Pharm Armenia #7

²Ûë ѳٳñáõÙ

§ü³ñÙ ²ñ­Ù»­Ýdz¦ ³Ù­ë³·­ñÇ ÑÇ٭ݳ­¹Çñ ¢ Ññ³­ï³­ñ³­ÏÇã` §Ü³­ï³­ÉÇ ü³ñÙ¦ êäÀ Èñ³ï­í³­Ï³Ý ·áñ­Íáõ­Ý»áõíÛáõÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ÝáÕ` §Ü³­ï³­ÉÇ ü³ñÙ¦ êäÀ ÀÝ­Ï»­ñáõÃ­Û³Ý ïÝû­ñ»Ý` ²­ë³­ïáõñ ²­ë³ïñ­Û³Ý г­Ù³­ñÇ Ãá­Õ³ñÏ­Ù³Ý å³­ï.` ä³í»É ê³ñ·ëÛ³Ý ÊÙµ³­·Çñ` ÈáõëÇÝ» ä»ïñáëÛ³Ý ¶»­Õ³ñ­í»ë­ï³­Ï³Ý Õ»­Ï³­í³ñ` øݳ­ñÇ­Ý» ê³ñ·ë­Û³Ý

6

³å³Ñáí³·ñá±õÙ, û± íï³Ý· ѻﳷ³ÛÇ Ñ³Ù³ñ... ´Ý³Ï­ãáõÃ­Û³Ý ßñç³­Ýáõ٠ϳݭ˳ñ­·»­ÉÇã å³ï­í³ë­ ïáõÙ­Ý»­ñÁ ϳ½­Ù³­Ï»ñå­íáõÙ ¢ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáõÙ »Ý ѳ­Ù³­Ó³ÛÝ ÐРϳ­é³­í³­ñáõÃ­Û³Ý ÏáÕ­ÙÇó Ñ³ë­ ï³ï­í³Í á­ñáß­Ù³Ý:

¶ñ³Ýó­í³Í ¿ ÐЭǭñ³­í³­µ³­Ý³­Ï³Ý ³Ý­Ó³Ýó å»­ï³­Ï³Ý é»­·Çëï­ñÇ Ï»Ýï­ñá­Ý³­Ï³Ý Ù³ñÙ­ÝÇ ÏáÕ­ÙÇó 12.12.1998Ã. ìϳ­Û³­Ï³­ÝÇ Ñ³­Ù³ñÁ` 01 ² 043935 ¶ñ³Ýó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñÁ` 271.110.01837 Æ­ñ³­í³­µ³­Ý³­Ï³Ý ѳë­ó»Ý` ºñ¢³Ý, ²­µáí­Û³Ý 42, µÝ. 2, Ñ»é.` (+374 10) 72 06 20, 73 06 20

§ü³ñÙ ²ñ­Ù»­Ýdz¦ ³Ù­ë³·­ñáõÙ ïå³·ñ­í³Í ÝÛáõ­Ã»­ñÇ û·­ï³­·áñ­ÍáõÙÝ ³­é³Ýó ïÝû­ñÇ­ÝáõÃ­Û³Ý ·ñ³­íáñ ÃáõÛÉï­íáõÃ­Û³Ý ³ñ­·»É­íáõÙ ¿: ÐÕáõÙÝ ³Ùë³·ñÇÝ å³ñï³¹Çñ ¿: îå³·ñ­í³Í ÝÛáõ­Ã»­ñÁ Ñ»ï ã»Ý í»­ñ³­¹³ñÓ­íáõÙ: ¶á­í³½­¹³­ÛÇÝ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ µá­í³Ý­¹³­ÏáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ËÙµ³·­ñáõíÛáõ­ÝÁ å³­ï³ë­Ë³­Ý³ï­íáõíÛáõÝ ãÇ ÏñáõÙ: îå³·ñíáõÙ ¿ §îÇ·ñ³Ý ػͦ Ññ³ï³ñ³ÏãáõÃÛáõÝáõÙ: ù. ºñ¢³Ý, ²ñß³ÏáõÝÛ³ó 2: гÝÓÝ­í»É ¿ ïå³·­ñáõí۳Ý` 16.12.2010Ã. ²Ù­ë³·­ñáõÙ Áݹ·ñÏ­í³Í ¿ 124 ¿ç: îå³­ù³­Ý³­ÏÁ` 500 û­ñǭݳÏ: ²Ù­ë³·­ñÇ Ù»­Í³­Í³Ë ·Ç­ÝÁ` 1000 ¹ñ³Ù: ÊÙµ³·­ñáõÃ­Û³Ý Ñ³ë­ó»Ý` 0065 ù. ºñ¢³Ý, îÇãÇݳÛÇ 3-ñ¹ Ýñµ³Ýóù, 2/2, Ñ»é.` (+374 93) 999 390 ¾É. ϳÛù` www.pharmarmenia.am ¾É. ÷áëï` info@pharmarmenia.am ¶á­í³½­¹Ç ¢ ѳ­Ù³­·áñ­Í³Ï­óáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ½³Ý­·³­Ñ³­ñ»É` (+374 93) 999 390 γ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÇ µ³­Å³­Ýáñ­¹³·­ñáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ½³Ý­·³­Ñ³­ñ»É §äñ»ë-²ï­ï³­ß»¦ Ñ»é.ª (+374 10) 27 02 22, ý³ùëª (+374 10) 27 82 55 §ü³ñÙ ²ñ­Ù»­Ýdz¦ N 7 ³Ù­ë³·­ñÇ ¹Ç½³ÛÝ»ñ³Ï³Ý ¢ ³¹ÙÇÝÇëïñ³ïÇí ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÇ Çñ³Ï³Ý³óÝáÕª §ØºÜøê²ÚȦ êäÀ îÝû­ñ»Ý` ä³í»É ê³ñ·ëÛ³Ý ¶ñ³Ýó­í³Í ¿ ÐЭǭñ³­í³­µ³­Ý³­Ï³Ý ³Ý­Ó³Ýó å»­ï³­Ï³Ý é»­·Çëï­ñÇ Üáñù-سñ³ß î/´ Ù³ñÙ­ÝÇ ÏáÕ­ÙÇó 04.02.2009Ã. ìϳ­Û³­Ï³­ÝÇ Ñ³­Ù³ñÁ` 03² 084095 ¶ñ³Ýó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñÁ` 273.110.05118

2

7

ä³ïí³ëïáõÙÝ»ñ.

24 гÛñÇÏÇ ûñ³·Çñ È.­îáÉë­ïá­ÛÇ Ñ³Ûï­ÝÇ ³­ëáõÛ­ÃÇ í³é ³­å³­óáõÛóÝ »Ý ³ÛÝ »ñ­ç³­ÝÇÏ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ, áí­ù»ñ ³å­ñáõÙ »Ý Édzñ­Å»ù áõ ³­éáÕç ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùáõÙ, áõñ ëï³­ÝáõÙ »Ý ¢° Ù³Û­ñÇ­ÏÇ, ¢° ѳۭñÇ­ÏÇ ë»ñÝ áõ ·áõñ­·áõ­ñ³Ý­ùÁ:

36

ηïÝíÇ ÷³Ï ÙÇïùÁ µ³óáÕ µ³Ý³ÉÇ ²áõ­ïǽÙÇ ¢ ¹ñ³ µáõÅ­Ù³Ý Ù³­ëÇÝ ß³ï ùÇã û­ñǭݳϭݻñ »Ý Ýϳ­ñ³·ñ­í»É, ÙÇÝã ³ÛÝ Ï׳­Ý³ã­í»ñ ¢ ϳݭí³Ý­í»ñ §³áõ­ïǽ٦:

²Ûë ѳٳñáõÙ

ÆÙ Ù³ßÏÇ ËݳÙùÁ

44

§âϳ ³­í»­ÉÇ Ýáõñµ, ѳ­ñáõëï ¢ ɳí ÑÛáõë­í³Íù, ù³Ý ·»­Õ»­ óÇÏ ÏÝáç ٳ߭ÏÁ¦,- ³­ë»É ¿ ²­Ý³­ïáÉ üñ³Ý­ëÁ: Æ­ñ»Ý ·ñ³­·»ï Ï»ñ­åáí Ëݳ­ÙáÕ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ÏÇÝ É³í ·Ç­ïÇ, û ¹»Ù­ùÇ Ëݳ٭ùÇ ÙÇ­çáó­Ý»ñ ÁÝï­ñ»­ÉÇë áñ­ù³Ý ϳñ¢áñ ¿ ÁÝï­ñ»É Ñ»Ýó Çñ ٳ߭ÏÇÝ Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ùëáõù­Ý»ñ áõ ³ÛÉ å³­ñ³­·³­Ý»ñ:

102 Ðàññòðîéñòâà çðåíèÿ

74

Ãðåöêèé îðåõ. ïðàçäíèê äëÿ ìîçãà

Æðå­öû â äðåâ­íåì Âà­âè­ëî­íå çàï­ðå­ùà­ëè ïðîñòûì ëþ­äÿì óïîò­ðåá­ëÿòü â ïè­ùó ãðåö­êèå îðå­õè, à Ãå­ðî­äîò, äðåâ­íåã­ðå­ ÷åñ­êèé èñòî­ðèê, ïè­ñàë, ÷òî ãðåö­êèå îðå­õè íà­äå­ëå­íû îñî­áîé æèç­íåí­íîé ñè­ëîé.

108

ìñáõµ»É. ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ ³ñï³óáÉáÕ Ïï³íÝ»ñ

114 90

²é³çÇÝ ³ñáõÇ §¿ý»ÏïÁ¦

²ñ¹­Ûáù §³­é³­çÇÝ ³­ñá­õÇ ¿­ý»Ï­ïݦ Ç­ñ³­Ï³±Ý ¿: ²ñ¹­Ûáù ÏÝáç 1-ÇÝ ë»­é³­Ï³Ý Ï³­åÝ ³Ý­¹³é­Ý³­ÉÇá­ñ»Ý ³Ý¹­ñ³­¹³é­ Ýá±õÙ ¿ áõ­ñÇß ïÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ý­óÇó ÍÝí³Í Ýñ³ Ñ»­ï³­·³ »­ñ»­ ˳­Ý»­ñÇ íñ³: ƱÝãÝ­¿ å³ï­×³­éÁ, áñ »ñ­Ï³­ñ³ï¢ ³­Ùáõë­Ýáõí Û³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ³­Ùáõ­ëÇÝ­Ý»­ñÁ ÝٳݭíáõÙ »Ý ÙÇÙ­Û³Ýó...

Óçîð âåò­ðà è âî­äû

7

3

²éáÕç³å³ÑáõÃÛáõÝ

ij٭ϻ­ï³Ýó ¹»­ÕÁ` ÙÇý, ÇëÏ µÛáõ­ñáÏ­ñ³­ï³­Ï³Ý ù³ßù­ßáõ­ÏÁ` Ç­ñ³­í³­Ï³Ý ÷³ë­ï³­ÃáõÕà ÐÐ ­Ï³­é³­í³­ñáõÃ­Û³Ý N1717 á­ñáß­Ù³Ý Ñ³­Ù³­Ó³ÛÝ` µÝ³Ï­ãáõí Ûáõ­ÝÝ ³Ý­í׳ñ ϳ٠³ñ­ïáÝ­Û³É å³Û­ ٳݭݻ­ñáí ¹»­Õ»ñ Ó»éù µ»­ñ»­Éáõ Ç­ñ³­ íáõÝù áõ­ÝÇ á­ñáß ëá­ódz­É³­Ï³Ý ËÙµ»­ñÇ å³ïϳݻÉáõ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ÙÇ ß³ñù ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ: ÜÛáõ­ÃÁ` Èdz­Ý³ ¶ñÇ­·áñ­Û³­ÝÇ - ²­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³ñáõ­ Ã­Û³Ý ÏáÕ­ÙÇó »­é³Ùë­Û³­ÏÁ Ù»Ï ³Ý­·³Ù µÅßϳ­Ï³Ý ѳë­ï³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ å»ï­ å³ï­í»­ñÇ ßñ糭ݳ­ÏáõÙ ëï³­ÝáõÙ »Ý ¹»­Õ»ñ: ²é­Ñ³­ë³­ñ³Ï ¹»­Õ»ñ Ó»éù µ»­ñ»­ Éáõ ѳ­Ù³ñ µáõŭѳë­ï³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó Ù»½ ïñ³­Ù³¹ñ­íáõÙ ¿ ³ÝÑ­ñ³­ Å»ßï ¹»­Õá­ñ³Û­ù³­ÛÇÝ ó³ÝÏÝ áõ ù³­Ý³­

4

7

ÏÁ, ³ÛÝáõÑ»ï¢ Ù³­ï³­Ï³­ñ³ñ ϳ½­Ù³­Ï»ñ­ åáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ »­é³Ùë­Û³­ÏÁ Ù»Ï ³Ý­·³Ù ²­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ÏáÕ­ÙÇó ѳۭﳭñ³ñ­íáõÙ ¿ ÙñóáõÛÃ, á­ñÁ ϳ½­Ù³­Ï»ñå­íáõÙ ¿ å»­ï³­Ï³Ý ·ÝáõÙ­Ý»­ ñÇ ·áñ­Í³­Ï³­ÉáõÃ­Û³Ý ÙÇ­çá­óáí: ØñóáõÛ­Ãáõ٠ѳխÃáÕ Ù³­ï³­Ï³­ñ³ñ ϳ½­Ù³­Ï»ñ­åáõí ÛáõÝÝ ½µ³Õ­íáõÙ ¿ ¹»­Õ»­ñÇ Ù³­ï³­Ï³­ñ³ñ­ ٳٵ,- ³­ëáõÙ ¿ ²­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ý³­ ˳­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ¹»­Õ»­ñáí ¢ ï»Ë­Ýá­É᭷dz­ Ý»­ñáí ³­å³­Ñáí­Ù³Ý, ¹»­Õ³­·áñ­Í³­Ï³Ý ·áñ­Íáõ­Ý»áõÃ­Û³Ý Ï³½­Ù³­Ï»ñå­Ù³Ý µ³Å­ÝÇ å»ï س­ñÇ­Ý» г­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÁ: ¸»­Õ»ñ Ù³­ï³­Ï³­ñ³­ñáÕ Ï³½­Ù³­Ï»ñ­ åáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ³Õ­Ã»­Éáõ ݳ­Ë³­å³Û­Ù³Ý­ Ý»­ñÇó ¿ ³ÛÝ, áñ ¹»­Õ»­ñÁ ãÉÇ­Ý»Ý Å³Ù­Ï»­ ï³Ýó: г­Ù³­Ó³ÛÝ ³Ûë ëϽµáõÝ­ùÇ` ²­éáÕ­

ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ÏáÕ­ÙÇó ·Ýí³Í ¹»­ÕÁ ãÇ Ï³­ñáÕ Å³Ù­Ï»­ï³Ýó ÉÇ­ Ý»É: ¸»­Õ»­ñÇ Ù³­ëÇÝ ¢ í³ñ­ã³­Ï³Ý ïáõÛ­ÅÇ Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý û­ñ»Ý­ùÇ Ñ³­Ù³­Ó³ÛÝ` ùñ»³­Ï³Ý å³­ï³ë­Ë³­Ý³­ïíáõÃ­Û³Ý »Ý »ÝóñÏíáõÙ ³ÛÝ ³Ý­ÓÇÝù, áí­ù»ñ Ù³ñ¹­ ϳÝó Ïïñ³­Ù³¹­ñ»Ý ų٭ϻ­ï³Ýó ¹»­Õ»ñ: г­Ï³­é³Ï å³­ñ³­·³­ÛáõÙ ë³Ñ­Ù³Ý­í³Í »Ý í³ñ­ã³­Ï³Ý ïáõ­·³Ýù­Ý»ñ áõ ùñ»³­Ï³Ý å³­ï³ë­Ë³­Ý³ï­íáõíÛáõÝ: ²Ûë û­ñ»Ý­ùÇ Ñ³­Ù³­Ó³Ûݪ ݳ­Ë³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ÏáÕ­ÙÇó µ³­ ó³é­í³Í ¿ µáõŭѳë­ï³­ïáõí۳ÝÁ ų٭ Ï»­ï³Ýó ¹»­Õ»­ñÇ ïñ³­Ù³¹­ñáõ­ÙÁ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ µáõŭѳë­ï³­ïáõÃ­Û³Ý ÏáÕ­ÙÇó µ³­ ó³é­í³Í ¿ ÑÇ­í³Ý­¹ÇÝ Å³Ù­Ï»­ï³Ýó ¹»ÕÇ ïñ³­Ù³¹­ñáõÙÁ, ù³­ÝÇ áñ ¹³ ß³ï Éáõñç ËݹÇñ­Ý»ñ ϳ­ñáÕ ¿ ³­é³­ç³ó­Ý»É ¹»­Õ»ñ

²éáÕç³å³ÑáõÃÛáõÝ

Ù³­ï³­Ï³­ñ³­ñáÕ Ï³½­Ù³­Ï»ñ­åáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ: ¸»­Õ»­ñÇ ó³Ý­ÏÁ ѳ­Ù³­å³­ ï³ë­Ë³­ÝáõÙ ¿ ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ ã³­÷³­ÝÇß­Ý»­ ñÇÝ, ³Û¹ ¹»Õ»ñÝ ³Ý­å³Û­Ù³Ý å»ïù ¿ ³é­ ϳ ÉÇ­Ý»Ý Ù»ñ ѳݭñ³­å»­ïáõÃ­Û³Ý ¹»­Õ»­ñÇ ßáõ­Ï³­ÛáõÙ, ѳ­Ï³­é³Ï å³­ñ³­·³­ÛáõÙ` Ó»éù »Ý µ»ñ­íáõÙ ¹ñ³Ýó ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ÷á­Ë³­ñÇ­ÝáÕ­Ý»­ñÁ: ²­í»­ÉÇݪ å³ñ­ï³­¹Çñ å³Û­Ù³Ý ¿ ݳ¢ ³ÛÝ, áñ ó³Ý­ÏáõÙ Áݹ·ñÏ­ í³Í ¹»­Õ»­ñáí å»ïù ¿ ëå³­ë³ñ­Ï»É µáõÅ­ ѳë­ï³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ¢ áã Ù»­ÏÁ Ó»é­Ýáõ­ ݳÛÝ ãå»ïù ¿ Ñ»­é³­Ý³,- ï»­Õ»­Ï³ó­ÝáõÙ ¿ س­ñÇ­Ý» г­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÁ: ì»ñ­çÇÝ ï³­ñÇ­Ý»­ñÇÝ Ý³­Ë³­ñ³­ñáõí Û³Ý ÏáÕ­ÙÇó ¹»­Õ³­å³­Ñáí­Ù³Ý ù³­Ý³­ÏÝ ³­×»É ¿, ¢ í»­ñáÝß­Û³É ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ ñÇ áõÕ­Õáõí۳ٵ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ï³­ñÇ Ýϳ­ï»­ÉÇ ¿ 5-10 ïá­Ïáë ³×: ²Ûë ËݹÇñÝ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³ó­ÝáõÙ ¿ áã ÙdzÛÝ Ù»½, ³ÛÉ¢` áÕç Ù³ñ¹­Ïáõí۳­ÝÁ: ܳ˭ÏÇ­ÝáõÙ µáõÅ­ ѳë­ï³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÝ ³­å³­Ñá­íáõÙ ¿ÇÝù ¹»­Õ»­ñÇ 20-30 ïá­Ïá­ëáí, ÇëÏ ³Û­ëûñ` 100 ïá­Ïá­ëáí: ´³Ûó ¹»­Õ»­ñÇ ³­å³­Ñáí­Ù³ÝÁ ½áõ­·³­Ñ»é, ó³­íáù, ³­×»É ¿ ݳ¢ ÑÇ­í³Ý¹­ Ý»­ñÇ ù³­Ý³­ÏÁ,-ÝßáõÙ ¿ س­ñÇ­Ý» г­ñáõí ÛáõÝ­Û³­ÝÁ: ²Ü ëϽµáõÝù­Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ³ÛÝ ¿, áñ ³­éáխ糭峭ѳ­Ï³Ý ËݹÇñ­Ý»­ñÇ Ï³ñ­·³­ íáñ­Ù³Ý ³­é³ç­Ý³­Ñ»ñ­ÃáõíÛáõ­ÝÁ ïñíÇ Ù³ñ­½»­ñÇÝ: ºñ­µ»ÙÝ µÝ³­ÏÇã­Ý»­ñÁ µá­Õá­ ùáõÙ áõ 峭ѳݭçáõÙ »Ý, áñ Ç­ñ»Ýó ïñ³­ Ù³¹­ñ»Ý áã û ѳۭϳ­Ï³Ý ϳ٠éáõ­ë³­Ï³Ý ³ñ­ï³¹­ñáõÃ­Û³Ý ¹»­Õ»ñ, ³ÛÉ` ÝáõÛÝ ¹»­ÕÇ

»í­ñá­å³­Ï³Ý ϳ٠³­Ù»­ñÇÏ­Û³Ý ³ñ­ï³¹­ ñ³Ý­ùÁ: ØÇÝã­¹»é ËáñÑñ­¹³­ÛÇÝ ï³­ñÇ­ Ý»­ñÇÝ éáõ­ë³­Ï³Ý ³ñ­ï³¹­ñ³Ý­ùÇ ÝÏ³ï­ Ù³Ùµ íëï³­ÑáõíÛáõ­ÝÁ Ù»Í ¿ñ: ÆÝ­ãá±õ: -î»­Õ»­Ï³ó­Ý»Ù, áñ ѳۭϳ­Ï³Ý, éáõ­ 볭ϳÝ, ³­Ù»­ñÇÏ­Û³Ý Ï³Ù »í­ñá­å³­Ï³Ý ³ñ­ï³¹­ñáõÃÛ³Ý ¹»­Õ»­ñÁ Ù³ñ­¹áõ ³­éáÕ­ çáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ÝáõÛÝ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»­ïáõí ÛáõÝÝ áõ­Ý»Ý, å³ñ­½³­å»ë éáõ­ë³­Ï³Ý ³ñ­ï³¹­ñ³Ý­ùÇ Ýϳï­Ù³Ùµ Ù»ñ ù³­Õ³­ ù³­óÇ­Ý»­ñÇ í»­ñ³­µ»ñ­ÙáõÝùÝ ¿ ÷áË­í»É,³­ëáõÙ ¿ س­ñÇ­Ý» г­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÁ: ´áõŭѳë­ï³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñáõÙ ³Ýí­×³ñ ¹»­Õ³­å³­Ñáí­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ å»­ïáõÃ­Û³Ý ÏáÕ­ÙÇó 峭ѳÝç­íáõÙ ¿ Éáõñç ýǭݳݭ ë³­íáñ­áõÙ, ù³­ÝÇ áñ ¹»­Õ»­ñÇ ï»­ë³­Ï³­ ÝÇÝ ³­ß˳ñ­ÑáõÙ ³­ñ³· ÷á÷áË­íáõÙ ¿, ¢ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ÉÇ­ÝáõÙ »Ý ¹»­Õ»ñ, á­ñáÝù ÙÇ ù³­ÝÇ ï³­ñÇ ³Ýó Ïáñó­ÝáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýó ³ñ­¹Ç³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ: -ܳ­Ë³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ÏáÕ­ÙÇó µáõÅ­Ñ³ë­ ï³­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ­Ý»Ý Ññ³­Ñ³Ý·, áñ µÝ³­ÏÇã­Ý»­ñÇÝ ³Ý­í׳ñ ¹»­Õ»­ñáí ³­å³­ Ñá­í»Ý ï»­Õ³­Ï³Ý ßáõ­Ï³­ÛáõÙ ³é­Ï³ Ù³ï­ ã»­ÉÇ ¹»­Õá­ñ³Û­ùÇ ï»ë³Ï³ÝÇÇó: ²Û­ëÇÝùÝ` å»­ïáõÃ­Û³Ý ÏáÕ­ÙÇó ³Ýí­×³ñ ¹»­Õ»­ñÇ ÉÇá­íÇÝ ³­å³­Ñá­íáõ­ÙÁ ãÇ Ï³­ñáÕ ÉÇ­Ý»É ³­Ù»­Ý³­Ã³Ý­Ï³ñ­Å»ù ¹»­Õá­ñ³Û­ùáí: ÜÙ³Ý Ùá­ï»­óáõÙÝ ÁÝ­¹áõÝ­í³Í ¿ ³ß­Ë³ñ­ÑÇ Ù³­ ϳñ­¹³­Ïáí,- ï»­Õ»­Ï³ó­ÝáõÙ ¿ س­ñÇ­Ý» г­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÁ: ø³­Õ³­ù³­óÇ­Ý»­ñÁ »ñ­µ»ÙÝ µá­Õá­ùáõÙ »Ý ݳ¢ µáõŭѳë­ï³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñáõÙ Ç­ñ»Ýó

³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¹»­Õ»­ñÇ ëå³­ë³ñÏ­Ù³Ý û­ñ»­ ñÇÝ µÛáõ­ñáÏ­ñ³­ï³­Ï³Ý ù³ßù­ßáõÏ ÑÇ­ß»ó­ ÝáÕ Ñ»ñ­Ã»­ñÇó áõ ÑñÙßïá­óÇó: -سñ¹­Ï³Ýó ÏáÕ­ÙÇó Ç­ñ³­Ï³­Ýáõí Û³Ý Áݭϳ­Éáõ­ÙÁ ï³ñ­µ»ñ ¿ ÉÇ­ÝáõÙ. ³ÛÝ, ÇÝ㠵ݳϭãÇ ÏáÕ­ÙÇó ÁݭϳɭíáõÙ ¿ áñå»ë µÛáõ­ñáÏ­ñ³­ï³­Ï³Ý ù³ßù­ßáõÏ, Ù»½ ѳ­Ù³ñ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ Ç­ñ³­í³­Ï³Ý ÷³ë­ï³­ÃáõÕÃ: î»­Õ»­Ï³ó­Ý»Ù, áñ µáõŭѳë­ï³­ïáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇó ¹»­Õ»ñ ëﳭݳ­Éáõ ѳ­Ù³ñ ³­é³­ çÇÝ Ñ»ñ­ÃÇÝ ³Ù­µáõ­É³­ïáñ ù³ñ­ïáõ٠ϳ­ ï³ñ­íáõÙ ¿ ¹»­ÕÇ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ, á­ñÁ å»ïù ¿ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³­ÝÇ ³Ë­ïá­ñáß­Ù³­ÝÁ, ³ÛÝáõÑ»ï¢ ¹áõñë ¿ ·ñíáõÙ ¹»­Õ³­ïáÙ­ ëÇ Ó­¢³ÃÕ­ÃÇ­ÏÁ: º­Ã» ËáëùÝ ³Ýí­×³ñ ïñíáÕ ¹»ÕÇ Ù³ëÇÝ ¿ª ³ÛÝ å»ïù ¿ Ñ³ë­ ï³ï­íÇ ¢ ÏÝùíÇ ïÝû­ñ»­ÝÇ ÏáÕ­ÙÇó, Ñ»­ïá ù³­Õ³­ù³­óÇÝ Ï³ñáÕ ¿ ·Ý³É ¹»­Õ³­ïáõÝ, ÇëÏ »­Ã» å»ïù ¿ ëï³­Ý³É µáõŭѳë­ï³­ ïáõÃ­Û³Ý ¹»­Õ³ï­ÝÇó, áõ­ñ»Ùݪ Ý»ñ­åá­ÉÇÏ­ ÉÇ­Ýǭϳ­Ï³Ý ¹»­Õ³­ïáõÝÝ ¿ ѳï­Ï³ó­ÝáõÙ: àñ­å»ë ϳ­Ýáݪ µáõŭѳë­ï³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ ñáõÙ ¹»­ÕÇ ïñ³­Ù³¹­ñáõ­ÙÁ ϳï³ñíáõÙ ¿

¸»Õ Ù³ï³Ï³ñ³ñáÕ Ï³½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³ÕûÉáõ ݳ˳å³ÛÙ³ÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ ¹»Õ»ñÁ ãÉÇÝ»Ý Å³ÙÏ»ï³Ýó: ·É˳­íáñ µáõÅù­ñáç ÏáÕ­ÙÇó, áí ѳ­Ù³­å³­ ï³ë­Ë³Ý Ù³ï­Û³­ÝáõÙ ³ÝáõÙ ¿ ·ñ³Ý­óáõÙ, ÇëÏ ÑÇ­í³Ý¹Ý Çñ ÇëÏ ëïá­ñ³·­ñáõí۳ٵ ѳë­ï³­ïáõÙ ¿ ³ÛÝ: ö³ë­ï³Ãխó­ÛÇÝ Ó­¢³­Ï»ñå­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ ·áõ­ó» ų­Ù³­Ý³Ï ËÉÇ ³ÛÝ Ñ³Ý­·³­Ù³Ý­ùÁ, áñ µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ ¢ ïÝûñ»Ý­Ý»­ñÇ ë»Ý­Û³Ï­Ý»­ñÁ ·ïÝíáõÙ »Ý ï³ñ­µ»ñ ѳñ­Ï»­ñáõÙ: ⿱ áñ ù³­Õ³­ù³­ óÇÝ, ë»Ý­Û³­ÏÇó-ë»Ý­Û³Ï ³Ýó­Ý»­Éáí, ų­ Ù³­Ý³Ï ¿ Ïáñó­ÝáõÙ,-ï»Õ»Ï³óÝáõÙ ¿ ²Ü ³é³çݳÛÇÝ µáõÅû·ÝáõÃÛ³Ý µ³ÅÝÇ å»ï èáõ½³Ýݳ Úáõ½µ³ßÛ³ÝÁ: س­ñÇ­Ý» г­ñáõíÛáõÝ­Û³ÝÝ áõ èáõ­ ½³Ý­Ý³ Úáõ½­µ³ß­Û³­ÝÁ íëï³­Ñ»ó­ñÇÝ, áñ µáõŭѳë­ï³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñáõÙ ¹»­Õ»­ñÇ ëå³­ë³ñ­ÏÙ³Ý Ñ»ï ϳå­í³Í ó³Ý­Ï³­ó³Í ³­Ý³ËáñÅáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ å³ï­ñ³ëï »Ý Éë»É ËݹǭñÁ:

7

5

²éáÕç³å³ÑáõÃÛáõÝ

ä³ï­í³ë­ïáõÙ.

³­å³­Ñá­í³·­ñáõíÛá±õÝ, û± íï³Ý· Ñ»­ï³­·³­ÛÇ Ñ³­Ù³ñ ´Ý³Ï­ãáõÃ­Û³Ý ßñç³­Ýáõ٠ϳݭ˳ñ­·»­ ÉÇã å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÁ ϳ½­Ù³­Ï»ñå­ íáõÙ ¢ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáõÙ »Ý ѳ­Ù³­Ó³ÛÝ Ð³­Û³ë­ï³­ÝÇ Ð³Ý­ñ³­å»­ïáõÃ­Û³Ý Ï³­ é³­í³­ñáõÃ­Û³Ý ÏáÕ­ÙÇó ѳë­ï³ï­í³Í á­ñáß­Ù³Ý: ÜÛáõ­ÃÁ` ²Ý­Ý³ γ­ñ³­å»ï­Û³­ÝÇ

´á­Éáñ ³­éáÕç »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ï³Ý­Ë³ñ­ ·»­ÉÇã å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ íáõÙ »Ý ѳ­Ù³­Ó³ÛÝ §ä³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ ñÇ ³½­·³­ÛÇÝ û­ñ³­óáõÛ­óǦ: ä³ñ­ï³­¹Çñ å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»ñ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáõÙ »Ý ݳ¢ ѳ­Ù³­×³­ñ³­Ï³­µ³­Ý³­Ï³Ý óáõ­óáõ­ Ùáí (û­ñǭݳÏ` ß³Ý Ï³Ù ÏñÍáÕ­Ý»­ñÇ ÏÍ»­ Éáõ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ µéÝÏáõÙ­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­ ݳÏ), ³ÛÝ ï³­ñÇ­ù³­ÛÇÝ ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³­ ÏáõÙ ãáõ­ÝÇ: »å»ï å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÁ å³ñ­ ï³­¹Çñ »Ý µá­Éá­ñÇ Ñ³­Ù³ñ, Ï³Ý ÍÝáÕ­

6

7

Ý»ñ, áí­ù»ñ ·ñ³­íáñ Ññ³­Å³ñ­íáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýó »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÇó: ´³½­Ù³­ÃÇí ÍÝáÕ­Ý»ñ ã»Ý íëï³­ÑáõÙ Ù»ñ­ ûñ­Û³ ³­éáÕ­ç³­å³­Ñáõí۳­ÝÁ. 㿱 áñ ³ÛÝ­ù³Ý ß³ï »Ý å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­Ã»­ñÇ Í³·­Ù³Ý í»­ñ³­µ»ñ­Û³É áã å³ß­ïá­Ý³­Ï³Ý ï»­Õ»­Ïáõí ÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ ëϳݭ¹³­É³­ÛÇÝ ÙÇç³¹»å»ñÇ, ³Ý­ó³Ý­Ï³­ÉÇ »É­ùáí ¹»å­ù»­ñÇ Ù³­ëÇÝ å³ï­ ÙáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ²Ûë û­Ù³­Ûáí ½ñáõ­ó»­óÇÝù Æ­Ùáõ­Ýá­Ï³Ý­Ë³ñ­·»É­Ù³Ý ³½­·³­ÛÇÝ Íñ³·­ñÇ Õ»­Ï³­í³ñ ¶³­Û³­Ý» 곭ѳϭ۳­ÝÇ Ñ»ï: ì³­ ñ³­Ï³­µ³ÝÁ Ýß»ó, áñ, Ç­ñáù, Ï³Ý ÍÝáÕ­Ý»ñ, áí­ù»ñ ï»­Õ»­ÏáõíÛáõÝ ëﳭݳ­Éáí ï³ñ­µ»ñ ³Õµ­Ûáõñ­Ý»­ñÇó (ûñ­Ã»ñ, Ñ»­éáõë­ï³­ï»­ ëáõíÛáõÝ, ÇÝ­ï»ñ­Ý»ï)ª Ñ»Ýó ëϽµÇó Ññ³­ ųñ­íáõÙ »Ý å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÇó: ÜáõÛ­ ÝÇëÏ Ï³Ý µÅÇßÏ­Ý»ñ, áí­ù»ñ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇÝ ³­ëáõÙ »Ý, û ϳ­ñÇù ãϳ å³ï­í³ëï­í»­ Éáõ: ´³Ûó ï»Õ³Ù³ë³ÛÇÝ µÅßÏÇ µ³­ó³ï­ ñ³­Ï³Ý ³ß­Ë³­ï³Ýù­Çó Ñ»­ïá ÍÝáÕ­Ý»­ñÇ Ù»Í Ù³­ëÁ ѳݷáõÙ ¿ ³ÛÝ Ñ³­Ùá½­Ù³Ý, áñ å³ï­í³ë­ïáõÙÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿:

-ºë ½ñáõ­ó»É »Ù ëï³­óÇá­Ý³ñ ٳݭ ϳ­µáõÛÅ­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÇ Ñ»ï, áí ãó³Ý­Ï³­ ó³í Ý»ñ­Ï³­Û³­Ý³É: Àëï Ýñ³` »­ñ»­Ë³­Ý»­ ñÁ å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»ñ ãå»ïù ¿ ëï³­Ý³Ý ÙÇÝã¢ Ù»Ï ï³­ñ»­Ï³­ÝÁ. ¹³ ³ÛÝ ßñç³ÝÝ ¿, »ñµ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ç­Ùáõ­Ý³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Á ³­é³Ýó ³Û¹ ¿É ß³ï ÃáõÛÉ ¿, ¢ ų­Ù³­Ý³Ï ¿ å»ïù ϳ­Ûáõ­Ý³­Ý³­Éáõ ѳ­Ù³ñ: -ºë, áñ­å»ë µÅÇßÏ, ³Ûë­ï»Õ ËݹÇñ ã»Ù ï»ë­ÝáõÙ, á­ñáí­Ñ»­ï¢ ÷áùñ ѳ­ë³­ ÏáõÙ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ ³­í»­ÉÇ Ã»Ã¢ »Ý ï³­ ÝáõÙ å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÁ: à­Ù³Ýó Ùáï ÉÇ­ÝáõÙ »Ý ç»ñ­Ù³­ÛÇÝ é»³Ï­ódz­Ý»ñ, ÇÝãÁ Ù»Ýù ѳ­Ù³­ñáõÙ »Ýù Ýáñ­Ù³É. ¹³ ï¢áõÙ ¿ Ù»Ï-»ñ­Ïáõ ûñ: γ٠¿É ÉÇ­ÝáõÙ ¿ ï»­Õ³­ÛÇÝ é»³Ï­ódz` ³Û­ïáõó, ó³í... ÖÇßï ¿ª »­ñ»­ Ë³Ý ³Û¹ û­ñÁ ϳ­ñáÕ ¿ ɳí ãëÝí»É, ÙÇ ùÇã ɳó ÉÇ­Ý»É, µ³Ûó ѳ­çáñ¹ ûñÁ ³Û¹ ³­Ù»­ÝÝ ³Ýó­ÝáõÙ ¿: ²Ûë å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­Ã»­ñÁ Ýáñ ã»Ý. ³ß­Ë³ñ­ÑÇ ï³ñ­µ»ñ »ñÏñ­Ý»­ñáõÙ »ñ­Ï³ñ ï³­ñÇ­Ý»ñ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ »Ý, ¢ µÅÇßÏ­ Ý»ñÝ ³Û¹ ³­Ù»­ÝÁ ѳ߭íÇ ³é­Ý»­Éáí »Ý Ï³½­

²éáÕç³å³ÑáõÃÛáõÝ

Ù»É å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÇ û­ñ³­óáõÛ­óÁ: лÝó ¹³ ¿ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ç­Ùáõ­ÝÇ­ï»­ïÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÇ ³­Ù»­Ý³ûå­ ïÇ­Ù³É ï³­ñÇ­ùÁ: - Æ­ñáù, ³Û­ëûñ ¼ÈØ­-áõ٠ϳ µ³½­Ù³­ åÇ­ëÇ ï»­Õ»­Ï³ï­íáõíÛáõÝ å³ï­í³ë­ïáõÙ­ Ý»­ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É, Ù³ë­Ý³­íá­ñ³­å»ëª §²­é³­íáï¦ û­ñ³­Ã»­ñáõÙ` 08.03.2010ÇÝ ïå³·ñ­í»É ¿ñ ÙÇ ÝÛáõÃ, Áëï á­ñǪ 5 ³Ù­ë³­Ï³Ý »­ñ»­Ë³Ý, áí ÉñÇí ³­éáÕç ¿ñ »­Õ»É å³ï­í³ë­ïáõ­ÙÇó ³­é³ç, å³ïí³ë­­ ï»­Éáõó Ñ»­ïá ¹³ñ­Ó»É ¿ñ ¿­åÇ­É»å­ëÇÏ ÑÇí³Ý¹: öáù­ñÇ­ÏÁ ²­í³­ÝÇ ÃÇí 12 åá­ÉÇÏ­ ÉÇ­Ýǭϳ­ÛáõÙ å³ï­í³ëï­í»É ¿ ²Î¸ö/ ìд/

Ý»­ñÇ ÙÇ³Ï Ùï³­í³­ËáõíÛáõÝÝ ¿: º­ñ»­õ³­ÝÇ ÃÇí 13 åá­ÉÇÏ­ÉÇ­Ýǭϳ­ÛáõÙ ëå³­ë³ñÏ­íáÕ ÍÝáÕ Üáõ­Ý» ʳ­ã³ïñ­Û³­ÝÁ Ïïñ³­Ï³­Ý³­ å»ë Ññ³­Å³ñ­íáõÙ ¿ ïÕ³­ÛÇÝ å³ï­í³ë­ ï»­É. §²Õ­çÇÏë å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÇó Ñ»­ ïá ÙÇßï ÑÇ­í³Ý­¹³­ó»É ¿, áõ­Ý»­ó»É ¿ 40-ÇÝ Ùáï ç»ñ­ÙáõíÛáõÝ, Ù³ñÙÝÇÝ ó³Ý ¿ ¹áõñë ïí»É, áïùÝ ¿ ù³ß­í»É, áõÕ­Õ³­ÏÇ Ýñ³ íÇ­ ׳­ÏÁ ß³ï ãÇ í³­ï³­ó»É, ù³­ÝÇ áñ ï³­ÝÁ µáõ­Å³ß­Ë³­ïáÕ áõ­Ý»Ýù, ¢ Ù»ñ Ñ»ï¢á­ Õ³­Ï³Ý µáõÅ­Ù³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ »­ñ»­Ë³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ Ó»éù ãÇ µ»ñ»É: ²Û¹ ßñç³­ ÝáõÙ ß³ï ¿Ç ÉëáõÙ å³ïÙáõÃÛáõÝÝ»ñ, áñ å³ï­í³ë­ïáõ­ÙÇó Ñ»­ïá »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ

ÐÆ´ ϳÙ, ³­í»­ÉÇ å³ñ½ ³­ë³Í, ¹Çý­Ã»­ ñdz­ÛÇ Ï³­åáõÛï ѳ­½Ç, ÷³Û­ï³ó­Ù³Ý, Ñ»­ å³­ïÇï ´­-Ç »õ Ñ»­Ùá­ýÇ­Éáõ­ë³­ÛÇÝ ´ ­ïÇ­åÇ í³­ñ³­ÏÇ ¹»Ù ѳ­Ù³Ïó­í³Í ÑÝ·³­í³­É»Ýï å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­ÃÁ: -Ðݳ­ñ³­íáñ ¿, áñ å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­ÃÁ ѳ­Ý¹»ë ·³ áñ­å»ë åñá­íá­Ï³­ódz á­ñ¢¿ óùÝ­í³Í åñáµ­É»­ÙÇ µ³ó³Ñ³ÛïÙ³Ý Ñ³Ù³ñ, µ³Ûó áñ å³ï­í³ë­ïáõ­ÙÇó Ñ»­ ïá »­ñ»­Ë³Ý ÇÝã-áñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ Ó»éù µ»­ñǪ Ñݳ­ñ³­íáñ ã¿: γ٠ѳ­ÙÁÝ­Ï»É ¿, ϳ٠¿É å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­ÃÇ Ý»­ñ³ñ­Ïáõ­ÙÁ Ëó­Ý»É ¿ ³Û¹ óùÝ­í³Í ÑÇ­í³Ý­¹áõí Û³Ý Ç Ñ³Ûï ·³­ÉÁ: ºñµ å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­ ÃÁ Ý»­ñ³ñ­ÏáõÙ »Ýù, »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ç­Ùáõ­Ý³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Á 黳ϭódz ¿ ï³­ÉÇë, ÇÝãÁ ÷áù­ñÇÏ §ëÃñ»ë¦ ¿ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ³­Ù³ñ: º­½³­ÏÇ Çñ³íÇ׳ÏÝ»ñáõÙ Ç­Ùáõ­Ý³­Ï»Ý­ë³­ µ³­Ý³­Ï³Ý å³ï­í³ë­ïáõÏ­Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý Ñ»ï­å³ï­í³ë­ïáõ­Ù³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­ñ»­Ñ³­ çáÕ ¹»å­ù»­ñÇ å³ï­×³é ¹³é­Ý³É: ¸ñ³Ýù Ñ»ï­å³ï­í³ë­ïáõ­Ù³­ÛÇÝ Å³­Ù³­Ý³­Ï³­ ѳï­í³­ÍáõÙ ³­é³­ç³­ó³Í ³­éáÕ­ç³­Ï³Ý íǭ׳­ÏÇ Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»ñÝ »Ý, á­ñáÝù µÝá­ ñáß ã»Ý ëá­íá­ñ³­Ï³Ý å³ï­í³ë­ïáõ­Ù³­ÛÇÝ ·áñ­ÍÁݭó­óÇÝ: лï­å³ï­í³ë­ïáõ­Ù³­ÛÇÝ ³Ý­Ñ³­çáÕ ¹»å­ù»­ñÇ å³ï­×³é­Ý»ñÝ »Ýª ѳ­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»­ñÇ áã ×Çßï í³­ñáõ­ÙÁ, Íñ³·­ñ³­ÛÇÝ ë˳ɭݻ­ñÁ` ϳå­í³Í å³ï­ í³ëï­Ù³Ý ï»Ë­Ýǭϳ­ÛÇ Ñ»ï, ³­Ýá­ñ³Ï å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­ÃÁ, å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÇ ï»­Õ³­÷áË­Ù³Ý ¢ å³Ñ­å³Ý­Ù³Ý å³Û­ ٳݭݻ­ñÇ Ë³Ë­ïáõ­ÙÁ, ³Ý­Ñ³­ï³­Ï³Ý 黳ϭóÇ³Ý ïíÛ³É å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­ÃÇ Ýϳï­Ù³Ùµ ¢ ³ÛÉ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ³­ÙÁÝÏ­Ýáõ­ÙÁ ïíÛ³É Ñ»ï­å³ï­í³ë­ïáõ­ Ù³­ÛÇÝ ßñç³­ÝÇ Ñ»ï: -²­Ýá­ñ³Ï å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­ÃÁ ÍÝáÕ­

³­éáÕ­çáõíÛáõ­ÝÁ Ùdzݭ·³­ÙÇó í³­ï³­ÝáõÙ ¿, ¢, ãíëï³­Ñ»­Éáí ³Û¹ å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­ û­ñÇ á­ñ³­ÏÇÝ, Ññ³­Å³ñ­í»É »Ù ïÕ³­ÛÇë å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÇó¦: ÆÝ­ï»ñ­Ý»­ï³­ÛÇÝ ýá­ñáõÙ­Ý»­ñáõÙ Ëá­ëáõÙ »Ý Ñݹϳ­Ï³Ý å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­Ã»­ñÇ Ù³­ëÇÝ, á­ñáÝù ³­Ýá­ñ³Ï »Ý: ²­ëáõÙ »Ý` á­ñ³Ï­Û³­ÉÁ ýñ³Ý­ ëdz­Ï³Ý­Ý»ñÝ »Ý: -ÐÇ­Ù³ ãáõ­Ý»Ýù Ñݹϳ­Ï³Ý áã ÙÇ å³ï­í³ë­ï³Ý­ÛáõÃ: Ø»ñ å³ï­í³ë­ï³­ ÝÛáõ­Ã»­ñÁ µ»ñ­í³Í »Ý ´»É­·Ç³­ÛÇó, γ­ ݳ­¹³­ÛÇó, üñ³Ý­ëdz­ÛÇó, ¢ ß³ï ·áÑ »Ýù å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­ÃÇ á­ñ³­ÏÇó: ä³ï­í³ë­ ïáõ­ÙÇó Ñ»­ïá áã ÙÇ ËݹÇñ ã»Ýù áõ­Ý»­ÝáõÙ: Ø»Ýù ß³ï áõ­ß³­¹Çñ »Ýù å³ï­í³ëï­Ù³Ý ·áñ­ÍÁݭó­óÇÝ, Ù»ñ µáõÅ­ùáõÛ­ñ»­ñÝ ³­Ù»­ ݳÛÝ Ëëïáõí۳ٵ å³Ñ­å³­ÝáõÙ »Ý µá­Éáñ ϳ­ÝáÝ­Ý»­ñÁ, å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ Ãñ»­ÝÇÝ·­Ý»ñ »Ý ³Ýó­ÝáõÙ: -Ò»ñ åá­ÉÇÏ­ÉÇ­Ýǭϳ­ÛáõÙ å³ï­í³ë­ ï³Ý­ÛáõÃ í³­×³é­íá±õÙ­ ¿. ÍÝáÕ­Ý»­ñÇ ßñç³­

ÝáõÙ Ëá­ë³Ï­óáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý åïïíáõÙ, û Ù»Ï í׳­ñá­íÇ å³ï­í³ë­ïáõ­ÙÁ, á­ñÁ ϳ­ï³ñ­íáõÙ ¿ ³­í»­ÉÇ á­ñ³Ï­Û³É å³ï­í³ë­ ï³Ý­Ûáõ­Ãáí, 500 ¹ñ³Ù ¿: -Ø»ñ åá­ÉÇÏ­ÉÇ­Ýǭϳ­ÛáõÙ, Ùdzݭ߳­Ý³Ï, áã ÙÇ å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõà ãÇ í³­×³é­íáõÙ: -ÆëÏ á­ñá±Ýù­ »Ý å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»­ñÁ: -Ø»Ýù å³ï­í³ë­ïáõ­ÙÁ ϳ­ï³­ñáõÙ »Ýù »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ` Ý»Õ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÇ ÏáÕ­ ÙÇó ß³ï áõ­ß³­¹Çñ ½ÝÝ»­Éáõó Ñ»­ïá, ÇÝãÁ Ý»ñ³éáõÙ ¿ ݳ¢ ÝÛ³ñ­¹³­µ³­ÝÇ ½ÝÝáõ­ÙÁ: ä³ï­í³ë­ïáõ­ÙÁ ѳ­Ï³­óáõó­í³Í ¿, »ñµ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ùáï ³é­Ï³ ¿ ͳÝñ Ç­Ùáõ­Ý³­¹»­

лïå³ïí³ëïáõÙ³ÛÇÝ ³ÝѳçáÕ ¹»åù»ñÇ å³ï׳éÝ»ñÁ ѳϳóáõóáõÙÝ»ñÇ áã ×Çßï í³ñáõÙÝ áõ ݳ¢ Íñ³·ñ³ÛÇÝ ë˳ÉÝ»ñÝ »Ý:

ýÇ­óÇ­ï³­ÛÇÝ íǭ׳Ï, ³­É»ñ­·³­µ³­Ý³­Ï³Ý 黳ϭódz ¢ ³­Ý³­ýǭɳù­ëdz` ï³­ñ³­ÍáõÝ »ÕÝ­ç³­ó³Ý, ëáõ­ÉáÕ ßÝã³­éáõíÛáõÝ, µ»­ñ³­ÝÇ ¢ Ïá­Ïáñ­¹Ç ³Û­ïáõó, ¹Åí³­ñ³­ó³Í ßÝã³­ éáõíÛáõÝ, ÑÇ­åá­Ã»Ý­½Ç³ ¢ ßáÏ: ´òÄ ¢ ìд ­å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÁ ѳ­Ï³­óáõó­íáõÙ »Ý ݳ¢ ³ÛÝ ¹»å­ùáõÙ, »­Ã» Ýá­ñ³Í­ÝÇ Ùáï ³é­Ï³ ¿ ó³Íñ ù³ß` ÙÇݭ㢠1700·: г­ ïáõÏ Ññ³­Ù³­Ýáíª åá­ÉÇÏ­ÉÇ­Ýǭϳ­ÛáõÙ áõ­

7

7

²éáÕç³å³ÑáõÃÛáõÝ

Ý»Ýù ѳ­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»­ñÇ ¢ Ññ³­Å³ñ­í³Í­ Ý»­ñÇ µÅßϳ­Ï³Ý Ïá­ÙÇ­ï». ³­Ù»Ý ³Ùë­í³ í»ñ­çáõÙ ÝÇëï ¿ ϳ½­Ù³­Ï»ñå­íáõÙª ùÝݳñ­ Ï»Éáõ µá­Éáñ ¹»å­ù»­ñÁ: ÈÇ­ÝáõÙ »Ý Ùßï³­ Ï³Ý ¢ ų­Ù³­Ý³­Ï³­íáñ ѳ­Ï³­óáõ­óáõÙ­ Ý»ñ: Øßï³­Ï³Ý Ñ³­Ï³­óáõó­Ù³Ý ¹»å­ùáõÙ Ññ³­­Å³­ñ³­Ï³Ý »Ýù ·ñáõÙ ¢ áõ­Õ³ñ­ÏáõÙ Ý»Õ Ù³ë­Ý³­·»­ïÇ Ùáï ÏáÝ­ëáõ­Éï³­ódz­ÛÇ, ÇëÏ »­Ã» ų­Ù³­Ý³­Ï³­íáñ ѳ­Ï³­óáõ­óáõÙ ¿, ëå³­ëáõÙ »Ýù »­ñ»­Ë³­ÛÇ ³­éáÕ­ç³ó­Ù³­ÝÁ: -²­É»ñ­·Ç³Ý ѳ­Ï³­óáõ­óá±õÙ­¿: -²­É»ñ­·Ç³Ý ѳ­Ï³­óáõ­óáõÙ ã¿, »­Ã» ëáõñ íǭ׳­ÏáõÙ ã¿: ÆëÏ »­Ã» Ùï³­Ñá­·áõíÛáõ­ÝÁ Ù»Í ¿, å³ï­í³ëï­Ù³Ý û­ñÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ýù ï³­ÉÇë »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ åñá­ýǭɳϭïÇÏ Ñ³­Ï³­

ä³ïí³ëïáõÙÇó ³é³ç ÍÝáÕÁ ï»Õ»Ï³óíáõÙ ¿ Ñ»ïå³ïí³ëïáõÙ³ÛÇÝ Ã»Ã¢ ϳ٠ëáíáñ³Ï³Ý ѻÝùÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ:

8

7

É»ñ­·ÇÏ Ï»ë ѳµ ËÙ»ó­Ý»É: ØÇÝ㢠å³ï­ í³ë­ïáõ­ÙÁ Ù»Ýù ݳ­Ëû­ñáù ÍÝá­ÕÇ Ñ»ï ϳ­ï³­ñáõÙ »Ýù µ³­ó³ï­ñ³­Ï³Ý ³ß­Ë³­ ï³Ýù, áñ­å»ë­½Ç Ýñ³Ýù ï»Õ­Û³Ï ÉÇ­Ý»Ý Ñ»ï­å³ï­í³ë­ïáõ­Ù³­ÛÇÝ Ã»Ã¢, ëá­íá­ñ³­ Ï³Ý é»³Ï­ódz­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ: г½­í³­¹»å å³­ï³­ÑáõÙ ¿ 38 ³ë­ïǭ׳­ÝÇó µ³ñÓñ ç»ñ­ ÙáõíÛáõÝ, ³Û¹ ¹»å­ùáõÙ ÍÝá­ÕÁ ç»ñ­ÙÇ­ç»ó­ ÝáÕ å»ïù ¿ ï³ ¢ ³Ý­å³Û­Ù³Ý ï»­Õ»­Ï³ó­ ÝÇ µÅÇß­ÏÇÝ, ãݳ­Û³Í ¹³ ¿É áã ÙÇ íï³Ý· ãÇ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ: î»­Õ³­ÛÇÝ Ãñçáó­Ý»ñ »Ý ¹ÝáõÙ ëá­¹³­Û³ç­ñáí ϳ٠魢³­Ýá­ÉÇ Éáõ­ÍáõÛ­ Ãáí, »­Ã» Ý»­ñ³ñ­Ïí³Í ï»­ÕáõÙ ë»Õ­Ù»­ÉÇë ϳ٠ßá­ñÁ ÏåÝ»­ÉÇë »­ñ»­Ë³Ý ó³í ¿ ½·áõÙ:

³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ å³ï­í³ëï­í»É åá­Éá­ÙÇ»­ ÉÇ­ïÇ ¹»Ù, ³é³í»É ¢ë, áñ ³Ûë å³ï­í³ë­ ï³Ý­ÛáõÃÁ ѳ­Ï³­óáõ­óáõÙ ãáõ­ÝÇ: ÆÝã­å»ë å³ñ­½»­óÇÝù, ³Û­ëûñ Ù»ñ åá­ ÉÇÏ­ÉÇ­Ýǭϳ­Ý»­ñáõÙ ãϳ ÙÇ¢ÝáõÛÝ ï»­ë³­ÏÇ »ñ­Ïáõ å³ï­í³ë­ï³Ý­ÛáõÃ: Æ­Ùáõ­Ýá­Ï³Ý­ ˳ñ­·»É­Ù³Ý ³½­·³­ÛÇÝ Íñ³·­ñÇ Õ»­Ï³­í³ñ ¶³­Û³­Ý» 곭ѳϭ۳­ÝÁ ѳ­í³ë­ï»ó, áñ µá­ Éáñ µáõŭϳ½­Ù³­Ï»ñ­åáõíÛáõÝ­Ý»­ñáõÙ ÙÇ¢­ ÝáõÛݪ ýñ³ÝëÇ³Ï³Ý ¢ µ»É·Ç³Ï³Ý å³ï­ í³ë­ï³Ý­Ûáõ­Ã»ñÝ »Ý, áõë­ïÇ ³Ýѭݳñ ¿, áñ á­ñ¢¿ åá­ÉÇÏ­ÉÇ­Ýǭϳ­ÛáõÙ ÉÇ­ÝÇ ÙÇ¢ÝáõÛÝ å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­ÃǪ ³­ë»Ýù, Ñݹϳ­Ï³­ ÝÁ ¢ ýñ³Ý­ëdz­Ï³­ÝÁ: ä³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­

-Ò»½ Ùáï ϳ±Ý ·ñ³Ýó­í³Í íÇ­ñáõ­ë³­ ÏÇñ­Ý»ñ: -ÎáÝÏ­ñ»ï Ù»ñ åá­ÉÇÏ­ÉÇ­Ýǭϳ­Ûáõ٠ϳñÙ­ñáõ­ÏÇ, ϳñÙ­ñ³Ë­ïÇ ¹»å­ù»ñ ã»Ý ·ñ³Ýó­í»É: äá­ÉÇá­ÙÇ»­ÉÇï г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ãϳ, µ³Ûó í»ñ­ç»ñë ï»­Õ»­ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñ ëï³­ó³Ýù, áñ î³­çÇÏë­ï³­ÝáõÙ, èáõ­ë³ë­ ï³­ÝáõÙ ³ñ­¹»Ý åá­ÉÇá­ÙÇ»­ÉÇ­ïÇ ¹»å­ù»ñ »Ý ѳë­ï³ï­í»É: ÆëÏ åá­ÉÇá­ÙÇ­»ÉÇ­ïÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí ϳ°Ù Ù³­Ñ³­ÝáõÙ »Ý ϳ'Ù ¿É ѳ߭ٳݭ¹³Ù ¹³é­ÝáõÙ: ²Û­ëÇÝùÝ` ÑÇ­Ù³

û­ñÁ ѳï­Ï³ó­ÝáõÙ »Ý åá­ÉÇÏÉÇ­Ýǭϳ­Ý»­ ñÁ` ³Ýí­×³ñ Ý»­ñ³ñ­Ï»­Éáõ Ññ³­Ñ³Ý­·áí: ´Åßϳ­Ï³Ý ·ñ³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý ¢ µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ åݹٳٵª å³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÁ ã»Ý ϳ­ ñáÕ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ³­é³­ç³ó­Ý»É ³Ý­·³Ù ³Ý­µ³­ñ»­Ñ³­çáÕ Ñ»ï­å³ï­í³ë­ïáõ­Ù³­ÛÇÝ ßñç³­ÝÇ ¹»å­ùáõÙ. µÅßÏÇ ÑëÏá­ÕáõÃ­Û³Ý å³­ñ³­·³­ÛáõÙ ³­Ù»Ý ÇÝã ß³ï ³­ñ³· ϳÝó­ ÝÇ, å³ñ½³å»ë ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ñ»ï¢»É µÅßÏÇ óáõ­óáõÙ­Ý»­ñÇÝ:

Èñ³óñ»ù Ó»ñ »ñ»Ë³ÛÇ ×³ß³ó³ÝÏÁ Ù³ÝÏ³Ï³Ý ßÇɳݻñáí

Ü

á­ñ³Í­ÝÇ ÍÝáõÝ­¹Á µÝáõÃ­Û³Ý ³ÝÏñÏ­Ý»­ÉÇ Ññ³ßùÝ ¿, ÇëÏ Ýñ³ Ù³­ëÇÝ Ñá­·³­ÉÁ` µá­Éá­ ñÇë ËݹÇñÁ: سۭñ³­Ï³Ý ϳ­ ÃÁ, áñÝ ³­Ù»­Ý³­É³í ¢ ³Ý­÷á­Ë³­ñÇ­Ý»­ÉÇ ëÝáõÝ¹Ý ¿ Ýá­ñ³Í­ÝÇ Ñ³­Ù³ñ, µÝáõÃ­Û³Ý Ñ³­çáñ¹ Ññ³­ßùÝ ¿, á­ñáí Ýá­ñ³­ÍÇ­ÝÁ ÙÇ ³Ý­ï»­ë³­Ý»­ÉÇ` »ñÏ­ñáñ¹ åáñ­ï³­É³­ñáí ϳå­íáõÙ ¿ Çñ Ùá­ñÁ: л­ï³­·³­ÛáõÙ ¢ë­ ³Ý­ã³÷ ϳñ¢áñ ¿ ³­å³­Ñá­í»É ÷áù­ñÇ­ÏÇ Édzñ­Å»ù ëÝáõÝ­¹Á` ³­é³­í»É µÝ³­Ï³Ý ¢ ³­é³Ýó íݳ­ë³­Ï³ñ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ å³­ñáõ­Ý³­ Ïáõí۳Ý: Ò»ñ »­ñ»­Ë³Ý û­ñ»­óûñ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ³­í»­ÉÇ ³Ï­ïÇí: öáù­ñÇ­ÏÇ ³­éáÕç ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ѳ­í³­ë³­ñ³Ïßé­ í³Í ëÝݹ³­Ï³ñ·, áñÝ ÁÝïñ­í³Í ¿ ѳ­ ïáõÏ Çñ ï³­ñÇ­ùÇ å³­Ñ³Ýç­Ý»­ñÇÝ Ñ³­Ù³­ å³­ï³ë­Ë³Ý: ßǭɳ­Ý»­ñÇ Ñ³­ñáõëï ѳ­Ù³­ÛÇÝ ·³Ù­³Ý ÃáõÛÉ ¿ ï³­ÉÇë µ³½­Ù³­ ½³Ý ¹³ñÓ­Ý»É Ó»ñ ÷áù­ñÇ­ÏÇ Ï»­ñ³Ï­ñ³­ óáõ­ó³­ÏÁ: Þǭɳ­Ý»­ñÇ µ³­Õ³¹­ñ³­ïáÙ­ë»­ñÁ ëï»ÕÍ­í»É »Ý »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ³­í³­ë³­ñ³Ïßé­ í³Í ëÝáõÝ¹Ý ³­å³­Ñá­í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ¢ ѳ­ Ù³­å³­ï³ë­Ë³­ÝáõÙ »Ý ï³­ñÇ­ù³­ÛÇÝ å³­

ѳ­ïǭϳ­ÛÇÝ ßǭɳ­Ý»­ñÁ ѳÝç­Ý»­ñÇÝ: ¹áõñ Ï·³Ý ݳ¢ ³­í»­ÉÇ Ù»Í ï³­ñÇ­ùÇ »­ñ»­ ˳­Ý»­ñÇÝ, ÝáõÛ­ÝÇëÏ` ÍÝáÕ­Ý»­ñÇÝ: سݭϳ­Ï³Ý ßǭɳ­Ý»­ñÇ µá­Éáñ µ³­Õ³¹­ñÇã­ Ý»­ñÁ ëï³ó­íáõÙ »Ý Ñá­Õ³­·áñ­ÍáõÃ­Û³Ý ûñ­·³­Ý³­Ï³Ý-µÇá­É᭷dz­Ï³Ý É³í³·áõÛÝ ëϽµáõÝù­Ý»­ñáí ³ß­Ë³­ïáÕ ïÝï»­ëáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇó` ѳ­Ù³­Ó³ÛÝ ºí­ñá­å³­Ï³Ý ØÇáõÃ­Û³Ý å³ß­ïá­Ý³­Ï³Ý ϳñ­·³¹­ñáõí Û³Ý: ²Ûë ïÝï»­ëáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ·ïÝíáõÙ »Ý ²Ý­Ï³Ë ÑëÏá­ÕáõÃ­Û³Ý ÇÝë­ïÇ­ïáõ­ïÇ (DE-001 Organic-Control-Institute) ËÇëï ÑëÏá­ÕáõÃ­Û³Ý ï³Ï: ²Ûë­åÇ­ëáí, ÁÝ­ Ï»­ñáõíÛáõ­ÝÁ »­ñ³ß­Ë³­íá­ñáõÙ ¿, áñ ѳ­ó³­ ѳ­ïǭϳ­ÛÇÝ ÏáõÉ­ïáõ­ñ³­Ý»ñÝ áõ Ùñ·»­ñÝ ³­×»ó­í³Í »Ý µÝ³­Ï³Ý »­Õ³­Ý³­Ïáí, ³­é³Ýó ùÇ­Ùdz­Ï³Ý, ëÇݭû­ïÇÏ å³­ñ³ñ­ï³­ÝÛáõ­ û­ñÇ ¢ Ý»­ñ³ñ­ÏáõÙ­Ý»­ñÇ û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý: ²Ù­µáÕç ÑáõÙùÝ ³Ýó­ÝáõÙ ¿ á­ñ³­ÏÇ Ëëï³­ ·áõÛÝ É³­µá­ñ³­ïáñ í»­ñ³Ñë­Ïá­ÕáõíÛáõÝ, á­ñÁ ɳ­í³­·áõÛÝ­Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿ ºí­ñá­å³­ ÛáõÙ: Ø»Ýù ݳˢ³é³ç Ùï³­Ñá·­íáõÙ »Ýù »­ñ»­Ë³­ÛÇ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ³ÛÝ ßñ糭ϳ ÙÇ­ ç³­í³Û­ñÇ å³Ñ­å³Ý­Ù³Ý Ù³­ëÇÝ, á­ñáõ٠ݳ Ù»­Í³­ÝáõÙ ¿:

àã ϳíݳ­ÛÇÝ ßǭɳ­Ý»ñ г­ïǭϳ­íáñ áã ϳíݳ­ÛÇÝ ßǭɳ­Ý»­ñÁ ѳñ­ Ù³ñ »Ý áã ÙdzÛÝ ³­éáÕç »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ, ³ÛÉ¢ ϳ­ÃÇ Ñ³Ý­¹»å ³­É»ñ­·Ç³ áõ­Ý»­óáÕ, ɳϭ ïá­½³­ÛÇÝ áã ï³Ý»ÉÇáõÃÛ³Ùµ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ: ¸ñ³Ýù å³ï­ñ³ëï­í³Í »Ý ¿­Ïá­ É᭷dz­å»ë Ù³­ùáõñ ѳ­ïÇÏ­Ý»­ñÇó, ѳñÁë­ ï³ó­í³Í »Ý íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñáí, ѳݭù³­ ÝÛáõ­Ã»­ñáí, ϳ­ñÇù ãáõ­Ý»Ý »­÷í»­Éáõ, ³­ñ³· ¢ ѳñ­Ù³ñ ¿ å³ï­ñ³ë­ï»­ÉÁ, Ñá­Û³­Ï³å Éñ³ó­ÝáõÙ »Ý ÷áù­ñÇ­ÏÇ ëÝݹ³­Ï³ñ­·Á:

γíݳ­ÛÇÝ ßǭɳ­Ý»ñ ÁÝ­Ï»­ñáõÃ­Û³Ý Ï³Ã­Ý³­ÛÇÝ ßǭɳ­Ý»­ñÇ ÑÇÙ­ùÁ áã û ϳÃÝ ¿, ³ÛÉ` ٳݭϳ­Ï³Ý ϳí ݳ­Ë³é­Ýáõñ­¹Á, ³Û­ëÇÝùÝ` ¹ñ³Ýù ³­é³­í»É ѳñ­Ù³­ñ»ó­í³Í »Ý ÷áù­ñÇ­ÏÇ` Ó­¢³­íáñ­íáÕ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ å³­Ñ³Ýç­Ý»­ñÇÝ: Þǭɳ­Ý»­ñÁ ѳñë­ï³ó­í³Í »Ý Ï»Ý­ë³­Ï³Ý Ï³ñ¢áñ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñáí, á­ñáÝù ³Ù­ñ³åÝ­¹áõÙ »Ý »­ñ»­Ë³­ÛÇ ÇÙ­áõ­ÝÇ­ï»­ïÁ, ѳ·»ó³Í »Ý ϳɭ óÇáõ­Ùáí, »ñ­Ï³­Ãáí ¢ Ûá­¹áí, ã»Ý å³­ñáõ­ ݳ­ÏáõÙ µÛáõ­ñ»­Õ³­ÛÇÝ ß³­ù³ñ, Ëï³­óáõ­óÇã­ Ý»ñ ¢ ·ÉÛáõ­ï»Ý:

7

9

سñ¹Ï³ÛÇÝ ·áñÍáÝ Ø³ñ¹Ï³ÛÇÝ ·áñÍáÝ

¶»­Ý»­ïÇ­Ïá­ñ»Ý Ó¢³­÷áË­í³Í ëÝáõݹ Ø»ñ û­ñ»­ñÇ ëÝݹ³Ù­Ã»ñ­ùÇ ÑáõÙ­ùÁ` µáõÛ­ë»­ñÁ, ÙÇñ·Ý áõ µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»­ÝÁ, ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»ñÝ áõ ÃéãáõÝ­Ý»­ñÁ, Ù߳ϭí»É ¢ Ù»½ ¿ ѳ­ë»É ų­Ù³­Ý³­ÏÇ Áݭóó­ùáõÙ: ÜÛáõ­ÃÁ` 곭û­ÝÇÏ ØÏñïãÛ³­ÝÇ

Ø

³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ, ï³­ñÇ­ Ý»ñ ß³­ñáõ­Ý³Ï ˳­ã³­ ë»­ñ»­Éáí ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ó»­Õ³­ï»­ë³­ÏÇ µáõÛ­ë»­ñÁ, ÙÇñ·Ý áõ µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»­ÝÁ, ëï³­ó»É »Ý ³ÛÝ­ åÇ­ëÇ ï»ë³ÏÝ»ñ, á­ñáÝù ³­é³­í»É ѳ­Ù»Õ »Ý, ³­é³­í»É û·­ï³­Ï³ñ áõ µ»ñ­ù³ï­íáõí Û³Ý ï»­ë³ÝÏ­Ûáõ­ÝÇó` ß³­Ñáõ­Ã³­µ»ñ: ²Ûë­ å»ë »Ý ½³ñ­·³­Ýáõ٠ϻݭ볭µ³­ÝáõíÛáõÝÝ áõ åïÕ³­µáõ­ÍáõíÛáõ­ÝÁ` ³­å³­Ñá­í»­Éáí ݳ¢ Ù³ñ¹­ÏáõÃ­Û³Ý ëÝݹ³­éáõÃ­Û³Ý ß³ï ϳñ¢áñ ·áñ­Í³­éáõÛ­ÃÁ: ij­Ù³­Ý³­ÏÇÝ åïÕ³­µáõ­ÍáõÃ­Û³Ý á­Éáñ­ïÁ ½³ñ­·³­ÝáõÙ ¿ñ ÙdzÛÝ µÝ³­Ï³Ý ׳­Ý³­å³ñ­Ñáí ˳­ã³­ ë»­ñáõÙ­Ý»ñ ϳ­ï³­ñ»­Éáí, ³Û­ëÇÝùݪ ÏÇ­ñ³é­ íáõÙ ¿ñ ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ÷áË­å³ï­í³ëï­ Ù³Ý Ù»­Ãá­¹Á, ÇÝ­ãÁ Ùdzݭ·³­Ù³ÛÝ ³Ýí­ ï³Ý· ¿ñ áõ ³­å³­Ñáí: ØÇÝã­¹»é ų­Ù³­ ݳ­ÏÇ Áݭóó­ùáõÙ, »ñµ ÷áË­í»­óÇÝ Ù³ñ¹­ ϳÝó Ùï³­Í»­É³­Ï»ñåÝ áõ ·Ç­ïáõÃ­Û³Ý ³­éç¢ ¹ñí³Í ËݹÇñ­Ý»­ñÁ, Ù³ñ¹­ÏáõíÛáõ­ÝÁ µ³½­Ù³­ÃÇí ÑÇ٭ݳ­Ñ³ñ­ó»­ñÇ µ³Ëí»ó:

10

7

²Û­ëûñ Ù»Ýù ³å­ñáõÙ »Ýù ÙÇ Å³­Ù³­Ý³­ ϳßñ­ç³­ÝáõÙ, »ñµ ÙÇÝ㢠í»ñç ѳ­Ùá½­í³Í ã»Ýù, û áõñ­ ¿ ï³­ÝáõÙ Ù»½ ·Ç­ïáõÃ­Û³Ý ³­é³­çÁݭó­óÁ: ƱÝã­ ¿ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ §·»­Ý»­ ïÇ­Ïá­ñ»Ý Ó¢³÷áË­í³Í ûñ·³ÝǽÙÝ»ñ¦. µÝ³­Ï³Ý ¿, áñ ¹³ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ ¿ áñ¢¿ Ùûñ­ùÇ ·»­Ý³­ÛÇÝ Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏáõÙ: ºñ­Ï³­ ñ³ï¢ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ñ»­ïá ÙÇ ß³ñù Ñ»­Õǭݳ­Ï³­íáñ ·Ç­ï³­Ñ»­ï³­½á­ ï³­Ï³Ý ÇÝë­ïÇ­ïáõï­Ý»ñ ·áñÍݳϳÝáõ٠ѳݭ·»­óÇÝ Ñ»ï¢Û³É ³ñ¹­ÛáõÝ­ùÇÝ` ëï»ÕÍ­ í»­óÇÝ ÙÇ ß³ñù ï»­ë³Ï­Ý»ñ, á­ñáÝù Ç­ñ»Ýó û° µ»ñ­ù³ï­íáõí۳ٵ, û° ã³÷­ë»­ñáí ·»­ñ³­½³Ý­óáõÙ »Ý ³Ý٭߳ϭݻ­ñÇÝ: ÐÇ٭ݳ­ ϳ­ÝáõÙ ùÇ­Ùdz­Ï³Ý ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ Ý»­ñ³½­ ¹»­óáõÃ­Û³Ý ×³Ý³å³ñÑáí µçÇç­Ý»­ñÇÝ Ñ³­Õáñ­¹íáõÙ »Ý »ñ­µ»ÙÝ ³Ý­Ñ³­í³­Ý³­Ï³Ý Ãí³­óáÕ Ñ³ï­Ï³­ÝÇß­Ý»ñ. ·»­Ý»­ïÇÏ ÷á­÷á­ ËáõíÛáõÝÝ ³½­¹áõÙ ¿ ëÝݹ³ÙûñùÇ Ã»° ѳ­Ù³­ÛÇÝ, û° ³ñ­ï³­ùÇÝ Ñ³ï­Ï³­ÝÇß­Ý»­ñÇ íñ³: ²Ûë­åÇ­ëáí, ëá­íá­ñ³­Ï³Ý ϳñ­ïá­ýÇ­ÉÁ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ï³ëÝ­Û³Ï ³Ý­·³Ù­Ý»ñ ³í»ÉÇ

Ëá­ßáñ, Ù»Ï ÏÇ­Éá­·ñ³Ù ë»ñ­Ùݳ­óáõÝ ï³­ ÉÇë ¿ ³­é³­í»É ß³ï µ»ñù: àñ­å»ë ϳ­Ýáݪ ³Û¹ ùÇ­Ùdz­Ï³Ý ÝÛáõ­Ã»­ñÁ ·»­Ý»­ïÇÏ Ù³­ ϳñ­¹³­ÏáõÙ ³½­¹áõÙ »Ý åïÕ³Ù­ëÇ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ Ñ³ï­í³­ÍÇ ³­×ÇÝ` ¹ñ³­Ýáí ÇëÏ Í³­í³É ѳ­Õáñ­¹»­Éáí åïÕÇÝ: ¶Çï­Ý³­ ϳݭݻ­ñÁ Ùdzݭ߳­Ý³Ï åݹáõÙ »Ý, áñ ³Ûë ÙÇ­ç³Ù­ïáõíÛáõ­ÝÁ µ³­ó³ñ­Ó³Ï ³Ý­íï³Ý· ¿ ¢ ÙdzÛÝ ¹ñ³­Ï³Ý ¿ ³½­¹áõÙ åïÕÇ íñ³: ´»ñ­íáõÙ »Ý ÙÇ ß³ñù ÷³ë­ï³ñÏ­ Ý»ñ, Áëï á­ñáÝóª ãϳ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³­Ý³­ Éáõ áñ¢¿ ³­éÇà ϳ٠å³ï­×³é, ¢ ·»­Ý»­ ïÇ­Ïá­ñ»Ý í»­ñ³Ù­ß³Ï­í³Í åïáõ­ÕÁ áñ¢¿ íݳë ãÇ Ï³­ñáÕ å³ï­×³­é»É ³ÛÝ áõ­ïá­ÕÇÝ: ¶»­Ý³­ÛÇÝ Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏáõÙ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­ Ý»ñÁ ϳ­ï³ñ­íáõÙ »Ý áã ÙdzÛÝ Ùß³­Ïá­íÇ åïáõÕ­Ý»­ñÇ íñ³, ³ÛÉ¢` ÁÝ­ï³­ÝÇ Ï»Ý­¹³­ ÝÇ­Ý»­ñÇ: ¶»­Ý»­ïÇ­Ï³Ï³Ý Ó¢³÷áË­Ù³Ý »Ý­Ã³ñÏ­í³Í ÁÝ­ï³­ÝÇ Ï»Ý­¹³­ÝÇ­Ý»ñÝ áõ ÃéãáõÝ­Ý»­ñÁ ¢ë ë­ï³­ÝáõÙ »Ý ³Ý­Ñ³­í³­Ý³­ ϳ­ÝÇÝ Ùáï ѳï­Ï³­ÝÇß­Ý»ñ. ÃéãáõÝ­Ý»­ñÝ ³­Ý³­ë»­ÉÇ ù³­Ý³­Ïáõí۳ٵ, ÝáõÛ­ÝÇëϪ û­ñÁ ÙÇ ù³­ÝÇ ³Ý­·³Ù, Óáõ »Ý ³­ÍáõÙ, Ùë³­ïáõ ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÁ ÙÇ ù³­ÝÇ ³Ù­ë³­Ï³Ý ѳ­ë³­ ÏáõÙ ÏßéáõÙ »Ý ѳñ­Ûáõñ ÏÇ­Éá·­ñ³­ÙÇó ³­í»­ ÉÇ, ÙÇ ù³­ÝÇ ³Ù­ë³­Ï³­Ý Ïá­í»­ñÁ ëÏëáõÙ »Ý ϳà ﳭÉ: гݭñ³­Ù³ï­ã»­ÉÇ µ³­ó³ï­ñáõí Û³Ùµª ·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÝ ³­ñ³­·³­óáõ­óÇã­ Ý»­ñÇ áõ ѳ­ñ³­ÏÇó ÝÛáõ­Ã»­ñÇ û·­Ýáõí۳ٵ

سñ¹Ï³ÛÇÝ ·áñÍáÝ

߻߭ﳹ­ñáõÙ­Ý»ñ »Ý ϳ­ï³­ñáõÙ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ Ï»Ý­¹³­Ýáõ, åïÕÇ ·»­ÝáõÙ: ²ñ¹­ÛáõÝ­ ùáõÙª Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ µ³­ó³ñ­Ó³Ï ë³ÑÙ³ÝÝ»ñáõÙ ³­×áõÙ áõ ½³ñ­·³­ÝáõÙ ¿ ¹ñ³Ýó áñ¢¿ ѳï­Ï³­ÝÇ­ßÁ, ÙÛáõë­Ý»­ñÁ ÙÝáõÙ »Ý ³Ý­Ï³­ï³ñ áõ ûñ­½³ñ­·³ó³Í` ¹ñ³Ýáí ÇëÏ ¹³é­Ý³Éáí ïíÛ³É åïÕÇ Ï³Ù Ï»Ý­¹³­Ýáõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ µ³­½áõ٠û­ñáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ áõ íï³Ý­·³­íáñ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ ³­é³­ ç³ó­Ù³Ý å³ï­×³é: êá­íá­ñ³­Ï³Ý, ³­é³Ýó ·»­Ý»­ïÇÏ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, á­ñá­ß³­ ÏÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý áõ ³×­Ù³Ý ÷áõÉ ³Ý­ó³Í Ïá­íÇ Ï³ÃÝ ³Ý­ã³÷ û·­ï³­Ï³ñ ¿ µá­Éá­ñÇ Ñ³­Ù³ñ: ØÇÝã­¹»é ÝáõÛ­ÝÁ ãÇ Ï³­ñ»­ÉÇ ³­ë»É ³ÛÝ ¹»å­ùáõÙ, »ñµ Ù»Ýù ÁÙ­åáõÙ »Ýù ·»­Ý»­ ïÇ­Ï³Ï³Ý Ó¢³÷áË­Ù³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ÙÇ ù³­ÝÇ ³Ù­ë³­Ï³­Ýáõ٠ϳÃݳïáõ ¹³ñÓ³Í Ïá­íÇ Ï³­ÃÁ, 㱿 áñ ³Ûë ¹»åùáõÙ Ïá­íÇ ûñ­ ·³­Ýǽ­ÙÁ ¹»é¢ë ­ãáõ­ÝÇ ³ÛÝ Ñ³­ëáõ­Ýáõí Ûáõ­ÝÁ, áñÝ ³­é³­çÇ­ÝÇ ¹»å­ùáõÙ ¿ ³é­Ï³: àñ­ù³Ý ¿É ·»­Ý»­ïÇ­Ï³Ï³Ý í»­ñ³­÷á­Ëáõ­ÙÁ ß³­ï»­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó ³­ÝÁÝ­¹áõ­Ý»­ÉÇ ¿, ÙÇ¢ÝáõÛÝ ¿, ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ã³­÷³­½³Ýó ѳñ­Ù³­ñ³­ í»ï áõ û·­ï³­Ï³ñ Ù»­Ãá¹ ³Ù­µáÕç ³ß­Ë³ñ­ ÑáõÙ: ¶Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ Ñdzó­ÙáõÝ­ùáí »Ý ³ñ­Ó³­Ý³·­ñáõÙ í»­ñ³­÷áË­Ù³Ý Ñ»ñ­Ã³­ Ï³Ý Ñ³­çáÕ­í³Í ÷áñ­ÓÁ` Ù³ï­Ý³Ý­ß»­Éáí ³ÛÝ µ³­ó³ñ­Ó³Ï û­·áõï­Ý»­ñÁ, áñáÝù ϳ­ñ»­ ÉÇ ¿ Ùï³­Í»É áõ å³ï­Ï»­ñ³ó­Ý»É ëï³ó­í³Í ³ñ¹­ÛáõÝ­ùÇ ÏÇ­ñ³­éáõ­ÙÇó: ê³Ï³ÛÝ ³ß­Ë³ñ­ÑÇ ÙÇ ß³ñù ·Çï­Ý³­ ϳݭݻñ ¹»Ù »Ý ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­íáõÙ ³Ûë ï»­ ë³­Ï ëÝáõݹ ÏÇ­ñ³­é»­ÉáõÝ. Ýñ³Ýù ѳ­Ùá½­ í³Í »Ý, áñ ³ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³Ýáñ»Ý ÷ùí³Í ϳ٠ѳëáõݳóñ³Í ëÝݹ³ÙûñùÁ ï³­ ñ³­ï»­ë³Ï íݳë­Ý»ñ ¿ ѳ­Õáñ­¹áõÙ Ù»ñ ûñ­ ·³­Ýǽ­ÙÇÝ` ß³ï ¹»åù»ñáõ٠ѳݷ»óÝ»Éáí ³Ý­ó³Ý­Ï³­ÉÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳Ý` ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ëá­ó³­ÛÇÝ ¢ áõéáõóù³µ³Ý³­Ï³Ý: Üßí³Í µá­Éáñ ÷³ë­ï³ñÏ­Ý»­ñÁ, µÝ³­ ϳ­Ý³­µ³ñ, ÉáõÛë »Ý ï»ë­ÝáõÙ áõ ѳ­ë³­Ý»­ÉÇ »Ý µá­Éá­ñÇÝ: 곭ϳÛÝ ÇÝã­å»±ë­ ¿ å³­ï³­ ÑáõÙ, áñ, ³Û­Ýá­õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí, ß³­ñáõ­Ý³Ï­ íáõÙ »Ý ³Ûë ·Ç­ï³­Ù»­Ãá­¹áí ëï»ÕÍ­í³Í ëÝݹ³­Ùûñ­ùÇ É³ÛÝ ³ñ­ï³¹­ñáõíÛáõÝÝ áõ ÏÇ­ñ³­éáõíÛáõ­ÝÁ: ²Ù­µáÕç ËݹÇñÝ ³ÛÝ ¿, áñ ³ÛëûñÇÝ³Ï ÷áñÓ³ñÏáõÙÝ»ñÁ ϳï³ñíáõÙ »Ý ½³ñ·³ó³Í »ñÏñÝ»ñáõÙ: лÝó ¹ñ³Ýó ¿ å³ï­Ï³­ÝáõÙ ³ÙµáÕç ³ß˳ñÑáõÙ ëå³éíáÕ ³Ûë ïÇ­åÇ ³ñ­ï³¹­ñ³Ý­ùÇ ëï»ÕÍ­Ù³Ý áõ Ç­ñ³ó­Ù³Ý Çñ­³íáõÝ­ùÁ: Æ­ñ³­Ï³­ÝáõÙ Ýßí³Í ³ñ­ï³¹­

ñ³Ý­ùÁ ã³­÷³­½³Ýó ¿­Å³Ý áõ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¿ µÇ½­Ý»ëÇ ï»­ë³ÝÏ­Ûáõ­ÝÇó: ØÇ³Ï ËݹǭñÁ ·Ç­ï³­Ñ»­ï³­½á­ï³­Ï³Ý ÇÝë­ïÇ­ïáõï­Ý»­ñÇ Í³Ë­ë»ñÝ »Ý, á­ñáÝù ã³­÷³­½³Ýó ûâ »Ý ÃíáõÙ ëï³­ó³Í »­Ï³­Ùáõï­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù»­ Ù³­ï: ò³­í³­ÉÇÝ ³ÛÝ ¿, áñ Ýßí³Í ³ñ­ï³¹­ ñ³Ý­ùÁ ÑÇ٭ݳ­Ï³­Ýáõ٠ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ¿ Ñáõ­Ù³­ÝÇ­ï³ñ û·­ÝáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, ½³ñ­·³­ óáÕ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ å³­ï»­ñ³½­ÙáÕ »ñÏñ­ Ý»­ñÇÝ ûųݹ³ÏáõÃÛáõÝ ïñ³­Ù³¹­ñ»­Éáõ, ï³ñ­µ»ñ ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ í³ñ­Ï³­ÛÇÝ Íñ³·­ñ»­ ñáí ·ÝáõÙ­Ý»ñ ϳ­ï³­ñ»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: Î³Ý Ý³¢ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ, á­ñáÝù ѳ­ Ùá­½áõÙ »Ý, û ³Ûë ϳ٠³ÛÝ »ñÏ­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ·»­Ý³­ÛÇÝ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­ Ý»­ñáí ëÝݹ³Ù­Ã»ñ­ùÁ ÏñáõÙ ¿ ÏáÝÏ­ñ»ï ïÇ­åÇ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»ñ, á­ñáÝù ÙÇï­ í³Í »Ý ïíÛ³É »ñÏ­ñÇ Åá­Õáíñ­¹ÇÝ á­ñá­ß³­ ÏÇ Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñ ÷á­Ë³Ý­ó»­ÉáõÝ: Ð³ï­ Ï³Ý­ß³­Ï³Ý ¿, áñ Ýßí³Í ëÝݹ³­Ùûñ­ùÝ áõÕ­Õ³­ÏÇá­ñ»Ý ³½­¹áõÙ ¿ Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ ûñ­ ·³­Ýǽ­ÙÇ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ Ñ³ï­Ï³­ÝÇ­ßÇ íñ³: Àݹ á­ñáõÙ, ¹ñ³Ýù ÉÇ­ÝáõÙ »Ý ¢° áõÕ­Õáñ¹­ í³Í, ¢° ãáõÕÕáñ¹í³Í: Î³Ý ï»­Õ»­Ïáõí ÛáõÝ­Ý»ñ, û ·»­Ý»­ïÇ­Ïá­ñ»Ý Ó¢³­÷áË­í³Í ëÝáõÝ­¹Ý áõÅ·­Ýá­ñ»Ý ѳñ­í³­ÍáõÙ ¿ Ù³ñ­¹áõ í»­ñ³ñ­ï³¹­ñá­Õ³­Ï³­Ýáõí۳­ÝÁ, Ñݳ­ñ³­íá­ ñáõíÛáõÝ ãÇ ÃáÕ­ÝáõÙ ÉÇá­íÇÝ Ñ³­ëáõ­Ý³­Ý³­ Éáõ, ½³ñ­·³­Ý³­Éáõ: ø³­Õ³­ù³­·»ï­Ý»ñÇ áõ ïÝï»­ë³­·»ï­Ý»­ñÇ í»ñ­Éáõ­ÍáõíÛáõÝ­Ý»­ñáí` Ï³Ý Ï³­éáõÛó­Ý»ñ, á­ñáÝù ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ Ù³­

ϳñ­¹³­Ïáí ½µ³Õ­íáõÙ »Ý ³Ûë ïÇ­åÇ ëÝÝ¹Ç í³­×³é­ùáí: гï­Ï³Ý­ß³­Ï³Ý ¿, áñ ³Ûë ïÇ­åÇ åïáõÕ­Ý»ñÝ áõ ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÁ ÑÇÙ­ ݳ­Ï³­ÝáõÙ ãáõ­Ý»Ý ß³­ñáõ­Ý³­Ï³Ï­³Ýáõí Û³Ý Ñ³ï­Ï³­ÝÇ­ß. ³Û­ëÇÝùÝ` Ùdzݭ߳­Ý³Ï íݳ­ë³­Ï³ñ »Ý ·Ûáõ­Õ³ïÝ­ï»­ëáõÃ­Û³Ý ï»­ ë³ÝÏ­Ûáõ­ÝÇó: ¸ñ³Ýù µ»ñ­ù³­ïáõ »Ý ÙdzÛÝ

гïϳÝß³Ï³Ý ¿, áñ ·»Ý»ïÇÏáñ»Ý Ó¢³÷áËÙ³Ý ³Ù»Ý³³ñ¹Ç³Ï³Ý ÷áñÓ³ñÏáõÙÝ»ñÁ ϳï³ñíáõÙ »Ý Ñ»Ýó ½³ñ·³ó³Í »ñÏñÝ»ñáõÙ:

Ù»Ï ï³­ñÇ, ÇëÏ ¹ñ³Ýó ë»ñ­Ù»­ñÁ å³ñ­½³­ å»ë µ»ñ­ù³­ïáõ ã»Ý: Üßí³Í ѳݭ·³­Ù³Ý­ ùÁ ïÝï»­ë³­Ï³Ý ³­éáõ­Ùáí ã³­÷³­½³Ýó íï³Ý­·³­íáñ ¿: ²Ûë­åÇ­ëáí, ã³­÷³­½³Ýó éÇë­Ï³­ÛÇÝ ¿ Ù»­ñû­ñ³ ëÝݹ³Ù­Ã»ñ­ùÇ ÏÇ­ñ³­ éáõíÛáõ­ÝÁ: سñ¹­ÏáõíÛáõ­ÝÁ Éáõñç íï³Ý­ ·Ç áõ ѳñ­óÇ ³­é³ç ¿ ϳݷ­Ý³Í. ÇÝã­å»±ë ¢ DZÝã­ áõ­ï»É: » á±õñ Ïï³­ÝÇ ³Ûë Ùñó³­ í³½­ùÁ` ³Ý­Ñ³Ûï ¿, 볭ϳÛÝ Ñ³Ûï­ÝÇ ¿ Ù»Ï ÷³ë­ï. ³ÛÝ, ÇÝãÁ ëï»ÕÍ­í³Í ¿ Ç Ñ³­Ï³­ ëáõÙÝ µÝ³­Ï³­ÝÇ, ãÇ Ï³­ñáÕ Ùdzݭ߳­Ý³Ï û·­ï³­Ï³ñ ÉÇ­Ý»É;

7

11

ä³ïÙáõÃÛ³Ý ¿ç»ñÇó

´ÅßÏáõíÛáõ­ÝÁ ÐÇÝ Ðáõ­Ý³ë­ï³­ÝáõÙ ÜÛáõ­ÃÁ` س­ñdzݭݳ г­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÇ

ÐÇÝ Ðáõ­Ý³ë­ï³­ÝÇ µÅßÏáõí Û³ÝÝ ³éÝãíáÕ å³ï­Ï»­ñ³­óáõÙ­ Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ ¹³­ï»É Ðá­Ù»­ñá­ëÇ §Æ­Édz­Ï³Ý¦ ¢ §à­¹Ç­ 볭ϳݦ åá»Ù­Ý»­ñÇó, á­ñáÝù ëï»ÕÍ­í»É »Ý Ù»ñ Ãí³ñ­Ïáõí Ûáõ­ÝÇó Ùáï Ù»Ï Ñ³­½³­ñ³Ù­Û³Ï ³­é³ç: §´ÅÇß­ÏÁ,- ·ñáõÙ ¿ Ðá­ Ù»­ñá­ëÁ,- ÙÇ Ù³ñ¹ ¿, áí ß³­ï»­ ñÇó ³­é³­í»É ³ñ­Å»¦: ´Åßϳ­ Ï³Ý ÏñÃáõíÛáõÝÁ Ý»­ñ³­éáõÙ ¿ñ ¹»­Õ³­µáõÛ­ë»­ñÇ ×³­Ý³­ãáõÙÁ, µáõ­ÅÇã Ñ»­ÕáõÏ­Ý»­ñÇ, ùëáõù­Ý»­ ñÇ, ëå»­Õ³­ÝÇ­Ý»­ñÇ å³ï­ñ³ë­ ïáõÙÁ, íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­Ï³Ý ÷áùñ ÙÇ­ç³Ù­ïáõÃ­Û³Ý áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ ñáõÙÁ: äñ³Ï­ïÇ­Ï³Ý ³Ýó­Ï³ó­ íáõÙ ¿ñ Ç­ñ³­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ ÙÇ­ç³­í³Û­ñáõÙ: ²ÛÝ Ù³ñ­¹ÇÏ, áí­ù»ñ ó³Ý­Ï³­ÝáõÙ ¿ÇÝ Ï³­ï³­ñ»­É³­·áñÍ­í»É íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý ·áñÍáõÙ, ½áñ­ùÇ Ñ»ï ٻϭÝáõÙ ¿ÇÝ é³½­Ù³­ ׳­Ï³ï: ´³­óÇ ³Û¹` µÅßÏáõí۳ٵ ½µ³Õ­ íáõÙ ¿ÇÝ §éÇ­½á­ïáÙ­Ý»­ñÁ¦ª ­Ù³ñ­¹ÇÏ, áí­ù»ñ ѳ­í³­ùáõÙ ¢ í³­×³­éáõÙ ¿ÇÝ ¹»­Õ³­µáõÛ­ë»ñ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ Ýñ³Ýù, áí­ù»ñ í³­×³­éáõÙ ¿ÇÝ »­½³­ÏÇ ÙÇ­çáó­Ý»ñ, û­ñǭݳϪ ѳݭù³­ÛÇÝ Ï³Ù Ï»Ý­¹³­Ý³­Ï³Ý ͳ·­Ù³Ý ѳ­Ï³­ÃáõÛ­ Ý»ñ: ÐáõÛ­Ý»­ñÇ µÅßÏáõíÛáõ­ÝÁ Ó­¢³­íáñ­í»É ¿ µ³­µ»­ÉáÝ­óÇ­Ý»­ñÇ, å³ñ­ëÇÏ­Ý»­ñÇ ¢ »­·Çå­ ï³­óÇ­Ý»­ñÇ µÅßÏáõÃ­Û³Ý ³½­¹»­óáõí۳ٵ: Üñ³Ýù ѳ­×³Ë ¿ÇÝ ³Û­ó»­ÉáõÙ ²ñ¢»É­ùÇ »ñÏñ­Ý»ñ: 곭ϳÛÝ Ðáõ­Ý³ë­ï³­ÝÇ µÅßÏáõí Ûáõ­ÝÁ ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ½³ñ­·³­ó»É ¿ ÇÝù­Ýáõ­ ñáõÛÝ: ²ëÏ­É»­åÇá­ëÁ µÅßÏáõÃ­Û³Ý ³ñ­í»ë­ ïÇ Ñá­í³­Ý³­íáñ-³ëï­í³ÍÝ ¿ñ: Üñ³ Í»­ ëÁ Ó­¢³­íáñ­í»É ¿ Ù.Ã.³. 7-ñ¹ ­¹³­ñáõÙ, ݳ­Ë³­ïÇ­åÁ »­Õ»É ¿ îñá­Û³­Ï³Ý å³­ï»­ ñ³½­ÙÇ Å³­Ù³­Ý³­Ï³ßñ­ç³­ÝáõÙ ³å­ñ³Í Ñé­ã³Ï³íáñ µÅßÏáÕ ²ëÏ­É»­åÇá­ëÁ, áõÙ Ù³­ëÇÝ ÑÇ­ß³­ï³Ï­íáõÙ ¿ Ðá­Ù»­ñá­ëÇ §Æ­Édz­ ϳ­ÝáõÙ¦: Üñ³Ý ѳ­×³Ë ³Ý­í³­ÝáõÙ »Ý ³­é³­çÇÝ µÅßÏáõÃ­Û³Ý ³ëï­í³­ÍÁ, ù³­ÝÇ áñ ÙÇÝã ³Û¹ µÅßÏáõÃ­Û³Ý ³ñ­í»ë­ïÇ Ñá­í³­ ݳ­íáñ­Ý»­ñÁ Ùdz­Å³­Ù³­Ý³Ï ·ñ»­ñÇ, ëñµ³­

½³Ý ·Ç­ïáõí۳Ý, Ç­Ù³ë­ïÝáõÃ­Û³Ý ¢ ³ÛÉ­ÝÇ ³ëï­í³ÍÝ ¿ÇÝ, ÇÝã­åÇ­ëÇÝ ¿ñ »­·Çå­ï³­ Ï³Ý îá­ïÁ: ²ëÏ­É»­åÇá­ëÁ ¢ Çñ ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ µá­Éáñ ³Ý­¹³Ù­Ý»­ñÁ µÅÇßÏ­Ý»ñ ¿ÇÝ: Üñ³ áñ­ ¹Ç­Ý»ñÝ áõ ¹áõëï­ñ»­ñÁ Ù³ñ٭ݳ­íá­ñáõÙ ¿ÇÝ µÅßÏáõÃ­Û³Ý ³ñ­í»ë­ïÇ ï³ñ­µ»ñ á­Éáñï­Ý»­ ñÁ. ¹»­Õá­ñ³Û­ù³­ÛÇÝ µáõŭٳٵ ½µ³Õ­íáõÙ ¿ñ 䳭ݳ­Ï»á­ëÁ, íÇ­ñ³­µáõ­Åáõí۳ٵª س­ ù³íá­ÝÁ, Ý»ñ­ùÇÝ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ µáõ­Åٳٵ` äá­¹³­ÉÇ­ñÇáõëÁ, Ùá­·³­Ï³Ý µÅßÏٳٵª î»­ É»ë­ýá­ñáõëÁ, ÇëÏ Ï³Ý˳ñ·»ÉÇã µÅßÏáõí Û³Ý Ñ³­Ù³ñ å³­ï³ë­Ë³­Ý³­ïáõ ¿ÇÝ ¶Ç­·»­ ³Ý ¢ ú·­É»Ý: ²ëÏ­É»­åÇá­ëÁ, ѳ­Ù³­Ó³ÛÝ ¹Ç­ó³­µ³­Ýáõí۳Ý, Ç­Ù³ë­ïÝáõí۳Ý, åá»­ ½Ç³­ÛÇ, »­ñ³Åß­ïáõÃ­Û³Ý ¢ ·»­Õ»ó­ÏáõÃ­Û³Ý ³ëï­í³Í ²­åá­Éá­ÝÇ áñ­¹ÇÝ ¿ñ: ÐáõÛ­Ý»­ñÝ ²ëÏ­É»­åÇá­ëÇÝ ¿ÇÝ í»­ñ³·­ñáõÙ »­ñ³Åß­ ïáõÃ­Û³Ý ÙÇ­çá­óáí µÅßÏ»­Éáõ ·Ûáõ­ïÁ: Ðáõ­ ݳ­Ï³Ý ³­é³ë­å»É­Ý»­ñÁ å³ï­ÙáõÙ »Ý Ñéã³­ ϳ­íáñ »ñ­·Çã úñ­÷»á­ëÇ ¹Ûáõ­ÃÇã »­ñ³Åß­ ïáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ: Èë»­Éáí Ýñ³ ï³í­ÕÇ ÑÝãÛáõÝ­Ý»­ñÁª Ù³ñ­¹ÇÏ ¢ ³ëï­í³Í­Ý»­ñÁ Ùá­ é³­ÝáõÙ ¿ÇÝ Ç­ñ»Ýó ¹Åµ³Ë­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ìϳ­ÛáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý å³Ñ­å³Ý­í»É äÛáõ­Ã³­ ·á­ñ³­ëÇ ¢ ÐÇ­åáÏ­ñ³­ïÇ Ñ»ï¢áñ¹ µÅÇßÏ­ Ý»­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó »­ñ³Åß­ïáõÃ­Û³Ý ÙÇçáóáí ó³­ íÁ ¢ ½³Û­ñáõÛ­ÃÁ ѳݷë­ï³ó­Ý»­Éáõ Ù³ëÇÝ: ²­é³ë­å»É­Ý»ñ »Ý ÑÛáõë­í»É ³ÛÝ Ù³­ëÇÝ, û ²ëÏ­É»­åÇá­ëÝ Çñ ·áñ­ÍáõÙ ³ÛÝåÇëÇ Ï³­ ï³­ñ»­ÉáõÃ­Û³Ý ¿ ѳ뭻É, áñ ѳ­ñáõíÛáõÝ ¿ ïí»É Ù»­é»É­Ý»­ñÇÝ: гݭ¹»ñÓ­Û³É ³ß­Ë³ñ­ÑÇ ³ëï­í³Í г­¹»­ëÁ µá­Õá­ùáõÙ ¿ ¼¢­ëÇÝ, û ²ëÏ­É»­åÇá­ëÁ Ù»­é»É­Ý»­ñÇÝ Ï۳ݭùÇ ¿ Ïá­ ãáõÙ: ¼³Û­ñ³­ó³Í ¼¢­ëÁ ߳ݭó­Ñ³­ñáõÙ ¿ µÅßÏÇÝ, 볭ϳÛÝ, Ç í»ñ­çá, ï»­ÕÇ ï³­Éáí µ³­½áõÙ ³­Õ³­ã³Ýù­Ý»­ñÇÝ, í»­ñ³­Ï»Ý­¹³­ ݳó­ÝáõÙ ¿ Ýñ³Ýª »ñ­¹áõÙ ëﳭݳ­Éáí. áñ »ñ­µ»ù ѳ­ñáõíÛáõÝ ãÇ ï³ Ù³­Ñ³­ó³Í­Ý»­ñÇÝ: ÐÇÝ Ðáõ­Ý³ë­ï³­ÝÇ Ùß³­ÏáõÛ­ÃÇÝ µÝá­ñáß ¿ñ Ù³ñÙ­ÝÇ Ëݳ٭ùÁ: ²Ûë Ù³­ëÇÝ ÑÇ­ß»ó­ÝáõÙ ¿ ³Ý­ïÇÏ Å³­Ù³­Ý³Ï­Ý»­ñÇó Ù»ñ ûñ»ñÁ ѳë³Í ³­ë³ó­í³Í­ùÁ. §²­éáÕç Ù³ñÙ­ÝáõÙ` ³­éáÕç Ñ᭷Ǧ: ²­éáÕç ϻݭ볭ϻñ­åÁ ß³ï µ³ñÓñ ¿ñ ·Ý³­Ñ³ï­íáõÙ: ²Ý­ïÇÏ ³ß­Ë³ñ­ ÑÇ ³ï­É»ï­Ý»ñÝ áõ Ù³ñ٭ݳ­Ù³ñ­½ÇÏ­Ý»­ñÁ ѳ­×³Ë ¿ÇÝ ½·áõÙ µÅßϳ­Ï³Ý ÙÇ­ç³­Ùïáõí Û³Ý Ï³­ñÇù: Üñ³Ýó Ùáï ï³­ñ³Í­í³Í ¿ÇÝ

áõ­ß³·­Ý³­óáõí۳Ý, ³­Ýáíݻ­ñÁ íݳë»Éáõ, ßÝ㳭ѻխÓáõÃ­Û³Ý ¢ ѳݭϳñ­Í³­Ù³­Ñáõí Û³Ý ¹»å­ù»­ñÁ: ÐÇ­åáÏ­ñ³­ïÁ ߻߭ïáõÙ ¿ñ ³ï­É»ï­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ѳ­ïáõÏ é»­ÅÇ­ÙÇ áõ ¹Ç»­ï³­Ý»­ñÇ ³ÝÑ­ñ³­Å»ß­ïáõÃ­Û³Ý ¢ Ëñ³Ë­×³Ý­ùÇó ÙñóÙ³­ÝÁ ÏïñáõÏ ³Ý­óáõ٠ϳ­ï³­ñ»­Éáõ íï³Ý­·³­íáñ ѻÝù­ Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ: ܳ ݳ¢ ½·áõ­ß³ó­ÝáõÙ ¿ ·»ñë­Ýáõó­Ù³Ý íï³Ý­·Ç Ù³­ëÇÝ. ¹ñ³Ýáí ³ï­É»ï­Ý»­ñÁ ѳ­×³Ë ¿ÇÝ ï³ñíáõÙ` áõ­Å»­ ñÁ í»­ñ³­Ï³Ý·­Ý»­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí: ²­ñÇë­ ïá­ï»­ÉÁ Ù³ï­Ý³Ý­ßáõÙ ¿ ³ï­É»ï­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ×Çßï, µ³½­Ù³­½³Ý ëÝݹ³­Ï³ñ­·Ç ³ÝÑ­ñ³­Å»ß­ïáõíÛáõ­ÝÁ: Ðéá­Ù»³­óÇ µÅÇßÏ ¶³­É»­ÝÁ ùÝݳ­¹³­ïáõÙ ¿ñ ³Û¹ Ù³ñ½³Ó¢Á` ѳ­Ù³­ñ»­Éáí Ñá­·áõ ¢ Ù³ñÙ­ÝÇ Ñ³­Ù³ñ Ïáñ­ ͳ­Ý³­ñ³ñ: ²Û¹ »½­ñ³­Ï³­óáõí۳­ÝÁ ݳ ѳݭ·»É ¿ñ ë»­÷³­Ï³Ý ÷áñ­Óáí: 30 ï³­ñÇ ÝíÇ­ñ»­Éáí ͳݭñ³­Ù³ñ­ïÇÝ` ݳ ëï³­ó»É ¿ñ Ï۳ݭùÇÝ íï³Ý· ëå³é­Ý³­óáÕ íÝ³ë­ í³Íù: ÐáõÛÝ ¢ Ñéá­Ù»³­óÇ µÅÇßÏ­Ý»­ñÁ ϳñ­ÍáõÙ ¿ÇÝ, û ³ï­É»ï­Ý»­ñÇ ßñç³­ÝáõÙ ï³­ñ³Í­í³Í ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ÑÇ٭ݳ­ Ï³Ý å³ï­×³­éÁ Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ ÑÛáõë­í³Íù­ Ý»­ñÇ ·»­ñ³­Ï³­ÛáõíÛáõÝÝ áõ ã³­÷³­½³Ýó ³Ù­ñáõíÛáõÝÝ ¿ÇÝ, ÇÝãÁ ѳݭ·»ó­ÝáõÙ ¿ñ ³­Ýáíݻ­ñÇ É³Û­Ý³ó­Ù³Ý áõ Ëó³Ý­Ù³Ý: Æ ëϽµ³­Ý» µÅÇßÏ­Ý»­ñÁ ³ñ­Ûáõ­Ý³Ï­ó³­Ï³Ý µ³­ñ»­Ï³Ù­Ý»ñ ¿ÇÝ, Ù³ë­Ý³­·Ç­ïáõíÛáõ­ÝÁ ÷á­Ë³Ýó­íáõÙ ¿ñ Ñá­ñÇó áñ­¹áõÝ, µÅÇßÏ­ Ý»­ñÇ ÙÇç¢ ÷á˭ѳ­ñ³­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ µÝá­ñáß­íáõÙ ¿ÇÝ ÁÝ­ï³­Ý»­Ï³Ý ³­í³Ý­¹áõÛ­ Ãáí: л­ï³­·³­ÛáõÙ, »ñµ ²ëÏ­É»­åÇáë­Ý»­ñÁ ëÏë»­óÇÝ Ç­ñ»Ýó ÙÇ­ç³­í³Ûñ ÁÝ­¹áõ­Ý»É §Ñ³­ ë³­ñ³Ï¦ å³­ï³­ÝÇ­Ý»­ñÇ, ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÁ í»­ ñ³Í­í»ó §µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ ÙÇáõí۳ݦ, 볭ϳÛÝ, ÑÇÝ ³­í³Ý­¹áõÛ­ÃÇ Ñ³­Ù³­Ó³ÛÝ, µá­ÉáñÝ Ç­ñ³ñ í»­ñ³­µ»ñ­íáõÙ ¿ÇÝ áñå»ë ѳ­ñ³­½³ï­Ý»­ñÇ: ÐáõÛÝ µÅÇßÏ­Ý»­ñÁ å³­ï³ë­Ë³­Ý³­ïíáõí ÛáõÝ ã¿ÇÝ ÏñáõÙ å»­ïáõÃ­Û³Ý ³­é³ç: Ø.Ã.³.

VI-V ¹.¹.-áõÙ Ç Ñ³Ûï »Ï³Ý ²ëÏ­É»­åÇá­ëÇÝ ÝíÇñ­í³Í ³­é³­çÇÝ ëñµ³­ñ³Ý­Ý»­ñÁ` ³ëÏ­ É»­åÇáÝ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ¿ÇÝ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ µÅßÏÙ³Ý Ñ³­Ù³ñ: ̳Ýñ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ ¢ ٳѭí³Ý ß»­ÙÇÝ Ï³Ý·­ ݳͭݻ­ñÇÝ ³ñ­·»É­íáõÙ ¿ñ ﳭ׳ñ ÙïÝ»É: ܳ˭ù³Ý µáõÅ­áõÙ ³Ýó­Ý»­ÉÁ` ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ

Ñ»ï ݳ­Ë³­å³ï­ñ³ë­ï³­Ï³Ý ³­ñ³­ñá­ ÕáõíÛáõÝ­Ý»ñ ¿ÇÝ ³Ýó­Ï³ó­ÝáõÙ, ½á­Ñ³­µ»­ ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ ³­ÝáõÙ: Ø»Í Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ ¿ñ ïñíáõ٠ѳïϳå»ë »­ñ³½­Ý»­ñÇ Ù»Ï­ Ýáõí۳­ÝÁ: ²ëÏ­É»­åÇá­ëÇ ï³­×³ñ­Ý»­ñáõÙ µáõÅ­Ù³Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý Ù»­Ãá¹­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ ëñµ³­½³Ý ùáõÝÝ ¿ñ: ÐÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÁ ùÝáõÙ ¿ÇÝ ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë ·»ï­ÝÇÝ` Ç­ñ»Ýó ½á­Ñ³­ µ»­ñ³Í ϻݭ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ Ùáñ­ÃÇ­Ý»­ñÇ íñ³: º­ñ³­½áõÙ Ýñ³Ýó å»ïù ¿ ³Û­ó»­É»ñ ²ëÏ­É»­ åÇá­ëÁ ¢ Ëáñ­Ñáõñ¹­Ý»ñ ï³ñ ³ÛÝ Ù³­ëÇÝ, û ÇÝã­å»ë å»ïù ¿ µáõ­Å»É ÑÇ­í³Ý­¹áõí Ûáõ­ÝÁ: ׳ñ­Ý»­ñáõÙ ùáõñÙ-µáõ­Å³­ñ³ñ­ Ý»­ñÁ ѳ­í³­Ý³­µ³ñ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ ¿ÇÝ ³­ÝáõÙ` ÃÙñ»ó­Ý»­Éáí ÑÇ­í³Ý­¹ÇÝ ÑÇå­ Ýá­ëÇ ¢ ѳݷë­ï³ó­ÝáÕ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ û·­Ýáõí۳ٵ: ׳­ñáõÙ å³Ñ­íáõÙ ¿ÇÝ Ù»Í Ãíáí ëñµ³­½³Ý û­Ó»ñ` §³ëÏ­É»­åÛ³Ý Ç­Å»ñ¦, á­ñáÝù Ù³ñ٭ݳ­íá­ñáõÙ ¿ÇÝ µÅßÏáÕ ³ëï­Íá Ï»ñ­å³­ñÁ: ²ëÏ­É»­åÇá­ëÇ ï³­×³ñ­ Ý»­ñÇ å»­ÕáõÙ­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ѳÛï­Ý³­ µ»ñ­í»É »Ý Ù³ñÙ­ÝÇ ³­å³­ùÇÝ­í³Í Ñ³ï­ í³Í­Ý»­ñÇ ¢ Ý»ñ­ùÇÝ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ Ù»Í Ãíáí ù³Ý­¹³Ï­Ý»ñ Ù³ñ­Ù³­ñÇó, áë­Ïáõó, ³ñ­Í³­ ÃÇó, ÷ÕáëÏ­ñÇó, ϳ­íÇó, ÷³Û­ïÇó ¢ ³ÛÉ ÝÛáõ­Ã»­ñÇó: ¸ñ³Ýù µ»ñ­íáõÙ ¿ÇÝ ï³­×³ñ` Ç »ñ³Ëï³·ÇïáõÃÛáõÝ ³­å³­ùÇÝ­Ù³Ý Ñ³Ù³ñ: ÐÇÝ Ðáõ­Ý³ë­ï³­ÝÇ µÅßÏáõíÛáõÝáõÙ ïÇ­ ñ³­å»­ïáõÙ ¿ÇÝ »ñÏ­Ëá­ëáõÃ­Û³Ý á­·ÇÝ ¢ ï³ñ­µ»ñ ¹åñáó­Ý»­ñÇ ÙÇç¢ Ùñó³Ï­óáõí Ûáõ­ÝÁ: 6-5 ¹¹ ë³Ñ­Ù³­Ý³·­ÍÇÝ ³­é³­í»É ׳­Ý³ã­í³Í ¿ÇÝ ÎÇ­ñ»­ÝÇ, Îñá­ïá­ÝÇ ¢ èá­ ¹á­ëÇ ¹åñáó­Ý»­ñÁ: Îñá­ïáë­Û³Ý ¹åñá­óÇ ÑÇ٭ݳ­¹Ç­ñÁ Ñé㳭ϳ­íáñ äÛáõ­Ã³­·á­ñ³ëÝ ¿ñ: Øáï ù³­é³­ëáõÝ ï³­ñ»­Ï³Ý ѳ­ë³­Ïáõ٠ݳ ê³­ÙáëÇó ·³­ÉÇë ¿ Îñá­ïáÝ: ²Ûë­ï»Õ Ýñ³ ßáõñçÝ »Ý ѳ­Ù³ËÙµ­íáõÙ µ³ñÓ­ñ³ß­ ˳ñ­ÑÇÏ ÙÇ ËáõÙµ »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹­Ý»ñ, áõÙ ÙÇ­ç³­í³Û­ñáõÙ ¿É Ó­¢³­íáñ­íáõÙ ¿ §åÛáõ­Ã³­ ·á­ñ³ë­Û³Ý¦ ϻݭë³Ó¢Á: äÛáõ­Ã³­·á­ñ³ë­Û³Ý ÙÇáõÃ­Û³Ý ·³Õ³÷³ñÝ»ñáõÙ ³­éáÕ­çáõíÛáõ­ ÝÁ ë»ñ­ïá­ñ»Ý ϳå­í³Í ¿ñ û° Ñá·¢áñ, û° ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³ÝÁ: ²Ûë ÙÇáõÃ­Û³Ý Ñ»ï ·³Õ³÷³ñ³å»ë ϳå­í³Í ¿ñ Ïñá­ ïáë­Û³Ý µÅßϳ­Ï³Ý ¹åñá­óÁ: ´³½­Ù³­ÃÇí íϳ­ÛáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³­Ó³ÛÝ` äÛáõ­Ã³­·á­ ñ³ëÝ ÇÝ­ùÝ ¿É ½µ³Õ­íáõÙ ¿ñ µÅßÏáõí۳ٵ:

7

13

­ä Û á õ ­Ã ³ ­· á ­ñ ³ ë ­Û ³ Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý ÑÇÙ­ùáõÙ ¹Ç»­ïÇ­ Ï³Ý ¿ (·Ç­ïáõíÛáõÝ ëÝÝ¹Ç µÝáõÛ­ÃÇ ¢ ÁÝ­ ¹áõÝ­Ù³Ý Ñ³­çáñ­¹³­Ï³­Ýáõí۳Ý, ³ß­Ë³­ ï³Ý­ùÇ ¢ ѳݷë­ïÇ Ù³­ëÇÝ), ·ÇÙ­Ý³ë­ ïÇ­Ï³Ý ¢ »­ñ³Åß­ïáõíÛáõ­ÝÁ: ´ÅßÏáõÃ­Û³Ý í»­ñ³­µ»ñ­Û³É Ñáõ­Ý³­Ï³Ý ³­é³­çÇÝ ³ß­Ë³­ ïáõÃ­Û³Ý Ñ»­Õǭݳ­ÏÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ µÅÇßÏ ²Éù­Ù»á­ÝÁ, áí ³­é³­çÇÝ­Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿ñ, áñ ¹Ç­Ù»ó ¹Ç³­Ñ»ñÓ­Ù³­ÝÁ ¢ µ³­ó³­Ñ³Û­ï»ó ¹»åÇ áõ­Õ»Õ ï³­ÝáÕ ³Ï­Ý³­ÛÇÝ ÝÛ³ñ­¹»­ñÁ: äÛáõ­Ã³­·á­ñ³­ëÇ Ù³­ÑÇó »ñ­Ïáõ ѳ­½³ñ ï³­ ñÇ Ñ»­ïá` 15-ñ¹ ­¹³­ñáõÙ, ÑÇÝ Îñá­ïá­ÝÇ ï³­ñ³Í­ùáõÙ íÇ­ñ³­µáõ­Å³­Ï³Ý ³ñ­í»ë­ïÇ µ³ñÓñ Ù³­Ï³ñ­¹³­Ïáí ѳÛï­ÝÇ ¿ñ ï»ÕÇ µÅßϳ­Ï³Ý ¹åñá­óÁ: ²Ûë­ï»Õ ßáõñç »­ñ»­ ëáõÝ ÁÝ­ï³­ÝÇù ß³ï í³­Õáõó ½µ³Õ­íáõÙ ¿ñ ·³ÕïÝÇ µÅßÏáõí۳ٵ: ²­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³­Ó³ÛÝ` äÛáõ­Ã³­·á­ñ³­ëÇ ³­ß³­Ï»ñï­Ý»­ ñÁ »ñ­¹áõÙ ¿ÇÝ ï³­ÉÇë, áñ Ç­ñ»Ýó ·Ç­ï»­ÉÇù­ Ý»­ñÁ ã»Ý ѳÛïÝÇ áã Éáõ­ë³­íáñ­Û³É­Ý»­ñÇÝ: äɳ­ïá­ÝÇ ¢ ²­ñÇë­ïá­ï»­ÉÇ Å³­Ù³­Ý³Ï­Ý»­ ñáõÙ (Ù.Ã.³. V-IV ¹¹. ) µÅßÏáõÃ­Û³Ý ³­é³­í»É ѳÛï­ÝÇ ¹åñáó­Ý»­ñÁ ·ïÝíáõÙ ¿ÇÝ ÎÝÇ­¹á­ ëáõÙ, ÎÇ­ñ»­ÝáõÙ, Îáë ¢ èá­¹áë Ïսǭݻ­ ñáõÙ: ÎÇ­ñ»Ý­Û³Ý ¢ éá­¹áë­Û³Ý ¹åñáó­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ ß³ï µ³Ý ѳÛï­ÝÇ ã¿: ÎáëÇ ¹åñá­ óÇÝ ¿ å³ï­Ï³­Ý»É Ñé㳭ϳ­íáñ ÐÇ­åáÏ­ñ³­ ïÁ: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ¹åñá­óÇÝ µÝá­ñáß ¿ñ

14

7

á ­ñ á ­ß ³ ­Ï Ç ï » ­ë ³ ­Ï ³ Ý ¢ ·áñͭݳ­Ï³Ý áõÕÕ­í ³­Í áõíÛáõÝ: ÎÝÇ­¹áë­Û³Ý ¹åñá­óÁ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ¹Ç­ï³ñ­ ÏáõÙ ¿ñ áñ­å»ë ï»­Õ³­ÛÇÝ ËݹÇñ ¢ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ÝáõÙ ¿ñ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý µáõ­ÅáõÙ, ÇëÏ Îá­ëÇ ¹åñá­óÁª áñ­å»ë Áݹ­ ѳ­Ýáõñ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ë³Ý­·³­ñáõÙ: âáñë ï³­ñ»ñù­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ ·Ç­ïáõíÛáõ­ÝÁ ѳÛï­ ÝÇ §Ñáõ­Ùá­ñ³É ï»­ëáõí۳ݦ ÑÇÙùÝ ¿ñ, á­ñÇ Ñ³­Ù³­Ó³ÛÝ` Ù³ñ­¹áõ ³­éáÕ­çáõíÛáõ­ÝÁ ϳ˭í³Í ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ãáñë Ñ»­ÕáõÏ­Ý»­ ñÇ` ³ñ­Û³Ý, Éáñ­ÓÇ, ë¢ ¢ ¹»­ÕÇÝ Ù³Õ­Ó»­ñÇ Ñ³­í³­ë³­ñ³Ïß­éáõíÛáõ­ÝÇó: ¸ñ³Ýó ѳ­Ù³­ å³­ï³ë­Ë³­ÝáõÙ ¿ÇÝ ãáñë ï³­ñ»ñù­Ý»­ ñÁ` û­¹Á, çáõ­ñÁ, Ñá­ÕÁ ¢ Ïñ³­ÏÁ: î³ñ­µ»ñ ų­Ù³­Ý³Ï­Ý»­ñáõÙ ¢ ï³ñ­µ»ñ »ñÏñ­Ý»­ ñáõÙ ÷Ç­ÉÇ­ëá­÷³­ÛáõíÛáõ­ÝÝ Çñ ³½­¹»­óáõí ÛáõÝÝ ¿ Ãá­Õ»É µÅßÏáõÃ­Û³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³Ý íñ³: ÐáõÛÝ ³­Ù»­Ý³Ý­ß³­Ý³­íáñ ÷Ç­ÉÇ­ëá­ ÷³­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ` ¾Ù­å»­¹áÏ­É»­ëÁ, ëÇ­óÇ­Édz­ Ï³Ý µÅßϳ­Ï³Ý ¹åñá­óÇ ÑÇ٭ݳ­¹Ç­ñÝ ¿: ´Åßϳ­Ï³Ý ï»­Õ»­ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý å³­ñáõ­ ݳ­ÏáõÙ ²­ñÇë­ïá­ï»­ÉÇ ³ß­Ë³­ïáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÁ: §²Ý­ïÇÏ ³ß­Ë³ñ­ÑÇ í»ñ­çÇÝ µÝ³­ ÷Ç­ÉÇ­ëá­÷³¦ »Ý ѳ­×³Ë ³Ý­í³­ÝáõÙ ÑÇÝ Ñéá­Ù»³­Ï³Ý ѳÛï­ÝÇ µÅÇßÏ ¶³­É»­ÝÇÝ: ÐÇÝ âǭݳë­ï³­ÝÇ µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç Ù³ñÙ­ ݳ­Ï³Ý ÑÛáõ­Ã»­ñÝ ³Ý­Ùǭ糭ϳ­Ýá­ñ»Ý ã¿ÇÝ Ñ³­ñ³­µ»­ñ³Ïó­íáõÙ ï³­ñ»ñù­Ý»­ñÇ Ñ»ï. ÝáõÛÝ Ï»ñå ¿ ¢ Ñáõ­Ý³­Ï³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç: سñ٭ݳ­Ï³Ý ÑÛáõ­Ã»­ñÇ Ù³­ëÇÝ ãǭݳ­ Ï³Ý áõ­ëáõó­Ù³Ý ѳ­Ù³­Ó³ÛÝ` ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ

µá­Éáñ Ñ»­ÕáõÏ­Ý»­ñÁ µ³Õ­Ï³­ó³Í »Ý »ñ­Ïáõ Ù³­ëÇó` Ýáëñ ¢ óÝÓñ: ¸ñ³Ýù å³­ïáõÙ ¢ ëÝáõ­óáõÙ »Ý Ý»ñ­ùÇÝ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÁ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ Ù³ë­Ý³Ï­óáõÙ »Ý ³ñ­Û³Ý ³­é³­ç³ó­ Ù³­ÝÁ: ²Ûë áõ­ëáõ­óáõ­ÙÁ ÑÇ­ß»ó­ÝáõÙ ¿ ²­ñÇë­ ïá­ï»­ÉÇ »Ý­Ã³¹­ñáõíÛáõÝÝ ³ÛÝ Ù³­ëÇÝ, áñ ³ñ­Ûáõ­ÝÁ µ³Õ­Ï³­ó³Í ¿ çñ³­ÛÇÝ ¢ ÑÛáõë­í³Í­ ù³­ÛÇÝ Ù³­ë»­ñÇó: ²ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ` ãáñë Ù³ñÙ­ ݳ­Ï³Ý ÑÛáõ­Ã»­ñÇ ¢ ¹ñ³Ýó ѳ­Ù³­å³­ï³ë­ ˳­ÝáÕ Ý³­Ë³ë­Ïǽµ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ å³ï­ Ï»­ñ³­óáõÙ­Ý»­ñÇ ÑÇ­Ù³Ý íñ³ Ó­¢³­íáñ­í»ó Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ ãáñë ˳éÝ­í³Íù­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ áõ­ëáõ­óáõ­ÙÁ: ¸ñ³Ýù »Ý` ë³Ý·­íÇ­ÝÇÏ­Ý»­ñÁ (ɳï. §sanguis¦` ³ñ­ÛáõÝ), ýÉ»·­Ù³­ïÇÏ­Ý»­ ñÁ (ÑáõÝ. §phlegma¦` ÉáñÓ), Ëá­É»­ñÇÏ­Ý»­ñÁ (háõÝ. §chole¦` Ù³ÕÓ) ¢ Ù»­É³Ý­Ëá­ÉÇÏ­Ý»­ñÁ (ÑáõÝ. §melain chole¦` ë¢ Ù³ÕÓ): г­Ù³ñ­ íáõÙ ¿ñ, áñ Ù³ñ­¹áõ ˳éÝ­í³Í­ùÁ á­ñáß­ íáõÙ ¿ Ýñ³ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ á­ñá­ß³­ÏÇ Ñ»­ Õáõ­ÏÇ ·»­ñ³­Ï³­Ûáõí۳ٵ áõ Ó­¢³­íáñ­íáõÙ ¿ á­ñá­ß³­ÏÇ Ùá­Éá­ñ³­ÏÇ ³½­¹»­óáõí۳ٵ: ê³Ý·­íÇ­ÝÇ­ÏÁ, áñ­å»ë ϳ­ÝáÝ, ϻݭëáõ­ñ³Ë ¿, Ëá­É»­ñÇ­ÏÁ` é³½­Ù³­ï»Ýã, ýÉ»·­Ù³­ïÇ­ ÏÁ` ½·áõ­ß³­íáñ, Ù»­É³Ý­Ëá­ÉÇ­ÏÁ` ó˭Íáï: Ðéã³Ï³íáñ ÐÇåáÏñ³ïÁ, ÇÝãå»ë ³ñ¹»Ý Ýß»óÇÝù, å³ïϳÝáõÙ ¿ñ Îáë ÏÕ½áõÙ Ó¢³íáñí³Í µÅßÏ³Ï³Ý ¹åñáóÇÝ: ÌÝáÕ­ Ý»­ñÇ Ù³­ÑÇó Ñ»ï ÐÇ­åáÏ­ñ³­ïÁ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ׳­Ý³­å³ñ­Ñáñ­¹áÕ µÅÇßÏ` ÉÇ­Ý»­Éáí Ðáõ­ ݳë­ï³­ÝÇ ¢ öáùñ ²­ëdz­ÛÇ ß³ï ù³­Õ³ù­ Ý»­ñáõÙ: ²­Ã»Ý­ùáõ٠ݳ ½µ³Õ­íáõÙ ¿ ÷Ç­ÉÇ­ ëá­÷³­Ûáõí۳ٵ: ä»­Éá­åá­Ý»ë­Û³Ý å³­ï»­ ñ³½­ÙÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ݳ é³½­Ù³­Ï³Ý µÅÇßÏ ¿ñ: ÐÇ­åáÏ­ñ³­ïÝ ³Û­ó»­É»É ¿ ݳ¢ º­·Çå­ ïáë ¢ ä³ñë­Ï³ë­ï³Ý: Üñ³ µÅßÏáõÃ­Û³Ý ³ñ­í»ë­ïÇ Ù³­ëÇÝ Ñ³Ù­µ³­íÁ ï³­ñ³Í­í»É ¿ñ ß³ï »ñÏñ­Ý»­ñáõÙ: ÐÇ­åáÏ­ñ³­ïÇ áõ­ëÙáõÝùÁ ѳ­Ù³ËÙ­µáõÙ ¿ ÙÇÝ㢠ãáñ­ñáñ¹ ¹³­ñÁ Ðáõ­ ݳë­ï³­ÝáõÙ Ó­¢³­íáñ­í³Í µÅßϳ­Ï³Ý å³ï­Ï»­ñ³­óáõÙ­Ý»­ñÁ.

