Overijssel in boeken

Beroofd volgens de regels – Het lot van zeven Joodse ondernemers - Joep Boerboom

Dit boek vertelt het verhaal van de wettelijk geregelde beroving van zeven markante joodse ondernemers in Deventer tijdens de bezetting. Hun zaken – een slagerij, textielgroothandel, boekwinkel, dansschool, veehandel, elastiekfabriek en rijwielgroothandel – traden zoals alle joodse ondernemingen ‘in liquidatie’. Een bewindvoerder verving de eigenaar, waarna de zaak werd ontmanteld of doorverkocht. Bureaucratische procedures gaven de diefstal een officieel aanzien. Biograaf en journalist Joep Boerboom beschrijft de rol van bewindvoerders, taxateurs, boekhouders en nieuwe eigenaren bij deze operatie en probeert zicht te krijgen op hun motieven. In de stapels correspondentie rond de liquidaties ontbreekt iedere verwijzing naar het lot van de oorspronkelijke eigenaren. Ook daar heeft Boerboom onderzoek naar gedaan. Hij schrijft op indringende wijze over hun angst, onderduik, arrestatie en deportatie. De joodse eigenaren die het overleefden, moesten na de oorlog grote moeite doen om hun bezittingen terug te krijgen en belandden hierbij soms zélf in de beklaagdenbank.

Uitgever: Verloren, Hilversum ISBN: 978 90 8704 830 3 | 192 pag.| € 25,00

De oorlog gaat nooit voorbij Overijssel 1940-1945 - Ewout van der Horst, Marco Krijnsen en Martin van der Linde

Ze zijn er nog, directe ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog: slachtoffers van bombardementen, leden van het verzet, of overlevenden van de holocaust. Hoogbejaarde getuigen van de oorlog in Overijssel doen 75 jaar na dato in dit boek hun verhaal. Een oud-gevangene van kamp Erika bij Ommen bijvoorbeeld, die scherpe herinneringen heeft aan de wrede behandeling door zijn Nederlandse beulen en medegevangenen. De oorlog heeft ook zijn sporen nagelaten bij de nabestaanden. Het lijkt wel alsof de onverwerkte emoties van hun ouders alsnog aan de oppervlakte komen. ‘De oorlog heeft mijn leven bepaald’, zegt een dochter van een vermoorde NSB’er. ‘Altijd komt het terug. Eigenlijk ben ik er wel klaar mee, maar het houdt nooit op.’ In het kader van 75 Jaar Vrijheid brachten historici van de IJsselacademie 25 oorlogsverhalen uit Overijssel bijeen. Ze plaatsen de persoonlijke geschiedenissen in een historische en actuele context. Door de koppeling aan thema’s als de April-meistaking, de luchtoorlog en de komst van voedselzoekers, geven de verhalen bij elkaar een aangrijpende indruk van Overijssel in oorlogstijd.

Uitgever: WBooks, Zwolle ISBN: 978 94 6258 377 1 | 208 pag. | € 24,95

Dat jullie weten wat oorlog is. Het dagboek van verzetsweduwe Pietertje te Rietstap - Ewout van der Horst en Kay-Leigh de Weerdt

‘Bij het massagraf ben ik haast inéén gezegen. O Derk, je nog even te zien, je lag er nog helemaal gaaf onder. En toen heb ik het uitgeroepen, was ik nu ook maar weg. Al onze liefde als man en vrouw is met jou in het graf gegaan. ‘Vader!’, heb ik uitgeschreeuwd, ‘Ik kan hem niet missen, ik kan hem toch niet missen, moest dat nu zo gaan?’ Hartverscheurend beschrijft Pietertje te Rietstap in 1945 in haar dagboek de arrestatie, gevangenschap en executie van haar man Derk. De boerderij van het jonge stel aan de grens bij Hardenberg heeft zich tijdens de oorlog ontwikkeld tot uitvalsbasis van de lokale Trouw-verzetsgroep. Zelfs landelijke kopstukken van de illegale krant vinden hier onderdak. Vlak voor de bevrijding moet Derk te Rietstap hun verzetswerk met de dood bekopen. Na 75 jaar hebben Pietertjes kinderen haar hartenkreten vrijgegeven voor publicatie. De aantekeningen van de verzetsvrouw bieden een aangrijpende indruk van wat de oorlog met mensen kan doen. Van pure wanhoop tot de rotsvaste overtuiging voor de goede zaak te vechten, Pietertjes dagboek is een relaas over verdriet en volharding. Het weerspiegelt het onvoorstelbare leed dat de Tweede Wereldoorlog achterliet. Historici Ewout van der Horst en KayLeigh de Weerdt hebben Pietertjes verhaal voorzien van context, duiding en moderne spellingswijze. Hierdoor zullen de rauwe emoties van de oorlogsweduwe de lezer nog meer bij de keel grijpen.

Uitgever: WBooks, Zwolle ISBN: 978 94 6258 387 0 | 128 pag. | € 14,95

Bron van Welvaart - Coöperatieve Zuivelvereniging Genemuiden-Vecolac-Corberco - G.J. Westhoff

In dit boek zien we hoe een eerste generatie Genemuider veehouders in 1897 al pionierend het coöperatieve zuivelavontuur begint. De tweede generatie past in de jaren dertig de fabriek aan, breidt die uit en krijgt haar plaats in de regionale en landelijke zuivelverbanden. Het derde geslacht moet het plaatselijk bedrijf en de eigen vereniging weer loslaten in de top-coöperatie Vecolac, waarna de vereniging in 1983 uiteindelijk opgaat in de grote zuivelcoöperatie Coberco. Kort gezegd zijn de drie periodes te typeren met de woorden: leren, investeren en saneren. Parallel daaraan passeren in een kleine honderd jaar zuivelgeschiedenis een aantal grote thema’s uit de 20 e eeuw, zoals de wereldoorlogen, de crisisjaren en de georganiseerde veeziektebestrijding de revue. Daarbij is de vraag op welke wijze die ingrijpende tijdvlakken doorwerken op agrarisch Genemuiden. Alle onderzoekslijnen komen steeds weer in hetzelfde punt samen: de Coöperatieve Zuivelvereniging Genemuiden en haar fabriek.

Uitgever: Uitgeverij G.J. Westhoff ISBN: 978 90 8262 333 8 | 292 pag. | € 44,95

Het markeboek van Dulder 1647-1845. Bert Wolbert en Gerard Welberg m.m.v. de werkgroep Markeboek Dulder

Hertaling in hedendaags Nederlands van het Markeboek Dulder over de periode 1647-1845 op basis van de transcriptie van André Hottenhuis. De marke Dulder omvat Saasveld, het westelijk deel van Weerselo en Het Stift. Voornamelijk agrarisch gebied met veel oude, fraaie boerderijen. Wie geïnteresseerd is in de geschiedenis van het gebied treft in het markeboek een schat aan informatie aan. De geschiedenis van de boerderijen en de - namen van de - bewoners worden beschreven. Ook interessant voor genealogen. Het boek begint in 1647 met het beschrijven van hoe er orde op zaken werd gesteld. In de Tachtigjarige Oorlog is het in het gebied een behoorlijke bende geweest. Na die oorlog was het niet meer toegestaan om overal hout te kappen. De hulp van de drost moest worden ingeroepen om de mensen in toom te houden. ‘Hoe het originele markeboek precies tot stand is gekomen’, vertelt Welberg, ‘is niet helemaal duidelijk.’ Het is volgens hem niet uitgesloten dat een verzameling van losse verslagen in een later stadium is ingeschreven in een gebonden boek. Of het boek dat nu hertaald is het eerste markeboek van Dulder is, is ook nog maar de vraag. ‘Er zijn verwijzingen naar het “andere markeboek”. We hebben ook losse documenten gevonden die niet in het markeboek zijn terug te vinden.’

Uitgever: Vereniging Heemkunde oalde Gemeente Weersel, Weerselo ISBN: 978 90 8046 223 6 | 396 pag. | € 24,95

Landgoed als leerschool: biografie van Philip Dirk baron van Pallandt van Eerde (1889- 1979) - Joke Draaijer

Baron Van Pallandt maakte een bijzondere ontwikkeling door. Door een erfenis verwierf hij op relatief jonge leeftijd het landgoed Eerde. Na zijn jeugd op Duinrell in Den Haag (nu een pretpark) kon hij vervolgens zijn natuuridealisme en zijn belangstelling voor de padvinderij in het Overijsselse Ommen tot ontwikkeling brengen. Zijn inspiratiebronnen waren Jac. P. Thijsse, Baden Powell en vooral Krishnamurti. Deze oorspronkelijk tot de theosofie behorende Indiase leermeester speelde een belangrijke rol in de buitenkerkelijke spirituele vorming van de baron. De twee mannen raakten bevriend. Van Pallandt droeg zelfs zijn landgoed over aan de stichting van Krishnamurti, die er de befaamde sterkampen organiseerde. De oorlog maakte een einde aan het idealisme, maar Van Pallandt bleef zich inzetten voor natuurbehoud. In deze vlot leesbare biografie, gebaseerd op bronnen en ook op gesprekken met de dochters van de baron, wordt Van Pallandts leven nauw verweven met de historische context. Duidelijk wordt hoe hij als edelman tegelijkertijd een kind van zijn tijd, maar ook zijn tijd vooruit was. Goed leesbare, in de tijd geplaatste biografie van een niet zo bekende maar wel bijzondere (edel)man.

Uitgever: Verloren, Hilversum | ISBN: 978 90 8704 800 6 | 383 pag. | € 35,00