29 2015

Ұлттық рух – ұлттың асыл қасиеті. Б.МОМЫШҰЛЫ

¦ÄIËÅÒ Газет 2010 жылғы 5 мамырдан шыға бастады

web: www.adiletgazeti.kz

№29 (232) = 24 шілде = Жұма = 2015 жыл

ҰЛТТЫҚ АПТАЛЫҚ E-mail: adilet.media@mail.ru

НАЦИОНАЛЬНЫЙ ЕЖЕНЕДЕЛЬНИК / NATIONAL WEEKLY / ULUSAL HAFTALIK / ‫اﻟوطﻧﯾﺔ اﻷﺳﺑوﻋﻲ‬ сейлік ресурстарды арзан бағаға сатып алу мүмкіндігіне ие болады. Мұндай жағдай бізбен де болып жатқан жоқ па? Қытай экономикасы қаншалықты экспансивті? Батыс экономикалары сияқты үйлесімді дамымай, ол қаншалықты табысты?

- Қытай – халқы мен əлеуеті өте көп ел. Халықаралық қаржы институттарының бағаларына сəйкес, қытай экономикасы дамып жатқандарға жатады. Əрине, қазір Аспан асты елінің бірқатар қиындықтары бар, бірақ үкімет оны шешіп жатыр. Қазір қытай экономикасы «Жаңа норма» деген атқа ие болған дамудың жаңа үлгісіне көшіп жатыр. Ол тек экспортты арттыруға ғана емес, ішкі сұранысты дамытуға да бағдарланған. Қытай – өте кеудемсоқ ел. Атап айтсақ, олар өз алдына 2020 жылға дейін дамыған елдер қатарына кіру міндетін қойып отыр, алайда олардың бір адамға шаққандағы ЖІӨ бізден төмен. Олардың экономикасы өте серпінді дамып жатыр. Əрине, ешбір қиындықтардың болмауы мүмкін емес.

Ираннан санкцияларды алып тастау, Грекиядағы қаржы дағдарысы, Қытай қор нарықтарының құлдырауы – бүгінгі таңда экономисттерді ғана емес, қатардағы қазақстандықтарды да толғандырып отырған басты жаңалықтар. Бұл түсінікті жағдай – Еуропа жəне Азия елдері Қазақстанның стратегиялық сауда серіктестері болып табылады, олар біздің шикізатты сатып алып, есесіне жабдықты жеткізіп, біздің өндіріске қаржы салады. Қытайдың экономикалық жағдайы Қазақстанға қандай қауіп төндіреді, грек дағдарысынан қандай сабақ шығаруға болады жəне ирандық «қара алтын» қайта оралғаннан кейін мұнай нарықтарына не болатыны туралы экономика ғылымдарының докторы, Экономикалық зерттеулер институты ғылыми кеңесінің мүшесі, Макроэкономикалық жəне қолданбалы экономикалық-математикалық зерттеулер орталығының директоры Сара Алпысбаева айтып берді.

- Сара Нұрбекқызы! Əлемде экономкиалық турбуленттілік жалғасып жатқаны

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ӘЛЕМДІК ЭКОНОМИКАДАҒЫ ЖАҒДАЙЫ ТҰРАҚТЫ БОЛЫП ҚАЛЫП ОТЫР

белгілі, Еуропа мен Азияның əр жерлерінде бұрынғы шешілмеген мəселелер қырларын көрсетіп жатыр. Əлемдік экономикалық қоғамдастықтың мүшесі ретінде Қазақстан бұл үдерістен тыс қала алмайды, сондықтан тəуекелдерді жəне біздің еліміздің алдынан ашылатын мүмкіндіктерді дұрыс бағалау қажет. 2007 жылғы дағдарыс секілді қазіргі дағдарыс та біздің мұнай мен газға тəуелді ел болып қалып отырғанымызды көрсетті. Осы тəуелділдіктен қандай қарқынмен арылып жатырмыз? Инновациялық даму траекториясына көшу мүмкін бе?

- Инновациялылық дəрежесі жайлы айтатық болсақ, əлемде тап осы инновацияларды құру арқылы дамып жатқан 10 мемлекет қатарына кіре алған елдер өте аз. Бұл, ең алдымен, Оңтүстік-Шығыс Азия елдері, қазір оларға Қытай да жайлап қосылып

жатыр. Олар басында технологияларды көшірумен айналысса, одан кейін – өндірісті жетілдіре түсті. Бұл үшін шаруашылық жүргізудің белгілі бір түрі қажет екені түсінікті. Аталған едердің ресурстары көп емес, бірақ шоғырлануы жоғары халқы көп. Азия халықтары еңбекті көп қажетсінетін өндірістерді бірден алып кетті. Алғышарттардың ішінде ерекше ұлттық белгілер де бар. Бұл аталмыш «күріш мəдениеті», ол адамдар өте мұқият, ұзақ, табанды жұмыс істейтінін білдіреді. Басқа да факторлар бар. Мысалы, қолайлы жағдайлар туғызатын үкіметтердің ұмтылысы. Қазақстанға келетін болсақ, бізде ресурстық экономика, яғни шаруашылық жүргізудің мүлдем басқа түрі – салыстырмалы түрде аз халық тұратын үлкен аумақ. Осы жағынан біз Канадаға жəне Австралияға жақынбыз. Біздің бəсекелестік артықшылығымыз, əрине,

бай табиғи ресурстар. Біз иннвоация өндіретін елдердің ондығына кіре аламыз ба? Бұл əлі шындыққа жанаспайтын сияқтв. Бізге инновацияларды ескіргенше өз бəсекеге қабілеттігімізді дамыту үшін пайдалануды үйрену керек. Сол инновацияларды сіңіріп, қарқынды алға қозғалу үшін. Бұл маңызды, бірақ көптеген шарттар қажет, ең алдымен – адами капиталдың дамуы. Осы ретте Қазақстанның жасайтыны əлі алда. Халықтың көп бөлігі ауылда тұрады, адамдар аса мобильді емес. Ел басшылығының саясаты осы мəселелерді шешуге бағытталған. Айта кетсек, «Нұрлы жол» бағдарламасында халықтың жəне жалпы экономиканың мобильділігін арттыруға үлкен назар бөлінген.

- Көбісі Ресей санкциялар жағдайында өзіне Қытай тұлғасында серіктес іздеп отыр дегенді айтады. Ал ол кезегінде ре-

Қытай жеткілікті дəрежеде демократияшыл емес дегенде, осындай ауқымды ел үшін шаруашылық жүргізудің ерекше түрі қажет екенін айтуға болады, ал ол басқарушылықты білдіреді. Жəне бұл кемшіліктен гөрі, артықшылық. Оларда бақылануы тиіс нарық тетіктерінің үйлесімділігі өте икемді. Бірінші мысал – Қытай қор нарығындағы дағдарысты құбылыстар, ол кезде құнды қағаздар нарығы бір күнде құрдымға кетті, себебі ол шамадан тыс ырықтандырылды. Білімі жоқ көптеген адамдар нарықта ойнады, бұл рулеткаға айналып кетті. Шексіз еркіндікке, əрине, жол бермеу керек. Қиындықтар көп, бірақ олар үлкен экономикалық əлеует пен шетелге инвестициялар түрінде жіберілетін қомақты қорларды жоққа шығармайды. Қытай құрдымға кетпейді. Бұл шеберлікпен басқарылып, дамып жатқан ел. (Жалғасы 2-бетте).

«ҰЛЫ КӨШТЕН» - «МӘҢГІЛІК ЕЛГЕ»

Сурет өнері арқылы Қазақ тарихында жасаған ұлы тұлғалар бейнесін жаңғыртқан адамдардың бірі - спортшы, суретші, сегіз қырлы бір сырлы азамат, марқұм Бексейіт Түлкиев екенін білеміз. Оның «Ұлы көш» картинасы осы тақырыптағы ерекше туынды екенін көпшілік мойындайды. Бұл картинада Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев жəне басқа да тарихи тұлғалар бейнеленген. Сəйгүліктерді тізгендеген сурет кейіпкерлері сонау ғасырлардан шығып, осы ғасырды аттап, болашаққа қарай қадам бастағандай əсер береді...

Осы сəрсенбіде ҚР Ұлттық музейінде «Мəңгілік ел» триптихының таныстырылымын тамашалағанымызда есімізге еріксіз жоғарыда аты аталған картина түсті. Біртұтас композицияны құрайтын үш суреттің біріншісінде Қазақ хандығының негізін салушы Керей мен Жəнібек хандардың үзеңгі қосқан сəті, екіншісінде Тəуке ханның «Жеті жарғы» заңдар жинағын қабылдаудағы көрініс жəне үшіншісінде Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев кескінделген. Таныстырылымға ҚР Премьер-ми-

нистрінің орынбасары Бердібек Сапарбаев қатысты. «Бұл жыл – Қазақстан үшін ерекше жыл. Биыл біз Қазақ хандығының 550 жылдығын атап өтеміз. Осы айтулы датаға байланысты жыл соңына дейін

еліміздің түкпір-түкпірінде 200-ден астам іс-шара өтеді» деген ол Қазақ хандығы мерекесі Астанада 11 қыркүйекте тойланатынын, ал 9 қазанда Тараз қаласында жалғасатынын атап өтті. Сондай-ақ Бер-

дібек Сапарбаев мемлекеттілігіміздің негіздеріне, Елбасының тəуелсіз еліміздің дамуына сіңіріп келе жатқан еңбегіне тоқталды. (Жалғасы 2-бетте).

Курсанттар АҚШ-тың Вест-Пойнт əскери академиясына аттанды Қазақстан Республикасының Қарулы күштері Құрлық əскерлері Əскери институтының тоғыз курсанты АҚШ Құрлық əскерлерінің Вест-Пойнт əскери академиясына олардың күнделікті тыныс-тіршілігі, оқыту бағдарламасы, дене жəне жауынгерлік даярлығымен етене танысу үшін аттанды. Мұндай сапарлар қорғаныс ведомстволарының ынтымақтастығы шеңберінде жыл сайын ұйымдастырылады жəне екіжақты сипатқа ие. Осы жылдың маусымында Вест-Пойнттың тоғыз курсанты біздің Құрлық əскер-

лерінің Əскери институтында болып қайтты. Болашақ офицерлер үшін мұндай сапарлар үлкен тəжірибе болып саналады. Олар өзге елдерден келген қатарлас құрдастарымен танысады, болашақ əріптестерімен достық байланыс орнатады, əлемдік тəжірибені, əскери мамандарды оқыту жəне даярлаудың халықаралық бағдарламаларын зерделейді. Таяу жəне алыс шетелдің əскери жоғары оқу орындарымен ынтымақтастық жасау əскери кадрларды даярлау жүйесін жетілдіруде, Қазақстан Қарулы

күштерін құру мен сапалы дамытуда ерекше рөл атқарады. Бүгінде өздерінің өмірін əскери мансап жəне əскерде қызмет етумен байланыстыратын офицерлеріміз бен курсанттарымыз қазақстандық жоғары оқу орындарымен қатар Ресей, Беларусь, Украина, Үндістан, Түркия, Оңтүстік Корея, Қытай жəне Ұлыбританияның əскери оқу орындарында оқуға мүмкіндіктері бар. Қазіргі таңда 400-ден астам қазақстандық əскери қызметші шетелде білім алуда. ҚР ҚМ баспасөз қызметі

Алматының 1000 жылдығы ЮНЕСКО мерейтойларының тізіміне енді

Қазақстан ТОП-50 экспорттаушы елдердің қатарына кірді

Қазақстан ТОП-50 экспорттаушы елдердің қатарына еніп отыр. Бұл туралы бүгін Астанада Орталық коммуникациялар қызметінде өткен баспасөз мəслихатында ҚР Инвестициялар жəне даму министрі Əсет Исекешев мəлім етті. «Бүгінгі таңда біз 850 экспорттық тауарды сыртқа сатудамыз. Олардың 160-ы бойынша Қазақстан ТОП-50 экспорттаушы елдердің қатарына кіріп отыр. Жалпы Қазақстан ТОП-50 экспорттаушы елдердің қатарына кірді жəне 49-орында тұр. Экспортымыздың географиясына келетін болсақ, ол шамамен 260 млн. халықты қамтып отыр. Негізінен ол РФ, Орталық Азия елдері, Иран, Қытай жəне басқалары», - деп атап өтті министр. Оның сөзіне қарағанда, əлемде Қазақстан сары фосфор мен уран экспорты бойынша бірінші орында тұр. Сары фосфор бойынша əлемдік экспортының 40 пайыз үлесі Қазақстанға тиесілі, ал уран бойынша - 46 пайыз. Қазақстан титан экспорты бойынша əлемде үздік үштікке енеді. Ал ұн тасымалы бойынша 2-орында келеді. Айта кетейік, Елбасы өзінің «100 қадам» Ұлт жоспары реформаларында экспорттық жəне импорттық кеден рəсімдерінен өту кезінде «БІР ТЕРЕЗЕ» қағидатын енгізуді, электронды жария ету жүйесін дамыту (тауарларды кедендік тазалауға автоматтандырылған жүйені енгізу), экспорт жəне импорт үшін құжаттар санын жəне оларды өңдеу уақытын қысқарту бойынша жұмыстарды тапсырған болатын. Жасұлан ЖОЛДЫБАЕВ

ЖАРТЫ ЖЫЛДА 95 млрд. 672 млн. ТЕҢГЕ ӨНДІРІЛДІ Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша Мемлекеттік кірістер департаменті өзінің жарты жылдық жұмысын қорытындылады. Жалпы алғанда, департамент өзіне жүктелген міндеттерді толығымен орындап шықты. Осы орайда біз департамент басшысы, экономика ғылымдарының докторы, профессор, қаржы полициясының полковнигі Алтынсары Дүйсенбекұлы ҮМБЕТƏЛИЕВпен сұхбаттасқан едік.

– Алтынсары Дүйсенбекұлы, əр ұйым, мекеме жарты жылда атқарған жұмысын қорытындылады. Департамент жұмысына «100 нақты қадам» Ұлт жоспары қалай əсер етті?

– Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ə.Назарбаевтың 5 институционалдық реформа шеңберінде жариялаған «100 нақты қадам» Ұлт жоспарында мемлекеттік кірістер органының құзырына кіретін 9 қадам белгіленген болатын. Өздеріңіз білетіндей, өткен жылдың аяғынан бастап, кеден, салық жəне экономикалық тергеу қызметтері бір ведомствоға біріктіріліп, Мемлекеттік кірістер комитеті аясында толыққанды жұмыс істеп жатыр. Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша Мемлекеттік кірістер департаменті ағымдағы жылдың 1-жартыжылдығында өзіне жүктелген міндеттерді нəтижелі орындап, мемлекеттік бюджет

жоспарының толығымен орындалуын қамтамасыз етті. Жалпы облыс бойынша жоспардың орындалуы 109% құрады, нақты айтқанда, бекітілген жоспар 87 млрд. 549 млн. тг. болса, мемлекеттік бюджетке 95 млрд. 672 млн. тг. өндіріліп, 8 млрд.

123 млн. тг. қаржы артығымен өндірілді. Бюджеттер кесіндісіне тоқталатын болсам, республикалық бюджеттің жоспары 105% орындалды, жоспарланған 47 млрд. 140 млн. тг. орнына, нақты 49 млрд. 382 млн. тг. өндіріліп, 2 млрд. 241 млн. тг. артығымен қамтамасыз етілді. Ал, жергілікті бюджеттің жоспары 115% орындалды, жоспар 40 млрд. 409 млн. тг. болса, нақты 46 млрд. 290 млн. тг. өндіріліп, жоспар 5,9 млрд. тг. артығымен орындалды. Былтырғы жылдың осы кезеңімен салыстырғанда, жергілікті бюджеттің кірістері 8,6 млрд. тг. немесе 23% өсті. (Жалғасы 3-бетте).

Экспортымыздың аясы əлем халқының 260 миллионын қамтып отыр

Санкциялар – бұл Ресейдің қиындықтары, №29 (232) олар бізге əсерін тигізбейді.

24.07.2015 жыл

ЕЛ ТЫНЫСЫ

¦ÄIËÅÒ

бұл асыра сілтегендік. Біріншіден, олар шынымен де шығара алатын көлемдер əлем нарығына орасан зор əсерін тигізбейді. Сарапшылардың бағасы бойынша бағаның өзгеруі баррель үшін екіүш долларды құрауы мүмкін. Керісінше, санкцияларды алып тастау Қазақстан үшін жаңа өткізу нарығын ашады. Жəне назар аударатын бір жағдай, мұнай бағасына тəуелді Ресей Иранмен жаңа сауда-саттық жəне инвестициялық уағдаластықтарға қарай табысты жылжып жатыр. Иран – орасан зор нарық. Біз үшін ол – астықты, қайта өңдеу өнімдерін өткізу нарығы.

- Біздің ең ірі серіктесіміз - Ресей – санкциялар астында қалды. Рубльдің

(Соңы. Басы 1-бетте). Қазақстанға келетін болсақ. Қытай Үндістан сияқты өсіп келеді, бірақ олардың табиғи жəне энергетика ресурстары жеткіліксіз. Жəне бұл қажеттілік күн өткен сайын өсуде. Қазақстан үшін ең тиімді позиция – ҚХР-ң тұрақты жеткізушісі жəне мұнай мен басқа да табиғи ресурстарды сенімді транзиттеушісі болу. Бұл дамып жатқан тұтыну нарығы жəне біз өз пайдамызды ешқашан жібере алмаймыз. «Жібек жолының экономикалық белдеуі» қытайлық жобаны да елемей кетуге болмайды. Бұл теңізге шығар жолы жоқ Қазақстанға күн сайын түсе бермейтін ұлы мүмкіндіктердің бірі. ЖЖЭБ арқасында

аптада валюта дəлізін кеңейту туралы шешім қабылданды. Бұл біздің өндірушілеріміздің бəсекеге қабілеттілігін арттыратын Ұлттық банктің сөзсіз дұрыс шешімі болды. Жалпы айтқанда, санкциялар – бұл Ресейдің қиындықтары, бізге олар əсерін тигізбейді. Қазір ең бастысы – арзан Ресей тауарлары жағдайында өз бəсекеге қабілеттілігімізді сақтап қалу.

- ЕАЭО-ға мүше екендігін ескерумен, Қазақстанның ДСҰ-ға кіруі экономикамызға теріс əсерін тигізуі мүмкін деген пікірлер айтылып жатыр. Бұл шынымен де солай ма?

- ДСҰ-ға кіру экспорттаушыларға еш əсерін тигізбейді, керісінше, оларға жаңа

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ӘЛЕМДІК ЭКОНОМИКАДАҒЫ ЖАҒДАЙЫ ТҰРАҚТЫ БОЛЫП ҚАЛЫП ОТЫР экспорт қымбат болмай, біз өз экспортымызды ұлғайту жəне тауарлар мен қызметтердің транзиттік əлеуетін ұлғайту мүмкіндігіне ие боламыз. Мұндай өте зор мүмкіндіктер ашылады.

- Еуропадағы оқиғалар, Ираннан санкцияларды алып тастау баршаның аузында жүрген жаңалықтар. Грек экономикасына не болды? Бұл жағдай Қазақстанға қандай теріс əсерін тигізуі мүмкін?

- Грекияның көптеген өз мəселелері бар. Ең бастысы, оның үкіметі өз мүмкіндіктерін бағалай білуі тиіс. Жалпы, грек билігі бір кездері өзінің əлеуметтік міндеттемелеріне тым салғырт қарады. Олардың зейнетақы-

ға шығу жасы төмен болды, көптеген жеңілдіктер берілді – осының бəрін бюджет көтеруі тиіс еді. Сондықтан мемлекеттік ресурстарды анағұрлым үнемді пайдалану қажет. Фискалдық саясатқа келетін болсақ, бізде бюджет шығыстары ЖІӨ-ң небары 20%. Бұл басқа елдермен салыстырғанда мемлекеттің орташа əлеуметтік шығыстары. Грек қарызы мəселесі Еуроаймақтағы жағдайды ушықтырады, бірақ оның ең ірі елдері – Германия, Франция, Италия жəне Испания өсу жолына түсті жəне бұл қуантатын жағдай, себебі Еуропа біздің ресурстардың ең ірі импортшысы. Көбісі нарықта арзан иран мұнайының пайда болуынан сескенеді. Менің ойымша,

құлдырауы өндірушілерімізге əсерін тигізуде. Шындығына келетін болсақ, бұл санкциялар біздің елімізге қаншалықты əсерін тигізіп жатыр?

- Экономикадағы жағдайға санкциялардың өздерімен қоса ЕАЭО елдеріндегі макроэкономикалық саясат да əсерін тигізеді. Ол бір-бірінен айтарлықтай ерекшеленеді. Қазастанда біз белгіленген айырбас бағамы саясатын өткізген болатынбыз. Ресей болса бұған ырықты қарады. Қазіргі таңда рубль өз еркімен жүзуге кетті деп айтуға болады. Бұл неге əкелді? Рубль арзандады, біздің өнім өнідіріс кезіндегі үлкен шығындардың есебінен қымбаттады. Өткен

мүмкіндіктер береді. Əсіресе бұл металл экспорттаушыларға қатысты. Ауыл шаруашылығына белгілі бір əсері болады деп ойлаймын. Мүмкін, субсидияларды ұлғайтуға тура келетін шығар. Бұл жағымды жақ, себебі бізде ЕАЭО бойынша серіктестерімізге қарағанда субсидиялау нормасы төменірек. Қолдау жүйесі құрылымының өзін ауыстырып, қаржыны анағұрлым біркелкі бөлуге тура келеді. Қазір ол ірі өндірушілерге бағдарланған, бірақ біздің шаруашылықтарымыздың басым бөлігі – жеке шаруашылықтар, сондықтан бұл мəселе, əсіресе ұсақ шаруашылықтарды біріктіру жағынан ерекше назар аударуды талап етеді.

МЕРЕКЕНІЅ МƏН-МАЅЫЗЫН АРТТЫРДЫ

Қасиетті Ораза Айт мейрамының алғашқы күні ҚР Ұлттық академиялық кітапханасының ұжымы ізгі амал жасап, елордадағы зиялы қауымға дастарқан жайды. Ас ұсынып қана қоймай, ашылғанына жеті ай ғана болған Кітап мұражайын аралатты. Ауыт Мұқибек, Маржан Ершу, Ерлан Жүніс сынды ақындар қонақтарды жырмен сусындатты. Белгілі əнші Ардақ Балажанова əсем əндерді əуелетті.

Кітап мұражайында небір құнды мұралар жинақталған. Алматыдағы Ұлттық кітапханадан елордаға əкелінген олардың көпшілігімен кітапхана қызметкері Айман Есенжолқызы таныстырды. Мұнда ХІХ ғасырда көшірілген Қожа Ахмет Иассауидің «Диуани хикмет» кітабының қолжазбасынан бастап түрлі діни туындылар, «Көрұғлы» дастаны, Əлішер Науаидің өлеңдер жинағы, Алексей Левшиннің 1892 жылы Санкт-Петербургте жарық көрген «Атлас древней Монголии» шығармасы, т.б. көптеген оқырмандарды қызықтыратын кітаптар тізіліп тұр. Əсіресе, дана Абайдың 1909 жылы шыққан өлеңдер жинағын көргенде толқып кетеді екенсің. Айман Есенжолқызының айтуынша, бұл көшірме емес, кітаптың түпнұсқасы. Бұларға қоса кітап мұражайына көрнекті əдебиеттанушы ғалым Зəки Ахметовтің жұмыс үстелі мен тұтынған бұйымдары да қойылыпты.

Жартыжылдық қорытындысы бойынша 2015 жылдың 1 – жартыжылдығы қорытындысы бойынша Оңтүстік Қазақстан облысының Бағалаушылар палатасының мүшелігіне 45 заңды, 71 жеке тұлға есепте тұрады. Есептік мерзімде заңды тұлғалардан, атап айтқанда, сақтандыру компанияларынан 3 бағалаушының қызметіне қатысты шағым-арыз түсті. Оның ішінде 2 арыз бойынша жоспардан тыс тексеру жүргізілді, ал 1 арызда көрсетілген уəждерді тексеру үшін облыстық прокуратура мен ішкі істер департаментіне хат жолданды. Жүргізілген тексеру қорытындысы бойынша «Сараптық-консультациялық бағалау кəсіпорын» жауапкершілігі шектеулі бағалаушы заңды тұлға серіктестігі тарапынан бағалау қызметіне қойылатын біліктілік талаптары бұзылғаны анықталып, Қазақстан Республикасының « Əкімшілік құқық бұзушылық туралы» кодексінің 464бабының 1-бөлігіне сəйкес, 45 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде, яғни 89190 теңге айыппұл тағайындау түрінде əкімшілік жауапкершілікке

тартылды. Бұдан бөлек, «Дəуір» ЖШС-нің мүлікті бағалау есебінің заңдылығына жоспардан тыс тексеру жүргізілді. Тексеру қорытындысы бойынша бағалаушыға қатысты Қазақстан Республикасының «Əкімшілік құқық бұзушылық туралы» кодексінің184бабының 1-бөлігімен 60 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде, яғни 118920 теңге айыппұл салу жəне бағалау қызметімен айналысуға берілген лицензиясының күшін екі ай мерзімге тоқтата тұру түрінде əкімшілік жаза қолданылды. Бағалаушы «Kazakhstan Business Service Company» ЖШС-нің бағалау есебінің заңдылығына тексеру жүргізу туралы арызы ОҚО құқық қорғау органдарына бағалаушының ісəрекетінде Қазақстан Республикасының қылмыстық кодексінің 251-бабында көзделген қылмыс құрамының бар немесе жоқ екенін тексеру үшін жолданды. М. ИСКАКОВ, Оңтүстік Қазақстан облысының Бағалаушылар палатасының төрағасы

Осылардың бəрін көрген Əбіш Кекілбайұлы, Мырзатай Жолдасбеков, Əкім Тарази бастаған əдебиетіміздің қазіргі алыптары, Парламент Мəжілісінің депутаты Оразкүл Асанғазы сынды қайраткерлер өздеріне көрсеткен қошамет-құрметке риза болды. ҚР Ұлттық академиялық кітапханасының басшылығына Үмітхан Мұңалбаева келгелі мұндағы көп іс оң бағыт алғанын атап өтті. Бұл жарқын шараға қатысқандардың жүректеріне нұр құйылғандай болды. Еркін елде отырып, бір кезде халқымыз өктем саясаттың кесірінен жоғалтып ала жаздаған мерекені көпшілікпен атап өту қандай ғанибет екенін ойладық. Ауыт Мұқибектің сонда оқыған «Алланың ықыласы түзу бізге, Əйтпесе тəуелсіздік қайдан келсін?!» деген жыр жолдары да көңілімізге қона кетті... Гүлмира МƏНШƏРІПОВА

Елбасы Н.Назарбаев ұсынған «100 нақты қадам» Ұлттық жоспары бүкіл елімізде кеңінен талқыланып жатыр. Бұл іске Шардара аудандық сотының ұжымы да өзіндік үлес қосуда. Судьялар мүмкіндігіне қарай көпшілік өкілдерімен кездесіп, баспасөз беттерінде материалдар жариялап, аталған жоспардың сот саласына қатысты жаңалықтарын түсіндіруде.

E-mail: adilet.media@mail.ru

де жергілікті сорттарын қалпына келтіру де үлкен жұмыс. Бабаларымыздың асқабақты 80 келіге дейін жеткізгені туралы əңгімелерді талай кəрі көздерден бала кезде естуші едік... Сол сияқты жүзім мен алманы, өрік пен алқорды, алмұртты, шие мен алшаны, шабдалыны, қарақат пен құлпынайды, жаңғақты, жидені жəне көк өністің барлық түрлерін облыстың барлық жерінде де өсіруге болады. Інжір мен анар плантацияларын Мақтаралдың түстігінде өсірген дұрыс. Ал жүзімнің шараптық сорттарын Сарыағаш пен Шардара аудандарында өсіру тиімді. Совет Одағы

Алматының 1000 жылдығы ЮНЕСКО мерейтойлары тізімінде Алматының 1000 жылдығы ЮНЕСКО-ның мерейтойлық даталар тізіміне енді. Бұл туралы бүгін Орталық коммуникациялар қызметінде өткен баспасөз мəслихатында ҚР Ұлттық ғылым академиясының академигі, тарих ғылымдарының докторы, археолог Карл Байпақов мəлім етті. «Мен жақында белгілі болған керемет жаңалықты жариялағым келіп отыр. Алматының 1000 жылдық мерейтойы ЮНЕСКО тізіміне енді. Алматының тарихы 150 жыл емес екендігі дəлелденген жайт жəне оның құрылуы Верный қамалының салынуымен байланысты емес. Алматыға - 1000 жыл. Бұл - тұтас тарихи дəуір», - деді ол. Оның ойынша, Алматы туристер ошағына айналуы тиіс. «Түркістан, Отырар, Сауран - туристерге, тағзым етушілерге толы. Алматы да сол сияқты ірі туристік орталыққа айнала алады», - деп атап өтті ғалым. Оңтүстік астананың əкімдігі 2016 жылы қаланың мыңжылдығын атап өтетіндігін бұның алдында хабарлаған болатын.

Зардап шеккендерге қажетті көмек көрсетіледі Алматы қаласында орын алған сел тасқыны салдарынан зардап шеккендерге қала əкімдігі мен мемлекет тарапынан барлық қажетті көмек көрсетіледі. Бұл туралы бүгін Алматыда өткен арнайы баспасөз мəслихаты барысында ҚР Премьер-Министрінің орынбасары Бердібек Сапарбаев мəлімдеді. Оның айтуынша, қазір сел тасқыны салдарын жою жұмыстары ойдағыдай жүргізіліп жатыр. Жағдай қалыпты күйде. «Сел тасқыны салдарынан жергілікті немесе республикалық маңызға ие жолдар зақымдалған жоқ. Қала тұрғындарынан алаңдамауларын сұраймыз. Қазір оқиға аймағында селдің салдарын жою жұмыстарына қалалық ТЖД, ІІД, «Құтқару қызметі» кəсіпорны, «Қазселденқорғау» мемлекеттік мекемесі жəне Ұлттық гвардия тарапынан барлығы 1200 адам мен 167 техника жұмылдырылған», деді Б. Сапарбаев.

Елордада 25 мекеме 500 бос жұмыс орнын ұсынады Астанада 24 шілде күні сағат 10.00-ден 13.00-ге дейін Жұмыспен қамту орталығы жəне «Тұран-Профи» академиясының ғимаратында Бос жұмыс орындар жəрмеңкесі өтеді, деп хабарлады қалалық əкімдіктің баспасөз қызметінен. Жəрмеңкеде 25 жұмыс беруші 500-ден астам бос жұмыс орнын ұсынады. Мақсаты - жұмыссыз азаматтарды жұмысқа орналастыруға жəрдемдесу. Бос жұмыс орындар жəрмеңкесінде Жұмыспен қамту орталығының мамандары «Жұмыспен қамту жол картасы 2020» бағдарламасына қатысу мəселелері бойынша кеңес береді, жастар практикасына қатысу, əлеуметтік жұмыс орындарына жəне ақылы қоғамдық жұмыстарға жұмысқа орналасу мүмкіндіктері туралы айтылады. Айта кетейік, Астана қаласында 2015 жылдың І жартыжылдығында 9 мыңға жуық жаңа жұмыс орны құрылды, 2300 адам жұмысқа орналастырылды.

Қазақстанда 3 сүт-тауарлы ферма ашылады

Inform.kz сайтының материалдары бойынша дайындалды

ақ оны сот жүйесінде қызмет ететін əрбір қызметкерінің мұқият зерделеуі қажеттігіне назар аударылды. Сапарбек ИБАДУЛЛАЕВ, Шардара аудандық сотының кеңсе меңгерушісі

Қауынқақтың бағын ашайық Оңтүстік Қазақстан облысының əкімі А.Мырзахметов қауынқақты оңтүстіктің брендіне айналдырайық деген идея айтты. Асқар Исабекұлының бұл бастамасын мемлекеттік деңгейде қолдау керек. Шынына келсек шыбық шаншысаң бəйтерекке айналатын, бір дəн тастасаң алақаның толатын ырысты, киелі Оңтүстіктің жерінде халыққа қажетті ауылшаруашылығы (тропикалық экзотикалық өнімдерінен басқа) дақылдарының бəрі де өседі. Жылына екі рет өнім алуға болады. Сарығаш, Шардара, Мақтаарал өңірлерінен тіптен үш рет өнім алуға да болады. Əуелі күздік, одан соң тары, оны жинап алған соң сүт фермаларына қажетті жүгері егіп сүрлем салуға да болады. Бұл ауыспалы егу өз кезегінде жерді тыңайтады. Ресей космодромдары мен полигондары Қазақ жеріне келгенге дейін Шымкент, Қызылорда, Жамбыл, Алматы облыстарында солай болғанда еді. Қауыны мен қарбызы, əңгелегі тіл үйірген Отырар, Түркістан, Шардара, Сарыағаш, Мақтарал жерінде мыңдаған жылдар бойы өсіріліп келген бақша өнімдерін қайта қалпына келтіру қажет. Бұл өнімдерден қауынқақ қана емес, түрлі пайдалы азықтық майлар, шырындар мен кондитерлік, дəрі-дəрмектік, косметикалық тауарлар да өндіруге болады. Дамыған елдер ондаған түрлі медицинаға үлкен сұраныстар тудырып отырған өнімдер алатын, адам ағзасына керекті дəрумендердің бəрінде беретін асқабақтың өзі неге тұрады. Бұл өнімдердің дəндерінен алынатын тамақ өнеркəсібіне қажетті майлар мың бір ауруға ем жəне денсаулыққа да өте пайдалы. Бұл өнімнің

ҚПАРАТ

Қазақстанда 3 сүт-тауарлы ферма ашылатыны туралы Орталық коммуникациялар қызметінде өткен баспасөз мəслихатында ҚР Ауыл ашруашылығы вицеминистрі Ермек Көшербаев мəлім етті. «Бүгінгі таңда бізде серіктестермен бірге тəулігіне 210 тонна өнім шығара алатын 3 сүт-тауарлы ферманы ашу жөнінде жұмыстар жасалуда. Ол: Ақтөбе облысында тəулігіне 60 тонна сүт өнімдерін өндіре алатын «Milker», Алматы облысында қуаты 100 тонналық «Айынды» жəне Ақмола облысында тəулігіне 50 тонна өнім бере алатын «АгроТрейдТорг» компаниялары», - деді ол. Ауыл шаруашылығы министрлігінің мəліметтері бойынша, Қазақстанда 2014 жылы 5 млн. тонннадан астам сүт шығарылған. Сүт өңдеу тауарлары өндірістің 40 пайыз үлесін алады. Жалпы елде 183 өңдеу кəсіпорындары бар. Олар жалпы 3,5 млн. тонна сүт шығара алады.

Шардара судьялары белсенділік танытуда Жуырда аудандық сотта «Бес институционалдық реформаны жүзеге асыру жөніндегі 100 нақты қадам» ұлттық жоспарын талқылауға арналған брифинг өткізілді. Оған жергілікті БАҚ өкілдері, судьялар мен сот қызметкерлері қатысты. Жиында сөз алған аудандық сот төрағасы Б.Қожанов жаңа тарихи жағдайда дамыған 30 мемлекеттің құрамына кірудің ұлттық жоспары болып табылатын бағдарламаны жүзеге асыруда соттардың алдында тұрған міндеттерге жанжақты тоқталып өтті. Іс-шара барысында Елбасының «100 нақты қадам» атты бағдарламалық құжаты еліміздің əрбір азаматына жəне Қазақстанның болашағына қатысты екені айтылды. Сондай-

2

ыдыраған 1991 жылдардан кейін, Мəскеу беріп отырған шарап шикізатынан айырылған Армян коньягін жасаушылардың бүкіл ТМД елдерінде жүзім өсірілетін аймақтарды жасырын түрде зерттегенде бір жылдың 365 күнінің 339 күнінде осы өңірлерде күннің көзі жүзім бұтақтарына түсіп, одан жүзімнің қанттылығы арта түседі екен. Əрине ондай жерде өскен жүзімнен алынатын өнімнің де сапасының арта түсетіні белгілі. Ендігі мəселе осы өнімдерді өңдейтін зауыт пен фабрикалар жұмыстарын қайта жандандыру. Қирап металломға айналғандарының орнына озық технологиялық кəсіпорындарды Европадан көптеп сатып алу, жəне жұмысшылар мен инженерлер, менеджерлер даярлау да қатар жүруі керек. Бұл атқарылмақ игі іс – шаралар облысымызда он мыңдаған жұмыс орындарының ашылуына алып келеді. Сондықтанда облыс əкімі А.Мырзахметовтің бұл жақсы бастамасын қолдауымыз керек! Тоқ етерін айтқанда ауыл шаруашылығы өнімдерінің барлық түрін өсіруге қолайлы Оңтүстікте мемлекет тарапынан берілетін субсидияны шашырата бермей, мемлекет басқаратын шаруашылықтар мен кооперативтер құру өмір талабынан туындап отырған күн тəртібіне көтеріліп отырған өзекті мəселеге айналды. Бұл мемлекеттік құрылымдар өз кезегінде жекеменшік өнім өндірушілермен өнім өткізуде бəсекелестік туындатып, елімізде Елбасы айтып жүрген нарықтық экономиканың дамуына əкеледі. Ілесбек БАЙЖАНОВ.

«ҰЛЫ КӨШТЕН» «МӘҢГІЛІК ЕЛГЕ» (Соңы. Басы 1-бетте). Белгілі суретші, ҚР Еңбек сіңірген қайраткері Ерболат Төлепбай бастаған шығармашылық ұжым Қазақ хандығының құрылу жылдарынан бастап, Тəуке ханның тұсындағы оның күшейген кезеңін қамтыған. Кешегі күндерді бүгінмен үндестіріп, Ұлт көшбасшысы Нұрсұлтан Назарбаев бейнесі арқылы ХХІ ғасырдағы Қазақстанды берген. Триптихты Ерболат Төлепбайдың жетекшілігімен төрт суретші салған. Атап айтсақ, Ағымсалы Дүзелханов, Айдар Жамханұлы, Айдос Шахмардан жəне Қазақбай Əжібекұлы. Тарихымызда «Есім ханның ескі жолы», «Қасым ханның қасқа жолы» сияқты Əз Тəукенің «Жеті жарғысы» заңдар жинағының да алар орны үлкен. Əз Тəукенің билік ету кезеңі Қазақ хандығы нағыз күшейген тұсына тұспа-тұс келді. Оған «Жеті жарғы» сынды қазақтың дəстүрлі əдет-ғұрып заңдары жинағы да оң əсер етті деп ойлаймыз. Екінші суретте сол заңды көпшілікке оқып беру сəті бейнеленген. «Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев. ХХІ ғасыр» аталған трихтипты түйіндейтін үшінші сурет те сəтті шыққан. Айта кету керек, Елбасының тарихта алар орнын белгілейтін бұл көзімізге түскен үшінші картина. Алғашқысы – Бексейіт Түлкиевтің «Ұлы көші» болса, екіншісі «Астана – жастық пен білім қаласы» деп аталады. Оның авторы суретші-монументалист Аманат Назарқұл. Бұл сурет Қазақ гуманитарлық заң университетінің президенті Мақсұт Нəрікбаевтың тапсырысымен салынған. Мұнда Нұрсұлтан Назарбаевтың 2008 жылы Астанада аталмыш университеттің жылы ашылу сəтіне қатысып жатқан көрінісі берілген. Мемлекет басшысының жанында тұрған адамдардан елорданың сол кездегі əкімі Иманғали Тасмағамбетов пен Мақсұт Нəрікбаевтың өзін танимыз. Аманғали ҚАЛЖАНОВ

¦ÄIËÅÒ (Соңы. Басы 1-бетте).

– Миллиардтар туралы айтып өттіңіз. Осынша соманы жинау оңайға соқпаған шығар.

– Бекітілген жоспарды артығымен орындау – бұл, əрине салықтық жəне кедендік əкімшілендіруді жетілдіруге бағытталған іс-шаралардың нəтижесі болып табылады. Бұл ретте, қосымша резервтерді анықтау жəне өндіру бағытындағы жұмыстарды атап өтуге болады. Кірістерді тиімді əкімшілендіру нəтижесінде, ағымдағы жылдың 1-ші жартыжылдығында мемлекеттік бюджетке анықталып, өндірілген қосымша резервтер 10,5 млрд. тг., яғни барлық түсімдердің 10,9% құрап отыр. Республикалық бюджетке өндірілген қосымша резервтер сомасы – 4 млрд.

111 млн. тг. құраса, жергілікті бюджетке 6 млрд. 417 млн. тг. өндірілген. Қосымша резервтер негізінен келесі жұмыс бағыттары бойынша анықталған: · салықтық тексерулер нəтижесінде – 651 млн. тг.; · камералдық бақылау нəтижесінде – 595 млн. тг.; · Кеден одағы шеңберіндегі жанама салықтарды əкімшілендіру нəтижесінде – 314 млн. тг.; · берешек сомаларын мəжбүрлеп өндіру іс-шаралары нəтижесінде – 3,5 млрд. тг.; · салық салу базасын түгендеу бойынша уəкілетті органдармен жүргізілген жұмыс нəтижесінде – 4 млрд. 193 млн. тг.; · кедендік құнды түзету жəне тауарларды сыныпталуын бақылау нəтижесінде қосымша – 1 млрд. 212 млн. тг. Ағымдағы жылдың 1жартыжылдығының қорытындысы бойынша, жалпы қалыптасқан берешек сомасы 7,7 млрд. тг. құрап, жыл басымен салыстырғанда 232 млн. тг. немесе 3% азайып отыр. Салық жəне кеден саласындағы əкімшілік құқық бұзушылықтар үшін өндірілген айыппұлдар туралы айтар болсақ, 2015 жылдың 6 айында облыс бойынша 6800 əкімшілік іс қозғалып, 171 млн. тг. айыппұлдар салынған. Олардың 124 млн. тг. бюджетке өндірілген.

– Уақыт талабына орай жұмыс істеудің əдіс-тəсілдерін де жетілдіріп отырған боларсыздар.