- ÐÇ­í³Ý­¹Ç ٳݭñ³½­ÝÇÝ Ñ»­ï³­½á­ ïáõíÛáõÝ: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ûñ­·³­Ýǽ٠áõ­ÝÇ Çñ ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ´áõ­Å»É ѳñ­Ï³­íáñ ¿ áã û ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ, ³ÛÉ` ÑÇ­í³Ý­¹ÇÝ: ²­é³­í»É Ù»Í Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ ¿ ïñíáõÙ µÝáõÃ­Û³Ý µáõ­ÅÇã áõ­Å»­ñÇÝ, Ù³ñ­ ¹áõ ÇÝù­Ý³­å³­ùÇÝ­Ù³Ý Ñ³ï­Ïáõí۳­ÝÁ, ÇÝãÇÝ µÅÇß­ÏÁ å»ïù ¿ Ýå³ëïÇ: - سñ­¹áõ ³­éáÕ­çáõíÛáõ­ÝÁ ϳ˭í³Í ¿ Ýñ³ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ãáñë Ñ»­ÕáõÏ­Ý»­ ñÇ Ý»ñ¹³ßݳÏáõÃÛáõÝÇó, ÇÝã­å»ë ݳ¢ §µÝ³­ÍÇÝ ç»ñ­Ùáõí۳ݦ ù³­Ý³­ÏÇó:

ä³ïÙáõÃÛ³Ý ¿ç»ñÇó

- ¸Ç»­ï³Ý, é»­ÅÇ­ÙÁ ¢ Ù³ñ٭ݳ­Ù³ñ­ ½áõíÛáõ­ÝÁ Ù»Í ¹»ñ »Ý ˳­ÕáõÙ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõÃ­Û³Ý Ï³Ý­Ë³ñ­·»É­Ù³Ý ·áñ­ÍáõÙ: ÐáõÛ­Ý»­ñÇ ³­í³Ý­¹áõÛ­ÃÝ ³ñ­·»­ÉáõÙ ¿ñ ¹Ç³­Ñ»ñ­Ó»É Ù³­Ñ³­ó³Í­Ý»­ñÇÝ, µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ ³­Ý³­ïá­Ùdz­Ï³Ý ·Ç­ï»­ÉÇù­Ý»­ñÁ ÑÇÙÝ­í³Í ¿ÇÝ Ï»Ý­¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ ¹Ç³­Ñ»ñÓ­Ù³Ý íñ³: ²Û¹ ¹³ñ³ßñç³ÝáõÙ ÑáõÛ­Ý»­ñÇ ³­Ý³­ïá­ Ùdz­Ï³Ý ·Ç­ï»­ÉÇù­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ å³ï­Ï»­ñ³­óáõ٠ϳ½­Ù»É ²­ñÇë­ïá­ï»­ÉÇ §Ï»Ý­¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ å³ï­ÙáõíÛáõ­ÝÁ¦ ¢ §Î»Ý­ ¹³­ÝÇ­Ý»­ñÇ Ù³ñÙ­ÝÇ Ù³­ë»­ñÁ¦ ³ß­Ë³­ïáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí, áñáÝù Ç­ñ³­Ï³Ý ³­Ý³­ ïá­Ùdz­Ï³Ý ³ï­É³ë­Ý»ñ ¿ÇÝ: ÐÇ­åáÏ­ñ³­ ïÇ áõ­ëÙáõÝùÇ Ñ³­Ù³­Ó³ÛÝ` ³­Ù»­Ý³­Í³Ýñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñÝ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ÇÝ ë³­éÁ Éáñ­ÓÇ ¢ ï³ù Ù³Õ­ÓÇ Ë³éÝ­í»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ: àñ­å»ë µáõ­ÅÇã Ñ»­ÕáõÏ Ñ³­×³Ë û·­ï³­·áñ­ÍáõÙ ¿ÇÝ çñÇ Ë³é­Ýáõñ­¹Á Ù»Õ­ ñÇ, ù³­ó³­ËÇ Ï³Ù ·Ç­Ýáõ Ñ»ï: Êáñ­Ñáõñ¹ ¿ñ ïñíáõ٠ų­Ù³­Ý³Ï ³é ų­Ù³­Ý³Ï Ù³ù­

ñ»É ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ ÷ëËáõÙ ³é³ç³óÝáÕ ¢ Ãáõ­É³ó­ÝáÕ ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ û·­Ýáõí۳ٵ: г­ Ù³ñ­íáõÙ ¿ñ, áñ ùñá­ÝÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ µáõ­Åáõ­ÙÝ û·­ï³­Ï³ñ ¿ ѳ­Ù³¹­ñ»É í³½­ùÇ, »ñ·-»­ñ³Åß­ïáõÃ­Û³Ý å³­ñ³å­ ÙáõÝù­Ý»­ñÇ Ñ»ï: ²­éáÕç ϻݭ볭ϻñ­åÁ, ½ëåí³­ÍáõíÛáõ­ÝÝ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý å³Ñ­ å³Ý­Ù³Ý ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñÝ ¿ÇÝ: ²­É»ù­ë³Ý¹ñ­Û³Ý ¹åñá­óÁ ϳ­åáÕ û­Õ³Ï ¿ñ Ñáõ­Ý³­Ï³Ý ¢ Ñéá­Ù»³­Ï³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý ÙÇç¢: ²Ûë ¹åñá­óÇ ³­Ù»­Ý³³­Ï³­Ý³­íáñ Ý»ñ­Ï³­Û³­óáõ­óÇã­Ý»ñÝ ¿ÇÝ ¾­ñ³­½Çëï­ñ³­ ïÁ ¢ л­ñá­ýÇ­ÉÁ: ì»ñ­çÇ­ÝÇë Ñéã³Ï µ»­ ñ»­óÇÝ áã ÙdzÛÝ ³­Ý³­ïá­Ùdz­Ï³Ý ·Ç­ï»­ ÉÇù­Ý»­ñÁ, ³ÛÉ¢ ½³ñ­Ï»­ñ³­ÏÇ ¢ ¹ñ³ ãáñë ѳï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ` Ëïáõí۳Ý, ѳ­×³­ ˳­Ï³­Ýáõí۳Ý, áõÅ·­ÝáõÃ­Û³Ý ¢ éÇíÙÇ­ ÏáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ ·Ç­ïáõíÛáõ­ÝÁ: л­ñá­ýÇ­ ÉÁ ³­é³­çÇÝ­Ý»­ñÇó ¿ñ, áí ëÏë»ó Ùß³­Ï»É Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ ¹Ç³Ï­Ý»­ñÁ: àõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñ»­ Éáí ³ã­ùÇ Ï³­éáõó­í³Í­ùÁ` ݳ ³­é³­çÇÝ

³Ý­·³Ù ïí»ó ³­å³­Ï»Ý­Ù³Ý Ù³ñÙ­ÝÇ ¢ ³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ Ã³­Õ³Ý­ÃÇ Ýϳ­ñ³·­ñáõíÛáõ­ ÝÁ: ²­É»ù­ë³Ý¹ñ­Û³Ý ¹åñá­óÇ ÑáõÛÝ µÅÇßÏ­ Ý»­ñÇ ³ß­Ë³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñáõ٠ѳ­×³Ë ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ï»ë­Ý»É ÷á­Ë³é­áõíÛáõÝ­Ý»ñ »­·Çå­ï³­Ï³Ý µÅßÏáõíÛáõ­ÝÇó: ¸³ í»­ñ³­ µ»­ñáõÙ ¿ ѳï­Ï³­å»ë ·ÉËáõ­Õ»­ÕÇ Ýϳ­ ñ³·­ñáõí۳­ÝÁ, ëñïÇ µ³­µ³­ËÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³ã³÷áõÃÛ³ÝÁ, ï³ñ­µ»ñ ûñ­·³Ý­ Ý»­ñÇ ·áñ­Íáõ­Ý»áõÃ­Û³Ý Ñ»ï ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ϳ­åÇ Ù³­ëÇ å³ï­Ï»­ñ³­ óáõÙ­Ý»­ñÇÝ: º­·Çå­ïá­ëáõÙ Ñáõ­Ý³­Ï³Ý äïÕáÙ»áëÛ³Ý ¹Ç­Ý³ë­ïdz­ÛÇ Ç߭˳­Ýáõí Û³Ý ·³­Éáõó Ñ»­ïá ÑáõÛÝ µÅÇßÏ­Ý»­ñÁ ëï³­ ÝáõÙ »Ý »­·Çå­ï³­Ï³Ý ·ñ³­å³­Ñáó­Ý»­ñÇó û·ï­í»­Éáõ, Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ ¹Ç³Ï­Ý»ñ Ñ»ñ­Ó»­ Éáõ Ç­ñ³­íáõÝù: ´ÅÇßÏ-¿Ù­åÇ­ñÇÏ­Ý»­ñÁ ëÏë»­ óÇÝ Ñ»Ý­í»É ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ³ñ­ï³­ùÇÝ ¹Ç­ï³ñ­ÏáõÙ­Ý»­ñÇ íñ³` ѳ­Ù»­Ù³­ï»­Éáí ï³ñ­µ»ñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ÙÇ³Ý­Ù³Ý ³Ë­ï³­ÝÇß­Ý»­ñÁ: Ø.Ã.³. 3-ñ¹ ¹³­ñáõÙ

ÐÝáõ٠ѳٳñíáõÙ ¿ñ, áñ ùñáÝÇÏ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ µáõÅáõÙÝ û·ï³Ï³ñ ¿ ѳٳ¹ñ»É í³½ùÇ, »ñ·-»ñ³ÅßïáõÃÛ³Ý å³ñ³åÙáõÝùÝ»ñÇ Ñ»ï: ²­É»ù­ë³Ý¹­ñdzÝ, Çñ ѳÛï­ÝÇ ·ñ³­¹³­ñ³­ Ýáí ¢ Øáõ­ë»á­Ýáí, ·Ç­ï³­Ï³Ý Ï۳ݭùÇ ¢ ï»Ë­Ýǭϳ­ÛÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý Ï»Ýï­ñáÝ ¿ñ: ¾Ù­åÇ­ñÇÏ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, áõ­ëáõÙ­ ݳ­ëÇ­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñëï³­Ïáõí۳Ý, Áݹ­ ѳݭñ³­óáõÙ­Ý»­ñÇ ¢ ¹³­ë³­Ï³ñ­·áõÙ­Ý»­ñÇ Ñ³Ý­¹»å áõ­ß³¹­ñáõíÛáõ­ÝÁ Ù»Í ¿ñ áã ÙdzÛÝ µÅßÏáõí۳Ý, ³ÛÉ¢ ³ëï­Õ³­·Ç­ïáõí۳Ý, µÝ³­·Ç­ïáõí۳Ý, ³ß­Ë³ñ­Ñ³·­ñáõÃ­Û³Ý ¢ Ù»­Ë³­Ýǭϳ­ÛÇ á­Éáñï­Ý»­ñáõÙ: ²­é³­ç³­íáñ Ù»­Ë³­ÝÇÏ ¢ ·Ûáõ­ï³­ñ³ñ ¶»­ñáÝ ²­É»ù­ ë³Ý¹­ñdz­óÇÝ Ù.Ã.³. 1-ÇÝ ¹³­ñáõÙ Ãá­Õ»É ¿ ë»ÕÙ­í³Í û­¹áí ³ß­Ë³­ïáÕ Ù»­Ë³­Ýǽ٭ Ý»­ñÇ Ýϳ­ñ³·­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ: ¸ñ³Ý­óÇó Ù»­ÏÝ ³ñ­Ûáõ­ÝÁ ù³­ßáÕ íÇ­ñ³­µáõ­Å³­Ï³Ý ë³ñù ¿, á­ñÁ ų­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó Ý»­ñ³ñ­ÏÇ­ ãÇ Ý³­Ë³­ïÇ­åÝ ¿: ²ÛÝ û·­ï³­·áñ­ÍáõÙ ¿ÇÝ ³ñ­ÛáõÝ ÃáÕ­Ý»­Éáõ ϳ٠ٳñÙ­ÝÇó ÃáõÛ­ÝÁ Ù³ù­ñ»­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí:

7

15

Ø»ñ û­ñ»­ñáõÙ Ï³Ý µáõÅ­íáÕ áõ ϳ­é³­í³­ ñ»­ÉÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ, á­ñáÝù ų­Ù³­ ݳ­ÏÇÝ Ù»­Í³­·áõÛÝ ËݹÇñ áõ å³­ïáõ­Ñ³ë »Ý »­Õ»É ³½­·»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ: ¸ñ³Ýù ·ñ³­ í»É »Ý ݳ¢ ų­Ù³­Ý³­ÏÇ ³­é³ç­Ýáñ¹­Ý»­ ñÇ áõ­ß³¹­ñáõíÛáõÝÝ áõ Ñá­·³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ: ²­Ñ³ ÙÇ Ñ³ï­í³Í º­Ï³­ï»­ñǭݳ II Ø»­ÍÇ` åñáõ­ë³­Ï³Ý ó­·³­íáñ üñǹ­ñÇË II Ø»­ ÍÇÝ áõÕÕ­í³Í ݳ­Ù³­ÏÇó` ͳխϳ˭ïÇ ï³­ñ³­Í³Í ë³ñ­ë³­÷Ç, ϳݭ˳ñ­·»É­Ù³Ý áõ å³Û­ù³­ñÇ Ù³­ëÇÝ: ÜÛáõ­ÃÁ` س­ñdzݭݳ г­ñáõíÛáõÝ­Û³ÝÇ

º­Ï³­ï»­ñǭݳ II Ø»­ÍÁ »õ ͳխϳ˭ïÁ

º

ϳï»ñÇÝ³Ý ·ñáõÙ ¿. §Ø³Ý­Ïáõó ÇÝÓ ëá­íá­ ñ»ó­ñ»É »Ý ë³ñ­ë³­÷»É ͳխϳ˭ïÇó: ²­í»­ÉÇ Ñ³­ëáõÝ ï³­ñÇ­ùáõÙ ÇÝ­ Ó³ÝÇó Ù»Í ç³Ý­ù»ñ 峭ѳÝç­í»óÇݪ Ýí³­ ½»ó­Ý»­Éáõ ³Û¹ ë³ñ­ë³­÷Á: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ãÝãÇÝ ³Ë­ï³­ÝÇ­ßÇ ¹»å­ùáõÙ ³Ý­·³Ù »ë ͳխϳËï ¿Ç ï»ë­ÝáõÙ: ܳ­Ëáñ¹ ï³­ ñÇ, ·³ñ­Ý³­ÝÁ, »ñµ ³Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ ÝÁ Ùá­É»·­ÝáõÙ ¿ñ ³Ûë­ï»Õ, »ë ïÝÇó ïáõÝ ¿Ç ÷³Ë­ãáõÙ, ßáõñç ÑÇÝ· ³­ÙÇë ÇÝùë ÇÝÓ ³ñ­ï³ù­ë»É ¿Ç ù³­Õ³­ùÇó` ãó³Ý­Ï³­Ý³­Éáí ÷áñ­ÓáõÃ­Û³Ý »Ý­Ã³ñ­Ï»É á°ã áñ­¹áõë, á°ã ÇÝÓ: ºë ³ÛÝ­ù³Ý ³½¹­í»­óÇ ³Ûë Ç­ñ³­íǭ׳­ ÏÇ Ãßí³­éáõíÛáõ­ÝÇó, áñ Ãáõ­ÉáõíÛáõÝ Ñ³­ Ù³­ñ»­óÇ ³ÛÝ ãѳÕóѳñ»ÉÁ¦: XVIII¹. Âáõñ­ùdz­ÛáõÙ ëÏë»É ¿ÇÝ ÷áñ­ Ó³­é»É µÝ³­Ï³Ý ͳխϳ˭ïÇ ¹»Ù å³ï­ í³ëï­Ù³Ý Ù»­Ãá­¹Á` í³­ñÇáÉ­Û³­óÇ³Ý (µÝ³­ Ï³Ý Í³Õ­Ï³Ë­ïÇ ¹»Ù ³­ñ³· å³ï­í³ëï­ Ù³Ý Ù»­Ãá¹, áñÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáõÙ ¿ ÑÇ­ í³Ý¹ Ù³ñ­¹áõ ͳխϳ­ÛÇÝ åÕåç³Ï­Ý»­ñÇ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý Ý»­ñ³ñ­Ïáõ­Ùáí), á­ñÁ ãÇ­ ݳ­Ï³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç ѳۭïÝÇ ¿ñ Ñݳ­

16

7

·áõÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï­Ý»­ñÇó: 1717 Ã.-ÇÝ ê­ï³Ù­ µáõ­ÉáõÙ ³­é³­ç³­ó³Í ͳխϳ˭ïÇ Ñ³­Ù³­ ׳­ñ³­ÏÇó Ñ»­ïá í³­ñÇáÉ­Û³­ódz­ÛÇ Ù»­Ãá­¹Á ëÏë»ó ɳۭÝá­ñ»Ý ÏÇ­ñ³é­í»É ²Ý·­Édz­ÛáõÙ: º­Ï³­ï»­ñÇ­Ý³Ý ³Û¹ ³­Ù»­ÝÇ Ù³­ëÇÝ É³í ï»­Õ»­Ï³ó­í³Í ¿ñ: üñǹ­ñÇË II-ÇÝ áõÕÕ­ í³Í ÝáõÛÝ Ý³­Ù³­Ïáõ٠ݳ ·ñáõÙ ¿.§²­Ùáà ÏÉÇ­Ý»ñ ãëÏë»É ÇÝ­Ó³ÝÇó, ¢ ÇÝã­å»±ë ­Ý»ñ­ Ùáõ­Í»É ͳխϳ­ÛÇÝ å³ï­í³ë­ïáõ­ÙÁ` û­ñÇ­ Ý³Ï ãͳ­é³­Û»­Éáí: ºë ëÏë»É »Ù áõ­ëáõÙ­ ݳ­ëÇ­ñ»É ³ÛÝ` ·»­ñ³­¹³­ë»­Éáí ¹Ç­Ù»É ³­Ù»­ Ý³Ý­í³½ íï³Ý­·³­íáñ á­ñáß­Ù³­ÝÁ: àÕç Ï۳ݭùáõ٠ѳ­½³­ñ³­íáñ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ñ»ï ÙdzëÇÝ ÙÝ³É Ç­ñ³­Ï³Ý íï³Ý­·Ç ³é碱, û± ·»­ñ³­¹³­ë»É ³­í»­ÉÇ Ýí³½ íï³Ý­ ·Á ¢ ÷ñÏ»É µ³½­Ù³­ÃÇí Ù³ñ¹­Ï³Ýó¦: ØáëÏ­í³­ÛÇ Ñ³­Ù³É­ë³­ñ³­ÝÇ é»Ï­ïáñ, å³ï­Ù³­µ³Ý ê.Ø. êá­Éáí­Ûá­íÁ ·ñáõÙ ¿. §´ÅÇßÏ­Ý»­ñÁ ·á­ãáõÙ ¿ÇÝ Ë»­É³­Ñ»Õ Ýá­ ñ³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ¹»Ù, »­Ï»­Õ»­ó³­Ï³Ý ³Ù­µÇáÝ­Ý»­ñÇó ù³­ñá­½Çã­Ý»­ñÁ ÝáõÛÝ­å»ë µá­Õá­ùáõÙ ¿ÇÝ ¹ñ³ ¹»Ù: ´³Ûó º­Ï³­ï»­ ñÇ­Ý³Ý á­ñá­ß»ó ë»­÷³­Ï³Ý û­ñǭݳ­Ïáí óñ»É éáõë ѳݭñáõÃ­Û³Ý Ï³ë­Ï³Í­Ý»­ñÁ¦: ²Ý·­Édz­ÛÇó Ññ³­íÇñ­í³Í µÅÇßÏ ¸Ç­Ù»Ý­

¹³­ÉÁ1768Ã.-Ç ÑáÏ­ï»Ù­µ»­ñÇ12-ÇÝ Í³Õ­ ϳ˭ïÇ å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­ÃÁ Ý»­ñ³ñ­ÏáõÙ ¿ ϳÛë­ñáõ­ÑáõÝ, ÇëÏ Ù»Ï ß³­µ³Ã ³Ýó` ·³­Ñ³­Å³­é³Ý­·ÇÝ: ä³ï­í³ë­ïáõÙ­Ý»­ñÇó Ñ»­ïá áñ¢¿ µ³ñ­¹áõíÛáõÝ ãÇ ³­é³­ç³­ÝáõÙ: §àÕç ä»­ï»ñ­µáõñ­·Á ó³Ý­Ï³­ÝáõÙ ¿ ͳխ ϳ˭ïÇ ¹»Ù å³ï­í³ëï­í»É,- ·ñáõÙ ¿ º­Ï³­ï»­ñǭݳÝ,- áí­ù»ñ Ý»­ñ³ñÏ­íáõÙ »Ý, Ç­ñ»Ýó É³í »Ý ½·áõÙ¦: ²Ûë­å»ëª ³­é³­çÇÝ ³Ý­·³Ù èáõ­ë³ë­ï³­ÝáõÙ ëÏë»ó ÏÇ­ñ³é­ í»É ͳխϳ˭ïÇ ¹»Ù å³ï­í³ë­ïáõ­ÙÁ: º­Ï³­ï»­ñǭݳ­ÛÇ Ññ³­Ù³­Ýáí ·³­í³­é³­ Ï³Ý ù³­Õ³ù­Ý»­ñáõ٠ѳë­ï³ï­í»­óÇÝ §Í³Õ­Ï³Ë­ïÇ Ïá­ÙÇ­ï»­Ý»ñ¦, á­ñáÝù Ù»Í ³ß­Ë³­ï³Ýù ï³­ñ³Ý í³­ñÇáÉ­Û³­ódz­ ÛÇ Ù»­Ãá­¹áí ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ï³Ý­Ë³ñ­ ·»É­Ù³Ý ·áñ­ÍáõÙ ¢ ÷ñÏ»­óÇÝ ï³ëÝ­ Û³Ï Ñ³­½³­ñ³­íáñ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ï۳ݭù»ñ: ØdzÛÝ ¹³­ñ³­í»ñ­çÇÝ` ³ñ­¹»Ý º­Ï³­ï»­ ñǭݳ­ÛÇ II-Ç Ù³­ÑÇó Ñ»­ïá (1796), æ»Ý­Ý»­ ñÁ µ³­ó³­Ñ³Û­ï»ó µÝ³­Ï³Ý ͳխϳ˭ïÇ ëå»­óÇ­ýÇÏ åñá­ýǭɳϭïǭϳ­ÛÇ Ù»­Ãá­¹Á: ÆëÏ ÇÝã í»­ñ³­µ»­ñáõÙ ¿ 1770-³­Ï³Ý ÃÃ.ÇÝ ­èáõ­ë³ë­ï³­ÝÁ ¢ ѳï­Ï³­å»ë ØáëÏ­ í³Ý á­Õá­Õ³Í ųݭï³Ë­ïÇ Ñ³­Ù³­×³­ñ³­ ÏÇÝ, º­Ï³­ï»­ñÇ­Ý³Ý ·»­Ý»­ñ³É ´Ç­µÇ­Ïá­íÇÝ ·ñáõÙ ¿. §²Ûë­ï»Õ ˳­µ»­µ³­Ý»­ñÁ á­ñá­ß»É »Ý Ù³ñ¹­Ï³Ýó ì³ñ­ß³­í³­ÛÇ ¹³ñ­å³ë­Ý»­ ñÇ ï³Ï Ññ³ß­ùáí µáõ­Å»É: ²­Õá­ÃáÕ­Ý»­ñÇ ³Ù­µá­ËÁ ï³­ñ³­Í»É ¿ í³­ñ³­ÏÁ, ¢ å³ß­ï³­ ÙáõÝ­ùÇ Å³­Ù³­Ý³Ï Ù»Ï û­ñáõÙ 900 Ù³ñ¹ ¿ Ù³­Ñ³­ó»É¦: 1775Ã.-Ç ­Ýá­Û»Ù­µ»­ñÇ 7-ÇÝ Ï³Ûë­ñáõ­ÑÇÝ Ññ³Ñ³Ý·áõÙ ¿ µá­Éáñ ·³­í³é­ Ý»­ñáõÙ Éáõ­ë³­íá­ñ»­É ѳ­ë³­ñ³­Ïáõí۳­ÝÁ, ÑÇÙÝ»É ÑÇ­í³Ý­¹³­Ýáó­Ý»­ñ, ¹»­Õ³ï­Ý»­ñ, áñ­ µ³­Ýáó­Ý»­ñ:

Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ï³­ñÇ ºí­ñá­å³­ÛÇ ëñï³­µ³Ý­Ý»­ñÇ ³­ëá­ódz­óÇ³Ý ³Ýó ¿ Ï³ó­ÝáõÙ Çñ ï³­ñ»­Ï³Ý ѳ­Ù³­Åá­Õá­íÁ, áñÝ ³Ûë ï³­ñÇ ï»­ÕÇ áõ­Ý»­ó³í êïáÏ­ ÑáÉ­ÙáõÙ: г­Ù³­Åá­Õá­íÇÝ Ù³ë­Ý³Ï­óáõÙ ¿ÇÝ ëñï³­µ³Ý­Ý»ñ ³Ù­µáÕç ³ß­Ë³ñ­ÑÇó: ê³ Ï³ñ¢á­ñ³­·áõÛÝ ÙÇ­çá­ó³­éáõÙ ¿ ѳ­ ٳ߭˳ñ­Ñ³­ÛÇÝ µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç ¢ Ñ»Ýó ³Ûë û­Ù³­ÛÇ ßáõñç ½ñáõ­ó»­óÇÝù ѳ­Ù³­ Åá­Õá­íÇ Ù³ë­Ý³­ÏÇó, ¹á­ó»Ýï, µ.·.Ã. г٭ɻï гۭñ³­å»ï­Û³­ÝÇ Ñ»ï:

¸áó»Ýï, µÅßÏ³Ï³Ý ·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ã»ÏݳÍáõ гÙÉ»ï гÛñ³å»ïÛ³Ý

§Îáñ³ùë³Ý¦. ëñï³µ³Ý³Ï³Ý ËݹÇñÝ»ñÇ Ýáñ ÉáõÍáõÙ ÜÛáõÃÁª Èáõ­ëÇ­Ý» ä»ï­ñáë­Û³ÝÇ -ºí­ñá­å³­ÛÇ ëñï³­µ³Ý­Ý»­ñÇ ³­ëá­ ódz­ódz­ÛÇ Ñ³­Ù³­Åá­Õá­íÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ³­Ù»­Ý³­Ý»ñ­Ï³­Û³­óáõó­ã³­Ï³ÝÝ áõ ³­Ù»­Ý³­ Ñ»­Õǭݳ­Ï³­íáñ­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ: ²Ûë ï³­ñÇ Ñ³­Ù³­Åá­Õá­íÇÝ Ù³ë­Ý³­Ï³­óáõÙ ¿ñ 30.000 ëñï³­µ³Ý, ³Û¹ ÃíáõÙ` 30 ѳÛ, ¢ å»ïù ¿ ³­ë»É, áñ ï³­ñ»ó ï³­ñÇ Ð³­Û³ë­ï³­ÝÇó Ù³ë­Ý³­ÏÇó­Ý»­ñÇ ù³­Ý³ÏÝ ³­í»­É³­ÝáõÙ ¿` ßÝáñ­ÑÇí ï³ñ­µ»ñ ¹»­Õ³­·áñ­Í³­Ï³Ý ÁÝ­ Ï»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñá­í³­Ý³­íá­ñáõí۳Ý: ²Ûë ³éáõÙáí ѳï­Ï³­å»ë Ïáõ­½»Ç ³­é³Ýӭݳó­ Ý»É §È» ȳµáÕ³ïáõ³Õ ê»ÕíÇ»¦ ýñ³Ý­ ëdz­Ï³Ý ¹»­Õ³­·áñ­Í³­Ï³Ý ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõ­ÝÁ, á­ñÇ ·³­Õ³­÷³­ñ³­Ëá­ëáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿` Ýå³ë­ï»É ³­å³­óáõ­óá­Õ³­Ï³Ý µÅßÏáõí Û³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³­ÝÁ: - Üß»­óÇù ѳ­Ù³­Åá­Õá­íÇ Ï³ñ¢á­ñáõí Ûáõ­ÝÁ, Ïٳݭñ³­Ù³ë­Ý»ù` ÇÝ­ãáõ±Ù­ ¿ ³ÛÝ Ï³­ Û³­ÝáõÙ: -²Ûë ѳ­Ù³­Åá­Õáí­Ý»­ñÇ Áݭóó­ùáõÙ »Ý ³Ù­÷á÷­íáõÙ ï³ñ­µ»ñ Ëá­ßáñ Ñ»­ï³­½á­ ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»­ñÁ, Ý»ñ­Ï³­Û³ó­

18

7

íáõÙ ëñï³­µ³Ý­Ý»­ñÇ, ÇÝë­ïÇ­ïáõï­Ý»­ñÇ, µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñáÝ­Ý»­ñÇ, ¹»­Õ³­·áñ­Í³­ Ï³Ý ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, Ñ»­ï³­½á­ï³­Ï³Ý ËÙµ»­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó ï³­ñÇ­Ý»ñ ß³­ñáõ­Ý³Ï ϳ­ ï³ñ­í³Í ³ß­Ë³­ï³Ýù­Ý»­ñÁ: Ü»ñ­Ï³­Û³ó­ íáõÙ »Ý ݳ¢ êñï³­µ³Ý­Ý»­ñÇ »í­ñá­å³­Ï³Ý ³­ëá­ódz­ódz­ÛÇ ÏáÕ­ÙÇó Ù߳ϭí³Í ï³ñ­µ»ñ áõ­Õ»­óáõÛó­Ý»­ñÇ Ã³ñ­Ù³­óáõÙ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù Ù»Í Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý ó³Ý­Ï³­ó³Í ëñï³­µ³­ÝÇ Ñ³­Ù³ñ` ÏáÕÙ­Ýá­ñáß­í»­Éáõ Çñ ³­Ù»­Ýûñ­Û³ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùáõÙ: ÆÝù­ÝÇÝ Ýáñ ·Ç­ï»­ÉÇù­Ý»­ñÇ Ó»éù­µ»­ñáõÙ ¢ Ù»Í ÷áñ­ÓÇ ÷á­Ë³­Ý³­ÏáõÙ ¿ ݳ¢ ï³ñ­µ»ñ »ñÏñ­Ý»­ñÇ ëñï³­µ³Ý­Ý»­ñÇ ÙÇç¢ ³Ý­ÙÇ­ç³­Ï³Ý ß÷áõ­ ÙÁ, áñ ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­Ýáõ٠ѳ­Ù³­Åá­Õá­íÇ û­ñ»­ ñÇ Áݭóó­ùáõÙ: -²Ûë ³­éáõ­Ùáí ÇÝã-áñ Ó»éù­µ»­ñáõÙ­Ý»ñ »­Õ³±Ý­³Ûë ѳ­Ù³­Åá­Õá­íÇ Áݭóó­ùáõÙ. á±ñÝ­ ¿ñ ѳ­Ù³­Åá­Õá­íÇ ³­Ù»­Ý³Ý­ß³­Ý³­Ï³­ÉÇ Ç­ñ³­ ¹³ñ­ÓáõíÛáõ­ÝÁ: -Æ­ñ³­Ï³­Ýáõ٠ѳ­Ù³­Åá­Õá­íÇ Í³­í³­ ÉÁ, ½»­Ïáõ­óáõÙ­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­ÏÁ, û­Ù³­Ý»­ñÇ

Áݹ·ñ­ÏáõÙÝ ³ÛÝ­ù³Ý Ù»Í ¿, áñ ß³ï Ñ»­ ï³ùñ­ùÇñ ÝÛáõ­Ã»ñ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ Ýß»É: ¶ñ³­íÇã, ·áñͭݳ­Ï³Ý Ù»Í Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ áõ­Ý»­óáÕ Ýá­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ, Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»ñ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­í»­óÇÝ, 볭ϳÛÝ »ë ѳï­Ï³­å»ë Ïó³Ý­Ï³­Ý³­ÛÇ ³Ý¹­ñ³­¹³é­ Ý³É üñ³Ý­ëdz­Ï³Ý §È» ȳµáÕ³ïáõ³Õ ê»ÕíÇ»¦ ÁÝ­Ï»­ñáõÃ­Û³Ý ÏáÕ­ÙÇó Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ í³Í Ñ»­ï³­½á­ïáõÃ­Û³Ý ³ñ¹­ÛáõÝù­ Ý»­ñÇ ³Ù­÷á­÷áõ­ÙÁ, á­ñÁ, Áëï Çë, ³­Ù»­ ݳ³½­¹»­óÇÏ Ý»ñ­Ï³­Û³­óáõÙ­Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿ñ, »­Ã» áã ³­Ù»­Ý³­Ñ»­Õǭݳ­Ï³­íá­ñÁ: äñ³Ï­ïÇÏ ëñï³­µ³­ÝÇ Ñ³­Ù³ñ Ñ»­ï³­½á­ïáõí Ûáõ­ÝÁ å³ñ­½³­å»ë Ýáñ Ùá­ï»­óáõÙ ¢ Ýáñ Éáõ­ÍáõÙ ¿ ëñï³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõí۳ٵ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ µáõÅ­Ù³Ý ·áñ­ÍáõÙ: - ƱÝã­ ¿ Ç­ñ»­ÝÇó Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõ­ÝÁ: - ä»ïù ¿ ³­ë»É, áñ í»ñ­çÇÝ ï³ë­Ý³Ù­Û³­ ÏáõÙ ëñï³­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý Ù»ç ëÏë»ó ÏÇ­ñ³é­ í»É Ç­í³µ­ñ³­¹ÇÝ ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ, á­ñÁ г­Û³ë­ ï³­ÝáõÙ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­í³Í ¿ §Îá­ñ³ù­ë³Ý¦ ³å­ñ³Ý­ù³­ÛÇÝ ³­Ýáõ­Ýáí: ØÇÝã ³Û¹ ¹»­Õ³­ ÙÇ­çáóÝ ³ñ­¹»Ý û·­ï³­·áñÍ­íáõÙ ¿ñ ϳ­ÛáõÝ ëï»­Ýá­Ï³ñ­¹Ç³­ÛÇ, ëñïÇ Ç­ß»­ÙÇÏ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõí۳Ý, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ùñá­ÝÇÏ ¹»å­ù»­ ñÇ µáõÅ­Ù³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï ¢ Ý»­ñ³é­í³Í ¿ñ »í­ñá­å³­Ï³Ý áõ­Õ»­óáõÛó­Ý»­ñáõÙ: л­ï³­½á­ ïáõÃ­Û³Ý Ýå³­ï³ÏÝ ¿ñ Ù»Ï ³Ý­·³Ù ¢ë­ ³­å³­óáõ­ó»É §Îá­ñ³ù­ë³Ý¦ ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÇ ¹»ñÝ áõ Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÝ ³ñ¹»Ý ëñï³­ ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõí۳ٵ, ëÇë­ïá­ÉÇÏ Ó³Ë ÷á­ñá­ù³­ÛÇÝ ¹Çë­ýáõÝÏ­ódz­Ûáí ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ ñÇ Ùáï: л­ï³­½á­ïáõíÛáõ­ÝÁ ï­¢»É ¿ ßáõñç 4 ï³­ñÇ ¢ ÝíÇñ­í³Í ¿ Ó³Ë ÷á­ñá­ùÇ ëÇë­ ïá­ÉÇÏ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõí۳ٵ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ ñÇ µáõÅ­Ù³­ÝÁ` §Îá­ñ³ù­ë³Ý¦ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáóÝ ³­í»­É³ó­Ý»­Éáí: Üå³ï³ÏÝ ¿ñ å³ñ½»É,

´ÅßÏ³Ï³Ý ÝáñáõÛÃÝ»ñ

û áñ­ù³­Ýáí ¿ ¹»Õ³ÙÇçáóÁ Ýí³­½»ó­ÝáõÙ ÑÇí³Ý¹Ý»ñÇ Ùáï ëÇñï-³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ µ³ñ­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¢ 峭ﳭѳñ­Ý»­ñÇ ÃÇ­íÁ: Æ áõ­ñ³­ËáõíÛáõÝ Ù»½` ³Ûë Ñ»­ï³­½á­ ïáõÃ­Û³Ý ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»­ñÁ, ÇÝã­å»ë §È» ȳµáÕ³ïáõ³Õ ê»ÕíÇ»¦ ÁÝ­Ï»­ñáõí Û³Ý ÙÛáõë µá­Éáñ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ ñÁ, ¢ë ­÷³Û­ÉáõÝ ¿ÇÝ. ëñï³­ÛÇÝ Ù³­Ñ³­ óáõíÛáõ­ÝÁ Ýí³­½»ó 18%-áí, ëñï³ÛÇÝ ³Ýµ³í³ñ³ñáõÃÛáõÝÇó ÏñÏݳ­ÏÇ Ñáë­åÇ­ ï³­ÉÇ­½³­ódzÝ` 26%-áí, ëñï³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­ í³­ñ³­ñáõíÛáõ­ÝÇó Ù³­Ñ³­óáõíÛáõ­ÝÁ` 26%áí: -ÎáÝÏ­ñ»ï DZÝã­ ¿ñ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇñ­íáõÙ Ñ»­ï³­½á­ïáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ: -ÆÝã­å»ë ³ñ­¹»Ý Ýß»­óÇÝù, Ñ»­ï³­½á­ ïáõ­ÃáõÝÝ ³Ýó ¿ñ ϳó­íáõÙ ëñï³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõí۳ٵ ï³­é³­åáÕ ÑÇ­ í³Ý¹­Ý»­ñÇ ßñç³­ÝáõÙ, ÇëÏ ³Ûë ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõ­ÝÁ ëÇñï-³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ µ³ñ­¹áõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ ßÕó­ÛáõÙ ½µ³­Õ»ó­ÝáõÙ ¿ ³­Ù»­Ý³­ µ³ñ¹ ¢ ³­Ù»­Ý³í­ï³Ý­·³­íáñ ï»­ÕÁ, ù³­ÝÇ áñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÇó Ù³­Ñ³­óáõÃ­Û³Ý éÇë­ ÏÁ µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ µ³ñÓñ ¿: л­ï³­½á­ïáõí Û³Ý Ï³­éáõó­í³Í­ùÁ µ³­í³­Ï³Ý Ñëï³Ï ¿ñ ¢ ËÇëï` ÑÇ­í³Ý¹­Ý»ñÝ ³ñ­¹»Ý ëï³­ÝáõÙ ¿ÇÝ µá­Éáñ ³ÛÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¹»­Õ³­ÙÇ­ çá­ó»Ý­ñÁ, á­ñáÝù ÙÇÝã ûñë óáõó­í³Í ¿ÇÝ ëñï³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõí۳ٵ ÑÇ­í³Ý¹­ Ý»­ñÇ µáõÅ­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ, ¢ ÙdzÛÝ ³Û¹ ýá­ ÝÇ íñ³ ¿ñ ³­í»­É³ó­íáõÙ §Îá­ñ³ù­ë³Ý¦ ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ: ºí ³ÛÝ ËáõÙµ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ ñÁ, áí­ù»ñ µáõÅ­Ù³­ÝÁ ÏÇó ëï³­ÝáõÙ ¿ÇÝ §Îá­ñ³ù­ë³Ý¦, ³­í»­ÉÇ å³ßï­å³Ý­í³Í ¿ÇÝ ëÇñï-³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ µ³ñ­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ ñÇó` ëñï³­ÛÇÝ Ù³­Ñ³­óáõíÛáõ­ÝÇó` 18%-áí, ÏñÏݳ­ÏÇ Ñáë­åÇ­ï³­ÉÇ­½³­ódz­ÛÇó` 26%-áí, ëñï³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõíÛáõ­ÝÇó Ù³­Ñ³­ óáõíÛÇó` 26%-áí: Ñ»­ï³­½á­ïáõí Û³Ý Ï³ñ¢á­ñáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­Û³­ÝáõÙ ¿ Ýñ³­ ÝáõÙ, áñ ³ÛÝ ³Ûë ËÙµÇ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ µáõÅ­ Ù³Ý µ³­í³­Ï³Ý Éáõñç í»­ñ³­Ý³­ÛáõÙ ¿, ù³­ÝÇ áñ ëñï³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõí۳ٵ ÑÇ­ í³Ý¹­Ý»­ñÁ ϳ½­ÙáõÙ »Ý ëÇñï-³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳ٵ ËÙµÇ ³ÛÝ Ù³­ëÁ, áñ­ï»Õ µáõÅ­Ù³Ý ³ñ­ë»­Ý³­ÉÁ Ù»Í ã¿, ëñ³Ýù ùñá­ ÝÇÏ Í³Ýñ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»ñ »Ý, áí­ù»ñ áõ­Ý»Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý í³ï ½³ñ­·³­óáõÙ: Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝÝ ³­å³­óáõ­ó»ó, áñ ³Û­ ëûñ Ù»Ýù áõ­Ý»Ýù Ýáñ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ ¢ Ýáñ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó` »ñ­Ï³­ñ³ó­Ý»­Éáõ ëñï³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõí۳ٵ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ Ï۳ݭ

ùÇ ï­¢á­ÕáõíÛáõÝÝ áõ µ³­ñ»­É³­í»­Éáõ Ýñ³Ýó Ï۳ݭùÇ á­ñ³­ÏÁ: ²Ûë å³­ñ³­·³­ÛáõÙ ³Ûë Ýáñ ¹»­Õ³­ÙÇ­çá­óÇ Ùáõï­ùÁ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ µáõÅ­ Ù³Ý ³ñ­ë»­Ý³É µ³­í³­Ï³Ý Éáõñç ù³ÛÉ ¿: -ÆÝ­ãá±í­ »Ý å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ÝÙ³­Ý³­ ïÇå ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»­ñÁ: -§Îá­ñ³ù­ë³­ÝÁ¦ ÙÇ³Ï ¹»­Õ³­ÙÇ­çáóÝ ¿, áñÝ ÁÝï­ñá­Õ³­µ³ñ Ýí³­½»ó­ÝáõÙ ¿ ëñïÇ ½³ñ­Ï»­ñÇ Ñ³­×³­Ë³Ï³ÝáõíÛáõ­ÝÁ` ã³½­¹»­ Éáí ëÇñï-³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ ³ÛÉ ã³­÷³­ÝÇß­Ý»­ñÇ íñ³ (½³ñ­Ï»­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ×ÝßáõÙ, ³í­ïá­Ù³­ ïǽ٠¢ ³ÛÉÝ): µ³½­Ù³­ÃÇí Ñ»­ï³­½á­ïáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ³Û­ëûñ ѳë­ï³ï­í»É ¿ ëñïÇ ½³ñ­Ï»­ñÇ Ñ³­×³­Ë³Ï³ÝáõíÛáõ­ ÝÁ` (ê¼Ð) ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ³Ý­Ï³Ë éÇë­ÏÇ ·áñ­ÍáÝ ëñï³­ÛÇÝ Ù³­Ñ³­óáõÃ­Û³Ý ¢ ÑÇ­ í³Ý­¹³­óáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ: äñ³Ï­ïÇÏ µÅÇß­

ÏÁ å»ïù ¿ ÝáõÛÝ­ù³Ý áõ­ß³¹­ñáõí۳ٵ Ñ»ï¢Ç Çñ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ÑÇ­í³Ý­¹Ç ê¼Ð­ -ÇÝ, ÇÝã­å»ë Ñ»ï¢áõÙ ¿ ½³ñ­Ï»­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ×ÝßÙ³­ÝÁ, ·ÉÛáõ­Ïá­½³­ÛÇ å³­ñáõ­Ý³­Ïáõí۳ÝÝ ³ñ­Û³ÝÝ Ù»ç ¢ ³ÛÉÝ: ²Û­ëûñ ѳë­ï³ï­í³Í ¿, áñ ëñïÇ ½³ñ­Ï»­ñÇ Ñ³­×³­Ë³Ï³Ýáõí Ûáõ­ÝÁ` å»ïù ¿ Ó·ï»É ѳëó­Ý»É ÙÇÝ㢠60 ½³ñÏ ¢ 峭ϳë ñá­å»áõÙ: §Îá­ñ³ù­ë³­ÝǦ µ³ñÓñ ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÁ å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ¿ ݳ¢ ¹ñ³ ѳ­Ï³³Ý­·Ç­Ý³É ¢ ѳ­Ï³Ç­ ß»­ÙÇÏ ³½­¹»­óáõí۳ٵ, á­ñÁ ëï³ó­í»É ¿ µ³½­Ù³­ÃÇí ³ÛÉ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñáõÙ` ¢ : -ö³ë­ïá­ñ»Ý §Îá­ñ³ù­ë³­ÝÁ¦ ·³­ÉÇë ¿

áã û ÷á­Ë³­ñÇ­Ý»­Éáõ ÙÛáõë ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ ñÇÝ, ³ÛÉ Ñ³­Ù³É­ñ»­Éáõ ¹ñ³Ýù: -²­Ûá, ³Û­ëûñ §Îá­ñ³ù­ë³­ÝÁ¦ Ýáñ Ëáëù ¢ Ýáñ Ùá­ï»­óáõÙ ¿ ëñï³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ ñáõí۳ٵ ï³­é³­åáÕ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ µáõÅ­ Ù³Ý ·áñ­ÍáõÙ ¢ ³ÛÝ å»ïù ¿ ³Ï­ïÇí ѳ­ ٳϭó»É ÁݹѳÝáõñ ûñ³ådzÛÇ Ñ»ï, ³Û¹ Ãíáõ٠ݳ¢` µ»­ï³­å³­ß³­ñÇã­Ý»­ñÇ: -¸áõù ÇÝù­Ý»ñ¹ ÏÇ­ñ³­éá±õÙ­»ù ¹»­Õ³­ÙÇ­ çá­óÁ Ò»ñ ³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ ÷áñÓáõÙ: -ƭѳñ­Ï», »ë áõ­Ý»Ù µ³½­Ù³­ÃÇí ÑÇ­ í³Ý¹­Ý»ñ, áõÙ Ýß³­Ý³Ï­í³Í ¿ ¹»­Õ³­ÙÇ­ çá­óÁ, 볭ϳÛÝ áõ­½áõÙ »Ù ³­í»­É³ó­Ý»É, áñ ѳï­Ï³­å»ë í»ñ­çÇÝ Ñ»­ï³­½á­ïáõÃ­Û³Ý ÑÇ­Ù³Ý íñ³ ¹»­ÕÇ ÏÇ­ñ³­éáõ­ÙÁ Ù»ñ ³ß­Ë³­ ï³Ý­ù³­ÛÇÝ åñ³Ï­ïǭϳ­ÛáõÙ ½·³­ÉÇá­ñ»Ý Ù»­Í³­ó»É ¿: º­Ã» ݳ˭ÏÇ­ÝáõÙ Ù»Ýù ÙdzÛÝ ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³Ï­íáõÙ ¿ÇÝù ϳ­ÛáõÝ ÏñÍù³­ ÛÇÝ Ñ»Õ­Óáõ­Ïáí (ëï³­µÇÉ ëï»­Ýá­Ï³ñ­¹Ç³) ϳ٠ëñïÇ Ç­ß»­ÙÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳ٵ ï³­ é³­åáÕ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ ßñç³­ÝáõÙ, ³­å³ ³Û­ ëûñ ¹»­ÕÇ Ýß³­Ý³Ï­Ù³Ý Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÁ Ç ¹»Ùë Ñ»­ï³­½á­ïáõí۳Ý, Ù»­ ͳ­ó»É »Ý: ºí ³ñ­¹»Ý »ë ¢ ÇÙ Ïá­É»­·³­Ý»­ñÁ ëÏë»É »Ýù ³ÛÝ Ýß³­Ý³­Ï»É ݳ¢ ëñï³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõí۳ٵ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ: -²Ûë­åÇ­ëáí á±ñ ËÙ­µÇ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ ¿ óáõó­í³Í §Îá­ñ³ù­ë³­ÝÁ¦: -²ÛÝ óáõó­í³Í ¿ Ñ»ï¢Û³É ËáõÙµ ÑÇí³Ý¹Ý»ñÇÝ` 1. ëñïÇ Ç­ß»­ÙÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳ٵ ï³­ é³­åáÕ ³Ý­ÓÇÝù, áõÙ Ùáï ê¼Ð-Ý ³í»ÉÇÝ ¿, ù³Ý 60 ½³ñÏÁ ñá­å»áõÙ` ³Ý­Ï³Ë áõ­ Õ»Ïó­íáÕ Ã»­ñ³­ådz­ÛÇó, 2. ϳ­ÛáõÝ Ïñͳ­ÛÇÝ Ñ»Õ­Óáõ­Ïáí ÑÇ­ í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ, 3. ëñï³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõí۳ٵ ï³­é³­åáÕ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ (³Ý­Ï³Ë ÑÇ­ í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùÇó ¢ áõ­Ï»Ïó­íáÕ Ã»­ ñ³­ådz­ÛÇó), 4. µá­Éáñ ³ÛÝ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ, áí­ù»ñ áõ­ Ý»Ý ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ïÇ­åÇ Ñ³­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»ñ µ»­ï³­å³­ß³­ñÇã­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ: -¸»­Õ³­ÙÇ­çá­óÁ ϳ­ñ»­ÉDZ ¿ ÏÇ­ñ³­é»É ³­é³Ýó µÅßÏÇ Ýß³­Ý³Ï­Ù³Ý: -ò³Ý­Ï³­ó³Í ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó, ³­é³­í»É ¢ë­ áñ¢¿ ëñï³­ÛÇÝ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó »ë Ëáñ­Ñáõñ¹ ã¿Ç ï³ áñ¢¿ Ù»­ÏÇÝ ÇÝù­Ý³­Ï³Ù Ç­ñ»Ý ϳ٠áñ¢¿ ó³­Ýá­ÃÇ Ýß³­Ý³­Ï»É ¢ ÏÇ­ñ³­é»É ³­é³Ýó ëñï³­µ³­ÝÇ ·Ç­ïáõÃ­Û³Ý ¢ ÑëÏá­ Õáõí۳Ý: ¸»­ÕÁ å»ïù ¿ Ýß³­Ý³­ÏÇ ÙdzÛÝ µÅÇß­ÏÁ:

6

19

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ

ƱÝã ѳ·­Ý»É,

»ñµ §Ù»­Ý³Ï¦ ã»ë... ÜÛáõ­ÃÁ` ê³­ÃÇ Ð³­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÇ

ÐÕÇáõíÛáõ­ÝÁ ÏÝáç Ï۳ݭùáõÙ ÙÇ Å³­Ù³­Ý³­Ï³­Ñ³ï­í³Í ¿, á­ñÁ ÉÇ ¿ µ³½­Ù³­åÇ­ëÇ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ ½·³­óá­ ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñáí, ϳñ¢áñ ·áñÍ Ï³­ï³­ñáÕ Ù³ñ­¹áõ Ñå³ñ­ïáõí Û³Ùµ, ÇÝã­å»ë ݳ¢` ³Ý­Édzñ­Å»­ ùáõÃ­Û³Ý áõ Ï۳ݭùÇ Ñ³­×áõÛù­Ý»­ñÇó Ñ»ï Ùݳ­óá­ÕÇ µ³ñ­¹áõÛ­Ãáí:

20

7

´

á­Éáñ ų­Ù³­Ý³Ï­Ý»­ñáõÙ µá­Éáñ ϳ­Ý³Ýó ³­Ù»­ÝÇó ß³ï Ñáõ­½áÕ Ñ³ñ­ó»­ñÇó ³­é³ç­Ý³­ÛÇ­ÝÁ ѳ­·áõë­ ïÇ ÁÝï­ñáõíÛáõÝÝ ¿: ÆëÏ Ù³Û­ñ³­Ý³É å³ï­ñ³ëï­íáÕ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ ¹³ ³­é³ç­Ý³­ÛÇÝ­ ËݹÇñÝ»ñÇó Ù»ÏÝ ¿: ¶³Õï­ÝÇù ã¿, áñ ϳ­Ý³Ûù ÑÕÇáõÃ­Û³Ý ÇÝÝ ³­ÙÇë­Ý»­ñÇ Áݭóó­ùáõÙ ûñ û­ñÇ Ïáñó­ÝáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýó ݳËÏÇÝ Ï³½Ù­ í³Í­ùÁ. »ñ­µ»Ù­ÝÇ µ³­ñ»Ó¢áõíÛáõÝ­Ý»­ ñÇÝ ÷á­Ë³­ñÇ­ÝáõÙ »Ý ÏÉá­ñÇÏ Ù³ñÙ­ ݳӢ»­ñÁ, ³­í»­É³­ÝáõÙ ¿ ù³­ßÁ: àõ ϳ­ ݳÛù ³­Ï³­Ù³­ÛÇó ëÏëáõÙ »Ý Ùï³­Í»É, û Ç­ñ»Ýù ï·»Õ »Ý, ³Ý­Ñ»­ï³ùñ­ùÇñ, ÇëÏ »ñµ á­ñáß ½·»ëï­Ý»ñ å³ñ­½³­å»ë ³Ý­Ñ³­Ù³­ï»­Õ»­ÉÇ »Ý ¹³éÝáõÙ Ýáñ ϳ½Ù­í³Í­ùÇ Ñ»ï, ÏÇÝÝ ¿É ³­é³­í»É ¹Ûáõ­ñ³½­·³ó ¿ ¹³é­ÝáõÙ: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ÏÇÝ, áí ų­Ù³­ ݳ­ÏÇ Áݭóó­ùáõÙ Íñ³·ñáõÙ ¿ ϳ٠å³ï­ñ³ëï­íáõÙ ¿ Ù³Û­ñ³­Ý³É, ѳ­ ïáõÏ áõ­ß³¹­ñáõíÛáõÝ å»ïù ¿ ¹³ñÓ­ ÝÇ Ý³¢ Çñ ѳ­·áõëïÇ ÁÝï­ñáõí۳­ÝÁ` ³­Ù»­Ý³ÛÝ Éñçáõí۳ٵ ËáñÑñ­¹³Ï­ó»­ Éáí µÅßÏÇ Ñ»ï, ÇëÏ á­×Ç Ñ³ñ­óáõÙ` ãÙá­é³­Ý³­Éáí ë»­÷³­Ï³Ý ݳ­Ë³­ëÇ­ ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ¶áñÍ­í³Íù­Ý»­ñÇ ÁÝï­ñáõíÛáõÝ ÐÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ ³Ý­ã³÷ ¹Ûáõ­ñ³·ñ­·Çé »Ý ¹³é­ÝáõÙ ÏÝáç Ù³ßÏÝ áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ: ºñ­µ»ÙÝ Ï³­ ݳÛù áõ­Ý»­ÝáõÙ »Ý ÙÇ ß³ñù ٳ߭ϳ­ÛÇÝ µáñ­µá­ùáõÙ­Ý»ñ, ùá­ñÇ áõ ³Ý­Ñ³ñ­Ù³­ ñáõí۳Ý, ³­É»ñ­·ÇÏ ó³­ÝÇ »ñ¢áõÛíݻñ: ²Û¹ ÇëÏ å³ï­×³­éáí ³Ý­ã³÷ ϳñ¢áñ ¿, áñå»ë½Ç ϳ­Ý³Ûù µ³­ó³­é»Ý Ç­ñ»Ýó ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ó³Ý­Ï³­ó³Í ³­í»­Éáñ¹ ëÃñ»ëÝ áõ ³Ý­Ñ³ñ­Ù³­ñáõíÛáõ­ÝÁ: àõë­ ïÇ` ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ Ïñ»É ÙdzÛÝ µÝ³­ Ï³Ý ·áñÍ­í³Íù­Ý»ñ` Ù»­ï³ùë ϳ٠³­é³­í»É ѳñ­Ù³­ñ³­í»ï µ³Ù­µ³Ï: ºñ­ µ»ÙÝ Ù»Ýù Ùá­é³­ÝáõÙ »Ýù áõ­ß³­¹Çñ ÉÇ­Ý»É, û ѳï­Ï³­å»ë ÇÝã ·áõ­Ý³Ý­ Ûáõ­Ã»­ñáí ¿ å³ï­í³Í Ù»ñ ½·»ë­ïÁ, ÙÇÝã­¹»é ³Û­ëûñ ·Ç­ïáõíÛáõ­ÝÁ Ñݳ­ñ³­ íá­ñáõíÛáõÝ ¿ ï³­ÉÇë ëï³­Ý³É ùÇ­Ùdz­ Ï³Ý ï³­ñ³­ï»­ë³Ï Ùdz­óáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ³­é³­ç³­ó³Í Ý»ñ­Ï»ñ, á­ñáÝù ϳ­ñáÕ »Ý íݳ­ë»É ٳ߭ÏÁ, ÝáõÛ­ ÝÇëÏ` Ý»ñ­ùÇÝ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÁ: ´Ý³­Ï³­ ݳ­µ³ñ, Ù»Ýù ã»Ýù ϳ­ñáÕ ï»­ÕáõÙ

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ

á­ñá­ß»É` ³ñ¹­Ûáù Ù»½ ¹áõñ »­Ï³Í ½·»ë­ ïÇ Ý»ñ­ÏÁ Ùdzݭ߳­Ý³Ï Ù³­ùáõñ áõ µÝ³­Ï³±Ý ¿, û` áã: سë­Ý³­·»ï­Ý»ñÁ, ³Û­Ýá­õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí, Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ý ï³­ ÉÇë Ïñ»É áã ËÇï áõ ѳ­·»­ó³Í ·áõÛ­Ý»­ ñÇ` ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ×»ñ­Ù³Ï, µ³ó í³ñ­ ¹³­·áõÛÝ áõ Ù³ñ٭ݳ­·áõÛÝ ½·»ëï­Ý»ñ: Ü»ñù­Ý³½­·»ëï ÆÝã­å»ë ÙÇßï` Ý»ñù­Ý³½­·»ëïÝ ³Ý­ã³÷ ϳñ¢áñ ·áñ­ÍáÝ ¿ ÏÝáç Ï۳ݭ ùáõÙ ¢ ãÇ ¹³­¹³­ñáõÙ ³Û¹­åÇ­ëÇÝ ÉÇ­Ý»É ³Ý­·³Ù ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ: êá­ íá­ñ³­µ³ñ ß³ï áõ ß³ï ϳ­Ý³Ûù, ÝáõÛ­ ÝÇëÏ ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭó­óùáõÙ §ï³Ý­ ç»­Éáí¦ ë»­÷³­Ï³Ý Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ, ѳ·­ÝáõÙ »Ý ³­ÙÇë­Ý»­ñÇ í³­Õ»­ÙáõÃ­Û³Ý Ý»ñù­Ý³­ ½·»ëï: ØÇÝã­¹»é ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ ùÇ Ñ³­Ù³ñ ó³ÝϳÉÇ ¿ ѳ­ïáõÏ Ý³­ ˳­å³ï­ñ³ëï­í»É: ²Ûë ѳñ­óáõÙ ¢ë­ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ݳ­Ë³­å³ï­íáõíÛáõ­ÝÁ ï³É µÝ³­Ï³Ý ·áñÍ­í³Í­ùÇó, ³­é³Ýó ųݭ۳ϭݻ­ñÇ, ³­é³Ýó ëåáõÝ­·Ç Ý»ñù­ ݳ½­·»ë­ïÇÝ: ܳËÁÝïñ»ÉÇ ¿ Ïñ»É ³­é³Ýó é»­ïÇ­Ý» »½­ñ»­ñÇ í³ñ­ïÇù­ Ý»ñ: ´ÅÇßÏ­Ý»ñÝ ³ñ­·»­ÉáõÙ »Ý ëÃñÇÝ­ ·»ñ Ïñ»É: î³­µ³ï­Ý»­ñÇ áõ ½áõ­·³­·áõÉ­å³­Ý»­ ñÇ ÁÝï­ñáõíÛáõÝ Ø³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ý ï³­ÉÇë Ññ³­Å³ñ­í»É Ý»Õ ¢ áã ÑÕÇ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ï³­µ³ï­Ý»­ ñÇó áõ ½áõ­·³­·áõÉ­å³­Ý»­ñÇó: àõ­ß³­¹Çñ »­Õ»ù, áñ­å»ë­½Ç ¹ñ³Ýù áõ­Ý»­Ý³Ý ѳ­ ïáõÏ É³Û­ÝáõíÛáõÝ ¢ Ñëï³Ï Ó¢­í³Í­ù: гñÏ ¿ ÑÇß»É, áñ Ù³ë­Ý³­·Ç­ïá­ñ»Ý ϳñ­í³Í ï³­µ³ï­Ý»­ñÁ Ñ»ï­Ý³­Ù³­ ëáõÙª ·á­ïáõ ѳï­í³­ÍáõÙ, áõ­Ý»Ý ÏñÏݳ­ÏÇ ß»ñï, Ýáõñµ ßÕó, ϳ٠¿É` ³Ù­ñ³­ÝáõÙ »Ý åɳëï­Ù³­ë³­Û» Ïá­×³Ï­ Ý»­ñÇ û·­Ýáõí۳ٵ: г­×³Ë ¿ å³­ï³­ ÑáõÙ, áñ ÑÕÇ Ï³­Ý³Ýó ѳï­Ï³­å»ë áï­ù»­ñÇ ³­ÝáíݻñÝ áõ »­ñ³Ï­Ý»­ñÁ ɳۭ ݳ­ÝáõÙ »Ý, ÇÝ­ãÇÝ Ï³­ñáÕ ¿ Ýå³ë­ï»É ݳ¢ ½áõ­·³­·áõÉ­å³­Ý»­ñÇ ëË³É ÁÝï­ ñáõíÛáõ­ÝÁ: ì»ñ­Ý³­Ù³­ëáõÙ ¹ñ³Ýù ¢ë ­å»ïù ¿ ϳñ­í³Í ÉÇ­Ý»Ý ï³­µ³­ïÇ ÝÙ³­Ýáõí۳ٵ, ÇëÏ ³­é³­í»É ϳñ¢á­ ñÁ` ãÉÇ­Ý»Ý ß³ï ÏÇå: Þñç³½­·»ëï ´ÅÇßÏ­Ý»­ñÁ ÑÕÇ Ï³­Ý³Ýó ³­Ù»­ ÝÇó ß³ï Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ý ï³­ÉÇë Ïñ»É ßñç³½­·»ëï: 곭ϳÛÝ ëË³É ¿ ³ÛÝ

ï»­ë³­Ï»­ïÁ, û ½·»ë­ïÁ å»ïù ¿ ã³­÷³­½³Ýó ɳÛÝ Ï³Ù »ñ­Ï³ñ ÉÇ­ÝÇ: Êáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ Ïñ»É ³­é³Ýó áñ¢¿ ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, 볭ϳÛÝ ×ß·ñÇï ã³÷­ëáí ϳñ­í³Í ßñç³½­·»ëï: Î³Ý Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»ñ, áí­ù»ñ åݹáõÙ »Ý, áñ ɳ­í³­·áõÛÝ ï³ñ­µ»­ñ³­ÏÁ ÏñÏݳ­ÏÇ ·áñÍ­í³Í­ùáí Ù»ç­ù áõÝ»óáÕ ½·»ëïÝ ¿: ²ÛÝ Ï³­ñ»­ ÉÇ ¿ ѳ­Ù³¹­ñ»É áã ï³­÷³Ï Ïá­ßÇÏ­Ý»­ñÇ Ñ»ï:

Îá­ßÇÏ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ Î³ ï»­ë³­Ï»ï, û ÑÕÇ Ï³­Ý³Ýó ãÇ Ï³­ñ»­ÉÇ µ³ñÓ­ñ³Ï­ñáõÝÏ­ ÏáßÇÏ Ñ³·­ Ý»É. ë³ Ùdzݭ߳­Ý³Ï ëË³É ¿: Üñ³Ýó Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõ٠ѳ·­Ý»É »­ñ»­ùãáñë, ³­é³­í»­É³­·áõÛ­ÝÁ` ÑÇÝ· ë³Ý­ïÇ­ Ù»ï­ñ³­Ýáó ÏñáõÝ­Ïáí Ïá­ßÇÏ­Ý»ñ. ë³ ³­Ù»­ÝÇó ûå­ïÇ­Ù³É ï³ñ­µ»­ñ³ÏÝ ¿: ²­é³­í»É µ³ñÓñ ÏñáõÝÏ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ Ó­¢³­÷áË­íáõÙ »Ý áխݳ­ß³­ñÁ, ÏáÝ­ ùáëÏ­ñ»­ñÇ Ñá­¹»­ñÁ, áխݳ­ß³­ñÇ ³Û­É³­

سë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ý ï³­ÉÇë Ññ³­Å³ñ­í»É Ý»Õ ¢ áã ÑÕÇ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ï³­ µ³ï­Ý»­ñÇó áõ ½áõ­ ·³­·áõÉ­å³­Ý»­ñÇó:

7

21

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ ÐÕÇ Ï³Ý³Ýó Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõ٠ѳ·­Ý»É 3-4, ³­é³­ í»­É³­·áõÛ­ÝÁ` ÑÇÝ· ëÙ ÏñáõÝ­Ïáí Ïá­ßÇÏ­Ý»ñ:

22

7

Ï»ñå ×ÏÙ³Ý å³ï׳éáí ë»ÕÙ­íáõÙ »Ý Ý»ñ­ùÇÝ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÁ, ÇÝ­ãÁ ѳ­í³­ ݳ­Ï³Ý ¿, áñ Ý»­ÕáõíÛáõÝ å³ï­×³­éÇ åïÕÇÝ: ²ÙµáÕçáíÇÝ ï³­÷³Ï Ïá­ ßÇÏ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ ¢ë­ ³Ý­Ëáõ­ë³­÷»­ÉÇ ã»Ý ³Ý­Ñ³ñ­Ù³­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ. ϳ­Ý³Ûù »ñ­µ»ÙÝ ã³­÷Çó ß³ï ѳݷë­ïáõíÛáõÝ ¢ ѳñ­Ù³­ñ³­í»­ïáõíÛáõÝ »Ý ½·áõÙ, ÇÝãÝ ¿É ÷á­ËáõÙ áõ ³Ý­÷áõÛà ¿ ¹³ñÓ­ ÝáõÙ ù³ÛÉ­í³Í­ùÁ: Öïù³­íáñ Ïá­ßÇÏ­Ý»­ ñÇ ¹»å­ùáõÙ ×ïù»­ñÇ µ³ñÓ­ñáõÃ­Û³Ý ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³­ÏáõÙ­Ý»ñ ãϳÝ: ØÇ ï»­ ë³­Ï»­ïÇ Ñ³­Ù³­Ó³ÛÝ` ×ïù»­ñÁ ãå»ïù ¿ µ³ñÓñ ÉÇ­Ý»Ý ëñáõÝù­Ý»­ñÇ ÙÇç­Ý³­ Ù³­ëÇó, ÙÇÝã­¹»é Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ, áí­ ù»ñ ½µ³Õ­íáõÙ »Ý ÑÕÇ­Ý»­ñÇ Ñ³­·áõë­ ïÇ Ñ³ñ­Ù³­ñ³­í»­ïáõÃ­Û³Ý Ù߳ϭٳٵ, ѳٳñáõÙ »Ý, áñ ³­Ùáõñ, µ³Ûó ãë»Õ­ ÙáÕ ×ïù³­Ïá­ßÇ­ÏÁ ϳ­ñáÕ ¿ ѳ­í»É­Û³É Ñ»­Ý³­ñ³Ý ÉÇ­Ý»É Í³Ý­ñáõíÛáõÝ ½·³­óáÕ ÏÝáç ѳ­Ù³ñ: Üá­ñ³Ó¢áõíÛáõÝ öáùñ³ÃÇí ã»Ý ݳ¢ ³ÛÝ Ï³­Ý³Ûù, áí­ù»ñ ÑÕÇáõÃ­Û³Ý áÕç Áݭóó­ùáõÙ ³­Ýáõ­ß³¹­ñáõÃ­Û³Ý »Ý Ù³ï­ÝáõÙ Ç­ñ»Ýó` ¹³é­Ý³­Éáí ãËݳ٭í³Í, Ñá·­Ý³Í áõ Ç­ñ³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÇó ³ë»ë í»­ñ³­ó³Í Ù»­ÏÁ, áí ÏñáõÙ ¿ ÙÇ¢ÝáõÛÝ É³ÛÝ ½·»ë­ ïÁ, ï³­÷³Ï áõ ѳ­Ï³¿ë­Ã»­ïÇÏ Ïá­ ßÇÏ­Ý»ñÁ, ãÇ Ñ³ñ­¹³­ñáõÙ Ù³ï­Ý»ñÝ áõ Ù³­½»­ñÁ: Æ­ñ³­Ï³­Ýáõ٠û° ÏÝáç, û° Ýñ³ ³­å³­·³ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ³­Ù³ñ ³Ý­ ã³÷ ϳñ¢áñ ¿ ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ Ýá­ñ³Ó¢áõí۳ÝÝ áõ ׳­ß³­ÏÇÝ Ñ»ï¢»­ ÉÁ: ØÇ Ùá­é³­ó»ù, áñ »­ñ»­Ë³Ý ½·áõÙ ¿ ßñ糭ϳ ÙÇ­ç³­í³Û­ñÁ: äïáõ­ÕÁ ëï³­ ÝáõÙ ¿ ³ÛÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ³½­¹³Ï­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù Ýñ³ Ñ»­ï³­·³ ·»­Õ³­·Ç­ï³­Ï³Ý ³ñ­Å»­Ñ³­Ù³­Ï³ñ·Ý »Ý Ó¢³íáñ»Éáõ: àõë­ïÇ` ÑÇß»ù ݳ¢ Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë µÝ³­Ï³Ý ¹Ç­Ù³­Ñ³ñ­¹³ñ­Ù³Ý Ù³­ëÇÝ: ²ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³Ý »­ÕáõÝ·­Ý»ñÝ áõ Ù³­ ÝÇÏ­Ûáõ­ñÁ »ñ­µ»ÙÝ Ï³­ñáÕ »Ý íݳ­ë»É »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ. µÅÇßÏ­Ý»­ñÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ý ï³­ÉÇë ϳñ× Ïïñ»É »­ÕáõÝ·Ý»­ñÁ áõ ÙÇ á­ñáß Å³­Ù³­Ý³Ï ãɳ­ù³­å³­ï»É ¹ñ³Ýù, ÇëÏ Ó»é­ù»­ñÇ ·»­Õ³­·Ç­ïáõí ÛáõÝÝ ³­å³­Ñá­í»É ½³ñ­¹»­ñÇ ÙÇ­çá­ óáí, ѳï­Ï³­å»ë, Ñݳ­ñ³­íá­ñáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ, ³­¹³­Ù³Ý¹­Ý»­ñÇ:

Ïðîèçâîäèòåëü (RBHC) Internatonial èìïîðòåð ÎÎÎ "Àðãî ôàðì" ëèö. XX - 000259, âûä 21.07.03 áåç îãðí. ÐÓÌ (421155231), âûä. 22.01.08-17.07.10 N 8989 26.10.09-26.10.11 ðàçð. ÌÇ ÐÀ N ²-¸ 0000188 âûä. 26. 02. 10

гÛñÇÏÇ ûñ³·Çñ

ºñ­ç³­ÝÇÏ ¿ ݳ, áí »ñ­ç³­ÝÇÏ ¿ Çñ ï³­ÝÁ

È.­îáÉë­ïá­ÛÇ Ñ³Ûï­ÝÇ ³­ëáõÛ­ÃÇ í³é ³­å³­óáõÛóÝ »Ý ³ÛÝ »ñ­ç³­ÝÇÏ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ, áí­ù»ñ ³å­ñáõÙ »Ý Édzñ­Å»ù áõ ³­éáÕç ÁÝ­ï³­ ÝÇ­ùáõÙ, áõñ ëï³­ÝáõÙ »Ý ¢° Ù³Û­ñÇ­ÏÇ, ¢° ѳۭ ñÇ­ÏÇ ë»ñÝ áõ ·áõñ­·áõ­ñ³Ý­ùÁ: ÜÛáõ­ÃÁ` Üá­Ý³ ¸³íí۳­ÝÇ

24

7

гÛñÇÏÇ ûñ³·Çñ

²

ÛÝ, áñ Ù³Û­ñ³­Ï³Ý ë»­ ñÁ µÝ³­ïáõñ ¿, ³Ý­÷᭠˳­ñÇ­Ý»­ÉÇ áõ ϳñ¢áñ, ·Ç­ï»Ý, ûñ¢ë, ­µá­Éá­ ñÁ, ÇëÏ Ã» áñ­ù³­Ýáí ¿ ϳñ¢áñ ѳۭñ³­Ï³Ý ë»­ñÁ ¢ ÇÝã Ýß³­Ý³­ ÏáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ï۳ݭùáõÙ, ³­é³­í»É ùÇã ¿ ùÝݳñÏ­Ù³Ý ³­éÇà ¹³é­ÝáõÙ: ØÇÝã­ ¹»é Ù³Ý­Ï³Ý Ñ³­Ù³ñ Ñáñ ¹»ñÝ áõ Ýß³­Ý³­ ÏáõíÛáõ­ÝÁ ÝáõÛÝ­ù³Ý ϳñ¢áñ »Ý, áñ­ù³Ý Ùáñ ¹»­ñÁ: سۭñ³­Ï³Ý ë»­ñÁ ¹ñë­¢­áñ­íáõÙ ¿ ÑÕÇáõÃ­Û³Ý ÉáõñÝ Ç­Ù³­Ý³­ÉáõÝ å»ë: ²­å³­ ·³ Ù³Û­ñÇÏÝ ³ñ­¹»Ý Ùïá­íÇ å³ï­Ï»­ñ³ó­ ÝáõÙ ¿ Çñ ٳݭÏÇ­ÏÇÝ, ·ñÏáõÙ áõ ·áõñ­·áõ­ ñáõÙ Ýñ³Ý, µ³Ûó ѳۭñ»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ ³­Ù»Ý ÇÝã ³ÛÉ ¿: º­Ã» ÏÝáç ѳ­Ù³ñ Ù³Ûñ ¹³é­Ý³­ Éáõ µÝ³½­¹Á µÝ³­Ï³Ý ¿ áõ û­ñǭݳ­ã³÷, ³­å³ ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ ¹»å­ùáõÙ ½³­í³­ÏÇ ÍÝáõÝ­¹Á ÙÇ ï»­ë³Ï Ññ³­Å»ßï ¿ ë»­÷³­ Ï³Ý ³­Ùáõ­ñÇ ³­½³­ïáõí۳­ÝÁ ¢ Ýá­ñ³­ÃáõË Ñ³Û­ñÇ­ÏÇ áõ­ë»­ñÇÝ ÁÝ­Ï³Í ³Ñ­é»­ÉÇ å³­ ï³ë­Ë³­Ý³ï­íáõíÛáõÝ: à­ñáß ïÕ³­Ù³ñ­ ¹ÇÏ Ñ³­í³ë­ïáõÙ »Ý, áñ Ç­ñ»Ýù ѳۭñ³­Ï³Ý ½·³­óáõÙÝ»ñ áõ­Ý»­ó»É »Ý ÙÇÝ㢠»­ñ»­Ë³­ÛÇ ÍÝáõÝ­¹Á, Ç­ñ»Ýó Ùï³­å³ï­Ï»­ñáõÙ ëï»Õ­ Í»É »Ý ³ÛÝ ÷áù­ñÇ­ÏÇÝ, áí Ç­ñ»Ýó ÙÇ Ù³ë­ ÝÇÏÝ ¿: гñó­í³Í ïÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ý­óÇó ß³­ ï»­ñÁ ѳ­í³ë­ïdzó­ÝáõÙ »Ý, áñ »­Ã» Ç­ñ»Ýù ϳݷ­Ý³Í ÉÇ­Ý»Ý »ñ­ÏÁÝï­ñ³Ý­ùÇ ³éç¢` ³ß­Ë³ñ­ÑÇ É³­í³­·áõÛÝ ·»­Õ»ó­Ïáõ­ÑÇ­Ý»­ñÇ ÁÝ­Ï»­ñ³Ï­óáõíÛáõ­ÝÁ, û ë»­÷³­Ï³Ý ½³­ í³Ï áõ­Ý»­Ý³­ÉÁ, Ç­ñ»Ýù Ï·»­ñ³­¹³­ë»Ý »­ñ»­ ˳ áõ­Ý»­Ý³­ÉÁ: гۭñ³­Ï³Ý ½·³­óáõÙÝ»­ñÇ å³ï­×³­éáí ¿, áñ ³Ý­·³Ù ³­Ù»­Ý³­Ñ³­Ù»­ ñ³ßË ÁÝ­ï³­ÝÇù­Ý»­ñÁ »­ñ»­Ë³ ãáõ­Ý»­Ý³­Éáõ ¹»å­ùáõ٠ѳ­×³Ë Ïáñ­Í³Ý­íáõÙ »Ý: Àݹ­ ѳݭñ³­å»ë, ѳۭñáõÃ­Û³Ý ½·³­óáõÙÁ ß³ï ³Ý­Ñ³­ï³­Ï³Ý ¿ ¢ ϳ˭í³Í ¿ ïÕ³­Ù³ñ­ ¹áõ Ùï³­íáñ áõ Ñá­·»­Ï³Ý ѳ­ëáõ­ÝáõÃ­Û³Ý Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÇó: ÐÇ٭ݳ­Ï³­Ýáõ٠ѳ­ëáõÝ ïÕ³­Ù³ñ­¹ÇÏ »Ý ·Ý³­Ñ³­ïáõÙ ³­Ùáõë­Ýáõí Ûáõ­ÝÁ` Ù»­Í³­·áõÛÝ å³­ï³ë­Ë³­Ý³ï­íáõí Û³Ùµ í»­ñ³­µ»ñ­í»­Éáí ݳ¢ ÁÝï³ÝÇùÇ Ýáñ ³Ý­¹³­ÙÇÝ` »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ: ÌÝáÕ ¹³é­Ý³­Éáõ Ñëï³Ï ï³­ñÇù ·á­ÛáõíÛáõÝ ãáõ­ÝÇ, ù³­ÝÇ áñ ¹³ å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ¿ ³Ý­Ñ³­ï³­Ï³Ý, Ùß³­Ïáõ­Ã³­ÛÇÝ, ³½­·³­ÛÇÝ, ëá­ódz­É³­Ï³Ý, å³ï­Ù³­Ï³Ý áõ ïÝï»­ë³­Ï³Ý ·áñ­ÍáÝ­ Ý»­ñáí: 곭ϳÛÝ í»­ñáÝß­Û³É ÷³ë­ï»ñÝ ³­Ù»Ý¢ÇÝ ¿É 峭ﳭѳ­Ï³Ý ã»Ý, ù³­ÝÇ áñ Ñ»Ýó 25-27 ï³­ñ»­Ï³­ÝÇó ¿ ³Ý­ÓÇ Ùáï Ó­¢³­íáñ­íáõÙ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ¢ Ñá­·»­Ï³Ý

³ÛÝ­åÇ­ëÇ Ù³­Ï³ñ­¹³Ï, áñÁ »­ñÇ­ï³­ë³ñ­ ¹Ç Ùáï ÁÝ­ï³­ÝÇù ϳ½­Ù»­Éáõ, »­ñ»­Ë³­Ý»ñ áõ­Ý»­Ý³­Éáõ ó³Ý­ÏáõíÛáõÝ ¢ å³ï­ñ³ë­ ﳭϳ­ÙáõíÛáõÝ ¿ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ: ²Û­Ýá­õ³­ Ù»­Ý³Û­ÝÇí, »±ñµ ¢ ÇÝã­å»±ë­ ¿ ïÕ³­Ù³ñ­¹Á ѳë­Ï³­ÝáõÙ, áñ ³ñ­¹»Ý ѳÛñ ¿: Àëï Ù»ñ ³Ýó­Ï³ó­ñ³Í ѳñ­óáõÙ­Ý»­ñÇ` ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý å³­ï³ë­Ë³Ý­Ý»ñÝ »Ý. §ºñµ ÏáÝ­ëáõÉ­ï³­ódz­ÛÇ Å³­Ù³­Ý³Ï µÅÇß­ÏÁ §¿­Ëá­ÛǦ ÙÇ­çá­óáí óáõÛó ïí»ó Ýñ³ å³ï­Ï»­ñÁ, ¢ ѳë­Ï³­ó³, áñ ÏÇÝë ÙÇ³Û­Ý³Ï ãå»ïù ¿ å³­ï³ë­Ë³­ ݳï­íáõíÛáõÝ ÏñǦ: º­ñ»­Ë³­ÛÇ ¢ Ñáñ ÷á˭ѳ­ñ³­µ»­ñáõíÛáõ­ÝÝ»­ ñÁ Ó­¢³­íáñ­íáõÙ »Ý ¹»é¢ë ³ÛÝ ßñç³­ÝáõÙ, »ñµ »­ñ»­Ë³Ý ·ïÝíáõÙ ¿ Ùáñ ³ñ­·³Ý­¹áõÙ: ²ñ­¹»Ý ³­å³­óáõó­í³Í ¿, áñ 14 ß³­µ³­Ã³­ ϳ­ÝÇó ÷áù­ñÇ­Ïn ³ñ­Ó³­·³Ý­ùáõÙ ¿ ³ñ­ï³­ ùÇÝ ³ß­Ë³ñ­ÑÇó Ç­ñ»Ý ѳë­ÝáÕ Ó³Û­Ý³­ÛÇÝ ³½­¹³Ý­ß³Ý­Ý»­ñÇÝ ¢ áõ­ß³­¹Çñ ¿ ѳï­Ï³­ å»ë ÍÝáÕ­Ý»­ñÇ Ó³Û­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ: Þ³ï Ù³Û­ñÇÏ­Ý»­ñÇ Ñ³­í³ëï­Ù³Ùµ` Ç­ñ»Ýó` ¹»é¢ë ãÍÝ­í³Í »­ñ»­Ë³­Ý»ñÝ ³­ñ³· ³ñ­Ó³­ ·³Ý­ùáõÙ »Ý ѳۭñÇ­ÏÇ Ó³Û­ÝÇÝ, ³Ý­·³Ù` áõ­ Å»­Õ³ó­Ýáõ٠ó­ÃÇÏ­Ý»­ñÇ áõ ïá­ïÇÏ­Ý»­ñÇ Ñ³ñ­í³Í­Ý»­ñÁ` ³­ë»ë ѳë­Ï³ó­Ý»­Éáí ѳۭ ñÇ­ÏÇÝ, áñ ѳ­Ù³Ï áõ­ß³¹­ñáõí۳ٵ ÉëáõÙ »Ý Ýñ³Ý: ºñ­µ»ÙÝ Ñ³Û­ñÇÏ­Ý»­ñÁ ëË³É »Ý Áݭϳ­ÉáõÙ ÑÕÇáõíÛáõ­ÝÁ ¢ ¹ñ³Ý í»­ñ³­µ»ñ­ íáõÙ ÙdzÛÝ áñ­å»ë §Ï³­Ý³­óǦ ·áñ­ÍÇ, ë³­ ϳÛÝ Ç­ñ³­Ï³­ÝáõÙ »­ñ»­Ë³Ý ¢ ѳïϳå»ë ÏÇ­ÝÁ, ³­é³­í»É ù³Ý »ñµ¢¿ ½·áõÙ »Ý ѳۭ ñÇ­ÏÇ Ý»ñ­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý ¢ áõ­ß³¹­ñáõÃ­Û³Ý Ï³­ñÇ­ùÁ: ²Û­ëûñ ³ñ¹»Ý §ÑÕÇ Ñ³Û­ñÇϦ ³ñ­ï³­Ñ³Û­ïáõíÛáõ­ÝÁ áã á­ùÇ ï³­ñû­ñÇ­Ý³Ï ãÇ ÃíáõÙ: Àëï Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÇ` ³ñ­¹»Ý 24 ß³­µ³­Ã³­Ï³­ÝáõÙ Ñáñ Ñ»ï §½ñáõÛ­óǦ áõ Ýñ³ Ñá­·³­ï³­ñáõíÛáõ­ÝÁ ½·³­Éáõ ßÝáñ­ ÑÇí »­ñ»­Ë³­ÛÇ ³ñ­Û³Ý Ù»ç ³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ ¿ »ñ­ç³Ý­ÏáõÃ­Û³Ý Ñáñ­ÙáÝ` ¿Ý­¹áñ­ýÇÝ: Þ³ï ϳñ¢áñ ¿ ÁÝ­ï³­Ý»­Ï³Ý ѳñ­ÏáõÙ ïÇ­ñáÕ ÙÃÝá­Éáñ­ïÁ, á­ñáí­Ñ»ï¢ ÷áù­ñÇ­ÏÁ ½·áõÙ ¿ Ù³Û­ñÇ­ÏÇ ïñ³­Ù³¹­ñáõÃ­Û³Ý ó³Ý­Ï³­ó³Í ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ, ³ñ­Ó³­·³Ý­ùáõÙ ¿ ¹ñ³Ý: §ºñµ Ýñ³Ý ïáõÝ µ»­ñ»­óÇÝù, ¢ »ë Ýñ³Ý ÇÙ ·ÇñÏÝ ³­é³¦: º­ñ»­Ë³­ÛÇ Ï۳ݭùÇ ³­é³­çÇÝ û­ñ»­ñÇÝ ÑÕÇáõíÛáõ­ÝÝ ³ë»ë ß³­ñáõ­Ý³Ï­íáõÙ ¿, å³ñ­ ½³­å»ë` ³ñ­ï³­ùÇÝ Ù³­Ï³ñ­¹³­Ïáí: öáù­ ñÇÏÝ ³­Ýû·­Ý³­Ï³Ý ¿, í³­Ë»­ó³Í áõ ÷áñ­

ÓáõÙ ¿ ѳñ­Ù³ñ­í»É ³ñ­ï³­ùÇÝ ³ß­Ë³ñ­ÑÇÝ: ⿱ áñ ݳ ÉáõÛë ³ß­Ë³ñÑ ¿ »­Ï»É µ³­ó³ñ­Ó³­ ϳ­å»ë ³­Ýû·­Ý³­Ï³Ý ¢ Çñ Ï۳ݭùÇ ³­é³­ çÇÝ ÇëÏ û­ñ»­ñÇó ëÏëáõÙ ¿ Ûáõ­ñ³ó­Ý»É Ï۳ݭ ùÇ ¹³­ë»­ñÁ. ½·³­Û³­ñ³Ý­Ý»­ñÇ û·­Ýáõí۳ٵ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ·ÉËáõ­Õ»ÕÝ ³­ñ³· Áݭϳ­ÉáõÙ, Ïáõ­ï³­ÏáõÙ ¢ ·Ý³­Ñ³­ïáõÙ ¿ ïå³­íá­ñáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ÆëÏ á±í ³­í»­ÉÇ É³í Ïϳ­ñá­Õ³­Ý³ û·­Ý»É ¢ áõÕ­Õáñ­¹»É ٳݭÏÇ­ÏÇÝ, »­Ã» áã ѳۭ ñÇÏÝ áõ Ù³Û­ñÇ­ÏÁ. »­ñ»­Ë³Ý áõ­ñ³­Ëáõí۳ٵ ³ñ­Ó³­·³Ý­ùáõÙ ¿ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇ Ó»é­ù»­ñÇ áõ Ù³ñÙ­ÝÇ ÑåáõÙ­Ý»­ñÇÝ, ׳­Ý³­ãáõÙ Ýñ³Ýó Ó³Û­Ý»­ñÁ (㿱 áñ ¹»é Ù³Û­ñÇ­ÏÇ á­ñá­í³Û­ÝáõÙ Éë»É ¿ ¹ñ³Ýù), ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ ¿ ٳ߭ÏÇ ³­é³Ýӭݳ­Ñ³­ïáõÏ Ñá­ïÇ ßÝáñ­ÑÇí ï³ñ­ µ»­ñ³­Ï»É Ýñ³Ýó ³Ý­·³Ù ùÝ³Í Å³­Ù³­Ý³Ï (áõ­ß³­¹Çñ Ù³Û­ñÇÏ­Ý»­ñÁ Ýϳ­ï³Í ÏÉÇ­Ý»Ý, û ÇÝã­å»ë ¿ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ¹Ç­Ù³­Ë³­ÕÁ ÷áË­ íáõÙ, »ñµ ѳۭñÇÏÝ ³Ýó­ÝáõÙ ¿ Ýñ³ ³Ý­ÏáÕ­ Ýáõ ÏáÕ­ùáí): Æñ Ï۳ݭùÇ ³­é³­çÇÝ û­ñ»­ñÇÝ

àõß³¹Çñ Ù³ÛñÇÏÁ ÝϳïáõÙ ¿, û ÇÝãå»ë ¿ ÷áËíáõÙ ùÝ³Í »ñ»Ë³ÛÇ ¹Çٳ˳ÕÁ, »ñµ ѳÛñÇÏÝ ³ÝóÝáõÙ ¿ ÏáÕùáí: »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ùáï ³Ý­·Ç­ï³Ï­ó³­Ï³Ý Ù³­Ï³ñ­ ¹³­ÏáõÙ ëÏëáõÙ ¿ Ó­¢³­íáñ­í»É ³ñ­ï³­ùÇÝ ³ß­Ë³ñ­ÑÇ Ñ³Ý­¹»å í»­ñ³­µ»ñ­ÙáõÝù, áñáõÙ Ñáñ ï»ÕÝ ³­é³ç­Ý³­ÛÇÝ ¿: ²­Û¹ Å³Ù³Ý³Ï ¿, áñ ѳÛñ ¹³é­Ý³­Éáõó Ñ»­ïá ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ѳÛñ ÉÇ­Ý»É, ÇÝãÝ ³­í»­ÉÇ ¹Åí³ñ ¿: ÖÇßï ¿, ѳï­Ï³­å»ë ³­é³­çÇÝ ³Ý­·³Ù ѳۭñ³­óáÕ ïÕ³­Ù³ñ­¹áõÝ ¹³ ÙÇ ÷áùñ ï³­ñû­ñǭݳÏ, ÙÇ ÷áùñ ¿É ³Ý­Ñ»­Ã»Ã ÏÃí³, µ³Ûó ³ñ¹­ ÛáõÝù­Ý»ñÝ Ç­ñ»Ýó áõ­ß³ó­Ý»É ã»Ý ï³: Èdzñ­ Å»ù ѳۭñÇÏ ½·³­Éáõ ѳ­Ù³ñ ѳñ­Ï³­íáñ ¿ å³ñ­½³­å»ë ·ñÏ»É áõ Ñåí»É Ýñ³Ý, ùÝùßá­ ñ»Ý Ëá­ë»É Ýñ³ Ñ»ï: γñ¢áñ »Ý Ñ³ï­ Ï³­å»ë Ù»ñ­ëáõÙ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ³Ù­ñ³ó­ÝáõÙ »Ý Ñáñ ¢ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ÙÇç¢ ½·³ó­ÙáõÝ­ù³­ ÛÇÝ Ï³­åÁ: سݭϳ­µáõÛÅ­Ý»­ñÁ Ùdz­µ»­ñ³Ý åݹáõÙ »Ý, áñ ³ÛÝ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ, áíù»ñ í³­Û»­ÉáõÙ »Ý ѳۭñ³­Ï³Ý Ó»é­ù»­ñÇ ßá­Û³Ýù­ Ý»­ñÁ, ³ñ­¹»Ý 3 ³Ù­ë³­Ï³­ÝÇó ³Ï­ïÇ­íá­ñ»Ý

7

25

гÛñÇÏÇ ûñ³·Çñ

³ñ­Ó³­·³Ý­ùáõÙ »Ý ѳۭñÇ­ÏÇ Ý»ñ­Ï³­Ûáõí۳­ ÝÁ, ³­í»­ÉÇ ß³ï »Ý ÅåïáõÙ ¢ ѳ­×³Ë »Ý Ó·íáõÙ ¹»­åÇ Ñ³Û­ñÁ: §ºñµ ѳë­Ï³­ó³, áñ åÇ­ïÇ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ëݳ٭ùáí áõ ¹³ë­ïdz­ñ³­Ïáõí۳ٵ ½µ³Õ­í»Ù¦: Üá­ñ³­ÃáõË Ù³Û­ñÇ­ÏÇ Ñ³­Ù³ñ ¹Åí³ñ »Ý áã ÙdzÛÝ Ñ»ïÍÝÝ­¹³­µ»­ñáõÃÛ³Ý ÙÇ ù³­ÝÇ û­ñ»­ñÁ, ³ÛÉ¢ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ï۳ݭùÇ ³ÛÝ ßñç³­÷áõ­ÉÁ, »ñµ »­ñ»­Ë³Ý å»ïù ¿ Ñ³ë­ Ï³­Ý³ áõ ϳ­ñá­Õ³­Ý³ ï³ñ­µ»­ñ³­Ï»É û·­ ﳭϳñÝ ³­Ýû·­ï³­Ï³­ñÇó, ɳ­íÁ` í³­ïÇó, ¢ ѳۭñÇ­ÏÇ ¹»ñÝ ³Û¹ ѳñ­óáõÙ µÝ³í ¿É å³­ëÇí ãå»ïù ¿ ÉÇ­ÝÇ: î³­ñ³Í­í³Í Ùï³Û­ ÝáõíÛáõ­ÝÁ, û »­ñ»­Ë³­ÛÇ ¹³ë­ïdz­ñ³­Ïáõí Û³Ùµ å»ïù ¿ ½µ³Õ­íÇ ÙdzÛÝ Çñ ë»­é³­ÏÇó ÍÝá­ÕÁ, ³ÛÝ­ù³Ý ¿É ×Çßï ã¿: Ðá­·»­µ³Ý Èǭݳ ²­É»ù­ë³Ý­Û³­ÝÁ íëï³Ñ ¿, áñ ¢° ï­Õ³­ÛÇ, ¢°­

26

7

³Õç­Ï³ ѳ­Ù³ñ ѳ­í³­ë³­ñ³­ã³÷ ϳñ¢áñ »Ý û° Ñáñ ¢ û° Ùáñ ÑÙïáõíÛáõ­ÝÝ»­ñÇ ÷á­Ë³Ý­óáõ­ÙÁ: ²Ý­Ï³Ë ë»­éÇó áõ ï³­ñÇ­ ùÇó` »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ³­Ù³ñ ϳñ¢áñ ¿ ß÷í»É ѳۭñÇ­ÏÇ Ñ»ï, ù³­ÝÇ áñ ³­Ù»Ý »­ñ»­Ë³ áõ­ÝÇ Ñáñ Ï»ñ­å³­ñÇ Çñ ϳñÍ­ñ³­ïÇ­åÁ: Ð³ï­ Ï³­å»ë ³ÛÝ ¹»å­ùáõÙ, »ñµ »­ñ»­Ë³Ý Ù»­ ͳ­ÝáõÙ ¿ ³­é³Ýó Ñáñ ϳ٠Ýñ³Ý ³Ý­ï³ñ­ µ»ñ ѳۭñÇÏ ¿ §µ³­ÅÇÝ Áݭϻɦ, ëÏë³Í 2 ï³­ñ»­Ï³­ÝÇó ³­é³Ýӭݳ­å»ë ËÇëï ¿ ½·áõÙ Ýñ³ áõ­ß³¹­ñáõÃ­Û³Ý Ï³­ñÇ­ùÁ: سݭϳ­µáõÛÅ ¸»½­¹»­Ùá­Ý³ ì³ñ­¹³Ý­ Û³­ÝÁ ÝáõÛÝ­å»ë ½·³­ÉÇ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ ¿ ½·áõÙ ³­é³Ýó Ñáñ ϳÙ, áñ ·ñ»­Ã» ÝáõÛÝÝ ¿, ³Ý­ï³ñ­µ»ñ Ñáñ ÏáÕ­ùÇÝ Ù»­Í³­óáÕ »­ñ»­ ˳­Ý»­ñÇ ¢ áõ­ß³­¹Çñ áõ Ñá­·³­ï³ñ ѳۭñ»­ ñÇ ÏáÕ­ùÇÝ Ù»­Í³­óáÕ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ÙÇç¢: º­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ µÝáõÃ­Û³Ý Ññ³ßù­Ý»ñÝ »Ý, Ýñ³Ýù ÉëáõÙ áõ ï»ë­ÝáõÙ »Ý ³­í»­ÉÇÝ, ù³Ý

Ù»Ýù` Ù»­Í»ñë: º­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ ѳۭñÇ­ÏÇ Ñ»ï ³­í»­ÉÇ Ñ»ßï »Ý µÅßÏÇ ·ÝáõÙ: ØdzÛÝ Ù³Û­ ñÇ­ÏÇ Ëݳ­Ù³­Ï³­ÉáõÃ­Û³Ý ï³Ï ·ïÝíáÕ Ï³Ù Ïá­åÇï ѳÛñ áõ­Ý»­óáÕ »­ñ»­Ë³Ý ³­í»­ ÉÇ Ëá­ó»­ÉÇ ¿ µá­Éáñ ³­éáõÙ­Ý»­ñáí. ݳ Ç­ñ»Ý ³­í»­ÉÇ Ë»Õ× áõ ³Ý­å³ßï­å³Ý ¿ ½·áõÙ ÙÇ­ ç³­í³Û­ñáõÙ, ³­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë ¿ ÑÇ­í³Ý­¹³­ ÝáõÙ, ³­í»­ÉÇ ùÇã í³é ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»ñ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ: гÛñ, ѳï­Ï³­å»ë ɳí ѳÛñ, áõ­Ý»­óáÕ »­ñ»­Ë³Ý »ñ­µ»ù Ç­ñ»Ý Ý»ñ­ùáõëï ¹Åµ³Ëï ãÇ ½·áõÙ, ù³­ÝÇ áñ áã áù Ñá­ñÁ ÷á­Ë³­ñÇ­Ý»É ãÇ Ï³­ñáÕ, ÷³ë­ïáõÙ ¿ Ù³ë­ Ý³­·»­ïÁ: º­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ ß³ï ³­ñ³· ¢ Ñ»ßï ÁÝ­ ϳ­ÉáõÙ áõ ëá­íá­ñáõÙ »Ý ³ÛÝ ³­Ù»­ÝÁ, ÇÝã µ³­ó³ï­ñáõÙ ¿ Ñ»Ýó ѳۭñÇ­ÏÁ, ù³­ÝÇ áñ ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ áÕç û­ñÁ §ëïÇå­í³Í¦ »Ý ÉÇ­ÝáõÙ Éë»É Ù³Û­ñÇ­ÏÇ Ó³ÛÝÝ áõ Ïßï³Ù­ µ³Ýù­Ý»­ñÁ, ÇëÏ Ñ³Û­ñÇ­ÏÁ, áñ­å»ë ϳ­ÝáÝ,

гÛñÇÏÇ ûñ³·Çñ

ÝáõÛÝÝ ³ÝáõÙ ¿ ³­í»­ÉÇ Ñ³½­í³­¹»å áõ ³­í»­ ÉÇ Í³Ý­ñ³Ï­ßÇé Ï»ñ­åáí: ÆÝã­å»ë ϳ­ë»ñ æ.­Ð»ñ­µ»ñ­ïÁ` Ù»Ï Ñ³ÛñÝ ³­í»­ÉÇ ß³ï Ýß³­ ݳ­ÏáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ, ù³Ý ѳñ­Ûáõñ áõ­ëáõ­óÇ­ãÁ: §ºñµ ³­é³­çÇÝ ³Ý­·³Ù Ýñ³ Ñ»ï ½µáë­Ý»­Éáõ ·Ý³­óǦ: Ø»­Í³­Ý³­Éáí` »­ñ»­Ë³Ý ëÏëáõÙ ¿ ѳۭ ñ³­Ï³Ý ëÇ­ñá áõ å³ßï­å³­ÝáõÃ­Û³Ý Ï³­ ñÇù ½·³É: гÛñÝ ¿É Çñ Ñ»ñ­ÃÇÝ ë»­÷³­Ï³Ý ³Ý­Ï³­ï³ñ »­ñ³½­Ý»­ñÇ áõ ãÇ­ñ³­Ï³­Ý³­ó³Í ëå³­ëáõÙ­Ý»­ñÇ Ù³ñ٭ݳ­óáõÙÝ ¿ ÷ÝïñáõÙ Çñ ½³í³ÏÇ Ù»ç` ó³Ý­Ï³­Ý³­Éáí Ýñ³ÝáõÙ ï»ë­Ý»É ³ñ­Å³­ÝÇ Ñ»ï­Ýáñ­¹ÇÝ: гۭñÁ ëÏëáõÙ ¿ ¹³ë­ïdz­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý ·áñ­ÍáõÙ áõ­ß³¹­ñáõíÛáõÝ ¹³ñÓ­Ý»É »­ñ»­Ë³­ÛÇ ³ÛÝ Ñ³ï­Ï³­ÝÇß­Ý»­ñÇÝ, á­ñáÝù ÃáõÛÉ Ïï³Ý Ñ»­ ï³­·³­Ûáõ٠ѳխó­Ñ³­ñ»É Ï۳ݭùÇ ¹Åí³­ ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ¢ ÇÝù­Ýáõ­ñáõÛ­ÝáõíÛáõÝ Ó»éù µ»­ñ»É: Þ³ï ¹»å­ù»­ñáõÙ Ñáñ ëå³­ëáõÙ­Ý»­ ñÇ Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÁ ãÇ Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³­ÝáõÙ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ, µ³Ûó ËݹǭñÁ, »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ù»­Í³­Ý³­ÉáõÝ ½áõ­·ÁÝ­ óó, Ïϳñ­·³­íáñ­íÇ: Ø»­Í³­Ý³­Éáí` »­ñ»­ Ë³Ý ÏëÏëÇ áõ­ßÇ-áõ­ßáí áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñ»É ³ñ­ï³­ùÇÝ ³ß­Ë³ñ­ÑÁ, ÇëÏ ³Û¹ ·áñ­ÍáõÙ ³­Ù»­Ý³­Ñ³ñ­Ù³ñ áõ­Õ»­ÏÇ­óÁ ѳۭñÇÏÝ ¿: ÆÝã­ å»ë ³­ëáõÙ ¿ ѳÛï­ÝÇ Ñá­·»­µ³Ý ¾.üñá­ÙÁ, §Ø³Û­ñÁ ïáõÝ ¿, á­ñÇó Ù»Ýù ·ÝáõÙ »Ýù, ѳۭñÁ ݳ ¿, áí »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ ëá­íá­ñ»ó­ÝáõÙ ¿ ׳­Ý³­ã»É ³ß­Ë³ñ­ÑÁ¦: Ðáñ Ñ»ï »­ñ»­Ë³­ ÛÇ ß÷áõ­ÙÁ ÷áù­ñÇ­ÏÇÝ §ïá­ÝǦ ½·³­óáõÙ ¿ ï³­ÉÇë, 㿱 áñ ѳۭñÇ­ÏÝ ³ñ­Ï³Í­Ý»­ñÇ áõ Ññ³ßù­Ý»­ñÇ ³ß­Ë³ñÑ ¿. Ýñ³ Ñ»ï ëá­íá­ ñ³­Ï³Ý ë³­í³­ÝÁ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ÃéãáÕ ·áñ·, µ³½­Ùá­óÁ` ·Ý³óù, ³­Ù»­Ýûñ­Û³ ˳­Õ³­ÉÇù­ Ý»­ñÁ` ýáõï­µá­ÉÇ ÃÇÙ...

Ùáï` ëïÇ­å»­Éáí ³­ï»É áã ÙdzÛÝ »Õ­µá­ñÁ, ³ÛÉ¢ Çñ ë»­éÁ: л­ï³ù­ñÇñ ¿, áñ ³Õ­çÇÏ­Ý»­ñÁ ïÕ³­Ý»­ ñÇó ß³ï »Ý Ñ³Ï­í³Í ¹»­åÇ Ñ³Û­ñÇÏ­Ý»­ñÁ: -гï­Ï³­å»ë ³Õ­çÇÏ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ ß³ï »Ý Ï³å­í³Í Ç­ñ»Ýó ѳۭñÇÏ­Ý»­ñÇÝ: гۭñÁ Ýñ³Ýó ѳ­Ù³ñ å³ï­Ý»ß ¿, É»é, á­ñÇ íñ³ ϳ­ñáÕ »Ý ѻݭí»É, á­ñÇó ϳ­ñáÕ »Ý û·­Ýáõí ÛáõÝ ëﳭݳÉ: ´ÝáõíÛáõ­ÝÇó ³Ý­å³ßï­å³Ý ÉÇ­Ý»­Éáí` Ýñ³Ýù áõÅ ¢ íëï³­ÑáõíÛáõÝ »Ý ³Ïݭϳ­Éáõ٠ѳï­Ï³­å»ë ѳۭñÇ­ÏÇó: ÆÝÓ ³Û­ó»­É³Í ß³ï Ù³Û­ñÇÏ­Ý»ñ å³ï­ÙáõÙ »Ý, áñ ÑÇ­í³Ý¹ ϳ٠·Ç­ß»­ñÁ ѳݭϳñ­Í³­ÏÇ ³ñí ݳ­ó³Í »­ñ»­Ë³Ý ¹³­¹³­ñ»É ¿ ɳó ÉÇ­Ý»É áã û Ù³Û­ñÇ­ÏÇ, ³ÛÉ Ñ³Û­ñÇ­ÏÇ ·ñÏáõÙ,- ³­ëáõÙ ¿ ¸»½­¹»­Ùá­Ý³ ì³ñ­¹³­ÝÛ³­ÝÁ: 곭ϳÛÝ ùÇã ã»Ý ݳ¢ ³ÛÝ ¹»å­ù»­ñÁ, »ñµ ѳۭñ»­ñÁ, ѳ­ ϳ­é³Ï Ñ»Ýó Ç­ñ»Ýó ëå³­ëáõÙ­Ý»­ñÇ, ã³­ ÷³­½³Ýó ß³ï »Ý Ï³å­íáõÙ ¹ëïñÇÏ­Ý»­ñÇ

Ñ»ï: ¶áõ­ó» ѳۭñ»­ñÇÝ å³­Ï³­ëáõÙ ¿ ³Õç­ Ý³­ÏÇ ùÝù߳ݭùÁ ¢ Ûáõ­ñ³­Ñ³­ïáõÏ §ÃÇ­ÃÇ­ ½áõíÛá±õÝÁ¦, á­ñÁ áã ÙÇ ³­ñáõ ½³­í³Ï ãÇ Ï³­ ñáÕ ï³É: Æ í»ñ­çá, DZÝã ϳñ¢áñ ¿ »­ñ»­Ë³­ ÛÇ ë»­éÁ, »­Ã» ݳ ùáÝÝ ¿: ºí ÇÝãåÇëÇ Ù»Í µ»ñÏ­ñ³Ýù »Ý å³ï­×³­éáõÙ ³ÛÝ ½³í³ÏÇ Ãá­Ãá­í³ÝùÝ áõ ëÇ­ñá ¹ñë­¢á­ñáõÙ­Ý»­ñÁ, áõÙ ÍÝá­ÕÁ ÉÇ­Ý»­Éáõ å³­ïÇíÝ áõ­Ý»ë, ¢ áí ùá ÙÇ Ù³ë­ÝÇÏÝ ¿, ùá Ù»Í ß³­ñáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÝ ³Ûë ÷áù­ñÇÏ ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ ...

гÛñÇÏÝ Çñ ³Ýϳï³ñ »ñ³½³ÝùÝ»ñÇ Ù³ñÙݳóáõÙÁ ÷ÝïñáõÙ ¿ áñ¹áõ Ù»ç:

§ºñµ ³­ñáõ ½³­í³Ï áõ­Ý»­ó³¦: гۭϳ­Ï³Ý ÁÝ­ï³­ÝÇù­Ý»­ñáõ٠ѳ­×³Ë ïÕ³­Ù³ñ­¹ÇÏ Ñ³Û­ñáõíÛáõ­ÝÁ ½·áõÙ »Ý Ñ»Ýó ïÕ³ »­ñ»­Ë³ áõ­Ý»­Ý³­Éáõó Ñ»­ïá: Üñ³Ýù Ëáë­ïá­í³­ÝáõÙ »Ý, áñ ³­ñáõ ½³­í³­ÏÇÝ Áݭϳ­ÉáõÙ »Ý áñ­å»ë Ç­ñ»Ýó ³½­·³­Ýáõ­ ÝÁ ¢ ó»­ÕÁ ß³­ñáõ­Ý³­Ïá­ÕÇ, Ýñ³ÝáõÙ ï»ë­ ÝáõÙ Ç­ñ»Ýó ë»­÷³­Ï³Ý ٳݭÏáõíÛáõÝÝ áõ µÝ³íáñáõÃÛ³Ý ïÕ³­Û³­Ï³Ý ·Í»­ñÁ: ÐÇ­Ù³ ¿É ß³ï ѳۭñ»ñ áñ­¹áõÝ ³Ïݭѳۭïá­ñ»Ý ·»­ñ³­¹³­ëáõÙ »Ý ³Õ­çÇÏ­Ý»­ñÇó ¢ ¹ñ³­Ýáí ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùáõÙ áã ÙdzÛÝ ëñáõÙ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ÷á˭ѳ­ñ³­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ³ÛÉ¢ ³Ý­Édzñ­ Å»­ùáõÃ­Û³Ý µ³ñ­¹áõÛà ëï»Õ­ÍáõÙ ³Õç­Ý³­ÏÇ

7

27

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ

ºñ»Ë³ÛÇ ³ï³ÙÝ»ñÇ ËݳÙùÁ ÜÛáõ­ÃÁ` ²Ý­Ý³ γ­ñ³­å»ï­Û³­ÝÇ

¶

Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ ¹»é ã»Ý ·ï»É ³ÛÝ Ñ³ñ­óÇ ëå³­éÇã å³­ï³ë­Ë³­ÝÁ, û ÇÝ­ãÇó »Ý ù³Û­ù³Û­íáõÙ ³­ï³Ù­ Ý»­ñÁ (³Û¹ »­ñ¢áõÛ­ÃÁ Ïáã­íáõÙ ¿ ϳ­ñÇ»ë` áëÏ­ñ³­÷áõï): ´³Ûó ÷³ëïÝ ³ÛÝ ¿, áñ Ù»ñ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ßñç³ÝáõÙ ³Û¹ ϳ­ñÇ»ë ³ë­í³­ÍÁ ѳ­ë»É ¿ ³Ý­Ý³­Ë³­¹»å ã³­÷»­ñÇ: ì»ñ­ç»ñë ٳݭϳ­Ï³Ý ³­ï³Ù­Ý³­µáõÛÅ èáõ­ ½³Ý­Ý³ ޳ѭí»ñ¹­Û³­ÝÇÝ ÍÝáÕÝ»ñÇ Ñ»ï ³Ûó»É»É ¿ñ 2 ï³­ñ»­Ï³Ý ÙÇ »­ñ»­Ë³, á­í áã ÙÇ ³­éáÕç ³­ï³Ù ãáõ­Ý»ñ, ÇÝùë ¿É Ñ³Ý­¹Ç­ å»É »Ù 4 ï³­ñ»­Ï³Ý »­ñ»­Ë³­ÛÇ, áí ³ñ­¹»Ý 11 ³­ï³ÙÇ ÉÇóù áõÝ»ñ: ²­ï³Ù­Ý³­µáõÛÅ èáõ­½³Ý­Ý³ ޳ѭí»ñ¹­Û³­ÝÇ Ï³ñ­ÍÇ­ùáí` ³Ûë ËݹñÇ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý å³ï­×³­éÁ »­ñ»­ ˳­Ý»­ñÇ ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ ÑÇ­·Ç»­Ý³­ÛÇ å³Ñ­ å³Ý­Ù³Ý µ³­ó³­Ï³­ÛáõíÛáõÝÝ ¿: Ðݳ­ñ³­íá­ ñÇÝë Ëñ³­Ëáõ­ë»ù Ó»ñ ÷áù­ñÇ­ÏÇ` ³­ï³Ù­ Ý»ñ Éí³­Ý³­ÉÁ: êϽµáõ٠ϳ­ñáÕ »ù Ýñ³Ý óáõÛó ï³É, û ÇÝã­å»ë »ù ¹áõù Éí³­ÝáõÙ Ó»ñ ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ: º­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ³­Ù³ñ ³­ï³­ ÙÇ Ëá­½³­Ý³Ï ·Ý»ù, Ñ»Ýó áñ Ñ»­ï³ùÁñù­ ñáõíÛáõÝ óáõ­ó³­µ»­ñÇ ¹ñ³ Ýϳï­Ù³Ùµ, ¢ ÃáõÛÉ ïí»ù, áñ ÇÝùÝ ¿É ÷áñ­ÓÇ: ƭѳñ­Ï», ëϽµáõÙ á­ãÇÝã ãÇ ëï³ó­íÇ, µ³Ûó ϳ­ñ¢áñ ¿, áñ ¹áõù Ýñµ³Ý­Ï³­ïá­ñ»Ý û·­Ý»ù Ýñ³Ý,

28

7

ÙdzÛÝ Ã»` ÇÝù­Ýáõ­ñáõÛÝ ëá­íá­ñ»­Éáõ Ñݳ­ñ³­ íá­ñáõíÛáõÝ ïí»ù: ܳ Ï÷áñ­ÓÇ ÝÙ³­Ý³­Ï»É Ó»½` ¹Ý»­Éáí Ëá­½³­Ý³ÏÝ Çñ µ»­ñ³­ÝáõÙ. ³Û¹ Áݭóó­ùáõÙ µ³Ù­µ³Ï­Û³ Ïïá­ñÇ û·­ Ýáõí۳ٵ ½·áõ­ßáõí۳ٵ Ù³ù­ñ»ù ÷áù­ñÇ­ ÏÇ ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ, Ù³ù­ñ»ù ݳ¢ ³ÛÝ Ñ³ï­ í³Í­Ý»­ñÁ, áñ­ï»Õ µ³­ó³­Ï³­ÛáõÙ »Ý ³­ï³Ù­ Ý»­ñÁ, ¹³ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ µ³Ï­ï»­ñdz­Ý»­ñÇ ã»­½á­ù³ó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ: ²­ï³Ù­Ý»­ñÁ Ù³ù­ ñ»­Éáõ ·É˳­íáñ Ýå³­ï³­ÏÝ ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ íñ³­ÛÇó Ï»­ñ³Ï­ñÇ Ùݳ­óáñ¹­Ý»­ñÁ Ñ»­é³ó­ Ý»ÉÝ ¿. »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ Ù³ù­ñ»É û­ñ³­Ï³Ý »ñ­Ïáõ ³Ý­·³Ù` ³­é³­ íáï­Û³Ý ¢ »­ñ»­Ïá­Û³Ý: êÝáõÝ­¹Á ¢ ÑÇ­·Ç»­Ý³Ý, ³Ý­Ï³ë­Ï³Í, ß³ï ϳ­ñ¢áñ »Ý ϳ­ñÇ»­ëÁ ϳݭ˻­Éáõ ѳ­ Ù³ñ, µ³Ûó ݳ¢ á­ñá­ßÇã ¹»ñ ¿ ˳­Õáõ٠ų­ é³Ý­·³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ: ²­ï³Ù­Ý³­µáõÛÅ­Ý»ñÝ ³ÛÝ Ï³ñ­ÍÇ­ùÇÝ »Ý, áñ ù³Û­ù³­ÛáõÙÝ ³­é³­ ç³­ÝáõÙ ¿ ÑÇ٭ݳ­Ï³­Ýáõ٠ϳíݳÃííÇ å³ï­×³­éáí, á­ñÁ Ùß³­ÏáõÙ »Ý ³­ï³Ù­Ý»­ ñÇ ³­ñ³Ý­ùáõÙ Ùݳ­ó³Í ß³­ù³­ñÇ ¢ ûë­É³­ÛÇ Ù»ç ³å­ñáÕ Ù³Ý­ñ¿­Ý»­ñÁ: ´ÅßÏáõ­ÑÇÝ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇÝ Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ï³­ÉÇë áõ­ß³­¹Çñ Ñ»­ï¢»É Ç­ñ»Ýó »­ñ»­Ë³­ Ý»­ñÇ ëÝݹÇÝ, ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³­Ï»É ÏáÝ­ý»ï­ Ý»­ñÁ, Ïá­Ï³-Ïá­É³Ý, »­ñ»­Ïá­Û³Ý 19.00-Çó

Ñ»­ïá ù³Õó­ñ³­í»­ÝÇù, ѳï­Ï³­å»ë` ßá­ Ïá­É³¹, ãï³É »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇÝ: سۭñÇÏ­Ý»­ ñÁ ëá­íá­ñáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý ³Ù­µáÕç ·Ç­ß»ñ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇÝ ßßáí ù³Õóñ Ã»Û ËÙ»ó­Ý»É, ÇÝ­ãÁ ß³ï ëË³É ¿: º­ñ»­Ë³­ÛÇ áõ­ï»­ÉÇ­ùÇ ¢ Á­Ùå»­ÉÇ­ùÇ Ù»ç ß³­ù³ñ ÙÇ ³­í»­É³ó­ñ»ù, ß³ï ËÇï ÁÙ­å»­ÉÇ­ùÁ µ³­ó»ù çñáí ¢ Éóñ»ù áã û ßßÇ, ³ÛÉ` ·³­í³­ÃÇ Ù»ç: л­ï³ùñ­ùÇñ ¿, áñ ³ñ­ï³­ë³­ÑÙ³­ÝáõÙ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇÝ ³­ï³Ù­Ý³­µáõÛ­ÅÇ Ùáï »Ý ï³­ÝáõÙ, Ñ»Ýó áñ ëÏëáõÙ »Ý »ñ¢³É ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ Í³Û­ñ»­ ñÁ Éݹ»­ñÇ íñ³: ú­ñǭݳÏ` ²ØÜ-áõÙ, í»ó ³Ù­ë³­Ï³­ÝÇó ëÏë³Í, »­ñ»­Ë³Ý ÉÇ­ÝáõÙ ¿ ³­ï³Ù­Ý³­µáõÛ­ÅÇ ÑëÏá­ÕáõÃ­Û³Ý ï³Ï: âݳ­ Û³Í, µ³­½áõÙ ûµ­Û»Ï­ïÇí å³ï­×³é­Ý»­ñáí, Ù»Ýù ³Û¹ ëá­íá­ñáõÛ­ÃÁ ãáõ­Ý»Ýù, µ³Ûó å»ïù ¿ ÑÇ­ß»É ÙÇ ß³ï ϳ­ñ¢áñ ÷³ëï. »­Ã» ϳ ÷ã³­ó³Í ³­ï³Ù, ³­å³ å»ïù ¿ ³Ý­å³Û­ Ù³Ý µáõ­Å»É ³ÛÝ: ´ÅÇßÏ­Ý»­ñÁ Ïáï­ñáõÙ »Ý ³ÛÝ Ï³ñÍ­ñ³­ïÇ­åÁ, ѳٳӳÛÝ á­ñÇ` ÍÝáÕ­ Ý»­ñÁ Ëáõ­ë³­÷áõÙ »Ý µáõ­Å»É »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ï³Ã­Ý³­ï³Ù­Ý»­ñÁ` Ùï³­Í»­Éáí, û ¹ñ³Ýù, ÙÇ¢ÝáõÛÝ ¿, ó÷­í»­Éáõ »Ý: سë­Ý³­·»ï­ Ý»­ñÇ åݹٳٵ` ¹³ Ïá­åÇï ëË³É ¿, ÇÝ­ ãÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí ų­Ù³­Ý³­ÏÇ Áݭóó­ùáõÙ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ ¿ ÏñáõÙ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ³­ï³Ù­ ݳ­ß³­ñÇ Ó­¢Á, ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý ï³­ñ³­ï»­ ë³Ï ËݹÇñ­Ý»ñ` ϳå­í³Í ÍÝáï­Ý»­ñÇ Ñ»ï:

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ

ϳ­ßá­ñ»ñ ѳ·ó­Ý»­Éáõ ÑÙïáõÃÛáõÝÁ ÜÛáõ­ÃÁ` ²Ý­Ý³ γ­ñ³­å»ï­Û³­ÝÇ

´

³½­Ù³­ÃÇí Ù³Û­ñÇÏ­Ý»­ñÇ Ñ³­ Ù³ñ ٻϳݭ·³Ù­Û³ û·­ï³­ ·áñÍ­Ù³Ý ï³Ï­¹Çñ­Ý»­ñÁ ã³­ ÷³­½³Ýó ѳñ­Ù³ñ »Ý. ¹ñ³Ýù ÷áË­íáõÙ »Ý ѻ߭ïáõí۳ٵ, Éí³­Ý³­Éáõ ϳ­ñÇù ãϳ, ÙÇ³Ï Ã»­ñáõíÛáõ­ÝÁ óÝÏ ·ÇÝÝ ¿... ػϳݭ·³Ù­Û³ û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý ï³­ ϳ­ßá­ñ»­ñÁ µ³Õ­Ï³­ó³Í »Ý ÙÇ ù³­ÝÇ ß»ñ­ ï»­ñÇó. Ëá­Ý³­íáõíÛáõ­ÝÁ, ³Ýó­Ý»­Éáí í»­ñ¢Ç ß»ñ­ïáí, ó­÷³Ý­óáõÙ ¿ Ý»ñ­ù¢Ç­ÝÇ Ù»ç, áñ­ï»Õ ¿É ÉñÇí Ý»ñÍÍ­íáõÙ ¿: ²Û¹ ß»ñ­ïÁ Ý»ñ­ù¢Ç ÏáÕ­ÙÇó å³ßï­å³Ý­í³Í ¿ ³Ý­çñ³­ ó­÷³Ýó ó­Õ³Ý­Ãáí: ϳ­ßá­ñ»­ñÁ ³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ »Ý ï³ñ­µ»ñ ã³­÷»­ñÇ áõ Ó¢»­ ñÇ, ïÕ³­Ý»­ñÇ ¢ ³Õ­çÇÏ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ, µ³Ûó Ù³Û­ñÇÏ­Ý»­ñÁ ·Ç­ï»Ý, áñ Ù»½ Ùáï, ³Ý­Ñ³Ûï å³ï­×³é­Ý»­ñáí, í³­×³é­íáõÙ »Ý ï³ñ­µ»ñ ã³­÷ë»­ñÇ, µ³Ûó ³Õ­çÇÏ­Ý»­ñÇ ¢ ïÕ³­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ï³Ï­¹Çñ­Ý»ñ: ػϳݭ ·³Ù­Û³ û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý ï³Ï­¹Çñ­Ý»­ñÝ ³ÛÝ­

ػϳݷ³ÙÛ³ û·ï³·áñÍÙ³Ý ï³Ï¹ÇñÝ»ñÝ ³ÛÝù³Ý É³í »Ý å³ÑáõÙ ËáݳíáõÃÛáõÝÁ, áñ ÍÝáÕÝ»ñÁ Ùáé³ÝáõÙ »Ý ¹ñ³Ýù ųٳݳÏÇÝ ÷áË»É: ù³Ý É³í »Ý å³­ÑáõÙ Ëá­Ý³­íáõíÛáõ­ÝÁ, áñ ÍÝáÕ­Ý»ñÝ ³Ý­·³Ù Ùá­é³­ÝáõÙ »Ý ¹ñ³Ýù ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ ÷á­Ë»É: ºí ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý ³ÛÝ µá­Éáñ ËݹÇñ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù Ñ»­ï³­·³­ ÛáõÙ Éáõñç ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ å³ï­×³é »Ý ѳݭ¹Ç­ë³­ÝáõÙ: ²ÛÝ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ, áõÙ Ù³Û­ñÇÏ­Ý»­ñÁ Ýñ³Ýó 24 ų٠ï³Ï­¹Ç­ñÇ Ù»ç »Ý å³­ÑáõÙ, ѻﳷ³Ûáõ٠ѳë­ï³ï µ³ñ­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ Ïáõ­Ý»­Ý³Ý: ÂÇí 17 åá­ÉÇÏ­ÉÇ­Ýǭϳ­ÛÇ Ù³Ý­Ïáõí Û³Ý ·Íáí ïÝû­ñ»­ÝÇ ï»­Õ³­Ï³É ²­Ü²­ÐÆî äÆ­ì²¼­Ú²­ÜÜ ÇÝÓ û·­Ý»ó µ³­ó³­Ñ³Û­ï»É ٻϳݭ·³Ù­Û³ û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý ï³Ï­¹Ç­ñÇ

30

7

سÛñ ¢ Ù³ÝáõÏ

³Ýí­ï³Ý­·áõÃ­Û³Ý ·³Õï­ÝÇ­ùÁ: - Üá­ñ³­ÍÇÝ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ï³Ï­¹Çñ­Ý»­ñÁ ó³Ý­Ï³­ÉÇ ¿ ÷á­Ë»É û­ñÁ 5-6 ³Ý­·³Ù: ä³ñ­ ï³­¹Çñ å»ïù ¿ ÷á­Ë»É ³ñíݳ­Ý³­Éáõó, Ï»­ñ³Ï­ñ»­Éáõó Ñ»­ïá, á­ñáí­Ñ»­ï¢ áõ­ï»­Éáõ ų­Ù³­Ý³Ï ³ñ­ï³­Ãá­ñáõÙ ¿ ï»­ÕÇ áõ­Ý»­ ÝáõÙ, Éá­Õ³­Ý³­Éáõó Ñ»­ïá ¢ ·Ç­ß»­ñÁ` ùÝ»­ Éáõó ³­é³ç: º­Ã» Ù³Û­ñÇÏ­Ý»ñÝ »ñ­Ï³ñ å³­ Ñ»Ý Ç­ñ»Ýó »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇÝ ÝáõÛÝ ï³Ï­¹Ç­ñÇ Ù»ç, ѳë­ï³ï ϳ­é³­ç³­Ý³Ý ß÷³­µáñ­µ»ñ, ¢ ³­éáÕ­ç³ó­Ý»­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí ï³ñ­µ»ñ ùëáõÏ­Ý»­ñÇ Ï³­ñÇù ÏÉÇ­ÝÇ: ´³­óÇ ³Û¹, áñ­ ù³Ý ¿É óÝÏ ÉÇ­ÝÇ ï³Ï­¹Ç­ñÁ, áñ­ù³Ý ¿É É³í ³ñ­ï³¹­ñ³Ýù, áñ­ù³Ý ¿É ·á­í³½¹­íÇ, û »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ù³ß­ÏÁ ßÝ­ãáõÙ ¿, ÙÇ¢ÝáõÛÝ ¿, ³ÛÝ Ñ³­Ù»­Ù³­ï»É ãÇ Ï³­ñ»­ÉÇ Ùdzݭ·³­Ù³ÛÝ µ³ó ٳ߭ÏÇ ßÝã³­éáõÃ­Û³Ý Ñ»ï: лÝó ³Ûë å³ï­×³­éáí Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ýù ï³­ÉÇë Ù³Û­ ñÇÏ­Ý»­ñÇÝ` ѳ­Ý»É »­ñ»­Ë³­ÛÇ ï³Ï­¹Ç­ñÁ ïݳ­ÛÇÝ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ, ³ÛÝ ¹»å­ù»­ñáõÙ, »Ã» ݳ ÑÛáõñ ãÇ ·Ý³­ó»É, ϳ٠㳭÷³­½³Ýó óáõñï ã¿: ÜáõÛ­ÝÇëÏ ï³Ï­¹Ç­ñÁ ÷á­Ë»­Éáõ ų­Ù³­Ý³Ï 峭ѳÝç­íáõÙ ¿ ÙÇ ù³­ÝÇ ñá­å», á­ñÇ Áݭóó­ùáõ٠ٳ߭ÏÁ Ïѳëó­ÝÇ ßÝã»É: î³Ï­¹Ç­ñÝ Ç­ñ»­ÝÇó Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ ¿ ï³ù Ãñçáó: º­Ã» 24 ų٠»­ñ»­Ë³­ÛÇ á­ñá­í³Û­ÝÇ ³Û¹ ѳï­í³­ÍÁ ·ïÝíÇ ï³ù ÏáÙå­ñ»­ëÇ Ù»ç, µÝ³­Ï³Ý ¿, áñ á­ñá­í³Û­ÝÇ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÁ ³­í»­ÉÇ ï³ù ÏÉÇ­Ý»Ý, ÇÝ­ãÁ ×Çßï ã¿: γ ݳ¢ Ùï³­í³­ËáõíÛáõÝ, áñ ï³Ï­ ¹Çñ­Ý»­ñÇ å³ï­×³­éáí ³Õ­çÇÏ »­ñ»­Ë³­Ý»­ ñÇ Ùáï ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý ï³ñ­µ»ñ ï»­ë³­ÏÇ ë»­é³­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ, ÇëÏ ïÕ³­ Ý»­ñÇ Ùáï` ³ÙÉáõÃÛáõÝ: سë­Ý³­·»ï­Ý»­ ñÁ ѳë­ï³­ïáõÙ »Ý, áñ ËݹÇñ­Ý»ñÁ ϳ­ é³­ç³­Ý³Ý ³ÛÝ ¹»å­ùáõÙ, »­Ã» ÍÝáÕ­Ý»­ñÁ ï³Ï­¹Çñ ѳ·ó­Ý»­Éáõ ×Çßï ï»Ë­Ýǭϳ­ÛÇÝ ãïÇ­ñ³­å»­ï»Ý: - ²­å³­óáõó­í³Í ã¿, áñ ï³Ï­¹Ç­ñÇ áã ×Çßï û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý ¹»å­ùáõÙ ïÕ³­Ý»­ñÇ Ùáï ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ³ÙÉáõÃÛáõÝ: ²Õ­çÇÏ­Ý»­ ñÇ Ùáï ÙÇ­½áõ­ÏÇ ¢ ë»­é³­Ï³Ý ×»Õ­ùÇ Ï³Ù Ñ»­ï³Ýó­ùÇ ³­Ý³­ïá­Ùdz­Ï³Ý ¹Çñ­ù»ñÁ ß³ï Ùáï »Ý Ç­ñ³ñ, áõë­ïÇ` »Ã» ï³Ï­¹Ç­ ñÁ »ñ­Ï³ñ ų­Ù³­Ý³Ï ³Õïáï­í³Í Ùݳ, ÏճݭùÇ ¢ Ù»­½Ç Ù»ç ³é­Ï³ ÙÇÏ­ñáµ­Ý»­ñÁ ѻ߭ïáõí۳ٵ ë»­é³­Ï³Ý ×»Õù ÏÙïÝ»Ý ¢ Ïëï»Õ­Í»Ý µáñ­µá­ùáõÙ­Ý»ñ` ³­é³­ç³ó­Ý»­Éáí ãµ»­ñáõíÛáõÝ: ºñµ »­ñ»­Ë³Ý ç»ñ­ÙáõÙ ¿, ÍÝá­ÕÁ Ùï³­ ÍáõÙ ¿` ï³Ï­¹Çñ ѳ·ó­Ý»Ù, áñ ãÙñëÇ: ²Ûë ¹»åùáõÙ Ù³ñÙ­ÝÇ Ùá­ï³­íá­ñ³­å»ë 1/3-

ñ¹Á ï³Ï­¹Ç­ñÇ ï³Ï Ùݳ­ó³Í ѳï­í³ÍÝ ¿` á­ñá­í³Û­ÝÁ ¢ Ñ»­ïáõÛ­ùÁ, ³Û­ëÇÝùÝ` »­Ã» Ù³ñÙ­ÝÇ ³Û¹ Ù³­ëÁ Ù»Ýù ï³Ï­¹Ç­ñáí ÷³­ Ï»Ýù ¢ ï³Ýù ç»ñ­ÙÇ­ç»ó­ÝáÕ ¹»Õ, Ñ³ë­ ï³ï Ù³ñÙ­ÝÇ ³Û¹ ѳï­í³­ÍÇó ç»ñ­Ù³ñ­ ï³¹­ñáõÙ ï»­ÕÇ ãÇ áõ­Ý»­Ý³ ¢ áã ÙÇ ç»ñ­Ù­ Çç»­óÝáÕ Édzñ­Å»ù ãÇ Ï³­ñáÕ Ï³ñ­·³­íá­ñ»É »­ñ»­Ë³­ÛÇ ç»ñ­ÙáõíÛáõ­ÝÁ: àõë­ïÇ` µ³ñÓñ ç»ñ­ÙáõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï ¢ë Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ýù ï³­ÉÇë ï³Ï­¹Çñ­Ý»ñ ãѳ·óÝ»É: ÆëÏ ÇÝã í»­ñ³­µ»­ñáõÙ ¿ Ó»ñ »­ñ»­Ë³­Ý»­ ñÇ áï­ù»­ñÇ ·»­Õ»ó­Ïáõí۳­ÝÁ, ³å³ ѳݭ ·Çëï »­Õ»ù. ï³Ï­¹Çñ­Ý»­ñÁ áï­ù»­ñÇ Íéáõí ÛáõÝ ã»Ý ëï»Õ­ÍáõÙ: ò³­Ý³­÷á­ßÇ­Ý»­ñÇ Ñ³ñ­óáõÙ ¢ë å»ïù ¿ ß³ï ½·áõÛß ÉÇ­Ý»É: - ºë Ýá­ñ³­ÍÇÝ­Ý»­ñÇÝ Ñ³­ïáõÏ ýÇñ­ Ù³­ÛÇ ó³­Ý³­÷á­ßÇ­Ý»ñ ϳ٠Ûáõ­Õ»ñ »ñ­µ»ù Ëáñ­Ñáõñ¹ ã»Ù ïí»É: ºñµ µÅÇß­ÏÁ Ýá­ ñ³Í­ÝÇÝ ½ÝÝáõÙ ¿ ¢ ٳ߭ÏÇ ãá­ñáõíÛáõÝ ¿ Ýϳ­ïáõÙ, Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ¿ Ëá­Ý³­í»ó­ÝáÕ ùëáõùÝ»ñ, û­Ïáõ½` ѳ­ë³­ñ³Ï Ó»­ÃÇ ï»ë­ ùáí: ò³­Ý³­÷á­ßÇ­Ý»ñ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ û·­ï³­ ·áñ­Í»É ³ÛÝ ¹»å­ùáõÙ, »­Ã» ³ñ­¹»Ý ϳ ß÷³­µáñµ: Ø»Ýù µá­Éáñë ¿É ·Ç­ï»Ýù, áñ ³Û¹ ÝÛáõ­Ã»­ñÁ ùÇ­Ùdz­Ï³Ý ÑÇÙù áõ­Ý»Ý, ¢

³­é³Ýӭݳ­å»ë ó³Ý­Ï³­ÉÇ ã¿ ¹ñ³Ýó û·­ ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ: ȉ ß÷³­µáñ­µÇ ¹»å­ùáõÙ Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ýù ï³­ÉÇë ݳ¢ ûë­É³­ÛÇ ÏÇ­ñ³­ éáõíÛáõÝ, å³ñ½³å»ë ³ÛÝ å»ïù ¿ ùë»É ß³ï µ³­ñ³Ï ß»ñ­ïáí, á­ñáí­Ñ»­ï¢ ß³ï ùë»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ Ù»­½Ç Ñ»ï Ïáõ­ï³­ÏáõÙ­Ý»ñ ϳ­é³­ç³­Ý³Ý, ¢ ³Û¹ Ïáõ­ï³­ÏáõÙ­Ý»ñÝ ¿É Ç­ñ»Ýó Ñ»ñ­ÃÇÝ ÏëÏë»Ý ·ñ·é»É ٳ߭ÏÁ: î³Ï­¹Ç­ñÁ ÷á­Ë»­Éáõ ų­Ù³­Ý³Ï ¿É Ù³ÛñÝ ³Ý­å³Û­Ù³Ý å»ïù ¿ ÉáÕ³óÝÇ ÷áù­ ñÇ­ÏÇÝ ¢ Ñ»ïá ÙdzÛÝ ï³Ï­¹Çñ ѳ·ó­ÝÇ: Êá­Ý³í ³Ý­Ó»­éá­óÇÏ­Ý»­ñáí ·³Û­Ã³ÏÕ­í»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ ¢ë »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ùáï ³­é³­ç³­ ÝáõÙ »Ý ß÷³­µáñ­µ»ñ, á­ñáí­Ñ»­ï¢ ¹ñ³Ýù Ñá­ï³­í»ï ÝÛáõ­Ã»­ñáí »Ý Ñ³ñë­ï³ó­í³Í: ÆëÏ û­×³é ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ û·­ï³­·áñ­Í»É ß³­µ³­ ó­Ï³Ý 2-3 ³Ý­·³Ù:

ºÃ» ÑÇí³Ý¹ »ñ»Ë³ÛÇÝ ï³Ï¹Çñ ѳ·óÝ»Ýù ¢ ï³Ýù ç»ñÙÇç»óÝáÕ, ³å³ ç»ñÙ³ñï³¹ñáõÃÛáõÝ ãÇ ÉÇÝÇ, ¢ áã ÙÇ ¹»Õ³ÙÇçáó ¿É ãÇ û·ÝÇ ç»ñÙáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙ:

7

31

ÊݳÙù

´»­ñ³­ÝÇ ËáéáãÇ Ëݳ٭ù ÜÛáõ­ÃÁ` ܳ­ñÇ­Ý» Æ­ñÇó­Û³­ÝÇ

ê

ÝÝ¹Ç Ù»ç íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÇ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõíÛáõ­ÝÁ, ÝÛáõ­ ó­÷á­Ë³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­ ·³­ñáõÙ­Ý»­ñÁ ¢ µ³­½³­Ù³­ÃÇí ³ÛÉ ÝÙ³­Ý³­ïÇå ·áñ­ÍáÝ­Ý»ñ Ýå³³ë­ï³­ íáñ å³Û­Ù³Ý­Ý»ñ »Ý ëï»Õ­ÍáõÙ µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãÇ Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ, ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ ¢ ¹ñ³Ýó Ñ»ï ϳå­í³Í ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ áõ µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ ·áñ­ÍÁݭóó­Ý»­ñÇ Ç Ñ³Ûï ·³­ÉáõÝ: ¸ñ³Ýó ÃíÇÝ »Ý å³ï­Ï³­ ÝáõÙ ßñÃݳ­µáñ­µÁ, å³­ñá­¹áÝ­ïÇ­ïÁ` ѳ­ ñ³­ï³Ù­Ý³­µáñ­µÁ, Éݹ³­µáñ­µÁ` ·Éá­ëÇï, É»½­í³­µáñ­µÁ` ·ÇÝ­·Ç­íÇï, ϳݭ¹Ç­¹Çá½ ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ, ëïá­Ù³­ïÇ­ïÁ` µ»­ñ³­Ý³­µáñµÝ Çñ ï»­ë³Ï­Ý»­ñáí: êïá­Ù³­ïÇïÝ Ç­ñ»­ÝÇó Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ ÝáõÙ ¿ µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãÇ Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ µáñ­µá­ùáõÙ: êïá­Ù³­ïÇ­ïÇ ³­é³­ç³ó­Ù³­ ÝÁ Ýå³ë­ïáõÙ »Ý Ý»ñ­ùÇÝ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ, ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ùñá­ÝÇÏ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ëñ³­óáõÙ­Ý»­ñÁ, Ý»ñ­½³­ïÇã ·»Õ­Ó»­ñÇ ýáõÝÏ­ódz­ÛÇ Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»­ñÁ ¢ ³ÛÉÝ: ÌË»­ÉÁ, ëåÇñ­ï³­ÛÇÝ ËÙÇãù­Ý»­ñÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ, ß³ï ï³ù ϳ٠볭éÁ, ã³­÷Çó ³­í»­ÉÇ ÃÃáõ ¢ ³­ÕÇ ëÝÝ¹Ç ÁÝ­¹áõ­ Ýáõ­ÙÁ ÝáõÛÝ­å»ë ϳ­ñáÕ »Ý Ýå³ë­ï»É ëïá­ Ù³­ïÇ­ïÇ ³­é³­ç³ó­Ù³­ÝÁ: êïá­Ù³­ïÇ­ïÇ ¹»å­ùáõÙ Ù³ñ­¹áõ µ»­ñ³­ÝÇ ³ÝÏ­ÛáõÝ­Ý»­ñáõ٠ѳ­×³Ë ׳­ù»ñ »Ý ·á­Û³­ÝáõÙ, Ùá­ï³­Ï³ ³í­ß³­Ñ³Ý­·áõÛó­Ý»­ñÁ Ù»­Í³­ó³Í »Ý ¢ ó³­

32

7

íáï: ÐÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ï­¢áõÙ ¿ 1-2 ß³­ µ³Ã: γݭ¹Ç­¹á½ ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ ³­é³­ç³­Ý³É ѳ­Ï³­µÇá­ïÇÏ­Ý»­ñÇ áã ×Çßï û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý ¹»å­ùáõÙ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ͳÝñ ÑÇ­í³Ý¹ ï³­ñ»ó­Ý»­ñÇ ¢ ËÇëï Ãáõ­É³­ó³Í, ѳï­Ï³­å»ë` ³Ý­Ñ³ë ÏñÍùÇ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ùáï: γݭ¹Ç­¹á­½Á µÝá­ñáß­ íáõÙ ¿ Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ ï³ñ­µ»ñ Ñ³ï­ í³Í­Ý»­ñÇ íñ³ ëåÇ­ï³Ï ó­Õ³Ý­Ã³­ÛÇÝ ÷³­éÇ ³­é³­ç³ó­Ù³Ùµ: î³­ñ»ó Ù³ñ¹­Ï³Ýó µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãáõ٠ѳ­Ýá­íÇ åñá­Ã»½­Ý»­ñÇ ³é­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõ٠ٳ߭ÏÇ ¢ Éáñ­Ó³­ ó­Õ³Ý­ÃÇ íñ³ ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý ù»ñÍ­ í³Íù­Ý»ñ ¢ ×»Õ­ù»ñ, áñ­ï»Õ ëÝÏÇÏ­Ý»­ñÁ µ³½­Ù³ó­Ù³Ý µ³­ñ»Ý­å³ëï å³Û­Ù³Ý­Ý»ñ »Ý ·ïÝáõÙ ¢ ѳݭ·»ó­ÝáõÙ µ»­ñ³­ÝÇ ³ÝÏ­ ÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ï³Ý­¹Ç­¹á­½Ç: Èݹ³­µáñµÝ ³­ï³­ÙÇ ù³­ñÇ ·á­Û³ó­ Ù³Ý, ³Ý­Ñ³­çáÕ ¹ñí³Í ³­ï³­ÙÇ åÉáÙ­µÇ, åñá­Ã»­½Ç ×ÝßÙ³Ý Ï³Ù Ïá­åÇï Ëá­½³­ ݳ­Ïáí ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ ·ñ·é»­Éáõ ѻÝù ¿: Èݹ»­ñÇ íñ³ ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý Ëá­ó»ñ, Éݹ»ñÝ áõ­Å»Õ ³Û­ïáõó­íáõÙ »Ý, ûâ³­ ÏÇ Ñåáõ­ÙÇó ³ñ­Ûáõ­Ý³­Ñá­ëáõÙ ¢ µ»­ñ³­ ÝÇó ïÑ³× Ñáï ¿ ·³­ÉÇë: È»½­í³­µáñµÝ ³Ë­ï³­Ñ³­ñáõÙ ¿ ÙdzÛÝ É»½­íÇ Éáñ­Ó³­Ã³­ ճݭÃÁ: àõ­Õ»Ïó­íáõÙ ¿ É»½­íÇ ³Û­ïáõ­óáí, ÏÉÙ³Ý Ë³Ý­·³­ñáõ­Ùáí ¢ ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳­ÝÇ µ³ñÓ­ñ³ó­Ù³Ùµ: ºñ­µ»ÙÝ ·á­Û³­ÝáõÙ ¿ ó­

ñ³­Ë³­ÏáõÛï: ä³­ñá­¹áÝ­ïÇ­ïÝ ³­ï³­ÙÁ ßñç³­å³­ïáÕ ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇ ùñá­ÝÇ­Ï ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¿: ä³­ñá­¹áÝ­ïÇ­ïÇ ³­é³­ç³ó­Ù³ÝÝ ³­é³­ í»­É³­å»ë Ýå³ë­ïáõÙ »Ý ѳ­ñ³­ï³Ù­Ý³­ ÛÇÝ ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇ µáñ­µá­ùáõ­ÙÁ, ¹ñ³Ýó ³­Ýáíݻ­ñÇ ¢ ÝÛ³ñ­¹»­ñÇ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÁ, ù³Û­ù³Û­í³Í ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ Ñ»­é³ó­Ý»­ Éáõó Ñ»­ïá Ùݳ­ó³Í ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ ·»ñ­µ»éÝ­ í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ ù³­ñ»­ñÁ: ²Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ų­Ù³­ ݳ­ÏÇÝ ãµáõ­Å»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ ëÏëíáõÙ ¿ Éݹ»­ñÇ µáñ­µá­ùáõÙ, Éݹ³­ÛÇÝ »½­ñÇ ï³­ ÏÇó ³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ ¿ ó­ñ³Ë, ³­ï³Ù­Ý»­ ñÇ ³ñ­Ù³ï­Ý»ñÝ ³­í»­ÉÇ »Ý Ù»ñ­Ï³­ÝáõÙ, ¢ ³ñ­ï³­ùáõëï ³­éáÕç Ãí³­óáÕ ³­ï³Ù­Ý»­ñÁ ß³ñÅ­íáõÙ »Ý áõ ó÷­íáõÙ: ÞñÃݳ­µáñµÝ Ç­ñ»­ÝÇó Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ ¿ ßñÃáõÝù­Ý»­ñÇ Ù³ß­ÏÇ, Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³Ý­ ÃÇ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ϳñ­ÙÇñ »­ñÇ­½Ç µáñ­µá­ ùáõÙ: ÞñÃݳ­µáñ­µÁ ϳ­ñáÕ ¿ ³­é³­ç³­ Ý³É ßñÃáõÝù­Ý»­ñÇ íݳë­í³Í­ùÇ, ׳­ù»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ, ³Ûñ­í³Íù­Ý»­ñÇ` ѳï­Ï³­å»ë ÃÃáõ­Ý»­ñÇ, ÑÇÙ­ù»­ñÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ³ñ¢Ç ï³Ï, ë³é­Ý³­Ù³­ÝÇ­ùÇ, ù³­Ùáõ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ »ñ­Ï³ñ ų­Ù³­Ý³Ï Ùݳ­ ÉÇë: ÞñÃݳ­µáñ­µÁ ѳ­×³Ë ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ëï³­Ùáù­ë³­ÕÇ­ù³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ˳ݭ ·³ñ­Ù³Ý, ëñïÇ Í³Ýñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ ñÇ, íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÇ, ѳï­Ï³­å»ë` B ËÙµÇ, ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõí۳Ý, »ñ­µ»ÙÝ ¿É` ßñÃÝ»ñ­ ÏÇó ³­é³­ç³­óáÕ ³­É»ñ­·Ç³­ÛÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí: ´»ñ³ÝÇ ËáéáãÇ µáñµáù³ÛÇÝ µá­Éáñ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ µáõ­Åáõ­ÙÁ »ñ­µ»ÙÝ å³­Ñ³Ý­çáõÙ ¿ Ù»Í Ñ³­Ù³­éáõíÛáõÝ: àõë­ïÇ Ï³ñ¢áñ ¿ ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ ¹Ç­Ù»É ³­ï³Ù­Ý³­ µáõÛ­ÅÇÝ ¢ ϳ­ï³­ñ»É Ýñ³ óáõ­óáõÙ­Ý»­ñÁ: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ ÇÝã­å»ë Ù»½ Ñ»ï ½ñáõÛ­óáõÙ Ýß»ó ³­ï³Ù­Ý³­µáõÛŠγ­ñ»Ý ʳÝç­Û³­ÝÁ` ß³ï ϳñ¢áñ ¿ ×Çßï µáõ­ÅáõÙÝ áõ ×Çßï ¹»­Õá­ñ³Û­ùÇ ÁÝï­ñáõíÛáõ­ÝÁ.

