Een proefschrift over anderhalve eeuw Zwols

Dat Zwolle welig voort mag bleujen/ Dat Zwolle vinnig an mag greujen

Een proefschrift over anderhalve eeuw Zwols

Over de auteurs

Op 15 november 2012 promoveerde Philomène Bloemhoff - de Bruijn, projectleider streektaal bij de IJsselacademie, aan de Rijksuniversiteit Groningen bij prof. dr. H.W.H. Niebaum (Nedersaksische taal- en letterkunde) op het proefschrift Anderhalve eeuw Zwols. Vocaalveranderingsprocessen in de periode 1838-1972.

Goaitsen van der Vliet is projectleider en conservator van de Twentse Taalbank, onderdeel van de Oudheidkamer Twente. Hij ontdekte een bijzondere uitgave met Overijsselse dialecten. Philomène Bloemhoff - de Bruijn geeft hierop, op pagina 40, een reactie waar het gaat om Zwolle. Het boek is in feite het verslag van een onderzoek naar taalverandering, en daardoor niet echt toegankelijk voor een breed publiek, maar toch zijn met name de beide eerste hoofdstukken voor de geïnteresseerde leek goed te lezen. In een bijlage zijn voor de liefhebber van het negentiende-eeuwse Zwols alle besproken teksten in zijn geheel te vinden.

In hoofdstuk 1 wordt een korte impressie gegeven van het leven in de negentiende-eeuwse stad en de positie van het Zwols in de samenleving van toen en nu. Enkele kenmerkende elementen van het Zwols als stadstaal worden gegeven en ook wordt ingegaan op de taalverschillen tussen de taal van de binnenstad en die van enkele andere wijken. Vervolgens worden de negentiende-eeuwse verhalen en gedichten, waarvan de meeste zijn gebruikt voor het vergelijkende onderzoek, één voor één besproken. Daarna volgen de bronnen voor het hedendaagse Zwols. Hoofdstuk 2 handelt over wijzigingen die werden gevonden na vergelijking van het hedendaagse Zwols met de taal van de oudere schriftelijke bronnen. Het bleek daarbij vooral te gaan om woorden en uitdrukkingen die verouderd raakten en om betekenissen die verdwenen. Opvallend zijn de wijzigingen binnen de categorie van de persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden. I’j en ow (2e pers.