– Өздеріңіз білетіндей, салықтық əкімшілендіруді жетілдірудің бір шарасы ретінде, 2015 жылдың басынан бастап «электрондық шот-фактураны» қолдану механизмі енгізілуде. Бүгінгі таңда облыс бойынша электрондық шот-фактура қолданатын 2006 кəсіпкер тіркелген. Бұл жүйені қолдану ең алдымен көлеңкелі экономикамен жəне қаржы саласындағы құқық бұзушылықтардың алдын алуға бағытталған.

– Елбасымыздың өзі шағын жəне орта бизнесті дамытуға ерекше көңіл бөліп отыр емес пе. Олардың үлесі қандай?

– Бүгінгі таңда облысымызда 220 мыңнан астам шағын жəне орта бизнес өкілдері жұмыс атқаруда. Осы субъектілерден ағымдағы жылдың 1-жартыжылдығында 61,5 млрд. тг. өндіріліп, облысымызда шағын жəне орта бизнес өкілдерінен түскен түсімдер, жалпы түсімнің 64% құрап отыр.

– Салық төлеудің жолы жылдан жылға жеңілдеп келеді.

– Дұрыс айтасыз. Салықтық əкімшілендірудегі заңнамаға енгізілген өзгерістерге тоқталар болсам, ағымдағы жылдың 1 шілдесінен бастап, бензин, дизель отыны, алкогольдік өнімдерінің көтерме жəне бөлшек саудасымен айналысатын салық төлеушілер, мəліметтерді тіркеу жəне

Бірінші жартыжылдықта 8 млрд. 123 млн. теңге артығымен өндірілді

ЭКОНОМИКА жөнелту функциялары бар бақылаукасса машиналарын қолдануға міндеттелді. Бұл ретте, мəліметтер бақылау-касса машиналарынан, онлайн-режимде мемлекеттік кірістер органдарына жөнелту – жалпы пайдаланудағы телекоммуникациялар желілері арқылы жүзеге асырылатын болады. Мəліметтерді жөнелту операторы ретінде «Қазақтелеком» АҚ белгіленген. Ал, 2016 жылдың 1 қаңтарынан бастап, арнайы салықтық режимін қолданатын субъектілер, міндетті түрде POS-терминалдарды қолданатын болады. Сондай-ақ, 2015 жылдың 1

– Тəуекелдерді басқару жүйесін енгізу туралы тоқталар болсақ, бұл шара Елбасымыздың «100 – Нақты қадамында» белгіленген, басым міндеттердің бірі болып табылады. Қазіргі таңда, салықтық жəне кедендік тəуекелдерді біріктіру жұмыстары жүргізілуде. Тəуекелдер жүйесін қолдану – салықтық жəне кедендік тексерулерді нақты бір себеп болғанда ғана жəне Комитетпен келісе отырып жүргізуді талап етеді. Яғни, салық төлеушілер мен сыртқы экономикалық қызметке қатысушыларды жаппай тексеру механизмі жойылды. Күдік тудыратын кəсіпкерлік

(транзитті қоспағанда) 4-ке дейін азайтылғандығын айтып өтуге болады. Сонымен қатар, 2015 жылдың 6 айында Департамент кеден бекеттеріндегі кедендік тазартудың орташа уақыты импорт кезінде 4 сағат 28 минут, ал экспорт кезінде 39 минут құрап отыр. Бұл əрине, сыртқы экономикалық қатынастарды жеделдетуге бағытталған жұмыс нəтижесі болып табылады. Шет елден əкелінетін тауарларды электрондық түрде кедендік декларациялау жұмыстары да қолға алынып, қазіргі таңда тиісті бағдарламалық жүйелерді жетілдіру жұмыстары жүргізілуде.

3

№29 (232) 24.07.2015 жыл

шешім қабылданып, бюджетке 116 мың 673 тг. өндірілді.

– Кеден бекеттерінің атқарған жұмысына қысқаша тоқтала кетсек.

– Департаменттің кеден бекеттерімен, 2015 жылдың 6 айында, 12026 тауарларға арналған декларация ресімделді. Олардың ішінен: § 8283 – ішкі тұтыну үшін шығару» кедендік рəсімімен; § 2943 – экспорт кедендік рəсімімен; § 800 – басқа да кедендік рəсімдермен шығарылған. Облысымыз, Кеден одағының бірыңғай кеден аумағының сыртқы шебінде орналасуына орай, Департаменттің шекара маңындағы кеден бекеттерінің, экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі маңыздылығы өте зор. Оңтүстік Қазақстан облысының Өзбекстан Республикасымен шекара

Департамент аймағындағы автомобильдік өткізу пункттері арқылы, ағымдағы жылдың өткен мерзімінде 23 030 жүк автокөлігі өткен. Олардың ішінен 11 488 жүк көлігі – Қазақстан Республикасына кіру бағытында, 11 542 жүк көлігі – Қазақстан Республикасынан шығу бағытында өткен.

– Қазіргі Мемлекеттік кірістер департаментінің жұмысы сан салалы екенін білеміз. Мысалы, «жалған кəсіпкерлік» мəселесі жиі алдан шығып тұрады деп естиміз.

– Департаменттің экономикалық тергеу қызметінің жұмысына тоқталар болсам, ағымдағы жылдың 1жартыжылдығында, жалпы 114 қылмыс анықталып, өндірістегі қылмыстық істер бойынша мемлекеттік бюджетке 100 млн. тг. өндірілді, ал 52 млн. тг. көлеміндегі мүлікке тыйым салынды. Қазіргі таңда, жалған кəсіпкерлікпен

ЖАРТЫ ЖЫЛДА 95 млрд. 672 млн. ТЕҢГЕ ӨНДІРІЛДІ

шілдесінен бастап, қолданыстағы бюджеттік сыныптама кодтарының саны 215-тен 96-ға дейін азайтылды. Бұл ретте, əлемдік тəжірибе ескерілген болатын. Бұл, ең алдымен салық төлеушілерге төлемдерді жүргізуді жеңілдетуге жəне бюджетке төлемдердің қате түсуін болдырмауға бағытталған шара. Сонымен қатар, салық төлеушілердің тапсыратын салық есептілік нысандарын азайту бойынша да көптеген жеңілдіктер жасалуда. Сол жеңілдіктердің бірі – ол электронды түрде көрсетілетін қызмет түрі. Мысалы, Департаментпен 2014 жылы 1 789 895 мемлекеттік қызмет көрсетілсе, оның ішінде 1 260 592 немесе 70,4% электронды портал арқылы, қағаз түрінде 529 303 немесе 29,6%, 2015 жылдың бірінші жарты жылында 818360 мемлекеттік қызмет көрсетілді, оның ішінде 592541 немесе 72,4% электронды портал арқылы, 225819 қағаз түрінде немесе 27,5%. Көрсетілген мемлекеттік қызметтердің өткен жылмен салыстарғанда азаюының себебі бірқатар қызмет түрлерінің Халыққа қызмет көрсету орталықтарына берілуі болып табылады. Ақпараттарды беру жəне өңдеу, қабылдау мақсатында, облыс бойынша 17 ауданда 25 орталық жұмысы ұйымдастырылған. Халыққа қызмет көрсету тиімділігінің сапасын жақсарту жəне салық төлеушілермен қарым-қатынасты азайту мақсатында, облыстың ауылдық округтерінде 162 салық төлеушінің терминалдары жұмыс істеуде.

– Мүлікті жария ету ісі қалай жүріп жатыр?

– Мүлікті жария етуге қатысты атқарылып жатқан іс-шараларға тоқталар болсақ, аудандық мемлекеттік кірістер басқармаларына бүгінгі күнге 6,2 млн. тг. құрайтын 9 өтініш қабылданып, 9 мүлік заңдастырылып, осы мүліктерден бюджет есебіне 10 пайызы төленді. Ал, жергілікті атқарушы органдарында, жылжымайтын мүлік бойынша рақымшылық жасауға 2014 жылдың 1 қыркүйегінен бастап, бүгінгі таңға дейін 11 млрд. 688 млн. тг. құрайтын 1514 өтініш қабылданды. Оның ішінде 7 млрд. 487 млн. тг. құрайтын 1052 өтініш жария ету бойынша шешім қабылданып, заңдастырылды.

– Елбасы жариялаған Ұлт жоспарына қатысты не айтар едіңіз?

субъектілерінің тізімі бойынша жұмыс Департаментпен тұрақты түрде жүргізіліп келеді.

– Ең маңызды учаскелердің бірі – кеден екені белгілі. Кеден қызметіне келетін болсақ, ағымдағы жылдың 1 жартыжылдығында, сыртқы сауда айналым көлемі 1 340, 2 млн. АҚШ долларын құрады, оның ішінде: · тауарлар экспорты 615,3 млн. АҚШ долларын құраса; · тауарлар импорты 724,9 млн. АҚШ долларын құрап отыр. Өткен жылдың осы кезеңімен салыстыратын болсақ, облысымыздың сыртқы сауда айналымы 173 млн. АҚШ долларына немесе 9% кеміген. Бұл жағдай, баршамызға белгілі, ол əлемдік нарықтағы тұрақсыз экономикалық-саяси жағдайлардың нəтижесі болып табылады. Кедендік əкімшілендіруді оңтайландыру шараларына тоқталсақ, бұл міндетке «100 нақты қадам» ұлт жоспарында ерекше мəн берілген. Осы тұрғыда, тауарларды кедендік тазарту кезінде, кəсіпкерлерден талап ететін құжаттар саны экспорт кезінде – 3-ке дейін, ал импорт кезінде –

Кеден саласында қызмет көрсететін тұлғалар туралы айтар болсақ, облысымызда 42 кеден өкілі, 6 уақытша сақтау қоймасы, 5 еркін қойма, 7 кеден қоймасы, 4 өз тауарларын сақтау қоймалары мен 2 уəкілетті экономикалық операторлар қызмет көрсетуде.

2015 жылдың 6 айында, кедендік төлемдерді есептеуге негіз болып табылатын, тауарлардың кедендік құнына 5578 қосымша тексеру жүргізілген. Тексеру қорытындысы бойынша 4361 кедендік құн түзетіліп, нəтижесінде бюджетке қосымша 1 млрд. 276 млн. 825 мың тг. кедендік төлемдер мен салықтар өндірілді. Бұл көрсеткіш, өткен жылдың 1жартыжылдығымен салыстырғанда 1,4 есеге көп.

(2014 жылы 3100 кедендік құн түзетіліп, бюджетке 816 млн. тг. қосымша кедендік төлемдер мен салықтар өндірілген). Тауарлардың сыныпталуы бойынша 85 сыныптау шешімдері қабылданған жəне қосымша 44 млн. 048 мың тг. есептелініп, бюджетке 38 млн. 696 мың тг. өндірілді. Ал, алдын-ала сыныптау бойынша 8

сызығының ұзындығы 958,76 км құрайды. Департамент құрамындағы 10 кеден бекетінің ішінен, 5 кеден бекеті Өзбекстан Республикасымен шекаралас автомобильдік өткізу пункттерінде орналасқан, 1 кеден бекеті темір жол терминалында, 1 – əуежай аймағында орналасқан.

2015 жылдың 1 қаңтарынан бастап, өткізу пункттерінде жүк көліктерінің өту мерзімі 65 минутқа қысқарған болатын. Өткен жылы бұл көрсеткіш 75 минутты құраған болатын. Алайда, кеден бекеттерінде əкелінетін тауар туралы алдын-ала ақпараттандыру жұмысын бақылауға алу нəтижесінде, өткен 6 айда жүк көліктерінің орташа өту уақыты 44 минутқа дейін азайтылған. Жүк көліктерінің өту мерзімінің қысқаруына, кеден бекеттеріндегі заманауи техникалық құралдары да өз ықпалын тигізуде. Есеп беру мерзімінде, кедендік бақылаудың техникалық құралдарын пайдалану арқылы 155 əкімшілік іс жəне 2 қылмыстық іс қозғалып, кеден ережелерін бұзу фактілерінің жолы кесілді.

айналысу фактілері жиі орын алуда. Жүргізілген жедел-іздестіру ісшаралары нəтижесінде, жалған шотфактуралар жасайтын 3 ұйымдасқан қылмыстық топ анықталып, 30-ға жуық мекемелердің мөрлері, бухгалтерлік жəне құрылтай құжаттары тəркіленді. Анықталған жалған кəсіпкерліктен мемлекетке келтірілген залал сомасы 10 млрд. тг. құрап отыр. Сондай-ақ, 25 заңсыз ойын мекемелерінің, оның ішінде 4 жасырын казиноның қызметі тоқтатылып, 293 ойын құралдары мен 350 мың. тг. ақшалай қаражат тəркіленді. Заңсыз айналымнан 3 млн. астам алкогольдік өнім, 44 158 жалған есептеу бақылау маркалары, 23,2 тонна спирт жəне 4 тонна шарап тəркіленді. Контрафактілік аудио жəне бейне өнімдер дайындайтын 2 жасырын цехтың жұмысы тоқтатылды. Күмістен жасалған 23 кг өнімнің, 7 тонна – тыйым салынған «насыбайдың» контрабандасы анықталды. Сонымен қатар, номиналы 2000 теңгелік жалған ақша жасайтын қылмыстық топ анықталып, қазіргі таңда 14 қылмыстық істің өндірісі аяқталды. Өндірісте болған барлық қылмыстық істер бойынша мекемелер мен тұлғаларға заң бұзушылықтардың себептер мен жағдайларын жою туралы 27 ұсыныс жолданды.

– Сыбайлас жемқорлықпен күрес мəселесі де тұрақты назарда шығар.

– Əлбетте, Мемлекеттік кірістер органдарында сыбайлас жемқорлықпен күресу туралы айтар болсам, үстіміздегі жылдың 6 айында, Департаменттің лауазымды тұлғаларына қатысты салғырттық, қызметін теріс пайдалану, жалған кəсіпкерлік жəне есірткі заттарын заңсыз сақтау жəне ұрлау фактілері бойынша 18 қылмыстық іс қозғалды. Департамент қызметкерлері арасында сыбайлас жемқорлықтың алды алу мақсатында, профилактикалық іс-шаралар тұрақты түрде жүргізіліп тұрады. Бұл шаралар өзінің оң нəтижесін беруде. Осылайша, жоғарыда айтып өткен Департаменттің көрсеткіштері, мемлекеттік кірістер органдарына жүктелген міндеттердің тиімді атқарылып жатқандығының нəтижесі, деп санаймын. Бұл жетістіктер, тек мемлекеттік кірістер органдары емес, сондай-ақ, жалпы бизнес-қауымының, халықтың – еліміздің қарқынды өркендеуі мен дамуы үшін қосып жатқан еңбектерінің арқасы, деуге болады. Сұхбаттасқан З. ЖАНСЕЙІТ.

ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ЭКСПОРТ - ИНДУСТРИЯЛАНДЫРУ ТІРЕГІ Жаһандық дағдарыстың жағадан алған бүгінгі жағдайында əлемнің көптеген мемлекеттері тауар экспортына қатысты біршама қысым көріп отырғаны айқын. Əлемдік экономика тұрақсыз күйге түскен уақытта көптеген елдерде экономикалық өсім баяулап, бəсекелестік ұлғайып, тұтыну саябырситыны да анық. Əлемдік саудамен ықпалдастығы артып отырған Қазақстан үшін де экспорт мəселесі өзекті. Өйткені, əлемнің алмағайып ахуалы Қазақстанды сырт айналып өтпейтіні белгілі. Дегенмен, қолға алған қолдау шараларының нəтижесінде Қазақстан экспорттаушы елге айналып келеді. Осыған байланысты кеше Орталық коммуникациялар қызметінде Инвестициялар жəне даму министрі Əсет Исекешев дүниежүзілік рейтингтегі Қазақстанның экспорттаушы ел ретіндегі орны нақтыланғанын жариялаған болатын. Министрдің алға тартқан мəліметіне қарағанда, Қазақстан бүгінгі таңда 850 экспорттық тауарды сыртқа шығарып сатып келеді. Ал солардың 160ы бойынша Қазақстан ТОП-50 экспорттаушы елдердің қатарына кірді. «Қазір бұл көрсеткіш бойынша 49-орында тұрмыз. Қазақстандық экспорттың географиясы шамамен 260 млн халықты қамтып отыр. Біздің тауарлар Ресейге, Орталық Азия елдеріне, Иранға, Қытайға жəне басқа да мемлекеттерге экспортталуда», - дейді министр Əсет Исекешев. Айта кетерлігі, Қазақстан дүниежүзінде сары фосфор мен уран экспортынан бірінші орында тұрған көрінеді. Нақтылап айтқанда, сары фосфор бойынша əлемдік экспорттың 40 пайызы, ал уранның 46 пайыздық үлесі Қазақстанның еншісінде. Бұдан бөлек, титан саудасынан біздің еліміз əлемнің үздік үштігіне енсе, ұн экспортынан Түркиядан кейінгі екінші орында тұрмыз. Тоқтала кететін жайт, Қазақстанда қолға алынған индустрияландыру саясаты отандық экспорттық əлеуетті жандандыруға біршама

E-mail: adilet.media@mail.ru

серпін беріп отыр. Нақтырақ айтқанда, Қазақстанның экспорттаушы ТОП-50 елдер қатарына енуіне де индустрияландырудың шарапаты зор болып табылады. Мəселен, мəліметтерге қарағанда, Индустриялықинновациялық даму бағдарламасының экспорттағы үлесi 14 пайызға жеткен. Бұл негізінен индустрияландырудағы іске жаңа қосылған өндірістердің нəтижесінен орын алып отырған көрсеткіш. Яғни, бұның өзі индустрияландыру саясаты дер кезінде қолға алынып, жүзеге аспаған болса онда Қазақстанның экспорттық көрсеткіші əлі де он төрт пайызға төмен болып, үздік елу елдің қатарына кіре алмаған болар едік дегенді білдіреді емес пе?!

Баспасөз мəслихаты барысында Инвестициялар жəне даму министрі Əсет Исекешев алдағы уақытта экспорттық əлеуеттің арта түсетінін де жоққа шығармайды. Бұған себеп бірнеше алпауыт корпорациялар Орталық Азиядағы филиалдарын Қазақстанға көшіруге ниеттеніп жатқан көрінеді. Айта кетерлігі, Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев трансұлттық корпорацияларды үздік инвестициялық орталық ретінде Қазақстанға тартуды тапсырған болатын. Осыған орай, қазір бірнеше корпорация көрші елдердегі ахуалды ескере отырып, филиалдарын Қазақстанға көшіруге кірісе бастаған екен. «Ондай корпорациялар өздерінің кеңселерін

Қазақстанда ашып, біздің елде отырып қызметтерін барша Орталық Азия аумағында жүзеге асырмақшы. Бұл компаниялар қазақстандық əлеуетті салалар бойынша емес, жоғары технологиялар саласында жұмыс істейді», дейді Əсет Исекешев. Тағы бір тоқтала кететін жайт, бүгінгі таңда шетелдік 18 компания Қазақстанға қайта инвестиция салуға мүдделі болып отыр. Бұл ретте ведомство басшысы Елбасының 5 институттық реформасын орындау мақсатында Қазақстанда қысқа мерзімге келген шетелдік инвесторларды ел экономикасын қайта инвестициялауға тартып жатқанын мəлімдеді. «Мəселен, «Лотте» компаниясы «Рахат» компаниясын сатып алса, біз түскен пайданы инвестор өз еліне алып кетпеуі үшін елімізде өзге фабрикалардың салынуына жағдай жасаймыз. Бүгінгі таңда шетелдің 18 компаниясымен қайта инвестициялауға қатысты келісім жасалды. Бұл бағыттағы жұмыс алдағы уақытта да жалғасатын болады», - дейді министр Əсет Исекешев. Бұдан бөлек, алдағы уақытта Инвестициялар жəне даму министрлігі мемлекеттік қызметке шетелдегі жоғары білікті қазақстандық мамандарды тартуды жандандырады. Бұл ретте адамдар мемлекеттік қызметке оңай келуі үшін 1 қыркүйектен бастап министрліктің бөлімшелеріндегі бос орындар туралы ақпаратты сайтқа алдын ала жариялап отырады. «Дарынды, қабілеті ерекше жəне жоғары білікті мамандардың мемлекеттік қызметке келуі мейлінше маңызды. Осы мақсатта біз шетелдегі нағыз мықты маманды, ағылшын тілін еркін меңгерген біздің қандастарымызды осы жұмысқа тарту үшін кейбір салаларда жалақыны қайта қарауға да дайынбыз. Бізге ағылшын тілін меңгерген, шет мемлекеттерде қызмет атқарған, ашық əрі тиімді жұмысқа дайын азаматтар өте қажет. Біздің министрлік кадрлардың келуіне əрдайым мүдделі болатын. Қазір шамамен 50 «Болашақ» түлегі

бар, тағы 34-ін біз оқуға жіберіп отырмыз», дейді министр. Тұтастай алғанда, осындай жұмыстардың барлығы алдағы уақытта елдегі индустрияландыру саясатын, қазақстандық экспорттық бағытты ілгерілетуді жандандыратыны сөзсіз. Жалпы, əлемдік ахуалға байланысты нарықтар тарылып, сұраныстар құлдырап, негiзгi экспорттық тауарлардың бағасы төмендеген тұста экспортты жүзеге асыру оңай емес. Дегенмен, Қазақcтанда индустрияландыру бағдарламасын жүзеге асыру нəтижесінде шикiзаттық емес экспортты дамыту дер кезінде қолға алынып, индустрияландыру картасы аясындағы жаңа өндiрiстердiң экспорттағы үлесi 14 пайызды құрады. Болжаушылар ағымдағы жыл соңына қарай Қазақстанның экспорттық көрсеткіштері артатынын да бағалайды. Мəселен, «KAZNEX INVEST» АҚ басқарма төрағасының орынбасары Мейіржан Майкеновтің айтуынша, əр жылдың басындағы төрт айы компаниялардың келісімшарттары жаңартылатын немесе қайта жасалатын кезі болып табылады. Сол себептен, барлығында іскерлік белсенділік төмендейді. «Алайда, қазіргі кезде азық-түлік жəне жеңіл өнеркəсіптің, құрылыс индустриясының көптеген кəсіпорындарының өздерінің өнімдерін Орталық Азия елдеріне жеткізу бойынша ұзақ мерзімді шарттарды бекіту тұрғысында жоспарлары бар. Сондықтан жыл соңына қарай ахуал тұрақтайтын болады. Өйткені, бізде экспорттық шарттарды арттырып, өнімді жеткізу жұмыстары басталады. Осы орайда, жыл соңына қарай оңтайлы статистика қалыптасады деп күтеміз. Десек те, орын алып отырған қиындықтарды ескере келіп, экспорттық əлеуеті жоғары кəсіпорындарды қолдау маңызды екенін айта кету керек», - дейді басқарма төрағасының орынбасары Мейіржан Майкенов. Қанат МƏМЕТҚАЗЫҰЛЫ ҚазАқпарат

Пайдаланушылар мемлекеттік жəне №29 (232) коммерциялық 48 телеарнаны онлайн көре алады 24.07.2015 жыл

АЙМАҚ

¦ÄIËÅÒ

коммерциялық 48 телеарнаны онлайн трансляцияда көре алады. Келешекте оның санын 70-ке жеткізуді жоспарлап отырмыз. Сондай-ақ, «Қазақфильм», «Қазақстан Республикасы Президентінің Телерадиокешені» компанияларынан қазақстандық көркем жəне деректі фильмдерінің, мемлекеттік жəне коммерциялық телеарналардың авторлық бағдарламалары мен фильмдерінің тегін бейнетекасы қолжетімді. Өтіп кеткен бағдарламаларды көруге мүмкіндік беретін 24 сағаттық кері шегерілім қызметі де бар. Жобаның басты мақсаты – Интернет желісі арқылы əлемнің кез келген нүктесінде қалаған адамдарға қазақстандық телерадиоарналар контентінің жаһандық ұсынысын беру. «Қазақстан Республикасының ұлттық интернет-хабар тарату» қызметінің қолжетімділігі, шетелде тұратын қазақ

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев Ұлттық спутниктік сандық телерадио таратылым желісін ресми түрде іске қосқаны бəрімізге аян. Бұл отандық телехабар тарату жүйесін сандық технологияларға көшірудің алғашқы кезеңі. Елбасының тапсырмасымен жүзеге асқан жоба 2020 жылға дейінгі Қазақстан дамуының Стратегиялық жоспарындағы басым бағыттардың бірі. Бүгінде дүниежүзі бойынша тұрғындар сандық телерадиохабар таратудың жемісін көріп отыр. Ал, өзіміздің отандық сандық хабар тарату да даму үстінде. Жалпы сандық телерадиохабар таратылымына өту жоспары мен оның артықшылықтары жөнінде айта кеткенді жөн көрдік. Негізі адамдар қай нəрсені болмасын

4

тарататын республикалық қабылдағыштаратқыш желілерін жетілдіру жəне дамыту; · Технологиялық пайдалану желілері мен байланыс желілері бойынша қызмет көрсету; · Телевизия жəне радио хабар тарататын объектілер, телекоммуникация жəне байланыс желілерін жобалауды жүзеге асыру; · Байланыс кəсіпорынның технологиялық жабдықты құрастыруды жүзеге асыру; · Жаңа байланыс қызметін көрсету мақсатымен зерттеу жұмыстарын жүзеге асыру; · Электр жəне радиотехникалық өлшеуіш құралдарын тексеру, сонымен қатар уақыт жəне жиілік өлшеуіштері; · Телерадио хабар тарату саласында қызметтерді ұсыну, соның ішінде бірбағдарламалы эфирлік көрсету телерадиобағдарламалары жəне көпбағдарламалы эфирлік көрсету бағдарламалары бойынша сандық

ЖЫЛ СОҢЫНА ДЕЙІН ШЫМКЕНТ ТҮГЕЛДЕЙ САНДЫҚ ТЕЛЕВИДЕНИЕМЕН ҚАМТЫЛАДЫ

бастапқы кезде сенімсіздікпен қабылдайтыны белгілі жайт. Сондықтан да болар, Кеңес үкіметі заманында шығарылған ең бірінші түрлі-түсті теледидарлар, алғашқы кездері сұранысқа ие болмаған. Себебі, ол кездері адамдар «қара-ақ» түсті телекөрсетілімдерге дағдыланған, оның үстіне сол уақытта түрлітүсті телехабарлар саны да тым аз болған. Ал кейіннен, мемлекеттік деңгейде Кеңес одағының барлық республикаларының түрлі-түсті форматтағы телекөрсетілімге көшу жөніндегі қаулысы шыққаннан кейін, сондай-ақ қара-ақ түсті форматтағы телестудия қондырғыларын жасап шығарудан бас тартқан соң, дүкендерде түрлі-түсті теледидар сатып алушылардың кезектері күрт өскен. Түрлі-түсті теледидарлардың пайда болуы, адамдардың қара-ақ жəне түрлі-түсті форматтағы телехабарлардың айырмашылықтарын байқауға мүмкіндік берді. Əсіресе, бұл айырмашылық футбол трансляциялары кезінде қатты байқалды. Осыған ұқсас жағдай, ескірген аналогтық стандарттан заманауи сандық стандартына көшу кезінде де орын алды. «Сандық» сапаның артықшылықтарын аңғару үшін, адамдарға біраз уақыт қажет болды. Бүгінде теледидар көрермендері сандық жəне аналогтық көрсетілімдегі бейне мен дыбыс сапасының айырмашылықтарын байқап, өз бағасын берді. Дегенмен, «сандық» желіге өту тек техникалық операция деген ұғым қате, өйткені бұл бірінші кезекте əлеуметтік мəселе. Себебі, телевизия ойын-сауықтан бөлек, əлеуметтік ақпараттың қайнар көзі болып табылады. «Сандық» таратылымға өту кезінде, нақты бір мемлекеттің тұрғындар саны, жер аумағы, техникалық жəне қаржылай дайындығы ескеріледі. Сондықтан да болар, «сандық» таратылымға өтудің нақты бір ережесі жоқ. Бұл мəселені əр мемлекет өз ұйғарымы бойынша шешеді. Сонымен бірге, «сандық» таратылым ұғымы туралы нақты айтар болсақ, ол – бейне мен дыбыс сигналын түрлендіріп, оны сандық канал арқылы жеткізу. Заманауи телевизияның негізі ретінде, мəліметтерді MPEG стандартында түрлендіру қарастырылған. Жəй сөзбен айтқанда, «сандық» таратылымның артықшылықтары айдан анық. Біріншіден, сандық сигналдың таралу аймағы аналогқа қарағанда əлдеқайда үлкен. Аналогтық сигнал біркелкі үзіліссіз беріледі, ал сандық сигналдардың жіктеліп жеткізілуіне байланысты, ол бөгеулерге ұшырамай, тіпті жылжып келе

жатқан нысандарда телекөрсетілім жасауға мүмкіндік береді. Оның үстіне, сандық сигнал энергошығын жағынан тиімді. 1 сандық мультиплекспен 15 телеарна жеткізуге болса, аналогтық форматта 1 жиілік диапазонында 1 канал ғана тарайды. Сандық стандартқа өткен жағдайда, пайдаланып отырған аналогтық жиіліктерді өзге телекоммуникациялық мақсаттарда пайдалануға болады. Бүгінгі күні сандық технологиялар коммуникация əлеміне сенімді аяқ басты жəне оның болашағына ешкім күмəн келтірмейді. Сандық стандартқа өтудің алғашқы жол салушылары Еуропа елдері болып табылады. 1998 жылы сандық телехабар тарату желісіне өткен тұңғыш мемлекет Ұлыбритания. Бір айта кететіні, адамдардың істі соңғы мезетке дейін қалдыратын үйреншікті əдеті, оларды келеңсіз жағдайға қалдыруы мүмкін. Мысалы, Лондонда аналогтық сигнал өшірілген кезде, миллионнан астам адам бір мезетте теледидар көру мүмкіндігінен айырылды. Алайда, сол адамдар аналогтық сигналдың өшетіні жөнінде алдын ала хабардар болған. Бұрынғы КСРО мемлекеттерінде сандық стандартқа көшу процесі 2005 жылы Беларуста тесттік түрде сандық сигналды таратудан басталады. Украинада DVB-T стандартында сандық таратылым 2008 жылдың қыркүйек айынан жұмыс жасады. Ал Ресейде сандық эфирлік телевизия DVBT стандартында 2010 жылдан бастап іске қосылса, 2012 жылдың шілде айынан бері Қазақстанда Астана, Алматы, Қарағанды, Жезқазған жəне Жаңаөзен қалаларының тұрғындары теледидарларын жаңа сандық форматта көре бастады. Бір айта кететіні, сандық форматқа бірінші болып қосылған мемлекеттер өз жұмысын DVB-T форматында бастаған. Бұл формат қазіргі кезде ескіргендіктен, сол мемлекеттер жаңа DVB-T 2 форматына көшуге мəжбүр болып отыр. Себебі DVB-T2 форматындағы каналдың тасымалдығы 30%-ға артық жəне техногиялық тұрғыдан айтарлықтай тиімдірек. Сондықтан Қазақстанның өз жұмысын бірден заманауи DVB-T2 форматында бастап кетуі, екі рет шығындануды болдырмады. Бүгінгі таңда Қазақстан тұрғындарының 72% теледидарларын жаңа сандық форматта көретін мүмкіндігі бар. Ал отандық

жерсеріктік сигнал еліміздің аумағын толықтай 100% қамтиды. Ал, сандық эфирлік көрсетілімді тамашалау үшін жаңа теледидар сатып алудың еш қажеті жоқ, тек Т2 эфирлік қабылдағышын сатып алып, үй ішіндегі немесе сыртқы антеннаны қолдану керек. Егер теледидарыңыз кейінгі шыққан үлгіде болса, оған САМ модуль сатып алса болады, өйткені оның бағасы қабылдағыштан əлдеқайда төмен. Бұл қабылдағыштар барлық ірі техникалық дүкендерде немесе дилерлерде сатылады. Жабдықтарды сату мен орнату жұмысы толықтай дилерлік желімен іске асырылады. Өз тарапымыздан, қабылдағыштардың бағасын төмендету мақсатында, өндірушілер мен дилерлік желі арасында делдалдардың болмауын қамтамасыз еттік. Бұған қоса, сандық эфирлік көрсетілімнің тегін екенін атап өтсем деймін. Жақында «Қазтелерадио» АҚ «Телегазет» пен «GALAM TV» Интернет көрсетілім жобаларын іске қосты. «Телегазет» - бұл «OTAU TV» ұлттық телевизияның абоненттеріне Қазақстанның барлық маңызды саяси, экономикалық, мəдени жəне қоғамдық өмірінен оқиғалар туралы ақпаратты өздерінің теледидарлары экранынан алуға мүмкіндік беретін тегін ақпараттық сервис. Бұл жоба «Қазтелерадио» АҚ қала мен ауыл тұрғындарының арасындағы ақпараттық теңсіздікті жою стратегиясымен ұштасады. «Телегазет» жобасы бұрынғы кеңес мемлекеттерінің ішінде алғаш рет жүзеге асырылып отыр. Елімізде отандық цифрлік желіге 1 млн.-нан астам отбасының қосылғанын ескере отырып, желіні тиімді пайдалану үшін, көрермендерге республикалық «Егемен Қазақстан» мен «Казахстанская Правда» газеттерінің жаңа нөмірлерін өз теледидарларынан оқуға жағдай жасадық. Бұл əсіресе интернеті жоқ, ал пошта бірнеше күнге кешіктіріліп келетін шалғайда орналасқан елді-мекен тұрғындары үшін өте маңызды.

«GALAM TV - Ұлттық интернет хабар тарату» қызметін іске қосу арқылы, ұлттық оператор, отандық ақпараттық ресурстарға тұрғындардың қолжетімділігін арттыруға бағытталған негізгі стратегиялық мақсатын жүзеге асырып отыр. Қазіргі уақытта «GALAM TV» пайдаланушылары мемлекеттік жəне

диаспорасының 5 млн. өкілі, сондай-ақ елімізден тысқары жерлерде «Болашақ» бағдарламасы бойынша оқып жатқан қазақстандық студенттер, тілшілер, дипломаттар мен бизнесмендер үшін өте маңызды. Себебі ол Қазақстанның қоғамдық-саяси жəне мəдени өмірінің оқиғаларынан үнемі хабардар болуға мүмкіндік береді. Отандық телеарналардың көрсетілімі «GALAM TV» қызметі арқылы тегін болып табылатынын атап өткен жөн.

2015 жылдың соңына қарай сандық эфирлік телехабар тарату желісімен Қазақстан Республикасы аумағының 95 пайызын қамту көзделіп отыр. Қазақстандықтар облыс орталықтары деңгейінде 45 арнаға дейін, өзге аумақтар деңгейінде 30 телеарнаны сандық сапада абоненттік төлемсіз тамашалай алады. Бүгінгі таңдағы «Қазтелерадио» АҚ – бұл: · Қазақстан тұрғындарын кем дегенде үш мемлекеттік телевизия жəне бір радио хабар тарататын бағдарламаларымен қамтамасыз ететін 85 қуатты РТС; · ТД жəне РХ бір, екі жəне үш бағдарламаларына бір жарым мыңнан аса аз қуатты жəне шағын қайта көрсету; · Алматы қ. телевизиялық мұнара, №7 радиоорталығы – бірегей ғимарат; · ұлттық жерсеріктік телевизия жүйесі бойынша мемлекеттік жəне коммерциялық телевизиялық жəне радио хабар тарататын бағдарламаларды қабылдау; · қазақстандық жерсеріктік байланысын іске қосу жобасы; · сандық телевизияны көрсетуге ауысуды есепке алғанда жабдықты жаңғырту. ҚЫЗМЕТ САЛАСЫ Қоғамның негізгі қызметі Қазақстан Республикасында телерадио хабар таратуды дамыту жəне телерадио бағдарламаларды тарату болып табылады. «Қазтелерадио» АҚ келесі қызмет түрлерін жүзеге асырады: · Қазақстан Республикасы аумағында телевизия жəне радио хабар тарататын бағдарламалардың таратылуын қамтамасыз ету; · Алға басушылық технологиялар негізінде телевизия жəне радио хабар

телевизия жəне радио желілері; · Телевизия, радио хабар тарату, жердегі косметикалық байланыс жүйесі, сандық телерадио хабар тарататын жəне кабельдік телевизия саласында алға басушылық технологиялар негізінде техникалық құралдарды дамыту жəне жетілдіру; · Жаңа байланыс қызметін көрсету мақсатымен зерттеу жұмыстары мен телерадио хабар тарату құралдарын өңдеуді жүзеге асыру; · Радиоэлектроника, телерадио хабар тарату құралдары, эфирлік сандық жəне жерсеріктік хабар таратуды енгізу мақсатында осы аталған саладағы əлемдік жетістіктерді зерттеу; · Телерадио хабар тарату саласында маркетингтік зерттеу; · Қазақстан Республикасындағы жалпы жəне бөлек аймақтарда телевизиялық жəне радио хабар тарататын желілердің Дамыту Концепциясын өңдеу; · Телевизия жəне радио хабар тарату, телерадио хабар тарататын желілерді пайдалану мəселелері бойынша нормативтік құжаттар жəне салалық стандарттар жобаларын өңдеу; · Электр жəне радиотехникалық өлшеуіш құралдарын тексеру, сонымен қатар уақыт жəне жиілік өлшеуіштері; · Сəулет, қала салушылық, құрылыс қызметі саласындағы жұмыстарды жүргізу болып табылады. Сондай-ақ, ОҚО бойынша сандық эфирлік телехабар таралымы бойынша айта кетсек, өткен жылы «Қазтелерадио» АҚ 297 РТС (радиотелевизиялық станция) іске қосылды, оның ішінде 66 РТС ОҚО-да салынды. Қазіргі уақытта Шымкент, Арыс қалалары мен Бəйдібек, Қазығұрт, Мақтарал, Ордабасы, Отырар, Сайрам, Сарыағаш, Төлеби, Түлкібас жəне Шардара аудандарының тұрғындары теледидарларын заманауи сападағы бейне мен дыбысты тамашалай алады. Ал, Кентау, Түркістан қалалары мен Созақ ауданындағы жаңа станциялар осы жылдың 2, 3 тоқсанында іске қосылмақ. Ерлан ЖАЗЫҚБАЕВ, «Қазтелерадио» АҚ бас коммерциялық директоры

«OTAU TV» абоненттерінің саны 900 мыңнан асты

2015 жылдың 13 шілдесіндегі мəлімет бойынша, «OTAU TV» Ұлттық жерсеріктік телерадиохабар тарату желісі абоненттерінің саны 914 мыңнан асты, деп хабарлайды ҚР Телерадиохабар тарату саласындағы Ұлттық операторы «Қазтелерадио» АҚ өкілдері. Яғни 3,6 млн қазақстандық отандық жəне шетелдік телеарналарды сандық сапада тамашалауда деген сөз. Оның 185 038 үй шаруашылығы Оңтүстік Қазақстан облысының үлесінде, демек «OTAU TV» қызметін аумағымыздағы 839 елді-мекенде 740 152 тұрғын пайдаланады деген сөз. Жерсеріктік телехабар тарату жобасын ендірген алғашқы жылдары «OTAU TV» əсіресе ауыл тұрғындарының арасында сұранысқа ие болды, олардың үлесі 2011-2012 жылдары 90 пайыздан асқан болатын. Өйткені қалаларда кабельдік жəне эфирлік аналогтық телехабар тарату желілері жақсы дамыған, ал ауыл тұрғындары ол

E-mail: adilet.media@mail.ru

кезде ары кетсе 4 телеарнаны ғана тамашалай алатын. Осыған байланысты жобаның мақсаты – қала мен ауыл тұрғындарының арасында ақпараттық теңсіздікті азайту болатын. Ал енді бұл мақсат орындалған соң «OTAU TV» қала тұрғындарының арасында да танымалдыққа ие бола бастады.

Мəселен, 2011 жылмен салыстырғанда қалалық абоненттер үлесі 10 пайыздан 40 пайызға дейін өскен. Ұлттық жерсеріктік телерадиохабар тарату желісінің өзге операторлармен салыстырғандағы басты артықшылықтары – телебағдарламалардың тегін

топтамасы мен желіге республикамыздың кез келген нүктесінен қосылу мүмкіндігі. Қазақстанда жерсеріктік телехабар тарату желісі 2002 жылы «Кателко+» сауда белгісімен қосылған болатын. Ал 2011 жылдың қаңтар айында Қазақстанның жерсеріктік желісі хабар таратудың DVB-S2, MPEG-4 сандық стандартына көшіп, «OTAU TV» деген сауда белгісімен іске қосылды. Жаңа стандартқа көшкен кезде абоненттер саны 6300-ді құраған, содан бері бұл көрсеткіш қарқынды түрде өсіп келеді, əрі 1 млн. деген санға жақындап та қалды. Жоба халыққа отандық телерадиоарналарды сандық сапа мен бейнеде тамашалауға мүмкіндік берді. Айта кетерлік жəйт, желі іске қосылғалы бері «Базалық» тегін топтамасының құрамындағы арналар саны 38-ден 40 телеарнаға жəне 7 радио арнадан 14 радиоарнаға дейін артты. Осындай қысқа мерзім ішінде «Қазтелерадио» АҚ бірқатар міндеттерді атқарып тастады. 2012 жылдың шілдесінде Елбасы

Нұрсұлтан Назарбаевтың қатысуымен сандық эфирлік телехабар тарату желісі іске қосылды. Бүгінгі таңда республика халқының 72 пайызының сандық эфирлік желіге қосылуға мүмкіндігі бар, ал бұл 12 миллион Қазақстан азаматы. Ұлттық жерсеріктік телехабар таралым клиенттеріне ыңғайлы болу үшін, сондай-ақ бəсекелестік орта тудыру мақсатында қабылдағыш қондырғыны сатып, монтаждау жəне қызмет көрсету жұмыстарын шағын жəне орта бизнес өкілдерінен тұратын дилерлік ұйымдар атқаруда. Олардың саны қазір 400ден асты. Сонымен қатар халық жəне дилерлермен тиімді жұмыс істеу үшін Ақпараттық қолдау көрсету қызметі (Call-centre) 193 телефоны арқылы үзіліс пен демалыссыз жұмыс істейді. Жəне барлық облыс орталықтары мен Астана, Алматы қалаларында Сату орталықтарының жұмысы жолға қойылған. «Қазтелерадио» АҚ өз абоненттерін түрлі акция, ұтыс ойындарымен үнемі қуантып

тұрады. Нəтижесінде тұрғындар «OTAU TV-ден» түрлі құнды сыйлықтар мен естелік кəделерден кенде қалған емес. Мəселен, ағымдағы жылдың көктемінде «OTAU TV-мен» Наурыз тойла!» акциясының нəтижесі бойынша, астаналық абонент Мəриям Юсупова екі адамға Гоа аралына жолдама ұтып алды. Елорданың тағы бір тұрғыны Перуза Əбдумəжитова мен Жамбыл облысы Бектөбе ауылының тұрғыны Əбдіразақ Жолшыбековке бұйырды. Бұдан өзге 55 абонентке естелік сыйлықтар мен кəделер жөнелтілді. Алдыңғы акцияны қорытындылап бола салысымен, Қазтелерадио келесі шараны бастады. Яғни, 2015 жылдың 1 шілдесі мен 30 қыркүйегі аралығында төлем карталары арқылы «OTAU TV-ге» қосылған абоненттер көрсетілімнің қосымша айларын тегін алады. Мысалы, «Элит» топтамасына 6 айға қосылған абонент қосымша 1 ай бонустық көрсетілім иеленсе, 12 айлық қосылу картасын сатып алған тұрғын «Элит» топтамасын қосымша 3 ай тегін тамашалайтын болады.

¦ÄIËÅÒ Қалыптасқан дəстүр бойынша түрлі деңгейдегі əкімдер, басқарма бастықтары атқарған жұмыстары туралы тұрғындардың алдында есеп беруде. Жақында Шымкент қаласының əкімі Дархан Сатыбалды 2014 пен үстіміздегі жылдың бірінші жартыжылдығында атқарған жұмыстары туралы есеп берді. Қарап отырсақ, қаланың əлеуметтікэкономикалық көрсеткіштері негізгі салалар бойынша артығымен орындалыпты. Атап айтар болсақ, өнеркəсіп өндірісінің жəне ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру көлемі, негізгі капиталға инвестиция тарту, бөлшек сауда айналымы, құрылыс жұмыстары, автомобиль көлігімен тасылған жүк, т.б. көрсеткіштер бойынша белгіленген жоспарлар артығымен орындалған. Орташа айлық жалақы жөніндегі көрсеткіш те біршама өсіпті. Шымкент еліміздегі ең үлкен 4 қаланың біріне айналып отыр. Осыған орай, халқының саны да тұрақты өсіп келеді. Егер 2014 жылы тұрғындар саны 711,9 мың болса, қазір 868,9 мыңға жетіпті. Бір атап өтерлігі, халықты табиғи өсім жөніндегі көрсеткіш те көңілдегідей екен. Қала əкімінің есепті мерзімде атқарған жұмыстары туралы баяндамасын оқырман назарына ұсынғанды жөн көрдік.

Алты айда өнім өндіру 2,8 пайызға артты 2014 жылы өнеркəсіп өнімінің көлемі 262,9 млрд. теңгені құрады. Бұл көрсеткіш облыс бойынша өнім көлемінің 40,5 пайызы. Кен өндіру өнеркəсібі кəсіпорындарында 1 531,6 млн. теңгенің өнімі өндірілді. Сондай-ақ өңдеу өнеркəсібі кəсіпорындарында 224 784,1 млн.теңгенің өнімі өндіріліп, бұл көрсеткіш 4,5 пайызға өсті. Электрмен, газбен жабдықтау біршама жақсарды. Сумен жабдықтау, кəріз жүйесі, қалдықтардың жиналуы жəне таратылуын бақылау 2013 жылмен салыстырғанда 11,9 пайызға артты.

2014 жылы «ҚР-ның 2010-2014 жылдарға арналған Үдемелі индустриалдықинновациялық бағдарламасының» алғашқы 5 жылдығы табысты аяқталды. Бағдарламаға 2010 жылы құны 28,6 млрд.теңге 5 кəсіпорын енгізіліп, іске қосылса, 2011 жылы құны 5,4 млрд. теңгені құрайтын 10 кəсіпорын, 2012 жылы құны 10,2 млрд. теңгені құрайтын 15 кəсіпорын жəне 2013 жылы құны 27,9 млрд. теңгені құрайтын 21 кəсіпорын іске қосылып, 2014 жылы құны 30,2 млрд.теңгені құрайтын 26 жоба іске асырылып, барлығы 77 кəсіпорын іске қосылып, 7 431жұмыс орыны ашылды. «Оңтүстік» индустриялдық аймағында құны 46,0 млрд.теңгені құрайтын 71 жоба жүзеге асыру жоспарланған. Бұл жобаларда 6,0 мың жаңа жұмыс орын ашу көзделген. 2011-2014 жылдары, құны 18,1 млрд. теңгені құрайтын 38 кəсіпорын іске қосылып, 2801 жаңа жұмыс орындары ашылды.

2015 жылдың 6 айында өндірістік кəсіпорындармен 129 039,1 млн. теңгенің өнімі өндіріліп, нақты көлем индексі 2014 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 2,8%-ға артты. Оның ішінде: Кен өндіру өнеркəсібі кəсіпорындарында 1 354,9 млн. теңгенің өнімі өндіріліп, 58,2%-ға артты. Өңдеу өнеркəсібі кəсіпорындарында 107 929,6 млн. теңгенің өнімі өндіріліп, 103,5%-ды құрады. Оның ішінде бəсекелестіктің жоғары, тапсырыстың төмен, шикізаттың қымбат болуынан жəне маусымдыққа байланысты бірқатар салалардың (киім өндіру, жиһаз, фармацевтикалық өнімдер т.б.) өнім көлемдері төмендеген. Ал, келесі салалардың өнім көлемдері өскен: - тамақ өнімдерін өндіру – 1,2%-ға; - сусындарды өндіру – 45,3%-ға; - тоқыма бұйымдарын өндіру – 32,9%-ға; - былғары жəне оған жататын өнімдерді өндіру – 59,1% ға; - қағаз жəне қағаздан жасалған өнімдерді өндіру - 24,5%-ға; - химиялық өнеркəсіп өнімдерді өндіру – 25,5%-ға; - резеңке жəне пластмасса бұйымдарын өндіру – 33,6%-ға; -өзге металл емес минералдық өнімдерді өндіру –2,7 есе; - машиналар мен жабдықтардан басқа дайын металл бұйымдарын жасау -19,2%-ға; Сумен жабдықтау; кəріз жүйесі, қалдықтардың жиналуын жəне таратылуын бақылау – 13,1%-ға. ҚР Президентінің 2014 жылдың 1 тамызындағы №874 Жарлығымен «Қазақстан Республикасының 2015-2019 жылдарға арналған индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы» бекітіліп, облыстың индустрияландыру картасына 2015 жылға Шымкент қаласы бойынша 5 жоба енгізіліп, ағымдағы жылдың мамыр айында құны 500,0 млн.теңгені құрайтын, жылына 50,0 мың тонна металл, арматура шығаратын «Амир-А» ЖШС зауыты іске қосылды. Сонымен қатар 2016 жылы іске қосылатын жобалардың 13 жобасы алдын-ала 2015 жылға қосылуы жоспарланып, жалпы сомасы 47,4 млрд. теңгеге, 1893 жаңа жұмыс орын ашылуымен 18 жоба іске қосылуы жоспарлануда.

Ауыл шаруашылық жері 63,2 мың гектарға ұлғайды 2014 жылы Бас жоспарға сəйкес қала аумағына Сайрам, Төлеби жəне Ордабасы аудандарынан енген жерлердің есебінен ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер көлемі 13,1 мың га-дан 63,2 мың га-ға дейін ұлғайды. Оның ішінде 40,0 мың га егістік жер, бау-бақшалар – 0,9 га, 20,0 га жайылым жерлер, шабындықтар – 0,2 га, тыңайған жер – 1,9 га құрады.

E-mail: adilet.media@mail.ru

УАҚЫТ

Қала тұрғындарының саны 868,9 мың адамға жетті Сауда саласында қымбаттаушылыққа жол берілмеді Шымкент қаласында 7213 сауда дүкені, 948 қоғамдық тамақтандыру, 1178 халыққа қызмет көрсету орыны жəне 33 базар бар. Аталған сауда нысандарында 30 мыңнан астам жұмыс жасайды. 2014 жылы жеке инвесторлар есебінен «Магнум» жəне «Шахан-2» ірі сауда орталықтары іске қосылып, 150 жаңа жұмыс орыны ашылған.

2015 жылдың 1-жартысында бөлшек сауда айналымы 108,1 млрд. теңгені құрап, өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 3,6%ға өсті. Көтерме сауда 222,4 млрд. теңге, тамақ өнімдері мен сусындар ұсыну 8,7 млрд. теңгені құрады. Нан жəне ұн өнімдерінің бағасын тұрақтандыру мақсатында ОҚО ауыл шаруашылығы басқармасы, Шымкент қаласы

қаласының бюджеті 82,9 млрд. теңгені құрады. Өзіндік кірістердің есепті кезеңде түсім жоспары 18 305,6 млн.теңгені құрап, бюджетке нақты 18 428,8 млн.теңге түсті немесе жоспар 100,7%-ға орындалды.

Алты айда 189 пәтерлі 3 тұрғын үй пайдалануға берілді 2014 жылы қаладағы құрылыс жұмыстарының көлемі 70,2 млрд. теңгені құрады. Сонымен қатар, 3024 жеке тұрғын үй, пəтер, гараж бен 407 коммерциялық жəне əлеуметтік нысандар пайдалануға берілді. Өткен жылы қалада тұрғын үй құрылысын дамытуға барлық көздерден 16 млрд. теңге инвестиция бағытталып, 187,4 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді. Бұл көрсеткіш 2013 жылдың деңгейінен 1,8 пайызға жоғары. «Қол жетімді тұрғын үй - 2020» бағдарламасы шеңберінде 3 364 пəтерлі 46 көп қабатты тұрғын үйдің құрылысы жүргізіліп,

№29 (232) 24.07.2015 жыл

5

Грузияда өткен Əлем чемпионатында 8 спортшы 1-орынды иеленді. Ауыр атлетикадан Польшаның Вроцлав қаласында өткен жастар арасындағы Əлем чемпионатында 1 спортшы 1-орын алды. Азия чемпионаттарында 10 алтын, 2 күміс, 11 қола медаль иеленді. Халықаралық жарыстарда 64 алтын, 65 күміс, 79 қола медальды қоржынға салды. Республикалық жарыстарда 263 алтын, 281 күміс, 297 қола медальды иеленді. Шымкент қаласында спортпен жүйелі түрде айналысушылар саны 176 800 адамға жетіп отыр. Ол қала халқының 20,2 пайызы.

Елуден аса мәдени іс-шара ұйымдастырылды 2014 жылы қалада республикалық маңызы бар 11 ресми мерекелік, 3 мəдени көпшілік ісшаралар, 2 қалалық байқаулар өткізіліп, оған 117 мыңнан астам қала тұрғыны мен қонағы

ШЫМКЕНТТІҢ БОЛАШАҒЫНА БҮКІЛ ЕЛ ҮМІТПЕН ҚАРАП ОТЫР Сонымен қатар, қалада 2014 жылға дейін 188 агроқұрылым жұмыс жасаса, үш ауданнан қосымша 2 451 агроқұрылым қосылып, жалпы саны 2 539 бірлікке жетті.

2014 жылы ауыл шаруашылығының жалпы өнім көлемі 11 722,4 млн. теңгені құрады. Өткен жылы жалпы өнім көлемінде егін шаруашылығы 6 435,1 млн. теңгені құрап, индекс көлемі 77,9 пайызды көрсетті. Ал мал шаруашылығында 2013 жылмен салыстырғанда индекс көлемі 15,2 пайызға артты. Егін шаруашылығы бойынша 2014 жылы 7,0 мың т. бидай, 1,3 мың т. арпа, 3,2 мың т. мақсары, 16,8 мың т. картоп, 27,5 мың т. жеміс-жидек, 25,4 мың т. жоңышқа жиналды. Сонымен қатар жылыжайлар салынып, жеміс-жидектерді тамшылатып суару əдістері енгізілуде. Барлық санаттағы ауылшаруашылық құрылымдарымен 2014 жылы 3,8 мың тонна мал мен құс еті, 29,8 мың тонна сүт, 88 039,4 мың дана жұмыртқа өндірілді. «Сыбаға» бағдарламасының шеңберінде 184 бас ірі қара мал алынды. Жыл басынан 55,64 гектарға тамшылатып суару əдісі еніп, 16,38 гектарға жылыжай салынды.

2015 жылдың қаңтар-маусым айларында ауыл шаруашылығының жалпы өнім көлемі 6 554,8 млн. теңгені құрады. Оның ішінде мал шаруашылығының өнім көлемі 5 254,6 млн. теңгеге жетіп, 27,9%-ға артты. Шаруашылықтың барлық санаттарында 4 911,5 тонна мал мен құс еті, 23 878,0 тонна сүт жəне 72 053,1 мың дана жұмыртқа өндірілді.

2014 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда сүт – 5%-ға, ет – 48,3%-ға жəне жұмыртқа 35,1%-ға артық өндірілді. Мал шаруашылығын ұлғайту мақсатында қалада «Сыбаға», «Алтын асық», «Құлан» бағдарламалары жүзеге асырылуда. Аталған бағдарламаларға сəйкес 3 шаруа қожалығы асыл тұқымды бұқалар мен 144 сиыр сатып алды. Сонымен қатар мал бордақылау алаңдарын құруға, жанұялық сүт фермасын ашуға қатысты бірқатар жобалар мақұлданып, 34,0 млн. теңге бөлінді.

2015 жылы 10 га жылыжай салу жоспарланып, 6 айда 6,9 га жылыжай салынды. 2015 жылы 13 га қарқынды бау егу жоспарланып отыр. Тамшылатып суару əдісін 200 га ендіру жоспарланып, 6 айда 102,4 га енгізілді.

Кәсіпкерлік субъектілерінің 76,6 пайызы жұмыс істеп тұр Кəсіпкерлік саласының дамуы – халықты жұмыспен қамту жəне бюджеттің кіріс көзін құрауда маңызды орын алады. Қаладағы экономикалық белсенді халық санының 30 пайызы кəсіпкерлік саласында жұмыспен қамтылған. Бизнесті оңтайландыруға бағытталған іс-шаралар оң ықпалын тигізуде.

2014 жылы кəсіпкерлердің саны 84 774-ке жетті, сөйтіп 2013 жылмен салыстырғанда 17,2 пайызға артты. Шығарылған өнім көлемі 257 676,8 млн. теңгені құрады немесе 29,5 пайызға өсті. Кəсіпкерлік саласында 120 112 адам жұмыспен қамтылған. Екінші деңгейлі банктер тарапынан кəсіпкерлікті дамытуға бөлінген несиелер көлемі 31 878,7 млн. теңгені құрады немесе 2013 жылмен салыстырғанда 25,6 пайызға артты.

2014 жылы «Бизнестің жол картасы 2020» бағдарламасының шеңберінде құны 26,7 млрд. теңгені құрайтын 122 жоба мақұлданып, іске асырылуда. «Максимум АИО» ЖШС арқылы құны 1 890,3 млн. теңгеге 39 бизнес жоба мақұлданды.

2015 жылдың 1 шілдесінде қалада 76 311 кəсіпкерлік субъектісі тіркелген. Тіркелген кəсіпкерлік субъектілерінің 76,6 пайызы жұмыс істеп тұр. Қаладағы шағын жəне орта кəсіпкерлік субъектілері 205 916,1 млн. теңгенің өнімін өндірді. Шағын жəне орта бизнес саласында жұмыспен қамтылған жұмысшылардың саны 116 648 адамды құрады, немесе өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда жұмысшылардың саны 3,1%-ға артты.

2015 жылы қаңтар-маусым айларында «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы бойынша жалпы сомасы – 33 032,8 млн. теңгеге 55 жоба Өңірлік Үйлестіру кеңесінде мақұлданды.

2015 жылдың қаңтар-мамыр айларында шағын жəне орта кəсіпкерлерге екінші деңгейлі банктерден 9 241,5 млн. теңгеге несие берілді.

əкімдігі жəне «TURAR» ЖШС жəне 40 наубайхана иелері арасында түзілген төрт жақты келісімге сəйкес, қымбаттаушылыққа жол берілмеді. Қала аумағында базарларды құрылыс нормалары жəне ережелеріне сəйкестендіру бағытында бірқатар жұмыстар атқарылды. Атап айтқанда, 9 базар басшыларымен өзара келісім жасалынып, «Бекжан» жəне «Шымкент Тұлпар» базарларында қайта құрылымдау жұмыстарын толық аяқталды. Ал, «Көктем», «Айна» базарларында қайта құрылымдау жұмыстары жүргізілуде. Одан бөлек, 6 базарда құрылыс жобалау жұмыстары жүргізілуде.

оның ішінде 2014 жылы 449 пəтерлі 8 тұрғын үй пайдалануға берілді.

2015 жылдың 6 айында құрылыс жұмыстарының көлемі 27 817,50 млн. теңгені құрады. «Қол жетімді тұрғын үй - 2020» бағдарламасы шеңберінде 3 113 пəтерлі 38 көпқабатты тұрғын үйдің құрылысы жүргізілуде, оның ішінде 189 пəтерлі 3 тұрғын үй пайдалануға берілді.

2014 жылы Бас жоспарға сəйкес Шымкент қаласының жер аумағы 116,3 мың га құрады. Төле би ауданынан – 13 671,21 га, Сайрам ауданынан – 55 461,13 га, Ордабасы ауданынан – 7 068,0 га жер өткен.

Инвестиция көлемі 14,2 пайызға өсті

Биылғы ҰБТ бойынша орта балл - 81,8

2014 жылы қала экономикасына 166,7 млрд. теңге көлемінде инвестициялар тартылып, 2013 жылмен салыстырғанда 29,6 пайызға артты. Оның ішінде республикалық бюджеттің инвестициялары 9,7 млрд. теңгені, жергілікті бюджеттің инвестициялары 44,3 млрд. теңгені, меншікті қаражаттар 82,3 млрд. теңгені, банк кредиттері 17,2 млрд.теңгені жəне басқа да қарыз қаражаттары 13,4 млрд. теңгені құрады. Экономика салалары бойынша талдау жасайтын болсақ, 2013 жылмен салыстырғанда, инвестиция көлемі ауыл шаруашылығына 20 пайызға, өңдеу өнеркəсібі 76 пайызға, электрмен жабдықтау 67 пайызға, сумен жабдықтау 37 пайызға, құрылыс саласы 2 есе, сауда – 2,4 есе, көлік жəне қоймалау 2,3 есе, жылжымайтын мүлікпен операциялар 92 пайызға, əкімшілік жəне қосалқы қызмет көрсету саласы 62 пайызға, мемлекеттік басқару жəне қорғаныс 40 пайызға жəне білім саласына бағытталған инвестиция көлемі 37 пайызға өскен.

2015 жылдың 1 шілдесіне қарағанда негізгі капиталға бағытталған инвестициялардың көлемі 56,9 млн. теңгені құрап, 2014 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 14,2%-ға өсті.

Қазір қалада 128 жалпы білім беру мектептері бар. Оқушылар саны 148,3 мың.

2014 жылы білім қорына 351,6 млн. теңге бағытталып, əлеуметтік жағдайы төмен 8 383 оқушы ыстық тамақпен, 3 848 бала мектепке қажет киім-кешекпен қамтамасыз етіліп, 4 415 бала жазғы лагерьлерде демалды. 2014 жылы 29 мектеп, білім саласындағы 3 əкімшілік ғимараты күрделі жөндеуден өтті. 2014 жылғы 2100 орындық 2 мектеп пайдалануға берілді.

2015 жылы күрделі жөндеу жұмыстарына 375,8 млн. теңге қаржы қаралған. Қаралған қаржы есебінен 6 мектеп жəне 7 балабақшаға күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілуде.

2014-2015 оқу жылында 6519 оқушы бітірді. Орта балл - 81,8.

2015 жылы бюджеттен 4 400,7 млн. теңгеге барлығы 5 900 орындық 9 мектептің құрылысы жүргізілуде, жылдың соңына дейін 3 600 орындық 4 мектепті пайдалануға беру жоспарлануда.

2014 жылы мектепке дейінгі мекемелер саны 295 жетті. Жалпы мектепке дейінгі мекемелерде 46 377 бала қамтылған. Ал «Балапан» бағдарламасы бойынша 45 020 бала немесе қамту деңгейі 77,1 пайызды құраған. 2014 жылы 780 орындық 3 балабақша пайдалануға берілді.

2015 жылы бюджеттен 2 447,4 млн. теңгеге 7 балабақшаның құрылысы жүргізіліп, 2015 жылдың соңына дейін 5 балабақшаны пайдалануға беру жоспарлануда.

Қала бюджеті 82,9 млрд.-ты құрады 2014 жылы трансферттерді қоса есептегенде Шымкент қаласының бюджеті 78,8 млрд. теңгені құрады.

2014 жылы өзіндік кірістердің түсім жоспары 38 991,2 млн. теңгені құрап, бюджетке нақты 39 334,6 млн.теңге түсті немесе жоспар 100,9 пайызға орындалды.

2014 жылға арналған Шымкент қаласының бюджет шығындарының жылдық жоспары трансферттерді қоса есептегенде 78 862,6 млн.теңгені құрап, оның 99,9 пайызы немесе 78 762,8 млн. теңгесі игерілді. Республикалық бюджеттің трансферттері мен кредиттері есебінен 14 861,5 млн. теңге бөлініп, 14 834,8 млн. теңгесі немесе 99,8 пайызы игерілді. Облыстық бюджеттің трансферттері есебінен 23 628,6 млн. теңге бөлініп, 23 591,2 млн. теңгесі немесе 99,8 пайызы игерілді. Қалалық бюджеттен жоспарланған қаржы көлемі 40 372,5 млн.теңгені құрап, 40 336,8 млн.теңгесі немесе 99,9 пайызы игерілді.

2015 жылдың өткен кезеңінде трансферттерді қоса есептегенде 2015 жылға арналған жоспар бойынша Шымкент

Спортпен тұрақты айналысатындар - 176 800 2014 жылы қала тұрғындарын бұқаралық спорт түрлеріне тарту үшін бірқатар нысандардың құрылысы жүргізілді. Жергілікті бюджет есебінен №1 спорт мектебінің ғимараты күрделі жөндеуден өтсе, 73 спорт алаңшалары пайдалануға беріліп, саябақтарда 15 жерде спорттық тренажер орнатылды. Оңтүстік Кореяның Инчхон қаласында өткен жазғы Азия ойындарында қала спортшылары 1 алтын, 4 қола медаль жеңіп алды. Əлем чемпионаттары мен кубоктарында қала спортшылары 10 алтын, 7 күміс, 11 қола медаль олжалады. Азия ойындары мен чемпионаттарында 14 алтын, 11 күміс, 17 қола медаль, ел чемпионаттарында 428 алтын, 340 күміс, 367 қола медаль жеңіп алды.

2015 жылы қаламыздың спортшылары Əлем чемпионаттарында бірқатар жетістіктерге жетті. Атап айтсақ, каратэ-додан

қатысты. Қалада 95 мəдениет нысаны қызмет жасаса, олардың қатары бірнеше көрікті ғимаратпен толыға түсті. Атап айтқанда, облыстық бюджеттің қаржысы есебінен 500 орындық драма театры, «Түркістан» облыстық конгресс холлы, «Тұлпар» көлі маңында тарихи-өлкетану мұражайының жаңа ғимараты, салт-дəстүр жəне əдет-ғұрып орталығы пайдалануға берілді.

2015 жылдың 6 айында 5 ресми мерекелік, 50-ден аса мəдени-көпшілік іс-шара ұйымдастырылды. Қазақстан халқы Ассамблеясының 20 жылдығы аясында «Қазақстан Халқы ассамблеясы жылының бастау алуына» арналған синхрон акция, «Қазақстан халқының бірлігі күніне», ҰОС Жеңістің 70 жылдығына, ҚР Отан қорғаушылар күніне арналған мерекелік іс-шаралар өткізілді.

Әлеуметтік мәселелер назардан тыс қалмайды Өткен жылы 21 019 адам жұмысқа орналастырылды. Мүмкіндігі шектеулі 514 азамат əлеуметтік қорғауға алынып, оның 308-і тұрақты жұмыс қамтылды. «Жұмыспен қамту – 2020 жол картасы» бағдарламасына 8 706 адам қатыстырылды. Оның ішінде: инфрақұрылым жобаларына 413, кəсіби оқытуға 540 адам, əлеуметтік жұмыс орындарына 1 269 адам жəне жастар практикасына 1 945 түлек жолданды, 4 383 азамат тұрақты жұмысқа орналасты. «Еңбек ресурстарының ұтқырлығын арттыру» бағыты бойынша 156 отбасы баспанамен қамтамасыз етілді. Сондай-ақ экономика салалары бойынша жүздеген адамдар уақытша жəне маусымдық жұмыстарға тартылды. Сол сияқты бұл бағыттағы жоспарлы жұмыс өткен 6 айда одан əрі жалғасы тапты. Мысалы, 2565 жаңа жұмыс орыны ашылды. «Жұмыспен қамту – 2020 жол картасы» бағдарламасына 6 086 адам қатыстырылды. Мүмкіндігі шектеулі 159 азамат жұмыспен қамтылған.

2014 жылы табысы төмен 610 отбасына 19,1 млн. теңге атаулы əлеуметтік көмек, 29 044 балаға 447,5 млн. теңге 18 жасқа дейінгі балаларға арналған жəрдемақы, 674 отбасына 22,3 млн. теңгеге тұрғын үй көмегі төленді. Сонымен қатар, 2014 жылы əртүрлі санаттағы 3 222 азаматқа əлеуметтік көмек көрсетілді. Протез-ортопедиялық құралдар алуға мұқтаж азаматтарға 536 жолдама беріліп, 213 тифлотехникалық, 116 сурдо-техникалық құралдар алынды. Сонымен қатар, 304 мүгедекке тиісті көмек көрсетілді. Дəл осындай жұмыстар биылғы жылы жалғасын тапты. Тиісінше, азаматтар өздеріне тиісті атаулы əлеуметтік көмек, балаларға арналған жəрдемақы алды. * * * Есеп беру аралығында қалада тұрғындарды сапалы ауызсумен қамтамасыз ету, табиғи газ, жылу жеткізу, жол-көшелерді жөндеу жəне салу жұмыстарына көңіл бөлінді. Ауаның тазалығын сақтау үшін газбен жүретін 200 автобус əкелінді. Абаттандыру жəне көгалдандыру бойынша жұмыстар одан əрі жалғасты. Санитарлықтазалық мəселесі де естен шыққан жоқ. Қала əкімінің есебінде атқарылған оңды істерге баса назар аударылды. Бұл жолғы есепте өткен жыл мен осы жылдың 6 айында атқарылған істер тілге тиек болды.

¦ÄIËÅÒ

...качество выращиваемого южноказахстанцами №29 (232) урожая ежегодно ухудшается.

24.07.2015 жыл

ПАНОРАМА ДНЯ

АНАЛИТИКА

О ВКУСЕ МОЖНО ПОСПОРИТЬ… Почему наши овощи и фрукты неконкурентоспособны? Создание единого экономического пространства и события, связанные с санкционной войной, открывают для местных фермеров новые рынки сбыта, уверены казахстанские власти.

Южноказахстанские чиновники отмечают: продукция, производимая в регионе, является конкурентоспособной не только по цене, но и по качеству. Фермеры уже наладили стабильную поставку в Россию наших овощей и фруктов. Однако северного соседа не вполне устраивает качество завозимой продукции. Она не соответствует санитарным нормам, считают там. И это не только мнение соответствующих структур, принимающих наш товар. Возможно даже, что наши с присущей восточной дипломатией убеждают их принять продукцию – ведь она попадает-таки на российские прилавки. Недоволен качеством, прежде всего, тамошний покупатель.

– Купила вчера южноказахстанский арбуз, – делится по скайпу сестра, живущая в Подмосковье. – Как увидела на местном рынке нашу продукцию, даже ностальгия захлестнула: вот, думаю, отведаю родной сахарный арбуз. Но боже упаси еще раз вкусить такое «лакомство»: как трава, к тому же кислит – гладкая ядовитокрасная мякоть. Не думаю, что это витаминная продукция, скорее, наоборот. Кстати, и сама я (автор этих строк) после недавних нашумевших скандалов, связанных с превышением содержания нитратов в реализуемых на шымкентских рынках бахчевых, только на днях решилась приобрести солнечную ягоду. Попробовала: на вкус и цвет точь - в - точь, как сестра описала. Больше желания питаться такими плодами у меня не возникает. Приходится констатировать, что качество выращиваемого южноказахстанцами урожая ежегодно ухудшается. За обеспечение безопасности населения от обилия нитратов в пище в очередной раз взялись специалисты департамента по защите прав потребителей, сообщила на днях местная газета «Южный Казахстан». Совместно с врачамилаборантами Центра экспертизы они, вооружившись нитратомерами, вышли на базары, чтобы проверить качество бахчевых, фруктов и овощей. Подобные акции в области проводятся не впервые. Только за 2014 год на рынках ЮКО проведено 533 подобных мероприятия. Для лабораторных исследований потребителями было представлено более 13 тысяч образцов продуктов питания, в том числе: 1705 проб молока и молочных продуктов; 10626 - овощей и фруктов; 1421 - продуктов питания (хлебобулочные изделия, мед, фритюр и др.). Согласно результатам исследования, 429 (3,1%) проб не соответствовало требованиям санитарных норм, в том числе: 394 пробы сельхозпродукции - по содержанию нитратов; 25 молочных продуктов - по кислотности; восемь соли по содержанию йода; две - по качеству термической обработки. Как видим, и лабораторные исследования подтверждают: качество южноказахстанской продукции оставляет желать лучшего. Почему так? Тут можно выдвинуть несколько версий. Почему версий? Увы, официальных комментариев по этому поводу добиться практически невозможно. Несколько раз я пыталась выбить объяснения у чиновников различного ранга: может, перебарщивают

фермеры с удобрениями и пестицидами? Те усиленно машут руками: мол, с ума вы, что ли, сошли, откуда у бедного крестьянина деньги на дорогую «химию»? И «на голубом глазу» заверяют, что выращиваемые в регионе овощи и фрукты отличного качества. Мол, сами едим, наслаждаемся и витаминизируемся. Слушая столь красноречивые речи, начинаешь как-то невольно комплексовать: то ли ты не там товар покупаешь, то ли для чиновников наших выращивают и реализуют урожай по спецзаказу? Возвращаясь к версиям, остановлюсь на одной из них. В последние два-три года бахчевые плантации ЮКО подверглись массированному нашествию дынной мухи, активно поражающей не только дыни, но также арбузы и огурцы. Причем оккупированные вредителем территории ежегодно увеличивались в десятки раз. Ситуацию усугубляет тот факт, что из года в год площадь возделывания бахчевых культур на юге только возрастает. А вместе с ней растет угроза заражения новых площадей. Но нынче почему-то все подозрительно замолчали по этому поводу. Неужто разом ввели ударную дозу ядохимикатов в почву? Тогда что уж рассуждать о пищевой безопасности возделанных на такой почве культурах? А ведь именно на протяжении последних двух-трех лет в ЮКО выращивают рекордные урожаи бахчевых, значительную часть которых экспортируют за рубеж, в том числе и в Россию. Неужели южноказахстанское руководство вкупе с чиновниками-аграриями не задумываются над тем, что подобными действиями они бьют по имиджу всего сельского хозяйства республики? Пока шымкентские чиновники, не щадя живота своего и нашего, бьются над экспансией на соседние рынки, большинство казахстанцев потребляют импортные овощи из Узбекистана, Китая, Уругвая и других заморских стран. К слову, север Казахстана почти на треть обеспечивается овощами из той же России. На днях, ожидая гостей из Караганды, я сбегала на ближайший рынок прикупить что-нибудь свеженького к столу. Мне предложили польские яблоки, аргентинские груши, узбекские персики. А наш виноград сорта кишмиш оказался настолько кислым, что скулу свело. В соседнем магазинчике все же удалось приобрести неплохие «дамские пальчики» – за 600 тенге килограмм. И это в разгар летнего сезона на крайнем юге Казахстана! Кстати, прошлым летом мне удалось полакомиться понастоящему свежими овощами и фруктами и по сходной цене только в Питере, куда плодоовощную продукцию привозят в основном с Кавказа. Там же я отведала сахарных астраханских арбузов. А в позапрошлом году насладилась свежей ташкентской черешней, находясь в Подмосковье. Парадокс?! В такой ситуации не могут не раздражать громкие рапорты местных властей о вводимых в аграрный сектор инновациях за счет баснословных бюджетных средств (сформированных отчасти и из наших налогов), об огромном количестве теплиц, открываемых на юге (?!). Ну не нужно все это потребителю! Просто верните былую славу южных фруктов и овощей! Сочных, вкусных и полезных! В конце-то концов, хочется хотя бы летом отведать настоящую нашу витаминную продукцию.

6

ПЕНСИОННАЯ РЕФОРМА «C 1-го июля 2017 года ожидается, что для более двух миллионов состоявшихся пенсионеров мы проведем единовременный перерасчет базовой пенсионной выплаты, и на эти цели мы предусматриваем на полугодие 137 миллиардов тенге, а на год - 275 миллиардов тенге", - прокомментировала министр здравоохранения и социального развития РК Тамара Дуйсенова. По словам министра, методика расчета прожиточного минимума будет изменена с 1 января 2017 года. "Мы меняем принцип, базовая пенсия будет выплачиваться в зависимости от трудового стажа или стажа участия в пенсионной системе. Теперь лица, которые имеют трудовой стаж или стаж участия в пенсионной системе до 10 лет, будут получать 50 процентов прожиточного минимума. У кого 20 лет стажа, они будут получать

Обеспечена ли старость?

В Казахстане базовую пенсию будут начислять по-новому 70 процентов от величины прожиточного минимума, у кого 35 и более - они будут получать 100 процентов прожиточного минимума", - пояснила она. Напомним, что на сегодня выплаты пенсионерам страны начисляются по трем уровням: базовая пенсия из республиканского бюджета, солидарная пенсия за трудовой стаж до 1 января 1998 года и накопительная система пенсионных отчислений. При этом, базовая пенсия одинакова для всех и составляет чуть больше десяти тысяч тенге. "Изменив базовую пенсию, мы

решим проблему сразу трех поколений - тех, кто до 98 года имел низкий доход, кто имел маленький стаж до 1 января

1998 года и тех, кто участвовал только в накопительной системе, - пояснила ранее министр на одной из встреч с пенсионерами.

ОБРАЗОВАНИЕ

À  ØÊÎËÅ ÍÓÆÍÛ Ó×ÅÁÍÈÊÈ Нагрянувший было дефицит по обеспечению южноказахстанских школьников учебниками заставил Минобр РК провести оперативное совещание в Шымкенте. Прибывший сюда председатель Комитета по контролю в сфере образования и науки МОН РК Саят Нюсипов отметил, что типографии могут не успеть отпечатать необходимый южноказахстанским школьникам тираж. И сказал буквально следующее: «1 млрд. 723 млн. тенге хватит на полное обеспечение учебниками нового образца всех школ области. Согласно стандартам, раз в четыре года школьные книги претерпевают изменения. Новые учебники будут печатать в пяти издательствах Казахстана. С появлением финансирования типографии готовы восполнить нехватку почти 300 тысяч книг». К слову, представители упомянутых пяти издательств также прибыли в Шымкент. «Изначально у нас на закуп учебников закладывается около миллиарда тенге. Это даже с запасом получается, - объясняла собравшимся руководитель управления образования, молодежной политики и развития языков ЮКО А. Елшиева. - И все эти книги у нас в библиотечных фондах есть. Мы ведь ежегодно с 2011 года их закупаем. Но с этого года оказались недействительными учебник по английскому языку для третьего класса, информатики для седьмого, а также полный комплект учебников для четвертого, пятого, шестого и одиннадцатого классов. То есть, несмотря на

то, что их издали всего пару лет назад, теперь их можно выбросить. Министерство изменило стандарты, хотя в 2011 году их уже меняли. В итоге возникла необходимость закупа новых учебников. На эти цели внепланово еще более двух миллиардов тенге потребовалось. Из областного бюджета эти деньги уже выделены, при уточнении бюджета депутаты нас поддержали». На 15 июля, по данным А. Елшиевой, учебниками обеспечены 76 процентов школьников ЮКО.

Справедливости ради отметим, что подобная ситуация сложилась и в других регионах страны. Кроме того, предстоит также решить проблему с транспортировкой. Тем издательствам, с кем еще не заключены договоры, г-н Нюсупов предложил сделать это немедленно, прямо в зале областного акимата, где проходило совещание.

- Все должно быть готово к 20 августа, отметил он. - Этот вопрос на контроле мажилисменов и сенаторов.

ЗДОРОВЬЕ

Деньги ушли, а клещи остались…

В Южном Казахстане с треском провалили программу по обработке региона от клещей. В нынешнем году в ЮКО зафиксировали сразу шесть случаев заболевания конгокрымской геморрагической лихорадкой, два из них закончились летальным исходом. Переносчиком смертельного вируса являются именно клещи. Разбираться в ситуации приехал главный санитарный врач РК Жандарбек Бекшин, раскритиковавший ход противоэпидемических мероприятий, на которые Южному Казахстану выделили 490 миллионов! Заплывы

баранов и коз в спецраствор оказались бесполезными, констатировал он. Впрочем, обработка территорий тоже проведена из рук вон плохо. В

качестве доказательств – огромное количество жалоб на укусы клещей, в день их регистрируют до сорока! Мягкая зима и ранняя весна создали

массу благоприятных условий для размножения кровососов. Теперь бороться с насекомыми будут до самого декабря. За это время, потребовал главный санврач Казахстана, необходимо повторно провести противоклещевую обработку. Своими наблюдениями и впечатлениями Жандарбек Бекшин поделился на специально созванном совещении: - Практически повсеместно (работа – ред.) проведено плохо. За исключением Мактаральского, Сарыагашского и Туркестанского районов. В основном работа проведена с низким качеством и в неустановленные сроки.

КРИМИНАЛ

Не хочешь платить штраф?

Берем с молодежи пример! Прогремевший на всю страну случай, когда, переодевшись в девушку, юноша пытался сдать ЕНТ вместо своей подруги, видимо, был взят на вооружение более старшими товарищами.

Дай взятку! В ЮКО госслужащий пытался присвоить денежные средства из выплат штрафов. В ходе проведения оперативноследственных действий сотрудниками департамента по делам государственной службы и противодействию коррупции по ЮКО задержан главный специалист отдела разъяснения налогового законодательства управления госдоходов по Аль-Фарабийскому району г.Шымкент Адетбеков по подозрению в получении взятки в размере 56 тысяч тенге от гражданина А.. Первый пообещал второму вернуть уже выплаченный штраф в размере 113

E-mail: adilet.media@mail.ru

400 тенге, но потребовал им поделиться. Необходимо отметить, что в соответствии с приказом №97 от 17 февраля 2015 года Министерства финансов Республики Казахстан, неуплаченные долги и штрафы за 2010-2014 годы были списаны. Вместе с тем, уплаченные по незнанию денежные средства подлежат возврату гражданам. По сообщению пресс-службы Департамента агентства РК по делам госслужбы и противодействию

коррупции по ЮКО, в настоящее время по подозрению в совершении преступления, предусмотренного ст.

366 п. 1 УК РК, Аль-Фарабийским районным судом в отношении Р.Адетбекова санкционирована мера пресечения «залог». Ведутся следственные мероприятия. Для справки: За шесть месяцев текущего года Департаментом зарегистрировано 128 преступлений, относящихся к категории коррупционных, из них 32 – по факту получения взятки.

В ЮКО государственный служащий пытался пройти тестирование вместо другого кандидата. В тестовом зале акимата ЮКО во время тестирования кандидатов на занятие административной государственной должности и на зачисление в кадровый резерв гражданин Б. и гражданин К. пытались пройти тестирование путем подмены своих ИИН при введении их в компьютер. Однако администратором

тестирования выявлены неправомерные действия вышеуказанных граждан, в связи с чем составлен акт о нарушении правил тестирования, нарушители выведены из зала тестирования. Необходимо отметить, что по показателям шести месяцев текущего года количество участвовавших в тестировании составило 1949, из них 784 (40,2%) кандидатов показали результат выше порогового уровня, а 1148 (58,9%) не смогли пройти пороговый уровень. Кроме того, с начала года зарегистрировано 17 случаев нарушения правил тестирования гражданами. По сообщению пресс-службы Департамента Агентства РК по делам госслужбы и противодействию коррупции по ЮКО.

Страницу подготовила Рамзия ЮНУСОВА. Использованы материалы и фото из Интернета

¦ÄIËÅÒ

ЗАҢ ЖƏНЕ БІЗ

Ұлт жоспары – 100 қадам. Баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет

№29 (232) 24.07.2015 жыл

7

МАҚСАТ – ЗАҢНЫҢ ҮСТЕМДІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ Бес сатылы сот жүйесінен – үш сатылыға

«Баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет – 100 нақты қадам» Ұлт жоспарының, «Заң үстемдігін қамтамасыз ету» деп аталатын екінші бағыты бойынша еліміздің сот жүйесінде бірқатар өзгерістер болады деп күтілуде. Соның ішіндегі ең маңызды өзгерістердің бірі – қазіргі бес сатылы сот жүйесінен (бірінші, апелляциялық, кассациялық, қадағалау жəне қайта қадағалау) үш сатылы (бірінші, апелляциялық, кассациялық) сот төрелігі жүйесіне көшу болып отыр. Үш сатылы сот жүйесі халықаралық тəжірибеде бар үрдіс. Əлемдегі сот тəжірибесі көрсеткендей, аралық сатылардың көп болуы сот процестерін қасақана ұзартуға жəне сот шешімін сөзбұйдаға салуға ықпал етеді. Осындай мəселелерді ескере келе, Жаңғырту жөніндегі ұлттық комиссия сот жүйесінің сатыларын оңтайландыру туралы бастаманы қолдап отыр. Енді келесі жылдың басынан бастап бірінші саты аудандық соттар, апелляциялық саты облыстық соттар, кассациялық саты – Жоғарғы Сот болады деген шешім қабылданып отыр. Бұл шешімді Мемлекет басшысы да мақұлдады. Еліміздің Конституциясына жəне «Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мəртебесі туралы» Конституциялық заңға, сондай-ақ кейбір заңдарға тиісті өзгерістер енгізгеннен кейін, сот жүйесі жаңа үлгіде жұмыс істейтін болады. Сот сатыларының азаюы апелляциялық сатының ролін күшейтуге мұрындық болмақ. Алдағы уақытта апелляциялық саты істерді үш судьядан тұратын алқа негізінде қарайтын болады. Осы орайда, барлық істер бірдей судьялардың алқалық тəртібімен қаралады деуге болмайды. Мəселен, қысқартылған тəртіптегі, қылмыстық теріс қылық бойынша, онша ауыр емес қылмыстар жəне сот үкімін орындау мəселелеріне қатысты істерді судьялар бұрынғысынша жеке қарай беретін болады. Ал қалған қылмыстық істер міндетті түрде судьялардың алқалық құрамымен қаралатын болады. Азаматтық істерге келетін болсақ, жеңілдетілген жəне бұйрық арқылы іс жүргізу нысанындағы істер апелляциялық сатыда өзінің нақты шешімін табуы керек. Осылай ету арқылы сот сатыларының маңыздылығы мен мəртебесі артатын болады. Мұндағы мақсат азаматтарды əуре-сарсаңға салмай, сот сатыларын мейлінше азайту, сот төрелігіне қолжетімділікті арттыру, іс бойынша сот шешімінің жедел қабылданып, сот əділдігін орнату. Бір сөзбен айтқанда, сот сатыларын оңтайландыру, сот төрелігінің сапасын арттырудың басты жолы болып табылады. Ұлт жоспарының 17-қадамында Судья лауазымына кандидаттарды іріктеу тетіктерін көбейту жəне біліктілік талаптарын қатайту көзделген. Міндетті түрдегі талап сот істерін жүргізуге қатысудың 5 жылдық өтілі. Кəсіби дағдысы мен іскерлігін тексеру үшін ахуалдық тестілер жүйесін енгізу. Судьялыққа үміткерлер соттарда стипендия төленетін бір жылдық тағылымдамадан өтеді. Бір жылдық тағылымдамадан кейін судья бір жылдық сынақ мерзімінен өтуі тиіс. Елімізде 2001 жылдан бастап жариялы жəне көп сатылы сипатқа ие конкурстық іріктеу жүйесі енгізілді. Ұлттық комиссия судьялыққа үміткерлердің жасын 30 жасқа дейін өсіру жəне олардың сот саласына тікелей қатысты бес жылдық жұмыс өтілін енгізу жөніндегі ұсыныстарды қолдады. Атап айтқанда, болашақта барлық судьялар міндетті түрде Сот төрелігі институтының магистратурасында даярлықтан өтуі тиіс. Онда оқитын магистранттар мен судьялыққа үміткерлер үшін тағылымдама мерзімін бір жылға дейін арттыру көзделуде. Бұған қоса, судьялыққа үміткерлердің біліктілік емтиханын тапсыру тəртібі қайта қаралып, судьялық лауазымға ұсынылған тұлғалар үшін бір жылдық сынақ мерзімін енгізу көзделуде. Аудандық сот судьясының лауазымдық жалақысының 70 пайызы көлеміндегі

E-mail: adilet.media@mail.ru

С. Төлепбергенов

Жақында Машат өзенінің бойындағы оқушылардың «Самал» демалыс лагерінде ОҚО кəмелетке толмағандардың істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының төрағасы Серікбай Төлепбергеновпен кездесу өтті. Қазір бұл аталмыш лагерде жалпы Оңтүстік Қазақстан облысындағы жетімдер үйлерінің тəрбиеленушілері жиналып, жазғы демалыстарын өткізіп жатыр екен. Бұнда оқушылармен бірге олардың бірқатар ұстаздары, тəрбиешілері де келіпті. Басқаша айтқанда, бір қауым ел. Шымкенттен арнайы келген сот төрағасы жиналғандарға «100 нақты қадам» Ұлт жоспарының заң саласына қатысты бөлігі бойынша еліміздің сот жүйесіне енгізілетін өзгерістер туралы əңгімелеп берді (баяндаманың ықшамдалған нұсқасы жарияланып отыр). Жиынға Шымкент қаласынан, Түлкібас ауданынан да арнайы келген өкілдер қатысты. С.Төлепбергенов жоғары сынып оқушылары мен мұғалім-тəрбиешілердің сұрақтарына жауап берсе, облыстық соттың Ақпараттық қамтамасыз ету бөлімінің басшысы Қабыл Дүйсенби облыстық сотта атқарылып жатқан жұмыстар туралы əңгімелеп берді.

Алқабилер соты қолданылатын салалар кеңейтілуде

Ел Президенті Н.Назарбаевтың «100 нақты қадам» атты жарқын болашаққа бағыт беретін ісқимыл жоспарын Қазақстанды стратегиялық мақсат-мұратқа жеткізетін жəне заманауи экономикалық мемлекет етудің жоспары деуге болады. Бұл құжаттың маңыздылығын былай қойғанда, ғылыми негізделуі мен нақтылығы жағынан да аса құнды еңбек екені көрініп тұр. Елбасы 100 нақты қадамның 21-қадамы ретінде «Алқабилер соты қолданылатын салаларды кеңейту. Заңды түрде алқабилер соты міндетті түрде қатыстырылатын қылмыстық істердің категорияларын анықтау қажет» деген ой айтты. Елімізде 2007 жылдың 1 қаңтарында алқабилер сотының аралас моделін – бір судья мен алқаби қатысатын түрін таңдап алып, «Алқабилер соты туралы» арнайы заң қабылданды. Бұл заң қылмыстық сот ісін жүргізуге алқабилердің қатысуына байланысты қоғамдық қатынастарды реттейтін, олардың құқықтық

мəртебесін, тəуелсіздігінің кепілдіктерін көрсететін қызметін қамтамасыз етудің құқықтық, экономикалық жəне ұйымдастырушылық негіздерін айқындайтын болды. Мемлекет басшысы алқабилер сотын енгізу қағидатты қадам болды деп атап өтті. Бұл демократияның ажырамас бөлігі ретінде азаматтық қоғам институттарын дамытудағы жəне адам құқықтарын қорғаудағы жауапты кезеңге айналды. Бүгінде осы заң аясында республика бойынша мамандандырылған қылмыстық соттарда сотталушының сұранысы негізінде кейбір істер алқабилердің қатысуымен өтіп жатыр. Бұл заңның бізге де тигізер тиімді тұстары көп. Алайда, біздің соттағы судьялар көбіне алқабилерді жинауда мəселелер туындап қалатынын айтады. Себебі, бір жылда 4-5 мың адамға алқаби болу үшін жергілікті əкімдіктерге тапсырыс береміз. Бір іске алқабилерді қатыстыру үшін 60-70 адамды шақырамыз. Дегенмен, осы шақырылғандардың басым бөлігінің бұл жауапты міндетті атқаруға

құлшынысы болмайды. Көптеген сылтаулар айтып, алқаби болудан қашқақтайды. Сонымен бірге көбісінің мекен-жайы ауысып кеткен немесе алқаби болу талаптарына сай келмейтін адамдар тізімге еніп кетеді. Біздің ұсынысымыз, жергілікті əкімдік алқабилікке тізім жасақтағанда ол туралы нақты мəлімет берсе жəне ол адаммен алдын ала кездесіп, алқаби дегеніміз кім жəне немен айналысатыны туралы түсіндірсе дейміз. Сонымен бірге, оған мемлекет тарапынан қолдау көрсетілетіні айтылса екен. Себебі осындай жауапты жұмысты көбісі түсінбей, қатыспай, жұмысымызды ауырлатып жіберетін жайлар көп кезігеді. Елбасының бүгінгі алдымызға қойып отырған құжаты өміріміздің жоспары іспетті. Сондықтан біз бұл құжатты қолдап, осы бағытта жұмыс істейтін боламыз. Ж.СЕЙТЖАПБАРОВ, ОҚО қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының төрағасы

Талапкерлерге деген талап күшейтіледі еңбекақысын төлей отырып, босатылған негізде судьялардың тағылымдамадан өту жүйесін енгізу мəселесі қарастырылуда. Қарастырылып отырған осы шаралардың барлығы сот корпусын кəсіби білікті судьялармен толықтыруға жəне сот жүйесін дамыту мақсатында қолға алынып отыр. Оқуды жəне сот тəжірибесі арасындағы өзара байланысты күшейту үшін сот төрелігі институты мемлекеттік басқару академиясының құрылымынан бөлінуі керек. Аталмыш институт Жоғарғы Соттың жанында жұмыс істеп, қызмет бабындағы судьялардың біліктілігін тұрақты түрде арттыруды қамтамасыз ететін болады. Аталған институт президент жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының құрамынан шығарылып, Жоғарғы Соттың құзырына берілетін болды. Судьялардың есеп беру тəртібін күшейту мақсатында судьялардың жаңа этикалық кодексі жасалып, соның негізінде азаматтар судьялардың əрекеттері бойынша еліміздің Жоғарғы Сотының жанынан құрылған арнайы сот алқасына шағымдана алады. Судьяның бейне жазуды тоқтатуға немесе аудио жазу материалдарын редакциялауға мүмкіндігі болмауы тиіс. Алқа билер соты қолданылатын салаларды кеңейту. Заңды түрде алқа билер соты міндетті түрде қатыстырылатын қылмыстық істердің категорияларын анықтау қажет. Əділдікті ту етіп, ашықтықты одан əрі орнықтыру үшін алқа билермен қаралатын істердің санаттары да кеңейтіледі. Сот жүйесіне тың жаңалық алып келген ұғымның бірі – тергеу судьясы. Тергеу судьясы қылмыстық істі жүргізудегі жаңа субъект ретінде істі сотқа дейін жүргізу барысында азаматтардың Конституциялық құқықтары мен бостандықтарын қорғауға бағытталған қызметті жүзеге асырады. Қылмыстық-процестік кодекске сəйкес, тергеу судьясы – сотқа дейінгі іс жүргізу барысында осы Кодексте көзделген өкілеттіктерді жүзеге асыратын бірінші сатыдағы сот судьясы. Аталған кодекстің 55-бабында тергеу судьясының өкілеттіктері нақты белгіленген. Тағы бір жаңалық – инвестициялық даулар бойынша жеке сот істерін жүргізуді құру. Жоғарғы Сотта ірі инвесторлар қатысатын дауларды қарау үшін инвестициялық алқаны ұйымдастыру. Сондай-ақ Дубай тəжірибесі бойынша Астана қаласында АІFС халықаралық арбитраждық орталығын құру. Шетелдік жəне халықаралық соттардың үздік стандарттары бойынша сот істерін жүргізуді қамтамасыз ету үшін Жоғарғы Сот жанынан беделді шетелдік судьялар мен заңгерлер қатысатын халықаралық кеңес құру. Жалпы алғанда, ұсынылып отырған тəсілдер осы саладағы дауларды неғұрлым жоғары деңгейде шешуге септігін тигізіп, жергілікті билік органдарының сот процесіне сырттан араласуына жол бермейді. Осы ретте Елбасының «Астана» халықаралық қаржы орталығын құру туралы» Жарлығына орай, Астана қаласы қаржы орталығының сотын құру туралы заң жобасы дайындалды. Бұл соттың өзіндік бір ерекшелігі, олар мемлекеттік сот жүйесінен бөлек, өз істерін дербес жүзеге асыратын болады. Оның жұмысы ағылшын тілінде əрі шетелдік судьялармен Англо-саксондық заңдар негізінде жүргізілмек. Жоғарғы Сот олармен əріптес ретінде қарым-қатынаста болады. Бүгінде əлемдегі кейбір елдердің жылдам əрі табысты дамуына бірқатар мысалдар бар. Мысалы, Жапония, Сингапур, БАƏ, атап айтқанда, Дубайда тартымды нарықтық қаржылық қатынастардың құрылуы, олардың табысты дамуының басты шартының біріне айналып отыр. Қазақстан Республикасы Президентінің 2015 жылғы 19 мамырдағы Жарлығымен «Астана» халықаралық қаржы орталығы құрылды. Жиырма алтыншы қадам – сот рəсімдерін оңайлату жəне сот процестерін жеделдету үшін азаматтық-құқықтық даулар жөніндегі соттарға прокурордың қатысуын қысқарту. Азаматтық іс жүргізу кодексіне тиісті өзгерістер енгізу. Сол сияқты алдағы уақытта жекеменшік сот орындаушылар институтын одан əрі дамыту, сот орындаушыларының мемлекеттік қызметін біртіндеп қысқарту да маңызды қадамның бірі болып отыр. Серікбай ТӨЛЕПБЕРГЕНОВ, Оңтүстік Қазақстан облысының кəмелетке толмағандардың істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының төрағасы

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаев ұсынған əрбір саяси бағдарлама еліміздің өркендеуін, мемлекетіміздің дамуын, жеріміздің гүлденуін ойлаудан туындап отыратыны белгілі. Көпшілікке биыл таныстырылған бес институционалдық реформаны іске асыру мақсатында ұсынылған «100 нақты қадам» бағдарламасы да сондай игі ойдан бастау алады. Ол Қазақстан Республикасының дамыған 30 елдің қатарына кіруі жолындағы сенімді қадамы саналып отыр. Өйткені бағдарлама-

да көрсетілген бағыттарды орындау – еліміздің бəсекеге қабілеттілігін арттыра түсері анық. Шындығында бес институционалдық реформа мемлекеттің негізгі бес саласының жүгін көтерсе, оларды жүзеге асыру үшін жарияланған «100 нақты қадам» жүздеген елге үлгі болатын стратегиялық жоспар.

«100 нақты қадам» бағдарламасын іске асыру бағытында сот қызметкерлері ауқымды міндеттерді ой елегінен өткізіп, əр бағыт бойынша үлкен əзірлік жасауда. Бағдарламаның екінші бағыты

яғни заңның үстемдігін қамтамасыз ету үшін салаға бірқатар жаңалық енгізіледі. Мəселен, сот жүйесі инстанциялары оңтайландырылады. Қолданыстағы бес сатылы сот жүйесі 3 сатылы болып өзгереді. Соттарды іріктеу тетіктері жаңарады. Болашақ судьялардың салада кемінде 5 жылдық еңбек өтілі болуы талап етіледі. Жоғарғы сотта инвестициялық алқа құрылады. Бұл шаралар əділ сот төрелігін қарапайым халыққа да, инвесторлар мен бизнес үшін де қолжетімді етеді. Бүгінгі күні судья кандидаттары-

на жалпы талап күшейтіліп отыр. Əр салада жұмыс істеген сот кандидаттарының арасында, сот саласында жұмыс істеген мамандардың кəсіптік деңгейі ерекше болып табылады жəне ол сот кандидаттарынан білікті судья шығады. Жыл өткен сайын сот саласында жұмыс істеген мамандардан судьялар қатары ұлғайып, толықтырылып отыр. Ə. БЕКТҰРҒАНОВ, Шымкент қалалық əкімшілік сотының төрағасы

Сот төрелігінің қолжетімділігі Елбасы жаһандық жəне ішкі сын-қатерлерге жауап жəне сонымен бір мезгілде, жаңа тарихи жағдайларда ұлттың дамыған мемлекеттердің отыздығына кіруі жөніндегі жоспары деп атаған «100 нақты қадам» Ұлт жоспары болашағымыздың бағдаршамы десек те болады. Бағдарламадағы тапсырмаларды жүзеге асыруда сот жүйесінің қызметкерлеріне де көптеген міндеттер жүктеліп отыр. Оны қалтқысыз орындау – баршамыздың міндетіміз. Қазақстанды əлемнің дамыған 30 елінің қатарына қосу – бір адамға жүктелген немесе бір адамның қолынан келетін шаруа емес, баршамыздың борышымыз. Ұлт жоспарындағы 5 институционалдық реформа ел бірлігін бекемдеп, тұрақтылықты нығайта түсетінін қазақстан-дықтар ғана емес, шетелдің ғалымдары да мойындап отыр. Осы бес реформаның бірі, яғни кəсіби мемлекеттік аппарат құру, индустрияландыру жəне экономикалық өсім, біртектілік пен бірлік, есеп беретін мемлекетті қалыптастырумен қатар заңның үстемдігін қамтамасыз ету мəселесіне де ерекше көңіл бөлінді. Қазіргі таңда демократиялық қоғамдастықтағы кең ауқымды сот жүйесін дамыту еліміздің басым бағыттарының бірі болып саналады. Жан-

жақты жүргізіліп жатқан құқықтық реформаның нəтижесінде сот саласының тəуелсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған шаралар қабылданып, жүзеге асырылып жатқандығы талас тудырмайды. Осы тұста аталған реформаның екінші, яғни заңның үстемдігін қамтамасыз ету бағытына қатысты айтар болсам, алдағы уақытта бұл салаға бірнеше жаңалық енгізілмек. Соның ішіндегі сот жүйесі инстанцияларын оңтайландырудың біздер үшін де, қарапайым халық үшін де тиімділігі бүгінгідегіден де жоғары болмақ. Айталық, қолданыстағы бес сатылы сот жүйесі 3 сатылы болып өзгермек. Таратып айтар болсақ, қазір тараптар бірінші сатылы сот шешіміне қанағаттанбаған жағдайда апелляциялық, одан кейін кассациялық алқаға шағымданып, кейін қадағалау, қайта қадағалау сатыларына дейін шапқылауға мəжбүр. Реформа жасалғаннан кейін бұл бес саты бірінші, апелляциялық жəне кассациялық сот төрелігіне жүгінуге, яғни үш сатылық инстанцияға көшу жүйесі тəжірибеге енгізілмек. Тараптардың сергелдеңге түсуінің, алтын уақыттарын жоғалтпаудың алдын алатын бұл тəсіл – əлемдегі ең ыңғайлы сот жүйесі болып есептеледі. Істің қаралу мерзімін барынша қысқартуға жол ашатын бұл өзгеріс қосымша

шығындарды қажет етпейді. Судьяларды іріктеу тетіктерін көбейту мен біліктілік талаптарын қатайтуға да айрықша көңіл бөлінбек. Ендігі жерде сот саласында кемінде бес жыл жұмыс істемеген азамат судья болудан үміттене алмайды. Сот саласының сапасын одан əрі арттыру мақсатында жас судьяларға қойылар талап күшейтілуде. Оларды құрамында үш институт – магистратура, біліктілікті жетілдіру жəне ғылыми-зерттеу институты бар төрелік академиясы дайындайды. Сол секілді, судьялардың есеп беру тəртібін күшейту, олардың жаңа этикалық кодексін жасау, алқа билер соты қолданылатын салаларды кеңейту, инвестициялық даулар бойынша жеке сот істерін жүргізуді құру, сот рəсімдерін оңайлату жəне сот процестерін жеделдету үшін азаматтық-құқықтық даулар жөніндегі соттарға прокурордың қатысуын қысқарту бағыттарында да көптеген оңды өзгерістер орын алмақ. Бұл шаралар əділ сот төрелігін қарапайым халыққа да, инвесторлар мен бизнес үшін де қолжетімді етеді деген сенімдеміз. Н. ЖАМАШОВ, Еңбекші аудандық сотының төрағасы. Шымкент қаласы

Аудио және бейне таспаға жазудың тиімділігі Елбасымыз Н.Ə. Назарбаев «100 нақты қадам» Ұлт жоспарын халыққа ұсынды. Бұл жоспардың ерекшелігі неде? Ол, əрине, Елбасымыздың алыс болашақты көре білетіндігінде жəне ел болашағына деген сенімінде жатыр. Тəуелсіздік алған жылдар ішінде еліміз қарыштап дамып келеді. Соның бір дəлелі – Қазақстанның əлем елдерімен терезесі тең болып, өзге елдер санасатын жағдайға жетуі. Мына қабылданған 100 нақты қадамда сот саласына, оның ішінде судьялардың біліктілігі мен білімділігіне, халықтың сотқа деген сенімінің артуына, соттың қолжетімді болуына қатысты нақты іс шаралар 16-26 қадамдарда атап көрсетілді. Заң үстемдігін қамтамасыз етуге бағытталған маңызды қадамдардың бірі, ол – барлық сот процестеріне аудиобейне тіркеу жүйесін енгізу болып табылады. Қазақстан Республикасы Азаматтық іс жүргізу кодексінің 255бабының талабына сай бірінші сатыдағы соттың əрбір сот отырысы туралы, сондай-ақ отырыстан тыс жасалған əрбір жекелеген процестік

əрекет туралы жазбаша нысанда хаттама жасалады, не сот отырысының аудио немесе бейнежазбасы жүргізіледі. Қазақстан Республикасы Азаматтық іс жүргізу кодексінің 180бабы 2-бөлігіне сай сот отырысында аудио немесе бейнежазу құралдарын (аудио, бейнехаттаманы) пайдаланған кезде төрағалық етуші бұл туралы хабарлайды. Сот отырысын аудио немесе бейнежазу құралдарын пайдалану

мүмкін болмаған жағдайда, сот отырысының хатшысы сот отырысының хаттамасында мұндай мəліметтерді көрсете отырып, бұл туралы сотқа баяндайды. Қазіргі кезде республика бойынша сот залдары аудио, бейне жазба жазу құралдарымен 55 пайыз жабдықталған. Бұл көрсеткішті 70 пайызға дейін көтеру жұмыстары жүргізілуде. Аудио, бейне жазба жазудың артықшылығы не? Ол – жариялылық, бұрмалаушылықтың

болмауы жəне сотқа деген сенімнің артуының тағы бір кепілі. Істердің қаралуы барысында аудио бейне жазбаның қолданылуы, біріншіден, тəртіпке; екіншіден, əрбір адамның өзін сотта дұрыс ұстап, дұрыс жауап беруіне, жалған сөйлемеуге, «менің жауабым өзгертілген» деген негізсіз арыздардың түспеуіне септігін тигізеді. Аталған құралды пайдалану сот мəжілісі хатшысының жұмысын да едəуір жеңілдетеді. Заманауи техниканы жақсы меңгерген маманға қызмет атқару да оңай. Əйтпесе том-том істерді қарағанда сот мəжілісі хаттамасын жазып шығу да оңай емес. Сондықтан сот саласына аудио, бейне жазбаны дендеп ендіру бағытындағы Елбасымыздың нақты қадамы өте құптарлық дүние. Ол Ата Заңымызда атап көрсетілген адам құқықтары мен бостандықтарының қорғалуына тағы бір кепіл деп айтуға болады. Ермахан ШАЛАНОВ, Қаратау аудандық сотының судьясы. Шымкент қаласы

100 нақты қадам бойынша кездесу өтті Шілденің 21-і күні Шымкент қаласында Қатынкөпір шағын ауданының №52 орта мектебінде Абай аудандық соты мен Абай аудандық əкімдігінің ұйымдастыруымен, Елбасы Н.Ə.Назарбаев белгілеген 5 институционалдық реформаны жүзеге асыратын «100 нақты қадам» бағдарламасы бойынша тұрғындармен кездесу өтті. Іс-шараның мақсаты: Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев 2015 жылдың 6 мамырдағы үкіметтің кеңейтілген отырысында бес институционалдық реформаны жүзеге асыратын 100 нақты қадамды белгіледі. Елбасының 5

институционалдық реформасын іске асырудағы ұлтымыздың қадамдық жоспары баспасөзде жарияланды. «100 нақты қадам» бұл – жаһандық жəне ішкі сын-қатерлерге жауап жəне сонымен бір мезгілде, жаңа тарихи жағдайда ұлттың дамыған мемлекеттердің отыздығына кіру жөніндегі жоспары. «100 нақты қадам» елімізге «2050-Стратегиясын» жүзеге асыру мен мемлекеттілігімізді нығайтуға, жолдан адаспауға, күрделі кезеңнен сенімді өтеуге жағдай туғызатын беріктік қорын жасап беретін болады. Жоспардың негізгі мақсаты – «аурудың сыртқы белгісін» сылап-сипап қою емес, оларды «жүйелі

емдеу» болып табылатын қоғам мен мемлекетті түбегейлі қайта өзгертуге негіз қалайды». Кездесуде 100 нақты қадам бағдарламасы бойынша Елбасы Н.Назарбаевтың сот саласының алдына қойған міндеттері мен талаптары туралы Абай аудандық сотының судьясы М.Тиметов баяндама жасады. Елбасымыздың үздік отыздыққа апаратын 100 қадам бағдарламасы еліміздің өркендеуіне бастар қадамдар деп білетінін барша қатысушыларға жан-жақты түсіндіріп өтті. Жиынның соңында тұрғындардың сұрақтарына жауап берді. Жібек ƏЛƏЙДАРҚЫЗЫ.

«Астана» «Челси» секілді мықты ұжыммен №29 (232) тең ойнаған «Мариборды» 3:1 есебімен жеңді 24.07.2015 жыл

ӨНЕР Елбасымыз Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаев жас ұрпақтың білім деңгейін көтеруге, олардың тəлім-тəрбиелі болып өсуіне тұрақты қамқорлық жасап келеді. Ежелден «Білекті бірді жықса, білімді мыңды жеңетінін» өз ұрпағына үлгі етіп келген ата-бабаларымыздың қасиетті үндеу – талабы, бүгінгі ұрпақ үшін басты міндет болып табылады. Мемлекет үшін де ұрпаққа сапалы білім беру – ең маңызды мəселе. Бүгінгі зымырандай жүйткіп алға ұмтылған жүйрік заманда, сапалы білім болмай, өзгеден оқ бойы озық тұру мен қарқындаған заманауи талабын игеру мүмкін емес.

Құттықтаймыз!

республикамыздың 6 театрында осы мамандықты бітірген кешегі студенттер көркемдік жетекшілік пен директор қызметін табыспен атқаруда. Облыс, қала, университет көлемінде өтетін бүкіл мəдени іс-шараларды шығармашылық белсенділікпен атқарып отыратын бұл факультетті кезінде Өтеген Ғұбайдулин, Едіге Ордабеков

Оңтүстік Қазақстан облысындағы Шардара аудандық емханасының бас дəрігері, медицина ғылымдарының кандидаты, отбасында сүйікті жар, аяулы ана, қызметте білікті басшы, тəжірибелі ұйымдастырушы, Қарсыбай келіні Жанар Мықтыбекқызын туған күнімен құттықтаймыз. Қазақта «Ана бір қолымен бесік тербетсе, екінші қолымен əлемді тербетеді» деген өнегелі сөз бар. Жанар Оспанова бүгінде халқының саны 90 мыңға жуықтап, өсіп келе жатқан шалғайдағы Шардара ауданының бас дəрігері қызметін абыройлы атқарып келеді. Медицина мамандығын адаспай таңдаған ол, өз міндетіне адал, көпшілікке жанашыр ретінде аянбай еңбек етуде. Ауданда халыққа медициналық қызмет көрсету сапасы жылдан жылға жақсару үстінде. Ал Жанар

Өнерімен өрге жүзген... Бүгінгі күннің талабы бойынша озық тұрған жоғары оқу орындары ұлттық жəне халықаралық рейтингтерге қатысуы шарт. Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің Болон орталығы жүргізген рейтингіне 69 жоғарғы орындары қатысып, нəтижесі бойынша Л.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті мен əл-Фараби атындағы ұлттық университетімізден кейін М.О. Əуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті үшінші орынға ие болды. Университетке оқуға түсуге кез келгеннің қолы жете бермейді. Ал, ақылы білім алу бағасы жыл санап өсіп барады. Мəдениет пен өнер мамандықтарына грант өте аз бөлінуде. Бұл сала бойынша оза шауып, өнердің мерейін үстем ететіндердің басым бөлігі ауылдан келетін талапкерлер. Бұлар ҰБТ мен кешенді тест кезінде қиналып, кейде жолдары болмай жатады. Шындығына келер болсақ, əр мезгілдің өзіне тəн таусылмас тірлігі бастан асады. Əсіресе оңтүстік өлкесінде. Күндізгі тірліктен əбден шаршаған бала, ертеңгі сабағына шала-пұла дайындалып, тəтті ұйқыға зорға жетеді. Кейбіреулерінің қала балаларынан гөрі ой-өрісінің ептеп те болса төмендеу келетіні осыдан. Қала балаларының барлық күн кестесі түзіліп қойылған. Оларға барлық мүмкіндіктер қарастырылған. Көрме залдар мен кино, драма театрларының есігі кез келген уақытта ашық. Саябақтар мен мұражайлар, спорттық кешендер, сол сияқты басқа да танымдық, сауықтық мекемелер мен рухани тəрбие беру ошақтары жасөспірімдердің дамуына, өсуіне толығымен қызмет атқаруда. Ал, ауыл балалары тестіден төмендеу балл жинап, өздері армандаған оқу ордаларына қолы жетпей, амалсыздың күйінен ауылына кері

8

Мықтыбекқызы болса, шардаралықтардың алғысын алып, батасына бөленген дəрігерлердің бірегейі ретінде елдің сенімінен шығып жүр. Негізгі қызметімен қоса ол аудан көлеміндегі қоғамдық жұмыстарға да белсене қатысады. Оған көпшілік қана емес, аудан басшылығы да үнемі сенім артып келеді. Бүгінгі мүмкіндікті пайдалана отырып, біз де Жанар Оспанованы туған күнімен шын жүректен құттықтап, халық денсаулығын нығайтудағы жұмысына, игілікті қызметіне мол табыс пен толағай жеңіс тілейміз. Құрметпен, «Əділет» ұлттық апталығы.

«Қайраттың» сенсациясын қайталады қайтып жатады. Солардың ішінде қаншама өнер таланттары бар десеңізші. Міне, қазақ өнері кейде осындай тума таланттарынан, өкінішке орай, жинаған балының саны төмендігінен айырылып жатады. Мəдениет институты болып ашылғаннан бері мəдениет саласының қызметкерлерін, əуесқой өнерпаздар ұжымының, яғни музыка, би, ұлттық жəне эстрадалық оркестр, театр, хор ұжымының жетекшілерін университет құрамына қосылғалы дизайн мен суретшілерді дайындап келе жатқан, бүгінгі «Педагогика жəне мəдениет» факультетінде режиссура жəне актерлік өнер мамандықтары өз алдына кафедра болып ашылғалы да біраз жылдың жүзі болып қалыпты. Бұл кафедрадан қанат қаққан өнер түлектері бүгінде республикамыздың театрларында, телеарналарында, жоғары оқу орындарында, шығармашылық орталықтарда, мəдениет жəне өнер мекемелерінде абыроймен қызмет атқаруда. Атап айтар болсақ, дəл бүгінгі күні

сияқты өнер майталмандары басқарып келген. Бүгінгі күні п.ғ.д., профессор Əжібеков Қанат Жұбандықұлы басқаруда. Факультет ұжымы халықаралық, республикалық байқауларда талай рет лауреат атанып, бас жүлделерді жеңіп келді. «Режиссура жəне актерлік өнер» кафедрасының аға оқытушысы Ерлан Əуесбаевтың ұйымдастыруымен 2009 жылдан бері «Бал өнер» атты байқауы өткізіліп келеді. Сол сияқты кафедраның аға оқытушысы Еркебұлан Жолдасов «Кино АРТ» əуесқой кинорежиссерлерінің байқауын өткізуді қолға алды. Факультетте оқу жүйесімен қатар «Өркен» театр студиясы, «Жеті асар» суретшілер көрме залы, «Қарагөз» би ансамблі, «Қазына» ұлттық фольклорлық саз ансамблі студенттердің шеберлігін шыңдай түсуіне мол үлесін қосуда. Өнерімен өрге басқан факультеттің шығар биігі əлі алда деп сенеміз. Бақтыкерім ТОГАЕВ, Ақжарқын НҰРТАЗИНА, М.Əуезов атындағы ОҚМУ-нің аға оқытушылары.

Жақында ғана «Қайрат» Сербияның «Црвена Звездасын» екі ойында да жеңіп, сенсация жасаған. Енді міне, алматылық команданың жетістігін «Астана» да қайталады. Елордалықтар өз алаңында Словенияның «Мариборын» 3:1 есебімен тас-талқан етті. Шілденің 14-інен 15-іне қараған түні Словенияда өткен ойында «Марибор» 1:0 есебімен жеңіске жеткен. Осы есепті қанағат етті ме, əлде бар өнері сол болды ма, алаң қожайындары шабуылға аса ұмтыла қойған жоқ. Керісінше, «Астана» жиі шаубылдады. Есепті теңестіретін бірнеше мүмкіндік те болды. Бірақ шабуыл өтінде ойыншыларымызға дəлдік жетіспеді. Жалғыз доп команданың келесі айналымға өтуіне кепіл бола алмайтыны белгілі. Сырт алаңда батыл ойнаған «Астана» елордада тиімді есепке қол жеткізе алады деп сендік. Иə, бізге жерлестеріміздің батылдығы ұнаған. Қарсыластың атақ-даңқына қарамай, өз ойындарын жоғалтқан жоқ. Əйтсе де, былтырғы маусымда Чемпиондар лигасының топтық кезеңінде өнер көрсетіп, «Челси» секілді мықты ұжымдармен тең ойнаған «Марибордан» қауіп күткенімізді де жасырмаймыз.

Тəжірибелі клуб қай кезде қалай əрекет етуді білуге тиіс еді. Оны Астанада өткен ойында байқадық. Ойынның 12-минутында Бауыржан Жолшиев қақпашының қателігін пайдаланып, есеп ашты. Қонақтар бұндайды күтпеген еді, əжептеуір есеңгіреп қалғандай көрінді. Əйткенмен, тəжірибенің аты тəжірибе, жылдам ес жиып үлгерген олар бірінші таймның соңына қарай есепті теңестіріп кетті. Жергілікті жанкүйерлердің қуанышын су сепкендей басқан бұл шабуылға алаң қожайындары көп күттірместен жауап қатты. Үзіліске шығуға 1 минут қалғанда Роджер Каньяс алыстан соққы жасап, қақпашыны қапыда қалдырды. Үзілістен кейін «Астана»

шабуылды үдетті. Өйткені, 2:1 есебі жеңіс болғанымен, келесі айналымға жолдаманың кепілі емес-тін. Қазақ клубына тағы бір гол қажет еді, табандылық танытқан елордалықтар оған да қол жеткізді. 58-минутта Патрик Твумаси алыстан соққы бағыттаған. Айып алаңында жүрген Таңат Нөсербаев допты тоқтатпастан, аяқтың астынан өткізіп жіберді. Қонақтардың қақпашысы бұндай қулықты күтпеген еді. Өз иелігін қорғауға дайын болмай шығып, доп қақпада тулады. Жеңіс бізде. Жарысты жалғастыру мүмкіндігі де біздің уысқа түсті. Бірақ алда жарты сағат бар болатын. Қонақтар кез келген сəтте есеп ашып кетсе, бұл мүмкіндіктен

айрылатынымыз белгілі. Осыны қаперде ұстаған елордалықтар шабуылдауын тоқтатқан жоқ. Бірақ ойынның 67-минутында қызыл қағаз алған Каньяс жоспарды бұзды. Құрамы бір ойыншыға кеміген жерлестеріміз қорғануға мəжбүр болды. Əбүйір болғанда біздің клубтарда жиі болып тұратын соңғы минут «синдромы» «Астанаға» жұқпапты. Қонақтардың шабуылына лайықты тойтарыс беріп, сенсациялық жеңіске қол жеткізді. «Астананың» келесі қарсыласы белгілі. Финляндияның «ХИК» командасына қарсы ойын шілденің 28-і немесе 29-ына сырт алаңда өтеді. «Астанадан» оңай өтеміз деп ойлаған «Марибордың» жанкүйерлері «ХИК-ті» біздің командамен бір деңгейдегі ұжым деген баға берген екен. Жəне оларды да жеңу қиын болмайтынына сенген. Демек, «мықтымын» деген команданы сүріндірген «Астана» келесі қарсыласынан да өте алады деп сенеміз. Айта кетейік, газет баспаға дайындалып жатқан сəтте Еуропа лигасы аясындағы «Алашкерт» пен «Қайраттың» ойыны басталды. Алматыда өткен ойында жауапсыз 3 гол соққан жерлестерімізде келесі айналымға өтетін тамаша мүмкіндік бар. Мирас ƏСЕМ.

Курорт «Сары-Агаш», санаторный комплекс «Алтынай» и «Алтынай Люкс» № п/п

Номера

Общая стоимость на 1-го чел. в сутки

Стоимость номера в сутки

Стоимость 1 -го чел. на 7 дней

6 000

24 000

42 000

7 500 8 500 9 000 9 500

15 000 34 000 27 000 19 000 45 000 – за комнату 55 000 – за комнату

52 500 59 500 63 000 66 500

18 000 13 500 супруга Супруга+подросток

18 000 27 000 24 000 35 000 45 000 – за комн.

55 000 – за комн.

65 000 – за комн.

126 000 94 500

17 000 11500 Супруга+подросток 11 000

17 000 23 000 32 000 33 000

119 000 80 500

Корпус «Алтынай» Главный корпус 1 2 3 4 5 7 8 9 9

Виды предоставляемых услуг в санаторном комплексе «Алтынай» Санаторный комплекс «Алтынай» предоставляет на основании Государственной лицензии Серии ЛП № 00052DX следующие услуги: Рекомендуем пройти полное курс лечение от 7 до 14 дней. Это залог вашего здорьовия. Бесплатные услуги входящие в стоимость путевки: 1. Орошение кишечника минеральной водой; 2. Гинекологическое орошение минеральной водой; 3. Промывание желудка минеральной водой; 4. Дуоденальное зондирование (желчь) минеральной водой; 5. Минеральная ванна, душ минеральной водой; 6. Лечебные бассейны с гидромассажем; 7. Парафино-озокеритолечение; 8. Очистительные клизмы минеральной водой; 9. Слепое зондирование (дюбаж) минеральной водой; 10. Физиолечение (УВЧ, ингаляция травами и маслами, электрофорез, дарценвал, УФО).

11 Фито чай,и.т.д.

12. Урология

«Əділет» ұлттық апталығының президенті Қуанышбек Тасболатұлы БОТАБЕК

Бас редактор Захардин ҚЫСТАУБАЙҰЛЫ Бас редактордың орынбасары Салтанат ИБРАГИМОВА Орыс бөлімінің меңгерушісі Рамзия ЮНУСОВА Жауапты хатшы Мұрат СЕРІКБАЙҰЛЫ Тілші Ақжібек МҰСТАФИНА

Платные медицинские услуги: Фитнес центр, закрытый бассейн, сауна, хаммам, финская, турецкая парная, тренажерная комната, циркулярный душ, восходящий душ, душ Шарко, грязелечение, СПА, джакузи, массажное кресло и.т.д. Диагностика: Инструментальные методы обследования УЗИ внутренних органов, эндоскопия, электрокардиограмма. Консультации врачей: невропатолог, уролог, гинеколог, терапевт, мануальный терапевт Иглорефлексотерапия, Медикаментозное лечение неврологических, кардиологических, урологических Дополнительные платные процедуры: пантовые ванны, селеновые ванны, скипидарные ванны, пихтовые ванны, кедровые бочки, аппаратное кишечное орошение (гидроколонотерпия), иглотерапия, массаж (общий и точечный) Примечание: В стоимость путевки входит 4-х разовое питание, медицинское обслуживание, услуга транссфера с Шымкента до санатория. В номерах имеется холодильник, кондиционер, плазменный телевизор, душевая с водонагревателем и горячая вода.

Республикалық «Əділет» ұлттық апталық газеті алқа кеңесінің төрағасы Нағашыбек ҚАПАЛБЕКҰЛЫ Тілшілер қосынының жетекшісі Мұратбек ТОҚТАҒАЗИН Меншікті тілшілер: Доқтырхан ТҰРЛЫБЕК (Алматы қаласы) Гүлмира МƏНШƏРІПОВА (Астана қаласы)

Атқарушы директор Қайыржан СЕМБАЕВ Техникалық директор Константин МАРКОВ Видео-фотооператор Руслан НАСИРОВ Серік ЖАУЫНБЕКҰЛЫ

1 2 3 4 5 6 7 1 1 3 4

4-х местный эконом класс 2-х местный эконом класс Полулюкс 4-х местный (1-2-3 этаж) Полулюкс 3-х местный (2 комнаты) Полулюкс 2-х местный VIP номера (72 м) №15, 16 VIP номера (80 м) № 14, 28 Детям до 6 лет Детям от 7 до 10 лет Корпус «Алтынай – Люкс»-А Полу люкс 1-о мест Полу люкс 2-х местный Полу люкс 2-х мест. (семей. пары) Полу люкс 3-х местный (семейный) Люкс100,101,103,104 VIP 102, 203,204 VIP 201,202 Корпус «Алтынай Люкс»-Б Полу люкс 1 мест. Полулюкс 2-х мест (семеиной пары) Полулюкс 3-х местный (семейный) Полулюкс 3-х местный

4 000 5 000

77 000

Адрес: ЮКО, Сарыагашский р-н, п. Коктерек. Тел.: +7(72537) 5 13 13 +7(7252) 57 14 31. Сот.: +7 (701) 736 73 15 Web-сайт: www.altinai.com

Мекен-жайымыз: ҚР Астана қаласы, А. Иманов көшесі, 41/127. Шымкент қаласы, Қазыбек би көшесі, 84Б-үй. Байланыс үшін тел./факс: 8 (7252) 55-85-84 Ұялы: 8-777-557-08-52 E-mail: adilet.media@mail.ru

Газет Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне ақпарат министрлігінде есепке алынып, 27.12.2013 жылы №14077-Г куəлігі берілген. Құрылтайшысы өзгеруіне байланысты қайта тіркелген басылым 2014 жылдың 1 қаңтарынан бастап "Əділет" ұлттық апталығы болып жарық көруде. Аптасына бір рет жарық көреді. Таралымы - 10 000 дана. Тапсырыс - 1831.

Апталық Астана қаласы, "Ernur" Медиа холдингі" ЖШС (Сілеті көшесі, 30-үй) мен Шымкент қаласы, "ERNUR" ЖШС-нің (Т.Əлімқұлов көшесі, 22-үй) баспаханасында басылады