-гï­Ï³­å»ë ϳñ¢áñ ¿ ß³­ù³­ñ³Ë­ ïáí, ëÇñ­ï-³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ ñáí ï³­é³­åáÕ­Ý»­ñÇ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ¹»­é³­ ѳë­Ý»­ñÇ, »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ¢ ÑÕÇ Ï³­Ý³Ýó µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ãÇ ³­éáÕ­ç³­óáõ­ÙÁ: ¸»­Õ³­ÙÇ­ çáó­Ý»ñ ß³ï ϳÝ, »ë ¹ñ³Ý­óÇó ϳ­ñáÕ »Ù Ýß»É, û­ñǭݳÏ` §ÊáÉÇë³É¦ ·»ÉÁ: ²ÛÝ ³ñ¹­ Ûáõ­Ý³­í»ï ¿, ë³Ï³ÛÝ µáÉáñ ¹»åù»ñáõÙ å»ïù ã¿ Ùá­é³­Ý³É, áñ ³­Ù»Ý Ï»ñå å»ïù ¿ Ëáõ­ë³­÷»É ÇÝù­Ý³­µáõ­Åáõ­ÙÇó, á­ñÁ ϳ­ ñáÕ ¿ µ³ñ­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ ³­é³­ç³ó­Ý»É:

áã û é»ýÉ ­ »ù ë, ³

­ ³Ý­ç ²Ï Ç

Ë

²­Ï³Ý­çÇ Ëݳ٭ùÁ Ù»ñ ³­éûñ­Û³ ÑÇ·Ç»­Ý³­ÛÇ ³Ý­µ³­ ų­Ý»­ÉÇ Ù³ëÝ ¿, á­ñÇ Ù³­ ëÇÝ ÃíáõÙ ¿` ·Ç­ï»Ýù ³­Ù»Ý ÇÝã: Þ³­ï»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ³ÛÝ ÝáõÛÝ­ÇëÏ é»ý­É»ùë ¿ ¹³ñ­Ó»É, ÇÝã­å»ë, ³­ë»Ýù, Éí³ó­í»­ÉÁ, ³­ï³Ù­Ý»ñ Ù³­ù­ñ»­ÉÁ: ÜÛáõ­ÃÁ` ܳ­ñÇ­Ý» Æ­ñÇó­Û³­ÝÇ

ÛÉ

ù Ù . ³ Ý

ñ ­ áõíÛáõÝ ³ ï ­ ³ · ­ Ñá

ÊݳÙù

Ø

ÇÝã­¹»é Ï³Ý á­ñá­ß³­ÏÇ Ï³­ÝáÝ­Ý»ñ ¢ Ýϳ­ï³­ éáõÙ­Ý»ñ, á­ñáÝù Ù»½­ ÝÇó Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõ­ñÁ å»ïù ¿ ÑÇ­ßÇ áõ ÏÇ­ñ³­éÇ: ²Û­ó»­É»­óÇÝù ùÇÃ-Ïá­Ïáñ¹, ³­Ï³Ý­ç³­µ³­Ý ²Ý­Ý³ ²ë­É³Ý­Û³­ÝÇ Ñ»ï: -îÇ­ÏÇÝ ²ë­É³Ý­Û³Ý, ÇÝã­å»±ë­ ¿ å»ïù ×Çßï Ëݳ­Ù»É ³­Ï³Ýç­Ý»­ñÁ` ³­å³­Ñá­í³·ñ­í»­Éáí ¹ñ³Ýù íݳ­ë»­ Éáõó: - ²­Ï³Ý­çÇ ËݳÙù ³­ë»­Éáí` Ýϳ­ïÇ áõ­Ý»Ýù ³­Ï³Ý­ç³­Ë»­óÇÝ áõ ³ñ­ï³­ùÇÝ Éëá­Õ³­Ï³Ý ³Ý­óáõ­ÕÇÝ, ù³­ÝÇ áñ ÙÇ­ çÇÝ ¢ Ý»ñ­ùÇÝ ³­Ï³Ý­çÁ Ù³ñ­¹áõ ÏáÕ­ ÙÇó ÇÝù­Ýáõ­ñáõÛÝ ã»Ý ϳ­ñáÕ Ëݳ٭ í»É: º­Ã» ûñ­·³­ÝǽÙÝ ³­éáÕç ¿, ³­å³ ³­Ï³Ý­çÇ ËݳÙùÝ ÁÝ­¹³­Ù»­ÝÁ å»ïù ¿ ÉÇ­ÝÇ Éá­Õ³­Ý³­Éáõó Ñ»­ïá ³ñ­ï³­ ùÇÝ Éëá­Õ³­Ï³Ý ³Ý­óáõ­Õáõ` Ý»ñ­ëÇó ûâ³­ÏÇ Ù³ù­ñáõ­ÙÁ: -²­Ï³Ýç­Ù³ù­ñÇã­Ý»­ñÁ ϳ­ñá±Õ­ »Ý íݳ­ë»É ³­Ï³Ý­çÁ: -ºñµ Ù³ñ­¹ÇÏ ùáñ »Ý ½·áõÙ ³­Ï³Ýç­ Ý»­ñáõÙ, ϳñ­ÍáõÙ »Ý, û ³­Ï³Ýç­Ù³ù­ ñÇ­ãÁ Ëá­ñÁ ÙïóÝ»­Éáí ϳ­ñáÕ »Ý ³­í»­ ÉÇ É³í Ù³ù­ñ»É ³­Ï³Ýç­Ý»­ñÁ: Þ³ï ½·áõÛß ¢ ³­ã³­Éáõñç å»ïù ¿ ÉÇ­Ý»É Ñ³ï­Ï³­å»ë »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ¹»åùáõÙ, ù³­ÝÇ áñ »ñ­µ»ÙÝ, ³­Ï³Ýç­Ù³ù­ñÇã­Ý»­ñÁ ï³­ÝáõÙ »Ý ³­Ï³Ý­çÇ Ëáñ­ùÁ ¢ ³Ý­·Ç­ ï³Ï­ó³­µ³ñ íݳ­ëáõÙ »Ý Éëá­Õ³­Ï³Ý ³Ý­óáõ­ÕÇÝ Ï³Ù Ãٵϳ­Ã³­Õ³Ý­ÃÁ: Æ ¹»å, ¹³ ͳÝñ Ñ»­ï¢³Ýù­Ý»ñ ϳ­ñáÕ ¿ áõ­Ý»­Ý³É. »­Ã» íݳë­í³Í­ùÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ ùáõÙ Ãٵϳ­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ å³ïé­í³Í­ùÁ ã÷³Ï­íÇ, ã·³ Çñ ݳ˭ÏÇÝ ¹Çñ­ùÇÝ, ³­å³ Ù³ñ­¹Á Ïáõ­Ý»­Ý³ Éëá­ÕáõÃ­Û³Ý Ç­ç»­óáõÙ, ϳ­ÛáõÝ Ó­¢³­íáñ­í³Í å»ñ­ ýá­ñ³­ódz­Ý»ñ, Ãٵϳ­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ µáñ­µáù­í³Í ³Ýó­ùÇó ų­Ù³­Ý³Ï ³é ų­Ù³­Ý³Ï ³ñ­ï³¹­ñáõíÛáõÝ ÏÑá­ëÇ, ÙÇ­çÇÝ ³­Ï³Ý­çáõ٠Ͻ³ñ­·³­Ý³ ùñá­ÝÇ­ ϳ­Ï³Ý µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ åñá­ó»ë: -ƱÝã­¿ ³­Ï³Ý­çÇ Ëó³­ÝÁ, ¢ ³ñ¹­Ûáù ¹³ ÑÇ­·Ç»­Ý³­ÛÇ Ï³­ÝáÝ­Ý»­ñÇ ãå³Ñ­ å³Ý­Ù³Ý ѻ±Ýù ¿: -²­Ï³Ý­çÇ Ëó³­ÝÁ ³ñ­ï³­ùÇÝ ³­Ï³Ý­çÇ áã µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ ¿, »ñµ Ù³ñ­¹áõ Ùáï ½³ñ­·³­ÝáõÙ ¿ ÏáÝ­¹áõÏ­ïÇí µÝáõÛ­ÃÇ Í³Ý­ñ³É­ëáõí ÛáõÝ, á­ñÁ, 볭ϳÛÝ, ÉñÇí áõÕ­Õ»­ÉÇ ¿:

²ñ­ï³­ùÇÝ Éëá­Õ³­Ï³Ý ³Ý­óáõ­ÕáõÙ Ïáõ­ï³Ï­íáõÙ ¿ ÍÍáõÙµ ³ñ­ï³­½³­ïáÕ ·»Õ­Ó»­ñÇ ³ñ­ï³¹­ñ³Ý­ùÁ: Êó³­ÝÁ ãáñ ¿, Ùáõ· ß³­·³­Ý³­Ï³­·áõÛÝ, ³ÛÝ ³Ù­µáÕ­ çá­íÇÝ Ï³Ù Ù³ë­Ý³­ÏÇá­ñ»Ý ÷³­ÏáõÙ ¿ ³ñ­ï³­ùÇÝ Éëá­Õ³­Ï³Ý ³Ý­óáõ­ÕÇÝ, ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿, û­ñǭݳÏ, ³­Ï³Ýç­Ù³ù­ ñÇ­ãáí ³ñ­ï³­ùÇÝ ³Ý­óáõ­ÕÇÝ å³ñ­µ»­ ñ³­µ³ñ Ù³ù­ñ»­Éáõ ѻÝùáí, ÇÝãÁ ѳݷ»óÝáõÙ ¿ ÍÍÙµ³­ÛÇÝ ·»Õ­Ó»­ñÇ ·»ñ·ñ·é­Ù³­ÝÁ ¢ ÍÍÙµÇ ·»­ñ³ñ­ï³¹­ ñáõí۳ÝÁ: -²Û¹ ¹»å­ùáõÙ ÇÝ­ãDZ ѻÝù »Ý ³­Ï³Ý­çÇ ³ñ­ï³­ùÇÝ ß»ñ­ïáõÙ »ñ­µ»ÙÝ Ç Ñ³Ûï »­ÏáÕ µßï»­ñÁ: -¸ñ³Ýù ³­Ï³Ý­çÇ Ù³­½³ñ­Ù³­ïÇ µáñ­µá­ùáõÙ­Ý»ñÝ »Ý: ²­Ï³Ý­çÇ ³ñ­ï³­ ùÇÝ Éëá­Õ³­Ï³Ý ³Ý­óáõ­Õáõ ³­×³­é³­ ÛÇÝ Ù³­ëáõÙ, µ³­óÇ ÍÍáõÙµ áõ ׳ñå ³ñ­ï³¹­ñáÕ ·»Õ­Ó»­ñÇó, Ù³ßÏÝ áõ­ÝÇ Ý³¢ Ù³­½»ñ: ´ßï»­ñÁ ëϽµáõÙ ÉÇ­ ÝáõÙ »Ý ÙÇ ÷áùñ ϳñÙ­ñáõÃ­Û³Ý ¢ áõ­é³­ÍáõÃ­Û³Ý ï»ë­ùáí, ÇÝãÁ ó³í áõ ³Ý­Ñ³ñ­Ù³­ñáõíÛáõÝ ¿ å³ï­×³­éáõÙ, ¢ ³­Ýáõ­ß³¹­ñáõí۳Ý, Ù³ë­Ý³­·»­ïÇ ã¹Ç­Ù»­Éáõ ¹»å­ùáõ٠ϳ­ñáÕ ¿ Ó­¢³­íáñ­ í»É Ù³­½³ñ­Ù³­ïÇ Ã³­ñ³­Ë³­ÏáõÛï: ¸ñ³Ýó ³­é³­ç³ó­Ù³Ý ·áñ­ÍáõÙ Ù»Í ¹»ñ »Ý ˳­Õáõ٠ϻխïáï Ó»é­ù»­ ñáí ¹Çå­ã»­ÉÁ, Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³­ÝÇ­½­ÙÇ ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, Ç­Ùáõ­ ÝÇ­ï»­ïÇ Ñ»ï ϳå­í³Í ËݹÇñ­Ý»­ñÁ: -²­Ï³Ý­çÇ Ëݳ٭ùÇ Ñ³­Ù³ñ ϳ± »­Õ³­Ý³Ï: -²Ù­é³­ÝÁ, ѳݷëïÇ Ýå³ï³Ïáí ·ïÝí»Éáí Íá­í³÷Ý­Û³ ·á­ïÇ­Ý»­ñáõ٠ϳ٠Éá­Õ³­í³­½³Ý­Ý»­ñáõÙ, á­ñáÝó ÙÇ Ù³­ëÁ »ñ­µ»ÙÝ ë³­ÝÇ­ï³­ñ³­Ï³Ý ³éáõÙáí áã ³ÛÝ­ù³Ý ɳí íǭ׳­ÏáõÙ ¿, å»ïù ¿ ÙÇ ÷áùñ ³­í»­ÉÇ ½·áÝ ÉÇ­Ý»É ³­Ï³Ý­çÇ Ëݳ٭ùÇ Ýϳï­Ù³Ùµ: -²Û­ëûñ ѳï­Ï³­å»ë »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹­ Ý»ñÝ ³­Ï³Ý­ç³­Ï³É­Ý»­ñáí ëÇ­ñáõÙ »Ý Éë»É µ³ñÓñ »­ñ³Åß­ïáõíÛáõÝ` »ñ­µ»ÙÝ ³Ý˭ݳ Ñá·­Ý»ó­Ý»­Éáí áõ ͳݭñ³­µ»é­ Ý»­Éáí ³­Ï³Ý­çÁ...

-²Ûë­ ¹»åùáõÙ Ëáë­ùÁ ÑÇ٭ݳ­Ï³­ ÝáõÙ »ñ­Ï³­ñ³ï¢ µ³ñÓñ ÇÝ­ï»Ý­ëÇ­ íáõÃ­Û³Ý Ó³Û­Ý»­ñáí ¢ íǵ­ñ³­ódz­ Ý»­ñáí Éëá­Õ³­Ï³Ý ûñ­·³­ÝÇ ÝÛ³ñ­ ¹Ç ³Ë­ï³­Ñ³ñ­Ù³Ý Ù³­ëÇÝ ¿, ÇÝãÇ Ñ»ï¢³Ýùáí ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ Ý¢­ñá­ë»Ý­

ëáñ, í³ï Éëá­ÕáõíÛáõÝ: ºñµ ³­ëáõÙ »Ý` ³­Ï³Ýç­Ý»­ñÇë Ù»ç ÇÝã-áñ ³Õ­ÙáõÏ Ï³, ¹³ ³­é³ç­Ý³ÛÇÝ Ý߳ݭݻ­ñÇó ¿: ²Û¹ ¹»å­ùáõÙ áã ÙÇ Ù³ë­Ý³­·»ï ãÇ Ï³­ñáÕ Édzñ­Å»­ùá­ñ»Ý »­ñ³ß­Ë³­íá­ñ»É, û Éëá­ Õ³­Ï³Ý ϳ٠áñ¢¿ ÝÛ³ñ­¹Ç ³Ë­ï³­Ñ³­ ñáõÙÁ, »ñµ íݳë­íáõÙ »Ý ݻۭñáÝ­Ý»­ñÁ, Édzñ­Å»ù Ïí»­ñ³­Ï³Ý·­íÇ: -ƱÝ㠭ѻÝù­Ý»ñ ϳ­ñáÕ ¿ áõ­ Ý»­Ý³É ³­Ï³Ý­çû­Õ»­ñÇ û·­ï³­·áñ­ÍáõÙÁ, »­Ã» Ù³ßÏÁ ãÇ ÁÝ­¹áõ­ÝáõÙ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ Ù»­ï³­ÕÁ: -¸ñ³Ýù ÑÇ٭ݳ­Ï³­Ýáõ٠ٳ߭ϳ­ÛÇÝ, ÙÇ ÷áùñ ¿É` µáõÝ ³­Ï³Ý­çÇ, ËݹÇñ­Ý»ñ »Ý: ´Ç­Åáõ­ï»­ñdz Ïñ»­Éáõ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ áõÕ­Õ³­ÏÇ Ï³­ñáÕ »Ý ÉÇ­Ý»É ãëådz­

ºÃ» íݳëí³ÍùÇ ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ ÃٵϳóճÝÃÇ å³ïéí³ÍùÁ ã·³ Çñ ݳËÏÇÝ ¹ÇñùÇÝ, ³å³ Ͻ³ñ·³Ý³ ùñáÝÇÏ µáñµáù³ÛÇÝ »ñ¢áõÛÃ:

óáÕ ·á­Û³­óáõíÛáõÝ­Ý»ñ, á­ñáÝù ϵ»­ñ»Ý ï»­ë³­Ý»­ÉÇ Ã»Ã¢ ¹»­ý»Ïï­Ý»­ñÇ: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ å»ïù ¿ û·­ï³­·áñ­Í»É ѳ­ ϳ­µáñ­µá­ùÇã ùëáõùÝ»ñ: ´áõÝ ³­Ï³Ý­ çÇ Éëá­ÕáõÃ­Û³Ý íñ³ µÉÃÇ ï»­Õ³­ÛÇÝ ³ñ­ï³­ùÇÝ µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ åñá­ó»­ëÁ ãÇ ³½­¹áõÙ, áõÕ­Õ³­ÏÇ ó³Ý­Ï³­ó³Í µáñ­µá­ ù³­ÛÇÝ »­ñ¢áõÛÃ, »­Ã» ãµáõÅ­íÇ, ϳ­ñáÕ ¿ ų­Ù³­Ý³­ÏÇ Áݭóó­ùáõÙ ï³­ñ³Í­í»É áõ Ëá­ñ³­Ý³É:

7

35

Ü»ñ³ß˳ñÑ

ηïÝíÇ ÷³Ï ÙÇï­ùÁ µ³­óáÕ µ³­Ý³­ÉÇ...

ÜÛáõ­ÃÁ` Æ­Ý»­ëë³ Ð³­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÇ

1988Ã.-ÇÝ Ýϳ­ñ³­Ñ³Ý­í³Í §²ÝÓñ¢Ç Ù³ñ­¹Á¦ ýÇÉ­ÙáõÙ ¸³ë­ÃÇÝ Ðáý­Ù³­ÝÁ í³ñ­ å»­ïá­ñ»Ý Ï»ñ­ïáõÙ ¿ ³áõ­ïÇÏ Ë³Ý­·³­ ñáõ­Ùáí è»Û­Ùáݹ ´»­µÇ­ÃÇÇ Ï۳ݭùÇ áõ ÑÇ­ í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý å³ï­ÙáõíÛáõ­ÝÁ, ÙÇ Ñ³½­í³­ ¹»å ˳ݭ·³­ñáõÙ, á­ñÁ »ñ­µ»ÙÝ ³Ý­í³­ÝáõÙ »Ý §¶Çï­Ý³­Ï³­ÝÇ ëÇݹ­ñáÙ¦: è»Û­ÙáÝ­¹Ç »Õ­µ³Û­ñÁ` â³é­ÉÇÝ, µ³­ó³­Ñ³Û­ïáõÙ ¿, áñ ݳ ûÅï­í³Í ¿ µ³­ó³­éÇÏ ÑÇ­ßá­Õáõí۳ٵ. ³Ýë­Ë³É ÑÇ­ßáõÙ ¿ µ»Ûë­µá­ÉÇ ³ÙµáÕç íÇ­ ׳­Ï³·­ñáõíÛáõ­ÝÁ, Ñ»­é³­Ëá­ë³·ñ­ùÇ µá­Éáñ ѳ­Ù³ñ­Ý»­ñÁ, ȳë ì»­·³­ëÇ Ï»Ýï­ñá­Ý³­ Ï³Ý ³ñ­ËÇ­íÇ ïí۳ɭݻ­ñÁ: ä³ï­ÙáõíÛáõ­ÝÁ ëÏëíáõÙ ¿ ... ²áõ­ïÇë­ïÇÏ ³Ëï³ÝÇßÝ»ñÇ ¢ ÑÇí³Ý¹áõÃÛ³Ý µáõÅ­Ù³Ý Ù³­ëÇÝ ß³ï ùÇã û­ñǭݳϭݻñ »Ý Ýϳ­ñ³·ñ­í»É, ÙÇÝã ³ÛÝ Ï׳­Ý³ã­í»ñ ¢ ϳݭí³Ý­í»ñ §³áõ­ïǽ٦: سñ­ïÇÝ ÈÛáõ­Ã»­ñÇ §Üá­Ã³­ï»ï­ñáõÙ¦ ϳ ÙÇ å³ïÙáõÃÛáõÝ 12-³Ù­Û³ ïÕ³­ÛÇ Ù³­ëÇÝ, áí ѳ­í³­Ý³­µ³ñ áõ­Ý»­ó»É ¿ Ëá­ñÝ ³ë­ïÇ­ ׳­ÝÇ ³áõ­ïǽÙ: ÈÛáõ­Ã»­ñÁ ϳñ­ÍáõÙ ¿ñ, áñ ïÕ³Ý ³Ý­Ñá­·Ç ¿³Ï ¿, ¹Ç­í³­Ñ³ñ, áõÙ Ù³ñÙ­ÝáõÙ ã³ñùÝ ¿ µÝ³Ï­íáõÙ: 1943Ã.-

36

7

ÇÝ È»á γݻ­ñÁ Ý»ñ­Ùáõ­Í»ó §í³Õ ٳݭ ϳ­Ï³Ý ³áõ­ïǽ٦ ï»ñ­ÙÇ­ÝÁ: 1938Ã.-ÇÝ ­Ð³Ýë ²ë­å»ñ­·»­ñÁ ³ñ­¹»Ý û·­ï³­·áñ­Í»É ¿ñ ³Û¹ ï»ñ­ÙÇ­ÝÁ` ÷á­Ë³­é»­Éáí ³ÛÝ ´Éá­ õ»­É»­ñÇ §³áõ­ïÇë­ïÇÏ ÷ëÇ­Ëá­å³­ïdz¦ ³ñ­ï³­Ñ³Û­ïáõíÛáõ­ÝÇó: Üñ³ ³­Ýáõ­Ýáí »Ý Ïá­ãáõÙ ³áõ­ïÇë­ïÇÏ ëå»Ïï­ñÇ Ë³­Ý·­ ³ñáõÙ­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ` ³ÛÅ٠ѳÛï­ÝÇ ²ë­å»ñ­ ·»­ñÇ Ñ³­Ù³Ë­ï³­ÝÇßÁ, ûå»ï, áñ­å»ë ³­é³Ý­ÓÇÝ Ë³Ý­·³­ñáõÙ, ÙÇÝ㢠1981à ³ÛÝ ã¿ñ ¹Ç­ï³ñÏ­íáõÙ: È»á γ­Ý»ñÝ Çñ Ñ»ñ­ÃÇÝ æáÝ Ðá÷ÏÇÝ­ëÇ ÑÇ­í³Ý­¹³­Ýá­óáõÙ ³é³çÇÝ ³Ý­·³Ù û·­ï³­·áñ­Í»ó §³áõ­ïǽ٦ ï»ñ­ ÙÇ­ÝÁ` Ý»ñ­Ï³­Û³ó­Ý»­Éáí ½³ñ­Ù³­Ý³­ÉÇ í³ñ­ ù³­ÛÇÝ ÝÙ³­ÝáõíÛáõÝ­Ý»­ñáí 11 »­ñ»­Ë³­ÛÇ: ¶ñ»­Ã» µá­Éáñ Ý߳ݭݻ­ñÁ, á­ñáÝù γ­Ý»­ ñÁ Ýϳ­ñ³·­ñáõÙ ¿ñ Çñ Ýá­Ã³­ï»ï­ñáõÙ, ѳï­Ï³­å»ëª §³áõ­ïÇë­ïÇÏ Ù»­Ý³­ÏáõíÛáõ­ ÝÁ¦, §ÙÇû­ñǭݳ­ÏáõÃ­Û³Ý Ó·ïáõ­ÙÁ¦, ³ÛÅÙ ¿É ³áõ­ïÇë­ïÇÏ ëå»Ïï­ñÇ Ë³Ý­·³ñ­Ù³Ý ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­í³Í µÝáõ­Ã³­·ñÇã­Ý»­ñÇó »Ý: Æ­ñ³­Ï³­ÝáõÙ... ²áõ­ïǽ­ÙÁ ѳ­Ù³Ïó­í³Í ½³ñ­·³ó­ Ù³Ý Ë³Ý­·³­ñáõÙ ¿, á­ñÁ ëá­íá­ñ³­µ³ñ Ç

ѳÛï ¿ ·³­ÉÇë Ï۳ݭùÇ ³­é³­çÇÝ 3 ï³ñ­ í³ ÁÝóóùáõÙ: ¸³ ÝÛ³ñ­¹³­µ³­Ý³­Ï³Ý ˳ݭ·³ñ­Ù³Ý ѻÝù ¿, áñÝ ³½­¹áõÙ ¿ ·ÉËáõ­Õ»­ÕÇ Ýáñ­Ù³É ·áñ­Íáõ­Ý»áõÃ­Û³Ý íñ³` Ëá­ãÁÝ­¹á­ï»­Éáí ëá­ódz­É³­Ï³Ý ÷áË­ ѳ­ñ³­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¢ ѳ­Õáñ­¹³Ïó­Ù³Ý ÑÙïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ µÝ³­Ï³­ÝáÝ ½³ñ­·³­ óáõÙÁ: ²áõ­ïǽ­ÙÇ ¹ñë­¢á­ñáõÙ­Ý»­ñÁ ã³­÷³­ ½³Ýó µ³½­Ù³­½³Ý »Ý, ÇÝ­ãÁ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ¿, áñ ³áõ­ïǽ­Ùáí ÑÇí³Ý¹ ó³Ý­Ï³­ó³Í »ñ­Ïáõ Ù³ñ­¹ ãáõ­ÝÇ ÙÇ¢ÝáõÛÝ ³Ë­ï³­ÝÇß­ Ý»­ñÁ: 1980-³­Ï³Ý­Ý»­ñÇó ëÏë³Íª ³áõ­ ïǽ­ÙÇ ³Ë­ïá­ñá߭ٳٵ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ÃÇíÝ ³­í»­É³­ÝáõÙ ¿, å³ï­×³éÝ ³Ë­ïá­ñáß­Ù³Ý á­Éáñ­ïÇ ½³ñ­·³­óáõÙÝ ¿: ²áõ­ïǽ­ÙÇ ¹ñë­ ¢á­ñáõÙ­Ý»­ñÁ ï³ñ­µ»ñ »Ý: à­ñáß ³Ý­Ó³Ýó Ùáï ³ÛÝ ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­íáõÙ ¿ ͳÝñ íÝ³ë­ í³Íù­Ý»­ñáí. Ýñ³Ýù ã»Ý Ëá­ëáõÙ, Ùï³­íáñ Éáõñç ˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»ñ áõ­Ý»Ý, ÷³Ï­í³Í »Ý Ç­ñ»Ýó ëïÇ­ÙáõÉ­Û³­ódz­Ý»­ñÇ Ù»ç` Ó»é­ù»­ ñÇ Ã³­÷³­Ñ³­ñáõÙ­Ý»ñ, ×á×­íáÕ ß³ñ­ÅáõÙ­ Ý»ñ ¢ ³ÛÉÝ: ØÛáõë­Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý áõ­Ý»­Ý³É µ³ñÓñ ýáõÝÏ­óÇá­Ý³É Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ­ Ý»ñ, µ³Ûó, ÙÇ¢ÝáõÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï, ³ÏݭѳÛï

Ü»ñ³ß˳ñÑ

¹Åí³­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ ѳ­Õáñ­¹³Ïó­Ù³Ý á­Éáñ­ ïáõÙ, ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³Ï Ñ»­ï³ùñù­ñáõíÛáõÝ­ Ý»ñ, ß³­ï³­Ëá­ëáõíÛáõÝ, å»­¹³Ý­ïÇÏ Ñ³­ Õáñ­¹³Ï­óáõÙ: ²Ûë ë³Ñ­Ù³­ÝáõÙ­Ý»­ñÁ, ë³­ ϳÛÝ, ã³÷³ÝÇß ã»Ý ¢ íǭ׳ñ­Ï»­ÉÇ »Ý: γ ¢ë ­Ù»Ï µ³­Å³­ÝáõÙ` ëÇݹ­ñá­Ù³É ¢ áã ëÇݹ­ ñá­Ù³É ³áõ­ïǽÙ: êÇݹ­ñá­Ù³É ³áõ­ïǽ­ÙÁ ÝáõÛݳóíáõÙ ¿ ͳÝñ ϳ٠Ëá­ñÁ Ùï³­íáñ Ñ»­ï³Ù­Ý³­óáõÃ­Û³Ý Ñ»ï: »å»ï ²ë­å»ñ­ ·»­ñÇ ëÇݹ­ñá­Ùáí ³Ý­Ñ³ï­Ý»­ñÇ Ùáï ³­í»­ ÉÇ É³í ¿ ·áñ­Íáõ٠׳­Ý³­ãá­Õ³­Ï³Ý á­Éáñ­ïÁ, ³Û­¹á­õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí, ã³­÷³­½³Ýó ¹Åí³ñ ¿ ³ÛÝ Ñëï³Ï ë³Ñ­Ù³­Ý»É ¢ ï³­ñ³Ý­ç³­ ï»É Ù³­ùáõñ ³áõ­ïǽ­ÙÇó, ëÇݹ­ñá­Ù³É ¢ áã ëÇݹ­ñá­Ù³É ³áõ­ïǽ­ÙÇó, ݳ¢ ·ïÝ»É ³ÛÝ ë³Ñ­Ù³Ý­Ý»­ñÁ, áñ­ï»Õ ¹ñ³Ýù ÓáõÉ­ íáõÙ »Ý ÙÇÙ­Û³Ýó ϳ٠ѳï­íáõÙ: ²ë­å»ñ­ ·»­ñÇ ëÇݹ­ñá­Ùáí »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ëáë­ùÁ ùÇã ¿ ˳­Ã³ñ­í³Í: Üñ³Ýù ѻ߭ïá­ñ»Ý û·­ï³­ ·áñ­ÍáõÙ »Ý É»­½áõÝ, ÙdzÛÝ Ã» Ëáë­ù³­ÛÇÝ ³ñ­ï³­Ñ³Û­ïáõÙ­Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ï³­ñû­ñÇ­ Ý³Ï Ãí³É, éÇíÙÇÏ µÝáõÛà Ïñ»É ϳ٠߳ï ýáñ­Ù³É, µ³ñÓñ ïá­Ýáí ÑÝã»É: ²ë­å»ñ­ ·»­ñáí »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ãÁݭϳ­É»É Ëáë­ù³­ÛÇÝ á­ñáß ÝñµáõíÛáõÝ­Ý»ñ: г­ë³­ñ³­ ÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç ²ë­å»ñ­·»­ñÇ ëÇݹ­ñá­Ùáí »­ñ»­ Ë³Ý ãÇ ï³ñ­µ»ñ­íáõÙ Çñ ѳ­ë³­Ï³­ÏÇó­Ý»­ ñÇó: ܳ áõ­ÕÕ³­ÏÇ »­ñ»­Ë³ ¿, áí ï³ñ­µ»ñ­ íáÕ í³ñù áõ­ÝÇ.

-­÷ á Ë ­Ñ ³ ­ñ ³ ­µ » ­ñ á õ à ­Û á õ Ý ­Ý » ­ñ á õ Ù §³Ý­÷áõÛæ ¿, - ãÇ Áݭϳ­Éáõ٠ѳ­ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç ÁÝ­¹áõÝ­í³Í ëá­ódz­É³­Ï³Ý Ýáñ­Ù»­ñÁ, - ­óáõ­ó³­µ»­ñáõÙ ¿ ³å­ñáõ­Ù³Ïó­Ù³Ý µ³­ ó³­Ï³­ÛáõíÛáõÝ, - ­Ëá­ë»­ÉÇë, ѳ­Õáñ­¹³Ïó­í»­ÉÇë ãÇ Ý³­ ÛáõÙ Çñ Ñ»ï Ëá­ëáÕ ³Ý­ÓÇ ¹»Ù­ùÇÝ, ³ã­ù»­ ñÇÝ, ѳ­Û³ó­ùÁ ѳ­éáõÙ ¿ ã»­½áù Ï»­ïÇ: à­ñáß í³ñ­Ï³Í­Ý»ñ л­ï³­½á­ïáÕ­Ý»ñÝ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõÙ »Ý ³ÛÝ í³ñ­Ï³­ÍÁ, Áëï á­ñǪ á­ñáß å³Û­Ù³Ý­Ý»­ ñÇó »É­Ý»­Éáíª ³Ý­Ï³­ÛáõÝ ·»­Ý»­ñÇ ÙÇ ËáõÙµ µ³Ë­íáõÙ ¿ ·ÉËáõ­Õ»­ÕÇ Ýáñ­Ù³É ½³ñ­·³ó­ Ù³Ý Áݭóó­ùÇ Ñ»ï` ³­é³­ç³ó­Ý»­Éáí ³áõ­ ïǽÙ: ØÇÝã­¹»é ÙÛáõë­Ý»­ñÁ ѳϭí³Í »Ý ³ÛÝ »½­ñ³­Ï³­óáõí۳­ÝÁ, áñ ³áõ­ïǽ­ÙÁ ϳ­ñáÕ ¿ ϳå­í³Í ÉÇ­Ý»É ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ ËݹÇñ­Ý»­ñÇ, ÙÇ­ç³­í³Û­ñ³­ÛÇÝ ·áñ­ÍáÝ­Ý»­ñÇ Ñ»ï, ÇÝã­åÇ­ëÇù »Ý íÇ­ñáõ­ë³­ÛÇÝ ÇÝ­ý»Ï­ ódz­Ý»­ñÁ, Ù»­ï³­µá­ÉÇÏ ³Ý­Ñ³­í³­ë³­ñ³Ïß­ éáõíÛáõ­ÝÁ ¢ ùÇ­Ùdz­Ï³Ý ÙÇ­ç³Ù­ïáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÁ: ì»ñ­çÇÝ ï³­ñÇ­Ý»­ñÇÝ ·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­

ñÇ ßñç³­ÝáõÙ ·»ñ³ÏßéáõÙ ¿ ³ÛÝ í³ñ­Ï³­ÍÁ, û ϳ ÙÇ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ å³ï­×³é` ·»­Ý»­ ïÇÏ, ׳­Ý³­ãá­Õ³­Ï³Ý ¢ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ á­Éáñï­ Ý»­ñÇ Ù³­Ï³ñ­¹³Ï­Ý»­ñáõÙ: âݳ­Û³Í` ³­í»­ÉÇ áõ ³­í»­ÉÇ ¿ ѳë­ï³ï­íáõÙ ³ÛÝ ÷³ë­ïÁ, áñ ³Ë­ï³­Ñ³­ñáõÙ­Ý»­ñÝ ³Ûë »­ñ»ù Ù³­Ï³ñ­ ¹³Ï­Ý»­ñáõÙ ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý Ùdz­Å³­Ù³­ ݳÏ: èÇë­ÏÇ ·áñ­ÍáÝ­Ý»­ñÁ ²áõ­ïǽ­Ùáí ÑÇ­í³Ý­¹³­Ý³­Éáõ ѳ­í³­Ý³­ ϳ­ÝáõíÛáõ­ÝÁ ïÕ³­Ý»­ñÇ Ùáï 4-5 ³Ý­·³Ù ³­í»­ÉÇ Ù»Í ¿, ù³Ý ³Õ­çÇÏ­Ý»­ñÇ: »å»ï áã ÙÇ Ñëï³Ï ³­å³­óáõÛó­ãϳ, áñ ³áõ­ïǽ­ ÙÁ ϳå­í³Í ¿ ÍÝݹ³­µ»­ñ³­Ï³Ý éÇë­Ï³­ÛÇÝ ·áñ­ÍáÝ­Ý»­ñÇ Ñ»ï, µ³Ûó¢³ÛÝ­å»ë éÇë­Ï³­

ÛÇÝ »Ý ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇ ï³­ñÇ­ù³­ ÛÇÝ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ß³­ù³­ñ³Ë­ïÇ ³é­Ï³­ÛáõíÛáõ­ÝÁ, ÍÝݹ³­µ»­ñáõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­ Ý³Ï ³ñ­Ûáõ­Ý³­Ñá­ëáõíÛáõ­ÝÁ, ÃÙñ³Ý­Ûáõ­Ã»­ñÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ, ³É­Ïá­Ñá­ÉÇ ã³­ñ³­ß³­Ñáõ­ÙÁ, ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ Ñá­·»­Ù»ï ¹»­Õ»­ñÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ: èÇë­ÏÇ ·áñ­ÍáÝÝ ³­í»­ÉÇ Ù»Í ¿ 35 ï³­ñ»­Ï³­ÝÇó µ³ñÓñ ѳۭñ»­ñÇ, ù³Ý Ù³Û­ñ»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ: سë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÇ Ù»­Í³­Ù³ë­ÝáõíÛáõ­ÝÁ ϳñ­ÍáõÙ ¿, áñ ë³ ÙÇ ³Ë­ï³­µ³­Ý³­Ï³Ý íÇ­×³Ï ¿, áñÝ ³Ýë­å³­ ë»­ÉÇá­ñ»Ý ϳ­ñáÕ ¿ ѳ­ñ»É Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõ­ ñÇÝ:

²áõ­ïǽ­Ùáí ÑÇí³Ý¹ »­ñ»­Ë³Ý ½³ñ­·³­ÝáõÙ ¿ ³ÛÉ Ï»ñå ²áõ­ïǽ­Ùáí »­ñ»­Ë³­ÛÇ ×³­Ý³­ãá­Õ³­ Ï³Ý á­Éá­ñïÁ ϳ­ñáÕ ¿ µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ ³­ñ³· ½³ñ­·³­Ý³É, ÙÇÝã­¹»é ß³ñ­Åá­Õ³­Ï³Ý á­Éáñ­ ïáõÙ ³ÏݭѳÛï ѳ­å³­ÕáõÙ ¿ Ýϳï­íáõÙ: Üñ³Ýù ϳ­ñáÕ »Ý ¹Åí³­ñ³­Ý³É µéÝ»É ·Ý¹³­ÏÁ, µ³Ûó ϳ­ñáÕ »Ý áõ­Ý»­Ý³É µ³­ í³­Ï³­ÝÇÝ Ù»Í Ëáë­ù³­ÛÇÝ å³­ß³ñ, ëá­ ódz­É³­Ï³Ý ÑÙïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ »ñ­µ»ù ã»Ý ½³ñ­·³­ÝáõÙ ÙÇ¢ÝáõÛÝ ÷áõ­É»­ñáí ¢ ï»Ù­ å»­ñáí, ÇÝã­å»ë ïÇ­åÇÏ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ùáï: ºñ­µ»ù ãÇ Ï³­ñ»­ÉÇ Ï³Ý­Ë³­ï»­ë»É, û áñ­ ù³Ý ³­ñ³· Ïëá­íá­ñÇ ³áõ­ïÇë­ïÇÏ »­ñ»­ ˳Ý: Üñ³Ýù á­ñáß µ³­Ý»ñ ϳ­ñáÕ »Ý ëá­ íá­ñ»É ³­í»­ÉÇ ³­ñ³·, ù³Ý ÙÛáõë »­ñ»­Ë³­ Ý»­ñÁ, ÇÝã­å»ë, û­ñǭݳÏ, ϳñ­¹³É »ñ­Ï³ñ µ³­é»­ñÁ ϳ٠áñ¢¿ ¹Åí³ñ ·áñ­Íá­Õáõí ÛáõÝ: ²áõ­ïǽ­Ùáí »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ §÷áñ­Ó³ñ­ ÏáõÙ¦ »Ý Ï۳ݭùÁ µá­Éá­ñá­íÇÝ áã ³ÛÝ­å»ë, ÇÝã­å»ë »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ù»­Í³­Ù³ë­Ýáõí Ûáõ­ÝÁ: ²Ûë »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ã³­÷³­ ½³Ýó ¹Åí³ñ ¿ Ëá­ë»É Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ñ»ï ¢ µ³­é»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí ë»­÷³­Ï³Ý Ùïù»ñÝ áõ ÑáõÛ­½»­ñÝ ³ñ­ï³­Ñ³Û­ï»ÉÁ: ²Ûë »­ñ»­Ë³­Ý»­ ñÁ ÙÇû­ñǭݳ­ÏáõÃ­Û³Ý »Ý Ó·ïáõÙ, ¹Åí³ñ »Ý ѳ­Ù³­Ï»ñå­íáõÙ áñ¢¿ ÷á­÷á­Ëáõí Û³Ý: г­×³Ë »Ý ¹Åí³­ñ³­ÝáõÙ Å»ë­ï»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí ϳ٠áõÕ­Õ³­ÏÇ Ù³ï­Ý³Ý­ß»­Éáí ³ñ­ï³­Ñ³Û­ï»É ë»­÷³­Ï³Ý ϳ­ñÇù­Ý»­ñÁ, ³Ý­í»ñç ÏñÏÝáõÙ »Ý ÇÝã-áñ µ³­é»ñ ϳ٠³ñ­ï³­Ñ³Û­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ, ³­é³Ýó ï»­ë³­ Ý»­ÉÇ å³ï­×³­éÇ Ï³­ñáÕ »Ý ɳó ÉÇ­Ý»É Ï³Ù Íǭͳ­Õ»É, ÝáõÛ­ÝÇëϪ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ó³í ½·³É, ÇÝãÇ å³ï­×³­éÝ ³Ý­Ñ³ë­Ï³­ ݳ­ÉÇ ¢ ³Ý­ï»­ë³­Ý»­ÉÇ ¿ ³Û­Éáó ѳ­Ù³ñ: ²Ûë »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ ѳ­×³­Ë³­ÏÇ áõ­Ý»­ÝáõÙ »Ý ϳ­ï³­ÕáõÃ­Û³Ý Ýá­å³­Ý»ñ, µ³­óÇ ³Û¹` ¹Åí³­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ, ³Ý­Ñ³ñ­Ù³­ñ³­í»­ïáõí ÛáõÝ »Ý ½·áõÙ ³Ý­Í³­Ýáí ËÙµ»ñáõÙ ÉÇ­Ý»­ ÉÇë, ïѳ­×áõíÛáõÝ »Ý ³å­ñáõÙ ·ñϳ­Ë³é­ ÝáõÙ­Ý»­ñÇó, ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý Ñåáõ­ÙÇó: ÜáõÛ­ ÝÇëÏ ó³­íÇ Ýϳï­Ù³Ùµ ϳ­ñáÕ »Ý ·»ñ­½·³­ Ûáõ­ÝáõíÛáõÝ áõݻݳÉ, ÇëÏ »ñ­µ»ÙÝ` ã½·³É á­ãÇÝã: àñ­å»ë ϳ­Ýáݪ Ýñ³Ýó Ùáï µ³­ó³­ ϳ­ÛáõÙ ¿ Ç­ñ³­Ï³Ý íï³Ý­·Ç Ýϳï­Ù³Ùµ í³­ËÁ: Üñ³Ýù ëá­íá­ñ³­Ï³Ý áõ­ëáõó­Ù³Ý Ù»­ Ãá¹­Ý»­ñÇÝ ã»Ý »Ý­Ã³ñÏ­íáõÙ ¢ »ñ­Ï³­ñ³ï¢ ï³­ñû­ñÇ­Ý³Ï Ë³­Õ»ñ »Ý ˳­ÕáõÙ: ºñ­µ»ÙÝ Ùá­É»­é³Ý¹áñ»Ý ϳå­ÝíáõÙ »Ý áñ¢¿ ûµ­ ۻϭïÇ Ñ»ï, ϳ­ñáÕ »Ý ³Ý­í»ñç ÙÇ¢ÝáõÛÝ ³­é³ñ­Ï³Ý åïï»É: êá­íá­ñ³­Ï³Ý Ó³Û­Ý»­ñÁ

7

37

Ü»ñ³ß˳ñÑ

ϳ­ñáÕ »Ý ³ÛÝ­ù³Ý ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³ó­Ý»É ³áõ­ ïǽ­Ùáí ÑÇí³Ý¹ Ù³ñ¹­Ï³Ýó, áñ Ýñ³Ýù áõ­ÕÕ³­ÏÇ ÷³­Ï»Ý Ç­ñ»Ýó ³­Ï³Ýç­Ý»­ñÁ: Üñ³Ýù, áí­ù»ñ ß÷íáõÙ »Ý ³áõ­ïǽ­Ùáí ÑÇí³Ý¹ ³Ý­Ó³Ýó Ñ»ï, ѳ­Õáñ­¹³Ïó­Ù³Ý ËݹÇñ­Ý»ñÝ ³­é³­çÇÝ Ñ»ñ­ÃÇÝ Ï³­åáõÙ »Ý ³ãù-³ãù ÏáÝ­ï³Ï­ïÇ µ³­ó³­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý Ñ»ï, 볭ϳÛÝ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ ϳ­ñá­ Õ³­ÝáõÙ »Ý µ³­ñ»­É³­í»É ³Ûë ÑÙïáõíÛáõ­ÝÁ` ³­é³­í»É í³Õ ï³­ñÇ­ùáõÙ ³ÛÝ Ñ³Ûï­Ý³­µ»­

²áõïǽÙÁ ˳óñáõÙ ¿ »ñ»Ë³ÛÇ ½³ñ·³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ³ÛÝåÇëÇ Ï³ñ¢áñ ѳݷ³Ù³Ýù, ÇÝãåÇëÇÝ Ë³ÕÝ ¿: ñ»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ: ²áõ­ïǽ­ÙÁ ˳­Ã³­ñáõÙ ¿ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ ³ÛÝ­åÇ­ ëÇ ÙÇ Ï³ñ¢áñ ѳݭ·³­Ù³Ýù, ÇÝã­åÇ­ëÇÝ Ë³ÕÝ ¿: ê³Ï³ÛÝ Ýñ³Ýù Ó­¢³­íá­ñáõÙ »Ý ݳ¢ ýáñ­Ù³É ϳå­í³­ÍáõíÛáõÝ­Ý»ñ Ç­ñ»Ýó ³­é³ç­Ý³­ÛÇÝ Ëݳ­Ù³­Ï³É­Ý»­ñÇ Ñ»ï, ûå»ï ½·³ó­ÙáõÝù­Ý»­ñÁ ß³ï ³Õ­ù³­ïÇÏ »Ý, ¢ ѳ­ñ³­½³ï Ù³ñ­¹áõ ¹»Ù­ùÁ ׳­Ý³­ ã»ÉÝ áõ ÁÝ­¹áõ­Ý»ÉÝ ³ñ­¹»Ý ËݹÇñ ¿: ´³ñÓ­ ñ³­ýáõÝÏ­óÇá­Ý³É ³áõ­ïÇÏ­Ý»ñÁ ѳ­×³Ë ³í»ÉÇ »Ý ï³­é³­åáõÙ Ëá­ñÁ Ùdzۭݳ­Ïáõí Ûáõ­ÝÇó, ù³Ý Ýñ³Ýó áã ³áõ­ïÇÏ Ñ³­ë³­Ï³­ ÏÇó­Ý»­ñÁ: ÀÝ­Ï»­ñ³­Ï³Ý ѳ­ñ³­µ»­ñáõíÛáõÝ­

38

7

Ý»ñ Ó­¢³­íá­ñ»­ÉÁ ϳ٠áõÕ­Õ³­ÏÇ ÁÝ­Ï»ñ­Ý»ñ áõ­Ý»­Ý³ÉÝ ³­Ù»­Ý³¹Å­í³ñÝ ¿ ³áõ­ïÇÏ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ: ²ÛÉ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ½·³ó­ÙáõÝù­Ý»­ñÁ ²áõ­ïǽ­Ùáí ÑÇí³Ý¹ ³Ý­ÓÇ Ñ³­Ù³ñ ã³÷³½³Ýó ¹Åí³ñ ¿ Áݭϳ­É»É ³ÛÉ Ù³ñ¹­ ϳÝó ½·³ó­ÙáõÝù­Ý»­ñÁ` íÇßï, ïËñáõí ÛáõÝ, áõ­ñ³­ËáõíÛáõÝ Ï³Ù Ñdzë­Ã³­÷áõí ÛáõÝ: ²áõ­ïÇ­ÏÇ Ñ³­Ù³ñ ¹Åí³ñ ¿ ëá­ódz­É³­ Ï³Ý Ï³­å»­ñÇ Ó­¢³­íá­ñáõ­ÙÁ å³Û­Ù³­Ý³­íá­ ñáÕ Ñ³Ý­·³­Ù³Ýù­Ý»­ñÇ ·Ç­ï³Ï­óáõ­ÙÁ: ¸³ ¿ å³ï­×³­éÁ, áñ Ñ³×³Ë Ýñ³Ýù ³Ý­Ñá­·Ç ¢ ë³­éÝ ³Ýӭݳ­íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ïå³­íá­ ñáõíÛáõÝ »Ý ÃáÕ­ÝáõÙ: ²áõ­ïǽ­Ùáí ÑÇí³Ý¹Ý»­ñÁ ëÇ­ñáõÙ »Ý ϳݭËá­ñá­ßáõÙ­Ý»ñ, ϳݭ˳½­·³­óáõÙ­ Ý»ñ: ØÇ¢ÝáõÛÝ ·áñ­Íá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ß³ñ­ ùÁ ³Ý¹³¹³ñ ÏñÏÝ»­ÉÁ Ýñ³Ýó Ï۳ݭùÇ ³Ý­ù³Ï­ï»­ÉÇ Ù³ëÝ ¿ ϳ½­ÙáõÙ: سë­Ý³­ ·»ï­Ý»ñÝ ³­é³Ýӭݳó­ÝáõÙ »Ý ÏñÏÝíáÕ í³ñ­ùÇ Áݹ­Ñ³Ý­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, û­ñǭݳÏ` ͳ­÷³­Ñ³­ñáõÙ­Ý»ñ, Ó³Û­Ý»ñ ³ñ­Ó³­Ï»É, ·ÉáõËÝ ³Ûë áõ ³ÛÝ ­ÏáÕÙ åïï»É, Ù³ñÙ­ Ýáí ×á×­í»­É: ºñ­µ»ÙÝ Ýϳï­íáõÙ ¿ ÇÝù­ ݳí­Ý³­ëáÕ í³ñù. ³Û¹ ¹»å­ùáõ٠ϳ­ñáÕ »Ý ³ã­ùÁ ÷áñ÷­ñ»É, ׳ÝÏ­éá­ï»É ٳ߭ÏÁ, ÏÍá­ï»É Ó»é­ùÁ ¢ ѳñ­í³­Í»É ·Éáõ­ËÁ å³­ ïÇÝ Ï³Ù áõ­ÕÕ³­ÏÇ Ó»é­ù»­ñáí ѳñ­í³­Í»É ·ÉËÇÝ: 2007Ã.-ÇÝ ³ñ­í³Í Ñ»­ï³­½á­ïáõí Û³Ý ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³­Ó³Ûݪ ³áõ­ïÇë­ ïÇÏ ëå»Ïï­ñÇ Ë³Ý­·³­ñáõ­Ùáí »­ñ»­Ë³­ Ý»­ñÇ 30%-Á ¹ñë­¢á­ñáõÙ ¿ ÇÝù­Ý³­íݳ­ ëáÕ í³ñ­ù³­·ÇÍ: ²áõ­ïÇë­ïÇÏ ëå»Ï­ïñÇ Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ ³Ý­Ó³Ýó 0.5%10%-Ç Ùáï Ýϳï­íáõÙ »Ý ³Ý­ëá­íáñ ÁÝ­ ¹áõ­Ý³­ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñ, û­ñǭݳÏ` ³­Ù»­Ý³ãÁÝ­ ãÇÝ Ù³Ý­ñáõù­Ý»­ñÁ Ùï³­å³­Ñ»­Éáõó ÙÇÝ㢠ѳ½­í³­¹»å ﳭճݹ­Ý»­ñÇ ¹ñë­¢á­ñáõ­ÙÁ. í»ñ­çÇÝ­Ý»­ñÇë ³Ý­í³­ÝáõÙ »Ý ·Çï­Ý³­Ï³Ý ³áõ­ïÇÏ­Ý»ñ (autistic savants): êá­íá­ñ³­ Ï³Ý Ù³ñ¹­Ï³Ýó ѳ­Ù»­Ù³ï` ³áõ­ïǽ­Ùáí ÑÇí³Ý¹ ³Ý­Ñ³­ïÝ»­ñÇ 90%-Ç Ùáï ϳ­ñáÕ »Ý ѳÛï­Ý³­µ»ñ­í»É ½·³­óá­ÕáõÃ­Û³Ý ¢ áõ­ ß³¹­ñáõÃ­Û³Ý µ³ñÓ­ñ³­·áõÛÝ ÁÝ­¹áõ­Ý³­Ïáõí ÛáõÝ­Ý»ñ: ²áõ­ïǽ­ÙÁ ϳ­ñáÕ ¿ ѳ­Ù³Ïó­í³Í ÉÇ­Ý»É Ý³¢ Ñ»ï¢Û³É ˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»­ñÇ Ñ»ï.

- ·»­Ý³­ÛÇÝ Ùáõ­ï³­ódz­Ý»ñ, -­ëá­íá­ñ»­Éáõ ³Ý­Ï³­ñá­ÕáõíÛáõÝ, Ùï³­ íáñ Ñ»­ï³Ù­Ý³­óáõíÛáõÝ, -­í³­ËÇ, ³Ý­Ñ³Ý·ë­ïáõÃ­Û³Ý Ýá­å³­ Ý»ñ, ¿­åÇ­É»å­ëdz,

- Ý­Ûáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³­ ñáõÙ­Ý»ñ, ³Û¹ ÃíáõÙª ý»­ÝÇÉ­Ï»­ïá­Ýáõ­ñdz, -­Ã»Ã¢³­ÏÇ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ß»­ÕáõÙ­Ý»ñ, - ùÝÇ Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»ñ, ³Û¹ ÃíáõÙ` ÇÝ­ëáÙ­Ýdz (³Ýù­ÝáõíÛáõÝ), á­ñÁ å³ï³ÑáõÙ ¿ »ñ­Ïáõ »ñ­ñáñ­¹Ç Ùáï: ´ÅßÏÇ ¹Ç­Ù»­Éáõ ³½­¹³Ý­ß³Ý­Ý»ñ àã µá­Éáñ ³áõ­ïÇÏ »­ñ»­Ë³­Ý»ñ­Ý »Ý ã³­÷³­ ѳë ï³­ñÇ­ùáõÙ Ç íǭ׳­ÏÇ ÉÇ­ÝáõÙ ÇÝù­Ýáõ­ ñáõÛÝ ³å­ñ»­Éáõ: л­ï³ùñù­ñ³­Ï³Ý ¿, áñ ²ñ¢Ùáõï­ùáõÙ Ó­¢³­íáñ­í»É ¿ ³Ûë­å»ë Ïáã­ í³Í §³áõ­ïÇë­ïÇÏ Ùß³­ÏáõÛæ, Áëï á­ñÇ` ÙÇÝã á­ñáß ³Ý­Ñ³ï­Ý»ñ ÷ÝïñáõÙ »Ý µáõ­ ÅáõÙ, ÙÛáõë­Ý»­ñÁ ѳ­í³­ïáõÙ »Ý, áñ ³áõ­ ïǽ­ÙÁ å»ïù ¿ ÁÝ­¹áõÝ­íÇ áñ­å»ë ï³ñ­µ»ñ­ íáÕ ³å­ñ»­É³­Ï»ñå ¢ á'ã û ˳ݭ·³­ñáõÙ: лï¢Û³É Ý߳ݭݻ­ñÇ ³é­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ³Ý­Ñ³­å³Õ å»ïù ¿ ¹Ç­Ù»É Ù³ë­ Ý³­·»­ïÇ, ³Û­É³­å»ë ó³Ý­Ï³­ó³Í ÷áõ­ÉáõÙ áõ­ß³­óáõ­ÙÝ Çñ ³Ý­¹³é­Ý³­ÉÇ Ñ»ï¢³Ýù­Ý»­ ñÁ Ïáõ­Ý»­Ý³ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ñ»­ï³­·³ ½³ñ­·³ó­ Ù³Ý íñ³.

- ÙÇÝ㢠12 ³Ù­ë³­Ï³­ÝÁ` Ãá­Ãá­í³Ý­ùÇ µ³­ó³­Ï³­ÛáõíÛáõÝ, - ÙÇÝ㢠12 ³Ù­ë³­Ï³­ÝÁ` Å»ë­ï»­ñÇ µ³­ ó³­Ï³­ÛáõíÛáõÝ (»­ñ»­Ë³Ý ãÇ Ù³ï­Ý³Ý­ßáõÙ áñ¢¿ µ³Ý, Ó»é­ùÁ ãÇ Ã³­÷³­Ñ³­ñáõ٠ѳ­çá­ ÕáõíÛáõÝ ³­ë»­ÉÇë ¢ ³ÛÉÝ), - ÙÇÝ㢠16 ³Ù­ë³­Ï³­ÝÁ ãÇ û·­ï³­·áñ­ ÍáõÙ ³­é³Ý­ÓÇÝ µ³­é»ñ, - ÙÇÝ㢠24 ³Ù­ë³­Ï³Ý ѳ­ë³­ÏÁ ãÇ û·­ ï³­·áñ­ÍáõÙ ÇÝùݳµáõË µ³­é³­Ï³­å³Ï­ óáõíÛáõÝ­Ý»ñ, - Ëáë­ù³­ÛÇÝ ¢ ëá­ódz­É³­Ï³Ý ÑÙïáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ µ³­ó³­Ï³­ÛáõíÛáõ­Ý ó³Ý­Ï³­ó³Í ï³­ñÇ­ùáõÙ: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ »­ñ»­Ë³ 峭ѳݭçáõÙ ¿ ³Ý­Ñ³­ï³­Ï³Ý ÙÇ­ç³Ù­ïáõÃ­Û³Ý Íñ³­·Çñ` ÙÇ ù³­ÝÇ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÇ Áݹ·ñÏٳٵ, Áݹ á­ñáõÙ` ë³ ³ÛÝ ¹»åùÝ ¿, »ñµ ³ñ¹­ ÛáõÝù­Ý»ñÝ ¿É ß³ï ³Ý­Ï³Ý­Ë³­ï»­ë»­ÉÇ »Ý ¢ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇó 峭ѳݭçáõÙ »Ý ѳ٭µ»­ñ³­ ï³­ñáõíÛáõÝ, ѳ­í³ï ¢ íëï³­ÑáõíÛáõÝ Ã»' Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ, û' »­ñ»­ ˳­ÛÇ: г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ, ó³­íáù, ·áñ­ÍáõÙ ¿ ÙdzÛÝ Ù»Ï Ï»Ýï­ñáÝ, á­ñÁ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ¿ ³áõ­ïÇë­ïÇÏ ëå»Ï­ïñÇ Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»­ ñáí »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ: ¸³ §º­ñ»­Ë³­Ý»­ ñÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ Ï»Ýï­ñáÝÝ ¿¦: ²áõ­ïǽ­Ùáí ÑÇí³Ý¹ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ÃÇíÁ ÐÐ-áõÙ ³­í»­É³­ÝáõÙ ¿, ÇëÏ Ù³­ïáõó­íáÕ Í³­ é³­ÛáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ѳ­ë³­Ý»­ÉÇ »Ý áã µá­Éá­ñÇÝ:

Ü»ñ³ß˳ñÑ

γ­Ë³ñ­¹³­Ï³Ý ÑÝãÛáõÝ­Ý»­ñÇ áõ­ÅÁ ºñµ ÷áù­ñÇÏ ØÇ­ù³­Û»­ÉÁ ÍÝí»ó, ÍÝáÕ­ Ý»­ñÁ ϳñ­ÍáõÙ ¿ÇÝ, û ݳ ÙÇ ã³­ñ³×­×Ç µ³­ÉÇÏ ¿, áí ɳ­óÇ ÙÇ­çá­óáí å³ñ­½³­å»ë Çñ ٳݭϳ­Ï³Ý ϳ­Ù³­Ïá­ñáõíÛáõÝÝ ¿ ¹ñë­¢á­ñáõÙ: ´³Ûó ų­Ù³­Ý³­ÏÇ Áݭóó­ ùáõÙ` ØÇ­ù³­Û»­ÉÇ Ù»­Í³­Ý³­ÉáõÝ ½áõ­·³­Ñ»é, Ýñ³Ýù Ýϳ­ï»­óÇÝ, áñ Ç­ñ»Ýó áñ­¹ÇÝ áñ¢¿ Ï»ñå ãÇ ³ñ­Ó³­·³Ý­ùáõÙ ßñç³­å³­ ïÇÝ, µ³­óÇ ³Û¹, Ýñ³ Ù»ç µ³­ó³­Ï³­ÛáõÙ ¿ñ ݳ¢ ѳ­ñ³­½³ï­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ ¿­Ùá­óÇá­Ý³É ϳ­åÁ: л­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ³Ë­ïá­ñáß­í»ó ³áõ­ ïǽÙ` ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç Ñ»ï ϳå­í³Í ÙÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ, á­ñÁ ØÇ­ ù³­Û»­ÉÇÝ ¹³ñÓ­ñ»É ¿ñ ³Ý­Ñ³Ý­·Çëï, ¹Ûáõ­ ñ³·ñ­·Çé ¢ ÇÝù­Ý³Ù­÷á÷: ÜÛáõ­ÃÁ` ÈÇ­ÉÇà ØÏñïãÛ³­ÝÇ

Â

»¢ ÷áù­ñÇÏ ØÇ­ù³­Û»­ ÉÁ ѳ­ë³­Ï³­ÏÇó­Ý»­ñÇó ï³ñ­µ»ñ­íáõÙ ¿ñ Çñ Ý»ñ­³ß­Ë³ñ­Ñáí, ѳ­Õáñ­ ¹³Ïó­Ù³Ý Ó­¢áí ¢ ³ß­Ë³ñ­ÑÁݭϳɭٳٵ, 볭ϳÛÝ ÍÝáÕ­Ý»ñÝ áõ Ëݳ­Ù³­Ï³­ÉÁ ϳ­ ñá­Õ³­ó³Ý Ýñ³ Ù»ç Ýϳ­ï»É ÙÇ Ûáõ­ñû­ñÇ­ Ý³Ï ë»ñ ¹»­åÇ »­ñ³Åß­ïáõíÛáõ­ÝÁ: ºñµ Ù³Û­ñÁ ¹³ß­Ý³­Ùáõñ ¿ñ Ýí³­·áõÙ, ݳ ë³­ ÑáõÝ Ï»ñ­åáí ÙïÝáõÙ ¿ñ »­ñ³Åß­ïáõÃ­Û³Ý Ù»ç, ¹³é­ÝáõÙ »­ñ³Åß­ïáõÃ­Û³Ý ÙÇ Ù³ë­ÝÇ­ ÏÁ: г­×³­Ë»­Éáí º­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ½³ñ­·³ó­ Ù³Ý ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ Ï»Ýï­ñáÝ` ØÇ­ù³­Û»­ÉÁ ÝáõÛÝ ¹ñ³­Ï³Ý ³ñ­Ó³­·³Ý­ùÁ ¹ñë­¢á­ñáõÙ ¿ñ ݳ¢ »­ñ³Åß­ï³­Ï³Ý Ã»­ñ³­ådz­ÛÇ Å³­ Ù³­Ý³Ï` »ñ­µ»ù ã¿ñ µ³­ó³­Ï³­ÛáõÙ, µá­Éá­ñÇó ³Ï­ïÇí ¿ñ, ³Ý­·³Ù ³Ý­·Çñ ·Ç­ï»ñ »ñ­·»­ñÇ µ³­é»­ñÁ: ØÇ­ù³­Û»­ÉÇ í³­ñ³ñ ¿­Ý»ñ­·Ç³Ý ¢ ³Ý­Ñ³Ý­·Çëï ¿áõíÛáõ­ÝÁ ѳ­í³­ë³ñ³Ïß­é»­ Éáõ ѳ­Ù³ñ á­ñáß­í»ó »­ñ³Åß­ï³­ë»­ñÇ Ýñ³ ѳ­Ù»ëï ¹»­ñÁ ÷á­Ë³­ñÇ­Ý»É »­ñ³Åß­ï³­·»­ ïÇ ¹»­ñáí: º­ñ³Åß­ïáõÃ­Û³Ý ³­é³­çÇÝ ¹³­ ëÁ ïå³­íá­ñÇã ¿ñ áõ ³Ý­Ùá­é³­Ý³­ÉÇ. »ñµ ³Ý­Ï³Ý­Ë³­ï»­ë»­ÉÇ ØÇ­ù³­Û»ÉÝ áõ­ëáõó­ãáõ­Ñáõ û·­Ýáõí۳ٵ ÁÝ­¹³­Ù»­ÝÁ Ù»Ï óáõ­ó³­Ù³­ïáí ¹³ß­Ý³Ù­áõ­ñÇ íñ³ ÷áñ­Ó»ó Ýí³·»É Çñ ëÇ­ñ»­ÉÇ Ñá·¢áñ »ñ­·Á, áñÁ Ñ»­ïá ³Ý­í³­ Ý»ó §è», ý³, ëáÉ, ÉÛ³¦, ³­Ý³­ë»­ÉÇ áõ­ñ³­ Ëáõí۳ٵ ¢ Ññ×í³Ý­ùáí ѳ­Ù³Ï­í³Í` åáÏ­í»ó ï»­ÕÇó, í³­½»ó ë»Ý­Û³­ÏÇó ¹áõñë,

³­å³ í»­ñ³­¹³ñ­Ó³í áõ Ýá­ñÇó Ùá­ï»­ó³í ¹³ß­Ý³­Ùáõ­ñÇÝ: ²Û¹ û­ñÁ ݳ ·ï³í ݳ¢ Çñ ³­Ù»­Ý³­ëÇ­ñ»­ÉÇ »­ñ³Åß­ïáõíÛáõ­ÝÁ` ÏáÙ­åá­ ½Ç­ïáñ Ú³­ÝÇÇ §ØÇÝ㢠í»ñ­çÇÝ Ï³­ÃÇ­ÉÁ¦ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÁ: ºñµ áõ­ëáõó­ãáõ­ÑÇÝ` Æ­Ý»­ë³Ý, ëÏë»ó Ýí³­·»É »­ñ³Åß­ïáõíÛáõ­ÝÁ, Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ï³Ï­ïÇó Ñ»­ïá ØÇ­ù³­Û»­ ÉÁ ¹³ß­Ý³Ù­áõ­ñÁ ÷³­ÏáõÙ ¿ñ, ë»Ý­Û³­ÏáõÙ ³Ý­Ñ³Ý­·Çëï ù³Û­ÉáõÙ, ³­å³ ß³­ñáõ­Ý³­ ÏáõÙ Éë»É: ܳ ϳñ­Í»ë Çñ Ù»ç ³Ù­ñ³·­ ñáõÙ ¿ñ »­ñ³Åß­ïáõÃ­Û³Ý Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ÑÝãÛáõ­ÝÁ, ˳­ÕáõÙ Ù»­Õ»­¹áõ Ñ»ï: ØÇ ù³­ÝÇ ¹³ë Ñ»­ïá ݳ ëÏë»ó »ñ­Ïáõ óáõ­ó³­Ù³­ïáí Ýí³­·»É, ÇëÏ á­ñáß Å³­Ù³­Ý³Ï ³Ýó áõ­ëáõó­ Ù³Ý ·áñ­ÍÁݭó­óáõÙ Ý»ñ·­ñ³í­í»­óÇÝ Ý³¢ ÙÛáõë Ù³ï­Ý»­ñÁ: êÏëÝ³Ï »­ñ³Åß­ï³­·»­ïÇ ³­é³­çÇÝ ¹³­ ëÇó ÙÇÝã ³Û­ëûñ Ûáà ³­ÙÇë ¿ ³Ý­ó»É. ݳ ³ñ­¹»Ý ë³­ÑáõÝ Ýí³­·áõÙ ¿ 4-5 »­ñ³ÅÁß­ ïáõíÛáõÝ Çñ ëÇ­ñ³Í ÙáõÉï­ýÇÉ­Ù»­ñÇó: öáù­ñÇÏ ¹³ß­Ý³­Ï³­Ñ³ñÝ ³­é³­çÇÝ ÇëÏ ¹³­ëÇó Áݹ·Í­í³Í ѳ­Ï³­Ï­ñ³Ýù áõ­ÝÇ Ýá­ ï³­Ý»­ñÇ` ³Û¹ 7 Ññ³­ß³­·áñÍ »Õ­µ³Ûñ­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ, û¢ Æ­Ý»­ë³­ÛÇ ßÝáñ­ÑÇí ßáõ­ ïáí ÏïÇ­ñ³­å»­ïÇ Ý³¢ Ýá­ï³·­ñáõí۳Ý

·³Õï­ÝÇù­Ý»­ñÇÝ: àõ­ëáõó­ãáõ­ÑÇÝ Ñ³­Ùá½­ í³Í ¿, áñ »­ñ³Åß­ïáõíÛáõ­ÝÁ ØÇ­ù³­Û»­ÉÇ Ñ³­ Ù³ñ ϳ­ñáÕ ¿ ¹³é­Ý³É Ù³ë­Ý³­·Ç­ïáõíÛáõÝ, ÇÝ­ãÁ ÝÙ³­ÝûñÇÝ³Ï Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ï۳ݭùáõ٠ѳ½­í³·­Ûáõï »ñ¢áõÛà ¿: º­Ã» µ³­í³­ñ³ñ ù³­Ý³­ÏÇ ÑáõÛë, ѳ­í³ï ¢ ë»ñ ¹ñë­¢áñ­íÇ, ØÇ­ù³­Û»­ÉÁ Ϲ³é­Ý³ É³í »­ñ³­ÅÇßï: ²ÛÅÙ Çݭݳ٭۳ ØÇ­ù³­Û»­ÉÁ ÷áñ­ÓáõÙ ¿ Ûáõ­ñ³ó­Ý»É §ØÇÝ㢠í»ñ­çÇÝ Ï³­ÃÇ­ÉÁ¦ Ïáã­ íáÕ Çñ ëÇ­ñ»­ÉÇ »­ñ³Åß­ïáõíÛáõ­ÝÁ ¢ ¹³­ëÁ Ù»ñ­ÃÁݹ­Ù»ñà Áݹ­Ñ³­ïáõÙ ³ÛÝ Ëݹñ³Ý­ ùáí, áñ áõ­ëáõó­ãáõ­ÑÇÝ Çñ ѳ­Ù³ñ Ýí³­·Ç ³Û¹ ëï»Õ­Í³­·áñ­ÍáõíÛáõ­ÝÁ: º­ñ³Åß­ïáõí Û³Ý ³­é³­çÇÝ Ýá­ï³­ÛÇó ÙÇÝ㢠í»ñ­çÇÝ ñá­ å»Ý, Ù»ñà Ñdz­ó³Í í³­½»­Éáí, Ù»ñà ÇÝù­ ݳ­Ùá­é³ó åïïí»­Éáí, ØÇ­ù³­Û»­ÉÁ ½·áõÙ ¿ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ÑÝãÛáõ­ÝÇ Ýñµ»­ñ³Ý­·Á: Üñ³ »ñϭݳ­·áõÛÝ ³ã­ù»­ñÁ ÑÝã»Õ Ýá­ï³­Ý»­ñÇ Ñ»ï ¹³é­ÝáõÙ »Ý ÷á­Ãáñ­ÏáõÝ Íáí, Ù»ÕÙ Ýá­ï³­Ý»­ñÇ Ý»ñ­·áñ­Íáõí۳ٵ` ³­Ý³Ùå áõ ³Ý­Í³Ûñ »ñ­ÏÇÝù: öáù­ñÇÏ »­ñ³­ÅÇß­ïÁ Ù»­ Õ»­¹ÇÝ ù³­ÙáõÙ ¿ ÙÇÝ㢠í»ñ­çÇÝ Ï³­ÃÇ­ÉÁ, ÇëÏ Ï³­Ë³ñ­¹³­Ï³Ý ÑÝãÛáõÝ­Ý»­ñÁ Ýñ³ ÇÝù­ ݳ٭÷á÷ áõ ³Ý­Ñ³Ý­·Çëï ¿áõí۳­ÝÁ í»­ñ³­ ¹³ñÓ­ÝáõÙ »Ý Ïáñó­ñ³Í ˳­Õ³­ÕáõíÛáõ­ÝÁ...

²ÝóÛ³ÉÇ Ñ»ïù»ñáí

º

ØºÌ êÆðî

àô­Üº­òàÔ êðî²­¶º­îÀ

ÜÛáõÃÁ` ÈÇ­ÉÇà ØÏñïãÛ³ÝÇ

Î۳ݭùÁ Ù»½ ïñí³Í ¿ å³ñ­ï³­¹Çñ ÙÇ å³Û­Ù³­Ýáí` ³­ñdz­µ³ñ å³ßï­å³­Ý»É ³ÛÝ ÙÇÝ㢠í»ñ­çÇÝ ñá­å»Ý: â³ñɽ ¸Ç­ù»Ýë

40

7

ñ¢³­ÝÇ ³­Ù»­Ý³­ÑÇÝ Ã³­Õ³­ Ù³­ë»­ñÇó Ù»­ÏáõÙ` ø³­Ý³­ ù»­éáõÙ ¿ ·ïÝíáõÙ ØÇ­ù³­ Û»É­Û³Ý íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý ÇÝë­ïÇ­ïáõ­ïÁ: ²Ûë ߻ݭùÇ å³­ï»­ñÇ Ý»ñ­ ëáõÙ, µÅßϳ­Ï³Ý µ³½­Ù³­ÃÇí ë»Ý­Û³Ï­Ý»­ ñÇ ÏáÕ­ùÇÝ, ϳ ÙÇ Ë³­Õ³Õ ³ÝÏ­ÛáõÝ, á­ñÁ å³ï­ÙáõÙ ¿ íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý ÇÝë­ïÇ­ïáõ­ ïÇ §ÏÝù³­Ñáñ¦` ²­É»ù­ë³Ý¹ñ ØÇ­ù³­Û»É­Û³­ ÝÇ µá­í³Ý­¹³Ï Ï۳ݭùÇ ¢ ·áñ­Íáõ­Ý»áõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ: Èáõ­ë³Ý­Ï³­ñÇó ݳ­ÛáÕ ·Çï­Ý³­Ï³­ÝÇ É³Û­Ý³­ËáÑ ×³­Ï³­ïÁ, ë­¢»­éáõÝ Ñ³­Û³óùÝ áõ ÷ñϳ­ñ³ñ Ù³ï­Ý»­ñÁ ó³Ý­Ï³­ó³Í µÅßÏÇ Ï³­ñáÕ »Ý ëó­÷»ó­Ý»É ¢ Ñ»ñ­Ã³­Ï³Ý ³Ý­ ·³Ù ÑÇ­ß»ó­Ý»É ÐÇ­åáÏ­ñ³­ïÇ Çñ »ñ¹­Ù³Ý Ù³­ëÇÝ: ÐÊêÐ ¶Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³­Ï³­¹»­Ùdz­ÛÇ ÃÕó­ÏÇó-³Ý­¹³Ù, µÅßϳ­Ï³Ý ·Ç­ïáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹áÏ­ïáñ, åñá­ý»­ëáñ ²­É»ù­ ë³Ý¹ñ È­¢á­ÝÇ ØÇ­ù³­Û»É­Û³­ÝÁ ÍÝí»É ¿ 1928 Ã.-ÇÝ, ìñ³ë­ï³­ÝáõÙ: سݭÏáõíÛáõÝÝ áõ ¹åñá­ó³­Ï³Ý ï³­ñÇ­Ý»ñÝ ³Ýó­ ¿ ϳó­ñ»É ÂÇýÉÇëáõÙ, ³­í³ñ­ï»É ï»­ÕÇ éáõ­ë³­Ï³Ý ÙÇç­Ý³­Ï³ñ· ¹åñá­óÁ: ²­É»ù­ë³Ý¹­ñÇ Ù³Û­ñÁ` س­ñdzÝ, ѳ­Ùá½­í³Í ¿ñ, áñ ٳݭϳ­Ï³Ý ˳­Õ»­ñÇ Ù»ç ³Ï­ïÇí ¢ ëá­íá­ñ»­Éáõ Ù»ç ³ã­ ùÇ ÁÝÏ­ÝáÕ Çñ áñ­¹ÇÝ ¹³é­Ý³­Éáõ ¿ åñá­ý»­ ëáñ: Øáñ »­ñ³­½³ÝùÝ ³Ý­Ï³ï³ñ ãÙݳó. ²­É»ù­ë³Ý¹­ñÁ µ³ñÓ­ñ³­·áõÛÝ ÏñÃáõíÛáõÝ ëï³­ó³í ØáëÏ­í³­ÛÇ Æ. ì. êï³­ÉÇ­ÝÇ ³Ý­ í³Ý å»­ï³­Ï³Ý µÅßϳ­Ï³Ý ÇÝë­ïÇ­ïáõ­ ïáõÙ: ìëï³Ñ ÉÇ­Ý»­Éáí Çñ ÁÝï­ñáõÃ­Û³Ý Ù»ç` ³­å³­·³ ·Çï­Ý³­Ï³­ÝÁ Ù»Í ³ß­Ë³­ ï³­ëÇ­ñáõí۳Ý, ϳ½­Ù³­Ï»ñå­í³­ÍáõÃ­Û³Ý ¢ µ³­ó³­éÇÏ Ë»É­ùÇ ßÝáñ­ÑÇí ϳ­ñá­Õ³­ó³í ³Ýó­Ý»É ³Û¹ ù³ñ­ù³­ñáï ¢ Ëá­ãÁÝ­¹áï­Ý»­ ñáí ÉÇ ×³­Ý³­å³ñ­ÑÁ: سë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý áõ­ÕÇÝ ëÏë»ó èáõ­ë³ë­ï³­ÝáõÙ, áñ­ï»Õ ¿É ·ï³í Çñ Ï۳ݭùÇ ³Ý­µ³­Å³Ý áõ­Õ»Ï­óáñ­ ¹áõ­ÑáõÝ` ÈÛáõ¹­Ùǭɳ Þ»ñ­¹áõ­Ï³­Éá­í³­ÛÇÝ: ØÇ­ù³­Û»É­Û³­ÝÝ ³ÛÝ »­½³­ÏÇ »ñ­ç³­ÝÇÏ­Ý»­ñÇó ¿, áí áõ­ë³­Ýá­Õ³­Ï³Ý ï³­ñÇ­Ý»­ñÇÝ Ý»ñ­Ï³ ¿ ·ïÝí»É ÊêÐØ­-áõÙ ëñïÇ ³­é³­çÇÝ íÇ­ñ³­ ѳ­ïáõí۳­ÝÁ: ²­É»ù­ë³Ý¹ñ È­¢á­ÝÇ ØÇ­ù³­Û»É­Û³­ÝÁ` áñ­ å»ë ϳñ­¹Çá­íÇ­ñ³­µáõÛÅ ¢ ·Çï­Ý³­Ï³Ý, Ó­¢³­íáñ­í»ó Çñ å³­ï³­Ý»­Ï³Ý ¢ »­ñÇ­ï³­ ë³ñ­¹³­Ï³Ý ï³­ñÇ­ùáõÙ` ³Ýó­Ý»­Éáí íÇ­ñ³­ µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý ÷³Û­ÉáõÝ ¹åñáó ³­Ï³­¹»­ÙÇ­ Ïáë­Ý»ñ ². Ü. ´³­ÏáõÉ¢Ç, º. Ü. Ø»­ß³É­ÏÇ­ÝÇ, ´. ì. ä»ï­ñáíë­Ïáõ ¢ ѳ­Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³­ÛÇÝ ×³­Ý³­ãáõÙ áõ­Ý»­óáÕ ýÇ­½Çá­Éá· ì. ì. ä³­

²ÝóÛ³ÉÇ Ñ»ïù»ñáí

ñÇ­ÝÇ Õ»­Ï³­í³­ñáõí۳ٵ: Æñ ·áñ­Íáõ­Ý»áõí Û³Ùµ ÊêÐØ­-áõ٠ݳ Ù»Í Ý»ñ¹­ñáõÙ áõ­Ý»­ ó³í ëÇñï-³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³Ý Ù»ç, ÇëÏ Ð³­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ¹³ñ­Ó³í ëÇñï-³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ íÇ­ñ³­µáõ­Åáõ­ ÃÛ³Ý ¢ ïñ³Ýëå­É³Ý­ïá­É᭷dz­ÛÇ ÑÇ٭ݳ­ ¹Ç­ñÁ: 1961Ã.-ÇÝ ÐÊêÐ ­¶Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³­Ï³­¹»­Ùdz­ÛÇ Ý³­Ë³­·³­ÑáõíÛáõ­ÝÁ ѳݭ ñ³­å»­ïáõíÛáõ­Ýáõ٠ϳñ­¹Çá­íÇ­ñ³­µáõ­Å³­ Ï³Ý Í³­é³­ÛáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ï³½­Ù³­Ï»ñå­Ù³Ý Ýå³­ï³­Ïáí ØÇ­ù³­Û»É­Û³­ÝÇÝ Ññ³­íÇ­ñ»ó г­Û³ë­ï³Ý: гۭñ»­ÝÇ­ùáõ٠ݳ Çñ ·áñ­ Íáõ­Ý»áõíÛáõÝÝ ëÏë»ó ÐÊêÐ ­¶² ëñï³­ µ³­ÝáõÃ­Û³Ý ¢ ëñï³­ÛÇÝ íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý ÇÝë­ïÇ­ïáõ­ïáõÙ` áñ­å»ë ëñïÇ íÇ­ñ³­µáõ­ ÅáõÃ­Û³Ý µ³Å­ÝÇ í³­ñÇã, ß³­ñáõ­Ý³­Ï»ó ǵñ¢ ·Ç­ïáõÃ­Û³Ý ·Íáí ïÝû­ñ»­ÝÇ ï»­Õ³­Ï³É` ϳ­ï³­ñ»­Éáí ÙÇ ß³ñù Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­ Ý»ñ ¢ Ýá­ñ³­ñ³­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ: ¶Çï­Ý³­Ï³­ÝÁ г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ½³ñ­·³ó­ñ»ó µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ýáñ áõÕ­ÕáõíÛáõÝ` ïñ³Ýëå­É³Ý­ïá­É᭷dzÝ, ÇëÏ 1971Ã.-ÇÝ ø³­Ý³­ù»­éáõÙ ëÏë»ó îñ³Ýëå­É³Ý­ï³­ódz­ÛÇ Ñ³Û­Ï³­Ï³Ý Ï»Ýï­ ñá­ÝÇ ßǭݳ­ñ³­ñáõíÛáõ­ÝÁ: л­ï³­·³­ÛáõÙ ³Ûë ߻ݭùÇ ÑÇÙ­ùÇ íñ³ ݳ ëï»Õ­Í»ó ²Ý¹ñ­Ïáí­ Ï³­ëáõÙ íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý Ëá­ßá­ñ³­·áõÛÝ Ï»Ýï­ñá­ÝÁ` ÊêÐØ­ ²­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ìÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý Ñ³­ Ù³­ÙÇáõ­Ã»­Ý³­Ï³Ý ·Ç­ï³­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ »ñ¢³Ý­Û³Ý Ù³ë­Ý³×­Ûáõ­ÕÁ` Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ Ï»Ýï­ñá­ÝÁ ѳ­Ù³É­ñ»­Éáí Ýáñ ëïá­ñ³­µ³­ ų­ÝáõÙ­Ý»­ñáí: ØÇ­ù³­Û»É­Û³­ÝÁ ½µ³Õ­íáõÙ ¿ñ ݳ¢ ÐÊêÐ ­¶² §²ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­éáõí Ûáõݦ ѳݭ¹»­ëÇ ËÙµ³·ñ­Ù³Ý ³ß­Ë³­ï³Ý­ ùáí, ϳ½­Ù³­Ï»ñ­åáõ٠ѳݭñ³­å»­ï³­Ï³Ý, ѳ­Ù³­ÙÇáõ­Ã»­Ý³­Ï³Ý ¢ ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ ÏáÝ­ ý»­ñ³Ýë­Ý»ñ, Ù³ë­Ý³Ï­óáõÙ ·Ç­ï³­Åá­Õáí­ Ý»­ñÇ »í­ñá­å³­Ï³Ý »ñÏñ­Ý»­ñáõÙ, ²ØÜ-áõÙ, Ðݹϳë­ï³­ÝáõÙ, γ­Ý³­¹³­ÛáõÙ, ²íëï­ñ³­ Édz­ÛáõÙ: Ø»Í ¿ µÅßÏÇ Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý ¢ ÝÛáõ­Ã³­Ï³Ý û·­ÝáõíÛáõ­ÝÁ 1988 Ã.-Ç »ñÏ­ ñ³­ß³ñ­ÅÇó ïáõ­Å³Í­Ý»­ñÇ Ï۳ݭùÁ ¢ ³­éáÕ­ çáõíÛáõ­ÝÁ ÷ñÏ»­Éáõ ѳñ­óáõÙ: ¶Çï­Ý³­Ï³­ ÝÁ Ùß³­Ï»É ¿ ѳݭñ³­å»­ïáõÃ­Û³Ý ù³Û­ù³Û­ í³Í ïÝï»­ëáõíÛáõ­ÝÁ í»­ñ³­Ï³Ý·­Ý»­Éáõ, ѳݭñ³­å»­ïáõÃ­Û³Ý ³­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Á ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ ã³­÷³­ÝÇß­Ý»­ ñÇÝ Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³­Ý»ó­Ý»­Éáõ Íñ³·­ñ»ñ: ØÇ­ù³­Û»É­Û³­ÝÁ Ñ»­ÕÇ­Ý³Ï ¿ 330 ·Ç­ï³­Ï³Ý Ññ³­å³­ñ³­ÏÙ³­Ý, Ýñ³ ³Ý­ÙÇ­ç³­Ï³Ý Õ»­ ϳ­í³­ñáõí۳ٵ å³ßï­å³Ý­í»É ¿ 35 ûϭ

ݳ­Íá­õ³­Ï³Ý ¢ 10 ¹áÏ­ïá­ñ³­Ï³Ý û½: ´³­ñ»­ËÇÕ× µÅßÏÇ ¢ Çñ ³ß­Ë³­ï³­ÏÇó­Ý»­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó ³Ýó­Ï³ó­í»É ¿ ³­í»­ÉÇ ù³Ý 60000 í»­ñ³­Ï³Ý·­Ýá­Õ³­Ï³Ý íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝ: ØÇ­ù³­Û»É­Û³­ÝÇ Ñ³­ë³­Ï³­ÏÇó­Ý»ñÝ áõ Ñ»ï­Ýáñ¹­Ý»­ñÁ Ñå³ñ­ïáõí۳ٵ »Ý ÑÇ­ßáõÙ Ýñ³Ý, ù³­ÝÇ áñ Ç­ñ»Ýó ³ã­ùÇ ³­é³ç Ù»­Í³­ Ñá­·Ç µÅßÏÇ Ï»Ý­¹³­ÝÇ û­ñǭݳÏÝ »Ý áõ­Ý»­ ó»É, Ýñ³Ýó ѳ­Ù³ñ óÝÏ »Ý µÅßÏÇ Ëáë­ ù»ñÝ áõ Ëáñ­Ñáõñ¹­Ý»­ñÁ: ÆëÏ Ù»Í Ù³ñ­¹³­ ë»­ñÇ Ëáë­ù»­ñÁ ÍÝáõÝ¹Ý »Ý Çñ µ³½­Ù³­µá­ í³Ý­¹³Ï ϻݭ볷­ñáõí۳Ý: §àÕç ÏÛ³Ýùë Ù³­ù³­éáõÙ ¿ »­Õ»É ¢ ï³­é³­å³Ýù, á­ñÇ ßÝáñ­ÑÇí ѳ­ë»É »Ù ³ÛÝ ³­Ù»­ÝÇÝ, ÇÝ­ãÇÝ Ñ³­ë»É »Ù¦: سݭÏáõó Ç í»ñ Ï۳ݭùÁ Ýñ³Ý »­ñ»ë ã¿ñ ïí»É, µ³Ûó û·­Ý»É ¿ñ Ó­¢³­íá­ñ»­Éáõ ϳ­ÛáõÝ ¢ Ý峭ﳭϳë­É³ó µÝ³­íá­ñáõíÛáõÝ: Ø»­Í³­Ý³­Éáí ³­é³Ýó Ñáñ, ÇëÏ áõ­ë³­Ýá­Õ³­Ï³Ý ï³­ñÇ­Ý»­ñÇÝ Ïáñó­ Ý»­Éáí ݳ¢ Ùá­ñÁ` ëïÇå­í³Í ¿ñ ¹³­ë»­ñÇÝ ½áõ­·³­Ñ»é Çñ ѳ­Ý³­å³­½ûñ­Û³ ѳ­óÁ í³ë­ ï³­Ï»É: §´ÅÇß­ÏÁ ãÇ Ï³­ñáÕ ³å­ñ»É ѳݭ·Çëï ¢ ÉÇ­Ý»É »ñ­ç³­ÝÇÏ, ù³­ÝÇ ¹»é ÑÇ­í³Ý­¹³­ ë»Ý­Û³­Ïáõ٠ٳѭ×ÇÝ ¿ ·³Ù­í³Í û­Ïáõ½ ÙÇ Í³Ýñ ÑÇ­í³Ý¹¦: Þ³­ñáõ­Ý³Ï ÑÇ­í³Ý­¹³­ ë»Ý­Û³Ï ¿ñ ÙïÝáõÙ ÝáõÛÝ Ñ³­Ù³­ã³÷ ù³Û­ É»­ñáí` ¹³Ý­¹³Õ, µ³Ûó íëï³Ñ: ìÇ­ñ³­Ñ³­ ïáõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï ³­í»­ÉÇ ¿ñ ³é­Ý³­Ï³­ ݳ­ÝáõÙ: ²ÛÝ­ï»­ÕÇó ¹áõñë ¿ñ ·³­ÉÇë Ñá·­ ݳÍ, µ³Ûó Ñå³ñï` Ù³­ÑÇÝ Ñ³Õ­Ãá­ÕÇ å»ë: ²­Ù»­ÝÇó ß³ï ëÇ­ñáõÙ ¿ñ ÑÇ­í³Ý­¹Ç ÅåÇ­ïÁ: γñ­ÍáõÙ ¿ñ, áñ Ååï³­óáÕ ÑÇ­í³Ý­¹Ç Ù»ç ÑáõÛëÝ ¿ ³å­ñáõÙ: §º­Ã» ϻݭ¹³­ÝáõÝ ãëÇ­ñ»ë, »ñ­µ»ù Ù³ñ­ ¹áõÝ ã»ë ϳ­ñáÕ ëÇ­ñ»É, ³­Ù»Ý ÙÇ ¿³Ï ³ß­Ë³ñÑ ¿ ·³­ÉÇë ³å­ñ»­Éáõ Ç­ñ³­íáõÝ­ùáí¦: æ»Ï ³­Ýáõ­Ýáí ÙÇ ßáõÝ áõ­Ý»ñ, á­ñÇÝ ß³ï ¿ñ ëÇ­ñáõÙ: ²Û¹ ë»­ñÁ ÷á­Ë³­¹³ñÓ ¿ñ, ¢ Ýñ³Ý ³­Ý³­ë»­ÉÇ Ññ×í³Ýù ¿ñ å³ñ·¢áõÙ: §º­Ã» ÑÇ­í³Ý­¹Á ½·³, áñ Ç­ñ»Ý µáõ­ÅáÕ µÅÇß­ÏÁ í³­ï³­éáÕç ¿, ÏÏáñó­ÝÇ Çñ ѳ­í³­ ïÁ Ýñ³ Ýϳï­Ù³Ùµ¦: ´³ñÓ­ñ³­Ñ³­ë³Ï, ³ñ­ï³­Ñ³Û­ïÇ㠹ǭٳ·­Í»­ñáí, Ýáõñµ ß³ñ­ ÅáõÙ­Ý»­ñáí ³Ûë µÅÇß­ÏÁ ß³ï ϳñ­·³­å³Ñ ¿ñ, ÙÇßï ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇÝ å³ï­ñ³ëï: ºñµ í³­ï³­éáÕç ¿ñ ÉÇ­ÝáõÙ, ³Û¹ Ù³­ëÇÝ áã áù ã¿ñ Ç­Ù³­ÝáõÙ: Î۳ݭùáõÙ ¢ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùáõÙ ÙdzÛÝ ·»­Õ»­óÇÏÝ ¿ñ ëÇ­ñáõÙ: §º­Ã» ¹áõ µÅÇßÏ »ë, ³­é³­í»É ¢ë` íÇ­ ñ³­µáõÛÅ, Ç­Ù³­ó³Í »­ÕÇñ` ùá ³ñ­Ûáõ­ÝÁ óÝÏ ã¿ ÑÇ­í³Ý­¹Ç ³ñ­Ûáõ­ÝÇó¦: ÆÝë­ïÇ­ïáõ­ïáõÙ

§´ÅÇß­ÏÁ ãÇ Ï³­ñáÕ ³å­ ñ»É ѳݭ·Çëï ¢ ÉÇ­Ý»É »ñ­ç³­ÝÇÏ, ù³­ÝÇ ¹»é ÑÇ­ í³Ý­¹³­ë»Ý­Û³­Ïáõ٠ٳѭ ×ÇÝ ¿ ·³Ù­í³Í û­Ïáõ½ ÙÇ Í³Ýñ ÑÇ­í³Ý¹¦: Ñ»­Ù᭹dz­ÉÇ­½Ç ɳ­µá­ñ³­ïá­ñdz ¿ñ ëï»Õ­Í»É ³Ý­µáõ­Å»­ÉÇ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ: öáñ­ÓáõÙ ¿ñ û­Ïáõ½ Ù»Ï û­ñáí »ñ­Ï³­ñ³ó­Ý»É Ýñ³Ýó Ï۳ݭùÁ: ìÇ­ñ³­Ñ³­ïáõÃ­Û³Ý ³Ý­Ñ³­çáÕ »É­ùÇ ¹»å­ùáõÙ ³ñ­óáõÝ­ù³­Ë³éÝ ³ã­ù»­ñáí Ïáõã ¿ñ ·³­ÉÇë, ÝáõÛ­ÝÇëÏ É³ó ÉÇ­ÝáõÙ: §º­Ã» ó³Ý­Ï³­ÝáõÙ »ù Ñ»ïù ÃáÕ­Ý»É ³Ûë ³ß­Ë³ñ­ÑÇ íñ³, ³ñ­Å³­ÝÇ Ñ»ï­Ýáñ¹­ Ý»ñ ³­×»ó­ñ»ù¦: ´ÅßÏÇ áñ­¹ÇÝ` ²ñ­Ù»Ý ØÇ­ ù³­Û»É­Û³­ÝÁ, ³ÛÅÙ Èáë ²Ý­ç»­É»ëáõÙ ß³­ñáõ­ ݳ­ÏáõÙ ¿ Ñáñ Ù³ë­Ý³­·Ç­ïáõíÛáõ­ÝÁ: ²­É»ù­ ë³Ý¹ñ ØÇ­ù³­Û»É­Û³­ÝÇ Õ»­Ï³­í³­ñáõí۳ٵ å³ï­ñ³ëï­í»É »Ý ·Ç­ïáõÃ­Û³Ý ¹áÏ­ïáñÝ»ñ ¢ ûϭݳ­ÍáõÝ»ñ, Ýñ³ÝóÇó ß³­ï»ñÝ ³Û­ëûñ ·áñ­ÍáÕ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»ñ »Ý: Üñ³ Ãá­Õ³Í ³ÝçÝ­ç»­ÉÇ Ñ»ï­ùÁ ØÇ­ù³­Û»É­Û³Ý íÇ­ñ³­µáõ­ ÅáõÃ­Û³Ý ÇÝë­ïÇ­ïáõïÝ áõ ÙÇ­ù³­Û»É­Û³Ý­óÇ­ Ý»ñÝ »Ý: §Ø³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ ëñïÇ ·³Õï­ÝÇ­ùÁ ËáñÝ ¿ áõ ³Ý­µ³­ó³ï­ñ»­ÉÇ, å»ïù ¿ »­ñÇóë Ýñµá­ ñ»Ý Ùá­ï»­Ý³É Ýñ³Ý: Æ­Ù³­óÇ°ñ, »­Ã» Ù»ñ ³å­ñ³Í ϳñ× Ï۳ݭùÁ ѳ­í»ñÅ ¿ ÃíáõÙ, ³­å³ Ù³­ÑÝ ³Ïݭóñà ¿¦: êñïÇ Ëáñ­ù»­ñÁ ó­÷³Ý­óáÕ ¢ ëñïÇ ³­Ù»­Ý³­Ýáõñµ ·³Õï­ ÝÇù­Ý»­ñÇÝ ïÇ­ñ³­å»­ïáÕ ³Ûë ³Ýӭݳ­½áÑ ·Çï­Ý³­Ï³­ÝÁ, áõÙ Ññ³­ß³­·áñÍ Ù³ï­Ý»­ñÁ íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­ñ³­Ýáõ٠ѳ­½³­ñ³­íáñ ëñï»ñ »Ý µ³­µ³­Ë»ó­ñ»É, ãϳ­ñá­Õ³­ó³í å³Ñ­å³­ Ý»É Çñ ëÇñ­ïÁ. 1991 Ã.-Ç û­·áë­ïá­ëÇ 18-ÇÝ ñá­å»­Ý»­ñÇ Áݭóó­ùáõÙ ³ÛÝ ¹³­¹³­ñ»ó µ³­ µ³­Ë»É:

7

41

ØÆ­ø²­ÚºÈ­Ú²­ÜÆÜ Þ²­ðàô­Ü²­ÎàôØ ºÜ

§ØÆ­ø²­ÚºÈ­Ú²Ü­òƭܺ­ðÀ¦ ÜÛáõÃÁ` ÈÇ­ÉÇà ØÏñïãÛ³ÝÇ

Ø

Ç­ù³­Û»É­Û³Ý íÇ­ñ³­µáõ­Åáõí Û³Ý ÇÝë­ïÇ­ïáõ­ïáõÙ Ñ»ñ­ ó­Ï³Ý íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝÝ ¿: ìÇ­ñ³­Ñ³­ï³­Ï³Ý ë»­Õ³­ ÝÇÝ å³é­Ï³Í ÑÇ­í³Ý­¹Á ùÝáõÙ ¿ ³ÛÝ ÑáõÛ­ ëáí, áñ ³ñíݳ­Ý³­ÉÇë Ýáñ Ù³ñ¹ Ϲ³é­Ý³ ¢ ³­í»­ÉÇ Ï³ñÅ¢á­ñÇ í»­ñ³·­ï³Í ³­éáÕ­ çáõíÛáõ­ÝÁ: Üñ³ ÑáõÛ­ë»­ñÝ ³Ý­ÑÇÙÝ ã»Ý, 㿱 áñ íÇ­ñ³­µáõÛ­ÅÇ í×é³­Ï³Ý ù³Û­É»­ñÁ, Ùï³½­ µ³Õ ѳ­Û³óùÝ áõ ·áñͭݳ­Ï³Ý Ù³ï­Ý»­ñÁ Ëá­ëáõÙ »Ý ³ÛÝ Ù³­ëÇÝ, áñ ݳ Ññ³ßù­Ý»ñ ¿ ·áñ­Í»É µ³½­ÙÇóë` Ñ»Ýó ³Ûë ë»Ý­Û³­ÏáõÙ, Ñ»Ýó ³Ûë ë»­Õ³­ÝÇÝ 2-ñ¹ Ï­Û³Ýù å³ñ·¢»­ Éáí ß³ï ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ:

²Ûëûñ ØÇù³Û»ÉÛ³Ý íÇñ³µáõÅáõÃÛ³Ý ÇÝë­ïÇ­ïáõ­ïÁ ï³ñ³Í³ßñç³­Ýáõ٠ѳÛïÝÇ ¿ áñå»ë Çñ ï»­ë³­ÏÇ Ù»ç »­½³­ÏÇ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõÃ­Û³Ý µ³½­ Ù³µÝáõÛà ·Ç­ï³å­ñ³Ï­ ïÇÏ Ï»Ýï­ñá­Ý:

42

7

ìÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝÝ ëÏëí³Í ¿: ìÇ­ñ³­ µáõÛ­ÅÁ Ï»Ýï­ñá­Ý³­ó³Í Çñ ·áñÍÝ ¿ ϳ­ ï³­ñáõÙ. ݳ Ù»ñà Ýϳ­ñÇã ¿, Ù»ñÃ` ù³Ý­ ¹³­Ï³­·áñÍ, Ù»ñÃ` ³×­å³­ñ³ñ, Ù»ñÃ` »­ñ³­ÅÇßï, Ù»ñÃ` ¹»ñ­Ó³Ï: Üñ³ Ù³ï­Ý»­ñÁ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ·áñÍ Ï³­ï³­ñáõÙ »Ý ÙdzÛÝ í³ñ­å»­ïÇÝ µÝá­ñáß ³Ýí­ñ»­åáõí۳ٵ: ²Ûë ·áñ­ÍÁݭó­óÇÝ Ñ»ï¢»­ÉÇë µÅÇßÏÝ ³ã­ ùǹ ³ÛÝ­ù³Ý ¿ µ³ñÓ­ñ³­ÝáõÙ, áñ ³ß­Ë³ñ­ ÑÇ ÙÛáõë Ù³ë­Ý³­·Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ÙÇ å³Ñ ÙÕíáõÙ »Ý »ñÏ­ñáñ­¹³­Ï³Ý åɳÝ: ÆëÏ ³Ûë ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÁ ØÇ­ù³­Û»É­Û³Ý íÇ­ñ³­µáõ­Åáõí Û³Ý ÇÝë­ïÇ­ïáõ­ïÇ 13 íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­ñ³Ý­Ý»­ ñáõ٠ϳ­ï³ñ­íáõÙ ¿ ³­Ù»Ý ûñ, ë³ íÇ­ñ³­ µáõÛ­ÅÇ ³­Ù»­Ýûñ­Û³ ½µ³Õ­ÙáõÝùÝ ¿, ³­éûñ­Û³ ϻݭ볭ϻñ­åÁ: ØÇ­ù³­Û»É­Û³Ý íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý ÇÝë­ïÇ­ ïáõ­ïÇ ÑÇ٭ݳ¹­ñáõ­ÙÁ ·Çï­Ý³­Ï³Ý ¢ ·áñ­ ÍáÕ íÇ­ñ³­µáõÛÅ ²­É»ù­ë³Ý¹ñ ØÇ­ù³­Û»É­Û³­ÝÇ Ñ»ñ­Ã³­Ï³Ý ѳۭñ»­Ý³Ý­í»ñ Ù»Í ·áñÍÝ ¿ñ: 1974Ã. ëï»ÕÍ­í»­Éáí áñ­å»ë ìÇ­ñ³­µáõ­ ÅáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³­ÙÇáõ­Ã»­Ý³­Ï³Ý ·Ç­ï³­ Ñ»­ï³­½á­ï³­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ »ñ¢³Ý­Û³Ý Ù³ë­Ý³×­ÛáõÕ` Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ ÆÝë­ïÇ­ïáõ­ïÁ í»­ñ³­×»ó ѳ­ñ³í­Ïáí­Ï³ë­Û³Ý ßñç³­ÝáõÙ Çñ ï»­ë³­ÏÇ Ù»ç »­½³­ÏÇ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõí۳Ý

µ³½­Ù³å­ñá­ýÇÉ ·Ç­ï³å­ñ³Ï­ïÇÏ Ï»Ýï­ñá­ ÝÇ: »¢ ëϽµÝ³­Ï³Ý ßñç³­ÝáõÙ ÆÝë­ïÇ­ ïáõ­ïÁ ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³ó­í³Í ¿ñ ëñï³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý Ù»ç, 볭ϳÛÝ 1992 Ã., »ñµ ïÝû­ñ»­ÝÇ å³ß­ïá­ÝÁ ëï³ÝÓ­Ý»ó µÅßϳ­Ï³Ý ·Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹áÏ­ïáñ åñá­ý»­ëáñ г٭ɻï ³­Ù³½­Û³­ ÝÁ, ëï»ÕÍ­í»­óÇÝ µ³½­Ù³­ÃÇí íÇ­ñ³­µáõ­Å³­ Ï³Ý µ³­Å³Ý­ÙáõÝù­Ý»ñ, ¢ ÆÝë­ïÇ­ïáõ­ïÁ ¹³ñ­Ó³í íÇ­ñ³­µáõ­Å³­Ï³Ý Ï»Ýï­ñáÝ` Çñ µá­Éáñ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý Ù³ë­Ý³×­Ûáõ­ Õ»­ñáí: г٭ɻï ³­Ù³½­Û³­ÝÁ 2001 í-Çó ïÝû­ñ»­ÝÇ å³ß­ïá­ÝÁ íëï³­Ñ»É ¿ Çñ áñ­ ¹áõÝ` ²ñ­Ãáõñ ³­Ù³½­Û³­ÝÇÝ, áí Ù³ë­Ý³­ ·Ç­ïáõí۳ٵ û¢ µÅÇßÏ ã¿, 볭ϳÛÝ Ï³­ ñá­Õ³­ÝáõÙ ¿ Áëï ³ñ­Å³Ý­íáõÛÝ ·Ý³­Ñ³­ï»É µÅßÏÇ Í³Ýñ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÁ ¢ ×Çßï áõ­Õáí ï³­Ý»É ÆÝë­ïÇ­ïáõ­ïÇ ³­éûñ­Û³Ý áõ µÝ³­Ï³­ ÝáÝ ½³ñ­·³­óáõ­ÙÁ: ØÇ­ù³­Û»É­Û³Ý íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý ÇÝë­ïÇ­ ïáõ­ïÇ ï³ñ­µ»ñ µ³­Å³Ý­ÙáõÝù­Ý»­ñáõÙ ·áñ­ ÍáõÙ »Ý µ³½­Ù³­ÃÇí ÑÙáõï ¢ Ñ»­Õǭݳ­Ï³­ íáñ µÅÇßÏ­Ý»ñ, áí­ù»ñ Ç­ñ»Ýó Ù»Í ÷áñ­ÓÇ ¢ å³­ï³ë­Ë³­Ý³ï­íáõÃ­Û³Ý ½·³­óáõ­ÙÇ ßÝáñ­ ÑÇí í³ë­ï³­Ï»É »Ý ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ íëï³­ ÑáõíÛáõÝÝ áõ ѳ­í³­ïÁ:

´ÅßÏ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñ

Àݹ­Ñ³­Ýáõñ íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý µ³­Å³Ý­ ÙáõÝ­ùáõ٠ϳ­ï³ñ­íáõÙ »Ý ³­Õ»ë­ï³­Ùáù­ ë³­ÛÇÝ ïñ³Ï­ïÇ Ñ»ï ϳå­í³Í ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ: ²Ûë µ³­Å³Ý­ÙáõÝ­ùÇÝ ÏÇó ·áñ­ÍáõÙ »Ý ³Ý­Ñ»­ ï³Ó­·»­ÉÇ ¢ ɳ­å³­ñ³ë­Ïá­åÇÏ íÇ­ñ³­µáõ­ Åáõí۳Ý, ÉÛ³ñ­¹Ç íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý ¢ Ñ»­å³­Ãá­É᭷dz­ÛÇ µ³­ÅÇÝ­Ý»­ñÁ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ åɳë­ïÇÏ ¢ ¹Ç­Ù³Í­Ýá­ï³­ÛÇÝ íÇ­ñ³­ µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý Í³­é³­ÛáõíÛáõ­ÝÁ, áñ­ï»Õ Ù³ñ­ ¹ÇÏ ³Û­ó»­ÉáõÙ »Ý áã ÙdzÛÝ µáõÅ­Ù³Ý, ³ÛÉ¢ ·»­Õ»ó­Ï³­Ý³­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí: Üß»Ýù, áñ г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ³­é³­çÇÝ åɳë­ïÇÏ íÇ­ñ³­ ѳ­ïáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ï³ñ­í»É ¿ ØÇ­ù³­Û»É­Û³Ý íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý ÇÝë­ïÇ­ïáõ­ïáõÙ: ²Û­ëûñ µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ Ù»Í ¿ ³ÛÝ Ñ³­Ù³ñ­Ó³Ï­Ý»­ñÇ ÃÇ­íÁ, áí­ù»ñ á­ñá­ßáõÙ »Ý ÷á­÷á­Ë»É Ç­ñ»Ýó Ù³ñÙ­ÝÇ áñ¢¿ Ù³­ëÇ Ó­¢Á: г­Û»ñÝ ³Ûë ͳ­ é³­ÛáõÃ­Û³Ý û·­Ýáõí۳­ÝÁ ¹Ç­ÙáõÙ »Ý Ñ³ï­ Ï³­å»ë §Ñ³Û­Ï³­Ï³Ý¦ ùÃÇó ³­½³ï­í»­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí: ÜÛ³ñ­¹³­íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý µ³­Å³Ý­ ÙáõÝ­ùáõÙ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáõÙ »Ý áÕ­Ýáõ­Õ»­ÕÇ, ·ÉËáõ­Õ»­ÕÇ ¢ áխݳ­ß³­ñ³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ: êÇñï-³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý µ³­ ųݭÙáõÝ­ùÁ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ¿ ѳ­Ù³­å³­ ï³ë­Ë³Ý ËݹÇñ áõ­Ý»­óáÕ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ: ì»­ñ³­Ï³Ý·­Ýá­Õ³­Ï³Ý µÝáõÛ­ÃÇ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ßïÏáõÙ »Ý ëñïÇ ³­ñ³­ïÁ, éÇíÙÇ Ë³Ëï­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ, Ç­ß»­ ÙÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáõÙ ¿ »­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ¢ ½³ñ­Ï»­ñ³­Ï³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­ ·Ç íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ÙÇ ³Ù­µáÕç ͳ­ é³­ÛáõíÛáõÝ: àô­ñá­É᭷dz­ÛÇ µ³­Å³Ý­ÙáõÝ­ùáõÙ íÇ­ ñ³­Ñ³­ï³­Ï³Ý ÙÇ­ç³Ù­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý ϳ­ï³ñ­íáõÙ ÙÇ­½³­ë»­é³­Ï³Ý ûñ­·³Ý­Ý»­ ñÇ, »­ñǭϳ­ÙÇ ¢ áõ­ñá­·Ç­Ý»­Ïá­É᭷dz­Ï³Ý ËݹÇñ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ: ²Ûë µ³­Å³Ý­ÙáõÝ­ùÇ µÅÇßÏ­Ý»­ñÁ í»ñ­ç»ñë í»­ñ³­å³ï­ñ³ëï­í»É »Ý Æ­ï³­Édz­ÛÇó ¢ Ðݹϳë­ï³­ÝÇó Ññ³­ íÇñ­í³Í µ³ñÓ­ñ³­Ï³ñ· Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÇ Ùáï: Âá­ù³­ÛÇÝ íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý µ³­Å³Ý­ ÙáõÝ­ùáõÙ Ãá­ù»­ñÇ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ ï³ñ­íáõÙ ¿ ų­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó Ù»­Ãá¹­Ý»­ñáí: úñ­Ãá­å»­¹Ç³­ÛÇ ¢ åɳë­ïÇÏ íÇ­ñ³­µáõ­ ÅáõÃ­Û³Ý µ³­Å³Ý­ÙáõÝ­ùáõÙ í»­ñ³­Ï³Ý·­Ýá­ Õ³­Ï³Ý íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí ßïÏíáõÙ »Ý í»ñ­çáõÛíݻ­ñÇ Ç ÍÝ» ϳ٠ѻïí­Ý³ë­í³Í­ù³­ÛÇÝ ³­ñ³ï­Ý»­ñÁ: ²ÝÑ­

ñ³­Å»ß­ïáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ µáõ­ÅáõÙÝ Ç­ñ³­ ϳ­Ý³ó­íáõÙ ¿ Æ­ÉÇ­½³­ñá­íÇ Ù»­Ãá¹­Ý»­ñáí: ìÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝÝ ³Ýó­Ï³ó­íáõÙ ¿ íÝ³ë­ í³Í­ù³­µ³Ý-ûñ­Ãá­å»­¹Ç, ÙÇÏ­ñá­íÇ­ñ³­µáõÛ­ ÅÇ ¢ åɳë­ïÇÏ íÇ­ñ³­µáõÛ­ÅÇ Ù³ë­Ý³Ï­óáõí Û³Ùµ` µáõ­Åáõ­ÙÁ Édzñ­Å»ù ϳ½­Ù³­Ï»ñ­å»­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí: ÎáÝ­ù³½¹­ñ»­ñÇ ¢ ÍÝϳ­ÛÇÝ Ñá­¹»­ñÇ ËݹÇñ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ­Ý»­ñÁ ³­é³­ çǭϳ ų­Ù³­Ý³Ï­Ý»­ñáõÙ üñ³Ý­ëdz­ÛÇó Ññ³­íÇñ­í³Í íݳë­í³Í­ù³­µ³Ý-ûñ­Ãá­å»­ ¹Ç ßÝáñ­ÑÇí ϳ­ñáÕ »Ý µáõÅ­í»É Ýá­ñ³­·áõÛÝ ï»Ë­Ýá­É᭷dz­Ý»­ñáí ¢ åñá­Ã»½­Ý»­ñáí: Îá­Éáå­ñáÏ­ïá­É᭷dz­ÛÇ µ³­Å³Ý­ÙáõÝ­ùÁ ½µ³Õ­íáõÙ ¿ ѳëï ¢ áõ­ÕÇÕ ³­ÕÇù­Ý»­ñÇ íÇ­ ñ³­µáõ­Åáõí۳ٵ: ìÇ­ñ³­Ñ³­ï³­Ï³Ý ·Ç­Ý»­Ïá­É᭷dz­ÛÇ ¢ í»­ ñ³ñ­ï³¹­ñáõÃÛ³Ý µ³­Å³Ý­ÙáõÝ­ùáõÙ Ç­ñ³­ ϳ­Ý³ó­íáõÙ »Ý ϳ­Ý³­óÇ ë»­é³­Ï³Ý ûñ­ ·³Ý­Ý»­ñÇ í»­ñ³­Ï³Ý·­Ýá­Õ³­Ï³Ý, åɳë­ïÇÏ ¢ ûñ­·³­Ý³­å³Ñ­å³Ý µÝáõÛ­ÃÇ íÇ­ñ³­Ñ³­ ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ, µáõÅ­íáõÙ »Ý ¹³ß­ï³­Ý³­ÛÇÝ óÇÏ­ÉÇ Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»ñÝ áõ µáñ­µá­ùáõÙ­ Ý»­ñÁ: ²Ûë µ³­Å³Ý­ÙáõÝ­ùáõ٠ѳï­Ï³­å»ë Ù»Í áõ­ß³¹­ñáõíÛáõÝ ¿ ¹³ñÓ­íáõ٠ϳ­Ý³­óÇ ³Ýåï­ÕáõÃ­Û³Ý µáõÅ­Ù³­ÝÁ: ì»­ñ³­Ï»Ý­¹³­Ý³ó­Ù³Ý ¢ ÇÝ­ï»Ý­ëÇí û­ ñ³­ådz­ÛÇ µ³­Å³Ý­ÙáõÝ­ùáõÙ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ »Ý ³Ë­ïá­ñáß­Ù³Ý ¢ µáõÅ­Ù³Ý Å³­Ù³­Ý³­Ï³­ ÏÇó ë³ñ­ù³­íá­ñáõ­Ý»ñ: ²Ë­ïá­ñáß­Ù³Ý ¢ ÏÉÇ­Ýǭϳ­Ï³Ý ɳ­µá­ñ³­ ïá­ñdz­ÛÇ µ³­Å³Ý­ÙáõÝùÝ ³Û­ó»­Éá­õÇ ³Ë­ïá­ ñá­ßáõÙÝ ³­å³­Ñá­íáõÙ ¿ ³Ë­ïá­ñáß­Ù³Ý Å³­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñÇ ßÝáñ­ ÑÇí: гñÏ ¿ ߻߭ï»É ݳ¢ ÁÝ­¹áõ­Ý³­ñ³­ÝÇ Ï³ñ¢á­ñáõíÛáõ­ÝÁ, ù³­ÝÇ áñ Ñ»Ýó ÁÝ­¹áõ­ ݳ­ñ³­ÝáõÙ »Ý Ååï³­¹»Ù ¹Ç­Ù³­íá­ñáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹ÇÝ, ³ÝÑ­ñ³­Å»ß­ïáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ Ýñ³Ý ³­é³­çÇÝ µáõ­Åû·­ÝáõíÛáõÝ óáõ­ó³­ µ»­ñáõÙ ¢ áõ­Õ³ñ­Ïáõ٠ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý Ù³ë­Ý³­·»­ïÇ Ùáï: ØÇ­ù³­Û»É­Û³Ý­óÇ­Ý»­ñÁ ß³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ »Ý ³å­ñ»É áõ ·áñ­Í»É ³éáÕç³å³ÑáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³ÛÇÝ ½³ñ­·³óáõ­ÙÝ»ñÇÝ Ñ³­ ÙÁݭóó: ìÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý ÇÝë­ïÇ­ïáõ­ ïáõÙ ³ñ­ï³­ë³Ñ­Ù³Ý­Û³Ý ³­é³­ç³­ï³ñ µáõŭѳë­ï³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ»ï ÷á˭ѳ­ Ù³­·áñ­Í³Ï­óáõíÛáõÝÝ áõ ÷áñ­ÓÇ ÷á­Ë³­Ý³­ Ïáõ­ÙÝ ³­Ùáõñ ÑÇÙ­ù»­ñÇ íñ³ ¿: ´ÅÇßÏ­Ý»­ñÁ ѳ­×³Ë ٻϭÝáõÙ »Ý í»­ñ³­å³ï­ñ³ëï­Ù³Ý ¢ Ù»Í áõ û·­ï³­Ï³ñ å³­ß³­ñáí í»­ñ³­¹³é­ Ýáõ٠ѳۭñ»­ÝÇù` Ç­ñ»Ýó ÷áñ­Ó³­éáõí۳ٵ

û·­Ý»­Éáõ áã ÙdzÛÝ Ñ³Û­ñ»­Ý³­ÏÇó­Ý»­ñÇÝ, ³ÛÉ¢ ¹ñëÇó ų­Ù³­Ý³Í ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ: öáñ­ÓÇ ÷á­Ë³­Ý³­ÏáõÙÝ áõ í»­ñ³­å³ï­ñ³ë­ïáõÙÝ ³­í»­ÉÇ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ϳ½­Ù³­Ï»ñ­å»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ØÇ­ù³­Û»É­Û³Ý íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý ÇÝë­ïÇ­ïáõ­ïÁ ѳ­×³Ë ÑÛáõ­ñÁݭϳ­ÉáõÙ ¿ ݳ¢ ³ñ­ï³­ë³Ñ­Ù³Ý­óÇ Ñ»­Õǭݳ­Ï³­íáñ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÇ, áí­ù»ñ ï»­ÕáõÙ Ç­ñ³­ ϳ­Ý³ó­ÝáõÙ »Ý íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ ¢ ¹³­ëÁݭóó­Ý»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí ѳñë­ï³ó­ÝáõÙ Ñ³Û µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ ·Ç­ï»­ÉÇù­Ý»­ñÁ: ²­éáÕ­ç³­ 峭ѳ­Ï³Ý ³½­·³­ÛÇÝ ÇÝë­ïÇ­ïáõ­ïÇ ÏÉÇ­ Ýǭϳ­Ï³Ý ûñ­¹Ç­Ý³­ïáñ­Ý»­ñÁ í»­ñ³­å³ï­ ñ³ëï­íáõÙ »Ý ³Ûë ÆÝë­ïÇ­ïáõ­ïáõÙ: ²Ûë­ ï»Õ ·³­ÉÇë »Ý í»­ñ³­å³ï­ñ³ëï­í»­Éáõ ݳ¢ ä³ñë­Ï³ë­ï³­ÝÇó áõ ³ÛÉ »ñÏñ­Ý»­ñÇó: ØÇ­ù³­Û»É­Û³Ý­óÇ­Ý»­ñÇ ³­éûñ­Û³Ý µ³½­Ù³½­ µ³Õ ¿ áõ µá­í³Ý­¹³­Ï³­ÉÇó. Ýñ³Ýù áã ÙdzÛÝ ³å­ñáõÙ »Ý, ³ÛÉ¢` ³å­ñ»ó­ÝáõÙ:

Ø Ç ­ù ³ ­Û » É ­Û ³ Ý ­ó Ç ­Ý » ­ñ Ç ³­éûñ­Û³Ý µ³½­Ù³½­µ³Õ ¿ áõ µá­í³Ý­¹³­Ï³­ÉÇó. Ýñ³Ýù áã ÙdzÛÝ ³å­ñáõÙ »Ý, ³ÛÉ¢` ³å­ñ»ó­ÝáõÙ:

7

43

Æ٠ٳ߭ÏÇ Ëݳ٭ùÁ §âϳ ³­í»­ÉÇ Ýáõñµ, ѳ­ñáõëï ¢ ɳí ÑÛáõë­í³Íù, ù³Ý ·»­Õ»­óÇÏ ÏÝáç ٳ߭ÏÁ¦,- ³­ë»É ¿ ²­Ý³­ïáÉ üñ³Ý­ëÁ: Æ­ñ»Ý ·ñ³­ ·»ï Ï»ñ­åáí Ëݳ­ÙáÕ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ÏÇÝ É³í ·Ç­ïÇ, û ¹»Ù­ ùÇ Ëݳ٭ùÇ ÙÇ­çáó­Ý»ñ ÁÝï­ñ»­ÉÇë áñ­ù³Ý ϳñ¢áñ ¿ ÁÝï­ñ»É Ñ»Ýó Çñ ٳ߭ÏÇÝ Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ùëáõù­Ý»ñ áõ ³ÛÉ å³­ñ³­ ·³­Ý»ñ: ÜÛáõ­ÃÁ` Üá­Ý³ ¸³íí۳­ÝÇ

44

7

¶»Õ»óÏáõÃÛ³Ý ³ñí»ëïÁ

Î

³­Ý³Ûù »ñ­µ»ÙÝ ³Ý­ÃáõÛ­ ɳï­ñ»­ÉÇáñ»Ý ³­Ýáõ­ß³­ ¹Çñ »Ý Ç­ñ»Ýó ٳ߭ÏÇ Ýϳï­Ù³Ùµ ¢, ÝáõÛ­ ÝÇëÏ Ñëï³Ï ãá­ñá­ ß»­Éáí Ç­ñ»Ýó ٳ߭ÏÇ ï»­ë³­ÏÁ, ³Ý˭ݳ Ï»ñ­åáí ·»­Õ»ó­Ï³­·Ç­ï³­Ï³Ý Í»­÷áõÏ­Ý»ñ áõ ùëáõù­Ý»ñ »Ý ·áñ­Í³­ÍáõÙ: ܳˢ³­ é³ç ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ѳ߭íÇ ³é­Ý»É, áñ ٳ߭ ÏÇ ï»­ë³­ÏÁ ϳ­ñáÕ ¿ ÷áË­í»É Áëï ÏÝáç Ï۳ݭùÇ ßñç³­÷áõ­É»­ñÇ` ³ñ­µáõÝù, ÑÕÇáõí ÛáõÝ ¢ Ñ»ïÍÝÝ­¹³­µ»­ñ³­Ï³Ý ßñç³Ý, ÏÉÇ­ Ù³ùë ¢ ³ÛÉÝ: Îáë­Ù»­ïá­Éá· ¶³­Û³­Ý» ºÝ­ ·á­Û³­ÝÁ ٳ߭ÏÇ ï»­ë³­ÏÁ á­ñá­ß»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ³­é³­ç³ñ­ÏáõÙ ¿ å³ñ½ áõ Ù³ï­ã»­ÉÇ ÙÇ­çáó: ¸»Ù­ùÁ Ù»ÕÙ û­×³­éáí Éí³­ó»ù ¢ ëå³­ ë»ù Ù»Ï Å³Ù: ²Û­Ýáõ­Ñ»ï¢ í»ñó­ñ»ù ÃÕû Ýáõñµ ³Ý­Ó»­éá­óÇÏ, ³ÛÝ ï³­ñ³­Í»ù ¹»Ù­ùÇ íñ³ ¢ Ù³ï­Ý»­ñáí Ù»Õ­Ùá­ñ»Ý ×Ýß»ù ¹»Ù­ ùÇ Ù³ß­ÏÇ áÕç Ù³­Ï»­ñ»­ëÁ: º­Ã» ³ñ¹­ÛáõÝ­ ùáõÙ ³Ý­Ó»­éá­óÇ­ÏÇ íñ³ áã ÙÇ Ûáõ­Õ³­ÛÇÝ µÇÍ ãÝϳ­ï»ù, áõ­ñ»ÙÝ Ò»ñ ٳ߭ÏÁ ãáñ ïÇ­åÇ ¿: º­Ã» ³Ý­Ó»­éá­óÇ­ÏÇ íñ³ Ûáõ­Õ³­ÛÇÝ Ñ»ï­ ù»ñ ·ïÝ»ù ׳­Ï³­ïÇ, Ͻ³­ÏÇ Ï³Ù ùÃÇ Ñ³ï­í³­ÍáõÙ, áõ­ñ»ÙÝ Ò»ñ ٳ߭ÏÁ µÝ³­Ï³Ý ϳ٠˳­éÁ ïÇ­åÇ ¿, ÇëÏ »­Ã» ó߭Ïǭݳ­ ÏÇ ½³­Ý³­½³Ý Ù³­ë»­ñÇ íñ³ Ûáõ­ÕÇ µÍ»ñ ϳÝ, áõ­ñ»ÙÝ Ò»ñ ٳ߭ÏÁ Ûáõ­Õáï ¿: س߭ ÏÇ ï»­ë³­ÏÁ Ñ»ßï ¿ ï³ñ­µ»­ñ³­Ï»É ݳ¢ ³ñ­ï³­ùÇÝ ï»ë­ùÇó: âáñ Ù³ßÏÝ ³ñ­ï³­ ùáõëï ùÝùáõß ¿, ѳ­×³Ë µáñ­µáù­íáÕ ¢ ϳñÙ­ñáÕ: âáñ ïÇ­åÇ Ù³ß­ÏÁ ѳϭí³Í ¿ ³­ñ³· ÏÝ×éáï­í»­Éáõ, ³­ñ³· û­÷áï­í»­ Éáõ ¢ ûÅï­í³Í ¿ µ³ñÓñ ÃÃí³Û­Ýáõí۳ٵ: Ö³ñ­åáï ٳ߭ÏÁ ëá­íá­ñ³­µ³ñ Ûáõ­Õ³­÷³ÛÉ ï»ëù ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ, á­ñáí­Ñ»ï¢ ׳ñ­å³­ ·»Õ­Ó»­ñÇ áõ­Å»Õ ³Ï­ïÇ­íáõÃ­Û³Ý å³Û­Ù³Ý­ Ý»­ñáõÙ ã³­÷Çó ß³ï Ñ»­ÕáõÏ ×³ñå ¿ ³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ: Ö³ñ­åáï Ù³ßÏÝ ³­ñ³· Ïɳ­ÝáõÙ ¿ ÷á­ßÇÝ, áõë­ïÇ ³­ñ³· µáñ­µáù­ íáõÙ ¿ áõ å³ï­íáõÙ ë¢ Ïáñ­Û³Ï­Ý»­ñáí: Æ Ñ³­ïáõ­óáõÙÝ µá­Éáñ ïѳ­×áõíÛáõÝ­ Ý»ñÇ` ׳ñ­åáï ٳ߭ÏÁ ß³ï áõß ¿ Í»­ñ³­ ÝáõÙ, ¢ ÏÝ×Çé­Ý»ñÝ ¿É áõß »Ý ѳÛïÝ­íáõÙ: Üáñ­Ù³É ϳ٠˳­éÁ ïÇ­åÇ Ù³ß­ÏÁ Ûáõ­Õáï ¿ ³Û­ïáëÏ­ñ»­ñÇ, ׳­Ï³­ïÇ, ùÃÇ áõ ÍÝá­ïÇ ßñç³­ÝáõÙ ¢ ãáñ` ¹»Ù­ùÇ Ùݳ­ó³Í Ñ³ï­ í³Í­Ý»­ñáõÙ: ²Ûë ïÇ­åÇ Ù³ß­ÏÁ ß³ï ѳ½­ í³­¹»å ¿ å³­ï³­ÑáõÙ ¢ áõ­ÝÇ Áݹ·Í­í³Í óñÙ, í³ñ­¹³­·áõÛÝ ï»ëù: سë­Ý³­·»­ ïÁ ݳ¢ ÑÇ­ß»ó­ÝáõÙ ¿, áñ ٳ߭ÏÁ ϳ­ñáÕ ¿ ׳ñ­å³½ñÏ­í»É û­×³­éáí ѳ­×³­Ë³­ÏÇ

Éí³ó­í»­Éáõó, Éí³­Ý³­Éáõó Ñ»­ïá Ýáñ­Ù³É ããá­ ñ³ó­Ý»­Éáõó, ù³­Ùáõ ϳ٠³ñ¢Ç ï³Ï »ñ­Ï³ñ ų­Ù³­Ý³Ï Ùݳ­Éáõó, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ëåÇñ­ ï³­ÛÇÝ ÑÇÙ­ùáí Ù³ù­ñáÕ ÙÇ­çáóÝ»ñ ·áñ­Í³­ Í»­Éáõó: Ðá­·»­Ï³Ý ³å­ñáõÙ­Ý»­ñÁ ÝáõÛÝ­å»ë ËÇëï ³Ý¹­ñ³­¹³é­ÝáõÙ »Ý ٳ߭ÏÇ áã ÙdzÛÝ ³ñ­ï³­ùÇÝ ï»ë­ùÇ, ³ÛÉ¢ ׳ñ­å³ñ­ï³¹­ ñáõÃ­Û³Ý ù³­Ý³­ÏÇ íñ³, ù³­ÝÇ áñ Ñá­·»­ Ï³Ý íǭ׳ÏÝ ³Ý­Ùǭ糭ϳ­Ýá­ñ»Ý ³½­¹áõÙ ¿ ׳ñ­å³­·»ÕÓ»ñÇ ¢ ùñïݳ­·»Õ­Ó»­ñÇ íñ³: Îáë­Ù»­ïá­Éá· Þáõ­ß³Ý سñ­ïÇ­ñáë­Û³ÝÝ ³­é³­ç³ñ­ÏáõÙ ¿ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ïÇ­åÇ Ù³ß­ÏÇ Ëݳ٭ùÇ Ñ»ßï ÏÇ­ñ³­é»­ÉÇ ÙÇ­çáó­ Ý»ñ ¢ ѳ­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»ñ: ²­é³­çÇÝ Ï³­ ÝáÝÝ ¿` å³ï­ñ³ë­ïÇ Ïñ»Ù­Ý»ñ ¢ ·»­Õ³­ ѳñ­¹³ñ­Ù³Ý ÙÇ­çáó­Ý»ñ ÁÝï­ñ»­ÉÇë áõ­ ß³¹­ñáõíÛáõÝ ¹³ñÓ­Ý»É ¹ñ³Ýó áã ÙdzÛÝ û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý Å³Ù­Ï»­ïÇÝ, ³ÛÉ¢` µ³­ Õ³¹­ñáõÃ­Û³Ý Ù»ç å³ñáõݳÏíáÕ ÝÛáõ­Ã»­ ñÇ ó³Ý­ÏÇÝ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ѳ߭íÇ ³é­Ý»É, û ïíÛ³É Ïñ»­ÙÝ ÇÝã ï³­ñÇ­ùÇ Ï³­Ý³Ýó ѳ­Ù³ñ ¿ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í (û­ñǭݳÏ` Í»­ ñ³­óáÕ Ù³ß­ÏÇ Ñ³­Ù³ñ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í Ñáñ­Ùá­Ý³É å³ï­ñ³ë­ïáõÏ­ ϳ٠íÇ­ï³­ÙÇ­ ݳ­ÛÇÝ ÏáÙå­É»ù­ëÁ, á­ñáõÙ ³Ý­Ñ³­Ù»­Ù³ï ß³ï ¿ A, E, F, D, C íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÇ ù³­ ݳ­ÏÁ, ϳ­ñáÕ ¿ ×Çßï ѳ­Ï³­é³Ï ³ñ¹­ ÛáõÝùÝ áõ­Ý»­Ý³É »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ ٳ߭ÏÇ íñ³): âáñ ٳ߭ÏÁ Ù³ù­ñ»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ϳ­ñáÕ »ù ß³­µ³­ÃÁ Ù»Ï ³Ý­·³Ù û·ïÁ­í»É ÷³­÷áõÏ ëÏñ³­µÇó ϳ٠ٳù­ñáÕ ¹Ç­Ù³Ï å³ï­ñ³ë­ ï»É ë¢ Ñ³­óÇó: ²Ý­Ññ³­Å»ßï ¿ ë¢ Ñ³­óÁ Ãñç»É ·áÉ çñÇ Ù»ç, ëï³ó­í³Í ½³Ý·­í³­ÍÁ ¹»Ù­ùÇÝ ÃáÕ­Ý»É 2-3 ñá­å», ³­å³ Éí³ó­í»É: ¸»Ù­ùÁ Éí³­Ý³­ÉÇë ϳ­ñáÕ »ù çñÇ Ù»ç ³­í»­ ɳó­Ý»É ÙÇ ùÇã ϳà ϳ٠ѳݭù³­ÛÇÝ çáõñ: âáñ ٳ߭ÏÇ Ñ³­Ù³ñ ëÝáõ­óáÕ Ïñ»Ù­Ý»ñ ÁÝï­ñ»­ÉÇë ·»ñ³¹³ë»ÉÇ »Ý A, B, C íÇ­ ï³­ÙÇÝ­Ý»ñ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ·ÉÇ­ó»­ñÇÝ, ɳ­Ýá­ÉÇÝ, »­ñÇ­óáõ­ÏÇ ¢ í³ñ­ë³­ÏÇ ¿ùëï­ ñ³Ïï­Ý»ñ, Ù»Õ­ñ³­ÙáÙ, Ïá­Ïá­ëÇ ¢ Ýáõ­ßÇ ÛáõÕ, ѳݭù³­ÛÇÝ Ûáõ­Õ»ñ, ·³­½³­ñÇ, í³­ ñáõÝ­·Ç Ãáõñ­Ù»ñ å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ Ïñ»Ù­Ý»­ ñÁ: Ðñ³­ß³­ÉÇ ÏÉÇ­ÝÇ, »­Ã» Ëá­Ý³­í³ó­ÝáÕ Ïñ»­ÙÇ µ³­Õ³¹­ñáõíÛáõÝÁ å³ñáõݳÏÇ í³ñ­¹³­Ã»ñ­ÃÇÏ­Ý»­ñÇ ¿ùëï­ñ³Ïï, ÍÉ³Í óá­ñ»Ý` ³­ÍÇÏ, ·ÉÇ­ó»­ñÇÝ ¢ E íÇ­ï³­ÙÇÝ: âáñ Ù³ßÏ áõ­Ý»­óáÕ Ï³­Ý³Ýó Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ ß³­µ³­ÃÁ Ù»Ï ³Ý­·³Ù ¹»Ù­ùÁ Ù»ñ­ ë»É Ûáõ­Õáï Ïñ»­Ùáí ϳ٠¹»Ù­ùÇ Ñ³­Ù³ñ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í Ûáõ­Õáí (¹ñ³Ýù ëá­íá­ñ³­ µ³ñ ÙÇ ù³­ÝÇ µáõÛ­ë»­ñÇ Ï³Ù Í³­ÕÇÏ­Ý»­ñÇ

Ûáõ­Õ»­ñÇ Ë³é­Ýáõñ¹ »Ý), ÇëÏ ß³­µ³Ã­í³ Áݭóó­ùáõÙ ï³­ÝÁ ¹Ç­Ù³Ï å³ï­ñ³ë­ï»­Éáõ ¹»å­ùáõ٠ݳ­Ë³­å³ï­íáõíÛáõ­ÝÁ ï³É ϳí ݳ­ÛÇÝ ÑÇÙ­ùáí Ùûñù­Ý»­ñÇÝ` Ûáõ­ÕÇ µ³ñÓñ ïá­Ïá­ë³Û­Ýáõí۳ٵ ϳíݳ­ßáé, ÃÃí³­ ë»ñ, Ï»­ýÇñ ϳ٠뻭ñáõó­ù³­ÛÇÝ Ûá­·áõñï: âáñ ٳ߭ÏÇ ¹»å­ùáõ٠ѳ­Ï³­óáõó­í³Í »Ý ÏÇï­ñá­ÝÇ ÑÛáõ­ÃÇ å³­ñáõ­Ý³­Ïáõí۳ٵ Ïñ»Ù­Ý»­ñÁ, »ñ­Ï³­ñ³ï¢ ï³ù åñá­ó»­¹áõ­ ñ³­Ý»­ñÁ (ßá­·»­µ³Õ­ÝÇù, ç»ñ­Ù³­ÛÇÝ ¹Ç­Ù³Ï­ Ý»ñ ¢ ³ÛÉÝ), ãáñ ¹Ç­Ù³­÷á­ßÇÝ ¢ ÏñÇ µ³ñÓñ å³­ñáõ­Ý³­Ïáõí۳ٵ Ïáßï çáõ­ñÁ: λ­ñ³Ï­ ñ³­ó³Ý­Ïáõ٠ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ Ý»­ñ³­é»É Ñݳ­ñ³­íá­ ñÇÝë ß³ï Ñ»­ÕáõÏ, ϳÃ, ÓÏ³Ý ÛáõÕ, Ñ³í­ ÏÇÃ, ¹¹áõÙ, åá­ÙÇ­¹áñ, ·³­½³ñ ¢ ÉÛ³ñ¹:

Ðá·»Ï³Ý ³åñáõÙÝ»ñÁ Ëëïáñ»Ý ³Ý¹ñ³¹³éÝáõÙ »Ý Ù³ßÏÇ áã ÙdzÛÝ ³ñï³ùÇÝ ï»ëùÇ, ³ÛÉ¢ ׳ñå³ñï³¹ñáõÃÛ³Ý ù³Ý³ÏÇ íñ³, ù³Ý½Ç ³½¹áõÙ »Ý ùñïݳ·»ÕÓ»ñÇ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý íñ³: Ö³ñ­åáï ٳ߭ÏÁ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ Ù³ù­ñ»É çñÇ ¢ Ù»ÕÙ û­×³­éÇ û·­Ýáõí۳ٵ` í»ñ­çáõÙ ó³­Û»­ Éáí ÙÇ ù³­ÝÇ Ï³­ÃÇÉ ÏÇï­ñá­ÝÇ ÑÛáõà ³­í»­ ɳó­ñ³Í çñáí: γ­ñáÕ »ù ׳ñ­åáï ٳ߭ÏÇ Ñ³­Ù³ñ ïݳ­ÛÇÝ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ Ù³ù­ñáÕ ¹Ç­Ù³Ï å³ï­ñ³ë­ï»É Ñ»ï¢Û³É Ó­¢áí. Ù»Ï ÓíÇ ¹»Õ­Ýáõ­óÁ ÏÇï­ñá­Ý³Ñ­Ûáõ­ÃÇ Ñ»ï Ë³é­ Ý»É ³ÛÝ­ù³Ý, ÙÇÝ㢠ëï³óíÇ ÷ñ÷ñáõÝ ½³Ý·­í³Í: ²Û¹ ½³Ý·­í³­ÍÁ ùë»ù ¹»Ù­ùÇÝ áõ å³­ñ³­Ýá­óÇÝ` ÃáÕ­Ý»­Éáí 15-20 ñá­å»: ²Û¹ Áݭóó­ùáõÙ ¹Ç­Ù³­ÏÁ í»ñ ¿ ³Í­íáõÙ ÏÇ­ 볭ó­÷³Ý­óÇÏ Ã³­Õ³Ý­ÃÇ, á­ñÁ Ñ»­é³ó­Ý»­ Éáõó Ñ»­ïá ѳñ­Ï³­íáñ ¿ Éí³ó­í»É ·áÉ çñáí: Ö³ñ­åáï ٳ߭ÏÁ óñ­Ù³ó­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ÁÝï­ñ»É ³ÛÝ­åÇ­ëÇ ÙÇ­çáó­Ý»ñ, á­ñáÝù áõ­Ý»Ý ٳ߭ÏÁ ÷³Û­É³ï ¹³ñÓ­Ý»­Éáõ ѳï­ÏáõíÛáõÝ, ³Û­ëÇÝùÝ` áõ­Ý³Ï »Ý Ù³ù­ ñ»É ٳ߭ÏÇ Ù³­Ï»­ñ»­ëÇ ³­í»­Éáñ¹ ׳ñ­åÁ,

7

45

¶»Õ»óÏáõÃÛ³Ý ³ñí»ëïÁ

µ³Ûó ÉÇá­íÇÝ ã׳ñ­å³½ñ­Ï»É: àõë­ïÇ` Ûáõ­ Õáï ٳ߭ÏÇ Ñ³­Ù³ñ ѳ­Ï³­óáõó­í³Í »Ý ëåÇñ­ïÇ µ³ñÓñ ïá­Ïá­ë³Û­Ýáõí۳ٵ Ù³ù­ ñáÕ ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ϳ­ñáÕ »Ý ³­í»­ ÉÇ ³Ï­ïÇ­í³ó­Ý»É ׳ñ­å³­Ñá­ëáõíÛáõ­ÝÁ: Ö³ñ­åáï ٳ߭ÏÁ ëÝáõ­ó»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ѳñ­ ϳ­íáñ ¿ ÁÝï­ñ»É A, F, E íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»ñ, û­ÛÇ ÛáõÕ, ϳ­Ï³á­ÛÇ ¿ùëï­ñ³Ïï, ϳ­É»Ý­ ¹áõ­É³­ÛÇ, ³ñ¢ùáõ­ñÇ­ÏÇ, »­Õ»ë­å³­ÏÇ, »­ñÇ­ óáõ­ÏÇ ÃáõñÙ å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ Ïñ»Ù­Ý»ñ: Ö³ñ­åáï ٳ߭ÏÇ Ñ³­Ù³ñ ݳ­Ë³­ï»ë­ í³Í ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ ãå»ïù ¿ å³­ñáõ­Ý³­Ï»Ý Ù»Í ù³­Ý³­Ïáõí۳ٵ Ûáõ­Õ»ñ ¢ ëåÇñï, ÇëÏ û­ñ³­Ï³ñ­·Çó ѳñ­Ï³­íáñ ÏÉÇ­ÝÇ Ñݳ­ ñ³­íá­ñÇÝë µ³­ó³­é»É ׳ñ­å»­ñÁ, ëáõñ ѳ­Ù»­ÙáõÝù­Ý»­ñÁ ¢ ËÙá­ñ»­Õ»­ÝÁ` ݳ­ ˳­å³ï­íáõíÛáõ­ÝÁ ï³­Éáí Ùñ·»­ñÇÝ áõ µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»­ÝÇÝ, Ù³­Íáõ­ÝÇÝ, µñÝÓÇÝ, Ûáõ­ Õ³­½áõñÏ ÙëÇÝ, Óϳ­ÝÁ ¢ Ãéãݳ٭ëÇÝ: ʳ­éÁ ϳ٠Ýáñ­Ù³É ïÇ­åÇ Ù³ß­ÏÁ ѳñ­Ï³­

