Ұлттық рух – ұлттың асыл қасиеті. Б.МОМЫШҰЛЫ
¦ÄIËÅÒ ҰЛТТЫҚ АПТАЛЫҚ web: http://adiletgazeti.kz/
E-mail: gazeta_adilet@mail.ru №19 (222) = 15 мамыр = Жұма = 2015 жыл НАЦИОНАЛЬНЫЙ ЕЖЕНЕДЕЛЬНИК / NATIONAL WEEKLY / ULUSAL HAFTALIK / 國家周刊 / اﻟوطﻧﯾﺔ اﻷﺳﺑوﻋﻲ
Елбасы Премьер-Министр Кәрім Мәсімовті қабылдады
ҚР Мəдениет жəне спорт министрi А. Мұхамедиұлының назарына!
ЖЕМҚОРЛЫҚҚА ЖАҚСЫ ЖАҒДАЙ ЖАСАЛҒАН
Кездесу барысында К.Мəсімов Қазақстан Президентіне негізгі əлеуметтік-экономикалық көрсеткіштер, маңызды мемлекеттік бағдарламалардың жүзеге асырылуы, сондай-ақ Жаңғырту жөніндегі ұлттық комиссияның қазіргі қызметі туралы баяндады.
АШЫҚ
Нұрсұлтан Назарбаев комиссияның белсенді əрі тиімді жұмыс істегені маңызды екенін атап өтті. – Комиссия өзіне тапсырылған міндеттерді тезірек орындауға кіріскені жөн. Заңнамалық өзгерістер жобасының бір бөлігін Парламенттің қыркүйектегі сессиясына дейін əзірлеу керек, бұл алға қойылған міндеттерді уақытында жүзеге асыруға оң ықпал етеді, – деді Мемлекет басшысы. Қазақстан Президенті көктемгі егіс жұмыстарын сапалы атқару ісіне атсалысу, елдің əрі қарай индустриялық-инновациялық дамуын, сондай-ақ оның негізгі экономикалық көрсеткіштерінің орнықтылығын қамтамасыз ету қажеттігіне назар аударды. Кездесу қорытындысы бойынша Мемлекет басшысы бірқатар нақты тапсырма берді. Akorda.kz
"ЕРЖҮРЕК" - АНТОЛОГИЯ ГЕРОИЗМА КАЗАХСТАНЦЕВ
Елордада өнертапқыштар арасында өткен «Шапағат-2015» жарысында əр сала бойынша оқ бойы озық шыққан 30-ға жуық өнертапқыштың мерейі үстем болып, марапатталды. Олардың еңбектері еленіп, қаржылай сыйлық табысталды.
4000 жылдық тарихы бар тоғызқұмалақ ойынының электронды нұсқасын жасаған қызылордалық Бағлан Төлебай «Жас дарын» аталымында алдына жан салмады. Ол ойлап тапқан тоғызқұмалақ ойынының 3D форматындағы əліппесінде керектінің
бəрі бар. Онда ойынның ережелері мен барысы түсіндіріледі. Оған қоса, жас өрен қойшылар алгебрасының тарихын да қосуды ұмыт қалдырмапты. Электронды əліппені кез келген адам компьютеріне жүктеп алуына болады. Мемлекет тарапынан патенттеліп, авторлық құқық берілген. - Алдағы уақытта бұл жобамды дамытып, осы тоғызқұмалақтың электронды ойынын жасағым келеді. Əртүрлі плеймаркет сияқты интернет дүкендеріне салып, халыққа тегін таратқым келеді. Тағы бір ерекшелігі - қазір екі тілде жасадым. Қазақ тілінде жəне ағылшын тілінде. Алдағы уақытта орыс тілін де қосу жоспарымда бар, дейді «Жас дарын» аталымының жеңімпазы Бағлан Төлебай. Мұнда келешегінен үміт күттірер жастармен қатар сайдың тасындай сайланып, берекелі іс көрсетіп жүрген жандар да бар. Айта кету керек, биылғы байқауға барлығы 281 адам қатысуға ниет білдірген. Алайда соның 30-ға жуығының жұмысы ғана жоғары марапатқа ие болды. Елубай ƏУЕЗОВ. ҚазАқпарат
ВНИМАНИЮ: Генерального прокурора РК Асхата Даулбаева Председателя Агентства РК по государственной службе и противодействию коррупции Кайрата Кожамжарова Прокурора ЮКО Ибрагима Иманова
Миллионы прокурора Сейдуалиева Почему чиновники так боятся ратификации статьи 20 Конвенции ООН «О борьбе с коррупцией»? Продолжение на 6 стр.
Т. Сейдуалиев
Қызылордалық оқушы тоғызқұмалақ ойынының электрондық нұсқасын жасады
Над выпуском трудился творческий состав во главе с известным академиком Сеитом Каскабасовым. Академик выра-
зил благодарность всем, кто внес свою творческую лепту в создание многотомника. Открыл презентацию ректор ЕНУ им. Л.Н. Гумилева Ерлан Сыдыков, отметивший актуальность и непреходящую ценность увидевшего свет десятитомника. Первые сто экземпляров книг будут переданы Министерству обороны Республики Казахстан. Выступающие подчеркивали важность выпуска многотомника, имеющего высокий историко-духовный смысл и эстетико-дидактический характер в воспитании патриотизма у граждан Казахстана, в первую очередь - молодежи. Как отметил академик Мырзатай Жолдаспеков, патриотизм каждого народа начинается с языка. И было время, когда военные отдавали, исполняли приказы только на одном языке - русском. И это была не их вина. Сегодня все обстоит иначе. И, тем не менее, есть еще над чем работать: молодежь еще мало интересует история, которая учит. (Продолжение на 6 стр.)
Фото из интернета
Уникальная антология казахских героических эпосов и поэм «Ержүрек», подготовленная Евразийским национальным университетом имени Л.Н.Гумилева совместно с Министерством Обороны Республики Казахстан в 10-ти томах, специально изданная к 70-летию Великой Победы, презентована 6 мая текущего года в ЕНУ им. Л.Н. Гумилева.
Егемендік жылдары 956 мыңнан астам адам Қазақстан азаматтығын алды
ХАТ
Құрметті Арыстанбек Мұхамедиұлы! Ұлттық қауіпсіздікке қатер төндіретін ең басты проблеманың бірі де бірегейі сыбайлас жемқорлық екенін Елбасымыз Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаев тəуелсіздігіміздің алғашқы жылдарынан бастап тынбай айтып келеді. Жəне құр айтып қоя салмай сол індетпен жүйелі түрде күрес жүргізді. Жемқорлықты ауыздықтауға бағытталған нормативтік-құқықтық база қалыптастырып, əрбір мемлекеттік шенеунікке қатаң талап қойды. Өкінішке қарай олардың бəрі бірдей өзіне сеніп тапсырылған қызметті адал атқара бермейтіні анықталды. Ант беріп, Елбасының қолынан жоғары мемлекеттік лауазымды атқаруға уəкілеттік алғандардың арасынан да антұрғандар табылды. Бұған дəлел – темір торға тоғытылған «тұлғалардың» тағдыры. Бірақ Елбасымыз сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті, мемлекеттік шенеуніктерге қойылатын талапты күшейтпесе жеңілдетіп отырған жоқ. Соның тағы бір айғағы кешегі ұлықтау рəсімінде мемлекетіміздің алдында тұрған бес өзекті мəселенің бел ортасында сыбайлас жемқорлықпен күресті атады. Ал өткен жылдың соңында ғана, дəлірек айтсақ 2014 жылдың 26 желтоқсаны күні «Қазақстан Республикасының 20152025 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясы туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің № 986 Жарлығына қол қойған болатын.
«Сыбайлас жемқорлық... оған ең алдымен шенеуніктердің билікті немесе лауазымдық жағдайын жеке пайда алу үшін теріс пайдалануын жатқызады, ал оның неғұрлым таралған түрлері ретінде əдетте шенеуніктерді сатып алу, қызметтік өкілеттіктерін пайдакүнемдік мақсаттарда пайдалану болып танылады» делінген сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегияда (бұдан əрі – Стратегия). Мемлекеттік шенеуніктердің жемқорлық дертін жұқтыруының себептері неде? Стратегияда бұл сұрақтың да нақты жауабы берілген. «Қоғамдық өмірдің неғұрлым маңызды мəселелерін қозғайтын шешімдерді қабылдаған кездегі ашықтықтың жеткіліксіз болуы, мемлекеттік аппараттың қызметінде тиісті азаматтық бақылаудың жəне қоғамдық пікірді ескерудің болмауы артық төрешілдікке, əкімшілік кедергілер мен лауазымдық өкілеттіктерін теріс пайдалануға алып келеді, бұл жиынтығында сыбайлас жемқорлық көріністерінің өсуіне ықпал ететін келеңсіз факторларды қалыптастырады». (Жалғасы 2-бетте).
Ахат ақсақал Мәскеудегі шеруге қатысты 5-бетте
Қаһарман қария
Ардақты ардагер Өмірбай Сақұлының арамыздан кеткеніне екі жыл 7-бетте
Биыл мемлекет 320 мыңнан астам адамға жұмысқа орналасуға көмектеседі
¦ÄIËÅÒ
Ендігі жерде кесененің қиын жағдайы туралы №19 (222) дабыл қақпаса болмайтын жағдайға жеттік 15.05.2015 жыл
ҚР Мəдениет жəне спорт министрi А. Мұхамедиұлының назарына!
ЖЕМҚОРЛЫҚҚА ЖАҚСЫ ЖАҒДАЙ ЖАСАЛҒАН
(Соңы. Басы 1-бетте).
Сіз басқарып отырған министрлік Еліміздің мəдени-рухани саласына жауапты болғандықтан əділдік, ар тазалығы, моральдік, ашықтық тұрғыдан жəне қоғамдық індеттермен күресте өзге салаларға үлгі болса жарасар еді. Өкінішке қарай, біз бүгінгі таңда үлгі болу былай тұрсын, керісінше Мəдениет жəне спорт министрлігінің өзінде Стратегияда атап көрсетілгендей «сыбайлас жемқорлық көріністерінің өсуіне ықпал ететін келеңсіз факторлардың қалыптасқандығының», яғни сыбайлас жемқорлыққа қолайлы жағдай жасалғандығының куəсі болып отырмыз. Одан да өкініштісі сол сыбайлас жемқорлыққа жасалған жақсы жағдайды жоюға бағытталған ешқандай жұмыс атқарылып жатқан жоқ. Мұның сыры неде? Өзгелерге үлгі болуға тиісті уəкілетті органның өзі мұндай мүшкіл хəлге қалай ұшырады? Мұның басты себептері де Стратегияда атап көрсетілген. Ол «қоғамдық пікірді ескерудің болмауы» жəне «ашықтықтың жеткіліксіз болуы». Сөзіміздің дəлелі ретінде Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің апатты жағдайына алаңдаушылық білдірген ғалым-мамандардың «Егемен Қазақстан» газетінде жарияланған жанайқай мақалаларының ескерусіз қалғанын айтсақ та жетеді деп білеміз. Олай дейтін себебіміз, Қожа Ахмет Ясауи кесенесі еліміздің Бас ескерткіші, мемлекетіміздің мақтанышы, Елбасымыз айтқан бүкіл түркі əлемінің рухани орталығы, киелі кесенесі, ЮНЕСКО-ның Бүкілəлемдік мəдени мұрасы, Əзірет Сұлтанның өзінен бөлек халқымыздың атақты хан-сұлтандары, би, батырлары, игі жақсылары жерленген ұлттық пантеоны. Бұл кесенені еліміздің əрбір азаматы көзінің қарашығындай қорғауға, сақтауға міндетті. Ал осынау қастерлі міндетке тікелей жауапты министрліктің Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің жағдайына байланысты бір топ ғалым-мамандардың үш жыл қатарынан жүргізген ғылымизерттеу жұмыстарының қорытындыларына сүйеніп жазылған, мемлекетіміздің бас басылымы «Егемен Қазақстанда» жарияланған жанайқай мақалаларды ескермеуі төрешілдіктің шектен шыққан көрінісі емес пе? «Егемен Қазақстанның» бетінде айтылған мемлекетіміз үшін аса өзекті мəселелерге мəн бермеген министрліктің өзге ақпарат құралдарында, азаматтардың жеке хаттарында айтылған пікірлерін елеп-ескермесі белгілі. Қолымызда бұған да жеткілікті дəлелдер бар. Дегенмен оның бəрін жіпке тізіп жатудың қажеті жоқ деп, өзіңіз министр болып тағайындалғаннан бері «Егемен Қазақстан» газетінде ғана жарияланған мақалаларға тоқталуды жөн көрдік. 2014 жылдың 17 мамыр күні «Егемен Қазақстан» газетінің № 96 санында «Кесененің күйі күрделі» деген тақырыппен Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің жетекші ғылыми қызметкері, тарих ғылымдарының докторы Мұхтар Қожаның жанайқай мақаласы жарияланды. Мақала авторы мемлекеттің қыруар қаржысына кесенеде жөндеу жұмыстарын жүргізген «Қазқайтажаңарту» кəсіпорнының Бүкілəлемдік ескерткішке келтірген залалдарын бір топ ғалымдардың ғылыми-зерттеу жұмыстарының қорытындыларына сүйене отырып, нақты дəлелдермен атап көрсеткен болатын. Мақалада тіпті қылмыстық іс қозғауға жеткілікті айғақтар да молынан келтірілген. Алайда мəн берген ешкім болған жоқ. Бүкіл Орта Азияда теңдесі жоқ, адамзаттың асыл қазынасы саналатын, қасиетті кесененің тағдырына немқұрайлы қараған Министрліктің елдің басқа мəселелеріне басы ауырып, балтыры сыздайды дегенге кім сенеді? Екінші мақала «Киелі Кесене сынақ алаңына айналмауы тиіс» деген тақырыппен «Егемен Қазақстанның» 2015 жылғы 14 наурыздағы №49 санында жарияланды. Мақала авторы Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің негізінде құрылған «Əзірет Сұлтан» мемлекеттік қорық-мұражайының директоры Мəулен Садықбеков. «Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаевтың өзі «Ұлы ғимарат», «Қазақтардың ұлттық руханиятының аса маңызды орталығы» деп, əрдайым тебіреніп, құрметпен атайтын Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің бүгінгі техникалық жағдайы өте қиын, тіпті апатты жағдайда тұр десек, бұл асыра айтқандық емес» деп сөз бастаған М.Садықбеков ары қарай мақаласын былайша сабақтайды. «Ендігі жерде кесененің қиын жағдайы туралы дабыл қақпаса болмайтын жағдайға жеттік. Үніміз жеткен жеріне дейін Елбасымыз айтқан «Ұлы ғимараттың» мəселесін əрдайым көтеріп келе жатырмыз. Алайда, «Айтқанның аузы, жылағанның көзі жаман» дегендей күй кешіп келе жатқанымыз жасырын емес. Соңғы бес жылда кесененің жағдайын тексеру жөнінде 5 рет ведомствалық комиссия құрылды. Келген комиссия Ескерткіштің техникалық жағдайына, онда жүргізіліп жатқан қайта қалпына келтіру жұмыстарының сапасына баға берудің орнына «бұдан былай үндеріңді шығармаңдар» дегендей, кесененің жағдайына алаңдап, мəселе көтерген «Əзірет Сұлтан» қорық-мұражайын қаралап, айыптап кетеді. Сонда біз кесененің бір бөлігі құлап түскенше үнсіз отыра
e-mail: gazeta_adilet@mail.ru
беруіміз керек пе? Ондай жағдайдан Құдай сақтасын! Десек те, ондай қауіптің бар екені рас. Бұрын Қожа Ахмет Ясауи кесенесінде төтенше жағдай орын алған да болатын. 1982 жылы кесененің үлкен күмбезінің астындағы сталактиттердің бір қатары құлап түскен. Бүгінгі күнде де кесененің ең қауіпті жерлерінің бірі сол үлкен күмбез жəне оның астындағы сталактиттер болып тұр. Қожа Ахмет Ясауи кесенесінде ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізген тəуелсіз ғалыммамандар Ескерткіштің өн бойында қауіпті тұздану, ылғалдану процестері қарқынды жүріп жатқанын анықтап отыр. Тəуелсіз ғалымдар кесененің мұндай жағдайға тап болуы - ғылыми негізсіз, жобасыз, қалай болса солай жүргізіліп жатқан қайта қалпына келтіру жұмыстарының салдары екенін атап көрсетті». Елбасымыз 2015 жылдың 11 ақпаны күні өткен Үкіметтің кеңейтілген отырысында ұсыныс айтпай, үнсіз бас шұлғып кете беретіндерді өткір сынға алып, «Тек қана мені тыңдап кете бермей, ойларыңыз болса ашық айтыңыздар... үндемей отырғанды қойыңыздар... Бір-бірімізді тыңдауымыз керек» («Егемен Қазақстан», №28, 12 ақпан) деп талап қойған болатын. Елбасының талабын тыңдайтын, пікірін ескеретін, мемлекеттің мүддесін ойлайтын, ұлттың рухани-мəдени, тарихи баға жетпес байлығына жаны ашитын тиісті сала басшылары осынау аса өзекті мəселені ашық көтеріп отырған мекеме басшысына алғыс айтып, оған қолдау көрсетер еді. Алайда бəрі керісінше болып жатқаны қалай? Мемлекеттің қомақты қаржысын алып, ескерткішті қалпына келтірудің орнына оған зиян келтіріп, киелі кесенені сынақ алаңына айналдырған «Қазқайтажаңарту» кəсіпорнын Мəдениет жəне спорт министрлігінің қолдап, қуаттап, бар айыбын жасырып, ал кесенеге шын жанашырлық танытып, мəселе көтеріп отырған «Əзірет Сұлтан» мемлекеттік қорық-мұражайының директоры М.Садықбековке қысым көрсетіп отыруының сыры неде? Бұл мəселенің сырын да М.Садықбековтың сол мақаласынан тапқандай болдық. Қараңыз: «Барлық мамандар Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің жағдайының нашарлау себебі қайта қалпына келтіру жұмыстарын жүргізуші «Қазқайтажаңарту» РМК (республикалық мемлекеттік кəсіпорны) қызметінен деп санайды. Өйткені, ғылыми жобаны жасайтын да, одан соң сол жұмыстарды жүзеге асыратын да «Қазқайтажаңартудың» бір өзі. «Əй, дейтін əже, қой, дейтін қожа» жоқ! Мұндай жұмыс жүйесі əлемнің бірде бір елінде жоқ шығар. Тіпті, тоталитарлық Кеңес өкіметі тұсында да мұндай сорақылық болмаған. Ол кезде тарихи ескерткіштер бойынша ғылымизерттеу жəне жобалау институты өз алдына дербес мекеме еді. Өздері жасаған қайта қалпына келтіру жұмыстарына, ғылыми жобаларға жауап беретін жəне оны реставраторлардың дұрыс орындауын қатты қадағалайтын. Ал сол институт қазір «Қазқайтажаңарту» РМК-ның қол астындағы филиалы. Ғылыми-зерттеу жəне жобалау институтын «Қазқайтажаңарту» РМК-нан бөлу қажеттігін біз ғана емес, кесененің тағдырына алаңдаушылық танытатын ғалымдар, зиялы қауым, қоғамдық ұйымдар көтеріп келе жатқанына да бірнеше жылдың жүзі болды. Əлі нəтиже жоқ. Қожа Ахмет Ясауи кесенесінде жүргізіліп жатқан жұмыстарды реставрация деп айтуға келмейді. Өйткені, кəдуілгі құрылысқа тəн ауқымды жұмыстар жүзеге асырылады... Мемлекеттік бюджеттен Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің реставрациясына жыл сайын қыруар қаржы бөлініп келеді. Алайда, осы қаржының нақты қандай жұмыстарға жəне қалай жұмсалып жатқаны туралы мəліметті ешқайдан кездестіре алмайсың. Жыл сайын жүргізіліп жатқан реставрациялық жұмыстар туралы мақалалар, сол жұмыстар жөнінде мамандардың əрқилы пікірлерін бұқаралық ақпарат құралдарынан таппайсың. Бəрі құпия. Бұл күнде Қожа Ахмет Ясауи кесенесі құрылыс тəжірибесін өткізетін сынақ алаңына айналып кеткендей. Жылда бітпейтін жөндеу жұмыстары...» Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің тағдырына алаңдап, біз де тиісті органдарға талай хат, баспасөзге мақала жазып, мəселе көтергенбіз. Сондықтан қорықмұражай директоры көтеріп отырған
