120288 _MSMD_4_2012_Opmaak 1 30-08-12 16:37 Pagina 29
29
De percelen uit het kadaster van 1832 zijn rond Twintig jaar geleden, in 1992, richtten het Rijksarchief in Overijssel, de Culturele Raad van Overijssel, het Kadaster in Overijssel en vertegenwoordigers van een aantal plaatselijke historische verenigingen de Stichting Kadastrale Atlas Overijssel 1832 op met als statutair doel: ‘Voor de gehele provincie Overijssel de oudste kadastrale gegevens uit 1832 op uniforme wijze te publiceren’. Overijssel was daarin overigens niet uniek. In vrijwel alle provincies waren en zijn vergelijkbare bronnenuitgaven gaande. e initiatiefnemers stelden zich voor de reusachtige taak de gegevens over eigendom en eigenaar, ligging en oppervlakte, soort bebouwing of grondgebruik en belastbare waarde van 265.000 percelen uit de zogeheten Oorspronkelijk Aanwijzende Tafels (OAT’s) handmatig in de computer in te voeren, te verifiëren en vervolgens te publiceren. Ook moesten 1569 kadastrale kaarten – minuutplans – digitaal worden overgetekend.
D
Plan was de gegevens per gemeente te publiceren in gedrukte kadastrale atlassen in een tempo van gemiddeld twee à drie oorspronkelijke kadastrale gemeenten per jaar. Met in totaal 62 gemeenten te gaan, zou de looptijd van het totale project zo’n twintig tot 25 jaar gaan bedragen. Men ging voortvarend van start en al in 1994 verschenen de eerste kloeke delen; een atlas van de gemeenten Stad en Ambt Delden en een van de gemeente Dalfsen. Momenteel staat de teller op vijftien atlassen met daarin 27 gemeenten. Elf atlassen verschenen in boekvorm. De laatste, nog in december 2011, van Tubbergen in een oplage van 600 exemplaren. Het kadastrale project dreigde op een gegeven moment te stranden op de financiën. Nadat Enschede, Giethoorn, Haaksbergen en Kampen al hadden gekozen voor het veel goedkopere alternatief van de DVD, heeft de Stichting enkele jaren geleden de knoop doorgehakt en besloten tot digitale publicatie van alle 62 gemeenten. Voor 27 gemeenten is het dus een heruitgave, 35 gemeenten verschijnen voor het eerst.
horende kaart. Het HCO heeft scans van de originele minuutplans toegevoegd. Van elke gemeente is de vaak ingewikkelde geschiedenis van de kadastrering beschreven en zijn de processen-verbaal van grensbepaling opgenomen. Liefhebbers van een ouderwets boek kunnen met de DVD alsnog zelf naar de printshop gaan. Het is een uitermate arbeidsintensieve onderneming geweest om de data op uniforme wijze te digitaliseren en te publiceren. Alle registers en kaarten moesten immers handmatig worden gedigitaliseerd en gecontroleerd. Het project kon alleen slagen dankzij de enthousiaste inzet van vele tientallen vrijwilligers, van de vrijwillige leden van de redactie en van besturen van plaatselijke historische verenigingen. De belangeloze inzet van zovelen kan niet genoeg geprezen worden. Over de duim gerekend hebben zij ruim 30.000 uren in het project gestoken. Een fantastische bron is opengelegd en daarvoor verdienen al deze noeste werkers de grote dank van huidige en toekomstige historische onderzoekers, zowel amateurs als professionals. De redactieleden van het eerste uur hebben twintig jaar lang met grote inzet en betrokkenheid gewerkt, in de loop der tijd samen met vele anderen. Anne Marie
Eindpunt en een nieuwe start Twintig jaar na oprichting van de Stichting Kadastrale Atlas is haar doelstelling gerealiseerd. De Kadastrale Atlas van de 62 Overijsselse gemeenten is klaar. Alle gegevens over 265.000 percelen op kaart en uit de Oorspronkelijk Aanwijzende Tafels zijn beschikbaar in Excel, zodat onderzoekers naar hartenlust kunnen zoeken, sorteren en analyseren. Elk perceelsnummer is bovendien door hyperlinks gekoppeld aan de bijbe-
Zwolle in 1832 met grondgebruik, volgens HisGis.
Evertse-Crince le Roy verzorgde de eindcontrole en verificatie van de data in de al eerder verschenen atlassen. Ook tekende zij voor de layout en het persklaar maken van de gedrukte atlassen. Jos Schmit heeft alle kadastrale kaarten gedigitaliseerd, eerst met een CAD-tekenprogramma. Later heeft hij alle percelen als vectorbestand omgezet in een GIS-programma en twee jaar lang was hij druk met de samenstelling van de DVD. Geert Hannink heeft als secretaris-penningmeester van de Stichting met de verschillende historische verenigingen de praktische en financiële coördinatie voor de afzonderlijke uitgaven verricht. Daarnaast deed hij veel onderzoek naar het verloop van de kadastrering in de afzonderlijke gemeenten. Het Historisch Centrum Overijssel heeft waar mogelijk professionele hulp geboden. Jan Wigger deed veel archiefonderzoek naar de geschiedenis van de kadastrering in Overijssel. Margriet Noordman coördineerde de totstandkoming van de DVD. Piet den Otter, eveneens verbonden aan het HCO, was vanaf het begin voorzitter van de Stichting Kadastrale Atlas. In samenwerking met de Fryske Akademie heeft het HCO de data ook gepubliceerd op het internet als HisGis Overijssel. Zie www.hisgis.nl. In dit historisch geografisch informatiesysteem kan het kadaster van 1832 online worden bevraagd. Het werk van de Stichting Kadastrale Atlas is nu klaar, maar tegelijkertijd ook weer niet. Het kadaster van 1832 is in feite een momentopname. Met historisch geografische informatiesystemen kan aan 1832 oudere en jongere ruimtelijke informatie worden gekoppeld. Zo kunnen historisch geografische ontwikkelingen zichtbaar worden gemaakt: 1832 wordt daarmee een startpunt voor heen- en terugreizen in de tijd. I