46

7

íáñ ¿ Ëݳ­Ù»É ³é³ÝÓݳ­Ñ³­ïáõÏ Ó­¢áí` Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ѳï­í³­ÍÁ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­ Ë³Ý ïÇ­åÇ Ù³ß­ÏÇ Ñ³­Ù³ñ ݳ­Ë³­ï»ë­ í³Í ÙÇ­çáó­Ý»­ñáí: ʳ­éÁ ïÇ­åÇ Ù³ß­ÏÇ íñ³ µ³­ñ»Ý­å³ëï Ý»ñ­·áñ­ÍáõíÛáõÝ »Ý áõ­Ý»­ÝáõÙ A, B, C, E, F íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñáí, Ùñ·³Ã­Ãáõ­Ý»­ñáí, ѳ­ó³­Ñ³­ïǭϳ­ÛÇÝ ÏáõÉ­ ïáõ­ñ³­Ý»­ñÇ ¿ùëï­ñ³Ïï­Ý»­ñáí, Ù³­Õ³­ ¹³­Ýá­ëÇ, ˳­ïáõ­ïÇ­ÏÇ, í³­ñáõÝ­·Ç Ãáõñ­ Ù»­ñáí ѳñë­ï³ó­í³Í ·»­Õ³­Ñ³ñ­¹³ñ­Ù³Ý ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ, ÇëÏ ï³­ÝÁ ϳ­ñáÕ »ù ß³­µ³­ ÃÁ Ù»Ï ³Ý·³Ù, áñ­å»ë Ù³ù­ñáÕ ¹Ç­Ù³Ï, å³ï­ñ³ë­ï»É Ñ»ï¢Û³­ÉÁ. 20 ·ñ³Ù ѳ­óÇ ËÙá­ñÇ­ãÁ ˳é­Ý»ù ϳ­ÃÇ Ï³Ù ÃÃí³­ë»­ñÇ Ñ»ï ³ÛÝ­å»ë, áñ ßǭɳ­Û³Ý­Ù³Ý ½³Ý·­í³Í ëï³ó­íÇ: ¸»Ù­ùÇ íñ³ ¹Ç­Ù³­ÏÁ 20 ñá­å» å³­Ñ»­Éáõó Ñ»­ïá ³ÛÝ Éí³­ó»ù ·áÉ çñáí: ʳ­éÁ ïÇ­åÇ Ù³ß­ÏÇ íñ³ É³í »Ý ³½­¹áõ٠ݳ¢ Ù»Õ­ñ³­ÛÇÝ Ï³Ù ·³­½³­ñ³­ÛÇÝ ÑÇÙù áõ­ Ý»­óáÕ ·»­Õ»ó­Ï³­·Ç­ï³­Ï³Ý Í»­÷áõÏ­Ý»­ñÁ:

ÚáõÕáï Ù³ßÏÇ Ñ³Ù³ñ ѳϳóáõóí³Í »Ý ëåÇñïÇ µ³ñÓñ ïáÏáë³ÛÝáõÃÛ³Ùµ Ù³ùñáÕ ÙÇçáóÝ»ñÁ, áñáÝù ϳñáÕ »Ý ³í»ÉÇ ³ÏïÇí³óÝ»É ×³ñå³ÑáëáõÃÛáõÝÁ:

¶»Õ»óÏáõÃÛ³Ý ³ñí»ëïÁ

-ELOS HOME ÁÝ­Ï»­ñáõÃ­Û³Ý ·áñ­Íáõ­ Ý»áõí۳­ÝÁ Ù»Ýù ³ñ­¹»Ý ³­éÇà áõ­Ý»­ó»É »Ýù ³Ý¹­ñ³­¹³é­Ý³­Éáõ, ï»Õ­Û³Ï »Ýù, áñ ³Ûë­ï»Õ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ »Ý á­Éáñ­ïÇ Ýá­ñ³­ñ³­ ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, DZÝã ­Ýáñ ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­Ý»ñ ¿ Ó»éù µ»­ñ»É ELOS HOME-Á: -Ø»ñ í»ñ­çÇÝ Ó»éù­µ»­ñáõ­ÙÁ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ѳ­Ù³­ñ»É ³ÛÝ »ñ­Ïáõ ë³ñ­ù³­íáñ­Ù³Ý Ý»ñ­ Ùáõ­Íáõ­ÙÁ, á­ñáÝù ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í »Ý Ù³ñÙ­ ÝÇ »½­ñ³·­ÍÇ ßïÏÙ³Ý ¢ ³­í»­É³ó­³Í ù³­ßÇ ¹»Ù å³Û­ù³­ñ»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: Ultra shape-Á áã ÇÝ­í³­½Çí (áã íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­Ï³Ý) ÉÇ­åá­ ë³Ï­ódz­ÛÇ Ñ³­Ù³ñ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í, ¿ë­Ã»­ ïǭϳ­Ï³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý ³­Ù»­Ý³­í»ñ­çÇÝ Ýí³­×áõÙÝ ¿: 21-ñ¹ ­¹³­ñÇ ·Ç­ï³­Ï³Ý Ýí³­ ×áõÙ­Ý»ñÝ ³ñ­¹»Ý Ù»½ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ »Ý ï³­ÉÇë ÏÇ­ñ³­é»É áã íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­Ï³Ý, áã ó³­íáï, ß³­ï»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ѳ­ë³­Ý»­ÉÇ ³Ûë Ù»­Ãá­¹Á:

ÜÛáõÃÁ` ²ñÙ»ÝáõÑÇ ¸»ÕáÛ³ÝÇ

ºë áõÝ»Ù Ù»Ï Ù³ñÙÇÝ ¢ Ù»Ï ÏÛ³Ýù...

ij­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ·Ç­ï³­Ï³Ý ÙÇï­ùÁ ·áñ­ÍáõÙ áõ ½³ñ­·³­ÝáõÙ ¿ ݳ¢ ¿ë­Ã»­ïÇÏ µÅßÏáõÃ­Û³Ý µÝ³­·³­í³­éáõÙ. ëï»ÕÍ­íáõÙ »Ý ë³ñ­ù³­íá­ ñáõÙ­Ý»ñ áõ ÙÇ­çáó­Ý»ñ, á­ñáÝù ÙÇï­í³Í »Ý ³­å³­Ñá­í»­Éáõ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ·»­Õ»ó­ÏáõíÛáõÝÝ áõ µ³­ñ»­Ï³½­ÙáõíÛáõ­ÝÁ: лñ­Ã³­Ï³Ý Ýá­ñ³­ñ³­ñáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ ½ñáõ­ó»­óÇÝù §Elos home¦ ¾ë­Ã»­ïǭϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ ïÝû­ñ»Ý, ٳ߭ϳ­µ³Ý -Ïáë­Ù»­ïá­Éá· ²ñ­·Ç­Ý» ¸³íí۳­ÝÇ Ñ»ï:

48

7

-ƱÝã ­Ù»­Ë³­Ýǽ­Ùáí ¿ ³ß­Ë³­ïáõÙ ë³ñ­ ùÁ ¢ ÇÝã­å»±ë­ ¿ ³½­¹áõ٠׳ñ­å³­ÛÇÝ µçÇç­ Ý»­ñÇ íñ³: -ê³ñ­ùÁ Ãí³Û­Ý³ó­í³Í ѳ­Ù³­Ï³ñ· ¿, á­ñÇ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ýÇùë­í³Í áõÉï­ñ³­Ó³Û­Ý³­ÛÇÝ ×³­é³­·³Ûíݻ­ñÁ Ý»ñ­ ó­÷³Ý­óáõÙ »Ý ÙdzÛÝ ×³ñ­å³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»­ ñÇ Ù»ç ¢ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ é»­½á­Ý³Ýë ³­ÉÇù: è»­½á­Ý³Ý­ëÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí µççÇ Ù»ç »­Õ³Í Ñ»­Õáõ­ÏÁ ¹áõñë ¿ ·³­ÉÇë µçÇç­Ý»­ñÇó ¹»­åÇ ÙÇçµç­ç³­ÛÇÝ ï³­ñ³­ÍáõíÛáõÝ: î»­ÕÇ ¿ áõ­ Ý»­ÝáõÙ µçÇç­Ý»­ñÇ Ã³­Õ³Ýíݻ­ñÇ Éáõ­ÍáõÙ, ù³Û­ù³­ÛáõÙ, ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ` ׳ñ­å³­ÛÇÝ µçÇç­ Ý»­ñÁ ù³Û­ù³Û­íáõÙ »Ý: л­Õáõ­ÏÁ ¹áõñë ¿ ·³­ ÉÇë ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇó µÝ³­Ï³Ý ׳­Ý³­å³ñ­Ñáí: ¶Ç­ï³­Ï³­Ýá­ñ»Ý ³Ûë »ñ¢áõÛ­ÃÁ Ïáã­íáõÙ ¿ ϳ­íÇ­ï³­ódz: -Ö³­é³­·³Ûà »ñ¢áõÛ­ÃÁ Ùßï³­å»ë ³Ý­Ñ³Ý·ë­ïáõíÛáõÝ ¢ Ùï³­í³­ËáõíÛáõÝ­ Ý»ñ ¿ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ùáï, ïíÛ³É ¹»å­ùáõÙ ÇÝã­åÇ­ëDZ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ áõÉï­ñ³­Ó³Û­Ý³­ÛÇÝ ×³­é³­·³Û­ÃÁ ѳ­ ñ³­ÏÇó ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇ íñ³: -àôÉï­ñ³­Ó³Û­Ý³­ÛÇÝ ³­ÉÇù­Ý»ñÝ ³½­¹áõÙ »Ý ÙdzÛÝ ×³ñ­å³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»­ñÇ íñ³, ѳ­ ñ³­ÏÇó ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇ íñ³ ³ÛÝ µ³­ó³ñ­ Ó³Ï ³½­¹»­óáõíÛáõÝ ãáõ­ÝÇ, á­ñáí­Ñ»ï¢ ³ÛÝ Ñëï³Ï ѳ߭í³ñÏ­í³Í áõÅ·­Ýáõí۳ٵ ¿ ·áñÍáõÙ: س߭ÏÇ íñ³ ³½­¹»­Éáíª ³­é³­ ç³ó­ÝáõÙ ¿ ³ñ­Û³Ý ÙÇÏ­ñáßñ­ç³­Ý³­éáõÃ­Û³Ý Ëó­ÝáõÙ, ÇÝ­ãÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ µ³ñÓ­ñ³­ÝáõÙ ¿ ٳ߭ÏÇ ¿­É³ë­ïÇ­ÏáõíÛáõÝÁ: -²Ûë ·áñ­ÍÁݭó­óÁ ó³­íá±ï­¿:

¶»Õ»óÏáõÃÛ³Ý ³ñí»ëïÁ

-γ­ñáÕ »Ù ³­ë»É, áñ ³Ûë Ù»­Ãá­¹Á µ³­ ó³ñ­Ó³­Ï³­å»ë ³Ý­ó³í ¿, ³Û­ó»­ÉáõÝ ãÇ ½·áõÙ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ïáõíÛáõÝ ¢ ³Ý­Ñ³ñ­Ù³­ ñáõíÛáõÝ: ´ÅßÏ³Ï³Ý ³Ûë ÙÇçáó³éáõÙÁ ï­¢áõÙ ¿ Ùáï 40 ñá­å», ¢ ãÇ ³é³ç³óÝáõÙ Ñ»ï­íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­Ï³Ý í»­ñ³­Ï³Ý·Ý­Ù³Ý ϳ­ñÇù: -سñ­¹ÇÏ ëá­íá­ñ³­µ³ñ ÙÇÝã ·áñ­Íá­ ÕáõÃ­Û³Ý ¹Ç­Ù»ÉÝ áõ­½áõÙ »Ý íëï³Ñ ÉÇ­Ý»É, áñ Ù»­Ãá¹Ý ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ¿ ÉÇ­Ý»­Éáõ: -¶áñ­Íá­ÕáõíÛáõ­ÝÇó Ñ»­ïá ׳ñ­å³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»­ñÇó ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ Ù»Í ù³­ ݳ­Ïáõí۳ٵ Ñ»­Õáõ­ÏÇ ³ñ­ï³­Ñáëù ¢ ³Û¹ µçÇç­Ý»­ñÇ ù³Û­ù³­ÛáõÙ: ²­é³­çÇÝ åñá­ó»­ ¹áõ­ñ³­ÛÇó Ñ»­ïá ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë Ïáõ­Ý»­Ý³Ýù Ù³ñÙ­ÝÇ Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ѳï­í³Í­Ý»­ ñÇ ßñç³·­ÍÇ 1.5-3ëÙ ­Ýǭѳ­ñáõÙ: ºí ³Û¹ ßñç³·­ÍÇ ã³÷­ë»­ñÇ Ç­ç»­óáõ­ÙÁ ѻｭѻ­ï» Ïß³­ñáõ­Ý³Ï­íÇ, á­ñáí­Ñ»ï¢ Ñ»­Õáõ­Ï³ó­í³Í ׳ñ­åÁ ¹áõñë Ï·³ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇó µÝ³­

àã ÇÝ­í³­½Çí ÉÇ­åá­ë³Ï­ óÇ³Ý Ï³­ï³ñ­íáõÙ ¿ 3 ÷áõÉáí` 20 û­ñÁ Ù»Ï å³ñ­ µ»­ñ³­Ï³­Ýáõí۳ٵ, áñÇó Ñ»­ïá Ù³ñ­¹Á ϳ­ñáÕ ¿ áõ­ Ý»­Ý³É Ù³ñÙ­ÝÇ ßñç³·­ÍÇ ã³÷­ë»­ñÇ 10-15ëÙ­ Ç­ç»­ óáõÙ: Ï³Ý ×³­Ý³­å³ñ­Ñáí: àã ÇÝ­í³­½Çí ÉÇ­åá­ ë³Ï­óÇ³Ý áõ­ÝÇ Ïáõñ­ë³­ÛÇÝ Ùá­ï»­óáõÙ: ²ÛÝ Ï³­ï³ñ­íáõÙ ¿ 3 ÷áõÉáí` 20 û­ñÁ Ù»Ï å³ñ­ µ»­ñ³­Ï³­Ýáõí۳ٵ: ²Ù­µáÕ­ç³­Ï³Ý Ïáõñ­ëÇó Ñ»­ïá Ù³ñ­¹Á ϳ­ñáÕ ¿ áõ­Ý»­Ý³É Ù³ñÙ­ÝÇ ßñç³·­ÍÇ ã³÷­ë»­ñÇ 10-15ëÙ­Ç­ç»­óáõÙ: -ÆÝã­åÇ­ëÇ±Ý ­å»ïù ¿ ÉÇ­ÝÇ Ù³ñ­¹áõ Ñ»­ï³­·³ ³å­ñ»­É³­Ï»ñ­åÁ µÅßÏ³Ï³Ý ÙÇç³ÙïáõÃÛáõÝÇó Ñ»ïá: -²­Ûá, Ù³ñ­¹Ý Çñ Ï۳ݭùÇ Áݭóó­ùáõÙ å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ ·Ç­ñ³­ÝáõÙ ¿ ¢ á­ñá­ß³­ÏÇ ç³Ý­ù»­ñÇó Ñ»­ïá Ýǭѳ­ñáõÙ: Ö³ñ­å³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»­ñÁ ѳ­ëáõ­ÝáõÃ­Û³Ý ßñç³­ÝÇó Ñ»­ïá ù³­Ý³­Ï³­å»ë ã»Ý ³­í»­É³­ÝáõÙ: ¶Ç­ñ³­Ý³­ÉÁ ׳ñ­å³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»­ñÇ ù³­Ý³­ÏÇ ³­í»­É³ó­ Ù³Ý ³ñ¹­ÛáõÝù ã¿, ³Ûɪ ¹ñ³Ýó ã³÷­ë»­ñÇ Ù»­Í³ó­Ù³Ý: êÝݹ³­ÛÇÝ ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³­ ÏáõÙ­Ý»­ñÇ, ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ͳݭñ³­µ»éÝ­í³­ ÍáõÃ­Û³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõ٠׳ñ­å³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»­ ñÁ ã³÷­ë»­ñáí ÷áù­ñ³­ÝáõÙ »Ý, ¢ Ù³ñ­¹Á

Ýǭѳ­ñáõÙ ¿, µ³Ûó ¹ñ³Ýù ã»Ý ù³Û­ù³Û­íáõÙ, Ñ»­ïá Ýá­ñÇó í»­ñ³­Ï³Ý·Ý­íáõÙ »Ý, ¢ Ù³ñ­ ¹Á ·Ç­ñ³­ÝáõÙ ¿: ²Ûë Ù»­Ãá­¹Ç ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõ٠׳ñ­å³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»­ñÁ ÉÇá­íÇÝ ù³Û­ù³Û­íáõÙ »Ý, Ýáñ ׳ñ­å³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»ñ ã»Ý Ó­¢³­íáñ­ íáõÙ: - ÆÝã­åÇ­ëDZ ѳ­Ï³­óáõ­óáõÙ­Ý»ñ áõ­ÝÇ Ù»­ Ãá­¹Á: -ܳ˭ù³Ý Ïáõñ­ëÁ ëÏë»­ÉÁª ѳ­×³­ Ëáñ­¹ÇÝ óáõ­ó³­µ»ñ­íáõÙ ¿ ËÇëï ³Ý­Ñ³­ ï³­Ï³Ý Ùá­ï»­óáõÙ, ϳ­ï³ñ­íáõÙ »Ý ѳ­ Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ³Ë­ïá­ñá­ßÇã Ñ»­ï³­½á­ ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ: Ø»­Ãá­¹Á ѳ­Ï³­óáõó­í³Í ¿ ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ïáí ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ, ³ñ­Û³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, ëïÇ­ÙáõÉ­Û³­ ïáñ­Ý»­ñÇ, ϳñ­¹Çáë­ï»Ý¹­Ý»­ñÇ ³é­Ï³­Ûáõí Û³Ý, ÑÕÇáõí۳Ý, ÃñáÙ­µ³­ÛÇÝ ¿Ù­µÇá­Édz­Ý»­ ñÇ ¢ ó³Ý­Ï³­ó³Í Ýá­ñ³­·á­Û³­óáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ:

Ù³­ÝÁ` ÉÇ­åá­ÉÇ­½ÇÝ: ì³­Ïá­õáõÙ ³­ëåÇñ³­ ódz­ÛÇ ßÝáñ­ÑÇí ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇ íñ³ ëï»ÕÍ­íáõÙ ¿ í³­Ïá­õáõÙ, ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÁ Ó·íáõÙ »Ý, ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ ³ñ­Ûáõ­Ý³­ï³ñ ³­Ýáíݻ­ñÇ Éáõ­ë³Ýó­ùÇ Ù»­Í³­óáõÙ: Ø»­Ë³­ Ýǭϳ­Ï³Ý ßñ糭ϳ½Ù Ù»ñ­ëáõ­ÙÁ ѳ­ïáõÏ ßñ糭ݳӢ í»ñ­çáõÛíݻ­ñáí Ù»ñ­ëáõÙ ¾, á­ñÝ ³­å³­Ñá­íáõÙ ¿ ׳ñ­å³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»­ñÇó ¹áõñë »­Ï³Í ÙÇçµç­ç³­ÛÇÝ ï³­ñ³­ÍáõíÛáõ­ ÝáõÙ ·ïÝíáÕ Ñ»­ÕáõÏ ×³ñ­å³­ÛÇÝ å³­ñáõ­ ݳ­ÏáõÃ­Û³Ý Ñáë­ùÁ ¹»­åÇ ³í­ß³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­ ϳñ· (ÉÇÙ­ýá¹­ñ»­Ý³Å): ²Ûë Ù»­Ë³­Ýǽ­Ùáí ¿ å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ϳ½Ù­í³Í­ùÇ »½­ñ³·­Í»­ ñÇ ÷á­÷á­ËáõíÛáõ­ÝÁ: RF ¿­Ý¿ñ­·Ç³­ÛÇ ³½­¹»­ óáõí۳ٵ ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ ß³­ñ³Ï­ó³­Ï³Ý ÑÛáõë­í³Í­ùÇ Ó·áõÙ, á­ñÇ Ñ³ß­íÇÝ Ù³ß­ÏÁ Ó·íáõÙ ¿ ¢ Ýǭѳ­ñ»­Éáõó Ñ»­ïá ãÇ Ï³Ë­íáõÙ:

-Üß»­óÇù, áñ 3 ÷áõ­Éáí Ù»­Ãá¹Ý Ç­ñ³­ ϳ­Ý³ó­Ý»­Éáõó Ñ»­ïá Ïáõ­Ý»­Ý³Ýù 10-15ëÙ ßñ­ç³·­ÍÇ Ç­ç»­óáõÙ. ÇëÏ »­Ã» Ù³ñ­¹áõÝ ³­í»­ ÉÇÝ ¿ å»ïù...

-Þï³­å»Ù áõ­ñ³­Ë³ó­Ý»É Ò»½ª Ëá­ë»­Éáí ¢ë ­ÙÇ ï»Ë­Ýá­É᭷dz­ÛÇ Ù³­ëÇÝ, á­ñÁ ݳ¢ í»ñ­çÇÝ Ó»éù­µ»­ñáõÙ­Ý»­ñÇó ¿` ¹³ ELOS ï»Ë­Ýá­Éá­·Ç³Ý ¿, á­ñÇ í»ñ­çÇÝ Ýí³­×áõ­ÙÁ Vela shape II-Ý­ ¿: ê³ñ­ùÁ ѳ­Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³­ ÛÇÝ Ñ³Ûï­ÝÇ Syneron ÁÝ­Ï»­ñáõÃ­Û³Ý ë³ñ­ ù³­íá­ñáõÙÝ ¿ (Æë­ñ³­Û»É), á­ñÝ ³ÛÅÙ Ù»Ýù áõ­Ý»Ýù ºñ¢³­ÝáõÙ: ¾­É»Ïï­ñ³ûå­ïǭϳ­ Ï³Ý ëÇ­Ý»ñ­·Ç½Ùª ë³ ¿ ³ÛÝ Ù»­Ë³­Ýǽ­ÙÁ, á­ñÇ û·­Ýáõí۳ٵ å³Û­ù³­ñáõÙ »Ýù Ù³ñÙ­ÝÇ »½­ñ³·­Í»­ñÇ ÷á­÷á­ËáõÃ­Û³Ý ¢ ó»É­Ûáõ­ÉÇ­ ïÇ ¹»Ù: ÆÝý­ñ³­Ï³ñ­ÙÇñ ׳­é³­·³Ûíݻ­ñÇ ¢ µ³ñÓñ ѳ­×³­Ë³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý Ñá­ë³Ý­ùÇ ³½­¹»­óáõí۳ٵ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ 뻭ɻϭïÇí ýá­ïá­ï»é­Ùá­Éǽ. ³½­¹»­Éáí ׳ñ­å³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»­ñÇ (ó»­Éáõ­ÉÇ­ïÇ) íñ³` ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ ¿ ç»ñ­Ù³­ÛÇÝ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ: ELOS ï»Ë­Ýá­ Éá­·Ç³Ý ³Ûë­ï»Õ ³ß­Ë³­ïáõÙ ¿ 4 Ùdz­Å³­ Ù³­Ý³Ï ³½­¹áÕ Ù»­Ë³­Ýǽ­Ùáí` 1.ÇÝý­ñ³­Ï³ñ­ÙÇñ ׳­é³­·³ÛÃ, 2.RF ¿­Ý¿ñ­·Ç³, 3. í³­ÏáõáõÙ ³ë­åÇ­ñ³­ódz, 4.Ù»­Ë³­Ýǭϳ­Ï³Ý, ßñ糭ϳ½Ù Ù»ñ­ ëáõÙ: ÆÝý­ñ³­Ï³ñ­ÙÇñ ׳­é³­·³Û­ÃÇ ³½­¹»­ óáõíÛáõ­ÝÇó ËóݭíáõÙ ¿ ³ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­ éáõíÛáõ­ÝÁ, ¢ ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÁ ëï³­ÝáõÙ »Ý ѳ­í»É­Û³É ÃÃí³­ÍÇÝ: ê³ Çñ Ñ»ñ­ÃÇÝ µ»­ ñáõÙ ¿ ׳ñ­å³­ÛÇÝ Ù»­ï³­µá­Éǽ­ÙÇ Ëóݭ

7

49

¶»Õ»óÏáõÃÛ³Ý ³ñí»ëïÁ

Þ»ñ­ï³ï­íáÕ »­ÕáõÝ·­Ý»ñ ÜÛáõ­ÃÁ` Üá­Ý³ ¸³íí۳­ÝÇ Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ÏÇÝ É³í ·Ç­ïÇ, áñ ³Ý­Ã»­ñÇ Ñ³­·áõ­Ï³åÝ áõ ¹Ç­Ù³­Ñ³ñ­¹³­ ñáõ­ÙÁ á­ãÇÝã ã³ñ­Å»Ý, »­Ã» ³Ý­Ã»­ñÇ ã»Ý Ó»é­ù»­ñÁ ¢ ѳï­Ï³­å»ë` »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ: ²­éáÕç, Ëݳ٭í³Í, Ù³­ùáõñ áõ ׳­ß³­ Ïáí Ó­¢³­íáñ­í³Í »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ ß³ï µ³Ý ϳ­ñáÕ »Ý å³ï­Ù»É Ç­ñ»Ýó ïÇ­ñáõ­Ñáõ ˳éÝ­í³Í­ùÇ áõ µÝ³­íá­ñáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ:

º

­ áõÝ·­Ý»­ñÁ Õ Ï³½Ù­í³Í »Ý »Õ­ç»­ñ³­ÛÇÝ ß»ñ­ïÇÏ­ Ý»­ñÇó, á­ñáÝù ³­Ù»Ý ûñ ³­×áõÙ »Ý Ùá­ï³­íá­ñ³­ å»ë Ù»Ï ï³ë­Ýáñ­¹³­Ï³Ý ÙÇ­ÉÇ­Ù»ïñ: ²Û¹ »Õ­ç»­ñ³­ÛÇÝ ß»ñ­ïÇÏ­Ý»ñÝ ³­ñ³· ³ñ­Ó³­·³Ý­ùáõÙ »Ý ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ï³­ñ³­ ï»­ë³Ï ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ, á­ñáÝó å³ï­×³­éáí »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ ³­×Á ϳ­ñáÕ ¿ ¹³Ý­¹³­Õ»É ϳ٠˳­Ã³ñ­í»É: 䳭ﳭѳ­ Ï³Ý ã¿, áñ µÅßÏÝ Çñ ³Û­ó»­É»­ÉáõÇÝ »ñ­µ»ÙÝ ËݹñáõÙ ¿ óáõÛó ï³É »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ, ÇëÏ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõ­ÝÇó ³­é³ç ɳ­ù³­å³ï »­ÕáõÝ·­Ý»ñÝ Áݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë ѳ­Ï³­óáõó­ í³Í »Ý, ù³­ÝÇ áñ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõÃ­Û³Ý ÁÝ­ óó­ùáõÙ Ñ»Ýó »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ ·áõÛ­ÝÇó áõ ÷á­÷á­ËáõíÛáõ­ÝÇó »Ý Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ ÏáÕÙ­Ýá­ñáß­í»É áõ ×Çßï ·Ý³­Ñ³­ï»É ÑÇ­í³Ý­¹Ç íǭ׳­ÏÁ: âǭݳ­óÇ­ Ý»ñÝ áõ ïÇ­µ»Ã­Û³Ý Ûá­·»ñÝ ¿É ϳ­ñá­Õ³­ ÝáõÙ »Ý Áëï »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ íñ³­ÛÇ µÍ»­ ñÇ áõ ¹ñ³Ýó ·áõÛ­ÝÇ ÏáÕÙ­Ýá­ñáß­í»É, û Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ÇÝã ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ­Ý»ñ »Ý §µáõÛÝ ¹ñ»É¦ ¢ áñ­ù³­Ýáí »Ý ¹ñ³Ýù íï³Ý­·³­íáñ. ÙÇÝ㢠ÑÇ­í³Ý­¹áõí Û³Ý ·ÉáõË µ³ñÓ­ñ³ó­Ý»­ÉÁ »­ÕáõÝ·­Ý»ñÝ ³ñ­¹»Ý ³­Ñ³­½³Ý­·áõÙ »Ý ¹ñ³Ýó Ù³­ëÇÝ: ²Û­ëûñ µ³½­Ù³­ÃÇí ϳ­Ý³Ýó Ñáõ­½áõÙ »Ý ³­ñ³· Ïáïñ­íáÕ ¢ ß»ñ­ï³ï­íáÕ »­ÕáõÝ·­ Ý»­ñÁ, á­ñáÝù áã ÙdzÛÝ ·»­Õ³­·Ç­ï³­Ï³Ý ³éáõÙáí »Ý ïѳ­×áõíÛáõÝ å³ï­×³­éáõÙ, ³ÛÉ¢ ϳ­ñáÕ »Ý ½³­Ý³­½³Ý í³­ñ³Ï­Ý»­ñÇ áõ ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ, ÑÇ٭ݳ­ ϳ­ÝáõÙ` û­ÝÇ­Ëá­ÙÇ­Ïá­½Ç, å³ï­×³é ¹³é­ ݳÉ: س߭ϳ­µ³Ý­Ý»­ñÁ ¢ Ù³ï­Ý³­Ñ³ñ­ ¹³ñ­Ý»­ñÁ Ùdz­µ»­ñ³Ý ÷³ë­ïáõÙ »Ý, áñ ³Û­ëûñ ϳ­Ý³Ýó ·ñ»­Ã» 90%-Á µá­Õá­ùáõÙ ¿

50

7

¶»Õ»óÏáõÃÛ³Ý ³ñí»ëïÁ

ß»ñ­ï³ï­íáÕ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇó: ´ÅÇßÏ­Ý»­ñÁ ¹³ µ³­ó³ï­ñáõÙ »Ý ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»­ñáí, í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõí ÛáõÝ­Ý»­ñáí, Ñáñ­Ùá­Ý³­ÛÇÝ Ë³Ë­ïáõÙ­Ý»­ñáí, µ³Ûó ³­Ù»­Ý³·É­Ë³­íáñ å³ï­×³­éÁ ÙÝáõÙ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÇ áõ ϳɭóÇáõ­ ÙÇ å³­Ï³­ëÁ: Îáë­Ù»­ïá­Éá· ¶³­Û³­Ý» ºÝ­·á­Û³­ÝÁ åݹáõÙ ¿, áñ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ ¹Ûáõ­ñ³­µ»­Ïáõí Û³Ý å³ï­×³é »Ý ¹³é­ÝáõÙ áã ÙdzÛÝ ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ³ÛÉ¢ ³ÛÝ­åÇ­ëÇ ÝÛáõ­Ã»­ ñÁ, á­ñáÝó Ñ»ï ·áñͭݳ­Ï³­ÝáõÙ ß÷íáõÙ ¿ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ÏÇÝ, û­ñǭݳÏ` Éí³ó­ùÇ ÷á­ßÇ­Ý»­ñÁ ¢ Ù³ù­ñáÕ ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ãá­ñ³ó­ÝáõÙ ¢ íݳ­ëáõÙ »Ý »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ, áõë­ïÇ Ñ³ñ­Ï³­íáñ ¿ ïݳ­ÛÇÝ ·áñ­Í»ñ ϳ­ ï³­ñ»­ÉÇë û·­ï³­·áñ­Í»É é»­ïÇ­Ý» óíٳݭ Ý»ñ (áõ­ß³¹­ñáõíÛáõÝ ¹³ñÓ­ñ»ù, áñ ¹ñ³Ýù ¿­Ïá­É᭷dz­å»ë Ù³­ùáõñ ÝÛáõ­Ã»­ñÇó å³ï­ ñ³ëï­í³Í ÉÇ­Ý»Ý): γ­Ý³Ûù ѳ­×³Ë Ùá­é³­ÝáõÙ »Ý ݳ¢, áñ ³ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³Ý »­ÕáõÝ·­Ý»ñ áõ­Ý»­Ý³­ÉÁ ÝáõÛÝ­ å»ë ϳ­ñáÕ ¿ íݳ­ë»É »­ÕáõÝ­·Ç ³ñ­ï³­ùÇÝ ß»ñ­ïÁ, ³­í»­ÉÇÝ` ³Ûë­å»ë Ïáã­í³Í §Éóñ³Í »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ¦ áã ×Çßï Ùß³Ï­Ù³Ý áõ ³Ý­÷áõ­ ÃáõÃ­Û³Ý Ñ»ï¢³Ý­ùáí ϳ­ñáÕ »Ý Ù³ï­Ý³­ ßáõÝ­ãÇ, ß»ñ­ï³ï­Ù³Ý, ³­É»ñ­·ÇÏ »ñ¢áõÛí Ý»­ñÇ áõ, áñ ³­Ù»­Ý³í­ï³Ý­·³­íáñÝ ¿, Ñ»­ å³­ïÇï C-Ç Ï³Ù ÷ï³Ë­ïÇ å³ï­×³é ¹³é­Ý³É: ²ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³Ý »­ÕáõÝ·­Ý»ñ áõ­Ý»­ óáÕ­Ý»­ñÇÝ Ù³ï­Ý³­Ñ³ñ­¹³ñ ²­ÝÇ ´³­ñá­Û³­ ÝÁ ÑÇ­ß»ó­ÝáõÙ ¿, áñ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ §Éóñ³Í¦ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ÃáÕ­Ý»É ³é³í»É³·áõÛÝÁ 6 ³­ÙÇë, á­ñÇó Ñ»­ïá »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ³éÝ­ í³½Ý 2 ³­ÙÇë ѳݷë­ï³­Ý³Ý: âÇ Ï³­ñ»­ÉÇ Ý³¢ ³­ÝÁݹ­Ù»ç ɳ­ù³­å³­ï»É »­ÕáõÝ·­Ý»­ ñÁ: àñ­å»ë­½Ç Ëáõ­ë³­÷»ù »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ ·áõ­ ݳ­÷á­Ëáõ­ÙÇó, ß»ñ­ï³­ïáõ­ÙÇó áõ Ñݳ­ñ³­ íá­ñáõíÛáõÝ ï³ù ¹ñ³Ýó §ßÝã»Éáõ¦, ·á­Ý» 10-15 ûñ ÙÇ É³­ù³­å³­ï»ù »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ: º­Ã» á­ñá­ß»É »ù ³­½³ï­í»É ³ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³­ Ýá­ñ»Ý »ñ­Ï³­ñ³ó­í³Í »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇó, Ýϳ­ ïÇ áõ­Ý»­ó»ù, áñ ¹ñ³Ýó ³ñ­ï³­ùÇÝ ß»ñ­ïÁ íݳë­í³Í ¿ ÉÇ­Ý»­Éáõ (¢, ³­Ù»­Ý³ÛÝ Ñ³­í³­Ý³­ ϳ­Ýáõí۳ٵ, Ïß»ñ­ï³ï­íÇ Ï³Ù ¹Ûáõ­ñ³­µ»Ï Ϲ³é­Ý³), ÇëÏ Édzñ­Å»ù ³­éáÕç »­ÕáõÝ·­Ý»ñ áõ­Ý»­Ý³­ÉáõÝ å»ïù ¿ ëå³­ë»ù ³ÛÝ­ù³Ý, ÙÇÝ㢠»­ÕáõÝ­·Ç áÕç »ñ¢³­óáÕ Ñ³ï­í³­ÍÁ »ñ­Ï³­ñÇ:

²­Ñ³ ÙÇ ù³­ÝÇ Ëáñ­Ñáõñ¹ Ù³ï­Ý³­ ѳñ­¹³ñ ²­ÝÇ ´³­ñá­Û³­ÝÇó: - ºñ­Ï³ñ »­ÕáõÝ·­Ý»ñÝ ÇÝù­ÝÇÝ Ñ³­Ï³­

ÑÇ­·Ç»­ÝÇÏ áõ ³­Ý³­éáÕç »Ý, »­Ã» ¹ñ³Ýù å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ ã»Ý Ù³ùñ­íáõÙ: ´Ý³­ Ï³Ý »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ ѳñ­Ï³­íáñ ¿ û­ñÁ ·á­ Ý» Ù»Ï ³Ý­·³Ù ³Ë­ï³­Ñ³­Ý»É ѳ­ïáõÏ Ñ»­Õáõ­ÏÇ Ï³Ù ëåÇñ­ïÇ û·­Ýáõí۳ٵ, ÇëÏ ³ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³Ý ³­×»ó­í³Í »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ³­ï³­ÙÇ Ëá­½³­Ý³­ÏÇ û·­Ýáõí Û³Ùµ Éí³­Ý³É ï³ù çñáí áõ û­×³­éáí: г­×³Ë ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ѳݭ¹Ç­å»É ϳ­Ý³Ýó, áõÙ »­ÕáõÝ·­Ý»ñÝ ³­ë»ë ³­é³Ýӭݳ­ó³Í ÉÇ­ Ý»Ý Ù³ß­ÏÇó ¢ ³­í»­ÉÇ ß³ï ѳëï áõ ïÓ­¢ »Õ­ç»­ñ³Ý­Ûáõà »Ý ÑÇ­ß»ó­ÝáõÙ, ù³Ý »­ÕáõÝ·: ÜÙ³ÝûñÇÝ³Ï Ñ»ï¢³Ý­ùÇ Ï³­ñáÕ ¿ ѳݭ ·»ó­Ý»É ³Ý­ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõ­ÝÁ ß»ñ­ï³ï­í³Í »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ, á­ñáí­Ñ»ï¢ ß»ñ­ ï³­ïáõ­ÙÁ »ñ­µ»ÙÝ Ñ³ë­ÝáõÙ ¿ ÙÇÝ㢠ٳ߭ ÏÇ Ù»ç ï»­Õ³­Ï³Û­í³Í »­ÕáõÝ­·Ç ѳï­í³­ ÍÁ, ÇëÏ »­ÕáõÝ­·Ç Ý»ñ­ëÇ ß»ñ­ïÁ åá­Ï»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ ëï»Õ­ÍíáõÙ ¿ í³­ñ³­ÏÇ ½³ñ­·³ó­ Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ µ³­ñ»Ý­å³ëï ÙÇ­ç³­í³Ûñ: º­Ã» »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ ß»ñ­ï³ï­Ù³Ý ѳ­ÏáõÙ áõ­Ý»Ý, ½·áõÛß »­Õ»ù Ù³ï­Ý³­Ñ³ñ­¹³ñ­Ù³Ý ·áñ­ ÍÇù­Ý»­ñÇó û·ï­í»­ÉÇë ¢ ·áñ­Í³­Í»ù ÙdzÛÝ ³Ë­ï³­Ñ³ñ­í³Í ·áñ­ÍÇù­Ý»ñ, ÇëÏ »­Ã», ³Û­Ýá­õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí, íݳ­ë»É »ù »­ÕáõÝ­·³­ å³ï­Ý»­ßÁ (»­ÕáõÝ­·Á »ñ­Ïáõ ÏáÕ­ÙÇó ͳͭ ÏáÕ Ù³ß­Ï³­ÛÇÝ Í³É­ùÁ) ϳ٠»­ÕáõÝ­·Ç ï³­ÏÇ Ù³ß­ÏÁ, ³­ÝÙÇç³å»ë ѳ­Ï³­µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ ÙÇ­çáó ùë»ù íݳë­í³Í ѳï­í³­ÍÇÝ, áñ­ å»ë­½Ç áñ¢¿ í³­ñ³Ï ãѳëó­ÝÇ §ëá­Õáë­Ï»É¦ ¹»­åÇ »­ÕáõÝ­·Ç ͳÍÏ­í³Í Ù³­ëÁ` ³ñ­Ù³­ïÁ: - ä»ïù ã¿ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ Ïïñ»É ÙÏñ³­ïáí, ù³­ÝÇ áñ ¹³ ÝáõÛÝ­å»ë ϳ­ñáÕ ¿ ß»ñ­ï³­ ïáõÙ ³­é³­ç³ó­Ý»É: öá­Ë³­ñ»­ÝÁ` ¹ñ³Ýù ˳ñ­ï»ù ˳ñ­ïá­óÇ­Ïáí, á­ñÁ ¹Ûáõ­ñ³­µ»Ï »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ ãå»ïù ¿ »ñ­Ï³­ÃÇó ÉÇ­ÝÇ, ³ÛÉ` ëïí³­ñ³Ãխû ϳ٠黭ïÇ­Ý» ÑÇÙù áõ­Ý»­Ý³: - º­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ ˳ñ­ï»ù ÙdzÛÝ ãáñ íÇ­ ׳­ÏáõÙ, áñ­å»ë­½Ç ß»ñ­ï³­ïáõÙ ã³­é³­ç³ó­ Ý»ù, ÇëÏ Ë³ñ­ïá­óÁ ß³ñ­Å»ù »­ÕáõÝ­·Ç ͳۭ ñÇó ¹»­åÇ µÝÇ­ÏÁ: - гñ­Ï³­íáñ ¿ ϳ½­Ù»É ³­éáÕç ëÝݹ³­ ϳñ­·Ç û­ñǭݳ­Ï»­ÉÇ ×³­ß³­ó³ÝÏ, á­ñáõÙ å»ïù ¿ ³­é³­ïá­ñ»Ý Ý»­ñ³­é»É ëåÇ­ï³­ Ïáõó­Ý»ñ, ϳɭóÇáõÙ ¢ ѳݭù³­ÛÇÝ ³­Õ»ñ, A, D íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»ñ ¢ Å»­É³­ïÇÝ: - ºñµ ɳ­ù³­å³­ïáõÙ »ù »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ, ³ß­Ë³­ï»ù ß³ï ã׳ñ­å³½ñ­Ï»É »­ÕáõÝ­·Ç ³ñ­ï³­ùÇÝ Ù³­Ï»­ñ»­ëÁ, ù³­ÝÇ áñ ׳ñ­å³­ ÛÇÝ ß»ñïÝ ¿ »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ å³ßï­å³­ÝáõÙ ³ñ­ï³­ùÇÝ íݳ­ë³­Ï³ñ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ­Ý»­

ñÇó, ¹Ûáõ­ñ³­µ»­ÏáõíÛáõ­ÝÇó, ß»ñ­ï³­ïáõ­ ÙÇó: - ºñ­µ»ÙÝ Ï³­Ý³Ûù ݳ­Ë³­å³ï­íáõí Ûáõ­ÝÁ ï³­ÉÇë »Ý å³ï­ñ³ë­ïÇ µáõ­ÅÇã ɳ­ ù»­ñÇÝ áõ Ûáõ­Õ»­ñÇÝ, ÙÛáõë­Ý»­ñÁ ݳ­ËÁÝï­ ñáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýù å³ï­ñ³ë­ï»É ÝÙ³Ý Ë³é­ Ýáõñ¹­Ý»ñ: º­ÕáõÝ·­Ý»­ñÇ ß»ñ­ï³­ïáõ­ÙÇó µá­Õá­ùáÕ Ï³­Ý³Ýó á­ñáß Ù³­ëÇÝ û·­ÝáõÙ »Ý 2 û­ñÁ Ù»Ï ³Ý·³Ù ï³ù ³­Õ³ç­ñáí Ó»é­ ùÇ Éá­·³Ýù­Ý»­ñÁ, á­Ù³Ýó` ÏÇ­ë³Í ÏÇï­ñá­ ÝÇ Ù»ç »­ÕáõÝ·­Ý»­ñÁ 1 ß³­µ³Ã ß³­ñáõ­Ý³Ï 10 ñá­å» å³­Ñ»­ÉÁ, ÙÛáõë­Ý»­ñÇÝ` 3 û­ñÁ Ù»Ï Ûá¹ ùë»­ÉÁ, ÙÇ Ù³­ëÇÝ ¿É` Ñ»ï¢Û³É Ë³é­ Ýáõñ­¹Á. µáõ­ë³­Ï³Ý Ûáõ­ÕÇÝ ³­í»­É³ó­ÝáõÙ »ù 3 ϳ­ÃÇÉ Ûá¹, 5 ϳ­ÃÇÉ ÏÇï­ñá­Ý³Ñ­Ûáõà ¢ Ï»ë ëñí³Ï íÇ­ï³­ÙÇÝ A: Þ³­µ³­ÃÁ 1-2 ³Ý­·³Ù Ó»é­ù»­ñÇ Ù³ï­Ý»­ñÁ å³­Ñ»ù ³Û¹ ˳é­Ýáõñ­¹Ç Ù»ç:

ºÕáõÝ·Ç Ý»ñëÇ ß»ñïÁ í³ñ³ÏÇ ½³ñ·³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ Ýå³ëï³íáñ ÙÇç³í³Ûñ ¿:

7

51

Ëå­÷å­íèå îëèâ­êî­âûì ìàñ­ëîì Îëèâ­êî­âîå ìàñ­ëî ïðè çà­ïî­ðå è êà­ëî­âûõ êàì­íÿõ: Óò­ðîì âû­ïèòü 1 ñò. ëîæ­êó ìàñ­ëà íà ãî­ëîä­íûé æå­ëó­äîê. Çà­ïèòü ñòà­êà­íîì ñëåã­êà òåï­ëîé âî­äû, âû­äà­âèâ òó­äà íåñ­êîëü­êî êà­ïåëü ëè­ìîí­íî­ãî ñî­êà. Îëèâ­êî­âîå ìàñ­ëî ïðè íàñ­ìîð­êå: íà 100ã ïîä­ñîë­íå÷­íî­ãî èëè îëèâ­êî­âî­ãî ìàñ­ëà 1 ñò. ëîæ­êó ñ âåð­õîì èç­ìåëü­÷åí­íî­ãî áà­ãóëü­íè­ êà, íàñòàè­âàòü 21 äåíü â òåì­íîì ìåñòå, åæåä­íåâ­íî âçáàë­òû­âàÿ. Ïðî­öå­äèòü, îò­æàòü, çà­êà­ïû­âàòü ïî 2—3 êàï­ëè â êàæ­äóþ íîçä­ðþ â ïåð­âûé ðàç. Ïî­òîì ïî 1 êàï­ëå 3—4 ðà­çà â äåíü. Äå­ëàòü íå áî­ ëåå íå­äå­ëè. Ïî­ëåç­íûå ñâîéñò­âà îëèâ­êî­âî­ãî ìàñ­ëî ïî óõî­äó çà âî­ëî­ñà­ìè: Ñìå­øàé­òå ïîë­÷àø­êè ìå­äà è ÷åò­âåðòü ÷àø­êè òåï­ëî­ãî îëèâ­êî­âî­ãî ìàñ­ëà (åñ­ëè ó âàñ æèð­íûå èëè íîð­ìàëü­íûå âî­ëî­ñû, ëó÷­øå îã­ðà­ íè­÷èòü­ñÿ äâó­ìÿ ñòî­ëî­âû­ìè ëîæ­êà­ìè ìàñ­ëà). Áûñò­ðî íà­íå­ñè­òå, îäåíü­òå øà­ïî÷­êó äëÿ äó­øà èëè îáåð­íè­òå ãî­ëî­âó ïî­ëî­òåí­öåì è îñòàâü­òå êîìï­ðåññ íà 20-30 ìè­íóò. Ñìîé­òå øàì­ïó­íåì è îïî­ ëîñ­íè­òå. Åñ­ëè ìå­äà íåò, ìîæ­íî ñäå­ëàòü ìàñ­êó èç îä­íî­ãî òîëü­êî îëèâ­êî­âî­ãî ìàñ­ëà.

Ëå÷åíèå îëèâêîâûì ìàñëîì

Î

ëèâ­êî­âîå ìàñ­ëî ÿâ­ëÿåò­ñÿ íà­òó­ðàëü­íûì ñðåäñò­âîì äëÿ ïðî­ôè­ëàê­òè­êè ñåð­äå÷­íî-ñî­ñó­äèñòûõ çà­áî­ëå­âà­ íèé. Êàê è âñå ðàñòè­òåëü­íûå ìàñ­ëà, îíî íå ñî­äåð­ æèò õî­ëåñòå­ðè­íà è ïî­ìî­ãàåò ñíè­çèòü åãî óðî­âåíü â êðî­âè. Îëèâ­êî­âîå ìàñ­ëî î÷åíü ïî­ëåç­íî äëÿ ïè­ùå­âà­ðè­òåëü­íîé ñèñòå­ìû. Îëèâ­êî­âîå ìàñ­ëî óëó÷­øàåò äåÿ­òåëü­íîñòü æå­ëóä­êà, êè­øå÷­íè­êà, ïîä­æå­ëó­äî÷­íîé æå­ëå­çû è ïå­÷å­íè, ñïî­ñîáñò­âóåò çà­æèâ­ëå­íèþ ÿçâ æå­ëóä­êà è äâå­íàä­öà­òè­ïåðñò­íîé êèø­êè. Îëèâ­ êî­âîå ìàñ­ëî îá­ëà­äàåò ëåã­êèì ñëà­áè­òåëü­íûì ýô­ôåê­òîì. Ðå­êî­ ìåí­äóåò­ñÿ äëÿ ëå­÷å­íèÿ ãå­ìîð­ðîÿ. Àí­òèà­òå­ðîñê­ëå­ðî­òè­÷åñ­êèå ñâîéñò­âà îëèâ­êî­âî­ãî ìàñ­ëà îáúÿñ­íÿþò­ñÿ ñî­äåð­æà­íèåì â íåì áèî­ëî­ãè­÷åñ­êè àê­òèâ­íûõ óã­ëå­âî­äîâ, ñòå­ðî­ëîâ, òåð­ïå­íî­âûõ äèñ­ ïèð­òîâ è òî­êî­ôå­ðî­ëà. Ñîå­äè­íå­íèå îëåî­êàí­òàë îêà­çû­âàåò òà­êîå æå îáåç­áî­ëè­âàþ­ùåå è ïðî­òè­âî­âîñ­ïà­ëè­òåëü­íîå äåéñò­âèå. Îëèâ­êî­âîå ìàñ­ëî ñïî­ñîáñò­âóåò íîð­ìà­ëè­çà­öèè àð­òå­ðèàëü­íî­ãî äàâ­ëå­íèÿ, à òàê­æå çà­æèâ­ëå­íèþ ðàí, ÿçâ, ïî­ðå­çîâ.

Ñâîéñò­âà îëèâ­êî­âî­ãî ìàñ­ëà Îëèâ­êî­âîå ìàñ­ëî îá­ëà­äàåò õî­ðî­øèì îìî­ëà­æè­âàþ­ùèì ñâîéñò­ âîì, áëà­ãî­äà­ðÿ ñî­äåð­æà­íèþ âè­òà­ìè­íà Å è àí­òèîê­ñè­äàí­òîâ îíî äåéñò­âè­òåëü­íî ïðå­ïÿòñò­âóåò óâÿ­äà­íèþ êëå­òîê, ðàçã­ëà­æè­âàåò ìîð­ùè­íû è ïðå­äîòâ­ðà­ùàåò èõ ïîÿâ­ëå­íèå.

52

7

Îëèâ­êî­âîå ìàñ­ëà äëÿ ëå­÷å­íèÿ ñå­êó­ùèõ­ñÿ êîí­÷è­êîâ âî­ëîñ: äëÿ ýòî­ãî íåîá­õî­äè­ìî íàã­ðåòü, íå äî­âî­äÿ äî êè­ïå­íèÿ, ñìåñü èç 2 ñò. ëî­æåê îëèâ­êî­âî­ãî ìàñ­ëà, 1 ñò. ëîæ­êè óê­ñó­ñà è îä­íî­ãî ÿé­öà. Íà­íî­ñèò­ñÿ ýòà ñìåñü íà êîí­÷è­êè âî­ëîñ è ñìû­âàåò­ñÿ ÷å­ðåç 30 ìè­íóò. Ïðè­äà­íèå áëåñ­êà âî­ëî­ñàì ñ ïî­ìîùüþ îëèâ­êî­âî­ãî ìàñ­ëà: âîçü­ ìè­òå 1 ÿè÷­íûé æåë­òîê, 2 ñò. ëîæ­êè ëè­ìîí­íî­ãî ñî­êà, 1 ñò. ëîæ­êó îëèâ­êî­âî­ãî ìàñ­ëà è 6 ëèò­ðîâ ïè­âà. Âñå ýòî õî­ðî­øåíü­êî âçáåé­òå. Ïî­ëó­÷åí­íîé ñìåñüþ âû­ìîé­òå âî­ëî­ñû. Åñ­ëè âî­ëî­ñû ñó­õèå è ëîì­ êèå èñ­ïîëü­çóé­òå ñìåñü: 70 ã îëèâ­êî­âî­ãî ìàñ­ëà, 150 ã ðî­ìà è 5 ã ëà­âàí­äî­âîé ýñ­ñåí­öèè. Âîò­ðè­òå â êî­æó ãî­ëî­âû è îñòàâü­òå íà íî÷ü. Óò­ðîì ñìîé­òå òåï­ëîé âî­äîé. Îëèâ­êî­âîå ìàñ­ëî äëÿ óê­ðåï­ëå­íèÿ íîã­òåé: ðå­êî­ìåí­äóåò­ñÿ ïå­ðåä ñíîì äåð­æàòü ðó­êè â âàí­íî÷­êå ñî ñìåñüþ ëè­ìîí­íî­ãî ñî­êà è òåï­ ëî­ãî îëèâ­êî­âî­ãî ìàñ­ëà. Åùå áîëü­øå­ãî ýô­ôåê­òà ìîæ­íî äîñòè÷ü, íà­äå­âàÿ ïîñ­ëå ýòî­ãî íà íî÷ü ïåð­÷àò­êè èç ìÿã­êîé òêà­íè, ÷òî­áû ðó­êè õî­ðî­øåíü­êî ïðî­ïè­òà­ëèñü ìàñ­ëîì çà íî÷ü. Òðåñ­êàþ­ùèå­ñÿ èëè ëîì­êèå íîã­òè ïî­ëåç­íî ïî­äåð­æàòü 10 ìè­íóò â òåï­ëîì îëèâ­êî­ âîì ìàñ­ëå, à çà­òåì îá­ðà­áî­òàòü éî­äè­ðî­âàí­íûì ñïèð­òîì.

Êàêîå âûáðàòü îëèâêîâîå ìàñëî? ×òîáû ïîëó÷èòü ìàêñèìàëüíûé îçäîðîâëÿþùèé ýôôåêò, èñïîëüçîâàòü îëèâêîâîå ìàñëî æåëàòåëüíî ðåãóëÿðíî. Êàê è äðóãèå ðàñòèòåëüíûå ìàñëà, îëèâêîâîå ìàñëî ìîæåò áûòü ðàôèíèðîâàííûì è íåðàôèíèðîâàííûì. Ïðè ðàôèíèðîâàíèè ìàñëî ïîäâåðãàåòñÿ âîçäåéñòâèþ âûñîêèõ òåìïåðàòóð, ÷òî â çíà÷èòåëüíîé ñòåïåíè ñíèæàåò åãî ïîëåçíîñòü. Ïîýòîìó ñàìûì ïîëåçíûì è âêóñíûì âñåãäà ñ÷èòàåòñÿ íåðàôèíèðîâàííîå ðàñòèòåëüíîå ìàñëî.  ñëó÷àå ñ îëèâêîâûì íà ïåðâîì ìåñòå ñòîèò ñûðîå ìàñëî õîëîäíîãî îòæèìà, êîòîðîå íà ýòèêåòêå ïî-àíãëèéñêè îáîçíà÷àåòñÿ Extra Virgin Olive Oil, à åùå ëó÷øå, åñëè ïðèñóòñòâóåò îáîçíà÷åíèå Unfiltered (íåôèëüòðîâàííîå). Êèñëîòíîñòü òàêîãî ìàñëà äîëæíà ñîñòàâëÿòü ìåíüøå 1% è îíî îòëè÷àåòñÿ îò ñâîèõ ñîáðàòüåâ ñîâåðøåííî îñîáûì, ñëåãêà ãîðüêîâàòûì âêóñîì.

лï³ùñùÇñ ¿

ÜÛáõ­ÃÁ` س­ñdzݭݳ г­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÇ

´»é­Ý³ñ¹ Þááõ.

µÅßϳ­Ï³Ý Ù³­ÝÇ­ý»ëï

Ä

³­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó Ù³ñ­ ¹áõ ï»­ë³ÝÏ­Ûáõ­ÝÇó Ñ»­ ï³ùñ­ùÇñ ¿ ÁÝûñó»É µñǭﳭݳ­óÇ ³Ýí³ÝÇ ·ñáÕ æáñç ´»é­Ý³ñ¹ Þáá­õÇ` 1911Ã.-ÇÝ ï­å³·ñ­í³Í Ñá¹­í³Í­ Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ, á­ñáõ٠ݳ ³­é³ç³¹ñáõÙ ¿ 14 û½` Ëá­ë»­Éáí Çñ ¹Ç­ï³ñÏ­³Í µÅÇßÏ­ Ý»­ñÇ áõ ³­éáխ糭峭ѳ­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Ç §íï³Ý·­Ý»­ñǦ, µÅßϳ­Ï³Ý áõ ³­éáÕ­ç³­ Ï³Ý ¿­Ãǭϳ­ÛÇ Ù³­ëÇÝ: §àñ­å»ë­½Ç ÝÙ³Ý »½­ñ³­Ñ³Ý­·áõ­ÙÁ ã³­ ÷³­½³Ýó Ñé»­ïá­ñ³­Ï³Ý ãÃí³ ·Ç­ïáõÃ­Û³Ý á­Éáñ­ïÇ Ù»ñ Ù³ëݳ·»ïÝ»ñÇÝ, á­ñáÝù Ù»­Í Ù³­ë³Ùµ ëá­íá­ñ»É »Ý ãѳ­í³­ï³É ³ÛÝ ³­Ù»­

54

7

ÝÇÝ, ÇÝ­ãÁ å³ï­í³Í ã¿ ·ñáÕ­Ý»­ñÇ §Å³ñ­ ·á­Ýáí¦, áí­ù»ñ Ýáñ­Ù³É ãѳëÏ­³Ý³­Éáí, û ÇÝã »Ý áõ­½áõÙ ³­ë»É, ã»Ý ϳ­ñá­Õ³­Ýáõ٠ѳñ­Ù³ñ µ³­é»ñ ÁÝï­ñ»É ¢ ³Û¹ å³ï­×³­ éáí ëïÇå­í³Í »Ý Ýáñ, ³­ÝÇ­Ù³ëï µ³­é³­ å³­ß³ñ Ñá­ñÇ­Ý»É Çñ»Ýó Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ` Ñ»ñ­Ã³­Ï³Ý ·ñùÇ Ñ³­Ù³ñ, »ë ÇÝÓ ÃáõÛÉ »Ù ï³­ÉÇë ÇÙ Ñ»ï¢áõíÛáõÝ­Ý»ñÝ ³­Ý»É ³­Ù»­ ݳÛÝ ½·áõ­ßáõí۳ٵ, ÇÝãÁ ѳ­Ù³­ÑáõÝã ¿ ÙïùÇ Ñëï³­Ïáõí۳ÝÝ áõ Ç­ñ³­Ï³Ý ѳ­Ùá½­ ÙáõÝù­Ý»­ñÇݦ: 1. àã áù ³ÛÝ­ù³Ý íï³Ý­·³­íáñ ã¿` ëݳÝÏ ·áñ­Í³­ïáõÝ, ÝáõÛ­ÝÇëÏ` ëݳÝÏ ï³­Ýáõ­ï»­ñÁ, áñ­ù³Ý` ëݳÝÏ µÅÇß­ÏÁ: 2. ´á­Éáñ û­ñǭݳ­Ï³­Ý³ó­í³Í ѳ­Ï³­Ñ³­

ë³­ñ³­Ï³­Ï³Ý ß³­Ñ»­ñÇó í³ï­Ã³­ñ³­·áõÛ­ÝÁ áñ¢¿ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ýϳï­Ù³Ùµ û­ñǭݳ­ ϳ­Ý³ó­í³Í ß³­Ñ³·ñ·é­í³­ÍáõíÛáõÝÝ ¿: 3. ÐÇ­ß»°ù, áñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝÝ ³­Ù»Ý ¹»å­ùáõ٠ѳݭ󳭷áñ­ÍáõÃ­Û³Ý ï»­ë³Ï ¿, ³Û¹ ÇëÏ å³ï­×³­éáí` »­Ã» µÅÇß­ÏÁ Ûáõ­ ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ¹»å­ùÇ Ù³­ëÇÝ ãÇ Ñ³Ûï­ÝáõÙ ³­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý µ³­ÅÇÝ, Ýñ³Ý å»ïù ¿ í»­ñ³­µ»ñ­í»É ǵñ¢ ѳݭó³Ï­óÇ: 4. Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ Ù³Ñ ¹Ç­ï³ñÏ»ù ǵñ¢ Ñݳ­ñ³­íáñ, ÇëÏ Ù»ñ ѳ­Ù³­Ï³ñ­ ·áõÙ` ǵñ¢ ß³ï ѳ­í³­Ý³­Ï³Ý ëå³­Ýáõí ÛáõÝ, ³ÛÝ ¹³ñÓ­ñ»ù Ëá­ñÁ Ñ»­ï³ùÝ­ÝáõÃ­Û³Ý ³­é³ñ­Ï³ ¢, »­Ã» ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿, µÅßÏÇÝ Ù³ï­Ý»ù Ù³­Ñ³­å³ï­ÅÇ, µ³Ûó` Ñ»Ýó áñ­ å»ë µÅßÏÇ, ³Û­ëÇÝùÝ` çÝç»­Éáí Ýñ³Ý å³ß­ ïá­Ý³­Ï³Ý óáõ­ó³­ÏÇó: 5. г߭í³ñ­Ï»ù, û ù³­ÝÇ µÅÇßÏ ¿ ³ÝÑ­ ñ³­Å»ßï ѳ­ë³­ñ³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ³­éáÕç íÇ­ ׳­ÏáõÙ å³­Ñ»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: ¸ñ³­ÝÇó Ñ»­ïá ÙÇ° Ñ³ß­í³­é»ù ³Û¹ ù³­Ý³­ÏÇó áã ³­í»ÉÇÝ, áã 峭ϳëÁ, ¢ ÃáÕ µÅÇß­ÏÁ ѳ߭í³é­Ù³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ¹³é­Ý³ å»­ï³­Ï³Ý µÛáõ­ç»Çó í׳ñ­íáÕ, í³­Û»­Éáõã í³ñ­Ó³í­×³­ñáí ³ß­Ë³­ ïáÕ å»­ï³­Ï³Ý Í³­é³­ÛáÕ: 6. ²½­·³Û­Ý³ó­ñ»ù гñ­ÉÇ-ëÃñÇ­ÃÁ ¥÷á­ Õáó ÈáÝ­¹á­ÝáõÙ, áñ­ï»Õ ³­í³Ý­¹³­µ³ñ ѳë­ï³ï­íáõÙ ¿ÇÝ Ù³ë­Ý³­íáñ µÅÇßÏ­Ý»­ ñÁ¤: 7. سë­Ý³­íáñ íÇ­ñ³­µáõÛ­ÅÇÝ í»­ñ³­µ»ñ­ í»ù ÝáõÛÝ Ï»ñå, ÇÝã Ù³ë­Ý³­íáñ ¹³Ñ­×ÇÝ: 8. ²ÛÝ ³Ý­Ó³Ýó, áí­ù»ñ åݹáõÙ »Ý, û ϳ­ñáÕ »Ý ³­½³­ï»É ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó, í»­ñ³­µ»ñ­í»ù ÝáõÛÝ Ï»ñå, ÇÝã µ³Ë­ï³­·áõ­ ߳ϭݻ­ñÇÝ: 9. ìǭ׳­Ï³·­ñáõÃ­Û³Ý ¢ ѳ­ïáõÏ ï»­ Õ»­Ï³·­ñ»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí ½·áõ­ßá­ñ»Ý ï»­Õ»­ ϳó­ñ»ù ѳ­ë³­ñ³­Ïáõí۳­ÝÁ µá­Éáñ Ù³­ë­Ý³­ íáñ ¹»å­ù»­ñÇ, µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ ¢ Ç­ñ»Ýó ÁÝ­ï³­ ÝÇù­Ý»­ñÇ ÑÇí³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ: 10. Ò·ï»ù, áñå»ë½Ç µÅÇß­ÏÁ, áí ³ß­Ë³­ï³­ë»Ý­Û³­ÏÇ ¹é³­ÝÁ ÷³Ïó­ÝáõÙ ¿ Çñ Ïá­ãáõ­ÙÁ Ù³ï­Ý³Ý­ßáÕ óáõ­ó³­Ý³­ÏÁ, ³ÛÝ­ï»Õ ³­í»­É³ó­ÝÇ Ý³¢. §ÐÇ­ßÇ°ñ, áñ »ë ¿É »Ù ٳѭ ϳ­Ý³­óáõ¦: 11. ú­ñ»Ýë¹­ñáõí۳ٵ ¢ ëá­ódz­É³­ Ï³Ý Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·áí ½µ³Õ­í»ù` »É­Ý»­Éáí ³ÛÝ ëϽµáõÝ­ùÇó, áñ ѳ߭ٳݭ¹³Ù­Ý»­ñÁ, ³Û­ëÇÝùÝ` ³ÛÝ Ù³ñ­¹ÇÏ, áí­ù»ñ Ç íǭ׳­ÏÇ ã»Ý Ñá­·³É Ç­ñ»Ýó ϳ­ñÇù­Ý»­ñÁ ë»­÷³­Ï³Ý áõ­Å»­ñáí, ã»Ý ϳ­ñáÕ ÙÇÝ㢠í»ñç ³­å³­íÇ­ Ý»É áõ­ñÇ­ßÇ û·­Ýáõí۳­ÝÁ: ÆÝã­å»ë ѳÛï­ÝÇ

лï³ùñùÇñ ¿

¿, ·³ÉÇë ¿ ÙÇ å³Ñ, »ñµ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ³­Ù»­ ݳ­»é³Ý­¹áõÝ áë­ïǭϳ­ÝÁ ϳ٠µÅÇß­ÏÁ, ˻չ­í³­ÍÇÝ ³ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³Ý ßÝã³­éáõíÛáõÝ ï³ÉÇë, ¹³­¹³­ñ»ó­ÝáõÙ ¿ ³ÛÝ, û¢ áã ÙÇ å³Ñ ãÇ Ï³­ñáÕ íëï³Ñ ÉÇ­Ý»É, ù³­ÝÇ ¹»é ݳ ãÇ Ù³­Ñ³­ó»É. ·áõó», »­Ã» ß³­ñáõ­Ý³­Ï»ñ ·áñ­Íá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ ¢ë ­ÑÇÝ· ñá­å», Ù³ñ­¹áõ ·Ç­ï³Ï­óáõíÛáõ­ÝÁ í»­ñ³­Ï³Ý·Ý­í»ñ: î»­ ëáõíÛáõÝÝ ³ÛÝ Ù³­ëÇÝ, û Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ϻݭ¹³­ÝÇ ¿³Ï ³Ý­ë³Ñ­Ù³Ý ³ñ­Å»­ù³­íáñ ¿, û­ñ»Ýë¹­ñáõÃ­Û³Ý ï»­ë³ÝÏ­Ûáõ­ÝÇó ëÝ³Ý­Ï ¿: ²Ý­Ï³ë­Ï³Í, áñ­ù³Ý ³í»ÉÇ µ³­ñ»­Ï»­óÇÏ ¿ Ë»­É³­ÙÇï ëá­ódz­É³­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Ç ÏáÕ­ÙÇó ³­å³­Ñá­íí³Í ³Ý­Ñ³­ïÇ Ï۳ݭùÁ, ³ÛÝ­ù³Ý ݳ ³­é³­í»É û­·áõï ϵ»­ñÇ Ñ³­ë³­ ñ³­Ïáõí۳­ÝÁ. ¹ñ³­Ýáí ¿É, µÝ³­Ï³­Ý³­µ³ñ, Ù»Ýù ³­é³­í»É Ù»Í ç³Ý­ù»ñ Ï·áñ­Í³¹­ñ»Ýù, áñ­å»ë­½Ç Ýñ³Ýó ÷ñÏ»Ýù ų­Ù³­Ý³­Ï³­íáñ íï³Ý­·Çó ¢ Ë»­Õ³Ý­¹³­ÙáõíÛáõ­ÝÇó: ´³Ûó ³ÛÝ Ù³ñ¹Á, áí ѳ­ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý íñ³ ³­í»­ÉÇ Ã³ÝÏ ¿ ÝëïáõÙ, ù³Ý Ç­ñ³­Ï³­ÝáõÙ

³ñ­Å», ³Ý­Ëáõ­ë³­÷»­ÉÇá­ñ»Ý ¹³­ï³­å³ñï­ í³Í ¿ ÇÝã­å»ë ³­éáÕç ÑÇ­·Ç»­Ý³­ÛÇ, ³ÛÝ­å»ë ¿É ³­éáÕç ïÝï»­ëáõÃ­Û³Ý ï»­ë³ÝÏ­Ûáõ­ÝÇó: 12. ØÇ° ÷áñ­Ó»ù ³å­ñ»É ѳ­í»ñÅ. ÙÇ¢ÝáõÛÝ ¿` á­ãÇÝã ãÇ ëï³ó­íÇ: 13. ²­éáÕ­çáõíÛáõ­ÝÇó û·ï­í»ù Édzñ­ Å»­ùá­ñ»Ý` ÝáõÛ­ÝÇëÏ ³ÛÝ ³Ù­µáÕ­çáõí۳ٵ ëå³­é»­Éáõ íï³Ý­·áí: ²ÛÝ Ñ»Ýó ¹ñ³ ѳ­ Ù³ñ ¿É ëï»ÕÍ­í³Í ¿: ̳˭ë»ù ³­Ù»­ÝÁ, ù³­ÝÇ ¹»é ã»ù Ù³­Ñ³­ó»É: ÆÝù­Ý»ñ¹ Ó»­½³­ ÝÇó ³­í»­ÉÇ ã»ù ³å­ñÇ: 14. ²­Ù»Ý ç³Ýù ·áñ­Í³¹­ñ»ù, áñ­å»ë­ ½Ç ѳ­çáÕ ÍÝí»ù ¢ ѳ­çáÕ Ù»­Í³­Ý³ù: ¸ñ³ ѳ­Ù³ñ Ó»ñ Ù³Û­ñ»­ñÁ å»ïù ¿ É³í µÅÇßÏ áõ­Ý»­Ý³Ý: Ðá­·³­ó»ù ³ÛÝ Ù³­ëÇÝ, áñ ·Ý³ù ³ÛÝ­åÇ­ëÇ ¹åñáó, áñ­ï»Õ ³é­Ï³ ¿ ³Ûë­å»ë Ïáã­í³Í ÏÉÇ­Ýǭϳ ¹åñá­ó³­Ï³Ý­Ý»­ñÇ Ñ³­ Ù³ñ, áñ­ï»Õ ÏÑá­·³Ý ëÝݹÇ, ³­ï³Ù­Ý»­ñÇ, ï»­ëá­ÕáõÃ­Û³Ý ¢ ³ÛÉ Ï³ñ¢áñ ٳݭñáõù­Ý»­ ñÇ Ù³­ëÇÝ: гï­Ï³­å»ë Ó·ï»ù, áñ ³Ûë ³­Ù»ÝÝ ³ñ­íÇ å»­ïáõÃ­Û³Ý Ñ³ß­íÇÝ, ѳ­Ï³­

é³Ï ¹»å­ùáõÙ` á­ãÇÝã ¿É ãÇ ÉÇ­ÝÇ, ù³­é³­ëáõ­ ÝÁ Ù»­ÏÇ ¹»Ù, ÇÝù­Ý»ñ¹ ¹ñ³ ѳ­Ù³ñ ã»ù ϳ­ñáÕ í׳­ñ»É, »­Ã» ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ç­Ù³­Ý³ù, û áñ­ï»­ÕÇó ¿ å»ïù ëÏë»É: ´³Ûó »­Ã» ã½µ³Õ­ í»ù Ó»ñ ³­éáÕ­çáõí۳ٵ, Ϲ³é­Ý³ù ³ÛÝ, ÇÝã Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­ÛáõñÝ ¿ ³Ûë å³­ÑÇÝ. ³­Ý³­ éáÕç ѳ­ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý ³­Ý³­éáÕç ³Ý­¹³Ù, á­ñÇ Ë»É­ùÁ ãÇ Ñ»­ñÇ­ùáõÙ ³Ý­·³Ù ³­Ù³­ã»É Çñ ³­Ý³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ¢ ï³Ýç­í»É ¹ñ³ å³ï׳éáí¦:

²ÛÝ ³Ý­Ó³Ýó, áí­ù»ñ åݹáõÙ »Ý, û ϳ­ ñáÕ »Ý ³­½³­ï»É ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó, í»­ñ³­µ»ñ­í»ù ÝáõÛÝ Ï»ñå, ÇÝã µ³Ë­ï³­ ·áõ­ß³Ï­Ý»­ñÇÝ:

7

55

гٳñÇ ¹»ÙùÁ

º­ñ³­½»É »Ù µÅÇßÏ ¹³é­Ý³É... º­ñ³­½áõÙ ¿ñ ¹³é­Ý³É µÅÇßÏ, ëï³­ó³í Ýϳñ­ã³­Ï³Ý ÏñÃáõíÛáõÝ, Ñéã³Ï­í»ó ¹»­ñ³­ë³Ý... ÜÛáõ­ÃÁ` ÈÇ­ÉÇà ØÏñïãÛ³­ÝÇ

56

7

ì³ñ­¹³Ý ä»ï­ñáë­Û³­ÝÇ Ù³Ý­ÏáõÃ­Û³Ý »­ñ³­½³ÝùÝ ³Ý­Ï³­ï³ñ Ùݳó. ÷á­Ë³­ñ»­ÝÁ` ѳݭ¹Ç­ë³­ï»ëÝ ³­Ù»Ý ³Ý­·³Ù ѳ­í³­ï³ñ­ Ùáñ»Ý ëå³­ëáõÙ ¿ ëÇ­ñ»­ÉÇ ³ñ­ïÇë­ïÇÝ...

-Îó³ÝϳݳÛÇ, áñ Ëá­ë»Ýù ³­éáÕ­çáõí Û³Ý ¢ ³­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ù³ëÇÝ: - º­ñ³­½»É »Ù µÅÇßÏ ¹³é­Ý³É: 7 ï³­ñ»­ Ï³Ý ¿Ç, »ñµ ÏáõÛñ³­ÕÇùë íÇ­ñ³­Ñ³­ï»­óÇÝ: ØÇ ûñ ѳݭϳñÍ ÇÙ ÏáõÛñ³­ÕÇ­ùÁ ëÏë»É ¿ñ ó³­í»É: ò³­íÁ Ñ»ï½Ñ»ï» ³ÛÝ­ù³Ý ³Ý­ï³­ Ý»­ÉÇ ¿ñ ¹³ñ­Ó»É, áñ »ë ɳó ¿Ç ÉÇÝáõÙ, ûå»ï ã³­ñ³×­×Ç áõ ¹Ç­Ù³ó­ÏáõÝ ïÕ³ ¿Ç: л­ïá ѳ­í³ù­í»­óÇÝ áõ ëÏë»­óÇÝ ùÝݳñ­ Ï»É` ³ñ¹­Ûáù ËݹÇñÁ ÏáõÛñ³­ÕDZùÝ­¿, û± áã: ÆÝÓ ëïÇ­å»­óÇÝ ï³ù Éá­·³Ýù ÁÝ­¹áõ­Ý»É, á­ñÇó Ñ»­ïá »ë ÃÙñ»­óÇ áõ ùÝ»­óÇ: Øï³­ Í»­óÇÝ` Ùñë³Í ¿Ç, áõ ³­Ù»Ý ÇÝ㠳ݭó»É ¿: ¶Ç­ß»­ñÁ ó³­íÇ Ýá­å³­Ý»ñÝ áõ­Å»­Õ³­ó³Ý áõ »ë, ɳó ÉÇ­Ý»­Éáí, Ëݹñ»­óÇ, áñ µÅÇßÏ Ï³Ý­ ã»Ý: Þï³­åû·­ÝáõÃ­Û³Ý Ù»­ù»­Ý³­Ûáí ÇÝÓ ï³­ñ³Ý ÑÇ­í³Ý­¹³­Ýáó: Ö³­Ý³­å³ñ­ÑÇÝ µÅÇßÏ­Ý»­ñÁ ÷áñ­ÓáõÙ ¿ÇÝ ½í³ñ­×³ó­Ý»É, áñ­å»ë­½Ç ãí³­Ë»­Ý³Ù, µ³Ûó »ë ù³ç ïÕ³ ¿Ç, Ù»Ï ï³­ñÇ ³­é³ç ׳­Ï³­ï³­Ù³ñï ¿Ç áõ­Ý»­ó»É ³é­Ý»­ïÇ Ñ»ï ¢ Ñ³Õ­Ã»É ¿Ç: ÆÝÓ ï³­ñ³Ý íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­ñ³Ý áõ Ó»é­ù»ñë ϳ­ å»­óÇÝ: ÐÇ­ßáõÙ »Ù µÅßÏÇ Ï³­åáõÛï ³ã­ù»­ñÁ ¢ ·É˳ñ­ÏÇ ï³­ÏÇó »ñ¢³­óáÕ ß»Ï Ù³­½»­ ñÁ: ܳ­Ë³­íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­ñ³­ÝáõÙ µÅßϳ­ Ï³Ý Ó»é­Ýáó­Ý»­ñÁ Ó»é­ùÇÝ Ý³ ³­ÝÁݹ­Ñ³ï ÍËáõÙ ¿ñ: ÆÝÓ ùÝ»ó­ñÇÝ: ºñµ ³ñíݳ­ó³, ³ñ­¹»Ý íÇ­ñ³­Ñ³ï­í³Í ¿Ç: 1-2 ûñ Ñ»­ïá, »ñµ ³­Ù»Ý ÇÝ㠳ݭó³í, »ë ã¿Ç ϳ­ñá­Õ³­Ýáõ٠ѳ­í³­ï³É ³Û¹ Ññ³ß­ùÇÝ: à­ñá­ß»­óÇ µÅÇßÏ ¹³é­Ý³É, µ³Ûó ù³­ÝÇ áñ ùÇ­Ùdz­ÛÇó ÃáõÛÉ ¿Ç, ³­í»­ÉÇ ß³ï ¿­Ùá­óÇá­Ý³É áõ ³ñ­ïÇë­ïÇÏ ¿Ç, µÅßϳ­Ï³Ý ã¹Ç­Ù»­óÇ: ÆÝÓ Ñ³ë­ó»³·ñ­í³Í Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý ³­Ù»­Ý³­É³í ѳ­×á­Û³­Ëá­ëáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ù»­ ÏÁ ëï³­ó»É »Ù 2004 Ã.-ÇÝ, »ñµ ˳­ÕáõÙ ¿Ç §òÙ³Ñ µ³Ý­ï³ñϭ۳ɭݻ­ñÁ¦: Ü»ñ­Ï³­Û³­óáõ­ ÙÇó Ñ»­ïá ÇÝÓ Ùá­ï»­ó³Ý 2 Ñá­·Ç` ÙÇ ³­Ï³­ ¹»­ÙÇ­Ïáë áõ ÙÇ åñá­ý»­ëáñ µÅÇßÏ ØáëÏ­ í³­ÛÇó, áí éáõ­ë³­Ï³Ý ³­éá­·³­Ýáõí۳ٵ ³­ë³ó. §Ò»ñ ѳñ­ó³½­ñáõÛó­Ý»­ñáõ٠ѳ­×³Ë ³­ë»É »ù, áñ ó³Ýϳó»É »ù µÅÇßÏ ¹³é­Ý³É áõ ãÇ Ñ³­çáÕ­í»É: ºë ³­ëáõÙ »Ù` ¹³ Ò»½ ѳ­ çáÕ­í»É ¿, áõÕ­Õ³­ÏÇ µÅÇßÏ­Ý»­ñÁ ÉÇ­ÝáõÙ »Ý ÐÇ­åáÏ­ñ³­ïÇ å»ë áõ ÇÝÓ å»ë: ¸áõù ÐÇ­ åáÏ­ñ³­ïÇ å»ë µÅÇßÏ »ù, ¸áõù µáõ­ÅáõÙ »ù ѳ­½³ñ­³íáñÝ»ñÇݦ: Îá­Ïáñ¹ë ë»ÕÙ­í»ó, ³ã­ù»ñë ³ñ­óáõÝ­ù³­Ï³­É»­óÇÝ, Ùï³­Í»­óÇ,

гٳñÇ ¹»ÙùÁ

áñ, ³Û­Ýá­õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí, »­ñ³­½³Ýùë ÇÝã-áñ ã³­÷áí Ç­ñ³­Ï³­Ý³­ó»É ¿: -г­í³­ë³­ñ³­å»ë ·áñ­ÍáõÙ »ù »ñ­ Ïáõ »ñÏñ­áõÙ: Ò»ñ ϳñ­ÍÇ­ùáí` ¿³­Ï³Ý ÇÝãåÇëDZ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ Ï³Ý Ñ³­Û³ë­ ï³Ý­Û³Ý áõ ýñ³Ý­ëdz­Ï³Ý ³­éáÕ­ç³­å³­ ѳ­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·»­ñÇ ÙÇç¢: -ÆÝã-áñ ã³­÷áí ß÷í»É »Ù »ñ­Ïáõ »ñÏ­ñÇ ³­éáխ糭峭ѳ­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·»­ñÇ Ñ»ï ¿É, µ³Ûó ã»Ù ϳ­ñáÕ Ëá­ë»É áñ­å»ë åñá­ ý»­ëÇá­Ý³É: ºë ³­é³Ýӭݳ­Ñ³­ïáõÏ ³Ï­Ý³­ ͳÝù áõ­Ý»Ù ٳݭϳ­í³ñÅ­Ý»­ñÇ áõ µÅÇßÏ­ Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ: ´ÅÇßÏ­Ý»ñÝ ÇÙ Ï۳ݭùÁ ÷ñÏ»É »Ý µ³½­ÙÇóë: Üñ³Ýù ²ëï­Íá û·­ ݳ­Ï³Ý­Ý»ñÝ »Ý: ºñ­Ïáõ »ñÏñ­Ý»­ñÇ ³­éáÕ­ 糭峭ѳ­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·»ñÝ ¿É áõ­Ý»Ý ɳí áõ í³ï ÏáÕ­Ù»ñ: üñ³Ý­ëdz­ÛáõÙ Ù»Ýù ¸Ç­¹Ç» ³­Ýáõ­Ýáí ÙÇ ÁÝ­ï³­Ý»­Ï³Ý µÅÇßÏ áõ­Ý»Ýù: ܳ åñá­ý»­ëÇá­Ý³É µÅÇßÏ ¿, 10 ï³­ñÇ ³ß­Ë³­ï»É ¿ñ ÑÇ­í³Ý­¹³­Ýá­óáõÙ, ë³­ ϳÛÝ íÇñ³íáñí»É ¿ñ µÅÇßÏ­Ý»­ñÇó, ÑÇ­í³Ý­ ¹³­Ýáó­Ý»­ñÇó, Ñ»é³ó»É ¿ñ, Çñ ³­é³Ý­ÓÇÝ ³ß­Ë³­ï³­ë»Ý­Û³­ÏÝ ¿ñ µ³­ó»É ö³­ñÇ­½áõÙ áõ ½µ³Õ­íáõÙ ¿ñ µáõ­ë³­µáõ­Åáõí۳ٵ: ܳ å³ï­ÙáõÙ ¿ñ, û ÇÝã ¿ ¹»­Õ³­·áñ­Í³­Ï³Ý Ù³­ýdzÝ, ³­Ù»­Ý³³Ý­ËÇÕ× Ó­¢áí ÇÝã­åÇ­ëÇ ·áõ­Ù³­ñ³­ÛÇÝ Ý»ñ¹­ñáõÙ­Ý»ñ »Ý ϳ­ï³ñ­íáõÙ ³ÛÝ­ï»Õ` ³­é³Ýó Ùï³­Í»­Éáõ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ù³­ëÇÝ: ¸Ç­¹Ç»Ý ÇÝÓ ëá­íá­ñ»ó­ñ»ó µáõ­ë³­ µáõ­ÅáõíÛáõ­Ý, ×Çßï ëÝí»­Éáõ µá­Éáñ Ó­¢»­ñÁ: ²ñ¢ÙïÛ³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç ³­é³­ç³­ ï³ñ ¹Çñ­ù»­ñáõÙ ¿ íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõíÛáõ­ÝÁ` Ïïñ»É-ÏåóÝ»­ÉÁ, µ³Ûó µ³­í³­Ï³ÝÇÝ Ñ»ï ¿ ÙÝáõ٠û­ñ³­ådzÝ: ²ÛÝ­ï»Õ ³­éÇà »Ý ÷ÝïñáõÙ Ïïñ»É-ÏåóÝ»­Éáõ, ÇëÏ Ù»ñ »ñÏ­ ñáõÙ, Áݹѳ­Ï³­é³­ÏÁ, û­ñ³­åÇ³Ý ³­í»­ÉÇ ½³ñ­·³­ó³Í ¿: Ø»Ýù ÏáÕÙ »Ýù ³­í³Ý­¹³­ ϳÝ, Ëáñ­ù³­ÛÇÝ µáõÅ­Ù³­ÝÁ: üñ³Ý­ëÇ³Ý áõ­ÝÇ å»­ï³­Ï³Ý ³Ñ­é»­ÉÇ ÙÇ­çáó­Ý»ñ, áñáÝù ïñ³­Ù³¹­ñáõÙ ¿ ³­éáÕ­ ç³­å³­Ñáõí۳­ÝÁ, ÏÇó ·áñÍáõÙ »Ý ݳ¢ ³­å³­Ñá­í³·­ñ³­Ï³Ý ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ: ´ÅÇßÏ­Ý»­ñÁ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ å»­ ﳭϳ­Ýá­ñ»Ý ëï³­ÝáõÙ »Ý ³Ñ­é»­ÉÇ ·áõ­Ù³ñ, ѻ­µ³ñ` µá­Éáñ ÑÇ­í³Ý­¹³­Ýáó­Ý»­ñÁ ß³­Ñ³·ñ·é­í³Í »Ý ϳ­ï³­ñ»­É ß³ï íÇ­ñ³­ ѳ­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ: êï»ÕÍ­í³Í ¿ ïÝï»­ë³­ Ï³Ý ß³­Ñ³·ñ·é­Ù³Ý ÙÇ Ó³­Ëá­Õ³Ï ѳ­Ù³­ ϳñ·, »ñµ µÅÇßÏÝ áõ­½áõÙ ¿ ß³ï Ïïñï»É, á­ñáí­Ñ»ï¢ ³Û¹ Ïïñï»­Éáõó ݳ ß³ï ÷áÕ ¿ ëï³­ÝáõÙ: ²ñ­ï³¹ñ­íáõÙ »Ý Ññ»­ß³­íáñ ù³­Ý³­Ïáõí۳ٵ å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõ­Ã»ñ,

á­ñáÝù å³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ »Ý Åá­Õáíñ­¹ÇÝ: üñ³Ý­ëdz­Ûáõ٠ϳ 60 ï»­ë³­ÏÇ å³ï­í³ë­ ïáõÙ, ¹ñ³Ýù ѳ­Ù³ñ­íáõÙ »Ý å³ñ­ï³­¹Çñ, ÙÇÝã­¹»é ÝáõÛÝ µÝ³Ï­ÉÇ­Ù³­Û³­Ï³Ý å³Û­Ù³Ý­ Ý»ñÝ áõ­Ý»­óáÕ Þí»Û­ó³­ñdz­ÛáõÙ ¹ñ³Ýó ù³Ý³ÏÝ ÁÝ­¹³­Ù»­ÝÁ 30-Ý­ ¿: ä³ï­×³­éÁ Ù»ÏÝ ¿. üñ³Ý­ëdz­ÛáõÙ å³ï­í³ëï³Ý­Ûáõ­ û­ñÇ Ñ³­Ù³ñ Ñëϳ­Û³­Ï³Ý ·áõ­Ù³ñ­Ý»ñ »Ý ïñ³­Ù³¹ñ­íáõÙ ¹»­Õ³­·áñ­Í³­Ï³Ý ÁÝ­Ï»­ ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ áõ Ý»­ñ³ñ­ÏáõÙ­Ý»ñÝ Ç­ñ³­ ϳ­Ý³ó­ÝáÕ­Ý»­ñÇÝ, ¢ ³Ûë ³­Ù»­ÝÁ` Ù³ñ¹­ ϳÝó ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ñ³ß­íÇÝ: سñ¹­Ï³Ýó Ýϳï­Ù³Ùµ ³Ý­ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõ­ÝÁ, ÇÝã­å»ë ³Ûë­ï»Õ, ³ÛÝ­å»ë ¿É ³ÛÝ­ï»Õ, ·á­ÛáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ: ²ÛÝ­ï»Õ ½³ñ­Ù³­Ý³­ÉÇ ÷áñ­Ó³­ñ³ñ­ áõíÛáõÝ­Ý»ñ ϳ­ñáÕ »Ý ϳ­ï³­ñ»É. û­ñǭݳÏ` ï³ëÝ­Û³Ï ï³­ñÇ­Ý»ñ ³­é³ç 400 Ñá­·Ç Ù³­ ѳ­ó³í ÉáÏ ³ÛÝ å³ï­×³­éáí, áñ Ýñ³Ýó ë˳ɭٳٵ ØƲì/ÒƲÐ-áí ÑÇ­í³Ý¹Ç ³ñ­ÛáõÝ ¿ÇÝ Ý»­ñ³ñ­Ï»É, ¢ ¹ñ³ ѳ­Ù³ñ áã áù å³­ï³ë­Ë³Ý ãïí»ó: ²Ýó­Û³É ï³­ñÇ Ý³­ ˳­Ï³Ã­í³­Í³­ÛÇÝ íǭ׳­Ïáõ٠ѳÛïÝí³Í 56 ï³­ñ»­Ï³Ý ïÕ³­Ù³ñ­¹áõÝ, ³­½³ï ï»Õ ãáõ­Ý»­Ý³­Éáõ å³ï­×³­é³­µ³­Ýáõí۳ٵ, 26 ÑÇ­í³Ý­¹³­Ýáó­ã¿ñ ÁÝ­¹áõ­Ý»É, ¢ ïÕ³­Ù³ñ­¹Á Ù»­ù»­Ý³­ÛÇ Ù»ç Ù³­Ñ³­ó»É ¿ñ: ´ÅßÏáõíÛáõÝÝ ³Û­ëûñ ϳݷ­Ý³Í ¿ ïÝï»­ë³­Ï³Ý ¢ µ³­ñá­Û³­Ï³Ý µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ µ³ñ¹ ËݹÇñ­Ý»­ñÇ ³­é³ç: Ø»ñ »ñÏ­ñáõÙ ¿É ³Ûë ËݹÇñ­Ý»­ñÁ ϳÝ: γ­ß³­é³­Ï»­ñáõíÛáõ­

ÝÁ ó÷³Ýó»É ¿ ݳ¢ µÅßÏáõÃ­Û³Ý áÉáñï: ´ÅßÏáõíÛáõ­ÝÁ Ïá­éáõÙ­å³ó­í³Í ¿: 곭ϳÛÝ »ë ·Ç­ï»Ù µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ, áí­ù»ñ û­ñ»ñ ß³­ ñáõ­Ý³Ï ϳñáÕ »Ý ·ïÝí»É ÑÇ­í³Ý­¹Ç ÏáÕ­ ùÇÝ` ÙÇÝ㢠Ýñ³Ý áï­ùÇ Ï³Ý·­Ý»ó­Ý»Ý: ºë ·Ç­ï»Ù µÅßÏÇ, áõÙ Ùáï íÇ­ñ³­Ñ³ï­í»­Éáõ »Ý ·³­ÉÇë ºí­ñá­å³­ÛÇó: ÆÝùë µ³½Ù³ÃÇí µÅÇßÏ ÁÝ­Ï»ñ­Ý»ñ áõ­Ý»Ù: ²­ë»É, û Ù»Ýù ãáõ­Ý»Ýù µÅßÏáõíÛáõÝ, ëË³É ¿, á­ñáí­Ñ»ï¢ Ù»Ýù áõ­Ý»Ýù ß³ï É³í µÅÇßÏÝ»ñ: ²­ë»É, û Ù»Ýù ãáõ­Ý»Ýù ³­éáխ糭峭ѳ­Ï³Ý ѳ­ Ù³­Ï³ñ·, ×Çßï ã¿, á­ñáí­Ñ»ï¢ Ù»ñ ³­éáÕ­ 糭峭ѳ­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Á ·áñ­ÍáõÙ ¿ Ñ»ï½Ñ»ï» ³­í»­ÉÇ É³í: г­Û»­ñÁ ÙÇßï ѳ­ÏáõÙ »Ý áõ­Ý»­ó»É µÅßÏáõí۳Ý, µÅÇßÏ ¹³é­Ý³­Éáõ Ýϳï­Ù³Ùµ: Ø»Ýù ÙÇßï áõ­Ý»­ ó»É »Ýù ¢ áõ­Ý»Ýù Ù»Í µÅÇßÏ­Ý»ñ, å³ñ­½³­ å»ë Ù»Ýù ã»Ýù ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ Ï»ñ­ï»É ³ÛÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Á, áñ­ï»Õ Ù»ñ µÅÇß­ÏÝ»ñÁ ϳ­ ñá­Õ³­Ý³Ý ¹ñë­¢á­ñ»É Çñ»Ýó ÷³Û­ÉáõÝ ï³­ ճݭ¹Á: üñ³Ý­ëdz­ÛáõÙ »ë ï»­ë³ ÍÝݹ³­µ»­ ñáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ ÙÇ Ññ³­ß³­ÉÇ åÇ»ë, áñáõ٠˳­ÕáõÙ ¿ÇÝ Ù³Û­ñ»­ñÁ: Üñ³Ýù å³ï­ÙáõÙ ¿ÇÝ, û ÇÝã­å»ë ¿ ²ñ¢ÙïÛ³Ý ·Ç­Ý»­Ïá­Éá­ ·Ç³Ý, ÏÝá­çÁ í³­Ë»ó­Ý»­Éáí, ѳëó­ÝáõÙ Ï»­ ë³ñ­Û³Ý ѳï­Ù³Ý, á­ñáí­Ñ»ï¢ Ï»­ë³ñ­Û³Ý ѳï­Ù³Ý ßÝáñ­ÑÇí µÅÇßÏ­Ý»­ñÁ å»­ïáõí Ûáõ­ÝÇó ϳ٠³­å³­Ñá­í³·­ñ³­Ï³Ý ÁÝ­Ï»­ ñáõíÛáõ­ÝÇó ëï³­ÝáõÙ »Ý Ñëϳ­Û³­Ï³Ý ·áõ­

§´ÅßÏáõÃÛáõÝÝ ³Ûëûñ Ï³Ý·Ý³Í ¿ ïÝï»ë³Ï³Ý áõ µ³ñáÛ³Ï³Ý µ³í³Ï³ÝÇÝ µ³ñ¹ ËݹÇñÝ»ñÇ ³é³ç¦:

7

57

гٳñÇ ¹»ÙùÁ

Ù³ñ­Ý»ñ: ÎÝá­çÁ í³­Ë»ó­ÝáõÙ »Ý` ³­ë»­Éáí, ǵñ »­ñ»­Ë³­ÛÇ áï­ùÁ ϳñ× ¿ ϳ٠³­Ï³Ý­çÁ` Íáõé: º­Ã» ÏÇ­ÝÝ ³Ý­ë³­ë³Ý ¿ ÙÝáõÙ, Ýñ³ íñ³ ÷áñ­ÓáõÙ »Ý ³½­¹»É ѳ­ñ³­½³ï­Ý»­ñÇ` ³­Ùáõë­Ýáõ, Ùáñ ϳ٠ëÏ»ë­ñáç ÙÇ­çá­óáí: ä³ñ½­íáõÙ ¿` ºí­ñá­å³­ÛáõÙ ³­í»­ÉÇ ë³ñ­ë³­÷»­ÉÇ »ñ¢áõÛà ϳ` ų­Ù³¹­ñáõí Û³Ùµ ÍÝݹ³­µ»­ñáõíÛáõÝÁ: ´ÅÇßÏ­Ý»ñÝ ³­ëáõÙ »Ý` óݭϳ­·ÇÝ ïÇ­ÏÇÝ ¢ ³­Ùáõ­ëÇÝ, ѳ߭í³ñ­ÏÁ óáõÛó ¿ ï³­ÉÇë, áñ Ó»ñ »­ñ»­ Ë³Ý ÏÍÝíÇ, »Ý­Ã³¹­ñ»Ýù, ÑáÏ­ï»Ù­µ»­ñÇ 6-12-Ý­ ÁÝ­Ï³Í Å³­Ù³­Ý³­Ï³­Ñ³ï­í³­ÍáõÙ: ¶áñͳñ³ñ ÏÇ­ÝÁ µ³­óáõÙ ¿ Ýá­Ã³­ï»ï­ñÁ ¢ ëïáõ­·áõÙ Çñ ½µ³Õ­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ, å³ñ­ ½áõÙ ¿, áñ Ç­ñ»Ý ѳñ­Ù³ñ ¿, »Ý­Ã³¹­ñ»Ýù, ÑáÏ­ï»Ù­µ»­ñÇ 8-Á, ų­ÙÁ 12-Á: ä³Û­Ù³­Ý³­ íáñ­í³Í û­ñÁ ³­Ùáõ­ëÇÝ­Ý»­ñÁ ÝëïáõÙ »Ý Ù»­ ù»­Ý³Ý, ·ÝáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹³­Ýáó, ÏÝá­çÁ Ëó­ ÝÇã »Ý Ý»­ñ³ñ­ÏáõÙ, ÏïñïáõÙ, »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ Ñ³­ÝáõÙ, ï³­ÉÇë Ó»é­ùÁ, ÙÛáõë ûñÝ áõ­Õ³ñ­ ÏáõÙ ïáõÝ: ÀÝ­ïÇñ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝ: ²Ûë­ ï»Õ ãϳ Ù³Û­ñáõíÛáõÝ, ãϳ ÁÝ­ï³­ÝÇù:

§Ø»½³ÝáõÙ ¹»é¢ë µ³ó³Ï³ÛáõÙ »Ý ×Çßï ëÝí»Éáõ ³í³Ý¹áõÛÃÝ áõ Ùß³ÏáõÛÃÁ¦:

58

7

äÇ»­ëÁ í»ñ­ç³­ÝáõÙ ¿ ÙÇ ãï»ëÝ­í³Í ï»­ë³­ñ³­Ýáí: ¶É˳­íáñ Ñ»­ñá­ëáõ­ÑÇÝ, áí 3 ³Û¹­åÇ­ëÇ É»­Õ³­å³­ï³é ÍÝݹ³­µ»­ ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ñ»­ïá å»ïù ¿ áõ­Ý»­Ý³ñ 4-ñ¹­ »­ñ»­Ë³­Ý, ѳݭ·³­Ù³Ýù­Ý»­ñÇ µ»­ñáõ­ Ùáí ѳÛïÝíáõÙ ¿ ÙÇ ý»ñ­Ù³­ÛáõÙ, áñ­ï»Õ ãϳñ áã ÙÇ µÅÇßÏ: 4 ·Ûáõ­Õ³­óÇ Ï³­Ý³Ûù, ÙÇ ï³ï­Ùáñ Ñ»ï ÙdzëÇÝ, ÏÝáçÝ û·­ÝáõÙ »Ý ÍÝݹ³­µ»­ñ»É: Ðñ³­ß³­ÉÇ ï»­ë³­ñ³Ý ¿, á­ñÁ ѳ­Ï³Ïß­éáõÙ ¿ áÕç åÇ»­ëÇÝ: ÌÝݹ³­ µ»­ñáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõ٠ϳ­ï³ñ­íáõÙ »Ý ÏÝáç µá­Éáñ ϳ­Ù³­Ïá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, Ýñ³Ý ³­ÝÁݹ­Ñ³ï á·¢á­ñáõÙ »Ý, Ï»ñ­å³ñ­Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿É ³­ÝÁݹ­Ù»ç Ëá­ëáõÙ ¿ ÏÝáç ·»­Õ»ó­ ÏáõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ: ²ÛÝ Áݭóó­ùáõÙ, »ñµ å»ïù ¿ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ·Éáõ­ËÁ ¹áõñë ·³, ÏÇ­ÝÁ ѳݭϳñÍ Óáõ ¿ áõ­½áõÙ, ¢ ÇÝãåÇëÇ ³­ñ³­ ·áõí۳ٵ ݳ Óáõ ¿ áõ­½áõÙ, ÙÛáõ­ëÁ ÝáõÛÝ ³­ñ³­·áõí۳ٵ ѳñó­ÝáõÙ ¿` ˳­ß³±Í, û± ûñ­Ë³ß: ²Ûë ³­Ù»­ÝÁ ß³ï Íǭͳ­Õ»­ÉÇ ¿ ¢ óÝóáÕ: ÎÇ­ÝÁ í»ñ­ç³­å»ë ÍÝݹ³­µ»­ñáõÙ ¿ ¢ Ëáë­ïá­í³­ÝáõÙ, áñ ³­é³­çÇÝ ³Ý­·³Ù ¿ ѳë­Ï³­ÝáõÙ, û ÇÝã µ³Ý ¿ Ù³Ûñ ÉÇ­Ý»­ÉÁ: ²ñ¢ÙïÛ³Ý µÅßÏáõíÛáõ­ÝÁ ѳ­ÝáõÝ ÷á­ÕÇ Ù³ñ­¹áõÝ ë³ñ­ùáõÙ ¿ éá­µáï: Ø»ñ »ñÏ­ñáõÙ ÙÇ É³í µ³Ý ϳ. Ù»Ýù ÷áùñ å»­ ïáõíÛáõÝ »Ýù ¢ Ç­ñ³ñ ׳­Ý³­ãáõÙ »Ýù: ¼³Ý­·³Ñ³ñáõÙ, ͳ­Ýáí »Ýù ·ïÝáõÙ, ¢ Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ ç»ñ­ÙáõíÛáõÝÝ Çñ ¹»­ñÁ ˳­ ÕáõÙ ¿: -ÂíáõÙ ¿, û »í­ñá­å³­óÇÝ ³­í»­ÉÇ Ñ»ï¢á­Õ³­Ï³Ý ¿ Çñ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ýϳï­

ٳٵ, ù³Ý ѳ­ÛÁ: ƱÝã­»ù ϳñ­ÍáõÙ` ¹³ ýÇ­ Ý³Ý­ë³­Ï³Ý ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ Ñ»ï ϳå áõ­ÝDZ: -ºë ϳñ­ÍáõÙ »Ù` ¹³ ϳå áõ­ÝÇ Ùß³­ ÏáõÛ­ÃÇ Ñ»ï, ûå»ï ³Ûë­ï»Õ ¿É Ï³Ý Ñ»ï¢á­Õ³­Ï³Ý ѳ­Û»ñ, ÇëÏ ºí­ñá­å³­ÛáõÙ` ³Ý­Ñ»ï¢á­Õ³­Ï³Ý »í­ñá­å³­óÇ­Ý»ñ: ú­ñÇ­ ݳÏ` »ë ³Û¹ Ç­Ù³ë­ïáí ß³ï Ñ»ï¢á­Õ³­Ï³Ý »Ù, µ³Ûó ÇÙ ·Ç­ï³Ïó­í³Í ã³­ñ³×­×Çáõí ÛáõÝÝ ÇÝÓ »ñ­µ»ÙÝ ¹³ñÓ­ÝáõÙ ¿ ³Ý­Ñ»ï¢á­ Õ³­Ï³Ý, á­ñáí­Ñ»ï¢ ã³­÷Çó ³­í»­ÉÇ Ñ»ï¢á­ Õ³­Ï³Ý ÉÇ­Ý»­ÉÁ ϳ­ñáÕ ¿ íï³Ý­·³­íáñ ¹³éݳÉ: ú­ñǭݳÏ` ѳÛñë áÕç Ï۳ݭùáõÙ á°ã ÍË»ó, á°ã ËÙ»ó, ß³ï ÅáõŭϳÉ, Ýáñ­ Ù³É Ï۳ݭùáí ³å­ñ»ó, 볭ϳÛÝ Ù³­Ñ³­ó³í ëï³­Ùáù­ëÇ ù³Õó­Ï»­ÕÇó: Ø»Ýù ãáõ­Ý»Ýù Ñ»ï¢á­Õ³­Ï³Ý ÉÇ­Ý»­Éáõ Ùß³ÏáõÛÃÁ: ú­ñǭݳÏ` åáɭ볭ѳ­Û»­ñÇ áõ ÃÇý­Éǭ볭ѳ­Û»­ñÇ ßñç³­ÝáõÙ ¹³ ϳ, µ³Ûó ³Ñ­é»­ÉÇ ã³­÷»­ñÇ ¿ ѳë­ÝáõÙ ¢ ¹»·­ñ³­ ¹³ó­í³Í ¿: ²ÛÝ ºñ¢³­ÝÁ, áñÁ ϳ­éáõó­í»ó ËáñÑñ­¹³­ÛÇÝ Å³­Ù³­Ý³Ï­Ý»­ñáõÙ, í»ñ­çÇ­ í»ñçá, ³Õ­ù³ï ù³­Õ³ù ¿ñ, ¢ »ñ­Ï³ñ ų­ Ù³­Ý³Ï Ù»ñ ɳ­í³­·áõÛÝ áõ­ï»­ÉÇ­ùÁ ï³­ å³­Ï³Í Ï³ñ­ïá­ýÇÉÝ ¿ »­Õ»É: Ø»Ýù ã»Ýù áõ­Ý»­ó»É ëÝÝ­¹Ç ³­í³Ý­¹áõÛÃ: ÐÇ­Ù³ ¿É ³Û¹ Ùß³ÏáõÛÃÁ Ù»½³ÝáõÙ ¹»é¢ë ã­Ï³. ³­ÝÁݹ­ ѳï` Ëá­ñá­í³Í-Ëá­ñá­í³Í, ¢ áõ­ñÇß á­ãÇÝã: Ø»Ýù ë»­Õ³­ÝÇ íñ³ ³­Ù»Ý ÇÝã Ç­ñ³ñ ·ÉËÇ »Ýù ÉóÝáõÙ` ³­é³Ýó å³Ñ­å³­Ý»­Éáõ áõ­ï»­ ÉÇ­ùÇ ×Ç­ßï Ñ»ñ­Ã³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ: â»Ù ϳñ­ ÍáõÙ, û ë³ ³ß­Ë³­ï³­í³ñ­ÓÇ Ñ»ï ϳå áõ­ÝÇ: ê³ ÷á­ÕÇ Ñ»ï ϳå ãáõ­ÝÇ. ë³ ëÝí»­

гٳñÇ ¹»ÙùÁ

ø³­ÝÇ ¹»é ¹áõ áïù áõ­ Ý»ë ¢ ùá áï­ùáí ϳ­ñáÕ »ë ·Ý³É áõ­½³Í¹ ï»­ÕÁ, ù³­ÝÇ ¹»é ¹áõ ³ãù áõ­Ý»ë ¢ ùá ³ã­ùáí ϳ­ñáÕ »ë ï»ë­Ý»É µÝáõÃ­Û³Ý ·»­Õ»ó­ÏáõíÛáõ­ÝÁ, ÙÇ µá­Õá­ùÇñ:

Éáõ Ùß³­ÏáõÛà ¿, á­ñÁ ÙÇ ûñ Ó»éù ϵ»­ñ»Ýù: -²­Ù»Ý ³Ý­·³Ù, »ñµ Ò»½ ѳñó­ÝáõÙ »Ý` ÇÝã­å»±ë­»ù ϳ٠ÇÝã­å»±ë­¿ Ò»ñ ³­éáÕ­çáõí Ûáõ­ÝÁ, å³­ï³ë­Ë³­ÝáõÙ »ù` í³ï ÉÇ­Ý»­Éáõ Ç­ñ³­íáõÝù ãáõ­Ý»Ù: ÆÝã­å»±ë­ »ù ѳëó­ÝáõÙ ÙÇßï ɳí ÉÇ­Ý»É` ãݳ­Û³Í Ò»ñ` ³Û¹­ù³Ý ½µ³Õ­í³Í ³­éûñ­Û³­ÛÇÝ áõ ³Ï­ïÇí ϻݭ볭 Ï»ñ­åÇÝ: -лÝó ³Û¹ å³ï­×³­éáí ¿É É³í »Ù: ¼µ³Õ­í³Í ³­éûñ­Û³Ý, ³Ï­ïÇí ϻݭ볭ϻñ­ åÁ, í³½í­½á­óÝ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý ·ñ³­í³­Ï³Ý­ Ý»­ñÇó »Ý: ²Ûë ³Ï­ïÇ­íáõíÛáõ­ÝÁ Ý»ñ­ùÇÝ ûñ­·³­Ý³­Ï³Ý ÙÇ íÇ­×³Ï ¿ ëï»Õ­ÍáõÙ, áñÝ ³­éáÕ­çáõíÛáõÝ ¿ ³­å³­Ñá­íáõÙ: ÆÙ ëñïÇ, »­ñǭϳ­ÙÇ, áõ­Õ»­ÕÇ ÷á˭ѳ­ñ³­µ»­ñáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÝ ³Ï­ïÇí íǭ׳­ÏáõÙ »Ý, ¹ñ³Ýù ³­ÝÁݹ­Ñ³ï ÃéíéáõÙ »Ý, ùÝ»­Éáõ ų­Ù³­ Ý³Ï ãáõ­Ý»Ý: ²­éáÕç íÇ­×³Ï ³­å³­Ñá­íáõÙ ¿ ݳ¢ Ï۳ݭùÇ Ýϳï­Ù³Ùµ ɳ­í³­ï»­ë³­Ï³Ý áõ ¹ñ³­Ï³Ý Ï»ó­í³Í­ùÁ: ºë ÙÇ µ³­í³­Ï³­Ý ͳÝñ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõ­ÝÇó 3 ß³­µ³Ã Ñ»­ ïá µ³ñÓ­ñ³­ó»É »Ù µ»Ù` ÷áñ­Ó»­ñÇ, 4-ñ¹ ­ß³­µ³Ã­í³ ëϽµÇÝ Ë³­Õ³­ó»É »Ù åñ»­ÙÇ»­ ñ³Ý, ÙÇ ³Ù­µáÕç ³­ÙÇë Ý»ñ­Ï³­Û³ó­Ù³Ý Ù»ç Ëá­ë»É, »ñ­·»É, å³­ñ»É »Ù, ÙÇÝã­¹»é ÝÙ³Ý íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ 2 ³­ÙÇë ³Ýó ¿É ϳ­ñáÕ »Ý ³ñ­Ý³­Ñá­ëáõíÛáõÝ­Ý»ñ ³­é³­ç³­

Ý³É ³Ý­·³Ù ¹³­ë³­Ëá­ëáõíÛáõÝ Ï³ñ­¹³­ÉÇë: ¸³ µËáõÙ ¿ñ ÇÙ ¹ñ³­Ï³Ý áõ ɳ­í³­ï»­ë³­ Ï³Ý Ï»ó­í³Í­ùÇó: سñ­¹áõÝ ³­éáÕ­ç³ó­ÝáõÙ ¿ Ùï³­Íá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ: Ø»ñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­ Ý»­ñÁ ÍÝíáõÙ »Ý Ù»ñ Ùï³­Íá­ÕáõíÛáõ­ÝÇó, ³ñ­ï³­ùÇÝ ³ß­Ë³ñ­ÑÇ Ýϳï­Ù³Ùµ Ù»ñ í»­ñ³­µ»ñ­ÙáõÝ­ùÇó: ²ñ­ï³­ùÇÝ ³ß­Ë³ñ­ÑÁ ѳ­Û»­ÉÇ ¿. »­Ã» Ù»Ýù Çñ»Ý ÅåÇ­ïáí »Ýù ݳ­ÛáõÙ, ÇÝùÁ Ù»½ ÅåïáõÙ ¿, »­Ã» ¹³éÝ »Ýù ݳ­ÛáõÙ, Ù»½ ¹³é­Ý³ó­ÝáõÙ ¿: ºë ë³ ÇÙ ÁÝ­Ï»ñ­Ý»­ñÇÝ Ñ³­×³Ë »Ù ÏñÏÝáõÙ, ÇëÏ Ýñ³Ýù É³í ·Ç­ï»Ý, áñ »ë ß³ï ¹Åí³­ñáõí ÛáõÝ­Ý»ñ ѳխó­Ñ³­ñ³Í Ù³ñ¹ »Ù: ÆÙ ³Õç­Ý³­ÏÁ ß³ï ½³ñ­Ù³­Ý³­ÉÇ ëá­íá­ ñáõíÛáõÝ áõ­Ý»ñ: ºñµ ÷áù­ñÇÏ µ³­ÉÇÏ ¿ñ, ѳ­×³Ë ¿ñ ³Ý­·Ç­Ý³­Ûáí ÑÇ­í³Ý­¹³­ÝáõÙ: ÆÝã­ù³Ý ¿É ç»ñ­ÙáõíÛáõ­ÝÁ µ³ñÓ­ñ³­Ý³ñ, »ñµ ѳñó­ÝáõÙ ¿ÇÝù` ÇÝã­å»±ë­»ë, å³­ï³ë­Ë³­ ÝáõÙ ¿ñ` ß³ï ɳí: Üñ³Ý áã áù ã¿ñ ëá­íá­ ñ»ó­ñ»É ¹³: ܳ ²ëï­Íá å³ï­·³ÙÝ Çñ Ù»ç áõ­Ý»ñ: ø³­ÝÇ ¹»é ¹áõ áïù áõ­Ý»ë ¢ ùá áï­ùáí ϳ­ñáÕ »ë ·Ý³É áõ­½³Í¹ ï»­ÕÁ, ù³­ÝÇ ¹»é ¹áõ ³ãù áõ­Ý»ë ¢ ùá ³ã­ùáí ϳ­ñáÕ »ë ï»ë­ Ý»É µÝáõÃ­Û³Ý ·»­Õ»ó­ÏáõíÛáõ­ÝÁ, ÙÇ µá­Õá­ ùÇñ: ºñµ ë³ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ·Ç­ï³Ï­óáõíÛáõÝ, áã û å³ñ­½³­å»ë ï»ùëï, »ñ­ç³Ý­ÏáõÃÛáõÝ

¿ µ»ñáõÙ: ºë ³ß­Ë³ñ­ÑÇ ³­Ù»­Ý³»ñ­ç³­ÝÇÏ ³ñ­ïÇëï­Ý»­ñÇó »Ù, áí áõ­ÝÇ Ù»Í Ñ³Ý­¹Ç­ ë³­ï»ë: Ø»Ýù §ëÝíáõÙ¦ »Ýù ÙÇÙÛ³Ýóáí: ²ñ­ïÇëï »Ù, áí ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ ¿ ³Û­ëûñ­í³ ³ñ­í»ë­ïÇ ×·Ý³­Å³­Ù³­ÛÇÝ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ ñáõÙ ë»÷³Ï³Ý ³ß­Ë³­ï³Ý­ùáí å³­Ñ»É Çñ ïáõ­ÝÁ: ÆÙ ë³­ÝÇÏ­Ý»ñÝ áõ ÇÙ »­ñ»­Ë³­ Ý»ñÝ ³­éáÕç »Ý: ºë µ³­ó³­éÇÏ »ñ­ç³­ÝÇÏ Ù³ñ¹ »Ù: ƭѳñ­Ï», ³Û¹ Ù³­ëÇÝ ¹Åí³ñ ¿ Ëá­ë»É ÙÇ Ñ³­ë³­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç, áñÝ Ç­ñ»Ý ¹Åµ³Ëï ¿ ½·áõÙ: ºë ÇÝÓ »ñ­µ»ÙÝ ëåÇ­ï³Ï ³·­é³í »Ù ½·áõÙ: ²­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý ³­é³­çÇÝ Ý³­Ë³­å³Û­Ù³­ÝÁ Ï۳ݭùÇÝ »­ñ³Ë­ ï³­·Ç­ïáõí۳ٵ ݳ­Û»ÉÝ ¿: -Ò»ñ Ý»ñ­Ï³­Û³­óáõÙ­Ý»­ñáõÙ ¸áõù áã ÙdzÛÝ ³Ë­ïá­ñá­ßáõÙ »ù ѳ­ë³­ñ³­Ïáõí Û³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ, ³ÛÉ¢ ³­é³­ç³ñ­ÏáõÙ »ù µáõÅ­Ù³Ý ï³ñ­µ»­ñ³Ï: ƱÝ㠭ϳ­ë»ù Ò»ñ ѳݭ¹Ç­ë³­ï»ë-Áݭûñ­óá­ÕÇÝ: -ºë ³Ý­Ñ³ñ­Ù³ñ »Ù ½·áõÙ Ïá­ã»ñ ³­Ý»É, á­ñáí­Ñ»ï¢ Ç٠ѳݭ¹Ç­ë³­ï»­ëÝ ÇÙ Åá­Õá­ íáõñ¹Ý ¿, ÇëÏ Åá­Õá­íáõñ­¹Á Ùáñ å»ë µ³Ý ¿: 20 ï³­ñÇ ³­é³ç, »ñµ ö³­ñǽ ·Ý³­Éáõ ͳÝñ ų­Ù³­Ý³Ï­Ý»ñÝ ¿ÇÝ ÇÝÓ Ñ³­Ù³ñ, ¢ »ë Ñáõ­ 볭˳­µáõÃ­Û³Ý Ù»ç ¿Ç, ÷ñ÷ñ»­óÇ, ÷Ýá­í»­ óÇ ÇÙ ³½­·Á, ÙÇ µ³Ý, áñÝ ³Ù­µáÕç Ï۳ݭ ùáõÙ ã»Ù ÁÝ­¹áõ­Ý»É, Ù»Í »Õ­µ³Ûñë ³­ë³ó` ÑÇ­ßÇ°ñ, ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ ³­Ù»­Ý³­Ã³ÝÏ µ³­ÝÁ Ù³ÛñÝ ¿, ÇëÏ Åá­Õá­íáõñ­¹Á Ùá­ñÇó ¿É óÝÏ ¿: γ­ñáÕ »Ù ó³Ý­Ï³­Ý³É ÙdzÛÝ ³­éáÕ­çáõí ÛáõÝ, ³­éáÕ­çáõíÛáõÝ, ¹³ñÓ­Û³É ³­éáÕ­çáõí ÛáõÝ: ²­Ù»Ý ³­é³­íáï áõ ·Ç­ß»ñ, »ñµ ²ëï­ ÍáõÝ ³­Õá­ÃáõÙ »Ù, ËݹñáõÙ »Ù, áñ øñÇë­ ïá­ëÇ å³­Ñ³­å³Ý ˳­ãÁ Ù»ñ ·ÉËÇÝ ÉÇ­ÝÇ, áõ ѳ­½³­ñ³Ù­Û³Ï­Ý»­ñáí ï³Ýç­í³Í, ï³­ é³­å³Í Åá­Õá­íáõñ­¹Á, á­ñÇ ÙÇ Ù³ë­ÝÇÏÝ ¿É Ç٠ѳݭ¹Ç­ë³­ï»ëÝ ¿, ÙÇ Ù³ë­ÝÇÏÝ ¿É »ë »Ù, ³Û¹ ˳­ãÇ å³ßï­å³­ÝáõÃ­Û³Ý Ý»ñ­ùá ϳ­ ñá­Õ³­Ý³ ѳ­ñ³ï¢»É ÙÇÝ㢠í»ñç, ÙÇÝ㢠Éáõ­ë³­íáñ ų­Ù³­Ý³Ï­Ý»ñ, ÙÇÝ㢠²ëï­Íá ·Çñ­ÏÁ:

7

59

ì³­ñ³­ÏÇã, µ³Ûó Ñ»ßï µáõ­Å»­ÉÇ.

ùáõ­Ã»ß ÜÛáõ­ÃÁ` Üá­Ý³ ¸³íí۳­ÝÇ

Ì

Ýí»­Éáõ í³ÛñÏ­Û³­ÝÇó ÇëÏ »­ñ»­Ë³Ý ³Ý­å³ßïå³Ý ¿ ³ñ­ï³­ùÇÝ ³Ý­µ³­ñ»­ Ýå³ëï ³½­¹»­óáõÃÛáõÝ­ Ý»­ñÇó, µ³½­Ù³­ï»­ë³Ï í³­ñ³Ï­Ý»­ñÇó áõ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÝ»ñÇó: Î³Ý ³ÛÝ­åÇ­ëÇ §Ë³ñ­¹³Ë¦ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÝ»ñ, á­ñáÝù ѳݭ¹Ç­åáõÙ »Ý ѳï­Ï³­å»ë »­ñ»­Ë³­Ý»­ ñÇ ßñç³ÝáõÙ, ¢ »ñ­µ»ÙÝ ³ÛÝ­ù³Ý ÝÙ³Ý »Ý Ù»Ï ³ÛÉ í³­ñ³­ÏÇ, áñ ÍÝá­ÕÇ Ñ³­Ù³ñ ß³ï ¹Åí³ñ ¿ ÉÇ­ÝáõÙ ï³ñ­µ»­ñ³­Ï»É, û Ñ³ï­ Ï³­å»ë ÇÝã ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¿ §Ó»éù µ»­ ñ»É¦ Çñ ٳݭãáõ­ÏÁ: ÜÙ³ÝûñÇÝ³Ï ÙÇ ÑÇ­ í³Ý­¹áõí۳Ý` ùáõ­Ã»­ßÇ Ù³­ëÇÝ »Ýù ½ñáõ­ó»É ٳݭϳ­µáõÛÅ ¸»½­¹»­Ùá­Ý³ ì³ñ­¹³Ý­Û³­ÝÇ Ñ»ï: -îÇÏÇÝ ì³ñ­¹³Ý­Û³Ý, ùáõ­Ã»ßÝ Çñ µÝáõÛ­Ãáí í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¿. ËݹñáõÙ »Ýù å³ïÙ»É ³Û¹ ÑÇ­

60

7

í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý µÝáõÛ­ÃÇ, Áݭóó­ùÇ áõ ³ñï³Ñ³ÛïÙ³Ý Ó¢»ñÇ Ù³­ëÇÝ: -øáõ­Ã»­ßÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ëáõñ í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¢ ï³­ñ³Í­íáõÙ ¿ û­¹³­Ï³­ Ãǭɳ­ÛÇÝ ×³­Ý³­å³ñ­Ñáí: ì³­ñ³­ÏÇ ï³­ ñ³Í­Ù³Ý ³Õµ­Ûáõ­ñÁ ÑÇ­í³Ý¹ Ù³ñ¹Ý ¿, ÇëÏ í³­ñ³­ÏÇ Ùáõï­ùÁ ÝßÇÏ­Ý»ñÝ áõ ³í­ß³­ÛÇÝ Ñ³Ý­·áõÛó­Ý»ñÝ »Ý: ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ·³Õï­ ÝÇ ßñç³­ÝÁ ï­¢áõÙ ¿ 2-12 ûñ. ³Û¹ Áݭóó­ ùáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹Á ϳ­ñáÕ ¿ áõ­Ý»­Ý³É Áݹ­Ñ³­ Ýáõñ Ãáõ­ÉáõíÛáõÝ, ·É˳­ó³í, ç»ñ­ÙáõíÛáõÝ, ³­å³ ÝßÇÏ­Ý»ñÝ áõ ³í­ß³­ÛÇÝ Ñ³Ý­·áõÛó­Ý»­ ñÁ ëÏëáõÙ »Ý áõé­ã»É áõ Ù»­Í³­Ý³É: ÜßÇÏ­ Ý»­ñÁ µá­ó³­í³é­íáÕ, í³é ϳñ­ÙÇñ ·áõÛÝ »Ý ëï³­ÝáõÙ, É»½­íÇ Ù»ç­ï»­ÕÇ Ù³­ëáõÙ ÝϳïíáõÙ ¿ ëåÇ­ï³Ï ÷³­é³­Ï³­ÉáõÙ, á­ñÁ ï­¢áõÙ ¿ 1-2 ûñ: -øáõ­Ã»­ßÇ Ý³­Ë³Ý­ß³Ý­Ý»­ñÁ ß³ï ÝÙ³Ý »Ý ëá­íá­ñ³­Ï³Ý ïáÝ­½Ç­ÉÇ­ïÇ`

³Ý­·Ç­Ý³­ÛÇ Ý³­Ë³Ý­ß³Ý­Ý»­ñÇÝ. ÇÝ㭠廱뭿 ϳ­ñ»­ÉÇ ï³ñ­µ»­ñ³­Ï»É ¹ñ³Ýù: -øáõ­Ã»­ßÇ ¹»å­ùáõÙ, »ñµ ½ÝÝáõÙ »ù »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ïá­Ïáñ­¹Á, ϳ­ñáÕ »ù ó­ñ³­Ë³­ ÛÇÝ ³Ý­·Ç­Ý³­ÛÇ ïå³­íá­ñáõíÛáõÝ áõݻݳÉ, ù³­ÝÇ áñ ÝßÇÏ­Ý»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ³Ù­µáÕ­çáõí Û³Ùµ ϳ٠ϻ­ï»­ñÇ ï»ë­ùáí å³ï­í³Í ÉÇ­ Ý»É Ã³­ñ³­Ëáí: øáõ­Ã»­ßÇó Ñ»­ïá É»½­íÇ ÷³­é³­Ï³­É³Í ѳï­í³­ÍÇ åïÏÇÏ­Ý»­ñÁ ¹»é¢ë ­µáñ­µáù­í³Í »Ý ÉÇ­ÝáõÙ, ¢ É»­½áõÝ Ùá­ñ»­·áõÛÝ »­ñ³Ý· ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ: ÐÇ­í³Ý­¹áõí Û³Ý ß³ï ï³ñ­µ»­ñ³­ÏÇã ·áñ­ÍáÝ ¿ ó³­Ý³­ íá­ñáõ­ÙÁ, áñÝ Áݹ·ñ­ÏáõÙ ¿ áÕç Ù³ñ­ÙÇ­ ÝÁ, ѳï­Ï³­å»ë` ͳɭù³­ÛÇÝ ßñç³Ý­Ý»­ñÁ: гïϳå»ë ³­×áõ­Ï³­ÛÇÝ Ñ³ï­í³Í­Ý»­ñáõÙ, ³ñÙݭϳ­ÛÇÝ Ï³Ù ÍÝϳ­ÛÇÝ Í³É­ù»­ñÇ ßñç³­ ÝáõÙ ó³­Ý³­íá­ñáõÙÝ ³­í»­ÉÇ ß³ï ³Ûñ­í³Íù ¿ ÑÇ­ß»ó­ÝáõÙ: ò³­Ý³­íá­ñáõ­ÙÁ ï³­ñ³Í­íáõÙ ¿ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ϳñ­ÙÇñ ýá­ÝÇ íñ³` Ù³Ýñ Ï»­ïǭϳ­íáñ ó³­ÝÇ ï»ë­ùáí` µ³­ó³­é»­Éáí ÙdzÛÝ ùÇÃ-ßñÃáõÝ­ù³­ÛÇÝ Ñ³ï­í³­ÍÁ, á­ñÁ ·áõ­Ý³ï ¿ ÉÇ­ÝáõÙ: øáõ­Ã»­ßÇ ó³­Ý³­íá­ñáõ­ ÙÁ »ñ­µ»ÙÝ Ï³­ñáÕ »Ý ß÷á­Ã»É ³­É»ñ­·ÇÏ ó³­ÝÇ Ñ»ï: Æ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ ³­É»ñ­·ÇÏ ó³­ÝÇ` ³ÛÝ 2-3 ûñ ³Ýó »ï ¿ ù³ß­íáõÙ ¢, áñ ³­Ù»­Ý³­Ñ³ï­Ï³Ý­ß³­Ï³ÝÝ ¿, ëÏëáõÙ ¿ û­÷áï­í»É: îáõ­ÅáõÙ »Ý ѳï­Ï³­å»ë Ó»é­

ÐÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ

ù»­ñÁ, á­ñáÝó û­÷á­ïáõ­ÙÁ »ñ­µ»ÙÝ Ó»é­Ýáó ¿ ÑÇ­ß»ó­ÝáõÙ: -ÆëÏ á­ñá±Ýù­ »Ý ³Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõí Û³Ý Ï³Ý­Ë³ñ­·»É­Ù³Ý ï³ñ­µ»­ñ³Ï­ Ý»­ñÁ, ϳ­ñá±Õ­ »Ý ³ñ¹­Ûáù ÷áù­ñÇ­ÏÇÝ Ëݳ­ÙáÕ Ù»­Í³­Ñ³­ë³Ï­Ý»­ñÁ ÑÇ­í³Ý­ ¹³­Ý³É ùáõ­Ã»­ßáí: -»¢ ùáõ­Ã»­ßÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ³­é³­í»­ ɳ­å»ë ٳݭϳ­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ, µ³Ûó »ñ­µ»ÙÝ Ï³­ñáÕ »Ý Ù³Û­ñÁ ϳ٠Ëݳ­ÙáÕÝ ¿É ëÝݹÇ, û­¹Ç Ï³Ù í³­ñ³Ï­í³Í ³­é³ñ­Ï³­ ÛÇ ÙÇ­çá­óáí Áݭϳ­É»É ³Û¹ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ ÝÁ: гñ­Ï³­íáñ ¿ Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë ³­é³ÝÓ­ ݳó­Ý»É ÑÇ­í³Ý­¹Ç ѳ­Ù³ñ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ë»Ý­Û³­ÏÁ, å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ û­¹³­÷á­Ë»É ³ÛÝ, ï³Ý ÙÛáõë ³Ý­¹³Ù­Ý»­ñÇÝ, ѳï­Ï³­å»ë` ÷áù­ñ»­ñÇÝ, Ñ»­éáõ å³­Ñ»É ÑÇ­í³Ý­¹Çó: ºí ÙÇ ½µ³Õí»ù ÇÝù­Ý³­µáõ­Åáõí۳ٵ, ù³­ÝÇ áñ ó³Ý­Ï³­ó³Í ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳Ý, ³­é³­í»É ¢ë` ÝÙ³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõ٠ѳñ­ ϳ­íáñ ¿ Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³­Ï³Ý Ùá­ï»­óáõÙ: -ƱÝã­ ³Ý­ó³Ý­Ï³­ÉÇ Ñ»ï¢­³Ýù­Ý»ñ ϳ­ñáÕ ¿ áõ­Ý»­Ý³É ùáõ­Ã»­ßÁ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý íñ³: -øáõ­Ã»­ßáí ÑÇ­í³Ý­¹³­Ý³­Éáõó Ñ»­ïá Ñݳ­ñ³­íáñ µ³ñ­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó »Ý û­ïÇ­ïÁ` ³­Ï³Ý­çÇ µáñ­µá­ùáõ­ÙÁ, Ãá­ù³­µáñ­µÁ, Ý»ý­ ñÇ­ïÁ, åá­ÉÇ­Ý»ý­ñÇ­ïÁ, 颭ٳ­ïǽ­ÙÁ, áõë­ ïÇ` ß³ï ϳñ¢áñ ¿, áñ­ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³­å³­ùÇ­Ýáõ­ÙÇó Ñ»­ïá ¿É »­ñ»­Ë³Ý á­ñáß Å³­ Ù³­Ý³Ï ·ïÝíÇ Ù³Ý­Ï³­µáõÛ­ÅÇ ÑëÏá­Õáõí Û³Ý ï³Ï: Ðݳ­ñ³­íáñ ïÑ³× Ñ»ï¢³Ýù­Ý»­ ñÇó Ëáõ­ë³­÷»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ³­å³­ùÇ­Ýáõ­ÙÇó 10-15 ûñ ³Ýó ѳñ­Ï³­íáñ ¿ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ Ù»Ï

³Ý­·³Ù ¢ë ­Ñ»­ï³­½á­ï»É` ³­é³Ýӭݳ­ÏÇ áõ­ ß³¹­ñáõíÛáõÝ ¹³ñÓ­Ý»­Éáí ѳï­Ï³­å»ë »­ñÇ­ ϳ٭ݻ­ñÇÝ: -øáõ­Ã»­ßÇ ï³­ñ³­ÍáõÙÝ áõ­ÝDZ ³ñ¹­ Ûáù ë»­½á­Ý³Û­ÝáõíÛáõÝ, ¢ ϳ± ³ñ¹­Ûáù ùáõ­Ã»­ßÇ ¹»Ù áñ¢¿ å³ï­í³ë­ï³Ý­ ÛáõÃ: -ø³­ÝÇ áñ ùáõ­Ã»­ßÁ í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ ¿, ëñ³­óáõÙ­Ý»ñ Ýϳï­íáõÙ »Ý ³ß­Ý³­ÝÁ ¢ ·³ñ­Ý³­ÝÁ, »ñµ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ïáõ­ï³Ï­í³­ÍáõíÛáõÝÝ ³­í»­ÉÇ Ù»Í ¿: Üå³ë­ ïáõÙ »Ý ݳ¢ »­Õ³­Ý³­ÏÇ Ëá­Ý³­íáõíÛáõ­ÝÁ, ³­É»ñ­·ÇÏ ýá­ÝÁ, ÇëÏ ·³ñ­Ý³Ý ßñç³­ÝáõÙ` »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ç­Ùáõ­ÝÇ­ï»­ïÇ ³Ý­Ïáõ­ÙÁ ¢ íÇ­ ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÇ å³­Ï³­ëÁ: øáõ­Ã»­ßáí ÑÇ­í³Ý­ ¹³­Ý³­Éáõó Ñ»­ïá Ù³ñ­¹Á Ó»éù ¿ µ»­ñáõÙ ¹ñ³ ¹»Ù ϳ­ÛáõÝ Ç­Ùáõ­ÝÇ­ï»ï, ¢ ³ÛÉ¢ë ­Ñ³ñÏ ãϳ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³­Ý³É, û ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõ­ÝÁ ÏÏñÏÝíÇ: »¢ ùáõ­Ã»­ßÇ ¹»Ù áñ¢¿ å³ï­í³ë­ï³Ý­Ûáõà ãϳ, Ý»ñ­Ï³­ÛáõÙ ³ÛÝ µ³½­Ù³­ï»­ë³Ï ѳ­Ï³­µáñ­µá­ùÇã­Ý»­ñÇ ßÝáñ­ÑÇí Ñ»ßï µáõ­Å»­ÉÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¿ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ: -îÇÏÇÝ ì³ñ­¹³Ý­Û³Ý, Ò»ñ ÷áñÓÇó »É­Ý»­Éáí` ϳñá±Õ »ù ³ë»É` ϳ± ³ñ¹­ Ûáù ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³­×Ç Ï³Ù Ýí³½­ Ù³Ý ÙÇ­ïáõÙ, ¢­ ÇÝ­ãá±í­ ¿ ¹³ å³Û­Ù³­ ݳ­íáñ­í³Í:

-Æ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ Ý³­Ëáñ¹ ï³­ñÇ­ Ý»­ñÇ` ³ÛÅÙ ³Ûë ÑÇ­í³­Ý¹áõíÛáõ­ÝÝ ³Ý­Ñ³­ Ù»­Ù³ï ûâ µÝáõÛ­ÃÇ Áݭóóù ¿ áõ­Ý»­ ÝáõÙ ¢, Ñáõ­ñ³­ËáõíÛáõÝ Ù»½, ݳ˭ÏÇ­ÝÇ å»ë Ù³­Ñ³­óáõ ãÇ Ñ³­Ù³ñ­íáõÙ: ä³ï­×³­ éÁ ûñ¢ë­ ³ÛÝ ¿, áñ ³ÛÅÙ ¢° Í­ÝáÕ­Ý»ñÝ »Ý ³­é³­í»É áõ­ß³­¹Çñ, ¢° ­¹»­Õá­ñ³ÛùÝ ¿ ³­é³­í»É µ³½­Ù³­½³Ý áõ ³­é³ï, ³ÛÝ­å»ë áñ` ùáõ­Ã»ßÝ ³ñ­¹»Ý íï³Ý­·³­íáñ ã¿, »­Ã» ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ Ï³Ý­Ë³ñ­·»­ÉíáõÙ ¿ ¢ µáõÅ­ íáõÙ:

øáõûßÁ í³ñ³ÏÇã ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝ ¿. ëñ³óáõÙÝ»ñ ÝϳïíáõÙ »Ý ³ßݳÝÁ ¢ ÓÙé³ÝÁ, »ñµ »ñ»Ë³Ý»ñÇ Ïáõï³Ïí³ÍáõÃÛáõÝÁ ÙÇ ï»ÕáõÙ Ù»Í ¿:

7

61

§Øº¸ ¾ÈȾ¦ µÅßÏ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÇ ïÝûñ»Ý ²ëïÕÇÏ ´»·É³ñÛ³Ý

§Øº¸ ¾È­È¾¦.

§Øº¸ ¾È­È¾¦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ ñáÝÝ ³ñ­¹»Ý 2 ï³­ñ»­Ï³Ý ¿: 2008Ã. ÑÇÙݳ¹ñ»Éáí Ï»Ýï­ñá­ÝÁ` ²ëï­ ÕÇÏ ´»·­É³ñ­Û³­ÝÝ ³é³çÝáñ¹íáõÙ ¿ñ ¹³ñ»ñÇ ËáñùÇó µÅßÏáõÃÛ³Ý ³í³Ý¹³Í ϳñ¢áñ³·áõÛÝ ÙÇ ëϽµáõÝùáí` ÙÇ íݳëÇñ...