мəселелер бізге өте жақсы таныс. Жəне жазғандарының бəрі рас. Кесененің жағдайын тексеру үшін 5 рет комиссия құрылса, оған «Əзірет Сұлтан» мемлекеттік қорық-мұражайының, «Қожа Ахмет Ясауи кесенесін қорғау» қоғамдық бірлестігінің, зиялы қауым өкілдерінің министрлікке, т.б. құзырлы органдарға жазған хаттары, БАҚ арқылы көтерген мəселелері себеп болуда. Алайда, сол комиссиялардың еш пайдасын көрген жоқпыз. Неге? Себебі, комиссия негізінен «Қазқайтажаңарту» кəсіпорынының өкілдері мен солардың сөзін сөйлеп, шотын шабатын министрлік өкілдерінен құралады. Сонда мұны қалай түсінуге болады? Кесенедегі атқарылатын жөндеу жұмыстарының жобасын жасайтын да, оны орындайтын жəне жұмыстардың орындалуын бақылайтын да «Қазқайтажаңарту» кəсіпорнының бір өзі. Ешкімге есеп бермейді. «Өзі би, өзі қожа». Соның бəрі аз болғандай «Қазқайтажаңартудың» жұмысының сапасыздығына байланысты жазылған хаттар мен көтерілген мəселелерді тексеретін комиссия тағы да сол «Қазқайтажаңартудың» басшылары мен қызметкерлерінен құралады. Мұндай комиссияның қандай шешім қабылдайтыны айтпаса да белгілі емес пе? Сондықтан біз бұл мəселені де көтердік. 2013 жылы Мəдениет комитетінің бұйрығымен «Қазқайтажаңарту» өкілдерімен қоса «Əзірет Сұлтан» мемлекеттік қорықмұражайының, «Қожа Ахмет Ясауи кесенесін қорғау» қоғамдық бірлестігінің, жергілікті зиялы қауымның өкілдерін қоса отырып арнайы сараптамалық топ құрылды. Мəдениет комитетінің бұйрығында Сараптамалық топтың міндеті атап көрсетілген. Ол мынау: 1. Қожа Ахмет Ясауи кесенесінде жүргізілген ғылымиреставрациялау жұмыстарының орындалуын талдау, бақылау. 2. Кесененің техникалық жағдайын объективті сараптау, бағалау. Мынадай бұйрықты көріп, Кесенеге пайдасы тиетін бір шешім қабылданып қалар деп үміттеніп едік. Өкінішке қарай ол үмітіміз де ақталмады. «Қазқайтажаңарту» өкілдері əдеттегідей шешімнің жобасын алдын ала əзірлеп алып келіпті. Бұл жолы «Қожа Ахмет Ясауи кесенесін қорғау» қоғамдық бірлестігін айыптапты. «Мəдениет комитетінің бұйрығы бойынша сараптамалық топтың алдына қойылған мəселелерді қарап, талқылап, осы жерде отырып бірлесіп шешім қабылдайық» деген біздің ұсынысымызды «Қазқайтажаңарту» өкілдері тыңдамай, жоқ жерден шу шығарып, дау туғызды. Ақыры ойындағылары іске аспайтын болған соң «біздің басқа жұмысымыз бар» деп, сараптамалық топ отырысын тастап, шығып кетті. Министрлік өкілі де солардың ығына жығылды. Сөйтіп жап-жақсы құрылған топтың жұмысы аяқсыз қалды. Содан соң біз «Қазқайтажаңарту» РМК министрлікке бағынады ма, əлде министрлік «Қазқайтажаңарту» РМК-на бағынады ма деген ойға қалдық. 2013 жылдың 3 мамыры күні Астана қаласында Қожа Ахмет Ясауи кесенесін қорғауға қатысты арнайы жиын өтіп, ғылыми-зерттеу жəне жобалау жұмыстарын «Қазқайтажаңарту» кəсіпорны функциясынан жеке шығару бойынша шешім қабылданған болатын. Алайда сыбайлас жемқорлық көріністерінің өсуіне ықпал ететін келеңсіз факторларды жоюға бағытталған осынау бір игі шешім орындалмай қалды. Стратегияда «сыбайлас жемқорлықтың себептері мен жағдайларын жоюдың маңыздылығы» да атап көрсетілген. Ал Мəдениет жəне спорт министрлігі оны жоюдың орнына, керісінше ерекше қорғауға алып отырған сыңайлы. Олай дейтін себебіміз, министрлік жемқорлықтың себептері мен жағдайларын жоюға бағытталған ешқандай шара қолданбай отырғанымен қоймай, осы мəселені көтерген «Əзірет Сұлтан» мемлекеттік қорық-мұражайының директорын қыспаққа алып, заңсыз тексерулер жүргізіп, қудалауда... 2015 жылдың 27 қаңтары күні «Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің кейбір мəселелері бойынша тұрақты комиссия құру туралы» Сіздің №24 санды бұйрығыңыз шықты. 18 адамнан құрылған комиссияның құрамында Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің жағдайынан бейхабар, бұл мəселеге мүлде қатысы жоқ адамдар да жүр. Алайда кесененің жағдайын өте жақсы білетін жəне оны қорғап, мəселе көтеріп жүрген «Əзірет Сұлтан» мемлекеттік қорық-мұражайының директоры М.Садықбеков тағы да комиссия құрамына кірмей қалған. Ал Сіздің бұйрығыңызбен комиссияның құрамына кірген
«Қазқайтажаңарту» РМК-ның бас директоры Қ.Тұяқбаев пен «Қазқайтажаңартудың» архитекторы Н.Имажанов үстіміздегі жылдың 31 қаңтары күні Түркістан қаласында вице-министр Ғ.Ахмедьяровтың төрағалығымен өткен сол комиссияның отырысына тіпті қатысқан да жоқ. Тағы бір таң қалатын нəрсе – Түркістанда өткен отырыстың хаттамасы Астанада дайындалып, комиссия мүшелерінің қолына бір айдан соң əзер тиді. Ол хаттаманы көріп тағы да жағамызды ұстадық. Өйткені Комиссия отырысында қаралған мəселелер мен хаттама шешімдерінің айырмасы аспан мен жердей. Отырыста «Əзірет Сұлтан» мемлекеттік қорық-мұражайының қызметіне қатысты мəселе қаралмаған болатын. Тіпті ол туралы бір ауыз сөз айтылған жоқ. Ал «Қазқайтажаңартудың» жұмысы өткір сынға алынды. Астанада асықпай, бір ай əзірленіп, вице-министр Ғ.Ахмедьяров пен министрліктің бас сарапшысы Ж.Молдабергенова қол қойып, бекіткен хаттамада бəрі керісінше көрсетіліпті. Тағы да «Қазқайтажаңарту» РМК-ын сүттен ақ, судан таза, ал «Əзірет Сұлтан» қорық-мұражайын еш жұмыс жасамайтын, бəріне кінəлі етіп көрсеткен. Шындығында «Əзірет Сұлтан» қорықмұражайы өте көп жұмыстарды атқарып, тың жобаларды жүзеге асырып келе жатқан жəне барлық көрсеткіштері бойынша республикадағы алдыңғы орындағы қорық-мұражай. Біз бүгінгі көтеріп отырған мəселемізге сай келетін бір ғана еңбегін атап өтпекпіз. М.Садықбеков Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің тағдырына алаңдап мəселе көтерген ғалым-мамандардың, зиялы қауым өкілдерінің үні, яғни қоғамдық пікірді аяқ асты қалдырмай, ескеріп, кесененің шынайы техникалық жағдайын анықтау мақсатымен мұражайдың өз қаржысына «Қазқайтажаңартуға» тəуелсіз ғалыммамандарды тарта отырып, үш жыл қатарынан ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізді. Бұған дейін қорық мұражайдың бірде бір басшысы кесенеде мұндай ғылыми зерттеу жұмысын жүргізген емес. Сол тəуелсіз ғалым-мамандардың зерттеу жұмыстарының қорытындылары біздердің алаңдаушылығымыздың негізсіз емес екенін дəлелдеп берді. Бұл жөнінде жоғарыда атап көрсетілген «Егемен Қазақстандағы» мақалаларда жан жақты баяндалған. Қожа Ахмет Ясауи кесенесі сияқты ұлттың баға жетпес байлығымызды қорғау үшін əуелі сол мұраны қорғап жүрген жанашыр азаматтарды, білікті мамандарды қорғау, қолдау қажет екені көзі ашық, көкірегі ояу əрбір адамға белгілі болса керек еді. Өкінішке қарай бізде жағдай керісінше болып тұр. Бұдан шығатын қорытынды мынау: Елбасымыздың Жарлығымен бекітілген Стратегияда атап көрсетілгендей Мəдениет жəне спорт министрлігінде «қоғамдық пікірді ескерудің болмауы, ашықтықтың жоқтығы, қоғамға есеп бермейтіні» министрлік өкілдерін шектен шыққан төрешілдікке ұрындырып, соның салдарынан «сыбайлас жемқорлық көріністерінің өсуіне ықпал ететін келеңсіз факторлар қалыптасқан». Яғни, министрлікте сыбайлас жемқорлықтың өсуіне өте қолайлы жағдай жасалған. Ал мұндай жерде сыбайлас жемқорлық жоқ дей аламыз ба? Бірақ бұл өз алдына бөлек əңгіме. Біз əзірге министрлікте «сыбайлас жемқорлық көріністерінің өсуіне ықпал ететін келеңсіз факторлар қалыптасқаны» туралы ғана айттық... Құрметті Арыстанбек Мұхамедиұлы! Егер біз осы ашық хатымызға қанағаттанарлық жауап ала алмасақ, онда осы хатымызды Елбасының атына жолдауға мəжбүр боламыз! Жантемір АЛИМОВ, «Қожа Ахмет Ясауи кесенесін қорғау» қоғамдық бірлестігінің төрағасы. Құлбек ЕРГӨБЕК, Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің профессоры, ф.ғ.д. Асатулла КАРИМОВ, Елбасы Н.Назарбаевпен бірге Теміртау жəне Днепродзержинск қалаларында бірге оқыған, қызметтес болған, Қазақстан теміржолының ардагері, Түркістан қаласының құрметті азаматы. Елтай БИМАҒАМБЕТҰЛЫ, Қазақстан Жазушылары жəне Журналистері одағының мүшесі, «Мерейлі отбасы» ұлттық байқауының жеңімпазы, Түркістан қаласының құрметті азаматы. Хазіретəлі ТҰРСЫН, Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің профессоры, ф.ғ.д. Нəліхан ШОТАЕВ, Түркістан қалалық соғыс жəне еңбек ардагерлері кеңесінің төрағасы, Түркістан қаласының құрметті азаматы. Мұсахан ДҮЙСЕКЕЕВ, Қалалық «Қазақ тілі» қоғамының төрағасы, Қазақстан Журналистер одағының мүшесі, Түркістан қаласының құрметті азаматы. Түркістан қаласы, 12.05.2015 жыл.
2
ЖОЛДАУ ЖЕМІСТІ ЖҰМЫСТАРҒА ЖЕТЕЛЕЙДІ «Ақылды басшың болса, адаспассың» деген. Осы бір тəмсіл Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевқа қарата айтылғандай. Иə, Президентіміздің нағыз көреген, кез келген жəйтті əріден ойлайтын салиқалы саясаткер, елге дұрыс бағыт-бағдар беріп, халықты тура жолға бастап отыратын білгір басшы екені əмбеге аян. Бұл ретте оның жыл сайын халыққа арнайтын дəстүрлі Жолдауларының мəн-маңызы басым. Президент Н.Назарбаевтың əр Жолдауы еліміздің дамуына, құлаш жайып өркендеуіне жол ашатын тың серпін, жаңа бағытбағдарлардан тұратыны белгілі. Осыны жақсы түсіне білетін халық Елбасының əр Жолдауын асыға күтіп, оны ыстық ықыласпен тыңдап, оған үн қосып жатады. Өйткені, үлкен маңызға ие бұл құжатта Елбасы қазақстандықтардың көкейіндегі көкейкесті мəселелерді дөп басып айтып, сол тығырықтан шығудың тетіктерін нақты көрсетіп, соның негізінде Үкіметке тапсырмалар береді. Осылайша ол баянды болашаққа деген сенімді еселей түседі. Соның айқын дəлелі ретінде Елбасымыздың «Нұрлы жол – болашаққа бастар жол» атты Жолдауын сөз етсек болады. Əдеттегідей басым бағыттардан тұратын бұл құжатта көлік, индустриялық, энергетикалық, əлеуметтік тұрғын-үй инфрақұрылымдарын дамыту, шағын жəне орта бизнеске қолдау көрсету, жылу жəне сумен жабдықтау жүйесін жаңғырту жұмыстарын қолға алудың нақты жолдары айқындалған. Бүгінде Қазақстан көптеген елдермен терезесі тең дəрежеде. Етекжеңімізді жинап, түтініміз түзу бола бастады. Өркениет пен мəдениеттің ең биік сатыларына қол созып, дамыған 30 елдің қатарынан көрінуді меже етудеміз. Бұл межеге жетуде логистиканың орны орасан зор. Өйткені логистика – ел дамуының кепілі. Мəселен, Қытай елінің тұтастығын қалпына келтіруде зор еңбек сіңірген Дэн Сяопин билік тұтқасын ұстаған жылдарында осы жол мəселесіне баса мəн берген. Соның нəтижесінде Қытай елі қарқынды динамикамен дамыған. Логистиканы дамыту мақсатында Елбасы өз Жолдауында: – «Елдің өркенін білгің келсе, жолына қара» деген қағида қалыптасқан. Барыс-келіс пен алыс-берісте жол қатынасы айрықша маңызға ие. Көне замандарда ірі қалаларымыздың көбі Ұлы Жібек жолын жағалай қоныс тепкен... Аймақтардың өзара байланысын жақсарту елдің ішкі əлеуетін арттырады. Облыстардың бір-бірімен сауда-саттығын, экономикалық байланыстарын нығайтады. Ел ішінен тың нарықтар ашады. Осылай алысты жақын ету – бүгінгі Жолдаудың ең басты түйіні болмақ... Бірінші кезекте, негізгі автожолдар жобасын жүзеге асыру қажет. Бұлар Батыс Қытай – Батыс Еуропа; Астана–Алматы; Астана–Өскемен; Астана–Ақтөбе–Атырау; Алматы– Өскемен; Қарағанды–Жезқазған–Қызылорда; Атырау–Астрахань. Сондай-ақ, елдің шығысында логистикалық хаб жəне батысында теңіз инфрақұрылымын құруды жалғастыру қажет,- деген. Расымен де логистиканы дамыту арқылы біз экономикалық жетістіктерге, толағай табыстарға қол жеткіземіз. Мəселен, жуырда ғана ашылған Жезқазған – Бейнеу теміржолының бойында күні кешеге дейін бірде-бір үй жоқ, мидай дала болса, қазір елді-мекендер пайда бола бастады. Осылайша логистика елсіз жатқан жерге қан жүгіртіп, қыз-қыз қайнаған тіршілік орнатты. Сонымен қатар ол ішкі туризмнің дамуына үлкен сеп болады. Ұшқан құстың қанаты талатын ұлан-ғайыр елімізде ауасы саф таза, табиғаты тамылжыған көрікті жерлер өте көпақ. Бірақ ол жерге баратын туристердің қарасы қалың емес. Бұған бірінші кезекте жол сапасының талапқа сай еместігі əсер етеді. Жолдау негізінде ол жерлерге баратын жолдар жөнделсе, біз қазақстандық туризмді ілгерілетуге қол жеткіземіз. Қазақта «ай араласпаса, ағайын жат, жыл араласпаса, жекжат жат» деген сөз бар. Логистиканы қолға алу арқылы біз сонымен қатар, елдің ішкі бірлігін арттыруға да қол жеткіземіз. Өйткені адамдар арасында барыс-келіс барынша көбейері сөзсіз. «Нұрлы жол – болашаққа бастар жол» Жолдауы аясында алдағы уақытта жол құрылысы арқылы жаңадан жұмыс орындары ашылатын болады. Бұл жайында Президентіміз былай дейді. – ...Тек жол құрылысы арқылы жаңадан 200 жұмыс орны құрылады. Ал бұл халықтың жұмыспен қамтылуын жəне табыстарының өсуін білдіреді. «Нұрлы жол» цемент, металл, техника, битум, жабдықтар өндіру мен соғын сəйкес қызметтер сияқты экономиканың басқа да салаларына мультипликативті əсер етеді. Жолдар – Қазақстан үшін өмір желісі... Біз Астанадан барлық жақтарға автомобиль, теміржол жəне авиациялық магистральдар тарайтындай көлік желісін құруға тиіспіз. Жүректен тарайтын артерия, күннен тарайтын шұғыла сияқты. Осылайша жолдардың маңызын баса түсіндіріп өткен Елбасы өз Жолдауында бұдан бөлек білім жəне ғылым саласына ерекше көңіл бөлді. Тек бұл жолғы Жолдауында емес, Ұлт Көшбасшысының халыққа арнаған əрбір дəстүрлі Жолдауында осы бір салаға баса тоқталып өтеді. Оның да нақты себебі бар. Өйткені білімді ұрпақ – кемел келешектің кепілі. «Нұрлы жол – болашаққа бастар жол» атты Жолдауға сəйкес тек білім саласына 100 млрд. теңге қосымша бөлінетін болады. Өз кезегінде бұл балалардың сапалы білімге қол жеткізуіне жасалып отырған үлкен қолдау болмақ. Бүгінде елімізде 200-ден аса апаттық мектептер бар. Бұл əрбір оқушының, ата-ананың, ұстаздың бойына қорқыныш сезімін ұялатары сөзсіз. Енді мұндай қорқыныштан арылатын күннің ауылы алыс емес екені сөзсіз. Өйткені Елбасы өз Жолдауында бірінші кезекте апатты мектеп мен үш ауысымда оқыту проблемаларын шешу туралы тиісті орынға нақты тапсырып отыр. Еліміз үшін маңызды мəселелер қамтылған Елбасының «Нұрлы жол – болашаққа бастар жол» атты Жолдауы экономикалық дағдарыс қыспаққа алған осы бір шақта баршамызды бір үйдің балаларындай бірігіп, жұдырықтай жұмылып жұмыс істеуге үндеп, «Нұрлы жолға» жұмылдырып отыр. Бұл əрбір қазақстандықтардың болашағына қатысты құжат. Сондықтан да оны халық санасына сіңдіру сіз бен біздің ортақ міндетіміз. Қазақстанды дағдарыстан алып шығудың стратегиялық бағыты болып саналатын бұл құжатты терең түсіну арқылы біздің ел алдындағы жауапкершілігіміз арта түседі. Ал жауапкершілік бар жерде атқарылған əрбір жұмыс жемісті болары сөзсіз. Мұхит ТҰРҒАРАЕВ, ОҚО Əділет департаменті басшысының орынбасары. М. ТҰРҒАРАЕВ
ЕЛ ТЫНЫСЫ
¦ÄIËÅÒ
АЙТПАЙЫН ДЕСЕҢ...
Осы қорлау дегеніміз не өзі?! Заңымызда қорлау, əжептеуір жауапкершілігі бар, қылмыс екен! Мысалы қолданыстағы Қылмыстық кодексіміздің 131-ші бабында "басқа адамның ар-намысы мен қадiр-қасиетiн əдепсiз түрде кемсiту - қорлау қылмысы" деп жазылып тұр. Яғни заң тілімен айтқандағы "басқа біреу", менің ар-намысым мен қадір қасиетімді кемсітсе, онда да əдепсіз түрде кемсітсе ғана, ол мені қорлаған болып саналады екен де, сол бапта белгіленген жазамен жазалануы керек екен! Айталық мені "басқа біреу", өзімнің істеген əрекетіме байланысты, "оңбаған, намыссыз, қасиетсіз, арсыз, санасыз, тəрбиесіз" деген сияқты ауыр сөздермен сөгіп, намысыма тиіп, қанымды басыма көтергенімен оныкі ешқандай да қорлау болып табылмайды екен! Неге дегенде, ол əдепсіз түрде кемсітіп тұрған жоқ, сосын ол сөздер өзімнің қылығыма сай айтылып отыр! Ал енді менімен ұрысып қалған "басқа біреу", егер "өй шешеңнің... немесе өй əкеңнің.." деп, мені жарық дүниеге əкеліп, тапқандарын аузыма ұсынып, барлық ауыртпалығыма көніп, мəпелеп өсірген ата-анама тіл тигізіп боқтап балағаттаса ше? Онда меніңше ол қылмыс! Біріншіден тек əдепсіз оңбаған ғана менімен ұрысып тұрып, бұл ұрысқа ешқандай қатысы жоқ ата-анама тіл тигізуі мүмкін, екіншіден мен үшін атаанасына тіл тигізген немесе тілдеуге жол берген адам ар-намыс, қадiр-қасиет деген ұғымдардан алшақ тұрған адам! Сондықтан менің түсінігімде бұл қылмыс, қорлау қылмысы! Ал егер əлгі "басқа біреу" боқтаубалағат сөздерді қолданбай, бірақ көп бала туған ананы, жынды əйел мен шошқаның деңгейімен теңестірсе ше? Осы сөздерді естіп тұрған, 8 құрсақ көтерген ананың баласы мен "анашымды қорлау" деп түсінуім керек пе, əлде "менің анама туралап айтылып тұрған жоқ қой" деп, бетке көн жамаған бетсіздікпен, көзімді жұмып тұра беруім керек пе? Ал оқырман сіз не дейсіз? Егер көтерілген мəселе сізді бей-жай қалдырмаса пікіріңізді ғаламтордағы adiletgazeti.kz сайтындағы осы тақырыппен жарық көрген мақаланың астына білдіруіңізді өтінемін!! Тек қоғамдық пікір туылғанда ғана, ол қорлау қылмысы үшін белгіленген жауапкершілік, қағаз бетінде ғана қалып қоймай, іс жүзінде қолданылып, əдепсіздер айылын жиюы мүмкін! Əйтпесе, басқа жақтағын қайдам, біздің Сарыағашта тура сол қылмыспен сотталды дегенді естімеппін де көрмеппін! Бірақ Сарыағашта одан тоқтап қалған қорлауды да көргенім жоқ! Осы қылмыспен күресу керек құзырлы органның "бізде қорлау қылмысы жоқ" деген, айды етекпен жапқан жалған ақпары болмаса, қорлау қылмысы біздің Сарыағашта тоқтаған жоқ! Сарыағаштағы аудандық емханаға қарайтын 100-ге жуық қызметкері бар бір əжептеуір мекемеге, өзі жоғары білімді бола тұра қайдағы бір медицинаға жат дүниелерді ұстанған біреу, аға дəрігердің міндетін уақытша атқарушы болып тағайындалады. Тағайындалғанда да аудандық емхананың бас дəрігеріне "шантаж" жасап жүріп, өзін заңсыз тағайындатқан екен! Ол енді басқа тақырып! Сонымен əлгі басшысымақ келе сала, жұмыс басталар алдындағы күнделікті өтетін "пятиминутканың" мақсатын өзгертіп, бүкіл ұжым алдында жарты сағаттық лекция оқитын бір бəлені шығарады. Ол басшысымақтың пиғылы тек медицинаға ғана емес, дінімізге де теріс екен. Күн ара медицина мен дінімізге деген қайшы көзқарасын ұжымға уағыздай бастаған соң, өзіндік пікірлері бар біраз қызметкерлер оған наразылықтарын ашық білдіре бастайды. Тек өзін ақылды санайтын басшысымаққа, оның догмасына қарсы қызметкерлер бірден ұнамай, оларға қарсы репрессия басталады! Еркектерін кабинетіне кіргізіп алып жағаларынан ала бұзақылық жолмен бағындырмақшы болса, ал əйелдерінің ар-намыстарына тиіп, тұқыртпақшы болады. Ақпан айының 12-сі күні, əлгі басшысымақ, "пятиминуткасына" шақырмақшы болып, қызметкерлердің киім ауыстыратын бөлмесіне есікті тықылдатып ескертпей, баса көктеп кіріп барады. Өзі айы күні жақындап, сыртқы киімін
əлі киіп үлгерместен тек іш киіммен тұрған Жанар Абдуллаева деген кіші мейірбике сасқанынан екі қолын айқастыра кеудесін жауып, "бұл не басынғандық, енді шешінгенімізді де көретін болғаны ма?" - дейді. Жанардың басынан аяғына дейін көз жүгіртіп тұрған аға дəрігер, өзінің қылығының əбестік екенін түсініп қалып, бөлмеден тез шығып кетеді. Басшысының басынғанына, өзінің дəрменсіздігіне ызасы келген Жанар Абдуллаева бір сəт өзін жоғалтып, басы айналып отыра кетеді. Жанардың қасында киімін ауыстырып үлгерген тағы бір мейірбике Айжан Шоланова оның алай-түлей болып отырған түрінен қорқып, "Жанар сабыр қылшы, əлі "пяти минуткаға" қатысуымыз керек" деп жұбатып, Жанардың ойын басқа нəрсеге бұруға
Босануға айы күні жақындап жаны қыл үстінде №19 (222) тұрған ананың сотқа жүгініп несі бар? 15.05.2015 жыл
столдар мен дуалды сүйене диспетчердің алдына зорға жетеді. Диспетчер оның 180-ге көтерілген қан қысымының тоқтамастан 210-ға бір-ақ шыққанын анықтайды. Іш қатты қысылғаннан жатырдағы шаранаға ауа жетпей, ал Жанардың өзінің басына қан шауып кету қаупі төнеді. Тек осындай сəтте екіқабат əйелге салынатын "стартовая доза" деп аталатын 20 кубик укол салынып, Жанарды зембілге жатқызып, тез арада орталық ауруханаға алып кетеді. Орталық ауруханада Жанарды кардиолог келіп көріп, "ауруханаға жатпаса болмайды, құрсақтағы балаға қазір не болып жатқаны белгісіз, оған жауап бере алмаймын" деп, сол мезетте жатқызады. Сол күні учаскелік полиция қызметкері шақырылып, Жанардан болған жағдайды сұрап жауап алып, бұл істі сотқа
ҚОРЛАНҒАН АНА
жібермеген кіші мейірбике Құлжатаева Гүлмира, реттеуші фельдшер Абдурахманова Мухабат жəне жүргізуші Бекзат Турсынбаев деген куəлары "иə, аға дəрігер шошқа да, жынды əйел де 6 бала туады дегенді айтты" деп жауап берді. Қалғандары "лекция білім туралы..." деп, мұрындарының астынан күмəнді күңкілдегендері болмаса сазарып тұра берді. Төрағалық етуші судья "жақсы мейлі, лекция білім туралы-ақ бола қойсын, енді 25 минутқа созылған білім туралы лекциядан өзіңіз не ұқтыңыз?" деген сұрағына, əлгі жаттанды 3 ауыз сөзді ғана айтуға келген куəлардың бірдебірі "мысалы мен мынаны ұқтым" деп, айта алмады-ау шіркіндер!! Сонда 25 минутқа созылған аға дəрігердің білім туралы лекциясынан ол куəлардың естерінде "шошқа да, жынды адам да көп бала туа алады, көп бала туу үшін білімнің қажеті жоқ" деген сөздерден басқа, ешнəрсенің қалмағаны ма? Тек шошқа мен жындының көп бала туа алатынының төңірегінен шықпайтын ол қандай білім туралы дəріс?! Сонда 25 минут бойы сол
3
жоқ, коридорда өтіп кетті" деп отыр. Ал олай болса Юлдашхуджаева Зухра деген куəсінің "есіктен басын ғана сұғып жиналысқа шақырып кетті" деп көрсетіп отырған бас кімнің басы болды екен?! Басқа басқа, қасынан 5 жыл бойы бір елі қалмай жүрген Юлдашхуджаева Зухра аға дəрігерінің басын басқа біреудің басымен шатастыруы еш мүмкін емес! Яғни ол екі куəнің де мақсаты, аға дəрігерге жағу үшін Жанар Абдуллаеваның айтқанын жоққа шығарып, қалайда оны бəлеқор етіп көрсету! Сонымен сот бітті! Төрағалық етуші судьяның ішкі нанымы 6 бала туған бақытсыз шошқа мен жынды əйелдің білімсіздіктерін байланыстырған сөздер, Жанар сияқты 6 бала босанып 7-не жүкті болып отырған ананы "қорлау емес" деп тапты. Айыпталушы аға дəрігер тап-таза ақталды! Жетінші құрсақ көтеріп, өмір мен өлімнің қақ ортасындағы қылдың үстінде тұрған ананыкі қорлықтан гөрі бəлеқорлыққа ұқсап шыға келді! Үкімнің қаншалықты заңды екені келесі сот сатысында анықтала жатар, ол алдағы уақыттың
немесе САРЫАҒАШТАҒЫ АТЫ БАР ДА ЗАТЫ ЖОҚ ЖАУАПКЕРШІЛІК
тырысады. Бөлмеде ол екеуінен басқа Гульнара Бадриддинова жəне Зухра Юлдашходжаева деген кіші мейірбикелер де болған еді. Бұл жолғы лекциясын əлгі басшысымақ "білім туралы" деп бастап, білімге қатысты адамның есінде қалатын құнды бірде-бір дүние айта алмай, жетіншісіне жүкті Абдуллаева Жанарға шұқшия қарап тұрып "шошқа да 6 бала туады, жынды да 6 бала туады, көп бала туу білімділіктің белгісі емес, ол əшейін табиғи процесс, көп балалағаннан шошқа бақытты емес" - деп, көп балалы ананың намысына міндетті түрде тиетін түйін жасайды. Бастығының киім ауыстыратын бөлмеге ескертусіз əй-шəй жоқ кіріп келіп, іш киіммен тұрған күйінде көргеніне бір қорланған Жанар, енді оның өзіне шұқшия қарап тұрып, шошқаның да жындының да басы істемей-ақ 6 бала туа алатынын шегелеп айтқанына одан бетер қорланады! Білімсіз əрі бақытсыз 6 бала туа алатын шошқа мен жынды туралы əңгімені өзіне қарата айтылып жатқанын Жанар ішкі дүниесімен сезінеді! Себебі ұжымдағы əйелдердің 6 құрсақ көтергені жалғыз өзі еді жəне оны барлық əріптестері білер еді! Жанар орнынан əрең тұрып, "сіз 6 бала туады деп жынды əйел мен шошқаны мысал келтіргенде, мені меңзеп отырсыз ба?" дегенде, айтқанының діттеген жеріне дөп тигеніне көзі жеткен аға дəрігер миығынан күліп, "мен əшейін лекция оқыдым ғой" деп құтылады. Жанардың көзі қарауытып, аяқ астындағы жер жылжып кетіп бара жатқандай болып,
жолдайтынын мəлімдейді. Жанарды дəрігерлер 5 күн бойы қимылдатпастан, оған система салады. "Жүрек өте қатты соғып жатыр" деп, Жанарды енді облыстық ауруханаға жолдап, ол жерде оны 5 түрлі дəрігер қарайды. Жанар сөйтіп табан астында, қарқынды ем алуға мəжбүр болып, 12 күн бойы дəрігерлердің жіті қадағалауында жатады. Облыстағы кардиолог дəрігер "стресс" деп анықтама жазып берсе, ал гинеколог дəрігері жақын арада баланы босануға рұқсат бермейтінін айтады. Əрине Құдайдың көзі тура болсын ғой, бірақ нəрестенің қандай болып туылатыны, егер сенсеңіздер қазіргі таңда белгісіз! Соңғы емін қабылдап болғасын Жанар өзінің қиналып жүргеніне қарамай əділдік іздеп сотқа жүгінеді. Егер қатты қорланбаса, жетінші баласын босануға айы күні жақындап жаны қыл үстінде тұрған ананың сотқа жүгініп несі бар? Жанардың айыптау жеке шағымы өндіріске қабылданып, сот отырысы наурыздың 17-не тағайындалады. "Өтірікшінің куəсі қасында" демекші, айыпталушы аға дəрігер сот отырысына қол астындағы өзіне тəуелді 12 куəні бір-ақ əкеледі. Онысы, онсызда жаны қыл үстінде тұрған кіші мейірбикесі Жанар Абдуллаеваны, Құдайдан қорықпастан, "бəлеқор" етіп шығару! Əкелген тəуелді куəлары бірінен соң бірі "сол 12-ші ақпан күні басшымыз білім туралы лекция оқыды, шошқа да, жынды адам да, əр 6 айда көп бала туа алады деді, болды..." - деген 3 ауыз сөзден басқа, ешнəрсе қосып алмай, жауап беріп жатты. Бірақ іштеріндегі жалған айтуға ар-ұяты
3 ауыз сөздің қайталана бергені ғой? Куəлардың жауаптарының бірдей болуынан олардың сотқа келер алдын əлгі аға дəрігерлердің "сол сөздерден басқа ешнəрсе айтпаңдар, шатасып қалуларың мүмкін" деген инструктажын, жақсылап тұрып алғанын аңғаруға болатындай. Сол 17-ші наурыз күнгі сот отырысында куəларының өтірігіне емес санының көптігіне тура бір мақтанғандай, əлгі аға дəрігер келесі сот отырысына 30-ға жуық куə əкелетінін айтып қоймады. Өз басым "ойпырмай ендігі сотқа келетін 30 куəнің барлығының адамгершілік пен ар-намыстан, анаға деген құрметтен жұрдай болғаны ма?" - деп, іштей қатты таң қалғам! Жоқ, Құдайға шүкір, олай болмай шықты! 20шы наурыз күнгі сот отырысына айыпталушы аға дəрігер 4-ақ куə əкелді. Ал қалған куəларының келмегендеріне қарағанда, онсыз да қорланып ар-намысы үшін қолынан келгенінше күресіп жатқан көп балалы ана Жанарға қарсы жалған айтуға азғырған шайтаннан гөрі, ұяттары мен жүректеріндегі имандарын тыңдаса керек! Айыпталушы аға дəрігердің "30" деп шіреніп, бірақ 4-ақ куə əкелген 20-шы наурыз күнгі сотта жауап берген диспетчер Шегебаева Қадиша деген куəсі де "аға дəрігер лекциясында шошқа да 6-ау туады деді" деп жауап берді. Ал Бадриддинова Гульнара деген куəсі болса "тек шындықты, шындықтан басқа ештеңе айтпаймын" деп ант беріп тұрып, "лекцияда шошқа туралы, жынды адам туралы, олардың көп бала туатындары туралы мүлдем айтылған жоқ" - деп, куəлік берді! Егер оның айтып отырғаны рас болса аға дəрігердің сотқа əкелген 10-нан аса куəларының бəрі жалған айтқан болып шықпай ма? Енді сотта, аға дəрігердің киім ауыстыратын бөлмеге баса көктеп кіріп барғаны бойынша, берілген куəлікке қараңыздар! Киім ауыстыратын бөлмеде Жанар Абдуллаеваның қасында болған мейірбике Айжан Шоланова аға дəрігердің ескертусіз кіріп барып, Жанардың басынан аяғына дейін көз салып тұрған оспадарсыз əрекетінен Жанардың түсі бұзылып сала бергенінен қорқып кетіп, оны сабырға шақырғанын сотта тұтықпастан айтып берді. Ал сол бөлмеде болған, бірақ сотқа аға дəрігер жақтан келген Зухра Юлдашхуджаева деген куə, "жоқ аға дəрігер ол бөлмеге кірген жоқ, əншейін басын ғана сұғып "пятиминуткаға" шақырды" деп куəлік берді. Ант беріп тұрып жалған куəлік берген, киім ауыстыратын бөлмеде болған Гүлнара Бадриддинова деген аға дəрігердің əкелген екінші куəсі "аға дəрігер киім ауыстыратын бөлмеге тіпті басын да сұққан жоқ, коридорда өтіп кетті" деді. Олай болса кім өтірік айтып отыр? Меніңше, аға дəрігердің бұл екі куəсі де өтірік айтып отыр! Себебі куə Гүлнара Бадриддинова аға дəрігердің бөлмеге басын сұққанын көрмесе де жиналысқа шақырғанын еститін еді ғой, ол болса "жоқ аға дəрігер басын бөлмеге сұққан
еншісінде! Басқасы құрып кетсін, төрағалық етуші судьяның ең болмаса "ананы шошқаға теңегенің не?" демегеніне ... Баласы үшін түн ұйқысын төрт бөліп, керек болса жанын да ойланбастан қиюға даяр, əрқайсымызға ең жақын əрі ең қымбат адам ол ана! Пайғамбарымыз (с.а.у.) өзінің хадисінде "ата-анаға деген 4 құрметтің 3-еуі асыл анаға, жалғыз біреуі ғана əкеге" деген! Ал енді шошқаға келсек, ол - дініміз исламда, тіпті етін жеуге тиым салынған харам хайуан! Шошқа жалғыз мұсылманда ғана емес, қай халықта болмасын иісі алыстан қолқаңды қауып, сасық шалшықта рахаттана қорсылдап жататын, адамның жиіркеніш сезімін тудыратын ең ыпылас хайуан! Сондықтан шошқа мен көп балалы ананы салыстыру былай тұрсын, байланыстырудың өзі білімділіктің емес білімсіздіктің белгісі! Қалай енді, алты бала тəрбиелеп отырған ана "шошқа да, жынды адам да көп бала туа алады, көп бала туу үшін білімнің қажеті жоқ" дегенді естіп тұрып, "е, маған тікелей айтылып жатқан жоқ қой, шошқаға мені теңесе атым мен тегімді айтар еді ғой" деп беймарал отыра береді?! Онда жетіншісіне жүкті Жанардың өзіне сын емес пе? Ол аз болса ұлан байтақ еліміздің шынайы иесі ат төбеліндей-ақ аз қазақтың санын "қайтсем көбейтем" деп, көп балалы ананы "Батыр ана" деп ардақтап, алтыннан алқа таққан Елбасымыздың саясаты не болды? Демек 100ге жуық қызметкері бар білдей бір мекеменің басшысының шошқа мен көп балалы ананы теңеуі, оның Елбасымыздың саясатына деген көзқарасын аңғартып отырған жоқ па?! "Шошқа мен жынды да алты бала туа алады, ол білімділік емес, ол əншейін табиғи процесс, көп бала тапқан шошқа бақытты емес!" деген сөздер, жалғыз Жанар Абдуллаеваны емес, 8 құрсақ көтерген менің анамды да қорлау деп түсінемін! Əуелі Алланың, сосын бұл фəниден "мен бақыттымын" деп өткен анашымның əруағының ризалығы үшін, жанын шүберекке түйіп жетінші құрсақ көтерген ана Жанар Абдуллаеваның "қорландым" дегеніне қалай бей-жай қарай аламын?! Пайғамбарымыз өзінің тағы бір хадисінде "Ана сүтін, анаңды Меккеге үш рет арқалап апарсаң да өтей алмайсың" деген! Ананың алдындағы парызымызды ұмытпайық! Амангелді БАТЫРБЕКОВ "Сарыағаш-ƏДІЛЕТ" қоғамдық бірлестігінің төрағасы, ҚР журналистер одағының мүшесі P.S. "Шошқа мен жынды да алты бала туа алады, ол білімділік емес, ол əшейін табиғи процесс, көп бала тапқан шошқа бақытты емес!" деген сөздерді аузы қисайып кетпей айтқан аға дəрігердің өзінің анасы 6 құрсақ көтерген екен, сол сөздерді "қорлау емес" деп тапқан төрағалық етуші судьямыздың анасы 13 құрсақ көтерген екен! Аналарының əруағы риза болсын!
«ҰРЛЫҚ ТҮБІ – ҚОРЛЫҚ»
ЖАСЫРЫП ӘРІ БАСЫНЫП АЛҒАНДАР АЛЫСҚА БАРМАЙДЫ полиция инспекторы, полиция капитаны Аманғали Игенбаев. «Жау алыстан келмейді» деп бекер айтылмаған. Осы оқиғадан соң бұл сөзге анық көз жеткіздік. Белгілі болғандай, əлгі ағайындылардың үлкені ұрланған малды өзі бағып жүрген. Оны мұндай қадамға не итермелегені түсініксізсіз? Əлде, оңай олжаға кенелгісі келді ме екен? Белгісіз... Сəуірдің 29-ынан 30-ына қараған түні құнажынды қорадан
Бүгінде Қазақстан халқының 45 пайызы ауылды жерлерде мекендейді. Олардың басым бөлігі отбасылық ырыздығын – мал шаруашылығынан табады. «Мал өсірсең қой өсір, өнімі оның көлкөсір» деген ата-бабамыз əрдайым оны құрмет тұтқан. Амандық саулық сұрасарда бір-бірімен «мал-жан аман ба?» деп амандық сұрасатыны міне сондықтан. Иə, жыл он екі ай бойы күтіп-бағып, сол арқылы күнін көріп отырған малынан бір күнде айырылып қалу – ауыл тұрғындары үшін үлкен қасірет. Бала-шағасының ризық-несібесін ажыратып отырған малынан айрылу кімге оңай тиеді дейсің?! Мал ауылдағы ағайынның еті мен сүті ғана емес, теңгесі де болып отыр. Мəселен, ауылдағы жамағат қаладағы баласының оқу ақысын төлеу үшін сиырын базарға сүйрейді. Тойға баратын болса да, қалтасына теңгесін емес, көлігіне қойын сала барады. Статистикалық мəліметке сүйенетін болсақ, Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша ұрлықтың əрбір алтыншысы мал ұрлығы болады екен. Малынан айырылған жұрт бірінші кезекте полиция қызметкерлерінің жұмысына, іскерлігіне үмітпен қарайды. Біраз жыртығына жамау болып отырған түлігінің қорасына қайта оралғанын қалайды. Мұндайда жергілікті полиция қызметкерлерінің ептілігі мен біліктілігі сынға түседі. Қылмыстың алдын алуда жүйелі тəртіппен жұмыс жасайтын, əккі ұрының ойын оқи білетін мамандар табан ет, маңдай термен емес, «ауырдың үстімен, жеңілдің астымен» нан тапқысы келгендерге тосқауыл қоя біледі.
Жақында Оңтүстік Қазақстан облысы, Түлкібас ауданы, Келтемашат ауыл округінде мал ұрлығы орын алды. Оқиға былай болған еді. Аталған ауылдың тұрғыны Жəнібек Маймақов есімді азамат жергілікті полиция бөлімшесіне түнгі сағат 01:00 шамасында қоңырау соғып, тау бөктерінде орналасқан қорасынан əлдебіреулердің бір құнажын мен бұзауын ұрлап кеткенін хабарлайды. Жергілікті жердің жағдайын жақсы білетін Келтемашат ауыл округінің полиция қызметкерлерінің шұғыл ісəрекеті барысында ұрылар алысқа ұзап үлгермепті. – Негізінде сол бір таудағы елдімекеннен бері қарай шығатын бір-ақ жол бар. Ұрылардың ауылдан шығып кете алмағаны белгілі болатын. Сол үшін де біз сол жолды жауып тастадық. Көп ұзамай нөмірі жоқ «BMW» автокөлігі құрығымызға ілінді. Көліктегі спирттік ішімдік ішкен 3 жас жігітті күдікті ретінде қолға түсірдік. Бəрі де осы ауылдың жігіттері. Ағайынды Фахриддин, Нуриддин
e-mail: gazeta_adilet@mail.ru
Аманғали ИГЕНБАЕВ, ОҚО, Түлкібас аудандық ІІБ Келтемашат ауыл округінің учаскелік полиция инспекторы, полиция капитаны Шерметовтер жəне Əли Азимов деген азамат үшеуі ұйымдасып əрекет еткен екен. Қылмысты анықтау бойынша жұмыс жасалып, олардың бұзауды ұрлағаны анықталды. Бұзаудың қайда тұрғанын біліп, ұрлықтың орын алғаны дəлелденген соң үшеуін Түлкібас аудандық ІІБ-не жеткіздік. Нөмірсіз көлікті сондағы тұрақты автотұраққа тапсырдық. Бүгінгі таңда тергеу амалдары жүріп жатыр, - дейді Оңтүстік Қазақстан облысы, Түлкібас аудандық Ішкі істер бөлімінің Келтемашат ауыл округінің учаскелік
шығарып берген. Əуелі қорада жасырын ұстап, жексенбіде Қарабұлақ мал базарына апарып сатып жіберген. «Дəніккеннен құныққан жаман» деп тегін айтылмаса керек-ті. Оңай əрі мол олжаға кенелгендер осы «кəсіппен» айналысқанды дұрыс көре бастайды. Əрі ол кезде мал иесі де шу көтере қоймаған-ды. Содан мамырдың 3-інен 4-іне қараған түні бұзауды ұрлап, Азимовтың қорасына апарып байлап қойған. Істің сəтті жүруін атап өтуге
ерте кірісіп те кетсе керек. Спиртті ішімдіктен біраз сілтеген. Ұрлық жасап болғаннан кейін көліктеріне нөмірді қайта тағуды ұмытып та кеткен. Сөйтіп, көп ұзамай қолға түскен. «Ұрлық түбі – қорлық» деген осы. Айта кетейік, Келтемашат ауыл округінде жыл басынан бері 4 қылмыс орын алып, бəрі де ашылған. Бұл жергілікті полиция қызметкерлерінің біліктілігін көрсетсе керек. Осы мал ұрлығы да олардың дер кезінде əрекет етуінің арқасында ашылды. Шұғыл ісəрекет еткен топта полиция майоры Қайрат Абылаев, полиция капитаны Нұрбол Дəулетқұлов жəне сақшы Азиз Абылаев белсенділік танытқан болатын. «Біздің міндетіміз – халыққа қызмет ету» деген полиция капитаны Аманғали Игенбаев халықтың тыныштығын қамтамасыз ету жолында аянбай еңбек етіп келе жатқанын жеткізді. Келтемашат ауыл округіндегі демалыс орындарына келетіндердің тыныштығы бұзылмауы қажет. Бұл бағытта да жүйелі жұмыс жасалуда. Басым бөлігі мал шаруашылығымен айналысатын ауыл тұрғындарына ұрылардың зияны келмеуі үшін, бала-шағасын асырап отырған малынан айырылмауы үшін де жауапты болып отырған жергілікті полиция қызметкерлері осылайша халықтың сенімінен шығып отыр. Мирас ƏСЕМ.
Сотқа арыздар мен шағымдарды электронды №19 (222) түрде беру тұрғындар үшін өте ыңғайлы 15.05.2015 жыл
АЙМАҚ
¦ÄIËÅÒ
Айта кетейік, көрнекті түрде электрондық құжаттарды жіберу тəртібі, мемлекеттік баждың онлайн-төлемі туралы, іс бойынша тарихын немесе сот актілерін шығарып алу мүмкіндіктері бар. Мəселен, Оңтүстік Қазақстан облысы Шымкент қаласы Абай аудандық сотында 2014 жылы «Сот кабинеті» арқылы 2176 талап арыз
«Ақпараттық Қазақстан – 2020» мемлекеттік бағдарламасы аясында жүргізіліп жатқан жұмыстардың бірі - сот жүйесіне заманауи технологияда енген «Сот кабинеті» болып табылады. Осы мақсатта 2014 жылдың 5 шілдесінен бастап «Сот кабинеті» электронды сервисі Жоғарғы Соттың www.sud.kz ресми сайтында іске қосылды. Бұл қызметтің түрін бүгінде Шымкент қаласының Абай аудандық сотына қарасты азаматтардың қаншалықты тиімді қолдана алатынын анықтаған едік.
ақпарат беруге сұраным» жолдайды, бұл ретте жауап жазуға жауапты маман пайдаланушының адресіне нұсқаулықтарды немесе Сұранымға жеткілікті ақпарат беру үшін жасау керек болатын əрекеттердің сипаттамасын жіберуі мүмкін. Екінші жағдайда Сот кабинетінің Техникалық қолдау қызметі мəселені
электронды қызмет жайында қарапайым халықтың барлығы біле бермейді. Ақпараттық жүйенің қаншалықты тиімділігіне қарамастан халықтың басым көпшілігі сотқа өздері келіп арызшағымдарын жазады. Ал, пайдаланушылардың көп бөлігі адвокаттар мен көзі ашық заң қызметкерлері. ХХI- ғасыр
4
Сотының Call-орталығына қалалық нөмірлерден тегін 1401 нөміріне, ұялы телефоннан 8 (7172) 71 00 00 нөміріне қоңырау шалуға болады. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жанындағы Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаменті (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының аппараты) басшысының 2014
«Сот кабинеті» сенімді ныєайтады
Аталған ақпараттық жүйені қолдану сот өндірісін жеңілдетуге, бюрократиялық кедергілерді жоюға, сот жүйесі қызметкерлерінің азаматтармен тікелей байланысын азайту жолымен сыбайлас жемқорлықтың орын алу ықтималдығын төмендетуге септігін тигізеді жəне еліміздің тұрғындары үшін сот жүйесінің ашық əрі қолжетімді болуына барынша мүмкіндік туғызады. Сот кабинеті – бұл Қазақстан Республикасы сот органдарының сервистері мен қызметтеріне электрондық түрде рұқсат алудың бірыңғай терезесі болып табылады. "Сот кабинеті" ақпараттық жүйесінде "Электрондық өтініш беру", "Талап арыз беру", "Хаттама көшірмесін беруге арыз", "Сот отырысының хаттамасына арызескертпе", "Төлем чегін тексеру", "Сот істерін іздестіру", "Сот отырысының жазбаларын көру", жəне "Хабарламаларды, хабарлама қағаздарды, сотқа шақыру қағазын алу" электронды сервистері бойынша жүзеге асырылуда. Аталған қызметтерді электронды цифрлық қолтаңбасы бар республиканың барлық азаматы тұтына алады. Мəселен, кез келген азамат, оның өкілі немесе қорғаушы өзіне қолайлы уақытта үйінен, кеңсесінен шықпастан, ғаламтор желісі арқылы сот құжаттарымен танысып шығып, істің қаралу деңгейін біліп, сот актісін қағазға басып шығара алады. Сонымен қатар, «Сот кабинеті» сервисі арқылы заңды тұлғалардың мемлекеттік баж төлеу мəселесі шешімін тапты. Жеке тұлғаның (заңды тұлға өкілінің) төлем карточкасы арқылы бажды төлеу, сондай-ақ төлем құжатының (түбіртек, төлем тапсырмасы жəне т.б.) сканерден өткен көшірмесін қоса беру мүмкіндігі артты». Ақпараттық технологияны пайдаланушы халықтың санын көбейту , "Сот кабинеті" ақпараттық жүйесін пайдаланудың артықшылықтары мен тиімділігін көрсету мақсатында аудандық соттың ұйымдастыруымен жекежеке түсіндіру жəне насихаттау жұмыстары, дөңгелек үстелдер,
талдау үшін келесідей қосымша ақпаратты талап етуі мүмкін. 1) Мəселенің туындау уақыты (Күні/Айы/Жылы Сағ/Мин). 2) Мəселенің толық сипаттамасы; 3) Қателіктердің немесе пайдаланушы əрекеттерінің скриншоттары; 4) Пайдаланушының жалпы бағдарламалық қамтамасыз етуі; a. Операциондық жүйе; b. Операциондық жүйенің Сервис пагы. 5) СК Техникалық қолдау қызметінің өтініштерді қарау мерзімдері
кездесулер ұйымдастырылуда. Ал, ақпараттық жүйені меңгерген мамандар көптеген мекемелер мен білім ошақтарына барып дəрістер оқып, газет беттеріне мақалалары жарияланды. Сонымен бірге, аудандық сотқа келген əрбір тұрғынға "Сот кабинеті" жайында анықтама берілген парақшалар таратылған жəне сот ғимаратының ішіндегі сөреге қойылған. Нұрлыбек ƏМІРБЕКОВ, Шымкент қаласы Абай аудандық сотының бас маманы: - Аталмыш электронды сервистің тиімділігіне тоқталатын болсақ, шындығында бұл бастама арқылы сотқа арыздар мен шағымдарды электронды түрде беру тұрғындар үшін өте ыңғайлы, сонымен бірге бұл азаматтардың уақыты мен қаржысын, бюджет қаражатын үнемдеуге халық үшін сот жүйесінің қолжетімділігі мен ашықтығына қол жеткізуге мүмкіндік береді. «Сот кабинеті» ақпараттық сервисі арқылы сот отырысы хаттамаларымен танысу туралы, сот отырыстары аудио-бейне жазбаларының көшірмелерін сұрау, сот актілерін көшірмелерін алу, сот отырыстарының хаттамаларына ескертпе келтіру туралы арыздар мен апелляциялық шағымдарды тапсыра алатынын тұрғындарға жеткізгім келеді.
Əлемдік қауымдастық Қазақстан Республикасын демократиялық жəне зайырлы мемлекет ретінде таныды. Кез келген елдің мемлекеттілігін айқындайтын негіз қалаушы фактор оның тілі болып табылады.
Мемлекеттік тіл мəртебесі ел мерейі Бүгінде көп ғасырлық тарихы бар қазақ тіліне мемлекеттік мəртебе берілуіне байланысты оның қоғамдық маңызы арта түсті. Мемлекеттік тілдің əлеуметтік-қоғамдық функциясын дамытуда оның қолданылу аясын кеңейтуде ұлттық тілді дамытудың ерекше маңызы бар. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаев 2011 жылғы Қазақстан халқына Жолдауында: «Қазақтардың өзіміздің өмір сүріп, елімізді жақсылықтарға бастап бара жатқан туған жерге атауын берген мемлекеттік қазақ тілін құрметпен жəне лайықты оқып-үйрене бастағандығын атап өтудің өзі қуанышты. Бүгінде мемлекеттік тілді еркін меңгерген ересек тұрғындардың үлесі басым көпшілікті құрайды. Бұл – Тəуелсіздіктің орасан зор жетістігі. Біздің міндетіміз – 2017 жылға қарай мемлекеттік тілді білетін қазақтар санын 80 пайызға дейін жеткізу. Ал 2020 жылға қарай олар кемінде 95 пайызды құрауы тиіс. Енді он жылдан кейін мектеп бітірушілердің 100 пайызы мемлекеттік тілді біліп шығатын болады (Елбасымыз (23.04.2015) Білім жəне ғылым министріне, мектепке үш тілді үйрету бағдарламасының тиімді жолдарын енгізуді тапсырды). Демек, сол үшін біз бəрін де жасап жатырмыз», – деп айтқан болатын. Ал, біздің Тілдерді оқыту орталығының басты міндеті ҚР-ның мемлекеттік тілін дамытудың өзекті бір қыры – қазақ тілін мемлекеттік қызметшілерге оқыту мəселесі. Мемлекеттік қызметшінің тілдік тұлғасын қалыптастыру мəселесін ендігі кезекте «тілдердің үштұғырлылығы» мəдени жобасымен ұштастыру міндеті де күн тəртібіне қойылды. Гүлшахар АБДУГАППАРОВА, Шымкент қаласы əкімдігінің «Тілдерді оқыту орталығы» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің оқытушысы
e-mail: gazeta_adilet@mail.ru
беріліп жəне сот құжаттарымен танысқан болса, ал 2015 жылдың 3 айында 1561 талап арыз өткізіліп сот құжаттарымен танысып шыққан азаматтар да бар. Ал енді техникалық қолдау қызметіне өтінішті рəсімдеу ережелерін айта кетсек өтініштерді «Сот кабинеті» электрондық ақпараттық сервисінің пайдаланушыларын техникалық қолдау қызметіне office@sud.kz адресі бойынша электрондық поштаға жіберу қажет: Сонымен «Өтініш форматы келесі үлгіге сəйкес болуы керектігін көрсете кетейік: Хабарлама тақырыбы:
Хабарлама мəтіні:
СК Қолдау қызметіне Өтінішті жіберген соң Пайдаланушыға бір сағат ішінде оның өтініші қабылданғандығы туралы хабарлама жіберіледі, бұл ретте: · Пайдаланушының бірінші өтінішіне жауап беру уақыты өтініш тіркелген уақыттан бастап үш жұмыс сағатынан кеш емес ; · «Қосымша ақпарат беруге сұранымға» жауап алынған соң жауап беру уақыты сұранымға жауап алынған мезеттен бастап 2 жұмыс күнінен кеш емес; · Егер жұмыс уақытының 72 сағаты ішінде СК Техникалық қолдау қызметі «Қосымша ақпарат беруге сұранымға» жауап алмаса, онда өтінішті қарау тоқтатылады.
«Сот кабинеті» Техникалық қолдау қызметінің жұмыс істеу уақыты жұмыс күндері Астана уақытымен сағат 09:00-ден бастап 18:30-ға дейін» - деп көрсетеді www.sud.kz сайты.
ХХХХХХХХХХХХ/СК/Пайдаланушы мəселесінің қысқаша сипаттамасы 1) Қолданылатын ЭЦҚ, ЭЦҚ-ның əрекет ету мерзімі; 2) Қолданылатын Web-браузер түрі жəне Web-браузер нұсқасы; 3) Java БҚ қолданылатын нұсқасы; 4) Қосымша берілетін мəліметтер: Қателік мəтіні; Қателік туындайтын əрекеттер; Қосымша ақпарат (Screen жəне т.б .) 5) Жіберуші: Т.А.Ə, ЖСН/БСН
мұнда: · ХХХХХХХХХХХХ – пайдаланушының ЖСН/БСН; · СК – сот кабинеті. Қажет болған жағдайда «Сот кабинетінің» Техникалық қолдау қызметі пайдаланушыға «Қосымша
ақпараттық технология заманы болғанымен, қарапайым халықтың барлығы дерлік сол заманға ілесіп, интернет желісін толық меңгерген деп айта алмаймын. Бұл əр адамның қызығушылығы мен ізденімпаздығында болып тұр. Дегенмен, статистикалық мəліметтерге сүйенсек, Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша өткен жылы "Сот кабинеті" ақпараттық жүйесіне тіркелген арыздар мен өтініштер саны 216-ы болса, жыл басынан бүгінгі таңға дейін 27 арыз-шағым тіркелді. Шынтуайтуында ақпараттық жүйені пайдалану оңай əрі тиімді.
Нұрдəулет АСАУОВ, ОҚО кəмелетке толмағандардың істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының маманы: - "Сот кабинетінің" халыққа берер пайдасы ауыз толтырып айтатындай мол. Дегенмен, бұл
Заңды жəне жеке тұлғалар үшін жүйеде небəрі тек бір рет тіркелуге болады. Ал, жүйені пайдалану барысында сізді бірнеше сұрақ мазалауы мүмкін. Мəселен, Java апплетін жүктеу кезінде «Жұмысты жалғастыру үшін Сізге Java соңғы нұсқасын орнату немесе жаңарту керек» хабарламасы шығады. Бұл жағдайда сіздің браузеріңіздегі Java жұмысын тексеру үшін http://java.com/ru/download/installed.js p сілтемесі арқылы өту қажет. Java дұрыс күйге келтіру үшін осы ресурстың ақпаратын пайдаланған дұрыс болады. Бұл хабарлама апплетті жүктеу 2 минут ішінде аяқталмаса браузер бетін жаңартып көру керек (Ғ5-ті басыңыз). Талап арыз жіберілсе алайда бір тəулік ішінде оның тіркелуі туралы ақпарат болмаса, кез-келген тұтынушы соттың кеңсесіне хабарласа алады (телефондары www.sud.gov.kz сайтында орналастырылған) немесе Қазақстан Республикасы Жоғарғы
жылғы «11» тамыздағы № 380 өкімімен Бекітілген «Сот кабинеті» электрондық ақпараттық сервисі арқылы электрондық құжаттарды сотқа беру тəртібі туралы нұсқаулықта» электрондық құжаттарды беру шарттары көрсетілген. Яғни, Біріншіден, Жеке тұлғалар жəне олардың өкілдері, заңды тұлғалардың өкілдері «Сот кабинетінде» орналастырылған электрондық нысандарды толтыру арқылы электрондық құжаттарды сотқа ұсынуға құқылы. Демек бұл үшін көрсетілген адамдар «Сот кабинетіне» тіркелуі қажет. Екіншіден, «Сот кабинетіне» тіркелген адам электрондық құжаттарды беру сервисінің пайдаланушысы болып табылады. Үшіншіден, «Сот кабинетіне» авторизациялау ЖСН-нің немесе БСН-нің жəне парольдің көмегімен жүзеге асырылады. Арыз (өтініш) берген кезде заңды тұлғаның өкілі авторизацияны БСН арқылы жүзеге асырады. Төртіншіден, Электрондық құжаттарды беру сервисін пайдаланушы «Сот кабинетіне» авторизациялау рəсімінен өткеннен кейін: ь талап арызбен; ь сот отырысының хаттамасын ұсыну туралы арызбен; ь сот отырысының хаттамасына ескертумен; ь өтінішпен сотқа жүгіне алады.
Заманауи ақпараттық технологияларды қолдану сот қызметінің қолжетімділігі, ашықтығы мен тиімділігі тəсілдерінің бірі болып табылғандықтан ақпараттық сервистерді қолдану сот кеңсесі қызметкерлерінің ғана емес, сотқа жүгінетін адамдардың да уақытын үнемдемек. Ендеше, ісіңіз сотқа түскен жағдайда сот есігін қақпай-ақ, үйде отырып электронды қызметтің түрін пайдаланғаныңыз абзал. Ж. МҰСТАФИНА.
Тіл үйрену - жас талғамайды 1989 жылы 22 қыркүйек күні Елбасының тарихи шешім қабылдауының арқасында қазақ тілі өз тұғырына қонғанын бүкіл халық біледі. Бұл тəуелсіздікке əлі қол жеткізбегенмен, өшкеніміз жанып, өлгеніміз тірілген, қалың қазақ бөркін аспанға атқан тарихи күн болғаны анық. «Қазақстан Республикасының Тіл туралы» Заңында «Қазақстандағы мемлекеттік тіл – қазақ тілі» деп нақты жазылған. Міне, сол бір бағы басына қайта қонған, туған тіліміздің төрден ойып орын алғанына да жиырма жылдан асты. Сол кезден бастап əр қалаларда, аудандарда, облыстарда тілді оқыту орталықтары жұмыс істеуде. Елбасымыз Н.Ə.Назарбаевтың тіл үйретуді жетілдіру тұрғысындағы жаңа тапсырмаларының бірі, Қазақстан халқы Ассамблеясының ХV сессиясында: «Мемлекеттік тілді үйрету орталықтарының желілерін кеңейтіп, оларды əрбір қалада жəне аудан орталығында, жоғарғы оқу орындары мен өзге де мекемелерде құрылуы тиіс. Оларға көмектесіп, əрі ынталандырып отыру қажет. Мемлекет жеткілікті қаржы бөліп отыр, оларды тек дұрыс пайдаланған жөн. Оқытудың инновациялық формаларын батыл жəне кеңірек енгізу керек» деген сөзінен қорытынды шығаруымыз тиіс емес пе? Қазақстан Республикасының Тіл туралы заңына жəне Елбасы Н.Ə.Назарбаевтың 2001 жылы 7 ақпанындағы №550 Жарлығымен бекітілген «Тілдерді қолдану мен дамытудың 2001-2020 жылдарға
арналған мемлекеттік бағдарламасына» сəйкес, Шымкент қаласы əкімдігінің Тілдерді оқыту орталығына өздері ұсыныс жасап келген Шымкент қаласы химиябиология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінде жұмыс істейтін шетелдік азаматтарды оқытуға қуана келістім. Өз кезінде олар өз пікірлерін төмендегідей білдірді. Эванс Ричард Чарлз, 56 жастағы топ лидері, Англияның тумасы: - Өте қызық курс жəне талапты да шыдамды мұғалім. Маған қиын соққаны дыбыстардың қазақ тілінде жуан жəне жіңішке болып бөлінгені, айтылуы. Сонымен қатар жалғаулармен жұмыс жасау. Мұғалімнің сабағынан үйренген сөздерімді дүкендерге, кафелерге барғанда қолданып жүрмін.
