Ұлттық рух – ұлттың асыл қасиеті. Б.МОМЫШҰЛЫ
¦ÄIËÅÒ Газет 2010 жылғы 5 мамырдан шыға бастады
ҰЛТТЫҚ АПТАЛЫҚ
web: http://adiletgazeti.kz/
E-mail: adilet.media@mail.ru №25 (228) = 26 маусым = Жұма = 2015 жыл НАЦИОНАЛЬНЫЙ ЕЖЕНЕДЕЛЬНИК / NATIONAL WEEKLY / ULUSAL HAFTALIK / 國家周刊 / اﻟوطﻧﯾﺔ اﻷﺳﺑوﻋﻲ
28 МАУСЫМ Байланыс және ақпарат қызметкерлері күні
НҰРСҰЛТАН НАЗАРБАЕВ Екібастұз МАЭС-2 жұмысшысы жазған хатқа өзі жауап берді «Екібастұз МАЭС-2 станциясы» АҚ жанармай құю машинисі Галина Михнованың ел Президенті Нұрсұлтан Назарбаевқа жазған хатына Елбасының өзі жауап берді, деп хабарлады қала əкімінің баспасөз хатшысы Жазира Сыздықова. Галина Михнова хатында өзі жайлы айта келе, Мемлекет басшысын кезектен тыс Қазақстан Республикасының Президенті сайлауындағы жеңісімен, сондай-ақ алда келе жатқан туған күнімен құттықтады. «Мен Қазақстанда туып-өскеніме, осы жерде тұрып жатқаныма өзімді бақытты санаймын. Екібастұз МАЭС-інде жанармай құю машинисі болып жұмыс істегеніме 20 жылдан асты. Сіз көптеген жылдар бойы біздің Президентіміз болып келе жатқаныңызды мақтан тұтамын. Сіздің көреген басшылығыңыздың арқасында біз бейбітшілік пен келісімде өмір сүріп келеміз», - деп жаза келе, Г. Михнова Елбасына өлең жолдарын арнайды.
ДАРА ДАРЫН, БИІК ТҰЛҒА Қазақ елінің абыройлы азаматы, белгілі қаламгер Нағашыбек Қапалбекұлы туралы көңіл сыры
Тау мен даланың жарасымды биіктігі мен кеңдігінің көз ұшына ілінер заңғарлығын, көңіл ұғынар сырбаздығы мен жайсаңдығын бір бойына жиып алып, Адами атты Ар шыңынан күлімсіреп қана қарап тұратын бір жан иесін білемін мен! Көңілімен күліп, жүрегімен қуанып, жанымен жадырап, құшағын ашып, қауышып құшып табысар да қарсы алар бір жан иесі бар менде! Ол – Нағашыбек Қапалбекұлы! «Артықша туған азамат, халыққа үлкен бел болар» – деп, сол Нағашыбектің өз ұлы бабасы, жыр атасы Жамбыл айтқанындай, бұл күндері еліне ес болып отырған азаматтың өзім танып-білген кісілік келбетін, қаламгерлік өресін айтуды парызым деп санадым. Адамды білу мен танудың ара-қашықтығында алыс та ұзақ жолдар, асу бермес жəне де бел талдырар, онан қалды ой шалдырар белестер мен адырлар жатуы да қажет те болар, бəлкім. Өмір атты сол көш керуеннің ұзына бойы керіліп жатар керегелі ғұмырының ғажайып та ғайып ғасырының талайғы бір тағдырының тарамдалған тармағы мен тамырында адам баласының жүгірген қаны мен тыныс алған жан дүниесінің сырын қолына ұстаған қаламымен ұғындыра білген жазушы Нағашыбек Қапалбекұлы өмірінің де, шығармасының да бір-ақ тақырыбы бар, ол – Ар мен Адамгершілік! Жазушының бір ғана «Таудан түскен тұман» хикаятын оқыған сайын адам баласының ар дүниесін тұмшалай бастаған қайырымсыздық пен қаярлық, мейірімсіздік пен мұрт мерездік, өзінен басқа өзгеге жаны ашымастық пен жəдігөйлік, өресіздік пен көргенсіздік сияқты кесапаттардың қалың тұманынан жол тауып шығуды іздеген Ыдырыс атты жап-жас жігіттің бейнесінен Нағашыбектің өз бейнесі мен бітім болмысын, жан дүниесі мен ар дүниесін танығандай боламын. Жалған жаланың құрбаны болып айдалып кете барған сол Ыдырыстың əкесі Қали, қиянатшыл баукеспе ұры Дəуітəлі, балалышағалы бір шаңырақтың тауқыметін арқалап, имансыз ортадан əділдік іздеп, араша сұрап шырылдаған Зейнеп ана өмірінің айнала төңірегінде өрбитін оқиғалар арқылы жазушы өз парасат пайымымен Ыдырысқа қиянаттың қанатын қиғызып, арамдықтың ініне су құйғызып, дүниеге əділдіктің үкімін айтқызады. Ыдырыс бəрін де жеңеді, ойға алған бар мақсатына да жетеді. Сөйтіп, жазушы өз кейіпкерін ар шыңының биігіне көтеру арқылы өзінің адамгершілік те, қаламгерлік те болмысының биік шыңында қалып қояды. Бұл Нағашыбек Қапалбекұлының адам ретіндегі кемеңгерлігі болса, қаламгер ретіндегі шеберлігі деп бағалануға тиісті. Жалпы, Нағашыбектің «Жер ошақтың түтіні», «Өрік ерте гүлдеген жыл» атты хикаяттары қарапайым өмір тіршілігінің нəзік бір сырын шерте білген жаны бар жанды дүниелер. Бұл арада жаны бар дегенді əдейілеп айтып отырмыз. Сөз бен сөйлемге, айтар ой мен баяндар оқиғаға жан бітіре жазу əр қаламгердің талант қаламының ұшына іліне бермейтіні жəне де бар. (Жалғасы 6-бетте).
«Быть нашим Президентом Вам свыше суждено. И столько лет быть Лидером не каждому дано. Испытывает гордость за Казахстан народ, Дружнее и богаче стал казахстанский род!» Нұрсұлтан Назарбаевтың жауап хатын Павлодар облысы əкімі аппаратының құжат айналымын қамтамасыз ету жəне бақылау бөлімінің жетекшісі Жанат Хамметов Г.Михноваға табыс етті. «Құрметті Галина Васильевна! Хатыңызда көрсеткен жылы лебізіңізге жəне менің қызметіме арнаған өлең жолдарыңыз үшін рахмет айтамын. Экібастұз қаласының жəне Сіз қазір жұмыс істеп отырған станцияның қалыптасуы менің қатысуыммен өтті. Бұл өндіріс алыптары - Қазақстанның мақтанышы. Өзіңізбен бірге жұмыс жасайтындарға сəлемімді жеткізіп, игі тілегімді қабыл алыңыз», деп жауап жазды Мемлекет басшысы. ҚазАқпарат
Маңғыстау облысының Астана қаласындағы мəдени күндері
ТАБИҒАТҚА ТІЛ БІТІРГЕН АҚЫН
Қарт Каспий теңізінің жағасында дүниеге келген ақын, ұстаз Оңайгүл Ізтұрғанқызы Тұржан биыл мерейлі алпыс жасқа толды. Өткен ғасырдың жетпісінші жылдары Алматы қаласындағы Қазақ қыздар педагогикалық институтының филология факультетін бітірген ол еңбек жолын сол қаладағы Қазақ мемлекеттік Телерадио комитетінде режиссердың ассистенті қызметімен бастаған. Одан кейін Қарағанды облыстық Телерадиосында редактор-комментатор, Қарағанды облыстық «Орталық Қазақстан» газетінде тілші, бөлім меңгерушісі қызметтерін атқарған. 1990-1995 жылдар аралығында Алматы қаласында республикалық «Жалын» журналында поэзия бөлімінің меңгерушісі, 1997-2000 жылдары Алматыдағы республикалық «Қазақстан» баспасында редакторменеджер болып жұмыс істеді. 2000 жылдан бері Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде «Телерадио жəне PR» кафедрасының доценті қызметінде. Филология ғылымдарының кандидаты, «Махамбет өлеңдерінің поэтикасы» атты монографияның, «Шерқала» (1998),«Жыр-дала» (2001), «Теңіздер де шөлдейді» (2003), «Жыр кітабы» (2005) атты өлең жинақтарының авторы. Стефан Цвейгтің, Зигмунд Фрейдтің еңбектерін қазақшаға аударған. Осы апта басында Маңғыстау облысының Астана қаласындағы мəдени күндері өтті. Соның аясында «Шабыт» шығармашылық сарайында Оңайгүл Тұржанның «Теңіздер де шөлдейді» атты əдебисазды-драмалық шығармашылық кеші ұйымдастырылды. Мырзатай Жолдасбеков, Əбіш
Кекілбайұлы, Төлен Əбдік сынды ұлттық əдебиетіміздің абыздары қатысқан кеште ақын жөнінде жылы пікірлер айтылды. Оңайгүл Тұржанның өлеңдеріндегі ерекшеліктерге тоқталған Қазақстанның Еңбек ері Əбіш Кекілбайұлы: «Ақынның барлық жинақтарында бірінен бірі өрбіп, дамып отыратын тақырыптар бар. Монотема да бар, оның төңірегінде өрбитін политема да бар, сонымен бірге поэзиямызда жаңадан көрініп келе жатқан декаданстік сарын да бар. Оның өлеңдері адам сезімінің тазалығы үшін күресетін нағыз гуманистік поэзия, үлкен пафосқа толы азаматтық поэзия дер едім. Қазақ поэзиясын насихаттап, оны дұрыс талдай білетін адам болса, Оңайгүлдің шығармалары таптырмайтын туынды деп есептеймін. Оңайгүл əдебиет саласында үлкен болашағын жасаған ақындардың бірі. Енді бізге соны үлгеріп тану керек» деп, кеш иесінің мерейін асырды. Оның есептеуінше, ХХ ғасырда қазақ қыздар поэзиясын шарықтау көгіне жеткізген Фариза Оңғарсынованың жолын жалғастырушы ақындардың арасында осы Оңайгүл Тұржанның қолтаңбасы ай-
шықтанып көрінеді. Айтқандай-ақ, Фаризаның қолынан сусып кеткен қаламды ұстап қалған Оңайгүл бұл күндері ақын əпкесі шығарған «Тұмар» журналын басқарып, басылымның жабылмауына өлшеусіз үлесін қосып отыр. Оның өзі осы кештің қара тұтар əпкесінің көзі тірі кезінде жоспарлағанын айтып өтті. Алайда əпкесі ауыр науқасқа шалдығып жатқанда оны өткізуді ерсі көргендігін, соның сəті енді түскенін жеткізді. Сонымен, кештің негізгі бөлімі театрландырылған қойылым түрінде өтті. Табиғатқа тіл бітірген ақын оның кейіпкерлері – теңіз бен құмды, жусанды сөйлетті. Жай сөйлеген жоқ, халқымыздың басынан өткен ауыр күндер – Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама заманы, өткен ғасырдың отызыншы жылдардағы қуғын-сүргін жөнінде баяндады. Тəуелсіздікті жырлады. Кешегі Сəкен Сейфуллин, Кəкімбек Салықов сынды ақындар өлеңге қосқан, бүгіндері өзекті болып отырған киіктер тақырыбын, Тұмар ханым бастаған амазонкалар ерлігін шолып өтті. (Жалғасы 3-бетте).
Сейітқазы МАТАЕВ, Қазақстан Журналистер одағының төрағасы:
САН ЖЕТКІЛІКТІ, ЕНДІГІ КЕРЕГІ – САПА Журналистер қауымын, барша əріптестерімді 28 маусым – Баспасөз күнімен құттықтаймын. Кəсіптік мереке қарсаңында барлық бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдеріне шығармашылық табыс, баянды бақыт, зор денсаулық тілеймін. Бүгінде журналистер көтеріп отырған жүк жеңіл емес. Ауыр деуге болады. Қауіпті болатын жағдайлар да аз емес. Олар жаһанның жер-жерінде болып жатқан түрлі оқиғаларды оқырманкөрерменге əділ əрі шынайы жеткізіп, қалтқысыз сипаттау арқылы, билік пен халықтың арасында байланыс орнатады. Бұл ардақты, абыройлы міндетті орындау кез келгенге қол емес. Бұндай талаптың үдесінен шығу үшін талант пен табандылық қажет екенін жақсы түсінеміз. Қазіргі таңда осындай дара қасиетті бойына сіңірген журналистер жетерлік. Бұл мені қатты қуантады. Өз кезегінде олар саланың дамуына сүбелі үлес қосып келеді. Біраз елді қыспаққа алған қаржылық дағдарыс еліміздегі кейбір бұқаралық ақпарат құралдарына өз салқынын тигізіп жатқаны жасырын емес. Бірақ мұндай қиыншылықтар қағаз бен қаламды серік еткен əріптестердің шығармашылық ұшқынын өшірмесе екен деймін. Қолдан келсе, қоғамның зəру мəселелерін көтеретін журналистердің жұмыс орнының орнықты, əлеуметтік жағдайының жақсы болуына жағдай жасауымыз қажет деп білемін. Көп жерлерде маған «Бүгінгі журналистерге көңіліңіз тола ма?» деген сауал қояды. Жалпы қазіргі журналистердің беталысы, даму деңгейі жаман емес, жақсы. Бірақ кейбір бұқаралық ақпарат құралдарында билікті шектен тыс мақтау немесе шектен тыс даттау, қолдан жасанды қаһармандар жасау жолында жарысу сияқты келеңсіз жайлар кездеседі. Бұл бағыттың ұнамайтынын ашық айтқым келеді. Сонымен қатар Қазақстан заңдарын, əсіресе соның ішінде өзіміздің күнделікті жұмысымызда жиі қолданатын бірқатар заңдарды жақсы білетін журналистер тапшы. Біле бермейді. Салдарынан сот орындарына сабылған журналистер саны артуда. Тағы бір еске сала кетер кемшілік – көрермендері миллиондап саналатын теледидарда жеңіл-желпі ойын-сауықтық бағдарламалардың көбейіп кеткені. Жалпы телевизияның мақсаты – көрерменге сенімді дерек көздерінен алынған ақпаратты жедел тарату, одан соң, меніңше, ағартушылық бағыттағы бағдарламаларды беру. Ал ойын-сауықтық сипаттағы түсірілімдер тым алға шықпауы керек. Бізде қазір керісінше. Көкжəшікті қоса қалсаңыз, сөзі көп, дерегі аз, берері тіпті болмашы бағдарламалар тым көбейіп кетті. Шоу-бизнес шектен тыс дəріптеледі. Екіүш əнімен танылып, «жұлдыз» атанған əнші-əртістердің өмірі, отбасылық жағдайларын жайып салуға құмарлық басым. Ол кімге керек?! Керек жерлері де жоқ емес, əрине. Бірақ сабан-топаны басым. Негізінен қалың көпшілікке ұсынуға тұрғысыз дүние дер едім мен. Олардың арқа-жарқа өмірін көрсеткенше, еліміздің кейбір жерлерінде ауызсуға мүлдем жарымай отырған жұрттың жағдайын неге көрсетпеске?! Жалпы өмірімізде мəдениеттің де, өндірістің де, əсіресе ауыл шаруашылығы саласының да проблемалары жетерлік. Ауылдық жерлердегі əлеуметтік мəселелердің шешілуі баяу. Ауызсу, жол, газ, жергілікті жердегі шағын жəне орта бизнестің түйінді мəселелері немесе жұртқа үлгі етіп көрсететіндей озат тəжірибелер аз ба?! Міне осындай маңызды мəселелерге биліктің назарын аударту қажет. Басқаша айтқанда, бұқаралық ақпарат құралдары халықтың талап-тілегін тиісті орындарға жеткізе білуі керек. Жеткізіп қана қою аз, мəселенің оң шешімін табуына атсалысқаны абзал. Реті келгенде əріптестерімді, барша Қазақстан журналистерін төл мерекесімен тағы да құттықтай отырып, олардың халық сенімінен шығуына, халық құрметіне бөленуіне тілектестік білдіремін!
Шымкентті дамытуға қосқан ерекше үлесі үшін Жылына бір рет келетін Байланыс жəне ақпарат қызметкерлерінің күні жылдағы дəстүр бойынша биыл да ерекше тойлануда. Жақында ғана Оңтүстік Қазақстан облысының бұқаралық ақпарат құралдары қызметкерлерінің арасында спорттың кең тараған бірнеше түрі бойынша спартакиада өткізілді. Бұл тартысты жарыстарға «Əділет» ұлттық апталығының командасы да қатысып, жақсы нəтижелерге қол жеткізді. Жалпы, шыға бастағанына 5 жыл болған бұл ха-
лықтық басылым Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың саясатын қолдап, əлеуметтік мəселелерді кеңінен толғап келеді. Енді міне, күні кеше Шымкент қалалық əкімшілігі журналистер мерекесіне орай арнайы дастархан жайып, биылғы мейрамның Рамазан айына тұспа-тұс келуіне байланысты ауызашар жасап, шығармашылық еңбегімен көзге түсіп дараланған бірқатар БАҚ өкілдеріне алғысхаттар, бағалы сыйлықтар,
түрлі марапаттар табыстады. Соның ішінде Шымкент қаласын дамытуға қосқан ерекше үлесі үшін бірнеше тұлғаға арнайы мемлекеттік төсбелгі тапсырылды. Оны тапсырған қала əкімінің орынбасары Қайрат Нұртай марапатталғандарды құттықтай отырып, оларға алдағы уақытта да шығармашылық табыстар тіледі. Марапатталғандардың арасында біздің «Əділет» ұлттық апталығының президенті Қуанышбек Тасболатұлы Ботабек те бар.