³Û­ÉÁÝï­ñ³Ý­ù³­ÛÇÝ µáõÅ­Ù³Ý Ù»­Ãá¹­Ý»ñ ÜÛáõ­ÃÁ` ܳ­ñÇ­Ý» Æ­ñÇó­Û³­ÝÇ -ê³ ³ÛÝ ëϽµáõÝùÝ ¿, áñáí å»ïù ¿ Çñ ·áñÍáõÙ ³é³çÝáñ¹íÇ ó³Ýϳó³Í µÅÇßÏ,- ÝßáõÙ ¿ Ï»ÝïñáÝÇ ÑÇÙݳ¹Çñ, ïÝûñ»Ý ²ëïÕÇÏ ´»·É³ñÛ³ÝÁ: ²Û¹­å»ë, ÏáÝï­ñá­ÝÝ ³é³ÝÓݳÝáõÙ ¿ Çñ ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý 2 ϳñ¢áñ³·áõÛÝ áÉáñïáí` ú½áݳûñ³ådzÛáí ¢ ßÝã³éáõÃÛ³Ý ÝáñٳɳóÙ³Ý ´áõï»ÛÏáÛÇ Ù»Ãá¹áí: ÆѳñÏ», Ï»ÝïñáÝÁ ãÇ ë³Ñٳݳ÷³ÏíáõÙ ³Ûë ͳé³ÛáõÃÛáõÝÝ»ñáí, ³Ûëï»Õ ϳñ»ÉÇ ¿ ëï³Ý³É ݳ¢ Ïáë­Ù»­ïá­É᭷dz­ÛÇ, ٳ߭ϳ­µ³­ÝÇ, ùÇÃ-Ïá­Ïáñ¹-³­Ï³Ý­ç³­µ³­ÝÇ Í³­é³­ÛáõíÛáõÝ­Ý»ñ, ³ÝóÝ»É áõÉï­ñ³­ ӳۭݳ­ÛÇÝ Ñ»ï³½áïáõÃÛáõÝ: λÝïñáÝáõÙ ·áñÍáõÙ ¿ ݳ¢ ÏÉÇ­ÝÇ­ ϳ­Ï³Ý-ɳ­µá­ñ³­ïá­ñdz ¢ ٳݭϳ­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý µ³­ÅÇÝ: ²é³í»É³å»ë Ñ»ï³ùñùñí»Éáí Ï»ÝïñáÝáõÙ ïñ³Ù³¹ñíáÕ ³ÛÉÁÝïñ³Ýù³ÛÇÝ µÅßÏáõÃÛ³Ý 2 áõÕÕáõÃÛáõÝ»ñáí` Ý³Ë Ëáë»óÇÝù ú½áݳûñ³ådzÛÇ Ù³ëݳ·»ï, µÅßÏáõÑÇ ÜáõÝ» ²ëÇñÛ³ÝÇ Ñ»ï: -îÇÏÇÝ ²ëÇñÛ³Ý, ÏËݹñ»ÇÝù Ù»Ïݳµ³Ý»É` DZÝã ¿ ú½áݳûñ³ådzÝ, ¢ ÇÝãå»±ë ¿ ³ÛÝ ÏÇñ³éíáõÙ: -ú½áÝÁ µÅßÏáõÃÛ³Ý Ù»ç ëÏë»É ¿ ÏÇñ³éí»É ¹»é¢ë 20ñ¹ ¹³ñÇ ëϽµÇó: ´ÅßÏ³Ï³Ý û½áÝÇ ÏÇñ³éÙ³Ý ëϽµáõÙ ³ÛÝ û·ï³·áñÍáõÙ ¿ÇÝ áñå»ë ѳϳë»åïÇÏ ÙÇçáó, ÇëÏ ³ñ¹»Ý 70-³Ï³ÝÝ»ñÇÝ ºíñáå³ÛáõÙ ëÏë»óÇÝ Çñ³Ï³Ý³óí»É û½áÝáí µáõÅÙ³Ý Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ É³Ûݳٳëßï³µ ѻﳽáïáõÃÛáõÝÝ»ñ: àñù³Ý µÅÇßÏÝ»ñÝ ³í»ÉÇ ß³ï ¹ñ³Ï³Ý ³ñÓ³·³ÝùÝ»ñ ¿ÇÝ Ïáõï³ÏáõÙ û½áݳûñ³ådzÛÇ ¢ û½áÝÇ Ññ³ß³·áñÍ Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ, ³Û¹ù³Ý ¿É ³í»ÉÇ Ù»Í ×³Ý³ãáõÙ ¿ñ í³Û»ÉáõÙ û½áݳûñ³ådzÝ: Ü»ñϳÛáõÙë û½áݳÛÇÝ ï»ËÝáÉá·Ç³Ý»ñÁ ï³ñ³ÍíáõÙ »Ý ³ÙµáÕç ³ß˳ñÑÇ

62

7

ÏÉÇÝÇϳݻñáí, ÇëÏ ØÇç³½·³ÛÇÝ û½áݳÛÇÝ ³ëáódzóÇ³Ý Çñ³Ï³Ý³óñ»É ¿ ï³ëÝÛ³Ï ÙÇç³½·³ÛÇÝ ·Çï³ÅáÕáíÝ»ñáí: ú½áݳûñ³åÇ³Ý ÏÇñ³éíáõÙ ¿ ùñáÝÇÏ Ñ»å³ïÇïÇ ¢ ï³ñµ»ñ µÝáõÛÃÇ Ñ»å³ïá½Ý»ñÇ, é¢Ù³ïǽÙÇ, ³ñïñÇïÝ»ñÇ ¢ ³ñÃñá½Ý»ñÇ, ûëï»áå³ñá½Ç, ³É»ñ·ÇÏ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ, í»ñÇÝ ßÝãáõÕÇÝ»ñÇ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ß³ù³ñ³ÛÇÝ ¹Ç³µ»ïÇ ¢ ¹ñ³ µ³ñ¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ Å³Ù³Ý³Ï, åÇ»ÉáÝ»ýñÇïÇ, óÇëïÇïÇ, ýáõñáõÝÏáõÉÛá½Ç, åÇá¹»ñÙdzÛÇ, Ý»Ûñá¹»ñÙÇïÇ, ëùÉ»ñá¹»ñÙdzÛÇ, ÷ëáñdz½Ç ¹»åùáõÙ, ÇÝãå»ë ݳ¢ áõÕ»ÕÇ ³ñÛ³Ý ßñç³Ý³éáõÃÛ³Ý Ë³Ý·³ñÙ³Ý, ÙÇ·ñ»ÝÇ, ѳÛÙáñÇïÇ, ûïÇïÇ, éÇÝÇïÇ, ëïáÙ³ïÇïÇ ¢ ³ÛÉ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ Å³Ù³Ý³Ï: -ÆÝãå»ë ï»ëÝáõÙ »ù` û½áݳûñ³åÇ³Ý µ³í³Ï³Ý ɳÛÝ ÏÇñ³éáõÙ áõÝÇ: γ ϳñÍÇù, áñ û½áݳûñ³ådzÛÇ Ï³ñ»ÉÇ ¿ ¹ÇÙ»É Ý³¢ ÝÇѳñ»Éáõ ѳٳñ: -ú½áݳûñ³åÇ³Ý û·ÝáõÙ ¿ Ù³ñ¹Ï³Ýó áã ÙdzÛÝ ³½³ïí»É ³í»Éáñ¹ ù³ßÇó, ³ÛÉ¢ í»ñ³Ï³Ý·ÝáõÙ ¿ ûñ·³ÝǽÙÇ å³ßïå³Ý³Ï³Ý ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ, ³Ùñ³óÝáõÙ ¿ ÇÙáõÝÇï»ïÁ, Ýå³ëïáõÙ ïáùëÇÝÝ»ñÇ, ÏÇë³ûùëǹ³óÙ³Ý ÝÛáõûñÇ, ßɳÏÝ»ñÇ Ñ»é³óÙ³ÝÝ ûñ·³ÝǽÙÇó, ѳÝáõÙ ¿ ³Ûïáõóí³ÍáõÃÛáõÝÁ ¢ í»ñ³Ï³Ý·ÝáõÙ ÑÛáõëí³Íù³ÛÇÝ ÙÇÏñáóÇñÏáõÉÛ³ódzÝ: ´³óÇ ³Û¹, ÉáõÍí³Í û½áÝÁ ã·»ñ³½³Ýóí³Í ÙÇçáó ¿ ùñáÝÇÏ Ñá·Ý³ÍáõÃÛ³Ý ëÇݹñáÙÇ ¹»Ù, ù³ÝÇ áñ áõÅ»ñÁ í»ñ³Ï³Ý·Ý»Éáõ ѳïÏáõÃÛáõÝ áõÝÇ: Ü»ñ»ñ³Ï³ÛÇÝ û½áݳûñ³åÇ³Ý Ñ³ÝáõÙ ¿ ëÃñ»ëÁ, ù³ÝÇ áñ áõÝÇ Ñ³Ï³ëÃñ»ë³ÛÇÝ Ã»ñ³ådzÛÇ Ñ½áñ ¢ »ñϳñ³ï¢ ³½¹»óáõÃÛáõÝ: ú½áݳóáõÙÁ, áñå»ë µáõÅ³Ï³Ý ÙÇç³ÙïáõÃÛáõÝ,

´ÅßÏ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝ

ëï»ÕÍáõÙ ¿ ѽáñ ÇÙáõݳÛÇÝ å³ïÝ»ß í³ñ³Ï³ÛÇÝ, µ³Ïï»ñdzÉ, ³áõïáÇÙáõÝ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹»Ù, ÇÝãå»ë ݳ¢ ѽáñ ½»Ýù ¿ Ñ»ñå»ëÇ, êèÈ-Ç, Ùñë³ÍáõÃÛ³Ý, µñáÝËÇ³É ³ëÃÙ³ÛÇ ¢ ³ÛÉ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹»Ù: ²Ûë µáÉáñ ËݹÇñÝ»ñÁ ѳݹÇë³ÝáõÙ »Ý áõÕÕ³ÏÇ óáõóáõÙÝ»ñ û½áݳûñ³ådzÛÇ ÏÇñ³éÙ³Ý Ñ³Ù³ñ: ÆÝãå»ë Ýß»óÇÝù í»ñÁ` §Øº¸ ¾È­È¾¦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÁ Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³ó­í³Í ¿ ݳ¢ ßÝã³­éáõÃ­Û³Ý ÝáñٳɳóÙ³Ý ´áõ­ï»Û­ Ïá­ÛÇ Ù»­Ãá­¹áí µáõÅ­Ù³Ý áõÕ­Õáõí۳ٵ: Æ ¹»å, Ï»Ýï­ñá­ÝÁ ÙdzÏÝ ¿ гݭñ³­å»­ïáõíÛáõ­ÝáõÙ, áñ ³Ûë Ù»­Ãá­¹áí ³ß­Ë³­ï»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ÐЭ ²Ü ÏáÕ­ÙÇó áõ­ÝÇ ÉÇ­ó»Ý­½Ç³: Üß»Ýù, áñ ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ ´áõ­ï»Û­Ïá­ÛÇ Ù»­Ãá­¹áí µáõ­Åáõ­ÙÁ ɳÛÝ ï³­ñ³­ÍáõÙ áõ­ÝÇ: гÛï­ÝÇ ·Çï­Ý³­Ï³Ý, ýÇ­½Çá­Éá·, µÅÇßÏ-ÏÉÇ­ÝÇ­óÇëï, µÅßϳ­ Ï³Ý ·Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ áõ ï»Ë­Ýǭϳ­ÛÇ µÝ³­·³­í³­éáõÙ µ³½­Ù³­ ÃÇí ·Ç­ï³­Ï³Ý ³ß­Ë³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ áõ ·Ûáõ­ï»­ñÇ Ñ»­ÕÇ­Ý³Ï Î. ä. ´áõ­ï»Û­ÏáÛÇ Ñ³Ù³ñ ³Ûë Ù»­Ãá­¹Ç Ñ³Ûï­Ý³­µ»­ñÙ³Ý å³ï×³é ¿ ѳݹÇë³ó»É Çñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝÁ` ã³ñáñ³Ï ÑÇå»ñïáÝdzÝ: гÛïݳµ»ñ»Éáí Ù»Ãá¹Á` ݳ Ý³Ë ëÏë»É ¿ ÏÇñ³é»É ³ÛÝ Çñ íñ³: лﳷ³ÛáõÙ, ѳÙá½í»Éáí Ù»Ãá¹Ç ³ñ¹Ûáõݳí»ïáõÃÛ³Ý Ù»ç` ݳ ëÏë»É ¿ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñ»É ³ÛÝ Ý³¢ Çñ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ íñ³, ¢ ³ß­Ë³­ï³Ýù­Ý»­ñÁ ß³­ñáõ­Ý³­Ï»É ¿ Üá­íá­ëÇ­µÇñë­ÏÇ ·Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³­Ï³­¹»­Ùdz­ÛÇ Ù³ë­Ý³×­Ûáõ­ÕáõÙ: ²­í»­ÉÇ áõß ´áõ­ï»Û­Ïá­ÛÇ Ù»­Ãá¹Ý ³­å³­óáõó­í»É ¿ ¢ ÏÇñ³éí»É ß³ï ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ µáõÅÙ³Ý ÏáÙåÉ»ùëáõÙ: ²ñ­¹»Ý 1986Ã. ³ÛÝ å³ß­ïá­Ý³­å»ë Ý»ñ¹ñ­í»É ¿ ³Ù­µáÕç ÊáñÑñ­¹³­ÛÇÝ ÙÇáõÃ­Û³Ý ï³­ ñ³Í­ùáõÙ, ÇëÏ 1997Ã.-ÇÝ` ݳ¢ Ýá­ñ³Ý­Ï³Ë г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ: гݭñ³­å»­ïáõíÛáõ­ÝáõÙ ³Û­ëûñ ßÝã³­éáõÃ­Û³Ý ÝáñٳɳóÙ³Ý ´áõ­ï»Û­Ïá­ÛÇ Ù»­Ãá­¹áí ÙÇ³Ï µÅÇßÏ-Ù»­Ãá­¹Çëï º­ñ³­Ýáõ­ÑÇ Ê³­ ã³ïñ­Û³­ÝÁ Ù»½ Ñ»ï ½ñáõÛ­óáõÙ Ýß»ó, áñ ³Û­ëûñ Ù»Í ï³­ñ³­ÍáõÙ ëï³­ó³Í µñáÝ­Ëá-³­Ýá­Ã³ë­å³ë­ïÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ å³ï­ ׳­éÁ Ëá­ñÁ ßÝã³­éáõíÛáõÝÝ ¿` ·»­ñû­¹³­÷á­ËáõíÛáõ­ÝÁ: -ÊáñÁ ßÝã³éáõÃÛ³Ý Å³Ù³Ý³Ï ûñ·³ÝǽÙÇó ÝáñÙ³ÛÇó ³í»ÉÇ ¿ Ñ»é³ÝáõÙ CO2 ·³½Á, ÇÝãÇ ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ Ýí³½áõÙ

ú½áݳûñ³åÇëï ÜáõÝ» ²ëÇñÛ³Ý

´áõ­ï»Û­Ïá­ÛÇ Ù»­Ãá­¹áí µÅÇßÏ-Ù»­Ãá­ ¹Çëï º­ñ³­Ýáõ­ÑÇ Ê³­ã³ïñ­Û³­Ý ¿ ¹ñ³ å³ñáõݳÏáõÃÛáõÝÁ Ãáù»ñáõÙ, ³ñÛ³Ý Ù»ç ¢ µáÉáñ µçÇçÝ»ñáõÙ, ³é³ç³ÝáõÙ ¿ ÝÛáõó÷á˳ݳÏáõÃÛ³Ý Ë³Ý·³ñáõÙ, ¹Åí³ñ³ÝáõÙ ¿ ÃÃí³ÍÝÇ ³ÝóáõÙÝ ³ñÛáõÝÇó ¹»åÇ áõÕ»ÕÇ, ÉÛ³ñ¹Ç, ëñïÇ, »ñÇϳÙÝ»ñÇ ¢ ³ÛÉ ûñ·³ÝÝ»ñÇ µçÇçÝ»ñ` ³é³ç³óÝ»Éáí ÃÃí³ÍݳÛÇÝ ù³Õó: úñ·³ÝǽÙÁ å³ßïå³ÝíáõÙ

§Øº¸ ¾È­È¾¦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÁ Ù³ë­Ý³­·Ç­ï³ó­í³Í ¿ û½áݳûñ³ådzÛÇ ¢ ßÝã³­éáõÃ­Û³Ý ´áõ­ï»Û­Ïá­ÛÇ Ù»­Ãá­¹áí µáõÅ­Ù³Ý áõÕ­ Õáõí۳ٵ: ¿ CO2-Ç ã³÷Çó ³í»ÉÇ Ñ»é³óáõÙÇó` ݻճóÝ»Éáí ³ÛÝ áõÕÇÝ»ñÁ, áñáÝóáí Ñ»é³ÝáõÙ ¿ CO2-Á` ùÇÃÁ, µñáÝËÝ»ñÁ: Ø»ñ ûñ»ñáõÙ, »ñµ ¿­Ïá­É᭷dz­å»ë ³Õ­ïáï­í³Í ÙÇ­ç³­í³Û­ñÇ, Ãáõ­Ý³­ùÇ­Ùǭϳï­Ý»­ñáí ÉÇ ëÝݹÇ, ÷á­ßáõ, Ý»ñ­Ï»­ñÇ, ɳ­ù»­ñÇ, ϻݭ ó³­Õ³­ÛÇÝ ³Ù­µáÕç ùÇ­Ùdz­ÛÇ, ï³ñ³ï»ë³Ï í³ñ³ÏÝ»ñÇ, ëÃñ»ë­ Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ Ù»Í ï³­ñ³­ÍáõÙ »Ý ëï³­ó»É µñáÝ­Ëá-³­Ýá­Ã³ë­ å³ë­ïÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, Ù³ñ¹­Ï³Ýó ٻͳٳëÝáõÃÛ³Ý ßÝã³­éáõíÛáõÝÝ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ã³­÷áí ˳Ëï­í³Í ¿, áõëïÇ ËÇëï ³ñ¹Ç³Ï³Ý ¿ ßÝã³éáõÃÛ³Ý ÝáñٳɳóÙ³Ý ´áõï»ÛÏáÛÇ Ù»Ãá¹Ç ÏÇñ³éáõÙÁ §¸³ñǦ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ` µñáÝ˳ÛÇÝ ³ëÃÙ³ÛÇ, Ý¢ñá½Ý»ñÇ, ÙÇ·ñ»ÝÇ µáõÅÙ³Ý Ù»ç: ´áõï»ÛÏáÛÇ Ù»Ãá¹áí µáõÅÙ³Ý Ýå³ï³Ïáí Ï»ÝïñáÝ Ï³ñáÕ »Ý ¹ÇÙ»É »ñ»Ë³Ý»ñÁ` ëÏë³Í 2.5 ï³ñ»Ï³ÝÇó, ¢ ٻͳѳë³ÏÝ»ñÁ: ´ÅÇßÏ-Ù»­Ãá­¹Çë­ïÁ Ýß»ó, áñ ´áõ­ï»Û­Ïá­ÛÇ Ù»­ Ãá¹Ý ³­é³­çÇÝ Ñ»ñ­ÃÇÝ ÏÇñ³é­»ÉÉÇ ¿ áñ­å»ë ϳݭ˳ñ­·»­ÉáõÙ, áñ­ å»ë ³­éáÕç ³å­ñ»­É³­Ï»ñ­åÇ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý Ù³ë` ѳí»É»Éáí.

-ÞÝã³éáõÃÛ³Ý ÝáñٳɳóÙ³Ý ´áõ­ï»Û­Ïá­ÛÇ Ù»­Ãá­¹Á Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ï³ÉÇë ³½³ïí»É ß³ï ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇó` í»ñ³Ï³Ý·Ý»Éáí ÝáñÙ³É ßÝã³éáõÃÛáõÝÁ ¢ å³Ñå³Ý»É ³ÛÝ ³ÙµáÕç ÏÛ³ÝùÇ ÁÝóóùáõÙ...

7

63

´Ý³Ï³Ý ¹»Õ³ïáõ÷

´ÝáõÃÛ³Ý µ³ñÇùÝ»ñÁ ÜÛáõÃÁª Üáݳ ¸³íÃÛ³ÝÇ

Üñ³Ýù, áíù»ñ ëÇñáõÙ »Ý óñÙ ëÝáõݹ û·ï³·áñÍ»É, ѳïϳå»ë ëÇñáõÙ »Ý ³ßáõÝÁ, ù³ÝÇ áñ ³Û¹ Å³Ù³Ý³Ï »Ý ѳëáõݳÝáõÙ ³ÛÝ Ùñù»ñÝ áõ µ³Ýç³ñ»Õ»ÝÁ, áñÁ ϳñ»ÉÇ ¿ ѳÙï»ë»É ݳ¢ ÓÙé³ÝÁ:

²

߭ݳ­Ý³­ÛÇÝ §µÝ³­Ï³Ý ¹»­Õ³­ïáõ­÷Ǧ í³é Ý»ñ­ ϳ­Û³­óáõ­óÇã­Ý»ñÝ »Ý.

ϳñ­ïá­ýÇ­ÉÁ, á­ñÁ »ñ­µ»ÙÝ Ñ³­Ù³­ñáõÙ »Ýù Ù»ñ §»ñÏ­ñáñ¹ ѳ­óÁ¦: ²ÛÝ ß³ï §³ñ­Å³­ÝÇù­Ý»ñ¦ áõ­ÝÇ: л­é³­íáñ ²­Ù»­ ñǭϳ­ÛÇó µ»ñí³Í áõ Ù»ñ ϻݭó³­ÕáõÙ Çñ ³­Ý»­ñ»ñ ï»­ÕÁ ·ñ³­í³Í ϳñ­ïá­ýÇ­ÉÇ ÏßéÇ ßáõñç 20-25%-Á ϳ½­ÙáõÙ »Ý ³Í­Ë³­çñ»­ ñÁ ϳ٠ϳñ­ïá­ýǭɳ­ÛÇÝ ûë­É³Ý, 20%-Á` ëåÇ­ï³­Ïáõó­Ý»­ñÁ, 0.3%-Á` ׳ñ­å»­ñÁ: γñ­ïá­ýÇ­ÉÁ ѳ­ñáõëï ¿ ϳ­ÉÇáõ­Ùáí, ýáë­ ýá­ñáí, Ù³·­ÝÇáõ­Ùáí áõ »ñ­Ï³­Ãáí: ìÇ­ ï³­Ùǭݳ­ÛÇÝ ÷áõÝ­çÁ ¢ë­ ³Õ­ù³­ïÇÏ ã¿` C, B, B2, B6, B PP, D, K, E ýá­ÉdzíÃáõ, ϳ­ñá­ïÇÝ, ³ë­Ïáñ­µÇ­·»Ý ¢ ï³ñ­µ»ñ ûñ­ ·³­Ý³­Ï³Ý ÃÃáõ­Ý»ñ: γ­ÉÇáõ­ÙÇ ßÝáñ­ÑÇí

64

7

ϳñ­ïá­ýÇ­ÉÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇó Ñ»­Õáõ­ÏÇ ¢ Ï»­ñ³Ï­ñÇ ³­ÕÇ ³ñ­ï³ÙÕ­Ù³­ÝÁ` ¹ñ³­Ýáí ÇëÏ µ³ñ»É³í»Éáí ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­ÏáõíÛáõÝÁ: γñ­ïá­ýÇ­ ÉÇ ·áñ­Í³­Íáõ­ÙÁ ï»­ÕÇÝ ¿ µ³ñÓñ ÃÃí³Û­ Ýáõí۳ٵ ·³ëï­ñÇ­ïÇ, ëï³­Ùáù­ëÇ ¢ ï³ë­Ý»ñ­Ïáõ­Ù³ïÝ­Û³ ³­ÕÇ­ùÇ Ëá­ó³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ: úë­É³Ý í»­ñáÝß­Û³É ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõ٠ѳ­Ï³­µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ ³½­¹»­óáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ: γñ­ïá­ýÇ­ÉÇ Ã³ñÙ ÑÛáõ­ÃÁ Åá­Õáíñ­¹³­ Ï³Ý µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç ·áñ­Í³Í­í»É ¿ áñ­ å»ë ëñïÇ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÁ ϳñ­·³­íá­ñáÕ, ϳ­Ý³­óÇ µáñ­µá­ùáõÙ­Ý»­ñÁ í»­ñ³ó­ÝáÕ, ·É˳­ó³­íÁ µáõ­ÅáÕ, ³­Ý»­ÙÇ³Ý Ï³Ý­ËáÕ, ѳ­Ï³­ÑÇ­å»ñ­ïá­ÝÇÏ ÙÇ­çáó, ÇëÏ ÃáõíùÇ å³­ñ³­·³­ÛáõÙ Ñáõ٠ϳñ­ïá­ýÇÉÝ û·­ï³­ ·áñÍ­í»É ¿ Ùá­ÙÇÏ­Ý»­ñÇ ï»ë­ùáí` áñ­å»ë ó³­íÁ Ù»Õ­ÙáÕ ÙÇ­çáó: γñ­ïá­ýÇ­ÉÇ ù»­ñáõ­ ÏÁ ³ÛÅÙ ¿É ûë­ï»á­Ëáݹ­ñá­½Ç Å³­Ù³­Ý³Ï û·­ï³­·áñÍ­íáõÙ ¿ áñ­å»ë ó³íÁ Ù»Õ­ÙáÕ, ·áñï­ÝáõÏ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ` ¹ñ³Ýù Çë­å³é í»­ñ³ó­ÝáÕ ÙÇ­çáó: ø»­ñáõ­ÏÁ µ³­ñ»Ý­å³ëï ¿ ³½­¹áõ٠ݳ¢ ÷ïáÕ í»ñ­ù»­ñÇ É³­í³­ óáõÙÝ ³­ñ³­·³ó­Ý»­Éáõ ¢ í»ñ­çáõÛíݻ­ñÇ ³Û­ïáõó­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ ϳݭ˻­Éáõ ѳ­Ù³ñ: γ­ÉÇáõ­Ùáí ¢ íÇ­ï³­ÙÇÝ C-áí ѳ­ñáõëï ¿ ßá­·»­Ë³­ß³Í, ѳïϳå»ë` ϻբáí ßá­

·»­Ë³­ß³Í ϳñ­ïá­ýÇ­ÉÁ, ù³­ÝÇ áñ ³Ûë Ï»ñå å³ï­ñ³ëï­í³Í ϳñ­ïá­ýÇ­ÉÁ ɳ­ í³­·áõÛÝë å³Ñ­å³­ÝáõÙ ¿ Çñ û·­ï³­Ï³ñ ѳï­Ï³­ÝÇß­Ý»­ñÁ: Þá­·»­Ë³­ß³Í ϳñ­ïá­ ýÇ­ÉÁ ѳï­Ï³­å»ë óáõó­í³Í ¿ Ýñ³Ýó, áí­ ù»ñ áõ­Ý»Ý ÑÇ­å»ñ­ïá­Ýdz, ³­Ã»­ñáëÏ­É»­ñá½ ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõíÛáõÝ: ÜáõÛ­ÝÇëÏ Í³Ýñ Ãáõ­Ý³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ³ÛÝ Ñ³­ ϳ­óáõ­óáõÙ­Ý»ñ ãáõ­ÝÇ: ¶Ç­ñáõÃ­Û³Ý Ñ³­ÏáõÙ áõ­Ý»­óáÕ ³Ý­Ó³Ýó Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³­Ï»É ϳñ­ïá­ýÇ­ÉÇ û·­ï³­·áñ­ Íáõ­ÙÁ` ³­é³­í»­É³­·áõÛ­ÝÁ` ß³­µ³­ÃÁ 4 ³Ý­ ·³Ù: γñ­ïá­ýÇ­ÉÇ ûë­É³Ý Ù³­ùáõñ íǭ׳­ ÏáõÙ ãÇ Ûáõ­ñ³ó­íáõÙ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ÏáÕ­ÙÇó: ´³­óÇ ³Û¹` ϳñ­ïá­ýÇ­ÉÁ ³Í­Ë³ç­ñ»­ñÇ Ù»Í ù³­Ý³­ÏÇ å³ï­×³­éáí 2-3 ³Ý­·³Ù ³­í»­ÉÇ µ³ñÓñ ϳ­Éá­ñdz­Ï³­ÝáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ, ù³Ý ÙÛáõë µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»Ý­Ý»­ñÁ: îݳ­ÛÇÝ ïÝï»­ ëáõ­ÑÇ­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ÑÇ­ß»Ý, áñ Ù³ù­ñ³Í ϳñ­ïá­ýÇ­ÉÁ ãÇ Ï³­ñ»­ÉÇ ÃáÕ­Ý»É çñáõÙ, á­ñáí­Ñ»ï¢ Ù³ù­ñ»­Éáõó 15 ñá­å» ³Ýó çáõ­ ñÁ ϳñ­ïá­ýÇ­ÉÇó §Ï·á­Õ³­Ý³¦ í»ñ­çÇ­ÝÇ û·­ï³­Ï³ñ ѳï­Ï³­ÝÇß­Ý»­ñÇ Ù»Í Ù³­ëÁ: гñ­Ï³­íáñ ¿ ½·áõ­ß³­Ý³É ϳ­Ý³ã ϳñ­ ïá­ýÇÉ­Ý»­ñÇó, ù³­ÝÇ áñ ¹ñ³Ýù å³­ñáõ­ ݳ­ÏáõÙ »Ý íݳ­ë³­Ï³ñ ÝÛáõÃ` ëá­É³­ÝÇÝ: ̳խϳ­Ï³­Õ³Ù­µÁ,

áñÝ

³ß­Ý³­Ý³­ÛÇÝ

´Ý³Ï³Ý ¹»Õ³ïáõ÷

µÝ³­Ï³Ý ¹»­Õ³­ïáõ­÷Ç Ï³ñ¢áñ §¹»­Õ³­Ñ³­ µ»­ñÇó¦ ¿, ëá­íá­ñ³­Ï³Ý ëåÇ­ï³Ï ϳ­Õ³Ù­ µÇ ï³­ñ³­ï»­ë³Ï­Ý»­ñÇó, ÇëÏ ÍÝáõÝ­¹áí ³ÛÝ ÙÇ­ç»ñÏ­ñ³­Íáí­Û³Ý »ñÏñ­Ý»­ñÇó ϳ٠âÇ­ ݳë­ï³­ÝÇó ¿: ̳խϳ­Ï³­Õ³Ù­µÇ` Ëáñ­¹áõ­ µáñ¹ ÷Ýç»ñ ÑÇ­ß»ó­ÝáÕ ·Éáõ­ËÁ ѳ­ñáõëï ¿ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñáí, ѳï­Ï³­å»ë` P- áí, A-áí, K-áí, ÇÝãå»ë ݳ¢ ³ë­Ïáñ­µÇ­·»­Ýáí, á­ñÁ íÇ­ï³­ÙÇÝ C-Ç ³­Ù»­Ý³­Ï³­ÛáõÝ Ó¢Ý ¿, ϳ­ ÉÇáõ­Ù³­Ï³Ý ³­Õ»­ñáí, ³Í­Ë³ç­ñ»­ñáí, ëåÇ­ ï³­Ïáõó­Ý»­ñáí, ϳ­ñá­ïÇ­Ýáí, ϳ­ÉÇáõ­Ùáí, Ù³·­Ý»­½Çáõ­Ùáí, »ñ­Ï³­Ãáí, Ûá­¹áí ¢ ýáë­ ýá­ñáí: ̳խϳ­Ï³­Õ³Ù­µÇ Ù»ç å³­ñáõ­Ý³Ï­ íáÕ íÇ­ï³­ÙÇÝ C-Ý ­·»­ñ³­½³Ý­óáõÙ ¿ ëá­íá­ ñ³­Ï³Ý ϳ­Õ³Ù­µÇ Ù»ç å³­ñáõ­Ý³Ï­íáÕ íÇ­ ï³­ÙÇ­ÝÇ ù³­Ý³­ÏÁ. ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ѳñ­µáõ­ËÇó áõ Ùñë³­ÍáõíÛáõ­ÝÇó å³ßï­å³Ý­í»­Éáõ ѳ­ Ù³ñ ͳխϳ­Ï³­Õ³Ùµ û·­ï³­·áñ­Í»É: ÆëÏ ³­½³ï ³­ÙǭݳíÃáõ­Ý»­ñÇ ßÝáñ­ÑÇí ͳխϳ­ ϳ­Õ³Ù­µÁ ѳ­çá­Õáõí۳ٵ ϳݭ˳ñ­·»­ÉáõÙ ¿ ëñï³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ̳խϳ­Ï³­Õ³Ù­µÁ ѳ­Ù»Õ ¿ ݳ¢ ÑáõÙ íǭ׳­ÏáõÙ ¢, áñ ³­Ù»­Ý³­Ï³ñ¢áñÝ ¿, µáõ­Å³­Ï³Ý ѳï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñ áõ­ÝÇ ³Ý­ ·³Ù ÃÃíÇ ï»ëùáí (ÑÇ­ß»ù, û ÇÝã­å»ë ¿ ÃÃáõ ϳ­Õ³Ù­µÁ ɳ­í³ó­ÝáõÙ ³­Ëáñ­Å³­ÏÁ): ì³ïÝ ³ÛÝ ¿, áñ ͳխϳ­Ï³­Õ³Ù­µÇ Ýáõñµ ·ÉËÇÏ­Ý»­ñÁ ßáõï »Ý ÷ã³­ÝáõÙ ¢ ³­ñ³· Ïáñó­ÝáõÙ »Ý Ç­ñ»Ýó µáõ­Å³­Ï³Ý áõ ѳ­Ù³­ ÛÇÝ ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ÆëÏ »­Ã» ·»­ñ³­¹³­ëáõÙ »ù µáõ­Å³­Ï³Ý Ýå³­ï³­ Ïáí ÙÇ ù³­ÝÇ §÷ÝçÇϦ ͳխϳ­Ï³­Õ³Ùµ áõ­ï»­Éáõ ÷á­Ë³­ñ»Ý ÑÛáõÃÝ û·­ï³­·áñ­Í»É, áõñ»ÙÝ ³ÛÝ ËÙ»ù ù³­Ù»­ÉáõÝ å»ë, ù³­ÝÇ áñ ù³­Ù»­Éáõó 2-4 ñá­å» ³Ýó ³ÛÝ Ïáñó­ÝáõÙ ¿ Çñ µáõ­ÅÇã ѳï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ï»­ëÇó ³­í»­ ÉÇÝ ¢ ïÑ³× Ñ³Ù Ó»éù µ»­ñáõÙ: ØÇ ÷áñ­Ó»ù ͳխϳ­Ï³Õ³Ù­µÇ ÑÛáõ­ÃÇÝ ³Õ ³­í»­É³ó­Ý»É, ù³­ÝÇ áñ ³­ÕÁ ¹ñ³ µáõ­ÅÇã ³½­¹»­óáõíÛáõ­ÝÁ ½·³­ÉÇá­ñ»Ý Ýí³­½»ó­ÝáõÙ ¿:

ïá­½³ ¢ 볭˳­ñá­½³, 0.66% ¹³­µ³­Õ³Ý­ Ûáõ­Ã»ñ, 4.7% åñá­ïá­å»Ï­ïÇÝ­Ý»ñ, íÇ­ï³­ ÙÇÝ C 10-20Ù·%, µ³½­Ù³­ÃÇí ÃÃáõ­Ý»ñ` ËÝÓá­ñ³Ã­Ãáõ, ÏÇï­ñá­Ý³Ã­Ãáõ, ù³­ó³­ ˳íÃáõ, ³­½á­ï³­ÛÇÝ ÝÛáõ­Ã»ñ, ѳݭù³­ÛÇÝ ³­Õ»ñ, »­Ã»­ñ³­Ûáõ­Õ»ñ ¢ ýÇ­ïáÝ­óǹ­Ý»ñ: àã 峭ϳë ѳ­ñáõëï »Ý Ý³¢ ³Ûë µáõ­ñáõ٭ݳ­ í»ï Ùñ·Ç Ïá­ñǽ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù å³­ñáõ­Ý³­ ÏáõÙ »Ý 20% Éáñ­Ó³Ý­ÛáõÃ, 20% ׳ñ­å³Ý­ Ûáõ­Ã»ñ, 0.53% ³­ÙÇ·­¹³­ÉÇ­ÝÇ ·ÉÛáõ­Ï᭽ǹ, ûë­É³, ëåÇ­ï³­Ïáõ­ó³­ÛÇÝ Ùdz­óáõíÛáõÝ­ Ý»ñ ¢ ¹³­µ³­Õ³Ý­Ûáõ­Ã»ñ, åÕÇÝÓ, »ñ­Ï³Ã: ê»ñϢǭÉÇ ë»ñ­Ù»­ñÇ »­÷áõ­ÏÝ û·­ï³­·áñÍ­ íáõÙ ¿ ݳ¢ ·»­Õ³­Ñ³ñ­¹³ñ­Ù³Ý Ù»ç` áñ­ å»ë ٳ߭ÏÁ ÷³÷­Ï»ó­ÝáÕ áõ Ù³­½³ñ­Ù³ï­ Ý»ñÝ ³Ù­ñ³ó­ÝáÕ ÙÇ­çáó: ê»ñÏ¢ÇÉÝ áõ­ÝÇ Ñ³­Ï³­µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ, ÙÇ­½³­ÙáõÕ, ³ñ­Ý³­ Ñá­ëáõíÛáõ­ÝÁ ¹³­¹³­ñ»ó­ÝáÕ ¢ ëñïË³é­ Ýá­óÁ ϳݭËáÕ, Ëáñ˳µ»ñ ѳï­Ïáõí ÛáõÝ: سñ­ëá­ÕáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»ñ ¢ ³­Õ»ë­ï³­Ùáù­ë³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ­Ý»­ñÇ ³­éáÕ­ç³­Ï³Ý íǭ׳­ÏÇ µ³­ ñ»­É³í­Ù³­ÝÁ ß³ï ¿ Ýå³ë­ïáõÙ ë»ñϢǭÉÇ åïáõÕ­Ý»­ñáí å³ï­ñ³ëï­í³Í ÏáÙ­åá­ïÁ ϳ٠ÑÛáõ­ÃÁ, á­ñáí­Ñ»ï¢ ë»ñϢǭÉÁ ëÝÝ¹Ç Ù»ç å³­ñáõ­Ý³Ï­íáÕ íݳ­ë³­Ï³ñ ÝÛáõ­Ã»­ ñÇó ³Ï­ïÇ­íá­ñ»Ý å³ß­å³­ÝáõÙ ¿ ³­ÕÇù­Ý»­ ñÇ å³­ï»­ñÁ: ²­Ýáíݻ­ñÇ ³­Ã»­ñáëÏ­É»­ñá­½Çó

ï³­é³­åáÕ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ë»ñϢǭÉÇ Ùßï³­ Ï³Ý ·áñ­Í³­ÍáõÙÝ áõÕ­Õ³­ÏÇ ÷ñÏáõíÛáõÝ ¿: Æñ Ù»ç å³­ñáõ­Ý³Ï­íáÕ íÇ­ï³­ÙÇÝ P-Ç ßÝáñ­ÑÇí ë»ñϢǭÉÁ Ëó­ÝáõÙ ¿ ³ñ­Ûáõ­ ݳë­ï»ÕÍ­Ù³Ý ·áñ­ÍÁݭó­óÁ: ܳ¢ û·­ ÝáõÙ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇó Ñ»­é³ó­Ý»É ͳÝñ Ù»­ï³Õ­Ý»­ñÁ` óÇÝ­ÏÁ, ³ñ­×Ç­×Á, áõ­ñ³­ÝÁ: ê»ñϢǭÉÁ ¢ë ­ç»ñ­Ù³Ù­ß³­Ïáõ­ÙÇó Ñ»­ïá å³Ñ­å³­ÝáõÙ ¿ Çñ µáõ­Å³­Ï³Ý ѳï­Ïáõí Ûáõ­Ý»­ñÁ, ³ÛÝ­å»ë áñ` ë»ñϢǭÉÇ Ùáõ­ñ³­µ³ ϳ٠ÏáÙ­åáï í³­Û»­É»­Éáí ¢ë ­Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ ³­éáխ糭ݳÉ: ²­í»­ÉÇÝ` Ùñ·³­Ù³­Ýáí ë»­Õ³­ ÝÇÝ ¹ñí³Í ë»ñϢǭÉÇ Ñ³­ëáõÝ åïáõÕ­Ý»ñÝ Ç­ñ»Ýó ¹ñ³­Ï³Ý ¿­Ý»ñ­·Ç³­ÛÇ ¢ Ûáõ­ñ³­Ñ³­ ïáõÏ µáõÛ­ñÇ û·­Ýáõí۳ٵ ϳ­ñáÕ »Ý ïíÛ³É ë»Ý­Û³­ÏáõÙ ·ïÝíá­ÕÇÝ ³­½³­ï»É ·É˳­ ó³­íÇó, ·ÉËáõ­Õ»­ÕÇ ³­Ýáíݻ­ñÇ ëå³½­ ÙÇó ¢ É³­í³ó­Ý»É ÇÝù­Ý³½­·³­óá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ:

̳ÕÏ³Ï³Õ³ÙµÇ Ù»ç å³ñáõݳÏíáÕ íÇï³ÙÇÝ C-Ý ·»ñ³½³ÝóáõÙ ¿ ëáíáñ³Ï³Ý Ï³Õ³ÙµÇ Ù»ç å³ñáõݳÏíáÕ íÇï³ÙÇÝÇ ù³Ý³ÏÁ:

ê»ñϢǭÉÁ, áñÁ ÙÇ ùÇã ÃÃí³ß, ÙÇ ùÇã ïïÇå ÙÇñ­· ¿: ²ÛÝ ß³ï í³­Õáõó ³­×áõÙ ¿ñ ä³ñë­Ï³ë­ï³­ÝáõÙ, Ðáõ­Ý³ë­ï³­ÝáõÙ áõ ÎÇå­ñáë ÏÕ½áõÙ, ¢ ³Ûë »ñÏñ­Ý»­ñÁ ѳ­í³­ ë³­ñ³­å»ë ѳ­Ù³ñ­íáõÙ »Ý ë»ñϢǭÉÇ §Ñ³Û­ ñ»­ÝÇù­Á¦: ÐÇÝ ÑáõÛ­Ý»ñÝ, û­ñǭݳÏ, ë»ñϢǭ ÉÁ ѳ­Ù³­ñáõÙ ¿ÇÝ §Ýá­ñ³å­ë³Ï­Ý»­ñÇ ÙÇñ·¦, ù³­ÝÇ áñ ³ÛÝ ÑÕdz­Ý³­Éáõ ϳñ¢áñ ݳ­Ë³­å³Û­Ù³Ý ¿ñ ÃíáõÙ: ê»ñϢǭÉÇ Ñ³­ëáõÝ åïáõÕ­Ý»­ñÁ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ »Ý 10.85% ß³­ù³ñ­Ý»ñ` ·ÉÛáõ­Ïá­½³, ýñáõÏ­

7

65

ä³Ûù³ñ ÉÛ³ñ¹Ç ¹Çýáõ½ µÝáõÛÃÇ ùñáÝÇÏ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¹»Ù ÜÛáõÃÁ` ÈáõëÇÝ» ¸Ñ»ñÛ³ÝÇ

ì

ǭ׳­Ï³·­ñ³­Ï³Ý ïí۳ɭݻ­ñÁ ÷³ë­ïáõÙ »Ý, áñ »ñÏ­ñ³·Ý­ ¹Ç µÝ³Ï­ãáõÃ­Û³Ý 30%-Á ï³­ é³­åáõÙ ¿ ÉÛ³ñ­¹Ç ¹Ç­ýáõ½ µÝáõÛ­ÃÇ ùñá­ÝÇ­Ï ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñáí: г­Ù³­Ó³ÛÝ ²ÐÎ ïí۳ɭݻ­ñÇ` ³Ûë ËáõÙ­µÁ ϳ½­ÙáõÙ »Ý 2 ÙÉñ¹ ­Ù³ñ¹: ÈÛ³ñ­¹Ç ¹Ç­ýáõ½ µÝáõÛ­ÃÇ ùñá­ÝÇ­Ï ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ (ȸøÐ) å³ï­×³é ϳ­ñáÕ »Ý ѳݭ¹Ç­ë³­Ý³É Ñ»­å³­ïáï­ñáå íÇ­ñáõë­ Ý»­ñÁ, ³ñ­ï³­ÍÇÝ Ãáõ­Ý³­íáñ Ùdz­óáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÁ (³É­Ïá­ÑáÉ, ÃÙñ³Ý­Ûáõ­Ã»ñ, ï³ñ­µ»ñ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ ¢ ³ÛÉÝ), ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­ ϳ­ÛÇÝ, Ç­Ùáõ­Ý³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ˳ݭ·³­ ñáõÙ­Ý»­ñÁ ¢ ³ÛÉÝ: ȸøЭ ³­Ù»­Ý³­ï³­ñ³Í­í³Í ï³ñ³­ï»­ ë³­Ï»­ñÇó Ù»ÏÁ ÉÛ³ñ­¹Ç ëﻳ­ïá­½Ý ¿` ׳ñ­å³­ÛÇÝ Ï³½­Ù³­÷á­Ëáõ­ÙÁ, á­ñÇ ÑÇÙ­ùáõÙ ÁÝ­Ï³Í ¿ ÉÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»­ñáõ٠׳ñ­åÇ Ï³­ÃÇÉ­Ý»­ñÇ ¢ ׳ñ­å³­ÛÇÝ Ý»­ñ³­éáõÙ­Ý»­ ñÇ Ïáõ­ï³­Ïáõ­ÙÁ: ÈÛ³ñ­¹Ç áã ³ÉÏáÑáɳÛÇÝ ëﻳ­ïá­Ñ»­å³­ïÇ­ïÁ (à²êÐ) ÉÛ³ñ­¹Ç ëﻳ­ïá­½Ç ï³­ñ³­ï»­ë³Ï­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÝ ¿, á­ñÁ µÝá­ñáß­íáõÙ ¿ ÉÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ ÑÛáõë­í³Í­ ùáõÙ µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ-ݻϭñá­ïÇÏ µÝáõÛ­ÃÇ ·áñ­ÍÁݭóó­Ý»­ñÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ùµ ¢ ÏñáõÙ ¿ ¹Ç­ýáõ½ µÝáõÛÃ: à²êÐ å³ï­×³­é³­·Ç­ ïáõíÛáõ­ÝÁ ¹»é¢ë ³Ý­Ñ³Ûï ¿, 볭ϳÛÝ` µ³½­Ù³­·áñ­Íá­Ý³­ÛÇÝ: Ü»ñ­Ï³­ÛáõÙë à²êÐ-Ý ¹Çï­íáõÙ ¿ áñ­å»ë Ù»­ï³­µá­ÉÇÏ Ñ³­Ù³Ë­ ï³­ÝÇ­ßÇÝ ½áõ­·áñ­¹áÕ ¢ µÝá­ñáß ÉÛ³ñ­¹Ç ³Ë­ï³­Ñ³­ñáõÙ: Ø»­ï³­µá­ÉÇÏ Ñ³­Ù³Ë­ ï³­ÝÇ­ßÁ Ý»­ñ³­éáõÙ ¿ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ É³ÛÝ ßñ糭ݳÏ, á­ñáÝó ÑÇÙ­ùáõÙ ÁÝ­Ï³Í ¿

66

7

ÇÝ­ëáõ­ÉÇ­Ý᭹ǭٳ­Ï³­Ûáõ­ÝáõÃ­Û³Ý ½³ñ­·³­óáõ­ ÙÁ: Ø»­ï³­µá­ÉÇÏ Ñ³­Ù³Ë­ï³­ÝÇ­ßÇ ÑÇ٭ݳ­ Ï³Ý ¹ñë­¢á­ñáõÙ­Ý»ñÝ »Ý ׳ñ­å³­Ï³­Éáõ­ÙÁ, 2-ñ¹ ­ïÇ­åÇ ß³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ¹Ç³­µ»­ïÁ, ·»ñ­ÉÇ­ åÇ­¹»­ÙdzÝ: ìǭ׳­Ï³·­ñ³­Ï³Ý ïí۳ɭ Ý»­ñÇÝ Ñ³­Ù³­Ó³ÛÝ` ÉÛ³ñ­¹Ç ÏñÇå­ïá­·»Ý óÇ­éá­½Á 60-80% ¹»å­ù»­ñáõÙ å³Û­Ù³­Ý³­ íáñ­í³Í ¿ à²êÐ-áí: ȸøÐ ­Ù»Ï ³ÛÉ ¢ Ýá­ñÇó ɳۭÝá­ñ»Ý ï³­ ñ³Í­í³Í (24%) ï³­ñ³­ï»­ë³Ï ¿ ÉÛ³ñ­¹Ç ³É­Ïá­Ñá­É³­ÛÇÝ ³Ë­ï³­Ñ³­ñáõ­ÙÁ: ²Ûë­å»ë, û­ñ³­Ï³Ý ÝáõÛ­ÝÇëÏ 40·­ ¿­Ã³­Ýá­ÉÇ û·­ï³­ ·áñ­Íáõ­ÙÁ 2 ï³ñ­í³ Áݭóó­ùáõÙ µ»­ñáõÙ ¿ ÉÛ³ñ­¹Ç í»­ñá­ÑÇß­Û³É µÝáõÛ­ÃÇ Ï³½­Ù³­÷áË­ Ù³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³Ý: ÈÛ³ñ­¹Ç ³É­Ïá­Ñá­É³­ÛÇÝ µÝáõÛ­ÃÇ ³Ë­ï³­Ñ³ñ­Ù³Ý 3 ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ï³­ñ³­ï»­ë³Ï ¿ ѳÛï­ÝÇ՝ ÉÛ³ñ­¹Ç ׳ñ­å³­ ÛÇÝ Ï³½­Ù³­÷á­ËáõÙ, ³É­Ïá­Ñá­É³­ÛÇÝ Ñ»­å³­ ïÇï ¢ óÇ­éá½: ÈÛ³ñ­¹Ç ׳ñ­å³­ÛÇÝ Ï³½­Ù³­÷á­Ëáõ­ÙÝ ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­íáõÙ ¿ ³­Ý³Ë­ï³ÝÇ­ß³­ÛÇÝ Ñ»­å³­ïá­Ù»­·³­Édz­Ûáí (ÉÛ³ñ­¹Ç Ù»­Í³­ óáõÙ) ¢ ÉÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ï»Ý­ë³­ùÇ­Ùdz­Ï³Ý óáõ­ó³­ÝÇß­Ý»­ñÇ ³ÝÝ­ß³Ý µ³ñÓ­ñ³ó­Ù³Ùµ: ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³Ûë ÷áõ­ÉáõÙ ³É­Ïá­Ñá­ ÉÇ ÏÇ­ñ³é­Ù³Ý ¹³­¹³­ñ»­óáõ­ÙÁ µ»­ñáõÙ ¿ ÉÛ³ñ­¹Ç í»­ñá­ÑÇß­Û³É ³Ë­ï³­µ³­Ý³­Ï³Ý ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ»ï­½³ñ­·³ó­Ù³Ý: êå»­óÇ­ýÇÏ ³É­Ïá­Ñá­É³­ÛÇÝ Ñ»­å³­ïÇ­ïÁ ½³ñ­·³­ÝáõÙ ¿ ³É­Ïá­Ñá­ÉÇ ³­í»­ÉÇ »ñ­Ï³­ ñ³ï¢ ÏÇ­ñ³é­Ù³Ý å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ: ²Ûë ÷áõ­ÉáõÙ ³ñ­¹»Ý ϳ­ñáÕ »Ý Ç Ñ³Ûï ·³É ÉÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý ÏÉÇ­Ýǭϳ­ Ï³Ý ¹ñë­¢áñ­Ù³Ý ³ÛÝ­åÇ­ëÇ ³Ë­ï³Ý­ß³Ý­

Ý»ñ, ÇÝã­åÇ­ëÇù »Ý ¹»Õ­Ýáõ­ÏÁ, ³ë­óÇ­ïÁ, Ï»­ñ³Ï­ñ³­÷á­Õ³­ÛÇÝ ³ñ­Ûáõ­Ý³­Ñá­ëáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÁ, ¿Ý­ó»­ý³­Éá­å³­ÃdzÝ: ÈÛ³ñ­¹Ç óÇ­éá­½Á µÝá­ñáß­íáõÙ ¿ Ñ»­å³­ïá­ óÇï­Ý»­ñÇ Ù»­éáõ­Ï³ó­Ù³Ùµ ¢ ÉÛ³ñ­¹áõÙ ýǵ­ ñá­½Ç ½³ñ­·³ó­Ù³Ùµ, á­ñÇ ÏÉÇ­Ýǭϳ­Ï³Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ¹ñë­¢á­ñáõÙ­Ý»ñ ϳ­ñáÕ »Ý ѳݭ ¹Ç­ë³­Ý³É ÉÛ³ñ­¹Ç, ÷³Û­Í³­ÕÇ Ù»­Í³­óáõ­ÙÁ, ¹»Õ­Ýáõ­ÏÁ, ³ë­óÇ­ïÁ, ¹éÝ»­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ·»ñ×Ý­ ßáõ­ÙÁ՝ Ï»­ñ³Ï­ñ³­÷á­ÕÇ »­ñ³Ï­Ý»­ñÇ É³Û­Ý³ó­ ٳٵ, ÉÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ ³­÷»­ñÇ ¢ ³ëï­ÕÇÏ­Ý»­ñÇ ³­é³­ç³­óáõ­ÙÁ, ѳ­ñ³­Ï³Ý­ç³­ÛÇÝ Ãù³­·»Õ­ Ó»­ñÇ Ù»­Í³­óáõ­ÙÁ, ë»­é³­Ï³Ý Ãáõ­ÉáõíÛáõ­ ÝÁ, Ùϳ­Ý³­ó³­í»­ñÁ, åá­Éǭݻۭñá­å³­ÃdzÝ, ¹á­ÕÁ, ëï³Ùù­ëáõÙ ¢ ï³ë­Ý»ñ­Ïáõ­Ù³ïÝ­Û³ ³­ÕÇÝ»ñáõÙ ¿­é᭽dz­Ý»­ñÇ ¢ Ëá­ó»­ñÇ ½³ñ­·³­óáõ­ÙÁ, »Ý­Ã³ë­ï³­Ùáù­ë³­·»Õ­ÓÇ ùñá­ÝÇ­Ï µáñ­µá­ùáõ­ÙÁ ¢ ³ÛÉÝ: ÆÝã­å»ë ³ñ­¹»Ý Ýßí»ó ÉÛ³ñ­¹Ç ³Ë­ï³­Ñ³ñ­ Ù³Ý ³­é³­çÁݭó­ó³­ÛÇÝ ·áñ­ÍÁݭóó­Ý»­ ñáõÙ ß³ï Ù»Í ¹»ñ »Ý ϳ­ï³­ñáõÙ µáñ­µá­ ùáõ­ÙÁ ¢ ýǵ­ñá­·»­Ý»­½Á: ²Ûë Ïïñí³Í­ùáí ÉÛ³ñ­¹Ç ùñá­ÝÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ µáõÅ­ Ù³Ý ³éáõÙáí Ý峭ﳭϳ­ÛÇÝ ¿ ÏÇ­ñ³­é»É ÉÛ³ñ­¹³­å³ßï­å³­ÝÇã ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ` ѻ峭ïáå­ñá­ï»Ï­ïáñ­Ý»ñ, á­ñáÝù í»­ ñ³­Ï³Ý·­ÝáõÙ »Ý ÉÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»­ ñÁ ¢ ¹ñ³Ýó ϻݭ볭ϳ­Ýá­ñ»Ý ϳñ¢áñ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÁ: Üá­ñ³­·áõÛÝ ë»ñÝ­¹Ç Ñ»­å³­ïáå­ñá­ï»Ï­ïáñ­Ý»ñó Ù»ÏÁ §êÇ­Ù»­ å³­ñݦ ¿ (Меpha, Þí»Û­ó³­ñdz), á­ñÇ Ï³½­ ÙÇ Ù»ç Ý»ñ³é­í³Í ¿ µáõ­ë³­Ï³Ý ͳ·­Ù³Ý ëÇ­ÉÇ­Ù³­ñÇ­ÝÁ ¢ В ËÙ­µÇ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÁ: ÞÝáñ­ÑÇí Çñ ϳñ¢á­ñ³­·áõÛÝ` ѳ­Ï³ûù­ëÇ­ ¹³Ý­ï³­ÛÇÝ, ѳ­Ï³­ýǵ­ñá­ïÇÏ, ѳ­Ï³­µáñ­ µá­ù³­ÛÇÝ ³½­¹»­óáõÃ­Û³Ý Ù»­Ë³­Ýǽ٭ݻ­ñÇ` §êÇ­Ù»­å³­ñÁ¦ í»­ñ³­Ï³Ý·­ÝáõÙ ¿ íÝ³ë­ í³Í ÉÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ µçÇç­Ý»­ñÇ Ï³­éáõó­í³Í­ùÁ ¢ µ³ñÓ­ñ³ó­ÝáõÙ ¹ñ³Ýó ¹Ç­Ù³­Ï³­Ûáõ­Ýáõí Ûáõ­ÝÁ ³Ë­ï³­ÍÇÝ ï³ñ­µ»ñ ·áñ­ÍáÝ­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ` ¹ñ³­Ýáí ÇëÏ Ýå³ë­ï»­Éáí Ñ»­ å³­ï᭵ǭÉdzñ ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Ç ϳ­éáõó­í³Í­ ùÇ ¢ ýáõÝÏ­óÇá­Ý³É ³Ï­ïÇ­íáõÃ­Û³Ý í»­ñ³­ ϳݷݭٳ­ÝÁ ¢ å³Ñ­å³Ý­Ù³­ÝÁ: ø³­ÝÇ áñ ÉÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­í³­ñ³­ñáõÃ­Û³Ý å³Û­Ù³Ý­ Ý»­ñáõÙ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ Ýϳï­íáõÙ ¿ Ñ³ï­ Ï³­å»ë В ËÙ­µÇ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÇ ³Ý­µ³­ í³­ñ³­ñáõíÛáõÝ, §êÇ­Ù»­å³­ñǦ ϳ½­ÙÇ Ù»ç ÙïÝáÕ íÇ­ï³­Ùǭݳ­ÛÇÝ ÏáÙå­É»ù­ëÁ í»­ñ³ó­ ÝáõÙ ¿ ³Ûë ËÙµÇ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÇ ³Ý­µ³­í³­ ñ³­ñáõíÛáõ­ÝÁ:

SIMEPAR

²éáÕç ÉÛ³ñ¹Ç ·ñ³í³Ï³Ý êÇÉÇÙ³ñÇÝ - 70Ù· ìÇï³ÙÇÝ B1 (ÂdzÙÇÝ) – 4Ù· ìÇï³ÙÇÝ B2 (èǵáýɳíÇÝ) – 4Ù· ìÇï³ÙÇÝ B3 (ÝÇÏáïÇݳÙǹ) -12Ù· ìÇï³ÙÇÝ B5 (ϳÉóÇáõÙÇ å³Ýïáï»Ý³ï – 8Ù·) ìÇï³ÙÇÝ B6 (äÇñǹáùëÇÝ) - 4Ù· ìÇï³ÙÇÝ B12 (òdzÝÏᵳɳÙÇÝ) -1,2ÙÏ·

Þí»Ûó³ñ³Ï³Ý áñ³Ï` Ù³ïã»ÉÇ ·Ýáí ²½¹»óáõÃÛ³Ý Ù»Ë³ÝǽÙÝ»ñÁ 1.гϳûùëǹ³Ýï³ÛÇÝ ³ÏïÇíáõÃÛáõÝ 2.гϳýǵñáïÇÏ ³½¹»óáõÃÛáõÝ 3.³ճÝóϳÛáõݳóÝáÕ ³½¹»óáõÃÛáõÝ 4.гϳµáñµáù³ÛÇÝ ³½¹»óáõÃÛáõÝ 5.ÈÛ³ñ¹Ç ¹»ïáùëÇϳóÇáÝ ýáõÝÏódzÛÇ ËóÝáõÙ 6.Ðݳñ³íáñ Ãáõݳíáñ ÙdzóáõÃÛáõÝÝ»ñÇó ÉÛ³ñ¹Ç å³ßïå³ÝáõÙ 7.ÆÝëáõÉÇÝá¹ÇٳϳÛáõÝÃÛ³Ý Ýí³½»óáõÙ 8.гϳ³Ã»ñá·»Ý ³½¹»óáõÃÛáõÝ

ÎÇñ³éÙ³Ý óáõóáõÙÝ»ñÁ 1.øñáÝÇÏ Ñ»å³ïÇï 2.ÈÛ³ñ¹Ç ¹Çëïñáýdz ¨ ׳ñå³ÛÇÝ ÇÝýÇÉïñ³ódz 3.ÈÛ³ñ¹Ç óÇéá½ (ÏáÙåÉ»ùë³ÛÇÝ µáõÅáõÙ) 4.ܳËÏÇÝáõÙ ï³ñ³Í ÇÝý»ÏóÇáÝ Ï³Ù ïáùëÇÏ Ñ»å³ïÇï 5.ÈÛ³ñ¹Ç ïáùëÇÏ Ï³Ù ùÇÙÇ³Ï³Ý ³Ëï³Ñ³ñáõÙÝ»ñÇ Ï³Ý˳ñ·»ÉáõÙ (³ÉÏáÑáÉ, Ñ»å³ïáïáùëÇÏ ¹»Õ³ÙÇçáóÝ»ñ), ÇÝãå»ë ݳ¨ ß³ù³ñ³ÛÇÝ ¹Ç³µ»ïáí å³Ûٳݳíáñí³Í ÉÛ³ñ¹Ç ³Ëï³Ñ³ñÙ³Ý Ï³Ý˳ñ·»ÉáõÙ 6.øñáÝÇÏ ËáÉ»óÇëïÇï, å³ÝÏñ»³ïÇï

êÝݹ³Ï³ñ·

гٻÕ, µ³Ûó ³Ýíﳱݷ... ÜÛáõ­ÃÁ` Üá­Ý³ ¸³íí۳­ÝÇ

г­Ù»Õ áõ­ï»É ëÇ­ñáõÙ µáÉ­áñ ­ Á, µ³ »Ý Ûó û áñ­ù³­Ý ¿ ³Û¹ áí ѳ­Ù»Õ Ï»­ñ³­Ïá ³Ýíï ­ ³Ý·, õñÝ ó³­íáù , »ñ­µ» µ³­ó³­Ñ ÙÝ ³Û­ïáõÙ »Ýù µ³ ϳ­ÝÇÝ ­í³­ áõß: ¸³ ëå³é­Ý ѳï­Ï³ áõÙ ¿ ­å»ë Ù » ½ ` ѳ­Û» ù³­ÝÇ á ­ñÇë, ñ Ñ»Ýó Ñ³Û ï³ ÏÇÝÝ ­ »ñÝ » Ý­ïÇ­ Ý ³­Ù³ ­éÁ ëÏë ÉáõÝ å í»­ »ë ëÏë á õ٠峭ѳ­Í Ý»ñ ­ Ç å³ á­ ï­ñ³ëï ­Ù³Ý ³ åÇë ­ Ç Ë»­É ÛÝ­ ³­·³ñ Ùñó³­í³ áñÝ Çñ ½ù, ûŠ­ áõí۳ Ùµ ϳ­ñ Ùñó»É, á Õ Ã»ñ¢ë, ¿ ݳ­Ë³³ ÝáñÛ­³ à ­Ù³­ á­Ñáõ­µá Ñ ­ Ç Ñ»ï :

68

7

êÝݹ³Ï³ñ·

ä

³­Ñ³­Íá­Ý»ñÝ Ç­ñ»Ýó Ù»ç ϳ­ñáÕ »Ý å³­ñáõ­Ý³­Ï»É ³ÛÝ­åÇ­ëÇ ³Ý­ï»­ë³­Ý»­ÉÇ íï³Ý·­Ý»ñ, á­ñáÝó Ù³­ëÇÝ Ù»ñ Ñá­·³­ï³ñ ïÝï»­ëáõ­ÑÇ­Ý»­ñÁ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ã»Ý ¿É ϳë­Ï³­ÍáõÙ: ¸ñ³Ý­óÇó ³­Ù»­Ý³­ íï³Ý­·³­íá­ñÁ µá­ïáõ­ÉǽÙÝ ¿, á­ñÇ ³é­Ï³­ ÛáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ Ù³­Ñ³­óáõÃ­Û³Ý ïá­Ïá­ëÁ ß³ï µ³ñÓñ ¿, ³­í»­ÉÇÝ` Ù»ñ ѳݭñ³­å»­ ïáõíÛáõ­ÝÁ µá­ïáõ­Éǽ­Ùáí ÑÇ­í³Ý­¹³­óáõí Û³Ý ³­Ù»­Ý³­µ³ñÓñ óáõ­ó³­ÝÇß áõ­Ý»­óáÕ »ñÏñ­Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿ ³Ù­µáÕç ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ: ºí ãݳ­Û³Í ѳݭñ³­å»­ïáõÃ­Û³Ý É³­í³­·áõÛÝ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ Ùdz­µ»­ñ³Ý åݹáõÙ »Ý, áñ §Ï³ñ­ÙÇñ µÇ­µ³ñݦ áõ §ëÙµáõ­ÏÇ Ëá­ ñá­í³­ÍÁ¦, §ßáõ­ß³Ýݦ áõ §Ë³­ídz­ñÁ¦ ïݳ­ÛÇÝ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ å³ï­ñ³ëï­íáÕ ³­Ù»­Ý³í­ï³Ý­·³­íáñ 峭ѳ­Íá­Ý»ñÝ »Ý, ÙÇ¢ÝáõÛÝ ¿, ï³Ý­ïÇ­ñáõ­ÑÇ­Ý»­ñÁ Åñ³­ç³­ Ýá­ñ»Ý å³ï­ñ³ëï­íáõÙ »Ý ·³­ÉÇù ÓÙé³­ÝÁ: ä³ï­×³éÝ ³ÛÝ ¿, áñ Ù»ñ ù³­Õ³­ù³µ­Ý³Ï­ Ý»­ñÁ ã»Ý ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ ¹Ç­Ù³­Ý³É ÓÙé³­ÝÁ ѳ­Ù»Õ 峭ѳ­Íá­Ý»ñ áõ­ï»­Éáõ ·³Û­Ã³Ï­ Õáõí۳­ÝÁ, ÇëÏ ·Ûáõ­Õ³­Ï³Ý ѳ­Ù³ÛÝù­Ý»­ñÇ µÝ³­ÏÇã­Ý»­ñÝ Ç­ñ»Ýó ÑáÕ áõ çñÇ µ³­ñÇù­Ý»­ ñÇó §µ³Ý­Ï³Ý ãÉóݻɦ å³ñ­½³­å»ë Ç ½á­ñáõ ã»Ý: ØÇÝã­¹»é µá­ïáõ­Éǽ­ÙÇ Ñ³­ñáõ­óÇã­Ý»­ñÁ

Ñá­ÕáõÙ ÙÇßï ³é­Ï³ »Ý ¢ 峭ѳ­Íá­Û³ó­íáÕ Ùñ·Ç, µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»­ÝÇ Ñ»ï ѻ߭ïáõí۳ٵ ϳ­ñáÕ »Ý ѳÛïÝ­í»É ³­å³Ï­Û³ ï³­ñ³­ÛáõÙ, ³é³í»É ¢ë, áñ á­ñáß Ùûñù­Ý»ñ` ͳխϳ­ ϳ­Õ³Ù­µÁ, ϳ­Ý³­ãÇÝ, í³­ñáõÝ­·Á, ·áñͭݳ­ ϳ­ÝáõÙ Ñݳ­ñ³­íáñ ã¿ ³ÝûñÇ Éí³­Ý³É: ÜáõÛ­ÝÇëÏ É³í Éí³­Ý³­Éáõó Ñ»­ïá ¿É Ù»½­ÝÇó áã áù ãÇ Ï³­ñáÕ ³­å³­Ñá­í³·ñ­í³Í ÉÇ­Ý»É, áñ ѳ­ñáõ­óÇ­ãÁ ãÇ Ùݳ­ó»É µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»­ ÝÇ íñ³: ´á­ïáõ­Éǽ­ÙÇ Ñ³­ñáõ­óÇãÝ ÇÝùÝÇÝ íï³Ý· ãÇ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ, íï³Ý­·³­íá­ñÁ ¹ñ³ ϻݭ볭·áñ­Íáõ­Ý»áõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ ³ñ­ï³¹ñ­íáÕ áõ­Å»Õ ÃáõÛÝÝ ¿` µá­ïáõ­Éá­ ïáù­ëÇ­ÝÁ, á­ñÁ Ù³ñ¹­Ïáõí۳­ÝÁ ѳÛï­ÝÇ ³­Ù»­Ý³áõ­Å»Õ ٳݭñ¿³­ÛÇÝ ÃáõÛÝÝ ¿: ì»ñ­ çÇ­ÝÇ ³ñ­ï³¹ñ­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ ѳñ­Ï³­íáñ »Ý µ³­ñ»Ý­å³ëï å³Û­Ù³Ý­Ý»ñ` ÃÃí³Í­ÝÇ µ³­ó³­Ï³­ÛáõíÛáõÝ ¢ ëÝݹ³­ÛÇÝ ÙÇ­ç³­í³Ûñ, ÇëÏ å³­Ñ³­ÍáÝ, ѳ­Ù³­Ó³Û­Ý»ù, ¹ñ³ ѳ­ Ù³ñ ϳï³ñÛ³É ï³ñ­µ»­ñ³Ï ¿: ´á­ïáõ­Éá­ ïáù­ëÇ­ÝÁ Ãáõ­Ý³­íáñ­í³Í ëÝݹ³Ù­Ã»ñùÝ áõ­ï»­Éáõó Ñ»­ïá Ù³ñ­ëá­Õ³­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­ ·Çó ³Ýó­ÝáõÙ ¿ ³ñ­Û³Ý Ù»ç ¢ ³­ñ³­·á­ñ»Ý ˳­Ã³­ñáõÙ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç µÝ³­ ϳ­ÝáÝ ·áñ­Íáõ­Ý»áõíÛáõ­ÝÁ, ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ ¿ ÏñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÇ Ùϳݭݻ­ñÇ, ëïá­Í³­Ýáõ, Ïá­Ïáñ­¹Ç, ÁÙ­å³­ÝÇ, ³­ÕÇ­Ý»­ñÇ Ñ³ñà Ùϳݭ

ÐÐ ²Ü §Üáñù¦ ÇÝ­ý»Ï­óÇáÝ ÏÉÇ­Ýǭϳ­ Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹³­Ýá­óÇ ÇÝ­ý»Ï­óÇá­ÝÇëï, µ.·.Ã., ¹á­ó»Ýï Ø»­É³Ý­Û³ ÞÙ³­íáÝ­Û³­Ý

Ý»­ñÇ Ãáõ­É³­óáõÙ: ´á­ïáõ­Éǽ­ÙÇ Ý߳ݭݻñÝ Ç Ñ³Ûï »Ý ·³­ÉÇë Ãáõ­Ý³­íáñ ëÝݹ³­ÙûñùÝ û·­ï³­·áñ­Í»­Éáõó Ñ»ïá 15 ñá­å»Çó ÙÇÝ㢠2 Å³Ù­í³ Áݭóó­ùáõÙ (û¢ ϳ­ñáÕ »Ý Ç Ñ³Ûï ·³É ¢ ³­í»­ÉÇ áõß) áõ ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­ íáõÙ »Ý ëñï˳é­Ýá­óáí, ÷ëËáõ­Ùáí, á­ñá­ í³Û­ÝÇ ßñç³­ÝÇ ó³­í»­ñáí, ·É˳å­ïáõÛ­ïáí ¢ áõ­Å»Õ ·É˳­ó³­íáí, ßÝ㳭ѻխÓáõí۳ٵ` ѳï­Ï³­å»ë Ý»ñßÝã­Ù³Ý ų­Ù³­Ý³Ï, µ»­ ñ³­ÝÇ ãá­ñáõí۳ٵ, Ó³Û­ÝÇ Ëéåá­ïáõí۳ٵ ϳ٠éÝ·³­Ëá­ëáõí۳ٵ: Þ³ï µÝá­ñáß »Ý ï»­ëá­ÕáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»­ñÁ` Ùßáõß ³ã­ù»­ñÇ ³­é³ç ¢ »ñÏ­ï»­ëáõíÛáõÝ, ϳ­ñáÕ »Ý Ýϳï­í»É ßÉáõíÛáõÝ ¢ Ïá­å»­ñÇ Ç­ç»­óáõÙ: ²­ÝÑ­ñ³­Å»ßï µáõ­Åû·­ÝáõíÛáõÝÝ ³ñ³· ãóáõ­ ó³­µ»­ñ»­Éáõ ¹»å­ùáõÙ Ù³­ÑÁ íñ³ ¿ Ñ³ë­ ÝáõÙ ßÝã³­é³­Ï³Ý Ùϳݭݻ­ñÇ Ï³Ã­í³­ÍÇ

²Ù»­Ý³­Ù»Í íï³Ý·Ý ³ÛÝ ¿, áñ µá­ïáõ­Éǽ­ ÙÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ãÇ ÷áË­ íáõÙ ëÝݹ³Ù­Ã»ñ­ùÇ á°ã ³ñ­ï³­ùÇÝ ï»ë­ùÁ, á°ã ѳ­ÙÁ:

ѻݭùáí: Ø»ñ ³½­·³µ­Ý³Ï­ãáõÃ­Û³Ý ßñç³ÝáõÙ µá­ ïáõ­Éǽ­ÙÇ Ñ»ï ϳå­í³Í Ùï³Û­ÝáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ áõ ϳñ­ÍÇù­Ý»­ñÇ Ù³­ëÇÝ ½ñáõ­ó»É »Ýù ÐЭ ²Ü §Üáñù¦ ÇÝ­ý»Ï­óÇáÝ ÏÉÇ­Ýǭϳ­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹³­Ýá­óÇ ÇÝ­ý»Ï­óÇá­ÝÇëï, µ.·.Ã., ¹á­ó»Ýï, ÇÝ­ý»Ï­óÇá­ÝÇëï Ø»­É³Ý­Û³ ÞÙ³­ íáÝ­Û³­ÝÇ Ñ»ï: -îÇÏÇÝ Þ­Ù³­íáÝ­Û³Ý, ï³Ý­ïÇ­ñáõ­ÑÇ­Ý»­ ñÇó ß³­ï»­ñÁ ѳ­Ùá½­í³Í »Ý, áñ »­Ã» å³­ ѳ­Íá­ÛÇ íñ³ ÷³é ãϳ, ϳ­÷³­ñÇãÝ áõ­é³Í ã¿, ¢ ·áõÛ­ÝÇ Ï³Ù Ñ³­ÙÇ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ ï»­ÕÇ ãÇ áõ­Ý»­ó»É, áõ­ñ»ÙÝ ³ÛÝ ³­å³­Ñáí ¿ áõ û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý Ñ³­Ù³ñ ³Ýí­ï³Ý·: -´á­ïáõ­Éǽ­ÙÇ Ñ³­ñáõó­ãÇ ëåáñ­Ý»­ñÁ µ³ñÓñ ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳­ÝÇ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ, ÇÝã­å»ë Ù»½ Ùáï ÉÇ­ÝáõÙ ¿ ³Ù­é³ÝÝ áõ ³ß­Ý³­ÝÁ, í»ñ »Ý ³Í­íáõ٠ѳ­ñáõó­ãÇ í»­·»­ ï³­ïÇí Ó­¢»­ñÇ, ÇëÏ í»ñ­çÇÝ­Ý»ñÁ ëÏëáõÙ »Ý ³ñ­ï³¹­ñ»É Ù³­Ñ³­óáõ ÃáõÛ­ÝÁ, ¢ ³­Ù»­ ݳ­Ù»Í íï³Ý·Ý ³ÛÝ ¿, áñ µá­ïáõ­Éǽ­ÙÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ãÇ ÷áË­íáõÙ ëÝݹ³Ù­Ã»ñ­ùÇ á°ã ³ñ­ï³­ùÇÝ ï»ë­ùÁ, á°ã ѳ­ÙÁ:

7

69

êÝݹ³Ï³ñ·

-Þ³­ï»ñÝ ¿É ѳ­í³ë­ïáõÙ »Ý, áñ ïݳ­ ÛÇÝ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ å³ï­ñ³ëï­í³Í Ç­ñ»Ýó 峭ѳ­Íá­Ý»­ñÁ ³Ýí­ï³Ý· »Ý. 㿱 áñ Ç­ñ»Ýù »­é³ó­ÝáõÙ »Ý ï³­ñ³­Ý»­ñÁ: -îݳ­ÛÇÝ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ Ñݳ­ñ³­íáñ ã¿ ³­å³­Ñá­í»É ѳ­ñáõó­ãÇ áãÝ­ã³ó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï å³Û­Ù³Ý­Ý»ñ` 120 ³ë­ïÇ­×³Ý ç»ñ­ÙáõíÛáõÝ Áëï ò»É­ëÇáõ­ëÇ ¢ 1,2 ÙÃÝ. ×ÝßáõÙ (ѳ­Ù»­Ù³­ïáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ Ýß»Ýù, áñ ïݳ­ÛÇÝ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ çáõ­ñÁ »­éáõÙ ¿ 100 ³ë­ïǭ׳­ÝÇó ¿É ó³Íñ ç»ñ­Ù³ë­ïÇ­ ׳­ÝáõÙ): Êáñ­Ñáõñ¹ »Ù ï³ÉÇë ³Ù­é³Ý ßá­·»ñÇ ÁÝóóùáõÙ ³Û¹­ù³Ý ų­Ù³­Ý³Ï, áõ­Å»ñ, çáõñ áõ ·³½ ͳ˭뻭Éáõ ÷á­Ë³­ñ»Ý å³ñ­½³­å»ë Ç­ñ»Ýó ¢ Ç­ñ»Ýó ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ ÏÛ³ÝùÁ íï³Ý­·Ç ã»Ý­Ã³ñ­Ï»É ¢ 峭ѳ­ Íá­Ý»ñ ãå³ï­ñ³ë­ï»É, ÇëÏ »­Ã», ³Û­Ýá­õ³­ Ù»­Ý³Û­ÝÇí, å³ï­ñ³ë­ï»É »Ý, ³Ý­å³Û­Ù³Ý û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÇó ³­é³ç ¹ñ³Ýù »­é³ó­Ý»É: Æ í»ñ­çá, »­Ã» ß³ï »Ý áõ­½áõÙ ÇÝã-áñ å³­ ѳ­Íá áõ­ï»É, ³­é³­í»É ݳ­ËÁÝï­ñ»­ÉÇ »Ý ·áñ­Í³­ñ³­Ý³­ÛÇÝ ³ñ­ï³¹­ñáõÃ­Û³Ý å³­Ñ³­ Íá­Ý»ñÁ, á­ñá­Ýó ³Ýí­ï³Ý­·áõíÛáõ­ÝÁ »­ñ³ß­ ˳­íáñ­í³Í ¿: -γ­Ý³Ýó ½·³­ÉÇ ïá­ÏáëÝ ¿É íëï³Ñ ¿, áñ ÃÃí³­ÛÇÝ ÙÇ­ç³­í³Û­ñáõÙ µá­ïáõ­Éá­ïáù­ ëÇÝ ãÇ ³­é³­ç³­Ý³, áõë­ïÇ` »­Ã» Éá­ÉÇÏ ³­í»­

70

7

ɳó­Ý»Ý, ûñÇݳÏ, Ëá­ñá­í³­ÍÇ Ù»ç, ³­å³­ Ñá­í³·ñ­í³Í ÏÉÇ­Ý»Ý ×³­Ï³­ï³·­ñ³­Ï³Ý ѻÝù­Ý»­ñÇó: -´á­ïáõ­Éǽ­ÙÇ Ñ³­ñáõ­óÇãÝ Çëϳå»ë ÁÝÏ×­íáõÙ ¿ ³­ÕÇ ¢ ÃÃíÇ µ³ñÓñ ïá­Ïá­ëÇ ¹»å­ùáõÙ, µ³Ûó ¹ñ³Ýó ѳ­ñ³­µ»­ñ³Ïóáõí Ûáõ­ÝÁ, á­ñÁ ϳ­ñáÕ ¿ ¹³­¹³­ñ»ó­Ý»É µá­ïáõ­ Éá­ïáù­ëÇ­ÝÇ ³ñ­ï³¹­ñáõ­ÙÁ, ³ÛÝ­ù³Ý µ³ñÓñ å»ïù ¿ ÉÇ­ÝÇ, áñ ³Û¹ ¹»åùáõÙ ëÝݹ³­ Ùûñ­ùÁ, áñ­å»ë áõ­ï»­ÉÇù, ³ÛÉ¢ë ­åÇ­ï³­ÝÇ ÉÇ­Ý»É ãÇ Ï³­ñáÕ: º­Ã» ïíÛ³É å³­Ñ³­Íá­ÛÇ Ù»ç åá­ÙÇ­¹áñ ϳ, ¹»é ãÇ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ, áñ ³Û¹ ëÝݹ³Ù­Ã»ñ­ùáõÙ µá­ïáõ­Éǽ­ÙÇ ïáù­ëÇÝ ãÇ ³­é³­ç³­Ý³, ¢, ÝÙ³Ý å³­Ñ³­Íá ѳ٭ ï»­ë»­Éáí, Ù»Ýù µá­ïáõ­Éǽ­ÙÇó áã ÙÇ Ï»ñå ³­å³­Ñá­í³·ñ­í³Í ã»Ýù ÉÇ­ÝÇ, ³ÛÝ­å»ë áñ` ¹³ ëË³É Ï³ñ­ÍÇù ¿: -ÖDZßï­ ¿, áñ 峭ѳ­Íá­Ý»ñ áõ­ï»­Éáõó Ñ»­ïá ³É­Ïá­Ñá­ÉÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ Ýí³­½»ó­ ÝáõÙ ¿ µá­ïáõ­Éǽ­ÙÇ íï³Ý­·Á ¢ ÝáõÛ­ÝÇëÏ` ϳݭËáõÙ ³ÛÝ: -²É­Ïá­ÑáÉÝ, Ç­ñáù, á­ñáß ã³­÷áí ã»­½á­ ù³ó­ÝáõÙ ¿ µá­ïáõ­Éá­ïáù­ëÇ­ÝÁ, µ³Ûó ¹³ ¿É í»ñç­Ý³­Ï³Ý ¢ ÉñÇí ³­å³­Ñáí³·ñáõÙ ã¿, á­ñáí­Ñ»ï¢ ³­Ù»Ý ³Ý­·³Ù 峭ѳ­ Íá áõ­ï»­ÉÇë ³É­Ïá­ÑáÉ ã»ë û·­ï³­·áñ­ÍÇ, ѳï­Ï³­å»ë ϳ­Ý³Ûù, »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÝ áõ

ȳ­í³­·áõÛÝ ï³ñ­µ»­ ñ³­ÏÁ µ³ó ï³­ñ³­Ý»­ñáõÙ ÃÃáõ­Ý»­ñÇ å³ï­ñ³ë­ ïáõÙÝ ¿, Ùáõ­ñ³­µ³­Ý»­ñÇ, åá­íǹ­Éá­Ý»­ñÇ, ç»­Ù»­ñÇ å³­Ñ³­Íá­Û³­óáõÙÁ: Í»­ñ»­ñÁ Ùßï³å»ë ã»Ý ϳñáÕ û·ï³·áñÍ»É: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí ñ»­ÉÇ å³­Ñ³­Íá áõ­ï»­Éáõó Ñ»­ïá û·­ï³­·áñ­Í»­Éáí »Ý­Ã³¹­ñ»É, û å³ï³ÑÇ:

³ÉÏáÑáÉ ãÇ Ï³­ ³É­Ïá­ÑáÉ á­ãÇÝã ãÇ

- γ±Ý ï­Ý³­ÛÇÝ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ å³ï­ ñ³ëï­í³Í §³Ýí­ï³Ý·¦ 峭ѳ­Íá­Ý»ñ: - ȳ­í³­·áõÛÝ ï³ñ­µ»­ñ³­ÏÁ Ù»ñ ï³­ ïÇÏ­Ý»­ñÇ ³­í³Ý­¹³­Ï³Ý 峭ѳ­Íá­Û³ó­Ù³Ý »­Õ³­Ý³ÏÝ ¿` µ³ó ï³­ñ³­Ý»­ñáõÙ ÃÃáõ­Ý»­ñÇ å³ï­ñ³ë­ïáõÙ, ϳ­Ý³­ãÇ­Ý»­ñÇ ¢ Ùñ·»­ñÇ ãá­ñ³­óáõÙ, Ùáõ­ñ³­µ³­Ý»­ñÇ, åá­íǹ­Éá­Ý»­ñÇ, ç»­Ù»­ñÇ å³­Ñ³­Íá­Û³­óáõÙ: ´³­óÇ ³Û¹` г­ Û³ë­ï³­ÝÇ å³Û­Ù³Ý­Ý»ñÝ ³ÛÝ­åÇ­ëÇÝ »Ý, áñ ï³ñ­í³ Ù»Í Ù³­ëÇ ÁÝóóùáõÙ áõ­Ý»­ÝáõÙ »Ýù ¢° ­Ã³ñÙ µ³Ý­ç³­ñ»­Õ»Ý, ¢° ­Ã³ñ٠ϳ­ ݳ­ã»­Õ»Ý, ¢° ­Ã³ñÙ ÙÇñ·: Ð³Û Åá­Õá­íáõñ¹Ý

áõ­ÝÇ Ó³­í³­ñ»­Õ»­ÝÇ É³ÛÝ ï»­ë³­Ï³­ÝÇ, ³­ñÇß­ ï³ áõ ãá­ñ³­Ã³Ý, ¢ ¹ñ³Ý­óáí ¿É Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ ÓÙé³­ÝÁ ѳ­Ù»Õ Ï»­ñ³­Ïáõñ­Ý»ñ áõ­Ý»­Ý³É: Ø»ñ á­ñáß ï³Ý­ïÇ­ÏÇÝ­Ý»ñ ׳­ßÇ Ù»ç ·áñ­ ͳ­Í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ å³ï­ñ³ë­ïáõÙ »Ý §É»­ ãá¦, áñÁ á­ñáß ã³­÷áí ³Ýí­ï³Ý· ¿, ù³­ÝÇ áñ Ï»­ñ³­ÏñÇ å³ï­ñ³ëï­Ù³Ý Áݭóó­ùáõÙ É³í »­é³ó­íáõÙ ¿: 䳭ѳ­Íá­Ý»­ñÝ ³Ýí­Ý³ë »Ý ݳ¢ ë³­éÁ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ å³­Ñ»­ÉÇë: Êáë­ùÁ ë³é­ó³­ñ³­ÝáõÙ å³­Ñ»­Éáõ Ù³­ëÇÝ ¿, áñ­ï»Õ µá­ïáõ­Éá­ïá­ùëÇ­ÝÇ ³ñ­ï³¹ñ­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý å³Û­Ù³Ý­Ý»ñ ãϳÝ: ´á­Éáñ ï»­ë³­ÏÇ Ù³­ñǭݳ¹­Ý»­ñÁ, å³ï­ñ³ë­ïÇ §×³­ß»­ñÁ¦ é»³É íï³Ý· »Ý Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ, ³­í»­ÉÇÝ` ÝáõÛ­ÝÇëÏ §Ù³­ ɳ­Ï³­ÝÇ ÃÃáõݦ, »­Ã» ɳí ë»ÕÙ­Ù³Ý ³ñ¹­ ÛáõÝ­ùáõÙ ï³­ñ³­ÛáõÙ ·á­Û³­ó»É ¿ ³­Ýû¹ ÙÇ­ç³­ í³Ûñ, ϳ­ñáÕ ¿ §Ñ³­Ù»Õ ÃáõÛݦ ÉÇ­Ý»É: -Æ í»ñçá, ³Û¹­ù³Ý íï³Ý­·³­íáñ µá­ ïáõ­Éá­ïáù­ëÇ­ÝÇó ³­½³ï­í»­Éáõ ѳ­Ù³ñ µ³­ í³­Ï³±Ý ¿ »­é³ó­Ý»É ³­å³Ï­Û³ ï³­ñ³Ý: -Ødzݭ߳­Ý³Ï` µ³­í³­Ï³Ý ã¿: гñ­Ï³­ íáñ ¿ µ³Ý­Ï³Ý µ³ó ³­Ý»É, ³Û­Ýáõ­Ñ»ï¢, ³ÛÉ ï³­ñ³­ÛÇ Ù»ç ÉóÝ»­Éáí, ¹ñ³ å³­ñáõ­Ý³­Ïáõí Ûáõ­ÝÁ »­é³ó­Ý»É, á­ñáí­Ñ»ï¢ µ³Ý­Ï³­ÛÇ Ù»ç µ³ñÓñ ç»ñ­Ù³ë­ïÇ­×³Ý ³­é³­ç³­Ý³É ãÇ Ï³­ ñáÕ, ¢ ÃáõÛ­ÝÁ, ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³­Ý³­µ³ñ,

ãÇ Ï³­ñáÕ ã»­½á­ù³­Ý³É: ´á­ïáõ­Éǽ­ÙÇó Ëáõ­ë³­÷»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ÐЭ ³­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³­ñáõíÛáõ­ÝÁ ÑÇ­ ß»ó­ÝáõÙ ¿, áñ ѳñ­Ï³­íáñ ¿ Ñ»ï¢»É ÙÇ ù³­ÝÇ å³ñ½ ϳ­ÝáÝÇ: - Ðݳ­ñ³­íá­ñÇÝë É³í ¢ ³éÝ­í³½Ý 15 ñá­å» Éí³­Ý³É å³­Ñ³­Íá­Û³ó­íáÕ Ùûñ­ ùÁ: Ðá­ëáÕ çñÇ µ³­ó³­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ Ùûñ­ùÁ Éí³­Ý³É` ÙÇ ù³­ÝÇ ³Ý­·³Ù ÷á­Ë»­ Éáí çáõ­ñÁ, ÙÇÝ㢠³Ù­µáÕ­çá­íÇÝ ÏÙ³ùñ­íÇ Ñá­ÕÇ Ù³ë­ÝÇÏ­Ý»­ñÇó: - º­é³­óáÕ çñáí ٳݭñ³Ïñ­ÏÇï á­Õá­Õ»É ³­å³Ï­Û³ ï³­ñ³­Ý»­ñÁ, ÇëÏ Ï³­÷³­ñÇã­Ý»­ñÁ 5-10ñá­å» »­é³ó­Ý»É: - ²ñ­¹»Ý å³ï­ñ³ë­ïÇ å³­Ñ³­Íá­Ý»­ñÁ ѳñ­Ï³­íáñ ¿ å³­Ñ»É ë³­éÁ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ` 10-120 ³ë­ïÇ­×³Ý Áëï ò»É­ëÇáõ­ëÇ: - Êáõ­ë³­÷»É ïݳ­ÛÇÝ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ å³ï­ñ³ëï­í³Í 峭ѳ­Íá­Ý»ñ ·Ý»­Éáõó: - ú·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÇó ³­é³ç 15-20 ñá­ å» »­é³ó­Ý»É 峭ѳ­ÍáÝ Ï³Ù 30 ñá­å» ³ÛÝ å³­Ñ»É 80 ³ë­ïǭ׳­ÝáõÙ, ù³­ÝÇ áñ 峭ѳ­ Íá­Û³ó­í³Í Ùûñ­ùáõÙ Ïáõ­ï³Ï­í³Í µá­ïáõ­ Éá­ïáù­ëÇ­ÝÁ ß³ï ç»ñ­Ù³½­·³­ÛáõÝ ¿ ¢ áãÝ­ã³­ ÝáõÙ ¿ µ³ñÓñ (800-900) ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳­ÝÇ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ:

º­Ã», ³Û­Ýáõ­Ù»­Ý³Û­ÝÇí, ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­ó»É µá­ïáõ­Éǽ­Ùáí Ãáõ­Ý³­íáñ­Ù³Ý ¹»åù ϳ٠áõ­Ý»ù ÝáõÛ­ÝÇëÏ ÷áùñ³·áõÛÝ Ï³ë­Ï³Í` ³Ý­Ñ³­å³Õ ³­é³­çÇÝ û·­ÝáõíÛáõÝ óáõ­ó³­µ»­ ñ»ù: ÂÇí Ù»Ï Ï³­Ýá­ÝÝ ÇÝù­Ý³­µáõ­Åáõí۳ٵ ã½µ³Õ­í»ÉÝ ¿, ù³­ÝÇ áñ ïáõ­Å³­ÍÇ ÙÇ³Ï ÷ñÏáõíÛáõ­ÝÁ ѳ­Ï³­µá­ïáõ­Éǭݳ­ÛÇÝ ßÇ­×áõÏÝ ¿: ²Ý­ÙÇ­ç³­å»ë ½³Ý­·³­Ñ³­ñ»ù ßï³åû·­ ÝáõÃ­Û³Ý µ³­Å³Ý­ÙáõÝù áõ ÙÇÝ㢠µÅÇßÏ­Ý»­ ñÇ Å³­Ù³­Ýáõ­ÙÁ ³ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³Ý ÷ëËáõÙ ³­é³­ç³ó­ñ»ù: ÐÇ­í³Ý­¹Ç Ñ»ï ÑÇ­í³Ý­¹³­ Ýáó ï»­Õ³­÷á­Ë»ù 峭ѳ­Íá­ÛÇ ¢ ÑÇ­í³Ý­¹Ç ÷ëËáõ­ùÇ ÝÙáõß­Ý»­ñÁ, ÇÝãÝ ³Ý­Ññ³­Å»ßï ¿ µá­ïáõ­Éǽ­ÙÇ Ñ³­ñáõ­ó­ãÇ »Ý­Ã³­ï»­ë³­ÏÁ ×Çßï

ú · ­ï ³ ­· á ñ ­Í á õ ­Ù Ç ó ³­é³ç ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ 15-20 ñá­å» »­é³ó­ Ý»É å³­Ñ³­ÍáÝ Ï³Ù 30 ñáå» ³ÛÝ å³Ñ»É 80 ³ëïÇ׳ÝáõÙ:

á­ñá­ß»­Éáõ ¢ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ѳ­Ï³­ÃáõÛ­ Ýáí µáõ­ÅáõÙ ëÏë»­Éáõ ѳ­Ù³ñ: îáõųÍÇÝ áñ­ù³Ý ³í»ÉÇ í³Õ óáõó³µ»ñíÇ µÅßϳ­ Ï³Ý û·­ÝáõíÛáõÝ, ³ÛÝ­ù³Ý Ù»Í ÏÉÇ­ÝÇ í»ñ­ çÇ­ÝÇë Ï۳ݭùÁ ÷ñÏ»­Éáõ ¢ Ñݳ­ñ³­íáñ µ³ñ­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó ½»ñÍ Ùݳ­Éáõ ѳ­í³­Ý³­Ï³­ ÝáõíÛáõ­ÝÁ: î³ñ­µ»­ñ³Ï­íáõÙ ¿ µá­ïáõ­Éǽ­ÙÇ »­ñ»ù Ó¢` 1. ëÝݹ³­ÛÇÝ, ³Û­ëÇÝùÝ` 峭ѳ­Íá­Ý»­ ñÇó, »ñ­ßÇÏ­Ý»­ñÇó ¢ ³åË­ï³Í Ùë³Ù­Ã»ñ­ ùÇó, 2. í»ñ­ù³­ÛÇÝ, »ñµ µá­ïáõ­Éǽ­ÙÇ Ñ³­ñáõ­ óÇ­ãÝ ûñ­·³­Ýǽ٠¿ Ý»ñ­Ã³­÷³Ý­óáõÙ Ñá­Õáï­ í³Í í»ñ­ùÇó, 3. Ýá­ñ³Í­Ý³­ÛÇÝ, á­ñáí í³­ñ³Ï­íáõÙ »Ý ÙÇÝã¢ Ù»Ï ï³­ñ»­Ï³Ý »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÁ` µá­ïáõ­ Éǽ­ÙÇ Ñ³­ñáõ­ó­ãÇ ëåáñ­Ý»ñ å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ Ù»Õñ áõ­ï»­ÉÇë: Æ ¹»å, »í­ñá­å³­óÇ­Ý»­ñÁ ï³­ÝÁ å³ï­ ñ³ëï­í³Í 峭ѳ­Íá­Ý»ñ »ñ­µ»ù ã»Ý û·­ï³­ ·áñ­ÍáõÙ. Ýñ³Ýó Ùáï µá­ïáõ­Éǽ­ÙÇó Ãáõ­ ݳ­íáñ­Ù³Ý »­½³­ÏÇ ¹»å­ù»­ñ å³­ï³­ÑáõÙ »Ý ÙdzÛÝ »ñ­ßÇ­ÏÇ Ï³Ù ³åË­ï³Í Ùë»­Õ»­ÝÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÇó:

ÐÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ

ì»ñ­çÇÝ ï³­ñÇ­Ý»­ñÇÝ Ýϳ­ ï»­ÉÇ ¿ ÙÇ­½³­ù³­ñ³­ÛÇÝ, »­ñǭϳ­ Ù³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ íǭ׳­Ï³·­ñáõÃ­Û³Ý ³­×Ç ÙÇ­ïáõÙ: ²Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­ Ý»ñÝ Ç­ñ»Ýó Ñ»ï µ»­ñáõÙ »Ý µ³­ ½áõÙ ³Ý­ó³Ý­Ï³­ÉÇ Ñ»ï¢³Ýù­ Ý»ñ, ÇëÏ Ã» ÇÝ­ãá±õ ¢ ÇÝã­å»±ë` Ù³ë­Ý³­·Ç­ïá­ñ»Ý ϵ³­ó³ï­ñÇ §êáõñµ ¶ñÇ­·áñ Èáõ­ë³­íá­ñÇ㦠µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ áõ­éá­Éá· ²ñ­ï³­ß»ë г­Ïáµ­Û³­ÝÁ: ÜÛáõ­ÃÁ` Èdz­Ý³ ¶ñÇ­·áñ­Û³­ÝÇ

Ö³­ß³ÏÝ áõ ³ß­Ë³ñ­Ñ³·­ñ³­Ï³Ý ¹Çñ­ùÁ` ù³­ñ³­é³­ç³ó­Ù³Ý §Ñ³Ý­ó³­ÏÇó¦ §ØÇ­½³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝÁ µ³½­Ù³­å³ï­×³­é³­ÛÇÝ ¿: ºñ¢áõÛ­ÃÇ ³­é³­ ç³ó­Ù³Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý å³ï­×³­éÁ ÝÛáõ­Ã³­ ÷á­Ë³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý ýáõÝÏ­ódz­ÛÇ Ë³Ý­·³­ ñáõÙÝ ¿, á­ñÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ ßɳϭݻ­ñÇó áõ ÃáõÛ­Ý»­ñÇó Ù³ù­ñáÕ »­ñÇ­ ϳ٭ݻ­ñáõÙ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ Ýëïí³Íù, ³Û­Ýáõ­Ñ»ï¢` ù³ñ: ÆëÏ »­ñǭϳ­ÙáõÙ ³­é³­ ç³­ó³Í ù³ñÝ ¿É Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ Ëó³­ÝáõÙ ¿ ÙÇ­½áõ­ÕÇ­Ý»­ñÁ¦: ´ÅÇßÏ Ð³­Ïáµ­Û³­ÝÁ ó³­ íáí Ýϳ­ïáõÙ ¿, áñ ÑÇ­í³Ý¹Á ³­é³­ç³­ó³Í ³­éáÕ­ç³­Ï³Ý Ëݹñáí ¹ÇÙáõÙ ¿ µÅßÏÇÝ ÑÇ­ í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý µ³ñ­¹³­·áõÛÝ ÷áõ­ÉáõÙ, ÙÇÝã­ ¹»é` ÙÇ­½³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ÑÕÇ ¿ ³Ý­ó³Ý­Ï³­ÉÇ Ñ»ï¢³Ýù­Ý»­ñáí: ÐÇ­í³Ý­ ¹áõÃ­Û³Ý Ý³Ë­Ý³­Ï³Ý ÷áõ­ÉÇ í»ñ³µ»ñÛ³É ³Ý­ï»Õ­Û³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ¿ ³ÛÝ Ñ³Ý·³Ù³Ýùáí, áñ ѳ­×³Ë »­ñǭϳ­ ÙáõÙ ³­é³­ç³­ó³Í ù³­ñÇ ³é­Ï³­ÛáõíÛáõÝÝ áõ­Õ»Ïó­íáõÙ ¿ ³­é³Ýó áñ¢¿ ݳ­Ë³Ý­ß³­ ÝÇ ¢ Ù³ñ­¹áõÝ µ³ñ­¹³­·áõÛÝ ÷áõ­ÉáõÙ ¿

72

7

³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³ó­ÝáõÙ` ˳ݭ·³­ñ»­Éáí ÙÇ­½áõ­ ÕÇ­Ý»­ñÇ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇÝ: §ØÇ­½³­ù³­ñ³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ·³Ý­·³ï­Ý»­ñÇó ¿ »­ñǭϳ­Ù³­ù³­ñ³­ÛÇÝ Ýá­ å³Ý` ËÇ­ÃÁ: ²­éáÕ­ç³­Ï³Ý ³Ûë ËݹñÇ ¹»å­ùáõÙ ï³ñ­µ»ñ ͳ­í³É­Ý»­ñÇ ù³­ñ»­ñÁ ÙÇ­½³­Íá­ñ³­ÝÇ Ñ³ï­í³­ÍáõÙ Ëó³­ÝáõÙ »Ý ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ: ²é­Ñ³­ë³­ñ³Ï Ù³ñ¹­Ïáõí Û³­ÝÁ ѳݭ¹Ç­å»É »Ý ÙÇ­½³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ù³­ñ»­ñÇ ï³ñ­µ»ñ ïñ³­Ù³­ã³­÷»ñ` 2-3 ÙÇ­ ÉÇ­Ù»ï­ñÇó ÙÇÝ㢠2,5 ÏÇ­Éá·­ñ³Ù` Áݹ·ñ­ Ï»­Éáí áÕç ÙÇ­½³­å³ñ­ÏÁ: º­ñǭϳ­Ù³­ÛÇÝ ù³­ñ»­ñÁ ÝáõÛÝ­å»ë ï³ñ­µ»ñ ͳ­í³É­Ý»­ñÇ »Ý ÉÇ­ÝáõÙ ` Áݹ·ñ­Ï»­Éáí áÕç »­ñǭϳ­Ù³­ÛÇÝ Ëá­éá­ãÁ, ÇÝãÝ Çñ Ñ»ñ­ÃÇÝ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ ¿ »­ñǭϳ­ÙÇ ýáõÝÏ­ódz­ÛÇ Ë³Ý­·³­ñáõÙ¦: àõ­éá­Éá·Ý Çñ Ëáë­ùáõÙ ÝßáõÙ ¿, áñ ù³­ ñ³­Ñ»­é³ó­Ù³Ý »­Õ³­Ý³Ï­Ý»­ñÁ ï³ñ­µ»ñ »Ý, ¢ ų­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó µÅßÏáõíÛáõ­ÝÁ ѳ­·»­ ó³Í ¿ Ýá­ñ³­·áõÛÝ µÅßϳ­Ï³Ý ë³ñ­ù»­ñáí: ØÇ­½áõ­ÕÇ­Ý»­ñÇ ù³­ñ»­ñÇ` ݳ˭ÏÇ­ÝáõÙ ·áñ­

ÍáÕ íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­Ï³Ý ÙÇ­ç³Ù­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ ñÇÝ ³Û­ëûñ ÷á­Ë³­ñÇÝ­»Éáõ »Ý »­Ï»É ÷áùñ ÇÝ­í³­½Çí ¿Ý­¹áë­Ïá­åÇÏ ÙÇ­ç³Ù­ïáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÁ, Ñ»­é³­Ñ³ñ ù³­ñ³÷ßñ­Ù³Ý Ù»­Ãá­¹Á: 20-ñ¹ ­¹³­ñÇ 80-³­Ï³Ý ÃÃ.-ÇÝ ³Ûë Ù»Ãá¹Á µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç ³­é³­çÇ­ÝÁ ÏÇ­ñ³­é»­óÇÝ ·»ñ­Ù³­Ý³­óÇ­Ý»ñÁ, ³Û­Ýáõ­Ñ»ï¢ ù³­ñ³­ Ñ»­é³ó­Ù³Ý ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ³Ûë Ó­¢Á ɳÛÝ ï³­ñ³­ÍáõÙ ·ï³í ³ß­Ë³ñ­Ñáí Ù»Ï: §Ð»­ 鳭ѳñ »­Õ³­Ý³­Ïáí ù³­ñ³÷ß­ñáõÙÝ Ç­ñ³­ ϳ­Ý³ó­íáõÙ ¿ ÉÇ­Ãáï­ñÇå­ïáñ­Ý»ñ Ïáã­íáÕ µÅßϳ­Ï³Ý ë³ñ­ù»­ñáí: Æ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­Ï³Ý ÙÇ­ç³Ù­ïáõí۳Ý` ³Ûë Ùá­ ï»­óáõÙÝ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ³½­¹»­óáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ ÇÝã­å»ë ÑÇ­í³Ý­¹Ç µáõÅ­Ù³Ý ï­¢á­ ÕáõÃ­Û³Ý Ïñ׳ï­Ù³Ý, ³ÛÝ­å»ë ¿É µ³ó íÇ­ ñ³­Ñ³­ïáõÃ­Û³Ý µ³­ó³­ë³­Ï³Ý ³½­¹»­óáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ëáõ­ë³­÷»­Éáõ Ç­Ù³ë­ïáí¦: ØÇ­½áõ­ÕÇ­Ý»­ñáõÙ ù³­ñ»­ñÇ ·á­Û³ó­Ù³Ý å³ï׳é ϳ­ñáÕ »Ý ÉÇ­Ý»É ÇÝã­å»ë ³ñ­ï³­ ùÇÝ ·áñ­ÍáÝ­Ý»ñÁ, ³ÛÝ­å»ë ¿É ïíÛ³É ³Ý­ÓÇ

ÐÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ

ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇÝ µÝá­ñáß ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­Ïáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ï³ñ­µ»ñ ûñ­·³Ý-ѳ­Ù³­Ï³ñ­·»­ ñÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝ­óÇó »Ý, û­ñÇ­ ݳÏ, ѳñ­í³­Ñ³­Ý³­·»Õ­ÓÇ ¹Çë­ýáõÝÏ­ódzÝ, ³­Õ»ë­ï³­Ùáù­ë³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, Ñá­¹³­ï³­åÁ ¢ ³ÛÉÝ: ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³­é³­ç³ó­Ù³Ý ݳ­Ë³­ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñÇó ¿ Ý³¢ ùÇã ù³­Ý³­Ïáõí۳ٵ Ñ»­ÕáõÏ­Ý»ñÇ û·­ï³­·áñ­ÍáõÙÁ: §ä³­ï³­ ѳ­Ï³Ý ã¿, áñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝÝ ³­í»­ÉÇ ß³ï ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³ó­ÝáõÙ ¿ ï³ù »­Õ³­ ݳ­Ï³­ÛÇÝ ·á­ïÇ­Ý»­ñÇ µÝ³­ÏÇã­Ý»­ñÇÝ, ³Û¹ Ãíáõ٠ݳ¢ Ù»½` ѳ­Û»­ñÇë: Þá· »­Õ³­Ý³­ ÏÇÝ µ³ñÓñ ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳­ÝÇó ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ çñ³½ñÏ­íáõÙ ¿, ¢, ³Ûë­å»ë ³­ë³Í, §»­ñÇ­ ϳ٭ݻ­ñÁ ã»Ý Éí³ó­íáõÙ¦: ²Û¹ å³ï­×³éáí µ³ñÓñ ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳­Ý³­ÛÇÝ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ ñáõÙ Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ïñíáõÙ ß³ï Ñ»­ÕáõÏ û·­ ï³­·áñ­Í»É` û­ñÁ 2-2,5 ÉÇïñ, ѳïϳå»ë` ù³­ñ³­é³­ç³ó­Ù³Ý ѳ­ÏáõÙ áõ­Ý»­óáÕ­Ý»­ñÇÝ: Þá· »­Õ³­Ý³­ÏÇÝ Ù³ñ­¹Á ͳ­ñ³­íÇ ½·³­óáõÙ ãå»ïù ¿ áõ­Ý»­Ý³¦: ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³­é³­ç³ó­Ù³Ý §Ãßݳ­ ÙÇ­Ý»­ñÇó ¿¦ ݳ¢ ëË³É ëÝݹ³­Ï³ñ­·Á: àõ­éá­Éᷠг­Ïáµ­Û³­ÝÁ ï»­Õ»­Ï³ó­ÝáõÙ ¿, áñ ³­ÕÇ, ÏÍáõ, ÃÃáõ ¢ µ³ñÓñ Ûáõ­Õ³Û­Ýáõí۳ٵ Ï»­ñ³­Ïáõñ­Ý»­ñÁ, ¢ë Ýå³ëïáõÙ »Ý ù³­ñ­ ³é³­ç³ó­Ù³ÝÁ: Úáõ­Õ³­ÉÇ Ï»­ñ³­Ïáõñ­Ý»­ñÁ, íÇ­ï³­ÙÇÝ­ Ý»­ñÇ å³­Ï³­ëÁ ëÝÝ­¹áõÙ, Ùdz­å³­Õ³Õ ëÝݹ³­Ï³ñ­·Á, Ç í»ñ­çá, Ýå³ë­ïáõÙ »Ý

Àëï ½ñáõ­ó³Ï­óÇë` ÙÇ­½áõ­ÕÇ­Ý»­ñÇó ù³­ñÇ Ñ»­é³­óáõ­ÙÁ ãÇ Ï³­ñáÕ Ñ³­Ù³ñ­í»É ËݹñÇ í»ñç­Ý³­Ï³Ý Éáõ­ÍáõÙ, ù³­ÝÇ áñ Ï³Ý Ù³ñ­¹ÇÏ, áõÙ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ ù³ñ­³­é³­ç³ó­ Ù³Ý Ñ³­ÏáõÙ áõ­ÝÇ, áõë­ïÇ` Ù»Í Ï³ñ¢á­ ñáõíÛáõÝ ¿ ïñíáõ٠ѳ­Ï³­é»­óÇ­¹Ç­í³­ÛÇÝ µáõÅ­Ù³­ÝÁ: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ å³­óǻݭïÇ Ùáï ϳñ¢áñ ¿ ù³­ñÇ ùÇ­Ùdz­Ï³Ý µ³­Õ³¹­ ñáõÃ­Û³Ý á­ñá­ßáõ­ÙÁ (ϳɭóÇáõ­Ù³­ÛÇÝ, ûù­ë³­ ɳ­ï³­ÛÇÝ, ýáë­ý³­ï³­ÛÇÝ ¢ ³ÛÉ ï»­ë³­ÏÇ ù³­ñ»ñ)` ³­å³­·³­ÛáõÙ ÏñÏÝáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ëáõ­ë³­÷»­Éáõ ѳ­Ù³ñ, ÇÝ­ãÇÝ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ ݳ¢ µÅßÏÇ ÏáÕ­ÙÇó ë³Ñ­Ù³Ý­í³Í ѳ­ïáõÏ ëÝݹ³­Ï³ñ­·Á: ø³­ñ³­é³­ç³ó­Ù³ÝÁ ݳ¢ Ýå³ëïáõÙ ¿ ų­é³Ý­·³­Ï³Ý ݳ­Ë³ï­ñ³­Ù³¹ñ­í³­ ÍáõíÛáõ­ÝÁ: г­×³­Ë³­ÏÇ »Ý ѳݭ¹Ç­åáõÙ ÑÇ­í³Ý¹­Ý»ñ, áõÙ ÍÝáÕ­Ý»­ñÁ, ³½­·³­Ï³Ý­ Ý»­ñÁ ÝáõÛÝ­å»ë ï³­é³­åáõÙ »Ý ÙÇ­½³­

ù³­ñ³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳ٵ: §ØÇ­½³­ù³­ñÇ ³­é³­ç³ó­Ù³­ÝÁ ËóÝáõÙ ¿ ÙÇ­½áõ­ÕÇ­Ý»­ñÇ ÇÝ­ý»Ï­ódzÝ, á­ñÁ, ѳݷñ­í³­Ý»­Éáí ù³­ ñÇ Ù»ç, ùñá­Ýǭϳ­Ï³Ý µÝáõÛà ¿ ëï³­ÝáõÙ` ¹Åí³­ñ³ó­Ý»­Éáí ¹»­Õá­ñ³Û­ù³­ÛÇÝ µáõ­Åáõ­ÙÁ: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ ÙÇ­½³­ù³­ñÁ, ÉÇ­Ý»­Éáí û­ï³ñ Ù³ñ­ÙÇÝ, Çñ µ³­ó³­ë³­Ï³Ý ¹ñáßÙÝ ¿ ÃáÕ­ ÝáõÙ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ íñ³: º­ñǭϳ­ÙáõÙ »ñ­Ï³ñ ų­Ù³­Ý³Ï ³å­ñ»­Éáí` ù³­ñÁ §ëå³­ÝáõÙ ¿¦ »­ñǭϳ­ÙÇ ÑÛáõë­í³Í­ùÁ¦: àñ­å»ë­½Ç §ãëå³­Ý»Ýù¦ Ù»ñ áã ÙÇ ûñ­ ·³ÝÁ, µÅÇßÏ Ð³­Ïáµ­Û³­ÝÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ ¿ ï³­ ÉÇë Ñ»ï¢»É ³­éáÕç ³å­ñ»­É³­Ï»ñ­åÇ Ï³­ ÝáÝ­Ý»­ñÇÝ ¢ ų­Ù³­Ý³­ÏÇÝ ¹Ç­Ù»É µÅßÏÇ û·­ Ýáõí۳­ÝÁ: ¸ñ³­ÝÇó µ³­óÇ` ݳ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­ Ûáõ­ñÇóë §å³­Ñ³Ý­çáõÙ ¿¦ ѳ­í³­ï³ñ­Ùá­ñ»Ý Ñ»ï¢»É §²­í»­ÉÇ ¹Ûáõ­ñÇÝ ¿ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ϳݭ˻É, ù³Ý µáõ­Å»É¦ Ç­Ù³ë­ïáõÝ Ëáë­ù»­ ñÇÝ:

²­ÕÁ, ÏÍáõÝ, ÃÃáõÝ ¢ µ³ñÓñ Ûáõ­Õ³Û­Ýáõí Û³Ùµ Ï»­ñ³­Ïáõñ­Ý»­ñÁ Ýå³ëïáõÙ »Ý ù³­ñ³­ é³­ç³ó­Ù³ÝÁ: ÙÇ­½áõ­ÕÇ­Ý»­ñáõÙ ù³­ñ»­ñÇ ³­é³­ç³ó­Ù³­ÝÁ, ÇëÏ ÏÍáõÝ, ÃÃáõÝ Ýå³ë­ïáõÙ »Ý Ù»­½Ç ÃÃí³Û­ÝáõÃ­Û³Ý µ³ñÓ­ñ³ó­Ù³­ÝÁ: §êÝÝ¹Ç é³­óÇá­ÝÇ Ù»ç ëåÇ­ï³­Ïáõó­Ý»­ñÇ, ׳ñ­å»­ ñÇ ¢ ³Í­Ë³ç­ñ»­ñÇ Ñ³­í³­ë³­ñ³Ïß­éáõÃ­Û³Ý å³Ñ­å³­Ýáõ­ÙÁ ß³ï ϳñ¢áñ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ñ³­Ù³ñ: ²ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ãÙá­é³­Ý³É, áñ ó³Ý­ ϳ­ó³Í §·ñ·éáÕ¦ ëÝݹ³Ù­Ã»ñù Ýå³ë­ ïáõÙ ¿ ݳ¢ µáñ­µá­ùáõÙ­Ý»­ñÇ ëñ³ó­Ù³­ ÝÁ¦:

7

73

Èíòåðåñíî

Ãðåö­êèé ðåõ - ïðàçä­íèê äëÿ ìîç­ãà Òåêñò: Àðñåí Êàðîÿí

Æ

ðå­öû â äðåâ­íåì Âà­âè­ëî­íå çàï­ðå­ùà­ëè ïðîñòûì ëþ­ äÿì óïîò­ðåá­ëÿòü â ïè­ùó ãðåö­êèå îðå­õè, à Ãå­ðî­äîò, äðåâ­íåã­ðå­ ÷åñ­êèé èñòî­ðèê, ïè­ñàë, ÷òî ãðåö­êèå îðå­ õè íà­äå­ëå­íû îñî­áîé æèç­íåí­íîé ñè­ëîé. Ãèï­ïîê­ðàò ñî­âå­òî­âàë åñòü ãðåö­êèå îðå­õè ïðè çà­áî­ëå­âà­íèÿõ æå­ëóä­êà, ìîç­ãà, ñåðä­ öà, ïå­÷å­íè è ïî­÷åê. Àâè­öåí­íà ñ÷è­òàë òàê æå è ãî­âî­ðèë, ÷òî äîñòà­òî÷­íî ñÚå­äàòü òðè ãðåö­êèõ îðå­õà â äåíü. Ãëèñòî­ãîí­íûå ñâîéñò­âà çå­ëå­íûõ îêî­ëîï­ëîä­íè­êîâ èç­ âåñò­íû ñî âðå­ìåí Ãèï­ïîê­ðà­òà. Äëÿ áîðü­ áû ñ àñ­êà­ðè­äà­ìè è äðó­ãè­ìè êðóã­ëû­ìè ãëèñòà­ìè â íà­ðîä­íîé ìå­äè­öè­íå èñ­ïîëü­ çóþò íåç­ðå­ëûå ïëî­äû ãðåö­êî­ãî îðå­õà â ñî­÷å­òà­íèè ñ ñî­ëå­âû­ìè ñëà­áè­òåëü­íû­ìè. Ó íå­êî­òî­ðûõ íà­ðî­äîâ ãðåö­êèå îðå­õè ñ÷è­òà­ëèñü ïè­ùåé áî­ãà­òû­ðåé. Ìíî­ãèå èç­âåñò­íûå ïñè­õî­ëî­ãè íà­çû­âàþò ãðåö­ êèé îðåõ “ïðàçä­íè­êîì äëÿ ìîç­ãà”, òàê êàê ðå­ãó­ëÿð­íîå åãî óïîò­ðåá­ëå­íèå óëó÷­

74

7

øàåò ïà­ìÿòü. Èç­âåñò­íûé àìå­ðè­êàíñ­êèé âðà÷ Ä.Ãåéë óò­âåðæ­äàåò, ÷òî 4-5 ãðåö­êèõ îðå­õîâ â äåíü äîñòà­òî÷­íî, ÷òî­áû îáå­çî­ ïà­ñèòü ñå­áÿ îò ïî­âû­øåí­íîé ðà­äèà­öèè. Âå­ëè­êèé ïó­òå­øåñò­âåí­íèê Òóð Õå­éåð­äàë íåï­ðå­ìåí­íî âêëþ­÷àë ãðåö­êèå îðå­õè â ðà­ öèîí ïè­òà­íèÿ âî âðå­ìÿ äëè­òåëü­íûõ ýêñ­ ïå­äè­öèé. Åäà êîñ­ìî­íàâ­òîâ ïðåäñòàâ­ëÿåò ñî­áîé ïàñòó èç ñëè­âîê è ãðåö­êèõ îðå­õîâ. Îðå­õè ìî­ãóò îáåñ­ïå­÷èòü îð­ãà­íèçì âñå­ìè íåîá­õî­äè­ìû­ìè âè­òà­ìè­íà­ìè è ìè­íå­ðàëü­ íû­ìè âå­ùåñò­âà­ìè, íå ãî­âî­ðÿ óæå î áåë­êàõ, æè­ðàõ, óã­ëå­âî­äàõ. Ýòî åñòåñò­âåí­íàÿ, æè­ âàÿ ïè­ùà, íà­ñû­ùåí­íàÿ ýíåð­ãèåé Ñîëí­öà.  ÿä­ðàõ îðå­õîâ ñî­äåð­æèò­ñÿ ïðè­ìåð­íî 50% æè­ðà, îêî­ëî 22% áåë­êà, â òîì ÷èñ­ ëå ìíî­ãî íå­çà­ìå­íè­ìûõ àìè­íî­êèñ­ëîò (â ãðåö­êîì îðå­õå – 18%), 7-16% óã­ëå­âî­äîâ (â ñó­øå­íûõ êàø­òà­íàõ áî­ëåå 70% óã­ëå­ âî­äîâ, ãðåö­êèõ îðå­õàõ - 16%). Èç âè­òà­ ìè­íîâ â ãðåö­êèõ îðå­õàõ áîëü­øå âñå­ãî ñî­äåð­æèò­ñÿ âè­òà­ìè­íîâ ãðóï­ïû  è âè­òà­

ìè­íà Å. Èç ìè­íå­ðàëü­íûõ âå­ùåñòâ îðå­õè îñî­áåí­íî áî­ãà­òû ôîñ­ôî­ðîì, ìàã­íèåì, æå­ëå­çîì. Ïðè­÷åì ìàã­íèé ñî­äåð­æèò­ñÿ â äîñòà­òî÷­íîì êî­ëè­÷åñò­âå è â íå­êî­òî­ ðûõ äðó­ãèõ ïðî­äóê­òàõ, íî îí ïëî­õî óñ­ âàè­âàåò­ñÿ. Äî 70% ìàã­íèÿ âû­âî­äèò­ñÿ èç îð­ãà­íèç­ìà, íå óñ­ïåâ âîñ­ïîë­íèòü äå­ ôè­öèò. Íî âîò ìàã­íèé, ñî­äåð­æà­ùèé­ñÿ â îêî­ëîï­ëîä­íè­êàõ ãðåö­êèõ îðå­õîâ, ïî­ ÷å­ìó-òî óñ­âàè­âàåò­ñÿ ïî÷­òè ïîë­íîñòüþ. Ñîâ­ðå­ìåí­íûå äèå­òî­ëî­ãè ñî­âå­òóþò åæåä­íåâ­íî ñÚå­äàòü ãîðñòü ôóí­äó­ êà, èëè ñëàä­êî­ãî ìèí­äà­ëÿ, èëè ôèñòà­ øåê, èëè 3-4 ãðåö­êèõ îðå­õà, èëè 5-7 êàø­òà­íîâ, èëè 1 ñòî­ëî­âóþ ëîæ­êó êåä­ ðî­âûõ îðå­õîâ. Åñòü îðå­õè ñëå­äóåò íå ñïå­øà, òùà­òåëü­íî ïå­ðå­æå­âû­âàÿ. Îðå­õè âîññòà­íàâ­ëè­âàþò ôè­çè­÷åñ­ êóþ è ïñè­õè­÷åñ­êóþ ýíåð­ãå­òè­êó, ïî­ âû­øàþò ãîð­ìî­íàëü­íóþ àê­òèâ­íîñòü, ñïî­ñîáñò­âóþò îá­íîâ­ëå­íèþ êëå­òîê, íåéò­ðà­ëè­çóþò äåéñò­âèå òîê­ñè­íîâ.

Èíòåðåñíî

Çðå­ëûå îðå­õè áî­ãà­òû êëåò­÷àò­êîé, ñî­ ëÿ­ìè æå­ëå­çà è êî­áàëü­òà.  ñêîð­ëó­ïå ñî­ äåð­æàò­ñÿ ôå­íîë­êàð­áî­íî­âûå êèñ­ëî­òû, äó­áèëü­íûå âå­ùåñò­âà è êó­ìà­ðè­íû; â òîí­ êîé áó­ðîé êî­æè­öå, ïîê­ðû­âàþ­ùåé ïëîä (ïå­ëè­êó­ëå) – ñòå­ðîè­äû, ôå­íîë­êàð­áî­íî­

Ïðå­ïà­ðà­òû èç ãðåö­êî­ãî îðå­õà îêà­çû­âàþò ñëå­äóþ­ùåå äåéñò­ âèå: áàê­òå­ðè­öèä­íîå; îá­ùåóê­ðåï­ëÿþ­ùåå; ïðî­òè­âîñê­ëå­ðî­òè­÷åñ­êîå; âÿ­æó­ùåå; ñëà­áè­òåëü­íîå (êî­ðà êîð­íåé); ïî­íè­æàþò ñà­õàð â êðî­âè; êðî­âîîñòà­íàâ­ëè­âàþ­ùåå; ïðî­òè­âî­âîñ­ïà­ëè­òåëü­íîå; ïðî­òè­âîã­ëèñò­íîå; ðà­íî­çà­æèâ­ëÿþ­ùåå; ýïè­òå­ëè­çè­ðóþ­ùåå.

Ãðåö­êèå îðå­õè ñî­äåð­æàò âè­òà­ìè­íû À, Â1, Â2, Â6, Ð, ÐÐ, Å, Ñ, Ê, ìè­íå­ðàëü­íûå âå­ùåñò­âà – êà­ëèé, êàëü­öèé, ôîñ­ôîð, ìàã­íèé, íàò­ðèé, õëîð, êî­áàëüò, ìàð­ãà­ íåö, ìåäü, ôòîð, éîä, öèíê, æå­ëå­çî. Ïî êà­ëî­ðèé­íîñòè ãðåö­êèé îðåõ, êà­æåò­ ñÿ, ïðå­âîñ­õî­äèò âñå îñòàëü­íûå ïðî­äóê­òû, äà­æå æèð­íàÿ ñâè­íè­íà â ïîë­òî­ðà ðà­çà ìå­ íåå êà­ëî­ðèé­íà. Òîëü­êî ñëè­âî÷­íîå ìàñ­ ëî ìî­æåò ñ íèì ñî­ïåð­íè­÷àòü. 100ã îðå­ õîâ äàþò îð­ãà­íèç­ìó 600 êêàë – òî åñòü 20-25 ãðåö­êèõ îðå­õîâ â äåíü ïîê­ðû­âàþò ñó­òî÷­íóþ ïîò­ðåá­íîñòü ÷å­ëî­âå­êà â ïè­ùå.

65% õè­ìè­÷åñ­êî­ãî ñîñòà­âà ãðåö­êèõ îðå­ õîâ ïðè­õî­äèò­ñÿ íà âû­ñî­êî­êà­÷åñò­âåí­íîå ìàñ­ëî, ñî­äåð­æà­ùåå ïî­ëè­íå­íà­ñû­ùåí­íûå æèð­íûå êèñ­ëî­òû. 16-18% ñîñòàâ­ëÿåò áå­ëîê, âêëþ­÷àþ­ùèé ìíî­ãî íå­çà­ìå­íè­ìûõ àìè­íî­êèñ­ëîò – ìå­òèî­íèí, ëè­çèí è äðó­ãèå.  ëå­÷åá­íûõ öå­ëÿõ èñ­ïîëü­çóþò­ñÿ ÿä­ðà (çå­ëå­íûå è çðå­ëûå), ïå­ðå­ãî­ðîä­êè, ñêîð­ ëó­ïà ãðåö­êèõ îðå­õîâ, à òàê­æå ëèñòüÿ.

âûå êèñ­ëî­òû, äó­áèëü­íûå âå­ùåñò­âà è êó­ ìà­ðè­íû. Çðå­ëûå ãðåö­êèå îðå­õè ðå­êî­ìåí­äóþò­ ñÿ äëÿ ïðî­ôè­ëàê­òè­êè è ëå­÷å­íèÿ àòå­ ðîñê­ëå­ðî­çà, ïðè íå­äîñòàò­êå âè­òà­ìè­íîâ, ñî­ëåé êî­áàëü­òà è æå­ëå­çà â îð­ãà­íèç­ìå.

Êëåò­÷àò­êà è ìàñ­ëî îðå­õîâ óñè­ëè­âàþò äåÿ­òåëü­íîñòü êè­øå÷­íè­êà è ïî­ëåç­íû ïðè ñêëîí­íîñòè ê çà­ïî­ðàì, îñî­áåí­íî ó ïî­ æè­ëûõ ëþ­äåé. Åñòü ìíî­ãî ðå­öåï­òîâ, êî­ òî­ðûå îï­ðàâ­äà­ëè ñå­áÿ è î÷åíü ìíî­ãèì ïî­ìîã­ëè èç­áà­âèòü­ñÿ îò áî­ëåç­íåé è íå­äó­ ãîâ.  çàê­ëþ­÷å­íèå õî­òèì ïî­äå­ëèòü­ñÿ ñ âà­ìè ïà­ðîé èç íèõ. Äëÿ âîññòà­íîâ­ëå­íèÿ ðà­áî­òîñ­ïî­ñîá­ íîñòè è ïà­ìÿ­òè (îñî­áåí­íî ïîñ­ëå îïå­ ðà­öèé, òÿ­æå­ëûõ áî­ëåç­íåé, ñòðåñ­ñîâ) ðå­êî­ìåí­äóåò­ñÿ ïðè­íè­ìàòü áàëü­çàì ñ àëîý, ìå­äîì è ãðåö­êè­ìè îðå­õà­ìè. 100 ã ëèñòüåâ àëîý ïðî­ìûòü, èç­ìåëü­÷èòü âðó÷­íóþ, çà­ëèòü 300 ìë âî­äû, íàñòàè­ âàòü ïîë­òî­ðà ÷à­ñà. Íàñòîé ïðî­öå­äèòü, îò­æàòü îñòà­òîê. Äî­áà­âèòü 500 ã èç­ìåëü­ ÷åí­íûõ ÿäåð ãðåö­êèõ îðå­õîâ è 300 ã ìå­äà. Æèä­êîñòü ñëèòü â ñòåê­ëÿí­íóþ ïî­ ñó­äó, ïëîò­íî çàê­ðûòü. Õðà­íèòü â òåì­íîì ïðîõ­ëàä­íîì ìåñòå. Ïðè­íè­ìàòü ïî 1 ñòî­ ëî­âîé ëîæ­êå 3 ðà­çà â äåíü çà 30 ìè­íóò äî åäû. Ïðè êàø­ëå: ñîê àëîý – 100 ã, èç­ ìåëü­÷åí­íûå ÿä­ðà ãðåö­êèõ îðå­õîâ – 500 ã, ñîê 3-4 ëè­ìî­íîâ, ìåä – 300 ã ñìå­øè­ âàþò è ïðè­íè­ìàþò ïî äå­ñåðò­íîé ëîæ­êå 3 ðà­çà â äåíü çà 30 ìè­íóò äî åäû. Ñìåñü èç ÿäåð ãðåö­êèõ îðå­õîâ, ñû­ ðà, èçþ­ìà (ãî­íèê) óê­ðåï­ëÿåò ñåð­äå÷­íóþ ìûø­öó, íåðâ­íóþ ñèñòå­ìó, áëà­ãîò­âîð­íî âëèÿåò íà ïå­÷åíü.

