ϳ٠¹³­ë»­ñÇó ïáõÝ í»­ ñ³­¹³é­Ý³­Éáõó ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë Ñ»­ïá, ѳ­Ý»É ÉÇÝ­½³Ý, áñ­å»ë­½Ç ³ã­ù»­ñÁ ѳݷë­ï³­ ݳÝ, 㿱 áñ ³ÛÝ û­ï³ñ Ù³ñ­ÙÇÝ ¿ ³ã­ùÇ Ù»ç: ÆëÏ Áݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë, »ë Ëáñ­Ñáõñ¹ Ïï³­ÛÇ ÉÇÝ­½³ Ïñ»É ÙdzÛÝ á­ñá­ß³­ÏÇ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï Ç­ñ³­íǭ׳ϭݻ­ñáõÙ, û­ñǭݳÏ` ýǽ­ÏáõÉ­ïáõ­ ñ³­Ûáí ½µ³Õ­í»­ÉÇë, »ñµ ³Ï­Ýá­óÁ ϳ­ñáÕ ¿ ³Ý­Ñ³ñ­Ù³­ñáõíÛáõÝ ³­é³­ç³ó­Ý»É: ²Û­ëûñ ³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ »Ý ݳ¨ ɳí á­ñ³­ÏÇ ßÝãáÕ ÉÇÝ­½³­Ý»ñ, á­ñáÝù áõ­Ý»Ý ͳ­Ïá­ïÇ­Ý»ñ ¨ ÃáõÛÉ »Ý ï³­ÉÇë ³ã­ùÇ Ã³­Õ³Ý­ÃÇÝ ßÝã»É,

µ³Ûó ÙǨÝáõÛÝÝ ¿, û­ñ»­ñáí Ïñ»É ã»ë ϳ­ñáÕ, û­ï³ñ Ù³ñ­ÙÇÝ ¿, ų­Ù³­ Ý³Ï ³é ų­Ù³­Ý³Ï ³ÝÑ­ñ³­Å»ß­ïáõí ÛáõÝ Ï³­é³­ç³­Ý³ ѳ­Ý»­É: ²Ï­Ýá­óÁ, µá­Éáñ ï³ñ­µ»­ñ³Ï­ Ý»­ñáõÙ, ³Ýí­Ý³ë ¿: - »° ³Ï­Ýáó­ Ý»­ñÁ ¢ û° ÉÇÝ­½³­ Ý»ñÝ áõ­Ý»Ý Ç­ñ»Ýó ³ ­é ³ ­í » ­É á õ à ­Û á õ Ý ­Ý»ñÝ áõ û­ñáõíÛáõ­ Ý»­ñÁ,- ³­ëáõÙ ¿ س­ ÝáõÏ Ø³­ÝáõÏ­Û³­ÝÁ: - ú­ñǭݳÏ` -16 ϳ٠-18 ϳñ­×³­ï»­ ëáõíÛáõÝ ¹»å­ùáõÙ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ѳ­×»­ ÉÇ ã¿ Ïñ»É ѳëï ³­å³­ÏÇ­Ý»­ñáí ³Ï­ Ýáó: гëï ³­å³­ÏÇ­Ý»ñÝ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ »Ý ݳ¢ Ïáñ­¹Ç­Ý³­óÇáÝ Ë³Ë­ïáõÙ­Ý»ñ ¢ ¹Çë­ýá­Ïáõë: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ û·­ÝáõÃ­Û³Ý ¿ ѳë­ÝáõÙ ÏáÝ­ï³Ï­ï³­ ÛÇÝ ÉÇÝ­½³Ý: ÆëÏ ó³Íñ ϳñ­×³­ï»­ëáõÃ­Û³Ý Ï³Ù Ñ»­é³­ï»­ëáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ Áݹ­Ñ³Ý­ ñ³­å»ë Ëáñ­Ñáõñ¹ ãÇ ïñíáõÙ û·­ï³­·áñ­ Í»É ÏáÝ­ï³Ï­ï³­ÛÇÝ ÉÇÝ­½³:

úä­îƭβ­Î²Ü ²Î­Üà­òÆ ¸ð²­Î²Ü ºì ´²­ò²­ê²­Î²Ü Îàԭغ­ðÀ ²ã­ùÇ Ñ»ï ³Ý­ÙÇ­ç³­Ï³Ý ß÷áõÙ ãáõ­Ý»­ ݳ­Éáí` ³ÛÝ ³­é³­í»É ³Ýí­ï³· ¿ ³ã­ùÇ ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ãËó­Ý»­Éáõ ³­éáõ­Ùáí: γ­ñÇù ãϳ Ñ»ï¢á­Õ³­Ï³Ý ¢ áõ­ß³­¹Çñ Ëݳ٭ùÇ: ²Ý­Ñ³­Ù»­Ù³ï Ù³ï­ã»­ÉÇ ¿, ÇëÏ ·áñ­Í³Í­Ù³Ý »ñ­Ï³­ñ³ï¢áõÃ­Û³Ý ³­éáõ­Ùáí` ³Ý­Å³Ù­Ï»ï: ²Ï­Ýá­óÁ ß³ï ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï å³­ÑÇ Ï³­ñáÕ ¿ Ïá­ñ»É ϳ٠Ïáïñ­í»É: º­Õ³­Ý³­ ÏÇ ÷á­÷á­ËáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ³­å³­ÏÇÝ ùñïÝáõÙ ¿` ³­é³­ç³ó­Ý»­Éáí ³Ý­Ñ³ñ­Ù³­ ñ³­í»­ïáõíÛáõÝ: ´³­óÇ ³Û¹, ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ³Ï­Ýá­óáí ï»­ëá­ÕáõíÛáõÝÝ ³Û¹­ù³Ý ¿É Ç­ñ³­ Ï³Ý ã¿. ³­é³ñ­Ï³­ÛÇ Ó­¢»ñÝ áõ ã³÷­ë»ñÝ

²ã­ùÇ ËÝÓá­ñ³­ÏÇ Ï³ñÙ­ñáõíÛáõ­ÝÁ, ³ã­ù»­ñÇ ³­é³ç Ùßáõß­í»ÉÁ ÉÇÝ­½³­ÛÇ íݳë­í³­ÍáõÃ­Û³Ý ³­é³­çÇÝ Ý߳ݭ Ý»ñÝ »Ý: ³­Õ³­í³Õ­í³Í »Ý, ÇëÏ ³ç Ï³Ù Ó³Ë áõÕ­ Õáõí۳ٵ ݳ­Û»­ÉÇë` ï»­ëá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ ë³Ñ­ Ù³­Ý³­÷³Ï­íáõÙ ¿: ²Ï­Ýá­óÁ ѳñ­Ù³ñ ãÇ Ñ³ï­Ï³­å»ë Ýñ³Ýó ѳ­Ù³ñ, áõÙ ³ã­ù»­ñÇ ï»­ëá­ÕáõÃ­Û³Ý ÙÇç¢ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ Ï³:

ÎàÜ­î²Î­î²­ÚÆÜ ÈÆÜ­¼²­ÚÆ ¸ð²­Î²Ü ºì ´²­ò²­ê²­Î²Ü Îàԭغ­ðÀ î»­ëá­ÕáõíÛáõÝÝ ³­í»­ÉÇ Ç­ñ³­Ï³Ý ¿, ù³Ý ³Ï­Ýáó­Ý»­ñáí: ÎáÝ­ï³Ï­ï³­ÛÇÝ ÉÇÝ­ ½³Ý, ÓáõÉ­í»­Éáí ³ã­ùÇ µÇ­µÇÝ, ï»­ëá­Õ³­Ï³Ý

4

81

´ÅßÏÇ ËáñÑñ¹áí é³Ï å³­ñ³­·³­ÛáõÙ ³ÛÝ Ï³­é³­ç³ó­ÝÇ ³ã­ùÇ µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ Éáõñç µ³ñ­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ, ÇÝãÝ ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­íáõÙ ¿ ³ã­ù»­ñÇ Ï³ñÙ­ñáõí Û³Ùµ ¢ ³Û­ïáõó­í³­Íáõí۳ٵ: ÈÇÝ­½³­ÛÇ »ñ­Ï³­ñ³ï¢ ·áñ­Í³­Íáõ­ÙÇó ÝáõÛÝ­å»ë ³ã­ùÁ ϳ­ñáÕ ¿ µáñ­µáù­í»É: ØÇÝ㢠µáñ­µáù­Ù³Ý ·áñÍÁÝóóÇ ³í³ñïÁ ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ³Ï­Ýáó Ïñ»É, á­ñáí­Ñ»ï¢ ³Ï­Ýá­ óÇ ¹»å­ùáõÙ ³ã­ùÁ ýÇ­½Çá­É᭷dz­ å»ë ѳݭ·Çëï íǭ׳­ÏáõÙ ¿ ·ïÝíáõÙ: ÈÇÝ­½³­ÛÇ ï­¢³­Ï³Ý ³é­Ï³­ÛáõíÛáõÝÝ ³ã­ùÇ ÑÛáõë­í³Í­ùÇ µçÇç­Ý»­ñÇ íñ³ ÃáÕ­ÝáõÙ ¿ Çñ µ³­ó³­ë³­Ï³Ý ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÁ:

ÆÜâ­äºê ¸ÜºÈ ÎàÜ­î²Î­î²­ÚÆÜ ÈÆÜ­¼²

˳˭ïáõÙ­Ý»ñ ãÇ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ: ÈÇÝ­½³Ý ãÇ ùñïÝáõÙ ¢ ãÇ ù»ñÍ­íáõÙ: Þ³ï ѳñ­Ù³ñ ¿ µá­Éáñ Ýñ³Ýó ѳ­Ù³ñ, áõÙ ³ã­ù»­ñÇ ï»­ëá­ ÕáõÃ­Û³Ý ÙÇç¢ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ Ï³: Ðåí»­Éáí ³ã­ùÇ µÇ­µÇÝ` ÉÇÝ­½³Ý ϳ­ñáÕ ¿ Ëá­ñ³ó­Ý»É ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ: ÈÇݽ³Ý ³Ù­µáÕ­çá­íÇÝ ãÇ ÷á­Ë³­ñÇ­ÝáõÙ ³Ï­Ýá­óÇÝ, ³ÛÝ å»ïù ¿ ·áñ­Í³­Í»É ½áõ­·³­Ñ»­é³­µ³ñ: ºñ­Ï³­ñ³ï¢ ·áñ­Í³Í­Ù³Ý ÉÇÝ­½³­Ý»ñ Ëáñ­Ñáõñ¹ ã»Ý ïñíáõÙ, ¹ñ³Ýù å»ïù ¿ å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ Ýá­ñ³ó­í»Ý: ÈÇÝ­½³Ý ѳ­ ïáõÏ ËݳÙù ¿ 峭ѳݭçáõÙ: гñ­Ï³­íáñ ¿ ËÇëï áõ­ß³­¹Çñ ¢ Ñ»ï¢á­Õ³­Ï³Ý ÉÇ­Ý»É ·áñ­Í³Í­Ù³Ý ų٭ϻ­ïÇ Ñ³ñ­óáõÙ, ѳ­Ï³­

ÈÇݽ³Ý ³Ù­µáÕ­ çá­íÇÝ ãÇ ÷á­Ë³­ ñÇ­ÝáõÙ ³Ï­Ýá­óÇÝ, ³ÛÝ å»ïù ¿ ·áñ­ ͳ­Í»É ½áõ­·³­Ñ»­ é³­µ³ñ:

82

4

ÈÇÝ­½³ ¹­Ý»­ÉÇë ϳ٠ѳ­Ý»­ÉÇë Ó»é­ ù»­ñÁ å»ïù ¿ ÉÇ­Ý»Ý Ù³­ùáõñ ¢ ãáñ, å»ïù ¿ áõ­ß³­¹Çñ ÉÇ­Ý»É, áñ ³ÛÉ ÝÛáõ­ ûñ ãÁÝÏ­Ý»Ý ¹ñ³ íñ³, ÇëÏ ³Ý­Ñ³­ çáÕ ÷áñ­ÓÇó Ñ»­ïá` ÏñÏÇÝ Éí³­Ý³É ³ÛÝ Éáõ­ÍáõÛ­ÃÇ Ù»ç: ÈÇÝ­½³Ý ѳñ­ ϳ­íáñ ¿ ¹Ý»É óáõ­ó³­Ù³­ïÇ µ³ñ­ ÓÇ­ÏÇ íñ³, ÇëÏ ÙÛáõë Ó»é­ùáí Ù³ù­ ëÇ­ÙáõÙ µ³ñÓ­ñ³ó­Ý»É í»ñ¢Ç Ïá­åÁ: ²ã­ùÇÝ Ùá­ï»ó­Ý»­ÉÇë Ëáõ­ë³­÷»É ³ÛÝ Ïá­å»­ ñÇÝ ÏåóÝ»­Éáõó: Ò³Ë ³ã­ùÇ ¹»å­ùáõÙ µÇ­ µÁ ï³­Ý»­Éáí ³ç ¢ í»ñ¢ (³­çÇ ¹»å­ùáõÙ` ѳ­Ï³­é³­ÏÁ)` ÉÇÝ­½³Ý Ñå»É ³ã­ùÇÝ: àñ­ å»ë­½Ç ÉÇÝ­½³Ý ÝëïÇ Çñ ×Çßï ï»­ÕáõÙ, ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ÷³­Ï»É ³ã­ùÁ ¢ Ù»ñ­ë»É Ïá­åÇ íñ³­ÛÇó:

ÆÜâ­äºê в­ÜºÈ ÈÆÜ­¼²Ü ºñ­Ïáõ Ù³­ïáí ѳñ­Ï³­íáñ ¿ áñ­ ù³Ý Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ ó³Í Ç­ç»ó­Ý»É Ý»ñù¢Ç Ïá­åÁ ϳ٠ݳ­Û»É í»ñ¢, ÇëÏ óáõ­ó³­Ù³­ïÇ µ³ñ­ÓÇ­Ïáí ÉÇÝ­½³Ý Ññ»É ¹»­åÇ ³Ï­Ý³­ ÏáõÝù: âÇ Ï³­ñ»­ÉÇ Ñ³­Ý»É ÉÇÝ­½³Ý` ë»Õ­Ù»­ Éáí ³ÛÝ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñáí: ºñ­Ï³­ñ³ï¢ ·áñ­ Í³Í­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ³­Ù»Ý ûñ ѳ­Ý»­Éáõó Ñ»­ïá ³­÷Ç Ù»ç Éí³­Ý³É ³ÛÝ Ñ³­ ïáõÏ Éáõ­ÍáõÛ­Ãáí: ²ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ áõ­ß³­¹Çñ ÉÇ­Ý»É Ã»° ÉÇÝ­½³­ÛÇ, û° Ëݳ٭ùÇ Ñ³­Ù³ñ ѳï­Ï³ó­í³Í Éáõ­ÍáõÛ­ÃÇ Å³Ù­Ï»ï­Ý»­ñÇÝ: º­Ã» ÉÇÝ­½³ Ïñ»­ÉÇë Ýϳ­ïáõÙ »ù ÇÝù­ ݳ½­·³­óá­ÕáõÃ­Û³Ý í³ï­Ã³­ñ³­óáõÙ, ³ã­

¶áõݳíáñ ³ÏÝáó

Æ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ ÉÇÝ­½³­ÛÇ` ³ã­ùÇ Ñ»ï ³Ý­ÙÇ­ç³­Ï³Ý ß÷áõÙ ãáõ­ Ý»­Ý³­Éáõ å³ï­×³­éáí ·áõ­Ý³­íáñ ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ³Ï­Ýá­óÇ íï³Ý·Ý ³Û¹­ù³Ý Ù»Í ã¿: ƭѳñ­Ï», ¹³ ϳ˭í³Í ¿ ·áõÛ­ÝÇ ÁÝï­ñáõíÛáõ­ÝÇó ¢ ËïáõíÛáõ­ÝÇó: 30-40% Ëïáõí Û³Ùµ ÙáË­ñ³­·áõÛ­ÝÁ, ß³­·³­Ý³­Ï³­ ·áõÛ­ÝÁ ¢ ϳ­Ý³­ãÝ ³ÛÝ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý »­ñ³Ý·­Ý»ñÝ »Ý, áñ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ ñÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ý ï³­ÉÇë Ïñ»É: ²ã­ùÇ Ñ³­Ù³ñ ³­Ù»­Ý³­Ñ³Ý­·Çëï ·áõÛ­ÝÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ϳ­Ý³­ãÁ: Àݹ­Ñ³Ý­ ñ³­å»ë Ëáñ­Ñáõñ¹ ã»Ý ïñíáõ٠ϳñ­ÙÇ­ñÇ, ¹»­ÕÇ­ÝÇ »­ñ³Ý·­Ý»­ñÁ: ¶áõ­Ý³­íá­ñÁ ѳñ­Ù³­ñ³­í»ï ¿ ѳï­Ï³­å»ë ó»­ñ»­Ï³­ÛÇÝ Å³­Ù»­ ñÇÝ` ³ãùÝ ³ñ¢Çó ¢ áõÉï­ñ³­Ù³­ Ýáõ­ß³­Ï³­·áõÛÝ ×³­é³­·³Ûíݻ­ñÇó å³ßï­å³­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: úå­ïÇÏ ÎÇ­ñ³­Ïáë­Û³­ÝÇ Ëáë­ùáí ·áõ­Ý³­ íáñ ϳ٠³Ý­·áõÛÝ ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ³Ï­Ýáó Ýß³­Ý³Ï­íáõÙ ¿ ݳ¢ µÅßÏÇ ÏáÕ­ÙÇóª ѳ߭íÇ ³é­Ý»­Éáí ÑÇ­í³Ý­ ¹Ç ³ß­Ë³­ï³Ý­ù³­ÛÇÝ ·ñ³­ýÇ­ÏÁ. »­Ã» Ù³ñ¹Ý Çñ ³ß­Ë³­ï³Ý­ù³­ÛÇÝ ûñ­í³ Ù»Í Ù³ëÝ ³Ýó­Ï³ó­ÝáõÙ ¿ ¹ñëáõÙ, ³­å³ ݳ­ËÁÝï­ñ»­ÉÇ ¿ ·áõ­ ݳ­íá­ñÁ, ÇëÏ »­Ã» áã, ³­å³ å»ïù ã¿ ³ã­ùÁ ͳݭñ³­µ»é­Ý»É ·áõ­Ý³­ÛÇÝ »­ñ³Ý­·áí: ²Ý­ï»Õ­Û³Ï ѳ­×³­Ëáñ­¹ÇÝ å»ïù ¿ ×Çßï óáõ­óáõÙ­Ý»ñ ïñí»Ý ݳ¢ ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ³Ï­Ýáó ϳ٠ÉÇÝ­½³ í³­×³­éáÕ Ë³­Ýáõíݻ­ñáõÙ, á­ñáÝó ÃÇíÝ ³Û­ëûñ û­ñ»­óûñ ³­í»­É³­ÝáõÙ ¿, Áݹ á­ñáõÙª ³­é³Ýó ÉÇ­ó»Ý­½³­ íáñ­Ù³Ý: ØÇÝã­¹»é µá­Éá­ñÇÝ ã¿, áñ å»ïù ¿ Ãáõۭɳïñ­íÇ ½µ³Õ­í»É ûå­ ïǭϳ­Ï³Ý ³Ï­Ýá­óÇ í³­×³é­ùáí:

´ÅßÏÇ ËáñÑñ¹áí ùÇ Ù»ç ÑÇ­í³Ý­¹³­·ÇÝ »ñ¢áõÛíݻñ ϳ٠ÉÇÝ­½³­ÛÇ ³Ë­ïáï­í³­ÍáõíÛáõÝ, ³Ý­Ñ³­ å³Õ ¹Ç­Ù»ù µÅßÏÇ: ÆÝù­Ý³½­·³­óá­Õáõí Û³Ý í³ï­Ã³­ñ³­óáõÙ ¢ ·É˳­ó³í ϳ­ñáÕ ¿ Ýϳï­í»É ݳ¢ ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ³Ï­Ýá­óÇ ¹»å­ùáõÙ: ÆÝãå»ë íëï³Ñ»óÝáõÙ ¿ ¾¹­·³ñ ÎÇ­ñ³­Ïáë­Û³­ÝÁ` ³Û¹ ËݹÇñ­Ý»ñÝ ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ áã ×Çßï ÁÝïñ­í³Í ßñ糭ݳ­ÏÇó, ³­Ýá­ñ³Ï ϳ٠ëË³É Ù߳ϭ í³Í ³­å³­Ïáõó: - úå­ïǭϳ­Ï³Ý ³Ï­Ýá­óÇ ³­å³­ÏÇ­Ý»ñÝ áõ­Ý»Ý Ï»Ýï­ñáÝ­Ý»ñ, á­ñáÝù å³Û­Ù³­Ý³­ íáñ­í³Í »Ý Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ Ù³ñ­¹áõ ³ã­ùÇ µÇµ»­ñÇ Ñ»­é³­íá­ñáõí۳ٵ,- µ³­ó³ï­ñáõÙ ¿ ¾. ÎÇ­ñ³­Ïáë­Û³­ÝÁ: ²Ï­Ýá­óÇ ßñ糭ݳ­ÏÝ ÁÝï­ñ»­ÉÇë ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ¹³ ѳ߭íÇ ³é­ Ý»É, ѳ­Ï³­é³Ï å³­ñ³­·³­ÛáõÙ ûå­ïǭϳ­ Ï³Ý ³­å³­Ïáõ Ï»Ýï­ñá­ÝÇ Ù»Ï ÙÇ­ÉÇ­Ù»ïñ ˳Ëï­Ù³Ý ¹»å­ùáõÙ ³Ý·³Ù ÑÇ­í³Ý­¹Á Ïï»ë­ÝÇ ýá­Ïáõ­ëÇó ¹áõñë: ²Ûë ËݹǭñÁ ß³ï ѳ­×³Ë ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿, »ñµ ѳ­×³­

Ëáñ­¹Á ïáõñù ¿ ï³­ÉÇë ³Ï­Ýá­óÇ ßñ糭ݳ­ ÏÇ ·»­Õ»ó­Ïáõí۳­ÝÁ ¢ áã û ѳñ­Ù³­ñ³­ í»­ïáõí۳­ÝÁ: ȳí ÏÉÇ­Ý»ñ, áñ Ù³ñ­¹ÇÏ ³­í»­ÉÇ ·ñ³­·»ï Ùá­ï»­óáõÙ óáõ­ó³­µ»­ñ»ÇÝ Ç­ñ»Ýó ËݹñÇÝ: ÆÝã­å»ë ³Ï­ÝáóÁ, ³ÛÝ­å»ë ¿É ·áõ­Ý³­ íáñ ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ¢ áã ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ÉÇÝ­½³­Ý»­ñÁ Ùï»É »Ý Ýá­ñ³Ó¢áõÃ­Û³Ý Ù»ç` Éñ³ó­Ý»­Éáí »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ ³Õ­çÇÏ­Ý»­ñÇ ³ñ­ï³­ùÇÝ Ï»ñ­å³­ñÁ: ØÇ ÏáÕÙ ÃáÕ­Ý»­Éáí ·áõ­Ý³­íáñ ÉÇÝ­½³­ Ý»­ñÇ ¿ë­Ã»­ïǭϳ­Ï³Ý ÏáÕ­ÙÁ` ³Ý¹­ñ³­¹³é­ ݳÝù ¹ñ³Ýó ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ ¢ µ³­ó³­ë³­Ï³Ý ÏáÕ­Ù»­ñÇÝ:

¶àõ­Ü²­ìàð ÎàÜ­î²Î­î²­ÚÆÜ ÈÆÜ­¼²­ÚÆ ¸ð²­Î²Ü ºì ´²­ò²­ê²­Î²Ü Îàԭغ­ðÀ ¶áõ­Ý³­íáñ ÉÇÝ­½³Ý, ³ÝÏ³Ë ³ÛÝ µ³ÝÇó, ûåïÇÏ³Ï³Ý ¿ ³ÛÝ, û áã, ³é³í»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñ ãáõ­ÝÇ, »Ã» ã³ë»Ýù, áñ

¶áõ­Ý³­íáñ ÉÇÝ­ ½³Ý ѳïϳå»ë íï³Ý·³íáñ ¿ ·áõݳíáñÙ³Ý ùÇÙÇ³Ï³Ý ÝÛáõûñÇ ³éáõÙáí: áõÝÇ ÙÇ ß³ñù ûñáõÃÛáõÝÝ»ñ: ´³óÇ ³ÛÝ, áñ ÉÇÝ­½³Ý û­ï³ñ Ù³ñ­ÙÇÝ ¿ ³ã­ùÇ Ù»ç, ³Ûë ¹»åùáõÙ ³ÛÝ ³é³í»É íï³Ý·³íáñ ¿, ù³ÝÇ áñ ÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï ·áõݳíáñí³Í ¿ ùÇ­Ùdz­Ï³Ý ÝÛáõ­Ã»­ñáí: ²ã­ùÇ µáñ­µáù­ Ù³Ý ¢ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ëá­ñ³ó­Ù³Ý ѳ­ í³­Ý³­Ï³­ÝáõíÛáõÝÝ ³Ûë ¹»å­ùáõÙ ÙÇ ù³ÝÇ ³Ý·³Ù ³­í»­ÉÇ Ù»Í ¿: ²ÛÝå»ë áñ, ·áõݳíáñ ÉÇݽ³ ÁÝïñ»Éáõó ³é³ç Ý³Ë å»ïù ¿ ɳí Ùï³Í»Éª ³ñÅ¿± ³ñ¹Ûáù íï³Ý·»É ï»ëáÕáõÃÛáõÝÁ

4

83

²éáÕç ³åñ»É³Ï»ñå

´Ü²­Î²Ü ¸º­Ô²­îàôö

Ð

³ÛÏ³Ï³Ý ë»­Õ³Ý­Ý»­ñÇó ³Ý­å³­Ï³ë ϳ­Ý³­ã»­Õ»­ÝÁ ËÇëï û·­ï³­Ï³ñ ¿ ÓÙé³Ý Áݭóó­ùáõÙ íÇ­ï³­Ùǭݳ½ñÏ­ í³Í ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ñ³­Ù³ñ: ³ñ٠ϳ­Ý³­ã»­ Õ»­ÝÁ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÇ ¢ ÙÇÏ­ñá­ï³ñ­ñ»­ñÇ Ññ³­ß³­ÉÇ ³Õµ­Ûáõñ ϳ­ñáÕ ¿ ѳݭ¹Ç­ë³­Ý³É, ù³­ÝÇ áñ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ Ù»Í ù³­Ý³­Ïáõí Û³Ùµ µ»­ï³-ϳ­ñá­ïÇÝ, 12 ³­ÝáõÝ ÙÇÏ­ñá­ ï³ñ­ñ»ñ: ÆëÏ »­Ã» ѳ߭íÇ ³é­Ý»Ýù ݳ¢, áñ ó³Ý­Ï³­ó³Í ϳ­Ý³­ã»­Õ»Ý ½·³­ÉÇá­ñ»Ý Ù»­Í³ó­ÝáõÙ ¿ µçÇç­Ý»­ñÇ ³Ï­ïÇ­íáõíÛáõ­ÝÁ, ³­å³ å³ñ½ Ϲ³é­Ý³, û Ù»ñ Ñá­Õ³­·áñÍ Ý³Ë­ÝÇ­Ý»ñÝ ÇÝ­ãáõ ¿ÇÝ Ç­ñ»Ýó Ñá·­ë³­ß³ï ³­éûñ­Û³­ÛáõÙ ³Û¹­ù³Ý ³­é³­ïá­ñ»Ý ϳ­Ý³­ ã»­Õ»Ý ·áñ­Í³­ÍáõÙ: ê³­ÙÇÃÝ, û­ñǭݳÏ, 15

ê³­ÙÇÃÁ 15 ³Ý­·³Ù ³­í»­ÉÇ ß³ï íÇ­ï³­ÙÇÝ C ¿ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ, ù³Ý ÏÇï­ñá­ÝÁ, ÇëÏ ù³­ñ³áõ­½Ý Çñ Ù»ç å³ñáõݳÏáõÙ ¿ B íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÇ áÕç ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Á:

84

4

³Ý­·³Ù ³­í»­ÉÇ ß³ï íÇ­ï³­ÙÇÝ C ¿ å³­ñáõ­ ݳ­ÏáõÙ, ù³Ý ÏÇï­ñá­ÝÁ, ÇëÏ ù³­ñ³áõ­½Ç ùÇ­Ùdz­Ï³Ý µ³­Õ³¹­ñáõÃ­Û³Ý Ù»ç Áݹ·ñÏ­ í³Í ¿ B íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÇ áÕç ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Á:

Ø»ñ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý å³Ñ­å³Ý­Ù³Ý ¢ í»­ñ³­Ï³Ý·Ý­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ ³ÝÑ­ñ³­ Å»ßï µÝ³­Ï³Ý ¹»­Õ»­ñÁ ѻ߭ïáõí Û³Ùµ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ·ïÝ»É ·³ñ­Ý³­Ý³­ ÛÇÝ ¢ ³Ù³é³ÛÇÝ Ï³­Ý³­ã»­Õ»­ÝÇ áõ µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»­ÝÇ Ù»ç: ÜÛáõÃÁª Üáݳ ¸³íÃÛ³ÝÇ

óñ­Ëáõ­ÝÁ ·áñ­Í³Í­í»É ¿ áñ­å»ë ÙÇ­½³­ÙáõÕ ¢ ѳ­Ï³ÉÝ­¹³Ë­ï³­ÛÇÝ ÙÇ­çáó, Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñí»É çñ·á­Õáõí۳ٵ ï³­é³­åáÕ­Ý»­ñÇÝ:

Îá­ï»Ù ³ñ­ËáõÝ Úáõ­ñ³­Ñ³­ïáõÏ ëáõñ ѳ­Ùáí ¨ Ñá­ïáí ³ã­ùÇ ÁÝÏ­ÝáÕ ³Ûë Ëá­ï³­µáõÛ­ëÁ Ù»ñ ëÝÝ¹Ç Ù»ç ·áñ­Í³Í­íáõÙ ¿ ¨° óñÙ, ¨° ãá­ñ³ó­ñ³Í íǭ׳­ÏáõÙ, 볭ϳÛÝ ·³ñ­Ý³ÝÝ ³ÛÝ Ã³ñÙ íǭ׳­Ïáõ٠ѳ٭ﻭ뻭Éáõ ¹»å­ùáõ٠ϳ­ñáÕ »Ýù Ù»½ ³­å³­Ñá­í³·­ñ»É Ù³ñ­ëá­ÕáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³­ñáõ­ÙÇó, ѳí­Ïáõ­ñáõíÛáõ­ÝÇó ϳ٠Éݹ»­ñÇ µáñ­µá­ùáõÙ­Ý»­ñÇó: ³ñ­Ëáõ­ÝÁ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ³ë­Ïáñ­µÇ­Ý³Ã­Ãáõ, ϳ­ñá­ ïÇÝ, »­Ã»­ñ³­ÛÇÝ ÙÇ ß³ñù Ûáõ­Õ»ñ, ѳï­Ï³­ å»ë` óñ­Ëáõ­Ý³­ÛáõÕ, íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»ñ C ¢ P: Æñ µáõÛ­ñÇ ¢ ѳ­ÙÇ ßÝáñ­ÑÇí óñ­Ëáõ­ÝÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ³­Ëáñ­Å³­µ»ñ ¢ ÝÛáõ­Ã³­÷᭠˳­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ϳñ­·³­íá­ñáÕ Ï³­Ý³­ãÇ, µ³ñÓ­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ïá­Ýáõ­ëÁ, µ³­ñ»­ñ³ñ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ ¿ ÃáÕ­ÝáõÙ Ñ³ï­ Ï³­å»ë ³­Ëáñ­Å³­ÏÇ Ïáñë­ïÇó ϳ٠ëï³­ Ùáù­ëÇ Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»­ñÇó µá­Õá­ùáÕ­Ý»­ñÇ íñ³: Äá­Õáíñ­¹³­Ï³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç

Æ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ Ã³ñ­Ëáõ­ÝÇ` Ïá­ ï»ÙÝ û·­ï³­·áñÍ­íáõÙ ¿ µ³­ó³­é³­å»ë óñÙ íǭ׳­ÏáõÙ, 볭ϳÛÝ å³­Ï³ë û·­ ﳭϳñ ã¿: ²ÛÝ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ëåÇ­ï³­ Ïáõó­Ý»ñ, ³Í­Ë³ç­ñ³ï­Ý»ñ, ýÇ­ïá­óǹ­Ý»ñ, ó­Õ³Ý­Ã³Ý­ÛáõÃ, ϳ­ñá­ïÇÝ, ϳɭóÇáõÙ, ϳ­ÉÇáõÙ, µ³½­Ù³­ÃÇí »­Ã»­ñ³­Ûáõ­Õ»ñ, û­ñÇ­ ݳÏ` Ù³­Ý³­Ý»­ËÇ ÛáõÕ, íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»ñ P ¨ PP, »ñ­Ï³­ÃÇ ¨ Ûá­¹Ç ³­Õ»ñ: ²Ûë­åÇ­ëÇ Ëá­ ëáõÝ ó³Ý­ÏÇ ßÝáñ­ÑÇí ¿, áñ Ïá­ï»ÙÝ áõ­ÝÇ áã ÙdzÛÝ Ù³ñ­ëá­Õ³­Ï³Ý, ³ÛÉ¢ ÝÛ³ñ­¹³­ ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Á ¢ í³­Ñ³­Ý³Ó¢ ·»Õ­ÓÇ Ï»Ýë³·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ ϳñ­·³­íá­ñáÕ Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ: Îá­ï»ÙÝ áõ­ÝÇ ßÝãáõ­ÕÇ­Ý»­ñÁ Ù³ù­ñ»­Éáõ ¢ 볭ϳ­í³ñ­Ûáõ­ÝáõíÛáõ­ÝÁ ϳݭ Ë»­Éáõ ѳï­ÏáõíÛáõÝ, ÇëÏ Åá­Õáíñ­¹³­Ï³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ áñ­ å»ë Ù³ñ­ëá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ ϳñ­·³­íá­ñáÕ ¢ ÙÇ­ ½³­ÙáõÕ µáõ­ë³­ÙÇ­çáó:

²éáÕç ³åñ»É³Ï»ñå º­ÕÇÝç ²Ûë û·­ï³­Ï³ñ ϳ­Ý³­ãÇÝ û·­ï³­·áñÍ­ íáõÙ ¿ ݳ¨ ãá­ñ³­óñ³Í íǭ׳­ÏáõÙ, µ³Ûó ·³ñ­Ý³ÝÝ ³ÛÝ Ã³ñÙ í³­Û»­É»­Éáõ ѳ­×áõÛ­ ùÇÝ Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ ·áõ­Ù³­ñ»É ³­éáÕ­ç³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ·áñ­Íá­ÝÁ: ´³ÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ »­ÕÇÝ­çáõÙ ³é­Ï³ û·­ï³­Ï³ñ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ óáõ­ó³­ÏÁ ß³ï Ëá­ëáõÝ ¿` íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»ñ A, B ËáõÙµ, K, C, ϳ­ñá­ïÇÝ, å³Ý­ïá­ï»­Ý³Ã­Ãáõ, ÙñçݳíÃáõ, Ïá­ý»Ç­Ý³Ã­Ãáõ, ý»­ñáõ­É³Ã­ Ãáõ, ëÇ­ÉÇ­óÇáõ­Ù³Ã­Ãáõ, ¹³­µ³­Õ³Ý­Ûáõ­Ã»ñ, ýÇ­ïá­óǹ­Ý»ñ, ÑÇë­ï³­ÙÇÝ, ùÇ­Ùdz­Ï³Ý ï³ñ­ñ»­ñÇó` »ñ­Ï³Ã, ϳ­ÉÇáõÙ, ϳɭóÇáõÙ, åÕÇÝÓ, ٳݭ·³Ý, ëÇ­ÉÇ­óÇáõÙ, ùñáÙ, ³É­Ûáõ­ÙÇÝ, í³­Ý³­¹ÇáõÙ: ²Ûë Ëá­ï³­µáõÛ­ëÁ ß³ï û·­ï³­Ï³ñ ¿ ѳï­Ï³­å»ë ³ñ­Û³Ý ËݹÇñ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ. »­ÕÇÝ­çÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ ϳ­ñáÕ ¿ Ýå³ë­ï»É ³ñ­Ûáõ­Ý³ë­ï»ÕÍ­Ù³­ÝÁ ¢ ³ñ­Û³Ý §Ù³ùñ­Ù³­ ÝÁ¦, ÙÇ¢ÝáõÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï µ³ñÓ­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ ³ñ­Û³Ý Ù³­Ï³ñ­¹»­ÉÇáõíÛáõ­ÝÁ, ÷áù­ñ³ó­ ÝáõÙ åñáï­ñáÙ­µÇ­Ý³­ÛÇÝ Å³­Ù³­Ý³­ÏÁ ¢ ³­í»­É³ó­ÝáõÙ ÃñáÙ­µá­óÇï­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­ÏÁ, ÇëÏ Ñ»ïÍÝݹ­Û³Ý ßñç³­ÝáõÙ »­ÕÇÝ­çÇ Ãáõñ­ ÙÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ ³ñ­·³Ý­ ¹Ç Ïñ׳ï­Ù³­ÝÁ: º­ÕÇÝ­çÇ ÏÇ­ñ³­éáõ­ÙÁ ëÝݹáõÙ û·ï³Ï³ñ ¿ ѳï­Ï³­å»ë ß³­ù³­ ñ³Ë­ïáí ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ, ×Ç×­í³Ï­ñáõí ÛáõÝ, ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ýá­å³­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ­Ý»­ñÇÝ, ÇëÏ çñ³­Ãáõñ­ÙÁ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ û·­ï³­·áñ­Í»É Ù³­½³­Ã³­÷áõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ:

¸¹ÙÇÏ ¶³ñ­Ý³­ÝÁ ßáõ­Ï³­Ûáõ٠ѳ­×³Ë ѳݭ¹Ç­åáÕ Ï³­Ý³ã ¹¹ÙÇ­ÏÁ ѳ­ ñáõëï ¿ ѳݭù³­ÛÇÝ ³­Õ»­ñáí, ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ÏáÕ­ÙÇó Ñ»ßï Ûáõ­ñ³ó­íáÕ ³Í­Ë³ç­ñ³ï­ Ý»­ñáí, µç糭ó­Õ³Ý­Ãáí, ÙÇ ß³ñù íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ ñáí, ëåÇ­ï³­Ïáõ­óáí, ß³­ù³­ñáí, ѳݭù³­ÛÇÝ ÝÛáõ­Ã»­ñÇó` ϳ­ÉÇáõ­Ùáí, åÕÝÓáí, ϳɭóÇáõ­Ùáí, ýáë­ýá­ñáí: ¸¹ÙÇ­ÏÁ ¹Ç»­ïÇÏ Ñ³­Ù³ñ­íáÕ ëÝݹ³Ù­Ã»ñù­Ý»­ñÇó ¿` ßÝáñ­ÑÇí Çñ ÙÇ­çáõ­ÏáõÙ å³­ñáõ­Ý³Ï­íáÕ ý»ñ­Ù»Ýï­ Ý»­ñÇ, á­ñáÝù û·­ÝáõÙ »Ý

Ñ»ßï ¢ ³­ñ³· Ûáõ­ñ³ó­Ý»É Ï»­ñ³­Ïáõ­ñÁ, ûñ­ ·³­ÝǽÙÝ ³­ñ³­·á­ñ»Ý ³­½³­ï»É Ï»­ñ³Ï­ñÇ Ã³­÷áÝ­Ý»­ñÇó ¢ Ëá­É»ë­Ã»­ñÇ­ÝÇó, í»­ñ³Ù­ ß³­Ï»É Ï»­ñ³Ï­ñÇ ³­ÕÁ: ¸¹ÙÇ­ÏÇ ë»ñ­Ù»­ ñÁ ѳ­ñáõëï »Ý »­Ã»­ñ³­Ûáõ­Õ»­ñáí áõ ýáë­ ýá­ñáí ¢ ɳ­í³ó­ÝáõÙ »Ý ÙÇ­½³­ë»­é³­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Ç ·áñ­Íáõ­Ý»áõíÛáõ­ÝÁ: ¸¹ÙÇ­ÏÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ É³í ¿ ׳ñ­å³­Ï³É­áõÙ, ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ï ¢ ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­ ÏáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ­Ý»­ñÇ

ȳí ѳ­ëáõ­Ý³­ó³Í ϳñ­ÙÇñ ϳ٠·ñ»­Ã» ݳñÝ­ç³­·áõÛÝ åÕå»Õ ׳­ß³­Ï»­Éáíª Ï³­ñ»­ ÉÇ ¿ ³­éáÕç Ù³ßÏ ¢ ɳí ï»­ëá­ÕáõíÛáõÝ áõ­Ý»­Ý³É:

ѳٳñ, 볭ϳÛÝ Ñ³­Ï³­óáõó­í³Í ¿ µ³ñÓñ ÃÃí³Û­ÝáõÃ­Û³Ý ·³ëï­ñÇ­ïÇ ¢ ëï³­Ùáù­ëÇ Ëá­óÇ ¹»å­ùáõÙ:

ï³Ï­íÇ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ: äÕå»­ÕáõÙ ùÇã 㿠ݳ¢ íÇ­ï³­ÙÇÝ B6-Ç ù³­Ý³­ÏÁ: г­ëáõ­Ý³­ ݳ­ÉáõÝ ½áõ­·Áݭóóª åÕå»­ÕáõÙ ³­í»­É³­ÝáõÙ ¿ ϳ­ñá­ïÇÝ­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­ÏÁ, ³Û­ëÇÝùÝ` ɳí ѳ­ëáõ­Ý³­ó³Í ϳñ­ÙÇñ ϳ٠·ñ»­Ã» ݳñÝ­ç³­·áõÛÝ åÕå»Õ ׳­ß³­Ï»­Éáíª Ï³­ ñ»­ÉÇ ¿ ³­éáÕç Ù³ßÏ ¢ ɳí ï»­ëá­ÕáõíÛáõÝ áõ­Ý»­Ý³É: ø³Õóñ åÕå»ÕÝ áõ­ÝÇ ×³­é³­·³Û­Ã³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùÁ Ù»Õ­ Ù»­Éáõ, ³ñ­Ûáõ­Ý³­ï³ñ ³­Ýáíݻ­ñÇ å³­ï»­ñÝ ³Ù­ñ³ó­Ý»­Éáõ ¢ 볭ϳ­í³ñ­Ûáõ­ÝáõíÛáõ­ÝÁ ϳݭ˻­Éáõ ѳï­ÏáõíÛáõÝ: º­Ã»­ñ³­ÛÇÝ Ûáõ­ Õ»­ñÇ û·­Ýáõí۳ٵ ù³Õóñ åÕå»ÕÝ áõ­ÝÇ ³­Ëáñ­Å³­µ»ñ ¢ ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­Ïáõí Ûáõ­ÝÁ ɳ­í³ó­ÝáÕ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ, ¹» ÇëÏ ·³ñ­Ý³­ÝÁ ѳï­Ï³­å»ë ³Ý­÷á­Ë³­ñÇ­Ý»­ÉÇ ¿ áõ­Å»­ñÇ ¢ ¹Ç­Ù³¹­ñá­Õ³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý ³Ý­Ïáõ­ÙÇó ïñïÝç³­óáÕ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ѳ­Ù³ñ:

ø³Õóñ åÕå»Õ ø³Õóñ åÕå»­ÕÁ ã³­÷³­ ½³Ýó ѳ­ñáõëï ¿ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ ñáí ¨ ѳݭù³­ÛÇÝ ï³ñ­ñ»­ñáí: äÕå»ÕÝ Çñ å³­ñáõ­Ý³­Ïáõí Û³Ý Ù»ç áõ­ÝÇ ÝÇ­Ïá­ïǭݳí Ãáõ, ýá­É³Ã­Ãáõ, óÇÝÏ, »ñ­Ï³Ã, Ù³·­Ý»­½ÇáõÙ, ϳ­ÉÇáõÙ, ϳɭ óÇáõÙ, ýïáñ, »­Ã»­ñ³­ÛÇÝ Ûáõ­ Õ»ñ ¨ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»ñ: ²­é³­çÇÝ ï»­ÕáõÙ íÇ­ï³­ÙÇÝ C-Ý­ ¿, ÇëÏ åÕå»­ÕáõÙ ³Ù­µ³ñ­í³Í íÇ­ï³­ ÙÇÝ P-Ý­û·­ÝáõÙ ¿, áñ­å»ë­½Ç í»ñ­ çÇÝë áã ÙdzÛÝ Ûáõ­ñ³ó­íÇ, ³ÛÉ¢ Ïáõ­

4

85

²éáÕç ³åñ»É³Ï»ñå ú­ñ³­Ï³Ý 1-2 åÕå»Õ áõ­ï»­Éáí` ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ÙÇßï »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹, ·»­Õ»­óÇÏ ¢ ³­éáÕç ÉÇ­ Ý»É:

î³ù­¹»Õ ²ë­Ïáñ­µÇ­Ý³Ãííáí, ϳ­ñá­ïÇ­Ýáí, ëåÇ­ï³­Ïáõó­Ý»­ñáí, ß³­ù³ñ­Ý»­ñáí, ѳݭ ù³­ÛÇÝ ³­Õ»­ñáí, »­Ã»­ñ³­Ûáõ­Õ»­ñáí ¨ íÇ­ï³­ ÙÇÝ­Ý»ñ C-Ç, P-Ç, B-Ç å³­ß³ñ­Ý»­ñáí ѳ­ ñáõëï ï³ù­¹»­ÕÁ ¨ë ­ß³ï ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ Ù»ñ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇÝ: î³ù­¹»­ÕÇ ÏÍíáõíÛáõ­ÝÁ å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ¿ Çñ ϳ½­ÙáõÃ­Û³Ý Ù»ç

úñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ÏÍáõ åÕå»­ÕÇ ³­Ù»­Ý³ãÝ­ãÇÝ ù³­Ý³­ÏáõíÛáõÝÝ ³Ý­ ·³Ù áõ­Ý³Ï ¿ í»­ ñ³ó­Ý»É ³Ë­ï³­ÍÇÝ Ù³Ý­ñ¿­Ý»­ñÁ:

ÙïÝáÕ Ï³å­ë³Ç­óÇÝ ³É­Ï³­ÉáÇ­¹áí, á­ñÁ ÙÇ¢ÝáõÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï µÝ³­Ï³Ý ѳ­Ï³­µÇá­ ïÇÏ ¿: öáñ­Ó³ñ­ÏáõÙ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ å³ñ½­í»É ¿, áñ ³Ûë ÝÛáõ­ÃÝ áõ­Ý³Ï ¿ å³Û­ù³­ ñ»É ã³­ñá­ñ³Ï µçÇç­Ý»­ñÇ ¹»Ù ¢ ÷áù­ñ³ó­Ý»É áõ­éáõó­ùÇ ã³­÷»­ñÁ: äÕå»­ÕÝ ³­Ëáñ­Å³­µ»ñ µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»Ý ¿, 볭ϳÛÝ å³­Ï³ë ϳñ¢áñ 㿠ݳ¢ í»ñ­çÇ­ÝÇë áõ­Å»Õ ٳݭñ¿³ë­å³Ý ѳï­ÏáõíÛáõ­ÝÁ. ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ÏÍáõ åÕå»­ ÕÇ ³­Ù»­Ý³ãÝ­ãÇÝ ù³­Ý³­ÏáõíÛáõÝÝ ³Ý­·³Ù áõ­Ý³Ï ¿ í»­ñ³ó­Ý»É ³Ë­ï³­ÍÇÝ Ù³Ý­ñ¿­Ý»­ ñÁ: î³ù­¹»­ÕÁ ݳ¢ áõ­Å»Õ ѳ­Ï³ëÏ­É»­ñá­ ïÇÏ ÙÇ­çáó ¿, Ýå³ë­ï³­íáñ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ ¿ ÃáÕ­ÝáõÙ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç íñ³, ³Ù­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ ³ñ­Ûáõ­Ý³­ï³ñ ³­Ýáíݻ­ñÁ ¢ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇó ³­ñ³­·á­ñ»Ý Ñ»­é³ó­ÝáõÙ ¿ Ëá­É»ë­ï»­ñÇ­ÝÇ íï³Ý­·³­íáñ ã³­÷³­ù³­ ݳ­ÏÁ, ϳ­Ýá­Ý³­íá­ñáõÙ ¿ ·»Õ­Ó»­ñÇ ³ß­Ë³­ ï³Ý­ùÁ: ØÇ³Ï µ³­ó³­ë³­Ï³Ý ÏáÕÙÝ ³ÛÝ ¿, áñ ÏÍáõ åÕå»­ÕÁ ѳ­Ï³­óáõó­í³Í ¿ 12Ù³ïÝ­Û³ ³­ÕÇ­ùÇ, ÉÛ³ñ­¹Ç ¢ »­ñǭϳ٭ݻ­ñÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ­Ý»­ñÇÝ:

¶»ï­Ý³ËÝ­Óáñ ²Ûë 峭ɳ­ñ³­µáõÛ­ëÝ û·­ï³­·áñ­Í»­Éáí` ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ å³Ñ­å³­Ý»É Ù³ñ­ëá­Õ³­Ï³Ý ѳ­ Ù³­Ï³ñ­·Á, ï»­ëá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ, ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇó Ñ»­é³ó­Ý»É Ù»Í Ãíáí ïáÏ­ëǭݳ­ÛÇÝ ÝÛáõ­ ûñ, ³Ï­ïÇ­í³ó­Ý»É ³­Õ»ë­ï³­Ùáù­ë³­ÛÇÝ ïñ³Ï­ïÇ ·áñ­Íáõ­Ý»áõíÛáõ­ÝÁ: ´³­óÇ Çñ Ù»ç å³­ñáõ­Ý³Ï­íáÕ ³­ÙǭݳíÃáõ­Ý»­ñÇ, ýñáõÏ­ïá­½³­ÛÇ, ѳݭù³­ÛÇÝ ³­Õ»­ñÇ, ëåÇ­ ï³­Ïáõó­Ý»­ñÇ, Ñ»ßï Ûáõ­ñ³ó­íáÕ ³Í­Ë³ç­ ñ»­ñÇ, ϳ­ÉÇáõ­ÙÇ, óÇÝ­ÏÇ, »ñ­Ï³­ÃÇ, å»Ï­ ïǭݳ­ÛÇÝ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ ¢ íÇ­ï³­ÙÇÝ B1-Ç, ·»ï­Ý³ËÝ­Óá­ñÁ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ÇÝ­ëáõ­ ÉÇ­ÝÇ µáõ­ë³­Ï³Ý ÝÙ³­Ý³­ÏÁ` ÇÝ­ëáõ­ÉÇ­ÝÇ Ïǭ볭˳­ñǹ (16-22%), á­ñÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ÏáÕ­ÙÇó ß³­ù³­ñÇ Ûáõ­ñ³ó­Ù³­ ÝÁ: лÝó ³Ûë å³ï­×³­éáí ¿É ·»ï­Ý³ËÝ­ Óá­ñÁ ß³ï ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»ï áõ­Ý»­óáÕ­Ý»­ñÇÝ: ²­å³­óáõó­í³Í ¿, áñ ·»ï­Ý³ËÝ­ÓáñÝ áõ­Ý³Ï ¿ ã»­½á­ù³ó­ Ý»É ³­½³ï é³­¹Ç­Ï³É­Ý»­ñÇ ¢ ãûù­ëÇ­¹³­ óáÕ Ùdz­óáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÁ, µ³ñÓ­ñ³ó­Ý»É íÇ­ñáõ­ë³­ÛÇÝ í³­ñ³Ï­Ý»­ ñÇ Ñ³Ý­¹»å ¹Ç­Ù³¹­ñá­Õ³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ, Ýå³ë­ï»É ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ë»­É»­ÝÇ Ûáõ­ñ³ó­ Ù³­ÝÁ: ¶»ï­Ý³ËÝ­Óá­ñÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ 12-Ù³ïÝ­Û³ ³­ÕÇùÇ Ëá­óÇ, ëï³­Ùáù­ëÇ ·³ëï­ñÇ­ïÇ, ÷áñ­ ϳ­åáõí۳Ý, á­ñá­í³Û­ÝÇ ÷ùí³­Íáõí۳Ý, ¹Çë­µ³Ï­ï»­ñÇá­½Ç Å³­Ù³­Ý³Ï: سë­Ý³­ ·»ï­Ý»­ñÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ý ï³­ÉÇë ³ÛÝ û·­ï³­ ·áñ­Í»É ѳï­Ï³­å»ë ·³ñ­Ý³­ÝÁ, ù³­ÝÇ áñ ·»ï­Ý³ËÝ­Óá­ñÇ Ù»ç ·³ñ­Ý³­ÝÁ 2 ³Ý­·³Ù ³­í»­ÉÇ B ËÙµÇ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»ñ ¢ ³ë­Ïáñ­µÇ­ ݳíÃáõ, 3 ³Ý­·³Ù ³­í»­ÉÇ »ñ­Ï³Ã ¿ å³­ ñáõ­Ý³Ï­íáõÙ, ù³Ý ϳñ­ïá­ýÇ­ÉÇ Ù»ç:

´²­¼àôÎ ØÇ­ç»ñÏ­ñ³­Ï³Ý Íá­íÇ ³­í³­½³­ÝáõÙ ÍÝí³Í ³Ûë ³ñ­Ù³­ï³å­ïáõ­ÕÁ ѳ­Ù»Õ ëÝݹ³Ù­Ã»ñù ÉÇ­Ý»­Éáõó µ³­óÇ, ݳ¨ ûÅï­ í³Í ¿ ÙÇ ß³ñù µáõ­ÅÇã ѳï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ ñáí: ´³­½áõ­ÏÁ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ µ»­ï³ÇÝ ¢ µ»­ï³­ÝÇÝ, á­ñáÝù û·­ÝáõÙ »Ý ÉÛ³ñ­¹Ç ·áñ­Íáõ­Ý»áõÃ­Û³Ý Ï³ñ­·³­íáñ­Ù³­ÝÁ` ϳݭ Ë»­Éáí ¹ñ³ ׳ñ­å³­Ï³­Éáõ­ÙÁ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ Ýå³ë­ïáõÙ »Ý ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ÏáÕ­ÙÇó ëåÇ­ ï³­Ïáõó­Ý»­ñÇ Ûáõ­ñ³ó­Ù³­ÝÁ: ´³­½áõÏÝ áõ­ÝÇ Ñdz­Ý³­ÉÇ É»­Õ³­ÙáõÕ Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ, ÇÝã­ å»ë ݳ¢ ϳݭ˳ñ­·»­ÉáõÙ ¿ É»­Õ³­ù³­ñ³­

86

4

²éáÕç ³åñ»É³Ï»ñå ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³­é³­ç³­óáõ­ÙÁ: øñá­ÝÇÏ ÷áñ­Ï³­åáõí۳ٵ ï³­é³­åáÕ­Ý»­ñÝ û­ñ³­ Ï³Ý 100-150· ­µ³­½áõ­Ï û·­ï³­·áñ­Í»Éáí Ïϳñ­·³­íá­ñ»Ý ³­ÕÇ­Ý»­ñÇ ·áñ­Íáõ­Ý»áõí Ûáõ­ÝÁ: ´³­½áõ­ÏÁ ѳ­ñáõëï ¿ ϳ­ÉÇáõ­Ù³­ Ï³Ý ³­Õ»­ñáí, ³Û­ëÇÝùÝ` áõ­Ý³Ï ¿ ϳñ­·³­ íá­ñ»É ëñïÇ ³Ý­Ï³­ÝáÝ éÇíÙÁ: ´³óÇ ³Û¹, µ³½áõÏÝ ³Ù­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ ³ñ­Û³Ý ³­Ýáíݻ­ñÇ å³­ï»­ñÁª ¹³ñÓ­Ý»Éáí ¹ñ³Ýù ×ÏáõÝ, Ýí³­ ½»ó­ÝáõÙ ¿ ³ñ­Û³Ý Ù»ç Ëá­É»ë­ï»­ñÇ­ÝÇ ù³­ ݳ­ÏÁ ¢ í»­ñ³­Ï³Ý·­ÝáõÙ ³ñ­Û³Ý ϳñ­ÙÇñ ·Ý¹ÇÏ­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­ÏÁ: ´³­½áõ­ÏÇ Ù»ç ß³ï »Ý Ý³¢ Ûá­¹Á ¢ ·ÉÛáõ­Ïá­½³Ý, áõë­ïÇ ¹ñ³ ³­Ù»­Ýûñ­Û³ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ ÑÇ­ßá­ÕáõÃ­Û³Ý í³­ï³ó­Ù³Ý ¢ ³ñ­ Û³Ý µ³ñÓñ ×ÝßÙ³Ý ¹»å­ùáõÙ: ´³­½áõÏÝ áõ­ÝÇ Ý³¢ ѳ­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»ñ` »­ñǭϳ­Ù³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõíÛáõÝ, ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ûù­ 볭ɳ­Ã³­ÛÇÝ ³­Õ»­ñÇ ³é­Ï³­ÛáõíÛáõÝ, ß³­ù³­ ñ³Ëï, µ³ñÓñ ÃÃí³Û­Ýáõí۳ٵ ·³ëï­ ñÇï, Ëá­ó³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ:

β­Ô²Ø´ ²­É»ù­ë³Ý¹ñ س­Ï»­¹á­Ý³­óÇÝ Ñ³­Ùá½­ í³Í ¿ñ, áñ ½ÇÝ­íáñ­Ý»­ñÇ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ÇÝ­ùÁ å³ñ­ï³­Ï³Ý ¿ ³­Ù»­Ýûñ­Û³ Ï»­ñ³Ï­ñ³­ó³Ý­ÏáõÙ Ùßï³­Ï³Ý ï»Õ ·ñ³­ íáÕ Ï³­Õ³Ù­µÇÝ: ²ÛÝ óÇï­ñáõë­Ý»­ñÇó ß³ï ¿ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ íÇ­ï³­ÙÇÝ C: ´³óÇ ³Û¹, ϳ­Õ³Ù­µÇ µ³­Õ³¹­ñáõÃ­Û³Ý Ù»ç ³é­Ï³ »Ý ݳ¢ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»ñ B1, B2, B6, P, K, E, ÇÝã­ å»ë ݳ¢ ÙÇ ß³ñù ѳݭù³­ÛÇÝ ³­Õ»ñ, ýáë­ ýáñ, ÍÍáõÙµ, ³­ÙǭݳíÃáõ­Ý»ñ ¢ ÙdzÛÝ í»ñ­ç»ñë ѳÛï­Ý³­µ»ñ­í³Í íÇ­ï³­ÙÇÝ U, áñÝ ûÅï­í³Í ¿ áõ­Å»Õ ѳ­Ï³áõ­éáõó­ù³­ÛÇÝ ³½­¹»­óáõí۳ٵ: Æñ áõ­Å»Õ ٳݭñ¿³ë­å³Ý ѳï­ÏáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ϳ­Õ³Ù­µÁ §å³ñ­ ﳭϳݦ ¿ ýÇ­ïá­óǹ­Ý»­ñÇÝ, ÇëÏ ³Í­Ë³ç­ ñ»­ñÇ ùÇã ù³­Ý³­ÏÇ ßÝáñ­ÑÇí ѳ­Ï³­óáõó­í³Í ã¿ ³Ý­·³Ù ß³­ù³­ñ³Ë­ïáí ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ: ²­í»­É³ó­Ý»Ýù, áñ ϳ­Õ³ÙµÝ áõ­ÝÇ Ñ³­Ï³­ µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ, ³ñ­Ûáõ­Ý³ë­ï»ÕÍ, ׳ñ­å³­ÛÇÝ ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ϳñ­·³­íá­ñáÕ Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñ, ¢ ³ÛÝ »­½³­ÏÇ µ³Ý­ç³­ ñ»­Õ»Ý­Ý»­ñÇó ¿, áñ ³Ý­·³Ù ÃÃáõ ¹ñ³Í íÇ­ ׳­ÏáõÙ Çñ û·­ï³­Ï³ñ ѳï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ãÇ Ïáñó­ÝáõÙ: γ­Õ³ÙµÝ áõ­Ý³Ï ¿ ݳ¢ ³Û­ ñ»É ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ³­í»­Éáñ¹ ׳ñ­å»­ñÁ, ³ÛÝ­ å»ë áñ, ϳ­ñáÕ ¿ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï Ï»ñ­åáí û·­ï³­·áñÍ­í»É Ýǭѳ­ñ»É ó³Ý­Ï³­óáÕ­Ý»­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó:

¸¸àôØ Æñ Ï»Ý­ë³­Ï³Ý Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ ñÁ ÙÇÝ㨠áõß ·³­ñáõÝ å³Ñ­å³­ÝáÕ ³Ûë µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»ÝÝ û·­ï³­Ï³ñ ¨ µáõ­ÅÇã ¿ áÕç ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ñ³­Ù³ñ: ²ÛÝ ³­éáÕ­ç³­ñ³ñ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ Çë­Ï³­Ï³Ý å³­Ñáó ¿, Ù³ë­ Ý³­íá­ñ³­å»ë ϳ­ñá­ïÇ­ÝÇ, áñÝ áõÕ­Õ³­ÏÇ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ³­éáÕç Ù³­½»ñ, Ù³ßÏ ¨ »­ÕáõÝ·­Ý»ñ áõ­Ý»­Ý³­Éáõ ѳ­Ù³ñ: ¸¹áõÙÝ û·­ï³­Ï³ñ ¿ 볭ϳ­í³ñ­Ûáõ­Ýáõí۳Ý, ³­í»­Éáñ¹ ׳ñ­å³­·á­Û³­óáõÃ­Û³Ý ¢ ûñ­·³­ÝǽÙÝ ³­í»­Éáñ¹ ˳­ñ³Ù­Ý»­ñÇó ³­½³­ï»­Éáõ ·áñ­ ÍáõÙ: Æ ¹»å, å»ïù ã¿ ³Ý­ï»­ë»É ݳ¢ ¹¹ÙÇ Ïá­ñǽ­Ý»­ñÁ. ¹ñ³Ýó Ù»ç å³­ñáõ­Ý³Ï­ íáÕ ÝÛáõ­Ã»­ñÁ Ýå³ë­ïáõÙ »Ý ϳ­ñá­ïÇ­ÝÇ Ûáõ­ñ³ó­Ù³­ÝÁ, íÇ­ï³­ÙÇÝ D-Ç ÏáÕ­ÙÇó ϳɭ óÇáõ­ÙÇ ÷á­Ë³­Ý³­Ïáõí۳­ÝÁ: Îá­ñǽ­Ý»­ñÁ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ »Ý ݳ¢ Ù»Í ù³­Ý³­Ïáõí Û³Ùµ ÝáõϭɻǭݳíÃáõ­Ý»ñ, á­ñáÝù áõ­Ý³Ï »Ý í»­ñ³­Ï³Ý·­Ý»É ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ µçÇç­Ý»­ñÁ ¢ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ É³í ³× ³­å³­Ñá­í»É, ÇÝ­ ãÇ å³ï­×³­éáí ¿É ß³ï ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï »Ý Ñ³ï­Ï³­å»ë »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇÝ: ÆëÏ ×Ç×­í³Ï­ ñáõÃ­Û³Ý ¹»Ù ¹¹ÙÇ Ïá­ñǽ­Ý»­ñÇ û·­ï³­·áñ­ Íáõ­ÙÁ ѳÛï­ÝÇ ¿ ·ñ»­Ã» µá­Éá­ñÇÝ:

Èà­´Æ êåÇ­ï³­Ïáõó­Ý»­ñáí, ³Í­Ë³ç­ñ»­ñáí, ûë­É³­Ûáí, ѳݭù³­ÛÇÝ ³­Õ»­ñáí, ϳ­ñá­ïÇ­ Ýáí, »ñ­Ï³­Ãáí ѳ­·»­ó³Í Éá­µÇÝ Ñ³­ñáõëï ¿ ݳ¨ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ³ÛÝ­åÇ­ëÇ íÇ­ï³­ÙÇÝ­ Ý»ñáí, ÇÝã­åÇ­ëÇù »Ý íÇ­ï³­ÙÇÝ C-Ý, PP-Ý, íÇ­ï³­ÙÇÝ B-Ç ³Ù­µáÕ­ç³­Ï³Ý ÏáÙå­É»ù­ëÁ: Èá­µáõ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ Ýå³ë­ï³­íáñ ¿ ÑÇ­ å»ñ­ïá­Ýdz­ÛÇ, ùñá­ÝÇÏ é¢­Ù³­ïǽ­ÙÇ, ß³­ ù³­ñ³Ë­ïÇ, »­ñǭϳ٭ݻ­ñÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ ³é­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ: Èá­µÇÝ É³í ³½­¹»­óáõíÛáõÝ ¿ ÃáÕ­Ýáõ٠ݳ¢ ÙÇ­½³­å³ñ­ ÏÇ ¢ ÙÇ­½áõ­ÕÇ­Ý»­ñáõÙ ³­é³­ç³­ó³Í ù³­ñ»­ñÇ Ñ»­é³ó­Ù³Ý ¹»å­ùáõÙ, µ³­ñ»­ñ³ñ ¿ ³½­¹áõÙ ëï³­Ùáù­ëÇ ·»Õ­ÓÇ ó³Íñ ë»Ï­ñ»­ódz­ÛÇ ¢ ÉÛ³ñ­¹Ç ׳ñ­å³­Ï³É­Ù³Ý ËݹÇñ­Ý»ñ áõ­Ý»­ óáÕ­Ý»­ñÇ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ íñ³: 곭ϳÛÝ Éá­µÇÝ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ݳ¢ åáõ­ñÇÝ­Ý»ñ, á­ñáÝù ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ »Ý ëï³­Ùáù­ëÇ ÷ùí³­Íáõí ÛáõÝ, áõë­ïÇ Éá­µáõ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ ѳ­Ï³­ óáõó­í³Í ¿ Ù»­Í³­Ñ³­ë³Ï­Ý»­ñÇÝ, »­ñǭϳ­ÙÇ Ý»ý­ñÇ­ïáí, åá­¹³·­ñ³­Ûáí, Ëá­ó»­ñáí, å³ÝÏ­ñ»³­ïÇ­ïáí ¢ Ëá­É»­óÇë­ïÇ­ïáí ÑÇ­ í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ:

4

87

гٳñÇ ¹»ÙùÁ

ÐЭ ³ñ­í»ë­ïÇ í³ë­ï³­Ï³­íáñ ·áñ­ ÍÇã, ø»Ùµ­ñÇ­çÇ Ð³­Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³­ÛÇÝ Ï»Ý­ë³·­ñ³­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ §Î»Ý­ ¹³­ÝÇ É»­·»Ý¹¦ áë­Ï» Ù»­¹³­É³­ÏÇñ ¾­¹á­õ³ñ¹ î»ñ-Ô³­½³ñ­Û³ÝÝ ³ß­Ë³ñ­ÑÇÝ ½³ñ­Ù³ó­ñ»É ¿ Çñ ٳݭñ³­ ù³Ý­¹³Ï­Ý»­ñáí: ÜÛáõÃÁª ÈÇ­ÉÇà ØÏñïãÛ³ÝÇ Èáõë³ÝϳñÝ»ñÁª ºÕdz Ü»ñë»ëÛ³ÝÇ

´

³­ñ³Ï Ù³­½Ç íñ³ ·ñí³Í ݳ­Ù³Ï­ Ý»ñ, ·ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ, Éáõó­Ïáõ ѳ­ïÇ­ ÏÇó ¿É ÷áùñ çáõ­Ã³Ï, á­ñÁ Ýí³­·áõÙ ¿ Ñ»Ýó ÇÝ­ùÁ` Ñ»­Õǭݳ­ÏÁ, µñÝÓÇ Ñ³­ïÇ­Ïáí ³ñ­í³Í ù³Ý­¹³Ï­Ý»ñ ¢ µ³­½áõÙ ³ÛÉ ³ß­Ë³­ï³Ýù­Ý»ñ ß³ñ­Å»É »Ý ³ÛÝ­åÇ­ëÇ Ù³ñ¹­ ϳÝó Ñdzó­ÙáõÝ­ùÁ, ÇÝã­åÇ­ëÇù »Ý Êñáõß­ ãá­íÁ, èáõ½­í»É­ïÁ, è³ç γ­åáõ­ñÁ ¢ ß³ï ³ÛÉ Ñ³Ûï­ÝÇ Ù³ñ­¹ÇÏ: Ø»Í ¿ Ýñ³ ³­í³Ý­¹Á ݳ¢ µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç. ¾­¹á­õ³ñ¹ î»ñÔ³­½³ñ­Û³­ÝÇ å³ï­ñ³ë­ï³Í Ù»Ï ÙÇÏ­ñáÝ Ñ³ë­ïáõíÛáõÝ áõ­Ý»­óáÕ Ý»­ñ³ñ­ÏÇ­ãÇ û·­ Ýáõí۳ٵ µÅßÏáõíÛáõ­ÝÁ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõí ÛáõÝ áõ­ÝÇ ³ß­Ë³­ï»É µççÇ íñ³: ØÇÙ­Û³Ýó Éñ³ó­ÝáÕ µ³½­Ù³­ÃÇí Ù³ë­ Ý³­·Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, Ïá­ãáõÙ­Ý»­ñÇ ¨ ·Ûáõ­ ï»­ñÇ ÏáÕ­ùÇÝ ³Û­ëûñ ·Ûáõ­ï³­ñ³­ñÁ ÷áñ­ ÓáõÙ ¿ ³ß­Ë³­ï³Ýù­Ý»ñ ï³­Ý»É Ù³ñ­¹áõ Ï۳ݭùÁ »ñ­Ï³­ñ³ó­Ý»­Éáõ áõÕ­Õáõí۳ٵ: - ƱÝãÝ­ ¿ñ å³ï­×³­éÁ, áñ ëÏë»­óÇù á­ñá­Ý»É »ñ­Ï³­ñ³­Ï»­óáõÃ­Û³Ý ·³Õï­ÝÇ­ùÁ: - 80 ï³­ñ»­Ï³Ý ѳ­ë³­ÏáõÙ, »ñµ ï»­ë³, áñ ÇÙ ÁÝ­Ï»ñ­Ý»­ñÁ, µ³­ñ»­Ï³Ù­Ý»ñÝ ³ÛÉ¢ë ã­Ï³Ý, ¢ »ë ßáõ­ïáí ¢ë ­Ï³ñ­Å³­Ý³­Ý³Ù Ýñ³Ýó ׳­Ï³­ï³·­ñÇÝ, ëÏë»­óÇ Ù³Ñ­í³Ý ¹»Ù å³Û­ù³­ñÇ áõ­ÕÇ­Ý»ñ ÷Ýïñ»É: ú­ñǭݳÏ` ϳխÝÇÝ ³å­ñáõÙ ¿ 1000 ï³­ñÇ, ÏñdzÝ`

88

4

400, ³·­é³­íÁ` 300, Ãǭû­éÁ` 1 ûñ, ÇëÏ Ù³ñ­¹áõÝ ²­ñ³­ñÇ­ãÁ 300 ï³ñ­í³ ÏÛ³Ýù ¿ ïí»É, µ³Ûó ݳ ÙÇ­çÇÝ Ñ³ß­íáí ³å­ñáõÙ ¿ ÁÝ­¹³­Ù»­ÝÁ 67 ï³­ñÇ: ²Û¹ ѳñóÝ ÇÝÓ ß³ï ¿ñ Ñáõ­½áõÙ, ¢ »ë ëÏë»­óÇ ÇÙ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ij­Ù³­Ý³­ÏÇÝ Ø³­É»Ý­Ïá­íÇ Ñ³­Ù³ñ ÷³Û­ïÇó Ó»é­ùÇ Å³­Ù³­óáõÛó ¿Ç å³ï­ñ³ë­ ï»É: ij­Ù³­óáõÛ­óÇ Ù³Ý­ñ³­ï³Ù­Ý»­ñÇó Ù»­ ÏÇ ëË³É ï³ß­í³Í ÉÇ­Ý»­Éáõ å³ï­×³­éáí ³­ï³Ù­Ý³­ÝÇ­íÁ ϳݷ ¿ñ ³é­ÝáõÙ, ¢ ų­Ù³­ óáõÛ­óÁ ã¿ñ ³ß­Ë³­ïáõÙ: ºñ­Ï³ñ ų­Ù³­Ý³Ï ã³ñ­ã³ñ­í»­óÇ, ÙÇÝ㢠·ï³ ëË³É ï³ß­í³Í ٳݭñ³­ï³­ÙÁ, ¢ ÙÇ ÷áùñ ÙÇÏ­ñá­ï³ß­ í³Íù ³­Ý»­Éáõó Ñ»­ïá ų­Ù³­óáõÛóÝ ³ß­Ë³­ ï»ó: سñ­¹áõ ûñ­·³­ÝǽÙÝ ¿É ³ÛëûñÇÝ³Ï ÙÇ Å³Ù³óáõÛó ¿, áñÇ Ù³­ëÇ ÑÇ­í³Ý­¹³­Ý³­ Éáõ ¹»å­ùáõ٠˳Ëï­íáõÙ ¿ ݳ¢ ÙÛáõë­Ý»­ñÇ ýáõÝÏ­ódzÝ: Àëï ÇÙ ·É˳­íáñ ëϽµáõÝ­ùÇ` Ù³ñ­ ¹áõÝ áã û å»ïù ¿ µáõ­Å»É, ³ÛÉ å³ñ­½³­ å»ë ãå»ïù ¿ ÃáÕ­Ý»É, áñ ݳ ÑÇ­í³Ý­¹³­Ý³, ¨ Ù³ñ­¹Á ϳå­ñÇ 300 ï³­ñÇ: - ÆÝ­ãáõ± Ù³ñ­¹Á ãÇ Ï³­ñá­Õ³­ÝáõÙ ³å­ ñ»É Ç­ñ»Ý ë³Ñ­Ù³Ý­í³Í 300 ï³­ñÇÝ: - Ø»ñ ³Ù­µáÕç Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ ϳ½Ù­í³Í ¿ ³ñ­Ûáõ­Ý³­ï³ñ ³­Ýáíݻ­ñÇó áõ Ù³­½³­

Ýáíݻ­ñÇó: س­½³­Ýá­ÃÇ Ñ³ë­ïáõíÛáõ­ÝÁ 1 ÙÇÏ­ñáÝ ¿, ³Û­ëÇÝùÝ` ÙÇ­ÉÇ­Ù»ï­ñÇ Ù»Ï Ñ³­ ½³­ñ»­ñáñ¹ Ù³­ëÁ, áñÝ ³Ý­½»Ý ³ã­ùáí ãÇ »ñ¢áõÙ: êË³É ëÝÝ¹Ç å³ï­×³­éáí Ù»ñ Ù³ñÙ­ÝÇ ³ñ­Ûáõ­Ý³­ï³ñ ³­Ýáíݻ­ñÇ å³­ ï»­ñÇÝ Ñ³­í³ù­íáõÙ »Ý ÷³­÷áõÏ ¢ ϳñÍñ ϻխïáï ÝÛáõ­Ã»ñ, á­ñáÝù ˳ݭ·³­ñáõÙ »Ý ³ñ­Û³Ý Ñáë­ùÇÝ: ê³ Ñ»Ýó ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ëϽµÝ³Õµ­Ûáõñ ¿, á­ñÁ ï³­ÝáõÙ ¿ ٳѭí³Ý: ²ñ­ï³­ë³Ñ­Ù³­ÝáõÙ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñ»É »Ù Åá­ Õáíñ­¹³­Ï³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ 70 ѳ­ ½³ñ ï»­Õ»­ÏáõíÛáõÝ, á­ñáÝó û·­Ýáõí۳ٵ ϳ­ñá­Õ³­ó³ ³ñ­Ûáõ­Ý³­ï³ñ ³­Ýáíݻ­ñÁ Ù³ù­ñ»­Éáõ ÇÙ Ù»­Ãá­¹Á ·ïÝ»É: ²­Ñ³ ³­é³­çÇÝ Ëáñ­Ñáõñ­¹Á, á­ñÁ »ë ëñµá­ñ»Ý ϳ­ï³­ñáõÙ »Ù ³­Ù»Ý ûñ. Ù»Ï µ³­Å³Ï Ãá­ñ³Í çñÇ Ù»ç ·ó»É Ù³·­ÝÇ­ëÇ Ïïáñ (Ãá­ñ³Í çáõñ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ëï³­Ý³É çáõ­ ñÁ »­é³ó­Ý»É ¢ Ñá­í³ó­Ý»­Éáí ϳ٠볭éáõÛ­ óÁ ѳ­É»ó­Ý»­Éáí), ³­å³ ³­í»­É³ó­Ý»É 2 û­ÛÇ ·¹³É Ù³­ùáõñ ËÝÓá­ñÇ ù³­ó³Ë (ïݳ­ÛÇÝ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ å³ï­ñ³ë­ï³Í) ¢ ³­é³­íáï­Û³Ý ų­ÙÁ 6-ÇÝ ËÙ»É ëá­í³Í íǭ׳­ ÏáõÙ: øÝ»­Éáõó ³­é³ç ËÙ»É ÝáõÛ­ÝÁ` ³­í»­É³ó­Ý»­Éáí 1 û­ÛÇ ·¹³É Ù»Õñ: ²Ûë Ñ»­Õáõ­ÏÁ Ù³ù­ñáõÙ, ѳ­É»ó­ÝáõÙ ¿ ³­Ýáíݻ­ñÇÝ Ïå³Í µá­Éáñ ϳñÍñ ÝÛáõ­Ã»­ñÁ: Ø»­Ãá­¹Ç ³ñ¹­Ûáõ­ ݳ­í»­ïáõÃ­Û³Ý Ù»ç ѳ­Ùá½­í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ

гٳñÇ ¹»ÙùÁ µ³­í³­Ï³Ý ¿ í»­ñáÝß­Û³É Ñ»­Õáõ­ÏÁ »­é³ó­Ý»É ûۭÝÇ­ÏÇ Ù»ç ¢ ѻÉ, û ÇÝã­å»ë ¿ ¹ñ³ å³­ï»­ñÇó ³Ý­Ñ»­ï³­ÝáõÙ Ýëïí³Í­ùÁ: º­Ã» Ù³ñ­¹Á Ù³­ÝáõÏ Ñ³­ë³­ÏÇó ³Ûë­ å»ë ³å­ñÇ, ³­í»­ÉÇ Ñ»ßï ÏÉÇ­ÝÇ, ÇëÏ Ù»Í ï³­ñÇ­ùáõÙ Ù»Ýù ëïÇå­í³Í »Ýù Ù³ù­ñ»É Ù»ñ ³ñ­¹»Ý ³Õ­ïáï­í³Í ³­Ýáíݻ­ñÁ: - ö³ë­ïá­ñ»Ý, ³ñ­Ûáõ­Ý³­ï³ñ ³­Ýáíݻ­ñÇ Ù³ù­ñáõ­ÙÁ »ñ­Ï³­ñ³­Ï»­óáõÃ­Û³Ý ³­é³­çÇÝ å³Û­Ù³ÝÝ ¿, ÇëÏ á­ñá±Ýù­ »Ý ÙÛáõë å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñÁ: - ä³Û­Ù³Ý­Ý»­ñÇ Ù»ç ³­é³­çÇÝ ¢ »ñÏ­ ñáñ¹ ãϳ, å»ïù ¿ å³Ñ­å³­Ý»É µá­Éáñ ϳ­ ÝáÝ­Ý»ñÝ ³­é³Ýó Ñ»ñ­Ã³·ñ­Ù³Ý: ²­Ù»Ý ϻݭ¹³­ÝÇ ³­ñ³­ñ³­ÍÇ ïñí³Í ¿ Çñ áõ­ï»­ÉÇ­ùÁ, µ³Ûó Ù³ñ­¹Ý áõ­ïáõÙ ¿ ³ÛÝ, ÇÝã Ù»ñ ²­ñ³­ñÇ­ãÁ ãÇ Ý³­Ë³­ï»­ë»É: ú­ñÇ­ ݳÏ` ·³Û­ÉÇ Ó³­·Á ÍÝíáõÙ ¿, ëÝíáõ٠ϳ­ Ãáí, µ³Ûó ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ ¹áõñë ·³­ÉáõÝ å»ë áõ­ïáõÙ ¿ ÙÇë: ÐáñÃÝ ¿É ù³­ÝÇ ¹»é ³­ï³Ù­Ý»ñ ãáõ­ÝÇ, ëÝíáõÙ ¿ Çñ Ù³Ûñ Ïá­íÇ Ï³­Ãáí, ÇëÏ »ñµ ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ ¹áõñë »Ý ·³­ÉÇë, ëÏëáõÙ ¿ Ëáï áõ­ï»É ÙÇÝ㢠Çñ Ï۳ݭùÇ í»ñ­çÁ: سñ­¹áõ »­ñ»­Ë³Ý ÍÝíáõÙ ¿, áõ­ ïáõ٠ϳÃ, ÇëÏ »ñµ ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ ¹áõñë »Ý ·³­ÉÇë, å»ïù ¿ áõ­ïÇ åïáõÕ­Ý»ñ, Ùñ·»ñ ¢ Ëá­ï³­µáõÛ­ë»ñ, ù³ÝÇ áñ ¹ñ³Ýó Ù»ç Ï³Ý µá­Éáñ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÁ: àñ­ å»ë­½Ç Ù³ñ¹Ý ³Û¹ Ëá­ï³­µáõÛ­ë»­ñÁ ͳ­Ù»­ Éáí ãáõ­ïÇ, Ùï³­ÍáõÙ »Ù ÙÇ ë³ñù Ñá­ñÇ­Ý»É, á­ñÁ Ëá­ï³­µáõÛ­ë»­ñÁ Ï×½ÙÇ: ºÃ» ϳ­ñá­Õ³­Ý³­ÛÇ ·³ÛÉÇ Ñ»ï Ëá­ ë»É, Ïѳñó­Ý»Çª ÇÝ­ãáõ »Ý Ýñ³Ýù ³­éáÕç, ÇëÏ Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ ó»­ÕÁ` ÑÇ­í³Ý¹, ãݳ­Û³Í, Ç ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ Ýñ³Ýó, Ù»Ýù ³Û¹­ù³Ý ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ áõ­Ý»Ýù: ìëï³Ñ »Ù` ·³Û­É»­ñÇ ³­é³ç­Ýáñ¹Ý ÇÝÓ Ïå³­ï³ë­Ë³­Ý»ñ, áñ Ç­ñ»Ýó ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý ·ñ³­í³­Ï³­ÝÁ µá­ µÇÏ áï­ù»­ñáí Ñá­ÕÇ íñ³ Ù³Ý ·³ÉÝ ¿: ÐÇÝ Ðéá­ÙáõÙ ÙÇÝ㢠20 ï³­ñ»­Ï³Ý ïÕ³­Ý»­ñÇÝ ËÇëï ³ñ­·»É­í³Í ¿ñ Ïá­ßÇÏ Ñ³·­Ý»É: ¸ñ³ ßÝáñ­ÑÇí Ñéá­Ù»³­óÇ­Ý»­ñÝ ³­éáÕç ¿ÇÝ ¢ áõ­Å»Õ: ²Ûë­åÇ­ëáí, ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ñ»ñ­Ã³­ Ï³Ý å³Û­Ù³­ÝÁ µá­µÇÏ áï­ù»­ñáí Ñá­ÕÇ íñ³ ù³ÛÉ»ÉÝ ¿: Ø»ñ áï­ù»­ñÇ ï³Ï 60 Ï»ï ϳ` ϳå­í³Í Ù³ñÙ­ÝÇ µá­Éáñ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ Ñ»ï: à­ï³­µá­µÇÏ ù³ÛÉ»Éáõ ¹»å­ùáõÙ ³Û¹ µá­Éáñ Ï»­ï»­ñÁ Ù»ñë­íáõÙ »Ý ¢ ³å³Ñáí³·ñíáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹³­Ý³Éáõó: ´³­óÇ ³Û¹, á­ï³­µá­µÇÏ ù³ÛÉ»Éáíª

Ù³ñ­¹Á ϳ­ï³­ñáõÙ ¿ Ñá­Õ³Ý­óáõÙ, á­ñÇ Ýå³­ï³ÏÝ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ×³­é³­·³ÛÃ­Ù³Ý íï³Ý­·³­íáñ ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÇó Ó»ñ­µ³­ ½³ï­í»ÉÝ ¿: Ðá­Õ³Ý­óáõ­ÙÁ ݳ¢ Ç­ç»ó­ÝáõÙ áõ ϳ­Ýá­Ý³­íá­ñáõÙ ¿ Ù³ñ­¹áõ ³ñ­Û³Ý ×Ýßáõ­ÙÁ, ϳݭ˳ñ­·»­ÉáõÙ ù³Õó­Ï»­ÕÇ ³­é³­ç³­óáõ­ÙÁ: º­Ã» µá­µÇÏ áï­ù»­ñáí ã»ù ϳ­ñáÕ ·á­Ý» 10 ñá­å» ù³Û­É»É, ³­å³ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ í»ñó­ Ý»É ÙÇ­çÇÝ ã³­÷Ç Ù»Ë, ·ÉËÇ­ÏÇÝ ÷³­Ã³­Ã»É åÕÝÓ³­É³ñ (»­Ã» åÕÝÓ³­É³­ñÇ íñ³ ɳù ϳ٠ݻñÏ Ï³, ³­å³ »ñ­Ïáõ ͳۭñ»­ñÁ å»ïù ¿ Ù³ù­ñ»É), ³Û­Ýáõ­Ñ»ï¢ Ù»­ËÁ Ëñ»É Ñá­ÕÇ Ù»ç, ÇëÏ åÕÝÓ³­É³­ñÇ ÙÛáõë ͳۭñÁ µéÝ»É Ó»é­ùáí Ùáï 10 ñá­å»: àñ­å»ë­½Ç ѳ­Ùá½­í»ù ¹ñ³ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»­ïáõÃ­Û³Ý Ù»ç, ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ×Ýßáõ­ÙÁ ã³­÷»É Ñá­Õ³Ý­óáõ­ ÙÇó ³­é³ç ¢ Ñ»­ïá: ²ñ¹­ÛáõÝùÝ ³ÏݭѳÛï ÏÉÇ­ÝÇ: º­Ã» ×Ýßáõ­ÙÁ ãÇ Ï³ñ­·³­íáñ­íáõÙ, ³­å³ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ÷á­Ë»É Ñá­Õ³Ýó­Ù³Ý í³Û­ñÁ, ù³­ÝÇ áñ Ñá­ÕÇ ï»­ë³ÏÝ ¿³­Ï³­Ýá­ñ»Ý ³½­¹áõÙ ¿ Ñá­Õ³Ýó­Ù³Ý íñ³: Þ³ï ϳñ¢áñ ¿ ݳ¢ ëÝí»­Éáõ é»­ÅÇ­ÙÁ: ÆÝã­å»ë í»ñ¢áõÙ Ýß»­óǪ ³­é³­íáï­Û³Ý ų­ ÙÁ 6-ÇÝ å»ïù ¿ ËÙ»É Ù³·­ÝÇ­ë³­Ï³Ý çáõñ` ËÝÓá­ñÇ ù³­ó³­Ëáí:10 ñá­å» Ñ»­ïá áõ­ï»É ÙÇ­çÇÝ ã³­÷Ç »ñ­Ïáõ ËÝÓáñ, 20 ñá­å» Ñ»­ïá áõ­ï»É 3 ÁÝ­ÏáõÛ½ ¢ 3 ´³Õ­¹³­¹Ç Ëáõñ­Ù³, á­ñÇó Ñ»­ïá á­ãÇÝã ãÇ Ï³­ñ»­ÉÇ áõ­ï»É ÙÇÝ㢠ų­ÙÁ 17:00: ²Û¹ 11 Å³Ù­í³ Áݭóó­ùáõÙ å»ïù ¿ Ù»Ï µ³­Å³Ï ß³ï ÃÃáõ ٳͭÝÇó Ã³Ý å³ï­ñ³ë­ï»É ¢ ËÙ»É: ²ÛÝ ß³ï áõ­Å»Õ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó ¿ áãÝ­ã³ó­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ³ÛÝ µá­ Éáñ Ãáõ­Ý³­íáñ ¢ íݳ­ë³­Ï³ñ ٳݭñ¿­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ѳ­í³ù­íáõÙ »Ý ѳëï ³­ÕÇ­ùÇ í»ñ­ ç³­íá­ñáõíÛáõ­ÝáõÙ ¢ á­ñÇó Ý»ñÍÍ­íáõÙ »Ý Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³­ÝǽÙ` Ãáõ­Ý³­íá­ñ»­Éáí ³ÛÝ: سñ¹Ý ûñ­í³ Áݭóó­ùáõÙ å»ïù ¿ û·­ ï³­·áñ­ÍÇ ÉÇïñ áõ Ï»ë çáõñ` Áëï Çñ ó³Ý­ Ïáõí۳Ý: л­Õáõ­ÏÁ å»ïù ¿ ËÙ»É ×³­ßÇó Ùáï Ù»Ï Å³Ù Ñ»­ïá: ø³­ÝÇ áñ Ù³ñ¹­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ëá­íá­ñ»É ¿ ×³ß áõ­ï»É, Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë å»ïù ¿ û·­ ï³­·áñ­ÍÇ Ñݹϳ­Ó³­í³­ñÇ, Ïá­ñ»­Ï³­Ó³­ í³­ñÇ ßǭɳ­Ý»ñ, Éá­µÇ: ²Ûë »­ñ»ù ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý áõ­ï»­ÉÇù­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ÑÇÙù ͳ­é³­Û»Ý Ï»­ ñ³­Ïáõñ­Ý»­ñÇÝ: - àõ­ñÇß Ç±Ýã­ û·­ï³­Ï³ñ Ëáñ­Ñáõñ¹­Ý»ñ Ïï³ù Ù»ñ Áݭûñ­óá­ÕÇÝ: - Þ³ï ϳñ¢áñ ¿ áõß³¹ñáõÃÛáõÝ ¹³ñÓÝ»É ëñïÇ ³ß˳ï³ÝùÇÝ. ëñïÇ

1

2

3 ¾¹áõ³ñ¹ î»ñ-Ô³½³ñÛ³ÝÇ ·áñÍ»ñÇó 1. àõÕï»ñÝ ³ë»ÕÇ Ù»çª ·áõݳíáñ óÝϳñÅ»ù ù³ñ»ñÇ Ñ³ïÇÏÝ»ñÇó: 2. ̳ÕÏ»÷áõÝç ϳñÇ ³ë»ÕÇ Ù»ç: 3. ²ß˳ñÑÇ ³Ù»Ý³÷áùñ çáõóÏÁ (7ÙÙ), áñáí Ñ»ÕÇݳÏÁ ѳٻñ·Ý»ñ ¿ ï³ÉÇë ³ß˳ñÑÇ ï³ñµ»ñ »ñÏñÝ»ñáõÙ:

4

89

гٳñÇ ¹»ÙùÁ

4.ÐÇëáõëÝ ³ß³Ï»ñïÝ»ñÇ Ñ»ï: øñÇëïáëÁ ·ÉáõËÁ ß³ñÅáõÙ ¿: ²ß˳ï³ÝùÁ ϳï³ñí³Í ¿ ë»ñ¹ÇáÝ ù³ñÇ íñ³:

ѳñ­í³Í­Ý»­ñÇ Ñ³­×³­Ë³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÇó ¿ Ï³Ë­í³Í ϻݭ¹³­ÝÇ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ »ñ­Ï³­ ñ³­Ï»­óáõíÛáõ­ÝÁ: سñ­¹áõ ëÇñïÝ áõ­ÝÇ Çñ éÇíÙÁ, ³ÛÝ Ù»Ï ñá­å»áõ٠ѳñ­í³­ÍáõÙ ¿ Ùáï 80 ³Ý­·³Ù: öÕÇ ëÇñ­ïÁ ñá­å»áõÙ 60 ½³ñÏ ¿ ³­ÝáõÙ, ³é­Ý»­ïÇ­ÝÁ` 600, ¢ ݳ ³å­ñáõÙ ¿ ÁÝ­¹³­Ù»­ÝÁ 3 ï³­ñÇ: ²­Ù»­Ý³­¹³Ý­¹³Õ ѳñ­í³­ÍáÕ ëÇñ­ïÁ »­Õ»É ¿ ܳ­åá­ É»áÝ ´á­Ý³­å³ñ­ïÇ­ÝÁ` ñá­å»áõÙ 40 ½³ñÏ: º­Ã» Ýñ³Ý ãÃáõ­Ý³­íá­ñ»ÇÝ, »ñ¢Ç ß³ï »ñ­Ï³ñ ϳå­ñ»ñ: êñïÇ Ñ³­Ù³ñ ³­éáÕ­ç³­ñ³ñ Ëá­ï³­ µáõÛë ¿ ³é­Ûáõ­Í³­·ÇÝ: ²ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ³é­Ûáõ­ ͳ­·áõ íñ³ ÉóÝ»É Ù»Ï µ³­Å³Ï »­é³ó­ñ³Í çáõñ, 15 ñá­å» ÃñÙ»É ¢ ÑÛáõ­ÃÁ ËÙ»É: γ­ ñ»­ÉÇ ¿ ݳ¢ ¹»­Õ³ï­ÝÇó ·Ý»É ¹ñ³ å³ï­ ñ³ë­ïÇ ÑÛáõ­ÃÁ, ËÙ»É 30 ϳ­ÃÇÉ 50 ·ñ³Ù çñÇ Ù»ç: Þ³ï É³í ¿ ³ß­Ë³­ïáõ٠ݳ¢ ¿­ßÇ ëÇñ­ ïÁ: ²Ûë­ï»Õ ÙÇ ·³Õï­ÝÇù ϳ. ݳ ëÇ­ñáõÙ ¿ áõ­ï»É ³é­íáõÛï (ÛáÝ­ç³): ²ÛÝ ß³ï ѳ­Ùáí µáõÛë ¿ ¢ ³Ù­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ ëÇñ­ïÁ: êñïÇ ó³íÝ ³Ýó­Ï³ó­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ïñá­ñ»ù »ñ­Ïáõ Ó»é­ù»­ñÇ ×ÏáõÛíݻ­ñÁ ¢ óáõ­ó³­Ù³­ïÇ áõ µáõà ٳ­ïÇ ³­ñ³Ýù­Ý»­ñÁ: سñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ñ³­Ù³ñ ß³ï ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ݳ¢ Ù³ñÙ­ÝÇ á­ñáß Ñ³ï­ í³Í­Ý»­ñÇ Ù»ñ­ëáõ­ÙÁ: úñÇݳϪ Ù³ñ­¹áõ ³­Ï³Ýç­Ý»­ñÇ íñ³ ϳ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ï³ñ­ µ»ñ Ù³­ë»­ñÇ Ñ»ï ϳå­í³Í 60 Ï»ï: ²ÝÑ­ ñ³­Å»ßï ¿ »ñ­Ïáõ Ó»é­ù»­ñáí ³­Ï³Ýç­Ý»­ñÁ Ùdz­Å³­Ù³­Ý³Ï ß÷»É 50 ³Ý­·³Ù: Ò»é­ùÇ Ù³ï­Ý»­ñÁ ×ÏáõÛ­ÃÇó ëÏë³Í ³­Ù»Ý ûñ Ùáï 10 ñá­å» å»ïù ¿ ß÷»É: ²­ë»Ù, áñ Ù³ñ­¹áõ Ó»é­ùÇ ³­÷Ç Ï»Ýï­ñá­

90

4

5.̳ÕÇÏÝ»ñÁ ù³ñ»ñÇ ÷á߻ѳïÇÏÝ»ñÇó:

ÝáõÙ ·ïÝíáõÙ »Ý ÑÇ­ßá­ÕáõÃ­Û³Ý Ï»­ï»­ñÁ: ä»ïù ¿ ÙÇ Ó»é­ùÇ Ù³ï­Ý»­ñÇ ÷Ýçáí ïñá­ ñ»É ÙÛáõë Ó»é­ùÇ ³­÷Á ¢ ѳ­Ï³­é³­ÏÁ: Æ ¹»å, ³ã­ùÇ Ï³­ï³­ñ³Ï­ïÇ ¹»å­ùáõÙ ß³ï í³­Õáõó Ýáñ áëåÝ­Û³Ï »Ù å³ï­ñ³ë­ ï»É` Çñ µ³ñ¹ ѳñ­Ù³­ñ³Ýù­Ý»­ñáí ¢ íÇ­ ñ³­Ñ³­ï³­Ï³Ý ·áñ­ÍÇù­Ý»­ñáí: ²­é³­çÇ­ÝÁ Èáë-²Ý­ç»­É»ëÇ ÏÉÇ­Ýǭϳ­ÛáõÙ ÷áñ­Ó³ñÏ­í»ó ³Û¹ Ýá­ñ³­ñ³­ñáõíÛáõ­ÝÁ: ø³­ÝÇ áñ 40 ï³­ñ»­Ï³­ÝÇó Ñ»­ïá Ù³ñ­ ¹áõ ³ã­ùÇ áëåÝ­Û³ÏÝ ëÏëáõÙ ¿ åÕïáñ­í»É, »ë ²­ñ³ñ­ãÇÝ Ëݹñ»­óÇ, áñ ÇÙ ³éç¢ µ³­ óÇ É³í ï»­ëá­ÕáõÃ­Û³Ý ·³Õï­ÝÇ­ùÁ, ¢ å³­ ï³ë­Ë³Ý ëï³­ó³: ²­Ù»Ý ûñ 5-10 ñá­å» ÷³Ï ³ã­ù»­ñáí å»ïù ¿ ݳ­Û»É å³Û­Í³é ³ñ¢ÇÝ, ÇëÏ ³­í»­ÉÇ É³í ¿ µ³ó ³ã­ù»­ñáí ݳ­Û»É ÷³Û­ïáí í³é­íáÕ Ïñ³­ÏÇÝ Ï³Ù ë»Ý­ Û³­ÏÇ µáõ­Ë³­ñáõÝ: ºë ³Û¹ å³ï­·³­ÙÁ ϳ­ ï³­ñáõÙ »Ù ³­Ù»Ý ûñ: - à±ñÝ­¿ Ò»ñ ³Ù»Ý³Ù»Í ѳÛïݳ·áñÍáõÃÛáõÝÁ: - سñ¹Ý Çñ ϳ­ñá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñáí ÙÇ Ññ³­ß³­ÉÇù ¿, áñÝ ëï»ÕÍ­í³Í ¿ ³­Ù»­Ý³­Ï³­ñáÕ ²­ñ³ñ­ãÇ ÏáÕ­ÙÇó: ²ÛÝ­ù³Ý óùÝ­í³Í ·³Õï­ÝÇù­Ý»ñ Ï³Ý Ù³ñ­¹áõ ¢ Ýñ³ µçÇç­Ý»­ ñÇ Ù»ç, á­ñÁ ѳë­Ï³­Ý³­Éáõ ѳ­Ù³ñ å»ïù ¿ áõ­Ý»­Ý³É ß³ï ï³ñ­µ»ñ Ù³ë­Ý³­·Ç­ïáõí ÛáõÝ­Ý»ñ, ÉÇ­Ý»É áã ÙdzÛÝ Ñ³Ý­×³­ñ»Õ, ³ÛÉ` ·»ñ­Ñ³Ý­×³ñ: سñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ÙÇ­Édzñ­¹³­íáñ µçÇç­Ý»­ñÇ Ù»ç ϳ Ù»­ÏÁ` ³­é³ç­Ýáñ¹ µçÇç (ÉÇ­¹»ñ), á­ñÁ Õ»­Ï³­í³­ñáõÙ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ³Ù­µáÕç ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Á: ²Û¹ µççÇ ·ïÝí»­ Éáõ ï»­ÕÁ ¹»é¢ë ­·Ç­ïáõí۳­ÝÁ ѳÛï­ÝÇ ã¿:

6. øñÇëïáëÇ å³ïÏ»ñÁ µñÝÓÇ Ù»ç:

²Û¹ ËáñÑñ­¹³­íáñ ѳ­Ý»­Éáõ­ÏÇ å³­ï³ë­ ˳­ÝÁ ·ïÝ»­Éáõ ѳ­Ù³ñ »ë ëÏë»­óÇ áõ­ëáõÙ­ ݳ­ëÇ­ñ»É ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ Ï۳ݭùÁ: ²Éý­ñ»¹ ´ñ»­ïÇ ·ñù»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí Ç­Ù³­ó³ ϻݭ¹³­ ÝÇ­Ý»­ñÇ ÉÇ­¹»ñ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ: º­Ã» ϻݭ¹³­ ÝÇ­Ý»­ñÇ, ÓÏÝ»­ñÇ Ï³Ù ÃéãáõÝ­Ý»­ñÇ ÉÇ­¹»­ñÇÝ Ñ³­Ý»Ýù, Ýñ³Ýó ËÙµ»­ñÁ Ïóñí»Ý: ´çÇç­Ý»­ñÇ ÉÇ­¹»­ñÇÝ ·ïÝ»­Éáõ ѳ­Ù³ñ á­ñá­ß»­óÇ ¹Ç­Ù»É ²­ñ³ñ­ãÇÝ: ºë, ³é­Ñ³­ë³­ ñ³Ï, Üñ³Ý ѳ­×³­Ë³­ÏÇ ã»Ù ³Ý­Ñ³Ý·ë­ ï³ó­ÝáõÙ, ³­Ùáà ¿, ÷áñ­ÓáõÙ »Ù ÇÝùë Éáõ­ÍáõÙ­Ý»ñ ·ïÝ»É, µ³Ûó ³Ûë ¹»å­ùáõÙ ¹Ç­Ù»­óÇ ¢ å³­ï³ë­Ë³ÝÝ ëï³­ó³: ÈÇ­¹»ñ µçÇ­çÁ ·ïÝíáõÙ ¿ ·ÉËáõ­Õ»­ÕÇ Ï»Ýï­ñá­ÝáõÙ: Øï³­Í»­óÇ ¢ ÑÇ­ß»­óÇ, áñ »ñµ »­ñ»­Ë³Ý ÉáõÛë ³ß­Ë³ñÑ ¿ ·³­ÉÇë, Ýñ³ ·ÉËÇ íñ³ áã áëÏ­ñ³­ÛÇÝ, ÷³­÷áõÏ Ù³ë ϳ, áñÝ ³­Ùáõñ ë»Õ­Ù»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ »­ñ»­Ë³Ý ÏÙ³­Ñ³­Ý³: ²Û¹ ÉÇ­¹»­ñÁ ·ïÝíáõÙ ¿ Ñ»Ýó ³Û¹ ÷³­÷áõÏ Ù³­ëÇ Ï»Ýï­ñá­ÝáõÙ: ²­ñ³ñ­ãÇ ïí³Í ѳçáñ¹ ËáñÑáõñ¹Ý ¿ñª Éǹ»ñ µççÇ ·á­ÛáõíÛáõ­ÝÁ »ñ­Ï³­ñ³ó­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ Ãáõà áõ­ï»É: ²­½³ï ų­Ù³­Ý³Ï Ù³ñ¹ å»ïù ¿ Ù»ñ­ ëÇ ·Éáõ­ËÁ: ²Ûë­ï»Õ Ï³Ý ß³ï ϳñ¢áñ Ï»­ï»ñ, ѳï­Ï³­å»ë ÉÇ­¹»ñ µçÇ­çÁ: ºë ÷áñ­Ó³ñ­ÏáõÙ »Ù ÇÝÓ íñ³ ¢ ½·áõÙ »Ù ¹ñ³ ¹ñ³­Ï³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùÁª ·Ý³­Éáí ç³­Ñ»­É³­ÝáõÙ »Ù: Þáõ­ïáí ÏÉǭݻ٠90 ï³­ñ»­Ï³Ý: ²­Ù»Ý Ù³ñ¹ Çñ Ï۳ݭùÇ í»ñ­çáõÙ ÙÇ »½­ñ³­Ñ³Ý·­Ù³Ý ¿ ·³­ÉÇë: ÆÙ Ï۳ݭùÇ í»ñ­çáõÙ »ë ϳ­ ë»Ù` ×Çßï ¿Ç Ï³Ù ëË³É ¿Ç` ݳ­Û³Í û »ñ­Ï³­ñ³­Ï»­óáõÃ­Û³Ý ÇÙ Ù»­Ãá¹­Ý»ñÝ ÇÝã ³½­¹»­óáõíÛáõÝ Ïáõ­Ý»­Ý³Ý Ñ»Ýó ÇÝÓ íñ³...

²Éï»ñݳïÇí µÅßÏáõÃÛáõÝ

´áõ­ÅáõÙ ¿ µÝáõíÛáõ­ÝÁ

ÜÛáõÃÁª 곭û­ÝÇÏ ØÏñïãÛ³ÝÇ

²ñ­¹»Ý ÙÇ ù³­ÝÇ ï³­ñÇ ¿, ÇÝã г­ Û³ë­ï³­ÝáõÙ ·áñ­ÍáõÙ ¿ §¾­Ïᦠ³­Ûáõñ­í»­¹ÇÏ Ï»Ýï­ñá­ÝÁ, áñ­ï»Õ ÑÇÝ Ñݹϳ­ Ï³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý ëϽµáõÝù­Ý»­ñáí áõ »­Õ³­Ý³Ï­Ý»­ñáí µáõÅ­íáõÙ »Ý ÙÇ ß³ñù ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ: λÝïñáÝÇ ÑÇÙݳ¹ÇñÝ ¿ µÅßÏáõ­ÑÇ ¼³­é³ ²­ÏáõÝ­óÁ, áí ÐÝ¹Ï³ë­ ï³­ÝáõÙ ³ñ­ù³­Û³­¹áõëïñ ޳ѭݳ½ Ðáõ­ ë»Û­ÝÇ ÇÝë­ïÇ­ïáõ­ïáõ٠ͳ­Ýá­Ã³­Ý³Éáí ³­Ûáõñ­í»­¹³­ÛÇ µ³½­Ù³­ß»ñï ϳ­ñá­ÕáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇݪ áñáßáõÙ ¿ ³­Ûáõñ­í»­¹ÇÏ Ï»Ýï­ñáÝ ÑÇÙÝ»É Ý³¢ г۳ëï³ÝáõÙ: -ƱÝã­ ¿ Ç­ñ»­ÝÇó Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ §¾­Ïᦠ³­Ûáõñ­í»­¹ÇÏ Ï»Ýï­ñá­ÝÁ: -λÝï­ñá­ÝÁ ï³­ñ³­Í³ßñ­ç³­ÝáõÙ ³­é³­çÇÝÝ ¿, áñ ½µ³Õ­íáõÙ ¿ Ñݹϳ­Ï³Ý ³­í³Ý­¹³­Ï³Ý µÅßÏáõí۳ٵ` ³­Ûáõñ­í»­¹³­Ûáí, á­ñÁ óñ·­Ù³­Ý³­µ³ñ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ¿ ·Ç­ï»­ÉÇù Ï۳ݭùÇ Ù³­ëÇÝ: ê³ ³­í»­ÉÇ ù³Ý ÑÇÝ· ѳ­½³ñ ï³ñ­í³ å³ï­ÙáõíÛáõÝ áõÝ»óáÕ Ñݳ·áõÛÝ µÅßϳ­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­· ¿, ¢ ¹³­ë³­Ï³Ý µÅßÏáõíÛáõ­ÝÇó ï³ñ­µ»ñ­íáõÙ ¿ ³ÛÝ µ³­Ýáí, áñ áã û ÙdzÛÝ ÑÇ­í³Ý¹ ûñ­·³ÝÝ ¿ µáõ­ÅáõÙ, ³ÛÉ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝÝ ³Ù­µáÕ­ çáõí۳ٵ, á­ñÁ ¹Çï­íáõÙ ¿ ë»ñï ϳ­åÇ Ù»ç ÑÇ­í³Ý­¹Ç ³å­ñ³Í Ï۳ݭùÇ, Ýñ³ ëá­ íá­ñáõÛíݻ­ñÇ, µÝ³­íá­ñáõí۳Ý, ¿­Ý»ñ­·»­ïÇÏ íǭ׳­ÏÇ, ïÇ»­½»ñ­ùÇ Ñ»ï ϳ­åÇ ³Ù­µáÕ­ çáõÃ­Û³Ý Ù»ç: ²­Ûáõñ­í»­¹³­ÛÇ ·Ç­ï»­ÉÇù­Ý»­ñÁ ÃáõÛÉ »Ý ï³­ÉÇë ½³ñ­Ï»­ñ³­ÏÇ ßá­ß³÷­Ù³Ý ÙÇ­çá­óáí áã ÙdzÛÝ ³Ë­ïá­ñá­ß»É ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõ­ÝÁ, ³ÛÉ¢ ÑÇ­í³Ý­¹Ç µÝ³­íá­ñáõí۳Ý, ëá­íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¢ ݳ­ËÁÝï­ñáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ ß³ï µ³Ý å³ñ­½»É: ´áõ­ ÅáõÙÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáõÙ ¿ ÙdzÛÝ µÝ³­Ï³Ý ÙÇ­çáó­Ý»­ñáíª Ðݹϳë­ï³­ÝÇó ѳ­ïáõÏ Ý»ñÏñí³Í ¹»Õ³µáõÛ­ë»ñÇ ÙÇçáóáí: -γ ϳñÍÇù, áñ Ù³ñ­¹áõ ѳ­Ù³ñ û·­ï³­Ï³ñ ¿ ÙdzÛÝ Çñ »ñÏ­ñÇ µáõÛëÝ áõ åïáõ­ÕÁ: -Ðݹϳë­ï³­ÝÁ Ûáõ­ñ³­ï»­ë³Ï ѳ­ñáõëï ýÉá­ñ³ áõ­ÝÇ: Î³Ý µáõÛ­ë»ñ, á­ñáÝù ã³­÷³­ ½³Ýó û·­ï³­Ï³ñ »Ý ¢ ÙdzÛÝ ³Û¹ »ñÏ­ñáõÙ »Ý ³­×áõÙ: ²Û¹ µáõÛ­ë»­ñÇ ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÁ ѳ­Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³­ÛÇÝ ÷áñ­ÓáõÙ å³ñ­½³­å»ë ³Ý­íÇ­×»­ÉÇ ¿: Ø»½ Ùáï Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ³Û­ó»­Éá­õÇ Ñ³Ù³ñ ϳ½ÙíáõÙ ¿ ³Ýѳï³Ï³Ý µáõÅ­Ù³Ý Ïáõñë áõ ÙÇ­çáó­Ý»ñ: ´³­óÇ ¹»­Õ³­µáõÛ­ë»­ñÇ ÏÇ­ñ³­éáõ­ÙÁ, Ù»Ýù ݳ¢ Ù»ñ­ëáõÙ­ Ý»ñ »Ýù Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ÝáõÙ, áõ­Ý»Ýù Ûá­·³­ÛÇ

å³­ñ³å­ÙáõÝù­Ý»ñ, Ù»­¹Ç­ï³­ódz: ²ÝÑ­ñ³­ Ż߭ïáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõ٠ѳ­Ù³­ï»­ÕáõÙ »Ýù ݳ¢ ¹³­ë³­Ï³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý ·Ç­ï»­ÉÇù­Ý»­ ñÁ: ²­Ù»­Ý³­Ï³ñ¢á­ñÁ Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ Ñá­·áõ ѳݭ·ÇëïÝ ¿: лÝó ³Ûë­ï»­ÕÇó »Ý ÍÝáõݹ ³é­ÝáõÙ µá­Éáñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ä»ïù ¿ ·Ç­ï³Ï­ó»É, áñ å»ïù ã¿ ³­Ù»Ý å³­ÑÇ ÝÛ³ñ­¹³Û­Ý³­Ý³É áõ ½³Û­ñ³­Ý³É, Ù³­Ý³­í³Ý¹, »ñµ ½·áõÙ »ù, áñ Ó»ñ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ïáõíÛáõ­ÝÁ á­ãÇÝã ãÇ ÷á­Ë»­Éáõ: γñ¢áñÝ Ç­ñ³­íǭ׳­ÏÁ ×Çßï ·Ý³­Ñ³­ï»É ϳ­ñá­Õ³­Ý³ÉÝ ¿, ѳ­Ï³­ é³Ï ¹»å­ùáõÙ ïáõ­ÅáõÙ ¿ ³­éáÕ­çáõíÛáõ­ÝÁ: -î»Õ­Û³Ï »Ýù, áñ ¸áõù Ñ»­ÕǭݳÏÝ »ù Ù³­½³­Ã³­÷áõÃ­Û³Ý µáõÅ­Ù³Ý ÙÇ ß³ñù ÙÇ­ çáó­Ý»ñÇ: ¸ñ³Ýù ¨±ë Ñݹ­Ï³­Ï³Ý µáõÛ­ë»ñ »Ý å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ: -²­Ûá, §Zara Akunts natural products¦ µñ»Ý­¹Ç Ù³­½³­Ã³­÷áõÃ­Û³Ý µáõÅ­Ù³Ý ÙÇ­ çáó­Ý»­ñÁ Ñݹϳ­Ï³Ý µ³­ó³­éÇÏ µáõÛ­ë»­ñÇ ³Ù­µáÕ­çáõíÛáõÝ »Ý: ¸ñ³Ýù ã»Ý å³­ñáõ­ ݳ­ÏáõÙ ³ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³Ý ѳ­í»­ÉáõÙ­Ý»ñ ¢ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í »Ý Ù³­½³­Ã³­÷áõíÛáõ­ÝÁ, Ù³­½»­ñÇ ¢ ·É˳­Ù³ß­ÏÇ ½³­Ý³­½³Ý ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ϳݭ˳ñ­·»­É»­Éáõ ¢ µáõ­Å»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: ¸ñ³Ýù ÝáõÛÝ­å»ë ³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ »Ý Ðݹϳë­ï³­ÝáõÙ, ù³­ÝÇ áñ ³Ûë­ï»Õ ³ñ­ï³¹­ñáõíÛáõ­ÝÁ ϳ½­Ù³­Ï»ñ­å»­ÉÁ ß³ï µ³ñ¹ ÏÉÇ­Ý»ñ: ´³­óÇ Ù³­½Ç Ëݳ٭ùÇ ÙÇ­çáó­ Ý»­ñÁ ßáõ­ïáí ÏÝ»ñ­Ï³­Û³ó­Ý»Ù ݳ¢ Ý»ñ­ùÇÝ û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý ¹»­Õ³Ý­Ûáõ­Ã»ñ` ûñ­·³­Ýǽ­ ÙÁ Ù³ù­ñáÕ µáõ­ë³­Ï³Ý å³ï­ñ³ë­ïáõÏ­ Ý»ñ, á­ñáÝù ÙÇ­ÙdzÛÝ µÝ³­Ï³Ý ÙÇ­ çáó­Ý»ñ »Ý å³­ñáõ­Ý³­ ÏáõÙ, ÝáõÛ­ÝÇëÏ å³ñ­Ïáõ×Ý ¿ µÝ³­Ï³Ý ÑáõÙ­ùÇó: ܳ­ ˳­ï»ë­íáõÙ »Ý Ñǭݳ­ÛÇ ÑÇÙ­ùáí å³ï­ñ³ëï­í³Í Ù³­½»­ñÇ µÝ³­Ï³Ý Ý»ñ­Ï»ñ, á­ñáÝù µ³­óÇ µáõ­ ÅÇã ÉÇ­Ý»­Éáõó Ç­ñ»Ýó ·áõ­Ý³­ÛÇÝ ·³Ù­Ù³­Ûáí ¢ ϳ­Ûáõ­Ýáõí۳ٵ ã»Ý ½Ç­çÇ ùÇ­Ùdz­Ï³Ý Ý»ñ­Ï»­ñÇÝ: Ø»Ýù ݳ¢ Ù³ßÏÇ ËݳÙù »Ýù Çñ³Ï³Ý³óÝáõÙ: àõÝ»Ýù ³­¹³­Ù³Ý­¹Ç ÷á­ßáõó ϳ٠24 ϳ­ñ³ï áë­ÏÇ å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ Ññ³­ß³­ÉÇ ùëáõù­Ý»ñ,

¼³é³ ²ÏáõÝó

§¾­Ïᦠ³­Ûáõñ­í»­¹ÇÏ Ï»Ýï­ñá­ÝÇ ÑÇÙݳ¹Çñ, ïÝûñ»Ý

á­ñáÝù Ñ»­Õǭݳ­Ï»É ¿ ³ñ­ù³­Û³­¹áõëïñ ޳ѭ ݳ½ Ðáõ­ë»Û­ÝÁ: ²Ûë ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ ÑÇÙ­Ýá­íÇÝ í»­ñ³ó­ÝáõÙ »Ý µá­Éáñ ï»­ë³­ÏÇ ËݹÇñ­Ý»ñÝ áõ »­ñÇ­ï³­ë³ñ­¹³ó­Ýáõ٠ٳ߭ÏÁ: ØÇ­çáó­Ý»­ ñÁ µ³½­Ù³­ÃÇí »Ý, å³ñ­½³­å»ë å»ïù ¿ ·Ç­ï³Ï­ó»É ¹ñ³Ýó ÏÇñ³éÙ³Ý Ï³ñ¢á­ ñáõíÛáõ­ÝÁ: àô­ñ³­Ë³­ÉÇ ¿, áñ Ñ»ï½Ñ»ï» Ù³ñ­¹ÇÏ ëÏëáõÙ »Ý ݳ­Ë³­å³ï­íáõíÛáõÝ ï³­É µÝ³­Ï³Ý áõ ÷áñÓ­í³Í ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇÝ: -ö³ë­ïá­ñ»Ý ³­Ûáõñ­í»­¹³Ý Çñ µ³­ ½áõÙ ÙÇ­çáó­Ý»­ñáí §³­Ù»­Ý³µ­Ý³­Ï³Ý µÅÇßÏݦ ¿...

-²­Ûáõñ­í»­¹³­Ûáõ٠ϳ ÙÇ Ñëï³Ï ·³­Õ³­÷³­ñ³­Ëá­ëáõíÛáõÝ, áñÝ ³Ý­ã³÷ ÏÇ­ñ³­é»­ÉÇ ¿. µáõ­Å»É ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ÙdzÛÝ µÝ³­Ï³Ý ÙÇ­çáó­ Ý»­ñáí, ù³­ÝÇ áñ ³ÛÝ ÇÝã ï³­ÉÇë ¿ µÝáõí Ûáõ­ÝÁ, ³ëï­í³­Í³­ÛÇÝ áõÅ áõ­ÝÇ: سñ­¹áõ ëï»Õ­Í³­ÍÁ »ñ­µ»ù ÝÙ³Ý ½á­ñáõíÛáõÝ áõ­Ý»­Ý³É ãÇ Ï³­ñáÕ...

4

91

´Ý³Ï³Ý é»ëáõñëÝ»ñ

Ø»Ýù µá­Éáñë ¿É Ñá­ÕÇó »Ýù... À

ëï ÑÇÝ Ñéá­Ù»³­Ï³Ý ¹Ç­ó³­µ³­Ýáõí Û³Ý` åïÕ³­µ»­ñáõÃ­Û³Ý ³ëï­í³­Íáõ­ ÑÇ ò»­ñ»­ëÇ ¹áõëïñ äñá­ë»ñ­åǭݳ­ ÛÇÝ ³é¢³Ý­·»É ¢ ï³­ñ»É ¿ÇÝ ëïá­ñ»ñÏñ­Û³ ³ß­Ë³ñÑ: ø³­ÝÇ ¹»é ݳ µ³Ý­ï³ñÏ­í³Í ¿ñ, ѳ­ó³­Ñ³­ïÇÏ ã¿ñ ³­×áõÙ, ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ ñÁ ë»­ñáõݹ ã¿ÇÝ ï³­ÉÇë ¢ »ñÏ­ñÇ íñ³ Çß­ ËáõÙ ¿ñ Ù³­ÑÁ` ÓÙ»­éÁ: Ðá­ÕÁ ïÇ»­½»ñ­ùÇ ³ÛÝ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý

Ðá­Õ³­·áñ­Íáõí Û³Ùµ ½µ³Õ­íáÕ Ù³ñ­¹ÇÏ, ãݳ­Û³Í Ñá·­Ýáõí۳­ÝÁ, Ùßï³­å»ë ³­éáõÛ· »Ý ¢ áõ­Å»Õ: 92

4

µ³Õ­Ï³­óáõ­óÇãÝ ¿, ³­é³Ýó á­ñÇ ³Ýѭݳñ ¿ å³ï­Ï»­ñ³ó­Ý»É Ç­ñ³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ: ²ÛÝ µá­Éáñ ų­Ù³­Ý³Ï­Ý»­ñáõ٠ѳ­Ù³ñ­í»É ¿ ϳ­ ÛáõÝ Ï³­åÇ­ï³É ¢ ѳñë­ïáõíÛáõÝ, ÇÝã­å»ë ݳ¢` ³ß­Ë³­ï³­ëÇ­ñáõí۳Ý, åïÕ³­µ»­ ñáõÃ­Û³Ý áõ ³­é³­ïáõÃ­Û³Ý ËáñÑñ­¹³­ÝÇß: Ðá­ÕÁ ë³Ñ­Ù³­Ý³­·ÇÍ ¿ Ï۳ݭùÇ ¢ »ñÏ­ñÇ ù³­ñ»­Õ»Ý Ù³­ëÇ ÙÇç¢: ²­é³Ýó ¹ñ³ ÏÛ³ÝùÝ ³Ýѭݳñ ÏÉÇ­Ý»ñ: ºñÏ­ñÇ Ù³­Ï»ñ¨áõÛ­ÃÇ Ñá­ÕÇ ÑÇ٭ݳ­ Ï³Ý ß»ñïÝ ³ÛÝ­ù³Ý ÑÇÝ ¿, áñ å³­ñáõ­ ݳ­ÏáõÙ ¿ Çñ Ù»ç Ù³ñ¹­ÏáõÃ­Û³Ý å³ï­ ÙáõÃ­Û³Ý áÕç Áݭóó­ùÇ Ç­Ù³ëï­ÝáõíÛáõÝÝ áõ Ëáñ­Ñáõñ­¹Á: ²Ûë ½³Ý·­í³­ÍáõÙ »Ý ³Ù­÷á÷­í³Í Ù³ñ¹­ÏáõÃ­Û³Ý å³ï­Ùáõí Û³Ý ÙÇ­Édzñ­¹³­íáñ µçÇç­Ý»ñ áõ ·»­Ý»ñ, á­ñáÝù, ³­ÝÁݹ­Ñ³ï ÷á­Ë³­Ï»ñå­í»­Éáí, Ýáñ Ùdz­óáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý ëï»Õ­ÍáõÙ: ²Ûë ³­Ù»­Ýáí ѳݭ¹»ñÓ` Ñá­ÕÁ Ñëϳ­Û³­Ï³Ý áõÅ

ì³Õ Ñá­Õ³­·áñ­Í³­Ï³Ý ù³­Õ³­ù³Ïñ­ ÃáõíÛáõÝ­Ý»­ñáõÙ ÏÝáç åïÕ³­µ»­ ñáõíÛáõ­ÝÁ ¢ Ñá­ÕÇ µ»ñ­ñÇáõíÛáõ­ÝÁ ¹Çï­íáõÙ ¿ÇÝ áñ­å»ë Ï۳ݭùÇ Ñ³­ í»ñ­ÅáõÃ­Û³Ý Ññ³ß­ùÇ »ñ­Ïáõ ÷áË­ ϳ­å³Ïó­í³Í ³ñ­ï³­Ñ³Û­ïáõíÛáõÝ­ Ý»ñ: ÜÛáõÃÁª 곭û­ÝÇÏ ØÏñïãÛ³ÝÇ

áõ­ÝÇ Çñ Ù»ç, á­ñÁ ÷á­Ë³Ýó­íáõÙ ¿ Ù³ñ­ ¹áõÝ` µáõÛ­ë»­ñÇ áõ åïáõÕ­Ý»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí, Ñ»é³Ñ³Õáñ¹Ù³Ùµ: Ðá­Õ³­·áñ­Íáõí۳ٵ ½µ³Õ­íáÕ Ù³ñ­¹ÇÏ, ãݳ­Û³Í Ñá·­Ýáõí۳­ÝÁ, Ùßï³­å»ë ³­éáõÛ· »Ý ¢ áõ­Å»Õ: ÐÇÝ ³ñ¢»É­ Û³Ý Ç­Ù³ë­ïáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³­Ó³Ûݪ ÑáÕÝ Çñ ïÇ­ñáç Ù³­ëÇÝ ³­Ù»Ý ÇÝã ·Ç­ïÇ: Üñ³ ³ñ­¹³­ñáõí۳ÝÝ áõ ³½Ý­íáõí۳­ÝÁ ѳ­Ù³­å³­ ï³ë­Ë³Ý` å³ñ·¢áõÙ ¿ ³­é³ï µ»ñù ϳÙ

´Ý³Ï³Ý é»ëáõñëÝ»ñ ½ñá­Û³ó­ÝáõÙ áÕç ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÁ: ÆëÏ Ñ³Û­ ϳ­Ï³Ý ³­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³­Ó³ÛÝ` ÑáÕÝ ³ÛÝ­ù³Ý ¿ ÝíÇñ­íáõÙ ïÇ­ñá­çÁ, áñ ÝáõÛ­ÝÇëÏ å³ï­ñ³ëï ¿ µÅßÏ»É: г­×³Ë ¿ å³­ï³­ ÑáõÙ, áñ ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ù³Ý­ñ³Ïñ­ÏÇï ù³Õ­ ѳݭí³Í Ñá­ÕáõÙ Ùá­É³­Ëá­ï»ñ »Ý ³­×áõÙ: ä³ñ½­íáõÙ ¿` ¹ñ³Ý­óÇó Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõ­ñÁ áñ¢¿ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ¹»Ù å³Û­ù³­ñáÕ Ëá­ ï³­µáõÛë ¿, á­ñÇ Ï³­ñÇùÝ áõ­ÝÇ Ñá­Õ³­ï»­ñÁ, µ³Ûó ÇÝùÝ ¿É ã·Ç­ïÇ: ÐÝáõÙ, »ñµ Ù³ñ­¹ÇÏ µÝáõí۳ÝÝ ³­í»­ÉÇ ¿ÇÝ íëï³­ÑáõÙ, ѳ­ ×³Ë ¿ÇÝ ÝÙ³Ý Ï»ñå µÅßÏíáõÙ, áõ ùÇã ¿ÇÝ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÁ: Î³Ý Ù³ß­Ï³­ÛÇÝ ÙÇ ß³ñù ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ, á­ñáÝù µÅßÏíáõÙ »Ý Ñá­Õ³­µáõ­Åáõí۳ٵ áõ ó»­Ë³­µáõ­Åáõí Û³Ùµ: ÆÝã­å»ë ݳ¢ Ý»ñ­ùÇÝ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ Ñ»ï ϳå­í³Í ÙÇ ß³ñù ËݹÇñ­Ý»ñ, á­ñáÝù Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ ûâ³ó­Ý»Éª Ñá­ÕÇó ¿­Ý»ñ­·Ç³ ëï³Ý³­Éáí: Î³Ý ï»­Õ»­ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñ, áñ ÑÝáõÙ Ù³ñ­¹ÇÏ ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ï»­ñ»É »Ý Ñá­ÕÇ ÷ßáõñ­Ý»ñ: ƱÝã ¿ Ñá­ÕÁ: ºñÏ­ñÇ Ù³­Ï»ñ¢áõÛ­ÃÇÝ Ùáï ·ïÝíáÕ ³­å³ñ­Ý»­ñÁ ÑáÕ­Ù³­Ñ³ñ­ íáõÙ »Ý` ß÷í»­Éáí Ëá­Ý³í û­¹Ç Ñ»ï: ²ÛÝ å³­ÑÇó, »ñµ ÑáÕ­Ù³­Ñ³ñ­í³Í Ý»­Ë³­ù³­ñÇ Ù»ç µáõÛë ¿ ³ñ­Ù³­ï³­Ï³­ÉáõÙ, ëÏëíáõÙ ¿ Ñá­Õ³­é³­ç³­óáõ­ÙÁ: Ðá­ÕÇ Ó­¢³­íáñ­Ù³Ý íñ³ ³½­¹áõÙ »Ý ÏÉÇ­Ù³Ý, µáõ­ë³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ, ﻭճݭùÇ Ó­¢Á ¢ Ñá­Õ³­é³­ç³ó­ÝáÕ ³­å³­ ñÇ µÝáõÛ­ÃÁ: ´³­óÇ ³­å³ñ­Ý»­ñáõÙ ·ïÝíáÕ Ñ³Ý­ù³­ÛÇÝ ÝÛáõ­Ã»­ñÇó, Ñá­ÕÁ ÝáõÛÝ­å»ë å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ûñ­·³­Ý³­Ï³Ý ÝÛáõÃ, á­ñÁ Ïáã­íáõÙ ¿ Ñáõ­Ùáõë: ¸ñ³ µ³­Õ³¹­ñ³­Ù³­ë»­ ñÇó »Ý µáõÛ­ë»­ñÇ ³ñ­Ù³ï­Ý»­ñÁ, µáõÛ­ë»­ñÇ ¢ ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ ù³Û­ù³Û­íáÕ Ùݳ­óáñ¹­Ý»­ ñÁ, ÙÇÏ­ñáûñ­·³­Ýǽ٭ݻ­ñÁ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ³ÛÉ ûñ­·³­Ý³­Ï³Ý ÝÛáõ­Ã»ñ, á­ñáÝù ëÝÏ»­ñáí áõ ٳݭñ¿­Ý»­ñáí µáõ­ë³­Ï³Ý áõ ϻݭ¹³­Ý³­Ï³Ý Ùݳ­óáñ¹­Ý»­ñÇ ù³Û­ù³Û­ Ù³Ý ³ñ¹­ÛáõÝù »Ý: úñ­ ·³­Ý³­Ï³Ý ÝÛáõ­ÃÇ ÝÙ³Ý »Ý ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÁ` Ý»­ ñ³é­Û³É ËËáõÝç­Ý»ñÝ áõ áñ­¹»­ñÁ: Ðá­ÕÇ Ï³ñ¢á­ñ³­·áõÛÝ µ³­Õ³¹­ñÇã­Ý»­ ñÇó »Ý ݳ¢ ¹ñ³ Ù³ë­ ÝÇÏ­Ý»­ñÇ Ù»ç ·ïÝíáÕ çáõ­ñÁ ¢

û­¹Á. ³­é³Ýó ¹ñ³Ýó µáõÛ­ë»­ñÁ ßÝã³­Ñ»ÕÓ ÏÉÇ­Ý»Ý áõ Ïçñ³½ñÏ­í»Ý: Ðá­Õ³­é³­ç³­óáõ­ÙÁ ß³ï ¹³Ý­¹³Õ áõ µ³ñ¹ µÝ³­Ï³Ý ·áñ­ÍÁÝ­ óó ¿, á­ñÁ ϳ­ñáÕ ¿ ï­¢»É ï³ëÝ­Û³Ï Ñ³­ ½³­ñ³­íáñ ï³­ñÇ­Ý»ñ: Æ Ñ³­Ï³¹­ñáõíÛáõÝ ¹ñ³` Ùß³Ï­Ù³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ Ñá­ÕÁ ϳ­ñáÕ ¿ ÙÇ ï³ë­Ý³Ù­Û³­ÏÇ Áݭóó­ùáõÙ ÑÛáõÍ­í»É, ¹³é­Ý³É áã åÇ­ï³­ÝÇ: Ðá­ÕÁ ϳ½Ù­í³Í ¿ ß»ñ­ï»­ñÇó. í»­ñÇÝ ß»ñ­ïÁ Ñ»ñÏ­íáÕÝ ¿, ѳ­çáñ­¹áõÙ Ïáõ­ï³Ï­ íáõÙ »Ý í»­ñÇÝ ß»ñ­ï»­ñÇó Éí³ó­í³Í ѳݭ ù³Ý­Ûáõ­Ã»­ñÁ: ²Û¹ ß»ñ­ïáõ٠ѳ­×³Ë ϳ­ ñ»­ÉÇ ¿ ѳݭ¹Ç­å»É ëïá­ñÇÝ` Ù³Ûñ ³­å³­ñÇ Ïïáñ­Ý»ñ: ØÛáõëÝ ³­å³­ñ³­ÛÇÝ ß»ñïÝ ¿, áõñ Ù»Í ïá­Ïáë »Ý Ï³½­ÙáõÙ ç³ñ¹­í³Í áõ ÑáÕ­Ù³­Ñ³ñ­í³Í ³­å³ñ­Ý»ñ, á­ñáÝ­óÇó ¢ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ Ñá­ÕÇ í»­ñÇÝ ß»ñ­ïÁ: Ðá­ÕÇ Ùß³Ï­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ ß³ï ϳñ¢áñ ¿, û ÇÝã­å»ë »Ý ¹ñ³ Ù³ë­ÝÇÏ­Ý»­ñÁ ÏåãáõÙ ÙÇÙ­Û³Ýó, ÇÝã­å»ë ݳ¢` ÇÝã ã³­÷»ñ áõ­Ý»Ý ³ÛÝ Ï³½­ÙáÕ Ñ³Ý­ù³­ù³­ñ»­ñÇ Ñ³­ïÇÏ­Ý»­ñÁ: γ­í³­Ñá­Õ»­ñáõÙ ³­é³ï »Ý Ëá­Ý³­íáõíÛáõ­ ÝÁ ¢ ëÝáÕ ÝÛáõ­Ã»­ñÁ, µ³Ûó çáõ­ñÁ ¹ñ³Ýó ÙÇ­çáí ¹³Ý­¹³Õ ¿ ³Ýó­ÝáõÙ: ´áõÛ­ë»­ñÇ ³ñ­Ù³ï­Ý»­ñÁ ¹ñ³Ý­óáõÙ ¹Åí³ñ »Ý ³­×áõÙ áõ ëÝáÕ ÝÛáõ­Ã»ñ Ý»ñÍ­ÍáõÙ: ²­í³­½³­Ñá­Õ»­ñáõ٠ͳ­Ïá­ïÇ­Ý»­ñÁ Ëá­ßáñ »Ý, áõ çáõ­ñÁ ¹ñ³Ý­ óÇó ѻ߭ïáõí۳ٵ Éí³­ÝáõÙ ¿ ëÝáÕ ÝÛáõ­Ã»­ ñÁ` ³Õ­ù³­ï³ó­Ý»­Éáí Ñá­ÕÁ: Ðá­ÕÇ Ù»ç »Ý ï»­ÕÇ áõ­Ý»­ÝáõÙ ³ÛÝ ùÇ­ Ùdz­Ï³Ý ÷á­Ë³­Ï»ñ­åáõÙ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝó ßÝáñ­ÑÇí ³­×áõÙ »Ý µáõÛ­ë»­ñÁ: س­Ñ³­ó³Í µáõÛ­ë»­ñÇ ùÇ­Ùdz­Ï³Ý ï³ñ­ñ»­ñÁ Ýá­ñÇó í»­ñ³­¹³é­ÝáõÙ »Ý ÑáÕ: Ðá­ÕÇ ÙÇÏ­ñáûñ­·³­ Ýǽ٭ݻ­ñÁ µáõÛ­ë»­ñÇ áõ ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ Ùݳ­ óáñ¹­Ý»­ñÁ í»­ñ³­ÍáõÙ »Ý ³­í»­ÉÇ å³ñ½ ÝÛáõ­ û­ñÇ, á­ñáÝù å³­ñ³ñ­ï³ó­ÝáõÙ »Ý Ñá­ÕÁ: ´»ñ­ùÁ ѳ­í³­ù»­ÉÇë Ñá­ÕÇ å³­ñ³ñ­ï³ó­ÝáÕ ÝÛáõ­ û­ñÇ ÙÇ Ù³­ëÁ Ïáñ­ãáõÙ ¿: ²Û­Ýá­õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí, ÝáõÛ­ÝÇëÏ ³­Ù»­Ý³³Õ­ù³ï íǭ׳­ÏáõÙ ·ïÝíáÕ ÑáÕÝ ³­é³­í»É û·­ï³­í»ï ¿, ù³Ý ³ë­ý³É­ï³­å³ï ù³­ Õ³­ù³­ÛÇÝ ÙÇç³í³ÛñÁ: Ðá­ÕÁ µÝáõÃ­Û³Ý Ù³ñÙ­Ý ³­ó áõÙÝ ¿, áõ áñ­ù³Ý Ù³ñ­¹Á ýÇ­½Ç­ ϳ­å»ë Ùáï ÉÇ­ÝÇ Ñá­ÕÇÝ, ³ÛÝ­ù³Ý ³­éáÕç ÏÉÇ­ÝÇ: ²Û¹ å³ï­×³­éáí ¿É µá­ÏáïÝ

Î³Ý Ù³ß­Ï³­ÛÇÝ ÙÇ ß³ñù ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ­Ý»ñ, á­ñáÝù µÅßÏíáõÙ »Ý Ñá­Õ³­ µáõ­Åáõí۳ٵ áõ ó»­ Ë³­µáõ­Åáõí۳ٵ:

4

93

´Ý³Ï³Ý é»ëáõñëÝ»ñ ½µá­ë³Ýù­Ý»­ñÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ »Ý Ñá­ÕÇÝ Ùáï ·ïÝí»­Éáõ ³­Ù»­Ý³áõ­ÕÇÕ ×³­Ý³­å³ñ­ÑÁ: à­ï³­µá­µÇÏ ù³Û­É»­ÉÁ ¹ñ³­Ï³­Ýá­ñ»Ý ¿ ³½­ ¹áõÙ ³Ù­µáÕç Ù³ñÙ­ÝÇ »­ñ³Ï­Ý»­ñÇ, Ñá­¹»­ ñÇ, ٳ߭ÏÇ ¨ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ·ÉËáõ­Õ»­ÕÇ íñ³, ÇÝ­ãÁ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ¿, áñ ·áñͭݳ­Ï³­ÝáõÙ µá­Éá­ñÇÝ ¿ û·­ï³­Ï³ñ ų­Ù³­Ý³Ï ³é ų­ Ù³­Ý³Ï Ïá­ßÇ­ÏÇó Ññ³­Å³ñ­í»­ÉÁ: ÆÝã­å»ë ѳÛï­ÝÇ ¿` áï­ùÇ ï³Ï Ï³Ý Ñá­Éá·­ñ³­ýÇÏ Ï»Ýï­ñáÝ­Ý»ñ, á­ñáÝ­óÇó Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõ­ñÁ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³­ÝáõÙ ¿ Ù³ñÙ­ÝÇ á­ñá­ß³­ ÏÇ Ù³­ëÇ: ºñµ Ù³ñ­¹Á á­ï³­µá­µÇÏ ¿ ù³Û­ ÉáõÙ, ÃíáõÙ ¿, û Ù»ñë­Ù³Ý »Ý »Ý­Ã³ñÏ­íáõÙ µá­Éáñ ûñ­·³Ý­Ý»ñÝ, áõ ³ñ­Ûáõ­ÝÁ ѳ­Ù³­Ñ³­ í³­ë³ñ ßñ糭ݳé­íáõÙ ¿ áÕç ûñ­·³­Ýǽ­ ÙáõÙ: ´á­ÏáïÝ ù³ÛÉùÝ û·­ï³­Ï³ñ ¿ ݳ¢

´áÏáïÝ ù³ÛÉùÇ Å³Ù³Ý³Ï Ù»ñë­Ù³Ý »Ý »Ý­Ã³ñÏ­íáõÙ µá­Éáñ ûñ­·³Ý­Ý»ñÝ, áõ ³ñ­Ûáõ­ ÝÁ ѳ­Ù³­Ñ³­í³­ë³ñ ßñ糭ݳé­íáõÙ ¿ áÕç ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ: ëïá­ñÇÝ í»ñ­çáõÛíݻ­ñÇ Ñ³­Ù³ñ: سñ½­ íáõÙ ¿ áï­Ý³­Ã³­ÃÁ, ëÏëáõÙ »Ý ³ß­Ë³­ï»É µá­Éáñ Ù³Ýñ áë­Ïáñ­Ý»­ñÁ, ÑÛáõë­í³Íù­Ý»ñÝ áõ ÙÇÏ­ñá٭ϳݭݻ­ñÁ, á­ñáÝù ëá­íá­ñ³­ µ³ñ Ïá­ßÇ­ÏÇ ¹»å­ùáõÙ ³Ý­·áñ­ÍáõÃ­Û³Ý »Ý Ù³ïÝ­í³Í, ÇÝ­ãÇó ¿É ѳ­×³Ë ɳñ­íáõÙ áõ ó³­íáõÙ »Ý: ´³­óÇ ½áõï Ï»Ýë³µ³Ý³­Ï³Ý ·áñ­ÍÁݭó­óÇó, ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­Ýáõ٠ϳ­ñ¢áñ ¿­Ý»ñ­·³­÷á­Ë³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ: îÇ­µ»­Ãáõ٠ѳ­×³Ë ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ï»ë­Ý»É Ùdz­µ³­Ýáõí Û³Ý ³Ý­¹³Ù­Ý»­ñÇÝ ½µáë­Ý»­ÉÇë ãáñ Ñá­Õ»­ñÇ Ù»ç` ³­é³Ýó áï­Ý³­Ù³Ý­Ý»­ñÇ. ³Û¹­åÇ­ëáí Ýñ³Ýù Ç­Ù³ëï­Ý³­ÝáõÙ »Ý Ñá­ÕÇó: ´á­ÏáïÝ ½µá­ë³Ý­ùÇ Ñ³­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»­ñÁ í»­ñ³­µ»­ ñáõÙ »Ý ëïá­ñÇÝ í»ñ­çáõÛíݻ­ñÇ é¢­Ù³­ïÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ, åá­¹³·­ñ³, ٳ߭ϳ­ ÛÇÝ, ÙÇ­½³­ë»­é³­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Ç ùñá­ ÝÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ­Ý»­ñÇÝ: ÆëÏ Áݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë á­ï³­µá­µÇÏ ù³Û­É»É ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ áã ÙdzÛÝ Ñá­Õ³­ÛÇÝ ß»ñ­ïÇ íñ³: Þ³ï Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»ñ Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ý ï³­ ÉÇë »ñ­µ»ÙÝ ï³ÝÝ ¿É Ñá­Õ³­Ã³­÷»ñ ãÏñ»É: ê³­Éǭϳ­å³ï ѳ­ï³­ÏÇ íñ³ ù³Û­É»ÉÝ ³Ý­-

94

4

Ãáõۭɳï­ñ»­ÉÇ ¿ ë³é­ÝáõÃ­Û³Ý å³ï­×³­éáí: ²­é³­í»É Ëñ³­Ëáõë­íáõÙ ¿ µÝ³­Ï³Ý ù³­ñ»­ ñÇó å³ï­ñ³ëï­í³Í ѳ­ï³­ÏÇÝ ù³Û­É»­ÉÁ: î³­ÝÁ á­ï³­µá­µÇÏ ù³Û­É»­ÉÇë å»ïù ¿ Ëáõ­ ë³­÷»É ³ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³Ý Ù³­Ï»ñ¨áõÛíݻ­ñÇó: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ »ñ­µ»ÙÝ Ù³ñ­¹Á §ÉÇó­ù³­íáñ­ íáõÙ ¿¦ ëË³É ¿­Ý»ñ­·Ç³­Ûáí: 곭ϳÛÝ Ï³Ý á­ñá­ß³­ÏÇ ÝñµáõíÛáõÝ­Ý»ñ: àï­ù»­ñÇ Ñ³­ Ù³ñ §³­Ù»­Ý³­Ñ³­×»­ÉǦ ͳͭÏáõÛ­ÃÁ ÑáÕÝ áõ ϳխÝÇÝ »Ý, 볭ϳÛÝ ó³Ý­Ï³­ÉÇ ³ñ¹­ ÛáõÝù ëﳭݳ­Éáõ ѳ­Ù³ñ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ï­¢³­Ï³Ý ù³Û­É»É: Ðá­ÕÁ í»ñó­ÝáõÙ ¿ µ³­ó³­ ë³­Ï³Ý ¿­Ý»ñ­·Ç³Ý ¢ í»­ñ³­¹³ñÓ­ÝáõÙ áõ ÉÇó­ù³­íá­ñáõÙ ¹ñ³­Ï³Ý ¿­Ý»ñ­·Ç³­Ûáí: ij­ Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó µÅßÏáõíÛáõÝÝ ³­å³­óáõ­ó»É ¿, áñ ·áñ­ÍÁݭó­óÇ íñ³ Çñ ³½­¹»­óáõíÛáõÝÝ ¿ ÃáÕ­ÝáõÙ ºñÏ­ñÇ Ù³·­ÝÇ­ë³­Ï³Ý ¹³ß­ïÁ: г­ïáõÏ ·áñ­ÍÇù­Ý»­ñÁ óáõÛó »Ý ï³­ÉÇë, áñ ÙdzÛÝ ½µá­ë³Ý­ùÇó 40 ñá­å» ³Ýó ¿ ï»­ÕÇ áõ­Ý»­ÝáõÙ ¿­Ý»ñ­·³­÷á­Ë³­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ: Ðá­ÕÇ áõ ù³­ñ»­ñÇ íñ³­Ûáí ù³Û­É»É Ëáñ­ Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõ٠ѳï­Ï³­å»ë ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ

ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Ç ó³Ý­Ï³­ó³Í ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ, ݨ­ñá½­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ: Ðá­·»­µ³­ ݳ­Ï³Ý ͳݭñ³­µ»éÝ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÇó Ñ»­ïá ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç í»­ñ³­Ï³Ý·ÝÁ­ Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ é»ý­É»ù­ë³­Ã»­ñ³å¨ïÝ»­ñÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ý ï³­ÉÇë ³­é³­íáï­Û³Ý óá­ÕÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ù³Û­É»É: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ Ùdz­ ų­Ù³­Ý³Ï »ñ­Ïáõ û·­ï³­Ï³ñ ·áñ­Í³­éáõÛà ¿ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáõÙ` Ù»ñ­ëáõÙ ¢ óá­Õ³­µáõ­ ÅáõíÛáõÝ, á­ñÁ ÙÇç­Ý³­¹³ñ­Û³Ý Ñ»­ùÇÙ­Ý»­ñÇ Ññ³­ß³­·áñÍ Ù»­Ãá¹­Ý»­ñÇó ¿ñ: ²­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ýå³­ï³­Ïáí ù³ÛÉ­ùÁ å»ïù ¿ ëÏë»É í³Õ ³­é³­íáï­Û³Ý` 2-5 ñá­å», ù³­ÝÇ áñ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ å»ïù ¿ ëá­íá­ñÇ Ýáñ ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ, á­ñáÝù ëϽµáõÙ ³ÛÝ­ù³Ý ¿É ѳñ­Ù³­ñ³­í»ï ã»Ý ÃíáõÙ, ³­å³ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ù³ÛÉ»É ÙÇÝã¢ Ù»Ï Å³Ù: ú·­ï³­Ï³ñ ¿ ݳ¢ Íá­í³­ÛÇÝ ³­í³­½Ç íñ³ ù³Û­É»­ÉÁ: ¸»é¢ë Ñ­ÝáõÙ ÁÝ­¹áõÝ­í³Í ¿ 볭ϳ­í³ñ­Ûáõ­ÝáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ·»­ï»­ñÇ Ë׳­ù³­ñ»­ñÇ áõ ÏÉá­ñ³­ íáõÝ ù³­ñ»­ñÇ íñ³­Ûáí ù³Û­É»­ÉÁ: ê³ Ý³¢ Ç­Ùáõ­ÝÇ­ï»­ïÇ µ³ñÓ­ñ³ó­Ù³Ý ɳ­í³­·áõÛÝ ÙÇ­çáó ¿:

Êáñ³·Çñ

4

95

´ÅßÏ³Ï³Ý ³ß˳ñÑ

ÐÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ ó³­í»ñÁ, ó³­íáù, Ùßï³­å»ë Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ñ»ï »Ý, ¢ Ù³ñ¹­ÏáõíÛáõ­ÝÁ »­ñ³­½»É ¿ ó³­ íÇó ³­½³ï­í»É µá­Éáñ ų­Ù³­Ý³Ï­Ý»­ ñáõÙ: г­×³Ë µáõ­ÅáõÙÝ ³­í»­ÉÇ Ù»Í ï³Ý­ç³Ýù­Ý»ñ ¿ å³ï­×³­éáõÙ, ù³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝÝ ÇÝ­ùÁ: ÜÛáõÃÁª гë­ÙÇÏ ²­é³­ù»É­Û³ÝÇ

²Û¹ ÑÇÝ áõ Ýáñ

²­Üºê­Âº­¼Æ²Ü

ì

Ç­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ó³­í³½ñÏ­ Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ Ñ»­ùÇÙ­Ý»ñÝ áõ µÅÇßÏ­ Ý»­ñÁ ÏÇ­ñ³­éáõÙ ¿ÇÝ Ë³ß­Ë³­ßÇ Ï³Ù Ù³ñ­¹³­Ëá­ïÇ Ãáõñ­Ù»ñ ϳ٠»­÷áõÏ­Ý»ñ: ȳۭÝá­ñ»Ý ÏÇ­ñ³é­íáõÙ ¿ÇÝ ³É­Ïá­Ñá­É³­ÛÇÝ ËÙÇãù­Ý»ñ: ²Û¹ Ù»­Ãá¹­Ý»­ñÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ÇÝ ó³­íÇ §Ëɳó­Ù³­ÝÁ¦, ó³­í³­ÛÇÝ ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ µÃ³ó­Ù³­ÝÁ, 볭ϳÛÝ ¹ñ³Ýù ³Ù­µáÕ­çáõí۳ٵ ã¿ÇÝ ó³­í³½ñ­ ÏáõÙ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõ­ÝÁ ¢ íï³Ý­·³­íáñ ¿ÇÝ Ù³ñ­¹áõ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ: ò³­ í³½ñÏ­Ù³Ý µ³­ó³­Ï³­ÛáõíÛáõÝÝ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ

º­·Çå­ïá­ëáõÙ ¢ êÇ­ñdz­ÛáõÙ ·Ç­ï»ÇÝ ó³­ íÁ Ù»Õ­Ù³ó­Ý»Éª í½Ç ³­Ýáíݻ­ñÁ ×Ýß»­Éáí: 96

4

³é­Ù³Ùµ Ëá­ãÁÝ­¹á­ï»É ¿ íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³­ÝÁ: ØÇÝã­ ³Ý½·³Û³óÙ³Ý ÙÇçáóÝ»ñÇ Ñ³Ûïݳµ»ñáõÙÁ íÇ­ñ³­µáõÛÅ­ Ý»­ñÁ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõÙ ¿ÇÝ ÙdzÛÝ í»ñ­çáõÛí Ý»­ñÇ ¨ Ù³ñÙ­ÝÇ Ù³­Ï»­ñ»­ëÇ íñ³: ÆëÏ É³í µÅÇß­ÏÁ í³­ïÇó ï³ñ­µ»ñ­íáõÙ ¿ñ ³­ñ³· íÇ­ñ³­Ñ³ï­Ù³Ùµ. ÜÇ­Ïá­É³Û äÇñ­·áíÝ ³½¹­ ñÇ ³Ý­¹³­Ù³­Ñ³­ïáõÙÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ÝáõÙ ¿ñ 3 ñá­å»áõÙ, Ù³ë­ï¿Ï­ïá­ÙdzÝ` 1.5 ñá­å»Ç Áݭóó­ùáõÙ: ìÇ­ñ³­µáõÛŠȳñ»­ÛÁ ´á­ñ᭹ǭ Ýá­ÛÇ ×³­Ï³­ï³­Ù³ñ­ïÇÝ Ñ³­çáñ­¹áÕ ·Ç­ß»ñ­í³ Áݭóó­ùáõÙ 200 ³Ý­¹³­Ù³­Ñ³­ïáõÙ ¿ ϳ­ï³­ñ»É: ÐÇÝ º­·Çå­ïá­ëÇ ù³­Õ³­ù³Ïñ­ÃáõíÛáõ­ÝÁ Ãá­Õ»É ¿ ³­Ù»­Ý³­ÑÇÝ ·ñ³­íáñ íϳ­ÛáõíÛáõ­ÝÁ íÇ­ñ³­µáõ­Å³­Ï³Ý ÙÇ­ç³Ù­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ù³­ ëÇÝ. Ù.Ã.³. 5-ñ¹ ­¹³­ñÇ ¾ë­µ»­ñÇ Ù³­·³­Õ³­ ÃÁ íϳ­ÛáõÙ ¿ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõ­ÝÇó ³­é³ç ó³­íÁ Ù»Õ­Ù³ó­ÝáÕ ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ ÏÇ­ñ³é­Ù³Ý Ù³­ëÇÝ: Ƶñ¨ ³­é³­çÇÝ ó³­í³½ñ­ÏáÕ ÙÇ­çáó­ Ý»ñ ÝßáõÙ »Ý µáõÛ­ë»­ñÁ ¥³­÷ÇáÝ, ϳ­Ý»÷,

Ùá­É»­ËÇݹ, çñ³­ÛÇÝ Ùá­É»­ËÇݹ ¨ ³ÛÉݤ, á­ñáÝ­óÇó å³ï­ñ³ë­ïáõÙ ¿ÇÝ »­÷áõÏ­Ý»ñ, Ãáõñ­Ù»ñ, §ùÝÇ ëåáõÝ·¦: êåáõÝ­·Á ïá­·á­ ñáõÙ ¿ÇÝ ¹ñ³Ýó Ù»ç ¢ í³­éáõÙ: ¶á­Éáñ­ßáõ Ý»ñßÝ­ãáõ­ÙÁ ùÝ»ó­ÝáõÙ ¿ñ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ: º­·Çå­ïá­ëáõÙ ¢ êÇ­ñdz­ÛáõÙ ·Ç­ï»ÇÝ ó³­íÁ Ù»Õ­Ù³ó­Ý»Éª í½Ç ³­Ýáíݻ­ñÁ ×Ýß»­ Éáí: Àݹ­Ñ³­Ýáõñ ó³­í³½ñÏ­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ ÷áñÓ­í»É ¿ ³ñ­ÛáõÝ Ãá­ÕÝ»­Éáõ` áõ­Õ»­ÕÇ ³­Ý»­Ùdz­ÛÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí Ëá­ñÝ áõ­ß³­Ã³­÷áõí ÛáõÝ ³é³ç µ»ñ»Éáõ ѳ­Ù³ñ­Ó³Ï Ù»­Ãá­¹Á: 13-ñ¹ ­¹³­ñáõÙ Çë­å³­Ý³­óÇ è. ÈáõÉ­ÇÝ µ³­ó³­Ñ³Û­ï»ó »­Ã»­ñÁ, ÇëÏ 1540Ã. ä³­ ñ³­ó»É­ëÇáõ­ëÁ µÝáõ­Ã³·­ñ»ó ¹ñ³ ó³­í³½ñ­ ÏáÕ Ñ³ï­ÏáõíÛáõ­ÝÁ: 1846Ã. ÑáÏ­ï»Ù­µ»­ ñÇÝ Âá­Ù³ë Øáñ­ïáÝÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ñ»ó »­Ã»­ñ³­ÛÇÝ ³Ý½·³Û³óÙ³Ý ³­é³­çÇÝ Ññ³­ å³­ñ³­Ï³­ÛÇÝ óáõ­ó³¹­ñáõíÛáõ­ÝÁ: èáõ­ë³ë­ ï³­ÝáõÙ »­Ã»­ñ³­ÛÇÝ ³Ý½·³Û³óáõÙÝ ³­é³­çÇÝ ³Ý­·³Ù 1847Ã. ÷»ïñ­í³­ñÇÝ ÏÇ­ñ³­é»É ¿ ü. Æ­Ýá­½»Ùó¢Á, ÙÇ ù³­ÝÇ ûñ ³Ýó µÅÇßÏ ·Çï­Ý³­Ï³Ý ÜÇ­Ïá­É³Û äÇ­ñá­·á­íÁ ó³­í³½ñ­

´ÅßÏ³Ï³Ý ³ß˳ñÑ ÏáõÙÝ û·­ï³­·áñ­Í»É ¿ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï: ܳ ³­é³­çÇÝÝ ¿ µ³­ó³­Ñ³Û­ï»É ³Ý½·³Û³óÙ³Ý µ³­ó³­ë³­Ï³Ý ѳï­Ïáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÁ, µ³ñ­¹³ó­Ù³Ý Ñݳ­ñ³­íá­ñáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÁ: 19-ñ¹ ­¹³­ñÇ »ñÏ­ñáñ¹ Ï»­ëÇÝ ÎÉá¹ ´»ñ­Ý³­ñÁ, ³­å³ ݳ¢ ¶ñÇ­ÝÁ ÏÉÇ­ÝÇ­ ϳ­ÛáõÙ ³­å³­óáõ­ó»­óÇÝ, áñ ³Ý½·³Û³óÙ³Ý Áݭóó­ùÁ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ɳ­í³ó­Ý»É` Ùáñ­ýÇÝ ¢ ³ï­ñá­åÇÝ ÏÇ­ñ³­é»­Éáí: ²­í»­ÉÇ áõß ëÏë»­ óÇÝ ÏÇ­ñ³é­í»É ѳ­Ï³³­É»ñ­·ÇÏ ÙÇ­çáó­Ý»ñ: ¸»­Õ³­·áñ­ÍáõÃ­Û³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³Ý Ñ»ï ³Ý½·³Û³óÙ³Ý ¹»Õ³Ù»ÝÃáɳÛÇÝ Ý³­Ë³­ å³ï­ñ³ë­ïáõ­ÙÁ ϳ­ï³­ñ»­É³­·áñÍ­í»ó: ê. ü»á­¹á­ñáíÝ áõ Ü. Îñ³í­ÏáíÝ ³­é³­ç³ñ­Ï»­óÇÝ ÏÇ­ñ³­é»É ˳­éÝ ³Ý½·³Û³óáõÙ: êϽµáõÙ ³Ý­ç³­ïáõÙ ¿ÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹Ç ·Ç­ï³Ï­óáõíÛáõ­ÝÁ` ³­å³­Ñá­í»­Éáí ³­ñ³· ¢ ѳ­×»­ÉÇ ùÝ»­óáõÙ, Ñ»­ïá ³Ý½·³Û³óáõÙÁ å³­ÑáõÙ ¿ÇÝ ùÉá­ñ³­ýáñ­Ùáí: ܳñ­Ïá½ Ñáõ­Ý³­ñ»Ý µ³éÁ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ¿ ÃÙñ»­óáõÙ, Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ó³­í³½ñ­ÏáõÙ, ³ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³Ý ùÝÇ ÇÝù­Ý³­ïÇå Ç­ñ³­íÇ­ ׳Ï` ·Ç­ï³Ï­óáõÃ­Û³Ý ¨ ó³­í³­ÛÇÝ ½·³­óá­ÕáõÃ­Û³Ý ³Ù­µáÕ­ç³­Ï³Ý Ï³Ù Ù³ë­Ý³­ÏÇ Ïáñë­ïáí: êϽµáõÙ ·Ç­ï³Ï­óáõíÛáõÝÝ ³Ý­ç³ï­íáõÙ ¿ñ Ù³­Ï»­ñ»­ë³­ÛÇÝ. ó³­íÇ ÝÏ³ï­ Ù³Ùµ 黳ϭódzݪ Ëá­ñÁ ³Ý½·³Û³óÙ³Ý ¹»å­ùáõÙ, ÇëÏ Ùϳݭݻ­ñÇ Ãáõ­É³­óáõ­ÙÁª ÙdzÛÝ ³­í»­ÉÇ Ëá­ñÝ ³Ý½·³Û³óÙ³Ý ¹»å­ùáõÙ, ÇÝ­ãÁ íï³Ý­·³­íáñ ¿ ÑÇ­í³Ý­¹Ç ѳ­ Ù³ñ: ²Ûë ËݹñÇ í»­ñ³ó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ á­ñá­ ßÇã ¹»ñ ¿ ˳­Õ³­ó»É 1942Ã. ¶ñÇýÇ­ïÇ ¢ æáÝ­ëá­ÝÇ ÏáÕ­ÙÇó Ïáõ­ñ³­ñ» ÃáõÛ­ÝÇ ÏÇ­ñ³­ éáõ­ÙÁ: Ø»­Ãá­¹Á ëï³­ó³í §Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ é»­ ɳϭë³Ýï­Ý»­ñáí ³Ý½·³Û³óáõÙ¦ ³­Ýáõ­ÝÁ, ÇÝãÝ ¿É Ñ»­Õ³ßñ­çáõÙ ³­é³­ç³ó­ñ»ó ³­Ý»ë­Ã»­½Çá­É᭷dz­ÛÇ µÝ³­·³­í³­éáõÙ: Øϳݭݻ­ ñÇ ³Ù­µáÕ­ç³­Ï³Ý Ãáõ­É³­óáõ­ÙÁ, ³Û¹ ÃíáõÙª ßÝã³­é³­Ï³Ý Ùϳݭݻ­ñÇ, 峭ѳݭçáõÙ ¿ñ ßÝã³­éáõÃ­Û³Ý ³ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³Ý ÷á­Ë³­ñÇ­ ÝáõÙ, á­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ÏÇ­ñ³é­í»É ¿ Ãá­ù»­ñÇ ³ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³Ý û­¹³­÷á­ËáõÃ­Û³Ý Ù»­Ãá­¹Á: ä³ñ½­íáõÙ ¿` ³Ûë Ù»­Ãá­¹Ç ßÝáñ­ÑÇí ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ³­å³­Ñá­í»É ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ·³­½³­÷á­Ë³­Ý³­ÏáõÙ Ãá­ù»­ñÇ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï: ²Ý­·³Ù ³­Ù»­Ý³­Å³­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ÙÇ³Û­Ý³Ï ãÇ Ï³­ñáÕ ³­å³­Ñá­í»É ³Ý½·³Û³óÙ³Ý µá­Éáñ µ³­Õ³¹­ñÇã­Ý»­ñÁ ¥³Ù­Ý»­½Ç³, ³­Ý³É­·»­½Ç³, Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ é»­ ɳϭ볭ódz, ݻۭñá­í»­·»­ï³­ïÇí å³­ß³­

ñáõÙ¤ª ³­é³Ýó ÑÇ­í³Ý­¹Ç Ï۳ݭùÇÝ á­ñá­ß³­ ÏÇ íï³Ý· ëå³é­Ý³­Éáõ: ²Û¹ å³ï­×³­éáí ų­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ³Ý½·³Û³óáõÙÁ µ³½­Ù³­ µ³­Õ³¹­ñÇã ¿, »ñµ ³Ýíï³Ý· ¹»Õ³ã³÷áí Ý»ñ³ñÏíáÕ ³Ù»Ý ÙÇ ¹»Õ³ÙÇçáó å³­ ï³ë­Ë³­ÝáõÙ ¿ ³Ý½·³Û³óÙ³Ý áñ¢¿ ÏáÝÏ­ñ»ï µ³Õ­Ï³­óáõ­óÇ­ãÇ: ij­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ³­Ý»ë­Ã»­½Çá­É᭷dz­ÛÇ ï»­ë³Ï­Ý»­ñÇó ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ³­é³Ýӭݳó­Ý»É 2-Á` Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ó³­í³½ñ­ÏáõÙ ¨ ѳ­Õáñ­

19-ñ¹ ¹ ­ ³­ñáõÙ ÎÉá¹ ´»ñ­Ý³­ñÁ ¢ ¶ñÇ­ÝÁ ÏÉÇ­Ýǭϳ­ÛáõÙ ³­å³­óáõ­ó»­óÇÝ, áñ ݳñ­ Ïá­½Ç Áݭóó­ùÁ ϳ­ ñ»­ÉÇ ¿ ɳ­í³ó­Ý»É` Ùáñ­ýÇÝ ¢ ³ï­ñá­ åÇÝ ÏÇ­ñ³­é»­Éáí:

¹Çã, ï»Õ³Ûݳóí³Í ³­Ý»ë­Ã»­½Ç³: ²Ý½·³Û³óáõÙ ³­ë»­Éáíª Ñ³ë­Ï³­ÝáõÙ »Ýù ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ó³­í³½ñ­ ÏáõÙ, ÇëÏ »ñµ Ëáë­íáõÙ ¿ ï»­Õ³­Ûݳóí³Í ó³­í³½ñÏ­Ù³Ý Ù³­ëÇÝ, ÏÇ­ñ³­é»­ÉÇ ¿ ³Ý»ëû½Ç³ ï»ñ­ÙÇ­ÝÁ: ²Û¹ å³ï­×³­éáí §Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ³Ý½·³Û³óáõÙ¦ ϳ٠§ï»­ Õ³­Ûݳóí³Í ³Ý½·³Û³óáõÙ¦ ³ñ­ï³­Ñ³Û­

ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ï»­ÕÇÝ ã»Ý: ì»ñ­çÇÝ ï³­ñÇ­Ý»­ñÇÝ ³­Ý»ë­Ã»­½Çá­É᭷dz­Ï³Ý åñ³Ï­ïǭϳ­ÛáõÙ Ýáñ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ ¨ ¹ñ³Ýó ѳ­ïáõÏ Ñ³Ï³½¹ÇãÝ»ñÇ Ý»ñ¹­ñáõ­ÙÁ ÃáõÛÉ ¿ ï³­ ÉÇë Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­Ý»É ϳ­é³­í³ñ­íáÕ ¨ ³Ýí­ ï³Ý· ³Ý½·³Û³óáõÙª ³­é³Ýó ÏáÕ٭ݳ­ÏÇ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ:

4

97

´ÅßÏ³Ï³Ý ³ß˳ñÑ

²­Ý»ë­Ã»­½Çá­Éá­·Á íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõÃ­Û³Ý ï³ñ­µ»ñ ÷áõ­É»­ñáõ٠ϳ­ñáÕ ¿ å³­Ñ»É ó³­ í³½ñÏ­Ù³Ý ó³Ý­Ï³­ÉÇ Ù³­Ï³ñ­¹³Ï` ³­ñ³· ¢ ѳ­×»­ÉÇ ³ñíݳ­óáõ­Ùáí, ³­é³Ýó áñ¢¿ µ³ñ­¹³­óáõÙ­Ý»­ñÇ: ºñ¨³­ÝÇ íݳë­í³Í­ù³­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý ¨ ûñ­Ãá­å»­¹Ç³­ÛÇ ·Ç­ï³­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ ÝÇ ³Ý»ëû½ÇáÉá·Ç³ÛÇ ¨ ÇÝï»ÝëÇí ûñ³ådzÛÇ Í³é³ÛáõÃÛ³Ý Õ»Ï³í³ñ, µÅÇßÏ-³­Ý»ë­Ã»­½Çá­Éá·, µÅßϳ­Ï³Ý ·Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹áÏ­ïáñ, åñá­ý»­ëáñ Æ­ñǭݳ سɭ˳ë­Û³­ÝÝ ³ëáõÙ ¿.

-Ø»ñ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùáõÙ ³­Ù»Ý ÇÝã ϳñ¢áñ ¿, áã ÙÇ Ù³Ý­ñáõù ãå»ïù ¿ ³Ý­ï»ë­íÇ: г߭íÇ ³é­Ý»­Éáí, áñ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­ Ûáõñ ûñ­·³­Ýǽ٠Ûáõ­ñá­íÇ ¿ ³ñ­Ó³­·³Ý­ùáõÙ

Üáñ³·áõÛÝ µÅßϳ­ Ï³Ý ï»Ë­Ýá­É᭷dz­Ý»­ñÁ 100%-áí ï³ñ­µ»ñ­íáõÙ »Ý ³ÛÝ ï»Ë­Ýǭϳ­ÛÇó, á­ñÇ Ñ»ï ³ß­Ë³­ï»É ¿ Ñ³Û ³­Ý»ë­Ã»­½Çá­Éá·­Ý»­ñÇ ËáñÑñ­¹³­ÛÇÝ ¹åñá­óÁ:

98

4

µÅßϳ­Ï³Ý, ³Ûë ¹»å­ùáõÙª ³­Ý»ë­Ã»­½Çá­É᭷dz­Ï³Ý ÙÇ­ç³Ù­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇݪ ß³ï ϳñ¢áñ ¿ ½ñáõÛ­óÁ ÑÇ­í³Ý­¹Ç Ñ»ï, »­Ã» »­ñ»­Ë³ ¿, ³­å³ ݳ¢ Ýñ³ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇ Ñ»ï: ìÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõ­ÝÇó ³­é³ç ³­Ý»ë­Ã»­½Çá­Éá­·Á ÑÇ­í³Ý­¹ÇÝ Ýñµ³Ý­Ï³­ïá­ñ»Ý å»ïù ¿ µ³­ó³ï­ñÇ` ÇÝã ¿ ϳ­ï³ñ­í»­Éáõ, ï»­Õ»­ ϳó­ÝÇ Ñݳ­ñ³­íáñ µá­Éáñ µ³ñ­¹³­óáõÙ­Ý»­ ñÇ Ù³­ëÇÝ ¢ íëï³­Ñ»ó­ÝÇ, áñ ÇÝùÁ å³ï­ ñ³ë­ï³­Ï³­Ù ¿ Ó»éÝÑ³ë ³­Ý»ë­Ã»­½Ç³ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­Ý»­É, ëï»Õ­ÍÇ Ñá­·»­µ³­Ý³­Ï³Ý íëï³­ÑáõíÛáõÝ ÑÇ­í³Ý­¹Ç Ùáï: ²Ý½·³Û³óÙ³Ý ³­í³Ý­¹³­Ï³Ý Áݭϳ­ Éáõ­ÙÁ Ù»ñ Ç­ñ³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý Ù»ç ³Ù­µáÕ­çá­ íÇÝ ãÇ ³ñ­ï³­óá­ÉáõÙ ³­Ý»ë­Ã»­½Çá­É᭷dz­Ï³Ý ³­ç³Ï­óáõÃ­Û³Ý ï³ñ­µ»ñ Ù»­Ãá¹­Ý»­ñÇ ÏÇ­ñ³­éáõ­ÙÁ µÅßϳ­Ï³Ý ³ÛÉ áõÕ­ÕáõíÛáõÝ­ Ý»­ñáõÙ ¥áõ­éáõó­ù³­µ³­ÝáõíÛáõÝ, íݳë­í³Í­ ù³­µ³­ÝáõíÛáõÝ, ÝÛ³ñ¹³µ³ÝáõÃÛáõÝ, Ñ»­ ï³­½áï­Ù³Ý ¹Ç³·­Ýáë­ïÇÏ Ù»­Ãá¹­Ý»ñ ¢ ³ÛÉݤ: ²Û­ëûñ ³ÛÝ É³Û­Ýá­ñ»Ý û·­ï³­·áñÍ­íáõÙ ¿ ų­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ·Ç­Ý»­Ïá­É᭷dz­ÛáõÙ: äñá­ ý»­ëáñ سɭ˳ë­Û³­ÝÝ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ µÅßϳ­ Ï³Ý ÙÇ­ç³Ù­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ù»ç ³­Ý»ë­Ã»­½Çá­É᭷dz­Ï³Ý ·áñ­Í³­ÏÇ­óÁ ºñ¢³­ÝáõÙ ·Ý³­Ñ³­ïáõÙ ¿ 50%, Ù³ñ­½»­ñáõÙ` 10%:

-àõ­ñÇß Ñ³ñó ¿, áñ ѳ­ë³­ñ³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ³­Ý»ë­Ã»­½Çá­Éá­·ÇÝ Ù»Í Ù³­ë³Ùµ å³ï­ Ï»­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­ñ³­ÝáõÙ, ¨ ¹³ ·áñͭݳ­Ï³­ÝáõÙ ³Û¹­å»ë ¿,-ÝßáõÙ ¿ Ù»ñ ½ñáõ­ó³­ÏÇ­óÁ: Üá­ñ³­·áõÛÝ µÅßϳ­Ï³Ý ï»Ë­Ýǭϳ­Ûáí ¢ ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñáí ½ÇÝ­í³Í í»­ñ³­ ϻݭ¹³­Ý³ó­Ù³Ý ¢ ÇÝ­ï»Ý­ëÇí û­ñ³­ådz­ÛÇ µ³­ÅÇÝ­Ý»ñ, µ³­í³­ñ³ñ ã³­÷áí ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ. ³­Ý»ë­Ã»­½Çá­Éá­·Ç ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇ Édzñ­Å»­ùáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ³Ûë å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáí ³Û­ëûñ ³­å³­Ñáí­í³Í »Ý 볭ϳ­í³­ÃÇí µáõŭѳë­ï³­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ: -Ø»ñ Ù³ë­Ý³­·Ç­ïáõíÛáõÝÝ Ç­ñ³­í³Ùµ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ͳ˭볭ï³ñ: ²ÝÑ­ñ³­Å»ßï ë³ñ­ù»ñÝ áõ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñÝ Ç­ñ³­Ï³­ ÝáõÙ µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ µ³ñÓñ ³ñ­Å»ù áõ­Ý»Ý ¢ Ùßï³­å»ë Ýá­ñ³ó­íáõÙ »Ý, Áݹ á­ñáõÙª óñ­Ù³ó­íáõÙ »Ý û° ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ, û° µÅßϳ­Ï³Ý ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñÇ ï»­ë³Ï­ Ý»ñÝ áõ ¹ñ³Ýó Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, û° Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý Ùá­ï»­óáõÙ­Ý»­ñÁ: ij­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­ Ý»­ñÁ ѳ­ë³­Ý»­ÉÇ »Ý áã µá­Éáñ µáõÅ­Ñ³ë­ ï³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ, û­å»ï í»ñ­çÇÝ

´ÅßÏ³Ï³Ý ³ß˳ñÑ ï³­ñÇ­Ý»­ñÇÝ ÐЭ ³­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³­ñáõíÛáõ­ÝÁ µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ ß³ï µáõÅѳëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñ ¿ ³­å³­Ñá­í»É Ýáñ ë»ñÝ­¹Ç ë³ñ­ù»­ñáí: ø³­Ý³ÏÝ, ǭѳñ­Ï», ¹»é¢ë­ ³Ù­µáÕ­çá­íÇÝ µ³­í³­ñ³ñ ã¿, 볭ϳÛÝ ÙÇ­ïáõ­ÙÁ Ñáõ­ë³¹­ñáÕ ¿,-Ýϳ­ ïáõÙ ¿ åñá­ý»­ëáñ سɭ˳ë­Û³­ÝÁ: Üáñ ë»ñÝ­¹Ç µÅßϳ­Ï³Ý ï»Ë­Ýá­Éá­ ·Ç³­Ý»­ñÁ 100%-áí ¢ µ³­ñá­Û³­å»ë ï³ñ­ µ»ñ­íáõÙ »Ý ³ÛÝ ï»Ë­Ýǭϳ­ÛÇó, á­ñÇ Ñ»ï ³ß­Ë³­ï»É ¿ Ñ³Û ³­Ý»ë­Ã»­½Çá­Éá·­Ý»­ñÇ ËáñÑñ­¹³­ÛÇÝ ¹åñá­óÁ: ¸ñ³Ýù »­Ï³Ý, ³­í»­ÉÇ ×Çßï, µ»ñ­í»­óÇÝ ¢ Ý»ñ¹ñ­í»­óÇÝ Ù»ñ Ç­ñ³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý Ù»ç ³ÛÝ ×³­Ý³­å³ñÑ­Ý»­ñáí, áñ ѳ­×³Ë Ïá­ãáõÙ »Ý ÷áñ­ÓÇ ÷á­Ë³­Ý³­ÏáõÙ, í»­ñ³­å³ï­ñ³ë­ïáõÙ: ²Û¹ Ùßï³­å»ë ·áñ­ÍáÕ ¢ Ç­ñ»Ý ³ñ­¹³­ñ³ó­ÝáÕ ëË»­Ù³Ý ɳ­í³­·áõÛÝ §·ï³­Íᦠ¿ ѳ­Ù³ñ­ íáõÙ ³ß­Ë³ñ­ÑÇ ³­é³­ç³­¹»Ù ¢ ë»­÷³­Ï³Ý ³Ý­ÓÇ Ï³­ï³­ñ»­É³­·áñͭٳٵ ß³­Ñ³·ñ­·Çé Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÇ Ñ³Ù³ñ: äñá­ý»­ëáñ سɭ˳ë­Û³­ÝÁ ÝßáõÙ ¿` ³Û¹ ï³ñ­µ»­ñ³­Ïáí µÅÇß­ÏÁ ﻭ볭ϳ­Ýá­ñ»Ý ïÇ­ñ³­å»­ïáõÙ ¿ Ýá­ñ³­·áõÛÝ Ù»­Ãá¹­Ý»­ñÇÝ áõ ï»Ë­Ýá­É᭷dz­Ý»­ñÇÝ, ÇëÏ ·áñͭݳ­Ï³­ ÝáõÙ ÏÇ­ñ³­é»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ݳ å³ñ­ï³­íáñ ¿ ¹³ Ý³Ë ³­å³­óáõ­ó»É ÏÉÇ­Ýǭϳ­ÛáõÙ: -äɳ­Ý³­ÛÇÝ µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç ÷áñ­Ó³ñ­ Ïáõ­ÙÁ, áñ­å»ë ³Û¹­åÇ­ëÇÝ, ³­ÝÁÝ­¹áõ­Ý»­ÉÇ ¿: ÆÝã áñ ï»Õ Éë»É, ϳñ­¹³­ó»É ¨ á­ñá­ß»É ¿ ÏÇ­ñ³­é»É ³ñ­ï³­Ñ³Û­ïáõíÛáõ­ÝÁ ëË³É ¿, µÅßϳ­Ï³Ý ¿­Ãǭϳ­ÛÇ ï»­ë³­Ï»­ïÇóª ÝáõÛÝÇëÏ å³ï­Å»­ÉÇ: ÜÙ³Ý ¹»å­ù»ñ å³­ ï³­ÑáõÙ »Ý íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý Ù»ç, ë³­ ϳÛÝ ÇÙ Ëá­ñÇÝ Ñ³­ÙὭٳٵª ³Û¹­åÇ­ëÇ Ù»­Ãá¹­Ý»­ñÇ ·Ý³É ³ñ­Å» ÙdzÛÝ Í³Û­ñ³­Ñ»Õ ¹»å­ù»­ñáõÙ, »ñµ ÑÇ­í³Ý­¹Ç Ï۳ݭùÁ ÷ñÏ»­ Éáõ ³Û­ÉÁÝï­ñ³Ýù ãϳ: ²­í»­ÉÇÝ, ÝÙ³Ý ù³ÛÉ ëá­íá­ñ³­µ³ñ ³­ÝáõÙ »Ý »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ Ù³ë­ Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ, ÷áñ­Ó³­éáõ µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ å³­ ï³ë­Ë³­Ý³ï­íáõíÛáõ­ÝÁ ë»­÷³­Ï³Ý ·áñ­ Íá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ ã³­÷³­½³Ýó Ù»Í ¿. Ýñ³Ýù ³Û¹ ù³Û­É»ñÇó Ó»éÝå³Ñ »Ý ÙÝáõÙ,-³­ëáõÙ ¿ ÷áñ­Ó³­éáõ µÅÇß­ÏÁ: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ÑÇ­í³Ý­¹ÇÝ ³­Ý»ë­Ã»­½Ç³­ÛÇ ³Ý­Ñ³­ï³­Ï³Ý, É³í³·áõÛÝ ï³ñ­µ»­ ñ³Ï ³å³Ñáí»Éáõ ëϽµáõÝ­ùÁ »Ý­Ã³¹­ñáõÙ ¿, áñ ³­Ý»ë­Ã»­½Çá­Éá­·Á ÑÇ­í³Ý­¹ÇÝ ³­é³­ç³ñ­ÏáõÙ ¿ Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë ³Ýí­Ý³ë áõ û⠳ݽ­·³­Û³ó­Ù³Ý Ù»­Ãá¹: γñ¢áñ ¿,

áñ µÅÇß­ÏÁ ·ñ³­·»ï ¢ íëï³­Ñ»­ÉÇ Ï»ñ­åáí Ý»ñϳ۳óÝÇ ÑÇ­í³Ý­¹ÇÝ Çñ ÁÝï­ñ³Í Ù»­Ãá­ ¹Ç ³­é³­í»­ÉáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ØÇÝ㢠³­Ý»ë­Ã»­½Ç³­ÛÇ ¹Ç­Ù»­ÉÁª ³Ý»ë­Ã»­½Çá­Éá­·Á, ÑÇ­í³Ý­¹Ç Ñ»ï Ëá­ë»­Éáí Ñݳ­ñ³­íáñ ѻÝù­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ, ϳ­ñáÕ ¿ µ³Ë­í»É ÙÇ Ç­ñá­Õáõí۳Ý, áñÝ ³ÛÉ Ï»ñå ³½­·³­ÛÇÝ Ù»Ý­Ã³­ÉÇ­ï»ï »Ý ³Ý­í³­ÝáõÙ: Æ­ñǭݳ سÉ˳ëÛ³ÝÝ Çñ µÅßϳ­Ï³Ý åñ³Ï­ïǭϳ­ÛáõÙ ÝÙ³Ý ¹»å­ ù»ñ ß³ï ¿ Ùï³­µ»­ñáõÙ.

-г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ, áñ­å»ë ϳ­ÝáÝ, ÑÇ­ í³Ý¹­Ý»­ñÁ ß³ï ùÇã »Ý Ñ»­ï³ùñùñ­íáõÙ ¹»­Õ»­ñÇ ÏáÕ٭ݳ­ÏÇ ³½­¹»­óáõÃ­Û³Ý Ï³Ù µáõÅ­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ ÁÝïñ­í³Í Ù»­Ãá¹­Ý»­ñÇ Ñݳ­ñ³­íáñ µ³ñ­¹³­óáõÙ­Ý»­ñÇ ¥ÙÇÝ㨠³Ý­ ·³Ù Ù³­Ñ³­óáõ »É­ùǤ, ïíÛ³É µÅßϳ­Ï³Ý ͳ­é³­Ûáõí۳ݪ ¹ñ³Ýù í»­ñ³ó­Ý»­Éáõ å³ï­ ñ³ëï­í³­ÍáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ: ÐÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÁ ¹Ç­ÙáõÙ »Ý µÅÇßÏ­Ý»­ñÇݪ 峭ѳݭ续Éáí µáõÅ­Ù³Ý É³­í³­·áõÛÝ »É­ùÇ 100%-³­Ýáó »­ñ³ß­ËÇù­Ý»ñ, ¨ Ññ³­Å³ñ­íáõÙ »Ý ³­é³­ç³ñÏ­íáÕ µáõ­Åáõ­ÙÇó ³Û¹ »­ñ³ß­ËÇù­Ý»­ñÇ µ³­ó³­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý å³­ñ³­·³­ÛáõÙ: ØÇÝã­¹»é ÝÙ³Ý »­ñ³ß­ËÇù­Ý»ñ Ç­ñ»Ý ѳñ­·áÕ µÅÇß­ÏÁ ï³É ãÇ Ï³­ñáÕ: êñ³Ý ǵñ¢ µ³­ó³ï­ñáõíÛáõÝ Ï³­ñ»­ ÉÇ ¿ µ»­ñ»É ³ÛÝ, áñ Ù»ñ ѳ­ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý µÅßϳ­Ï³Ý Áݹ­Ñ³­Ýáõñ Ïñó­Ï³Ý Ù³­ ϳñ­¹³­ÏÁ ó³Íñ ¿, ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¢ ¹ñ³Ýó µáõÅ­Ù³Ý Ù³­ëÇÝ ¹³­ïá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ û­ñÇ »Ý ¢ ѳ­×³Ë ë˳É: à­Éáñ­ïÇ ³­é³­ç³­ï³ñ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»ñÝ ³Ûë ³­éáõ­Ùáí Ù»Í ³ß­Ë³­ï³Ýù áõ­Ý»Ý ϳ­ï³­ñ»­Éáõ: ´ÅÇßÏÝ»ñÁ ëá­ódz­É³­Ï³Ý ÝáõÛÝ ËݹÇñ­Ý»ñÝ ³­é³ç ù³­ß»­ÉÇë ¥Ç­ñ»Ýó ¿É ïÑ³× »Ý ó³Íñ ³ß­Ë³­ï³­í³ñ­ÓÇ ¢ ϳ­ ß³é­ùÇ Ù³­ëÇÝ Ëá­ë³Ï­óáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ¤, ÝßáõÙ »Ý, áñ ų­Ù³­Ý³ÏÝ ¿ Ñëï³­ Ï»ó­Ý»­É Ç­ñ³­í³­Ï³Ý ¹³ß­ïÁ.

-Ü»ñ­Ï³­ÛáõÙë µÅßÏáõí Ûáõ­ÝÁ Ó»éù ¿ µ»­ñ»É ³­å³­Ñá­í³·­ñ³­Ï³Ý ¢ í׳­ ñá­íÇ µÝáõÛÃ: ²ÛÝ ¹³ß­ïÁ, áñ ·áñ­ ÍáõÙ ¿ñ ËáñÑñ­ ¹³­ÛÇÝ Ñ³­ë³­ ñ³­Ï ³ñ­· áõÙ, ÑÇ­Ù³ ãÇ · á ñ ­Í á õ Ù . Ç ­ñ ³ ­í ³ ­ Ï³Ý Ñ³ñ­

г­ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý µÅßϳ­Ï³Ý Ïñó­Ï³Ý Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÁ ó³Íñ ¿, ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¢ µáõÅ­Ù³Ý Ù³­ëÇÝ ¹³­ïá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ û­ñÇ »Ý ¢ ѳ­×³Ëª ë˳É: ó³¹­ñáõÙ­Ý»ñÝ ³Û­ëûñ ÷áË­í»É »Ý: ´ÅÇßÏ­ Ý»­ñÇ å³ñ­ï³­Ï³­ÝáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ Ëáë­íáõÙ ¿ ß³ï, Ç­ñ³­íáõÝù­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ` áã: ´á­Éáñ µÅÇßÏ­Ý»­ñÁ ·Ç­ï»Ý, û ÇÝã Ù»­ Ãá¹­Ý»­ñÇ ¹Ç­Ù»Ý ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ¹»å­ù»­ñáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹ÇÝ û·­Ý»­Éáõ, µáõ­Å»­Éáõ ѳ­Ù³ñ, µ³Ûó ¹ñ³Ýó Ù³­ëÇÝ ³Ù­ñ³·ñ­í³Í ¹ñáõÛí Ý»ñ, ã³­÷á­ñá­ßÇã­Ý»ñ ãϳÝ, á­ñáÝó ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ÑÕáõÙ ³­Ý»É, ³­ë»Ýù, í³ï­Ã³­ñ³­·áõÛÝ ¹»å­ù»­ñáõÙ: Æ­ñǭݳ سɭ˳ë­Û³­ÝÇ Ï»Ý­ë³­÷Ç­ÉÇ­ëá­ ÷³­ÛáõíÛáõ­ÝÁ ÉÇá­íÇÝ Ý»ñ­¹³ß­Ý³Ï ¿ ³ÛÝ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇÝ, áñ Ç­ñ»Ý ϳ­ñáÕ ¿ ûñ­í³ Ù»Í Ù³­ëÁ å³­Ñ»É ÑÇí³Ý¹Ç Ùáï.

-Î۳ݭùÇÝ å»ïù ¿ í»ñ³µ»ñí»É áã û ëå³­éá­ÕÇ Ñá·»µ³ÝáõÃÛ³Ùµ, ³ÛÉ ëï»Õ­ ͳ­·áñ­ÍáÕÇ,-ßï³­åáõÙ ¿ ÏñÏÝ»É Ý³: Üñ³Ýó ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÁ Ûáõ­ñû­ñÇ­Ý³Ï ³ñ­í»ëï ¿, ëï»Õ­Í³­·áñ­ÍáõíÛáõÝ, á­ñÁ, ÇÝã­å»ë ·»­Õ³Ý­Ï³­ñÁ ϳ٠ù³Ý­¹³­ÏÁ, ³ñ­Å»­íá­ñ»ÉÝ áõ ·Ý³­Ñ³­ï»­ÉÁ áñ­ù³Ý ûµ­ ۻϭïÇí ¿, ÝáõÛÝ­ù³Ý ¿É, ûñ¢ë, ëáõµ­Û»Ï­ïÇí...

4

99

ÐǷǻݳ

àî­øº­ðÆ ÊܲØø

Ø»ñ áï­ù»­ñÁ áÕç Ï۳ݭùÇ Áݭóó­ ùáõÙ ³Ýïñ­ïáõÝç ͳ­é³­ÛáõÙ »Ý Ù»½` Ç­ñ»Ýó íñ³ ï³­Ý»­Éáí Ù»ñ Ù³ñÙ­ÝÇ Í³Ý­ñáõíÛáõ­ÝÁ, ÇëÏ Ù»Ýù ã»Ýù ¿É Ùï³­ÍáõÙ, áñ ¹ñ³Ýù ϳ­ ñáÕ »Ý ³Ý­ï³ñ­µ»­ñáõÃ­Û³Ý ¹Ç­Ù³ó ³­Ù»­Ý³­Ù³Ýñ §ëïá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ ñáí¦ Ï³Ù ³­é³­í»É Éáõñç ËݹÇñ­Ý»­ ñáí §íñ»Å Éáõ­Í»É¦ Ù»½­ÝÇó: ÜÛáõÃÁª Üáݳ ¸³íÃÛ³ÝÇ

À

ëï ÙÇ­çÇÝ Ñ³ß­í³ñÏ­Ý»­ñÇ` ÙÇ­çÇÝ ï³­ñÇ­ùÇ Ù³ñ­¹Á ºñ­ÏÇñ Ùá­Éá­ñ³­ ÏÁ áï­ùáí ßñç³Ý­óáõÙ ¿ 5 ³Ý­·³Ù, ÇëÏ ¹³, Ù»ÕÙ ³­ë³Í, ùÇã ã¿, Ù³­Ý³­í³Ý¹,

àï­ù»­ñÇ ó³­íÇó µá­Õá­ ùáõÙ ¿ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ 3-ñ¹ Ï ­ Ç­ÝÁ, µ³Ûó áï­ ù»­ñÇ Ñ»ï ϳå­í³Í ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ËݹñÇÝ ³éÝã­íáõÙ »Ý ·ñ»­Ã» µá­Éá­ñÁ:

100

4

»­Ã» ѳ߭íÇ ³é­Ý»Ýù ݳ¢ Ù»ñ Ý»Õ Ïá­ßÇÏ­ Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ѳ­×³Ë á㠵ݳ­Ï³Ý ϳ­ßÇ­ Ý»­ñÇó »Ý, ß³ï µ³ñÓñ ÏñáõÝÏ­Ý»ñ áõ­Ý»Ý, é»­ïÇ­Ý» Ý»ñ­µ³Ý­Ý»­ñáí »Ý, ϳ٠ëÇݭû­ ïÇÏ ÏÇ­ë³­·áõÉ­å³­Ý»ñ »Ýù ѳ·­ÝáõÙ áÕç ûñ­í³ Áݭóó­ùáõÙ: ¶áñͭݳ­Ï³­ÝáõÙ áï­ ù»­ñÇ ó³­íÇó µá­Õá­ùáõÙ ¿ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ 3-ñ¹ ­ÏÇ­ÝÁ, µ³Ûó áï­ù»­ñÇ Ñ»ï ϳå­í³Í ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ËݹñÇÝ ³éÝã­íáõÙ »Ý ·ñ»­Ã» µá­Éá­ñÁ: ØÇÝã­¹»é ³­Ù»­Ý³­Ñ³­×³Ë ѳݭ¹Ç­ åáÕ ËݹÇñ­Ý»­ñÇó ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ Ëáõ­ë³­÷»É, »­Ã» ÙÇ ÷áùñ áõ­ß³­¹Çñ ¢ Ñ»ï¢á­Õ³­Ï³Ý ÉÇ­Ý»Ýù Ù»ñ áï­ù»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ:

Ðá·­Ý³Í áï­ù»ñ àÕç û­ñÁ áï­ùÇ íñ³ »ù ³Ýó­Ï³ó­ñ»É, ë³ñ­ë³­÷»­ÉÇ Ñá·­Ý³Í »ù, áï­ù»­ñÁ å³ñ­ ½³­å»ë ïÝùáõÙ »Ý ó³­íÇó: º­Ã» ·Ç­ï»ù, áñ »ñ­Ï³ñ »ù áï­ùÇ íñ³ Ùݳ­Éáõ, ݳ­Ë³­ å³ï­íáõíÛáõ­ÝÁ ïí»ù ѳݭ·Çëï, ó³Íñ ÏñáõÝ­Ïáí Ïá­ßÇÏ­Ý»­ñÇÝ, »ñÏ­ñáñ¹ª ÙÇ ³Ý­ï»­ë»ù Ó»ñ áï­ù»­ñÇ ³­Ù»­Ýûñ­Û³ ËݳÙùÁ, ÇÝã­å»ë ã»ù ³Ý­ï»­ëáõÙ Ù³­½»­ñÇ, ٳ߭ ÏÇ Ï³Ù Ó»é­ù»­ñÇ Ëݳ٭ùÁ: ²­Ù»­Ý³­Ñ»ßï ï³ñ­µ»­ñ³­ÏÁ Éá­·³Ý­ùÇó Ñ»­ïá å»Ù­½³­ ÛÇ û·­Ýáõí۳ٵ áï­Ý³­Ã³­ÃÇ Ù»ñ­ëáõÙÝ ¿, ³­å³` Ù»ÕÙ Ù³ë­ë³­ÅÁ Ó»é­ù»­ñáí: ´ÅÇßÏ­ Ý»­ñÁ åݹáõÙ »Ý, áñ Ù»ñ­ëÙ³Ý ßÝáñÑÇí

ÐǷǻݳ áïù»ñÝ ³í»ÉÇ ³ñ³· »Ý Ãáó÷áõÙ Ñá·Ý³ÍáõÃÛáõÝÁ: úñ­í³ Ù»ç Ù»ñë­Ù³Ý 10-15 ñá­å»Ý µ³­í³­Ï³Ý ¿, áñ­å»ë­½Ç ãµá­ Õá­ù»ù Ñᷭݳ­ÍáõíÛáõ­ÝÇó áõ µáõà ó³­íÇó, µ³­óÇ ¹ñ³­ÝÇóª ϳñ­·³­íá­ñ»ù ׳ñ­å³­·»Õ­ Ó»­ñÇ áõ ùñïݳ­·»Õ­Ó»­ñÇ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÁ ¢ ³ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­éáõíÛáõ­ÝÁ: ²­ñ³· Ñá·­ÝáÕ áï­ù»­ñÇÝ É³í û·­ÝáõÙ »Ý ݳ¢ ɳ­í³Ý­¹³­ÛÇ (ݳñ­¹áë) ¢ íáõ­ßÇ Ûáõ­Õ»­ñáí Ù»ñ­ëáõÙ­Ý»­ñÁ:

²Û­ïáõó­Ý»ñ ºñ­µ»ÙÝ ³­é³Ýó áñ¢¿ Éáõñç ÑÇ­í³Ý­ ¹áõÃ­Û³Ý ³é­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý ³Û­ïáõó­íáõÙ ¿ áï­Ý³­Ã³­ÃÇ í»­ñÇÝ Ñ³ï­í³­ÍÁ ¢ Ïá­×»­ ñÇÝ Ñ³­ñáÕ ï³­ñ³Í­ùÁ, ÇÝ­ãÁ, áñ­å»ë ϳ­ ÝáÝ, ϳå­í³Í ¿ ÉÇ­ÝáõÙ Ýëï»­Éáõ áã ×Çßï ¹Çñ­ùÇ Ñ»ï` áï­ùÁ áï­ùÇÝ ·ó³Í, µ³ñÓñ ³­Ãá­éÇÝ, á­ñÇó áï­ù»­ñÁ ·»ï­ÝÇÝ ã»Ý ѳë­ÝáõÙ ¢ ϳ˭ íáõÙ »Ý û­¹áõÙ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ß³ï ó³Íñ áõ Ëá­ñÁ µ³½­ ϳ­Ãáé­Ý»­ñÇ Ù»ç Ýëï»­ÉÁ: ø³­ÝÇ áñ ³Ûë ¹»å­ù»­ñáõÙ ³ñ­Û³Ý ¢ ³­íÇ­ßÇ ßñ糭ݳ­ éáõíÛáõÝÝ ûñ­·³­Ýǽ­Ùáõ٠˳ݭ·³ñ­íáõÙ ¿, ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ »­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ³í­ß³­ ÛÇÝ Ï³Ý·, á­ñÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý ³Û­ïáõó­Ý»ñ: ¸ñ³Ý­óÇó ³­½³ï­í»­Éáõ ³­Ù»­Ý³­ï³ñ­ñ³­Ï³Ý ÙÇ­çá­óÁ ûñ¢ë­ áï­ù»­ñÁ ·ÉËÇ Ù³­Ï»ñ¨áõÛ­ÃÇó µ³ñÓñ ¹Çñùáí 1520 ñá­å» å³é­Ï»ÉÝ ¿: ¸ñ³­ÝÇó Ñ»­ïá ѳñ­ ϳ­íáñ ¿ áï­Ý³­Ã³­ÃÇó áõ Ïá­×»­ñÇó ¹»­åÇ ÍÝÏÝ»­ñÁ »ñ­Ï³Û­Ý³­ÏÇ ß³ñ­ÅáõÙ­Ý»­ñáí »­é³Ý­¹áõÝ Ù»ñ­ë»É: ²Ûë Ù»­Ãá­¹áí ³­ñ³­·á­ñ»Ý ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ³­½³ï­í»É ݳ¢ Ñᷭݳ­Íáõí Ûáõ­ÝÇó ¢ ³ñ­Û³Ý í³ï ßñ糭ݳ­éáõíÛáõ­ÝÇó:

ØÇ ùÇã ٳݭÏáõíÛáõÝ ¶Ç­ï³­Ñ»­ï³­½á­ï³­Ï³Ý ÙÇ ÷áñ­ÓÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ å³ñ½­í»É ¿, áñ ٳݭÏáõÃ­Û³Ý ³­Ù»­Ý³­Ñ³­×»­ÉÇ Ñáõ­ß»­ñÇó Ù»­ÏÁ` á­ï³­µá­ µÇÏ ½µá­ë³Ý­ùÁ, ³­Ù»Ý¢ÇÝ ¿É ٳݭϳ­Ï³Ý ùÙ³­Ñ³­×áõÛù ã¿, ³ÛÉ áï­ù»­ñÇ Ùϳݭݻ­ñÇ ¢ ³ñ­Ûáõ­Ý³­ï³ñ ³­Ýáíݻ­ñÇ ³Ù­ñ³ó­Ù³Ý, Ç­Ùáõ­Ý³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç µ³­ñ»­É³í­Ù³Ý, »­ñǭϳ٭ݻ­ñÇ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇ Ï³ñ­·³­íáñ­ Ù³Ý, é»ý­É»Ï­ïá­ñ³­ÛÇÝ ·á­ïÇ­Ý»­ñÇ Ù»ñë­ Ù³Ý ¢ áõ­Õ»­ÕÇ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇ ËÃ³Ý­Ù³Ý ³­Ù»­Ý³­É³í ï³ñ­µ»­ñ³Ï: γ­Ù³­íá­ñ³­Ï³Ý ËÙµÇ ³Ý­¹³Ù­Ý»­ñÁ, áí­ù»ñ û­ñ³­Ï³Ý 30

ñá­å» ù³Û­É»É ¿ÇÝ á­ï³­µá­µÇÏ, ³­í»­ÉÇ É³í ÇÝ­ù­Ý³½­·³­óá­ÕáõíÛáõÝ áõ­Ý»ÇÝ, ³­í»­ÉÇ ËáñÝ ¿ÇÝ ùÝáõÙ ¨ ³­í»­ÉÇ ùÇã ¿ÇÝ µá­Õá­ ùáõÙ ëï³­Ùáù­ë³­ÕÇ­ù³­ÛÇÝ ËݹÇñ­Ý»­ñÇó, ù³Ý Ïá­ßÇ­Ïáí ù³Û­ÉáÕ ËÙµÇ ³Ý­¹³Ù­Ý»­ ñÁ: ÖÇßï ¿, ¹Åí³ñ ¿ ù³­Õ³­ù³­ÛÇÝ å³Û­ ٳݭݻ­ñáõ٠ѳñ­Ù³ñ ï»Õ ·ïÝ»É, 볭ϳÛÝ Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ µÝáõÃ­Û³Ý Ù»ç ѳÛïÝ­í»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ ³Ý­å³Û­Ù³Ý û·ï­í»É ϳ­Ý³ã µáõ­ë³­Í³Í­ ÏáõÛ­ÃÇ ³Ýí­×³ñ µáõ­Åû·­ÝáõíÛáõ­

ïÁ ëÏëáõÙ ¿ ³Ï­ïÇí Ï»ñ­åáí Ýáñ µçÇç­Ý»ñ ³­é³­ç³ó­Ý»É, ÇÝãÝ ¿É ¹³é­ÝáõÙ ¿ »Õ­ç»­ñ³­ ÛÇÝ ß»ñ­ïÇ Ñ³ë­ï³ó­Ù³Ý å³ï­×³é: ´çÇç­ Ý»­ñÁ ٳ߭ÏÇ Ëáñ­ùáõÙ »Õ­ç»­ñ³­ÝáõÙ »Ý` ³­é³­ç³ó­Ý»­Éáí çÇÕ, á­ñÁ ëÏëáõÙ ¿ ×Ýᯐ áï­ùÇ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ í»ñ­çáõÛíݻñÝ áõ ó³í å³ï­×³­é»É: º­Ã» Ó»ñ áï­ù»­ñÇ Ïáß­ïáõÏ­Ý»­ ñÁ ËÇëï ó³­í³­ÉÇ íǭ׳­ÏÇ ã»Ý ѳ­ë»É, ϳ­ñáÕ »ù ÇÝù­Ý»ñ¹ áï­ùÇ ëÏñ³µ­Ý»­ ñÇ ¨ ã»­ã³­ù³­ñÇ û·­Ýáõí۳ٵ ³­½³ï­í»É ¹ñ³Ý­óÇó, 볭ϳÛÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ß³ï ½·áõÛß í³ñ­í»É ¨ µáñ­µá­ùáõÙ­Ý»ñ ³­é³­ç³ó­Ý»­Éáõó Ëáõ­ë³­÷»­Éáõ ѳ­Ù³ñ å³ñ­ï³­¹Çñ ѳ­ïáõÏ ¹»­Õ³Ý­Ûáõ­Ã»­ñáí Ùß³­Ï»É ٳ߭ÏÁ ¨ ÷³÷­Ï³ó­ÝáÕ ùëáõù û·ï³·áñÍ»É: àï­ù»­ñÇ Ù³ß­ÏÁ ÷³÷­-

ÝÇó: γ­ñ»­ÉÇ ¿ á­ï³­µá­ µÇÏ ù³Û­É»É ݳ¢ ï³­ÝÁ` áï­ù»ñÝ ³­½³­ï»­Éáí ë»Õ­ÙáÕ ·áõÉ­ å³­Ý»­ñÇó áõ Ù³­ßÇÏ­Ý»­ñÇó: ²Û¹­åÇ­ëÇ ÙÇ ù³­ÝÇ ë»³Ý­ëÇó Ñ»­ïá áï­ù»­ñÇ ³ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­éáõíÛáõ­ÝÁ Ïϳñ­·³­íáñ­íÇ, ¢ ϳ­ ñÇù ãÇ ÉÇ­ÝÇ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³­Ý³É, û áï­ù»­ñÁ Ïë³é­ã»Ý:

Êáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ µÝáõÃ­Û³Ý Ù»ç ѳÛïÝ­í»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ ³Ý­å³Û­Ù³Ý û·ïÁ­ í»É ϳ­Ý³ã µáõ­ë³­ ͳͭÏáõÛ­ÃÇ ³Ýí­×³ñ µáõ­Åû·­ÝáõíÛáõ­ÝÇó:

Üá­ñÇó Ïáß­ïáõÏ­Ý»ñ гï­Ï³­å»ë ï³ù »­Õ³­Ý³Ï­Ý»­ñÇÝ ß³­ ï³­ÝáõÙ ¿ áï­ù»­ñÇ Ïáß­ïáõÏ­Ý»­ñÇó µá­ Õá­ùáÕ­Ý»­ñÇ ÃÇ­íÁ: Îáß­ïáõÏ­Ý»­ñÁ å³­ ﳭѳ­µ³ñ ã»Ý ³­é³­ç³­ÝáõÙ, ³Ûɪ »ñ­Ï³­ ñ³ï¢ ïñáñ­Ù³Ý ϳ٠»Ý­Ã³­Ï³ á­Õ»­ñÇ ë»ÕÙ­ í»­Éáõ ³ñ¹­ ÛáõÝ­ùáõÙ:

¶ñ·éÙ³Ý å³ï­×³­éáí ë»ÕÙ­ Ù³Ý ï»­ÕáõÙ ë³Õ٭ݳ­ÛÇÝ ß»ñ­

4

101

ÐǷǻݳ

ϳó­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ÏÇï­ñá­ÝÁ ÏÇ­ ë»É ¢ ¹ñ³­Ýáí Ù»ñ­ë»É áï­ù»­ñÇ ÏñáõÝ­Ï»­ñÁ: Äá­Õáíñ­¹³­Ï³Ý ÙÇ ¹»­Õ³­ïáÙ­ëÇ Ñ³­Ù³­ Ó³ÛÝ` Ïáß­ïáõÏ­Ý»­ñÇó ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ³­½³ï­í»É ˳­ß³Í ëá­ËÇ û·­Ýáõí۳ٵ: ÎÇ­ë³Í ëá­ ËÁ å»ïù ¿ ÃáÕ­Ý»É Ïáß­ïáõ­ÏÇ íñ³ ÙÇÝ㢠ë³é­ã»­ÉÁ, Ñ»­ïá áï­ù»ñÝ ÁÝÏÕ­Ù»É ï³ù çñÇ Ù»ç ¢ Ñ»­é³ó­Ý»É Ïáß­ïáõ­ÏÁ

Ö³ù­×ù³Í ÏñáõÝÏ­ Ý»­ñÁ ѳ­×³Ë ݳ¢ á­ñáß íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÇ, Ù³ëݳíáñ³å»ëª íÇ­ï³­ÙÇÝ A-Ç, B-Ç, C-Ç å³­Ï³­ëÇ ³ñ¹­ÛáõÝù »Ý:

102

4

Ö³ù×­ù³Í ÏñáõÝÏ­Ý»ñ Ö³ù­×ù³Í ÏñáõÝÏ­Ý»­ñÁ ѳ­×³Ë ݳ¢ á­ñáß íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñǪ íÇ­ï³­ÙÇÝ A-Ç, B-Ç, C-Ç å³­Ï³­ëÇ ³ñ¹­ÛáõÝù »Ý, áõë­ïÇ Ñ³ñÏ ÏÉÇ­ÝÇ ³­í»­ÉÇ ß³ï ÏÇï­ñáÝ, ϳ­Õ³Ùµ, ݳ­ñÇÝç, ·³­½³ñ ¢ ÓáõÏ û·­ï³­·áñ­Í»É: îÑ³× ×³­ù»­ñÇó ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ³­½³ï­í»É 2-4 ß³­µ³Ã­í³ Áݭóó­ùáõÙª ³­Ù»Ý »­ñ»­Ïá áï­ ù»­ñÁ ï³ù ëá­¹³­Û³ç­ñÇ Ù»ç ¹Ý»­Éáí, á­ñÇó Ñ»­ïá å»ïù ¿ áï­ù»­ñÁ á­Õá­Õ»É ٳݭ·³­ ݳ­Ï³­ÉÇáõ­Ù³­Ï³Ý Éáõ­ÍáõÛ­Ãáí` ׳­ù»­ñÇÝ ùë»­Éáí ëÇÝ­ïá­ÙÇ­óÇ­ÝÇ ¿­ÙáõÉ­ëdz ¨ ѳ·­ Ý»É µ³Ù­µ³Ï­Û³ ·áõÉ­å³­Ý»ñ: γ­ñ»­ÉÇ ¿ 500· ­Ù³Ý­ñ³ó­ñ³Í ϳխÝáõ ³ñ­Ù³ï­Ý»­ñÇ íñ³ ÉóÝ»É 3-4 ÉÇïñ çáõñ, Ï»ë ų٠»­÷»É ¢ ¹ñ³­Ýáí ѳݷë­ï³ó­ÝáÕ-µáõ­ÅáÕ Ãñçáó­ Ý»ñ ¹Ý»É: àñ­å»ë­½Ç í»­ñ³­Ï³Ý·­Ý»ù Ó»ñ áï­Ý³­Ã³­ÃÇ Ý³Ë­ÏÇÝ ÷³÷­ÏáõíÛáõÝÝ áõ ³­½³ï­í»ù ׳­ù»­ñÇó, ϳ­ñáÕ »ù ËÝÓá­ñÁ ϳ­ÃÇ Ù»ç »­÷»É 30 ñá­å», ïñá­ñ»É, ùë»É

áï­Ý³­Ã³­ÃÇÝ, ³­å³ ÷³­Ã³­Ã»É ¢ 2 ų٠³Ýó ·áÉ çñáí Éí³­Ý³É:

øñïÝáÕ áï­ù»ñ àï­ù»­ñÇ ùñïÝ»­ÉÁ Ýáñ­Ù³É Ï»Ýë³µ³Ý³Ï³Ý »ñ¢áõÛà ¿, 볭ϳÛÝ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ϳ­ï³ñ­Û³É ³­Õ»ï, »ñµ ³ÛÝ Ýáñ­Ù³­ÛÇó ³­é³ï ¿, ѳ­×³Ë ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ ¿ ëÝϳ­ÛÇÝ ¢ µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ: ܳË` ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ³­Ù»Ý ûñ ÷á­Ë»É áã ÙdzÛÝ ·áõÉ­å³­Ý»­ñÁ, ³ÛÉ¢ Ïá­ßÇÏ­Ý»­ñÁ, á­ñáí­Ñ»ï¢ ¹ñ³Ýó ѳñ­Ï³­íáñ ¿ û­¹³­÷á­ËáõÙ ¢ Ëá­Ý³­íáõÃ­Û³Ý Édzñ­Å»ù í»­ñ³­óáõÙ: ²­é³ï ùñïݳñ­ï³¹­ñáõíÛáõ­ ÝÁ ϳݭËáõÙ »Ý Ýá­×áõ, »­Õ»ë­å³­ÏÇ, ݳñÝ­ çÇ ¨ û­ÛÇ Í³­éÇ Ûáõ­Õ»­ñÁ: ²ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¿ ϳխÝáõ ϻբÁ. ¹ñ³ ÷á­ßÇáí å³­ï»É áï­ Ý³­Ã³­ÃÁ ¢ Ýáñ ÙdzÛÝ Ïá­ßÇÏ Ñ³·­Ý»É: γ­ ñáÕ »ù 300· ­Ï»Õ¢Á 2 ÉÇïñ çñáõÙ »­÷»É 30 ñá­å», ³­í»­É³ó­Ý»É 2 ÉÇïñ çñÇÝ ¢ áï­ù»­ñÁ 20-30 ñá­å» ÁÝÏÕ­Ù»É ³Û¹ Éáõ­ÍáõÛ­ÃÇ Ù»ç:

лï³ùñùÇñ ¿

²­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý ¢ ·»­Õ³­·Ç­ïáõí۳Ý

â

³­÷³­½³Ý­óáõíÛáõÝ ãÇ ÉÇ­ÝÇ ÷³ë­ï»­ÉÁ, áñ ù³­Õ³­ù³Ïñ­Ãáõí۳ÝÁ ½áõ­·³­Ñ»é ½³ñ­·³­óáõÙ ¿ ³å­ñ»É ¢ Ïá­ßÇ­ÏÁ: ²Û­ëûñ ³ÛÝ µá­Éá­ñÇ ½·»ë­ï³­å³­ ѳ­ñ³­ÝÇ Ï³ñ¢á­ñ³­·áõÛÝ µ³­Õ³¹­ñÇãÝ ¿` á­×Ç, ³Ý­Ñ³­ï³­Ï³­Ýáõí۳Ý, ѳ­ë³­ñ³­Ï³­ Ï³Ý ¹Çñ­ùÇ §óáõ­óÇ­ãÁ¦: ÆëÏ áõ­ÝDZ ³ñ¹­Ûáù ³ÛÝ áñ¢¿ ¹»ñ Ù»ñ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý å³Ñ­ å³Ý­Ù³Ý ¢ ³­å³­Ñá­íáõÃ­Û³Ý Ñ³ñ­óáõÙ: ´Ý³­Ï³­Ý³­µ³ñ` ³­Ûá: Îá­ßÇ­ÏÁ óñïÇó, Ë᭠ݳ­íáõíÛáõ­ÝÇó, íݳë­í³Íù­Ý»­ñÇó å³ßï­ å³Ý­í»­Éáõ ɳ­í³­·áõÛÝ ÙÇ­çáóÝ ¿: 곭ϳÛÝ ¹³ ëϽµáõÙ ¿ñ: ¶Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ å³ñ­½»É »Ý, áñ Ïá­ßÇ­ÏÇ Ñ³ñ­Ù³­ñ³­í»­ïáõíÛáõ­ÝÇó ¿ Ï³Ë­í³Í ³Ù­µáÕç ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ³­éáÕ­ç³­Ï³Ý íǭ׳­ÏÁ, ïñ³­Ù³¹ñ­í³­ÍáõíÛáõÝÝ áõ Ëá­ó»­ÉÇáõíÛáõ­ÝÁ: ºñµ §×½ÙíáõÙ¦ »Ý áï­ù»­ñÁ, ÝáõÛÝ íǭ׳­ÏáõÙ ¿ ѳÛïÝ­íáõÙ ¢ Ñá­·ÇÝ: ⿱ áñ, »ñµ Ù³ñ­¹áõ áï­ù»­ñÁ, áñ­ï»Õ ³­Ù»­Ý³­Ï³ñ¢áñ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ í»ñ­ ç³­íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ »Ý ï»­Õ³­Ï³Û­í³Í, ×ÝßíáõÙ »Ý, ë»ÕÙ­íáõ٠ϳ٠ó³í »Ý ½·áõÙ,

Îá­ßÇ­ÏÁ ù³­Õ³­ù³Ïñ­ÃáõÃ­Û³Ý µ³Õ­Ï³­óáõ­óÇã Ýá­ñ³­Ùáõ­ÍáõíÛáõÝ ¹³ñ­Ó³í ³ÛÝ å³­ÑÇó, »ñµ Ù³ñ­ ¹Á ·Ç­ï³Ï­ó»ó, áñ ³­ÝÇ­Ù³ëï ¿ ï³Ýç­í»É` áï­ù»­ñÁ ù³­ñ»­ñÇ íñ³, ó»­Ë»­ñÇ áõ µáõ­ë³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý Ù»ç ³­ÝÁݹ­Ù»ç íݳ­ë»­Éáí: ÜÛáõÃÁª 곭û­ÝÇÏ ØÏñïãÛ³ÝÇ

ë³Ñ­Ù³­ÝÇÝ ³ÛÝ ï³­ñ³Í­íáõÙ ¿ ³Ù­µáÕç Ù³ñÙ­Ýáí Ù»Ï: àõë­ïÇ Ñ³ñÙ³ñ³í»ï ÏáßÇÏÁ áã ÙdzÛÝ ·»Õ³·Çï³Ï³Ý, ³ÛÉ¢ ³­éáÕ­ç³­Ï³Ý Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝ áõÝÇ: سë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ ÝßáõÙ »Ý, áñ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ïá­ßÇÏ­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ áõ­Ý»­Ý³Ý 0,5-Çó 1 ëÙ ­µ³ñÓ­ñáõí۳ٵ ÏñáõÝÏ­Ý»ñ, ѳ­Ï³­é³Ï ¹»å­ùáõ٠ѳñ­Ã³­Ã³­Ãáõí۳Ý, ÇÝã­å»ë ݳ¨ áÕç Ñ»­Ý³­ß³ñ­Åá­Õ³­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Ç ï³ñ­µ»ñ ³Ë­ï³­Ñ³­ñáõÙ­Ý»­ ñÇ Ñ³­Ù³ñ Ýå³ë­ï³­íáñ å³Û­Ù³Ý­Ý»ñ »Ý ³­é³­ç³­ÝáõÙ: γñ¢áñ ¿ ݳ¢ ÏÉá­ñ³­íáõÝ ùÃÇ ³é­Ï³­ÛáõíÛáõ­ÝÁ, áñ­å»ë­½Ç áï­ù»­ñÇ Ù³ï­Ý»­ñÁ ѳݭ·Çëï ³­×»Ý, »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ ãë»ÕÙ­í»Ý: γñ¢áñ ¿ ݳ¢, áñ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ïá­ßÇÏ­Ý»­ñÁ Ï»ë ѳ­Ù³­ñáí Ùßï³­å»ë Ù»Í ÉÇ­Ý»Ý: êá­íá­ñ³­µ³ñ ÷áùñ ï³­ñÇ­ùáõÙ, ÙÇÝ㢠10-12 ï³­ñ»­Ï³­ÝÁ` ³×­Ù³Ý µáõéÝ ßñç³­ÝáõÙ, »ñµ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ Ù»­Í³­ÝáõÙ »Ý §Å³Ù ³é ų٦, ѳ­×³Ë ¿ å³­ï³­ÑáõÙ, áñ û­Ïáõ½ Ù»Ï-»ñ­Ïáõ û­ñáí Ýñ³Ýù áï­ùÁ ë»Õ­ÙáÕ Ïá­ßÇÏ »Ý ÏñáõÙ: ²Û¹ ų­Ù³­Ý³Ï

Ïá­ßÇÏ­Ý»­ñÁ ë»Õ­ÙáõÙ »Ý áï­ùÇ Ù³ï­Ý»­ñÁ ¢ áëÏ­ñ»ñÝ ³­×áõÙ »Ý áã û áõÕ­Õ³­Ñ³­Û³ó, ³ÛÉ Ñá­ñÇ­½á­Ý³­Ï³Ý` §Ïá­×»­ñǦ Ç Ñ³Ûï ·³­Éáõ å³ï­×³é ¹³é­Ý³­Éáí: ¸ñ³Ýù ϳ­ñáÕ »Ý áõ­Õ»Ï­ó»É áÕç Ï۳ݭùÇ Áݭóó­ùáõÙ, ë³­ ϳÛÝ »­Ã» ÍÝáÕ­Ý»­ñÝ Ç­ñ»Ýó »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ùáï Ïá­×»­ñÇ ³­é³­ç³­óáõÙ »Ý Ýϳ­ïáõÙ, ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ³­Ù»Ý »­ñ»­Ïá µÝ³­Ï³­ÝÇó ¹áõñë ¹»é¢ë Ïñ­×ǭϳ­ÛÇÝ »­Éáõëï­Ý»­ñÁ Ù»ñ­ ë»É Ûá­¹áí, ³­å³ åÇݹ ϳ­å»É: ö³ëï ¿, áñ ï³ñ­µ»ñ å³ï­×³é­Ý»­ñÇó »É­Ý»­Éáí` ëá­ódz­É³­Ï³Ý, ׳­ß³­ÏÇ µ³­ó³­

¶Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ å³ñ­½»É »Ý, áñ Ïá­ßÇ­ÏÇ Ñ³ñ­Ù³­ñ³­í»­ïáõí Ûáõ­ÝÇó ¿ Ï³Ë­í³Í ³Ù­µáÕç ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ³­éáÕ­ç³­Ï³Ý íǭ׳­ÏÁ:

4

103

лï³ùñùÇñ ¿ ï³ñ­µ»ñ Ùá­¹»É­Ý»ñ ¿ ³­é³­ç³ñ­ÏáõÙ: Îáß­ Ï»­Õ»­ÝÇ Ýá­ñ³Ó¢áõíÛáõÝÝ Áݹ·Í­íáõÙ ¿ ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ÏñáõÝ­ÏÇ áõ ùÃÇ Ó­¢Çó: º­Ã» Ïá­ßÇ­ÏÇ ùÇ­ÃÁ ëáõñ ¿ ¢ Çñ ëñáõí۳ٵ §Ý»­ ÕáõÙ¦ ¿ áï­ùÁ, ³­å³ »ñ­Ï³ñ ų­Ù»ñ Ïñ»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ Ó¢³Ë³ËïíáõÙ »Ý û° Ù³ï­ Ý»­ñÁ, û° »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ: àô ß³ï ѳ­×³Ë Ù³ï­Ý»­ñÇ ÙëÇ Ù»ç »­ÕáõÝ­·Ç Ý»­ñ³×Ý ³Ý­Ñ³ñ­Ù³ñ Ïá­ßÇÏ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝù ¿: ø³­é³­ Ïáõ­ëÇ ùÃáí Ïá­ßÇ­ÏÇ ¹»å­ùáõ٠ѳ­×³Ë ¿ íݳë­íáõÙ µáõà ٳ­ïÁ: ê»Õ­ÙáÕ ¢ åÇݹ Ïá­ßÇÏ­Ý»ñÝ ³½­¹áõÙ »Ý ³Ù­µáÕç ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç íñ³, ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ë³Ý­·³­ñáõÙ Ù³ñ­¹áõ áñ¢¿ ѳñ­óÇ ßáõñç Ï»Ýï­ñá­Ý³­Ý³­

г­ëáõ­Ý³ó­Ù³Ý ÷áõ­ ÉáõÙ ëË³É µ³ñÓ­ñ³Ï­ñáõÝÏ Ïñ»ÉÝ Çñ Ñ»ïùÝ ¿ ÃáÕ­ÝáõÙ í»­ ñ³ñ­ï³¹­ñá­Õ³­Ï³Ý ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý íñ³:

ϳ­Ûáõí۳Ý, ³Ý­ï»Õ­ Û³­Ïáõí۳Ý, Ù»Ýù ѳ­×³Ë ã»Ýù ï³ñ­ µ»­ñ³­ÏáõÙ Ù»ñ Ïá­ ßÇÏ­Ý»­ñÇ Ïñ»­Éáõ ѳñ­Ù³ñ í³Û­ ñÁ: ºí »ñ­µ»ÙÝ 12 ë³Ý­ïÇ­ Ù » ï ­ñ ³ ­ Ýáó

104

4

Ïá­ßÇÏ­Ý»ñáí §ï³Ý­çáõÙ¦ »Ýù ë»­÷³­Ï³Ý Ù³ñ­ÙÇ­ÝÝ ³ß­Ë³­ï³­í³Û­ñáõ٠ϳ٠Ïñó­ Ï³Ý Ñ³ë­ï³­ïáõíÛáõ­ÝáõÙ: ÆëÏ á­ñáß §Ñ³­ Ù³ñ­Ó³Ï­Ý»ñ¦ µ³ñÓ­ñ³Ï­ñáõÝÏ­Ý»­ñáí ÝáõÛ­ ÝÇëÏ ³ñ­ß³í­Ý»­ñÇ »Ý ٻϭÝáõÙ ù³­Õ³­ùÇó ¹áõñë: ²ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ, ÇÝã­å»ë ³­ë³ó­í³Í­ùáõÙ` §³ÝÙ­ïáõíÛáõ­ÝÇó ïáõ­ÅáõÙ »Ý áï­ ù»­ñÁ¦: Àݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë Ç­¹»³­É³­Ï³Ý Ïá­ßÇ­ÏÁ å»ïù ¿ ûè ÏÉá­ñáõíÛáõÝ áõ­Ý»­óáÕ Í³Û­ñ áõݻݳ: γñ¨áñ ¿, áñ Ïá­ßÇ­ÏÁ ÙÇç­Ý³­Ù³­ ëáõÙ, áï­ùÇ Ã³­ÃÇ µ³ñÓ­ñ³ó­Ù³Ý ÃٵǭÏÇ Ù³­ëáõÙ áï­Ý³­Ã³­ÃÇÝ Ñ³­í³­ë³ñ ѻ߭ ïáõí۳ٵ ×ÏíÇ, ѳ­Ï³­é³Ï ¹»å­ùáõÙ ù³Û­ É»­ÉÇë áï­ùÁ ¨ë ­ãÇ ³ß­Ë³­ïÇ Çñ µÝ³­Ï³Ý ³­½³­ïáõí۳ٵ: â³­÷³­½³Ýó Ïáßï ÑÇÙ­ ݳ­Ù³­ëáí Ïá­ßÇÏ­Ý»ñ ÏñáÕ­Ý»­ñÁ ѳ­×³Ë »Ý ·³Ý­·³ï­íáõÙ áï­Ý³­Ã³­ÃÇ ó³­í»­ñÇó, ã³­÷³­½³Ýó ³­ñ³· »Ý Ñá·­ÝáõÙ ù³Û­É»­Éáõó: سë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ ã»Ý ï³­ÉÇë Ïñ»É ѳ­Ù³­ë»é ѳëï Ý»ñ­µ³Ý­Ý»­ñáí Ïá­ ßÇÏ­Ý»ñ, ù³­ÝÇ áñ ¹ñ³Ýù ɳñ­í³­ÍáõíÛáõÝ »Ý ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ áÕç ѳ­ Ù³­Ï³ñ­·áõÙ: ƭѳñ­Ï» ѳ½­ í³­¹»å, µ³Ûó ϳ­ñáÕ »Ý ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ѳ­ ÏáõÙ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ Ù³ñ¹­ ϳÝó ¹»å­ùáõÙ ³­é³­ç³ó­Ý»É ѳñ­Ã³­Ã³­ÃáõíÛáõÝ: Üá­ñ³Ó¢áõíÛáõ­ÝÁ ï³ñ­ µ»ñ ų­Ù³­Ý³­Ï³­Ñ³ï­í³­ÍáõÙ

ÉáõÝ: γ­Ý³Ýó Ù»Í Ù³­ëÁ ëÇ­ñáõÙ ¿ µ³ñÓ­ ñ³Ï­ñáõÝÏ­Ý»ñ: ºñ­µ»ÙÝ Ñ³ß­íÇ ³é­Ý»­Éáí Ïá­ßÇ­ÏÇ ³ñ­ï³­ùÇÝ ·ñ³í­ãáõíÛáõ­ÝÁ` Ù»Ýù Ùá­é³­ÝáõÙ »Ýù áõ­ß³­¹Çñ ÉÇ­Ý»É Ñ³ñ­Ù³­ñ³­ í»­ïáõí۳ÝÝ áõ ³Ýí­ï³Ý­·áõí۳­ÝÁ: àã µá­Éáñ Ïá­ßÇÏ­Ý»ñÝ »Ý ϳñ­í³Í ¹Ç­½³Û­ÝÇ ¢ ѳñ­Ù³­ñ³­í»­ïáõÃ­Û³Ý ×Çßï ѳ­Ù³¹­ ñáõí۳ٵ: àñ­å»ë ϳ­ÝáÝ ß³ï ·»­Õ»­óÇÏ Ïá­ßÇÏ­Ý»ñ, ѳï­Ï³­å»ë ³Ý­Ñ³Ûï ³ñ­ï³¹­ ñáõí۳Ý, ÝáõÛÝ­ù³Ý ×Çßï ϳñ­í³Í ã»Ý: ÆëÏ »ñµ ѳï­Ï³­å»ë µ³ñÓ­ñ³Ï­ñáõÝÏ Ïá­ßÇ­ÏÁ ëË³É ¿ ϳñ­í³Í, íï³Ý·­íáõÙ ¿ ÏÝáç áÕç Ñ»­Ý³­ß³ñ­Åá­Õ³­Ï³Ý ѳ­Ù³­ ϳñ­·Á: гï­Ï³­å»ë íï³Ý­·³­íáñ ¿, »ñµ ¹»­é³­Ñ³­ë ³Õ­çÇÏ­Ý»ñÝ »Ý ³Ý­Ñ³ñ­Ù³ñ µ³ñÓ­ñ³Ï­ñáõÝÏ­Ý»ñ ÏñáõÙ. ѳ­ëáõ­Ý³ó­Ù³Ý ÷áõ­ÉáõÙ ëË³É µ³ñÓ­ñ³Ï­ñáõÝÏ Ïñ»ÉÝ Çñ Ñ»ïùÝ ¿ ÃáÕ­ÝáõÙ í»­ñ³ñ­ï³¹­ñá­Õ³­Ï³Ý ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý íñ³: Øßï³­å»ë µ³ñÓ­ñ³Ï­ ñáõÝÏ­Ý»ñ ÏñáÕ ¹»­é³­Ñ³ë­Ý»­ñÁ ѳ­×³Ë »Ý áõ­Ý»­Ýáõ٠ݳ¢ ³Ù­µáÕç áï­ùÇ ëñáõÝù­Ý»­ñÇ Ã»ù­í³­ÍáõíÛáõÝ, ÇÝ­ãÁ, Ç ¹»å, ³­ÝáõÕ­Õ»­ÉÇ ¿: ÎñáõÝ­ÏÇ ëË³É µ³ñÓ­ñáõíÛáõÝÝ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ ¿ Ñ»­Ý³­ß³ñ­Åá­Õ³­Ï³Ý ѳ­Ù³­ ϳñ­·Ç ëË³É ¹Çñù. ó­ÃáëÏ­ñÁ, ÍáõÝ­ÏÁ, ÏáÝ­ùáëÏ­ñ»ñÝ áõ áխݳ­ß³­ñÁ ã³­÷³­½³Ýó ɳñ­íáõÙ »Ý: ºñµ Ïá­ßÇ­ÏÇ ÏñáõÝÏÝ áõ­ÝÇ 8-10 ëÙ ­µ³ñÓ­ñáõíÛáõÝ ¢ ÙÇ¢ÝáõÛÝ Å³­ Ù³­Ý³Ï ³Ý­Ñ³ñ­Ù³­ñ³­í»ï ¿, ѳ­×³Ë »Ý ³­é³­ç³­ÝáõÙ Ùϳݭݻ­ñÇ ¢ ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇ É³ñ­í³­ÍáõíÛáõÝ, Ñá­¹»­ñÇ Ë³Ë­ïáõÙ­Ý»ñ, Ý»ñ­ùÇÝ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ É³­ñáõÙ: ÜáõÛ­ÝÇëÏ µ³ñÓ­ñ³Ï­ñáõÝÏ áõ ѳñ­Ù³­ñ³­í»ï Ïá­ßÇÏ Ïñ»ÉÝ ¿ éÇë­Ï³­ÛÇÝ. áï­ùÇ Ïá­×áëÏ­ñÇó áõ Ñá­¹Çó ëÏë³Í µá­Éáñ ó­ÃáëÏ­ñ»­ñÇ ÙÇç¨ ÁÝ­Ï³Í ï³­ñ³­ÍáõÃ­Û³Ý Ñ³ß­íÇÝ É³Û­Ý³­

лï³ùñùÇñ ¿ ÝáõÙ ¿ ó­ÃÁ, áëÏ­ñ»­ñÁ ï»­Õ³­ß³ñÅ­íáõÙ »Ý, Ñ»ï¨áõÙ ¿ 勉­Ï³Ý áõ ïÑ³× ó³­íÁ: ȳۭݳ­ÝáõÙ ¿ Ý³Ë áï­ùÇ Ã³­ÃÁ, ³­å³ª ³­Ýáíݻ­ñÁ áï­ù»­ñÇ ³Ù­µáÕç »ñ­Ï³ÛÝ­ùáí: ´á­Éáñ Ñá­¹»­ñÁ ɳñ­íáõÙ »Ý: ²Ù­µáÕç ûñ­ ·³­Ýǽ­ÙÁ Éñ³­óáõ­óÇã ɳñ­í³­ÍáõíÛáõÝ ¿ ëï³­ÝáõÙ, ÝáõÛ­ÝÇëÏ, »ñµ µ³ñÓ­ñ³Ï­ñáõÝÏ Ïñ»­ÉáõÝ ÏÇ­ÝÁ ëá­íáñ ¿: ´á­Éáñ Ñá­¹»­ñÁ ų­ Ù»ñ ß³­ñáõ­Ý³Ï á㠵ݳϳÝ` Ñ»ï ×Ïí³Í íǭ׳­ÏáõÙ »Ý, µÝ³­Ï³­Ý³­µ³ñ ë»ÕÙ­íáõÙ »Ý ѳ­ñ³­ÏÇó µá­Éáñ ÑÛáõë­í³Íù­Ý»ñÝ áõ Ùϳݭݻ­ñÁ: гï­Ï³­å»ë ³ñ­·»É­íáõÙ ¿ µ³ñÓ­ñ³Ï­ñáõÝÏ­Ý»ñ Ïñ»ÉÁ ÑÕÇ Ï³­Ý³Ýó: îíÛ³É ¹»å­ùáõÙ áխݳ­ß³­ñÇ, ÏáÝ­ù³­ÛÇÝ Ù³­ëÇ É³ñ­í³Í ¹»­ýáñ­Ù³­ódz­Ý»ñÝ ³½­ ¹áõÙ »Ý ݳ¢ åïÕÇ ¹Çñ­ùÇ íñ³` Éñ³­óáõ­ óÇã ɳñ­í³­ÍáõíÛáõÝ ³­é³­ç³ó­Ý»­Éáí: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ ÑÕÇ ÏÝáç ³Ý­Ñ³ñ­Ù³­ñáõíÛáõ­ÝÇó ï³­é³­åáõÙ ¿ ݳ¢ åïáõ­ÕÁ: ÜáõÛÝ ³Ý­Ñ³ñ­Ù³ñ ɳñ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ, ÝÛ³ñ­¹³Û­Ýáõí Ûáõ­ÝÁ åïÕÇÝ ÷á­Ë³Ýó­íáõÙ ¿ ý᭵dz­Ý»­ñÇ, ÝÛ³ñ­¹³Û­Ýáõí۳Ý, ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ý¢­ñá½­Ý»­ñÇ ï»ë­ùáí: üñ³Ý­ëdz­óÇ ÝÛ³ñ­¹³­µ³Ý­Ý»­ñÁ å³ñ­½»É »Ý, áñ ɳó­Ï³Ý »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ 90 ïá­Ïá­ëÇ Ù³Û­ñ»­ñÁ µ³ñÓ­ñ³Ï­ñáõÝÏ­Ý»ñ ß³ï »Ý Ñ³­·»É ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ: ´³ñÓ­ ñ³Ï­ñáõÝÏ Ïá­ßÇÏ­Ý»­ñÇ É³­í³­·áõÛÝ Ñ³ñ­Ù³ñ ã³­÷Á 7 ëÙ-Ý ¿: ê³ ³ÛÝ µ³ñÓ­ñáõíÛáõÝÝ ¿, áñÝ Çñ ·ñ³í­ãáõí۳­ÝÁ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ɳñ­í³­ÍáõíÛáõÝ ãÇ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ, Ù³­Ý³­ í³Ý¹, »ñµ ÏñáõÝ­ÏÇ Ñ³ë­ïáõÃ­Û³Ý ïñ³­Ù³­ ·Ç­ÍÁ 1-3 ëÙ ¿: ÆëÏ 3-4 ëÙ-Ý Ç­¹»³­É³­Ï³Ý ï³ñ­µ»­ñ³Ï ¿ ³­Ù»­Ýûñ­Û³ ÏÇ­ñ³é­Ù³Ý ѳ­ Ù³ñ: ²Ûë ã³­÷Á ãÇ Ñá·­Ý»ó­ÝáõÙ, ÝáõÛ­ÝÇëÏ »ñ­µ»ÙÝ ½·áÝ ¿ å³­ÑáõÙ Ù³ñ­¹áõÝ: ê³ ³ÛÝ ã³÷Ý ¿, áñ ãÇ Ñ³­Ï³­óáõó­íáõÙ Ïñ»É ݳ¢ ÑÕÇ Ï³­Ý³Ýó: ´³ñÓ­ñ³Ï­ñáõÝÏ Ïá­ßÇÏ­Ý»­ñÇ Ñ»ï ϳå­í³Í ó³Ý­Ï³­ó³Í Ëá­ãÁÝ­¹áï ³Ý­ ã³÷ ¹Åí³ñ ¿ ³Ýó­ÝáõÙ: Ø»ñ µÝ³Ï­ãáõí Û³Ý Ù»­Í³­Ù³ë­ÝáõíÛáõÝÝ û·ï­íáõÙ ¿ Ïáß­ ϳ­Ï³­ñáõÃ­Û³Ý ³­í³Ý­¹áõÛíݻñ ãáõ­Ý»­óáÕ »ñÏñ­Ý»­ñÇ ³ñ­ï³¹­ñ³Í Ïá­ßÇÏ­Ý»­ñÇó: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ ëá­íá­ñ³­µ³ñ û·­ï³­·áñÍ­íáõÙ »Ý ¿­Å³­Ý³­·ÇÝ, á㠵ݳ­Ï³Ý ÝÛáõ­Ã»ñ: àã ³­Ùáõñ ÝÛáõ­ÃÇó å³ï­ñ³ëï­í³Í ÏñáõÝ­ÏÁ ÃáõÛÉ ãÇ ï³­ÉÇë áïùÝ ³­Ùáõñ ¹Ý»É ·»ï­ÝÇÝ, ÇÝ­ãÇó ¿É Ù»­Í³­ÝáõÙ ¿ ÏÝáç ³Ýíë­ï³­ÑáõíÛáõ­ÝÁ ù³Û­É»­ÉÇë: ´³­óÇ ÏñáõÝ­ÏÇó, Ýáõۭݳ­ïÇå ÝÛáõ­Ã»­ñÇó ¿ áÕç Ïá­ßÇ­ÏÁ, ³Û­ëÇÝùÝ` Ï³Ý µá­Éáñ ÑÇÙ­ù»­ñÁ ëÝϳ­ÛÇÝ ·á­Û³­óáõíÛáõÝ­Ý»­ ñÇ ¢ ٳ߭ϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ µ³ñ­

·³­í³×­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ: ²­í»­ÉÇ É³í ¿ Ïñ»É µ³ñÓ­ñ³Ï­ñáõÝÏ, µ³Ûó Ù³ë­Ý³­·Ç­ïá­ñ»Ý ×Çßï ϳñ­í³Í, ù³Ý Ùßï³­ å»ë ï³­÷³Ï Ïá­ßÇÏ­ Ý»ñ: ä³ñ½­íáõÙ ¿, áñ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ³­éáÕ­ç³­ñ³ñ ¿ Ïá­ßÇÏ­Ý»­ñÇ ï»ë³ÏÁ ÷á­Ë»­ÉÁ. µ³ñÓ­ñÇó Ñ»­ ïá ó³Íñ ¢ ѳ­Ï³­é³­ ÏÁ ѳ·­Ý»­Éáíª Ù»Ýù Ù³ñ­½áõÙ ¢ ³Ù­ñ³ó­ÝáõÙ »Ýù Ù»ñ ³­ÝáíݻñÝ áõ Ùϳݭݻ­ñÁ, ³Û­ëÇÝùÝ` áï­ù»­ñÇ Ñᷭݳ­Íáõí ÛáõÝÝ ³ÛÝ­ù³Ý ¿É ßáõï íñ³ ãÇ Ñ³ë­ÝÇ: ²Û­Ýá­ õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí, »­Ã» ÇÝãÇÝã å³ï­×³­éáí Ïá­ßÇÏ­ Ý»ñÝ ³Ý­Ñ³ñ­Ù³ñ »Ý, ¹³­ñ»­ñáí ÷áñÓ­í³Í ÙÇ­çáó­Ý»ñÝ áõ Åá­Õáíñ­ ¹³­Ï³Ý µÅßÏáõíÛáõ­ÝÁ §Éáõ­ÍáõÙ­Ý»ñ¦ ·ÇïÇ: ì³Õ ³­é³­íá­ïÇó ÙÇÝã »­ñ»­Ïá µ³ñÓ­ñ³Ï­ñáõÝÏ­ Ý»­ñÇ íñ³ ³Ýó­Ï³ó­ÝáÕ Ï³­Ý³Ýó Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ »­ñ»­Ïá­Û³Ý ï³ù çñáí ¨ ëá­¹³­ÛÇ, ¹³Õ­ÓÇ, í³ñ­¹Ç ãáñ ûñ­ÃÇÏ­Ý»­ñÇ Ë³é­Ýáõñ­¹áí ï³ù Éá­ ·³Ýù ϳ½­Ù³­Ï»ñ­å»É: л­ïá áï­Ý³­Ã³­Ã»­ñÁ Ù»ñ­ë»É ³­Éá»Ç ï»ñ¢Ç ù³Ù­í³Í­ùáí: ê³ Ã³ñ­ ÙáõíÛáõÝ áõ Ñ³Ý·ë­ ïáõíÛáõÝ Ïå³ñ·¢Ç: ²Ý­Ï³Ë ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ïñ³­Ù ³¹ñ­í ³­Í áõíÛáõ­ ÝÇó, »­Ã» Ù»Ýù µá­Éáñë Ïñ»Ýù Ù»ñ ½µ³Õ­í³­ Íáõí۳ÝÝ áõ ·ïÝí»­Éáõ í³Û­ñÇÝ Ñ³­ñÇñ Ïá­ßÇÏ­ Ý»ñ, ³­å³ áï­ù»­ñÇ` ɳñ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÇó »­ÏáÕ µ³½­Ù³­ÃÇí ó³­í»ñ áõ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ Ù»½ ã»Ý ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³ó­ÝÇ:

4

105

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ

Рес­пуб­ли­канс­кий Ме­ди­цинс­кий Центр «Ар­ме­ния»

Фа­нард­жян Да­вид Констан­ти­но­вич Уро­лог, к.м.н. моб. 093 26 64 29 раб.тел. 010 31 81 54 Фото: Егиа Нерсесяна

Cка­жи­те, по­жа­луйста, что оз­на­чает “эрек­тиль­ная дис­функ­ ция”? Взаи­моот­но­ше­ния муж­чи­ ны и жен­щи­ны яв­ляют­ся важ­ ным ком­по­нен­том че­ло­ве­чес­кой жиз­ни с мо­мен­та ее за­рож­де­ния. При этом сек­суаль­ная состав­ляю­ щая этих взаи­моот­но­ше­ний имеет ог­ром­ное зна­че­ние для предста­ви­ те­лей обоих по­лов. Ха­рак­те­ристикой му­жест­вен­ности в куль­ту­рах раз­лич­ных на­ро­дов во все вре­ме­на яв­ля­лась спо­соб­ ность муж­чи­ны к осу­ществ­ле­нию пол­но­ цен­но­го по­ло­во­го ак­та. На­ру­ше­ние этой спо­соб­ности, а имен­но нес­по­соб­ность муж­чи­ны дости­гать и под­дер­жи­вать эрек­цию, доста­точ­ную для удов­лет­во­ре­ ния сек­суаль­ной ак­тив­ности, на­зы­вают эрек­тиль­ной дис­функ­цией (ЭД).

ЭД не яв­ляет­ся обя­ за­тель­ным и неиз­ беж­ным следст­вием ста­ре­ния и в лю­бом воз­расте расс­мат­ри­ вает­ся как па­то­ло­гия, ко­то­рую мож­но и нуж­но ле­чить.

106

4

Яв­ляет­ся ли эрек­тиль­ная дис­функ­ ция па­то­ло­гией? И , ес­ли да, то нас­коль­ко эта па­то­ло­гия расп­рост­ра­не­на , и воз­мож­ но ли, ле­че­ние дан­ной па­то­ло­гии? ЭД - весь­ма расп­рост­ра­нен­ное па­ то­ло­ги­чес­кое состоя­ние. Им стра­дают сот­ни мил­лио­нов муж­чин во всем ми­ре, при этом от­ме­чает­ся стой­кая тен­ден­ция к уве­ли­че­нию чис­ла боль­ных. Это свя­за­ но со мно­ги­ми при­чи­на­ми, в том чис­ле с ухуд­ше­нием эко­ло­ги­чес­кой си­туа­ции на пла­не­те, ростом ур­ба­ни­за­ции, а так­же с уве­ли­че­нием сред­не­го воз­раста жи­те­ лей Зем­ли. Важ­но от­ме­тить, что ЭД не яв­ляет­ся обя­за­тель­ным и неиз­беж­ным следст­вием ста­ре­ния и в лю­бом воз­расте расс­мат­ри­вает­ся как па­то­ло­гия, ко­то­рую мож­но и нуж­но ле­чить. Как ска­зы­вает­ся на­ли­чие дан­ной па­то­ло­гии на ка­чест­во жиз­ни па­циен­та? На­ру­ше­ния эрек­ции при­во­дят к раз­ ви­тию бес­по­койст­ва, неу­ве­рен­ности в се­бе и да­же деп­рес­сии, зна­чи­тель­но сни­жая ка­чест­во жиз­ни, как са­мих боль­ ных, так и их парт­нерш. А ка­ко­вы при­чи­ны , вы­зы­ваю­щие дан­ную бо­лезнь? Эрек­тиль­ную дис­функ­цию раз­де­ляют

на груп­пы в за­ви­си­мости от при­чин ее раз­ви­тия, т.е. на­ру­ше­ния тех или иных ме­ха­низ­мов эрек­ции. При этом вы­де­ ляют пси­хо­ген­ную и ор­га­ни­чес­кую эрек­ тиль­ную дис­функ­цию, а в пре­де­лах пос­ лед­ней - гор­мо­наль­ную, ней­ро­ген­ную и со­су­дистую. Сре­ди всех об­ра­щаю­щих­ся к вам боль­ных ка­кие вы­ше­пе­ре­чис­лен­ные бо­ лез­ни ча­ще встре­чают­ся? Сре­ди об­ра­щаю­щих­ся боль­ных пос­ ле 40 лет, очень часто встре­чают­ся боль­ ные с ожи­ре­нием(учи­ты­вая осо­бен­ности на­шей на­цио­наль­ной кух­ни) , с ар­те­ риаль­ной ги­пер­тен­зией и, к со­жа­ле­нию, с на­растаю­щим ко­ли­чест­вом боль­ных са­хар­ным диа­бе­том. У бо­лее, чем 50 % па­циен­тов с диа­бе­том имеет­ся ЭД, и его ле­че­ние зат­руд­не­но вследст­вии при­су­ щих это­му за­бо­ле­ва­нию по­ра­же­ния со­ су­дов. Есть ли воз­мож­ность по­мочь этим боль­ным , и ка­ко­вы ме­то­ды ле­че­ния “эрек­тиль­ной дис­функ­ции”? Для та­ких боль­ных очень важ­ны: фи­зи­чес­кая ак­тив­ность, пра­виль­ное пи­ та­ние, от­каз от ку­ре­ния и чрез­мер­но­го прие­ма ал­ко­го­ля, борь­ба с из­лиш­ним

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ ве­сом яв­ляют­ся важ­ны­ми ле­чеб­ны­ми фак­то­ра­ми у боль­ных с на­ру­ше­ния­ми эрек­ции. Од­на­ко во мно­гих слу­чаях это­ го ока­зы­вает­ся не­доста­точ­но и тог­да при­хо­дит­ся при­бе­гать к при­ме­не­нию раз­лич­ных ле­чеб­ных ме­то­дик. Пси­хо­ те­ра­пия и/или по­ве­ден­чес­кая те­ра­пия как са­мостоя­тель­ное ле­че­ние мо­гут быть эф­фек­тив­ны­ми в слу­чае от­сутст­ вия ор­га­ни­чес­ких при­чин ЭД, так как пси­хо­ло­ги­чес­кие фак­то­ры имеют очень боль­шое зна­че­ние при всех фор­мах ЭД. Опе­ра­тив­ное ле­че­ние в ви­де опе­ра­ций на со­су­дах по­ло­во­го чле­на, весь­ма по­ пу­ляр­ное в прош­лом, в настоя­щее вре­ мя при­ме­няет­ся край­не ред­ко в свя­зи с его низ­кой дол­гос­роч­ной эф­фек­тив­ ностью. Уста­нов­ка про­те­зов в по­ло­вой член прак­ти­чес­ки во всех слу­чаях при­ во­дит к пол­но­му из­ле­че­нию боль­ных, но в настоя­щее вре­мя к это­му ме­то­ду при­ бе­гают лишь при неэф­фек­тив­ности всех осталь­ных ле­чеб­ных ме­то­дик. Ме­тод вве­ де­ния в по­ло­вой член ме­ди­ка­мен­тоз­ных пре­па­ра­тов, имеет оп­ре­де­лен­ные не­ достат­ки, наи­бо­лее важ­ным из ко­то­рых яв­ляет­ся необ­хо­ди­мость осу­ществ­ле­ния бо­лез­нен­ных уко­лов в по­ло­вой член и на­ ли­чие та­ких ос­лож­не­ний, как бо­лез­нен­ ная дли­тель­ная эрек­ция. Что вы ска­же­те о пе­ро­раль­ных пре­па­ра­тах, ко­то­рые ши­ро­ко ис­поль­зуют­ ся при “эрек­тиль­ной дис­функ­ции”? Оп­ре­де­лен­ное ко­ли­чест­во боль­ных, неу­дов­лет­во­рен­ных пред­шест­вую­щим ле­че­нием ЭД, так же как и боль­шое чис­ ло па­циен­тов с не­диаг­ности­ро­ван­ны­ми и не­ле­че­ны­ми на­ру­ше­ния­ми эрек­ции, нуж­дают­ся в но­вом, бо­лее эф­фек­тив­ ном ме­то­де. Идеаль­ной те­ра­пией при ЭД представ­ляет­ся неин­ва­зив­ное, т.е. пред­по­ла­гаю­щее прием пе­ро­раль­ных пре­па­ра­тов, хо­ро­шо пе­ре­но­си­мое ле­че­ ние, оди­на­ко­во эф­фек­тив­ное во всей по­пу­ля­ции. Всем пе­ре­чис­лен­ным вы­ше тре­бо­ва­ниям сре­ди су­щест­вую­щих пре­ па­ра­тов в наи­боль­шей сте­пе­ни от­ве­чает пре­па­рат «Ле­вит­ра» (вар­де­на­фи­ла гид­ рох­ло­рид) - но­вый, вы­со­коэф­фек­тив­ный и наи­бо­лее мощ­ный ин­ги­би­тор фер­мен­

та, от­ве­чаю­ще­го за эрек­тиль­ную дис­ функ­цию. Ле­вит­ра в от­но­ше­нии влия­ния на дан­ный фер­мент силь­нее сил­де­на­ фи­ла бо­лее чем в 10 раз. Ле­вит­ра ока­ зы­вает мень­шее по срав­не­нию с сил­де­ на­фи­лом влия­ние на све­тоо­щу­ще­ние и мень­шее по срав­не­нию с сил­де­на­фи­лом и та­да­ла­фи­лом влия­ние на спер­ма­то­ ге­нез. Ле­вит­ра быст­ро вса­сы­вает­ся и действует уже че­рез 15-30 мин пос­ле прие­ма. Дли­тель­ность дейст­вия пре­па­ ра­та «Ле­вит­ра» 4-5 ч, что доста­точ­но для про­ве­де­ния пол­но­цен­но­го по­ло­во­го ак­ та, и при этом не проис­хо­дит на­коп­ле­ния пре­па­ра­та в ор­га­низ­ме че­ло­ве­ка. Это яв­ляет­ся прин­ци­пиа­лы­ным от­ли­чием от та­да­ла­фи­ла, зна­чи­тель­ная дли­тель­ность пе­рио­да по­лу­вы­ве­де­ния ко­то­ро­го яв­ляет­ ся при­чи­ной не­же­ла­тель­ных эф­фек­тов при ежед­нев­ном прие­ме. На эф­фек­тив­ ность пре­па­ра­та не влияет прием пи­щи и ал­ко­го­ля. Бо­лее мощ­ное воз­дейст­вие это­го пре­па­ра­та на фер­мент, от­ве­чаю­ щий за эрек­тиль­ную дис­функ­цию, поз­во­ ляет ис­поль­зо­вать его не толь­ко в об­щей по­пу­ля­ции, но и тог­да, ког­да не эф­фек­ тив­ны дру­гие ана­ло­ги­чес­кие пре­па­ра­ты (сил­де­на­фил, та­да­ла­фил). Эф­фек­тив­ ность пре­па­ра­та «Ле­вит­ра» у боль­ных са­хар­ным диа­бе­том и пос­ле ра­ди­каль­ ной проста­тэк­то­мии дости­гает 72%. По­боч­ные эф­фек­ты при прие­ме вар­ де­на­фи­ла в боль­шинст­ве слу­чаев крат­ ков­ре­мен­ны и нез­на­чи­тель­ны. Бла­го­да­ ря та­ким свойст­вам дан­но­го пре­па­ра­та, как быст­рый и вы­ра­жен­ный эф­фект, не за­ви­ся­щий от прие­ма пи­щи и ал­ко­го­ля, па­циен­ты смо­гут зап­ла­ни­ро­вать по­ло­вой акт в лю­бое удоб­ное вре­мя. У нас пре­ па­рат в двух до­зах (10 и 20мг), что дает воз­мож­ность вра­чу про­во­дить кор­рек­цию те­ра­пии. Эти, а так­же дру­гие от­ли­чия от сил­де­на­фи­лом, нап­ри­мер от­сутст­вие эф­фек­та та­хи­фи­лак­сии (сни­же­ние эф­ фек­тив­ности при дли­тель­ной те­ра­пии), дают боль­шие на­деж­ды при дли­тель­ной те­ра­пии ЭД. Та­ким об­ра­зом, су­щест­вую­ щие на се­год­ня пре­па­ра­ты для ле­че­ния ЭД поз­во­ляют по­лу­чить по­ло­жи­тель­ные ре­зуль­та­ты у боль­шинст­ва боль­ных. К со­ жа­ле­нию, остает­ся часть боль­ных ЭД, у

Су­щест­вую­щие на се­год­ня пре­па­ра­ты для ле­че­ния ЭД поз­ во­ляют по­лу­чить по­ ло­жи­тель­ные ре­зуль­ та­ты у боль­шинст­ва боль­ных. ко­то­рых неэф­фек­тив­на лю­бая фар­ма­ко­ те­ра­пия. У та­ких па­циен­тов ис­поль­зуют­ ся дру­гие ви­ды ле­че­ния (ком­би­ни­ро­ван­ ная пе­ро­раль­ная и инт­ра­ка­вер­ноз­ная те­ра­пия, ва­куум­те­ра­пия, хи­рур­ги­чес­кие ви­ды ле­че­ния).

4

107

ܳ ¢ Ý»

§ºí ²ëï­í³Í ÏÝá­çÁ ëï»Õ­Í»ó ³­ñ»­·³­ÏÇ ÙÇ ù³­ÝÇ å³Û­Í³é ׳­é³­·³Ûíݻ­ñÇó, ³ñ¢³­Í³­·Ç µá­ Éáñ ·ñ³­íÇã »­ñ³Ý·­Ý»­ñÇó, Ù³·­ÝÇ­ ëÇ Ó·á­Õ³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÇó, ë³­éáõÛ­óÇ ÷Ëñáõ­ÝáõíÛáõ­ÝÇó, ϳï­íÇ ×Ïáõ­ ÝáõíÛáõ­ÝÇó ¢ Ïñ³­ÏÇ ³Û­ñáÕ ç»ñ­ ÙáõíÛáõ­ÝÇó...¦ гï­í³Í ãǭݳ­Ï³Ý Åá­Õáíñ­¹³­Ï³Ý ÙÇ ³ë­ùÇó ÜÛáõÃÁª Üáݳ ¸³íÃÛ³ÝÇ

ê

Ç­ñá ¹ñë­¢á­ñáõÙ­Ý»­ñÁ ß³ï ï³ñ­µ»ñ »Ý áõ µ³½­Ù³­½³Ý, 볭ϳÛÝ Ûáõ­ñ³­ ù³Ýã­Ûáõñ ½áõÛ· É³í ·Ç­ï», áñ ëÇ­ñá ³­Ù»­Ý³­µ³ñ¹ ¹ñë­¢á­ñáõ­ÙÁ ë»ñÝ ¿ ...³Ý­ÏáÕ­ÝáõÙ: ê»ù­ëÁ ϳ­ñáÕ ¿ »ñ­ç³Ý­Ï³ó­Ý»É áõ óñÙ ÉÇó­ù»ñ ѳ­Õáñ­¹»É, µ³Ûó ϳ­ñáÕ ¿ ݳ¢ µ³­½áõÙ Ùï³­ï³Ý­çáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¢ í»­×»­ñÇ å³ï­×³é ¹³é­Ý³É, »­Ã» ÏáÕ­Ù»­

àñ­å»ë ϳ­ÝáÝ` ë»ù­ëÇ Ñ³Ý­¹»å Ñ»­ ï³ùñù­ñáõÃ­Û³Ý å³­ ϳ­ëÇó ¹Å·á­ÑáõÙ »Ý ϳ­Ý³Ûù:

108

4

ñÇó Ù»­ÏÁ §ãÇ áõ­½áõÙ¦: ¼áõ­·ÁÝ­Ï»ñ­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÇ ³Ý­ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõ­ÝÁ ϳ٠ë»ù­ëÇó Áݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë Ññ³­Å³ñ­í»ÉÝ ¿³­å»ë ϳ˭í³Í ¿ ÙÇ ß³ñù ·áñ­ÍáÝ­Ý»­ñÇó: àñ­ å»ë ϳ­ÝáÝ` ë»ù­ëÇ Ñ³Ý­¹»å Ñ»­ï³ùñù­ ñáõÃ­Û³Ý å³­Ï³­ëÇó ¹Å·á­ÑáõÙ »Ý ϳ­Ý³Ûù, 볭ϳÛÝ Ù»ñ »ñÏ­ñáõÙ 10 ÏÝá­çÇó ѳ­½Çí 2-Ç Ùïùáí ¿ ³Ýó­ÝáõÙ, áñ ³Ý­ÏáÕ­ÝáõÙ Çñ í³ñ­ù³­·Ç­ÍÁ å³Û­Ù³­Ý³­íá­ñáÕ ·áñ­ÍáÝ­Ý»­ ñÇó ѳñ­Ï³­íáñ ¿ Ó»ñ­µ³­½³ï­í»É ³­Ùáõë­Ýáõ ³­ç³Ï­óáõí۳ٵ, »ñµ»ÙÝ ÝáõÛÝÇëÏ` ¹ÇÙ»Éáí Ñá­·»­í»ñ­Éáõ­Í³­µ³­ÝÇ, ë»ù­ëá­å³­ Ãá­Éá­·Ç Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý û·­Ýáõí۳ÝÁ: ²Û­Ýá­õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí, ÇÝ­ãá±õ ­ÏÇ­ÝÝ ³Ý­ÏáÕ­ÝáõÙ ãÇ Ó·ïáõÙ ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ Ñ»ï Ùï»ñ­Ùáõí۳Ý, »­Ã» Ýñ³Ýó Ù»ç ë»­ñÁ ¹»é

ãÇ ÙáË­ñ³­ó»É, ¢ ÏÇÝÝ ¿É ݳ˭ÏÇ­ÝáõÙ ³Ýó³Ýϳë»ñ ãÇ »­Õ»É: ê»­é³­Ï³Ý ó³Ý­ÏáõÃ­Û³Ý µ³­ó³­Ï³­Ûáõí Û³Ý ¹»å­ù»­ñÇ ÙdzÛÝ ÙÇ Ù³ëÝ ¿ ϳ˭í³Í ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý íǭ׳­ÏÇó, û­ñÇ­ ݳÏ` á­ñáß Ï³­Ý³­óÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñÇó` ÙÇá­Ù³­Ý»ñ, ¿­ñ᭽dz­Ý»ñ: ê»ù­ëÇ ÝÏ³ï­ Ù³Ùµ ³Ý­ï³ñ­µ»­ñáõÃ­Û³Ý Ó­¨³­íáñ­Ù³­ÝÁ ϳ­ñáÕ »Ý Ýå³ë­ï»É ÙÇ ß³ñù ³ÛÉ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ ¨ë` ϳå­í³Í ëï³­Ùáù­ë³­ÕÇ­ ù³­ÛÇÝ ïñ³Ï­ïÇ, ÙÇ­½³­ë»­é³­Ï³Ý, ßÝã³­ é³­Ï³Ý ¨ ëñï³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·»­ñÇ Ë³Ëï­Ù³Ý Ñ»ï: ºñ­µ»ÙÝ §Ù»­Õ³­íáñ¦ »Ý ÉÇ­ÝáõÙ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ, »­Ã» ¹ñ³Ýù ѳ­ ϳ­¹»å­ñ»­ë³Ýï­Ý»ñ »Ý, ݻۭñá­É»å­ïÇÏ­Ý»ñ, Ñáñ­ÙáÝ­Ý»ñ å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ Ï³Ù áã ×Çßï ÁÝïñ­í³Í ѳ­Ï³­µ»Õ٭ݳ­íá­ñÇã­Ý»ñ: 곭ϳÛÝ Ëáë­ùÁ áã µá­Éáñ ¹»å­ù»­ñÇ Ù³­ëÇÝ ¿, ù³­ÝÇ áñ ÏáÝÏ­ñ»ï Ù»ñ »ñÏ­ñáõÙ ³½­·³­ÛÇÝ Ùï³­Í»­É³­Ï»ñ­åÇ á­ñáß ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ §ßÝáñ­ÑÇí¦ ³­é³­í»É ѳ­×³Ë ѳݭ¹Ç­åáõÙ »Ý Ï»Ýë³µ³Ý³Ï³Ý íǭ׳­ÏÇ Ñ»ï µÝ³í ϳå ãáõ­Ý»­óáÕ ¹»å­

ܳ ¢ Ý» ù»ñ: Ø»ñ ѳ­ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç §ÁÝ­ï³­ ÝÇù¦ ѳë­Ï³­óáõÃ­Û³Ý ï³Ï ÁݭϳɭíáõÙ ¿ ³­é³­çÇÝ Ñ»ñ­ÃÇÝ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ Ó­¢³­Ï³Ý ϳճå³ñÁ` ѳÛñ, Ù³Ûñ, »­ñ»­Ë³­Ý»ñ, µ³Ûó ³Ý­ï»ë­íáõÙ ¿ ϳ٠Áݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë ãÇ µ³ñÓ­ñ³ó­íáõÙ ³ÛÝ Ñ³ñ­óÁ, û áñ­ù³­Ýáí ¿ ³Û¹ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ³Ý­¹³Ù ·áÑ Çñ Ñáõ½³Ï³Ý íǭ׳­ÏÇó ¢ ë»­é³­Ï³Ý Ï۳ݭùÇó: ê»ù­ëÇ Ýϳï­Ù³Ùµ Ñ»­ï³ùñù­ ñáõÃ­Û³Ý ³­é³­ç³ó­Ù³Ý ϳ٠µ³­ó³­Ï³­ ÛáõÃ­Û³Ý íñ³ ³½­¹áõÙ »Ý ݳ¨ ÙÇ ß³ñù Ñá­ ·»­µ³­Ý³­Ï³Ý ¨ Ñáõ½³Ï³Ý ·áñ­ÍáÝ­Ý»ñ: à­Ù³Ýó ѳ­Ù³ñ ¹³ ϳ­ñáÕ ¿ ù³Õ­ù»­ ÝÇáõíÛáõÝ, á­Ù³Ýó ѳ­Ù³ñ ¿É ÉñÇí Ýáñ­Ù³É Ãí³É, 볭ϳÛÝ ëá­ódz­É³­Ï³Ý ³­Ù»­Ý³­ï³ñ­µ»ñ ËݹÇñ­Ý»ñÝ áõ µÝ³­Ï³­ñ³­Ý³­ÛÇÝ å³Û­ ٳݭݻ­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ËÇëï µ³­ó³­ë³­µ³ñ ³½­¹»É ÏÝáç ë»­é³­Ï³Ý ó³Ý­ÏáõÃ­Û³Ý íñ³: ÀÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ ëáõÕ ýÇ­Ý³Ý­ë³­Ï³Ý íǭ׳­ ÏÁ, Ùßï³­Ï³Ý É³ñ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ Ï³Ù Ù»Ï Ñ³ñ­ÏÇ ï³Ï ÙÇ ù³­ÝÇ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùáí ³å­ñ»­ ÉÁ í»ñ­çÇ­í»ñ­çá ï³­ÉÇë »Ý Çñ»Ýó ³Ý­ó³Ý­ ϳ­ÉÇ åïáõÕ­Ý»­ñÁ. »ñµ ÏÇ­ÝÁ ß³­ñáõ­Ý³Ï Ùï³­ÍáõÙ ¿, áñ ѳñ¨³Ý ë»Ý­Û³­ÏÇó ³­Ùáõ­ëÇÝ­Ý»­ñÇó áñ¨¿ Ù»­ÏÇ ÍÝáÕ­Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý Ó³Û­Ý»ñ Éë»É ϳ٠¿É ٳѭ׳­Ï³­ÉÇ ×é×éá­ óÁ Éë»­ÉÇ ÏÉÇ­ÝÇ ³Ý­·³Ù Ý»ñù¨áõÙ ³å­ñáÕ Ñ³ñ¨³Ý­Ý»­ñÇ ÝÝç³­ë»Ý­Û³­ÏáõÙ, µÝ³­Ï³­ ݳ­µ³ñ ¹Åí³ñ ѳ­×³­Ë³­ÏÇ ëÇ­ñáí ½µ³Õ­ í»­Éáõ ó³Ý­ÏáõíÛáõÝ áõ­Ý»­Ý³: гïϳå»ë Ù»Í ¹»ñ áõÝÇ 4-6 ï³­ñ»­Ï³Ý »ñ»Ë³Ý»ñǪ ÍÝáÕÝ»ñÇ Ñ»ï ÝáõÛÝ ÝÝç³­ñ³­ÝáõÙ ùÝ»ÉÁ: ²Ûë Ç­ñ³­íǭ׳­ÏáõÙ Ùßï³­Ï³Ý É³ñ­í³­Íáõí Ûáõ­ÝÁ ¢ ³ÛÝ ÙÇï­ùÁ, áñ »­ñ»­Ë³Ý ó³Ý­Ï³­ ó³Í å³­ÑÇ Ï³­ñáÕ ¿ §µéݳó­Ý»É¦ ÍÝáÕ­Ý»­ ñÇÝ, ³Ý­Ëáõ­ë³­÷»­ÉÇ »Ý: γ­Ý³Ûù ѳ­×³Ë ë»ù­ëÇó Ññ³­Å³ñ­ íáõÙ »Ý ³ÛÝ å³ñ½ å³ï­×³­éáí, áñ §ÏñùÇ Ññ³­í³­éáõíÛáõ­ÝÇó¦ Ñ»­ïá ¿É Ç­ñ»Ýó µ³­í³­ñ³ñ­í³Í ¨ Édzñ­Å»ù ã»Ý ½·áõÙ: à­ñáß Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³­Ó³Ûݪ ³ß­Ë³ñ­ÑÇ Ï³­Ý³Ýó ÙdzÛÝ 30-40%-Ý­ ¿ ûñ­·³½Ù ½·áõÙ, ÇëÏ ÙÛáõë­Ý»­ñÁ ϳ٠ѳ½­ í³­¹»å »Ý ½·áõÙ, ϳ٠ã»Ý ¿É ·áõ­ß³­ÏáõÙ, û ÇÝ­ãÇ Ù³­ëÇÝ ¿ Ëáë­ùÁ: º­Ã» ûñ­·³½Ù ãÇ ½·áõÙ Ýá­ñ³å­ë³Ï ÏÇ­ÝÁ, ¹³ ³­é³­çÇÝ ÙÇ ù³­ÝÇ ³­ÙÇë­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ѳë­Ï³­Ý³­ÉÇ ¿. ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ ¢ ÏÝáç Ù³ñ­ÙÇÝ­Ý»­ñÁ ¹»é å»ïù ¿ Áݭﻭɳ­Ý³Ý ÙÇÙ­Û³Ýó, µ³Ûó »ñµ ß³­ñáõ­Ý³­Ï³­Ï³Ý ³Ý­µ³­í³­ñ³ñ­í³­Íáõí Ûáõ­ÝÁ ëÏëáõÙ ¿ ÏÝáç ÝÛ³ñ­¹³Û­ÝáõÃ­Û³Ý ¢

³Ý­Édzñ­Å»­ùáõÃ­Û³Ý å³ï­×³é ¹³é­Ý³É, íǭ׳­ÏÁ Ýáñ­Ù³É ã»ë ѳ­Ù³­ñÇ: ê»­é³­Ï³Ý ó³Ý­ÏáõíÛáõÝ áõ­Ý»­óáÕ ÏÇ­ÝÁ, áñÝ ³Û¹­å»ë ¿É ѻ߭ï³Ý­ùÇ ãÇ Ñ³ë­ÝáõÙ, ѳ­ñ³­µ»­ñáõí Û³Ý ÙïùÇó ³Ý­·³Ù ëÏëáõÙ ¿ ÝÛ³ñ­¹³Û­ ݳ­Ý³É, ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ ëÏëáõÙ ¿ ³Ý­Ï³­ÝáÝ ³ß­Ë³­ï»É ¨ ³­í»­ÉÇ áõ­ß³ó­Ý»É ó³Ý­Ï³­ÉÇ å³­ÑÁª ¹ñ³­Ýáí ÇëÏ ½½í³Ýù ѳ­ñáõ­ó»­Éáí ë»ù­ëÇ Ýϳï­Ù³Ùµ: гñÏ ¿ Ýß»É, áñ ÝÙ³Ý ¹»å­ù»­ñáõÙ ³­Ùáõë­Ýáõ ¹»­ñ³­Ï³­ï³­ñáõíÛáõ­ÝÝ ³­Ù»Ý¢ÇÝ ¿É å³­ëÇí ãå»ïù ¿ ÉÇ­ÝÇ: îÕ³­Ù³ñ­¹Á ß³ï ßáõï ¢ ß³ï ³­ñ³· ¿ ѳë­ÝáõÙ §·³­·³Ã­Ý³­Ï»­ïÇݦ, ÙÇÝã­¹»é ÏÝá­çÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ³­í»­ÉÇ ß³ï ų­Ù³­ Ý³Ï ¢ Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë ß³ï ùÝùß³Ýù: ȳí ÏÉÇ­Ý»ñ, »­Ã» ³­Ùáõ­ëÇÝ­Ý»­ñÁ ãÙá­é³­Ý³­ÛÇÝ, áñ í³­Õáõó Ñݳ­ó³Íª §ÏÝá­çÁ å»ïù ¿ ëÇ­ ñ»É ÙdzÛÝ ·Ç­ß»­ñÁ¦ ³ñ­ï³­Ñ³Û­ïáõíÛáõÝÝ ³ÛÝ­ù³Ý ¿É ×Çßï ã¿: ⿱ áñ ÏÇ­ÝÁ ÙÇßï ¿ ó³Ý­Ï³­ÝáõÙ íëï³Ñ ÉÇ­Ý»É ¢ ½·³É, áñ ëÇñ­ í³Í ¿, ÇëÏ ùÝùáõß Ëáë­ù»ñÝ áõ Ýáõñµ Ó»é­ ù»­ñÁ ÏÝáç ëÇñ­ïÁ ï³­ÝáÕ ³­Ù»­Ý³íë­ï³­-

Ñ»­ÉÇ ÙÇ­çáó­Ý»ñÝ »Ý: Æ ¹»å, ³­Ù»­ñÇÏ­Û³Ý ·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ å³ñ­½»É »Ý, áñ ë»­é³­Ï³Ý Ï۳ݭùÇó ³­í»­ÉÇ µáõéÝ áõ ³­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë ѳ­×áõÛù »Ý ëï³­ ÝáõÙ ³ÛÝ Ï³­Ý³Ûù, áí­ù»ñ ½µ³Õ­íáõÙ »Ý Ùï³­íáñ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùáí ϳ٠߳­ñáõ­Ý³Ï ëï»Õ­Í³­·áñ­Í³­Ï³Ý ÷Ýïñïáõù­Ý»­ñÇ Ù»ç »Ý: ²ë­í³­ÍÇó ãÇ µËáõÙ, áñ ïݳ­ÛÇÝ ïÝï»­ ëáõ­ÑÇ­Ý»ñÝ ³Ý­ÏáÕ­ÝáõÙ ³­í»­ÉÇ å³­ëÇí »Ý, å³ñ­½³­å»ë ïݳ­ÛÇÝ ïÝï»­ëáõ­ÑÇÝ å»ïù ¿ ëá­íá­ñÇ ³Ý­·³Ù ×³ß å³ï­ñ³ë­ï»­Éáõ ·áñ­ÍÁݭó­óÇÝ ëï»Õ­Í³­·áñ­Í³­µ³ñ Ù᭠ﻭݳÉ: ºñ­µ»ÙÝ ÏÝá­çÁ å³ñ­½³­å»ë ³ÝÑ­ñ³­

à­ñáß Ñ»­ï³­½á­ïáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³­Ó³Ûݪ ³ß­Ë³ñ­ÑÇ Ï³­Ý³Ýó ÙdzÛÝ 30-40%-Ý­¿ ûñ­ ·³½Ù ½·áõÙ:

4

109

ܳ ¢ Ý» Å»ßï ¿ ÉÇ­ÝáõÙ ÇÝã-áñ ÷á­÷á­ ËáõíÛáõÝ: Ð³ï­ Ï³­å»ë ë»­é³­Ï³Ý Ï۳ݭùáõÙ ÙÇû­ñǭݳ­ ÏáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ ѳݭ ·»ó­Ý»É ó³Ý­ÏáõÃ­Û³Ý å³­Ï³­ëÇ: º­Ã» »ñ­Ïáõ­ ëÇó

á ã áù á­ãÇÝã ãÇ ³­ÝáõÙ Ç­ñ»Ýó ë»­é³­Ï³Ý Ï۳ݭ ùáõÙ ·á­Ý» ÙÇ ÷áùñ ÷á­÷ á­Ë áõí ÛáõÝ ÙïóÝ»­ Éáõ ѳ­Ù³ñ, ë»ù­ëÁ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ³­Ù»­Ýûñ­Û³ å³ñ­ï³­ ϳ­ÝáõÃ­Û³Ý å»ë ÙÇ µ³Ý, ÇëÏ å³ñ­ï³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÇó ³ÛÝ­ù³Ý ¿É Ñ»ßï ã¿ µ³­í³­ ϳ­ÝáõíÛáõÝ ëﳭݳÉ: à­ñáß ¹»å­ù»­ñáõÙ ¿É ÏÝáç ÝÛ³ñ­¹»­ñÇ íñ³ ëÏëáõÙ­»Ý ³½­¹»É ³Ý­·³Ù ³­Ùáõë­Ýáõ ëá­íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ÝáõÛ­ÝÇëÏ ³ÛÝ­åÇ­ëÇù, á­ñáÝó íñ³ ³­é³ç áõ­ß³¹­ñáõíÛáõÝ ã¿ñ ¿É ¹³ñÓ­ÝáõÙ, ³­ë»Ýù` ݳ Ñ»­ éáõë­ï³­óáõÛó ¿ ¹Ç­ïáõÙ ë»ù­ ëÇó Ñ»­ïá, »ñ­µ»ÙÝ Ùá­é³­ÝáõÙ ¿ ³Ý­Ïá­ÕÇÝ ÙïÝ»­Éáõó ³­é³ç ó³Û­í»É ¢ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõ٠ѳ­ ×»­ÉÇ ãÇ §µáõ­ñáõÙ¦, Ýñ³ íñ³­ ÛÇó ß³­ñáõ­Ý³Ï ³É­Ïá­Ñá­ÉÇ Ñáï ¿ ·³­ÉÇë, ϳ٠ëÏëáõÙ ¿ ÍË»É ³Ý­ÏáÕ­ÝáõÙ: Æ­ÙÇ­çdzۭÉáó, ÏÝáç Ñá­ï³­é³­Ï³Ý ½·³­Û³­ñ³Ý­Ý»ñÝ ÇÝ­ïÇ٠ѳñ­ ó»­ñáõÙ ³­é³­í»É ½·³­ÛáõÝ »Ý, ù³Ý ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ­ÝÁ:

110

4

üñ³Ý­ëdz­Ï³Ý ³­é³­ÍÁ, û ϳ­Ý³Ûù ëÇ­ ñáõÙ »Ý ùÃáí, ÇëÏ ïÕ³­Ù³ñ­¹ÇÏ` ³ã­ù»­ ñáí, ÉÇá­íÇÝ ×Çßï ¿ ϳ­Ý³Ýó Ù»Í Ù³­ëÇ ¹»å­ùáõÙ: л­µ³ñ, ïÑ³× áñ¢¿ Ñáï ϳ٠áã ×Çßï ÁÝïñ­í³Í û­Í³­Ý»­ÉÇ­ùÁ ϳ­ ñáÕ ¿ µ³­ó³­ë³­µ³ñ ³½­¹»É ÏÝáç ë»ù­ëá­õ³É ó³Ý­ÏáõíÛáõ­Ý»­ñÇ íñ³: г­Ï³­µ»Õ٭ݳ­íá­ñÇã­Ý»ñ ÁÝ­¹áõ­ÝáÕ Ï³­Ý³Ûù å»ïù ¿ áõ­ß³­¹Çñ ÉÇ­Ý»Ý, û ³ñ¹­ Ûáù ³­é³­çÇÝ ÙÇ ù³­ÝÇ Ñ³­µ»­ñÇ ÁÝ­¹áõ­Ýáõ­ ÙÇó Ñ»­ïá ï»­ÕÇ ãDZ áõ­Ý»­ó»É ó³Ý­ÏáõÃ­Û³Ý ³ÝÏáõ٠ϳ٠³­í»­É³ó­áõÙ: 곭ϳÛÝ »ñ­µ»ÙÝ ³Ý­·³Ù ѳ­µ»ñÝ áõ­ñÇ­ßáí ÷á­Ë³­ñÇ­Ý»­Éáõó Ñ»­ïá ¿É ·ñ³Ýó­íáõÙ ¿ ѳ­Ï³­é³Ï ³ñ¹­ÛáõÝ­ ùÁ. ÏÇ­ÝÁ, á­ñÁ ëáõñ ³å­ñáõÙ­Ý»ñ ¿ áõ­Ý»­ ÝáõÙ ¿ùëï­ñ»­Ù³É å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ, ѳ­Ï³­ µ»Õ٭ݳ­íá­ñÇã­Ý»ñ û·­ï³­·áñ­Í»­Éáõó Ñ»­ïá ½·áõÙ ¿, áñ ë»­é³­Ï³Ý ó³Ý­ÏáõíÛáõ­ÝÁ å³­ ϳ­ë»É ¿: º­Ã» ãϳ ÑÕdz­Ý³­Éáõ éÇëÏ, ãϳ ݳ¢ ѳ­×áõÛù: ÆÝ­ïÇ٠ѳ­ñ³­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ÁÝ­ óó­ùáõÙ ¹ñ³­Ï³Ý ³å­ñáõÙ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ §å³­ï³ë­Ë³­Ý³­ïáõ¦ Ñáñ­Ùá­ÝÁ ï»ë­ïáë­ ï»­ñáÝÝ ¿, áñÝ ³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ ¿ ¢° ÏÝáç, ¢° ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ: ²Ûë Ñáñ­Ùá­ ÝÇ Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÇ Ç­ç»­óáõ­ÙÁ ѳݭ·»ó­ÝáõÙ ¿ ë»­é³­Ï³Ý ó³Ý­ÏáõÃ­Û³Ý Ýí³½­Ù³Ý: ÜÙ³Ý ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ ÏÝáç ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ï»­ ÕÇ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ ¢ ÏñÍùáí Ï»­ñ³Ï­ñ»­Éáõ ų­Ù³­Ý³Ï, áõ ¹³ Ýáñ­Ù³É ¿: êÏë³Í ÑÕÇáõÃ­Û³Ý 4-ñ¹­³Ù­ëÇóª ÏÝáç ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ³­í»­É³­ÝáõÙ ¿ åñá­·»ë­ ï»­ñá­ÝÇ ù³­Ý³­ÏÁ, á­ñÁ ÏÝá­çÁ ïñ³­Ù³¹­ ñáõÙ ¿ ³­é³­í»É ѳݭ·Çëï íǭ׳­ÏÇ, ÇëÏ ë»­é³­Ï³Ý ó³Ý­ÏáõÃ­Û³Ý áÕç ¿­Ý»ñ­·Ç³Ý ëÏëáõÙ ¿ áõÕ­Õáñ¹­í»É ¹»­åÇ åïáõ­ÕÁ. ³Ûë­ åÇ­ëáí ûñ­·³­ÝǽÙÝ ÇÝùÝ Ç­ñ»Ý ïñ³­Ù³¹­ ñáõÙ ¿ ѳݭ·Çëï ï³­Ý»­Éáõ ÑÕÇáõÃ­Û³Ý ¢ ɳϭﳭódz­ÛÇ (ÏñÍùáí Ï»­ñ³Ïñ­Ù³Ý) áÕç Áݭóó­ùÁ, ¢ µÝ³í ϳ­ñÇù ãϳ Ý»Õ­í»­Éáõ. ų­Ù³­Ý³­ÏÇ Ñ»ï ë»­é³­Ï³Ý ó³Ý­ÏáõíÛáõ­ÝÁ Ïí»­ñ³­Ï³Ý·Ý­íÇ: Ø»ñ ѳ­ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç ÁÝ­¹áõÝ­ í³Í ã¿ Ëá­ë»É ë»ù­ëÇ ¢ ë»­é³­Ï³Ý µ³­ í³­ñ³ñ­í³­ÍáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ, ¢ ¹³ ³­í»­ÉÇ ù³Ý ³ñ­Ù³­ï³­ó³Í ¿ ѳï­Ï³­å»ë ϳ­ ݳÝó »Ý­Ã³­·Ç­ï³Ï­óáõÃ­Û³Ý Ù»ç: ¸»é¢ë ­å³­ï³­Ý»­Ï³Ý ï³­ñÇ­ùÇó Ñ³Û ³Õ­çÇ­ÏÁ ë³ñ­ë³­÷áõÙ ¿ ë»­é³­Ï³Ý Ñ³­ñ³­µ»­ñáõí Ûáõ­ÝÇó ϳ٠³ÛÝ­ù³Ý áã ѳ­í³ë­ïÇ áõ ÃÛáõñ ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ ë»ù­ëÇ Ù³­ëÇÝ,

áñ ³­Ùáõë­ÝáõíÛáõ­ÝÇó Ñ»­ïá ¿É ãÇ Ï³­ñá­Õ³­ ÝáõÙ Édzñ­Å»ù ³å­ñ»É ë»­é³­Ï³Ý Ï۳ݭùáí: ÆÝã­å»ë ÝßáõÙ ¿ ìÉ. ²­í³·­Û³­ÝÇ ³Ý­í³Ý µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ Ñá­·»­í»ñ­Éáõ­Í³­µ³Ý سñ­·³­ñÇ­ï³ ê³­Õ³­Ã»É­Û³­ÝÁª ³Ý­·³Ù Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ¿ ¹Åí³ñ ÉÇ­ÝáõÙ ÏÝá­çÁ ѳݭ·»ó­Ý»É ³ÛÝ ÷³ë­ïÇ ÁÝ­¹áõÝ­Ù³­ ÝÁ, áñ ÇÝ­ùÁ ë»­÷³­Ï³Ý µ³ñ­¹áõÛíݻ­ñÇ áõ ³­Ùá­ÃÇ ½áÑÝ ¿: ÎÇ­ÝÁ å³ñ­½³­å»ë ³­Ù³­ãáõÙ ¿ ³­Ùáõë­Ýáõ Ñ»ï Ëá­ë»É ³Ý­ÏáÕ­ÝáõÙ Çñ ó³Ý­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¢ ݳ­Ë³­ëÇ­ñáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ, ÇëÏ »ñ­µ»ÙÝ ÝáõÛÝÇëϪ ÷áùñ-ÇÝ㠳ϭïÇí å³­Ñ»É Ç­ñ»Ý, á­ñáí­Ñ»ï¢ Ùï³­ÍáõÙ ¿, áñ ³­Ùáõ­ëÇ­ÝÁ ÏëÏëÇ Ñ³ñ­ó»ñ ï³É áõ ϳë­Ï³­Í»É, áñ ÏÇ­ÝÁ ݳ˭ÏÇ­ÝáõÙ ë»­é³­Ï³Ý ÷áñ­Ó ¿ áõ­Ý»­ó»É: ²ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ, »ñµ ³­Ùáõ­ëÇ­ÝÁ ëÏëáõÙ ¿ §Ó³Ë¦ ·Ý³É, ÏÇ­ ÝÁ ãÇ Ï³­ñá­Õ³­Ýáõ٠ѳë­Ï³­Ý³É, û ÇÝ­ãáõ ¿ ÇÝùÝ ³Û¹­ù³Ý ³Ý­Édzñ­Å»ù ½·áõÙ Ç­ñ»Ý ¢ ÇÝãÝ ¿ Ç­ñ»Ý 峭ϳ­ëáõÙ: â³­÷³­½³Ýó ËÇëï, ½áõëå ¹³ë­ïdz­ ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý ¨ Ç­ñ»Ýó í³­Ë»­ñÇ å³ï­×³­ éáí ϳ­Ý³Ûù »ñ­µ»ÙÝ ¿É ³­Ù³­ãáõÙ »Ý ³­ë»É, áñ §áõ­½áõÙ¦ »Ý, ëÏëáõÙ »Ý ·Ç­ï³Ï­ó³­µ³ñ ½ëå»É Ç­ñ»Ýó ë»­é³­Ï³Ý ó³Ý­ÏáõíÛáõ­ÝÝ»ñÝ áõ ¿­ñá­ïÇÏ Ùï³Ñ­Õ³­óáõÙ­Ý»­ñÁ, ³ë­ïǭ׳­ ݳ­µ³ñ ëÏëáõÙ »Ý Ëáõ­ë³­÷»É ë»­é³­Ï³Ý Ï۳ݭùÇó ¨ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ëÏëáõÙ Ùßï³­ å»ë ï³­é³­å»É ³Ý­ï³­Ý»­ÉÇ ·É˳­ó³­ íÇó, á­ñÁ áã ÙÇ ¹»­Õ³­Ñ³µ ãÇ Ï³­ñá­Õ³­ ÝáõÙ ¹³­¹³­ñ»ó­Ý»É, Ùßï³­Ï³Ý É³ñ­í³Í ¨ ÏáÝý­ÉÇÏ­ï³­ÛÇÝ Ç­ñ³­íǭ׳ϭݻ­ñÇó, Ýñ³Ýó ëÏëáõÙ ¿ Ãí³É, û ßñç³­å³ïÝ Ç­ñ»Ýó ³Ý­ ÓÇÝ Éáõñç áõ ѳñ­·³­ÉÇó ãÇ í»­ñ³­µ»ñ­íáõÙ, ¹³é­ÝáõÙ »Ý ³Ý­ï³ñ­µ»ñ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ ¢ Ç­ñ»Ýó Ýϳï­Ù³Ùµ, ³­ÝÁݹ­Ñ³ï Ñᷭݳ­ ÍáõÃ­Û³Ý ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ ¢ í³­Ë»ñ »Ý ½·áõÙ, µá­Õá­ùáõÙ »Ý ³Ýù­ÝáõíÛáõ­ÝÇó: ø³­ ÝÇ áñ ë»­é³­Ï³Ý ó³Ý­ÏáõÃ­Û³Ý ¿­Ý»ñ­·Ç³Ý ã³­÷³­½³Ýó ѽáñ ¿, ³ÛÝ ëË³É áõÕ­Õáñ­¹»­ Éáíª ÏÇ­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ ϳݷ­Ý»É ÙdzÛÝ ë»­÷³­ Ï³Ý ³­éáÕ­çáõíÛáõ­ÝÁ íݳ­ë»­Éáõ íï³Ý­·Ç ³­é³ç: ê»­é³­Ï³Ý ó³Ý­ÏáõÃ­Û³Ý Ýí³½­Ù³Ý ¨ë ­Ù»Ï Éáõñç å³ï­×³é ¿ ¹³é­ÝáõÙ ÏÝáç Ï۳ݭùÇ ³­Ù»­Ý³­Ï³ñ¨áñ ÷áõ­É»­ñÇó Ù»­ÏÁ` ¹³ß­ï³­Ý³­¹³­¹³­ñÁ: ÎÉÇ­Ù³ù­ëÇ ßñç³­ÝáõÙ ÝáõÛÝ­å»ë ÏÝáç ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ Éáõñç Ñáñ­ Ùá­Ý³É ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý ï»­ÕÇ áõ­Ý»­ ÝáõÙ, Ù³ë­Ý³­íá­ñ³­å»ëª ëÏëáõÙ ¿ 峭ϳ­ ë»É ¿ëï­ñá­·»­ÝÇ ù³­Ý³ÏÝ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ,

ܳ ¢ Ý»

¢ ë»­é³­Ï³Ý ó³Ý­ÏáõÃ­Û³Ý á­ñá­ß³­ÏÇ Ýí³½­Ù³Ý ÙÇ­ïáõ­ÙÁ ÉÇá­íÇÝ Ýáñ­Ù³É ¿, 볭ϳÛÝ ÏÉÇ­Ù³ù­ëÇ ï³­ ñÇ­ùáõÙ ·ïÝí»­ÉÁ ¹»é ãÇ Ýß³­Ý³­ ÏáõÙ, áñ ë»­é³­ Ï³Ý ÏÛ³ÝùÝ ³ñ­ ¹»Ý ³­í³ñï­í³Í ¿: ØÇÝã­¹»é ¹³ß­ï³­ ݳ­¹³­¹³­ñÁ ÙdzÛÝ í » ­ñ ³ ­Ï ³ Ý · ­Ý á ­Õ ³ ­Ï ³ Ý ` ٳݭϳͭÝáõÃ­Û³Ý ýáõÝÏ­ ódz­ÛÇ ³­í³ñïÝ ¿, áã û ë»­é³­ Ï³Ý Ï۳ݭùÇ: üñ³Ý­ëdz­óÇ­Ý»­ñÁ ÝáõÛ­ ÝÇëÏ ³­ëáõÙ »Ý, áñ ¹³ß­ï³­Ý³­¹³­¹³­ñÇó Ñ»­ïá ÏÇ­ÝÁ ϳ٠ͻ­ñ³­ÝáõÙ ¿, ϳ٠³å­ñáõÙ Çñ »ñÏ­ñáñ¹ª ³­í»­ÉÇ µáõéÝ áõ ·áõ­Ý³­ ·»Õ »­ñÇ­ï³­ë³ñ­¹áõíÛáõ­ÝÁ, ÇëÏ Ã» ¹ñ³Ý­ óÇó áñÝ ¿ ݳ­ËÁÝï­ñ»­ÉÇ, ÃáÕ á­ñá­ß»Ý Ù»ñ ϳ­Ý³Ûù: ´ÅÇßÏ­Ý»­ñÁ »ñ­µ»ÙÝ Ï³­ï³­ÏáõÙ »Ý, áñ Ù³ñ­¹áõ ·É˳­íáñ ¿­ñá­·»Ý ·á­ïÇÝ áõ­Õ»ÕÝ ¿: ø³­ÝÇ áñ Ñáñ­ÙáÝ­Ý»­ñÇ ³­×Ý áõ ³ß­Ë³­ï³Ý­ ùÁ Õ»­Ï³­í³ñ­íáõÙ ¿ áõ­Õ»­ÕÇ ¢ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ÏáÕ­ÙÇó, ë»ù­ëá­õ³É ó³Ý­Ïáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ íñ³ Ù»­Í³­å»ë ϳ­ñáÕ »Ý ³½­¹»É ³­Ù»­Ý³­ï³ñ­µ»ñ ëÃñ»ë­Ý»ñÝ áõ ÝÛ³ñ­¹³­ ÛÇÝ óÝóáõÙ­Ý»­ñÁ: ÖÇßï ¿, Ù»ñ Ï۳ݭùáõÙ ¹ñ³Ýù ³Ý­å³­Ï³ë »Ý, µ³Ûó å»ïù ã¿ Ù᭠鳭ݳÉ, áñ ë»ù­ëÇ û·­Ýáõí۳ٵ ¿É ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ³­½³ï­í»É ¹ñ³Ýó ½·³­ÉÇ Ù³­ëÇó: àñ­å»ë

ëÏǽµª å»ïù ã¿ ë»ù­ëÁ ¹Ç­ï³ñ­ Ï»É áñ­å»ë å ³ ñ ­ï ³ ­Ï ³ ­ ÝáõíÛáõÝ, ³ÛÉ Ñ³­×»­ÉÇ ½·³­óá­Õ áõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ áõ Ýá­ ñ³­Ýáñ í³é ³ å ­ñ á õ Ù ­Ý » ­ ñÇ ³Ýë­å³é ³Õµ­Ûáõñ: гñ­ ϳ­íáñ ¿ Ñݳ­ ñ³­íá­ñÇÝë ³­½³ï ¢ ³Ý­Ï»ÕÍ ÉÇ­Ý»É ½áõ­·ÁÝ­Ï»­ñáç Ñ»ï, 㿱 áñ ÇÝ­ïÇ٠ѳ­ñ ³­µ »­ñ áõÃ­Û áõÝ­Ý »­ñ Á Ñ»Ýó »ñ­Ïáõ­ëÇ ÙÇç¢ »Ý, ¢ Ýñ³Ýù å»ïù ¿ »ñ­Ïáõ­ëáí ϳ­ñá­Õ³­Ý³Ý Éáõ­ÍáõÙ­Ý»ñ ÷Ýïñ»É áõ ·ïÝ»É: êïáñ¢ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ »Ýù ë»ù­ëÇ ³­éáÕ­ç³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ÙÇ ù³­ÝÇ Ñ³­í³ë­ïáõÙ­Ý»ñ. γ­Ýá­Ý³­íáñ ë»ù­ëáí ½µ³Õ­íáÕ Ù³ñ¹­ ϳÝó ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ Ñáñ­ÙáÝ­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­ ÏÁ ѳ­í³­ë³­ñ³Ïßé­í³Í ¿ ÉÇ­ÝáõÙ, ¨ Ýñ³Ýù ³­í»­ÉÇ ùÇã »Ý Ñ³Ï­í³Í ÁÝÏ×í³ÍáõÃÛ³Ý áõ ëÃñ»ë­Ý»­ñÇ: ê»ù­ëá­õ³É ³Ï­ïÇ­íáõíÛáõ­ÝÁ µ³ñÓ­ñ³ó­ ÝáõÙ ¿ Ùï³­Íá­ÕáõÃ­Û³Ý ×Ïáõ­ÝáõíÛáõ­ÝÁ, Ëó­ÝáõÙ Ï۳ݭùÇ Ñ³Ý­·³­Ù³Ýù­Ý»­ñÇÝ ³­é³­í»É ³­ñ³· ¢ ³ñ¹Ûáõݳí»ï ³ñ­Ó³­ ·³Ý­ù»­Éáõ ϳ­ñá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ: ê»­é³­Ï³Ý Ùï»ñ­ÙáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ

¸³ß­ï³­Ý³­¹³­¹³­ñÁ ÙdzÛÝ í»­ñ³­Ï³Ý·­ Ýá­Õ³­Ï³Ý` ٳݭϳͭ ÝáõÃ­Û³Ý ýáõÝÏ­ódz­ÛÇ ³­í³ñïÝ ¿, ¢ áã û ë»­é³­Ï³Ý Ï۳ݭùÇ: Ñáñ­ÙáÝ­Ý»­ñÁ ß³ñÅ­Ù³Ý Ù»ç »Ý ÁÝÏ­ÝáõÙ, ÇÝ­ãÁ ¹ñ³­Ï³Ý Ý»ñ­·áñ­ÍáõíÛáõÝ ¿ ÃáÕ­ÝáõÙ Ù³­½»­ñÇ, »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ ¢ ٳ߭ÏÇ íñ³: ´³­óÇ ³Û¹, ÇÝ­ïÇÙ Ùï»ñ­ÙáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ ÏÇÝÝ áõ ïÕ³­Ù³ñ­¹Á ÷á­Ë³­Ý³Ï­íáõÙ »Ý ÙÇ ß³ñù Ñáñ­ÙáÝ­Ý»­ñáí ¢ ëåÇ­ï³­Ïáõó­Ý»­ñáí, á­ñáÝù 峭ϳ­ëáõÙ »Ý ÙÛáõë ½áõ­·ÁÝ­Ï»­ñáç Ùáï, ³Û­ëÇÝùݪ ëï³ó­íáõÙ ¿, áñ §÷áË­ß³­ ѳ­í»ï ѳ­Ù³­·áñ­Í³Ï­óáõí۳ݦ ³ñ¹­ÛáõÝ­ ùáõÙ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõ­ñÁ »­ñÇ­ï³­ë³ñ­¹³­ÝáõÙ ¿: سë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÇ Ñ³­í³ëï­Ù³Ùµª ë»­ é³­Ï³Ý Ï۳ݭùáí ³å­ñáÕ ÏÇÝÝ Çñ ï³­ñÇ­ ùÇó 5-15 ï³­ñáí »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ ¿ »ñ¢áõÙ ¢ ³­í»­ÉÇ ùÇã ÏÝ×Çé­Ý»ñ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ: γ­Ýá­Ý³­íáñ ë»ù­ëÝ ³Ù­ñ³åÝ­¹áõÙ ¿ ëñﳭ٭ϳ­ÝÁ ¢ ¹ñ³­Ýáí ÇëÏ å³ßï­å³­ ÝáõÙ ÇÝ­ý³ñÏ­ïÇó: ê»ù­ëÇ Áݭóó­ùáõÙ å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ Ý»­Õ³­Ý³­Éáõ ¢ ɳۭݳ­Ý³­ Éáõ ßÝáñ­ÑÇí Ù³ñ½­íáõÙ »Ý ݳ¢ ³ñ­Ûáõ­Ý³­ ï³ñ ³­Ýáíݻ­ñÁ, ³Û­ëÇÝùݪ ë»ùëÝ áõ­Ý³Ï ¿ Ýå³ë­ï»É ݳ¢ ³ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­éáõÃ­Û³Ý ³Ï­ïÇ­íáõí۳ÝÝ áõ ϳñ­·³­íáñ­Ù³­ÝÁ: êÇ­ñ»ù ¢ ëÇñ­í³Í »­Õ»ù:

4

111

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ Эко­ло­гия вла­га­ли­ща и этио­ ло­гия вос­па­ли­тель­ных за­бо­ле­ ва­ний женс­кой по­ло­вой сфе­ры Бак­те­риаль­ ные ин­фек­ции вла­га­ли­ща яв­ляют­ся наи­бо­лее расп­рост­ ра­нен­ны­ми за­бо­ле­ва­ ния­ми, встре­чаю­щи­ми­ся в ги­не­ко­ло­ги­чес­кой груп­пе. Их часто­та в раз­лич­ных по­пу­ля­циях жен­щин варьи­рует от 30 до 80%. Кли­ни­чес­кое зна­че­ние вос­па­ли­тель­ ных за­бо­ле­ва­ний вла­га­ли­ща подт­верж­ дает­ся тем, что они при­во­дят не толь­ко к неп­рият­ным субъек­тив­ным ощу­ще­ниям, но и к ин­фи­ци­ро­ва­нию мат­ки, при­дат­ков, брю­ши­ны, раз­ви­тию пос­лео­пе­ра­цион­ных гной­ных ос­лож­не­ний. Осо­бую ак­туаль­ность эти за­бо­ле­ ва­ния приоб­ре­тают во вре­мя бе­ре­мен­ ности, так как яв­ляют­ся частой при­чи­ной раз­ви­тия ря­да тя­же­лых ос­лож­не­ний, как во вре­мя бе­ре­мен­ности, так и в ро­дах и в пос­ле­ро­до­вом пе­рио­де: уг­ро­за пре­ры­ва­ния бе­ре­мен­ности, са­моп­роиз­воль­ные вы­ки­ды­ши; преж­дев­ре­мен­ные ро­ды; хо­риоам­нио­нит; хро­ни­чес­кая фе­топ­ла­цен­тар­ная не­ доста­точ­ность; нес­воев­ре­мен­ное из­ли­тие око­лоп­лод­ ных вод; рож­де­ние де­тей с ма­лой мас­сой те­ла или приз­на­ка­ми внут­риут­роб­ной ин­фек­ции; ма­точ­ные кро­во­те­че­ния, ра­не­вая ин­ фек­ция ро­до­вых пу­тей, эн­до­мет­рит и др. Сеп­сис остает­ся од­ной из ос­нов­ных при­ чин ма­те­ринс­кой смерт­ности. Та­кие со­циаль­ные про­цес­сы, как ур­ба­ни­за­ция об­щест­ва, ухуд­ше­ние эко­ ло­ги­чес­кой обста­нов­ки, а так­же пос­ ледст­вия бес­конт­роль­но­го при­ме­не­ния ле­карств (в пер­вую оче­редь ан­ти­био­ ти­ков), ока­зы­вают от­ри­ца­тель­ное влия­ ние на здо­ровье че­ло­ве­ка. На об­щем фо­не уве­ли­че­ния часто­ты хла­ми­дио­за, три­хо­мо­ниа­за, го­но­реи и дру­гих сек­

112

4

суаль­но-транс­мис­сион­ных за­бо­ле­ва­ний (СТЗ) наб­лю­дает­ся уве­ли­че­ние часто­ты ин­фек­ций вла­га­ли­ща, про­те­каю­щих с участием мик­роор­га­низ­мов, вхо­дя­щих в состав нор­маль­ной мик­роф­ло­ры вла­га­ ли­ща. Ста­ло оче­вид­ным, что нор­маль­ная фло­ра по­ло­вых пу­тей при оп­ре­де­лен­ ных ус­ло­виях приоб­ре­тает па­то­ген­ные свойст­ва, а ее предста­ви­те­ли ста­но­вят­ся воз­бу­ди­те­ля­ми це­ло­го ря­да заболеваний. Во вла­га­ли­ще здо­ро­вой жен­щи­ны оби­ тает боль­шое ко­ли­чест­во мик­роор­га­низ­ мов. В нор­ме мик­роф­ло­ра вла­га­ли­ща со­ дер­жит сле­дую­щие мик­роор­га­низ­мы: грам­по­ло­жи­тель­ные па­лоч­ки: Lactobacillus spp., Corynebacterium spp., Eubacterium spp., Bifidobacterium spp., Propionibacterium spp. гра­мот­ри­ца­тель­ные (стро­го анаэ­роб­ ные) па­лоч­ки: Bacteroides spp., Fusobacterium spp., Pre­ votella spp., Porphyromonas spp. грам­по­ло­жи­тель­ные кок­ки: аэ­роб­ные (Staphylococcus epidermidis и au­ reus, Streptococcus group D - эн­те­ро­кок­ки, b-Hemolyticus Streptococcus, Streptococcus viridans и др.) и в зна­чи­тель­но мень­ших ко­ли­чест­вах анаэ­роб­ные(Peptococcus spp., Peptostreptococcus spp.) ре­же встре­чают­ся эн­те­ро­бак­те­рии: E.coli, Klebsiella spp., Enterobacter spp. в не­боль­ших ко­ли­чест­вах мо­гут при­ сутст­во­вать мик­роаэ­ро­фи­лы – Gardnere­ lla vaginalis, Micoplasma hominis, и гри­бы, осо­бен­но ро­да Candida albicans. Аэ­роб­ная и анаэ­роб­ная фло­ра представ­ле­на в мик­роф­ло­ре вла­га­ли­ща в соот­но­ше­нии 1 : 5-10. При этом 95 – 98% всех мик­роор­га­низ­мов представ­ле­ но лак­то­бак­те­рия­ми. Лак­то­бак­те­рии: яв­ляют­ся ан­та­го­ниста­ми ко мно­гим ус­лов­но-па­то­ген­ным бак­те­риям, кон­ку­ ри­руя с ни­ми за при­ли­па­ние к эпи­те­лию сли­зистой вла­га­ли­ща,

спо­соб­ны сти­му­ли­ро­вать им­мун­ную систе­му мак­роор­га­низ­ма, при­ни­мают участие в син­те­зе ви­та­ми­ нов В1, В6, В12, уг­не­тают ток­сич­ность не­ко­то­рых мик­ роор­га­низ­мов, про­ду­ци­руют ве­щест­ва ан­ти­био­ти­чес­ко­го ха­рак­те­ра (ко­ли­ци­ны, мик­ро­ци­ны, пести­ци­ны, пио­ци­ны и др.) ме­та­бо­ли­зи­руют гли­ко­ген с об­ра­зо­ва­ нием мо­лоч­ной кис­ло­ты, соз­да­вая вы­со­ кую сте­пень кис­лот­ности вла­га­лищ­ной сре­ды (рН 3,8-4,2) вы­ра­ба­ты­вают пе­ре­кись во­до­ро­да, ко­ то­рая при взаи­мо­дейст­вии с пе­рок­си­да­ зой из цер­ви­каль­ной сли­зи и га­лоид­ны­ ми сое­ди­не­ния­ми уг­не­тает разм­но­же­ние мно­гих ви­дов бак­те­рий

Этио­ло­гия вос­па­ли­тель­ных за­бо­ле­ва­ний женс­ких по­ло­вых ор­га­нов (ВЗЖПО) На­ли­чие па­то­ген­ной фло­ры в не­ боль­шом ко­ли­чест­ве не яв­ляет­ся приз­ на­ком па­то­ло­ги­чес­ко­го про­цес­са при от­сутст­вии вос­па­ли­тель­ной реак­ции. Но мик­роор­га­низ­мы, постоян­но при­сутст­ вую­щие в по­ло­вых пу­тях, в оп­ре­де­лен­ ных ус­ло­виях ста­но­вят­ся ви­ру­лент­ны­ми и участ­вуют в раз­ви­тии вос­па­ли­тель­ ных за­бо­ле­ва­ний по­ло­вых ор­га­нов. При­ чем в настоя­щее вре­мя вос­па­ли­тель­ные про­цес­сы вы­зы­вают, как пра­ви­ло, аэ­роб­ ноанаэ­роб­ные ас­со­циа­ции мик­роор­га­ низ­мов, с участием ус­лов­нопа­то­ген­ной мик­роф­ло­ры вла­га­ли­ща, то есть этио­ло­ ги­чес­ким фак­то­ром высту­пает не один, ка­кой – ли­бо от­дель­но взя­тый мик­роб, а их ас­со­циа­ция, с при­су­щи­ми толь­ко ей био­ло­ги­чес­ки­ми свойст­ва­ми. Клас­си­ чес­кий посту­лат «один мик­роб - од­но за­ бо­ле­ва­ние» в сов­ре­мен­ных ус­ло­виях не на­хо­дит подт­верж­де­ния в кли­ни­чес­кой прак­ти­ке. Нес­по­рооб­ра­зую­щие анаэ­ роб­ные бак­те­рии, сре­ди ко­то­рых есть па­то­ген­ные, ус­лов­нопа­то­ген­ные и сап­ ро­фит­ные мик­роор­га­низ­мы яв­ляют­ся

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ ос­нов­ны­ми воз­бу­ди­те­ля­ми анаэ­роб­ной ин­фек­ции в аку­шерст­ве и ги­не­ко­ло­гии. Эти мик­роор­га­низ­мы яв­ляют­ся в ос­нов­ ном предста­ви­те­ля­ми нор­маль­ной мик­ роф­ло­ры ор­га­низ­ма че­ло­ве­ка и поэ­то­му по­дав­ляю­щее боль­шинст­во анаэ­роб­ной ин­фек­ции но­сит эн­до­ген­ный ха­рак­тер. При этом доста­точ­но часто из-за низ­ кой ви­ру­лент­ности нес­по­рооб­ра­зую­щие анаэ­роб­ные бак­те­рии не спо­соб­ны вы­ зы­вать па­то­ло­ги­чес­кий вос­па­ли­тель­ный про­цесс са­мостоя­тель­но, но ус­пеш­но справ­ляют­ся с этой проб­ле­мой в ас­со­ циа­ции с дру­ги­ми мик­роор­га­низ­ма­ми, в пер­вую оче­редь с аэ­ро­ба­ми. Во мно­гих слу­чаях сре­ди воз­бу­ди­те­ лей вос­па­ли­тель­ных за­бо­ле­ва­ний женс­ ких по­ло­вых ор­га­нов при­ни­мает участие собст­вен­ная ус­лов­но-па­то­ген­ная анаэ­ роб­ная мик­роф­ло­ра, а наи­бо­лее ти­пич­ ны анаэ­роб­ноаэ­роб­ные ас­со­циа­ции. Оста­но­вим­ся еще на од­ном воз­бу­ ди­те­ле за­бо­ле­ва­ний женс­кой по­ло­вой сфе­ре – три­хо­мо­на­де. В про­цес­се своей жиз­не­дея­тель­ности три­хо­мо­на­да фа­го­ ци­ти­рует ус­лов­но-па­то­ген­ные мик­роор­

га­низ­мы, вы­зы­вая тем са­мым их три­хо­ мо­над­ную пер­систен­цию и транс­порт вверх и вглубь. В ор­га­низ­ме три­хо­мо­на­ ды эти мик­ро­бы мо­гут доста­точ­но дол­го сох­ра­нять свою ви­таль­ность, и в слу­чае ги­бе­ли три­хо­мо­на­ды хо­зяи­на, вновь ак­ ти­ви­зи­ро­вать­ся.

ВАЖ­НО: Наи­бо­лее часто вос­па­ли­тель­ные за­бо­ле­ва­ния женс­кой по­ло­вой сфе­ры (ВЗЖПС) вы­зы­вают­ся собст­вен­ной ус­ лов­нопа­то­ген­ной мик­роф­ло­рой; В настоя­щее вре­мя эти за­бо­ле­ва­ ния, как пра­ви­ло, по­лиэ­тиол­гич­ны и ли­ ше­ны но­зо­ло­ги­чес­кой спе­ци­фич­ности; В раз­ви­тии ВЗЖПС в сов­ре­мен­ных ус­ло­виях ос­нов­ную роль иг­рают мик­роб­ ные ас­со­циа­ции. Как пра­ви­ло, это аэ­роб­но-анаэ­роб­ ные ас­со­циа­ции, при этом мик­роор­га­ низ­мы, вы­де­ляе­мые в по­се­вах, не всег­да яв­ляют­ся ос­нов­ны­ми воз­бу­ди­те­ля­ми; Ле­че­ние, нап­рав­лен­ное на унич­то­ же­ние од­но­го воз­бу­ди­те­ля, при­во­дит к хро­ни­за­ции про­цес­са.

Ле­карст­вен­ные пре­па­ра­ты долж­ны ока­зы­вать ми­ни­маль­ное от­ри­ца­тель­ное воз­дейст­вие на нор­маль­ную мик­роф­ло­ру вла­га­ли­ща, в част­ности лак­то­ба­цил­лы. Ес­ли для ле­че­ния три­хо­мо­ниа­за ис­ поль­зуют­ся толь­ко ан­тит­ри­хо­мо­над­ные пре­па­ра­ты, это мо­жет при­вести к ак­ти­ ви­за­ции ус­лов­нопа­то­ген­ной мик­роф­ло­ ры, фа­го­ци­ти­ро­ван­ной три­хо­мо­на­да­ми, и ак­ти­ви­за­ции вос­па­ли­тель­но­го про­цес­ са во вла­га­ли­ще. В свя­зи с тем, что ВЗЖПС ли­ше­ны но­зо­ло­ги­чес­кой спе­ци­фич­ности, для их ле­че­ния необ­хо­ди­мы комп­лекс­ные пре­ па­ра­ты, cпособные с пер­во­го же дня сни­мать симп­то­мы вос­па­ле­ния и воз­ дейст­вую­щие од­нов­ре­мен­но на аэ­ро­бы и анаэ­ро­бы, три­хо­мо­на­ды, а так­же - гриб­ ко­вые ин­фек­ции. То есть, при­ме­не­ние комп­лекс­но­го мест­но­го пре­па­ра­та поз­ во­ляет воз­дейст­во­вать на все зве­нммья вос­па­ли­тель­ного за­бо­ле­ва­ния женс­кой по­ло­вой сфе­ры, тем са­мым до­бить­ся бо­ лее эф­фек­тив­но­го ле­че­ния. Тержинан - препарат первого выбора для лечения вульвовагинитов различного происхождения.

4

113

²é³çÇÝ û·ÝáõÃÛáõÝ

êñïÇ ³ß˳ï³ÝùÇ Ë³Ý·³ñáõÙÝ»ñÇ Å³Ù³Ý³Ï óáõ­ ó³­µ»ñ­íáÕ ³­é³­çÇÝ û·­ÝáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ Ç­ñ»Ýó Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý ËáñÑñ­¹³ï­íáõí۳ٵ Ù»½ ³­ç³Ï­ó»­óÇÝ Ð³­Û³ë­ï³­ÝÇ Î³ñ­ÙÇñ ˳­ãÇ ²­é³­çÇÝ û·­ÝáõÃ­Û³Ý µ³Å­ÝÇ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ: ÜÛáõÃÁª Ø»ëñáå ¶³ÉëïÛ³ÝÇ

²é³çÇÝ û·ÝáõÃÛáõÝ êñïÇ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇ Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»ñ Àëï íǭ׳­Ï³·­ñ³­Ï³Ý ïí۳ɭݻ­ñÇ` ëñï³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ Ù³­ ѳ­óáõÃ­Û³Ý ¢ ѳ߭ٳݭ¹³­ÙáõÃ­Û³Ý å³ï­ ׳é ѳݭ¹Ç­ë³­óáÕ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ ñÇ ÃíáõÙ 1-ÇÝ ï»ÕÝ »Ý ·ñ³­íáõÙ: Þ³ï ϳñ¢áñ ¿ ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ ×³­Ý³­ã»É ³Û¹ Ç­ñ³­íǭ׳­ÏÁ, ù³­ÝÇ áñ ³Ûë ¹»å­ùáõÙ ïáõ­ ų­ÍÇ Ï۳ݭùÁ ÷ñÏ»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ¹áõù áõ­Ý»ù ÙdzÛÝ ÙÇ ù³­ÝÇ ñá­å»:

êñï³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ سñ­¹áõ ³Ù­µáÕç Ï۳ݭùÇ Áݭóó­ùáõÙ ëÇñ­ïÁ ϳ­ï³­ñáõÙ ¿ ³Ý­¹³­¹³ñ ³ß­Ë³­ ï³Ýù` ³­å³­Ñá­í»­Éáí ³ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­ éáõíÛáõ­ÝÁ Ù³ñÙ­ÝáõÙ: ´Ý³­Ï³Ý ¿, áñ ³Û¹ ³ß­Ë³­ï³ÝùÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ëñï³Ù­Ï³­ÝÇÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ÃÃí³Í­ ÝÇ ³­ÝÁݹ­Ñ³ï Ù³­ï³­Ï³­ñ³­ñáõÙ: ²­Ã»­ñáëÏ­É»­ñá­½Á ùñá­ÝÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¿, á­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ³ñ­Ûáõ­Ý³­ï³ñ ³­Ýáíݻ­ñÇ Ý»ñ­ùÇÝ Ù³­Ï»­ñ»­ëÇÝ ÝëïáõÙ ¿ Ëá­É»ë­Ã»­ ñÇ­ÝÁ, Ý»­Õ³ó­ÝáõÙ ³­Ýáíݻ­ñÇ Éáõ­ë³Ýó­ùÁ ¢ Ýí³­½»ó­ÝáõÙ ¹ñ³Ýó ³­é³Ó­·³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ, ÇÝ­ãÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí ˳ݭ·³ñ­íáõÙ ¿

114

4

ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇ ³ñ­Ûáõ­Ý³­Ù³­ï³­Ï³­ñ³­ ñáõ­ÙÁ: ÂñáÙ­µÁ (³ñ­Û³Ý Ù³­Ï³ñ­¹áõ­ÏÁ) û­¹Ç µßïÇ­ÏÁ, ׳ñ­åÇ Ï³­ÃÇ­ÉÁ ϳ٠áñ¢¿ ÑÛáõë­í³Í­ùÇ Ïïáñ ßñ­ç³­Ý³­é»­Éáí ³ñ­Û³Ý ³­Ýáíݻ­ñáí` ϳ­ñáÕ ¿ Ëó³­Ý»É ³ÛÝ, Ýí³­ ½»ó­Ý»É ϳ٠¹³­¹³­ñ»ó­Ý»É ³ñ­Û³Ý Ñáë­ùÁ ïíÛ³É Ñ³ï­í³­ÍáõÙ: º­Ã» ¹³­¹³­ñáõÙ ¿ ëñï³Ù­Ï³­ÝÇ áñ¢¿ ѳï­í³­ÍÇ ³ñ­Ûáõ­Ý³­ Ù³­ï³­Ï³­ñ³­ñáõ­ÙÁ, ³­å³ ³Û¹ ѳï­í³­ÍÇ µçÇç­Ý»­ñÁ Ù»­éáõ­Ï³­ÝáõÙ »Ý, ¢ ½³ñ­·³­ÝáõÙ ¿ ëñï³Ù­Ï³­ÝÇ ÇÝ­ý³ñÏï:

ÎñÍù³­Ñ»Õ­Óáõ­ÏÇ Ýá­å³ ¨ ëñï³Ù­Ï³­ÝÇ ÇÝ­ý³ñÏï ÎñÍù³­Ñ»Õ­Óáõ­ÏÇ Ýá­å³Ý ëñï³Ù­Ï³­ ÝÇ ³ñ­Ûáõ­Ý³­Ù³­ï³­Ï³­ñ³ñ­Ù³Ý Ýí³­½»ó­ Ù³Ý ¢ ÃÃí³Í­Ý³­ÛÇÝ ù³Õ­óÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí ³­é³­ç³­ó³Í ó³íÝ ¿, á­ñÁ ï»­Õ³­Ï³Û­í³Í ¿ ÏñÍáëÏ­ñÇ Ñ»ï¢áõÙ ¢ ëá­íá­ñ³­µ³ñ ׳­é³­·³ÛííáõÙ ¿ ¹»­åÇ áõ­ë»ñ, å³­ñ³­ Ýáó, ÍÝáï, Ó»é­ù»ñ ¢ ÃÇ­ÏáõÝù: îáõ­Å³­ ÍÁ ó³­íÁ Ýϳ­ñ³·­ñáõÙ ¿ áñ­å»ë ×½ÙÙ³Ý, ×ÝßÙ³Ý Ï³Ù Í³Ý­ñáõÃ­Û³Ý ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ, á­ñÁ ãÇ ¹³­¹³­ñáõÙ Ù³ñÙ­ÝÇ ¹Çñ­ùÇ ÷á­÷á­ËáõíÛáõ­ÝÇó: ä»ïù ¿ Ýß»É, áñ ³­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë ÏñÍù³­Ñ»Õ­Óáõ­ÏÇ Ýá­å³Ý ½³ñ­·³­ ÝáõÙ ¿ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ³ß­Ë³­ï³Ýù ϳ­ï³­

ñ»­ÉÇë, »ñµ ëñï³Ù­Ï³­ÝáõÙ ÃÃí³Í­ÝÇ å³­ ѳݭçÁ Ù»­Í³­ÝáõÙ ¿: ²Û¹ ÇëÏ å³ï­×³­éáí Ýá­å³­ÛÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ÑÇ­í³Ý­¹ÇÝ Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ ¹³­¹³­ñ»ó­Ý»É ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÁ: ÎñÍù³­Ñ»Õ­Óáõ­ÏÇ ó³­íÁ ëá­ íá­ñ³­µ³ñ ³Ýó­ÝáõÙ ¿ 10-15 ñá­å»Çó ϳ٠Ýß³­Ý³Ï­í³Í ¹»­Õá­ñ³Û­ùÇ ÁÝ­¹áõ­Ýáõ­ÙÇó Ñ»­ ïá: º­Ã» ³ÛÝ ãÇ ¹³­¹³­ñáõÙ Ýß³­Ý³Ï­í³Í ¹»­Õá­ñ³Û­ùÇ ÁÝ­¹áõ­Ýáõ­ÙÇó Ñ»­ïá ¢ ï­¢áõÙ ¿ 15 ñá­å»Çó ³­í»­ÉÇ, ѳ­Ù³­ï»Õ­íáõÙ ³ÛÉ Ý߳ݭݻ­ñÇ Ñ»ï (ëñï˳é­Ýáó, ÷ëËáõÙ, ë³­éÁ ùñïÇÝù, á­ñá­í³Û­Ý³­ÛÇÝ ó³­í»ñ), ³­å³ å»ïù ¿ »Ý­Ã³¹­ñ»É, áñ ½³ñ­·³­ÝáõÙ ¿ ëñï³Ù­Ï³­ÝÇ ÇÝ­ý³ñÏï: ²Û¹ ¹»å­ùáõÙ å»ïù ¿ ³Ý­Ñ³­å³Õ ³­Ñ³­½³Ý­·»É §Þï³­å û·­ÝáõíÛáõݦ:

êñï³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõíÛáõÝ êñï³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõíÛáõ­ÝÁ íÇ­ ×³Ï ¿, »ñµ ëñï³Ù­Ï³ÝÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³ñ ¿ ϳ­ï³­ñáõÙ ³ñ­Û³Ý ÙÕÇ­ãÇ ¹»­ñÁ ¢ ãÇ Ï³­ ñá­Õ³­ÝáõÙ µ³­í³­ñ³ñ ù³­Ý³­Ïáí ³ñ­ÛáõÝ ÙÕ»É ¹»­åÇ ³­Ýáíݻñ: êñï³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ ñ³­ñáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ ½³ñ­·³­Ý³É ÇÝã­å»ë ëñïÇ, ³ÛÝ­å»ë ¿É ³ÛÉ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí, ¢ ³­í»­ÉÇ Ñ³­

²é³çÇÝ û·ÝáõÃÛáõÝ 0 ×³Ë Ñ³Ý­¹Ç­åáõÙ ¿ ï³­ñ»ó Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ùáï: êñïÇ ÙÕÇã ·áñ­Íá­ÕáõÃ­Û³Ý Ãáõ­É³ó­ Ù³Ý Ñ»ï¢³Ý­ùáí ¹³Ý­¹³­ÕáõÙ ¿ ³ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­éáõíÛáõ­ÝÁ: ²Û¹ ų­Ù³­Ý³Ï ³ñ­ Û³Ý Ñ»­ÕáõÏ Ù³ëÝ ³Ýó­ÝáõÙ ¿ ¹»­åÇ ÑÛáõë­ í³Íù­Ý»ñ ¢ µ»­ñáõÙ ¹ñ³Ýó ³Û­ïáõó­Ù³Ý: ÐÇ­í³Ý­¹Ç å³­ñ³­Ýá­óÇ ßñç³­ÝÇ ³­Ýáíݻ­ñÁ ¹³é­ÝáõÙ »Ý ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­í³Í: ÐÇ­í³Ý­¹Á ·³Ý­·³ï­íáõÙ ¿ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ Ãáõ­ÉáõíÛáõ­ ÝÇó, Ñᷭݳ­ÍáõÃ­Û³Ý ½·³­óáõ­ÙÇó: êñï³­ ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõí۳ٵ ï³­é³­åáÕ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ Ùáï ѳ­×³Ë ÷á­÷áË­íáõÙ ¿ ³­Ýá­Ã³­½³ñ­ÏÁ` ¹³é­Ý³­Éáí ³Ý­Ï³­ ÝáÝ, ³­ñ³· ϳ٠¹³Ý­¹³Õ: ÞÝã³­éáõÃ­Û³Ý ¹Åí³­ñ³­óáõ­ÙÁ ϳ­ñáÕ ¿ ³­é³­ç³­Ý³É ݳ¢ ѳݭ·Çëï íǭ׳­ÏáõÙ:

30

³ñ­Ó³­Ï»ù ë»Õ­ÙáÕ Ï³­å»­ñÁ` ÷áÕ­ ϳå, ·á­ïÇ, í»ñ­Ý³­ß³­åÇ­ÏÇ Ïá­×³Ï­Ý»ñ, ³­å³­Ñá­í»ù Ù³­ùáõñ û­¹Ç ѳ­ë³­Ý»­ ÉÇáõíÛáõ­ÝÁ` µ³­ó»­Éáí å³­ïáõ­Ñ³Ý­Ý»­ñÁ, »­Ã» ïáõ­Å³ÍÝ áõ­ÝÇ µÅßÏÇ ÏáÕ­ÙÇó Ýß³­Ý³Ï­í³Í ¹»­Õá­ñ³Ûù, ³­å³ û·­Ý»ù Ýñ³Ý ÁÝ­¹áõ­Ý»É ¹ñ³Ýù, ³Ý­Ñ³­å³Õ ³­Ñ³­½³Ý­·»ù §Þï³­å û·­ÝáõíÛáõݦ:

18í 30

ë»ÕÙáõÙ

5í

êñïÇ ³ß˳ï³ÝùÇ ¨ ßÝã³éáõÃÛ³Ý í»ñ³Ï³Ý·ÝÙ³Ý óÇÏÉ

²­é³­çÇÝ û·­ÝáõíÛáõÝ êñï³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ ³­é³­çÇÝ û·­ÝáõÃ­Û³Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ù³Û­É»­ñÁ ÝáõÛÝÝ »Ý` Ëݹñ»ù ïáõ­Å³­ÍÇÝ ¹³­¹³­ñ»ó­Ý»É ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÁ, ѳݷë­ï³ó­ñ»ù ïáõ­Å³­ÍÇÝ` ½ñáõ­ó»­ Éáí Ýñ³ Ñ»ï íëï³Ñ, ѳݭ·Çëï Ó³Û­Ýáí, ÷áñ­Ó»ù å³ñ­½»É ó³­íÇ µÝáõÛ­ÃÁ ¢ ﭢ᭠ÕáõíÛáõ­ÝÁ, á­ñÁ Ïû·­ÝÇ Ó»½ ÏáÕÙ­Ýá­ñáß­í»É û·­ÝáõíÛáõÝ óáõ­ó³­µ»­ñ»­ÉÇë, û·­Ý»ù ïáõ­Å³­ÍÇÝ Ñ³ñ­Ù³ñ ¹Çñù ÁÝ­¹áõ­Ý»É` ÏñÍù³­Ñ»Õ­Óáõ­ÏÇ Ýá­å³­ÛÇ Å³­Ù³­ Ý³Ï û·­Ý»ù ïáõ­Å³­ÍÇÝ ÁÝ­¹áõ­Ý»É ÏÇ­ ë³Ýë­ï³Í ¹Çñù` Ç­ñ³­Ýáí ÙÇ ÷áùñ ³­é³ç ûù­í³Í, ëñï³Ù­Ï³­ÝÇ ÇÝ­ý³ñÏ­ïÇ Å³­ Ù³­Ý³Ï å³é­Ï»ó­ñ»ù ïáõ­Å³­ÍÇݪ Çñ³ÝÁ µ³ñÓñ ¹Çñùáí (µ³ñÓ Ï³Ù Í³ÍÏáó ¹ñ»ù Ù»çùÇ Ñ»ï¢áõÙ), ëñï³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï Ýëï»ó­ñ»ù ïáõ­Å³­ÍÇÝ` áï­ù»ñÝ ³Ý­å³Û­Ù³Ý Ï³Ë ·ó³Í,

á õÙ ÕÙ

5í 18í

ë»

êñïÇ Ï³Ý· ¨ ëñïÇ ³ß­Ë³­ ï³Ý­ùÇ áõ ßÝã³­éáõÃ­Û³Ý í»­ ñ³­Ï³Ý·­ÝáõÙ î³ñ­µ»ñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ï³Ù íݳë­í³Íù­Ý»­ñÇ å³ï­×³­éáí ϳ­ñáÕ ¿ ï»­ÕÇ áõ­Ý»­Ý³É ëñïÇ Ï³Ý·: êñïÇ Ï³Ý·Ý Ç­ñ³­íÇ­×³Ï ¿, »ñµ ëñï³Ù­Ï³­ÝÁ ¹³­¹³­ñáõÙ ¿ ÏÍÏí»É ¢ ³ñ­ÛáõÝ ÙÕ»É ¹»­åÇ ³­Ýáíݻñ: ²Û¹ íǭ׳­ÏÁ Ïáã­íáõÙ ¿ ÏÉÇ­Ýǭϳ­Ï³Ý Ù³Ñ: êñïÇ ¢ ßÝã³­éáõÃ­Û³Ý Ï³Ý· Ýϳ­ï»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ å»ïù ¿ ³Ý­Ñ³­å³Õ ³­Ñ³­½³Ý­·»É §Þï³­å û·­ÝáõíÛáõݦ, ³­å³ ϳ­ï³­ ñ»É ëñïÇ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇ ¢ ßÝã³­éáõÃ­Û³Ý í»­ñ³­Ï³Ý·­ÝáõÙ (ê²Þì): ê²Þì-Ý­³ñ¹­Ûáõ­ ݳ­í»ï ϳ­ï³­ñ»­Éáõ ѳ­Ù³ñ å»ïù ¿, áñ ïáõ­Å³­ÍÁ Ù»ç­ùáí å³é­Ï³Í ÉÇ­ÝÇ åÇݹ ¢ ѳñà ٳ­Ï»­ñ»­ëÇ íñ³: º­Ã» ãÏ³Ý ëïá­ñÇÝ í»ñ­çáõÛíݻ­ñÇ íݳë­í³Íù­Ý»ñ, ³­å³ ó³Ý­ ϳ­ÉÇ ¿ µ³ñÓ­ñ³ó­Ý»É ïáõ­Å³­ÍÇ áï­ù»­ñÁ, ÇÝ­ãÁ ÏÙ»­Í³ó­ÝÇ ³ñ­Û³Ý Ñáë­ùÁ ¹»­åÇ Ï»Ý­ ë³­Ï³Ý Ï³ñ¢áñ ûñ­·³Ý­Ý»ñ:

ú·­Ýá­ÕÇ ¹Çñ­ùÁ ê²Þì ϳ­ï³­ñ»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ÍÝÏÇ Ç­ç»ù ïáõ­Å³­ÍÇ Ùáï` ·ÉËÇ ¢ ÏñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÇ ßñç³­ÝáõÙ: Üñ³Ý ³­í»­ÉÇ Ùáï Ýëï»­Éáõ ѳ­ Ù³ñ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ½·áõ­ßá­ñ»Ý µ³­ó»É ïáõ­Å³­ÍÇ Ó»éùÝ áõ­ÕÇÕ ³ÝÏ­Û³Ý ï³Ï:

ÎðÌø²­ì²Ü­¸²­ÎÆ êºÔ­Øàôحܺð ÎñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÇ ë»Õ­ÙáõÙ­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ϳ­ï³­ñ»É ïáõ­Å³­ÍÇ ³­Ýá­Ã³­½³ñ­ÏÇ µ³­ ó³­Ï³­ÛáõíÛáõ­ÝÁ ѳÛï­Ý³­µ»­ñ»­Éáõó ³Ý­ÙÇ­ ç³­å»ë Ñ»­ïá:

ÎñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÇ ë»ÕÙ­Ù³Ý ï»­ÕÇ á­ñá­ßáõÙ ÖÇßï ï»­ÕáõÙ ÏñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÇ ë»Õ­ ÙáõÙ­Ý»ñ ϳ­ï³­ñ»­ÉÁ µ³ñÓ­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ ê²Þì-Ç ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»­ïáõíÛáõ­ÝÁ: Ðݳ­ñ³­ íá­ñáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ Ñ»­é³ó­ñ»ù ѳ­·áõë­ ïÁ ¢ Ù»ñ­Ï³ó­ñ»ù ïáõ­Å³­ÍÇ ÏñÍù³­í³Ý­ ¹³­ÏÁ: ê»ÕÙ­Ù³Ý ×Çßï ï»­ÕÁ á­ñá­ß»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ³ç (Ó³Ë) Ó»é­ùÇ óáõ­ó³­Ù³­ïáí ·ï»ù ïáõ­Å³­ÍÇ ÏñÍáëÏ­ñÇ ëïá­ñÇÝ Ï»­ ïÁ` ëïá­ñÇÝ Ïá­Õ»­ñÇ` ÏñÍáëÏ­ñÇÝ Ùdzó­ Ù³Ý ï»­ÕÁ (Ñ»Ýó ³Ûë Ù³­ëáõÙ ¿ ·ïÝíáõÙ Ãñ³Ó¢ »­Éáõ­ÝÁ): Ò³Ë (³ç) Ó»é­ùÇ »ñ­Ïáõ Ù³ï­Ý»­ñÁ ï»­Õ³¹­ñ»ù óáõ­ó³­Ù³­ïÇó ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë í»ñ¢ ¢ ³ç (Ó³Ë) Ó»é­ùÇ ³­÷Ç µÉñ³­ÏÁ ï»­Õ³¹­ñ»ù Ù³ï­Ý»­ñÇ ÏáÕ­ùÇÝ` ÏñÍáëÏ­ñÇ ëïá­ñÇÝ Ù³­ëáõÙ:

ÎñÍù³Ù­Ï³­ÝÇ ë»Õ­ÙáõÙ­Ý»­ñÇ Ï³­ï³­ñáõ­ÙÁ ê»ÕÙ­Ù³Ý ×Çßï ï»­ÕÁ á­ñá­ß»­Éáõó Ñ»­ïá Ó»ñ ³­½³ï Ó»é­ùÁ ï»­Õ³¹­ñ»ù ÏñÍáëÏ­ ñÇÝ ¹ñí³Í Ó»é­ùÇ íñ³ ¢ µ³ñÓ­ñ³ó­ñ»ù

4

115

²é³çÇÝ û·ÝáõÃÛáõÝ ê»Õ­ÙáõÙ­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ÉÇ­Ý»Ý ÏïñáõÏ ¢ ѳ­Ù³­ã³÷: ØÇ­çÇÝ Ï³½Ù­í³Í­ùÇ ïÕ³­ Ù³ñ­¹áõ ÏñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÁ å»ïù ¿ ë»Õ­Ù»É ÙÇÝ㢠5ëÙ: ÆëÏ ÙÇ­çÇÝ Ï³½Ù­í³Í­ùÇ ÏÝáç ÏñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÁ` ÙÇÝ㢠4ëÙ:

êºÔ­ØàôØ/ܺðö­âàôØ ¶àð­Ìà­ Ôàô­Úàôܭܺ­ðÆ òÆέÈÀ

ÌÍÏ»ñ »ñ»Ë³ÛÇ ÏñÍù³í³Ý¹³ÏÇ ë»ÕÙÙ³Ý ï»ÕÇ áñáßáõÙ

ÎñÍù³í³Ý¹³ÏÇ ë»ÕÙÙ³Ý ï»ÕÇ áñáßáõÙ Ù³ï­Ý»­ñÁ ÏñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÇó: Î³Ý Ý³¢ ÏñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÇ ë»ÕÙ­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ Ó»é­ ù»­ñÇ ³ÛÉ ¹Çñ­ù»ñ, û­ñǭݳÏ` »ñÏ­ñáñ¹ Ó»é­ ùáí ¹áõù ϳ­ñáÕ »ù µéÝ»É ë»Õ­ÙáÕ Ó»é­ùÇ ¹³ë­ï³­ÏÇó ϳ٠áõÕ­Õ³­ÏÇ Ñ»Ý­í»ù ë»Õ­ ÙáÕ Ó»é­ùÇÝ: ê»Õ­ÙáõÙ­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ó³Ý­Ï³­ÉÇ ã¿, áñ Ù³ï­Ý»­ñÁ Ñåí»Ý ïáõ­ ų­ÍÇ ÏñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÇÝ, ù³­ÝÇ áñ ×ÝßáõÙ ·áñ­Í³¹­ñ»­ÉÇë ϳ­ñáÕ »Ý Ïáï­ñ»É Ïá­Õ»­ñÁ: Æ­ñ³­Ýáí ³­é³ç ûù­í»ù ³ÛÝ­å»ë, áñ Ó»ñ Ó»é­ù»­ñÁ ÉÇ­Ý»Ý áõÕ­Õ³­Ñ³­Û³ó ïáõ­Å³­ÍÇ Ç­ñ³­ÝÇ Ýϳï­Ù³Ùµ: ²Ûë ¹Çñ­ùáõÙ ë»Õ­Ùáõ­ ÙÁ ϳ­ï³­ñ»­ÉÇë ÏñÍáëÏñÝ áõ­ÕÇÕ Ý»ñù¢ ¿ Çç­ÝáõÙ: ê»Õ­ÙáõÙ­Ý»ñ ϳ­ï³­ñ»­ÉÇë Ó»ñ ³ñ­ÙáõÝÏ­Ý»­ñÁ ãå»ïù ¿ ͳɭí»Ý: ê»Õ­ ÙáõÙ­Ý»­ñÁ ϳ­ï³­ñ»ù Ó»ñ Ù³ñÙ­ÝÇ í»­ñÇÝ Ù³­ëáí, ³ÛÉ áã û Ó»é­ù»­ñÇ Ùϳݭݻ­ñáí: ê»Õ­ÙáõÙ­Ý»­ñÁ ϳ­ï³ñ­íáõÙ »Ý ÙdzÛÝ Ó»é­ ùÇ ³­÷Ç µÉñ³­Ïáí: ¼·áõÛß »­Õ»ù, áñ Ó»é­ùÁ ãï»­Õ³­ß³ñÅ­íÇ: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ë»Õ­Ùáõ­ ÙÇó Ñ»­ïá µ³ñÓ­ñ³­ó»ù ³ÛÝ­å»ë, áñ Ó»ñ Ó»é­ù»­ñÁ Ñåí³Í ÙÝ³Ý ë»ÕÙ­Ù³Ý ï»­ÕÇÝ` ×ÝßáõÙ ã·áñ­Í³¹­ñ»­Éáí ÏñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÇÝ:

116

4

Ø»Ï Ñá­·áí ê²Þì-Ç Å³­Ù³­Ý³Ï å»ïù ¿ ѳ­çáñ­¹³­µ³ñ ϳ­ï³­ñ»É 30 ë»Õ­ÙáõÙ ¢ 2 Ý»ñ÷­ãáõÙ: 30 ë»Õ­Ùáõ­ÙÁ ϳ­ï³ñ­íáõÙ ¿ 18 í³ÛñÏ­Û³­ÝÇ Áݭóó­ùáõÙ, ÇëÏ 2 Ý»ñ÷­ ãáõ­ÙÁ` 5 í³ÛñÏ­Û³­ÝÇ Áݭóó­ùáõÙ: ²Ûë­åÇ­ ëáí` ë»Õ­ÙáõÙ­Ý»ñ/Ý»ñ÷­ãáõÙ­Ý»ñ ·áñ­Íá­ ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ óÇÏ­ÉÁ ϳ­ï³ñ­íáõÙ ¿ 23 í³ÛñÏ­Û³­ÝÇ Áݭóó­ùáõÙ: º­Ã» Ó»ñ Ó»é­ùÁ ùñïÝáõÙ ¿, ³­å³ ë»ÕÙ­Ù³Ý ï»­ÕÇ íñ³ ¹ñ»ù áñ¢¿ ·áñÍ­í³Íù, û­ñǭݳÏ` ó߭ÏÇ­ ݳÏ: º­Ã» ïáõ­Å³ÍÝ ³Ý­ã³­÷³­Ñ³ë ¿ (1-8 ï³­ñ»­Ï³Ý), ѳ߭íÇ ³é­Ý»­Éáí ³Ý­ã³­ ÷³­Ñ³ë­Ý»­ñÇ Ù³ñÙ­ÝÇ ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ê²Þì-Ç Ï³­ï³ñ­Ù³Ý ï»Ë­Ýǭϳ­ÛÇ Ù»ç ³ñ­íáõÙ »Ý á­ñáß ÷á­÷á­ ËáõíÛáõÝ­Ý»ñ: ²Ý­ã³­÷³­Ñ³ë ïáõ­Å³­ÍÇÝ ê²Þì ϳ­ï³­ñ»­ÉÇë ÏñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÇ ë»Õ­Ùáõ­ÙÁ å»ïù ¿ ϳ­ï³­ñ»É Ù»Ï Ó»é­ ùáí, ÇëÏ ÙÛáõ­ëáí å³­Ñ»É ïáõ­Å³­ÍÇ ·Éáõ­ ËÁ` ³­å³­Ñá­í»­Éáí ßÝãáõ­ÕÇ­Ý»­ñÇ ³Ý­ó³­Ý»­ ÉÇáõíÛáõ­ÝÁ: ¶ï»ù ïáõ­Å³­ÍÇ ÏñÍáëÏ­ñÇ ëïá­ñÇÝ Ï»­ïÁ` Ïá­ÕáëÏ­ñ»­ñÇ` ÏñÍáëÏ­ñÇÝ Ùdzó­Ù³Ý ï»­ÕÁ: Ò»ñ Ó»é­ùÇ ÙÇ Ù³­ïÁ ï»­Õ³¹­ñ»ù Ãñ³Ó¢ »­Éáõ­ÝÇó ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë í»ñ¢ ¢ ÙÛáõë Ó»é­ùÇ ³­÷Ç µÉñ³­ÏÁ ï»­ Õ³¹­ñ»ù ³Û¹ Ù³­ïÇ ÏáÕ­ùÇÝ` ÏñÍáëÏ­ñÇ ëïá­ñÇÝ Ù³­ëáõÙ: Ò»é­ùÇ ³­÷Ç µÉñ³­Ïáí ϳ­ï³­ñ»ù ë»Õ­Ùáõ­ÙÁ: سï­Ý»­ñÁ µ³ñÓñ å³­Ñ»ù ÏñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÇó: ÐÇ­ß»ù` ³Ý­ã³­ ÷³­Ñ³­ëÇÝ ê²Þì ³­Ý»­ÉÇë ë»Õ­Ùáõ٠ϳ­ ï³­ñáõÙ »Ý Ù»Ï Ó»é­ùáí: ²­Ù»Ý ë»ÕÙ­Ù³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï ÏñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÁ å»ïù ¿ Çç­ ÝÇ 2,5-3,0ëÙ: ²Ý­ã³­÷³­Ñ³ë­Ý»­ñÇ ê²Þì-Ç Å³­Ù³­Ý³Ï ѳ­çáñ­¹³­µ³ñ ϳ­ï³­ñ»ù 30 ë»Õ­ÙáõÙ (18 íñÏ) ¢ 2 Ý»ñ÷­ãáõÙ (5 íñÏ.):

ÌÌκ𠺭ðº­Ê² (ÙÇÝ㨠1 ï³­ñ»­Ï³Ý) г߭íÇ ³é­Ý»­Éáí ÍÍÏ»ñ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ù³ñÙ­ÝÇ ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ`

ê²Þì-Ç Ï³­ï³ñ­Ù³Ý Ù»ç ³ñ­íáõÙ »Ý á­ñáß ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»ñ: ÌÍÏ»ñ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ê²Þì ϳ­ï³­ñ»­ÉÇë ÑÇ­ß»ù, áñ Ýñ³ ³­Ýá­Ã³­½³ñ­ÏÁ å»ïù ¿ ßá­ß³­÷»ù »­ñ»­Ë³­ÛÇ µ³½­ÏÇ Ý»ñ­ùÇÝ Ù³­Ï»­ñ»­ëÇÝ` µ³½­Ï³­ÛÇÝ Ëá­ßáñ ½³ñ­Ï»­ñ³­ÏÇ íñ³:

ÎñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÇ ë»ÕÙ­Ù³Ý ï»­ÕÇ á­ñá­ßáõÙ ÌÍÏ»ñ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ê²Þì ϳ­ï³­ñ»­ ÉÇë ë»Õ­Ù³Ý ×Çßï ï»­ÕÁ á­ñá­ß»­Éáõ ѳ­Ù³ñ å³ï­Ï»­ñ³ó­ñ»ù Ýñ³ åïáõÏ­Ý»­ñÁ Ùdzó­ ÝáÕ »ñ¢³­Ï³­Û³­Ï³Ý ·Ç­ÍÁ: î»­Õ³¹­ñ»ù Ó»ñ Ó»é­ùÇ óáõ­ó³­Ù³ïÝ ³Û¹ ·ÍÇÝ` ÏñÍáëÏ­ñÇ íñ³: ²Û­Ýáõ­Ñ»ï¢ ÙÇç­Ý³­Ù³­ïÇ ¢ Ù³ï­Ý»­ Ù³­ïÇ µ³ñ­ÓÇÏ­Ý»­ñÁ ï»­Õ³¹­ñ»ù ÏñÍáëÏ­ ñÇ íñ³` ³Û¹ ·ÍÇó Ý»ñù¢, ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë óáõ­ó³­Ù³­ïÇ ÏáÕ­ùÇÝ: ´³ñÓ­ñ³ó­ñ»ù óáõ­ ó³­Ù³­ïÁ` ¹³ ë»ÕÙ­Ù³Ý ×Çßï ï»ÕÝ ¿: º­Ã» ßá­ß³­÷áõÙ »ù Ãñ³Ó¢ »­Éáõ­ÝÁ, ³­å³ Ù³ï­Ý»­ñÇ µ³ñ­ÓÇÏ­Ý»­ñÁ ÏñÍáëÏ­ñáí ë³­ Ñ»ó­ñ»ù ÙÇ ÷áùñ í»ñ¢ ¢ ë»Õ­ÙáõÙ­Ý»­ñÁ ϳ­ï³­ñ»ù ³Û¹ ï»­ÕáõÙ: ÌÍÏ»ñ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ÏñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÇ ë»Õ­ÙáõÙ­Ý»­ñÁ ϳ­ï³­ñ»­ ÉÇë û·­ï³­·áñ­Í»ù ÙdzÛÝ Ó»ñ Ù³ï­Ý»­ñÇ µ³ñ­ÓÇÏ­Ý»­ñÁ: ê»Õ­ÙáõÙ­Ý»­ñÁ ϳ­ï³­ñ»ù ³ÛÝ­å»ë, áñ ÏñÍáëÏñÝ Çç­ÝÇ 1-2ëÙ: ê»Õ­ ÙáõÙ­Ý»­ñÁ ϳ­ï³­ñ»ù áõ­ÕÇÕ Ý»ñù¢` Ù³ï­ Ý»­ñÁ ÙÇßï Ñåí³Í å³­Ñ»­Éáí ë»ÕÙ­Ù³Ý ï»­ÕáõÙ: ê»Õ­ÙáõÙ­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ÉÇ­Ý»Ý ÏïñáõÏ ¢ ѳ­Ù³­ã³÷: سï­Ý»­ñÁ ãå»ïù ¿ ͳɭí»Ý: ÌÍÏ»ñ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ê²Þì ϳ­ ï³­ñ»­ÉÇë ѳ­çáñ­¹³­µ³ñ ϳ­ï³­ñ»ù 30 ë»Õ­ÙáõÙ (18 íñÏ ¢ ³í»ÉÇ ùÇã) ¢ 2 Ý»ñ÷­ ãáõÙ (ÙÇÝ㢠5íñÏ): Ü»ñ÷­ãáõÙ­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ϳ­ï³­ñ»É ³Û­ï»­ñáõÙ Áݹ·ñÏ­í³Í û­¹Ç ͳ­í³­Éáí, µ»­ ñ³Ý-ùÇà ¢ µ»­ñ³Ý »­Õ³­Ý³­Ïáí: Øݳ­ó³Í ëϽµáõÝù­Ý»­ñÁ ÝáõÛÝÝ »Ý, ÇÝã áñ ³Ý­ã³­ ÷³­Ñ³ë »­ñ»­Ë³­ÛÇ ê²Þì-Ç ¹»å­ùáõÙ:

Þ³­ñáõ­Ý³­Ï»É ê²Þì-Ý ­ÙÇÝã¨` Ç Ñ³Ûï ·³Ý ϻݹ³ÝáõÃÛ³Ý Ýß³ÝÝ»ñ, ų­Ù³­ÝÇ §Þï³å û·­ÝáõíÛáõ­ÝÁ¦, Ó»½ ÷á­Ë³­ñÇ­ÝÇ Ù»Ï áõ­ñÇß ÷ñϳ­ñ³ñ, ßñç³å³ïÁ ¹³éݳ íï³Ý·³íáñ, ¹áõù ³ÛÉ¢ë Ç íÇ׳ÏÇ ãÉÇÝ»ù ß³ñáõݳϻÉ:

¸»Õ³·áñÍ³Ï³Ý ÁÝÏ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñ

АЛЬ­ФА ФАР­МА­ЦЕВ­ТИ­КАЛС

НА ФАР­МА­ЦЕВ­ТИ­ЧЕС­КОМ РЫН­КЕ АР­МЕ­НИИ АЛЬ­ФА ФАР­МА­ЦЕВ­ТИ­КАЛС - ши­ро­ко из­вест­ная меж­ду­на­род­ная фар­ма­цев­ти­ чес­кая ком­па­ния, ко­то­рая ак­тив­но участ­ вует в систе­ме здра­воох­ра­не­ния мно­гих стран ми­ра, в том чис­ле СНГ и, ко­неч­но же - Ар­ме­нии. Ком­па­ния АЛЬ­ФА ФАР­МА­ЦЕВ­ТИ­ КАЛС за­ни­мает 1 место сре­ди круп­ ней­ших ге­не­ри­чес­ких ком­па­ний си­ рийс­ко­го и ближ­не­восточ­но­го рын­ков (Med-Ad News, November 2002). В 2008 го­ду объём про­даж ком­па­нии соста­ вил 30 млн дол­ла­ров США, что на 20% пре­вы­шает про­да­жи 2007 го­да. На­чав свою дея­тель­ность око­ло 20 лет то­му на­зад, АЛЬ­ФА ФАР­МА­ЦЕВ­ТИ­ КАЛС очень быст­ро достиг­ла ли­ди­рую­ ще­го по­ло­же­ния в Си­рии и до­би­лась за­ мет­но­го при­сутст­вия на меж­ду­на­род­ном фар­ма­цев­ти­чес­ком рын­ке. Ас­сор­ти­мент про­дук­ции состав­ляют го­то­вые ле­карст­ вен­ные фор­мы, субстан­ции, ве­те­ри­нар­ ные пре­па­ра­ты. Произ­водст­во на за­во­дах ком­па­нии АЛЬ­ФА ФАР­МА­ЦЕВ­ТИ­КАЛС сер­ти­фи­ци­ ро­ва­но в соот­ветст­вии с тре­бо­ва­ния­ми GMP (Good Manufacturing Practice) WHO, а

конт­роль за тех­но­ло­гией произ­водст­ва и за ка­чест­вом ле­карст­вен­ных пре­па­ра­тов осу­ществ­ляют та­кие ор­га­ни­за­ции как SGS (Швей­ца­рия), UKAS (Анг­лия). АЛЬ­ФА ФАР­МА­ЦЕВ­ТИ­КАЛС постоян­ но ве­дет науч­ные исс­ле­до­ва­ния и раз­ра­ бот­ки, ко­то­рые коор­ди­ни­руют­ся и нап­ рав­ляют­ся кон­суль­та­тив­ным со­ве­том уче­ных из США и Ев­ро­пы. В 1993 го­ду АЛЬ­ФА ФАР­МА­ЦЕВ­ТИ­ КАЛС приоб­ре­ла ли­цен­зию на произ­ водст­во пре­па­ра­тов фир­мы BRISTOLMYERS SQUIBB для ближ­не­восточ­но­го рын­ка. Вы­со­кая ре­пу­та­ция ком­па­нии АЛЬ­ФА ФАР­МА­ЦЕВ­ТИ­КАЛС на меж­ду­на­род­ной аре­не яв­ляет­ся так­же ре­зуль­та­том стро­ го­го соб­лю­де­ния об­щеп­ри­ня­тых меж­ду­ на­род­ных норм этич­но­го прод­ви­же­ния пре­па­ра­тов, что вы­ра­жает­ся в кор­рект­ ном от­но­ше­нии к произ­во­ди­те­лям-кон­ ку­рен­там, про­ве­де­нию рек­лам­ных кам­ па­ний, взаи­мо­дейст­вию с ме­ди­цинс­кой об­щест­вен­ностью. Бла­го­да­ря своей по­пу­ляр­ности и быст­ро­расту­щей се­ти расп­ре­де­ле­ния, произ­во­ди­мые фир­мой пре­па­ра­ты лег­

ко доступ­ны. Вра­чам хо­ро­шо из­вест­ ны та­кие ле­карст­вен­ные средст­ва как ЦЕФТ­РИАК­СОН АЛЬ­ФА, АЗИТ­РО­ЦИН, ЦИП­РОФ­ЛЕКС и др. Те­перь фир­ма за­ре­ гист­ри­ро­ва­ла в Ар­ме­нии пе­ро­раль­ный це­фа­лос­по­рин 3-го по­ко­ле­ния ОРА­ЛЮКС 100 (Цеф­по­док­сим прок­се­тил), ко­то­рый по­ка­зан при ин­фек­ции ЛОР-ор­га­нов, вклю­чая ост­рое вос­па­ле­ние сред­не­го уха, си­ну­сит, тон­зил­лит, фа­рин­гит; ин­фек­ции ниж­них ды­ха­тель­ных пу­тей, вклю­чая ост­ рую вне­гос­пи­таль­ную пнев­мо­нию; неос­ лож­нен­ных ин­фек­циях мо­че­вы­во­дя­щих пу­тей, вклю­чая неос­лож­нен­ную ост­рую го­но­рею; ин­фек­ции ко­жи, вклю­чая ин­ фи­ци­ро­ван­ные яз­вы и дру­гие ин­фек­ции, выз­ван­ные чувст­ви­тель­ны­ми к пре­па­ра­ ту мик­роор­га­низ­ма­ми. Об­ла­дая прек­рас­ны­ми науч­но-исс­ ле­до­ва­тельс­ки­ми, произ­водст­вен­ны­ми и мар­ке­тин­го­вы­ми мощ­ностя­ми, АЛЬ­ФА ФАР­МА­ЦЕВ­ТИ­КАЛС имеет все необ­ хо­ди­мое для дости­же­ния своей це­ли обес­пе­че­ния на­се­ле­ния и уч­реж­де­ний здра­воох­ра­не­ния сов­ре­мен­ны­ми пре­па­ ра­та­ми вы­со­ко­го ка­чест­ва по доступ­ным це­нам.

4

117

Æñ³¹³ñÓáõÃÛáõÝÝ»ñ Òåìà êîíôåðåíöèè áûëà ïîäîáðàíà íå ñëó÷àéíî. Anti-Aging ìåäèöèíà-îäíà èç íàèáîëåå ðàçâèâàþùèõñÿ îáëàñòåé ìåäèöèíñêîé äåÿòåëüíîñòè. Îñíîâíàÿ åå çàäà÷à-ïðîãíîçèðîâàíèå è ðàííÿÿ äèàãíîñòèêà. Äîöåíò êàôåäðû óðîëîãèè ÅðÃÌÓ èì.Ãåðàöè, ê.ì.í. Àâîÿí À.Ý. âûñòóïèë ïî ïðîáëåìå ãèïåðàêòèâíîãî ìî÷åâîãî ïóçûðÿ. Î òàêîì ãðîçíîì îñëîæíåíèè

ÌÖ “Øåíãàâèò”, ê.ì.í. Ñòåïàíÿí À.Â. îáðàòèëñÿ ê òàêèì íàñóùíûì ïðîáëåìàì, êàê ãèïåðïëàçèÿ ýíäîìåòðèÿ è ïðîëàïñ òàçîâûõ îðãàíîâ ó æåíùèí â ïðå- è ïîñòìåíîïàóçå. Î ÷àñòî âîçíèêàþùåì èçáûòî÷íîì âåñå â ýòîò ïåðèîä æèçíè æåíùèíû ðàññêàçàëà çàâ.ýíäîêðèíîëîãè÷åñêîé êëèíèêîé, çàâ.êàôåäðîé ýíäîêðèíîëîãèè ÅðÃÌÓ èì.Ãåðàöè, ê.ì.í. Àãàäæàíîâà Å.Ì. À çàâ.îòäåëåíèåì ýíäîêðèíîëîãèè ÌÖ “Ýðåáóíè”, ãëàâíûé ýíäîêðèíîëîã ã.Åðåâàíà, ê.ì.í. Àéðàïåòÿí Ý.Ì. â ñâîåì äîêëàäå è êðàñî÷íîé ïðåçåíòàöèè

ìåíîïàóçû, êàê îñòåîïîðîç, âûñòóïèëè âåðòåáðîëîã ÌÖ Фото: Егиа Нерсесяна “Íàèðè” Áàãäàñàðÿí Ý.Â.

8-9 àïðåëüÿ 2009ã. â çàëå ñîâåùàíèé è çàâ.îòä. òðàâìàòîëîãèè è ÅðÃÌÓ ñîñòîÿëàñü þáèëåéíàÿ îðòîïåäèè ÌÖ “Ýðåáóíè”, ê.ì.í.×àð÷ÿí êîíôðåíöèÿ Àññîöèàöèè ãèíåêîëîãîâÀ.Ã. ýíäîêðèíîëîãîâ (äàëåå ÀÃÝ).  ôîéå Äîöåíò êàôåäðû àêóøåðñòâà è óíèâåðñèòåòà áûëà îðãàíèçîâàíà ãèíåêîëîãèè N2,ä.ì.í. Àâàãÿí Ã.Ñ. â âûñòàâêà ôàðìàê.êîìïàíèé. ñâîåì äîêëàäå ðàññêàçàëà î òàêòèêå Îòêðûëà êîíôåðåíöèþ âèöåâåäåíèÿ æåíùèí ñ ïàòîëîãè÷åñêèì ïåðèïðåçèäåíò ÀÃÝ Ïåðñîÿí Èííà Ãåîðãèåâíà. è ïîñòìåíîïàóçàëüíûì ïåðèîäîì. À çàâ. Ðàññêàçàâ î äåÿòåëüíîñòè ÀÃÝ çà 10 ëåò, æåíñêîé êîíñóëüòàöèè ÌÖ “Ìàëàòèÿ”, È.Ã.Ïåðñîÿí ïðî÷èòàëà ïðèâåòñòâåííîå ê.ì.í. Ïåðñîÿí È.Ã. âûñòóïèëà ñ äîêëàäîì ïèñüìî ïðåçèäåíòà àññîöèàöèè ïðîô. “Ñóäüáà çàìåñòèòåëüíîé ãîðìîíàëüíîé Ìèðèìàíîâîé Ð.Ï. ïîçäðàâèòåëüíîå òåðàïèè (ÇÃÒ): ïðîøëîå, íàñòîÿùåå, ïèñüìî îò ãëàâ.âðà÷à öåíòðà áèíàðíîãî áóäóùåå. îìîëîæåíèÿ “Èíáèîì” (ã.Ìîñêâà),ê.ì.í., Áîëüøîå âíèìàíèå áûëî ìåæäóíàðîäíîãî ýêñïåðòà Anti-age óäåëåíî ñåðäå÷íî-ñîñóäèñòûì ìåäèöèíû Æåíåðû Ñààêÿí. çàáîëåâàíèÿì (ÑÑÇ) æåíùèí â ïåðèÑëîâî äëÿ ïðèâåòñòâèÿ áûëî è ïîñòìåíîïàóçëüíîì ïåðèîäå. Íå ïðåäîñòàâëåíî çàì.ìèíèñòðó ñåêðåò, ÷òî â ýòîì ïåðèîäå ñìåðòíîñòü çäðàâîîõðàíåíèÿ Àêîïÿí Òàòóëó æåíùèí îò ÑÑÇ ñàìàÿ âûñîêàÿ. Çàâ. Åðâàíäîâè÷ó. èíôîðìàöèîííûì îòäåëîì ÀÃÝ Êóäæîÿí Ë.Ñ. ïðåäñòàâèëà Êîíñåíñóñ Ðîññèéñêèõ êàðäèîëîãîâ è ãèíåêîëîãîâ, ãäå ïðåäñòàâëåíû âîçìîæíîñòè âåäåíèÿ æåíùèí â ýòîì ïåðèîäå äëÿ óìåíüøåíèÿ ñìåðòíîñòè îò ÑÑÇ. Òàêæå Êóäæîÿí Ë.Ñ. ïðåäëîæèëà ñîçäàòü àíàëîãè÷íûé êîíñåíñóñ ãèíåêîëîãîâ è êàðäèîëîãîâ äëÿ èññëåäîâàíèÿ äàííîé ïðîáëåìû â Àðìåíèè. Ýòî ïðåäëîæåíèå ïîääåðæàë ãëàâíûé êàðäèîëîã ã.Åðåâàíà Çåëâåÿí Ïàðóíàê Àðóòþíîâè÷, à ñðåäè äåëåãàòîâ êîíôåðåíöèè íàøëèñü æåëàþùèå ó÷àâñòâîâàòü â êîíñåíñóñå. Çàì.ãåíåðàëüíîãî äèðåêòîðà

ïîâåäàëà îá èíñóëèíîðåçèñòåíòíîñòè è îñîáåííîñòÿõ òå÷åíèÿ ñàõàðíîãî äèàáåòà II òèïà ó æåíùèí ïåðèìåíîïàóçàëüíîãî ïåðèîäå. Çàâ.êàáèíåòîì ïëàíèðîâàíèÿ ñåìüè Èíñòèòóòà Ïëàíèðîâàíèÿ Ñåìüè è ñåêñóàëüíîãî çäîðîâüÿ, ê.ì.í. Àëàãåçÿí Ä.Ñ. ïîäåëèëàñü îïûòîì ðàáîòû ñâîåãî êàáèíåòà è ðàññêàçàëà î íàäåæíûõ ìåòîäàõ êîíòðàöåïöèè â ïåðèîäå ïðåìåíîïàóçû. Î òàêòèêå âåäåíèÿ ïàöèåíòîê ñ õðîíè÷åñêîé âåíîçíîé íåäîñòàòî÷íîñòüþ, ïîëó÷àþùèõ çàìåñòèòåëüíóþ ãîðìîíàëüíóþ òåðàïèþ ðàññêàçàë çàâ.îòäåëåíèåì ñîñóäèñòîé õèðóðãèè Èíñòèòóòà Õèðóðãèè èì.Ìèêàåëÿíà, ä.ì.í., ïðîô. Ñóëòàíÿí Ò.Ë. Îá àëüòåðíàòèâíîé ÇÃÒ òåðàïèè ðàññêàçàëà äåéñòâèòåëüíûé ÷ëåí ðîññèéñêîé àêàäåìèè ìåäèêîòåõíè÷åñêèõ íàóê, äîöåíò Ñîöêàÿ Î.Ë. Ñ äîêëàäîì îá Anti-aging ïðîöåäóðàõ â êîñìåòîëîãèè ðàññêàçàëà ãëàâ.âðà÷ Öåíòðà Èííîâàöèîííîé Ìåäèöèíû “ËÈÒÒÅ” Øàòâîðÿí Ì.Î.(ã. Ìîñêâà).

118

4

Çà äâà äíÿ êîíôåðåíöèþ ïîñåòèëî 378 âðà÷åé ðàçëè÷íûõ ñïåöèàëüíîñòåé, 50 èç êîòîðûõ ïðèåõàëè èç ðàçëè÷íûõ ðàéîíîâ Àðìåíèè. Ïîñëå êîíôåðåíöèè 26 ÷åëîâåê èç’ÿâèëî æåëàíèå âñòóïèòü â ðÿäû ÀÃÝ.Âñåì ïðèñóòñòâóþùèì áûëè âðó÷åíû ñåðòèôèêàòû. ÀÃÝ âûðàæàåò îãðîìóþ áëàãîäàðíîñòü âñåì ñïîíñîðàì, íàäåÿñü, ÷òî è â äàëüíåéøåì îíè áóäóò ñîòðóäíè÷àòü ñ íèìè íàðàâíå ñ ãåí. ïàðòíåðîì ÀÃÝ êîìïàíèåé “Astellas”.

¸»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ НИЖФАРМ активно продолжает выпуск новых препаратов. В январефеврале 2008 года в прайс-лист компании «Нижф­арм» бы­ли вклю­че­ны сра­зу две но­вые по­зи­ции – Гек­си­кон® гель и Гек­си­кон® раст­вор. Дав­но зас­лу­жив­ший по­пу­ляр­ность бренд Гек­си­кон® (суп­по­зи­то­рии ва­ги­ наль­ные) был вы­ве­ден на ры­нок в 2002 го­ду и сей­час яв­ляет­ся ли­де­ром в груп­ пе ан­ти­сеп­ти­ков и про­ти­во­мик­роб­ных пре­па­ра­тов для мест­но­го ле­че­ния ги­ не­ко­ло­ги­чес­ких за­бо­ле­ва­ний. Вы­со­кое ка­чест­во и эф­фек­тив­ность обес­пе­чи­ли пре­па­ра­ту Гек­си­кон® до­ве­рие и лояль­ ность вра­чей, фар­ма­цев­тов и ко­неч­ных пот­ре­би­те­лей. Гек­си­кон® гель – единст­вен­ный на армянском рын­ке ле­карст­вен­ный пре­ па­рат из груп­пы ан­ти­сеп­ти­ков в фор­ме ге­ля, со­дер­жа­щий хлор­гек­си­дин в ка­ чест­ве ак­тив­но­го ве­щест­ва. Гек­си­кон®

гель ока­зы­вает быст­рое и дли­тель­ное про­ти­во­мик­роб­ное дейст­вие, хо­ро­шо фик­си­рует­ся на ко­же и сли­зистых, лег­ ко смы­вает­ся во­дой и не пач­кает одеж­ ду. На­ли­чие Гек­си­кон® ге­ля в до­маш­ней ап­теч­ке поз­во­лит быст­ро и ка­чест­вен­но про­вести де­зин­фек­цию пов­реж­ден­ных кож­ных пок­ро­вов и сли­зистых. Бла­го­ да­ря ши­ро­ко­му спект­ру про­ти­во­мик­роб­ но­го дейст­вия Гек­си­кон® гель имеет боль­шой диа­па­зон по­ка­за­ний и ре­ко­мен­ до­ван для при­ме­не­ния в дер­ма­то­ло­гии, ги­не­ко­ло­гии, уро­ло­гии, сто­ма­то­ло­гии и кос­ме­то­ло­гии. Гек­си­кон® раст­вор для на­руж­но­го при­ме­не­ния об­ла­дает та­ки­ми же по­ка­ за­ния­ми и ре­ко­мен­до­ван к ис­поль­зо­ ва­нию для де­зин­фек­ции труд­но­доступ­ ных участ­ков те­ла (пу­тем про­мы­ва­ния, оро­ше­ния и по­лос­ка­ния). Гек­си­кон® раст­вор – не­за­ме­ни­мый ан­ти­сеп­тик, ис­

поль­зуе­мый для об­ра­бот­ки ран, ле­че­ния ЛОР-бо­лез­ней, а так­же для про­фи­лак­ти­ ки ин­фек­ций, пе­ре­даю­щих­ся по­ло­вым пу­тем. «С на­ча­ла это­го го­да в про­дук­то­вый порт­фель НИЖ­ФАРМ бы­ли вклю­че­ны уже че­ты­ре но­вин­ки, ко­то­рые со­дер­ жат до­пол­ни­тель­ные преи­му­щест­ва для пот­ре­би­те­лей. Появ­ле­ние но­вых форм Гек­си­кон® рас­ши­ряет спектр при­ме­не­ ния пре­па­ра­та, а так­же пре­достав­ляет воз­мож­ность вы­бо­ра ле­карст­вен­ной фор­мы. Рас­ши­ре­ние ли­неек наи­бо­лее по­пу­ляр­ных пре­па­ра­тов выз­ва­но стрем­ ле­нием НИЖ­ФАРМ мак­си­маль­но пол­но удов­лет­во­рять пот­реб­ности на­ших пот­ ре­би­те­лей, пре­достав­ляя им боль­ший вы­бор ле­карст­вен­ных форм», – сооб­щил ге­не­раль­ный ди­рек­тор НИЖ­ФАРМ, ви­цепре­зи­дент STADA по Рос­сии, стра­нам СНГ и Бал­тии Дмит­рий Ефи­мов.

4

119

Æñ³¹³ñÓáõÃÛáõÝÝ»ñ

²­éáÕ­ç³­å³­ÑáõíÛáõÝ ¨ ¹»­Õ³·áñ­ÍáõíÛáõÝ

EXPO 2009

ÜÛáõÃÁª ܳñÇÝ» ÆñÇóÛ³ÝÇ

²

å­ñÇ­ÉÇ 10-13-Á §ØáëÏ­í³­ÛÇ ïáõݦ Ùß³­Ïáõ­Ã³­·áñ­Í³­ñ³­ñ³­Ï³Ý Ï»Ýï­ ñá­ÝáõÙ §Èá­·áë ¿ùë­åá Ï»Ýï­ñá­ÝÁ¦ ϳ½­Ù³­Ï»ñ­å»É ¿ñ §²­éáÕ­ç³­å³­ÑáõíÛáõÝ ¢ ¹»­Õ³­·áñ­ÍáõíÛáõÝ EXPO 2009¦ 8-ñ¹ ­ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³ó­í³Í óáõ­ó³­ ѳݭ¹»­ëÁ: ²ÛÝ ³Ýó­Ï³ó­íáõÙ ¿ñ ÐЭ ²­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ³Ý­ÙÇ­ ç³­Ï³Ý ³­ç³Ï­óáõí۳ٵ: òáõ­ó³­Ñ³Ý­¹»­ëÇ Ã»° Ù³ë­Ý³­ÏÇó­Ý»­ñÇ, û° ³å­ñ³Ý­ù³­ï»­ ë³Ï­Ý»­ñÇ ÃÇ­íÁ ï³­ñ»ó ï³­ñÇ ·Ý³­Éáí ³­í»­É³­ÝáõÙ ¿: §²­éáÕ­ç³­å³­ÑáõíÛáõÝ ¢ ¹»­Õ³­·áñ­ÍáõíÛáõÝ EXPO 2009¦-ÇÝ ³Ûë ï³­ ñÇ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­í»É ¿ñ ³­í»­ÉÇ ù³Ý 50 ï»­Õ³­ Ï³Ý ¢ ³ñ­ï³­ë³Ñ­Ù³Ý­Û³Ý ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõÝ­: ²Ûë ï³­ñÇ óáõ­ó³­Ñ³Ý­¹»­ëÇÝ Ù³ë­Ý³­ ÏÇó ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ Ï³½­Ù³­Ï»ñ­åáõíÛáõÝ­Ý»­ ñÁ 25 ïá­Ïá­ëÇó ³­í»­ÉÇ ¿ÇÝ: ¸ñ³Ýó ÃíáõÙ ¿ÇÝ óáõ­ó³­Ñ³Ý­¹»­ëÇ Ùßï³­Ï³Ý Ù³ë­Ý³­ ÏÇó­Ý»ñ §Úáõ­ÝÇ­ý³ñÙ¦ ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõ­ÝÁ ²ØÜ-Çó, §´á­ñÇ­ëáíë­ÏǦ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ ·áñ­Í³­ñ³­ÝÁ ´»­Éá­éáõ­ëdz­ÛÇó, §äá­Éǭ볦-Ý èáõ­ë³ë­ï³­ÝÇó, §îá­ßÇ­µ³¦-Ý Ö³­åá­Ýdz­ ÛÇó, §´³ï­ý³é­Ù³¦-Ý ì­ñ³ë­ï³­ÝÇó ¢ ³ÛÉÝ: ²Ûë ï³­ñÇ, Ç ¹»å, §²­éáÕ­ç³­å³­ÑáõíÛáõÝ ¢ ¹»­Õ³­·áñ­ÍáõíÛáõÝ EXPO 2009¦-Á ­ÙdzÛÝ óáõ­ó³­Ñ³Ý­¹»ë ¿ñ, ³ÛÉ áã û ݳ¢ ïá­Ý³­í³­×³é: Àëï ϳ½­Ù³­Ï»ñ­åÇã­Ý»­ñÇ` Ýå³­ï³­ÏÁ Ù»ÏÝ ¿ª Éë»É µÅßÏáõÃ­Û³Ý ï³ñ­ µ»ñ á­Éáñï­Ý»­ñÇ ³­é³­ç³­ï³ñ Ù³ë­Ý³­·»ï­ Ý»­ñÇ Ï³ñ­ÍÇùÝ áõ Ëáñ­Ñáõñ¹­Ý»­ñÁ, ·ïÝ»É

120

4

ï»­Õ³­Ï³Ý ³­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý ï³ñ­µ»ñ á­Éáñï­Ý»­ñáõÙ ³Û­ëûñ­í³ ÷áñÓáí û­É³¹ñ­ í³Í ËݹÇñ­Ý»­ñÇ ÉáõÍ­Ù³Ý áõ­ÕÇ­Ý»­ñÁ: ÆÝã­ å»ë ݳ¢, óáõ­ó³­Ñ³Ý­¹»­ëÇ Ýå³­ï³ÏÝ ¿, Ýå³ëï»É, áñ ï»­Õ³­Ï³Ý ³ñ­ï³¹­ñá­ÕÁ ϳ٠ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõ­ÝÁ Ýáñ ·áñ­ÍÁÝ­Ï»ñ­Ý»ñ Ó»éù µ»­ñǪ Ç ¹»Ùë ³ñ­ï³­ë³Ñ­Ù³Ý­Û³Ý ϳ½­Ù³­Ï»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ: î»­Õ³­Ï³Ý µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñáÝ­ Ý»­ñÇó óáõ­ó³­Ñ³Ý­¹»­ëÇÝ ³Ûë ï³­ñÇ ¢ë Ù³ë­Ý³Ï­óáõÙ ¿ÇÝ §Þ»Ý­·³­íǭæ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÁ, §ê. ì. س­É³­ Û³­ÝÇ ³Ýí. ³ÏݳµáõÅ³Ï³Ý Ï»Ýï­ñ᭠ݦ-Á ¢ §²ñÙ»Ýdz¦ ѳÝñ³å»ï³Ï³Ý µÅßÏ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÁ, á­ñáÝù ¹³ñÓ­Û³É Ñ³Ý­¹»ë »­Ï³Ý Ýáñ ï»Ë­Ýá­É᭷dz­Ý»­ñáí: γ­ÛÇÝ µ³½­Ù³­ÃÇí ϳ½­Ù³­Ï»ñ­åáõíÛáõÝ­ Ý»ñ, á­ñáÝù óáõ­ó³­Ñ³Ý­¹»­ëÇÝ Ù³ë­Ý³Ï­óáõÙ ¿ÇÝ ³­é³­çÇÝ ³Ý­·³Ù, ³Û¹ ÃíáõÙ` §ü³ñÙ ²ñ­Ù»­Ýdz¦ ³­éáխ糭峭ѳ­Ï³Ý ³Ù­ë³­·Ç­ ñÁ, á­ñÁ, Áëï óáõ­ó³­Ñ³Ý­¹»­ëÇ Ï³½­Ù³­Ï»ñ­ åÇã­Ý»­ñÇ, Çñ ï»­ë³­ÏÇ Ù»ç Ûáõ­ñû­ñÇ­Ý³Ï ¿, ù³­ÝÇ áñ ³­éáÕ­ç³­å³­Ñáõí۳­ÝÁ ÝíÇñ­í³Í ÝÙ³ÝûñÇÝ³Ï Áݹ·ñÏáõÝ å³ñ­µ»­ñ³­Ï³Ý ³Û­ëûñ ÐЭ-áõÙ ·ñ»Ã» ãϳ: ²Û¹ µ³óÝ ³Û­ëûñ Éñ³ó­ÝáõÙ ¿ Ñ»Ýó §ü³ñÙ ²ñ­Ù»­Ýdz¦-Ý: Æ ¹»å, ϳ½­Ù³­Ï»­ñÇã­Ý»­ñÇ íëï³­Ñ»ó­Ù³Ùµ` ÙÇ­·áõ­ó» ¹³ ¿ñ å³ï­×³­éÁ, á­ñÁ óáõ­ó³­ ѳݭ¹»­ëÇ Áíݳó­ùáõÙ ³Ù­ë³·­ñÇ ÝÏ³ï­ Ù³Ùµ Ñ»­ï³ùñù­ñáõíÛáõ­ÝÁ Ù»Í ¿ñ ¢ ¹ñ³ ѳ­Ù³ñ­Ý»ñÝ ³­ñ³· ëå³­éáõÙ áõ­Ý»­ó³Ý:

Æñ³¹³ñÓáõÃÛáõÝÝ»ñ

Àݹ·ñÏáõÝ ¨ ѳí³ëïÇ.

ÜÛáõÃÁª ê³Ã»ÝÇÏ ØÏñïãÛ³ÝÇ, Èáõë³ÝϳñÁª ºÕdz Ü»ñë»ëÛ³ÝÇ

www.drugs.am

س­ÛÇ­ëÇ 13-ÇÝ §²ñ­Ù»­Ýdz س­ñÇáæ ÑÛáõ­ñ³­Ýá­óáõ٠ѳݭ¹Çë³­íáñ ³­ñ³­ñá­Õáõí۳ٵ ÃáÕ³ñÏí»ó www.drugs.am ³­éáխ糭峭ѳ­Ï³Ý ¨ µÅßϳ­Ï³Ý åáñ­ ï³­ÉÁ: ÞÝáñ­Ñ³Ý­¹»­ëÇ Å³­Ù³­Ý³Ï åáñ­ ï³­ÉÇ ÑÇ٭ݳ­¹Çñ­Ý»­ñÁ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ñ»­óÇÝ åáñ­ï³­ÉÇ ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ ϳ­éáõó­í³Í­ùÁ: ²Ý­Ï³Ë Ù³ë­Ý³­·Ç­ïáõíÛáõ­ÝÇó, ݳ­ ˳­ëÇ­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó áõ Ïñó­Ï³Ý ³ë­ïÇ­ ׳­ÝÇóª ÙÇ³Ï µÝ³­·³­í³­éÁ, á­ñÇÝ ³­Ï³­Ù³ ³éÝã­íáõÙ ¿ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ Ù³ñ¹ Çñ Ï۳ݭ ùÇ Áݭóó­ùáõÙ, ³­éáÕ­çáõíÛáõÝÝ ¿: ¶áñ­Í³­ ñ³ñ û µ³½­Ù³½­µ³Õ, å³Ñ­å³­Ýá­Õ³­Ï³Ý û ³­é³­ç³­¹»Ù, ï³­ñ»ó û »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ª ³Û­ëûñ ÇÝ­ï»ñ­Ý»­ïÁ ѳ­ëáõ ¢ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ µá­Éá­ñÇÝ: Üá­ñ³­·áõÛÝ ï»­Õ»­Ï³ï­í³­Ï³Ý ï»Ë­Ýá­É᭷dz­Ý»­ñÁ Ñá­·áõÙ »Ý Ù»½ ³ÝÑ­ ñ³­Å»ßï ï»­Õ»­Ï³ï­íáõÃ­Û³Ý Ù³ï­ã»­ÉÇáõí Û³Ý Ù³­ëÇÝ: ²ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ Ù»Ýù ³Û­ëûñ Ù»½ ѳñ­Ù³ñ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ ï»­Õ»­Ï³ó­í³Í »Ýù ³­Ù»Ý ÇÝ­ãÇó: www.drugs.am ³­éáխ糭峭ѳ­Ï³Ý »­é³­É»­½áõ åáñ­ï³­ÉÝ Çñ Ù»ç Ý»­ñ³­éáõÙ ¿ ³­éáÕ­ç³­å³­Ñáõí۳­ÝÁ í»­ñ³­µ»­ñáÕ ³­Ù»Ý ÇÝã: Àݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë ³­éáխ糭峭ѳ­Ï³Ý µÝáõÛ­ÃÇ Ï³Û­ù»ñÝ ÇÝ­ï»ñ­Ý»­ïáõÙ ³­é³ç­Ý³­ÛÇÝ ÏÇ­ñ³é­íáÕ­Ý»­ñÇó »Ýª Çñ»Ýó ѳݭ ñ³­Ù³ï­ã»­ÉÇ áõÕÕ­í³­ÍáõÃ­Û³Ý ßÝáñ­ÑÇí: 곭ϳÛÝ íëﳭѳ­µ³ñ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ³­ë»É, áñ ½áõï ³ñ­ï»ñÏñ­Û³ §³ñ­ï³¹­ñáõíÛáõݦ ÉÇÝ»Éáõ å³ï­×³­éáí ¹ñ³Ýù ³ÛÝ­ù³Ý ¿É ѳ­Ù³­ÑáõÝã ã»Ý Ù»ñ Ç­ñ³­Ï³­Ýáõí۳­ÝÁ, 㿱 áñ Ù»ñ ѳ­ë³­ñ³­Ïáõí۳ÝÝ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³ó­ ÝáÕ ³­éáխ糭峭ѳ­Ï³Ý ÑÇ٭ݳ­Ñ³ñ­ó»ñÝ ¿³­Ï³­Ýá­ñ»Ý ï³ñ­µ»ñ­íáõÙ »Ý ³ñ­ï»ñÏñ­Û³ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ³­Ù»­Ý³á­ñ³Ï­Û³É ϳۭùÇ ³­é³­ç³¹­ñ³Í ï»­Õ»­Ï³ï­íáõíÛáõ­ÝÇó: γñ¢áñ

¿ Ç­Ù³­Ý³É, áñ åáñ­ï³­ÉÇ Ý³­Ë³­å³ï­ñ³ë­ ï³­Ï³Ý ·áñ­ÍÁݭóóÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­í»É ¿ ³­éáխ糭峭ѳ­Ï³Ý á­Éáñ­ïÇ ³­é³­ç³­ï³ñ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÇ Ñ»ï ѳ­Ù³­ï»Õ: ²Ûë­åÇ­ëáí, Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ áù ϳ­ñáÕ ¿ Ç­ñ»Ý Ñ»­ï³ùñù­ñáÕ ó³Ý­Ï³­ó³Í ³­éáխ糭峭ѳ­Ï³Ý ѳñ­óÇ áõ ËݹñÇ å³­ï³ë­ ˳­ÝÁ ëï³­Ý³É åáñ­ï³­ÉÇ ¿­ç»­ñáõÙ: www.drugs.am åáñ­ï³ÉÝ ³­éáÕç ³å­ñ»­É³­Ï»ñ­åÇ ç³­ï³­·áíÝ ¿` no drugs, no sigarettes ëϽµáõÝ­ùáí Ý»ñ­Ï³­Û³ó­íáõÙ ¿ ų­Ù³Ý­ó³­ÛÇÝ »­ñÇ­ï³­ë³ñ­¹³­Ï³Ý Ï۳ݭ ùÁ` Ëñ³­Ëáõ­ë»­Éáí ³­éáÕç, ³­é³Ýó íݳ­ 볭ϳñ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ Ï»Ý­ë³­Ï»ñ­åÁ: äáñ­ ï³­ÉáõÙ ³­éáÕç Ï۳ݭùÇ §û·­Ý³­Ï³Ý­Ý»ñݦ »Ý §¸Ç»­ï³¦, §Ø³Ûñ ¢ Ù³­ÝáõϦ, §ÎÇÝ ¢ ïÕ³­Ù³ñ¹¦ ëïá­ñ³­µ³­Å³­ÝáõÙ­Ý»­ñÁ` ѳ­ ·»­ó³Í ³­Ù»­Ý³­í»ñ­çÇÝ ï»­Õ»­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ ñáí: ²­é³Ý­ÓÇÝ µ³Å­Ýáí Ý»ñ­Ï³­Û³ó­í³Í ¿ µ³­é³­ñ³­ÝÁ, á­ñÇ ßÝáñ­ÑÇí Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ³Û­ó»­Éáõ ϳ­ñáÕ ¿ ·ïÝ»É Ç­ñ»Ý ³Ý­Í³­Ýáà µÅßϳ­Ï³Ý ï»ñ­ÙÇ­ÝÇ µ³­ó³ï­ñáõíÛáõ­ÝÁ: γۭùÁ Ý»­ñ³­éáõÙ ¿ å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ óñ­ Ù³ó­íáÕ íǭ׳­Ï³·­ñ³­Ï³Ý ïí۳ɭݻ­ñÇ Ñ³­ñáõëï µ³­½³: سñ¹­ÏáõÃ­Û³Ý å³ï­ÙáõÃ­Û³Ý ï³ñ­µ»ñ ų­Ù³­Ý³­Ï³­Ñ³ï­í³Í­Ý»­ñáõÙ µÅßÏáõí Û³Ý Ó»éù­µ»­ñáõÙ­Ý»­ñÝ ³Ù­÷á÷­í³Í »Ý §´ÅßÏáõÃ­Û³Ý å³ï­ÙáõíÛáõݦ ѳï­í³­ ÍáõÙ: äáñ­ï³­ÉÁ ݳ¢ ÑÇ­í³Ý­¹Ç` ³Û­ó»­Éá­õÇ, ¢ µÅßÏÇ ÙÇç¢ Ûáõ­ñû­ñÇ­Ý³Ï Ï³­åáÕ û­Õ³Ï ¿, á­ñÁ ϳ­ñáÕ ¿ í»­ñ³­×»É Ç­ñ³­Ï³Ý ѳ­Ù³­ ·áñ­Í³Ï­óáõí۳Ý` µáõÅ­Ù³Ý: §êáõñ ³ÝÏ­Ûáõݦ ѳï­í³­ÍáõÙ Ç­ñ³­í³­ ëáõ ³Ý­Ó³Ý­óÇó áõ ·»­ñ³­ï»ë­ãáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó ù³­Õ³­ù³­óÇ­Ý»ñÝ ³­é³Ýó áñ¢¿ ë³Ñ­Ù³­

ݳ­÷³Ï­Ù³Ý ϳ­ñáÕ »Ý ëï³Ý³É Ûáõ­ ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ §ëáõñ¦, ÝáõÛ­ÝÇëÏ §³ñ­·»É­ í³Í¦ Ãí³­óáÕ Ñ³ñóÇ, Ùï³­Ñá­·áõÃ­Û³Ý å³ï³ë˳Ý: drugs.am-Ç ·ñ³­¹³­ñ³­ÝÇó Ýá­ñ³­·áõÛÝ Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý ·ñù»­ñÇ ¿É. ï³ñ­µ»­ñ³Ï­ Ý»­ñÇó û·ï­í»É ϳ­ñáÕ »Ý µá­Éá­ñÁ: ²­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý á­Éáñ­ïÇ ³ß­Ë³­ïáÕ­Ý»­ñÇÝ ÏÑ»­ï³ùñù­ñÇ Ý³¢ HI Tech µ³­ÅÇ­ÝÁ, á­ñÁ å³ï­ÙáõÙ ¿ µÅßÏáõÃ­Û³Ý ³­Ù»­Ý³­í»ñ­çÇÝ ï»Ë­Ýǭϳ­Ï³Ý Ýá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ áõ Ýá­ñ³­ ñ³­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ: §ÐÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ¦ µ³Å­ Ýáõ٠ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ Ý»Õ Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý ï»Õ»Ï³ïíáõÃÛáõÝ ëï³Ý³É Ðظ-10-Çó: äáñ­ï³­ÉÁ Ñëï³Ï ϳ­Ýá­Ý³­Ï³ñ·­í³Í ³ß­Ë³­ï³Ýù ¿ ݳ­Ë³­ï»­ëáõ٠ѳۭϳ­Ï³Ý ¹»­Õ³ï­Ý³­ÛÇÝ ó³Ý­ó»­ñÇ Ñ»ï. ³Ûë­ï»Õ ϳ­ ñáÕ »Ý Ý»ñ­Ï³­Û³­Ý³É ¹»­Õ³ï­Ý»ñÝ Ç­ñ»Ýó ³­é³­ç³ñÏ­Ý»­ñáí, ÝáõÛ­ÝÇëϪ ËݹÇñ­Ý»­ñáí áõ Ùï³­Ñá­·áõíÛáõÝ­Ý»­ñáí: drugs.am åáñ­ ï³­ÉÁ ݳ­Ë³­ï»­ëáõÙ ¿ ѳ­Ù³­·áñ­Í³Ï­ó»É ݳ¢ ³­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý á­Éáñ­ïÇÝ Ñ³­ ñáÕ Ï³½­Ù³­Ï»ñ­åáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ»ï: äáñ­ ï³­ÉáõÙ ï»­Õ³­Ï³Û­í³Í ¿ ÐЭ ²Ü ¿É. ϳۭùÁ, ѳ­Ù³­·áñ­Í³Ï­óáõíÛáõÝ ÏÉÇ­ÝÇ ÙÇ­ç³½­·³­ ÛÇÝ áõ ï»­Õ³­Ï³Ý ³­é³­ç³­ï³ñ µÅßϳ­Ï³Ý Ùdz­íá­ñáõÙ­Ý»­ñÇ Ñ»ï: γ­ñ»­ÉÇ ¿ ³ñ­Ó³­Ý³·­ñ»É, áñ www. drugs.am åáñ­ï³ÉÝ Ç­ñ³­Ï³Ý Ñݳ­ñ³­íá­ ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ áõ­ÝÇ µ³í³ñ³ñ»É ѳ­ë³­ñ³­ ÏáõÃ­Û³Ý ï»­Õ»­Ï³ó­í³Í ÉÇ­Ý»­Éáõ 峭ѳݭçÁ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ³­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý á­Éáñ­ïÇ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ³­Ù»­Ý³­÷áñ­Ó³­éáõ Ù³ë­Ý³­·»­ ïÇ Ñ³­Ù³ñ ÉÇ­Ý»É §Ñ³­í³ë­ïÇ íÇñ­ïá­õ³É ËáñÑñ­¹³­ïáõ¦:

4

121

Æñ³¹³ñÓáõÃÛáõÝÝ»ñ

³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý §Ø¶² ìá­ÃÁñ¦ ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõ­ÝÁ, á­ñÁ ѳÛï­ÝÇ ¿ Çñ §Ø²­øàôð æàô𦠳å­ñ³Ý­ù³­ ÝÇ­ßáí ¨ ѳۭϳ­Ï³Ý ßáõ­Ï³­Ûáõ٠ѳݭ¹Ç­ ë³­ÝáõÙ ¿ ßß³Éó­í³Í ËÙ»­Éáõ çñÇ ³­é³­ç³­ï³ñ­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ, Ùdz­ÝáõÙ ¿ Úàô­ÜÆ­êºü-Ç ¨ ÐЭ²Ü ß³­ñáõ­Ý³­Ï³­Ï³Ý ç³Ý­ù»­ñÇÝ` áõÕÕ­ í³Í Ýá­ñ³­ÍÇÝ­Ý»­ñÇ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý µ³­ñ»­ ɳí­Ù³­ÝÁ ¨ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ï۳ݭùÇ ³­é³­çÇÝ ³­ÙÇë­Ý»­ñÇÝ Ù³­Ñ³­óáõÃ­Û³Ý Ýí³­½»ó­Ù³­ ÝÁ. ³ÛëáõÑ»ï¢ §Ø¶² ìá­ÃÁñ¦ ÁÝ­Ï»­ñáõí ÛáõÝÝ Çñ »­Ï³­Ùáõï­Ý»­ñÇ ÙÇ Ù³­ëÝ ³Ù­ë³­ Ï³Ý Ï÷á­Ë³Ý­óÇ Úàô­ÜÆ­êºü-ÇÝ` ºñ¨³­ÝÇ ¨ г­Û³ë­ï³­ÝÇ Ù³ñ­½»­ñÇ ÍÝݹ³ï­Ý»­ñÁ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï µáõÅ­å³­ñ³­·³­Ý»­ñáí ¨ ë³ñ­ ù³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñáí ³­å³­Ñá­í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: г­Ù³­Ó³ÛÝ §º­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ç­ñ³­íǭ׳­ÏÝ ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ¦ 2009Ã. ½»­ÏáõÛ­óÇ` г­Û³ë­ ï³­ÝáõÙ ßáõñç 22 Ýá­ñ³­ÍÇÝ, 1,000 ϻݭ ¹³­Ý³­ÍÇÝ­Ý»­ñÇ Ñ³ß­íáí, Ù³­Ñ³­ÝáõÙ ¿` ¹»é ³­é³­çÇÝ ï³­ñÇÝ ãµá­Éá­ñ³Í: ²Ûë Ù³­Ñ»­ ñÇ Ùáï 80%-Á ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ Ï۳ݭùÇ ³­é³­çÇÝ 28 ûñ­í³ Áݭóó­ùáõÙ, ³Û­ëÇÝùÝ` Ý»á­Ý³­ï³É ÷áõ­ÉáõÙ: §ÜÙ³Ý ¹»å­ù»­ñÁ Ñݳ­ñ³­íáñ ÏÉÇ­Ý»ñ ϳݭ˳ñ­·»­É»É, »­Ã» ³Û¹ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇÝ Å³­Ù³­Ý³­ÏÇÝ ïñ³­ Ù³¹ñ­í»ÇÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï Ýá­ñ³Í­Ý³­ÛÇÝ Ëݳ٭ùÇ ¢ µáõÅ­Ù³Ý Í³­é³­ÛáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ¦,

122

4

- Ýß»ó Úàô­ÜÆ­êºü-Ç Ñ³­ Û³ë­ï³Ý­Û³Ý ·ñ³­ë»Ý­Û³­ ÏÇ Ý»ñ­Ï³­Û³­óáõ­óÇã ïÏÝ. ȻۭÉÇ Øá­ßÇ­ñÇÝ: §Ø¶² ìá­ÃÁñ¦ ÁÝ­ Ï»­ñáõÃ­Û³Ý ³Ù­ë³­Ï³Ý Ý í Ç ­ñ ³ ï ­í á õ à ­Û á õ Ý ­Ý » ­ ñÁ Ïû·­ï³­·áñÍ­í»Ý ÐÐ ÍÝÝ­¹³ï­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ 1-ÇÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ß­ïáõí Û³Ý ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­Ý»­ ñÇ Ó»éù­µ»ñ­Ù³Ý Ýå³­ ï³­Ïáí, á­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ Ýá­ñ³­ÍÇÝ­Ý»­ñÁ Ïëï³­Ý³Ý å³ï­ß³× ËݳÙù¦,- ѳ­í»­É»ó Úàô­ÜÆ­êºü-Ç Ý»ñ­Ï³­Û³­óáõ­óÇ­ãÁ: г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ³Ûë Ç­ñ³­íǭ׳­ÏÇÝ Ýå³ë­ïáÕ ·áñ­ÍáÝ­Ý»­ñÇó »Ý áã µ³­í³­ñ³ñ ݳ­Ë³ÍÝݹ­Û³Ý ¢ Ýá­ñ³Í­Ý³­ÛÇÝ Ëݳ٭ùÁ, Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­ó³Í ³Ýӭݳ­Ï³½­ÙÇ ¢ ³ÝÑ­ ñ³­Å»ßï ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñÇ å³­Ï³­ëÁ: §Ø¶² ìá­ÃÁñ¦ ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõ­ÝÁ, Ïñ»­Éáí ëá­ódz­É³­Ï³Ý å³­ï³ë­Ë³­Ý³ï­íáõíÛáõÝ Ñ³Û Ñ³­ë³­ñ³­Ïáõí۳Ý, Ù»ñ Ýáñ ë»­ñÝ­¹Ç Ýϳï­Ù³Ùµ, ãÇ ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³Ï­í»­Éáõ Ù»Ï ÍÝݹ³ï­Ýáí, ³ÛÉ ³ß­Ë³­ï»­Éáõ ¿ Ñݳ­ñ³­íá­ ñÇÝë µ³­ñ»­É³­í»É ݳ¢ Ù³ñ­½»­ñÇ ÍÝݹ³ï­ Ý»­ñÇ íǭ׳­ÏÁ¦,- ³­ë³ó ì. ´³Õ­¹³­ë³ñ­Û³­

ÝÁ: §²Û­ëûñ Ù»ñ ÏáÕ­ùÇÝ »Ý Ù»ñ µ³½­Ù³­ÃÇí ëå³­éáÕ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù, ·Ý»­Éáí §Ø²­øàôð æàôð¦, ³ñ­¹»Ý ÇëÏ Ç­ñ»Ýó Ý»ñ¹­ñáõÙÝ »Ý áõ­Ý»­ÝáõÙ ÍÝݹ³ï­Ý»­ñÇ µ³­ñ»­É³í­Ù³Ý ·áñ­ÍáõÙ ¢ å³ßï­å³­ÝáõÙ ÉáõÛë ³ß­Ë³ñÑ »­Ï³Í »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ï۳ݭùÇ Ç­ñ³­íáõÝ­ùÁ¦,-ѳ­ í»­É»ó ì»ñáÝÇϳ ´³Õ­¹³­ë³ñ­Û³­ÝÁ: §ØÇ­ç³Ù­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ãå»ïù ¿ ͳ˭ ë³­ï³ñ ÉÇ­Ý»Ý: سۭñ»­ñÇ ¨ Ýá­ñ³­ÍÇÝ­Ý»­ ñÇ ³­Ù»­Ýûñ­Û³ Ñ»ï¨á­Õ³­Ï³Ý Ëݳ٭ùÁª Ý»­ñ³é­Û³É ÏñÍùáí ëÝáõó­Ù³Ý ¨ ³ÝÑ­ñ³­ Å»ßï ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñÇ ïñ³­Ù³¹­ñáõ­ÙÁ, ³ñ­¹»Ý ÇëÏ Ï³­ñáÕ ¿ µ³­ñ»­É³­í»É Ç­ñ³­íÇ­ ׳­ÏÁ¦,- Ýß»­óÇÝ Úàô­ÜÆ­êºü-Ç ¨ §Ø¶² ìá­ ÃÁñ¦ ϳ½­Ù³­Ï»ñ­åáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ý»ñ­Ï³­Û³­ óáõ­óÇã­Ý»­ñÁ:

ä³ïñ³ëï»ó øݳ­ñÇ­Ý» Ô³½³ÝãÛ³ÝÁ

ijٳÝó

4

123

Êáñ³·Çñ

124

4