Pharm Armenia #5

²Ûë ѳٳñáõÙ

§ü³ñÙ ²ñ­Ù»­Ýdz¦ ³Ù­ë³·­ñÇ ÑÇ٭ݳ­¹Çñ ¨ Ññ³­ï³­ñ³­ÏÇã` §Ü³­ï³­ÉÇ ü³ñÙ¦ êäÀ Èñ³ï­í³­Ï³Ý ·áñ­Íáõ­Ý»áõíÛáõÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ÝáÕ` §Ü³­ï³­ÉÇ ü³ñÙ¦ êäÀ ÀÝ­Ï»­ñáõÃ­Û³Ý ïÝû­ñ»Ý` ²­ë³­ïáõñ ²­ë³ïñ­Û³Ý г­Ù³­ñÇ Ãá­Õ³ñÏ­Ù³Ý å³­ï.` ê³Ã»ÝÇÏ ØÏñïãÛ³Ý ¶É˳­íáñ ËÙµ³­·Çñ` ê³Ã»ÝÇÏ ØÏñïãÛ³Ý ¶»­Õ³ñ­í»ë­ï³­Ï³Ý Õ»­Ï³­í³ñ` øݳ­ñÇ­Ý» ê³ñ·ë­Û³Ý

20 ÂÉí³ïáõÃÛáõÝÝ áõÕÕ»ÉÇ ¿

¶ñ³Ýó­í³Í ¿ ÐЭǭñ³­í³­µ³­Ý³­Ï³Ý ³Ý­Ó³Ýó å»­ï³­Ï³Ý é»­·Çëï­ñÇ Ï»Ýï­ñá­Ý³­Ï³Ý Ù³ñÙ­ÝÇ ÏáÕ­ÙÇó 12.12.1998Ã. ìϳ­Û³­Ï³­ÝÇ Ñ³­Ù³ñÁ` 01 ² 043935 ¶ñ³Ýó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñÁ` 271.110.01837 Æ­ñ³­í³­µ³­Ý³­Ï³Ý ѳë­ó»Ý` ºñ¨³Ý, ²­µáí­Û³Ý 42, µÝ. 2, Ñ»é.` (+374 10) 72 06 20, 73 06 20

§ü³ñÙ ²ñ­Ù»­Ýdz¦ ³Ù­ë³·­ñáõÙ ïå³·ñ­í³Í ÝÛáõ­Ã»­ñÇ û·­ï³­·áñ­ÍáõÙÝ ³­é³Ýó ïÝû­ñÇ­ÝáõÃ­Û³Ý ·ñ³­íáñ ÃáõÛÉï­íáõÃ­Û³Ý ³ñ­·»É­íáõÙ ¿: ÐÕáõÙÝ ³Ùë³·ñÇÝ å³ñï³¹Çñ ¿: îå³·ñ­í³Í ÝÛáõ­Ã»­ñÁ Ñ»ï ã»Ý í»­ñ³­¹³ñÓ­íáõÙ: ¶á­í³½­¹³­ÛÇÝ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ µá­í³Ý­¹³­ÏáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ËÙµ³·­ñáõíÛáõ­ÝÁ å³­ï³ë­Ë³­Ý³ï­íáõíÛáõÝ ãÇ ÏñáõÙ: îå³·ñíáõÙ ¿ §îÇ·ñ³Ý ػͦ Ññ³ï³ñ³ÏãáõÃÛáõÝáõÙ: ù. ºñ¨³Ý, ²ñß³ÏáõÝÛ³ó 2: гÝÓÝ­í»É ¿ ïå³·­ñáõí۳Ý` 26.11.2009Ã. ²Ù­ë³·­ñáõÙ Áݹ·ñÏ­í³Í ¿ 124 ¿ç îå³­ù³­Ý³­ÏÁ` 500 û­ñÇ­Ý³Ï ²Ù­ë³·­ñÇ Ù»­Í³­Í³Ë ·Ç­ÝÁ` 1000 ¹ñ³Ù ÊÙµ³·­ñáõÃ­Û³Ý Ñ³ë­ó»Ý` 0065 ù. ºñ¨³Ý, îÇãÇݳÛÇ 3-ñ¹ Ýñµ³Ýóù, 2/2, Ñ»é.` (+374 93) 999 390 ¾É. ϳÛù` www.pharmarmenia.com, www.pharmarmenia.am ¾É. ÷áëï` info@pharmarmenia.com ¶á­í³½­¹Ç ¨ ѳ­Ù³­·áñ­Í³Ï­óáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ½³Ý­·³­Ñ³­ñ»É` (+374 93) 999 390 γ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÇ µ³­Å³­Ýáñ­¹³·­ñáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ½³Ý­·³­Ñ³­ñ»É §äñ»ë-²ï­ï³­ß»¦ Ñ»é.ª (+374 10) 27 02 22, ý³ùëª (+374 10) 27 82 55 §ü³ñÙ ²ñ­Ù»­Ýdz¦ N 5 ³Ù­ë³·­ñÇ ¹Ç½³ÛÝ»ñ³Ï³Ý ¨ ³¹ÙÇÝÇëïñ³ïÇí ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÇ Çñ³Ï³Ý³óÝáÕª §ØºÜøê²ÚȦ êäÀ îÝû­ñ»Ý` ä³í»É ê³ñ·ëÛ³Ý ¶ñ³Ýó­í³Í ¿ ÐЭǭñ³­í³­µ³­Ý³­Ï³Ý ³Ý­Ó³Ýó å»­ï³­Ï³Ý é»­·Çëï­ñÇ Üáñù-سñ³ß î/´ Ù³ñÙ­ÝÇ ÏáÕ­ÙÇó 04.02.2009Ã. ìϳ­Û³­Ï³­ÝÇ Ñ³­Ù³ñÁ` 03² 084095 ¶ñ³Ýó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñÁ` 273.110.05118

2

5

40

Ýíäåìè÷åñêèé çîá

44 ºñ»Ë³Ý»ñª Áݹ¹»Ù ÙÇáٳݻñÇ

²Ûë ѳٳñáõÙ

ÆÝãå»±ë Ëáõë³÷»É ¹Ç³µ»ïÇÏ ÏáٳݻñÇó

56 102 ÈáõëÝáïáõÃÛáõÝ...

Áåëûå ïÿòíûøêè

68 108 ÀÝï³Ý»Ï³Ý

ÏáÝýÉÇÏïÝ»ñ

ø³ñ﻽ Ù³ñÙÝÇ íñ³

84

112 Üñ³Ýù ÑÇí³Ý¹ ã»Ý 5

3

²éáÕç³å³ÑáõÃÛáõÝ

¸»Õ»ñÇ ßñç³Ý³éáõÃÛáõÝÁ г۳ëï³ÝáõÙ ÜÛáõÃÁª ê³Ã»ÝÇÏ ØÏñïãÛ³ÝÇ

²

߭˳ñ­ÑÇ ³­Ù»­Ý³­Ýáõñµ ³ñ­ï³¹­ ñ³Ý­ùÁ, á­ñÁ Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ ³­éáÕ­ çáõÃ­Û³Ý »­ñ³ß­Ë³­íáñÝ ¿, ¹»­Õ³­ ѳµÝ ¿: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ¹»Õ §ÍÝíáõÙ¦ ¿ Ñëϳ­Û³­Ï³Ý ·Ç­ï³­Ï³Ý ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇ, ï³­ñÇ­Ý»ñ ï­¢áÕ ÷áñ­Ó³ñ­ÏáõÙ­Ý»­ñÇ, ³ñ­­ ï³¹­ñ³­Ï³Ý Ñëϳ­Û³­Í³­í³É áõ ٳݭñ³­ Ù³ëÝ Ù߳ϭí³Í ·áñ­ÍÁݭóó­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ ÛáõÝ­ùáõÙ, ³ñ­ï³¹ñ­í»­Éáõó Ñ»­ïá ¿É ß³­ ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ÙÝ³É Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÇ ³Ý­­ ÙÇ­ç³­Ï³Ý ÑëÏá­ÕáõÃ­Û³Ý Ý»ñ­ùá: ¸»­Õ»­ñÇ ³Ýó­ÝáÕ áõ­ÕÇÝ ùÝݳñ­Ï»­óÇÝù ¸»­Õ»­ñÇ ¢ µÅßϳ­Ï³Ý ï»Ë­Ýá­É᭷dz­Ý»­ñÇ ÷áñ­Ó³­·Ç­ ï³­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ ÷áËï­Ýû­ñ»Ý ÈÇ­ÉÇÃ

4

5

Ô³­½³ñ­Û³­ÝÇ Ñ»ï: - ÆÝã­å»±ë­ ¿ ¹»­ÕÁ Ùáõïù ·áñ­Íáõ٠г­Û³ë­ ï³Ý: - г­Û³ë­ï³­Ýáõ٠ϳ­ñáÕ »Ý ÏÇ­ñ³é­í»É ÙdzÛÝ ³ÛÝ ¹»­Õ»­ñÁ, á­ñáÝù ·ñ³Ýó­í³Í »Ý ³­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³­ñáõí Û³Ý ÏáÕ­ÙÇó, µ³­ó³­éáõí۳ٵ ³­Õ»ï­Ý»­ñÇ, ѳ­Ù³­×³­ñ³Ï­Ý»­ñÇ, ³ñ­ï³­Ï³ñ· Ç­ñ³­íÇ­ ׳ϭݻ­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï, Ù³ñ­¹³uÇ­ñ³­Ï³Ý o·ÝáõÃ­Û³Ý Ï³ñ­·áí Ý»ñ­ÙáõÍ­íáÕ ¹»­Õ»­ñÇ: ¶ñ³Ýó­Ù³Ý Ýå³­ï³­Ïáí ³ñ­ï³¹­ñáÕ ÁÝ­ Ï»­ñáõíÛáõ­ÝÁ ϳ٠Ýñ³ Ý»ñ­Ï³­Û³­óáõ­óÇ­ ãÁ ݳ­Ë³­å»ë ѳÛï ¢ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­ Ë³Ý ÷³ë­ï³Ãխûñ »Ý Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ,

á­ñáÝù ³­é³­í»­É³­·áõÛ­ÝÁ 6 ³Ùë­í³ Áݭóó­ ùáõÙ »Ý­Ã³ñÏ­íáõÙ »Ý ÷áñ­Ó³ùÝ­Ýáõí۳Ý: öáñ­Ó³ùÝ­ÝáõÃ­Û³Ý ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»ñÝ ³Ù­÷á­ ÷áÕ »½­ñ³­Ï³­óáõÃ­Û³Ý ¢ ¸»­Õ³­µ³­Ý³­Ï³Ý ËáñÑñ­¹Ç á­ñáß­Ù³Ý ÑÇ­Ù³Ý íñ³ ³­éáÕ­ç³­ å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³­ñáõíÛáõ­ÝÁ ïñ³­ Ù³¹­ñáõÙ ¿ ¹»­ÕÇ ·ñ³Ýó­Ù³Ý ѳ­í³ë­ï³­ ·Çñ` ÑÇÝ· ï³­ñÇ Å³Ù­Ï»­ïáí: ú­ï³­ñ»ñÏñ­Û³ ³ñ­ï³¹­ñáõÃ­Û³Ý ¹»­Õ»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ Ù³ù­ë³­ÛÇÝ ë³Ñ­Ù³­ÝáõÙ ½ÝÝáõÙ »Ý µ»­éÁ, ϳ­ï³­ñáõÙ ÝÙáõ­ß³­éáõÙ, Ý»ñÏñ­íáÕ ËÙµ³­ù³­Ý³Ï­Ý»­ñÇó í»ñó­í³Í ÝÙáõß­Ý»­ñÇ ÷³­Ã»Ã­Ý»­ñÁ ¢ ÏÇ­ñ³é­Ù³Ý Ññ³­Ñ³Ý·­Ý»­ñÁ Ï»Ýï­ñá­Ýáõ٠ѳ­Ù»­Ù³­ïáõÙ

²éáÕç³å³ÑáõÃÛáõÝ »Ý ·ñ³Ýó­í³Í ¹»­Õ»­ñÇ Ñ»ï, ëïáõ·­íáõÙ »Ý ¹»­Õ»­ñÇ Ó»éù­µ»ñ­Ù³Ý ¢ á­ñ³­ÏÁ Ñ³ë­ ï³­ïáÕ ÷³ë­ï³Ãխû­ñÁ: -ƱÝã ·áñ­ÍÁÝ­Ã³ó ¿ ³Ýó­ÝáõÙ ¹»­ÕÁ ·ñ³Ýó­ Ù³Ý ÷áñ­Ó³ùÝ­ÝáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ -º­Ã» ¹»­ÕÁ û­ñÇ­·Ç­Ý³É ¿ ¢ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ Ýáñ ³Ï­ïÇí ÝÛáõÃ, Ý»ñ­Ï³­Û³ó­íáõÙ ¿ ݳ­Ë³Ï­ÉÇ­Ýǭϳ­Ï³Ý, ÏÉÇ­Ýǭϳ­Ï³Ý ÷áñ­ Ó³ñ­ÏáõÙ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»­ñÁ` Ý»­ñ³­é»­Éáí ÷áñ­Ó³ñÏ­íáÕ­Ý»­ñÇ, Ñ»­ï³­½á­ïáÕ­Ý»­ñÇ, Ñ»­ï³­½áï­Ù³Ý í³Û­ñÇ, Ñ»­ï³­½áï­íáÕ­Ý»­ ñÇ Ù³­ëÇÝ ³Ù­µáÕ­ç³­Ï³Ý ï»­Õ»­ÏáõíÛáõÝ­ Ý»ñ: º­Ã» ¹»­ÕÁ í»­ñ³ñ­ï³¹ñ­í³Í ¹»Õ ¿ (·»­Ý»­ñÇÏ), ³Û­ëÇÝùÝ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ÝáõÛÝ ³Ï­ïÇí ÝÛáõ­ÃÁ, ÇÝã û­ñÇ­·Ç­Ý³­ÉÁ, 볭ϳÛÝ ³ñ­ï³¹ñ­í³Í ¿ ³ÛÉ ³ñ­ï³¹­ñá­ÕÇ ÏáÕ­ÙÇó, ³­å³ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­íáõÙ »Ý û­ñÇ­·Ç­Ý³­ÉÇ Ñ»ï ϻݭ볭ѳ­Ù³ñ­Å»­ùáõíÛáõ­ÝÁ ѳë­ï³­ïáÕ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»­ñÁ: ¶ñ³Ýó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ ѳ߭íÇ »Ý ³éÝ­íáõ٠ݳ¢ ³ÛÉ »ñÏñ­Ý»­ñáõÙ ïíÛ³É ¹»­ÕÇ ÏÇ­ñ³é­ Ù³Ý Ù³­ëÇÝ ï»­Õ»­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ´á­Éáñ ÷³ë­ï³Ãխû­ñÁ ٳݭñ³­Ù³ëÝ áõ­ëáõ٭ݳ­ ëÇñ­íáõÙ »Ý ï³ñ­µ»ñ Ù³ë­Ý³­·Ç­ïáõÃ­Û³Ý ï»ñ ÷áñ­Ó³­·»ï­Ý»­ñÇ` ¹»­Õ³­µ³Ý­Ý»­ñÇ, ¹»­­ Õ³­·»ï­Ý»­ñÇ, ϻݭ볭µ³Ý­Ý»­ñÇ, ùÇ­ÙÇ­Ïáë­ Ý»­ñÇ, Ãáõ­Ý³­µ³Ý­Ý»­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó: ´³­óÇ ³Û¹, Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáõÙ ¿ ݳ¢ ¹»­ÕÇ ÷³­Ã»­ÃÇ ¢ ÏÇ­ñ³é­Ù³Ý Ññ³­Ñ³Ý­·Ç ÷áñ­Ó³ùÝ­Ýáõí ÛáõÝ, ɳ­µá­ñ³­ïáñ ëïáõ­·áõÙ: ¶ñ³Ýó­Ù³Ý ¿ »­ñ³ß­Ë³­íáñ­íáõÙ ÙdzÛÝ ³­å³­óáõó­í³Í ¢ ÑÇ٭ݳ­íáñ­í³Í ³Ýí­ï³Ý­·áõíÛáõÝ, á­ñ³Ï ¢ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»­ïáõíÛáõÝ áõ­Ý»­óáÕ ¹»­ÕÁ: -à­ñá±Ýù­ »Ý ³ÛÝ ëï³Ý­¹³ñï­Ý»­ñÁ, á­ñáÝ­ óáí ³­é³ç ¿ Áݭó­Ýáõ٠ų­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó

GMP ѳ­í³ë­ï³­·Çñ áõ­Ý»­Ý³: ²ñ¹­Ûá±ù ë³ ¹Åí³­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³éç¢ ãÇ Ï³Ý·­Ý»ó­ ÝáõÙ: -àã ÙdzÛÝ Ð³­Û³ë­ï³­ÝáõÙ, ݳ˭ÏÇÝ ÊáñÑñ­ ¹³­ÛÇÝ ÙÇáõÃ­Û³Ý µá­Éáñ »ñÏñ­Ý»­ñáõÙ ¿É ³Û¹ ËݹÇñÝ ³é­Ï³ ¿: ÐЭ ³­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³­ñÇ á­ñáß­Ù³Ý Ñ³­Ù³­Ó³ÛÝ ÃáõÛ­ ɳïñ­íáõÙ ¿ г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ·ñ³Ý­ó»É ²äÐ »ñÏñ­Ý»­ñáõÙ ³ñ­ï³¹ñ­íáÕ ¹»­Õ»­ñÁ` GMP ѳ­í³ë­ï³·­ñÇ µ³­ó³­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ` ÑÇÙù ÁÝ­¹áõ­Ý»­Éáí ÙdzÛÝ ³ñ­ï³¹­ñáõÃ­Û³Ý ÉÇ­ó»Ý­½Ç³Ý: ²ß­Ë³­ï³Ýù­Ý»ñ »Ý ï³ñ­íáõÙ GMP ѳ­í³ë­ï³·ñ­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ ï»ë­ãáõí ÛáõÝ ëï»Õ­Í»­Éáõ áõÕ­Õáõí۳ٵ: GMP ϳ­Ý᭠ݳ­Ï³ñ­·Ç ÏÇ­ñ³­éáõ­ÙÁ ³ñ­ï³¹­ñáÕ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ Ï»Ý­ë³­Ï³Ý Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ áõ­ ÝÇ, ù³­ÝÇ áñ áã ÙÇ ³ñ­ï³¹­ñáÕ ãÇ Ï³­ñáÕ ·á­Û³ï¢»É ÙdzÛÝ Ý»ñ­ùÇÝ ßáõ­Ï³­ÛÇ Ñ³ß­íÇÝ, ÇëÏ Ñ³­í³ë­ï³­·Ç­ñÁ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ Ïï³ Ý³¢ Áݹ­É³Û­Ý»É ³ñ­ï³­Ñ³­Ýáõ­ÙÁ: - г­Û³ë­ï³ÝÝ ÇÝã­åÇ­ëDZ ѳ­Ù³­·áñ­Í³Ï­ óáõÃ­Û³Ý á­Éáñï­Ý»ñ áõ­ÝÇ ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ ¹»­ Õ»­ñÇ ßñ糭ݳ­éáõíÛáõ­ÝÁ ϳñ­·³­íá­ñáÕ Ï³½­Ù³­Ï»ñ­åáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ»ï: -Ø»Ýù ë»ñï ѳ­Ù³­·áñ­Í³Ï­óáõÙ »Ýù ²­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³­ÛÇÝ Ï³½­Ù³­Ï»ñ­åáõÃ­Û³Ý (²ÐÎ) Ñ»ï, á­ñÁ Ødz­ íáñ­í³Í ³½­·»­ñÇ Ï³½­Ù³­Ï»ñ­åáõÃ­Û³Ý Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý ϳ­éáõÛó ¿ ¢ Ù»Í ï»Ë­ Ýǭϳ­Ï³Ý áõ Ù»­Ãá­¹³­Ï³Ý ³­ç³Ï­óáõíÛáõÝ ¿ óáõ­ó³­µ»­ñáõÙ ³ß­Ë³ñ­ÑÇ µá­Éáñ ¹»­Õ»­ñÇ ßñ糭ݳ­éáõíÛáõ­ÝÁ ϳñ­·³­íá­ñáÕ Ï³½­Ù³­ Ï»ñ­åáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ: ²ÐÎ »­ñ³ß­Ë³­íá­ñáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ÑÇ­Ù³Ý íñ³ »Ý ß³ï »ñÏñ­Ý»ñ

àã ÙÇ ³ñ­ï³¹­ñáÕ ãÇ Ï³­ñáÕ ·á­Û³ï¢»É ÙdzÛÝ Ý»ñ­ùÇÝ ßáõ­Ï³­ÛÇ Ñ³ß­ íÇÝ, ÇëÏ Ñ³­í³ë­ï³­·Ç­ ñÁ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ Ïï³ Ý³¢ Áݹ­É³Û­Ý»É ³ñ­ï³­Ñ³­Ýáõ­ÙÁ: Ùß³­ÏáõÙ ¢ Ý»ñ¹­ÝáõÙ Ç­ñ»Ýó ³½­·³­ÛÇÝ ¹»­­ Õ³­ÛÇÝ ù³­Õ³­ù³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ: Þ³ï ùÇã »ñÏñ­Ý»ñ Ï³Ý ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ, áñ ϳ­ñáÕ »Ý íëﳭѳ­µ³ñ ³­ë»É, áñ Ç­ñ»Ýó »ñÏ­ñáõÙ ¹»­Õ»­ñÇ ßáõ­Ï³Ý ³Ù­µáÕ­çá­íÇÝ Ï³ñ­·³­íáñ­ í³Í ¿ ¢ í»­ñ³Ñë­Ï»­ÉÇ: ¸»­Õ³ßñ­ç³­Ý³­éáõí Û³Ý Ï³ñ­·³­íáñ­Ù³Ý ·áñ­ÍÁݭó­óÁ ß³ï µ³ñ¹ ¿, ³ß­Ë³­ï³­ï³ñ, ͳ˭볭ï³ñ, ¢ ³Ý­Ï³Ë »ñÏ­ñÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý Ù³­Ï³ñ­¹³­ ÏÇó ¢ ã³­÷»­ñÇó µá­Éá­ñÁ å³ñ­ï³­íáñ »Ý Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­Ý»É ÝáõÛÝ Ó­¢³­ã³­÷Ç ·áñ­Í³­ éáõÛíݻñ: γñ¢áñ Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ Ý³¢ Ù»ñ ѳ­Ù³­·áñ­Í³Ï­óáõíÛáõ­ÝÁ ¹»­Õ³­ ϳñ­·³­íáñ­Ù³Ý »í­ñá­å³­Ï³Ý ϳ­éáõÛó­ Ý»­ñÇ Ñ»ï: ²Ýó­Û³É ï³­ñÇ Ù»ñ Ï»Ýï­ñá­ÝÁ ëï³­ó³í ¹Ç­ïáñ­¹Ç ϳñ­·³­íÇ­×³Ï ºí­ñá­ å³­Ï³Ý ¹»­Õ³·ñ­ù³­ÛÇÝ Ñ³Ýӭݳ­Åá­Õá­íáõÙ: ²Û¹ ѳÝӭݳ­Åá­Õá­íÁ ·áñ­ÍáõÙ ¿ ºí­ñá­å³­ÛÇ ËáñÑñ­¹Ç ²­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý ¢ ¹»­Õ»­ñÇ á­ñ³­ÏÇ »í­ñá­å³­Ï³Ý í³ñ­ãáõÃ­Û³Ý (EDQM) ϳ½­ÙáõÙ: ²Û­ëûñ ³ß­Ë³ñ­Ñáõ٠ɳۭÝá­ñ»Ý ÏÇ­ ñ³é­íáõÙ »Ý ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ ¹»­Õ³­·Çñ­ùÁ (PÑ Int), á­ñÇ Ññ³­ï³­ñ³­Ïáõ­ÙÁ ѳ­Ù³­Ï³ñ­·áõÙ

¹»­Õ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­µ»­ñáõíÛáõÝÝ ³Ù­µáÕç ³ß­­ ˳ñ­ÑáõÙ: -Àݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë ¹»­ÕÇ Ï»Ý­ë³ßխó­ÛÇ µá­ Éáñ û­Õ³Ï­Ý»­ñÁ ëï³Ý­¹³ñ­ï³­íáñ­í³Í »Ý` ëï»Õ­Íáõ­ÙÇó ÙÇÝ㢠ÏÇ­ñ³­éáõÙ: ²ñ­ï³¹­ ñáõÃ­Û³Ý ÷áõ­Éáõ٠ϳñ¢áñ ¿ ѳ­Ù³­å³­ ï³ë­Ë³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ å³ï­ß³× ³ñ­ï³¹­ñ³­ Ï³Ý ·áñ­Íáõ­Ý»áõí۳Ý, ³Ûë­å»ë Ïáã­í³Í GMP (Good Manufacturing Practice) ϳ­ Ýá­Ý³­Ï³ñ­·ÇÝ: ²ÛÝ Áݹ·ñ­ÏáõÙ ¿ ³ñ­ï³¹­ ñáõÃ­Û³Ý ï³­ñ³Í­ùÇÝ, ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­Ý»­ ñÇÝ, ³ß­Ë³­ï³­Ï³½­ÙÇÝ, Áݭó­ó³­Ï³ñ­·»­ ñÇÝ, á­ñ³­ÏÇ ÑëÏÙ³­ÝÁ, ÷³ë­ï³Ãխó­ íáñ­Ù³­ÝÁ ¢ ³ñ­ï³¹­ñ³Ý­ùÇ ¹Ç­ï³ñÏ­Ù³­ÝÁ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­íáÕ å³­Ñ³Ýç­Ý»ñ: -г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ¹»é¢ë ã­Ï³ ³ÛÝ­åÇ­ëÇ ¹»Õ ³ñ­ï³¹­ñáÕ Ï³½­Ù³­Ï»ñ­åáõíÛáõÝ, á­ñÁ

5

5

²éáÕç³å³ÑáõÃÛáõÝ ¿ ²ÐÎ-Ý, ³­Ù»­ñÇÏ­Û³Ý ¹»­Õ³­·Çñ­ùÁ (USP), »í­ñá­å³­Ï³Ý ¹»­Õ³­·Çñù­Á (Ph Eur), µñÇ­ ﳭݳ­Ï³Ý ¹»­Õ³­·ÇñùñÁ (BP), éáõ­ë³­Ï³Ý ¹»­Õ³­·Çñ­ùÁ (ÃÔ): Ø»ñ ϳ­é³­í³­ñáõÃ­Û³Ý á­ñá߭ٳٵ г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ·áñ­ÍáõÙ »Ý µá­ Éáñ Ãí³ñÏ­í³Í ¹»­Õ³·ñ­ù»­ñÁ: Ø»ñ Ï»Ýï­ ñá­ÝÁ ݳ¢ ³Ý­¹³­Ù³Ï­óáõÙ ¿ ²äÐ »ñÏñ­Ý»­ ñÇ ¹»­Õ»­ñÇ ¢ µÅßϳ­Ï³Ý Ýß³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý ³­é³ñ­Ï³­Ý»­ñÇ áõ µÅßϳ­Ï³Ý ï»Ë­Ýǭϳ­ÛÇ ëï³Ý­¹³ñ­ï³ó­Ù³Ý, ·ñ³Ýó­Ù³Ý ¢ á­ñ³­ ÏÇ ÑëÏÙ³Ý ÙÇç­å»­ï³­Ï³Ý ѳÝӭݳ­Åá­ Õá­íÇ ³ß­Ë³­ï³Ýù­Ý»­ñÇÝ, Ùß³­Ï»É ¿ ݳ¢ §Î»ÕÍ­í³Í ¹»­Õ»­ñÇ ßñ糭ݳ­éáõÃ­Û³Ý ¹»Ù å³Û­ù³­ñÇ Ñ³­Ù³­·áñ­Í³Ï­óáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³­ ӳۭݳ­·Çñ¦, á­ñÁ í»ñ­ç»ñë ëïá­ñ³·ñ­í»É ¿ ²äÐ »ñÏñ­Ý»­ñÇ Ï³­é³­í³­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Õ»­Ï³­í³ñ­Ý»­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó: - ²Û­Ýá­õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí ³Ý­ã³÷ éÇë­Ï³­ÛÇÝ ¿ ¹»­Õ»­ñÇ ßñ糭ݳ­éáõíÛáõÝ ³ë­í³­ÍÁ: Ø»ñ »ñ­ÏÇñÝ ³­å³­Ñá±í­¿ ³Û¹ ï»­ë³ÝÏ­Ûáõ­ÝÇó: -²é­Ñ³­ë³­ñ³Ï, Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ »ñ­ÏÇñ å³­ï³ë­Ë³­Ý³­ïáõ ¿ ÙdzÛÝ Çñ »ñÏ­ñáõÙ ÏÇ­ñ³é­íáÕ ¹»­Õ»­ñÇ á­ñ³­ÏÇ ¢ ³Ýí­ï³Ý­ ·áõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ: ¸»­Õ³ñ­ï³¹­ñáÕ­Ý»­ ñÁ »ñ­µ»ÙÝ ÏÇ­ñ³­éáõÙ »Ý ÏñÏݳ­ÏÇ Ï³Ù »­é³­ÏÇ ëï³Ý­¹³ñï­Ý»ñ` Ëáõ­ë³­÷»­Éáí áãÝ­ã³ó­Ù³Ý ͳ˭뻭ñÇó` ÷áñ­ÓáõÙ ³ÛÉ »ñÏñ­Ý»ñ áõ­Õ³ñ­Ï»É Ç­ñ»Ýó »ñÏ­ñáõÙ Ïáõ­ ï³Ï­í³Í, ³ñ­¹Ç³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ Ïáñó­ñ³Í ¢ Ç­ñ³ó­Ù³Ý ¹Åí³­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ ¹»­Õ»­ñÁ: ÜÙ³Ý ¹»­Õ»­ñÇ ßñ糭ݳ­éáõíÛáõ­ÝÁ ϳݭ˻­Éáõ ׳­Ý³­å³ñ­ÑÇÝ ³­é³­çÇÝ ÑÇÙ­

Ø»ñ Éáõñç Ó»éù­µ»­ñáõÙ­ Ý»­ñÇó ¿ Ý»ñÏñ­Ù³Ý û­ñÇ­ ݳ­Ï³Ý ׳­Ý³­å³ñ­Ñáí ã·ñ³Ýó­í³Í, ³­Ýá­ñ³Ï, ų٭ϻ­ï³Ýó ¢ Ï»ÕÍ ¹»­ Õ»­ñÇ Ý»ñ­ÙáõÍ­Ù³Ý Ñݳ­ñ³­ íá­ñáõÃ­Û³Ý µ³­ó³­éáõ­ÙÁ:

6

5

ݳ­íáñ å³ï­Ý»­ßÁ ¹»­Õ»­ñÇ ·ñ³Ý­óáõÙÝ ¿: Ø»ñ Éáõñç Ó»éù­µ»­ñáõÙ­Ý»­ñÇó ¿ Ý»ñÏñ­Ù³Ý ËÇëï ÑëÏá­ÕáõÃ­Û³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ û­ñǭݳ­ Ï³Ý ×³­Ý³­å³ñ­Ñáí ã·ñ³Ýó­í³Í, ³­Ýá­ ñ³Ï, ų٭ϻ­ï³Ýó ¢ Ï»ÕÍ ¹»­Õ»­ñÇ Ý»ñ­ ÙáõÍ­Ù³Ý Ñݳ­ñ³­íá­ñáõÃ­Û³Ý µ³­ó³­éáõ­ÙÁ: г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ·áñ­ÍáõÙ ¿ ¹»­Õ»­ñÇ ³Ýí­ï³Ý­·áõÃ­Û³Ý Ñ»ï·­ñ³Ý­óáõ­Ù³­ÛÇÝ ÑëÏá­ ÕáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Á: 1997 Ãí³­Ï³­ÝÇÝ Ù»ñ ϳ½­Ù³­Ï»ñ­åáõíÛáõ­ÝáõÙ ëï»ÕÍ­í»ó ¸»­Õ»­ñÇ ÏáÕ٭ݳ­ÏÇ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹Ç­ï³ñÏ­Ù³Ý ³½­·³­ÛÇÝ Ï»Ýï­ñáÝ` ²äÐ »ñÏñ­Ý»­ñÇ Ù»ç ³­é³­çÇÝ­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ: Ø»Ýù ³ñ­Ó³­Ý³·­ñáõÙ »Ýù ¹»­Õ»­ñÇ ÏÇ­ñ³é­Ù³Ý Áݭóó­ùáõÙ Ç Ñ³Ûï »­Ï³Í µá­Éáñ ³Ý­ó³Ý­ ϳ­ÉÇ »ñ¢áõÛíݻ­ñÁ, ³ñ­ï³¹­ñ³­Ï³Ý û­ ñ³­óáõÙ­Ý»­ñÁ: îí۳ɭݻ­ñÁ ³Ù­÷á÷­íáõÙ »Ý, ÇÝ­ãÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ïíÛ³É ¹»­ÕÇ ·ñ³Ý­óáõÙÝ ³Ý­í³­í»ñ ¿ ׳­Ý³ã­íáõÙ: -γ­ñá±Õ­ »Ýù ³­ë»É, áñ ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ Éáõñç ѳ­Ù³­·áñ­Í³Ï­óáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, ÁÝ­¹áõÝ­í³Í ã³­÷³­ÝÇß­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ Ù»ñ »ñÏ­ ñáõÙ ¹»­Õ»­ñÇ ßñ糭ݳ­éáõíÛáõÝÝ ³ÛÝ­ù³Ý ëïáõÛ· ¿ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáõÙ, áñ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­ Ûáõñ ù³­Õ³­ù³­óÇ Ñ³Ý­·Çëï ϳ­ñáÕ ¿ ·Ý³É ¹»­Õ³­ïáõÝ áõ ·Ý»É Ç­ñ»Ý ³Ý­Ñ³ñ­Å»ßï ¹»­ ÕÁ: -¸»­Õ»­ñÇ Ç­ñ³ó­Ù³Ý Ýϳï­Ù³Ùµ í»­ñ³Ñë­Ïá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ, ó³­íáù, ¹»é¢ë ­µ³­í³­ ñ³ñ ã¿` íëï³­Ñ»ó­Ý»­Éáõ Ù»ñ ù³­Õ³­ù³­óÇ­ Ý»­ñÇÝ, áñ ³ÛÝ ¹»­ÕÁ, á­ñÁ Ýñ³Ýù ·ÝáõÙ »Ý ¹»­Õ³ï­ÝÇó Ç­ñ³­å»ë á­ñ³Ï­Û³É ¿, ³Ýí­

ï³Ý· ¢ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï: ¸³ »­ñ³ß­Ë³­íá­ ñ»­Éáõ ѳ­Ù³ñ å»ïù ¿ ¹»­Õ»­ñÇ ßñ糭ݳ­ éáõÃ­Û³Ý µá­Éáñ û­Õ³Ï­Ý»­ñÁ »Ý­Ã³ñÏ­í»Ý ËÇëï ÑëÏá­Õáõí۳Ý: ²é­Ñ³­ë³­ñ³Ï, ¹»Õ ëå³­éá­ÕÁ ãÇ Ï³­ñáÕ ·Ý³­Ñ³­ï»É ¹»­ÕÇ Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ¹ñ³ ѳ­Ù³ñ ѳ­ïáõÏ ·Ç­ï»­ÉÇù­Ý»ñ, Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý å³ï­ ñ³ë­ï³­í³­ÍáõíÛáõÝ ¢ ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­Ý»ñ »Ý ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï: -ø³­Õ³­ù³­óÇÝ ÇÝã­å»±ë ­Ï³­ñáÕ ¿ å³ñ­½»É` Ï»ÕÍ­í³±Í ¿, ³ñ¹­Ûáù, ¹»­ÕÁ, û± áã: - ¸»­Õ»ñ ϳÝ, á­ñáÝù ³ñ­ï³­ùÇÝ ÷³­Ã»Ã­ Ý»­ñÇ íñ³ áõ­Ý»Ý å³ßï­å³­ÝÇã Ý߳ݭݻñ: ´³Ûó Ñݳ­ñ³­íáñ »Ý ݳ¢ ÝÙ³­Ý³­ïÇå ¹»­Õ»­ñÇ Ï»Õ­ÍáõÙ­Ý»­ñ: ²ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ½·áõ­ ß³­Ý³É, »ñµ Ñëï³Ï ã»Ý ¹»­ÕÇ ÷³­Ã»­ÃÇ, åÇ­ï³­ÏÇ ·ñ³­éáõÙ­Ý»­ñÁ, ³é­Ï³ ¿ ·áõ­Ý³­ ÛÇÝ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ, Ý»ñ­¹Ç­ñÁ å³ï­×»­ ݳ­Ñ³Ý­í³Í ¿, ϳñ¢áñ ³½­¹³Ý­ß³Ý ¿ ݳ¢ ¹»­ÕÇ ·ÝÇ ÏïñáõÏ Ç­ç»­óáõ­ÙÁ: -Æ í»ñ­ç᪠³Û­ëûñ г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ¹»­Õ»­ñÇ ßñ糭ݳ­éáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­Ýá­Ý³­Ï³ñ­·áÕ Ï³½­ Ù³­Ï»ñ­åáõíÛáõÝÝ Ç±Ýã ÃÇ­ñ³­Ë³­ÛÇÝ Ýå³­ ï³Ï­Ý»ñ áõ­ÝÇ: -Ø»ñ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ËݹǭñÁ ¹»­Õ»­ñÇ á­ñ³­ÏÇ ³­å³­Ñáí­Ù³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Ç µá­Éáñ ëï³Ý­ ¹³ñï­Ý»­ñÇ í»ñç­Ý³­Ï³Ý Ý»ñ¹­ñáõÙÝ ¿: Ø»Ýù ³­é³­ç³ñ­Ï»É »Ýù ¹ñ³Ýù ³Ù­ñ³·­ñ»É §¸»­Õ»­ñÇ Ù³­ëÇݦ Ýáñ û­ñ»Ý­ùáõÙ, ¢ ³Û­ëûñ Ï»Ýï­ñá­ÝÁ ³Ï­ïÇí ³ß­Ë³­ïáõÙ ¿ ¹»­Õ»­ñÇ Ý³­Ë³Ï­ÉÇ­Ýǭϳ­Ï³Ý (GLP), ÏÉÇ­Ýǭϳ­Ï³Ý (GCP), ³ñ­ï³¹­ñ³­Ï³Ý (GMP), µ³ßË­Ù³Ý (GDP), ¹»­Õ³ï­Ý³­ÛÇÝ (GPP) å³ï­ß³× ·áñ­Íáõ­Ý»áõÃ­Û³Ý å³­Ñ³Ýç­Ý»­ñÇ Ùß³Ï­Ù³Ý áõÕ­Õáõí۳ٵ: Èáõñç µ³ó­Ãá­ÕáõÙ ¿ Ù»­Í³­ Í³Ë Ç­ñ³ó­Ù³Ý ÉÇ­ó»Ý­½Ç³­ÛÇ ¢ ѳ­Ù³­ å³­ï³ë­Ë³Ý 峭ѳÝç­Ý»­ñÇ, ï»­Õ³­Ï³Ý ³ñ­ï³¹­ñáõÃ­Û³Ý ¢ ¹»­Õ³ï­Ý³­ÛÇÝ ·áñ­Íáõ­ Ý»áõÃ­Û³Ý Ùßï³­¹Ç­ï³ñÏ­Ù³Ý, ·á­í³½­¹ÇÝ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­íáÕ å³­Ñ³Ýç­Ý»­ñÇ µ³­ó³­Ï³­ ÛáõíÛáõ­ÝÁ, ¹»­Õ»­ñÇ áã é³­óÇá­Ý³É Ýß³­Ý³­ Ïáõ­ÙÁ ¢ ÏÇ­ñ³­éáõ­ÙÁ, ³Ý­Ï³­é³­í³­ñ»­ÉÇ ÇÝù­Ý³­µáõÅ­Ù³Ý ³­×Á: γ­Ýá­Ý³­Ï³ñ·­í³Í ã¿ ¹»­Õ»­ñÇ ¢ ëÝÝ¹Ç ÙÇç¢ ë³Ñ­Ù³­Ý³­ÛÇÝ ³ñ­ï³¹­ñ³Ýù ѳݭ¹Ç­ë³­óáÕ Ï»Ý­ë³Ï­ ïÇí ѳ­í»­ÉáõÙ­Ý»­ñÇ ßñ糭ݳ­éáõíÛáõ­ÝÁ: §¸»­Õ»­ñÇ Ù³­ëÇݦ Ýáñ û­ñ»Ý­ùÇ ÁÝ­¹áõ­Ýáõ­ÙÁ ³ñ­Ù³­ï³­Ï³Ý µ³­ñ»­÷á­ËáõÙ­Ý»­ñÇ ëÏǽ­µÁ Ïѳݭ¹Ç­ë³­Ý³` Ýå³ë­ï»­Éáí Ù»ñ »ñÏ­ñáõÙ ³Ýí­ï³Ý·, ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¢ Ù³ï­ã»­ÉÇ ¹»­­ Õ³­ù³­Õ³­ù³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý Ç­ñ³­·áñÍ­Ù³­ÝÁ :

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ

àí »±ë ­¹áõª ïÕ³, û± ³Õ­çÇÏ... ²­å³­·³ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ë»éÝ Ç­Ù³­Ý³­Éáõ ó³Ý­ÏáõíÛáõÝÝ áõ ·³Û­Ã³Ï­ÕáõíÛáõ­ÝÁ ³ÛÝ­ ù³Ý Ù»Í ¿, áñ Ù³Û­ñ»­ñÁ ѳ­×³Ë ¹Ç­ÙáõÙ »Ý ³­Ù»­­ ݳ­ï³ñ­µ»ñ ÙÇ­çáó­Ý»­ ñÇ, ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ý³Ë­ù³Ý ÑÕÇáõíÛáõ­ÝÁ ѳ߭í³Ï­Ý»­ ñáíªåɳ­Ý³­íá­ñáõÙ ³ÛÝ: ÆÝã­å»±ë­ »Ý Ù»ñ û­ñ»­ñáõÙ á­ñá­ßáõÙ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ë»­éÁ:

ÜÛáõ­ÃÁª »ѭÙǭݳ ²ñ­½áõ­Ù³Ý­Û³­ÝÇ

à

±í­ ¿ ÇÙ µ³­ÉÇ­ÏÁ...²­Ñ³ ³ÛÝ ÙÇï­ùÁ, áñ ͳ­·áõÙ ¿ Ñáõ½­í³Í Ùáñ ·ÉËáõÙ, »ñµ ݳ ³­é³­çÇÝ ³Ý­·³Ù áõÉï­ñ³­Ó³Û­Ý³­ÛÇÝ Ñ»­ï³­½áï­Ù³Ý ë³ñ­ùÇ ¿Ï­ñ³­ÝÇÝ ï»ë­ÝáõÙ ¿ Çñ ½³­í³­ÏÇÝ, ÉëáõÙ Ýñ³ ÷áù­ñÇÏ µ³­µ³­ËáÕ ëñïÇ­ÏÇ ïñá÷­Ûáõ­ÝÁ, áñ ³­í»­ïáõÙ ¿ Ýáñ Ï۳ݭùÇ ³­ñ³­ñáõÙ: ...âÁݹ­Ñ³ï­íáÕ Ùïù»ñ, »ñ¢³­Ï³­Ûáõí ÛáõÝ. á±í­¿ ݳ` ïÕ³, û ³Õ­çÇÏ:

²­í³Ý­¹³­Ï³Ý Ñ³Û ÁÝ­ï³­ÝÇù­Ý»­

γñÍÇù ϳ, áñ »Ã» ÑÕÇÝ ù³Õóñ ¿ áõ­ïáõÙ, áõ­ñ»ÙÝ ³Õ­çÇÏ Ïáõ­Ý»­Ý³, ÇëÏ »­Ã» ÃÃáõ, ³­å³` ïÕ³: 8

5

ñáõ٠ѳï­Ï³­å»ë ѳۭñ»ñÝ áõ ³­í³·­Ý»­­ ñÁ »­ñ³­½áõÙ »Ý, áñ ³­é³ç­Ý»­ÏÁ ïÕ³ ÉÇ­ÝÇ: γ٠ѳ­Ï³­é³­ÏÁ. ³ñ­¹»Ý Ù»Ï-»ñ­Ïáõ áñ­¹Ç áõ­Ý»­óáÕ Ù³Û­ñ»­ñÁ »­ñ³­½áõÙ »Ý ¹ëïñÇÏ ÉáõÛë ³ß­Ë³ñÑ µ»­ñ»É: Þ³­ï»­ñÁ ó³Ý­Ï³­ ÝáõÙ »Ý å³ñ­½³­å»ë Ç­Ù³­Ý³É` á±õÙ­ »Ý ÏñáõÙ Ç­ñ»Ýó ÏñÍùÇ ï³Ï. ³ñ¹­Ûá±ù­ Ç­ñ»Ýó Ý»ñ­ëáõÙ Ó­¢³­íáñ­íáõÙ ¿ ³­Ùáõñ áõ ù³ç ÙÇ ïÕ³, û ͳխÏáõÙ ¿ ÙÇ Ýáõñµ áõ ·»­Õ»­óÇÏ ³Õç­Ý³Ï: ²­å³­·³ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ë»éÝ Ç­Ù³­Ý³­Éáõ ó³Ý­ÏáõíÛáõÝÝ áõ ·³Û­Ã³Ï­ÕáõíÛáõ­ÝÁ ³ÛÝ­ ù³Ý Ù»Í ¿, áñ Ù³Û­ñ»­ñÁ ѳ­×³Ë ¹Ç­ÙáõÙ »Ý ³­Ù»­Ý³­ï³ñ­µ»ñ ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ, ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ý³Ë­ù³Ý ÑÕÇáõíÛáõ­ÝÁ ѳ߭í³Ï­Ý»­ñáí åɳ­Ý³­íá­ñáõÙ ³ÛÝ:

γݭ˳­ï»­ëáõÙ­Ý»ñ Åá­Õáíñ­¹³­Ï³Ý µÅßϳ­ñ³Ý­Ý»­ñÇó Äá­Õáíñ­¹³­Ï³Ý ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ Ï۳ݭùÇ ÷áñ­ÓÇó ù³Õ­í³Í, Ùá­ï³­íáñ ϳݭ˳­ ï»­ëáõÙ­Ý»ñ »Ý, á­ñáÝù á­ñá­ß³­ÏÇá­ñ»Ý

ѳ­ÙÁÝÏ­ÝáõÙ »Ý: ú­ñǭݳϪ ß³ï ï³­ñ³Í­ í³Í ¿ ³ÛÝ Ï³ñ­ÍÇ­ùÁ, áñ »­Ã» ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ ÏÇ­ÝÁ ·»­Õ»ó­Ï³­ÝáõÙ ¿, ³­å³ ³­ñáõ ½³­í³Ï ¿ áõ­Ý»­Ý³­Éáõ, ÇëÏ »­Ã» Ïáñó­ ÝáõÙ ¿ ÑÙ³Û­ùÁ, ·»­Õ»ó­ÏáõÃÛ­áõ­ÝÁ ï³­ÉÇë åïÕÇÝ, ³­å³` ³Õ­çÇÏ: º­Ã» ÑÕÇÝ ù³Õóñ ¿ áõ­ïáõÙ, áõ­ñ»ÙÝ ³Õ­çÇÏ Ïáõ­Ý»­Ý³, ÇëÏ »­Ã» ÃÃáõ, ³­å³` ïÕ³: ÐÇÝ âǭݳë­ï³­Ýáõ٠ѳ­Ù³­ñáõÙ ¿ÇÝ, áñ ïÕ³­ÛÇ Ï³Ù ³Õç­Ï³ ÍÝáõÝ­¹Á ϳ˭í³Í ¿ ë³Õ٭ݳ­íáñ­Ù³Ý ûñ­í³­ÝÇó: ú­ñǭݳÏ, »­Ã» ë³Õ٭ݳ­íá­ñáõ­ÙÁ ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­ó»É ¹³ß­ï³­Ý³­ÛÇÝ óÇÏ­ÉÇó Ñ»­ï᪠³­é³­çÇ­ÝÇó »ñ­ñáñ¹ û­ñÁ, ³­å³ Ù»Í ¿ ѳ­í³­Ý³­Ï³­ ÝáõíÛáõ­ÝÁ, áñ ïÕ³ ÏÍÝíÇ, ÇëÏ »­Ã» ãáñ­ ñáñ¹ ϳ٠ÑÇÝ­·»­ñáñ¹ û­ñÁ, ³­å³ ³Õ­çÇÏ ÍÝí»­Éáõ ѳ­í³­Ý³­Ï³­ÝáõíÛáõÝÝ ³­í»­ÉÇ Ù»Í ¿, ù³­ÝÇ áñ ³­å³­óáõó­í³Í ¿, áñ X Ç­·³­ Ï³Ý ùñá­Ùá­ëáÙ­Ý»­ñÁ ³­í»­ÉÇ Ï»Ý­ëáõ­Ý³Ï »Ý, ù³Ý Y ³­ñ³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ: ÐÇÝ­·»­ñáñ¹ ûñ­ í³­ÝÇó Ñ»­ïá ³­å³ñ¹­ÛáõÝ »Ý µá­Éáñ ç³Ý­ ù»­ñÁ, ù³­ÝÇ áñ ¢°­ Ç­·³­Ï³Ý, ¢°­ ³­ñ³­Ï³Ý

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ º­ñ»­Ë³­ÛÇ ë»­éÁ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ å³ñ­½»É Áëï ãǭݳ­Ï³Ý û­ñ³­óáõÛ­óÇ` 1. ÎÝáç ï³­ñÇ­ùÇÝ ·áõ­Ù³­ñ»ù Ç­ÝÁª ÑÕÇáõÃ­Û³Ý ³­ÙÇë­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­ÏÁ: 2. ¶ï»ù ëï³ó­í³Í ÃÇ­íÁ ³Õ­Ûáõ­ë³­ÏÇ áõÕ­Õ³­Ñ³­Û³ó ë³Ý¹­Õ³Ï­Ý»­ñáõÙ: 3. Ðá­ñÇ­½á­Ý³­Ï³Ý ë³Ý¹­Õ³Ï­Ý»­ñáõÙ ·ï»ù ³ÛÝ ³­ÙÇ­ëÁ, »ñµ µ»Õ٭ݳ­íáñ­í»É ¿ Ó»ñ ÷áù­ñÇ­ÏÁ: 4. ²Û¹ Ïááñ­¹Ç­Ý³ï­Ý»­ñÇ Ñ³ï­Ù³Ý Ï»­ïáõÙ ¹áõù Ïï»ë­Ý»ù »­ñ»­Ë³­ÛÇ ë»­éÁ: ´»ÕÙݳíáñÙ³Ý ³ÙÇëÁ

ÐáõÝí.

ö»ï.

سñï.

²åñÇÉ

سÛÇë

ÐáõÝÇë

ÐáõÉÇë

ú·áëïáë

ê»åï.

ÐáÏï.

ÜáÛ.

¸»Ï.

5

9

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ ùñá­Ùá­ëáÙ­Ý»­ñÁ ³Ý­Ï»Ý­ëáõ­Ý³Ï »Ý: ²å³·³ Ù³Ûñ»ñÇ Ñ»ï³ùñùñ³ëÇñáõÃÛáõÝÁ ÉdzñÅ»ùáñ»Ý µ³í³ñ³ñ»Éáõ ѳٳñ áñáß»óÇÝ ¹ÇÙ»É Ý³¢ µÅÇßÏ-·ÇÝ»ÏáÉá· øñÇëïÇÝ» ê³ÝÃñáëÛ³ÝÇÝ: -ºñ»Ë³ÛÇ ë»éÁ ÇٳݳÉáõ ÷áñÓ»ñ ³ñí»É »Ý ß³ï í³Õ ųٳݳÏÝ»ñÇó, ³Ù»Ý³ï³ñµ»ñ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý ÙÇçáóÝ»ñáí ¢ Ù»Ãá¹Ý»ñáí, áñáÝù, Ç ¹»å, ï³ñ³Íí³Í »Ý ݳ¢ Ù»ñ ûñ»ñáõÙ: ê³Ï³ÛÝ ¹ñ³Ýù ³í»ÉÇ ßáõï ϳÝ˳ï»ëáõÙÝ»ñ »Ý, áñáÝù ãáõÝ»Ý ·Çï³Ï³Ý ÑÇÙݳíáñáõÙÝ»ñ. ×ß·ñïáõÃÛ³Ý Ñ³í³Ý³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ ß³ï ÷áùñ ¿: ÖÇßï ϳÝ˳ï»ëáõÙÁ áõÕÕ³ÏÇ Ï³ñáÕ ¿ ѳÙÁÝÏÝáõÙ ÉÇÝ»É: ÆÝã í»ñ³µ»ñáõÙ ¿ ·Çï³Ï³Ý Ù»Ãá¹ÇÝ, ³å³ ÙÇ³Ï ×ß·ñÇï áõÕÇÝ áõÉïñ³Ó³ÛݳÛÇÝ Ñ»ï³½áïáõÃÛáõÝÝ ¿, áñÇ ÙÇçáóáí ϳñ»ÉÇ ¿ å³ñ½»É åïÕÇ ë»éÁ ÑÕÇáõÃÛ³Ý 12-15-ñ¹ ß³µ³ÃáõÙ: ê³ ³Ù»Ý³ûåïÇÙ³É ßñç³ÝÝ ¿, ù³ÝÇ áñ ÑÕÇáõÃÛ³Ý 7-10-ñ¹ ß³µ³ÃáõÙ ëÏëáõÙ »Ý Ó¢³íáñí»É ¾ÙµñÇáÝÇ ë»é³Ï³Ý ûñ·³ÝÝ»ñÁ ¢ Édzϳï³ñ ³í³ñïíáõÙ »Ý 15-ñ¹ ß³µ³ÃáõÙ: ä»ïù ¿ Ýß»É Ý³¢, áñ ï³ñÇÝ»ñÇ ÷áñÓ áõÝ»óáÕ Ù³ëݳ·»ïÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý §ï»ëݻɦ »ñ»Ë³ÛÇ ë»éÁ 8-ñ¹ ß³µ³Ã³Ï³ÝÇó ëÏë³Í, ë³Ï³ÛÝ ë˳Éí»ÉÁ µ³ó³éí³Í ã¿: ºñµ»ÙÝ ÷áùñÇÏÁ ß³ï ß³ñÅáõÝ ¿ ÉÇÝáõÙ, »ñµ»ÙÝ` §³Ù³ãÏáï¦` ã³÷³½³Ýó ÏÍÏí³Í ϳ٠ѳϳé³Ï ûùí³Í, ÇÝãÁ ÃáõÛÉ ãÇ ï³ÉÇë ³ÝÙÇç³å»ë å³ñ½»É Ýñ³ ë»éÁ, ϳ٠áïù»ñÇ ³ñ³Ýùáõ٠ѳÛïÝí³Í åáñï³É³ñÁ ³ñ³Ï³Ý ë»é³Ï³Ý ûñ·³ÝÇ ïå³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ÃáÕÝáõÙ áõ ß÷áÃáõÃÛ³Ý Ù»ç ·óáõÙ ¢° µÅßÏÇÝ, ¢° ³Ýѳٵ»ñ ÍÝáÕÝ»ñÇÝ: Ð³×³Ë ÏñÏݳÏÇ Ñ»ï³½áïáõÃÛ³Ý ËݹÇñ ¿ ͳ·áõÙ: ä³Ñ³ÝçÏáï ѳÛñÇÏÝ»ñÇÝ ÑÇß»óÝ»Ýù ÙdzÛÝ, áñ »ñ»Ë³ÛÇ ë»éÁ ϳËí³Í ¿ Ýñ³Ýó ë»ñÙݳµçÇçÝ»ñÇó, áñáÝù ÏñáõÙ »Ý Çñ»Ýó Ù»ç X Ç·³Ï³Ý ¢ Y ³ñ³Ï³Ý ùñáÙáëáÙÝ»ñ, áñáÝóÇó ³é³í»É Ï»ÝëáõݳÏÁ, ÙdzݳÉáí ÏÝáç X ùñáÙáëáÙÇÝ, áñáßáõÙ ¿ åïÕÇ ë»éÁ: -ìï³Ý·íáõ±Ù ¿, ³ñ¹Ûáù, åïÕÇ ³å³ÑáíáõÃÛáõÝÁ` ÑÕÇáõÃÛ³Ý í³Õ ÷áõÉáõÙ ë»éÁ áñáß»Éáõ ųٳݳÏ: -ijٳݳϳÏÇó ·Çï³Ï³Ý Ýí³×áõÙÝ»ñÁ ÃáõÛÉ »Ý ï³ÉÇë ³í»ÉÇ í³Õª 7-10 ß³µ³Ã³Ï³Ý ÑÕÇáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙ, ѳñÛáõñ ïáÏáë³Ýáó ×ß·ñïáõÃÛ³Ùµ å³ñ½»É åïÕÇ ë»éÁ ³ñÛ³Ý ³Ý³ÉǽÇ` µÇáåëdzÛÇ Ï³Ù ³ÙÝ»áó»Ùµ»ÉÇ ÙÇçáóáí, ë³Ï³ÛÝ Ñ»ï³½áïáõÃÛ³Ý ³Ûë Ó¢Á Ëñ³ËáõëíáõÙ ¿ ³ÛÝ ¹»åùáõÙ, »ñµ ·»Ý»ïÇÏ³Ï³Ý ÑÇí³Ý¹áõÃÛ³Ý íï³Ý· ϳ٠³ÛÉ Éáõñç ³éáÕç³Ï³Ý ËݹÇñÝ»ñ ϳÝ: ²Û¹ ÁÝóóùáõÙ ·»Ý»ïÇÏ ËݹÇñÝ»ñÁ ѻﳽáï»Éáõ Ñ»ï Ù»Ïï»Õ` å³ñ½áõÙ »Ý ݳ¢ åïÕÇ ë»éÁ. »Ã» ³ñÛ³Ý Ù»ç ³éϳ »Ý Y ùñáÙáëáÙÝ»ñ, ³å³ ÷áùñÇÏÁ ïÕ³ ¿, ÇëÏ »Ã» X, ³å³` ³ÕçÇÏ: ²Ûë ·áñÍÁÝóóÝ»ñÁ ß³ï íï³Ý·³íáñ »Ý û° Ùáñ, û° åïÕÇ Ñ³Ù³ñ, ù³ÝÇ áñ ϳñáÕ »Ý ѳݷ»óÝ»É íÇÅÙ³Ý: àõëïÇ ÙdzÛÝ ë»éÁ å³ñ½»Éáõ ѳٳñ ã³ñÅ» ¹ÇÙ»É ÝÙ³Ý éÇëÏÇ: ²ñ¹»Ý ²ØÜ-áõÙ, èáõë³ëï³ÝáõÙ ¢ Æëñ³Û»ÉáõÙ ³ñÛ³Ý, ÇÝãå»ë ݳ¢ Ù»½Ç ѻﳽáïáõÃÛ³Ý ÙÇçáóáí ëÏë»É »Ý å³ñ½»É åïÕÇ ë»éÁ, µ³Ûó г۳ëï³ÝáõÙ ³Ûë ÷áñÓÁ ¹»é¢ë ãϳ: -Ðݳñ³íá±ñ ¿ ÙÇÝ㨠ÑÕÇáõÃÛáõÝÁ åɳݳíáñ»É »ñ»Ë³ÛÇ ë»éÁ: -¶áñÍݳϳÝáõÙ áõÕÕ³ÏÇ Ñݳñ³íáñ ã¿: Ü»ñϳÛáõÙë ²ØÜ-áõÙ, ºíñáå³ÛáõÙ ·áÛáõÃÛáõÝ áõÝ»Ý ÙÇ ß³ñù µÅßÏ³Ï³Ý ·Çï³Ñ»ï³½áï³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñ, áñï»Õ ÷áñÓ»ñ »Ý ³ñíáõ٠ɳµáñ³ïáñ å³ÛÙ³ÝÝ»ñáõÙ ³ñÑ»ëï³Ï³Ý Óí³½³ïÙ³Ý, ³ñ³Ï³Ý ϳ٠Ƿ³Ï³Ý ùñáÙáëáÙÝ»ñÇ ù³Ý³ÏÇ Ï³ñ·³íáñÙ³Ý ÙÇçáóáí Ó¢³íáñ»É ÏáÝÏñ»ï ë»éÇ ë³ÕÙ: ê³Ï³ÛÝ ëñ³Ýù ·Çï³Ï³Ý ÷áñÓ»ñ »Ý, áñáÝù ³Ù»Ý³÷áùñ ë˳ÉÇ ¹»åùáõ٠ϳñáÕ »Ý ³Ý¹³éݳÉÇ ³ñ³ï³íáñ ѻÝùÝ»ñ áõݻݳÉ: ´³Ûó »Ï»ù ãÙáé³Ý³Ýù, áñ Ù³Ûñ³Ý³ÉÁ ³ñ¹»Ý ÇëÏ Ññ³ßù ¿, µÝáõÃÛ³Ý å³ñ·¢ ¢ µÝ³í ¿É ϳñ¢áñ ãǪ åïáõÕÁ ïÕ³± ¿, û± ³ÕçÇÏ:

10

5

²Ýí³Ý ·³ÕïÝÇùÁ

° ÜÛáõ­ÃÁ` Èdzݳ ¶ñÇ·áñÛ³ÝÇ

²

­ áõ­ÝÁ Ý Ùá­·³­Ï³Ý ÇÝã-áñ ¹³ñÓ­í³Í­ùÇ Ù»ç ³­ÝÁݹ­­ ѳï ÏñÏÝí»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ, Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ Ù³ñ­¹áõÝ íݳ­ë»É, ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ù³Ñ­í³Ý ѳëó­Ý»É: àñ­å»ë­½Ç ³­Ýáõ­ÝÁ ѳ­ ×³Ë ãÏñÏÝíÇ, Ñá­ñÇ­ÝáõÙ ¿ÇÝ »ñÏ­ñáñ­¹Á, á­ñÁ å³ßï­å³­Ý³­Ï³Ý Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ

²Ý­Ñ³­çáÕ ÁÝïñ­í³Í ³­Ýáõ­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ Ñá­·»­ µ³­Ý³­Ï³Ý µ³­ó³­ë³­Ï³Ý ³½­¹»­óáõíÛáõÝ áõ­Ý»­Ý³É: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ »­ñ»­Ë³ å»ïù ¿ Ç­Ù³­Ý³, û ÇÝ­ãáõ ¿ Ñ»Ýó ³Û¹ ³­Ýáõ­ÝÁ ÏñáõÙ:

12

5

áõ­Ý»ñ: ºñÏ­ñáñ¹ ³­Ýáõ­ÝÁ ³­Ù»­Ýûñ­Û³ ·áñ­ ͳ­ÍáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ¿ñ, ÇëÏ Çë­Ï³­Ï³Ý ³­Ýáõ­ÝÁ ·³Õï­ÝÇ ¿ñ å³Ñ­íáõÙ, ³ÛÝ §Ñ³­ ë³­Ý»­ÉÇ ¿ñ¦ ÙdzÛÝ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ ³Ý­¹³Ù­Ý»­ ñÇÝ: ¶³Õï­ÝÇ ¢ ³­Ù»­Ýûñ­Û³ ³­ÝáõÝ áõ­Ý»­ ݳ­ÉÁ ÁÝ­¹áõÝ­í³Í ¿ »­Õ»É éáõë­Ý»­ñÇ Ùáï ¢ å³Ñ­å³Ý­í»É ¿ ÙÇÝ㢠19-ñ¹ ­¹³­ñÁ: Þ³ï Åá­Õá­íáõñ¹­Ý»­ñÇ Ùáï ï³­ñ³Í­í³Í ¿ »­Õ»É ³ÛÝ Ñ³­Ùá½­ÙáõÝ­ùÁ, áñ ³­Ýáõ­ÝÁ ¢ Ù³ñ­¹áõ ׳­Ï³­ï³­·Ç­ñÁ ë»ñ­ïá­ñ»Ý ϳå­í³Í »Ý: ¸³ å³ñ­ï³¹­ñáõÙ ¿ñ å³­ï³ë­Ë³­Ý³ï­ íáõÃ­Û³Ý Ù»Í ½·³­óáõ­Ùáí Ùá­ï»­Ý³É ³Ý­ í³Ý ÁÝï­ñáõí۳­ÝÁ: ²ÛÅÙ ¿É Ù»­½³­ÝÇó ß³­ï»ñÝ ³ÛÝ Ï³ñ­ ÍÇ­ùÇÝ »Ý, áñ ³­Ýáõ­ÝÁ ³Ý­í³­Ý³Ï­ñÇÝ å³ñ­ï³¹­ñáõÙ ¿ ÉÇ­Ý»É ³Û¹­åÇ­ëÇÝ, áã û áõ­ñÇß Ï»ñå: ²Ý­Ñ³­çáÕ ÁÝïñ­í³Í ³­Ýáõ­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ Ñá­·»­µ³­Ý³­Ï³Ý µ³­ó³­ë³­Ï³Ý

²­ÝáõÝ­Ý»­ñÁ ·á­ÛáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý ѳ­ ½³­ñ³Ù­Û³Ï­Ý»ñ ß³­ñáõ­Ý³Ï: ÐÝáõÙ Ù³ñ­¹ÇÏ Ï³ñ­ÍáõÙ ¿ÇÝ, áñ ÁÝïñ­ í³Í ³­Ýáõ­ÝÁ ϳݭËá­ñá­ßáõÙ ¿ Ù³ñ­ ¹áõ ׳­Ï³­ï³­·Ç­ñÁ: ²­í»­ÉÇÝ` ß³ï Åá­Õá­íáõñ¹­Ý»ñ Ùï³­ÍáõÙ ¿ÇÝ, áñ ³­Ýáõ­ÝÁ Ù³ñ­¹áõ ³Ý­µ³­Å³­Ý»­ÉÇ Ù³ëÝ ¿: ³½­¹»­óáõíÛáõÝ áõ­Ý»­Ý³É: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ »­ñ»­Ë³ å»ïù ¿ Ç­Ù³­Ý³, û ÇÝ­ãáõ ¿ Ñ»Ýó ³Û¹ ³­Ýáõ­ÝÁ ÏñáõÙ, Ñå³ñ­ïáõÃ­Û³Ý ½·³­­ óáõ­ÙÁ Ïû·­ÝÇ ³Ý­Ñ³­ïÇ ×Çßï Ó­¢³­íáñ­Ù³­ ÝÁ: »­Ù³­ÛÇ ßáõñç á­ñá­ß»­óÇÝù ½ñáõ­ó»É Ñá­ ·»­µ³Ý, ·Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ã»Ï­Ý³­Íáõ, ¹á­­ ó»Ýï ê³Ù­í»É Êáõ­¹á­Û³­ÝÇ Ñ»ï:

²Ýí³Ý ·³ÕïÝÇùÁ -²­Ýáõ­ÝÁ Ù³ñ­¹áõ íñ³ ÇÝã-áñ ã³­÷áí û­ï³ñ Ùß³­Ïáõ­ÃÇ Ñ»ï` û­ï³ñ­í»­Éáí ë»­÷³­ ²é­Ñ³­ë³­ñ³Ï ³Ý­í³Ý ³½­¹áõÙ ¿, µ³Ûó áã ³ÛÝ ³ë­ïǭ׳Ý, áñ á­ñ᭠ϳ­ÝÇó ¢ ¹³é­ÝáõÙ Ù³ñ­·Ç­Ý³É` á°ã ³ÛÝ, á°ã ßÇ Ýñ³ ׳­Ï³­ï³­·Ç­ñÁ: ²Ý­í³Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ³Ûë,-ѳ­Ùá½­í³Í ¿ Ñá­·»­µ³Ý Êáõ­¹á­Û³­ÝÁ: ëϽµÝ³­ï³­é»­ñÇ ÝÙ³­Ýáõí ³½­¹»­óáõíÛáõÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ Ù³ñ¹ Ïñ»­Éáí Æ ¹»å û­ï³­ñ³½­·Ç ³­ÝáõÝ­Ý»­ñÁ ѳۭ Ûáõ­ÝÁ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ï۳ݭùáõÙ ïíÛ³É ³­Ýáõ­ÝÁ Ýáõۭݳ­ÝáõÙ ¿ ³Û¹ ³­Ýáõ­ÝÁ ϳ­Ï³­Ý³ó­Ý»­ÉÁ ê³Ù­í»É Êáõ­¹á­Û³­ÝÁ Ýáñ­ Ùdzë­Ý³­Ï³Ý Ï³å ¿ ëï»Õ­ ÏñáÕ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ñ»ï: ú­ñǭݳÏ` ѳÛï­ÝÇ Ù³É ¿ ѳ­Ù³­ñáõÙ: ÍáõÙ, ÇÝã­å»ë ³­Ùáõ­ëÇÝ­Ý»­ñÇ, Ù³ñ¹­Ï³Ýó ³­ÝáõÝ­Ý»ñ ÏñáÕ­Ý»­ñÁ »Ý­Ã³­·Ç­ -¸Ç­É»­ï³Ý­ïáõíÛáõÝ ¿, »ñµ ³Ý­í³Ý ³ÛÝ­å»ë ¿É ÁÝ­Ï»ñ­Ý»­ñÇ ¢ ѳ­ ï³Ï­ó³­µ³ñ Ýáõۭݳ­ÝáõÙ »Ý Ýñ³Ýó Ñ»ï` ÑÝãÛáõÝ­Ý»­ñÁ ³­é³Ý­ÓÇÝ Ù»Ï­Ý³­µ³­Ý»­Éáí, ñ³­½³ï­Ý»­ñÇ Ñ³­ñ³­µ»­ñáõí »ñ­µ»ÙÝ ÏñÏÝ»­Éáí ׳­Ï³­ï³­·Ç­ñÁ: Ø»ñ µ³­ó³ï­ñáõÙ »Ý, û ïíÛ³É Ù³ñ­¹Á ÇÝã Ñá­·»­ ÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ó­¢³­íáñ­Ù³Ý Ù»ç: û­ñ»­ñáõÙ ¹»é å³Ñ­å³Ý­í»É ¿ ï³­ïÇ­ÏÇ Ï³Ù µ³­ÝáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ ¢ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ÑÝãÛáõÝ å³­åÇ­ÏÇ ³­Ýáõ­ÝÁ Ãáé­ÝÇ­ÏÇÝ ÷á­Ë³Ý­ó»­ ÇÝã ¹»ñ ¿ ˳­ÕáõÙ Ýñ³ ׳­Ï³­ï³·­ñáõÙ: Éáõ ëá­íá­ñáõíÛáõ­ÝÁ` »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ ³Ûë Ï»ñå ¸³ Ñ»­ï³ùñù­ñáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ëï»ÕÍ­í³Í ´³­ó³­ë³­Ï³Ý áõ­Å»­ñÇó å³ßï­å³Ý­í»­ ÷áñ­ÓáõÙ »Ý ¹ñë­¢á­ñ»É Ç­ñ»Ýó ë»ñÝ áõ ѳñ­ Ë³Õ ¿` ³­é³Ýó Ç­ñ³­Ï³Ý ÑÇÙ­ùÇ: ²é­Ñ³­ë³­ Éáõ ѳ­Ù³ñ Ç­ñ»Ýó Çë­Ï³­Ï³Ý ³­Ýáõ­ÝÁ ÑÇÝ ·³Ý­ùÁ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ: ܳ¢ ³Ûë ñ³Ï ³Ý­í³Ý ëϽµÝ³­ï³­é»­ñÇ ÝÙ³­Ýáõí »­·Çå­ï³­óÇ­Ý»­ñÁ ·³Õï­ÝÇ ¿ÇÝ å³­ÑáõÙ ¢ ¹»å­ùáõÙ »ñ¢áõÛ­ÃÇ å³ï­×³­éáí »­ñ»­Ë³Ý Ûáõ­ÝÁ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ï۳ݭùáõÙ Ùdzë­Ý³­Ï³Ý áõ­Ý»­ÝáõÙ ¿ÇÝ ÙÇ ù³­ÝÇ ³­ÝáõÝ: ϳ­ñáÕ ¿ Ýáõۭݳ­Ï³­Ý³­Ý³É ï³­ïÇ­ÏÇ Ï³Ù Ï³å ¿ ëï»Õ­ÍáõÙ, ÇÝã­å»ë ³­Ùáõ­ëÇÝ­Ý»­ñÇ, Ø»ñ û­ñ»­ñáõÙ ëá­íá­ñ³­µ³ñ ³Ý­í³­Ý³­ å³­åÇ­ÏÇ Ñ»ï, ÇÝãÝ Áëï ê³Ù­í»É Êáõ­¹á­ ³ÛÝ­å»ë ¿É ÁÝ­Ï»ñ­Ý»­ñÇ ¢ ѳ­ñ³­½³ï­Ý»­ñÇ ÷á­ËáõíÛáõÝ ³­ÝáõÙ »Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ Û³­ÝÇ` Ïáã­íáõÙ ¿ Ñá­·»­µ³­Ý³­Ï³Ý ų­é³Ý­ ѳ­ñ³­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ó­¢³­íáñ­Ù³Ý Ù»ç: ѳ­ëáõÝ ï³­ñÇ­ùáõÙ, ÇÝã áñ ï»Õ ݳ¢ ÇÝ­ ·³­Ï³­ÝáõíÛáõÝ: ÜáõÛÝ ³­Ýáõ­ÝÁ ÏñáÕ Ù³ñ­¹ÇÏ ëá­íá­ñ³­ ù³­Ý³·­Ý³­Ñ³­ï³­Ï³­ÝÁ µ³ñÓ­ñ³ó­Ý»­Éáõ Þ³ï ·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»ñ Ýϳ­ï»É »Ý, µ³ñ ³­í»­ÉÇ Ñ³ßï áõ ç»ñÙ »Ý: ѳ­Ù³ñ: ²­Ýáõ­ÝÁ ÷á­Ë»­Éáí` Ù³ñ­¹Á ϳ­ñáÕ áñ ³Ý­í³Ý ¢ ³Ý­í³­Ý³Ï­ñÇ Ï۳ݭùÇ ÙÇç¢ ÐÇÝ Åá­Õá­íáõñ¹­Ý»­ñÇ Ï۳ݭùáõÙ ³Ý­­ ¿ ÇÝã-áñ ã³­÷áí ÷á­Ë»É µÝ³­íá­ñáõíÛáõ­ ÇÝã-áñ ³Ý­µ³­ó³ï­ñ»­ÉÇ Ï³å ϳ: Àëï ÇÙ í³­Ý³­÷á­ËáõíÛáõ­ÝÁ Ýáñ ³Ý­ÓÇ ÍÝáõݹ ÝÁ, ¹ñ³­Ýáí ¿É` ׳­Ï³­ï³­·Ç­ñÁ: ØÇ­·áõ­ó» K ½ñáõ­ó³­ÏÇó Ñá­·»­µ³­ÝÇ` ß³ï ϳñ¢áñ ¿ ¿ ËáñÑñ­ ³Ý­ ñÇ­ G ï³ñ­ TA³­ REVIG Nï³­ ME ¹ RPI ß»ÉASD¢ Nù GHAµ»ñ SYAG RTZOUIG ZNIV AG NKHOSIG 峭ﳭѳ­Ï³±Ý A AR A HID A RPI A IG SH A NIVA ROU ARKIN USYAG A ARTZOU OUHI AZ ASD ANA E ANOU EVALOUS OUHI A ALOUS A DOUHI A NAHID A USH SñáõÙZAD R Ç­ñ»Ýó H EN M ÷á­ KIN»É E»Ý REVIG HÛÇÝ RO ËÙµ»­ ZA ³Ý­í³Ý ×Çßï ÁÝï­ñáõíÛáõ­ÝÁ, ù³­ÝÇ áñ ³ÛÝ Ù³ñ­ ¹ ÇÏ Ë ­ã¿, áñ ëï»Õ­ S U A L M D A INE ANO V A R A N O A V R I A A L I S A A I U HIG A VN MAS A HA E AR K IG OU RP SIG EVAL ARMENO ARPI ARS ASDGH IV AGHA ANKHO NTARAM IG ARKIN G ARPI A IG ASDG HAVNI AL OSIG AN ARAM AR EV V ARÙ³ñ­ A áñ A¹áõ ARPI ³­ÝZáõÝ­ G ID ñ»­ÉSáí, ZN ѳ­ AR EVÑÇÝ US³Ý­ OU KH YA ÓÁ UIGÝ»­H NT RE¿ A R A H µ³ñÓ­ñ³ó­Ýáõ٠ϳ٠ǭç»ó­ÝRáõÙ ñ Á` Ù ³­ Í ³ ­· á ñ ­Í á Õ Z S H IN N A I O A T A A K U IV A R R H S N U G O T O M N A A US OU AR NO O HID AZ DA IG A VAL SYA I AR LOU US ANTA US AREV HI AROU HALOUS HIG AZAD I ALMAS ANKINE A V AREVA ENOUH RSHALO ADOUHI ASD ANA KINE ANO REV ARE A ARMEN S USH ÝV³­ A N U Ï ³­ G ѳ­ M RÁ: VN³í,OSÍÝí»ó IN RE ñÁ:A ARM ARPI A LOÑ ³­ RP AZ O³·­ IG A ÇÝù­ Ý ï ³­ Ý Ù³­ ó Ýá­ Ù ³ ñ ­¹ Ç Ï L O A D K A M A A A N A I S R N H A IG I IG A P G A E A E R M G S H R N H E I A R A A NKIN AREV A KINA ARM G ARPI A RTZOUIG I AZNIV A HID ANK H ANTAR VIG ARKIN YAG ARP IG ASDG IV AGHAV ANKHO USH ANT S AREVIG I AROUSY M A SIG A SYA Ù³­ AHID E ANO EVALOU ENOUH US³­ OUH SD ANA ANOUS OUS ARE I AROUS ARTZOU HI AZN Uų­ IG AR Aáõ Üá­ ñ ³Ó¢ Ý Ï ³­ ϻխ Í ³­Ý áõÝ­ N O KHO ANTARA D O V A L N A R E A R Z A A IN D R U S AS SA RSH DO ARM OUH IG A KINE HID NOUSH EV A ANK EVAL UHI ALM LOU ANA ALOU RMENO PI ARPI A ASDGH GHAVNI OSIG AN AREV AR A ARMEN I ARSHA HIG AZA AVNI ALM KHOSIG RAM AR ARKINA G ASD ANKINE A EV AREV INA AÏÇó P IG ÇÝ­ù H H N A IG TA ARÝáõ­ ³­ Ý Á ³Ýíë­ Ý»ñ ¿ÇÝ í»ñó­ ÝáõÙ: R D M K IN U G A V S N A K IV A N E A G O I A A R R R N R ID A Z A P K IV A Y Z T A A H H R R IG TA IG HOS NTARAM REVIG A I AROUS LOUS AR DOUHI A ANAHID USH AN S AREVIG USYAG A ARTZOU UHI AZN ASD ANA E ANOUS VALOUS H A A A A SD ÛáõÝ RO Aáõí US KIN REV ARE ADO NI ALM ANO¿ EVALOU A Ñ Âí³­ · »ï­ Ý»­ñÁ O M N Z I L E L USH EVALOUS RMENOU RPI ARSH GHIG AZ ï³­ A A H A A IN U A R ANK SD IA V AR RMENO RPI ARSH ASDGHIG AGHAV NKHOSIG TARAM A AVNI IV REV A ARKINA YAG ARP ZOUIG A NIV AGH KHOSIG AM ARE A A A N N KINA AG ARPI RTZOUIG OUHI AZN ANAHID OUSH A AR ѳ­ Ù á½­ í ³Í »Ý, áñ Ýáñ A T R EVIG AROUS US ART UHI AZ R N A ID A A N S I AH OUSH O O EVIG AROUSY ALOUS A AZAD LMASD KINE A OUH ZAD D AN SHAL N S AR RMEN I ARPI AR SDGHIG A NI ALMAS NKINE A EVALOU ENOUHI RPI ARSH ASDGHIG GHAVNI A HOSIG AN ³­ Ý áõ­ Ý Á ϳ­ ñ áÕ ¿ ÷á­ Ë »É R A M P V A K G AR TZOUIG A IV AGHA KHOSIG M AREV A KINA AR AG ARPI ARTZOUIG HI AZNIVA AHID AN AR U AN SY ZN RA AR AN US Ù³ñ­¹áõ Ï۳ݭùÇ Áݭóó­ OUS DOUHI A ANAHID SH ANTA S AREVIG HI AROU RSHALO IG AZADO LMASD U A U A D A U G AZ I ALMAS INE ANO AREVALO ARMENO RPI ARPI IG ASDGH GHAVNI A NK Ý»ñßÝ­ ã áõÙ ùÁ: ²Ûë­å»ë »Ý í³ñ­íáõÙ IV A EV GA OU AVN AGH KHOSIG A RAM AR VIG ARKIN ROUSYA US ARTZ UHI AZN A E A NT AN AR ALO ADO UHI ID³Ý­ US³­ SH A г­ Ó Ñᷢ᭠ñ³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ, ·³Õï­ÝÇ UÇÝ: LOÏ ENO RPI ARSH GHIG AZ A O M V N R E NE A AREV AR RKINA A G ARPI A UIG ASD A YA ÛáõÙ` AM RTZO HI AZNIV US³­ EVIG ñA³­ · ϳ½­ Ù ³­ Ï »ñ­ å áõí Û ³Ý ³Ý­¹³Ù­ A ARé³Ï O Rå³­ S R A U U S HI LO DO OU EVAL RMENOU PI ARSHA HIG AZA R Aáõ DGù³Õó­ñ³­ Ñݳá× áã Ý»­ ñ Á. ÷á­ Ë »­ É áí ϻݭ ë³­Ï»ñ­ AA I S P A R KIN GA UIG USYA S ARTZO ROÑáõÝã U ³­ÝáõÝ­Ý»­ñÁ ϳñ­Í»ë ³Ý­ åÁ` ÷á­ Ë áõÙ »Ý ¢ ³­ Ýáõ­ÝÁ: O L A ARSH ÓÇ Ù»ç Ó­¢³­íá­ñáõÙ »Ý ³Ýíë­ï³­Ñáõí ƭѳñ­Ï», Ù³ñ­¹áõ µÝ³­íá­ U ADO Û³Ý µ³ñ­¹áõÛÃ: ñáõí Û³Ý IG AZ Ó­¢³­íáñ­Ù³Ý íñ³ DGH AGHAVN S A NIV AHID OUIGß³ï HI AZ D ·áñ­ Êáñ­Ñáõñ¹ ã»Ý ï³­ÉÇë Ýá­ñ³Í­ÝÇÝ Ù³­ áÝ­Ý»ñ »Ý ³½­ ARTZ DOU AN Í AS LOUS KIN ZA RSHA DGHIG A AVNI ALM OSIG AN A I P S H AN KH ѳ­ó³Í Ù³ñ­¹áõ ϳ٠¹Åµ³Ëï ׳­Ï³­ï³­­ ¹áõÙ: AR A G I N H A P A S IG R HID GA ZNIV ZOU NOU USYA OUS ART DOUHI A ASD ANA NKINE A EV AREVA A L R A I ARO M ·Çñ áõ­Ý»­óá­ÕÇ ³­ÝáõÝ ¹Ý»É: ÙÝáõÙ ¿ ß³­ï»­ñÇ OUH PI ARSHA GHIG AZ AVNI AL NKHOSIG TARAM A ÆÝã RKIN N E M H R D N A VIG A OU AS ID PI A HA A AR IVAG AREÙ I AR ³Ý­Ñ³ë­Ï³­Ý³­ÉÇ RKIN SYAG AR RTZOUIG UHI AZN SD ANAH E ANOUS VALOUSѳ­ - ij­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó Ï۳ݭùáõÙ Ýá­ñ³Ó¢ ³ñ H A U IG O A U A A E O AREV V AR ZAD RMEN RPI ARSH I ARO ANKIN LOUS I ALM LOUS ENOUH I ARSHA DGHIG A AGHAVN KHOSIG RAM ARE RKINA A R»ñ¢áõÛ­ SDÇÝ, »ñµ PI A ¿ ¹³ñ­Ó»É ÍÝáÕ­Ý»­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇÝ Ù³ñ­ Aà M A P S REVA EV A KINA AR ARPI AR ZOUIG A HI AZNIV AHID AN SH ANTA AREVIG USYAG A RTZOUIG IV R A U O G T M A U AR AN US I AZN »í­ñá­å³­Ï³Ý ¢ û­ï³­ñ³½­·Ç ³­ÝáõÝ­Ý»ñ USH ANTARAUS AREVIGHI AROUSYSAHALOUS AHR IG AZADONI ALMASD ANKINE ANEOV AREVALOMENOUHI AARRSHALOUZS AD¹Á íϳ­ Û ³­ ϳ­ OUH ÍÝÝ¹Û³Ý D S U G MA R V I R R LO A O IG E AN V AREVA ARMENO PI ARPI A UIG ASD IV AGHA ANKHOS TARAM A RKINA A ARPI ARP SDGHIG HAVNI AL KHOS KIN A A A NÙÇ ³­ÝáõÝ áõ­ÝÇ, ÇëÏ G Ýáí N RE ZO ZN G AR ¹Ý»­ÉÁ` ó³Ý­Ï³­Ý³­Éáí, áñ ßñç³­ å ³­ áõÙ ANï ID A T A A IG A A A IN IG G R I V H Y K IG H IV U ID E A A M S A H R S S Y R N O O H A U S A U N O NKH H ANTAR AREVIG HI AROUS SHALOU AZADO MASD A INE ANOU ALOUS A UHI ARO US ARTZ OUHI AZ ASD ANA NKINE AN L R O O IG HID A NíOÇ EV A U US ¢ ALų­ OUS AREV³­Ýáõ­Ýáí »Ý ¹Ç­­ ANK »­ñ»­Ë³Ý ³Ûë Ï»ñå Sï³ñ­ ùáõÙ ³ÛÉ AZAD SIG I ALMÏ۳ݭ VNI A RPI A MEN DGH SHAL ANA µ»ñ­ ENO V AR A D ANKINE A EV AREV INA ARM G ARPI A OUIG AS IV AGHA NKHOSIG AM ARE RKINA AR I ARPI AR ASDGHIG AGHAVN ANKHO ANTARAM EVI M L ID IA AR ARP UIG NTAR I AZN M AR VIG ARK R¿, USYA ZNIV ARTZ HID A NAH VIG A OSIGϳÛÝ OUSH VALÑá­ OUS·»­ HAVN ANKHë³­ Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇóAG»ñ¢³, TARA SÙÇ¢ÝáõÛÝ I A O HALOUS ZADOUH ASD ANA NOUSH A OUS ARE ROUSYAG US ARTZO DOUHI A MASD A INE ANÙáõÙ, RE OµU³­ÝÁ ٻϭݳ­µ³­ ARE L K H AN S OUH U A A A A MEN L A HID ANA E ANOUS AREVALO A ARMEN I ARPI AR SDGHIG AVNI ALM ANKINE V AREVA ENOUHI ARSHALO GHIG AZ GHAVNI A OSIG AN AM AREV KINA AR PI ARP P A R H R A KH IG M R¹³ñÓ­ RE AR PI SD ³­Ýáõ­ÝÁ ã¿, áñANå»ïù »­ Ë ÝáõÙ ¿ Ñ»ï¢Û³É Ï»ñå.

A A G E¿V »­ñA S KIN R R A N A KIN³­ÛÇÝ IG T A IV R A IG A O R A A G U N G N A I V M IG H O A A E P USYA RTZO ANK AHID USYA ZOU RAM HI AZ TARA AZNIV RKIN EVIG S AR USH ARTZ G AR ANTA LOUS AR UHI ARO ALOUS A ADOUHI ANAHID OUSH AN AREVIG A ROUSYA LOUS ART AZADOU MASD AN INE ANO EVALOU OUHI ARO ALOUS UH¹»å­ù»­ñáõÙ ³Ý­ R H O ÝÇ »í­ñá­å³­óÇ: ºí­ ñ á­ å ³­ Ï ³Ý ³­ Ý áõÝ­ Ý »ñ -ÜÙ³Ý H O K Z A L D A S A N S N A S D V I N S IG A N A R E R A H E U E A I V A H H A A S A M I AR AZ HIG LM OU INE DG AR ALO ARM ARE SIG AVN RPI A AR RPI ARP ASDG GHAVNI A SIG ANK REV AREV A ARMEN RPI ARPI OUIG AS NIVAGH ANKHO NTARAM ARKINA G ARPI A ASDGHIG GHAVNI A ARKINã³­ G Aáí TZÝáõÛ­ A A A OUIG ÝN³­ HO ÏñáÕ­Ý»­ñÁ á­ñáñß ÝáõÙANK»Ý ÓÇ GA RTZ I AZ HID USH A KIN SYA÷ EVIG ROUSYA TZOUIG A HID Ù³Ý Ñ»­é³­íáñ ZNIV »ñ­ÏA³ï­ AR ANA US A OUH USYA O AZ IV ROU ARAM S AR IG AR

A E N I K N NA AR A G I S O G ARKI IG A H K N A REVI RTZOU K D I H A N LOUS ALOUS A AHID ANIG A D S A AREVA RSHA D AN AREV M L A I A ALMAS ALOUS US AR V I N E P V R A R A AGHTARAMG ARPI AHAVNIEV AREVARSHALAONAHID AN OUSYAZNIV AGAM AR I ARPI MASD EVALO AR UHI A ANTAR G ARP VNI ALREV AR DO OUSH ROUSYAV AGHARAM A AN UHI A I AZNI ANTA NO ADOUH NOUSH AZ KINE A AN

S O I I R A O N U AN HID H ANT IA AZAD LMASD AREV US A OUH OUH ALOU SHAL ANA ASD INE A HI AR NK VALO OUH ARSH HIG AZAD ALMASD E ANOUS EVALOUS MENOU I ARPI AR ASDGHIG HAVNI A SIG ANK REV ARE ARMEN ARSHALO HIG AZAD VNI ALM HOSIG A R R P A I R O A K A G I A ASDG AGHAVN SIG ANKIN AREV A ARKINA A SYAG AR RTZOUIG AZNIV A ID ANKH NTARAM IG ARKIN ARPI ARP UIG ASDG NIV AGH AHID AN USH ANT M I Z U A V H N O IV A O O G A H A E O S A IG A I Z H R N R A AN ALOU AN NK I AR AZ REV SA USH LOU DOU ART ADOUH LMASD USY NTA KINE EV AREV RM N HID A OUSH A ALOUS A MENOUH PI ARSHA HIG AZA I ALMASD INE ANO REVALOU UHI ARO HALOUS A Z A I A A N R A N IG A A IG A S AV EV ANK E AN ENO A AR PI AR I ARS ASDG DGH KHO RAM RKIN REV A HAVN AGH V AR ANKIN AM ARE VIG ARKIN SYAG AR RTZOUIG ZNIV AG NKHOSIG TARAM A KINA ARM ARPI ARP OUIG AS I AZNIV AHID AN SH ANTA AREVIG A USYAG A A Z U R H A R E N U ANTA LOUS AR UHI ARO ALOUS A ADOUHI ANAHID OUSH AN AREVIG A ROUSYAG LOUS ART AZADOU MASD A INE ANO EVALOUS OUHI ARO ALOUS H O Z A D A AL S IA IG NK REV AR AN RSH AZ EN AREV ARMEN RPI ARS GHIG A ALMAS OUH AVNI ARSH ARM ALOU KINE SIG A RPI A A SDGH G

5

13

²Ýí³Ý ·³ÕïÝÇùÁ

γñ­ÍÇù ϳ, áñ ³Ý­ í³Ý í³Ý­Ï»­ñÇ ù³­ ݳ­ÏÁ á­ñá­ßáõÙ ¿, û ù³­ÝÇ Ï³ñ¢áñ ßñç³­ ÷áõ­É»­ñÇó ¿ Ù³ñ­¹áõ Ï۳ݭùÁ µ³Õϳó³Í:

14

5

íï³Ý· ϳ` Ù³ñ­¹áõ Ù»ç »ñ­Ïáõ §ºë¦ ¿ Ýëï³Í, ÇëÏ ¹ñ³ ͳۭñ³­Ñ»Õ ¹»å­ùÁ ßÇ­ ½áý­ñ»­ÝÇ³Ý ¿: ÞÇ­½áý­ ñ»­Ýdz Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ¿ ³Ý­ÓÇ »ñ­Ï³­ÏÇáõíÛáõÝ` ÙÇ Ù³ñ­¹áõ Ù»ç »ñ­Ïáõ Ù³ñ­¹áõ ·á­ÛáõíÛáõÝ, áí­ ù»ñ ÙÇÙ­Û³ó Ñ»ï ѳßï ã»Ý, 볭ϳÛÝ ·áñͭݳ­Ï³­ ÝáõÙ ã»Ù ѳݭ¹Ç­å»É, áñ »ñ­Ïáõ ³Ý­í³Ý ¹»å­ùáõÙ ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ ³­é³­ç³­Ý³: º­Ã» ³Ý­ÓÇ ³­Ýáõ­ÝÁ ϳñ× »Ý ³­ëáõÙ, íϳ­ÛáõÙ ¿ ÙÇ­ç³ÝÓ­ ݳ­ÛÇÝ Ñ³­ñ³­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ùï»ñ­ÙáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ, ³Û¹­å»ë ¿ ݳ¢ Ù³­Ï³­ÝáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ: ú­ñǭݳÏ` ѳݭó³­íáñ ³ß­Ë³ñ­ ÑáõÙ Ù³­Ï³­Ýáõ­ÝÁ ϳñ¢áñ ѳݭ·³­Ù³Ýù ¿, á­ñáí å ³ Û ­Ù ³ ­Ý ³ ­í á ñ ­ íáõÙ ¿ í»­ñ³­µ»ñ­ ÙáõÝ­ùÁ ïíÛ³É Ù³ñ­¹áõ ÝÏ³ï­ Ù³Ùµ: س­Ï³­ ÝáõÝ­Ý»ñ ¹Ý»­ÉÁ ¹»­é ³ ­Ñ ³ ­ë áõà ­ Û³Ý áõ å³­ï³­Ý»­Ïáõí Û³Ý ï³­ñÇ­ùÇÝ µÝá­ñáß »ñ¢áõÛà ¿, ÇÝ­ãÁ á­ñá­ß³­ÏÇ ï³­ñÇ­ùÇó Ñ»­ïá Ùá­é³­ÝáõÙ »Ý, ÙdzÛÝ Ñ³Ý­ó³­íáñ ³ß­­ ˳ñ­ÑÇ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ßñç³­ÝáõÙ ¿ ³ÛÝ ÙÇÝ㢠í»ñç å³Ñ­å³Ý­íáõÙ: Àëï ï»­ë³­ ÏÇ Ù³­Ï³­ÝáõÝ­Ý»­ñÁ ÉÇ­ÝáõÙ »Ý` ѳñ­·³Ýù Ý»ñßÝ­ãáÕ, ͳխñÇ »Ý­Ã³ñ­ÏáÕ, í³ñ­Ï³­µ»­ ÏáÕ ¢ ³ÛÉÝ, á­ñáÝù µÝáõ­Ã³·­ñáõÙ »Ý ³Ý­ ÓÇÝ: ä³ñ½­íáõÙ ¿, áñ µá­Éáñ ³­ÝáõÝ­Ý»­ñÁ ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ Ù³­Ï³­ÝáõÝ­Ý»ñ »Ý »­Õ»É, á­ñáÝù Ýß³­Ý³­Ï»É »Ý ÇÝã áñ Ç­Ù³ëï: л­ï³­·³­ÛáõÙ Ù³ñ¹­ÏáõíÛáõ­ÝÁ Ùá­é³­ó»É ¿ Ù³­Ï³­ÝáõÝ­Ý»­ñÇ Ç­Ù³ë­ïÁ ¢ Ùݳ­ó»É »Ý ½áõï ³­ÝáõÝ­Ý»ñ: º­ñ»­Ë³­ÛÇ ³Ý­í³Ý ÁÝï­ñáõÃ­Û³Ý Ñ³ñ­óáõÙ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇó å³­ ѳÝç­íáõÙ ¿ ½·áõ­ß³­íá­ñáõíÛáõÝ: §²ÝÑ­ ñ³­Å»ßï ¿ ³ÛÝ­åÇ­ëÇ ³­ÝáõÝ­Ý»ñ ¹Ý»É, áñ »­ñ»­Ë³Ý Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ ã³­Ù³­ãÇ, ¿­ÉÇ ÃáÕ ÉÇ­ÝÇ å³­åÇ­ÏÇ Ï³Ù ï³­ïÇ­ÏÇ ³­Ýáõ­ÝÁ,

µ³Ûó å»ïù ¿ ѳ߭íÇ ³é­Ý»É »­ñ»­Ë³­ÛÇ ÇÝù­Ý³½­·³­óá­ÕáõÃ­Û³Ý ·áñ­Íá­ÝÁ, áñ­å»ë­ ½Ç Ñ»­ï³­·³­Ûáõ٠ݳ ãáõ­Ý»­Ý³ ³Ý­Édzñ­ Å»­ùáõÃ­Û³Ý ½·³­óáõÙ¦,-½·áõ­ß³ó­ÝáõÙ ¿ ê³Ù­í»É Êáõ­¹á­Û³­ÝÁ:

²Ý­í³Ý¹ Ù»ç ·ïÇñ Ï۳ݭ ùǹ ßñç³­÷áõ­É»­ñÁ ä³ï­ñ³ë­ï»ó Èdz­Ý³ ¶ñÇ­·áñ­Û³­ÝÁ

γñ­ÍÇù ϳ, áñ ³Ý­í³Ý í³Ý­Ï»­ñÇ ù³­Ý³­ÏÁ á­ñá­ßáõÙ ¿, û ù³­ÝÇ Ï³ñ¢áñ ßñç³­÷áõ­É»­ñÇó ¿ Ù³ñ­¹áõ Ï۳ݭùÁ µ³Õϳó³Í: Ø»Ï í³Ý­Ï³­ÝÇ ³­Ýáõ­ÝÁ óáõÛó ¿ ï³­ ÉÇë, áñ ³Ý­í³ÝÏ­ñÇ Ï۳ݭùÁ ÙÇ Ù»Í ßñç³­ ÷áõÉ ¿, á­ñáí Ïѳë­ÝÇ Çñ Ýå³ï­ÏÇÝ: ºñÏ­í³ÝÏ ³­ÝáõÝ áõ­Ý»­óáÕ­Ý»­ñÁ Ç­ñ»Ýó íëï³Ñ »Ý ½·áõÙ ¢ Áݭó­ÝáõÙ »Ý ¹»­åÇ Ý峭ﳭϳ­Ï»ï, »­Ã» ÏáÕ­ùÇÝ ù³­ç³­É»­ ñáÕ, á·¢á­ñáÕ Ù»­ÏÁ ϳ: îÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó »­é³­í³ÝÏ ³­Ýáõ­­ ÝÁ Áݹ·­ÍáõÙ ¿ Ýñ³Ýó áõ­ÅÁ, Ýß³­Ý³­Ï³­ ÉÇáõíÛáõ­ÝÁ, Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ ¿ ï³­ ÉÇë, áñ ³Ý­í³­Ý³­ÏÇ­ñÁ Ñ»ßï ѳñ­Ù³ñ­íÇ ï³ñ­µ»ñ Ç­ñ³­íǭ׳ϭݻ­ñÇÝ, çñÇó ãáñ ¹áõñë ·³: γ­Ý³­óÇ »­é³­í³ÝÏ ³­Ýáõ­ÝÁ Ñݳ­ñ³­ íá­ñáõíÛáõÝ ¿ ï³­ÉÇë Õ»­Ï³­í³­ñ»É Ù³ñ¹­ ϳÝó, íëï³Ñ ÉÇ­Ý»É ë»­÷³­Ï³Ý ×ßÙ³ñ­ ïáõÃ­Û³Ý Ù»ç: ²Ûë­åÇ­ëÇ Ï³­Ý³Ûù å»ïù ¿ ëá­íá­ñ»Ý ãÝ»ñ­Ëáõ­Å»É áõ­ñÇ­ßÇ ÏÛ³Ýù, ãí»­ñ³­÷á­Ë»É áõ­ñÇ­ßÇ Ï۳ݭùÁ ϳ٠ãí»­ ñ³­¹³ë­ïdz­ñ³­Ï»É Ù³ñ­¹áõÝ: γ­Ý³­óÇ »­é³­í³ÝÏ ³­Ýáõ­ÝÁ ϳñ­Í»ë ¹»­åÇ Ç­ñ»Ý ¿ Ó·áõÙ ÏñÇ­ïǭϳ­Ï³Ý Ç­ñ³­íǭ׳ϭݻñ, »ñµ áã û å³ñ­½³­å»ë å»ïù ¿ ÁÝï­ñáõíÛáõÝ Ï³­ï³­ñ»É, ³ÛÉ ³ñ­Ù³­ï³­Ï³Ý á­ñá­ßáõ٠ϳ­Û³ó­Ý»É: ø³­é³­í³ÝÏ ³­ÝáõÝ áõ­Ý»­óáÕ­Ý»­ñÇ Ï۳ݭùáõÙ ß³ï µ³Ý ϳ˭í³Í ¿ ëá­íá­ ñ³­ÍÇó, ëá­íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó: ²Ûë­åÇ­ëÇ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ï۳ݭùáõÙ Ù»Í ¹»ñ »Ý ˳­ ÕáõÙ Ýñ³Ýó Ùï»­ñÇÙ­Ý»­ñÁ : ²­ë³­ÍÇó ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ »½­ñ³­Ï³ó­Ý»É, áñ ³­Ýáõ­ÝÁ ÇÝã-áñ Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ, µ³Ûó ãÙá­é³­Ý³Ýù, áñ Ù³ñ¹Ý ¿ Çñ µÝ³­ íá­ñáõÃ­Û³Ý ï»­ñÁ, Ù³ñ¹Ý ¿ Ï»ñ­ïáõÙ Çñ ׳­Ï³­ï³­·Ç­ñÁ:

ArthroStopPLUS

Ñá¹³ó³í»ñÇÝ

¸áõù Ñá¹»ñáõÙ ó³±í »ù ½·áõÙ, ѳïϳå»ë ³é³íáïÛ³Ý ³ñÃݳݳÉÇë: ¸áõù ß³ñÅáõÙÝ»ñáõ٠ϳßϳݹí³ÍáõÃÛáõ±Ý áõÝ»ù: ºÃ» ³Û¹å»ë ¿, áõñ»ÙÝ ²ñïñáêïáå äÉÛáõëÁ ëï»ÕÍí»É ¿ Ò»½ ѳٳñ:

ArthroStopPLUS

STOP Ñá¹³ó³í»ñÇÝ

Ò»ñ ³éáÕçáõÃÛ³Ý Ñ»ï ϳåí³Í ËݹÇñÝ»ñÇ å³ï׳éÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý ÉÇÝ»É Ïé×ÇÏÝ»ñÇ ÑÛáõÍí³ÍáõÃÛáõÝÁ, áëÏñ»ñÇ »ÝóÑÛáõëí³ÍùÝ»ñÇ ù³Ûù³ÛáõÙÁ, íݳëí³ÍùÝ»ñÇ, í³ñ³ÏÝ»ñÇ, ýǽÇÏ³Ï³Ý Í³Ýñ³µ»éÝí³ÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ï³ñÇù³ÛÇÝ ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ÝÛáõó÷á˳ݳÏáõÃÛ³Ý å³ï׳éáí ³é³ç³ó³Í Ñá¹»ñÇ µáñµáùáõÙÁ: ²ñïñáêïáåÁ å³ñáõݳÏáõÙ ¿ µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñ, áñáÝù ³ñ¹Ûáõݳí»ï Ï»ñåáí ÉáõÍáõÙ ¨ ϳÝËáõÙ »Ý ûñ·³ÝǽÙáõ٠ϳï³ñíáÕ ¨ Òºñ ³éáÕçáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ íݳë³Ï³ñ ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ¶ÉÛáõÏá½³ÙÇÝÁ µÝ³Ï³Ý µ³Õ³¹ñÇã ¿, áñÝ ³å³ÑáíáõÙ ¿ Ñá¹»ñÇ ß³ñÅáõݳÏáõÃÛáõÝÁ, Ïé×ÇÏÇ áñ³ÏÝ áõ Ýñ³ ËáݳíáõÃÛáõÝÁ, ÇÝãå»ë ݳ¨ ËóÝáõÙ ¿ Ïé×ÇϳÛÇÝ ÑÛáõëí³ÍùÇ ·áÛ³óáõÙÁ ¨ ϳÝËáõÙ ¿ ³ñïñá½Ç ½³ñ·³óáõÙÁ: ì»ñ³÷áËí³Í, íݳëí³Í, µáñµáùí³Í Ñá¹»ñÇ ¹»åùáõÙ ï»ÕÇ ¿ áõÝ»ÝáõÙ Ïé×ÇϳÛÇÝ ÑÛáõëí³ÍùÇ ³ëïÇ×³Ý³Ï³Ý Ýí³½áõÙ, ¨ ³é³ç³ÝáõÙ ¿ ·ÉÛáõÏá½³ÙÇÝÇ ¹»ýÇóÇï: ØêØ-Ý /Ù»ÃÇÉëáõÉý³ÝÇÉٻóÝÁ/ ûñ·³Ý³Ï³Ý ÍÍÙµÇ ³ÕµÛáõñ ¿, áñÇ Ù³Ï³ñ¹³ÏÁ ï³ñÇùÇ Ñ»ï Ýí³½áõÙ ¿: ÌÍáõÙµÝ ûñ·³ÝǽÙÇÝ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ïé×ÇÏÝ»ñÇ ¨ ß³ñ³Ïó³Ï³Ý ÑÛáõëí³ÍùÝ»ñÇ ³é³ç³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ: ØêØ-Ý ÝϳïÉÇáñ»Ý ûè³óÝáõÙ ¿ ûëï»á³ñïñá½Ç å³ï׳é³Í Ñá¹³ÙϳݳÛÇÝ ó³í»ñÁ: سݷ³ÝÁ ÙÇÏñáï³ññ ¿, áñÁ í»ñ³Ï³Ý·ÝáõÙ ¿ Ïé×ÇϳÛÇÝ ÑÛáõëí³ÍùÝ»ñÝ áõ ÃáõɳóÝáõÙ ó³íÁ: ´áëí»ÉdzͳéÇ Ë»ÅÁ å³ñáõݳÏáõÙ ¿ µáëí»ÉdzÃÃáõ, áñÁ Ýϳï»ÉÇ Ñ³Ï³µáñµáù³ÛÇÝ ³½¹»óáõÃÛáõÝ ¿ áõÝ»ÝáõÙª ³é³Ýó ÏáÕÙݳÏÇ ³½¹»óáõÃÛáõÝÝ»ñÇ: ²ñïñáêïáåÁ Ý»ñϳ۳óí³Í ¿ ùëáõÏÇ ¨ ѳµ»ñÇ ï»ëùáí: ²ñïñáêïáå äÉÛáõëª ·ÉÛáõÏá½³ÙÇÝÇ ÑǹñáùÉáñǹÇ, µáëí»ÉdzÃÃíÇ, ØêØ-Ç ¨ ٳݷ³ÝÇ Ñ³Ù³¹ñáõÃÛáõÝ:

лùdzóµáõÅáõÃÛáõÝ

ÈÆÜàôØ ¾ âÆ ÈÆÜàôØ ÜÛáõ­ÃÁ` Üáݳ ¸³íÃÛ³ÝÇ

²

ÛÝ, áñ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ ã³­÷³­½³Ýó ß³ï »Ý ëÇ­ñáõÙ Ñ»­ùdzíݻñ, ³­Ù»Ý¢ÇÝ ¿É 峭ﳭѳ­Ï³Ý ã¿. å³ñ½­íáõÙ ¿, áñ Ñ»­ùdzíݻñÝ Ç ½á­ñáõ »Ý áã ÙdzÛÝ ÏñÃ»É áõ ¹³ë­ïdz­ñ³­Ï»É »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇÝ, ³ÛÉ¢` µáõ­Å»É: ²Û­ëûñª ï»Ë­Ýǭϳ­ÛÇ áõ ï»­ Õ»­Ï³ï­í³­Ï³Ý ï»Ë­Ýá­É᭷dz­Ý»­ ñ Ç ³å­ß»­óáõ­óÇã ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ¹³­ñ³ßñ­ç³­ÝáõÙ, ÍÝáÕ­ Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý Ç­ñ»Ýó ÷áù­ñÇÏ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ·Ý»É Ýá­ñ³­·áõÛÝ Ñ³­ Ù³­Ï³ñ·­ã³­ÛÇÝ Ë³­Õ»ñ, ³­Ù»­Ý³­í»ñ­çÇÝ Ùá­¹»­ÉÇ áõ ï»Ë­Ýǭϳ­Ï³Ý Ñݳ­ñ³­ íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñáí ѳ­ ·»­ó³Í Ù»­ù»­Ý³­Ý»ñ, µ³Ûó ¹ñ³Ýù »ñ­µ»ù ã»Ý ÷á­Ë³­ñÇ­ÝÇ ÑÇÝ áõ ÷áñÓ­í³Í ÙÇ­çá­óÇÝ` Ñ»­ùdz­ ÃÇÝ: л­ùdz­ÃÇó ½áõñÏ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ï۳ݭùáõÙ ÙÇßï ÙÇ Ù»Í µ³Ý 峭ϳ­ëáõÙ

16

5

¿. ¹³ Ññ³ß­ùÇ Ñ»ï ³éÝã­í»­Éáõ ¢ »ñ¢³­Ï³­ ÛáõÃ­Û³Ý Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõ­Ý»­ñÁ µ³­ó³­Ñ³Û­ ï»­Éáõ ÙÇ­çáóÝ ¿, Édzñ­Å»ù áõ ·áõ­Ý³­·»Õ ٳݭÏáõíÛáõÝ áõ­Ý»­Ý³­Éáõ ·ñ³­í³­Ï³­ÝÁ: àõ­ë áõÙ­Ý ³­ë Ç­ñ áõíÛáõÝ­Ý »­ ñÁ óáõÛó »Ý ïí»É« áñ Ñ»­ ùdzíݻñ ãÉëáÕ »­ñ»­Ë³Ý ³ÛÉ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ áõ Ù»­ Í»­ñÇ Ñ»ï ß÷Ù³Ý ÁÝ­ óó­ùáõÙ ³­í»­ÉÇ ß³ï ËݹÇñ­Ý»ñ áõ µ³ñ­¹áõÛí Ý»ñ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ, Ù»Í ¹ Å í ³ ­ñ á õ à ­Û ³ Ù µ ¿ ѳñ­Ù³ñ­íáõÙ µ ³ ½ ­Ù ³ ­Ù ³ ñ ¹ ËÙµáõÙ, ¹Åí³ñ ¿ í³ñÅ­íáõ٠ݳ¢ Ùï³­ íáñ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇÝ£ ´³½­Ù³­ÃÇí »Ý Ñ»­ùdz­ÃÇ µáõ­Å³­Ï³Ý Ýß³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý Ù³­ ëÇÝ ÷³ë­ïáÕ ³ß­Ë³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ« 볭ϳÛÝ å³ñ½­íáõÙ ¿, áñ Ù»ñ ݳ˭ÝÇ­Ý»­ ñÇÝ Ñ»­ùdz­ÃÇ µáõ­Å³­Ï³Ý ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÁ

ѳÛï­ÝÇ ¿ñ ³Ý­ÑÇ­ß»­ÉÇ Å³­Ù³­Ý³Ï­Ý»­ñÇó: ¸ñ³ í³é û­ñǭݳ­ÏÁ ѳÛï­ÝÇ ³­ñ³­µ³­Ï³Ý §Ð³­½³ñ áõ Ù»Ï ·Ç­ß»ñ­Ý»­ñǦ Ñ»­ñá­ëáõ­ÑÇ Þ³Ñ­ñÇ­½³­¹»Ý ¿ñ, áõ٠ѳ­çáÕ­í»ó Çñ Ñ»­ ùdzíݻ­ñÇ ßÝáñ­ÑÇí ³­Ùáõë­Ýáõ` ¹³­Å³Ý ޳ѭñÇ­Û³­ñÇ Ù»ç Çë­å³é Ù³­ñ»É ëå³­Ý»­Éáõ Ùá­ÉÇ ó³Ý­ÏáõíÛáõ­ÝÁ: л­ùdz­Ãáí ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ áã ÙdzÛÝ ß»­Õ»É »­ñ»­Ë³­ÛÇ áõ­ß³¹­ñáõíÛáõ­ÝÁ, ³ÛÉ¢` µáõ­Å»É Ýñ³ Ñá­·ÇÝ áõ Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ: ܳ˭ÏÇ­ÝáõÙ Ñ³Û Ù³Û­ñ»­ñÁ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ù»ç ϳۭͳ­ÏÇ áõ ³Ùå­ñá­åÇ Ãá­Õ³Í ë³ñ­ë³­÷Ç ³½­¹»­óáõí­ Ûáõ­ÝÁ Ù»Õ­Ù»­Éáõ Ç­ñ»Ýó ¹»­Õ³­ïáÙëÝ áõ­ Ý»ÇÝ© Ýñ³Ýù å³ï­ÙáõÙ ¿ÇÝ Ìá­íǭݳ­ñÇ Ù³­ëÇÝ, á­ñÇ Ï³éùÝ ³Û¹ å³­ÑÇÝ ³Ýó­ÝáõÙ ¿ñ »ñÏÝ­ùáí£ ²Û­ëûñ ³ñ­Ñ»ë­ï³­í³ñÅ ¹³ë­­ ïdz­ñ³Ï­Ý»­ñÁ ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ï³­ñá­Õ³­ÝáõÙ »Ý Ñ»­ùdz­ÃÇ áõ Ñ»­ùdz­Ã³­ÛÇÝ Ñ»­ñáë­Ý»­ñÇ û·­ Ýáõí۳ٵ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ³­½³­ï»É ¿­Ýáõ­ñ»­½Çó` ·Ç­ß»­ñ³­ÙÇ­½áõíÛáõ­ÝÇó£ º­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ùÝ»­Éáõó ³­é³ç ëÇ­ñ»­ÉÇ Ñ»­ùdz­ÃÇ Ñ»­ñá­ëÁ` Þñ»­ÏÁ, ØáË­ñá­ïÁ ϳ٠²­É³­¹Ç­ÝÁ ѳ­í³­ï³ó­ÝáõÙ ¿ñ« áñ ݳ ³Û¹ ·Ç­ß»ñ ï³­ÏÁ ãÇ ÃñçÇ:

лùdzóµáõÅáõÃÛáõÝ

ÆëÏ ÇÝ­ãÁ ϳ­ñáÕ ¿ ÑÇ­í³Ý¹ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ³­Ù³ñ ¹»­Õ³­Ñ³­µ»­ñÇó áõ µ³½­Ù³­ÃÇí µÅßϳ­Ï³Ý åñá­ó»­¹áõ­ñ³­Ý»­ñÇó ѳ­½³­ ñ³­å³­ïÇÏ Ñ³­×»­ÉÇ áõ µáõ­Å³­ñ³ñ ÉÇ­Ý»É, »Ã» áã` Ñ»­ùdz­ÃÁ: Îáé­Ý»Û âáõ­Ïáíë­Ïáõ §´ÅÇßÏ ²Û­µá­ÉÇ­ïÁ¦, á­ñÁ å³­åÇ­ÏÁ Ñá­ñÇ­ Ý»É ¿ñ ѳݭå³ï­ñ³ë­ïÇó, ÑÇ­í³Ý¹ Ãáé­ Ýáõ­Ñáõ íǭ׳­ÏÁ Ù»Õ­Ù»­Éáõ ¢ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ù»ç µÅßÏÇ Ýϳï­Ù³Ùµ ѳñ­·³Ýù áõ íëï³­ ÑáõíÛáõÝ Ý»ñßÝ­ã»­Éáõ ɳ­í³­·áõÛÝ ÙÇ­çáóÝ ¿: ¶Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÇÝ ³ñ­¹»Ý ѳÛï­ÝÇ ¿, áñ ³­ñ³· áõ Ïɳ­ÝÇã ëÛáõ­Å»áí Ñ»­ùdzÃÝ û·­ÝáõÙ ¿ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ` ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ å³ßï­ å³­ÝÇã áõ­Å»­ñÇ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÁ Ëó­Ý»­Éáõ ßÝáñ­ÑÇí ³­í»­ÉÇ ³­ñ³· ¹áõñë ·³É ÑÇ­í³Ý­ ¹áõÃ­Û³Ý §×Ç­ñ³Ý­Ý»­ñÇó¦: ²­í»­ÉÇÝ, ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñá­·»­µ³­ÝáõíÛáõ­ÝÇó ѳݭ·Çëï áõ Ýñ³ ѳ­Ù³ñ ³Ýݭϳ­ï»­ÉÇ Ï»ñ­åáí í³­ Ý»É µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ Ñ³Ý­¹»å áõ­Ý»­ó³Í í³­ËÁ£ л­ùdz­Ã³­µáõ­Åáõí۳ٵ ½µ³Õ­ íáÕ ·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÇ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ³å­ß»­óáõ­óÇã ³ñ¹­ÛáõÝù­ Ý»ñ ³ñ­Ó³­Ý³·­ñ»­óÇÝ© ų­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó µÇá­é»­½á­Ý³Ý­ë³­ÛÇÝ ¢ ¿ùëå­ñ»ë-¹Ç³·­Ýáë­ ïǭϳ­ÛÇ Ù»­Ãá¹­Ý»­ñáí ï»ë­ï³­íá­ñáõ­ÙÇó Ñ»­ïá å³ñ½ ¹³ñ­Ó³í, áñ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ùáï Ñ»­ùdz­ÃÁ ϳ­ñáÕ ¿ ɳ­í³­óÝ»É í»­·»­ ï³­ïÇí ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ íǭ׳­ÏÁ, µ³ñÓ­ñ³­óÝ»É ¹Ç­Ù³¹­ñá­Õ³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ, »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇÝ ¹³ñÓ­Ý»É µ³­ñÇ, ѳݭ¹áõñ­ÅáÕ áõ ³Ý­Ï³ß­ ϳݹ« í»­ñ³ó­Ý»É µ³ñ­¹áõÛíݻ­ñÁ, ½³ñ­·³­ óÝ»É »ñ¢³­Ï³­ÛáõíÛáõÝÝ áõ ëï»Õ­Í³­·áñ­ ͳ­Ï³Ý ÙÇï­ùÁ: ²Ý­ßáõßï« ÍÝá­ÕÇ Ñ³­Ù³ñ ϳñ¢áñ ¿

»­ñ »­Ë ³­ÛÇ ÏáÕÙ­Ý á­ñ áß­í »­ Éáõ áõ­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý ½³ñ­­ ·³óáõÙÁ ѳï­Ï³­å»ë ³ñ­Å»­Ñ³­ Ù³­Ï³ñ· Ó­¢³­íá­ñ»­Éáõ ѳñ­óáõÙ© »­ñ»­Ë³Ý å»ïù ¿ ϳ­ñá­Õ³­Ý³ ½³­Ý³­½³­Ý»É ã³ñÝ áõ µ³­ñÇÝ, ëá­íá­ñÇ ·Ý³­Ñ³­ï»É ÁÝ­Ï»­ñáõí ÛáõÝÝ áõ ë»­ñÁ, ÇëÏ Ñ»­ùdz­ÃÁ, ÇÝã­å»ë ÝßáõÙ ¿ ï³­ñÇ­ù³­ÛÇÝ Ñá­·»­µ³Ý гë­ÙÇÏ Î³­ñ³­å»ï­Û³­ÝÁ, ÙÇ­ç³Ýӭݳ­ÛÇÝ Ñ³­ñ³­µ»­ ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ϳñ­·³­íá­ñ»­Éáõ ɳ­í³­·áõÛÝ ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇó ¿: -º­ñ»­Ë³­ÛÇ Ë³­Õ³Õ ùÝÇ ·ñ³­í³­Ï³­ ÝÁ ÍÝá­ÕÇ Ù»ÕÙ áõ µ³­ñÇ ïá­Ýáí å³ï­ Ù³Í Ñ»­ùdzÃÝ ¿, á­ñÁ ϳ­ñáÕ ¿ ÙÇ¢ÝáõÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï ¹³ë­ïdz­ñ³Ï­ã³­Ï³Ý µÝáõÛà áõ­Ý»­Ý³É: 곭ϳÛÝ å»ïù ã¿ Ùßï³­å»ë ϳé­ã»É ÙÇ¢ÝáõÛÝ Ñ»­ñáë­Ý»­ñÇó, á­ñáí­Ñ»ï¢ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ùáï ϳ­ñáÕ ¿ ó³­í³­·ÇÝ Ï³Ë­ í³­ÍáõíÛáõÝ ³­é³­ç³­Ý³É Çñ ëÇ­ñ»­ÉÇ Ñ»­ñá­ ëÇó«- ÝßáõÙ ¿ Ñá­·»­µ³­ÝÁ ¢ Ýϳ­ïáõÙ« áñ ³ÛÅÙ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ÙÇ ëïí³ñ ½³Ý·­í³Í ˳­ÕáõÙ ¿ ϳ٠§Ð½áñ é»Ý­ç»ñ­Ý»ñ¦ ϳ٠§ê³ñ¹ Ù³ñ¹¦, ÙÇÝã­¹»é ÙáõÉï­ýÇÉ­Ù³­ÛÇÝ Ï³Ù Ñ»­ùdz­Ã³­ÛÇÝ Ñ»­ñáë­Ý»­ñÇ å³­Ï³ë Ù»Ýù å»ïù ¿, áñ ãáõ­Ý»­Ý³Ýù: ²­í»­ÉÇÝ, Ù»ñ ÷áù­ñÇÏ­Ý»­ñÇÝ, Ñá­·»­µ³­ÝÇ ¹Ç­ï³ñϭٳٵ, ß³ï »Ý Ñ»­ï³ùñù­ñáõ٠ѳۭϳ­Ï³Ý Ñ»­ ùdzíݻ­ñÇ áõ ÙáõÉï­ýÇÉ­Ù»­ñÇ Ñ»­ñáë­Ý»ñݪ Ç­ñ»Ýó Íǭͳ­Õ³­ß³ñÅ áõ ·áõ­Ý³­·»Õ Ï»ñ­ å³ñ­Ý»­ñáí: Ðá­·»­µ³Ý­Ý»­ñÇ Ñ³­í³ëï­Ù³Ùµ,

»­ñ »­Ë ³­Ý »­ñ Ç í³­Ë»­ñÇ áõ µ³ñ­¹áõÛí Ý»­ñÇ Ñ³Õ­Ã³­Ñ³ñ­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ ß³ï û·­ï³­ ϳñ »Ý ³­Ý³­í³ñï Ñ»­ùdzíݻ­ñÁ: ¸ñ³Ýó

ܳ˭ÏÇ­ÝáõÙ Ñ³Û Ù³Û­ñ»­ñÁ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ù»ç ϳۭͳ­ÏÇ áõ ³Ùå­ñá­åÇ Ãá­Õ³Í ë³ñ­ë³­ ÷Ç ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÁ Ù»Õ­Ù»­Éáõ Ç­ñ»Ýó ¹»­Õ³­ïáÙëÝ áõ­Ý»ÇÝ© Ýñ³Ýù å³ï­ÙáõÙ ¿ÇÝ Ìá­íÇ­ ݳ­ñÇ Ù³­ëÇÝ, á­ñÇ Ï³éùÝ ³Û¹ å³­ÑÇÝ ³Ýó­ÝáõÙ ¿ñ »ñÏÝ­ùáí£

ß³­ñáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ Ñá­ñÇ­ÝáÕ »­ñ»­Ë³Ý ÇÝù­Ýáõ­ñáõÛÝ ·ïÝáõÙ ¿ Ç­ñ»Ý Ñáõ­½áÕ Ñ³ñ­ ó»­ñÇ å³­ï³ë­Ë³Ý­Ý»­ñÁª Ùdz­Å³­Ù³­Ý³Ï ½³ñ­·³ó­Ý»­Éáí ëï»Õ­Í³­·áñ­Í³­Ï³Ý ÙÇïùÝ áõ í»ñ­Éáõ­Í³­Ï³Ý Ùï³­Íá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ: öáù­ ñÇÏ­Ý»­ñÁ ëÇ­ñáõÙ »Ý Ñá­ñÇ­Ý»É ¢ ë»­÷³­Ï³Ý »­ñ³­½³Ýù­Ý»­ñÁ ϳ٠ó³Ý­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­Ý»Éª áñ­å»ë ϳ­Û³­ó³Í ÷³ëï: ²­Ý³­í³ñï Ñ»­ùdz­ÃÁ Ýñ³Ýó Ñݳ­ñ³­íá­

5

17

лùdzóµáõÅáõÃÛáõÝ

ïáõÝ Ï»ñ­åáí §Ù³ñ­ëáõÙ¦ ¿ ³ÛÝ:

Ðá­·»­µ³Ý­Ý»­ñÇ Ñ³­í³ëï­Ù³Ùµ, »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ í³­Ë»­ñÇ áõ µ³ñ­ ¹áõÛíݻ­ñÇ Ñ³Õ­Ã³­Ñ³ñ­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ ß³ï û·­ï³­Ï³ñ »Ý ³­Ý³­í³ñï Ñ»­ùdzíݻ­ñÁ: ¸ñ³Ýó ß³­ñáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ Ñá­ñÇ­ÝáÕ »­ñ»­Ë³Ý ÇÝù­Ýáõ­ñáõÛÝ ·ïÝáõÙ ¿ Ç­ñ»Ý Ñáõ­½áÕ Ñ³ñ­ó»­ñÇ å³­ï³ë­ ˳ݭݻ­ñÁ: ñáõíÛáõÝ ¿ ï³­ÉÇë ÉÇá­íÇÝ ³ñ­ï³­Ñ³Û­ï»É óùÝ­í³Í ÇÕ­Ó»­ñÁ, Ç­ñ»Ýó Ñ»­ùdz­ÃÇ ·áñ­ ÍáÕ Ñ»­ñáë »ñ¢³­Ï³­Û»É, Ïéí»É áõ ѳխûÉ, µ³­ñÇ ·áñÍ ³­Ý»É áõ ³Ý­Ï»Õ­Íá­ñ»Ý ѳ­ í³­ï³É, áñ Ç­ñ»Ýù ϳ­ñáÕ »Ý ÇÝã-áñ µ³Ý ÷á­Ë»É ³Ûë ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ: ʳ­éÁ Ñ»­ùdzíݻ­ñÁ ¢ë ­Ï³­ñáÕ »Ý áõ­ ë³­Ý»­ÉÇ áõ µáõ­Å³­Ï³Ý Éǭݻɣ êÇ­ñ»­ÉÇ Ñ»­ ñáë­Ý»­ñÇÝ Ñ³Ý­ñ³­Ñ³Ûï Ñ»­ùdz­ÃÇ Ï³­Õ³­ å³­ñÇó ѳ­Ý»­Éáí ¢ Ýñ³Ýó µá­Éá­ñá­íÇÝ ³ÛÉ ÙÇ­ç³­í³Û­ñáõÙ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­Ý»­Éáíª Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ Ñdz­Ý³­ÉÇ ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»­ñÇ Ñ³ë­ Ý»É: Æ ¹»å, ³Ý­Ñ³Ù­µ»ñ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇÝ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ ÑÇ­ß»ó­ÝáõÙ »Ý, áñ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇÝ »ñ­µ»ÙÝ Å³­Ù³­Ý³Ï ¿ ѳñ­ ϳ­íáñ, ѳë­Ï³­Ý³­Éáõ ѳ­Ù³ñ Ñ»­ùdz­ ÃÇ áÕç Ç­Ù³ë­ïÁ: àõë­ïÇ, »ñµ »­ñ»­Ë³Ý ËݹñáõÙ ¿ ÏñÏÝ»É Ñ»­ùdz­ÃÁ, »ñ­µ»ù ÙÇ Ù»ñ­Å»ù Ýñ³Ý, ù³­ÝÇ áñ ³­Ù»Ý ³Ý­·³Ù ³ÛÝ Éë»­ÉÇë »­ñ»­Ë³Ý ¹³Ý­¹³Õ, µ³Ûó ѳë­ï³­

18

5

ÆÝã­å»ë ѳ­í³ë­ïáõÙ ¿ Ñá­·»­µ³Ý гë­ÙÇÏ Î³­ñ³­å»ï­Û³­ÝÁª ѳñ­Ï³­íáñ ¿ Ñ»­ùdzÃÝ ÁÝï­ñ»­ÉÇë ³Ý­å³Û­Ù³Ý ѳ߭íÇ ³é­Ý»É »­ñ»­Ë³­ÛÇ ï³­ñÇ­ù³­ÛÇÝ ³­é³Ýӭݳ­­ ѳï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ú­ñǭݳϪ 1-3 ï³­ñ»­ Ï³Ý »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ å»ïù ã¿ å³ï­Ù»É µ³ñ¹ ëÛáõ­Å»áí áõ ¹³­Å³Ý Ï»ñ­å³ñ­Ý»­ñáí ѳ­ ·»­ó³Í Ñ»­ùdzíݻñ, ÇëÏ ³ñ­¹»Ý 4-Á µá­ Éá­ñ³Í »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ ͳ­Ýá­Ã³ó­Ý»É Çñ ѳ­ë³­Ï³­ÏÇó­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ å³ï­ÙáÕ ÷áù­ñÇÏ å³ïÙ­í³Íù­Ý»­ñÇ: γñ¢áñ ¿, áñ »­ñ»­Ë³Ý ¹»é í³Õ ѳ­ë³­ÏÇó ÉëÇ Ñ»­ ùdzíݻñ áõ ϳ­ñá­Õ³ ½³­Ý³­½³­Ý»É ɳíÝ áõ í³­ïÁ, ëÏëÇ Ñ»­ï³ùñùñ­í»É ßñ糭ϳ ÙÇ­ç³­í³Û­ñáí: ²Û¹ ³­éáõ­Ùáí Ýß³­Ý³­Ï³­ÉÇ ¿ ¹³ë­ïdz­ñ³­ÏÇ Ï³Ù ÍÝá­ÕÇ ¹»­ñÁ, ù³­ÝÇ áñ Ñ»­ùdz­ÃÁ Áݭûñ­ó»­Éáõó Ñ»­ïá å»ïù ¿ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ»ï ùÝݳñ­Ï»É ³ÛÝ, ÝáõÛ­ÝÇëÏ` µ»­Ù³­Ý³­Ï³ó­Ý»É: - ÂíáõÙ ¿, û µ»­Ù³­Ï³­Ý³ó­Ù³Ý ų­ Ù³­Ý³Ï á­ãÇÝã ï»­ÕÇ ãÇ áõ­Ý»­ÝáõÙ, »­ñ»­Ë³Ý å³ñ­½³­å»ë Ý»ñ·­ñ³í­í³Í ¿ åñá­ó»­ëáõÙ, 볭ϳÛÝ ³Û¹ Áݭóó­ùáõÙ Ýñ³ Ùáï Ñëϳ­ Û³­Ï³Ý ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý ï»­ÕÇ áõ­Ý»­ ÝáõÙ, »­ñ»­Ë³Ý ¹³­¹³­ñáõÙ ¿ í³­Ë»­Ý³É ϳ٠³­Ù³­ã»É, ÷áË­íáõÙ »Ý Ýñ³ µÝ³­íá­ñáõÃ­Û³Ý µ³­ó³­ë³­Ï³Ý ÏáÕ­Ù»­ñÁ: Ø»ñ ³ÛÝ ËÙµ»­ ñáõÙ, áñ­ï»Õ Ï³Ý í³ñ­ù³­ÛÇÝ á­ñá­ß³­ÏÇ ËݹÇñ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ »­ñ»­Ë³­Ý»ñ, Ñ»­ùdz­ ó­Ã»­ñ³­ådz­ÛÇ ÙÇ ù³­ÝÇ å³­ñ³å­ÙáõÝù­ Ý»­ñÇó Ñ»­ïá ã»Ý­Ã³ñÏ­íáÕ »­ñ»­Ë³­Ý»ñÝ

³­í»­ÉÇ Ñ³Ý­·Çëï áõ ϳ½­Ù³­Ï»ñå­í³Í »Ý ¹³é­ÝáõÙ, ÇëÏ ³­Ù³ã­Ïáï­Ý»­ñÁ` ³­í»­ÉÇ Ñ³­ Ù³ñ­Ó³Ï áõ ³Ï­ïÇí,- ³­ëáõÙ ¿ гë­ÙÇÏ Î³­ñ³­å»ï­Û³­ÝÁ: ²ÛÝ, áñ Ëáë­ùÁ ·áñ­ÍÇ áõÅ áõ­ÝÇ, ³ñ­ ¹»Ý ³­å³­óáõó­í³Í ×ßÙ³ñ­ïáõíÛáõÝ ¿. Ñ»­ ùdzíݻ­ñÇ Ù»ç »ñ­µ»Ù­ÝÇ Ï³­Ë³ñ­¹³­Ï³Ý áõ ³­ÝÇ­ñ³­Ï³­Ý³­Ý³­ÉÇ ß³ï µ³­Ý»ñ ¹³­ñ»ñ ³Ýó ¹³é­ÝáõÙ »Ý Ù³ñ­¹áõ ³­éûñ­Û³ Ï۳ݭ ùÇ µ³Õ­Ï³­óáõ­óÇã Ù³ë` ÃéãáÕ ·áñ­·»­ñÁ ¹³é­ÝáõÙ »Ý ÇÝù­Ý³­ÃÇé­Ý»ñ, ²­É³­¹Ç­ÝÇ Ï³­ ˳ñ­¹³­Ï³Ý ɳ٭åÇ æÇ­ÝÁ ¹³é­ÝáõÙ ¿ éá­ µáï©©© 곭ϳÛÝ ³Ûë ³­Ù»­ÝÁ ݳˢ³­é³ç ¹³ç­íáõÙ ¿ »­ñ»­Ë³­ÛǪ ³­å³­·³ ÇÝ­Å»­Ý»­ñÇ Ï³Ù ·Çï­Ý³­Ï³­ÝÇ« ·ñá­ÕÇ Ï³Ù ÷Ç­ÉÇ­ëá­ ÷³­ÛÇ »ñ¢³­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý Ù»ç, áõë­ïÇ Ñ»­ ùdzà å³ï­Ù»­ÉÇë å»ïù ¿, ³Û¹ ·áñ­Íá­ÝÁ Ýϳ­ïÇ áõ­Ý»­Ý³­Éáí, ½·áõ­ßá­ñ»Ý ÁÝï­ñ»É Ñ»­ñáë­Ý»­ñÇÝ áõ Ýñ³Ýó Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë µ³­ñÇ áõ ¹ñ³­Ï³Ý ѳï­Ï³­ÝÇß­Ý»­ñáí ûÅï­ í³Í Ý»ñ­Ï³­Û³ó­Ý»É£ - ÜáõÛ­ÝÁ í»­ñ³­µ»­ñáõÙ ¿ ݳ¢ ÙáõÉï­ ýÇÉ­Ù»­ñÇÝ, ù³­ÝÇ áñ ¹ñ³Ýù ¿É ¹Çï­íáõÙ »Ý áñ­å»ë Ñ»­ùdz­ÃÇ Ûáõ­ñ³­Ñ³­ïáõÏ ï»­ ë³Ï áõ Ù»ñ Ù³­ÝáõÏ­Ý»­ñÇ ³­éûñ­Û³­ÛÇ ³Ý­­ µ³­Å³­Ý»­ÉÇ Ù³ëÝ »Ý ¹³ñ­Ó»É«- ½·áõ­ß³ó­ ÝáõÙ ¿ Ñá­·»­µ³­ÝÁª ѳ­ïáõÏ ÑÇ­ß»ó­Ý»­Éáí« áñ Ù»­Í»­ñÁ ÝáõÛÝ­å»ë ß³ï »Ý ½·áõÙ ëÇ­ñá áõ Ý»­ñá­Õ³Ù­ïáõÃ­Û³Ý Ï³­ñÇù« ÇÝ­ãÁ Ýñ³Ýó ³Ý­ë³Ñ­Ù³­Ýá­ñ»Ý ϳ­ñáÕ ¿ ÝíÇ­ñ»É Ñ»­ ùdzíݻ­ñÇ Áݭûñ­ó³­ÝáõíÛáõ­ÝÁª ѳï­Ï³­ å»ë ÷áù­ñÇÏ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ£

äÇÏáíÇï

R

ìÇï³ÙÇÝÝ»ñ ¨ ѳÝù³ÝÛáõûñ Ò»ñ »ñ»Ë³ÛÇ Ñ³çáÕáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ

Üáñ ÷³Ã»Ã³íáñáõÙ

2009 - 10744 Armenia 11. 2009 pharmarmenia

Ñ»ßï ÁÝïñáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ñ

гïáõÏ Ó¨ ¨ ѳÙ` Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ ï³ñÇùÇ Ñ³Ù³ñ äÇÏáíÇïÁ Ò»ñ »ñ»Ë³Ý»ñÇÝ Ïï³ ³ÛÝ ³Ù»ÝÝ ÇÝã ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ³éáÕçáõÃÛ³Ý, ¹åñáóáõÙ, ëåáñïáõÙ, ³ñí»ëïáõ٠ѳçáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³ëÝ»Éáõ ѳٳñ` ÇÙáõÝÇï»ï, áõß³¹ñáõÃÛ³Ý Ï»ÝïñáݳóáõÙ, Ùï³íáñ ϳñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ µ³ñÓñ³óáõÙ, áõñ³Ë ÅåÇïÝ»ñ, ³Ùáõñ ³ï³ÙÝ»ñ, µ³ñÓñ ïñ³Ù³¹ñáõÃÛáõÝ: ¼³ñٳݳÉÇ ã¿, áñ Ò»ñ »ñ»Ë³ÛÇ ÷áùñÇÏ Ñ³ÕóݳÏÝ»ñÁ ßáõïáí Ï÷á˳ñÇÝí»Ý Ù»Í Ñ³ÕóݳÏÝ»ñáí: ¼³ñٳݳÉÇ ¿` áñù³Ý ß³ï ¿ û·ÝáõÙ Ýñ³Ý äÇÏáíÇïÁ:

²ÛÅÙ ³é³í»É ·ñ³íÇã, í³é ÷³Ã»Ã³íáñٳٵ

ÀݹáõÝ»Éáõó ³é³ç áõëáõÙݳëÇñ»É Ý»ñ¹ÇñÁ: §Ü³ï³ÉÇ ý³ñÙ¦ êäÀ ¸»Õ³ïݳÛÇÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ÉÇó»Ý½Ç³ Î-XX-001046 îñí³Í ¿ 04.06.2007Ã., ³ÝųÙÏ»ï äÇÏáíÇï(å³ëï»ÕÝ»ñ) ¶ñ³ÝóÙ³Ý Ñ³í³ëï³·Çñ  í³í»ñ ¿ ÙÇÝ㨠24.11.2011Ã. äÇÏáíÇï ¸(å³ëï»ÕÝ»ñ) ¶ñ³ÝóÙ³Ý Ñ³í³ëï³·Çñ  í³í»ñ ¿ ÙÇÝ㨠08.06.2014Ã.

äÇÏáíÇï åÉÛáõë(ͳٻÉáõ ѳµ»ñ) ¶ñ³ÝóÙ³Ý Ñ³í³ëï³·Çñ  í³í»ñ ¿ ÙÇÝ㨠31.03.2011Ã. äÇÏáíÇï ýáñï»(å³ëï»ÕÝ»ñ) ¶ñ³ÝóÙ³Ý Ñ³í³ëï³·Çñ  í³í»ñ ¿ ÙÇÝ㨠08.06.2014Ã. äÇÏáíÇï(ûß³ñ³Ï) ¶ñ³ÝóÙ³Ý Ñ³í³ëï³·Çñ  í³í»ñ ¿ ÙÇÝã¨24.11.2011Ã. ÐÐ ²Ü ¶áí³½¹Ç ÃáõÛÉïíáõÃÛáõÝ ²-¸-0000176 îñí³Í ¿ 09.11.2009Ã.

Ø»ñ Ýáñ³ñ³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ ÷áñÓÁ` µ³ñÓñáñ³Ï, ³ñ¹Ûáõݳí»ï ¨ ³Ýíï³Ý· ¹»Õ³ÙÇçáóÝ»ñÇ ·ñ³í³Ï³Ý:

ÞïÏá­Õ³­Ï³Ý µÅßÏáõíÛáõÝ

ÂÈì²­îàô­ÚàôÜÜ àôÔ­Ôº­ÈÆ ¾ ÜÛáõ­ÃÁ` Üá­Ý³ ¸³íí۳­ÝÇ

Ø

»ñ ûñ»ñáõÙ ÃÉí³ïáõÃÛáõÝÁ ï³ñ³Íí³Í ËݹÇñ ¿, á­ñÇ Ù³­ëÇÝ ½ñáõ­ó»­óÇÝù Éá­·á­å»¹, Ù³­Ý³­í³ñ­ ų­Ï³Ý ·Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ã»Ï­Ý³­Íáõ, ¹á­ó»Ý¹ ²ñ­ÙÇ­Ý» ²­í³·­Û³­ÝÇ Ñ»ï: - Ø»ñ ѳ­ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç ÁÝ­¹áõÝ­ í³Í ¿ ³ÛÝ åݹáõ­ÙÁ, áñ ÝÙ³Ý ËݹÇñ­Ý»­ ñÁ ų­Ù³­Ý³­ÏÇ Áݭóó­ùáõ٠ѳñííáõÙ »Ý: ²ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ³ñ­¹»Ý 5 ï³­ñÇÝ µá­Éá­ñ³Í »­ñ»­Ë³Ý ãÇ Ëá­ëáõÙ, ϳ­Ï³­½áõÙ ¿ ϳ٠áõ­ ÝÇ í³é ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­í³Í ÃÉí³­ïáõíÛáõÝ, áõ ÍÝáÕ­Ý»­ñÁ á­ãÇÝã ã»Ý Ó»é­Ý³ñ­ÏáõÙ:

γ­Ï³­½áõÃ­Û³Ý Ï³Ù ³Ý­Ëá­ëáõÃ­Û³Ý ¹»å­­ ùáõÙ å»ïù ¿ ¹ÇÙ»É µÅßÏÇ, ÇëÏ ÃÉí³­ ïáõíÛáõ­ÝÁ ѳ­Ù³ñ­ íáõÙ ¿ ÉÇá­íÇÝ ßïÏ»­ ÉÇ Ã»­ñáõíÛáõÝ:

20

5

ÆÝã­å»ë åݹáõÙ ¿ Ù³ë­Ý³­·»­ïÁ` ϳ­ ϳ­½áõÃ­Û³Ý Ï³Ù ³Ý­Ëá­ëáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ å»ïù ã¿ ëå³­ë»É áã ÙÇ í³ÛñÏ­Û³Ý, ÇëÏ ÃÉí³­ïáõíÛáõ­ÝÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ÉÇá­íÇÝ ßïÏ»­ÉÇ Ã»­ñáõíÛáõÝ: ÖÇßï ¿, ÃÉí³­ïáõíÛáõ­ÝÁ, ѳï­Ï³­å»ë` µ³­Õ³­Ó³ÛÝ­Ý»­ñÇ ëË³É Ï³Ù áã Édzñ­Å»ù ³ñ­­ ï³­ë³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ ß³ï µÝá­ñáß ¿ ٳݭϳ­ ѳ­ë³Ï ï³­ñÇ­ùÇÝ: ÌÝí»­Éáõó Ñ»­ïá ÙÇÝ㢠5 ï³­ñ»­Ï³Ý ѳ­ë³­ÏÁ »­ñ»­Ë³­ÛÇ áõ­Õ»­ÕÁ ¢ áõ­ß³¹­ñáõíÛáõ­ÝÁ ß³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ »Ý ½³ñ­·³­ ݳÉ, áõ ݳ ¹»é¢ë ­ãÇ Ï³­ñá­Õ³­ÝáõÙ Ñá­¹³­ µ³ßË ËáëùÝ Çñ µá­Éáñ »É¢¿ç­Ý»­ñáí Áݭϳ­ É»É áõ ï³ñ­µ»­ñ³­Ï»É: º­Ã» »­ñ»­Ë³Ý ÷áùñ ï³­ñÇ­ùáõÙ µ³­é³­å³­ß³­ñÇ ËݹÇñ ãáõ­ÝÇ ¢ ³ÛÝ Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³­ÝáõÙ ¿ ï³­ñÇ­ùÇÝ, ÷áù­ñÇ­ÏÁ ù»­ñ³­Ï³­Ýá­ñ»Ý ×Çßï ¿ Ëá­ëáõÙ, ÙdzÛÝ ÑÝãÛáõÝ­Ý»ñÝ ¿ ëË³É ³ñ­ï³­ë³­ÝáõÙ, ·áñÍ áõ­Ý»Ýù ï³­ñÇ­ù³­ÛÇÝ ÃÉí³­ïáõÃ­Û³Ý Ñ»ï, á­ñÁ ¹»é¢ë ­å³­Ãá­Éá­·ÇÏ ã¿: ä³ñ­½³­ å»ë å»ïù ¿ ÃáÕ­Ý»É, áñ »­ñ»­Ë³Ý ëá­íá­ ñÇ Å³­Ù³­Ý³­ÏÇ Áݭóó­ùáõÙ ÇÝù­Ýáõ­ñáõÛÝ ×Çßï ³ñ­ï³­ë³­Ý»É ÑÝãÛáõÝ­Ý»­ñÁ: 곭ϳÛÝ

Êáë­ù³­ÛÇÝ Ï³Ù ³ñ­ï³­µ»­ñ³­Ï³Ý ˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»­ñÁ ¹³ë­íáõÙ »Ý ³ÛÝ ËݹÇñ­Ý»­ñÇ ß³ñ­ùÇÝ, á­ñáÝù ϳ­ ñáÕ »Ý ÉÇá­íÇÝ Ë³­Ã³­ñ»É ³Ý­ÓÇ, ³­é³­í»É ¢ë` »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñá­·»­Ï³Ý ³Ý­¹áññÝ áõ µ³½­Ù³­ÃÇí µ³ñ­¹áõÛí Ý»­ñÇ å³ï­×³é ¹³é­Ý³É: »­Ã» ÷áù­ñÇÏÝ ³ñ­¹»Ý 5 ï³­ñ»­Ï³Ý ¿ ¢ áõ­ÝÇ Ã»­Ïáõ½ 1 ÑÝãÛáõ­ÝÇ ëË³É ³ñ­ï³­ë³­ ÝáõíÛáõÝ, ѳñ­Ï³­íáñ ¿ Ýñ³ Ëáë­ùÁ ßïÏ»É Éá­·á­å»­¹³­Ï³Ý ÙÇ­ç³Ù­ïáõí۳ٵ: ÂÉí³­ïáõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï µ³éÇ ÑÝãÛáõÝ­Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ÷á­Ë³­ñÇÝ­í»É ³ÛÉ ÑÝãÛáõÝ­Ý»­ñáí, û­ñǭݳÏ` ß-Ý ÷á­Ë³­ñÇ­ÝÇ ë ÑÝã­Ûáõ­ÝÇÝ /ßáõ­ÝÇÏ-ëáõ­ÝÇÏ/: Þ³ï ï³­ ñ³Í­í³Í ¿ ·-Ï-ù É­Íáñ¹ µ³­Õ³­Ó³ÛÝ­Ý»­ñÇ ÷á­Ë³­ñÇ­Ýáõ­ÙÁ ¹-ï-à ÑÝã­ÛáõÝ­Ý»­ñáí /¹³­­ ¹ÇÏ-ï³­ïÇÏ/, ÇÝã­å»ë ݳ¢ é ÑÝã­Ûáõ­ÝÇ ÷á­Ë³­ñÇ­Ýáõ­ÙÁ É­-áí, ñ­-áí ϳ٠խ-áí: г½­ í³­¹»å ѳݭ¹Ç­åáõÙ »Ý ¹»å­ù»ñ, »ñµ ÷áù­ ñÇÏÝ Áݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë ãÇ ³ñ­ï³­ë³­ÝáõÙ ¢ Ëáë­ùÇ Ù»ç µ³ó ¿ ÃáÕ­ÝáõÙ ³ÛÝ ÑÝãÛáõ­ÝÁ, á­ñÇ ³ñ­ï³­µ»ñ­Ù³Ý Ñ»ï ϳå­í³Í ËݹÇñ áõ­ÝÇ, ÇëÏ Ë»­É³­óÇ Ù»­Í³­Ñ³­ë³­ÏÁ ·ïÝáõÙ ¿ ³ÛÝ­åÇ­ëÇ Ñá­Ù³­ÝÇß­Ý»ñ ϳ٠ѳ­Ù³ñ­Å»ù­ Ý»ñ, á­ñáÝ­óáõÙ µ³­ó³­Ï³­ÛáõÙ »Ý ÏáÝÏ­ñ»ï ³ÛÝ ÑÝãÛáõÝ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝó ³ñ­ï³­µ»ñ­Ù³Ý Ñ»ï ϳå­í³Í »­ñ»­Ë³Ý ËݹÇñ­Ý»ñ áõ­ÝÇ: г­×³Ë ¹ñ³ å³ï­×³éÝ ³ÛÝ ¿, áñ ï³­ÝÁ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ ѳ­

ÞïÏá­Õ³­Ï³Ý µÅßÏáõíÛáõÝ É³­ÍáõÙ »Ý` ëïÇ­å»­Éáí ³ñ­ï³­µ»­ñ»É ³ÛÝ ÑÝãÛáõ­ÝÁ, á­ñÁ »­ñ»­Ë³Ý ãÇ Ï³­ñá­Õ³­ÝáõÙ ×Çßï ³ñ­ï³­ë³­Ý»É, ¢ ÷áù­ñÇ­ÏÁ §íñ»Å¦ ¿ Éáõ­ÍáõÙ` Áݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë ãÑÝã»ó­Ý»­Éáí ³Û¹ ã³­ñ³­µ³ë­ïÇÏ ÑÝãÛáõ­ÝÁ: Ø»½ Ùáï ÁÝ­ ¹áõÝ­í³Í ¿ ÑÝãÛáõ­ÝÇ ëË³É ³ñ­ï³­ë³­Ýáõí Ûáõ­ÝÁ ³­Õ³­í³Õ­í³Í ï³ñ­µ»­ñ³­Ïáí, áã û ³ÛÉ ÑÝãÛáõ­Ýáí ÷á­Ë³­ñÇ­Ý»­Éáí, ÁÝ­¹áõ­Ý»­ÉÇ Ñ³­Ù³­ñ»É, µ³Ûó ¹³ ¹³ ÝáõÝ­å»ë ѳ­Ù³ñ­ íáõÙ ¿ ÃÉí³­ïáõíÛáõÝ ¢ ÝáõÛÝ­å»ë åÇ­ïÇ ßïÏíÇ: Ð³×³Ë ÃÉí³­ïáõíÛáõÝÝ ³Ý¹­ñ³­¹³é­ ÝáõÙ ¿ ·ñ³­íáñ Ëáë­ùÇ íñ³, ù³­ÝÇ áñ »­ñ»­Ë³Ý ϳ­ñáÕ ¿ ÑÝãÛáõ­ÝÁ í»­ñ³ñ­ï³¹­ñ»É ³ÛÝ­å»ë, ÇÝã­å»ë Ëá­ëáõÙ ¿: ¸åñá­ó³­Ï³Ý ï³­ñÇ­ùáõÙ ·ñÇ ¢ Áݭûñ­ó³­ÝáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­ ·³­ñáõÙ­Ý»­ñÇó Ëáõ­ë³­÷»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ¹»é¢ë ݳ­Ë³¹å­ñá­ó³­Ï³Ý ï³­ñÇ­ùáõ٠ѳñ­Ï³­ íáñ ¿ ßïÏ»É »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ëáë­ùÁ: º­ñ»­Ë³Ý å»ïù ¿ ¹åñáó ·Ý³ Ç­¹»³­É³­Ï³Ý Ëáë­ùáí ¢ áñ¢¿ ÑÝãÛáõÝ ëË³É ã³ñ­ï³­ë³­ÝÇ: Þ³ï ¹»å­ù»­ñáõÙ áõ­ëáõ­óÇãÝ ÇÝùÝ ¿ ³­ëáõÙ, áñ ѳ­×³­Ë³­ÏÇ ÏáõÕ­ÕÇ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ, µ³Ûó ѳñ­Ï³­íáñ ¿ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ Ý³¢ µ³­ó³ï­ ñ»É, û ÇÝã­å»ë ×Çßï ³ñ­ï³­ë³­ÝÇ ïíÛ³É ÑÝãÛáõ­ÝÁ, ѳ­Ï³­é³Ï ¹»å­ùáõÙ ³­Ù»Ý ³Ý­ ·³Ù áõÕ­Õ»­Éáõó ¢ ³­Ù»Ý ³Ý­·³Ù ÑÝãÛáõ­ÝÁ ëË³É ³ñ­ï³­ë³­Ý»­Éáõó Ñ»­ïá »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ùáï ÏËá­ñ³­Ý³ ³ÛÝ µ³ñ­¹áõÛ­ÃÁ, áñ ÇÝ­ùÁ á­ãÇÝã ãÇ Ï³­ñá­Õ³­ÝáõÙ ¢ Çñ Ùáï á­ãÇÝã ãÇ ëï³ó­íáõÙ, ³Û­ÝÇÝã ÙÛáõë­Ý»­ñÇÝ ¹³ ѻ߭ ïáõí۳ٵ ¿ ѳ­çáÕ­íáõÙ: Êáë­ù³­ÛÇÝ Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»­ñÁ ïÕ³­Ý»­ ñÇ ¹»åùáõÙ Ùáï 4 ³Ý­·³Ù ³­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë »Ý ѳݭ¹Ç­åáõÙ, ù³Ýª ³Õ­çÇÏ­Ý»­ñÇ, Ù³­Ý³­ í³Ý¹ Ñá­·»­ÍÇÝ Ï³Ù ÝÛ³ñ­¹³­ÍÇÝ ÑÇÙùáí ˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»­ñÁ: ä³ï­×³éÝ ³ÛÝ ¿, áñ ïÕ³­Ý»­ñÇ ¢° Ý­Û³ñ­¹³­ÛÇÝ, ¢° Ñá­·»­Ï³Ý ѳ­ Ù³­Ï³ñ­·Á ³­í»­ÉÇ Ëá­ó»­ÉÇ ¿ ¢ Ýñ³Ýù ³ñ­ ¹»Ý ÇëÏ Ý³­Ë³ï­ñ³­Ù³¹ñ­í³­ÍáõíÛáõÝ áõ­ Ý»Ý Ï³­Ï³­½áõí۳Ý, ³Ý­Ëá­ëáõÃ­Û³Ý Ï³Ù ÃÉí³­ïáõÃ­Û³Ý Ýϳï­Ù³Ùµ: ÂÉí³­ïáõíÛáõÝÝ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ÇÝã­ å»ë ûñ­·³­Ý³­Ï³Ý, ³ÛÝ­å»ë ¿É` ýáõÝÏ­ óÇá­Ý³É å³ï­×³é­Ý»­ñÇó: úñ­·³­Ý³­Ï³Ý å³ï­×³é­Ý»­ñÇó »Ý ³ñ­ï³­µ»­ñ³­Ï³Ý ûñ­ ·³Ý­Ý»­ñáõÙ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ³­Ý³­ïá­Ùdz­Ï³Ý ß»­ÕáõÙ­Ý»­ñÁ ϳ٠³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­­ Ý»­ñÁ, û­ñǭݳÏ` ÏÍí³Í­ùÇ Ã»­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ, »ñµ ³­é³ç ¿ »­Ï³Í í»­ñÇÝ Ï³Ù ëïá­ñÇÝ ÍÝá­ïÁ, »ñµ ÏÍí³Í­ùÁ µ³ó ¿, ³Û­ëÇÝùÝ,

»­ñ»­Ë³­ÛÇ µ»­ñ³­ÝÁ ÷³Ï ¿, µ³Ûó ³­ï³Ù­Ý»­­ ñÇ ³­ñ³Ý­ùáõÙ` ³­é³ç­Ý³­ÛÇÝ Ï³Ù Ïá­Õ³­ÛÇÝ Ñ³ï­í³Í­Ý»­ñáõÙ ÙÝáõÙ ¿ µ³ó ï³­ñ³­Íáõí ÛáõÝ: È»½­íÇ Ï³ñ× ë³Ý­ÓÇ­ÏÁ, ã³­÷³­½³Ýó Ù»Í Ï³Ù ã³­÷³­½³Ýó ÷áùñ É»­½áõÝ, ÇÝã­ å»ë ݳ¢ ùÇÙ­ùÇ ï³ñ­µ»ñ û­ñáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÁ ¢ë ­Ï³­ñáÕ »Ý ÃÉí³­ïáõÃ­Û³Ý å³ï­ ×³é ¹³é­Ý³É, û­ñǭݳÏ` ·Ùµ»­Ã³Ó¢ Ïáßï ùÇÙ­ùÁ, á­ñÁ ϳ­ñáÕ ¿ ß³ï µ³ñÓñ ÉÇ­Ý»É ¢ É»½­íÇ ÑåÙ³Ý Ñ³­Ù³ñ ³Ý­Ñ³­ë³­Ý»­ÉÇ ¹³é­ ݳÉ: üáõÝÏ­óÇá­Ý³É û­ñáõíÛáõÝ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿, »ñµ »­ñ»­Ë³Ý ãáõ­ÝÇ ³ñ­ï³­µ»­ñ³­Ï³Ý ûñ­ ·³Ý­Ý»­ñÇ áñ¢¿ ß»­ÕáõÙ, 볭ϳÛÝ ÃÉí³ï ¿ Ëá­ëáõÙ: ê³ ³ñ­¹»Ý ëá­ódz­É³­Ï³Ý ͳ·­ Ù³Ý ËݹÇñ ¿, »ñµ ÍÝá­ÕÁ ß³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ»ï Ëá­ë»É ٳݭϳ­Ï³Ý É»½­íáí` ѳ߭íÇ ã³é­Ý»­Éáí ³ÛÝ ÷³ë­ïÁ, áñ »­ñ»­Ë³Ý Ëá­ëáõÙ ¿ ` ÁÝ­¹û­ñǭݳ­Ï»­Éáí Ù»­ÍÇ Ëáë­ùÁ, áõ ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ½³­í³­ÏÇ Ñ»ï Ù»­ÍÇ ÝÙ³Ý Ëá­ë»É ÍÝí³Í ûñ­í³­ÝÇó, ¢ áã û ß³ï ëÇ­ ñ»­Éáõ å³ï­×³­éáí §Ïáï­ñ»É¦ »­ñ»­Ë³­ÛÇ É»­ ½áõÝ: º­Ã» ÃÉí³­ïáõíÛáõ­ÝÁ ϳå­í³Í ã¿ ûñ­ ·³­Ý³­Ï³Ý Ïá­åÇï ß»­ÕáõÙ­Ý»­ñÇ Ñ»ï, ³­å³ ³ÛÝ ßïÏ»­ÉÇ ¿ ó³Ý­Ï³­ó³Í ï³­ñÇ­ ùáõÙ, ÇëÏ Ïá­åÇï ˳˭ïáõÙ­Ý»­ñÇ ¹»å­­ ùáõÙ Éá­·á­å»­¹³­Ï³Ý ÙÇ­ç³Ù­ïáõíÛáõ­ÝÇó Ñ»­ïá ÝÙ³Ý ¹»å­ù»­ñáõÙ Ëáë­ùÁ Ñݳ­ ñ³­íá­ñÇÝë Ùá­ï»ó­íáõÙ ¿ Ýáñ­Ù³­ÛÇÝ: ÆÝã í»­ñ³­µ»­ñáõÙ ¿ ų­é³Ý­·³­Ï³­Ýáõí۳­ÝÁ, ³­å³ Ù³ñ­¹Á ÑÇ٭ݳ­Ï³­Ýáõ٠ų­é³Ý­·áõÙ ¿ ³ñ­ï³­µ»­ñ³­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Ç á­ñá­ß³­ÏÇ Ï³­éáõó­í³Íù ϳ٠ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­ ·Ç á­ñá­ß³­ÏÇ ïÇå, á­ñÁ ѳϭí³Í ¿ Ëáë­ù³­ ÛÇÝ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ Ë³Ý­·³ñ­Ù³Ý: ²ÛÅ٠ϳÝ, íÇ­ñ³­µáõ­Å³­Ï³Ý ¢ Éá­·á­å»­¹³­Ï³Ý Ù»­Ãá¹­ Ý»ñ, á­ñáÝó û·­Ýáõí۳­ÝÁ ¹Ç­Ù³Í Ù³ñ­¹Á, ³Ý­Ï³Ë ï³­ñÇ­ùÇó, ϳ­ñáÕ ¿ Édzñ­Å»ù Ï»ñ­åáí Ëá­ë»É ¢ ßïÏ»É Ëáë­ù³­ÛÇÝ µá­Éáñ åñᵭɻ٭ݻ­ñÁ: ²ñ­ÙÇ­Ý» ²­í³·­Û³­ÝÇ Ñ³­í³ëï­Ù³Ùµ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇ ³­Ù»­Ý³­Ù»Í áõ ϳñ¢áñ û·­ ÝáõíÛáõ­ÝÁ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ÏÉÇ­ÝÇ ³ÛÝ, áñ ï³­ÝÁ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ»ï »ñ­µ»ù ãËá­ë»Ý Çñ É»½­íáí, ³Ûɪ ëá­íá­ñ³­Ï³Ý, å³ñ½, Ù³ï­ã»­ÉÇ, Çñ ï³­ñÇ­ùÇÝ Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý µ³­é³­å³­ ß³­ñáí` Ëáõ­ë³­÷»­Éáí µ³ñÓ­ñ³­·áã µ³­é»­ ñÇó, á­×Çóª ¹ñ³­Ýáí ÇëÏ Ýå³ë­ï»­Éáí Ýñ³ ×Çßï ÑÝã³ñ­ï³­ë³­Ýáõí۳­ÝÁ: º­ñ»­Ë³­Ý»­ ñÁ ѳ­×³Ë »Ý ÏñÏÝû­ñǭݳ­ÏáõÙ ëÇ­ñ»­ÉÇ

ÂÉí³­ïáõíÛáõÝÝ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ÇÝã­ å»ë ûñ­·³­Ý³­Ï³Ý, ³ÛÝ­å»ë ¿É` ýáõÝÏ­ óÇá­Ý³É å³ï­×³é­ Ý»­ñÇó: Ù³ñ¹­Ï³Ýó ÑÝã³ñ­ï³­ë³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ, ¢ »­Ã» ÍÝáÕ­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ ϳ٠ëÇ­ñ»­ÉÇ Ë³­ÕÁÝ­Ï»­ñÁ §é¦-ÇÝ §Õ¦ ¿ ³­ëáõÙ, ÷áù­ñÇ­ÏÁ ϳ­ñáÕ ¿ ÝáõÛ­ÝÁ ÏñÏÝ»É, û¢ ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ ¿ å³ñ½ ¢ ×Çßï ³ñ­ï³­µ»­ñ»É ÑÝãÛáõ­ÝÁ: ²Û­ëûñ ³ñ­ ¹»Ý ³­å³­óáõó­í³Í ¿, áñ Ù³ñ­¹áõ Ëáë­ùÁ Ó­¢³­íáñ­íáõÙ ¿ ÁÝ­¹û­ñÇ­Ý³Ï­Ù³Ý ÙÇ­çá­óáí, û­ñǭݳÏ, å³ï­ÙáõÃ­Û³Ý Ù»ç ·ñ³Ýó­í»É »Ý ¹»å­ù»ñ, »ñµ áÕç Ï۳ݭùáõÙ ³Ý­ï³­éáõÙ ³å­ñ³Í Ù³ñ­¹Á, á­ñÁ ãáõ­ÝÇ áã ÙÇ å³­Ãá­ É᭷dz, ãÇ Ï³­ñá­Õ³­ó»É Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ Ëáëù ³ñ­ï³­µ»­ñ»É, ù³­ÝÇ áñ »ñ­µ»ù ³ÛÝ ãÇ Éë»É:

5

21

È»½áõÝ ³Ñ³½³Ý·áõÙ ¿

ƱÝã­¿ Ñáõ­ßáõÙ

É»­½áõÝ ÜÛáõ­ÃÁª س­ñÇ­Ý» ê³¹­Û³­ÝÇ

È

»­½áõÝ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ñ³­Ù³ñ Ç­ñ³­Ï³­ ݳó­ÝáõÙ ¿ »ñ­Ïáõ ϳñ¢áñ ·áñ­Í³­ éáõÛÃ: ܳˢ³­é³çª ³Ûë ûñ­·³­ÝÁ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ ¿ ï³­ÉÇë Ëá­ë»É, ÇëÏ »ñÏ­ñáñ¹ ¹»å­ùáõÙª §í³­Û»­É»É¦ ëÝáõÝ­ ¹Á: ²ÛÝ ÷³÷­Ï³ó­ÝáõÙ ¿ áõ­ï»­ÉÇ­ùÁ, å³­ ïáõÙ Ãùáí, ÇëÏ É»½­íÇ íñ³­ÛÇ ÷áù­ñÇÏ »­Éáõݹ­Ý»­ñáõÙ »­Õ³Í ·»Õ­Ó»­ñÁ §áñ­ëáõÙ »Ý¦

ÌÝáÕ­Ý»­ñÇÝ Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõ٠ѳ­×³­Ë³­ÏÇ áõ­ß³¹­ñáõíÛáõÝ ¹³ñÓ­Ý»É »­ñ»­Ë³­ÛÇ É»½­íÇÝ, ù³­ÝÇ áñ ³ÛÝ ß³ï µ³Ý ϳ­ñáÕ ¿ ѳ­Õáñ­¹»É »­ñ»­Ë³­ÛÇ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ:

22

5

ѳ­ÙÁ ¢ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ÇÝ­ýáñ­Ù³­ óÇ³Ý ÷á­Ë³Ý­óáõÙ áõ­Õ»­ÕÇÝ: È»½­íÇ íñ³ ³­é³Ýӭݳó­ÝáõÙ »Ý ï³ñ­µ»ñ ѳ­Ù»­ñÇÝ ³ñ­Ó³­·³Ý­ùáÕ é»­ó»å­ïáñ­Ý»­ñáí ·á­ïÇ­ Ý»ñ. ¹ñ³Ýó û·­Ýáõí۳ٵ Ù»Ýù ï³ñ­µ»­ ñáõÙ »Ýù ù³Õóñ, ¹³­éÁ, ÏÍáõ, ÃÃáõ ѳ­Ù»­ ñÁ ÙÇ٭۳ݭóÇó: ÌÝáÕ­Ý»­ñÇÝ Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ

È»­½áõÝ ÝÙ³Ý ¿ ³ñ­ï³­ ëá­íáñ Ñáõ­ß³­ñ³­ñÇ, á­ñÇ ï»ë­ùÇó ÙdzÛÝ Ï³­ ñ»­ÉÇ ¿ ѳë­Ï³­Ý³É ûñ­ ·³­Ýǽ­ÙáõÙ Áݭó­óáÕ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ: ѳ­×³­Ë³­ÏÇ áõ­ß³¹­ñáõíÛáõÝ ¹³ñÓ­Ý»É »­ñ»­Ë³­ÛÇ É»½­íÇÝ, ù³­ÝÇ áñ ³ÛÝ ß³ï µ³Ý ϳ­ñáÕ ¿ ѳ­Õáñ­¹»É »­ñ»­Ë³­ÛÇ ³­éáÕ­çáõí­ Û³Ý Ù³­ëÇÝ: º­Ã» »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ»ï ³­Ù»Ý ÇÝã ϳñ­ ·ÇÝ ¿, Ýñ³ É»­½áõÝ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ µ»­ñ³­ÝÇ áÕç Ëá­éáãÝ áõ­Ý»­ÝáõÙ ¿ µ³ó í³ñ­¹³­·áõÛÝ »­ñ³Ý·: ²­éáÕç »­ñ»­Ë³­ÛÇ É»­½áõÝ Ñ³ñà ¿ ¢ ÷³Û­ÉáõÝ, ù³­ÝÇ áñ Ùßï³­å»ë ÃñçíáõÙ ¿ Ãùáí: øÝݳñ­Ï»Ýù ³ÛÝ Ç­ñ³­íǭ׳ϭݻ­ñÁ, »ñµ »­ñ»­Ë³­ÛÇ É»½­íÇ íǭ׳­ÏÁ å»ïù ¿ ³Ý­­ ѳݷë­ï³ó­ÝÇ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇÝ: ºñµ É»­½áõÝ ãáñ ¿ ²Ûë ų­Ù³­Ý³Ï É»­½áõÝ Ïáñó­ÝáõÙ ¿ ÷³Û­ÉÁ, ¢ »­ñ»­Ë³Ý ³­ÝÁݹ­Ñ³ï ͳ­ñ³­ íÇ ½·³­óáõÙ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ: ¸»é¢ë ã­Ëá­ëáÕ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ µ³­óáõÙ »Ý µ»­ñ³­ÝÁ ¢ ³Ý­­

È»½áõÝ ³Ñ³½³Ý·áõÙ ¿ ѳݭ·Çëï ß³ñ­ÅáõÙ É»­½áõÝ: ²Û¹­åÇ­ëÇ Ç­ñ³­íÇ­×³Ï ¿ ëï»ÕÍ­íáõÙ ÷áù­ñÇ­ÏÇ Ùáï ˳Ëï­í³Í Ãù³­·»Õ­Ó»­ñÇ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇ å³ï­×³­éáí ϳ٠û­ñǭݳϪ íÇ­ñáõ­ë³­ÛÇÝ í³­ñ³Ï­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï µ³ñÓñ ç»ñ­Ùáõí ÛáõÝ áõ­Ý»­Ý³­ÉÇë: È»½­íÇ ãá­ñáõíÛáõ­ÝÁ ³Ý­­ ѳݷë­ï³ó­ÝáõÙ ¿ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ Ý³¢ ³ÛÝ ¹»å­ùáõÙ, »ñµ Ýñ³ ùÇ­ÃÁ ÷³Ï ¿, ¢ ÷áù­ ñÇ­ÏÁ ùÝ³Í Å³­Ù³­Ý³Ï ßÝãáõÙ ¿ µ»­ñ³­Ýáí: È»½­íÇ ãá­ñáõíÛáõÝ Ï³­ñáÕ ¿ ³­é³­ç³­Ý³É ݳ¢ á­ñáß ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ ÙÇó: ´»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãáõÙ ãá­ñáõÃ­Û³Ý ½·³­­ óá­ÕáõÃ­Û³Ý å³ï­×³é ϳ­ñáÕ ¿ ¹³é­Ý³É ݳ¢ ³­ÕÇ­ù³­ÛÇÝ í³­ñ³­ÏÁ, »ñµ ûñ­·³­Ýǽ­ ÙÁ µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ çñ³½ñÏ­í³Í ¿: ÌÝáÕ­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³­Ý³Ý ݳ¢ ³ÛÝ ¹»å­ùáõÙ, »ñµ ãá­ñáõÃ­Û³Ý ½·³­­ óá­ÕáõÃ­Û³Ý Ñ»ï Ùdz­Å³­Ù³­Ý³Ï »­ñ»­Ë³­ÛÇ É»½­íÇ íñ³ ÷³é ³­é³­ç³­Ý³: È»½­íÇ ÑÇÙ­ ùÇ áã Ù»Í ù³­Ý³­Ïáõí۳ٵ §Ýëïí³Í­ùÁ¦ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³­Ý³­Éáõ å³ï­×³é ã¿: ¸ñ³Ýù å³ñ­½³­å»ë ëÝÝ¹Ç Ùݳ­óáñ¹­Ý»ñ »Ý, Ù»­ é³Í ÑÛáõë­í³Íù­Ý»ñ ¢ µ³Ï­ï»­ñdz­Ý»ñ: ÆëÏ ³­Ñ³ ãáñ É»½­íÇ íñ³ ³­é³­ç³­ó³Í ѳëï ÷³­éÁ Ñáõ­ßáõÙ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ çñ³½ñÏ­Ù³Ý ¢ ëï³­Ùáù­ëÇ ËݹñÝ»­ñÇ Ù³­ëÇÝ: ºñµ É»­½áõÝ ëåÇ­ï³Ï ¿ γ­ÃÇ ÝٳݭíáÕ ÷³­éÁ É»½­íÇ íñ³ Ñáõ­ ßáõÙ ¿, áñ ÷áù­ñÇ­ÏÇ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ³é­Ï³ »Ý ϳݭ¹Ç­¹³ ËÙµÇ ëÝÏ»ñ: ¸ñ³Ýù Ç Ñ³Ûï »Ý ·³­ÉÇ, »ñµ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ¹Ç­Ù³¹­ñá­Õ³­Ï³­ ÝáõíÛáõ­ÝÁ ó³Íñ ¿, ¢ Ãáõ­É³­ó³Í »Ý µ»­ñ³­ ÝÇ Ëá­éá­ãÁ í³­ñ³Ï­Ý»­ñÇó å³ßï­å³­ÝáÕ Ù»­Ë³­Ýǽ٭ݻ­ñÁ: È»½­íÇ ëåÇ­ï³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ѳ­×³Ë ѳݭ¹Ç­åáÕ »ñ¢áõÛà ¿ Ýá­ñ³­ÍÇÝ­ Ý»­ñÇ, å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ ÑÇ­í³Ý­¹³­óáÕ ÷áù­ ñÇÏ­Ý»­ñÇ Ùáï: È»½­íÇ ëåÇ­ï³­ÏáõíÛáõÝ Ï³­ñáÕ ¿ ³­é³­ç³­Ý³É ݳ¢ ѳ­Ï³­µáñ­µá­ ù³­ÛÇÝ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ ÏÇ­ñ³­éáõ­ÙÇó: ¸»Õ­Ý³­íáõÝ »­ñ³Ý· áõ­Ý»­óáÕ É»­½áõ È»½­íÇ ¹»­ÕÇÝ ·áõÛ­ÝÁ Ñáõ­ßáõÙ ¿, áñ ¹ñ³ íñ³ ѳ­í³ù­íáõÙ »Ý ëÝÝ¹Ç Ùݳ­óáñ¹­Ý»ñ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ª Ù³­Ñ³­ó³Í µçÇç­Ý»ñ: ²Ûë­åÇ­ ëÇ íÇ­×³Ï ëï»ÕÍ­íáõÙ ¿ ³ÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï, »ñµ ÷áù­ñÇ­ÏÇ Ùáï ³é­Ï³ »Ý Ù³ñ­ëá­Õáõí Û³Ý ËݹÇñ­Ý»ñª ¹Çë­µ³Ï­ï»­ñÇὠϳ٠ÝÛáõ­ ó­÷á­Ë³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³­ñáõÙ: ´ßïÇÏ­Ý»­ñáí É»­½áõ سÝñ µßïÇÏ­Ý»­ñÁ ³­ï³Ù­Ý»­ñÇÝ ¢ É»½­ íÇ Í³Û­ñ»­ñÇݪ Ñ»ñ­å»­ëÇ íÇ­ñáõ­ëÇ §Ñ³ñ­ Ó³­ÏáõÙ­Ý»­ñǦ ѻÝù ¿: ²­í»­ÉÇ áõß

µßïÇÏ­Ý»­ñÁ å³Û­ÃáõÙ »Ý ¢ ¹ñ³Ýó ï»­ÕáõÙ ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý Ù³Ýñ Ëá­ó»ñ: ¸ñ³ Ñ»ï ٻϭï»Õª É»½­íÇ íñ³ ѳ­×³Ë ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ëåÇ­ï³Ï ÷³é, á­ñÇ å³ï­×³­éáí ß³ï ó³­íáï ¿ ÉÇ­Ýáõ٠ͳ­Ù»ÉÝ áõ ÏáõÉ ï³­ÉÁ: Êá­ó»­ñáí É»­½áõ ²­í»­ÉÇ Ëá­ßáñ µáõß­ï»­ñÁª É»½­íÇ ¢ µ»­ ñ³­ÝÇ Ëá­éáãáõÙ ³­é³­ç³­ó³Í Ëá­ó»­ñÁ, ëïá­Ù³­ïÇ­ïÇ Ñ»ï¢³Ýù­Ý»ñ »Ý: ¸ñ³Ýù ϳ­ñáÕ »Ý ³­é³­ç³­Ý³É ç³ñ­¹í³Í ³­ï³­ÙÇ Ï³Ù íݳë­í³Í­ùÇ å³ï­×³­éáí, û­ñǭݳÏ, »­Ã» »­ñ»­Ë³Ý ÏÍ»É ¿ É»­½áõÝ, ϳÙ, ³­ë»Ýù, ³Û­ñ»É ¿ª ß³ï ï³ù Ã»Û ËÙ»­ÉÇë: ²Û¹ ïѳ­ ×áõíÛáõ­Ý»­ñÁ ëá­íá­ñ³­µ³ñ ÙÇ ù³­ÝÇ û­ñÇó ³Ý­Ñ»­ï³­ÝáõÙ »Ý, ÇëÏ »­Ã» ã»Ý ³Ý­Ñ»­ ï³­ÝáõÙ ¢ ¹ñ³Ý ½áõ­·³­Ñ»é »­ñ»­Ë³Ý áõ­ Ý»­Ý³­ÝáõÙ ¿ ݳ¢ ç»ñ­ÙáõíÛáõÝ, å»ïù ¿ ³Ý­Ñ³­å³Õ ¹Ç­Ù»É µÅßÏÇ: ²­Ù»­Ý³ÛÝ Ñ³­í³­ ݳ­Ï³­Ýáõí۳ٵ íݳë­í³Í­ùÇó í³­ñ³Ï ¿ ³Ý­ó»É: Øáõ· ϳñ­ÙÇñ É»­½áõ È»½­íÇ íñ³ ѳÛïÝ­í³Í ϳñ­ÙÇñ Ï»­ ïÇÏ­Ý»­ñÁ µÝá­ñáß »Ý ùáõ­Ã»­ßÇ ÑÇÝ­·»­ñáñ¹ ûñ­í³Ý: ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ëϽµáõÙ É»­½áõÝ å³ï­íáõÙ ¿ ëåÇ­ï³Ï ÷³­éáí: г­×³Ë Ùáõ· ϳñ­ÙÇñ »­ñ³Ý· ¿ ³­é³­­ ç³­ÝáõÙ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ³ñ­Û³Ý Ù»ç »ñ­Ï³­ÃÇ å³­Ï³­ëÇó: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ É»½­íÇ Ýáñ­Ù³É ·áõÛ­ÝÁ Ïí»­ñ³­Ï³Ý·Ý­íÇ »ñ­Ï³­ÃÇ ¢ íÇ­ï³­ ÙÇ­ÝÝ»­ñÇ ÁÝ­¹áõ­Ýáõ­ÙÇó Ñ»­ïá: Þ³­·³­Ý³­Ï³­·áõÛÝ É»­½áõ È»½­íÇ íñ³ Ùáõ· ÷³é ¿ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ³­ÕÇÝ»­ñÇ ÙÇÏ­ñáý­Éá­ñ³­ÛÇ ÷á­÷áË­Ù³Ý, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ëï³­Ùáù­ë³­ÕÇ­ù³­ÛÇÝ ïñ³Ï­ ïÇ Ëñá­Ýǭϳ­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí: г­×³Ë ³Û¹­å»ë »Ý Áݭó­ Ýáõ٠ݳ¢ ëÝϳ­ÛÇÝ í³­ñ³Ï­Ý»­ñÁ: γ­åáõÛï É»­½áõ º­Ã» É»­½áõÝ, »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ ¢ ßñÃáõÝù­ Ý»­ñÁ ϳ­åáõÛï »Ý, Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ¿, áñ ûñ­ ·³­Ýǽ­ÙÁ ÃÃí³Í­Ý³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõí ÛáõÝ áõ­ÝÇ: ²Û¹­å»ë ¿ å³­ï³­ÑáõÙ Ãá­ù»­ñÇ ¢ ëñïÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï: ´ÅßÏÇ Ýß³­Ý³­Ï³Í µáõ­Åáõ­ÙÇó Ñ»­ïá, »ñµ ³ñ­Û³Ý Ù»ç ÃÃí³Í­ÝÇ ù³­Ý³­ÏÁ µ³­í³­ñ³ñ ÉÇ­ÝÇ, É»­½áõÝ ÏñÏÇÝ Ýáñ­Ù³É ·áõÛÝ Ïëï³­­ ݳ: §²ß­Ë³ñ­Ñ³·­ñ³­Ï³Ý¦ É»­½áõ ²Ûë ¹»å­ùáõÙ »­ñ»­Ë³­ÛÇ É»½­íÇ íñ³ ѳÛïÝ­íáõÙ »Ý ëåǭﳭϳ­íáõÝ §Ïս۳ϭ Ý»ñ¦, á­ñáÝù Ñ»­ï³­·³­Ûáõ٠˳٭ñáõÙ »Ý ¢

È»½áõÝ ÷³÷­Ï³ó­ÝáõÙ ¿ áõ­ï»­ÉÇ­ùÁ, å³­ïáõÙ Ãùáí, ÇëÏ É»½­íÇ íñ³­ÛÇ ÷áù­ñÇÏ »­Éáõݹ­Ý»­ñáõÙ »­Õ³Í ·»Õ­Ó»­ ñÁ §áñ­ëáõÙ »Ý¦ ѳ­ÙÁ ¢ ѳ­ Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ÇÝ­ýáñ­Ù³­ óÇ³Ý ÷á­Ë³Ý­óáõÙ áõ­Õ»­ÕÇÝ:

¹ñ³Ýó ï»­Õ»­ñáõÙ ÙÝáõÙ »Ý í³ñ­¹³­·áõÛÝ Ñ»ï­ù»ñ: È»­½áõÝ ÝٳݭíáõÙ ¿ Çë­Ï³­Ï³Ý §³ß­Ë³ñ­Ñ³·­ñ³­Ï³Ý ù³ñ­ï»­½Ç¦: àñ­å»ë ϳ­ÝáÝ, ¹ñ³Ýù »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ùáï ïÑ³× ½·³­­ óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»ñ ã»Ý ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ, µ³Ûó ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ »Ý ³­éáÕ­ç³­Ï³Ý ËݹÇñ­ Ý»ñª ³­É»ñ­·Ç³, ëï³­Ùáù­ëÇ ¢ ³­ÕÇù­Ý»­ñÇ ýáõÝÏ­óÇá­Ý³É ˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»ñ, ÇÝ­ãÁ Ñݳ­ ñ³­íáñ ¿ µ³­ó³­Ñ³Û­ï»É Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý Ñ»­ï³­½á­ïáõÃ­Û³Ý ÙÇ­çá­óáí:

5

23

гÛñÇÏÇ ûñ³·Çñ

Ð

³­×³Ë »Ýù Ëá­ëáõÙ ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ ùáõÙ Ù³Û­ñÇÏ­Ý»­ñÇ ëå³­ëáõÙ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇݪ ÙÇ ï»­ë³Ï ³Ý­ï»­ë»­Éáí ³ÛÝ ³å­ñáõÙ­Ý»­ñÁ, áñ Ç­ÝÁ ³­ÙÇë­­ Ý»­ñÇ Áݭóó­ùáõÙ áõ­Ý»­ÝáõÙ »Ý ѳۭñÇÏ­Ý»­ñÁ: Üñ³Ýù ÝáõÛÝ­å»ë ɳñ­í³Í ëå³­ ëáõÙ­Ý»­ñÇ Ù»ç »Ý ÙÇÝ㢠³ÛÝ å³­ÑÁ, »ñµ »­ñ»­Ë³Ý »ñ­ç³Ý­ ϳó­ÝÇ Çñ ·á­Ûáõí۳ٵ: ¸ñ³­ÝÇó Ñ»­ïá ½û­ñáõ­·Ç­ß»ñ Ëݳ٭ùÇ ¢ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ³ÛÉ Ñá·­ë»­ñÇ å³­ï³ë­Ë³­Ý³­ïáõ µ­¢»­éÁ ϳñ­Í»ë û ³­Ï³­Ù³­­ ÛÇó, ¹³é­ÝáõÙ ¿ Ù³Û­ñÁ. ѳۭ ñÇÏ­Ý»­ñÁ µ³­í³­ñ³ñ­íáõÙ »Ý ¹Ç­ïáñ­¹Ç ϳñ­·³­íǭ׳­Ïáí: Ðá­·»­µ³Ý­Ý»­ñÁ å³ñ­½»É »Ý, áñ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ áù ¹»é¢ë ­Ù³Ý­ÏáõÃ­Û³Ý ï³­ñÇ­Ý»­ñÇÝ Çñ ѳ­Ù³ñ Ñëï³­Ï»ó­ÝáõÙ ¿ »ñ­Ïáõ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ѳñ­ó»­ ñÇ å³­ï³ë­Ë³Ý­Ý»ñ. §Æ±Ýã ­å»ïù ¿ ³­Ý»Ù, »ñµ Ù»­Í³­ ÐÕÇáõÃÛ³Ý ÇÝÝ ³ÙÇëÝ»ñÇó ݳ٦ ¢ §ÇÝã­å»±ë ­å»ïù ¿ Ñ»ïá Ù³Ûñ ¹³ñÓ³Í ÏÇÝÁ ¹³ ³­Ý»Ù¦: êá­íá­ñ³­µ³ñ ýǽÇáÉá·Ç³Ï³Ý ³ñÓ³Ïáõñ¹Ç ³­é³­çÇÝ Ñ³ñ­óÇ å³­ï³ë­ Çñ³íáõÝù áõÝÇ, ÇëÏ Ë³­ÝÁ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ ëï³­ ïÕ³Ù³±ñ¹Á...⿱ áñ ÇÝùÝ ¿É ÝáõÙ »Ý ѳ­Ï³­é³Ï ë»­éÇ Ñ³ÛñÇÏ ¿ ¹³ñÓ»É: ÍÝá­ÕÇó, ÇëÏ §ÇÝã­å»±ë¦-Áª ÜÛáõÃÁª سñÇÝ» ê³¹Û³ÝÇ å³ñ­½áõÙ »Ý ÝáõÛÝ ë»­éÇ ÍÝá­ÕÇó: ²Ûë ³­éáõ­Ùáíª Ù³Û­ ñÇÏ­Ý»­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ѳݭ·Çëï ÉÇ­Ý»É, ÙÇÝã­¹»é ѳۭñÇÏ­Ý»ñÝ ³Ý­í»ñç ½µ³Õ­ í³Í »Ý, ų­Ù³­Ý³Ï ãáõ­Ý»Ý »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ»ï ß÷í»­Éáõ: àñ­ å»ë­½Ç »­ñ»­Ë³Ý ѳñ­ó³¹ñ­ Ù³Ý ×Çßï å³­ï³ë­Ë³Ý­Ý»ñ áõ­Ý»­Ý³, ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ëá­ íá­ñ»É Ýñ³ Ñ»ï ß÷í»É ¹»é¢ë Ñ­ÕÇáõÃ­Û³Ý ÐÐ ³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ ûñ»Ýë·ñùáõÙ ÷áõ­ÉáõÙ, ÇëÏ ÉáõÛ­ë³ß­Ë³ñÑ ·³­Éáõó Ñ»­ï᪠³Ùñ³·ñí³Í ¿, áñ ÑÕÇáõÃÛ³Ý ¢ ³­é³­í»É ¢ë: ÍÝݹ³µ»ñáõÃÛ³Ý ³ñÓ³Ïáõñ¹áõÙ Ø»­½³­ÝÇó Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõ­ñÁ ѳ­½Çí û ·ïÝíáÕ ËݳٻÉáõ ѳٳñ ³­é³Ýó ÅåÇ­ïÇ Ý³­ÛÇ ³ÛÝ Ñ³Û­ñÇ­ÏÇÝ, áí ³ñÓ³Ïáõ¹áõÙ ·ïÝíáÕ ÏÝáç ÏÝáç ÷á­Ë³­ñ»Ý å³ï­ñ³ëï ¿ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ³ÙáõëÝáõÝ Çñ å³Ñ³Ýçáí Ëݳ٭ùÇ ³ñ­Ó³­Ïáõñ¹ í»ñó­Ý»É ¢ ÷áù­ñÇ­ ïñ³Ù³¹ñíáõÙ ¿ ÙÇÝ㢠»ñÏáõ ³ÙÇë ÏÇ Ñ»ï ѳ٭µ»­ñ³­ï³ñ ëå³­ë»É, û »ñµ ï¢áÕáõÃÛ³Ùµ ãí׳ñíáÕ ³ñÓ³Ïáõñ¹: Ù³Û­ñÇ­ÏÁ Ïí»­ñ³­¹³é­Ý³ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇó:

гÛñÇÏÝ ³Ù»Ý ÇÝã

ϳñáÕ ¿

24

5

¶áõ­ó» ϳñÍ­ñ³­ïÇ­å»­ñÁ ÃáõÛÉ ã»Ý ï³­ ÉÇë ³Û¹ ³­Ù»­ÝÇÝ §Ñ³Ý­·Çëï í»­ñ³­µ»­ñ»É¦, µ³Ûó ÐЭ û­ñ»Ýë¹­ñáõíÛáõÝÝ ³Û¹ ³­éáõ­Ùáí ß³ï ³­í»­ÉÇ ³­é³­ç³­¹»Ù ¿: ÐЭ³ß­Ë³­ï³Ý­ ù³­ÛÇÝ û­ñ»Ýë·ñ­ùáõÙ ³Ù­ñ³·ñ­í³Í ¿, áñ ÑÕÇáõÃ­Û³Ý ¢ ÍÝݹ³­µ»­ñáõÃ­Û³Ý ³ñ­Ó³­ Ïáõñ­¹áõÙ ·ïÝíáÕ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ÙÇÝã¢ Ù»Ï ï³­ñ»­Ï³Ý »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ Ëݳ­Ù»­Éáõ ѳ­ Ù³ñ ³ñ­Ó³­Ïáõñ­¹áõÙ ·ïÝíáÕ ÏÝáç ³­Ùáõë­­ ÝáõÝ Çñ 峭ѳݭçáí ïñ³­Ù³¹ñ­íáõÙ ¿ ÙÇÝ㢠»ñ­Ïáõ ³­ÙÇë ï­¢á­Õáõí۳ٵ ãí׳ñ­ íáÕ ³ñ­Ó³­Ïáõñ¹: ¸Åí³ñ ¿ ³­ë»É, û ÁÝ­ ûñ­óáÕ Ñ³Û­ñÇÏ­Ý»­ñÇó ù³­ÝÇëÝ »Ý ³Û¹­åÇ­ ëÇ ³ñ­Ó³­Ïáõñ¹ áõ­Ý»­ó»É, µ³Ûó Ù³Û­ñÇÏ­Ý»­ñÁ ѳë­ï³ï áõ­ñ³Ë ÏÉÇ­Ý»ÇÝ: ú­ñǭݳϪ ´ñǭﳭݳ­Ï³Ý ϳ­é³­í³­ ñáõíÛáõ­ÝÁ Ç­ÝÝ ³­ÙÇë í׳­ñáõÙ ¿ ß³­µ³­ÃÁ 106 ýáõÝï ëï»ñ­ÉÇÝ·ª Ëݳ٭ùÇ ³ñ­Ó³­ Ïáõñ­¹áõÙ ·ïÝíáÕ ÍÝá­ÕÇ Ñ³­Ù³ñ /ÉÇ­ÝÇ Ñ³Ûñ, û Ù³Ûñ/: üñ³Ý­ëdz­ÛáõÙ ïÕ³­Ù³ñ¹­ ϳÝó »ñ­Ïáõ ïá­Ïá­ëÁ ¹³­¹³­ñ»ó­ÝáõÙ ¿ Çñ Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý ·áñ­Íáõ­Ý»áõíÛáõ­ÝÁ ¢ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ëݳ٭ùÇ ³ñ­Ó³­Ïáõñ¹ í»ñó­ÝáõÙ: ºí­ñá­å³­Ï³Ý ß³ï »ñÏñ­Ý»­ñáõÙ ¢ ²ØÜ-áõÙ ³­Ùáõ­ëÇÝ­Ý»­ñÇ å³ñ­ï³­Ï³­ ÝáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ í³­Õáõó ѳ­í³­ë³­ñ³­å»ë µ³ßË­í³Í »Ý, ÇÝ­ãÁ, ó³­íáù, ã»ë ³­ëÇ Ù»ñ Ç­ñ³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ: îݳ­ÛÇÝ ·áñ­ Í»ñÝ áõ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ëݳ٭ùÁ Ù»½ Ùáï ³­í³Ý­¹³­µ³ñ ѳ­Ù³ñ­í»É ¿ ÏÝáç å³ñ­ ﳭϳ­ÝáõíÛáõ­ÝÁ: ij­Ù³­Ý³Ï­Ý»­ñÁ ÷áË­ í»É »Ý: Æë­Ï³­å»ë ¹Åí³ñ ¿ ݳ­Ë³Ý­Ó»É Ù»ñ »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ ѳۭñÇ­Ï»­ñÇÝ: Üñ³Ýù, Ù»­Í³­Ù³­ë³Ùµ, ¹³ë­ïdz­ñ³Ï­í»É »Ý ³ÛÝ­ åÇ­ëÇ ÁÝ­ï³­ÝÇù­Ý»­ñáõÙ, áñ­ï»Õ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇ å³ñ­ï³­íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ ³Ïݭѳۭïá­ñ»Ý ³Ý­Ñ³­í³­ë³ñ »Ý µ³ßË­í»É: êá­óÇá­Éá·­Ý»­ ñÁ ѳë­ï³­ïáõÙ »Ý, áñ »­Ã» ³Ý­·³Ù »ñ­Ïáõ ÍÝáÕ­Ý»ñÝ ¿É ³ß­Ë³­ïáõÙ »Ý, ÏÝáç ïݳ­ÛÇÝ ·áñ­Í»­ñÁ ÙÇßï »ñ­Ïáõ ³Ý­·³Ù ³­í»­ÉÇ »Ý: ²Û­ëûñ ÷áË­í»É »Ý ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùáõÙ ³­Ùáõ­­ ëÇÝ­Ý»­ñÇ ¹»­ñ»­ñÇ Ù³­ëÇÝ ³­í³Ý­¹³­Ï³Ý å³ï­Ï»­ñ³­óáõÙ­Ý»­ñÁ: Ê»Õ× »Çñ­ï³­ë³ñ¹ ѳۭñÇÏ, ¹» »Ï áõ ·ÉáõË Ñ³­ÝÇ ³Ûë Ë³é­ Ý³ß­÷á­ÃÇó: ²­í³Ý­¹³­Ï³­ÝÇ áõ ų­Ù³­Ý³­ ϳ­ÏÇ­óÇ §mix¦-Á Çë­Ï³­å»ë ¹Åí³ñ ¿ Ù³ñ­ ë»É: ²Û­¹áõ­Ñ³Ý­¹»ñÓ, ³Û­ëûñ »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ ѳۭñÇÏ­Ý»­ñÇÝ ³­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ï»ë­Ý»É ³Û­·Ç­Ý»­ñáõÙ ÷áù­ñÇÏ­Ý»­ñÇ Ñ»ï, ϳ­Ý³Ýó ÏáÝ­ëáõÉ­ï³­ódz­Ý»­ñáõÙª ÑÕÇ ÏÝáç ÏáÕ­ùÇÝ:

Ø»Ýáå³áõ½³ÛÇ ÁÝóóùáõ٠ѳ×áõÛù ëï³ó»ù Ò»ñ ³éáÕçáõÃÛáõÝÇó, ɳí ÇÝùݳ½·³óáÕáõÃÛáõÝÇó áõ óñÙáõÃÛáõÝÇó /ijٳݳϳÏÇó ÏÇÝÁ ãå»ïù ¿ í³Ë»Ý³ Ù»Ýáå³áõ½³ÛÇó/

àã ÑáñÙáÝ³É µÝ³Ï³Ý ¹»Õ³ÙÇçáóÁ Ïû·ÝÇ Ñ³Õóѳñ»É Ù»Ýáå³áõ½³ÛÇ ³é³ç³óñ³Í ËݹÇñÝ»ñÁ, Ýϳï»ÉÇáñ»Ý ϵ³ñ»É³íÇ ÏÝáç ÏÛ³ÝùÇ áñ³ÏÁ, ÏѳñÃÇ ³ÝóáõÙ³ÛÇÝ Å³Ù³Ý³Ï³Ñ³ïí³ÍÇÝ µÝáñáß ËݹÇñÝ»ñÁ ¿ ÏÝáç ûñ·³ÝǽÙáõÙ • ú·ÝáõÙ ÑáñÙáݳÛÇÝ Ñ³í³ë³ñ³ÏßéáõÃÛ³Ý å³Ñå³ÝÙ³ÝÁ

سµ»É

ÑÛáõëí³ÍùÝ»ñÇ • ÎñÍù³ÛÇÝ Ñ³Ù³ÏáÕÙ³ÝÇ ËݳÙù ¹»Õ³ÙÇçáóª • ²Ýíï³Ý· µÝ³Ï³Ý ÑÇÙùáí (ϳñÙÇñ »ñ»ùÝáõÏ, Ïï³í³ïÇ ë»ñÙ)

¸Ç³·ÝáëïÇϳ

²ñÛ³Ý ³Ý³ÉǽÁ Ý»ñùÇÝ ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Û»ÉÇÝ ¿ ÜÛáõÃÁ` гëÙÇÏ ²é³ù»ÉÛ³ÝÇ

سñ¹ÏáõÃÛáõÝÁ »ññáñ¹ ѳ½³ñ³ÙÛ³ÏáõÙ ëáíáñ»É ¿ ³ñÛ³Ý ³Ý³ÉÇ½Ç ßÝáñÑÇí µ³ó³Ñ³Ûï»É ûñ·³ÝǽÙÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ë³Ý·³ñáõÙÝ»ñÁ, ³éáÕçáõÃÛ³ÝÁ ëå³éݳóáÕ Ñݳñ³íáñ íï³Ý·Á: ÆëÏ ³ñÛ³Ý áõëáõÙݳëÇñáõÃÛ³Ý Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó µ³ñÓñ ï»ËÝáÉá·Ç³Ï³Ý ·áñÍÁÝóóÇ ßÝáñÑÇí ß³ï ˳ݷ³ñáõÙÝ»ñ ϳñ»ÉÇ ¿ µ³ó³Ñ³Ûï»É ųٳݳÏÇÝ. ÇÝãå»ë ³ë»Ýù µÇáùÇÙdzϳÝ, ÑáñÙáݳÛÇÝ ³ñÛ³Ý ùÝÝáõÃÛáõÝÁ ¢ ³ÛÉ Ñ»ï³½áïáõÃÛáõÝÝ»ñ: êï³Ý³Éáí Ù³ñ¹áõ ³Ýѳï³Ï³Ý Ï»Ýë³µ³Ý³Ï³Ý íÇ׳ÏÇ Ù³ëÇÝ Çñ³Ï³Ý å³ïÏ»ñ³óáõÙ` ϳñ»ÉÇ ¿ ݳ¢ Ó»éù µ»ñ»É »ñϳñ³Ï»óáõÃÛ³Ý µ³Ý³ÉÇÝ: ê³ ÙÇ Ñ³Ùá½ÙáõÝù ¿, áñÝ áõÝÇ Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ µÅÇßÏ:

Ø

»ñ ½ñáõ­ó³­ÏÇó ɳ­µá­ñ³­ïáñ ³Ë­­ ïá­ñá­ßÇã Ï»Ýï­ñá­ÝÇ Õ»­Ï³­í³ñ ²­Ý³­ÑÇï ¸³íí۳­ÝÁ ÝßáõÙ ¿, áñ ÏÉÇ­Ýǭϳ­Ï³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý ½³ñ­·³ó­ Ù³Ý Ý»ñ­Ï³ ï»Ù­å»­ñÁ å³ñ­½³­å»ë å³­ ѳݭçáõÙ »Ý ɳ­µá­ñ³­ïáñ ³Ë­ïá­ñáß­Ù³Ý ³­é³­çÁݭóóÝ áõ í»­ñ»É­ùÁ: äñ³Ï­ïÇÏ µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç Ñ»­Ù³­ïá­É᭷dz­Ï³Ý »õ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ÏÉÇ­Ýǭϳ­Ï³Ý ³­Ý³­Éǽ­Ý»­ñÁ, Áëï Ýñ³, ÏÇ­ñ³é­íáõÙ »Ý ßáõñç 100 ï³­ñÇ ¢ Ï³Ý Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ, á­ñáÝù ÙÇÝã ³ÛÅÙ ¿É ã»Ý Ïáñó­ñ»É Ç­ñ»Ýó Ýß³­Ý³­Ïáõí Ûáõ­ÝÁ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³Ë­ïá­ñáß­Ù³Ý ·áñ­ÍáõÙ: Ü»ñ­Ï³­ÛáõÙ ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ ³­éáÕ­ 糭峭ѳ­Ï³Ý ³­ëá­ódz­ódz­Ý»­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó Ù߳ϭí³Í »Ý ³Ë­ïá­ñáß­Ù³Ý á­ñáß ³­éáõ­ Ùáí ·Ç­ï³å­ñ³Ï­ïÇÏ ÑÇ٭ݳ­íá­ñáõÙ ëï³­ ó³Í ã³­÷³­ÝÇß­Ý»ñ, á­ñáÝ­óáõÙ Ù»Í ÃÇí »Ý Ï³½­ÙáõÙ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ÏÉÇ­Ýǭϳ­Ï³Ý Ñ»­ï³­ ½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ÐÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³Ë­ïá­ñáß­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ ³Ûë ³­Ý³­Éǽ­Ý»­ñÇ ³­Ù»­Ýûñ­Û³ ÏÇ­ñ³­éáõ­ÙÁ ¢ í»ñ­Éáõ­ÍáõíÛáõÝÝ

26

5

³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ µÅß­ÏÇ` íÇ­ ñ³­µáõÛ­ÅÇ, û ٳݭϳ­µáõÛ­ÅÇ, Ý»Õ Ù³ë­Ý³­ ·»­ïÇ, û ÁÝ­ï³­Ý»­Ï³Ý µÅÇß­ÏÇ Ñ³­Ù³ñ: - ÐÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ ³Ë­ïá­ñá­ ß»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ß³ï ϳñ¢áñ ¿ ï»Õ­Û³Ï ÉÇ­Ý»É ¢ ïÇ­ñ³­å»­ï»É µá­Éáñ ³ÛÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ûë­Ã»­ñÇÝ, á­ñáÝù Ç ëϽµ³­Ý» ï»­Õ»­Ïáõí ÛáõÝ »Ý ï³­ÉÇë ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ëñá­ÝÇÏ Áݭóó­ùÇ, ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³Ý á­ñá­ß³­ÏÇ ¿­ï³­åÇ Ù³­ëÇÝ: ƱÝã ­å»ïù ¿ Çñ ÏáÕ­ÙÇó ³­ÝÇ ÑÇ­í³Ý­¹Á: -سñ­¹Á å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ å»ïù ¿ ϳ­ñá­Õ³­­ ݳ Ñ»­ï³­½áï­í»É ¢ ¹ñ³ ѳ­Ù³ñ å³ï­ ñ³ëï å»ïù ¿ ÉÇ­ÝÇ Ý³Ë¢³­é³ç Ñá­·»­µ³­ Ýá­ñ»Ý: Î³Ý Ñ»­ï³­½áï­Ù³Ý ëï³Ý­¹³ñï ûë­Ã»ñ, á­ñáÝù Ù³ñ¹Ý Çñ Ï۳ݭùÇ Áݭóó­ ùáõÙ á­ñá­ß³­ÏÇ Å³­Ù³­Ý³­Ï³­Ñ³ï­í³­ÍáõÙ å³ñ­ï³­¹Çñ å»ïù ¿ ³Ýó­ÝÇ, ÇÝã­å»ë ³ñ­ Û³Ý ¢ Ù»­½Ç Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ùÝÝáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ¸ñ³Ýù »Ý, áñ ³­é³ç­Ý³­ÛÇÝ ï»­Õ»­ÏáõíÛáõÝ »Ý ï³­ÉÇë ÑÇ­í³Ý­¹Ç ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ç­ñ³­íÇ­ ׳­ÏÇ Ù³­ëÇÝ: Þ³ï ϳñ¢áñ ¿, áñ Ñ»­ï³­

·³­ÛáõÙ ³Û¹ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ ³­ñ³· ѳë­Ý»Ý µÅÇß­ÏÇÝ, ³­í»­ÉÇÝ` ³Ë­ïá­ñáß­í»Ý ÝáõÛÝ µáõÅ­Ï»Ýï­ñá­ÝáõÙ, ù³­ÝÇ áñ ùÇã ã»Ý ³ÛÝ ¹»å­ù»­ñÁ, »ñµ ÑÇ­í³Ý­¹Á ϳ٠Ññ³­ ųñ­íáõÙ ¿ ÙÛáõë åñá­ó»­¹áõ­ñ³­Ý»­ñÇó, ϳ٠¹ñ³Ýù ï³­ÝáõÙ ³ÛÉ µáõŭѳë­ï³­ïáõí ÛáõÝ: л­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ Ù»­Ãá¹­Ý»­ñÁ µ³­ í³­Ï³Ý µ³½­Ù³­½³Ý »Ý: ²Û­ëûñ ¹ñ³Ý­óáõ٠ɳÛÝ ï»Õ »Ý ·ï»É ų­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó Ùá­ ï»­óáõÙ­Ý»­ñÁ. ·á­ÛáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý µ³­í³­Ï³Ý Ýáõñµ ³­Ý³­ÉÇ­½³­ïáñ­Ý»ñ, á­ñáÝù µÅÇß­ÏÇÝ û·­ÝáõÙ »Ý ³Ë­ïá­ñá­ß»É ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ëÏǽ­µÁ ϳ٠Ùdzݭ·³­ÙÇó ·ïÝ»É ³Ë­ïá­ ñá­ßáõ­ÙÁ ѻ߭ï³ó­ÝáÕ, ³­ñ³­·³ó­ÝáÕ Ï»­ïÁ: سñ¹­Ï³Ýó ³­í»­Éáñ¹ ·áõ­Ù³­ñ³­ÛÇÝ Í³Ë­ ëÇ Ï³Ù ½·³­Û³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý ã»Ý­Ã³ñ­Ï»­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí ÇÝ­ý»Ï­ódz­Ý»­ñÇ Ñ»­ï³­½á­ ïáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ѳ­×³Ë Ùdzݭ·³­ÙÇó ÏÇ­ ñ³é­íáõÙ »Ý û á­ñ³­Ï³­Ï³Ý, û ù³­Ý³­Ï³­ Ï³Ý Ã»ë­Ã»ñ: سñ­¹áõ Ï۳ݭùÁ ß³ï óÝÏ ¿, ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ å»ïù ¿ ³Ë­ïá­ñá­ß»É

¸Ç³·ÝáëïÇϳ

ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ ¢ ãë˳ɭí»É: г­×³Ë ϳ­ ï³ñ­íáÕ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ÏÉÇ­ÝÇ­Ïá­ ñ»Ý ÙÇÙ­Û³Ýó Éñ³ó­ÝáõÙ »Ý` ÇÝã­å»ë ³­ë»Ýù Ù»­½Ç »õ ³ñ­Û³Ý, ³­å³ ݳ¢` áõÉï­ñ³­Ó³Û­ ݳ­ÛÇÝ Ï³Ù é»Ýï­·»Ý: -γ±Ý ­ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ, áñ ÙdzÛÝ ³ñ­ Û³Ý ùÝÝáõí۳ٵ »Ý µ³­ó³­Ñ³Ûï­íáõÙ: - ¸ñ³Ýù Ñ»Ýó ³­é³ç­Ý³­Ñ»ñà ÇÝ­ý»Ï­ódz­ Ý»ñÝ »Ý, á­ñáÝó ß³ï ï»­ë³Ï­Ý»ñ ·á­Ûáõí ÛáõÝ áõ­Ý»Ý ¢ á­ñáÝù Ç­ñ³ñ Ùáï »Ý ÏÉÇ­ÝÇ­ ϳ­Ï³Ý ѳ­Ù³Ë­ï³­ÝÇß­Ý»­ñáí: ¸ñ³Ýó å³­Ãá­·»­Ý»­½Ç ÑÇÙ­ùáõÙ ¿ å³ñ½­íáõ٠ѳ­ ñáõó­ãÇ ï»­ë³­ÏÁ ¢ ³ÛÝ, û ÇÝã ÇÝ­ï»Ý­ëÇ­ íáõí۳ٵ ¿ ½³ñ­·³­ÝáõÙ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ: ƭѳñ­Ï» Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ, á­ñáÝó ÑÇÙ­ùáõÙ ÁÝ­Ï³Í ¿ ų­é³Ý­·³­Ï³Ý ÷á­÷á­ ËáõíÛáõ­ÝÁ: -ƱÝã­¿ ³ñ­Û³Ý Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ³­Ý³­ÉÇ­½Á: - ²­Ù»­Ý³­Ï³ñ¢áñ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿ ³ÛÝ ¢ ϳ­ï³ñ­íáõÙ ¿ Ñ»­ï³­½á­ïáÕ µá­Éáñ ɳ­µá­ñ³­ïá­ñdz­Ý»­ñáõÙ: л­Ùá·­É᭵ǭ ÝÇ, ɻۭÏá­óÇï­Ý»­ñÇ, ¹ñ³ ï³ñ­µ»ñ ï»­ë³Ï­ Ý»­ñÇ, ¿­ñÇíñá­óÇï­Ý»­ñÇ, ³ñ­Û³Ý Ó­¢³­íáñ ¿­É»­Ù»Ýï­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­Ï³­Ï³Ý å³­ñáõ­Ý³­ Ïáõí۳Ý, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ¿­ñÇíñá­óÇï­Ý»­ñÇ Ýëï»ó­Ù³Ý ³­ñ³­·áõÃ­Û³Ý á­ñá­ßáõÙÝ ¿: ²Ûë óáõ­ó³­ÝÇß­Ý»­ñÁ Ëá­ëáõÙ »Ý ÑÇ­í³Ý­¹Ç ïíÛ³É å³­ÑÇ Ç­ñ³­íǭ׳­ÏÇ Ù³­ëÇÝ: ²­Ý³­ÉÇ­½³­ïáñ­ Ý»­ñÁ µáõ­ÅáÕ Ù³ë­Ý³­·»­ïÇÝ Íñ³·­ñ³­íáñ­ Ù³Ý Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ѳ߭í³ñ­Ïáí

ïñ³­Ù³¹­ñáõÙ »Ý 20-25 å³­ñ³­Ù»ï­ñ»ñ, á­ñáÝù, áñ­å»ë ϳ­ÝáÝ, µ³­í³­Ï³Ý ɳÛÝ ÇÝ­ýáñ­Ù³­ódz »Ý å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ: ȳ­µá­ ñ³­ïá­ñdz­ÛáõÙ ÝÙ³Ý Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ Ï³­ï³­ñáÕ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ áù Ùdzݭ߳­Ý³Ï ϳ­ñáÕ ¿ ·ïÝ»É Ç­ñ»Ý Ñáõ­½áÕ ÙÇ ß³ñù ѳñ­ ó»­ñÇ å³­ï³ë­Ë³Ý­Ý»ñ (·É˳å­ïáõÛ­ïÇ, ·É˳­ó³­íÇ, Ñᷭݳ­ÍáõÃ­Û³Ý »õ ³ÛÉÝ): л­ ï³­½á­ïáõÃ­Û³Ý ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»­ñÁ ·ñíáõÙ »Ý µÅßϳ­Ï³Ý ûñ­ÃÇ­ÏÇ íñ³, áñ­ï»Õ Ýßí³Í »Ý Ýáñ­Ù³­Ý»­ñÁ, ÇëÏ ã³÷­Ù³Ý Ùdz­íáñ­Ý»­ ñÇ óáõ­ó³­ÝÇß­Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ËÇëï ï³ñ­ µ»ñ­í»É` ϳå­í³Í Ýñ³­ÝÇó, û ÇÝã Ù»­Ãá­ ¹áí ¿ ϳ­ï³ñ­í³Í Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ ñÁ: 곭ϳÛÝ Ù»­½³­ÝáõÙ ïËáõñ ³­í³Ý­¹áõÛà ¿ Ó¢³­íáñ­í»É, »ñµ ÑÇ­í³Ý­¹Á ÷á­Ë³­ñ»­ÝÁ ½·áõ­ß³­Ý³ ¢ ³­ñ³· µÅÇß­ÏÇ ¹Ç­ÙÇ, ëá­íá­ ñ³­µ³ñ ³­í»­Éáñ¹ Ùï³­í³­Ëáõí۳ٵ ϳ٠ãÇ Ñ³­í³­ïáõÙ ïíÛ³­ÉÇÝ Ï³Ù ¿É Ùï³­ÍáõÙ` ÇÝ­ãáõ ·Ý³É µÅßÏÇ, »ñµ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ¹»­Õá­ñ³Ûù ÇÝù­Ýáõ­ñáõÛÝ ÁÝ­¹áõ­Ý»É: -º­Ã» ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³Ë­ï³Ý­ß³Ý ãϳ, »±ñµ ­å»ïù ¿ ¹Ç­Ù»É ³ñ­Û³Ý ³­Ý³­ÉÇ­½Ç ѳ­ Ù³ñ: -î³ñ­í³ Ù»ç Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ áù 3-4 ³Ý­·³Ù å»ïù ¿ ѳ­×³­ËÇ Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý åá­ ÉÇÏ­ÉÇ­Ýǭϳ` Çñ íëï³­Ñ»­ÉÇ Ù³ë­Ý³­·»­ïÇ Ùáï ϳ­ï³­ñÇ ³Û¹ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ ñÁ: ¶á­ÛáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý ûë­Ã»ñ, á­ñáÝù Áݹ­ ѳ­Ýáõñ ³é­Ù³Ùµ Ù³ï­ã»­ÉÇ ã»Ý: ¸­ñ³Ýù áã

ÙdzÛÝ ³ñ­Û³Ý ÙÇ­çá­óáí, ³ÛÉ¢ ϻݭ볭µ³­Ý³­ Ï³Ý áñ¢¿ ÙÇ­ç³­í³Û­ñáõÙ ËÇëï ³ÝÑ­ñ³­ Ż߭ïáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõ٠ϳ­ï³ñ­íáÕ Ñ»­ï³­ ½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý, ¢ ¹³ ѳë­ï³­ï³­å»ë ³ÛÝ ³­Ý³­ÉÇ­½Á ã¿, áñ ï³ñ­í³ Ù»ç Ûáõ­ñ³­ ù³Ýã­Ûáõñ áù ÇÝã-áñ ų­Ù³­Ý³­Ï³­Ñ³ï­í³­ ÍáõÙ å»ïù ¿ ³Ýó­ÝÇ: ºñ­µ»ÙÝ å³­ï³­ÑáõÙ ¿ ³ÛÝ­å»ë, áñ µá­Éá­ñá­íÇÝ ¿É å³ñ­ï³­¹Çñ ã¿, áñ û­ñ³å¢ïÇ Ùáï ·Ý³­Éáí µ³­ó³­Ñ³Ûï­ íÇ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ËݹǭñÁ. Ý»Õ Ù³ë­Ý³­·»ïÝ ÇÝ­ùÁ ѳ­×³Ë` ѳ­Ù³Ë­ï³­ÝÇß­Ý»­ñÇó »É­Ý»­ Éáí, Ëáñ­Ñáõñ¹ ϳ­ñáÕ ¿ ï³É Ñ»­ï³­½á­ï»É ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ûñ­·³­ÝÁ: ÆÝã­å»ë û­ñǭݳÏ`³­ ï³Ù­Ý³­µáõÛ­ÅÁ ϳ­ñáÕ ¿ Ýϳ­ï»É, áñ ³ÝÑ­ ñ³­Å»ßï ¿ Ñ»­ï³­½á­ï»É, ³­ë»Ýù, ³­Õ»ë­ï³­ Ùáù­ë³­ÛÇÝ ïñ³Ï­ïÁ ¢ ³ÛÉÝ: -ÆÝã­åÇ­ëDZ Ýá­ñ³­·áõÛÝ ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­Ý»ñ Ï³Ý ³Ë­ïá­ñáß­Ù³Ý á­Éáñ­ïáõÙ, áñ­ù³­Ýá±í­ »Ý ¹ñ³Ýù ÏÇ­ñ³­éáõíÛáõÝ ëï³­ó»É Ù»­½³­ ÝáõÙ: -ij­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç ûë­ï»á­ åá­ñá½ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝÝ ³Ë­ïá­ñá­ß»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ÑÇ­í³Ý­¹Ç áëÏ­ñÇ ËïáõíÛáõ­ÝÁ ã³÷­ íáõÙ ¿ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ë³ñ­ù³­íáñ­ ٳٵ: ܳ˭ÏÇ­ÝáõÙ ¹³ ³ñ­íáõÙ ¿ñ é»Ýï­ ·»­ÝÇ ÙÇ­çá­óáí, ÇëÏ ÑÇ­í³Ý­¹ÇÝ Ñ³­×³­Ë³­ ÏÇ ÝÙ³Ý Ñ»­ï³­½á­ïáõÃ­Û³Ý »Ý­Ã³ñ­Ï»É ãÇ Ãáõۭɳïñ­íáõÙ: ²ñ­Û³Ý Ù»ç ϳɭóÇáõÙ, ýáë­ ýá­ñÇ, Ù³·­Ý»­½Çáõ­ÙÇ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ Ñ»­ï³­½á­ï»ÉÝ ³ÛÉ¢ë ËÝ­¹Çñ ã¿: ÐÇ­í³Ý­¹Ç

5

27

¸Ç³·ÝáëïÇϳ ï³­ñÇ­ù³­ÛÇÝ ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõ­ÝÁ, Ñ»­

Ý»­ñÇ Ùáï Ùdz­Å³­Ù³­Ý³Ï: ê³ ¢° ϻݭë³Ý­

ï³­½áï­íáÕ Ù»­Ãá¹­Ý»­ñÇ ³Ý­Édzñ­Å»­ùáõí

Ûáõ­ÃÇ, ¢° 黳­·»Ýï­Ý»­ñÇ, ¢° ų­Ù³­Ý³­ÏÇ

Ûáõ­ÝÁ, ¹»­Õá­ñ³Ûù ÁÝ­¹áõ­Ý»­Éáõ ϳ٠¹Ç»­ï³­ÛÇ

Ëݳ­Ûá­ÕáõíÛáõÝ ¿: ²Û­ëûñ­í³ ¹ñáõí۳ٵ

˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»­ñÇ í»­ñ³­µ»ñ­Û³É ÑÇ­í³Ý­¹Ç

ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ

»Ýù

Ñ»­ï³­½á­ï»É

ûÝ­Ïá­

áã ×Çßï ٻϭݳ­µ³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ ¢ ³ÛÉ Ñ³Ý­

Ù³ñ­Ï»ñ­Ý»ñ, Ç­Ùáõ­Ýá·­Éá­µáõ­ÉÇÝ­Ý»ñ, á­ñáÝù

·³­Ù³Ýù­Ý»ñ, ϳ­ñáÕ »Ý ³½­¹»É ³­Ý³­ÉÇ­½Ç

Ñ»­ï³­½á­ïáÕ µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ µ³­í³­

óáõ­ó³­ÝÇ­ßÇ íñ³, ¹ñ³­Ýáí ÇëÏ Ã»° µÅÇß­ÏÁ,

Ï³Ý Éáõñç ÇÝ­ýáñ­Ù³­ódz »Ý å³­ñáõ­Ý³­

¢ û° ÑÇ­í³Ý­¹Á ϳ­ñáÕ »Ý ϳݷ­Ý»É »ñ­Ï³­

ÏáõÙ: ²ñ­Û³Ý Ù»ç ¹»­Õá­ñ³Û­ùÇ, ïáù­ëÇÝ­Ý»­

ÏÇ Ï³ñ­ÍÇ­ùÇ ³éç¢: ²Ý­Ñ³ë­Ï³­Ý³­ÉÇ ¿` ɳ­

ñÇÝ, ÃÙñ³Ý­Ûáõ­Ã»­ñÇ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ

µá­ñ³­ïáñ ³ß­Ë³­ï³±ÝùÝ ¿ ë˳É, û± ÇÝã-

óáõÛó ïíáÕ ë³ñ­ù»­ñÁ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ

áñ ï»Õ û­ñ³­óáõÙ ¿ »­Õ»É:

»Ý ï³­ÉÇë µÅÇßÏ­Ý»­ñÇÝ ·ïÝ»­Éáõ ÑÇ­í³Ý­

²Û¹ ѳñ­óáõÙ,

¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³­í»­ÉÇ Éáõñç å³ï­×³é­Ý»ñ:

ǭѳñ­Ï», û·­ÝáõÃ­Û³Ý »Ý

ѳë­Ýáõ٠ų­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­

л­Ù³­ïá­É᭷dz­Ï³Ý ³­Ý³­ÉÇ­½³­ïáñÝ ³ñ­

Ý»­ñÁ, ûë­ï»á­åá­ñá­½Ç û­ñǭݳ­Ïáí Ýß»Ù,

Û³Ý Ñ»­Ùá·­É᭵ǭÝÇ, ¿­ñÇíñá­óÇï­Ý»­ñÇ, ɻۭÏá­

áñ Ý»ñ­Ï³­ÛáõÙë ÏÇ­ñ³é­íáõÙ »Ý ³ÛÝ­åÇ­ëÇ

óÇï­Ý»­ñÇ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ëïáõ­·»­Éáõó

ûë­Ã»ñ, á­ñáÝù ϳ­ñáÕ »Ý óáõÛó ï³É ûë­

µ³­óÇ, Ùdz­Å³­Ù³­Ý³Ï ϳ­ñáÕ ¿ á­ñá­ß»É 24

ï»á­Ï³É­óÇáõ­ÙÇ

áëÏ­

å³­ñ³­Ù»ïñ: òáõ­ó³­ÝÇß­Ý»­ñÇ ÷á­÷á­Ëáõí

ù³Û­ù³Û­Ù³Ý

Ûáõ­ÝÁ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­íáõÙ ¿ ï³ñ­µ»ñ ·áõÛ­Ý»­

ÇÝ­ï»Ý­ëÇ­íáõíÛáõ­ÝÁ` µ»ï­ï³·­ñáë­É³µ­ëÁ ¢

ñáí: ê³ñùÝ áõ­ÝÇ Çñ ٻϭݳ­µ³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ

ñ³Ý­Ûáõ­ÃáõÙ.

µ³­Õ³¹­ñáõíÛáõ­ÝÁ

áëÏ­ñ³Ý­Ûáõ­ÃÇ

Ç Ñ³­Ï³¹­ñáõíÛáõÝ ¹ñ³` åñá­Ïá­É³­·»Ý 1-Ç

µçÇç­Ý»­ñÇ ï³ñ­µ»ñ ËÙµ»­ñÇ í»­ñ³­µ»ñ­Û³É:

ëÇݭû­½Ç ³­ñ³­·áõíÛáõ­ÝÁ:

²­Ý³­ÉÇ­½³­ïáñ­Ý»ñ ϳÝ, á­ñáÝù Ñݳ­ñ³­

´ÝáõíÛáõ­ÝÁ Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇÝ ßÝáñ­Ñ»É

íá­ñáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý Ùdzݭ·³­ÙÇó 200 Ñ»­

¿ áñ¢¿ ÝÛáõ­ÃÇ ù³Û­ù³­Ûáõ­ÙÇó ëÇݭû­½»É Ýá­

ï³­½á­ïáõíÛáõÝ Ï³­ï³­ñ»É: ¸ñ³Ýù Éáõñç

ñÁ ϳ٠áñ¢¿ ÝÛáõ­ÃÇ ù³Û­ù³Û­Ù³Ý ½áõ­·³­

û·­ÝáõíÛáõÝ »Ý µÅÇß­ÏÇ Ñ³­Ù³ñ ѳï­Ï³­

Ñ»é` ëÇݭû­½»É ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï

å»ë ³ÛÝ ¹»å­ù»­ñáõÙ, »ñµ Ï۳ݭùÇ Ñ»ï

ÝÛáõÃ:

³Ý­Ñ³­Ù³­ï»­Õ»­ÉÇ Ç­ñ³­íÇ­×³Ï ¿ ëï»ÕÍ­í³Í

Î³Ý ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­Ý»ñ, á­ñáÝó Ù»ç ï»­

¢ 峭ѳÝç­íáõÙ ¿ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­Ý»É ³­ñ³·

Õ³¹­ñ»­Éáí Ñ»­ï³­½áï­íáÕ Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­

ɳ­µá­ñ³­ïáñ ûë­Ã»ñ:

Ë³Ý Ï»Ý­ë³Ý­Ûáõ­ÃÁ, ïñíáõÙ ¿ ó³Ý­Ï³­ÉÇ

-²Û­¹áõ­Ñ³Ý­¹»ñÓ` ѳ­í³­Ý³­µ³ñ Ï³Ý áõ­

å³­ñ³­Ù»ï­ñÁ ã³­÷»­Éáõ Ññ³­Ñ³Ý·: ú­ñÇ­

ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ, áñ Ù»­½³­ÝáõÙ ã»Ý

ݳÏ` ׳­åá­Ý³­Ï³Ý

ÙÇ ³­Ý³­ÉÇ­½³­ïá­ñÇ

Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ÃáõÛÉ »Ý ï³­ÉÇë

Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáõÙ: -Þ³ï Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ ã»Ý Ç­ñ³­Ï³­

ÝáõÛÝ Ï»Ý­ë³Ý­Ûáõ­ÃáõÙ ã³­÷»É ÙÇ ù³­ÝÇ å³­

ݳó­íáõÙ, ù³­ÝÇ áñ ãϳ ¹ñ³ 峭ѳݭç³ñ­

ñ³­Ù»ï­ñ»ñ: ê³ñ­ùÇ ÙÇ­çá­óáí Ñݳ­ñ³­íáñ

ÏÁ` ë³ñ­ùÇ µ³ñ­¹áõÃ­Û³Ý ¢ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï

¿ ݳ¢ ϳ­ï³­ñ»É ÝáõÛÝ å³­ñ³­Ù»ï­ñ»­ñÇ

黭ϳ­ïÇí­Ý»­ñÇ µ³­ó³­Ï³­Ûáõí۳ٵ å³Û­

Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ï³ñ­µ»ñ ÑÇ­í³Ý¹­

Ù³­Ý³­íáñ­í³Í: ÜÙ³Ý ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñÁ 峭ѳݭçáõÙ »Ý ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý Ù³ë­ Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý í»­ñ³­å³ï­ñ³ë­ïáõÙ:

²ñ­Û³Ý áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇñ­ íáÕ ß³ï µ³­Õ³¹­ñÇã­Ý»­ñÇ ËïáõíÛáõÝ­Ý»ñ ϳ­ñáÕ »Ý ûñ­í³ Ù»ç ï³­ï³Ý­í»É: ¸ñ³ ѳٳñ á­ñáß ³­Ý³­­ Éǽ­Ý»ñ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ѳÝÓ­Ý»É ûñ­í³ á­ñá­ß³­ÏÇ Å³­Ù»­ñÇÝ:

28

5

-²­Ù»Ý ¹»å­ùáõÙ ½³ñ­·³­Ý³­Éáõ, ϳ­ï³­ñ»­ ɳ­·áñÍ­í»­Éáõ ÙÇ­ïáõÙÝ ³é­Ï³ ¿..

-²Ý­Ï³ë­Ï³Í:

²ÝÑ­ñ³­Å»ßï

¿

Édz­Å»ù

¹³ñÓ­Ý»É Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõ­ÝÁ. ÑÇ­í³Ý­¹Çó ëï³­ó³Í ÙÇ ù³­ÝÇ Ï³­ÃÇÉ ³ñ­Ûáõ­ÝÁ µ³­í³­ Ï³Ý Ã³ÝÏ ³ñ­Å» µÅßÏÇ Ñ³­Ù³ñ:

ØÆ ø²­ÜÆ Êàð­Ðàô𸠲ð­ Ú²Ü øÜÜàô­ÚàôÜ Ð²ÜÒ­ Üàԭܺ­ðÆÜ Öß·ñÇï áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõíÛáõÝÝ û·­ÝáõÙ ¿ ·ñ³­·Ç­ïá­ñ»Ý ÁÝï­ñ»É µáõÅ­Ù³Ý Íñ³­·Ç­ñÁ, å³ßï­å³­Ý»É ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ, ϳݷ­Ý»ó­Ý»É å³­Ãá­É᭷dz­Ý»­ñÇ ½³ñ­·³­óáõ­ÙÁ, Ñݳ­ñ³­ íá­ñáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõ٠ϳ­ë»ó­Ý»É ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ¶á­ÛáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý ÙÇ ß³ñù ³­Ý³­Éǽ­Ý»ñ, á­ñáÝù ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­Ý»É ù³Õ­ ó³Í íǭ׳­ÏáõÙ, ÇÝã­å»ë µÇá­ùÇ­Ùdz­Ï³Ý »õ ë»­éá­É᭷dz­Ï³Ý ûë­Ã»­ñÁ: ÜÙ³Ý ³­Ý³­Éǽ­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ ³ÝÑ­ñ³­ Å»ßï 峭ѳÝç­Ý»­ñÁ å³Ñ­å³­Ý»­Éáõ ѳ­ Ù³ñ å»ïù ¿ ëÝáõݹ ÁÝ­¹áõ­Ý»­Éáõ ¢ ³ñ­ÛáõÝ í»ñó­Ý»­Éáõ ÙÇç¢ ³Ýó­ÝÇ áã 峭ϳë, ù³Ý 8-12 ųÙ: ÊÙ»É Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ ÙdzÛÝ çáõñ, ÑÛáõÃ, ³­é³Ýó ß³­ù³­ñÇ Ã»Û, ëáõñ×: л­ï³­½áï­í»­Éáõó 1-2 ûñ ³­é³ç ó³Ý­Ï³­ ÉÇ ¿ ëÝݹ³­Ï³ñ­·Çó µ³­ó³­é»É ׳ñ­åáï, ï³­å³­Ï³Í Ï»­ñ³­Ïáõ­ñÁ ¢ ³É­Ïá­Ñá­É³­ÛÇÝ ËÙÇãù­Ý»­ñÁ, Ññ³­Å³ñ­í»É ݳ¢ ÍË»­Éáõó: Ðáñ­ÙáÝ­Ý»­ñÁ ϳ٠»ñ­Ï³­ÃÁ á­ñá­ß»­Éáõ ѳ­ Ù³ñ ³ñ­ÛáõÝ Ñ³ÝÓ­ÝáõÙ »Ý ÙÇÝ㢠³­é³­ íáï­Û³Ý ų­ÙÁ 10-Á: º­ñ³­ÏÇó ³ñ­ÛáõÝ Ñ³ÝÓ­Ý»­ÉÇë ϳñ¢áñ ¿ Ñ»ï¢»É Ý³¢ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ͳݭñ³­µ»éÝ­ í³­ÍáõÃ­Û³Ý é»­ÅÇ­ÙÇÝ` Ññ³­Å³ñ­í»É í³½­ ùÇó, ³ë­ïǭ׳ݭݻ­ñáí ³­ñ³· µ³ñÓ­ñ³­Ý³­ Éáõó, ÇÝã­å»ë ݳ¢` í»­ñ³ó­Ý»É ½·³­Û³­Ï³Ý ·ñ·éí³­ÍáõÃ­Û³Ý å³ï­×³é­Ý»­ñÁ: º­Ã» ÇÝã-áñ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ »ù ÁÝ­¹áõ­ÝáõÙ, ³Ý­å³Û­Ù³Ý ³Û¹ Ù³­ëÇÝ ï»Õ­Û³Ï å³­Ñ»ù µÅÇß­ÏÇÝ. ³ñ­Ûáõ­ÝÁ å»ïù ¿ ѳÝÓ­Ý»É ÙÇÝ㢠¹»­Õ»­ñÇ ÁÝ­¹áõ­Ýáõ­ÙÁª µ³­ó³­éáõí۳ٵ ³ÛÝ ¹»å­ù»­ñÇ, »ñµ å»ïù ¿ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇñ­íÇ ³ñ­Û³Ý Ù»ç ¹»­Õ»­ñÇ ËïáõíÛáõ­ÝÁ: ê»­é³­Ï³Ý Ñáñ­ÙáÝ­Ý»­ñÇ Ñ»­ï³­½á­ïáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ å»ïù ¿ ÑÇ­ß»É, áñ í»­ñ³ñ­ï³¹­ ñá­Õ³­Ï³Ý ï³­ñÇ­ùáõÙ ·ïÝíáÕ µá­Éáñ ϳ­ ݳÝó ³ñ­Û³Ý Ù»ç Ñáñ­ÙáÝ­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­ÏÇ íñ³ ³½­¹áõÙ ¿ ¹³ß­ï³­Ý³­ÛÇÝ óÇÏ­ÉÁ: ²ñ­Û³Ý áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõíÛáõ­ÝÁ ³­é³Ý­ÓÇÝ ÇÝ­ý»Ï­ódz­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõ٠峭ѳݭçáõÙ ¿ ÏñÏݳ­ÏÇ ëïáõ­·áõÙ á­ñá­ß³­ÏÇ å³ñ­ µ»­ñáõí۳ٵ, ÝáõÛÝÇëÏ »­Ã» ³­é³­çÇÝ Ñ»­ ï³­½á­ïáõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï µ³­ó³­ë³­Ï³Ý ³ñ¹­ÛáõÝù ¿ »Õ»É:

¸»Õ³ïáõ÷

гٳÉñáõÙ ³ÝÑñ³Å»ßï ÝÛáõûñáí

Î

۳ݭùÇ ï³ñ­µ»ñ ÷áõ­É»­ñáõÙ Ù³ñ¹­ ϳ­ÛÇÝ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ Ïáñó­ÝáõÙ ¿ »ñ­Ï³­ÃÇ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï å³­ñáõ­ ݳ­ÏáõíÛáõ­ÝÁ: гï­Ï³­å»ë ÑÕÇáõí۳Ý, ɳϭﳭódz­ÛÇ, ë»­é³­Ï³Ý Ñ³­ëáõ­Ý³ó­Ù³Ý ų­Ù³­Ý³Ï ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇÝ »ñ­Ï³­ÃÇ Ëó­ ÝÇã å³­ß³ñ­Ý»ñ »Ý ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï: ºñ­ ϳ­ÃÇ å³­Ï³ë Ù»ñ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ ½·áõÙ ¿ ݳ¢ Ñ»ï­íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­Ï³Ý ßñç³­ÝáõÙ,

Ù»Ýëï­ñá­õ³­ódz­ÛÇ, ï³ñ­µ»ñ íݳë­í³Íù­ Ý»­ñÇ å³ï­×³­éáí ³ñ­ÛáõÝ Ïáñó­Ý»­Éáõ ¹»å­­ ùáõÙ: ²ÝÑ­ñ³­Å»ßï ÝÛáõ­Ã»­ñÇ å³­Ï³­ëÁ Ù»Ýù ½·áõÙ »Ýù ݳ¢ ãϳ­Ýá­Ý³­Ï³ñ·­í³Í ¹Ç»­ï³­ÛÇ, ͳÝñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó ³­å³­ùÇÝ­Ù³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï: àôë­ïÇ ³Ý­ã³÷ ϳñ¢áñ ¿ Ýßí³Í µá­Éáñ ¹»å­ù»­ñáõÙ ûñ­ ·³­Ýǽ­ÙÇÝ Ñ³­í»É­Û³É û·­ÝáõíÛáõÝ ³­å³­Ñá­ í»­ÉÁ:

Haema Caps Å»­É³­ïÇ­Ý» ÷³­÷áõÏ å³­ ïÇ×­Ý»­ñÁ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í »Ý ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ »ñ­Ï³­ÃÇ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ѳ­Ù³É­ñ»­ Éáõ, íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÇ, ѳݭù³Ý­Ûáõ­Ã»­ñÇ å³­ ϳ­ëÁ Éñ³ó­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: Haema Caps- Á íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÇó ¢ µ³­½áõ٠ѳݭù³Ý­Ûáõ­Ã»­ ñÇó µ³Õ­Ï³­ó³Í ѳ­Ù³­ÉÇñ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó ¿: ¸»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ óáõó­í³Í ¿ åñá­ýǭɳϭïÇÏ ¢ å³ñ­µ»­ñ³­Ï³Ý ÏÇ­ñ³é­Ù³Ý Ó­¢áí:

êïáõ·Ç°ñ ³ñÛáõݹ

ÎÛ³ÝùÁ í³é ϳñÙÇñ ϳÃÇÉÇ Ù»ç ÜÛáõÃÁª ÈáõëÇÝ» гÛñ³å»ïÛ³ÝÇ

Ø

»Ï ϳ­ÃÇÉ ³ñ­ÛáõÝÝ Çñ Ù»ç å³­ ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ Ù»ñ Ù³­ëÇÝ ³Ù­­ µáÕ­ç³­Ï³Ý áõ Édzñ­Å»ù ÇÝ­ýáñ­ Ù³­ódz: ¸Åí³ñ ¿ ³Ý­·³Ù ѳ­í³­ï³É, áñ ³­é³Ýó Ù³ñ­¹áõÝ ï»ë­Ý»­Éáõ, ÙdzÛÝ ³ñ­ Û³Ý ÙÇ­çá­óáí ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ á­ñá­ß»É` ÇÝã ¿ ݳ

ÐÝáõ٠ϳñ­ÍáõÙ ¿ÇÝ, áñ ³ñ­Ûáõ­ÝÁ ³ÛÝ Ï»­Ý³­ñ³ñ Ñ»­ÕáõÏÝ ¿, á­ñÇ ³­Ù»Ý ÙÇ Ï³­ÃÇ­ÉÁ Ïáñó­Ý»­Éáõó Ù³ñ­¹Á Ïñ׳­ïáõÙ ¿ Çñ ³å­ñ»­Éáõ Ñݳ­ñ³­íá­ ñáõíÛáõ­ÝÁ:

30

5

áõ­ïáõÙ, ÇÝã ϻݭ볭ϻñå ¿ í³­ñáõÙ, ÇÝã ï³­ñÇù áõ­ÝÇ, Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ á­ñá­ß»É ³Ý­ ·³Ù ë»­éÁ, ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ÝÏ³ï­ Ù³Ùµ áõ­Ý»­ó³Í ѳ­ÏáõÙ­Ý»ñÝ áõ í»­ñ³­Ñ³ë íï³Ý·­Ý»­ñÁ, áñ ϳ­ñáÕ »Ý íñ³ ѳ­ë»É ϳ٠ѳë­Ý»­Éáõ »Ý Ùáï ³­å³­·³­ÛáõÙ: ÐÝáõ٠ϳñ­ÍáõÙ ¿ÇÝ, áñ ³ñ­Ûáõ­ÝÁ ³ÛÝ Ï»­Ý³­ñ³ñ Ñ»­ÕáõÏÝ ¿, á­ñÇ ³­Ù»Ý ÙÇ Ï³­ ÃÇ­ÉÁ Ïáñó­Ý»­Éáõó Ù³ñ­¹Á Ïñ׳­ïáõÙ ¿ Çñ ³å­ñ»­Éáõ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõ­ÝÁ: ²ñ¹­ Ûáù ë³± ã¿ å³ï­×³­éÁ, áñ ³­Ù»Ý ³Ý­·³Ù ³ñ­Û³Ý ϳ­ÃÇÉ ï»ë­Ý»­ÉÇë Ù³ñ­¹Á å³ßï­ å³­Ý³­Ï³Ý é»ý­É»ù­ëÇ áõ­Åáí ³å­ñáõÙ ¿ ë³ñ­ëáõ­éÇ ÇÝã - áñ ½·³­óáõÙ: ØÇ ù³­ÝÇ µ³­éáí` ³ñ­Ûáõ­ÝÁ ·Ç­ïÇ Ù»ñ Ù³­ ëÇÝ ³­Ù»Ý ÇÝã: ÆëÏ Ç±Ýã ­·Ç­ï»Ýù Ù»Ýù ³ñ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ: ºñ¢Ç û ³ÛÝ, áñ ³ñ­Û³Ý

³­Ý³­ÉÇ­½Ç ÙÇ­çá­óáí ³Û­ëûñ µÅßÏáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ ¿ á­ñá­ß»É, û ÇÝã ¿ ϳ­ ï³ñ­íáõÙ Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ: º­Ã» ÑÇ­í³Ý¹ ¿ áñ¢¿ ûñ­·³Ý, ¹ñ³ ³ñ­ï³­ óá­É³Ý­ùÁ å³ñ½ óáõ­ó³¹­ñáõÙ »Ý ³ñ­Û³Ý ³­Ý³­ÉÇ­½Ç ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»­ñÁ: ÆëÏ Ç±Ýã­³­Ý»É, »­Ã» ³ñ­ÛáõÝÝ ÇÝùÝ ¿ §ÑÇ­í³Ý­¹³­ó»É¦, 㿱 áñ ³Ûë ¹»å­ùáõÙ ³ÛÉ¢ë íï³Ý·í³Í »Ý µá­Éáñ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÁ: ÆÝã­å»±ë É­ë»É ³ñ­Û³Ý §Ó³Û­ÝÁ¦: ´ÅÇßÏ­Ý»ñÝ ³­é³­ç³ñ­ÏáõÙ »Ý ûë­ÃÇ ÙÇ­çá­óáí ѳë­Ï³­Ý³É §³ñ­Û³Ý É»­ ½áõݦ ¢ ·Ý³­Ñ³­ï»É ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ íǭ׳­ ÏÁ: ²­Ù»Ý ÙÇ ¹ñ³­Ï³Ý å³­ï³ë­Ë³­ÝÇÝ Ñ³ï­Ï³ó­ñ»ù 10 Ùdz­íáñ, ÇëÏ µ³­ó³­ë³­ ϳ­ÝÇÝ` 5: ¶áõ­Ù³­ñ»ù ¢ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­ Ë³Ý ëÛáõ­Ý³­Ïáõ٠ϳñ­¹³­ó»ù, û ÇÝã å³ñ­½»­óÇù:

êïáõ·Ç°ñ ³ñÛáõݹ

• ¶É˳å­ïáõÛï áõ­Ý»±ù: • ÞñÃáõÝù­Ý»­ñÇó ѳ­×³±Ë ¿ ³Ý­Ñ»­ï³­ÝáõÙ í³ñ­¹³­ ·áõÛ­ÝÁ: • س­½»­ñÁ µ³­ñ³±Ï­ »Ý, ѻ߭ ïáõí۳±Ùµ­»Ý ó÷­íáõÙ: • º­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ Ïáïñ­íá±õÙ­ »Ý, ¹ñ³Ýó ï³Ï ϳ­ñ»­ÉDZ ¿ ëåÇ­ï³Ï ·Í»ñ ï»ë­Ý»É: • ²Ý­Ñ³Ý·ë­ï³ó­Ýá±õÙ ¿ ÃáõíùÁ, ùÃÇ, ³ñ­·³Ý­¹Ç ³ñ­Ûáõ­Ý³­Ñá­ëáõíÛáõ­ÝÁ: • ²Ý­Ï³­Ýá±Ý ¿ ¹³ß­ï³­ÝÁ: • ÎÉÇ­Ù³ù­ëÇ ÷áõ­ÉáõÙ »±ù: • Âá­ß³­Ï³­ÛÇÝ ï³­ñÇ­ùÇ »±ù: • ²Ý­Ñ³Ý·ë­ï³­Ýá±õÙ­ »ù ³­í»­Éá¹ ù³­ßÇó ϳ٠ù³­ßÇ å³­Ï³­ëÇó: • ÐÇ­í³Ý­¹³­Ýá±õÙ­ »ù Ùñë³­ Íáõí۳ٵ ϳ٠·ñÇ­åáí ï³ñ­í³ Ù»ç 3-4 ³Ý­·³Ù: • àã í³Õ ³Ýó­Û³­Éáõ٠ϳ٠Ùáï ų­Ù³­Ý³Ï­Ý»ñë íÇ­ ñ³­Ñ³ï­í»±É­ »ù ϳ٠áõ­Ý»­ ó»±É­»ù ëÃñ»ë: • 쳱ﭻù ùÝáõÙ: • Þ³±ï­»ù ³ß­Ë³­ïáõÙ: • â»±ù ­Ï³­ñá­Õ³­ÝáõÙ Ññ³­ ųñ­í»É í³ï ëá­íá­ñáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇó /ÍË»É, ËÙ»É ¢ ³ÛÉÝ/: • úñ­í³ Áݭóó­ùáõÙ ùDZ㭠»ù ß³ñÅ­íáõÙ, Ýëï³Ï­Û³±ó­ »ù: • øDZ㭠»ù µ³­óûí۳ ½µá­ ë³Ý­ùÇ ¹áõñë ·³­ÉÇë ϳ٠ٳ­ùáõñ û¹ ßÝãáõÙ:

• ²­é³Ýó å³ï­×³­éÇ Ù³ñÙ­ ÝÇ íñ³ ϳå­ïáõÏ­Ý»ñ ѳÛïÝ­íá±õÙ­»Ý: • ò³Ý­Ï³­ó³Í ³­éÇ­Ãáí Ñ»±ßï­ »ù Ñáõ­ÝÇó ¹áõñë ·³­ÉÇë: • Þ³±ï­»ù áõ­ïáõÙ, ϳ٠ӻñ ëÝݹ³­Ï³ñ­·áõÙ ùDZã ï»Õ »ù ѳï­Ï³ó­ÝáõÙ µ³Ý­ç³­ ñ»­Õ»Ý­Ý»­ñÇÝ ¢ Ùñ·»­ñÇÝ: • ¸áõù µáõ­ë³­Ï»±ñ­»ù: • Ìá­í³÷Ý­Û³ ѳݷë­ïÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ³ñ¢³­Ñ³ñ­í»±É­ »ù ٳ߭ÏÇ ·áõÛ­ÝÁ ÷á­Ë»­Éáõ ³ë­ïǭ׳Ý: • àõ­Ý»±ù ­Ó»½ ï³Ý­çáÕ Ï³­ ÛáõÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ: • سݭÏáõÃ­Û³Ý ï³­ñÇ­Ý»­ñÇÝ Ñ»­é³ó­ñ»±É­»Ý Ó»ñ ÝßÇÏ­Ý»­ ñÁ: • ²­¹»­Ýáǹ­Ý»­ñÇ ³× ϳ±: • ²­É»ñ­·Ç±Ï­»ù: • ºñµ¢¿ ³Ýó­Ï³ó­ñ»±É­ »Ý Ó»½ Ñ»ï Éáõ­ë³­ÛÇÝ Ã»­ñ³­ ådz: • ²å­ñá±õÙ­»ù µ³ñÓñ ׳­é³­ ·³Û­Ã³­Ñ³ñ­Ù³Ý íï³Ý­·áí í³Û­ñáõÙ: • ÐÕÇ »ù ­Ï³Ù »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ÏñÍùáí Ï»­ñ³Ï­ñá±õÙ­»ù: • º­ñ³Ï­Ý»­ñÇ É³Û­Ý³­óáõ٠ϳ٠áï­ù»­ñÇÝ »­ñ³Ï­Ý»­ñÇ ßñç³­Ýáõ٠ϳå­ïáõÏ­Ý»ñ ϳ±Ý: • ²ã­ù»­ñÇ ßáõñç ëåÇ­ï³Ï ßñç³Ý ·Í³·ñ­í»É ¿: • γ­íÇ× áõ­ï»­Éáõ ó³Ý­Ïáõí

ÛáõÝ Ï³±: • Ò»½ ¹á±õñ »Ý ·³­ÉÇë µ»Ý­ ½Ç­ÝÇ, Ý»ñ­Ï»­ñÇ, ëáëÝ­ÓÇ Ñá­ï»­ñÁ: • ¶³Ý­·³ï­Ý»ñ Ï³Ý ³­ñ³· ëñïË÷áó­Ý»­ñÇó ϳ٠ßÝã³ñ­·»­ÉáõíÛáõÝ ÉÇ­Ýá±õÙ­ ¿: 100 Ùdz­íá­ñÇó ùÇã ¸áõù áõ­Ý»ù Ññ³­ß³­ÉÇ ³ñ¹­ÛáõÝù: Ò»ñ ³ñ­ Û³Ý Ñ»ï ³­Ù»Ý ÇÝã ϳñ­·ÇÝ ¿: 105-Çó ÙÇÝ㢠210 Ùdz­íáñ ÐÇ٭ݳ­Ï³­Ý³áõÙ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³­Ý³­Éáõ å³ï­×³é ãáõ­Ý»ù, 볭ϳÛÝ Ï³­ñÇù ϳ ³ñ­ Û³Ý ³­Ý³­Éǽ ѳÝÓ­Ý»É /Ù³­ïÇó/ ¢ Ùï³­ Ñá·­í»É Ýëï³Ï­Û³ó Ï۳ݭùÁ ³­í»­ÉÇ ß³ñ­ÅáõÝ ¹³ñÓ­Ý»­Éáõ Ëݹñáí: ¸ñ³­Ýáí Ù»Í Í³­é³­ ÛáõíÛáõÝ Ù³­ïáõ­ó³Í ÏÉÇ­Ý»ù Ó»ñ ûñ­·³­Ýǽ­ ÙÇÝ, ϵ³ñÓ­ñ³ó­Ý»ù Ç­Ùáõ­ÝÇ­ï»­ïÁ, Ïɳ­ í³ó­Ý»ù ÙÛáõë ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÁ: 2-3 ³­ÙÇë Ñ»­ïá ÏñÏÝ»ù ³ñ­Û³Ý ³­Ý³­ÉÇ­½Á: º­Ã» Ó»ñ íǭ׳­ÏÁ ½·³­ÉÇá­ñ»Ý ɳ­í³­ó»É ¿, ß³­ñáõ­Ý³­Ï»ù ÝáõÛÝ á­·áí, »­Ã» ËݹÇñ­Ý»­ñÁ Ùݳ­ó»É »Ý ÝáõÛ­ÝÁ` ¹Ç­Ù»ù µÅßÏÇ: 215-Çó 330 Ùdz­íáñ àõ­ß³¹­ñáõíÛá°õÝ: Ò»ñ ³ñ­Ûáõ­ÝÁ ³­Ñ³­ ½³Ý­·áõÙ ¿ Ñ»­Ùá·­É᭵ǭÝÇ Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÇ Ç­ç»ó­Ù³Ý Ù³­ëÇÝ: ÆëÏ ¹³ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ¿, áñ íï³Ý·­í³Í ¿ µçÇç­Ý»­ñáõÙ ÃÃí³Í­ ÝÇ Ù³­ï³­Ï³­ñ³­ñáõ­ÙÁ, 峭ﳭѳ­Ï³Ý ã»Ý ³­É»ñ­·ÇÏ »ñ¢áõÛíݻ­ñÇ Ç Ñ³Ûï ·³­ÉÁ, Ýϳ­ï»­ÉÇ ¿ Ç­Ùáõ­ÝÇ­ï»­ïÇ ³Ý­ÏáõÙ, ³ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­éáõÃ­Û³Ý Ñ³­í³­ë³­ñ³Ïß­éáõíÛáõ­ ÝÁ ˳Ëï­í»É ¿, á­ñÁ µ»­ñáõÙ ¿ »­ñ³Ï­Ý»­ñÇ É³Û­Ý³ó­Ù³Ý: ä³ñ­½»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ͳ­·³Í ËݹÇñ­Ý»­ñÁ Ù³­ïÇó ¢ »­ñ³­ÏÇó ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ѳÝÓ­Ý»É ³ñ­Û³Ý ³­Ý³­Éǽ, ÇÝã­å»ë ݳ¢` µÅßÏÇ ËáñÑñ­¹áí ³Ýó­Ý»É ³ÛÉ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ ¢ë:

5

31

Áîëåçíè ñåðäöà

ÊÎÃÄÀ ÑÅÐÄÖÅ Àâòîð - Êàðèíà Êàðàïåòÿí

Ñìåðòíîñòü îò ñåðäå÷íî-ñîñóäèñòûõ çàáîëåâàíèé ïðåâûøàåò ñóììàðíóþ ñìåðòíîñòü îò äðóãèõ,

32

5

Ä

î íà÷àëà 16 â. êàêèå-ëèáî ïðåäñòàâëåíèÿ î áîëåçíÿõ ñåðäöà îòñóòñòâîâàëè; ñ÷èòàëîñü, ÷òî ëþáîå ïîâðåæäåíèå ýòîãî îðãàíà íåìèíóåìî ïðèâîäèò ê áûñòðîé ñìåðòè. 17 â. áûëà îòêðûòà ñèñòåìà êðîâîîáðàùåíèÿ, à â 18 â. îáíàðóæåíà ñâÿçü ìåæäó ïðèæèçíåííûìè ñèìïòîìàìè è äàííûìè âñêðûòèÿ áîëüíûõ, óìåðøèõ îò ñåðäå÷íûõ çàáîëåâàíèé. Èçîáðåòåíèå â

íà÷àëå 19 â. ñòåòîñêîïà ïîçâîëèëî ïðè æèçíè ðàçëè÷àòü ñåðäå÷íûå øóìû è äðóãèå íàðóøåíèÿ ðàáîòû ñåðäöà.  1940-õ ãîäàõ íà÷àëè ïðîèçâîäèòü êàòåòåðèçàöèþ ñåðäöà (ââåäåíèå â ñåðäöå òðóáî÷åê äëÿ èçó÷åíèÿ åãî ôóíêöèè), ÷òî ïðèâåëî â ïîñëåäóþùèå äåñÿòèëåòèÿ ê áûñòðîìó ïðîãðåññó â èçó÷åíèè áîëåçíåé ýòîãî îðãàíà è èõ ëå÷åíèè. Áîëåçíè ñåðäöà – âåäóùàÿ ïðè÷èíà

Áîëåçíè ñåðäöà ñìåðòè è èíâàëèäíîñòè íàñåëåíèÿ â ðàçâèòûõ ñòðàíàõ. Ñìåðòíîñòü îò ñåðäå÷íî-ñîñóäèñòûõ çàáîëåâàíèé ïðåâûøàåò ñóììàðíóþ ñìåðòíîñòü îò äðóãèõ, ñëåäóþùèõ ïî çíà÷èìîñòè, îñíîâíûõ ïðè÷èí: ðàêà, íåñ÷àñòíûõ ñëó÷àåâ, õðîíè÷åñêèõ çàáîëåâàíèé ëåãêèõ, ïíåâìîíèè, ñàõàðíîãî äèàáåòà, öèððîçà ïå÷åíè è ñàìîóáèéñòâ. Âîçðîñøàÿ ÷àñòîòà áîëåçíåé ñåðäöà ñðåäè íàñåëåíèÿ îò÷àñòè ñâÿçàíà ñ óâåëè÷åíèåì ïðîäîëæèòåëüíîñòè æèçíè, ïîñêîëüêó îíè ÷àùå âñòðå÷àþòñÿ èìåííî â ïîæèëîì âîçðàñòå. Áîëåçíè ñåðäöà ìîãóò èìåòü ìíîæåñòâî ïðè÷èí, íî ê âàæíåéøèì èç íèõ îòíîñÿòñÿ ëèøü íåìíîãèå, òîãäà êàê âñå îñòàëüíûå âñòðå÷àþòñÿ îòíîñèòåëüíî ðåäêî.  áîëüøèíñòâå ñòðàí ìèðà ñïèñîê òàêèõ áîëåçíåé, ðàñïîëîæåííûõ ïî ÷àñòîòå è çíà÷èìîñòè, âîçãëàâëÿþò ÷åòûðå ãðóïïû: âðîæäåííûå ïîðîêè ñåðäöà, ðåâìàòè÷åñêèå áîëåçíè ñåðäöà (è äðóãèå ïîðàæåíèÿ ñåðäå÷íûõ êëàïàíîâ), èøåìè÷åñêàÿ áîëåçíü ñåðäöà è ãèïåðòîíè÷åñêàÿ áîëåçíü. Ê ìåíåå ÷àñòûì çàáîëåâàíèÿì îòíîñÿòñÿ èíôåêöèîííûå ïîðàæåíèÿ êëàïàíîâ (îñòðûé è ïîäîñòðûé èíôåêöèîííûé ýíäîêàðäèò), ñåðäå÷íàÿ ïàòîëîãèÿ, âûçâàííàÿ çàáîëåâàíèÿìè ëåãêèõ («ëåãî÷íîå ñåðäöå») è ïåðâè÷íîå ïîðàæåíèå ñåðäå÷íîé ìûøöû, êîòîðîå ìîæåò áûòü êàê âðîæäåííûì, òàê è ïðèîáðåòåííûì. Ïîñêîëüêó âíóòðåííÿÿ îáîëî÷êà ñåðäöà ïðåïÿòñòâóåò ïîñòóïëåíèþ â íåãî ïèòàòåëüíûõ âåùåñòâ è êèñëîðîäà èç êðîâè, êîòîðóþ îíî ïåðåêà÷èâàåò, ñåðäöå çàâèñèò îò ñâîåé ñîáñòâåííîé ñèñòåìû êðîâîñíàáæåíèÿ – êîðîíàðíûõ àðòåðèé. Ïîâðåæäåíèå èëè çàêóïîðêà ýòèõ àðòåðèé ïðèâîäèò ê èøåìè÷åñêîé áîëåçíè ñåðäöà.  ðàçâèòûõ ñòðàíàõ èøåìè÷åñêàÿ áîëåçíü ñåðäöà ñòàëà ñàìîé ÷àñòîé ïðè÷èíîé ñìåðòè è èíâàëèäíîñòè, ñâÿçàííûìè ñ ñåðäå÷íî-ñîñóäèñòûìè çàáîëåâàíèÿìè, íà åå äîëþ ïðèõîäèòñÿ îêîëî 30% ñìåðòíîñòè. Îíà íàìíîãî îïåðåæàåò äðóãèå çàáîëåâàíèÿ â êà÷åñòâå ïðè÷èíû âíåçàïíîé ñìåðòè è îñîáåííî ÷àñòî âñòðå÷àåòñÿ ó ìóæ÷èí. Ðàçâèòèþ èøåìè÷åñêîé áîëåçíè ñåðäöà

ñïîñîáñòâóþò òàêèå ôàêòîðû, êàê êóðåíèå, ãèïåðòîíèÿ (ïîâûøåííîå êðîâÿíîå äàâëåíèå), âûñîêèé óðîâåíü õîëåñòåðèíà â êðîâè, îæèðåíèå, íàñëåäñòâåííàÿ ïðåäðàñïîëîæåííîñòü è ìàëîïîäâèæíûé îáðàç æèçíè. Ñ òå÷åíèåì âðåìåíè îòëîæåíèÿ õîëåñòåðèíà è êàëüöèÿ, à òàêæå ðàçðàñòàíèå ñîåäèíèòåëüíîé òêàíè â ñòåíêàõ êîðîíàðíûõ ñîñóäîâ óòîëùàþò èõ âíóòðåííþþ îáîëî÷êó è ïðèâîäÿò ê ñóæåíèþ ïðîñâåòà. ×àñòè÷íîå ñóæåíèå êîðîíàðíûõ àðòåðèé, îãðàíè÷èâàþùåå êðîâîñíàáæåíèå ñåðäå÷íîé ìûøöû, ìîæåò âûçûâàòü ñòåíîêàðäèþ (ãðóäíóþ æàáó) – ñæèìàþùèå áîëè çà ãðóäèíîé, ïðèñòóïû êîòîðûõ ÷àùå âñåãî âîçíèêàþò ïðè óâåëè÷åíèè ðàáî÷åé íàãðóçêè íà ñåðäöå è ñîîòâåòñòâåííî åãî ïîòðåáíîñòè â êèñëîðîäå. Ñóæåíèå ïðîñâåòà êîðîíàðíûõ àðòåðèé ñïîñîáñòâóåò òàêæå îáðàçîâàíèþ â íèõ òðîìáîçîâ. Êîðîíàðîòðîìáîç ïðèâîäèò îáû÷íî ê èíôàðêòó ìèîêàðäà (îìåðòâåíèþ è ïîñëåäóþùåìó ðóáöåâàíèþ ó÷àñòêà ñåðäå÷íîé òêàíè), ñîïðîâîæäàþùåìóñÿ íàðóøåíèåì ðèòìà ñåðäå÷íûõ ñîêðàùåíèé (àðèòìèåé). Ëå÷åíèå, ïðîâîäèìîå â ñïåöèàëèçèðîâàííûõ îòäåëåíèÿõ áîëüíèö â ñëó÷àå âîçíèêíîâåíèÿ àðèòìèé è ðåçêîãî ïîâûøåíèÿ èëè ñíèæåíèÿ êðîâÿíîãî äàâëåíèÿ, óìåíüøàåò ñìåðòíîñòü â îñòðîé ñòàäèè èíôàðêòà ìèîêàðäà. Ïîñëå âûâåäåíèÿ áîëüíîãî èç ýòîé ñòàäèè åìó íàçíà÷àþò äëèòåëüíóþ òåðàïèþ áåòàáëîêàòîðàìè, òàêèìè, êàê ïðîïðàíîëîë è òèìîëîë, êîòîðûå óìåíüøàþò íàãðóçêó íà ñåðäöå, ïðåïÿòñòâóÿ âëèÿíèþ íà íåãî àäðåíàëèíà è àäðåíàëèíîïîäîáíûõ âåùåñòâ, è çàìåòíî ñíèæàþò ðèñê ïîâòîðíûõ èíôàðêòîâ è ãèáåëè â ïîñòèíôàðêòíûé ïåðèîä. Ïîñêîëüêó ñóæåííûå êîðîíàðíûå àðòåðèè íå â ñîñòîÿíèè óäîâëåòâîðèòü âîçðàñòàþùóþ ïðè ôèçè÷åñêèõ íàãðóçêàõ ïîòðåáíîñòü ñåðäå÷íîé ìûøöû â êèñëîðîäå, äëÿ äèàãíîñòèêè ÷àñòî ïðèìåíÿþò íàãðóçî÷íûå ïðîáû ñ îäíîâðåìåííîé ðåãèñòðàöèåé ÝÊÃ. Ëå÷åíèå õðîíè÷åñêîé ñòåíîêàðäèè îñíîâàíî íà èñïîëüçîâàíèè ìåäèêàìåíòîçíûõ ñðåäñòâ, êîòîðûå ëèáî

Ñ òå÷åíèåì âðåìåíè îòëîæåíèÿ õîëåñòåðèíà è êàëüöèÿ, à òàêæå ðàçðàñòàíèå ñîåäèíèòåëüíîé òêàíè â ñòåíêàõ êîðîíàðíûõ ñîñóäîâ óòîëùàþò èõ âíóòðåííþþ îáîëî÷êó è ïðèâîäÿò ê ñóæåíèþ ïðîñâåòà. óìåíüøàþò íàãðóçêó íà ñåðäöå, ñíèæàÿ êðîâÿíîå äàâëåíèå è çàìåäëÿÿ ñåðäå÷íûé ðèòì (áåòà-áëîêàòîðû, íèòðàòû), ëèáî âûçûâàþò ðàñøèðåíèå ñàìèõ êîðîíàðíûõ àðòåðèé. Êîãäà òàêîå ëå÷åíèå îêàçûâàåòñÿ áåçóñïåøíûì, îáû÷íî ïðèáåãàþò ê îïåðàöèè øóíòèðîâàíèÿ, ñóòü êîòîðîé – â íàïðàâëåíèè êðîâè èç àîðòû ïî âåíîçíîìó òðàíñïëàíòàòó â íîðìàëüíûé ó÷àñòîê êîðîíàðíîé àðòåðèè â îáõîä ñóæåííîãî åå ó÷àñòêà. Ñóùåñòâóåò ïåðâè÷íàÿ è âòîðè÷íàÿ ïðîôèëàêòèêà èøåìè÷åñêîé áîëåçíè ñåðäöà. Ïåðâè÷íàÿ ïðîôèëàêòèêà ÈÁÑ ñîñòîèò â ïðîâåäåíèè ñïåöèàëüíûõ ìåðîïðèÿòèé äî ïîÿâëåíèÿ çàáîëåâàíèÿ (âîçäåéñòâèå íà ôàêòîðû ðèñêà äëÿ çàìåäëåíèÿ ïðîãðåññèðîâàíèÿ àòåðîñêëåðîòè÷åñêîãî ïðîöåññà).

5

33

Áîëåçíè ñåðäöà

Âòîðè÷íàÿ ïðîôèëàêòèêà ïðîâîäèòñÿ ïðè íàëè÷èè èìåþùåãîñÿ çàáîëåâàíèÿ äëÿ ïðåäóïðåæäåíèÿ ïðîãðåññèðîâàíèÿ áîëåçíè è ïðåäîòâðàùåíèÿ ïîñëåäóþùèõ îñëîæíåíèé. Äëÿ òîãî, ÷òîáû ïðîâîäèòü ïðîôèëàêòèêó çàáîëåâàíèÿ, íåîáõîäèìî çíàòü êàêèå ôàêòîðû ðèñêà ÈÁÑ ñóùåñòâóþò. Ðàçëè÷àþò èçìåíÿåìûå (ìîäèôèöèðóåìûå) è íåèçìåíÿåìûå (íåìîäèôèöèðóåìûå) ôàêòîðû ðèñêà. Ê íåìîäèôèöèðóåìûì îòíîñÿò âîçðàñò, ÷åì áîëüøå âîçðàñò, òåì âûøå çàáîëåâàåìîñòü

Ëå÷åíèå õðîíè÷åñêîé ñòåíîêàðäèè îñíîâàíî íà èñïîëüçîâàíèè ìåäèêàìåíòîçíûõ ñðåäñòâ, êîòîðûå óìåíüøàþò íàãðóçêó íà ñåðäöå, ñíèæàÿ êðîâÿíîå äàâëåíèå è çàìåäëÿÿ ñåðäå÷íûé ðèòì, âûçûâàþò ðàñøèðåíèå êîðîíàðíûõ àðòåðèé.

34

5

ÈÁÑ; ïîë- äî 55 ëåò çàáîëåâàåìîñòü ñðåäè ìóæ÷èí â íåñêîëüêî ðàç áîëüøå, ÷åì ó æåíùèí (èñêëþ÷åíèå ñîñòàâëÿþò æåíùèíû ñ àðòåðèàëüíî ãèïåðòåíçèåé, ñàõàðíûì äèàáåòîì, ðàííåé ìåíîïàóçîé), ïîñëå 55-60 ëåò çàáîëåâàåìîñòü ÈÁÑ ñðåäè ìóæ÷èí è æåíùèí âûðàâíèâàåòñÿ; íàëè÷èå ÈÁÑ â ñåìüå, ò.å. íàëè÷èå ÈÁÑ ó áëèçêèõ ðîäñòâåííèêîâ (ðîäèòåëè, ðîäíûå áðàòüÿ, ñåñòðû, ñûíîâüÿ, äî÷åðè). À ê ìîäèôèöèðóåìûì – êóðåíèå, àðòåðèàëüíàÿ ãèïåðòåíçèÿ, äèñëèïèäåìèÿ (ïîâûøåíèå õîëåñòåðèíà ëèïîïðîòåèäîâ íèçêîé ïëîòíîñòè è ïîíèæåíèå ëèïîïðîòåèäîâ âûñîêîé ïëîòíîñòè, âûñîêîå ñîäåðæàíèå òðèãëèöåðèäîâ), ñàõàðíûé äèàáåò, ìàëîïîäâèæíûé îáðàç æèçíè, îæèðåíèå.  íàñòîÿùåå âðåìÿ ïðåîáëàäàåò âòîðè÷íàÿ ïðîôèëàêòèêà ÈÁÑ, ò.å. èçìåíåíèå îáðàçà æèçíè, âîçäåéñòâèå íà ôàêòîðû ðèñêà, ïðèìåíåíèå ëåêàðñòâåííûõ ñðåäñòâ. Ïîä èçìåíåíèåì

îáðàçà æèçíè ïðåäïîëàãàåòñÿ: ïðåêðàùåíèå êóðåíèÿ; ñîáëþäåíèå äèåòû (óìåíüøåíèå ïîòðåáëåíèå æèâîòíûõ æèðîâ äî 30% îò ñóòî÷íîé ýíåðãåòè÷åñêîé öåííîñòè ïèùè, óâåëè÷åíèå ïîòðåáëåíèÿ îâîùåé, ôðóêòîâ è êðóï, óìåíüøåíèå ïîòðåáëåíèå ñîëè è àëêîãîëÿ); óâåëè÷åíèå ôèçè÷åñêîé àêòèâíîñòè (ðåêîìåíäóåòñÿ: áûñòðàÿ õîäüáà, áåã òðóñöîé, ïëàâàíèå, êàòàíèå íà âåëîñèïåäå è ëûæàõ, òåííèñ, âîëåéáîë, òàíöû è.ò.ä.). Åñëè èìåþòñÿ âûøå óêàçàííûå ôàêòîðû ðèñêà, òî íåîáõîäèìî ñíèçèòü èçáûòî÷íûé âåñ ïðè îæèðåíèè; ïðè ïîâûøåííîì àðòåðèàëüíîì äàâëåíèè íàçíà÷èòü àíòèãèïåðòåíçèâíóþ òåðàïèþ è.ò.ä. È ïîñëåäíèì, ÿâëÿåòñÿ ïðèìåíåíèå ëåêàðñòâåííûõ ñðåäñòâ, òàêèõ êàê, àöåòèëñàëèöèëîâàÿ êèñëîòà, àäðåíîáëîêàòîðû, èíãèáèòîðû ÀÏÔ, àíòèêîàãóëÿíòû. Òàêèì îáðàçîì, âåäÿ çäîðîâûé îáðàç æèçíè, âîçìîæíî ïðåäîñòåðå÷ü ñâîå ñåðäöå îò íåäóãîâ.

Hi-Tech

²éáÕç

²

­ Çë­Ý»ñ ³­é³ç г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ Ù µ³ó­í»ó Drugs.am ³­éáÕ­ç³­ 峭ѳ­Ï³Ý, µÅßϳ­Ï³Ý åáñ­ ï³­ÉÁ: äáñ­ï³­ÉÇ Ñ»­Õǭݳϭݻ­ñÇ Ý³­Ë³­ Ó»é­ÝáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³­Ó³ÛÝ ³ÛÝ ÙdzÏÝ ¿` Çñ Áݹ·ñ­Ïáõ­Ýáõí۳ٵ, ÝÛáõ­Ã»­ñÇ áõ »Ý­Ã³­ µ³­ÅÇÝ­Ý»­ñÇ µ³½­Ù³­½³­Ýáõí۳ٵ: ÆÝã­å»ë ÷³ë­ïáõÙ »Ý í³ñ­Ï³­ÝÇ­ß³­ÛÇÝ ï³ñ­µ»ñ ϳۭù»­ñÁ, Ý»ñ­Ï³­ÛáõÙ åáñ­ï³­ÉÝ ³­é³­ç³­ ï³ñ ¹Çñ­ù»ñ ¿ ½µ³­Õ»ó­ÝáõÙ, ÇÝ­ãÁ Ýß³­Ý³­ ÏáõÙ ¿, áñ µ³­óÇ ³ÛÝ, áñ Drugs.am-Á Ùñóáõ­ Ý³Ï ¿, ³ÛÉ¢ Ù»ñ ѳ­ë³­ñ³­ÏáõíÛáõ­ÝáõÙ ë»­÷³­Ï³Ý ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý í»­ñ³­µ»ñ­Û³É ï»­ Õ»­ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñ ëﳭݳ­Éáõ ó³Ý­ÏáõíÛáõÝÝ áõ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ѳ­ÙÁÝÏ­ÝáõÙ »Ý: äáñ­ï³ÉÝ Ç ëϽµ³­Ý» ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ¿ û° Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÇ, û° áã µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ` ß³ñ­ù³­ÛÇÝ ù³­Õ³­ù³­óÇ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ûñ Drugs.am-Á ï»­ Õ»­Ï³ó­ÝáõÙ ¿ Çñ ³Û­ó»­Éáõ­Ý»­ñÇÝ Ð³­Û³ë­ ï³­ÝáõÙ ¢ ³Ù­µáÕç ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ ï»­ÕÇ áõ­Ý»­óáÕ Ï³ñ¢áñ ³­éáխ糭峭ѳ­Ï³Ý Ç­ñ³­¹³ñ­ÓáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, µÅßϳ­Ï³Ý Ýá­ñ³­ ñ³­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ áõ ѳÛï­Ý³­·áñ­ÍáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ: ²­ÙÇë­Ý»ñ ß³­ñáõ­Ý³Ï §´ÅßÏÇ ËáñÑñ­¹³ï­íáõíÛáõݦ µ³Å­ÝáõÙ µ³­½áõÙ ³Û­ó»­Éáõ­Ý»ñ ûÝ É³ÛÝ ï³ñ­µ»­ñ³­Ïáí ËáñÑñ­¹³Ï­óáõÙ »Ý ϳۭùÇ Ñ»ï ѳ­Ù³­·áñ­Í³Ï­

ï»Õ»Ï³óí³Í óáÕ µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ Ñ»ï, ëï³­ÝáõÙ ³Ýí­×³ñ ËáñÑñ­¹³ï­íáõíÛáõÝ: Drugs.am åáñ­ï³­ ÉáõÙ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­í³Í »Ý г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ·áñ­ÍáÕ ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ ³­éáխ糭峭ѳ­Ï³Ý ϳ½­Ù³­Ï»ñ­åáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, µÅßϳ­Ï³Ý ·áñ­Íáõ­Ý»áõíÛáõÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ÝáÕ Ñ³ë­ï³­ ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ¸»­Õ³­·áñ­ÍáõíÛáõÝ µ³­ÅÇÝÝ ³Ù­÷á­÷áõÙ ¿ ¹»­Õ»­ñÇ ßñ糭ݳ­éáõíÛáõ­ÝÁ г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ, Ù»ñ »ñÏ­ñáõÙ ·ñ³Ýó­í³Í, ·ñ³Ý­óáõÙÝ ³Ý­í³­í»ñ ׳­Ý³ã­í³Í ¹»­Õ»­ñÁ: §Ð³­Û³ë­ï³­ÝÇ µÅÇßÏ­Ý»ñ¦ µ³Å­ÝáõÙ Ý»ñ­ ϳ­Û³­ÝáõÙ »Ý Ù»ñ »ñÏ­ñÇ µÅÇßÏ­Ý»­ñÁ` Ç­ñ»Ýó ϻݭ볷­ñáõí۳ٵ áõ ·áñ­Íáõ­Ý»áõí۳ٵ: ä³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ óñ­Ù³ó­íáõÙ »Ý Drugs. am-Ç §¶ñ³­¹³­ñ³Ý¦, §´³­é³­ñ³Ý­Ý»ñ¦ µ³­ÅÇÝ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ѳ­·»­ó³Í »Ý ų­Ù³­ ݳ­Ï³­ÏÇó áõ Ýá­ñ³­·áõÛÝ ·ñ³­Ï³­Ýáõí۳ٵ, µ³­é³­ñ³Ý­Ý»­ñáí áõ é»­ý»­ñ³ï­Ý»­ñáí: سë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý ³­éáõ­Ùáí Ýß³­Ý³­Ï³­ÉÇ ¿ Ðظ-10, ìÇ­¹³É ѳ­Ù³­Ï³ñ­·»­ñÇ ï»­Õ³¹­ ñáõ­ÙÁ, á­ñÁ Ñëϳ­Û³­Ï³Ý ï»­Õ»­Ï³ï­í³­Ï³Ý µ³­½³ ¿ Ç­ñ»­ÝÇó Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ: ²­é³Ýӭݳ­Ñ³­ïáõÏ áõ­ß³¹­ñáõÃ­Û³Ý »Ý ³ñ­Å³­ÝÇ Ñ³Ý­ñ³­Ù³ï­ã»­ÉÇ ï»­Õ»­Ï³ï­ í³­Ï³Ý µÝáõÛ­ÃÇ Ññ³­å³­ñ³­ÏáõÙ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù µÅßϳ­Ï³Ý ï»ñ­ÙÇÝ­Ý»­ñÇó ½»ñÍ µÝáõ­Ã³·­ñáõÙ­Ý»­ñáí Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ »Ý µá­Éá­ñÇÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ï»­Õ»­ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñ:

§¸Ç»­ï³¦ µ³Å­ÝáõÙ ù³­ßÇ í»­ñ³ÑëÏ­Ù³Ý, ³­éáÕç Ýǭѳ­ñ»­Éáõ, ³­éáÕç ëÝݹ³­Ï³ñ­ ·Ç ëϽµáõÝù­Ý»ñÝ »Ý Ý»ñ­Ï³­Û³ó­í³Í: ²Ûë Ññ³­å³­ñ³­ÏáõÙ­Ý»­ñÁ ϳ½Ù­í³Í »Ý á­ñ³Ï­ Û³É Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó ¢ Ýñ³Ýó Ëáñ­Ñáõñ¹­Ý»­ñáí. áõë­ïÇ µ³­ó³é­íáõÙ ¿ ³­å³­ï»­Õ»­Ï³ï­íáõíÛáõ­ÝÁ: ²­é³Ýӭݳ­Ñ³­ïáõÏ áõ­ß³¹­ñáõÃ­Û³Ý ¿ ³ñ­Å³­ÝÇ §Ø³Ûñ ¢ Ù³­ÝáõϦ µ³­ÅÇ­ÝÁ: ²Ûë­ ï»Õ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­í³Í ¿ ÏÝáç ÑÕÇáõí۳Ý, ÍÝݹ³­µ»­ñáõÃ­Û³Ý ·áñ­ÍÁݭó­óÁ, »­ñ»­Ë³­ÛÇ ÍÝáõÝ¹Ý áõ Ëݳ٭ùÁ: ²Ûë ѳï­í³­Íáõ٠ϳ­ ñ»­ÉÇ ¿ ͳ­Ýá­Ã³­Ý³É Ùáñ ¢ Ù³Ý­Ï³Ý ³­éáÕ­ çáõÃ­Û³Ý áõ Ýáñ­Ù³É ϻݭ볭·áñ­Íáõ­Ý»áõí Û³Ý, ¹³ë­ïdz­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý ÝñµáõíÛáõÝ­Ý»­ ñÇ í»­ñ³­µ»ñ­Û³É Ññ³­å³­ñ³­ÏáõÙ­Ý»­ñÇ: ²ÛÝ Ûáõ­ñ³­Ñ³­ïáõÏ áõ­Õ»­óáõÛó ϳ­ñáÕ ¿ ¹³é­ Ý³É ³­å³­·³ áõ Ýá­ñ³­ÃáõË Ù³Û­ñÇÏ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ: ÆëÏ §ÎÇÝ ¢ ïÕ³­Ù³ñ¹¦ µ³Å­ÝÇ Ññ³­å³­ñ³­ÏáõÙ­Ý»­ñÁ ÙÇï­í³Í »Ý ÁÝ­ï³­ Ý»­Ï³Ý ѳ­ñ³­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñáõÙ ³­é³­í»É ç»ñ­ÙáõíÛáõÝ áõ ÏñÃí³­ÍáõíÛáõÝ ³­å³­Ñá­ í»­ÉáõÝ: Drugs.am åáñ­ï³ÉÝ ³­éáÕç ³å­ñ»­ ɳ­Ï»ñ­åÇ ç³­ï³­·áíÝ ¿: äáñ­ï³­ÉÇ` ³­Ù»Ý ñá­å» Ýá­ñ³­Ýáñ ÇÝýáñÙ³ódzÛÇ Ã³ñ­Ù³­ óáõÙ­Ý»­ñÁ ÙÇïí³Í »Ý ÙÇ­ÙdzÛÝ ³­éáÕ­çáõí Û³Ý áõ Ï۳ݭùÇ á­ñ³­ÏÇ µ³­ñ»­É³í­Ù³Ý í»­ñ³­ µ»ñ­Û³É ï»­Õ»­Ï³ï­íáõí۳ÝÁ:

5

35

¸»Õ³ïáõ÷

гϳÇß»ÙÇÏ ¹»Õ³ÙÇçáó ٻﳵáÉǽÙÇ ¹»Ù ÜÛáõÃÁª ê³Ã»ÝÇÏ ØÏñïãÛ³ÝÇ

Ä

³­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ¹»­Õ³­·áñ­Íáõí Ûáõ­ÝÁ Ù»­ï³­µá­Éǽ­ÙÇ ¹»Ù µ³½­ Ù³­ÃÇí ѳ­Ï³Ç­ß»­ÙÇÏ ÙÇ­çáó­Ý»ñ ¿ ³­é³­ç³ñ­ÏáõÙ: ²Ûë ß³ñ­ùáõÙ ³­é³Ýӭݳ­ ÝáõÙ ¿ ØÇɹ­ñá­Ý³­ïÁ. ³ÛÝ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ ¿ Ù»­ ï³­µá­Éǽ­ÙÇ ¹»å­ù»­ñáõÙ: ²ÛÝ Ñ³­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï áõ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ÙÇ­çáó ÙÇ ß³ñù ¹»å­ù»­ñáõÙ: àñ­å»ë ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó ³ÛÝ µ³½áõÙ ³­é³­í»­ ÉáõíÛáõÝ­Ý»ñ áõ­ÝÇ: ØÇɹ­ñá­Ý³ï ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­ óÁ ÏÇ­ñ³­éáõ­ÙÇó ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë Ñ»­ïá ³­ñ³· Ý»ñÍÍ­íáõÙ ¿: äɳ½­Ù³­ÛáõÙ ³­é³­í»­É³­·áõÛÝ Éáõ­Íá­Õ³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý ¹»­ÕÁ ѳë­ÝáõÙ ¿ ÁÝ­ ¹áõ­Ýáõ­ÙÇó 1-2 ų٠³Ýó: úñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ Ù»­ ï³­µá­É³ó­íáõÙ ¿ »ñ­Ïáõ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý Ù»­ï³­ µá­ÉÇï­Ý»­ñÇ ·á­Û³­óáõí۳ٵ, á­ñáÝù ¹áõñë »Ý

36

5

ÙÕíáõÙ »­ñǭϳ٭ݻ­ñÇ ÙÇ­çá­óáí: Ü»­ñ³ñÏ­Ù³Ý ¹»å­ùáõÙ ÏÇ­ë³ÙÕ­Ù³Ý ·áñ­ÍÁݭó­óÁ ϳ˭ í³Í ¿ ¹»­ÕÇ ã³­÷Çó, ϳ½­ÙáõÙ ¿ 3-6 ųÙ: ܳ­Ë³­ï»ë­í³Í ¿ ÏÇ­ñ³­é»É ëñïÇ Ç­ß»­ ÙÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³­ÉÇñ µáõÅ­Ù³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï: ¸»­Õ³­ÙÇ­çáóÝ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¿ ëï»­Ýá­Ï³ñ­¹Ç³­ÛÇ, ÙÇá­Ï³ñ­¹Ç ÇÝ­ý³ñÏ­ïÇ å³­ñ³­·³­ÛáõÙ: ØÇɹ­ñá­Ý³­ïÁ ÏÇ­ñ³­é»­ÉÇ ¿ ݳ¢ ëñïÇ Ëñá­ÝÇÏ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõíÛáõ­ ÝÁ ¢ ¹Çë­Ñáñ­Ùá­Ý³­ÛÇÝ Ï³ñ­¹Ç­á­ÙÇá­å³­ïÇ³Ý í»­ñ³­Ï³Ý·­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: ²ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¹»­­ ճݭÛáõà ¿ áõ­Õ»­ÕÇ ³ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­éáõÃ­Û³Ý Ù³­ï³­Ï³­ñ³ñ­Ù³Ý ëáõñ ¢ ùñá­ÝÇÏ Ë³Ý­ ·³ñ­Ù³Ý ų­Ù³­Ý³Ï: гï­Ï³­å»ë, »ñµ ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝÝ áõ­Õ»Ïó­íáõ٠ϳ٠Áݭó­ÝáõÙ ¿ áõ­Õ»­Õ³­ÛÇÝ Ï³Ã­í³Í­Ý»­ñáí ¢ áõ­Õ»­Õ³­Ýá­Ã³­

ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ¹ñë­¢á­ñáõÙ­Ý»­ñáí: ØÇɹ­ñá­Ý³ï ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ɳۭÝá­ñ»Ý û·­ï³­ ·áñÍ­íáõÙ ¿ ï³ñ­µ»ñ ïÇ­å»­ñÇ Ñ»­Ùáý­ï³­½Ç ¢ ÑÛáõë­í³Í­ùÝ»­ñÇ ³ñ­Û³Ý ½»Õ­Ù³Ý, Ï»Ýï­ñ᭠ݳ­Ï³Ý »­ñ³­ÏÇ ¢ Ýñ³ ×Ûáõ­Õ³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñÇ, ï³ñ­µ»ñ ﻭճۭݳ­óáõÙ­Ý»­ñÇ é»­ïÇ­Ýá­å³­ ïdz­ÛÇ ¹»å­ù»­ñáõÙ, á­ñáÝù Áݭó­ÝáõÙ »Ý ¹Ç³­µ»­ïÇÏ, ÑÇ­å»ñ­ïá­ÝÇÏ »ñ¢áõÛíݻ­ñáí: ²Ûë ¹»­Õ³Ý­Ûáõ­ÃÁ ɳ­í³­·áõÛÝ Ëó­ÝÇã ÙÇ­ çáóÝ ¿ ³ß­Ë³­ïáõ­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý ³ÝÏ­Ù³Ý, ýÇ­ ½Ç­Ï³­Ï³Ý ·»ñ­Í³Ý­ñ³­µ»éÝ­í³­ÍáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³Ë­ï³­ÝÇß­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ: ØÇɹ­ñá­Ý³­ ïÁ Ýß³­Ý³Ï­íáõÙ ¿ ݳ¢ ·»ñ­Í³Ý­ñ³­µ»éÝ­ í³­ÍáõÃ­Û³Ý å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ ³ß­Ë³­ïáÕ Ù³ñ­½ÇÏ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ: ¸»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ɳۭÝá­ ñ»Ý ÏÇ­ñ³é­íáõÙ ¿ ³µë­ïÇ­Ý»­ódz­ÛÇ Ñ³­Ù³Ë­

¸»Õ³ïáõ÷

ï³­ÝÇ­ßÇ ¹»Ù å³Û­ù³­ñáõÙ: ²ÛÝ É³­í³­·áõÛÝ ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇó ¿ª ùñá­ÝÇÏ ³É­Ïá­Ñá­Éǽ­ÙÇ ¹»Ù ѳ­ïáõÏ Ñ³­Ù³­ÉÇñ û­ñ³­ådz­ÛÇ ßñ糭ݳϭ Ý»­ñáõÙ: ²Û­Ýá­õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí ¹»Õ­ÙÇ­çáóÝ áõ­ÝÇ Ý³¢ Çñ ѳ­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»­ñÁ. ³ÛÝ Ñ³­Ï³­óáõó­ í³Í ¿ ØÇɹ­ñá­Ý³­¹Ç µ³ñÓñ ½·³­Ûáõ­ÝáõÃ­Û³Ý Ï³Ù ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÇ ó³Ý­Ï³­ó³Í µ³­Õ³¹­ñÇ­ãÇ Ýϳï­Ù³Ùµ ³­É»ñ­·ÇÏ »ñ¢áõÛíݻ­ñÇ óáõ­ó³­ µ»ñ­Ù³Ý ¹»å­ù»­ñáõÙ: ²­é³­í»­É³­·áõÛÝ áõ­ß³¹­ ñáõíÛáõÝ å»ïù ¿ ¹³ñÓ­Ý»Ý Ý»ñ­·³Ý­·³­ÛÇÝ µ³ñÓñ ×ÝßáõÙ áõ­Ý»­óáÕ Ù³ñ­¹ÇÏ: γñ¢áñ ¿ ݳ¢ Ç­Ù³­Ý³É, áñ ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ ÁÝ­¹áõ­Ý»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÇ ³Ýí­ ï³Ý­·áõíÛáõÝÝ ³­å³­óáõó­í³Í ã¿: ÎáÕ٭ݳ­ÏÇ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó ϳ­ñ»­ÉÇ

¿ Ýß»É Ý³¢ ѳ½­í³­¹»å Ýϳï­íáÕ ³­É»ñ­ ·ÇÏ Ñ»ï¢³Ýù­Ý»­ñÁ. ¹ñ³Ýù ¹ñë­¢áñ­íáõÙ »Ý ϳñÙ­ñáõí۳Ý, û­÷á­ïáõí۳Ý, ó³­ÝÇ, ï³ñ­ µ»ñ µÝáõÛ­ÃÇ ³ñ­ï³¹­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ï»ë­ùáí: γ­ñáÕ ¿ ³­é³­ç³­Ý³É ݳ¢ ï³­Ëǭϳñ­¹Ç³, ³ñ­ï»­ñÇ³É ×ÝßÙ³Ý ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ, ɳñ­ í³­ÍáõíÛáõÝ: ØÇɹ­ñá­Ý³­ïǪ ·»­ñ¹á­½³­íáñ­Ù³Ý ѻݭùáí ³­é³­ç³­ó³Í ³Ý­Ñ³ñ­Ù³­ñáõí ÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ ¹ñ³Ýó ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»­ñÁ ѳÛï­ ÝÇ ã»Ý: ²Û­Ýá­õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ùÇã Ãáõ­Ý³Ý­Ûáõ­Ã»ñ ¿ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¢ ÑÇ­í³Ý­¹Ç ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ÏáÕ٭ݳ­ÏÇ ³½­¹»­ óáõíÛáõÝ­Ý»ñ ãÇ óáõ­ó³­µ»­ñáõÙ: ÎÇ­ñ³é­Ù³Ý Ó­¢Á ¢ ¹á­½³Ý êá­íá­ñ³­µ³ñ 24 ų­ÙÇ Ñ³­Ù³ñ 0.5-

1·ñ³­ÙÁ Ýß³­Ý³Ï­íáõÙ ¿ Ý»ñ­ùÇÝ û·­ï³­ ·áñÍ­Ù³Ý Ï³Ù Ý»­ñ»­ñ³­Ï³­ÛÇÝ Ý»­ñ³ñÏ­Ù³Ý ï»ë­ùáí: Êáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ ³Ù­µáÕç ¹á­ ½³Ý ÁÝ­¹áõ­Ý»É Ùdzݭ·³­ÙÇó ϳ٠µ³­Å³­Ý»É »ñ­Ïáõ ³Ý­·³Ù û·­ï³­·áñ­Í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: ØÇɹ­ñá­Ý³ï ´³­ó³­éÇÏ ³½­¹»­óáõÃ­Û³Ý µçç³­å³ßï­ å³Ý ÙÇ­çáó ä³ßï­å³­ÝáõÙ ¿ ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÁ ëï»­ Ýá­Ï³ñ­¹Ç³­ÛÇó ³­é³­ç³­ó³Í íݳë­í³Íù­Ý»­ ñÇ ¹»å­ùáõÙ, ëñïÇ ùñá­ÝÇÏ ³Ý­µ³­í³­ñ³ñ­ áõí۳Ý, ³ñ­Û³Ý áõ­Õ»­Õ³­ÛÇÝ ßñ糭ݳ­éáõÃ­Û³Ý ²­éáÕç Ù³ñ¹­Ï³Ýó ¹»å­ùáõÙ ¢ë­Ç­ß»­Ùdz­ ÛÇ ¹»å­ùáõÙ µ³ñÓ­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ³Ï­ïÇ­íáõÃ­Û³Ý Ýϳï­Ù³Ùµ ïñ³­Ù³¹ñ­í³­ ÍáõíÛáõ­ÝÁ

5

37

ìÇñ³µáõÅáõÃÛáõÝ

´ÅßÏáõÃ­Û³Ý Ññ³­ß³­·áñÍ Ñ³Ûï­ Ý³­·áñ­ÍáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ß³ñ­ùáõÙ ³Ë­­ ﳭѳñ­í³Í ¢ ³­éáÕç Ï۳ݭùÇÝ Ë³Ý­·³­ñáÕ Ý»ñ­ùÇÝ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ ÷áË­å³ï­í³ë­ïáõ­ÙÁ Ç­ñ³­Ï³Ý Ï۳ݭùÇ ÑáõÛë ¿, ³­éáÕç Ï۳ݭùÇ Ù³­ëÇÝ »­ñ³­½áÕ Ù³ñ­¹áõ ѳ­Ù³ñª ÙÇ³Ï áõ í»ñ­çÇÝ ÷ñÏáõíÛáõ­ÝÁ: ÜÛáõ­ÃÁª 곭û­ÝÇÏ ØÏñïãÛ³­ÝÇ

öáË­å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»ñ

ö

áË­å³ï­í³ëï­áõÙÁ, ѳ­í³­Ý³­ µ³ñ, ³­Ù»­Ý³­µ³ñ¹ µÅßϳ­Ï³Ý ÙÇ­ç³Ù­ïáõíÛáõÝÝ ¿` ýÇ­½Ç­Ï³­å»ë, ýÇ­½Çá­É᭷dz­å»ë áõ ݳ¢ Ñá­·»­µ³­Ýá­ñ»Ý: öáË­å³ï­í³ëï­Ù³Ý ·áñ­ÍÁݭó­óáõÙ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ëË³É ×³­Ï³­ï³·­ñ³­­ Ï³Ý ¿, éÇë­ÏÇ ·áñ­Íá­ÝÁ` ³­é³­í»­É³­·áõÛÝ: ´Åßϳ­Ï³Ý åñ³Ï­ïǭϳ­Ûáõ٠ѳ­×³Ë ¿

Ø»ñ »ñÏ­ñáõÙ ÷áË­ å³ï­í³ëï­Ù³Ý á­Éáñ­ ïÁ ϳ­Ýá­Ý³­Ï³ñ·­íáõÙ ¿ 2002 Ãí³­Ï³­ÝÇÝ ÁÝ­ ¹áõÝ­í³Í öáË­å³ï­ í³ëï­Ù³Ý í»­ñ³­µ»ñ­ Û³É û­ñ»Ý­ùáí:

38

5

å³­ï³­ÑáõÙ, »ñµ ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ñëï³Ï ѳ­ Ù³­å³­ï³ë­Ë³­ÝáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ÷áË­ å³ï­í³ë­ïáõ­ÙÁ ãÇ áõ­Ý»­ÝáõÙ ëå³ë­í³Í ³ñ¹­ÛáõÝ­ùÁ: Ðá­·»­µ³­Ý³­Ï³Ý ³­éáõ­Ùáíª »ñ­Ïáõë­ï»ù ͳÝñ ¿ ݳ¢ ÑÇ­í³Ý­¹Ç íǭ׳­ÏÁ: Þ³ï ѳ­ ×³Ë ÙÝáõÙ ¿ Ù»Ï »Éù` ëå³­ë»É ë»­÷³­Ï³Ý ϳ٠áõ­ñÇ­ßÇ Ù³Ñ­í³­ÝÁ: س­Ñ³­ó³Í Ù³ñ¹­ ϳÝó ûñ­·³Ý­Ý»ñ ÏñáÕ­Ý»­ñÁ å³ï­ÙáõÙ »Ý, áñ ³Ù­µáÕç Ï۳ݭùáõÙ Ç­ñ»Ýó ãÇ ÉùáõÙ Ù»Õ­ ùÇ ½·³­óáõ­ÙÁ: Ðá­·»­µ³Ý­Ý»­ñÁ ÷³ë­ïáõÙ »Ý, áñ ¹³ ïñ³Ýëå­É³Ý­ï³­ódz­ÛÇÝ µÝá­ñáß Ñ³­ïáõÏ åëÇ­Ëá­½Ç Ó¢ ¿, áñ µÝá­ñáß ¿ ÙÇ­ çÇÝ ï³­ñÇ­ùÇ Ù³ñ¹­Ï³Ýó: ²ÛÅÙ ³ß­Ë³ñ­ÑÇ ï³ñ­µ»ñ ͳۭñ»­ñáõÙ ·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ ÷áñ­ÓáõÙ »Ý §å³­Ñ³­Íá­ Û³ó­Ý»É¦ ûñ­·³Ý­Ý»ñª ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý Éáõ­ÍáõÛíݻ­ñáõÙ, á­ñáí û·­ï³­Ï³ñ ϳ­ñáÕ »Ý ÉÇ­Ý»É ³ÛÝ Ù³ñ¹­Ï³Ýó, áí­ù»ñ ï³­ñÇ­

Ý»ñ ß³­ñáõ­Ý³Ï ÷ÝïñáõÙ »Ý ¹á­Ýá­ñÇ Ï³Ù Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý µáõÅ­Ï»Ýï­ñáÝ­Ý»­ñáõÙ ëå³­ëáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýó Ñ»ñ­ÃÇÝ: ²ß­Ë³ñ­ÑÇ ï³ñ­µ»ñ »ñÏñ­Ý»­ñáõÙ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ù»Ï áõ­ñÇ­ßÇ ûñ­·³­ÝÇ ÙÇ­çá­óáí ÏÛ³Ýù å³ñ·¢»­Éáõ »­½³­ÏÇ Ï³­ñá­ÕáõíÛáõ­ ÝÁ û·­ï³­·áñÍ­íáõÙ ¿ ùñ»³­Ï³Ý û­ñ»Ýë·ñ­ ùÇ ßñ糭ݳϭݻ­ñáõÙ: ²ÛÉ¢ë ­·³Õï­ÝÇù ã»Ý Ãñ³­ýÇ­ÏÇÝ­·Ç ³ÛÝ ¹»å­ù»­ñÁ, á­ñáÝó ³ñ¹­ ÛáõÝ­ùáõÙ í³­×³é­íáõÙ »Ý Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ý»ñ­ ùÇÝ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÁ: ²­í»­ÉÇÝ` Ññ³­å³­ñ³­Ï³í å³Û­ù³ñ ¿ ͳ­í³É­íáõÙ Ý»ñ­ùÇÝ ûñ­·³Ý­ Ý»­ñÇ §ë¢ ßáõ­Ï³­Ý»ñ¦ ѳÛï­Ý³­µ»­ñ»­Éáõ ¢ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ³­Ýû­ñǭݳ­Ï³Ý ëïñÏáõÃ­Û³Ý áõ Ý»ñ­ùÇÝ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ í³­×³é­ùÇ ¹»Ù: ÆÝã­å»ë ï»­Õ»­Ï³­ÝáõÙ »Ýù г­Û³ë­ ï³­ÝÇ Ð³Ý­ñ³­å»­ïáõÃ­Û³Ý ³­éáÕ­ç³­å³­­ ÑáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý Éñ³ï­í³­Ï³Ý µ³Å­ÝÇó, Ù»½ Ùáï Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ Ý»ñ­ùÇÝ

ìÇñ³µáõÅáõÃÛáõÝ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ ÷áËåï­í³ë­ïáõÙ­Ý»ñÝ ³ÛÝ­ù³Ý »­½³­ÏÇ »Ý Ç­ñ»Ýó µÝáõÛ­Ãáí, áñ ¹ñ³Ýó ³­Ýû­ñǭݳ­Ï³­ÝáõíÛáõÝÝ ³ñ­¹»Ý ÇëÏ ³Ýѭݳñ ¿` Ñ»Ýó 볭ϳ­í³­¹»­åáõí Û³Ý å³ï­×³­éáí: öáË­å³ï­í³ëï­Ù³Ý áÕç ·áñ­ÍÁݭó­óÁ í»­ñ³ÑëÏ­íáõÙ ¿ û­ñ»Ý­ ùáí: Àݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ íÇ­ ׳­ÏÁ ѳ­Ù³­ù³ÛÉ ¿ ù³­Õ³­ù³Ïñ­ÃáõÃ­Û³Ý ã³­÷³­ÝÇß­Ý»­ñÇÝ: Ø»ñ »ñ­ÏÇ­ñÁ ÷áË­å³ï­ í³ëï­Ù³Ý ï»­ë³ÝÏ­Ûáõ­ÝÇó µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³­ÛÇÝ ³­é³­çÁݭó­óÇÝ Ùdz­ ó»É ¿ ¹»é¢ë 1983 Ãí³­Ï³­ÝÇó: öáË­ å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÇ Ñ³Û­Ï³­Ï³Ý åñ³Ï­ ïǭϳ­ÛÇ í»­ñ³­µ»ñ­Û³É ½ñáõ­ó»­óÇÝù ²Ä

å³ï­·³­Ù³­íáñ, µÅÇßÏ ²­ñ³ ´³µ­Éá­Û³­ÝÇ Ñ»ï: ¼ñáõÛ­óÇó å³ñ½­í»ó, áñ г­Û³ë­ï³­ ÝÇ Ð³Ý­ñ³­å»­ïáõíÛáõ­Ýáõ٠ϳ­ï³ñ­íáõÙ ¿ µ³­ó³­é³­å»ë »­ñǭϳ­ÙÇ ÷áË­å³ï­í³ë­ ïáõÙ: öáË­å³ï­í³ë­ïáõÙÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ íáõÙ ¿ ùñá­ÝÇÏ »­ñǭϳ­Ù³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ï»ñ­ÙÇ­Ý³É ßñç³­ÝáõÙ, ݳ¢ »ñǭϳ­ÙÇ ³­ÙÇ­ÉáÇ­¹á­½áí ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ: Ü»ñ­Ï³­ÛáõÙë ³­Ù»Ý í³ÛñÏ­Û³Ý Ù»­Í³­ÝáõÙ ¿ ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ ÷áË­å³ï­í³ëï­Ù³Ý ϳ­ ñÇù áõ­Ý»­óáÕ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ÃÇ­íÁ, ÇÝ­ãÇÝ ½áõ­·³­Ñ»é ϳ­ï³­ñ»­É³­·áñÍ­íáõÙ áõ Ýáñ á­ñ³­ÏÇ ¿ Ó·ïáõÙ ïñ³Ýëå­É³Ý­ïá­É᭷dz­ ÛÇ Ñ³­Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³­ÛÇÝ ÷áñ­ÓÁ: г­Û³ë­ï³­

ÝáõÙ ¢ë ­Ñ»­ï³­½áï­Ù³Ý, ݳ­Ë³­å³ï­ ñ³ëï­Ù³Ý ¢ µáõÅ­Ù³Ý áõ­Õ»­óáõÛ­ó»­ñÁ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³­ÝáõÙ »Ý ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ µá­Éáñ ëï³Ý­¹³ñï­Ý»­ñÇÝ: ²Û­ëÇÝùݪ г­ Û³ë­ï³­Ýáõ٠ϳ­ï³ñ­íáÕ ÷áË­å³ï­í³ë­ ïáõÙ­Ý»­ñÁ ѳ­Ù³­ù³ÛÉ »Ý ѳ­Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³­ ÛÇÝ ³­éáխ糭峭ѳ­Ï³Ý ³­é³­çÁݭó­óÇÝ: Ø»ñ »ñÏ­ñáõÙ ÷áË­å³ï­í³ëï­Ù³Ý á­Éáñ­ ïÁ ϳ­Ýá­Ý³­Ï³ñ·­íáõÙ ¿ 2002 Ãí³­Ï³­ ÝÇÝ ÁÝ­¹áõÝ­í³Í öáË­å³ï­í³ëï­Ù³Ý í»­ñ³­µ»ñ­Û³É û­ñ»Ý­ùáí, 볭ϳÛÝ ¹»é¢ë­ ³­í³ñï­í³Í ã»Ý ²½­·³­ÛÇÝ Åá­Õá­íáõÙ ï»­ ÕÇ áõ­Ý»­óáÕ ÉëáõÙ­Ý»­ñÁ` û­ñ»Ý­ùáõÙ ÷á­÷á­ ËáõíÛáõÝ­Ý»ñ ϳ­ï³­ñ»­Éáõ í»­ñ³­µ»ñ­Û³É:

ö³ëï»ñ å³ïÙáõÃÛáõÝÇó 1670 í.Çó ëÏëíáõÙ ¿ ÷áË­å³ï­ í³ëï­Ù³Ý å³ï­ÙáõíÛáõ­ÝÁ, »ñµ سϭ ñ»Ý ³­Ýáõ­Ýáí ÙÇ ·Çï­Ý³­Ï³Ý ÷áñ­ÓáõÙ ¿ñ ß³Ý áë­Ïá­ñÁ å³ï­í³ë­ï»É Ù³ñ­¹áõÝ. ¹»å­ùÁ ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ Ñ³­Ù³ñ­íáõÙ ¿ñ 볭ﳭݳ­ÛáõíÛáõÝ: 1911 í.ÇÝ è»Ñ­ÝÁ ·»ñ­Ù³­Ý³­óÇ íÇ­ ñ³­µáõÛÅ­Ý»­ñÇ Ñ³­í³­ùÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ÙÇ Ñ³­Õáñ­¹áõÙ ³­ñ»ó ³áõ­ïá ¢ Ñá­Ùáå­É³ë­ ïǭϳ­ÛÇ í»­ñ³­µ»ñ­Û³É: 1912-í.ÇÝ ýñ³Ý­ëdz­óÇ íÇ­ñ³­µáõÛÅ ²­É»­ùÇë ø³­ñ»­ ÉÁ ³­é³­ç³ñ­Ï»ó ÷áË­å³ï­ í³ëï­Ù³Ý ų­Ù³­Ý³Ï û·­ï³­ ·áñ­Í»É ³ñ­ï»­ñÇ³É Ï³ñ­Ï³­ï³Ý, ÇÝ­ãÇ Ñ³­Ù³ñ ³ñ­Å³­Ý³­ó³í Üá­µ»É­ Û³Ý Ùñó³­Ý³­ÏÇ: 1923-í.ÇÝ éáõë ·Çï­Ý³­Ï³Ý º­É»Ýë­ ÏÇÝ ³ñ­Û³Ý ËÙµÇ Ñ³ß­í³ñ­Ïáí ٳ߭ÏÇ ÷áË­å³ï­í³ë­ïáõ٠ϳ­ï³­ñ»ó: 1943-44Ãí.ÇÝ úùë­ýáñ­¹áõÙ öÇÃñ Ø»­¹³í­ñÁ ·ï³í, áñ ÷áË­å³ï­í³ëï­ Ù³Ý ¹»å­ùáõÙ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ï»­ÕÇ ¿ áõ­ Ý»­ÝáõÙ §û­ï³ñ Ù³ñÙ­ÝÇ í³­ÝáõÙ¦` Ç­Ùáõ­ ÝÇ­ï»­ïÇ ßÝáñ­ÑÇí: öáË­å³ï­í³ëï­Ù³Ý ³­é³­ç³ó­ñ³Í ѻݭù»­ñÇ Ù³­ëÇÝ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõíÛáõ­ÝÁ Ýñ³Ý Üá­µ»É­Û³Ý Ùñó³­Ý³Ï µ»­ñ»ó:

1955-í.ÇÝ ³­Ù»Ý­ñǭϳ­óÇ íÇ­ñ³­µáõÛÅ ì»É­ãÁ ëÏë»ó »­ñǭϳ٭ݻ­ñÇ ÷áË­å³ï­ í³ë­ïáõÙ­Ý»ñ Ç­ñ³­Ï³­Ý³­ó»É ßÝ»­ñÇ íñ³:

ûñ­·³­ÝÁ:

1954-í.ÇÝ ´áë­ïá­ÝáõÙ æá­½»ý ØÛáõ­ ñ»­ÛÇ ÏáÕ­ÙÇó Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­í»ó Ñá­Ù᭽ǭ ·á­ï³­ÛÇÝ »ñÏ­íáñ­Û³Ï­Ý»­ñÇ »­ñǭϳ٭ݻ­ñÇ ³­é³­çÇÝ Ñ³­çáÕ­í³Í ÷áË­å³ï­í³ë­ ïáõ­ÙÁ:

1967-í.ÇÝ Ï³­ï³ñ­í»É ¿ ëñïÇ ³­é³­­ çÇÝ ÷áË­å³ï­í³ë­ïáõ­ÙÁ. 54-³Ù­Û³ ïÕ³­Ù³ñ­¹áõÝ å³ï­í³ë­ï»É ¿ÇÝ ·ÉËáõ­ Õ»­Õ³­ÛÇÝ ïñ³í­Ù³­ÛÇó ѳݭϳñ­Í³­Ù³Ñ »­Õ³Í 25-³Ù­Û³ ÙÇ ÏÝáç ëÇñï: 1968í.ÇÝ ¸»Ý­ÃáÝ øáõ­É»­ÛÇ ÏáÕ­ÙÇó ³­é³­çÇÝ ³Ý­·³Ù Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­í³Í ëÇñï-Ãá­ù³­ ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ÷áË­å³ï­í³ë­ïáõ­ÙÁ åë³Ï­í»ó ³Ý­Ñ³­çá­Õáõí۳ٵ. ÑÇ­í³Ý­ ¹Á Ù³­Ñ³­ó³í 24 ų٠³Ýó: ºñÏ­ñáñ¹ ÝÙ³Ý íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõ­ÝÁ »ñ­Ï³­ñ³óñ»ó ÑÇ­í³Ý­¹Ç Ï۳ݭùÁ 10 ³Ù­ëáí:

1963-í.Ç Ù³ñ­ïÇÝ Âá­Ù³ë êï³ñó­ÉÁ áã ³½­·³Ï­ó³­Ï³Ý ÑÇÙ­ ù»­ñáí ÷áË­å³ï­í³ë­ïáõÙ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ñ»ó Ù³ñ­¹áõ íñ³, »ñÏ­ñáñ¹ ³Ý­·³Ù ÝáõÛÝ íÇ­ñ³­Ñ³­ ïáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ ï³­ñ»ó Ù³ñ­ ïÇÝ. ÑÇ­í³Ý¹Ý ³å­ñ»ó 3 ß³­µ³Ã: 1966 Ã. Ýß³­Ý³­íáñ­í³Í ¿ áñ­ å»ë ÷áË­å³ï­í³ëï­Ù³Ý ѳ­Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³­ÛÇÝ åñá­ ó»­ëáõÙ Ç­ñ³­í³­Ï³Ý Ó­¢³­ Ï»ñ­åáõÙ­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³­ ϳ­Ñ³ï­í³Í: ²­é³ç »­Ï³í §áõ­Õ»­Õ³­ÛÇÝ Ù³­Ñ³­óáõí Ûáõݦ ѳë­Ï³­óáõíÛáõ­ÝÁ, á­ñÇ ¹»å­ùáõÙ Ãáõۭɳïñ­ íáõÙ ¿ñ û·­ï³­·áñ­Í»É Ù³­ ѳ­óá­ÕÇ Ý»ñ­ùÇÝ ³­éáÕç

1970-í.Çó ëÏë³Í ¹á­Ýáñ­Ý»­ñÁ áõ­Õ»­ Õ³­ÛÇÝ Ù³­Ñ³­óáõí۳ٵ Ù³ñ­¹ÇÏ ¿ÇÝ:

1937-í.ÇÝ éáõë ·Çï­Ý³­ ϳÏÝ­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ ³ñ­Ñ»ë­ï³­ Ï³Ý ëÇñï ï»­Õ³¹­ñ»ó ß³Ý Ù³ñÙ­ÝáõÙ: ØdzÛÝ Ýñ³ Ù³­ÑÇó 2 ï³­ñÇ ³Ýó, »ñµ ·Çï­Ý³­Ï³ÝÝ ³ñ­¹»Ý ͳÝñ ÑÇ­í³Ý¹ ¿ñ, å³ß­ïá­Ý³­å»ë ׳­Ý³ã­í»­­ óÇÝ Ýñ³ ï»­ëáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: 1965-í.ÇÝ èáõ­ë³ë­ï³­ ÝáõÙ ³­é³­çÇÝ ³Ý­·³Ù ѳ­ çáÕ ÷áË­å³ï­í³ë­ïáõ٠ϳ­ï³ñ­í»ó ³ñ­Ûáõ­Ý³Ï­ ó³­Ï³Ý ¹á­Ýá­ñÇ Ù³ë­Ý³Ï­ óáõí۳ٵ:

5

39

Áîëåçíè ùèòîâèäíîé æåëåçû

Ýíäåìè÷åñêèé çîá Òåêñò: Êíàðèíå Êàçàí÷ÿí

×åëîâå÷åñêèé îðãàíèçì ñîäåðæèò áîëüøîå ÷èñëî ðàçëè÷íûõ õèìè÷åñêèõ ýëåìåíòîâ, ìíîãèå èç êîòîðûõ, õîòÿ è íàõîäÿòñÿ â íè÷òîæíî ìàëûõ êîëè÷åñòâàõ, èãðàþò áîëüøóþ ðîëü â áèîëîãè÷åñêèõ ïðîöåññàõ. Ïðèñóòñòâèå ìèêðîýëåìåíòîâ â îðãàíèçìå êîëåáëåòñÿ îò ñîòûõ äî òûñÿ÷íûõ äîëåé ïðîöåíòà. Êîëè÷åñòâî òàêèõ âåùåñòâ èçìåðÿåòñÿ äåñÿòêàìè. Íàèáîëåå èçâåñòíûìè ÿâëÿþòñÿ: ôòîð, éîä, ìîëèáäåí, áîð, ìåäü, ìûøüÿê, íèêåëü è äðóãèå. Îíè ïîñòóïàþò â îðãàíèçì ñ âîäîé è ïèùåé, à òàêèå, êàê ôòîð, ïîñòóïàþò òîëüêî ñ âîäîé.

Â

ïîñëåäíèå ãîäû íàêîïèëèñü ìàòåðèàëû, äîêàçûâàþùèå ó÷àñòèå ìèêðîýëåìåíòîâ â ïîñòðîåíèè ìíîãèõ ôåðìåíòîâ îðãàíèçìà, óñòàíîâëåíà ñâÿçü ìåæäó ìèêðîýëåìåíòàìè, ãîðìîíàìè è âèòàìèíàìè, îïðåäåëåíî çíà÷åíèå ìèêðîýëåìåíòîâ äëÿ ðÿäà ôèçèîëîãè÷åñêèõ ôóíêöèé:

Èñòîðèÿ ëå÷åáíîãî ïðèìåíåíèÿ éîäà óõîäèò â ãëóáü âåêîâ. Öåëåáíûå ñâîéñòâà âåùåñòâ, ñîäåðæàùèõ éîä, áûëè èçâåñòíû åùå çà 3 000 ëåò äî òîãî, êàê áûë îòêðûò ýòîò ýëåìåíò.

40

5

êðîâåòâîðåíèÿ, ðàçìíîæåíèÿ, òêàíåâîãî äûõàíèÿ, îáìåíà è äðóãèå.  íàñòîÿùåå âðåìÿ íàèáîëåå èçó÷åíî âëèÿíèå íà îðãàíèçì ÷åëîâåêà èçáûòêà èëè íåäîñòàòêà â êîìïîíåíòàõ âíåøíåé ñðåäû òàêèõ ìèêðîýëåìåíòîâ, êàê éîä è ôòîð. Ó÷åíûìè áûëî óñòàíîâëåíî, ÷òî â íåêîòîðûõ ìåñòíîñòÿõ èç-çà íåäîñòàòêà èëè èçáûòêà ðÿäà ìèêðîýëåìåíòîâ â ïî÷âå ñîçäàåòñÿ õàðàêòåðíûé ìèíåðàëüíûé ñîñòàâ ðàñòèòåëüíîñòè è ïðèðîäíûõ âîä, êîòîðûé îïðåäåëÿåò âîçíèêíîâåíèå ñîîòâåòñòâóþùèõ áîëåçíåé ëþäåé, ïðîæèâàþùèõ â äàííûõ ðàéîíàõ. Òàêèå áîëåçíè íàçûâàþòñÿ ãåîõèìè÷åñêèìè ýíäåìèÿìè. Íàèáîëåå èçâåñòíîé ýíäåìèåé ÿâëÿåòñÿ ýíäåìè÷åñêèé çîá, ñâÿçàííûé ñ íåäîñòàòêîì éîäà âî âíåøíåé ñðåäå. Àðìåíèÿ â âèäó ñâîåé îòäàëåííîñòè îò ìîðåé è îêåàíîâ òàêæå

îòíîñèòñÿ ê ñòðàíàì, èìåþùèì ïðîáëåìó ýíäåìè÷åñêîãî çîáà. Èç çàðóáåæíûõ ñòðàí ýòà çàáîëåâàíèå âñòðå÷àåòñÿ â Øâåéöàðèè, ãîðíûõ ðàéîíàõ Ãåðìàíèè, Àâñòðèè, Ôðàíöèè, Èòàëèè è Èñïàíèè. Èç ñòðàí áëèæíåãî çàðóáåæüÿ ê íèì ìîæíî îòíåñòè îáëàñòü Çàïàäíîé Óêðàèíû (Êàðïàòû), â Ðîññèè - Êàðåëèþ, Óðàë, âåðõîâüÿ Âîëãè, Êàâêàç, ñòðàíû Ñðåäíåé Àçèè - Êèðãèçèÿ, Óçáåêèñòàí, Òàäæèêèñòàí. Îñîáåííî ïëîõî îáñòîÿò äåëà â Âåðõíåé Ñâàíåòèè è Çàêàðïàòñêîé Óêðàèíå: çäåñü 30-50% âçðîñëîãî íàñåëåíèÿ, 60-70% äåòåé äîøêîëüíîãî âîçðàñòà èìåþò ýíäåìè÷åñêèé çîá, à ó 1-5% íàñåëåíèÿ íàáëþäàåòñÿ êðåòèíèçì – âðîæäåííûé äåôèöèò éîäà. Ñòàíîâèòñÿ ÿñíî, ÷òî íåäîñòàòîê éîäà ïðèâîäèò ê ñíèæåíèþ ñåêðåöèè éîäñîäåðæàùèõ ãîðìîíîâ ùèòîâèäíîé

Áîëåçíè ùèòîâèäíîé æåëåçû æåëåçû. ×òî æå ýòî çà ýëåìåíò éîä? Îêàçûâàåòñÿ åãî íà Çåìëå ìåíüøå, ÷åì òàêèõ ýëåìåíòîâ êàê òóëèé è ëþòåöèé. Íî, óäèâèòåëåí òîò ôàêò, ÷òî áóäó÷è â ìàëûõ êîëè÷åñòâàõ îí âñòðå÷àåòñÿ áóêâàëüíî âåçäå. Äàæå â ñâåðõ÷èñòûõ êðèñòàëëàõ ãîðíîãî õðóñòàëÿ íàõîäÿò ìèêðîïðèìåñè éîäà.Éîä åñòü â ïî÷âå, â ìîðñêîé è ðå÷íîé âîäå, â ðàñòåíèÿõ è îðãàíèçìàõ æèâîòíûõ. Åäèíñòâåííûì ìèíåðàëîì, áîãàòûì éîäîì ìîæíî ñ÷èòàòü ëàóòàðèò, ïðîìûøëåííûõ ìåñòîðîæäåíèé êîòîðîãî âîîáùå íåò íà Çåìëå. Òàê âîò, ÷òîáû ïîëó÷èòü ýòîò ýëåìåíò, êîòîðûé âðîäå åñòü âåçäå è êîòîðîãî âåçäå î÷åíü ìàëî ïðèõîäèòñÿ êîíöåíòðèðîâàòü âîäó ñîëåíûõ îçåð, ïåðåðàáàòûâàòü ïðèðîäíûå êîíöåíòðàòû éîäà – ìîðñêèå âîäîðîñëè.  òîííå âûñóøåííîé ìîðñêîé êàïóñòû ëàìèíàðèè ñîäåðæèòñÿ äî 5 êã éîäà, â òî âðåìÿ êàê â òîííå ìîðñêîé âîäû åãî âñåãî 20-30 ìã… Èñòîðèÿ ëå÷åáíîãî ïðèìåíåíèÿ éîäà óõîäèò â ãëóáü âåêîâ. Öåëåáíûå ñâîéñòâà âåùåñòâ, ñîäåðæàùèõ éîä, áûëè èçâåñòíû åùå çà 3 000 ëåò äî òîãî, êàê áûë îòêðûò ýòîò ýëåìåíò. Êèòàéñêèé êîäåêñ 1567 ãîäà äî í.ý. ðåêîìåíäîâàë äëÿ ëå÷åíèÿ çîáà ìîðñêèå âîäîðîñëè… Çàâèñèìîñòü çàáîëåâàíèé ùèòîâèäíîé æåëåçû îò ñîäåðæàíèÿ éîäà â ïî÷âå, ïèùå è âîçäóõå âïåðâûå îáíàðóæèë â 1854 ãîäó ôðàíöóçñêèé õèìèê Øàòåí. Êîëëåãè ñíà÷àëà îñìåÿëè åãî, áîëåå òîãî, âûâîäû Øàòåíà Ôðàíöóçñêàÿ àêàäåìèÿ íàóê ïðèçíàëà äàæå âðåäíûìè, âçàìåí ïðèâîäÿ ñâîè 42 ïðè÷èíû âîçíèêíîâåíèÿ çîáà. Òîëüêî ñïóñòÿ ïîëñòîëåòèÿ íåìåöêèå ó÷åíûå Áàóìàí è Îñâàëüä äîêàçàëè, ÷òî â ùèòîâèäíîé æåëåçå ïàðàçèòåëüíî ìíîãî éîäà, ÷òî íåîáõîäèìî äëÿ ñèíòåçà éîäñîäåðæàùèõ ãîðìîíîâ. Íåáîëüøîé íåäîñòàòîê ïðèâîäèò âíà÷àëå ê óâåëè÷åíèþ æåëåçû, íî, ïðîãðåññèðóÿ, ýíäåìè÷åñêèé çîá ïðèâîäèò ê ïîðàæåíèþ ìíîãèõ öèöòåì îðãàíèçìà.  ñëó÷àå æå âðîæäåííîãî âûðàæåííîãî äåôèöèòà éîäà ó ðåáåíêà ðàçâèâàåòñÿ ãëóõîòà, êðåòèíèçì. Áîëåçíü áûëà äîâîëüíî ðàñïðîñòðàíåíà, è îá ýòîì ìîæíî ñóäèòü äàæå ïî ïðîèçâåäåíèÿì æèâîïèñè òåõ

âðåìåí. Îäèí èç ëó÷øèõ ïîðòðåòîâ Ðóáåíñà “Ñîëîìåííàÿ øëÿïêà”, ãäå ó æåíùèíû, èçîáðàæåííîé íà ïîðòðåòå âèäíà çàìåòíàÿ ïðèïóõëîñòü íà øåå. Òå æå ñèìïòîìû è ó Àíäðîìåäû ñ êàðòèíû “Ïåðñåé è Àäðîìåäà”. Òàêèå æå ãåðîè åñòü íà ïîëîòíàõ Ðåìáðàíäòà, Äþðåðà, Âàí-Äåéêà… Èíòåðåñíî, ÷òî â 20-õ ãîäàõ XX âåêà áûëà âûÿâëåíà ãðóïïà âåùåñòâ, êîòîðàÿ ñïîñîáñòâóåò óâåëè÷åíèþ ùèòîâèäíîé æåëåçû – ñòðóìîãåíû. Ê íèì îòíîñÿòñÿ îâîùè êàïóñòà, ðåäüêà, áðþêâà, ôàñîëü, ìîðêîâü,ðåäèñ, øïèíàò è äðóãèå. Çíà÷åíèå èìååò è íàñëåäñòâåííîñòü. Òàê â ýíäåìè÷åñêèõ ìåñòíîñòÿõ ïðè íàëè÷èè çîáà ó îáîèõ ðîäèòåëåé ðàñïðîñòðàíåííîñòü ñðåäè äåòåé â 3 ðàçà âûøå, ÷åì ó äåòåé çäîðîâûõ ðîäèòåëåé. Éîä ïîñòóïàåò â îðãàíèçì ÷åðåç æåëóäî÷íî-êèøå÷íûõ òðàêò â âèäå éîäèäà êàëèÿ èëè éîäèòà íàòðèÿ, çàõâàòûâàåòñÿ êëåòêàìè ùèòîâèäíîé æåëåçû èëè æå âûäåëÿåòñÿ ïî÷êàìè.  íîðìå, êîíöåíòðàöèÿ éîäà â ùèòîâèäêå â 20 ðàç âûøå, ÷åì â ïëàçìå êðîâè.  ùèòîâèäíîé æåëåçå éîä èñïîëüçóåòñÿ äëÿ îáðàçîâàíèÿ ãîðìîíîâ – ìîíîéîäòèðîçèí, äèéîäòèðîçèí, òðèéîäòèðîíèí è òåòðàéîäòèðîíèí. Îñíîâíûì è ãëàâíûì ãîðìîíîì ñ÷èòàåòñÿ ïîñëåäíèé, êîòîðûé ñîäåðæèò 4 àòîìà éîäà, èíà÷å åãî íàçûâàþò òèðîêñèí. Ðàçëè÷àþò ïî ÂÎÇ-ó 0, 1 è 2 ñòåïåíè ðàçâèòèÿ çîáà, îñíîâíûì êëèíè÷åñêèì ïðèçíàêîì ÿâëÿåòñÿ ðàçìåð óâåëè÷åííîé æåëåçû. Êðîìå òîãî, ðàçëè÷àþò äèôôóçíûé (ðàâíîìåðíî óâåëè÷åííûé), óçëîâîé (ïðîùóïûâàþòñÿ óçëû èëè óçåë) è ñìåøàííûé.  çàâèñèìîñòè îò ôóíêöèîíàëüíîãî ñîñòîÿíèÿ ùèòîâèäíîé æåëåçû ðàçëè÷àþò ýóòèðåîèäíûé (óâåëè÷åíèå æåëåçû áåç íàðóøåíèÿ ôóíêöèé), ãèïåðòèðåîèäíûé çîá (óâåëè÷åíèå æåëåçû è ãèïåðñåêðåöèåé ãîðìîíîâ) è ãèïîòèðåîèäíûé çîá (óâåëè÷åíèå æåëåçû íà ôîíå ïîíèæåííîé ñåêðåöèè ãîðìîíîâ). ×àùå âñòðå÷àåòñÿ ýóòèðåîèäíûé çîá. Îñëîæíåíèÿ ðàçâèâàþòñÿ â îñíîâíîì ïðè çíà÷èòåëüíîì óâåëè÷åíèè æåëåçû â îáüåìå, ÷òî ïðèâîäèò ê:

ñäàâëåíèþ

ïèùåâîäà,

òðàõåè,

íåðâîâ è ñîñóäîâ; èç-çà ñäàâëåííûõ ñîñóäîâ ìîæåò ðàçâèòüñÿ ðàñøèðåíèå ïðàâîãî îòäåëà ñåðäöà“çîáíîå ñåðäöå”; êðîâîèçëèÿíèÿ â ùèòîâèäíîé æåëåçå; ñòðóìèò – âîñïàëåíèå ùèòîâèäêè; çëîêà÷åñòâåííîå ïåðåðîæäåíèå. Ëå÷åíèå – íà íà÷àëüíûõ ñòàäèÿõ ïðåäóñìàòðèâàåò ââåäåíèå ïðåïàðàòîâ éîäà, òèðåîèäíûõ ãîðìîíîâ ùèòîâèäíîé æåëåçû è, ãîðàçäî ðåæå, ïðè æèçíåííûõ ïîêàçàíèÿõ õèðóðãè÷åñêîå – ñóáòîòàëüíàÿ ðåçåêöèÿ ùèòîâèäíîé æåëåçû.  ïðîôèëàêòè÷åñêèõ öåëÿõ ïîêàçàíî óïîòðåáëåíèå éîäèðîâàííîé ñîëè, ìîðåïðîäóêòîâ, ãðåöêèõ îðåõîâ, õóðìó. Áåðåìåííûì è ìîëîäûì ìàòåðÿì, êîðìÿùèì ãðóäüþ íàçíà÷àþò éîäñîäåðæàùèå ïðåïàðàòû.

Çàâèñèìîñòü çàáîëåâàíèé ùèòîâèäíîé æåëåçû îò ñîäåðæàíèÿ éîäà â ïî÷âå, ïèùå è âîçäóõå âïåðâûå îáíàðóæèë â 1854 ãîäó ôðàíöóçñêèé õèìèê Øàòåí.

5

41

ì»ñ³ñï³¹ñáÕ³Ï³Ý ³éáÕçáõÃÛáõÝ

ÐáñÙáÝÝ»ñÇ ó³íáï ï³ï³ÝáõÙÝ»ñ ÜÛáõ­ÃÁ` Èdz­Ý³ ¶ñÇ­·áñ­Û³­ÝÇ

Î

Ýáç ýÇ­½Çá­É᭷dz­ÛÇÝ µÝá­ñáß ³­Ù»­­ ݳ­Ýáõñµ ѳñ­ó»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿ ¹³ß­ï³­ ÝÁ: ²ÛÝ ³Õ­çÇÏ­Ý»­ñÇ Ñ³­ëáõ­Ý³ó­Ù³Ý ݳ­Ë³Ý­ß³ÝÝ ¿` Ùßï³­å»ë áõ­ß³¹­ñáõÃ­Û³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝáõÙ ¢ ³­Ùáí˳­ÍáõÃ­Û³Ý ùá­ÕÇ Ý»ñ­ùá: ²ñ¢»É­Û³Ý Åá­Õá­íáõñ¹­Ý»­ñÁ ³Õç­Ï³ ¹³ß­­ ï³­ÝÇ ëÏǽ­µÁ Ýß³­Ý³­íá­ñáõÙ »Ý ï³ñ­µ»ñ

¸³ß­ï³­ÝÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ó³­í»ñÝ ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý ³ñ­·³Ý­¹Ç Ùϳݭݻ­ ñÇ ÏÍÏÙ³Ý Ñ»ï¢³Ý­ ùáí, ¹ñ³ÝóáõÙ ³­é³­­ ç³­ó³Í ÃÃí³Í­Ý³­ÛÇÝ ù³Õ­óÇó:

42

5

Í»­ë»­ñáí, á­ñáÝù ÙÇÝã ûñë ß³­ñáõ­Ý³Ï­íáõÙ »Ý: ºí­ñá­å³­Ï³Ý »ñÏñ­Ý»­ñáõÙ ¹³ß­ï³­ÝÁ ¹Ç­ïáõÙ »Ý ½áõï ýÇ­½Çá­É᭷dz­Ï³Ý ÷áõÉ, ÇëÏ á­ñáß` ³­é³­í»É ÷³Ï ѳ­ë³­ñ³­Ï³ñ­·»­ ñáõÙ, ѳï­Ï³­å»ë Ïáí­Ï³ë­Û³Ý »ñÏñ­Ý»­ ñáõÙ, ³ÛÝ Ñ³­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ÷³Ï û­Ù³: Î³Ý µ³­½áõÙ ¹»å­ù»ñ, û ÇÝã­å»ë »Ý Ù»ñ »ñÏ­ ñáõÙ 11-12 ï³­ñ»­Ï³Ý ³Õç­Ý³Ï­Ý»­ñÁ, ³­é³­­ çÇÝ ¹³ß­ï³­ÝÁ ï»ë­Ý»­ÉÇë ë³ñ­ë³­÷³­Ñ³ñ »­Õ»É, í³­Ëáí Ùï³­Í»É, û Ç­ñ»Ýù ͳÝñ ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý, ÝáõÛ­ÝÇëÏ ÇÝù­Ý³ë­å³­ ÝáõÃ­Û³Ý ¹»å­ù»ñ »Ý ³ñ­Ó³­Ý³·ñ­í»É: ²ß­Ë³ñ­Ñ³·­ñ³­Ï³Ý ¹Çñ­ùÁ ¹³ß­ï³­ÝÇ Áݭóó­ùÇ Ï³ñ¢áñ á­ñá­ßÇã­Ý»­ñÇó ¿. ÑÛáõ­ ëÇ­ë³­ÛÇÝ »ñÏñ­Ý»­ñÇ µÝ³­ÏÇã­Ý»­ñÇ Ùáï ³ÛÝ ³­é³­í»É ó³­íáï áõ ¹Åí³ñ ¿` ѳ­ñ³­í³­ÛÇÝ µÝ³­ÏÇã­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù»­Ù³­ïáõí۳ٵ: à­ñáß Ï³­ ݳÝó Ùáï ¹³ß­ï³­Ý³­ÛÇÝ óÇÏÉÝ áõ­Õ»Ïó­ íáõÙ ¿ ó³­íÇ ½·³­óáõ­Ùáí, ÙÇ Ù³­ëÇ Ùáï ³ÛÝ

¸³ß­ï³­ÝÁ Ñáñ­ÙáÝ­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­Ï³­ Ï³Ý ï³­ï³­ÝáõÙÝ ¿: ²­Ù»Ý ³­ÙÇë Óí³µ­çÇ­çÁ å»ïù ¿ ¹áõñë ·³ ¢ Óí³­½³­ïáõÙ ï»­ÕÇ áõ­Ý»­Ý³, û¢ ³­Ù»Ý ³­ÙÇë ÏÇ­ÝÁ ãÇ Ï³­ñáÕ ÑÕdz­ ݳÉ: ê³ ¿ µÝáõÃ­Û³Ý û­ñ»Ý­ùÁ:

³­é³ï ¿, »ñ­µ»ÙÝ ¿É` ³ñ­Ûáõ­Ý³­Ñá­ëáõÃ­Û³Ý Ñ³ëÝáÕ: ºñ¢áõÛ­ÃÁ µ³­ó³­ë³­µ³ñ ¿ ³½­ ¹áõ٠ϳ­Ý³Ýó ÇÝ­ù³­Ý³½­·³­óá­ÕáõÃ­Û³Ý áõ ïñ³­Ù³¹­ñáõÃ­Û³Ý íñ³, ÇÝ­ãÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí Ýñ³Ýù ã»Ý ëÇ­ñáõÙ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ϳñ¢áñ ¹³ß­ï³­ÝÇ û­ñ»­ñÁ: ÆëÏ Ã» ÇÝ­ãá±õ­ »Ý ϳ­Ý³Ûù ³Ùë­í³ Áݭóó­ùáõÙ áõ­Ý»­ÝáõÙ ó³­íáï áõ ³ñ­Ûáõ­Ý³­é³ï û­ñ»ñ, Ù³ë­Ý³­·Ç­ ïá­ñ»Ý ϵ³­ó³ï­ñÇ Ð³Û-³­Ù»­ñÇÏ­Û³Ý ³­éáÕ­­ çáõÃ­Û³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ µÅÇßÏ-·Ç­Ý»­Ïá­Éܻᷠɭ ÉÇ ²­í³·­Û³­ÝÁ: -àÕç ³Ùë­í³ Áݭóó­ùáõÙ ÏÝáç ûñ­ ·³­Ýǽ­ÙÁ »Ý­Ã³ñÏ­íáõÙ ¿ ·ÉËáõ­Õ»­ÕÇó ³ñ­ï³¹ñ­íáÕ á­ñá­ß³­ÏÇ Ñáñ­ÙáÝ­Ý»­ñÇ ³½­­ ¹»­óáõí۳­ÝÁ` Ù»­ÏÁ ³­í»­É³­ÝáõÙ ¿, ÙÛáõ­ëÁ` 峭ϳ­ëáõÙ, ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ï»­ÕÇ áõ­Ý»­óáÕ ³Ûë ï³­ï³­ÝáõÙ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ï»­ÕÇ »Ý áõ­Ý»­ÝáõÙ ³Ù­ë³­Ï³Ý ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­ Ý»ñ` ¹³ß­ï³­Ý³­ÛÇÝ óÇÏÉ: ²ñ­·³Ý­¹Á ëݳ­

ì»ñ³ñï³¹ñáÕ³Ï³Ý ³éáÕçáõÃÛáõÝ Ù»ç, ï³Ý­Ó³Ó¢ Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ ûñ­·³Ý ¿, á­ñÁ ÏÍÏíáõÙ ¿ ¹³ß­ï³­Ý³­ÛÇÝ óÇÏ­ÉÇ Áݭóó­ùáõÙ: ¸³ß­ï³­ÝÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ó³­í»ñÝ ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý ³ñ­·³Ý­¹Ç Ùϳݭݻ­ñÇ ÏÍÏÙ³Ý Ñ»ï¢³Ý­ ùáí: â³­÷Çó áõ­Å»Õ ÏÍÏí»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ ³ÛÝ ×ÝßáõÙ ¿ ßñ糭ϳ ³ñ­Ûáõ­Ý³­ï³ñ ³­Ýáíݻ­­ ñÁ` ¹³­¹³­ñ»ó­Ý»­Éáí ÃÃí³Í­ÝÇ Ù³­ï³­Ï³­ ñ³­ñáõ­ÙÁ ³ñ­·³Ý­¹Ç ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñáõÙ: ò³íÝ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ Ùϳݭݻ­ñáõÙ ³­é³­ç³­­ ó³Í ÃÃí³Í­Ý³­ÛÇÝ ù³Õ­óÇó: ²é­Ñ³­ë³­ñ³Ï ϳ­Ý³Ýó Ù»­Í³­Ù³ë­ÝáõÃ­Û³Ý Ùáï ÝÏ³ï­ íáõÙ ¿ ó³­íáï ¹³ß­ï³Ý: ²ÛÝ µÝá­ñáß­íáõÙ ¿ ÷áùñ ÏáÝ­ùÇ ßñç³­ÝáõÙ ëáõñ, Áݹ­ÙÇç­íáÕ Ï³Ù µáõà áõ Ùßï³­Ï³Ý ó³­í»­ñáí: ò³­í»­ñÁ »ñ­µ»ÙÝ Ï³­ñáÕ »Ý ï³­ñ³Í­í»É ¹»­åÇ Ù»ç­ùÁ ϳ٠·áï­Ï³­ÛÇÝ ßñç³­ÝÁ: γ­Ý³Ýó Ùáï 10 ïá­Ïá­ëÁ ¹³ß­ï³­Ý³­ÛÇÝ ó³­í»­ñÇ å³ï­×³­ éáí Ç íǭ׳­ÏÇ ãÇ ÉÇ­Ýáõ٠ϳ­ï³­ñ»É ïݳ­ÛÇÝ ³­éûñ­Û³ ·áñ­Í»ñ, ·Ý³É ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇ Ï³Ù áõ­ëáõ٭ݳ­Ï³Ý ѳë­ï³­ïáõíÛáõÝ: î³ñ­µ»­ñáõÙ »Ý »ñ­Ïáõ ïÇ­åÇ ó³­íáï ¹³ß­ï³Ý` ³­é³ç­Ý³­ÛÇÝ ¢ »ñÏ­ñáñ­¹³­ÛÇÝ: ²­é³ç­Ý³­ÛÇÝ ó³­íáï ¹³ß­ï³­ÝÁ ëÏëíáõÙ ¿ óÇÏ­ÉÇ ëÏë»­Éáõó Ùáï Ù»Ï Ï³Ù »ñ­Ïáõ ï³­ ñÇ ³Ýó: ò³­í»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ëÏëí»É ¹³ß­­ ï³­ÝÇó ÙÇ ù³­ÝÇ ûñ ³­é³ç ϳ٠¹³ß­ï³­ ÝÇ Ñ»ï Ùdz­Å³­Ù³­Ý³Ï ¢ ³Ýó­ÝáõÙ »Ý 1-3 û­ñ»­ñÇ Áݭóó­ùáõÙ: ÎÝáç ï³­ñÇ­ùÇ Ñ»ï, ëá­íá­ñ³­µ³ñ, ³Ûë ó³­í»­ñÁ Ýí³­½áõÙ »Ý ¢ »­ñ»­Ë³ áõ­Ý»­Ý³­Éáõó Ñ»­ïá` ·ñ»­Ã» ³Ý­Ñ»­ ï³­ÝáõÙ: ºñÏ­ñáñ­¹³­ÛÇÝ ó³­íáï ¹³ß­ï³­ÝÁ å³Û­ Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ¿ ÏÝáç í»­ñ³ñ­ï³¹­ñá­Õ³­ Ï³Ý ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­Ýáí: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ ó³­í»­ñÁ ëÏëáõÙ »Ý ¹³ß­ï³­ÝÇó ß³ï ³­í»­ÉÇ ßáõï ¢ ï­¢áõÙ ³­í»­ÉÇ »ñ­Ï³ñ, ù³Ý ëá­íá­ñ³­Ï³Ý ¹³ß­ï³­Ý³­ÛÇÝ ó³­í»­ñÁ,µ³­ó³ï­ñáõÙ ¿ ܻɭÉÇ ²­í³·­Û³­ÝÁ: ´ÅÇß­ÏÁ ï»­Õ»­Ï³ó­ÝáõÙ ¿, áñ »ñÏ­ñáñ­ ¹³­ÛÇÝ ¹³ß­ï³­Ý³­ÛÇÝ ó³­í»­ñÇ å³ï­×³é ϳ­ñáÕ »Ý ¹³é­Ý³É ë»­é³­í³­ñ³Ï­Ý»­ñÁ, ÷áùñ ÏáÝ­ùÇ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ³ñ­·³Ý­¹Ç ÙÇá­Ù³Ý, ¿Ý­¹á­Ù»ï­ñÇá­½Á, Óí³­ñ³­ÝÇ ÏÇë­ï³Ý, ÇÝã­ å»ë ݳ¢ Ý»­ñ³ñ­·³Ý­¹³­ÛÇÝ å³­ñáõÛ­ñÇ ³é­­ ϳ­ÛáõíÛáõ­ÝÁ: ¸³ß­ï³­ÝÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ó³­í»­ñÁ Ù»Õ­Ù»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ·Ç­Ý»­Ïá­Éá· ²­í³·­Û³­ÝÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ï³­ÉÇë á­ñá­í³Û­ÝÇ íñ³ ÁÝ­¹áõ­Ý»É ï³ù óÝóáõÕ Ï³Ù Éá­·³Ýù, ËÙ»É ï³ù ÁÙ­å»­ÉÇù­ Ý»ñ, Ù³ï­Ý»­ñÇ Í³Û­ñ»­ñáí ϳ­ï³­ñ»É ßñç³­

¹áõñë ¿ ·³­ÉÇë ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇó: ¸ñ³­ÝÇó µ³­ óÇ, Áëï ·Ç­Ý»­Ïá­Éá­·Ç` »ñ¢áõÛ­ÃÇ Ñ³­Ù³ñ §Ù»­Õ³­íáñ »Ý¦ ݳ¢ ³ñ­·³Ý­¹Ç ÙÇ­çÇÝ` Ùϳ­ ݳ­ÛÇÝ ß»ñ­ïÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, û­ñÇ­ ݳÏ, ÙÇá­Ù³Ý, á­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ÙÇá­Ù³­ïὠѳݭ·áõÛ­óÁ ˳ݭ·³­ñáõÙ ¿ ³ñ­·³Ý­¹Ç Ýáñ­ Ù³É Ïñ׳ï­Ù³­ÝÁ, áñ­å»ë­½Ç ³ñ­Ûáõ­ÝÁ ¹áõñë ·³ ¢ í»ñ­ç³­Ý³ ¹³ß­ï³­ÝÁ. ¹ñ³ ѻݭ ùáí ¹³ß­ï³­ÝÇ û­ñ»­ñÁ »ñ­Ï³­ñáõÙ »Ý ¢ ³ÛÝ ÉÇ­ÝáõÙ ¿ ³­é³ï: -ØÇá­Ù³­Ý»­ñÇ ï»­Õ³­Ï³­Ûáõ­ÙÁ ÝáõÛÝ­å»ë ϳñ¢áñ ¿: ²ÛÝ ÙÇá­Ù³­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù Éáñ­ Ó³­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ Ù»ç »Ý ³­×áõÙ (ÇÝ­ãÁ ³­Ù»­­ ݳí­ï³Ý­·³­íáñÝ ¿ Çñ ï»­Õ³­Ï³Û­Ù³Ùµ),

ݳӢ Ù»ñ­ëáõÙ` ó³­í³­óáÕ Ñ³ï­í³­ÍáõÙ, ù³Û­É»É ϳ٠ϳ­ï³­ñ»É ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý í³ñ­ ÅáõíÛáõÝ­Ý»ñ, áõ­ï»É Ùñ·»ñ, µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»Ý, Ó³­í³­ñ»­Õ»Ý` ùÇã ù³­Ý³­Ïáõí۳ٵ, ë³Ñ­Ù³­ ݳ­÷³­Ï»É ³­ÕÇ, ß³­ù³­ñÇ, ëáõñ­×Ç ¢ á­·»­ÉÇó ËÙÇãù­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­ÏÁ, å³é­Ï³Í íǭ׳­ÏáõÙ µ³ñÓ­ñ³ó­Ý»É áï­ù»­ñÁ, ϳ٠å³é­Ï»É ÏáÕ­ùÇ íñ³` áï­ù»­ñÁ ÍÝÏÝ»­ñÇ ßñç³­Ýáõ٠ͳ­É³Í íǭ׳ÏáõÙ, ÁÝ­¹áõ­Ý»É ó³­í³½ñ­ÏáÕ ¹»­Õ³­ÙÇ­­ çáó­Ý»ñ: - ²Û¹ û­ñ»­ñÇÝ ó³­í³½ñ­ÏáÕ ¹»­Õ³­ÙÇ­­ çáó­Ý»­ñÇ ÁÝ­¹áõ­Ýáõ­ÙÁ ³­í»­ÉÇ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­ í»ï ÏÉÇ­ÝÇ ó³­í»­ñÇ ³­é³­çÇÝ Ý߳ݭݻ­ñÇ Ç Ñ³Ûï ·³­ÉáõÝ å»ë: ¸»­Õá­ñ³Û­ùÇó å»ïù ¿ Ëáõ­ë³­÷»Ý Ýñ³Ýù, áí­ù»ñ áõ­Ý»Ý ³ñ­Û³Ý Ù³­Ï³ñ­¹»­ÉÇáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»ñ, ëï³­ Ùáù­ëÇ Ëáó ϳ٠ÉÛ³ñ­¹Ç ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­ Ý»ñ,- ½·áõ­ß³ó­ÝáõÙ ¿ ·Ç­Ý»­Ïá­Éá­·Á: êá­íá­ñ³­µ³ñ Ýáñ­Ù³É ¹³ß­ï³­Ý³­ÛÇÝ óÇÏ­ÉÁ ï­¢áõÙ ¿ 24-36 ûñ, û­å»ï ÑÇ٭ݳ­ ϳ­ÝáõÙ 28-30 ûñ ¿: ²é­Ñ³­ë³­ñ³Ï ¹³ß­ï³­ ÝÇ ï­¢á­ÕáõíÛáõ­ÝÁ 4-5 ϳ٠3-7 ûñ ¿: Àëï µÅÇßÏ-·Ç­Ý»­Ïá­Éá­·Ç` áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ óáõÛó »Ý ïí»É, áñ ýÇ­½Ç­Ï³­ å»ë ³Ï­ïÇí ϳ­Ý³Ûù ³­í»­ÉÇ Ñ³½­í³­¹»å »Ý ¹³ß­ï³­Ý³­ÛÇÝ ó³­í»ñ áõ­Ý»­ÝáõÙ: ²­é³ï ¹³ß­ï³­ÝÇ å³ï­×³é­Ý»­ñÁ ÙÇ ù³­ÝÇëÝ »Ý: ú­ñǭݳÏ` ų­é³Ý­·³­Ï³Ý ݳ­ ˳ï­ñ³­Ù³¹ñ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ, ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ³ñ­·³Ý­¹Ç ÙÇ­çÇÝ ß»ñ­ïÇ, Éáñ­Ó³­ ó­Õ³Ý­ÃÇ Ñ³ë­ï³­óáõ­ÙÁ, á­ñÁ ¹³ß­ï³­ÝÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ³Ý­ç³ï­íáõÙ ¢ ³ñ­Û³Ý ï»ë­ùáí

³­Ù»­ÝÇó ѳ­×³Ë »Ý ³ñ­Ûáõ­Ý³­Ñá­ëáõÃ­Û³Ý å³ï­×³é ¹³é­ÝáõÙ: ²­é³ï ¹³ß­ï³­ÝÇ å³ï­×³é ϳ­ñáÕ ¿ ¹³é­Ý³É ¿Ý­¹á­Ù»ï­ñÇá­ ½Á, á­ñÇ ¹»å­ùáõÙ ¿Ý­¹á­Ù»ï­ñÇáõ­ÙÇ û­ç³Ë­ Ý»­ñÁ ï»­Õ³­Ï³Û­íáõÙ »Ý Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³Ý­ÃÇó ¹áõñë` Óí³­ñ³Ý­Ý»­ñáõÙ, ³ñ­·³Ý­¹Ç Ùϳ­Ý³­

ò³­í»­ñÇ å³ï­×³é ϳ­ñáÕ »Ý ¹³é­Ý³É ë»­é³­í³­ñ³Ï­ Ý»­ñÁ, ÷áùñ ÏáÝ­ùÇ ûñ­·³Ý­ Ý»­ñÇ µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ³ñ­·³Ý­¹Ç ÙÇá­Ù³Ý, ¿Ý­¹á­Ù»ï­ñÇá­½Á, Óí³­ñ³­ÝÇ ÏÇë­ï³Ý ¢ ³ÛÉÝ:

ÛÇÝ ß»ñ­ïáõÙ, ÏáÝ­ùÇ Ëá­éá­ãáõÙ, ³­é³­ç³ó­Ý»­­ Éáí ó³í, ³ñ­Ûáõ­Ý³­Ñá­ëáõíÛáõÝ, ³Ýåï­Õáõí ÛáõÝ,- ³­ëáõÙ ¿ ܻɭÉÇ ²­í³·­Û³­ÝÁ: Àëï µÅÇßÏ-·Ç­Ý»­Ïá­Éá­·Ç` ³ù­ë»­É»­ñ³­ ódz­ÛÇ å³ï­×³­éáí, Ù»ñ û­ñ»­ñáõÙ ¹³ß­ï³­ ݳ­ÛÇÝ ³­é³­çÇÝ óÇÏ­ÉÁ ݳ˭ÏÇÝ 13 ï³­ ñ»­Ï³­ÝÇ ÷á­Ë³­ñ»Ý ³Û­ëûñ 12, ÝáõÛ­ÝÇëÏ` 10- 11 ï³­ñ»­Ï³­ÝÇó ¿ ëÏëíáõÙ: -²ÛÅÙ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ ßáõï »Ý Ñ³­ëáõ­ ݳ­ÝáõÙ ¢ ½³ñ­·³­ÝáõÙ: Æ ï³ñ­µ»­ñáõí ÛáõÝ ³­ëdz­Ï³Ý »ñÏñ­Ý»­ñÇ` »í­ñá­å³­Ï³Ý »ñÏñ­Ý»­ñáõÙ ¹³ß­ï³­Ý³­ÛÇÝ ³­é³­çÇÝ óÇÏ­ÉÁ ³­í»­ÉÇ í³Õ ï³­ñÇ­ùáõÙ ¿ ëÏëíáõÙ: ²Ûë ѳݭ ·³­Ù³Ý­ùÁ ѳ߭íÇ ³é­Ý»­Éáí` ѳñ­Ï³­íáñ ¿ Éáõñç áõ­ß³¹­ñáõíÛáõÝ ¹³ñÓ­Ý»É »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ë»­é³­Ï³Ý ¹³ë­ïdz­ñ³­Ïáõí۳­ÝÁ, ¹»é¢ë ­÷áù­ñáõó Ó­¢³­íá­ñ»É ³Ýӭݳ­Ï³Ý ÑÇ­·Ç»­ ݳ­ÛÇ å³Ñ­å³Ý­Ù³Ý ϳñ¢áñ é»ý­É»ùë­Ý»ñ,ï»­Õ»­Ï³ó­ÝáõÙ ¿ ·Ç­Ý»­Ïá­Éá· ²­í³·­Û³­ÝÁ:

5

43

ì»ñ³ñï³¹ñáÕ³Ï³Ý ³éáÕçáõÃÛáõÝ

ºñ»Ë³Ý»ñª Áݹ¹»Ù ÙÇáٳݻñÇ ÜÛáõ­ÃÁª ܳ­ñÇ­Ý» Æ­ñÇó­Û³­ÝÇ

²

ñ­·³Ý­¹Ç ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó ÙÇá­Ù³Ý, ³­¹»­Ýá­ÙÇá­½Á, ¿Ý­¹á­Ù»ï­ ñÇá­½Á ¢ ³­¹»­Ýá­Ù³­ïá­½Á ϳ­Ý³Ýó ѳ­Ù³ñ ϳ­ñáÕ »Ý Éáõñç ·É˳­ó³­í³Ýù ÉÇ­ Ý»É, »­Ã» ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ ÏÇ­ÝÁ ã¹Ç­ÙÇ Ñ³­Ù³­ å³­ï³ë­Ë³Ý Ù³ë­Ý³­·»­ïÇ: ²Ûë ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­ÛáõñÝ áõ­ÝÇ Çñ

²­å³­óáõó­í³Í ¿, áñ ϳ­Ý³Ûù ³­Ù»­Ý³³­­ éáÕç »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇÝ ÍÝݹ³­µ»­ñáõÙ »Ý 25Çó ÙÇÝ㢠35 ï³­ñ»­ ϳ­ÝáõÙ:

44

5

³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ¹ñ³Ý­óÇó ϳ˭í³Í ¿É` µáõÅ­Ù³Ý Ó­¢»­ñÁ: γ­Ý³Ýó í»­ñ³ñ­ï³¹­ñá­Õ³­Ï³Ý ³­éáÕ­­ çáõÃ­Û³Ý Ï³ñ¢áñ ËݹÇñ­Ý»­ñÇ ßáõñç ½ñáõ­ ó»­óÇÝù µÅÇßÏ-·Ç­Ý»­Ïá­Éá· ²ñ­ß³Ï êÇ­ÙáÝ­ Û³­ÝÇ Ñ»ï: -ä³­ñá°Ý ­êÇ­ÙáÝ­Û³Ý, Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ñ»ù ³ñ­·³Ý­¹Ç ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ÏÝáç ѳ­ Ù³ñ ¹ñ³Ýó ѻÝù­Ý»ñÝ áõ µ³ñ­¹áõí ÛáõÝ­Ý»­ñÁ: -ÆÝã­å»ë ·Ç­ï»Ýùª ³ñ­·³Ý­¹Ç ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó »Ý ÙÇá­Ù³Ý, ³­¹»­Ýá­ÙÇá­­ ½Á, ¿Ý­¹á­Ù»ï­ñÇá­½Á ¢ ³­¹»­Ýá­Ù³­ïá­½Á: ØÇá­Ù³Ý ³ñ­·³Ý­¹Ç Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ ß»ñ­ïÇ µ³­ñá­ñ³Ï áõ­éáõóù ¿, á­ñÁ Ó­¢³­íáñ­íáõÙ ¿ ³ñ­·³Ý­¹Ç Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ ß»ñ­ïÇ µçÇç­Ý»­ñÇó: ØÇá­Ù³­Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý áõ­Ý»­Ý³É ï³ñ­µ»ñ ï»­Õ³­Ï³­ÛáõÙ, ³ñ­·³Ý¹Ý ÇÝ­ùÁ ϳ­ñáÕ ¿

í»­ñ³Í­í»É Ù»Í áõ­éáõó­ùÇ: àñ­å»ë ϳ­ÝáÝ` ÙÇá­Ù³­Ý»­ñÁ ß³ï ѳ½­í³­¹»å »Ý í»­ñ³Í­ íáõÙ ã³­ñá­ñ³Ï áõ­éáõó­ùÇ, µ³Ûó ÙÇßï ϳ éÇëÏ, áñ µ³­ñá­ñ³Ï áõ­éáõó­ùÁ Ïí»­ñ³Í­íÇ ã³­ñá­ñ³­ÏÇ: ²­¹»­Ýá­Ù³­ïá­½Á ³ñ­·³Ý­¹Ç Éáñ­Ó³­Ã³­ ճݭÃÇ µçÇç­Ý»­ñÇ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝÝ ¿: ²ÛÝ ¢ë­áõ­ÝÇ Ý³­Ë³áõ­éáõó­ù³­ÛÇÝ µÝáõÛÃ: ¾Ý­¹á­Ù»ï­ñÇá­½Á »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ ϳ­Ý³Ýó Ùáï ß³ï ï³­ñ³Í­í³Í ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¿: ¿Ý­¹á­Ù»ï­ñÇá­½Ç ³­é³­ç³ó­Ù³Ý å³ï­×³é­ Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ³ÛÝ ¿, áñ ¹³ß­ï³­ÝÇ Å³­Ù³­ Ý³Ï Ýñ³ µçÇç­Ý»­ñÁ ÷á­Õ»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí ϳ­ ñáÕ »Ý ï»­Õ³­÷áË­í»É á­ñá­í³Û­ÝÇ Ëá­éáã ¢ ýÇùë­í»É ï³ñ­µ»ñ ûñ­·³Ý­Ý»­ñáõÙ, ³­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë` Óí³­ñ³Ý­Ý»­ñÇ, ³­ÕÇ­ùÇ íñ³: à­ñáß ¹»å­ù»­ñáõÙ ¿Ý­¹á­Ù»ï­ñÇá­½Ç û­ç³Ë­Ý»ñ ϳ­ ñáÕ »Ý ѳÛï­Ý³­µ»ñ­í»É Ãá­ù»­ñáõÙ, ·ÉËáõ­

ì»ñ³ñï³¹ñáÕ³Ï³Ý ³éáÕçáõÃÛáõÝ Õ»­ÕáõÙ, ٳ߭ÏÇ íñ³: ò³­íáù, ¿Ý­¹á­Ù»ï­ ñÇá­½Á ÙÇ­ïáõÙ áõ­ÝÇ ï³­ñ³Í­í»­Éáõ: ²ÛÝ ëáõñ ó³­í»­ñÇ, ÇÝã­å»ë ݳ¢` áõ­éáõóù­Ý»­ñÇ áõ ÏÇë­ï³­Ý»­ñÇ ³­é³­ç³ó­Ù³Ý å³ï­×³é ¿ ¹³é­ÝáõÙ ¢ ß³ï ѳ­×³Ë ѳݭ·»ó­ÝáõÙ ¿ ³Ýåï­Õáõí۳Ý: ¾Ý­¹á­Ù»ï­ñÇá­½Ç û­ç³Ë­Ý»­ ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ï»­Õ³­Ï³Û­í»É ݳ¢ ³ñ­·³Ý­¹Ç Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ ß»ñ­ïáõÙ, á­ñÁ Ïáã­íáõÙ ¿ ³­¹»­­

í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³­éáõ­Ùáí: - Àݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë ÏÇ­ÝÁ å»ïù ¿ ³­Ù»Ý 12 ³­ÙÇ­ëÁ Ù»Ï Ñ»­ï³­½áï­íÇ: ò³Ý­Ï³­ÉÇ ¿ ³­é³­çÇÝ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõ­ÝÁ ³Ýó ϳó­Ý»É ÙÇÝ㢠³­é³­çÇÝ ¹³ß­ï³­ÝÇ ëÏëí»­ÉÁ` Ùá­ ï³­íá­ñ³­å»ë 9-10 ï³­ñ»­Ï³­ÝáõÙ: ÆëÏ 35 ï³­ñ»­Ï³­ÝÇó Ñ»­ïá Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ Ñ»­ï³­½áï­í»É ³­Ù»Ý 6 ³­ÙÇ­ëÁ Ù»Ï:

Ýá­ÙÇá½: ¸³ Ïáã­íáõÙ ¿ ë»­é³­Ï³Ý Ý»ñ­ùÇÝ ¿Ý­¹á­Ù»ï­ñÇá½, µ³Ûó ϳ ݳ¢ ³ñ­ï³­ùÇÝ ¿Ý­¹á­Ù»ï­ñÇá½, á­ñÁ ï»­Õ³­íáñ­íáõÙ ¿ Óí³­ ñ³­ÝÇ, ÷á­ÕÇ ¢ ³ÛÉ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ íñ³: ²ñ­­ ï³­ùÇÝ ¢ Ý»ñ­ùÇÝ ¿Ý­¹á­Ù»ï­ñÇá­½Çó µ³­óÇ Ï³ ݳ¢ ¿ùëï­ñ³­ë»­é³­Ï³Ý ¿Ý­¹á­Ù»ï­ñÇá½, ³Û­ëÇÝùÝ`ë»­é³­Ï³Ý ûñ­·³­ÝÇó ¹áõñë: -ÆÝã­å»±ë Ýí³­½»ó­Ý»É ³Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý éÇë­ÏÁ: -ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³­é³­ç³ó­Ù³Ý ÑÇ٭ݳ­ Ï³Ý å³ñï׳é­Ý»ñÝ »Ýª ų­é³Ý­·³­Ï³­ ÝáõÃ­Û³Ý ·áñ­Íá­ÝÁ, ë»­é³­í³­ñ³Ï­Ý»­ñÇ ³é­­ ϳ­ÛáõíÛáõ­ÝÁ, ó³Íñ Ç­Ùáõ­ÝÇ­ï»­ïÁ: àõë­ïÇ å»ïù ¿ ï³­ñÇÝ Ù»Ï ³Ý­·³Ù åñá­ýǭɳϭ ïÇÏ Ñ»­ï³­½áï­í»É, ù³­ÝÇ áñ ³Û¹ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ µáõ­Åáõ­ÙÁ ³­é³­í»É É³í ³ñ¹­ ÛáõÝù­Ý»ñ ¿ ï³­ÉÇë í³Õ ßñç³­ÝáõÙ: -²ñ¹­Ûáù Ãáõۭɳï­ñ»­ÉDZ ¿ ÏÝá­çÁ ÑÕdz­ ݳÉ, »ñµ Ýñ³ Ùáï ѳÛï­Ý³­µ»ñ­íáõÙ »Ý ÙÇá­Ù³, ³­¹»­Ýá­ÙÇá½, ¿Ý­¹á­Ù»ï­ñÇὠϳ٠³­¹»­Ýá­Ù³­ïá½, ϳ٪ »­Ã» ÏÇÝÝ ³ñ­¹»Ý ÑÕdz­ó»É ¿ ¢ Ýñ³ Ùáï ѳÛï­Ý³­µ»ñ­í»É »Ý ³Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó áñ¢Ç­ó» Ù»­ÏÁ, ³Ûë ¹»å­ùáõ٠DZÝã ³­Ý»É: -¾Ý­¹á­Ù»ï­ñÇá­½Ç ¢ á­ñáß ã³­÷áí áã Ù»Í ÙÇá­Ù³­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ÑÕÇáõíÛáõÝÝ áõ­ ÝÇ ¹ñ³­Ï³Ý ³½­¹»­óáõíÛáõÝ: ÐÕÇáõíÛáõ­ÝÁÝ ¿Ý­¹á­Ù»ï­ñÇá­½Á µáõ­ÅáõÙ ¿, ù³­ÝÇ áñ í»ñ­ çÇÝë ϳå­í³Í ¿ ¹³ß­ï³­ÝÇ Ñ»ï, ÇëÏ ÏÇ­ ÝÁ ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Ç­ÝÁ ³­ÙÇë­Ý»­ñÇ Áݭóó­ùáõÙ ¹³ß­ï³Ý ãÇ ï»ë­ÝáõÙ: ¾Ý­¹á­Ù»ï­ñÇá­½Ç ß³ï û­ç³Ë­Ý»ñ ³Ûë Áݭóó­ùáõÙ Ñ»ï »Ý ½³ñ­·³­ÝáõÙ: ÜáõÛ­ÝÁ í»­ñ³­µ»­ñáõÙ ¿ ݳ¢ ³­¹»­Ýá­ÙÇá­½ÇÝ »õ áã Ù»Í ÙÇá­Ù³­Ý»­ñÇÝ: ÆëÏ »­Ã» ÏÇ­ÝÁ ¹»é ãÇ áõ­½áõÙ ÑÕdz­Ý³É, ³­å³ ³Ýó ¿ Ï³ó­íáõÙ ¹»­Õá­ñ³Û­ù³­ÛÇÝ µáõ­ ÅáõÙ: ²­¹»­Ýá­Ù³­ïá­½Ç ¹»å­ùáõÙ ÑÕdz­Ý³­ Éáõ ѳñ­óÁ á­ñáß­íáõÙ ¿ ³Ý­Ñ³­ï³­Ï³­Ýá­ñ»Ý` ϳ˭í³Í ÏÝáç ï³­ñÇ­ùÇó, »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ³é­Ï³­ÛáõíÛáõ­ÝÇó ¢ ÙÇ ß³ñù ³ÛÉ ·áñ­ÍáÝ­ Ý»­ñÇó: -º±ñµ ¢ ѳï­Ï³­å»ë á±ñ ï³­ñÇ­ùÇó ÏÇ­ ÝÁ å»ïù ¿ Éáõñç ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³­Ý³ ³Ûë ÑÇ­

-à­ñá±Ýù »Ý µáõÅ­Ù³Ý Ù»­Ãá¹­Ý»­ñÁ: ú­ñÇ­ ݳÏ` ³ñ¹­Ûá±ù ³­¹»­Ýá­Ù³­ïá­½Ç ¹»å­ùáõ٠ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ¹Ç­Ù»É íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõí۳Ý: -º­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ ϳ­Ý³Ýó Ùáï µáõ­Åáõ­ÙÁ ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ³Ýó ¿ Ï³ó­íáõÙ ÏáÝ­ë»ñ­í³­ ïÇí ¢ ÙdzÛÝ µáõÅ­Ù³Ý ¹ñ³­Ï³Ý ¿­ý»Ï­ïÇ µ³­ó³­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ³­é³­ç³ñÏ­íáõÙ ¿ íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­Ï³Ý µáõ­ÅáõÙ: ø³­é³­ëáõÝÝ ³Ýó ϳ­Ý³Ýó Ùáï, áñ­å»ë û­ñ»Ýù ÏÇ­ñ³é­ íáõÙ ¿ é³­¹Ç­Ï³É µáõ­ÅáõÙ` íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­ ϳÝ: г߭íÇ ¿ ³éÝ­íáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ÷áõ­ÉÁ ¢ ï³­ñ³­Íáõ­ÙÁ: -²Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ëáõ­ë³­ ÷»­Éáõ ѳ­Ù³ñ DZÝã Ëáñ­Ñáõñ¹ Ïï³ù ϳ­ ݳÝó: -ä³ßï­å³Ý­í»É ë»­é³­í³­ñ³Ï­Ý»­ñÇó, å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ Ñ»­ï³­½áï­í»É, ½µ³Õ­í»É ëåáñ­ïáí, Ñ»ï¢»É ëÝÝ¹Ç é³­óÇá­ÝÇÝ: Àݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë ÑÕÇáõíÛáõ­ÝÁ ÏÝáç ѳ­ Ù³ñ áõ­ÝÇ ¹ñ³­Ï³Ý Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ Ã»° Ñá­·»­µ³­Ýá­ñ»Ý, û° ýÇ­½Ç­Ï³­å»ë: سݭϳ­ µ³ñ­ÓáõÃ­Û³Ý Ù»ç ÝÙ³Ý ÙÇ Ëáëù ϳ. §ÎÇ­ ÝÁ, á­ñÁ »­ñ»­Ë³­Ý»ñ ãÇ ÍÝݹ³­ µ»­ñáõÙ, ÍÝáõÙ ¿ ÙÇá­Ù³­Ý»ñ¦: ²­å³­óáõó­í³Í ¿, áñ ϳ­Ý³Ûù ³­Ù»­Ý³³­éáÕç »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇÝ ÍÝݹ³­µ»­ñáõÙ »Ý 25-Çó ÙÇÝ㢠35 ï³­ñ»­Ï³­ÝáõÙ: 곭ϳÛÝ ãå»ïù ¿ Ùá­é³­Ý³É, áñ ³­Ù»Ý ÙÇ ÑÕÇáõíÛáõÝ ¹³ éÇëÏ ¿ ÏÝáç ѳ­Ù³ñ ¢ ÑÕÇáõíÛáõÝÝ ÇÝ­ùÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿, áñ­å»ë­½Ç ß³ï Ëñá­ÝÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ ·ÉáõË µ³ñÓ­ñ³ó­Ý»Ý: -àñ­ù³­Ýá±í »Ý ³Ûë ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ï³­ñ³Í­í³Í Ù»ñ »ñÏ­ñáõÙ ¢ ÇÝã­å»±ë Ϸݳ­Ñ³­ ï»ù ϳ­Ý³Ýó ³Ï­ïÇ­íáõíÛáõ­ÝÁª µÅÇßÏ­Ý»­ñÇÝ ¹Ç­Ù»­Éáõ ѳñ­óáõÙ: -²Ù­µáÕç ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ ³Ûë ß³ñ­ùÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ÙÇ­ïáõÙ ¿ Ýϳï­íáõÙ: ¸³ µ³­ó³ïñ­íáõÙ

ij­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ë³ñ­ù³­íá­ ñáõÙ­Ý»­ñÁ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõí ÛáõÝ »Ý ï³­ÉÇë ϳݳÝó í»ñ³ñï³¹ñáÕ³Ï³Ý ³éáÕçáõÃÛ³ÝÁ ëå³éݳóáÕ ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ­Ý»­ñÁ ѳÛï­Ý³­µ»­ñ»É í³Õ ÷áõ­É»­ñáõÙ: ¿ ë»­é³­Ï³Ý Ï۳ݭùáí ³å­ñ»­Éáõ ï³­ñÇ­ ùÇ »­ñÇ­ï³­ë³ñ­¹³ó­Ù³Ý, ³Õ­ïáï­í³Í ¿­Ïá­É᭷dz­Ûáí, ëÃñ»ë­Ý»­ñÇ å³ñ­µ»­ñ³­Ï³Ý ³é­Ï³­Ûáõí۳ٵ, ëÝÝ¹Ç ¢ ÙÇ ß³ñù ³ÛÉ ·áñ­ÍáÝ­Ý»­ñáí: ij­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ë³ñ­ù³­ íá­ñáõÙ­Ý»­ñÁ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ »Ý ï³­ÉÇë í»­ñÁ Ýßí³Í ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ѳÛï­ Ý³­µ»­ñ»É í³Õ ÷áõ­É»­ñáõÙ: ò³­íáù, г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ãϳ Ñ»­ï³­ ½áï­í»­Éáõ ³­í³Ý­¹áõÛÃ, á­ñÁ, Ç ¹»å, ³ÛÝ­ ù³Ý ¿É ϳå­í³Í ã¿ ýǭݳÝë­Ý»­ñÇ Ñ»ï: ´³­óÇ ³Û¹` Ù»ñ ѳ­ë³­ñ³­ÏáõíÛáõÝÝ ³ÛÝ­ ù³Ý ¿É ï»­Õ»­Ï³ó­í³Í ã¿ ³Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ: ºë Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ù ï³­ÉÇë ϳ­Ý³Ýó áõ ïÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó ½»ñÍ ÙÝ³É ³­Ù»Ý ï»­ ë³­ÏÇ µ³ñ­¹áõÛíݻ­ñÇó ¢ Ñ»ï¢»É Ç­ñ»Ýó ³­éáÕ­çáõí۳­ÝÁ:

5

45

ØǽáõÕÇÝ»ñ

òÇë­ïÇ­ïÁ ÙÇ­½³­å³ñ­ÏÇ µáñ­µá­ ùáõÙÝ ¿: îÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ùáï ÙÇ­ ½³­ï³ñ áõ­ÕÇ­Ý»ñÝ ³­í»­ÉÇ »ñ­Ï³ñ »Ý ¢ Ý»Õ, ÇëÏ Ï³­Ý³Ýó Ùáï` ×Çßï ѳ­ ϳ­é³­ÏÁ: ²Û¹ å³ï­×³­éáí óÇë­ïÇï ³­é³­ç³ó­ÝáÕ Ù³Ý­ñ¿­Ý»ñÝ ³­í»­ÉÇ Ñ»ßï »Ý Ý»ñ­Ã³­÷³Ý­óáõ٠ϳ­Ý³Ýó ÙÇ­½³­å³ñÏ: ÜÛáõ­ÃÁª Èdz­Ý³ ¶ñÇ­·áñ­Û³­ÝÇ

òÇë­ïÇ­ïÁ ãÇ Ëݳ­ÛáõÙ

áã ï³­ñÇù, áã ë»é

î

Õ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó ѳ­Ù»­Ù³ï ϳ­Ý³Ûù ÙÇ­½³­å³ñ­ÏÇ µáñ­µá­ùáõÙ­Ý»­ñáí ³­í»­ÉÇ ß³ï »Ý ÑÇ­í³Ý­¹³­ÝáõÙ: ´³­óÇ ³Û¹ª ϳ­Ý³Ýó 15 ïá­Ïá­ëÇ Ùáï óÇë­ïÇ­ïÁ ï³ñ­í³ Áݭóó­ùáõÙ ÙÇ ù³­ÝÇ ³Ý­·³Ù ÏñÏÝí»­Éáõ ѳ­ÏáõÙ áõ­ÝÇ: ä³ï­×³­ éÁ ß³ï å³ñ½ ¿, ³ÛÝ Ï³å­í³Í ¿ ÏÝáç ¢ ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ ÙÇ­½áõ­ÕÇ­Ý»­ñÇ ³­Ý³­ïá­Ùdz­­ Ï³Ý ï³ñ­µ»­ñáõÃ­Û³Ý Ñ»ï: îÕ³­Ù³ñ¹­ ϳÝó Ùáï ÙÇ­½³­ï³ñ áõ­ÕÇ­Ý»ñÝ ³­í»­ÉÇ »ñ­Ï³ñ »Ý ¢ Ý»Õ, ÇëÏ Ï³­Ý³Ýó Ùáï` ×Çßï ѳ­Ï³­é³­ÏÁ: ²Û¹ å³ï­×³­éáí óÇë­ïÇï ³­é³­ç³ó­ÝáÕ Ù³Ý­ñ¿­Ý»ñÝ ³­í»­ÉÇ Ñ»ßï »Ý Ý»ñ­Ã³­÷³Ý­óáõ٠ϳ­Ý³Ýó ÙÇ­½³­å³ñÏ: òÇë­ïÇ­ïÁ ÃáÕ­ÝáõÙ ¿ áã ÙdzÛÝ ïÑ³× áõ ³Ý­ó³Ý­Ï³­ÉÇ Ñ»ï¢³Ýù­Ý»ñ, ³ÛÉ¢ Ù³ñ­ ¹áõÝ Ñ³­Ù³­éá­ñ»Ý §ÃáõÛÉ ãÇ ï³­ÉÇë¦ ï³­ ÝÇó ¹áõñë ·³É, ÇÝã­å»ë ³­ëáõÙ »Ý ³Û¹

46

5

û­ñ»­ñÇݪ §Ù³ñ­¹áõ ÙÇ áï­ùÁ ÉÇ­ÝáõÙ ¿ ½áõ­ ·³­ñ³­ÝáõÙ¦: ´ÅÇÏ-áõ­ñá­Éá· è³ý­ýÇ æ³­Ý»ó­Û³­ ÝÁ, Ù³ñ¹­Ï³Ýó ³­éáÕ­çáõíÛáõÝ Ù³Õ­Ã»­ Éáíª Ù³ë­Ý³­·Ç­ïá­ñ»Ý µ³­ó³ï­ñ»ó, û ÇÝã ¿ ï³Ý­ç³Ýù ³­é³­ç³ó­ÝáÕ óÇë­ïÇ­ïÁ ¢ á­ñáÝù »Ý »ñ¢áõÛ­ÃÇó Ëáõ­ë³­÷»­Éáõ áõ­ÕÇ­ Ý»­ñÁ:

ƱÝã­¿ óÇë­ïÇ­ïÁ - òÇë­ïÇ­ïÁ ÙÇ­½³­å³ñ­ÏÇ µáñ­µá­ùáõÙÝ ¿: ²ÛÝ Ñ³ï­Ï³­å»ë ï³­ñ³Í­í³Í ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ ¿ ϳ­Ý³Ýó Ùáï 20-50 ï³­ñ»­Ï³Ý ѳ­ë³­ÏáõÙ: òÇë­ïÇ­ïÇ å³ï­×³é­Ý»­ñÁ µ³½­Ù³­ÃÇí »Ý, 볭ϳÛÝ ³­Ù»­Ý³­Ï³ñ¢á­ñÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ³­ÕÇ­ù³­ÛÇÝ óáõ­åÇ­ÏÁ: ²ÛÝ áõ­ ÕÇÕ ³­ÕÇ­ùÇó í»­ñ»­É³Ï-׳­Ý³­å³ñ­Ñáí ϳ­ ñáÕ ¿ µ³ñÓ­ñ³­Ý³É ѻ߭ïáó, ³Û­Ýáõ­Ñ»ï¢

ÙÇ­½áõÏ ¢ ÙÇ­½³­å³ñÏ` ³­é³­ç³ó­Ý»­Éáí µáñ­µá­ùáõÙ: Î³Ý ³ÛÉ å³ï­×³é­Ý»ñ ¢ëª Ùñë³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ, ³É­Ïá­Ñá­ÉÇ ¢ Ïá­ý»Ç­ÝÇ ã³­ ñ³­ß³­Ñáõ­ÙÁ, ë»­é³­Ï³Ý Ï۳ݭùÇ ÑÇ­·»­Ý³Ý ¢ ³ÛÉÝ: ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³­é³­ç³ó­Ù³­ÝÁ Ýå³ë­ïáÕ ·áñ­ÍáÝ­Ý»­ñÇó »Ý ݳ¢ ûñ­·³­ Ýǽ­ÙáõÙ áõ­ñá­·Ç­Ý»­Ïá­É᭷dz­Ï³Ý µáñ­µá­ ù³­ÛÇÝ, í»­Ý»­ñ³­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, Ëñá­ÝÇÏ µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ ó³Ý­Ï³­ó³Í û­ç³Ë (Áݹ­Ñáõå ÙÇÝ㢠ϳ­ñÇ»­ëÁ), ÇÝã­å»ë ݳ¢ ³Ý­Ñ³ñ­Ù³ñ, Ý»Õ Ñ³­·áõë­ïÁ, ³Ýӭݳ­Ï³Ý ÑÇ­·Ç»­Ý³­ÛÇ Ï³­ÝáÝ­Ý»­ñÇ Ë³Ë­ïáõ­ÙÁ, áã ϳ­Ýá­Ý³­íáñ ½áõ­·³­ñ³Ý ·Ý³­ÉÁ, ûñ­·³­Ýǽ­ ÙÇ ·»ñ­ë³­é»­óáõ­ÙÁ:

à­ñá±Ýù­»Ý óÇë­ïÇ­ïÇ ³Ë­­ ï³Ý­ß³Ý­Ý»­ñÁ -ØÇ­½áõ­ÕÇ­Ý»­ñÇ µáñ­µá­ùáõÙ­Ý»­ñÇ ³Ë­­

ØǽáõÕÇÝ»ñ ï³­ÝÇß­Ý»ñÝ »Ý` ÙÇ­½³­å³ñ­ÏÇ ¢ ÙÇ­ ½áõ­ÏÇ ßñç³­ÝÇ ó³­í»­ñÁ, ѳ­×³­Ë³­ÏÇ, ó³­íáï ¢ ³Û­ñá­óáí áõ­Õ»Ïó­íáÕ ÙÇ­½³ñ­ Ó³­Ïáõ­ÙÁ, á­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ³­é³­ç³­ó³Í ó³­íÁ ϳ­ñáÕ ¿ ÉÇ­Ý»É ÏïñáÕ, µáõÃ, ³Û­ñáÕ ¢ª áõ­Å»­Õ³­Ý³É ÙÇ­½³ñ­Ó³Ï­ Ù³Ý í»ñ­çáõÙ: γñ¢áñ Ù»Ï ³ÛÉ ³Ë­­ ï³­ÝÇß ¿ ѳ­Ù³ñ­íáõ٠ݳ¢ ÑÇ­í³Ý­¹Ç ³Ý­½áõëå ÙÇ­½³ñ­Ó³Ï­Ù³Ý ó³Ý­Ïáõí Û³Ý Ñ³­Ï³­é³Ï` ùÇã ù³­Ý³­Ïáõí۳ٵ ÙÇ­½»­ÉÁ: Ø»­½Ç ·áõÛ­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ ÉÇ­Ý»É ëåǭﳭϳ­íáõÝ, Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ Ù»­½Ç Ù»ç Ýϳï­í»Ý ³ñ­Û³Ý Ñ»ï­ù»ñ: ²Ûë ³Ë­ï³­ÝÇß­Ý»­ñÇÝ, »­Ã» ·áõ­Ù³ñ­íáõÙ »Ý ݳ¢ µ³ñÓñ ç»ñ­ÙáõíÛáõÝÝ áõ ·áï­Ï³­ ÛÇÝ Ñ³ï­í³­ÍÇ ó³­í»­ñÁ, ³­å³ ÏÝß³­ ݳ­ÏÇ, û ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ Ëá­ë»É »­ñǭϳ­ÙÇ µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ åñá­ó»­ëÇ Ù³­ëÇÝ (åÇ»­Éá­ Ý»ý­ñÇï): ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ëáõñ ßñç³­ Ýáõ٠ϳñ¢áñ ¿, áñ ÑÇ­í³Ý­¹Á ëﳭݳ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý µáõ­ÅáõÙ` µÅÇßÏÙ³ë­Ý³­·»­ïÇ ÑëÏá­Õáõí۳ٵ, áñ­å»ë­ ½Ç ëáõñ óÇë­ïÇ­ïÁ ãí»­ñ³Í­íÇ Ëñá­ÝÇ­ ϳ­Ï³­ÝÇ:

Ø»­½Ç ·áõ­Ý³­÷áË­Ù³Ý å³ï­×³é­Ý»­ñÁ Ø»­½Ç ·áõÛ­ÝÇ ÷á­÷á­ËáõÃ­Û³Ý ÑÇÙ­ ݳ­Ï³Ý å³ï­×³é­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ å³ï­Ù»ó µÅÇÏ-áõ­ñá­Éá· è³ý­ýÇ æ³­Ý»ó­Û³­ÝÁ:

ƱÝ㠭ѻ勉Ýù­Ý»ñ ϳ­ñáÕ ¿ ÃáÕ­Ý»É óÇë­ïÇ­ïÁ - òÇë­ïÇ­ïÇ µáõ­Åáõ­ÙÁ, µ³­óÇ µáñ­ µá­ù³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ÉÇ­Ý»­Éáõó, ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ Ï۳ݭùÇ á­ñ³­ÏÇ ËݹÇñ, ù³­ÝÇ áñ ³½­¹áõÙ ¿ Ù³ñ­¹áõ ë»­é³­Ï³Ý Ï۳ݭùÇ, ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇ, ïñ³­Ù³¹­ ñáõí۳Ý, Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ Ñ³­ñ³­µ»­ñáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¢ Ï۳ݭùÇ ³ÛÉ á­Éáñï­Ý»­ñÇ íñ³: Üñ³ á­ñáß Ó­¢»ñ ϳ­ñáÕ »Ý ѳ­ Ù³ñ­í»É ݳ­Ë³­ù³Õó­Ï»­Õ³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ: ²Ûë Ç­Ù³ë­ïáí ѳñ­Ï³­íáñ ¿ Ù»Í áõ­ß³¹­ñáõíÛáõÝ ¹³ñÓ­Ý»É óÇë­ïÇ­ ïÇ ³Ë­ïá­ñáß­Ù³Ý ¢ µáõÅ­Ù³Ý Ñ³ñ­ ó»­ñÇÝ:

ƱÝã ­ÙÇ­çáó­Ý»­ñáí »Ý ³Ë­­ ïá­ñá­ßáõÙ óÇë­ïÇ­ïÁ - Ø»­½Ç Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ¢ µ³Ï­ï»­ñÇá­ É᭷dz­Ï³Ý ùÝÝáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ áõÕÕ­í³Í »Ý å³ñ­½»­Éáõ óÇë­ïÇ­ïÇ ³­é³­ç³ó­Ù³Ý å³ï­×³­éÁ` ÙÇÏ­ñáûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ñ³Ûï­ Ý³­µ»­ñáõ­ÙÁ ¢ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ѳ­Ï³­µáñ­µá­ù³­ÛÇ­ÝÇ ÁÝï­ñáõíÛáõ­ÝÁ: Î³Ý Ý³¢ ³ÛÉ Ù»­Ãá¹­Ý»ñ: ¸ñ³Ý­óÇó ¿ óÇë­ïáë­Ïá­ådzÝ:

à±­ñáÝù »Ý óÇë­ïÇ­ïÇ Ï³Ý­ ˳ñ­·»É­Ù³Ý ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ - γñ¢áñ ¿ ϳ­Ý³Ýó ÑÇ­ß»ó­Ý»É, áñ ³ñ­ï³­ùÇÝ ë»­é³­Ï³Ý ûñ­·³Ý­Ý»­ñÁ Éí³­Ý³Ý ¢ ëñµ»Ý ³éç¢Çó Ñ»ï áõÕ­ Õáõí۳ٵ: ê»­é³­Ï³Ý Ñ³­ñ³­µ»­ñáõíÛáõ­ÝÇó ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë Ñ»­ïá ÙÇ­½»­Éáõ ëá­íá­ ñáõÃÛáõÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ Ýí³­½»ó­Ý»É ϳ٠ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ñ»­é³ó­Ý»É Ñݳ­ñ³­íáñ Ó»éù­ µ»ñ­í³Í ÇÝ­ý»Ï­óÇ³Ý ÙÇ­½áõ­ÏÇó: âÑ»­ï³Ó­·»É ÙÇ­½³ñ­Ó³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ¢ ÙÇ­½»É ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ: ú·­ï³­·áñ­Í»É Ù»Í ù³­Ý³­Ïáõí Û³Ùµ Ñ»­ÕáõÏ­Ý»ñª óÇë­ïÇ­ïÇ »ñ¢áõÛí Ý»ñ Ýϳ­ï»­ÉáõÝ å»ë: ¸Ç­Ù»É áõ­ñá­Éá­·ÇÝ, ù³­ÝÇ áñ ÙÇ­½áõ­ ÕÇ­Ý»­ñÇ ãµ³ñ­¹³­ó³Í µáñ­µáù­Ù³Ý µáõ­ Åáõ­ÙÁ ³­í»­ÉÇ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï áõ ³­ñ³· ¿, ù³Ý µ³ñ­¹³­ó³­ÍÇ­ÝÁ:

-Ø»­½Ç ·áõÛ­ÝÁ ï³­ï³Ý­íáõÙ ¿ µ³ó ¹»­ÕÇ­ÝÇó ÙÇÝ­ã»õ Ùáõ· ¹»­ÕÇÝ` Áëï Ù»­½Ç ËïáõÃ­Û³Ý ³ë­ïǭ׳­ÝÇ: γ ÙÇ åÇ·­Ù»Ýï (áõ­ñáË­ñáÙ), á­ñÁ Ù»­½Á ¹»­ÕÇÝ ¿ ·áõ­Ý³­íá­ ñáõÙ: Î³Ý ÙÇ ß³ñù ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ ¢ íǭ׳ϭݻñ, á­ñáÝó ų­Ù³­Ý³Ï Ù»­½Ç ·áõÛ­ÝÁ ÷á­÷áË­íáõÙ ¿: êåÇ­ï³Ï Ù»­½Ç ³­é³­ç³ó­­ Ù³Ý Ñ³­í³­Ý³­Ï³Ý å³ï­×³­éÁ ýáë­ý³­ ï³­ÙÇ­½áõíÛáõÝÝ ¿, á­ñÁ ѳ­×³Ë ³­é³­ç³­­ ÝáõÙ ¿ ϳíݳ٭ûñù û·­ï³­·áñ­Í»­Éáõó Ñ»­ïá: êåǭﳭϳ­íáõÝ Ù»­½Á ϳ­ñáÕ ¿ ÉÇ­Ý»É Ý³¢ ó­ñ³­Ë³­ÙÇ­½áõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­ ݳÏ: γñÙ­ñ³­í³ñ­¹³­·áõÛÝ Ù»­½Ç ÑÇ٭ݳ­ Ï³Ý å³ï­×³éÝ ³ñ­Û³Ý ³é­Ï³­ÛáõíÛáõÝÝ ¿ Ù»­½Ç Ù»ç, á­ñÁ ϳ­ñáÕ ¿ Ñáõᯐ ÙÇ­½³­ù³­ ñ³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳Ý, ÙÇ­½áõ­ÕÇ­Ý»­ñÇ ëáõñ µáñ­µá­ùáõÙ­Ý»­ñÇ, áõ­éáõó­ù³­ÛÇÝ ¢ ³ÛÉ ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ù³ëÇÝ: ²Ûë Ç­Ù³ë­ïáí Ý³Ë ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ѳë­ï³­ï»É, û Ù»­½Ç ϳñ­ÙÇñ ·áõ­Ý³­íá­ñáõ­ÙÁ ϳå­í³±Í­¿ ³ñ­Ûáõ­ ݳ­ÙÇ­½áõÃ­Û³Ý Ñ»ï: Î³Ý Ý³¢ á­ñáß ¹»­Õá­­ ñ³Ûù­Ý»ñ, Ãáõ­Ý³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñÇ ï»­ë³Ï­Ý»ñ, á­ñáÝó ų­Ù³­Ý³Ï Ù»­½Á ϳ­ñáÕ ¿ §Ý»ñÏ­í»É¦ ϳñ­ÙÇñ ·áõÛ­Ýáí: ÜÙ³Ý Ñ»ï¢³Ýù ϳ­ñáÕ ¿ áõ­Ý»­Ý³É ϳñ­ÙÇñ µ³­½áõ­ÏÇ û·­ï³­·áñ­ Íáõ­ÙÁ. ÝÙ³Ý å³­ñ³­·³­ÛáõÙ Ù»­½Ç ï³­ñû­ ñÇ­Ý³Ï ·áõÛ­ÝÁ, ǭѳñ­Ï», íï³Ý­·³­íáñ ã¿: ܳñÝ­ç³­·áõÛÝ Ù»½Ý ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ á­ñáß ó³­í³½ñ­ÏáÕ ¹»­Õá­ñ³Ûù­Ý»­ñÇ, íÇ­ï³­ÙÇÝ C-Ç, ·³­½³­ñÇ »õ ³ÛÉ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ û·­ï³­·áñÍ­ Ù³Ý Ñ»­ï»­õ³Ý­ùáí: γ­åáõÛï ϳ٠ϳ­Ý³ã Ù»½Ý ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ³ÛÝ­åÇ­ëÇ ¹»­Õá­ñ³Ûù­­ Ý»­ñÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÇó, á­ñáÝù å³­ñáõ­ ݳ­ÏáõÙ »Ý Ù»­ÃÇ­É»Ý Ï³­åáõÛï: ØÇ ß³ñù ÇÝ­ý»Ï­ódz­Ý»ñ ³ñ­ï³¹­ñáõÙ »Ý ϳ­åáõÛï ·áõ­Ý³­íá­ñáÕ åÇ·­Ù»Ýï: Øáõ· ϳ­Ý³ã ·áõ­ ݳ­íáñ­í³Í Ù»­½Á ÉÇ­ÝáõÙ ¿ ÙÇ­½áõ­ÕÇ­Ý»­ñÇ µáñ­µá­ùáõÙ­Ý»­ñÇ, Ù»­½Ç Ù»ç û­¹Ç ³é­Ï³­Ûáõí Û³Ý, É»­Õáõª ¹»­åÇ ÙÇ­½áõ­ÕÇ­Ý»ñ ó­÷³Ýó­ Ù³Ý ¹»å­ùáõÙ: ê¢ Ï³Ù ëñ׳­·áõÛÝ Ù»½Ý ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ Ãáõ­Ý³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñÇ (åÕÇÝÓ, ý»­ÝáÉ), ѳ­Ï³­ÑÇ­å»ñ­ï»Ý­½Çí ¹»­Õá­ñ³Ûù­­ Ý»­ñÇ Ù»­ï³­µá­ÉÇï­Ý»­ñÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí:

5

47

²Í˳çñ»ñ гݳ峽ûñÛ³ ѳóÇ áõ ù³Õóñ³Ñ³Ù ß³ù³ñÇ ³Ý³ÏÝϳÉÝ»ñÁ ÜÛáõ­ÃÁ` ÈáõëÇÝ» гÛñ³å»ïÛ³Ý ²­Éǭݳ ¸³ñãÇÝÛ³Ý

48

5

²Í˳çñ»ñ г­óÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ³Í­Ë³ç­ñ»­ñÇ ³Õµ­Ûáõñ, á­ñÁ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ í³­é»­É³Ý­ Ûáõ­ÃÇ ¹»­ñ³­Ï³­ï³ñÝ ¿: гóÝ ÁÝï­ ñ»­Éáí ǵñ¢ ËáñÑñ­¹³­ÝÇß` Ù»ñ ³Ûë Ëá­ñ³·­ñÇ ßñ糭ݳϭݻ­ñáõÙ ÏËá­ë»Ýù Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ñ³­Ù³ñ ³Í­Ë³ç­ ñ»­ñÇ Ýß³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ:

î

Ç­ñáç Ù³ñ­ÝÇ ËáñÑñ­¹³­ÝÇ­ßÁ ѳ­ Ù³ñ­íáÕ Ñ³­óÁ Ù»ñ ³­Ù»­Ýûñ­Û³ ·áñ­ ͳ­ÍáõÃ­Û³Ý ³­é³ñ­Ï³Ý ¿, øñÇë­ ïá­ëÇ Ñ»ï ѳ­Õáñ­¹³Ïó­í»­Éáõ ׳­Ý³­å³ñ­ ÑÁ, ÙÇ¢ÝáõÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï ³Ý­÷á­Ë³­ñÇ­Ý»­ÉÇ ³ÛÝ ëÝݹ³­ï»­ë³­ÏÁ, á­ñÁ å³Ñ­å³­ÝáõÙ ¿ Ù»ñ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ³ß­Ë³­ïáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ ÝÁ: г­óÇÝ µ³½­Ù³­ÃÇí ѳï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý í»­ñ³·­ñ»É` ëñµ³­½³Ý, Ù³­ùáõñ, ѳ­É³É ùñïÇÝ­ùÇ í³ë­ï³Ï ¢ ³ÛÉÝ: ²Ý­·³Ù ÙáõÉï­ ýÇÉ­Ù»­ñáõÙ ¿ ѳ­óÁ Ñ»­ñá­ëÇ ¹»ñ ϳ­ï³­ñáõÙ: ÐÇ­ßá±õÙ­ »ù, ѳÛï­ÝÇ ÙáõÉï­ýÇÉ­Ùáõ٠ܳ­Õ³­ ßÇ Ùáñ ÃË³Í É³­í³­ßÇ Ï³­Ë³ñ­¹³Ý­ùÇ ½á­­ ñáõíÛáõíÛáõ­ÝÁ Ù³ù­ñáõÃ­Û³Ý Ëáñ­Ñáõñ¹ áõ­ ÝÇ: ²­Ñ³ ³Ûë­åÇ­ëÇÝ ¿ ѳ­óÁ, áõ û ÙÇ å³­ ï³é ÁÝ­Ï³í ·»ï­ÝÇÝ Ñ³ñ­Ï³­íá­ñ ¿ í»ñó­ Ý»É, 㿱 áñ É»­·»Ý­¹Á Ñáõ­ßáõÙ ¿, û Ýñ³ íñ³ Ññ»ß­ï³Ï ¿ ϳݷ­Ý»É: Ø»­Í»­ñÁ ÷áù­ñ»­ñÇÝ ëá­íá­ñ»ó­ÝáõÙ »Ý, áñ ë»­Õ³­ÝÇ íñ³ ¹ñí³Í ѳ­óÇ Ý»ñ­Ï³­Ûáõí۳ٵ ãÇ Ï³­ñ»­ÉÇ å³é­Ï»É: γñ­Í»ë û ѳ­óÁ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ßÝã³­íáñ áõ Ù»­Ï»Ý ëÏëáõÙ ¿ Ù»½ ³å­ñ»ó­Ý»­Éáí ÇÝùÝ ¿É ³å­ñ»É Çñ ëñµ³­ÉáõÛë Ï۳ݭùÁ: г­óÁ Ù»Í ù³­Ý³­Ïáõí۳ٵ ³Í­Ë³ç­ñ»ñ ¿ å³­ñáõ­ ݳ­ÏáõÙ: ¸ñ³Ýó ³Ûñ­Ù³Ý ų­Ù³­Ý³Ï, áñÝ Áݭó­ÝáõÙ ¿ ûù­ëÇ­¹³ó­Ù³Ý µ³ñ¹ åñá­ó»ë­ Ý»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí, ³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ ¿ ¿­Ý»ñ­·Ç³ ¢ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ³Í­Ë³Ã­Ãáõ ·³½: ²Í­Ë³Ã­ Ãáõ ·³­½Á ¹áõñë ¿ µ»ñ­íáõÙ ßÝã³­éáõÃ­Û³Ý ÙÇ­çá­óáí, ÇëÏ çáõ­ñÁ` Ù»­½Ç ¢ ùñïݳñ­ ï³¹­ñáõí۳Ý: ²Í­Ë³ç­ñ»­ñÇ ·É˳­íáñ ³Õµ­Ûáõñ »Ý ß³­ù³­ñÁ, ѳ­óÁ, ûë­É³Ý, ËÙá­ ñ»­Õ»­ÝÁ, ϳñ­ïá­ýÇ­ÉÁ: ²Í­Ë³ç­ñ»­ñÁ ÉÇ­ÝáõÙ »Ý »ñ­Ïáõ ï»­ë³Ï` åá­Éǭ볭˳­ñǹ­Ý»ñ ¢ Ùá­Ýá­ë³­Ë³­ñǹ­Ý»ñ` å³ñ½ ß³­ù³ñ­Ý»ñ: êá­íá­ñ³­Ï³Ý ß³­ù³­ñÁ, ϳíݳ­ß³­ù³­ñÁ, Ù»Õ­ñÁ ѳݭ¹Ç­ë³­ÝáõÙ »Ý ¹Ç­ë³­Ë³­ñǹ­ Ý»ñ: ÂùÇ ¢ »Ý­Ã³ë­ï³­Ùáù­ë³­ÛÇÝ ·»Õ­ÓÇ ý»ñ­Ù»Ýï­Ý»­ñÇ ³½­¹»­óáõÃ­Û³Ý ï³Ï µ³ñ¹ ³Í­Ë³ç­ñ»­ñÁ ù³Û­ù³Û­íáõÙ »Ý ÙÇÝ㢠å³ñ½ ß³­ù³ñ­Ý»­ñÇ, á­ñáÝù ïñáÑ­íáõÙ »Ý áõ Ý»ñÍÍ­íáõÙ ³ñ­Û³Ý áõ ³í­ß³­ÛÇÝ Ñ³Ý­·áõÛó­ Ý»­ñÇ Ù»ç, ¹ñ³Ýó ÙÇ­çá­óáí ³Ýó­ÝáõÙ µá­Éáñ ÑÛáõë­í³ù­Ý»­ñÁ: ¶ÉÛáõ­Ïá­½³Ý ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ

í³­é»­É³Ý­ÛáõÃÝ ¿: Þ³­ù³ñ­Ý»­ñÁ ¿­Ý»ñ­·Ç³­ÛÇ ³Õµ­Ûáõñ­Ý»ñ »Ý, á­ñáÝù ³ÛÝ Ù³­ï³­Ï³­ñ³­ ñáõÙ »Ý ³­Ù»­ÝÇó Ñ»ßï ¢ ³­ñ³·: ²Û¹ å³ï­ ׳­éáí ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ͳݭñ³­µ»éÝ­í³­Íáõí Û³Ý ÷áõ­É»­ñáõÙ ³ñ­Å» ÑÇ­ß»É ³Í­Ë³ç­ñ»­ñÇ Ù³­ëÇÝ ¢ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ Ù³­ï³­Ï³­ñ³­ñ»É ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ëÝáõÝ­¹áí: ²Í­Ë³ç­ñ»­ ñÇ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý Ù³­ëÁ ÁÝ­¹áõ­ÝáõÙ »Ýù ѳ­óÇ, óá­ñ»­ÝÇ, ϳñ­ïá­ýÇ­ÉÇ, Ùñ·»­ñÇ áõ µ³Ý­ç³­ ñ»­Õ»­ÝÇ Ù»ç å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ ß³­ù³ñ­Ý»­ñÇ Ó­¢áí: س­ùáõñ ß³­ù³ñÝ áõ ·ÉÛáõ­Ïá­½³Ý Ùdzݭ·³­ÙÇó Ý»ñÍÍ­íáõÙ »Ý ³­ÕÇ­Ý»­ñÇ Ù»ç, á­ñÁ ѳݭ·»ó­ÝáõÙ ¿ ³ñ­Û³Ý ß³­ù³­ñÇ Ù³­ ϳñ­¹³­ÏÇ ÏïñáõÏ µ³ñÓ­ñ³ó­Ù³­ÝÁ: úñ­·³­ Ýǽ­ÙáõÙ ³­í»­Éáñ¹ ß³­ù³­ñÁ í»ñ ¿ ³Í­íáõÙ ·ÉÇ­Ïá­·»­ÝÇ, á­ñÁ Ïáõ­ï³Ï­íáõÙ ¿ ÉÛ³ñ­¹Ç áõ Ùϳݭݻ­ñÇ Ù»ç ¢ ͳ­é³­ÛáõÙ ¿ áñ­å»ë ¿­Ý»ñ­ ·Ç³­ÛÇ ³­ñ³· Ù³­ï³­Ï³­ñ³ñ­Ù³Ý ³Õµ­Ûáõñ: سñ­¹áõÝ û­ñ³­Ï³Ý ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ 250600·­³Í­Ë³­çáõñ: ²ñ­Û³Ý ß³­ù³­ñÇ Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÁ ³­éáÕç Ù³ñ­ ¹áõ Ùáï ѳ­Ù»­Ù³­ï³­µ³ñ ѳë­ï³­ïáõÝ Ù»­ÍáõíÛáõÝ ¿` 90-120Ù·% ¿: ²Û¹­åÇ­ëÇ Ñ³ë­ï³­ïáõÝ Ù³­Ï³ñ­¹³Ï å³Ñ­å³­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ Ù߳ϭí»É ¿ ϳñ­ ·³­íáñ­Ù³Ý µ³ñ¹ ÝÛ³ñ­¹³¿Ý­¹áÏ­ñǭݳ­ÛÇÝ Ù»­Ë³­ÝǽÙ: ºñµ ³ñ­Û³Ý Ù»ç ·ÉÛáõ­Ïá­½³­ÛÇ Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÁ Çç­ÝáõÙ ¿, ·ñ·éíáõÙ »Ý ÝÛ³ñ­ ¹³­ÛÇÝ í»ñ­ç³­íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ Ù³­½³­Ýáí Ý»­ñáõÙ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ÙÇ­ç³ÝÏ­Û³É áõ­Õ»ÕÝ áõ ÑÇáå­ýÇ­½Á, á­ñáÝù Ç­ñ»Ýó Ñáñ­ÙáÝ­Ý»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí ³­ñ³· ·ñ·éáõÙ »Ý Ù³­Ï»­ñǭϳ­ ÙÇ ÙÇ­çÇÝ ß»ñ­ïÁ: ²Ûë­å»ë ³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ ¿ ³¹­ñ»­Ý³­ÉÇÝ: ²ÛÝ ÁÝ­¹áõ­Ý³Ï ¿ ÉÛ³ñ­¹áõÙ áõ Ùϳݭݻ­ñáõÙ ·ÉÇ­Ïá­·»­ÝÇ ³­ñ³· ù³Û­ù³­ ÛáõÙ ³­é³­ç³ó­Ý»É: ²Ûë­åÇ­ëáí ·ÉÛáõ­Ïá­½³­ÛÇ Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÁ ³ñ­Û³Ý Ù»ç µ³ñÓ­ñ³­ÝáõÙ ¿: γ­ñáÕ ¿ ¹Çï­í»É ݳ¢ ѳ­Ï³­é³Ï »ñ¢áõÛ­ ÃÁ: ºñµ ß³­ù³­ñÇ Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÁ ³ñ­Û³Ý Ù»ç µ³ñÓ­ñ³­ÝáõÙ ¿, »Ý­Ã³ë­ï³­Ùáù­ë³­ ÛÇÝ ·»Õ­ÓÁ ëÏëáõÙ ¿ ³­í»­ÉÇ ß³ï ÇÝ­ëáõ­ÉÇÝ ³ñ­ï³¹­ñ»É, áñÝ Çñ Ñ»ñ­ÃÇÝ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ ·ÉÛáõ­Ïá­½³­ÛÇ ûù­ëÇ­¹³ó­Ù³ÝÝ áõ Ýñ³ ³­ñ³· ³Ûñ­Ù³­ÝÁ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ÉÛ³ñ­¹áõÙ ·ÉÇ­Ïá­ ·»­ÝÇ ëÇݭû­½ÇÝ: ¸ñ³ ѻݭùáí ß³­ ù³­ñÇ Ù³­Ï³ñ­¹³ÏÝ ³ñ­Û³Ý Ù»ç Çç­ÝáõÙ ¿: Þ³­ù³­ñÇ ã³­÷Çó ³­í»­ÉÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ ¢ ׳ñ­å³­Ï³­Éáõ­ÙÁ Ýå³ë­ïáõÙ »Ý ¹Ç³­µ»­ïÇ ½³ñ­·³ó­Ù³­ÝÁ: ²Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Å³­ Ù³­Ý³Ï ß³­ù³­ñÇ Ù³­Ï³ñ­¹³ÏÝ ³ñ­Û³Ý Ù»ç ѳë­ÝáõÙ ¿ 200-300-400Ù·% ¢ ³­í»­ÉÇÝ: ¼·³­ÉÇá­ñ»Ý ³­í»­É³­ÝáõÙ ¿ ·ÉÛáõ­Ïá­½³­ÛÇ Ã³­

÷³Ý­ó»­ÉÇáõíÛáõ­ÝÁ µçÇç­Ý»­ñÇ Ù»ç ¢ ûñ­·³­ Ýǽ­ÙÁ ãÇ Ï³­ñá­Õ³­ÝáõÙ û·­ï³­·áñ­Í»É ³ÛÝ: г­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ¹Ç»­ï³ ãå³­Ñ»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ ³Ûë ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ Ùáï ϳ­ñáÕ »Ý ½³ñ­·³­Ý³É ëÇñï-³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ï³ñ­µ»ñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ, ³Ï­Ý³µ­Ûáõ­ñ»­ ÕÇ Ùó·­ÝáõÙ, Éݹ»­ñÇ ³Ë­ï³­Ñ³­ñáõÙ, »­ñÇ­ ϳ٭ݻ­ñÇ ¢ í»ñ­çáõÛíݻ­ñÇ ³ñ­Ûáõ­Ý³­ï³ñ ³­Ýáíݻ­ñÇ ÁÝÏ×­í³­ÍáõíÛáõÝ: ¸Ç³­µ»­ïáí ÑÇ­í³Ý­¹Ç ëÝáõÝ­¹Á ãå»ïù ¿ ¿³­å»ë ï³ñ­ µ»ñ­íÇ ³­éáÕç Ù³ñ­¹áõ ëÝݹÇó: ²ÛÝ å»ïù ¿ ÉÇ­ÝÇ ß³ï µ³½­Ù³­½³Ý, íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñáí ¢ ѳݭù³­ÛÇÝ ³­Õ»­ñáí ѳ­ñáõëï: êÝݹ³­ ÛÇÝ û­ñ³­µ³Å­ÝÇ Ù»ç å»ïù ¿ ÙïÝ»Ý ÙÇë, ÓáõÏ, µñÇÝÓ, ÃÃáõ, ÃÃáõ ϳÃ, ϳíݳ­ßáé, ß³ï µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»Ý­Ý»ñ ¢ åïáõÕ­Ý»ñ, µ³Ûó ù³Õóñ Ùñ·»ñÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ û·­ï³­·áñ­ Í»É ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³Ï ù³­Ý³­Ïáõí۳ٵ:

²Í­Ë³ç­ñ»­ñÇ ÑÇ٭ݳ­ Ï³Ý Ù³­ëÁ ÁÝ­¹áõ­ÝáõÙ »Ýù ѳ­óÇ, óá­ñ»­ÝÇ, ϳñ­ïá­ýÇ­ÉÇ, Ùñ·»­ñÇ áõ µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»­ÝÇ Ù»ç å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ ß³­ ù³ñ­Ý»­ñÇ Ó­¢áí:

5

49

²Í˳çñ»ñ

´³­É³ë­ï³­ÛÇÝ ÝÛáõ­Ã»ñ /ó»É­Ûáõ­Éá­½³, å»Ï­ïÇÝ/ ò»É­Ûáõ­Éá­½³Ý µçç³­ÛÇÝ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ Ã³­Õ³Ýí Ý»­ñÇ Ï³½­ÙáõÃ­Û³Ý Ù»ç ÙïÝáÕ åá­ÉÇ­ 볭˳­ñǹ ¿: ´³­É³ë­ï³­ÛÇÝ ÝÛáõ­Ã»­ñÁ ã»Ý Ù³ñë­íáõÙ: Üñ³Ýó ÙdzÛÝ ³Ý­Ýß³Ý ù³Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ »Ý­Ã³ñÏ­í»É ý»ñ­Ù»Ý­ïÇí ù³Û­ù³Û­Ù³Ý: ´³­É³ë­ï³­ÛÇÝ ÝÛáõ­Ã»­ñÁ, ѳï­Ï³­å»ë óá­ñ»­ÝÇ Ã»­÷Á,

³­é³­ç³ó­ÝáõÙ »Ý ³­ÕÇù­Ý»­ñÇ ·³­É³ñ­Ý»­ñÇ ÏÍÏáõÙ ¢ Ýå³ë­ïáõÙ »Ý Ýñ³ Ù³ùñ­Ù³­ ÝÁ: سñ­¹áõ ³­ÕÇ­ùáõÙ ó»É­Ûáõ­Éá­½³­ÛÇ, å»Ï­ ïÇ­ÝÇ, Ñ»­ÙÇ­ó»É­Ûáõ­Éá­½³­ÛÇ, µáõ­ë³­Ï³Ý áõ ϻݭ¹³­Ý³­Ï³Ý ͳ·­Ù³Ý á­ñáß ³ÛÉ ÝÛáõ­Ã»­ ñÇ µ³­ó³­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ëÏëíáõÙ »Ý ³­ÕÇ­Ý»­ñÇ Ëñá­ÝÇÏ ÷áñ­Ï³­åáõíÛáõÝ­Ý»ñ ¢ ³­ïá­Ýdz, á­ñÁ ݳ­Ë³ï­ñ³­Ù³¹ñ­í³Í ¿ ³ÛÝ­åÇ­ëÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃÛ­õáÝ­Ý»­ñÇ ³­é³­ ç³ó­Ù³­ÝÁ, ÇÝã­åÇ­ëÇù »Ý ¹Ç­í»ñ­ïÇ­ÏáõÉ­Ûá­

½Á, åá­ÉÇå­Ý»­ñÁ, ѳëï ³­Õáõ ù³Õó­Ï»­ÕÁ: ì»ñ­çÇÝ ßñç³­ÝáõÙ ß³ï »Ý Ï³ñ¢áñ­íáõÙ µ³­É³ë­ï³­ÛÇÝ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ ¹»­ñÁ, á­ñáÝù å»ïù ¿ ëÝÝ¹Ç Ñ»ï ÙïÝ»Ý ûñ­·³­ÝǽÙ: ÊÝÓá­ñÇ ¢ ³ÛÉ Ùñ·»­ñÇ Ù»ç í»ñ­çÇÝ ßñç³­ ÝáõÙ å³ñ½­í»É ¿, áñ Ù»Í ù³­Ý³­Ïáõí۳ٵ å»Ï­ïǭݳ­ÛÇÝ ÝÛáõ­Ã»ñ ϳÝ, á­ñáÝù Ç­ç»ó­ ÝáõÙ »Ý Ëá­É»ë­ï»­ñÇ­ÝÇ Ý»ñÍ­Íáõ­ÙÁ ¢ ¹ñ³­Ýáí ÇëÏ Ï³Ý­Ë³ñ­·»­ÉÇã ¹»ñ ˳­ÕáõÙ ³­Ã»­ñáëÏ­É»­ñá­½Ç ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ·áñ­ÍáõÙ:

²Í­Ë³ç­ñ»­ñÇ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ (·­-áí 100· ٭ûñ­ùÇÝ) á­ñáß Ùûñù­Ý»­ñáõÙ òá­ñ»­ÝÇ Ñ³ó »­÷Ç Ñ³ó êåǭﳭϳ­Ó³­í³ñ ´ñÇÝÓ Þ³­ù³ñ γñ­ïá­ýÇÉ ¶³­½³ñ

50

5

45-52 40-45 70 72 90 20 7-8

γ­Õ³Ùµ Ö³ÏÝ­¹»Õ êáË êËïáñ Þ³Õ­·³Ù ʳ­ÕáÕ ê¢ Ñ³­Õ³ñç

5-6 10 10,5 29 7 16-17 14-15

î³ÝÓ ¸»ÕÓ ÌÇ­ñ³Ý ÒÙ»­ñáõÏ Î»­é³ë ê¢ ë³­Éáñ ÊÝÓáñ

14,5 11,3 6-7 8-9 13,5 18-19 12-14

²Ýó³Í áõÕÇ ²é³çÇÝ í»ñ³Ï³Ý·ÝáÕ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÁ... Ø»ñ å³ï­ÙáõíÛáõ­ÝÁ ³Ù­µáÕç Ï۳ݭùáõÙ Ç­ñ»Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý ·áñ­ÍÇÝ ÝíÇ­ñ³­µ»­ ñ³Í ÏÝáçª ²É­íǭݳ ʳ­ã³­ïáõ­ñá­í³­ÛÇ Ù³­ëÇÝ ¿, áñÁ г۳ëï³ÝáõÙ ³é³çÇÝÝ ¿ ÑÇÙݳ¹ñ»É í»ñ³Ï³Ý·ÝáÕ³Ï³Ý µÅßÏ³Ï³Ý Ï³µÇÝ»ï: ÜÛáõ­ÃÁª ê³Ã»ÝÇÏ ØÏñïãÛ³ÝÇ

ö

áù­ñáõó »­ñ³­½»É »Ù µÅßÏáõ­ÑÇ ¹³é­Ý³É: ºñµ ³­é³­çÇÝ ³Ý­ ·³Ù ÇÝÓ µÅßϳ­Ï³Ý Ý»­ñ³ñ­ ÏÇã­Ý»ñ ÝíÇ­ñ»­óÇÝ, »ñ­ç³Ý­ÏáõíÛáõ­ÝÇó ã·Ç­ ï»Ç ÇÝã ³­Ý»É: î³ëÝ­Ù»Ï ï³­ñ»­Ï³Ý ¿Ç, ÇÝÓ µÅßÏáõ­ÑÇ ¿Ç ½·áõÙ ¢ Ý»­ñ³ñ­ÏÇã­Ý»­ñÁ µ³ñ­ÓÇë ï³Ï ¿Ç ùÝáõÙ¦: γñ× Å³­Ù³­Ý³Ï ³Ýóª ³ñ­¹»Ý Ñ³ë­ ï³­ïáõÝ á­ñá­ßáõÙ ¿ñ ¹³ñ­Ó»É ïÇ­ÏÇÝ ²É­­ íǭݳ­ÛÇ` µÅßÏáõ­ÑÇ ¹³é­Ý³­Éáõ Ùï³¹­ñáõí Ûáõ­ÝÁ, ݳ­Ù³­Ý³­í³Ý¹, áñ ³Û¹ Ù³­ëÇÝ »­ñ³­½áõÙ ¿ÇÝ Ý³¢ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ ³Ý­¹³Ù­ Ý»­ñÁ: §ò³­íáù, Ù³Û­ñÇÏë, áñ ã³­÷³­½³Ýó ß³ï ¿ñ áõ­½áõÙ ÇÝÓ µÅÇßÏ ï»ë­Ý»É, ãѳëó­ ñ»ó: ºë í»­ó»­ñáñ¹ Ïáõñ­ëáõÙ ¿Ç ëá­íá­ ñáõÙ, »ñµ ݳ Ù³­Ñ³­ó³í: Üñ³ Ïá­ñáõëïÝ ³­é³­çÇÝ Ñ³­Û³ó­ùÇó óÝó»ó ÇÝÓ, 볭ϳÛÝ ³Ù­ñ³ó­ñ»ó í×鳭ϳ­ÝáõíÛáõÝë, ù³­ÝÇ áñ ݳ¢ Ýñ³ »­ñ³­½³Ý­ùÁ åÇ­ïÇ ß³­ñáõ­Ý³­ ϻǦ: ´ÅßÏáõ­ÑÇ ¹³é­Ý³­Éáõó Ñ»­ïá ïÇ­ÏÇÝ ²É­íÇ­Ý³Ý ï³­ñÇ­Ý»ñ ß³­ñáõ­Ý³Ï ³ß­Ë³­ï»É ¿ ٳݭϳ­Ï³Ý µáõŭѳë­ï³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ ñáõÙ: §ºë ß³ï ¿Ç ëÇ­ñáõÙ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ñ»ï ³ß­Ë³­ï»É: Øßï³­å»ë ÑÇ­ßáõÙ »Ù Ýñ³Ýó û·­ÝáõÃ­Û³Ý ëå³­ëáÕ ³Ý­Ù»Õ ³ã­ù»­ ñÁ, »ñµ ³ß­Ë³­ïáõÙ ¿Ç ¹åñá­óáõÙ, ٳݭ ϳ­å³ñ­ï»­½áõÙ¦: î³­ñÇ­Ý»­ñÇ ÁÝóóùáõ٠ݳ ëÏë»ó

§

ÑÙï³­ Ý ³ É µÅßÏáõí Û³Ý ³ÛÉ ×Ûáõ­ Õ»­ñáõÙ ¢ë. г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ í » ­ñ ³ ­Ï ³ Ý · ­ Ýá­Õ³­Ï³Ý ϳ­ µÇ­Ý»ï ÑÇÙ­Ý»­Éáõ ³ÝÑ­ñ³­Å»ß­ïáõíÛáõ­ÝÁ Ýå³­ï³Ï ¿ñ ¹³ñ­Ó»É: ´ÅßÏáõ­Ñáõ ѳ­Ù³é ç³Ý­ù»­ñÇ ßÝáñ­ÑÇí г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ µ³ó­ í»ó ³­é³­çÇÝ í»­ñ³­Ï³Ý·­Ýá­Õ³­Ï³Ý ϳ­µÇ­ Ý»­ïÁ: 곭ϳÛÝ áã áù ã¿ñ ¿É å³ï­Ï»­ñ³ó­ ÝáõÙ ¹»é¢ë, áñ ÇÝ­ëáõÉ­ïÇó, ÇÝ­ý³ñÏ­ïÇó, ³ÛÉ ïñ³í­Ù³­Ý»­ñÇó Ñ»­ïá ³Ý­ß³ñ­Å³­ó³Í Ñ»­Ý³­ß³ñ­Åá­Õ³­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Á, Ùϳݭ Ý»­ñÁ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ݳ˭ÏÇ­ÝÇ å»ë ³ß­Ë³­ ï»ó­Ý»É: ²­é³Ýӭݳó­í»ó Ù³ñ­½³ë­ñ³­ÑÁ, á­ñÁ ϳ­Ñ³­íáñ­í»ó ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï, ³ÛÝ ï³­ ñÇ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ å³ñ­½áõ­Ý³Ï ë³ñ­ù³­íá­ ñáõÙ­Ý»­ñáí: ´Åßϳ­Ï³Ý ù³­ÝáÝ­Ý»ñÝ áõ ã³­÷áÕ ë³ñ­ù»­ñÁ ³ë­ïǭ׳­Ý³­µ³ñ ëÏë»­ óÇÝ ³ñ­Ó³­Ý³·­ñ»É ϳ­µÇ­Ý»­ïÇ ³Û­ó»­Éáõ­Ý»­ ñÇ ³­å³­ùÇ­ÝáõÙÝ áõ µÅßÏáõ­Ñáõ á­ñ³Ï­Û³É ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÁ: î³­ñ»ó­ï³­ñÇ ß³­ï³­ó³Ý ³ÛÝ Ù³ñ­¹ÇÏ, áí­ù»ñ Ç­ñ»Ýó ³­éáÕ­çáõí­ Ûáõ­ÝÁ ëÏë»­óÇÝ í»­ñ³­Ï³Ý·­Ýá­Õ³­Ï³Ý µÅßÏáõí۳­ÝÁ íëï³­Ñ»É: §ÐÇ­Ù³, »ñµ ï»ë­ÝáõÙ »Ù, û Ù»ñ µá­

Éáñ Ï É Ç ­ ÝÇ­Ï ³­Ý »­ñ áõÙ, Ñ Ç ­í ³ Ý ­¹ ³ ­Ý á ó ­Ý » ­ ñáõÙ Ýá­ñ³­·áõÛÝ ¢ ³ÝÑ­ñ³­ Å»ßï í»­ñ³­Ï³Ý·­Ýá­Õ³­Ï³Ý ë³ñ­ ù³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñÇ ÇÝã µ³½­Ù³­½³­ÝáõíÛáõÝ Ï³, ëñï³Ýó áõ­ñ³­Ë³­ÝáõÙ »Ù, áñ Ù»ñ µÅßÏáõíÛáõ­ÝÁ ѳ­ë»É ¿ ³Ûë Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÇÝ, ¢ Ù»ñ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÁ ÑÇ­Ù³ ³­é³­í»É Ñ»ßï »Ý ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»­ñÇ Ñ³ë­ÝáõÙ: Ü»ñ­ùáõëï á·¢á­ñáõíÛáõÝ »Ù ³å­ñáõÙª ³Ûë ³­Ù»­ÝáõÙ ï»ë­Ý»­Éáí ݳ¢ ÇÙ Ý»ñ¹­ñáõ­ÙÁ. 㿱 áñ ³­é³­çÇÝ í»­ñ³­Ï³Ý·­Ýá­Õ³­Ï³Ý ϳ­µÇ­Ý»­ ïÇ ÑÇ٭ݳ­¹ÇñÝ »Ù¦: ÐÇ­Ù³ ïÇ­ÏÇÝ ²É­íÇ­Ý³Ý ëÇ­ñáõÙ ¿ ûñ­ Ã»É í»ñ­ç»ñë ϳ½­Ù³Í Ñáõ­ß³É­µá­ÙÇ ¿­ç»­ñÁ: ²Ûë­ï»Õ ·ÝïáõÙ ¿ Çñ Ï۳ݭùÇ å³ï­Ùáõí Û³Ý »ñ­ç³­ÝÇÏ ¿­ç»­ñÁ, á­ñáÝù ϳå áõ­Ý»Ý Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý ѳ­çá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ»ï, áñ¢¿ ͳÝñ ÑÇ­í³Ý­¹Ç ³­å³­ùÇÝ­Ù³Ý áõ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý å³ï­Ùáõí۳­ÝÁ: ÐÇ­ßá­ ÕáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ Ý»ñ­Ï³ Ç­ñ³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ ³­Ù»­ÝÁ ߳խϳ­åáõÙ, ÙÇ ëá­íá­ñ³­Ï³Ý ÏÝáç å³ï­ÙáõíÛáõ­ÝÁ í»­ñ³­ÍáõÙ »Ý ѳۭϳ­Ï³Ý ų­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó µÅßÏáõÃ­Û³Ý ÑÇ٭ݳë­Ûáõ­ Ý»­ñÇó Ù»­ÏÇ å³ï­Ùáõí۳Ý:

5

51

¸Ç»ï³

àõ½áõÙ »Ù ÝáñÇó ÝÇѳñ»É ÜÛáõ­ÃÁ` Èáõ­ëÇ­Ý» гۭñ³­å»ï­Û³­ÝÇ

52

5

¸Ç»ï³

Ü

áñ­Ù³É ëÝí»­Éáõ ѳ­Ù³ñ Ûáõ­ñ³­ ù³Ýã­Ûáõñ Ù³ñ¹ å»ïù ¿ û­ñ³­ Ï³Ý áõ­ïÇ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ 2400ÏÇ­Éá/ ϳ­Éá­ñdz å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ ëÝݹ³Ù­Ã»ñù: 곭ϳÛÝ ÷áñ­ÓáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ ¹Ç­Ù³­Ï³­Û»­ÉÁ ¢ »ñ­µ»ÙÝ ûµ­Û»Ï­ïÇí ѳݭ·³­Ù³Ýù­Ý»­ñáí ëÝݹ³Ù­Ã»ñù­Ý»­ñÇó ³Ý­é»­ÅÇÙ û·ï­í»­ ÉÁ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ³­í»­Éáñ¹ ù³­ßÇ å³ï­×³é: ²­Ù»­Ýûñ­Û³ ëÝáõÝ­¹Á ϳ˭í³Í ¿ ݳ¢ ³ß­­ ˳­ï³Ý­ù³­ÛÇÝ ¢ ϻݭó³­Õ³­ÛÇÝ å³Û­Ù³Ý­ Ý»­ñÇó: ´³­ó³ñ­Ó³Ï ѳݷë­ïÇ Å³­Ù³­Ý³Ï Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ ¢ ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇ ·áñ­Íáõ­Ý»áõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ͳËë­íáÕ ¿­Ý»ñ­ ·Ç³­ÛÇ ù³­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ϳ½­ÙáõÙ ¿ ÝÛáõ­Ã³­ ÷á­Ë³­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ: ú­ñǭݳϭݻñÝ ³­í»­ÉÇ Ëá­ëáõÝ »Ý. ëÇñ­ïÁ 24 ų­Ùáõ٠ϳ­ï³­ñáõÙ ¿ Ùáï 100000 ÏÍÏáõÙ ¢ ͳ˭ëáõÙ ÝáõÛÝ­ ù³Ý ¿­Ý»ñ­·Ç³, áñÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ 8 ïáÝ­ ݳ ͳݭñáõÃÛ­õá­ÝÁ 1Ù»ïñ µ³ñÓ­ñ³ó­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: ÀÝ­¹áõÝ­í³Í ¿ Ù³ñ­¹áõ ͳ˭ë³Í ¿­Ý»ñ­·»­ïÇÏ ÷á­Ë³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý Ùá­ï³­ íáñ ѳßí­Ù³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùÁ` 1400-Çó ÙÇÝ㢠1800Ï/­Ï³É: 곭ϳÛÝ ë³ ÝáõÝ­å»ë ß³ï ³Ý­Ñ³­ï³­Ï³Ý ѳ߭í³ñÏ­Ý»ñ ¿ 峭ѳݭ çáõÙ` ϳå­í³Í Ù³ñ­¹áõ Ù³ë­Ý³­·Ç­ïáõí Û³Ý, ûñ­í³ Áݭóó­ùáõÙ Ýñ³ ½µ³Õ­í³­Íáõí Û³Ý, ï³­ñÇ­ùÇ ¢ ³ÛÉ ·áñ­ÍáÝ­Ý»­ñÇ Ñ»ï: ²­í»­Éáñ¹ ù³­ßÇ ËݹǭñÁ Ñáõ­½áõÙ ¿ ѳï­

гݭ ñ³­Ñ³Ûï ´áï­ÏÇ­ÝÇÝ ÙÇ ÏÇÝ Ñ³ñó­ÝáõÙ ¿.

-´ÅÇ°ßÏ, ³­ë³­ó»ù Ëݹñ»Ù, á±ñ ­í³ñ­ÅáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ »Ý û·­ï³­ ϳñ Ýǭѳ­ñ»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: -¶Éáõ­ËÁ åïï»É ³ç áõ Ó³Ë. ³ç áõ ç³Ë,-ßï³­åáõÙ ¿ å³­ ï³ë­Ë³­Ý»É µÅÇß­ÏÁ: -ÆëÏ »±ñµ: -ºñµ Ó»½ ÑÛáõ­ñ³­ëÇ­ ñáõÙ »Ý:

5

53

¸Ç»ï³

ϳ­å»ë ³­å³­·³ Ù³Û­ñÇÏ­Ý»­ñÇÝ, áí­ù»ñ Ç­ñ»Ýó Ñ»ï ϳ­ï³ñ­íáÕ ýÇ­½Çá­É᭷dz­Ï³Ý ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ »ñ­µ»ÙÝ ëÃñ»­ëáí »Ý ³ñ­Ó³­·³Ý­ùáõÙ, ï³ñ­íáõÙ ¹Ç»­ï³­Ý»­ ñáí, »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ù³­ëÇÝ Ùá­é³­ó³Í` ë³Ñ­Ù³­ ݳ­÷³­ÏáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýó ûñ­í³ ׳­ß³­ó³Ý­ÏÁ` ÙdzÛÝ Ã» Ñ»­ïá ³­í»­Éáñ¹ ù³­ßÇ ËݹÇñ­Ý»ñ ãáõ­Ý»­Ý³Ý: Æ­ñ³­Ï³­ÝáõÙ ãǭݳ­Ï³Ý ³­ë³ó­ í³ÍùÝ ³­ëáõÙ ¿. §ºñµ »ñ»­Ë³Ý ÍÝíáõÙ ¿, ݳ ³ñ­¹»Ý 9 ³Ù­ë³­Ï³Ý ¿¦: ¸³ Ýß³­Ý³­ ÏáõÙ ¿, áñ »­ñ»­Ë³Ý ÇÝÝ ³­ÙÇë ÙÇÝ㢠Çñ ÍÝáõÝ­¹Á ½³ñ­·³­ÝáõÙ ¿ Ùáñ ³ñ­·³Ý­¹áõÙ` ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ëÝݹ³Ý­Ûáõ­Ã»ñ ëﳭݳ­Éáí Ýñ³­ÝÇó: äïÕÇ ½³ñ­·³­óáõ­ÙÁ ß³ï µ³­Ýáí ϳ˭í³Í ¿ ÑÕÇ ÏÝáç ëÝݹÇó: ÌÝí³Í »­ñ»­ Ë³Ý Ï³­ñáÕ ¿ íϳ­Û»É, û ³ñ¹­Ûáù Ñ­ÕÇÝ ëÝí»É ¿ ×Çßï, ϳ­Ýá­Ý³­íáñ: ´ÅÇßÏ­Ý»­ñÇó ß³­ï»­ñÇ åݹٳٵ ÑÕÇ­Ý»­ñÁ å³ñ­ï³­íáñ »Ý ÑÕÇáõÃ­Û³Ý »ñÏ­ñáñ¹ Ï»­ëÇ Å³­Ù³­Ý³Ï û­ñ³­µ³­ÅÇ­ÝÁ ³­í»­É³ó­Ý»É 500Ï/­Ï³É-áí:

54

5

²­ë³­ÍÁ ãÇ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ß³ï áõ­ï»É, ù³­ÝÇ áñ áõ­ï»­Éáõ ã³­÷Á ãå³­ÑáÕ ÑÕÇÝ ËݹÇñ­ Ý»ñ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ ½³Ý·­í³­ÍÇ ã³­÷Çó ³­í»­ÉÇ Ù»­Í³ó­Ù³Ý Ñ»ï, Ù³ñ­ëá­Õ³ÏÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­ ·Ç, ÉÛ³ñ­¹Ç, »­ñǭϳ٭ݻ­ñÇ µÝ³­Ï³­ÝáÝ ³ß­­ ˳­ï³Ýù­Ý»ñÝ »Ý ˳Ëï­íáõÙ: ÐÕÇ ÏÇ­ÝÁ å»ïù ¿ Ëáõ­ë³­÷Ç ³É­Ïá­Ñá­É³­ ÛÇÝ ËÙÇãù­Ý»­ñÇó, Í˳­Ëá­ïÇó, 峭ѳ­Íá­ Ý»­ñÇó, Ãáõݹ û­ÛÇó, ëáõñ­×Çó: º­ñ»­Ë³­ÛÇ ÉáõÛ­ë³ß­Ë³ñÑ ·³­Éáõó Ñ»­ïá ÏÇ­ÝÁ ÝáõÛÝ é»­ÅÇ­Ùáí å»ïù ¿ ß³­ñáõ­Ý³Ï­íÇ ëÝí»­ÉÁ, ù³­ÝÇ áñ Ï»­ñ³Ï­ñáÕ Ù³Û­ñÁ 1000Ï/­Ï³É Ïáñó­ÝáõÙ ¿ ÙdzÛÝ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ÍÍ³Í Ï³­ ÃÇ Ñ»ï Ùdz­ëÇÝ: λ­ñ³Ï­ñáÕ Ùá­ñÁ Ëáñ­ Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ û­ñ³­Ï³Ý ëï³­Ý³É 1 É ­Ï³Ã, 150· ­ÙÇë, ÉÛ³ñ¹, 2 Óáõ, 60-70· ­å³­ÝÇñ, Ùñ·»ñ ¢ µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»Ý­Ý»ñ, ѳó, µñÇÝÓ, ËÙá­ñ»­Õ»Ý: ²Û­ëá­õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí` ùÇã ã»Ý ¹»å­ù»­ñÁ, »ñµ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ÍÝݹÇó Ñ»­ ïá ÏÇ­ÝÁ ³Ý­×³­Ý³­ã»­ÉÇá­ñ»Ý ÷áË­íáõÙ ¿

³­í»­Éáñ¹ ù³­ßÇ å³ï­×³­éáí: ¸ñ³ ѳ­Ù³ñ ϳñ¢áñ ݳ­Ë³­å³Û­Ù³Ý ¿ ¹Ç»­ïá­Éá­·Ç Ñ»ï ËáñÑñ­¹³Ï­ó»­ÉÁ ¢ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­ Ë³Ý ¹Ç»­ï³­Ý»­ñáí áõ Ù³ñ٭ݳ­Ù³ñ­½³­ Ï³Ý á­ñá­ß³­ÏÇ í³ñ­ÅáõíÛáõÝ­Ý»­ñáí ³­í»­ Éáñ¹ ù³­ßÇó Ññ³­Å³ñ­í»­ÉÁ: ò³Ý­Ï³­ó³Í ÏÇÝ »ñ­µ»ÙÝ ÇÝù­Ýáõ­ñáõÛÝÝ ¿ ÷áñ­ÓáõÙ Éáõ­ ÍáõÙ­Ý»ñ ·ïÝ»É: ²Ûë ѳݭ·³­Ù³Ý­ùÁ û¢ Ëñ³­Ëáõ­ë»­ÉÇ ã¿, 볭ϳÛÝ »ñ­µ»ÙÝ ûñ­·³­ ÝǽÙÝ ÇÝùÝ ¿ Ñáõ­ß³­ñ³­ñÇ ÝÙ³Ý Ã»­É³¹­ ñáõÙ Çñ 峭ѳÝç­Ý»­ñÁ: º­Ã» ÑÕÇáõíÛáõ­ÝÁ ³Ý­ó³Í ÷áõÉ ¿, ÇëÏ »­ñ»­Ë³Ý ÇÝù­Ýáõ­ñáõÛÝ ¿ ëÝíáõÙ, Ï»­ñ³Ï­ñ»­Éáõ ËݹÇñ ³ÛÉ¢ë ã­Ï³, ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ Ï/­Ï³É-»­ñÁ ãã³­ñ³­ß³­Ñ»­Éáí ¹³Ý­­ ¹³­Õá­ñ»Ý í»­ñ³­Ï³Ý·­Ý»É ݳ˭ÏÇÝ ù³­ßÁ: Ø»ñ Áݭûñ­óáÕ­Ý»­ñÇ Ëݹñ³Ý­ùáí ù³­ßÁ Ç­ç»ó­ÝáÕ ¹Ç»­ï³­Ý»­ñÇó ÙÇ ï³ñ­µ»­ñ³Ï »Ýù ³­é³­ç³ñ­ÏáõÙ` ÑÇ­ß»ó­Ý»­Éáí, áñ ó³Ý­ ϳ­ó³Í ¹Ç»­ï³­ÛÇ ³Ýó­Ý»­ÉÇë ϳñ¢áñ ¿ µÅßÏÇ ËáñÑñ­¹³ï­íáõíÛáõ­ÝÁ:

¸Ç»ï³

¸Ç»ï³

ò

³Íñ ϳ­Éá­ñdz­Ý»ñ å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ ¹Ç»­ï³Ý ù³­ßÁ Ç­ç»ó­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ¿, á­ñÁ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ ¿ ³­ñ³· Ýǭѳ­ñ»É

1-ÇÝ ûñ ܳ­Ë³­×³ß` ·ñ»Ûåý­ñáõï, ï³ù Ã»Û Ö³ß` 1 Óáõ, 1 Éá­ÉÇÏ, ë¨ ëáõñ× ÀÝíñÇù` 1 Óáõ, ϳ­Õ³Ù­µÇó 볭ɳÃ, 1 ·ñ»Ûåý­ñáõï

ó³Ý­Ï³­óáÕ­Ý»­ñÇ ßñ糭ݳ­ÏáõÙ: ²Ûë ¹Ç»­ï³­ ÛÇ Ù»ç ÙïÝáõÙ »Ý ÑÇ٭ݳϭÝáõÙ ÙÇ­ëÁ, ÓáõÝ, Ùñ·»ñÝ áõ µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»Ý­Ý»­ñÁ: Ö³­ß³­óáõ­ó³­

2-ñ¹­ûñ ܳ­Ë³­×³ß` ·ñ»Ûåý­ñáõï, ï³ù Ã»Û Ö³ß` 1 Óáõ, 1 Éá­ÉÇÏ, ë¨ ëáõñ× ÀÝíñÇù` ï³­å³­Ï³Í ï³­í³­ñÇ ÙÇë, ϳ­Õ³Ù­µÇó 볭ɳÃ, ûÛ:

ÏÇó ѳݭíáõÙ »Ý ³É­Ûáõ­ñÁ, ׳ñ­å»­ñÁ, ѳ­ óÁ: ²Ýó­Ï³ó­íáõÙ ¿ 7-ûñ­Û³ ¹Ç»­ïÇÏ óÇÏ­É»ñ, á­ñáÝù å»ïù ¿ ÏñÏÝ»É 2-3 ³Ý­·³Ù:

3-ñ¹­ûñ ܳ­Ë³­×³ß` ·ñ»Ûåý­ñáõï, ï³ù Ã»Û Ö³ß` 1 Óáõ, 1 Éá­ÉÇÏ, ßá­·»­Ë³­ß³Í ëå³­Ý³Ë ÀÝíñÇù` Ñáñ­ÃÇ ÙëÇ Ïáï­É»ï, í³­ñáõÝ·, ë¨ ëáõñ×

4-ñ¹­ûñ

5-ñ¹­ûñ

6-ñ¹­ûñ

ܳ­Ë³­×³ß` ·ñ»Ûåý­ñáõï, ï³ù Ã»Û Ö³ß` ϳ­Õ³Ù­µÇó 볭ɳÃ, ë¨ ëáõñ×, 1 ·ñ»Ûåý­ñáõï ÀÝíñÇù` 1 Óáõ, ϳíݳ­ßáé, ßá­·»­Ë³­ß³Í ë˳­Ý³Ë, 1 µ³­Å³Ï ï³ù ûÛ

ܳ­Ë³­×³ß` ·ñ»Ûåý­ñáõï, ï³ù Ã»Û Ö³ß` 1 Óáõ, ßá­·»­Ë³­ß³Í ëå³­Ý³Ë ÀÝíñÇù` ï³­å³­Ï³Í ÓáõÏ, ϳ­Õ³Ù­µáí 볭ɳÃ, ëáõñ×

ܳ­Ë³­×³ß` ·ñ»Ûåý­ñáõï, ï³ù Ã»Û Ö³ß` ËÝÓá­ñÇó, ݳñÝ­çÇó, ·ñ»Ûåý­ ñáõ­ïÇó 볭ɳÃ, ÀÝíñÇù` ï³­å³­Ï³Í ï³­í³­ñÇ ÙÇë, í³­ñáõÝ·, 1 µ³­Å³Ï ï³ù ûÛ

7-ñ¹­ûñ ܳ­Ë³­×³ß` ·ñ»Ûåý­ñáõï, ï³ù Ã»Û Ö³ß` µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»­ÝÇ ³­åáõñ, ï³­å³­Ï³Í Ñ³í, ݳ­ñÇÝç, 1 µ³­Å³Ï ï³ù Ã»Û ÀÝíñÇù` ËÝÓá­ñÇó, ݳñÝ­çÇó ¨ ·ñ»Ûåý­ñáõ­ ïÇó 볭ɳÃ

5

55

Ðñ³ß³·áñÍ íÇï³ÙÇÝÝ»ñ

A ìÇï³ÙÇÝ ºñ­µ»ÙÝ Ñ³­Û»­ÉÇÝ ã³ñ ϳ­ï³Ï ¿ ˳­ ÕáõÙ Ù³ñ­¹áõ Ñ»ï ¢ ³ñ­ï³­óá­É³Ý­ùÇ Ù»ç Ýñ³Ý óáõ­ó³¹­ñáõÙ Í»­ñ³­ó³Í áõ ÑᷭݳÍ, Ñá·­ë»­ñÇó 5 ï³­ñáí Ù»­ ͳ­ó³Í: г­í³­Ý³­µ³ñ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ ³Ï­Ý³ñ­ÏáõÙ ¿ Ó»½ A íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÇ å³­ß³ñ­Ý»­ñÇ µ³­ó³­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý Ï³Ù ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ: ÜÛáõÃÁ` ÈáõëÇÝ» гÛñ³å»ïÛ³ÝÇ

È

Ç­ÝáõÙ »Ý ¹»å­ù»ñ, »ñµ ³­é³­ íáï­Û³Ý Ù»Í Ñ»­é³­íá­ñáõíÛáõ­ÝÇó ϳñ­¹áõÙ »Ýù ï³­é»­ñÁ, ÇëÏ »­ñ»­ Ïá­Û³Ý ã»Ýù ï³ñ­µ»­ñáõÙ ¹ñ³Ýù Ç­ñ³­ñÇó: ä³ï­×³­éÁ ÙÃÝß³­ÕÁ ã¿, ¹³ å³­ï³­ÑáõÙ ¿ ÝáõÛÝÇëÏ Éáõ­ë³­íáñ­í³Í ÷á­Õá­óáõÙ: ä³ñ½­ íáõÙ ¿, áñ á­ñáß íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»ñ ϳ­ñáÕ

A íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÇ å³­ ϳ­ëÁ ѳݭ·»ó­ÝáõÙ ¿ ÙÃÝß³­ÕÇó Ñ»­ïá ï»­ ëá­ÕáõÃ­Û³Ý í³­ï³ó­ Ù³Ý Ï³Ù Ù»Ï µ³­éáí` ѳí­Ïáõ­ñáõí۳Ý:

56

5

»Ý ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ³ñ­ï³¹­ñáõÃ­Û³Ý Éáõñç Ùñó³­ÏÇó ¹³é­Ý³É: A íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÁ ³­å³­ Ñá­íáõÙ ¿ ³ã­ùÇ Ëá­Ý³­íáõíÛáõ­ÝÁ, ³ñ­óáõÝ­ ù³­·»Õ­Ó»­ñÇ ·áñ­Íáõ­Ý»áõíÛáõ­ÝÁ: ²Ûë íÇ­ ï³­ÙÇ­ÝÁ ³ãù ¿ Ý»ñ­Ã³­÷³Ý­óáõÙ áã ÙdzÛÝ ÙÇ­ÉÇá­Ý³­íáñ ³ñ­Ûáõ­Ý³­ï³ñ Ù³­½³­Ýáíݻ­ ñáí, ³ÛÉ¢ ³ñ­óáõÝ­ù³­·»Õ­Ó»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí ¢ë: A íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÇ å³­Ï³­ëÁ ѳݭ·»ó­ÝáõÙ ¿ ÙÃÝß³­ÕÇó Ñ»­ïá ï»­ëá­ÕáõÃ­Û³Ý í³­ï³ó­ Ù³Ý Ï³Ù Ù»Ï µ³­éáí` ѳí­Ïáõ­ñáõí۳Ý: гï­Ï³­å»ë ï»­ëá­Õ³­Ï³Ý ËݹÇñ­ Ý»ñ ³­é³ç µ»­ñáÕ Ù³ë­Ý³­·Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ ñÇ ¹»å­ùáõÙ å»ïù ¿ Ñ»ï¢á­Õ³­Ï³­Ýá­ñ»Ý ÁÝ­¹áõ­Ý»É ϳ­ñá­ïÇ­Ýáí ѳ­·»­ó³Í ëÝáõݹ: à­ñáß­í³Í ¿, áñ ï»­ëá­ÕáõÃ­Û³Ý ëñáõíÛáõ­ ÝÁ ϳå­í³Í ¿ ³ñ­Û³Ý Ù»ç A íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÇ ËïáõíÛáõ­ÝÇó:

²Û¹ ³Ý­÷á­Ë³­ñÇ­Ý»­ÉÇ Ù³Û­ñ³­ Ï³Ý Ï³­ÃÁ: Üá­ñ³­ÍÇÝ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÁ ÷á­Ë³Ý­ó»­Éáõ ³­Ù»­Ý³­ ×Çßï áõ­ÕÇÝ å»ïù ¿ ѳ­Ù³­ñ»É Ù³Û­ñ³­Ï³Ý ϳ­ÃÁ: ²ÛÝ­å»ë áñ` ¾³­Ï³Ý Ýß³­Ý³­Ïáõí ÛáõÝ áõ­ÝÇ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ÏñÍùáí Ï»­ñ³Ï­ñ»­ Éáõ ѳݭ·³­Ù³Ý­ùÁ: 䳭ﳭѳ­Ï³Ý ã¿, áñ Ù³Û­ñ³­Ï³Ý ϳ­ÃÁ ѳï­Ï³­å»ë ³­é³­çÇÝ û­ñ»­ñÇÝ áõ­ÝÇ Ùáõ· ¹»Õ­Ý³­íáõÝ ·áõÛÝ, ³ÛÝ ÉÇ ¿ ϳ­ñá­ïÇÝ­Ý»­ñáí, á­ñáÝù ³­×Ç Ñáñ­Ùá­ ÝÇÝ Ùdz­ó³Í` ³Ù­ñ³ó­ÝáõÙ »Ý áëÏ­ñ³­ÛÇÝ ÑÛáõë­í³Í­ùÁ, û·­ÝáõÙ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇÝ` ³­×Ç Å³­Ù³­Ý³Ï: ÎñÍùáí Ï»­ñ³Ï­ñ»­ÉÁ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý »­ñ³ß­ËÇùÝ ¿: ¸ñ³ ѳ­Ù³ñ ѳï­Ï³­å»ë »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ Ù³Û­ñÇÏ­Ý»­ñÇÝ Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ýù ï³­ÉÇë »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ÏñÍùáí Ï»­ñ³Ï­ñ»­Éáõ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõ­ÝÁ ã÷á­Ë³­

Ðñ³ß³·áñÍ íÇï³ÙÇÝÝ»ñ ñÇ­Ý»É ³ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³Ý Ï»­ñ³Ïñ­Ù³Ùµ:

²å­ñáõÙ »Ýù áõ­ï»­Éá±õ ­Ñ³­Ù³ñ, û±... ­ÐÇ­åá­íÇ­ï³­ÙÇ­Ýá­½Ç ¹»å­ùáõ٠ٳ߭ÏÁ ãá­ ñ³­ÝáõÙ ¿, Ýϳï­íáõÙ »Ý Ó»é­ù»­ñÇ ¢ Ñ³ï­ Ï³­å»ë ÏñáõÝÏ­Ý»­ñÇ Ù³ß­ÏÇ ×³ù×­ùáó­Ý»ñ, »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ Ïáß­ï³­óáõÙ: º­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ùáï Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ ³­×Ç Ï³Ý·, Ýǭѳ­ñáõ­ÃáõÝ: Êáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõ٠ѳï­Ï³­å»ë ÙÇÝ㢠4 ï³­ñ»­Ï³Ý ѳ­ë³­ÏÁ »­ñ»­Ë³­ÛÇ A íÇ­ï³­ÙÇ­ ÝÇ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ù³­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ³­å³­Ñá­ í»É áã û Ñ»­ÕáõÏ íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÇ å³ï­ñ³ë­ ïáõ­Ïáí, ³ÛÉ ï³­ñ³­ï»­ë³Ï µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»Ý­ Ý»­ñÇ ¢ Ùñ·»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí` û­ñǭݳÏ` ·³­½³ñ, ÍÇ­ñ³Ý, Ù³­Õ³­¹³­Ýáë, ϳ­Ý³ã ëáË ¢ ³ÛÉÝ: Ø»­Í³­Ñ³­ë³Ï­Ý»­ñÇ Ùáï ³Ûë íÇ­ï³­ ÙÇ­ÝÇ µ³­ó³­Ï³­ÛáõíÛáõ­ÝÁ ¹ñë­¢áñ­íáõÙ ¿ ùÝÏá­ïáõí۳ٵ, ·É˳­ó³­í»­ñÇ ³é­Ï³­Ûáõí Û³Ùµ, ëñï˳é­Ýá­óáí, Ý»ñù¢Ç í»ñ­çáõÛí Ý»­ñáõÙ ½·³ó­íáÕ ó³­íÇ ³é­Ï³­Ûáõí۳ٵ ¢ ù³ÛÉ­í³Í­ùÇ ÷á­÷á­Ëáõí۳ٵ: êñ³Ýù ϳ­ñá­ïÇ­ÝÇ å³­Ï³­ëÇ Ù³­ëÇÝ Ñáõ­ßáÕ ³½­­ ¹³Ý­ß³Ý­Ý»ñ »Ý, á­ñÇ Ñ³­Ù³ñ å»ïù ã¿ í³­ ½»É ³­é³­çÇÝ ÇëÏ å³­ï³­Ñ³Í ¹»­Õ³­ïáõ­ÝÁ: гñ­Ï³­íáñ ¿ ëÝݹ³­Ï³ñ­·áõÙ Áݹ·ñ­Ï»É Ùñ·»ñ áõ µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»Ý­Ý»ñ: Æ­¹»å ѳñ­Ï³­ íáñ ¿ Ç­Ù³­Ý³É, áñ A íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÁ ½·³­ÛáõÝ ¿ ³ñ¢Ç áõÉï­ñ³­Ù³­Ýáõ­ß³­Ï³­·áõÛÝ ×³­é³­ ·³Ûíݻ­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ: ¸ñ³ ѳ­Ù³ñ ѳñ­ ϳ­íáñ ¿ ÙÇñ­·Á ϳ٠µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»­ÝÁ å³­ Ñ»É Ùáõà ¢ ½áí ï»­ÕáõÙ:

àñ­ï»±Õ ·ï­Ý»Ù ù»½...

A íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÇ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ³Õµ­Ûáõñ ¿ ѳ­Ù³ñ­íáõ٠ϻݭ¹³­Ý³­Ï³Ý ͳ·­Ù³Ý Ùûñ­ùÁ: ¸ñ³Ýó ÃíáõÙ »Ý` ÓÏ³Ý Ûáõ­ÕÁ, ϳ­ÃÇ ë»­ñÁ, ë»­ñáõó­ù³­ÛÇÝ Ï³­ñ³­·Á, ë»­ ñáõó­ùÁ, ϳíݳ­ßá­éÁ, å³­ÝÇ­ñÁ, ϻݭ¹³­ ÝÇ­Ý»­ñÇ ÉÛ³ñ­¹Á, ëÇñ­ïÁ, áõ­Õ»­ÕÁ, »­ñǭϳ٭ Ý»­ñÁ: سñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ A íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ Ó­¢³­íáñ­í»É ݳ¢ ÙÇ ù³­ÝÇ åÇ·­ Ù»Ýï­Ý»­ñÇó` ϳ­ñá­ïÇÝ­Ý»­ñÇó, á­ñáÝù ɳۭ Ýá­ñ»Ý ï³­ñ³Í­í³Í »Ý µáõÛ­ë»­ñáõÙ: Ø»Í ³Ï­ïÇ­íáõí۳ٵ ³ã­ùÇ ¿ ÁÝÏ­ÝáõÙ b-ϳ­ ñá­ïÇ­ÝÁ /åñá­íÇ­ï³­ÙÇÝ A/: 1Ù· b-ϳ­ñá­ ïÇÝÝ Çñ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»­ïáõí۳ٵ ѳ­Ù³­ å³­ï³ë­Ë³­ÝáõÙ ¿ 0,17Ù· ­íÇ­ï³­ÙÇÝ A-ÇÝ /é»­ÃÇ­ÝáÉ/: Îñá­ïÇ­ÝÇ Ù»Í å³­ß³­ñáí ³ã­ùÇ »Ý ÁÝÏ­ÝáõÙ ÍÇ­ñ³­ÝÁ, ѳ­Õ³ñ­çÁ, Ù³­ëáõ­ ñÁ, ãÇã­Ë³­ÝÁ, ¹»­ÕÇÝ ¹¹áõ­ÙÁ, ÓÙ»­ñáõ­ÏÁ, ϳñ­ÙÇñ åÕå»­ÕÁ, ë峭ݳ­ËÁ, ϳ­Õ³Ù­µÁ, ѳ­½³­ñÁ, ϳ­Ý³ã ëá­ËÁ ¢ ³ÛÉÝ, ¹»­Õ³­µáõÛ­ ë»­ñÇó` »­ÕÇÝ­çÁ, ˳­ïáõ­ïÇ­ÏÁ:

²Û­ó»­ù³ñï ` ͳ­Ýá­Ã³­Ý³É ó³Ý­ ϳ­óáÕ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ´áõÛ­ëÇ ·áõÛ­ÝÇó ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ á­ñá­ß»É, û A íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÇ ÇÝã ù³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ Ï³ Ýñ³­ ÝáõÙ. áñ­ù³Ý ïíÛ³É Ùñ·Ç ϳ٠µ³Ý­ç³­ñ»­ Õ»­ÝÇ Ùáï ³Ï­ïÇí ¿ ϳñÙ­ñ³­¹»Õ­Ý³­íáõÝ »­ñ³Ý­·Á, ³ÛÝ­ù³Ý ß³ï ¿ íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÇ å³­ ñáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ: λݭ¹³­Ý³­Ï³Ý ׳ñ­å»­ ñáõÙ íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÇ ù³­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ å³Û­Ù³­ ݳ­íáñ­í³Í ¿ ïíÛ³É Ï»Ý­¹³­Ýáõ ëÝݹáí: º­Ã» ϻݭ¹³­Ýáõ Ï»­ñ³­Ïáõ­ñÁ ѳ­·»­ó³Í ¿ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñáí ϳ٠åñá­íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ ñáí, ³­å³ Ýñ³ ׳­åÁ ϳ­ñáÕ ¿ §å³­Ñ»ë­ ï³ó­í³Í¦ A íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÇ ³Õµ­Ûáõñ ¹³é­Ý³É:

úñÇݳÏ` ÓÏ³Ý Ûáõ­ÕÁ 100 ³Ý­·³Ù ³­í»­ÉÇ Ñ³­ñáõëï ¿ A íÇ­ï³­ÙÇ­Ýáí, ù³Ý ë»­ñáõó­ù³­ ÛÇÝ Ï³­ñ³­·Á, á­ñáí­Ñ»ï¢ ÓÏ³Ý Ï»­ñ³­Ïáõ­ñÁ ÇÝù­ÝÇÝ Ñ³­ñáõëï ¿ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñáí: î³ñ­ í³ »­Õ³­Ý³­ÏÁ ÝáõÛÝ­å»ë ϳñ¢áñ ·áñ­ÍáÝ ¿. ûñÇݳÏ` ÓÙé³­ÝÁ ÓÏÝ»­ñÇ Ï»­ñ³­Ïáõ­ñÁ ³Õ­ù³­ïÇÏ ¿ íÇ­ï³­ÙÇÝ A-Çó ѻ­µ³ñ ³Ù­é³Ý ѳ­Ù»­Ù³­ïáõí۳ٵ` 20 ³Ý­·³Ù Ýí³­½áõÙ ¿ íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÇ å³­ß³­ñÁ:

â³­÷³­µ³­ÅÇÝ` ûñ­í³ ѳ­Ù³ñ úñ­í³ Áݭóó­ùáõÙ ã³­÷³­Ñ³ë Ù³ñ­¹áõ ѳ­Ù³ñ A íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÇ ã³­÷³­µ³­ÅÇ­ÝÁ ϳ½­ ÙáõÙ ¿ 1Ù·, Ï»­ñ³Ï­ñáÕ Ï³Ù ÑÕÇ ÏÝáç ѳ­ Ù³ñ` 1,25-1,5Ù·, ÙÇÝã¢ Ù»Ï ï³­ñ»­Ï³Ý

5

57

Ðñ³ß³·áñÍ íÇï³ÙÇÝÝ»ñ Ç­ñ»Ýó µÝ³½­¹Ç. Ýñ³Ýù ×Çßï »Ý ëÝíáõÙ, áõ­ïáõÙ »Ý ³ÛÝ, ÇÝã å»ïù ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇÝ: سñ­¹Á ËݹÇñ áõ­ÝÇ Ñá­·³­Éáõ ³ñ­Û³Ý Ù»ç ϳ­ñá­ïÇÝ­Ý»­ñÇ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ù³­Ý³­Ïáõí ÛáõÝÝ ³­å³­Ñá­í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: ¸ñ³ ÙÇ³Ï ×³­Ý³­å³ñ­ÑÁ ×Çßï ëÝí»ÉÝ ¿: гñ­Ï³­íáñ ¿

»­ñ»­Ë³­ÛÇ­ÝÁ` 0,4·: 䳭ѳÝçÝ ³­í»­É³­ÝáõÙ ¿ ѳ­ëáõ­Ý³ó­Ù³Ý ÷áõ­É»­ñáõÙ, ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ, ß³­ù³­ñ³Ë­ïÇ ¢ »­ñǭϳ­Ù³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï:

ØÇ ÷áùñ ¿É` å³ï­ÙáõíÛáõ­ÝÇó ØÇ­Édzñ­¹³­íáñ ï³­ñÇ­Ý»­ñÇ Áݭóó­ùáõÙ µáõÛ­ë»­ñÁ Ùß³­Ï»É »Ý ÇÝù­Ý³­å³ßï­å³­Ý³­ Ï³Ý ¢ Ç­Ùáõ­Ý³­ÛÇÝ µ³ñÓñ ѳ­Ù³­Ï³ñ­·»ñ` ¹Ç­Ù³­Ï³­Û»­Éáí ëÝÏ»­ñÇ, µ³Ï­ï»­ñdz­Ý»­ñÇ, íÇ­ñáõë­Ý»­ñÇ Ñ³ñ­Ó³­Ïáõ­Ù»Ý­ñÇÝ: Üñ³Ýù ëá­íá­ñ»É »Ý Ç­ñ»Ýó ßñ糭ϳ ÙÇ­ç³­í³Û­ñÇó í»ñó­Ý»É ³Í­Ë³Ã­Ãáõ ·³­½Á, ¹ñ³ û·­Ýáõí Û³Ùµ ϳ­éáõ­ó»É Ùá­É»­ÏáõÉ­Û³ñ Ýáñ ·á­Û³­ óáõíÛáõÝ` ϳ­ñá­ïÇÝ­Ý»ñ: ¸ñ³Ýù ï³­ñ³­ ï»­ë³Ï ·áõ­Ý³­ÛÇÝ åÇ·­Ù»Ýï­Ý»ñ »Ý, á­ñáÝù óáõÛó »Ý ï³­ÉÇë ïíÛ³É µáõÛ­ëÇ áÕç ·»­Õ»ó­ ÏáõíÛáõ­ÝÁ: λݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ Ùáï ÝáõÛÝ­å»ë Ùáñ­ÃÇ áõ ·»­Õ»­óÇÏ ÷»­ïáõñ­Ý»­ñÇ ·áõÛ­Ý»­ñÁ ϳ­ñá­ïÇÝ­Ý»­ñÇ Ù»Í Ïáõ­ï³­ÏáõÙ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ ÛáõÝù ¿: ´³Ûó µÝáõíÛáõ­ÝÁ Ùï³­Ñá·­í³Í ã¿ ÙdzÛÝ µáõÛ­ëÇ Ï³Ù Ï»Ý­¹³­Ýáõ ·»­Õ»ó­Ïáõí

λݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ Ùáï ѳ­çáÕ­ íáõÙ ¿ óÙ³Ñ å³­Ñ»É Ùáñ­ ÃÇ ·áõÛÝÝ áõ ÷»­ïáõñ­Ý»­ñÇ ·áõÛ­ÝÇ å³Û­Í³­éáõíÛáõ­ÝÁ` ßÝáñ­ÑÇí Ç­ñ»Ýó µÝ³½­¹Ç. Ýñ³Ýù ×Çßï »Ý ëÝíáõÙ, áõ­ ïáõÙ »Ý ³ÛÝ, ÇÝã å»ïù ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇÝ:

58

5

Û³Ùµ: ̳­ÕÇ­ÏÁ µáõÛ­ëÇ ³­Ù»­Ý³³Ý­å³ßï­ å³Ý Ù³ëÝ ¿, ¹ñ³ ѳ­Ù³ñ ¿É ³ÛÝ­ï»Õ ï»­Õ³­Ï³Û­í³Í »Ý Ù»Í ù³­Ý³­Ïáõí۳ٵ ϳ­ñá­ïÇÝ­Ý»ñ: γ­ñá­ïÇ­ÝÁ å³ßï­å³­ÝáõÙ ¿ µáõÛ­ë»­ñÇÝ íݳ­ë³­Ï³ñ ÙÇÏ­ñáûñ­·³­Ýǽ٭ Ý»­ñÇó ¢ §í»­ñ³Ñë­ÏáõÙ ¿¦ ýá­ïá­ëÇݭû­½Ç µ³ñ¹ ·áñ­ÍÁݭó­óÇ ³­Ù»­Ý³å­ï³ë­Ë³­Ý³­ ïáõ ÷áõ­É»­ñÁ` ³ñ¢Ç ¿­Ý»ñ­·Ç³­ÛÇó ϻݭ볿­ Ý»ñ­·Ç³­ÛÇ ëï³­óáõ­ÙÁ:

´³­Õ³¹­ñ³­ïáÙë` ѳ­í»ñÅ »­ñÇ­ ï³­ë³ñ¹ Ùݳ­Éáõ ѳ­Ù³ñ ÖÇßï ¿, ³­é³­çÇÝ Ñ³­Û³ó­ùÇó µáõÛ­ë»­ñÇ ¢ Ù³ñ­¹áõ ÙÇç¢ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ ³ÛÝ­ ù³Ý ß³ï »Ý áõ ¿³­Ï³Ý, áñ ÝÙ³­ÝáõíÛáõÝ­ Ý»ñ ·ïÝ»­ÉÁ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ³­ÝÇ­Ù³ëï ¿ ÃíáõÙ: 곭ϳÛÝ áñ­ù³Ý ¿É ½³ñ­Ù³­Ý³­ÉÇ ¿, Ù³ñ­¹Á µáõÛ­ëÇó ï³ñ­µ»ñ­íáõÙ ¿ ·Ç­ï³Ï­óáõí۳ٵ ¢ ù³Û­É»­Éáõ ϳ­ñá­Õáõí۳ٵ, Ùݳ­ó³Í µá­ Éáñ ·áñ­ÍÁݭóó­Ý»­ñÁ û' µáõÛ­ëÇ, û' Ù³ñ­ ¹áõ ѳ­Ù³ñ ÙÇ¢ÝáõÛÝ Ï»ñå »Ý Áݭó­ÝáõÙ: سñ­¹Á ÝáõÛÝ­å»ë ϳ­ñÇù áõ­ÝÇ Ï»Ý­ë³­Ï³Ý ¿­Ý»ñ­·Ç³­ÛÇ Ïáõ­ï³Ï­Ù³Ý: ¸ñ³ ѳ­Ù³ñ ³Ûë­ï»Õ ¢ë­ û·­ÝáõÃ­Û³Ý »Ý ѳë­ÝáõÙ ½á­­ ñ³­íáñ ϳñá­ïÇÝ­Ý»­ñÁ: ²ÛÝ Ù³ñ­¹ÇÏ, áõÙ µçÇç­Ý»­ñáõ٠ϳ­ñá­ïÇÝ­Ý»­ñÇ ÏáÝ­ó»ï­ñ³­ óÇ³Ý /ËïáõíÛáõ­ÝÁ/ µ³ñÓñ ¿, »ñ­Ï³ñ »Ý å³Ñ­å³­ÝáõÙ »­ñÇ­ï³­ë³ñ­¹áõíÛáõ­ÝÁ: º­ñÇ­ ï³­ë³ñ¹ µçÇç­Ý»­ñÇÝ §ÑëÏáõÙ »Ý¦ ϳ­ñá­ ïÇÝ­Ý»­ñÁ: λݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ Ùáï ѳ­çáÕ­íáõÙ ¿ óÙ³Ñ å³­Ñ»É Ùáñ­ÃÇ ·áõÛÝÝ áõ ÷»­ïáõñ­ Ý»­ñÇ ·áõÛ­ÝÇ å³Û­Í³­éáõíÛáõ­ÝÁ` ßÝáñ­ÑÇí

å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ áõ­ï»É Ùáõ· ϳ­Ý³ã, ¹»­ÕÇÝ, ϳñ­ÙÇñ Ùñ·»ñ áõ µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»Ý: A íÇ­ï³­ ÙÇ­ÝÇ Ù»Í ³Õµ­Ûáõñ ¿ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ÍÇ­ñ³­ÝÁ: ºñµ ϳ­ñá­ïÇÝ­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­ÏÁ ³ñ­Û³Ý Ù»ç µ³­í³­ñ³ñ ¿, ³ÛÝ ÉóíáõÙ ¿ µçÇç­Ý»­ñáõÙ ¢ å³Ñå­³ÝáõÙ ¹ñ³Ýó »­ñÇ­ï³­ë³ñ­¹áõíÛáõ­ ÝÁ ³­½³ï é³­¹Ç­Ï³É­Ý»­ñÇó: ²ØÜ-áõÙ 31 Ñ»­ï³­½áï­íáÕ­Ý»­ñÇó 29-Ç Ùáï ûÝ­Ïá­É᭷dz­Ï³Ý ËݹÇñ­Ý»­ñÇ ¹»Ù å³Û­ù³­ñÇ É³­í³­·áõÛÝ ÙÇ­çáó ¿ Ñ³­Ù³ñ­í»É A íÇ­ï³­ÙÇ­Ýáí ѳ­·»­ó³Í ëÝÝ¹Ç ÁÝ­¹áõ­ Ýáõ­ÙÁ: ²Ûë Ç­Ù³ë­ïáí` ³Ý­÷á­Ë³­ñÇ­Ý»­ÉÇ ¿ ·³­½³­ñÁ: ²­í»­ÉÇ É³í ¿ ûñ­í³ Ù»ç ùÇã-ùÇã, µ³Ûó 3 ³Ý­·³Ù ÁÝ­¹áõ­Ý»É ϳ­ñá­ïÇÝ­Ý»­ñáí ѳ­·»­ó³Í ëÝáõݹ, ù³Ý û ÙdzÛÝ ÁÝíñÇ­ ùÇ Áݭóó­ùáõÙ áõ­ï»É ûñ­í³ ѳ­Ù³ñ ݳ­ ˳­ï»ë­í³Í áÕç ã³­÷³­µ³­ÅÇ­ÝÁ: Æ ¹»å ϳ­ñá­ïÇÝ­Ý»­ñáí ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ³Ù­ñ³åÝ­¹áõ­ÙÁ å»ïù ¿ ëÏë»É Ñݳñ³­ íá­ñÇÝë ßáõï, ù³­ÝÇ áñ å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ ÁÝ­¹áõ­Ýáõ­ÙÇó ÙdzÛÝ 10 ûñ Ñ»­ïá ¹ñ³ ËïáõíÛáõ­ÝÁ Ïѳë­ÝÇ µ³­í³­ñ³ñ ù³­Ý³­ ÏÇ: ÆëÏ å³­Ñ»ë­ï³­íáñ­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ å»ïù ÏÉÇ­ÝÇ 5-6 ³­ÙÇë: ²ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ϳ­ñá­ ïÇÝ­Ý»ñÝ ÁÝ­¹áõ­Ý»É ׳ñ­å»­ñÇ Ñ»ï, ѳ­ ϳ­é³Ï ¹»å­ùáõÙ ¹ñ³Ýó ù³­Ý³ÏÝ ³ñ­Û³Ý Ù»ç ÏÙݳ ÝáõÛ­ÝÁ: ²Ûë Ï»Ý­ë³­Ï³Ý Ýß³­Ý³­ ÏáõÃ­Û³Ý íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÁ Çñ Ù³ë­Ý³Ï­óáõíÛáõÝÝ áõ ¹»­ñ³­Ï³­ï³­ñáõíÛáõÝÝ áõ­ÝÇ ûñ­·³­Ýǽ­ ÙÇ Ç­Ùáõ­ÝÇ­ï»­ïÇ ³Ù­ñ³åݹ­Ù³Ý, Ù³ñ­¹áõ ³­×Ç, ٳ߭ÏÇ íǭ׳­ÏÇ íñ³, íÇ­ñáõë­Ý»­ñÇ ¹»Ù å³Û­ù³­ñÇ Ñ³ñ­óáõÙ: ¸ñ³ ³Ý­µ³­í³­ ñáõÃ­Û³Ý Ñ»ï¢³Ý­ùáí ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ï»­ ëá­ÕáõÃ­Û³Ý Ãáõ­ÉáõíÛáõÝ, ѳí­Ïáõ­ñáõíÛáõÝ, ³­Ëáñ­Å³­ÏÇ µ³­ó³­Ï³­ÛáõíÛáõÝ, »­ÕáõÝ·­ Ý»­ñÁ Ïáïñ­íáõÙ »Ý ¢ ¹³Ý­¹³Õ ³­×áõÙ, ٳ߭ÏÁ ãá­ñ³­ÝáõÙ ¿, Ç Ñ³Ûï ¿ ·³­ÉÇë ó³Ý, ѳ­ÏáõÙ` ÇÝ­ý»Ï­ódz­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ, µá­ÛÇ ³­×Ç Ï³Ý·, ÙÇÝ㢠³Ý­·³Ù` ãµ»­ñáõíÛáõÝ: A íÇ­ï³­ÙÇ­ÝÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ ûñ­·³­ Ýǽ­ÙÇ å³ß­å³­Ý³­Ï³Ý 黳ϭódz­ÛÇ ³Ù­­ ñ³åݹ­Ù³­ÝÁ, ³­å³­Ñá­íáõÙ ¿ ¿­åǭû­É³­ÛÇÝ ÑÛáõë­í³Í­ùÇ ³­×ÇÝ: ²ã­ùÇ åÇ·­Ù»Ýï­Ý»­ñÇ µ³­Õ³¹­ñáõÃ­Û³Ý Ù»ç ÝáõÛÝ­å»ë ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ѳݭ¹Ç­å»É A íÇ­ï³­ÙÇÝ` áñ­å»ë éá­¹áå­ëÇ­ ÝÇ ¢ Ûá­¹áå­ëÇ­ÝÇ ³Ý­ù³Ï­ï»­ÉÇ Ù³ë:

¸»Õ³ïáõ÷

ÎáÙåÉÇíÇï γÉóÇáõÙ ¸ 3

Ø

³ñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ Ùßï³­å»ë å»ïù ¿ ·ïÝíÇ §Ï³É­óÇáõ­ÙÇ Ñ³­í³­ë³­ñ³Ïß­éáõí۳ݦ íÇ­ ׳­ÏáõÙ, ³Û­ëÇÝùÝ` ϳɭóÇáõ­ÙÇ ³ÛÝ ù³­Ý³­ ÏáõíÛáõ­ÝÁ, á­ñÁ Ïáñó­ÝáõÙ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ, Ùßï³­å»ë å»ïù ¿ í»­ñ³­Ï³Ý·Ý­íÇ` ÝáõÛÝ ã³­÷³­µ³Å­Ýáí: î³­ñÇ­ùÇ Ñ»ï ûñ­·³­Ýǽ­ ÙÁ ëÏëáõÙ ¿ í³ï Ûáõ­ñ³ó­Ý»É ϳɭóÇáõ­ÙÁ, ÇëÏ íÇ­ï³­ÙÇÝ ¸­-Ç ³Ý­í³­µ³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý å³ï­×³­éáí Ûáõ­ñ³­óáõÙÝ ³­é³­í»É í³ï ¿ Áݭó­ÝáõÙ: ºñµ åɳ½­Ù³­Ûáõ٠ϳɭóÇáõ­ÙÇ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ³Ý­µ³­í³­ñ³ñ ¿ ¹³é­­ ÝáõÙ, ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ §¹Ç­ÙáõÙ¦ ¿ áë­Ïáñ­Ý»­ ñÇÝ, á­ñáÝù ϳɭóÇáõ­ÙÇ Ñ³­ñáõëï §å³­ Ñ»ëï­Ý»ñ¦ »Ý: γɭóÇáõÙÝ ³­ñ³· §ÉùáõÙ¦ ¿ áëÏ­ñ³­ÛÇÝ ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÁ, ÇÝ­ãÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ ùáõÙ Ãáõ­É³­ÝáõÙ ¿ áëÏ­ñ³­ÛÇÝ ÑÛáõë­í³Í­ùÇ ³Ù­ñáõíÛáõ­ÝÁ: úë­ï»á­åá­ñá­½Ç ½³ñ­·³­ óáõ­ÙÁ Ïٳ˭ùÇ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ ¿, á­ñÁ ѳݭ·»ó­ÝáõÙ ¿ áë­Ïáñ­Ý»­ ñÇ ÷Ëñáõ­ÝáõÃ­Û³Ý ¢ ¹ñ³Ýó Ïáïñ­í»­Éáõ µ³ñÓñ éÇë­ÏÇÝ: úë­ï»á­åá­ñá­½Ç ³­é³­ ç³ó­Ù³Ý ϳñ¢á­ñ³­·áõÛÝ éÇë­Ï»­ñÇó Ù»­ÏÁ å³­ëÇí, Ýëï³Ï­Û³ó ϻݭ볭ϻñåÝ ¿: ²ÛÝ Ñ³­×³Ë ¿ µ»­ñáõÙ áëÏ­ñ³­ÛÇÝ ½³Ý·­í³­ÍÇ ³­ñ³· Ïáñë­ïÇÝ: ì»ñ­çÇÝ 30 ï³­ñÇ­Ý»­ñÇÝ Ñ³ë­ï³ï­í»É ¿ ³ÛÝ ÙÇï­ùÁ, áñ Ù»­Ë³­Ýǭϳ­ Ï³Ý É³ñ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ áëÏ­ ñ³­ÛÇÝ ½³Ý·­í³­ÍÇ ³Ù­ñáõí۳­ÝÁ: àë­Ïáñ­Ý»­ ñÇÝ Ï³­ñáÕ ¿ û·­Ý»É ÎáÙå­ÉÇ­íÇï γɭóÇáõÙ ¸ 3: ²ÛÝ Ï³Ý­ËáõÙ ¿ ϳɭóÇáõ­ÙÇ ¹»­ýÇ­óÇ­ïÁ ¢ µáõ­Åáõ٠ѻÝù­Ý»­ñÁ: ´³­í³­Ï³Ý ¿ û­ñÁ »ñ­Ïáõ ³Ý­·³Ù ÎáÙå­ÉÇ­íÇï γɭóÇáõÙ ¸ 3 û·­ï³­·áñ­Í»É: ¸áõ­ñ»­Ï³Ý ѳ­Ùáí ͳ­ Ù»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ³Ûë ѳ­µ»­ñÁ Ò»ñ áë­Ïáñ­Ý»­ñÇ ¢ ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ É³­í³­·áõÛÝ å³ßï­å³­ÝáõíÛáõÝÝ »Ý: ÎáÙå­ÉÇ­íÇï γɭóÇáõÙ ¸ 3-Á ݳ­Ë³­ ï»ë­í³Í ¿ ³ÛÝ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ѳ­Ù³ñ, áí­ù»ñ ùÇã ϳíݳ٭ûñù »Ý û·­ï³­·áñ­ÍáõÙ, ÇÝã­ å»ë ¢ ɳ­í³­·áõÛÝ Ñ³­Ù³É­ñáõÙÝ ¿ ÑÕÇáõí Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ ·ïÝíáÕ Ï³­Ý³Ýó, ɳϭ ï³­ódz­ÛÇ, Ù»­Ýá­å³áõ­½³­ÛÇ Áݭóó­ùáõÙ, ÇÝã­å»ë ¢ ÇÝ­ï»Ý­ëÇí ³­×Ç áõ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ï³­ñÇ­ùÇ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ: γɭóÇáõÙÝ ûñ­·³­Ýǽ­Ùáõ٠ϳñ¢áñ

·áñ­Í³­éáõÛà ¿ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ÝáõÙ, ³ÛÝ Ù³ë­ Ý³Ï­óáõÙ ¿ ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ, »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ, Ù³­ ½»­ñÇ, áëÏ­ñ³­ÛÇÝ ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇ Ó­¢³­íáñ­ Ù³Ý ·áñ­ÍÁݭó­óÇÝ: л­ï³­½á­ïáõ­ÃÛáõÝ­ Ý»­ñÁ óáõÛó »Ý ïí»É, áñ Áݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë ϳíݳ٭ûñù ã·áñ­Í³­ÍáÕ Ù³ñ¹­Ï³Ýó áëÏ­ñ³­ÛÇÝ ÑÛáõë­í³Íù­Ý»ñÝ ³­é³­í»É ó³Íñ ѳݭù³Ý­Ûáõ­Ã³­ÛÇÝ µ³­Õ³¹­ñáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý, ³­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë »Ý Ïáïñ­í³Íù­Ý»ñ ëï³­ ÝáõÙ: ìÇ­ï³­ÙÇÝ ¸-Ý Ù»­Í³ó­ÝáõÙ ¿ ³­ÕÇ­ Ý»­ñáõ٠ϳɭóÇáõ­ÙÇ Ûáõ­ñ³­óáõ­ÙÁ: γɭóÇáõ­ ÙÇ ¢ íÇ­ï³­ÙÇÝ ¸­-Ç ÁÝ­¹áõ­ÝáõÙÝ ³Ý­ã³÷ ϳñ¢áñ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ñ³­Ù³ñ: γɭóÇáõ­ÙÁ ѳï­Ï³­å»ë ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ÑÕÇ Ï³­Ý³Ýó: ²ÛÝ ³Ù­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ áë­Ïáñ­ Ý»­ñÁ, ϳñ­·³­íá­ñáõÙ ³ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­éáõí Ûáõ­ÝÁ ¢ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ñ»­Õáõ­Ï³­ÛÇÝ Ñ³ß­í»Ï­ ßÇ­éÁ: γɭóÇáõ­ÙÇ ù³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ ¿ å»ïù ѳï­Ï³­å»ë Ýáñ ½³ñ­·³­óáÕ åïÕÇÝ: Üá­ñ³­ÍÇÝ­Ý»­ñÇ Ïٳ˭ùÁ 25 ·ñ³Ù ϳɭ óÇáõÙ ¿ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ, á­ñÇ 80 ïá­Ïá­ëÁ

Ýñ³Ýù Ûáõ­ñ³ó­ÝáõÙ »Ý ÑÕÇáõÃ­Û³Ý ³­é³­ çÇÝ »­é³Ùë­Û³­ÏáõÙ: ²Û¹ ÇëÏ å³ï­×³­éáí ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõ٠ϳɭóÇáõ­ÙÇ å³­ ϳ­ëÁ Éáõñç ëå³é­Ý³­ÉÇù ¿ ÑÕÇ ÏÝáç ûñ­·³­ Ýǽ­ÙÇ Ñ³­Ù³ñ: γɭóÇáõ­ÙÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ åïÕÇ Ïٳ˭ùÇ Ó­¢³­íáñ­Ù³­ÝÁ, Ùϳݭݻ­ñÇ ¢ ëñïÇ ³Ù­ñáõí۳­ÝÁ:

ÎáÙå­ÉÇ­íÇï γɭóÇáõÙ ¸ 3 ܳ­Ë³­ï»ë­í³Í ¿.

1.

2.

3.

4.

5.

ûë­ï»á­åá­ñá­½Ç, áë­Ïáñ­Ý»­ñÇ ÷ËñáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ÑÕÇ­Ý»­ñÇ, Ï»­ñ³Ï­ñáÕ Ù³Û­ñ»­ñÇ Ñ³­ Ù³ñ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ¢ ¹»­é³­Ñ³ë­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ɳϭﳭódz­ÛÇ, Ù»­Ýá­å³áõ­½³­ÛÇ ï³­ñÇ­ùÇ Ï³­Ý³Ýó ѳ­Ù³ñ Ù»­Í³­Ñ³­ë³Ï­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ

5

59

¸»Õ³ïáõ÷

Ø»ñ û­ñ»­ñáõ٠׳ñ­å³­Ï³­Éáõ­ÙÁ ß³­ï»­ ñÇÝ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³ó­ÝáÕ ËݹÇñ­Ý»­ñÇ ß³ñ­ ùáõÙ ¿: ²ÛÝ ½ñÏáõÙ ¿ Ù³ñ­¹áõÝ ³ñ­ï³­ùÇÝ ·ñ³í­ãáõíÛáõ­ÝÇó` Ùdz­Å³­Ù³­Ý³Ï µ³­½áõÙ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ï»ë­ùáí ëå³é­Ý³­ Éáí ûñ­·³Ý-ѳ­Ù³­Ï³ñ­·»­ñÇÝ: Ö³ñ­å³­ Ï³É­Ù³Ý ËݹÇñ­Ý»­ñÇ, ѻÝù­Ý»­ñÇ áõ ¹ñ³­ÝÇó Ëáõ­ë³­÷»­Éáõ ³Ýí­ï³Ý· ¢ ѳñ­ Ù³­ñ³­í»ï ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ ½ñáõ­ó»­óÇÝù µÅÇßÏ-ë»ù­ë³­å³­Ãá­Éá· ê­¢³­¹³ г­Ïáµ­ Û³­ÝÇ Ñ»ï: ÜÛáõÃÁª ê³Ã»ÝÇÏ ØÏñïãÛ³ÝÇ

Ö³ñå³Ï³ÉáõÙÁ ѳÕóѳñ»ÉÇ ¿

-ä

³­ñáÝ Ð³­Ïáµ­Û³Ý, ³Û­ëûñ ß³­ï»­ñÇÝ ¿ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ ï³ó­Ýáõ٠׳ñ­å³­Ï³É­Ù³Ý ËݹǭñÁ: Æݱ㭿 ³ÛÝ ¢ áõ±Ù­¿ ëå³é­ÝáõÙ: -Ö³ñ­å³­Ï³É­Ù³Ý ËݹÇñ­Ý»ñ ϳ­ñáÕ »Ý áõ­Ý»­Ý³É ï³ñ­µ»ñ ï³­ñÇ­ù³­ÛÇÝ ËÙµÇ Ù³ñ­ ¹ÇÏ` ÷áù­ñÇó Ù»Í: Ö³ñ­å³­Ï³­ÉáõÙ ÝÏ³ï­ íáõÙ ¿ ³ÛÝ ¹»å­ù»­ñáõÙ, »ñµ ÁÝ­¹áõ­Ý³Í ϳ­Éá­ñdz­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­ÏÁ ãÇ Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­ ˳­Ýáõ٠ͳËë­í³Í ϳ­Éá­ñdz­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­

60

5

ÏÇÝ: ¾­Ý»ñ­·Ç³­ÛÇ ³­í»É­óáõ­ÏÁ í»­ñ³Í­íáõÙ ¿ ׳ñ­å³­ÛÇÝ ÑÛáõë­í³Í­ùÇ, á­ñÁ í»­ñ³ó­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ Éáõñç ³ß­Ë³­ï³Ýù ¿ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï: âݳ­Û³Í, áñ åáõ­µ»ñ­ï³­ï³­ÛÇÝ` ¹»­é³­Ñ³­ ëáõÃ­Û³Ý ï³­ñÇ­ùáõÙ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇÝ ³ÝÑ­ñ³­ Å»ßï ¿ Éñ³­óáõ­óÇã ¿­Ý»ñ­·Ç³, ù³­ÝÇ áñ ³×­ Ù³Ý ßñç³­ÝáõÙ ¿­Ý»ñ­·Ç³ ¿ ͳËëíáõÙ: -ÆÝ­ãá±í­ ¿ ׳ñ­å³­Ï³­Éáõ­ÙÁ íï³Ý­·³­ íáñ ¢ Çݱ㠭µ³­ó³­ë³­Ï³Ý ³½­¹»­óáõíÛáõÝ Ï³­ñáÕ ¿ áõ­Ý»­Ý³É ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ¢ ûñ­·³Ý-

ѳ­Ù³­Ï³ñ­·»­ñÇ íñ³: -гï­Ï³­å»ë íï³Ý­·³­íáñ ¿ ³µ­¹á­ÙÇ­ ݳÉ` á­ñá­í³Û­Ý³­ÛÇÝ ×³ñ­å³­Ï³­Éáõ­ÙÁ, ù³­ÝÇ áñ ³Ûë ѳï­í³­Íáõ٠׳ñåÝ ³­í»­ÉÇ ß³ï ¿ ѳ­í³ù­íáõÙ ¢ ³­í»­ÉÇ áõß ¿ ¹ñë­¢áñ­íáõÙ: Ö³ñ­å³­Ï³É­Ù³Ý ËݹÇñÝ Ç­ñáù ³½­¹áõÙ ¿ µá­Éáñ ûñ­·³Ý-ѳ­Ù³­Ï³ñ­·»­ñÇ íñ³` ³­é³­ ç³­ÝáõÙ »Ý ëñï³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ËݹÇñ­Ý»ñ, ëÇñ­ïÁ ͳݭñ³­µ»éÝ­í³Í ¿ ³ß­Ë³­ïáõÙ, ¿Ý­¹áÏ­ñÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç íñ³

¸»Õ³ïáõ÷ ¿ ³½­¹áõÙ` ³­é³­ç³ó­Ý»­Éáí ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ïÇ éÇë­Ï³­ÛÇÝ ËݹÇñ­Ý»ñ: îáõ­ÅáõÙ ¿ ë»­é³­Ï³Ý Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Á` ³Ý¹­ñ³­¹³é­ ݳ­Éáí ë»ù­ëá­õ³É ¢ í»­ñ³ñ­ï³¹­ñá­Õ³­Ï³Ý ·áñ­Í³­éáõÛíݻ­ñÇ íñ³: ê³Ñ­Ù³­Ý³­÷³­ Ï»­Éáí Ù³ñ­¹áõ ³Ï­ïÇ­íáõíÛáõ­ÝÁ, ß³ñ­Åáõ­ ݳ­ÏáõíÛáõ­ÝÁ` ׳ñ­å³­Ï³­ÉáõÙÝ ÇÝù­ÝÇÝ éÇë­ÏÇ ·áñ­ÍáÝ ¿ ³ÛÉ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³­é³­ç³ó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ, ѳï­Ï³­å»ë áëÏ­ ñ³­Ñá­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç` ëï»Õ­Í»­Éáí ³ñ­ï³­ëá­íáñ û­Õ³Ïª Ëá­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ »­Õ³Í ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, Ýå³ë­ïáõÙ ¹ñ³Ýó ¹ñë­¢áñ­Ù³­ÝÁ: Ö³ñ­å³­Ï³­Éáõ­ÙÁ, µ»­ñ»­Éáí ¿Ý­¹áÏ­ñÇÝ Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»ñ, Ýå³ë­ïáõÙ ¿ ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ Ùáï ³­ñ³­Ï³Ý Ñáñ­Ùá­ÝÇ` ï»ë­ïáë­ï»­ñá­ÝÇ ù³­Ý³­ÏÇ ùã³ó­Ù³­ÝÁ, á­ñÁ ϳ­ñáÕ ¿ ѳݭ·»ó­Ý»É ë»­é³­Ï³Ý ó³Ý­ ÏáõÃ­Û³Ý Ýí³½­Ù³­ÝÁ: Ö³ñ­å³­Ï³É­Ù³Ý ų­Ù³­Ý³Ï ¹Çï­íáõÙ »Ý ݳ¢ ë»­é³­Ï³Ý ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ ³ñ­Ûáõ­Ý³­ï³ñ ³­Ýáíݻ­ñÇ ³­Ã»­ñáëÏ­É»­ñá­ïÇÏ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»­ñ, á­ñáÝù Ãáõ­É³ó­ÝáõÙ »Ý ³ñ­Û³Ý Ù³­ï³­ ϳ­ñ³­ñáõ­ÙÁ: Ö³ñ­å³­Ï³­ÉáõÙÝ Ç­ç»ó­ÝáõÙ ¿ ý»ñ­ïÇ­ÉáõíÛáõ­ÝÁ /åïÕ³­µ»­ñáõíÛáõ­ÝÁ/, ù³­ÝÇ áñ ׳ñ­å³­Ï³É­í³Í ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ Ùáï Ýϳï»ÉÇ ¿ ë»ñ٭ݳµ­çÇç­Ý»­ñÇ ù³­ ݳ­ÏÇ ùã³­óáõÙ, ë»ñ٭ݳµ­çÇç­Ý»­ñÁ Ïáñó­ ÝáõÙ »Ý Çñ»Ýó ϻݭëáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ, á­ñÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí ÷áù­ñ³­ÝáõÙ ¿ µ»Õ٭ݳ­íáñ­ Ù³Ý Ñ³­í³­Ý³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ: ´³­óÇ ³Û¹ ׳ñ­å³­Ï³É­í³Í Ù³ñ­¹Á ѳ­Ï³­é³Ï ë»­ éÇ Ù³ñ­¹áõ ³ã­ù»­ñáõÙ ½áõñÏ ¿ ë»­é³­Ï³Ý ·ñ³í­ãáõíÛáõ­ÝÇó: -ÆëÏ Ï³­Ý³Ýó ¹»å­ùáõÙ ÇÝã­åÇ­ëDZ ѻÝù­Ý»ñ ϳ­ñáÕ ¿ ³­é³­ç³ó­Ý»É: -γ­Ý³Ûù Ù»­Í³­å»ë ¹³ß­ï³­Ý³­ÛÇÝ ýáõÝÏ­ódz­ÛÇ Ë³Ëï­Ù³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ Ñáñ­Ùá­Ý³É ˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»ñ »Ý ëï³­ÝáõÙ, á­ñáÝù ϳ­ñáÕ »Ý ¹ñë­¢áñ­í»É í»­ñ³ñ­ï³¹­ ñá­Õ³­Ï³Ý ·áñ­Í³­éáõÛíݻ­ñÇ Ë³Ý­·³­ ñáõÙ­Ý»­ñáí: ²­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ݳ¢ ûë­ï»á­ åá­ñá½ ¢ áëÏ­ñ³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõ­ÃÛáõÝ­Ý»ñ áõ­Ý»­Ý³­Éáõ íï³Ý·: -¸»­é³­Ñ³­ëáõÃ­Û³Ý ï³­ñÇ­ùáõÙ, ãݳ­ Û³Í ¿­Ý»ñ­·Ç³­ÛÇ ³ÝÑ­ñ³­Å»ß­ïáõí۳­ÝÁ, ÉÇ­ ÝáõÙ »Ý ¢ ׳ñ­å³­Ï³É­Ù³Ý ¹»å­ù»ñ: -Î³Ý µ³½­Ù³­ÃÇí ¹åñá­ó³­Ñ³­ë³Ï` 6 ï³­ñ»­Ï³­ÝÇó Ù»Í »­ñ»­Ë³­Ý»ñ, á­ñáÝù ¢ë ­×³ñ­å³­Ï³É­Ù³Ý ËݹÇñ­Ý»ñ áõ­Ý»Ý: îíÛ³É ¹»å­ùáõÙ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ùáï ³­é³­ ç³­ÝáõÙ ¿ 볭ϳ­í³ñ­Ûáõ­ÝáõíÛáõÝ, ÇÝ­ãÁ ˳ݭ·³­ñáõÙ ¿ ûñ­·³Ý-ѳ­Ù³­Ï³ñ­·»­ñÇ

×Çßï Ó­¢³­íáñ­Ù³­ÝÁ: îÕ³ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ùáï ѳ­×³Ë »Ý ¹Çï­íáõÙ ³­Ùáñ­ÓÇ­Ý»­ ñÇ Ã»ñ­½³ñ­·³­óáõÙ­Ý»ñ, ³Ý¹­ñá­·»Ý­Ý»­ñÇ ¹»­ýÇ­óÇï, ¿ëï­ñá­·»Ý­Ý»­ñÇ ³­í»­É³­óáõÙ, áñÝ ³Ý¹­ñ³­¹³é­ÝáõÙ ¿ Ù³ñ٭ݳ­Ï³Ý ϳ­éáõó­í³Í­ùÇ íñ³: ºñ­µ»ÙÝ ê³ Ý³¢ Éáõñç ³½­¹»­óáõ­ÃÛáõÝ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ Ñá­·»­ µ³­Ý³­Ï³Ý, ¿­Ùá­óÇá­Ý³É ¹³ß­ïÇ íñ³: ²Ûë Ëݹñáí »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ Ùßï³­å»ë å»ïù ¿ ÉÇÝ»Ý µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ ÑëÏá­ÕáõÃ­Û³Ý Ý»ñ­ ùá, ù³­ÝÇ áñ Ýñ³Ýù ë»­é³­Ï³Ý á­Éáñ­ïÇ, ¿Ý­¹áÏ­ñÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»­ ñÇ ï»­ë³ÝÏ­Ûáõ­ÝÇó éÇë­Ï³­ÛÇÝ ·á­ïáõÙ »Ý ·ïÝíáõÙ: ÐëÏá­ÕáõíÛáõÝÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ѳï­Ï³­å»ë ÙÇÝã¢ ë»­é³­Ï³Ý Ñ³­ëáõ­ ݳó­Ù³Ý ï³­ñÇ­ùÇ ³­í³ñ­ïÁ: -à­ñá±Ýù­ »Ý ׳ñ­å³­Ï³É­Ù³Ý ¹»Ù å³Û­ù³­ñÇ Ò»ñ ÏáÕ­ÙÇó ÁÝ­¹áõ­Ý»­ÉÇ ï³ñ­ µ»­ñ³Ï­Ý»­ñÁ: -Ö³ñ­å³­Ï³É­Ù³Ý ¹»å­ùáõÙ Ù»Ýù ÏÇ­ ñ³­éáõÙ »Ýù µáõÅ­Ù³Ý Ñ³­Ù³­ÉÇñ ï³ñ­ µ»­ñ³Ï: ¸³ Ý»­ñ³­éáõÙ ¿ µ»é­Ý³­Ã³­÷áÕ Ã»­ñ³­ådz, á­ñÁ »Ý­Ã³¹­ñáõÙ ¿ ëÝÝ¹Ç Ï³­ Ýá­Ý³­Ï³ñ­·áõÙ` ó³Íñ ϳ­Éá­ñdz­Ï³­Ýáõí Û³Ùµ, µ³Ûó íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñáí ѳ­ñáõëï ëÝáõݹ, ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ³Ï­ïÇ­íáõíÛáõÝ ¢ ¹»­Õá­ñ³Û­ù³­ÛÇÝ µáõ­ÅáõÙ: ²Ûë Ç­Ù³ë­ïáí ѳÛï­ÝÇ áõ ³Ýí­ï³Ý· ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó ¿ èáß ÁÝ­Ï»­ñáõÃ­Û³Ý ï»Õ­Í³Í Îë»­ÝÇ­Ï³É ¹»­­ Õ³­ÙÇ­çá­óÁ: ²ÛÝ áõ­ÝÇ áã ѳ­Ù³­Ï³ñ­·³­ÛÇÝ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ: ÐÇ٭ݳ­Ï³Ý ³½­¹»­óáõí Û³Ý á­Éáñ­ïÝ ³­ÕÇ­Ý»ñÝ »Ý. ÁÝÏ×­Ù³Ý Ù»­ ˳­Ýǽ­Ùáí Îë»­ÝǭϳÉÝ ³ñ­·»­É³­÷³­ÏáõÙ ¿ ³­ÕÇ­Ý»­ñÇó ¹»­åÇ ûñ­·³­Ýǽ٠׳ñ­åÇ Ý»ñÍÍ­Ù³Ý ·áñ­ÍÁݭó­óÁ: ²Ûë ÇëÏ å³ï­ ׳­éáí ѳ­Ï³­óáõó­í³Í ã¿ ³ÛÉ ¹»­Õ³­ÙÇ­ çáó­Ý»­ñÇ Ñ»ï Ùdz­Å³­Ù³­Ý³Ï û·­ï³­·áñ­ Íáõ­ÙÁ: ²ÛÝ ³Ýí­ï³Ý· ¿ 12 ï³­ñ»­Ï³­ÝÇó µ³ñÓñ ï³­ñÇù áõ­Ý»­óáÕ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ: -ºñ±µ­¿ ϳ­ñ»­ÉÇ û·­ï³­·áñ­Í»É ³ÛÝ: -Îë»­Ýǭϳ­ÉÁ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ û·­ï³­·áñ­Í»É û° ï­¢³­Ï³Ý ų­Ù³­Ý³Ï, û° ¿­åÇ­½á­¹ÇÏ: ÜáõÛ­ÝÇëÏ, »ñµ »Ý­Ã³¹ñ­íáõÙ ¿ ϳ­Éá­ñdz­ å»ë ѳ­ñáõëï ëÝÝ¹Ç ÏÇ­ñ³­éáõíÛáõÝ, ϳ­ ñ»­ÉÇ ¿ ϳݭ˳ñ­·»­ÉÇã Ýå³­ï³­Ïáí Ù»Ï Ñ³µ ÁÝ­¹áõ­Ý»É, áñ­å»ë­½Ç ׳ñ­åÁ ãÝ»ñÍÍ­íÇ ûñ­·³­ÝǽÙ: γñ¢áñ ¿ ݳ¢ ¹»­Õ³­ÙÇ­ çá­óÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÇó Ñ»­ïá ¢ë ­í»­ñ³Ñë­ Ï»É ëÝݹ³­Ï³ñ­·Á: ¸»­ÕÁ åñ³Ï­ïÇ­Ïá­ñ»Ý ãáõ­ÝÇ Ñ³­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»ñ, 볭ϳÛÝ ×Çßï ¿ ÁÝ­¹áõ­Ý»­Éáõó ³­é³ç µÅßÏÇ Ñ»ï ËáñÑñ­ ¹³Ï­ó»­ÉÁ:

5

61

Ø»ñ ÑÛáõñÁ

²­Ù»­Ý³óÝ­óáÕ Ñ³­çá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ ¹»é Ýáñ ¿ ·³­Éáõ...

êÇ­ÙáÝ Ðáí­Ñ³Ý­ÝÇë­Û³Ý

²­Ùǭ糭ϳ­Ýáõí۳Ý, Ñáõ­Ùá­ñÇ, ÅåÇ­ ïÇó ÍÇ­Í³Õ ï³­ÝáÕ ³Ý­óáõÙ­Ý»­ñÇ µá­Éáñ »­ñ³Ý·­Ý»­ñÁ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ·ïÝ»É ÏáÙ­å᭽ǭïáñ êÇ­ÙáÝ Ðáí­Ñ³Ý­ÝÇë­ Û³­ÝÇ Ñ»ï ß÷í»­Éáõ Áݭóó­ùáõÙ: ¸Åí³­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ Ñá·­ë»­ñÁ, Ï۳ݭùÇ ïí³Í ͳÝñ ѳñ­í³Í­Ý»ñÝ áõ ßÝáñÑ­Ý»­ñÁ ·Ç­ïÇ ÁÝ­¹áõ­Ý»É ³ñ­­ ų­Ý³­å³ï­íá­ñ»Ý áõ ׳­Ý³­å³ñ­­ Ñ»É Å³­Ù³­Ý³­ÏÇÝ` ÙÇßï Ùݳ­Éáí ´³­ñáõÃ­Û³Ý Ù»Í Ñ³­í³ï³ó­Û³É:

ÜÛáõ­ÃÁ` Èáõ­ëÇ­Ý» гۭñ³­å»ï­Û³­ÝÇ

ì

³Õ ٳݭÏáõíÛáõ­ÝÇó ³ß­ËáõÛÅ ¢ Ù»Í Ñ»­ï³ùñù­ñáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ ßñ糭ݳ­Ïáí ³ã­ùÇ ÁÝÏ­ ÝáÕ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ³­Ù³ñ ׳­Ï³­ï³·­ñ³­Ï³Ý Ýß³­ÏáõíÛáõÝ ¿ áõ­Ý»­Ýáõ٠ϳñÙ­ñáõÏÝ` Çñ ѻÝù­Ý»­ñáí: öá­ùÇÏ êÇ­Ùá­ÝÁ ³é­ÙÇßï Ïáñó­ÝáõÙ ¿ ï»­ëá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ: ´³Ûó ëñïÇ,

Üñ³Ý »­ñ³Åß­ï³­Ï³Ý ¹åñáó­Ý»­ñÁ Ù»ñ­ÅáõÙ ¿ÇÝ` ãѳë­Ï³­Ý³­Éáí, û ÇÝã­å»±ë ­Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ »­ñ³Åß­ïáõíÛáõÝ ëá­íá­ñ»ó­Ý»É` ³­é³Ýó Ýá­ ï³­Ý»­ñÇ û·­Ýáõí۳­ÝÁ ¹Ç­Ù»­Éáõ:

62

5

Ñá­·áõ áõ ÙïùÇ ëñ³­ï»ë ³ã­ù»­ñÁ ³Ý­¹³é­ ݳ­ÉÇ Ïá­ñáõë­ïÁ ÷á­Ë³­Ï»ñ­åáõÙ »Ý µ³­ ó³­éÇÏ ßÝáñÑ­Ý»­ñÇ: ¸»é¢ë ­Ù³Ý­Ïáõó ݳ ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ ¿ñ ßñç³­å³­ïÇÝ ½³ñ­Ù³ó­Ý»É Çñ »­ñ³Åß­ï³­Ï³Ý µ³­ó³­éÇÏ Éëá­Õáõí۳ٵ, ÙÇÝã­¹»é »­ñ³Åß­ï³­Ï³Ý ¹åñáó­Ý»­ñÁ Ù»ñ­ ÅáõÙ ¿ÇÝ` ãѳë­Ï³­Ý³­Éáí, û ÇÝã­å»ë ­Ï³­ ñ»­ÉÇ ¿ »­ñ³Åß­ïáõíÛáõÝ ëá­íá­ñ»ó­Ý»É »­ñ»­ ˳­ÛÇÝ` ³­é³Ýó Ýá­ï³­Ý»­ñÇ û·­Ýáõí۳­ÝÁ ¹Ç­Ù»­Éáõ: ºñ­Ï³­ñ³ï¢ ù³ßù­ßáõÏ­Ý»ñÝ ³ñ¹­ ÛáõÝù »Ý ï³­ÉÇë. ³­å³­·³ ÏáÙ­å᭽ǭïá­ñÁ 12 ï³­ñ»­Ï³Ý ѳ­ë³­ÏáõÙ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõí ÛáõÝ ¿ ëï³­ÝáõÙ ëá­íá­ñ»­Éáõ ê³­Û³Ã-Üá­í³­ÛÇ ³Ý­í³Ý »­ñ³Åß­ï³­Ï³Ý ¹åñá­óáõÙ: ¸Åí³ñ ¿ ï»­ëá­Õ³­Ï³Ý ËݹÇñ­Ý»­ñÇ Ñ»ï ѳ߭ íÇ ãÝëï»É, »­Ã» Ýå³­ï³­ÏÁ ëÇ­ñá­Õ³­Ï³Ý µÝáõÛà ãáõ­ÝÇ: γ­ï³­ñ»­É³­·áñÍ­í»­Éáõ Ýå³­ ï³­Ïáí ݳ ٻϭÝáõÙ ¿ ØáëÏ­í³` ëá­íá­ñ»­Éáõ

µñ³ÛÉ­Û³Ý Ýá­ï³·­ñáõíÛáõ­ÝÁ, á­ñÇ ßÝá­ÑÇí Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ ·ñÇ ¿ñ ³é­Ý»­Éáõ Çñ Ñá­ñÇ­Ý³Í ëï»Õ­Í³­·áñ­ÍáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ¸åñá­ó³­Ï³Ý ï³­ñÇ­Ý»­ñÇ Áݭóó­ùáõÙ ³Ý­Ã»­ñÇ ïÇ­ñ³­å»­ ï»­Éáí µñ³ÛÉ­Û³Ý ·ñáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·ÇÝ` êÇ­ÙáÝ Ðáí­Ñ³Ý­ÝÇë­Û³­ÝÁ ½³ñ­·³ó­ÝáõÙ ¿ Çñ ·Ç­ï»­ÉÇù­Ý»­ñÁ` áë­Ï» Ù»­¹³­Éáí ³­í³ñ­ ï»­Éáí ѳݭñ³Ïñ­Ã³­Ï³­ÝÁ, ÙÇ¢ÝáõÛÝ ï³­ ñáõÙ` ϳñ­ÙÇñ ¹Çå­Éá­Ùáí` »­ñ³Åß­ï³­Ï³Ý ¹åñá­óÁ: º­ñ³Å­ßï³­Ï³Ý µ³­ó³­éÇÏ Éëá­ ÕáõíÛáõ­ÝÝ ³ÏݭѳÛï ¿ñ, ³ß­Ë³­ï³­ëÇ­ñáõí ÛáõÝÝ áõ Ý峭ﳭϳë­É³­óáõíÛáõ­ÝÁ ¹ñ³Ý Ýáñ »­ñ³Ý· ¿ÇÝ Ñ³­Õáñ­¹»É: èá­Ù³­Ýáë Ø»­ ÉÇù­Û³­ÝÇ ³Ý­í³Ý »­ñ³Åß­ï³­Ï³Ý áõ­ëáõ٭ݳ­ ñ³­ÝÇ ëï»Õ­Í³­·áñ­Í³­Ï³Ý µ³Å­ÝáõÙ Ýñ³Ý Ùdzݭ·³­ÙÇó ÁÝ­¹áõ­Ý»­óÇÝ »ñÏ­ñáñ¹ Ïáõñë` ¿­¹á­õ³ñ¹ ´³Õ­¹³­ë³ñ­Û³­ÝÇ ¹³­ë³­ñ³Ý: ÜáõÛÝ Ãí³­Ï³­ÝÇÝ »­ñ³Åß­ï³­Ï³Ý áõ­ëáõÙ­

Ø»ñ ÑÛáõñÁ ݳ­ñ³­ÝÇÝ ½áõ­·³­Ñ»é »­ñ³­ÅÇß­ïÁ ¹Ç­ÙáõÙ ¿ ݳ¢ ºäÐ-Ç å³ï­ÙáõÃ­Û³Ý ý³­ÏáõÉ­ï»ï, ÁÝ­¹áõÝ­íáõÙ ¢ ÷³Û­ÉáõÙ áõ­ëáõ٭ݳ­éáõí Û³Ý ï³­ñÇ­Ý»­ñÇ Áݭóó­ùáõÙ: ²ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ·»­ñ³­½³Ý­óáõÃ­Û³Ý ¢ë­ »ñ­Ïáõ ¹Çå­Éá٠ѳ­ çáñ­¹áõÙ »Ý Ç­ñ³ñ, á­ñáÝ­óÇó Ù»­ÏÁ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ºñ¢³­ÝÇ Îá­ÙÇ­ï³­ëÇ ³Ý­í³Ý ÏáÝ­ë»ñ­í³­ ïá­ñdz­ÛÇ ëï»Õ­Í³­·áñ­Í³­Ï³Ý µ³Å­ÝáõÙ ëá­íá­ñ»­Éáõ ß³­ñáõ­Ý³­ÏáõíÛáõÝ: Üí³­×³Í µ³ñ­ÓáõÝù­Ý»­ñÁ ã¿ÇÝ ³­í³ñï­ í»É. ѳñ­Ï³­íáñ ¿ñ Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý Ó·ïáõÙ­Ý»­ñÇ Ñ½á­ñ³­óáõÙ, á­ñáÝù ëï»Õ­Í³­ ·áñ­ÍáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¿ÇÝ í»­ñ³Í­íáõÙ` ÏáÙ­åá­ ½Ç­ïá­ñÇÝ µ»­ñ»­Éáí Ù»Í Ñ³­çá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»ñ, Ùñó³­Ý³Ï­Ý»ñ, ïÇï­Õáë­Ý»ñ: γ٭ùÇ ¢ Ý峭ﳭϳë­É³­óáõÃ­Û³Ý ¹³­ëÁÝ­Ã³ó ¿ ³Ûë ÏáÙ­å᭽ǭïá­ñÇ Ï»Ý­ë³·­ñáõíÛáõ­ÝÁ, á­ñÇ ïá­Õ³­ï³­Ï»­ñáõ٠óùÝ­í³Í ï³­é³­å³Ý­ ùÇ ß»ñï ϳ, ѳխó­Ñ³ñ­í³Í ¹Åí³­ñáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³Ý­í»ñ­çáõíÛáõÝ, Ù»Í ë»ñ áõ ÝíÇ­ ñáõÙ: ÐЭ ³ñ­í»ë­ïÇ í³ë­ï³­Ï³­íáñ ·áñ­ÍÇã, ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ ÙñóáõÛ­ÃÇ ¹³÷­Ý»­ÏÇñ êÇ­ÙáÝ Ðáí­Ñ³Ý­ÝÇë­Û³­ÝÁ ³Û­ëûñ ¿É ëï»Õ­Í³­·áñ­ ͳ­Ï³Ý á­ñá­ÝáõÙ­Ý»­ñÇ Ù»ç ¿, ÙdzÛÝ Ã», ÇÝã­ å»ë ÇÝùÝ ¿ Ëáë­ïá­í³­ÝáõÙ, ϻݭó³­ÕÁ ß³ï ¿ Ý»ñ­Ëáõ­Å»É ³ñ­í»ë­ï³­·»ï­Ý»­ñÇ ÏÛ³Ýù ¢ ëï»Õ­Í³­·áñ­Í³­Ï³Ý Ý»ñßÝ­ã³Ý­ùáí ï³ñ­ í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ùÇã ų­Ù³­Ý³Ï ¿ Ùݳ­ó»É: Üñ³ ѳ­Ù³é ç³Ý­ù»­ñÇ ßÝáñ­ÑÇí ³ñ­¹»Ý 30 ï³­ñÇ ¿, ÇÝã ·áñ­ÍáõÙ ¿ г­Û³ë­ï³­ ÝÇ ÏáõÛ­ñ»­ñÇ Ùdz­íáñ­Ù³Ý »­ñ³Åß­ï³­Ï³Ý Ïá­É»Ï­ïÇí­Ý»­ñÇ ÅáÕ­·áñ­ÍÇù­Ý»­ñÇ Ýí³­·³­ ËáõÙµÝ áõ »ñ·­ã³­ËáõÙ­µÁ, á­ñáÝó ·»­Õ³ñ­ í»ë­ï³­Ï³Ý Õ»­Ï³­í³ñÝ ¿ Ïá­å᭽ǭïá­ñÁ: ²Û­ëûñ Ýñ³ ׳­Ý³­å³ñ­ÑÁ ß³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ¹áõëï­ñÁ` ¹³ß­Ý³­Ï³­Ñ³­ñáõ­ÑÇ, Îá­ÙÇ­ï³­ëÇ ³Ý­í³Ý å»­ï³­Ï³Ý ÏáÝ­ë»ñ­í³­ïá­ñdz­ÛÇ åñá­ý»­ëáñ ¶³­Û³­Ý» Ðáí­Ñ³Ý­ÝÇë­Û³­ÝÁ: س»ëïñáÛÇ Ñ»ï Ù»ñ ½ñáõÛóÁ ³ÝÙÇç³Ï³Ý áõ Ñ»ï³ùñùÇñ ëï³óí»ó: -ƱÝã­ »ù ϳñ­ÍáõÙ, »­ñ³Åß­ïáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ñá±Õ­ ¿ µáõ­Å³­Ï³Ý Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ áõ­ Ý»­Ý³É Ù³ñ­¹áõ ѳ­Ù³ñ: ºñµ¢¿ ÷áñ­Ó»±É­»ù µáõÅ­í»É »­ñ³Åß­ïáõÃ­Û³Ý ÙÇ­çá­óáí: -º­ñ³Åß­ïáõíÛáõ­ÝÁ »ë ÉëáõÙ »Ù Ù³ë­ Ý³­·Ç­ïá­ñ»Ý: º­ñ³Åß­ïáõÃ­Û³Ý Ù»ç Ù³ë­ Ý³­·»­ïÇÝ ÙÇ µ³Ý ¿ Ñ»­ï³ùñù­ñáõÙ, ëá­íá­ ñ³­Ï³Ý áõÝÏݹ­ñÇÝ` Ù»Ï ³ÛÉ µ³Ý: ²­ëáõÙ »Ý, û Øá­ó³ñ­ïÇ »­ñ³Åß­ïáõíÛáõ­ÝÁ ëÇñï³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ ¿ µáõ­ÅáõÙ, ´»Ã­Ñá­í»­ÝÇ ëÇÙ­ýá­Ýdz­Ý»­ñÁ ³­Õ»ë­ï³­

Ùáù­ë³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ·Ý »Ý ϳñ­·³­íá­ñáõÙ, Ñá·¢áñ »­ñ³Åß­ïáõíÛáõ­ÝÁ Ù³ñ­¹áõ ÝÛ³ñ­ ¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ·Ý ¿ ѳݷë­ï³ó­ÝáõÙ: γñ­ÍáõÙ »Ù »­ñ³Åß­ïáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ ïñ³­Ù³¹­ñáõíÛáõÝ ëï»Õ­Í»É, µ³Ûó ³Ý­ÙÇ­ 糭ϳ­Ýá­ñ»Ý µáõ­Å»­ÉáõÝ ¹Åí³­ñ³­ÝáõÙ »Ù ѳ­í³­ï³É: îñ³­Ù³¹­ñáõíÛáõÝ ëï»Õ­Í»ÉÝ ¿É ùÇã µ³Ý ãÇ, ¹ñ³­ÝÇó ß³ï µ³Ý ¿ ϳ˭í³Í: ºñ­µ»ÙÝ »­ñ³Åß­ïáõíÛáõ­ÝÁ ïñ³­Ù³¹­ñáõí ÛáõÝ ¿ µ³ñÓ­ñ³ó­ÝáõÙ, »ñ­µ»ÙÝ Ëá­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ ïñ³­Ù³¹­ñáõÃ­Û³Ý ³Ý­Ïáõ­ÙÁ: ²­Ù»Ý ¹»å­­ ùáõÙ Ù³ñ­¹áõ Ñá­·áõ Ù»ç ÇÝã-áñ ÷á­÷á­ ËáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý ï»­ÕÇ áõ­Ý»­ÝáõÙ: ØÇ­·áõ­ó» ¹³± Ýϳ­ïÇ áõ­Ý»ù: -§Ðá·¢áñ ëÝáõݹ¦ ³ñ­ï³­Ñ³Û­ïáõÃ­Û³Ý Ò»ñ Ó­¢³­Ï»ñ­åáõ­ÙÁ: -¸³ ³­Ù»Ý Ù³ñ­¹áõ µ³Ý ãÇ: -´³Ûó ϳ± Ù³ñ¹, áñ ¹ñ³ ϳǭùÁ ãáõ­ ÝÇ: -âÏ³Ý ³Û¹­åÇ­ëÇ Ù³ñ­¹ÇÏ, å³ñ­½³­å»ë Ï³Ý ³ÛÝ­åÇ­ëÇ­Ý»­ñÁ, áñ ã·Ç­ï»Ý` ÇÝã­å»±ë ÁÝ­¹áõ­Ý»Ý ϳ٠û·­ï³­·áñ­Í»Ý ³ÛÝ: à­Ù³Ýù ¹ñ³ íñ³ ͳ˭ë³Í ·áõ­Ù³­ñÁ ѳ­Ù³­ñáõÙ »Ý ³­í»­Éáñ¹ ßé³Û­ÉáõíÛáõÝ, á­Ù³Ýù ¿É Ç­ñ»Ýó í»ñ­çÇÝ ·áõ­Ù³­ñÁ ïñ³­Ù³¹­ñáõÙ »Ý ·»­Õ»ó­ ÏÇ ¢ µ³­ñáõ Ñ»ï ³éÝã­í»­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí: ¸ñ³ ѳ­Ù³ñ ϳñ¢áñ ¿ ÝíÇ­ñá­õÙÁ` »ñ­µ»ÙÝ ½á­Ñ³­µ»­ñáõÃ­Û³Ý ·Ýáí: ºñ­µ»ÙÝ Ùï³­ÍáõÙ »Ù, ÙÇ­·áõ­ó» Ï۳ݭùÁ ³ÛÉ Ï»ñå ¹³­ë³­íáñ­ í»ñ, »­Ã» Ùï³­Í»Ç ß³­ÑáõÛ­ÃÇ Ù³­ëÇÝ: Æ í»ñ­çá Ù³ñ­¹Á ÙÇßï ï³ñ­µ»­ñ³Ï­Ý»ñ áõ­ÝÇ, á­ñáÝó ÙÇç¢ ÁÝï­ñáõíÛáõÝ ¿ ϳ­ï³­ñáõÙ: 곭ϳÛÝ »ñ·­ã³ËÙ­µáí ¢ Ýí³­·³ËÙ­µáí »Ù »ë ³å­ñáõÙ ¢ á·¢áñ­íáõÙ, û¢ ³ñ­¹»Ý 2 ï³­ñÇ ¿, ÇÝã Ýáñ ëï»Õ­Í³­·áñ­ÍáõíÛáõÝ ã»Ù ·ñ»É: -л­é³­ó»±É­¿ Ý»ñßÝ­ã³Ý­ùÁ: -ºñ­µ»ÙÝ Ç íݳë ÇÙ ëï»Õ­Í³­·áñ­Í³­ Ï³Ý Ï۳ݭùÇ` ÷áñ­ÓáõÙ »Ù ϻݭó³­Õ³­ÛÇÝ Ñ³ñ­ó»ñ Éáõ­Í»É ËÙµ»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ: ¸ñ³Ýù ß³ï ų­Ù³­Ý³Ï »Ý ËÉáõÙ: Îá­É»Ï­ïÇ­íÇ Ñ³ñ­ó»­ñÁ Éáõ­Í»­ÉÁ ß»­ÕáõÙ ¿ ÇÝÓ: -ÆÝã­å»±ë ÍÝ­í»ó ãï»ë­ÝáÕ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ѳ­Ù³ñ åñáý­ëÇá­Ý³É »ñ·­ã³­ËáõÙµ ëï»Õ­ Í»­Éáõ ·³­Õ³­÷³­ñÁ: -Èë»­óÇ, áñ ¹»é¢ë 1947Ã.-Çó ´áõÉ­Õ³­ ñdz­ÛáõÙ ·áñ­ÍáõÙ ¿ ÝÙ³Ý »ñ·­ã³­ËáõÙµ, ¹ñ³ û­ñǭݳ­ÏÇÝ Ñ»ï¢»É ¿ÇÝ ÉÇï­í³­óÇ­Ý»­ ñÁ: ÆÝùë ³éÝã­íáõÙ ¿Ç Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ñ»ï, áí­ù»ñ áõ­Ý»ÇÝ Ó³Û­Ý³­ÛÇÝ ïí۳ɭݻñ, ѳ­ Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ÏñÃáõíÛáõÝ, µ³Ûó Ñ³ë­ Ï³­Ý³­ÉÇ å³ï­×³é­Ý»­ñáí ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³Ï

²ñ­¹»Ý 30 ï³­ñÇ ·áñ­ÍáÕ Ð³­Û³ë­ï³­ÝÇ ÏáõÛ­ñ»­ñÇ Ùdz­ íáñ­Ù³Ý »­ñ³Åß­ï³­Ï³Ý Ïá­É»Ï­ïÇí­Ý»­ñÇ ÅáÕ­·áñ­ÍÇù­ Ý»­ñÇ Ýí³­·³­ËÙµÇ áõ »ñ·­ ã³­ËÙ­µÇ ·»­Õ³ñ­í»ë­ï³­Ï³Ý Õ»­Ï³­í³ñÝ ¿ ÏáÙ­å᭽ǭïá­ñÁ: ¿ÇÝ Ýñ³Ýó ÇÝù­Ý³¹ñë¢áñ­Ù³Ý Ñݳ­ñ³­ íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: âå³ï­Ù»Ù, û ÇÝã­ù³Ý ¹éÝ»ñ Í»­Í»­óÇ` ÙÇ­ÝÇëïñ­Ý»­ñÇ ëá­í»ï ¢ ³ÛÉ ·»­ñ³­ï»ë­ãáõíÛáõÝ­Ý»ñ, í»ñ­çÁ 50 Ñ³ë­ ïÇù áõ­Ý»­Ý³­Éáõ ÃáõÛÉï­íáõíÛáõÝ ëï³­ ó³Ýù: ¸ñ³­ÝÇó Ñ»­ïá ѳۭﳭñ³­ñ»­óÇ ÙñóáõÛÃ, å»ïù ¿ñ ³­å³­Ñá­í»É 50 ïá­Ïáë ãï»ë­ÝáÕ­Ý»­ñÇ ù³­Ý³Ï: Þñç³­å³­ïáõÙë ϳ­ÛÇÝ Ù³ñ­¹ÇÏ, á­ñáÝó Ññ³­íÇ­ñ»­óÇ: Øݳ­ ó³­ÍÁ ÇÝù­Ý³­µ»­ñ³­µ³ñ ëï³ó­í»ó: Ðñ³­ íÇñ­í»­óÇÝ ËÙµ³­í³ñ­Ý»ñ: êϽµáõÙ µá­Éá­ ñÁ ½³ñ­Ù³­ó³Í ¿ÇÝ, û ÇÝã­å»ë å»ïù ¿ ³ß­Ë³­ï»Ý ãï»ë­ÝáÕ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ñ»ï: ´³­ó³ï­ñ»­óÇ á­ñáß ÝñµáõíÛáõÝ­Ý»ñ, ³Û­Ýáõ­ Ñ»ï¢ Ëݹñ»­óÇ, áñ ³ß­Ë³­ï»Ý, áõ á­ñáß Å³­Ù³­Ý³Ï Ñ»­ïá ³­Ù»Ý ÇÝã å³ñ½ ÏÉÇ­ÝÇ: ºñÏ­ñáñ¹ û­ñÁ Ýñ³Ýù ³­ë³­óÇÝ, áñ áã ÙÇ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ ¿É ã»Ý ½·áõÙ ï»ë­ÝáÕ­Ý»­ñÇ ¢ ãï»ë­ÝáÕ­Ý»­ñÇ Ñ»ï ³ß­Ë³­ï»­ÉÇë: ²ÛÅÙ ìñ³ë­ï³­ÝáõÙ Ý­Ù³Ý ÏáõÛ­ñ»­ñÇ »ñ·­ã³­ËáõÙµ ëï»Õ­Í»­Éáõ ÷áñ­Ó»ñ »Ý ³ñ­­ íáõÙ: Üñ³Ýó ËÙµ³­í³­ñÁ ó³Ý­Ïáõ­ÃÛáõÝ ¿ ѳÛï­Ý»É ·³É ¢ Ù»ñ ÷áñ­ÓÁ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ ñ»É: -¸Åí³ñ ¿ å³ï­Ï»­ñ³ó­Ý»É` ÇÝã­å»±ë­ ¿ ËÙµ³­í³­ñÁ ѳ­Õáñ­¹³Ïó­íáõÙ »ñ·­ã³ËÙ­ µÇ Ñ»ï, »ñµ µ³­ó³­Ï³­ÛáõÙ »Ý »­ñ³Åß­ï³­ Ï³Ý Ñ³­Õáñ­¹³Ï­óáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ³Û¹­ù³Ý ϳñ¢áñ Å»ë­ï»­ñÁ: -ÆÝùë ¿É ã»Ù ϳ­ñáÕ µ³­ó³ï­ñ»É, û ÇÝã­å»ë ¿ ¹³ ÉÇ­ÝáõÙ: ºñ·­ã³ËÙ­µÇ Ñ»ï ³ß­Ë³­ïáÕ ¹Ç­ñÇ­Åáñ­Ý»ñÝ Ç­ñ»Ýù ¿É »Ý ѳ­ ×³Ë ½³ñ­Ù³­ó»É: ¸Ç­ñÇ­Åá­ñÁ Ý³Ë ³­é³Ý­ ÓÇÝ-³­é³Ý­ÓÇÝ »ñ­·áõÙ ¿ å³ñ­ïdz­Ý»­ñÁ, á­ñáí­Ñ»ï¢ µñ³É­Û³Ý Ýá­ï³·­ñáõíÛáõ­ÝÁ µá­Éá­ñÁ ã¿, áñ ·Ç­ï»Ý: ÎáÕ­ùÇ­ÝÇ ßáõÝ­ãÁ, Ùáõï­ù»­ñÇ ½·³­óá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ Ù»Ï ÙÇ³ë­ Ý³­Ï³­ÝáõíÛáõÝ »Ý ëï»Õ­ÍáõÙ: ¸áõëïñë` ¶³­Û³­Ý»Ý ¿É ¿ ³ß­Ë³­ïáõÙ Ýñ³Ýó Ñ»ï, Ýí³­·³Ï­óáõÙ ¿ ¢ ϳ­ñáÕ ¿ íϳ­Û»É: -ØÇ­·áõ­ó» ·³Õï­ÝÇ­ùÁ ãï»ë­ÝáÕ Ù³ñ¹­

5

63

Ø»ñ ÑÛáõñÁ ϳÝó ½³­ñ³­·³­ó³Í Éëá­ÕáõíÛáõÝÝ ¿: -¼³ñ­·³­ó³±Í...²­í»­ÉÇ ×Çßï` Éëá­Õáõí Ûáõ­ÝÁ ëñíáõÙ ¿, áã û ½³ñ­·³­ÝáõÙ: âï»ë­ ÝáÕ Ù³ñ­¹Á ³­í»­ÉÇ áõ­ß³­¹Çñ ¿ ÷áñ­ÓáõÙ ÉÇ­ Ý»É: -ºñ·­ã³­ËáõÙ­µÁ »ñÏ­ñá¹ ÁÝ­ï³­ÝÇù ѳ­ Ù³­ñ»­óÇù: àí­ù»±ñ­ »Ý Ó»ñ ³Û¹ §ÁÝ­ï³­ÝÇ­ ùǦ ³Û­ëûñ­í³ ³Ý­¹³Ù­Ý»­ñÁ: -Ø»Ï µ³­éáí` ÝíÇñ­Û³É­Ý»ñ­...²Û­ëûñ »ñ·­ã³­ËáõÙµ »Ý ѳ­×³­ËáõÙ 30 ³Ý­¹³Ùª ºñ¢³­ÝÇ ï³ñ­µ»ñ ѳ­Ù³ÛÝù­Ý»­ñÇó, á­ñáÝó ÙÇ Ù³­ëÇÝ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ýù µ»­ñ»­ Éáõ, ÙÛáõë­Ý»ñÝ Ç­ñ»Ýù »Ý ·³­ÉÇë: êï³­ÝáõÙ »Ý ãÝãÇÝ ³ß­Ë³­ï³­í³ñÓ` 6000 ¹ñ³Ù, ѳխó­Ñ³­ñáõÙ »Ý ·³­Éáõ ·Ý³­Éáõ µá­Éáñ Ëá­ ãÁÝ­¹áï­Ý»­ñÁ` ëÇ­ñ³Í ·áñ­Íáí ½µ³Õ­í»­Éáõ ¢ »ñ·­ã³ËÙ­µÇ Ï۳ݭùÇ ß³­ñáõ­Ý³­Ï³­Ï³­Ýáõí Û³Ý Ñ³­Ù³ñ: ú­Å³Ý­¹³Ï û·­Ýáõí ÛáõÝ ã»Ýù ëï³­ÝáõÙ: ÐÇ­Ù³ ß³­µ³­ÃÁ 2 ³Ý­ ·³Ù ³­å³­Ñá­íáõÙ »Ýù »ñ·­ã³ËÙ­µÇ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÁ: øÇã »Ý Ñ³­ Ù»ñ·­Ý »­ ñÁ`

64

5

ï³ñ­í³ Ïïñí³Í­ùáí 2-3 ³Ý­·³Ù, ßñç³­ ·³­ÛáõíÛáõÝ­Ý»ñ ·ñ»­Ã» ã»Ý ÉÇ­ÝáõÙ: ܳ˭ ÏÇ­ÝáõÙ å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ ßñçáõÙ ¿ÇÝù Ù³ñ­ ½»­ñáí, ï³ñ­í³ Ù»ç 30-40 ѳ­Ù»ñ· ¿ÇÝù áõ­Ý»­ÝáõÙ: ÐÇ­Ù³ ³ÛÉ ¿: ÜíÇñ­í³­ÍáõíÛáõÝÝ ¿ µ»­ñáõÙ Ù³ñ¹­Ï³Ýó: î»ë­ÝáÕ ³ß­Ë³­ïáÕ­Ý»ñ ¿É áõ­Ý»Ýù, áñ ³­é³­çÇÝ ûñ­í³­ÝÇó ³ß­Ë³­ ïáõÙ »Ý ¢ ¹áõñë ã»Ý ·³­ÉÇë: -ƱÝã Ý­å³­ï³Ï­Ý»ñ ϳ­ÛÇÝ, áñ ϳ­ï³ñ­ í»­óÇÝ ¢ »­ñ³­½³Ýù­Ý»ñ, áñ Ùݳ­óÇÝ Éáõ­ ë³Ýó­ùÇó ³ÛÝ ÏáÕÙ: -´Ý³­íá­ñáõíÛáõ­ÝÁ ÷á­÷á­Ë»­Éáõ Ñ³ï­ ÏáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ »ñ·­ã³­ËáõÙ­µÁ: Þ³ï Ù»­Ý»ñ­ ·Çã­Ý»ñ ã»Ý ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ »ñ­·»É »ñ·­ã³ËÙ­ µÇ Ù»ç: ²Ûë­ï»Õ å»ïù ¿ Éë»Ý ÙÇÙ­Û³Ýó ¢ ïå³­íá­ñáõíÛáõÝ ÉÇ­ÝÇ` ǵñ ÙÇ Ñá­·Ç ¿ »ñ­·áõÙ: Ø»ñ »ñ·­ã³ËÙ­µáõÙ ³Û¹ Ý»ñ­¹³ß­ ݳ­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­Û³­ó»É ¿: Îáõ­½»­Ý³­ÛÇ Ó³Û­ ݳ·ñ­í»ñ ɳ­½»­ñ³­ÛÇÝ ëϳ­í³­é³Ï, µ³Ûó ³Ûë å³­ÑÇÝ ¹³ ³Ýѭݳñ ¿ ýÇ­Ý³Ý­ë³­Ï³Ý Ëá­ãÁÝ­¹áï­Ý»­ñÇ, Ñá­í³­Ý³­íáñ­Ý»­ñÇ µ³­ó³­ ϳ­ÛáõÃ­Û³Ý å³ï­×³­éáí: ÆÝ㢿, Ñáõ­ë³Ýù, áñ ÙÇ ûñ ¿É ¹³ ÏÉÇ­ÝÇ Ç­ñ³­Ï³­ÝáõíÛáõÝ: -س»ëï­ñá, Ñ»­ï³ùñ­ùÇñ ¿, ÇÝã­å»±ë ¿ ÍÝí»É Ò»ñ ³­Ù»­Ý³­ëÇ­ñ³Í ëï»Õ­Í³­·áñ­ ÍáõíÛáõ­ÝÁ: -¶áñ­ÍÁ ëÇ­ñ³Í ¿ åñá­ó»­ëÇ Ù»ç: ¸ñ³­ ÝÇó Ñ»ï ݳ ³ÛÉ¢ë ­ùá­ÝÁ ã¿, Åá­Õáíñ­¹ÇÝÝ ¿: -êï»Õ­Í³­·áñ­Í³­Ï³Ý »ñ­ÏáõÝ­ùÁ ÝáõÛÝ­å»ë ó³­íáï ¿: Ò»ñ á±ñ ë­ï»Õ­ ͳ­·áñ­ÍáõíÛáõÝÝ ¿ ϳ­Ù³­Ïáñ »­ñ»­ ˳­ÛÇ å»ë ã³ñ­ã³­ñ»É ÉáõÛ­ë³ß­Ë³ñÑ ·³­Éáõó ³­é³ç: -â³ñ­ã³­ñ»±É...­ã¿: Þ³ï ÝíÇ­ñáõÙ áõ ³å­­ ñáõÙ­Ý»ñ »Ù áõÝ­ó»É §ºñ­ñáñ¹ Ïí³ñ­ï»ï¦-Á ·ñ»­ÉÇë, á­ñÁ ïÕ³­ÛÇë` çáõ­Ã³­Ï³­Ñ³ñ ¶³­·ÇÏ Ðáí­Ñ³Ý­ÝÇë­Û³­ÝÇ å³Û­Í³é ÑÇ­ß³­ ï³­ÏÇÝ ¿ñ...

-²­Ù»Ý Ù³ñ¹ ѳ­í³­ùáõÙ ¢ Ó­¢³­ íá­ñáõÙ ¿ Çñ ³ñ­Å»ù­ Ý»­ñÁ` Áëï ϳñ¢á­ ñáõí۳Ý: º­Ã» ¹ñ³Ý­óÇó ß»Ýù ϳ٠µáõñ· ϳ­éáõ­ ó»Çù, á±ñ ³ñÅ»ùÝ»ñÁ ϹݻÇù ÑÇÙùáõÙ: -²­é³­çÇ­ÝÁ ³­éáÕ­çáõíÛáõ­ ÝÁ ϹݻÇ: ²­é³Ýó ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý ³­Ù»Ý ÇÝã Ïáñó­ÝáõÙ ¿ Ýß³­Ý³­Ïáõí Ûáõ­ÝÁ: γ­ñáÕ ¿ í»­ñ³Ù­µ³ñÓ Ï³Ù ï³­ñû­ñÇ­Ý³Ï ÑÝã»É, 볭ϳÛÝ ³­é³ç­

ݳ­ÛÇÝ ï»­Õ»­ñÇó Ù»­Í³­·áõÛ­ÝÁ Ïѳï­Ï³ó­Ý»Ç ˳­Õ³­Õáõí۳­ÝÁ, ѳۭñ»­ÝÇ­ùÇÝ, Ñá­ÕÇ ½·³­­ óá­Õáõí۳­ÝÁ, áñ áõÅ ¿ ï³­ÉÇë, Ñ»­ïá ÁÝ­ï³­ ÝÇ­ùÇÝ, ÁÝ­Ï»­ñáõí۳­ÝÁ: ì»ñ­çÇÝ ßñç³­Ýáõ٠ѳï­Ï³­å»ë ß³ï ϳñ¢áñ »Ý ÇÝÓ Ñ³­Ù³ñ ¹³ñ­Ó»É ÁÝ­Ï»­ñ³­Ï³Ý ß÷áõÙ­Ý»­ñÁ: ´³­ó³­ ϳ­ÛáÕ ÁÝ­Ï»ñ­Ý»­ñÇë ϳ­ñá­ïáõÙ »Ù, ó³­íáõÙ »Ù, ѳï­Ï³­å»ë Ýñ³Ýó ѳ­Ù³ñ, áí­ù»ñ ÁÝ­ ï³­ÝÇù­Ý»­ñáí Ñ»­é³­ó»É »Ý »ñÏ­ñÇó: -Üϳ­ï»­ÉÇ ¿, áñ áõ­Ý»ù ѳ­ñáõëï Ñ»­ ï³ùñù­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ßñ糭ݳÏ: ÆëÏ á­ñá±Ýù­»Ý Ò»ñ ݳ­Ë³­ëÇ­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: -êÇ­ñáõÙ »Ù ˳­Õ³É: гï­Ï³­å»ë ëÇ­ ñáõÙ »Ù ÁÝ­Ï»ñ­Ý»­ñÇë Ñ»ï ݳñ­¹áõ, ÃÕó­ ˳­ÕÇ, ߳˭ٳ­ïÇ §³­é³ç­ÝáõíÛáõÝ­Ý»ñ¦ ϳ½­Ù³­Ï»ñ­å»É: ÈÇ­ÝáõÙ »Ý ¹»å­ù»ñ, »ñµ ëï»Õ­Í³­·áñ­Í³­Ï³Ý åñá­ó»­ëÁ ÃáÕ­ÝáõÙ áõ ÇÝÓ ÑÛáõñ »­Ï³Í ÁÝ­Ï»­ñáçë Ñ»ï ëÏëáõÙ »Ù ݳñ­¹Ç ˳­Õ³É: ºñ¢Ç ݳ­Ë³­ëÇ­ñáõíÛáõÝ­ Ý»ñë á­ñá­ßáõÙ »Ý ·»­Ý»ñÁ: Ðá­ñ³­ùáõÛñë ÑÇ­ ßáõÙ ¿ñ, áñ å³åë áã­Ë³­ñÇ Ñá­ïÇ íñ³ ¿ñ ˳­ÕáõÙ ¢ »ñ­µ»ù ã¿ñ å³ñï­íáõÙ: ºë ã»Ù ëÇ­ñáõÙ ·áõ­Ù³­ñáí ˳­Õ³É, ÇÙ Ù»ç å³­ åÇóë ³Ý­ó»É ¿ ˳­ÕÇ ³­½³ñïÝ áõ Áݭóó­ ùÇ Ñ»­ï³ùñù­ñáõíÛáõ­ÝÁ: ´³Ûó ÑÇ­ßáõÙ »Ù, áñ ÙÇ ³Ý­·³Ù ÁÝ­Ï»ñ­Ý»­ñáí ËÙÇãù ¿ÇÝù í»ñó­ñ»É, ÇÝã-áñ ³­éÇà Ýß»­Éáõ ѳ­Ù³ñ, ³Ý­­ ѳ­çáÕ ¹áõñë »­Ï³í, ÓíÇ Ñ³Ù ¿ñ ·³­ÉÇë: ܳñ­¹Ç ˳­Õ³­óÇÝù: ä³ñï­íá­ÕÁ å»ïù ¿ ËÙ»ñ ³ÛÝ: -ºí á±í Ë­Ù»ó ³Û¹ §ÏáÏ­ï»Û­ÉÁ¦: -ºë ÑÇ­ßáõÙ »Ù, áñ »ë ãËÙ»­óÇ: -ÀÝ­¹áõ­Ýá±õÙ­»ù å³ñ­ïáõíÛáõ­ÝÁ: -º­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ ų­Ù³­Ý³Ï ã¿Ç ÁÝ­¹áõ­ ÝáõÙ, Ñ»­ïá »ë ÇÙ Ù»ç Ý»­ñ³­ñÏ»­óÇ Ë³­ÕÇ ëϽµáõÝù­Ý»ñÝ ÁÝ­¹áõ­Ý»­ÉÁ: àõ­½áõÙ »Ù ѳխ ûÉ, µ³Ûó å³ñ­ïáõíÛáõ­ÝÁ ÁÝ­¹áõ­ÝáõÙ »Ù: -²­Ù»­Ý³ï­å³­íá­ñÇã ѳխó­Ý³­ÏÁ Ï۳ݭ ùáõÙ: -¸ñ³Ýù ϳå­í³Í »Ý »­Õ»É ëï»Õ­Í³­ ·áñ­Í³­Ï³Ý Ï۳ݭùÇ Ñ»ï: 곭ϳÛÝ ³ÛÝ­åÇ­ ëÇ ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ù, áñ ³­Ù»­Ý³ï­å³­ íá­ñÇã ѳխó­Ý³­ÏÁ ¹»é Ýáñ ¿ ÇÝÓ ÁÝ­¹³­ é³ç ·³­Éáõ: ²Ûë­åÇ­ëÇÝ ¿ 70-³ÙÛ³ ÏáÙåá½ÇïáñÁ: Üñ³ Ù³­ëÇÝ Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ Ëá­ë»É ³Ý­í»ñç: гñ­ ϳ­íáñ ¿ ÁÝ­¹³­Ù»­ÝÁ ͳ­Ýá­Ã³­Ý³É ¢ ³Ý­ÙÇ­ ç³­Ï³Ý ß÷Ù³Ý ×³­Ý³­å³ñ­ÑÁ µ³­ó³­Ñ³Û­ ïáõÙ­Ý»­ñÇ Ýá­ñ³­Ýáñ ³­ñ³­Ñ»ï­Ý»ñ ¿ Áݹ·­ ÍáõÙ` Ñáõ­ëáí áõ ëå³­ëáõÙ­Ý»­ñáí, áñ ³­Ù»­ ݳï­å³­íá­ñÇã ѳխó­Ý³­ÏÇ Ù³­ëÇÝ ¹»é ³Ý¹­ñ³­¹³é­Ý³­Éáõ ³­éÇà »Ýù áõ­Ý»­Ý³­Éáõ:

¸»Õ³ïáõ÷

²ñ³· ³å³ùÇÝÙ³Ý Ýáñ ï³ñµ»ñ³Ï ÜÛáõÃÁª ê³Ã»ÝÇÏ ØÏñïãÛ³ÝÇ

Ì

³Ýñ íݳë­í³Íù­Ý»­ñÁ, íÇ­ñ³­ ѳ­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, µáñ­µá­ù³­ ÛÇÝ íǭ׳ϭݻ­ñÁ, ³­Õ»ë­ï³­ Ùáë­ù³­ÛÇÝ ïñ³Ï­ïÇ ¢ ³ÛÉ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­ Ý»­ñ ­Ñ³­ïáõÏ ËݳÙù ¢ áõ­ß³¹­ñáõíÛáõÝ »Ý 峭ѳݭçáõÙ: ²Ûë ¹»å­ù»­ñáõÙ Ýß³­Ý³Ï­í³Í µáõÅ­Ù³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ³ÛÝ­ åÇ­ëÇ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ ÁÝ­¹áõ­ÝáõÙ, á­ñáÝù ϳ­ñáÕ »Ý Ýå³ë­ï»É ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ñ³ï­ Ï³­å»ë ³­ñ³· ³­å³­ùÇÝ­Ù³­ÝÁ: ¸»­Õ³­ ·áñ­Í³­Ï³Ý ѳÛï­ÝÇ Ð»­Ùá­ý³ñÙ ÏáÝ­ó»é­ ÝÇ ³ñ­ï³¹­ñ³Í ²­ÙÇ­Ýá­ëáÉ ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ݳËÁÝï­ñ»­ÉÇ ¿ Ýßí³Í ¹»å­ù»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ: гۭϳ­Ï³Ý ¹»­Õ³­·áñ­Í³­Ï³Ý ßáõ­Ï³­ÛáõÙ ²­ÙÇ­Ýá­ëá­ÉÁ Ýá­ñáõÛà ¿: ²ÛÝ Ý³­Ë³­ï»ë­í³Í ¿ ÏÇ­ñ³­é»É µÅßϳ­Ï³Ý ѳë­ï³­ïáõíÛáõÝ­ Ý»­ñáõÙ, µÅßÏÇ ³Ý­ÙÇ­ç³­Ï³Ý ÑëÏá­ÕáõÃ­Û³Ý å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ: ²Ûë ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ëï»ÕÍ­í»É ¿ ·Çï­Ý³­

66

5

ϳݭݻ­ñÇ »ñ­Ï³­ñ³ï¢ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇ ³ñ¹­ ÛáõÝ­ùáõÙ ¢ ³ñ­¹³­ñ³ó­ñ»É ¿ ³ÛÝ û·­ï³­·áñ­ ÍáÕ µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ ÑáõÛ­ë»­ñÁ: ²­ÙÇ­Ýá­ëáÉ ¹»­Õ³­ ÙÇ­çá­óÁ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ³­ÙǭݳíÃáõ­Ý»ñ, ¿­É»Ïï­ñá­ÉÇï­Ý»ñ, íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÇ áõ ³Í­­ ˳ç­ñ»­ñÇ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ù³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ: ÞÝáñ­ÑÇí Ù߳ϭí³Í Ûáõ­ñ³­Ñ³­ïáõÏ µ³­ Õ³¹­ñáõí۳ݪ ²­ÙÇ­Ýá­ëá­ÉÇ ÏÇ­ñ³­éáõíÛáõ­ÝÇó Ñ»­ïá ³­ñ³· í»­ñ³­Ï³Ý·Ý­íáõÙ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ ÙÇ ³­½á­ï³­ÛÇÝ Ñ³ß­í»Ï­ßÇ­éÁ: ²­ÙÇ­Ýá­ëá­ÉÁ Éñ³ó­ÝáõÙ ¢ ³­å³­Ñá­íáõÙ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ï»Ý­ë³­·áñ­ÍáõÝ»áõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ³ÝÑ­ñ³­ Å»ßï ÝÛáõ­Ã»­ñÁ: ²Ûë ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÇ ÏÇ­ñ³­éáõíÛáõ­ÝÇó Ç í»ñ µ³ñÓ­ñ³­ÝáõÙ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ¹Ç­Ù³¹­ñá­ Õ³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ` ³Ûë­åÇ­ëáí Ýå³ë­ï»­Éáí ³­ñ³· ³­å³­ùÇÝ­Ù³­ÝÁ, ÝáõÛ­ÝÇëÏ ³­Ù»­Ý³­ µ³ñ¹ Ç­ñ³­íǭ׳ϭݻ­ñáõÙ: ²­ÙÇ­Ýá­ëá­ÉÁ Ãá­Õ³ñÏ­íáõÙ ¿ ²­ÙÇ­Ýá­ëáÉ

600, ²­ÙÇ­Ýá­ëáÉ 800, ²­ÙÇ­Ýá­ëáÉ KE ï³ñ­ µ»­ñ³Ï­Ý»­ñáí, á­ñáÝ­óÇó Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõ­ñÁ ëï»ÕÍ­í³Í ¿ ³­é³Ý­ÓÇÝ ¹»å­ù»­ñÇ Ñ³­ Ù³ñ: ²Û¹ ¹»­Õ³Ý­Ûáõ­ÃÁ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ¿ Ý»­ñ³ñÏ­Ù³Ý »­Õ³­Ý³­Ïáí û·­ï³­·áñ­Í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: гÛï­ÝÇ ¢ ³­å³­óáõó­í³Í ¿, áñ ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ Ñ»ßï ¿ Ûáõ­ñ³ó­íáõÙ ûñ­·³­ Ýǽ­ÙÇ ÏáÕ­ÙÇó:

²­ÙÇ­Ýá­ëáÉ 600 ²­ÙÇ­Ýá­ëáÉ 600-Á Éñ³ó­ÝáõÙ ¿ ³­Ùǭݳí Ãáõ­Ý»­ñÇ, ³Í­Ë³ç­ñ»­ñÇ, ¿­É»Ïï­ñá­ÉÇï­Ý»­ñÇ å³­Ï³­ëÁ: γ­Ýá­Ý³­íá­ñáõÙ ¿ ëåÇ­ï³­Ïáõ­ ó³­ÛÇÝ ¢ ³Í­Ë³ç­ñ³­ÛÇÝ ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­ ÏáõíÛáõ­ÝÁ, ³­½á­ï³­ÛÇÝ Ñ³ß­í»Ï­ßÇ­éÁ: ²Ûë ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÇ ÏÇ­ñ³­éáõí۳ٵ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­Ý»É ëåÇ­ï³­Ïáõ­ó³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­ í³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý µáõ­ÅáõÙ ¢ ϳݭ˳ñ­·»­ÉáõÙ`

³Ûñ­í³Íù­Ý»­ñÇ, íݳë­í³Íù­Ý»­ñÇ, ³ñ­Ý³­ Ñá­ëáõí۳Ý, ³ñ­Û³Ý Ïáñë­ïÇ, »­ñǭϳ­Ù³­ ÛÇÝ ¢ ³­ÕÇ­ù³­ÛÇÝ ëåÇ­ï³­Ïáõ­ó³­ÛÇÝ Ïáñë­ ïÇ Å³­Ù³­Ý³Ï: ¸»­Õ³Ý­Ûáõ­ÃÁ ÏÇ­ñ³­é»­ÉÇ ¿ ÙÇÝ㢠íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõ­ÝÁ ¢ Ñ»ï­íÇ­ñ³­ ѳ­ï³­Ï³Ý ų­Ù³­Ý³­Ï³­Ñ³ï­í³­ÍáõÙ:

γ­ñ»­ÉÇ ¿ ÏÇ­ñ³­é»É ¸»ÕÝ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¿ »­ñǭϳ­Ù³­ÛÇÝ ¢ ÉÛ³ñ­¹Ç ͳÝñ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõí۳Ý, ãÏáÙ­ å»Ý­ë³ó­íáÕ ëñï³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³ñáõí Û³Ý ¹»å­ùáõÙ, ϳ­ÉÇáõ­ÙÇ ÑÇ­å»ñ Ïáñë­ïÇ, Ù»­ï³­Õ³­ÛÇÝ Ãáõ­Ý³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñÇ, ýñáõÏ­ ïá­½³­ÛÇ Ù»­ï³­µá­Éǽ­ÙÇ Ë³Ëï­Ù³Ý ų­ Ù³­Ý³Ï:

ÎáÕ٭ݳ­ÏÇ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ­Ý»ñ ÆÝã­å»ë ó³Ý­Ï³­ó³Í ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó ²­ÙÇ­ Ýá­ëá­ÉÁ ¢ë­áõ­ÝÇ ÏáÕ٭ݳ­ÏÇ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ­ Ý»ñ` Ý»­ñ³ñÏ­Ù³Ý Ï³­ÝáÝ­Ý»­ñÇ Ë³Ëï­Ù³Ý ¹»å­ù»­ñáõÙ Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ ëñï˳é­Ýáó, ùñïݳñ­ï³¹­ñáõíÛáõÝ, ï³­Ëǭϳñ­¹Ç³, Ù³ñÙ­ÝÇ ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳­ÝÇ µ³ñÓ­ñ³­óáõÙ: 곭ϳÛÝ ³Ûë ³­Ù»­ÝÇó ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ Ëáõ­ë³­ ÷»Éª å³Ñ­å³­Ý»­Éáí ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ϳ­ ÝáÝ­Ý»­ñÁ: ÎáÕ٭ݳ­ÏÇ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ­Ý»­ ñÇó Ëáõ­ë³­÷»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ å³Ñ­å³­Ý»É ³Ýí­ï³Ý­·áõÃ­Û³Ý ÙÇ ù³­ÝÇ ÙÇ­çá­ó³­éáõÙ. å»ïù ¿ ½·áõ­ß³­Ý³É Ñ³ï­ Ï³­å»ë ɳϭﳭóÇ­¹á­½Ç ų­Ù³­Ý³Ï, ù³­ÝÇ áñ µ³­Õ³¹­ñáõÃ­Û³Ý Ù»ç Ý»­ñ³é­í³Í ¿ ݳ¢ ëáñ­µÇï:

´³­Õ³¹­ñáõíÛáõ­ÝÁ ¸»­Õá­ñ³Û­ùÇ µ³­Õ³¹­ñáõÃ­Û³Ý Ù»ç ³é­

ϳ µá­Éáñ ³­ÙǭݳíÃáõ­Ý»­ñÁ ·ïÝíáõÙ »Ý È - Ó­¢áõÙ, ÇÝ­ãÁ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ¿, áñ ¹»­ÕÁ ϳ­ ñ»­ÉÇ ¿ áõÕ­Õ³­ÏÇ Ý»­ñ³ñ­Ï»Éª ³­é³Ýó ÏáÕÙ­ ݳ­ÏÇ Ñ³­í»­ÉáõÙ­Ý»­ñÇ:

²­ÙÇ­Ýá­ëáÉ KE ²­ÙÇ­Ýá­ëáÉ KE ï»­ë³­ÏÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ ÏÇ­ñ³­é»É ëåÇ­ï³­Ïáõó­Ý»­ñÇ ¹»­­ ýÇ­óÇ­ïÇ, ϳݭ˳ñ­·»É­Ù³Ý, ÇÝã­å»ë ݳ¢ Ý»­ñ»­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ëÝáõó­Ù³Ý ¹»å­ù»­ñáõÙ` å³ÝÏ­ñ»³­ïÇ­ïÇ, ³­ÕÇ­Ý»­ñÇ Í³Ýñ µáñ­ µá­ùáõÙ­Ý»­ñÇ, ë»å­ëÇ­ëÇ, íݳë­í³Íù­Ý»­ñÇ, ã³­ñá­ñ³Ï áõ­éáõóù­Ý»­ñÇ ¢ ³ÛÉ ¹»å­ù»­ñáõÙ: г­ïáõÏ ½·áõ­ßáõí۳ٵ ²­ÙÇ­Ýá­ëáÉ KE ¹»Õ³ÝÛáõÃÁ ­Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ ³ÛÝ ÑÇ­ í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ, á­ñáÝù å»ïù ¿ ë³Ñ­Ù³­Ý³­ ÷³­Ï»Ý Ñ»­Õáõ­ÏÇ ÏÇ­ñ³­éáõíÛáõ­ÝÁ: ÖÝßÙ³Ý ï³­ï³­ÝáõÙ­Ý»­ñÇ, ³Ý­Ñ³Ûï ͳ·­Ù³Ùµ ÑÇ­ å»ñ­ïá­Ýdz­ÛÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ¢ë ­¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÇ ÏÇ­ñ³­éáõÙÝ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¿:

гñ³ÏÇó ³½­¹»­óáõíÛáõÝ­Ý»ñ ¸»­Õ³­ÙÇ­çá­óÇ ³Ûë ï»­ë³­ÏÇ ÏÇ­ñ³­éáõ­ ÙÁ, áñ­å»ë ÏáÕ٭ݳ­ÏÇ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ Ï³­ ñáÕ ¿ ³­é³­ç³ó­Ý»É ëñï˳é­Ýáó, ÷ëËáõÙ, ó³í á­ñá­í³Û­ÝÇ ßñç³­ÝáõÙ, Ñᷭݳ­ÍáõÃ­Û³Ý ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ, ×ÝßÙ³Ý µ³ñÓ­ñ³­óáõÙ, ódz­Ýá½:

ʳé­Ýáõñ¹­Ý»ñ ²Ûë ¹»­Õ³­ÙÇ­çáóÝ ³­é³­í»É ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­ í»ï ¹³ñÓ­Ý»­Éáõ, µáõÅ­Ù³Ý Áݭóó­ùáõÙ ³­é³­í»É ɳÛÝ ßñç³­Ý³Ï Ý»ñ·­ñ³­í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ѳ­×³Ë ÉÇ­ÝáõÙ ¿ ÙÇ ù³­ÝÇ ¹»­­ Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ ÷áõÝç ëﳭݳ­Éáõ ³ÝÑ­ñ³­

Ż߭ïáõíÛáõ­ÝÁ: ²­ÙÇ­Ýá­ëáÉ KE Éáõ­ÍáõÛ­ÃÇÝ` ï³ñ­µ»ñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»å­ù»­ñáõ٠ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ³­í»­É³ó­Ý»É Ñ»ï¢Û³É ѳ­Ï³­µÇá­ ïÇÏ­Ý»­ñÁ` ³­Ùǭϳ­óÇÝ, ³Ù­åÇ­óÇ­ÉÇÝ, ó»­ýá­ ï³ù­ëÇÝ, ó»ýï­ñ³ù­ëáÝ, ÏÉÇÝ­¹³­ÙÇ­óÇÝ, ïáù­ëÇ­óÇÏ­ÉÇÝ, ·»Ý­ï³­ÙÇ­óÇÝ, ¿­ñÇï­ñá­ÙÇ­ óÇÝ, Ý»­ÃÇÉ­ÙÇ­óÇÝ, ï»ï­ñ³­óÇÏ­ÉÇÝ, ïáµ­ ñ³­ÙÇ­óÇÝ:

´³­Õ³¹­ñÇã­Ý»ñ ²­ÙÇ­Ýá­ëáÉ KE Éáõ­ÍáõÛ­ÃÇ Ï³½­ÙáõÙ ­Ï³ ³ñ­·Ç­ÝÇ­Ý ­Ïáã­íáÕ ÝÛáõ­ÃÁ: ²Ûë ÝÛáõ­ÃÇ ³é­­ ϳ­ÛáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ ѳݭ·»ó­Ý»É ûñ­·³­ Ýǽ­ÙáõÙ ýáë­ýá­ñÇ ËïáõÃ­Û³Ý ³ÝÏ­Ù³­ÝÁ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ª åɳ½­Ù³­ÛáõÙ` ϳ­ÉÇáõ­ÙÇ ËïáõÃ­Û³Ý ³­í»­É³ó­Ù³­ÝÁ: ²Ûë ÷á­÷á­Ëáõí ÛáõÝ­Ý»ñÝ ³­é³­í»É ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­í³Í »Ý ß³­ ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ïáí ï³­é³­åáÕ ÑÇ­í³Ý¹­ Ý»­ñÇ Ùáï: ²ñ­·Ç­ÝÇÝÝ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ ¿ ÇÝ­ ëáõ­ÉÇ­Ý, á­ñÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ ѳï­Ï³­å»ë ÑÇ­ å»ñ­Ï³­ÉÇ»­Ùdz­ÛÇ ³­é³­ç³ó­Ù³ÝÁ: г­ïáõÏ áõ­ß³¹­ñáõÃ­Û³Ý »Ý ³ñ­Å³­ÝÇ ëÃñ»­ë³­ÛÇÝ Ç­ñ³­íǭ׳ϭݻ­ñáõÙ ·ïÝíáÕ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ³­é³­çÇÝ ¢ »ñÏ­ñáñ¹ ïÇ­åÇ ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»ï áõ­Ý»­óáÕ Ù³ñ­¹ÇÏ: ¸»­Õ³­ÙÇ­çá­óÇ Ç­ñ³­Ï³Ý ѳï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ï»­ë³­Ý»­ÉÇ ¹³ñÓ­Ý»­Éáõ, µáõ­ÅáõÙÝ ³­ñ³­·³ó­Ý»­Éáõ ¢ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ïáõÃÛ³Ý ³å³ÑáíÙ³Ý Ñ³­ Ù³ñ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ÝÙ³Ý ²­ÙÇ­Ýá­ëáÉ KE ëï³­óáÕ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ ÙÇ¢ÝáõÛÝ Å³­Ù³­ Ý³Ï Ý»­ñ³ñ­Ï»É ݳ¢ ÇÝ­ëáõ­ÉÇÝ: ²Ûë µá­Éáñ ï»­Õ»­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ѳ߭íÇ ³é­Ý»­Éáíª Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ ϳ½­Ù³­Ï»ñ­å»É ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÇ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ÏÇ­ñ³­éáõí ÛáõÝÝ áõ ³­é³­í»É ³­ñ³·, Ýå³ë­ï³­íáñ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ µáõ­Å»É »ñ­Ï³­ñ³ï¢ Ãí³­ óáÕ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃÛõÝ­Ý»­ñÁ:

5

67

Íåéðî-îáìåííûå íàðóøåíèÿ

Áåëûå Ïÿòíûøêè Òåêñò: Êíàðèíå Êàçàí÷ÿí

Í

àâåðíîå, êàæäûé èç íàñ âñòðå÷àë ëåòîì ëþäåé ñ áåëûìè ïÿòíàìè ðàçíîé âåëè÷èíû è ôîðìû íà êîæå. Ýòè ïÿòíà âûçûâàþò

Îôèöèàëüíàÿ ñòàòèñòèêà äàåò ñëåäóþùèå öèôðû; ïî âñåìó ìèðó ñòðàäàþò âèòèëèãî îêîëî 40 ìèëëèîíà ÷åëîâåê,

68

5

òîëüêî îùóùåíèå êîñìåòè÷åñêîãî è ïñèõîëîãè÷åñêîãî äèñêîìôîðòà ó âëàäåëüöà, à áîëåçíåííûå ïðîÿâëåíèÿ òàêèå êàê çóä, ææåíèå, áîëü â äàííîì ñëó÷àå íå ïðîÿâëÿþòñÿ. Òàê ÷òî æå ýòî çà áîëåçíü è îò ÷åãî îíà ïðîèñõîäèò? Áîëåçíü íàçûâàåòñÿ âèòèëèãî îò ëàòûíè âèòèëóñ, ÷òî îçíà÷àåò òåëåíîê, òàê-êàê íàðóøåíèå ïèãìåíòàöèè íà îòäåëüíûõ ó÷àñòêàõ êîæè äåëàåò ÷åëîâåêà ïîõîæèì íà ïÿòíèñòîãî äåòåíûøà êîðîâû. Îäíàêî, ðàññìàòðèâàòü ýòî ñîñòîÿíèå êàê ïðîñòàÿ äèñõðîìèÿ (èñ÷åçíîâåíèå ïèãìåíòà ìåëàíèíà) îòäåëüíûõ ó÷àñòêîâ êîæè íåâåðíî, íà

ñàìîì äåëå ìåõàíèçì âîçíèêíîâåíèÿ âèòèëèãî äîâîëüíî ñëîæåí. Òóò áîëüøîå çíà÷åíèå ìîãóò èãðàòü ñòðåññîâûå ñîñòîÿíèÿ, ïåðåíåñåííûå èíôåêöèîííûå çàáîëåâàíèÿ, õðîíè÷åñêèå áîëåçíè âíóòðåííèõ îðãàíîâ, èíòîêñèêàöèè, êîíòàêòèðîâàíèå êîæè ñ íåêîòîðûìè ñèíòåòè÷åñêèìè òêàíÿìè, äëèòåëüíîå îáëó÷åíèå ñîëíöåì èëè ôèçè÷åñêàÿ òðàâìà. Âñå ýòî ãîâîðèò î íåðâíîýíäîêðèííîì ðàññòðîéñòâå îðãàíèçìà ïðè íàëè÷èè äàííîé ïàòîëîãèè. Îôèöèàëüíàÿ ñòàòèñòèêà äàåò ñëåäóþùèå öèôðû; ïî âñåìó ìèðó ñòðàäàþò âèòèëèãî îêîëî 40 ìèëëèîíà ÷åëîâåê, ÷àùå

Íåéðî-îáìåííûå íàðóøåíèÿ áîëåþò â ìîëîäîì âîçðàñòå, ñòðàäàþò êàê ìóæ÷èíû, òàê è æåíùèíû, õîòÿ ïî íåêîòîðûì èñòî÷íèêàì, æåíùèíû ÷àùå. Îñîáåííî íåáëàãîïîëó÷íà ñèòóàöèÿ â ñòðàíàõ Çàïàäíîé Åâðîïû.  Èòàëèè è Øâåéöàðèè îòêðûòû ñïåöèàëüíûå êëèíèêè äëÿ ëå÷åíèÿ âèòèëèãî. Ìíîãî èçâåñòíûõ è çíàìåíèòûõ ëþäåé, ñòðàäàþùèõ âèòèëèãî. Èçìåíåíèÿ â öâåòå êîæè íûíå ïîêîéíîãî ìåãà-çâåçäû ïîï-ìóçûêè Ìàéêëà Äæåêñîíà áûëè âûçâàíû èìåííî âèòèëèãî, êàê óòâåðæäàë ñàì ïåâåö. Íåêîòîðûå åâðîïåéñêèå öàðñòâóþùèå ñåìüè èìåþò ýòî çàáîëåâàíèå â “èñòîðèè áîëåçíè” ñâîåé ðîäîñëîâíîé. Ýòî åùå îäíî ïîäòâåðæäåíèå òåîðèè ñïåöèôè÷åñêîãî íàñëåäîâàíèÿ áîëåçíè, ãîâîðÿùåé î ãåíåòè÷åñêîé ïðèðîäå âèòèëèãî, êîòîðîé áîëüøå âñåãî ïðèäåðæèâàþòñÿ èíäèéñêèå àâòîðû. Îäíî óòåøàåò – âèòèëèãî íå çàðàçíîå çàáîëåâàíèå. Ïðè âèòèëèãî ïîÿâëÿþòñÿ íà íîðìàëüíîé êîæå áåëûå ïÿòíà ðàçíîé âåëè÷èíû è ôîðìû, êîòîðûå ìîãóò óâåëè÷èâàòüñÿ â ðàçìåðàõ, ñëèâàòüñÿ, îáðàçóÿ îáøèðíûå ó÷àñòêè áåëî-ìîëî÷íîãî öâåòà. Åñëè åñòü íà ýòîì ó÷àñòêå âîëîñÿíîé ïîêðîâ, òî âîëîñû çäåñü îáåñöâå÷èâàþòñÿ. Èíîãäà îòäåëüíûå ïÿòíà ìîãóò ñàìîïðîèçâîëüíî èñ÷åçàòü. Ïðè ýòîì ïðîòèâîïîêàçàíî äëèòåëüíîå ïðåáûâàíèå íà ñîëíöå, òàê-êàê ýòî ïðîâîêàöèÿ äëÿ ðàçâèòèÿ áîëåçíåííîãî ñîñòîÿíèÿ. Çàáîëåâàíèå ÷àñòî îáîñòðÿåòñÿ âåñíîé, è, îñîáåííî, ïîñëå ïîåçäêè íà æàðêèå ñîëíå÷íûå êóðîðòû. Èíòåðåñíî, ÷òî ýòà áîëåçíü íå âîçíèêàåò ó âñåõ ïîäðÿä, à òîëüêî ó ëþäåé îïðåäåëåííîãî òèïà êîíñòèòóöèè – “õîëåðèêîâ”, ïîäðàçóìåâàÿ ðÿä òèïè÷íûõ äëÿ íèõ îñîáåííîñòåé ïñèõîëîãè÷åñêîãî, âåãåòàòèâíîãî è èììóííîãî îòâåòà îðãàíèçìà íà òå èëè èíûå ñòèìóëû. Ýòèì ñòèìóëîì ìîãóò áûòü êàê âíóòðåííèå, òàê è âíåøíèå ôàêòîðû. Âíåøíèå ôàêòîðû ýòî:

Íåðâíûå, ïñèõîëîãè÷åñêèå ñòðåññû, òðàâìû, ïåðåãðóçêè;

Ôèçè÷åñêèå òðàâìû;

Õèìè÷åñêèå òðàâìû;

Ëó÷åâîå (óëüòðàôèîëåòîâîå) âîçäåéñòâèå.

Âíóòðåííèå ñòèìóëû âîçíèêíîâåíèÿ: • Òîêñè÷åñêîãî (èíôåêöèîííîãî, õèìè÷åñêîãî è ìåäèêàìåíòîçíîãî) ïðîèñõîæäåíèÿ; • Ýíäîêðèííîãî ïðîèñõîæäåíèÿ; Çäîðîâûé îðãàíèçì îáû÷íî õîðîøî ïåðåíîñèò ëþáûå ïîäîáíûå “íåïðèÿòíîñòè”, îäíàêî åñëè åñòü èììóííûé äèñáàëàíñ, íàðóøåíèå óñëîâèé æèçíè, ñòðåññîâûå ñèòóàöèè, âñå ýòî âìåñòå ïðèâîäèò ê îáùåìó íàðóøåíèþ èììóííîé, ýíäîêðèííîé, ïñèõîëîãè÷åñêîé è âåãåòàòèâíîé ñèñòåì ÷åëîâåêà.  íàèáîëåå ðàçäðàæàåìûõ ìåñòàõ èäåò ïîâûøåíèå àêòèâíîñòè îñîáûõ èììóííûõ êëåòîê, â ðåçóëüòàòå ÷åãî ïîâðåæäàþòñÿ ìåëàíîöèòû (ïèãìåíòíûå êëåòêè âûðàáîòêîé êîòîðûõ çàíèìàåòñÿ ãèïîôèç), è ðàçâèâàåòñÿ î÷àãîâàÿ äåïèãìåíòàöèÿ. È, ìîæíî ñêàçàòü, âñå ýòè ìåñòíûå íàðóøåíèÿ âçàèìîñâÿçàíû äðóã ñ äðóãîì, êàæäûé ðàç ñòèìóëèðóÿ è àêòèâèçèðóÿ äðóã äðóãà, è ÷àñòî â íàðóøåíèÿ âîâëåêàåòñÿ ãèïîôèç. Èìåííî ýòî è äåëàåò ëå÷åíèå âèòèëèãî çàòÿæíûì è òðóäíûì. À åñëè ó÷åñòü, ÷òî áîëåþò ÷àùå ìîëîäûå ëþäè, äëÿ êîòîðûõ êîñìåòè÷åñêèé äèñêîìôîðò ýòî áîëüøàÿ ãëîáàëüíàÿ ïðîáëåìà, ïðèíîñÿùàÿ ñòðàäàíèÿ è ñëåçû, ÷òî òàêæå “íàêðó÷èâàåò” íà íîâûé âèòîê áîëåçíü. Ëå÷åíèå âèòèëèãî çàòÿæíîå. Ìíîãîå

Ïðîòèâîïîêàçàíî äëèòåëüíîå ïðåáûâàíèå íà ñîëíöå, òàê-êàê ýòî ïðîâîêàöèÿ äëÿ ðàçâèòèÿ áîëåçíåííîãî ñîñòîÿíèÿ. çàâèñèò îò êîíêðåòíîãî ÷åëîâåêà, îò îáðàçà åãî æèçíè. Áîëüíûì âèòèëèãî íóæíî

îãðàíè÷èòü

óïîòðåáëåíèå

îñòðîé è æàðåíîé ïèùè, íè â êîåì ñëó÷àå íå ïðèíèìàòü ñïèðòíîå è èçáåãàòü ñòðåññîâ. Ïîëåçíî åñòü àéâó, áàêëàæàíû, âèíîãðàä, âèøíè, òûêâó, ãðóøè, äûíè, êàðòîôåëü, ôàñîëü, êóêóðóçó, ìîðêîâü, îãóðöû, åæåâèêó, ïåðåö, ïîìèäîðû, ïåðñèêè, çåìëÿíèêó, ñìîðîäèíó è õðåí. Ðåêîìåíäóåòñÿ òàêæå åñòü ïå÷åíêó ìîëîäûõ ÿãíÿò è òåëÿò, äðîææè, ÿéöà, õëåá èç ìóêè ãðóáîãî ïîìîëà. Ïîëíîå êëèíè÷åñêîå èçëå÷åíèå áîëüíûõ íåâîçìîæíî áåç óñòðàíåíèÿ ñîïóòñòâóþùèõ ïàòîëîãèé. Íåêîòîðûå çàðóáåæíûå àâòîðû ðàññìàòðèâàþò âèòèëèãî êàê «êîæíûé ìàðêåð âíóòðåííåé áîëåçíè». Òàê, ó áîëüíûõ âèòèëèãî âûñîêà ÷àñòîòà ïàòîëîãèé ïå÷åíè: ïîðàæåíèÿ ïàðåíõèìû ïå÷åíè

5

69

Íåéðî-îáìåííûå íàðóøåíèÿ

ñ ñèíäðîìîì õîëåñòàçà, ñíèæåíèå äåçèíòîêñèêàöèîííîé ôóíêöèè ïå÷åíè.  ñâÿçè ñ ýòèì â êîìïëåêñíóþ òåðàïèþ ðåêîìåíäóåòñÿ âêëþ÷àòü ïðåïàðàòû, óëó÷øàþùèå ôóíêöèîíèðîâàíèå ïå÷åíè è æåë÷íîãî ïóçûðÿ. Õàðàêòåðíà ïîëíàÿ âçàèìîçàâèñèìîñòü íàñòóïëåíèÿ êëèíè÷åñêîãî ýôôåêòà îò ëå÷åíèÿ ïàòîëîãèé ïå÷åíè: îòìå÷åíû ñëó÷àè ïîëíîé ðåïèãìåíòàöèè (âîññòàíîâëåíèÿ) î÷àãîâ âèòèëèãî ïîñëå èçëå÷åíèÿ âûÿâëåííîãî ëÿìáëèîçà ïå÷åíè ãàñòðîýíòåðîëîãàìè áåç êàêîãî-ëèáî ñïåöèôè÷åñêîãî ëå÷åíèÿ âèòèëèãî. Åñòü òåîðèÿ, ÷òî âèòèëèãî ìîãóò ïðîâîöèðîâàòü ãåëüìèíòû, íàðóøàÿ íîðìàëüíóþ äåÿòåëüíîñòü æåëåç âíóòðåííåé ñåêðåöèè è ïðèâîäÿ ê ðåçêîìó äåôèöèòó ìåäè â îðãàíèçìå. Çäåñü ïðîâåäÿ òîëüêî äåãåëüìèíòèçàöèþ ìû ìîæåì ïîëó÷èòü ïîëíîå èçëå÷åíèå. Ïîëåçíûå ñîâåòû òåì, ó êîãî åñòü ïðèçíàêè âèòèëèãî

Ìåëêèå ïÿòíà ìàñêèðóéòå òîíàëüíûì êðåìîì èëè çàãàðíûìè ëîñüîíàìè,

Ó áîëüíûõ âèòèëèãî âûñîêà ÷àñòîòà ïàòîëîãèé ïå÷åíè: ïîðàæåíèÿ ïàðåíõèìû ïå÷åíè ñ ñèíäðîìîì õîëåñòàçà, ñíèæåíèå äåçèíòîêñèêàöèîííîé ôóíêöèè ïå÷åíè.

70

5

 ñîëíå÷íûå äíè çàùèùàéòå êîæó ñîëíöåçàùèòíûìè ñðåäñòâàìè ñ óëüòðàôèîëåòîâîé çàùèòîé íå ìåíåå 15,

Îäåâàéòå øëÿïû, äëèííûå ðóêàâà, áðþêè èëè ìàêñè-þáêè, ìàêñèìàëüíî çàùèùàÿ êîæó îò ïðÿìûõ ëó÷åé ñîëíöà,

 Âàøåì ãàðäåðîáå äåðæèòå ëåòíþþ îäåæäó òîëüêî èç íàòóðàëüíûõ òêàíåé õëîïêà, ëüíà è øåëêà,

Ïðèíèìàéòå âèòàìèíû ãðóïïû B, A, E, C, ìèêðîýëåìåíòû – öèíê, ìåäü, ìàðãàíåö. Íàðîäíûå ðåöåïòû

Ñìàçûâàòü ïÿòíà 1-2 ðàçà â äåíü ñïèðòîâîé íàñòîéêîé (1:10) çåëåíûõ ëèñòüåâ è îêîëîïëîäíèêîâ ãðåöêîãî îðåõà, âçÿòûõ ïîðîâíó.

Ïðîòèðàòü ïÿòíà îòâàðîì ÷àÿ. Äëÿ ýòîãî îäíó ÷àéíóþ ëîæêó çàâàðêè çàëèòü 1/4 ñòàêàíîì êèïÿòêà, êèïÿòèòü 2-3 ìèíóòû, ïðîöåäèòü, îñòóäèòü äî òåìïåðàòóðû òåëà. Ïåðåä ïðèìåíåíèåì âçáàëòûâàòü. Õðàíèòü â õîëîäèëüíèêå íå áîëåå 2 ñóòîê.

Ïðèíèìàòü íàñòîé òðàâû çâåðîáîÿ (1:10) ïî 1 ñòîëîâîé ëîæêå 3 ðàçà â äåíü ïîñëå åäû. Ïîñëå òðåõ íåäåëü ïðèåìà ñëåäóåò íåäåëüíûé ïåðåðûâ. Ëå÷åíèå äëèòåëüíîå - 4-6 ìåñÿöåâ. Äëÿ ïðèãîòîâëåíèÿ íàñòîÿ ñòîëîâóþ ëîæêó ñóõèõ ëèñòüåâ è öâåòêîâ çâåðîáîÿ çàëèòü ñòàêàíîì êèïÿòêà è íàñòàèâàòü 30 ìèíóò, ïðîöåäèòü. Îäíîâðåìåííî ðåêîìåíäóåòñÿ íàðóæíîå ëå÷åíèå çâåðîáîéíûì ìàñëîì. Äëÿ ýòîãî òðàâó

çâåðîáîÿ çàëèâàþò ðàñòèòåëüíûì ìàñëîì (1:10) è 3 ÷àñà ïîäîãðåâàþò íà âîäÿíîé áàíå; çàòåì ïðîôèëüòðóþò è îòæèìàþò. Çâåðîáîé ïîâûøàåò ÷óâñòâèòåëüíîñòü êîæè ê óëüòðàôèîëåòîâûì ëó÷àì, ïîýòîìó ïîñëå ïðîöåäóðû ìîæíî ïðèíÿòü íåïðîäîëæèòåëüíóþ ñîëíå÷íóþ âàííó. Íà÷èíàòü ñëåäóåò ñ 1-2 ìèíóò è åæåäíåâíî ïðèáàâëÿòü ïî 1-2 ìèíóòû. Êóðñ ëå÷åíèÿ - 20-30 äíåé.

Âçÿòü äåòñêèé êðåì èëè âàçåëèí, àöåòèëñàëèöèëîâóþ êèñëîòó (åñëè â òàáëåòêàõ, òî õîðîøî åå ðàçìÿòü) è âñå õîðîøî ðàñòåðåòü â ñòóïêå äî îäíîðîäíîé ìàññû (ñîîòíîøåíèå 3-5%). Ýòîé ñìåñüþ íàäî íàòèðàòü òåëî, à çàòåì çàãîðàòü íà ñîëíöå.

Ëå÷àò áîëåçíü è òàêèì îáðàçîì: Ñìåøàòü ïî âåñó äî îäíîðîäíîé ìàññû 1 ÷àñòü ðàñòåðòîãî â ïîðîøîê ñâåæåãî êîðíÿ îäóâàí÷èêà è 3 ÷àñòè ìåäà è ñìàçàòü ýòîé ñìåñüþ ïÿòíà. Îñòàâèòü íà 20-30 ìèíóò, à êîãäà íà÷íåò ïðèæèãàòü, ñìûòü ñàëôåòêîé, ñìî÷åííîé â ìîëîêå. Âèòèëèãî – çàáîëåâàíèå, êîòîðîå îôèöèàëüíàÿ ìåäèöèíà íå î÷åíü-òî æàëóåò. Ñ÷èòàåòñÿ, ÷òî îíî æèçíè è çäîðîâüþ íå óãðîæàåò. Íî ýòî íå ñîâñåì òàê. Ìîæåò áûòü, óãðîçû äëÿ æèçíè è íåò, íî âðåä äëÿ çäîðîâüÿ î÷åâèäåí. Âåäü âèòèëèãî – áîëåå ÷åì íàãëÿäíîå íàïîìèíàíèå î ñåðüåçíûõ íàðóøåíèÿõ â îðãàíèçìå, è, êîíå÷íî, ýòî íå òîëüêî íåïðèÿòíûé êîñìåòè÷åñêèé äåôåêò. Ê ñîæàëåíèþ, äîëãîå âðåìÿ âèòèëèãî íå óäåëÿëè äîëæíîãî âíèìàíèÿ, ó ìåäèöèíû áûëè ïðîáëåìû è ïîâàæíåå. Óæå òî÷íî óñòàíîâëåíî, ÷òî îíî àóòîèììóííîå. Äåëî â òîì, ÷òî èíîãäà ñ èììóííîé ñèñòåìîé ñëó÷àþòñÿ ñåðüåçíûå íåïîëàäêè: îíà îøèáî÷íî ïðèíèìàåò êëåòêè ñîáñòâåííîãî îðãàíèçìà çà ÷óæèå è íà÷èíàåò çà íèìè íàñòîÿùóþ îõîòó. Ñåé÷àñ íàì èçâåñòíî áîëåå 80 àóòîèììóííûõ çàáîëåâàíèé. Ñðåäè íèõ ñàõàðíûé äèàáåò ïåðâîãî òèïà, ðàññåÿííûé ñêëåðîç, áîëåçíü Êðîíà, íåêîòîðûå ôîðìû ãåïàòèòà, ðåâìàòîèäíûé àðòðèò, êðàñíàÿ âîë÷àíêà, ïñîðèàç. Ïåðå÷åíü ýòèõ äîâîëüíî ñëîæíûõ è òÿæåëûõ çàáîëåâàíèé çàñòàâèò ìíîãèõ áîëåå îòâåòñòâåííî è ñåðüåçíî ïîäõîäèòü ê âèòèëèãî.

Îû·ÝÇ ³åñ»É ß³ù³ñ³ÛÇÝ ¹Ç³µ»ïáí

¸Ç³É»í»É • • • •

ú·ÝáõÙ ¿ ϳñ·³íáñ»É ³ñÛ³Ý Ï³½ÙáõÙ ß³ù³ñÇ Ù³Ï³ñ¹³ÏÁ ú·ÝáõÙ ¿ ß³ù³ñ³ÛÇÝ ¹Ç³µ»ïÇ ³Ëï³ÝÇß³ÛÇÝ µ³ñ¹áõÃÛáõÝÝ»ñǪ ó³í»ñÇ, ³ÝѳݷëïáõÃÛ³Ý ½·³óáÕáõÃÛ³Ý, áïù»ñÇ ÃÙñ³ÍáõÃÛ³Ý ³ÛëÇÝùݪ ¹Ç³µ»ïÇÏ Ý»Ûñáå³ïdzÛÇ ¹»åù»ñáõÙ Üå³ëïáõÙ ¿ ÇÝëáõÉÇÝÇ ³½¹»óáõÃÛ³Ý áõŻճóÙ³ÝÁ ¨ ÑÛáõëí³ÍùÝ»ñáõÙ ·ÉÛáõÏá½³ÛÇ ëÇÝû½ÇÝ ´³ñ»Ýå³ëï ¿ ³½¹áõ٠׳ñå»ñÇ ¨ ³Í˳çñ»ñÇ Ù»ï³µáÉǽÙÇ íñ³, û·ÝáõÙ ¿ ËáÉ»ëï»ñÇÝÇ Ù³Ï³ñ¹³ÏÇ Çç»óÙ³ÝÁ

¸Ç³É»í»ÉÁ ݳ˳ï»ëí³Í ¿ ¹Ç³µ»ïÇÏÝ»ñÇ, ·ÉÛáõÏá½³ÛÇ ïáÉ»ñ³ÝódzÛÇ Ë³Ý·³ñáõÙÝ»ñ áõÝ»óáÕÝ»ñÇ áõ ׳ñå³Ï³ÉÙ³Ý ËݹÇñÝ»ñ áõÝ»óáÕ Ù³ñ¹Ï³Ýó ѳٳñ:

¸»Õ³ïáõ÷ Ðñ³Å»ßï ϳÃݳëÝϳËïÇÝ.

üÉÛáõÏáëï³ï êÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ß³ñ­ùáõÙ ³­Ù»­ÝÇó ï³­ñ³Í­í³Í ³Ë­ï»­ñÇó ¿ Ï³Ã­Ý³ëݭϳ˭ïÁ /ìîëî÷íèöà/: ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³­é³­ç³ó­Ù³Ý å³ï­×³é­Ý»­ñÇ, ϳݭ˳ñ­·»É­Ù³Ý áõ µáõÅ­Ù³Ý ³ñ¹­ Ûáõ­Ý³­í»ï ÙÇ­çá­óÇ Ù³­ëÇÝ ½ñáõ­ó»­óÇÝù ٳݭϳ­µ³ñÓ-·Ç­Ý»­Ïá­Éá· ²ñ­ï³Ï Ø»­ÉÇù­ë»Ã­Û³­ÝÇ Ñ»ï: ÜÛáõÃÁª ê³Ã»ÝÇÏ ØÏñïãÛ³ÝÇ

-Æ

±Ýã­ ¿ ϳíݳëݭϳ˭ïÁ ¢ DZݭ ãÁ ϳ­ñáÕ ¿ ¹ñ³ ³­é³­ç³ó­Ù³Ý å³ï­×³é ¹³é­Ý³É: -سñ¹­ÏáõÃ­Û³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³­ÝÁ ½áõ­·³­ Ñ»é ëÝÏ»­ñÇ ³× ¿ Ýϳï­íáõÙ: êÝÏ»­ñáí ¿ å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í íáõÉ­íá­í³­·Ç­ÝÇï­Ý»­ñÇ 30-40 ïá­Ïá­ëÁ, á­ñÁ ·Ý³­Éáí ³­×Ç ÙÇ­ïáõÙ ¿ óáõ­ó³­µ»­ñáõÙ: ¸³ ³­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë å³Û­ Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ¿ ϳݭ¹Ç­ï³ ËÙµÇ ÙÇÏ­ñáµ­ Ý»­ñáí: êñ³Ýù ³Ë­ï³­ÍÇÝ ÙÇÏ­ñáµ­Ý»ñ »Ý, á­ñáÝó ³­×Ç Ýå³ë­ï³­íáñ å³Û­Ù³Ý­Ý»ñÝ »Ý ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳­ÝÇ 21-37 ³ë­ïǭ׳­ÝÁ, ÙÇ­ ç³­í³Û­ñÁ` PH-Ç å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñÁ: êÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³­é³­ç³ó­Ù³Ý áõ ½³ñ­­ ·³ó­Ù³Ý ݳ­Ë³ï­ñ³­Ù³¹­ñáÕ ·áñ­ÍáÝ­Ý»ñÝ »Ý ³Ý­ïÇ­µÇá­ïÇÏ­Ý»­ñÇ ³Ý­í»­ñ³Ñë­Ï»­ÉÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ, ѳ­Ï³­µ»Õ٭ݳ­íá­ñÇã­Ý»­ñÇ ÏÇ­ñ³­éáõ­ÙÁ: êÝϳ­ÛÇÝ ·á­Û³­óáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³­é³­ç³ó­Ù³­ÝÁ Ýå³ë­ïáõÙ »Ý ݳ¢ Ñáñ­Ùá­ Ý³É Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»­ñÁ, ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­ µ»­ïáí ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ Ùáï ¢ë ­ëá­íá­ñ³­µ³ñ Ï³Ý ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ: ´³­óÇ ³Û¹, éÇë­Ï³­ÛÇÝ ËÙµáõÙ »Ý ÑÕÇ Ï³­Ý³Ûù, áñ­å»ë ϳ­ÝáÝ ÑÕÇ­Ý»­ñÇ 40-50 ïá­Ïá­ëÇ Ùáï ³Ý­Ï³­ÛÇÝ ³Ë­ï³­Ñ³­ñáõÙ­Ý»ñ ϳÝ` ϳå­í³Í Ñáñ­Ùá­Ý³É ³Ý­µ³­ñ»Ý­å³ëï ýá­ ÝÇ Ñ»ï, ãݳ­Û³Í ëá­íá­ñ³­µ³ñ Ýñ³Ýó Ùáï Ýϳï­íáõÙ »Ý Ù³­Ï»­ñ»­ë³­ÛÇÝ ³Ë­ï³­Ñ³­ ñáõÙ­Ý»ñ: êÝÏ»ñÝ ³­í»ÉÇ ß³ï ѳݭ¹Ç­åáõÙ »Ý í»­ñ³ñ­ï³¹­ñá­Õ³­Ï³Ý ï³­ñÇ­ùÇ Ï³­ ݳÝó Ùáï, ãݳ­Û³Í í»ñ­çÇÝ Å³­Ù³­Ý³Ï­Ý»­ ñáõÙ ³­×Ç ÙÇ­ïáõÙ ¿ Ýϳï­íáõ٠ݳ¢ ÷áù­ ñ»­ñÇ ¢ Ù»­Í³­Ñ³­ë³Ï­Ý»­ñÇ Ùáï: - ÎÉÇ­ÝÇ­Ïá­ñ»Ý ÇÝã­å»±ë­ ¿ ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­íáõ٠ϳíݳëݭϳ˭ïÁ: - Ü³Ë ³Ë­ï³­Ñ³ñ­íáõÙ ¿ ѻ߭ïá­óÇ Éáñ­Ó³­ ó­Õ³Ý­ÃÇ Ù³­Ï»­ñ»­ë³­ÛÇÝ ¿­åǭû­ÉÁ: ÎÉÇ­ ÝÇ­Ïá­ñ»Ý ¹ñë­¢áñ­íáõÙ ¿ 3 Ó­¢»­ñáí. ÝÏ³ï­ íáõÙ ¿ ëÝϳϭñáõíÛáõÝ, ëáõñ áõ­ñá­·»­ÝÇ­ï³É ϳݭ¹Ç­ïá½ ¢ Éáñ­Ó³­Ï³Ý ¿­åǭû­Éáí ϳݭ

72

5

¹Ç­ïá½: êáõñ áõ­ñá­·»­ÝÇ­ï³­ÉÁ ÙÇÝ㢠»ñ­Ïáõ ³­ÙÇë ï­¢á­Õáõí۳ٵ ¹»å­ù»ñÝ »Ý: ºñ­Ïáõ ³Ù­ëÇó ³­í»É ï­¢áÕ ¢ ÏñÏÝíáÕ ¹»å­ù»­ñÁ ÙïÝáõÙ »Ý Ëñá­ÝÇÏ Ó­¢»­ñÇ Ù»ç: -ÆëÏ Ç±Ýã ѻÝù­Ý»­ñÇ Ïѳݭ·»ó­ÝÇ ïíÛ³É ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³Ý­ï»­ëáõ­ÙÁ: -º­Ã» ãÇ í»­ñ³ÑëÏ­íáõÙ, ·Ý³­Éáí åñá­ó»ëÝ ³­í»­ÉÇ Ëá­ñ³­ÝáõÙ ¿, ï³­ñ³Í­íáõÙ: º­Ã» ëϽµÇó ³Ë­ï³­Ñ³ñ­íáõÙ ¿ñ ÙdzÛÝ Éáñ­Ó³­ ó­Õ³Ý­ÃÁ` í³·­Ç­ÝÇ­ïÇ Ó­¢áí, ³­å³ ³Ý­­ í»­ñ³Ñë­Ï»­ÉÇáõÃ­Û³Ý íǭ׳­ÏáõÙ ³ÛÝ ï³­ ñ³Í­íáõÙ ¿ ÙÛáõë ûñ­·³Ý­Ý»­ñáõÙ, í»ñ­çÇÝ Å³­Ù³­Ý³Ï­Ý»­ñáõÙ ·ñ³Ýó­íáõÙ »Ý ݳ¢ ëÝϳ­ÛÇÝ Ù»­ÝÇÝ­·Çï, Ãá­ù³­µáñµ: êϽµÝ³­ Ï³Ý ßñç³­ÝáõÙ ³ÛÝ ëÏëáõÙ ¿ ¹Çë­ÏáÙ­ýáñï å³ï­×³­é»É ÏÝá­çÁ, ÏÉÇ­ÝÇ­Ïá­ñ»Ý ¹ñë­¢áñ­ íáõÙ ¿ ϳíݳ­ßá­éÇ ÝÙ³Ý Ù³­Íáõ­óÇÏ, ïÑ³× Ñá­ïáí ³ñ­ï³¹­ñáõÃ­Û³Ý ï»ë­ùáí, ï»­ë³­Ý»­ÉÇá­ñ»Ý ³Ë­ï³­Ñ³ñ­í³Í ¿ ßñç³­ ϳۭùÁ, ³Û­ïáõó­í³Í, ϳñÙ­ñ³Í, ³Ý­Ñ³Ý·ë­ ï³ó­ÝáõÙ ¿ ùá­ñÇ, ³Û­ñá­óÇ ëáõñ ½·³­óá­ ÕáõíÛáõ­ÝÁ: ê»­é³­Ï³Ý Ñ³­ñ³­µ»­ñáõíÛáõ­ÝÁ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ³Ý­ï³­Ý»­ÉÇ ïѳ×: л­å³­ïÇï­ Ý»­ñÇ, ÒƲÐ-Ç ¹Ç­Ù³¹­ñá­Õ³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý ³ÝÏ­Ù³Ý ¹»å­ù»ñÝ áõ­Õ»Ïó­íáõÙ »Ý ݳ¢ ëÝϳ­ÛÇÝ ·á­Û³­óáõíÛáõÝ­Ý»­ñáí: Æ­Ùáõ­ÝÇ­ï»­ ïÇ ÁÝÏ×­í³­ÍáõíÛáõÝÝ ³Ù­»ÝÇó Ýå³ë­ï³­ íáñ ·áñ­ÍáÝÝ ¿, ù³­ÝÇ áñ ëÝÏ»ñÝ ³­ñ³· ·ÉáõË »Ý µ³ñÓ­ñ³ó­ÝáõÙ` ³Ë­ï³­Ñ³­ñ»­Éáí áã ÙdzÛÝ Ï³­Ý³Ýó ë»­é³­Ï³Ý á­Éáñ­ïÁ, ³ÛÉ¢ Ù³ñ­ëá­Õ³­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Çó ÙÇÝ㢠µ»­ ñ³­ÝÇ Ëá­éáã, Ãá­ù»ñ: ²Û¹ ÇëÏ å³ï­×³­éáí ×Çßï ¿ ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ µáõ­ÅáõÙ ëﳭݳ­ÉÁ: -à­ñá±Ýù­ »Ý µáõÅ­Ù³Ý ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï áõ Ò»ñ ÏáÕ­ÙÇó »­ñ³ß­Ë³­íáñ­íáÕ ï³ñ­µ»­ ñ³Ï­Ý»­ñÁ: -²Ûë ³Ý­ã³÷ Éáõñç áõ íï³Ý­·³­íáñ »ñ¢áõÛ­ ÃÇ µáõ­Åáõ­ÙÁ ϳ­ï³ñ­íáõÙ ¿ ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ëå»­óÇ­ýÇÏ ¹»­Õá­ñ³Û­ùáí, ÁÝ­¹áõ­Ý»­ÉÇ ¿ ݳ¢ ï»­Õ³­ÛÇÝ Éí³ó­Ù³Ý Ù»­Ë³­Ýǭϳ­Ï³Ý ÷áõ­

ÉÁ: ²­í»­ÉÇ åñ³Ï­ïÇÏ Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ ¹»­Õá­ñ³Û­ùÁ: ²ÛÅÙ ßáõ­Ï³Ý ÉÇ ¿ µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ Ù»Í ï»­ë³­Ï³­ÝÇáí: ì»ñ­çÇÝ ßñç³­ÝáõÙ »ë ݳ­Ë³­å³ï­íáõíÛáõÝ »Ù ï³­ÉÇë üÉÛáõ­Ïáë­ ï³ï ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÇÝ, á­ñÁ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ ¿ ü³ñÙë­ï³Ý­¹³ñï ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõ­ÝÁ: ¸»ÕÁ ݳ¢ ·Ý³­ÛÇÝ áõ á­ñ³­Ï³­Ï³Ý ³­éáõ­Ùáí ¿ Ù³ï­ã»­ÉÇ: ²ÛÝ éáõ­ë³­Ï³Ý ³ñ­ï³¹­ñáõÃ­Û³Ý ¿: γ­ñá­Õ³­ÝáõÙ »Ýù ÙÇ­çÇÝ Í³Ë­ë»­ñáí µáõ­ÅáõÙ Ýß³­Ý³­Ï»É, ÇÝãÝ ³Ý­ã³÷ ϳñ¢áñ ¿ Ù»ñ û­ñ»­ñáõÙ: üÉÛáõ­Ïáë­ï³­ïÁ »ë ѳ­Ù³­ ñáõÙ »Ù ɳ­í³­·áõÛÝ ÙÇ­çá­óÁª ³Ûë íï³Ý­·³­ íáñ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ¹»Ù ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï å³Û­ù³ñ ͳ­í³­É»­Éáõ ·áñ­ÍáõÙ: -γ­ñáÕ »Ýù »Ý­Ã³¹­ñ»É, áñ üÉÛáõ­Ïáë­ï³­ ïÝ ³Ýí­ï³Ý· ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó ¿: - üÉÛáõ­Ïáë­ï³ï ¹»­Õ³­ÙÇ­çáóÝ áõ­ÝÇ ë³Ñ­ Ù³­Ý³­÷³Ï ѳ­Ù³­óáõ­óáõÙ­Ý»ñ: ò³Ý­Ï³­ÉÇ ã¿ ÑÕÇ­Ý»­ñÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ, ³ß­Ë³­ïáõÙ »Ýù Ýñ³Ýó Ýß³­Ý³­Ï»­Éáõó Ëáõ­ë³­÷»É, ë³­ ϳÛÝ Í³Û­ñ³­Ñ»Õ ¹»å­ù»­ñáõÙ, »ñµ ëÝϳ­ÛÇÝ í³­ñ³­ÏÁ ß³ï ËÇëï ¿ ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­í³Í, ¹Ç­ÙáõÙ »Ýù Ñ»Ýó ³Ûë ÙÇ­çá­óÇÝ: êÝϳ­ÛÇÝ í³­·Ç­ÝÇï­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ ëá­íá­ñ³­µ³ñ Ù»Ï Ñ³­µÁ µ³­í³­Ï³Ý ¿, áñ­å»ë­½Ç ѳݭ¹Ç­å³Í ¹»å­ùÁ µáõÅ­íÇ áõ ϳݭ˳ñ­·»É­íÇ: º­Ã» Ç­Ùáõ­ÝÇ­ï»ïÝ ÁÝ­Ï³Í ¿, ³Ý­ïÇ­µÇá­ ïÇÏ­Ý»­ñÇ »ñ­Ï³­ñ³ï¢ û·­ï³­·áñ­ÍáõÙ ¿ »­Õ»É, Ñáñ­Ùá­Ý³É ˳ݭ·³­ñáõÙ, ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»ï áõ­Ý»­óáÕ, ѳ­Ï³­µ»Õ٭ݳ­íá­ñÇã­Ý»ñ ·áñ­Í³­ÍáÕ Ù³ñ­¹ÇÏ Ï³­ñáÕ »Ý ݳ¢ áñ­å»ë ϳݭ˳ñ­·»­ÉáõÙ û·­ï³­·áñ­Í»É üÉÛáõ­Ïáë­ ï³­ïÁ: ´³­í³­Ï³Ý Ù»Í` 15 ïá­Ïáë »Ý Ï³½­ ÙáõÙ ÏñÏÝáõÙ­Ý»­ñÁ, ëÝϳ­ÛÇÝ ·á­Û³­óáõí Û³Ùµ ³Ë­ï³­Ñ³­ñáõ­ÙÁ ÏñÏÝí»­Éáõ ѳ­ÏáõÙ ¿ óáõ­ó³­µ»ñ­íáõÙ: ¸ñ³ ѳ­Ù³ñ µáõ­Åáõ­ÙÇó Ñ»­ïá á­ñá­ß³­ÏÇ Ï³Ý­Ë³ñ­·»­ÉÇã ëË»­Ù³­Ý»ñ ϳÝ. Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ µáõ­Åáõ­ÙÇó Ñ»­ïá ÙÇ ù³­ÝÇ ³­ÙÇë Ù»­Ï³­Ï³Ý ѳµ ÁÝ­¹áõ­Ý»É` ϳݭ˳ñ­·»­ÉÇã Ýϳ­ï³­éáõÙ­Ý»­ñáí:

ٻͳѳë³ÏÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ

å³ñáõݳÏáõÙ ¿ 12 íÇï³ÙÇÝ ¨ 10 ѳÝù³ÛÇÝ ÝÛáõà å³ñáõݳÏáõÙ ¿ 11 íÇï³ÙÇÝ ¨ 7 ѳÝù³ÛÇÝ ÝÛáõÃ

ѳٳå³ï³ë˳ÝáõÙ ¿ ³½·³ÛÇÝ ëÝݹ³Ï³ñ·ÇÝ

ãÇ ·»ñ³½³ÝóáõÙ íÇï³ÙÇÝÝ»ñÇ ¨ ѳÝù³ÛÇÝ ÝÛáõûñÇ ÃáõÛɳïñ»ÉÇ ã³÷³µ³ÅÇÝÁ (ݳ˨³é³çª íÇï³ÙÇÝ A)

å³ñáõݳÏáõÙ ¿ »ñϳà ¨ Ûá¹, áñáÝù ³ÝÑñ³Å»ßï »Ý ¹»é³Ñ³ëÇ Ùï³íáñ ¨ ýǽÇÏ³Ï³Ý Ï³ñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ½³ñ·³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ

ϳñ»ÉÇ ¿ ÁݹáõÝ»É ÑÕÇáõÃÛ³Ý ¨ ÏñÍùáí Ï»ñ³Ïñ»Éáõ ÁÝóóùáõÙ

ºñ»Ë³ÛÇ ËݳÙùÁª ݳËù³Ý Ýñ³ ÍÝí»ÉÁ

²ÏïÇí »ñ»Ë³ÛÇ ³éáÕçáõÃÛáõÝÁ ÎáÙåÉÇíÇï-³ÏïÇíÝ û·ÝáõÙ ¿ »ñ»Ë³ÛÇÝ Ñ³Õóѳñ»É ͳÝñ³µ»éÝí³ÍáõÃÛáõÝÁ ¨ ãÑÇí³Ý¹³Ý³É:

¶ñ³ÝóÙ³Ý Ñ³í³ëï³·Çñ 0837/6845 í³í»ñ ¿ ÙÇÝ㨠26.03.2012Ã.

»ñ»Ë³Ý»ñÇ ¨ ¹»é³Ñ³ëÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ

ìÇï³ÙÇݳ - ѳÝù³ÛÇÝ ÏáÙåÉ»ùë

Äèñòðèáüþòîð OOO ”Àðãî-Ôàðì”, ã. Åðåâàí, óë. Ãðèáîåäîâà 60, òåë.: (37410) 28 28 60, ýë. ïî÷òà: argofarm@netsys.am

ÑÕÇÝ»ñÇ ¨ Ï»ñ³ÏñáÕ Ù³Ûñ»ñÇ Ñ³Ù³ñ

ìÇï³ÙÇݳ - ѳÝù³ÛÇÝ ÏáÙåÉ»ùë

§²é·á-ý³ñÙ¦ êäÀ ¸»Õ³ïݳÛÇÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ÉÇó»Ý½Ç³ Î-XX-000259 îñí³Í ¿ 21.07.2003Ã., ³ÝųÙÏ»ï

ìÇï³ÙÇݳ - ѳÝù³ÛÇÝ ÏáÙåÉ»ùë

ìÇï³ÙÇÝÝ»ñ

Ù»ñ ѳٳñ

å³ñáõݳÏáõÙ ¿ 11 íÇï³ÙÇÝ ¨ 7 ѳÝù³ÛÇÝ ÝÛáõà ¨ ÉÇåáÛ³Ý ÃÃáõ ѳٳå³ï³ë˳ÝáõÙ ¿ ³½·³ÛÇÝ ëÝݹ³Ï³ñ·ÇÝ ÏÇñ³é»ÉÇ ¿ áñå»ë ϳÝ˳ñ·»ÉÇã ÙÇçáó ãÇ ·»ñ³½³ÝóáõÙ íÇï³ÙÇÝÝ»ñÇ ¨ ѳÝù³ÛÇÝ ÝÛáõûñÇ ÃáõÛɳïñ»ÉÇ ã³÷³µ³ÅÇÝÁ

ìÇï³ÙÇݳ-ѳÝù³ÛÇÝ ÏáÙåÉ»ùë N1

êÝϳÛÇÝ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ

²Ýï»ë³Ý»ÉÇ §³Ñ³µ»ÏÇãÝ»ñ¦ª ÏáßÇÏÝ»ñáõÙ ÜÛáõÃÁ` Üáݳ ¸³íÃÛ³ÝÇ

êÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ï³­ñ³Í­í³Í »Ý Ù»­½³­ÝáõÙ ¢ ï³ñ­ µ»ñ ¹ñë­¢á­ñáõÙ­Ý»ñ »Ý ëï³­ó»É ѳï­Ï³­å»ë í»ñ­çÇÝ Å³­Ù³­Ý³Ï­ Ý»ñë: ²Ù­µáÕç Ù³ñÙ­ÝÇ íñ³, Áݹ­Ñáõå ÙÇÝ㢠ݻñ­ùÇÝ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÁ, ϳ­ñáÕ »Ý ï»­Õ³­Ï³Û­í»É ëÝÏÇÏ­Ý»ñ` µ³½­Ù³­ÃÇí Ëݹñ³­Ñ³­ñáõÛó Ç­ñ³­íǭ׳ϭݻñ ëï»Õ­Í»­Éáí Ù³ñ­¹áõ ѳ­Ù³ñ: àï­Ý³­Ã³­ÃÇ ëÝϳ­ ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ¹ñ³Ýó ÃíáõÙ ¿ ¢ ϳ­ñáÕ ¿ ï­¢³­Ï³Ý ³Ý­Ñ³Ý·ë­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³­éÇà ¹³é­Ý³É: ÆÝã­å»±ë ­å³ßï­ å³Ý­í»É ³Û¹ ³Ý­ï»­ë³­Ý»­ÉÇ §³­Ñ³­µ»­ÏÇã­Ý»­ñÇó¦:

êÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõÃ­Û³Ý ³­éÇà »Ý ѳ­×³Ë ¹³é­ÝáõÙ ëÝáõó­Ù³Ý ˳ݭ·³­ ñáõÙ­Ý»­ñÁ, ¹»­Õ³­Ñ³­­ µ»­ñÇ ï­¢³­Ï³Ý û·­ ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ:

74

5

²

ݭϳë­Ï³Í, Ù»­½³­ÝÇó ß³­ï»ñÝ »Ý Éë»É Ó»é­ùÇ Ï³Ù áï­Ý³­Ã³­ ÃÇ ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ: ²Û¹ ã³­ñ³­µ³ë­ïÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý å³ï­×³­éáí ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ³ñ­Ûáõ­Ýáï­í»­Éáõ ³ë­­ ïÇ­×³Ý ùá­ñ»É Ó»é­ù»­ñÁ ϳ٠áï­Ý³­Ã³­ÃÁ, ϳ٠û­ñ»­ñÇó ÙÇ ûñ ѳÛï­Ý³­µ»­ñ»É, áñ áï­ ùÇ Ù³ï­Ý»­ñÇ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ ëÏë»É »Ý ·áõ­ ݳ­÷áË­í»É áõ ïÓ­¢³­Ý³É: Æ ¹»å` ϳ­Ý³Ûù ³Ý­Ñ³­Ù»­Ù³ï ³­í»­ÉÇ ß³ï »Ý ÑÇ­í³Ý­¹³­

ÝáõÙ ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñáí, ù³Ý` ïÕ³­Ù³ñ­¹ÇÏ: ä³ï­×³éÝ ³­í»­ÉÇ ù³Ý ѳë­Ï³­Ý³­ÉÇ ¿` ϳ­Ý³Ûù ïݳ­ÛÇÝ ·áñ­Í»ñ ϳ­ï³­ñ»­ÉÇë /³­ë»Ýù` Éí³óù ³­Ý»­ÉÇë ϳ٠µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»Ý Éí³­Ý³­ÉÇë/ ³­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë »Ý íݳ­ëáõ٠ٳ߭ÏÁ, ¹ñ³­Ýáí ÇëÏ µ³­ñ»Ý­ å³ëï å³Û­Ù³Ý­Ý»ñ ëï»Õ­ÍáõÙ §³­Ý»­ñ»ë¦ áõ §³Ý­ï»ë¦ ëÝÏ»­ñÇ µ³½­Ý³ó­Ù³Ý ѳ­ Ù³ñ: ÆÝã­å»ë ÝßáõÙ ¿ ٳ߭ϳ­í»­Ý»­ñá­Éá·

êÝϳÛÇÝ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ

È­¢áÝ Ô³­½³ñ­Û³­ÝÁ` ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõí Û³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ Ï³Ý ÙÇ ù³­ÝÇ Ýå³ë­ïáÕ ·áñ­ÍáÝ­Ý»ñ: ¸ñ³Ý­óÇó ³­é³­çÇ­ ÝÁ, ûñ¢ë, Ëá­Ý³­íáõíÛáõÝÝ ¿.

-Ø»ñ ٳ߭ÏÇ íñ³ Ï³Ý ÙÇ­Édzñ­¹³­íáñ ÙÇÏ­ñáµ­Ý»ñ, ³Û¹ Ãíáõ٠ݳ¢ ëÝÏÇÏ­Ý»ñ, µ³Ûó áã µá­ÉáñÝ »Ý ÑÇ­í³Ý­¹³­ÝáõÙ ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳ٵ, ù³­ÝÇ áñ ¹ñ³ ѳ­Ù³ñ ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ëÝÏ»­ñÇÝ Ñ³ñ­Ù³ñ ÙÇ­ç³­í³Ûñ` Ëá­Ý³­íáõíÛáõÝ: º­Ã» ¹ñ³Ý ·áõ­Ù³ñ­íÇ Ý³¢ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ó³Íñ ¹Ç­Ù³¹­ñá­Õ³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ ÝÁ, ٳ߭ÏÇ ·ñ·éá­Õ³­Ï³Ý 黳ϭódz­ÛÇ Ãáõ­ ɳ­óáõ­ÙÁ, ³­å³ ëÝÏ»­ñÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ѳ­ Ù³ñ Ïëï»ÕÍ­í»Ý Édzñ­Å»ù å³Û­Ù³Ý­Ý»ñ: êÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³­éÇà »Ý ѳ­×³Ë ¹³é­Ýáõ٠ݳ¢ ëÝáõó­Ù³Ý ˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»­ ñÁ, ¹»­Õ³­Ñ³­µ»­ñÇ ï­¢³­Ï³Ý û·­ï³­·áñ­Íáõ­ ÙÁ: àï­ùÇ ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ ³­é³­çÇÝ ³­Ñ³­½³Ý­·Á ÙÇç­Ù³ï­Ý³­ÛÇÝ ï³­ ñ³­ÍáõíÛáõÝ­Ý»­ñáõÙ ³Ý­ï³­Ý»­ÉÇ ùáñÝ ¿, ï³­ñ³­ï»­ë³Ï µßïÇÏ­Ý»­ñÇ, í»ñ­ù»­ñÇ Ï³Ù Ï»Õ¢ÇÏ­Ý»­ñÇ Ç Ñ³Ûï ·³­ÉÁ: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ Áݹ·ñ­Ï»É ÙdzÛÝ

ٳ߭ÏÁ ϳ٠ÙdzÛÝ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ: ÐÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõ­ÝÁ ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ ãµáõ­Å»­Éáõ ¢ Ñ»­ ï³­·³ ½³ñ­·³­óáõ­ÙÁ ãϳݭ˻­Éáõ ¹»å­ùáõ٠ѳ­×³Ë ·ñ³Ýó­íáõÙ »Ý µ³ñ­¹áõíÛáõÝ­Ý»ññ: ²Ë­ï³­Ñ³ñ­í³Í Ù³­ë»­ñÇ ¹Ç­Ù³¹­ñá­Õ³­Ï³­ ÝáõÃ­Û³Ý ³ÝÏ­Ù³Ý å³ï­×³­éáí Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ ٳ߭ÏÇ ïíÛ³É Ñ³ï­í³Í­Ý»­ñáõÙ ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳­ÝÁ ÏÇó ó­ñ³­Ë³­ÛÇÝ ÇÝ­ ý»Ï­óÇáÝ åñá­ó»ë, áñÝ ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­íáõÙ ¿ »­ÕáõÝ­·³µ­ÝÇ Ã³­ñ³­Ë³­Ï³­Éáõ­Ùáí áõ µáñ­ µá­ùáõÙ­Ý»­ñáí: γñ­ÍÇù ϳ, ǵñ ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõÃ­Û³Ý í»­ñ³ó­Ù³­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ Ýå³ë­ï»É ó³Ý­Ï³­ó³Í ѳ­Ï³ëݭϳ­ÛÇÝ ÙÇ­çáó: Æ­ñ³­Ï³­ÝáõÙ` Ï³Ý Ñ³­Ï³ëݭϳ­ÛÇÝ ¹»­­ Õ³­ÙÇ­çáÕ­Ý»ñ, á­ñáÝù ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í »Ý á­ñá­ß³­ÏÇ ï»­ë³­ÏÇ ëÝÏÇ íñ³ ³½­¹»­Éáõ ѳ­ Ù³ñ: º­Ã» ÇÝù­Ýáõ­ñáõÛÝ ÁÝï­ñ»É »ù ³Û¹­åÇ­ëÇ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó, ¢ §ã³ñ¦ µ³Ë­ïÇ Ï³­ï³­ÏÇó Ó»ñ áï­Ý³­Ã³­ÃÇ ëáõÝÏÝ áõ ѳ­Ï³ëݭϳ­ÛÇÝ ÙÇ­çá­óÁ ÙÇÙ­Û³Ýó ã»Ý ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³­ Ý»É, ³­å³ ¹ñ³­Ï³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùÇ ³Ïݭϳ­ÉÇ­ùÁ å³­ñ³å ų­Ù³­Ý³­ÏÇ Ïá­ñáõëï ¿ ÉÇ­Ý»­Éáõ:

ÐÇ­ß»ù, áñ ëÝÏ»­ñÇ ï»­ë³­ÏÇ ³Ë­ïá­ñá­ßáõ­ ÙÁ ÷áùñ-ÇÝã µ³ñ¹ ¿ ¢ 峭ѳݭçáõÙ ¿ ѳ­ ·»­ó³Í ɳ­µá­ñ³­ïáñ å³Û­Ù³Ý­Ý»ñ: ÈÇ­ÝáõÙ »Ý ¹»å­ù»ñ, »ñµ µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó Ýß³­ ݳϭíáõÙ »Ý áõ­ÝÇ­í»ñ­ë³É ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ, á­ñáÝù áõ­Ý³Ï »Ý å³Û­ù³­ñ»É ÙÇ ù³­ÝÇ ï»­ ë³­ÏÇ ëÝÏ»­ñÇ ¹»Ù, áõë­ïÇ É³í ÏÉÇ­ÝÇ Ý³Ë ¢ ³­é³ç ËáñÑñ­¹³Ï­ó»É µÅßÏÇ Ñ»ï, áã û ·Ý»É ó³Ý­Ï³­ó³Í ѳ­Ï³ëݭϳ­ÛÇÝ ùëáõù áõ Ñ»­ïá ¹Å·á­Ñ»É ¹ñ³ á­ñ³­ÏÇó: ÆÝù­Ý³­µáõ­ Åáõ­ÙÁ ¢ë ­Ï³­ñáÕ ¿ áõ­Ý»­Ý³É µ³­ó³­ë³­Ï³Ý ѻÝù­Ý»ñ, ³­ë»Ýù` §³­å³­Ñá­í»É¦ ٳ߭

êÝÏ»­ñÇ ï»­ë³­ ÏÇ ³Ë­ïá­ñá­ßáõ­ÙÁ ÷áùñ-ÇÝã µ³ñ¹ ¿ ¢ 峭ѳݭçáõÙ ¿ ѳ­ ·»­ó³Í ɳ­µá­ñ³­ïáñ å³Û­Ù³Ý­Ý»ñ:

5

75

êÝϳÛÇÝ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ

ÏÇ ¿Ï­½»­Ù³: γñ­ÍÇù ϳ, û é»­ïÇ­Ý» Ïá­ßÇÏ­Ý»­ñÇ Ý»ñ­µ³Ý­Ý»ñÝ »Ý §Ù»­Õ³­íáñ¦ áï­Ý³­Ã³­ÃÇ ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ: Æ­ñ³­Ï³­ÝáõÙ` Ù»­Õ³­íáñ »Ý áã û é»­ ïÇ­Ý» ϳ٠ϳ߭íÇÝ ÷á­Ë³­ñÇ­ÝáÕ Ïá߭ϳ­ Ù³­ë»­ñÁ, ³ÛÉ` Ëá­Ý³­íáõíÛáõ­ÝÁ: س߭ÏÇ Ï³­ ÛáõÝ Ëá­Ý³­íáõíÛáõ­ÝÁ, ùñïÇÝ­ùÁ, ³­é³­ç³ó­ ÝáõÙ »Ý ß÷³­µáñµ: ²ñ¹­ÛáõÝ­ùáõ٠˳ݭ·³ñ­ íáõÙ ¿ ٳ߭ÏÇ ëÝáõ­óáõ­ÙÁ` ëÝÏÇ ½³ñ­·³ó­ Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ ³­å³­Ñá­í»­Éáí µ³­ñ»Ý­å³ëï ÙÇ­ç³­í³Ûñ ¢ å³Û­Ù³Ý­Ý»ñ, ³ÛÝ ëÏëáõÙ ¿ ³­×»É: àõë­ïÇ Ñ³ñ­Ï³­íáñ ¿ ѳ­×³Ë ÷á­Ë»É Ïá­ßÇÏ­Ý»­ñÁ ¢ ¹ñ³Ýù û­¹³­÷á­Ë»É, ÇÝã­å»ë ݳ¢ Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë ³­ñ³· ³­½³ï­í»É ëÇÝ­ û­ïÇÏ, ùñïÝ»ó­ÝáÕ ·áõÉ­å³­Ý»­ñÇó áõ ½áõ­ ·³­·áõÉ­å³­Ý»­ñÇó: γñ­ÍÇù ϳ, û ùá­ñÇ ³é­Ï³­ÛáõíÛáõ­ÝÁ ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³½­¹³Ï ¿:

76

5

Æ­ñ³­Ï³­ÝáõÙ` å³ñ­ï³­¹Çñ ã¿, áñ ùá­ ñÁ ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ñ»ï¢³Ý­ùáí ³­é³­ç³­Ý³: ºñ­µ»ÙÝ Ù³ñ­¹ÇÏ Ù³ß­ÏÇ ëá­ íá­ñ³­Ï³Ý ó­ñ³­Ë³­ÛÇÝ µáñ­µá­ùáõ­ÙÁ ß÷á­ ÃáõÙ »Ý ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ñ»ï` Ùï³­Í»­Éáí, áñ ¹³ ѳë­ï³ï ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¿: êÏëáõÙ »Ý ¹»­Õ»ñ û·­ï³­ ·áñ­Í»É, µ³Ûó ¹ñ³ ϳ­ñÇùÝ ³­Ù»Ý¢ÇÝ ¿É ãÇ ÉÇ­ÝáõÙ: ²Ý­Ñ³ñ­ÏÇ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³­Ý³­Éáõ ¢ ³­ÝÇ­Ù³ëï Ï»ñ­åáí ¹»­Õ³­Ñ³­µ»ñ ÏáõÉ ï³­ Éáõ ÷á­Ë³­ñ»Ý ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ÁÝ­¹³­Ù»­ÝÁ ³Û­ó»­É»É Ù³ë­Ý³­·»­ïÇÝ: γñ­ÍÇù ϳª »Ã» áï­Ý³­Ã³­ÃÇ ëÝÏÇó ³­½³ï­í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ѳñÏ ÏÉÇ­ÝÇ Ñ»­é³ó­ Ý»É »­ÕáõÝù­Ý»­ñÁ /ÇëÏ ¹³ ó³­íáï ¿ ÉÇ­Ý»­ Éáõ/, ³­å³ »ñ­Ï³ñ ų­Ù³­Ý³Ï ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ëå³­ë»É ¹ñ³Ýó í»­ñ³­Ï³Ý·Ý­í»­ÉáõÝ : Æ­ñ³­Ï³­ÝáõÙ` ¹³ áã ÙdzÛÝ ¹³­Å³Ý áõ Ñݳ­ó³Í ÙÇ­çáó ¿, ³ÛÉ¢` »ñ­µ»ù 100 ïá­

Ïá­ë³­Ýáó ³ñ¹­ÛáõÝù ãÇ »­ñ³ß­Ë³­íá­ñáõÙ: ²Ûë ÙÇ­çá­óÇ ¿­ý»Ï­ïÇ­íáõíÛáõ­ÝÁ Ù³ë­Ý³­·»­ ïÁ ·Ý³­Ñ³­ïáõÙ ¿ ÙÇÝ㢠70 ïá­Ïáë: ij­ Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó µÅßÏáõíÛáõÝÝ áõ­Ý³Ï ¿ 1,5-3 ³Ù­ëáõÙ í»­ñ³­Ï³Ý·­Ý»É ٳ߭ÏÇ ¢ »­ÕáõÝ·­ Ý»­ñÇ Ý³Ë­Ý³­Ï³Ý ³­éáÕç ï»ëùÝ áõ á­ñ³­ ÏÁ:²ÛÅÙ Ï³Ý Ýí³­½³­·áõÛÝ µ³­ó³­ë³­Ï³Ý ³½­¹»­óáõíÛáõÝ

áõ­Ý»­óáÕ

ѳ­Ï³ëݭϳ­ÛÇÝ

¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ, á­ñáÝù ÁÝ­¹áõ­Ýáõ­ÙÇó Ñ»­ïá Ý»ñÍÍ­íáõÙ »Ý ³ñ­Û³Ý Ù»ç, ³­å³ Ïáõ­ï³Ï­ íáõÙ »­ÕáõÝ­·³µ­ÝáõÙ ¢ áãÝ­ã³ó­ÝáõÙ ëÝÏ»­ ñÁ: ÐÇ­í³Ý¹ »­ÕáõÝ·Ý ³­×»­Éáí ÁÝÏ­ÝáõÙ ¿, ÇëÏ ¹ñ³ ï³­ÏÇó ³­×áõÙ ¿ ³­éáÕ­çÁ: àï­ù»­ ñÇ ³­éáÕç »­ÕáõÝ·­Ý»ñ áõ­Ý»­Ý³­Éáõ ѳ­Ù³ñ 峭ѳÝç­íáõÙ ¿ 3³­ÙÇë, ÇëÏ Ó»é­ù»­ñÇ Ñ³­ Ù³ñ` »ñ­Ïáõ ³Ý­·³Ù ùÇã ų­Ù³­Ý³Ï, ù³­ÝÇ áñ Ó»é­ùÇ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ 2 ³Ý­·³Ù ³­ñ³· »Ý ³­×áõÙ:

ØÇ

ÌàìÆ æàôð + øêÆȲغàÈÆÜ ³

Ï

áíÇ Í ª Á

ç ñá í

ä³ñáõݳÏáõÙ ¿ Íáí³ÛÇÝ çáõñ

êÜàôä ѳñµáõËÇ ¹»Ù ³é³çÇÝ ë÷ñ»ÛÁ Íáí³ÛÇÝ çñáí ¨ ùëÇÉáٻﳽáÉÇÝáí ÀݹáõÝ»Éáõó ³é³ç áõß³¹Çñ ½ÝÝ»É Ý»ñ¹ÇñÁ î»Õ»ÏáõÃÛáõÝ Ù³ëݳ·»ïÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ §Ü³ï³ÉÇ ý³ñÙ¦ êäÀ ¸»Õ³ïݳÛÇÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ÉÇó»Ý½Ç³ Î-XX-001046 îñí³Í ¿ 04.06.2007Ã., ³ÝųÙÏ»ï êÝáõå 0.5 Ù·/ÙÉ. ¶ñ³ÝóÙ³Ý Ñ³í³ëï³·Çñ  í³í»ñ ¿ ÙÇÝ㨠11.08.2013Ã. êÝáõå 1 Ù·/ÙÉ. ¶ñ³ÝóÙ³Ý Ñ³í³ëï³·Çñ  í³í»ñ ¿ ÙÇÝ㨠11.08.2013Ã. ÐÐ ²Ü ¶áí³½¹Ç ÃáõÛÉïíáõÃÛáõÝ ²-¸-0000176 îñí³Í ¿ 09.11.2009Ã.

²é»ÕÍí³Í³ÛÇÝ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ

¶»Ý»ñ` ÙÇç»ñÏñ³ÍáíÛ³Ý ½·³óáÕáõÃÛáõÝÝ»ñáí ÜÛáõÃÁ` ¶áѳñ ´³É¹ñÛ³Ý

г­½³­ñ³Ù­Û³Ï­Ý»ñ ³­é³ç ØÇ­ç»ñÏ­ñ³­ Ï³Ý Íá­íÇ ³­í³­½³­ÝáõÙ µÝ³Ï­íáõÙ ¿ñ ÙÇ Ù³ñ¹, áñÝ Ç­ñ»­ÝÇó Ñ»­ïá Ãá­Õ»É ¿ñ ß³­é³­íÇÕ­Ý»ñ` ûÅï­í³Í ³­é³ÝÓ­­ ݳ­Ñ³­ïáõÏ ·»­Ý»­ñáí: ²Û­ëûñ Ýñ³ ë»­ñáõݹ­Ý»­ñÇÝ ã»Ýù ϳ­ñáÕ ÁÝ­ï³­ ÝÇù ѳ­Ù³­ñ»É, 볭ϳÛÝ Ýñ³Ýó Ç­ñ³ñ Ñ»ï Ýáõۭݳó­Ý»­Éáõ ϳ­å»­ñÁ ÙÇÝã ³Û­ ëûñ ¿É å³Ñ­å³­ÝáõÙ ¿ ݳ­Ë³­å³­åÇ ·»­ÝÁ` ѳ­Ù»­Ý³ÛÝ ¹»åë »­Ã» áã áõ­ñ³­ Ëáõí۳Ý, ³­å³ ·á­Ý» ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ñ³ñ­óáõÙ: Êáë­ùÁ Ññ»³­Ý»­ñÇ, ³­ñ³µ­­ Ý»­ñÇ ¢ ѳ­Û»­ñÇ Ù³­ëÇÝ ¿, á­ñáÝó Ùdz­ íá­ñáõÙ ¿ ÙÇ¢ÝáõÛÝ ó³­íÁ` å³ñ­µ»­ñ³­ Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ:

78

5

Ø

ÇÝ㢠ûñë ³Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý å³ï­×³é­Ý»­ñÁ å³ñ­½³­µ³Ý­í³Í ã»Ý, »ñ¢áõÛ­ ÃÁ` ÝáõÛÝ­å»ë: ¸³ ¿ å³ï­×³­éÁ, áñ ³Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ѳ­Ù³­ñáõÙ »Ý ³­é»ÕÍ­ í³­ÛÇÝ: ²Ûë ³ñ­ï³­ëá­íáñ ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳ÝÝ ³éÝã­íáÕ Ù»ñ ѳñ­ó»­ñÇÝ å³­ï³ë­Ë³­ÝáõÙ ¿ µÅßϳ­Ï³Ý ·Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ã»Ï­Ý³­Íáõ î³Ã¢ÇÏ Ðáí­Ñ³Ý­ÝÇë­Û³­ÝÁ: - ²Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ÙÇ ù³­ÝÇ ³Ý­í³­ ÝáõÙ­Ý»­ñáí ¿ ѳݭ¹Ç­åáõÙ` å³ñ­µ»­ñ³­Ï³Ý, »ñ¢³Ý­Û³Ý: àñ­ï»­ÕÇ±ó­¿ ·³­ÉÇë »ñ¢³Ý­Û³Ý ³Ý­í³­Ýáõ­ÙÁ: -§ºñ¢³Ý­Û³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõݦ Ïá­ãáõÙ »Ý ѳ­Û»­ñÁ, á­ñáí­Ñ»ï¢ ³ÛÝ É³ÛÝ ï³­ñ³­ ÍáõÙ áõ­ÝÇ Ù³Û­ñ³­ù³­Õ³­ùáõÙ, г­Û³ë­ï³­ÝÇ ï³­ñ³Í­ùáõÙ: ²Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ µÝá­ñáß ¿ »­ñ»ù ³½­·»­ñÇ` Ññ»³­Ý»­ñÇÝ, ³­ñ³µ­Ý»­ñÇÝ ¢ ѳ­Û»­ñÇÝ: ²Ûë­ï»­ÕÇó ¿É Ýñ³ §ÙÇ­ç»ñÏñ­ Û³­Íáí­Û³Ý¦ ³Ý­í³­ÝáõÙÝ ¿, ù³­ÝÇ áñ ݳ˭ ÏÇ­ÝáõÙ ³Ûë »­ñ»ù ³½­·»­ñÇ µÝ³­Ï³­ï»ÕÝ ³Ûë Íá­íÇ ³­í³­½³­ÝáõÙ ¿ñ: ê³ ³­é»ÕÍ­í³­ ͳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¿, á­ñÇ ß³ï ѳñ­ó»­ ñÇÝ ¹»é¢ë ­å»ïù ¿ å³­ï³ë­Ë³­Ý»É: ¶ñ³­ ϳ­ÝáõÃ­Û³Ý Ù»ç ³Û¹­åÇ­ëÇ Ï³ñ­ÍÇù ϳ, û ³ÛÝ Ñǭݳ­íáõñó ³½­·»­ñÇ ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõÙ, á­ñáÝù ó»­Õ³ë­å³­ÝáõíÛáõÝ­Ý»ñ áõ ç³ñ­¹³­ ñ³­ñáõíÛáõÝ »Ý ï»­ë»É, áí­ù»ñ ½·³­ó»É »Ý ï»­Õ³­Ñ³Ý­Ù³Ý áõ Ïá­ïá­ñ³Í­Ý»­ñÇ áÕ­µ»ñ­ ·áõíÛáõ­ÝÁ, ³Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ѳ­×³Ë ¿ ѳݭ¹Ç­åáõÙ: ê³, ǭѳñ­Ï», Éáõñç ·Ç­ï³­ Ï³Ý ÑÇ٭ݳ­íá­ñáõÙ ãÇ ëï³­ó»É, ÙdzÛÝ ï»­ ë³­Ï»ï ¿ ¢ Ëá­ëáõÝ íǭ׳­Ï³·­ñáõíÛáõÝ: -Ðݳ­ñ³­íá±ñ­ ¿ ³ñ¹­Ûáù, áñ ÍÝáÕ­Ý»­ñÁ ³­éáÕç ÉÇ­Ý»Ý, ³Û­ëÇÝùÝ ·»­ÝÁ Ýñ³Ýó Ùáï ã³ñ­ï³­Ñ³Ûï­íÇ, µ³Ûó Ç Ñ³Ûï ·³ »­ñ»­Ë³­ ÛÇ Ùáï: -êá­íá­ñ³­µ³ñ ³­ëáõÙ »Ý` å³­åÇó å³å §Ûáà åáñï¦ ÷Ýïñ»ù ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ: سñ­¹Á Ó»ñ­µ³­½³ï­í³Í ã¿ ³ÛÝ Å³­é³Ý­·»­ Éáõ ѳ­í³­Ý³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÇó, »­Ã» ÝáõÛ­ÝÇëÏ ³ÛÝ Ñ³Ûï­Ý³­µ»ñ­íÇ Ñ»­éáõ ³½­·³­Ï³­ÝÇ Ùáï: ä³ñ­µ»­ñ³­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý í»­ ñ³­µ»ñ­Û³É ÝÛáõ­Ã»­ñÇ Ñ³­Ù³ËÙµ­Ù³Ý ·áñ­ ÍáõÙ Ù»Í ¹»ñ ¿ ˳­Õ³­ó»É ²ñï­ÛáÙ ²­É»ù­ ë³Ý¹­ñÇ ²Û­í³½­Û³­ÝÁ: ²Û­ëûñ Ù»Ýù å³ñ­µ»­ ñ³­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ µ³­í³­Ï³Ý Áݹ·ñ­ÏáõÝ å³ï­Ï»­ñ³­óáõÙ áõ­Ý»Ýù: -à±ñ ­ï³­ñÇ­ùáõÙ ¿ Ç Ñ³Ûï ·³­ÉÇë ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ: -¶»­ÝÁ ϳ ¢ å³ï­×³é ¿ å»ïù, áñ ³ÛÝ ³ñíݳ­Ý³: » ÇÝ­ãÁ ¢ »ñµ ϳ­ñáÕ ¿ ¹ñ³

²é»ÕÍí³Í³ÛÇÝ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ å³ï­×³­éÁ ¹³é­Ý³É, å³ñ½ ã¿: γ­ñáÕ »Ý Ýå³ë­ï»É ëÃñ»­ë»­ñÁ, ͳÝñ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõ­ÝÁ, ³ÛÝ­å»ë áñ ï³­ñÇùÝ ³Ûë­ï»Õ ³­Ù»Ý¢ÇÝ ¿É ϳå ãáõ­ÝÇ: -ÆëÏ Ýá­å³­Ý»­ñÁ µá­Éá­ñÇ Ùáï Ùdzݭ Ù³±Ý­»Ý: -ÐÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝÝ áõ­ÝÇ »­ñ»ù ÏÉÇ­Ýǭϳ­ Ï³Ý Ó¢` ÏñÍù³­ÛÇÝ, á­ñá­í³Û­Ý³­ÛÇÝ ¢ ˳­éÁ ϳ٠ÏñÍù³á­ñá­í³Û­Ý³­ÛÇÝ: Üϳ­ñ³·­ñáõÙ »Ý ݳ¢ ï»Ý­¹³­ÛÇÝ Ó¢, á­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ, ѳ­×³Ë ³­é³Ýó ó³­íÇ, áõÕ­Õ³­ÏÇ ç»ñ­ÙáõíÛáõÝÝ ¿ µ³ñÓ­ñ³­ÝáõÙ: ØÛáõë ¹»å­ù»­ñáõÙ, ϳ˭í³Í ÑÇ­í³Ý­¹áõí Û³Ý ÏÉÇ­Ýǭϳ­Ï³Ý Ó­¢Çó, ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÁ Ýá­ å³­ÛÇ Áݭóó­ùáõÙ ·³Ý­·³ï­íáõÙ »Ý ϳ٠á­ñá­í³Û­ÝÇ Ï³Ù ÏñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÇ ßñç³­ÝÇ ó³­í»­ñÇó, ϳ٠¿É ³Û¹ »ñ­Ïáõ ßñç³Ý­Ý»­ñÇ ó³­í»­ñÇó Ùdz­Å³­Ù³­Ý³Ï (˳­éÁ Ó¢): Üá­ å³Ý ï­¢áõÙ ¿ 2-3 ûñ, á­ñÇ Áݭóó­ùáõÙ ç»ñ­ ÙáõÃ­Û³Ý ÏïñáõÏ µ³ñÓ­ñ³­óáõÙ ¿ ÝÏ³ï­ íáõÙ` Ù»Ï ûñ ï­¢á­Õáõí۳ٵ: ºñµ Ýá­å³Ý ³­í³ñï­íáõÙ ¿, ÑÇ­í³Ý­¹Á Ç­ñ»Ý Édz­Ï³­ï³ñ ³­éáÕç ¿ ½·áõÙ: Üá­å³­Ý»­ñÇ Ñ³­×³­Ë³­Ï³­ ÝáõíÛáõ­ÝÁ ï³ñ­µ»ñ ¿, ϳ­ñáÕ ¿ ÉÇ­Ý»É ³­ÙÇ­ëÁ Ù»Ï, »ñ­Ïáõ, »­ñ»ù ³Ý­·³Ù (áñ­å»ë ѳ­×³Ë Ýá­å³­Ý»ñ), ϳ٠³­ÙÇ­ëÁ Ù»Ï, ï³­ñÇÝ Ù»Ï, »ñ­Ïáõ ³Ý­·³Ù (ѳ½­í³­¹»å Ýá­å³­Ý»ñ): ÐÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ Ýá­å³­Ý»­ñÁ ÝáõÛÝ­ å»ë ¹³­¹³­ñáõÙ »Ý, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ÏñÍùáí Ï»­ñ³Ï­ñ»­Éáõ Áݭóó­ùáõÙ: Üá­å³Ý á­ñá­í³Û­ ݳ­ÛÇÝ Ó­¢Ç ¹»å­ùáõÙ áõ­Õ»Ïó­íáõÙ ¿ §ëáõñ á­ñá­í³Û­ÝǦ Ý߳ݭݻ­ñáí` á­ñá­í³Û­ÝÇ ßñç³­ÝÇ ËÇëï ó³­í»­ñáí, á­ñá­í³Û­ÝÇ ¹Ç­ýáõ½ ɳñ­í³­ Íáõí۳ٵ, á­ñá­í³Û­ÝÁ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ï³Ë­ï³­ ϳݭٳÝ: ÐÇ­í³Ý­¹ÇÝ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ïáõíÛáõÝ »Ý å³ï­×³­éáõÙ ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ýñ³ ٳѭ׳­Ï³­ ÉÇÝ ¹Çå­ã»­ÉÁ, ³Ý­·³Ù ͳͭÏá­óÇ Í³Ý­ñáõí Ûáõ­ÝÁ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ³Ý­ï³­Ý»­ÉÇ: ´³ÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ Ýá­å³­ÛÇ Å³­Ù³­Ý³Ï á­ñá­í³Û­ÝÇ Ëá­éá­ãáõÙ ³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ ¿ ³­ë»å­ïÇÏ Ñ»­ÕáõÏ, á­ñÁ µ»­ñáõÙ ¿ §ëáõñ íÇ­ñ³­µáõ­Å³­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõݦ ëË³É ³Ë­ïá­ñáß­Ù³Ý, í»ñ­çÇÝë 2-3 û­ñÇó ÇÝù­Ý³­µ»­ñ³­µ³ñ Ñ»ï ¿ Ý»ñÍÍ­ íáõÙ, ¢ ÑÇ­í³Ý­¹Á ¹áõñë ¿ ·³­ÉÇë Ýá­å³­ÛÇó: ²Ûë Ù³­ëÇÝ ·Ç­ï»Ý Ñ³Û íÇ­ñ³­µáõÅ­Ý»­ñÁ, ¢ å³ñ­µ»­ñ³­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý á­ñá­í³Û­Ý³­ ÛÇÝ Ó­¢Ç Ýá­å³­ÛÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ã»Ý ¹Ç­ÙáõÙ íÇ­ ñ³­µáõ­Å³­Ï³Ý ÙÇ­ç³Ù­ïáõí۳Ý: ØÇÝã­¹»é »ñÏ­ñÇó ¹áõñë ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÁ »Ý­Ã³ñÏ­íáõÙ »Ý ÙÇ ß³ñù íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, á­ñá­ í³Û­ÝÇ ³­é³­ç³­ÛÇÝ å³­ïÇÝ Ýϳï­íáõÙ »Ý Ñ»ï­íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­Ï³Ý µ³½­Ù³­ÃÇí ëåÇ»ñ,

á­ñÁ ÝÙ³­Ý»ó­íáõÙ ¿ ù³ñ­ï»­½Ç: Üá­å³­ÛÇ ÏñÍù³­ÛÇÝ Ó­¢Ç ų­Ù³­Ý³Ï ÝáõÛÝ ³­ë»å­ïÇÏ Ñ»­Õáõ­ÏÁ ³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ ¿ Ãá­ù³­ÙÇ­½áõÙ: ò³­íáù, ³Ûë ¹»å­ùáõÙ ¿É ϳ­ñáÕ »Ý ÉÇ­Ý»É ¹Ç³·­Ýáë­ïÇÏ ë˳ɭݻñ: º­Ã» ×ßïí³Í ã¿ å³ñ­µ»­ñ³­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ÏñÍù³­ÛÇÝ Ó­¢Á, ³­å³ ÝÙ³Ý ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ ¹ñíáõÙ ¿ ëË³É ³Ë­ïá­ñá­ßáõÙ` åÉ¢­ñÇï, Ãá­ù³­µáñµ ¢ ³ÛÉÝ, µáõ­ÅáõÙ »Ý ѳ­Ï³­µÇá­ïÇÏ­Ý»­ñáí, á­ñÁ ³­í»­ÉÇ ¿ µ³ñ­¹³ó­ÝáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹Ç íǭ׳­ ÏÁ: ØÇÝã­¹»é ÝÙ³Ý ¹»å­ù»­ñáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹Á ϳ­ñÇù ãáõ­ÝÇ µáõÅ­Ù³Ý, å»ïù ¿ ¹³ñÓ­Û³É ÁÝïñ­íÇ ëå³­ëá­Õ³­Ï³Ý ï³Ï­ïǭϳ, 2-3 û­ñÇó Ñ»­ïá ÑÇ­í³Ý­¹Á ÏñÏÇÝ åñ³Ï­ïÇÏ ³­éáÕç ¿: ´ÅÇßÏ­Ý»­ñÁ ëÏëáõÙ »Ý ϳë­Ï³­Í»É å³ñ­µ»­ñ³­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ÏñÍù³­ÛÇÝ Ó­¢Ç Ù³­ëÇÝ ³ÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï, »ñµ ÑÇ­í³Ý­¹Ç Ùáï ų­Ù³­Ý³Ï ³é ų­Ù³­Ý³Ï, á­ñá­ß³­ÏÇ Ñ³­×³­Ë³­Ï³­Ýáõí۳ٵ ÏñÏÝíáõÙ ¿ åÉ¢­ñÇ­ ïÁ, Ãá­ù³­µáñ­µÁ: лïùñù­ñ³­Ï³Ý ¿ ݳ¢ ³ÛÝ, áñ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÁ ëá­íá­ñ³­µ³ñ ½·áõÙ »Ý Ùá­ï³­Éáõï Ýá­å³Ý: Üñ³Ýù ϳ­ñáÕ »Ý ͳ­Ïáó ½·³É á­ñá­í³Û­ÝÇ Ï³Ù ÏñÍù³­í³Ý­ ¹³­ÏÇ ï³ñ­µ»ñ ßñç³­ÝáõÙ, ϳ٠³­é³Ýó å³ï­×³­éÇ Ï³­ñáÕ ¿ ³­Ëáñ­Å³­ÏÇ, ïñ³­ Ù³¹­ñáõÃ­Û³Ý ³Ý­ÏáõÙ Ýϳï­í»É: ê³ Ïáã­ íáõÙ ¿ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³áõ­ñ³: ¼³ñ­Ù³­ ݳ­ÉÇ ¿, áñ »ñµ ³Ûë ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÁ ï»­Õ³­ ÷áË­íáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýó µÝ³­ÏáõÃ­Û³Ý í³Û­ñÇó, Ýá­å³­Ý»­ñÁ ¹³­¹³­ñáõÙ »Ý: ´³Ûó µ³­í³­ Ï³Ý ¿ á­ñáß Å³­Ù³­Ý³Ï ÙÇ¢ÝáõÛÝ ï»­ÕáõÙ µÝ³Ï­í»Ý, Ýá­å³­Ý»­ñÁ Ýá­ñÇó ëÏëíáõÙ »Ý: ºí ß³ï ѳ­×³Ë ³Ûë ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÁ ¹³é­­ ÝáõÙ »Ý §½µá­ë³ßñ­çÇÏ­Ý»ñ¦: -ÆëÏ å³ñ­µ»­ñ³­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ѳÛï­Ý³­µ»­ñ»­ÉÁ, ³Ë­ïá­ñá­ß»­ÉÁ ¹Åí³±ñ­¿: -²­Ûá°, ³Ë­ïá­ñá­ßáõ­ÙÁ ¹Åí³­ñ³­ÝáõÙ ¿ ³ÛÝ å³ï­×³­éáí, áñ å»ïù ¿ ÅËï»É ÙÇ ß³ñù ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ, á­ñáÝù ÝÙ³Ý »Ý å³ñ­µ»­ñ³­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳­ÝÁ: Ø»Í Ýí³­×áõÙ »Ù ѳ­Ù³­ñáõÙ å³ñ­µ»­ñ³­Ï³Ý ÑÇ­ í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ùá­É»­ÏáõÉ­Û³ñ ³Ë­ïá­ñáß­Ù³Ý Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõ­ÝÁ: -ƱÝãÝ­ ¿ Ýå³ë­ïáõÙ »­ñǭϳ­Ù³­ÛÇÝ ³Ý­­ µ³­í³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ³­é³­ç³ó­Ù³­ÝÁ: -²Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³­Ù»­Ý³í­ï³­·³­ íáñ µ³ñ­¹áõíÛáõ­ÝÁ »­ñǭϳ٭ݻ­ñÇ ³­ÙÇ­ÉáÇ­ ¹á½Ý ¿, á­ñÁ µ»­ñáõÙ ¿ »­ñǭϳ­Ù³­ÛÇÝ ³Ý­­ µ³­í³­ñ³­ñáõí۳Ý: ÐÇ­í³Ý­¹Á ϳ­ñáÕ ¿ áÕç Ï۳ݭùÇ Áݭóó­ùáõÙ Ýá­å³­Ý»ñ áõ­Ý»­Ý³É, µ³Ûó »­ñǭϳ٭ݻ­ñÇ ³Ë­ï³­Ñ³­ñáõÙ ãÉÇ­ÝÇ: ºí ѳ­Ï³­é³­ÏÁ` ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ñáÕ

¿ ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë ëÏë»É »­ñǭϳ٭ݻ­ñÇ ³Ë­­ ﳭѳ­ñáõ­ÙÇó: ¶Ç­ïáõíÛáõ­ÝÁ ¹»é ãÇ Ï³­ ñáÕ å³­ï³ë­Ë³­Ý»É ³Ûë ѳñ­óÇÝ, û ÇÝã å³ï­×³­éáí ¿ ³Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­ Ý³Ï ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ëÏëáõÙ ³­ÙÇ­Éáǹ ÝÛáõà ³ñ­ï³¹ñ­í»É: ¸³ ¹áÝ­¹á­Õ³Ý­Ù³Ý ëåÇ­ï³Ï ÝÛáõà ¿, áñÝ ³Ù­µáÕ­ç³­å»ë å³­ïáõÙ ¿ »­ñÇ­ ϳ٭ݻ­ñÁ ¢ ˳­Ã³­ñáõÙ ¹ñ³Ýó Ýáñ­Ù³É ·áñ­Íáõ­Ý»áõíÛáõ­ÝÁ` ³­é³­ç³ó­Ý»­Éáí »ñ­Ï³­ Ù³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõíÛáõÝ: Àݹ á­ñáõÙ` ϳ­ñáÕ ¿ ½³ñ­·³­Ý³É Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ûñ­·³Ýѳ­Ù³­Ï³ñ­·»­ñÇ ³­ÙÇ­ÉáÇ­¹á½, ÑÇ­í³Ý­¹Á »Ý­Ã³ñÏ­íáõÙ ¿ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ÑÛáõÍ­Ù³Ý: -ÆÝ­ãÇ±ó­ ¿ ϳ˭í³Í µáõÅ­Ù³Ý ³ñ¹­Ûáõ­ ݳ­í»­ïáõíÛáõ­ÝÁ: -ÐÇ٭ݳ­Ï³Ý ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁª ÏáÉ­ËÇ­óÇ­ ÝÁ ãÁÝ­¹áõ­ÝáÕ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ Ùáï »­ñǭϳ­ Ù³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ѳ­í³­Ý³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ ³­í»­ÉÇ Ù»Í ¿: ÎáÉ­ ËÇ­óÇ­ÝÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ Ýá­å³­Ý»­ñÇ Ñ³­×³­ ˳­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý Ýí³­½»ó­Ù³­ÝÁ, ÇëÏ áñ­ù³Ý Ýá­å³­Ý»­ñÁ ѳ½­í³­¹»å »Ý, ³ÛÝ­ù³Ý ùÇã »Ý íݳë­íáõÙ »­ñǭϳ٭ݻ­ñÁ: ò³­íáù, ³Û­ëûñ å³ñ­µ»­ñ³­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­ ¹áõí۳ٵ ï³­é³­åáÕ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­ ϳ­Ï³Ý ³× ¿ Ýϳï­íáõÙ, á­ñÇÝ Ýå³ë­ïáõÙ »Ý ËÇëï Ý»­ñ³½­·³­ÛÇÝ ³­Ùáõë­ÝáõíÛáõÝ­Ý»­ ñÁ »ñÏ­ñÇ Ý»ñ­ëáõÙ, »ñÏ­ñÇó ¹áõñë, ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõ­ÝÁ ÷á­Ë³Ýó­íáõÙ ¿ ų­é³Ý­·³­µ³ñ, ß³ï ѳñ­ó»ñ ¹»é ÙÝáõÙ »Ý ãå³ñ­½³­µ³Ý­ í³Í:

5

79

ÊݳÙù

¶»Õ»óÇÏ Ù³½»ñÁ ËݳÙù »Ý å³Ñ³ÝçáõÙ ÜÛáõÃÁ` Èdzݳ ¶ñÇ·áñÛ³ÝÇ

¶³Õï­ÝÇù ã¿, áñ Ù³ñ­¹ÇÏ áõ­ß³¹­ñáõíÛáõÝ »Ý ¹³ñÓ­ ÝáõÙ Ç­ñ»Ýó Ù³­½»­ñÇÝ, ×Çßï ë³Ýñ­í³Í­ùÇÝ, áñ­ å»ë­½Ç »ñ¢³Ý ³­é³­í»É ·»­Õ»­óÇÏ áõ Ýá­ñ³Ó¢: ºñ­ µ»ÙÝ Ñ³­çáÕ­íáõÙ ¿ Ëݹǭ ñÁ Éáõ­Í»É ÇÝù­Ýáõ­ñáõÛÝ, »ñ­µ»ÙÝ ¿É ѳñÏ ¿ ÉÇ­ÝáõÙ Ù³ë­Ý³­·»­ïÇ ÙÇ­ç³Ù­ïáõí Ûáõ­ÝÁ;

س­½»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ³ñ¹­ Ûáõ­Ý³­í»ï ¿ »­ñÇ­óáõ­ÏÇ Ãáõñ­ÙÁ: º­ñÇ­óáõ­ ÏÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ áã ÙdzÛÝ ·É˳­Ù³ß­ÏÇ, ³ÛÉ¢ Ù³­½Ç á­ñ³­ÏÇ µ³ñ»É³íÙ³ÝÁ:

80

5

Ø

³­½»­ñÇ Ëݳ٭ùÇ Ñ³ñ­óáõÙ Ù³ë­ Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý Ëáñ­Ñáõñ¹­Ý»­ñáí Ù»½ û·­Ý»ó í³ñ­ë³­Ñ³ñ­¹³ñ, á­×³­µ³Ý гë­ÙÇÏ Ê³­ñ³ï­Û³­ÝÁ: -º­Ã» áõ­½áõÙ »ù Ù³­½»­ñÁ ï»ë­Ý»É ·»­Õ»­ óÇÏ, ¹ñ³Ýù Ý³Ë ¢ ³­é³ç å»ïù ¿ ³­éáÕç ÉÇ­Ý»Ý: Êáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ Ý»ñ­Ï»É ÙdzÛÝ Ù³­½»­ñÇ ³ñ­Ù³ï­Ý»­ñÁ, û¢ ³­é³­çÇÝ ³Ý­ ·³Ù Ý»ñ­Ï»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ, µÝ³­Ï³­Ý³­µ³ñ, å»ïù ¿ Ý»ñ­Ï»É Ù³½Ý ³Ù­µáÕ­ç³­å»ë: س­ ½»­ñÇ Ý»ñ­Ï»­Éáõ ѳñ­óáõ٠ϳñ¢á­ñáõÙ »Ýù

Ý»ñ­ÏÇ ×Çßï ÁÝï­ñáõíÛáõ­ÝÁ: س­½»­ñÇ í»­ ñ³­Ï³Ý·­Ýá­Õ³­Ï³Ý åñá­ó»­ëÁ ï­¢áõÙ ¿ Ùáï 40 ûñ, á­ñÇ Áݭóó­ùáõÙ ¹ñ³Ýù ëÝáõó­íáõÙ »Ý: ²Û¹ å³ï­×³­éáí Ý»ñ­Ï»É Ãáõۭɳïñ­íáõÙ ¿ Ù»Ï áõ Ï»ë ϳ٠»ñ­Ïáõ ³­ÙÇ­ëÁ Ù»Ï ³Ý­ ·³Ù: س½Ý áõ­ÝÇ »­ñ»ù ß»ñï: ìñ³­ÛÇ ß»ñ­ïÁ ÝÙ³Ý ¿ ÓÏ³Ý Ã»­÷áõÏ­Ý»­ñÇ: س­½Ç »ñÏ­ ñáñ¹ áõ ³­Ù»­Ý³­Ñ³ëï ß»ñ­ïÁ Ïáã­íáõÙ ¿ Ïáñ­ï»ùë, á­ñÁ ϳ­éáõó­í³Í ¿ 100-120 »ñ­Ï³ñ µçç³­ÛÇÝ ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇó: лÝó

ÊݳÙù ³Ûë ß»ñ­ïÇó ¿ Ï³Ë­í³Í Ù³­½Ç á­ñ³­ÏÁ, Ó­¢Á, ѳë­ïáõíÛáõÝÝ áõ µ³­ñ³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ, áõ­ÕÇÕ ï»ëùÝ áõ ·³Ý·­ñáõíÛáõ­ÝÁ, ÇÝã­å»ë ݳ¢` Ý»ñ­Ï³­ÛÇÝ áõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ: ºñ­ñáñ¹ ß»ñ­ ïÁ Ïáã­íáõÙ ¿ ÙÇ­¹áõ­É³: ê³ Ù³­½Ç ÙÇ­çáõÏÝ ¿` ϳ½Ù­í³Í åñá­ï»Ç­ÝÇó áõ Ï»­ñ³­ïÇ­ÝÇó, á­ñáÝù ϳ½­ÙáõÙ »Ý Ù³­½Ç ÑÇÙ­ùÁ, ÇëÏ ³Ûë ÝÛáõ­Ã»­ñÇ µ³­ó³­Ï³­ÛáõíÛáõ­ÝÇó Ù³­½Á íÝ³ë­ íáõÙ ¿: 䳭ﳭѳ­Ï³Ý ã¿, áñ Ù³­½Ç Ëáñ­ ù³­ÛÇÝ íݳë­í³Í­ùÇ Ëݳ٭ùÇ ³­Ù»­Ý³³ÝÑ­ ñ³­Å»ßï ÝÛáõ­Ã»­ñÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ »Ý Ï»­ñ³­ ïÇÝÝ áõ åñá­ï»Ç­ÝÁ: ÜáõÛ­ÝÁ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ³­ë»É ٳ߭ÏÇ áõ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ: س­½³­Ã³­÷áõÃ­Û³Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý å³ï­ ׳­éÁ ³­Ý³­éáÕç Ù³­½³­å³ñÏÝ ¿: س­½³­ å³ñ­ÏÁ, áñ­ï»Õ Ù³½Ý ³­×áõÙ ¿, å³­ñáõ­Ý³­ ÏáõÙ ¿ ëÝáõ­óáÕ ÝÛáõ­Ã»ñ ¢ ¹ñ³Ýó ãá­ñ³­ ݳ­Éáõó Ù³­½³­Ã³­÷áõíÛáõÝ ¿ ³­é³­ç³­ÝáõÙ: ÈÇ­ÝáõÙ »Ý ¹»å­ù»ñ, áñ Ù³­½³­Ã³­÷áõÃ­Û³Ý å³ï­×³­éÁ áã û Ù³­½³­å³ñ­ÏÇ ãá­ñ³­Ý³ÉÝ ¿, ³ÛÉ Ù³ß­ÏÇ µ³ñÓñ Ûáõ­Õ³Û­ÝáõíÛáõ­ÝÁ: س­ ½³­å³ñ­ÏÇ íñ³ ³½­¹áÕ ·áñ­ÍáÝ­Ý»­ñÁ µ³½­ Ù³­½³Ý »Ý. »­Ã» å³ï­×³­éÁ ÙÃÝá­ÉáñïÝ ¿,

³­å³ Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ Ù³­½»­ñÁ Ùáï 40% í»­ ñ³­Ï³Ý·­Ý»É, ÇëÏ »­Ã» ãá­ñ³­Ý³­Éáõ ÑÇ٭ݳ­ Ï³Ý ³­éÇ­ÃÁ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÇ å³­Ï³­ëáõí ÛáõÝÝ áõ ëÃñ»­ëÝ»ñÝ »Ý, Ù³­½Ç í»­ñ³­Ï³Ý·­ Ýáõ­ÙÁ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ¹Åí³ñ: ²Ûë ¹»å­ù»­ñÁ ³­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë »Ý ѳݭ¹Ç­åáõÙ: êÃñ»­ëÇó íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÁ ÇÝù­Ý³­µ»­ñ³­µ³ñ 峭ϳ­ ëáõÙ »Ý ¢ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ Ù³­½³­Ã³­÷áõí ÛáõÝ, áñÝ Çñ Ù³­ëÇÝ ³½­¹³­ñ³­ñáõÙ ¿ ëÃñ»­ ëÇó í»ó ³­ÙÇë ³Ýó: ÌÝݹ³­µ»­ñáõíÛáõ­ÝÇó Ùáï í»ó ³­ÙÇë Ñ»­ïá, »ñµ ÏñÍùáí Ï»­ ñ³Ï­ñáÕ Ùáñ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»ñÝ áõ ϳɭóÇáõ­ÙÁ ³Ýó­ÝáõÙ »Ý »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ, ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ Ù³­ ½³­Ã³­÷áõíÛáõÝ: س­½³­Ã³­÷áõÃ­Û³Ý å³ï­ ׳é­Ý»­ñÇó ¿ Ý³¢ íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­Ï³Ý ݳñ­Ïá­ ½Á, ³Ûë ¹»å­ùáõÙ ³­é³Ýó ÙÇç­³ÙïáõÃ­Û³Ý Ù³­½»­ñÁ ã»Ý í»­ñ³­Ï³Ý·Ý­íáõÙ: üá­ÉÇ­Ïáõ­É³Ý Ù³­½³­å³ñÏ ¿: ²ÛÝ ó³Ý­ ϳ­ó³Í Ù³ñ­¹áõ Ùáï ÉÇ­ÝáõÙ ¿ ßáõñç 90 ÙÉÝ. ѳï: سñ­¹áõ ÍÝí³Í ûñ­í³­ÝÇó ³Û¹ ýá­ÉÇ­ Ïáõ­É³­Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý Ó­¢³­íáñ­í»É ϳ٠ÙÝ³É ãÓ­¢³­íáñ­í³Í: Üáñ­Ù³­ÛÇ ë³Ñ­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ ûñ­í³ Ù»ç ó÷­íáõÙ ¿ 50-100 ѳï: س½Ý

س­½Á ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ³­Ù»­ÝÇó ß³ï ßÝãáÕ ûñ­·³­ÝÁ. ³ÛÝ ÇÝã­ù³Ý ß³ï ß³ñÅ­íÇ, ³ÛÝ­ù³Ý ß³ï ÏßÝãÇ: áõ­ÝÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý »­ñ»ù ÷áõÉ` ³Ï­ïÇí ³×, ³­×Ç Ýí³­½áõÙ ¢ ³­×Ç Ï³Ý·: ²­éáÕç ûñ­·³­ Ýǽ­ÙáõÙ, ï³ñ­µ»ñ ų­Ù³­Ý³­Ï³­Ñ³ï­í³Í­ Ý»­ñáõÙ Ù³½Ý ³Ýó­ÝáõÙ ¿ ïíÛ³É ÷áõ­É»­ñÁ ¢ ³Ûë ¹»å­ùáõÙ ³Ï­Ý»ñ¢ ã¿ Ù³­½³­Ã³­÷áõí Ûáõ­ÝÁ: س½Ý ³­×áõÙ ¿ 3-6 ï³ñ­í³ Áݭóó­ ùáõÙ, Ñ»­ïá åñá­ó»­ëÁ Ýí³­½áõÙ ¿, ³Û­Ýáõ­ Ñ»ï¢ Ù³­½»­ñÁ ѳݷë­ï³­ÝáõÙ »Ý ¢ 3-4 ³­ÙÇë ã»Ý ³­×áõÙ, ÇëÏ ³×­Ù³Ý ³Ûë ÷áõ­ÉáõÙ Ù³­½»­ñÁ 2-3 ß³­µ³Ã Ýáë­ñ³­ÝáõÙ »Ý: ²é­Ñ³­ë³­ñ³Ï Ù³­½Ç ³­×Ç Ñ³­Ù³ñ ·á­ÛáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý Ëó­ÝÇã ·áñ­ÍáÝ­Ý»ñ:

ÊݳÙù

س­½»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ³­Ù»­Ý³­Ï³ñ¢á­ñÁ A ¢ E íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»ñÝ »Ý: гñ­Ï³­íáñ ¿ ß³Ù­åáõ­ ÝÇ 20· ­Ë³é­Ý»É 80· çñÇ Ñ»ï, áñ­å»ë­½Ç ß³Ù­åáõ­ÝÇ û­×³­é³­ÛÇÝ Ù³­ëÁ Ãáõ­É³­Ý³ çñÇ Ù»ç, á­ñÇó Ñ»­ïá ѳñ­Ï³­íáñ ¿ Éí³­Ý³É Ù³­ ½»­ñÁ: س­½»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¿ »­ñÇ­ óáõ­ÏÇ Ãáõñ­ÙÁ: º­ñÇ­óáõ­ÏÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ áã ÙdzÛÝ ·É˳­Ù³ß­ÏÇ, ³ÛÉ¢ Ù³­½Ç á­ñ³­ÏÇ µ³ñ»É³íÙ³ÝÁ: س­½»­ñÇ ¹Ç­Ù³Ï ÏÇ­ñ³­ é»­ÉÇë ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ³­å³­Ñá­í»É á­ñá­ß³­ÏÇ ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳Ý. ï³­ùáõíÛáõ­ÝÁ Ýå³ë­

82

5

ïáõÙ ¿ Ù³­½Ç ³­é³­çÇÝ ß»ñ­ïÇ` û­÷áõÏ­Ý»­ ñÇ µ³ó­í»­ÉáõÝ, á­ñÇ ßÝáñÑÇí ¹Ç­Ù³­ÏÁ Ý»ñ­ ó­÷³Ý­óáõÙ ¿ Ù³­½Ç Ù»ç: êá­íá­ñ³­µ³ñ Ëݳ٭ùÇ Ñ³­Ù³ñ ݳ­ËÁÝï­ñ»­ÉÇ ¿ óó Ù³­½Á: ¸Ç­Ù³Ï ¹Ý»­ÉÇë Ù³­½Á å»ïù ¿ ÉÇ­ ÝÇ Ù³­ùáõñ, áñ­å»ë­½Ç ¹Ç­Ù³­ÏÇ Ñ»ï Ùdz­ ų­Ù³­Ý³ Ù³­½»­ñÇ Ù»ç ã³Ýó­Ý»Ý Ûáõ­Õ³­ÛÇÝ Ù³ë, ÷á­ßÇ ¢ ³ÛÉÝ: γ­Ý³Ýó ѳ­Ù»­Ù³ï` ïÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ùáï Ù³­½³­Ã³­÷áõÃ­Û³Ý ¹»å­ù»ñÝ ³­í»­ ÉÇ Ñ³­×³Ë »Ý ѳݭ¹Ç­åáõÙ: ä³ï­×³éÝ ³ÛÝ ¿, áñ ϳ­Ý³Ýó Ù³­½³­ÛÇÝ Í³Í­ÏáõÛ­ÃÁ ÃáõÛÉ ãÇ ï³­ÉÇë, áñ ßñç³­å³­ïÇ ÷á­ßÇÝ ¢ ³ñ¢Ç ׳­é³­·³Ûíݻ­ñÁ ó­÷³Ý­ó»Ý Ù³­ ½³­å³ñÏ áõ ·É˳­Ù³ßÏ: γñ× ë³Ýñ­í³Í­ ùÇ å³ï­×³­éáí ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ ·É˳­Ù³ß­ ÏÁ å³ßï­å³Ý­í³Í ã¿ ³ñ¢Çó ¢ ÷á­ßáõó: ê³Ýñ­í³Í­ùÇ ¢ Ïïñí³Í­ùÇ Ñ³­×³­Ë³­ÏÇ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ÝáõÛÝ­å»ë Ýå³ë­ ïáõÙ ¿ Ù³­½»­ñÇ ³­éáÕç ï»ë­ùÇÝ, ù³­ÝÇ áñ ³­ÝÁݹ­Ñ³ï ÙÇ¢ÝáõÛÝ áõÕ­Õáõí۳ٵ ë³Ý­ ñ»­ÉÁ ÍéáõÙ ¿ Ù³­½³­å³ñÏÝ áõ ³ñ­Ù³­ïÁ, íݳ­ëáõÙ ¢ Ýáë­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ Ù³­½Á: س­½»ñ ë³Ý­ñ»­ÉÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ Ù»ñ­ ëáõÙ ¢ ϳݭËáõÙ ¿ Ù³­½³­Ã³­÷áõíÛáõ­ÝÁ: ò³Ý­Ï³­ÉÇ ¿ ë³Ý­ñÁ ÉÇ­ÝÇ Ù³­ùáõñ, ÑÇ­·Ç»­ ÝÇÏ ¢ ÷³Ûï­Û³: ²ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ·»­Õ»ó­ ÏáõÃ­Û³Ý ëñ³Ñ­Ý»ñÝ ³­å³­Ñá­í»É ë³Ý­ñ»ñÝ ³Ë­ï³­Ñ³­ÝáÕ ·áñ­ÍÇù­Ý»­ñáí: ºñ­µ»ÙÝ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³ó­ÝáÕ Ã»­÷Á áñ¢¿ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõÃ­Û³Ý ¹ñë­¢áñ­íáõÙ ¿: Ðݳ­ñ³­íáñ ¿, áñ ³ÛÝ ³­é³­ç³­Ý³ ·ÉËÇ Ù³ß­ÏÇ ÷áË­í»­Éáõó: س­½³­Ã³­÷áõí۳­ÝÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ ݳ¢ Ñáñ­Ùá­Ý³É ˳˭ïáõ­ÙÁ: س­½»­ñÁ óñïÇó å³ßï­å³­Ý»­Éáõ ѳ­ Ù³ñ ·É˳ñÏ Ïñ»ÉÝ û·­ï³­Ï³ñ ¿: س­½Á ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ³­Ù»­ÝÇó ß³ï ßÝãáÕ ûñ­·³­ ÝÁ. ³ÛÝ ÇÝã­ù³Ý ß³ï ß³ñÅ­íÇ, ³ÛÝ­ù³Ý ß³ï ÏßÝãÇ: س­½Ç Ëá­Ý³­íáõíÛáõ­ÝÁ Ïá­ ñáõÙ ¿ áã ÙdzÛÝ ßá­·Çó, ³ÛÉ¢ óñïÇó: Üϳ­ ï»­ÉÇ ¿, áñ áÕç ï³­ñÇÝ ·É˳ñÏ ÏñáÕ ïÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ù»­Í³­Ù³ë­ÝáõíÛáõÝÝ áõ­ ÝÇ Ù³­½³­Ã³­÷áõÃ­Û³Ý ËݹÇñ: ²­éáÕ ÉÇ­Ý»­ Éáõ ѳ­Ù³ñ Ù³­½Á ß³ñÅ­í»É áõ ßÝã»É ¿ ëÇ­ ñáõÙ: г­×³Ë ÍÝáÕ­Ý»ñÝ áõ­ñ³­Ë³­ÝáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýó »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ »ñ­Ï³ñ Ù³­½»­ñáí, ë³­ ϳÛÝ Ëáñ­Ñáõñ¹ ãÇ ïñíáõÙ ÷áù­ñÇÏ­Ý»­ñÇ Ù³­½»­ñÁ ß³ï »ñ­Ï³­ñ³ó­Ý»É: س½Ý ³­Ù»­ ÝÇó ß³ï ¿ íÇ­ï³­ÙÇÝ Ûáõ­ñ³ó­ÝáõÙ, ÇëÏ ÷áù­ñ»­ñÇ å³­ñ³­·³­ÛáõÙ ¹³ ³Ý¹­ñ³­¹³é­ ÝáõÙ ¿ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ï»­ëá­Õáõí۳Ý, Éëá­Õáõí Û³Ý Ù³ß­ÏÇ ¢ ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ á­ñ³­ÏÇ íñ³`

ËÉ»­Éáí ϳɭóÇáõ­ÙÁ: öáù­ñÇÏ­Ý»­ñÇ »ñ­Ï³ñ Ù³­½»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ ÍÝáÕ­Ý»­ñÁ Ù³­½³­Ï³­É»­ ñáí ѳ­×³Ë ѳ­í³­ùáõÙ »Ý, ÇÝ­ãÁ ÝáõÛÝ­å»ë ×ÝßáõÙ ¿ ³ñ­Ù³ï­Ý»­ñÁ ¢ ³Ý¹­ñ³­¹³é­ÝáõÙ Ù³­½Ç á­ñ³­ÏÇ íñ³: ä»ïù ¿ ·Ç­ï»­Ý³É, áñ Ù³­½»­ñÁ ë³÷­ñ»­ÉÁ áñ¢¿ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ ãáõ­ÝÇ Ù³­½»­ñÇ á­ñ³­ÏÇ íñ³: л­ï³ùñ­ùÇñ ¿, áñ Ù³­Ýáõ­ß³­Ï³­·áõÛÝ »­ñ³Ý­·Ç Ý»ñ­ÏÇ Ù»ç å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ µ³­ Õ³¹­ñáõíÛáõ­ÝÁ ɳ­í³ó­ÝáõÙ ¿ Ù³­½»­ñÇ á­ñ³­ÏÁ: ´³ó »­ñ³Ý­·Ç Ý»ñ­Ï»­ñÁ ³­í»­ÉÇ íݳ­ë³­Ï³ñ »Ý, ù³Ý Ùáõ· »­ñ³Ý­·Ç Ý»ñ­ Ï»­ñÁ, á­ñáí­Ñ»ï¢ ¹ñ³Ýó µ³­Õ³¹­ñÇã­Ý»ñÝ áõ ·áõ­Ý³­Ã³÷­Ù³Ý ÝÛáõ­Ã»­ñÁ ³Ýó­ÝáõÙ »Ý ÙÇÝ㢠ٳ­½Ç »ñ­ñáñ¹ ß»ñï, ³Û­Ýáõ­Ñ»ï¢` ѳ­ÝáõÙ Ù³­½Ç åÇ·­Ù»Ý­ïÁ, á­ñáÝù »­ñ³ß­ ˳­íá­ñáõÙ »Ý Ù³­½Ç á­ñ³ÏÝ áõ ³­å³­Ñá­ íáõÙ Ù³­½Ç ·áõÛ­ÝÁ: س­½»­ñÁ ÷ßñíáõÙ »Ý »Ý ëË³É ÁÝïñ­í³Í Ý»ñ­ÏÇ å³ï­×³­éáí: ¸ñ³ ѳ­Ù³ñ Ý»ñ­ÏÇ ·áõÛ­ÝÇ Éáõ­ÍÇ­ãÁ­ å»ïù ¿ ß³ï ×Çßï ÁÝï­ñ»É, áñ­å»ë­½Ç ãíݳë­íÇ Ù³­½Á: ºñµ Ù³­Ñ³­ÝáõÙ ¿ Ù³­½Ç åÇ·­Ù»Ý­ïÁ Ù³­½»­ñÁ ëÏëáõÙ »Ý ëåÇ­ï³­Ï»É: س­½»­ñÁ ëåÇ­ï³­ÏáõÙ »Ý ëÃñ»­ëÇó ϳ٠ų­é³Ý­ ·³­Ï³Ý ·áñ­Íá­ÝÇó: ²ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ß³ï û·­ï³­·áñ­Í»É µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»Ý, íÇ­ï³­ÙÇÝ A ¢ E å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ ëÝáõݹ: ú­ñǭݳÏ` ÓÙ»­ ñáõÏÝ áõ ë»­ËÁ Ù³­½»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ û·­ï³­ ϳñ ÝÛáõ­Ã»ñ »Ý å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ: ÐÕÇáõí Û³Ý 3-3,5 ³­ÙÇë­Ý»­ñÇÝ ãÇ Ãáõۭɳïñ­íáõÙ Ù³­½»­ñÁ Ý»ñ­Ï»É, ÇëÏ 3,5-7 ³­ÙÇë­Ý»­ñÇÝ Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ Ý»ñ­Ï»É: ÐÕÇ­Ý»­ñÇÝ Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ Ù³­½»­ñÁ Ý»ñ­Ï»É ³ÛÝ Ý»ñ­Ï»­ñáí, á­ñáÝù ³Ù­Û³Ï ã»Ý å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ µÝ³­Ï³Ý Ù³½ áõ­ÝÇ Çñ Ñá­ïÁ: Ö»ñ­Ù³Ï Ù³­½Á Ñáï ãáõ­ÝÇ, ù³­ÝÇ áñ ³ÛÝ Ñ³­Ù³ñ­íáõÙ ¿ Ù»­é³Í Ù³½: ºñÏ­ íáñ­Û³Ï­Ý»­ñÇÝ` ïÕ³, ³Õ­çÇÏ, Ùdz­íá­ñáõÙ ¿ ݳ¢ Ù³­½»­ñÇ Ñá­ïÁ: س½Ý ³­Ù»­Ý³­ß³ï ßÝãáÕ ûñ­·³ÝÝ ¿, ݳ¢` ³­Ù»­Ý³­ß³ï µáõ­ñá­ ÕÁ: º­Ã» »ñ­Ïáõ ï³ñ­µ»ñ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ùáï Ù³­½Ç ·áõÛ­ÝÁ ÏñÏÝíáõÙ ¿, áõ­ñ»ÙÝ Ýñ³Ýó Ù³­½»­ñÇ Ñá­ïÁ ÝáõÛÝÝ ¿: ¸ñ³ ѳ­Ù³r Ýá­ ñ³­ÍÇÝ­Ý»ñÝ áõ ÷áù­ñ»­ñÁ ѳ­ÏáõÙ áõ­Ý»Ý ß÷í»­Éáõ ³ÛÝ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ñ»ï, áí­ù»ñ áõ­ Ý»Ý Ç­ñ»Ýó Ùáñ Ù³­½»­ñÇ ·áõÛ­ÝÁ: س­½»­ñÁ, ³Û¹ ³ñ­ï³­ëá­íáñ ³­É»­Ñ³­ í³ù­Ý»­ñÁ, »ñ­µ»ù ãå»ïù ¿ Ñ»­éáõ ÙÝ³Ý áõ­ ß³¹­ñáõíÛáõ­ÝÇó áõ Ëݳ٭ùÇó, á­ñáí­Ñ»ï¢ Ýñ³Ýù Ûáõ­ñ³­Ñ³­ïáõÏ ³Û­ó»­ù³ñï »Ý Ù»­ ½³­ÝÇó Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõ­ñÇ Ñ³­Ù³ñ:

¸»Õ³ïáõ÷

¶»Õ»óÇÏ, ³éáÕç, ËݳÙí³Í

Ø

³­½»ñÝ áõ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ Ùßï³­å»ë Ëݳ٭ùÇ ¢ áõ­ß³¹­ñáõÃ­Û³Ý Ï³­ ñÇù áõ­Ý»Ý: ¸ñ³Ýù ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë ³ñ­Ó³­·³Ý­ùáõÙ »Ý ûñ­·³­Ýǽ­Ùáõ٠ϳ­ ï³ñ­íáÕ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ` ѳï­Ï³­ å»ë ï³ñ­µ»ñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, Ãáõ­ ÉáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ: س­½»­ñÁ ѳ­×³Ë »Ý Ïáñó­ÝáõÙ Ç­ñ»Ýó ÷³Û­ÉÁ, Ïáï­ñ³ï­íáõÙ, »­ÕáõÝ·­Ý»ñÝ ¿É ß»ñ­ï³ï­íáõÙ »Ý, ϳ٠å³ñ­½³­å»ë ã»Ý »ñ­Ï³­ñáõÙ: Øßï³­å»ë ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ Ñ»ï¢»É áõ Ï³Ý­Ë»É Ù³­½»­

ñÇ ¢ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ Ãáõ­ÉáõíÛáõÝÝ áõ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: §Ø³­½»­ñÇ ¢ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ¦ ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ Ïû·­ÝÇ å³Û­ù³­ñ»É ÝÙ³­Ý³­ïÇå ËݹÇñ­Ý»­ñÇ ¹»Ù: سݭñ³­ Ù³ëÝ ÁÝïñ­í³Í ýáñ­Ùáõ­É³Ý ݳ­Ë³­ï»ë­ í³Í ¿ Ù³­½³­Ã³­÷áõíÛáõ­ÝÁ ϳݭ˻­Éáõ, »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ ß»ñ­ï³­íáñ­Ù³Ý, Ù³­½»­ñÇ áõ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ ³­×Ç ËÃ³Ý­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ: γ½Ù­í³Í ¿ ѳ­ïáõÏ ÁÝïñ­í³Í ÙÇ ß³ñù µ³­Õ³¹­ñÇã­Ý»­ñÇó, á­ñáÝó Ý»ñ­·áñ­ÍáõÃ­Û³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ³­å³­Ñáí­íáõÙ ¿ Ù³­½»­ñÇ áõ

»­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ ³­éáÕ­çáõíÛáõÝÝ áõ ³Ù­ñáõí Ûáõ­ÝÁ: ´³­Õ³¹­ñÇã­Ý»­ñÇó Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõ­ñÁ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ï³ñ­µ»ñ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ å³­Ï³­ëáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ѳ­Ù³É­ ñ»­Éáõ, û·­ï³­Ï³ñ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñáí ѳñë­ ï³ó­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: ¸»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ óáõó­í³Í ¿ Ù³­½³­Ã³­÷áõí۳Ý, Ù³­½»­ñÇ ¹³Ý­¹³Õ ³­×Ç, Ù³­½»­ñÇ ÷³Û­ÉÇ Ïáñë­ïÇ, »­ÕáõÝ·­Ý»­ ñÇ ß»ñ­ï³ï­í³­Íáõí۳Ý, Ãáõ­Éáõí۳Ý, ·áõÛ­ ÝÇ Ë³Ù­ñ³­ÍáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ:

²éáÕç³ñ³ñ Ù»ñëáõÙ

ø³ñ﻽ª Ù³ñÙÝÇ íñ³ ÜÛáõ­ÃÁ` Èdz­Ý³ ¶ñÇ­·áñ­Û³­ÝÇ

Ø

»ñ­ëáõÙÝ û·­ÝáõÙ ¿ ûñ­·³­ ÝǽÙÝ ³­½³­ï»É Ãáõ­Ý³­íáñ ÝÛáõ­Ã»­ñÇó, ɳ­í³ó­ÝáõÙ ¿ ³ñ­ Û³Ý ßñ糭ݳ­éáõíÛáõ­ÝÁ, ³­½³­ïáõÙ ¿ ûñ­ ·³­Ýǽ­ÙÁ ɳñ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÇó: ²ñ¢»É­Û³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»ñÝ Ç­ñ»Ýó µáõ­ ų­Ï³Ý ÙÇ­çá­ó³­éáõÙ­Ý»­ñÇ Ù»ç Ù»Í ï»Õ »Ý ѳï­Ï³ó­ÝáõÙ Ù»ñë­Ù³­ÝÁ: Ø»ñ ų­Ù³­Ý³Ï­ Ý»­ñáõÙ Ù³ñÙ­ÝÇ Ù»ñ­ëáõ­ÙÁ ¹³ñ­Ó»É ¿ ûñ­ ·³­Ýǽ­ÙÇ Ëݳ٭ùÇ Ï³ñ¢á­ñ³­·áõÛÝ Ù³­ëÁ: ²é­Ñ³­ë³­ñ³Ï Ù»ñë­Ù³Ý ï»­ë³Ï­Ý»­ñÁ ß³ï »Ý, ¹ñ³Ý­óÇó Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­ÛáõñÝ áõ­ÝÇ Çñ

سñÙ­ÝÇ íñ³ ·á­ÛáõíÛáõÝ áõ­Ý»­óáÕ ³ñ­ï³­ùÇÝ Ï»­ï»­ñÁ å³­ï³ë­Ë³­Ý³­ïáõ »Ý Ý»ñ­ùÇÝ ûñ­·³Ý­ Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ:

84

5

Ý峭ﳭϳ­Ï»­ïÁ: Ø»ñë­Ù³Ý ·³Õï­ÝÇù­ Ý»­ñÇÝ Ù»½ Ïͳ­Ýá­Ã³ó­ÝÇ Ù»ñ­ëáÕ Èdz­Ý³ 곭ݳ­ë³ñ­Û³­ÝÁ: - ²é­Ñ³­ë³­ñ³Ï Ù³ñÙ­ÝÇ íñ³ ·á­Ûáõí ÛáõÝ áõ­Ý»­óáÕ ³ñ­ï³­ùÇÝ Ï»­ï»­ñÁ å³­ ï³ë­Ë³­Ý³­ïáõ »Ý Ý»ñ­ùÇÝ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ¢ Ù»ñë­Ù³Ý Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ Ó¢ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ¿ áñ¢¿ ËݹñÇ ¹»å­ùáõÙ: سë­Ý³­·»­ïÁ Ù³ñÙ­ÝÇ á­ñá­ß³­ÏÇ Ï»­ï»ñ Ù»ñ­ë»­Éáí ϳݭËáõ٠ϳ٠µáõ­ÅáõÙ ¿ ³Ý­­ ѳݷë­ï³ó­ÝáÕ ³­éáÕ­ç³­Ï³Ý ËݹǭñÁ: Ø»ñë­Ù³Ý ï»­ë³Ï­Ý»­ñÁ ï³ñ­µ»ñ »Ý` ëåáñ­ï³­ÛÇÝ, ¹³­ë³­Ï³Ý, ãǭݳ­Ï³Ý, ïÇ­ µ»­Ã³­Ï³Ý, ßí»­ó³­Ï³Ý, ÑÇ­·Ç»­ÝÇÏ Ãáõ­ ɳó­ÝáÕ` 黭ɳù­ëdz­óÇáÝ, ³Ù­µáÕç Ù³ñÙ­ ÝÇ Ù»ñ­ëáõÙ, áï­ù»­ñÇ ³­é³Ý­ÓÇÝ Ù»ñ­ëáõÙ, á­ñáÝù ÉÇ­ÝáõÙ »Ý Ëá­ï³­µáõÛ­ë»­ñÇ Ãáõñ­ Ùáí, »­Ã»­ñ³­ÛÇÝ Ûáõ­Õ»­ñáí ¢ ³ÛÉÝ: Øϳ­Ý³­ ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç Ãáõ­É³ó­Ù³Ý ¢ Ñ³Ý·ë­ ï³ó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ Ù»ñë­Ù³Ý Áݭóó­ùáõÙ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ »Ý ѳ­ïáõÏ ÁÝïñ­í³Í Ûáõ­Õ»ñ, á­ñáÝù ݳ¢ ϳ­ï³­ñáõÙ »Ý ÏáÕ٭ݳ­ÏÇ ³­Ùá­ñ³­Ã»­ñ³­ådz, ÇÝ­ãÁ ÝáõÛÝ­å»ë Ýå³ë­

Ðǭݳ­íáõñó ų­Ù³­Ý³Ï­Ý»­ñÇó Ù³ñ­¹Á ÷áñ­Ó»É ¿ å³Û­ù³­ñ»É ó³­í»­ñÇ ¹»Ù Ù»ñ­ ëáõÙ­Ý»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí: سñÙ­ÝÇ Ù»ñ­ëáõÙ ëÇ­ñ»É »Ý ¹»é¢ë ­ÑÇÝ ÑáõÛ­Ý»­ñÁ: лÝó Ýñ³Ýù »Ý ³Û¹ åñá­ó»­¹áõ­ñ³Ý ³Ý­í³­ Ý»É Ù»ñ­ëáõÙ, ù³­ÝÇ áñ Ñáõ­Ý³­ñ»Ý ³ÛÝ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ¿` ïñá­ñ»É, ×ÙéûÉ, ßá­Û»É: ïáõÙ ¿ Ùϳݭݻ­ñÇ Ãáõ­É³ó­Ù³­ÝÁ: ¸ñ³­ÝÇó µ³­óÇ, ·á­ÛáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý ѳ­ïáõÏ ·ÉËÇ, å³­ñ³­Ýá­óÇ, ¹»Ù­ùÇ, Ù»ç­ùÇ ¢ áõ­ë»­ñÇ Ñ³­ Ù³ñ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í Ù»ñ­ëáõÙ­Ý»ñ: - àï­Ý³­Ã³­ÃÇ Ù»ñ­ëáõ­ÙÁ ß³ï ³ñ¹­Ûáõ­ ݳ­í»ï ³½­¹»­óáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ Ù³ñÙ­ÝÇ Ñ³­ Ù³ñ, ù³­ÝÇ áñ áÕç ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ï»­ï»­ñÁ ¢ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³Ý­·áõÛó­Ý»­ñÁ ·ïÝíáõÙ »Ý áï­Ý³­Ã³­Ã»­ñÇ ï³Ï: àï­Ý³­Ã³­ÃÇ Ù»ñ­ëáõ­ ÙÁ ѳݷë­ï³ó­ÝáõÙ ¿ ûñ­·³Ý-ѳ­Ù³­Ï³ñ­ ·»­ñÁ: ú­ñǭݳÏ` áï­Ý³­Ã³­ÃÇ µáõà ٳ­ïÇ íñ³ ·ïÝíáõÙ »Ý ·É˳­ó³­íÁ ѳݷë­ï³ó­ ÝáÕ Ï»­ï»­ñÁ: سñ­¹áõ ³­Ï³Ýç­Ý»­ñÇ íñ³ Ï³Ý Ï»­ï»ñ, á­ñáÝó íñ³ ³½­¹»­Éáí, Ñݳ­ ñ³­íáñ ¿ ³­½³ï­í»É Ñᷭݳ­ÍáõíÛáõ­ÝÇó: êñï˳é­Ýá­óÇ ¢ µ³ñÓñ ×ÝßÙ³Ý ¹»å­ùáõÙ Ó»é­ùÇ µáõà ٳ­ïÇ ÷á­ëÇ­ÏÇ Ù»ñ­ëáõÙÝ ¿ û·­ï³­Ï³ñ: Ø»ñ­ëáõ­ÙÁ ϳ­ñáÕ ¿ û·­Ý»É ëï³­Ùáù­ëÇ, Ù³ñ­ëá­Õ³­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Ç ˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ: ÆëÏ áխݳ­ß³­ ñ³­ÛÇÝ ËݹÇñ­Ý»­ñÁ Ù»ñë­Ù³Ý ÙÇ­çá­óáí ϳ­ ñ»­ÉÇ ¿ ½·³­ÉÇá­ñ»Ý Ýí³­½»ó­Ý»É: ÆÝã ÙÝáõÙ ¿ ëñïÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ, íëï³­Ñá­ñ»Ý

²éáÕç³ñ³ñ Ù»ñëáõ٠ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ¹Ç­Ù»É Ù»ñë­Ù³Ý û·­Ýáõí۳­ÝÁ: úñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ³­Õ»­ñÇ Ñ³­É»ó­Ù³Ý Ýå³­ï³­ Ïáí Ù»ñ­ëáõ­ÙÁ ϳ­ï³ñ­íáõÙ ¿ áխݳ­ß³­ñÇ ßáõñç ·ïÝíáÕ ³ñ­ï³­ùÇÝ Ï»­ï»­ñÇ íñ³,µ³­ó³ï­ñ»ó Èdzݳ ê³Ý³ë³ñÛ³ÝÁ: Àëï ÇÙ ½ñáõ­ó³­ÏóÇ` Ù»ñ­ëáõ­ÙÁ Ù³ñÙ­ ÝÇÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ áã û ³­éáÕ­ç³­Ï³Ý ·³Ý­·³­ïÇ, ³ÛÉ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ãáõ­É³ó­Ù³Ý ¢ ѳݷë­ï³ó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ: -Üá­ñáõíÛáõÝ Ñ³Ûï­Ý³Í ã»Ù ÉÇ­ÝÇ, »­Ã» ³­ë»Ù, áñ Ù»ñ û­ñ»­ñáõÙ áã µá­Éá­ñÁ Ñݳ­ ñ³­íáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý ³Û­ó»­É»É ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ñ³­Ù³ñ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï Ù»ñë­Ù³Ý Ïáõñ­ë»­ñÇ: Ø»ñ »ñÏ­ñáõÙ Ù»ñë­Ù³Ý ³Û­ó»­É»­Éáõ Ùß³­Ïáõ­ ÃÁ ³ÛÝ­ù³Ý ¿É µ³ñÓñ ã¿: »­å»ï í»ñ­çÇÝ ßñç³­ÝáõÙ ùÇã û ß³ï Ýϳ­ï»­ÉÇ ¿ Ù³ñ¹­ ϳÝó Ñ»­ï³ùñù­ñáõíÛáõ­ÝÁ ¹»­åÇ ³Ûë á­Éáñï,- ï»­Õ»­Ï³ó­ÝáõÙ ¿ Ù³ëݳ·»ïÁ: Ø»ñë­Ù³Ý ëñ³Ñ­Ý»ñ ³Û­ó»­É»­Éáõ ѳñ­ óáõ٠ϳ­Ý³Ýó ѳ­Ù»­Ù³ï, ³­é³­ç³­ï³ñ ¹Çñ­ù»­ñáõÙ »Ý ïÕ³­Ù³ñ­¹ÇÏ: àñ­ù³Ý ¿É ½³ñ­Ù³­Ý³­ÉÇ ÉÇ­ÝÇ, µ³Ûó ß³ï ѳ­×³Ë ïÕ³­Ù³ñ­¹ÇÏ ³ÛÝ Ã³ùó­ÝáõÙ »Ý áã ÙdzÛÝ ßñç³­å³­ïáõÙ, ³ÛÉ¢ Ç­ñ»Ýó ϳ­Ý³Ý­óÇó: ÆëÏ Ù»ñ ѳ­Ù»­Ù³ï, ½³ñ­·³­ó³Í »ñÏñ­ Ý»­ñáõÙ Ù»ñë­Ù³Ý ëñ³Ñ­Ý»ñ ³Û­ó»­É»ÉÁ` ³Ý­ Ï³Ë ë»­éÇó, ¹³ñ­Ó»É ¿ Ï۳ݭùÇ ³ÝÑ­ñ³­ Å»ßï ¿­É»­Ù»Ýï: -ì»ñ­ç»ñë ÙÇ û­å»­ñ³­ÛÇÝ »ñ·­ãáõ­Ñáõ Ùáï Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ɳñ­í³­ ÍáõÃ­Û³Ý å³ï­×³éáí Ó³Û­ÝÇ ËݹÇñ ¿ñ ³­é³­ç³­ó»É ¢ ã¿ñ Ï ³ ­ñ á ­Õ ³ ­Ý á õ Ù »ñ­·»É: Ø»ñë­ Ù³Ý ÙÇ ù³­ÝÇ ë»³Ý­ëÇó Ñ»­ïá áã ÙdzÛÝ Ýñ³ Ó³Û­ÝÇ ËݹǭñÁ ϳñ­·³­íáñ­í»ó, ³ÛÉ¢ ѳ­Û³ó­ùÇ Ù»ç ÙÇÝã ³Û¹ Ýϳï­íáÕ ÝÛ³ñ­ ¹³­ÛÇÝ É³ñ­í³­ ÍáõíÛáõ­ÝÁ Ãáõ­É³­ ó³í, ¢ ѳ­Û³ó­ùÁ ÷áË­í»ó` Ñ³Ý·ë­ ïáõíÛáõÝ Ç­ç³í ¹»Ù­­ ùÇÝ,-³­ëáõÙ ¿ Èdzݳ ê³Ý³ë³ñÛ³ÝÁ: Ø»ñ­ëáõ­ÙÇó 2-3 ųÙ

³­é³ç ó³Ý­Ï³­ÉÇ ¿ ѳó ãáõ­ ï»É, áñ­å»ë­½Ç Ù»ñë­Ù³Ý ¿­ý»Ï­ïÇ­íáõíÛáõ­ÝÁ ¢ ³Û­­ ó»­Éá­õÇ ÇÝù­Ý³½­·³­óá­ ÕáõíÛáõ­ÝÁ µ³ñÓñ ÉÇ­ÝÇ: Ø»ñ­ëáõ­ÙÁ ï³­ñÇù ãÇ Ñ³ñó­ÝáõÙ ¢ ëÏë³Í Ýá­ñ³Í­ÝÇó ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ Ù»ñ­ë»É, ãݳ­Û³Í Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­ Ûáõñ ï³­ñÇ­ù³­ÛÇÝ ËÙµÇ Ñ³­Ù³ñ Ù»ñë­ Ù³Ý Ó­¢»­ñÁ ï³ñ­µ»ñ »Ý: Ø»ñ­ëáõ­ÙÁ ѳ­ ϳ­óáõó­í³Í ¿ µ³ñÓñ ×ÝßÙ³Ý, áխݳ­ß³­ñÇ ×áÕ­í³Í­ùÇ ï³­ñ³Í­ùáõÙ, ïñáÙ­µÇ, »­ñ³­Ï³­ÛÇÝ É³Û­ ݳó­Ù³Ý, áï­ù»­ñÇ ¢ ³ñ­Û³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, µ³ñÓñ ç»ñ­ÙáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ: ²ÛÝ Ñ³­Ï³­

Àëï Ã³Û­í³­Ý³­Ï³Ý µÅßÏáõí۳Ý` Ù³ñ­¹áõ Ù»ç ßñ糭ݳé­íáõÙ ¿ Ï»Ý­ë³­Ï³Ý ¿­Ý»ñ­·Ç³, áñÇ ³Ý³ñ·»Éù ÁÝóóùÁ ³éáÕçáõÃÛ³Ý »ñ³ßËÇù ¿: ÑÇ­·»­ÝÇÏ ¢ íݳ­ë³­Ï³ñ ¿` Ù³ñÙ­ÝÇ íñ³ ³­é³­ç³­ó³Í µßïÇÏ­Ý»­ñÇ, ·ñ·éí³­ÍáõÃ­Û³Ý ¢ ٳ߭ϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»å­­ ùáõÙ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ·Ç­Ýáí­ó³Í ų­Ù³­Ý³Ï: -سñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ Ù»ñë­Ù³Ý ³ÝÑ­ ñ³­Å»ß­ïáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ, ³ÛÝ áã ÙdzÛÝ µáõ­ ÅáõÙ ¢ ϳݭËáõÙ ¿ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ, ³ÛÉ¢ Ãáõ­É³ó­ÝáõÙ ¿ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Á ¢ µ³ñÓ­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ Ù³ñ­¹áõ ÇÝù­Ý³½­·³­óá­ ÕáõíÛáõ­ÝÁ:

Â³Û­í³­Ý³­Ï³Ý Ù»ñ­ëáõÙ

5

85

²éáÕç³ñ³ñ Ù»ñëáõÙ

Â³Û­í³­Ý³­Ï³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý ï»­ëáõí Û³Ý Ñ³­Ù³­Ó³ÛÝ` Ù³ñ­¹áõ Ù»ç ßñ糭ݳé­íáõÙ ¿ Ï»Ý­ë³­Ï³Ý ¿­Ý»ñ­·Ç³: ²ÛÝ Áݭó­ÝáõÙ ¿ ѳ­ïáõÏ ¿­Ý»ñ­·»­ïǭϳ­Ï³Ý Ñá­ë³Ý­ ùáí, á­ñÁ ϳå­í³Í ¿ µá­Éáñ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ áõ ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇ Ñ»ï: âǭݳ­óÇ­Ý»ñÝ ³Û¹ ¿­Ý»ñ­·³Ý ³Ý­í³­ÝáõÙ »Ý óÇ», ÇëÏ Ñݹϳ­óÇ­Ý»­ñÁ` åñ³­Ý³»: سñ­¹Á ϳ­ñáÕ ¿ ³­éáÕç ÉÇ­Ý»É ³ÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï, »ñµ ³Û¹ ¿­Ý»ñ­·Ç³Ý ³­Ý³ñ­·»Éù Áݭó­ÝáõÙ ¿: ²Û¹ ¿­Ý»ñ­·»­ïǭϳ­Ï³Ý Ñá­ë³Ý­ùÇ ×³Ý­å³ñ­ÑÇÝ ó³Ý­Ï³­ó³Í Ëá­ãÁÝ­¹áï ` µ»­ñáõÙ ¿ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõí۳Ý: Â³Û­í³­Ý³­Ï³Ý Ù»ñ­ëáõ­ÙÁ ÙÇßï ëÏëíáõÙ ¿ Ù»ç­ùÇ íñ³ å³é­Ï³Í ¹Çñ­ùÇó, Ñ»­ïá ³Ýó­ÝáõÙ ¿ Ïá­Õ»­ñÇ íñ³ ¢ ³­í³ñï­­ íáõÙ Ýëï³Í ¹Çñ­ùáí: Ø»ñë­Ù³Ý ³Ûë Ó¢Ý ÁÝ­¹áõ­ÝáÕ­Ý»­ñÁ, ³ñ¹­ÛáõÝ­ùÁ ½·áõÙ »Ý 10-15 åñá­ó»­¹áõ­ñ³­ÛÇó Ñ»­ïá:

ê³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñáí Ù»ñ­ëáõÙ ²Ûë Ù»ñë­Ù³Ý ³­Ù»­Ý³­Ñ³Ûï­ÝÇ ï»­ë³­ÏÁ çñ³­ÛÇÝ­Ý ¿: ²ÛÝ µ³­í³­Ï³Ý ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¿ ¢ ß³ï û·­ï³­Ï³ñ ¿ ûë­ï»á­Ëáݹ­ñá­½Ç ¢ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ѳ­Ù³ñ:

г­Ï³­ó»­ÉÛáõ­ÉÇ­ï³­ÛÇÝ Ù»ñëáõÙ Ø»ñë­Ù³Ý ³Ûë Ó­¢Á, ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ³­ë»É` ³ÛÝ­ù³Ý ¿É ѳ­×»­ÉÇ åñá­ó»­¹áõ­ñ³ ã¿, µ³Ûó ß³­ï»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ å³ñ­½³­å»ë ³ÝÑ­ñ³­ Ż߭ïáõíÛáõÝ ¿: äñá­ó»­¹áõ­ñ³­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­ ÏÁ ϳ˭í³Í ¿ ó»É­Ûáõ­ÉÇ­ïÇ íǭ׳­ÏÇó: ì³Õ ßñç³­ÝáõÙ Ù³ë­Ý³­·»­ïÇÝ ¹Ç­Ù»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ 5 åñá­ó»­¹áõ­ñ³Ý µ³­í³­Ï³Ý ¿:

¸³­ë³­Ï³Ý Ù»ñ­ëáõÙ à­ãÇÝã ãÇ Ï³­ñáÕ ÷á­Ë³­ñÇ­Ý»É ¹³­ë³­­ Ï³Ý Ù»ñë­Ù³Ý ѳ­×áõÛ­ùÇÝ: ²ÛÝ ³Ýó ¿ Ï³ó­íáõÙ 4 »­Õ³­Ý³­Ïáí` ßá­Û»­Éáí, ß÷»­Éáí, Ù»ñ­ë»­Éáí ¢ íǵ­ñ³­ódz­Ûáí: È³í ¹³­ë³­­ Ï³Ý Ù»ñ­ëáõ­ÙÁ ã»­½á­ù³ó­ÝáõÙ ¿ Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ ó³­í»­ñÁ, ɳñ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ, ϳñ­·³­íá­ñáõÙ ¿ ë»­é³­Ï³Ý ýáõÝÏ­ódzÝ: ¶»ñ­Ñá·­Ý³Í Ù³ñÙ­ÝÇÝ ³ÛÝ å³ñ­½³­å»ë ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿` ѳï­Ï³­å»ë ·³ñ­Ý³­ÝÁ:

Þdz­óáõ Ù»ñ­ëáõÙ

Ø»ñë­Ù³Ý Ó¢»ñÁ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í »Ý ÉÇóù³Ã³÷Ù³Ý Ñ³Ù³ñ ϳ٠áñ¢¿ ÑÇ­ í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý µáõÅÙ³Ý ÝÙ³å³ïÏáí:

86

5

Þdz­óáõÝ ÁÝ­¹áõÝ­í³Í ¿ ²ØÜ-áõÙ ¢ Ö³­ åá­Ýdz­ÛáõÙ: ²ÛÝ ß³ï ɳí ÙÇ­çáó ¿ ·É˳­ ó³­í»­ñÇ ¢ ³Ýù­ÝáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ:

ػխñáí Ù»ñ­ëáõÙ ì»ñ­ç»ñë Ýá­ñ³Ó¢ ¿ ¹³ñ­Ó»É ù³Õóñ Ù»ñ­ëáõ­ÙÁ` Ù»Õ­ñáí, ßá­Ïá­É³­¹áí, ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ï³­ñ³­Ù»­Éáí: ػխñáí Ù»ñë­Ù³Ý ų­Ù³­Ý³Ï ɳ­í³­ÝáõÙ ¿ ³ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­éáõíÛáõ­ÝÁ ٳ߭ ÏÇ ³­í»­ÉÇ Ëá­ñÁ ß»ñ­ï»­ñáõÙ: ػխñÁ ѽáñ

µÝ³­Ï³Ý, ϻݭ볭µ³­Ý³­Ï³Ý Ëó­ÝÇã ÙÇ­ çáó ¿: ²ÛÝ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ï³ëÝ­Û³Ï íÇ­ ï³­ÙÇÝ­Ý»ñ, ÙÇÏ­ñá­ï³ñ­ñ»ñ, ûñ­·³­Ý³­Ï³Ý ÃÃáõ­Ý»ñ, ý»ñ­Ù»Ýï­Ý»ñ, á­ñáÝù áõ­Å»­Õ³ó­ ÝáõÙ »Ý Ù»ñë­Ù³Ý ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»­ïáõíÛáõ­ÝÁ: ػխñáí Ù»ñ­ëáõ­ÙÁ û·­ÝáõÙ ¿ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ³ÛÝ­åÇ­ëÇ µ³ñ¹ ¢ ó³­íáï ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ, ÇÝã­åÇ­ëÇÝ ¿ ³ñíñá­½Á: ¶³Õï­ÝÇùÝ ³ÛÝ ¿, áñ Ù»ÕñÝ û·­ÝáõÙ ¿ ³­í»­É³ó­Ý»­Éáõ Ñá­¹»­ñáõÙ ³ñ­ï³¹ñ­íáÕ Ñá­¹³­ÛÇÝ Ñ»­ÕáõÏ­Ý»­ñÁ, ÇÝãÝ ¿É Ù³ù­ñáõÙ ¿ ³­í»­Éáñ¹ ϳɭóÇáõ­ÙÁ Ñá­¹»­ñÇó ¢ Ýå³ë­ïáõÙ Ñá­¹»­ñÇ íǭ׳­ÏÇ É³­í³ó­Ù³­ÝÁ: ػխñáí Ù»ñ­ëáõÙÝ û·­ÝáõÙ ¿ ݳ¢ Ùñë³­ Íáõí۳Ý, ѳ­½Ç µñáÝ­ËÇ­ïÇ ¹»å­ùáõÙ, »ñµ Ù»ñ­ëáõÙ »Ý ÏñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÁ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ó»­ÉÛáõ­ÉÇ­ïÇ ¹»å­ùáõÙ, »ñµ Ù»ñ­ëáõÙ »Ý ³ÝÑ­ ñ³­Å»ßï Ù³­ë»­ñÁ:

ìÇåñáë³É §´¦ ... ¨ ó³íÁ ÏÙáé³óíÇ ò³í³½ñÏáÕ ÙÇçáó ûÓÇ ÃáõÛÝáí

ܳ˳ï»ëí³Í ¿ ÙϳݳÛÇÝ ¨ Ñá¹³ÛÇÝ ó³í»ñÇ µáõÅÙ³Ý Ñ³Ù³ñ

• • •

ûè³óÝáõÙ ¿ ó³íÁ ³ñ³·³óÝáõÙ ¿ µáñµáù³ÛÇÝ ·áñÍÁÝóóÝ»ñÇ µáõÅáõÙÁ µ³ñ»É³íáõÙ ¿ ³ñÛ³Ý Ù³ï³Ï³ñ³ñáÙÁ ÑÛáõëí³ÍùÝ»ñÇ ËáñÁ ß»ñï»ñáõÙ

ìÇåñáë³É B ùëáõÏÇ ÑÇÙÝ³Ï³Ý µ³Õ³¹ñÇãÁ ëáíáñ³Ï³Ý R

ï»ë³ÏÇ ÇÅÇ ÃáõÛÝÝ ¿: úÓÇ ÃáõÛÝÁ µ³ó³éÇÏ µ³Õ³¹ñáõÃÛáõÝ áõÝÇ ¨ ¹»Õ³·áñÍáõÃÛ³Ý Ù»ç ³Ý÷á˳ñÇÝ»ÉÇ ¿: ìÇåñáë³É §´¦-Ç ëï»ÕÍÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï Ù»Ýù û·ï³·áñÍáõÙ ¿ÇÝù ·Ûáõñ½³ ûÓÇ ÃáõÛÝ ¨ ѳÛïݳµ»ñ»óÇÝù, áñ ³ÛÝ áõÝÇ ÙÇ ÝÛáõÃ, áñÁ Ýå³ëïáõÙ ¿ íݳëí³Í ÝÛ³ñ¹³Ã»É»ñÇ í»ñ³Ï³Ý·ÝÙ³ÝÁ: î»Õ³ÛÇÝ û·ï³·áñÍÙ³Ý ¹»åùáõÙ ûÓÇ ÃáõÛÝÁ ·ñ·éáÕ ¨ ó³í³½ñÏáÕ Ñ³ïÏáõÃÛáõÝ ¿ óáõó³µ»ñáõÙ, ³ÏïÇí³óÝáõÙ ¿ ûñ·³ÝǽÙÇ å³ßïå³Ý³Ï³Ý ٻ˳ÝǽÙÝ»ñÁ: ìÇåñáë³É B-Ý ÏÇñ³éíáõÙ ¿ Ñ»ï¨Û³É ¹»åù»ñáõÙ.

R

øëáõÏÇ µ³Õ³¹ñáõÃÛáõÝáõÙ ³éϳ ϳÙýáñ³Ý ¨ µ¨»Ïݳ˻ÅÁ ¨ë ·ñ·éáõÙ »Ý ½·³ÛáõÝ ÝÛ³ñ¹³ÛÇÝ í»ñçáõÛÃÝ»ñÁ` ³Û¹åÇëáí ¨ë ó³í³½ñÏ»Éáí ¨ µáõÅ»Éáí: ´³óÇ ³Û¹ µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÇó ë³ÉÇóÇɳÃÃáõÝ ¨ µ¨»Ïݳ˻ÅÝ áõÝ»Ý Ñ³Ï³Ý»ËÇã ѳïÏáõÃÛáõÝ:

• • • • • •

Ðá¹³µáñµ ÜÛ³ñ¹³µáñµ ØϳݳÃáõÉáõÃÛáõÝ Æßdzë è³¹ÇÏáõÉÇï ò³íáí áõÕ»ÏóíáÕ ³ÛÉ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ

ìÇåñáë³É B-Ý áã ÙdzÛÝ ³ñ³· ó³í³½ñÏáõÙ ¿, ³ÛÉ Ý³¨ R

§Ü³ï³ÉÇ ý³ñÙ¦ êäÀ ¸»Õ³ïݳÛÇÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ÉÇó»Ý½Ç³ Î-XX-001046 îñí³Í ¿ 04.06.2007Ã., ³ÝųÙÏ»ï

¶ñ³ÝóÙ³Ý Ñ³í³ëï³·Çñ  í³í»ñ ¿ ÙÇÝ㨠09.06.2011Ã. ÐÐ ²Ü ¶áí³½¹Ç ÃáõÛÉïíáõÃÛáõÝ ²-¸-0000176 îñí³Í ¿ 09.11.2009Ã.

µáõÅÇã ¿: лßï ¿ ÏÇñ³éáõÃÛáõÝÁ, ù³ÝÇ áñ ³ÛÝ ³ñ³· Ý»ñÍÍíáõÙ ¿ ¨ ѳ·áõëïÇ íñ³ Ñ»ïù»ñ ãÇ ÃáÕÝáõÙ:

ÀÝïñÇñ ùá° ËáñÑñ¹³ÝÇßÁ ø³ñ áõ ųۭéÇ, Ù³­·³­Õ³­ÃÇ áõ ÃÕÃÇ íñ³ ·ñ»­Éáõó áõ Ýϳ­ñ»­Éáõó Ó³ÝÓ­ñ³­ó³Í Ù³ñ­¹Á ÙÇ ûñ, ǵñ¢ Ýϳñ­ãáõÃ­Û³Ý ï³­ñ³Íù, á­ñá­ ßáõÙ ¿ û·­ï³­·áñ­Í»É ë»­÷³­Ï³Ý Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ: ÜÛáõ­ÃÁ` Èdz­Ý³ ¶ñÇ­·áñ­Û³­ÝÇ

²

ñ­Ó³­Ý³·­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ íϳ­ÛáõÙ »Ý, áñ ³­é³­çÇÝ ¹³ç­í³ÍùÝ ³ñ­í»É ¿ ¹»é¢ë ù.³. 2000 Ãí³­Ï³­ÝÇÝ` º­·Çå­ïá­ëáõÙ: ²Ûë »ñ¢áõÛÃÝ û­ï³ñ ãÇ »­Õ»É ݳ¢ ²­Ù»­ñǭϳ­ÛÇ, ²ý­ñǭϳ­ÛÇ, ÐÝ¹Ï³ë­ ï³­ÝÇ, Ö³­åá­Ýdz­ÛÇ, âǭݳë­ï³­ÝÇ µÝ³Ï­ ãáõí۳­ÝÁ: 곭ϳÛÝ Å³­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ³ß­­ ˳ñ­ÑÁ ¹³ç­í³Íù­Ý»ñ ³­Ý»­Éáõ ³ñ­í»ë­ïÁ ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ í»ñó­ñ»É ¿ Ö³­åá­Ýdz­ÛÇó áõ âǭݳë­ï³­ÝÇó: î³ñ­µ»ñ ų­Ù³­Ý³Ï­Ý»­ ñáõÙ Ù³ñ­¹ÇÏ ¹³ç­í³Í­ùÇÝ ï³ñ­µ»ñ Ï»ñå »Ý í»­ñ³­µ»­ñ»É, 볭ϳÛÝ ³ÛÝ »­Õ»É ¢ ÙÝáõÙ

êϽµáõÝ­ùá­ñ»Ý, ³Ý­ Ï³Ë ë»­éÇó, µá­Éá­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ¹³ç­í³Íù ³­Ý»É, 볭ϳÛÝ ³ÛÝ áõ­ÝÇ Çñ ѳ­Ï³­óáõ­ óáõÙ­Ý»­ñÁ:

88

5

¿ áñ­å»ë Ù³ñÙ­ÝÇ ·»­Õ³­·Ç­ï³­Ï³Ý ÑÙ³ÛùÝ Áݹ·­ÍáÕ ³ñ­í»ëï: سñÙ­ÝÇ ï³ñ­µ»ñ Ù³­ë»­ñáõÙ ³ñ­í»ë­ïÇ ³Ûë ï»­ë³­ÏÁ ³Ýí­ ï³Ý· §³Ý­Ù³­Ñ³ó­Ý»­Éáõ¦ Ó­¢»­ñÇÝ Í³­Ý᭠ó­Ý³­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí ¹Ç­Ù»­óÇÝù §¾Ýçɦ ·»­Õ»ó­ÏáõÃ­Û³Ý ëñ³­ÑÇ Ïáë­Ù»­ïá­Éá·, ¹³ç­­ í³Í­ù³­µ³Ý ¶³­Û³­Ý» г­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÇÝ: -¸³ç­í³­ÍÁ Ù³ñÙ­ÝÇ ·»­Õ³­·Ç­ï³­Ï³Ý Ó­¢³­íá­ñáõÙÝ ¿, áñÝ ³Ý­å³Û­Ù³Ý å»ïù ¿ ³ñ­íÇ Ù³ë­Ý³­·»­ïÇ ÏáÕ­ÙÇó: êϽµáõÝ­ ùá­ñ»Ý, ³Ý­Ï³Ë ë»­éÇó, µá­Éá­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ¹³ç­í³Íù ³­Ý»É, 볭ϳÛÝ ³ÛÝ áõ­ÝÇ Çñ ѳ­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»­ñÁ: âÇ Ãáõۭɳïñ­íáõÙ ÑÕÇ­Ý»­ñÇÝ, µáñ­µáù­í³Í Ù³ßÏ áõ­Ý»­óáÕ­ Ý»­ñÇÝ, ¹³ß­ï³­Ý³­ÛÇÝ óÇÏ­ÉÇ Å³­Ù³­Ý³Ï, ³ñ­Û³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, µ³ñÓñ ç»ñ­ ÙáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ, ëá­í³Í ϳ٠³É­Ïá­ÑáÉ û·­ï³­·áñ­Í³Í íǭ׳­ÏáõÙ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ª ˳­É»­ñÇ (åá­Ï»É, Ó»éù ï³É) áõ åïáõÏ­Ý»­ ñÇ íñ³: ¸³ç­í³Íù ³­Ý»É ãÇ Ëñ³­Ëáõë­íáõÙ ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ïáí ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ, ù³­ÝÇ áñ ³Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï í»ñ­ù»­ñÁ ã»Ý ɳ­í³­ÝáõÙ, ÇëÏ ¹³ç­í³ÍùÝ`

³Ûë­å»ë, û ³ÛÝ­å»ë` ٳ߭ÏÇ Ï³­éáõó­í³Í­ ùÁ íݳ­ëáõÙ ¿: ¸³ç­í³Í­ùÇ Ñ³­Ù³ñ ٳ߭ÏÁ å»ïù ¿ ³­éáÕç ÉÇ­ÝÇ,-½·áõ­ß³ó­ÝáõÙ ¿ Ù³ë­ Ý³­·»ï ¶. г­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÁ: ¸³ç­í³Íù­Ý»­ñÇó ³­½³ï­í»ÉÝ ³­í»­ÉÇ ¹Åí³ñ ¿ ù³Ý ¹ñ³Ýù Ó»éù µ»­ñ»­ÉÁ: Êáñ­ Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ ¹³ç­í³Íù ³­Ý»É ·Ç­ï³­ ÏÇó ï³­ñÇ­ùáõÙ, ù³­ÝÇ áñ ß³ï ѳ­×³Ë Ù³ñ­¹ÇÏ ½ÕçáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýó ³­ñ³­ÍÇ Ñ³­Ù³ñ, ÇëÏ ³­Ý»­Éáõó Ñ»­ïá ³ÛÝ Ù³ù­ñ»ÉÝ áõ í»­ ñ³ó­Ý»­ÉÁ ¹³é­ÝáõÙ ¿ µ³ñ­¹áõíÛáõÝ: Æ ¹»å, ¹³ç­í³Íù­Ý»ñÝ ³Ù­µáÕ­çá­íÇÝ Ù³ùñ­íáõÙ »Ý ÙdzÛÝ É³­½»­ñ³­ÛÇÝ »­Õ³­Ý³­Ïáí: Àëï ¶³­Û³­Ý» г­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÇ` Ù³ñÙ­ ݳ­Ý³Ë­ß»­ñÁ, ѳï­Ï³­å»ë Ù»ñ û­ñ»­ñáõÙ, íݳ­ë³­Ï³ñ ã»Ý, »­Ã» ³ÛÝ ³­ÝáõÙ »Ý Ù³ë­ Ý³­·Ç­ï³ó­í³Í ëñ³Ñ­Ý»­ñáõÙ, ѳ­ïáõÏ Ý»ñ­Ï»­ñáí ¢ ³­ë»Õ­Ý»­ñáí: ¸ñ³­ÝÇó ½³ï` ïÑ³× Ñ»ï¢³Ýù­Ý»­ñÇó Ëáõ­ë³­÷»­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí, ¹³ç­í³Í­ùÁ å»ïù ¿ ³­Ý»É ³Ë­ï³­Ñ³ñ­í³Í ·áñ­ÍÇù­Ý»­ñáí: î³ñ­µ»­ñáõÙ »Ýù ij­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ¹³ç­í³Íù­Ý»­ñÇ »­ñ»ù ï»­ë³Ï­Ý»­ñ` ų­Ù³­

¸³çí³ÍùÝ»ñ ݳ­Ï³­íáñ, ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ¢ å»ñ­Ù³­Ý»Ýï: ij­Ù³­Ý³­Ï³­íáñ ¹³ç­í³Í­ùÇÝ ³Ý­í³­ ÝáõÙ »Ý ݳ¢ ٻݭ¹Ç: -²Ûë ï»­ë³­ÏÇ ¹³ç­í³Íù ³­ÝáõÙ »Ý ÑÇ­ ݳ­Ûáí, á­ñÁ Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ ³ë­ïǭ׳­Ý³­µ³ñ Ù³ùñ­íáõÙ ¿: ¶áõÛ­Ý»­ñÇ ï»­ë³ÝÏ­Ûáõ­ÝÇó` ٻݭ¹ÇÝ ÉÇ­ÝáõÙ ¿ Ùáõ· ϳ٠µ³ó: Øáõ· ·áõÛÝ ëﳭݳ­Éáõ ѳ­Ù³ñ Ñǭݳ­ÛÇ µ³­Õ³¹­ ñáõÃ­Û³Ý Ù»ç ³­í»­É³ó­ÝáõÙ »Ý ѳ­ïáõÏ ÝÛáõ­Ã»ñ, á­ñáÝù Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ ÙáõÙ ³­é³­ç³ó­Ý»Ý ³­É»ñ­·Ç³: ¸ñ³ ѳ­Ù³ñ Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ù ï³­ÉÇë ų­Ù³­Ý³­Ï³­íáñ ¹³ç­í³Íù ³­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ Ùáõ­·Ç ÷á­Ë³­ ñ»Ý ÁÝï­ñ»É µ³ó »­ñ³Ý·­Ý»­ñáí ï³ñ­µ»­ñ³­ ÏÁ, á­ñÁ ³­É»ñ­·ÇÏ ã¿, û­å»ï Ù³ñÙ­ÝÇ íñ³ Ùáõ­·Á µ³ó ·áõÛ­ÝÇ ¹³ç­í³Í­ùÇó »ñ­Ï³ñ ¿ ÙÝáõÙ: Æ ¹»åª ¹³ç­í³Í­ùÇó Ñ»­ïá ãÇ Ï³­ ñ»­ÉÇ ·Ý³É ßá­·»­µ³Õ­ÝÇù, Éá­Õ³­í³­½³Ý, ù³­ ÝÇ áñ ùÉá­ñÇ ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÇó ¹³ç­í³Í­ùÇ ·áõÛ­ÝÁ ˳٭ñáõÙ ¿: ¸³ç­í³Í­ùÇ Ñ³­çáñ¹ ï»­ë³­ÏÁ Ïáã­íáõÙ ¿ ï³­ïá­õ³Å: ²ÛÝ µÝá­ñáß ¿ ϳ­Ý³Ýó ¢ Ý³­Ë³­ï»ë­í³Í ¿ ¹»Ù­ùÇ Ñ³­Ù³ñ` ³ã­ù»ñ, ßáõñ­Ã»ñ, ÑáÝ­ù»ñ: γ­Ý³Ûù áã ÙdzÛÝ Ï³­ ñáÕ »Ý Ù»­Í³ó­Ý»É ßáõñ­Ã»­ñÁ, ó³Ý­Ï³­ó³Í ï»Õ Ë³É áõ­Ý»­Ý³É, ³Ý­Ù³½ ϳ٠µ³­ñ³Ï ÑáÝ­ù»­ñÁ ßïÏ»É, ³ÛÉ¢ Ùßï³­å»ë ³ã­ù»­ñÇ Ïá­å»­ ñÇ »½­ñ³·­Í»­ñÇÝ ë¢ Ù³­ïÇï ¢ ³Û­ïáëÏ­ ñ»­ñÇÝ ëÝ·áõÛñ ùë³Í ÉÇ­Ý»Ý: γ˭í³Í û·­ï³­ ·áñÍ­íáÕ ÝÛáõ­ û­ñÇ ï»­ë³­ÏÇó, ³Ûë ¹³ç­í³Í­ùÁ Å ³ ­Ù ³ ­Ý ³ ­Ï ³ ­í á ñ ¿` 2-5 ï³­ñÇ ï­¢á­ Õáõí۳ٵ: -Æ ï³ñ­µ»­ñáõí ÛáõÝ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ¹³ç­­ í³Í­ùÇ, á­ñÇ ÝÛáõ­Ã»­ñÁ ѳݭù³­ÛÇÝ »Ý, ï³­ïá­õ³­ÅÇ ÝÛáõ­Ã»ñÝ ûñ­·³­Ý³­Ï³Ý »Ý, á­ñáÝù Ù³ñÙ­ÝÇ íñ³­ÛÇó ³Ýó­ ÝáõÙ »Ý ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­Ïáõí Û³Ý áõ ³ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­éáõÃ­Û³Ý ÙÇ­ çá­óáí: ÐÇ٭ݳ­Ï³Ý áõ ų­Ù³­Ý³­Ï³­íáñ ¹³ç­­ í³Íù­Ý»­ñÇ áã ÙdzÛÝ ÝÛáõ­Ã»ñÝ »Ý ï³ñ­ µ»ñ, ³ÛÉ¢ ³ß­Ë³­ï³Ý­ù³­ÛÇÝ ·áñ­ÍÇù­Ý»ñÝ áõ Ù³ñÙ­ÝÇ íñ³ ³­ë»­ÕÇ Ëá­ñáõÃ­Û³Ý á­ñáß­

Ù³Ý ã³­÷Á: ú­ñǭݳÏ` å»ñ­Ù³­Ý»Ý­ï³­ÛÇÝ ¹³ç­í³Í­ùÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ³­ë»­ÕÇ Ëá­ñáõíÛáõ­ ÝÁ ѳë­ÝáõÙ ¿ 0,5-1ÙÙ­-Ç, ÇëÏ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ¹³ç­í³Í­ùÇ Å³­Ù³­Ý³Ï 1-2ÙÙ­-Ç: ¼ñáõ­ó³­ÏÇóë ï»­Õ»­Ï³ó­ÝáõÙ ¿, áñ ų­ Ù³­Ý³­Ï³­íáñ ¹³ç­í³Í­ùÇ ßáõï ϳ٠áõß ³Ýó­Ý»­ÉÁ áã ÙdzÛÝ Ï³Ë­í³Í ¿ û·­ï³­·áñÍ­ íáÕ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ ·áõÛ­Ý»­ñÇó /µ³ó ϳ٠Ùáõ·/, ³ÛÉ¢` ï³­ñÇ­ùÇó ¢ ³ñ¢Çó: ú­ñǭݳϪ Ù»­Í³­ ѳ­ë³Ï­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù»­Ù³ïª »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹­Ý»­ñÇ Ùáï ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­ÏáõíÛáõÝÝ áõ ³ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­éáõíÛáõ­ÝÁ ³­í»­ÉÇ Ï³­Ýá­Ý³­íáñ áõ ³Ï­ïÇí »Ý Áݭó­ÝáõÙ, ³Ûë ¹»å­ùáõÙ ¹³ç­­ í³ÍùÝ ³­í»­ÉÇ ßáõï ¿ ³Ýó­ÝáõÙ: ¸ñ³­ÝÇó µ³­óÇ` Ù³ñÙ­ÝÇ ÙÛáõë Ù³­ë»­ñÇ Ñ³­Ù»­Ù³ï` ¹»ÙùÝ ³­í»­ÉÇ ß³ï ¿ ³ñ¢Ç §»­ñ»ë¦ ï»ë­ ÝáõÙ, ÇÝ­ãÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ ų­Ù³­Ý³­íáñ ¹³ç­í³Í­ùÇ ßáõï ³Ýó­Ý»­ÉáõÝ: ²é­Ñ³­ë³­ ñ³Ï ï³­ïá­õ³­ÅÇ ³­ñ³· ³Ýó­Ý»­ÉáõÝ §û·­ÝáõÙ »Ý¦ ݳ¢ ¹Ç­Ù³Ï­Ý»ñÝ áõ åÇ­ÉÇÝ·­Ý»­ñÁ: ¸³ç­í³Íù­Ý»ñÝ Áëï ï»­ ë³Ï­Ý»­ñÇ` ÉÇ­ÝáõÙ »Ý Ñáõ­

¸³ç­í³Í­ùÇ Ñ³­çáñ¹ ï»­ë³­ÏÁ Ïáã­íáõÙ ¿ ï³­ïá­õ³Å: ²ÛÝ µÝá­ ñáß ¿ ϳ­Ý³Ýó ¢ Ý³­ ˳­ï»ë­í³Í ¿ ¹»Ù­ùÇ Ñ³­Ù³ñ` ³ã­ù»ñ, ßáõñ­ ûñ, ÑáÝ­ù»ñ: ݳ­Ï³Ý, ãǭݳ­Ï³Ý, ׳­åá­Ý³­Ï³Ý, ѳۭϳ­ Ï³Ý ¢ ³ÛÉÝ: سñÙ­ÝÇ ï³ñ­µ»ñ Ù³­ë»­ñáõÙ` ÏñÍùÇÝ, í¢ÇÝ, Ù»ç­ùÇÝ, áï­ù»­ñÇÝ §Ñ³­ í»ñ­Å³ó­ÝáõÙ »Ý¦ ݳ¢ ѳ­Ù³ë­ï»­Õáõí Û³Ý Ý߳ݭݻ­ñÁ: γ­Ý³Ûù Ç­ñ»Ýó Ù³ñ­ÙÇÝ­ Ý»­ñÁ ݳ˭߳­½³ñ­¹áõÙ »Ý` ѳ­Ù³­ñ»­Éáí

5

89

³Û¹ »ñ¢áõÛ­ÃÁ · » ­Õ » ­ó Ç Ï , Ý á ­ñ ³ Ó ¢ , ÇëÏ ³­Ñ³ ï Õ ³ ­Ý » ­ñ Á µ á ­í ³ ­Ý ³ ­ Ï á õ à ­Û á õ Ý »Ý ¹ÝáõÙ ¹ ³ ç ­ í³Íù­Ý »­ ñÇ Ù»ç: ú ­ñ Ç ­ ݳÏ` »­Ã» Ýϳñ­í³Í ¿ ÃñÇ íñ³ ÷ ³ ­Ã ³ à ­ í³Í ûÓ, ³­å³ Ýß³­ ݳ­ÏáõÙ ¿, áñ Ýϳ­ñ³­ïÇ­ ñáç íñ»­ÅÁ ÉáõÍ­ í³Í ¿: ¸³­Ý³ÏÝ ³ã­ùÇ Ù»ç` ݳ ¹»é íñ»Å áõ­ÝÇ Éáõ­Í»­Éáõ: γ­ ñÇ­×Á Ù³ñÙ­ÝÇ íñ³` Ýß³­Ý³­ ÏáõÙ ¿, áñ­ù³Ý ã³­ñáõíÛáõÝ Ï³ ïíÛ³É Ù³ñ­ ¹áõ Ù»ç, ³ÛÝ­ù³Ý ¿É µ³­ñáõíÛáõÝ: ì³ñ¹Ý áõ ÃǭûéÝ ³Ý­µ³­ñá­Û³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý Ý߳ݭݻñÝ »Ý: ì³·­ñÁ ãËáݭѳñ­í»­Éáõ ËáñÑñ­¹³­ÝÇßÝ ¿, ·³Û­ÉÁ` ѳ­í³­ï³ñ­Ùáõí۳Ý, ÇëÏ ³ñ­ÍÇ­ íÁ` ѽá­ñáõí۳Ý: ²é­Ñ³­ë³­ñ³Ïª Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ¹³ç­­ í³Íù, Áëï ·áõÛ­ÝÇ áõ å³ï­Ï»­ñÇ, áõ­ÝÇ Çñ µá­í³Ý­¹³­ÏáõíÛáõÝÝ áõ Ç­Ù³ë­ïÁ: سñ­ ¹ÇÏ ¹³ç­í³Íù­Ý»ñÝ ³­ÝáõÙ »Ý` Áëï Ç­ñ»Ýó Ùï³­Í»­É³­Ï»ñ­åÇ áõ ׳­ß³­ÏÇ: Îáë­Ù»­ïá­ Éᷠг­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÁ ï»­Õ»­Ï³ó­ÝáõÙ ¿, áñ Áëï ݳ­ËÁÝï­ñ³Í ¹³ç­í³Í­ùÇ ` Ù³ñ­¹Á §Ù³ï­ÝáõÙ ¿¦ Çñ µÝ³­íá­ñáõíÛáõ­ÝÁ: ú­ñÇ­ ݳÏ` ß³ï ¹»å­ù»­ñáõÙ Ù³ñ­¹ÇÏ ¹³ç­í³Í­ ùÇ ÙÇ­çá­óáí ³ñ­ï³­Ñ³Û­ïáõÙ »Ý ³ÛÝ, ÇÝ­ãÇ Ù³­ëÇÝ ÙÇÝã ³Û¹ óùó­ñ»É »Ý` í³­ËÇ Ï³Ù ³­Ùá­ÃÇ ½·³­óáõ­ÙÇ å³ï­×³­éáí: -²­ë»Ù, áñ ï³ñ­µ»ñ »ñÏñ­Ý»­ñáõÙ å³ï­ Ï»ñ­Ý»­ñÇ Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõ­Ý»­ñÁ ï³ñ­µ»ñ »Ý: ¸³ç­í³Í­ùÇ Ù»ç ß³ï »Ý û·­ï³­·áñ­ Íáõ٠׳­åá­Ý³­Ï³Ý ÑÇ»­ñá·­ÉÇý­Ý»ñ, ù³­ÝÇ áñ ¹ñ³Ýó Ç­Ù³ëïÝ áõ Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ÏáÕ­ùÇ ³ã­ùÇ Ñ³­Ù³ñ ³Ý­Ñ³­ë³­Ï³­Ý³­ÉÇ ¿,-³­ëáõÙ ¿ ¹³ç­í³Í­ùÇ Ù³ë­Ý³­·»­ïÁ: ÐÇÝ ³­í³Ý­¹áõÛíݻ­ñÇ Ñ³­Ù³­Ó³ÛÝ`

90

5

Ù³ñ­¹Á Çñ Ù³ñÙ­ ÝÇ íñ³ ¹³­çáõÙ ¿ñ ³ÛÝ, ÇÝ­ãÇó í³­ Ë»­ÝáõÙ ¿ñ` ÷áñ­Ó»­Éáí ³Û¹ Ï»ñå å³ßï­ å³­Ý»É Ç­ñ»Ý ³Û¹ »ñ¢áõÛ­ÃÇó, û­ñǭݳÏ, »­Ã» Ù³ñ­¹Á í³­Ë»­ÝáõÙ ¿ñ Ù³­ÑÇó Ù³ñÙ­ ÝÇ íñ³ ¹³­çáõÙ ¿ñ ÏÙ³Ëù ϳ٠¹³­·³Õ: ÜÙ³Ý ³­Ýáõ­ñ³Ë ëÛáõ­Å»­Ý»­ñáí ¹³ç­í³Íù­ Ý»­ñáí Ññ³­åáõñ­íáõÙ »Ý ѳï­Ï³­å»ë ϳ­ ɳ­Ý³­íáñ­Ý»­ñÁ: ²é­Ñ³­ë³­ñ³Ï ·á­Õ³­Ï³Ý ³ß­Ë³ñ­ÑÇ Ù³ñ­¹ÇÏ áõ­Ý»Ý Ç­ñ»Ýó Ï۳ݭùÇÝ ¢ ·áñ­Íáõ­Ý»áõí۳­ÝÁ µÝá­ñáß ¹³ç­í³Í­ùÇ å³ï­Ï»­ñ³­ß³­ñ»ñ: à­ñáß Ù³ñ¹­Ï³Ýó ѳ­Ù³ñ ¹³ç­í³Íù áõ­ Ý»­Ý³­ÉÁ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ¹³ñ­Ó»É ¿ 峭ѳÝç­ÙáõÝù, ÇÝ­ãÇ å³ï­×³­éáí Ýñ³Ýù »ñ­µ»ÙÝ ï³­ñÇ­ Ý»­ñÇ Áݭóó­ùáõÙ ³­ÝÁݹ­Ñ³ï ³­í»­É³ó­­ ÝáõÙ »Ý Ýϳñ­Ý»­ñÇ ÃÇ­íÁ, ¢ ë»­ñÁ ¹ñ³Ýó Ýϳï­Ù³­Ù³µ ³ÛÝ­ù³Ý ¿ Ù»­Í³­ÝáõÙ, áñ Ù³ñ­Ù³Ý­å³ï­Ï»ñ­Ý»­ñÁ ëÏëáõÙ »Ý ѳ­Ù³­ ñ»É Ç­ñ»Ýó »ñÏ­ñáñ¹ ³Ýӭݳ­·Ç­ñÁ: êñ³­ÝÇó, 볭ϳÛÝ, å»ïù ã¿ »Ý­Ã³¹­ ñ»É, û ¹³ç­í³Íù Ïñ»­ÉÁ ÙdzÛÝ ³­ñ³­Ï³Ý ë»­éÇ Ù»­Ý³ß­ÝáñÑÝ ¿: -γ­Ý³Ýó ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ Ñá­·»­Ñ³­ñ³­ ½³ï ¿ Ýáõñµ å³ï­Ï»ñ­Ý»­ñáí ¹³ç­í³Íù­ Ý»ñ, ³Õ­çÇÏ­Ý»ñÝ ³­í»­ÉÇ ß³ï ݳ­ËÁÝï­ñáõÙ »Ý ϳï­í³½­·Ç­Ý»­ñÇ ó»­Õ³­ï»­ë³Ï­Ý»ñ:

»­å»ï ÉÇ­ÝáõÙ »Ý ¹»å­ù»ñ, áñ ³ ñ ­ï ³ ­ù Ç ­Ý Ç ó ѳ­Ù»ëï »ñ¢³­ óáÕ Ï³­Ý³Ûù ϳ٠³Õ­çÇÏ­Ý»ñ Ù³ñÙ­ÝÇ íñ³ ¹³­çáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýó µÝ³­íá­ ñáõí۳­ÝÁ ѳ­ ϳ­ëáÕ å³ï­ Ï»ñ­Ý»ñ, ÇÝ­ãÁ íϳ­ÛáõÙ ¿ ³ÛÝ Ù³­ëÇÝ, áñ ³Û¹ ï³­ñÇ­Ý»­ñÇ ÁÝ­ óó­ùáõÙ ÝÙ³Ý Ï³­Ý³Ûù Ç­ñ»Ýó ï»­ë³­ÏÁ Édzñ­ Å»ù ¹ñë­¢á­ñ»­Éáõ µ³ñ­¹áõÛíݻñ »Ý áõ­ Ý»­ó»É: ÐÇ٭ݳ­Ï³­Ýáõ٠ݳ­ËÁÝï­ñ³Í ¹³ç­í³Í­ ùÁ ѳ­ÙÁÝÏ­ÝáõÙ ¿ µÝ³­íá­ ñáõÃ­Û³Ý Ñ»ï: ø³­ÝÇ áñ Ù»½ Ùáï ¹³ç­í³Í­ùÁ ɳÛÝ ï³­ñ³­ÍáõÙ ãáõ­ÝÇ, Ù»­ñáÝù µá­í³Ý­¹³­Ïáõí۳ÝÝ áõ ·áõÛ­ÝÇÝ áõ­ß³¹­ñáõíÛáõÝ ã»Ý ¹³ñÓ­ÝáõÙ, Ýñ³Ýó ѳ­ Ù³ñ å³ñ­½³­å»ë ³ÛÝ Ýá­ñ³Ó¢ ¿,-µ³­ó³ï­ ñáõÙ ¿ ÇÙ ½ñáõ­ó³­ÏÇ­óÁ : -ÈÇ­ÝáõÙ »Ý ¹»å­ù»ñ, »ñµ ¹³ç­í³Íù »Ý ³­ÝáõÙ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ñ»­ ïá` Ù³ñÙ­ÝÇ íñ³ ³­é³­ç³­ó³Í ëåÇ­Ý»­ñÁ óùó­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: г­Ï³­óáõó­í³Í »Ý ³ÛÝ ëåÇ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõ­ ÝÇó Ñ»­ïá áõ­Ý»­ÝáõÙ »Ý ·»­ñ³×, ¹³ç­í³Í­ ùÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ³­ë»­ÕÇ Ñåáõ­ÙÇó ³Ûë ëåÇÝ ëÏëáõÙ ¿ ³­ñ³· µáñ­µáù­í»É, ÇÝ­ãÁ ÑÕÇ ¿ íݳ­ë³­Ï³ñ ѻÝù­Ý»­ñáí: ¸ñ³­ÝÇó µ³­óÇ` ÝÙ³Ý ëåÇÇ íñ³ ¹³ç­í³Í­ùÇ å³ï­ Ï»­ñÁ Édzñ­Å»ù ãÇ »ñ¢áõÙ: ¸³ç­í³Í­ùÇ Ñ³­ Ù³ñ ³Ýí­ï³Ý· áõ íï³Ý­·³­íáñ ëåÇ­Ý»­ ñÁ ÙÇ٭۳ݭóÇó ï³ñ­µ»ñ­íáõÙ »Ý. ³­é³­çÇÝ ¹»å­ùáõÙ ëåÇÝ ÉÇ­ÝáõÙ ¿ µ³­ñ³Ï ·Íáí ¢ áõ­Ý»­ÝáõÙ ¿ ëåÇ­ï³Ï ·áõÛÝ, »ñÏ­ñáñ¹ ¹»å­­ ùáõÙ ëåÇÝ áõ­Ý»­ÝáõÙ ¿ ³Û­ïáõó­í³Í ï»ëù, ³Ïݭѳۭïá­ñ»Ý »ñ¢³­óáÕ Ù³­½³­Ýáíݻñ,½·áõ­ß³ó­ÝáõÙ ¿ ¶³­Û³­Ý» г­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÁ,ϳñ¢á­ñÁ Ù³ë­Ý³­·»­ïÇ Ëáñ­Ñáõ¹­Ý»­ñÇÝ Ñ»ï¢»­ÉÁ ¿, ù³­ÝÇ áñ »ñ­µ»ÙÝ Ù³ñ­¹ÇÏ ³Ý­­ ï»­ëáõÙ »Ý ³ÛÝ ¢ áõ­Ý»­ÝáõÙ »Ý µ³ñ­¹áõí ÛáõÝ­Ý»ñ:

§Ü³ï³ÉÇ ý³ñÙ¦ êäÀ ¸»Õ³ïݳÛÇÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ÉÇó»Ý½Ç³ Î-XX-001046 îñí³Í ¿ 04.06.2007Ã., ³ÝųÙÏ»ï ÊÙ»Éáõ ϳÃÇÉÝ»ñ ¶ñ³ÝóÙ³Ý Ñ³í³ëï³·Çñ  í³í»ñ ¿ ÙÇÝ㨠07.06.2011Ã. ¸»Õ³Ñ³ï»ñ ¶ñ³ÝóÙ³Ý Ñ³í³ëï³·Çñ  í³í»ñ ¿ ÙÇÝ㨠07.06.2011Ã. ÐÐ ²Ü ¶áí³½¹Ç ÃáõÛÉïíáõÃÛáõÝ ²-¸-0000178 îñí³Í ¿ 07.12.2009Ã.

Þ³ù³ñ³ÛÇÝ ¹Ç³µ»ï

ÆÝãå»±ë Ëáõë³÷»É ¹Ç³µ»ïÇÏ ÏáٳݻñÇó ÜÛáõÃÁ` Üáݳ ¸³íÃÛ³ÝÇ

º

ñµ ß÷áíí³Í ѳñ¢³­Ýáõ­ ÑÇÝ áõß ·Ç­ß»­ñÁ ¹áõ­éÁ ó­Ï»ó ¢ ³­ë³ó, áñ Çñ ¹Ç³­µ»­ïÇÏ ³­Ùáõ­ëÇ­ÝÁ Ïá­Ù³­ÛÇ Ù»ç ¿ ÁÝ­Ï»É, ½³ñ­Ù³­ ó³, û ÇÝ­ãá±õ­»Ý ÑÇ­í³Ý­¹Ç ë»Ý­Û³­ÏÇó ËáõÉ Ó³Û­Ý»ñ ÉëíáõÙ: ºñµ Ý»ñë Ùï³, ݳ ³­Ùáõñ

ë»Õ­Ù³Í µéáõÝóù­Ý»­ñáí ¢ ÙÇÝ㢠áï­ùÇ Í³Û­ñ»­ñÁ ɳñ­í³Í Ùϳݭݻ­ñáí å³é­Ï³Í ç½³Ó·­íáõÙ ¿ñ: ²Ù­ñ³­Ï³½Ù ÙÇ ïÕ³­Ù³ñ¹ ÷áñ­ÓáõÙ ¿ñ ÙÇ Ï»ñå µ³­ó»É Ýñ³ µ»­ñ³­ÝÁ ¢ ëïÇ­å»É ·¹³­Éáí Ù»Õ­ñÁ ÏáõÉ ï³É: ²­Ï³­Ý³­ï»­ëÇ å³ï­Ù³­ÍÇó:

¸Ç³­µ»­ïÁ Éáõñç ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¿, á­ñÁ Ñ»ï¢á­Õ³­ Ï³Ý µáõ­ÅáõÙ ¿ å³Ñ³Ý­çáõÙ:

î³ñ­µ»­ñáõÙ »Ý ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ïÇ ýá­ÝÇ íñ³ ½³ñ­·³­óáÕ Ïá­Ù³­Ý»­ñÇ 4 ï»­ ë³Ï­Ý»ñ` ÑÇ­åá·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ, ÑÇ­å»ñ·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ /ϳÙ` Ï»­ïá³­ó»­¹á­ïÇÏ/, ÑÇ­å»­ñûë­Ùáñ­Û³É ¢ ɳϭﳭ¹³­óÇ­¹»­ÙÇÏ: ì»ñ­çÇÝ »ñ­Ïáõ­ëÁ ·ñ»­Ã» ã»Ý ѳݭ¹Ç­åáõ٠ϳ٠߳ï ѳ½­í³­ ¹»å »Ý ѳݭ¹Ç­åáõÙ, ÇëÏ ÑÇ­åá·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ ¢ ÑÇ­å»ñ·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ Ïá­Ù³­Ý»­ñÁ ³­é³­í»É ï³­ñ³Í­í³Í »Ý: Ößï»­Éáõ ѳ­Ù³ñ, û ÇÝã­

92

5

¿ Ïá­Ù³Ý ¢ ÇÝ­ãáõ­ ¿ ³ÛÝ ³Û¹­ù³Ý ѳ­×³Ë ѳݭ¹Ç­åáõÙ, ¹Ç­Ù»­óÇÝù µÅÇßÏ ¿Ý­¹áÏ­ñÇ­Ýá­ Éá· ¶á­Ñ³ñ ´³­µ³­Û³­ÝÇÝ: -ì»­ñÁ Ýϳ­ñ³·­ñ³Í Ïá­Ù³­ÛÇ ï»­ë³­ÏÁ ÑÇ­åá·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏÝ ¿:¸³ ½³ñ­·³­ÝáõÙ ¿ ß³­ ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»ï áõ­Ý»­óáÕ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ùáï, áí­ù»ñ ÁÝ­¹áõ­ÝáõÙ »Ý ß³­ù³ñ Ç­ç»ó­ ÝáÕ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ ϳ٠ÇÝ­ëáõ­ÉÇÝ: Îá­Ù³­ ÛÇ Ï³­ñáÕ »Ý ѳݭ·»ó­Ý»É ÙÇ ß³ñù ·áñ­ÍáÝ­ Ý»ñ, û­ñǭݳÏ, »­Ã» ÑÇ­í³Ý­¹Á ˳˭ïáõÙ ¿ ëÝݹ³­ÛÇÝ é»­ÅÇ­ÙÁ, áõ­ß³ó­ÝáõÙ ¿ áõ­ï»­ÉÁ: ºñ­µ»ÙÝ ¹³ ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ, »ñµ ¹»­ ÕÇ ·»ñ­¹á­½³­íá­ñáõÙ ¿ ÉÇ­Ýáõ٠ϳ٠ÇÝã-ÇÝã å³ï­×³é­Ý»­ñáí ¹»ÕÝ ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë ¿ ³½­ ¹áõÙ: ´³ÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ »­ñǭϳ­Ù³­ÛÇÝ ³Ý­­ µ³­í³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ¹»­ÕÇ ¹á­½³Ý

Þ³ù³ñ³ÛÇÝ ¹Ç³µ»ï

ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý Ó­¢áí ¹áõñë ãÇ ·³­ÉÇë »­ñǭϳ٭ݻ­ñÇó ¢ ëÏëáõÙ ¿ Ïáõ­ï³Ï­í»É: ºñ¢áõÛ­ÃÁ Ïáã­íáõÙ ¿ Ïáõ­ÙáõÉ­Û³­ódz ¢ ³½­ ¹áõÙ ¿ Ùdzݭ·³­ÙÇó: γñ¢áñ ¿ ݳ¢ ¹»­ ÕÇ ÁÝï­ñáõíÛáõ­ÝÁ. áõ­Å»Õ ³½­¹»­óáõí۳ٵ ûÅï­í³Í ¹»­Õ»­ñÁ ³­é³­í»É ѳϭí³Í »Ý ³­é³­ç³ó­Ý»É ÑÇ­åá·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ Ïá­Ù³, ÇëÏ Ñ³Ý­·Çëï ³½­¹»­óáõÃ­Û³Ý ¹»­Õ»­ñÁ, á­ñáÝù ÁÝ­¹áõÝ­íáõÙ »Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ëÝÝ¹Ç Ñ»ï, ³­í»­ÉÇ Ñ³Ý­·Çëï Ý»ñ­·áñ­ÍáõíÛáõÝ »Ý »Ý­Ã³¹­ñáõÙ: -ÆÝã­å»±ë­ ¿ Áݭó­ÝáõÙ ÑÇ­åá·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ Ïá­Ù³Ý: -²ÛÝ ½³ñ­·³­ÝáõÙ ¿ ÑÇ­åá·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ íÇ­ ׳­ÏÇó, á­ñÁ ÙdzÛÝ ãϳݭ˻­Éáõ ¹»å­ùáõÙ ¿ í»­ñ³Í­íáõÙ Ïá­Ù³­ÛÇ:ܳ­Ë³­Ïá­Ù³­ïÇÏ íÇ­ ׳­ÏáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹Á ëϽµáõÙ ëá­í³­ÍáõíÛáõÝ ¿ ½·áõÙ, áñÝ ³ë­ïǭ׳­Ý³­µ³ñ í»ñ ¿ ³Í­­ íáõÙ ëñï˳é­Ýá­óÇ, »ñ­µ»ÙÝ` ÷ëËÙ³Ý, Ýñ³ Ùáï Ýϳï­íáõÙ ¿ ¹Ûáõ­ñ³·ñ­·Çé íǭ׳Ï, ³­é³ï ùñïݳñ­ï³¹­ñáõíÛáõÝ, ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ É³ñ­í³­Íáõí ÛáõÝ, ¹áÕ, ëñïË÷áó, ×ÝßÙ³Ý µ³ñÓ­ñ³­ óáõÙ: Øï»­ñÇÙ­Ý»­ñÁ ϳ٠ѳ­ñ³­½³ï­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ï»Õ­Û³Ï »Ý ÑÇ­í³Ý­¹Ç íǭ׳­ÏÇÝ ¢ Ýñ³ ÏáÕ­ùÇÝ »Ý, ³Ûë Ý߳ݭݻ­ñÇ Ç Ñ³Ûï

·³­ÉáõÝ å»ë ϳ­ñáÕ »Ý ÑÇ­í³Ý­¹ÇÝ û·­Ý»É ¢ ÃáõÛÉ ãï³É, áñ­å»ë­½Ç Ïá­Ù³Ý ½³ñ­·³­Ý³: ÐÇ­í³Ý¹Ý ÇÝ­ùÁ ³Û¹ Áݭóó­ùáõÙ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ³·­ñ»­ëÇí, µ³Ûó ·Ç­ï³Ï­óáõíÛáõ­ÝÁ Ýáñ­ Ù³É ¿: º­Ã» ÑÇ­í³Ý­¹ÇÝ ß³­ù³­ñ³­çáõñ ϳ٠ٻխñ³­çáõñ ï³Ý, É»½­íÇ ï³Ï Ù»Õñ ¹Ý»Ý, ÇëÏ ³­é³­í»É Éáõñç åñᵭɻ٭ݻ­ñÇ ¹»å­ùáõ­Ùª 40%-³­Ýáó ·ÉÛáõ­Ïá­½³ Ý»­ñ³ñ­Ï»Ý, »ñ¢áõÛ­ ÃÁ Ïá­Ù³­ÛÇ ãÇ í»­ñ³Í­íÇ:²­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë Ïá­Ù³Ý ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ·Ç­ß»­ñ³­ÛÇÝ Å³­Ù»­ ñÇÝ, ѳï­Ï³­å»ë Éáõ­ë³­¹»­ÙÇÝ: Îá­Ù³­ÛÇ Å³­Ù³­Ý³Ï Ýϳï­íáõÙ ¿ ·Ç­ï³Ï­óáõÃ­Û³Ý µ³­ó³ñ­Ó³Ï Ïá­ñáõëï, ß³­ù³­ñÇ ù³­Ý³­ÏÁ ÏïñáõÏ ÁÝÏ­ÝáõÙ ¿: Üϳï­íáõÙ »Ý Ùϳ­Ý³­ ÛÇÝ ïá­Ýáõ­ëÇ É³ñ­í³­ÍáõíÛáõÝ, ó³Íñ ß³­ ù³ñ: ÐÇ­åá·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ Ïá­Ù³Ý »ñ­µ»ÙÝ ß÷á­ ÃáõÙ »Ý ¿­åÇ­É»å­ïÇÏ óÝóáõÙ­Ý»­ñÇ Ñ»ï, 볭ϳÛÝ Ïá­Ù³­ÛÇ Å³­Ù³­Ý³Ï µ»­ñ³­ÝÇó áã ÙÇ ³ñ­ï³¹­ñáõíÛáõÝ ãÇ ÉÇ­ÝáõÙ: ÜÙ³­Ý³­ïÇå ¹»å­ù»­ñáõ٠ѳñ­Ï³­íáñ ¿ áõ­Ý»­Ý³É ûµ­Û»Ï­ ïÇí ïíÛ³É` ß³­ù³­ñÇ ù³­Ý³­ÏÇ ëïáõ­·áõÙ, ¢ ×Çßï ³Ë­ïá­ñáß­Ù³Ý ¹»å­ùáõÙ, ÇÝã­å»ë ³­ëáõÙ »Ý µÅÇßÏ­Ý»­ñÁ, §¶Ç­ï³Ï­óáõíÛáõÝÝ ³­ë»­ÕÇ Í³Û­ñÇÝ ¿¦, á­ñáí­Ñ»ï¢ ·ÉÛáõ­Ïá­½³­ ÛÇ Ý»­ñ³ñ­Ïáõ­ÙÇó Ñ»­ïá ÑÇ­í³Ý­¹Ç ·Ç­ï³Ï­ óáõíÛáõÝÝ ³ë­ïǭ׳­Ý³­µ³ñ í»­ñ³­Ï³Ý·Ý­

íáõÙ ¿: -ÆëÏ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ ãDZ ϳ­ñáÕ ÇÝù­Ýáõ­ ñáõÛÝ å³Û­ù³­ñ»É: -Þ³­ù³­ñÇ ù³­Ý³­ÏÇ Ç­ç»­óáõÙÝ ûñ­·³­ Ýǽ­ÙÇ Ñ³­Ù³ñ Éáõñç ëÃñ»ë ¿, á­ñÇ ³ñ¹­ ÛáõÝ­ùáõÙ ³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ »Ý ÏáÝï­ñÇÝ­ëáõÉ­ Û³ñ Ñáñ­ÙáÝ­Ý»ñ, Ù³ë­Ý³­íá­ñ³­å»ë` ß³ï ³¹­ñ»­Ý³­ÉÇÝ, á­ñÁ ³ñ­Û³Ý Ù»ç ·ÉÛáõ­Ïá­½³­ÛÇ Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÁ ÏïñáõÏ µ³ñÓ­ñ³ó­ÝáõÙ ¿, ³Û­­ ëÇÝùÝ` ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ ëÏëáõÙ ¿ ÇÝù­Ýáõ­ñáõÛÝ å³Û­ù³­ñ»É ¢ ¹áõñë ·³É ³Û¹ íǭ׳­ÏÇó: ºñ­ µ»ÙÝ ÑÇ­í³Ý­¹Ç ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇÝ Ñ³­çáÕ­íáõÙ ¿ ³­é³Ýó áñ¢¿ ÙÇ­ç³Ù­ïáõÃ­Û³Ý ÙÇ ù³­ÝÇ ñá­ å»­Ý»­ñÇ Áݭóó­ùáõ٠ѳխó­Ñ³­ñ»É ³­Õ»­ ïÁ, ¢ »­Ã» ³Û¹ å³­ÑÇÝ ã³­÷»Ýù ß³­ù³­ñÁ,

ÐÇ­åá·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ Ïá­Ù³Ý »ñ­µ»ÙÝ ß÷á­ÃáõÙ »Ý ¿­åÇ­É»å­ïÇÏ óÝóáõÙ­ Ý»­ñÇ Ñ»ï, 볭ϳÛÝ Ïá­Ù³­ÛÇ Å³­Ù³­Ý³Ï µ»­ ñ³­ÝÇó áã ÙÇ ³ñ­ï³¹­ ñáõíÛáõÝ ãÇ ÉÇ­ÝáõÙ:

5

93

Þ³ù³ñ³ÛÇÝ ¹Ç³µ»ï

³­å³ ³ÛÝ Ýáñ­Ù³É ϳ٠µ³ñÓñ ÏÉÇ­ÝÇ: -ÆÝã­åÇ­ëDZ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ Ï³­ñáÕ ¿ ÃáÕ­Ý»É ÑÇ­åá·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ Ïá­Ù³Ý ûñ­·³­Ýǽ­ ÙÇ íñ³: -ÖÇßï ¿, ÑÇ­åá·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ Ïá­Ù³­ÛÇó ÑÇ­ í³Ý­¹ÇÝ ¹áõñë µ»­ñ»­ÉÁ Ñ»ßï ¿, 볭ϳÛÝ Ýñ³ Ãá­Õ³Í ³Õ­¹»­óáõíÛáõÝÝ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ íñ³ ³­Õ»­ï³­íáñ ¿: Îá­Ù³­ÛÇó Ñ»­ïá íݳë­íáõÙ »Ý ÑÇ­í³Ý­¹Ç µá­Éáñ ûñ­·³Ý-ѳ­Ù³­Ï³ñ­·»­ñÁ, ϳ­ñáÕ »Ý ³ñ­Û³Ý ½»­ÕáõÙ­Ý»ñ ³­é³­ç³­Ý³É ·ÉËáõ­Õ»­ÕáõÙ, ³Ï­Ý³­Ñ³­ï³­ÏáõÙ, »­ñǭϳ٭ Ý»­ñÇ Ù³­½³­Ýáíݻ­ñáõÙ: ÎïñáõÏ ³­×áõÙ ¿ ݳ¢ ÇÝ­ëáõÉ­ïÇ ¢ ÇÝ­ý³ñÏ­ïÇ ³­é³­ç³ó­Ù³Ý ѳ­í³­Ý³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ: ÐÇ­åá·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ Ïá­ Ù³­ÛÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ·áñÍ áõ­Ý»Ýù ·ÉËáõ­Õ»­ÕÇ íݳë­Ù³Ý Ñ»ï, ѻ­µ³ñ Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ ݳ¢ áõ­Õ»­ÕÇ µçÇç­Ý»­ñÇ Ù»­éáõ­Ï³­óáõÙ` ÇÝ­ ëáõÉï: -Üϳ­ñ³·­ñ»ù ݳ¢ ÑÇ­å»ñ·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ

Îá­Ù³­ÛÇ Ï³­ñáÕ »Ý ѳݭ·»ó­Ý»É ÙÇ ß³ñù ·áñ­ÍáÝ­Ý»ñ, û­ñǭݳÏ, »­Ã» ÑÇ­í³Ý­¹Á ˳˭ ïáõÙ ¿ ëÝݹ³­ÛÇÝ é»­ÅÇ­ÙÁ, áõ­ß³ó­ÝáõÙ ¿ áõ­ï»­ÉÁ:

94

5

Ïá­Ù³­ÛÇ Áݭóó­ùÁ: -Îá­Ù³­ÛÇ ³Ûë ï»­ë³­ÏÁ, Ç ï³ñ­µ»­ñáõí ÛáõÝ Ý³Ë­ÏÇÝ ï³­ñÇ­Ý»­ñÇ, ³­í»­ÉÇ Ñ³½­í³­ ¹»å ¿ ѳݭ¹Ç­åáõÙ: ¸³ ѳ­í³­Ý³­µ³ñ û° ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ ³­é³­í»É ï»­Õ»­Ï³ó­í³Í ÉÇ­ Ý»­Éáõ ¢ µÅßÏÇÝ ³Û­ó»­É»­Éáõ, û° µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ Ùßï³­Ï³Ý í»­ñ³Ñë­Ïá­ÕáõÃ­Û³Ý ³ñ¹­ÛáõÝùÝ ¿: Æ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ ÑÇ­åá·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ Ïá­ Ù³­ÛÇ, ÑÇ­å»ñ·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ Ïá­Ù³­ÛÇó Ù³ñ­¹áõÝ Ñ³­Ý»ÉÝ ³­í»­ÉÇ ¹Åí³ñ ¢ »ñ­Ï³­ñ³ï¢ ¿: ÐÇ­í³Ý­¹ÇÝ û·­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ѳñ­Ï³­íáñ ¿ Ýñ³Ý ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë ÑÇ­í³Ý­¹³­Ýáó ï»­Õ³­ ÷á­Ë»É: ÐÇ­å»ñ·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ Ï³Ù Ï»­ï᳭󻭹᭠ïÇÏ íǭ׳­ÏÁ µ³ñÓñ ·ÉÛáõ­Ïá­½³­ÛÇ å³Û­Ù³Ý­ Ý»­ñáõÙ áã Édzñ­Å»ù ïñáÑ­Ù³Ý å³ï­×³­éáí ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ³­é³­ç³­ó³Í ÙÇ­ç³ÝÏ­Û³É ß³ï ÝÛáõ­Ã»ñÝ »Ý, Ï»­ïá­Ý³­ÛÇÝ Ù³ñ­ÙÇÝ­ Ý»­ñÁ, ¢ Ù³ñÙ­ÝáõÙ Ïáõ­ï³Ï­í³Í ³­ó»­ïá­ ÝÁ, á­ñÇ ³­í»É­óáõ­ÏÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí ³ñ­Û³Ý Ù»ç ÙÇ­ç³­í³Û­ñÇ ÃÃí³­ÛÇÝ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ ¿ ³­é³­ç³­ÝáõÙ, ÙÇÝã­¹»é ³ÛÝ å»ïù ¿ ÉÇ­ ÝÇ ÑÇ٭ݳ­ÛÇÝ: Îá­Ù³­ïá½ íǭ׳­ÏÁ ëÏëíáõÙ ¿ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ Ãáõ­ÉáõíÛáõ­Ýáí, ³­Ñ³­íáñ ͳ­ñ³­íÇ ½·³­óá­Õáõí۳ٵ, ×ÝßÙ³Ý ³Ý­Ïáõ­ Ùáí: Üϳï­íáõÙ »Ý µ»­ñ³­ÝÇ ãá­ñáõíÛáõÝ, Ù»­½Ç Ù»ç` ³­ó»­ïá­ÝÇ ³é­Ï³­ÛáõíÛáõÝ ¢ µÝá­ ñáß Ñáï, Ùá­ñ»­·áõÛÝ É»­½áõ, ëñï˳é­Ýáó, ÷ëËáõÙ­Ý»ñ, á­ñá­í³Û­ÝÇ ßñç³­ÝáõÙ »ñ­µ»ÙÝ ó³­í»ñ »Ý ÉÇ­ÝáõÙ: ²Ûë` Ï»­ïá³­ó»­¹á­ïÇÏ íǭ׳­ÏÇ Ëá­ñ³ó­Ù³Ý ¹»å­ùáõ٠ϳ­ñáÕ ¿ ½³ñ­·³­Ý³É Ïá­Ù³: ²ÛÝ ëÏëíáõÙ ¿ ùÝÏá­ ïáõí۳ٵ. ëϽµÝ³­Ï³Ý ßñç³­ÝáõÙ, »ñµ ÑÇ­ í³Ý­¹ÇÝ Ï³Ý­ãáõÙ »Ý, ݳ ³ñ­Ó³­·³Ý­ùáõÙ ¿, 볭ϳÛÝ Ç­ñ³­íǭ׳­ÏÁ ×Çßï ã·Ý³­Ñ³­ï»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹Á ϳ­ñáÕ ¿ Ïá­Ù³­ÛÇ Ù»ç ÁÝÏ­Ý»É ¢ ³Ý­·Ç­ï³­ÏÇó íǭ׳­Ïáõ٠ѳÛïÝ­ í»É: -ÆÝã­å»±ë ­Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ ï³ñ­µ»­ñ»É Ïá­Ù³­ÛÇ ï»­ë³­ÏÁ: - ÐÇ­åá·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ Ïá­Ù³­ÛÇ ¹»å­ùáõÙ ·ñ³Ýó­íáõÙ ¿ µ³ñÓñ ×ÝßáõÙ, ٳ߭ÏÁ Ëá­ Ý³í ¿, Ùϳݭݻ­ñÁ` ³ÛÝ ³ë­ïÇ­×³Ý Ó·í³Í, áñ ß³ï ¹Åí³ñ ¿ ÑÇ­í³Ý­¹Ç µ»­ñ³­ÝÁ µ³­ ó»É:Îá­Ù³­ÛÇ ³Ûë ï»­ë³­ÏÁ ï³­ñ³Í Ù³ñ­¹ÇÏ Ñ³­×³Ë »Ý ÑÇ­ßá­ÕáõÃ­Û³Ý Ï³Ù ÏáÕÙ­Ýá­ñáß­ Ù³Ý Ñ»ï ϳå­í³Í ËݹÇñ­Ý»ñ áõ­Ý»­ÝáõÙ: ÐÇ­å»ñ·­ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ Ïá­Ù³ ï³­ÝáÕ Ù³ñ­¹áõ åáõÉ­ëÁ ÃáõÛÉ ¿, û­É³Ý­Ù³Ý, ßÝã³­éáõíÛáõ­ ÝÁ` Ëá­ñÁ, ٳ߭ÏÁ` ãá­ñáõíÛáõ­ÝÇó ÷³Û­ÉáÕ, Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Á ÃáõÛÉ ¿ ¢ ÑÇ­í³Ý­ ¹ÇÝ Ñ»ß­ïáõí۳ٵ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ß³ñ­Å»É, ÇÝã­ å»ë ó³Ý­Ï³­Ý³Ý: ¸Ç³­µ»­ïÁ Éáõñç ÑÇ­í³Ý­

¹áõíÛáõÝ ¿, á­ñÁ Ñ»ï¢á­Õ³­Ï³Ý µáõ­ÅáõÙ ¿ å³Ñ³Ý­çáõÙ: -ÆÝã­åÇ­ëDZݭ »Ý ß³­ù³­ñÇ ù³­Ý³­ÏÇ Ýáñ­ Ù³­Ý»­ñÁ ³­éáÕç ¢ ÑÇ­í³Ý¹ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ùáï: -ܳË` ß³­ù³­ñÇ ù³­Ý³­ÏÁ å»ïù ¿ ×ßï»É áã ÙdzÛÝ ³­é³­íáï­Û³Ý, ³ÛÉ Ý³¢` áõ­ï»­Éáõó 2 ų٠³Ýó: ¸ñ³ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõ٠ϳ½Ù­íáõÙ ¿ ·ÉÇ­Ï»­ÙÇÏ åñá­ýÇÉ, ù³­ÝÇ áñ ÝáõÛÝ ³Ý­ÓÇ Ùáï ³­é³­íáï­Û³Ý ϳ­ñáÕ ¿ ·ñ³Ýó­í»É 7Ù/­ ÙáÉ, ÇëÏ »­ñ»­Ïá­Û³Ý` 21Ù/­ÙáÉ: ¸Ç³­µ»­ïÇ­ÏÇ Ñ³­Ù³ñ ³­é³­íáï­Û³Ý 6-6,5 Ù/­ÙáÉ ù³­Ý³­ÏÁ É³í ¿. ÙÇÝ㢠8-Á` Ýáñ­Ù³É: ²­éáÕç Ù³ñ¹­ ϳÝó Ùáï Ýáñ­Ù³Ý 3,3-5,5Ù/­ÙáÉÝ ¿, ÇëÏ óáõ­óÇ­ãÇ 6 ÃÇíÝ ³ñ­¹»Ý ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³ó­ÝáÕ ¿: Æ ¹»å Ù/ÙáÉÇó Ù·% ³ÝóÝ»Éáõ ѳٳñ ѳñϳíáñ ¿ Ù/ÙáÉÁ µ³½Ù³å³ïÏ»É 18áí. ÝáñÙ³Ý ëï³óíáõÙ ¿ 60-Çó 110 Ù·%: -ÆÝã­å»±ë ­Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ ÏáÕÙ­Ýá­ñáß­í»É, ½³ñ­·³­Ýá±õÙ­¿ ³ñ¹­Ûáù Ù³ñ­¹áõ Ùáï ß³­ù³­ ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»ï: -Þ³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ïÇ Ý߳ݭݻ­ñÁ ϳ˭í³Í »Ý Ýñ³­ÝÇó, û áñ ï»­ë³­ÏÇ ¹Ç³­ µ»ï ¿ ½³ñ­·³­ÝáõÙ Ù³ñ­¹áõ Ùáï` ³­é³­çDZÝ, û± »ñÏ­ñáñ¹ ïÇ­åÇ: ²­é³­çÇ­ÝÇ ¹»å­ùáõÙ Ý߳ݭݻ­ñÁ ½³ñ­·³­ÝáõÙ ¢ ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­íáõÙ »Ý ³­í»­ÉÇ ³­ñ³· ¢ µáõéÝ, ù³Ý` »ñÏ­ñáñ­¹Ç ų­Ù³­Ý³Ï, µ³Ûó ¹ñ³Ýù »ñ­Ïáõ ¹»å­ùáõÙ ¿É ÝáõÛÝÝ »Ý` ѳ­×³­Ë³­ÙÇ­½áõíÛáõÝ` ·Ç­ß»ñ­í³ Áݭóó­ùáõÙ` 4-6³Ý­·³Ù, ͳ­ñ³­íÇ ½·³­ óáõÙ, ù³Û­É»­ÉÇë` Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ ó³í ëñáõÝù­Ý»­ ñÇ ßñç³­ÝáõÙ, ï»­ëá­ÕáõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³­Ï³­ íáñ ˳ݭ·³­ñáõÙ` ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­í³Í ˳­ í³ñ­Ù³Ý ½·³­óá­Õáõí۳ٵ, ·É˳å­ïáõÛï, ßáõï Ñᷭݳ­ÍáõíÛáõÝ, ù³­ßÇ ÏïñáõÏ Ýí³­ ½áõÙ: ´³­ó³­éáõíÛáõÝ »Ý ϳ½­ÙáõÙ ù³­ßÇ ³­í»É­óáõ­Ïáí ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÁ, á­ñáÝó Ùáï ß³­ù³­ñ³Ë­ïÁ ½³ñ­·³­ó»É ¿ ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­ ݳ­ÏáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³ñ­Ù³Ý å³ï­×³­éáí, ÇëÏ ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»ïÝ, Áëï ¿áõí۳Ý, ëË³É ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý ³ñ¹­ÛáõÝù ¿` »ñ­µ»ÙÝ ·»­Ý»­ïÇ­Ïá­ñ»Ý ÷á­Ë³Ýó­í³Í: º­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ùáï ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ÏÉÇ­ÝÇ­ Ï³Ý ³­í»­ÉÇ í³é ¿ ¹ñë­¢áñ­íáõÙ ¢ í»­ñÁ Ýϳ­ñ³·ñ­í³Í Ý߳ݭݻñÝ ³­í»­ÉÇ µáõéÝ »Ý ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­íáõÙ: º­Ã» Ù»­Í³­Ñ³­ë³­ÏÁ ûñ­ í³ Áݭóó­ùáõÙ 3-4 ÉÇïñ çáõñ ¿ ËÙáõÙ, ³­å³ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ùáï ͳ­ñ³íÝ ³Ý­Ñ³· ¿ ¹³é­ÝáõÙ, ù³­ßÇ å³­Ï³ëÝ ³­í»­ÉÇ ³­ñ³· ¿ ï»­ÕÇ áõ­Ý»­ÝáõÙ: ä»ïù ¿ Ñ»ï¢»É ëÝݹ³­ ϳñ­·ÇÝ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ µÅßÏÇ Ëáñ­Ñáõñ¹­Ý»­ ñÇÝ:

Àïòå÷êà

Íîâûé âûñîêîýôôåêòèâíûé àíòèìèêðîáíûé ïðåïàðàò

Ð

îñò è ðàñïðîñòðàíåíèå àíòèáèîòèêîðåçèñòåíòíûõ áàêòåðèàëüíûõ ïàòîãåíîâ äèêòóåò íåîáõîäèìîñòü ñîçäàíèÿ íîâûõ àíòèìèêðîáíûõ ïðåïàðàòîâ (ÀÌÏ), ïðåîäîëåâàþùèõ ìåõàíèçìû ðåçèñòåíòíîñòè ó ïðîáëåìíûõ âîçáóäèòåëåé. Îäíèì èç òàêèõ ïåðñïåêòèâíûõ ëåêàðñòâåííûõ ñðåäñòâ ÿâëÿåòñÿ äîðèïåíåì - íîâûé àíòèáèîòèê ãðóïïû êàðáàïåíåìîâ, îáëàäàþùèé øèðîêèì ñïåêòðîì àíòèìèêðîáíîé àêòèâíîñòè â îòíîøåíèè ãðàìïîëîæèòåëüíûõ, ãðàì-îòðèöàòåëüíûõ àýðîáíûõ è àíàýðîáíûõ áàêòåðèé, âêëþ÷àÿ ïîëèðåçèñòåíòíûå ãðàìîòðèöàòåëüíûå ìèêðîîðãàíèçìû.  2007 ã. ïðåïàðàò çàðåãèñòðèðîâàí â ÑØÀ.  2008 ã. äîðèïåíåì ïîä òîðãîâûì íàçâàíèåì Äîðèïðåêñ (êîìïàíèÿ Janssen Pharmaceutica N.V.) îôèöèàëüíî çàðåãèñòðèðîâàí â Ðîññèè, à â Ðåñïóáëèêå Àðìåíèÿ - â 2009 ã.  êëèíè÷åñêèõ èññëåäîâàíèÿõ ïðîäåìîíñòðèðîâàíà õîðîøàÿ ïåðåíîñèìîñòü, áåçîïàñíîñòü è âûñîêàÿ ýôôåêòèâíîñòü äîðèïðåêñà, â ðåçóëüòàòå ÷åãî îí ïîêàçàí ê ïðèìåíåíèþ â êà÷åñòâå ýìïèðè÷åñêîé ìîíîòåðàïèè òÿæåëûõ áàêòåðèàëüíûõ èíôåêöèé, âûçâàííûõ ÷óâñòâèòåëüíûìè ãðàìïîëîæèòåëüíûìè, ãðàì-îòðèöàòåëüíûìè è àíàýðîáíûìè ìèêðîîðãàíèçìàìè, à èìåííî: ïðè îñëîæíåííûõ èíòðààáäîìèíàëüíûõ èíôåêöèÿõ(ÈÀÈ), èíôåêöèÿõ íèæíèõ äûõàòåëüíûõ ïóòåé (ÍÄÏ; âêëþ÷àÿ íîçîêîìèàëüíóþ ïíåâìîíèþ), îñëîæíåííûõ èíôåêöèÿõ

ìî÷åâûõ ïóòåé(ÈÌÏ), îðãàíîâ ìàëîãî òàçà, îñëîæíåííûõ èíôåêöèÿõ êîæè è ìÿãêèõ òêàíåé, òÿæåëûõ èíôåêöèÿõ ËÎÐ-îðãàíîâ, ñåïñèñå, èíôåêöèîííîì ýíäîêàðäèòå, èíôåêöèÿõ ïîëîñòè ðòà è ÷åëþñòíîëèöåâîé îáëàñòè, èíôåêöèÿõ ãëàç. Îäíî èç âàæíåéøèõ ïðåèìóùåñòâ äîðèïåíåìà çàêëþ÷àåòñÿ â åãî âûñîêîé õèìè÷åñêîé ñòàáèëüíîñòè, ÷òî ïîçâîëÿåò îñóùåñòâëÿòü äëèòåëüíûå èíôóçèè, à ñëåäîâàòåëüíî, ïîâûñèòü åãî ýôôåêòèâíîñòü (áåç èçìåíåíèÿ äîçû) ïðè áîëåå ðåçèñòåíòíûõ èíôåêöèÿõ, âûçâàííûõ âîçáóäèòåëÿìè ñî ñíèæåííîé ÷óâñòâèòåëüíîñòüþ ê êàðáàïåíåìàì. Äîðèïðåêñ îòëè÷àåòñÿ áûñòðîé áàêòåðèöèäíîé àêòèâíîñòüþ è óëó÷øåííîé ýôôåêòèâíîñòüþ ïðîòèâ Pseudomonas aeruginosa. Ïðåïàðàò âûâîäèòñÿ èç îðãàíèçìà ïðåèìóùåñòâåííî ïî÷êàìè (70% â íåèçìåííîì âèäå è 15% - â âèäå íåàêòèâíîãî ìåòàáîëèòà). Ïðè íàçíà÷åíèè äîðèïåíåìà ïàöèåíòàì ñ ïî÷å÷íîé íåäîñòàòî÷íîñòüþ (êëèðåíñ êðåàòèíèíà ≤ 50 ìë/ìèí) íåîáõîäèìà êîððåêöèÿ äîçû ïðåïàðàòà. Ïðåèìóùåñòâà íîâîãî êàðáàïåíåìíîãî àíòèáèîòèêà äîðèïðåêñà, à èìåííî: øèðîêèé ñïåêòð àêòèâíîñòè â îòíîøåíèè ãðàì-ïîëîæèòåëüíûõ è ãðàìîòðèöàòåëüíûõ àýðîáíûõ è àíàýðîáíûõ ìèêðîîðãàíèçìîâ; ñàìàÿ âûñîêàÿ àêòèâíîñòü â îòíîøåíèè Pseudomonas aeruginosa è ðåçèñòåíòíûõ øòàììîâ Enterobacteriaceae; óñòîé÷èâîñòü ê

áîëüøèíñòâó ðàñïðîñòðàíåííûõ áåòàëàêòàìàç, â òîì ÷èñëå ðàñøèðåííîãî ñïåêòðà; íèçêàÿ ñïîñîáíîñòü âûçûâàòü ñåëåêöèþ ðåçèñòåíòíûõ øòàììîâ ñèíåãíîéíîé ïàëî÷êè; íèçêèé ïîòåíöèàë â îòíîøåíèè ðàçâèòèÿ òîêñè÷íîñòè ñî ñòîðîíû ÖÍÑ, äàåò óâåðåííîñòü â òîì, ÷òî Äîðèïðåêñ íàéäåò øèðîêîå ïðèìåíåíèå ñðåäè ñïåöèàëèñòîâ Ðåñïóáëèêè Àðìåíèè. Áîëåå ïîäðîáíàÿ èíôîðìàöèÿ î ïðèìåíåíèè Äîðèïðåêñà â ðàçëè÷íûõ îáëàñòÿõ ìåäèöèíû áóäåò îïóáëèêîâàíà â ñëåäóþùèõ íîìåðàõ.

5

95

²éáÕçáõÃÛ³Ý áõÕ»óáõÛó

²­Õ»÷­ù³Ý­ùÁ ³ÛÉ Ï»ñåª Ù»­ï»á­ñǽ­ ÙÁ, å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ¿ ³­ÕÇ­Ý»­ñáõÙ ·³­½»­ñÇ Ïáõ­ï³­ÏáõÙ­Ý»­ñáí: γ­ñáÕ ¿ ½áõ­·³Ïó­í»É ÏÍϳ­ó³­í»­ñáí, á­ñáÝù ϳ­ñáÕ »Ý áõ­Å»­Õ³­Ý³É ϻխﳭѳ­Ýáõ­ ÙÇó ³­é³ç ¢ Ýí³­½»É ³­ÕÇ­Ý»­ñÇ ¹³­­ ï³ñ­Ïáõ­ÙÇó Ñ»­ïá: Ø»­ï»á­ñǽ­Ùáí ï³­é³­åáÕ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÁ µá­Õá­ùáõÙ »Ý Ãáõ­ÉáõíÛáõ­ÝÇó, ·»ñ­Ñᷭݳ­ÍáõíÛáõ­ ÝÇó, ·ñ·éí³­ÍáõíÛáõ­ÝÇó: ÜÛáõ­ÃÁª гë­ÙÇÏ ²­é³­ù»É­Û³­ÝÇ

²­Õ»÷­ù³Ýù Ø»­ï»á­ñǽ­ÙÇ ¢ ¹Çë­µ³Ï­ï»­ñÇá­½Ç µáõ­ÅáõÙÝ ³­é³­çÇÝ Ñ»ñ­ÃÇÝ »Ý­Ã³¹­ ñáõÙ ¿ ¹Ç»­ïÇÏ ëÝáõݹ: 96

5

Ø

»­ï»á­ñǽ­ÙÇ Ï³Ù ³ÛÉ Ï»ñå ³ë³Í ³Õ»÷ù³ÝùÇ å³ï­×³é ϳ­ñáÕ ¿ ¹³é­Ý³É µáõ­ë³­Ï³Ý µçç³Ý­Ûáõ­ Ãáí ѳ­ñáõëï Ùûñù­Ý»­ñÇ ã³­ñ³­ß³­Ñáõ­ÙÁ / á­Éáé, ëÇ­ë»é, ϳ­Õ³Ùµ, Éá­µÇ ¢ ³ÛÉÝ/, áõ­ï»­ Éáõ Áݭóó­ùáõÙ ã³­÷³­½³Ýó ß³ï û­¹Ç ÏáõÉ ï³­ÉÁ ¢, ǭѳñ­Ï», ³­ÕÇ­Ý»­ñÇ ÙÇÏ­ñáý­Éá­ñ³­ ÛÇ Ë³Ë­ïáõ­ÙÁ ϳ٠¹Çë­µ³Ï­ï»­ñÇá­½Á: ²ÛÝ Éáõñç ¢ ß³ï ï³­ñ³Í­í³Í ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¿, ϳ­ñáÕ ¿ ³­é³­ç³­Ý³É í³ï ëÝáõݹ ÁÝ­

¹áõ­Ý»­Éáõ, ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ ãëÝí»­Éáõ å³ï­ ׳­éáí, ³­ÝÁݹ­Ñ³ï ɳñ­í³­ÍáõÃ­Û³Ý ¢ ëÃñ»­ëÇ Ù»ç ·ïÝí»­Éáõ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ. ǵñ¢ Ýáñ­Ù³É ÙÇÏ­ñáý­Éá­ñ³ª ³­ÕÇ­Ý»­ñÁ ¹ñ³Ýó ³ñ­Ó³Ý­·³Ý­ùáõÙ »Ý: Ø»­ï»á­ñǽ­ÙÇ ¢ ¹Çë­µ³Ï­ï»­ñÇá­½Ç µáõ­ÅáõÙÝ ³­é³­çÇÝ Ñ»ñ­ÃÇÝ »Ý­Ã³¹­ñáõÙ ¿ ¹Ç»­ïÇÏ ëÝáõݹ: ²ñ­Å» µ³­ó³­é»É ëÝݹ³­ ϳñ­·Çó µáõ­ë³­Ï³Ý µ³ñÓñ µçç³Ý­Ûáõà áõ­ Ý»­óáÕ ëÝáõÝ­¹Á, ÇÝã­å»ë ݳ¢ª Ññ³­Å³ñ­í»É

²éáÕçáõÃÛ³Ý áõÕ»óáõÛó ѳ­Ù»­Ùáõù­Ý»­ñÇó, ëáõñ ÏÍáõ »õ ÃÃáõ, ï³­ å³­Ï³Í ×³­ß³­ï»­ë³Ï­Ý»­ñÇó: ÐÐ ­Îáõ­ñáñ­ï³­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý ¢ ýÇ­½Ç­Ï³­ Ï³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý ·Ç­ï³­Ñ»­ï³­½á­ï³­Ï³Ý ÇÝë­ïÇ­ïáõ­ïÇ í»­ñ³­Ï³Ý·­Ýá­Õ³­Ï³Ý Ï»Ýï­ ñá­ÝÇ ·Çï­Õ»­Ï³­í³ñ, ÐЭ ²Ü ·É˳­íáñ ·³ëï­ñá¿Ý­ï»­ñá­Éá·, µÅßϳ­Ï³Ý ·Ç­ïáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹áÏ­ïáñ, åñá­ý»­ëáñ ¾­¹á­õ³ñ¹ ¶ñÇ­·áñ­Û³­ÝÇ Ï³ñ­ÍÇ­ùáí, Ù»­ï»á­ñǽ­ÙÁ Ù»ñ Ç­ñ³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý Ù»ç ÙÇ ï»­ë³Ï ³½­­ ·³­ÛÇÝ ß»ß­ï³¹­ñáõÙ áõ­ÝÇ.

-êÝÝ¹Ç ÏáõÉ­ïáõ­ñ³ ãáõ­Ý»Ýù, ãáñë Å³Ù­í³ Ù»ç ÙÇ ù³­ÝÇ ×³­ß³­ï»­ë³Ï, Ëáñ­ ïÇÏ, ËÙá­ñ»­Õ»Ý áõ­ï»­ÉÁ, ÇÝã­å»ë ¹³ ѳ­ ×³Ë å³­ï³­ÑáõÙ ¿ Ù»ñ ËÝçáõÛù­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï, ѳݭ·»ó­ÝáõÙ »Ý ³­Õ»÷­ù³Ý­­ ùÇ: êÝÝ¹Ç ÏáõÉ­ïáõ­ñ³Ý ß³ï ϳñ¢áñ ¿ Ùݳ­ó³Í ³­Õ»ë­ï³­Ùáù­ë³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ­Ý»­ñÁ ϳݭ˻­Éáõ ѳ­Ù³ñ: ²ÛÝ­ù³Ý ¢ ³ÛÝ­å»ë å»ïù ¿ áõ­ï»É, áñ ÙdzÛÝ ëá­í³­ ÍáõÃ­Û³Ý ½·³­óáõÙÝ ³Ýó­ÝÇ: γ­ñ»­ÉÇ ¿ ѳ­ ׳­Ë³­ÏÇ` û­ñ³­Ï³Ý ÙÇ ù³­ÝÇ ³Ý­·³Ù ¢ ùÇã-ùÇã áõ­ï»É: Æ í»ñ­çá, ³­å³­óáõó­í³Í ¿`

ÇÝã­ù³Ý ѳ­×³Ë »ë áõ­ïáõÙ, ³ÛÝ­ù³Ý ùÇã »ë ׳ñ­å³­Ï³­ÉáõÙ: ¸ñ³ Ñ»ï ٻϭï»Õª ýÇ­ ½Ç­Ï³­Ï³Ý ÷áùñ ͳݭñ³­µ»éÝ­í³­ÍáõÃÛáõ­ ÝÁ, ½µá­ë³Ý­ùÁ ß³ï ¿ û·­ÝáõÙ: äñá­ý»­ëáñ ¶ñÇ­·áñ­Û³­ÝÁ ·ïÝáõÙ ¿, áñ Çñ åñ³Ï­ïǭϳ­ÛáõÙ ³­Õ»÷­ù³Ýù áõ­Ý»­óáÕ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ÃÇíÝ ³­í»­É³­ó»É ¿, 볭ϳÛÝ, §Ù»­ï»á­ñǽ٦ ³Ë­ïá­ñá­ßáõ­ÙÁ ѳ­×³Ë ãÇ ¹ñíáõÙ, á­ñáí­Ñ»ï¢ ³ÛÝ Ù»Í Ù³­ë³Ùµ ³­Õ»ë­ï³­Ùáù­ë³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ ñÇ` ëï³­Ùáù­ëÇ ó³Íñ ³ñ­ï³­½³­ïáõí ÛáõÝ, ¹Çë­µ³Ï­ï»­ñÇá­½Ç, Ïá­ÉÇ­ïÇ, å³ÝÏ­ ñ»³­ïÇ­ïÇ, Ñ»­å³­ïÇ­ïÇ, óÇ­ñá­½Ç ¢ ³ÛÉ­ÝÇ Ñ»ï¢³Ýù ¿ ÉÇ­ÝáõÙ: ´á­Éáñ ¹»å­ù»­ñáõÙª ³­Õ»÷­ù³Ý­ùÁ ûñ­ ·³­Ýǽ­ÙÇ Ë³Ý­·³­ñáõÙ ¿, á­ñÇ å³ï­×³é­ Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ï³ñ­µ»ñ ÉÇ­Ý»É` ëÏë³Í ß³ï µ³ñ¹ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó ÙÇÝ㢠ѳ­ë³­ñ³Ï ëÝݹ³­Ï³ñ­·Ç ˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»­ ñÁ: ´ÅÇßÏ-·³ëï­ñá¿Ý­ï»­ñá­Éá­·Á ÝßáõÙ ¿, áñ Ù»½ Ùáï ³½­·³­ÛÇÝ ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­­ ÏáõíÛáõÝ ¿ ѳï­Ï³­å»ë ³É­Ûáõ­ñÇó å³ï­

ÆØàäºð ȳÏïáõÉá½³

²­Õ»÷­ù³Ý­ùÁ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ë³Ý­·³­ñáõÙ ¿, á­ñÇ å³ï­ ׳é­Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ï³ñ­µ»ñ ÉÇ­Ý»É` ëÏë³Í ß³ï µ³ñ¹ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó ÙÇÝ㢠ѳ­ë³­ñ³Ï ëÝݹ³­Ï³ñ­·Ç ˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»­ñÁ: ñ³ëï­í³Í ëÝݹ³­ï»­ë³Ï­Ý»­ñÇ, Ññáõ­ß³­Ï»­ Õ»­ÝÇ, ѳ­óÇ »õ ËÙá­ñ»­Õ»­ÝÇ ã³­ñ³­ß³­Ñáõ­ÙÁ, á­ñÁ ³­Õ»÷­ù³Ý­ùÇ ³­é³­ç³ó­Ù³Ý ÑÇ٭ݳ­ Ï³Ý å³ï­×³é­Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿: سë­Ý³­·»­ ïÁ, µá­Éáñ ¹»å­ù»­ñáõÙ, Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ï³­ ÉÇë ûñ­í³ ëÝݹ³­Ï³ñ­·Çó Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë 峭ϳ­ë»ó­Ý»É ѳ­óÇ ù³­Ý³­ÏÁ: 䳭ﳭѳ­ Ï³Ý ã¿, áñ ³­Õ»÷­ù³Ý­ùÁ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ïáõí Û³Ý ³­éÇíݻñ ¿ ëï»Õ­Íáõ٠ѳï­Ï³­å»ë ׳ñ­å³­Ï³­É³Í Ù³ñ¹­Ï³Ýó ѳ­Ù³ñ, ÇÝã­ å»ë ݳ¢ Ýñ³Ýó Ï۳ݭùáõÙ, áí­ù»ñ ëÝíáõÙ »Ý ³Ý­é»­ÅÇÙ, ûñ­í³ Ù»ç ÙÇ ù³­ÝÇ ³Ý­·³Ùª

ÎÙ³ùñÇ ³ÕÇÝ»ñÁ, Ïí»ñ³óÝÇ ÷áñϳåáõÃÛáõÝÁ, Ïí»ñ³Ï³Ý·ÝÇ ³ÕÇÝ»ñÇ ÙÇÏñáýÉáñ³Ý òáõóí³Í ¿ - øñáÝÇÏ ÷áñϳåáõÃÛ³Ý - ÐÕÇáõÃÛ³Ý ÁÝóóùáõÙ ÷áñϳåáõÃÛ³Ý - ²ÕÇÝ»ñÇ ÷³÷ÏáõÃÛ³Ý ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ý ¹»åù»ñáõÙ - ì»ñ³Ï³Ý·ÝáõÙ ¿ ³ÕÇÝ»ñÇ ÙÇÏñáýÉáñ³Ý Ñ»ï¨Û³É å³ñ³·³Ý»ñáõÙ. ѳϳµáñµáù³ÛÇÝ ¹»Õ³ÙÇçáóÝ»ñáí µáõÅáõÙ, Ñ»ßïáó³ÛÇÝ ¹Çëµ³Ïï»ñÇá½, ³ñÑ»ëï³Ï³Ý ëÝݹÇó ³é³ç³ó³Í Ù³ÝÏ³Ï³Ý ¹Ç³Ã»½: §Ü³ï³ÉÇ ý³ñÙ¦ êäÀ ¸»Õ³ïݳÛÇÝ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ÉÇó»Ý½Ç³ Î-XX-001046 îñí³Í ¿ 04.06.2007Ã., ³ÝųÙÏ»ï ¶ñ³ÝóÙ³Ý Ñ³í³ëï³·Çñ  í³í»ñ ¿ ÙÇÝ㨠17.01.2012Ã. ÐÐ ²Ü ¶áí³½¹Ç ÃáõÛÉïíáõÃÛáõÝ ²-¸-0000176 îñí³Í ¿ 09.11.2009Ã.

²éáÕçáõÃÛ³Ý áõÕ»óáõÛó êÝݹ³­Ï³ñ­·áõÙ ³ÝÑ­ ñ³­Å»ßï ¿ ÷á­÷á­ ËáõíÛáõÝ­Ý»ñ ÙïóÝ»É, Ý»­ñ³­é»É ϻݭ¹³­ÝÇ µÇ­ýÇ­¹á­µ³Ï­ï»­ñ³­ÛÇÝ ÏáõÉ­ïáõ­ñ³­Ý»­ñáí ѳ­ ñáõëï Ùûñù: ³­é³Ýó Ï»­ñ³Í ëÝÝ¹Ç Ï³­Éá­ñdz­Ï³­Ýáõí Û³­ÝÁ Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ ï³­Éáõ: ´³½­ÙÇóë ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ Éë»É ³­í»­Éáñ¹ ù³ß áõ­Ý»­óáÕ­Ý»­ñÇ ·³Ý­·³ï­Ý»­ñÁ, û »­ñ»­Ïá­Û³Ý í³ï »Ý ½·áõÙ: úñ­í³ »ñÏ­ ñáñ¹ Ï»­ëÇÝ ß³ï áõ­ï»­Éáõ, ãß³ñÅ­í»­Éáõ, ù³Û­É»­ÉÁ å³é­Ï»­Éáí ÷á­Ë³­ñÇ­Ý»­Éáõ ѳݭ ·³­Ù³Ý­ùÁ »Ý­Ã³¹­ñáõÙ ¿, áñ Ïáõ­ï³­ Ï³Í ¿­Ý»ñ­·Ç³Ý ãÇ Í³Ëë­í»É, ËÙáñ­Ù³Ý åñá­ó»ë­Ý»­ñÁ ß³­ñáõ­Ý³Ï­íáõÙ »Ý, ÇÝãÝ ¿É ѳݭ·»ó­ÝáõÙ ¿ ÷ùí³­Íáõí۳Ý: Ø»­ï»á­ñǽ­ÙÇ å³ï­×³­éÁ ϳ­ñáÕ ¿ Ý¢­ñá­·»Ý ÉÇ­Ý»É. ³­ÕÇ­Ý»­ñáõ٠ѳ­×³­Ë³­ÏÇ ÏÍÏáõÙ­Ý»ñ, ³Ý­Ï³­ÝáÝ ·áñ­Íáõ­Ý»áõíÛáõÝ:

98

5

곭ϳÛÝ ¹³ ¹Çë­µ³Ï­ï»­ñÇá­½Ç Éáõñç ³­Ñ³­½³Ý· ¿: àñ­å»ë ³­Õ»÷­ù³Ý­ùÇ µ³ñ­ ¹³­ó³Í ï³ñ­µ»­ñ³Ïª ¹Çë­µ³Ï­ï»­ñÇá­½Ç å³ï­×³é­Ý»­ñÁ µ³½­Ù³­½³Ý »Ý, ³­é³­í»É íï³Ý­·³­íáñ: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ ³­ÕÇ­Ý»­ñÇ ·áñ­Íáõ­Ý»áõíÛáõ­ÝÁ ˳Ëï­íáõÙ ¿, ³­é³ç ¿ ·³­ÉÇë ÷áñ­Ï³­åáõíÛáõÝ Ï³Ùª ѳ­Ï³­ é³­ÏÁ: äñá­ý»­ëáñ ¶ñÇ­·áñ­Û³­ÝÁ ٳݭñ³­ Ù³ë­ÝáõÙ ¿, áñ Ù»­ï»á­ñǽ­ÙÇ ¢ ¹Çë­µ³Ï­ ï»­ñÇá­½Ç ³Ë­ï³Ý­ß³Ý­Ý»­ñÁ ß³ï Ùáï »Ý, ÙdzÛÝ Ñ»­ï³­½áï­Ù³Ùµ ¿ Ñݳ­ñ³­íáñ ×Çßï »½­ñ³­Ï³­óáõÃ­Û³Ý ·³É: ²Ûë »ñ­Ïáõ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñÝ ¿É ϳ­ñáÕ »Ý ½³ñ­·³­Ý³É ݳ¢ É»­Õáõ­ÕÇ­Ý»­ñÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó: -Ö³ñ­å³­Ï³­É³Í Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ùáï ѳݭ¹Ç­åáõÙ ¿, ³Ûë­å»ë Ïáã­í³Í, §×³ñ­­ å³­ÛÇÝ ÉÛ³ñ¹¦, á­ñÁ É»­Õáõ ·áñ­Íáõ­Ý»áõí Û³Ý í³ï­Ã³­ñ³ó­Ù³Ý å³ï­×³é ¿ ¹³é­­ ÝáõÙ: ´Ý³­Ï³­Ý³­µ³ñ, ³Ûë å³­ñ³­·³­ÛáõÙ Ù³ñ­¹Á ϳ­ñáÕ ¿ áõ­Ý»­Ý³É Ù»­ï»á­ñǽ­ÙÇ ³Ë­ï³Ý­ß³Ý­Ý»ñ: Ø»­ï»á­ñǽ­ÙÇ ½·³­ óáõÙ áõ­Ý»­ÝáõÙ »Ý ѳï­Ï³­å»ë Ù»­Í³­ ѳ­ë³Ï­Ý»­ñÁ. Ýñ³Ýó ³­Ýáíݻ­ñÁ ų­Ù³­

ݳ­ÏÇ Áݭóó­ùáõÙ ³­Ã»­ñáëÏ­É»­ñá­½Ç »Ý »Ý­Ã³ñÏ­íáõÙ, ¢ Ù³ñ­ëá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ í³­ ï³­ÝáõÙ ¿: ²é­Ñ³­ë³ñϪ Ù»­ï»á­ñǽ­ÙÁ Ñ»Ýó ³ÛÝ­å»ë, ÇÝù­Ý³­µáõŭٳٵ ѳխ ó­Ñ³­ñ»É ãÇ Ñ³­çáÕ­íÇ: ºñ­µ»ÙÝ í»ñó­ ÝáõÙ ¢ ³­ÍáõË »Ý ËÙáõÙ, ϳ٠·ÝáõÙ »Ý ¹»­Õ³­ïáõÝ, ³ÛÝ­ï»­ÕÇó Ç­ñ»Ýó ËݹñÇ Éáõ­ ÍáõÙ »Ý 峭ѳݭçáõÙ, ÇÝ­ãÁ åñá­ý»­ëÇá­ Ý³É ï»­ë³ÝÏ­Ûáõ­ÝÇó ß³ï ëË³É ¿: ä»ïù ¿ ãÍáõ­É³­Ý³É áõ ã½É³­Ý³Éª ¹Ç­Ù»­Éáõ ѳ­Ù³ñ Ýáñ­Ù³É Ù³ë­Ý³­·»­ïÇ: г­Ù»­Ý³ÛÝ ¹»åëª Ñ³­Ý³­ñ³­å»­ïáõíÛáõ­ÝáõÙ µ³­í³­ñ³ñ ã³­ ÷áí µáõÅ­ÑÇ٭ݳϭݻñ ϳÝ, áñ­ï»Õ ³Û¹ ¢ ß³ï ³ÛÉ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ µáõÅ­ Ù³Ý ³­éáõ­Ùáí ½·³­ÉÇ Ñ³­çá­ÕáõíÛáõÝ­ Ý»ñ »Ý ·ñ³Ýó­í»É: Þ³­ï»­ñÇÝ ¿ ѳÛï­ÝÇ Îáõ­ñáñ­ï³­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý ¢ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý ·Ç­ï³­Ñ»­ï³­½á­ï³­Ï³Ý ÇÝë­ ïÇ­ïáõ­ïÇ §Üáñ ܳ­ñÇ­Ý»+ §æ»ñ­ÙáõϦ¦ µ³­Õ³¹­ñ³­ïáÙ­ëÁ, á­ñÁ ¹Çë­µ³Ï­ï»­ñÇá­½Ç É³­í³­·áõÛÝ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇó ¿: ²­Ñ³ û ÇÝ­ãáõ, »­Ã» ½·áõÙ »ù Ù»­ ï»á­ñÇ­½Ç ³Ë­ï³­ÝÇß­Ý»­ñÁ` ÷á­ñÇó Ó³Û­ Ý»ñ, ³­ÕÇ­Ý»­ñáõÙ ·³­½»­ñÇ Ïáõ­ï³­Ïáõ­ÙÁ, ïÝùáó­Ý»ñ, áñ ï»­ÕÇ »Ý áõ­Ý»­Ýáõ٠ϻխ ï³­½³­ïáõ­ÙÇó Ñ»­ïá, ¹Ç­Ù»ù µÅÇßÏ·³ëï­ñá¿Ý­ï»­ñá­Éá­·ÇÝ Ï³Ù ¿É ·á­Ý» ï»­ Õ³­Ù³­ë³­ÛÇÝ µÅßÏÇÝ: ²­Ù»Ý ¹»å­ùáõÙª ëÝݹ³­Ï³ñ­·áõÙ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»ñ ÙïóÝ»É, Ý»­ñ³­é»É ϻݭ¹³­ÝÇ µÇ­ýÇ­¹á­ µ³Ï­ï»­ñ³­ÛÇÝ ÏáõÉ­ïáõ­ñ³­Ý»­ñáí ѳ­ ñáõëï Ùûñù: Êáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ ËÙ»É Ù³­ÍáõÝ, Ï»­ýÇñ, ÃÃí³­Ï³Ã­Ý³­ÛÇÝ Ë³é­Ýáõñ¹­Ý»ñ »õ ³ÛÉÝ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ª áõ­ï»É µÝ³­Ï³Ý Ûá­·áõñï­Ý»ñ: ÎÇ­ñ³­é»­ÉÇ »Ý ݳ¢ ¾áõ­µÇá­ïÇÏ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù í»­ñ³­ ϳݷ­ÝáõÙ »Ý û·­ï³­Ï³ñ µ³Ï­ï»­ñdz­Ý»­ ñÇ Ýáñ­Ù³É ³­×Á: ´ÅÇßÏ ¿Ý­ï»­ñá­Éá·­Ý»­ñÁ ëá­íá­ñ³­µ³ñ Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ý ï³­ÉÇë ݳ¢ µÇ­ýÇ­¹áõÙ­µ³Ï­ï»­ñÇÝ, ɳϭïá­µ³Ï­ï»­ ñÇÝ, ³­óÇ­åáÉ ¢ ³ÛÉÝ: ØÇ° Ùá­é³­ó»ù, áñ ³Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ Éáõñç »Ý, 峭ѳݭçáõÙ »Ý µÅßÏÇ áõ­ß³¹­ ñáõíÛáõÝ ¢ ѳ­Ù³­ÉÇñ µáõ­ÅáõÙ: ÆëÏ ïݳ­ ÛÇÝ ¹»­Õ³­ïáõ­÷áõÙ ³ñ­Å» áõ­Ý»­Ý³É ëáõ­ ë³Ù­µ³ñ, ë³­ÙÇÃ, µ³Ý­ç³­ñ³­Ýá­ó³­ÛÇÝ Ù³­Õ³­¹³­Ýá­ëÇ ë»ñ­Ù»ñ, ã³­Ù³Ý, »­ñÇ­óáõÏ, á­ñáÝ­óÇó å³ï­ñ³ëï­í³Í »­÷áõÏ­Ý»ñÝ áõ Ãáõñ­Ù»­ñÁ ã³­÷³­½³Ýó û·­ï³­Ï³ñ »Ý ÷ùí³­ÍáõÃ­Û³Ý ½·³­óá­ÕáõíÛáõ­ÝÇó ³­½³ï­í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ:

¸»Õ³ïáõ÷

лɭÙÇ­ÝÇ­Ãá½­Ý»­ñÁ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ ñÇ ËáõÙµ »Ý, áñáÝù ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý Ù³­Ï³­µáõÛÍ áñ­¹»­ñÇó: سñ­¹áõ ûñ­·³­ Ýǽ­Ùáõ٠ϳ­ñáÕ »Ý Ù³­Ï³­µáõÍ­í»É áñ­ ¹»­ñÇ 250 ï»­ë³Ï: ÖÇ×­í³Ï­ñáõíÛáõ­ÝÁ ã³­÷³­½³Ýó íï³Ý­·³­íáñ »ñ¢áõÛà ¿, Ù³­Ý³­í³Ý¹, »ñµ ³­Ýáõ­ß³¹­ñáõÃ­Û³Ý ¿ Ù³ïÝ­íáõÙ, ³ÛÝ ³Ý­Ùǭ糭ϳ­Ýá­ ñ»Ý ³½­¹áõÙ ¿ ³­éáÕ­çáõí۳Ý, Ï۳ݭùÇ á­ñ³­ÏÇ íñ³: سݭϳ­Ï³Ý ×Ç×­í³Ï­ ñáõÃ­Û³Ý éÇë­Ï»­ñÇ áõ ѻÝù­Ý»­ñÇ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ µáõÅ­Ù³Ý ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï »­Õ³­Ý³Ï­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ ½ñáõ­ó»­óÇÝù §Øáõ­ñ³­ó³Ý¦ ѳ­Ù³É­ë³­ñ³­Ý³­Ï³Ý åá­ÉÇÏ­ÉÇ­Ýǭϳ­ÛÇ Õ»­Ï³­í³ñ, ºä´Ð N2 Ù³ÝϳµáõÅ³Ï³Ý ¨ Ù³ÝÏ³Ï³Ý íÇñ³µáõÅáõÃÛ³Ý ³ÙµÇáÝÇ ³ëÇëï»Ýï ²Ý­Ý³ ´³É­Û³­ÝÇ Ñ»ï:

²½³ïí»ù ³ÝÏáã ÑÛáõñ»ñÇó ÜÛáõÃÁª ê³Ã»ÝÇÏ ØÏñïãÛ³ÝÇ

-à

­ á±Ýù­ »Ý ×Ç×­í³Ï­ñáõÃ­Û³Ý ñ ³­é³­ç³ó­Ù³Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý å³ï­×³é­Ý»­ñÁ: -ÐǷǻݳÛÇ Ï³ÝáÝÝ»ñÁ ãå³ßïå³Ý»Éáõ, áñáß ¹»åù»ñáõÙ ÑáõÙ Ùë³ÙûñùÇ û·ï³·áñÍáõÙÁ µ»ñáõÙ ¿ ×Ç×í³ÏñáõÃÛ³Ý: ÖÇ×­í³Ï­ñáõíÛáõÝ ÝÏ³ï­ íáõÙ ¿ ÑÇ٭ݳ­Ï³­Ýáõ٠ݳ­Ë³¹å­ñá­ó³­Ï³Ý ï³­ñÇ­ùÇ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ùáï: ²Ù»ÝÇó Ñ³×³Ë Ñ³Ý¹ÇåáÕÁ

100

5

ëñ³ïáõïÝ ¿ /¿Ýï»ñáµÇá½/: ºí ù³ÝÇ áñ ¿Ýï»ñáµÇá½Á ÏáÝï³Ïï³ÛÇÝ Ñ»ÉÙÇÝÃá½ ¿, ³Ûë ¹»å­ùáõÙ ³Ý­ã³÷ ϳñ¢áñ ¿ ÑÇ­·Ç»­ ÝÇÏ Ï³­ÝáÝ­Ý»­ñÇ å³Ñ­å³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ, á­ñÁ ó³­íáù Ù»ñ ѳë³ñ³ÏáõíÛáõ­ÝáõÙ ³ÛÝ­ù³Ý ¿É ãÇ Ýϳï­íáõÙ: ²­Ù»­ÝÇó ϳñ¢áñ ݳ­Ë³­ å³Û­Ù³­ÝÁ ï³ñ­ñ³­Ï³Ý ϳ­ÝáÝ­Ý»­ñÇ å³Ñ­ å³­ÝáõÙÝ ¿. »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ Ç­Ù³­ ݳÝ, áñ ãÇ Ï³­ñ»­ÉÇ ÏñÍ»É »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ, Ù³ï»ñÁ µ»ñ³ÝÁ ¹Ý»É, ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ Éí³­Ý³É Ó»é­ù»­ñÁ áõ­

ï»­Éáõó ³­é³ç, ½áõ­·³­ñ³Ý ·Ý³­Éáõó Ñ»­ïá: ܳ¢ ³½­·³­ÛÇÝ Ù»Ý­Ã³­ÉÇ­ï»­ïÇ ËݹÇñ ϳ. ٻͳѳë³ÏÝ»ñÝ ³­Ù³­ãáõÙ »Ý ¹Ç­Ù»É µÅßÏÇ ¢ ѳÛï­Ý»É Ç­ñ»Ýó ×Ç×­í³Ï­ñáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ: ²ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹Á ï³Ýç­íáõÙ ¿` Ùdz­Å³­Ù³­Ý³Ï í³­ñ³­ÏÇ ³Õµ­Ûáõñ ѳݭ ¹Ç­ë³­Ý³­Éáí: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ Ù»Ýù ã»Ýù ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ Édzñ­ Å » ù

¸»Õ³ïáõ÷ µáõ­Å»É ³Û¹ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇÝ, ù³­ÝÇ áñ ×Ç×­í³Ï­ñáõíÛáõ­ÝÁ ݳ¢ í³­ñ³­ ÏÇã ѳï­ÏáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ: ²ÛÝ ¹»å­ù»­ñáõÙ, »ñµ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ áñ¢¿ ³Ý­¹³­ÙÁ ÑÇ­í³Ý¹ ¿, ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ å³Ñ­å³­Ý»É µá­Éáñ ë³­ÝÇ­ ï³­ñ³­ÑÇ­·Ç»­ÝÇÏ Ï³­ÝáÝ­Ý»­ñÁ, ݳ¢` ϳݭ ˳ñ­·»­ÉÇã ÙÇ­çá­ó³­éáõÙ­Ý»ñ Ó»é­Ý³ñ­Ï»É ÁÝ­ ï³­ÝÇ­ùáõÙ: ²Ûë ѳñóáõÙ ³Ý­ã³÷ ϳñ¢áñ ¿ ë³­ÝÇ­ï³­ñ³­ÑÇ­·Ç»­ÝÇÏ ÝñµáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ç­ñ³­½»­ÏáõíÛáõ­ÝÁ: -гí³Ý³µ³ñ ѳ­×³Ë­»ù ѳݭ¹Ç­åáõÙ ³­Ýáõ­ß³¹­ñáõÃ­Û³Ý ¹»å­ù»­ñÇ: -г­×³Ë å³­ï³­ÑáõÙ ¿, áñ ѳï­Ï³­ å»ë Ù³Û­ñÇÏ­Ý»ñÝ »Ý ³­Ýáõ­ß³­¹Çñ Ç­ñ»Ýó ³Õ­çÇÏ­Ý»­ñÇ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ï»­ÕÇ áõ­Ý»­ óáÕ »ñ¢áõÛíݻ­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ: ²Õ­çÇÏ­ Ý»­ñÇ Ùáï íáõÉ­íá­í³­·Ç­ÝÇ­ïÇ 40 ïáÏáëÇ ³é³ç³óÙ³Ý å³ï׳éÁ ¿Ýï»ñáµÇá½Ý ¿: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ ¢ë­»ñ­µ»ÙÝ ·áñ­ÍáõÙ ¿ ³½­·³­­ ÛÇÝ Ùï³­Í»­É³­Ï»ñ­åÇ ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­Ïáõí­ Ûáõ­ÝÁ. ϳ­Ý³Ûù Ëáõ­ë³­÷áõÙ »Ý ÷áù­ñÇÏ ³Õ­çÇÏ­Ý»­ñÇÝ µÅßÏÇ ï³­Ý»É` ѳ­Ù³­ñ»­Éáí ³­Ùáà áõ å³ñ­ë³­í³Ýù: Øï³ÍáõÙ »Ýª ϳÝóÝÇ Å³Ù³Ý³ÏÇ ÁÝóóùáõÙ: ØÇÝã­ ¹»é ËݹǭñÁ ß³ï Éáõñç ѻÝù­Ý»ñ ϳ­ñáÕ ¿ áõ­Ý»­Ý³É: ê»­é³­Ï³Ý ³ñ­ï³­ùÇÝ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ Ï³ñÙ­ñáõíÛáõ­ÝÁ, ùá­ñÁ Ñ»Ýó ×Ç×­í³Ï­ñáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³Ý­ß³Ý­Ý»ñÝ »Ý: êñ³­ïáõ­ïÁ ¹áõñë ¿ ·³­ÉÇë Ñ»ï³ÝóùÇó, ³Ýó­Ýáõ٠ѻ߭ïáó, ³ÛÝ­ï»Õ µáñ­µáù­íáõÙ áõ ³ñ­ï³¹­ñáõíÛáõÝ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ: -ÆëÏ á­ñá±Ýù­ »Ý ×Ç×­í³Ï­ñáõÃ­Û³Ý ³­é³ç­Ý³­Ñ»ñà Ý߳ݭݻ­ñÁ, Ò»ñ Ý߳ͭݻ­ ñÇó µ³­óÇ, ÇÝ­ãDZó ­Ï³­ñáÕ ¿ ³Ý­ï»Õ­Û³Ï Ù³ñ­¹Á »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ùáï ×Ç×­í³Ï­ñáõíÛáõÝ Ï³ë­Ï³­Í»É: -ÎÉÇÝÇÏ³Ï³Ý ¹ñë¢áñáõÙÝ»ñÁ ϳËí³Í »Ý Ýñ³ÝÇó, û áñ ûñ·³ÝáõÙ »Ý ¹ÇïíáõÙ, »Ã» Ãáù»ñáõÙª ³å³ Ãáù³ÛÇÝ ÑÇí³Ý¹áõÃÛ³Ý å³ïÏ»ñ ÏÉÇÝǪ ѳ½, Ñ¢áó, »Ã»

³ÕÇÝ»ñáõÙª ³ÕÇù³ÛÇÝ ¹ÇëýáõÝÏódzª ³ÝϳÛáõÝ ÏÕ³Ýù, ÷áñϳåáõÃÛáõÝ, ³ÝÙ³ñë ÏÕ³Ýù, ÷áñ³ó³í»ñ, ëñï˳éÝáó: ÆÝãå»ë ݳ¢ª ³ËáñųÏÇ ï³ï³ÝáõÙÝ»ñ, ùÝÇ Ë³Ý·³ñáõÙÝ»ñ, ³ÝѳëϳݳÉÇ ³É»ñ·Ç³Ý»ñ: ´áÉáñ ³Ûë ¹»åù»ñáõÙ å»ïù ¿ ϳëÏ³Í»É ×Ç×í³ÏñáõÃÛáõÝ: س­Ý³­í³Ý¹, »ñµ Ýßí³Í ݳ­Ë³Ý­ß³Ý­Ý»­ñÁ å³ï­×³­é³­µ³Ý­í³Í ã»Ý: ÖÇ×í³ÏñáõÃÛ³Ý ¹»å­ùáõÙ ÁÝÏ­ÝáõÙ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ¹Ç­Ù³¹­ñá­Õ³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ, »ñ»Ë³Ý Ñ³×³Ë ¿ ÑÇí³Ý¹³ÝáõÙ: ºñ­ µ»ÙÝ, áã ѳ­×³Ë, ×Ç×­í³Ï­ñáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ ñáÕ ¿ áõ­Õ»Ïó­í»É ¿­åÇ­É»å­ëdz­ÛÇ Ýá­å³­ Ý»­ñáí: ²ë­Ï³­ñÇ­¹á½ ïÇ­åÇ Ù³­Ï³­µáõÛ­ÍÁ, û­ñǭݳÏ, ϳ­ñáÕ ¿ ï³­ñ³Í­í»É ³Ù­µáÕç ûñ­ ·³­Ýǽ­ÙáõÙ` ѳë­Ý»­Éáí Áݹ­Ñáõå ·ÉËáõ­Õ»­ ÕÇÝ` Çñ ׳­Ý³­å³ñ­ÑÇÝ §³­í»­ñ³­ÍáõíÛáõÝ­­ Ý»ñ ·áñ­Í»­Éáí¦, ³Ý­Ñ³ñ­Ù³­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ å³ï­×³­é»­Éáí: -ÆÝã­å»±ë­ ¿ ϳ­ï³ñ­íáõÙ ³Ë­ïá­ñá­ßáõ­ ÙÁ: -ºñ­µ»ÙÝ ËݹÇñ­Ý»ñ ¿ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ³Ë­ïá­ñáß­Ù³Ý Ñ»ï ϳå­í³Í: ê³ ß³ï Ýáõñµ ·áñ­ÍÁݭóó ¿: ²Û¹ ËݹÇñ­Ý»­ñÁ ϳå­í³Í »Ý ÉÇ­Ýáõ٠ɳ­µá­ñ³­ïá­ñdz­Ý»­ñÇ Ñ»ï, »ñ­µ»ÙÝ ¿É ï»Ë­Ýǭϳ­Ï³Ý ËݹÇñ­Ý»ñ »Ý: ²Ë­ïá­ñá­ßáõ­ÙÁ Ù»­Ï³Ý­·³Ù­Û³ Ñ»­ï³­½á­ ïáõí۳ٵ ãÇ ³­í³ñï­íáõÙ: ²ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ »­ñ»ù ³Ý­·³Ù Ñ»­ï³­½á­ï»É` å³Ñ­å³­Ý»­Éáí µá­Éáñ ϳ­ÝáÝ­Ý»­ñÁ: -ÆÝ㱠ѻÝù­Ý»ñ ϳ­ñáÕ ¿ áõ­Ý»­Ý³É ×Ç×­í³Ï­ñáõÃ­Û³Ý ³Ý­ï»­ëáõ­ÙÁ: -²Ý­í»ñç ùñá­ÝÇÏ³Ï³Ý ÑÇ­í³Ý¹ íǭ׳­ ÏáõÙ ¿ ³å­ñáõÙ Ù³ñ­¹Á: ÀÝÏ­ÝáõÙ ¿ Ï۳ݭ ùÇ á­ñ³­ÏÁ, ù³ÝÇ áñ ³ÝÁݹѳï Ï³Ý åñáµÉ»ÙÝ»ñ: -¸áõù Çݱã ÙÇ­çáó­Ý»­ñáí »ù Ç­ñ³­Ï³­ ݳó­ÝáõÙ áõ »­ñ³ß­Ë³­íá­ñáõÙ ×Ç×­í³Ï­ñáõí Û³Ý µáõ­Åáõ­ÙÁ: -ÖÇ×í³ÏñáõÃÛ³Ý µáõÅÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ²ÐÎ-Ç ³é³ç³ñÏÁ ³Éµ»Ý¹³½áÉÇ ÏÇñ³éáõÙÝ ¿: ²Ûëûñ ϳ ß³ï ѳñÙ³ñ ¹»Õ³ÙÇçáó, áñÇ Ï³½ÙáõÙ

³Éµ»Ý¹³½áÉ Ï³: ¸³ GlaxoSmithKline ÁÝÏ»ñáõÃÛ³Ý ¼»Ý­ï»É ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÝ ¿, áñÝ ³­Ù»­ÝÇó ѳñ­Ù³ñ áõ ÁÝ­¹áõ­Ý»­ÉÇ ï³ñ­µ»­ ñ³ÏÝ ¿: гï­Ï³­å»ë ³ÛÝ ¹»å­ù»­ñáõÙ, »ñµ ϳ ÙÇ ù³­ÝÇ ï»­ë³Ï­Ý»­ñÇ Ùdz­Å³­Ù³­Ý³Ï­­ Û³ ×Ç×­í³Ï­ñáõíÛáõÝ, ݳ­ËÁÝï­ñ»­ÉÇ ¿ ³ÛÝ­ åÇ­ëÇ ¹»­Õ³Ý­Ûáõ­ÃÇ ÏÇ­ñ³­éáõ­ÙÁ, á­ñÁ ϳ­ ñáÕ ¿ å³Û­ù³­ñ»É Ùdz­Å³­Ù³­Ý³Ï ÙÇ ù³­ÝÇ ï»­ë³Ï­Ý»­ñÇ ¹»Ù: îíÛ³É ¹»å­ùáõÙ ¼»Ý­­ ï»­ÉÁ ¢ë ­Ý³­ËÁÝï­ñ»­ÉÇ áõ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­ Ë³Ý ¿: γñ¢áñ ¿ Ç­Ù³­Ý³É, áñ ³Ûë Ù³­Ï³­ µáõÛÍ­Ý»­ñÝ áõ­Ý»­ÝáõÙ »Ý ½³ñ­·³ó­Ù³Ý »­ñ»ù ÷áõÉ: ²ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿, áñ­å»ë­½Ç å³Û­ù³ñÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íÇ ÷áõ­É»­ñÇó Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõ­ ñáõÙ: ¼»Ý­ï»­ÉÁ ³½­¹áõÙ ¿ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ³Ûë »­ñ»ù ÷áõ­É»­ñáõÙ ¢ Çë­å³é í»­ñ³ó­ÝáõÙ ¹ñ³Ýù: ¼»Ý­ï»É û­ß³­ñ³­ÏÁ ѳñ­Ù³­ñ³­í»ï ¿ û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý ï»­ë³ÝÏ­Ûáõ­ÝÇó, ù³­ÝÇ áñ ³Ûë ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ÑÇ٭ݳ­Ï³­Ýáõ٠ݳ­ ˳­ï»ë­í³Í ¿ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ, ³ÛÝ Ï³ñ»ÉÇ ¿ Ýß³Ý³Ï»É 2 ï³ñ»Ï³ÝÇó µ³ñÓñ »ñ»Ë³Ý»ñÇÝ: г­µ»ñÁ Ýñ³Ýó ³ÛÝù³Ý ¿É ѳñÙ³ñ ã»Ý: ¸»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ß³ï ɳí Ûáõ­ ñ³ó­íáõÙ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ÏáÕ­ÙÇó: ÎáÕ٭ݳ­ ÏÇ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ­Ý»ñ Ù»Ýù ¹»é¢ë ­ã»Ýù Ýϳ­ï»É: ²Ûë ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ϳ­ñáÕ ¿ ɳ­ í³­·áõÛÝ Ï³Ý­Ë³ñ­·»­ÉÇã ÙÇ­çá­óÁ ÉÇ­Ý»É ³ÛÝ ÁÝ­ï³­ÝÇù­Ý»­ñáõÙ, áñ­ï»Õ Ï³Ý ×Ç×­í³Ï­ ñáõÃ­Û³Ý ¹»å­ù»ñ:

5

101

øá±õÝ, û± ³ñÃáõÝ... ²ñï³ëáíáñ ½µáë³Ýù` ùÝÇ Å³Ù³Ý³Ï ÜÛáõÃÁ` ²Ýݳ î³ïÇÝóÛ³ÝÇ

...øÝÇ Ù»ç Ù³ñ¹Ý Ç­ñ»Ý ³Ý­Ñ³Ý­·Çëï ¿ ½·áõÙ, ëÏëáõÙ ¿ ß³ñÅ­í»É, ùÃÇ ï³Ï ÙéÃÙéóÉ, Ñ»­ïá í»ñ ¿ Ï»­ÝáõÙ, ù³Û­ÉáõÙ ¿ ë»Ý­Û³Ïáí Ù»Ï, µ³­óáõÙ ¹éÝ»­ñÁ, ÇÝã-áñ ï»Õ ·ÝáõÙ-·³­ÉÇë, ß³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ûñ­í³ ÏÇ­ë³ï Ãá­Õ³Í ·áñ­ÍÁ áõ Ýá­ñÇó å³é­ÏáõÙ ùÝ»­Éáõ: ²­é³­íáï­Û³Ý ݳ ϳ­ñáÕ ¿ ß³ï ½³ñ­Ù³­Ý³É, »ñµ å³ï­Ù»ù Çñ ßñç³­·³­ ÛáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ, ù³­ÝÇ áñ ǵñ¢ ϳ­ ÝáÝ` Éáõë­Ýáï­Ý»­ñÁ ã»Ý ÑÇ­ßáõÙ Ç­ñ»Ýó ·Ç­ß»­ ñ³­ÛÇÝ ³ñ­Ï³Í­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ: Èáõë­Ýá­ïáõíÛáõÝ Ï³Ù ëá٭ݳ٭µáõ­ÉǽÙ, ³Ûë­å»ë ¿ Ïáã­íáõÙ ³Û¹ »ñ¢áõÛ­ÃÁ µÅßÏáõí Û³Ý Ù»ç: ȳ­ïÇ­Ý»­ñ»­ÝÇó ëá٭ݳ٭µáõ­Éǽ­ÙÁ óñ·­Ù³Ý­íáõÙ ¿ ǵñ¢ §ùÝÇ Ù»ç ½µáë­ Ý³ù¦:

º

­Ã» ß³­ï»­ñÇë ѳ­Ù³ñ ³ÛÝ Ñ³­ Ù³ñ­íáõÙ ¿ ÇÝã-áñ ³ñ­ï³­ëá­íáñ áõ ËáñÑñ­¹³­íáñ »ñ¢áõÛÃ, ³­å³ ·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ ïí»É »Ý ¹ñ³ ·Ç­ï³­ Ï³Ý å³ñ­½³­µ³­Ýáõ­ÙÁ: ì»ñ­ç³­å»ë` DZÝãÝ­ ¿ ùÝ³Í Ù³ñ¹­Ï³Ýó ëïÇ­åáõ٠ϳ­ï³­ñ»É ·Ç­ß»­ñ³­ÛÇÝ §ßñç³­·³­ÛáõíÛáõÝ­Ý»ñ¦, ¢ ³ñ¹­ Ûá±ù ѭݳ­ñ³­íáñ ¿ ¹ñ³­ÝÇó ³­½³ï­í»É: êá٭ݳ٭µáõ­Éǽ­ÙÁ Éáõë­ÝÇ Ñ»ï áã ÙÇ Ï³å ãáõ­ÝÇ, ãݳ­Û³Í áñ Åá­Õáíñ­¹Ç ßñç³­ÝáõÙ ³Ûë »ñ¢áõÛÃÝ ³­í»­ÉÇ ß³ï ѳÛï­ÝÇ ¿ §Éáõë­Ýá­ ïáõíÛáõݦ ³­Ýáõ­Ýáí: ´ÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç ÁÝ­ ¹áõÝ­í³Í ¿ ³ÛÝ ÷³ë­ïÁ, áñ ·Ç­ß»­ñ³­ÛÇÝ ½µá­ë³Ýù­Ý»­ñÁ ݳˢ³­é³ç ÉÇ­ÝáõÙ »Ý ùÝÇ Ë³Ëï­Ù³Ý ѻݭùáí: ²­Ù»Ý ÇÝã ϳ˭ í³Í ¿ ùÝÇ Ë³Ý­·³ñ­Ù³Ý å³ï­×³é­Ý»­ñÇó:

102

5

ºñ­µ»ÙÝ ÉñÇí ³­éáÕç ûñ­·³­ÝÇ­½ÙÝ ³Ûë­Ï»ñå ³ñ­Ó³­·³Ý­ùáõÙ ¿ ëÃñ»­ë³­ÛÇÝ Ç­ñ³­íǭ׳ϭ Ý»­ñÇÝ: ´ÅÇßÏ­Ý»­ñÁ Ýϳ­ï»É »Ý, áñ ùÝÇ Ù»ç ½µá­ë³Ýù­Ý»ñ ϳ­ï³­ñáõÙ »Ý ã³­÷Çó ¹áõñë ¿­Ùá­óÇá­Ý³É Ù³ñ­¹ÇÏ, ϳ٠Ýñ³Ýù, á­ñáÝó ų­é³Ý­·³­Ï³­Ýá­ñ»Ý ¿ ÷á­Ë³Ýó­í»É Éáõë­Ýá­ïáõíÛáõ­ÝÁ: êá­íá­ñ³­µ³ñ Ù»­Í³­Ñ³­ ë³Ï­Ý»­ñÇ Ùáï ³Ûë »ñ¢áõÛ­ÃÁ ϳå­í³Í ¿ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇ Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»­ñÇ Ñ»ï: ØÇßï ã¿, áñ ë³ Éáõñç å³­Ãá­É᭷dz­ÛÇ Ñ»ï¢³Ýù ¿: ä³ï­ ׳é­Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ï³ñ­µ»ñ Ñáõ­½³­Ï³Ý ¢ Ñá­·»­Ï³Ý ɳñ­í³­ÍáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ÉÇ­Ý»É: ´³Ûó »­Ã» ¹ñ³Ýù ÏñÏÝíáÕ µÝáõÛà »Ý ëï³­ÝáõÙ, ³­å³ Éáõñç áõ­ß³¹­ñáõíÛáõÝ ¿ 峭ѳÝç­íáõÙ, å»ïù ¿ ³Ý­å³Û­Ù³Ý ¹Ç­Ù»É Ù³ë­Ý³­·»­ïÇ:

²­éáÕç Ù³ñ­¹áõ Ùáï ùÝ»­Éáõó Ñ»­ïá ëÏëíáõÙ ¿ ³Ûë­å»ë Ïáã­í³Í ¹³Ý­¹³Õ ùÝÇ ý³­½³Ý, á­ñÁ ï­¢áõÙ ¿ 60-90 ñá­å»: ²Û¹ Áݭóó­ùáõÙ ùáõÝÝ ³Ýó­ÝáõÙ ¿ ½³ñ­·³ó­ Ù³Ý 4 ÷áõÉ` Ù³­Ï»­ñ»­ë³­ÛÇ­ÝÇó ÙÇÝ㢠Ëá­ ñÁ: Øϳݭݻ­ñÇ ïá­Ýáõ­ëÁ å³Ñ­å³Ý­íáõÙ ¿, Ù³ñ­¹Á ѳ­×³Ë ¹Çñ­ùÁ ÷á­ËáõÙ ¿ ¢ »­ñ³½ ãÇ ï»ë­ÝáõÙ: ²­ñ³· ùÝÇ ý³­½³­ÛÇ Ñ³­Ù³ñ, á­ñÁ ÷á­Ë³­ñÇ­ÝáõÙ ¿ ¹³Ý­¹³­ÕÇÝ, µÝá­ñáß »Ý µá­Éáñ Ùϳݭݻ­ñÇ Ãáõ­É³­óáõ­ÙÁ` µ³­ó³­ éáõí۳ٵ ³ã­ù»­ñÇ áõ ùÃÇ á­ñáß Ùϳݭݻ­ñÇ: лÝó ³Û¹ ų­Ù³­Ý³Ï »Ý Ù³ñ­¹ÇÏ »­ñ³½­Ý»ñ ï»ë­ÝáõÙ: ¶Ç­ß»ñ­í³ ÁÝóó­ùáõÙ ³Û¹ ý³­ ½³­Ý»­ñÁ å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ ÷á­Ë³­ñÇ­ÝáõÙ »Ý Ç­ñ³ñ: êá٭ݳ٭µáõ­Éǽ­ÙÇ Ýá­å³Ý ·³­ÉÇë ¿ Ñ»Ýó Ëá­ñÁ ùÝÇ Å³­Ù³­Ý³Ï:

øá±õÝ, û± ³ñÃáõÝ...

êá٭ݳ٭µáõ­ÉÇ Å³­Ù³­Ý³Ï Ù³ñ­¹áõ µá­ Éáñ ½·³­Û³­Ï³Ý ûñ­·³Ý­Ý»­ñÁ ³ñ­ÃáõÝ »Ý: ²ã­ù»­ñÁ µ³ó »Ý: Èáõë­Ýá­ïÁ ï»ë­ ÝáõÙ ¿, ÉëáõÙ, ½·áõÙ, ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ ¿ å³Ñ­å³­Ý»É Ù³ñÙ­ÝÇ Ñ³­í³­ë³­ñ³Ïß­ éáõíÛáõ­ÝÁ, µ³Ûó ³Û¹ ų­Ù³­Ý³Ï Ç­ñ³­ ϳ­ÝáõíÛáõ­ÝÁ Ù³ñ¹ ãÇ Ï³­ñá­Õ³­ÝáõÙ ÙÇÝ㢠í»ñç ϳ­é³­í³­ñ»É, ¢ ëá­íá­ñ³­ µ³ñ ·Ç­ß»­ñ³­ÛÇÝ ³Û¹ ½µá­ë³Ýù­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ѳ­×³Ë »Ý ÉÇ­Ýáõ٠ݳ¢ ¹Åµ³Ëï 峭ﳭѳñ­Ý»ñ: л­ï³­ ½á­ïáõíÛáõ­ÝÁ óáõÛó ¿ ïí»É, áñ ëáÙ­ ݳ٭µáõ­Éǽ­Ùáí ï³­é³­åáÕ Ù³ñ­¹Á áã

ÙdzÛÝ Ï³­ñá­Õ³­ÝáõÙ ¿ å³­ï³ë­ ˳­Ý»É µá­Éáñ ѳñ­ó»­ñÇÝ, ³ÛÉ¢ ϳ­ ñá­Õ³­ÝáõÙ ¿ Ù³ë­Ý³Ï­ó»É µ³­Ý³­í»­×Ç: ƭѳñ­Ï» ѳñ­óáõ­å³­ï³ë­Ë³­ÝÁ ï»­ ÕÇ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ ³ÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï, »ñµ ½ñáõÛ­óÁ á­ñáß ã³­÷áí Ï³å ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ »­ñ³­½Ç Ñ»ï: Èáõë­Ýáï Ù³ñ­¹áõ ·Ç­ï³Ï­óáõíÛáõ­ÝÁ ùÝ³Í ¿: Þñç³­å³­ïÇó ëï³­ó³Í ÁÝ­ ϳ­ÉáõÙ­Ý»­ñÇ ßáõñç ݳ ·Ç­ï³Ï­ó³­Ï³Ý í»ñ­Éáõ­ÍáõíÛáõÝ­Ý»ñ ãÇ ³­ÝáõÙ: Èáõë­ Ýáï Ù³ñ­¹Á í³­ËÇ ½·³­óáõÙ ãáõ­ÝÇ: Èáõë­Ýá­ïáõí۳ٵ ï³­é³­åáõÙ »Ý

ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ÙÇÝ㢠18 ï³­ñ»­Ï³Ý »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ, ÇëÏ ³­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë 6-12 ï³­ñ»­Ï³Ý ïÕ³­Ý»­ñÁ: ´ÅÇßÏ­Ý»­ ñÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ý ï³­ÉÇë »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ùáõ­ÝÁ ÑëÏ»É, ÝÙ³­Ý³­ïÇå Ý߳ݭݻ­ ñÇ ¹»å­ùáõÙ ãÇ Ï³­ñ»­ÉÇ ³Ý­ï³ñ­µ»ñ ÙݳÉ: ²Û¹ ¹»å­ùáõÙ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇÝ ãÇ Ï³­ñ»­ÉÇ ÝÛ³ñ­¹³Û­Ý³ó­Ý»É, µ³ñ¹ ËݹÇñ­Ý»ñ ѳÝӭݳ­ñ³­ñ»É: ²­éáÕç »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ùáï ¹³ ϳ­ñáÕ ¿ ÙÇ ÷áõÉ ÉÇ­Ý»É, á­ñÁ ï³­ñÇ­ùÇ Ñ»ï ϳÝó­ÝÇ:

5

103

ú·ï³Ï³ñ µáõÛë»ñ

ÜÛáõ­ÃÁ` Üá­Ý³ ¸³íí۳­ÝÇ

Ð

Ç­ßáõ±Ù­ »ù ѳݭñ³­Ñ³Ûï §øÝ³Í ·»­Õ»ó­Ïáõ­ÑÇݦ Ñ»­ùdz­ÃÁ, áñ­ï»Õ Ñ»­ñá­ëáõ­ÑÇÝ ÝáõÛ­ÝÇëÏ »ñ­Ï³ñ ų­ Ù³­Ý³Ï ù³­ñ³Ý­Ó³­íáõÙ Ùݳ­Éáõó Ñ»­ïá áã ÙdzÛÝ ã¿ñ Ïáñó­ñ»É Çñ ·»­Õ»ó­ÏáõíÛáõ­ÝÁ, ³ÛÉ ³­í»­ÉÇ ëÇ­ñáõ­Ý³­ï»ë áõ ÑÙ³­ÛÇã ¿ñ ¹³ñ­ Ó»É: ä³ï­×³éÝ ³ÛÝ ¿ñ, áñ ݳ ³Û¹ áÕç Áݭóó­ùáõÙ ùÝ³Í ¿ñ »­Õ»É: ij­Ù³­Ý³­Ï³­ ÏÇó µÅßÏáõíÛáõÝÝ ³Ýù­ÝáõÃ­Û³Ý ¹»Ù Ýá­ ñ³­Ýáñ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ áõ Ù»­¹Ç­ï³­ódz­ÛÇ

ÐÝáõÙ ùݳ­µ»ñ ¹»­Õ³­­ µáõÛ­ë»­ñÇó Ãáõñ­Ù»ñ ϳ٠û­Û»ñ å³ï­ñ³ë­ ïáõÙ ¿ÇÝ Ã»° µÅÇßÏ­ Ý»­ñÁ, û° ëá­íá­ñ³­Ï³Ý ·»Õ­çáõÏ­Ý»­ñÁ:

104

5

»­Õ³­Ý³Ï­Ý»ñ ¿ ëï»Õ­ÍáõÙ, ÙÇÝã­¹»é Ù»ñ ݳ˭ÝÇ­Ý»­ñÁ ¹Ç­ÙáõÙ ¿ÇÝ µÝ³­Ï³Ý ¹»­­ Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ ³Ýí­×³ñ áõ Ùdzݭ·³­Ù³ÛÝ ³Ýí­Ý³ë µáõ­Åû·­Ýáõí۳­ÝÁ: ÐÝáõÙ ùݳ­ µ»ñ ¹»­Õ³­µáõÛ­ë»­ñÇó Ãáõñ­Ù»ñ ϳ٠û­Û»ñ å³ï­ñ³ë­ïáõÙ ¿ÇÝ Ã»° µÅÇßÏ­Ý»­ñÁ, û° ëá­íá­ñ³­Ï³Ý ·»Õ­çáõÏ­Ý»­ñÁ: ¸ñ³ ѳ­Ù³ñ å³ñ­½³­å»ë ѳñ­Ï³­íáñ ¿ñ ׳­Ý³­ã»É µáõÛ­ ëÁ, ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ Ñ³­í³­ù»É áõ ãá­ñ³ó­Ý»É ÑáõÙ­ùÁ ¢ ·áñ­Í³­Í»É ×Çßï ã³­÷³­ù³­Ý³­ Ïáí: ²­Ñ³ ÙÇ ù³­ÝÇ ùݳ­µ»ñ ¹»­Õ³­µáõÛ­ë»ñ, á­ñáÝù ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ·ïÝ»É Ù»ñ ßñç³­å³­ ïáõÙ: ²­Éá­×»­ÝÇ-ì³ñ­¹³½­·Ç­Ý»­ñÇ ÁÝ­ï³­ ÝÇ­ùÇ ³Ûë ¹»­Õ³­µáõÛ­ëÁ Åá­Õáíñ­¹³­Ï³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ɳ­í³­·áõÛÝ ùݳ­µ»ñ µáõÛ­ë»­ñÇó Ù»­ÏÁ: ²­Éá­×»­Ýáõ µáõ­ ų­Ï³Ý ѳï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ ¹»é¢ë ­Ù»ñ Ãí³ñ­ÏáõíÛáõ­ÝÇó ³­é³ç Ýᯐ ¿ ÑáõÛÝ µÅÇßÏ ¸Çáë­Ïá­ñÇ­¹Á, ÇëÏ Åá­Õá­íáõñ¹Ý ³­Éá­­

Êá­ñÁ, ³­éáÕç ùáõ­ÝÁ ·»­Õ»ó­ÏáõÃ­Û³Ý áõ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ï³ñ¢áñ ݳ­Ë³­ å³Û­Ù³ÝÝ ¿, ÇëÏ Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ Ï۳ݭ ùÇ á­ñ³ÏÝ ³­Ù»­Ý³­í³ï Ï»ñ­åáí Ç­ç»ó­ÝáÕ áõ ÝÛ³ñ­¹³Û­ÝáõÃ­Û³Ý Ñ³ëó­ ÝáÕ ËݹÇñ­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ ³Ýù­Ýáõí ÛáõÝÝ ¿: ²ÛÝ Ï³ñ»ÉÇ ¿ ѳÕóѳñ»É áã ÙdzÛÝ ¹»Õ³Ñ³µ»ñáí... ×»­Ýáõ åïáõÕ­Ý»ñÝ áõ ͳ­ÕÇÏ­Ý»­ñÁ û­ÛÇ Ù»ç ·áñ­Í³­Í»É ¿ áñ­å»ë ·É˳å­ïáõÛ­ïÁ, ³Ýù­ÝáõíÛáõ­ÝÁ, Ñ­¢áó­Ý»ñÝ áõ ½³ñ­Ï»­ñ³­ ϳ­ÛÇÝ ³ñ­Û³Ý ×Ýßáõ­ÙÁ ϳݭËáÕ áõ µáõ­ÅáÕ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó: àñ­å»ë ùݳ­µ»ñ` û·­ï³­·áñÍ­íáõÙ »Ý ³­Éá­×»­Ýáõ ͳ­ÕÇÏ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝó å»ïù ¿ ѳ­ í³­ù»É ͳխϳ­µáõÛ­É»­ñáí, ÙÇÝ㢠ÉñÇí µ³ó­ í»­ÉÁ, ãáñ ¢ ³ñ¢áï »­Õ³­Ý³­ÏÇÝ ¢ ãá­ñ³ó­ Ý»É ëïí»­ñáõÙ, ù³Ù­Ñ³ñ­íáÕ ë»Ý­Û³­ÏáõÙ, ÃÕÃÇ íñ³ µ³­ñ³Ï ß»ñ­ïáí ÷éí³Í íÇ­

ú·ï³Ï³ñ µáõÛë»ñ ׳­ÏáõÙ: ÐáõÙ­ùÁ å»ïù ¿ å³­Ñ»É ÏÇ­ë³­ Ùáõà å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ, ïáõ­÷»­ñÇ Ù»ç ÙÇÝ㢠2 ï³­ñÇ:²­Éá­×»­Ýáõ ͳ­ÕÇÏ­Ý»­ ñÁ ѳ­ñáõëï »Ý »­Ã»­ñ³­Ûáõ­Õ»­ñáí, ïñÇ­Ù»­Ãǭɳ­ÙÇ­Ýáí, Ïí»ñ­óÇ­ïÇ­ Ýáí, Ïá­ý»Ç­Ý³­ÛÇÝ ¢ ùÉá­ñ³­·»­Ý³­ ÛÇÝ ÃÃáõ­Ý»­ñáí, Ëá­ÉÇ­Ýáí ¢ ³ÛÉÝ: Øáï 250ÙÉ­»­é³­óáÕ çñÇÝ ³­í»­­ ɳó­Ý»É Ù»Ï Ã»­ÛÇ ·¹³É ³­Éá­×»­Ýáõ ãá­ ñ³ó­ñ³Í ͳ­ÕÇÏ­Ý»ñ ¢ ùÝ»­Éáõó 1 ų٠³­é³ç ËÙ»É` ù³Õó­ñ³ó­Ý»­Éáí Ù»Õ­ñáí` ùáõ­ ÝÁ ϳñ­·³­íá­ñ»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: ¶»ï­Ý³­Ùá­ñÇ-¸»é¢ë 8-ñ¹ ­¹³­ñÇó Ù³ñ¹­Ïáõí۳­ÝÁ ѳÛï­ÝÇ ¹»­Õ³­µáõÛë ¿ ·»ï­Ý³­Ùá­ñÇÝ: ´áõÛ­ëÇ µáõ­Å³­Ï³Ý ³½­¹»­­ óáõíÛáõ­ÝÁ ÙdzÛÝ ³Ýù­ÝáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ã¿, áñ ÏÇ­ñ³é­í»É ¿ Åá­Õáíñ­¹Ç ÏáÕ­ÙÇó: ²Ûë ¹»­Õ³­µáõÛ­ëÇ ÏáÝÏ­ñ»ï Ù³­ë»ñ` ³ñ­Ù³ï­Ý»ñ ϳ٠ï»ñ¢Ý»ñ, û·­ï³­·áñ­ÍáõÙ »Ý ݳ¢ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»­ñÇ, ëñïË÷áó­ Ý»­ñÇ, ëñï³­ÛÇÝ ³­éÇíÙdz­Ý»­ñÇ, ³­Ã»­­ ñáëÏ­É»­ñá­½Ç ¹»å­ù»­ñáõÙ: ²Ýù­ÝáõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï û·­ï³­·áñÍ­íáõÙ »Ý ¹»­Õ³­µáõÛ­­ ëÇ ¢' å­ïáõÕ­Ý»­ñÁ, ¢' ­ï»ñ¢Ý»­ñÁ: ´áõÅ­Ù³Ý Ýå³­ï³­Ïáí ·áñ­Í³­Í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ·»ï­Ý³­Ùá­ñáõ åïáõÕ­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ѳ­í³­ù»É ãáñ »­Õ³­Ý³­ÏÇÝ ¢ ³Ý­ÙÇ­ç³­ å»ë ãá­ñ³ó­Ý»É ³ÛÝ­å»ë, áñ ¹ñ³Ýù Ç­ñ»Ýó ݳ˭ݳ­Ï³Ý í³é ϳñ­ÙÇñ ·áõÛ­ÝÁ ãÏáñó­ Ý»Ý: äïáõÕ­Ý»­ñÁ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ å³­Ñ»É ÃÇ­ ûխ۳ ïáõ­÷áõÙ, 1-2 ï³­ñÇ: î»ñ¢Ý»­ñÁ ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ãá­ñ³ó­Ý»É ÙÇ­ç³Ý­óÇÏ ù³­Ùáõ ï³Ï ¢ å³­Ñ»É Ñáí ï»­ÕáõÙ, ÃÕÃáí å³ë­ ï³é­í³Í ÷³Ûï­Û³ ³ñÏ­ÕÇ­ÏÇ Ù»ç, 1-2 ï³­ñÇ: øݳ­µ»ñ Ã»Û Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ å³ï­ñ³ë­ï»É ÙdzÛÝ ·»ï­Ý³­Ùá­ñáõ ï»ñ¢Ý»­ñÇó, 볭ϳÛÝ ·»ï­Ý³­Ùá­ñáõ µáõ­Å³­Ï³Ý ³½­¹»­óáõíÛáõÝÝ áõ­Å»­Õ³­ÝáõÙ ¿, »ñµ ï»ñ¢Ý»­ñÇÝ Ñ³­í³­ ë³ñ ù³­Ý³­Ïáí ˳é­ÝáõÙ »Ý ϳï­í³­ Ëá­ïÇ ³ñ­Ù³ï ¢ ëñá­Ñáõݹ, ëï³ó­í³Í ˳é­Ýáõñ­¹Çó 1 ׳­ßÇ ·¹³É ÃñÙáõÙ 1 µ³­ Å³Ï »é­Ù³Ý çñáõÙ ¢ å³ï­ñ³ë­ïÇ ÃáõñÙÝ ÁÙ­åáõÙ û­ñ³­Ï³Ý 2 ³Ý­·³Ù,1/2 µ³­Å³Ï: 2-3 ß³­µ³Ã ï­¢á­Õáõí۳ٵ ³Ûë ÃáõñÙÝ ÁÙ­å»­Éáõó Ñ»­ïá ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ Ùá­é³­Ý³É ï³Ý­ çáÕ ³Ýù­ÝáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ: Æ­ß³é­íáõÛï Ø»ñ »ñÏ­ñáõÙ ï³­ñ³Í­í³Í Ùá­É³­Ëáï ѳ­Ù³ñ­íáÕ Ç­ß³é­íáõÛ­ïÁ, å³ñ½­íáõÙ ¿, Ñdz­Ý³­ÉÇ µÝ³­Ï³Ý ùݳ­µ»ñ ¿:¸»é¢ë­ ²­íÇ­ó»Ý­Ý³Ý ³Ûë ¹»­Õ³­µáõÛ­ëÁ ѳ­Ù³­ñ»É ¿

´áõÅ³Ï³Ý Ýå³ï³Ïáí µáõÛëÝ û·ï³·áñÍ»Éáõ ѳٳñ ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ׳­Ý³­ã»É ³ÛÝ, ų­Ù³­Ý³­ ÏÇÝ Ñ³­í³­ù»É áõ ãá­ñ³ó­ Ý»É ÑáõÙ­ùÁ ¢ ·áñ­Í³­Í»É ×Çßï ã³­÷³­ù³­Ý³­Ïáí: ·É˳­ó³­íÇ, Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ ëå³½Ù­Ý»­ñÇ, Ù»­ ɳݭËá­Édz­ÛÇ ¢ ³Ýù­ÝáõÃ­Û³Ý ¹»Ù ÏÇ­ñ³é­ íáÕ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó: ´áõÅ­Ù³Ý Ýå³­ï³­Ïáí ѳ­í³­ùáõÙ »Ý µáõÛ­ëÇ Í³Õ­Ï³­µáõÛ­É»ñÝ áõ ï»ñ¢Ý»­ñÁ, ÑáõÙ­ùÁ ãá­ñ³ó­ÝáõÙ »Ý ³Ý­ÙÇ­ ç³­å»ë ³ñ¢Ç ï³Ï, ÷éí³Í íǭ׳­ÏáõÙ: ä³ï­ñ³ë­ïÇ ÑáõÙ­ùÁ å³­ÑáõÙ »Ý ÃÕÃáí ÷³­Ã³­Ã³Í íǭ׳­ÏáõÙ, ÙÇÝ㢠2 ï³­ñÇ: Æ­ß³é­íáõÛ­ïÇó ùݳ­µ»ñ ÃáõñÙ å³ï­ ñ³ë­ï»­Éáõ ѳ­Ù³ñ 2 û­ÛÇ ·¹³É ÑáõÙ­ùÁ 2-3 ų٠ÃñÙáõÙ »Ý 2 µ³­Å³Ï »é­Ù³Ý çñáõÙ, ³­å³ ËÙáõÙ 1 û­ñáõÙ 4 ³Ý­·³Ù: γï­í³­Ëáï-γï­í³­Ëá­ïÁ Ù»ñ ϻݭó³­ÕáõÙ ³­Ù»­Ý³­ï³­ñ³Í­í³Í ¹»­Õ³­­ ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÇ` ѳݭñ³­Í³­Ýáà §ì³­ É»­ñdzݭϳ­ÛǦ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ¹»­Õ³­µáõÛëÝ ¿: ÜÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ëáõ­ë³­÷»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ɳۭÝá­ñ»Ý ÏÇ­ñ³é­ íáõÙ ¿ ϳï­í³­Ëá­ïÇ á­·»­Ãáõñ­ÙÁ: ØÇÝã­ ¹»é ϳï­í³­Ëá­ïÁ ѳÛï­ÝÇ ¿ ݳ¢ áñ­å»ë ÙÇ­½³­ÙáõÕ, Ù³ñ­ëá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ ɳ­í³ó­ÝáÕ, ·É˳­ó³­íÁ ³Ýó­Ï³ó­ÝáÕ, ×Ç×­í³­ÙáõÕ ¢ ùݳ­µ»ñ ¹»­Õ³­µáõÛë: §ì³­É»­ñ»¦ ³ñ­Ù³ïÝ ÇÝù­ÝÇÝ ³­ñ³­µ»­ñ»­ÝÇó óñ·­Ù³­Ý³­µ³ñ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ¿ §º­ÕÇ°ñ ³­éáÕç¦, ÇëÏ Ñ³Û­

ϳ­Ï³Ý §Î³ï­í³­Ëáï¦ ³Ý­í³­ÝáõÙÝ ³Ûë ¹»­Õ³­µáõÛ­ëÁ ëï³­ó»É ¿ ³ÛÝ å³ï­×³­éáí, áñ ϳ­ïáõ­Ý»­ñÁ ³­é³Ý­ÓÇÝ Ùá­Éáõóù áõ­Ý»Ý ³Ûë µáõÛ­ëÇ Ñ³Ý­¹»å: ´áõ­Å³­Ï³Ý Ýϳ­ï³­éáõÙ­Ý»­ñáí ѳ­ í³­ùáõÙ »Ý µáõÛ­ëÇ ³ñ­Ù³­ïÁ, Éí³­ÝáõÙ ¢ ãá­ñ³ó­Ýáõ٠ɳí ù³Ù­Ñ³ñ­íáÕ, ëïí»­ñáï ï»­ÕáõÙ, ³­å³ ÷³­Ã³­ÃáõÙ ÃÕÃáí ¢ å³­ ÑáõÙ ÷³Ï ³­Ù³­ÝÇ Ù»ç ÙÇÝ㢠3 ï³­ñÇ: àñ­å»ë ùݳ­µ»ñ ¢ ѳݷë­ï³ó­ÝáÕ ÙÇ­çáó ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ å³ï­ñ³ë­ï»É Ñ»ï¢Û³É ÁÙ­å»­ÉÇ­ùÁ. ˳é­Ý»É ѳ­í³­ë³ñ ù³­Ý³­ÏÇ Ï³ï­í³­Ëá­ïÇ, ³­Ý³­Ýáõ­ËÇ, »­ñÇ­óáõ­ÏÇ, ù»­Ùá­ÝÇ ¢ ë³­ÙÇ­ÃÇ ë»ñ­Ù»ñ, ˳é­Ýáõñ­¹Çó 1 ׳­ßÇ ·¹³É 10 ñá­å» »­÷»É 2 µ³­Å³Ï »é­Ù³Ý çñáõÙ ¢ ÁÙ­å»É ³­é³­íáï­Û³Ý áõ »­ñ»­Ïá­Û³Ý` 1/2 µ³­Å³Ï: Ø»½ ͳ­Ýáà µáõÛ­ë»­ñÇó ùݳ­µ»ñ ³½­¹»­­ óáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý ݳ¢ ³­Ý³­Ýáõ­ËÁ, »­ÕÇÝ­çÁ, ·Ý³ñ­µáõ­ÏÁ, ³é­Ûáõ­Í³­·ÇÝ, ˳­ïáõ­ïÇ­ÏÁ ¢ ³ÛÉÝ: γ­ñ»­ÉÇ ¿ ùÝÇó Ùáï Ù»Ï Å³Ù ³­é³ç ÁÙ­å»É Ù»Õ­ñáí ѳ­Ù»Ù­í³Í ÙÇ ·³­í³Ã áõñ­óáí ϳ٠³­Ý³­Ýáõ­Ëáí ï³ù ûÛ, ÙÇ ÷áùñ ½µáë­Ý»É óñÙ û­¹áõÙ: ²­Ýáõß ùáõÝ áõ ù³Õóñ »­ñ³½­Ý»ñ Ó»½:

5

105

²½ÝÇí Ù»ï³Õ

ÜÛáõ­ÃÁª ê³Ã»ÝÇÏ ØÏñïãÛ³ÝÇ

àëÏÇÝ Ñ³ñëïáõÃÛáõÝ ¿. ãϳ Ù»ÏÝ, áí Ï÷áñÓÇ ³é³ñÏ»É: ä³ñ½³å»ë Ï³Ý Ù³ñ¹ÇÏ, áõ٠ѳٳñ áëÏÇÝ ½áõï ßù»ÕáõÃÛáõÝ ¿, ¢ Ï³Ý ³ÛÝåÇëÇù, áíù»ñ ·Ý³Ñ³ïáõÙ »Ý ³Ûë Ù»ï³ÕÇ ³½ÝíáõÃáÛõÝÝ áõ ³ÛÝ Í³é³Û»óÝáõÙ ·Çï³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñáí:

Æ

Ýãå»ë ÑÝáõÙ, ³ÛÝ­å»ë ¿É Ù»ñ û­ñ»­ñáõÙ, áë­ÏÇÝ ï»Ë­Ýǭϳ­ÛÇ, óݭϳñ­Å»ù ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­ Ý»­ñÇ ¢ ³ÛÉ ³ñ­ï³¹­ñáõÃ­Û³Ý Ï³ñ¢á­ñ³­ ·áõÛÝ µ³­Õ³¹­ñÇãÝ ¿` Ñ»­é³­Ëáë­Ý»ñ, ÙÇÏ­ ñá­ãÇ­å»ñ, Ù»­ù»­Ý³­Ý»ñ, ßá­Ïá­É³¹, ³É­Ïá­ÑáÉ, ëÝݹ³­ÛÇÝ Ñ³­í»­ÉáõÙ­Ý»ñ áõ ¹»­Õ»ñ: àë­Ïáõ ëï³­óáõ­ÙÁ ³É­ùÇ­Ùdz­ÛÇ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ·³­Õ³­­ ÷³ñÝ ¿ñ: ØÇ ù³­ÝÇ Ñݳ­·áõÛÝ ÏáõÉ­ïáõ­ñ³­ Ý»ñ û·­ï³­·áñ­Í»É »Ý áë­ÏÇÝ µÅßÏáõí۳Ý, ¹»­Õ³­·áñ­ÍáõÃ­Û³Ý µÝ³­·³­í³­éáõÙ: Øó 81-ñ¹ ­¹³­ñáõÙ ²ñ¢»É­Û³Ý ¹Ç­Ý³ë­ïdz­ ÛÇ Ý»ñ­Ï³­Û³­óáõ­óÇã Êá­õ³Ý Îá­õ³­ÝÁ, áí ùÝÝáõÙ áõ ³ñӳݳ·ñáõÙ ¿ñ ų­Ù³­Ý³­ÏÇ µ³ñ­ù»ñÁ, Çñ §àë­ÏÇ ¢ ³Õ¦ ³ß­Ë³­ïáõí Ûáõ­ÝáõÙ ·ñáõÙ ¿. §²Ý­Ù³Ñ­Ý»­ñÁ ÏáõÉ »Ý ï³­ÉÇë áë­ÏÇÝ ¢ Ù³ñ­·³­ñÇï­Ý»­ñÁ` í³­ Û»­É»­Éáõ Ï۳ݭùÁ »ñÏ­ñÇ íñ³, ³­å³` »ñÏÝ­ ùáõÙ¦: ¶» ÐáÝ­·Á /281-341 Ùó./ ·ñ»É ¿, áñ áë­ÏÇÝ ³Ù­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ Ù³ñ­¹áõ Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ` å³ï­ñ³ë­ï»­Éáí Ýñ³Ý í³­Û»Éù­Ý»­ñÇ: Ðݳ­ ·áõÛÝ ³ñ­Ó³­Ý³·­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ÷³ë­ïáõÙ »Ý áë­Ïáõ` ëñïÇ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÁ µ³­ñ»­É³­ íáÕ, ó³í ѳݷë­ï³ó­ÝáÕ, í³­ñ³Ï­Ý»­ñÇó å³ßï­å³­ÝáÕ Ñ³ï­ÏáõíÛáõ­ÝÁ: ÐÝáõÙ áë­ÏÇÝ Ùá­ï»ó­ÝáõÙ ¢ ѳ­Ù³­å³­

106

5

ï³ë­Ë³Ý ³­ÕáÃù­Ý»­ñÇ, Ëáë­ù»­ñÇ ÙÇ­çá­ óáí ³Ù­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ÇÝ Ù³ñÙ­ÝÇ ó³­íáÕ Ï³Ù ÑÇ­í³Ý¹ ѳï­í³Í­Ý»­ñÇÝ: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­ Ûáõñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ áõ­Ý»ñ Ç­ñ»Ý ѳ­Ù³­ å³­ï³ë­Ë³Ý µ³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý Ù»­ï³Õ­Û³ ÓáõÉ­í³Í­ùÁ: ØÇ ß³ñù ·Ç­ï³Ï­Ý»ñ Ñëï³Ï ·Ç­ï»ÇÝ, û Ù³ñÙ­ÝÇ áñ Ù³­ëÇÝ ¿ ݳ­ ËÁÝï­ñ»­ÉÇ ³Ýó­Ï³ó­Ý»É áë­Ï» û­ÕÁ, áñ­å»ë­ ½Ç ³ÛÝ ³­éáÕ­çáõíÛáõÝ å³ñ·¢Ç: ¸»é¢ë 16-ñ¹ ­¹³­ñáõÙ ä³­ñ³­ó»É­ëáõ­ëÁ ·ñáõÙ ¿. §øÇ­Ùdz­ÛÇ ËݹǭñÁ å»ïù ¿ ÉÇ­ ÝÇ áã û Ù»­ï³Õ­Ý»­ñÇ áë­Ïáõ í»­ñ³­Íáõ­ÙÁ, ³ÛÉ ¹ñ³Ý­óÇó ¹»­Õá­ñ³Û­ùÇ ëï³­óáõ­ÙÁ¦: ܳ û·­ï³­·áñ­ÍáõÙ ¿ñ áë­ÏÇÝ ï³ñ­µ»ñ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ µáõ­Å»­ÉÇë: ä³ß­ïá­Ý³­å»ë 1929 Ãí³­Ï³­ÝÇó ëÏëíáõÙ ¿ áë­Ïáõ Ù³ë­ ÝÇÏ­Ý»­ñÇ É³ÛÝ ÏÇ­ñ³­éáõíÛáõ­ÝÁ ¹»­Õ³­·áñ­­ ÍáõÃ­Û³Ý Ù»ç: §àë­Ï» ÷ßáõñ­Ý»­ñÁ¦ ïáõ­µ»ñ­ Ïáõ­Éá­½Ç óáõ­åÇ­ÏÇ Ýϳï­Ù³Ùµ Ïáñ­Í³­ÝÇã ѳï­ÏáõíÛáõÝ áõ­Ý»ÇÝ: ¸³­ñ³ëϽ­µÇÝ ¹³ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ñ ïáõ­µ»ñ­Ïáõ­Éá­½Ç ¹»Ù ÙÇ³Ï µáõÅ­Ù³Ý ï³ñ­µ»­ñ³­ÏÁ. ¹»­Õ»­ñÁ å³ï­ ñ³ë­ïáõÙ ¿ÇÝ ï»­ÕáõÙ, ³Ý­ã³÷ óÝÏ ¿Ç, ¢ ¹ñ³Ý­óÇó û·ï­í»É ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ ¿ÇÝ Ù»­Í³­Ñ³­ñáõëï­Ý»­ñÁ: âݳ­Û³Í ³Û­ëûñ ³ñ­ ¹»Ý ïáõ­µ»ñ­Ïáõ­Éá½Ý Çñ Ñëϳ­Û³­Ï³Ý Ùáõ­

ï³­ódz­ÛÇ ßÝáñ­ÑÇí ³ÛÉ¢ë ­ãÇ µáõÅ­íáõÙ áë­Ïáõ ÙÇ­çá­óáí, ³Û­Ýá­õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí ų­Ù³­ ݳ­Ï³­ÏÇó ¹»­Õ³­·áñ­ÍáõíÛáõ­ÝÁ µ³½áõÙ ¹»­Õ³Ý­Ûáõ­Ã»­ñáõÙ ¿ áë­Ïáõ Ù³ë­ÝÇÏ­Ý»ñ ·áñͳÍáõÙ: üñ³­Ýëdz­óÇ ·Çï­Ý³­Ï³Ý Ä³Ï üá­ñ»ëï­Û»Ý ³­é³­çÇÝÝ ¿ ÏÇ­ñ³­é»É áë­Ïáõª ݳï­ñÇù­Éá­ñÇ Ý»­ñ³ñ­Ïáõ­ÙÁ 颭ٳ­ ïáǹ ³ñï­ñÇ­ïáí ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ: àë­ ÏÇÝ í»­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ Ñá­¹³­ó³­íÁ, ϳݭ˻­Éáí ³ñï­ñÇ­ïÇ µ³ñ­¹³­óáõÙ­Ý»­ñÁ: àë­ÏÇ å³­ ñáõ­Ý³­ÏáÕ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ »Ý ³ÛÝ­ù³Ý µ³­ó³­éÇÏ áõ óݭϳñ­Å»ù, áñ ÙÇ ù³­ÝÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ »Ý áñ­å»ë ïíÛ³É ÑÇ­í³Ý­¹áõí Û³Ý í»ñ­çÇÝ Ã³ÝÏ ÑáõÛë: ºí ãݳ­Û³Í ù³­Ý³­ÏÇÝ, ³Û­Ýá­õ³­Ù»­Ý³Û­ ÝÇí Ñá­Ù»á­å³ï­Ý»­ñÁ ϳñ­ÍáõÙ »Ý, áñ ÝáõÛ­ ÝÇëÏ ³Û¹ ù³­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ýÇ­½Çá­É᭷dz­ å»ë ³Ï­ïÇí ¿ ¢ Ýß³­Ý³­Ï³­ÉÇ ¹»ñ áõ­ÝÇ Ù»ñ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ: àë­ÏÇÝ Ý»­ñ³½­¹áõÙ ¿ áã ÙdzÛÝ Ý»ñ­ùÇÝ ÁÝ­¹áõÝ­Ù³Ý, ³ÛÉ¢ ³ñ­ï³­ ùÇ­ÝÇó Ïñ»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ: Ðá­Ù»á­å³ï­Ý»­ñÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ý ï³­ÉÇë áëÏ­Û³ ½³ñ­¹»ñ Ïñ»É ѳï­Ï³­å»ë ·»ñ, ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ, ×ÝßÙ³Ý ï³­ï³­ÝáõÙ­Ý»­ñ áõ­Ý»­óáÕ­Ý»­ñÇÝ: ÐÇë­ï»­ ñdz­ÛÇ, ¹»å­ñ»­ëdz­ÛÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ÝáõÛ­ÝÇëÏ

²½ÝÇí Ù»ï³Õ µ³­ñ³Ï áë­Ï» ½³ñ¹Á ϳ­ñáÕ ¿ Ãáõ­É³ó­Ý»É ɳñ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ` ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­Ïáõí Ûáõ­ÝÁ ¢ ³ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­éáõíÛáõ­ÝÁ ϳñ­ ·³­íá­ñ»­Éáí: àë­ÏÇÝ Ùßï³­å»ë ÏÇ­ñ³é­í»É ¿ åñ᭠û­½³­íáñ­Ù³Ý µÝ³­·³­í³­éáõÙ` ³­ï³­Ù»Ý­­ ñÇ ¢ ¿Ý­¹áå­ñá­Ã»­½³­íáñ­Ù³Ý ·áñ­ÍáõÙ: ²½­ÝÇí Ù»­ï³­ÕÇ Ï»Ý­ë³­Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Á Ù³ñ­¹áõ ÑÛáõë­í³Í­ùÇ Ñ»ï Ù³ù­ëÇ­Ù³É Ñ³­ Ù³­ï»­Õ»­ÉÇ ¿, Ïá­ñ᭽dz­ÛÇ ãÇ »Ý­Ã³ñÏ­íáõÙ, ѳ­Ù³ñ­Û³ û ãÇ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ µáñ­µá­ù³­ ÛÇÝ »ñ¢áõÛíݻñ: àë­Ïáõ ¹»­ñÁ µÅßÏáõíÛáõ­ÝáõÙ Ù»­ ͳ­ó³í é³­¹Çá³Ï­ïÇí Ç­½á­ïáå­Ý»­ñÇ Ñ³Ûï­Ý³­·áñ­ÍáõíÛáõ­ÝÇó Ñ»­ïá: àë­ÏÇÝ Ý»ñ­Ï³­Ûáõ٠ɳۭÝá­ñ»Ý û·­ï³­·áñÍ­íáõÙ ¿ ã³­ñá­ñ³Ï áõ­éáõóù­Ý»­ñÇ ¹»Ù å³Û­ù³­ñáõÙ: è³­¹Çá³Ï­ïÇí áë­Ïáõ ÙÇ­çá­óáí Ñݳ­ñ³­ íáñ ¿ µáõ­Å»É ù³Õó­Ï»­ÕÇ á­ñáß ï»­ë³Ï­Ý»ñ: ø³Õó­Ï»­ÕÇ µáõÅ­Ù³Ý ã³­÷³­½³Ýó ï³­ ñ³Í­í³Í ùÇ­ÙÇá­Ã»­ñ³­ådz­ÛÇ­Ù»ç, áñ­ï»Õ ã³­÷³­½³Ýó ѳñ­ÏÇ ¿ áë­Ïáõ Ù³ë­ÝÇÏ­Ý»­ ñÇ ÏÇ­ñ³­éáõíÛáõ­ÝÁ, ³Û­ëûñ ³­é³­ç³ñÏ­­ íáõÙ ¿ Ýá­ñ³­·áõÛÝ Ù»­Ãá¹, á­ñáí áë­Ïáõ µ³­Õ³¹­ñáõí۳ٵ ÝÛáõà ¿ Ý»ñ­ÙáõÍ­íáõÙ Ñ»Ýó áõ­éáõó­ùÇ Ù»ç, ³­å³ ÇÝý­ñ³­Ï³ñ­ÙÇñ ׳­é³­·³ÛÃ­Ù³Ý ÙÇ­çá­óáí ³Ï­ïÇ­í³óí­áõÙ ¹ñ³Ýó ³½­¹»­óáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ²ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ù³Õó­Ï»­ÕÇ µçÇç­Ý»­ñÁ Ù³­Ñ³­ÝáõÙ »Ý, ÇëÏ ³­éáÕç ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇÝ áñ¢¿ µ³Ý ãÇ å³­ï³­ÑáõÙ: ì»ñ­çÇÝ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ óáõÛó »Ý ï³­ÉÇë, áñ áë­Ïáõ ÙÇ­çá­óáí ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ÒƲ­Ð-Á ϳ­é³­í³­ñ»É áõ µáõ­Å»É: ²­ñ­¹Ç Ïáë­Ù»­ïá­É᭷dz­ÛáõÙ ï³­ñ³Í­ í³Í ¿ áëÏ­Û³ û­É»­ñáí §ó³Ý­ó³­å³­ ïáõÙÁ¦: 24 ϳ­ñ³­ï³­ÝÇ áë­Ï» û­É»­ñáí ÑÛáõë­í³Í­ùÁ ï»­Õ³¹ñ­íáõÙ ¿ ٳ߭ÏÇ ï³Ï ϳ٠³­ë»Õ­Ý»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí ϳñ­íáõÙ ¿ ٳ߭ ÏÁ: ¶áñ­Íá­ÕáõÃ­Û³Ý µÝáõÛ­ÃÁ ë³ñ­ë³­÷»­ÉÇ ¿. áëÏ­Û³ û­É»­ñÇ ÏáÕ­ùÇ ÙÇ­ëÁ íݳë­íáõÙ ¿, ÇëÏ áë­Ï» ó³Ý­óÁ Ýáñ Ù³ßÏ ¿ Ó­¢³­íá­ñáõÙ` ³­é³­í»É ÓÇ· áõ óñÙ: Ö³­åá­Ý³­óÇ ·Çï­ Ý³­Ï³Ý Ïáë­Ù»­ïá­Éá·­Ý»­ñÁ 99.993 ïá­Ïáë Ù³ù­ñ³­Ù³­ùáõñ á­ëÇÝ ÏÇ­ñ³­éáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýó µá­Éáñ Ýá­ñ³­·áõÛÝ Ñ³Ûï­Ý³­·áñ­ÍáõíÛáõÝ­Ý»­ ñáõÙ: ²ÛÝ µ³ñÓ­ñ³ó­ÝáõÙ ¿ Ç­Ùáõ­ÝÇ­ï»­ïÁ ¢ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ¹Ç­Ù³¹­ñá­Õ³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ: س߭ÏÇ ËݹÇñ­Ý»ñÝ ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý ³ÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï, »ñµ ¿­É»Ïï­ñá­ïá­Ï³­ÛÇÝ ÇáÝ­Ý»­ ñÇ Ñ³ß­í»Ïß­éÇ Ë³Ë­ïáõÙ ¿ ·ñ³Ýó­íáõÙ,

ÇÝ­ãÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ í³­ï³­ÝáõÙ ¿ ³ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­éáõíÛáõ­ÝÁ, ëÏëíáõÙ »Ý ѳ­í³ù­ í»É ÃáõÛ­Ý»­ñÁ: ²Û­ëûñ ³Ù­µáÕç ³ß­Ë³ñ­ÑÇ ³­é³­ç³­­ ï³ñ Ïáë­Ù»­ïá­Éá·­Ý»­ñÁ ÏÇ­ñ³­éáõÙ »Ý áë­ÏÇÝ, ³ÛÝ ÇáÝ­Ý»­ñÇ ï»ë­ùáí ˳éÝ­íáõÙ ¿ ùëáõÏ­Ý»­ñÇÝ: àë­Ïáõ ÙÇ­çá­óáí ³­ñ³­­ ·³ó­íáõÙ ¿ ùëáõÏÝ»ñÇ µ³­Õ³¹­ñáõÃ­Û³Ý É³­í³­·áõÛÝ ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÁ ¢ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­ í»­ïáõíÛáõ­ÝÁ: àë­ÏÇÝ ùëáõ­ÏáõÙ ³é­Ï³ û·­ ﳭϳñ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ §áõ­Õ»Ï­óá­ÕÇ áõ å³ßï­å³­ÝǦ ¹»ñ ¿ ϳ­ï³­ñáõÙ: àë­Ïáõ ÇáÝ­Ý»ñ å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ Ïáë­Ù»­ïÇ­Ï³Ý áõ­ÝÇ ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇ Ï»Ý­ë³­·áñ­Íáõ­Ý»áõíÛáõ­ÝÁ µ³­ñ»­É³­í»­Éáõ ѳï­ÏáõíÛáõÝ, áõë­ïÇ Ý³­ ˳Ýß­í³Í ¿ ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ï³­ñ»ó­Ý»­ñÇ, Í»­ñ³­óáÕ áõ Ãáß­Ý³Í Ù³ß­ÏÇ Ñ³­Ù³ñ: гÛï­Ý³­µ»ñ­í»É ¿, áñ áë­Ïáõ å³­ñáõ­ ݳ­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ¹»­Ïá­ñ³­ïÇí Ïáë­Ù»­ïǭϳ­ ÛáõÙ Éñ³­óáõ­óÇ㠵ݳ­Ï³Ý ÷³ÛÉ ¿ ³­í»­­ ɳó­ÝáõÙ Ù³ñ­¹áõ ¹»Ù­ùÇÝ »õ ³ã­ù»­ñÇÝ:

гÛï­Ý³­·áñÍ­í»É ¿ Ýáñ ·»É, á­ñÁ ÙÇÝ㢠¹Ç­Ù³­Ñ³ñ­¹³­ñáõÙÝ »Ý û·­ï³­·áñ­ÍáõÙ, å³ï­ñ³ëï­í³Í ÉÇÝ»Éáí 24 ϳ­ñ³ï áë­ Ïáõó, ³ÛÝ å³­ï³ë­Ë³­Ý³­ïáõ ¿ ٳ߭ÏÇ ÷³Û­ÉÇ áõ óñ­ÙáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ: àë­ÏÇÝ û·­ï³­·áñÍ­íáõÙ ¿ ݳ¢ Ë᭠ѳݭóáõÙ: Àݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ ÙÇ ù³­ÝÇ ÏáõÉ­ïáõ­ñ³ ϳ, áñ­ï»Õ áë­ÏÇÝ Ï»­ñ³Ï­ñÇ µ³­Õ³¹­ñÇã ¿: Ðݹϳë­ï³­ÝÁ áë­Ï»­÷³ÛÉ Ëáñ­ïÇÏ­Ý»­ñÇ å³ï­ñ³ëï­Ù³Ý ³ñ­í»ë­ïáí ³­Ù»­ÝÇó ѳÛï­ÝÇÝ áõ ³­é³­ç³­­ ï³ñÝ ¿: г߭í³ñÏ­í»É ¿, áñ ÑݹÇÏ­Ý»ñÝ û·­ï³­·áñ­ÍáõÙ »Ý ï³­ñ»­Ï³Ý 12 ïáݭݳ áë­ÏÇ` ½áõï áñ­å»ë ëÝݹ³­ÛÇÝ Ñ³­í»­ÉáõÙ: àë­Ïáõ ã³­÷³­½³Ýó µ³­ñ³Ï ûñ­ÃÇ­ÏÁ ѳ­ ×³Ë û·­ï³­·áñÍ­íáõÙ ¿ ËÙá­ñ»­Õ»Ý­Ý»­ñáõÙ` áñ­å»ë óݭϳñ­Å»ù ¢ ѳ­Ù»Õ µ³Õ³¹ñÇã: Ü»ñ­Ï³­ÛáõÙë ýñ³Ý­ëdz­ÛáõÙ ¢ Æ­ï³­Édz­ ÛáõÙ áëÏ­Û³ ûñ­ÃÇÏÝ û·­ï³­·áñ­ÍáõÙ »Ý ³é³ç³¹»Ù Ëá­Ñ³­ñ³ñ­Ý»­ñÁ` ÷³­Ã³­Ã»­­ Éáõ Ç­ñ»Ýó ɳ­í³­·áõÛÝ áõ­ï»ëï­Ý»­ñÁ:

5

107

Ðá·»µ³ÝÇ ³ÝÏÛáõÝ

ÀÝï³Ý»Ï³Ý ÏáÝýÉÇÏïÝ»ñ ÆÝã­å»ë ѳխó­Ñ³­ñ»É ¹ñ³Ýù ÜÛáõ­ÃÁ` »ѭÙǭݳ ²µ­ñ³­Ñ³Ù­Û³­ÝÇ

²

­é³­çÇÝ Ñ³­Û³ó­ùÇó ëá­íá­ñ³­Ï³Ý ϻݭó³­Õ³­ÛÇÝ ËݹÇñ­Ý»ñÁ, Ù³Ýñ ï³­ñ³­Ó³Û­ÝáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, µÝ³­íá­ ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, ³ß­Ë³ñ­Ñ³­Û³óù­Ý»­ñÇ ï³ñ­ µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ³Ý­½Ç­çá­Õ³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ÃÇÉ ³é ϳ­ÃÇÉ Ïáõ­ï³Ï­íáõÙ ¢ Ç í»ñ­çá` Ïáñ­Í³­Ý³­ñ³ñ ݳ­í³­µ»­ÏáõÃ­Û³Ý å³ï­ ×³é »Ý ¹³é­ÝáõÙ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ Ñ³­Ù³ñ: Ø»ñ û­ñ»­ñáõÙ Ñá­·»­µ³Ý­Ý»­ñÁ ¢ ëá­óÇá­Éá·­Ý»­ñÁ Ù»Í Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ »Ý ï³­ÉÇë ÁÝ­ï³­ÝÇ­ ùÇ Ñá­·»­µ³­Ýáõí۳­ÝÁ` áñ­å»ë ³­é³Ý­ÓÇÝ Ñá­·»­µ³­Ý³­Ï³Ý áõÕ­Õáõí۳Ý: ²ØÜ-áõÙ ¢ ³ñ¢ÙïÛ³Ý »ñÏñ­Ý»­ñáõÙ í³­Õáõó ³ñ­¹»Ý

ÎáÝý­ÉÇÏï­Ý»­ñÁ »ñ­µ»ÙÝ Ï³å­í³Í »Ý ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ ½³ñ­·³ó­ Ù³Ý á­ñá­ß³­ÏÇ ÷áõ­ÉÇ Ï³Ù áñ¢¿ Ç­ñ³­¹³ñ­ ÓáõÃ­Û³Ý Ñ»ï:

108

5

³­í³Ý­¹áõÛà ¿ ¹³ñ­Ó»É ÁÝ­ï³­Ý»­Ï³Ý Ñá­·»­ µ³­ÝÇÝ Ï³Ù Ñá­·»­Ã»­ñ³å¢ïÇÝ ¹Ç­Ù»­ÉÁ: º­Ã» ÷áñ­Ó»É »ù ¹áõù ¿É ¹Ç­Ù»É, ß³ï É³í ¿, áõ­ñ»ÙÝ ³ñ­¹»Ý á­ñá­ß³­ÏÇ ×³­Ý³­å³ñÑ ³Ý­ ó»É »ù, ÇëÏ »­Ã» áã, ³­å³ ³­é³­çÇÝ ÷áñ­ÓÁ ϳ­Ý»Ýù Ùdz­ëÇÝ: Ø»½ Ñáõ­½áÕ Ñ³ñ­ó»­ñáí ¹Ç­Ù»­óÇÝù ÁÝ­ï³­Ý»­Ï³Ý ÇÝ­Å»­Ý»­ñdz­ÛÇ Ù³ë­Ý³­·»ï, Ñá­·»­µ³Ý, åñá­ý»­ëáñ 껹­ ñ³Ï 껹­ñ³Ï­Û³­ÝÇÝ: -ÀÝ­ï³­Ý»­Ï³Ý Ï۳ݭùÁ ÙÇßï ¿É ½áõ­ ·³Ïó­íáõÙ ¿ á­ñá­ß³­ÏÇ ÏáÝý­ÉÇÏï­Ý»­ñáí` ³Ý­Ï³Ë Ýñ³­ÝÇó, û áñ­ù³Ý »ñ­ç³­ÝÇÏ ¿ ³Û¹ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÁ,-Ýϳ­ï»ó åñá­ý»­ëá­ñÁ: àñ­ù³Ý ¿É ½áõÛ­·»­ñÁ ÙÇÙ­Û³Ýó ëÇ­ñ»Ý, ³Ý­­ å³Û­Ù³Ý áñ¢¿ ѳñ­óáõÙ ï³­ñ³­Ó³Û­Ýáõí ÛáõÝ Ïáõ­Ý»­Ý³Ý: ÎáÝý­ÉÇÏï­Ý»­ñÁ »ñ­µ»ÙÝ Ï³å­í³Í »Ý ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý á­ñá­ß³­ÏÇ ÷áõ­ÉÇ Ï³Ù Ç­ñ³­¹³ñ­ÓáõÃ­Û³Ý Ñ»ï: Æ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ Ç­ñ³¹­ñ³­Ï³Ý áõ ³Ý­óá­ÕÇÏ Ï»Ý­ó³­Õ³­ÛÇÝ í»­×»­ñÇ` ÏáÝý­ ÉÇÏï­Ý»­ñÁ ÏñáõÙ »Ý Ùßï³­Ï³Ý µÝáõÛÃ, í»­ñ³Í­íáõÙ »Ý ëáõñ Áݹ­Ñ³­ñáõÙ­Ý»­ñÇ ¢ ÍÝáõÙ ÷á­Ë³­¹³ñÓ ³Ýíë­ï³­ÑáõíÛáõÝ áõ

¶»­Õ»­óÇÏ Ñ³ñ­ë³­Ý»­Ï³Ý ½·»ëï, ×»ñ­Ù³Ï ͳ­ÕÇÏ­Ý»ñ, ÁÝ­ï³­Ý»­Ï³Ý »ñ­ç³Ý­ÏáõíÛáõÝ, á­ñÁ Ëáë­ï³­ÝáõÙ ¿ ѳ­í»ñÅ ÉÇ­Ý»É: ê³Ï³ÛÝ ³­Ñ³ ³­é³­çÇÝ ×»Õ­ù»­ñÁ. í»­×»ñ, ³Ý­Ñ³­ Ù³­Ó³Û­ÝáõíÛáõÝ­Ý»ñ, ÏáÝý­ÉÇÏï­ Ý»ñ, á­ñáÝù »ñ­µ»ÙÝ Ïáñ­Í³­Ý³­ñ³ñ »Ý ÉÇ­ÝáõÙ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ Ñ³­Ù³ñ: ÆÝã­ å»±ë ­Ñ³Õ­Ã³­Ñ³­ñ»É ¹ñ³Ýù: ³Ý­µ³­í³­ñ³ñ­í³­ÍáõíÛáõÝ: ºñ­µ»ÙÝ ³Û¹ ÏáÝý­ÉÇÏï­Ý»­ñÁ ÉÇ­ÝáõÙ »Ý µ³­ó³­Ñ³Ûï, »ñ­µ»ÙÝ` ùá­Õ³ñÏ­í³Í: ´³­ó³­Ñ³Ûï ÏáÝý­ ÉÇÏï­Ý»­ñÁ ѳ­×³Ë áõ­Õ»Ïó­íáõÙ »Ý Ëáë­ ù³­ÛÇÝ ¹ñë­¢á­ñáõÙ­Ý»­ñáí` í»­×»ñ, å³ñ­ ½³­µ³­ÝáõÙ­Ý»ñ, íÇ­ñ³­íá­ñ³Ýù­Ý»ñ ¢ ³ÛÉÝ: ÎáÝý­ÉÇÏï­Ý»­ñÇ ¢ ѳ­Ù³­ï»­Õ»­ÉÇáõÃ­Û³Ý Ñ³ñ­ó»­ñÁ ùÝݳñ­Ï»­ÉÇë ϳñ¢áñ ¿ ³Ý­ÓÇ å³­Ñ³Ýç­ÙáõÝù­Ý»­ñÇ, ¹ñ³Ýó µ³­í³­ñ³ñ­ Ù³Ý ËݹÇñ­Ý»­ñÇ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõ­ÙÁ: ²Ý­ÓÇ å³­Ñ³Ýç­ÙáõÝ­ùÁ ÇÝã-áñ µ³­ÝÇ µ³­ó³­Ï³­ ÛáõÃ­Û³Ý ·Ç­ï³Ï­óáõÙÝ ¿, ³Ý­ÓÇ Ï³­ñÇùÝ ¿

Ðá·»µ³ÝÇ ³ÝÏÛáõÝ ÇÝã­å»ë ÝÛáõ­Ã³­Ï³­ÝÇ, ³ÛÝ­å»ë ¿É Ñá·¢á­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ: ò³Ý­Ï³­ó³Í 峭ѳÝç­ÙáõÝ­ùÇ ï­¢³­Ï³Ý ³Ý­µ³­í³­ñ³ñ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ ñáÕ ¿ ³­é³­ç³ó­Ý»É ¢ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ ¿ µ³­ ó³­ë³­Ï³Ý Ñáõ­½³­Ï³Ý íǭ׳ϭݻñ` ³­ï»­­ ÉáõíÛáõÝ, Ãßݳ­Ù³Ýù, ³·­ñ»­ëdz ¢ ³ÛÉÝ: г­×³Ë ³­Ùáõ­ëÇÝ­Ý»­ñÇ ÙÇç¢ ÏáÝý­ ÉÇÏï­Ý»­ñÁ ¹ñë­¢áñ­íáõÙ »Ý Ñ»­ï³ùñù­ ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, ݳ­Ë³­ëÇ­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, ѳ­Û³óù­Ý»­ñÇ, ³ñ­Å»ù­Ý»­ñÇ ³Ý­Ñ³­Ù³­å³­ ï³ë­Ë³­ÝáõÃ­Û³Ý å³ï­×³­éáí: ä³­ï³­ ÑáõÙ ¿, »ñµ ³ÝÓÝ ÁÝ­¹áõ­ÝáõÙ ¿ Çñ ½áõ­ ·ÁÝ­Ï»­ñáç ï»­ë³­Ï»­ïÁ ëïÇ­åá­Õ³­µ³ñ` Ý»ñ­ùáõëï Ùݳ­Éáí Çñ ï»­ë³­Ï»­ïÇÝ, ÇëÏ »ñ­µ»ÙÝ ¿É áã ÙdzÛÝ ãÇ ÁÝ­¹áõ­ÝáõÙ, ³ÛÉ¢ ÷áñ­ÓáõÙ ¿ ³­é³­ç³¹­ñ»É ë»­÷³­Ï³Ý ѳ­ Û³óù­Ý»­ñÁ: ²­Ñ³ ³Ûë ¹»å­ùáõÙ ¿, áñ ³­é³­­ ç³­ÝáõÙ ¿ ÏáÝý­ÉÇÏï, ù³­ÝÇ áñ ÏáÕ­Ù»­ñÇó Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõ­ñÁ, ѳ­Ùá½­í³Í ÉÇ­Ý»­Éáí Çñ ѳ­Û³óù­Ý»­ñáõÙ, áõ­Ý»­ÝáõÙ ¿ ³ñ­Å»ù­Ý»­ñÇ ¢ ¹Çñ­ùá­ñá­ßáõÙ­Ý»­ñÇ Ûáõ­ñ³­ï»­ë³Ï ϳñÍ­ ñ³­ó³Í ѳ­Ù³­Ï³ñ·, á­ñÁ ÷áË»É Ï³Ù ³­é³Ýӭݳ­å»ë ãÇ Ó·ïáõÙ, ϳ٠ãÇ Ï³­ñá­ Õ³­ÝáõÙ: ²Ûë­ï»Õ ß³ï ϳñ¢áñ ¿ ÙÇÙ­Û³Ýó Ýϳï­Ù³Ùµ áõ­Ý»­ó³Í í»­ñ³­µ»ñ­ÙáõÝ­ùÁ: àñ­ù³Ý í»­ñ³­µ»ñ­ÙáõÝ­ùÁ ѳ­ñáõëï ¿ ¹ñ³­ Ï³Ý ÑáõÛ­½»­ñáí (ë»ñ, ѳñ­·³Ýù, ÝíÇñ­í³­ ÍáõíÛáõÝ, Ñ»­ï³ùñù­ñáõíÛáõÝ ½áõ­·ÁÝ­Ï»­ñáç Ýϳï­Ù³Ùµ), ³ÛÝ­ù³Ý Ù»Í »Ý »ñ­Ïáõ Ç­ñ³­ ñ³­Ù»ñÅ ÁÝ­Ï»ñ­Ý»­ñÇ Ñ»­é³­íá­ñáõíÛáõ­ÝÁ ÷áù­ñ³ó­Ý»­Éáõ ÙÇ­ïáõÙ­Ý»­ñÁ, ï³ñ­µ»ñ ѳ­ Ù³­Ï³ñ­·»­ñÁ Ùdz­íá­ñ»­Éáõ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÁ: àñ­ù³Ý Ù»Í ¿ ÙÇ­ç³­Ùáõë­Ý³­Ï³Ý ÷á˭ѳ­ñ³­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ µ³­ó³­ë³­Ï³Ý Ñáõ­½³­Ï³Ý ýá­ÝÁ, ³ÛÝ­ù³Ý ³­ñ³· ¿ Áݭó­ Ýáõ٠ѳ­Ï³­é³Ï ·áñ­ÍÁݭó­óÁ, ¢ ³­Ùáõë­­ ݳ­Ï³Ý Ï۳ݭùÇ ÝÙ³Ý å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ µ³­ ËáõÙ­Ý»­ñÁ ¹³é­ÝáõÙ »Ý ³Ý­Ëáõ­ë³­÷»­ÉÇ: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ³ÝÓ ³­Ùáõë­Ý³­Ï³Ý ѳ­ñ³­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñáõÙ Ý»ñ·­ñ³í­íáõÙ ¿ Çñ ¹ñ³­Ï³Ý ¢ µ³­ó³­ë³­Ï³Ý ÏáÕ­Ù»­ñáí: ´Ý³­íá­ñáõÃ­Û³Ý Ùßï³­å»ë ¹ñë­¢áñ­íáÕ µ³­ó³­ë³­Ï³Ý ·Í»­ñÁ, û­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ¢ Ãáõ­ÉáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ (»­ë³­ëÇ­ñáõíÛáõÝ, ³Ý­­ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ, ³Ý­å³­ï³ë­Ë³­Ý³ï­ íáõíÛáõÝ) ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ »Ý ÙÛáõ­ëÇ Ùáï Ñdzë­Ã³­÷áõíÛáõÝ, á·¢á­ñáõÃ­Û³Ý ³Ý­ÏáõÙ, ³­ï»­ÉáõíÛáõÝ ¢ ³ÛÉÝ: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ѳ­ ëáõÝ Ù³ñ¹ å»ïù ¿ ·Ç­ï³Ï­óÇ, ѳë­Ï³­Ý³ Çñ ë»­÷³­Ï³Ý û­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ϳ­ñá­Õ³­­

ݳ í»­ñ³ó­Ý»É, ½ëå»É áõ óùó­Ý»É ¹ñ³Ýù: ÎáÝý­ÉÇÏï­Ý»­ñÇ Í³·­Ù³Ý ¢ µ³ñ­¹³ó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ ϳ­ñáÕ »Ý ݳ­Ë³­å³Û­Ù³Ý ѳݭ ¹Ç­ë³­Ý³É ³Ûë­å»ë Ïáã­í³Í §ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ Ï۳ݭùÇ Áݭóó­ùáõÙ ³­é³­ç³­óáÕ ×·Ý³­Å³­ Ù»­ñÁ¦: ä³Û­Ù³­Ý³­Ï³­Ýá­ñ»Ý ³­é³ÝÓ­Ý³ó­­ Ý»Ýù ׷ݳ­Å³­Ù³­ÛÇÝ ÷áõ­É»­ñÁ: г­Ù³­ï»Õ Ï۳ݭùÇ ³­é³­çÇÝ ï³­ñÇÝ, »ñµ »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ ½áõÛ·Ý ³Ýó­ÝáõÙ ¿, ³Ûë­ å»ë Ïáã­í³Í, §Ï»Ý­ó³­ÕÇ ÷áñ­ÓáõíÛáõ­ÝÁ¦: (Þ³ï ½áõÛ­·»ñ ã»Ý ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ ¹Ç­Ù³­Ï³­ Û»É ³Ûë ÷áñ­Óáõí۳­ÝÁ ¢ ѳ­×³Ë ³­Ùáõë­­ ݳ­ÉáõÍ­íáõÙ »Ý): ²ñ­¹»Ý Ù»Ï »ñ­Ïáõ ³­ÙÇë Ñ»­ïá ÙÇÝã ³Û¹ ÙÇÙ­Û³Ýó í»­ñ³­µ»ñ­Û³É µá­Éá­ñá­íÇÝ ³ÛÉ` Ç­¹»³­É³­Ï³Ý å³ï­Ï»­ñ³­ óáõÙ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹­Ý»­ñÁ µ³Ë­ íáõÙ »Ý áã ³ÛÝ­ù³Ý ѳ­×»­ÉÇ Ç­ñ³­Ï³­Ýáõí Û³Ý Ñ»ï. å³ñ½­íáõÙ ¿, áñ Ç­ñ»Ýó ëÇ­ñ»­ÉÇÝ Ç­ñ³­Ï³­ÝáõÙ ³ÛÝ­ù³Ý ¿É Ñá­·³­ï³ñ ã¿, ÇÝã­ åÇ­ëÇÝ ëÇ­ñ³­Ñ³ñ­í³­ÍáõÃ­Û³Ý ßñç³­ÝáõÙ ¿ñ, ϳ٠ÏÇÝÝ ³ÛÝ­ù³Ý ¿É ½áõëå ¢ ѳ٭µ»­

г­×³Ë ³­Ùáõ­ëÇÝ­Ý»­ñÇ ÙÇç¢ ÏáÝý­ÉÇÏï­Ý»­ñÁ ¹ñë­¢áñ­íáõÙ »Ý Ñ»­ï³ùñù­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ ñÇ, ݳ­Ë³­ëÇ­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, ѳ­Û³óù­Ý»­ñÇ, ³ñ­Å»ù­Ý»­ñÇ ³Ý­Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³­Ýáõí Û³Ý å³ï­×³­éáí: ñ³­ï³ñ ã¿, ù³Ý ݳ˭ÏÇ­ÝáõÙ ¿ñ: ²Û­ëÇÝùÝ` ëå³­ëáõÙ­Ý»­ñÁ ã»Ý ³ñ­¹³­ñ³­ÝáõÙ, ëÏëíáõÙ ¿ ׷ݳ­Å³­ÙÁ: ÜÙ³Ý Ç­ñ³¹­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó »É­ùÁ ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ ³­½³ï­í»ÉÝ ¿ Ç­ñ³­Ï³­ ÝáõÙ ·á­ÛáõíÛáõÝ ãáõ­Ý»­óáÕ »ñ¢³­Ï³­Û³­Ï³Ý

5

109

Ðá·»µ³ÝÇ ³ÝÏÛáõÝ Ï³ñ­Í»ë Ýáñ­Ù³É ¿, µ³Ûó ³­Ùáõ­ëÇÝ­Ý»­ñÇ Ùáï Ñdzë­Ã³­÷áõíÛáõÝ Ï³, Ç­ñ³­Ï³­Ýáõí Ûáõ­ÝÁ ѳ­Ï³¹ñ­íáõÙ ¿ ³ÛÝ Ï۳ݭùÇ Ñ»ï, áñ Ýñ³Ýù »­ñ³­½»É ¿ÇÝ Ç­ñ»Ýó ѳ­Ù³ñ ÙÇ ù³­ÝÇ ï³­ñÇ ³­é³ç: Üñ³Ýó ÃíáõÙ ¿, û ³ÛÉ¢ë­á­ãÇÝã Ñݳ­ñ³­íáñ ã¿ ÷á­Ë»É, Ñ»­ï³­ ·³ áÕç Ï۳ݭùáõÙ ïÇ­ñ»­Éáõ ¿ ÝáõÛÝ Ùdz­ å³­Õ³­ÕáõíÛáõ­ÝÁ: ò³Ý­ÏáõíÛáõÝ Ï³ áñ¢¿

Ï»ñ­å³­ñÇó, Çñ ëï»Õ­Í³Í Ï»ñ­å³­ñÁ ѳ­ Ù³­å³­ï³ë­Ë³­Ý»ó­Ý»É, Ùá­ï»ó­Ý»É Ç­ñ³­ ϳ­Ýáõí۳­ÝÁ: ä»ïù ¿ áã û Áݹ­ÙÇßï ѳßï­í»É ½áõ­·ÁÝ­Ï»­ñáç û­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ»ï, ³ÛÉ Ñ³ñ­·³­ÉÇó í»­ñ³­µ»ñ­ÙáõÝ­ùáí, ï³Ï­ïáí ¢ ѳñ­·³Ý­ùáí Éóí»­Éáí ½áõ­·ÁÝ­ Ï»­ñáç Ýϳï­Ù³Ùµ: ØÛáõë ׷ݳ­Å³­ÙÁ íñ³ ¿ ѳë­ÝáõÙ ³­Ùáõë­ÝáõÃ­Û³Ý »ñ­ñáñ­¹Çó ÑÇÝ­·»­ñáñ¹ ï³­ñáõÙ: ÐÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ³Ûë ßñç³­ÝáõÙ ¿ »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùáõÙ »­ñ»­Ë³

ÜÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ É³ñ­í³Í ÙÇ­ç³­ í³Û­ñáõÙ ÷áñ­ÓáõÃ­Û³Ý »Ý »Ý­Ã³ñÏ­íáõÙ ½·³ó­ÙáõÝù­ Ý»­ñÁ, Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ ½áõÛ­·»­ñÇÝ áñ­ù³Ý Ñݳ­ñ³­ íáñ ¿ ùÇã 峭ѳÝç­Ý»ñ Ý»ñ­ ϳ­Û³ó­Ý»É ÙÇÙ­Û³Ýó:

110

5

ÍÝíáõÙ: ²­é³ç »Ý ·³­ÉÇë Ýáñ Ï»Ý­ó³­ Õ³­ÛÇÝ ËݹÇñ­Ý»ñ, ÏÝáç Ùáï ͳ­·áõÙ ¿ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇó ³­½³ï­í»­Éáõ ¢ ï³­ÝÁ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ¹³ë­ïdz­ñ³­Ïáõí۳ٵ ½µ³Õ­ í»­Éáõ ϳ٠ϳ­ñÇ»­ñ³Ý ß³­ñáõ­Ý³­Ï»­Éáõ »ñÏÙ­ï³Ýù: ÜÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ É³ñ­í³Í ÙÇ­ç³­ í³Û­ñáõÙ ÷áñ­ÓáõÃ­Û³Ý »Ý »Ý­Ã³ñÏ­íáõÙ ½·³ó­ÙáõÝù­Ý»­ñÁ, ѳ٭µ»­ñ³­ï³­ñáõíÛáõ­ ÝÁ, ³­Ùáõ­ëÇÝ­Ý»ñÝ û­ï³­ñ³­ÝáõÙ »Ý ÙÇÙ­ ۳ݭóÇó: Üñ³Ýù ³­í»­ÉÇ ßáõï ¹³é­ÝáõÙ »Ý ÁÝ­Ï»ñ­Ý»ñ, ѳ­Ù³­ËáÑ­Ý»ñ, »ñ­µ»Ù­ÝÇ µáõéÝ ëÇ­ñ³­é³ï ѳ­ñ³­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ÙÕíáõÙ »Ý »ñÏ­ñáñ¹ åɳÝ: ²Ûë ßñç³­ÝáõÙ Ëáñ­Ñáõñ¹ Ïï³Ýù ½áõÛ­·»­ñÇÝ Ç­ñ³ñ áñ­ ù³Ý Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ ùÇã 峭ѳÝç­Ý»ñ Ý»ñ­ ϳ­Û³ó­Ý»É, ѳݭ¹áõñ­ÅáÕ ÉÇ­Ý»É ÙÇÙ­Û³Ýó Ýϳï­Ù³Ùµ: гñ­Ù³ñ­Ù³Ý ׷ݳ­Å³Ù: ²­Ùáõë­Ýáõí­ Û³Ý Ûá­ÃÇó ÇÝ­Ý»­ñá¹ ï³­ñáõÙ ëÏëíáõÙ ¿, ³Ûë­å»ë Ïáã­í³Í, ѳñ­Ù³ñ­Ù³Ý ׷ݳ­Å³­ ÙÁ: Î۳ݭùÁ ùÇã û ß³ï ϳñ­·³­íáñ­í»É ¿, »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ Ù»­Í³­ÝáõÙ »Ý: ²­Ù»Ý ÇÝã

µ³Ý ÷á­Ë»­Éáõ, µ³Ûó ѳ­Ù³ñ­Ó³­ÏáõíÛáõÝÝ áõ ï³­ñÇ­ùÁ ÃáõÛÉ ã»Ý ï³­ÉÇë: º­Õ»ù ³­í»­ÉÇ Ñ³­Ù³ñ­Ó³Ï, ·Ý³­ó»ù ³ÛÝ ù³Û­É»­ñÇÝ, Ýáñ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ, á­ñáÝó Ù³­ëÇÝ ³Ý­­ ѳñ­Ù³ñ »ù ½·áõÙ ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­í»É: ¸³ Ïóñ­Ù³ó­ÝÇ Ñ³­ñ³­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, Ýáñ ßáõÝã áõ éÇÃÙ Ïѳ­Õáñ­¹Ç ÁÝ­ï³­Ý»­Ï³Ý Ùdz­å³­Õ³­Õáõí۳­ÝÁ: 17-Çó 20-ñ¹ ­ï³­ñáõÙ íñ³ ¿ Ñ³ë­ ÝáõÙ ÙÇ­çÇÝ ï³­ñÇ­ùÇ ×·Ý³­Å³­ÙÁ: ²­Ùáõ­­ ëÇÝ­Ý»­ñÇ Ùáï ³ÛÝ­åÇ­ëÇ ïå³­íá­ñáõíÛáõÝ ¿, áñ Ï۳ݭùáõÙ Ç­ñ»Ýù ³ñ­¹»Ý ѳ­ë»É »Ý ³ÛÝ ³­Ù»­ÝÇÝ, ÇÝ­ãÇÝ Ï³­ñáÕ ¿ÇÝ: à°ã ³ÝÓ­ ݳ­Ï³Ý, á°ã ³ß­Ë³­ï³Ý­ù³­ÛÇÝ á­Éáñ­ïáõÙ ³­é³ç­Ë³­Õ³ó­Ù³Ý ï»Õ ³ÛÉ¢ë ã­Ï³: ²Ûë ׷ݳ­Å³­ÙÁ Ëá­ñ³­ÝáõÙ ¿ Ýñ³Ýó ÑÇ٭ݳ­ ϳÝ` ¹³ë­ïdz­ñ³­Ïá­ÕÇ ¹»­ñÇ ëå³é­Ù³Ý Ñ»ï, ù³­ÝÇ áñ ã³­÷³­Ñ³ë ½³­í³Ï­Ý»­­ ñÁ ³­Ùáõë­Ý³­ÝáõÙ ¢ ϳ٠ѻ­é³­ÝáõÙ »Ý ïÝÇó: 곭ϳÛÝ Ñ³Û Ç­ñ³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý Ù»ç ë³ ÷á­Ë³­ñÇÝ­íáõÙ ¿ Ãáé­ÝÇÏ­Ý»­ñÇÝ ¹³ë­­ ïdz­ñ³­Ï»­Éáõ åñá­ó»­ëáí, á­ñÁ ׷ݳ­Å³­ÙÁ ѳխó­Ñ³­ñ»­Éáõ µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­ í»ï ÙÇ­çáó ¿: ÀÝ­ï³­Ý»­Ï³Ý Ñá­·»­µ³­ÝÇ ËݹÇñÝ ¿ µ³­ó³­Ñ³Û­ï»É ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ ¿áõíÛáõ­ÝÁ, Ýñ³ ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, Ýñ³­ ÝáõÙ ³­é³­ç³­óáÕ ï³­ñ³­Ó³Û­ÝáõíÛáõÝ­Ý»­ ñÁ, ÏáÝý­ÉÇÏï­Ý»­ñÁ, í»ñ ѳ­Ý»É ¹ñ³Ýó ¹ñ¹³­å³ï­×³é­Ý»­ñÁ ¢ Ç í»ñ­çá ·ïÝ»É ¹ñ³Ýó ѳխó­Ñ³ñ­Ù³Ý ¢ ÉáõÍ­Ù³Ý ûå­ ïÇ­Ù³É ï³ñ­µ»­ñ³Ï­Ý»ñ ¢ Ù»­Ãá¹­Ý»ñ: àõë­ ïÇ Å³­Ù³­Ý³ÏÝ ¿, áñ Ù»ñ ѳ­ë³­ñ³­Ïáõí Ûáõ­ÝÁ ¢ë ­·³ ³ÛÝ ·Ç­ï³Ï­óáõí۳­ÝÁ, áñ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ¢ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ¹Ç­Ù»É ÁÝ­ï³­ Ý»­Ï³Ý Ñá­·»­µ³­ÝÇ Ï³Ù Ñá­·»­Ã»­ñ³å¢ïÇ û·­Ýáõí۳­ÝÁ: ì»ñ­çÇÝë, ³Ý­Ï³ë­Ï³Í, ϳ­ ñáÕ ¿ ûµ­Û»Ï­ïÇí Éáõ­ÍáõÙ­Ý»ñ ³­é³­ç³ñ­Ï»É Ó»ñ ËݹÇñ­Ý»­ñÇÝ, á­ñáÝù ³­í»­ÉÇ ³ñ¹­Ûáõ­ ݳ­í»ï Ï·áñ­Í»Ý, ù³Ý ³ÛÝ ëáõµ­Û»Ï­ïÇí, ÏáÕ٭ݳ­Ï³É ³Ý­Ñ³­ï³­Ï³Ý ¹³­ïá­Õáõí­ ÛáõÝ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝó ¹áõù ѳݭ·áõÙ »ù ÇÝù­ ݳ­µáõË Ï»ñ­åáí, ½·³ó­ÙáõÝ­ù³­ÛÇÝ Ï³Ù ÝÛ³ñ­¹³Û­Ý³­ó³Í íǭ׳­ÏáõÙ:

гßٳݹ³ÙáõÃÛáõÝ

Üñ³Ýù ÑÇí³Ý¹ ã»Ý ÜÛáõÃÁ` ܳñÇÝ» ÆñÇóÛ³ÝÇ

112

5

гßٳݹ³ÙáõÃÛáõÝ

Ð

³ß­Ù³Ý­¹³­ÙáõíÛáõ­ÝÁ Ý»­ñ³­ éáõÙ ¿ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ¢ Ùï³­íáñ ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³Ï ϳ­ñá­ÕáõíÛáõÝ­ Ý»­ñáí Ù³ñ¹­Ï³Ýó` ³Ý­¹³­Ù³­Ñ³ï­í³Í, Ñ»­Ý³­ß³ñ­Åá­Õ³­Ï³Ý ËݹÇñ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ, ٳݭϳ­Ï³Ý áõ­Õ»­Õ³­ÛÇÝ Ï³Ã­í³Í­ùáí` ØàôÎ-áí ï³­é³­åáÕ­Ý»­ñÇÝ: سñ­¹Á ѳ­ ë³­ñ³­Ï³­Ï³Ý ¿³Ï ¿, ³­é³Ýó Çñ ÝÙ³­ÝÇ Ñ»ï ß÷Ù³Ý ¢ ѳ­Õáñ­¹³Ïó­Ù³Ý ¹Åí³ñ ¿ å³ï­Ï»­ñ³ó­Ý»É Ýñ³Ý: 곭ϳÛÝ ÉÇ­ÝáõÙ »Ý ¹»å­ù»ñ, »ñµ Ù»ñ ³Ý­ï³ñ­µ»­ñáõÃ­Û³Ý Ï³Ù ³Ý½­·áõÛß ß÷áõÙ­Ý»­ñÇ å³ï­×³­éáí á­Ù³Ýù §Ñ³­ë³­ñ³­ÏáõíÛáõݦ Ïáã­íáÕ ×³­Ý³­å³ñ­ÑÇ Éáõ­ë³Ýó­ùáõÙ »Ý ѳÛïÝ­íáõÙ` Ùá­é³ó­í»­Éáí ϳ٠³Ý­ï»ë­í³Í ÉÇ­Ý»­Éáí µá­Éá­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó: г߭ٳݭ¹³­ÙáõíÛáõ­ÝÁ ³Û¹ å³ï­×³é­Ý»­ ñÇó Ù»ÏÝ ¿: ÐЭ-áõÙ ³Û­ëûñ ·á­ÛáõíÛáõÝ áõ­ Ý»Ý 300-Çó ³­í»­ÉÇ ÐÎ-­Ý»ñ, á­ñáÝù ÙÇÙ­ Û³Ýó Ñ»ï ѳ­Ù³­·áñ­Í³Ï­ó»­Éáí` ÷áñ­ÓáõÙ »Ý ï³ñ­µ»ñ Íñ³·­ñ»­ñÇ ßñ糭ݳϭݻ­ñáõÙ, ÝÙ³Ý Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ñ»­ï³ùñù­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¢ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ µ³­ó³­Ñ³Ûï­Ù³Ý, ÏÇ­ñ³é­Ù³Ý ¹³ßï Ó­¢³­íá­ñ»É: ¸ñ³Ý­óáõÙ Çñ áõ­ñáõÛÝ ï»ÕÝ áõ­ÝÇ Ñ³­ß³­Ù³Ý­¹³­Ù³­ ÛÇÝ ëåáñ­ïÁ, á­ñÇ ÙÇ­çá­óáí ³Û­ëûñ ³ñ­¹»Ý Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ ëï»Õ­Í»É ѳñ­Ù³­ñá­Õ³­Ï³Ý ¢ Ý»­ñ³­é³­Ï³Ý Ó­¢»ñ: ²Ûë ¢ ѳ߭ٳݭ¹³­ Ùáõí۳ÝÝ ³éÝã­íáÕ ÙÇ ß³ñù ³ÛÉ Ñ³ñ­ó»­ñÇ ßáõñç ½ñáõ­ó»­óÇÝù ºñ¢³­ÝÇ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ÏáõÉ­ïáõ­ñ³­ÛÇ Ñ³Û­Ï³­Ï³Ý å»­ï³­Ï³Ý ÇÝë­ ïÇ­ïáõ­ïÇ ³­¹³å­ïÇí ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ÏáõÉ­ ïáõ­ñ³­ÛÇ ³Ù­µÇá­ÝÇ í³­ñÇã êáõ­ë³Ý­Ý³ Ðá­ í»­Û³­ÝÇ Ñ»ï: Üñ³ ϳñ­ÍÇ­ùáí` -г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ¢ ³Ù­µáÕç ³ß­Ë³ñ­ Ñáõ٠ѳ߭ٳݭ¹³­ÙáõÃ­Û³Ý ëñÁݭóó ³× ϳ: ØdzÛÝ Üá­ñ³·­Ûáõ­ÕÇ Ù³Ý­Ï³­Ï³Ý í»­ ñ³­Ï³Ý·­Ýá­Õ³­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝáõÙ 4000 ѳ߭ٳݭ¹³Ù ³Ý­ã³­÷³­Ñ³ë »­ñ»­Ë³ ϳ ·ñ³Ýó­í³Í: Øï³­íáñ ˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»­ñáí ³Ý­ÓÇÝù` ¹³áõÝ­Ý»­ñÁ, ³áõ­ïÇÏ­Ý»­ñÁ, ï³ñ­ µ»ñ­íáõÙ »Ý ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³Ï ϳ­ñá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñáí ³Ý­Ó³Ý­óÇó: Üñ³Ýù ³­í»­ÉÇ å³ñ­÷³Ï­í³Í »Ý: ¸³áõÝ ¢ ³áõ­ ïÇÏ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÁ ¹Åí³ñ Ý»ñ·­ñ³í­íáÕ ïÇ­å»ñ »Ý: 곭ϳÛÝ Ýñ³Ýù ¢ë ­å»ïù ¿ ÇÝ­ï»·ñ­í»Ý ѳ­ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç ¢ ϳ­ ñá­Õ³­Ý³Ý ÇÝù­Ýáõ­ñáõÛÝ ·áñ­Í»É ¢ »ñµ¢Ç­ó» Ï³Ë­Ù³Ý Ù»ç ãÉÇ­Ý»É áñ¢¿ Ù»­ÏÇó: г߭ٳ­ ݳ­¹³Ù­Ý»­ñÇÝ Ñ³­ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç Ý»ñ·­ ñ³­í»­Éáõ ËݹǭñÁ ³Û­ëûñ ³­é³ç­Ý³­Ñ»ñ­ ÃáõíÛáõÝ ¿: ⿱ áñ Ýñ³Ýù ѳ­ë³­ñ³­Ïáõí Û³Ý ÉÇÇ­ñ³í ³Ý­¹³Ù­Ý»ñ »Ý:

-à­ñá±Ýù­ »Ý í»­ñáíí³ñÏ­Û³É ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³­é³­ç³ó­Ù³Ý å³ï­×³é­Ý»­ ñÁ: -ØàôÎ-Á` ٳݭϳ­Ï³Ý áõ­Õ»­Õ³­ÛÇÝ Ï³Ã­ í³Í­ùÁ, ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ÑÕÇáõÃ­Û³Ý ÁÝ­ óó­ùáõÙ áõ­Ý»­ó³Í ÃÃí³Í­Ý³­ÛÇÝ ù³Õ­óÇ Ñ»ï¢³Ýù ¿, ÇÝã­å»ë ݳ¢` ÍÝݹ³­µ»­ñáõí Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï ï³ñ­µ»ñ íݳë­í³Íù­Ý»­ñÇ, Ý»­ñ³ñ­·³Ý­¹³­ÛÇÝ í³­ñ³­ÏÇã ï³ñ­µ»ñ ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝù: ÆÝã í»­ñ³­µ»­ ñáõÙ ¿ ¹³áõ­Ýǽ­ÙÇÝ áõ ³áõ­ïÇ­½ÙÇÝ, ¹ñ³Ýó Ù»ç ų­é³Ý­·³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý á­ñá­ß³­ÏÇ ·áñ­ ÍáÝ Ï³ /ÝáõÛ­ÝÁ í»­ñ³­µ»­ñáõÙ ¿ Éëá­Õáõí۳Ý, Ëáë­ùÇ Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ­Ý»­ñÇÝ/: ´³­óÇ ³Û¹` ³Ý­¹³­Ù³­Éáõ­ÍáõÃ­Û³Ý å³ï­×³é »Ý ¹³é­ÝáõÙ µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ Ù»Í ÃÇí ϳ½­ ÙáÕ ³í­ïáí­Ã³ñ­Ý»­ñÁ, ³­Õ»ï­Ý»­ñÁ, ÇëÏ Ýá­ ñ³­·áõÛÝ ï»Ë­Ýá­É᭷dz­Ý»­ñÁ Ù»Í íݳë­Ý»ñ »Ý ѳëó­ÝáõÙ ï»­ëá­Õáõí۳­ÝÁ: Øï³­íáñ ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³Ï ϳ­ñá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñáí ³Ý­­ Ó³Ýó íñ³ Ù»Í ³½­¹»­óáõíÛáõÝ »Ý áõ­Ý»­ÝáõÙ Ñá­·»­Ï³Ý ³å­ñáõÙ­Ý»­ñÁ, ëÃñ»ë­Ý»­ñÁ, í³­ ËÁ: -ÆÝã­åÇ­ëDZ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý ³Ýó­Ï³ó­í»É ѳ߭ٳݭ¹³­ÙáõÃ­Û³Ý ³Ûë ï»­ ë³Ï­Ý»­ñÇ í»­ñ³­Ï³Ý·­Ýá­Õ³­Ï³Ý Ñݳ­ñ³­íá­ ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ Ù»­Í³ó­Ý»­Éáõ áõÕ­Õáõí۳ٵ: -Üáñù-س­ñ³­ßÇ ÃÇí 15 ¢ ¼»Û­Ãáõ­ÝÇ ¹åñáó­Ý»­ñáõÙ Éëá­ÕáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³­ñáõÙ­ Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ ¹åñá­ó³­Ñ³­ë³Ï »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ßñç³­Ýáõ٠ϳ­ï³­ñ»É »Ýù ѳ­Ù³­å³­ï³ë­ Ë³Ý Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ` ã³­÷»É Ýñ³Ýó ýÇ­½Ç³­Ï³­Ï³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³Ý óáõ­ó³­ÝÇß­ Ý»­ñÁ, ѳ­Ù»­Ù³­ï»É ¹ñ³Ýù Ç­ñ»Ýó ³­éáÕç ѳ­ë³­Ï³­ÏÇó­Ý»­ñÇ Ñ»ï` ï»­ë»­Éáõ, û DZÝã ûñ­½³ñ­·³­óáõ٠ϳ٠ýáõÝÏ­óÇá­Ý³É ÇÝã­ åÇ­ëDZ ˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»ñ ϳÝ: ²ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ Ýϳï­í»É ¿ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ¢ ýáõÝÏ­óÇá­Ý³É ûñ­½³ñ­·³­óáõÙ­Ý»­ñÇ ¹»å­ ù»ñ: Ƶñ¢ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³Ý óáõ­ ó³­ÝÇß­Ý»ñ` ÏÇ­ñ³­é»É »Ýù ѳ­ë³­ÏÁ, Ù³ñÙ­ ÝÇ ù³­ßÁ, ÏñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÇ ßñç³­·Ç­ÍÁ, Ãá­ù»­ñÇ Ï»Ý­ë³­Ï³Ý ï³­ñá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ, ³ç »õ Ó³Ë ¹³ë­ï³Ï­Ý»­ñÇ áõ­ÅÁ ¢ ³ÛÉÝ: ²­ë»Ù, áñ Éëá­ÕáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ùáï Ãá­ù»­ñÇ Ï»Ý­ë³­Ï³Ý ï³­ ñá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ ß³ï ó³Íñ Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÇ íñ³ ¿` Ýñ³Ýó Ùáï Ñ»­Ý³­ß³ñ­Åá­Õ³­Ï³Ý ³­å³­ ñ³­ïÇ, áխݳ­ß³­ñÇ ß»­Õáõ٠ϳ: ´³ÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ Éëá­ÕáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³ñ­Ù³Ý Ñ»ï Ï³å­ í³Í Ýñ³Ýó Ùáï ³­ÝÁݹ­Ñ³ï ɳñ­í³­Íáõí ÛáõÝ ¿ ÉÇ­ÝáõÙ, áñÝ Çñ µ³­ó³­ë³­Ï³Ý Ñ»ïùÝ

г߭ٳ­Ý³­¹³Ù­Ý»­ñÇÝ Ñ³­ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç Ý»ñ·­ñ³­í»­Éáõ ËݹǭñÁ ³Û­ëûñ ³­é³ç­Ý³­Ñ»ñ­­ ÃáõíÛáõÝ ¿: Üñ³Ýù ѳ­ ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý ÉÇÇ­ñ³í ³Ý­¹³Ù­Ý»ñ »Ý: ¿ ÃáÕ­ÝáõÙ Ï»ó­í³Í­ùÇ ß»Õ­Ù³Ý íñ³, ù³­ÝÇ áñ ˳Ëï­íáõÙ ¿ ѳ­í³­ë³­ñ³Ïß­éáõÃ­Û³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÁ: -ì»­ñ³­Ï³Ý·­Ýá­Õ³­Ï³Ý ÇÝã­åÇ­ëDZ Ù»­ Ãá¹­Ý»ñ »Ý ³Û­ëûñ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ: Ø»Ýù ѳ­ïáõÏ Ùß³­Ï»É »Ýù ýÇ­½Ç­Ï³­ Ï³Ý í³ñ­ÅáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³­ÉÇñ Íñ³·­ ñ»ñ, á­ñáÝù ÏÝå³ë­ï»Ý ѳ߭ٳݭ¹³Ù­Ý»­ ñÇ ³­éáÕ­ç³­Ï³Ý íǭ׳­ÏÇ µ³­ñ»­É³í­Ù³­ÝÁ, ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý å³ï­ñ³ë­ï³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý µ³ñÓ­ñ³ó­Ù³­ÝÁ, Ñ»­Ý³­ß³ñ­Åá­Õ³­Ï³Ý ³­å³­ñ³­ïÇ ×Çßï Ó­¢³­íáñ­Ù³­ÝÁ: Æ ¹»å, г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ³Û­ëûñ ß³ï Ù»Í ï»Õ »Ý ï³­ÉÇë ѳ߭ٳݭ¹³­Ù³­ÛÇÝ ëåáñ­ïÇ ½³ñ­­ ·³ó­Ù³­ÝÁ, ÝáõÛ­ÝÇëÏ ëï»ÕÍ­í»É ¿ ѳ߭ٳݭ ¹³­Ù³­ÛÇÝ ëåáñ­ïÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ý»­¹»­ ñ³­ódz: ²Û¹ Ýå³­ï³­Ïáí Ý»­ñ³é­í»­Éáõ »Ý Ñ»­ï¢Û³É Ù³ñ­½³Ó¢»­ñÁ` ÉáÕ, ÁÙµ­ß³­Ù³ñï` Ëáõ­É»­ñÇ áõ ѳ٭ñ»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ, ·áÉ-µáÉ` ÏáõÛ­ñ»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ, µ³ë­Ï»ï­µáÉ` ³Ý­í³­ë³Û­ ɳ­Ïáí ѳ߭ٳݭ¹³Ù­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ¢ ³ÛÉÝ: ì»ñ­çÇÝ­Ý»­ñÇë Ñ»ï ³Ýó­Ï³ó­íáõÙ »Ý ݳ¢ Ó»é­Ý³­Ù³ñ­ïÇ, ͳݭñ³­Ù³ñ­ïÇ, ·Ç­ñÇ å³­ ñ³å­ÙáõÝù­Ý»ñ: ²Û­ëûñ ß³ï ϳ½­Ù³­Ï»ñ­ åáõíÛáõÝ­Ý»ñ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³Ï ϳ­ñá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñáí ³Ý­Ó³Ýó ѳ­Ù³ñ ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ñ³­ïáõÏ ³ß­Ë³­ï³­ï»­Õ»ñ »Ý µ³­ óáõÙ, ù³­ÝÇ áñ ³Ûë Ù³ñ­¹ÇÏ å³­ï³ë­Ë³­ ݳï­íáõÃ­Û³Ý Ù»Í ½·³­óáõÙ áõ­Ý»Ý, ÇÝã­å»ë ݳ¢` ³ã­ùÇ »Ý ÁÝÏ­ÝáõÙ Ç­ñ»Ýó ³Ï­ïÇ­íáõí Û³Ùµ: -гÛï­ÝÇ ¿, áñ ³áõ­ïǽ­Ùáí ÑÇ­í³Ý¹ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ Ùï³­íáñ ϳ­ñá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ ñáí ·»­ñ³­½³Ý­óáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýó ѳ­ë³­Ï³­ ÏÇó­Ý»­ñÇÝ: Æݭﻭɻϭïá­õ³É ˳­Õ»ñ ݳ­ ˳­ï»ë­í³±Í »Ý Ýñ³Ýó ѳ­Ù³ñ, û­ñǭݳÏ` ߳˭ٳï: -ƭѳñ­Ï», ݳ­Ë³ïë­í³Í ¿ Édzñ­Å»­ùá­ ñ»Ý ÏÇ­ñ³­é»É ߳˭ٳ­ï³­ÛÇÝ Ù³ñ­½³Ó¢Á, µ³Ûó ù³­ÝÇ áñ Ù»ñ ³Ù­µÇá­ÝÁ Ýá­ñ³ë­ï»ÕÍ ¿, á­ñáß Ù³ñ­½³Ó¢»ñ ¹»é Ý»­ñ³é­í³Í ã»Ý,

5

113

гßٳݹ³ÙáõÃÛáõÝ

³Û¹ ÃíáõÙ` ߳˭ٳ­ïÁ: л­ï³­½á­ïáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»­ñÁ óáõÛó »Ý ïí»É, áñ ߳˭ٳ­ï³­ÛÇÝ å³­ñ³å­ÙáõÝù­Ý»­ñÇ ßÝáñ­ ÑÇí Ýñ³Ý­óÇó á­Ù³Ýù ¹³é­ÝáõÙ »Ý µ³­í³­ ϳ­ÝÇÝ Ë»­É³­óÇ, µ³ñÓ­ñ³­Ï³ñ· Ù³ñ­½ÇÏ­ Ý»ñ: -ÆëÏ Ç±Ýã ϳ­ë»Çù Ódz­í³ñ­Åáõí۳Ý` ǵñ¢ í»­ñ³­Ï³Ý·­Ýá­Õ³­Ï³Ý ÙÇ­çá­óÇ Ù³­ ëÇÝ: - Òdz·­Ý³­óáõíÛáõ­ÝÁ г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ëåáñ­ïÇ Ýáñ ï»­ë³Ï ¿ ¢ ³é­Ñ³­ë³­ñ³Ï, ѳ߭ٳݭ¹³­ÙáõÃ­Û³Ý ëåáñ­ï³Ó¢»­ñÁ ¹»é¢ë ­Ýáñ »Ý ëÏëáõÙ ½³ñ­·³­Ý³É Ù»­½³­ ÝáõÙ: 곭ϳÛÝ Ð³­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ³ñ­¹»Ý ÝÙ³­ ݳ­ïÇå å³­ñ³å­ÙáõÝù­Ý»ñ ï³ñ­íáõÙ »Ý

г߭ٳݭ¹³Ù­Ý»ñÝ ûñ­í³ é»­ ÅÇ­ÙáõÙ å³ñ­ï³­¹Çñ å»ïù ¿ ÙïóÝ»Ý ·á­Ý» Ù»Ï Å³Ù ³­é³­íáï­Û³Ý, »­ñ»­Ïá­Û³Ý ½µá­ë³Ýù­Ý»­ñÁ: ´³­óÇ ³Û¹` Ýñ³Ýù Ý³Ë å»ïù ¿ ëÝí»Ý é»­ÅÇ­Ùáí ¢ ¹³ å»ïù ¿ ÉÇ­ÝÇ Ñ³Ý­·Çëï ÙÇ­ç³­í³Û­ñáõÙ:

114

5

ØàôÎ-áí ÑÇ­í³Ý¹ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ñ»ï: ²ñ¹­ ÛáõÝ­ùáõÙ íǭ׳­ÏÇ ¹ñ³­Ï³Ý ÷á­÷á­Ëáõí ÛáõÝ­Ý»ñ Ï³Ý ³ñ­Ó³­Ý³·ñ­í³Í: ÖÇßï ¿, ØàôÎ-Ý­ ³ÛÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝÝ ¿, áñ Édzñ­ Å»ù ãÇ µáõÅ­íáõÙ, µ³Ûó Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ µ³­ ñ»­É³­í»É ѳ߭ٳݭ¹³­ÙÇ íǭ׳­ÏÁ` ï³ñ­µ»ñ í³ñ­ÅáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí Ùϳݭݻ­ñÇ, áëÏ­ñ»­ñÇ, Ñá­¹»­ñÇ, çÉ»­ñÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ùµ: Òdz·­Ý³­óáõí۳ٵ Ñݳ­ñ³­íáñ ¿ í»­ñ³­ ϳݷ­Ý»É ѳ­í³­ë³­ñ³Ï­ßáõíÛáõ­ÝÁ` ϳ­ñá­ Õ³­Ý³É Ç­ñ»Ý å³­Ñ»É ÓÇáõ ó٭µÇ íñ³, ѳ­Ù³ñ­Ó³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ, í»­ñÇÝ »õ ëïá­ñÇÝ í»ñ­çáõÛíݻ­ñÇ Ùϳݭݻ­ñÇ ½³ñ­·³­óáõ­ÙÁ ¢ ³ÛÉÝ, ÑÇ­í³Ý­¹Ç Ùáï ³­é³­ç³ó­Ý»É ù³Û­É»­Éáõ ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ: -à­ñá­ß³­ÏÇ ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»ñ ëﳭݳ­Éáõ ѳ­Ù³ñ DZÝ㠭ų­Ù³­Ý³­Ï³­Ñ³ï­í³Í ¿ ë³Ñ­ ٳݭí³Í ÏáÝÏ­ñ»ï Ù³ñ­½³Ó¢áí ½µ³Õ­í»­ Éáõ ¹»å­ùáõÙ: -سñ½­í»É å»ïù ¿ Ùßï³­å»ë, á­ñÁ ϳ˭í³Í ¿ Ù³ñ­½Ç­ãÇó ¢ Ù³ñ­½Ç­ÏÇó: Þ³ï ϳñ¢áñ ¿, û í»ñ­çÇÝë áñ­ù³Ý ¿ ϳñ¢á­ ñáõÙ ³Û¹ å³­ñ³å­ÙáõÝù­Ý»­ñÁ, ÇÝã­ù³­Ýáí ×Çßï Ïϳ­ñá­Õ³­Ý³ ϳ­ï³­ñ»É ³Û¹ í³ñ­ ÅáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: º­Ã» ÑÇ­í³Ý­¹Á 1 ³­ÙÇë ѳ­ Ù³­Ï³ñ·­í³Í Éá­Õáí ½µ³Õ­íÇ, ¢ »­Ã» ÍÝáÕ­

Ý»­ñÁ ÉÇ­Ý»Ý Ñ»ï¢á­Õ³­Ï³Ý áõ ï³ÝÝ ¿É ½µ³Õ­í»Ý »­ñ»­Ë³­Ý»­ñáí, ³­å³ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùÁ Ññ³­ß³­ÉÇ Ï³­ñáÕ ¿ ÉÇ­Ý»É: Æ ¹»å, ³Ûë å³­ ñ³å­ÙáõÝù­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ¹³ñÓ­Ý»É Ï۳ݭùÇ å³­Ñ³Ýç­ÙáõÝù, ù³­ÝÇ áñ áã ϳ­Ýá­Ý³­íáñ Ù³ñ½­í»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùÁ Édzñ­Å»ù ãÇ ÉÇ­ÝÇ: г߭ٳݭ¹³Ù­Ý»ñÝ ûñ­í³ é»­ÅÇ­ÙáõÙ å³ñ­ï³­¹Çñ å»ïù ¿ ÙïóÝ»Ý ·á­Ý» Ù»Ï Å³Ù ³­é³­íáï­Û³Ý, »­ñ»­Ïá­Û³Ý ½µá­ë³Ýù­ Ý»­ñÁ, ³­éáÕ­ç³­ñ³­ñ³­Ï³Ý ù³ÛÉ­ùÁ, ï³­µ»ñ µÝáõÛ­ÃÇ í³ñ­ÅáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù Ýå³ë­ ïáõÙ »Ý Ýñ³Ýó Ùϳ­Ý³ËÙ­µ»­ñÇ í»­ñ³­ ϳݷݭٳ­ÝÁ, µ³­ñ»­É³í­Ù³­ÝÁ, ³ß­Ë³­ïáõ­ ݳ­ÏáõÃ­Û³Ý µ³ñÓ­ñ³ó­Ù³­ÝÁ: ´³­óÇ ³Û¹` Ýñ³Ýù Ý³Ë å»ïù ¿ ëÝí»Ý é»­ÅÇ­Ùáí ¢ ¹³ å»ïù ¿ ÉÇ­ÝÇ Ñ³Ý­·Çëï ÙÇ­ç³­í³Û­ñáõÙ: -г߭ٳݭ¹³Ù­Ý»­ñÇ Ùáï ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ëñ³­óáõÙ­Ý»­ñÁ »±ñµ ¢ ÇÝã­ å»±ë »Ý ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­íáõÙ: -ä³ï­×³é­Ý»­ñÁ ï³ñ­µ»ñ ϳ­ñáÕ »Ý ÉÇ­Ý»É: êñ³­óáõÙ­Ý»ñÝ ³­í»­ÉÇ ß³ï ³ñ­ï³­ ѳÛï­íáõÙ »Ý ѳ­ëáõ­Ý³ó­Ù³Ý ï³­ñÇ­ùáõÙ` 11-16 ï³­ñ»­Ï³­ÝáõÙ: г߭ٳݭ¹³Ù­Ý»ñÝ ³­í»­ÉÇ ¹Ûáõ­ñ³·ñ­·Çé »Ý ¹³é­ÝáõÙ, ÝÛ³ñ­ ¹³­ÛÇÝ, ãÝãÇÝ µ³­ÝÇó ϳ­ñáÕ »Ý ÁÙ­µáë­ ï³­Ý³É, Ý»­Õ³­Ý³É: ÌÝáÕ­Ý»ñÝ áõ Ù³ë­Ý³­ ·»ï­Ý»ñÝ ³Û¹ ï³­ñÇ­ùÇ Ñ³ß­Ù³Ý­¹³Ù­Ý»­ñÇÝ å»ïù ¿ ³­í»­ÉÇ ÁÙµé­Ýáõ­Ùáí Ùá­ï»­Ý³Ý: ÖÇßï ¿, ³­éáÕç »­ñ»­Ë³Ý ¿É ³Û¹ ßñç³­ÝáõÙ ¹Ûáõ­ñ³·ñ­·Çé ¿ ÉÇ­ÝáõÙ, 볭ϳÛÝ Ñ³ß­Ù³Ý­ ¹³­ÙÇ Ùáï ËݹǭñÁ µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ ËáñÝ ¿: ¸ñ³ ѳ­Ù³ñ Ýñ³Ý å»ïù ¿ í»­ñ³­µ»ñ­í»Ý ǵñ¢ ³Ý­Ñ³­ïÇ, ѳ­ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý ÉÇÇ­ ñ³í ³Ý­¹³­ÙÇ, ÷áñ­Ó»Ý Ýñ³Ý ÇÝ­ï»·­ñ»É ÙÇ­ç³­í³Û­ñáõÙ, ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùáõÙ, å³Ñ­å³­Ý»Ý Ýñ³ µá­Éáñ Ç­ñ³­íáõÝù­Ý»­ñÁ: ¸³áõ­Ýǽ­Ùáí, ³áõ­ïǽ­Ùáí ï³­é³­åáÕ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ñ»ï ï³ñ­íáõÙ ¿ ÃÇ­Ù³­ÛÇÝ ³ß­Ë³­ï³Ýù` ѳ­ ïáõÏ Ñá­·»­µ³­ÝÇ, ٳݭϳ­í³ñÅ­Ý»­ñÇ, Éá­ ·á­å»ï­Ý»­ñÇ, û­ñ³­å¢ï­Ý»­ñÇ Ù³ë­Ý³Ï­ óáõí۳ٵ: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ¹»å­ñ»­ëdz­ÛÇ, ɳñ­í³­Íáõí۳Ý, ëÃñ»­ëÇ Å³­Ù³­Ý³Ï, »ñµ »­ñ»­Ë³Ý ëÏëáõÙ ¿ ÝÛ³ñ­¹³Û­Ý³­Ý³É, Ñáõ½­ í»É, Ù³ë­Ý³­·»­ïÁ Ùdzݭ·³­ÙÇó ëÏëáõÙ ¿ Ýñ³ Ñ»ï ³ß­Ë³­ï»É ¢ ¹áõñë µ»­ñ»É ³Û¹ íǭ׳­ÏÇó: 곭ϳÛÝ ¹³, ó³­íáù, ų­Ù³­ ݳ­Ï³­íáñ µÝáõÛà ÏñáõÙ. ÝÙ³Ý Ñ³ß­Ù³Ý­ ¹³­ÙáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ í»ñç­Ý³­Ï³Ý µáõ­ÅáõÙ ·á­ÛáõíÛáõÝ ãáõ­ÝÇ: - ì»ñ­ç»ñë ¿­Ãǭϳ­ÛÇ Ñ³­ïáõÏ µ³­é³­ ñ³Ý ¿ Ù߳ϭí»É, û ÇÝã­å»ë å»ïù ¿ ß÷í»É ѳ߭ٳݭ¹³Ù­Ý»­ñÇ Ñ»ï: àõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñ»±É

гßٳݹ³ÙáõÃÛáõÝ

»ù ѳ߭ٳݭ¹³Ù­Ý»­ñÇ Ñá­·»­Ï³Ý ³ß­Ë³ñ­ÑÁ, Ýñ³Ýó ³å­ñáõÙ­Ý»­ñÁ: ÜÙ³Ý ¿­Ãǭϳ­ÛÇ µ³­ é³­ñ³Ý­Ý»­ñÁ ϳ­ñá±Õ­ »Ý û·­ï³­Ï³ñ ÉÇ­Ý»É Ñ³ß­Ù³Ý­¹³Ù­Ý»­ñÇ Ñ»ï ß÷í»­ÉÇë: -г߭ٳݭ¹³Ù­Ý»­ñÇ Ñ»ï ß÷Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ ³­Ù»­ÝÇó û·­ï³­Ï³ñ É»­½áõÝ ëñïÇ É»­½áõÝ ¿, ³Ý­Ï»ÕÍ ½·³ó­ÙáõÝù­Ý»­ñÁ: Üñ³Ýù Ñ³ï­ Ï³­å»ë ã»Ý ëÇ­ñáõÙ, »ñµ Ç­ñ»Ýó ÑÇ­í³Ý¹ »Ý ³­ëáõÙ: üÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³Ï ϳ­ ñá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñáí ѳ߭ٳݭ¹³Ù­Ý»ñÝ Ç­ñ»Ýó ѳ­Ù³­ñáõÙ »Ý Édzñ­Å»ù ³­éáÕç: Üñ³Ý­óÇó á­Ù³Ýù, û­ñǭݳÏ` å³ï­ÙáõÙ »Ý, áñ Ù»­ù»­ ݳ­Ûáí ¹áõñë »­Ï³Ý` ËÝçáõÛ­ùÇ ·Ý³­Éáõ ѳ­ Ù³ñ, µ³Ûó ïáõÝ »­Ï³Ý ѳ߭ٳݭ¹³Ù ¹³ñ­

Ó³Í: ÖÇßï ¿, ³í­ïáí­Ã³­ñÇ å³ï­×³­éáí íÝë³­í»É ¿ñ ïíÛ³É ³Ý­ÓÇ áï­ùÁ ¢ ÑÇ­Ù³ ³Ý­­ í³­ë³Û­É³­Ïáí ¿, µ³Ûó Ç­ñ»Ý Édzñ­Å»ù ³­éáÕç ¿ ѳ­Ù³­ñáõÙ: Üñ³ µá­Éáñ ûñ­·³Ý ѳ­Ù³­ ϳñ­·»­ñÁ, Ùï³­íáñ, ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ϳ­ñá­ ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ Ýáñ­Ù³É »Ý, ѻ­µ³ñ` ݳ ó³Ý­Ï³­ÝáõÙ ¿ ³å­ñ»É µá­Éá­ñÇ ÝÙ³Ý áõ ³­Ý»É ÝáõÛÝ µ³­ÝÁ, ÇÝã ѳ­ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý ÙÛáõë ³Ý­¹³Ù­Ý»­ñÁ: ´³­óÇ ³Û¹` ÍÝáÕ­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ѳë­Ï³­Ý³Ý, áñ »­Ã» ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùáõÙ áõ­Ý»Ý ѳ߭ٳݭ¹³Ù »­ñ»­Ë³, å»ïù Ýñ³Ýó ¹áõñë µ»­ñ»Ý ÙÇ­ç³­í³Ûñ, ãå»ïù ¿ ÏáÙå­É»ù­ë³­ íá­ñ»Ý: ÌÝáÕ­Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ³Û¹ »­ñ»­Ë³­ Ý»­ñÇ Ù»ç ëå³­Ý»É Ñ³­ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç

Ý»ñ·­ñ³­í»­Éáõ ó³Ý­ÏáõíÛáõ­ÝÁ, ¢ Áݹ­Ñ³­Ï³­ é³­ÏÁ` ϳ­ñáÕ »Ý ³ÛÝ í»­ñ³­Ï³Ý·­Ý»É: ¸ñ³ ѳ­Ù³ñ å»ïù ¿ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇ Ñ»ï µ³­í³­Ï³­ ÝÇÝ Ù»Í ³ß­Ë³­ï³Ýù­Ý»ñ ï³­Ý»É: ²­é³­çÇÝ Ñ»ñ­ÃÇÝ å»ïù ¿ ѳë­Ï³­Ý³É ѳ߭ٳݭ¹³Ù­ Ý»­ñÇÝ, ã³Ý­ï»­ë»É Ýñ³Ýó, Ý»ñ·­ñ³­í»É ѳ­ ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç, ³ß­Ë³­ï³Ýù­Ý»ñ ï³­ Ý»É, áñ­å»ë­½Ç Ýñ³Ýù ÉÇ­Ý»Ý ÇÝù­Ýáõ­ñáõÛÝ, Ï³Ë­Ù³Ý Ù»ç ãÉÇ­Ý»Ý Ã» ÍÝáÕ­Ý»­ñÇó, û ѳ­ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý ³ÛÉ ³Ý­¹³Ù­Ý»­ñÇó, Ñ³ï­ Ï³­å»ë ѳ߭ٳݭ¹³Ù »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ñ»ï ½µ³Õ­í»É ³­éáÕ­ç³­ñ³­ñ³­Ï³Ý ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ÏáõÉ­ïáõ­ñ³­Ûáí, Ñݳ­ñ³­íáñ ¿, áñ ݳ ëåáñ­ ïáõÙ áõ­Ý»­Ý³ Ù»Í Ñ³­çá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»ñ:

5

115

²ÛÉÁÝïñ³Ýù³ÛÇÝ µÅßÏáõÃÛáõÝ

ºñµ ÑÇ­í³Ý­¹³­ÝáõÙ ¿

³­éáÕ­çáõíÛáõ­ÝÁ ÜÛáõ­ÃÁ 곭û­ÝÇÏ ØÏñïãÛ³­ÝÇ

Ø

»ñ û­ñ»­ñáõÙ ³­éáÕ­çáõíÛáõ­ÝÁ ÷Ç­ÉÇ­ ëá­÷³­Û³­Ï³Ý ϳ­ï»­·á­ñdz­ÛÇ å»ë í»­ñ³­ó³­Ï³Ý ѳë­Ï³­óáõíÛáõÝ ¿ ¹³ñ­Ó»É: سë­Ý³­·»ï­Ý»ñÝ ³­Õ»­ï³­ÉÇ Ñ³ß­ í³ñÏ­Ý»ñ »Ý ϳ­ï³­ñáõÙ, Áëï á­ñáÝó` Ù»Ï ¹³ñ ³Ýó ³­í»ÉÇ »Ý ͳݭñ³­Ý³­Éáõ Ù³ñ¹­ ϳÝó å³­ïáõ­Ñ³­ëáÕ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­ Ý»­ñÁ: ÐÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¿­íáÉ­Ûáõ­óÇ³Ý Ù»Í ³­ñ³­·áõíÛáõÝ ¿ ѳ­í³­ù»É: ¶³­ÉÇë

´áõ­Å³Ï­Ý»­ñÇ, å³Û­Í³­ é³­ï»­ëÝ»­ñÇ ¢ Ùá­·»­ñÇ µáõ­Å³­Ï³Ý Ñݳñù­Ý»­ñÇó û·ï­íáÕ­Ý»­ñÁ ã»Ý íëï³­ ÑáõÙ µÅÇßÏ Ù³ë­Ý³­·»ï­ Ý»­ñÇÝ, 볭ϳÛÝ Ñ³­×³Ë ó³­íáí Ëáë­ïá­í³­ÝáõÙ »Ý, áñ ˳µ­í³Í »Ý »­Õ»É:

116

5

¿ ÙÇ å³Ñ, »ñµ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ³­Ù»­Ý³­½á­ñ»Õ áõ ³­Ù»­Ý³­Ï³­ñáÕ Ãí³­óáÕ µÅßÏáõíÛáõÝÝ ³Ý­½á­ñ³­ÝáõÙ ¿: îÇ»­½»ñ­ùÇ û­ñ»Ýù­Ý»­ñÁ, Ù³ñ¹­Ï³Ýó ³å­ñ»­É³­Ï»ñ­åÁ` Ãáõ­ÉáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÁ, í³­Ë»­ñÁ, ѳ­í³Ï­ÝáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ Ùá­Éáõóù­Ý»­ñÁ, ²ëï­Íáõ ϳÙùÝ áõ µÝáõÃ­Û³Ý ß³ñ­ÅÇã áõ­Å»­ñÁ µ³Ë­íáõÙ »Ý áõ ³­éáÕ­çáõí­ Ûáõ­ÝÁ ¹³­¹³­ñáõÙ ¿ §³­éáÕç¦ ÉÇ­Ý»É: ò³­í³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³Ë­ï³­ÝÇß­Ý»­ñÇ ÏÉÇ­ÝÇ­ ϳ­ÛÇ í³­ñÇã, µÅßϳ­Ï³Ý ·Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ã»Ï­Ý³­Íáõ êáõ­ñ»Ý ²å­ñ»ë­Û³­ÝÁ Çñ ÷áñ­Óáí ѳ­Ùá½­í»É ¿, áñ ³­éáÕ­çáõíÛáõ­ÝÁ ²ëï­Íáõ á­Õáñ­ÙáõíÛáõÝÝ ¿, á­ñÁ ãÇ Ï³­ñ»­ÉÇ ³Ý­ï»­ë»É ϳ٠ÇÝã-áñ µ³­Ýáí ÷á­Ë³­ñÇ­Ý»É: سñ¹Ý, ³­éáÕç ÉÇ­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ, å»ïù ¿ ÁÝ­¹³­Ù»­ ÝÁ ²ëï­Íáõ å³ï­íÇ­ñ³Ý­Ý»­ñÇ Ù»ç Ùݳ, á­ñáí­Ñ»ï¢ ³­Ù»Ý ÇÝã Áݹ·ñÏ­í³Í ¿ å³ï­ íÇ­ñ³Ý­Ý»­ñáõÙ: ÐÇ٭ݳ­Ï³Ý å³ï­íÇ­ñ³Ý­ Ý»­ñÁ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ »Ý ï³­ÉÇë Ù³ñ­ ¹áõÝ ³å­ñ»É` ³­å³­Ñá­í»­Éáí ³­éáÕ­çáõíÛáõÝ

áõ »ñ­Ï³­ñ³­Ï»­óáõíÛáõÝ: §Øݳ­ó³­ÍÁ ëáõï ¿. »ñµ ³­ëáõÙ »Ý ³Û­ëÇÝã ³ñ­Ù³­ïÁ åÇ­ïÇ áõ­ï»ë ϳ٠³Û­ëÇÝã Ëá­ïÁ, áñ »ñ­Ï³ñ áõ ³­éáÕç ³å­ñ»ë ¹ñ³­ÝÇó ϳ­Ë³ñ­¹³Ý­ùÇ Ñáï ¿ ÷ãáõÙ¦: ´ÝáõÃ­Û³Ý áõ îÇ»­½»­ñ³­ Ï³Ý ³Ù­µáխ糭ϳ­ÝáõÃ­Û³Ý ï»­ë³ÝÏ­Ûáõ­ÝÇó ѳñ­óÇÝ Ý³­Û»­Éáíª ³ëï­Õ³­µ³Ý ¾É­Û³ Ðáí­ Ñ³Ý­ÝÇë­Û³­ÝÁ ·ïÝáõÙ ¿, áñ Ù³ñ­¹áõ ³­éáÕ­­ çáõíÛáõ­ÝÁ ϳå áõ­ÝÇ Ýñ³ í³­ñ³Í Ï۳ݭùÇ, Ùïù»­ñÇ, ËÕ×Ç, µÝ³­íá­ñáõÃ­Û³Ý áõ ¹³ë­­ ïdz­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý Ñ»ï: î»ñ ÞÙ³­íáÝ ù³­Ñ³­Ý³ Ô­¢áݹ­Û³­ÝÇ Ï³ñ­ÍÇ­ùáí` Ù³ñ­¹Á Ù»Õ­ù»­ñáí ³Ë­ï³ó­ Û³É ¿, ³­ë»É ¿ û Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ Ù»Õù ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¿, á­ñÁ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ÇÝã-áñ Ù³ë­Ý³­íáñ ϳ٠Áݹ­Ñ³Ý­ñ³­Ï³Ý ³­ñ³ñ­­ ùÇó: ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý å³ï­×³é­Ý»­ñÇó ÑÇ٭ݳ­íá­ñÁ ²ëï­Íá å³ï­·³Ù­Ý»­ñÇó Ñ»­ 鳭ݳÉÝ ¿: ⿱ áñ ²ëï­í³Í Ï۳ݭùÇ ³Õµ­ Ûáõñ ¿, á­ñÇó ãÇ Ï³­ñ»­ÉÇ Ñ»­é³­Ý³É: ²­í»­ÉÇ

²ÛÉÁÝïñ³Ýù³ÛÇÝ µÅßÏáõÃÛáõÝ ù³Ý 20 ï³ñ­í³ ³ß­Ë³­ï³Ý­ù³­ÛÇÝ ÷áñÓ áõ­Ý»­óáÕ µÅßÏáõ­ÑÇ Ü³­ñÇ­Ý» Ô³­ÉáõÙ­Û³­ÝÁ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ Ýáõۭݳó­ÝáõÙ ¿ ϻݭ¹³­ÝÇ µççÇ Ï»Ý­ë³­·áñ­Íáõ­Ý»áõÃ­Û³Ý Ñ»ï.

-ò³Ý­Ï³­ó³Í ûñ­·³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Ç µçÇç Íñ³·­ñ³­íáñ­í³Í Ù³Ñ ¿ ³å­ñáõÙ: ÜáõÛÝ Ï»ñå ¢ Ù³ñ­¹Á: ºñ­µ»ÙÝ µÅÇßÏ­Ý»ñÝ Ç­ñ»Ýó íñ³ ß³ï ³­í»­ÉÇÝ »Ý í»ñó­ÝáõÙ, ù³Ý ¹ñ³ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝÝ áõ­Ý»Ý: سñ­¹áõ Ï۳ݭ ùÇ ëÏǽµÝ áõ í»ñ­çÁ Ù»­ñÁ ãÇ, ÁÝ­¹³­Ù»­ÝÁ Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý á­ñ³ÏÝ ¿ Ù»­ñÁ, ÇÝ­ãÁ ¢ë ­ß³ï Éáõñç ·áñ­ÍÁݭóó ¿: Æ í»ñ­ çá ³­Ù»Ý ÇÝã ²ëï­Íá Ó»é­ù»­ñáõÙ ¿: ²­í»­ÉÇ »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ ï³­ñÇ­ùáõÙ,- å³ï­ÙáõÙ ¿ µÅßÏáõ­ÑÇ Ô³­ÉáõÙ­Û³­ÝÁ,-ÇÙ ·Ç­ï³Ï­óáõí Û³Ý Ù»ç Ýëï³Í ¿ñ ¹³­ë³­Ï³Ý µÅßÏáõí Ûáõ­ÝÁ. ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ÁÝ­¹áõ­Ý»­ÉÇ ¿Ç ѳ­Ù³­ ñáõÙ ¹»­Õá­ñ³Û­ù³­ÛÇÝ, ýÇ­½Çá­Ã»­ñ³å¢ïÇÏ, ëÝݹ³­Ï³ñ­·³­ÛÇÝ, é»­ÅÇ­Ù³­ÛÇÝ µáõ­Åáõ­ÙÁ: Ø»­Í³­ó³, ÷áñÓ Ó»éù µ»­ñ»­óÇ, ѳë­Ï³­ó³, áñ Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ ËáëùÝ ³ÛÝ­ù³Ý Ù»Í ï»Õ áõ­ÝÇ, áñ »ñ­µ»ÙÝ ³­Ù»­Ý³áõ­Å»Õ ¹»­Õá­ñ³Û­ùÇ ³½­¹»­óáõí۳ÝÁ ѳ­Ù³­Ñ³­í³­ë³ñ ¿: ÜáõÛÝ Ï»ñå Ëáë­ùÇ áõ­ÅÇ íñ³ §Ë³­ÕáõÙ¦ »Ý Ñ»­ùÇÙ­Ý»ñÝ áõ å³Û­Í³­é³­ï»ë­Ý»­ñÁ, ÇÝ­ãÁ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ¿, áñ µÅÇßÏ­Ý»ñÝ ³ÛÝ­ù³Ý »Ý û­ñ³­ó»É Ç­ñ»Ýó µáõÝ ·áñ­ÍáõÙ, áñ Ù³ñ¹­ ÏáõÃ­Û³Ý ÙÇ ½·³­ÉÇ Ù³ë µáõÅ­Ù³Ý Ýå³­ï³­ Ïáí ãÇ íëï³­ÑáõÙ Ýñ³Ýó: ØÇ ÁÝ­¹áõÝ­í³Í ï»­ë³­Ï»ï ϳ. ³Û­ó»­ÉáõÝ µÅßÏÇ Ùá­ïÇó åÇ­ïÇ 50 ïá­Ïá­ëáí ûâ³­ó³Í ¹áõñë ·³: г­Ï³­é³Ï ¹»å­ùáõÙ ÇÝã ¹»Õ ¿É ï³, ÇÝã ÙÇ­çáó ¿É ÏÇ­ñ³­éÇ, Ç­ñ³­Ï³Ý ³ñ­Å»ù ãÇ áõ­Ý»­Ý³­Éáõ: àñ­ù³Ý µ­ÅÇßÏ­Ý»ñ ϳÝ, áñ­ ù³Ý ­ÙÇ­çáó­Ý»ñ áõ ï»Ë­Ýá­É᭷dz­Ý»ñ, µ³Ûó ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ã»Ý 峭ϳ­ëáõÙ: ²Û¹ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ Ýáñ ã»Ý ³­é³­ç³­ó»É, µ³Ûó ݳ¢ µ³½­Ù³­ÃÇí »Ý ¹³­ñÇ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ` ϳå­í³Í ¿­Ïá­É᭷dz­Ï³Ý ³­Õ»ï­Ý»­ñÇ, ëá­ódz­É³­Ï³Ý áõ ù³­Õ³­ù³­ Ï³Ý ³Ý­Ï³­Ûáõ­ÝáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ»ï: ÈÇ­Ý»­Éáí ¹³­ë³­Ï³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý ÏñáÕ, í»ñ­Éáõ­Í»­Éáí ÇÙ Ï۳ݭùÇ ÷áñ­ÓÁ, ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ å³ï­ÙáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁª »­Ï»É »Ù ³ÛÝ »½­ñ³­­ ϳ­óáõí۳Ý, áñ Ù»ñ ÏÛ³ÝùÝ áõ Ù³­ÑÁ, ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ ³­éáÕ­çáõíÛáõ­ÝÁ ïÇ»­ ½»­ñ³­Ï³Ý ѳ­í³­ë³­ñ³Ïß­éáõÃ­Û³Ý íñ³ »Ý ÑÇÙÝ­í³Í: Ø»ñ Ï۳ݭùÇ ï­¢á­ÕáõÃ­Û³Ý Ñ³ß­í³ñÏÝ ¿É ·»ñ­Ù³ñ¹­Ï³Û­Ýá­ñ»Ý Ù»Í ¿, ·áõ­ó» ß³­ï»­ñÇë ѳ­Ù³ñ ³­ÝÁݭϳ­É»­ÉÇ áõ ³­ÝÁÝ­¹áõ­Ý»­ÉÇ: ´³Ûó ³ÛÝ, áñ Ù»Ýù ïÇ»­

½»­ñ³­Ï³Ý ¿­Ý»ñ­·Ç³­ÛÇ ÏñáÕÝ »Ýù áõ áñ ³Û¹ ¿­Ý»ñ­·Ç³Ý ϳ, »ë ¹ñ³Ý ÇÙ ÷áñ­Óáí »Ù Ñ³Ý­·»É: ¶áõ­ó» ϳ± ³ÛÝ ½á­ñáõíÛáõ­ÝÁ, á­ñáí Ù³ñ­¹ÇÏ µÅßÏáõÙ »Ý, ÇÝã­å»ë áñ ã»Ýù ï»ë­ÝáõÙ ÃÃí³­ÍÇ­ÝÁ, µ³Ûó Ýñ³ ·á­Ûáõí Ûáõ­ÝÁ ÅËï»É ã»Ýù ϳ­ñáÕ,-ß³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ïÇ­ÏÇÝ Ô³­ÉáõÙ­Û³­ÝÁ: سñ¹­ÏáõÃ­Û³Ý å³ï­ÙáõÃ­Û³Ý ï³ñ­µ»ñ ų­Ù³­Ý³­Ï³­Ñ³ï­í³Í­Ý»­ñáõÙ »­Õ»É »Ý ³Ý­­ ѳï­Ý»ñ, áí­ù»ñ, ³­é³Ýӭݳ­ó»É »Ý ѳݭ ñáõíÛáõ­ÝÇó Ç­ñ»Ýó á­ñá­ß³­ÏÇ Ï³­ñá­Õáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ßÝáñ­ÑÇí: ²­ëáõÙ »Ý, Ýñ³Ýù Ï³å »Ý áõ­Ý»­ó»É áã »ñÏ­ñ³­ÛÇÝ ¿³Ï­Ý»­ñÇ` Ñá­·Ç­ Ý»­ñÇ Ñ»ï, ï»­ëÇÉù­Ý»ñ »Ý ï»­ë»É` Áݹ­Ñáõå ÙÇÝ㢠²ëï­ÍáõÝ ¢ ³ÛÉ ëñµ»­ñÇ, ³­å³­·³Ý ï»ë­Ý»­Éáõ, ׳­Ï³­ï³·­ñ»ñ ·áõß­Ï»­ Éáõ, Ù³ñ¹­Ï³Ýó ÷ñÏ»­Éáõ ¢ µÅßÏ»­Éáõ ßÝáñÑ »Ý ëï³­ó»É: ÂíáõÙ ¿ª 21ñ¹ ­¹³­ñáõÙ ëÝá­ïdz­å³ß­ï³­Ï³Ý ÝÙ³­Ýû­ñÇ­Ý³Ï »ñ¢áõÛíݻ­ñÁ ï»Õ ãáõ­Ý»Ý Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ Ñ³ß­í³ñÏ­í³Í ϻݭ볭ϻñ­åáõÙ, ÙÇÝã­¹»é ³Û­ëûñ ¿É ß³­ï»ñÝ Ç­ñ»Ýó ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­Ý»­ñÁ µÅßÏ»­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí åá­ÉÇÏ­ÉÇ­ÝÇ­ ϳ­ÛÇ Ã»­ñ³å¢ïÇ Ùáï ·Ý³­Éáõó ³­é³ç ßï³­åáõÙ »Ý µ³­Ë»É å³Û­Í³­é³­ï»ë­Ý»­ñÇ áõ 21-ñ¹ ­¹³­ñÇ Ñ»­ùÇÙ­Ý»­ñÇ ¹éÝ»­ñÁ: -ØÇ ûñ »­ñ³­½áõÙë áõÅ ½·³­óÇ, ³­Ý³­­ ë»­ÉÇ áõ ³Ý­å³ï­Ù»­ÉÇ ½á­ñáõíÛáõÝ: ²ë­ïÇ­ ׳­Ý³­µ³ñ ëÏë»­óÇ ½·³É ßñç³­å³­ïÇë Ù³ñ¹­Ï³Ýó áõ ÇÙ Ñ»ï ϳ­ï³ñ­í»­ÉÇù »ñ¢áõÛíݻ­ñÁ: ÆÝÓ ÃíáõÙ ¿ñ, û Ù»­ÏÁ ³­Ï³Ý­çÇë ÇÝã-áñ µ³Ý ¿ ßßÝçáõÙ: ºñµ ëÏë»­ óÇ Ñ»ï¢»É ³Û¹ Ó³Û­ÝÇÝ, å³ñ½­í»ó, áñ ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ »Ù ·áõ­ß³­Ï»É Ù³ñ¹­Ï³Ýó ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: гë­Ï³­ó³, áñ ·áõ­ ß³­ÏáõÙ »Ù ÝáõÛÝ ×ßïáõí۳ٵ, ÇÝã Ñ»­ïá ³Ë­ïá­ñá­ßáõÙ ¿ µÅÇß­ÏÁª é»Ýï­·»­ÝÇ ÙÇ­çá­ óáí: ÜáõÛÝ Ï»ñå »ë ¿É ëÏë»­óÇ Ýñ³Ýó ¹»­­ Õ³­ïáÙ­ë»ñ Ýß³­Ý³­Ï»É: ÆÝÓ ÃíáõÙ ¿ª ¹³ ²ëï­í³­Í³­ÛÇÝ ßÝáñÑ ¿: ij­Ù³­Ý³­ÏÇ ÁÝ­ óó­ùáõÙ ë³ ¹³ñ­Ó³í ÇÙ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÁ, ÑÇ­Ù³ »ë ³Ûë ½µ³Õ­ÙáõÝ­ùáí å³­ÑáõÙ »Ù ÇÙ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÁ, ݳ¢ û·­ÝáõÙ »Ù Ù³ñ¹­Ï³Ýó: γñ¢á­ñÁ ã»Ù ˳­µáõÙ: 1990 Ãí³­Ï³­ÝÇó Ù³ñ¹­Ï³Ýó »Ù µÅßÏáõÙ,-å³ï­ÙáõÙ ¿ å³Û­ ͳ­é³­ï»ë γ­ñǭݳÝ: سñ¹­Ï³Ýó µÅßÏ»­Éáõ ϳ­ñá­ÕáõíÛáõÝ ¿ Çñ Ù»ç ѳÛï­Ý³­µ»­ñ»É ݳ¢ µÇá¿­Ý»ñ­·á­Ã»­ ñ³å¢ï ­Ä³ë­Ù»Ý ¾­Ûáõ­µá­í³Ý: ܳ µ³­½³­ ÛÇÝ ÏñÃáõí۳ٵ ùÇ­ÙÇ­Ïáë ¿, 볭ϳÛÝ áõ­ÝÇ µÝ³­Ï³Ý ¿­Ý»ñ­·Ç³­ÛÇ Éñ³­óáõ­óÇã ã³­÷³­µ³­

ÅÇݪ §»ñ­ñáñ¹ ³ã­ùáí¦ ï»ë­Ý»­Éáõ Ñݳ­ñ³­ íá­ñáõíÛáõÝ: -ºë û­ÏáõÉ­ïÇëï »Ù: ÆÙ µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù»­Ãá­¹Á Ç­Ù³­óáõíÛáõÝÝ ¿, Ù³ñ¹­Ïáõí Û³Ý Ç­Ù³ë­ïáõíÛáõ­ÝÁ, á­ñÁ Ó»éù ¿ µ»ñ­í»É Ù³ñ¹­ÏáõÃ­Û³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³Ý åñá­ó»­ëáõÙ,å³ñ­½³­µ³­ÝáõÙ ¿ µÇá¿­Ý»ñ­·á­Ã»­ñ³å¢ïÁ: ú­ÏáõÉ­ïÇë­ï³­Ï³Ý ·Ç­ïáõíÛáõ­ÝÁ »­é³­ß»ñï ¿ª ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý Ù³ñÙ­ÝÇ µÅßÏáõÙ, Ñá­Ù»á­å³­ïdzª ³ëï­Õ³­ÛÇÝ Ù³ñÙ­ÝǪ ³áõ­ ñ³­ÛÇ µÅßÏáõÙ, Ñ»ñ­Ù»­ïÇÏ µáõ­ÅáõÙ /ýá­ µÇ³­Ý»ñ, í³Ù­åÇ­ñǽ٠¢ ³ÛÉÝ/:

سñ¹­ÏáõÃ­Û³Ý å³ï­Ùáõí Û³Ý ï³ñ­µ»ñ ų­Ù³­Ý³­ ϳ­Ñ³ï­í³Í­Ý»­ñáõÙ »­Õ»É »Ý ³Ý­Ñ³ï­Ý»ñ, áí­ù»ñ, ³­é³Ýӭݳ­ó»É »Ý ѳݭñáõí Ûáõ­ÝÇó Ç­ñ»Ýó á­ñá­ß³­ÏÇ Ï³­ ñá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ßÝáñ­ÑÇí: -ê³ ß³ï Ñ»­éáõ ¿ ¹³­ë³­Ï³Ý µÅßÏáõí Ûáõ­ÝÇó. ÷³ë­ïá­ñ»Ý å³­ñáõ­Ý³­Ïá±õÙ­¿ ݳ¢ Ùá­·áõÃ­Û³Ý ï³ñ­ñ»ñ: -Øá­·áõíÛáõ­ÝÁ û­ÏáõÉ­ï³­ÛÇÝ ·Ç­ïáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ µ³Õ­Ï³­óáõ­óÇã Ù³ëÝ ¿: ú­ÏáõÉ­ ïǽ­ÙáõÙ §ëåÇ­ï³Ï Ùá­·áõíÛáõݦ ¢ §ë¢ Ùá­·áõíÛáõݦ ϳ: ºë ÇÙ åñ³Ï­ïǭϳ­ÛáõÙ ÏÇ­ñ³­éáõÙ »Ù §ÙÇ° íݳ­ëÇñ¦ ëϽµáõÝ­ùÁ: ´³­óÇ ³Û¹ª ÏÇ­ñ³­éáõÙ »Ýù ݳ¢ ³ÛÉ Ù»­Ãá¹­ Ý»ñ: ú­ñǭݳÏ` Ùá٠ó­÷»­ÉÁ ³­ÕáÃù­Ý»­ñÇ ¢ ³­ë³ó­í³Íù­Ý»­ñÇ áõ­Õ»Ï­óáõí۳ٵ Ñ»ñ­Ù»­ ïÇÏ µÅßÏáõÃ­Û³Ý µáõÅ­Ù³Ý ï³ñ­ñ»ñÝ »Ý: àñ­å»ë ϳ­Ýáݪ µá­Éáñ ÝÙ³Ý ÑÇ­í³Ý¹­Ý»ñÝ Ç­ñ»Ýó íñ³ ½·áõÙ »Ý ¹ñ³­Ï³Ý ³ñ¹­ÛáõÝù:

5

117

²ÛÉÁÝïñ³Ýù³ÛÇÝ µÅßÏáõÃÛáõÝ ºë û·­ï³­·áñ­ÍáõÙ »Ù ÙdzÛÝ »­Ï»­Õ»­óáõ Ùá­Ù»ñ, ù³­ÝÇ áñ ÙdzÛÝ »­Ï»­Õ»­ó³­Ï³Ý Ùá­ Ù»ñÝ »Ý å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ Ù»Õ­ñ³­ÙáÙ: ÆëÏ Ù»Õ­ñ³­Ùá­ÙÇ Ïñ³­ÏÁ ³å³­Ñá­íáõÙ ¿ ϳåÁ ïÇ»­½»ñ­ùÇ Ñ»ï, Ù»Ýù Ùá­ÙÇ ÙÇ­çá­óáí Ù»ñ ³­ÕáÃùÝ áõ ó³Ý­ÏáõíÛáõ­Ý»­ñÁ, Ùïù»ñÝ »Ýù »ñ­ÏÇÝù` ²ëï­ÍáõÝ Ñ³ëó­ÝáõÙ: ÜáõÛÝ ëϽµáõ­ùáí çñÇ Ù»ç, á­ñÁ ÇÝ­ýáñ­Ù³­ódz­ ÛÇ ¢ ÑÇ­ßá­ÕáõÃ­Û³Ý µ³­ó³­éÇÏ Ñݳ­ñ³­íá­ ñáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ, Ù»Ýù ã»­½á­ù³ó­ÝáõÙ »Ýù Ù³ñ¹­Ï³Ýó ³Ë­ï³­ÍÇÝ Ùïù»­ñÁ, ¢ Ù³ñ­ ¹Á ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ ¿ ³­½³ï­í»É Çñ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»ñó: - º­Ã» Ó»ñ ·áñ­ÍÁ µ³­ñÇ ¿, ³­å³ ÇÝ­ãá±õ­ »­Ï»­Õ»­óÇÝ ÝÙ³Ý ·áñ­Íáí ½µ³Õ­íáÕ­Ý»­ñÇÝ ãÇ ÁÝ­¹áõ­ÝáõÙ: -Æ٠ϳñ­ÍÇ­ùáí »­Ï»­Õ»­óÇÝ Ýñ³Ýó ãÇ ÁÝ­¹áõ­ÝáõÙ Åá­Õáíñ­¹ÇÝ Ë³­µ»­µ³­Ý»­ñÇó Ñ»­éáõ å³­Ñ»­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí: ÆëÏ ¹Ç­­ É»­ï³Ýï­Ý»ñ ¢ ß³é­É³­ï³Ý­Ý»ñ Ï³Ý ¢ ÏÉÇ­Ý»Ý áã ÙdzÛÝ µÅßÏáõÃ­Û³Ý ³ë­å³­ñ»­ ½áõÙ: ä³ñ­½³­å»ë Ï³Ý Ù³ë­Ý³­·Ç­ïáõí ÛáõÝ­Ý»ñ, »ñµ ¹Ç­É»­ï³Ý­ïáõíÛáõ­ÝÁ Ý»­ñ»­ÉÇ

´ÅßÏá­ÕÁ ϳ­ñáÕ ¿ ÉÇ­Ý»É ²ëï­í³Í Çñ ½á­ñáõí۳ٵ, ÇÝ­ùÁ` Ù³ñ­¹Á, ßñç³­ å³­ïÇ ëÇ­ñáÕ ³Ý­ÓÇÝùª Ç­ñ»Ýó ѳ­í³ï­ùÇ ßÝáñ­ ÑÇí: ÆëÏ ·áõß³ÏÝ»ñÇÝ »­Ï»­Õ»­óÇÝ Ý½á­íáõÙ ¿: ¿, û­ÏáõÉ­ïÇëï ¹Ç­É»­ï³Ý­ïÁ ÝáõÛÝÝ ¿, ÇÝã ³­ïá­Ù³­Ï³­Û³­ÝáõÙ ³ß­Ë³­ïáÕ í³ï Ù³ë­ Ý³­·»­ïÁ: ´áõ­Å³Ï­Ý»­ñÇ, å³Û­Í³­é³­ï»­ë»­ñÇ ¢ Ùá­·»­ñÇ µáõ­Å³­Ï³Ý Ñݳñù­Ý»­ñÇó û·ï­ íáÕ­Ý»­ñÁ ã»Ý íëï³­ÑáõÙ µÅÇßÏ Ù³ë­Ý³­ ·»ï­Ý»­ñÇÝ, 볭ϳÛÝ Ñ³­×³Ë ó³­íáí Ëáë­ ïá­í³­ÝáõÙ »Ý, áñ ˳µ­í³Í »Ý »­Õ»É: -à±õÙ ­Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ íëï³­Ñ»É µÅßÏ»­Éáõ å³­ï³ë­Ë³­Ý³­ïáõ ·áñ­ÍÁ,-ѳñó­ÝáõÙ »Ýù î»ñ ÞÙ³­íáÝ ù³­Ñ³­Ý³ Ô­¢áݹ­Û³­ ÝÇÝ` Ñáõ­ë³­Éáí Éë»É µÅßÏáõÃ­Û³Ý í»­ñ³­ µ»ñ­Û³É ³­Ù»­ÝÇó ÷áñÓ­í³Í áõ ³Ýí­ï³Ý·` ùñÇë­ïá­Ý»³­Ï³Ý ï»­ë³­Ï»­ïÁ` ³­é³Ýó ³Ý­Ñ³Ûï áõ­Å»­ñÇ Ù»ç­µ»ñ­Ù³Ý: - ´ÅßÏá­ÕÁ ϳ­ñáÕ ¿ ÉÇ­Ý»É ²ëï­í³Í Çñ

118

5

½á­ñáõí۳ٵ, ÇÝ­ùÁ` Ù³ñ­¹Á, ßñç³­å³­ïÇ ëÇ­ñáÕ ³Ý­ÓÇÝùª Ç­ñ»Ýó ѳ­í³ï­ùÇ ßÝáñ­ ÑÇí: ò³Ý­Ï³­ó³Í å³­ñ³­·³­ÛáõÙ å³ñ­ ï³­¹Çñ ¹»­Õ³­ïáÙ­ëÁ ѳ­í³ïùÝ ¿ ³é ²ëï­í³Í: ÆëÏ Ùá٠ó­÷áÕ­Ý»­ñÇÝ, µ³­ Å³Ï Ý³­ÛáÕ­Ý»ÇÝ, ÃáõÕà áõ ·Çñ ³­ÝáÕ­Ý»­­ ñÇÝ »­Ï»­Õ»­óÇÝ Ý½á­íáõÙ ¿: - ÆÝ±ã ­í»­ñ³­µ»ñ­ÙáõÝù áõ­ÝÇ Ñ³Û »­Ï»­Õ»­óÇÝ µáõ­Å³Ï­Ý»­ñÇ ¢ å³Û­Í³­é³­ ï»ë­Ý»­ñǪ ǵñ¢ µÅßÏáÕ­Ý»­ñÇ ·áñ­Íáõ­ Ý»áõí۳­ÝÁ: - ´ÅßÏáõÃ­Û³Ý ßÝáñ­ÑÁ ³ëï­í³­Í³­ ïáõñ »ñ¢áõÛà ¿, ¢ ÅËï»É ³ÛÝ, ÏÝß³­ ݳ­ÏÇ ÅËï»É ³é­Ñ³­ë³­ñ³Ï Ññ³ßù­Ý»­ ñÁ: ¶áõ­ó»¢ Ï³Ý Ù³ñ­¹ÇÏ, áí­ù»ñ áõ­Ý»Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý ßÝáñÑ, áí­ù»ñ ϳ­ñáÕ »Ý µáõ­Å»É Ç­ñ»Ýó ³­ÕáÃù­Ý»­ñÇ ßÝáñ­ÑÇí, ë³­ ϳÛÝ Ù»Ýù áõ­Ý»Ýù Ýñ³Ýó ½³­Ý³­½³­Ý»­Éáõ ËݹÇñ, á­ñáí­Ñ»ï¢, »­Ã» ³ëï­í³­Í³­ÛÇÝ ßÝáñ­Ñáí Ù³ñ­¹Á ϳ­ñáÕ ¿ Çë­å³é µáõÅ­í»É Ç­ñ»Ý ï³Ý­çáÕ µá­Éáñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ ñÇó, ³­å³ ݳ¢ ϳ­ñáÕ »Ýù ѳݭ¹Ç­å»É ¹»å­ù»­ñÇ, »ñµ Ù³ñ­¹Á Ãí³ó­Û³É µáõÅ­íáõÙ ¿ ÇÝã-ÇÝã µáõ­Å³Ï­Ý»­ñÇ ßÝáñ­ÑÇí, 볭ϳÛÝ ëï³ó­íáõÙ ¿ ѳ­Ï³­é³­ÏÁ, ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ ÝÁ µáõÅ­í»­Éáõ ÷á­Ë³­ñ»Ý ë³ëï­Ï³­ÝáõÙ ¿,

ëï³­ÝáõÙ ëñí³Í Ó¢: ²ÛÝ­å»ë áñ` ²ëï­ Íá ³­Ýáõ­ÝÁ ï³É` ãÇ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ, ·áñ­Í»É ²ëï­Íá ³­Ýáõ­ÝÇó: ²ÛÉ µ³Ý ¿, »ñµ ³Û¹ µÅßÏáõÙ­Ý»­ñÁ ϳ­ï³ñ­íáõÙ »Ý »­Ï»­Õ»­óáõÙ, ëñµ³­½³Ý Ù³­ëáõÝù­Ý»­ñÇ ¢ ²­í»­ï³­ñ³Ý­­ Ý»­ñÇ ßÝáñ­ÑÇí: ä³Û­Í³­é³­ï»ë­Ý»­ñÇÝ Ï³­ ñ»­ÉÇ ¿ Ïá­ã»É ã³­ñÇ Ï³Ù­ùÁ ϳ­ï³­ñáÕ­Ý»ñ: ²ëï­í³Í Ù³ñ­¹áõÝ ãÇ ï³ å³Û­Í³­é³­ ï»­ëáõÃ­Û³Ý ßÝáñÑ, áñ­å»ë­½Ç ¹Ç­Ù³­óÇ­ÝÇ ³­å³­·³Ý ϳݭËá­ñá­ßÇ: Ø»Ýù áõ­Ý»­ó»É »Ýù ³Ý­·³Ù å³Û­Í³­é³­ï»ë Ñá·¢á­ñ³­ ϳݭݻñ ¢ í³­Ý³­Ï³Ý­Ý»ñ, á­ñáÝó ³Û¹ ßÝáñ­ÑÁ ïñí»É ¿ Ç å³Û­Í³­éáõíÛáõÝ øñÇë­ ïá­ëÇ »­Ï»­Õ»­óáõ: -ÆÝã­å»±ë ­ï³ñ­µ»­ñ»É ×ßÙ³ñ­ïáõíÛáõ­ÝÁ ëïÇó, »ñµ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ³­Ù»­Ý³Ç­ñ³­ï»­ë³­­ Ï³Ý Ñ³­Û³óù­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ Ñ³­í³­ï³ó­Û³É ùñÇë­ïáÝ­Û³Ý ³ã­ùÇ ³éç¢ áõ­ÝÇ §Ññ³ß­ùǦ ѳ­í³­ë³ñ ݳ­Ë³­ïÇ­å»ñ: -²Û¹ ³­Ù»­ÝÁ ³Ýѭݳñ ¿ Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ ÙïùÇ ½á­ñáõÃ­Û³Ý Ï³Ù ÑÙïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ßÝáñ­ÑÇí: 곭ϳÛÝ Ù»Ýù áõ­Ý»Ýù ѳ­í³ï ³é ²ëï­í³Í, ÇëÏ ³Û¹ å³­ñ³­·³­Ûáõ٠ݳ µ³­óáõÙ ¿ Çñ ½á­ñáõÃ­Û³Ý Ññ³ß­ùÁ ѳ­í³­ ï³­óá­ÕÇ ³éç¢: ⿱ áñ ²ëï­í³Í ¿ ùÝÝáõÙ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ëñï»­ñÁ:

²ÛÉÁÝïñ³Ýù³ÛÇÝ µÅßÏáõÃÛáõÝ ²å³ùÇÝíÇ'ñ µ³é»ñÇ Íáí³Ó³ÛÝ ÑÝã»óáõÙáí ÜÛáõÃÁª »ÑÙÇݳ ²ñ½áõÙ³ÝÛ³Ý

²ñ¹, µÅßϳ­Ï³Ý ³ñ­í»ë­ïÇ ³Ù­µáÕç øá µ³½­Ù³Ñ­Ùáõï áõ ³­Ù»­Ý³­÷áñÓ Ñݳ­ñ³Ýù­Ý»­ñáíª Ü³­Ë³­å³ï­×³éÝ »ë ¹áõ ³Ý­Ë³Ëï Ï۳ݭùÇ, ºñϭݳ­íáñ ½á­ñ»Õ ó­·³­íáñ ÐÇ­ëáõ¯ë ø­ñÇë­ïáë, ²ëï­í³Í, Øï³¹ñ­í»­óÇñª Ç­ñ³­·áñÍ­í³Í ¿, Ëáë­ï³­ó³Íª ³ñ­í³Í, γ­Ù»­ó³ñª ³ñ­¹»Ý Ç Ï³­ï³ñ ³Í­í³Í, Ö³­é³­·Ç'ñ ÇÙ Ù»çª Ýáñ Ïóáñ­¹áõí۳ٵ àñ­å»ë­½Ç ù»½ Ñ»ï Ùdz­íáñ­í»­Éáõ ´³­ñÇ ¹³­ßÇÝ­ùáí ³Û¹ Éáõ­ë³­íáñ­í»Ù, ÞÝãáí áõ Ù³ñÙ­Ýáí áÕ­ç³­ó³Í ÏñÏÇÝ, Àëï ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇ Ï³­ñáÕ ¢ ³Ý­å³ñï: /гï­í³Í ܳ­ñ»­Ï³­óáõ §Ø³ï­Û³Ý áÕ­µ»ñ­·áõí۳ݦ åá»­ÙÇó/

Ü

³­ñ»­Ï³­óáõ §Ø³ï­Û³Ý áÕ­µ»ñ­·áõí ۳ݦ åá»­ÙÁ ¹³­ñ»ñ ß³­ñáõ­Ý³Ï ѳÛï­ÝÇ ¿ »­Õ»É Çñ µáõ­Å³­Ï³Ý Ýß³­ ݳ­Ïáõí۳ٵ: ²ñ¹­Ûá±ù ³Û­ëûñ г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ Ï³Ý Ý³­ñ»­Ï³­µáõ­Åáõí۳ٵ Éñçá­ñ»Ý ½µ³Õ­íáÕ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»ñ: Ð³Û ·ñ³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý Ïá­Ãá­Õ³­ÛÇÝ ëï»Õ­Í³­ ·áñ­ÍáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿ ܳ­ñ»­Ï³­óáõ §Ø³ï­ Û³Ý áÕ­µ»ñ­·áõí۳ݦ åá»­ÙÁ, á­ñÁ å³ñ­½³­å»ë §Ü³­ñ»Ï¦ »Ý ³Ý­í³­Ý»É: ַݳ­íá­ñÇ ëñµ³­ÉáõÛë Ï۳ݭùÁ Ýß˳ñ­ùÇ ÝÙ³Ý µ³ßË­í³Í ¿ Ù³ï­Û³­ÝÇ ³­ÕáÃù­Ý»­ñÇÝ ¢ Ëáë­ïá­í³­ÝáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ ³é ²ëï­í³Í: ¸³­ñ»ñ ß³­ñáõ­Ý³Ï §Ü³­ñ»­ÏǦ µáõ­ ų­Ï³Ý Ýß³­Ý³­Ïáõí۳­ÝÁ í»­ñ³·ñ­í³Í Ññ³ßù­ Ý»­ñÁ ã»Ý ¹³­¹³­ñ»É ½³ñ­Ù³ó­Ý»É: §Ü³­ñ»­ÏÁ¦ ¹ñ³­Ï³Ý ÉÇó­ù»ñÝ áõ í³ï Ùïù»­ñÁ ³é­ÙÇßï í³­ÝáÕ ÇÝã-áñ ³Ý­µ³­ó³ï­ñ»­ÉÇ áõÅ, Ñá·¢áñ ˳­Õ³­ÕáõíÛáõÝ ¿ ÝíÇ­ñáõÙ Áݭûñ­óá­ÕÇÝ: à­ñá­ ß»­óÇÝù Ñ»­ï³ùñùñ­í»É, ³ñ¹­Ûá±ù ­Ð³­Û³ë­ï³­Ýáõ٠ݳ­ñ»­Ï³­µáõ­Åáõí۳ٵ Éñçá­ñ»Ý ½µ³Õ­íáÕ Ù³ë­

120

5

ݳ­·»ï­Ý»ñ ϳÝ: л­ï³ùñùñ­í³­ÍÇë ѳñ­óáõ­ ÷áñ­ÓÁ µ»­ñ»ó Ñá­·»­µáõÛÅ ²ñ­Ù»Ý Ü»ñ­ëÇë­Û³­ÝÇ Ùáï, áñÝ ³ñ­¹»Ý ³­í»­ÉÇ ù³Ý 15 ï³­ñÇ, áñ­å»ë Ñá­·»­Ã»­ñ³å¢ïÇÏ Ù»­Ãá¹, ÏÇ­ñ³­éáõÙ ¿, ³Ûë­ å»ë Ïáã­í³Í, ݳ­ñ»­Ï³­Ã»­ñ³­ådzÝ: -ƱÝã­¿ ݳ­ñ»­Ï³­Ã»­ñ³­ådzÝ, á­ñá±Ýù­»Ý Ýñ³ ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: -º­Ã» ų­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó µÅßÏáõíÛáõ­ÝÁ ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ¹Ç­ï³ñ­ÏáõÙ ¿ ½áõï áñ­å»ë Ù³ñ٭ݳ­Ï³Ý ˳ݭ·³­ñáõÙ, ³­å³ ݳ­ñ»­Ï³­Ã»­ ñ³­åÇ³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ï»ë­ÝáõÙ ¿ å³ï­ ׳­é³­Ñ»ï¢³Ý­ù³­ÛÇÝ Ï³­å»­ñÇ ³Ù­µáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ù»ç` áñ­å»ë Ñá­·»­Ï³­ÝÇ ¢ Ù³ñ٭ݳ­Ï³­ÝÇ ÷áË­ ϳ­å³Ïó­í³Í ËݹÇñ ¢ í»ñ­Ñ³­Ý»­Éáí ¹ñ³Ýó å³ï­×³­é³­Ñ»ï¢³Ý­ù³­ÛÇÝ Ï³­åÁ` Ó·ïáõÙ ¿ ѳë­Ý»É ×Çßï ѳݭ·áõ­ó³­ÉáõÍ­Ù³Ý: ܳ­ñ»­Ï³­Ã»­ñ³­åÇ³Ý ÇÝ­ýáñ­Ù³­óÇáÝ µÅßÏáõíÛáõÝ ¿: º­Ã» ß³ñÅ­í»Ýù ³ÛÝ ïñ³­Ù³­ µ³­Ýáõí۳ٵ, ûª ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ Ù³ñÙ­ÝÇÝ Ñ³­Õáñ¹­íáÕ ÇÝ­ýáñ­Ù³­ódz­ÛÇ Ë³Ý­·³­ñáõÙ ¿, ³­å³ ³­å³­ùÇ­Ýáõ­ÙÁ å»ïù ¿ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íÇ

²ÛÉÁÝïñ³Ýù³ÛÇÝ µÅßÏáõÃÛáõÝ ÇÝ­ýáñ­Ù³­ódz­ÛÇ Ï³ñ­·³­íáñ­Ù³Ý ÙÇ­çá­ óáí: سñ­¹áõ Ù³ñÙ­ÝÇÝ ÇÝ­ýáñ­Ù³­ódz ¿ ѳ­Õáñ­¹áõÙ ÙÇï­ùÁ, áñÝ Çñ Ñ»ñ­ÃÇÝ ÇÝ­ ýáñ­Ù³­ódz ¿ ëï³­ÝáõÙ ³ñ­ï³­ùÇÝ ³½­­ ¹³Ï­Ý»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí` Ëáë­ùáí: §Ü³­ñ»­ÏǦ ³­ÕáÃù­Ý»­ñáõÙ Ñ»Ýó ³Û¹­åÇ­ëÇ Ï³ñ­·³­ íá­ñáÕ-µáõ­ÅáÕ ÇÝ­ýáñ­Ù³­ódz ϳª ëñïÇ Ëáñ­ù»­ñÇó Ëáëù ²ëï­Íá Ñ»ï /³Ûë­å»ë »Ý í»ñ­Ý³·ñ­í³Í ܳ­ñ»­Ï³­óáõ åá»­ÙÇ µá­Éáñ ·ÉáõË­Ý»­ñÁ/: ܳ­ñ»­Ï³­óÇÝ, Ëáë­ ïá­í³­Ý»­Éáí ³ß­Ë³ñ­ÑÇÏ Ù³ñ­¹áõ µá­Éáñ Ù»Õ­ù»ñÝ áõ ³­ñ³ï­Ý»­ñÁ, ѳۭóáõÙ ¿ îÇ­ ñáç Ý»­ñá­Õ³Ù­ïáõíÛáõ­ÝÁ: ij­Ù³­Ý³­ÏÇÝ Ø. ²­µ»Õ­Û³­ÝÁ ܳ­ñ»­Ï³­ óáõÝ Ñ³­Ù³­ñ»É ³ß­Ë³ñ­ÑÇ ³­é³­çÇÝ Ñá­·»­ µáõÛ­ÅÁ, ÇëÏ §Ü³­ñ»­ÏÁ¦` Ñá­·»­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý ³­é³­çÇÝ ¹³­ë³­·Çñ­ùÁ: ܳ­ñ»­Ï³­óÇÝ ²ëï­ ÍáÝ áõÕÕ­í³Í Ëáë­ùÁ, ³Ý­¹³­¹³ñ ³­ÕáÃù­ Ý»­ñÁ ѳ­Ù³­ñáõÙ ¿ñ ëå»­Õ³­ÝÇ, á­ñÇ ÙÇ­çá­ óáí Ù³ñ¹ ϳ­ñáÕ ¿ ѳ­Õáñ­¹³Ïó­í»É Ýñ³ Ñ»ï ¢ µÅßÏí»É` ³­½³ï­í»­Éáí Ñá­·»­Ï³Ý ¢ Ù³ñ٭ݳ­Ï³Ý ³Ë­ï»­ñÇó áõ ³­ñ³ï­Ý»­ñÇó, ¢, Ç í»ñ­çá, Ù»Õ­ù»­ñÇ Ãá­ÕáõÃ­Û³Ý ³ñ­Å³­ ݳ­Ý³É: ´³Ûó ³Ûë ³­Ù»­ÝÁ å»ïù ¿ ³­Ý»É ѳ­í³­ïáí, ³­é³Ýó ѳ­í³­ïÇ, ½áõï ÁÝ­ ûñ­ó³­Ýáõí۳ٵ ³­å³­ùÇÝ­í»É Ñݳ­ñ³­ íáñ ã¿: ²ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ѳë­Ý»É Ñá­·áõ ¢ Ù³ñÙ­ÝÇ Ý»ñ­¹³ß­Ý³­Ïáõí۳Ý: ܳ­ñ»­Ï³­óáõ §Ø³ï­Û³Ý áÕ­µ»ñ­·áõí ۳ݦ åá»­ÙÇ µáõ­ÅÇã ѳï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ Ù³ñ­¹ÇÏ Ñ³­í³­ïáõÙ ¿ÇÝ ¹»é í³­Õáõó. §Ü³­ñ»­ÏÁ¦ ѳ­Ù³­ñáõÙ ¿ÇÝ êáõñµ ¶Çñù, ¹ÝáõÙ ³ÛÝ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ û­ñá­ñáó­Ý»­ñáõÙ, ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ ·ÉËÇ ï³Ï ¢ ³ÛÉÝ: ²Û­ëûñ ¿É Ù»½­ÝáõÙ ùÇã ã»Ý ݳ­ñ»­Ï³­µáõ­Åáõí۳ٵ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ëå»­Õ³­ÝÇ ÷ÝïñáÕ­ Ý»­ñÁ: -²­ëáõÙ »Ý, áñ §Ü³­ñ»­Ïáí¦ Ï³­ñáÕ »Ý µáõÅ­í»É ³Ý­·³Ù û­ï³­ñ³½­·Ç­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ѳ­Û»­ñ»Ý ã·Ç­ï»Ý ¢ ã»Ý ѳë­Ï³­ÝáõÙ: ÆÝã­ å»±ë­ »Ý Ýñ³Ýù ³­å³­ùÇÝ­íáõÙ ¢ ³­å³­ ùÇÝ­íáõ±Ù­»Ý ³ñ¹­Ûáù: - §Ü³­ñ»­ÏÁ¦ »Ý­Ã³­·Ç­ï³Ï­óá­ñ»Ý ÁÝ­ ϳ­ÉáõÙ ¢ Ýñ³­Ýáí ³­å³­ùÇÝ­íáõÙ »Ý ÇÝã­ å»ë »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ³Ý­ï»Õ­Û³Ï »Ý Ñá·¢áñ ³ñ­Å»ù­Ý»­ñÇó, ³ÛÝ­å»ë ¿É ³­Ù»­ ݳ­ï³ñ­µ»ñ ³½­·áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ù³ñ­¹ÇÏ: Ðá­·ÇÝ ³½­·áõíÛáõÝ ãÇ ×³­Ý³­ãáõÙ. ³­å³­ ùÇ­ÝáÕ Ëáë­ùÁ Ù³ñ­¹áõ ϳ٭ùÇó ³Ý­Ï³Ë Ù³ù­ñáõÙ ¢ µ³­óáõÙ ¿ Ñá­·Ç­Ý»­ñÇ ÷ñÏáõí Û³Ý áõ­ÕÇ­Ý»­ñÁ, ù³Ý­½Ç Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõ­ñÇë Ù»ç ¿É ³é­Ï³ ¿ ѳ­í³­ïÇ Ý»­ñáõ­ÅÁ: ¶ñùÇ

ÇÝ­ýáñ­Ù³­óÇ³Ý ³½­¹áõÙ ¿ Ù³ñ¹­Ï³Ýó íñ³` ³Ý­Ï³Ë ³½­·áõíÛáõ­ÝÇó: ´áõÅ­í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ϳñ¢áñ ¿ ѳ­í³­ï³É, ³ÝÑ­ñ³­ Å»ßï ¿ ѳ­í³­ïáí ϳñ­¹³É ϳ٠áõÝÏݹ­ ñ»É: γñ­¹³­Éáí ³Û¹ ³­ÕáÃù­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù Ç­ñ»Ý­óÇó Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ »Ý Ù»Õ­ù»­ñÇ Ëáë­ïá­í³­ÝáõíÛáõÝ, ³­å³ß­Ë³­ñ³Ýùª Ù³ñ­¹Á ï»ë­ÝáõÙ ¿ Ç­ñ»Ý ¢, »­Ã» Ëáë­ïá­ í³­ÝáõÙ ¿ Çñ Ù»Õ­ù»ñÝ áõ ó³Ý­Ï³­ÝáõÙ ¿ ³­½³ï­í»É ¹ñ³Ý­óÇó, ³­å³ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ¿, áñ ݳ ³­å³­ùÇÝ­Ù³Ý áõ­ÕÇÝ ¿ µéÝ»É: ì»ñ­ç»ñë ÜÛáõ-Úáñ­ùáõÙ ï»­ÕÇ áõ­Ý»­ ó³Í Ñ³Û µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­ï»Õ ·Ç­ï³­Åá­Õá­íáõÙ »ë Ý»ñ­Ï³­ Û³ó­ñ»­óÇ §Ü³­ñ»­ÏÁ¦: ú­ï³­ñ»ñÏ­ñ³­óÇ­ Ý»­ñÁ Ù»Í Ñ»­ï³ùñù­ñáõíÛáõÝ óáõ­ó³­µ»­ ñ»­óÇÝ ³Ûë û­ñ³­ådz­ÛÇ Ýϳï­Ù³Ùµ, ù³­ÝÇ áñ ·ñùÇ Ñ³Ý·ë­ï³ó­ÝáÕ ¢ ¹ñ³­ Ï³Ý ÉÇó­ù»ñ ѳ­Õáñ­¹áÕ ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÁ ³ÏݭѳÛï ¿ñ: سñ­¹ÇÏ, á­ñáÝù µÝ³í ѳ­ Û»­ñ»Ý ã¿ÇÝ Ñ³ë­Ï³­ÝáõÙ, ѳ­Ù³Ï áõ­ß³¹­ ñáõí۳ٵ áõÝÏݹ­ñáõÙ ¿ÇÝ §Ü³­ñ»­ÏÁ¦ ¢ ³ÛÝ ÏÇ­ñ³­é»­Éáõ å³ï­ñ³ë­ï³­Ï³­ÙáõíÛáõÝ Ñ³Ûï­Ý»­óÇÝ: §Ü³­ñ»­ÏǦ` áõÝÏݹ­ñÇÝ Ñ³­×»­ÉÇ ÉÇ­Ý»­ Éáõ ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõ­ÝÁ, ³Ý­Ï³Ë ³½­·áõíÛáõ­ÝÇó, ܳ­ñ»­Ï³­óáõ µ³­ó³­éÇÏ ï³­Õ³Ý­¹Ç ³ñ¹­ÛáõÝùÝ ¿: ܳ, åá»­ÙÁ ·ñ»­ÉÇë, û·­ï³­·áñ­Í»É ¿ ï³­Õ³­ã³­÷³­Ï³Ý ³ÛÝ­åÇ­ëÇ Ñݳñ­Ý»ñ (ÙÇÝã ³Û¹ ãÏÇ­ñ³é­ í³Í µ³­Õ³­Ó³ÛÝ­Ý»­ñÇ /µ³­Õ³­Ó³Û­ÝáõÛÃ/ ¢ ӳۭݳ­íáñ­Ý»­ñÇ /³é­Ó³Û­ÝáõÛÃ/ Ïáõ­ï³­ ÏáõÙ), á­ñáÝù ³­ÕáÃù­Ý»­ñÇÝ ï³­ÉÇë »Ý Ûáõ­ ñ³­Ñ³­ïáõÏ ÑÝã»­ñ³Ý·, Ù»­Õ»­¹³Û­ÝáõíÛáõÝ, áñÝ ³ÛÝ ³­í»­ÉÇ ³½­¹»­óÇÏ ¢ ïå³­íá­ñÇã ¿ ¹³ñÓ­ÝáõÙ Ëáë­ùÁ: ÆÝã­å»ë ÝßáõÙ ¿ñ Ø»­ ͳ­ñ»Ý­óÁª §Ü³­ñ»­Ï³­óÇÝ ·Ç­ï» µ³­é»­ñÁ Íá­í³­Ó³ÛÝ ÑÝã»ó­Ý»É¦: -гÛï­ÝÇ ¿, áñ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ³­é³Ý­ÓÇÝ ³­ÕáÃù­Ý»ñ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ á­ñá­ß³­ÏÇ å³ñ­µ»­ñ³­Ï³­ Ýáõí۳ٵ Áݭûñ­ó»É: ²Ûë å³ñ­µ»­ñ³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ Ù߳ϭí»É ¿ ܳ­ñ»­Ï³­óáõó Ñ»­ïá: ¶áõ­ó» ³Û¹­å»ë ¿ñ ÙÇç­Ý³­¹³ñ­Û³Ý Ù³ñ­¹áõ ѳ­Ù³ñ, áñÝ Ñá­ ·»­å»ë ³­í»­ÉÇ Ù³­ùáõñ ¿ñ, ³­í»­ÉÇ Ñ³­í³­ ï³ó­Û³É, ù³Ý ų­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó Ù³ñ­¹Á: Àëï Çë` ³­é³ç­Ý³­ÛÇ­ÝÁ ѳ­í³ïÝ ¿, »­Ã» ϳ ѳ­í³ï, ·áõ­ó» ¢ ß³ï 볭ϳ­í³­ÃÇí Áݭûñ­ó³­ÝáõíÛáõÝÝ ¿É û­·áõï ï³, ÇëÏ Ñ³­Ï³­é³Ï ¹»å­ùáõÙª Ïáõ­½»ù ï³ëÝ­Û³Ï ³Ý­·³Ù ϳñ­¹³­ó»ù, ³ñ¹­ÛáõÝù ãÇ ÉÇ­ÝÇ:

Êáë­ùÇ áõ­ÅÁ ѳ­í³­ïÇ Ù»ç ¿, û¢ ³­Õ᭠ó·ñ­ùÇ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ѳï­í³Í ³­é³­ í»É ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¿ ³½­¹áõÙ á­ñá­ß³­ÏÇ ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ, Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­ Ûáõñ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ Ù³ï­Û³ÝÝ áõ­ÝÇ Çñ ¹»­Õ³­ïáÙ­ëÁ: Êáë­ùÇ` ³­ÕáíùÇ ÙÇ­çá­óáí á­ñá­ß³­ÏÇ Ûáõ­ñ³­Ñ³­ïáõÏ ¿­Ý»ñ­ ·Ç³ ¿ ÷á­Ë³Ýó­íáõÙ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇÝ, á­ñÁ ³Ý­µ³­ñ»Ý­å³ëï ÙÇ­ç³­í³Ûñ ¿ ³­é³­ç³ó­ ÝáõÙ ïíÛ³É ÑÇíÝ­¹áõÃ­Û³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ, ¢ ³Û¹, ³Ûë­å»ë Ïáã­í³Í, ³Ë­ïÁ ϳ٠ѳ­ñáõ­óÇ­ãÁ Ïáñó­ÝáõÙ ¿ Çñ ϻݭëáõ­ ݳ­ÏáõíÛáõ­ÝÁ: -à±ñÝ­¿ §Ü³­ñ»­ÏǦ ³½­·³­ÛÇÝ ³­é³ÝÓ­ ݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ¢ ѳ­Ù³­Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ³Û­ëûñ­í³ Ù³ñ­¹áõ ѳ­ Ù³ñ: ܳ­ñ»­ÏÁ Ñ³Û ÙÇç­Ý³­¹³ñ­Û³Ý Ùß³­ ÏáõÛ­ÃÇ ³­Ù»­Ý³­Ï³ñ­Ï³­éáõÝ ëï»Õ­Í³­·áñ­ ÍáõíÛáõÝÝ ¿, Ñ³Û Ù³ñ­¹áõ Ñá·¢áñ áõÕ­Õáñ­ ¹Ç­ãÁ: ²ÛÝ Å³­é³Ý­·³­µ³ñ ÷á­Ë³Ý­óáõÙ ¿ ѳ­ÛÇ ·»­Ý»­ïÇÏ ÑÇ­ßá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ, áõë­ïÇ ³­í»­ÉÇ Ñá­·»­Ñ³­ñ³­½³ï ¿ ¢ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­ í»ï, ù³Ý, ³­ë»Ýù, Ûá­·³Ý, µáõ¹­¹Ç½­ÙÁ ¢ ³ÛÉÝ: г­Ù³­Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõ­ ÝÁ ٻϭݳ­µ³­ÝáõÙ ¿ Ñ»­Õǭݳ­ÏÁ, ³­ë»­Éáíª §ºë »Ù ѳ­Ù³Û­ÝÁ, ¢ ³­Ù»­Ý³ÛÝ Ù³ñ­¹ÇÏ »Ý ÇÙ Ù»ç¦: ²ÛÝ­å»ë áñª ÷Ýïñ»Ýù Ù»½ ܳ­ñ»­ ϳ­óáõ Ù»ç ¢ ·ñùÇ µáõ­Å³­Ï³Ý ³½­¹»­ óáõíÛáõ­ÝÁ ë»­÷³­Ï³Ý ٳ߭ÏÇ íñ³ ½·³­Éáõ ѳ­Ù³ñ ãÙá­é³­Ý³Ýù ÑáõÛ­ëÇ, ѳ­í³­ïÇ ¢ ëÇ­ñá Ý»ñ­¹³ß­Ý³Ï ÙÇáõíÛáõÝ ëï»Õ­Í»É ÇÝù­Ý»ñë Ù»ñ Ù»ç áõ Ù»ñ ßáõñç:

5

121

гÝ׳ñ»ÕáõÃÛáõÝ áõ ˻ɳ·³ñáõÃÛáõÝ

г­Ù³­Ó³ÛÝ ëá­óÇá­É᭷dz­Ï³Ý ѳñ­ óáõÙ­Ý»­ñÇ` ì³Ý ¶á­·Á ¹³ëíáõÙ ¿ »­ñ»ù ³­Ù»­Ý³­Ñ³Ûï­ÝÇ Ýϳ­ñÇã­Ý»­ñÇ ÃíÇÝ: ܳ ÍÝí»É ¿ Ñá­É³Ý­¹³­Ï³Ý ¶ñáï¼ÛáõÝ­¹»ñï ÷áù­ñÇÏ ù³­Õ³­ ùáõÙ`1853í-Ç Ù³ñ­ïÇ 30-ÇÝ, ù³­Ñ³­Ý³­ÛÇ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùáõÙ: øë³­ Ý»­ñ»ù ï³­ñ»­Ï³ÝõÙ ÁÝ­¹áõÝ­íáõÙ ¿ ³ë­ï³­í³­Í³­µ³­Ý³­Ï³Ý ý³­ÏáõÉ­ ï»ï`Çñ Ù»ç ˻խ¹»­Éáí Ýϳ­ñ»­Éáõ ó³Ý­ÏáõíÛáõ­ÝÁ, ùë³Ý­Ûáà ﳭñ»­ ϳ­ÝáõÙ á­ñá­ßáõÙ ¿ ¹³é­Ý³É Ýϳ­ ñÇã: гÛï­ÝÇ ¿,áñ ³Ûë ѳݬ׳¬ñ»Õ Ù³ñ­¹áõ Ï۳ݭùÁ Ëáñ­ï³Ï­í»É ¿ ½ñϳÝù­Ý»­ñÇó ¢ ëï»Õ­ï³­·áñ­Í³­ Ï³Ý ï³­é³­å³Ýù­Ý»­ñÇó: ܳ Ñ»­ ÕÇ­Ý³Ï ¿ ³­í»­ÉÇ ù³Ý 800 Ïï³í­ Ý»­ñÇ (á­ñáß ïí۳ɭݻáí Ýϳñ­Ý»­ñÇ ¢ áõñ­í³Ý­Ï³ñ­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­ÏÁ ѳ­ ë»É ¿ 1700-Ç ): Üñ³ Ññ³­ß³­ÉÇ ëï»Õ­Í³­·áñ­Íáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ÃíÇÝ »Ý å³ï­Ï³­ÝáõÙ` §²ñ¢³­Í³­ÕÇÏ­Ý»ñ¦, §²ëï­Õ³­ÛÇÝ ·Ç­ß»ñ¦, §´ÅÇßÏ ¶³­ß»Ç ¹Ç­Ù³Ý­ ϳ­ñÁ¦, §´³Ý­ï³ñϭ۳ɭݻ­ñÇ ½µá­ ë³Ý­ùÁ¦ Ïï³í­Ý»­ñÁ ¢ ³ÛÉÝ:

гÝ׳ñ»Õ íñÓݳѳñí³Í,

ÜÛáõÃÁ` ²ÝÇ Ð³ñáõÃÛáõÝÛ³ÝÇ

áñ ÑáõßáõÙ ¿ñ í»ñ³Ñ³ë ÑÇí³Ý¹áõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ 122

5

гÝ׳ñ»ÕáõÃÛáõÝ áõ ˻ɳ·³ñáõÃÛáõÝ

ì

³Ý ¶á­·Á »­ñ³­½áõÙ ¿ñ ÁÝ­ï³­ ÝÇ­ùÇ ¢ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ, 볭ϳÛÝ ³Û¹­å»ë ¿É »ñ³½³ÝùÝ ³Ýϳï³ñ Ùݳó: ì»ñ­çÇÝë ó³Ý­Ï³­ÝáõÙ ¿ñ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ÝíÇ­ñ»É Çñ ³ñ­í»ë­ïÁ, µ³Ûó Ç å³­ï³ë­Ë³Ý ëï³­ÝáõÙ ¿ñ Ýñ³Ýó ͳխ ñ³Ýù­Ý»­ñÁ: ²Û¹ ³­Ù»­ÝÇ Ñ»ï ٻϭï»Õª ݳ å³Û­ù³­ ñáõÙ ¿ñ Çñ Ñá­·»­Ï³Ý ï³é³å³ÝùÝ»ñÇ ¹»Ù, áñáÝù ·Ý³Éáí ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ¿ÇÝ í»ñ³ÍíáõÙ: » ÇÝã ÑÇ­í³Ý­¹áõÃÛ³Ùµ ¿ñ ݳ Ç í»ñçá ï³é³åáõÙ` ÙÇÝã ³ÛÅÙ Ùdzݭ߳­Ý³Ï å³ñ­½³­µ³Ý­í³Í ã¿, 볭ϳÛÝ áõëáõÙݳëÇñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ÑÇÙݳϳÝáõÙ óáõÛó »Ý ïí»É, áñ Ëáë­ùÁ ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ¿­åÇ­É»å­ëdz­ÛÇ Ù³­ëÇÝ ¿: XX-ñ¹ ­¹³­ñáõÙ ·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÇ Ï³ñ­ÍÇù­ Ý»­ñÁ ¹ñ³ ßáõñç ï³ñ­µ»ñ ¿ÇÝ: à­Ù³Ýù ϳñ­ÍáõÙ ¿ÇÝ, áñ ݳ ÑÇ­í³Ý¹ ¿ñ ßÇ­½áý­ ñ»­Ýdz­Ûáí, á­ñÁ ¹»é¢ë­ ³ÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï ѳÛï­ÝÇ ã¿ñ (³­é³­çÇÝ ³Ý­·³Ù ¹ñ³ Ù³­ ëÇÝ Ëáë­í»É ¿ 1911 Ãí³­Ï³­ÝÇÝ), á­Ù³Ýù ¿É ϳñ­ÍáõÙ ¿ÇÝ, û Ýñ³ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ݻǭñá­ëÇ­ýÇ­ÉÇ­ëÇ Ï³Ù Ù»­ÝÇÝ­·á¿Ý­ó»­ý³­ÉÇ­ ïÇ Ñ»ï¢³Ýù ¿ñ: ºÕµáñ ÑÇßáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÁ íϳÛáõÙ »Ý, áñ Ýñ³ Ùáï, ¹»é ÷áù­ñáõó, Ýϳï­íáõÙ ¿ÇÝ Ñá­·»­Ï³Ý ˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»ñ, ݳ ï³­ñû­ñÇ­ Ý³Ï ¿ñ, Éé³Ï­Û³ó, Ùé³ÛÉ, µéÝÏáõÝ áõ ³Ý­­ ѳßï: üÇ­Ý³Ý­ë³­Ï³Ý ¹Åí³­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ ßñç³­å³­ïÇ ³Ý­ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõ­ÝÁ, å³ï­ ×³é »Ý ¹³éÝáõÙ Ýñ³ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ëáõñ ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ: ìǭ׳­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý å³­ÑÇÝ ì³Ý ¶á·Á ÏïñáõÙ ¿ Çñ ³­Ï³Ý­çÁ (Ó³Ë ³­Ï³Ý­ç³µÉ­ ó­ÏÇ ¢ ³­Ï³Ý­ç³­Ë»­óÇÇ ÙÇ Ù³­ëÁ),³ÛÝ Íñ³­ñáí áõ­Õ³ñ­ÏáõÙ ¿ Çñ ûâ µ³ñ­ùÇ ï»ñ ÁÝ­Ï»­ñáõ­ÑáõÝ` §ÆÝ­Ó³­ÝÇó ÑÇ­ß³­ï³Ï¦ µ³­é»­ñáí: ä»ïù 㿠ݳ¢ ³Ý­ï»­ë»É ³ÛÝ ·áñ­Íá­ÝÁ, á­ñÁ Ïáã­íáõÙ ¿ ³µ­ë»Ý­ïǽÙ` ³µ­ë»Ýï ËÙÇã­ùÇ Ùßï³­Ï³Ý ·áñ­Í³­Íáõ­ÙÇó: ²µ­ë»Ý­ïÁ (Ñáõ­ ݳ­ñ»Ý- apsinthion-áã åÇ­ï³­ÝÇ ËÙ»­Éáõ ѳ­Ù³ñ) 70% ³É­Ïá­Ñá­ÉÇ ¢ Ëá­ï³­µáõÛ­ë»Ç ÃáõñÙ å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ ËÙÇãù ¿, áñÝ û·­ï³­ ·áñ­ÍáõÙ ¿ÇÝ Çµñ¢ ëï»Õ­Í³­·áñ­Í»­Éáõ Ëó­ ÝÇã ÙÇ­çáó` µá­Ñ»­Ù³­Ï³Ý ßñ糭ݳϭݻ­ñáõÙ: 곭ϳÛÝ ¹ñ³ ã³ñ³ß³ÑáõÙÁ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ ¿ ¹»å­ñ»­ëdz­ÛÇ, ÏáÝ­íáõÉ­ëdz­ÛÇ, Ïááñ­¹Ç­Ý³­ ódz­ÛÇ, ѳɭÛáõ­óǭݳ­ódz­ÛÇ, çÕ³Ó­·áõÃ­Û³Ý »ñ¢áõÛíݻñ:

²µ­ë»Ý­ïáõÙ ³é­Ï³ û­ßÇݹñ µáõÛ­ëÁ å³­ ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ïá­õÇáÝ, á­ñÇ ã³­ñ³­ß³­Ñáõ­ ÙÁ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ ¿ ·áõÛ­Ý»­ñÇ ÁÝ­Ï³É­Ù³Ý ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ` Ù³ñ­¹Á ëÏëáõÙ ¿ ³­Ù»Ý ÇÝã ï»ë­Ý»É ¹»­ÕÇÝ »­ñ³Ý·­Ý»­ñáí: Îï³íÝ»ñáõÙ ¹»­ÕÇÝ ·áõÛ­ÝÇ ß³ï û·­ï³­ ·áñÍ­Ù³Ý å³ï­×³é ϳ­ñáÕ ¿ñ ѳݭ¹Ç­ë³­ Ý³É Ý³¢ ¿­åÇ­É»å­ëdz­ÛÇ ¹»Ù û·­ï³­·áñÍ­ íáÕ ¹Ç­·Ç­ï³­ÉÇ­ëÁ, áñÝ ³ÛÅÙ ß³ï ë³Ñ­Ù³­ ݳ­÷³Ï ¿ û·­ï³­·áñÍ­íáõÙ` ÙdzÛÝ ëñïÇ å³­Ãá­É᭷dz­ÛÇ ¹»å­ùáõÙ: ²µ­ë»­ÝïÇ ³Ï­ïÇí ·áñ­Í³Í­Ù³Ý ßñç³­ÝáõÙ

ì³Ý ¶á­·Ç Ùáï Ç Ñ³Ûï »Ý »­Ï»É Ùßï³­Ï³Ý ·É˳å­ïáõÛï­Ý»ñ, áõ­ß³­Ã³­÷áõíÛáõÝ­Ý»ñ, ë³ñ­ë³­÷»­ÉÇ ÙÕÓ³­í³Ýç­Ý»ñ, á­ñáÝó Ù³­ëÇÝ Ý³ ·ñ»É ¿ Çñ ѳ­ñ³­½³ï­Ý»­ñÇÝ: 1890í.Ç ³Ù­é³­ÝÁ, Ñdzë­Ã³­÷áõÃ­Û³Ý ¢ ïËñáõÃ­Û³Ý åáéÃÏ­Ù³Ý å³­ÑÇÝ, ì³Ý ¶á­·Á Ïñ³­ÏáõÙ ¿ Çñ ëñïÇÝ: Üñ³ ³ñí»ëïÇ ³ÝÙ³ÑáõÃÛ³Ý Å³Ù³Ý³ÏÁ ¹³éÝáõÙ ¿ ³Ýë³ÑÙ³ÝáõÃÛáõÝÁ` ³ÛëåÇëáí ³ÝÙ³Ñ å³Ñ»Éáí ݳ¢ ³Ûë Ë»Ýà ÝϳñãÇ ³ÝáõÝÁ Ù³ñ¹ÏáõÃÛ³Ý ßáõñûñÇÝ:

5

123