7

75

²Ý»ñ¢³Ï³Û»ÉÇÝ` Çñ³Ï³Ý

ºñµ Ï۳ݭùÁ ѳխÃáõÙ ¿ Ù³­ÑÇÝ ... §Ø³ÑÝ ³­½³­ïáõíÛáõÝ ¿, ÇëÏ Ï۳ݭùÁ` ¹³ë¦ æáÝÇ ø»Ý»­¹Ç ÜÛáõ­ÃÁ` Æ­Ý»­ëë³ Ð³­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÇ §ºñÏÝ­ùáõÙ Ùáõà ³Ù­å»ñ ¿ÇÝ Ïáõ­ ï³Ï­í»É, ¢ ÃíáõÙ ¿ñ` ³ñ­¹»Ý ³ÝÓñ¢ ¿ ·³­Éáõ, û¢ ¹³ ÇÝÓ Ñ³­Ù³ñ ¿³­Ï³Ý ã¿ñ. »ë ѳñ­Ù³­ñ³­í»ï, ï³­ùáõÏ å³é­Ï³Í ¿Ç ÇÙ ³­Ù³­é³­Ýá­óáõÙ` Ó»é­ùÇë ï³Ï áõ­Ý»­Ý³­ Éáí µñ»Ý­¹Ç ¢ ëÇ­·³ñ­Ý»ñ: ÆÙ ³­Ýáõ­ÝÁ æá­ÝÇ ø»­Ý»­¹Ç ¿, »ë 36 ï³­ñ»­Ï³Ý »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ »Ù: ²ëï­í³Í ·Ç­ïÇ, û ÇÝã­å»ë »Ù ³å­ñ»É ³Ûë­ù³Ý »ñ­Ï³ñ: г­ë³Ïë Ùá­ï³­íá­ñ³­å»ë 5 áï­Ý³­ã³÷ ¿` ÷ËñáõÝ ¢ ×½Ùí³Í ÇÙ íÇ­ ׳­ÏÇó: ºë ÷áù­ñ³­Ù³ñ­ÙÇÝ, 볭ϳ­í³­Ù³½, ³Ù­µáÕ­çáõí۳ٵ óݭ½Ç­ýáí ÷³­Ã³Ã­í³Í Ù³ñ¹ ³­ñ³­ñ³Í »Ù: ²Ù­µáÕç ûñë ³Ýó­Ï³ó­ ÝáõÙ »Ù å³é­Ï»­Éáí ¢ ѳݷë­ï³­Ý³­Éáí, Ñ»­ éáõë­ï³­óáõÛó ¹Ç­ï»­Éáí, ËÙ»­Éáí ³É­Ïá­ÑáÉ ¢ ÍË»­Éáí ÇÝã-áñ ï³­ñû­ñÇ­Ý³Ï ëÇ­·³ñ ϳ٠áõÕ­Õ³­ÏÇ ë³ñ­ë³­÷»­ÉÇ ¹á­ÕáõÙ áõ óÝóíáõÙ »Ù ó³­íÇó: ²Û­ëûñ ÇÝÓ Ñ³­Ù³ñ, ÇÝã­å»ë »ë ³Ý­í³­ÝáõÙ »Ù, §³Ý­Ïáխݳ­ÛÇÝ, ùݳ­ÛÇÝ ûñ ¿¦, »ñµ »ë Áݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë á­ãÇÝã ã»Ù ³­ÝáõÙ: ê³ ³ÛÝ ûñÝ ¿, »ñµ »ë ïñ³­Ù³¹Áñ­ íáõÙ »Ù, û §í³Õݦ ÇÝã ϵ»­ñÇ Çñ Ñ»ï: ØÇ ù³­ÝÇ µ³­Å³Ï µñ»Ý­¹Ç, ¢ »ë ³ñ­¹»Ý ѳݭ·Çëï »Ù: ì³­ÕÁ í³ÕÝ ¿, µ³Ûó DZÝã ¿ ³Ûë û­ñÁ: ê³ Ç±Ýã ÏÛ³Ýù ¿, »­Ã» ³ÛÝ Ï³­ñ»­ÉÇ

76

7

¿ ÏÛ³Ýù ³Ý­í³­Ý»É: ÆÝ­ãá±õ »Ù »ë ³Ûë­åÇ­ëÇÝ: ÆÝ­ãá±õ »ë ³­ÝÁݹ­Ñ³ï å»ïù ¿ ï³­é³­å»Ù: ÆÝ­ãDZ ѳ­Ù³ñ ¿ ³Ûë ³­Ù»­ÝÁ: ÆÝ­ãá±õ »ë: ²Ûë µá­Éáñ ѳñ­ó»­ñÁ ß³­ï»ñÝ »Ý Ç­ñ»Ýó ïí»É, µ³½­ÙÇóë »Ù Éë»É, µ³Ûó ³Û­ëûñ ÇÙ Ñ»ñÃÝ ¿, ¢ »ë ÇÝùë »Ù ¹ñ³Ýù ÇÝÓ Ñ³ñó­ÝáõÙ¦: ²Ûë ù³ç »ñ­Çï³­ë³ñ­¹Ç` ¹³Å³Ý ó³­í»­ñáí á­ÕáÕ­í³Í Ï۳ݭùÁ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáÕ ýÇÉÙå³ï­ÙáõíÛáõ­ÝÁ, á­ñÁ »­½³­ÏÇ ¿ í³­í»­ñ³·­ ñ³­Ï³Ý ýÇÉ­Ù»­ñÇ ß³ñ­ùáõÙ, µ³½­Ù³­ÃÇí ëñï»ñ Ñáõ­½»ó ¢ ¹³ñ­Ó³í Ùñó³­Ý³Ï­Ý»­ ñÇ ¹³÷­Ý»­ÏÇñ: ²ÛÝ ß³­ï»­ñÇÝ Ñݳ­ñ³­ íá­ñáõíÛáõÝ ïí»ó ÷Ýïñ»Éáõ Ï»Ý­ë³­Ï³Ý Ï³ñ¢áñ ѳñ­ó»­ñÇ å³­ï³ë­Ë³Ý­Ý»ñÁ:­ ºñµ æá­ÝÇ ø»­Ý»­¹ÇÝ ÍÝí»ó (1966Ã.), Ýñ³ ³ç áï­ùÇ ÍÝÏÇó Ý»ñù¢ µ³ó­³Ï³­ÛáõÙ ¿ñ ٳ߭ϳ­ÛÇÝ Í³Í­ÏáõÛ­ÃÁ: ÆÝã­å»ë ѳÛñÝ ¿ñ Ýϳ­ñ³·­ñáõÙ, ¹³ ÝÙ³Ý ¿ñ ÓÏÝÏÇ­ÃÇ ÙÇ ÏáõÛ­ïÇ, ÇëÏ Ùá­ñÁ ¹»é »ñ­Ïáõ ûñ ÃáõÛ­ ɳïñ­í³Í ã¿ñ ï»ë­Ý»É áñ­¹áõÝ: ²Û¹ ų­ Ù³­Ý³Ï ¹»é ãϳ­ÛÇÝ åñ»­Ý³­ï³É ûë­ï»ñ` ÙÇÝã »­ñ»­Ë³­ÛÇ ÍÝáõÝ­¹Á µ³­ó³­Ñ³Û­ï»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ¾­åÇ­¹»ñ­Ùá­ÉÇ­½Çë ´áõ­Éá­ë³ (¾´)` Epidermolysis Bullosa (EB) ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ ÝÁ:

¾´-Ý ­Å³­é³Ý­·³­Ï³Ý ٳ߭ϳ­ÛÇÝ ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ ¿, ѳݭ¹Ç­åáõÙ ¿ 1/50,000-Ç Ñ³­×³­Ë³­Ï³­Ýáõí۳ٵ: êñ³ ѻݭ ùáí ٳ߭ÏÇ ï³Ï ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý Ñ»­Õáõ­ ϳ­ÛÇÝ µßï»ñ: ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý å³ï­×³­éÁ Ï»­ñ³­ïÇ­ÝÇ (»Õ­ç»­ñ³­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ ÝÛáõ­ÃÇ) ¢ Ïá­É³­·»­ÝÇ ·»­Ý³­ÛÇÝ Ùáõ­ï³­ódz­ÛÇ ³­é³­ ç³­óáõÙÝ ¿: àñ­å»ë ѻÝù` ٳ߭ÏÁ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ã³­÷³­½³Ýó ÷ËñáõÝ: ØÇ­ÝÇ­ Ù³É Ù»­Ë³­Ýǭϳ­Ï³Ý ß÷áõ­ÙÁ ϳ٠íÝ³ë­ í³Í­ùÝ ³Ý­ç³­ïáõÙ ¿, µ³­Å³­Ýáõ٠ٳ߭ ϳ­ÛÇÝ ß»ñ­ïÁ ¢ ¹ñ³ ï³Ï ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ Ñ»­Õáõ­Ï³­ÛÇÝ µßïÇÏ­Ý»ñ áõ µ³ó í»ñ­ù»ñ: ²Ûë Ç­ñ³­íǭ׳­Ïáõ٠ѳÛïÝ­í³Í Ù³ñ¹­ ϳÝó Ùáï µ³ñÓñ ¿ ٳ߭ϳ­ÛÇÝ ù³Õó­ Ï»Õ áõ­Ý»­Ý³­Éáõ ѳ­í³­Ý³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ: §ØÇ ûñ ÇÝÓ Ñ³ñó­ñ»­óÇÝ` »­Ã» »ë »­ñ»­Ë³ áõ­Ý»­Ý³­Éáõ ÉÇ­Ý»Ç ¢ Ç­Ù³­Ý³­ÛÇ, áñ ݳ ÍÝí»­ Éáõ ¿ ¾´-áí, Ïó³Ý­Ï³­Ý³­ÛDZ ³ñ¹­Ûáù ³Û¹ »­ñ»­Ë³­ÛÇ ÍÝáõÝ­¹Á, »ë å³­ï³ë­Ë³­Ý»­óÇ` á'ã, ÏÁݹ­Ñ³­ï»Ç: ¸³ áã ÙdzÛÝ Ñ³ß­Ù³Ý­ ¹³Ù »­ñ»­Ë³­ÛÇ ÍÝáõݹ ¿, ³ÛÉ¢ áÕç ÁÝ­ ï³­ÝÇ­ùÇ Ñ³ß­Ù³Ý­¹³­ÙáõíÛáõݦ,- ³­ëáõÙ ¿ æáÝ­ÇÝ: æáÝ­ÇÇ ï³Ý­ç³­ÉÇó Ï۳ݭùÁ å³ï­Ï»­ñ³ó­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ѳñÏ ¿ ï»ë­

²Ý»ñ¢³Ï³Û»ÉÇÝ` Çñ³Ï³Ý

Ý»É, û Ï»Ý­ë³­Ï³Ý ÇÝã­åÇ­ëÇ ¹Åí³­ñáõí ÛáõÝ­Ý»ñ ¿ñ ѳխó­Ñ³­ñáõ٠ݳ ³­Ù»Ý ûñ, 36 ï³­ñÇ ß³­ñáõ­Ý³Ï: ²ÛÝ µá­Éáñ ³­éûñ­Û³ ·áñ­Íá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù Ù»Ýù ϳ­ï³­ ñáõÙ »Ýù ³­é³Ýó ¹ñ³Ýó Ù³­ëÇÝ Ùï³­Í»­ Éáõ, æáÝÇÇ Ñ³­Ù³ñ ë³ñ­ë³­÷»­ÉÇ ó³­íáï §³­ñ³­ñá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»ñ¦ ¿ÇÝ: ²Ý­ÏáÕ­Ýáõó í»ñ Ï»­Ý³É, Éí³ó­í»É, ѳ·Ý­í»É...­ ²Ûë ·áñ­ Íá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó ó³Ý­Ï³­ó³ÍÁ ϳ­ï³­ ñ»­Éáõ ų­Ù³­Ý³Ï Ýñ³ ٳ߭ÏÁ ëÏëáõÙ ¿ñ µ³­é³­óÇá­ñ»Ý åáÏ­í»É` ³­é³­ç³ó­Ý»­Éáí Ñ»­ Õáõ­Ï³­ÛÇÝ µßï»ñ, á­ñáÝù áã ÙdzÛÝ ó³­íáï »Ý, ³ÛÉ Çñ»Ýó ͳݭñáõí۳ٵ ѳ­Ù»­Ù³ï­ íáõÙ »Ý 4-ñ¹ ­Ï³ñ­·Ç ³Ûñ­í³Í­ùÇ Ñ»ï: àñ­ å»ë­½Ç áñ¹áõ ٳ߭ÏÁ å³Ñ­å³Ý­Ç áñ¢Çó» ß÷áõ­ÙÇó, æáÝÇÇ Ù³ÛñÁ ³­Ù»Ý ß³­µ³Ã Ýñ³ ³Ù­µáÕç Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ å³­ïáõÙ ¿ñ óݭ½Ç­ýáí, ÇÝ­ãÁ ų­Ù³­Ý³­Ï³­íáñ³å»ë ûâ³ó­ ÝáõÙ ¿ñ æá­ÝÇÇ ï³Ý­ç³Ýù­Ý»­ñÁ. íÇ­ñ³­Ï³­ åÁ ÷á­Ë»­Éáõ Áݭóó­ùáõÙ ³Ù­µáÕç ٳ߭ÏÁ, ³­ë»ë µ³­ñ³Ï ÃáõÕÃ, åáÏ­íáõÙ ¿ñ, ¢ ³Ûë ßÕÃ³Ý ß³­ñáõ­Ý³Ï­íáõÙ ¿ñ ÏñÏÇÝ áõ ÏñÏÇÝ: æáÝÇÝ, Ç­Ù³­Ý³­Éáí Ùáï³­Éáõï ٳѭí³Ý Ù³­ëÇÝ, á­ñá­ßáõÙ ¿ Ýϳ­ñ³­Ñ³­Ý»É Çñ Ï۳ݭ ùÇ í»ñ­çÇÝ ³­ÙÇë­Ý»­ñÁ ¢ ³å­ñ»É ³ÛÝ­åÇ­ ëÇ ÉdzßáõÝã ûñ»ñ, á­ñáÝù ù³­ç³­É»­ñ³Ý­ùÇ, ËÇ­½³­ËáõÃ­Û³Ý ¢ Ù³ñ­ï³Ñ­ñ³­í»ñ­Ý»­ñÇÝ ÁÝ­¹³­é³ç ·Ý³­Éáõ ÑáõÛë ÏÝ»ñßÝ­ã»ÇÝ: Ðñ³­ íÇ­ñ»­Éáí ²Ý·­Édz­ÛÇ CHANNEL 4 ³­ÉÇ­ùÇ Ýϳ­ñ³­Ñ³­ÝáÕ ³Ýӭݳ­Ï³½­ÙÇÝ` ݳ í³­í»­ ñ³ó­ÝáõÙ ¿ Çñ óÝóáÕ, »ñ­µ»ÙÝ ¿É ßá­Ï³­ÛÇÝ ³å­ñáõÙ­Ý»ñ ³­é³­ç³ó­ÝáÕ Ï۳ݭùÁ ¢ Ù³­ ÑÁ: ä³ï­ñÇÏ øá­É»ñ­ïá­ÝÇ` ýÇÉ­ÙÇ é»­ÅÇ­ ëá­ñÇ Ñ»ï ݳ ³ÛÝ­å»ë ¿ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ Çñ Ï۳ݭùÇ å³ï­ÙáõíÛáõ­ÝÁ, á­ñ ϳë­Ï³­ÍÇ ¿ »Ý­Ã³ñ­ÏáõÙ ï³­é³­å³Ý­ùÇ ¢ ٳѭí³Ý Ù³­ëÇÝ Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ µá­Éáñ å³ï­Ï»­ñ³­óáõÙ­ Ý»­ñÁ: üÇÉ­Ùáõ٠ݳ Ý»ñ­Ï³­Û³­ÝáõÙ ¿ ϻݭ ëáõ­ñ³Ë, µ³­ñÇ, Ï۳ݭùáí ÉÇ Ù³ñ­¹áõ Ï»ñ­ å³­ñáõÙ` Ñáõ­Ùá­ñáí ¢ ³ñ­Å³­Ý³­å³ï­íáõí Û³Ùµ É»­óáõÝ: â³­Ù³­ã»­Éáí Ý»ñ­Ï³­Û³ó­Ý»É ¾´ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ¹³­Å³Ý Ç­ñ³­Ï³­Ýáõí Ûáõ­ÝÁ` ýÇÉ­ÙÁ ϳñ­Í»ë ¹³é­ÝáõÙ ¿ æáÝÇÇ Ï۳ݭùÇ ³­Ù»­Ý³­Éáõ­ë³­íáñ ѳï­í³­ÍÁ: æáÝ­ÇÝ Ñá·¢áñ ÏÛ³ÝùÝ ³å­ñáõÙ ¿ñ ·áñÍ­ ݳ­Ï³­Ýá­ñ»Ý, ݳ ï»ë­ÝáõÙ ¿ñ Ù³­ÑÁ áñ­ å»ë §³­½³­ïáõíÛáõÝ ¢ ÷³­Ëáõëï¦, ÇëÏ Ï۳ݭùÁ` ¹³ë: æá­ÝÇÝ ³­ëáõÙ ¿ñ. §ºë »ñ­ ÏÇñ »Ù »­Ï»É ѳë­Ï³­Ý³­Éáõ` DZÝã ¿ Ýß³­ ݳ­ÏáõÙ ³Ù­µáÕç ÏÛ³ÝùÝ ³å­ñ»É ï³­é³­ å³Ý­ùÇ Ù»ç, ëá­íá­ñ»É Ñdzë­Ã³­÷áõí ÛáõÝ­Ý»ñ ³å­ñ»É áõ ÷áñ­Ó»É ѳխó­Ñ³­ñ»É

¹ñ³Ýù: ºë ½·áõÙ »Ù, áñ ëá­íá­ñ»É »Ù ÇÙ ¹³­ëÁ ¢ ß³ï ɳí¦: øñÇë­ïá­Ý»áõíÛáõ­ ÝÁ æáÝ­ÇÇ Ñ³­Ù³ñ ³­í»­ÉÇ ù³Ý Ç­ñ³­ Ï³Ý ¿ñ, ݳ Ç­ñ»Ý ѳݭ·Çëï áõ ³­å³­ Ñáí ¿ñ ½·áõ٠ѳï­Ï³­å»ë »­Ï»­Õ»­óáõÙ: ¾¹­Ý³Ý` æá­ÝÇÇ Ù³Û­ñÁ, å³ï­ÙáõÙ ¿. §ºñµ æáÝÇÝ »­ñ»­Ë³ ¿ñ, ³­Ù»Ý ³Ý­·³Ù, »ñµ Ýñ³Ý ·ñÏáõÙ ¿Ç, ³Ù­µáÕç Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ åÕåç³Ï­Ý»­ñÇ Ù»ç ¿ñ ѳÛïÝ­íáõÙ` ϳñ­ Í»ë ѳ­ë³Í ¹»ÕÓ µéÝ»Ç: ºë ëá­íá­ñ»­ óÇ ³Ý­ï»­ë»É ÇÙ ÑáõÛ­½»­ñÁ: âݳ­Û³Í ³ÛÝ ³­Ù»­ÝÇÝ, ÇÝ­ãÇ ÙÇ­çáí ³Ýó­ÝáõÙ ¿ñ æáÝ­ÇÝ, ݳ É³í »­ñ»­Ë³ ¿ñ¦: æáÝ­ÇÝ, ÇÝã­å»ë Ýᯐ ¿ Éñ³·­ñáÕ­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÁ, Çñ ËÇ­½³­Ëáõí Û³Ùµ, Ñáõ­Ùá­ñáí ¢ í³é ³Ý­Ñ³­ï³­Ï³­Ýáõí Û³Ùµ ÝÙ³Ý ¿ñ Ùá­ñÁ` ¾¹­Ý³­ÛÇÝ: ì»ñ­çÇÝë 63 ï³­ñ»­Ï³Ý ѳ­ë³­ÏáõÙ Õ»­Ï³­í³­ñáõÙ ¿ñ èá­ã»ë­Ã»­ñÇ Ù³Ñ­×³­Ï³É­Ý»­ñÇ µÇ½­Ý»­ëÁ ¢ ã¿ñ óùó­ÝáõÙ Çñ ³­Ùáõë­Ýáõ ³Ý­Ï³­ñá­ ÕáõíÛáõ­ÝÁ` ѳխó­Ñ³­ñ»­Éáõ µ³ñ­¹áõÛ­ÃÁ ¢ ÁÝ­¹áõ­Ý»­Éáõ ë»­÷³­Ï³Ý áñ­¹áõÝ ³ÛÝ­åÇ­ëÇÝ, ÇÝã­åÇ­ëÇÝ Ý³ ϳñ: ¾¹­Ý³Ý å³ï­ÙáõÙ ¿, áñ ³­Ù»Ý ³Ý­·³Ù, »ñµ Ýñ³Ýù æá­ÝÇÇ Ñ»ï ³Ý­í³­ë³Û­É³­Ïáí ¹áõñë ¿ÇÝ ·³­ÉÇë ѳ­ë³­ ñ³­ÏáõíÛáõÝ, ¢ Ù³ñ­¹ÇÏ Ñ»­ï³ùñùñ­íáõÙ ¿ÇÝ, û ÇÝã ¿ å³­ï³­Ñ»É ïÕ³­ÛÇ Ñ»ï, Ñá­ ñÁ` üñ³Ý­ÏÇÝ ¹³ ¹áõñ ã¿ñ ·³­ÉÇë: ܳ ã¿ñ ëÇ­ñáõÙ, »ñµ æáÝ­ÇÝ Ñ»­ï³ùñù­ñ³­ëÇ­ ñáõÃ­Û³Ý ³­é³ñ­Ï³ ¿ñ ¹³é­ÝáõÙ, ¢ ç³Ýù ã¿ñ Ëݳ­ÛáõÙ` Ýñ³Ý Ñ»­éáõ óùó­Ý»Éáõ: ºÕ­µ³Û­ñÁ` ê³Û­Ùá­ÝÁ, å³ï­ÙáõÙ ¿, û ÇÝã­

å»ë ¿ñ ѳÛñÝ ³­Ù»Ý ³­é³­íáï ëïáõ­·áõÙ` ³ñ¹­Ûáù ïÕ³Ý ¹»é ãDZ Ù³­Ñ³­ó»É: æáÝ­ÇÝ ÷áñ­ÓáõÙ ¿ñ ¹ñ³Ý ϳ­ï³­Ïáí å³­ï³ë­Ë³­ Ý»É ¢ ³­Ù»Ý ³­é³­íáï ë»Ý­Û³­ÏÇó µÕ³­íáõÙ ¿ñ. §ºë ¹»é ϻݭ¹³­ÝÇ »Ù, Ç~Ýã ­Ñdz­Ý³­ÉÇ ¿, ÇëÏ ùá ѳۭñÁ Ùï³­ÍáõÙ ¿, û ³­Ù»Ý »­ñ»­ Ïá ¹áõ å³ï­ñ³ëï­íáõÙ »ë Ñ᭷ǹ ÷ã»É¦: ²Ûë­åÇ­ëÇ Ù³ñ­ï³Ñ­ñ³­í»ñ ÁÝ­¹áõ­Ý»ÉÁ ѳ­ ëáõ ¿ ÙdzÛÝ ËÇ­½³Ë Ñá­·Ç­Ý»­ñÇÝ: ²­Ûá', æáÝÇÝ áõ­Ý»ñ ÑÙ³Ûù, á­ñÁ ·ñ³­íáõÙ ¿ñ µá­ Éáñ Ýñ³Ýó, áí­ù»ñ ·»Ã Ù»Ï ³Ý­·³Ù ß÷í»É ¿ÇÝ Ýñ³ Ñ»ï: г߭ٳݭ¹³Ù­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ¹åñá­óáõÙ, áñ­ï»Õ æá­ÝÇÝ ëá­íá­ñáõÙ ¿ñ, ݳ §Ù³ï­Ý»­ñÇ íñ³ ¿ñ ˳­ Õ³ó­ÝáõÙ áõ­ëáõ­óÇã­Ý»­ñÇݦ: Üñ³Ýù ³­ëáõÙ ¿ÇÝ, áñ ݳ ÉáõÛë ¿ñ ׳­é³­·áõÙ, ÙÇ¢ÝáõÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï ã³­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ ¿ñ ³­ÝáõÙ ¢ ã¿ñ »Ý­Ã³ñÏ­íáõÙ:13 ï³­ñ»­Ï³Ý ѳ­ë³­ Ïáõ٠ݳ ÉùáõÙ ¿ ¹åñá­óÁ` ãëá­íá­ñ»­Éáí á­ãÇÝã, µ³Ûó ï³­ÝÁ ³Ý­Ñ³­ï³­Ï³Ý áõ­ëáõ­óÇã í³ñ­Ó»­Éáõó Ñ»­ïá 1 ï³ñ­í³ Áݭóó­ùáõÙ ëá­íá­ñáõÙ ¿ 10 ï³ñ­í³ áÕç Íñ³­·Ç­ñÁ: àñ­å»ë ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ñ»ï¢³Ýù` æá­

§...ºë »ñ­ÏÇñ »Ù »­Ï»É Ñ³ë­ Ï³­Ý³­Éáõ` ÇÝã ¿ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ³Ù­µáÕç ÏÛ³ÝùÝ ³å­ñ»É ï³­ é³­å³Ý­ùÝ»ñÇ Ù»ç, ëá­íá­ñ»É Ñdzë­Ã³­÷áõíÛáõÝ­Ý»ñ ³å­ ñ»É áõ ÷áñ­Ó»É ѳխó­Ñ³­ñ»É ¹ñ³Ýù¦:

7

77

²Ý»ñ¢³Ï³Û»ÉÇÝ` Çñ³Ï³Ý

ÝÇÝ ãÇ ³Ýó­ÝáõÙ ë»­é³­Ï³Ý Ñ³­ëáõ­Ý³ó­Ù³Ý ßñç³­ÝÁ, ¢ Ýñ³ Ó³Û­ÝÁ ÙÝáõÙ ¿ ³Ý­÷á­÷áË` ÇÝã­å»ë ýɻۭﳭÛÇ ÑÝãÛáõÝ­Ý»­ñÁ: 2002Ã.­Ç ³Ù­é³­ÝÁ Ýñ³ Ùáï ½³ñ­·³­ÝáõÙ ¿ ѳ½­ í³­¹»å ѳݭ¹Ç­åáÕ Ù³ß­Ï³­ÛÇÝ ù³Õó­Ï»Õ, áñÝ ³Ý­¹³é­Ý³­ÉÇá­ñ»Ý Ñ»­ï³åÝ­¹áõÙ ¿ Ýñ³Ý áÕç Ï۳ݭùáõÙ: æáÝÇÝ á­ñá­ßáõÙ ¿, áñ Çñ Ï۳ݭùÇ í»ñ­çÇÝ ³­ÙÇë­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ÉÇ­Ý»Ý ³Ý­Ý³­Ë³­¹»å. ݳ å»ïù ¿ ÃéãÇ ë³­í³é­Ý³­Ïáí, ϳ½­Ù³­Ï»ñ­åÇ ËÝçáõÛù Çñ Ýáñ ï³­ÝÁ` ²ÉÝ­íÇ­ÏáõÙ, áñ­ï»Õ ݳ Ó»éù ¿ñ µ»­ñ»É Çñ ³Ý­Ï³­ËáõíÛáõ­ÝÁ, å»ïù ¿ ³Û­ó»­ÉÇ Çñ ù³­Õ³­ùÇ 10 ÷á­Õáó­Ý»­ñÁ ¢, Ç í»ñ­çá, ϳ½­Ù³­Ï»ñ­åÇ ³Ý­Ùá­é³­Ý³­ÉÇ Ã³­ÕáõÙ, á­ñÁ, Ýñ³ Ëáë­ù»­ñáí, §ÅåÇï ϳ­é³­ç³ó­ÝÇ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ¹»Ù­ù»­ñÇݦ: Ðáõ­ÝÇ­ëÇÝ Ý³ ³Ý­Ó³Ùµ å³ï­íÇ­ñáõÙ ¿ Çñ ¹³­·³­ÕÁ, ³Û­Ýáõ­Ñ»ï¢ ·ÝáõÙ ï»ë­ Ý»­Éáõ, û ÇÝã­å»ë »Ý ³ÛÝ å³ï­ñ³ë­ ï»É: ܳ ó³Ý­Ï³­ÝáõÙ ¿ñ, áñ ¹³­·³­ ÕÇ ÙÇ ÏáÕ­ÙÇ íñ³ ÷á­ñ³·ñ­í³Í ÉÇ­Ý»ñ í³·ñ, á­ñÁ ÏËáñÑñ­¹³Ý­ß»ñ Çñ áõ­ÅÁ: æá­ÝÇÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ÝáõÙ ¿ Çñ ¢ë ­ÙÇ »­ñ³­

78

7

½³ÝùÁ. ù³­Õ³­ù³­å»­ïÇ` â»­ñÇ ´É»­Û»­ñÇ Ñ»ï, áí Çñ É³í µ³­ñ»­Ï³ÙÝ áõ ÁÝ­Ï»ñÝ ¿ñ ¹³ñ­Ó»É, ݳ ³Û­ó»­ÉáõÙ ¿ ÙÇ ù³­ÝÇ ÷á­Õáó­ Ý»ñ, ³Û¹ ÃíáõÙ` Downing Street: ì»­ ñ³­¹³ñ­ÓÇ ×³­Ý³­å³ñ­ÑÇÝ, ·Ý³ó­ùÇ Ù»ç, ݳ Ù³­Ñ³­ÝáõÙ ¿: ܳ ³ÛÝ­ù³Ý ïϳñ ¿ñ áõÕ¢áñí»ÉÇë, áñ ѳ­½Çí ¿ñ µ³ñÓ­ñ³ó­ ÝáõÙ ·Éáõ­ËÁ: ²ÛÅ٠ݳ ˳­Õ³Õ Ýëï³Í ¿ñ Çñ ³Ý­í³­ë³Û­É³­ÏÇ íñ³, ³Ù­µáÕ­çá­íÇÝ ·áõ­ ݳï­, µ³Ûó Ï۳ݭùáõÙ ³­é³­çÇÝ ³Ý­·³Ù` ³­é³Ýó ó³­íÇ áõ ï³­é³­å³Ý­ùÇ. ³Ûɢ뭻ñ­ µ»ù ݳ ãÇ ½·³ Çñ í»ñ­ù»­ñÇ ï³Ý­ç³Ýù­Ý»­ñÁ: ºñµ ³­é³­çÇÝ ³Ý­·³Ù Ñ»­é³ñ­Ó³Ï­íáõÙ ¿ ''The Boy Whose Skin Fell Off'' ýÇÉ­ÙÁ, ·ñ»­Ã» 5 ÙÇ­ÉÇáÝ Ñ»­éáõë­ï³­¹Ç­ïáÕ­Ý»ñ 500,000 ýáõÝï ë­ï»éÉÇÝ· »Ý ÝíÇ­ñ³­ µ»­ñáõÙ æáÝ­ÇÇ` DebRA µ³­ñ»­·áñ­Í³­Ï³Ý ÑÇ٭ݳ¹­ñ³­ÙÇÝ: æá­ÝÇÝ Ýå³­ï³Ï áõ­Ý»ñ ³Ûë ýÇÉ­ÙÇ ÙÇ­çá­óáí û·­Ý»­É ³ÛÝ »­ñ»­Ë³­ Ý»­ñÇÝ, áí­ù»ñ ѳÛïÝ­í»É ¿ÇÝ ÝáõÛÝåÇëÇ íǭ׳­ÏáõÙ: àÕç ·áõ­Ù³ñÝ áõÕÕ­íáõÙ ¿ñ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÁ Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë ³­ñ³· µ³­ó³­Ñ³Û­ï»­ÉáõÝ: àñ­å»ë ýÇÉ­ÙÇ ß³­ñáõ­Ý³­

ܳ ó³Ý­Ï³­ÝáõÙ ¿ñ, áñ ¹³­·³­ÕÇ ÙÇ ÏáÕ­ ÙáõÙ ÷á­ñ³·ñ­í³Í ÉÇ­ÝÇ í³·ñ` ËáñÑñ¹³Ýß»Éáí Çñ áõ­ÅÁ: ÏáõíÛáõÝ` ÉáõÛë ¿ ÁݭͳۭíáõÙ §æá­ÝÇ ø»­Ý»­ ¹Ç. ÙÇ ïÕ³­ÛÇ å³ï­ÙáõíÛáõÝ, áõ٠ٳ߭ÏÁ ó÷­íáõÙ ¿ñ¦ í³­í»­ñ³·­ñ³­Ï³Ý-ÇÝù­Ý³­ ϻݭ볷­ñ³­Ï³Ý ·Çñ­ùÁ, áñ­áõÙ æáÝÇÝ Ù³Ý­ ñ³­Ù³ëÝ Ýϳ­ñ³·­ñáõÙ ¿ Çñ ³å­ñáõÙ­Ý»­ñÁ ¢ ³ÛÝ Ï۳ݭùÁ, á­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ݳ ã¿ñ ½ÕçáõÙ: àí­ù»ñ ¹Ç­ï»É »Ý ³Û¹ ýÇÉ­ÙÁ, Ïѳ­Ù³­Ó³Û­ Ý»Ý, áñ æáÝÇÝ ³å­ñ»É ¿ ÇÝùݳµ³­í ÙÇ ÏÛ³Ýù: г­Ù³­Ó³ÛÝ­»­Éáí Ýϳ­ñ³­Ñ³Ý­í»É` ݳ áã ÙdzÛÝ µ³­ó³­Ñ³Û­ï»ó Ùï»ñÇÙ Ù³ñ¹­ ϳÝó íñ³ Çñ íǭ׳­ÏÇ ÃáÕ³Í ³½­¹»­óáõí Ûáõ­ÝÁ, ³ÛÉ¢ óáõÛó ïí»ó Çñ ³ÝÝ­ÏáõÝ å³Û­ ù³­ñÁ Ï۳ݭùÇ ¹Åí³­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»Ù ¢ ÙÛáõë­Ý»­ñÇÝ ¿É ëá­íá­ñ»ó­ñ»ó å³Û­ù³­ñ»É Çñ å»ë:

§²ñï»ÙÇëdz¦ µÝ³µáõÅáõÃÛ³Ý Ï»ÝïñáÝáõÙ ·áñÍáõÙ »Ý` • • • • • • • • •

ýǽÇáûñ³ådz, µáõÅ³Ï³Ý Éá·³ÝùÝ»ñ, ÙÇÏñáÑá·Ý³, ³ÕÇÝ»ñÇ Éí³óÙ³Ý Ï³µÇÝ»ï, ɳµáñ³ïáñdz, ùÇÃ-ÏáÏáñ¹-³Ï³ÝçÇ Ï³µÇÝ»ï, ³ë»ÕݳµáõÅáõÃÛáõÝ, ï½ñáõϳµáõÅáõÃÛáõÝ, Ù³Ýáõ³É ûñ³ådz:

´áõÅíáõÙ »Ý ³Õ»ëï³Ùáùë³ÛÇÝ ïñ³ÏïÇ, ÉÛ³ñ¹-ɻճå³ñÏÇ, ³ÕÇù³ÛÇÝ, »ñÇϳٳÛÇÝ, ¿Ý¹áÏñÇÝ Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç, ϳݳóÇ, ïÕ³Ù³ñ¹áõ, Ñá¹³ÛÇÝ, Ù³ßϳÛÇÝ ï³ñ³ï»ë³Ï ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñ: ø. ºñ¢³Ý, ä³ñáõÛñ ꢳÏÇ ÷. 1/4 (êñï³µ³Ý³Ï³Ý ÇÝëïÇïáõïÇ Ñ³ñ¢³ÝáõÃÛ³Ùµ) лé.ª (374 10 )20 80 26, 20 80 27, (+374 91) 43 08 02

Çäîðîâûé îáðàç æèçíè

Òåêñò: Àðñåí Êàðîÿí

80

6

Â

ìè­ðî­âîé ïðàê­òè­êå èìååò­ñÿ ìíî­æåñò­âî ôàê­òîâ, ïîäò­âåðæ­äàþ­ ùèõ âîç­ìîæ­íîñòü ÷å­ëî­ âå­êà áðàòü ýíåð­ãèþ è “ñòðîè­òåëü­íûå ìà­òå­ðèà­ëû” èç îê­ðó­æàþ­ùå­ãî ïðî­ ñòðàíñò­âà íàï­ðÿ­ìóþ. Äëÿ òî­ãî, ÷òî­ áû îð­ãà­íèçì õî­ðî­øî óñ­âàè­âàë ýíåð­ ãèþ èç îê­ðó­æàþ­ùåé ñðå­äû è õî­ðî­øî âêëþ­÷àë­ñÿ áèî­ñèí­òåç êëå­òîê, íà­äî ìíî­ãî äâè­ãàòü­ñÿ, è ñëå­äóþ­ùåå íåï­ ðå­ìåí­íîå óñ­ëî­âèå – âñåã­äà ÷èñ­òàÿ êî­æà. È åùå, â õî­ëîä­íîì âîç­äó­õå è õî­ëîä­íîé âî­äå ñî­äåð­æèò­ñÿ ìàê­ñè­ ìóì ýíåð­ãèè. Âíóò­ðåí­íÿÿ ÷èñòî­òà îð­ãà­íèç­ìà – ïåð­âåé­øåå óñ­ëî­âèå äëÿ íåèñ­÷åð­ïàå­ìîé ýíåð­ãå­òè­êè. Èç îïû­ òîâ ìíî­ãèõ èç­âåñò­íûõ âðà­÷åé ìîæ­íî ïîä­÷åðê­íóòü ñëå­äóþ­ùåå, ÷òî óâå­ëè­ ÷å­íèå ïóëü­ñà âäâîå ïî ñðàâ­íå­íèþ ñ ïî­êîåì – íå­ïðå­ìåí­íîå óñ­ëî­âèå êàê äëÿ âû­ðà­áîò­êè ýíåð­ãèè, òàê è äëÿ çà­ ïóñ­êà áèî­ñèí­òå­çà êëå­òîê. Ïî ãè­ïî­ òå­çå ïðî­ôåñ­ñî­ðà Àíä­ðèåâñ­êî­ãî, â îð­ãà­íèç­ìå ìëå­êî­ïè­òàþ­ùèõ è ÷å­ëî­âå­ êà êðîâü îá­ðà­çóåò­ñÿ ëèøü âî âðå­ìÿ íàï­ðÿ­æåí­íî­ãî ôè­çè­÷åñ­êî­ãî óñè­ëèÿ. Èìåí­íî â äâè­æå­íèè, ïðè áå­ãå, èí­òåí­ ñèâ­íîé ðà­áî­òå íà ñâå­æåì âîç­äó­õå èäóò ìîù­íûå îêèñ­ëè­òåëü­íî-âîññòà­ íî­âè­òåëü­íûå ðåàê­öèè è îá­ðà­çóåò­ñÿ ñèëü­íàÿ, ìî­ëî­äàÿ êðîâü âû­ñî­êî­ãî êà­÷åñò­âà. ×òî­áû ïðî­äóê­òèâ­íî ðà­áî­ òàòü è ïðîñòî íîð­ìàëü­íî æèòü, - íàì íåîá­õî­äè­ìî ïîñòîÿí­íî äâè­ãàòü­ñÿ. Õîäü­áà Õîäü­áà – íàè­áî­ëåå ïðîñòîå è äîñòóï­íîå ñðåäñò­âî, ïðèåì­ëè­ìîå âñåì âîç­ðàñ­òàì. Ïðî­öåíò òðàâì âî âðå­ìÿ õîäü­áû íàè­ìåíü­øèé ïî ñðàâ­ íå­íèþ ñ áî­ëåå èí­òåí­ñèâ­íû­ìè âè­ äà­ìè äâè­æå­íèé, à óäî­âîëüñò­âèå íå ìåíü­øå. Õî­äèòü íà­äî èí­òåí­ñèâ­íî, íî ïî ñà­ìî­÷óâñò­âèþ. Äî­áè­âàòü­ñÿ ëåã­ êîé èñ­ïà­ðè­íû è ïîä­äåð­æè­âàòü åå â ïðî­öåñ­ñå õîäü­áû - ýòî ïåð­âûé ïðèç­ íàê, ÷òî âû âûø­ëè íà ðå­æèì ýô­ôåê­ òèâ­íî­ãî ýíåð­ãî­íà­áî­ðà è àê­òè­âà­öèè áèî­ñèí­òå­çà. Âîç­ðîñ­øèé êðó­ãîî­áî­ðîò æèä­êîñòè è äû­õà­íèÿ ïîç­âî­ëèò âàì ýô­ôåê­òèâ­íî óäà­ëÿòü øëà­êè óñòà­ ëîñòè èç îð­ãà­íèç­ìà, îç­äî­ðàâ­ëè­âàòü

Çäîðîâûé îáðàç æèçíè

âíåê­ëå­òî÷­íóþ ñðå­äó. Ïîì­íè­òå: ÷àñ õîäü­áû ïðè­íî­ñèò ëó÷­øèå ðå­çóëü­òà­ òû, ÷åì 15 ìè­íóò áå­ãà. Íå­äà­ðîì Ïîëü Áðåãã ñ÷è­òàåò õîäü­áó “êî­ðî­ëåì” ñðå­ äè óï­ðàæ­íå­íèé è ñî­âå­òóåò, íà­÷àâ ñ ìà­ëî­ãî, åæåä­íåâ­íî ïðî­õî­äèòü îò 5 äî 8 êè­ëî­ìåò­ðîâ (÷àñ õîäü­áû) è áûòü ñïî­ñîá­íûì óä­âîèòü ýòî ðàññòîÿ­íèå. Âî âðå­ìÿ õîäü­áû íàá­ëþ­äàåò­ñÿ íåñ­ êîëü­êî ñïå­öè­ôè­÷åñ­êèõ âîç­äåéñò­ âèé: îò ìû­øå÷­íûõ ñîê­ðà­ùå­íèé äî èíåð­öèîí­íûõ óñè­ëèé æèä­êîñòè, ïè­ ùè è òàê äà­ëåå. Äà­âàé­òå ðàç­áå­ðåì âíà­÷à­ëå ðîëü ìû­øå÷­íûõ ñîê­ðà­ùå­ íèé. Ïðè äâè­æå­íèè ïî êà­ïèë­ëÿ­ðàì âå­íîç­íàÿ êðîâü òå­ðÿåò ïî÷­òè âñå äàâ­ëå­íèå, âîç­íè­êàþ­ùåå îò ñåð­äå÷­ íûõ ñîê­ðà­ùå­íèé. Íà äâè­æå­íèå êðî­ âè ïî âå­íàì ýô­ôåê­òèâ­íî âëèÿåò ïîä­ñîñ, âîç­íè­êàþ­ùèé ïðè äâè­æå­íèè äèàô­ðàã­ìû (“âå­íîç­íî­ãî ñåðä­öà”) âî âðå­ìÿ äû­õà­íèÿ. Íî ýòî­ãî îêà­çû­ âàåò­ñÿ âåñü­ìà ìà­ëî äëÿ òî­ãî, ÷òî­áû ïîä­íè­ìàòü êðîâü ââåðõ ïðî­òèâ ñè­ëû òÿ­æåñòè. Ïîý­òî­ìó ïðè­ðî­äà ñîç­äà­ ëà íà âíóò­ðå­ííèõ ïî­âåðõ­íîñòÿõ âåí îò ïàëü­öåâ äî ïëå­÷à ðóê è îò ïàëü­ öåâ íîã äî áåä­ðà, ÷å­ðåç ïðî­ìå­æóò­êè îêî­ëî 4 ñàí­òè­ìåò­ðîâ, îñî­áûå êëà­ïà­ íû-êàð­ìà­íû. Ýòè êëà­ïà­íû ïîç­âî­ëÿþò ïðî­ïóñ­êàòü êðîâü òîëü­êî â îä­íîì íàï­ðàâ­ëå­íèè – ââåðõ, ê ñåðä­öó. Èõ 22 íà âå­íàõ íîã è 17 íà ðó­êàõ. Ïðè

êàæ­äîì ñîê­ðà­ùå­íèè ìûøö íîã èëè ðóê, âîç­íè­êàþ­ùåì ïðè õîäü­áå, âå­íû ñæè­ìàþò­ñÿ îò ìû­øå÷­íî­ãî ñîê­ðà­ùå­ íèÿ, è êðîâü ïðî­òàë­êè­âàåò­ñÿ ââåðõ. Ïðè ðàññ­ëàá­ëå­íèè êðîâü ïîä äåéñò­ âèåì ñè­ëû òÿ­æåñòè óñò­ðåì­ëÿåò­ñÿ âíèç, íî ïî­ëó­ëóí­íûå êëà­ïà­íû (êëà­ ïà­íû-êàð­ìà­íû) çàê­ðû­âàþò­ñÿ è íå äàþò åé òå÷ü âíèç. Âîò òàê äåéñò­âóåò ìû­øå÷­íûé íà­ñîñ, ïðî­òàë­êè­âàþ­ùèé êðîâü ê ñåðä­öó è ïî­ìî­ãàþ­ùèé âòî­ðî­ ìó âå­íîç­íî­ìó ñåðä­öó – äèàô­ðàã­ìå. Òå­ïåðü ðàç­áå­ðåì ðîëü èíåð­öèîí­ íûõ óñè­ëèé. Ýòè óñè­ëèÿ õî­ðî­øî èë­ ëþñò­ðè­ðó­þò­ñÿ îòê­ðû­âà­íèåì áó­òûë­ êè – ïðîá­êó ìîæ­íî âû­áèòü óäà­ðîì äíè­ùà áó­òûë­êè î çåì­ëþ. Ýòî ÿâ­ëå­íèå îáÚÿñ­íÿåò­ñÿ òåì, ÷òî êî­ëè­÷åñò­âî äâè­æå­íèÿ ðàâ­íî ïðîèç­âå­äå­íèþ ìàñ­ ñû æèä­êîñòè íà åå ñêî­ðîñòü; íàï­ ðàâ­ëåí­íîå ïåð­âî­íà­÷àëü­íî â ñòî­ðî­íó çåì­ëè, íî âñòðå­òèâ ñîï­ðî­òèâ­ëå­íèå, îíî ìå­íÿåò ñâîé çíàê (òî åñòü íàï­ ðàâ­ëå­íèå) è óñò­ðåì­ëÿåò­ñÿ â îá­ðàò­ íóþ ñòî­ðî­íó – âû­øè­áàåò ïðîá­êó. Ýòî ïðîèñ­õî­äèò è ïðè õîäü­áå (åùå ñèëü­ íåå ïðè áå­ãå) ñ âå­íîç­íîé êðîâüþ. Îïî­ðîé äëÿ êðî­âè â ýòîì ñëó­÷àå ñëó­æàò ïî­ëó­ëóí­íûå êëà­ïà­íû. Íå­äà­ ðîì èõ òàê ìíî­ãî â êî­íå÷­íîñòÿõ ðóê è íîã. Ýòè æå èíåð­öèîí­íûå óñè­ëèÿ ïîç­âî­ëÿþò âçáàë­òû­âàòü ïè­ùó â æå­ ëóä­êå è êè­øå÷­íè­êå, æåë÷ü – â æåë÷­

Ïðè äâè­æå­íèè ïî êà­ïèë­ëÿ­ðàì âå­íîç­ íàÿ êðîâü òå­ðÿåò ïî÷­òè âñå äàâ­ëå­íèå, âîç­íè­êàþ­ùåå îò ñåð­äå÷­íûõ ñîê­ðà­ ùå­íèé. íîì ïó­çû­ðå, íå äà­âàÿ åé ñãó­ùàòü­ñÿ è âû­ïà­äàòü â îñà­äîê. Ðèò­ìè­÷åñ­êîå íà­äàâ­ëè­âà­íèå ïè­ùå­âûõ è êà­ëî­âûõ ìàññ íà ñòåí­êè êè­øå÷­íè­êà ðåô­ëåê­ òîð­íî âîç­áóæ­äàåò èõ è âû­çû­âàåò ñîê­ðà­ùå­íèå, â ðå­çóëü­òà­òå êî­òî­ðî­ãî ïðîä­âè­æå­íèå èõ èäåò íîð­ìàëü­íî. Âíóò­ðåí­íèå îð­ãà­íû: ïå­÷åíü, ïî÷­ êè, ìî­÷å­âîé ïó­çûðü, æåë÷­íûé ïó­ çûðü, ïîä­æå­ëó­äî÷­íàÿ æå­ëå­çà – êî­ ðî­÷å, âñå ñî­äåð­æè­ìîå áðþø­íîé ïî­ëîñòè âî âðå­ìÿ èí­òåí­ñèâ­íîé õîäü­áû âñòðÿ­õè­âàåò­ñÿ, äðå­áåç­æèò, ïðî­ìû­âàåò­ñÿ êðîâüþ è íà­ñû­ùà­åò­ ñÿ ýíåð­ãèåé. “Òîê­ñè­íû óñòà­ëîñòè” àê­òèâ­íî óäà­ëÿþò­ñÿ, è ÷å­ëî­âåê ïîñ­ ëå õî­ðî­øåé ïðî­ãóë­êè îùó­ùàåò çäî­ ðîâüå è óìè­ðîò­âî­ðå­íèå âî âñåì òå­ëå. Èíåð­öèîí­íûå óñè­ëèÿ èã­ðàþò ãðî­ ìàä­íóþ ðîëü â ìàñ­ñà­æå ìåæ­ïîç­âî­ íî÷­íûõ äèñ­êîâ, ñâÿ­çîê è âñåé ñîå­ äè­íè­òåëü­íîé òêà­íè. Íè­êà­êîé ìàñ­ñàæ íå îç­äî­ðàâ­ëè­âà­åò òàê ìåæ­ïîç­âî­íî÷­ íûå äèñ­êè, êàê õîäü­áà è áåã. Ðèò­ ìè­÷åñ­êîå ñæà­òèå è ðàñ­ñëàá­ëå­íèå ïîç­âî­ëÿåò ïè­òàòü ïóëü­ïîç­íîå ÿä­ ðî, õðÿ­ùå­âóþ òêàíü è ñó­õî­æèëü­íûå ñâÿç­êè ïîç­âî­íî÷­íè­êà. Âåäü íå­äîñòà­ òîê äâè­æå­íèÿ ïðè­âî­äèò ê òî­ìó, ÷òî íåò äîñ­òà­òî÷­íî­ãî ìàñ­ñà­æà âû­øå­ ïå­ðå­÷èñ­ëåí­íûì òêà­íÿì îð­ãà­íèç­ìà. Ïîý­òî­ìó îíè îò çà­øëà­êî­âàí­íîñòè è ïëî­õî­ãî ïè­òà­íèÿ ïîñòå­ïåí­íî, íî âåð­ íî, äå­ðå­âå­íåþò, ïå­ðåñòà­þò ïîë­íî­ öåí­íî îñó­ùåñòâ­ëÿòü ñâîè ôóíê­öèè, ñæè­ìàþò­ñÿ, ñòÿ­ãè­âàþò­ñÿ. Êî­ðî­÷å, ôóíê­öèè ìåæ­ïîç­âî­íî÷­íûõ äèñ­êîâ, äà è âñå­ãî ðåñ­ñîð­íî­ãî àï­ïà­ðà­òà ïîç­âî­íî÷­íè­êà, óò­ðà­÷è­âàþò­ñÿ ñîã­ ëàñ­íî çà­êî­íó ñâåð­òû­âà­íèÿ ôóíê­öèé. Îò­ñþ­äà ðà­äè­êó­ëèò­íûå áî­ëè, òó­ãî­

6

81

Çäîðîâûé îáðàç æèçíè

ïîä­âèæ­íîñòü ñóñòà­âîâ è òàê äà­ëåå. Ëþ­äè, êî­òî­ðûì òðóä­íî íà ïåð­âûõ ïî­ ðàõ õî­äèòü â áûñò­ðîì òåì­ïå, ìî­ãóò äå­ëàòü ïðîñòûå óï­ðàæ­íå­íèÿ. Ïîä­ íÿòü­ñÿ íà íîñ­êàõ òàê, ÷òî­áû ïÿò­êè (êàá­ëó­êè) îòîð­âà­ëèñü îò ïî­ëà íà ñàí­ òè­ìåòð, è ðåç­êî îïóñòèòü­ñÿ íà ïîë. Âû îùó­òè­òå óäàð, ñîò­ðÿ­ñå­íèå. Âîç­ íèê­øåå ïðè ýòîì èíåð­öèîí­íîå óñè­ ëèå âû­çî­âåò âåñü ðÿä âû­øåî­ïè­ñàí­ íûõ ýô­ôåê­òîâ. Òà­êîå ñîò­ðÿ­ñå­íèå òå­ëà íóæ­íî äå­ëàòü íå ÷à­ùå îä­íî­ãî ðà­çà â ñå­êóí­äó. Ñëèø­êîì ÷àñòûå ñîò­ðÿ­ñå­íèÿ íå ïîç­âî­ëÿþò ñêàï­ëè­ âàòü­ñÿ äîñòà­òî÷­íî­ìó êî­ëè­÷åñò­âó êðî­âè â ìåæê­ëà­ïàí­íûõ ïðîñò­ðàíñò­ âàõ âåí è ïîý­òî­ìó ìà­ëîýô­ôåê­òèâ­íû ñ öåëüþ ïðî­êà÷­êè êðî­âè. Ñëèø­êîì âû­ñî­êîå îò­ðû­âà­íèå ïÿ­òîê îò ïî­ëà ìî­æåò âûç­âàòü íå­æå­ëà­òåëü­íûé ýô­ ôåêò íà ïîç­âî­íî÷­íûå äèñ­êè, îñî­ áåí­íî òðàâ­ìè­ðî­âàí­íûå. Òà­êóþ âèá­ ðî­ãèì­íàñòè­êó äå­ëàé­òå 3-5 ðàç â äåíü ïî îä­íîé ìè­íó­òå, òî åñòü 60 ñîò­ðÿ­ñå­ íèé. Ñëà­áûì, áîëü­íûì ëè­öàì ïîñ­ëå 30 ñîò­ðÿ­ñå­íèé ñäå­ëàòü îò­äûõ 5-10 ìè­íóò, à çà­òåì îñòàëü­íûå 30. Âèá­ ðî­ãèì­íàñòè­êà âåñü­ìà ïî­ëåç­íà äëÿ ëèö, âå­äó­ùèõ ïðåè­ìó­ùåñò­âåí­íî ñè­ äÿ­÷èé îá­ðàç æèç­íè, ïî­ìî­ãàåò ïðå­ äóï­ðå­äèòü ðÿä áî­ëåç­íåé âíóò­ðåí­íèõ îð­ãà­íîâ – îò òðîì­áîô­ëå­áè­òà äî èí­ ôàðê­òà. Ïîñ­­òà­íîâ­êà ïðè õîäü­áå ïÿ­ òîê æåñò­êî íà çåì­ëþ ñïî­ñîáñò­âóåò ïðîÿâ­ëå­íèþ ýô­ôåê­òà èíåð­öèîí­íûõ óñè­ëèé. Ïî ìå­ðå óäà­ëå­íèÿ øëà­êîâ èç îð­ãà­íèç­ìà, îá­íîâ­ëå­­íèÿ òêà­íåé âàì çà­õî­÷åò­ñÿ äâè­ãàòü­ñÿ áûñò­ðåå, è âû ïå­ðåé­äå­òå íà áåã. Áåã Îáûê­íî­âåí­íûé áåã îêà­çû­âàåò åùå áîëü­øåå âëèÿ­íèå íà íàø îð­ ãà­íèçì, íå­æå­ëè õîäü­áà. Íàì­íî­ ãî âîç­ðàñòàåò êðî­âî­òîê – îò­ñþ­äà è ýíåð­ãî­íà­áîð èç îê­ðó­æàþ­ùåé ñðå­ äû; äû­õà­íèå – îò­ñþ­äà óäà­ëå­íèå øëà­êîâ, êà­ïè­òàëü­íî ïðî­ìû­âàåò­ñÿ âñå òå­ëî ÷èñòîé êðîâüþ, à èíåð­ öèîí­íûå óñè­ëèÿ äîñòè­ãàþò ãî­ðàç­ äî áîëü­øèõ âå­ëè­÷èí, ÷åì ïðè õîäü­ áå. Åñ­ëè áåã äîñòà­òî÷­íî äëè­òå­ëåí, òî âîç­íè­êàåò äû­õà­òåëü­íûé àöè­äîç,

82

7

- îò­ñþ­äà óëó÷­øàåò­ñÿ áèî­ñèí­òåç â êëåò­êàõ. Ìíî­ãîê­ðàò­íî âîç­ðàñòàåò îç­äî­ðî­âè­òåëü­íûé ýô­ôåêò, êî­òî­ðûé áûë äàâ­íûì-äàâ­íî ïîä­ìå­÷åí ëþäü­ ìè. Èç äðåâ­íåé Ýë­ëà­äû äî íàñ äîø­ ëè ïðåê­ðàñ­íûå ñëî­âà, âû­ñå­÷åí­íûå íà êàì­íå: ”Åñ­ëè õî­÷åøü áûòü ñèëü­ íûì – áå­ãàé, õî­÷åøü áûòü êðà­ñè­âûì - áå­ãàé, õî­÷åøü áûòü óì­íûì - áå­ãàé”. Âëèÿ­íèå áå­ãà íà ýí­äîê­ðèí­íóþ è íåðâ­íóþ ñèñòå­ìû î÷å­âèä­íî. Áåã ïîç­ âî­ëÿåò íà­ëà­äèòü ðèò­ìè­÷åñ­êóþ ðà­áî­òó óêà­çàí­íûõ ñèñòåì. ×òî­áû äàòü íàã­ ðóç­êó íà ýòè ñèñ­òå­ìû, íåîá­õî­äè­ìà äëè­òåëü­íàÿ öèê­ëè­÷åñ­êàÿ àí­òèã­ðà­âè­ òà­öèîí­íàÿ ðà­áî­òà. Äëè­òåëü­íûé íå­òî­ ðîï­ëè­âûé áåã èäåàëü­íî ïîä­õî­äèò äëÿ ýòî­ãî. Ìû çíàåì, ÷òî áîëü­øèíñò­âî êðî­âå­íîñ­íûõ ñî­ñó­äîâ â òå­ëå ðàñ­ïî­ ëî­æåíû âåð­òè­êàëü­íî, à êà­ïèë­ëÿð­íûé êðî­âî­òîê â ïî­êîå íà 1 êâàä­ðàò­íîì ìèë­ëè­ìåò­ðå ïî­ïå­ðå÷­íî­ãî ñå­÷å­íèÿ ìûø­öû îòê­ðûò ïðèá­ëè­çè­òåëü­íî íà 30-80 êà­ïèë­ëÿ­ðîâ. Âî âðå­ìÿ áå­ãà, êîã­äà ÷å­ëî­âåê ïîñòîÿí­íî ïðåî­äî­ëå­ âàåò çåì­íóþ ãðà­âè­òà­öèþ, ïîäñ­êà­êè­

âàÿ è îïóñ­êàÿñü â âåð­òè­êàëü­íîì ïî­ ëî­æå­íèè, êðî­âî­òîê â ñî­ñó­äàõ òàê­æå “ðàñ­êà­÷è­âàåò­ñÿ”, âõî­äèò â ðå­çî­íàíñ ñ áå­ãîì. Ïðè ýòîì ïîñòå­ïåí­íî îòê­ ðû­âàþò­ñÿ ðà­íåå “ñïàâ­øèå” êà­ïèë­ëÿ­ ðû. ×èñ­ëî îòê­ðû­òûõ êà­ïèë­ëÿ­ðîâ óæå ìî­æåò äîñòè­ãàòü 2500. Òà­êàÿ ìèê­ðî­ öèð­êó­ëÿ­öèÿ àê­òè­âè­çè­ðóåò äåÿ­òåëü­ íîñòü îð­ãà­íîâ âíóò­ðåí­íåé ñåê­ðå­öèè. Ïî­òîê ãîð­ìî­íîâ âîç­ðàñòàåò è òå­ïåðü óæå ñïî­ñî­áåí äî­õî­äèòü äî ñà­ìûõ îò­äà­ëåí­íûõ êëå­òî­÷åê è íà­ëà­æè­âàòü èõ ðà­áî­òó, êîîð­äè­íè­ðî­âàòü äåÿ­òåëü­ íîñòü ñèñòåì.  èòî­ãå ýòî ïðè­âî­ äèò ê òî­ìó, ÷òî äåÿ­òåëü­íîñòü âñåõ ñèñòåì îð­ãà­íèç­ìà ñòà­íî­âèò­ñÿ áî­ëåå ñëà­æåí­íîé è ñáà­ëàí­ñè­ðî­âàí­íîé. Êàê ïðà­âè­ëî, ïîñ­ëå äëè­òåëü­íî­ãî áå­ãà (30 è áî­ëåå ìè­íóò) âîç­íè­êàåò îùó­ùå­íèå ñ÷àñòüÿ (ýé­ôî­ðèè). Ýòî ðå­çóëü­òàò óñè­ëåí­íîé ðà­áî­òû ãè­ïî­ ôè­çà, êî­òî­ðûé âû­ðà­áà­òû­âàåò îñî­ áûå ãîð­ìî­íû – ýí­äîð­ôè­íû. Ïðè ðàç­ íûõ äî­çàõ îíè â 200 ðàç ýô­ôåê­òèâ­ íåå ìîð­ôèÿ! Ýí­äîð­ôè­íû âû­çû­âàþò åñòåñò­âåí­íîå îùó­ùå­íèå áëà­æåíñò­

Çäîðîâûé îáðàç æèçíè

âà, îêà­çû­âàþò ïðî­òè­âî­áî­ëå­âîé ýô­ ôåêò è ïðî­äîë­æàþò ñâîå äåéñò­âèå â òå­÷å­íèå 0,5-1 ÷à­ñà ïîñ­ëå áå­ãà. Ñó­ùåñò­âóåò ñïå­öèàëü­íàÿ ìå­òî­äè­êà ïî óñè­ëåí­íîé âû­ðà­áîò­êå ýí­äîð­ôè­ íîâ. Òàê, ïðå­äåëü­íàÿ ôè­çè­÷åñ­êàÿ íàã­ðóç­êà â òå­÷å­íèå 12-15 ìè­íóò ïî­ âû­øàåò óðî­âåíü ýí­äîð­ôè­íîâ ñ 320 åäè­íèö äî1650. Îñî­áåí­íî õî­ðî­øî ýòîò ýô­ôåêò íàá­ëþ­äàåò­ñÿ ó âû­ñî­êî òðå­íè­ðî­âàí­íûõ ëèö. Õî­ðî­øî âû­çû­ âàåò ýé­ôî­ðèþ ïðî­áå­ãà­íèå 5 êè­ëî­ ìåò­ðîâ ñî ñêî­ðîñòüþ 5-6 ìè­íóò íà 1êì. Òà­êèì îá­ðà­çîì, áåã – ïðåê­ ðàñ­íîå ñðåäñò­âî ïðî­òèâ äåï­ðåñ­ñèè.  ïðî­öåñ­ñå áå­ãî­âûõ òðå­íè­ðî­âîê óìåíü­øàåò­ñÿ êî­ëè­÷åñò­âî ñåð­äå÷­ íûõ ñîê­ðà­ùå­íèé, ñåðä­öå ñòà­íî­âèò­ ñÿ ìîù­íåå è ðà­áî­òàåò áî­ëåå ýêî­ íîì­íî. Ãîð­ìî­íû íàä­ïî­÷å÷­íè­êîâ, âû­ðà­áà­òû­âàþ­ùèå­ñÿ â ïðî­öåñ­ñå ôè­çè­÷åñ­êîé íàã­ðóç­êè, áëà­ãîò­âîð­ íî äåéñò­âóþò íà ñåðä­öå.  ðå­çóëü­ òà­òå ÷å­ëî­âåê ñ ðåä­êèì ïóëü­ñîì ãî­ðàç­äî ëåã­÷å êîíò­ðî­ëè­ðóåò ñâîè ýìî­öèè, è ïî­âû­øåí­íûå ïîð­öèè àä­ ðå­íà­ëè­íà íå îêà­çû­âàþò âðåä­íûõ âëèÿ­íèé íà åãî îð­ãà­íèçì, êàê ýòî ïðîèñ­õî­äèò ó ìà­ëî­ïîä­âèæ­íûõ ëèö. Áå­ãàòü ìîæ­íî â ëþ­áîå âðå­ìÿ äíÿ. Òàê, ïî óò­ðàì, êîã­äà â êðî­âè ïî­âû­ øåí­íîå êî­ëè­÷åñò­âî ãîð­ìî­íîâ, áåã áó­äåò åñòåñò­âåí­íûì ñðåäñò­âîì äëÿ ðàç­ðÿä­êè èç­ëèø­êà ãîð­ìî­íîâ, ÷òî ïî­ ìî­æåò îð­ãà­íèç­ìó âåð­íóòü­ñÿ ê ãàð­ ìî­íèè. Åñ­ëè áå­ãàòü ïîñ­ëå òðó­äî­âî­ãî äíÿ - âå­÷å­ðîì, òî ýòèì âû ñíè­ìå­òå íàï­ðÿ­æå­íèå, ðàññ­ëà­áè­òåñü, ïîä­çà­ ðÿ­äè­òåñü ýíåð­ãèåé, ïî­äà­âè­òå èç­ëèø­ íèé àï­ïå­òèò è çàñ­íå­òå ïðåê­ðàñ­íûì ñíîì.  ñâÿ­çè ñ òåì, ÷òî ïðè äëè­òåëü­ íîì ðèò­ìè­÷åñ­êîì áå­ãå ïóëüñ ñòà­íî­ âèò­ñÿ 120-130 óä./ìèí. è ïå­ðè­ôå­ ðè­÷åñ­êèå êðî­âå­íîñ­íûå ñî­ñó­äû ðàñ­ øè­ðÿþò­ñÿ, ñíè­æàåò­ñÿ èõ ñîï­ðî­òèâ­ ëå­íèå, ÷òî âå­äåò ê ïî­íè­æå­íèþ êðî­ âÿ­íî­ãî äàâ­ëå­íèÿ. Ïðè ïî­íè­æåí­íîì îíî, íàî­áî­ðîò, - ïîä­íè­ìàåò­ñÿ. Òà­êèì îá­ðà­çîì, áåã – ïðåê­ðàñ­íûé íîð­ìà­ ëè­çà­òîð àð­òå­ðèàëü­íî­ãî äàâ­ëå­íèÿ. Áåã ñïî­ñîáñò­âóåò íîð­ìà­ëè­çà­öèè êèñ­ëîò­íîñòè æå­ëóä­êà. Òàê, ïðè ïî­

íè­æåí­íîé ñåê­ðå­öèè æå­ëó­äî÷­íî­ãî ñî­êà ïå­ðåä áå­ãîì âû­ïåé­òå ñòà­êàí ñòðóê­òó­ðè­ðî­âàí­íîé èëè îìàã­íè­÷åí­ íîé âî­äû – ýòî óñè­ëèò ñåê­ðå­òîð­íóþ ôóíê­öèþ æå­ëóä­êà. Áå­ãàé­òå íå ìå­ íåå 30 ìè­íóò è íå áî­ëåå ÷à­ñà. Áî­ ëåå äëè­òåëü­íûé áåã, ïî çà­êî­íàì ðàñ­ïðå­äå­ëå­íèÿ ýíåð­ãå­òè­êè, ìî­æåò ïî­äà­âèòü è áåç òî­ãî ñëà­áóþ ñåê­ðå­ öèþ. Êîã­äà ñåê­ðå­öèÿ ïî­âû­øå­íà è íîð­ìàëü­íàÿ, ìîæ­íî ïå­ðåä áå­ãîì âû­ïèòü ñòà­êàí îâ­ñÿí­êè èëè ãåð­êó­ëå­ ñà äëÿ íåéò­ðà­ëè­çà­öèè ïî­âû­øåí­íîé êèñ­ëîò­íîñòè. Ïðè ýòîì ìîæ­íî áå­ ãàòü ãî­ðàç­äî äîëü­øå – äî 2 ÷à­ñîâ. Åñ­ëè êðàò­êî ñóì­ìè­ðî­âàòü öå­ëåá­íûå âîç­äåéñò­âèÿ áå­ãà, òî îí îñî­áåí­íî ýô­ôåê­òè­âåí ïðè ãè­ïåð­òî­íèè è ãè­ïî­ òî­íèè, âå­ãå­òî-ñî­ñó­äèñòîé äèñòî­íèè, ñòå­íî­êàð­äèè, èøå­ìè­÷åñ­êîé áî­ëåç­íè ñåðä­öà, ðåâ­ìà­òèç­ìå, íå­äîñòà­òî÷­ íîñòè ìèò­ðàëü­íî­ãî êëà­ïà­íà ñåðä­öà, îñòåî­õîíä­ðî­çå, ÿç­âåí­íîé áî­ëåç­íè æå­ëóä­êà. Ïî­ìè­ìî ýòî­ãî, áåã òîð­ìî­ çèò ïðî­öåñ­ñû ñòà­ðå­íèÿ, èáî àê­òè­âè­ çè­ðóåò âíóò­ðèê­ëå­òî÷­íûé áèî­ñèí­òåç, íîð­ìà­ëè­çè­ðóåò äåÿ­òåëü­íîñòü ÖÍÑ (ïðî­öåñ­ñû âîç­áóæ­äå­íèÿ è òîð­ìî­

æå­íèÿ), àê­òè­âè­çè­ðóåò è ðå­ãó­ëè­ðóåò äåÿ­òåëü­íîñòü ýí­äîê­ðèí­íûõ æå­ëåç, óê­ðåï­ëÿåò èìóí­íóþ ñèñòå­ìó – ïî­ âû­øàåò çà­ùèò­íûå ñè­ëû îð­ãà­íèç­ìà, çà­ðÿ­æàåò îð­ãà­íèçì ýíåð­ãèåé è ïðåê­ ðàñ­íî ïî­ìî­ãàåò áî­ðîòü­ñÿ ïðî­òèâ ÷ðåç­ìåð­íî­ãî è íå­êîíò­ðî­ëè­ðóå­ìî­ãî óïîò­ðåá­ëå­íèÿ ïè­ùè. Òàê, åñ­ëè ó âàñ ê âå­÷å­ðó íàá­ëþ­äàåò­ñÿ ýòî ÿâ­ëå­íèå, òî âû ëåã­êî ìî­æå­òå ïðå­äóï­ðå­äèòü åãî, ñäå­ëàâ ëåã­êóþ ïðî­áåæ­êó îò 20 äî 40 è áî­ëåå ìè­íóò! Àï­ïå­òèò ñíè­ ìàåò­ñÿ íà 1-2 ÷à­ñà, è âàñ ëåã­êî óäîâ­ ëåò­âî­ðèò íå­áîëü­øîé ïðèåì ïè­ùè. Î ïîëü­çå áå­ãà ìîæ­íî ïè­ñàòü è ïè­ ñàòü, íî ãëàâ­íîå, óç­íàâ õî­òÿ áû ìà­ ëîñòü î åãî ïî­ëåç­íîì âîç­äåéñò­âèè, íå ïî­ëå­íèòü­ñÿ è íà­÷àòü íî­âóþ æèçíü, ãëàâ­íîé ñîñòàâ­ëÿþ­ùåé êî­òî­ðîé áó­ äåò áåã.

Áå­ãàé­òå íå ìå­íåå 30 ìè­íóò è íå áî­ëåå ÷à­ñà. Áî­ëåå äëè­òåëü­íûé áåã, ïî çà­êî­íàì ðàñ­ïðå­äå­ëå­ íèÿ ýíåð­ãå­òè­êè, ìî­æåò ïî­äà­âèòü è áåç òî­ãî ñëà­ áóþ ñåê­ðå­öèþ.

7

83

²­Ëáñ­Å»­ÉÇ ¢ û·­ï³­Ï³ñ

ÜÛáõ­ÃÁ` ܳ­ñÇ­Ý» Æ­ñÇó­Û³­ÝÇ

Ú

áõ­Õáï ëÝݹ³­Ùûñ­ùÁ ¢ ѳï­Ï³­å»ë Ûáõ­Õ³­ÉÇ Ï³Ã­Ý³Ù­Ã»ñ­ùÁ, û¢ ß³ï ѳ­Ù»Õ »Ý áõ ³­Ëáñ­Å»­ ÉÇ, 볭ϳÛÝ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ÏáÕ­ÙÇó ³ÛÝ­ù³Ý ¿É, ³Ûë­ å»ë ³­ë³Í, §ëÇñ­í³Í¦ ã»Ý: гÛï­ÝÇ ¿, áñ Ûáõ­Õ³­ÉÇ ëÝݹ³Ù­Ã»ñ­ùÁ ¹Åí³­ñ³­Ù³ñë ¿ ¢ Ëá­ãÁÝ­¹á­ïáõÙ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ ÏáÕ­ÙÇó µ³½­Ù³­ÃÇí ³ÛÉ û·­ï³­Ï³ñ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ Ûáõ­ñ³ó­Ù³ÝÝ áõ ϻݭ ë³­·áñ­Íáõ­Ý»áõí۳­ÝÁ: ²Û¹ å³ï­×³­éáí ų­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ³ß­Ë³ñ­ÑÁ Ó·ïáõÙ ¿ ÇÝã­å»ë ³­Ëáñ­Å»­ÉÇ, ³ÛÝ­å»ë ¿É û·­ï³­Ï³ñ ëÝݹ³Ù­Ã»ñ­ùÇ û·­ï³­·áñÍ­Ù³­ÝÁ: »¢ ϳíݳ٭ûñ­ùÁ ѳÛï­ÝÇ ¿ Çñ µ³ñÓñ Ûáõ­Õ³Û­Ýáõí۳ٵ, 볭ϳÛÝ ³­é³Ýó ¹ñ³ ¿É Ñݳ­ñ³­íáñ ã¿ å³ï­Ï»­ñ³ó­Ý»É Ù»ñ ³­Ù»­Ýûñ­Û³ ëÝݹ³­Ï³ñ­·Á: γÃÝ Çñ Ù»ç å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»ñ áõ ÝÛáõ­Ã»ñ, ³­é³Ýó á­ñáÝó Ñݳ­ñ³­íáñ ã¿ áõ­Ý»­Ý³É ³­éáÕç ³å­ñ»­É³­Ï»ñå: 곭ϳÛÝ ³Ûë­ï»Õ ϳ ÙÇ µ³­ó³­éáõíÛáõÝ, áñÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ Ýϳ­ïÇ áõ­ Ý»­Ý³É. µ³ñÓñ Ûáõ­Õ³­Ûáõí۳ٵ ϳíݳ٭ûñ­ùÇ Ñ³ï­Ï³­å»ë ß³ï û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ ϳ­ñáÕ ¿ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ñ³­Ù³ñ ѳݭ·»ó­Ý»É ͳÝñ ѻÝù­Ý»­ñÇ: ²Û¹ ÇëÏ å³ï׳éáí ó³ÝϳÉÇ ¿ ÷á˳ñÇÝ»É ³ÛÝ ó³Íñ Ûáõ­Õ³Û­Ýáõí۳ٵ ϳíݳ٭ûñ­ùáí, áñÁ ¹ñ³­Ï³­Ýá­ñ»Ý ¿ ³½­¹áõÙ Ù³ñ­¹áõ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý áõ ÇÝù­Ý³½­·³­óá­ÕáõÃ­Û³Ý íñ³: ²­Ù»­ñÇÏ­Û³Ý ·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ ѳݷ»É »Ý ³ÛÝ »½­ñ³­Ï³­óáõí۳Ý, áñ ó³Íñ Ûáõ­Õ³Û­Ýáõí۳ٵ ÝáõÛ­ÝÇëÏ 1 µ³­Å³Ï ϳ­ÃÇ û·­ï³­·áñ­ÍáõÙÁ ϳ­ñáÕ ¿ Ýå³ë­ï»É ù³­ßÇ ³­ñ³· Ýí³½­Ù³­ÝÁ: àõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»­ñÁ óáõÛó »Ý ïí»É, áñ û­ñ³­Ï³Ý 3 µ³­Å³Ï ϳà ËÙ»­ÉÁ, ûñ¢ë, ³­í»­ÉÇ ¿ Ýå³ë­ïáõÙ ³­í»­Éáñ¹ ù³­ßÇ Ýí³­½»ó­ Ù³­ÝÁ, ù³Ý, ³­ë»Ýù, ϳ­Éá­ñdz­Ý»­ñÇ ë³Ñ­Ù³­Ý³­÷³­Ïáõ­ÙÁ: ´³ÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ, û­ñǭݳÏ, ϳÃÝ Çñ Ù»ç å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ϳɭóÇáõÙ, áñÝ ³­ñ³­·³ó­ÝáõÙ ¿ Ù³ñ­¹áõ Ù³ñÙ­ÝÇ ×³ñ­å»ñÝ ³Û­ñ»­Éáõ áõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ ÝÁ:

84

7

γíݳ٭ûñ­ùÇ µ³ñÓñ Ûáõ­Õ³Û­ÝáõíÛáõÝÝ Çñ µ³­ó³­ë³­Ï³Ý ѻÝù­Ý»ñÝ ¿ áõ­Ý»­Ýáõ٠ݳ¢ ëñïÇ áõ ¹ñ³ ϳ­Ýá­Ý³­íáñ ³ß­Ë³­ï³Ý­ùÇ íñ³` ׳ñ­å³­Ï³­É»­Éáí ³ÛÝ: гï­Ï³­å»ë ¹³ í»­ñ³­ µ»­ñáõÙ ¿ å³­ëÇí ϻݭ볭ϻñå áõ­Ý»­óáÕ ³Ý­Ó³Ýó: ´³ñÓñ Ûáõ­Õ³Û­Ýáõí۳ٵ ëÝݹ³Ù­Ã»ñ­ùÁ Ýå³ë­ï³­íáñ å³Û­ ٳݭݻñ ¿ ëï»Õ­Íáõ٠ѳï­Ï³­å»ë ëÇñï-³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ` ³­é³Ýó ³ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­éáõÃ­Û³Ý ³Ý­µ³­í³­ ñ³­ñáõÃ­Û³Ý »ñ¢áõÛíݻ­ñÇ` ÑÇ­å»ñ­ïá­ÝÇÏ ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳Ý, ëï»­Ý᭠ϳñ­¹Ç³­ÛÇ, ³­Ã»­ñáëÏ­É»­ñá­½Ç ³­é³­ç³ó­Ù³Ý ѳ­Ù³ñ: Êáõ­ë³­÷»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ¹ñ³Ý­óÇó` Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ý ï³­ÉÇë ëÝݹ³­ ϳñ­·Á ѳñë­ï³ó­Ý»É áã Ûáõ­Õ³­ÉÇ Ï³Ù ó³Íñ Ûáõ­Õ³Û­Ýáõí۳ٵ Ùûñù­Ý»­ñáí, á­ñáÝù ÇÝã­å»ë ¹Ûáõ­ñ³­Ù³ñë »Ý, ³ÛÝ­å»ë ¿É ϳ½­¹áõ­ ñÇã: àõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñ»­Éáí ÙÇÝ㢠5 ï³­ñ»­Ï³Ý »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ³­Ýáíݻ­ ñÇ íǭ׳­ÏÁ` ·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ »­Ï»É »Ý ³ÛÝ »½­ñ³­Ï³­óáõí۳Ý, áñ ׳ñ­å³­ÛÇÝ Ñ³Ý­·áõÛó­Ý»­ñÇ ·»ñ­Ï³­ÛáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ ï³­ñÇ­ùÇ Ñ»ï ѳݭ·»ó­Ý»É ëÇñï-³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³­é³­ç³ó­ Ù³­ÝÁ: ºí ÇÝã­å»ë å³ñ½­í»É ¿` ³Û¹ ³­Ù»­ÝÇ Ù»­Õ³­íá­ñÁ ϳ­ñáÕ ¿ ¹³é­Ý³É Ûáõ­Õ³­ÉÇ Ï³Ã­Ý³Ù­Ã»ñ­ùÁ: Àëï íǭ׳­Ï³·­ñáõí۳Ý` 200 000 ٳݭϳ­Ï³Ý Ù³­Ñ»­ñÇ 1/3-Á ëÇñï-³­Ýá­Ã³­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ å³ï­×³­éáí »Ý ÉÇ­ÝáõÙ: ¸Ç»­ï»­Éá·­Ý»­ñÁ íëï³­Ñ»ó­ÝáõÙ »Ý, áñ áã Ûáõ­Õ³­ÉÇ` ÁÝ­¹³­Ù»­ÝÁ 2,5 ïá­Ïáë, Ïó­Ý³Ù­Ã»ñ­ùÁ å³­ñáõ­Ý³­ ÏáõÙ ¿ µ³­í³­ñ³ñ ã³­÷áí ϳɭóÇáõÙ` ٳݭϳ­Ñ³­ë³Ï »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ áë­Ï­ñ³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç Ó¢³­íáñ­Ù³Ý ¢ ³­éáÕç ³­ï³Ù­Ý»ñ áõ­Ý»­ ݳ­Éáõ ѳ­Ù³ñ: ²Û¹ å³ï­×³­éáí Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ ѳï­Ï³­å»ë ÙÇÝ㢠2 ï³­ñ»­Ï³Ý »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ Ëáñ­Ñáõñ¹ »Ý ï³­ÉÇë ÏÇñ³é»É áã Ûáõ­Õ³­ÉÇ Ï³Ã­Ý³Ù­Ã»ñù:

Çäîðîâûé îáðàç æèçíè

Îæèðåíèå: ïðè÷èíû è ñëåäñòâèÿ Òåêñò: Êíàðèíå Êàçàí÷ÿí

Â

õîäå ýâîëþöèè æèâûå îðãàíèçìû íàó÷èëèñü íàêàïëèâàòü çàïàñ ïèòàòåëüíûõ âåùåñòâ â óñëîâèÿõ îáèëèÿ ïèùè ñ òåì, ÷òîáû ðàñõîäîâàòü ýòè çàïàñû â óñëîâèÿõ åãî íåäîñòà÷è. Ýòî ìîæíî ñ÷èòàòü îäíèì èç ýâîëþöèîííûõ äîñòèæåíèé, êîòîðîå ïîçâîëèëî âûæèòü ìíîãèì æèâûì ñóùåñòâàì.  äðåâíèå âðåìåíà ïîëíîòà ñ÷èòàëàñü ïðèçíàêîì áëàãîïîëó÷èÿ, äîñòàòêà, ïëîäîðîäèÿ è çäîðîâüÿ. Ïðèìåðîì ñëóæèò ñêóëüïòóðà ''Âåíåðà Âèëëåíäîðôñêàÿ'' (Venus of Willendorf), äàòèðîâàííàÿ 22-ì òûñÿ÷åëåòèåì äî í. ý. (âîçìîæíî, ñàìàÿ ðàííÿÿ èçâåñòíàÿ èëëþñòðàöèÿ îæèðåíèÿ). Ïî ìíåíèþ ó÷åíûõ, îñíîâíûå ôàêòîðû, ïðèâîäÿùèå ê ðàñïðîñòðàíåíèþ îæèðåíèÿ â ðàçâèòûõ ñòðàíàõ, - ñíèæåíèå ôèçè÷åñêèõ íàãðóçîê è èçìåíåíèå ñòðóêòóðû ïèòàíèÿ ñîâðåìåííîãî ÷åëîâåêà. Ïðàêòè÷åñêè èñ÷åç ðó÷íîé òðóä íà ïðîèçâîäñòâå, ñòèðàëüíûå ìàøèíû, ìèêñåðû, ïîëîòåðû è ïûëåñîñû ñóùåñò-

86

7

âåííî îáëåã÷èëè ðàáîòó ïî äîìó. Âñå áîëüøå ñåìåé èìåþò ëè÷íûå àâòîìîáèëè è ïîëüçóþòñÿ èìè äëÿ ïîåçäîê äàæå íà êîðîòêèå ðàññòîÿíèÿ.  ðàçâèòûõ ñòðàíàõ áîëåå ïîëîâèíû âçðîñëîãî íàñåëåíèÿ èìåþò ëèøíèé âåñ, ïðè÷åì îêîëî òðåòè ñòðàäàþò îò îæèðåíèÿ. Ñ êàæäûì ãîäîì ñèòóàöèÿ âñå áîëåå óõóäøàåòñÿ, îæèðåíèå “ìîëîäååò”, ñòàíîâèòñÿ ïðîáëåìîé íå òîëüêî âçðîñëûõ, íî òàêæå äåòåé è ïîäðîñòêîâ. Ïî ìíåíèþ ýêñïåðòîâ Âñåìèðíîé îðãàíèçàöèè çäðàâîîõðàíåíèÿ, ðàñïðîñòðàíåíèå îæèðåíèÿ íà ïëàíåòå óæå äîñòèãëî ìàñøòàáîâ ýïèäåìèè. Êàê îïðåäåëèòü, êàêîé äîëæíà áûòü íîðìàëüíàÿ ìàññà òåëà? Îáû÷íî ïîëüçóþòñÿ ôîðìóëîé, ïðåäëîæåííîé åùå â XIX âåêå èçâåñòíûì ôðàíöóçñêèì àíòðîïîëîãîì Ïîëåì Áðîêà: èäåàëüíûé âåñ â êèëîãðàììàõ ðàâåí ðîñòó â ñàíòèìåòðàõ ìèíóñ 100. ×èñòîãî æèðà â çäîðîâîì ÷åëîâåêå ñîäåðæèòñÿ 10-20 êã (ó æåíùèí áîëü-

øå, ÷åì ó ìóæ÷èí). Ó÷èòûâàÿ åãî âûñîêóþ êàëîðèéíîñòü (9,3 êêàë/ã ïî ñðàâíåíèþ ñ 4,1 êêàë/ã äëÿ ãëþêîçû), ìîæíî ïîäñ÷èòàòü, ÷òî ëþäè èìåþò ïîñòîÿííûé çàïàñ “òîïëèâà” îêîëî 100-180 òûñÿ÷ êèëîêàëîðèé. Ýòîãî äîñòàòî÷íî, ÷òîáû îáåñïå÷èâàòü ýíåðãåòè÷åñêèå ïîòðåáíîñòè îðãàíèçìà â òå÷åíèå 40 äíåé. Íî ïîñêîëüêó æèð ïîñòîÿííî ðàñõîäóåòñÿ íà ðàçíûå íóæäû, åãî äåïî ïðèõîäèòñÿ ïîïîëíÿòü. È äàæå òîãäà, êîãäà ìû íè÷åãî íå äåëàåì, à ïðîñòî îòäûõàåì â óäîáíîì êðåñëå, íàì íåîáõîäèìî äëÿ ïîääåðæàíèÿ îáìåííûõ ïðîöåññîâ íå ìåíüøå 1600-1700êêàë. Îñíîâíîé îáìåí ñêëàäûâàåòñÿ èç ìíîãèõ ôàêòîðîâ, è ýíåðãèÿ ðàñõîäóåòñÿ íà ðàáîòó ñåðäöà, íåîáõîäèìûå ýëåêòðè÷åñêèå ïðîöåññû è õèìè÷åñêèå ïðåâðàùåíèÿ â êëåòêàõ, ñîõðàíåíèå òîíóñà ìûøö, ïîääåðæàíèå òåìïåðàòóðû òåëà. Ó ìóæ÷èí âñå ýòè ïðîöåññû èäóò èíòåíñèâíåå, ïîýòîìó ïðè îäèíàêîâîé ìàññå òåëà æåíùèíàì â ïîêîå íóæíî íà

Çäîðîâûé îáðàç æèçíè

10-15% ìåíüøå ýíåðãèè. Îæèðåíèå – ïðèâû÷êà èëè áîëåçíü? Ïåðâè÷íîå îæèðåíèå ñâÿçàíî ñ íàñëåäñòâåííîñòüþ. Çàìå÷åíî, ÷òî åñëè îáà ðîäèòåëÿ ñòðàäàþò îæèðåíèåì, òî ó äåòåé îíî âîçíèêàåò â 78% ñëó÷àåâ, åñëè îäèí - â 56%, à åñëè ðîäèòåëè íîðìàëüíîãî âåñà - òî âåðîÿòíîñòü ñíèæàåòñÿ äî 14%. Òåì íå ìåíåå, íåñìîòðÿ íà ãåíåòè÷åñêóþ ïðåäðàñïîëîæåííîñòü, îæèðåíèå - áîëåçíü ïðèîáðåòåííàÿ.  îðãàíèçìå ðàáîòàåò ìåõàíèçì, êîòîðûé ïîääåðæèâàåò ïîñòîÿííûé óðîâåíü æèðà (ëèïîñòàç). Ïðè îæèðåíèè áàëàíñ ìåæäó ïîòðåáëåíèåì êàëîðèé è èõ ðàñõîäîì íàðóøàåòñÿ, èäåò íàêîïëåíèå æèðà è çàòåì åãî êîëè÷åñòâî ñòàáèëèçèðóåòñÿ íà íîâîì, áîëåå âûñîêîì óðîâíå. Ìåõàíèçì ðåãóëÿöèè ìîæåò ñëîìàòüñÿ ïî ðàçíûì ïðè÷èíàì, íàïðèìåð èç-çà ïîñòîÿííîãî ïåðååäàíèÿ. Ïëîõàÿ ïðèâû÷êà ñúåäàòü áîëüøå ïèùè, ÷åì òðåáóåòñÿ, â ñî÷åòàíèè ñ íàñëåäñòâåííîñòüþ îáîðà÷èâàåòñÿ áîëåçíüþ. Ïðè âòîðîì âàðèàíòå æèðîâûå êëåòêè ðàçìíîæàþòñÿ è èõ êîëè÷åñòâî óâåëè÷èâàåòñÿ. Íîâûå êëåòêè âûäåëÿþò âåùåñòâî, ïîâûøàþùåå àïïåòèò. ×èñëî êëåòîê, à âìåñòå ñ òåì è èçáûòîê ìàññû òåëà âîçðàñòàþò äî íåïîìåðíûõ âåëè÷èí. Òàêîé âèä îæèðåíèÿ (åãî íàçûâàþò ãèïåðïëàñòè÷åñêèì) ÷àùå ñâÿçàí ñ íàñëåäñòâåííîé ïðåäðàñïîëîæåííîñòüþ è íà÷èíàåòñÿ íàìíîãî ðàíüøå. Íàèáîëüøèé ðèñê äëÿ ðàçâèòèÿ îæèðåíèÿ òàêîãî ðîäà âîçíèêàåò â ïîäðîñòêîâîì âîçðàñòå, âî âðåìÿ áåðåìåííîñòè è â êëèìàêòåðè÷åñêîì ïåðèîäå. Ïîñëåäíèå íîâîñòè. Ñîãëàñíî èññëåäîâàíèþ, ïðîâåäåííîìó ñîâìåñòíî èçðàèëüñêèìè ó÷åíûìè è àìåðèêàíñêèìè èññëåäîâàòåëÿìè, íåðåäêî ïðè÷èíàìè îæèðåíèÿ ìîãóò ñòàíîâèòüñÿ èñêóññòâåííûé ñâåò è åäà â íî÷íîå âðåìÿ. Áîëåå ðàííèå èññëåäîâàíèÿ óæå ïîäòâåðäèëè, ÷òî âîçäåéñòâèå èñêóññòâåííîãî ñâåòà íà ëþäåé ïîâûøàåò ðèñê ðàêà ïðîñòàòû è ðàêà ãðóäè, ïîñêîëüêó òàêîé ñâåò íàðóøàåò ïðîèçâîäñòâî ìåëàòîíèíà, èìåþùåãî ñâîéñòâî, ïðè íîðìàëüíîì

êîëè÷åñòâå â îðãàíèçìå, òîðìîçèòü ðàçâèòèå îïóõîëåâûõ êëåòîê. Ïàññèâíûé îáðàç æèçíè, êîòîðûé ñ÷èòàåòñÿ îäíèì èç îñíîâíûõ ôàêòîðîâ ðèñêà íàáîðà ëèøíåãî âåñà, âåðîÿòíî, òàêæå ñâÿçàí ñ æèçíüþ ïðè èñêóññòâåííîì ñâåòå - âåäü ÷àñòî ëþäè âå÷åðàìè ðàáîòàþò çà êîìïüþòåðîì è ñìîòðÿò òåëåâèçîð – è â ýòè æå ÷àñû ìíîãèå ïîãëîùàþò áîëüøå ïèùè, ÷åì õîòåëè áû. Êàê áîðîòüñÿ ñ ëèøíèì âåñîì Ê ñîæàëåíèþ, ïðèìåíåíèå òàêèõ ëåêàðñòâåííûõ ñðåäñòâ, êàê ëåïòèí è áåòà-3-àäðåíîìèìåòèêè, âî ìíîãèõ ñëó÷àÿõ ïîçâîëÿåò ñíèçèòü ìàññó òåëà è ïîääåðæèâàòü åå íà óðîâíå íîðìû (ïðè ñîáëþäåíèè îáû÷íûõ âðà÷åáíûõ ðåêîìåíäàöèé), íî ýòî âñå æå íåëüçÿ íàçâàòü ïîëíûì èçëå÷åíèåì îæèðåíèÿ êàê áîëåçíè.  íàñòîÿùåå âðåìÿ, êàê è ïðåæäå, ïðè ëå÷åíèè îæèðåíèÿ íà ïåðâîì ìåñòå ñòîèò äèåòà. Ðàñïèñûâàòü åå â äåòàëÿõ íåò ñìûñëà, íî ïîä÷åðêíåì, ÷òî èç ðàöèîíà äîëæíû áûòü àáñîëþòíî

ïðèìåðå áðåíäà "Êîâèê" ôèðìû "Àøòàðàê êàò", Äëÿ êîìïåíñàöèè îãðàíè÷åíèÿ ñàõàðà ðåêîìåíäóåòñÿ èñïîëüçîâàòü àñïàðòàì è ñàõàðèí. Íå ðåêîìåíäóþòñÿ îñòðûå, ïðÿíûå è ñîëåíûå çàêóñêè è áëþäà. Êðîìå òîãî, ðàç â íåäåëþ íåîáõîäèìî óñòðàèâàòü ðàçãðóçî÷íûå äíè: ïðè òÿæåëîé ðàáîòå - êóñî÷åê îòâàðíîãî ìÿñà ñ îâîùíûì ãàðíèðîì, òâîðîã, ÷àé (âñå áåç ñàõàðà); ïðè ëåãêîé ðàáîòå - îâîùíûå è (èëè) ôðóêòîâûå äíè. Áîëåå ñåðüåçíûå îãðàíè÷åíèÿ ìîæåò íàçíà÷èòü òîëüêî âðà÷-äèåòîëîã. Îáÿçàòåëüíà åæåäíåâíàÿ ôèçè÷åñêàÿ íàãðóçêà äî ëåãêîãî óòîìëåíèÿ: õîäüáà, áåã, âåëîñèïåä, ïëàâàíèå, ñïåöèàëüíàÿ

èñêëþ÷åíû æèðíûå áëþäà, êîíäèòåðñêèå èçäåëèÿ, ñäîáà, è äðóãèå ñëàäîñòè. Ëó÷øå èñïîëüçîâàòü òîëüêî ñáàëàíñèðîâàííóþ ïî âñåì ïîêàçàòåëÿì ïèùó è íå áîëåå 1200 êèëîêàëîðèé â äåíü, íàïðèìåð íèçêîêîëîðèéíûå ìîëî÷íûå ïðîäóêòû, êîòîðûå óæå äîñòóïíû è â Àðìåíèè, íà

ëå÷åáíàÿ ãèìíàñòèêà. Ðåêîìåíäóåòñÿ è ñåêñ, íî ñîîòâåòñòâåííî âîçðàñòó. Ñíèæåíèþ ÷óâñòâà ãîëîäà ïîìîãàþò àíîðåêñàíòû-íàïîëíèòåëè. Õèðóðãè÷åñêèå ìåòîäû óäàëåíèÿ æèðà íåöåëåñîîáðàçíû: ñòîèò òàêàÿ îïåðàöèÿ äîðîãî, à ýôôåêò äàåò ëèøü âðåìåííûé.

Áå­ãàé­òå íå ìå­íåå 30 ìè­íóò è íå áî­ëåå ÷à­ñà. Áî­ëåå äëè­òåëü­íûé áåã, ïî çà­êî­íàì ðàñ­ïðå­äå­ ëå­íèÿ ýíåð­ãå­òè­êè, ìî­ æåò ïî­äà­âèòü è áåç òî­ãî ñëà­áóþ ñåê­ðå­öèþ.

7

87

§¾­ñ»­µáõ­ÝǦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ åÉ³ë­ ïÇÏ íÇ­ñ³­µáõÛÅ, µÅßϳ­Ï³Ý ·Ç­ïáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ Ã»Ï­Ý³­Íáõ ê»Ã Ô³­½³ñ­Û³­Ý

ÜÛáõ­ÃÁ` 곭û­ÝÇÏ ØÏñïãÛ³­ÝÇ

Üáñ áõñ­í³·­Í»ñ ÉÇ­åá­ë³Ï­ódz­ÛÇ ßÝáñ­ÑÇí

Ø

»ñ û­ñ»­ñáõÙ §ÉÇ­åá­ë³Ï­ ódz¦ µÅßϳ­Ï³Ý ï»ñ­ ÙÇ­ÝÁ ß³­ï»­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó ¿ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ: ´³½Ù³ÃÇí ϳ­Ý³Ûù áõ ïÕ³­Ù³ñ­¹ÇÏ, áí­ù»ñ ³ñ­¹»Ý Ñá·­Ý»É »Ý ϳï³ñÛ³É Ù³ñ٭ݳӢ»­ñÇ Ù³­ ëÇÝ ³­é³Ýó µÅßϳ­Ï³Ý ÙÇ­ç³Ù­ïáõÃ­Û³Ý (¹Ç»­ï³­Ý»­ñ, ï³­ñ³­ï»­ë³Ï í³ñ­Å³Ýù­Ý»­ñ) »­ñ³­½»­Éáõó, Ç í»ñ­çá, ¹Ç­ÙáõÙ »Ý ÉÇ­åá­ë³Ï­ ódz­ÛÇ Ù»­Ãá­¹ÇÝ: ²ÛÝ, µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ Ëáë­ ù»ñáí, ³Ý­íï³Ý· ÙÇ­ç³Ù­ïáõíÛáõÝ ¿, ë³­ ϳÛÝ å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ Ù»Ýù ï»­Õ»­Ï³­ÝáõÙ »Ýù, û áñ­ù³Ý íï³Ý­·³­íáñ áõ éÇë­Ï³­ÛÇÝ ¿ ÉÇ­åá­ë³Ï­ódz­ÛÇ ¹Ç­Ù»­ÉÁ: Ø»½ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ ï³ó­ÝáÕ µá­Éáñ ѳñ­ó»­ñáí ¹Ç­Ù»­óÇÝù §¾­ñ»­µáõ­ÝǦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ åÉ³ë­ ïÇÏ íÇ­ñ³­µáõÛÅ, µÅßϳ­Ï³Ý ·Ç­ïáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ Ã»Ï­Ý³­Íáõ ê»Ã Ô³­½³ñ­Û³­ÝÇÝ: -ä³­ñáÝ Ô³­½³ñ­Û³Ý, DZÝã­¿ ÉÇ­åá­ë³Ï­ ódzÝ: -ÈÇ­åá­ë³Ï­óÇ³Ý íÇ­ñ³­µáõ­Å³­Ï³Ý Ù»­ Ãá¹ ¿, á­ñÇ û·­Ýáõí۳ٵ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõí ÛáõÝ áõ­Ý»Ýù ßïÏ»­Éáõ Ù³ñÙ­ÝÇ áõñ­í³·­Í»­ ñÁ: سñÙ­ÝÇ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ѳï­í³­ÍáõÙ ³Ýóù ¿ µ³ó­íáõÙ, ¢ ³Û¹ ³Ýó­ùÇó ¹áõñë »Ý Ñ³Ý­íáõÙ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ׳ñ­å³­ÛÇÝ ÑÛáõë­ í³Íù­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ˳ݭ·³­ñáõÙ »Ý ¢ ï·»­

88

7

Õ³ó­ÝáõÙ Ù³ñÙ­ÝÇ ³Û¹ ѳï­í³­ÍÁ: ÂÛáõñ ϳñ­ÍÇù ϳ, û ÉÇ­åá­ë³Ï­óÇ³Ý Ñ³­Ù³ñ­ íáõÙ ¿ ·Ç­ñáõÃ­Û³Ý ¹»Ù å³Û­ù³­ñÇ Ù»­Ãá¹: 곭ϳÛÝ ¹³, Ùdzݭ߳­Ý³Ï, ³Û¹­å»ë ã¿: ÈÇ­åá­ë³Ï­óÇ³Ý å³ñ­½³­å»ë ãÇ Ï³­ñáÕ í»­ ñ³ó­Ý»É ·Ç­ñáõíÛáõ­ÝÁ: ò³­í³­ÉÇ ¿, áñ á­ñáß íÇ­ñ³­µáõÛÅ­Ý»ñ Ñ»Ýó ·Ç­ñáõÃ­Û³Ý ¹»Ù »Ý ÏÇ­ñ³­éáõÙ ³ÛÝ` í³ñ­Ï³­µ»­Ï»­Éáí ³Ûë­ù³Ý ϳñ¢áñ Ù»­Ãá­¹Ç ¿áõíÛáõ­ÝÁ: -à±ñ ­¹»å­ù»­ñáõÙ ¿ ×Çßï ÉÇ­åá­ë³Ï­ódz­ ÛÇ Ù»­Ãá­¹Ç ÏÇ­ñ³­éáõíÛáõ­ÝÁ: - سñ­¹áõ Ù³ñÙ­ÝÇ íñ³` ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ³½¹­ñ»­ñÇ ÏáÕ٭ݳ­ÛÇÝ Ù³­Ï»­ñ»ë­Ý»­ñÇÝ Ï³Ù ·áï­Ï³­ï»­ÕÇ ßñç³­ÝáõÙ, ѳ­×³Ë »Ý ÉÇ­Ýáõ٠׳ñ­å³­ÛÇÝ Ïáõ­ï³­ÏáõÙ­Ý»ñ: ÈÇ­åá­ë³Ï­ódz ϳ­ñáÕ »Ýù ³­Ý»É Ù³ñ­¹áõ ³Ù­µáÕç Ù³ñÙ­ Ýáí Ù»Ï, ³Ý­·³Ù ¹»Ù­ùÇ` Ͻ³­ÏÇ Ñ³ï­í³­ ÍáõÙ, Ù»ç­ùÇ, í¢»­ñÇ: ´³½­ÙÇóë ³­å³­óáõó­ í»É ¿, áñ ¹ñ³Ýù å³ñ­½³­å»ë ¹Ç»­ï³­Ûáí, ߻ۭ÷ÇÝ­·áí ½µ³Õ­í»­Éáí ϳ٠Éá­Õ³­í³­½³Ý ѳ­×³­Ë»­Éáí ã»Ý ϳ­ñáÕ í»­ñ³­Ý³É: ¸ñ³Ýù ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ í»­ñ³ó­Ý»É ÙÇ­ÙdzÛÝ íÇ­ñ³­Ñ³­ï³­ Ï³Ý ÙÇ­ç³Ù­ïáõí۳ٵ: -ÐÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ á±ñ ­ï³­ñÇ­ùÇ Ù³ñ­¹ÇÏ »Ý ¹Ç­ÙáõÙ ÉÇ­åá­ë³Ï­ódz­ÛÇ, ¢ á±õÙ­ ѳٳñ ¿ ³Ûë Ù»Ãá¹Á: -Ø»ñ ³Û­ó»­Éáõ­Ý»­ñÁ 22-58 ï³­ñÇ­ù³­ÛÇÝ

ËÙµáõÙ »Ý, 볭ϳÛÝ ÉÇ­åá­ë³Ï­ódz ³­Ý»É Ãáõۭɳïñ­íáõÙ ¿ 16 ï³­ñ»­Ï³­ÝÇó ëÏë³Í: -ƱÝã ­Ù»­Ãá¹­Ý»ñ »Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ÏÇ­ ñ³é­íáõÙ, á±ñÝ­¿ ÉÇ­åá­ë³Ï­ódz­ÛÇ Ý³­ËÁÝï­ ñ»­ÉÇ ï³ñ­µ»­ñ³­ÏÁ: -¶á­ÛáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý ÉÇ­åá­ë³Ï­ódz­ÛÇ µ³­½áõÙ Ù»­Ãá¹­Ý»ñ` ɳ­½»­ñ³­ÛÇÝ, áõÉï­ñ³­ ӳۭݳ­ÛÇÝ ¢ ³ÛÉÝ, á­ñáÝù ѳ­çá­Õáõí۳ٵ ÏÇ­ñ³é­íáõÙ »Ý ݳ¢ Ù»ñ ÏÉÇ­Ýǭϳ­ÛáõÙ: 곭ϳÛÝ ¢° ­Ù»ñ, ¢° ³ÛÉ »ñÏñ­Ý»­ñÇ ÷áñÓÝ ³­å³­óáõ­ó»É ¿, áñ ³­Ù»­ÝÇó ³Ýí­ï³Ý­·Á Ù»­ ˳­Ýǭϳ­Ï³Ý Ù»­Ãá¹Ý ¿: ²Ûë Ù»­Ãá­¹Á Ù»Ýù ÏÇ­ñ³­éáõÙ »Ýù ³­í»­ÉÇ ù³Ý ï³ë­Ý»ñ­Ïáõ ï³­ñÇ: ²Ûë Ù»­Ãá­¹Ç ³­é³­í»­ÉáõíÛáõÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ ·áñ­ÍÁݭóóÝ ³­é³­í»É ϳ­é³­í³­ñ»­ÉÇ ¢ í»­ñ³Ñë­Ï»­ÉÇ ¿ íÇ­ñ³­µáõÛ­ÅÇ ÏáÕ­ÙÇó, ë³­ ϳÛÝ ë³ ãÇ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ, û ÙÛáõë Ù»­Ãá¹­ Ý»­ñÁ í³ïÝ »Ý: -ÈÇåáë³ÏóÇ³Ý ­ó³­íá±ï ÙÇ­ç³Ù­ïáõí ÛáõÝ ¿: -²ÛÝ µ³­ó³ñ­Ó³Ï ³Ý­ó³í ¿, ù³­ÝÇ áñ ϳ­ï³ñ­íáõÙ ¿ ϳ°Ù ï»­Õ³­ÛÇÝ, ϳ°Ù Áݹ­ ѳ­Ýáõñ ³Ý½­·³­Û³ó­Ù³Ý ÙÇ­çá­óáí: º­Ã» ѳï­Ï³­å»ë ï»­Õ³­ÛÇÝ ³Ý½­·³­Û³­óáõÙ ¿ ϳ­ï³ñ­íáõÙ, ³Û­ó»­ÉáõÝ Ñ»Ýó ÝáõÛÝ ûñÝ ¿É ϳ­ñáÕ ¿ ïáõÝ ·Ý³É, ³å­ñ»É Çñ µ­Ý³­Ï³­ÝáÝ Ï۳ݭùáí: ÆëÏ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ³Ý½­·³­Û³ó­Ù³Ý

ìÇñ³µáõÅáõÃÛáõÝ

¹»å­ùáõÙ` ѳ­çáñ¹ û­ñÁ: -ƱÝã ˭ݳÙù ¿ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ÉÇ­åá­ë³Ï­ ódz­ÛÇ ¹Ç­Ù³Í Ù³ñ­¹áõÝ: -ìÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõ­ÝÇó ³Ý­ÙÇ­ç³­å»ë Ñ»­ ïá Ýñ³Ý ѳ·ó­íáõÙ ¿ ÏáÙå­ñ»­ëÇáÝ` ÓÇ·, ë»Õ­ÙáÕ Ñ³ïáõÏ Ý»ñùݳßáñ: ê³, ûñ¢ë, ­íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõí۳­ÝÁ ѳ­çáñ­¹áÕ ÙÇ³Ï ³Ý­Ñ³ñ­Ù³­ñáõíÛáõÝÝ ¿ ³Û­ó»­Éá­õÇ Ñ³­Ù³ñ: 곭ϳÛÝ ³Ûë ѳݭ·³­Ù³Ý­ùÁ ã³­÷³­½³Ýó ϳñ¢áñ ¿: г­ïáõÏ í³ñ­ïÇù­Ý»­ñÁ ÓÇ· »Ý å³­ÑáõÙ Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ, ³­Ù»­Ý³­Ï³ñ¢á­ñÁ` ã»Ý ÃáÕ­ÝáõÙ, áñ ׳ñ­åÇ Ñ»­é³ó­Ù³Ý ѳï­í³Í­

ÏÁ` ³ÛÝ ³Û­ó»­Éáõ­Ý»­ñÁ, áí­ù»ñ, ÉÇ­åá­ë³Ï­ ódz­ÛÇ Ù»­Ãá­¹ÇÝ ¹Ç­Ù»­Éáí, ëÏëáõÙ »Ý ³å­ ñ»É ËÇëï ¹Ç­Ý³­ÙÇÏ Ï۳ݭùáí, ³Û­ó»­ÉáõÙ »Ý Éá­Õ³­í³­½³Ý­Ý»ñ, ù³Û­ÉáõÙ »Ý, ëÝíáõÙ ³­éáÕç ëÝݹ³Ù­Ã»ñ­ùáí, Ýñ³Ýó ¹»å­ùáõÙ ÏñÏÝáõíÛáõ­ÝÁ µ³­ó³é­íáõÙ ¿: ´³­óÇ ³Û¹, ÏñÏÝáõíÛáõ­ÝÁ ãÇ µ³­ó³é­íáõÙ, »ñµ Ýϳ­ï»­ ÉÇ ¿ Ñáñ­Ùá­Ý³É ˳ݭ·³­ñáõÙ: гï­Ï³­å»ë ÏÉǭٳϭﻭñÇÏ ßñç³­ÝáõÙ, »ñµ Ýϳ­ï»­ÉÇ ¿ ÉÇ­ÝáõÙ Ñáñ­Ùá­Ý³É ß»­ÕáõÙ­Ý»­ñÇ ÙÇ­ïáõÙ: -ä³­ñáÝ Ô³­½³ñ­Û³Ý, á­ñá±Ýù­ »Ý ³Ûë ·áñ­ÍáõÙ í³ñ­å»­ïáõÃ­Û³Ý ã³­÷³­ÝÇß­Ý»­

ºÃ» íÇñ³Ñ³ïí³ÍÁ ³åñáõÙ ¿ ³éáÕç ÏÛ³Ýùáí, ³å³ ׳ñå³Ïáõï³ÏÙ³Ý ÏñÏÝáõÃÛáõÝÁ µ³ó³éíáõÙ ¿: ñÁ, ¢ á±ñ µ­ÅÇß­ÏÁ ϳ­ñáÕ ¿ ѳ­Ù³ñ­í»É Ù³ëݳ·»ï: -²Ûë ·áñ­ÍÁݭó­óÁ ã³­÷³­½³Ýó Ýϳ­ ï»­ÉÇ ÝñµáõíÛáõÝ­Ý»ñ áõ­ÝÇ: ìÇ­ñ³­µáõÛ­ÅÁ ß³ï ½·áõÛß å»ïù ¿ ³ß­Ë³­ïÇ` ѳݭϳñÍ ãíݳ­ë»­Éáõ, ã³­÷Á ã³Ýó­Ý»­Éáõ Ç­Ù³ë­ïáí: ²­é³Ýӭݳ­ÏÇ áõ­ß³¹­ñáõíÛáõÝ å³­ ѳݭçáÕ ¢ µ³ñ¹ ÙÇ­ç³Ù­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý ѳï­Ï³­å»ë ³ÛÝ ¹»åù»ñÁ, »ñµ ³Û­ó»­Éá­õÇ Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ å³ï­í³Í ¿ ׳ñ­å³­ÛÇÝ Ïáõ­ï³­ ÏáõÙ­Ý»­ñÇ Ýáõñµ áõ µ³­ñ³Ï ß»ñ­ïáí: ÜÙ³Ý ¹»å­ùáõÙ Ù»­Í³­·áõÛÝ í³ñ­å»­ïáõíÛáõÝ ¿ 峭ѳÝç­íáõÙ. å³­ï³­ÑáõÙ ¿, áñ íÇ­ñ³­ µáõÛ­ÅÝ ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ ³Ý­Ñ³ñà ٳ­Ï»ñ¢áõÛà ¿ §ëï³­ÝáõÙ¦, »ñµ ×Çßï ãÇ ·Ç­ï³Ï­óáõÙ Ç­ñ³­íǭ׳­ÏÁ: ºë ϳñ­ÍáõÙ »Ù, áñ ³­Ù»Ý ÇÝã ϳå­í³Í ¿ ÷áñ­Ó³­éáõÃ­Û³Ý Ñ»ï: ¶ñ»Ã» ϳï³ñÛ³É ÉÇ­åá­ë³Ï­ódz ϳ­ñáÕ ¿ ³­Ý»É ³ÛÝ Ù³ë­Ý³­·»­ïÁ, áí áõ­ß³­¹Çñ Ñ»ï¢áõÙ ¿ ·Ç­ïáõÃ­Û³Ý ÙÇ­ïáõÙ­Ý»­ñÇÝ, ãÇ ·³Û­Ã³ÏÕ­ íáõÙ` ëË³É íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝ Ý³­Ë³­Ó»é­ Ý»­Éáí:

Ý»­ñÁ, á­ñáÝù ϳ­ñáÕ »Ý á­ñá­ß³­ÏÇá­ñ»Ý ¹³­ ï³ñÏ ÉÇ­Ý»É, Éóí»Ý Ñ»­Õáõ­Ïáí: г­Ï³­é³Ï ¹»å­ùáõÙ` ÙÇ­ç³Ù­ïáõÃ­Û³Ý ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»­ ïáõ­ÃÛáõÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ ϳë­Ï³­ÍÇ ï³Ï ¹ñí»É: -²ñ¹­Ûáù­ ³Ûë Ù»­Ãá­¹Ç ÏÇ­ñ³­éáõíÛáõ­ÝÁ í»ñç­Ý³­Ï³Ý ³ñ¹­ÛáõÝù ï³­ÉÇ±ë ¿: سñ¹­ ϳÝó Ùáï ï»­ë³­Ï»ï ϳ, û ׳ñ­å³­ÛÇÝ Ïáõ­ï³­ÏáõÙ­Ý»­ñÇ ¹»Ù á㠵ݳ­Ï³Ý ÙÇ­çá­óáí å³Û­ù³­ñ»­ÉÁ ϳ­ñáÕ ¿ ѳݭ·»ó­Ý»É ³Ý­¹³é­ ݳ­ÉÇ ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»­ñÇ` Ù³ñ­¹ÇÏ Ï³­ñáÕ »Ý ³Ý­Ý³­Ë³­¹»å ï»Ù­å»­ñáí ·Ç­ñ³­Ý³É áõ ׳ñ­å³­Ï³­É»É: -ä³­ï³­ÑáõÙ ¿, áñ ׳ñ­åÇ Ñ»­é³ó­Ù³Ý ï»­Õ»­ñÁ í»­ñ³­Ï³Ý·Ý­íáõÙ »Ý, »ñµ ³Û­ó»­ ÉáõÝ ëÏëáõÙ ¿ ÝáõÛÝ ÇÝ­ï»Ý­ëÇ­íáõí۳ٵ ëÝí»É, í³­ñ»É Ýëï³Ï­Û³ó ÏÛ³Ýù: îíÛ³É ¹»å­ùáõÙ, »­Ã» ݳ˭ÏÇÝ Ïáõ­ï³­ÏáõÙ­Ý»ñÝ ³­é³­ç³­ó»É ¿ÇÝ 7-8 ï³ñ­í³ Áݭóó­ùáõÙ, ¹ñ³Ýù ϳ­ñáÕ »Ý ÏñÏÝí»É: ºí ѳ­Ï³­é³­

7

89

ÜÛáõ­ÃÁ` س­ñdzݭݳ г­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÇ

²é³çÇÝ ³ñáõÇ §¿ý»ÏïÁ¦ ²ñ¹­Ûáù §³­é³­çÇÝ ³­ñá­õÇ ¿­ý»Ï­ïݦ Ç­ñ³­Ï³±Ý ¿: ²ñ¹­Ûáù ÏÝáç ³­é³­çÇÝ ë»­é³­Ï³Ý Ï³­åÝ ³Ý­¹³é­ ݳ­ÉÇá­ñ»Ý ³Ý¹­ñ³­¹³é­Ýá±õÙ ¿ áõ­ ñÇß ïÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ý­óÇó ÍÝí³Í Ýñ³ Ñ»­ï³­·³ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ íñ³: ƱÝãÝ­¿ å³ï­×³­éÁ, áñ »ñ­Ï³­ñ³ï¢ ³­Ùáõë­ÝáõÃ­Û³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ³­Ùáõ­ ëÇÝ­Ý»­ñÁ ÝٳݭíáõÙ »Ý ÙÇÙ­Û³Ýó: ²ñ¹­Ûáù ï»­É»­·á­ÝÇ³Ý ³ñ­Å³­Ý³­Ñ³­ í³±ï ¿: ÆÝ­ãDZ ¿ ѳݭ·»ó­ÝáõÙ §ë»ù­ ëá­õ³É Ñ»­Õ³­÷á­ËáõíÛáõ­ÝÁ¦:

â

³éɽ ¸³ñ­íÇ­ÝÇ ÁÝ­Ï»ñ Éáñ¹ Øáñ­ïá­ÝÁ á­ñá­ßáõÙ ¿ ÇÝùÝ ¿É ½µ³Õ­í»É µÝ³­·Ç­ïáõí Û³Ùµ: ܳ ÷áñ­ÓáõÙ ¿ Çñ ½ï³ñ­ÛáõÝ ÓÇáõÝ §µ»Õ٭ݳ­íá­ñ»É¦ §í³·­ñ³­ÓÇáõ¦ Ñ»ï: ²ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ áã ÙÇ ë»­ñáõݹ ¿É ãÇ ³­é³­ç³­ÝáõÙ: à­ñáß Å³­Ù³­Ý³Ï ³Ýó ÙÇ¢ÝáõÛÝ ÓÇÝ µ»Õ٭ݳ­íáñ­íáõÙ ¿ Çñ ó»­Õ³­ï»­ë³­ÏÇ Ù»Ï ³ÛÉ ½ï³ñ­ÛáõÝ ÓÇáõ Ñ»ï, ¢ ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ ³Ýë­å³­ë»­ ÉÇÝ` ÉáõÛë ³ß­Ë³ñÑ ¿ ·³­ÉÇë ½³Ù­µÇÏ` å³ï­í³Í í³·­ñ³­ÓÇáõ ½á­É»­ñáí: Èáñ­ ¹Á »ñ¢áõÛÃÝ ³Ý­í³­ÝáõÙ ¿ §ï»­É»­·á­ Ýdz¦: ºñ¢áõÛ­ÃÁ íñ¹áí­ÙáõÝ­ùÇ å³ï­ ×³é ¿ ¹³é­ÝáõÙ §Ñáõ­Ù³­ÝÇëï­Ý»­ñǦ ¢ §µ³­ñÇ Ï³Ù­ùǦ ³ÛÉ Ý»ñ­Ï³­Û³­óáõ­

90

7

óÇã­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ, áí­ù»ñ ³ÛÝ Ï³­åáõÙ »Ý é³­ëǽ­ÙÇ, ßá­íÇ­Ýǽ­ÙÇ ¢ ÝÙ³Ý ³ÛÉ »ñ¢áõÛíݻ­ñÇ Ñ»ï: î»­É»­·á­Ýdz­ÛÇ »ñ¢áõÛ­ÃÁ µ³­ó³­ ѳÛï­í»É ¿ ßáõñç »ñ­Ïáõ­ëáõ­Ï»ë ¹³ñ ³­é³ç: ²é³­çÇÝ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáÕ­Ý»­ ñÇó ¿ »­Õ»É ü.­È»-¸³Ý­ï»­ÏÁ: ì»ñ­çÇÝë ï»­É»­·á­ÝÇ³Ý Ýϳ­ñ³·­ñáõÙ ¿ §²Ý­ ѳï, ¿­íáÉ­Ûáõ­ódz, ų­é³Ý­·³­Ï³­Ýáõí ÛáõÝ, ݻ᭹³ñ­íÇ­ÝÇëï­Ý»ñ¦ ·ñùáõÙ, á­ñÇ ùë³Ý­ãáñ­ë»­ñáñ¹ ·ÉáõËÝ ³Û¹­å»ë ¿É Ïáã­íáõÙ ¿` §î»­É»­·á­Ýdz ϳ٠³­é³­ çÇÝ ³­ñá­õÇ ³½­¹»­óáõíÛáõݦ: Æë­ÏáõÛÝ Ç Ñ³Ûï ¿ ·³­ÉÇë ³Û¹ »ñ¢áõÛÃÁ Ññ³­ å³­ñ³­Ï»­Éáõ ϳ٠·³Õï­ÝÇ å³­Ñ»­Éáõ ËݹǭñÁ: ØÇÝ㢠1960-³­Ï³Ý­ Ãí³Ï³ÝÝ»ñÁ ϳ­ï³ñ­í³Í µ³½­Ù³­ÃÇí Ñ»­ï³­½á­ ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ å³ñ½ ¹³ñ­Ó³í, áñ ï»­É»­·á­Ýdz­ÛÇ ³½­¹»­ óáõíÛáõ­ÝÁ ï³­ñ³Í­íáõÙ ¿ ݳ¢ Ù³ñ¹­ ϳÝó íñ³: ä³ñ½­í»ó, áñ ų­é³Ý­ ·³­µ³ñ ÷á­Ë³Ýó­íáõÙ »Ý áã ÙdzÛÝ ³­é³­çÇÝ ë»­é³­Ï³Ý ½áõ­·ÁÝ­Ï»­ñáç ³ñ­ï³­ùÇÝ Ñ³ï­Ï³­ÝÇß­Ý»­ñÁ, ³ÛÉ¢, Ù³ë­Ý³­íáñ ¹»å­ù»­ñáõÙ, ݳ¢ Ýñ³ ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ³Û¹ ÃíáõÙ` í»­Ý»­ ñ³­Ï³Ý, Ñá­·»­Ï³Ý, ³ñ­Û³Ý: ü.­ È»-¸³Ý­ï»­ÏÇ ·ñùáõÙ ³ë­íáõÙ ¿. §Òdz­µáõÛÍ­Ý»­ñÇ ßñç³­ÝáõÙ ï³­

ñ³Í­í³Í ¿ ³ÛÝ Ï³ñ­ÍÇ­ùÁ, û ³­é³­çÇÝ ³­ñá­õÇ Ñ»ï ѳݭ¹Ç­åáõ­ÙÁ, áñÝ áõ­ Õ»Ïó­íáõÙ ¿ ë»­é³­Ï³Ý Ñ³­ñ³­µ»­ñáõí Û³Ùµ, ϳ­ñáÕ ¿ ³½­¹»É Ñ»­ï³­·³ ë»­ ñáõݹ­Ý»­ñÇ íñ³, áñáÝù Ïų­é³Ý­·»Ý á­ñáß Ñ³ï­Ï³­ÝÇß­Ý»ñ¦: â.­¸³ñ­íÇ­ÝÁ ¢ë ­íϳ۳ÏáãáõÙ ¿ ï»­É»­·á­Ýdz­ÛÇ ÙÇ û­ñǭݳÏ, »ñµ ÁÝ­ï³­ÝÇ Ëá­½Á ˳­ã³­ ë»ñ­íáõÙ ¿ ëϽµáõÙ Çñ ó»­Õ³­ï»­ë³­ÏÇ, ³Û­Ýáõ­Ñ»ï¢` í³Û­ñÇ Ëá­½Ç Ñ»ï: ºñÏ­ ñáñ¹ µ»Õ٭ݳ­íáñ­Ù³Ý ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ëï³ó­íáõÙ ¿ ˳­éÁ ë»­ñáõݹ, á­ñÇ ÙÇ Ù³­ëÁ ÏñáõÙ ¿ Ù»Ï Ñáñ, »ñÏñáñ¹Á` ÙÛáõë Ñáñ ѳï­Ï³­ÝÇß­Ý»­ñÁ: È»-¸³Ý­ ï»­ÏÁ, ٻϭݳ­µ³­Ý»­Éáí Çñ ÷áñ­ÓÁ, ÝßáõÙ ¿. §²Ýѭݳñ ¿, áñ Ñ»­ï³­·³ ë»­ ñáõݹ­Ý»­ñÁ ãų­é³Ý­·»Ý Ç­ñ»Ýó Ùáñ Ñ»ï û­Ïáõ½ ¢ Ù»Ï ³Ý­·³Ù ë»­é³­Ï³Ý Ï³å áõ­Ý»­ó³Í ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ áñ¢¿ ѳï­Ï³­ÝÇßÁ: º­ñ»­Ë³Ý, áí ÍÝí»É ¿ ÙÇÝã Ç­ñ µ»ÕÙݳíáñáõÙÁ ï³ñ­µ»ñ ½áõ­·ÁÝ­Ï»ñ­Ý»­ñÇó ï³ñ­µ»ñ »­ñ»­Ë³­ Ý»ñ áõ­Ý»­ó³Í ÏÝá­çÇó, ϳ­ñáÕ ¿ áõ­Ý»­ Ý³É Ñ³ï­Ï³­ÝÇß­Ý»ñ` ų­é³Ý­·³Í ³Û¹ µá­Éáñ ѳۭñ»­ñÇó¦: È»-¸³Ý­ï»­ÏÁ ¹ñ³ ѳ­í³­Ý³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ µ³­ó³ï­ñáõÙ ¿ Ñ»ï¢Û³É Ï»ñå. §ÎÝáç ë»­é³­Ï³Ý Ñ³ï­Ï³­ÝÇß­Ý»­ñÁ, ÇÝã­å»ë ¢ Ù³ÛñÝ ÇÝ­ùÁ, »ñ­Ï³­ñ³ï¢ ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Å³­ Ù³­Ý³Ï ϳ­ï³ñ­í³Í ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­

ÎÇÝ ¢ ïÕ³Ù³ñ¹

Ý»­ñÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí Ó»éù »Ý µ»­ñáõ٠ѳۭñ³­Ï³Ý ÙÇ ß³ñù ѳï­Ï³­ÝÇß­Ý»ñ ¢ å³Ñ­å³­ÝáõÙ ¹ñ³Ýù µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ »ñ­ ϳñ ų­Ù³­Ý³Ï: ²Ûë ѳï­Ï³­ÝÇß­Ý»­ñÁ ¹³ë­íáõÙ »Ý Ó»éù­µ»­ñá­íÇ­Ý»­ñÇ ß³ñ­ùÁ, 볭ϳÛݪ Ùáñ­ýá­É᭷dz­å»ë óùÝ­í³Í íǭ׳­ÏáõÙ: γñ­ÍÇù ϳ, û ¹á­Ýá­ñÇ Óí³µç­çÇó ½³ñ­·³­óáÕ »­ñ»­Ë³Ý ϳ­ ñáÕ ¿ ÝÙ³Ý ÉÇ­Ý»É áã ÙdzÛÝ §Å³­é³Ý­ ·³­Ï³Ý Ùá­ñÁ¦, ³ÛÉ¢ Ýñ³Ý, áí Ïñ»É ¿ Ç­ñ»Ý¦ ¥È»-¸³Ý­ï»Ï, 1899¤: ²Ý­Ï³­ÝáÝ ë»­é³­Ï³Ý Ï³­å»­ñÁ, ÇÝã­å»ë ÁÝ­¹áõÝ­í³Í ¿ »­Õ»É ¹»é¢ë ѭݳ­·áõÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï­Ý»­ñáõÙ, ѳݭ ·»ó­ÝáõÙ »Ý ÍÝ»­ÉÇáõÃ­Û³Ý ³ÝÏ­Ù³­ÝÁ, Ù³ñ¹­Ï³Ýó ¹»·­ñ³­¹³­ódz­ÛÇÝ: Ðݳ­ ·áõÛÝ ÏñáÝ­Ý»­ñÁ, ѳï­Ï³­å»ë` ùñÇë­ ïá­Ý»áõíÛáõ­ÝÁ, ³Ûë ѳñ­óáõÙ »­Õ»É ¢

³­Ùáõë­Ýáõ Ñ»ï, ¢ Ù³ñ­¹Ý Çñ ÏÝá­çÁ ÃáÕ ãÃáÕ­ÝǦ: àã µá­Éá­ñÁ ·Ç­ï»Ý ³ÛÝ Ù³­ëÇÝ, û ÇÝã­å»ë ¿ ë»­ñáõݹ­Ý»­ñÇ íñ³ ³Ý¹­ñ³­ ¹³é­ÝáõÙ Ïáõ­ë³­Ï³Ý Ù³ù­ñáõíÛáõ­ÝÁ: Ø»ñ ݳ˭ÝÇ­Ý»­ñÁ ù³­ç³­ï»Õ­Û³Ï ¿ÇÝ ³Ûë Ù³­ëÇÝ, ³Û¹ ÇëÏ å³ï­×³­éáí µ³­ ñá­Û³­å»ë ÁÝ­Ï³Í ³Õç­Ï³Ý ѳ­Ù³­ñáõÙ ¿ÇÝ ³­Ùáõë­ÝáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ ³Ý­åÇ­ ï³Ý: ê³Ï³ÛÝ ÙDZû ³ÛÝ ÏÇ­ÝÁ, áí ݳ­ ˳³­Ùáõë­Ý³­Ï³Ý ϳ­å»ñ ¿ áõ­Ý»­ó»É, ÇëÏ Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ ó³Ý­Ï³­ÝáõÙ ¿ áõ­ Ý»­Ý³É ³­éáÕç, ·»­Ý»­ïÇ­Ïá­ñ»Ý Ù³­ùáõñ ë»­ñáõݹ, ­Ù³ùñ­í»­Éáõ áñ¢¿ Ñݳ­ñ³­íá­ ñáõíÛáõÝ ãáõ­ÝÇ: Ðá·¢áñ ï»­ë³ÝÏ­Ûáõ­ ÝÇó` ï»­É»­·á­Ýdz »ñ¢áõÛ­ÃÁ ß³ï å³ñ½ µ³­ó³ï­ñáõíÛáõÝ áõ­ÝÇ. Ñá­·ÇÝ ³½­¹áõÙ

Ù³ù­ñáõíÛáõÝ: êáõñµ Ðáí­Ñ³Ý àë­Ï»­µ»­ ñ³­ÝÁ ·ñáõÙ ¿.§ÆÝã­å»±ë ­Ï³­ñáÕ ¿ ÏáõÛë ѳ­Ù³ñ­í»É ݳ, áõÙ ËÇÕ­×Á ˳ÝÓ­í³Í ¿: ²­Ùáõë­Ý³­ó³Í ã»±ë. ¹³ ¹»é Ïáõ­ëáõí ÛáõÝ ã¿¦: سñ­¹áõ Ï۳ݭùÇ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ·áñ­ÍÁݭóó­Ý»­ñÇ, ýÇ­½Çá­É᭷dz­Ï³Ý, Ñá­·»­µ³­Ý³­Ï³Ý, ų­é³Ý­·³­Ï³Ý ·áñ­ Íáõ­Ý»áõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ ûµ­Û»Ï­ïÇí å³ï­ Ï»­ñ³­óáõ٠ϳ½­Ù»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ³Ý­Ññ³­ Å»ßï ¿ ÙÇ­çáõ­ÏÁ ¥µÇá­¹³ß­ïÁ, áñÝ ³ñ-­ ï³­óá­ÉáõÙ ¿ ·Ç­ï³Ï­óáõíÛáõ­ÝÁ, ³Ýѳ­ ﳭϳ­ÝáõíÛáõ­ÝÁ, µÝ³­íá­ñáõíÛáõ­ÝÁ, ˳éÝ­í³Í­ùÁ¤ ³­é³Ýӭݳó­Ý»É ϳ­Õ³­ å³­ñÇó ¥ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý Ù³ñ­ÙÇÝÁ, á­ñÁ Ý»ñ³éáõÙ ¿ ݳ¢ ¸ÜÂ-ݤ: ²Û­ëåÇ­ëáí, ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ ¢ ·Ç­ï³Ï­óáõí Û³Ý Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ ϳ­éáõó­í³Í­ùáí ï³ñ­ µ»ñ, µ³Ûó, ÙÇ¢ÝáõÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï, Ù³ñ­ ¹áõ Ù»ç ³å­ñáÕ Ï۳ݭùÇ »ñ­Ïáõ Ó­¢»ñÝ »Ý` Ïáßï ÝÛáõ­Ã³­Ï³Ý ¢ Ýáõñµ ÝÛáõ­Ã³­ ϳÝ: ºñµ Ù³ñ­¹Á Ù³­Ñ³­ÝáõÙ ¿, Ñá­·ÇÝ,

1960-³Ï³ÝÝ»ñÇÝ å³ñ½ ¹³ñÓ³í, áñ ï»É»·áÝdzÛÇ ³½¹»óáõÃÛáõÝÁ ï³ñ³ÍíáõÙ ¿ ݳ¢ Ù³ñ¹Ï³Ýó íñ³:­

ß³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ »Ý ÙÝ³É ëϽµáõÝ­ù³­ ÛÇÝ` ï³­Éáí ë»­é³­Ï³Ý ½ëåí³­ÍáõÃ­Û³Ý Ñá·¢áñ ÑÇ٭ݳ­íá­ñáõÙÁ: º´ð.13.4. §²­Ùáõë­ÝáõíÛáõÝÝ ³­Ù»Ý ÏáÕ­ÙÇó å³ï­ í³­Ï³Ý ¿, ³­Ùáõë­Ý³­Ï³Ý ³Ý­Ïá­ÕÇ­ÝÁ` ëáõñµ: ºí ßݳ­óáÕ­Ý»­ñÇÝ áõ åáé­ÝÇÏ­ Ý»­ñÇÝ ²ëï­í³Í Ϲ³­ïǦ: ² ÎáñÝÃ.

7.2,8,10. §´³Ûó ãåáéݭϳ­Ý³­Éáõ ѳ­ Ù³ñ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ Ù³ñ¹ ÃáÕ Çñ ÏÇÝÝ áõ­Ý»­Ý³, ¢ ³­Ù»Ý ÏÇÝ` Çñ Ù³ñ­¹Á: 곭ϳÛÝ ³­Ùáõ­ñÇ­Ý»­ñÇÝ ¢ ³Û­ñÇ­Ý»­ñÇÝ ³­ëáõÙ »Ù` É³í ¿ Ýñ³Ýó ѳ­Ù³ñ, »­Ã» ã³­Ùáõë­Ý³­Ý³Ý: ÆëÏ ³­Ùáõë­Ý³ó­Û³É­Ý»­ ñÇÝ áã û »ë, ³ÛÉ î»ñÝ ¿ å³ï­íÇ­ñáõÙ` ÃáÕ ÏÇ­ÝÁ ³­Ùáõë­Ýáõó ãµ³­Å³Ý­íÇ, ÇëÏ »­Ã» µ³­Å³Ý­íÇ, ÃáÕ ³­é³Ýó ³­Ùáõë­ Ýáõ Ùݳ ϳ٠í»ñë­ïÇÝ Ñ³ßï­íÇ Çñ

¿ Ù³ñÙ­ÝÇ íñ³: §¶»­Ý»­ñÁ¦ µ»Õ٭ݳ­ íáñ­í³Í ë³Õ­ÙÇ Ñ³Ý­¹»å Ùáñ Ñá­·áõ ½·³ó­ÙáõÝù­Ý»ñÝ áõ ïå³­íá­ñáõíÛáõÝ­ Ý»ñÝ »Ý: ºñµ Ù³ÛñÝ ÇÝã-áñ µ³­ÝÇ Ù³­ ëÇÝ Ùï³­ÍáõÙ ¿, ¹³ ³Ý­å³Û­Ù³Ý ³Ý¹­ ñ³­¹³é­ÝáõÙ ¿ åïÕÇ íñ³: ÜáõÛÝÝ ¿ ݳ¢ ³­é³­çÇÝ ïÕ³­Ù³ñ­¹áõ ѳݭ¹»å áõ­Ý»­ó³Í ½·³ó­ÙáõÝù­Ý»­ñÇ ³­éáõ­Ùáí: ²­é³­çÇÝ ë»­é³­Ï³Ý ³Ï­ïÝ ³ÝçÝ­ç»­ ÉÇ Ñ»ïù ¿ ÃáÕ­ÝáõÙ: êáõñµ ²Ùµ­ñá­ ëÇáë Ø»­¹Çá­É³­Ý³­óÇÝ ³ÛÝ ³Ý­í³­Ý»É ¿ ²ëï­Íáõó ïñí³Í §³­é³­çÇÝ ³­Ùáõë­ ÝáõÃ­Û³Ý å³ñ·¢¦: ²ÛÝ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý Ù»ñ­Ó»ó­Ù³Ý µ³­ó³­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ: ²Û¹ å³ï­ ׳­éáí Ïáõ­ëáõíÛáõ­ÝÁ ÉáÏ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý »ñ¢áõÛà ã¿, ³ÛÉ¢ Ñá­·áõ Ïáõ­ë³­Ï³Ý

Ñ»­é³­Ý³­Éáí, Çñ Ñ»ï ï³­ÝáõÙ ¿ ݳ¢ ϻݭ¹³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ, ¢ Ù³­ñÙÇ­ÝÁ ëÏëáõÙ ¿ ù³Û­ù³Û­í»É: ¶»­Ý»­ïÇÏ Å³­é³Ý­·³­Ï³­ ÝáõíÛáõ­ÝÁ »ñ­Ï³­ÏÇ Ï³­éáõó­í³Íù áõ­ÝÇ` Ù»­ÏÁ Ïáßï ÝÛáõ­Ã³­Ï³Ý Ïá¹Á` ¸ÜÂ-Ý ¿, ÙÛáõ­ëÁ Ýáõñµ ÝÛáõ­Ã³­Ï³Ý Ù³ñÙ­ÝÇ ï»­Õ »­Ï ³ï­í ³­Ï ³Ý-׳­é ³­· ³Û­Ã ³­ÛÇÝ Ïá¹Ý ¿` µÇá­¹³ß­ïÁ, á­ñáí å³Û­Ù³­Ý³­ íáñ­í³Í »Ý ·Ç­ï³Ï­óáõíÛáõ­ÝÁ, ³Ý­Ñ³­ ﳭϳ­ÝáõíÛáõ­ÝÁ, ˳éÝ­í³Í­ùÁ: Úáõ­ ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ïÕ³­Ù³ñ¹, áí ýÇ­½Ç­Ï³­ Ï³Ý Ù»ñ­Ó»­óáõÙ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ ÏÝáç Ñ»ï, Ýñ³ Ù»ç ÃáÕ­ÝáõÙ ¿ Çñ ¿­Ý»ñ­·»­ïÇÏ §ÇÝù­Ý³­·Ç­ñÁ¦: ܳ, áí ˳­÷³­ÝáõÙ ¿ Ïáõ­ëáõíÛáõ­ÝÁ, ¹³é­ÝáõÙ ¿ ïíÛ³É ÏÝáç Ñ»­ï³­·³ µá­Éáñ »­ñ»­Ë³­Ý»­ñÇ ·»­Ý»­ ïÇÏ Ñ³Û­ñÁ: ØÇ ù³­ÝÇ ë»­ñáõݹ­ Ñ»­ïá ³Û¹ Íñ³­·Ç­ñÁ ϳ­ñáÕ ¿ í»­ñ³­÷áË­ í»É ÝÛáõ­Ã³­Ï³Ý íǭ׳­ÏÇ` ¸ÜÂ, èÜÂ, ÇÝãÝ ¿É Ïß³­ñáõ­Ý³­ÏÇ ÇÝ­ýáñ­Ù³­ódz­ÛÇ ÷á­Ë³Ý­óáõ­ÙÁ ë»ñÝ­¹»ë­»ñáõݹ:

7

91

ÎÇÝ ¢ ïÕ³Ù³ñ¹

êÇ­ñÇñ, »­Ã» ϳ­ñáÕ »ë

Þ³­ï»­ñÇë ϳñ­ÍÇ­ùáí` ë»ñÝ ³ÛÝ­ù³Ý µÝ³­Ï³Ý ½·³óáõÙ ¿, áñ ϳ­ñáÕ ¿ ïñí»É Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõ­ñÇÝ: ØÇÝã­¹»é ³ÛÝ ã³­÷³­½³Ýó µ³ñ¹ áõ Ýß³­Ý³­Ï³­ÉÇó ÙÇ ·áñ­ÍÁݭóó ¿, á­ñÁ ·ñ³­·Ç­ïáõíÛáõÝ, ÇÝ­ï»­É»Ïï áõ ³½Ý­íáõíÛáõÝ ¿ 峭ѳݭçáõÙ, ѳïϳå»ë` »ñµ ѳ­ñ³­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ï»­Õ³­÷áË­íáõÙ »Ý ë»ù­ëÇ á­Éáñï: ÜÛáõ­ÃÁ` ê³­ÃÇ Ð³­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÇ

º

ñ­Ïáõ ï³ñ­µ»ñ ë»­éÇ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ó·á­ÕáõíÛáõ­ÝÁ` »ñ­µ»ÙÝ ³Ý­µ³­ó³ïñ»­ÉÇ, »ñ­µ»ÙÝ ËÇëï Ïßé³­ ¹³ï­í³Í áõ Ùï³Í­í³Í, ëÇ­ñá å³ñ­½³­·áõÛÝ µ³­ ݳӢݭ ¿: ´á­Éá­ñÇÝ ¿É ͳ­Ýáà »Ý ѳ­Ï³­é³Ï ë»­éÇ Ýϳï­Ù³Ùµ Ï³Ë­í³­ÍáõíÛáõÝÝ áõ ë»­ñÁ: Þ³­ï»­ñÇ µÝá­ñá߭ٳٵ` ¹³ ÙÇ ³Ý­µ³­ó³ï­ñ»­ÉÇ ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ ¿, »ñµ ³ß­Ë³ñÑÝ áõ Ï۳ݭ ùÁ åïïíáõÙ ¢ ·áñ­ÍáõÙ »Ý ëÇ­ñ»­ÉÇ Ù³ñ­¹áõ ³Ý­ÓÇ áõ ³Ý­í³Ý ßáõñç: êÇ­ñáÕ Ù³ñ¹Ý Ç­ñ»Ý ³­é³­í»É ³ÝÑñ³Å»ßï, Ýß³­Ý³­Ï³­ÉÇó, ÇÝã-áñ Ù»­ÏÇ Ñ³­Ù³ñ ϳñ¢áñ ¿ ½·áõÙ, áõ »ñ­µ»ÙÝ Ï۳ݭùÁ ÙÇ §³Ý­Ñ³Ûï ͳ·­Ù³Ý¦ Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ ¿ Ó»éù µ»­ñáõÙ` ³å­ñ»É ѳ­ÝáõÝ ëÇ­ñá: ²­Ù»Ý ÇÝã å³ñ½ ¿ ÃíáõÙ, ÙÇÝã­¹»é ·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ` Ñá­·»­µ³Ý­ Ý»ñÝ áõ ë»ù­ë³­å³­Ãá­Éá·­Ý»­ñÁ, ³­é³Ýӭݳó­ÝáõÙ »Ý ëÇ­ñáõÝ áõ ë»ù­ ëÇÝ §Ë³Ý­·³­ñáÕ¦ ϳ٠§Ýå³ë­ïáÕ¦ ѳݭ·³­Ù³Ýù­Ý»­ñÇ ÙÇ áÕç ѳ­Ù³­Ï³ñ·: ¶Ç­ï³­Ï³Ý ѳñ­ÃáõíÛáõÝ ¶Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÇ ÙÇ Ù³ëÝ ³­å³­óáõ­óáõÙ ¿, áñ ë»­ñÁ Ùdzݭ ·³­Ù³ÛÝ ýÇ­½Çá­É᭷dz­Ï³Ý ·áñ­ÍÁݭóó ¿, á­ñÁ å³ñ­½³­å»ë Çñ ³½­¹»­óáõíÛáõÝÝ áõ ³Ý¹­ñ³­¹³ñÓÝ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ Ñá­·»­Ï³Ý ³ß­Ë³ñ­ ÑÇ íñ³: سñ­¹Á ëÇ­ñáõÙ ¿ ·»­Ý³­ÛÇÝ áõ Ñáñ­Ùá­Ý³É Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏáõÙ: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ Ù³ñ­¹áõ ·áñ­Íá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ ϻݭ볭ϻñ­åÁ, ݳ­Ë³­ëÇ­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ ³­é³ç­Ýáñ¹­íáõÙ »Ý Çñ ·»­Ý»­ïÇÏ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·áõÙ ³é­Ï³ Ïá­¹»­ñÇ ßÝáñ­ÑÇí: ´³­ó³­ éáõíÛáõÝ ã¿ Ý³¢ ë»­ñÁ: ê»­÷³­Ï³Ý ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇÝ, ³ÝÓ­Ç µÝáõÛ­ ÃÇÝ áõ ·»­Ý»­ïǭϳ­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý` Ù³ñ­¹ÇÏ ³Ý­µ³­ó³ï­

92

7

ñ»­ÉÇ Ó·á­ÕáõíÛáõÝ áõ­Ý»Ý ÙÇÙ­Û³Ýó Ýϳï­Ù³Ùµ: ºñµ áñ¢¿ ÏÇÝ Ï³Ù ïÕ³­Ù³ñ¹ ѳݭ¹Ç­åáõÙ ¿ Çñ §Ï»­ëÇݦ, Ýñ³ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ Ñ»­ï³ùñ­ùÇñ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý ï»­ÕÇ áõ­Ý»­ÝáõÙ. áÕç ûñ­·³­ ÝǽÙÝ ³½­¹³­ñ³­ñáõÙ ¿ ³Û¹ Ù³­ëÇÝ` ³ñ­Û³Ý ×ÝßÙ³Ý ï³­ï³­ÝáõÙ, ³­ñ³· ëñïË÷áó, Ç­ñ³ñ ¿ ˳éÝ­íáõÙ áÕç ¿Ý­¹áÏ­ñÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­ ·Á, ·ñ³Ýó­íáõÙ ¿ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ëï³­Ùáù­ë³Ñ­Ûáõ­ÃÇ ³ñ­ï³¹­ñáõíÛáõÝ, ùñïݳñ­ï³¹­ñáõíÛáõÝ ¢ ³ÛÉÝ: лÝó ¿Ý­¹áÏ­ñÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ·Ý ¿É áÕç Ñ»­ï³­·³ Áݭóó­ùáõÙ §³­é³ç­Ýáñ­¹áõÙ¦ ¿ ëÇ­ñá å³ï­Ùáõí Ûáõ­ÝÁ: º­Ã» ѳݭϳñÍ ã»Ý ·áñ­ÍáõÙ ³Ûë ³½­¹³Ï­Ý»­ñÁ, Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ¿` ³­Ù»Ý ÇÝã ³ÛÝ­ù³Ý ¿É µÝ³­Ï³Ý ã¿, ³ÛÉ ïñ³­Ù³­µ³Ý­í³Í µÝáõÛà ¿ ÏñáõÙ: Þ³­ï»­ñÁ Ñá­ñÇÝ­í³Íù »Ý ѳ­Ù³­ñáõÙ ³ÛÝ Ñ³Ý­·³­Ù³Ý­ ùÁ, û »ñµ¢¿ ϳ­ñáÕ »Ý ѳݭ¹Ç­å»É Ç­ñ³ñ ãѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³­ÝáÕ Ù³ñ­¹ÇÏ, ëÇ­ñ³­Ñ³ñ­í»É áõ ³­Ùáõë­Ý³­Ý³É: º­Ã» ѳݭ·³­Ù³Ýù­Ý»­ñÇ µ»­ñáõ­Ùáí Ýñ³Ýù ÙÇÙ­Û³Ýó ã»Ý ¿É ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³­Ýáõ٠ϳ٠ѳë­Ï³­ÝáõÙ, Ùßï³­å»ë ËݹÇñ­Ý»ñ, ³Ý­Ñ³­Ù³­Ó³Û­ÝáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý áõ­Ý»­ÝáõÙ, ³­å³ ³Û¹ ѳñ­óáõÙ Ù»Õ­ùÇ µ³­ÅÇÝ áõ­Ý»Ý ÑÇ٭ݳ­Ï³­ Ýáõ٠ѳ­ñ³­ÏÇó ѳݭ·³­Ù³Ýù­Ý»­ñÁ` ϻݭó³ÕÁ, µ³­ñ»­Ï³Ù­Ý»ñÁ, ÙÇ­ ç³­í³ÛñÁ: г­Ï³­é³Ï ¹»å­ùáõÙ` ûñ­·³­ÝǽÙÝ Çñ í×éá­ñáß ³ñ­Ó³­ ·³ÝùÁ, ³Û­Ýá­õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí, Ïï³ñ: л­ï³ùñ­ùñ³Ï³Ý ¿, áñ »ñµ ³­Ùáõë­Ý³­ÝáõÙ »Ý Ç­ñ³ñ Ñ»ï µÝ³­Ï³­Ýá­ñ»Ý ϳå ãáõ­Ý»­óáÕ ½áõÛ­ ·»ñÁ, ³­å³ Ýñ³Ýó ëå³é­ÝáõÙ »Ý ÙÇ ß³ñù ëá­Ù³­ïÇÏ áõ Ñá­·»­µ³­ ݳ­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ: ì»ñ­ç»ñë ·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ ß³ï »Ý Ëá­ëáõÙ í»­ñ³ñ­ï³¹­ñá­Õ³­Ï³Ý ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý ³ÝÏ­Ù³Ý áõ ³­é³Ýó ëÇ­ñá ë»­é³­Ï³Ý Ï³­åÇ Ù³­ëÇÝ: Àëï íǭ׳­Ï³·­ñáõí۳Ý` ³ÛÝ Ï³­ ݳÛù, áí­ù»ñ ³­Ùáõë­ÝáõíÛáõ­ÝÇó Ñ»­ïá Ñá­·»­Ï³Ý ˳ݭ·³­ñáõ٠ϳÙ

ÎÇÝ ¢ ïÕ³Ù³ñ¹

ß»­ÕáõÙ­Ý»ñ »Ý Ó»éù µ»­ñ»É, ³­Ùáõë­Ý³­ó³Í »Ý »­Õ»É å³ñ­½³­å»ë ïñ³Ù³­µ³Ý­í³Í áõ Ùï³Í­í³Í ¹ñ¹³å³ï׳éÝ»ñáí` ³­é³Ýó í»­ñáÝß­Û³É µÝ³­Ï³Ý ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ: ê»­ñÁ, ë»ù­ëÁ ¢ ïÇ»­½»ñ­ùÁ üÇ­½Ç­Ïáë­Ý»­ñÇ µÝá­ñá߭ٳٵ` ë»­ñÁ ÙÇ Ñëϳ­Û³­Ï³Ý ¿­Ý»ñ­·Ç³­ ÛÇ ³Õµ­Ûáõñ ¿: ÆëÏ ¿­Ý»ñ­·Ç³Ý, ÇÝã­å»ë ·Ç­ï»Ýù, áã ÙÇ ï»­ÕÇó ãÇ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¢ ãÇ í»­ñ³­ÝáõÙ, ³ÛÉ Ùßï³­å»ë ³é­Ï³ ¿: êÇ­ñá å³­ ñ³­·³­ÛáõÙ ³ÛÝ ã³­÷³­½³Ýó µáõéÝ Ï»ñ­åáí ϳ­ñáÕ ¿ ³­é³­ç³­Ý³É, »­Ã» §÷á­Ë³½­¹áÕ Ù³ñ­ÙÇÝ­Ý»­ñÁ¦` ëÇ­ñáÕ ½áõÛ­·»­ñÁ, ×Çßï »Ý ÁÝïñ­ í³Í ϳ٠µÝ³­Ï³­Ýá­ñ»Ý §Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³­Ý»ó­í³Í¦: Ðݳ­·áõÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï­Ý»­ñáõ٠ϳ­ÛÇÝ µÅÇßÏ­Ý»ñ, áí­ù»ñ ѳ­í³­ï³­ó³Í ¿ÇÝ, áñ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ µáõ­Å»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ëÇ­ñá ¿­Ý»ñ­·Ç³Ý ¿ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï: Ü»ñ­Ï³­ÛáõÙ, ³Û¹ ï»­ëáõí۳ÝÁ ÑÇÙÝ­í»­Éáí, ÙÇ ß³ñù ·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»ñ ÷³ë­ïáõÙ »Ý, áñ ÙÇÙ­Û³Ýó ã³­÷³­½³Ýó ëÇ­ñáÕ ¢ µÝ³­Ï³­Ýá­ñ»Ý ϳå­í³Í Ù³ñ¹­Ï³Ýó ë»ù­ëÇ ¹»å­ùáõÙ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ Ñ»­ï³ùñ­ùÇñ, µ³ñÓñ áõÅ·­Ýáõí۳ٵ áõ ѽá­ñáõí۳ٵ ¿­Ý»ñ­·Ç³, á­ñÁ å³Ñ­å³Ý­íáõÙ ¿ »ñ­Ï³ñ ų­Ù³­Ý³Ï: Àëï á­ñáß µ³­ó³ï­ñáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ` ³Û¹ ¿­Ý»ñ­·Ç³Ý ³Ý­Ùǭ糭ϳ­Ýá­ñ»Ý Ùdz­ÝáõÙ ¿ ïÇ»­½»­ ñ³­Ï³Ý Ó·á­Õ³­Ï³­Ýáõí۳­ÝÁ: г­í³­ù»­Éáí ßñç³­å³­ïÇ ¹ñ³­Ï³Ý ÑáõÛ­½»­ñÁ, ³áõ­ñ³Ý, ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ ³­Ù»­Ý³ÛÝ µ³­ñÇÝ` ³Ûë ¿­Ý»ñ­·Ç³Ý Ùßï³­å»ë ѳ­çá­ÕáõíÛáõÝ Ï³­ñáÕ ¿ µ»­ñ»É ½áõÛ­·ÇÝ: ÆëÏ Ñ³­Ï³­é³Ï ¹»å­ùáõÙ, »ñµ ë»ù­ëÁ ½áõï ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý µÝáõÛà ¿ ÏñáõÙ, ½áõÛ­·Çó Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõ­ñÇ µÝ³­Ï³Ý ¿­Ý»ñ­·Ç³Ý å³ñ­½³­å»ë ëå³é­íáõÙ ¿, ¹³­ï³ñÏ­íáõÙ ¢ ų­Ù³­Ý³­ÏÇ Áݭóó­ùáõ٠ϳ­ñáÕ ¿ Çë­å³é í»­ñ³­Ý³É: ´³ñÓñ IQ-Ý` ­ëÇ­ñá §Ãßݳ­ÙǦ ´³½­ÙÇóë ³­å³­óáõó­í»É ¿, áñ ³ÛÝ Ù³ñ­¹ÇÏ, áí­ù»ñ áõ­Ý»Ý ½³ñ­·³óí­³­ÍáõÃ­Û³Ý µ³ñÓñ ³ë­ïǭ׳Ý, ˻ɳóÇ »Ý áõ ­ù³­Õ³­ ù³­ÏÇñÃ, ѳ­Ù»­Ù³­ï³­µ³ñ ¹Åí³ñ »Ý ³å­ñáõÙ áõ ѳ­Ù³­Ï»ñå­ íáõÙ µ³½­Ù³­ï³ññ ÙÇ­ç³­í³Û­ñÇ å³­Ñ³Ýç­Ý»­ñÇÝ: ÊݹÇñÝ ³ÛÝ ¿, áñ í»ñ­çÇÝ­Ý»ñë ûÅï­í³Í »Ý ³­Ù»Ý ÇÝã ùÝݳñ­Ï»­Éáõ ¢ í»ñ­Éáõ­Í»­Éáõ µ³ñÓ­ñ³­·áõÛÝ ÑÙïáõí۳ٵ: ê³ »ñ­µ»ÙÝ í»­ñ³Í­íáõÙ ¿ Ùá­Éáõó­ùÇ. å³ñ½­íáõÙ ¿` áñ­ù³Ý µ³ñÓñ ¿ Ù³ñ­¹áõ IQ-Ý, ³ÛÝ­ù³Ý ݳ ³í»ÉÇ áõÅ·­Ýá­ñ»Ý ¿ ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ Ý»­ñ³½­¹»É ë»­÷³­Ï³Ý Ñáñ­Ùá­Ý³É ѳ­ Ù³­Ï³ñ­·Ç, ¹ñ³ ³­é³­ç³ó­ñ³Í ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ íñ³: ÜÙ³Ý ¹»å­ù»­ñáõ٠û' ë»­ñÁ, û' ë»ù­ëÁ ÏñáõÙ »Ý ѳ߭í³ñ­Ïí³Í µÝáõÛÃ, ¢ ³Ý­ÓÁ ãÇ Ï³­ñá­Õ³­ÝáõÙ ¹ñ³­Ï³Ý ÑáõÛ­½»ñ ù³Õ»É Çñ ëÇ­ñáõó: ´Ý³­Ï³­Ý³­µ³ñ, Ýϳ­ï»­ÉÇ ¿ ݳ¢ ѳ­Ï³­é³Ï ï³ñ­µ»­ñ³­ÏÁ. ó³Íñ IQ-Ý ­Ñ³­×³Ë ¿ ѻ߭ï³ó­ÝáõÙ ÙÇÝ­ã³­Ùáõë­Ý³­Ï³Ý áõ Ñ»­ï³­Ùáõë­Ý³­ Ï³Ý Ñ³­ñ³­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ³­í»­ÉÇÝ` ó³Íñ ÇݭﻭɻϭïÁ ë»ù­ëáõ­ ³É ·ñ³í­ãáõÃ­Û³Ý ³­Ù»­Ý³­Ï³ñ¢áñ µ³­Õ³¹­ñÇãÝ ¿: ¶Çï­Ý³­Ï³Ý­ Ý»ñÝ ³Ûë ×ßÙ³ñïáõÃÛáõÝÝ ³­å³­óáõ­ó»É »Ý ÝáõÛ­ÝÇëÏ ³½­·»­ñÇ áõ Åá­Õá­íáõñ¹­Ý»­ñÇ Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏáõÙ. Ãáõñ­ù»­ñÁ, ³¹ñ­µ»­ç³Ý­óÇ­Ý»­ñÁ, íñ³­óÇ­Ý»­ñÝ ³­é³­í»É ß³ï ë»ù­ëá­õ³É ÑÙ³Ûù áõ­Ý»Ý, ù³Ý å³ñ­ëÇÏ­ Ý»­ñÁ, ǭﳭɳ­óÇ­Ý»­ñÁ ϳ٠·»ñ­Ù³­Ý³­óÇ­Ý»­ñÁ: §â»Ù ϳ­ñáÕ ëÇ­ñ»É¦. 21-ñ¹ ­¹³­ñÇ ÙÇ­ïáõ­ÙÁ ºñ­ñáñ¹ ѳ­½³­ñ³Ù­Û³­ÏÁ Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ ³ñ­Å»­Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç Ó­¢³­÷áË­Ù³Ý áõ Ë»Õ­Ù³Ý Å³­Ù³­Ý³­Ï³­Ñ³ï­í³ÍÝ ¿ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ: ¶Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ ÷³ë­ïáõÙ »Ý, áñ ë³ ÉÇá­íÇÝ µÝá­ñáß áõ Ýáñ­ Ù³É »ñ¢áõÛà ¿, ûå»ï ß³­ï»­ñÇ ÏáÕ­ÙÇó ãÇ ·Ç­ï³Ïó­íáõÙ: Æ­ñáù, ÇÝã­å»±ë ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ÁÝ­¹áõ­Ý»É, áñ ³ÛÉ µÝáõÛà áõ Ï»ñå »Ý ëï³­ÝáõÙ ëÇ­ñá, ѳñ­·³Ý­ùÇ, ϳå­í³­ÍáõÃ­Û³Ý ¹ñë­¢á­ñáõÙ­Ý»­ñÁ: §â»Ù ϳ­

ñá­Õ³­ÝáõÙ ëÇ­ñ»É¦. ³Ûë Ëáëù»ñÁ Ñá­·»­µ³Ý­Ý»­ñÁ ѳ­×³Ë »Ý ÉëáõÙ »­ñ»­ëáõÝÝ ³Ýó ϳ­Ý³Ý­óÇó: ä³ï­×³­éÁ ų­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó Ï۳ݭùÇ ³í­ïá­Ù³­ï³­óáõÙÝ ¿, áñÝ ¿É µÝ³½¹­Ý»­ñÇ Ïáñë­ïÇ å³ï­×³é ¿ ¹³éÝáõÙ: γ­Ý³Ûù ³Û¹­å»ë ¿É ã»Ý ½·áõÙ, û áí ¿ Ç­ñ»Ýó ïÕ³­ Ù³ñ­¹Á: ê³ ã³­÷³­½³Ýó Éáõñç íï³Ý· ¿ Ù³ñ¹­ÏáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ñ: ²­ñ³· áõ ˳é­ÝÇ­ËáõéÝ Ï»Ý­ë³­Ï»ñ­åÁ ݳ¢ ùÇã ų­Ù³­Ý³Ï áõ ïñ³­Ù³¹­ñáõíÛáõÝ ¿ ÃáÕ­ÝáõÙ Ù³ñ¹­Ï³Ýó` ï³ñ­µ»­ñ»­Éáõ Ç­ñ³­Ï³Ý ë»­ñÁ: ²å­ñ»É ѳ­ÝáõÝ ëÇ­ñá ¶Ç­ïáõíÛáõ­ÝÁ µ³½­ÙÇóë ³­å³­óáõ­ó»É ¿, áñ Ùdzݭ·³­Ù³ÛÝ ¹Åµ³Ëï »Ý ³ÛÝ Ù³ñ­¹ÇÏ, áí­ù»ñ ã»Ý ëÇ­ñáõÙ. Ñá­·»­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý ï»­ë³ÝÏ­Ûáõ­ÝÇó ¹³ ѳݭ·»ó­ÝáõÙ ¿ µ³­ñáõíÛáõÝ áõ ùÝùß³Ýù ³­é³­ ç³ó­ÝáÕ ÙÇ ß³ñù ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó ½ñÏí»­Éáõ íï³Ý­·ÇÝ, ÇÝ­ãÁ ų­Ù³­Ý³­ÏÇ Áݭóó­ùáõÙ Ù³ñ­¹áõÝ Ï³­ñáÕ ¿ ¹³ñÓ­Ý»É ãáñ, Ïá­åÇï, ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ, ³Ý­Ñ»­ï³ùñ­ùÇñ: üÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ï»­ë³ÝÏ­Ûáõ­ÝÇó ³ÛÝ Ï³­ñáÕ ¿ ÙÇ ß³ñù ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ å³ï­×³é ¹³é­Ý³É: ÆëÏ ë»­é³­Ï³Ý Ï۳ݭùÇ µ³­ó³­Ï³­ÛáõíÛáõ­ÝÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ ³­ñ³· Í»­ñ³ó­ Ù³­ÝÁ, Ù»­Ýá­å³áõ­½³­ÛÇ ³­ñ³­·³ó­Ù³­ÝÁ, ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ ½ñÏíáõÙ ¿ ÙÇ ß³ñù ϳñ¢áñ ÝÛáõ­Ã»ñ ³ñ­ï³¹­ñ»­Éáõ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõ­ÝÇó, ÇÝãÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ï³ñ­µ»ñ ûñ­·³Ý-ѳ­Ù³­Ï³ñ­·»­ñÇ Ýáñ­Ù³É ϻݭ볭 ·áñ­Íáõ­Ý»áõí۳­ÝÁ: سñ­¹Á Ïáñó­ÝáõÙ ¿ Ýáñ ÏÛ³Ýù å³ñ·¢á­ÕÇ Ïá­ãáõ­ÙÁ, ½ñÏíáõÙ ¿ ³ÛÝ Ñ³­×»­ÉÇ ëñïË÷áó­Ý»­ñÇó, á­ñáÝù ϳ­ñáÕ »Ý ³­é³­ç³­Ý³É ÙdzÛÝ áõ ÙdzÛÝ ëÇ­ñ»­ÉÇ Ù³ñ­¹áõÝ Ñ³Ý­¹Ç­å»­ÉÇë...

