Overijssel in boeken

Deventer historie Milly Westerhuis – Duvoort

Voor wie er oog voor heeft zijn ze te vinden, in Deventer en ook in de dorpen die nu deel uitmaken van de gemeente: grote en kleine herdenkingsmonumenten, gedenkstenen en herinneringsplaquettes. Het zijn sporen uit een grijs verleden en ze hebben een verhaal. Om dat verhaal gaat het in dit boek. Ook nu nog worden er objecten geplaatst die een herinnering levend moeten houden. Toch is niet altijd duidelijk te zien wat deze monumenten vertellen over hun ontstaansgeschiedenis en wat de aanleiding is geweest om deze monumenten te plaatsen, waarom waren, of zijn ze, zo belangrijk. Wat is hun achtergrond? Vanuit haar bijzonder belangstelling voor deze materie heeft Milly Westerhuis alle genoemde monumenten verzameld en hun geschiedenis uitgediept. Samen met de tekst en de foto’s is het een mooie collectie geworden.

De eerste Europese handelsmacht

Arnout van Cruyningen

In 1161 stichtten Duitse koopmangildes de voorloper van de Hanze, gericht op de handel met de gebieden rond de Oostzee. Het bleef een officieus verbond, zonder oprichtingsdatum, statuten of bestuur. Vrije handel was hun doel, naast het minimaliseren van tol en belastingen. De Hanze breidde zich steeds verder uit. Ook de Noordzeekust en de steden aan de grote rivieren werden onderdeel van een grotere Europese gemeenschap. In de hoogtijdagen waren meer dan 200 steden aangesloten: van Bolsward tot Brugge en van Nijmegen tot Novgorod. In dit boek zoomt historicus Arnout van Cruyningen in op de invloed van de Lage Landen in de Hanze en op de rol van de Hollanders, die in de zeventiende eeuw de handelsmacht ten slotte de economische genadeslag toebrachten. In de afgelopen jaren is de belangstelling voor de Hanze alleen maar toegenomen, met nieuwe Hanzedagen en zelfs Hanzefietsroutes. Dit geïllustreerd boek, met afbeeldingen, kaarten en kaders is een aanrader voor iedereen die meer wil weten over dit unieke historische stedenverbond.

Twickelboerderijen in Twente Annette Evertzen

Het landgoed Twickel telt alleen al rond Delden 150 boerderijen. Wat is typerend aan deze erven? Hoe kwamen ze in Twickelbezit? Welke boerenerven hebben een bijzondere geschiedenis? Zijn er overeenkomsten met de boerderijen van het landgoed Weldam, dat ook lang bij Twickel hoorde? Hoe verging en vergaat het de pachters, de bewoners van de boerderijen? Wat gebeurde er als ze hun pacht niet konden betalen? Door literatuur- en archiefonderzoek, gesprekken met pachters en door veel boerderijen te bekijken vond Annette Evertzen een antwoord op deze vragen. Opmerkelijk is hoeveel verschil er is tussen de Twickel- en Weldamboerderijen, ook al zijn op landgoed Weldam enkele typische Twickelboerderijen te vinden.

Nedersaksisch in een notendop Henk Bloemhoff, Philomène Bloemhoff-de Bruijn e.a.

Het Nedersaksisch kreeg in 2018 nationale erkenning als volwaardige en zelfstandige taal. In Nedersaksisch in een notendop beschrijven vijf kenners het Gronings, Drents, Stellingwerfs, Sallands, Twents, Achterhoeks en Veluws. Beknopt, maar wel in al hun facetten. Aan de orde komen: de klanken, woordvormen, zinsbouwkenmerken en de grote woordenboekprojecten. Daarnaast is er veel aandacht voor de maatschappelijke positie, de beheersing en het gebruik van het Nedersaksisch. Kennisontwikkeling, aanmoediging tot gebruik en ook de zorg voor de taal zijn zaken die vooral in de verschillende regio’s plaatsvinden. Daarover biedt dit boek eveneens de nodige informatie, evenals over instituten en organisaties die zich met het Nedersaksisch bezighouden. De Nedersaksische literatuur is overzichtelijk gepresenteerd naar periode en regio en de bronnenlijst nodigt de lezer uit zich verder in deze mooie, eeuwenoude taal te verdiepen. Nedersaksisch in een notendop is bedoeld voor mensen met een brede interesse in streektalen. Studenten Nederlands, Duits en Fries kunnen met dit boek hun kennis over het Nedersaksisch naar een hoger niveau tillen. Ook voor medewerkers van (regionale) taalinstituten kan dit boek een welkome aanvulling zijn op hun kennis over het Nedersaksisch.

Atlas van Twente Dana Wiersma e.a.

Twente bulkt van de kennis over zichzelf. Maar die kennis over Twente als regio is erg versnipperd en is verdeeld over allerlei organisaties en instanties. Zoals bijvoorbeeld de gemeenten en de provincie Overijssel. Maar ook bij het waterschap Vechtstromen. Kennis die is opgeslagen in tal van databanken, maar ook in rapporten die in een la zijn beland. Op initiatief van de Regio Twente, de provincie Overijssel en de gemeente Enschede is kennis die is opgeslagen in tal van databanken, maar ook in rapporten in de nieuwe Atlas Twente samengebracht. Er zijn kaarten opgenomen met betrekking tot de thema’s landschap en natuur, cultuur en erfgoed, bereikbaarheid en verbindingen, water, lucht, economie, voedsel en landbouw, energie, toerisme en recreatie etc. Het resultaat is een mooi naslagwerk met tal van kaarten die het verhaal van Twente vertellen. Zoals de kaart met waterstromen, die laat zien welke rivieren, kanalen en waterlopen er allemaal in Twente zijn. Maar ook waar het meeste water vandaan komt. De atlas in papieren versie is verspreid onder bestuurders en ambtenaren. Behoor je niet tot deze uitverkorenen, kun je de atlas digitaal bekijken.

Zie hier mijn karakter. Dagboek van Margaretha Isabella van Ittersum (1783-1809)

Greddy Huisman

“Als het niet gaat zoals ik wil ben ik snel zeer ontevreden en rust ik niet voor het naar mijn zin is. Ik spreek dikwijls kwaad van mensen. Vrijpostig en onbescheiden als ik mensen goed ken, maar heel verlegen als het om vreemden gaat, en onnadenkend, zonder goede manieren – pas heel laat heb ik dit kunnen corrigeren.” Dit is een citaat uit het boek dat een bewerking/hertaling is van een heel persoonlijk “journal’ dat een jong meisje eind achttiende, begin negentiende eeuw bijhield. Het geeft een mooi beeld van het adellijke leven rond 1800 in de stad (Leeuwarden) en op het platteland (de havezate Relaer bij Raalte). Belle schrijft heel openhartig over zaken als opgroeien, opvoeding, inwijding in het sociale leven van de hogere standen, hun standsbesef, huwelijksopvattingen, religieuze gevoelsleven en allerlei praktische kanten van het leven in stadshuizen en op buitenplaatsen, de politiek (Patriottentijd!) en, uiteraard, over het dagelijkse leven (in Overijssel).