Қытай Ұлы Жібек жолы бойымен теміржол салуды бастады
Съезде КирЦИК-тің өкілі Сəкен Сейфуллин №25 (228) қазақ тілінде сөз сөйледі 26.06.2015 жыл
ЕЛ ТЫНЫСЫ
¦ÄIËÅÒ
ЖАУАПКЕРШІЛІК КҮШЕЙТІЛГЕН
азаматты босатуы шарт. Ол үшін соттың қосымша шешімі керек емес. Азаматтардың құқық қорғау органдарына, сондай-ақ сот жүйесіне сенімділігін арттыру мақсатында жасақталып отырған тергеу судьясы, ол – кəдімгі соттың судьясы. Бірақ, ол көп судьялардың ішінен тергеу барысында, яғни қылмыстық іс қозғалғаннан бастап, сотқа түскенге дейінгі аралықта сот бақылауын жүргізіп отыратын судья. Тергеу судьясы тергеушінің, прокурордың жəне басқа да сотқа дейінгі жүргізілген тергеудегі азаматтардың əрекеттеріне арызшағым бере алады. Сотқа барғанда кейбіреулер өздерінің берген жауаптарынан бас тартып, кейбірі тергеу барысында зорлықзомбылық көрсетілгенін көлденең тартады. Жалпы, «тергеу процесі дұрыс жүрмеді» дегендей себептердің салдарынан істің қаралуы баяулай түседі. Осыларды мейілінше азайтып, сотқа барғанда істің таза болуын қамтамасыз ету мақсатында осы мəртебелі судья енгізіліп отыр. Тағы бір айта кетерлігі, Қылмыстық кодекстің жаңа үлгісінде медициналық қылмыстар үшін жауапкершілік күшейтілген. Сондай-ақ киберқылмыстарға қатысты қатаң жаза қолдану қарастырылған. Дамыған мемлекеттерде киберқылмыстарға қатысты арнайы баптар бар. Ендеше бұл мəселені негізге алмау мүмкін емес. Еліміздегі қылмыстық заңнамалар əлемдік тəжірибе негізінде қоғам сұранысына толығымен жауап бере алады. Ал оның орындалуы сіз бен бізге байланысты. Көпжан ТӨЛЕБАЕВ, Еңбекші ауданы прокурорының аға көмекшісі. Шымкент қаласы
Мемлекет басшысының 20102020 жылдарға арналған Құқықтық саясат тұжырымдамасы аясында Қазақстан Республикасының ұлттық заңнамасы жазылып, қолданысқа енгізілді. Бұл тұрғыда қыруар жұмыстар жасалып, жауапты жұмыс тобы алыс, жақын шетелдердің тəжірибесін қарастырды. Өзіміздің заңгерлер мен ғалымдардың пікірлері ескерілді.
Қылмыстық кодекстің басты жаңалықтарының бірі – қылмыстық жазаланатын əрекеттердің екі буынды жүйесін енгізу болып табылады. Ол: қылмыстық құқық бұзушылықтар жалпы түсінігімен біріккен қылмыстан жəне қылмыстық теріс қылықтан тұрады, оларға жаңа ҚК-тің 4 бабында анықтама берілген, оған сəйкес қылмыстық құқық бұзушылықтар жасау, яғни Қылмыстық кодексте көзделген қылмыс не қылмыстық теріс қылық құрамының барлық белгiлерi бар іс-əрекеттер – қылмыстық жауаптылықтың бiрден-бiр негiзi. Қылмыстық іс жүргізу кодексінің жаңа нұсқасына сəйкес, сотқа дейінгі іс жүргізу тəртібін бақылау мақсатында тергеу судьясы лауазымы енгізіліп отыр. Ол прокурорлармен бірге Қазақстан азаматтарының құқықтарын қорғауды қадағалайды. Осыған орай, үйқамаққа отырғызу, медициналық мекемеге күшпен қамау жəне тағы басқа шаралардың қаншалықты заңды екендігін əлгі тергеу судьясы тексеретін тəрізді. Сондай-ақ тергеу судьясы ауыр жəне аса ауыр қылмыстардан бөлек істер бойынша кепілзаттың көлемін анықтай алады. Ал кепілзат жасалған бойда тергеу изоляторының басшысы күдікті
ай көлемінде республикалық маңызы бар автожолдарда 320 жол автокөлік апаттары тіркелген, 104 адам қаза тапқан жəне 531 адам əр түрлі дəрежеде дене жарақаттарын алған. Орын алып отырған жол көлік оқиғаларының негізгі себептері жылдамдықты асыру, маневр жасау, қарама-қарсы бағытқа шығу жəне арақашықтықты сақтамау болып табылады. Республикалық маңызы бар автожолдарда жол қауіпсіздігін қамтамасыз ету жəне жол-көлік оқиғаларын болдырмау
Жол-патрульдік полициясының алдына қойылған басты міндет қоғамдық тəртіпті қадағалау жəне жол қауіпсіздігін сақтау болып табылады. Көше-жолдардағы кептелістерді шешу, жол қауіпсіздігінің бұзылмауына аса мəн бере білуі керек. Олар азаматтардың тыныштығы мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жасалып отыр. Сонымен қатар, көшедегі бұзақылықпен күрес, көше қылмыстарына тосқауыл қою, басқа салада да қоғам қауіпсіздігі үшін құқықтық сауалдарды реттеу, жол-
Жол-көлік оқиғаларын болдырмау – басты міндет
көлік жəне тұрмыстықотбасылықтан бастап, аса ауыр қылмыстардың барлығы Жолпатрульдік полиция батальонының бақылауында болады. Оңтүстік Қазақстан облысы Ішкі істер департаменті əкімшілік полиция басқармасының Жолпатрульдік полиция батальоны 222 қызметкерден тұрады. Автоматтандырылған жүйеге қосылған патрульдік топ мүшелері арнайы киім жəне сəйкесінше қаруланады. Қылмыс күн өткен сайын қатал болып барады, сондықтан қандай жағдайда болса да, біз азаматтарымыздың құқықтары мен бостандықтарын қорғауымыз керек. Полиция қызметкерлері көп жағдайда автокөліктің тізгінін мас əлде сау жүргізуші ұстап отырғанын біле алмайды, қашып бара жатқан күдіктінің қолында қаруы бар-жоғын да аңғару қиын. Мүмкін тоқтатқан көліктің ішінде басынан аяғына дейін қаруланған қылмыскерлер отырған шығар. Оны алдын ала болжау мүмкін емес. Сол себепті
əмбебап полиция құрамында батальон жасақталған. Облыс аумағын республикалық маңызы бар, яғни Жамбыл облысы бағыты бойынша Алматы-ТашкентТермез, Өзбекстан Республикасы бағытына қарай Алматы-ТашкентТермез жəне Қызылорда облысы бағытына қарай Шымкент-Самара автожолдары кесіп өтеді. Осы автожолдар «Шақпақ баба» шептік бекеті жəне 13 патрульдік аймаққа бөлінген, сол патрульдік аймақтарда Жол-патрульдік полиция батальонының 5 взводы 12 сағаттан, 2 ауысымда қызмет атқарады. Ал, қалған 2 взвод, яғни № 4 жəне № 5 взвод қызметкерлері облыс аумағындағы қала, аудан жəне елді мекендер аралығындағы тас жолдарда, жол көлік оқиғасының алдын алу мақсатында түзілген жоспарға сай профилактикалық жəне рейдтік іс-шаралар өткізіп отырады. 2 взвод құрамынан терроризмге қарсы күрес орталығы бойынша жəне əр взводтан 14 қызметкерден жылжымалы жедел жасақ құрылған. 2014 жылдың 12
мақсатында республикалық маңызы бар автожолдарға сараптама жасалып отырады, яғни сол сараптаманың негізінде жол-көлік оқиғасы орын алады деген қауіпті бағыттарды, жол-патрульдік нарядтармен күшейтіп, сол бағыттар арнайы автокөлікпен жəне жылдамдықты өлшегіш радармен қамтамасыз етілген, жеке құрам осы патрульдік аймақтарда күшейтілген түрде қызмет атқарады. Республикалық маңызы бар автожолдарда орын алып жатқан жол-көлік оқиғасының басым көпшілігіне себепкер болып отырған аудан орталықтарынан шығатын автокөліктер. Сол себепті, жол көлік оқиғасының алдын алу мақсатында облыстың қалалары мен аудан орталықтарында Жолпатрульдік полиция батальоны қызметкерлерімен жоспарланған рейдтік іс-шаралар жүргізіліп отырады. Арман ЖАҢАБАЕВ, ОҚО ІІД ƏПБ Жол-патрульдік полиция батальонының командирі.
868 ТЎЛЄА ҐТІНІШ БІЛДІРДІ Мүлікті жария ету науқанының барысы туралы мәлімет
Қазақстан Республикасының 2014 жылғы 30 маусымдағы «Қазақстан Республикасы азаматтарының, оралмандардың жəне Қазақстан Республикасында тұруға ыхтиярхаты бар тұлғалардың мүлікті жария етуіне байланысты оларға рақымшылық жасау туралы» №213-V заңына жəне Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 29 тамыздағы №959 қаулысына сəйкес, Шымкент қаласының Абай ауданы əкімі аппараты жанынан мүлікті жария етуді өткізу жөніндегі комиссиясы құрылып, комиссияға құжаттарды қабылдау аудан əкімдігі ғимаратында сағат 9-00-ден 18-00ге дейін (түскі үзіліс 13-00-ден 15-00-ге дейін) жүргізілуде. Сондай-ақ 30-01-57 телефон нөмірі арқылы анықтама алу-
шыларға тұрақты түрде түсіндіру жұмыстары жүргізілуде. Мүлiктi (ақшадан басқа) жария етуге ұсыну үшін құжаттарды тапсыру мерзімі 2014 жылғы 1 қыркүйектен басталады жəне 2015 жылғы 30 қарашада аяқталады. Өтінішті комиссия өтініш берілген күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде қарайды. Қазақстан Республикасының аумағында тұрған, оған құқықтар Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес ресiмделмеген жылжымайтын мүлiктi жария ететiн жария ету субъектiлерi мүлiктiң орналасқан жерi бойынша жергілiктi атқарушы органға мынадай құжаттарды ұсынуы қажет: 1) Өтініш (2 дана); 2) Жеке басын куəландыра-
тын құжаттың көшірмесі, түпнұсқасын көрсете отырып; 3) Тұрғылықты мекен-жайы туралы анықтама; 4) Ғимараттар мен құрылыстарды объектінің құрылыс нормалары мен қағидаларына сəйкестігіне техникалық тексеруді жүзеге асыратын аттестатталған сарапшының қорытындысын; 5) Мүлiкке құқық белгiлейтiн құжаттардың көшiрмесiн; 6) Жылжымайтын мүлік объектісінің техникалық паспортының нотариат куəландырылған көшірмесі; Басқа тұлғаға ресiмделген мүлiктi жария ететiн жария ету субъектілерi мынадай құжаттарды: 1) Өтініш (2 дана); 2) Жеке басын куəландыратын құжаттың көшірмесі,
түпнұсқасын көрсете отырып; 3) Тұрғылықты мекен-жайы туралы анықтама; 4) Мүлiкке құқық белгiлейтiн
құжаттың нотариат куəландырған көшiрмесiн; 5) Тиесiлi емес тұлғаның жария ету субъектiсiне мүлiктi
өтеусiз бергенi туралы нотариат куəландырған шартты табыс етедi; Жалпы Абай ауданы əкімі аппараты жанынан құрылған мүлікті жария ету комиссиясына науқан басталған күннен бүгінгі таңға дейін (24.06.2015ж.) 868-ге жуық азамат мүлікті жария етуге тілек білдіріп, ақпараттар алды. 147 өтініш қабылданды. 138 өтінішті комиссия қарап шығып, шешім қабылдады. Оның ішінде: 58 өтініш бойынша мүлік жария етуден бас тартылып, 80 өтініш бойынша мүлік жария етілді. Г. ТАШИМОВА, Абай ауданы əкімінің орынбасары, аудандық мүлікті жария етуді өткізу жөніндегі комиссияның төрайымы
2
Ақын идеясының
өрнектері
Атақты ақын, жазушы, көсемсөзші Сəкен Сейфуллин сонымен қатар аса көрнекті ірі мемлекет жəне қоғам қайраткері, қазақ ұлтының нағыз жанашыр патриоты еді. 1922 жылдың жазында Сəкен «Еңбекші қазақ» газетінің жауапты редакторы жəне оқу-ағарту халық комиссарының орынбасары болып тағайындалды. Бұларға қоса сол кезде КирЦИК-тің мүшесі де болатын. 1922 жылдың 4-ші тамызында Киробком мен КирЦИК Сəкенді Ақмола губерниясына губерниялық партия конференциясын дайындап өткізуге жəне Губерниялық советтің сайлауын басқарып өткізу үшін арнайы өкіл ретінде жіберді. Губерниялық партия конференциясы 7-10 қыркүйекте Сəкеннің ұйымдастыруымен өтті. Одан кейін Ақмола губерниялық советтер съезі өткізілді. Съезде КирЦИК-тің өкілі Сəкен Сейфуллин қазақ тілінде сөз сөйледі. Съезд губисполкомның председателі (төрағасы) етіп губернияның хал-жайын жақсы білетін белгілі жазушы Сабыр Шəріповты сайлады, оның орынбасары болып Сəкеннің байырғы досы Захар Катченко сайланды. Съезд аяқталғаннан кейін бұл екеуі Сəкенді Орынборға шығарып салды. Вокзал басында Сəкен оларға көшпенді кедейлерге арнап поселке салу идеясын білдірді: «Бұл тəжірибені Ақмола губерниясынан бастау керек, өйткені мұнда үйренетін де, үлгі алатын да, көмек беретін де мүмкіндік бар. Шаруашылық жағында жүрсем ойланбас ем. Алайда сендер бастап көріңдер», – дей бергенде, Сабыр: «Бұған шамамыз жете ме? Басқалар көне қоя ма?» – деп ойланып қалды. «Түп тамырымен бір-ақ қопармай, əзірге аздап бастаған жөн. Əр уезде бірбір поселке орнатып алсақ тақиямызға тар бола қоймас. Ойланыңдар, Партия конференциясы мен Советтердің съезіне келгенде осыны өздерің іштей пісіріп алып келіңдер. КирЦИК пен Совнарком тарапынан қолдаушыларды мен іздеп көрейін», – деп, қош айтысып Сəкен жүріп кетті. 1922 жылғы қазанда Советтердің ІІІ съезінде Сəкен КирЦИК-тің мүшелігіне қайта сайланды жəне Совнаркомның председателі болып тағайындалды. Сəкенге үкімет билігімен қоса «Еңбекші қазақ» газетінің жауапты редакторлығы да жүктелді. Осы съезге делегат болып Сабыр Шəріпов те келді. Ол жай келген жоқ, өткенде айтылған идеяны іске асырмақ болып, нақты жоба жасап əкеліп, Сəкенге тапсырды: «Əнеу күні өзіңмен қазақтарды отырықшыландыру үшін поселке салу жайын сөйлестік емес пе? Совнарком болған соң ұмытып қалсаң өзін білесің, мен сол идеяны жүзеге асырмақ болып Ақмола губерниясының əр уезінде бір-бір опорно-показательный поселок салу жөніндегі қаулыны атқару комитетінде бекіттіріп алдым. Енді осыған қаражат керек. Оны сен тауып беруге тиіссің», – деп Сəкенге қарады. (Жалғасы 7-бетте).
ДЕНСАУЛЫҚ Қыз баланың ең бірінші миссиясы – өмірге бала əкелу. Əйел пешенесіне Алла қаншама бейнетті берсе де, ана болу бақытымен ол бəрін жеңіп кетеді. Ана болуды сезінуден асқан бақыт жоқ та шығар. Тар құрсағын кеңітіп, тас емшегін жібітіп, алпыс екі тамырын идіріп, ет жүрегін елжіретіп, қаны мен жанынан пайда болған баланы емірене сүйген ана үшін жер бетінде одан асқан байлық болмайтын сияқты. Өкінішке қарай, бүгінгі күні ана болу бақытын сезіне алмай жүрген қаншама қыз-келіншектеріміз бар. Бедеулікке шалдыққан ер азаматтарымыз да көбейіп бара жатыр. Мəселен, Астана қаласындағы Отбасын жоспарлау жəне репродукция бөлімшесінде 1197 əйел, 940 ер адам тіркеуде тұр. Оның ішінде қолдан ұрықтандыруды қажет етіп тұрған 250-ге жуық əйел бар. Өмірлік серігін тауып, басы қосылса да қаншама жыл бойына бала бітпей, жүйкелері сыр берген келіншектермен жұмыс жасау да оңай емес. Осының бəріне төзіп, бедеулікке қарсы аянбай еңбек келе жатқан жоғары санаттағы акушер-гинеколог, Отбасын жоспарлау жəне репродукция бөлімшесінің меңгерушісі Айгүл Мұрсəлямқызы МҰСАБАЕВА сынды кəсіби маманмен сұхбаттасқан едік.
Айгүл МҰСАБАЕВА, Астана қаласындағы Отбасын жоспарлау және репродукция бөлімшесінің меңгерушісі: – Бөлімшенің жұмысымен жəне жүктілікті жоспарлау ісі қалай жүргізілетінімен оқырмандарымызды қысқаша таныстырып өтсеңіз. – Отбасын жоспарлау орталығы 1977 жылы Ана мен бала денсаулығын сақтаудың Бүкіл Одақтық ғылыми зерттеу институты неке жəне отбасы мəселесі бойынша кеңес беру үшін құрылған. Жылдан жылға орталық дамып, еліміздің қиын кезеңдерінде де өз жұмысын тоқтатпады. Біздің бөлімше Астана қаласы бойынша репродуктивтік денсаулықты сақтау жəне отбасын жоспарлаудың өңірлік орталығы болып табылады. Астана қаласы емханаларынан келген науқастармен жұмыс жасайды. Жүктілікті жоспарлағанда ерлізайыптылардың екеуінің де дендері сау жəне тұрмыстық-қаржылық проблемаларға ұрынбаған жандар болуы тиіс. Ерлі-зайыптылар алдын ала қанша бала болу керектігін жəне сəбилерінің аралары қаншалықты ұзақ
E-mail: adilet.media@mail.ru
емханалармен келісімшартқа отырғанда ғана қаржы аламыз. Прейскурантқа қарап, анализ тапсырған бағаға қарай емханалар төлейді. – Сіздердің бөлімшелеріңізде ем қабылдап, жүкті болған əйелдердің саны қанша? Жалпы, отбасыларда ЭҚҰ бойынша квота алу мүмкіндігі бар ма? Ол үшін қандай шаралар жасалу керек? – 2015 жылдың І тоқсанында 205 əйелдің ішінен 29 əйел көтерді. Оның түрлі факторлары бар. ЭҚҰ қажет ететін пациенттер квота ала алады. Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде ЭҚҰ жасауға квота алу үшін Отбасын жоспарлау жəне репродукция бөлімшесіне есепке
талаптар бар? – Ерлі-зайыптылар өздерінің мекенжайы бойынша емханалардан жолдама алып, бізде тегін қарала алады. Басты шарт – Астана қаласының тұрғыны болу. Бүгінгі күні əйелдер бізге жүгінеді. Туысынан, таныстарынан, əріптестерінен, көршісінен естіп келетіндері де бар. – Ертеден аналарымыз көп баланы өмірге əкеліп, аты жаман жатыр, сүт бездері ауруларына шалдықпақ түгілі атын естімеген. Бүгіндері екі əйелдің бірі жатыр ауруына шалдыққан. Сіз қалай ойлайсыз, əйелдер мен ер азаматтардың бедеулігінің себептері неде? Оның қалай алдын алуға болады? – Дұрыс айтасыз, біріншіден, жеке
лігі кезінде шұғыл емдеу шараларын жүргізеді. Бар ынта-ықыласымен емделуінің нəтижесінде ерлізайыптылар балалы болу бақытына ие болады. – Əйелдер бедеулігінің себептерін айтсаңыз. – Əйелдер бедеулігінің себептері көп. Соның ішінде жатыр жəне жатыр түтігінің пайда болған немесе туа біткен патологиясы, кіші жамбастың жабысқан түрі, эндометриоз, етеккір циклінің жəне овуляцияның бұзылуы (фолликул жетілуінің болмауы) сексуалдық бұзылыстар, гиперпролактинемия, орталық нерв жүйесінің органикалық зақымдануы, жыныстық жолмен берілетін инфекциялар. Көбінде бедеулік ерлердің бедеулік факторымен байланысты болады (сперматогенездің бұзылуы). – Бедеуліктің алдын алу жолдары қандай? – Бедеуліктің алдын алу балалық жəне жасөспірім жастан басталуы тиіс:
ЭҚҰ қажет ететін пациенттер квота ала алады
болу керектігін жоспарлап алуы шарт. Себебі əйелдердің ағзасы 2-3 жылдан соң ғана қалпына келеді. Біздің бөлімшеде диагностикалау жəне репродуктивтік қызметі бұзылған ерлі-зайыптыларды емдеу, жүктілікке дайындау, бедеуліктің себебін анықтау, жүктілік бойынша кеңес беру, баласы тұрмай жүрген əйелдерді зерттеп қарау жəне емдеу, отбасын жоспарлау бойынша кеңес беру, бедеуліктің алдын алу тəсілдерімен таныстыру, жасөспірімдермен жұмыс жасау, салауатты өмір салтын насихаттау, жыныстық қатынас туралы түсінік, репродукцияны бұзатын аурулардың алдын алу, босанғаннан кейін жəне гинекологиялық оталардан кейін оңалту, урандология (ерлердің репродукциясының бұзылуына қатысты ауруларын анықтау жəне емдеу) климактериялық кезеңдегі
патологияларды, гинекологиялық эндокринологиялық ауруларды емдеу, жатыр мойнының патологиясы жəне зиянды емес жаңа қалыптасуларды емдеу жұмыстары жүргізіледі. Бөлімшеде бар болғаны 3 акушергинеколог, білікті уроандролог, 3 медбике, 1 узист қызмет атқарады. – Бөлімше мемлекеттік бюджеттен қаржыландырыла ма? – Бұл орталықты Астанада тұрғындары көп біле қоймайды. Алайда, əр емхана бедеулікті анықтаған жағдайда осы орталыққа жолдама беріп жіберуі қажет. Мысалы, əр емханада 5000-ға жуық бала тууға қабілетті əйелдер қаралса, оның бізге жолдамамен келетіні 4-5-уі ғана. Бұрын мемлекет қаржы бөлген кезде бізге келетін отбасылар өте көп болатын. 2014 жылдан бастап мемлекеттен ақша алмаймыз. Тек
тұрып, ағзаны толық зерттетіп, тексерілуден өту керек. Бұл 2009 жылғы 30 қазандағы «Қосымша репродуктивтік тəсіл жəне технология жасау қағидаларын бекіту туралы» № 627 бұйрыққа сəйкес жасалады. ЭҚҰ əйелдегі жатыр түтікшелерінің жарамсыз болмай қалған кезінде немесе ер адам бедеулікке шалдыққанда (шақуаты төмен болуы) жасалады. Биыл Астана қаласы бойынша 43 квота берілді. Əлі 300-ге жуық отбасы кезекте тұр. Қазақстанда бедеулік жиілігі – шамамен 15 пайыз. Егер жыл сайын 1миллион 600 мыңға жуық неке тіркелсе, оның 200000-ға жуығы бедеулікпен күресіп жүр. Олардың 3035 пайызына ЭҚҰ қажет. – Астана қаласында көп əйелдер бұл орталық жайында білмейді. Сіздерде қаралу үшін қандай
бастың гигиенасын сақтау керек. Қыз бала таза, жылы жүруі керек; ашықшашық, тырысқан, жабысқан киімдерді кимеуі тиіс; ішімдік, темекі, нашадан аулақ жүруі шарт; дəрумендер ішіп, иммунитетті көтеру керек. Қазіргі кезде қоршаған ортаның өзі улы. Жеміс-жидектердің құнарлығы жоқ. Қоспалары көп. Дəрігерлер өз тəжірибесінде бедеулікті емдеу үшін овуляция индукциясы, жатыр ішілік ұрықтандыру сияқты тəсілдерді нəтижелі қолданып келеді. Бедеуліктің түтік перитонеалдық формасы кезінде өңірлік антибиотикотерафия, гирудотерапия қолданылады. Білікті уроандролог варикоцел жəне гидроцел кезінде, ерлер бедеу-
диета сақтап, дұрыс тамақтану, инфекция көзін жою, эндокриндік ауруларды уақытында емдеу, жасөспірім кезде ағзаны нығайту, жыл сайын тексеруден өту. Бұл қыздар үшін де, ұлдар үшін де аса қажет. Ерте жастан қалыпсыз жыныстық байланыстан бас тарту, жыныстық жолмен берілетін инфекциялардан сақтану, аборттардың алдын алу, зиянды əдеттерден аулақ болу керек. Бұның бірін сіздер бір емес бірнеше рет естіген боларсыздар, егер осының бəрін дұрыс сақтасаңыздар, көптеген проблемалардан аулақ болар едіңіздер. Гүлмира МƏНШƏРІПОВА. Астана қаласы
¦ÄIËÅÒ
Қазақ журналистеріне Қазақ радиосының жасын берсін!
Қазақ радиосы - Қазақстандағы барлық телеарналар мен радиолардың абыз атасы десек жарасатындай! Былайша айтқанда Қарашаңырақ! Мəселен... Қазақ радиосы 1921 жылы дүние есігін ашты. Қазақ радиосы 37 жасқа келгенде балалы болды. Яғни,1958 жылы Қазақ телевизиясы туылды. Сосын Қазақ радиосының баласы Қазақстан телеарнасы да тұп-тура 37 жасында "Хабар" атты бала сүйді. Сөйтіп. Қазақ радиосы 74 жасында немере сүйді. Яғни, 1995 жылы Хабар агенттігі шыр етіп дүниеге келді. Қазір Құдайға шүкір, Қазақ радиосының "бала-шағасы"-нан "іңгəлəп" туылған Ел арна, Білім жəне мəдениет, 24kz, Kаzsport, Балапан сияқты шөберешөпшектері көптеп өсіп-жетіліп келеді. Əр аймақта Қазақстан-Шымкент т.б. ұрпақтары тағы бар. Барша ақпарат құралдарына жəне журналистер қауымына Қазақ радиосының жасын берсін! 94 жас аз жас емес. Қазақ радиосы 6 жылдан соң 100 жасқа толады. Қазақстан телеарнасының ОҚО тілшісі тілшісі Ғани Қалмахан телеоператоры Нұрлан Нұрбекпен бір үйдің баласындай бір кабинетте бірге отырамыз. Мерекелеріңізбен əріптестер! Қазақ радиосын тыңдап, қазақша сөйлейік! Ерсұлтан ƏМІРБЕК, Қазақ радиосының Оңтүстік Қазақстан облысындағы меншікті тілшісі
ТАБИҒАТҚА ТІЛ БІТІРГЕН АҚЫН (Соңы. Басы 1-бетте). Кешті Тамара Асар, Марат Сафаров, Маңғыстау облыстық филармониясының «Ақжарма» фольклорлықэтнографиялық ансамблі, күйші Рымхан Əбілханұлы ақын өлеңдеріне жазылған əн-күйлермен көркемдеді. Оңайгүл Тұржанның Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетіне қызметке келгеніне де биыл 15 жыл толыпты. Жоғары оқу орнының сол кездегі ректоры Мырзатай Жолдасбеков Əбіш Кекілбайұлы қолқалағаннан кейін мұны жұмысқа алған екен. «Əбіш досымның сұрауымен мен өзі екі-ақ адамды қызметке қабылдадым. Оның біріншісі – қазіргі Қызылорда облысының əкімі Қырымбек Көшербаев болса, екіншісі – осы Оңайгүл. Қырымбек төрт жыл көмекшім болды. Ал Оңайгүл күні бүгінге дейін сол оқу орнында жемісті қызмет етіп келеді. Екеуі де мені ұятқа қалдырған жоқ» деген Мырзатай аға өзінің басына қиын күндер түскенде, маңайындағы пыш-пыш əңгімеден қажығанда Оңайгүл Тұржан оған өлеңдер арнап, жігер бергенін жеткізді. Кеште сондай-ақ Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің проректоры Дихан Қамзабекұлы Оңайгүл Тұржанның өңіріне Л. Гумилев медалін тақты. Маңғыстау облысы əкімінің орынбасары Бану Нұрғазиева туған жердің сəлемін жеткізді. Маңғыстау облысының Астана қаласындағы мəдени күндері аясында ҚР еңбек сіңірген қайраткері, күйші Сержан Шəкіраттың «Күй құптаны» атты концерті де өтті. Н. Жантөрин атындағы музыкалық-драма театры «Абылайхан», Маңғыстау облыстық қуыршақ театры «Қаңбақ шал» қойылымдарын қойды. Конгресс-холлда «Жұмбақ жайлап, аңыз өрген Маңғыстау» көрмелер топтамасы ұйымдастырылды. Барлық шаралар Маңғыстау өнер шеберлерінің «Сарыарқа – елдің жүрегі, Түбектің сенде тілегі» атты гала-концертімен жабылды. Гүлмира МƏНШƏРІПОВА
E-mail: adilet.media@mail.ru
ӨРЛЕУ
Келешек дамуымызда бұндай қадам қазақ елі үшін маңызды болмақ
3
№25 (228) 26.06.2015 жыл
ДСҰ ҚАЗАҚСТАННЫҢ ӘЛЕМДЕГІ ОЗЫҚ ОТЫЗ ЕЛДІҢ ҚАТАРЫНА ЕНУ ҚАДАМЫН ШЫҢДАЙ ТҮСЕДІ Қазақстан жақында ғана Дүниежүзілік сауда ұйымына кіру жөніндегі келіссөздерді аяқтады. Сөйтіп, бақандай он тоғыз жылдық үдерістерден кейін, ағымдағы жылдың желтоқсан айында Қазақстан əлемдік сауда алпауыты ұйымының қатарына еніп, өз дамуындағы тарихи маңызды қадамды жасамақ. Əлбетте, бұл еліміз үшін үлкен кезең, мемлекет дамуының одан арғы жағдайына əсер ететін айтулы қадам екені белгілі. Өйткені, дүние саудасының көрігін қыздырып жатқан ұйымның есігінен аттау қазақстандық өндірушілер үшін бəсекеге қабілеттілікті одан сайын талап ететіні белгілі. ДСҰ аясында сапалы да арзан тауарлар шығарылатыны, шекаралық шектеулер кертіліп, елімізді сондай арзан өнімдер басатындығы да белгілі. Ендеше, бұл біраз жылдар бойы айтылып келе жатқан бəсекеге қабілеттілік үшін тағы бір сынақ деген сөз. Жалпы, осы ретте «ДСҰ дегеніміз не?», «мемлекеттер бұған не үшін ұмтылады?», ең ақыр аяғы «экономикалық өсім проблемаларын ДСҰ ауқымында шеше аламыз ба?» деген сауалдар туындауы да заңды. Осы тұрғыдан келсек, əлем саудасының «сорпасын сапырып» отырған ДСҰ - қазіргі таңда Қазақстан ұмтылып отырған əлемдегі озық елдердің барлығы дерлік мүше. Оны былай қойыңыз, еліміздің басты сауда əріптестерінің бірі əрі экономикалық одақтасымыз Ресей де, ауылымыз араласып жатқан Қырғыз елі де, сосын шығыстағы алып көршіміз, əлемдік сауданың бір тетігін уысында ұстап отырған Қытай да осы Ұйымның құрамында. Ендеше, ДСҰ-ға ену қазақстандық экономиканы өрге сүйрейтіні еш күмəн туғызбайды. «Ал Қазақстан ДСҰ-ға мұқтаж ба?» дегенге келсек, Еуразиялық экономикалық одақтағы Ресей кіріп кеткен соң тіпті Қазақстанның мұқтаждығы мəжбүрлікке ауып отырғаны анық. Өйткені, біріншіден, Ресей - қалай айтсақ та, Қазақстанның басты сауда-саттық жасайтын əрі ДСҰ-ға дейінгі «Кеден одағы» аталатын ықпалдастық босағасын бірге құрған əріптесі. Бұған Еуразиялық экономикалық одақтағы жаңа мүше Армения мен Қырғыз елін қосыңыз. Екіншіден, Ресей мен Қытай секілді дүниежүзілік сауда алпауыттарының қыспағында тұрған Қазақстанға барынша халықаралық деңгейде реттелген, нақты тəртіпке сүйенетін сауда кеңістігі аса керекті дүние. Бүгін болмағанымен келешек дамуымызда бұндай қадам қазақ елі үшін маңызды болмақ. Яғни, ДСҰ-ға Қазақстан емес, керісінше Қазақстанға ДСҰ керек секілді. Сондықтан да, Қазақстан ДСҰ-ға ерте ме кеш пе, бəрібір мүше болатыны анық еді. Үшіншіден, еліміздің
сауда айналымының 90 пайыздан астамы ДСҰ-ға мүше елдермен арада болып отыр. Бұл бір жағынан біздің саудасаттығымыздағы кедергілерді, кемшіліктер көріп отырғанымызды көрсетсе керек. Төртіншіден, шикізаттық емес секторды өркендету үшін шетелдік инвестиция Қазақстанға ауадай қажет. Ал ДСҰ-ны жақтаушы сарапшылардың ең басты көзірі де осы - шикізаттық емес секторға тартылатын шетелдік инвестиция. Сондықтан да, олар Қазақстанның дəп осы ДСҰ табалдырығын аттаған соң сыртқы қаржыландырудың ағылатынын алға тартады. Жалпы, ДСҰ-ның штаб-пəтері Швейцариядағы Женева қаласында орналасқан. Ұйымның ережелері тек қана сауда-экономикалық мəселелерді реттейді. Оның басты мақсаты қандай да бір болсын нəтижелерге қол жеткізу емес, тек қана халықаралық сауданың жалпыға ортақ қағидаттарын белгілеу болып табылады. Тұтастай алғанда, ДСҰ - елдер арасындағы еркін сауда мен ашықтық қағидаттарын басшылыққа алатын, халықаралық сауда ережелерін ендіруге арналған халықаралық ұйым. Негізгі мақсаты бірыңғай сауда жүйесін құру болып табылатын Ұйым көпжақты келіссөздер бойынша қатысушымемлекеттермен өзара келісілген қағидаттарды басшылыққа алып, мемлекеттердің бір-бірімен əділетті жəне
Қазақстан Республикасының «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасына сəйкес, 2011 жылдан бері «Денсаулық» медициналық пойызы жұмыс істеп келеді. Аталған пойыз 2015 жылдың сəуір, мамыр, маусым айларында Оңтүстік Қазақстан облысының тұрғындарына медициналық көмек көрсетті. Атап айтқанда, 24 бекетте тоқтап, 42 күн жұмыс істеді. Осы аралықта 6094 тұрғынға,
ТҰРҒЫНДАР АЛҒЫС БІЛДІРДІ соның ішінде 996 балаларға тексеру жүргізілді. Диагностикалық процедуралар - 22109, УЗИ - 13131, УЗД - 721, ЭКГ - 3822, рентген зерттеулері - 4428, ФГДС - 778, клинико биохимиялық анализ - 53100-ді құрады. Ал амбулаториялық стоматолог көмегі 1116 адамға тексеру жүргізіліп, нəтижесінде ісік ауруына күдікті - 240 адам, қан қысымы ауруына - 1072, туберкулезге күдікті 70 адам анықталды. Түркістан қаласында болғанда, жедел жəрдеммен бірнеше науқас Облыстық кардиологиялық орталыққа шұғыл түрде тексерілуге жіберілді. Сонымен қатар осы орталыққа шұғыл түрде бір науқастың жүрегіне стент қоюға бағытталды. Сондай-ақ, Отырар жəне Төлеби аудандарында да бірқатар аурулар анықталды. Пойыз дəрігерлерінің қызметін пайдаланған Түркістан қаласының жəне Отырар ауданының бір топ тұрғындары гинеколог Ж.Шағырбаеваға, кардиолог Н. Сəрсенбаевқа, невролог Ы.Шертаеваға, офтальмолог А. Ауашевке алғыстарын айтты. Ұсыныстар да болды. Мəселен, Төлеби ауданы тұрғындары «Денсаулық» пойызында жүрек ақауын анықтайтын аппарат қоюды сұранды. «Денсаулық» медициналық пойызы іске қосылған 2011 жылдан бері медициналық көмекке жүгінген тұрғындар саны жыл сайын көбеюде. Адамдардың көпшілігі сапалы көрсетіліп жатқан медициналық көмекке өз ризашылығын білдіруде. Гүлжан Салықбаева, «Апаттар медицинасының теміржол госпитальдары» АҚ, «Шымкент теміржол ауруханасы» филиалының директоры
еркін бəсекелестік шартында сауда жасасуын қолдайды һəм соған жағдай жасайды. Ұйым шеңберінде ашықтық қағидаты да қатаң қаралады. Ресми мəліметтерге сүйенсек, қазіргі күні ДСҰ құрамына əлемнің 161 елі кіреді. Ендеше, бұнда Қазақстан секілді бірқатар елдер бəсекелесе өмір сүріп жатқаны белгілі. Ал ДСҰ ережелері дамушы елдер үшін бірқатар жеңілдіктер қарастырады. Қазіргі күні оған мүше дамушы елдер дамыған елдермен салыстырғанда өз нарықтарын қорғаудың неғұрлым жоғары кедендік-тарифтік қорғау құралдарына ие болып табылады. ДСҰ жұмысының негізінен қағидаттарына келсек, ол біріншіден, жалпыға ортақ тең құқылық. Бұл ретте ДСҰ-ның барлық мүшелері бір-біріне саудада неғұрлым қолайлы жағдайды ұсынуы тиіс. Мұның өзі ДСҰ-ның бір мүшесіне берілген преференциялар қалған барлық мүшелеріне де ортақ екендігін білдіреді. Екіншіден, өзара əрекеттестік. Екіжақты саудадағы шектеуді азайту жөніндегі барлық əрекет екінші тараптан да қолдау тауып, өзара əрекеттестікке айналуы тиіс. Үшіншіден, ашықтық немесе мөлдірлік. ДСҰ мүшелері өзінің сауда ережелерін толықтай жариялауы жəне оның ДСҰ-ның басқа мүшелеріне берілген ақпараттар үшін жауап беретін органдары болуы тиіс. Төртіншіден, қолданыстағы міндеттеме-
лерді құру. Мүше елдердің сауда тарифтері жөніндегі міндеттемелерін елдердің бір-бірімен өзара қарымқатынасы емес, негізінен алғанда, ДСҰның негізгі органдары реттейді. Ал қандай да бір елдің нақты секторында сауда жағдайы нашарлатылатын болса, осыдан зардап шеккен жақ басқа секторларда өтемақы талап ете алады. Бесіншіден, қорғау қақпақшалары. Кейбір жағдайларда үкімет сауда шектеулерін енгізе алады. ДСҰ келісімі оның мүшелеріне тек қоршаған ортаны қорғауда ғана емес, сонымен қатар, адамдар денсаулығын сақтауда, малдар мен өсімдіктерді қорғауда шара қолдануға мүмкіндіктер береді. Түйіндей айтсақ, Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев халыққа жолдаған Үндеуінде айтқанындай, Дүниежүзілік сауда ұйымына мүше болу біздің экономикамызды жаңа көкжиектерге бастап, кəсіпорындарымыздың шетел нарықтарына шығуын қамтамасыз етеді, тұтынушылар үшін тауарлар мен қызметтердің кең ауқымына таңдау жасауға жол ашады. Сондықтан да, Елбасы: «ДСҰ беретін артықшылықтарды пайдалана білетінімізді дəлелдеу қажет болады. Бұл Қазақстанның қолынан келеді жəне біз əлемнің озық елдері қатарынан лайықты орын аламыз деп кəміл сенемін» деген болатын. ҚазАқпарат
АШЫҚ СОТ ОТЫРЫСЫНЫҢ ТИІМДІЛІГІ ЖОҒАРЫ
Сот жұмысын уақыт талабына сай жетілдірудің бір жолы – жариялылық екені белгілі. Бұл бағытта елімізде бірқатар нақты іс-шаралар тұрақты да жүйелі атқарылуда. Бүгінгі сот жүйесін, айталық, социализм кезіндегі сот ісімен салыстыру қиын. Ол көп өзгерген, дамытылған, көпшілік қауымға жақындай түскен. Бір сөзбен айтқанда, реформаланған. Ретіне қарай шет елдердің тəжірибелері де енгізілген деп айтуға болады. Сондай-ақ дала демократиясының, халық билерінің қағидалары да ұмыт қалмаған. Ерекше атап өтерлігі сол жариялылық, ашықтық шектері заңмен белгіленген. Сот ісінің бұлайша ашық, жариялы түрде жүргізілуі əсіресе сыбайлас жемқорлыққа жатқызылатын қылмыстардың жолын кесуге үлкен ықпал етеді. ҚР Азаматтық іс жүргізу кодексінің 19 бабы «Сотта іс қараудың жариялығы» деп нақты аталады. Атынан-ақ көрініп тұрғандай бұл бапта ашық жəне жабық іс жүргізудің қағидалары анық жазылған. Мысалы, баптың 1-тармағында былай деп аныққанық жазылған: «Барлық соттар мен сот сатыларында сотта іс қарау ашық жүргізіледі». Сондай-ақ кезекті 2,3 жəне 4 тармақтарда соттың жабық отырыстары туралы да егжей-тегжейлі түсінік беріледі. Яғни мемлекеттік құпия болып табылатын мəліметтер, отбасылық құпиялар ашылып қалуы мүмкін жағдайларда сот отырыстары жабық өткізіледі. Ал жалпы ашық сот отырыстарына қатысуға азаматтардың, журналистердің құқығы бар. Сотта азаматтық істерді қарау кезінде жариялылық принципін сақтау туралы ҚР Жоғарғы сотының 2005 жылғы 28 қазандағы №5 нормативтік қаулысы бар. Бұнда жариялылық принципін қамтамасыз ету, сот процестерінің ашықтығы мен анықтығы туралы процессуальдық заңдардың нормаларын соттардың біркелкі қолданылуы үшін
ҚР Жоғарғы сотының жалпы отырысы 12-бөліктен тұратын қаулы қабылдап мəн-жайды түсіндіреді. Мысалы, осы қаулының 1-бөлігінде былай деп атап көрсетіледі: «Қазақстан Республикасы Азаматтық іс жүргізу кодексінің (бұдан əрі АІЖК) 19-бабында бекітілген сотта істі қараудың жариялылық принципі барлық азаматтардың, оның ішінде бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерінің отырыстар залына еркін кіріп, азаматтық процестің барлық сатыларында (бірінші, апелляциялық, кассациялық, қадағалау сатыларының соттарында) басынан аяғына дейін қатысуы жəне сот отырысы залында болып жатқан жағдайлардың бəрін өз көздерімен көруі қамтамасыз етіліп азаматтық істердің барлық соттарда ашық жүргізілетінін, сондай-ақ олардың сот отырысы залында болып жатқан жағдайлардың бəрін өз қалаулары бойынша жазып алу, стенограмманы жəне дыбыс жазуды пайдаланып жазып алу құқығын білдіреді. Жариялылық сондай-ақ заңда көрсетілген жағдайларды сақтай отырып сот отырысы кезінде тікелей хабар жүргізуді, киноға жəне суретке түсіруді жəне бейнетаспаға жазып алуды көздейді». Сот жұмысының ашық, жариялы жүргізілуі үшін мəжіліс залдарына бейне жəне дыбыс жазу құралдары орнатылған. Кез келген азамат, мекеме немесе БАҚ өкілдері ашық сот мəжілістері туралы ақпарат ала алады. Жасыратыны жоқ БАҚ өкілдері негізінен қазіргі уақыттың дерті саналатын сыбайлас жемқорлыққа қатысты істер туралы мəліметтерді көбірек сұрайды. Сот өз кезегінде ондай қажетті мəліметтерді ұсына алады. Бұған заң жүзінде шектеу қойылмаған. Илиясбек ДЖУНУСОВ, ОҚО Мамандандырылған ауданаралық экономикалық сотының судьясы
Орыс мектебіне баратын қазақ балаларының саны азайып келеді
АЙМАҚ
¦ÄIËÅÒ
№25 (228) 26.06.2015 жыл
Тілімізді дамытудың даңғыл жолы Тəрбие басы – тіл. Махмуд Қашқари Ата-бабаларымыз арман еткен тəуелсіздікке қолы жеткен қазақ елі 17 жылдан бері елдік мұраттар тұрғысындағы бары мен жоғын түгендеп, еңсесін көтеріп келеді. Ұлттық бітіміміз бен болмысымызды айшықтай түскен сайын тəуелсіздік тұғыры да нығайып, мемлекетіміздің абыройы арта түсетіні де анық. Еліміз тəуелсіздік алғалы əлеуметтікэкономикалық мəселелерде едəуір жетістіктерге қол жеткізіп, төрткүл дүниеге танылды. Соның бір айғағы – Қазақстанның 2010 жылы Еуропадағы Қауіпсіздік жəне Ынтымақтастық Ұйымына төрағалық ететіндігі. Қазақстанның алатын асулары əлі алда. Солардың қатарында, Қазақстанның Дүниежүзілік Сауда Ұйымына кіру мəселесі бар. Осы ұйымға кірудің алғышарттарының бірі – ол елдің мемлекеттік тілінің бəсекеге қабілетті болуы. Əзірге еліміздің мемлекеттік тілі – қазақ тілін бəсекеге қабілетті тіл деп айтуға əлі ерте. Бұл өз кезегінде, еліміздің тəуелсіздік элементтерінің бірі – мемлекеттік тілдің мемлекеттік сəйкестілік белгілеріне сай еместігін көрсетеді. Елбасымыздың 1996 жылғы 23 мамырдағы Өкімімен мақұлданған Қазақстан Республикасының мемлекеттік сəйкестілік тұжырымдамасында: – Мемлекеттік сəйкестілік дегеніміз мемлекетке тəн барлық элементтердің тəуелсіздік белгілеріне сəйкес келуін білдіреді. Мемлекеттік сəйкестілік аспектілерінің бірі – мемлекеттік тілдің болуы жəне тіл саясатында белгілі бір басымдықтарды ұстану болып табылады. Қазақстан қоғамында орын алып отырған тілдік ахуал жағдайында мемлекеттік тілді ерікті түрде
оқып-үйренуге ынталандыру, оның рөлін біріктіруші қатынас құралына дейін көтеру көкейкесті міндет болып табылады», – делінген. Бұл дегеніңіз, еліміз өзінің толық мемлекеттік сəйкестілігіне мемлекеттік тіл – қазақ тілін Қазақстанның бүкіл аумағында қоғамдық қатынастардың барлық саласында толыққанды қолданылуы арқылы қол жеткізеді деген сөз. Бүгінгі таңда, елімізде мемлекеттік тілден өзге мемлекеттік сəйкестілік рəміздері мен белгілері болып табылатын – Туымыз, Елтаңбамыз, Гимніміз, Конституциямыз, ұлттық теңгеміз, мемлекеттік шекарамыз өмірде өз шешімдерін тапты. Ал барлық істің өлшемі мен діңгегі, еліміздің бүгіні мен ертеңі саналатын мемлекеттік тіліміздің мəртебесі тиісті деңгейде болуы керек. Еліміздің өсіп-өркендеуі жолында Қазақстанның ұлттық мемлекет ретінде көрінуі арқылы, толық мемлекеттік сəйкестілікті қамтамасыз ету бағытындағы біздің ендігі негізгі міндетіміз, яғни басты мемлекеттік мүддеміз – ол туған тілімізді шын мемлекеттік мəртебесіне жеткізу. Еліміздегі алуан түрлі этностардың жарасты жағдайда өмір сүруі мен ұлтаралық татулықты сақтау мен қалыптастыруда мемлекеттік тіл саясатының маңызы өте зор жəне Қазақстанның ішкі саясатындағы маңызды бағыт болып саналады. Сондықтан да, басқарма мемлекеттік тілдің қолданыс аясын кеңейту, қазақ тілін барша жұртқа балабақшада, мектепте оқытып-үйретуге
баса назар аударып, қазақ тілінде оқытатын жəне тəрбие беретін мектепке дейінгі білім беру мекемелері мен оқу орындарында қазақ топтарының санын арттыру бағытында жүйелі жұмыстар жүргізуде. 1990 жылдардың басында облыс бойынша 600-дей қазақ, 100-ге жуық орыс жəне 80 өзбек мектептері болса, бүгінгі таңда, содан 10 орыс жəне 70 өзбек мектебі қалып отыр. Бұл орыс мектебіне баратын қазақ балаларының саны азайып келе жатқандығының дəлелі. Арнаулы орта оқу орындары мен кəсіптік мектептердегі қазақ топтарында оқитындардың саны əр жылы орта есеппен 4-5 мың оқушыға артып келсе, ал жоғары оқу орындарында қазақ тілінде оқитын студенттердің саны 70-80%-ды құрап отыр.
Баланың туылғанын тіркеуге электрондық өтінім бере аласыз www.egov.kz «электрондық үкімет» порталында «Баланың туылғанын тіркеуге электрондық өтінім беру» туралы жаңа қызмет іске қосылды. Бұл жаңа туылған нəрестеге ЖСН жəне туу туралы куəлікті онлайн режимінде алуға мүмкіндік береді. Егер ата-ана баланың туылғанын əдеттегідей АХАЖ бөлімі арқылы тіркейтін болса, онда үш түрлі құжат: өтінім, дəрігерлік анықтама жəне неке куəлігінің көшірмесін тапсырулары қажет. Ал, «электрондық үкімет» порталы арқылы бар болғаны атаанасының ЖСН-ын енгізіп, онлайнөтінімді электрондық цифрлық қолтаңба арқылы куəландырса жеткілікті. Баланың туылғанын тіркеуге өтінімді бала туылған күннен бастап екі айдан кешіктірмей беру керек. Жəне атааналарының некесі 2008 жылдың 1 маусымынан кейін тіркелген болуы керек. Себебі, мемлекеттік деректер қорында 2008 жылдың 1 маусымынан бастап тіркелген некелер туралы ақпарат жинақталған. Қызметті алудың нəтижесі ретінде өтінім берушінің жеке кабинетіне («Қызметтерді алу тарихы» бөліміне) PDFформатында анықтама жіберіледі. Онда балаға ЖСН берілгені жəне туу туралы куəлікті алу үшін АХАЖ бөліміне келу уақыты көрсетілген ақпарат беріледі. Ал, өтінім орындалмаған жағдайда, өтінім берушіге мемлекеттік органнан нақты себептері көрсетілген жауап беріледі. Бұдан өзге, АХАЖ органдарының қызметін автоматтандыру аясында қазақстандықтар некені бұзу туралы өтінімді де портал арқылы бере алады (егер азаматтардың 18 жасқа толмаған ортақ балалары болмаса). Сондай-ақ, «электрондық үкімет» порталында ҚР Байланыс жəне ақпарат министрлігінің Ақпарат жəне мұрағат комитетінің (ҚР БАМ АМК) автоматтандырылған қызметтері іске қосылды. Жаңа электрондық қызметтер онлайн режимінде БАҚ тіркеуге, мұрағаттық анықтамаларды алуға жəне құжаттарға апостиль қоюға мүмкіндік береді.
E-mail: adilet.media@mail.ru
ҚР БАМ АМК қызметтері порталда тіркелген жəне электрондық цифрлық қолтаңбасы бар жеке жəне заңды тұлғаларға қолжетімді. Баспасөз ақпарат құралын тіркеуді білдіретін «БАҚ есепке қою» қызметін алу үшін өтінім беруші бекітілген үлгідегі өтінімді толтырады, қажетті құжаттарды қоса тіркейді, электрондық қолтаңбасымен куəландырып, Салық кодексіне сəйкес мемлекеттік алымды онлайн режимінде төлейді. Өтінім тіркелген күннен бастап 15 жұмыс күні аралығында өтінімде көрсетілген электрондық мекенжайға БАҚ-тың есепке қойылғаны туралы куəліктің сканнұсқасы жіберіледі. Егер өтінім берушінің өтінімі орындалмаған жағдайда, оның жеке кабинетіне нақты себебі көрсетілген хабарлама жіберіледі. Қалған қызметтерді алу үшін де («Мұрағаттық анықтамаларды беру», «Қазақстанның мемлекеттік мұрағаттарынан шығатын жəне шетелге жіберілетін мұрағаттық анықтамаларға жəне мұрағаттық құжаттарға апостиль қою») қолданушы жоғарыда айтылған əрекеттерді орындауы қажет. Бұнымен қатар, ағымдағы жылы «Е-лицензиялау» жобасының аясында барлық мемлекеттік лицензиар-ведомстволар лицензиялаудың электрондық нұсқасына көшеді. Бүгінгі күні www.elicense.kz порталында 20 орталық мемлекеттік орган мен 8 қалалық əкімдікте (Астана, Алматы қалалары мен Павлодар, Алматы, Қызылорда, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан облыстарының) лицензия алуға өтінімді электрондық нұсқада беруге болады. 2012 жылы электрондық лицензиялау жүйесі қалған 8 əкімдік пен 1 орталық ведомство-Құрылыс жəне тұрғын
үй-коммуналдық шаруашылық істері агенттігін қамтитын болады. Е-үкімет инфрақұрылымының аясында тұрғындарға (жеке жəне заңды тұлғаларға) барлығы 219 интерактивті жəне транзакциялық қызметтер көрсетілуде. Олардың 100-і электрондық лицензиялау порталы, қалған 119 қызмет «электрондық үкімет» порталы арқылы ұсынылуда. «Электрондық үкімет» порталы арқылы ұсынылатын қызметтердің қатарына 77 мемлекеттік қызмет, мемлекеттік алымдардың 21 түрін төлеу, мемлекеттік баж салығының 16 түрін төлеу, салық төлемдерінің 4 түрін төлеу жəне жол қозғалысы ережесін бұзғаны үшін айыппұл төлеу қызметтері кіреді. Сондай-ақ, egov.kz порталында 2 000 астам ақпараттық қызметтер көрсетіледі. АНЫҚТАМА ҮШІН: 2011 жылы www.egov.kz «электрондық үкімет» порталы арқылы 8 миллионнан астам электрондық анықтама берілген (автоматтандыру басталғаннан бері барлығы 10 млн.), 100 мыңға жуық пайдаланушы тіркелген (барлығы 132 мыңнан астам), электрондық цифрлық қолтаңба алған қазақстандықтардың саны 900 мыңға дейін артты (500 мың ЭЦҚ тек 2011 жылы ғана берілген). «Электрондық үкімет» инфрақұрылымын пайдалану арқылы 2011 жылы төленген төлемдер көлемі шамамен 19,5 миллион теңгені құрап отыр (барлығы 25,5 млн. теңгеден астам). www.elicense.kz «Е-лицензиялау» Мемлекеттік деректер қоры» ақпараттық жүйесі аясында іске қосылған 2008 жылдан бері лицензиялаудың 100 түрі автоматтандырылған жəне 4 мыңнан астам электрондық лицензия берілген. Олардың 3 мыңы өткен жылы берілген.
Сондай-ақ, қазақ тілінде тəрбие беретін жəне оқытатын білім мекемелеріне сұраныс жылдан-жылға артып келеді. Осылайша облысымызда Ахмет Байтұрсынұлының: «Ел – бүгіншіл, менікі ертеңгі үшін», – деген өсиеті біртіндеп орындалып, тіліміздің тірегі нығая түсуде. Алайда, мұның өзі өскелең ұрпақ үшін жеткіліксіз екені тағы белгілі. Қазірдің өзінде Шымкент қаласында жиырма мыңнан астам бүлдіршін балабақшаның кезегінде тұр. Бүгінгі таңда, облыс бойынша он мыңнан астам өзге ұлт өкілдері қазақ сыныптарына барып жүр. Осының бəрі де өздігінен болып жатқан жоқ. Осыдан 5-6 жыл бұрын «Қазақ баласы қазақша оқыса» атты облыстық «дөңгелек үстел» өткізіп, Кентау, Шымкент қалалары мен Түлкібас, Сайрам, Сарыағаш, Шардара аудандарындағы қазақ балабақшасы мен орыс топтарында тəрбиеленіп жүрген қазақ бүлдіршіндерінің санына талдау жасағанымызда, көрсеткіш бүгінгіден 2-3 есе төмен болатын. Содан бері аудан, қала балабақшаларының орыс топтарында тəрбиеленіп жүрген қазақ бүлдіршіндерінің саны екі мыңға азайып, аралас балабақшадағы қазақ топтарының саны екі есеге артқан. Қазақ тілін мемлекеттік тіл мəртебесіне жеткізудің даңғыл жолы осы! Орыстілділер де: «Если казахский язык будет изучаться с детства в семье, в детском саду и в школе можно будет не тревожится о судьбе языка. Если же этого не будет, то его не спасут никакие финансовые вливания, никакие законы, никакие призывы и увещевания», -деген ойларын ашық айтып жүр. Басқарма балалар мен оқушылардың қазақ тіліне деген қызығушылығын арттыру мақсатында «Ана тілі жəне отбасы»
4
жобасы аясында «Бала шақтан болашаққа – ана тілімен», отбасылар арасында «Ана тілі жəне отбасы» байқауын, мектеп оқушылары арасында «Мен көп тілді білемін», «Мемлекеттік тілді білу – парызың» конкурстарын жəне колледждер мен жоғары оқу орындары студенттерінің қатысуымен «Тілге құрмет – елге құрмет», «Полиглот» конкурстарын жыл сайын өткізеді. Бұның барлығы жастарға келешекте мемлекеттік қызметке кіру үшін қазақ тілінен емтихан, ал «Болашақ» бағдарламасы бойынша арнайы тест тапсыруына жағдай жасау мақсатында қолға алынуда. Осы орайда 2008 жылғы 5-қыркүйекте Үкіметтің кезекті отырысында Білім жəне ғылым министрлігі ұсынған қазақ тілін білудің деңгейін бағалауда мемлекеттік тестілеу стандартына сай келетін отандық ҚАЗТЕСТ жүйесін қолданысқа енгізуге арналған тұжырымдамасы жиынға қатысқандардың қолдауына ие болып, бірауыздан қабылданғанын айта кеткен жөн. Өркениетті елдердегідей біздің мемлекеттік тіліміз – қазақ тілі, Қазақстан халқын біріктіретін, барлық ұлт өкілдерін отаншылдыққа шақыратын, сөйтіп ортақ іске жұмылдыратын басты құралдың бірі. «Тіл бірлігі – ел бірлігі» екендігін ұмытпай, əр ұлттың өз тілі бар болғанымен, мемлекеттік тіл бəрімізге ортақ екендігін жадымыздан шығармағанымыз жөн. Ортақ тіл арқылы ортақ рухты, ортақ үмітті орнықтыра аламыз. Елді бірлікке бастайтын мемлекеттік тіл – қазақ тілінің өрісін кеңейтуге бағытталған қадамдар алдағы уақытта да жалғаса бермек. Қ. ДҮЙСЕНБИ, ОҚО сотының Ақпараттық қамтамасыз ету бөлімінің басшысы. «Тілім - тірегім» кітабынан.
Нашар көретін адамдар eGov порталының арнайы нұсқасын қолданса болады Egov.kz электрондық үкімет порталында нашар көретін адамдарға арналған нұсқа қолжетімді болды. Нұсқа WCAG 2.0 (Web Content Accessibility Guidelines) халықаралық стандартына сəйкес құрастырылды. Стандартқа сəйкес пайдаланушы сайттағы ақпарат пен интерфейсты толықтай түсіну мен əртүрлі веб-браузерлерді, соның ішінде мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін арнайы браузерлерді қолдану мүмкіндігіне ие болу керек. «Атқарылған жұмыс: кереғарлық - 4.5:1-ден кем емес, мəтін мен фон түсін таңдау мүмкіндігі, жол арасындағы интервал бір жарым не одан үлкен, параграфтар арасындағы қашықтық жол арасындағы интервалдан бір жарым есе үлкен, сияқты көрсеткіштер бойынша нəтижелерге жетуге мүмкіндік береді. Бұл көрсеткіштер нашар көретін адамдар үшін электрондық үкіметтің 570-тен астам электрондық қызмет пен сервистерін қолдануға мүмкіндік береді», деп «Ұлттық ақпараттық технологиялар» АҚ Шымкент басқарма басшысы Аманжол Елікбайұлы атап өтті.
Электрондық үкімет порталында 3 млн. астам пайдаланушы тіркелген жəне жаңа нұсқаны құру мемлекеттік қызметтердің қолжетімділігін қамтамасыз етудегі келесі қадам болып саналады. Электрондық үкімет порталының нашар көретін адамдарға арналған нұсқасы жайында «Қазақ соқырлар қоғамы» президенті Байболат Əубəкіров ой бөлісті: «Аталмыш сияқты технологияларды қолдану халықаралық тəжірибеде кеңінен таралған
жəне бүкіл əлемде қолданылады. Енді ол Қазақстанда да қолжетімді болды. Мүмкіндігі шектеулі адамдар күн сайын түрлі қиындықтармен кездесетіні жасырын емес. Электрондық үкімет порталының мемлекеттік қызметтерді ұсыну процесін барша қауым үшін бұдан əрі қолжетімді ету бастамасы мен қуантады». Ресми статистикаға сəйкес Қазақстанда 680 мыңнан астам адам нашар көреді, олардың 20 мыңы зағип жандар.
Мобильдік үкіметті пайдалану - тиімді Мобильдік үкімет мүмкіндіктердің кең спектрін ұсынады. «Мобильдік үкіметтен» көрсетілетін қызметті смартфондардан (планшеттерден), сондай-ақ əдеттегі телефондардан алуға болады. «Мобильдік үкіметтің» пайдаланушысы бола отырып, сіз мынадай мүмкіндіктерге ие боласыз: өз ұялы телефоныңызға хабарламалар алу, мысалы: ЭҮП жəне ХӨКО құжаттардың дайыдығы туралы, балабақшаға кезектің өзгеруі туралы; бір реттік пароль арқылы мемлекеттік көрсетілетін қызметтерді алу баламасы ретінде); мобильдік қолтаңба арқылы қол қоя отырып, мемлекеттік қызметтерді ала алады; SMS – хабарламалар арқылы мемлекеттік қызметтерді алу. Мобильдік қолтаңба технологиясы мобильдік үкімет жұмысының маңызды құрамдасының бірі болып табылады. Бұрын біз ЭЦҚ пайдаланушының компьютерінде, тасығыш құрылғыда немесе жеке куəлікке жазылған күйде көруге үйренгенбіз. Енді пайдаланушының simкартасына байланыстырылатын болады. Оның көмегімен дəстүрлі телефон иесі SIM-картаға жазылған мобильдік қолтаңбаны қою жəне қысқа нөмірге SMS-хабарлама жіберіп қызметті ала алады. Sim-карталарды шығаруды сондай-ақ
Қазақстан бойынша ұялы операторлар жүзеге асырылатын болады. Алайда sim-картаға байланыстырылуы үшін, пайдаланушыға ХҚКО бару қажет. Хабарламаларды алу, сондай-ақ мобильдік қолтаңба арқылы көрсетілетін қызметтерге қол қою пайдаланушыға ағымдағы жылдың соңына дейін қол жетімді болады. Мобильдік үкіметтің пайдаланушысы болу үшін сізге мобильдік үкіметке қосылу қажет. Аталмыш рəсімді қазіргі уақытта «электрондық үкімет» порталында немесе қазіргі уақытта орындауға болады. Сізге барлық керегі - ЭЦҚ жəне ұялы телефоныңыз болуы керек. Мобильдік үкіметке қосылған пайдаланушылар туралы деректер мобильдік азаматтар қорында сақталады. Мобильдік үкіметке қосылған пайдаланушылар туралы деректер азаматтардың мобильдік қорында сақталады. Əрі қарай мобильдік үкіметке қосылу бойынша сервис ХҚКО операторлары үшін ХҚКО ЫАЖ шығарылатын болады, онда қосуға өтінім egov.kz мобильдік қосымшасы арқылы, өтініш берушіде ЭЦҚ болу қажеттілігінсіз ХҚКО операторлары қол қоятын болады, сондай-ақ мобильдік қосыша арқылы жүзеге асырылады. Бетті дайындаған: Ж. МҰСТАФИНА
¦ÄIËÅÒ
АНАЛИТИКА И как тут очередной раз не удивиться прозорливости Лидера нации, его мудрости. Он как бы предупреждает: господа бизнесмены, вы мечтали о международном рынке – он получен. Ну, давайте теперь торговать цивилизованно, не позориться перед всем миром. И его предупреждения не напрасны, как всегда, своевременны. Нам надо подтянуться, напрячься. Ведь, несмотря на столь радужное событие, надо признать, что казахстанский экспорт остается на низком уровне. Товарооборот Казахстана с другими странами мира в январе-апреле 2015 года снизился на 37 процентов по сравнению с январем-апрелем 2014 года — с $41,35 млрд до $25,9 млрд. Об этом свидетельствуют данные комитета по статистике Миннацэкономики. «Экспорт Казахстана в первые четыре месяца 2015 года по сравнению с аналогичным периодом 2014 года сократился в 1,85 раза — с $29,24 млрд до $15,78 млрд, - сообщает LS. - При этом
Казахстан вступил в ВТО! ЭТО – НАША ПОБЕДА!
Торговать тоже надо уметь! В народе говорят: «На базаре два дурака: один продает – другой покупает». И, действительно, на рынке надо держать ухо востро – чуть оплошаешь, тебя тут же вокруг пальца обведут. Ну, это на обычном нашем базаре. Ну, уж ежели, допустим, страна собралась торговать на мировом рынке, тут все должно быть, как говорится, без дураков – цивилизованно, с соблюдением всех международных законов. Зато, какой простор для сбыта продукции открывается – только успевай торговать, деньги зарабатывать. Вот почему, выход на международный рынок – это розовая мечта каждого государства. Мы, казахстанцы, об этом мечтали почти 20 лет. Напомним, Казахстан подал заявку на вступление в ВТО 29 января 1996 года. ВТО осуществляет надзорные функции в области мировой торговли. В организацию входит 161 страна. Основная цель ВТО - либерализация торговли и обеспечение справедливых условий конкуренции. И вот, наконец, свершилось! В минувший понедельник в Женеве состоялось финальное заседание рабочей группы, на котором после 19 лет переговоров было официально объявлено об окончательном вступлении Казахстана во Всемирную торговую организацию. С этим эпохальным событием поздравил всех граждан страны президент РК Нурсултан Назарбаев, назвав это историческим событием и общеказахстанской победой. "Данное событие является для нас историческим. Казахстан станет 162-м членом ВТО. Все крупные экономики мира признали Казахстан как страну с благоприятным инвестиционным климатом, ведущую торговую политику в соответствии с нормами международного права. Членство в ВТО открывает перед нашей экономикой новые горизонты. Это обеспечивает нашим предприятиям доступ к зарубежным рынкам, а потребителям – большой выбор товаров и услуг. Сегодня 90 процентов нашей торговли приходится на страны – члены ВТО. Поэтому данное решение для нас очень важно. Казахстан становится еще более привлекательным как для иностранных, так и отечественных инвесторов. Мы получаем возможность для создания новых производств и рабочих мест", - цитирует президента пресс-служба Акорды. Президент отметил, что переговоры по вступлению во Всемирную Торговую Организацию продолжались 19 лет. "Все это время наше правительство и эксперты напряженно трудились, отстаивая выгодные для нас условия. Мы согласовали позиции по самым чувствительным для нашей экономики вопросам. Среди них и поддержка сельского хозяйства - именно по данному пункту мы вели сложные переговоры в связи с тем, что от нас требовали снижения субсидий, но мы отстояли свои позиции. Это и вопросы «казахстанского содержания», и рынок финансовых услуг и телекоммуникаций. Нам удалось совместить требования ВТО и ЕАЭС, исходя при этом из наших национальных интересов", - отмечает глава государства. Президент назвал это событие победой всего Казахстана и признанием его неотъемлемой частью глобальной экономической системы. "Символично, что двери Организации распахнулись перед нашей страной в тот момент, когда мы начинаем претворять в жизнь Пять народных реформ. Стандарты работы ВТО совпадают с духом этих реформ – прозрачностью, эффективностью, конкурентоспособностью", - отмечает Назарбаев. Он также заверил, что после вступления в ВТО государство не откажется от содействия отечественным предприятиям, с той лишь разницей, что теперь меры поддержки, должны соответствовать международным правилам. Тем не менее, Назарбаев отмечает, что казахстанские предприятия должны научиться конкурировать по правилам ВТО. "Я давно об этом говорю, и вот подошло то время, когда нам придется конкурировать с другими странами не только в рамках ЕАЭС, но и в масштабах ВТО. Впереди у нас еще много работы. Как я всегда предупреждал, вместе с преимуществами вступления в эту организацию усиливается и конкуренция. Всем товаропроизводителям надо подтягиваться на мировой уровень", - говорит Президент.
E-mail: adilet.media@mail.ru
Казахстан уменьшил экспорт в Россию. Так, в Россию в январе-апреле 2015 года Казахстан вывез товары на сумму $1,38 млрд, тогда как в аналогичном периоде 2014 года — $1,74 млрд. Таким образом, экспорт в Россию сократился на 20,8%. В свою очередь, импорт из России уменьшился с $4 млрд в первые четыре месяца 2014 года до $3,33 млрд в аналогичном периоде 2015 года. В то же время экспорт Казахстана в Беларусь за отчетный период сократился на 40% — с $13,2 млн до $7,9 млн. Импорт из Беларуси также показал снижение — с $190,3 млн до $147 млн (22,8%). Кроме того, товарооборот с Арменией уменьшился более чем в два раза — с $2,94 млн в январе-апреле 2014 года до $1,4 млн в аналогичном периоде 2015 года. Напомним, товарооборот Казахстана с другими странами мира в январе-марте 2015 года снизился на 38,6% и достиг размера в $19,1 млрд. При этом экспорт Казахстана в I квартале 2015 года по сравнению с I кварталом 2014 года сократился в 1,9 раза — с $22,7 млрд до $11,9 млрд. ( http://lsm.kz/kazahstanskij-eksport-ostaetsya-na-nizkomurovne.html) Наши эксперты склонны связывать это с ухудшением международной экономической обстановкой и традиционно винить во всем кризис. Возможно, они где-то и правы. Но не во всем. Сколько в последнее время было приостановлено экспорта продукции из Казахстана?! И по каким причинам? Вот недавний пример: «Инспекторы Управления Россельхознадзора по Новосибирской области запретили ввоз в регион белокочанной капусты, свежей моркови из Кыргызстана и сухофруктов из Казахстана общим весом 48 тонн», - передает Интерфакс-Казахстан. Установлено, что на вышеуказанную подкарантинную продукцию высокого фитосанитарного риска отсутствуют фитосанитарные сертификаты, подтверждающие ее безопасность. По той же причине был запрещен ввоз 500 саженцев плодовых культур и 8 тысяч саженцев роз из Казахстана. В соответствии с требованиями международного карантинного законодательства ввоз продукции на территорию Российской Федерации был запрещен. Грузы возвращены отправителям. А вот совсем свежее: «Россельхознадзор пресек попытку незаконного ввоза из Казахстана в Россию сыра общим весом 39 тонн, передает Tengrinews.kz со ссылкой на прессслужбу ведомства. Управление Россельхознадзора по Челябинской области задержало на контрольно-пропускном пункте "Николаевка" два грузовых автомобиля с сыром. У грузоперевозчика отсутствовали документы, подтверждающие безопасность и происхождение продукции. В ходе ветеринарного досмотра было установлено, что на сыре нет маркировочных этикеток. Груз отправило столичное ТОО "Молочный Альянс" челябинскому ООО "Транслизинг". "Указанное свидетельствует о непринятии должных мер со стороны компетентных органов Республики Казахстан. В этой связи Россельхознадзором направлено письмо Председателю Комитета ветеринарного контроля и надзора Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан о проведении проверки и принятии мер, направленных на исключение подобных случаев", - говорится в релизе. Получается, что нашу мечту омрачают наши безответственные, непрофессиональные чиновники. Так что, прав Президент, предупреждая: надо подтягиваться на мировой уровень! Заканчивать нужно аульную торговлю – выходить на международную.
Назарбаев отмечает, что казахстанские предприятия №25 (228) должны научиться конкурировать по правилам ВТО 26.06.2015 жыл
5
Много денег мало не бывает. СЛЕДИТЕ ЗА РУКАМИ
Граф Толстой учил, что "любое событие – есть результат тысяч случайностей". В среду премьер-министр Карим Масимов жаловался депутатам Мажилиса и Сената, что жить стало не настолько лучше и веселей, как было предписано различными госпрограммами. Потому как и системные ошибки в их реализации допускаются, и цены на сырьё в мире падают, и жить с этим гнётом придётся в ближайшие 3-5 лет. Посему всем придётся выйти из зоны комфорта, к которой мы привыкли за последние десять лет, и вкалывать по-чёрному: трудитесь, солнце ещё высоко, 100 шагов ещё не пройдены!
Почти в тему. В пятницу британские парламентарии опять так и не решили: сколько должен стоить ремонт Вестминстерского дворца, где они заседают: 5 или 6 миллиардов фунтов стерлингов? Ребята, если вы у себя разрешили гей-парады, то почему бы не пригласить поучаствовать в тендерах казахстанских строителей? И дешевле выйдет, и откаты с прочими удовольствиями (если это будет прописано в условиях тендера
"Народные избранники" посыл уловили. После двухчасовых разборов полётов (а они были посвящены двум извечным вопросам: кто вообще виноват в том, что деньги, выделенные на реализацию госпрограмм, либо не освоены, либо разворованы, и кто виноват в этом персонально) поступило предложение продлить работу законодателей до 15 июля. Депутаты приняли его единогласно. Этому я не удивился: большинство мажилисменов и сенаторов, что называется, даже в прыжке переобуться сумеют Боль- поправки в бюджет критиковали-критиковали, шинство да не довыкритиковали. мажилисменов и Приняли единогласно. На сенаторов, что отдельных министров благосостояние отдельной строкой) гарантированы. называется, даже наезжали-наезжали – да отдельных частных лиц Случайности исключены… в прыжке так и не донаехали. Выв мире выросло в не На исходе недели в Санкт-Петербурге переобуться вод: чуют за собой какиесамом благополучном для завершился международный экономисумеют. то косяки в виде тысячи мировой экономики 2014 ческий форум. И президент Путин, и неслучайных случайностей?.. году на 12% – до 164 премьер Медведев, и министры, А эти "случайности" сыпались триллионов долларов. Прогноз которые отвечают за финансы и на неделе, как из дырявого мешка пона этот год менее благоприятный – экономику России, наговорили так моечного бомжа. В четверг суд наложил прирост составит всего 6%. Но курочкамного громких букв и красивых цифр, арест на имущество бывшего главы то по зёрнышку клюёт? Я и про согласно которым в Таможенном союзе нацкомпании "Астана ЭКСПО-2017" ЭКСПО, и про главбуха департамента ЕАЭС всё так здорово, что захотелось Талгата Ермегияева, которого подозреобразования Кызылорды, арестованного спросить: из какого такого потаённого вают "в неоднократном совершении по подозрению в вымогательстве места вы их взяли? умышленных тяжких преступлений по "откатов", и про двух чинов из отдела Вот хроника. Во вторник 15 тонн статьям "присвоение или растрата образования из Актау – тоже не чисты капусты не пустили из Казахстана в чужого вверенного имущества". На на руку в результате "тысячи Россию – из-за отсутствия "сертиследующий день задержали управляюслучайностей". фикатов, подтверждающих её щего директора компании Суламбека Наверное, совпадение. Во безопасность". Или кто-то Баркинхоева. Всемирная выставка ещё вторник же, в ходе засепросто из "фитосаниРоссийское не началась, но коррупционное реалити- дания комиссии фрактаров" захотел срубить правительство в шоу с этой площадки мы уже вовсю ции "Нур отан" по "капусты"? В среду самом деле так демонстрируем: начинается поиск контролю за эффекроссияне взяли нас за ужесточает конкуренканувших куда-то с помощью этих тивным расходованияйца – партия в 3500 тную войну с союзникагоспод 214 миллионов тенге. Найдут ем бюджетных штук вернулась в случайность будет? средств выяснилось, ми по ЕАЭС или создаёт "гнездо". Наверное, У меня вообще есть подозрение, что что частные застройновый инкубатор тоже чертовски наряду с такими популярными у нас щики Актау и Атырау опасные. В четверг в коррупционеров на видами спорта как казакша-курес, отказываются строить Казахстан не пустили границах с союзбайга, тогуз-кумалак и прочие – поиск жильё по программе партию мёда из Алтая, ником? украденных из бюджета денег тоже "Нурлы жол" из-за низких хотя ранее продукция пора сделать общенациональным видом цен, которые предлагают этого производителя борьбы. Тем более что Генпрокуратура местные исполнительные проходила все пограничные и уже давно объявила премиальные за органы. Кто ж станет работать себе в таможенные процедуры без проблем. своевременную информацию о убыток? Похоже, это только первый Не понимаю: российское правительство коррупционных преступлениях. Если "звоночек". Первым на него отреагиров самом деле так ужесточает олимпийские чемпионы получают в вал мажилисмен Досмухамбетов. конкурентную войну с союзниками по подарок машины и квартиры, почему Темирхан Мынайдарович тут же ЕАЭС или создаёт новый инкубатор бы не награждать информаторов такими предложил создать резервный фонд для коррупционеров на границах с же "медалями"? Тогда и премьеру не покрытия убытков строителей: "Надо союзником? придётся жаловаться на отсутствие какое-то решение принять, если вдруг в А оправдываться всегда неприятно: денег в казне, и депутаты будут конце года будет девальвация". Г-н то ли у него шубу украли, то ли он отдыхать не всего полтора месяца, а Досмухамбетов знает больше, чем украл… Случайность? Но осадок-то всё целых два. А кто рано встаёт – тому и Правительство и Нацбанк? Это только равно останется. "Форбс" в своём списке место даёт. его предположение или анализ "тысяч Сергей ТУНИК Кстати, во вторник узнал, что случайностей"? http://informburo.kz/mneniya/tunik/slu-6902.html
С ЧЕМ ЗАКОНЧИЛИ УЧЕБНЫЙ ГОД?
В минувшую среду в Шымкенте состоялась церемония вручения южноказахстанским выпускникам знака «Алтын белгі».
В этом учебном году в ЮКО окончили школу 30075 учащихся, из них приняло участие в ЕНТ 18112 учеников. 96 победителей Международных олимпиад и научных проектов были освобождены от участия в ЕНТ либо выиграли гранты для поступления в вузы. Средний балл учащихся после проведения ЕНТ составил 78,7. Выше среднего балла показали результат выпускники следующих городов и районов: Кентау (99,1), Сузак (86), Туркестан (85), Тюлкубас (82,9), Шымкент (81,8), Шардара (81), Баидибек (80,8), Арыс(80,5), Отырар (79,2) . Более низкие результаты показали Сарыагашский район (70,4), Сайрамский район (67,1). 1084 претендента на знак «Алтын белгі» приняли участие в ЕНТ, из них 608 учащихся (56 %) подтвердили, что достойны
подобного звания. Из 194 учащихся областных школ «Дарын» 127 (65,5%) подтвердили право знака «Алтын белгі». Также следует отметить, что выпускники казахско-турецкого лицея №2 для одаренных девочек, Кентауского казахско-турецкого лицеяинтерната №3 для одаренных мальчиков, Кентауской региональной школы-интерната, специализированной школыинтерната для одаренных детей с обучением на трех языках Тюлькубасского района, Мактаральской школы «Дарын» свой статус оправдали на 100%. А в школе-гимназии имени Б.Момышулы Мактаральского района из 35 претендентов на знак «Алтын белгі» обладателями стали все 35 учащихся (100%). Это является самым высоким показателем по всему Казахстану. Самый высокий балл (125 баллов) набрала ученица специализированной школы-интерната для одаренных детей с обучением на трех языках Тюлькубасского района Абдазимова Лаура. Пять учащихся набрали 124 балла: в городе Шымкенте – два ученика, в Мактаральском районе – 1 ученик, в городе Арысь – 1 ученик, в Ордабасинском районе –1 ученик. Свыше 100 набрали 3398 ученика, что составляет 18,8% Итоги ЕНТ по ЮКО за последние три года можно представить следующим образом: Средний балл по области в 2012 году - 66,9, 2013г - 72,5, 2014г -74,5, в 2015 году – 78,7. По сравнению с 2014 годом наметился рост на 4,2 балла, а по сравнению с 2012 годом прослеживается рост на 11,6 балла; Во время церемонии вручения выпускникам знака «Алтын белгі» директорам шести школ области (школа-гимназия имени Б.Момышулы Мактаральского района, школа-интернат для одаренных детей города Туркестана, Мактаральская школа Дарын) показавших высокие результаты по итогам ЕНТ на Республиканском уровне, будут вручены почетные грамоты от акима области.
Страницу подготовила Рамзия ЮНУСОВА, фото из Интернета
¦ÄIËÅÒ (Соңы. Басы 1-бетте). «Шудасы желпілдеп атамның ақ нары бүкіл бота, тайлағын ертіп, Алатаудың ар жағында ақ бұлттардың үстінде желіп барады...». «Жер жеңіл дем алып жатыр...». «Ағаш біткен жасанып, сүттеніп, сыздаған бүршіктерін жаңа-жаңа жарып жатқан шақ...» Жазушының əр хикаятынан алынған осы бір үш ауыз сөйлемнің жанына үңіліп көріңіз де, жүрек лүпіліне зер салып тыңдап байқаңыз. Сол сəтте еріксіз елең етесіз де, көгілдір аспанға көз тігіп, ақ бұлттардың үстімен бота, тайлағымен желіп бара жатқан Нағашыбектің атасының ақ нарын іздейсіз. Аяғыңның астындағы жеңіл дем алып жатқан қара жердің тəнін абайсыз басып қалып, ауыртып алар ма екенмін деген тағы бір оймен
Қашанда қалың елінің жағдайын ойлап, №25 (228) күн кешіп, күй толғар жағдайда жүреді 26.06.2015 жыл
МЕРЕЙ
Жабал ЕРҒАЛИЕВ, сенатор, Қазақстанның Еңбек сіңірген қайраткері, жазушы
көгерер» жинағы ұлтымыздың рухани байлығын еселеуге қосылған құнды еңбек екендігін батыл айта алар едік. Өйткені, қазіргі кезде ел ішінде батагөй қариялардың азайып бара жатқандығын ескеретін болсақ, бұрынғылардан, яғни, Төле би, Қаз дауысты Қазыбек, Əйтеке билердің, одан қалды əйгілі батырлар мен ақындардың, дуалы ауыз шешендердің баталарын жинақтап, бүгінгі қалың еліне ұсынған дүниелері келер ұрпақтың да көкейінде жатталып қалатындығын айтуымыз керек. Жазушының музей туралы танымдық мақалаларынан бастап құрастырған жинақ кітаптарының аралығында еліміздің күні бүгінге дейін көмескі болып келген тарихы жатқандығын айта отырып, сол құнды мұраларды жинақтау арқылы
ДАРА ДАРЫН, БИІК ТҰЛҒА
Қазақ елінің абыройлы азаматы, белгілі қаламгер Нағашыбек Қапалбекұлы туралы көңіл сыры құйған Нағашыбек Қапалбекұлы тағы да еріксіз аяғыңның ұшына қаламы қарымды жазушы болып, қарайсың. Сыздаған бүршіктерін Жамбыл бабасы жайлы «Жамбыл жарып жатқан тал мен терек, ата» жəне «Киесі – қызыл жолбааққайыңның нəзік бұталарына да рыс» атты құнды еңбектер жазып, үңілер едің. Бұл – ойлы сөздің ұлы атасының алдындағы перзенттік құдіреті! Бұл – жазушы Нағашыбек парызын ақтағандай да болып отыр. Қапалбекұлының тіршілікке құдіретті Бойына біткен білімдарлық сөзімен жан бітіре білер таланты мен қасиетімен жазушы Нағашыбек дарынының жемісі! Қапалбекұлы саналы ғұмырының Жазушы Нағашыбек Қапалбекбіраз жылдарын ғылыми-зерттеу ұлының қаламгерлік шеберлігі жұмыстарына арнағаны да тегін хақында Қазақстанның халық емес. Өйткені, білмекке деген жан жазушысы Əз-ағаң, Əзілхан Нұршайықов: «Нағашыбек Қапалбекұлы жалаң үгіт Бей-жай оқылмайтын айтып, айқайламайды, шығармалардың бірі – Нағашыбек жасанды пафосқа бой алдырмайды, қарапайым Қапалбекұлының «Сүлде» атты кейіпкерлердің араəңгімесі. Нағашыбектің бұрын да, қатынасын реалистікпен басқа кітаптарын оқып, ерекше бейнелей отырып, жамансүйсінген едім. Бұл туынды да дықтан... түңілдіреді», – деп өзінің айтар ойымен, бүгінгі өмірге баға беруі біз айтып отырған шеберлік пен дарын тəн шыншылдығымен оқырманын хақындағы пікірімізді шегебірден баурап əкетеді. лей түскендей болары бар. Əзілхан НҰРШАЙЫҚОВ, Өмір қашан болсын Қазақстанның жазушы, азамат Нағашыбек халық жазушысы. Қапалбекұлының өзін де сынаумен келе жатқандай. Сол құштарлығы оны əрдайым көз майын сынға түскен сəтінде сынбаған, тауысып, еңбек етер ізденімпаздыққа жылайтын кезде күйзелмеген, жетеледі. Қазақтың төл тарихында құлайтын жерде сүрінбеген адами айшықты орны бар əз Төле би кескін-келбетін сақтай білген жəне жайындағы зерттеу еңбектері өзінің сақтап та келе жатқан Нəкеңнің соны да тың деректерімен елең бойындағы əлдебір, ерекше біткен еткізгені бар. Сонымен бірге қасиет пен тектілікті танығандай жазушының «Көк байтал», боламын. Тектілігі сол емес пе, ол «Наурызбай батыр», «Шамшырақ» бір өзінің ғана қара басының атты еңбектері де өзіндік тарихы бар тіршілігін күйттемей, қашан болсын кезеңдерден суыртпақтап сыр тартар қалың елінің, қалың қазағының сырлы дүниелер екендігін айтқымыз жағдайын ойлап, күн кешіп, күй келеді. Нəкеңнің жауһар жырлы толғар жағдайда жүреді. Тіпті, бір Үмбетəлі Кəрібаевтың екі томдық рулы елдің, Жетісу өңірінің бұрынғысының қазіргі жоқтаушысы, өткенін іздеушісі мен Нағашыбек Қапалбекұлы зерттеушісі, бүгінгілерінің шығармаларының тартымды, басын қосып, келелі бір елдік істерге жұмылдыруға көркем, қызықты болып келетін ұйытқы болып жүрген сыры оның қайраткерлік Нағашыбек Қапалбекұлы қасиетінде жатқан сияқты. Ол маған бір елдің биіндей қоғамдық құбылыстарға терең əсер қалдырары бар. түсінікпен, кейіпкерлеріне үлкен Жетісудің жан-жақта жүрген жақсылары мен махаббатпен қарайтын автор. жайсаңдарын туған Өйткені, өзі де осы қоғамның белжерлерінде қарсы алып, сенді азаматы, белді қайраткері. солардың басы-қасында жүріп, оларға өз туған Көпжасар НƏРІБАЕВ, жерлерінің қадірі мен қасиеті академик. жайлы, жақсылары мен жайсаңдары туралы, хандары жинағын баспадан шығаруы да қазақ мен билері, ақындары мен жыршыəдебиетіне қосқан салмақты бір лары, батырлары мен бектері, небір үлесі деп бағаланғаны жөн. абзалдары жайлы сыр айтып, кітап Республикалық кітап мұражайында жазып, кесене тұрғызып, ескертістеп жүріп Нағашыбек Қапалбекұлы кіштер соққызып жүрер Нағашыбек кітаптану ғылымына да сіңірген Қапалбекұлының бұл да биік бір орасан еңбегі бар екендігін атап азаматтығының, тұлғалы қайраткөрсетуіміз керек. Əлемдік керлігінің қасиеті болса керек. Сол ғылымдағы үлкен маңызы бар қасиет дегеннен шығады, біздің Орхон-Енисей ескерткішіндегі Нəкеңнің бойындағы қасиет өзінің жазулардың құпиясы жайлы Нəкең ұлы бабаларының бірі Жəкеңнен, үлкен ойлар түйеді. «Үш қоңыр» Жамбылдан дарыған ба деген ойға ғылыми мақаласының өзінде үлкен тағы да келерің бар. Өзінің айтуынбір тарихи зерттеуге тұрарлық ша, балалық шағында түс көріп, сол құндылықтар қамтылғандығы жəне түсінде Жамбыл атасының қолына де бар. Жазушының «Батамен ел су құйып, батасын алған Нағашыбектің Нағашыбек Қапалбекұлының тегін адам емес қаламгерлік еңбектің сыртында, туған екендігін оның бүгінгі азаматтық бітімжердің үлкен жанашыры, болмысынан еріксіз насихатшысы екенін баса айту қажет. танисың. Баталы Ақындар мен батырлар елі саналатын ұлдың ғұмыры тек Жамбыл ауданының əйгілі тарихи қана жақсылықпен, тұлғалары жайлы ғылымиізгілікпен ғана жалғасып келе жатса, зерттеулері, сол жерде ғұмыр кешкен бұл да Нағашыбек ақындар мен жыраулар, олардың Қапалбекұлының қаламынан қалған мол мұра туралы дара біткен бітімүнемі қалам тербеп жүреді. болмысын айғақтай түседі. Сол Жамбыл Қансейіт ƏБДЕЗҰЛЫ, атасының қолына профессор, филология ғылымдарының түсінде болса да су докторы.
E-mail: adilet.media@mail.ru
тəуелсіз еліміздің тарихына лайықты үлес қосқандығын атап көрсетуге тұрады. Əсіресе, «Мəдени мұра» бағдарламасы бойынша түрлі құнды қолжазбалар мен сирек кітаптарды жинақтау ісінде де үлкен іс тындырылып келе жатқандығын жоғары бағалар едік. Жазушының Қарасай батыр, Шапырашты Наурызбай батыр, Өтеген, Райымбек, Сұраншы, Саурық, Сыпатай, Бекболат сынды ержүректі батырлар, Құртқа тəуіп, Андас датқа Стамбекұлы, Назарбай би, Қырбай сал Бозымбекұлы, Сүйінбай Аронұлы, Байсерке, Кенен, Үмбетəлі, Өтеп, Əбдіғали, Есдəулет, Сарыбай би, Медеу Пұсырманұлы, Мақыш балуан, Түктібай қобызшы, Сəт болыс жəне басқа да тарихи тұлғалар жөніндегі еңбектері қазақ əдебиеті мен тарихына қосылған мол да құнды мұра болғандығын бөлежара атап көрсеткіміз келеді. Бұл күндері отыздан астам кітап жазып, соларды басып шығарған жазушы Нағашыбек Қапалбекұлының еңбекқорлығына еріксіз сүйсінер едіңіз. Бұл – еңбек! Жəне де еңбек болғанда да көз майыңды тауысып, түн ұйқыңды төрт бөліп, жұдырықтай ет жүрегіңе бүкіл əлемді сыйғызып, сол əлемді ойқиялыңмен шарлап, тербетіп, тебіренер жазушының шабытты бір шағының шырқау шыңы деп бағаланғаны жөн. Сол шырқау шыңға шығып-түсу үшін де ой деген қара сүрлеумен бірде құлап, бірде сүрініп, бірде ентігіп те аптығып жүруіңе тура келеді. Қаламгерлік бұл жолдың азабын қаншалықты тартқандығын азамат жазушы Нағашыбек Қапалбекұлының мол да кесекті дүниелеріндегі тұлғалы кейіпкерлерінің іс-əрекетінен, бетбейнесінен айқын тануға да болады. Бір өзі бір ғасырдың жүгін көтеріп, қайғысы мен қасіретін, қуанышы мен қызығын, соры мен сортаңын арқалаған жазушы Нəкеңнің əр кейіпкерінің тұла бойында, яғни образында заманның суреті мен сыры, кесірі мен кесепаты, обалы мен сауабы, сол заманның адамдарының кісілігі мен ірілігі, озбырлығы мен асылдығы, жақсылығы мен жамандығы, киесі мен қасиетсіздігі қатар өріліп, қатар жүреді. Мұны жазушының өмір атты кең дүниенің тоқтап қалған тынысына жан салып, тоқтап қалған жүрегінен қайрадан қан айналдыра білер, өткенді... былайша айтқанда өлгенді тірілте білер қаламының құдіреті деп бағалар едім. Ал, қалам құдіреті – жазушының құдіреті. Олай болса жазушы Нағашыбек Қапалбекұлы сол өзінің жазушылық құдірет-қасиетімен біздің ортамызда өзгеше жазып, дара шауып, даралана білген талантты қаламгер. Алатаудың баурайында жатқан асқар да, белді де беделді, абыройлы да, көңілі мен ниеті жаз дидарлы Нағашыбек Қапалбекұлымен таныс, біліс болғызған тағдырыма мен де ризамын. Ол – дос жəне де адал дос! Университеттің қабырғасында бірге білім алған кезеңдерден бері жалғасып келе жатқан адал көңілдің керуені жол ортада тоқтап қалған жоқ. Əлі де бірге келе жатырмыз. Жүгіміз де, жұбымыз да бір. Мақсатымыз да, ойымыз да ортақ. Ниетіміз де, көңіліміз де сол баяғы жарасқан қалпында. Əйтеуір біздің адал жандарымызды арадағы сыйластық, онан қалды бір-бірімізге деген бауырлық көңіл мен сазды бір сағыныштың жалғап тұрары бар. Жəне де сол адал көңіл сағынышы біздерді мəңгі жалғап тұрарына да сенемін. Жасай бер, адал дос, абзал да асыл азамат!
35 АҚЫТЫНДА еш жерде жазылмаған, бірақ көпшілік білген Даманск оқиғасы 1969 жылы наурыз айының басында басталған еді. Қытай мемлекеті 1960 жылдарға дейін біздің сол кездегі Кеңестер Одағының дос-одақтас мемлекеті болатын. Сол кездегі Кеңес Одағының басшысы Н.С. Хрущевтың таяз саясатының əсерінен екі мемлекеттің арасында салқындық орнап, 1969 жылы наурыз айында Даманск аралында болған шекаралық жергілікті қақтығыс соғыс өртін туғызуға аз қалды. Бұл арал Уссури өзенінің жағасындағы Приморье өлкесінің Пожарский ауданына жататын. Аумағы 0,74 шаршы шақырым., ұзындығы 1,5 шақырым, ені 500 м. арал Қытай жағына жақын болатын. Сол кездегі өзіндік заңдық күші бар Пекиннің 1860 жылғы Трактаты бойынша шекара Қытай жақтағы өзеннің жағалауымен өтетін. Бірақ Қытай жағы Париж конференциясының шешімін жалау етіп (шекара өзен ортасымен жүреді) өзіндік шешіммен, екінші жақпен келіспей аралды Қытайдікі деп есептеді. 1969 жылы наурыздың 1-інен 2сіне қараған түні 300-дей Қытай əскері қыстық комуфляжді киіммен автомат, карабиндерімен Даманск аралына жасырын келді. Сағат 10:32 «Нижне-Михайловск» шекара заставасына дабыл кеп түскенде, аға лейтенант Иван Стрельников бастаған 32 шекарашы оқиға орнына аттанды, сөйтіп өздерінен 10 есе артық дайындалған күшпен соғысты. Алғашқы қақтығыста 31 шекарашы мерт болып, тек кіші сержант Юрий Бабанский тірі қалды. Атысты естіген көрші «Кулебякина сопка» заставасы 20 адаммен аға лейтенант Виталий Бубенин БТРмен көмекке келді, бірақ БТР-ға артиллерия оғы тиген соң, қайтыс болған Стрельниковтың БТР-на ауысып қытайлардың арт жағынан шығып, жау батальонын жойды. Өлік саны сол күні 248 адам болған. ӨЙТІП Даманск оқиғасы 17 күнге созылып, күндіз-түні қаруымызды қолдан тастамай шекара бойында күзет, заслонда жүрдік. Қақтығыс барысында біз жақтан 78 адам, олар жақтан 800 адамдай мерт болды. Сондай қақтығыстардың бірінде 57-шекара отрядының бастығы полковник Демократ Владимирович Леоновтың танкісі оққа ұшып, өзі танкінің люгінен шығып жатқанда оқ тиіп, мерт болды. Осы жоғарыдағы аталған азаматтарға Кеңес Одағының Батыры атақтары берілді. Бүгінде Отанын қорғаған Даманск соғыс ардагерлері мемлекетіміздің тарапынан ұмыт қалған жоқ. Уақтысында СССР қабылдаған қаулыдай, Елбасының 1995 жылғы 28 сəуірдегі, өзінің № 2247 Жарлығымен, Қазақстан Республикасының Премьерминистрінің №161 2001 жылғы 31 қаңтардағы Қаулысымен Даманск соғыс ардагерлеріне Ұлы Отан соғысының ардагерлерімен бір қатарда, тең тұру мəртебесі заңды түрде берілді. Олар Отанын қорғаған жауынгер азаматтар. Сол ардагерлер тізімінде: Cүлей Керім, Нағашыбек Қапалбекұлы, Сыдықбеков Оңғарбек, Қазтаев Болат, Жұмаділов Көлбай, Нүптекеев Рахымхан, Махметов Бекжан, Жаңабаев Айтжан, Қалдыбай Дүйсенғали, Бақтыбаев Серік, Нүсіпəлиев Амангелді, Қонаев Əбілмəжін т.б.азаматтар бар. Ұлы Жеңістің 70 жылдығы қарсаңында Даманск соғысына қатысқан ардагерлер «Ерлік – елге мұра, ұрпаққа ұран» атты əскерипатриоттық, тарихи-тағылымдық кездесу-кештер өткізді. Мəселен, Алматы облысының Райымбек ауданында, Жамбыл облысы Жуалы ауданында, Алматы қаласының мектептері мен колледждерінде, музейлер мен кітапханаларда, «Ақ қайың» мен «Қазақстан» шипажайларында патриоттық кештер өткіздік. Осы жерде осындай үлкен тəрбиелік мəні жоғары, ұлағатты,
У
С
6
кітаптыѕ
авторы
ұрпаққа үлгі болатын, жастардың ойөрістерін, рухани байлығын өсіретін істердің басы-қасында тұрған еңбегі зор, іс-қимылы нақты, ұйымдастырушы, əр нəрсені сеніммен бастайтын, көзқарасы кең де жоғары Нағашыбек Қапалбекұлына тоқтап, еңбектерін атап өткеніміз дұрыс.
Қарасай батыр жайлы “Қарасай, Қарасай”, Жамбыл жайлы „Жамбыл ата”, “Киесі – қызыл жолбарыс” деген, сондай-ақ, Сарыбай би Айдосұлы, Мақыш балуан Райымбекұлы туралы жеке кітаптары да оқырмандарынан өз бағасын алды. “Жамбыл əлемі” атты үш тілдегі
Суретте: Даманск аралы оқиғасының ардагерлері (солдан оңға қарай) Серік Бақтыбаев, Бекжан Махметов, Нағашыбек Қапалбекұлы, Ұлы Отан соғысының ардагері Байтұма Тұраров.
Н
АҒАШЫБЕК Қапалбекұлы белгілі қоғам қайраткері, жазушы, Қазақстан Жазушылар жəне Журналистер одағының мүшесі. 1950 жылғы 16 наурызда Алматы облысы, Жамбыл ауданы, Қызылəскер ауылында туған. 1968-1970 жылдары Кеңес Одағының Қиыр Шығысында əскери борышын өтеп қайтты. 1971 жылдан 1973 жылға дейін құрылысшы, автоклуб меңгерушісі, Жамбыл аудандық “Екпінді еңбек” (қазіргі “Атамекен”) газетінде корректор, əдеби қызметкер болып жұмыс істеген. Ал, 1973 жылы Қазақтың əл-Фараби атындағы ұлттық университетінің журналистика факультетіне оқуға түсіп, оны 1979 жылы бітірген. «Екпінді еңбек» газетінде тілші, жауапты хатшы, радиоұйымдастырушы, редактордың орынбасары, 19801986 жылдары осы газеттің бас редакторы болды. Н. Қапалбекұлы – Қазақстан Журналистер одағы сыйлығының екі мəрте лауреаты атанды, бірнеше мəрте аудандық кеңестің депутаты болып сайланды. 1986 жылдан аудандық ДОСААФтың төрағасы, халықаралық Жамбыл қорының бас директоры, Қазақстан Жазушылар одағы Алматы облыстық филиалының директоры сияқты қоғамдық жұмыстар атқарып, белсенді қайраткерлік танытты. 2000 жылғы 1 қарашадан республикалық кітап музейінде директор қызметін атқарды. ТЫЗ БЕС кітаптың авторы, көптеген ғылыми еңбектер жазып, бірнеше кітаптар құрастырған. Нағашыбек Қапалбекұлы тарихи тақырыптарға жиі барады. Атақты бабамыз Жамбыл жəне оның ақындық төңірегі жөнінде ізденіп, зерттеп, ел мен жер, өткен мен бүгін жайлы сабақтастыра отырып, танымдық тағлымы мол дүниелер жазды. Оның кейіпкерлері – қазақ елінің біртуар перзенттері: Қарасай, Шапырашты Наурызбай, Өтеген, Райымбек, Сұраншы, Саурық, Сыпатай, Бекболат секілді дулығалы батырлар; Сүйінбай, Жамбыл, Кенен, Үмбетəлі, Өтеп, Əбдіғали, Есдəулет секілді дуалы ауызды ақындар; Төле би, Балуан Шолақ, Сарыбай би, Андас датқа, Медеу Пұсырманұлы, Мақыш балуан, Құртқа тəуіп, Түктібай қобызшы, Сəт болыс, Қырбай сал жəне тағы да басқа тарихи тұлғалар.
О
фотоальбом, «Төле би», «Балуан Шолақ», «Сыпатай батыр», «Ғибрат», «Ата тағлымы», «Оспанханнан қалған сөз», «Іңкəр сезім – сырлы əуен», «Кітап əлеміне саяхат», «Батаменен ел көгерер», Үмбетəлі Кəрібаевтың 2 томдығы, тағы да басқа жинақтар құрастырды. Бірнеше телефильм мен видеофильмдерге сценарий, пьеса жазды. «Құрмет» орденімен жəне оннан астам мемлекеттік медальдармен наградталған. Ресейден 3 арнайы медальмен наградталды. Алматы облысының, Алматы облысы Жамбыл ауданының, Еңбекшіқазақ ауданының, Солтүстік Қазақстан облысы Айыртау ауданының Құрметті азаматы. Халықаралық Экология академиясының, Салт-дəстүр академиясының, Құртқа тəуіп атындағы ғылыми академиясының академигі. ҮРГЕНОВ атындағы ұлттық өнер академиясының, Қонаев атындағы гуманитарлық университетінің жəне Статистика жəне экономика академиясының профессоры. Қазақстан Республикасының Мəдениет қайраткері, Халықаралық «Алаш»əдеби сыйлығының лауреаты, Халықаралық «ТҮРКСОЙ» халықаралық ұйымының Т.Сатылғанов атындағы сыйлығының лауреаты. Қазақстан Журналистер одағы сыйлығының 2 мəрте, СССР Журналистер одағы сыйлығының лауреаты атанды. Халықаралық Жамбыл сыйлығының лауреаты. Н. Қапалбекұлының кітаптары мен шығармалары Ресейде, Түркияда, Қытай, Моңғолия, Қырғызстанда аударылып, басылды. Ұлы Жамбылдың 150 жылдығын, Қарасай батырдың 400 жылдығын, Төле бидің 350 жылдығын, басқа да тарихи тұлғалардың мерейтойларын өткізуді ұйымдастырып, кітаптарын шығарып, ғылыми конференциякештер өткізуге белсене атсалысып жүрген белгілі қоғам қайраткері. Қазір Қазақстан Жазушылар одағы Алматы облыстық филиалының директоры болып қызмет істейді. Бекжан МАХМЕТТЕГІ, Даманск соғысының ардагері. Алматы қаласындағы Əуезов ауданы ардагерлер кеңесінің мүшесі.
Ж
¦ÄIËÅÒ
«Ата салтым асыл мұрам, ардағым» «Ата салтым – асыл мұрам, ардағым» атты тақырыпты Халықаралық «Алаш» сыйлығының, «Құрмет» орденінің иегері, ҚР Мəдениет қайраткері, жазушы, академик, профессор, тəлімі мол қаламгер Нағашыбек Қапалбекұлы жүргізеді.
(Соңы. Басы өткен сандарда). Баба – əкесінің əкесі. Əже – əкесінің шешесі. Нағашы ата – шешесінің əкесі. Нағашы əже – шешесінің шешесі. Кіндік шеше – туған кезде кіндігін кескен əйел (қыз бала болса – кіндік апа). Кіндік əке – туған кезде кіндігін кескен ер адам (ұл бала болса – кіндік аға). Аға – жасы өзінен үлкен ер адам. Апа – өзінен үлкен əйел адам (қыз). Ағайын – аталас, туыстас, ағайын адамдар. Туыс – ағайын, жақын, туысқан адамдар. Іні – өзінен кіші ер адам. Қарындас – ер адамдардан жасы кіші əйел (қыз). Сіңлі – қыздар мен əйелдерден жасы кіші əйел адам (қыз). Бауыр – бірге туысқан жақын адамдар. Жамағайын – аталас, ағайын адамдар. Жеңге – ағаның əйелі. Келін – баланың немесе інісінің əйелі. Қайын жеңге – күйеу жігіттің қайын ағасының əйелі. Қайын келін – күйеу жігіттің қайын інісінің əйелі. Балдыз келін – бірге туған бауырына тиген əйелінің сіңлісі. Жиен – ұзатылған қыздан туған бала. Жиеншар – жиеннен туған бала. Дегеншар – жиеншардан туған бала. Көгеншар – дегеншардан туған бала. Жиен іні – ұзатылган қыздан (əпке-қарындастан) туған, өзінеп жасы кіші ер адам. Жиен қарындас – ұзатылған қыздан туған өзінен жасы кіші əйел (қыз) (ерлерге қаратылған). Жиен күйеу – жиен қыздарының күйеуі. Жиен келін – жиендерінің əйелі. Жиен жезде – жиен əпкелердің күйеуі. Жиен күйеу – жиен қыздарының күйеуі. Жиен сіңлі (əйелдерге қаратылған) – ұзатылған қыздан (əпке-сіңлілерден) туған, өздерінен жасы кіші əйел (қыз). Жиен апа – ұзатылған қыздан туған өзінен жасы үлкен əйел (қыз) Жезде – апаның (əпкенің) күйеуі. Күйеу – некелі əйелдің ері. Күйеубала – ұзатылған қыздың немесе қарындас, сіңлілердің күйеуі. Қайын ата – əйелінің əкесі. Қайын ене – əйелінің шешесі. Қайын аға – əйелінің ағасы немесе күйеуінің ағасы. Қайын іні – əйелінің інісі немесе күйеуінің інісі. Қайын бике – əйелінің апайы немесе күйеуінің апасы. Балдыз – əйелінің сіңлісі. Қалыңдық – күйеуге атастырып қойған қыз. Бажа – əйелінің əпкесіңлілерінің күйеулері. Нағашы аға – шешесінің аға-інілері. Нағашы іні – шешесінің аға-інілерінен туған, өздерінен жасы кіші ер адам.
«Өрнек» төңіректегі ауылдарға үлгі бола бастаған екен
РУХАНИЯТ
Нағашы қарындас – (ерлерге қаратылады) шешесінің туыстарынан туған, өзінен жасы кіші əйел (қыз). Нағашы жеңге – нағашы ағаларының əйелі. Нағашы келін – нағашы інілерінің əйелі. Нағашы жезде – нағашы əпкенің күйеуі. Нағашы күйеу – нағашы қарындас, нағашы сіңлілердіц күйеуі. Бөле – туысқан қыздардан туған бала. Қарын бөле – бір ата, бір анадан туған, қыздардан туылған бала. Бөле аға – бөле ерлердің жасы үлкені. Бөле əпке – бөле қыздардың жасы үлкені. Бөле қарындас – бөле қыздардан туған, өзінен жасы кіші əйел (қыз). Бөле сіңлі – бөле қыздан туған, қыздардың өзінен жасы кішісі. Абысын – қайын ағаның əйелі (əйелдерге қаратылған). Ажын – қайын інінің əйелі (əйелдерге қаратылған). Бөле жезде – бөле əпкенің күйеуі. Бөле күйеу – бөле қарындастың немесе бөле сіңлінің күйеуі. Бөле келін – бөле інінің əйелі. Төркін – ұзатылған қыздың ата-ана, ел-жұрты. Қайын жұрт – əйелінің туыс-туған, ел-жұрты. Ағайын жұрт – ер адамдардың туыстуғандары мен ел-жұрты. Нағашы жұрт – шешелерінің туыстуғандары мен ел-жұрты. Бел бала – ата-ананың өзінен туған төл перзенті (бірінші ұрпақ). Немере – ұлынан туған бала (екінші ұрпақ). Шөбере – немеренің баласы (үшінші ұрпақ). Шөпшек – шөберенің баласы (төртінші ұрпақ). Немене – шөпшектен туған бала (бесінші ұрпақ). Туажат – неменеден туған бала (алтыншы ұрпақ). Жүрежат – туажаттың баласы (жетінші ұрпақ). Жегжат – жүрежаттан туған бала (сегізінші ұрпақ). Туыстық атаулар адамдардың туыстық сүйіспеншілігін арттырып, өзара қарым-қатынасын нығайтып, барыс-келіс, алысберістерін жиілетеді. Ұрпақтарға туыстық жақта кімнің алыс, кімнің жақын екендігін ұғындырады. Адамдардың қоғамдық қарым-қатынасын кеңейтеді. Ата-балалық, аға-бауырлық, іні-қарындастық, туыстуғандық байланысты айқындап, үлкен-кішілік жөн-жосынды түсінуге, адамзат қоғамының жалғастығын, ұласпалылығын егжей-тегжейлі ұғынуға мүмкіндік жасап, ұрпақтарды əдепті, ибалы, текті, тəрбиелі болуға дағдыландырады. Əртүрлі ұғыспастық пен түсініспеушілік салдарынан ұятты істерге жолығып қалудың алдын алады. Сондай-ақ, ата дəстүрдің ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып, адамзат қоғамының баянды дамып, тыныш, орнықты, өркениетті, көңілді орта қалыптастыруға мүмкіндік жасайды.
E-mail: adilet.media@mail.ru
№25 (228) 26.06.2015 жыл
7
Аќын идеясыныѕ (Соңы. Басы 2-бетте). - Сабыр əбзи, ақша жағын қоя тұрыңызшы, Сізге жоба айқын болғанмен маған əлі түсініксіздеу. - Ə, солай ма, онда Ақмола губерниялық атқару комитеті президиумының 11-ші қарашада шығарған қаулысын оқып шық, - деп 3 тарақ қағазды Сəкенге ұсынды. Сəкен оқып шықты. Онда былай делініпті: «Қазақ халқын отырықшылыққа бастайтын 4 үлгілі поселке салу туралы Ақмола губерниясы атқару комитетінің президиумы Губатком председателі Сабыр Шəріповтің баяндамасын тыңдап, онда атап көрсетілген шаралардың орынды, дəлелді екенін, саяси жағынан да, экономикалық жағынан да бұл поселкелерді құру қажет екенін ескере келіп, қаулы етеді: 1. Петропавл, Көкшетау, Ақмола мен Атбасар уездерінде аштыққа шалдыққан қазақ кедейлерінен 1923 жылы төрт үлгілі поселке құрылсын, оның əрқайсысы 100 түтіннен аспасын. 2. Губерниялық жер басқармасына құнарлы, жайлы, суы мол участоктарды дереу тауып беру тапсырылсын. 3. ГЗУ қолда бар ауыл шаруашылық құралсаймандарын берсін, жетпегендерін жер-су халық комиссариаты арқылы тауып алу тапсырылсын. 4. ГЗУ смета бойынша құрылысқа қажет ағаш материалын бөлсін. 5. Аштарға жəрдем көрсету комитеті жинаған малдарын үлгілі поселкелердің фондына түгелдей өткізсін. Егіс егу, өнім жинау жəне поселкелерді салу кезінде қоғамдық негізде жұмыстар ұйымдастыру жəне ақша қаражатын жинау көзделсін. 6. Əр поселкеге бір болыстың еңбек салығынан алынатын табысы берілетін болсын. Осы қаулыны жүзеге асыру жəне оның нақты жоспарын жасау президиум мүшесі Шəріпов жолдасқа жүктелсін». (Қазақстан Компартиясы Солтүстік Қазақстан облыстық комитетінің архиві, фонд 55, опись 3, 48 дело / «іс»/, 23 лист / бет/.) - Сабыр əбзи, мыналарыңыз нағыз революциялық шара ғой. Жарадың, əбзи, жарадың! - деп қуанған Сəкеннің осы бір шағын пайдаланып қалмақ болып Сабыр: - Мынаған қол қойып жібере қойшы,- деді. - Е, мұның не? - Əзірге 5 мың пұт астық. Құрал-саймандарды жинап, күш-көлікті тауып қойдық. Енді астық керек. Астықсыз ешкім де поселкеге барар емес. - Поселкелердің қай жерде болары белгілі ме? - Шамалап отырмыз. Петропавл уезінде Баженовка деген заимкені бөліп отырмыз. Оның күйі жақсы. «Өрнек» деп атамақпыз. Көкшетау уезінде Жокей көлі маңына орналасқаны жөн сияқты. Оны Казгородок деп атаса жақсы болар деймін. Ақмола уезінде бұл поселкені шымқай қазақтардың ортасына апарып орнатқан дұрыс. Оған қолайлы жер - Қорғалжын. Атбасар уезіндегі поселкенің қай өңірде болары əлі белгісіз. Осы төрт поселке үшін арнаулы бөлім ашып, оған Захар
Катченконы бастық етіп тағайындадым. Ал енді қол қоямысың мына қағазыма? - деп Сабыр Шəріпов Сəкенге қарап жымиды. - Бұл игілікті істен ешкім аянып қалмас. Екі рет рұқсат сұрағанша, бір ретте бітіріп кетіңіз,-деді де Сəкен 10 мың пұт астық босату жөнінде бұрыштама жазып қолын қойды. - Ал ақша ше? - Оны Москвадан келгесін шешемін. Қазір еш мүмкіндік жоқ. Декабрьдің аяқ шенінде Сəкен Советтердің Бүкілресейлік Х-съезінде барып қатысып қайтты. Москвадан келген Сəкенге Сабыр Шəріпов бір жапырақ қағазды ұсына қойды. - Мұныңыз не, Сабыр əбзи? - Былтыр КирЦИК қызметкерлерін қымызбен емдейміз деп бірнеше бие сатып алыпты. Қазір 17 құлыны бар 21 бие тектен текке бағылып жатыр. Соны Баженовкадағы қазақ поселкесі «Өрнекке» берсек деп едім. Сəкен бір жапырақ қағаздың шетіне «Қазақтың үлгіөнеге поселкасына берілсін. Кирсовнарком председателі С. Сейфуллин. 2.01.23» деп бұрыштама соқты. Сəкен қиялымен əлемді шарлайды. Бір кезде Сабыр Шəріповтың қол қойдырып алып кеткен қағазы есіне түсті де, «Осы да бір игі жұмыстың басы. Соны жұртқа өнеге ету қажет» деп, іштен күбірледі де қолына қалам алды. «Қазақ қаласы» деп үлкен əріппен қағазға түсірді де, астын екі рет сызып, одан əрі былай деп жазды: «Ақмоланың губерниялық советтер комитетінің төрағасы (председателі) жолдас Сабыр Шəріпұлы губерниясының төрт жерінен төрт қала салуға жоба кіргізген. Жолдас Шəріпұлының бұл ұсынған жобасын губерниялық советтер комитеті кеңеске салып, биыл, 1923 жылы Ақмола губерниясының бір-ақ жерінен қазақ қаласын салуға қаулы қылған. Бұл Қазақстанның ең бірінші қазаққа арналып салынбақ болып отырған тұңғыш қаласы. Қазақ халқы орын теуіп отырмай, өнер-білім, мəдениетті алдағы халықтардың қатарына кіре алмайды. Қазақ өнерлі халықтардың қатарына шын кірсін деген адамдар құр көкиюді тастап, қазақты тез ірге бекітіп отырту ісіне кірісулері керек. Бұл қазақ тұрмысындағы зор тарихи іске жолдас Сабыр Шəріпұлы мұрындық болды. Қазақстанның басқа аймақтары да Ақмоладан қалмай қала салып, қазақ жарлыларын оқыту ісіне кірісер. Қазақстан үкіметі бұл іске шамасы келген жəрдемін аямас. Істің тез жемісті болуына шын көңілмен тілектеспіз».
СҰРАҢЫЗ, ЖАУАП БЕРЕМІЗ №1 және №2 тізім бойынша арнаулы мемлекеттік жәрдемақыларды тағайындау және төлеу тәртібі жөніндегі
АҚПАРАТ
Сұрақ 1. №1 жəне №2 тізім бойынша арнайы мемлекеттік жəрдемақыларды тағайындатуға кімдерге құқық берілген? Жауап 1. №1 тізімі бойынша арнайы мемлекеттік жəрдемақыларды жерасты жəне ашық кен жұмыстарында, еңбек жағдайлары ерекше зиянды жəне ерекше ауыр жұмыстарда 1998 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша жұмыс стажы бар Қазақстан Республикасының азаматтары: - еркектер - 53 жасқа толғанда жəне жұмыс стажы кемінде 20 жыл болып, оның кемінде 10 жылын аталған жұмыстарда істегенде; - əйелдер - 48 жасқа толғанда жəне жұмыс стажы кемінде 15 жыл болып, оның кемінде 7 жыл 6 айын аталған жұмыстарда істегенде, жəрдемақы тағайындалуға құқығы бар. Ал № 2 тізімі бойынша арнайы мемлекеттік жəрдемақыларды еңбек жағдайлары зиянды жəне ауыр жұмыстарда 1998 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша жұмыс стажы бар Қазақстан Республикасының азаматтары: - еркектер - 58 жасқа толғанда жəне жұмыс стажы кемінде 25 жыл болып, оның кемінде 12 жыл 6 айын аталған жұмыстарда істегенде; - əйелдер - 53 жасқа толғанда жəне жұмыс стажы кемінде 20 жыл болып, оның кемінде 10 жылын аталған жұмыстарда істегенде, жəрдемақы тағайындалуға құқығы бар. Сұрақ 2. Жəрдемақы тағайындатуға өтінішті беру үшін қай жерге жүгіну қажет? Жауап 2. Жəрдемақы тағайындауға оны алуға құқығы бар адам тұрғылықты жерi бойынша Орталық бөлімшеге қажетті құжаттары мен өтінішін тапсырады. Жəрдемақы тағайындауға өтініш жасау жəрдемақыға құқығы пайда болғаннан кейін кез келген уақытта қандай болса да мерзімі шектелмей жүзеге асырылады. Бұл орайда жəрдемақы тағайындауға өтініш жасалған уақытқа дейін жұмыстың тоқтатылғанына немесе жалғастырылып жатқанына қарамастан жəрдемақы тағайындалады. Сұрақ 3. ЗТМО-ның бөлімшесіне жəрдемақыны тағайындау үшін өтінішке қоса басқа қандай құжаттарды тапсыру қажет? Жауап 3. Өтінішке қоса келесідегідей құжаттар жəне көшірмелерін ұсыну қажет: - тұрғылықты тіркелген мекен-жайын растайтын анықтама (мекенжай анықтамасы
өрнектері
немесе ауылдық əкімшіліктен анықтама); - ІІ деңгейлі кез-келген банктен немесе «Қазпочта» АҚ-нан ашылған жеке есеп шоты жөніндегі мəлімет; - Еңбек кітапшасы; - Білімі жөніндегі құжат; - Əскери қызметін растайтын əскери билет немесе Қорғаныс істері басқармасының аудандық/қалалық бөлімдерінің берген анықтамасы; - Балаларының туу туралы куəліктері (АХАЖ бөлімі ұсынған баланың туылғандығы жөніндегі акт жазбасы жəне баланың тұрғылықты мекенжайын растайтын келесідегідей құжаттарының бірі: жеке куəлік, неке туралы куəлік немесе неке бұзылғандығы жөніндегі куəлік, орта білім оқу орнын аяқтағандығы жөніндегі аттестат жəне басқа да құжаттар). Сұрақ 4. Егер де жұмыс жасаған мекеме қызметін тоқтатқан, яғни таратылған болса, қандай іс-əрекет жасау керек? Жауап 4. Ұйым таратылған жағдайда жұмыс орны, жұмыс iстеген лауазымы, кəсiбi, жұмыс кезеңдерi, мұрағат iсiнiң нөмiрi, оның беттерi көрсетiлген, мөрмен жəне мұрағат директоры мен мұрағатшының қолы қойылып расталған мұрағат анықтамасы ұсынылады. Мұрағат құжаттары болмаған кезде, жұмыстың сипаты немесе еңбек жағдайлары мен олардың №1 жəне №2 тізімдеріне сəйкестігі сот органдары арқылы белгіленеді. Сұрақ 5. Жəрдемақылар қандай мөлшерде тағайындалады? Жауап 5. № 1 тізімі бойынша арнайы мемлекеттік жəрдемақы 9,42 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде тағайындалады (18 671 теңге) Ал N 2 тізімі бойынша арнайы мемлекеттік жəрдемақы 8,38 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде тағайындалады (16 610 теңге). Сұрақ 6. Егер арнайы мемлекеттік жəрдемақы алушы зейнеткерлікке шыққаннан соң, аталған төлем түрі сақталады ма? Жауап 6. Жоқ, сақталмайды. Алайда жəрдемақы алушыға зейнеткерлік жасқа жеткен кезде жəрдемақы алу немесе зейнетақы заңдарына сəйкес, Орталықтан зейнетақы төлеуді тағайындау арасында таңдау жасауға құқық беріледі. Лаззат ҚАРАСАРИЕВА, Мемлекеттік зейнетақы төлем орталығының Абай аудандық бөлімшесінің бастығы.
Сəкеннің идеясымен жəне тікелей көмегімен біраз аймақта жергілікті халықты отырықшылыққа көшіру ниетімен сəнді агроқалашықтар салынды. Кезінде Сəкен Сейфуллиннің «Қазақ қаласы» деп аталған мақаласы «Еңбекші қазақ» газетіне 1923 ж. жарияланды. Жұрт оны қазақтар үшін əдейі тұрғызылған қала есебінде «Казгородок» деп атады. Солардың бірі біздің облысымызда (Солтүстік Қазақстанда) салынған «Өрнек» поселкесі. Бұл туралы жазушы жерлесіміз Сəбит Мұқанов Орынбор рабфагінің І-ші курсын бітіріп, демалысқа елге келгенде губатком председателі Сабыр Шəріпұлымен еріп барып, «Өрнек» поселкесін көргенін былай баяндайды: «Қызылжар уезінің Қызылəскер болысында (қазіргі Солтүстік Қазақстан облысы, Приишим ауданы) 1922 жылдың күзінде «Өрнек» атты коммуна құрылыпты (кейін «Өрнек» колхозы болған). Коммунаға жиналғандардың 95 проценті қазақтар, өзгелері орыстар мен татарлар. Бəрі кедей, батырақтар. Оларға Баженов дейтін помещиктің кең участігі жəне өзі Колчакқа еріп қашқанда қалып қойған үйлері, малдары, соқасаймандары беріліпті. Үлгілі коммуна жасау мақсатымен губерниялық басқарушы орындар жауапкер қызметкерлерден бастықтар жіберіпті. Былтыр ғана жалаңаш-жалпы келген кедей батырақтар биыл адам қатарына қосылып, «Тамақ тоқ, көйлек көк» деген халге келіпті. Бұрын Баженовтың заимкесінде тұратын азғана үйлер мен сарайлардың төңірегіне қала өсіп, көше-көше боп үйлер салыныпты. Мемлекет қаражатына мектеп, аурухана үйлері салына бастапты. Сол өркендеудің үстіне биыл егіні де, шабындық шөбі де мол шығып, «Өрнек» коммунасының адамдары аса көңілді екен. Шаруашылық жағынан да, мəдениет жағынан да «Өрнек» төңіректегі ауылдарға үлгі бола бастаған екен» (Сəбит Мұқанов. Өмір мектебі. 2-ші кітап, Алматы, 1953, 349-350 беттер) Ғасырлар бойы көшпелі өмірге бауыр басқан қазақ қауымына отырықшылық тұрмыстың артықшылығын Сəкен біртіндеп шешіп көрсетуді мақсат тұтты. Малды молайтып, егінді көбейтіп, елдің тұрмысын жақсартуды армандады. Қолында билік бар кезінде мұны сөзбен емес, іспен көрсетті. Сəкеннің əр жерде «Казгородок» құрылысын қолға алуы да осы мақсаттан туындаған. Сол кезде салынған кейбір мекендер осы заманға да жетті. Ірі мемлекет жəне қоғам қайраткері, ұлт патриоты Сəкен Сейфуллиннің бұл еңбегі ұмытылмайды деген ойдамыз. Қайролла МҰҚАНОВ, Халық ағарту ісінің ардагері, өлкетанушы. Қызылжар қаласы
ИНФОРМАЦИЯ
«О порядке назначения и выплаты государственных специальных пособий по списку №1 и №2" 1. Вопрос: Кто имеет право на выплату государственного специального пособия по Списку 1 и 2? Ответ: Право на пособие имеют граждане Республики Казахстан, которые по состоянию на 01 января 1998 года имели стаж работы по Списку 1, на производствах, работах профессиях, должностях и показателей на подземных и открытых горных работах, на работах с особо вредными и особо тяжелыми условиями труда: · Мужчины – имеют право по достижении 53 лет и при стаже работы не менее 20 лет, из них не менее 10 лет на указанных работах; · Женщины - по достижении 48 лет и при стаже работы не менее 15 лет, из них не менее 7 лет 6 месяцев на указанных работах. Право на пособие имеют граждане, которые по состоянию на 01 января 1998 года имели стаж работы по Списку 2, на производствах, работах профессиях, должностях и показателей с вредными и тяжелыми условиями труда: · Мужчины - имеют право по достижении 58 лет и при стаже работы не менее 25 лет, из них не менее 12 лет 6 месяцев на указанных работах; · Женщины - по достижении 53 лет и при стаже работы не менее 20 лет, из них не менее 10 лет на указанных работах. 2. Вопрос: Куда надо обращаться за назначением пособия? Ответ: Заявление о назначении пособия из Центра подается в районные/городские отделения Государственного центра по выплате пенсий по месту жительства заявителя с приложением всех необходимых документов. Обращение за назначением пособия осуществляется в любое время после возникновения права на пособие без ограничения каким-либо сроком. Необходимо отметить, что пособие назначается независимо от того, прекращена работа ко времени обращения за назначением пособия или продолжается. 3. Вопрос: Какие конкретно документы нужно сдать для назначения пособия в отделение ГЦВП? Ответ: К заявлению должны быть приложены следующие документы и их копии: Документ удостоверяющий личность (удостоверение личности);
· Документ, подтверждающий регистрацию по постоянному месту жительства (адресная справка, либо справка сельских акимов). · Сведения о номере банковского счета в любом банке второго уровня или АО «Казпочта». · Трудовая книжка. · Документ об образовании. · Военный билет или справка управления и отделов районов и городов по делам обороны. · Свидетельства о рождении детей (или актовая запись о рождении, или справка о регистрации акта гражданского состояния, выданная органами ЗАГСа и один из следующих документов детей: удостоверение личности, свидетельство о браке или о расторжении брака, аттестат об окончании среднего учебного заведения, документ, подтверждающий место регистрации по постоянному месту жительства детей и другие документы. 4. Вопрос: Как быть если организация ликвидирована? Ответ: В случае ликвидации организации, заявитель должен представить архивную справку с указанием места работы, занимаемой должности, профессии, периодов работы, номера архивного дела, его страницы, заверенные печатью и подписью директора архива и архивариуса. При отсутствии архивных документов характер работы, условия труда и их соответствие Списку устанавливается через судебные органы. 5. Вопрос: В каких размерах назначаются пособия? Ответ: Государственное специальное пособие по Списку № 1 назначается в размере 9,42 МРП (18 671 тенге); Государственное специальное пособие по Списку № назначается в размере 8,38 МРП (16 610 тенге); 6. Вопрос: Сохраняется ли данное пособие после выхода на пенсию? Ответ: Нет, при достижении пенсионного возраста получателю пособия предоставляется право выбора между получением пособия или назначением пенсии. Назира МУСАЕВА, Начальник операционного отдела по Енбекшинскому району государственного центра по выплате пенсий. г. Шымкент
ХАБАРЛАНДЫРУ!
ОБЪЯВЛЕНИЕ!
«Қазпочта» АҚ Басқарма отырысының (27.04.2015 жылғы №16 хаттама) шешіміне байланысты, сонымен қатар «Қазпочта» АҚ ОҚОФ №178 13.05.2015 жылғы бұйрығы негізінде Шымкент қалалық почта байланысы торабы жабылып, жаңа мекен-жайға ауысқандығын хабарлаймыз. Шымкент қалалық почта байланысы торабына қатысты сұрақтарыңыз болса мына төмендегі мекен-жайға хабарласуларыңызға болады: Шымкент қаласы, Қазыбек би көшесі 24 үй. «Казпочта» АҚ ОҚОФ ғимараты. «Казпочта» АҚ ОҚОФ Əкімшілігі
Решением заседания Правления АО «Казпочта» (№16 протокол от 27.04.2015 года) и согласно приказа ЮКОФ АО «Казпочта» №178 от 13.05.2015 года с 01.07.2015 года объявляем о закрытии Шымкентского городского узла почтовой связи и перезда на новый адрес. Если у вас возникнут вопросы о Шымкентском городском узле почтовой связи можете обращатся по адресу: Город Шымкент, улица Казыбек би 24. Здания ЮКОФ АО «Казпочта» Администрация ЮКОФ АО «Казпочта»
Фототілші Ж. Əбуовтің фотоқоржынан
СОҢҒЫ БЕТ
№25 (228) 26.06.2015 жыл
8
ә з і л д е р і «Əділет» ұлттық апталығының президенті Қуанышбек Тасболатұлы БОТАБЕК
Атқарушы директор Асыл ЖАПАНОВ Директордың орынбасары Қайыржан СЕМБАЕВ Бас редактор Захардин ҚЫСТАУБАЙҰЛЫ Бас редактордың орынбасары Салтанат ИБРАГИМОВА Жауапты хатшы Мұрат СЕРІКБАЙҰЛЫ
Республикалық «Əділет» ұлттық апталық газеті алқа кеңесінің төрағасы Нағашыбек ҚАПАЛБЕКҰЛЫ Тілшілер қосынының жетекшісі Мұратбек ТОҚТАҒАЗИН Меншікті тілшілер: Доқтырхан ТҰРЛЫБЕК (Алматы қаласы) Гүлмира МƏНШƏРІПОВА (Астана қаласы)
Тілші Ақжібек МҰСТАФИНА Техникалық директор Константин МАРКОВ Видео-фотооператор Руслан НАСИРОВ Серік ЖАУЫНБЕКҰЛЫ
Мекен-жайымыз: ҚР Астана қаласы, А. Иманов көшесі, 41/127. Шымкент қаласы, Қазыбек би көшесі, 84Б-үй. Байланыс үшін тел./факс: 8 (7252) 55-85-84 Ұялы: 8-777-557-08-52 E-mail: adilet.media@mail.ru
Газет Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне ақпарат министрлігінде есепке алынып, 27.12.2013 жылы №14077-Г куəлігі берілген. Құрылтайшысы өзгеруіне байланысты қайта тіркелген басылым 2014 жылдың 1 қаңтарынан бастап "Əділет" ұлттық апталығы болып жарық көруде. Аптасына бір рет жарық көреді. Таралымы - 15 000 дана. Тапсырыс - 1604.
Апталық Астана қаласы, "Ernur" Медиа холдингі" ЖШС (Сілеті көшесі, 30-үй) мен Шымкент қаласы, "ERNUR" ЖШС-нің (Т.Əлімқұлов көшесі, 22-үй) баспаханасында басылады