§â»Ù ϳñáÕ³ÝáõÙ ëÇñ»É¦. ÙdzÛÝáõÃÛ³Ý ³Ûë Ëáëù»ñÁ Ñá·»µ³ÝÝ»ñÁ Ñ³×³Ë »Ý ÉëáõÙ »ñ»ëáõÝÝ ³Ýó ϳݳÝóÇó:

7

93

ÎÇÝ ¢ ïÕ³Ù³ñ¹

êÝϳ­ÛÇÝ ë»­é³­í³­ñ³­ÏÝ §³Ý­Éáõñç¦ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ ã¿ ÜÛáõ­ÃÁ` Èdz­Ý³ ¶ñÇ­·áñ­Û³­ÝÇ Ø»­½³­ÝÇó ß³­ï»­ñÁ ѳ­í³­ï³ñ­Ùá­ ñ»Ý ³Ý­ï³ñ­µ»ñ »Ý ë»­÷³­Ï³Ý ³­éáÕ­ çáõÃ­Û³Ý Ýϳï­Ù³Ùµ, ÇëÏ ³ÝÑ­ñ³­ Ż߭ïáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ` ѳ­í³­ï³­ñÇÙ »Ýù ÇÝù­Ý³­µáõ­Åáõí۳­ÝÁ, ÇÝ­ãÁ ã³­÷³­ ½³Ýó íï³Ý­·³­íáñ ¿ ëÝϳ­ÛÇÝ ë»­é³­ í³­ñ³Ï­Ý»­ñÇ ³é­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ: êÝϳ­ÛÇÝ ë»­é³­í³­ñ³Ï­Ý»­ñÇ ³­é³­ ç³ó­Ù³Ý å³ï­×³é­Ý»­ñÇ, Ñݳ­ñ³­íáñ ϳݭ˳ñ­·»É­Ù³Ý áõ µáõÅ­Ù³Ý Ù³­ëÇÝ ½ñáõ­ó»­óÇÝù гÛ-³Ù»­ñÇÏ­Û³Ý ²­éáÕ­

çáõÃ­Û³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ ·Ç­Ý»­Ïá­Éá­ ·Ç³­ÛÇ µ³Å­ÝÇ í³­ñÇã, ºä´Ð ٳݭ ϳ­µ³ñ­ÓáõÃ­Û³Ý ¢ ·Ç­Ý»­Ïá­É᭷dz­ ÛÇ ³Ù­µÇá­ÝÇ ³­ëÇë­ï»Ýï, µ.·.Ã. س­ñÇ­Ý» àë­Ï³Ý­Û³­ÝÇ Ñ»ï: -êÝϳ­ÛÇÝ ï»­ë³­ÏÇ ë»­é³­í³­ñ³­ÏÁ Ù³ñ­¹áõÝ ÷á­Ë³Ýó­íáõÙ ¿ ϻݭó³­Õ³­ ÛÇÝ ¢ ë»­é³­Ï³Ý ×³­Ý³­å³ñÑ­Ý»­ñáí: ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ·ñ»­Ã» 80 ïá­Ïá­ëÇ ¹»å­ùáõÙ ³ÛÝ ³Ýó­ÝáõÙ ¿ 뻭鳭ϳÝ, ÇëÏ Ùݳ­ó³­ÍÁ` ϻݭó³­Õ³­ÛÇÝ ×³­Ý³­ å³ñ­Ñáí: êÝϳ­ÛÇÝ ë»­é³­í³­ñ³­ÏÇ ³Ë­ï³­ÝÇß­Ý»ñÝ »Ý` ë»­é³­Ï³Ý ûñ­·³­ ÝÇ ßñç³­ÝáõÙ ùá­ñÇ ¢ ³Û­ñá­óÇ ½·³­óáõ­ ÙÁ. ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÁ ·³Ý­·³ï­íáõÙ »Ý ë»­é³­Ï³Ý áõ­ÕÇ­Ý»­ñÇó ëåÇ­ï³Ï ·áõÛ­ ÝÇ` ϳíݳ­ßáé ÑÇ­ß»ó­ÝáÕ ³ñ­ï³¹­

94

7

ñáõíÛáõ­ÝÇó, áñÝ áõ­Ý»­ÝáõÙ ¿ ëå»­óÇ­ ýÇÏ Ñáï, ÑÇ­ß»ó­ÝáõÙ ¿ ÓÏ³Ý µáõÛñ, áñÝ ³­í»­ÉÇ ¿ ë³ëï­Ï³­ÝáõÙ ë»­é³­Ï³Ý ³Ï­ïÇó Ñ»­ïá: г­×³Ë ³ñ­ï³­ùÇÝ ë»­é³­Ï³Ý ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ ßñç³­ÝáõÙ ÙñÙáõé ¿ ½·³ó­íáõÙ, ³Û­ïáõó­í³­Íáõí ÛáõÝ, ë»­é³­Ï³Ý Ñ³­ñ³­µ»­ñáõíÛáõ­ÝÁ ó³­íáï ¿ ÉÇ­ÝáõÙ: ²é­Ñ³­ë³­ñ³Ï ëÝϳ­ ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝÝ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ »Ý ϳݭ¹Ç­¹³ Ïáã­íáÕ ËÙá­ñ³Ý­Ù³Ý ï»­ë³­ÏÇÝ å³ï­Ï³­ÝáÕ ëÝÏ»­ñÁ, á­ñáÝù µ³­í³­Ï³­ÝÇÝ ï³­ñ³Í­ í³Í »Ý,- ³Ûëå»ë ½ñáõÛóÁ ëÏë»ó µÅßÏáõÑÇ àëϳÝÛ³ÝÁ, áõÙ ³ß­Ë³­ï³Ý­ù³­ÛÇÝ ÷áñ­ÓÁ íϳ­ÛáõÙ ¿, áñ Ù»ñ »ñÏ­ñáõÙ í»ñ­çÇÝ ï³­ ñÇ­Ý»­ñÇÝ Ýϳ­ï»­ÉÇ ¿ ëÝϳ­ÛÇÝ ë»­é³­í³­ ñ³­ÏÇ ³­×Ç ÙÇ­ïáõÙ, ÇÝ­ãÁ ѻÝù ¿ ѳ­ ϳ­µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ ¹»­Õ»­ñÇ É³ÛÝ ¢ ³Ý˭ݳ ÏÇ­ñ³­é­Ù³Ý, Ñáñ­Ùá­Ý³É ¹»Õ³ÙÇçáóÝ»ñÇ »ñ­Ï³­ñ³ï¢ û·­ï³­·áñÍ­Ù³Ý: êÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­ í³Ý­¹áõí۳­ÝÁ Ýå³ë­ïáõÙ »Ý ݳ¢ Ç­Ùáõ­ Ýá­¹»å­ñ»­ë³Ýï­Ý»­ñÁ, ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­ ÏáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ë³Ý­·³­ñáõ­ÙÁ, ³Ý­Ï³­ÝáÝ ¢ áã Édzñ­Å»ù ëÝáõÝ­¹Á, ëÃñ»­ëÁ. ³Ûë ³­Ù»­ÝÁ Ãáõ­É³ó­ÝáõÙ »Ý ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ç­Ùáõ­Ý³­Ï»Ý­ë³­µ³­Ý³­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Á: ÐÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝÝ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ ï³ó­ÝáõÙ ¿ áã ÙdzÛÝ Ù»­Í³­Ñ³­ë³Ï­Ý»­ñÇÝ, ³ÛÉ¢` ¹»­é³­Ñ³ë­Ý»­ñÇÝ:

-²é­Ñ³­ë³­ñ³Ï ÙÇÝã ¹»­é³­Ñ³­ ëáõÃ­Û³Ý ßñç³­ÝÁ` 10-12 ï³­ñ»­Ï³ÝÁ, Ù³ñ­¹áõ ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ Ñáñ­Ùá­Ý³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Á ϳñ­·³­íáñ­í³Í ã¿: Ðáñ­ ÙáÝ­Ý»­ñÝ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Ñ³­Ù³ñ ¹»é¢ë­ áã µ³­í³­ñ³ñ Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÇ »Ý, ¢ ¹³ ¿ å³ï­×³­éÁ, áñ ÝßÛ³É ï³­ñÇ­ùÇ ³Õ­çÇÏ­Ý»­ñÁ ëÝϳ­ÛÇÝ í³­ñ³Ï­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ Ëá­ó»­ÉÇ »Ý: ºñ­µ»ÙÝ ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝÝ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³ó­ÝáõÙ ¿ ݳ¢ ÑÕÇ­Ý»­ñÇÝ, ÇÝ­ãÁ ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ÷á­÷áË­Ù³Ý Ñ»ï¢³Ýù ¿: ²Ûë ¹»å­ùáõ٠ѻ߭ïá­óÇ ÙÇÏ­ñáý­Éá­ñ³­ ÛÇ ÃÃí³Û­ÝáõíÛáõ­ÝÁ Ýí³­½áõÙ ¿, ¢ ³­é³­ ç³­ÝáõÙ »Ý ï³ñ­µ»ñ ËÙµ»­ñÇ áõ ï»­ë³­ ÏÇ ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ: г߭íÇ ³é­Ý»­Éáí ÑÕÇáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ ÏÝáç ϳñ­·³­íǭ׳­ÏÁ` å»ïù ¿ µáõ­ÅáõÙ Ç­ñ³­Ï³­ ݳó­Ý»É` û·­ï³­·áñ­Í»­Éáí ÙdzÛÝ ÑÕÇáõí Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ Ãáõۭɳïñ­íáÕ ¹»­Õ³­ÙÇ­ çáó­Ý»ñ: ÐÕÇ ÏÝáç ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ³­é³­ç³­ ó³Í ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝÝ ³Ý­ï»­ë»­ÉÁ ëå³é­ÝáõÙ ¿ åïÕÇ ³­éáÕ­çáõí۳­ÝÁ:

-²­é³­çÇÝ Ñ»ñ­ÃÇÝ »­ñ»­Ë³Ý ÍÝíáõÙ ¿` ³Ýó­Ý»­Éáí Ùáñ ³Ë­ïáï­í³Í áõ­ ÕÇ­Ý»­ñáí, ÇëÏ ÝÙ³Ý ×³­Ý³­å³ñ­ Ñáí ÍÝí³Í Ýá­ñ³Í­ÝÇ Ùáï ï³ñ­µ»ñ ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³é­Ï³­

ÎÇÝ ¢ ïÕ³Ù³ñ¹

ÛáõíÛáõÝÝ ³Ý­Ëáõ­ë³­÷»­ÉÇ ¿: ú­ñÇ­ ݳÏ` Ñݳ­ñ³­íáñ ¿, áñ ÷áù­ñÇ­ÏÇÝ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³ó­ÝÇ ³ã­ù»­ñÇ Ù»ç ³­é³­ ç³­ó³Í ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ: âÇ µ³­ó³é­íáõ٠ݳ¢, áñ Ýá­ñ³Í­ÝÇ Ùáï ³­é³­ç³­Ý³ ÝÛáõ­Ã³­÷á­Ë³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³­ñáõÙ` ¹Çë­µ³Ï­ï»­ñÇá½ ¢ ³ÛÉ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ: Ø»Í ¿ íï³Ý­·Á ݳ¢ Ùáñ ѳ­Ù³ñ, ù³­ ÝÇ áñ µáñ­µáù­í³Í ÍÝݹ³­µ»­ñ³­Ï³Ý áõ­ÕÇ­ Ý»­ñáõÙ ³­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë »Ý ÉÇ­ÝáõÙ ï³ñ­µ»ñ ³ë­ïǭ׳­ÝÇ å³ïé­í³Íù­Ý»ñ: êÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ϳ­Ý³Ýó ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³ó­ÝáõÙ ¿ ݳ¢ ÏÉÇ­Ù³ù­ï»­ñÇÏ ßñç³­ÝáõÙ, ù³­ÝÇ áñ ³Û¹ ï³­ñÇ­ùÇ Ï³­Ý³Ýó ûñ­·³­Ýǽ­ÙáõÙ ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ Ñáñ­Ù᭠ݳ­ÛÇÝ Ñ³ß­í»Ïß­éÇ Ë³Ë­ïáõÙ, ÇëÏ ³­í»­ÉÇ ëïáõÛ·` ë»­é³­Ï³Ý Ñáñ­ÙáÝ­Ý»­ñÇ Ýí³­½áõÙ: -¾ëï­ñá­·»Ý Ñáñ­ÙáÝ­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù å³Ñ­å³­ ÝáõÙ »Ý ÏÝáç Ýáñ­Ù³É Ñáñ­Ùá­Ý³É ·áñ­ Íáõ­Ý»áõíÛáõ­ÝÁ, ÏÉÇ­Ù³ù­ï»­ñÇÏ ßñç³­ÝáõÙ Ýí³­½áõÙ »Ý` Ç­ç»ó­Ý»­Éáí ѻ߭ïá­óÇ ÙÇÏ­ ñáý­Éá­ñ³­ÛÇ Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÇ ÃÃí³Û­ÝáõíÛáõ­ÝÁ: ÜÙ³Ý ¹»å­ùáõÙ, ѳ­Ï³ëݭϳ­ÛÇÝ µáõ­Åáõ­ ÙÇó µ³­óÇ, ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ û·­ï³­·áñ­Í»É ݳ¢ ¿ëï­ñá­·»Ý Ñáñ­ÙáÝ­Ý»ñ å³­ñáõ­Ý³­ÏáÕ ¹»­Õ³­Ñ³­µ»ñ: ²Ûë å³­ñ³­·³­ÛáõÙ ³­é³­ç³­ ó³Í ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ÏÝáç ûñ­ ·³­Ýǽ­ÙÇ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ÷á­÷á­Ëáõí۳Ý

ѻÝù ¿, 峭ѳÝç­íáõÙ ¿ ѳ­Ù³­ÉÇñ µáõ­ÅáõÙ: ²Ûë­åÇ­ëáí, å³ï­×³­éÁ µáõ­Å»­Éáí` í»­ñ³ó­ÝáõÙ »Ýù ѻݭùÁ: Àëï µÅßÏáõ­ÑÇ àë­Ï³Ý­Û³­ÝÇ` ë»­é³­í³­ ñ³ÏÝ ³Û¹­ù³Ý íï³Ý­·³­íáñ ã¿, áñ­ù³Ý ¹ñ³ ѻÝùáí ³­é³­ç³­ó³Í µ³ñ­¹áõí ÛáõÝ­Ý»­ñÁ: êÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³­é³­ç³ó­Ù³­ÝÁ Ýå³ë­ïáÕ å³Û­Ù³Ý­Ý»ñÝ »Ý ÑÇ­·Ç»­Ý³­ÛÇ Ï³­ÝáÝ­Ý»­ñÇ Ë³Ë­ïáõ­ÙÁ, ³Ý­Ï³­ÝáÝ ë»­é³­Ï³Ý Ï۳ݭùÁ, ÇÝù­Ý³­ µáõ­Åáõ­ÙÁ, ѳ­Ï³­µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ­Ý»­ñÇ ³Ý­í»­ ñ³Ñë­Ï»­ÉÇ û·­ï³·áñ­Íáõ­ÙÁ, áã ×Çßï ÝÛáõ­ û­ñáí Ý»ñ­Éí³­óáõÙ­Ý»­ñÁ, ÇÝ­ãÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ÇÝù­Ý³­í³­ñ³Ï­Ù³­ÝÁ: êÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳Ý` ϻݭó³­Õ³­ÛÇÝ ×³­Ý³­å³ñ­Ñáí ÷á­Ë³Ýó­íáÕ ÙÇ­çáó­Ý»ñÝ »Ý` ÙÇ¢ÝáõÛÝ ëñµÇ­ãÇó, ³Ý­ÏáÕ­Ýáõó, Ý»ñù­ ݳ­ßá­ñÇó, Éá­Õ³­í³­½³­ÝÇó, ³Õ­ïáï­í³Í ½áõ­·³­ñ³­Ý³­ÏáÝ­ùÇó û·ï­í»­ÉÁ.

-²ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ Ý»ñù­Ý³­ßá­ñ»­ñÁ µ³ñÓñ ç»ñ­Ù³ë­ïǭ׳­Ýáí ³ñ­¹áõ­ Ï»É, û·­ï³­·áñ­Í»É Éí³ó­ùÇ Ñ³­Ù³ñ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í á­ñ³Ï­Û³É ÝÛáõ­Ã»ñ: Æ ·Ç­ïáõíÛáõÝ ÍÝáÕ­Ý»­ñÇ` ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõ­ÝÁ, ë»­é³­Ï³Ý ×³­Ý³­å³ñ­ Ñáí ÷á­Ë³Ýó­í»­Éáõó µ³­óÇ, ϳ­ñáÕ ¿ ï³­ñ³Í­í»É ݳ¢ ³Ý­ÏáÕ­Ýáõ ÙÇ­çá­óáí: ²­Ùáõ­ëÇÝ­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ »­ñ»­Ë³­ÛÇÝ Ñ»­ éáõ å³­Ñ»Ý Ç­ñ»Ýó ³Ý­ÏáÕ­Ýáõó, ÇÝã­ å»ë ݳ¢` Ý»ñù­Ý³­ßá­ñ»­ñÇó, ³Õïáï­

í³Í ½áõ­·³­ñ³­Ý³­ÏáÝ­ùÇó: îÕ³­Ù³ñ¹­Ï³Ýó ¢ Ï³­Ý³Ýó Ùáï ÑÇ­ í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³Ë­ï³Ý­ß³Ý­Ý»­ñÁ ÝáõÛÝÝ »Ý:

-´Åßϳ­Ï³Ý Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ óáõÛó »Ý ïí»É, áñ ëÝÏ»­ñÁ ÉÇ­ÝáõÙ »Ý ݳ¢ ³­Õ»­ëï³­Ùáù­ë³­ÛÇÝ ïñ³Ï­ïáõÙ, ÇÝ­ãÁ ϳ­ñáÕ ¿ å³ñ­µ»­ñ³­µ³ñ ³Ï­ïÇ­ í³­Ý³É: ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³Ý­ó³Ý­Ï³­ ÉÇ Ñ»ï¢³Ý­ùÇó Ëáõ­ë³­÷»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ϳñ¢áñ ¹»ñ áõ­ÝÇ Ý³¢ ×Çßï ëÝݹ³­ ϳñ­·Á. ûñë­Ýáõ­óáõ­ÙÁ ¢ ûñ­·³­Ýǽ­ ÙáõÙ íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÇ å³­Ï³­ëÁ ÝáõÛÝ­ å»ë Ýå³ë­ïáõÙ »Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõí Û³Ý ³­é³­ç³ó­Ù³­ÝÁ: øñá­ÝÇÏ Ó­¢áí Áݭó­óáÕ ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ÏÍáõ, ÃÃáõ ëÝݹÇ, ³É­Ïá­Ñá­ ÉÇ û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ Ýå³ë­ïáõÙ »Ý ÑÇ­ í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³Ï­ïÇ­í³ó­Ù³­ÝÁ: ´ÅßÏáõ­ÑÇÝ ½·áõ­ß³ó­ÝáõÙ ¿, áñ ËëïÇí ѳ­Ï³­óáõó­í³Í ¿ ÇÝù­Ý³­µáõ­ÅáõíÛáõ­ÝÁ, ù³­ ÝÇ áñ ³Ûë ¹»å­ùáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ϳ­

­êÝϳÛÇÝ ë»é³í³ñ³ÏÝ»ñÇ ¹»åùáõ٠ѳϳóáõóí³Í ¿ ÇÝùݳµáõÅáõÃÛ³Ùµ ½µ³Õí»ÉÁ: ñáÕ ¿ ëáõñ ÷áõ­ÉÇó ³Ýó­Ý»É ùñá­ÝÇ­ÏÇ, áñÁ, ëáõñ ÷áõ­ÉÇ Ñ³­Ù»­Ù³ï, ³­í»­ÉÇ ¹Åí³ñ ¿ µáõ­Å»É:

-²é­Ñ³­ë³­ñ³Ï, ëÝϳ­ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõÃ­Û³Ý µáõ­ÅáõÙÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáõÙ ¿ ѳ­Ù³­ÉÇñ Ï»ñåáí` ÏÇñ³é»Éáí áã ÙdzÛÝ Ñ³­Ï³ëݭϳ­ÛÇÝ µáõÅ­Ù³Ý ÙÇ­ çáó­Ý»ñ, ³ÛÉ¢ í»­ñ³­Ï³Ý·­Ý»­Éáí ûñ­·³­ Ýǽ­ÙÇ Ç­Ùáõ­ÝÇ­ï»­ïÁ, ϳñ­·³­íá­ñ»­Éáí íÇ­ï³­ÙÇÝ­Ý»­ñÇ Ñ³ß­í»Ï­ßÇ­éÁ: ÜÙ³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ¹»­Õ³­µáõÛ­ ë»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ÙdzÛÝ Ñ»ï¢³Ý­ùÁ í»­ñ³ó­Ý»É` ³Ýï»ë»­Éáí å³ï­×³­éÁ: ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ï»­Õ³­ÛÇÝ µáõ­Åáõ­ÙÇó Ñ»­ïá Ýáñ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ¹Ç­Ù»É ¹»­Õ³­µáõÛ­ ë»­ñÇ û·­Ýáõí۳­ÝÁ: º­Ã» Ï³Ý ³ÛÝ­åÇ­ëÇ ¹»­Õ³­µáõÛ­ë»ñ ¢ Ëá­ï³­µáõÛ­ë»ñ, á­ñáÝù µ³ñÓñ ï³­ñÇ­ùáõ٠ϳ­ñáÕ »Ý ϳñ­ ·³­íá­ñ»É Ç­Ùáõ­ÝÇ­ï»­ïÁ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ Ç­ñ»Ýó Ù»ç ¿ëï­ñá­·»Ý å³­ñáõ­Ý³­Ï»É, ÇÝ­ãá±õ ­ã¿, ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ û·­ï³­·áñ­Í»É¦:

7

95

ÐÇí³Ý¹áõÃÛáõÝ

Àݹ­¹»Ù

ùóñ­ï ï³¹­ ³¹­ññáõí áõíÛÛ³Ý ³Ý ùóñ­ îÑ³× »ñ¢áõÛà ¿, »ñµ ѳñ­µáõ­ËÇ Ï³Ù ³­É»ñ­·Ç³­ÛÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí ùÃÇó Ñá­ëáÕ Ñ»­ ÕáõÏÝ áõ­Õ»Ï­óáõÙ ¿ ·Ç­ß»ñ áõ ó»­ñ»Ï: øÇÃÏá­Ïáñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·Ç ï³­ñ³­ï»­ë³Ï ³ñ­ï³¹­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»Ù å³Û­ù³­ñ»­Éáõ ѳñóáõÙ ËáñÑñ­¹³Ï­ó»­óÇÝù ùÇÃ-Ïá­ Ïáñ¹-³­Ï³Ý­ç³­µ³Ý ²ëï­ÕÇÏ ´»·­É³ñ­Û³­ÝÇ Ñ»ï: ÜÛáõ­ÃÁ` Èdz­Ý³ ¶ñÇ­·áñ­Û³­ÝÇ ²é­Ñ³­ë³­ñ³Ï ùó­ÛÇÝ ³ñ­ï³¹­ñáõÃ­Û³Ý ³­é³­ç³ó­Ù³Ý å³ï­×³é­Ý»ñÝ »Ý ³­É»ñ­ ·Ç³­Ý»­ñÁ, éÇ­ÝÇï­Ý»­ñÁ, ëÇ­Ýáõ­ëÇï­Ý»­ñÁ, ѳۭÙá­ñÇï­Ý»­ñÁ, ýñáÝ­ïÇï­Ý»­ñÁ, »ï­Ùáǹ­ Ý»­ñÁ ¢ ³ÛÉÝ: гñ­µáõ­ËÁ (ѳ­×³Ë ³Ý­í³­ÝáõÙ »Ý ݳ¢ éÇ­ÝÇï) ùÃÇ Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ µáñ­µá­ùáõÙÝ ¿, á­ñÁ ëá­íá­ñ³­µ³ñ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ï³ñ­ µ»ñ ٳݭñ¿­Ý»­ñáí ¢ íÇ­ñáõë­Ý»­ñáí ³Ë­ï³­ ѳñ­í»­ÉÇë: ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³­é³­ç³ó­Ù³­ÝÁ Ýå³ë­ïáõÙ »Ý Ùñë³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ, û­¹Ç ËÇëï ÷á­ßáï­í³­ÍáõíÛáõÝÝ áõ ³Õ­ïáï­í³­Íáõí Ûáõ­ÝÁ: ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ëϽµáõÙ, Éáñ­Ó³­Ã³­ ճݭÃÇ ³Û­ïáõó­í³­ÍáõÃ­Û³Ý Ñ»ï¢³Ý­ùáí, ùÃÇ Ëá­éá­ãáõ٠ϳ٠Ïá­Ïáñ­¹áõÙ ³­é³­ç³­ ÝáõÙ ¿ ³Û­ñá­óÇ ¢ ãá­ñáõÃ­Û³Ý ½·³­óáõÙ: ØÇ ù³­ÝÇ ûñ ³Ýó ùÃÇó ëÏëíáõÙ ¿ ³­é³ï Éáñ­ Ó³ç­ñ³­ÛÇÝ ³ñ­ï³¹­ñáõíÛáõÝ: ÜÙ³Ý ¹»å­ù»­ ñáõ٠ѳ­×³Ë Ýϳï­íáõÙ ¿ ͳݭñáõÃ­Û³Ý ½·³­óáõÙ ·ÉËáõÙ, Ýí³­½áõÙ ¿ ³ß­Ë³­ïáõ­ ݳ­ÏáõíÛáõ­ÝÁ, ¹Åí³­ñ³­ÝáõÙ ùó­ÛÇÝ ßÝã³­éáõíÛáõ­ÝÁ: ºñ­µ»ÙÝ, ³ã­ùÇ Éáñ­Ó³­Ã³­ ճݭÃÇ µáñ­µáù­Ù³Ý ѻݭùáí, ÉÇ­ÝáõÙ ¿ ³ñ­óáõÝ­ù³­Ñá­ëáõíÛáõÝ, Ãáõ­É³­ÝáõÙ ¿ Ñá­ ï³­éáõíÛáõ­ÝÁ: ºñ­µ»ÙÝ µáñ­µá­ùáõ­ÙÁ ï³­ ñ³Í­íáõÙ ¿ ùÃÁÙ­å³­ÝÇ áõ »íë­ï³Ë­Û³Ý

96

7

(Éëá­Õ³­Ï³Ý) Ëá­Õá­í³­ÏÇ Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ, µñáÝË­Ý»­ñÇ ¢ ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ãá­ù»­ñÇ íñ³: î³ñ­µ»­ñáõÙ »Ý ݳ¢ ³­Ýá­Ã³­ß³ñ­Å³­ Ï³Ý (í³­½á­Ùá­ïáñ) ѳñ­µáõË, ³­É»ñ­·ÇÏ Ñ³ñ­µáõË: ²Ûë í»ñ­çÇÝÁ ¹Çï³ñÏ­íáõÙ ¿ ͳխϳ­÷á­ßáõ, ïݳ­ÛÇÝ, ·ñ³­¹³­ñ³­ ݳ­ÛÇÝ, ³ñ­ï³¹­ñ³­Ï³Ý ÷á­ßáõ ѳݭ¹»å µ³ñÓñ ½·³Û­ÝáõíÛáõÝ áõ­Ý»­óáÕ ³Ý­Ó³Ýó ßñç³ÝáõÙ: êáõñ ѳñ­µáõ­ËÁ, ѳï­Ï³­å»ë` »­Ã» ³ÛÝ Ñ³­×³Ë ¿ ÏñÏÝíáõÙ, ϳ­ñáÕ ¿ ¹³é­Ý³É ùñá­ÝÇÏ, ÙßﳭϳÝ: ¸³ ϳ­ñáÕ ¿ ѳݭ·»ó­ Ý»É ùÃÇ Ëá­éá­ãÇ Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ ·»­ñ³×­ Ù³ÝÁ ¢, ѻ­µ³ñ, ßÝã³­éáõÃ­Û³Ý ¹Åí³­ ñ³ó­Ù³ÝÁ, ϳ٠¿É, Áݹ­Ñ³­Ï³­é³­ÏÁ, ¹ñ³ Ñ»­ï³×­Ù³ÝÁ (Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ µ³­ñ³­ ÏáõÙ): ²Û¹ ¹»å­ùáõÙ ß³ï ¹Åí³ñ ¿ ÉÇ­ÝáõÙ í»­ñ³­Ï³Ý·­Ý»É Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ ýáõÝÏ­ óÇ³Ý áõ Ñá­ï³­éáõíÛáõ­ÝÁ: ²­Ñ³ û ÇÝ­ãáõ ¿ ϳñ¢áñ ùñá­ÝÇÏ Ñ³ñ­µáõ­ËÇ Ï³Ý­Ëáõ­ÙÁ: ÐÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ëϽµáõÙ, Ñ»­ï³­·³ Ëá­ñ³­ óáõ­ÙÁ ϳݭ˻­Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí, ùÃÇ Ù»ç ϳ­Ã»ó­ÝáõÙ »Ý ³­Ýá­Ã³­ë»Õ­ÙÇã ϳ­ÃÇÉ­Ý»ñ, ÇÝãÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí 峭ϳ­ëáõÙ ¿ Éáñ­Ó³­Ã³­ ճݭÃÇ ³Û­ïáõ­óÁ, Ýí³½áõÙ ¿ ³ñ­ï³¹­ñáõí Ûáõ­ÝÁ, ɳ­í³­ÝáõÙ ùó­ÛÇÝ ßÝã³­éáõíÛáõ­ÝÁ: êÇ­Ýáõ­ëÇï­Ý»­ñÁ ùÃÇ áõ ѳ­ñ³­ÏÇó Ëá­ éáã­Ý»­ñÇ µáñ­µá­ùáõÙ­Ý»ñÝ »Ý ¢ ϳ­ñáÕ »Ý ѳݷ»óÝ»É ëÇ­Ýáõ­ëÇ Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³Ý­ÃÇ ½·³­ÉÇ ³Û­ïáõ­óÇ, ëÇ­Ýáõë­Ý»­ñÇ µÝ³­Ï³Ý ¹ñ»­Ý³­Å³­ÛÇÝ Íá­ñ³Ý­Ý»­ñÇ Ëó³Ý­Ù³Ý, ó³­ íÇ: ì³­ñ³­Ï³­ÛÇÝ ·áñ­ÍÁݭó­óÇ ½³ñ­·³ó­ Ù³Ý Ñ»ï ٻϭï»Õ` ÷áË­íáõÙ ¿ ùÃÇ ³ñ­ï³¹­ñáõÃ­Û³Ý µÝáõÛ­ÃÁ: ²Ûë ßñç³­ÝáõÙ ËÇëï µÝá­ñáß ¿ ¹»Ù­ùÇ ëáõñ, ³Ý­ï³­Ý»­ÉÇ ó³­íÁ, ç»ñ­ÙáõíÛáõ­ÝÁ, Ù³ñÙ­ÝÇ ç³ñ¹­í³­ ÍáõíÛáõ­ÝÁ:

²­É»ñ­·Ç³­ÛÇ ³­é³­ç³ó­Ù³Ý å³ï­×³é­Ý»­ ñÁ ï³ñ­µ»ñ »Ý, û­ñǭݳÏ` Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ù»­ ͳ­Ù³ë­Ýáõí۳­ÝÝ­ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ï³ó­ÝáõÙ »Ý ·³ñ­Ý³­Ý³­ÛÇÝ Ñ³ñ­µáõ­ËÁ ϳ٠ÏáÝ­ÛáõÏ­ïÇ­ íÇ­ïÁ, á­ñáÝù ѳ­Ù³ñ­íáõÙ »Ý ë»­½á­Ý³­ÛÇÝ é»ë­åÇ­ñ³­ïáñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ: Ü»ñ­ ϳ­ÛáõÙ ùóñ­ï³¹­ñáõíÛáõ­ÝÁ ß³ï ¿ Ï³å­ íáõÙ ³­É»ñ­·ÇÏ »ñ¢áõÛíݻ­ñÇ Ñ»ï: -²­É»ñ­·ÇÏ ùó˭ïÇ ëáõñ Ýá­å³­ÛÇ Å³­ Ù³­Ý³Ï ·É˳­íáñ ï»Õ ¿ ½µ³Õ»óÝáõÙ ï³Ý­ç³­ÉÇó, ³Ý­½áõëå ÷éßïá­óÁ` ѳï­Ï³­ å»ë ³­é³­íáï­Û³Ý ų­Ù»­ñÇÝ áõ­Õ»Ïó­í»­Éáí ùó­ÛÇÝ ßÝã³­éáõÃ­Û³Ý ËÇëï ¹Åí³­ñ³ó­ ٳٵ, çñ³­ÛÇÝ ³­é³ï ³ñ­ï³¹­ñáõí۳ٵ, ùá­ñÇ ½·³­óáõ­Ùáí: ´³ñ­¹³ó­Ù³Ý ¹»å­ùáõ٠ϳ­ñáÕ »Ý ³­é³­ç³­Ý³É ³ÛÝ­åÇ­ëÇ ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ, ÇÝã­åÇ­ëÇù »Ý ùñá­ÝÇ­Ï ù­Ã³Ë­ïÁ, éÇ­Ýá­ëÇ­Ýáõ­ëÇï­Ý»­ñÁ, åá­ÉÇ­åá½ ¿Ã­Ùáǹ­Ý»­ñÁ, µñáÝ­ËÇ³É ³ëíٳÝ: ²ëï­ÕÇÏ ´»·­É³ñ­Û³­ÝÁ ï»­Õ»­Ï³ó­ÝáõÙ ¿, áñ ëá­íá­ñ³­Ï³Ý Ùñë³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ ѳݭ¹Ç­ë³­Ý³É ÇÝã­å»ë ùÃÇ Ëá­éá­ãÇ ³­é³Ý­ ÓÇÝ å³­Ãá­É᭷dz­Ï³Ý íǭ׳Ï, ³ÛÝ­å»ë ¿É` áñ¢¿ í³­ñ³­ÏÇ ³Ë­ï³­ÝÇß: Øñë³­ÍáõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï ùÃÇ Éáñ­Ó³­Ã³­Õ³ÝÃÝ Çñ µ³­í³­ ϳ­ÝÇÝ Ù»Í ë»Ï­ñ»­ïáñ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõí۳ٵ å»ïù ¿ ѳ­í³­ë³­ñ³Ïß­éÇ Ñ»­Õáõ­ÏÇ Ñ³ß­ í»Ï­ßÇ­éÁ ³ñ­Û³Ý ¢ ÑÛáõë­í³Íù­Ý»­ñÇ ÙÇç¢: ì»ñÍ­Ýá­ï³­ÛÇÝ, ׳­Ï³­ï³­ÛÇÝ, ÑÇ٭ݳ­ÛÇÝ ¢ Ù³­ÕáëÏ­ñ³­ÛÇÝ Ëá­éáã­Ý»­ñÇ ³Ë­ï³­Ñ³ñ­ Ù³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï Ýϳï­íáõÙ ¿ ùÃÇ Ëá­éá­ãÇó ³­é³ï Éáñ­Ó³­Ã³­ñ³­Ë³­ÛÇÝ ³ñ­ï³¹­ñáõí ÛáõÝ, Ñá­ï³­éáõÃ­Û³Ý ³Ý­ÏáõÙ: ò³Ý­Ï³­ó³Í å³ñ³·³ÛáõÙ Ñ»­ï³­·³ µ³ñ­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ëáõ­ë³­÷»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ѳñ­Ï³­íáñ ¿ ¹Ç­Ù»É µÅßÏÇ ¢ Ëëïá­ñ»Ý ϳ­ ï³­ñ»É Ýñ³ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ­Ý»­ñÁ:

ÊݳÙù

Üáñ ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ëÏǽµ

Ì

»­ñáõ­Ý³­Ï³Ý ï³­ñÇ­ùÁ µ³­ í³­Ï³­Ý Ûáõ­ñ³­Ñ³­ïáõÏ ÙÇ ï³­ñÇù ¿, ѳ­çáñ­¹áõÙ ¿ µáõÝ Ñ³­ëáõ­ÝáõÃ­Û³Ý ßñç³­ÝÇÝ: Ì»­ñáõ­ÃÛáõÝÁ ëÏëíáõÙ ¿ 6065 ï³­ñ»­Ï³­ÝÇó` å³Ûٳݳíáñí³Í ³ÛÝ Ñ³Ý·³Ù³Ýùáí, û Ù³ñ­¹Á Ï۳ݭùÇ áñ ÷áõ­ÉáõÙ ÇÝãåÇëÇ ³Ï­ïÇ­íáõíÛáõÝ ¿ ¹ñë»­ íá­ñ»É: àñ­å»ë Í»­ñáõ­Ý³­Ï³Ý ï³­ñÇù µÝá­ ñáß­íáÕ Ï۳ݭùÇ Å³­Ù³­Ý³­Ï³­Ñ³ï­í³­ÍÁ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ÙÇ Ù³­ëÇ Ùáï ϳ­ñáÕ ¿ ëÏëí»É ³­í»­ÉÇ í³Õ, ù³Ý ÙÛáõë­Ý»­ñÇ: Ì»­ñáõí Û³Ý ÙÛáõë óáõ­ó³­ÝÇß­Ý»­ñÁ í»­ñ³­µ»­ñáõÙ »Ý ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý, ϻݭ볭µ³­Ý³­Ï³Ý ¢ Ñá­·»­ µ³­Ý³­Ï³Ý ÏáÕ­Ù»­ñÇÝ: ´áõÝ Í»­ñáõÃ­Û³Ý ßñç³­ÝÁ ϳ­ñáÕ ¿ ¹Çï³ñÏ­í»É ¢° áñ­å»ë ѳխó­Ý³Ï­Ý»­ñÇ áõ Ó»éù­µ»­ñáõÙ­Ý»­ñÇ, ¢° áñ­å»ë ï³·­Ý³­åÇ áõ ³Ý­Ñ³Ý·ë­ïáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ßñç³Ý: ²Ûë ßñç³­ÝáõÙ, ³Ý­Ï³Ë Ù³ñ­¹áõ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó, í»ñçÇÝÇë µÝá­ñáß »Ý Éáõñç ËݹÇñ­Ý»ñ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ¢ Ñáõ­½³­Ï³Ý á­Éáñï­Ý»­ñáõÙ, ѳ­×³Ë Ù³ñ­ ¹Á Ï۳ݭùÇ ³Ûë ų­Ù³­Ý³­Ï³­Ñ³ï­í³ÍÝ

98

7

Áݭϳ­ÉáõÙ ¿ áñ­å»ë Ï۳ݭùÇ Ù³Û­ñ³­Ùáõï ϳ٠áñ­å»ë §í»ñ­çÇ ëÏǽµ¦: ²Ûë ¹Ç­ï³ñ­ ÏáõÙ­Ý»­ñÇ ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ å³Ûٳݳíáñí³Í »Ý ³ÛÝ ÇñáÕáõÃÛ³Ùµ, û Ù³ñ¹Ý ÇÝã­å»ë ¿ ѳ­Ï³½­¹áõÙ µáõÝ Í»­ ñáõÃ­Û³Ý ï³­ñÇ­ùÇ ëÏëí»­ÉáõÝ: º­Ã» Ù³ñ­¹Ý ³Ûë ï³­ñÇùÝ ÁÝ­¹áõ­ÝáõÙ ¿ áñ­å»ë Ýáñ íÇ­ ׳Ï, ÙÇ ß³ñù ϳñ¢áñ Ç­ñ³­¹³ñ­ÓáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ׷ݳ­Å³ÙÝ ³­í»­ÉÇ Ñ³ñà ¿ Áݭó­ÝáõÙ: àñ­å»ë ϳ­ÝáÝ` ³Ûë ï³­ñÇ­ ùÁ ѳ­ÙÁÝÏ­ÝáõÙ ¿ ÁÝ­ï³­Ý»­Ï³Ý Ï۳ݭùÇ ³ÛÝ ßñç³­ÝÇÝ, »ñµ »­ñ»­Ë³­Ý»ñÝ Ç­ñ»Ýó ³­é³Ý­ÓÇÝ ÏÛ³ÝùÝ »Ý ëÏëáõÙ. ³Ûë ÷³ë­ ïÁ ï³ñ­µ»ñ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ÏáÕ­ÙÇó ï³ñ­µ»ñ Ï»ñå ¿ ÁݭϳɭíáõÙ: ¸ñ³ Ñ»ï ϳå­í³Í` ÝϳïíáõÙ »Ý ï³ñ­µ»ñ µÝáõÛ­ÃÇ ³å­ñáõÙ­ Ý»ñ: Ì»­ñáõ­Ý³­Ï³Ý ßñç³­ÝáõÙ ³Ý­ÓÇ, Ýñ³ ÇݭﻭɻϭïÇ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ Áݹ­Ñ³­Ýáõñ ϻݭ볭·áñ­Íáõ­Ý»áõÃ­Û³Ý Ù»ç ½áõ­·³Ïó­íáõÙ »Ý ÷á­÷á­Ë³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý ï³ñ­ñ»ñ. ³­é³Ý­ÓÇÝ ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý ýáõÝÏ­ ódz­Ý»­ñÁ ëÏëáõÙ »Ý í³ï ³ß­Ë³­ï»É, ¹Åí³­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý ³­é³­ç³­ÝáõÙ ß³ñ­

ÀÝ­¹áõÝ­í³Í ¿ ϳñ­Í»É, áñ Í»­ñáõ­Ý³­Ï³Ý ï³­ñÇ­ùÁ Ù³ñ­¹áõ Ï۳ݭùÇ áã ѳ­×»­ÉÇ Å³­Ù³­Ý³­ ϳ­Ñ³ï­í³ÍÝ ¿, »ñµ Ñ»ï¢áõÙ »Ý Ùݳ­ó»É µá­Éáñ ѳ­í³Ï­Ýáõí ÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ Ó·ïáõÙ­Ý»­ñÁ, »ñµ ³ñ­Ó³­Ý³·ñ­íáõÙ »Ý ϳ°Ù ѳխ ó­Ý³Ï­Ý»ñ, ϳ°Ù å³ñ­ïáõí ÛáõÝ­Ý»ñ: ÜÛáõ­ÃÁ` Æ­ñǭݳ »ÙÇñÛ³ÝÇ

ÅáõÙ­Ý»­ñáõÙ, ï»­ëá­ÕáõÃ­Û³Ý Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÁ Ýí³­½áõÙ ¿, ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý ï»­ ÕÇ áõ­Ý»­ÝáõÙ ûñ­·³Ý­Ý»­ñáõÙ, ½·³­Û³­Ï³Ý Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏÁ ¢ë ­Ù»Í ³Ý­ÏáõÙ ¿ ³å­ñáõÙ: Î۳ݭùÇ Áݭóó­ùáõÙ ³ñ­Û³Ý ³­Ýáíݻ­ñÇ ¢ Ù³­½³­Ýáíݻ­ñÇ íñ³ ·á­Û³­ó³Í Ýëïí³Í­ ùÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí` Í»­ñáõ­Ý³­Ï³Ý ï³­ñÇ­ùáõÙ Ù³ñ­¹áõ ٳ߭ÏÁ ëÏëíáõÙ ¿ ÏÝ×éáï­í»É, ó­ é³Ù»É, ٳ߭ÏÇ íñ³ Ç Ñ³Ûï »Ý ·³­ÉÇë Í»­ ñáõ­Ý³­Ï³Ý åÇ·­Ù»Ýï­Ý»ñ, Ù³ñÙ­ÝÇ Ù³­½³­

ÊݳÙù

ͳÍÏ Ñ³ï­í³Í­Ý»­ñÁ ½ñÏíáõÙ »Ý ·áõ­Ý³­ÛÇÝ åÇ·­Ù»Ý­ï³­íá­ñáõ­ÙÇó, ÇÝãÇ å³ï׳éáí Ù³­½»­ñÁ ëåÇ­ï³­ÏáõÙ »Ý: üÇ­½Çá­É᭷dz­ Ï³Ý ÙÛáõë ³­é³Ýӭݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó ¿ Ý³¢ ѳ­×³­Ë³­ÙÇ­½áõíÛáõ­ÝÁ, á­ñÁ ÑÇÙ­ ݳ­Ï³­ÝáõÙ ûñ­·³Ý­Ý»­ñÇ ³ß­Ë³­ï³Ý­ù³­ÛÇÝ ýáõÝÏ­ódz­Ý»­ñÇ í»­ñ³ÑëÏ­Ù³Ý Ýí³­½»­Éáõ ѻÝù ¿: Þ³ï ϳñ¢áñ ¿ ݳ¢ Ñá­ ·»­µ³­Ý³­Ï³Ý ÏáÕ­ÙÁ. ³Ûë á­Éáñ­ïáõÙ ï³­ ñ»ó­Ý»­ñÇ Ùáï ѳ­å³­ÕáõÙ­Ý»ñ ¢ ÝáõÛ­ÝÇëÏ Ñ»­ïÁݭóó ·áñÍÁÝóóÝ»ñ »Ý ï»­ÕÇ áõ­Ý»­ÝáõÙ: سñ­¹Á, ï³­ñÇ­ùáí Ù»­Í³­Ý³­ ÉáõÝ ½áõ·ÁÝóó, ݳ¢ §÷áù­ñ³­ÝáõÙ¦ ¿, ѳ­Û³ó­ùÁ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ³­í»­ÉÇ Ù³Ý­Ï³­Ï³Ý, ýÇ­½Ç­Ï³­Ï³Ý Ù³ñ­ÙÇ­ÝÁ »­ñ»­Ë³­ÛÇ Ù³ñÙ­ÝÇ ÝÙ³Ý ¹³é­ÝáõÙ ¿ ³­Ýû·­Ý³­Ï³Ý ó³Ý­Ï³­ ó³Í íÇ­ñáõë­Ý»­ñÇ Ýϳï­Ù³Ùµ: ²Ûë ï³­ñÇ­ùáõÙ ÷á­÷á­ËáõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý Ýϳï­íáõ٠ݳ¢ ׳­Ý³­ãá­Õ³­Ï³Ý ·áñ­Íáõ­ Ý»áõÃ­Û³Ý Ù»ç: ¶Çï­Ý³­Ï³Ý Ðáñ­ÝÁ 1982Ã.ÇÝ Ù»­Í»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ´¶ (IQ) ûë­Ã»­ñÇ ÙÇ­çá­óáí áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ³­é³Ýӭݳó­ÝáõÙ ¿ ÇݭﻭɻϭïÇ 2 ï»­ë³Ï` Ñá­ëáõÝ ¢ µÛáõ­ ñ»­Õ³ó­í³Í: Ðá­ëáõÝ (ë³­ÑáÕ) ÇݭﻭɻϭïÁ Ý»­ñ³­éáõÙ ¿ Ùï³­å³Ñ­Ù³Ý ·áñ­ÍÁݭó­ óÁ, ÇÝ­¹áõÏ­ïÇí ¹³­ïá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»ñ ³­Ý»­ Éáõ ÁÝ­¹áõ­Ý³­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ, ÇëÏ Ï³­å»ñÝ áõ ÷á˭ѳ­ñ³­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ Áݭϳ­É»­Éáõ ·áñ­ÍÁݭó­óÁ å³Ñ­å³­ÝáõÙ ¿ Çñ ³­é³ÝÓ­ ݳ­Ñ³ï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: Ðá­ëáõÝ ÇݭﻭɻϭïÝ ³ñ­ï³­óá­ÉáõÙ ¿ ݳ¢ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­ ϳñ­·Ç ϻݭ볭µ³­Ý³­Ï³Ý Ñݳ­ñ³­íá­ñáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÁ, Ýñ³ ³ß­Ë³­ïáõ­Ý³­ÏáõíÛáõ­ÝÁ ¢ ÇÝ­ï»·­ñí³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ: ´Ûáõ­ñ»­Õ³ó­í³Í ÇݭﻭɻϭïÁ, Ç ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ Ñá­ëáõÝ ÇݭﻭɻϭïÇ, Ó»éù ¿ µ»ñ­íáõ٠ϻݭ볭÷áñ­ ÓÇ áõ ÏñÃáõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùáõÙ ¢ ѻݭíáõÙ ¿ ³Ý­ÓÇ áõ­Ý»­ó³Í ·Ç­ï»­ÉÇù­Ý»­ñÇ áõ ÷áñ­ÓÇ íñ³: ê³ Ñ³­ñ³­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ ѳë­ï³­ ï»­Éáõ, ¹³­ïá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ Ó­¢³­Ï»ñ­å»­Éáõ, ËݹÇñ­Ý»­ñÁ í»ñ­Éáõ­Í»­Éáõ áõ­Ý³­ÏáõíÛáõÝÝ ¿, á­ñÁ ï³­ñÇ­ùÇ Ñ»ï ³­í»­ÉÇ ¿ áõ­Å»­Õ³­ÝáõÙ, ÇëÏ Ñá­ëáõÝ ÇݭﻭɻϭïÝ ³ë­ïǭ׳­Ý³­µ³ñ Ýí³­½áõÙ ¿: Ì»­ñáõíÛáõ­ÝÁ ݳ˭ÏÇ­ÝáõÙ ³å­ñ³Í ¢ í»­ñ³å­ñ³Í, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ãÇ­ñ³­Ï³­Ý³ó­ í³Í ó³Ý­ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ Ýå³­ï³Ï­Ý»ñÝ »Ý: Úáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ Ù³ñ¹ ÙÇßï ÏñáõÙ ¿ ѳ­çá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»ñ áõ å³ñ­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ, áõ­ÝÇ ãÇ­ñ³­Ï³­Ý³ó­³Í »­ñ³­½³Ýù­Ý»ñ, ëå³­ ëáõÙ­Ý»ñ: Î۳ݭùÇ Áݭóó­ùáõÙ Ù³ñ­¹Á

ÙÇßï ÁÝï­ñáõíÛáõÝ ¿ ϳ­ï³­ñáõÙ ÙÇ ù³­ ÝÇ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ÙÇç¢, á­ñáÝ­ óÇó Ù»ÏÝ Ç­ñ³­Ï³­Ý³­ÝáõÙ ¿, ÙÛáõë­Ý»­ñÁ` áã: ¸ñ³Ýù, 볭ϳÛÝ, ã»Ý Ùá­é³ó­íáõÙ, ï³­ñ»ó Ù³ñ­¹áõ ѳ­Ù³ñ Ù»Í Ýß³­Ý³­ÏáõíÛáõÝ »Ý áõ­Ý»­ÝáõÙ áñ­å»ë ÑÇ­ßá­ÕáõíÛáõÝ: Úáõ­ñ³­ ù³Ýã­Ûáõñ Ù³ñ¹ ÙÇßï ³å­ñáõÙ ¿ Çñ ëïí»­ ñÇ Ñ»ï, Ýñ³­Ýáí ¿ ѳ­·»ó­³Í ³ÛÝ ³Ù»ÝÁ, ÇÝãÁ ×Ýßí³Í Ùݳó»É ¿ »Ý­Ã³­·Ç­ï³Ï­óáõí Û³Ý Ù»ç` å³Û­Ù³­Ý³­íá­ñ»Éáí Ù³ñ­¹áõ í³ñ­ ùÁ ÙÇÝ㢠Ï۳ݭùÇ ³í³ñïÁ: î³­ñ»ó Ù³ñ­ ¹áõÝ ãå»ïù ¿ Áݭϳ­É»É Çñ ³Ý­ó³Í áõÕáõó ³­é³Ý­ÓÇÝ, Áݹ­Ñ³­Ï³­é³­ÏÁ` ³ÛÝ, ÇÝã Ù³ñ¹Ý Ç­ñ»­ÝÇó Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ ¿ ³Û¹ ѳ­ ë³­ÏáõÙ, ³Ý­ÓÇ µ³½­Ù³­ï»­ë³Ï áõ µ³½­Ù³­ ß»ñï ϳ­Û³ó­Ù³Ý, ׳­Ï³­ï³·­ñÇ ³ñ­ï³­óá­ ÉáõÙÝ ¿: ²ÛÅÙ Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñáõÙ ï³­ñ»ó­Ý»­ñÇ Ñ»ï ³ß­Ë³­ïáÕ­ Ý»­ñÇ ÙÇ Ù³­ëÁ »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹­Ý»ñ »Ý, ÇÝãÁ Ýß³­Ý³­ÏáõÙ ¿, û ï³­ñ»­óÇ ËݳÙùÝ ³Û¹ ¹»å­ùáõ٠ݳ¢ ï³ñ­µ»ñ ë»­ñáõݹ­Ý»­ñÇ ÙÇ Ñ³Ý­¹Ç­åáõÙ ¿, áñÝ Çñ Ñ»ñ­ÃÇÝ »Ý­Ã³¹­ñáõÙ ¿ ѳñ­·³Ý­ùÇ ¹ñë­¢á­ñáõÙ ï³­ñÇ­ùÇ ÝÏ³ï­ Ù³Ùµ, ѳ٭µ»­ñ³­ï³­ñáõíÛáõÝ ï³­ñ»­óÇ Ó­¢³­íáñ­³Í ѳ­Ùá½­ÙáõÝù­Ý»­ñÇ, ëϽµáõÝù­ Ý»­ñÇ, ¹Çñ­ùá­ñá­ßáõÙ­Ý»­ñÇ áõ ³ñ­Å»ù­Ý»­ñÇ Ñ³Ý¹»å:

î³­ñ»ó Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ëݳ٭ùÁ

Ù³ñ­¹ÇÏ áõ­ß³¹­ñáõÃ­Û³Ý Ù»Í å³­Ï³ë »Ý ½·áõÙ: • г­×³­Ë³­ÏÇ ·ñÏ»ù ¢ ßá­Û»ù ï³­ñ»ó Ù³ñ¹­Ï³Ýó, Ýñ³Ýù ß÷Ù³Ý ¢ ëÇ­ ñá Ù»Í Ï³­ñÇù áõ­Ý»Ý, ÇÝ­ãÁ ï³­ñÇ­ùÇ Ñ»ï ³­í»­ÉÇ ¿ ëñíáõÙ: Þ³ï ϳñ¢áñ ¿, áñ å»­ïáõÃ­Û³Ý ÏáÕ­ ÙÇó ë³Ñ­Ù³Ý­í³Í ëá­ódz­É³­Ï³Ý ͳ­é³­ ÛáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³­ç³Ï­óáõíÛáõ­ÝÇó µ³­óÇ ï³­ñ»ó Ù³ñ­¹ÇÏ ³­ç³Ï­óáõíÛáõÝ ëï³­Ý³Ý Ñ³ï­Ï³­å»ë ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùáõÙ: î³­ñ»ó Ù³ñ¹­ ϳÝó Ïßï³Ù­µ³Ýù­Ý»­ñÇÝ, ³­Ù»Ý ÇÝã Ç­Ù³­ ݳ­Éáõ ó³Ý­Ïáõí۳­ÝÁ, Ëá­ë³Ï­óáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇÝ ÙÇ­ç³Ù­ï»­Éáõ ѳï­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ å»ïù ¿ óáõ­ó³­µ»­ñ»É Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë Ù»Í Ñ³Ù­µ»­ñ³­ï³­ñáõíÛáõÝ, Éë»­Éáõ áõ­Ý³­Ïáõí ÛáõÝ, ù³­ÝÇ áñ, Ç í»ñ­çá, Ï۳ݭùÇ Ýå³­ï³­ ÏÁ ë»ñ ï³ÉÝ áõ í»ñó­Ý»ÉÝ ¿: àñ­ï»Õ ϳ ë»ñ, ³ÛÝ­ï»Õ ãϳ ³ÛÝ­åÇ­ëÇ ï³­é³­å³Ýù, áñÁ Ïϳ­ñá­Õ³­Ý³ Ïáï­ñ»É Ù³ñ­¹áõÝ:

Ì»­ñáõíÛáõ­ÝÁ ݳ˭ ÏÇ­ÝáõÙ ³å­ñ³Í ¢ í»­ ñ³å­ñ³Í, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ãÇ­ñ³­Ï³­Ý³ó­í³Í ó³Ý­ ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñÝ áõ Ýå³­ ï³Ï­Ý»ñÝ »Ý:

• àõ­ß³­¹Çñ, Ñá­·³­ï³ñ í»­ñ³­µ»ñ­ ÙáõÝù ï³­ñ»­óÇ Ýϳï­Ù³Ùµ, ϳ­ñá­Õáõí ÛáõÝ` Ùáõïù ·áñÍ»É Ýñ³Ýó ³å­ñáõÙ­Ý»­ñÇ ³ß­Ë³ñ­ÑÁ` Ùdz­Å³­Ù³­Ý³Ï áõ­Ý»­Ý³Éáí ë»­ ÷³­Ï³Ý ½·³­óáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ÁÙµé­ÝáõÙ: ê³ Ï³­ñá­ÕáõíÛáõÝ ¿` ÁÝ­¹áõ­Ý»É ï³­ñ»ó Ù³ñ¹­ ϳÝó ³ÛÝ­åÇëÇÝ, ÇÝã­åÇëÇÝ Ýñ³Ýù ϳÝ: • Üñµ³Ý­Ï³ïáñ»Ý Íñ³·ñí³Í ·áñ­Íá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»ñ, íëï³­ÑáõÃ­Û³Ý ¢ û·­ ÝáõÃ­Û³Ý óáõ­ó³­µ»­ñáõÙ` ï³­ñ»ó Ù³ñ¹­ ϳÝó` ÷á­÷áË­íáÕ Ï»Ý­ë³­å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñÇÝ Ñ³ñÙ³ñí»Éáõ Áݭóó­ùáõÙ: • Èë»­Éáõ ϳ­ñá­ÕáõÃ­Û³Ý Ùß³­ÏáõÙ. ï³­ñ»ó Ù³ñ­¹ÇÏ ëÇ­ñáõÙ »Ý ß³ï Ëá­ë»É, Ýñ³Ýù áõÝÏÝ­¹Çñ­Ý»ñ »Ý ÷ÝïñáõÙ, ß÷Ù³Ý Ï³­ñÇù ³­í»­ÉÇ ß³ï »Ý ½·áõÙ: • öáùñ»ñÁ ѳ­×³Ë å»ïù ¿ ßÝáñ­Ñ³­Ï³­ÉáõíÛáõÝ Ñ³Ûï­Ý»Ý Ç­ñ»Ýó ï³­ ñ»ó ÍÝáÕ­Ý»­ñÇÝ, ï³ïÇÏ-å³åÇÏÝ»ñÇÝ Ëݳ٭ùÇ ¢ É³í ¹³ë­ïdz­ñ³­ÏáõÃ­Û³Ý Ñ³­ Ù³ñ, ù³­ÝÇ áñ Í»­ñáõ­Ý³­Ï³Ý ï³­ñÇ­ùáõÙ

7

99

ó³­íáù, ³Ë­ï³­Ñ³­ñáõÙ ¿ ³ß­Ë³­ïáõ­Ý³Ï ï³­ñÇ­ùÇ` 30-50 ï³­ñ»­Ï³Ý ³Ý­Ó³Ýó: 袭 Ù³­ïáǹ ³ñï­ñÇïÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ݳ¢ Éáõñç ëá­ódz­É³­Ï³Ý ËݹÇñ, á­ñáí­Ñ»ï¢, Ç í»ñ­çá, »­Ã» ÉdzñÅ»ù µáõ­Åáõ­ÙÁ µ³­ó³­Ï³­ ÛáõÙ ¿, ÑÇ­í³Ý­¹Á ϳ­ñáÕ ¿ áÕç Ï۳ݭùáõ٠ѳßٳݹ³Ù ÙݳÉ: ¸»­ýáñ­Ù³ó­ÝáÕ ûë­ï»á³ñï­ñÇïÝ ³­é³ç­Ý³­ÛÇÝ ³Ë­ï³­Ñ³­ñáõÙ ¿ ³­×³­éÁ, ¢ ëÏëáõÙ ¿ Ù³ß­Ù³Ý ·áñ­ÍÁݭóó: úë­ ï»á³ñï­ñÇïÝÁ ѳ­Ù³ñ­íáõÙ ¿ ï³­ñÇ­ ùÇ Ñ»ï ½³ñ­·³­óáÕ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ.²ÛÝ Ñ³Ý­¹Ç­åáõÙ ¿ 45-50 ï³­ñ»­Ï³­ÝÇó Ñ»­ ïá:¸»ýáñÙ³óÝáÕ ûëï»û³ñÃñÇïÁ í»ñÁ

ÜÛáõÃÁ` Üáݳ ¸³íÃÛ³ÝÇ

àâ àø ²ä²Ðà첶ðì²Ì â¾

º

­Ã» ѻÝù ÇÝ­ï»ñ­Ý»­ ï³­ÛÇÝ íǭ׳­Ï³·­ñáõí۳­ ÝÁ` ³ß­Ë³ñ­ÑáõÙ ³­Ù»­Ý³­ ï³­ñ³Í­í³Í ÑÇ­í³Ý­¹áõí Ûáõ­Ý»­ñÇ óáõ­ó³­Ïáõ٠颭ٳ­ïá­É᭷dz­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ãáñ­ñáñ¹ §å³ï­í³­ íáñ¦ Ñá­ñÇ­½á­Ý³­Ï³ÝÝ »Ý ½µ³­Õ»ó­ÝáõÙ: ¸ñ³Ý­óÇó ³­Ù»­Ý³­ï³­ñ³Í­í³Í­Ý»­ñÇó ÙÇ ù³­ÝÇ­ëÇ, Ù³­ëÇÝ »Ýù ½ñáõ­ó»É ²­éáÕ­ç³­ å³­ÑáõÃ­Û³Ý ²½­·³­ÛÇÝ ÆÝë­ïÇ­ïáõ­ïÇ é¢­ Ù³­ïá­É᭷dz­ÛÇ ³Ù­µÇá­ÝÇ ³­ëÇë­ï»Ýï ܳ­ ݳ ØÏñïãÛ³­ÝÇ Ñ»ï:

100

7

- î. ØÏñïãÛ³Ý, ³Û­ëûñ ³­é³­í»É ï³­ ñ³Í­í³Í ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó ϳñ­Í»ë û ѳ­×³Ë »Ýù ÉëáõÙ ûë­ï»á³ñïñÇ­ïÇ, 颭ٳ­ïáǹ ³ñï­ñÇ­ïÇ ¢ ´»Ë­ï»ñ¢Ç ÑÇ­ í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ù³­ëÇÝ: - 袭ٳ­ïáǹ ³ñï­ñÇïÝ ³­Ù»­Ý³­ï³­ ñ³Í­í³Í µáñ­µá­ù³­ÛÇÝ é¢­Ù³­ïá­É᭷dz­ Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝÝ ¿, »ñµ ³­é³ç­Ý³­ÛÇÝ ³Ë­ï³­Ñ³ñ­íáõÙ ¿ ëÇ­Ýá­íÇ³É Ã³­Õ³Ý­ÃÁ. ³ÛÝ ëÏëáõÙ ¿ ³ÛÝ­ù³Ý ³·­ñ»­ëÇ­íá­ñ»Ý ³­×»É, áñ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ù³Û­ù³Û­íáõÙ »Ý ³­×³­éÁ ¢ ëïá­ñ³­¹Çñ áëÏ­ñÁ: ì»­ñÁ Ýßí³Í ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó ³­Ù»­Ý³­µ³ñ­¹Ý ¿ ¢,

Ýßí³Í ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇó ѳٳñíáõÙ ¿ ³Ù»Ý³ï³ñ³Íí³ÍÁ: ´»Ëï»ñ¢Ç ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝÝ ³Ýí³ÝáõÙ »Ý ݳ¢ ³ÝÏÇÉá½³óÝáÕ ëåáݹÇÉÇï: ´»Ë­ï»ñ¢Ç ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï ³­é³ç­Ý³­ÛÇÝ ³Ë­ï³­Ñ³ñ­íáõÙ ¿ áխݳ­ß³­ñÁ ¢ áխݳ­ß³­ñÇ ëñµáëÏñ-½ëïáëÏ­ ñ³­ÛÇÝ Ñá­¹Á: êϽµÝ³Ï³Ý ßñç³ÝáõÙ ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ ³ñï³Ñ³ÛïíáõÙ ¿ ó³í³ÛÇÝ Ñ³Ù³Ëï³ÝÇßáí,ëÏëáõÙ ¿ áëÏ­ ñ³­óáõÙ, ÇÝ­ãÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ áխݳ­ß³­ñÇ ³­é³Ý­ÓÇÝ á­Õ»­ñÁ ë»ñ­ï³­×áõÙ »Ý Ç­ñ³ñ, ¢ áխݳ­ß³­ñÁ ¹³é­ÝáõÙ ¿ Ù»Ï ³Ù­µáÕ­ç³­Ï³Ý áëÏñ` ÏáñóÝ»Éáí Çñ ß³ñÅáõݳÏáõÃÛáõÝÁ: -àíù»±ñ »Ý ³é³í»É ѳÏí³Í ÑÇí³Ý¹³Ý³Éáõ ³Ûë ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÝ»ñáí: -Àëï íÇ׳ϳ·ñ³Ï³Ý ïíÛ³ÉÝ»ñÇ, ϳݳÛù 颭ٳ­ïáǹ ³ñï­ñÇïáí 3 ³Ý­ ·³Ù ³­í»­ÉÇ »Ý ÑÇ­í³Ý­¹³­ÝáõÙ, ù³Ý ïÕ³­ Ù³ñ­¹ÇÏ: úë­ï»á³ñï­ñÇ­ïÇ ¹»å­ùáõÙ ¢ë ­Ï³­Ý³Ûù ÙÇ ÷áùñ ³­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë »Ý ÑÇ­ í³Ý­¹³­ÝáõÙ, ù³Ý áõ­Å»Õ ë»­éÇ Ý»ñ­Ï³­Û³­ óáõ­óÇã­Ý»­ñÁ, 볭ϳÛÝ ³Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõ٠ϳ µ³­í³­Ï³Ý Ù»Í` Ùáï 7 ³Ý­ ·³Ù, ų­é³Ý­·³­Ï³Ý ݳ­Ë³ï­ñ³­Ù³¹ñ­ í³­ÍáõíÛáõÝ Ù³Û­ñ³­Ï³Ý ·Íáí: ¸³ ѳï­

²Ëï³ÝÇß³ÛÇÝ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñÝ áõ­ Ý»Ý »­ñ»ù ³½­¹»­óáõí ÛáõÝ` ѳ­ÝáõÙ »Ý µáñ­ µá­ùáõ­ÙÁ, ûâ³ó­ ÝáõÙ ó³­í»­ñÁ ¢ Ç­ç»ó­ ÝáõÙ ç»ñ­ÙáõíÛáõ­ÝÁ:

ϳ­å»ë í»­ñ³­µ»­ñáõÙ ¿ Ó»é­ùÇ Ù³ï­Ý»­ñÇ ³Ë­ï³­Ñ³ñ­Ù³­ÝÁ, »ñµ Ù³ï­Ý»­ñÇ Ñá­¹»­ ñáõÙ ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý ѳݭ·áõ­óÇÏ­Ý»ñ: ²ÛÉ ¿ å³ï­Ï»­ñÁ ´»Ë­ï»ñ¢Ç ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Å³­Ù³­Ý³Ï: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ 10³Ý·³Ù ³­í»­ÉÇ Ñ³­×³Ë »Ý ÑÇ­í³Ý­¹³­ÝáõÙ 20-40 ï³­ñ»­ Ï³Ý ïÕ³­Ù³ñ­¹ÇÏ: -ƱÝã ­µáõ­ÅáõÙ ¿ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­íáõÙ ³Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ¢ DZÝã ï¢á­Õáõí۳ٵ: -ø³­ÝÇ áñ ¹ñ³Ýù µá­Éá­ñÁ ùñá­ÝÇÏ ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñ »Ý, 峭ѳݭçáõÙ »Ý Éáõñç, »ñ­Ï³­ñ³ï¢, ¢, áñ ³­Ù»­Ý³­Ï³ñ¢áñÝ ¿, ³Ý­Ñ³­ï³­Ï³Ý µáõ­ÅáõÙ: ´á­Éáñ ³Ûë »­ñ»ù ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ¿É ¹»­Õá­ ñ³Û­ùÁ µ³­Å³Ý­íáõÙ ¿ »ñ­Ïáõ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ËÙµÇ: ²­é³­çÇ­ÝÁ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ Ó­¢³­ ÷á­ËáÕ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñÝ »Ý, á­ñáÝù ³½­ ¹áõÙ »Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý å³­Ãá­·»­Ý»­ïÇÏ, ³Û­ëÇÝùÝ` ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³­é³­ç³ó­Ù³Ý ¢ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ÑÇÙ­ùáõÙ ÁÝ­Ï³Í Ù»­Ë³­ Ýǽ٭ݻ­ñÇ íñ³: ²Ûë ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÇ Ýß³­Ý³Ï­Ù³Ý Ýå³­ï³­ÏÁ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ϳݭËáõÙÝ ¿, ÇÝã­å»ë ݳ¢` ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³Ï­ïÇ­íáõÃ­Û³Ý ÁÝÏ­×áõ­ÙÁ ¢ Ñ»­ï³­·³ ëñ³­óáõÙ­Ý»­ñÇ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ϳÝ˳ñ·»ÉáõÙÁ: Üß»Ýù, áñ í»­ñáÝß­Û³É ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­ÛáõñÝ áõ­ ÝÇ Çñ ѳ­Ù³ñ ݳ­Ë³­ï»ë­í³Í ¹»­Õ³­ÙÇ­ çáó­Ý»­ñÁ: ÐÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÁ Ó¢³÷áËáÕ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ ëÏëáõÙ »Ý ³½­¹»É ß³ï áõß ¢ ·ñ»­Ã» ³Ýݭϳï. ÙÇ­çÇ­ÝÁ 3-6 ³­ÙÇë ¿ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï, áñ­å»ë­½Ç ·Ý³Ñ³ïíÇ ¹»Õ³ÙÇçáóÇ ³ñ¹Ûáõݳí»ïáõÃÛáõÝÁ: ²Ûë ¹»Õ³ÙÇçáóÝ»ñÁ ÑÇí³Ý¹Ý»ñÁ å»ïù ¿ ÁݹáõÝ»Ý »ñϳñ³ï¢, »ñµ»ÙÝ` áÕç ÏÛ³ÝùÇ ÁÝóóùáõÙ: ØÇ Ï³ñ¢áñ ѳí»ÉáõÙ ¢ë` ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝÁ

§²ºðî²È¦ ³ó»ÏÉáý»Ý³Ï

àã ëï»ñáǹ³ÛÇÝ Ñ³Ï³µáñµáù³ÛÇÝ ¹»Õ³ÙÇçáóÝ»ñÇ Ýáñ ë»ñáõݹ` òú¶2-Ç ·»ñÇßËáÕ ³ñ·»É³Ïٳٵ

ȳí ÇÝùݳ½·³óáÕáõÃÛ³Ý ·ñ³í³Ï³Ý

²è²ìºÈ²¶àôÚÜ ²Üìî²Ü¶àôÂÚàôÜ ´²ðÒð ²ð¸ÚàôܲìºîàôÂÚàôÜ Ð²ðزð²ìºî ´àôÄàôØ Ó¢³÷áËáÕ ¹»Õ³ÙÇçáóÝ»ñÝ Çñ³íáõÝù áõÝÇ Ýß³Ý³Ï»É ÙdzÛÝ áñ³Ï³íáñí³Í Ù³ëݳ·»ïÁ: ºñÏ­ñáñ¹ ï»­ë³­ÏÇ ¹»­Õ³­ ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù Ýß³­Ý³Ï­íáõÙ »Ý ³Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï, Ïáã­íáõÙ »Ý ³Ë­ï³­ÝÇ­ß³­ÛÇÝ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ, á­ñáÝù ã»Ý ³½­¹áõÙ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Áݭóó­ùÇ íñ³, µ³Ûó Ý»ñ·áñÍáõÙ »Ý µáñ­µáù­Ù³Ý íñ³, á­ñÁ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý ³ñ­ï³­Ñ³Û­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó

àã ëï»ñáǹ³ÛÇÝ Ñ³Ï³µáñù³ÛÇÝ ¹»Õ³ÙÇçáóÝ»ñÇ ÏÇñ³éáõÙÁ Üì²¼ºòÜàôØ ¾ ´àð´àøàôØÀ + вÜàôØ ¾ ò²ìÀ + Ȳì²òÜàôØ ¾ ÐฺðÆ Þ²ðÄàôܲÎàôÂÚàôÜÀ

Ù»ÏÝ ¿: ²Ûë ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñÝ áõ­Ý»Ý »­ñ»ù ³½­¹»­óáõíÛáõÝ` ѳ­ÝáõÙ »Ý µáñ­µá­ùáõ­ÙÁ, ûâ³ó­ÝáõÙ ó³­í»­ñÁ ¢ Ç­ç»ó­ÝáõÙ ç»ñ­ ÙáõíÛáõ­ÝÁ: ´á­Éáñ ³Ûë »­ñ»ù ÑÇ­í³Ý­¹áõí Ûáõ­Ý»­ñÇ ¹»å­ùáõÙ ¿É Ó­¢³­÷á­ËáÕ ¹»­Õ³­ÙÇ­ çáó­Ý»­ñÇ Ñ»ï ½áõ­·³­Ñ»é å³ñ­ï³­¹Çñ Ýß³­ ݳϭíáõÙ »Ý ³Ûë ËÙµÇ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ, »ñ­µ»ÙÝ ÝáõÛ­ÝÇëÏ` ß³ï »ñ­Ï³ñ ï³­ñÇ­Ý»ñ:

Ðàññò­ðîéñò­âà çðå­íèÿ

ÄÀËÜ­ÍέÇÎЭÊÎÑÒÜ (ãè­ïåð­ìåò­ðî­ ïèÿ) — îï­òè­÷åñ­êèé íå­äîñòà­òîê ãëà­çà, çàê­ëþ­÷àþ­ùèé­ñÿ â òîì, ÷òî ëó­÷è, èäó­ùèå îò ðàññ­ìàò­ðè­âàå­ìûõ ïðåä­ìå­òîâ, ïå­ðå­ñå­ êàþò­ñÿ íå íà ñåò­÷àò­êå, à çà íåé. Ðàç­ëè­ ÷àþò äàëü­íî­çîð­êîñòü ñëà­áîé, ñðåä­íåé è âû­ñî­êîé ñòå­ïå­íè. Î ñòå­ïå­íè äàëü­íî­çîð­ êîñòè ñó­äÿò ïî îï­òè­÷åñ­êîé ñè­ëå ëèí­çû; áó­äó­÷è ïðèñòàâ­ëå­íà ê ãëà­çó â óñ­ëî­âèÿõ ïî­êîÿ àê­êî­ìî­äà­öèè, îíà èç­ìå­íÿåò íàï­ ðàâ­ëå­íèå ïî­ïà­äàþ­ùèõ â íå­ãî ïà­ðàë­ëåëü­ íûõ ëó­÷åé òàê, ÷òî îíè ïå­ðå­ñå­êàþò­ñÿ íà ñåò­÷àò­êå. Îòê­ëî­íå­íèåì îò íîð­ìû ìîæ­íî ñ÷è­ òàòü òîëü­êî äàëü­íî­çîð­êîñòü áîëü­øèõ ñòå­ ïå­íåé, êî­òî­ðàÿ, êàê ïðà­âè­ëî ñâÿ­çà­íà ñ çà­äåðæ­êîé ðîñòà ãëàç­íî­ãî ÿá­ëî­êà. Äàëü­ íî­çîð­êèé ãëàç îá­ëà­äàåò îò­íî­ñè­òåëü­íî ñëà­áîé ïðå­ëîì­ëÿþ­ùåé ñïî­ñîá­íîñòüþ. ×òî­áû ïå­ðå­ìåñòèòü èçîá­ðà­æå­íèå íà ñåò­ ÷àò­êó ïðè ðàññ­ìàò­ðè­âà­íèè äà­æå îò­äà­ëåí­ íûõ ïðåä­ìå­òîâ, îí äîë­æåí óñè­ëèòü åå çà ñ÷åò àê­êî­ìî­äà­öèè — óâå­ëè­÷å­íèÿ êðè­âèç­

Ïðè âîçíèêíîâåíèè äàëüíîçîðêîñòè ó äåòåé äëÿ åå èñïðàâëåíèÿ íåîáõîäèìî ïîñòîÿííî íîñèòü î÷êè.

102

7

Òåêñò: Ëèàíà Åãèàçàðâí

íû õðóñòà­ëè­êà. Åùå áîëü­øåå íàï­ðÿ­æå­ íèå àê­êî­ìî­äà­öèè òðå­áóåò­ñÿ äëÿ ÿñ­íî­ãî âè­äå­íèÿ áëèç­êî ðàñ­ïî­ëî­æåí­íûõ ïðåä­ìå­ òîâ. ×ðåç­ìåð­íîå åå íàï­ðÿ­æå­íèå ó ëèö ñ äàëü­íî­çîð­êîñòüþ ñðåä­íåé è âû­ñî­êîé ñòå­ ïå­íè ìî­æåò âûç­âàòü áûñò­ðîå çðè­òåëü­íîå óòîì­ëå­íèå, ãî­ëîâ­íóþ áîëü. Åñ­ëè àê­êî­ìî­ äà­öèÿ íå îáåñ­ïå­÷è­âàåò íà ñåò­÷àò­êå äàëü­ íî­çîð­êî­ãî ãëà­çà ÷åò­êèõ èçîá­ðà­æå­íèé ïðåä­ìå­òîâ, îñò­ðî­òà çðå­íèÿ ïî­íè­æàåò­ñÿ. Íàç­íà­÷àå­ìûå â ýòèõ ñëó­÷àÿõ î÷­êè ñ ñî­ áè­ðà­òåëü­íû­ìè ëèí­çà­ìè óëó÷­øàþò îñò­ðî­òó çðå­íèÿ è ñíè­ìàþò èç­ëèø­íåå íàï­ðÿ­æå­íèå àê­êî­ìî­äà­öèè. Ïðè âîç­íèê­íî­âå­íèè äàëü­ íî­çîð­êîñòè ó äå­òåé äëÿ åå èñï­ðàâ­ëå­íèÿ íåîá­õî­äè­ìî ïîñòîÿí­íî íî­ñèòü î÷­êè. Ïðè ñëà­áîé èëè ñðåä­íåé ñòå­ïå­íè äàëü­íî­çîð­ êîñòè ó âçðîñ­ëûõ î÷­êè îáû÷­íî íàç­íà­÷àþò òîëü­êî äëÿ ðà­áî­òû íà áëèç­êîì ðàññòîÿ­ íèè, à ïðè âû­ñî­êîé ñòå­ïå­íè — è äëÿ ïîñòîÿí­íî­ãî íî­øå­íèÿ. ÁËÈ­ÇέÐÓ­ÊÎÑÒÜ (ìèî­ïèÿ) - íà­ðó­øå­ íèå çðå­íèÿ, ïðè êî­òî­ðîì ðàññ­ìàò­ðè­âàå­ ìûå ïðåä­ìå­òû õî­ðî­øî âèä­íû òîëü­êî íà áëèç­êîì ðàññòîÿ­íèè. Ó íî­âî­ðîæ­äåí­íûõ ãëà­çà, êàê ïðà­âè­ëî, äàëü­íî­çîð­êèå. Ïî ìå­ðå ðîñòà ðå­áåí­êà åãî ãëàç­íîå ÿá­ëî­êî óâå­ëè­÷è­âàåò­ñÿ è ê 9-12 ãî­äàì ïðèîá­ðå­ òàåò ñôå­ðè­÷åñ­êóþ ôîð­ìó. Îä­íà­êî èíîã­ äà îíî íåñ­êîëü­êî óä­ëè­íÿåò­ñÿ â ïå­ðåä­íå­ çàä­íåì íàï­ðàâ­ëå­íèè, â ðå­çóëü­òà­òå ÷å­ãî óâå­ëè­÷è­âàåò­ñÿ ðàññòîÿ­íèå îò çðà÷­êà äî

ñåò­÷àò­êè.  òà­êèõ ãëà­çàõ èçîá­ðà­æå­íèÿ îò­äà­ëåí­íûõ ïðåä­ìå­òîâ ôî­êó­ñè­ðóþò­ñÿ íå íà ñåò­÷àò­êå, à âïå­ðå­äè íåå; ýòè ïðåä­ìå­òû ÷å­ëî­âåê âè­äèò íåîò­÷åò­ëè­âî, íåÿñ­íî, ðàç­ âè­âàåò­ñÿ áëè­çî­ðó­êîñòü.  áîëü­øèíñò­âå ñëó­÷àåâ ïðè áëè­çî­ðó­ êîñòè èç­ìå­íå­íèå ôîð­ìû ãëàç­íî­ãî ÿá­ëî­êà áû­âàåò íåç­íà­÷è­òåëü­íûì. Îä­íà­êî, åñ­ëè ãëàç­íîå ÿá­ëî­êî ïðî­äîë­æàåò óä­ëè­íÿòü­ñÿ, ñòå­ïåíü áëè­çî­ðó­êîñòè óâå­ëè­÷è­âàåò­ñÿ. Åå ïðîã­ðåñ­ñè­ðî­âà­íèå ìî­æåò ïðè­âåñòè ê ñåðüåç­íûì èç­ìå­íå­íèÿì â ãëà­çó è çíà­÷è­ òåëü­íîé ïî­òå­ðå çðå­íèÿ. Ðàç­ëè­÷àþò òðè ñòå­ïå­íè áëè­çî­ðó­êîñòè - ñëà­áóþ, ñðåä­íþþ è âû­ñî­êóþ. Î ñòå­ïå­íè áëè­çî­ðó­êîñòè ñó­äÿò ïî îï­òè­÷åñ­êîé ñè­ëå ëèí­çû, êî­òî­ðàÿ èç­ìå­íÿåò íàï­ðàâ­ëå­íèå ïî­ïà­äàþ­ùèõ â ãëàç ïà­ðàë­ëåëü­íûõ ëó­÷åé òàê, ÷òî îíè ïå­ðå­ñå­êàþò­ñÿ íà ñåò­÷àò­êå. Íà ðàç­âè­òèå áëè­çî­ðó­êîñòè âëèÿåò ñîñòîÿ­íèå àê­êî­ìî­äà­öèè (ñïî­ñîá­íîñòü õðóñòà­ëè­êà ìå­íÿòü ñâîþ ôîð­ìó, ñòà­íî­ âèòü­ñÿ áî­ëåå èëè ìå­íåå âû­ïóê­ëûì). Áëè­ çî­ðó­êîñòü îáû÷­íî âîç­íè­êàåò ó ëèö ñ îñ­ ëàá­ëåí­íîé àê­êî­ìî­äà­öèåé ïðè äëè­òåëü­íîé è áåñ­ïî­ðÿ­äî÷­íîé çðè­òåëü­íîé ðà­áî­òå íà áëèç­êîì ðàññòîÿ­íèè. Ðàç­âè­òèþ áëè­çî­ðó­ êîñòè ñïî­ñîáñò­âóþò íå­äîñòà­òî÷­íàÿ îñ­âå­ ùåí­íîñòü ðà­áî­÷å­ãî ìåñòà, íåï­ðà­âèëü­íàÿ ïî­ñàä­êà ïðè ÷òå­íèè èëè ïèñü­ìå, â ðÿ­äå ñëó­÷àåâ èã­ðàåò ðîëü íàñ­ëåäñò­âåí­íîå ïðåä­ðàñ­ïî­ëî­æå­íèå.

Ñïåêòð

Î÷åíü âàæ­íî çà­ìå­òèòü ïåð­âûå ïðèç­ íà­êè áëè­çî­ðó­êîñòè, ÷òî­áû ïðèîñòà­íî­âèòü èëè çà­ìåä­ëèòü åå äàëü­íåé­øåå ðàç­âè­òèå. Øêîëü­íèê ãî­âî­ðèò, ÷òî ñòàë ïëî­õî âè­äåòü íà­ïè­ñàí­íîå íà êëàññ­íîé äîñ­êå, ïðî­ñèò ïå­ðå­ñà­äèòü åãî íà ïåð­âóþ ïàð­òó, ïðè­ùó­ ðè­âàåò­ñÿ, êîã­äà ðàññ­ìàò­ðè­âàåò ïðåä­ìå­ òû. ×è­òàÿ, îí ïðèá­ëè­æàåò êíè­ãó ê ãëà­çàì, ñèëü­íî íàê­ëî­íÿåò ãî­ëî­âó ê ñòî­ëó âî âðå­ìÿ ïèñü­ìà, â êè­íî ïëè òåàò­ðå ñòðå­ìèò­ñÿ çà­ íÿòü ìåñòî ïîá­ëè­æå ê ýê­ðà­íó èëè ñöå­íå. Ýòî ñèã­íàë äëÿ ðî­äè­òå­ëåé è ïå­äà­ãî­ãîâ: íåîá­õî­äè­ìî ñðà­çó æå ïî­êà­çàòü ðå­áåí­êà ãëàç­íî­ìó âðà­÷ó - îô­òàëü­ìî­ëî­ãó, êî­òî­ðûé íàç­íà­÷èò ñîîò­âåòñò­âóþ­ùå ëå­÷å­íèå. Îï­òè­÷åñ­êèé íå­äîñòà­òîê áëè­çî­ðó­êî­ãî ãëà­çà äîë­æåí áûòü èñï­ðàâ­ëåí ñîîò­âåòñò­ âóþ­ùè­ìè î÷­êà­ìè. Îíè âîññòà­íàâ­ëè­âàþò íà ñåò­÷àò­êå îò­÷åò­ëè­âîå èçîá­ðà­æå­íèå îò­ äà­ëåí­íûõ ïðåä­ìå­òîâ è ïî­âû­øàþò îñò­ðî­ òó çðå­íèÿ, êàê ïðà­âè­ëî, äî íîð­ìàëü­íî­ãî óðîâ­íÿ. Ïî­íà­÷à­ëó î÷­êè ìî­ãóò âû­çû­âàòü íåï­ðèÿò­íûå îùó­ùå­íèÿ (êà­æó­ùåå­ñÿ ñìå­ ùå­íèå ïðåä­ìå­òîâ, ëåã­êîå ãî­ëî­âîê­ðó­æå­ íèå), è òîã­äà ñëå­äóåò âíîâü îá­ðà­òèòü­ñÿ ê âðà­÷ó. Îä­íà­êî ïðè áëè­çî­ðó­êîñòè âû­ñî­êîé ñòå­ïå­íè çðå­íèå äà­æå ñ ïî­ìîùüþ î÷­êîâ óëó÷­øàåò­ñÿ íåç­íà­÷è­òåëü­íî; íå­ðåä­êî ïðè ýòîì öå­ëå­ñîîá­ðàç­íî íàç­íà­÷àòü òàê íà­ çû­âàå­ìûå áè­ôî­êàëü­íûå î÷­êè. Èõ ñòåê­ëà ñîñòîÿò èç äâóõ ïî­ëî­âèí, âåðõ­íÿÿ ñëó­æèò äëÿ ðàññ­ìàò­ðè­âà­íèÿ îò­äà­ëåí­íûõ ïðåä­ ìå­òîâ è ñíàá­æå­íà ñòåê­ëà­ìè, ïîë­íîñòüþ (èëè ïî÷­òè ïîë­íîñòüþ) èñï­ðàâ­ëÿþ­ùè­ìè áëè­çî­ðó­êîñòü; ñòåê­ëà â íèæ­íåé ïî­ëî­âè­íå ïðåä­íàç­íà­÷å­íû äëÿ ðà­áî­òû íà áëèç­êîì ðàññòîÿ­íèè. Èíîã­äà, åñ­ëè ïðè áëè­çî­ðó­ êîñòè âû­ñî­êîé ñòå­ïå­íè îáû÷­íûå î÷­êè íå ïî­ìî­ãàþò, íàç­íà­÷àþò êîí­òàêò­íûå ëèí­çû. Îíè ïðè­ëå­ãàþò íå­ïîñ­ðåäñò­âåí­íî ê ðî­ ãî­âè­öå ãëà­çà è áî­ëåå òî÷­íî ôî­êó­ñè­ðóþò èçîá­ðà­æå­íèå ïðåä­ìå­òà íà ñåò­÷àò­êå. Ðàç­âè­òèå íà­÷àëü­íîé áëè­çî­ðó­êîñòè ÷àñòî óäàåò­ñÿ ïðèîñòà­íî­âèòü èëè çà­ìåä­ ëèòü ñ ïî­ìîùüþ ñïå­öèàëü­íûõ óï­ðàæ­ íå­íèé, óëó÷­øàþ­ùèõ àê­êî­ìî­äà­öèþ ãëàç. Äëÿ ïðå­äóï­ðåæ­äå­íèÿ ïðîã­ðåñ­ñè­ðî­âà­íèÿ áëè­çî­ðó­êîñòè îñî­áåí­íî âàæ­íî òùà­òåëü­íî ñîá­ëþ­äàòü ãè­ãèå­íè­÷åñ­êèå òðå­áî­âà­íèÿ ê çðè­òåëü­íîé ðà­áî­òå. Çðè­òåëü­íóþ íàã­ðóç­ êó, íå ñâÿ­çàí­íóþ ñ îáó­÷å­íèåì â øêî­ëå

èëè ñ ïðî­ôåñ­ñèî­íàëü­íîé äåÿ­òåëü­íîñòüþ, ñëå­äóåò óìåíü­øèòü â ðà­çóì­íûõ ïðå­äå­ëàõ. Ëè­öàì ñ áëè­çî­ðó­êîñòüþ âû­ñî­êîé ñòå­ïå­ íè ïðî­òè­âî­ïî­êà­çà­íà ðà­áî­òà, ñâÿ­çàí­íàÿ ñ ïîäúå­ìîì òÿ­æåñòåé, ðàññ­ìàò­ðè­âà­íèåì ìåë­êèõ äå­òà­ëåé, äëè­òåëü­íûì ïðå­áû­âà­ íèåì â ñîã­íó­òîì ïî­ëî­æå­íèè ñ íàê­ëî­íîì ãî­ëî­âû âíèç. Íåëü­çÿ çà­íè­ìàòü­ñÿ òàê­æå âè­äà­ìè ñïîð­òà, òðå­áóþ­ùè­ìè ðåç­êî­ãî ïå­ ðå­ìå­ùå­íèÿ è ñîò­ðÿ­ñå­íèÿ òå­ëà, Ëè­öà ñ áëè­çî­ðó­êîñòüþ âû­ñî­êîé ñòå­ïå­íè äîëæ­íû îñî­áåí­íî òùà­òåëü­íî âû­ïîë­íÿòü âñå ðå­ êî­ìåí­äà­öèè âðà­÷à, ò. ê. íå­ñîá­ëþ­äå­íèå èõ ìî­æåò ïðè­âåñòè ê òÿ­æå­ëûì îñ­ëîæ­íå­ íèÿì. ÀÑÒÈíÌÀ­ÒÈÇÌ — îï­òè­÷åñ­êèé äå­ ôåêò ãëàç, ïðè êî­òî­ðîì â îä­íîì ãëà­çó ñî­ ÷å­òàþò­ñÿ ðàç­íûå ðåô­ðàê­öèè (áëè­çî­ðó­ êîñòü, äàëü­íî­çîð­êîñòü è íîð­ìàëü­íàÿ) èëè ðàç­íûå ñòå­ïå­íè îä­íîé ðåô­ðàê­öèè. Ýòî çà­âè­ñèò îáû÷­íî îò íåî­äè­íà­êî­âîé êðè­ âèç­íû ðî­ãî­âè­öû, ðå­æå îò íåï­ðà­âèëü­íîé ôîð­ìû õðóñòà­ëè­êà. ßñ­íî­ãî èçîá­ðà­æå­íèÿ ñâå­òÿ­ùåé­ñÿ òî÷­êè íà ñåò­÷àò­êå ïðè àñòèã­

ìà­òèç­ìå ïî­ëó­÷èòü íåëü­çÿ. Îò­ñþ­äà íàç­âà­ íèå — àñòèã­ìà­òèçì, â ïå­ðå­âî­äå ñ ëà­òèíñ­ êî­ãî - îò­ñóòñò­âèå (ôî­êóñ­íîé) òî÷­êè. Ïî­ âû­ñèòü îñò­ðî­òó çðå­íèÿ ïðè àñòèã­ìà­òèç­ìå ìîæ­íî ñ ïî­ìîùüþ î÷­êîâ ñî ñïå­öèàëü­íû­ ìè, òàê íà­çû­âàå­ìû­ìè öè­ëèíä­ðè­÷åñ­êè­ìè ñòåê­ëà­ìè, à â íå­êî­òî­ðûõ ñëó­÷àÿõ — òîëü­êî ñ ïî­ìîùüþ êîí­òàêò­íûõ ëèíç, íà­äå­âàå­ìûõ íå­ïîñ­ðåäñò­âåí­íî íà ðî­ãî­âè­öó. Ó äå­òåé ïî ìå­ðå ðîñòà îð­ãà­íèç­ìà ñòå­ïåíü añòèã­ ìà­òèçìa íå­ðåä­êî èç­ìå­íÿåò­ñÿ, â ñâÿ­çè ñ ÷åì íåîá­õî­äè­ìà åæå­ãîä­íàÿ ïðî­âåð­êà ãëàç è ïîä­áîð î÷­êîâ. Ó âçðîñ­ëûõ âå­ëè­÷è­ íà àñòèã­ìà­òèç­ìà îñòàåò­ñÿ ïîñòîÿí­íîé.

Ëèöàì ñ áëèçîðóêîñòüþ âûñîêîé ñòåïåíè ïðîòèâîïîêàçàíà ðàáîòà, ñâÿçàííàÿ ñ ïîäúåìîì òÿæåñòåé.

7

103

´ÅßÏ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝ

زî­âº­ÈÆ ¶Üºð, ´²ðÒð²Î²ð¶ ´àôÄê­ä²­ê²ð­ÎàôØ §Ø³­É³­Ãdz¦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÁ ï³­ñ»­Ùáõ­ïÇó ³­é³ç Çñ Ñ»ñ­Ã³­Ï³Ý ßÝáñ­ ѳ­Ï³­É³­Ï³Ý ݳ­Ù³ÏÝ ¿ñ ëï³­ó»É: ²Ûë ³Ý­·³Ù ßÝáñ­Ñ³­Ï³­É³­Ï³Ý Ëáë­ù»­ñÇ ¢ ²­Ù³­Ýá­ñÇ ³­Ù»­Ý³­ç»ñ٠ٳխóÝù­Ý»­ñÇ Ñ»­ ÕÇ­Ý³Ï 92-³Ù­Û³ ¶á­Ñ³ñ ï³­ïÇÏÝ ¿ñ, áí Çñ ·ñ»­Ã» ٻϭ¹³ñ­Û³ ÷áñ­ÓÇ ÑÙïáõí۳ٵ ÷áñ­Ó»É ¿ñ ɳ­í³­·áõÛÝ ·Ý³­Ñ³­ï³Ï­³ÝÁ ï³É Ï»Ýï­ñá­ÝáõÙ ·áñ­ÍáÕ µáõ­Å³Ýӭݳ­ ϳ½­ÙÇÝ: §Ø³­É³­Ãdz¦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ ÝÁ ÑÇ٭ݳ¹ñ­í»É ¿ 1965Ã.: êϽµÝ³­Ï³Ý ßñç³­ÝáõÙ µ³Õ­Ï³­ó³Í ÉÇ­Ý»­Éáí ÑÇ­í³Ý­¹³­ Ýáó, ÍÝݹ³­ïáõÝ, åá­ÉÇÏ­ÉÇ­Ýǭϳ ³­é³Ý­ÓÇÝ Ùdz­íáñ­Ý»­ñÇó` ³ÛÅÙ ³ÛÝ Ñ³Ûï­ÝÇ ¿ Ù»Ï í»­ñ³­Ùdz­íáñ­í³Í ³­Ýáõ­Ýáí` §Ø³­É³­Ãdz¦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñáÝ, áñ­ï»Õ ·áñ­ÍáõÙ »Ý íÇ­ñ³­µáõ­Å³­Ï³Ý, íݳë­í³Í­ù³­µ³­Ýáõí Û³Ý, áëÏñ³µáõÅáõÃÛ³Ý, ¿Ý­¹áë­Ïá­åÇÏ íÇ­ñ³­µáõ­Åáõí۳Ý, ÝÛ³ñ­¹³­µ³­Ýáõí۳Ý, ëñï³µ³Ý³Ï³Ý ¢ ³Ë­ïá­ñá­ßÇã µ³­Å³Ý­ ÙáõÝù­Ý»­ñÁ: λÝï­ñá­ÝáõÙ ·áñ­ÍáÕ ÍÝݹ³­ ï³Ý ϳ½­ÙáõÙ »Ý ·Ç­Ý»­Ïá­É᭷dz­ÛÇ, ÑÕÇ­Ý»­ ñÇ å³­Ãá­É᭷dz­ÛÇ, Ýá­ñ³­ÍÇÝ­Ý»­ñÇ í»­ñ³­ ϻݭ¹³­Ý³ó­Ù³Ý ¢ Ç­Ý­ï»Ý­ëÇí û­ñ³­ådz­

104

7

ÛÇ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ϳݳÝó ÏáÝëáõÉï³ódz, ɳµáñ³ïáñdz ¢ ٳݭϳ­µ³ñ­Ó³­Ï³Ý µ³­Å³Ý­ÙáõÝù­Ý»­ñÁ: ²Ûë ÍÝݹ³­ï³­ÝÁ ï³­ ñ»­Ï³Ý ÍÝíáõÙ ¿ ßáõñç 1300 Ñ³Û Ù³­ÝáõÏ: Æ áõ­ñ³­ËáõíÛáõÝ µá­Éá­ñÇ` å»ïù ¿ Ýß»É, áñ ³Ûë ï³­ñÇ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ ³­ÙÇë ÍÝáõݹ­ Ý»­ñÇ ÃÇíÝ ³­×»É ¿: λÝï­ñá­ÝÇ åá­ÉÇÏ­ÉÇ­ ÝÇ­Ï³Ý ëå³­ë³ñ­ÏáõÙ ¿ ѳ­Ù³ÛÝ­ùÇ ßáõñç 20.000 µÝ³­ÏãÇ: §Ø³­É³­Ãdz¦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ ÝÇ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ µ³­Å³Ý­ÙáõÝù áõ­ÝÇ Çñ Ñëï³Ï ³ß­Ë³­ï³Ýù­Ý áõ å³ñ­ï³­Ï³­ ÝáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: г߭íÇ ³é­Ý»­Éáí ³ÛÝ ÷³ë­ ïÁ, áñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ×Çßï µÅßÏ»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ݳˢ³­é³ç ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ×Çßï ³Ë­ïá­ñá­ßáõÙ` ³Ë­ïá­ñá­ßÇã µ³­Å³Ý­ÙáõÝ­ ùÁ í»ñ­ç»ñë í»­ñ³­½ÇÝ­í»É ¿ ³Ë­ïá­ñáß­Ù³Ý ·»ñ­Å³­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñáí: г­Ù³­Ï³ñ·­ã³­ÛÇÝ ß»ñ­ï³­íáñ ë³ñ­ùÇ ÙÇ­çá­ óáí 5-10ÙÙ ­ß»ñ­ï»­ñáí áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇñ­íáõÙ ¿ ó³Ý­Ï³­ó³Í ûñ­·³Ý, ÇÝ­ãÁ ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳­ÝÁ ÃáõÛÉ ãÇ ï³­ÉÇë §Ã³ùÝ­í»É¦ ³ÛÝ­åÇ­ëÇ í³Û­ ñáõÙ, á­ñÁ ÑÙáõï µÅßÏÇ ³ã­ùÇó ÏíñÇ­åÇ: ¶Ç­Ý»­Ïá­É᭷dz­Ï³Ý, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ½³ñ­·³­ óáÕ åïÕÇ ·»ñ­Ó³Û­Ý³­ÛÇÝ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõ­

ÜÛáõÃÁ` ÈÇ­ÉÇà ØÏñïãÛ³ÝÇ ÝÁ, á­ñÁ ϳ­ï³ñ­íáõÙ ¿ ·»ñ­Å³­Ù³­Ý³­Ï³­ ÏÇó ë³ñ­ùáí, ϳ­Ý³Ýó Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ ¿ ï³­ÉÇë Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë Ù³Ýñ³­Ù³ë­Ýá­ñ»Ý ѳ­ï³­½á­ïí»É, ÇëÏ ³­å³­·³ Ù³Û­ñ»­ñÝ ³Ûë ë³ñ­ùÇ ßÝáñ­ÑÇí ϳ­ñáÕ »Ý ï»ë­Ý»É ³Ý­ ·³Ù åïÕÇ ¹»Ù­ùÇ ³ñ­ï³­Ñ³Û­ïáõíÛáõ­ÝÁ: Üáñ ѳ­Ù³­Ï³ñ·­ã³­ÛÇÝ ïá­Ùá·ñ³ýÇ³Ý ¢ Ãí³Û­Ý³ó­í³Í é»Ýï­·»Ý ³­å³­ñ³­ïÁ Ñ»­ï³­½á­ïáõÙ ¢ ¿Ï­ñ³­ÝÇ íñ³ óáõ­ó³¹­ ñáõÙ »Ý ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ûñ­·³­ÝÁ: ²Ûë ·»ñ­Å³­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñÁ ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ »Ý Ýí³­½³­·áõÛÝ ×³­é³­·³Û­ Ãáõ­Ùáí ³­å³­Ñá­í»É ³­é³­í»­É³­·áõÛÝ ï»­ë³­ Ý»­ÉÇáõíÛáõÝ, ÇÝ­ãÁ Ýå³ë­ïáõÙ ¿, áñ µÅÇß­ÏÁ Ñݳ­ñ³­íá­ñÇÝë ¹Ç­åáõÏ ³Ë­ïá­ñá­ßáõ٠ϳ­ ï³­ñÇ: ìݳë­í³Í­ù³­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý ¢ áëÏñ³µáõÅáõÃÛ³Ý µ³­Å³Ý­ÙáõÝ­ùÁ ·áñ­ ÍáõÙ ¿ ßáõñç 10 ï³­ñÇ: ´³­Å³Ý­ÙáõÝ­ùáõÙ ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ ½µ³Õ­íáõÙ »Ý Ýáñ ¢ µ³½­ Ù³­ÃÇí íݳë­í³Íù­Ý»ñ áõ­Ý»­óáÕ ÑÇ­í³Ý¹­ Ý»­ñáí, ÇÝã­å»ë ݳ¢ áëÏñ³ÛÇÝ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñáí ï³­é³­åáÕ­Ý»­ñÇ µáõÅ­ ٳٵ: λÝï­ñá­ÝÇ ³ß­Ë³­ï³­ÏÇó­Ý»­ñÇ ÏáÕ­ ÙÇó ·áñͭݳ­Ï³­ÝáõÙ Ý»ñ¹ñ­í»É »Ý ų­Ù³­

´ÅßÏ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝ

ݳ­Ï³­ÏÇó µáõÅ­Ù³Ý íÇdz­Ñ³­ï³­Ï³Ý Ù»­ Ãá¹­Ý»ñ, ûë­Ã»á­ëÇݭû­½Ç ѳ­Ù³ñ ݳ­Ë³­ ï»ë­í³Í ų­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ë³ñ­ù»ñ, á­ñáÝù ÃáõÛÉ »Ý ï³­ÉÇë ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ ã³­÷³­ÝÇß­Ý»­ ñáí íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­Ý»É: ìÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ϳ­ï³ñ­íáõÙ »Ý Ýáñ Ó»éù µ»ñ­í³Í ¿­É»Ïï­ñ³ûå­ïǭϳ­Ï³Ý ÷á­Ë³ñ­ÏÇ­ãÇ ÑëÏá­Õáõí۳ٵ, ÇÝ­ãÁ ÃáõÛÉ ¿ ï³­ÉÇë ÏÇ­ñ³­é»É µáõÅ­Ù³Ý ³­í»­ÉÇ Å³­Ù³­ ݳ­Ï³­ÏÇó Ù»­Ãá¹­Ý»ñ, ëï³­Ý³É ·»­ñ³­½³Ýó ³ñ¹­ÛáõÝù: §Ø³­É³­Ãdz¦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÁ г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ ¾Ý­¹áë­Ïá­åÇÏ íÇ­ñ³­µáõ­ ÅáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­Ñ³ÛñÝ ¿, ³Û¹ å³ï­×³­éáí ³ÛÝ Å³­Ù³­Ý³­ÏÇÝ Ïáã­í»É ¿ ¿Ý­¹áë­Ïá­åÇÏ íÇ­ ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý Ï»Ýï­ñáÝ: ²Ûë­ï»­ÕÇ µÅÇßÏ­ Ý»­ñÁ ß³ï »Ý ßñç»É г­Û³ë­ï³­ÝÇ ë³Ñ­Ù³­ ݳ­Ù»ñÓ ·Ûáõ­Õ»­ñáõÙ` ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ ϳ­ï³­ñ»­Éáõ: ìÇ­ñ³­µáõ­Å³­Ï³Ý µ³­Å³Ý­ÙáõÝ­ùáõÙ ÑÇ٭ݳ­Ï³­Ýáõ٠ϳ­ï³ñ­íáõÙ »Ý á­ñá­í³Û­ÝÇ Ëá­éá­ãÇ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ»ï Ï³å­ í³Í íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ: ²Ûë­ï»Õ ϳ­ ñ»­ÉÇ ¿ ѳݭ¹Ç­å»É ³­Ù»­Ý³­Ñ³­ë³­ñ³­ÏÇó ÙÇÝ­ãÁ ͳݭñ³­·áõÛÝ ¹»å­ù»­ñÇ, á­ñáÝù, ÇÝã­ å»ë ó³­íáí ÝßáõÙ »Ý íÇ­ñ³­µáõÛÅ­Ý»­ñÁ, í»ñ­ ç»ñë ß³­ï³­ó»É »Ý: ²Ûë ³­Ù»­ÝÇ ÑÇÙ­ùáõÙ, ǭѳñ­Ï», ÁÝ­Ï³Í ¿ ѳ­ÛÇ ³Ý­÷áõ­ÃáõíÛáõ­ÝÁ, ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý Ýϳï­Ù³Ùµ ³Ý­Ñ»ï¢á­Õ³­ Ï³Ý ·ïÝí»­ÉÁ, ÇÝ­ãÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùáõÙ ÑÇ­í³Ý­¹Á

µÅßÏÇÝ ¹Ç­ÙáõÙ ¿ ÙdzÛÝ Í³Û­ñ³­Ñ»Õ ͳÝñ íǭ׳­ÏáõÙ, »ñµ ÙÇ³Ï »É­ùÁ íÇ­ñ³­Ñ³­ïáõí ÛáõÝÝ ¿: ²Ûë ¹»å­ù»­ñáõ٠û¢ íÇ­ñ³­µáõÛÅ­ Ý»­ñÇó Ù»Í ç³Ý­ù»ñ ¿ 峭ѳÝç­íáõÙ, µ³Ûó, ³Û­Ýá­õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí, Ýñ³Ýù ÑÇ٭ݳ­Ï³­Ýáõ٠ϳ­ñá­Õ³­ÝáõÙ »Ý Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ Ï۳ݭù»ñ ÷ñÏ»É: ÐÇ­í³Ý­¹³­Ýá­óáõÙ ·áñ­ÍáõÙ »Ý íÇ­ ñ³­µáõ­Å³­Ï³Ý, ¿Ý­¹áë­Ïá­åÇÏ íÇ­ñ³­Ñ³­ ïáõí۳Ý, ·Ç­Ý»­Ïá­É᭷dz­ÛÇ, íݳë­í³Í­ù³­ µ³­ÝáõÃ­Û³Ý ¢ Ù³Ýϳµ³ñÓ³Ï³Ý íÇ­ñ³­ ѳ­ï³­ñ³Ý­Ý»ñ: 2011Ã. §Ø³­É³­Ãdz¦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÁ ÏëÏëÇ Çñ Ýáñ` ¹Ç³­ÉÇ­½Ç µ³­

ųݭÙáõÝ­ùÇ µ³­óáõ­Ùáí, áñÝ Çñ á­ñ³­ÏÇ ¢ ï»­ë³­ÏÇ Ù»ç å³ï­ñ³ëï­íáõÙ ¿ ³­é³ÝÓ­ ݳ­Ý³É áÕç ï³­ñ³­Í³ßñ­ç³­ÝáõÙ: ²Ûë­ï»Õ Ï·áñ­Í»Ý ·»ñ­Å³­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ë³ñ­ù³­íá­

2011Ã. §Ø³­É³­ Ãdz¦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÁ ÏëÏëÇ Çñ Ýáñ` ¹Ç³­ÉÇ­½Ç µ³­ ųݭÙáõÝ­ùÇ µ³­óáõ­ Ùáí:

7

105

´ÅßÏ³Ï³Ý Ï»ÝïñáÝ

§Ø³­É³­Ãdz¦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñáÝÝ áõ­ÝÇ 400 ³ß­Ë³­ï³­ÏÇó, á­ñáÝ­óÇó ßáõñç 130-Á µÅÇßÏ­Ý»ñ »Ý: îÝû­ñÇ­ÝáõíÛáõÝÁ ѳ­ ×³Ë Ñá· ¿ ï³­ÝáõÙ ³ÛÝ Ù³­ëÇÝ, áñ Ï»Ýï­ ñá­ÝÇ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ í»­ñ³­å³ï­ñ³ëï­ í»Ý ³ñ­ï»ñÏñáõÙ: г­Ù³­·áñ­Í³Ï­óáõí Ûáõ­ÝÁ Ù»Í ¿ ¶»ñ­Ù³­Ýdz­ÛÇ, èáõ­ë³ë­ï³­ÝÇ ¸³ß­Ýáõí۳Ý, ìñ³ë­ï³­ÝÇ, ²íëï­ñdz­ÛÇ, º­·Çå­ïá­ëÇ ¢ êÇ­ñdz­ÛÇ Ñ»ï: λÝï­ñá­ÝÇ áñ­¹»·­ñ³Í ù³­Õ³­ù³­Ï³­ÝáõíÛáõ­ÝÁ Ù»ÏÝ ¿` ³Û­ó»­Éá­õÇÝ Ù³ï­ã»­ÉÇ ·Ý»­ñáí ³­å³­Ñá­í»É µ³ñÓñ µáõÅë­å³­ë³ñ­ÏáõÙ: º­Ã» ³Û­ëûñ ¶á­Ñ³ñ ï³­ïÇÏÝ ¿ Çñ ßÝáñ­ ѳ­Ï³­ÉáõíÛáõ­ÝÁ ѳÛï­ÝáõÙ §Ø³­É³­Ãdz¦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇÝ, ³­å³ í³­ÕÝ ³Û¹ ßÝáñ­Ñ³­Ï³­ÉáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ Ñ»­Õǭݳϭݻ­ñÁ ÏÉÇ­Ý»Ý ³ÛÝ Ýá­ñ³­ÍÇÝ­Ý»­ñÁ, áí­ù»ñ ÍÝíáõÙ »Ý ³Ûë­ï»Õ: ñáõÙ­Ý»ñ, í»­ñ³­å³ï­ñ³ëï­í³Í Ù³ë­Ý³­ ·»ï­Ý»ñ, Ñ»­éáõë­ï³­óáõÛ­óáí ¢ ѳ­Ù³­ ϳñ·­ãáí ³­å³­Ñáí­í³Í ÑÇ­í³Ý­¹³­ë»Ý­ ۳ϭݻñ, û­ñÁ Ù»Ï ³Ý­·³Ù ÏïñíÇ Ý³¢ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­Ë³Ý ëÝáõݹ: ÐÇ­ß»ó­Ý»Ýù, áñ ¹Ç³­ÉÇ­½Á ùñá­ÝÇ­Ï »­ñǭϳ­Ù³­ÛÇÝ ³Ý­µ³­ í³­ñ³­ñáõíÛáõÝÝ ¿: ²Ûë ÑÇ­í³Ý­¹áõí۳ٵ

ï³­é³­åáÕ­Ý»­ñÇ ³ñ­Ûáõ­ÝÁ Ù³ùñ­Ù³Ý ¢ ½ïÙ³Ý å»ïù ¿ »Ý­Ã³ñÏ­íÇ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­ Ûáõñ »ñÏ­ñáñ¹ û­ñÁ: ö³ë­ïá­ñ»Ý, ÑÇ­í³Ý­ ¹³­Ýá­óÁ ÝÙ³­Ý³­ïÇå ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇ Ñ³­ Ù³ñ ¹³é­ÝáõÙ ¿ »ñÏ­ñáñ¹ ïáõÝ, ѻ­ µ³ñ` µ³­ñ»Ý­å³ëï ÙÇ­ç³­í³Û­ñÁ, µÅÇßÏ­ Ý»­ñÇ ×Çßï Ñá­·»­µ³­Ý³­Ï³Ý Ùá­ï»­óáõ­ÙÁ, µ³ñÓ­ñ³­Ï³ñ· ëå³­ë³ñ­Ïáõ­ÙÝ ³Ûë å³­ ñ³­·³­ÛáõÙ ³­é³­í»É, ù³Ý ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï »Ý: §Ø³­É³­Ãdz¦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñáÝÝ ³Û­ëûñ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý Ýáñ ó÷ ¿ ëï³­ ó»É: Üá­ñ³­·áõÛÝ ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñáí ½ÇÝ­í»­Éáõó µ³­óÇ, í»­ñ³­Ýá­ñá·­í»É ¢ ϳ­ ѳ­íáñ­í»É »Ý ÑÇ­í³Ý­¹³­ë»Ý­Û³Ï­Ý»­ñÁ, íÇ­ ñ³­Ñ³­ï³­ñ³Ý­Ý»­ñÁ, Ó»éù »Ý µ»ñ­í»É Ýáñ ë³ñù³íáñáõÙÝ»ñ: λÝï­ñá­ÝÇ ÍÝݹ³­ ï³­ÝÁ ³­å³­·³ Ù³Û­ñÇÏ­Ý»ñÝ Ç­ñ»Ýó µ³­ ÉÇÏ­Ý»­ñÇÝ áõ­Ý»­ÝáõÙ »Ý µ³­ñ»Ý­å³ëï ¢ ·áõ­Ý³­ÛÇÝ Ý»ñ­¹³ß­Ý³­Ïáõí۳ٵ ѳ­·»­ó³Í ÙÇ­ç³­í³Û­ñáõÙ: 2011Ã. ·³ñ­Ý³­ÝÁ ÏëÏëí»Ý §Ø³­É³­ Ãdz¦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ Ýáñ Ù³ë­ Ý³­ß»Ý­ùÇ Ï³­éáõó­Ù³Ý ³ß­Ë³­ï³Ýù­Ý»­ñÁ, á­ñÇ Ñ³­Ù³ñ Ññ³­íÇñ­í»É »Ý ·»ñ­Ù³­Ý³­óÇ

106

7

׳ñ­ï³­ñ³­å»ï­Ý»ñ: Üáñ Ù³ë­Ý³­ß»Ý­ùÁ å³ï­ñ³ëï ÏÉÇ­ÝÇ Ùáï 2-3 ï³ñÇ Ñ»ïá ¢ ³Ù­µáÕ­çá­íÇÝ Ýáñ` ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ ã³­÷³­ÝÇß­ Ý»­ñÇÝ Ñ³­Ù³­å³­ï³ë­Ë³­Ý»ó­í³Í Ýáñ­Ù»­ ñáí ÏѳÝÓÝ­íÇ ß³­Ñ³­·áñÍ­Ù³Ý: γ­í»­É³­ Ý³Ý Ý³¢ ÙÇ ß³ñù ͳ­é³­ÛáõíÛáõÝ­Ý»ñ, ³Û¹ ÃíáõÙ` ϳñ­¹Çá­íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý ¢ ÝÛ³ñ­ ¹³­íÇ­ñ³­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý µ³­Å³Ý­ÙáõÝù­Ý»­ñÁ:

2011Ã. ·³ñ­Ý³­ ÝÁ ÏëÏëí»Ý §Ø³­ ɳ­Ãdz¦ µÅßϳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ Ýáñ Ù³ë­ Ý³­ß»Ý­ùÇ Ï³­éáõó­Ù³Ý ³ß­Ë³­ï³Ýù­Ý»­ñÁ:

²ñí»ëï ¢ µÅßÏáõÃÛáõÝ

ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝÝ ³ñ­ï³­óá­ÉáÕ Ïï³í­Ý»ñ ÜÛáõ­ÃÁ` س­ñdzݭݳ г­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÇ

ij­Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó µÅßÏáõÃ­Û³Ý Ù»ç Ý»ñ­Ï³­ÛáõÙ ïÇ­ñ³­å»­ïáÕ ¿ ³ÛÝ Ï³ñ­ÍÇ­ ùÁ, û Ñá­·»­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»ñÝ Ç­ñ»Ýó §Ù³­ùáõñ ï»ë­ùáí¦ ß³ï ѳ½­í³­ ¹»å »Ý ѳݭ¹Ç­åáõÙ: ²­é³­í»É ѳ­×³Ë ѳݭ¹Ç­åáõÙ »Ý ³Ý­óáõ­Ù³­ÛÇÝ Ë³­éÁ Ó­¢»­ ñÁ: г­í³­Ý³­µ³ñ ³Û¹ ¿ å³ï­×³­éÁ, áñ ï³ñ­µ»ñ Ñá­·»­µáõÛÅ­Ý»­ñÇ ³ß­Ë³­ïáõí ÛáõÝ­Ý»­ñáõÙ ÙÇ¢ÝáõÛÝ ³Ý­ÓÇÝ áã ÙÇßï ¿ ïñíáõÙ ÙÇ¢ÝáõÛÝ ³Ë­ïá­ñá­ßáõ­ÙÁ:

²

Ûë ³­éáõ­Ùáí Ñ»­ï³ùÁñ­ ùñ³Ï³Ý ¿ ³Ý­Ñ³­ïÇ ¢ Ýϳñ­ãÇ ëﻭխͳ­·áñ­ Í³Ï³Ý ¹ÇÙ³ÝϳñÇ í»ñ­Éáõ­Íáõí۳­ÝÝ ³Ý¹ñ³¹³éÝ³É ÷ëÇ­Ëá­½Ç í»­ñ³­µ»ñ­Û³É ų­ Ù³­Ý³­Ï³­ÏÇó ï»­ë³ÝÏ­Ûáõ­ÝÇó` ³ÛÝ ¹Ç­ï³ñ­ Ï»­Éáí áñ­å»ë ½³­Ý³­½³Ý ³ñ­ï³­ùÇÝ ¢ Ý»ñ­ùÇÝ ·áñ­ÍáÝ­Ý»­ñáí å³Û­Ù³­Ý³­íáñ­í³Í ÙÇ µ³ñ¹ ѳ­Ù³­Ï³ñ·: ²Ûë­åÇ­ëÇ í»ñ­Éáõ­ ÍáõíÛáõÝ ¿ ³­ñ»É ØáëÏ­í³­ÛÇ å»­ï³­Ï³Ý Ñ³­ ٳɭ볭ñ³­ÝÇ Ñá­·»­µáõ­ÅáõÃ­Û³Ý Ù³ë­Ý³­·»ï Ø­.Æ. òáõ­µÇ­Ý³Ý: Üñ³ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõÃ­Û³Ý Ýß³­Ý³­Ï»­ïáõÙ ¿ éáõ­ë³­Ï³Ý ·»­Õ³Ý­Ï³ñ­ ãáõÃ­Û³Ý Ëá­ßá­ñ³­·áõÛÝ ¹»Ùù»­ñÇó Ù»­ÏÁ` ìñáõ­µ»­ÉÁ: ØáëÏ­í³­ÛÇ ²­é³­çÇÝ å»­ï³­Ï³Ý Ñ³­Ù³É­ë³­ñ³­ÝÇ ÏÉÇ­Ýǭϳ­ÛÇ å³­Ñáó­Ý»­ñáõÙ ·ïÝíáõÙ ¿ ìñáõ­µ»­ÉÇ` ³­é³­çÇÝ Ñ³­Û³ó­ùÇó áãÝ­ãáí ³ã­ùÇ ãÁÝÏ­ÝáÕ Ï۳ݭùÇ å³ï­Ùáõí Ûáõ­ÝÁ. §Ø­.². ìñáõ­µ»­ÉÁ ÏÉÇ­Ýǭϳ ¿ »­Ï»É 1902Ã.­-Ç ÷»ïñ­í³­ñÇ 10-ÇÝ` 46-ï³­ñ»­ ϳ­ÝáõÙ: èáõë ÝϳñÇã ¿, ³½·áõÃÛ³Ùµ` É»Ñ, ÏñÃáõíÛáõ­ÝÁ` µ³ñÓ­ñ³­·áõÛÝ, ³Ë­ïá­ñá­ßáõ­ ÙÁ` Paralysis progressiva: ¸áõñë ¿ ·ñí»É 1903Ã.-Ç ë»åï»Ùµ»ñÇ 16-ÇÝ` ³­éáÕ­çáõí Û³Ý ½·³­ÉÇ µ³­ñ»­É³í­Ù³Ùµ¦: ²Û­Ýáõ­Ñ»ï¢ ѳ­çáñ­¹áõÙ ¿ ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³­éáï Ýϳ­ñ³·­ñáõíÛáõ­ÝÁ: 1908Ã.­-ÇÝ Ý³ ¹³ñÓ­ Û³É í»­ñ³­¹³é­ÝáõÙ ¿ ÏÉÇ­Ýǭϳ: ²Ûë ï»­ Õ»­ÏáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ Ï³­ñ»­ÉÇ ¿ ³­í»­É³ó­Ý»É Ñ»ï¢Û³É ïí۳ɭݻ­ñÁ` Ø­.². ìñáõ­µ»­ÉÁ ÍÝí»É ¿ 1856Ã.-ÇÝ, Ýñ³ Ù³Û­ñÁ 23 ï³­ñ»­Ï³­ ÝáõÙ Ù³­Ñ³­ó»É ¿ ïáõ­µ»ñ­Ïáõ­Éá­½Çó: гۭñÁ, áí áÕç Ï۳ݭùáõÙ ï³­é³­å»É ¿ ³ñ­ï»­ñÇ³É ëÏÉ»­ñá­½áí, Ù³­Ñ³­ó»É ¿ 70 ï³­ñ»­Ï³­ÝáõÙ` ÇÝ­ëáõÉ­ïÇó: سۭñ³­Ï³Ý å³­åÁ Ùá­É³­ ·³ñ ¿ »­Õ»É, ѳۭñ³­Ï³Ý å³­åÁ` ѳñ­µ»­ óáÕ, »Õ­µ³Û­ñÁ 11 ï³­ñ»­Ï³­ÝáõÙ Ù³­Ñ³­ó»É ¿ ïáõ­µ»ñ­Ïáõ­Éá­½Çó, ÇëÏ ùáõÛñÝ áõ­Ý»­ó»É ¿ ëáõñ Ù»­É³Ý­Ëá­ÉÇÏ íǭ׳Ï: ºñÏ­ñáñ¹ Ùá­ñÇó »Õ­µ³Û­ñÁ ÃÙñ³­ÙáÉ ¿ñ, ùáõÛ­ñÁ ϳíí³Í ¿

108

7

²ñí»ëï ¢ µÅßÏáõÃÛáõÝ

áõ­Ý»­ó»É: Üϳñ­ãÇ áñ­¹ÇÝ ÍÝí»É ¿ ݳ­å³ë­ ï³­ÏÇ ßñÃáõÝ­ùáí: س­Ñ³­ó»É ¿ 2 ï³­ñ»­ ϳ­ÝáõÙ` áõ­Õ»­ÕÇ Ã³­Õ³Ý­ÃÇ µáñ­µá­ùáõ­ÙÇó: ²­Ñ³ ³Ûë­åÇ­ëÇ µ³ñ¹ ų­é³Ý­·³­Ï³Ý Ñ³ï­ ÏáõíÛáõÝ­Ý»ñ ¿ Çñ Ù»ç ëÇݭû­½»É ìñáõ­µ»­ÉÁ: ܳ µÝ³­íá­ñáõí۳ٵ Ù»ÕÙ ¿ñ, ï³­ù³ñ­ÛáõÝ, Ùï³Í­Ïáï: سݭÏáõÃ­Û³Ý ï³­ñÇ­Ý»­ñÇÝ Ï»Ý­ë³­ËÇݹ ¿ñ, Ñ»­ï³ùñù­ñ³­ë»ñ: ¶ÇÙ­ ݳ­½Ç³Ý ³­í³ñ­ï»­ÉáõÝ å»ë Ýñ³ µÝ³­íá­ ñáõíÛáõ­ÝÁ ëÏëáõÙ ¿ ÷áË­í»É` ¹³é­Ý³­Éáí Ùï³Í­Ïáï, ë³­éÁ, ϳñ­Ï³­Ù³Í: êÏëáõÙ »Ý Ç Ñ³Ûï ·³É ßÇ­½áǹ ·Í»­ñÁ: ºñ­µ»ÙÝ ëá­ íá­ñ³­Ï³Ý Ùï³½­µ³­ÕáõíÛáõ­ÝÁ ÷á­Ë³­ñÇÝ­ íáõÙ ¿ ïå³­íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ëáõñ ù³Õ­ óáí: àõ­ë³­Ýá­Õ³­Ï³Ý ï³­ñÇ­Ý»­ñÇó ݳ ß³ï ¿ñ û·­ï³­·áñ­ÍáõÙ á­·»­ÉÇó ËÙÇãù­: ìñáõ­µ»ÉÝ ³­í³ñ­ïáõÙ ¿ Ç­ñ³­í³­µ³­Ý³­Ï³Ý ý³­ÏáõÉ­ ï»­ïÁ, Ñ»­ï³ùñùñ­íáõÙ ¿ ÷Ç­ÉÇ­ëá­÷³­Ûáõí

³­Ýáõ­ß³­¹Çñ, ³Ý­Ñ³Ý­·Çëï, ß³­ï³­Ëá­ëáõÙ ¿ñ, ·ñ·éí³Í ¿ñ: 1902Ã.-Ç í»ñ­ç»­ñÇÝ` §¸­¢Ç¦ í»ñ­çÇÝ ï³ñ­µ»­ñ³­ÏÇ ³­í³ñ­ïÇÝ, ìñáõ­µ»­ÉÁ Ñá­·»­Ï³Ý ËݹÇñ­Ý»­ñáí ï»­Õ³­ ÷áË­íáõÙ ¿ ØáëÏ­í³­ÛÇ ²­é³­çÇÝ Ñ³­Ù³É­ë³­ ñ³­ÝÇ Ñá­·»­µáõ­Å³­ñ³Ý: ܳ Ùá­É³­·³­ñ íÇ­ ׳­ÏáõÙ ¿, ·ñ·éí³Í: Üñ³ ÝÛ³ñ­¹³­µ³­Ý³­ Ï³Ý íǭ׳­ÏÁ ѳë­ï³­ïáõÙ ¿ ³Ë­ïá­ñá­ßáõ­ ÙÁ: 곭ϳÛÝ ³ë­ïǭ׳­Ý³­µ³ñ µ³­ñ»­É³­íáõÙ ¿ Ýϳï­íáõÙ, ÇÝ­ãÇó Ñ»­ïá ݳ Ýϳ­ï»­ÉÇ Ñá·³ï³ñáõÃÛáõÝ ¿ ëÏëáõÙ óáõó³µ»ñ»É ÏÝáç Ýϳïٳٵ: λë ï³­ñÇ ÑÇ­í³Ý­¹³­

Ýñ³Ý ÃíáõÙ ¿ñ, û Çñ ³Ý­Ñ³­ï³­Ï³­Ýáõí Ûáõ­ÝÁ Ïá­ñ»É ¿, µ³Ûó ѳ­çáñ¹ å³­ÑÇÝ ·»­ñáõÙ ¿ñ Çñ Ù»Õ­Ùáõí۳ٵ ¢ Ç­Ù³ë­ïÝáõí۳ٵ: î³ñ­í³ í»ñ­çáõÙ Ýñ³ Ùáï µ³­ñ»­É³­íáõÙ ¿ Ýϳï­íáõÙ: ܳ ¹Ç­Ù³Ý­Ï³ñ­Ý»ñ ¿ ³­ÝáõÙ...