Кларк Марк Патрик, химия пəнінің мұғалімі, Англияның тумасы: - Қазақ тілі ағылшындар үшін өте күрделі тіл екен, Ричард əріптесім айтқандай дыбыстармен жалғаулардың ерекшеліктері қиындау, ағылшын тілінде жалғаулар буын ерекшелігіне қарап қойылмайды. Меніңше, етістіктің шақтарында қазақ тілімен кішкене ұқсастықтар бар сияқты. Литл Брайн Майкл, химия пəнінің мұғалімі, АҚШ-тың тумасы: - Мен Қазақстанда 7 айдан бері жұмыс істеудемін. Қазақ тілін үйрену маған осы елдің салт-дəстүрін, студенттер мен жергілікті тұрғындармен қарым-қатынас жасау үшін керек. Дəл қазір мен курстың алғашқы сатысынан өттім, енді ары қарай осы тілге деген саяхатымды жалғастырып, одан əрі дамытып
терең үйренемін деген ниетім бар. Ливсей Пол Рой, информатика пəнінің мұғалімі, Англияның тумасы: - Мен ағылшын джентельменімін. Дəл осы курсқа Назарбаев Зияткерлік мектебінде жұмыс істей бастағаннан бері жазылдым. Сабақ барысында қазақтың көптеген фразаларымен сөздерімен таныстым. Қазіргі таңда Шымкенттің көшелері мен дүкендерінде қарапайым жеңіл сөздерін қолданып тілдесе аламын. Ары қарай курсты жалғастырып қазақ тілін үйренгім келеді. «Тіл үйрену – жас талғамайды» дегенге осы азаматтармен жұмыс істеу барысында көзім толық жетті. Меруерт БИМУРЗАЕВА, Шымкент қаласы əкімдігінің Тілдерді оқыту орталығының ағылшын тілі оқытушысы
¦ÄIËÅÒ
Бізде Жапония мен Америкаға барып дəріс оқитын №19 (222) Асқар Жұмаділдаев деген күшті математик бар 15.05.2015 жыл
ҰЛЫ ЖЕҢІСКЕ - 70 ЖЫЛ
БАТЫРҒА ЕСКЕРТКІШ ОРНАТЫЛДЫ
мақсаттары – Сталинградты алып, Волга өзенін кесіп өтіп, Бакуден, Маңғыстаудан, Түркіменстаннан Батыс Қазақстан арқылы теміржолмен келетін жанаржағармайдың жолын кесіп тастау. «Кеңестердің самолеті ұшпасын, танкі жүрмесін, жанар-жағармайы жеткізілмеген бүкіл техникасы тоқтап қалсын. Ал, жаяу əскерді біз оңай жаулап аламыз» деп ойлайды фашистер» дейді майдангер қаралы жылдарды еске алып.
Астаналық Ұлы Отан соғысының ардагері, «ІІ дəрежелі Отан соғысы» ордені мен «Германияны жеңгені үшін» медалінің иегері Ахат Бекмəдияұлы Мəскеуде өтетін Ұлы Жеңістің 70 жылдығына арналған шеруге қатысқан қазақстандық 6 майдангердің бірі. Жасы тоқсаннан асқанына қарамастан, санасының сергектігін, айтар ойының айқындығын сақтап қалған ақсақалдың шаңырағына таяуда бас сұқтық.
Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев елордадағы «Жерұйық» саябағында тас тұғырға қондырылған Кеңес Одағының батыры, генерал-майор Иван Панфиловтың ескерткішін ашу рəсіміне қатысты.
ЧЕРЧИЛЬДІҢ СТАЛИНГЕ БЕРГЕН БАҒАСЫ
АҚ САБАН – ЕГІН ЖИНАЛАТЫН МЕЗГІЛ
Былтыр Ырзақұл Байкешев деген майдангер туралы мақала жазған едік. Соның алдында үйіне барғанымызда Ырзақұл ақсақал кеңестердің атақты қолбасшысы Георгий Жуков туралы кітап оқып жүргенін жеткізген. Ахат ата да тек газетпен шектелмей, кітап оқиды екен. Бізге Бушков дейтін автордың «Сталин: красный монарх» деп аталатын кітабын көрсетті. Одан «мұртты көсем» жөнінде сұрағанымызда ақсақал «Черчилдің: «Соқамен еңбек еткен Ресейді атом бомбасына жеткізген – Сталин» деген сөзі бар. Былай қарасаңыз – Черчиль
Дайындаған сұрақтарымызды қойғанымызда өзі талай журналиске айтып берген, газет пен телеарналарда сайрап тұрған майдандағы жолын көп қозғамай, əңгіме тақырыбын неғұрлым кеңейтуді ойладық. Жасына лайық
Барша жұртты Отан қорғаушы күнімен жəне Ұлы Жеңістің 70 жылдық мерейтойымен құттықтаған Елбасы бұл рəсімнің мəнмаңызы жоғары екенін атап өтті. - Бұл ескерткішті Кеңес Одағының батыры Иван Панфиловқа ғана қойып отырған жоқпыз. Аталған ескерткіш фашизмге қарсы күресіп, ұрыс даласында қаза тапқан жəне майданнан аман-есен оралып, елді дамытуға орасан еңбек сіңірген барлық қазақстандықтарға тағзым етудің белгісі, - деді Қазақстан Президенті. Сұрапыл соғыс жылдары Алматы облысында құрылған 316 атқыштар дивизиясына Иван Панфилов басшылық етті. Мемлекет басшысы бұл əскери құрылымның ерлігін еске алды. - 28 панфиловшы жауынгер Мəскеу түбіндегі қанды шайқасқа қатысты. Дивизия қатарында Кеңес Одағының батыры Бауыржан Момышұлы да болды. Олар фашистердің танк əскерінің шабуылына мықты тойтарыс бере білді. Генерал Панфиловтың есімі Ұлы Отан соғысы тарихында
қалды. Біздер, қазақстандықтар, оларды өзге батырлармен бірге қастер тұтып, жадымызда сақтаймыз, – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Елбасы майданға аттанған қазақстандық жауынгерлердің Ұлы Жеңіске қосқан зор үлесіне тоқталды. - Қазақстаннан соғысқа 1 миллион 200 мың адам аттанып, жартысы қайтпай қалды. Олар Отан қорғау жолында жанын пида етті. Бұл сол кездегі ел халқының 20 пайызы еді. 500 қазақстандық жауынгер Кеңес Одағының батыры атанып, 200 адам «Даңқ» орденінің барлық дəрежелерін иеленді. Олардың есімдері ешқашан ұмытылмайды, - деді ел Президенті. Ұлы Отан соғысы ардагерлеріне сый-құрмет пен жəрдем əрдайым көрсетілетінін атап өткен Елбасы «Мемлекет ардагерлерге қолдан келер қолдауы мен жəрдемін көрсетуде. Сіздер мемлекеттің қамқорлығындасыздар. Біз ардагерлерді мерекелерде ғана емес, барлық уақытта ардақтайтын боламыз. Өйткені,
сіздер бұған лайық еңбек сіңірдіңіздер. Сіздердің ерліктеріңіздің арқасында бүгінгі ұрпақ тұрақты, тəуелсіз əрі тату Қазақстан мемлекетін құрды. Еліміз қалай өркендеп келе жатқанын көріп отырсыздар. Бұл сұрапыл соғысқа аттанып, бекерге қан төкпегендеріңіздің белгісі. Арамызда аман-сау жүріп, жастарды патриоттық пен Отанға адалдық рухында тəрбиелей беріңіздер!» – деп аяқтады сөзін Нұрсұлтан Назарбаев. Айта кетейік, биіктігі 2,5 метр қоладан құйылған Иван Панфилов ескерткішінің авторы – мүсінші Ренат Əбенов. Ескерткіштің шығыс жағында батырдың аты берілген аллея бойымен Мəскеуді қорғаған 28 панфиловшы-жауынгердің есімдері, туған жылдары мен қаза тапқан күндері жазылған табиғи граниттен жасалған естелік тақталар мен стелла орнатылған. Ескерткіштің ашылу рəсіміне қатысқан Иван Панфиловтың жиен немересі Алуа Байқадамова атасына қойылған белгіге көңілі толатынын жеткізді. Гүлмира МƏНШƏРІПОВА
Айтулы мерекені атап өтті Жеңістің 70 жылдығы мерекесі қарсаңында Оңтүстік Қазақстан облыстық сотының үлкен мəжіліс залында салтанатты жиын өтті. Оған ОҚО сотының басшылары мен судьялары, ардагерсудьялар, аудандық соттардың төрағалары мен судьялары жəне сот кеңсесінің басшысы мен мамандары қатысты.
АХАТ АҚСАҚАЛ МӘСКЕУДЕГІ ШЕРУГЕ ҚАТЫСТЫ өмірден түйгені мол майдангерден аларымыз көп екен. Ə дегенінен ақсақал бізді соған сендірді. Бүгінгі заманда сөздік қорымыз жұтанданып бара жатқаны жасырын емес. Ана тіліміздегі кейбір ескілікті ұғымдардан мақұрым қалып, журналисіміз бар, басқамыз бар баяғыдан келе жатқан бейнелі сөздерді түсінбейтін, қолданбайтын жағдайдамыз. Ахат ата əңгімені өмірбаянынан бастап, «ақ сабан уақытында дүниеге келдім» дегенінде абдырап қалдық. «Ақ сабан уақыты қай кез? Туған күніңіз қай күн?» деген сұрақтарды қоюға мəжбүр болдық. «Ақ сабан – егін жиналатын мезгіл ғой. Мен туған 1923 жылы тіркеу деген жоқ қой. Анығы – ақ сабан уақытында туғандығым болғандықтан, кейіннен туған күнімді 1 қыркүйек деп жаздырып алдым. Бұл күн – Білім күні мерекесі екені белгілі ғой. Өзім 44 жыл мұғалім болып жұмыс істедім. Сондықтан осы күн жаныма жақын» деп, жауап берді ол. Екінші түсінбеген сөзіміз – ақсақал туған Қазқоскөл ауылына жақын Қолутон деген жер атауына қатысты болды. Соны сұрағанымызда «Клара Əмірова атты өлкетанушы Қолутон сөзі «қалған құтан» сөзінен шыққан деп айтатын. Кейбіреулер бұл сөздің төркінін қыс қатты болғанда айтылатын «қалың тоң» сөзінен іздейді. Қазір көнекөздер жоқ қой, сондықтан мұның анық-қанығын кім білген» деді ақсақал. Біз бас шұлғып, ұйып қала бердік.
АХМЕДИЯ АҒАСЫ АШАРШЫЛЫҚТАН АРАШАЛАП ҚАЛДЫ
Салтанатты жиынды облыстық соттың төрағасы Нұрсерік Шəріпов ашқан соң, Қазақстан Республикасының мемлекеттік Əнұраны орындалды. Осыдан кейін Нұрсерік Кəрімұлы іс-шараға қатысушыларды алдағы келе жатқан айтулы күнмен құттықтады. Жиында Ордабасы аудандық сотының төрағасы, Ауған соғысының ардагері Қ.Мұсаевтың баяндамасы тыңдалып, одан кейін облыстық соттың қылмыстық істер жөніндегі сот алқасының төрағасы З.Пірнияз бен азаматтық жəне əкімшілік істер жөніндегі сот алқасы төрағасының міндетін атқарушы Н.Биболов жəне облыстық соттың кеңсе басшысы О.Лештаев жиынға қатысушыларды құттықтап сөз сөйледі. Іс-шарада облыстық соттың төрағасы Н.Шəріпов Шымкент қаласы Абай аудандық сотының төрағасы,
Ауған соғысының ардагері Түгел Бекбайұлы Бекімбетовтің Қазақстан Республикасы Президентінің 2015 жылғы 4 мамырдағы Жарлығымен «Құрмет» орденімен марапатталғанын айтып өтті. Сондай-ақ оған сот жүйесінің дамуына елеулі үлес қосқаны, ұзақ жылдар бойғы атқарған жемісті жұмысы үшін Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сот Төрағасының Алғыс хатын да тапсырды. Жəне де ОҚО сотының судьясы Жанна Викторовна Кимге ел бірлігін нығайтуға, мəдениетаралық диалогты дамытуға жəне қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға қосқан елеулі үлесі үшін Қазақстан халқы Ассамблеясының қоғамдық «Бірлік» алтын медалін табыс етті. Қ. ДҮЙСЕНБИ, ОҚО сотының баспасөз қызметінің жетекшісі
Майдангерлер дегенде біразымыз ескере бермейтін бір жəйт бар. Ұлы Отан соғысын олардың басына түскен алғашқы ауыртпалық деп ойлаймыз. Жоқ, өткен ғасырдың отызыншы жылдары естияр болып қалған балалар ең алдымен қолдан жасалған ашаршылыққа ұрынды. Ахат атадан соның жайын да сұрай кеттік. «Біздің Қазқоскөл ауылынан 1,5-2 шақырымдай жерде ескі Қолутон деген орыстың селосы болды. Сол селодан бидай Қызылжарға жөнелтілетін. Əкемнің ағасы Ахмедия пар атпен кіре тартып, Қолутоннан Қызылжарға бір жұмаға кететін. Ағайыма кіре тартқаны үшін тиесілі «паектен» бөлек бір қап бидай берілетін. Міне, осымен ол кісі ағайынды төрт шаңырақты асырады. Соның арқасында ептеп бидай қуырып, талғажау етіп, анау-мынаумен күн көрдік» деп жауап берді майдангер.
БІР ӘУЛЕТТІҢ ЖАЛҒЫЗ ТҰЯҒЫ
Ақсақалдың əкесі Бекмəдияның Ахмедиядан бөлек Мұхамедия жəне Рахметолла деген бір туған бауырлары болды. Солардан қалған жалғыз тұяқ – осы Ахат ата. Майдангердің əңгімесін əрі қарай тарқатсақ, Мұхамедиядан – қыздар, Бекмəдиядан – бір өзі тараса, ал Ахмедия мен Рахметтола ұрпақсыз өтіпті. «Арғы атамыз – Молдабай. Егер мен олай-бұлай болып кетсем, бітті, ұрпақ жалғастығы үзілді деген сөз. «Қара қазан» аталатын ескі дəстүрімізді білесің бе? Жаугершілік заманда адам ұрпақсыз өтсе, оның зиратына қара қазанды апарып, төңкеріп тастайтын. «Қара қазан» өзі қазақ үшін қасиетті ұғым ғой. Қара қазан қайтыс болған адамның зиратында жатса, оның шаңырағының өшкенін білдіреді» деген ақсақал бізді осы күнге дейін білмей келген дəстүрден хабар берді. Ахат атаны мұндай қасіреттен Құдай сақтады. Соғыста екі рет жараланып, саптық қызметке жарамай қалғандықтан 1944 жылы ауылына оралған ол өмірлік серігін жолықтырды. Содан 5 бала көріп, өсіп-өнген шаңыраққа айналды. Қазір үлкен балаларының өзі – зейнеткер.
«ГИТЛЕРГЕ ДЕГЕН ӨШПЕНДІЛІГІМ СОҒЫСҚА БАРМАЙ ЖАТЫП ОЯНДЫ» «Қырық жыл қырғын болса да, ажалды өледі». Ақмолада жасақталған 90-полк қатарында 1942 жылы Ұлы Отан соғысына аттанған Ахат Бекмəдияұлы Орталық майдан шебінде жаумен арпалысып, Мəскеуге жауды кіргізбеген əскердің қатарында болды. Орлов-Курск иініндегі шешуші шайқаста алдыңғы шепте жүрді. Кеңес жауынгерлеріне қарудың жетпеген кезеңдерін де көрді. «Сонда патриоттық сезіміміз өте күшті болды. Мен соғысқа дейін Қызылжар педагогикалық училищесінде оқыдым. Сол кезде жүргізілген тəрбие жұмыстарының нəтижесінде Гитлерге деген өшпенділігім оянған. Оны əлемдегі ең жексұрын, ең қанішер адам ретінде санайтын едім. Ал, соғысқа аттанғаннан кейін Мəскеуді жанымызды аямай қорғадық. Саяси жетекшілеріміздің «Артымызда Мəскеу тұр» деген күшті үгіт-насихат жүргізгеннен кейін оған жауды кіргізбедік қой. Фашистер Мəскеуді ала алмайтын болғаннан кейін тактикалық қулыққа көшті. Одақ астанасына бұрынғыдай тура шабуылдамай, Украинаның оңтүстігі жəне Кубань, Дон арқылы Сталинградты басып аламыз деп ойлады. Ондағы
АСЫЛ АРДАГЕР Тарихқа көз жүгіртсек Осыдан 70 жыл бұрынғы фашистік Германияның Кеңестер Одағына кенеттен жасаған шабуылы аңдаусыз жатқан елге ауыр тиді. Майданға қол күші жетіспей жатқан шақта, халықтың ауызбірлігі артты. Республиканың түкпір-түкпірінде əскери комиссариаттарға еріктілер ағылды. Кеше ғана мектеп партасында отырған бозбалалар мен бойжеткендер, қала мен ауылдың тұрғындары соғысқа сұранды. Біздің жерлестеріміздің қан майданда ерлікпен шайқасқаны тарихтан мəлім. Жауынгерлік ерліктері үшін жүз мыңдаған қазақстандық медаль-ордендермен марапатталса, 500-дей адам Кеңес Одағының Батыры, ал 100-ден астам адам - Даңқ орденінің толық иегері атанды. Төрт қазақстандық екі мəрте Кеңес Одағының Батыры атанды. Кеңес Одағы Батырлары қатарында қазақтың екі қызы - мерген Əлия Молдағұлова мен пулеметші Мəншүк Мəметованың, Рейхстагқа Жеңіс туын тіккендердің бірі - қазақ жігіті Рахымжан Қошқарбаевты, жаудың тылында партизандардың қатарында
шайқасқан Қасым Қайсеновті, танымал қолбасшы, əскери жазушы Бауыржан Момышұлы мен 28 панфиловшылардың ерлігін білмейтін қазақ жоқ шығар. Отан үшін жанын пида еткен боздақтардың арасында біз біле бермейтін қаншама ерлеріміз де бар десеңізші. Мемлекет тарапынан түрлі шаралар жасалынып, есімі елеусіз қалғандарды түгендеу немесе есімдерін ұлықтау аз жасалынған жоқ. Енді біз орайы келгенде елін қорғаған батыр жайлы сыр шертіп, 70 жылдық айтулы мерекеге орай өңірден шыққан жауынгер жайлы сөз етпекпіз.
Асыл ардагер Атабек Асылбеков кім еді? Ол 1922 жылдың 25 тамыз күні Қозмолдақта туылған. Ауылындағы мектепте бастауыш білім, ал кейін Созақ мектебінде орта білім алады. Буыны бекіп, белі қатая қоймаған бозбала бар-жоғы 19 жасында майданға аттанды. Бейбіт жатқан елдің ойранын шығарып, берекесін қашырған сол бір соғыста ол елін қорғады. Фашистік Германияны, милитаристік Жапония-
e-mail: gazeta_adilet@mail.ru
5
ны түгел талқандауға қатысты. Қатардағы солдаттан лейтенант атағына дейін көтеріліп, рота командирі болды. Майдандағы ерлігі елеусіз қалмады. Лайықты бағасын да алды. Атабек ақсақал Қызыл Ту, Қызыл Жұлдыз ордендерімен, 2-ші жəне 3-ші дəрежелі Даңқ орденімен, Құрмет белгісі орденімен, сондай-ақ 16 медальмен марапатталды. 1995 жылы Қазақстан Республикасы Президенті Жарлығымен екінші мəрте «Құрмет белгісі» орденімен марапатталды. Атаның көптеген Алғыс хаттары мен мадақтама грамота жəне дипломдары бар. Майданнан елге аман оралған майдангер ағамыз ары қарай да ел мен қоғам жұмысына белсене араласты. Зейнеткерлікке шыққанға дейін Созақ аудандық партия жəне Кеңес органдарында жауапты қызметтерде болды. Бейбіт өмірдің 1947-1948 жылдары Созақ аудандық спорт жəне физкультура комитетін басқарды. Кейін аудандық комсомол комитетінің 2-ші хатшысы, 1949-1953 жылдар аралығында Созақ аудандық
комсомол комитетінің 1-ші хатшысы, ал 1953-1957 жылдары аудандық партия комитетінің нұсқаушысы, «Шу» МТС-нің бастауыш партия ұйымының төрағасы, Созақ, Жуантөбе совхоздарында бастауыш партия ұйымына жетекшілік етті. 1984 жылы зейнеткерлікке шыққанға дейін Созақ совхозы бастауышы партия ұйымының төрағасы қызметтерін атқарған. Қазақ ССР-і Жоғарғы Кеңесінің грамотасымен екі мəрте, ал Қазақ ССР-і Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамотасымен бір рет марапатталды.
Бірнеше мəрте аудандық партия комитетінің бюро мүшесі, аудандық кеңестің депутаты болып сайланды. Осы мерзімде өскелең ұрпақты патриоттыққа баулыды. Оларға аталық өсиеті мен өмірден түйген тəлімін үйретуден жалықпады. Патриоттық рухта, отансүйгіштік жігерде жүруге шақырды. Ертеңгі болашағымыз – жастардың бойына осындай игі қасиеттерді сіңіруге атсалысты. Отбасында бірнеше ұл мен қызды тəрбиелеп өсірді. Бұл күндері елін қорғап, ерлік көрсеткен азаматтың есімін ұлықтау мақсатында ұрпақтары мен атаның өнегелі өмірінен хабардар жанашырлар ер есімі елінің есінде қалсын деген бастамамен Созақтың бір көшесін Атабек Асылбеков есімімен атауды ұсынды. Игі бастаманы ел басқарып отырған ағалар да қолдап, лайықты шешім шығар деп үміттенеміз.
Соғыстан келген залал Төрт жылға созылған Ұлы Отан соғысының майдан даласында 600 мыңнан астам қазақстандық қаза тапты. Соғыста қаза тапқандардың саны туралы мəлімет бүкіл əлемді дүр сілкіндірді. Жекелеген мəліметтер бойынша адамзат тарихындағы бұл ең зұлмат соғыс 20 миллионнан астам
Сталиннің жауы ғой... Міне, бұл берілген нағыз дұрыс баға» деп жауап берді.
«БІРДЕ БІР ҚАЗАҚ АЗАМАТЫНЫҢ НОБЕЛЬ СЫЙЛЫҒЫН АЛМАҒАНЫ ҚАЛАЙ?» Жақында бір сайттан «Əбдіжəміл Нұрпейісов Нобель сыйлығына лайық» деген мақала оқыған едік. Қазақ ұлтынан шыққан бірде-бір азаматтың Нобель сыйлығын алмағаны Ахат атаның да жанына батады. «Дүние жүзінде Нобель сыйлығын алған адамдардың 95 пайызы еврей ұлтынан шыққан екен. Израиль шағын ғана мемлекет. Қос алақандай бола ма, болмай ма... Ал, бірақ сол ел бүкіл əлемге ықпалын жүргізіп отырған сияқты. Бізде Жапония мен Америкаға барып дəріс оқитын Асқар Жұмаділдаев деген күшті математик бар. Ол – қазақ халқын əлемге танытып жүр. Алайда, сондай адам неге жалғыз болуы керек?» деді ақсақал күйініп. «Мұхтарбай Өтелбаев деген мықты математикті естідіңіз бе?» деген сұрақты қойғанымызда, ұзақ жыл мектепте математикадан сабақ берген Ахат ата одан хабардар болып шықты. «Өтелбаев математиканың шешілмей келе жатқан мəңгілік есептерінің бірін шешті. Бірақ, оны əлем мойындауы үшін Мұхтарбайдың сол еңбегін ағылшын тіліне аударту керек. Оны арасында Нобель сыйлығының лауреаттары бар тиісті комиссия қарап, есепті дұрыс шешкендігіне көз жеткізуі қажет. Сонда барып əлем қазақ ғалымын танитын болады» дейді майдангер. «Сəкен Сейфуллин, Сəбит Мұқанов сынды қаламгерлеріміз Нобель сыйлығына лайық болса да кезінде ала алмай қалды. Себебі ол уақытта орыс тілі үстемдік құрды. Қазір ағылшын тілін білмей шетелге шыға алмайсың. Сондықтан əдебиетімізді əлемге таныту үшін ақын-жазушыларымыздың шығармаларын осы тілге аудару қажет. Басқа жолымыз жоқ» деген орамды ойды да айта кетті ақсақал. ...Осыдан бес жыл бұрын, Ұлы Жеңістің 65 жылдығы кезінде Ахат ата Минск қаласына, содан кейін Мəскеуді жаудан алып қалудың 70 жылдығына байланысты Ресей астанасына барып қайтты. Сол жолмен барып, Ұлы Жеңістің 70 жылдығы құрметіне Мəскеуде өткен шеруге қатысып қайтқан ақсақал бізді үйінен шығарып саларда ақ батасын беріп, «еңбектерің жансын!» деп тілегін білдірді. Аманғали ҚАЛЖАНОВ, Астана қаласы.
кеңес азаматтарының өмірін қиды. 1 710 қала, 70 мыңнан астам селодеревнялар, 31 850 өнеркəсіптік кəсіпорын, 65 мың шақырым теміржол, 4 100 теміржол стансасы, 36 мың пошта-телеграф мекемесі, телефон стансасы жəне басқа да байланыс бекеттері жермен-жексен болған. 40 мыңдай аурухана немесе басқа да емдеу мекемелері, 74 мың мектеп, техникум, жоғары оқу орны, ғылымизерттеу институттары, 42 мың кітапхана жойылып, тоналған. Биылғы жыл – Ұлы Жеңістің 70 жылдығы ретінде кеңінен аталып өтті əрі өңірлерде əлі де аталуда. Бүгінгі ұрпақ, яғни біздер бейбіт өмірдің қаншалықты ауыртпалықпен, қанды шайқаспен, қыршыннан қиылған бабалар өмірімен келгенін бір сəт естен шығармағанымыз абзал. Бабалар ерлігіне бас ие отырып, елін қорғаған ерлердің есімін ұлықтап отыруымыз міндет. Қазақстанның барлық қалалары мен ауылдарында Даңқ монументтеріне, Ұлы Отан соғысында қаза тапқан жауынгерлердің ескерткіштеріне гүл шоқтарын қою рəсімдері өтті. Бұл соғысты ешкім де ұмытпауы керек. Ал, ондағы ешнəрсе де ұмытылмайды. Ерлан ҚУАНДЫҚОВ, ҚР Журналистер Одағының мүшесі.
«... хотелось бы, чтобы казахстанские чиновники №19 (222) также раскрывали и свои «кредитные» карты» 15.05.2015 жыл
СОЦИУМ
¦ÄIËÅÒ
6
ВНИМАНИЮ:
Генерального прокурора РК Асхата Даулбаева Председателя Агентства РК по государственной службе и противодействию коррупции Кайрата Кожамжарова Прокурора ЮКО Ибрагима Иманова
Миллионы прокурора Сейдуалиева Почему чиновники так боятся ратификации статьи 20 Конвенции ООН «О борьбе с коррупцией»? Статья 20. Незаконное обогащение При условии соблюдения своей конституции и основополагающих принципов своей правовой системы каждое государство - участник рассматривает возможность принятия таких законодательных и других мер, какие могут потребоваться, с тем чтобы признать в качестве уголовно наказуемого деяния, когда оно совершается умышленно, незаконное обогащение, то есть значительное увеличение активов публичного должностного лица, превышающее его законные доходы, которые оно не может разумным образом обосновать. Почему государственным лицам совершенно не хочется объяснять источники происхождения средств на имеющееся имущество, счета и так далее? Между тем, очень скоро госчиновников заставят раскрыть «кредитные» карты. Во всяком случае, это уже практически произошло в России. Ожидается, что подобное нововведение начнет действовать уже с этого года путем внесения поправок в закон «О противодействии коррупции». После их принятия министерства и ведомства смогут ввести новую норму в свой внутренний регламент. Новая инициатива появилась после того, как в
Госдуме РФ произошел скандал по поводу задолженностей перед банками ряда депутатов. Так, на начало января 2014 года депутат Олег Михеев задолжал 181,2 млн руб. (успел внести лишь 2,7 млн руб.), а Елена Николаева — 127,3 млн руб. К тому же Олег Михеев
"ЕРЖҮРЕК" АНТОЛОГИЯ ГЕРОИЗМА КАЗАХСТАНЦЕВ (Продолжение. Начало на 1 стр.) "Ержүрек" отражает самобытную художественную летопись многовековой истории казахского народа, показывая ее героическое и славное прошлое. Пробуждает в исторической памяти народа гордость и величие за героизм ее славных батыров в аспекте преемственности поколении. Воодушевляет защитников независимого Казахстана патриотическим духом, стремлением бескорыстного служения Родине и охраны ее границ. В сборнике героические эпосы и поэмы расположены в историко-хронологическом порядке по содержанию описываемых событий. В первый том вошли эпосы «Қисса Алпамыс», «Қамбар батыр», «Ер Көкше», «Қобыланды батыр», «Ер Тарғын», где показана художественная летопись древнего периода истории. Во втором и третьем произведения «Едіге жыры», «Ер Қосай», «Сайын батыр», «Қисса Нəрікбай – Шора» Орақ – Мамай», «Төрехан батыр», описывающие события времен Золотой Орды. Четвертый том охватывает эпосы «Аңшыбай батыр жəне оның ұрпақтары», «Қарадөң батыр жəне оның ұрпақтары» из цикла «Қырымның қырық батыры». В пятом - описываются героические события XVII века из эпосов «Орақты батыр», «Қарасай–Қази», «Еңсегей бойлы ер Есім». В шестой и седьмой том вошли исторические эпосы: «Бөгенбай», «Қабанбай туралы жыр», «Хан Абылай», «Олжаш батыр», «Сəтбек батыр», «Райымбек батыр», «Ер Жасыбай», «Жидебай батыр», «Өтеген батыр», «Орта жүз Олжабай Батыр», «Еспембет», «Батыр Баян»,
«Көкжарлы Барақ батыр», «Наурызбай», «Базар батыр», «Бердіқожа батыр», «Жантай батыр», «Сырым батыр» «Шақшақұлы Ер Жəнібек», «Жапал батыр мен Таңшебер қыз», «Ер Əжібай», «Мырқы батыр», показывающие героизм батыров периода правления легендарного Абылай хана. В девятый - включены исторические поэмы «ИсатайМахамбет», «Кенесары», «Ағыбай батыр», «Батыр Науан», «Жасауыл қырғыны», «Сұраншы батыр», «Саурық батыр», «Досан батыр», «Арқалық батыр», отражающие подвиг казахского народа против колониального гнета. Заключительный десятый том посвящен героизму и отваге казахских воинов, проявленному против фашизма в годы Второй мировой войны. Сюда вошли избранные поэмы именитых поэтов: «Ер Төлеген», «Абдолла», «Мəншүк», «Əлия», «Сұлтан», «Жиырма бес», «Ер туралы жыр», «Қайран шеше. Нүркен Əбдіровке ескерткіш!», «Батыр-дастан», «Болашақ үшін», «Мəлік батыр», «Ту тіккен», «Ақырғы граната (хабарсыз жоғалғандар монологы)», «Оқ жəне гүл». В презентации Антологии приняли участие представители Министерства обороны РК, офицеры и курсанты военной кафедры ЕНУ им. Л.Н. Гумилева, общественные деятели, ученые. Участники знаменательного события уверены: "Ержүрек" будет востребован. Многотомник, хранящий Память - в назидание потомкам. Остается отметить, "Ержүрек" вышел в издательстве "Фолиант". Пресс-служба ЕНУ им. Л.Н. Гумилева
e-mail: gazeta_adilet@mail.ru
имеет долг по кредитам более сотни миллионов долларов и перед казахстанскими банками. По мнению экспертов, соответствующее нововведение поможет не только определить точный доход чиновника, но и показать источники обеспечения его жизнедеятельности. «Многие работодатели уже требуют у сотрудников информацию о действующих кредитах при трудоустройстве, схожая мера для чиновников выглядит оправданной», — считает Михаил Кузьмин, аналитик ИА Инвесткафе. Подобные меры соответственно будут приниматься и в Казахстане. Но у нас предполагается ввести декларирование доходов всех граждан страны. Вице-министр финансов РК Руслан Даленов утверждает: всеобщее декларирование доходов и имущества, введение которого запланировано так же с этого года, позволит вывести экономику страны из тени и сделать достоянием общественности нечестные накопления “богатых Буратино”. Если заявлять о своих доходах обяжут только госслужащих, пояснил Даленов, то на вопрос, откуда у чиновника крутой автомобиль или коттедж, он ответит: занял деньги у родственника. А проверить доходы этого родственника будет невозможно - они-то
не задекларированы! Если же все начнут декларировать свои доходы, то спрятаться за чьими-то спинами, чтобы легализовать свои приобретения и накопления, не обложенные налогом, станет невозможно. Поэтому в декларировании будут участвовать даже дети, на которых переписаны квартиры, предприятия и прочее. Думается, это правильный вариант. Однако хотелось бы, чтобы казахстанские чиновники также раскрывали и свои «кредитные» карты. Ведь, если госслужащий берет в банке кредит, в разы превышающий его доходы, то напрашивается резонный вопрос: а с каких денег он собирается погашать задолженность? Что характерно, наши госслужащие, как и российские, зачастую не торопятся погашать банковскую задолженность. К примеру, скромный прокурор скромного Шардаринского района ЮКО Талгат Сейдуалиев со своей скромной среднестатистической зарплатой порядка 200 тысяч тенге в месяц взял кредит из Темирбанка почти в 70 миллионов тенге. История умалчивает, для каких целей прокурору понадобилась столь внушительная сумма. Но зато нам доподлинно известно, что рассчитываться с банком служащий надзорного органа не смог. Банку даже пришлось подать в суд о принудительном взыскании долга с недисциплинированного заемщика. В решении Сарыаркинского
районного суда города Астаны, в частности, говорится: «Взыскать солидарно с Сейдуалиевой Калии Онгаровны, Сейдуалиева Талгата Сатышевича в пользу Акционерного общества «Темирбанк» сумму задолженности в размере 68 733 400 (шестьдесят восемь миллионов семьсот тридцать три тысячи четыреста) тенге. Взыскать с Сейдуалиева Талгата Сатышевича в пользу АО «Темирбанк» судебные расходы по оплате государственной пошлины в размере 1 031 001 (один миллион тридцать одна тысяча один) тенге». И даже определен довольно-таки скорый срок погашения задолженности. Вот только интересно, откуда вдруг у прокурора возьмутся такие огромные деньжищи, чтобы оперативно погасить задолженность? Думаем, что это должно заинтересовать не только нас, но и соответствующие органы, отвечающие за борьбу с коррупцией. Или прокурора ЮКО Ибрагима Иманова… Откуда у его подчиненного миллионы при сравнительно скромной зарплате? Хотелось бы получить от Иманова ответ на наш вопрос. Ведь, если человек при зарплате в 200 тысяч тенге берет кредит на сумму порядка 70 миллионов тенге, это значит, что он либо живет не по средствам, либо имеет неучтенные источники дохода. И оба варианта для государственного чиновника, мягко говоря, не слишком хороши.
Как снять удавку с шеи предпринимателя? Малый и средний бизнес в Казахстане постоянно испытывает на себе влияние негативных факторов от различных препятствий в виде административных барьеров до проблем с кредитованием и ведением финансовой документации. Нередко предприниматели остаются один на один с возникающими трудностями. Парадокс ситуации заключается в том, что государство вроде бы нельзя упрекнуть в недостаточном или слабом внимании к нуждам отечественного бизнеса. Наоборот, в рамках Антикризисной программы и других специальных мероприятий власть прилагает максимальные усилия к тому, чтобы поддержать предпринимателей в условиях ухудшения общей экономической конъюнктуры. Только за последние несколько лет в разы увеличилось финансирование сектора МСБ. Достаточно вспомнить о суммах, выделяемых по программе "Дорожная карта бизнеса - 2020". Помимо этого, ведется работа по оптимизации законодательного и налогового бремени, внедряется система льготного кредитования, создаются экспертные площадки для обсуждения совместных проблем, проводится информационная и консультативно-разъяснительная работа среди предпринимателей. О многом говорит акция "Президентская поддержка бизнеса", предусматривающая возможность прямого обращения предпринимателей к главе государства в случае столкновения с необоснованными административными препятствиями. Однако, несмотря на столь значительную государственную помощь, зачастую казахстанский бизнес не может стать полноценным субъектом экономических отношений, а в отношениях с государственными органами оказывается в роли потерпевшего. Почему количественное снижение административных барьеров не приводит к качественному улучшению ситуации в сфере взаимодействия государства с бизнесом? Ответ на этот вопрос не предполагает однозначного толкования и имеет как объективные, так и субъективные стороны. К числу общих проблем взаимодействия бизнеса с представителями органов власти эксперты, как правило, относят недостаточный уровень квалификации специалистов, взаимодействующих с предпринимателями. Правовая безграмотность сотрудников государственных (муниципальных) органов представляет особую опасность, считают сотрудники региональной палаты предпринимателей ЮКО, поскольку бизнесмены, получив неверный ответ или разъяснение, нарушают закон, оставаясь полностью уверенными в своей правоте. В доказательство они приводят простой
вроде бы пример, когда руководители отделов акимата города Шымкента выдавали доверенности на представление интересов госучреждений в судах, не имея на то полномочий. На первый взгляд, это кажется безобидным недоразумением, но на самом деле такая позиция госчиновников вызывает вопрос: а не преднамеренно ли это делается? С каким умыслом? Необходимость разобраться в этом появилась после многократных обращений представителей малого и среднего бизнеса к юристам региональной палаты предпринимателей с жалобами на некомпетентность отдельных чиновников, которые безосновательно представляли госорган, что в результате сказывалось на решении суда. Изучив материалы, юристы обнаружили, что на судьбу бизнеса порой влияли люди, не имеющие на то юридического права. Как-то в судебном разбирательстве с шымкентскими предпринимателями интересы отдела жилищнокоммунального хозяйства (ЖКХ) по выданной его начальником доверенности представляла некая госпожа Дуйсенова, не работающая в этой госструктуре. - Мало того что доверенности, не имеющие юридической силы, влекут за собой признание незаконности решений суда, так еще и сами доверенности являются незаконными, - отмечает начальник отдела по защите прав предпринимателей Кайрат Акенов. Также в числе административных барьеров появились новые, ставящие предпринимателей в трудное положение. Связаны они с изменением позиции органов власти, с выходом новых разъяснений законодательства или с осознанием контролирующими органами своих ошибок, допущенных ранее. К примеру, еще в 2005 году Шымкентский акимат предоставил ТОО "Бикеш" земельный участок под строительство торгового центра со складскими помещениями и
производственным цехом, определив его границы. Работы, естественно, велись в строгом соответствии с проектом, утвержденным городским управлением архитектуры. Строительство завершили еще в 2012 году, но до сих пор не получен акт госприемки. Дело в том, что городские архитекторы вдруг решили, что фасад здания устарел, и предложили застройщику переделать его. Переделали. Но опять же градостроители возразили: объект не будет принят, поскольку оказался на красной линии. Хотя согласно генеральному плану Шымкента, утвержденному в том же 2012 году, торговый центр находится вне запретной черты. Но если даже предположить, что объект заступил-таки за красную линию, то почему горакимат уже после утверждения генплана выдавал в частную собственность земельные участки, расположенные на одной линии с торговым центром, а после принял в эксплуатацию возведенные на них здания? Где логика? Бывает и такое, когда государственные учреждения, объявляя госзакупки, допускают ошибки при оформлении условий договоров. Но свою вину пытаются переложить на предпринимателей. Так случилось с шымкентским ТОО "Контакт", с которым был заключен договор на поставку продукции для РГП "Национальный центр экспертизы лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники". Продукция, а именно стеклянные колбы, была доставлена поставщиком заказчику в полном объеме и в срок. Но заказчик вдруг заявил, что предприниматель поставил не то, что нужно, и подал иск в специализированный межрайонный
экономический суд ЮКО о признании ТОО "Контакт" недобросовестным поставщиком. Однако в судебном процессе (к слову, в нем участвовали представители региональной палаты предпринимателей), удалось доказать, что фирма поставила продукцию согласно условиям договора, а само госпредприятие в документе допустило грубейшие ошибки, в результате чего и получились разночтения. Не меньшие проблемы испытывают и южноказахстанские фермеры. Уже несколько лет руководство Туркестанского района водит за нос директора крестьянского хозяйства "Нафиса" Абдрасилову. В свое время местный акимат благословил женщину на возделывание садов на суровой туркестанской богаре. Выделили ей участок в 30 гектаров на неосвоенной территории и пообещали подвести электричество и воду. Обрадованная сельчанка поторопилась высадить саженцы яблонь и винограда. Однако чиновники с обещанной водой не торопились. Фруктовые деревья стали засыхать. Женщине пришлось самостоятельно вырыть два колодца и качать воду для полива насосами. Сады у нее, конечно, цветут и плодоносят, но только благодаря ее собственным стараниям. В крестьянском хозяйстве "Тажибай-ата" по вине работников Туркестанского отдела сельского хозяйства, допустивших описку в документах, получают субсидии на возделывание хлопчатника лишь на 6 га вместо 60. В результате земледелец недополучил более одного миллиона тенге государственных субсидий. Набила оскомину и пресловутая тема тендеров. Сельчан интересует, почему их выигрывают предприниматели из других регионов, а не местные производители? И до каких пор добросовестные бизнесмены, имевшие неосторожность совершить законную сделку с лжепредпринимателями, будут привлекаться к ответственности? Почему же до сих пор не принят закон, защищающий честных контрагентов? К слову, представители региональной палаты предпринимателей ЮКО сообщили, что изменения и поправки к соответствующему закону уже вынесены на обсуждение и скоро будут рассмотрены правительством РК. Отказы в предоставлении земельных участков, лоббирование интересов отдельных лиц, невозможность получения субсидий, нехватка электроэнергии, сложности с тендерами, а также возникновение самых разных препятствий при реализации государственных программ - это далеко не полный перечень проблем, с которыми регулярно сталкиваются предприниматели Южного Казахстана. Большинство из них, увы, носит системный характер.
Страницу подготовила Рамзия ЮНУСОВА, фото из Интернета
ТАҒЗЫМ
¦ÄIËÅÒ Ұлы Отан соғысы жылдарының Ұлы жеңіспен аяқталуы Кеңес Қарулы Күштері үшін оңайға соқпады. Сол кезеңдерде Мəскеу түбіндегі қиян-кескі ұрыстарда, Ржев, Сталинград, Ленинград, Курск, Днепр қалаларын азат етуде ерліктің сан үлгісі көрініс тапқан сұрапыл соғыстың өрті қаншама отбасын шарпып өтіп, елге шаш етектен шығын əкелді. Бұған мына сандарды сөйлету арқылы анық көз жеткіземіз. Ұлы Отан соғысында 27 миллионға жуық КСРО азаматы опат болды. Екі мыңнан астам қала қирап, Кеңес Одағы ұлттық байлықтың 30 пайызға жуығын жоғалтып алды. Бірақ сол бір майдан талай жанның жанарын жасқа бояп, өзекті өртеп, жан дүниені төңкергенмен сарбаздарымыздың жігерін жасытпады. Қатты қажығанымен, біздің жауынгерлеріміз қайратына қайта мініп, қайсарлық танытты. Сол бір табандылықтың арқасында жеңіске қол жеткізілді. Кешегі жігері жалын жауынгерлер, бүгінгі аға буын ардагерлердің ерліктерін құрметтеу, еске алу, ерлігін ұрпақтанұрпаққа жеткізіп, санасына сіңдіру – асыл міндет. Өйткені, олардың өнегелі өмірі кейінгі ұрпақ үшін үлкен өнеге болып табылады. Елімізде өмір жолы өскелең ұрпақ үшін тəрбие мектебіндей болар ардагерлер көп-ақ. Олардың көпшілігі арамыздан жыл өткен сайын азайып бара жатыр. Солардың қатарында Республикалық дəрежедегі зейнеткер, соғыс ардагері, «Жауынгерлік Қызыл Ту», І, ІІ, ІІІ дəрежелі «Ұлы Отан соғысы», «Қызыл Жұлдыз» жəне «Еңбек Қызыл Ту» ордендерінің иегері, «Төлеби ауданының Құрметті азаматы» Өмірбай Сақов та бар. Сталинград түбінен Берлинге дейін көк зеңбірек сүйреткен артиллерист болған ардақты ардагеріміздің көзі тірі болғанда бүгінде 92 жасқа толар еді. Ақылман абыз ақсақал бола білген ол осыдан екі жыл бұрын, дəлірек айтсақ, 2013 жылдың 9 мамырында, тоқсанның төріне жеткен шағында көз жұмды. Тоба қылар жасқа жеткенмен оның қазасына ұлқыздарының, жақын жуықтарының, ауылдағы ағайынның қабырғасы қайысып, қайғырды. Өмірбай ақсақалдың арамыздан өзі кеткенмен, оның елге еткен ерлігі ел санасында мəңгі сақталып қала бермек. Өмір жолы өзгелерге үлгі болар ақсақал 1922 жылы 1 қаңтарда Оңтүстік Қазақстан облысы Төлеби ауданындағы Қаратөбе ауылдық округіне қарасты Төңкеріс елді-мекенінде (бұрынғы «Советский» колхозында) туылған. Ол колхозды ұйымдастыру жұмысына ат жалын тартар жасқа келгенде-ақ араласып, өзіне жүктелген міндеттерді белсене атқарды. 1942 жылы өзі туып өскен жерден əскерге аттанып, соғысқа алынады. Аузынан ана сүтінің дəмі кете қоймаған бозбала Өмірбай ə дегеннен-ақ соғыста қолданылатын қару-жарақтың қыр-сырын жетік меңгеріп алады. Осы бейімділігімен көзге түседі. Сөйтіп 18 жастағы сарбаз 179 полктың құрамында аға сержант шенінде танкіге қарсы ататын 76 миллиметрлік зеңбіректің оқтаушысы, көздеушісі, оқ атушы, олардың көмекшісі сияқты міндеттерді орындайды. Ептілігі, елгезектігі мен ержүректігінің арқасында зеңбірек расчетының командирі дəрежесіне көтеріледі. Ардагердің соғыс даласындағы немістерге қарсы жорық жолдары Мəскеу түбіндегі Ногинск қаласын азат етуден бастау алады. Содан кейін Шир, Суровский, Овлинский стансалары маңындағы Морозовск, Белая Калитва, Орел-Курск қалаларына дейін көк зеңбірек сүйреткен артиллерист тіпті атақты Дон өзенінен өтіп, сонау Берлин қаласын басып алуға дейін барған батыл азаматтардың қатарынан көрінеді. Олай дейтініміз, неміс басқыншыларының атқан снарядтары айналаның астаң-кестеңін шығарып тастары сөзсіз. Бұдан талай боздақ қыршын кетті. Жауған оқ пен жанған оттың ортасындағы мұндай қасіретті сəттер Өмірбай сарбаздың бойына үлкен үрей туғызғанын көзге елестетудің өзі қорқынышты. Бірақ ол есін жиып, еңсе көтеріп, ерлік таныта білді. Оның сол бір жорықтарда жаудың көптеген танкілерін қиратқаны осы сөзімізге дəлел. Сол бір шайқастарда қаншама қанды көйлек достары оққа ұшып, жан тəсілім етіп, төбе-төбе болып, бірнеше күн қатарынан көмусіз жатқан көріністер Өмірбай ақсақалдың көз алдына келгенде алай-дүлей күй кешетінін ол өмірінің соңына дейін айтып өтті. Бұған ардагер ағаның тілшілерге берген сұхбатындағы əңгімелері дəлел болады. Осыдан екі жыл бұрын оның белгілі бір мерзімді басылым журналисіне өзінің ерліктері жайында былай баяндайды: – Ворошиловград қаласын жаудан азат ету үшін 22 күн бойы алма-кезек шабуылдаумен болдық. Жау табан тіресіп тұрып алды. Ол кезде мен зеңбірек көздеушісімін. Əр расчеттың тəулігіне немістер жаққа 100 снаряд жолдаған кездері де болды. Мұндайда зеңбірек стволы қызып, тіпті құлақтан қан кетті. Бірнеше күнге созылған арпалыстан кейін ар жаққа өтіп, Константинополь қаласын зор шығынмен азат еттік... Жауынгерлік жорық жолдарымыз осылай жалғаса берді. Гитлершілдер Кеңес əскерлерінің тегеурінді шабуылына шыдай алмай кері шегініп бара жатты. Алайда, азат етілген əрбір сүйем жер ажал септі... Бірде дұшпан соңынан өкшелеп қуып бара жатқан полкқа «Оң жақ қанатта немістердің шоғырланған үлкен күші қалып бара
ордені КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1942 жылғы 20 мамырдағы Указы бойынша неміс фашистеріне қарсы Кеңестік Отан тағдыры үшін майданда ерекше көзге түскендерді наградтауға белгіленген бірінші орден болып табылады. Аталған орденнің І дəрежесі алтын, ІІ дəрежесі күміс болды. Ал І дəрежелі «Отан соғысы» орденімен жеке өзі дұшпанның 2 ауыр əлде орташа немесе 3 жеңіл танкті құртқан; немесе зеңбірекшілер тобының құрамында 3 ауыр немесе 5 жеңіл жау танкісін жойған... т.б. нақты көрсеткішке жеткен жауынгерлер марапатталған. Кеудеге ІІ дəрежелі «Отан соғысы» ордені төтенше жағдайларда тығырықтан жол тапқан жауынгерлерге тағылатын болған. Ал ардақты ардагер Өмірбай ақсақалдың өңіріне І,ІІ,ІІІ дəрежелі «Ұлы Отан соғысы» ордендерінің тағылуы оның нағыз қаһармандығын аңғартса керек. «Қырық жыл қырғын болса да
ҚАҺАРМАН ҚАРИЯ
Өмірбай ақсақалдың қаһармандыққа теңелген №19 (222) өмірлік жолы талай ұрпаққа үлгі болары хақ 15.05.2015 жыл Жеңіс күні қарсаңында дəлірек айтсақ, 8 мамыр күні өз мəресіне жеткен бұл турнирге Тараз, Шымкент, Түркістан, Арыс қалалары мен Мақтарал, Түлкібас, Төлеби, Сайрам аудандарындағы спорт мектептерінің тəрбиеленушілері болып табылатын 145 өрен қатысты. Төлеби ауданы Балдыбірек ауылының Балдыбірек жалпы орта мектебінің спорт залында өткен бұл турнирді барлық ағайын жұрттың жадында ақылман абыз ақсақал болып сақталып қалған Ұлы Отан соғысының ардагері Өмірбай атаның кіндігінен тараған ұл-қыздары ұйымдастырды. Бұл жайында Өмірбай ардагердің ұлы Л. Н. Гумилев атындағы ЕҰУ-нің Журналистика жəне саясаттану факультетінің деканы, филология ғылымдарының кандидаты, ЕҰУ-нің профессоры, академик, Қазақстан Журналистер Одағы сыйлығының лауреаты, Қазақстанның Мəдениет қайраткері Қайрат Сақ: – Əкеміз еліміздің дамуына айтарлықтай үлес қосқан ер болған. Сонымен қатар ол Ұлы Отан соғысы жылдарында Кеңес Қарулы Күштерінің
Ардақты ардагер Өмірбай Сақұлының арамыздан кеткеніне екі жыл
жатыр» деген шұғыл хабар түсті. Біздің зеңбірек расчетына деревнядан шығатын жаудың көзін жою үшін тосқауыл жасауға бұйрық берілді. Аудан орталығы – Славянка деревнясынан шығатын жол үшке айырылады. Фашистер қай жолмен жүруі мүмкін? Ыңғайлы позиция таңдап алып, деревняға 70 метрдей жетпей күтіп тұрдық. Селоға кірген жаяу əскерлердің баруынан қайтуы жылдам болды. Алды-артына қарамай бей-берекет қашуда. Соңынан жау танкілері қуып келеді. Взвод командирі Рженков «Атыңдар!» деп бұйырды. Алғашқы танкті нысанаға алып, аттық. Ілешала оның қара түтінге көмілгенін көрдік. Темір құрсаулы екінші танк таптап өтердей өршелене бізге қарай ұмтылады. Кері шегінуге жол жоқ, не өлім, не өмір! Тажалды көздеп, қатарынан 2-3 снаряд жібердік. Жау танкісі де от құсып үлгерді-ау деймін, отқа оранған «Тигрді» көргенде жанарыма қан толып, шалқалап бара жаттым... Есімді жисам, екі көздің ортасын ғана снаряд жарықшағы зеңбіректің темір қалқаны арқылы жанап өткен екен. Абырой болғанда жанарларым аман, қастың етін сəл жырып кетіпті. Жатқан жерімнен жылдам көтеріліп, орныма жайғастым. Бері қарай тағы жыланбауыр үш танк жылжып келеді. Оларды тасалап, жаяу əскер жақындай түсуде. Зеңбірекке қайта «тіл» бітті. Бірінші оқ дарымай айдалаға лағып кетті. Екіншісі дөп тиді. Ізінше келе жатқан танк те отқа оранды. Үшіншісі... шыр көбелек айналып барып, кілт тоқтады. Жауынгерлер соңғы танкіні барып көрсе, неміс механиктің екі аяғын снаряд жұлып кетіпті. Темір тажалдарды тоқтатқан соң біздің əскерлерге жаудың жаяу солдаттарын жайрату қиынға соқпады. Осы ерлігім үшін І дəрежелі «Ұлы Отан соғысы» орденін өңіріме тақты. Бес танкінің көзін жойғаным үшін сол кездегі ақшамен 2500 сом берді. Бұл кезде үлкен ақша еді. Бұл Орел-Курск иініндегі кескілескен жорық жолдарымның бірі ғана». Иə, бұл ақсақалдың айтулы ерліктерінің бірі ғана... Мəскеу түбінен Берлинге дейін зеңбірек сүйреткен расчет командирі, Өмірбай Сақұлының жауынгерлік бет есебінде көрсетілген оның неміс басқыншыларының 11 танкісінің, 17 əскери автокөлігінің, 41 фашисті жермен-жексен еткен ерліктерінің барлығы да бір төбе əңгіме болары сөзсіз. Кескілескен ұрыста батылдық танытқан қайсар жігітке тағылған орден-медальдарын жоғарыда айтып өттік. Жазсаң тізім түгесілетін сол мерейлі атақ-даңқтарының өзі табан ет, маңдай термен келген дүниелер екенін барша жұрт терең түсінеді деп айта алмаспыз. Мəселен, «Отан соғысы»
e-mail: gazeta_adilet@mail.ru
ажалды өледі» деген. Жауынгер Өмірбай ақсақал өмір мен өлімнің арасында жүріп, жан алысып, жан беріскен қиян-кескі шайқастан елге аман-есен оралады. Біз ырымшыл халықпыз ғой. Өмірбай ардагер зуылдаған оқ пен лапылдаған оттың ортасында жүрсе де қол-аяғы бүтін болып, дін аман күйде елге оралған. Бұған кезінде ата-бабасының ырымдап «Өмір жасы ұзақ болсын, мəуелі ағаштай өсіп-өнсін, көбейсін» деген ізгі тілекпен азан шақырып, есімін Өмірбай деп қойғаннан деп ойлайтынын, сол үшін де айналаңдағы адамдарға жақсы сөз айту қажеттігін, «жақсы сөз – жарым ырыс» екенін айтудан жалықпайтын еді. Елге есен-сау оралған соң Өмірбай Сақов бейбіт өмірдегі жұмысқа араласып, еңбек етті. Өзі туып өскен Төлеби ауданындағы «Советский» ұжымшарында жылқы, қара мал, тауық фермаларын басқарып, 18 жыл абыройлы еңбек етті. Соғыстан кейінгі шаруашылықты қайта қалпына келтіру, экономиканы нығайту жұмыстарында да зор еңбегімен көзге түскен ол биліктің «Еңбек Қызыл Ту» ордені жəне «Ерен еңбегі үшін» медалімен марапатталды. Өзі туып өскен Төлеби ауданы Төңкеріс ауылын көркейту, түлетуде ардагер əрі ел ағасы ретінде көптеген игі істердің ұйытқысы бола білген Өмірбай ақсақал тек ел ішінде ғана емес, өз отбасына да сыйлы бола білді. Кішіпейіл, қарапайым, еңбекқор, жанашыр дос, адал жолдас бола білген ол өмірлік сыралғы жары Несіпкүл апамызбен бірге 13 ұл-қыз өсірді. Ол кісілердің кіндігінен тараған сол балаларынан 70-тен астам немере, 30ға жуық шөбере сүйді. Өмірбай атамыз бен жолдасын өмір бойына атымен атамай, «Менің кісім» деп кұрметтеп өткен Несіпкүл апамыз бүгінде келместің кемесіне мініп кетсе де, олардың ұрпақтары мəуелі ағаштай үбірлішүбірлі болып көбейе бергей демекпіз. Өмірі өнегеге толы адамды еске алсаң көңілің əжептеуір серпіліп қалары сөзсіз. Өмірбай ақсақалдың соғыс жылдарында да, соғыстан кейін де жемісті жеңістерге, игі жақсылыққа толы еңбектері, қаһармандыққа теңелген өмірлік жолы талай ұрпаққа үлгі болары хақ. «Ер есімі – ел есінде». Осындай ізгі ниетпен жуырда Оңтүстік Қазақстан облысы, Төлеби ауданында Қазақ хандығының 550 жылдығы жəне Ұлы Отан соғысы Жеңісінің 70 жылдығына орай 2001-2003 жж. аралығында туылған жасөспірімдер арасындағы Төлеби ауданының Құрметті азаматы, Ұлы Отан соғысының ардагері əрі «Еңбек ардагері» Сақов Өмірбай Сақұлын еске алуға арналған бокстан екінші дəстүрлі облыстық турнирі болып өтті. Үстіміздегі жылдың 4 мамырында басталып, айтулы мереке
жеңіске қол жеткізуіне де сүбелі үлес қосқан жігері жалын, жүрегі түкті жауынгер бола білген. Сол бір майданда ол қаншама қалаларды азат етуге қатысқаны талай жерлерде айтылып та жүр. Қиян-кескі сол кезеңдерде əкеміз атақты Дон өзенінен өтіп, сонау Берлин қаласына дейін барған. Міне бүгінгі турнирде біз ол кісінің қайраттылығын, қайсарлығын, өнегелі өмірін өскелең ұрпаққа айта отырып, оларды елжандылыққа баулуды ниет етіп отырмыз. Əкеміз спортқа, соның ішінде боксқа өте əуес-тін. Ол өскелең ұрпақтың спортпен шұғылданып жүргенін көрсе, көңілі бір серпіліп қалатын. Əкеміздің осы бір игі ілтипатын ескеріп, осы турнирді дəстүрлі түрде екінші рет өткізіп отырмыз. Өз кезегінде бұл жарыс балалардың спортқа деген қызығушылығы мен құлшынысын одан əрі арттыратыны белгілі. Бүгінгі турнир талай жасөспірімдердің байрағымызды биік көтеретін спорттық жарыстардан табылуына жол ашып жатса, бұл біздің игі мақсатымыздың орындалғаны деп білемін,- деді. Жəне де ол барлық қазақстандықтарды Ұлы жеңіс күні мерекесімен құттықтап, біздің əскеріміздің ақпараттық-технологиялық қуаты тек бейбіт замандарда салтанатты шерулерде көрінсін деген тілек білдірді. Турнирде Арыс қаласындағы №2 спорт мектебінің директоры Полатхан Оңғарбеков бас төреші болып сайланды. Өз сөзінде ол: – Осымен екінші рет ұйымдастырылып отырған бұл турнирді жоғары деңгейде өтті деп айта аламын. Əсіресе төлебилік ойыншылардың шаршы алаңдағы қимыл қозғалыстары, қарсыластарына қолданатын əдістəсілдері көңілден шықты. Негізінде осы ауылды жерлерден алыптар көп шығады. Шаршы алаңда білектің буырқанған күшін осы ауыл жігіттері көрсете алады. Міне сондықтан да осындай турнирлердің мəн-маңызы өте күшті. Бұл олардың үлкен спортқа аяқ басуына даңғыл жол ашады, - деді. Турнирде өрендер 13 салмақ дəрежесі бойынша былғары қолғап түйістірді. Жеңіс тұғырынан табылғандарға ақшалай сыйлық табысталды. Жарысқа қатысқан жасөспірімдердің барлығы дерлік тəуір ойын көрсете білді. Турнир нəтижесінде командалық есеп бойынша Түркістан қаласының өрендері бірінші, Төлеби ауданының спортшылары екінші, Сайрам ауданынан келген ойыншылар үшінші орынды олжалап қайтты. Іс-шараға келген ауыл тұрғындары, Өмір Сақұлының көзін көрген ел ағалары жиналған жұртшылыққа ардагердің өнегелі өмірі жайында естеліктерін айтып өтті. Бұл «жақсының аты, ғалымның хаты өлмейтіндігінің» нақты көрінісі емес пе?! С. СҰЛТАН.
7
«Ата салтым асыл мұрам, ардағым» «Ата салтым – асыл мұрам, ардағым» атты тақырыпты Халықаралық «Алаш» сыйлығының, «Құрмет» орденінің иегері, ҚР Мəдениет қайраткері, жазушы, академик, профессор, тəлімі мол қаламгер Нағашыбек Қапалбекұлы жүргізеді.
(Жалғасы. Басы өткен сандарда).
ҚАЗАҚТЫҢ МАҚАЛМӘТЕЛДЕРІ Арыңның құлы, еркіңнің қожайыны бол. * * * Айла алтау, Ақыл жетеу. Айла мен ақыл қосылса, Алдырмайтын екеу. * * * Ақылсыз адам айқай келеді, Жан-жағын жайпай келеді. Ақылды адам жайжай келеді, Жан жағын байқай келеді. * * * Ағаш тамырымен мықты. Адам дос-жарымен мықты. * * * Аз қайғыны ас басады, Көп қайғыны дос басады. * * * Аз ғана асым, Даусыз басым. * * * Адам əдебімен көрікті. * * * Атаның ұлы атасына тартып туады. * * * Ата көрген оқ жонар, Ана көрген тон пiшер. * * * Ат сүрінбей, жер танымас. * * * Арық атқа қамшы ауыр. * * * Атың жемқор болса, берді құдай, Қатының жемқор болса, ұрды Құдай. * * * Ат мінбеген атқа мінсе, шаба-шаба өлтірер, Тон кимеген тон кисе, сілке-сілке тоздырар. * * * Ажал ажарға қарамайды. * * * Ауру атанды да шөктірер. * * * Ауру кірді — əлек кірді. * * * Ауру батпандап кіріп, мысқылдап шығады. * * * Ауру кісі күлкі сүймес, ауыр жүкті жылқы сүймес. * * * Алтын алма, алғыс ал, Алтын деген – жер сыйы, Алғыс деген – ел сыйы. * * * Алтау ала болса, Ауыздағы кетеді. Төртеу түгел болса, Төбедегі келеді. * * * Аларманға алтау аз көрінеді, Берерменге бесеу көп көрінеді. * * * Алыс пенен жақынды жортқан білер, Ащы менен тəттіні татқан білер. * * * Ат басына күн туса, Ауыздығымен су ішер; Ер басына күн туса, Етігімен су кешер. * * * Асыққанның асығы таяр. * * * Ат басына күн туса, Айыл, тұрман садаға; Ер басына күн туса, Бастан құлақ садаға. * * * Ат болар тай саяққа үйір Адам болар бала қонаққа үйір.
* * * Ана жақсылығын Ауырсаң білерсің. Қайын жақсылығын Қыдырсаң білерсің. * * * Ауызы жаман - елді былғайды, Аяғы жаман – төрді былғайды. * * * Араласпай жай жатқан – Ажырайды жекжаттан. * * * Аяғыңмен сүрінсең тұрып кетесің, Тіліңмен сүрінсең – құрып кетесің. * * * Ақ сұңқар ұшар жем үшін, Ер жігіт туар ел үшін. * * * Адам бір терінің ішінде, Толады да солады. * * * Ащыны жеп көрмеген, тəттінің дəмін сезбес. * * * Адам болар жігіттің, Жары өзіне лайық. Керуен бастар жігіттің, Нары өзіне лайық. * * * Ашыққанға қазан астырма, Тоңғанға от жақтырма. * * * Ағайынмен жауласпа, Басың азаяды. Көршіңмен дауласпа, Асың азаяды. * * * Ата даңқымен қыз өтер, Мата даңқымен бөз өтер. * * * Əдепсіз өскен адамнан, тəртіппен өскен тал артық. * * * Əдепті дегенше, əдемі десейші. * * * Əйел – əдептің əліппесі. Баланың тілегі патша бұйрығынан да күшті. * * * Берер асың болмаса, адамды сөзбен аяла. * * * Берекесіз үйде мейірім болмас. * * * Бауыр шырын, бас тəтті, Ағайынмен ішкен ас тəтті. * * * Бас болмақ оңай, Бастамақ қиын. * * * Берекесі кеткен ауылдың Айтқаны өсек болар, Аңдығаны төсек болар. Берекесі кірген ауылдың Айналдырғаны шаруа болар, Еккені тары, жегені жарма болар. * * * Білімді көпшіл болады, Білімсіз кекшіл келеді. * * * Бала тəрбиесі бесіктен. * * * Бас аманда мал тəтті, бас ауырса жан тəтті. * * * Батырдың басы екеу болмайды. * * * Байлық байлық емес, бірлік – байлық. * * * Болар бала бесікте бұлқынар, Болар құлын желіде
жұлқынар. Бала – жаның, мал – иманың. * * * Бірлік қайда болса, Ерлік сонда. Еркіндік қайда болса, Елдік сонда. * * * Байлауы жоқ шешеннен, Үндемеген есті артық. Бəйге алмаған жүйріктен, Белі жуан бесті артық. * * * Біреу білмегенді біреу білер, Біреу жылайтынға біреу күлер. * * * Батыр мақтанса, Жауға шапқанын айтар. Қу мақтанса, Алдап каққанын айтар. * * * Бір кісінікі – мақұл, Екі кісінікі – ақыл. * * * Бас жарылса, бөрік ішінде, Қол сынса, жең ішінде. * * * Білімдіге айтсаң түсінеді, Білімсізге айтсаң – ісінеді. * * * Денің сау болса, Жарлымын деме. Жолдасың көп болса, Жалғызбын деме. * * * Достың наласынан, Дұшпанның жаласынан, Ағайынның аласынан сақтасын. * * * Ер жігіт ел үшін туады, Ел үшін өледі. * * * Ер бақыттың Қонғанын білмейді, Ұшқанын біледі. * * * Ермек қуған, Пəлеге жолығады. Еңбек қуған, Қазынаға жолығады. * * * Ер тарықпай, молықпайды. * * * Ер сүрінбей, ел танымас. Ат сүрінбей, жер танымас. * * * Ер бiр өледi, Қорқақ мың өледi. * * * Елің жаман болса, бір жақсыны сағала, Атың жаман болса, ақ текенің мүйізімен тағала. * * * Есі бар жігіт елін табар, Есі жоқ жігіт жаттың отын жағар. * * * Ер қартайса, қазаншы болады, Бүркіт қартайса, тышқаншы болады. * * * Ер үмітін ер ақтар, Ер атағын ел сақтар. * * * Ер мойнында кыл арқан шірімес. * * * Ер даусыз болмайды, Ер жаусыз болмайды. * * * Ерді кебенек ішінде таны. * * * Ердің жақсысы Елімен ойласады. Əйелдің жақсысы Ерімен ойласады. (Жалғасы бар).
Көрсетілім 17 мамырда Астана уақыты №19 (222) бойынша сағат 07:45-те басталады 15.05.2015 жыл
СОҢҒЫ БЕТ
8
ГОЛОВКИН ЖЕКСЕНБІДЕ ЖҰДЫРЫҚТАСАДЫ WBA (Super), IBO жəне WBC (Interim) тұжырымдары бойынша орта салмақтағы əлем чемпионы Геннадий Головкин жексенбіде келесі жекпе-жегін өткізеді. Жерлесіміздің бұл жолғы қарсыласы америкалық Вилли Монро болып отыр.
Кездесу АҚШ-тың Лос-Анджелес қаласындағы жаңартылған «Форум» аренасында өтпек. Əдетте америкалық əуесқой боксшылар қарсыласын қай раундта ұрып құлататынын айтып мақтанатын. Əзірге Вилли үнсіз. Айта кетейік, бұл күні тағы бір отан-
дасымыз Руслан Мəдиев те өнер көрсетеді. АҚШ-тағы бокс кешін «Қазақстан» арнасы тікелей эфирде көрсетуді жоспарлап отыр. Көрсетілім 17 мамырда Астана уақыты бойынша сағат 07:45-те басталады. Мирас ƏСЕМ.
Интернет телевидение Adilet TV примет на работу тележурналистов на конкурсной основе. При себе иметь резюме с фото. Обращаться по адресу Казыбек би 84 «б». Тел.: 8 (7252) 55-85-84. Факс: 8 (7252) 53-04-93. Сот.: 8 777 557 08 52, 8 747 464 44 19.
ТОЛАЙЫМ ТАБЫСПЕН ОРАЛДЫ Шымкент қалалық №4 Л. Тəжиева атындағы олимпиадалық резервтің мамандандырылған балалар мен жасөспірімдер мектебінің өрендері Өзбекстан Республикасының Ташкент қаласында дойбы ойыны бойынша өткен Азия чемпионатына қатысып, толайым табыстармен оралды. Үстіміздегі жылдың сəуір айының 24-і күні басталып, 6 мамырда өз мəресіне жеткен бұл жарыста аталған мектептің жеті өрені қатысқан болатын. Өз шеберліктерімен өрнекті ойын көрсеткен Айза Жұрқабай, Елдос Нəби дойбының классика түрі бойынша бірінші орынға қол жеткізіп, жеңіс тұғырынан көріне білді. Сонымен қатар мектеп шəкірттері Салтанат Алпысбай мен Серік Избасханов аталған ойынның рапид түрі бойынша бірінші орынды олжалап, жаттықтырушыларының көңілін əжептеуір өсіріп тастады. Жасөспірімдер, жастар, ересектер, əйелдер арасында өткен бұл Азия чемпионатына 16 мемлекеттен 280 спортшы қатысқан болатын. Бақ
БАСТЫ МАҚСАТ – САНАЛЫ ҰРПАҚ ТӘРБИЕЛЕУ Салтанат Алпысбай
Серік Избасханов
пен бап қатар сынға түскен бұл тартысты жарыста намысты қолдан бермей жеңіске қол жеткізу үлкен табандылық пен ептіліктің арқасында қол жеткізуге болатынын айта келе, оларға əлі де биік белестерден көрінуіне
Айза Жұрқабай
Елдос Наби
тілектестік танытамыз. Сонымен қатар бұл чемпионатта болашағынан үлкен үміт күттіретін Д. Рахмановта тəуір ойын көрсетіп, үшінші орынды иемденіп қайтты. «Əділет ақпарат».
САЙЫПҚЫРАНДАР САПТАН ОЗДЫ Үстіміздегі жылдың мамыр айының 1 мен 3-і аралығында Грузия астанасы Тбилиси қаласында кадеттер мен жастар арасында каратэдодан Əлем чемпионаты болып өтті. Аталған жарысқа əлемнің 48 елінен келген спортшылардың ойыны тамашаланды. Оған барған Қазақстан құрамасы сапында Оңтүстік Қазақстан облысы, Шымкент қаласы №11 шығыс жекпе-жек түрлерінен балалар мен жасөспірімдердің мамандандырылған спорт мектебінің каратэ бөлімінің спортшылары болып, ел намысын қорғап, жеңіс тұғырынан көрініп қайтты.
Суретте сол жақтан оңға қарай: Д.Жандос, М.Катешов, Қ.Катешов. Екінші қатарда жаттықтырушы М.Темірханов
Чемпионатқа қатысу үшін талай турнирлерде тəжірибесінің толысқандығымен көзге түскен Мəди Катешов қарсыластарын шаң қаптырып, жеңімпаз болды. Спорттың бұл түрімен 15 жылдан бері шұғылданып келе жатқан Мəди Қазақстанның бірнеше дүркін жеңімпазы, Əлем Чемпионы, Əлем кубогының жүлдегері, Азия Чемпионатының қола жүлдегері, Орталық
Азия Чемпионатының жеңімпазы, халықаралық турнирлердің жеңімпазы жəне жүлдегері сынды мерейлі атақтарға қол жеткізген. Сонымен қатар аталған чемпионатта мектептің тағы бір мақтаныштары Қазақстанның бірнеше дүркін жеңімпаздары жəне жүлдегерлері, Əлем Чемпионатының жеңімпазы, халықаралық турнирлердің жеңімпаздары жəне жүлдегерлері, Қазақстан құрама командасының мүшелері Дəуіт Жандос пен Қанат Катешовтар да жеңімпаз болды. Тартысты жарыста Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген жаттықтырушысы, Қазақстан Республикасының құрметті спорт қайраткері, каратэден қара белбеу 7-дан иегері, аталған мектеп мақтанышы, машықты маман Мұзафархан Темірханов 65 жастан жоғары ардагерлердің арасында алдыңғы саптан көрініп, жеңімпаз болды. Мектептегі жүлде қоржынын осылайша толықтырып қайтқан сайыпқырандарды жеңісімен құттықтай отырып, əрдайым жеңіс тұғырынан көріне бергей демекпіз. «Əділет-ақпарат».
«Тəрбиесіз берілген білім – адамзаттың хас жауы» деген. Бүгінде Шымкент аграрлық колледжінің ұжымы мамандар даярлауда жас ұрпақ тəрбиесіне үлкен мəн береді. Яғни, студенттерге саналы тəрбиені сіңдіру колледж қызметкерлерінің негізгі бағыттарының бірі болып табылады. Елбасымыз Н.Ə.Назарбаев үнемі өз сөзінде «Еліміздің ертеңі бүгінгі жас ұрпақтың қолында, болашақты білімді ұрпақ айқындайды, ал жас ұрпақтың тағдыры ұстаздардың қолында» деп баса айтқан болатын. Осыған сəйкес колледж директоры, ауылшаруашылық ғылымының кандидаты Кенжехан Төлебаев үнемі жас ұрпақты тəрбиелеудегі мəселелерді алға тартып, оны ұйымдастыру жəне нəтижелі жүргізуді назарда ұстайды. Бүгінгі таңда колледжіміздің алдына қойған басты мақсаты жастарға сапалы білім берумен қатар, оның рухани байлығы мен мəдениеттілігін арттыратын эстетикалық тəлім-тəрбие беріп, соның негізінде олардың кəсіби біліктілігі мен білімділігін, іскерлігін арттыру болып табылады. Даңқты жауынгер Бауыржан Момышұлы «Жаудан да, даудан да қорықпаған қазақ едім, енді қорқынышым көбейіп жүр. Бірінші қорқынышым, балаларын бесікке бөлемеген, бесігі жоқ елден қорқамын, екіншіден немересіне ертегі айтып беретін əжелердің азаюынан, үшіншіден, дəмді, дəстүрді сыйламайтын балалар өсіп келеді, содан қорқамын» деген екен. Атамыздың бұл орамды ойынан біз нəтиже шығаруымыз қажет. Өз кезегінде ұлағатты ұстаздар қауымы бесік жырын тыңдап өсетін баланың тəрбиеленуіне, ертегіні құмарта тыңдап, оның қызығына тамсана білетін жеткіншектің көбеюіне, ұлттық дəстүрімізді сыйлайтын намысы қайралған ұл мен қыздың өсуіне негіз болатын тəрбие жұмыстарын жиі-жиі ұйымдастырып, ұлттық мінез, ұлттық қабілет, білімді азаматтың қалыптасуына жол ашу қажет. Осыны басты назарға алған Шымкент аграрлық
колледжі көптеген маңызды тəрбиелік мəні бар қоғамдық іс-шараларды өткізіп келеді. Мəселен, оқу орнында əр аптаның сейсенбі күндері əрбір топтарда тəрбие сағаттары жүргізіледі. Бұдан бөлек педагог-психолог мамандар түрлі тақырыптарда оқушыларға жан-жақты көмек береді. Өскелең ұрпақтың қадамын қия басып, түрлі ағымдардың арбауына түсіп қалуын алдын алу бағытында дін қызметкерлерімен кездесу жұмыстары жүргізіліп отырады. Денсаулық саласының мамандарымен кездесу ұйымдастырылып дені сау ұрпақ қалыптастыруды басты мақсат етіп келеміз. Жоғарыда аталған қоғамның күрделі мəселелеріне арналған тақырыптарға жеке əрбір топтарда қоғамдық жұмыстар жүргізіліп келеді. Биылғы жылы елімізде аталып өтіп жатқан Қазақстан халқы Ассамблеясы 20 жылдығы, Қазақстан Конституциясының 20 жылдығы, Ұлы Отан соғысы Жеңісінің 70 жылдығы, Қазақ хандығының 550 жылдығына орай əртүрлі тақырыптарда іс-шаралар өткізілуде. Атап айтсақ, «Қазақ хандығының тұсындағы ұлы тұлғалар», «Қазақ тарихындағы қазақ хандығының маңызы мен рөлі», «Тарихыңды білесің бе?!», «Мемлекеттің құрылған күні», «Ешкім де, ешқашан да ұмытылмайды», «Ерлік ұрпаққа мұра», «Батырлар өлкесі», «Ата заң еліміздің еңсесі», «Ата заң мемлекеттің басты тұғыры» «Конституция мемлекеттің басты құжаты», «Қазақстаным құт мекенім» атты тақырыптарда тарихи əдеби кештер жəне тəрбиелік мəні бар дөңгелек столдар болуда. Аға ұрпақты еске алуға арналған түрлі спорттық жарыстар да өтеді. Атқарылған əрбір қоғамдық іс-шаралардың бүгінгі ұрпаққа берері мол. Бірақ, жас ұрпақ үшін ата-ананың берген тəлім-тəрбиесімен ешнəрсе теңесе алмайды. Тəрбиелі ұрпақ қалыптастыру – басты міндетіміз. Бүгінде колледж ұжымы жастарға тəрбие беруде қаншама қоғамдық істерді атқарып келеді. Біздер үшін өзегін құрт баспаған, жігерлі азамат тəрбиелеу басты бағыт болып қала бермек. Меруерт ҚҰРМАНТАЕВА, ұйымдастырушы-ұстаз.
Курорт «Сары-Агаш», санаторный комплекс «Алтынай» и «Алтынай Люкс» Виды предоставляемых услуг в санаторном комплексе «Алтынай» Санаторный комплекс «Алтынай» предоставляет на основании Государственной лицензии Серии ЛП № 00052DX следующие услуги: Рекомендуем пройти полное курс лечение от 7 до 14 дней. Это залог вашего здорьовия. Бесплатные услуги входящие в стоимость путевки: 1. Орошение кишечника минеральной водой; 2. Гинекологическое орошение минеральной водой; 3. Промывание желудка минеральной водой; 4. Дуоденальное зондирование (желчь) минеральной водой; 5. Минеральная ванна, душ минеральной водой; 6. Лечебные бассейны с гидромассажем; 7. Парафино-озокеритолечение; 8. Очистительные клизмы минеральной водой; 9. Слепое зондирование (дюбаж) минеральной водой; 10. Физиолечение (УВЧ, ингаляция травами и маслами, электрофорез, дарценвал, УФО). 11 Фито чай,и.т.д. 12. Урология
№ п/п
Номера
Общая стоимость на 1-го чел. в сутки
Стоимость номера в сутки
Стоимость 1 -го чел. на 7 дней
6 000
24 000
42 000
7 500 8 500 9 000 9 500
15 000 34 000 27 000 19 000 45 000 – за комнату 55 000 – за комнату
52 500 59 500 63 000 66 500
18 000 13 500 супруга Супруга+подросток
18 000 27 000 24 000 35 000 45 000 – за комн. 55 000 – за комн. 65 000 – за комн.
126 000 94 500
17 000 11500 Супруга+подросток 11 000
17 000 23 000 32 000 33 000
119 000 80 500
Корпус «Алтынай» Главный корпус
Платные медицинские услуги: Фитнес центр, закрытый бассейн, сауна, хаммам, финская, турецкая парная, тренажерная комната, циркулярный душ, восходящий душ, душ Шарко, грязелечение, СПА, джакузи, массажное кресло и.т.д. Диагностика: Инструментальные методы обследования УЗИ внутренних органов, эндоскопия, электрокардиограмма. Консультации врачей: невропатолог, уролог, гинеколог, терапевт, мануальный терапевт Иглорефлексотерапия, Медикаментозное лечение неврологических, кардиологических, урологических Дополнительные платные процедуры: пантовые ванны, селеновые ванны, скипидарные ванны, пихтовые ванны, кедровые бочки, аппаратное кишечное орошение (гидроколонотерпия), иглотерапия, массаж (общий и точечный)
1 2 3 4 5 7 8 9 9
Примечание: В стоимость путевки входит 4-х разовое питание, медицинское обслуживание, услуга транссфера с Шымкента до санатория. В номерах имеется холодильник, кондиционер, плазменный телевизор, душевая с водонагревателем и горячая вода.
1 2 3 4 5 6 7 1 1 3 4
4-х местный эконом класс 2-х местный эконом класс Полулюкс 4-х местный (1-2-3 этаж) Полулюкс 3-х местный (2 комнаты) Полулюкс 2-х местный VIP номера (72 м) №15, 16 VIP номера (80 м) № 14, 28 Детям до 6 лет Детям от 7 до 10 лет Корпус «Алтынай – Люкс»-А Полу люкс 1-о мест Полу люкс 2-х местный Полу люкс 2-х мест. (семей. пары) Полу люкс 3-х местный (семейный) Люкс100,101,103,104 VIP 102, 203,204 VIP 201,202 Корпус «Алтынай Люкс»-Б Полу люкс 1 мест. Полулюкс 2-х мест (семеиной пары) Полулюкс 3-х местный (семейный) Полулюкс 3-х местный
4 000 5 000
77 000
Адрес: ЮКО, Сарыагашский р-н, п. Коктерек. Тел.: +7(72537) 5 13 13 +7(7252) 57 14 31. Сот.: +7 (701) 736 73 15 Web-сайт: www.altinai.com Атқарушы директор Асыл ЖАПАНОВ Директордың орынбасары Қайыржан СЕМБАЕВ
«Əділет» ұлттық апталығының президенті Қуанышбек Тасболатұлы БОТАБЕК
Жауапты редактор Салтанат ИБРАГИМОВА Жауапты хатшы Мұрат СЕРІКБАЙҰЛЫ
Республикалық «Əділет» ұлттық апталық газеті алқа кеңесінің төрағасы Нағашыбек ҚАПАЛБЕКҰЛЫ Тілшілер қосынының жетекшісі Мұратбек ТОҚТАҒАЗИН Меншікті тілшілер: Доқтырхан ТҰРЛЫБЕК (Алматы қаласы) Гүлмира МƏНШƏРІПОВА, (Астана қаласы)
Тілші Ақжібек МҰСТАФИНА Техникалық директор Константин МАРКОВ Видео-фотооператор Руслан НАСИРОВ Серік ҚОСАЕВ
Мекен-жайымыз: ҚР Астана қаласы, А. Иманов көшесі, 41/127. Шымкент қаласы, Қазыбек би көшесі, 84Б-үй. Байланыс үшін тел./факс: 8 (7252) 55-85-84 Ұялы: 8-777-557-08-52
Апталық Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне ақпарат министрлігінде есепке алынып, 27.12.2013 жылы есепке алу туралы №14077-Г куəлігі берілген. Аптасына бір рет жарық көреді. Таралымы - 15 000 дана. Тапсырыс - 1221.
Апталық Астана қаласы, "Ernur" Медиа холдингі" ЖШС (Сілеті көшесі, 30-үй) мен Шымкент қаласы, "ERNUR" ЖШС-нің (Т.Əлімқұлов көшесі, 22-үй) баспаханасында басылады