1904 Ã.­-ÇÝ ï»­Õ³­÷áË­íáõÙ ¿ µÅÇßÏ àõ­ëáÉ­ ó¢Ç µáõ­Å³­ñ³Ý: ²Ûë­ï»Õ ݳ ß³ï ¿ ³ß­Ë³­ ïáõÙ, ·áõ­Ý³­ÛÇÝ á­×³­íá­ñáõÙ­Ý»ñ ¿ ³­ÝáõÙ: л­ï³ùñùñ­íáõÙ ¿ Îáñ­ë³­Ïá­íáí: ¸³ñÓ­ Û³É ëáõñ Ùá­É»­·ÇÝ íǭ׳ϭݻñ ¿ ³å­ñáõÙ: ¶ïÝí»­Éáí ³Ûë Ñá­·»í­Ç׳­ÏáõÙ` áñ­å»ë Ýϳ­ñÇã ݳ ß³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ¿ ÙÝ³É ×³­Ý³ã­

Ýá­óáõÙ µáõÅ­í»­Éáõó Ñ»­ïá ¹³ñÓ­Û³É ëÏëáõÙ ¿ Ýϳ­ñ»É, µ³Ûó Ëáõ­ë³­÷áõÙ ¿ ³ñ­í»ë­ïÇ Ù³­ëÇÝ Ëá­ë»É: ­¸³ñÓ­Û³É ¹Åµ³Ë­ïáõí ÛáõÝ. Ù³­Ñ³­ÝáõÙ ¿ áñ­¹ÇÝ: ìñáõ­µ»­ÉÁ Ýϳ­ ñáõÙ ¿ Ýñ³ ¹Ç­Ù³Ý­Ï³­ñÁ: ´Ý³­Ï³­Ý³­µ³ñ, Ýñ³ íǭ׳­ÏÁ ÏïñáõÏ í³ï­Ã³­ñ³­ÝáõÙ ¿: λë ï³­ñÇ ³Ýó ݳ ¹³ñÓ­Û³É ¹Ç­ÙáõÙ ¿ ÏÉÇ­Ýǭϳ: ìǭ׳­ÏÁ ¹»å­ñ»­ëÇí ¿: ÆÝù­Ý³­ Ù»­Õ³¹­ñ³Ý­ùÇ, Ù»Õ­ë³­íá­ñáõí۳Ý, Ù»ñ­Åá­ Õ³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý Ëáëù»ñáí óݹ³­µ³­Ýáõí ÛáõÝ­Ý»ñ ¿ ³­ëáõÙ: àõÝ»ÝáõÙ ¿ ѳɭÛáõ­óÇ­ ݳ­ódz­Ý»ñ, áñ­áÝóáõÙ Ç­ñ»Ý ï³Ý­çáõÙ »Ý, ·É˳­ïáõÙ, µ³Ýï Ýëï»ó­ÝáõÙ: Üñ³ ÏÇ­ÝÁ Ù³­Ñ³­ÝáõÙ ¿ ëá­íÇó: гÉÛáõóÇݳódzݻñÁ ë³ëïϳÝáõÙ »Ý. ݳ Ë³Û­ï³­é³­Ï»É ¿ ÁÝ­ ï³­ÝÇ­ùÁ, ݳ ¹³­ï³ñÏ å³ñÏ ¿` á°ã Ó»éù áõ­ÝÇ, á°ã áïù: ij­Ù³­Ý³Ï ³é ų­Ù³­Ý³Ï

í³Í ¢ ³Ý­·»­ñ³­½³Ý­ó»­ÉÇ: Øïù»­ñÇ Ñáëù ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ: Üϳ­ñáõÙ ¿ ÏïñáõÏ íñÓݳ­ ѳñ­í³Í­Ý»­ñáí: öáùñ-ÇÝã ѳݭ¹³ñï­íáõÙ ¿: Þ³ï ÇÝù­Ý³­¹Ç­Ù³Ý­Ï³ñ­Ý»ñ ¿ ³­ÝáõÙ: ¸ñ³Ý­óÇó Ù»­ÏáõÙ Ý»ñ­ÏáõÙ ¿ Ù³­½»­ñÁ, Ç­ñ»Ý ½³ñ­¹³­ñáõ٠ϳñ­ÙÇñ ó߭Ïǭݳϭݻ­ ñáí: Æ­ñ»Ý Ýϳ­ñáõÙ ¿ µ³­½áõÙ ³Ý­·³Ù­Ý»ñ` ѳ­×³Ë ÙÇ ÝϳñÝ ³­Ý»­Éáí ÙÛáõ­ëÇ íñ³: ¸³ñÓ­Û³É µ³­ñ»­É³­íáõÙ: ´³Ûó 1905Ã.ÇÝ ëÏ­ëáõÙ ¿ Ïáõ­ñ³­Ý³É: §¶á­Ý» ÃáõÛ­Ýáí ³­ñ³­·³ó­Ý»Ù í³Ë­×³Ýë¦,- ¹Åµ³Ë­ïáõí Û³Ý Ù»ç ³­ëáõÙ ¿ñ Ýϳ­ñÇ­ãÁ: 1909 Ã.-ÇÝ ­ä»ï­ñá·­ñ³­¹áõÙ ìñáõ­µ»­ÉÁ Ù³­Ñ³­ÝáõÙ ¿: ²Ûë 볭ϳ­í³­ÃÇí áõ ãáñ ûµ­Û»Ï­ïÇí ïí۳ɭ Ý»­ñÇ ÙÇ­çÇó ³ë»ë ¹áõñë ¿ ųÛÃùáõÙ ìñáõ­µ»É Ýϳ­ñÇ­ãÁ` Çñ Ýϳñ­Ý»­ñáõ٠ɳñ­ í³­Íáõí۳ٵ áõ ï³·­Ý³­åáí ÉÇ, µ³½­

ìñáõµ»ÉÁ Ñ³×³Ë ¿ ÝϳñáõÙ ÇÝùÝ Çñ»Ýª ëáíáñ³µ³ñ ÙÇ ÝϳñÁ ÙÛáõëÇ íñ³ ³Ý»Éáí: Û³Ùµ: ÀÝ­¹áõÝ­í»­Éáí ¶»­Õ³ñ­í»ë­ïÇ ³­Ï³­¹»­ Ùdz` ÇÝùÝ Çñ ѳ­Ù³ñ áõ­ÕÇ ¿ ѳñ­ÃáõÙ` ÁÝ­ Ï»ñ­Ý»­ñÇÝ ¢ Ãßݳ­ÙÇ­Ý»­ñÇÝ Ñdzó­Ý»­Éáí Çñ ﳭճݭ¹áí: ܳ µ³­ó³­éÇÏ ÑÇ­ßá­ÕáõíÛáõÝ áõÝ»ñ, ã³­÷³­½³Ýó ëÇ­ñáõÙ ¿ñ µÝáõíÛáõ­ ÝÁ: Æñ Ù»ç »ñ­Ï³ñ ÏñáõÙ ¿ñ Ï»ñ­å³ñ­Ý»­ñÁ, ѳ­ëáõ­Ý³ó­ÝáõÙ ·³­Õ³­÷³ñ­Ý»ñ, ѳ­×³Ë ¿ñ ·»ñ­Ñá·­ÝáõÙ: 1892Ã.-ÇÝ Ý³ ÑÇ­í³Ý­¹³­ ÝáõÙ ¿ ëÇ­ýÇ­ÉÇ­ëáí: 1896Ã.-ÇÝ ìñáõ­µ»ÉÝ ³­Ùáõë­Ý³­ÝáõÙ ¿: à­ñáß Å³­Ù³­Ý³Ï ݳ Ç­ñ»Ý »ñ­ç³­ÝÇÏ ¿ñ ½·áõÙ, ѳݭ¹³ñï ¿ñ, Ï»Ýï­ ñá­Ý³­ó³Í: ܳ ß³ï Ñá­·³­ï³ñ ¿ñ, ß³ï ¿ñ Ýϳ­ñáõÙ ÏÝáç ¹Ç­Ù³Ý­Ï³ñ­Ý»­ñÁ: ²Ûë Ï»ñ­ å³­ñÁ Ýñ³ ѳ­Ù³ñ Ýí³­×áõÙ ¿ñ, 볭ϳÛÝ Ýñ³Ý ëÏëáõÙ ¿ Ùï³­Ñá­·»É Çñ ׳­Ï³­ï³­ ·Ç­ñÁ: ܳ ÁÝ­Ï»ñ­Ý»­ñÇÝ å³ï­ÙáõÙ ¿ ë³ñ­ ë³­÷»­ÉÇ ³­å³­·³ áõ­Ý»­Ý³­Éáõ ë»­÷³­Ï³Ý ³Ý­Ñ³Ý·ë­ïáõíÛáõ­ÝÁ, ÇÝãÝ áõÅ·­Ý³­ÝáõÙ ¿ 1900Ã.-ÇÝ` ¹³é­Ý³Éáí ï³·­Ý³­å³­ÉÇ, ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ: 1900-1902ÃÃ.-ÇÝ Ý³ ³Ý­¹³­ ¹³ñ Ýϳ­ñáõÙ ¿: 1901Ã.-Ç ³ß­Ý³­ÝÁ Ù»Í ³Ý­Ñ³Ý·ë­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ áõÝ»ñ` ϳå­í³Í §¸­¢Ç¦ Ñ»ï: ܳ ¹³é­ÝáõÙ ¿ çÕ³·ñ­·Çé,

7

109

²ñí»ëï ¢ µÅßÏáõÃÛáõÝ

Ù³­ÃÇí Ññ³­ß³­ÉÇ Ï»ñ­å³ñ­Ý»ñ Ï»ñ­ï³Í: ܳ ëï»Õ­Í»É ¿ñ ³ÛÝ­ù³Ý Ûáõ­ñ³­Ñ³­ïáõÏ` §íñáõ­µ»É­Û³Ý¦ Ýϳ­ñ»­É³á×Á` Çñ Ýáõñµ ³é³ÝÓݳѳïÏáõÃÛ³Ùµ, »ñ¢áõÛíݻ­ñÇ Ñ³Ý­¹»å Ëá­ñáõÝÏ, ÷Ç­ÉÇ­ëá­÷³­Û³­Ï³Ý ѳ­ Û³ó­ùáí áõ ·³­Õ³­÷³ñ­Ý»­ñáí: èáõë Ýϳ­ ñÇã­Ý»­ñÇ ³ëï­Õ³­µáõÛ­ÉáõÙ, 볭ϳÛÝ, ìñáõ­ µ»­ÉÁ ÙÇ³Û­Ý³Ï ¿ Çñ ϻݭë³ËÝ­¹áõí۳ٵ ¢ íßï³­ÉÇáõí۳ٵ, ç»ñ­Ùáõí۳ٵ áõ ë³é­ Ýáõí۳ٵ: ìñáõ­µ»­ÉÁ ëÏë»É ¿ ³­ñ³­ñ»É Çñ Ï۳ݭùÇ ³­Ù»­Ý³³Ý­Ñá· ï³­ñÇ­Ý»­ñÇÝ: ¸»é¢ë Ù³­ ÝáõÏ Ñ³­ë³­Ïáõ٠ݳ Ñá­ñÇ­ÝáõÙ ¿ñ ˳­Õ»ñ, áñáÝóáõÙ ÇÝùÝ áõ­Å»Õ ¿ñ, Ñå³ñï: ä³­

Ýñ³ ³ñ­í»ë­ïÝ ³Ý­ã³÷ µ³½­Ù³µ­ÝáõÛà ¿ñ: ¸Ç­ó³­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý µá­Éáñ Ï»ñ­å³ñ­Ý»­ ñáõÙ, µÝáõÃ­Û³Ý Ù»ç ³­Ù»­Ýáõ­ñ»ù Çñ ÏÇÝÝ ¿: àñ­ù³Ý Ýϳ­ñáõÙ ¿ñ, ³ÛÝ­ù³Ý ³í»ÉÇ ¿ñ ·»ñ­íáõÙ Ýñ³­Ýáí: γ­Ý³­óÇ ³Û¹ Ï»ñ­å³­ ñÁÝ áõ ¹­¢Ç Ï»ñ­å³­ñÁ Ýñ³ ëï»Õ­Í³­·áñ­ ͳ­Ï³Ý Ï۳ݭùÇ áõ­Õ»­ÏÇó­Ý»ñÝ ¿ÇÝ: Üϳ­ ñÇ­ãÁ Ýñ³Ý­óáí ³ÛÝ­ù³Ý ¿ñ ï³ñ­í³Í, áñ Ñá­·ÇÝ, ³ñ­í»ë­ïÁ »ñ­Ï³ï­í»É ¿ÇÝ: ìñáõ­µ»­ ÉÁ áÕç Ï۳ݭùáõ٠ɳñ­í³Í áõ­ß³¹­ñáõí۳ٵ Ýϳ­ñáõÙ ¿ ¹­¢ÇÝ: Ú³­ñ»­ÙÇ­ãÇ Ï³ñ­ÍÇ­ùáí` ¹»é¢ë­ ³ÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï, »ñµ ݳ Ýϳ­ñáõÙ ¿ñ ëñµ»­ñÇ, Øáí­ë»ë Ù³ñ­·³­ñ»Ç ·ÉáõËÝ ³ñ­¹»Ý ÇëÏ ÝÙ³Ý ¿ñ ¹­¢Ç: ²ëï­í³­Í³­ÛÇ­ÝÇ

¿ñ, Ýñ³ Ùáï ¿ ·³­ÉÇë 볭ﳭݳÝ, ¢ Æ­í³­ ÝÝ ÁÝ­¹áõ­ÝáõÙ ¿` ѳ­í³­ï³­Éáí Ýñ³Ý: Øá­ Éáõó­ù³­ÛÇÝ íǭ׳­ÏáõÙ ¶á­·á­ÉÇÝ ¢ë ­»ñ¢áõÙ ¿ 볭ﳭݳÝ, á­ñÁ Ñ»­ïá í»­ñ³­÷áË­íáõÙ ¿ »ñÏ­ñÇ Ñ½áñ á­·áõ: ÆÝ­ùÁ` ¶á­·á­ÉÁ, û­ñ»­ñáí ÍÝϳ­ãáù ³­Õá­ÃáõÙ ¿ñ` ²ëï­Íáõó Ý»­ñáõÙ Ëݹñ»­Éáí: ´³­Å»­Ýá­íÁ ·ñáõÙ ¿, áñ ÝÙ³Ý ÏïñáõÏ Ñ³­Ï³¹­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ µÝá­ñáß »Ý ÑÇ­í³Ý¹ Ù³ñ¹­Ï³Ýó: 곭ϳÛÝ, ùñÇë­ïá­ Ý»³­Ï³Ý å³ï­Ï»­ñ³ó­Ù³Ùµ, ë³ Áݭϳɭ íáõÙ ¿ áñ­å»ë Ñá·¢áñ å³­ï»­ñ³½Ù: ìñáõ­ µ»­ÉÇ ³ñ­í»ë­ïÝ ³Ù­µáÕ­çá­íÇÝ Ï³å­í³Í ¿ ¹­¢Ç Ï»ñ­å³­ñÇ Ñ»ï: È»é­Ý³­ÛÇÝ µ³ñ­ ÓáõÝù­Ý»­ñáõÙ ¹­¢Ý ³ñ­ï³­óá­ÉáõÙ ¿ Ýϳñ­ãÇ Ñá­·»­Ï³Ý ³Ý­Ñ³Ý·ë­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ÈÇ­Ý»­ Éáí ÑÇ­í³Ý¹` ݳ ¹³ñÓ­Û³É ãÇ µ³­Å³Ý­íáõÙ ¹­¢Çó: ØÇ­·áõ­ó» Ñ»Ýó ¹¢±Ý­¿ñ ÑÇ­í³Ý­¹áõí Û³Ý å³ï­×³­éÁ, ÙÇ­·áõ­ó» ݳ ¹Ç­í³­Ñ³±ñ­ ¿ñ... Üñ³ ëï»Õ­Í³­·áñ­Í³­Ï³Ý ³­Ù»­Ý³­í³Õ ÷áõ­ÉÁ ß³ï Éáõ­ë³­íáñ ¿. ³ñ­Í³­Ã³­÷³ÛÉ

¸»é Ù³ÝáõÏ ï³ñÇÝ»ñÇÝ ìñáõµ»ÉÁ ÑáñÇÝáõÙ ¿ñ ˳ջñ, áñáÝóáõÙ ÇÝùÝ áõÅ»Õ áõ Ñå³ñï ¿ñ:

ï³­Ý»­ÏáõÃ­Û³Ý ßñç³­Ýáõ٠ݳ ÃÙñáõÃ­Û³Ý Ýá­å³­Ý»ñ ¿ñ áõ­Ý»­ÝáõÙ: ²­Ï³­¹»­Ùdz­Ï³Ý ï³­ñÇ­Ý»­ñÇÝ ß³ï ¿ñ ³Ý¹­ñ³­¹³é­ÝáõÙ ÑÇÝ ³ñ­í»ë­ïÇÝ, µ³Ûó ѳ­Ù³­éá­ñ»Ý Ç­ñ»ÝÝ ¿ñ ÷ÝïñáõÙ: Þ³ï Íñ³·­ñ»ñ ¢ ·³­Õ³­÷³ñ­ Ý»ñ áõ­Ý»ñ, ÇÝù­Ý³íë­ï³Ñ ¿ñ: ÜÛáõ­Ã³­Ï³Ý ¹Åí³­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ Ýñ³Ý ã¿ÇÝ ÁÝÏ­×áõÙ: ܳ Ýáñ ͳ­Ýá­ÃáõíÛáõÝ­Ý»ñ ¿ñ ÷ÝïñáõÙ: ´³½Ù³ÃÇí ·áñ­Í»ñ ¿ñ ëÏëáõÙ, µ³Ûó ¹ñ³ÝóÇó ùã»ñÝ ¿ñ ³­í³ñ­ïÇÝ Ñ³ëó­ÝáõÙ: Øá­É³­·³ñáõÃÛ³Ý å³­Ñ»­ñÇÝ ¹³ñÓ­Û³É Ñ³­ çáñ­¹áõÙ ¿ÇÝ Ï»Ýï­ñá­Ý³ó­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ, Ùï³ë¢»­éáõ­ÙÁ: Æñ ëÇ­ñá ¢ ﳭճݭ¹Ç ³­Ù»­Ý³­Í³Õ­ÏáõÝ ßñç³­ÝáõÙ Ýϳ­ñÇ­ãÁ Éáõé ¿ñ, ½áõëå: ²Û¹ 10 ï³­ñ­í³ Áݭóó­ùáõÙ

110

7

Ù»ç ³Ý­·³Ù ݳ ³­ë»ë ѳ­Ï³­é³Ï áõ­Å»ñ ¿ñ ÷ÝïñáõÙ: ²­ï³­íǽ­ÙÁ, Ïñá­Ý³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý Ù»ñÅ­áõÙÁ, 볭ﳭݳ­ÛÇÝ ¢ §ÑÇÝ ³ëï­í³Í­ Ý»­ñÇݦ ³Ý¹­ñ³­¹³é­Ý³­ÉÁ û° éáõë, û° ³ñ­ï³­ë³Ñ­Ù³Ý­Û³Ý ·ñ³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý Ù»ç ÁÝ­¹áõÝ­í³Í ¿ ѳ­Ù³­ñ»É ÷ëÇ­Ëá­å³­Ãá­Éá­ ·Ç³­Ï³Ý í³ñ­ù³­·ÇÍ: äñá­ý»­ëáñ èá­ëá­ÉÇ­ Ùá­ÛÇ Ï³ñ­ÍÇ­ùáí` Ñá­·»­Ï³Ý ÑÇ­í³Ý¹­Ý»­ñÇÝ Ñ»­ï³åÝ­¹áÕ ë³­ï³­Ý³­ÛÇ, Ññ»­ßÇ, ¹­¢Ç Ï»ñ­å³ñ­Ý»­ñÁ ѳݭ¹Ç­åáõÙ »Ý ݳ¢ ÑÇ­ í³Ý¹ ÝÛ³ñ­¹»ñ áõ­Ý»­óáÕ Ù³ñ¹­Ï³Ýó ·ñ³­ ϳ­ÝáõÃ­Û³Ý Ù»ç: èáõë ·ñ³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý Ù»ç ³Ûë ·Ç­ÍÝ Áݹ·Í­í³Í ¿ ¸áë­ïá¢ëÏáõ Ùáï: ºñµ ÷Ç­ÉÇ­ëá­÷³-³­Ã»Çëï Æ­í³Ý γ­ñ³­ Ù³­½á­íÁ Ñá­·»­Ï³Ý Ëá­ñÝ ³å­ñáõÙ­Ý»­ñÇ Ù»ç

»­ñ³Ý·­Ý»­ñáí Ýϳ­ñáõÙ ¿ ëñµ»­ñÇ ¹»Ù­ ù»ñ, ѳ­ñáõëï ½³ñ­¹³­Ý³Ë­ß»ñ, ÇÝ­ãáõÙ ¿É ³ñ­ï³­Ñ³Ûï­íáõÙ ¿ñ Ýñ³ ϻݭ볭ëÇ­ñáõí Ûáõ­ÝÁ: ²ñ­¹»Ý ³Ûë ßñç³­Ýáõ٠ݳ Ýϳ­ñáõÙ ¿ Ýëï³Í ¹­¢ÇÝ: ì»ñ­çÇÝë ß³ï Ï»Ýï­ñá­Ý³­ ó³Í ¿ñ, ɳñ­í³Í Ýñ³ Ó»é­ù»­ñÇ Ñ½á­ñáõí Ûáõ­ÝÁ íϳ­ÛáõÙ ¿ñ ³ÛÝ Ù³­ëÇÝ, áñ ¹­¢Ý Çñ ï»­ÕÁ ãÇ ½Ç­çÇ áã á­ùÇ: ²Ý­Ñ³Ý·ë­ïáõíÛáõ­ÝÁ ìñáõ­µ»­ÉÇ ÏÛ³Ýù ¿ Ý»ñ­Ëáõ­ÅáõÙ, »ñµ ݳ §»ñ­ç³Ý­Ïáõí۳ݦ ï³­ñ»ñ­ùáõÙ ¿ñ: ܳ ³ÛÉ¢ë ­Ë³­Õ³Õ ã¿ñ, ³Ý­¹³­¹³ñ ϳñ­¹áõÙ ¿ñ Ƶ­ë»­ÝÇ §àõñ­í³­ ϳ­ÝÁ¦, áñ­áõÙ ß³ï Áݹ­Ñ³Ý­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ ¿ñ ï»ë­ÝáõÙ Çñ Ï۳ݭùÇ Ñ»ï: 1895Ã.ÇÝ ìñáõ­µ»­ÉÁ Ýϳ­ñáõÙ ¿ §¶Ç­ß»­ñ³­ÛÇ­ÝÁ¦: γñ­ÙÇñ ͳ­ÕÇÏ­Ý»­ñÁ, ϳñ­ÙÇñ ÙÃÝß³­ÕÁ, í³é­íáÕ Éáõ­ë³­µ³­óÇ ³Û¹ áÕç ϳñ­ÙÇñÇ Í³Ý­ñáõíÛáõ­ÝÝ Çñ»ÝáõÙ ë³ñ­ë³÷ ¿ ÏñáõÙ, ϳñ­Í»ë ó­Ã³Ë­í³Í ¿ ÃáõÛ­Ýáí, áñÝ Çñ Ù»ç å³­ÑáõÙ ¿ Ýϳ­ñÇ­ãÁ: ܳ ï»ë­ÝáõÙ ¿

²ñí»ëï ¢ µÅßÏáõÃÛáõÝ

³Ý­ï»­ë³­Ý»­ÉÇÝ, ëå³é­Ý³­ÉÇóÁ, á­ñÝ Ç­ñ»­ ÝÇó Ñ»­é³ó­ÝáõÙ ¿ ³­Ù»­Ý³­ëÇ­ñ»­ÉÇÝ, ·áõÛ­Ý»­ ñÁ, ßá­Õ»­ñÁ: ²Û¹ ë³­éÁ ëïí»­ñÝ ³Û­¹áõ­Ñ»ï ¹³é­ÝáõÙ ¿ Ýñ³ áÕç Ï۳ݭùÇ áõ­Õ»­ÏÇ­óÁ: 1899 Ã.-ÇÝ ì­ñáõ­µ»­ÉÁ Ýϳ­ñáõÙ ¿ §ä³­ ÝÁ¦, 볭ϳÛÝ ë³ èáõ­µ»Ý­ëÇ µ³­ñÇ ä³­ÝÁ ã¿, á­ñÁ ·Ûáõ­Õ³­Ï³Ý ÁÝ­ï³­ÝÇ­ùÇ ëÇ­ñ»­ÉÇ ÑÛáõñÝ ¿ñ: ìñáõ­µ»­ÉÇ ä³­ÝÁ Ù³ñ¹­Ï³Ý­óÇó Ñ»­éáõ ¿, Ýñ³ ã³ñ, Ïñ³­Ïáï ³ã­ù»­ñÇó ·³­½³­Ý³­ ÛÇÝ áõÅ ¿ ³é­Ï³Û­ÍáõÙ: ä³­ÝÁ Ýñ³ ׳­Ï³­ ï³­·ÇñÝ ¿, ¢ Ýϳñ­ãÁ Ýñ³­ÝÇó ³½³ïáõÙ ãáõ­ÝÇ: ìñáõ­µ»ÉÝ ³ñ­¹»Ý Ëáñ í³­Ë»ñ áõ­ÝÇ: ܳ ß³ï Ñáõ­½³­Ï³Ý ¿, ß÷á­Ã³­Ñ³ñ, Ùá­é³ó­ Ïáï: ܳ ݳ­Ë³÷­ëÇ­Ëá­ïÇÏ íǭ׳­ÏáõÙ ¿: 곭ϳÛÝ Ýϳñ­ãÇ ëï»Õ­Í³­·áñ­Í³­Ï³Ý áõÅÝ ³ÛÝ­ù³Ý ½á­ñ»Õ ¿, áñ, »­Ã» ëá­íá­ñ³­Ï³Ý Ù³ñ­¹ÇÏ ÝÙ³Ý å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ Ïáñó­ÝáõÙ »Ý ³Ý­·³Ù ³­éûñ­Û³ ·áñ­Í»­ñáí ½µ³Õ­í»­Éáõ ϳ­ñá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ, ݳ ÉÇ ¿ Ï»ñ­å³ñ­Ý»­ñáí, ·áõÛ­Ý»­ñáí, Ëá­ñ ³å­ñáõÙ­Ý»­ñáí: §¸­¢Ç¦

§¸­¢Ç¦ íñ³: ²­í³ñ­ï»­Éáí ³ÛÝ` ݳ ï»­Õ³­ ÷áË­íáõÙ ¿ ÏÉÇ­Ýǭϳ: ØÇÝã­¹»é Ýϳ­ñÇã­Ý»­ ñÇ ßñç³­Ýáõ٠ݳ É³í³·áõÛÝÝ»ñÇó Ù»ÏÝ ¿ñ: ÎïñáõÏ íñÓݳ­Ñ³ñ­í³Í­Ý»­ñáí ݳ ¹­¢ÇÝ (1901 Ã.) ½³­ïáõÙ ¿ áÕç ³ß­Ë³ñ­ÑÇó: ܳ å³é­Ï³Í ¿ ÓÛáõ­Ý³­Í³ÍÏ µ³ñ­ÓáõÝ­ùÇÝ` ë³­éÁ »­ñ³Ý·­Ý»­ñÇ Ù»ç, ÉÇ Ïáñ­Í³­Ý³­ñ³ñ ½á­ñáõí۳ٵ: ØDZû ¹¢Ý Ç­ñ³­Ï³­Ý³ó­ñ»É ¿ Ýϳñ­ãÇ Ù»­Í³­Ùá­É³­Ï³Ý ½³­é³Ý­ó³Ý­ùÁ: 1902Ã.­-ÇÝ Ý³ ëï»Õ­ÍáõÙ ¿ í»ñ­çÇÝ §¸­ ¢Á¦: ø³­ñ»­ñÇ µ³½­Ù³­·áõÛÝ ³Ý­óáõÙ­Ý»­ñáõÙ, ë³­éÁ, ³Ý­ß³ñÅ ë³­éáõÛ­óÇÝ Ï³ñ­Í»ë ù³­ ñ³­ó³Í, ³Ý­Ñ³ñ­Ù³ñ ¹Çñ­ùáí, û­Ó³­·³­É³ñ ¹Çñ­ùáí å³é­Ï³Í ¿ ¹­¢Á: È»é­Ý³­ÛÇÝ ·»­Õ³­ ï»­ëÇÉ µÝáõÃ­Û³Ý Ù»ç å³é­Ï³Í ¿ ݳ` ³ã­ù»­ ñÇÝ ³ñ­óáõÝù­Ý»ñ: ¸ñ³Ýù Ñ»Ýó Ýϳñ­ãÇ ³ñ­óáõÝù­Ý»ñÝ »Ý: Þáõ­ïáí ѳɭÛáõ­óǭݳ­

ÎÛ³ÝùÇ áÕç ÁÝóóùáõÙ Ýñ³ Ù»ç ÙÇßï Ñáñ¹áõÙ ¿ÇÝ ·³Õ³÷³ñÝ»ñ, »éáõÙ ¿ñ ³ñ³ñÙ³Ý á·ÇÝ: Ù»ç ݳ ϳñ­ï³­óá­ÉÇ Çñ Ùá­É»­·ÇÝ íǭ׳­ÏÇ áÕç áõÅÝ áõ Ãáõ­ÉáõíÛáõ­ÝÁ: 1900Ã.-ÇÝ Ý³ ëï»Õ­ÍáõÙ ¿ §Î³­ñ³å-³ñ­ù³­Û³­¹áõëïñ¦ Ïï³­íÁ: Ðñ³­ß³­ÉÇ ÷»­ïáõñ­Ý»­ñáí ϳ­ ñ³å-³ñ­ù³­Û³­¹áõëï­ñÁ ¹Åµ³Ëï ¿: Üñ³ ѳ­Ù³ñ ³Ý­Ñ³ë­Ï³­Ý³­ÉÇ ¿, û ÇÝùÝ ÇÝ­ãáõ ¿ Ïïñí³Í »ñÏ­ñÇó: л­Õǭݳ­ÏÁ ϳñ­Í»ë ÇÝùÝ ¿É ÃéãáõÙ ¿ ¹»­åÇ ³­ÝÇ­ñ³­Ï³Ý ÏÛ³Ýù: 1901Ã.-ÇÝ ìñáõ­µ»­ÉÁ í³­ËÇ áõ­Å»Õ Ýá­å³ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ: Üñ³ Ýϳ­ñ³Í ϳ­ñ³­åÁ ¢ë ­í³­Ë»ó­ÝáÕ ¿: ²Û¹ ³Ýݭϳ­ñ³·­ñ»­ÉÇ í³­ËÁ Ýñ³ ³ã­ù»­ñáõÙ ¿: ÒÛáõ­Ý³­×»ñ­Ù³Ï ¢ Ùé³ÛÉ ·áõÛ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ï³¹­ñáõíÛáõ­ÝÁ Ù»­Í³ó­ÝáõÙ ¿ Ýϳ­ñÇ ³½­¹»­óÇ­ÏáõíÛáõ­ÝÁ: ܳ ϳñ­Í»ë ϳݭ˳½­·áõÙ ¿ Çñ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõ­ÝÁ ¢ ϳ­ñ³­åÇ Ë»­É³­·³ñ ïí³Û­ï³Ýù­Ý»­ñÇ Ù»ç Ù³ï­ÝáõÙ Çñ ³Ý­Ï³­ñá­ÕáõíÛáõ­ÝÁ: Ðáõ­ë³­ ѳ­ïáõÃ­Û³Ý »½­ñÇÝ` ݳ Ù³ë­Ý³­ïáõÙ ¿ §¸­ ¢Çݦ: ´³Ûó Ýϳñ­ãÇ ÙÇï­ùÁ ϳñ­Í»ë ϳ­ ˳ñ¹­í³Í ßÕó­ÛÇ Ù»ç ¿` Ï»Ýï­ñá­Ý³­ó³Í

ódz­Ý»­ñÁ ¢ ï»­ëÇÉù­Ý»­ñÁ Ýñ³ ѳ­Ù³ñ ¹³é­ÝáõÙ »Ý áã û ëï»Õ­Í³­·áñ­Í³­Ï³Ý, ³ÛÉ` Çñ ÑÇ­í³Ý¹ ÙïùÇ ³ñ­ï³­óá­É³Ý­ùÁ: ÜϳñÝ ³­í³ñ­ï»­ÉáõÝ å»ë ݳ ï»­Õ³­÷áË­íáõÙ ¿ Ñá­·»­µáõ­Å³­ñ³Ý: ²Ûë­ï»Õ Ýñ³ íñ³ Ù»­Í³­ Ùá­É³­Ï³Ý ¢ ³ÛÉ Ùïù»­ñÇ ï»­Õ³­ï³­ñ³÷ ¿ ó÷­íáõÙ: ܳ Ýϳ­ñáõÙ ¿ ³Í­Ëáí, Ãùáí: ØáëÏ­í³­ÛÇ ²­é³­çÇÝ Ñ³­Ù³É­ë³­ñ³­ÝÇ ÏÉÇ­ÝÇ­ ϳ­ÛáõÙ Ýϳñ­í³Í §¸­¢Ý¦ ³ñ­ï³­Ñ³Û­ïáõí ÛáõÝ ãáõ­ÝÇ, ßñç³­å³ï­í³Í ¿ ϳ­åáõÛï ¢ ϳñ­ÙÇñ û­Ó³Ó¢ ·Í»­ñáí: ²Ûë ÏáÝï­ñ³ë­ ï³­ÛÇÝ ·áõÛ­Ý»­ñáí Ýϳ­ñÇ­ãÁ ϳñ­Í»ë áõ­ ½áõÙ ¿ áõ­Å»­Õ³ó­Ý»É ïå³­íá­ñáõíÛáõ­ÝÁ: ÆÝã­å»ë ÇÝùÝ ¿ §¹³­ï³ñÏ å³ñϦ, ãáõ­ÝÇ á°ã Ó»éù, á°ã áïù, ³ÛÝ­å»ë ¿É Çñ ¹¢Ý ¿ ¹³­ ï³ñÏ: ²Û­Ýáõ­Ñ»ï ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ ÑÇ­í³Ý­ ¹áõÃ­Û³Ý ³Ë­ï³­ÝÇß­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³­Ï³­íáñ

Ýí³­½áõÙ, ¢ Ýϳ­ñÇãÝ Çñ ½·³ó­ÙáõÝù­Ý»­ñÁ ÷á­Ë³­Ï»ñ­åáõÙ ¿ ÙÇ ù³­ÝÇ Ñ³­çáÕ ¹Ç­Ù³Ý­ ϳñ­Ý»­ñÇ: ´ÅÇßÏ àõ­ëáÉ­ó¢Ç Ùáï ·ïÝí»­Éáõ Áݭóó­ùáõ٠ݳ ¹³ñÓ­Û³É Ùá­É³­·³­ñáõí Û³Ý Ýá­å³ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ: Üϳ­ñáõÙ ¿ ÏïñáõÏ íñÓݳ­Ñ³ñ­í³Í­Ý»­ñáí: γñ­·³­íáñ­í»­Éáí` Ýϳ­ñáõÙ ¿ ÇÝù­Ý³­¹Ç­Ù³Ý­Ï³ñ­Ý»ñ, ï³ñ­ íáõÙ ¿ ëñµ³Ý­Ï³ñ­Ý»­ñáí: êÏë­íáõÙ ¿ é»­ÙÇ­ ëdz: Üñ³ ³Ûë ßñç³­ÝÇ Ï³ñ¢áñ ëï»Õ­Í³­ ·áñ­ÍáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó »Ý §Ê»­óÇݦ ¢ §Ø»ñÏ ÏÇ­ÝÁ¦: ØÇÝã ³Û¹ ìñáõ­µ»­ÉÁ ϳ­Ý³­óÇ Ù»ñÏ Ù³ñÙÇÝÝ»ñ ã¿ñ Ýϳ­ñ»É: ´³Ûó ݳ ³Ûë ÝϳñÝ ³­ÝáõÙ ¿ Ñ»Ýó ³ÛÝ Å³­Ù³­Ý³Ï, »ñµ, ÑÇ­í³Ý­¹áõÃ­Û³Ý µ»­ñáõ­Ùáí, Ýñ³ Ùáï Áݹ·Í­í³Í ¿ñ ë»ù­ëá­õ³­ÉáõíÛáõ­ÝÁ: ܳ Çñ ³Ù­µáÕç íÇß­ïÁ ¹³­ï³ñ­Ï»É ¿ §Ø³ñ­·³­ñ»Ç ·Éáõ­ËÁ¦ Ïï³íáõÙ: ܳ ¹³ñÓ­Û³É í»­ñ³­ ¹³é­ÝáõÙ ¿ ³Ýó­Û³­ÉÇÝ` Ýϳ­ñáõÙ ¿ ëñµ»­ñÇ: ÜÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ É³ñ­í³­ÍáõÃ­Û³Ý ³Û¹ å³­ÑÇÝ ¹­¢Çó í»­ñ³­¹³ñÓ ¿ ϳ­ï³ñ­íáõÙ ¹»­åÇ ³ëï­í³Í: ÐÇÝ ÑÇ­ßá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»­ñÝ ³­í»­ ÉÇ áõ­Å»Õ »Ý: §öá­ÃáñÏ­í³Í á­·Çݦ ÉùáõÙ ¿ Ýϳñ­ãÇÝ, ¢ Ýñ³ Ýϳ­ñ³Í ¹­¢Á ëï³­ÝáõÙ ¿ ³­ëÇ­Ù»ï­ñÇÏ Ï³­Ý³­óÇ ë³­é³Í ¹»Ùù: Üñ³ ëï»Õ­Í³­·áñ­ÍáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ÏáÙ­å᭽ǭóÇáÝ ³­éáõ­Ùáí ¹³é­ÝáõÙ »Ý ³­é³­í»É ½áõëå: ºñµ ëÏëíáõÙ »Ý í³­Ë»­ñÇ, ѳɭÛáõ­óǭݳ­ódz­Ý»­ ñÇ ßñç³Ý­Ý»­ñÁ, Ýϳñ­Ý»­ñáõÙ ïÇ­ñ³­å»­ ïáõÙ »Ý û­Ó³Ó¢ ·³­É³­ñáõÝ Ùá­ïÇí­Ý»­ñÁ: ø³­ñ³­ó³Í ë³é­ó³­µ»­Ïáñ­Ý»­ñÁ, Ñëϳ­Û³­ Ï³Ý Å³Û­é³­µ»­Ïáñ­Ý»­ñÁ ÷ëÇ­Ëá­å³­ïÇÏ ³Ýӭݳ­íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ëï»Õ­Í³­·áñ­Íáõí ÛáõÝ­Ý»­ñáõ٠ѳ­×³Ë »Ý Ù³ñ٭ݳ­íáñ­íáõÙ: ìñáõ­µ»­ÉÁ ѳ­×³Ë ÇÝùÝ ¿É ¿ñ ù³­ñ³ó­Ù³Ý ³Û¹­åÇ­ëÇ å³­Ñ»ñ áõ­Ý»­ÝáõÙ: ¶áõ­Ý³­ÛÇÝ Ñ³­ Ù³¹­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñáõÙ ³­í»­ÉÇ ¿ Áݹ·Í­íáõÙ Ýϳñ­ãÇ ã³­ñ³­·áõÛÅ ïñ³­Ù³¹­ñáõíÛáõ­ÝÁ, áõ­ ñ³­ËáõíÛáõ­ÝÇó ïËñáõíÛáõÝ ³Ý­óáõ­ÙÁ, ÑÇ­ í³Ý­¹áõíÛáõÝÁ, í³­Ë»ñÁ, ë³ñ­ë³÷Á, ÇÝãÝ ³­í³ñï­íáõÙ ¿ Ù»­Í³Ù­ïáõÃ­Û³Ý Ùá­Éáõó­ ùáí, áñ­å»ë­½Ç, ³ë­ïǭ׳­Ý³­µ³ñ ѳݭ·»­ Éáí` ï³ñ³ÍíÇ §ÉáõÛ­ëÇó ¹»­åÇ Ë³­í³ñ¦: ²Ûë­åÇ­ëÇÝ »Ý ìñáõ­µ»­ÉÇ ÏÛ³ÝùÝ áõ ³ñ­í»ë­ ïÁ: Æñ áÕç Ï۳ݭùÇ Áݭóó­ùáõÙ Ýñ³ÝáõÙ Ùßï³å»ë Ñáñ­¹áõÙ ¿ÇÝ ·³­Õ³­÷³ñ­Ý»­ ñÁ, »­éáõÙ ¿ñ ³­ñ³ñ­Ù³Ý á­·ÇÝ: ܳ »ñ­ µ»ù ½·³­Û³­Ï³Ý µÃ³­óáõÙ ãÇ ³å­ñ»É, ³ÛÉ` ·Ç­ï³Ïó­í³Í ï³­é³­å»É ¿ Çñ Ï۳ݭùÇ µá­ Éáñ ¹Åµ³Ë­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó: ܳ »ñ­µ»ù ãÇ ¹³­¹³­ñ»É ëÇ­ñ»É ÏÝá­çÁ: ì»ñ­çÇÝë Ýñ³ §Ïáõéùݦ ¿ñ, ÇÝ­ãÁ ¢ë µ­Ýá­ñáß ¿ ßÇ­½áǹ ѳ­ ÏáõÙ­Ý»­ñáí Ù³ñ¹­Ï³Ýó:

7

111

Èíòåðåñíî

ÔÝÍ-ØÓÉ. óçîð âåò­ðà è âî­äû

Ôýí-øóé (óçîð âåò­ðà è âî­äû) – ýòî äðåâ­íåäàîññ­êîå èñ­êóññò­âî è íàó­êà î æèç­íè â ãàð­ìî­íèè ñ îê­ðó­æàþ­ùèì ìè­ðîì. Íà ïðî­òÿ­æå­ íèè ñòî­ëå­òèé êè­òàé­öû îá­ðà­ùà­ëèñü ê ôýí-øóé, êîã­äà ïëà­íè­ðî­âà­ëè ñòðîè­òåëüñò­âî ñâîèõ ãî­ðî­äîâ è äî­ìîâ, ðàç­âî­äè­ëè ñà­äû, õî­ðî­ Òåêñò: Àðñåí Êàðîÿí íè­ëè óñîï­øèõ.

Ô

ýí-øóé è ñå­ãîä­íÿ ÿâ­ëÿåò­ñÿ íåîòÚåì­ëè­ìîé ÷àñòüþ ïîâ­ñåä­íåâ­íîé æèç­íè êè­òàéñ­êî­ãî íà­ñå­ëå­íèÿ: ïðåäï­ðè­íè­ìà­òå­ëè êîí­ñóëü­òè­ðóþò­ñÿ ñ ìàñòå­ðà­ìè ôýí-øóé ïðè âû­áî­ðå ìåñòà äëÿ îôè­ñîâ, äî­ìîâ­ëà­äåëü­öû ïðè­áå­ãàþò ê ïî­ìî­ùè ôýí-øóé ïðè ïîñò­ðîé­êå èëè â ïîèñ­êàõ äî­ìà, êî­òî­ðûé áû îáåñ­ïå­÷èë ñåìüå çäî­ðîâüå è áëà­ãî­ïî­ëó­÷èå.  ïîñ­ëåä­ íåå âðå­ìÿ ôýí-øóé íà­÷è­íàåò ïîëü­çî­âàòü­ñÿ âñå áîëü­øåé ïî­ïó­ëÿð­íîñòüþ è íà Çà­ïà­äå, ïðèâ­ëå­êàÿ âíè­ìà­íèå àð­õè­òåê­òî­ðîâ, àãåí­òîâ ïî òîð­ãîâ­ëå íåä­âè­æè­ìîñòüþ è äî­ìîâ­ëà­ äåëü­öåâ. Èçó­÷å­íèå ôýí-øóé òðå­áóåò îò­âåòñò­âåí­íî­ãî îò­íî­øå­íèÿ. Ïðèîá­ðå­òå­íèå òåî­ðå­òè­÷åñ­ êèõ çíà­íèé äîëæ­íî îáÿ­çà­òåëü­íî ñîï­ðî­âîæ­äàòü­ñÿ ïðàê­òè­êîé è ðàç­âè­òèåì èí­òóè­öèè, ÷òî íåîá­õî­äè­ìî äëÿ ðàñò­âî­ðå­íèÿ áàðüå­ðà ìåæ­äó ñî­áîé è Âñå­ëåí­íîé. Ïðîé­äóò ãî­äû, ïðåæ­ äå ÷åì ÷å­ëî­âåê îâ­ëà­äååò íà­âû­êà­ìè ôýí-øóé, îä­íà­êî äà­æå ïîñ­ëå äîñòè­æå­íèÿ óñ­ïåø­ íûõ ðå­çóëü­òà­òîâ íåîá­õî­äè­ìî ïîñòîÿí­íî ïî­ïîë­íÿòü áà­ãàæ ñâîèõ çíà­íèé. Òîëü­êî â ýòîì ñëó­÷àå îí ìî­æåò íàñò­ðîèòü­ñÿ íà ýíåð­ãèè, êî­òî­ðûå òå­êóò â ïðè­ðî­äå. Ìàñòåð ôýí-øóé äîë­æåí ïðè­íè­ìàòü íà ñå­áÿ îò­âåòñò­âåí­íîñòü çà ëþ­áûå ñâîè ñî­âå­òû è ïðîã­íî­çû è îò­íî­ ñèòü­ñÿ ê íèì òàê, áóä­òî ýòî êà­ñàåò­ñÿ åãî ñîáñò­âåí­íî­ãî áëà­ãî­ïî­ëó­÷èÿ. Ôýí-øóé òåñ­íî ñâÿ­çà­íî ñ äðó­ãè­ìè äàîññ­êè­ìè èñ­êóññò­âà­ìè. Òàê, äðåâ­íèå ìàñòå­ðà ôýí-øóé âëà­äå­ëè ìå­äè­öè­íîé, ìà­ãèåé, ÿñ­íî­âè­äå­íèåì, àë­õè­ìèåé è ïîñòîÿí­íî çà­íè­ìà­ëèñü ñà­ìî­ñî­âåð­ øåíñò­âî­âà­íèåì. Ôýí-øóé – ýòî âîç­ìîæ­íîñòü ïîñòè÷ü çà­êî­íû Âñå­ëåí­íîé è ñïî­ñîá ïî­ìî÷ü ñå­áå è äðó­ãèì ëþ­äÿì æèòü ñîã­ëàñ­íî ýòèì çà­êî­íàì òàê, ÷òî­áû ìè­ðî­âàÿ ãàð­ìî­íèÿ íå áû­ëà íà­ ðó­øå­íà. Äðåâ­íèå êè­òàé­öû ñ÷è­òà­ëè âå­òåð è âî­äó (“ôýí” è “øóé”) âàæ­íåé­øè­ìè ýíåð­ãèÿ­ìè, óï­ðàâ­ëÿþ­ùè­ìè æèçíüþ íà Çåì­ëå. Ëåã­êèé áðèç ïðè­íî­ñèë ñ ñî­áîé áî­ãà­òûé óðî­æàé, à ðå­êè äà­âà­ëè ëþ­äÿì ïè­ùó è çà­ùè­ùà­ëè îò çà­ñó­õè. Ñ äðó­ãîé ñòî­ðî­íû, ñèëü­íûå âåò­ðà óíè÷­ òî­æà­ëè ïî­ñå­âû, ñòîÿ­÷èå âî­äû âû­çû­âà­ëè áî­ëåç­íè, à áóð­íûå âîä­íûå ïî­òî­êè ïðè­âî­äè­ëè ê íå­äîñòàò­êó ïðî­ïè­òà­íèÿ. Ýíåð­ãèÿ, íà­õî­äÿ­ùàÿ­ñÿ â äâè­æå­íèè, ñ÷è­òà­ëàñü áëà­ãîò­âîð­íîé, à òà, ÷òî çàñòàè­âà­ëàñü - ðàç­ðó­øè­òåëü­íîé. Âå­òåð è âî­äà (“ôýí” è “øóé”) íåîá­õî­äè­ìû äëÿ íà­øå­ãî âû­æè­âà­íèÿ: âî­äà ïîä­äåð­æè­ âàåò æèçíü, à âå­òåð ïå­ðå­íî­ñèò âî­äó ñ ìåñòà íà ìåñòî, èñ­ïà­ðÿÿ åå èç âî­äîå­ìîâ è ïðî­ëè­ âàÿ äîæ­äè òàì, ãäå ýòî íóæ­íî. Êðî­ìå òî­ãî, âî­äà è âå­òåð íå­ñóò æèç­íåí­íóþ ýíåð­ãèþ öè,

114

7

Èíòåðåñíî

êî­òî­ðàÿ ïðîÿâ­ëÿåò­ñÿ íà âñåõ óðîâ­íÿõ. Íà ÷å­ëî­âå­÷åñ­êîì óðîâ­íå – ýòî ýíåð­ãèÿ, êî­òî­ðàÿ òå­÷åò ïî àêó­ïóíê­òóð­íûì ìå­ðè­äèà­íàì òå­ëà; íà çåì­ëå­äåëü­÷åñ­êîì – ñè­ëà, îáåñ­ïå­÷è­âàþ­ ùàÿ áî­ãà­òûå óðî­æàè; íà êëè­ìà­òè­÷åñ­êîì – ýíåð­ãèÿ, êî­òî­ðóþ ïå­ðå­íî­ñÿò âåò­ðû è âî­äû. Îä­íîé èç îñ­íîâ­íûõ öå­ëåé ôýí-øóé ÿâ­ëÿåò­ñÿ îá­íà­ðó­æå­íèå ïî­òî­êîâ öè. Îä­íà­êî ïîñ­ëå âûÿâ­ëå­íèÿ ïî­òî­êîâ öè áû­âàåò íåîá­õî­äè­ìî èõ èñï­ðà­âèòü – óñè­ëèòü èëè îñ­ëà­áèòü. Òàê, âìåñòî òî­ãî ÷òî­áû ïîñòîÿí­íî ñðà­æàòü­ñÿ ñ æèçíüþ è îê­ðó­æàþ­ùèì ìè­ðîì, íàï­ðè­ìåð, ìîæ­íî ïðîñòî ïî­ìåñòèòü êà­êîé-íè­áóäü âåò­ðÿ­íîé êî­ëî­êîëü­÷èê èëè çåð­êàëü­öå â îï­ðå­ äå­ëåí­íîå ìåñòî èëè ïîç­âàòü ñâÿ­ùåí­íè­êà, ÷òîá îñ­âÿ­òèòü äîì. Ýòî çà­÷àñòóþ ïðè­âî­äèò ê çíà­÷è­òåëü­íûì èç­ìå­íå­íèÿì â æèç­íè. ×òî êà­ñàåò­ñÿ êî­ëî­êî­ëîâ, òî â äâóõ ñëî­âàõ ìîæ­íî ñêà­çàòü, ÷òî êî­ëî­êî­ëà î÷åíü õî­ðî­øî î÷è­ùàþò êîì­íà­òó è îñòàâ­ëÿþò êðèñòàëü­íî ÷èñòîå ýíåð­ãå­òè­÷åñ­êîå ïî­ëå â êîì­íà­òå. Çâóê êî­ëî­êî­ëà ïðî­äîë­æàåò ðå­çî­íè­ðî­âàòü äà­ëå­êî çà ïðå­äå­ëà­ìè âðå­ìå­íè, êîã­äà âû ñëû­øè­òå åãî. Íà ñà­ìîì äå­ëå ôýí-øóé ñðà­áà­òû­âàåò â ðå­çóëü­òà­òå íà­êîï­ëå­íèÿ è ðàñ­ñåÿ­íèÿ öè. Îä­íà­êî åñ­ëè âàì òðóä­íî ýòî îñîç­íàòü, òî âû ìî­æå­òå ñ÷è­òàòü ïðè­÷è­íîé ïî­ëî­æè­òåëü­íûõ èç­ìå­íå­íèé â æèç­íè íå ôýí-øóé, à ñîáñò­âåí­íóþ ðà­áî­òó íàä ñî­áîé. Öè (“äû­õà­íèå æèç­íè”) – ýòî æèç­íåí­íàÿ ñè­ëà, êî­òî­ðàÿ òå­÷åò â òå­ëå ÷å­ëî­âå­êà è ïî­ êè­äàåò åãî ëèøü ñî ñìåðòüþ. Ñïå­öèà­ëèñòû ïî àêó­ïóíê­òó­ðå èç­äàâ­íà çíà­ëè î ñó­ùåñò­ âî­âà­íèè öè è ñîñòà­âè­ëè ïîä­ðîá­íûå êàð­òû êà­íà­ëîâ, ïî êî­òî­ðûì îíà öèð­êó­ëè­ðóåò ïî ÷å­ëî­âå­÷åñ­êî­ìó òå­ëó. Àêó­ïóíê­òó­ðà øè­ðî­êî ïðè­ìå­íÿåò­ñÿ äëÿ ëå­÷å­íèÿ ìíî­ãèõ áî­ëåç­íåé è ñ÷è­òàåò­ñÿ îä­íèì èç ýô­ôåê­òèâ­íûõ ìå­òî­äîâ òå­ðà­ïèè. Åùå îä­íèì äî­êà­çà­òåëüñò­âîì ñó­ùåñò­âî­âà­íèÿ öè ñëó­æàò áîå­âûå èñ­êóññò­âà. Ïî­ðà­çè­òåëü­íàÿ ñêî­ðîñòü, ñè­ëà è âû­íîñ­ ëè­âîñòü, êî­òî­ðûå äå­ìîíñò­ðè­ðóþò èõ òåõ­íè­êè, îáÚÿñ­íÿþò­ñÿ êîí­öåíò­ðà­öèåé öè â òå­ëå. Ìàñòå­ðà áîå­âûõ èñ­êóññòâ ñ÷è­òàþò, ÷òî öè ìîæ­íî íà­êàï­ëè­âàòü â òå­ëå ñ ïî­ìîùüþ äû­õà­ òåëü­íûõ óï­ðàæ­íå­íèé, áëà­ãî­äà­ðÿ ÷å­ìó îíî ñòà­íî­âèò­ñÿ ñïî­ñîá­íûì ïðèîá­ðå­òàòü íåî­áû÷­ íûå ñâîéñò­âà – íå­âå­ðîÿò­íóþ ñè­ëó, íå­âîñï­ðèèì­÷è­âîñòü ê áî­ëè. Ñóòü ôýí-øóé ñîñòîèò â òîì, ÷òî­áû, ïðîà­íà­ëè­çè­ðî­âàâ ãî­ðîä, äîì èëè êâàð­òè­ðó, îï­ðå­äå­ëèòü ìåñòî­íà­õîæ­äå­íèå íàè­áî­ëåå áëà­ãîï­ðèÿò­íûõ ïî­òî­êîâ öè è âûÿñ­íèòü, êà­êèì îá­ðà­çîì ìîæ­íî öè íà­êî­ïèòü.  ñåëüñ­êîé ìåñò­íîñòè îá­íà­ðó­æèòü ïî­òî­êè öè íåò­ðóä­íî: âäîëü íèõ çà­÷àñòóþ õî­äÿò æè­âîò­íûå, ïîý­òî­ìó íàï­ðàâ­ëå­íèÿ öè ìîæ­íî ïðîñ­ëå­äèòü ïî òðî­ïàì, ïðî­òîï­òàí­íûì èìè.  ãî­ðî­äàõ ïî­òîê öè ñäåð­æè­âàåò­ñÿ äî­ðî­ãà­ìè è äðó­ãè­ìè èñ­ êóññò­âåí­íû­ìè ñîî­ðó­æå­íèÿ­ìè.  ìåñòàõ îñò­ðûõ èç­ãè­áîâ èëè ïðÿ­ìûõ ëè­íèé, íàï­ðè­ìåð àâ­òî­ìî­áèëü­íûõ òðàññ èëè ðÿ­äîâ òå­ëåã­ðàô­íûõ ñòîë­áîâ, öè òå­÷åò ñëèø­êîì áûñò­ðî, ïîý­ òî­ìó òà­êèå ìåñòà ÿâ­ëÿþò­ñÿ íåá­ëà­ãîï­ðèÿò­íû­ìè. Èç­âè­ëèñòûå äî­ðî­ãè èëè äî­ðî­ãè, âäîëü êî­òî­ðûõ äî­ìà íå ðàñ­ïî­ëî­æå­íû ñòðî­ãî íàï­ðî­òèâ äðóã äðó­ãà, à òàê­æå ñà­äû, ðàç­áè­òûå â ñîîò­âåòñò­âèè ñ ïðèí­öè­ïà­ìè ôýí-øóé, íà­êàï­ëè­âàþò öè, ïðè­íî­ñÿ áëà­ãî æè­âó­ùèì â òà­êèõ ìåñòàõ ëþ­äÿì. Íàï­ðè­ìåð, ïà­ðàä­íàÿ äâåðü âà­øå­ãî äî­ìà èëè êâàð­òè­ðû ÿâ­ëÿåò­ñÿ ñà­ìûì âàæ­íûì ïî­êà­çà­òå­ëåì ôýí-øóé, ïîñ­êîëü­êó åå ðàñ­ïî­ëî­æå­íèå îï­ðå­äå­ëÿåò, êà­êàÿ öè ïî­ïà­äàåò â äîì – ïî­çè­òèâ­íàÿ èëè íå­ãà­òèâ­íàÿ. Ïà­ðàä­íàÿ äâåðü äî­ìà íå äîëæ­íà âû­õî­äèòü â òåì­íûé èëè êðè­âîé êî­ðè­äîð èëè íà êà­êóþ-ëè­áî ïðåã­ðà­äó, áóäü òî âû­ñî­êàÿ ñòå­íà, òå­ëåã­ðàô­ íûé ñòîëá, ýñòà­êà­äà, îñò­ðûé èç­ãèá äî­ðî­ãè èëè âîä­íî­ãî ïî­òî­êà. Ãëàâ­íóþ ðîëü èã­ðàåò òàê­æå è ðàñ­ïî­ëî­æå­íèå êîì­íàò, äà è ðàññòà­íîâ­êà ìå­áå­ëè (íà­÷è­íàÿ ñ ìåñòî­ïî­ëî­æå­íèÿ ñòî­ëà, ãäå çà îáå­äîì ñî­áè­ðàåò­ñÿ âñÿ ñåìüÿ, êîí­÷àÿ ðà­áî­÷èì ñòî­ëîì, ìåñòî, ãäå âñåì íàì õî­÷åò­ñÿ èìåòü ÿñ­íóþ è ñâå­æå­ìûñ­ëÿ­ùóþ ãî­ëî­âó). Îáî âñåì ýòîì, ÷òî ñïî­ñîáñò­âóåò ñîç­äà­íèþ ãàð­ìî­íèè â âà­øåì äî­ìå, ìû ïî­äå­ëèì­ñÿ â äðó­ãèõ íî­ìå­ðàõ íà­øå­ãî æóð­íà­ëà.

P.S. - Ïðè­ìå­íÿòü ìå­òî­äû ôýí-øóé ñëå­äóåò îñòî­ðîæ­íî è ïîñòå­ïåí­íî: ïðîèç­âå­äÿ êà­êîå-íè­áóäü èç­ìå­íå­íèå, íåîá­õî­äè­ìî âûæ­äàòü íå­êî­òî­ðîå âðå­ìÿ, ÷òî­áû ïîñ­ìîò­ðåòü, ïðîè­çîø­ëè ëè îæè­äàå­ìûå óëó÷­øå­íèÿ. Êðî­ìå ýòî­ãî, íè â êîåì ñëó­÷àå íå ïû­òàé­òåñü èç­ìå­íèòü ôýí-øóé ñâîèì äðóçüÿì, ðîäñò­âåí­íè­êàì èëè çíà­êî­ìûì, äà­æå èç ñà­ìûõ äîá­ ðûõ ïî­áóæ­äå­íèé: ïî­êà âû íå ñòà­ëè ïðî­ôåñ­ñèî­íàëü­íûì ìàñòå­ðîì ôýí-øóé, íå ñëå­äóåò áðàòü íà ñå­áÿ îò­âåòñò­âåí­íîñòü çà äðó­ãèõ ëþ­äåé.

7

115

²­é³­çÇÝ û·­ÝáõíÛáõÝ

ÜÛáõ­ÃÁª Ø»ë­ñáå ¶³Éëï­Û³­ÝÇ

¶Ç­ï³Ï­óáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»ñ ¶Ç­ï³Ï­óáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³­ñáõÙ­Ý»­ñÁ ϳ٠Ïá­ñáõë­ïÁ ϳ­ñáÕ »Ý µ³½­Ù³­ÃÇí íݳë­í³Íù­Ý»­ñÇ ¢ ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝù ÉÇ­Ý»É: ¸ñ³Ýù ϳ­ñáÕ »Ý ½³ñ­·³­ Ý³É Ñ³Ý­Ï³ñ­Í³­ÏÇ, ѳ­×³Ë` ³­é³Ýó áñ¢¿ ݳ­Ë³Ý­ß³­ÝÇ: ²­é³­çÇÝ û·­ÝáõÃ­Û³Ý ï»­ë³­ Ï»­ïÇó ï³ñ­µ»ñ­íáõÙ ¿ ·Ç­ï³Ï­óáõÃ­Û³Ý 4 Ù³­Ï³ñ­¹³Ï` - ÉñÇí ·Ç­ï³­ÏÇó íǭ׳Ï. ïáõ­Å³­ÍÁ Ëá­ëáõÙ ¿ å³ñ½, ÏáÕÙ­Ýá­ñáß­íáõÙ ¿ ï³­ñ³­ ÍáõÃ­Û³Ý ¢ ų­Ù³­Ý³­ÏÇ Ù»ç: - Øßáõß­í³Í ·Ç­ï³Ï­óáõíÛáõÝ. ïáõ­Å³­ ÍÁ Ëá­ëùÝ ³Ý­Ñ³ë­Ï³­Ý³­ÉÇ ¿: âÇ ÏáÕÙ­Ýá­ ñáß­íáõÙ ï³­ñ³­ÍáõÃ­Û³Ý ¢ ų­Ù³­Ý³­ÏÇ Ù»ç: ²ñ­Ó³­·³Ý­ùáõÙ ¿ ³ã­ù»­ñÁ µ³­ó»­Éáí: - Øó·­Ý³Í ·Ç­ï³Ï­óáõíÛáõÝ. ïáõ­Å³­ ÍÁ ãÇ Ëá­ëáõÙ: γ­ñáÕ ¿ ï³­ñû­ñÇ­Ý³Ï Ó³Û­ Ý»ñ ³ñ­Ó³­Ï»É: ò³­í³­ÛÇÝ ·ñ·ÇéÇÝ ³ñ­Ó³­ ·³Ý­ùáõÙ ¿ ³ã­ù»­ñÁ µ³­ó»­Éáí ϳ٠áã Ýå³­ ﳭϳáõÕÕ­í³Í ß³ñ­ÅáõÙ­Ý»­ñáí: -²Ý­·Ç­ï³­ÏÇó íǭ׳Ï. ïáõ­Å³­ÍÁ ãÇ ³ñ­Ó³­·³Ý­ùáõÙ áã ÙÇ Ññ³­Ñ³Ý­·Ç, ÑåÙ³­ÝÁ ϳ٠·ñ·ÇéÇ: ²Ý­·Ç­ï³­ÏÇó ïáõ­Å³Í ²Ý­·Ç­ï³­ÏÇó ïáõ­Å³ÍÝ ³­ÝÁÝ­¹áõ­Ý³Ï ¿ ³­å³­Ñá­í»É Çñ ßÝãáõ­ÕÇ­Ý»­ñÇ ³Ý­ó³­Ý»­

116

7

ÉÇáõíÛáõ­ÝÁ ¢ »Ý­Ã³­Ï³ ¿ ßÝã³­Ñ»ÕÓ ÉÇ­Ý»­Éáõ íï³Ý­·Ç: ÂáõɳÝáõÙ »Ý Ýñ³ Ùϳݭݻ­ñÁ, ³Û¹ ÃíáõÙ` É»­½áõÝ, áñÁ Ñ»ï ¿ ·ÝáõÙ ¹»­åÇ ÁÙ­å³Ý` ÷³­Ï»­Éáí ßÝãáõ­ÕÇ­Ý»­ñÁ: ÎÉÙ³Ý ¢ ѳ­½Ç é»ý­É»ùë­Ý»­ñÁ µ³­ó³­Ï³­ÛáõÙ »Ý, ÇÝ­ ãÁ ϳ­ñáÕ ¿ µ»­ñ»É ßÝãáõ­ÕÇ­Ý»­ñÇ ³Ý­ó³­Ý»­ ÉÇáõÃ­Û³Ý Ë³Ý­·³ñ­Ù³Ý: ¶Ç­ï³Ï­óáõÃ­Û³Ý µ³­ó³­Ï³­ÛáõÃ­Û³Ý ¹»å­ùáõÙ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ ïáõ­Å³­ÍÇÝ µ»­ ñ»É ÏáÕ­ùÇ ³­å³­Ñá­íáõÃ­Û³Ý ¹Çñ­ùÇ (β¸), áñÁ Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ ¿ ï³­ÉÇë ³­å³­Ñá­ í»É ßÝãáõ­ÕÇ­Ý»­ñÇ ³Ý­ó³­Ý»­ÉÇáõíÛáõ­ÝÁ ¢ û­¹Ç Ùáõï­ùÁ ¹»­åÇ ßÝãáõ­ÕÇ­Ý»ñ, µ»­ñ³­ÝÇ Ëá­éá­ ãÇ å³­ñáõ­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý ³ñ­ï³­Ñáëù: ÎáÕ­ùÇ ³­å³­Ñá­íáõÃ­Û³Ý ¹Çñù ²Ý­·Ç­ï³­ÏÇó ïáõ­Å³­ÍÇÝ Î²¸-Ç µ»­ñ»­ ÉÇë å»ïù ¿ ѳ­ïáõÏ áõ­ß³¹­ñáõíÛáõÝ ¹³ñÓ­ Ý»É ïáõ­Å³­ÍÇ ·ÉËÇÝ, Ëáõ­ë³­÷»É áխݳ­ß³­ ñÇ á­Éá­ñáõÙ­Ý»­ñÇó, ³­å³­Ñá­í»É ßÝãáõ­ÕÇ­Ý»­ñÇ ³Ý­ó³­Ý»­ÉÇáõíÛáõ­ÝÁ: º­Ã» ïáõ­Å³ÍÝ ³Ï­Ýá­ óáí ¿, ³­å³ ݳ­Ë³­å»ë å»ïù ¿ Ñ»­é³ó­ Ý»É Ýñ³ ³Ï­Ýá­óÁ: î³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ ãϳ` áñ ÏáÕ­ùÇ íñ³ ßñç»É ïáõ­Å³­ÍÇÝ, 볭ϳÛÝ »­Ã» í»ñ­çÇÝë ÑÕÇ ÏÇÝ ¿, ³­å³ Ýñ³Ý å»ïù ¿ ßñç»É Ó³Ë ÏáÕ­ÙÇ íñ³: º­Ã» ïáõ­Å³­ÍÁ íݳë­í³Íù­Ý»ñ

áõ­ÝÇ, ³­å³ ÙÇ ßñç»ù Ýñ³Ý íݳë­í³Í ÏáÕ­ ÙÇ íñ³` µ³­ó³­éáõí۳ٵ ÏñÍù³­í³Ý­¹³­ÏÇ íݳë­í³Íù­Ý»­ñÇ ¢ ³ÛÝ ¹»å­ù»­ñÇ, »ñµ ïáõ­ ų­ÍÇ ³­Ï³Ý­çÇó ³ñ­Û³Ý ϳ٠³ÛÉ Ñ»­ÕáõÏ­Ý»­ ñÇ ³ñ­ï³­Ñáëù ϳ: ²Û¹­åÇ­ëÇ Ç­ñ³­íǭ׳ϭ Ý»­ñáõÙ ïáõ­Å³­ÍÇÝ ßñçáõÙ »Ý Ñ»Ýó íÝ³ë­ í³Í ÏáÕ­ÙÇ íñ³: γݷ­Ý»ù ϳ٠ÍÝÏÇ Ç­ç»ù ïáõ­Å³­ÍÇ ÏáÕ­ùÇÝ` Ùá­ï³­íá­ñ³­å»ë Ýñ³ Ù³ñÙ­ÝÇ ÙÇç­Ý³­Ù³­ëáõÙ, ³­å³ ÙÇ Ó»é­ùáí µéÝ»ù Ó»ñ ÏáÕ­ÙÇÝ Ùáï ·ïÝíáÕ Ýñ³ ÏáÝ­ù³½¹­ ñ³­ÛÇÝ Ñá­¹Çó ¢ ÙÇ ÷áùñ µ³ñÓ­ñ³ó­ñ»ù: ØÛáõë Ó»é­ùáí áõÕ­Õ»ù ïáõ­Å³­ÍÇ ÝáõÛÝ ÏáÕ­ ÙÇ Ó»é­ùÇ ¹³ë­ï³­ÏÁ` ³­÷áí ¹»­åÇ í»ñ ¢ ѳݭñ³­íá­ñÇÝë Ëá­ñÁ Ññ»ù µ³ñÓ­ñ³ó­ñ³Í ³½¹­ñÇ ï³Ï, áñ­å»ë­½Ç Ñ»­ï³­·³­ÛáõÙ Ýñ³Ý ßñç»­ÉÇë ѻ߭ïáõí۳ٵ ¹áõñë µ»­ñ»ù ³ÛÝ ÙÛáõë ÏáÕ­ÙÇó: ̳­É»ù ïáõ­Å³­ÍÇ` Ó»½ ³­í»­ÉÇ Ùáï ·ïÝíáÕ áï­ùÁ ÍÝϳ­ÛÇÝ Ñá­¹áõÙ` Ñݳ­ ñ³­íá­ñÇÝë Ùáï µ»­ñ»­Éáí áï­Ý³­Ã³­ÃÁ ÏáÝ­ ùÇÝ: ²Û­Ýáõ­Ñ»ï¢ åÇݹ µéÝ»ù ïáõ­Å³­ÍÇ Ñ³­Ï³­é³Ï ÏáÕ­ÙÇ áõ­ëÁ ¢ ÏáÝùÝ ³ÛÝ­å»ë, áñ ϳ­ñá­Õ³­Ý³ù ѳ­Ù³­ã³÷ ßñç»É Ýñ³Ý: ¸³Ý­¹³Õ ¢ ½·áõÛß ßñç»ù ïáõ­Å³­ÍÇÝ ¹»­åÇ Ó»½: àխݳ­ß³­ñÇ íݳë­í³Íù­Ý»­ñÁ ϳݭ˻­ Éáõ Ýå³­ï³­Ïáí ³ß­Ë³­ï»ù ïáõ­Å³­ÍÇÝ ßñç»É ѳ­Ù³­ã³÷: îáõ­Å³­ÍÇÝ ßñç»­Éáõó Ñ»­ ïá Ñ»­Ý»ù Ýñ³Ý Ó»ñ áï­ùÇÝ: Üñ³ ³½¹­ñÇ ï³Ï ·ïÝíáÕ Ó»é­ùÁ µéÝ»ù ³ñ­ÙáõÝ­ÏÇó ¢ ¹³ë­ï³­ÏÇó áõ ½·áõ­ßá­ñ»Ý ͳ­É»ù` Ñ»­ Ý»­Éáí ¹³ë­ï³­ÏÁ Ù»ç­ùÇÝ: ²Ûë­åÇ­ëáí, ݳ å³é­ÏáõÙ ¿ áã û Çñ Ó»é­ùÇ ³ñ­ï³­ùÇÝ Ù³­Ï»­ñ»­ëÇ, ³ÛÉ áõ­ëÇ íñ³, ÇÝ­ãÇ Ñ»ï¢³Ý­ ùáí Ýñ³ ¹ÇñùÝ ³­í»­ÉÇ Ï³­ÛáõÝ ¿: îáõ­Å³­ÍÇ ßÝãáõ­ÕÇ­Ý»­ñÇ ³Ý­ó³­Ý»­ÉÇáõÃ­Û³Ý ³­å³­Ñáí­ Ù³Ý Ýå³­ï³­Ïáí µéÝ»ù Ýñ³ ׳­Ï³­ïÇó ¢ Ï½³­ÏÇó, Ñ»­ïá ·Éáõ­ËÁ ½·áõ­ßáõí۳ٵ Ñ»ï ï³­ñ»ù` Ùdz­Å³­Ù³­Ý³Ï ¹»Ù­ùÁ ßñç»­ Éáí ¹»­åÇ Ý»ñù¢: îáõ­Å³­ÍÇÝ ßñç»­Éáõó Ñ»­ ïá í»ñ¢áõ٠ѳÛïÝ­í³Í Ýñ³ Ó»é­ùÁ ͳ­É»ù ³ñÙÝ­ÏáõÙ, ¢ ³­÷Á ¹Ý»­Éáí Ͻ³­ÏÇ ï³Ï` ϳ­Ûáõ­Ý³ó­ñ»ù Ýñ³ ·ÉáõËÝ ³Ûë ¹Çñ­ùáõÙ: ´³­ó»ù Ýñ³ µ»­ñ³­ÝÁ: ØÇ Ãá­Õ»ù ³Ý­·Ç­ï³­ÏÇó ïáõ­Å³­ÍÇÝ ³­é³Ýó ÑëÏá­Õáõí۳Ý: Øݳ­ó»ù ïáõ­Å³­ÍÇ ÏáÕ­ùÇÝ ÙÇÝ㢠§Þï³å û·­Ýáõí۳ݦ ų­ Ù³­Ý»­ÉÁ: Êá­ë»ù ïáõ­Å³­ÍÇ Ñ»ï, »­Ã» ÝáõÛ­ ÝÇëÏ Ý³ ãÇ ³ñ­Ó³­·³Ý­ùáõÙ, Ñݳ­ñ³­íáñ ¿, áñ ݳ Ó»½ ÉëáõÙ ¿: ´³ñÓ­ñ³­Ó³ÛÝ ³­ë»ù, û ÇÝã »ù å³ï­ñ³ëï­íáõÙ ³­Ý»É: ¸³ ݳ¢ Ïû·­ÝÇ Ó»½ Ëáõ­×³­åÇ ãÙ³ïÝ­í»É ¢ ×Çßï ·áñ­Í»É:

Ðá·»µ³ÝáõÃÛáõÝ

ÜÛáõ­ÃÁ` 곭û­ÝÇÏ ØÏñïãÛ³­ÝÇ

Î³Ë­í³­ÍáõíÛáõÝ­Ý»ñ

´

á­Éáñ Ù³ñ­¹ÇÏ ¿É Ç­ñ»Ýó Ï۳ݭùÇ ï³ñ­µ»ñ ų­Ù³­ ݳ­Ï³­Ñ³ï­í³Í­Ý»­ñáõÙ áõ­ Ý»­ÝáõÙ »Ý ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ áõ ³å­ñáõÙ­Ý»­ñÇ ï³ñ­µ»­ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ: ÈÇ­ÝáõÙ »Ý ¹»å­ù»ñ, »ñµ ų­Ù³­Ý³­ÏÇ ÁÝ­ óó­ùáõÙ áñ¢¿ Ç­ñÇ, »ñ¢áõÛ­ÃÇ, ½·³­óá­ ÕáõÃ­Û³Ý áõ ³Ý­·³Ù Ù³ñ­¹áõ Ýϳï­Ù³Ùµ Ï³Ë­í³­ÍáõíÛáõÝ ¿ Ç Ñ³Ûï ·³­ÉÇë Ï³Ù í»­ ñ³­ÝáõÙ: Î³Ë­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ ÙÇ Ç­ñá­ÕáõíÛáõÝ ¿, á­ñÁ ϳ­ñáÕ ¿ áõ­Ý»­Ý³É Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ Ù³ñ¹: ²ÛÝ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ³ÛÝ ¹»å­ùáõÙ, »ñµ Ãáõ­É³­ÝáõÙ ¿ Ù³ñ­¹áõ ÝÛ³ñ­¹³­ÛÇÝ Ñ³­ Ù³­Ï³ñ­·Á, ³Û­ëÇÝùÝ` »ñµ Ù³ñ¹Ý Çñ ëó÷ áõ Ïßé³­¹³ï­í³Í í»­ñ³­µ»ñ­ÙáõÝùÝ áõ ¹Çñ­ ùá­ñá­ßáõ­ÙÁ ãÇ Ï³­ñá­Õ³­ÝáõÙ ³ñ­ï³­Ñ³Û­ï»É áõ ½³ñ­·³ó­Ý»É, ÷á­Ë³­ñ»­ÝÁ` ·áñ­ÍáõÙ ¿ »Ý­Ã³­·Ç­ï³Ï­óáõíÛáõ­ÝÁ` Çñ ï³­ñ³­ï»­ ë³Ï ¹ñë­¢á­ñáõÙ­Ý»­ñáí: ºñ­µ»ÙÝ ë³ Ï³­ ï³ñ­íáõÙ ¿ ³ÛÝ­ù³Ý ÇÝù­Ý³­µ»­ñ³­µ³ñ áõ ³ë­ïǭ׳­Ý³­µ³ñ, áñ ÝáõÛ­ÝÇëÏ ³Ý­Ñ³Ûï ¿, û áñ­ï»Õ »Ý ëÏëíáõÙ áõ ³­í³ñï­íáõÙ ëó­÷áõÃ­Û³Ý áõ Ï³Ë­í³­ÍáõÃ­Û³Ý ë³Ñ­ ٳݭݻ­ñÁ: î³­ñ³­ï»­ë³Ï Ï³Ë­í³­ÍáõíÛáõÝ­Ý»­ ñÇ ß³ñ­ùáõ٠ϳ­ñáÕ »Ýù ³­é³Ýӭݳó­Ý»É ï³­ñ³­ï»­ë³Ï ÝÛáõ­Ã»­ñÇó` ³É­Ïá­Ñá­É³­ÛÇÝ ËÙÇãù­Ý»­ñÇó, Í˳­Ëá­ïÇó, ÃÙñ³Ý­Ûáõ­Ã»­ ñÇó, Ñá­·»­Ãáí ÝÛáõ­Ã»­ñÇó Ï³Ë­í³­Íáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÁ: Æ ¹»å, å³­ï³­ÑáõÙ ¿ ݳ¢ ëÝݹ³Ù­Ã»ñ­ùÇó Ï³Ë­í³­ÍáõíÛáõÝ, á­ñÁ áñÏ­ñ³­Ùá­ÉáõíÛáõÝÝ ¿: ìǭ׳­Ï³·­ñáõíÛáõ­

ÝÁ ÷³ë­ïáõÙ ¿, áñ ѳï­Ï³­å»ë ³É­Ïá­Ñ᭠ɳ­ÛÇÝ ËÙÇãù­Ý»­ñÇó áõ ÃÙñ³Ý­Ûáõ­Ã»­ñÇó Ï³Ë­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ Ù»­Í³­å»ë ϳå áõ­ÝÇ Ñá­·»­Ï³Ý íǭ׳­ÏÇ, ѳï­Ï³­å»ë` ëÃñ»ë­ Ý»­ñÇ Ñ»ï: ºñµ Ù»Ýù »ñ­Ï³ñ ų­Ù³­Ý³Ï »Ýù ß³­ñáõ­Ý³­ÏáõÙ ÙÝ³É ëÃñ»­ëÇ, ï³­ñ³­ ï»­ë³Ï ×Ýßí³­ÍáõÃ­Û³Ý áõ ¹»å­ñ»­ëdz­ÛÇ íǭ׳­ÏáõÙ, Ù»ñ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ Ïáñó­ÝáõÙ ¿ Ç­ñ³­Ï³­ÝÇ áõ ³­ÝÇ­ñ³­Ï³­ÝÇ, ϳñ¢á­ñÇ, ϳ­ ñ»­ÉÇÇ áõ ³Ý­Ï³­ñ»­ÉÇÇ, ÝáõÛ­ÝÇëÏ µ³­ñá­Û³­ ϳ­ÝÇ áõ ³Ý­µ³­ñá­Û³­Ï³­ÝÇ ë³Ñ­Ù³­ÝÁ: ²Ûë Áݭóó­ùáõÙ Ù³ñ­¹ÇÏ Ñ³­×³Ë »Ý ã³­ñ³­ ÝáõÙ, ¹³­Å³­Ý³­ÝáõÙ, ß³­ï»ñÝ ¿É ³Û¹ íÇ­ ׳­ÏáõÙ ÙËǭó­ñáõíÛáõÝ »Ý ·ïÝáõÙ áñ¢¿ ëá­íá­ñ³­Ï³Ý ·áñ­Íá­ÕáõÃ­Û³Ý Ù»ç: Ø»ÏÝ Çñ ×Ýßí³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ ÷³­ñ³­ïáõÙ ¿ ѳ­Ù»Õ ëÝݹáí, ÙÛáõëÝ ¿É ¹Ç­ÙáõÙ ¿ ³É­Ïá­Ñá­ÉÇÝ: ij­Ù³­Ý³­ÏÇ Áݭóó­ùáõÙ, »ñµ û° ÁÝÏ×­í³­ ÍáõíÛáõ­ÝÁ, û° ¹ñ³ ¹»Ù å³Û­ù³­ñÇ ÙÇ­çá­óÁ å³ñ­µ»­ñ³­Ï³Ý µÝáõÛà »Ý ÏñáõÙ, Ó­¢³­íáñ­ íáõÙ ¿ Ï³Ë­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ: Î³Ý Ù³ñ­¹ÇÏ, áí­ù»ñ ¹»å­ñ»­ëÇí íǭ׳­ÏÁ ÷³­ñ³­ïáõÙ »Ý ï³­ñ³­ï»­ë³Ï ˳­Õ»­ñáí, á­ñáÝù Ñ»­ï³­ ·³­ÛáõÙ í»­ñ³Í­íáõÙ »Ý Ùá­É³­Ë³­Õ»­ñÇ: ê³­ ϳÛÝ ·Ç­ïáõíÛáõ­ÝÁ ÷³ë­ïáõÙ ¿, áñ ³Ý­·³Ù ³Ûë ¹»å­ùáõÙ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÁ ϳ­ñáÕ ¿ Ç­ñ³­ Ï³Ý Ñ³­Ï³­Ñ³ñ­í³Í ï³É ï³­ñ³­ï»­ë³Ï Ùá­ÉáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇÝ` Ùá­É³­Ë³­Õ»­ñÇÝ, íݳ­ 볭ϳñ ÝÛáõ­Ã»­ñÇ ÏÇ­ñ³­éáõí۳­ÝÁ, áñÏ­ñ³­ Ùá­Éáõí۳­ÝÁ: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ §Ï³Ù­ùÇ áõ­Å¦ ³ëí³ÍÁ ½áõñ Ëáëù ã¿. ³ÛÝ Ç­ñ³­Ï³­ÝáõÙ ï³­ÉÇë ¿ Çñ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùÁ: ØÇ³Ï ËݹǭñÁ ÃÙñ³Ý­Ûáõ­Ã»­ñÇ` ³ñ­Ñ»ë­ï³­Ï³Ý Ï³Ë­í³­

ÍáõíÛáõÝ ³­é³­ç³ó­Ý»­Éáõ ѳï­ÏáõíÛáõÝÝ ¿: »° ÃÙñ³Ý­Ûáõ­Ã»­ñÇ, û° ÝÇ­Ïá­ïÇ­ÝÇ áõ ³É­Ïá­Ñá­ÉÇ ï­¢³­Ï³Ý û·­ï³­·áñ­Íáõ­ÙÁ Ëá­ ñ³ó­ÝáõÙ ¿ Ï³Ë­í³­ÍáõíÛáõ­ÝÁ: úñ­·³­ ÝǽÙÝ ³ÛÉ¢ë ­Ï³Ë­í³Í ¿ ³Û¹ ÝÛáõ­Ã»­ñÇó, ¢ ³Ýѭݳñ ¿ ÉÇ­ÝáõÙ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ µçÇç­Ý»­ñÇ ·áñ­Íáõ­Ý»áõíÛáõÝÝ ³­é³Ýó ¹ñ³Ýó: Î³Ý Ù³ñ­¹ÇÏ, áí­ù»ñ áõ­Ý»­ÝáõÙ »Ý Ñá·¢áñ Ï³Ë­í³­ÍáõíÛáõÝ­Ý»ñ: ÆÝã­å»ë ÷³ë­ïáõÙ »Ý ·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ` ¹³ñÓ­Û³É »ñ¢áõÛÃÝ ³­é³­ç³­ÝáõÙ ¿ ëÃñ»­ë³­ÛÇÝ Ç­ñ³­ íǭ׳ϭݻ­ñÇó Ñ»­ïá: ÐÇ٭ݳ­Ï³­ÝáõÙ Ëáë­ùÁ Ù³ñ¹­Ï³­ÛÇÝ Ï³­åÇ Ù³­ëÇÝ ¿: Àëï áõ­ëáõÙ­ ݳ­ëÇ­ñáÕ­Ý»­ñÇ` Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ Ù³ñ¹ áõ­ÝÇ Çñ ³áõ­ñ³Ý` ï³­ñ³­ï»­ë³Ï µ³Õ­Ï³­óáõ­ óÇã­Ý»­ñáí: ²­å³­óáõó­í³Í ¿, áñ Ûáõ­ñ³­ ù³Ýã­Ûáõ­ñÇë ³áõ­ñ³Ý áõÝÇ ³Ý­Ñ³­ï³­Ï³Ý µ³­Õ³¹­ñáõíÛáõÝ, áñÝ ¿É ï³ñ­µ»ñ Ù³ñ¹­ ϳÝó Ùáï ï³ñ­µ»ñ ½·³­óá­ÕáõíÛáõÝ­Ý»ñ ¿ ³­é³­ç³ó­ÝáõÙ: ê³ ï»­ÕÇ ¿ áõ­Ý»­ÝáõÙ »Ý­Ã³­·Ç­ï³Ï­ó³­Ï³­Ý Ù³­Ï³ñ­¹³­ÏáõÙ, áõ Ù»Ýù ѳ­×³Ë ã»Ýù ѳë­Ï³­ÝáõÙ, û Ñ³ï­ Ï³­å»ë ÇÝ­ãáõ »Ýù áõ­½áõ٠ѳݭ¹Ç­å»É áõ ½ñáõ­ó»É, ݳ¢ å³ñ­½³­å»ë ÉÇ­Ý»É áõ ³å­ñ»É áñ¢¿ Ù»­ÏÇ ÏáÕ­ùÇÝ: Î³Ë­í³­ÍáõÃ­Û³Ý ³Ûë ï»­ë³ÏÝ ³Ý­í³Ý­íáõÙ ¿ ³áõ­ñ³É Ï³Ë­í³­

γËí³ÍáõÃÛáõÝÁ ÙÇ ÇñáÕáõÃÛáõÝ ¿, áñÁ ϳñáÕ ¿ áõÝ»Ý³É Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ Ù³ñ¹:­ ÍáõíÛáõÝ, á­ñÁ ϳ­ñáÕ ¿ ÉÇ­Ý»É ÃÙñ³Ý­Ûáõ­ÃÇó Ï³Ë­í³­ÍáõÃ­Û³Ý å»ë áõÅ­·ÇÝ: ²é³ÝÓݳÏÇ íݳ­ë³­Ï³ñ áõ Ïáñ­Í³­ ݳ­ñ³ñ Ï³Ë­í³­ÍáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ¹»Ù ³Û­ëûñ ѳ­Ù³­ÏáÕ­Ù³­ÝÇ å³Û­ù³ñ ¿ ͳ­í³É­íáõÙ, û­ñǭݳÏ` ÃÙñ³Ý­Ûáõ­Ã»­ñÇ, Ùá­É³­Ë³­Õ»­ ñÇ áõ Í˳­Ëá­ïÇ ¹»Ù å³Û­ù³­ñÁ ã³­÷³­ ½³Ýó Éáõñç ³­é³­çÁÝ­Ã³ó ¿ ³åñ»É: êñ³Ýù »ñ¢áõÛíݻñ »Ý, á­ñáÝó ¹»Ù å³Û­ù³­ñáõÙ ÙÇ³Û­Ý³Ï ³Ý­Ñ³­ïÁ ѳ­×³Ë ³Ý­½áñ ¿, áõë­ ïÇ` û·­ÝáõÃ­Û³Ý »Ý ѳë­ÝáõÙ Ñá­·»­µ³Ý­Ý»ñÝ áõ í»­ñ³­Ï³Ý·­Ýá­Õ³­Ï³Ý Ï»Ýï­ñáÝ­Ý»­ñÁ: 곭ϳÛÝ Ï³ ·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»­ñÇ ÙÇ ËáõÙµ, á­ñÁ ѳ­Ùá½­í³Í ¿, û ó³Ý­Ï³­ó³Í í»­ñ³­ ϳݷ­Ýá­Õ³­Ï³Ý Ï»Ýï­ñáÝ ³Ý­½áñ ÏÉÇ­ÝÇ, »­Ã» ·áñ­ÍÁݭó­óÇ Ñ³Ý¹»å ³Ý­ï³ñ­µ»ñ ÉÇ­Ý»Ý ³ÝѳïÇ ë»­÷³­Ï³Ý ÙÇïùÝ áõ ϳ٭ùÁ:

7

117

áõ ѳݷë­ï³ó­ÝáõÙ »Ý ɳñ­í³Í Ùϳݭݻ­ñÇ ·»ñ­Ñᷭݳ­ÍáõíÛáõ­ÝÁ, ûâ³ó­ÝáõÙ Ñá­¹³­ó³­íÁ: Àëï íǭ׳­Ï³·­ñáõí۳Ý` 30 ï³­ñ»­Ï³­ÝÇó Ñ»­ïá Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­ Ûáõñ »ñÏ­ñáñ¹ Ù³ñ­¹Á ·³Ý­·³ï­íáõÙ ¿ Ñá­¹³­ó³­í»­ñÇó áõ Ù»ç­ùÇ ó³­ í»­ñÇó: ´³ÝÝ ³ÛÝ ¿, áñ Ñá­¹»ñÝ áõ Ù»ç­ùÁ ѳݭ¹Ç­ë³­ÝáõÙ »Ý Ù»ñ ³­éáÕ­çáõÃ­Û³Ý ÑÇÙ­ùÁ, ³Û¹ å³ï­×³­éáí µáõ­Åáõ­ÙÁ å»ïù ¿ ãáõ­ß³ó­ Ý»É: سë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÁ ·ïÝáõÙ »Ý, áñ, û­ñǭݳÏ, Ñá­¹»­ñÁ ë³­é»ó­Ý»­ Éáõ ¹»å­ùáõÙ å»ïù ¿ Ñ»­ïá ³Ý­å³Û­Ù³Ý û·­ï³­·áñ­Í»É ï³­ù³ó­ÝáÕ ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ: Àݹ­Ñ³Ý­ñ³­å»ë íݳë­í³Í­ù³­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý ¢ áëÏñ³µáõÅáõÃÛ³Ý Ù»ç ѳÛï­ÝÇ »Ý Ùϳݭݻ­ñÇ ¢ Ñá­¹»­ñÇ ï³ñ­µ»ñ íݳë­í³Íù­Ý»ñ` ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­µ»­ñ³­Ï³Ý, ·Ûáõ­Õ³ïݭﻭ볭ϳÝ, ïñ³Ýë­åáñ­ï³­ÛÇÝ, ÷á­Õá­ó³­ÛÇÝ, ϻݭó³­Õ³­ÛÇÝ, ëåáñ­ï³­ÛÇÝ, å³­ï»­ñ³½­Ù³­Ï³Ý ¢ ϳݭ˳٭ï³Í­í³Í: Þ³ï »Ý Ñ³ï­Ï³­å»ë ٳݭϳ­Ï³Ý íÝ³ë­ í³Íù­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù 峭ѳݭçáõÙ »Ý ³­é³Ýӭݳ­Ñ³­ïáõÏ Ùá­ï»­óáõÙ:

سñ¹ÇÏ Ñ³­×³Ë ÷áñ­ÓáõÙ »Ý ³Ý­ï»­ë»É ×ÝßáÕ ó³­íÁ ¢ ÑáõÛ­ëÁ ¹Ýáõ٠ų­Ù³­Ý³­ÏÇ µáõ­ÅÇã ѳï­ÏáõÃ­Û³Ý íñ³, ÙÇÝã­¹»é ¹ñ³ ³­ñ³· µáõ­ÅáõÙÝ áõ ó³­í³½ñ­Ïáõ­ÙÁ ϳ­ñáÕ ¿ ϳݭ˳ñ­ ·»­É»É Ñ»­ï³­·³ Ñݳ­ñ³­íáñ µ³ñ­¹áõí ÛáõÝ­Ý»­ñÁ:

ØϳݭݻñÝ áõ Ñá­¹»­ñÁ íݳëí³ÍùÝ»ñÇ ¹»å­ùáõÙ ³­Ù»­Ý³­Ëá­ó»­ÉÇÝ »Ý ÜÛáõÃÁ` ܳ­ñÇ­Ý» Æ­ñÇó­Û³ÝÇ

²

­éûñ­Û³ Ï۳ݭùáõÙ »ñ­µ»ÙÝ ³Ý­Ëáõ­ë³­÷»­ÉÇ »Ý ¹³é­ÝáõÙ ï³­ñ³­ï»­ë³Ï íݳë­í³Íù­Ý»­ñÁ, á­ñáÝù µáõ­Å»­ÉÁ ѳ­×³Ë »ñ­Ï³ñ ų­Ù³­Ý³Ï ¿ 峭ѳݭ çáõÙ, ÇëÏ ó³­í³½ñ­Ïáõ­ÙÁ` á­ñ³Ï­Û³É ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­ Ý»ñ: ìݳë­í³ÍùÝ ûñ­·³­Ýǽ­ÙÇ íñ³ ³ñ­ï³­ùÇÝ ³½­¹³Ï­Ý»­ñÇ Ñ³Ý­Ï³ñ­Í³­ÏÇ ³½­¹»­óáõíÛáõÝÝ ¿, á­ñÁ µ»­ñáõÙ ¿ ³­Ý³­ïá­Ùdz­Ï³Ý ¢ ýáõÝÏ­óÇá­Ý³É ˳ݭ·³­ñáõÙ­Ý»­ñÇ: ìݳë­í³Íù­Ý»­ñÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí ³­é³­ç³­ó³Í ó³­íÇó »­Ã» ³Ý­ ·³Ù ãÇ ÉÇ­ÝáõÙ Ëáõ­ë³­÷»É, ³­å³ ³­ñ³· µáõ­ÅÇã ÙÇ­çáó­Ý»ñÝ ³Û­ëûñ ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ·ïÝ»É ¹»­Õ³ï­Ý»­ñáõÙ, ³­é³Ýó á­ñáÝó ѳ­×³Ë Ñݳ­ñ³­ íáñ 㿠ѳխó­Ñ³­ñ»É ï³Ý­çáÕ ó³­íÁ: ²ÛÝ »ñ­µ»ÙÝ Ï³­ñáÕ ¿ ³ÛÝ­ ù³Ý áõÅ­·ÇÝ ÉÇ­Ý»É, áñ ³­Ý»­É³­Ý»­ÉÇ Ãí³ ¹ñ³ µáõ­Åáõ­ÙÁ: 곭ϳÛÝ ³Û­ëûñ Ï³Ý ¹»­Õ³­ÙÇ­çáó­Ý»ñ, á­ñáÝù ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­í»ï ó³­í³½ñ­ÏáõÙ

118

7

´³­óÇ ³Û¹, Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ ó³­í»ñÝ ³Ý­Ëáõ­ë³­÷»­ÉÇ »Ý Ù³ñ­½ÇÏ­Ý»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ, áí­ù»ñ Ç­ñ»Ýó ³­éûñ­Û³ Ù³ñ­½áõÙ­Ý»­ñÇ Å³­Ù³­Ý³Ï ѳ­×³­ ˳­ÏÇ »Ý ³éÝã­íáõÙ Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ ï³­ñ³­ï»­ë³Ï ËݹÇñ­Ý»­ñÇ Ñ»ï: سñ­½ÇÏ­Ý»­ñÇó ß³­ï»­ñÁ ·ïÝáõÙ »Ý, áñ Ñá­¹»­ñÇ Ñ³­Ù³ñ ³­Ù»­ ݳ­É³í µáõ­Å³­ÙÇ­çá­óÁ Ù³ñ­½³ÝùÝ ¿, á­ñÁ, ×Çßï ¿, ¹Åí³ñ ¿, ë³­ ϳÛÝ ³ñ¹­ÛáõÝ­ùÁ ß³ï ³­ñ³· ï»­ë³­Ý»­ÉÇ ¿ ÉÇ­ÝáõÙ: Þ³ï ѳ­×³Ë Ùϳ­Ý³­ÛÇÝ áõ Ñá­¹³­ó³­í»ñ áõ­Ý»­óáÕ ³Ý­ÓÇÝù ÷áñ­ÓáõÙ »Ý ³Ý­ï»­ë»É ×ÝßáÕ ó³­íÁ ¢ ÑáõÛ­ëÁ ¹ÝáõÙ »Ý ų­Ù³­Ý³­ÏÇ µáõ­ÅÇã ѳï­ÏáõÃ­Û³Ý íñ³, ÙÇÝã­¹»é ¹ñ³Ýó ³­ñ³· µáõ­ÅáõÙÝ áõ ó³­í³½ñ­Ïáõ­ÙÁ ϳ­ñáÕ ¿ ϳݭ˳ñ­·»­É»É Ñ»­ï³­·³ Ñݳ­ñ³­íáñ µ³ñ­¹áõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ: ìÝ³ë­ í³Í­ù³­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý Ù»ç ï³ñ­µ»­ñ³­ÏáõÙ »Ý Ùϳݭݻ­ñÇ íݳë­í³Íù­ Ý»­ñÇ ÙÇ ù³­ÝÇ ï»­ë³Ï` Ç­ß»­ÙÇÏ Ý»Ï­ñá½, íݳëí³Íù³ÛÇÝ ³Û­ïáõó ¢ ³ÛÉÝ: ú­ñǭݳÏ` ÏáÝù-³½¹­ñ³­ÛÇÝ Ñá­¹Ç Ñá­¹³­Ë³Ë­ï»­ñÁ ѳ­×³Ë ³­é³­ç³­ÝáõÙ »Ý »­ñÇ­ï³­ë³ñ¹ Ù³ñ¹­Ï³Ýó Ùáï ѳï­Ï³­å»ë ³í­ïáí­Ã³ñ­Ý»­ñÇ Ñ»ï¢³Ý­ùáí: ²Ûë ¹»å­ùáõÙ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï ¿ Ñݳ­ ñ³­íá­ñÇÝë ³­ñ³· ÃÙñ»ó­Ý»É ó³íÝ áõ íݳë­í³Íù ëï³­ó³­ÍÇÝ óáõ­ó³­µ»­ñ»É ³­é³­çÇÝ û·­ÝáõíÛáõ­ÝÁ: Ðá­¹³­Ë³Ë­ï»­ñÁ ϳ­ñáÕ »Ý ѳ­Ù³Ïó­í»É ³½¹­ñáëÏ­ñÇ ·ÉËÇ­ÏÇ ¢ ù³­ó³­Ë³­÷á­ëÇ Ïáïñ­í³Íù­ Ý»­ñáí, á­ñÁ ϳ­ñáÕ ¿ ѳݭ·»ó­Ý»É ³ñ­Û³Ý ßñ糭ݳ­éáõÃ­Û³Ý ½·³­ÉÇ Ë³Ý­·³ñ­Ù³Ý: îݳ­ÛÇÝ å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñáõÙ Ùϳݭݻ­ñÁ ï³­ù³ó­Ý»­Éáí ϳ٠³ÛÉ ÙÇ­ çáó­Ý»­ñáí ó³­íÁ Ù»Õ­Ù»­Éáõ ×Ç­·»ñÝ ³­å³ñ¹­ÛáõÝ ÏÉÇ­Ý»Ý ³ÛÝ­ù³Ý ų­Ù³­Ý³Ï, ù³­ÝÇ ¹»é ³Ý­Ñ³­ïÁ ãÇ ·Ç­ï³Ï­ó»É, áñ ÙÇ³Ï ×Çßï á­ñá­ßáõ­ÙÁ ɳí Ù³ë­Ý³­·»­ïÇ ¹Ç­Ù»ÉÝ ¿ ¢ ×Çßï µáõ­ÅáõÙ ëﳭݳ­ÉÁ:

îáåá·»É Î»ïáåñáý»Ý 2.5% - 40·ñ.

ººìàôÂÚàôÜ Þ²ðÄàôØܺðàôØ, кÞî ÎÆð²èàôØ ¶»ÉÇ ³é³í»ÉáõÃÛáõÝÝ»ñÁ - ²ñï³ùÇÝ ÏÇñ³éÙ³Ý ³ñ¹Ûáõݳí»ï, áã ëï»ñáǹ³ÛÇÝ ¹»Õ³ÙÇçáó, áñÁ ѳÝáõÙ ¿ Ñá¹³ó³í»ñÝ áõ ÙϳݳÛÇÝ ó³í»ñÁ; - ÞÝáñÑÇí çñ³ëåÇñï³ÛÇÝ ÑÇÙùÇ` §îáåá·»ÉÁ¦ ÃáÕÝáõÙ ¿ ï»Õ³ÛÇÝ ë³é»óÝáÕ ¨ ó³í³½ñÏáÕ ³½¹»óáõÃÛáõÝ; - ¶»ÉÇ ï»Õ³ÛÇÝ ÏÇñ³éáõÙÁ Ññ³ß³ÉÇ Ï³ñ»ÉÇ ¿ ѳٳÏó»É áõÉïñ³Ó³ÛݳÛÇÝ Ã»ñ³ådzÛÇ Ñ»ï, ÇÝãÝ ³å³ÑáíáõÙ ¿ ¿É ³í»ÉÇ ËáñÁ Ý»ñÍÍáõÙ; - âÇ ÃáÕÝáõÙ ÛáõÕáï Ñ»ïù»ñ ѳ·áõëïÇ ¨ Ù³ßÏÇ íñ³:

òáõóáõÙÝ»ñ - úëï»á³ñïñá½, - 黳ÏïÇí ³ñïñÇï, - é¨Ù³ïáǹ ³ñïñá½, - ´»Ëï»ñ¨Ç ÑÇí³Ý¹áõÃÛáõÝ, ³ñïñáå³ïdz, - íݳëí³Íù³ÛÇÝ ëÇÝáíÇï, - Ñ»ïíݳëí³Íù³ÛÇÝ ó³í ¨ ³Ûïáõó, - ÙϳÝÝ»ñÇ Ó·áõÙ, - Ñṳ˳ËïáõÙÝ»ñ:

ÎÇñ³éáõÙÁ ¶»ÉÝ ³ñï³ùÇÝ û·ï³·áñÍÙ³Ý ¿, ÏÇñ³éíáõÙ ¿ ûñÁ 2-3 ³Ý·³Ù:

Æñ³¹³ñÓáõÃÛáõÝ

Ð²Ú ´ÄÆÞέܺ­ðÀ` Ð²Ú ¶ð²­Î²­ÜàôÂ­Ú²Ü Ø޲έܺð

ÜÛáõ­ÃÁ` ÈÇ­ÉÇÃ ØÏñïãÛ³­ÝÇ

Ø

»­½³­ÝÇó, ûñ¢ë, ùã»­ñÁ ·Ç­ï»Ý, áñ Ñ³Û ·ñ³­Ï³­ ÝáõÃ­Û³Ý ¿­ç»­ñÁ ѳñë­ï³­ó»É »Ý áã ÙdzÛÝ Ù³ë­ Ý³­·Ç­ïáõí۳ٵ ·ñáÕ­Ý»­ñÇ, ³ÛÉ¢ ÙÇ ß³ñù µÅÇßÏ­ Ý»­ñÇ ßÝáñ­ÑÇí, áí­ù»ñ ѳݭñáõí۳­ÝÁ ѳÛï­ÝÇ »Ý áã û Ç­ñ»Ýó µáõÝ Ù³ë­Ý³­·Ç­ïáõí۳ٵ, ³ÛÉ` ·ñ³­Ï³Ý ëï»Õ­Í³­ ·áñ­ÍáõíÛáõÝ­Ý»­ñáí ¢ ·ñá­ÕÇ` áã 峭ϳë å³­ï³ë­Ë³­Ý³­ïáõ Ïá㭠ٳٵ: ²Ûë ³­Ù»­ÝÇ Ç­ñ»­Õ»Ý ³­å³­óáõÛ­óÁ 20-25 ï³­ñí³ Áݭóó­ùáõ٠ѳ­í³­ù»É ¢ Ëݳ٭ùáí å³Ñ­å³­Ý»É ¿ Ñá­·»­µáõÛÅ-Ñá­·»­Ã»­ñ³å¢ï ­Ð³­ñáõíÛáõÝ Øǭݳë­Û³­ÝÁ, áí Çñ ѳ­í³­ù³­ÍáõÝ Ñ³Ý­ñáõí۳­ÝÁ Ý»ñ­ ϳ­Û³ó­ñ»ó ÑáÏ­ï»Ù­µ»­ñÇ 6-ÇÝ Ð. Þ³­ñ³Ù­µ»­Û³­ÝÇ ³Ý­í³Ý Åá­Õáíñ­ ¹³­Ï³Ý ³ñ­í»ë­ïÇ Ã³Ý­·³­ñ³­ÝáõÙ: ػϭ߳­µ³Ã­Û³ óáõ­ó³­Ñ³Ý­¹»­ ëÁ ÝíÇñ­í³Í ¿ñ ØËǭóñ л­ñ³­óáõ ³Ý­í³Ý ºñ¢³­ÝÇ å»­ï³­Ï³Ý µÅßϳ­Ï³Ý ѳ­Ù³É­ë³­ñ³­ÝÇ ÑÇ٭ݳ¹ñ­Ù³Ý 90 ³Ù­Û³­ÏÇÝ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ µÅßÏáõÃ­Û³Ý å³ï­ÙáõÃ­Û³Ý ³­é³­çÇÝ Ã³Ý­ ·³­ñ³­ÝÇ ÑÇ٭ݳ­¹Çñ ³­Ï³­¹»­ÙÇ­Ïáë È­¢áÝ Ðáí­Ñ³Ý­ÝÇë­Û³­ÝÇ ¢ Ø»Í º­Õ»é­ÝÇ Ý³­Ñ³­ï³Ï, µÅÇßÏ-·ñáÕ èáõ­µ»Ý ê­¢³­ÏÇ ÍÝÝ¹Û³Ý 125 ³Ù­Û³Ï­Ý»­ñÇÝ: ÐáÏ­ï»Ù­µ»­ñÇ 6-Á` áñ­å»ë óáõ­ó³­Ñ³Ý­¹»­ëÇ µ³ó­Ù³Ý ûñ, 峭ﳭѳ­Ï³Ý ÁÝï­ñáõíÛáõÝ ã¿ñ. ÑáÏ­ï»Ù­µ»­ñÇ 4-Á ´ÅÇßÏ­Ý»­ñÇ ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ ûñÝ ¿, ÇëÏ ÑáÏ­ï»Ù­µ»­ñÇ 10-Á` Ñá­·»­µáõÛÅ­Ý»­ñÇ: òáõ­ó³­Ñ³Ý­¹»­ëáõÙ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­í³Í ¿ñ 145 µÅÇßÏ-Ñ»­Õǭݳϭݻ­ ñÇ 400-Çó ³­í»­ÉÇ ·»­Õ³ñ­í»ë­ï³­Ï³Ý ·Çñù ¢ ßáõñç 200 ³Ýӭݳ­

120

7

Ï³Ý Ç­ñ, á­ñáÝù г­ñáõíÛáõÝ Øǭݳë­Û³­ÝÇ Ñ³­í³­ù³­Íá­õÇ ÙÇ Ù³ëÝ »Ý ϳ½ÙáõÙ: òáõ­ó³­Ñ³Ý­¹»­ëÇ Ñ»­Õǭݳ­ÏÇ ³Ýӭݳ­Ï³Ý ѳ­í³­ù³­ Íá­õÇ ÙÛáõë Ù³­ëÁ ׳­Ý³ã­í³Í µÅÇßÏ­Ý»­ñÇ ·ñù»ñÝ »Ý, Ó»­é³·­ñ»ñÁ, Éáõ­ë³Ý­Ï³ñ­Ý»ñÁ, ÇÝã­å»ë ݳ¢` ½³­Ý³­½³Ý µÅßϳ­Ï³Ý Ç­ñ»ñ áõ ·áñ­ÍÇù­Ý»ñ` ëÏë³Í ù³­ñ» ¹³­ñÇó: ²Ù­µáÕ­ç³­Ï³Ý Ñ³­í³­ù³­ÍáõÝ ³ß­Ë³ñ­ÑÇÝ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ Ñá­·»­µáõÛÅ-Ñá­·»­Ã»­ñ³å¢ïÁ »­ñ³­½áõÙ ¿ áõ­Ý»­Ý³É ѳݭñ³­å»­ï³­Ï³Ý Ýß³­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý Ã³Ý­·³­ ñ³Ý, áñ­ï»Õ Çñ áõ­ñáõÛÝ ³ÝÏ­Ûáõ­ÝÁ Ïáõ­Ý»­Ý³ ÑÇ­ß³­ï³Ï­Ù³Ý ³ñ­Å³­ ÝÇ Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ µÅÇßÏ: òáõ­ó³­Ñ³Ý­¹»­ëÇ Ù³ë­Ý³­ÏÇó­Ý»­ñÁ µ³ñÓñ ·Ý³­Ñ³­ï»­óÇÝ Ð³­ ñáõíÛáõÝ Øǭݳë­Û³­ÝÇ ÇÝù­Ý³­ïÇå ·áñ­ÍÁ` Ýñ³Ý á­ñ³­Ï»­Éáí ǵñ¢ Ñ³Û Ùß³­ÏáõÛ­ÃÇ å³­Ñ³­å³Ý, áí ßñç³­å³­ïÇÝ ³­ÝÁݹ­Ñ³ï Ù³­ï³­ ϳ­ñ³­ñáõÙ ¿ ¿­Ý»ñ­·Ç³, ÉáõÛë, ç»ñ­ÙáõíÛáõÝ ¢ »­é³Ý¹: òáõ­ó³ë­ñ³­ÑÁ §Ñ³­Ù»Ù­í³Í¦ ¿ñ ²­ÙÇñ­¹áí­É³­Ã ²Ù³ëdzóáõ, ØËǭóñ л­ñ³­óáõ µ³½­Ù³­ÃÇí Ç­Ù³ë­ïáõÝ Ëáë­ù»­ñáí, ÇëÏ å³­ï»­ñÇÝ ï»Õ ·ï³Í ·»­Õ³Ý­Ï³ñ­Ý»ñÝ áõ Éáõ­ë³Ý­Ï³ñ­Ý»­ñÁ Ûáõ­ñá­íÇ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ÝáõÙ ¿ÇÝ Ñ³Û µÅßÏáõÃ­Û³Ý å³ï­ÙáõíÛáõ­ÝÁ: òáõ­ó³­÷»Õ­Ï»­ñáõÙ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ í³Í Ñ»­Õǭݳϭݻ­ñÇ Ãíáõ٠ϳ­ÛÇÝ ³ÛÝ­åÇ­ëÇ Ñ³Ûï­ÝÇ ³­ÝáõÝ­Ý»ñ, ÇÝã­åÇ­ëÇù »Ý èáõ­µ»Ý ê­¢³­ÏÁ, Ì»­ñ»Ý­óÁ, ¹ñ³­Ù³­ïáõñ· Äá­ñ³ г­ñáõíÛáõÝ­Û³­ÝÁ, ѳ­É»­å³­Ñ³Û ·ñáÕ Âá­ñáë Âá­ñ³Ý­Û³­ÝÁ, ų­Ù³­ ݳ­Ï³­ÏÇó­Ý»­ñÇó` ¼á­ñÇ ´³­É³­Û³­ÝÁ, è³½­ÙÇÏ ¸³­íá­Û³­ÝÁ:

Æñ³¹³ñÓáõÃÛáõÝ

²ñ­Û³Ý ¹á­Ýáñ­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ѳ­ïáõÏ ÁÝïñ­í»Ý ÜÛáõ­ÃÁ` ܳ­ñÇ­Ý» Æ­ñÇó­Û³­ÝÇ

Ð

áÏ­ï»Ù­µ»­ñÇ 1-Çó 5-Á г­Û³ë­ ï³­ÝáõÙ ¢ ÈÔЭ-áõÙ ³Ýó­Ï³ó­í»ó §²ñ­Ûáõ­Ý³­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý ¢ ÷áË­ Ý»­ñ³ñ­Ï³­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý ³ñ­¹Ç ËݹÇñ­Ý»­ñÁ¦ û­Ù³­Ûáí ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ ·Ç­ï³­·áñͭݳ­Ï³Ý ѳٳÅáÕáíÁ, áñÇÝ Ù³ë­Ý³Ï­óáõÙ ¿ÇÝ è¸ ´Åßϳ­Ï³Ý ·Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³­Ï³­¹»­Ùdz­ ÛÇ àëÏ­ñ³­Íáõ­ÍÇ ÷áË­å³ï­í³ëï­Ù³Ý ¢ Ùá­É»­ÏáõÉ­Û³ñ Ñ»­Ù³­ïá­É᭷dz­ÛÇ ¶ÐÆ ïÝû­ ñ»Ý ì.¶.ê³í­ã»Ý­ÏáÝ, ÄáñÅ äáÙ­åÇ­¹á­õÇ ³Ý­í³Ý ÑÇ­í³Ý­¹³­Ýá­óÇ ûÝ­Ïá­Ñ»­Ù³­ïá­Éá·­ Ý»ñ åñáý. Ä³Ý Ø³­ñÇ ²Ý¹­ñÇáÝ, åñáý. äÇ»ñ Îá­Éá­Ý³Ý, ³ñ­Ûáõ­Ý³­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý ¢ ÷áË­Ý»­ñ³ñ­Ï³­µ³­ÝáõÃ­Û³Ý á­Éáñ­ïÇ µ³½­ Ù³­ÃÇí ³­é³­ç³­ï³ñ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»ñ, ·Çï­Ý³­Ï³Ý­Ý»ñ èáõ­ë³ë­ï³­ÝÇó, üñ³Ý­ ëdz­ÛÇó, ìñ³ë­ï³­ÝÇó: äñá­ý»­ëáñ ê³í­ ã»Ý­ÏáÝ Çñ ËáëùáõÙ Ýß»ó.

- ²ñ­Û³Ý ¹á­Ýáñ­Ý»­ñÁ å»ïù ¿ ѳ­ïáõÏ ÁÝïñ­í»Ý, ù³­ÝÇ áñ Ýñ³Ýó ³ñ­ÛáõÝÝ û·­ ï³­·áñÍ­í»­Éáõ ¿ ѳ­ïáõÏ Ýå³­ï³Ï­Ý»­ñáí: ´á­Éáñë ¿É ·Ç­ï»Ýù, û áí­ù»ñ »Ý ÑÇ٭ݳ­ ϳ­ÝáõÙ ¹³é­ÝáõÙ ¹á­Ýáñ­Ý»ñ` ³ÛÝ ³ÝÓÇÝù, áíù»ñ ·áõ­Ù³­ñÇ Ï³­ñÇù áõ­Ý»Ý, ë³Ï³ÛÝ, ³Û­Ýá­õ³­Ù»­Ý³Û­ÝÇí, Ýñ³Ýù ãå»ïù ¿ ÉÇ­Ý»Ý å³­ï³­Ñ³­Ï³Ý ¹á­Ýáñ­Ý»ñ¦: гٳÅáÕáíÁ, áñÝ ³ñ­¹»Ý »ñÏ­ñáñ¹ ³Ý­·³Ù ¿ ϳ½­Ù³­Ï»ñå­íáõÙ, Ýå³ë­ïáõÙ ¿ г­Û³ë­ï³­ÝÇ µÅßϳ­Ï³Ý ѳ­ë³­ñ³­Ïáõí Û³Ý ·Ç­ï»­ÉÇù­Ý»­ñÇ µ³ñÓ­ñ³ó­Ù³­ÝÁ, ÷áñ­ÓÇ ÷á­Ë³­Ý³Ï­Ù³­ÝÁ, ѳ­Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³­ÛÇÝ ³­é³­

ç³­ï³ñ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»­ñÇ Ñ»ï ³Ý­ÙÇ­ç³­ Ï³Ý ß÷Ù³­ÝÁ, Ýáñ ϳ­å»­ñÇ Ñ³ë­ï³ï­Ù³­ ÝÁ: ¶Ç­ï³­·áñͭݳ­Ï³Ý ËáñÑñ­¹³­Åá­Õá­ íáõÙ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­í³Í Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝù­Ý»­ñáí` 2005-2009ÃÃ.-ÇÝ Ð³­Û³ë­ï³­ÝáõÙ Ñ»­Ùᵭɳë­ïá­½Ç` ³ñ­Û³Ý ѳٳϳñ·Ç ÑÇ­í³Ý­¹³­óáõÃ­Û³Ý ¹»å­ù»­ñÁ ϳ½­Ù»É »Ý Ûáõ­ñ³­ù³Ýã­Ûáõñ 100.000 µÝ³Ï­ ãáõÃ­Û³Ý Ñ³ß­í³ñ­Ïáí 15 ÑÇ­í³Ý¹: 곭ϳÛÝ ³Û¹ ÑÇ­í³Ý­¹³­óáõÃ­Û³Ý µ³­ó³ñ­Ó³Ï ³­×Ç ÙÇ­ïáõÙ ãÇ Ýϳï­í»É: л­Ùᵭɳë­ïá­½áí ³­Ù»­ÝÇó ß³ï ÑÇ­í³Ý­ ¹³­óáõÃ­Û³Ý ¹»å­ù»ñ »Ý ³ñ­Ó³­Ý³·ñ­í»É Îá­ï³Û­ùÇ Ù³ñ­½áõÙ` 15,1%, ì³­Ûáó Óá­ñáõÙ, î³­íáõ­ßáõÙ ¢ º­ñ¢³­ÝáõÙ, ¶»­Õ³ñ­ùáõ­ÝÇ­ ùáõÙ` ÁÝ­¹³­Ù»­ÝÁ 8%: -²ÝÑ­ñ³­Å»ß­ïáõíÛáõÝ ¿ ³­é³­ç³­ÝáõÙ Ýáñ Ñ»­ï³­½á­ïáõíÛáõÝ Ï³­ï³­ñ»É. ÙÇ­·áõ­ó» ¶»­Õ³ñ­ùáõ­ÝÇùÝ ³­í»­ÉÇ Ñ»­éáõ ¿ ³ñ¹­Ûáõ­Ý³­ µ»­ñ³­Ï³Ý Ï»Ýï­ñáÝ­Ý»­ñÇó ϳ٠³Û¹ Ù³ñ­½Ç µÝ³­ÏÇã­Ý»ñÝ ³­í»­ÉÇ ùÇã »Ý ¹Ç­Ù»É µÅßϳ­ Ï³Ý Ñ³ë­ï³­ïáõíÛáõÝ­Ý»ñ, á­ñÇ ³ñ¹­ÛáõÝ­ ùáõÙ ¿É ³­í»­ÉÇ ó³Íñ óáõ­ó³­ÝÇß­Ý»ñ áõ­Ý»ÝùÝß»ó è. Ð. ÚáÉ­Û³­ÝÇ ³Ý­í³Ý ²ñ­Ûáõ­Ý³­µ³­ ݳ­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ Õ»­Ï³­í³ñ êÙµ³ï ¸³Õ­µ³ß­Û³­ÝÁ: ²ñ­Û³Ý Ù»ç í³­ñ³­ÏÇã ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ ¹»Ù å³Û­ù³­ñ»­Éáõ ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ ùÇã »Ý áõ ¹Åí³ñ ëï»ÕÍ­íáÕ, »ñ­µ»ÙÝ íÇ­ñáõ­ëÁ ѳÛï­Ý³­µ»­ñáõÙ »Ý, 볭ϳÛÝ Ñ³­Ù³­å³­

ï³ë­Ë³Ý ³Ý­ïÇ­·»Ý ãÇ ³ñ­ï³¹ñ­íáõÙ: ²Ûë Ù³­ëÇÝ Ñ³Û­ï³­ñ³­ñ»ó ÐÐ ­¶²² µÝ³­Ï³Ý ·Ç­ïáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ µ³Å­ÝÇ ³­Ï³­¹»­ÙÇ­Ïáëù³ñ­ïáõ­Õ³ñ ìÇ­É»Ý Ð³­Ïáµ­Û³­ÝÁ: ܳ ݳ¢ Áݹ·­Í»ó, áñ ³Û¹ ѳݭ·³­Ù³Ý­ùÁ Ýå³ë­ ïáõÙ ¿ ³ñ­Û³Ý ÙÇ­çá­óáí ÑÇ­í³Ý­¹áõíÛáõÝ­ Ý»­ñÇ ï³­ñ³Í­Ù³­ÝÁ, á­ñÇ ¹»Ù ³Û­ëûñ ³­Ù»Ý Ï»ñå ÷áñ­ÓáõÙ »Ý å³Û­ù³­ñ»É ³ß­Ë³ñ­ÑÇ ³­é³­ç³­¹»Ù »ñÏñ­Ý»­ñÁ: -¸ñ³ ¹»Ù å³Û­ù³­ñ»­Éáõ ϳñ¢á­ñ³­ ·áõÛÝ Ó­¢»­ñÇó Ù»­ÏÝ ³ñ­Û³Ý é»Ýï­·»Ý ׳­é³­·³Û­ÃáõÙÝ ¿, á­ñÁ Ù»½ Ùáï ¹»é ãÇ Ï³­ï³ñ­íáõÙ, ¹³ Ù»ñ ÑÇ٭ݳ­Ñ³ñ­ó»­ñÇó Ù»ÏÝ ¿,- Áݹ·­Í»ó ݳ: Øï³­Ñá­·Çã ¿ ݳ¢ óá­Õáõ­Ý³­ÛÇÝ µçÇç­ Ý»­ñÇ áõ­ëáõ٭ݳ­ëÇ­ñáõÃ­Û³Ý Ñ³ñ­óÁ, á­ñÁ Ù»ñ »ñÏ­ñáõ٠ѳ­Ù»­Ù³­ï³­µ³ñ ùÇã ¿ ϳ­ ï³ñ­íáõÙ: Æ ¹»å, è. Ð. ÚáÉ­Û³­ÝÇ ³Ý­í³Ý ³ñ­Ûáõ­ ݳ­µ³­Ý³­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ÝÇ ¢ ¶»ñ­Ù³­Ýdz­ÛÇ Ð³Ù­µáõñ­·Ç ¾­å»Ý­¹áñý ѳ­Ù³É­ë³­ñ³­Ý³­ Ï³Ý Ñáë­åÇ­ï³­ÉÇ ÙÇç¢ Ñ³ë­ï³ï­í»É ¿ ѳ­Ù³­·áñ­Í³Ï­óáõíÛáõÝ, á­ñÁ Ýå³­ï³Ï áõ­ÝÇ ï³­ñ³­Í³ßñ­ç³­ÝáõÙ ÑÇ٭ݳ¹­ñ»É ÙÇ­ ç³½­·³­ÛÇÝ ã³­÷³­ÝÇß­Ý»­ñÇÝ Ñ³­Ù³­å³­ ï³ë­Ë³­ÝáÕ µ³ñÓñ ¹»­Õ³­ã³­÷³­ÛÇÝ ùÇ­ Ùdz­Ã»­ñ³­ådz­ÛÇ ¢ áëÏ­ñ³­Íáõ­ÍÇ ÷áË­ å³ï­í³ëï­Ù³Ý Ï»Ýï­ñáÝ: λÝï­ñá­ÝÇ ëï»ÕÍ­Ù³Ý å³Û­Ù³Ý­Ý»­ñÇó Ù»ÏÝ ³ÝÑ­ñ³­Å»ßï »Ý­Ã³­Ï³­éáõó­í³Íù­ Ý»­ñÇ ³é­Ï³­ÛáõíÛáõÝÝ ¿: ¸ñ³Ýó ÃíÇÝ »Ý å³ï­Ï³­ÝáõÙ ²ñ­Û³Ý µ³Ý­ÏÁ, ų­Ù³­Ý³­ ϳ­ÏÇó ë³ñ­ù³­íá­ñáõÙ­Ý»­ñáí ѳ­·»ó­³Í ³Ë­ïá­ñá­ßÇã ɳ­µá­ñ³­ïá­ñdz­Ý»­ñÁ: гٳÅáÕáíÇ Áݭóó­ùáõÙ ³Ûë Ñݳ­ ñ³­íá­ñáõíÛáõ­ÝÁ ÏÁÝ­Ó»é­íÇ Ý³¢ ÈÔÐ µÅÇßÏ­Ý»­ñÇÝ:

7

121

¸²Ü ÙÇáõÃÛ³Ý Ñ»ñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³ÅáÕáíÁ

Ü

á­Û»Ù­µ»­ñÇ 16-ÇÝ ºñ¢³­ÝÇ §²ñ­Ù»­Ýdz س­ñÇáæ ÑÛáõ­ ñ³­Ýá­óáõÙ ³Ýó­Ï³ó­í»­óÇÝ Ð³­Û³ë­ï³­ÝÇ ¸»­Õ³­·áñ­ ÍáõÃ­Û³Ý Ùñóáõ­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ 3-ñ¹ ­Ñ³­Ù³­Åá­Õá­íÁ ¢ §ü³ñ­Ù³ ¾ùë­åá 2010¦ ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ óáõ­ó³­Ñ³Ý­¹»­ëÁ: г­ Ù³­Åá­Õá­íÇÝ Ù³ë­Ý³Ï­ó»­óÇÝ ³­éáÕ­ç³­å³­ ÑáõÃ­Û³Ý ¢ ¹»­Õ³­·áñ­ÍáõÃ­Û³Ý á­Éáñï­Ý»­ñÇ å»­ï³­Ï³Ý ¢ Ù³ë­Ý³­íáñ ѳï­í³Í­Ý»­ñÇ, ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ ¢ ¹á­Ýáñ ϳ½­Ù³­Ï»ñ­åáõí ÛáõÝ­Ý»­ñÇ ßáõñç 150-Çó ³­í»­ÉÇ Õ»­Ï³­í³ñ­ Ý»ñ áõ Ù³ë­Ý³­·»ï­Ý»ñ г­Û³ë­ï³­ÝÇó, àõÏ­ñ³Ç­Ý³­ÛÇó, ´»­É³­éáõ­ëÇó, Ô³­½³Ëë­ ï³­ÝÇó, ìñ³ë­ï³­ÝÇó ¢ Ðݹϳë­ï³­ÝÇó: §ü³ñ­Ù³ ¾ùë­åá 2010¦-ÇÝ Ù³ë­Ý³­ÏóáõÙ ¿ÇÝ Ñ³­Ù³­Åá­Õá­íÇ ¢ óáõ­ó³­Ñ³Ý­¹»­ëÇ Ï³½­ Ù³­Ï»ñ­åÇã г­Û³ë­ï³­ÝÇ ¸»Õ ³ñ­ï³¹­ñáÕ­ Ý»­ñÇ ¢ Ý»ñ­Ùáõ­ÍáÕ­Ý»­ñÇ ÙÇáõÃ­Û³Ý (¸²Ü ÙÇáõíÛáõÝ) ³Ý­¹³Ù 11 ¢ Ñݹϳ­Ï³Ý 2 ÁÝ­ Ï»­ñáõíÛáõÝ... г­Ù³­Åá­Õá­íÇ Ù³ë­Ý³­ÏÇó­Ý»­ñÇÝ áÕ­ çáõ­Ý»­óÇÝ ÐЭ ²½­·³­ÛÇÝ Äá­Õá­íÇ ²­éáÕ­ç³­ å³­Ñáõí۳Ý, Ù³Û­ñáõÃ­Û³Ý ¢ ٳݭÏáõÃ­Û³Ý Ñ³ñ­ó»­ñÇ Ùßï³­Ï³Ý Ñ³Ýӭݳ­Åá­Õá­íÇ Ý³­ ˳­·³Ñ, åñá­ý»­ëáñ ²­ñ³ ´³µ­Éá­Û³­ÝÁ, ÐЭ ¿­Ïá­Ýá­Ùǭϳ­ÛÇ Ý³­Ë³­ñ³ñ Ü»ñ­ë»ë º­ñÇó­ Û³­ÝÁ, ÐÐ ³­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý ÷á˭ݳ­ ˳­ñ³ñ ²­É»ù­ë³Ý¹ñ Ôáõ­Ï³ë­Û³­ÝÁ, ²ØÜ ØÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ ½³ñ­·³ó­Ù³Ý ·áñ­Í³­Ï³­Éáõí Û³Ý (ؼ¶) ѳ­Û³ë­ï³Ý­Û³Ý ·ñ³­ë»Ý­Û³­ÏÇ ÷áËï­Ýû­ñ»Ý æáÝ ê»áÝ­·Á: г­Ù³­Åá­Õá­íÇ` §Æ­ñ³­íǭ׳­ÏÁ á­Éáñ­ ïáõÙ¦ ÝÇë­ïÇ µ³­Ý³­Ëáë­Ý»ñÝ ¿ÇÝ ÐЭ

122

7

³­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ý³­Ë³­ñ³­ñÇ ËáñÑñ­ ¹³­Ï³Ý êáõ­ñ»Ý øñÙá­Û³­ÝÁ (û­Ù³Ý` §¸»­Õ³­·áñ­Í³­Ï³Ý á­Éáñ­ïÇ µ³­ñ»­÷á­ËáõÙ­ Ý»­ñÁ¦), ²ØÜ Ø¼¶ ­ÏáÕ­ÙÇó ýǭݳݭ볭 íáñ­íáÕ §Øñóáõ­Ý³Ï Ù³ë­Ý³­íáñ ѳï­í³Í г­Û³ë­ï³­ÝáõÙ¦ (CAPS) Íñ³·­ñÇ ¹»­Õ³­ ·áñ­Í³­Ï³Ý Ïɳë­ï»­ñÇ Ñ³­Ù³­Ï³ñ­·áÕ È³­ ɳ سñ­·³ñ­Û³Ý­óÁ (§Ð³­Û³ë­ï³­ÝÇ ¹»­Õ³­ ·áñ­Í³­Ï³Ý Ïɳë­ï»­ñÇ Ùñóáõ­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý Ï³­éáõ­óáõ­ÙÁ¦) ¢ §æÇ ¾ùë äÇ ¶»­ñ³­½³Ý­ óáõÃ­Û³Ý Î»Ýï­ñá­ÝǦ ïÝû­ñ»Ý ²­ñ³Ù Ô³­ ½³ñ­Û³­ÝÁ: §Ð³­Ù³­·áñ­Í³Ï­óáõÃ­Û³Ý Ñݳ­ñ³­íá­ ñáõíÛáõÝ­Ý»ñ¦ µ³Å­ÝáõÙ ¹»­Õ³­ßáõ­Ï³­ÛÇ Ï³ñ­·³­íáñ­Ù³Ý ÷áñ­ÓÁ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ñÇÝ Ï³ñ­·³­íáñ­Ù³Ý ³½­·³­ÛÇÝ Ù³ñ­ÙÇÝ­Ý»­ ñÇ Ý»ñ­Ï³­Û³­óáõ­óÇã­Ý»ñ úÉ­·³ ´³áõ­É³Ý (àõÏ­ñ³Ç­Ý³), 쳭ɻݭïǭݳ îÇ­Ùá­ßÇ­Ý³Ý (àõÏ­ñ³Ç­Ý³), èáõë­É³Ý º­ë»Ý­µ»­Ïá­íÁ (Ô³­ ½³Ëë­ï³Ý), Ñݹϳ­Ï³Ý ¹»­Õ³­·áñ­Í³­Ï³Ý ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇó Ù»­ÏÇ Ý»ñ­Ï³­Û³­óáõ­óÇã æ»­Ù³­ÉÇ äáõï­Ï³­ñ³­Ó»Ý... г­Ù³­Åá­Õá­íÇ §Ð»­é³Ý­Ï³ñ­Ý»ñ¦ ÝÇë­ ïáõÙ ÐÐ ­¸»­Õ»­ñÇ ¢ µÅßϳ­Ï³Ý ï»Ë­Ýá­ É᭷dz­Ý»­ñÇ ÷áñ­Ó³­·Ç­ï³­Ï³Ý Ï»Ýï­ñá­ ÝÇ Ý»ñ­Ï³­Û³­óáõ­óÇã ØÏñïÇã Þ³­ù³ñ­Û³­ÝÁ ½»ÏáõÛó ϳñ¹³ó §ä²¶ ѳ­Ù³­å³­ï³ë­ ˳­ÝáõÃ­Û³Ý ·Ý³­Ñ³ï­Ù³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·Á¦ ûٳÛáí, ÐÐ Ù­ï³­íáñ ë»­÷³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý ·áñ­Í³­Ï³­ÉáõÃ­Û³Ý å»­ïÇ ï»­Õ³­Ï³É ²Ý¹­ ñ³­ÝÇÏ Ê³­ãÇÏ­Û³­ÝÁ ½»Ïáõó»ó §¶»­Ý»­ñÇÏ ¹»­Õ»­ñÁ ¢ Ùï³­íáñ ë»­÷³­Ï³­ÝáõÃ­Û³Ý Ç­ñ³­íáõÝ­ùÁ¦ ûٳÛáí, ÇëÏ ¸²Ü ÙÇáõí Û³Ý ·áñ­Í³­¹Çñ ïÝû­ñ»Ý ê³Ù­í»É ¼³­ù³ñ­

Û³­ÝÁ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­ñ»ó §¸»­Õ³­·áñ­Í³­Ï³Ý Ù³ñ­ù»­ÃÇÝ­·Ç ¿­Ãǭϳ­Ï³Ý ϳ­ÝáÝ­Ý»­ñÁ¦ ½»­Ïáõ­óáõ­ÙÁ... Àëï ê.­¼³­ù³ñ­Û³­ÝÇ` г­Û³ë­ï³­ÝÇ ¸»­Õ³­·áñ­ÍáõÃ­Û³Ý Ùñóáõ­Ý³­ÏáõÃ­Û³Ý ÙÇ­ ç³½­·³­ÛÇÝ 3-ñ¹ ­Ñ³­Ù³­Åá­Õá­íÁ ¢ §ü³ñ­Ù³ ¾ùë­åá 2010¦ ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ óáõ­ó³­Ñ³Ý­¹»­ ëÁ г­Û³ë­ï³­ÝÇ ¹»­Õ³­·áñ­ÍáõÃ­Û³Ý á­Éáñ­ ïÇ ¢ ¹»­Õ³­ßáõ­Ï³­ÛÇ íǭ׳ÏÝ áõ Ó»éù­µ»­ ñáõÙ­Ý»­ñÁ, ѳۭñ»­Ý³­Ï³Ý ¢ ³ñ­ï»ñÏ­ñÇ ¹»Õ ³ñ­ï³¹­ñáÕ, ³ñ­ï³­Ñ³­ÝáÕ ¢ Ý»ñ­Ùáõ­ÍáÕ ÁÝ­Ï»­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÇ ³ñ­ï³¹­ñ³ÝùÝ áõ ͳ­ é³­ÛáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­Ý»­Éáõ, ÇÝã­å»ë ݳ¢ ¹»­Õ³ñ­ï³¹­ñáõÃ­Û³Ý á­Éáñ­ïáõÙ Ý»ñ¹­ ñáõÙ­Ý»­ñÇ, ³ñ­ï³­Ñ³Ý­Ù³Ý ¢ Ý»ñ­ÙáõÍ­Ù³Ý á­Éáñï­Ý»­ñáõÙ ÙÇ­ç³½­·³­ÛÇÝ Ñ³­Ù³­·áñ­Í³Ï­ óáõÃ­Û³Ý Ñݳ­ñ³­íá­ñáõíÛáõÝ­Ý»­ñÁ ùÝݳñ­ Ï»­Éáõ Ñdz­Ý³­ÉÇ ³­éÇà ¿ÇÝ: ܳ ѳ­Ùá½­ ÙáõÝù ѳÛï­Ý»ó, áñ §²­éáÕç ³½·, ³­éáÕç ïÝï»­ëáõíÛáõݦ Ëá­ñ³·­ñÇ Ý»ñ­ùá ³Ýó­ ϳó­í³Í ѳ­Ù³­Åá­ÕáíÝ áõ óáõ­ó³­Ñ³Ý­¹»­ëÁ Ýå³ë­ï»­óÇÝ Ù³ë­Ý³­ÏÇó »ñÏñ­Ý»­ñÇ ÙÇç¢ ¹»­Õ³­·áñ­ÍáõÃ­Û³Ý á­Éáñ­ïáõ٠ѳ­Ù³­·áñ­ ͳϭóáõÃ­Û³Ý Ëá­ñ³ó­Ù³­ÝÁ... Üß»Ýù, áñ ѳ­Ù³­Åá­Õá­íÇ Ñ³­Ù³­Ï³½­ Ù³­Ï»ñ­åÇã­Ý»ñÝ ¿ÇÝ ÐЭ ³­éáÕ­ç³­å³­Ñáõí Û³Ý ¢ ¿­Ïá­Ýá­Ùǭϳ­ÛÇ Ý³­Ë³­ñ³­ñáõíÛáõÝ­ Ý»­ñÁ, ¸»­Õ»­ñÇ ¢ µÅßϳ­Ï³Ý ï»Ë­Ýá­Éá­ ·Ç³­Ý»­ñÇ ÷áñ­Ó³­·Ç­ï³­Ï³Ý Ï»Ýï­ñáÝÝ áõ ¼³ñ­·³ó­Ù³Ý ѳۭϳ­Ï³Ý ·áñ­Í³­Ï³­Éáõí Ûáõ­ÝÁ, å³ß­ïá­Ý³­Ï³Ý ³­ç³­ÏÇó­Ý»ñÝ ¿ÇÝ CAPS Íñ³­·Ç­ñÁ ¢ ²­éáÕ­ç³­å³­ÑáõÃ­Û³Ý Ñ³­Ù³ß­Ë³ñ­Ñ³­ÛÇÝ Ï³½­Ù³­Ï»ñ­åáõÃ­Û³Ý ºí­ñá­å³­Ï³Ý µÛáõ­ñáÝ: