30 2015

Ұлттық рух – ұлттың асыл қасиеті. Б.МОМЫШҰЛЫ

¦ÄIËÅÒ Газет 2010 жылғы 5 мамырдан шыға бастады

web: www.adiletgazeti.kz

№30 (233) = 5 тамыз = Сəрсенбі = 2015 жыл

ҰЛТТЫҚ АПТАЛЫҚ E-mail: adilet.media@mail.ru

НАЦИОНАЛЬНЫЙ ЕЖЕНЕДЕЛЬНИК / NATIONAL WEEKLY / ULUSAL HAFTALIK / ‫اﻟوطﻧﯾﺔ اﻷﺳﺑوﻋﻲ‬

Қазақстанның ДСҰ-ға қосылуы жөніндегі хаттамаға қол қойды

Қазақстанның ДСҰ-ға кіруі жөніндегі Жұмыс тобының төрағасы, Финляндияның елшісі Веса Химанен келіссөздер үдерісі барысында Қазақстан 50-ден аса жаңа заң қабылдап, 10 халықаралық келісімге түзету енгізгенін, олар кедендік одақ пен Еуразиялық экономикалық одақ аясында қабылданғанын атап өтті.

шенді бағдарламасының қисынды нəтижесі, Қазақстанның бизнес ү ш і н а ш ы қ е к е н і т ур а л ы б ү к і л əлемге жолдауы. Бұл күн ДСҰ үшін де айшықты болып табылады. Қазақстанның қосылуы біздің пікірталастарымызға қуатты əрі беделді үн қосады, Ұйымды Орталық Азияның жүрегіне жақындатады» – деп атап өтті Р. Азеведо. Елбасы отырыста сөйлеген сөзінде ДСҰ-ға мүше барлық елдерге, Ұйым хатшылығына келіссөздер барысындағы сындарлы ұстанымдары мен қолдауы үшін, сондай-ақ Қазақстанның ДСҰ-ға кіруі жөніндегі жұмыс тобындағы төрағалықты қолдағаны үшін Финляндия Үкіметіне алғысын білдірді. Нұрсұлтан Назарбаев атап өткендей, ДСҰ-ға кіру жөніндегі келіссөздер өткен аралықта Қазақстан экономикасының құрылымы ай-

тарлықтай өзгерді. «Экономика мейлінше қуатты əрі ашық бола түсті. Жан басына шаққандағы ІЖӨ 18 есе ұлғайып, Орталық жəне Шығыс Еуропа деңгейіне жетті. Сыртқы сауда көлемі 120 миллиард доллар деңгейіне шықты. Біздің сыртқы сауда айналымымыздың 90 пайыздан астамы ДСҰ-ға мүше елдерге тиесілі. Сауда қарым-қатынастарының географиясы едəуір өзгерді. Қазақстанның сауда байланыстары 90-жылдардың ортасында бұрынғы кеңестік кеңістік елдерімен ғана жүргізілсе, бүгінде біз əлемнің 185 мемлекетімен сауда-саттық жасап отырмыз» – деді Мемлекет басшысы. Қазақстан Президенті сондайақ отандық экономика құрылымында болған елеулі өзгерістерге де назар аударды. Қазақстан Президенті теңізге

Қазақстан Республикасы 1996 жылы Дүниежүзілік сауда ұйымына қосылуға өтініш бергені мəлім. Əрине, тəуелсіздік алғанына бес жыл толар-толмас уақытта, Ата Заңының өзі енді ғана қабылданған, экономикалық қауқары зейнетақы мен жалақыны төлеуге əрең жетіп отырған Қазақстанның бұл ұйымға бірден мүше болмасы анық та еді. Дегенмен, əлем елдері саяси-экономикалық шекараларды енді шегінтпейтінін, басты саяси ұстаным ретінде ынтымақтастыққа беттейтінін түсінген Қазақ елі сол кезде дамушы елдердің, болашақта, дамыған елдердің көшінен қалмайын деп осы тəуекелге бекінді.

ДСҰ: 19 ЖЫЛҒЫ КЕЛІССӨЗДЕН НЕ ҰТТЫҚ? Аз ба, көп пе, арада 19 жыл өткен соң Дүниежүзілік сауда ұйымы Қазақстанды осы ұйымның бақылаушы елі ретіндегі статусынан ұйымға мүше елдің мəртебесіне шығару туралы шешім қабылдады. Жуырда Женевада Қазақстанның ДСҰ-ға мүшелігі туралы қорытынды құжаттарға қол қойған соң Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев та еліміздің 19 жылғы табанды еңбегін баса айтып, халқына арнайы үндеу жолдады. «Еліміз аса маңызды тағы бір тарихи

оқиға қарсаңында тұр. Біз ДСҰ-ға кіру жөніндегі келіссөздерді табысты аяқтадық. ДСҰ-ға мүше болу біздің экономикамызды жаңа көкжиектерге бастайды. Кəсіпорындарымыздың шет ел нарықтарына шығуын қамтамасыз етеді. Ал тұтынушылар үшін тауарлар мен қызметтердің кең ауқымына таңдау жасауға жол ашады. Бүгінде саудасаттығымыздың 90 пайызы ДСҰ-ға мүше елдерге тиесілі. Қазақстан шетелдік инвесторлар мен серіктестер үшін бұрынғыдан да тартымды ел бола түседі. (Жалғасы 2-бетте).

шығатын жолы жоқ, планетадағы ірі мемлекет болып саналатын біздің республикамыз үшін инфрақұрылым мен көлік-логистика қызметінің басымдықта дамитынын айтты. Мемлекет басшысы өткен кезең ішінде Қазақстан инвестициялық əлеуетін айтарлықтай ұлғайтқанына да назар аударды. Жалпы алғанда, Қазақстан Президенті келіссөздер үдерісі кезінде республикамыз экономиканы жаһандық нарыққа ықпалдастыру үшін ұзақ жолды жүріп өткенін айтты. Ауқымды институционалдық жаңғыртулар жүргізу де дамуға жаңа серпін береді. Мемлекет басшысы еліміздің еркін сауда жəне ашық ықпалдастық қағидаттарына берік екенін айтты. «Қазақстан аз уақыттан соң ДСҰ

Akorda.kz сайтынан алынды.

Бұл кісінің Маңғыстауға келуі сол жылы орын алған атышулы Жаңаөзен оқиғасына қатысты болды. Шешімін таппаған əртүрлі мəселелердің ушығуынан орын алған оқиға елді есеңгіретіп кетті, ел ішін үрей жайлап, қайғы мен қорқыныш құрсаулаған кез еді. Осы кезеңдерде аймақ басшысы ауысты да, арада бір айдан астам уақыт өткенде жаңа əкімге кеңесші ретінде Бекет есімді азамат келді. Маңғыстаулықтардың аса қастерлі бұл есімді қызғыштай қоритындығы сондай, тіпті Пір атаның есімін өздерінің бауыр еті баласына да бұйыртпайтын. Маңғыстаудың байырғы тұрғындарының арасынан Бекет есімді бір ұлды таппайсыз, тіпті ақ жаулықты аналар əулиенің есімін тергеп сөйлейді. Сондықтан жаңа кеңесшінің есіміне алдымен назар аудардық, «ата шапағаты кімдерге тимеген, қай қиырға жетпеген, мүмкін бұл азаматтың есімі атаның құрметіне қойылды ма екен?» деген де ой болды...

«Сіздей жан керек еді-ау МАҢҒЫСТАУҒА..»

Сөйтсек, бұл азамат заң саласының білгірі, бірнеше жыл осы салада жоғары лауазымды қызметтер атқарған елге танымал, əрі тəжірибелі заңгер екен. Маңғыстаудағы оқиғаға орай облыстың жаңа басшылығына кеңес беру, күрделі жағдайда ел арасында болып, істі деп ұсталғандардың күйе жағылып, топырлай сотталып кетпесі үшін заңдық-құқықтық тұрғыда араласу үшін жаңа əкімнің ұсынысымен келіпті. Оқиғаға орай Мемлекет басшысының тапсырмасымен республикалық деңгейде қоғамдық кеңес құрылған болатын, Б.Тұрғараұлы Ө.Озғанбаев басшылық ететін осы қоғамдық кеңестің жұмысына да бел шешіп, білек сыбана кірісті. Көгенделген қозыдай тергеуге іліккен қаракөздердің бұдан арғы тағдырын таразылауда тиісті орындармен байланыса отырып, қажетті жерінде азаматтық ақылын айтып, заңгерлік білім-білігін ортаға салды. (Жалғасы 5-бетте).

«АҚ БҰЛАҚТЫҢ» СУЫ ЛАЙЛАНЫП ТҰР «Су – ырыстың көзі» деп текке айтылмаған. Расымен де осынау тіршіліктің қайнар көзінсіз адам өмірін көзге елестету əсте мүмкін емес. Кез келген қоғамда су мəселесі өткір тақырыптарға арқау болып, өзектілігін жоғалтпаған. Осыдан бірнеше жыл бұрын, дəлірек айтсақ, 2009 жылдары Қазақстанда халықтың сапалы ауызсуға қол жеткізуі қиынға соқты. Көп жерлерде мұндай бақытқа кенелудің ауылы тым алыста болды. Сондықтан да қарашаның дені арнайы тазартудан өтпеген қара суды тұтынды. Ибн Синаның «ауру көбінесе ішкен астан, соның ішінде əсіресе ауыз судан болады» деп айтқанындай, емдеу мекемелерінде тіркелген ауру-сырқаттардың 80 пайызы күнделікті тұтынатын ауыз судың сапасыз болуынан бастау алды. Мамандар болса, əрбір екінші қазақстандық санитарлық-гигиеналық талаптарға мүлдем сай келмейтін суды қолданады деп дабыл қақты. Сол кезде жұрт көп үміт артқан «Ауыз су» бағдарламасы да ойдағыдай жүзеге асырылмай, көңілді күпті етті. 2010 жылдың өзінде ауыл халқының 40 пайызы сапалы ауыз судан мұқтаждықты сезінді. Сонымен қатар аталған бағдарламаны жүзеге асыру барысында бюджеттік қаржыны тиімсіз жұмсау, яғни «бармақ басты, көз қысты» жəйттер, құрылысты сапасыз

Жергілікті билік өкілдері кінəліні сырттан іздеуге əуес Қ. Жаңбыршин

«Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың басшылығымен жəне Қазақстанның Еуразиялық экономикалық одақ бойынша серіктестерімен тығыз байланыста жүргізілген заңнамалық бағыттағы прогресс біздің жұмысымызды соңғы жылы едəуір жеделдетуге мүмкіндік берді. Қазақстанның құжаттар топтамасы – бұл нарықтарға қол жеткізу мүмкіндіктерін жетілдіру ісіне қомақты үлес қосатын, сауданың көпжақты жүйесін жаңғыртатын жəне ДСҰ-ны нығайтатын жоғары сапалы құжаттар» – деді В.Химанен. ДСҰ бас директоры Роберто Азеведо еліміздің Ұйымға кіру үдерісі барысындағы Қазақстан Президентінің көшбасшылығына жоғары баға берді. «Бұл – Қазақстан үшін де, ДСҰ ү ш і н де ш ы н ы ме н та р их и кү н . Ұйымға кірудің артықшылықтары – жаңа жұмыс орындарын ашу, халықтың табысын арттыру, тұрмыс деңгейін жақсарту. Қазақстан үшін бұл сіздердің соңғы жылдары қол жеткізген жетістіктеріңіз бен жұмсаған күш-жігерлеріңіздің мойындалуы. Бұл – реформалардың ке-

нормаларымен жұмыс істей бастайды. Дейтұрғанмен, біз кедергілерді жойып, ашық ынтымақтастық қағидаттарын ілгерілетіп, өңірлік ықпалдастық локомотиві бола отырып, экономикалық саясатымызды əуелден-ақ «ДСҰ рухында» құрып отырмыз. Бұл Ұйымның мүшелері арасында сауда-саттық кезіндегі кемсітуге жол бермеу – ДСҰ-ның басты қағидаты. Экономиканы саясатпен араластыратын санкциялық саясат саудаға кедергі келтіреді жəне ДСҰ қағидаттарына сай емес. Мұндай жайтты болдырмау біздің ортақ міндетіміз деп ойлаймын. Сіздерге бірлескен еңбектеріңіз үшін тағы да алғыс айтып, біз Ұйымның барлық мүшелерінің мүддесі, экономикаларымыз бен халықтарымыздың игілігі үшін ДСҰ аясындағы алдағы жұмысқа дайын екенімізге сендіргім келеді» – деді Қазақстан Президенті. Отырыс қорытындысы бойынша Қазақстанның ДСҰ-ға қосылуы жөніндегі Хаттамаға қол қойылды. Елбасы БҰҰ-ның Женевадағы бөлімшесінің жұмысымен танысты. Бұл бөлімше маңызы жағынан БҰҰ жүйесіндегі екінші кеңсе болып саналады жəне 20 халықаралық ұйымның жұмысын үйлестіреді. Нұрсұлтан Назарбаев сондайақ Ұлттар Сарайын жəне ондағы «Қазақстан» залын аралап көрді. Қазақстан Президентінің шешіміне сəйкес 2013 жылы ашылған бұл көпфункционалды зал бүгінде БҰҰ-ның Женевадағы штаб-пəтеріндегі техникалық жағынан барынша жабдықталған орынжай болып саналады.

Қазақстандық оқушылар информатикадан халықаралық олимпиадада үздік ондыққа енді

орындау, нысанды дер кезінде тапсырмау сынды келеңсіздіктер көп кездесті. 2010 жылдың 9 қарашасында бекітілген 2011-2020 жылдарға арналған «Ақбұлақ» бағдарламасында Үкімет бұндай олқылықтар мүлдем орын алмайтынын қадап айтты. Бірақ... Оңтүстік Қазақстан облысының ауа райы құрғақ екені белгілі. Ал бұл ондағы халықтың суды пайдалану

Ғасырлар тоғысар тұсқа таяу, егемендіктің елең-алаңында елімізде түрлі дəстүрлі емес діни ұйымдар мен бірлестіктер қаптап кеткені жасырын емес. Бүгінде Қазақстанда тіркеліп, қанатын кеңге жайған діндердің атынан да, санынан да адам жаңылысатындай жайға жетті. Басқаны қойып, ислам халифатының өзі қырық тармаққа бөлініп, арбауына кəріні де жасты да іліндіріп, соңдарынан ілестіріп жүргенін көз көріп, құлақ естіп жүр. Жығылғанға жұдырық дегендей, ұлық дінімізге күйе жағылып, бұрын-соңды Ислам тарихында болмаған ұғым «жыныстық жиһадтың» жер жаһанды торлап жүргеніне де бірнеше жылдың жүзі болды. Қазірде қасіреттің қара түнегіне айналған жыныстық жиһадтың ғаламтор беттерінде, əлеуметтік желілерде, əр алуан бейресми жиындарда мұсылман қыздарды харам жолмен жиһадқа, сол арқылы жұмаққа шақырып жүрген көлденең көкаттылардың қарасы көбейіп кетті. Жазықсыз жандарды қойдай қырып, қан төгіп, бас кесуді «қасиетті жиһад» санайтын жауыздарға тəнін ұсынып, бірнеше күн əйел болуды бүгінгі содырлар қыз баланың «жыныстық жиһады» деп атап жүр.

көлемін арттыра түсетіні түсінікті. Қара судың қажеттілігін қатты сезінген облыс тұрғындары «Ақ бұлақ» бағдарламасы қабылданғанда тіршілігіміздің сəні кіретін болды деп, қуанғаны көп жерлерде айтылып та, жазылып та жатты. Біз «көрмес, түйені де көрместің» керін кигелі отырғанымыз жоқ. Шынтуайтында шалғай елді мекендердің көпшілігіне су құбырлары тартылып, халыққа ауыз су жеткізілді. Алайда тиісті мамандардың өздеріне жүктелген жұмысты шала-шарпы орындауынан мұндай игілікке қол жеткізе алмай отырған тұрғындар легі толып жатыр. Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің бізге берген төмендегі мəліметі осы сөзімізді растай түседі.

«2011-2020 жылдарға арналған «Ақ бұлақ» бағдарламасын жүзеге асыруда Төлеби, Отырар, Түлкібас, Мақтарал аудандарының тұрғын үй- коммуналдық шаруашылық бөлімдері, Түркістан, Кентау қалалары мен Сайрам, Созақ, Ордабасы, Қазығұрт, Мақтарал аудандарының құрылыс бөлімдері Бюджет кодексінің 97-бабы, 6-тармағын сақтамаған. Соның ішінде төлемге қабылданған жұмыстардың растауын анықтау бөлігінде бұзушылыққа жол берген. (Жалғасы 3-бетте).

ТАРИХЫНА ТОҚТАЛСАҚ Жалпы, «жиһад əл-никах» əйелдердің «Ислам мемлекеті» жасақшыларына жыныстық қызмет көрсетуі дегенге саяды. Дінді жамыла отырып, олар жыныстық жиһадты уақытша неке негізінде көрсетсе керек. Жалпақ тілмен айтқанда, «заңдастырылған жезөкшелік». Аталмыш əлеуметтік феномен тек 2013 жылы кеңінен тарай бастады. «Ислам мемлекеті» идеологиясы бойынша, жыныстық жиһадтың түпкі мақсаты – əскери ер адамға уақытша тұрмысқа шығып, бала сүю жəне оны ислам шариғатымен тəрбиелеу. Ал, ең алғаш бұл сорақы əрекетті тунистіктер мен «Аль-Каида» террористік ұйымының өзара соғысының нəтижесінде тіркелгенін айта кеткен жөн. Дəл сол мезетте

тұтқынға түскен бірқатар тунистік бойжеткендер қара басын сауғалап қалу үшін өз еріктерімен жыныстық жиһадқа барған екен. Көрсетілген бұл қызмет дін атын жамылушылардың көңіліне майдай жаққан сыңайы бар. Көп ұзамай олар жыныстық жиһадты кең көлемде жарнамалап, жақын елдерден алдап-арбап арнайы қыз-келіншектер алдыртқан. Арасында құдай қосқан қосағын, өз кіндігінен өрбіген баласын тастап, «жұмақ» іздеген нəзік жандыларды да кездестіруге болады. Олар кемінде 50-ден аса əскери адаммен уақытша некеге отырып, жыныстық қарым-қатынасқа түскен. Мұндай мазақтың түбі көбіне жүктілікпен аяқталатыны анық. Алайда, кері қайтар жол жоқ. (Жалғасы 8-бетте).

Рио-де-Жанейро Олимпиадасының алауы 2016 жылдың 21 сəуірінде жағылады

Қазақстанның экономикасы да, саясаты да, №30 (233) қоғамы да көп дүниеден ұта түсті 05.08.2015 жыл

ЕЛ ТЫНЫСЫ

¦ÄIËÅÒ

2

ДСҰ: 19 ЖЫЛҒЫ КЕЛІССӨЗДЕН НЕ ҰТТЫҚ? (Соңы. Басы 1-бетте). Біз бұл нəтижеге жету үшін 19 жыл табанды түрде жұмыс жүргіздік. Оңай болған жоқ. Бұл ретте ұлттық мүдделерімізді де қорғай білдік», - деді сол үндеуінде Президент. Расымен, Елбасы атап өткендей, 19 жыл бұрынғы Қазақстан мен қазіргі Қазақстанның экономикалық, əлеуметтік, саяси ұстанымдарындағы айырмашылық жер мен көктей. Ендеше, ДСҰ-ға мүше болуға өтініш берген кездегі ел алдында тұрған елеулі тəуекелдер мен бүгінгі Қазақстан ДСҰ-ға қандай артықшылықтармен қосылып отырғанына аз-кем шолу жасап өтейік. Сонымен, Дүниежүзілік сауда ұйымы - 1995 жылдың қаңтарынан бастап жұмысқа кіріскен халықаралық экономикалық ұйым. Ал, сол 1991-1995 жылдардағы Қазақстан экономикасы көңіл көншітетін нарық емес еді. Елімізде экономикалық құлдырау қатты байқалды. Халықаралық келісімшарттар, шетелдік инвестициялар, банктердегі несиені былай қойғанда, дүкен сөрелерінде саудаға қоятын дүние де тапшы еді. Былайша айтқанда, Қазақстанның экономикасында өте жоғары инфляция байқалды, бюджет жүйесіндегі кіріс пен шығыс тепе-тең болмады, тіпті, біраз уақыт ел өңірлері апталап, айлап жарықсыз отырды. Бұл қиын кезеңнен өту үшін Қазақстан жаңа əрі өте ұқыпты ақша-несие саясатын əзірлеп, өзінің ұлттық

валютасын енгізуге мүдделі болды. 1993 жылы төл теңгемізді айналымға енгізген соң Қазақстан инфляция деңгейін азайтып, экономикалық құлдырауды тоқтату туралы мақсат қойды. Небары екі жыл ішінде Қазақстан 1993 жылғы инфляцияның 2265 пайыздық көрсеткішін 1995 жылы 60 пайыздық көрсеткішке жеткізді. Ал, 1996 жылдың соңында елдегі инфляция деңгейі 28 пайызды құраған. Қазақстан ДСҰ-ға мүше болуға өтініш білдірген 1996 жылдары бұл ұйым сол кездегі Қазақстанның сипатына келетін,

яғни, халқының саны аз, ішкі нарығы өте тар, əлеуметтікэкономикалық деңгейі төмен елдерді мүше елдер қатарына қабылдады. Мысалы, 1996 жылы ДСҰ-ға мүшелікке қабылданған Болгария халқының 60 пайызы 1995 жылы кедейліктің ең төменгі шегінен де нашар жағдайда өмір сүрген. Ал, 1998 жылы ДСҰ-ға қосылған Қырғыз Республикасында кедейлік деңгейі 60 пайызға жеткен. Дүниежүзілік сауда ұйымына қосылу бұл елдер үшін тəуекелсіз болды деп айту қиын. 1996 жылдан бастап ұйымға қосылған

елдердің көбіне ауыл шаруашылығы бойынша экспортты субсидия берілмеді де. Бірақ Қазақстан үшін халықаралық экономикалық ұйымның талабы əлсіз болды деп айтуға келмейді. Керісінше, экономикасы тұрақтанған əрі дамуға бет алған шағында, əлем елдерінің алдында инвестициялық тартымды ел болып отырған кезінде Қазақстанға қойылатын талап та қатты, алыс-жақын елдердің назары да көп болды. «Осы он тоғыз жыл ішінде Қазақстанның экономикасы өзгерістерге бет алды: ішкі жалпы өнімнің жан басына шаққандағы көлемі 18 есе артты, сыртқы саудамыз 120 млрд. долларды құрайды. Егер де 1990-шы жылдары біз бұрынғы кеңестің елдермен ғана сауда жасассақ, бүгін əлемнің 185 (!) елімен сауда қарым-қатынасын орнаттық», деді Н.Назарбаев Қазақстанның ДСҰ-ға қосылу туралы келіссөздер оңтайлы аяқталғаннан кейінгі жиын барысында. Сондықтан, бұл 19 жыл уақыт ұтылып кетті деуге болмайды, керісінше осы 19 жыл ішінде Қазақстанның экономикасы да, саясаты да, қоғамы да көп дүниеден ұта түсті. Ең бастысы, Қазақстан ірі экономикалық ұйымға мүше бола отырып, елдік мүддені барынша сақтап қалуға тырысты. Экономикалық интеграция істері жөніндегі министр Жанар Айтжанованың айтуынша, соңғы бес жылда ДСҰ мен Қазақстан

арасындағы келіссөздер негізгі төрт бағытта жүріп отырған. Атап айтсақ, Қазақстан ауыл шаруашылығына қолдау көрсету, басқа жүйелі мəселелер, қызметтер мен тауарлардың нарығына қатысты Қазақстан үшін тиімді шарттарды «ұстап» қалуға тырысқан. Нəтижесі жаман емес. Бір ғана мысал келтірсек. «Соңғы бес жылдағы келіссөздердің арқасында Қазақстан ауыл шаруашылығы саласына ауыл шаруашылығы өнімдерінің жалпы құнының 8,5 пайызы көлемінде мемлекеттік қолдау көрсете алатындай мүддесін сақтап қалды. Ал, бұл көрсеткіш ДСҰ-ға мүше елдер үшін бір стандартта, яғни, 5 пайыздық деңгейде сақталған», - дейді Ж.Айтжанова. Ендігі мақсат, Елбасы айтқандай, ДСҰ нормалары бойынша жұмыс істеу. «ДСҰ-ға қосылу ықпалдастықтың талаптарына сай, Қазақстанның қаржы секторына қосымша мүмкіндіктер ашады. Бұл ретте айта кететін жайт, экономикалық ықпалдастық саты-сатысымен жүзеге асып отырады. Қазақстан - өңірлік интеграцияның локомотиві. Біз алдағы уақытта да ашық қарымқатынастарды ұстана отырып, елдің экономикалық саясатын ДСҰ нормаларына сай жүргізетін боламыз. ДСҰ беретін артықшылықтарды пайдалана алатынымызды дəлелдеу керек. Бұл Қазақстанның қолынан келеді», - деді Мемлекет басшысы халқына кезекті мəрте сенім білдіре отырып. Күнімжан ЖАНАТ

ЖАЅА СОТ ІСКЕ ЌЫЗУ КІРІСТІ Жуырда Шымкент қалалық «Нұр Отан» партиясының кіші мəжіліс залында Қаратау аудандық соты соңғы үш айда атқарылған жұмыстары жөнінде мəлімет берді. Сондай-ақ, сот төрағасы Ермахан Рахманберді Елбасы Н. Назарбаевтың «100 нақты қадам» Ұлт жоспарының заң саласына қатысты бөлігі бойынша еліміздің сот жүйесіне енгізілетін өзгерістер жайында баяндады. Шымкент қаласына қарасты Қаратау аудандық сотының жақында ғана құрылғаны баршаға белгілі. Оған Қазақстан Республикасы Президентінің 2015 жылғы 17 наурыздағы «Қазақстан Республикасындағы бірқатар аудандық жəне оларға теңестірілген соттарды құру жəне кадрлық мəселелер жөніндегі» №1024 жарлығы негіз болды. Бүгінгі таңда аудандық сотта 7 судья қызмет етеді. Ал аудандық сот төрағасы болып Оңтүстікте көп жылдан бері заң саласында абыройлы қызмет етіп келе жатқан Ермахан

Еркінұлы басқарып келеді. Жиында сот төрағасы аудандық соттың соңғы үш айында сот төрелігін уақтылы жəне сапалы жүзеге асыру бағытында біршама жұмыстар атқарғанын мəлімдеді. Жалпы қылмыстық істер бойынша 146 іс тіркеліп, оның 124-і өз шешімін тапқан. Азаматтық істер саны бойынша барлығы 797 іс тіркелсе, оның 239-ы аяқталған. Кездесуде «100 нақты қадам» бағдарламасы бойынша Елбасы Н.Назарбаевтың сот саласының алдына қойған міндеттері мен талаптары да сөз болды. Елбасымыздың үздік отыздыққа апаратын бағдарламасы еліміздің өркендеп өсуіне бастар қадамдар деп білетінін барша қатысушыларға жан-жақты түсіндіріп өтті. Сондай-ақ жиынның соңында тұрғындардың сұрақтарына жауап беріп, қатысушыларға қатысушыларға алғысын білдірді. Ж. МҰСТАФИНА

Конституцияны жатқа білетіндер білім беру грантына ие болмақ Х. Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті аймақ əкімдігімен бірлесіп «Конституция жаттау» байқауы туралы жариялады. Елдің басты құжатын білетіндер гранттар мен сыйлықтарға ие болады. «Байқауға кез келген азамат қатыса алады. Жеңімпаздар Х. Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінде, Каспий маңы заманауи колледжінде, Атырау бизнес жəне құқық колледжінде, К. Дəуітбаева атындағы гуманитарлық колледжде білім алу гранттарына ие болады. Қазақстан Конституциясын жақсы білетін үздіктер Махамбет атындағы Қазақ облыстық драма театрына, «Бейбарыс» хоккей клубының матчтарына маусымдық жəне «Мұнайшы» спорт кешеніндегі бассейнге барудың бір жылдық абонементіне ие болады, - деді облыстық əкімдіктің баспасөз қызметінде.

БҰЛ – БІЗДІҢ ТАУЛАР!

ШЫМКЕНТТІҢ ТӨРІНДЕГІ ТУБДИСПАНСЕР Жарты ғасырдан бері жұмыс істеп келе жатқан Шымкент қалалық туберкулезге қарсы диспансеріне деген халықтың наразылығы соңғы жылдары жиілеп кетті. Емдеу мекемесінің маңайында тұратындар қауіпті дерт балаларымызға, өзімізге жұғып кете ме деп қауіптенеді. Расымен де, қаланың қақ ортасына қоныс тепкен аурухананың орналасқан жері көңілге қонбайды. Оның үстіне сол маңды мекен еткен тұрғындардың сөзіне сенсек, құрт ауруына шалдығып, баз кешкендер аурухана ауласынан сыртқа емін-еркін шығып, үйлерінің алдына отырып алып, түкіріп, қақырып, ішімдік ішіп, ластап кететін көрінеді. Айтқандары рас болса, наразылықтарын түсінуге əбден болады.

тұрғындарды шошытып тұр

Осы мəселені көтеріп, алашапқын болып жүрген қарапайым тұрғындар да бар екен. Солардың бірі – шымкенттік Тұрған Бейімбетов. Бұл кісі соңғы 15 жылдан бері Шымкент қалалық туберкулезге қарсы диспансеріне қатысты кемшіліктерді көрсетіп, біраз шағымданған. Тазалық сақтау мекемелерінің мамандары келіп, мұндағы ағаттықтарды анықтап, айыппұл

да салған көрінеді. Əйтсе де, көңіл толатындай өзгеріс жоқтың қасы. Емдеу мекемесінің тұрғын үйлерден шеткерірек, тіпті қала сыртына шығарылғанын қалап отырғандар көп.

– Олар науқас болғаннан кейін, емдеу мекемесінің ережесін сақтаулары керек. Бұл жер курорт емес. Ал бұлар тұрғын үй аулаларында серуендеп жүреді. Қызы болсын, ұлы болсын. Басқасын айтпағанда

E-mail: adilet.media@mail.ru

арақ ішеді, темекі тартады. Түкіреді. Өте қауіпті ғой. Санитарлық норма бойынша, барлық адами қасиет бойынша осы тубдиспансер қалада, орталықта болмауы керек. Ол қала шетінде, адам жүрмейтін жерде орналасуы керек, – дейді Тұрған бауырымыз. Халықты алаңдатып отырған жалғыз бұл жағдай емес. Бұдан өзге аурухананың кəріз жүйесі де талапқа сай емес екен. Биылғы

қыста кəріз құбырынан су тасыпты. Ал дəл соның қасында ауыз су құбыры орналасқан. Кəрізбен келген сасық су ауыз суға араласып кетсе, не болмаса ойнап жүрген «бала-шаға ұстаса, құрт ауруы жұғып кетуі де əбден мүмкін ғой» дейді сол маңда тұратындар. Əл-Фараби аудандық тұтынушылардың құқығын қорғау басқармасы басшысының орынбасары Фархад Өтепов те аталған жағдайдың, яғни кəріз жүйесінде ақаудың болғанын растап отыр. Санитарлық-эпидемиологиялық талаптардың бұзылуын байқап, мекемеге 100 есептік көрсеткіш көлемінде айыппұл да салынған. Қазірше өзгерген ештеңе жоқ. Тағы бір қорқынышты жағдайды айтпай кетуге болмас. Өткен жылы тамыз айында тубдиспансерге ағаш ұстасы болып жұмысқа кірген 21 жасар жігіт туберкулез жұқтырып алыпты. Осының өзі-ақ мекеме маңында тұрудың қаншалықты қауіпті екенін байқататын сыңайлы. Осы мəселелердің анық-қанығын білу үшін Шымкент қалалық туберкулезге қарсы диспансердің бас дəрігері Болат Бердалиевке хабарласқан болатынбыз. Мекеме басшысы төмендегідей түсінік берді: – Расымен де біздің мекеме қаланың халық жиі қоныс тепкен бөлігінде орналасқан. Диспансер маңында 4-5 жанама көше бар. Халық саны да едəуір. Тұрғындардың бұл шағымын естіп жүрмін. Алайда, алаңдайтындай аса қауіпті ештеңе жоқ.

2011 жылдан бері аталмыш дерттің ашық əрі жұқпалы түрімен ауыратын науқастар Сайрам, Бəйдібек аудандарындағы диспансерлерге жіберіледі. Біздің ауруханамызда тек жабық түрімен ауыратын, немесе дəріге тұрақты науқастар жатады. Менің бұл жерге басшы болып келгеніме көп уақыт болған жоқ. Аталған кəріз жүйесіне қатысты мəселе, қызметкердің ауру жұқтырғаны мен мұнда қызметке келгенше орын алған екен. Осында келген соң біліп жатырмын. Оның үстіне əлгі бізге жұмысқа кірген жігіт медициналық тексерістен өтпеген болып шықты. Осыдан соң жұмысқа қабылдағандар жауапқа тартылған. Жалпы айтар болсам, 2011 жылдан бастап стационарларды араластырмау үдерісі жүргізіліп жатыр. Жоғарыда айтқанымдай, созылмалы əрі жұқпалы науқасы барлар басқа аудандарға жіберіліп келеді. Эпидемиологиялық талаптарды сақтауға, мекеменің шарбағын 2,5-3 метр етіп биіктету үшін 12 млн теңгеден астам қаражат бөлінді. Арнайы күзет мекемесімен келісімшартқа тұрдық. Олар науқастардың сыртқа шығып кетпеуін қадағалап отыр. «Мекемені қала сыртына шығару керек» деген мəселенің көтерілгені бір шетінен дұрыс та шығар, алайда емхана қала ішінде қалуы керек. Себебі тексерілетін, анықтама алатын тұрғындар көп. Оның үстіне біздің басқа да жұмыстарымыз аз емес. Стационарды қала сыртына ауыстыру мəселесімен келісемін. Бұл енді уақыттың еншісіндегі шаруа. Тұрғындар жағы бас дəрігердің бұл айтқандарының бірін құптаса, енді біріне сенбейтіндей. Əсіресе «жұқпалы науқастар бізде жоқ» дегенімен келіспейді. Диспансердегі ағаш ұстасының туберкулезді жұқтырғанын сот дəлелдеп бергенін, айыппұлдан бөлек үш айға диспансер жұмысы тоқтағанын да айтады. Сондықтан, емдеу орнын қала сыртына көшіру мəселесін көтеруді əзірге тоқтатпаймыз деп отыр. Қалай болғанда да халықтың бұл наразылығын тыңдап, мəселені бір шешсе, облыс билігі немесе министрлік шешіп бере алады. Жоғары жақтың нұсқауынсыз қадам баса алмайтын атқарушы тарапты да айыптай алмайсың. Əйтсе де, тазалық сақтау мен науқастардың сыртқа шығып кетпеуін қадағалап отыру соншалықты күшжігер мен біліктілікті қажет етпейді деп ойлаймыз. “Халық айтса қалып айтпайды”. Дүйім ел бір олқылықты көрген соң, көзі жеткен соң шырылдап отыр. Дəурен ƏБДІРАМАНОВ, Серік ҚОСАЕВ (фото).

31 шілде мен 2 тамыз аралығында Сайрам-Өгем мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің аумағында Оңтүстік Қазақстан облысы кəсіпкерлік, индустриялды-инновациялық даму жəне туризм басқармасымен «Бұл – біздің таулар!» фестивалі өтті. Іс-шараны ұйымдастыру жұмыстарына Оңтүстік Қазақстан облысының əкімдігі, Оңтүстік Қазақстан облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясы, Төлеби аудандық əкімдігі, Сайрам-Өгем мемлекеттік ұлттық табиғи паркі, облыс əкімі жанындағы Спорттықэкологиялық туризмді дамыту жəне экологиялық тəрбие жөніндегі қоғамдық кеңесі атсалысты. Іс-шараның басты мақсаты – ішкі, спорттық-экологиялық туризмнің дамуына ықпал ету, облыстың туристік əлеуетін насихаттау, облыстың табиғи нысандарымен танысу, Қазақстан халқы ассамблеясы жылы аясында өткізілетін іс-шаралар арқылы Қазақстан халқының бірлігін нығайту, қоғамды Мемлекет басшысының бейбітшілік пен келісім саясаты аясында шоғырландыру, «Қазақстан-2050» Стратегиясының, 2020 жылға дейінгі Қазақстан халқы ассамблеясының даму тұжырымдамасының мақсаттарына жету болып табылады. Іс-шараға этномəдени бірлестіктер, зиялы қауым, үкіметтік емес ұйымдар, саяси партиялар, бұқаралық ақпарат құралдары өкілдері, туристер, альпинистер қатысты. Фестиваль қорытындысы бойынша суретшілер байқауы жеңімпаздарын марапаттау жəне қатысушыларға дипломдар мен сертификаттар салтанатты жағдайда табыс етілді. Серік ҚОСАЕВ (фото).

«ҚазМұнайГаз» акциясы сатылымға қойылады

6 тамыз күні Қазақстан қор биржасында "ҚазМұнайГаз" Ұлттық компаниясы" АҚ KZ1C49280015 (KZ1C00001122, KMGZ) акцияларын сату бойынша ағылшын əдісімен сауда-саттық өткізіледі. Бұл туралы Қазақстан қор биржасының (KASE) ресми порталында хабарланды. Қазақстан қор биржасы KASE сауда-саттық жүйесінде 2015 жылдың 06 тамыз күні "ҚазМұнайГаз" Ұлттық компаниясы" АҚ (Астана) KZ1C49280015 (KZ1C00001122, KASE ресми тізімі, екінші санат, KMGZ) акцияларын сату бойынша ағылшын əдісімен сауда-саттық өткізіледі. Сатылымға қойылған жай акциялар саны 58 420 748 дана немесе "ҚазМұнайГаз" Ұлттық компаниясы" АҚ акциясының 10 пайызы. Жарияланған лоттар саны - 1, лоттың алғашқы бағасы - 749 980 000 000 теңге. Өтінімдерді қабылдауды бастау уақыты: 15:00.

... көп ауылдар үшін таза су арманға айналғалы қашан...

МƏСЕЛЕ

¦ÄIËÅÒ

№30 (233) 05.08.2015 жыл

«АҚ БҰЛАҚТЫҢ» СУЫ ЛАЙЛАНЫП ТҰР (Соңы. Басы 1-бетте). Бағдарлама аясында елді мекендерге құбырлар тарту кезінде Төлеби, Сайрам жəне Түлкібас аудандарының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық бөлімдері «Қазақстан Республикасындағы сəулет, қала құрылысы жəне құрылыс қызметі» туралы заңның 60-бабы 1-тармағын бұзып, өзімбілермендікке бас ұрған. Түркістан қаласы мен Түлкібас, Қазығұрт аудандарының құрылыс бөлімдері жалпы құны 2,8 млрд. теңгені құрайтын бюджеттік инвестициялық жобалар бойынша құрылыс-монтаж жұмыстарын жобалық сметалық құжаттамаға сəйкес орындамаған.

2011-2020 жылдарға арналған «Ақ бұлақ» бағдарламасын іске асырудың тиімділігін бақылау қорытындысы бойынша өткен жылы 18,4 млрд. теңгенің заң бұзушылықтары анықталса, бюджет қаражатының 1,6 млрд. теңгесі тиімсіз пайдаланылған.

11 бюджеттік инвестициялық жоба бойынша материалдар құқық қорғау органдарына процессуалдық шешім қабылдауға жіберілген». Есеп комитетінің берген бұл мəліметін нақтылай түсу мақсатында біз ОҚО тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық жəне жолаушылар көлігі басқармасына бас сұққан едік. Басқарма басшысының орынбасары Лесбек Серікбаев Есеп комитетінің облыста «Ақ бұлақтың» орындалуы бойынша тексеруі кезінде 18,4 млрд. теңгенің заң бұзушылықтары анықталған деген мəліметіне толық келіспейтінін мəлімдеді: – «Ақ бұлақ» бағдарламасы аясында атқарылған жұмыстар бойынша облыста 18,4 млрд. теңгенің заң бұзушылықтары болмаған, - деді ол – Бұл деректі біз сол Л. Серікбаев кезде жоққа шығарып, онымен толық келіспейтінімізді баса айтқанбыз. Ол жерде мемлекет бюджетіне келтірілген шығын көлемі 255 млн. теңгені құраған. Өздерінің тексеру қорытындысымен түзген актіде сол қаржының 91 млн. теңгесі республикалық қазынаға кері қайтарылсын деп келтірілген. Ал қалған 164 млн. теңгені жұмыс есебінен қайта қалпына келтіру керек деп көрсетілген. Біз жұмыс есебінен аталған қаражатты қайта қалпына келтіру жөніндегі тапсырманы толықтай орындап қойдық. Ал республикалық бюджетке қайта құйылуы тиіс 91 млн. теңгенің бүгінге дейін 36,1 млн. теңгесі қайтарылды. Қалған 54,9 млн.теңге қаржыны қайтару жұмыстары бойынша мердігерлермен сот процесі жүріп жатыр. Осы мəселе бойынша сот тапсырыс берушінің, яғни талапкердің пайдасына шешімдер шығарған. Оны жүзеге асыру бағытында сот орындаушылар жұмыс істеуде. 91 млн. теңгеге жуық қаржының бюджетке қайтару керек деген Есеп комитетінің тұжырымымен біз толықтай келісеміз. Бұл қателік мердігер компаниялардың тарапынан орын алған. Олар қандай да бір тапсырысты алған кезде белгілі

бір уақыт аралығында бюджеттен бөлінген қаражаттың белгілі бір бөлігін мемлекетке қайтару керек-тін. Ал кейбір мердігер компаниялар бұл ережені ескермеген, - деді де, Есеп комитетінің «18,4 млрд. теңгенің заңбұзушылықтары орын алды» деген кесіміне төмендегідей түсінік берді.

– Бұл жерде процедуралық қателіктер көрініс тапқан. Мəселен, Ленгір қаласындағы белгілі бір нысанға ауыз су құбырын тарту құны 3,4 млрд. теңгеге бағаланған. Құрылыс-монтаж жұмыстары барысында жобалық- сметалық құжаттарда мүлдем көрсетілмеген 5-6 үй бар екені белгілі болады. Яғни жобалық-сметалық құжатты дайындау кезінде ол үйлердің іргетасы құйылып, қабырғасы қаланбаған болып шығады. Дегенмен оларды жобада жоқ деп мердігер компания кетіп қалса да болады. Бірақ ертеңгі күнді ойламаса болама?! Сол үшін де сметаға өзгерістер енгізіледі. Мұндайда тапсырыс беруші мердігер компанияның келісімімен жобалықсметалық құжат аясында оған өзгеріс енгізуге құқылы. Соның негізінде жобалық- сметалық құжаттағы кейбір жұмыстар қысқартылады да, үнемделген қаржыға əлігі жұмыстар жүзеге асырылады. Бұның барлығы да келісілген түрде іске асады. Осы сынды келісімдердің барлығын Есеп комитеті заңбұзушылыққа балады. Яғни «құрылыс-монтаж жұмыстарын жобалық-сметалық құжаттамаға сəйкес орындамаған» деді. Бұл жерде мемлекеттің қаржысына қол салу, ұрлау деректері болмаған. Осылайша тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасы мен Есеп комитеті өкілдерінің пікірлері екі жікке бөлінеді. Кімдікі бұрыс, кімдікі дұрыс екенін айтып төрелік таныту біздің құзырымызға кірмейді. Бұл жайында тиісті мамандар нақты талдау жүргізіп, баға берер. Дегенмен де жобалықсметалық құжаттарды əзірлеу барысында азаматтарға жер қатынастары бөлімінен мемлекеттік акті берілсе, игерілмеген жер телімдеріне ауыз су құбырын қамту көзделетіні сөзсіз. Сондықтан да Лесбек Ауесханұлының жоғарыда айтып кеткен жобалық-сметалық құжатқа бірнеше үйдің енбей қалуы бек мүмкін деген пікірі қисынсыздау екенін жасырып-жапқымыз келмейді. Өткен жылдары «Ақ бұлақ» бағдарламасы аясында облыста орын алған кемшіліктер тек мұнымен шектелмеген. Мəселен, «Шымкенттегі Асар, Бозарық-1,2,3, Достық, Қайнарбұлақ жəне Тұран елді мекендерінде магистральды су тарту жəне магистральды кəріздік коллекторды салу» жобасы негізінде құны 15,0 млн.теңге болатын SDR 17 маркалы полиэтилендік тұрбаны салу құнына төлем қабылданған. Бірақ арнайы жүргізілген тексеру кезінде ол тұрбалар су құбырын сорғылық станцияларында салынбағаны мəлім болған. Дəл осыған ұқсас жағдай Қызылжар тұрғын алабында кездескен. «Қызылжар кентінде су құбырын салу» жобасы бойынша саны 35 бірлік болатын тік бұрышты құдықтарға төлем қабылданғанмен, іс жүзінде оның тек 26-сы ғана орнатылған. Ал 4,1 млн. теңге тұратын 9 бірлік орнатылмаған. Бүгінде Есеп комитетінің елепекшеуінің арқасында осы жəне бұдан

3

ЖЕРГІЛІКТІ БИЛІК ӨКІЛДЕРІ КІНӘЛІНІ СЫРТТАН ІЗДЕУГЕ ӘУЕС

басқа көптеген олқылықтардың орны толтырылған. Мəселен, былтыр «ОҚО Түркістан қаласының кəрізі желілерін салуы (ІІ кезең)» жобасы бойынша салынған 17 кəріздік сорғылық станциялардың іс жүзінде тек 2-уі пайдаланылып келген. Ал жалпы сомасы 2 млрд. теңгеден аса 15 станция қалада ішкі орам кəріз желілерінің болмауынан жұмыс істемеген. Бұған басқармасы басшысының орынбасары Л. Серікбаев: – Иə, Түркістан қаласындағы нысандарды тексеру кезінде мұндай кемшіліктер болған. Содан кейін жауапты мекемелер ішкі орам кəріз желілерінің жобалық-сметалық құжаттарын əзірлеп, құрылыс жұмыстарын жүргізді. Қазір олар кезең-кезеңімен іске қосылуда. Тіпті проблема жоқ деп айтуға негіз бар. Барлығы да 100 пайызға пайдалануға берілген. Ал іске қосылғаны 80 пайызға жетіп отыр, – деді. Сала мамандарының айтылған сын ескертпеден нақты қорытынды шығарғаны бізді қуантады. Ал егер «əй дейтін əже, қой дейтін қожа» болмағанда күйіміз не болар еді?! Іс осылайша насырға шауып, «қазаншының өз еркі қайдан құлақ шығарсаның» кері салтанат құрар ма еді?! Сөйтіп мұндай жауапсыздықтан тек халық жапа тартып, жайлы орынтақта отырған ақ жағалылардың мұрты да қисаймайтын еді. Хош, сонымен не керек, «Ақ бұлақ» бағдарламасының əкімшісі облыстық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасының өкілі Л. Ауесханұлы аталған бағдарлама аясында биыл облыс аумағында орындалып жатқан жұмыстарды былайша шолып өтті.

– Статистикалық есеп бойынша облыста 846, ал басқарманың есебі бойынша аймақта 929 елді мекен бар.

2015 жылдың 1 қаңтарындағы есеп бойынша облыста соның 667-сі ауыз сумен қамтылған. Оның 414-не «Ақ бұлақ» бағдарламасы қабылдағанға дейін ауызсу жеткізілген. Бағдарлама аясында 2011 жылдан бері 253 елді мекенге құбыр суы тартылған. Бүгінде

облыстағы 264 елді мекенде құбыр суы мүлдем жоқ. Ал басқарма тарапынан 264 елді мекеннің 200-ін (64-і топтасқан су құбырларына қосылады) сумен қамту жоспарда бар. Бірақ олардың 45-де халық саны өте аз қоныстанған. Тіпті кей ауылда 4-5 үй ғана төбе көрсетеді. Ал ондай жерлерге су құбырын тарту мемлекет үшін өте тиімсіз. Сондықтан да ол елді мекендерге құбыр суы тартылмайды. Енді содан қалған 155 елді мекенді ауыз сумен қамту жұмыстары 2020 жылға дейін кезең-кезеңімен орындалатын болады. Қазіргі таңда оның 5-уінде су құбырлары тартылған. Қалған 150 елді мекенді ауызсумен қамту аясында республикалық бюджеттен 1 млрд. 132 млн.қаржы қаралып отыр. Бұл қаржыға осы жылы геологиялық іздеу-барлау жұмыстары жүргізіліп жатыр. Ағымдағы жылдың желтоқсан айында жер асты су қорын бекітеміз. Əрі қарай ұңғымалар бұрғыланады. Жоспарға сəйкес жобалық-сметалық құжат бойынша құбыр тарту, құрылыс жұмыстары жүргізіледі. Ол осылайша биыл ешбір елді мекенде су құбырлары тартылмайтынын, геологиялық іздеубарлау жұмыстары қызу қарқында іске асып жатқанын мəлімдей келе: – Бағдарлама аясында былтыр бюджеттен 45 нысанның құрылысы үшін 9,8 млрд. теңге бөлінген. Оның ішінде 29 нысан пайдалануға берілді. Ал қалған 16-сы биыл пайдалануға берілетін болады, - деп бізді жаңылыстырды. Əңгіме барысында оның айтқан сөздері «түске дейін дəл жорға, түстен кейін сал жорға» дегенге көбірек ұқсады. Өткен жылдары «Ақ бұлақ» бағдарламасы аясында ел дамуын əжептеуір кешеуілдететін жоғарыда айтып өткен келеңсіздіктер мен елеулі кемшіліктер үшін Есеп комитетінің төрағасы Қозы-Көрпеш Жаңбыршин «Оңтүстік Қазақстанда мұның бəрін қадағалайтын билік жоқ секілді немесе ол болып жатқан заң бұзушылықтарға

көз жұма қараған. Заң бұзушылықтар бəрі бірдей. Бюджеттік инвестициялық жобалардың ішіне, іске қосылып, жұмыс істеп тұрған нысандарды кіргізіп жіберген. Құрылыс монтаж жұмыстар авторлық, техникалық бақылаусыз жүргізілген, мемлекеттік сараптама мүлдем жасалмаған», - деп облыс əкімі Асқар Мырзахметовты қатты сын тезіне алған болатын. «Қамысты бос ұстасаң қол кесетіні» сияқты ол мұның барлығын да басшы тарапынан бақылаудың өз деңгейінде болмауымен тығыз байланыстырды. Ал облыс басшысы А. Мырзахметов болса, өз кезегінде бағдарлама аясындағы жұмыстардың жоспарға сай жүзеге аспауына облыстық əкімдік қана емес, дер кезінде қаржының бөлінбеуі себепті Су ресурстары комитетінің де жауапты екенін айтып өткені ел есінде. Бүгінде Есеп комитеті облыс басшысының бұл уəжіне «Нысаналы трансферттер нəтижелерінің келісімін əзірлеудің тəртібін сақтамау, нысаналы трансферттерді іске асырудан күтілетін тікелей жəне түпкілікті нəтижелерді қалыптастыруға үстіртін қарау, кемітілген кемшіліктерді жоспарлау жергілікті атқарушы органдардың бюджеттік инвестициялық жобаларды іске асырудың нақты ахуалын бұрмалануына əкеп соқты. Нəтижесінде бағдарлама əкімшісі мен əкімдердің бюджеттік заңнамамен жүктелген нəтижелерге жетпегендері үшін жауапкершілігі біркелкіленді» деп түсінік беріп, өз сөздерін нақтылай түсті. Сонымен қатар аталған комитет жергілікті деңгейде бағдарламаны үйлестіруші болып табылатын Оңтүстік Қазақстан облысының тұрғын үй- коммуналдық шаруашылығы басқармасы тарапынан сумен қамту жəне су бұру жобаларын іске асыруға бақылау жасау үшін мониторинг тиісті деңгейде болмаған деп баға береді. Ал басқарма басшысының орынбасары Л. Серікбаев «Ақ бұлақ» бағдарламасы аясында орын алған олқылықтарға басқарма қызметкерлері

емес, аймақтағы аудан, қалалардың тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық жəне құрылыс бөлімдерінің қызметкерлері тарапынан жіберілген қателіктерден екенін айтады. Оның бұл сөзі шындыққа жанасса жергілікті əкімдік қадағалау жұмыстарын өз деңгейінде жүргізбегені үшін басқарма басшысының орынбасары болып саналатын Л. Серікбаевқа «қатаң сөгіс», ауыз сумен жабдықтау бөлімінің басшысы Ж. Айтбеков пен сол бөлімнің бас маманы Қ. Момбековке «Қызметке сəйкес еместігі туралы» ескерту, бас маман А. Құрманбековке «ескерту», заң қызметі жəне мемлекеттік сатып алуды ұйымдастыру бөлімінің басшысы С. Аманқұловқа «қатаң сөгіс», бухгалтерлік есеп, бюджеттік бағдарламаларды жоспарлау жəне қаржыландыру бөлімінің басшысы Ш. Байсейтоваға «Қызметке сəйкес еместігі туралы» ескерту, сол бөлімнің бас маманы С. Қошановқа «қатаң сөгіс», басқарманың бас ревизоры Б. Пернешовке «қызметке сəйкес еместігі туралы» ескерту берілмес еді ғой. Бұдан біз жауапты мамандарға тəртіптік шара көрілгенмен, олардың онымен іштей келіспейтінін аңғарғанымызды айтқымыз келеді. Жоғарыда аты аталып, түсі түстелген азаматтармен қоса 36 лауазымды тұлға əртүрлі тəртіптік жауапкершілікке тартылған. Оның ішінде атқарып отырған қызметінен босатылу дерегі де тіркелген. Орындалған жұмыстарды сүзгіден өткізген Есеп комитеті осы жəйттер бойынша Үкіметке жолданған ақпаратта Оңтүстік Қазақстан облысында 2011-2020 жылдарға арналған «Ақ бұлақ» бағдарламасын іске асыру жұмысының тиімділігі төмен екенін ашып көрсетіледі. Сондай-ақ, онда олар жекелеген индикаторлар мен көрсеткіштерге қол жеткізілмегенін де келтіреді. Бұған қоса көлемі орындалмаған жұмыстардың ақысын төлеу фактілері де орын алғаны анықталғанын айтады. Бірқатар жұмыстардың авторлық жəне техникалық қадағалаусыз атқарылғаны да белгілі болғанын ескертеді. Сəулет жəне құрылыс бақылау органдары құрылыс нысандарын салу барысында тиянақты бақылау жүргізбегенін, салада бұдан басқа бұзушылықтарға жол берілгенін атап өтеді. Орталығы ірі мегаполиске айналғалы тұрған облыста стратегиялық маңызы орасан бағдарламаны іске асыру бойынша тиісті органның осылайша баға беруі аймақ басшысы Асқар Мырзахметовтың іскерлік беделіне үлкен сын екені айтпаса да түсінікті. Сын айтылды. Айтылып та жатыр. Одан жергілікті билік қандай қорытынды шығарады? Үйреншікті «арба да сынбас, өгіз де өлмес» аяңмен тарта бере ме, əлде серпіліс жасай ма? Жасамаса болмас. Өйткені «Ақ бұлақтың» суы Оңтүстікте əлі мөлдірей қойған жоқ, кей ауылдарда лайланып тұр. Басқа басқа курортты, бау-бақшалы аудан саналатын мына Сарыағаштың өзінде көп ауылдар үшін таза су арманға айналғалы қашан... Салтанат ИБРАГИМОВА.

КҮМӘНДІ ҚҰРЫЛЫС КОМПАНИЯЛАРЫ ДА ЖОҚ ЕМЕС

Елордада тұрғын үй құрылысының қарқыны жақын жылдары бəсеңдемейді. Жыл басынан бері бұл салада атқарылған жұмыстардың көрсеткіштеріне қарап, соны сеніммен айтуға болады. Мəселен, биылғы алғашқы жартыжылдықта 942 мың шаршы метр баспана пайдалануға берілді. Былтырғы аталмыш кезеңмен салыстырғанда бұл 1,8 есе көп. Сонымен ағымдағы жылдың 1 шілдесінде бас қаланың тұрғын үй қоры 18,1 миллион шаршы метрге жетті. Жалпы алғанда 2005 жылдан бері қалада жыл сайын 1 миллион шаршы метрден астам тұрғын үй тұрғызылуда. Ал Есілдің жағасына Елорда қонған уақыттан бері шаһардың тұрғын үй қоры 14 миллион шаршы метрге ұлғайған.

Астана қаласы əкімінің міндетін атқарушы Сергей Хорошунның төрағалығымен өткен баспасөз мəслихатында осындай жағымды жаңалықтармен қатар тұрғын үй құрылысына қатысты түйткілдер де айтылды. Елордада баспананың 15-20 пайызы ғана бюджет есебінен салынуда. Бұл мəселені «Тұрғын үй құрылысына үлескерлік қатысу туралы» заңы реттейді. Кейінгі кезде кейбір құрылыс компанияларының осы заңды белден басып, сəйкес рұқсаттарды алмастан пəтерлерді саудалау фактілері жиіледі. Негізінен кез келген құрылыс компаниясының иесі пəтерлерді сатылымға шығарудан бұрын

E-mail: adilet.media@mail.ru

баспана тұрғызуға рұқсат беретін құжаттарды алуы қажет. Мұндай құжаттар жоқ болса, бірден-ақ істің арты таза еместігін аңғаруға болады. Қала əкімдігі ұйымдастырған баспасөз мəслихатының негізгі мақсаты да халықты алаяқтарға алданып қалудан сақтандыру.

– Қолданыстағы заңдар тұрғын үйді тиісті лицензиясыз сату фактілерін жоспарлы түрде тексеруге рұқсат бермейді. Бұл жұмыс тек

бұқаралық ақпарат құралдарындағы жарияланымдар немесе азаматтардың шағымдары негізінде ведомствоаралық комиссияның отырыстарында атқарылады. Мəселен, жыл басынан бері осы комиссия қалада 30 нысан бойынша пəтерлер заңсыз сатылғанын анықтап, құқық қорғау органдарына сəйкес материалдарды жіберді, – деген Сергей Хорошун «арзанның сорпасы

татымайтынын» еске салды. «Шаңырақ строй КЗ» ЖШС-ін мысалға алға алған ол бұл серіктестіктің сату бөлімі пəтердің 1 шаршы метрін нарықтағы бағадан төмен – 700 бен 1000 доллардың аралығында сатылымға шығарғанын, бұған қоса 10 немесе 15 жылға төлемді шегеруге мүмкіндік бергенімен қоймай, пəтерді алушы артық шығындалмайтынына сендіргенін, мұндай құйтырқылықпен инвестордың ақшасын тезірек қарпып қалуды көздегенін, сатып алушы алдын ала төлем енгізбегенше онымен келісім жасалмайтынымен қызықтырғанын айтып, бұл тұзақтан сақ болу керектігін жеткізді. Оның айтуынша, баспана сатып алушы арзан бағаға елікпей, алдымен құрылыс компаниясының мына құжаттарын тексеріп алғаны жөн: біріншіден, құрылыс салушының жер телімі өзіне тиесілі екенін растайтын құжаттарын, бұл – жекеменшікке иелік ету немесе жалға алу құқығын дəлелдейтін акті де болуы ықтимал; екіншіден, құрылыс жұмыстарын жүргізуге рұқсат беретін қаулы; үшіншіден, құрылыс жұмыстарының басталғаны туралы «ГАСК » мекемесіне жіберілген хабарлама.

– Мұнымен барлық құжаттар түгенделді деп айтуға болмайды. Заңға сəйкес пəтерлерді саудалаушыда оларды сатуға рұқсат беретін тиісті лицензия немесе нақты бір нысанның құрылысын жүзеге асыруға екінші деңгейлі банктен ашылған 100 пайыз несие желісі болуы шарт. Баспананы сатып алардың алдында, яғни келісімшартқа қол қоймастан бұрын осы құжаттарды талап ету керек, – деді

қала əкімінің міндетін атқарушы. Сергей Хорошунның сөзіне сүйенсек, күмəнді құрылыс компаниялары ғана емес, пəтер сатумен айналысатын бірқатар агенттік те сатып алушыларға ашық ақпарат бермей, істі қиындатты. Мəселен, «Центр продаж №1» жəне «Дом в Астане» агенттіктері 12 құрылыс компаниясының рұқсат қағаздары жөнінде нақты ақпарат ұсынбай, сатып алушыларды адастырған. «Егер іс осылай жалғасып жатса, онда құқық қорғау органдарына шағымданамыз» деді С. Хорошун. Сондай-ақ, оның аузынан елордада тұрғын үй құрылысына 823 жер телімі бөлінгенін, ол жерлерде жалпы ауданы 20 миллион шаршы метрден астам баспана салуға болатынын, бүгінгі таңда 9 миллион шаршы метр аумақта 341 нысанның құрылысы жүргізіліп жатқанын, 11,2 миллион шаршы метрге 482 нысанды салу жоспарлануда екенін естідік.

– Ағымдағы жылдың басынан бері 611 құрылыс компаниясының басшыларынан кепілдік хаттар-міндеттемелерді алдық. Сондай-ақ, 48 тұрғын үй кооперативінің төрағаларымен кеңес өткізілді. Қала əкімдігі теріс əрекеттер орын алмас үшін əр нысан жөнінде ақпаратты ұсынуға дайын. Бұл ақпаратқа қызығушылық танытқан азаматтар мұны www.astana.gov.kz сайтынан ала алады немесе қала əкімдігіне, əкімдіктің құзыретті органы – Сəулет жəне қала құрылысы басқармасына жəне Мемлекеттік сəулетқұрылыс бақылау басқармасына хабарласа алады, – деп түйіндеді сөзін Сергей Хорошун. Гүлмира МƏНШƏРІПОВА

Оқытудың ақпараттық-коммуникациялық №30 (233) технологиясы – білімді жаңаша беру мүмкіндігі 05.08.2015 жыл

АЙМАҚ

¦ÄIËÅÒ Жас ұрпақ – ел тірегі, ертеңіміздің кепілі. Əрбір ұстаздың міндеті – мектеп оқушыларының ақыл-ойын жан-жақты шыңдап қана қоймай, оларды отансүйгіштікке тəрбиелеу. «Қыран түлегіне қайыспас қанат сыйлайды, ұстаз шəкіртіне талап сыйлайды» деген халқымыздың қанатты сөзі ұстаз арқылы дарыған талаппен ұрпақтың алысқа ұшатынын меңзеген. Осы орайда XXI ғасыр мұғаліміне қойылатын талап та өте зор. Ал «Ақпаратты Қазақстан - 2020» мемлекеттік бағдарламасы бойынша мұғалімнің жаңашыл болуына мүмкіндігі мол.

нəтижелерге жеткізеді: 1. Оқушыларға еркін ойлауға мүмкіндік береді; 2. Тіл байлығын дамытады; 3. Өз ойын жеткізуге, жан-жақты ізденуге үйретеді; 4. Шығармашылық белсенділігін арттырып, ұжымда бірігіп жұмыс істеуге тəрбиелейді.

5. Өз бетімен білім алатын, ақпараттық технологияларды жақсы

сонымен бірге интерактивті тақтаның көмегі арқылы тест тапсырмаларының жауаптарын тексере аламын. Айта кетейін, сабақтың тиімділігін оқушылардың танымдық қызығушылығын арттыру үшін тақырып материалдарын оқып үйренуде, олардың əртүрлі ізденушілік бағыттағы тапсырмаларды орындауларынан байқауға болады. Оқытудың осындай жаңа əдіс-тəсілдерін пайдалануда мұғалім де, оқушы да табысқа жетіп, білімін шыңдай

бойында ақпараттық мəдениетті, сауатты адам-ақпараттың қажет кезін сезіну, оны табу, бағалау жəне тиімді қолдану қабілетін арттыру керек. Осыған орай ақпараттық заманда өмір сүретін адам өзін-өзі шектей білетін негізгі нормалар мен ережелерді игеруі тиіс. Ақпараттық əдістемелік материалдар коммуникациялық байланыс құралдарын пайдалану арқылы білім беруді, жетілдіруді көздейді. Мультимедиялық оқулықтар

4

лығын туындатады, интернетке кіру жүйесі арқылы əлемдік деңгейде іс-тəжірибе алмасуды қалыптастырады жəне оқытудың түрлі əдіс-тəсілдерін игеруге қолы жетеді, оқытушының сабақты қызықты, жүйелі түрлендіріп өткізуге машықтанады. Ақпараттық ортада жұмыс жасау үшін кез келген педагог өз ойын жүйелі түрде жеткізе алатындай, коммуникативті жəне ақпараттық мəдениеті дамыған, интерактивтік тақтаны пайдалана алатын, Онлайн режимінде жұмыс жасау əдістерін меңгерген мұғалім болуы тиіс. Əлемдік өркениетке қадам басқан Қазақстанның қоғамдық-саяси, экономикалық, мəдени дамудағы жаңа бастамалар

АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫ ОҚУ ҮРДІСІНДЕ ПАЙДАЛАНУДЫҢ МАҢЫЗЫ ЗОР

Білім берудің ұлттық моделіне көшкен қазіргі мектепке ойшыл, зерттеуші, тəжірибелік қызметте педагогикалық үйлестіруді шебер меңгерген іскер мұғалім қажет екені аз айтылып жүрген жоқ. Қазіргі уақыттағы білім беру қызметкерлерінің алдында тұрған басты мақсат – еліміздегі білім беруді халықаралық деңгейге көтеру жəне білім сапасын арттыру, жеке тұлғаны қалыптастыру, қоғам қажеттілігін өтеу, оны əлемдік білім кеңістігіне кіріктіру болмақ. Біріккен Ұлттар Ұйымының шешімімен «XXI ғасыр – ақпараттандыру ғасыры» деп аталды. Заман талабына сай қазіргі таңда педагогқа қойылатын талап жоғары. Ол өз пəнінің терең білгірі ғана болу емес, теориялық, нормативтік-құқықтық, психологиялық-педагогикалық, дидактикалық əдістемелік тұрғыдан сауатты жəне ақпараттық компьютерлік технология құралдарының мүмкіндіктерін жан-жақты меңгерген ақпараттық құзырлығы қалыптасқан маман болуы тиіс. Бүгінгі басты мəселеміз – білім сапасы десек, осы білім сапасын арттырудың тиімді жолы – білім беру жүйесінде түрлі ақпараттық технологияларды қолдану. Келешек қоғамымыздың мүшелері – жастардың бойында ақпараттық мəдениетті қалыптастыру қоғамның алдында тұрған ең басты міндет. «Технология» гректің «teche» – өнер, шеберлік жəне «logos» – ғылым деген сөзінен шыққан, яғни «шеберлік туралы ғылым» деген мағынаны білдіреді. Оқыту технологиясы мен əдістеме ғылымы бір-бірімен тығыз байланысты. Əдістеме ғылымы «Нені оқыту керек?», «Не үшін оқыту керек?», «Қалай оқыту керек?» деген сұрақтарға жауап іздесе, оқыту технологиясы «Қалай нəтижелі оқытуға болады?» деген мəселенің шешімін іздейді. Олардың мақсаты бір, яғни оқытудың тиімді жолдарын қарастыру. Оқытудың тиімді жолдары оқытудың əр түрлі əдістері арқылы анықталады. Жаңа ақпараттық технологиялар дегеніміз – білім беру ісінде ақпараттарды даярлап, оны білім алушыға беру процесі. Бұл процесті іске асырудың негізгі құралы компьютер болып табылады. Сол себепті қазіргі мектепке шығармашылық ізденіс қабілеті дамыған, жаңа педагогикалық технологияларды жете меңгерген, мамандық шеберлігі қалыптасқан, жаңа ақпараттық технологиялардың тілін білетін мұғалім қажет. Өзім қызмет жасайтын мектепте де жаңа ақпараттық технологияларды қолдану кеңінен қарастырылған. Мектеп кабинеттерінде интерактивтік тақта орнатылған. Сондықтан бұл тақтамен əр сабақты қызықты өткізуді ойластырып, жоспарлаймын, себебі қолда бар мүмкіндіктерді пайдалану арқылы оқушыларды жаңа заман технологиясымен жұмыс жасауға үйретеміз. Қорыта айтқанда, жаңа ақпараттық технологияларды сабақта қолдану келесі

меңгерген, білімді жеке тұлғаны қалыптастырады. Қазіргі таңда, біздің Республикада білім берудің жаңа жүйесі дайындалып, əлемдік білім беру кеңістігіне енуге батыл қадамдар жасалынуда. Білім берудің мазмұны жаңарып, оларды технологиялықпедагогикалық тұрғыдан жетілдіру қажеттігі туындауда. Білім беру деңгейіндегі озық технологияларды пайдаланудың мақсатын үйрете жүріп, үйрену. Білім беру саласында озық технологиялардың енуі мұғалімнің ойлану стилін, оқыту əдістемесін өзгертеді. Менің математика пəнін оқытуда озық технологияларды пайдаланудың басты мақсатым – оқушыларға білім беру процесінде көмектесу. Оған: оқыту бағдарламалары, оқытуда қолдануға арналған электрондық оқулықтар, тексеру бағдарламалары мен тесттік, өзіндік жұмыстар ерекше орын алады. Математика – оқушылардың ойлану қабілетін қалыптастырып жəне дамытатын негізгі буын. Ол оқушылардың интеллекттік, логикалық ойлауын жəне шығармашылық қабілеттерін дамытуға, табиғат заңдылықтарын толығымен түсінуге ықпал жасайды. Оның мақсаты: жаңа ақпараттық дамыған қоғамда оқушыларды белсенді шығармашылық іс-əрекетке дайындау. Бұл мақсатқа жету үшін жаңа технологияларды сабақ беру процесіне енгізу болып отыр. Сабақта жаңа технологияларды тиімді пайдалану оқушылардың пəнге деген қызығушылығын арттырады, шығармашылық қабілетін дамытады, қоршаған ортаны танымдық зерттеу барысында дидактикалық мақсаттар іс жүзінде асырылады. Педагогикалық ізденіс барысында оқушыларды тəрбиелеу мен оқытуда жаңа əдістемелерді қолдануды оқу үрдісіне енгізудің маңызы ерекше. Осыған орай 3-4 сыныптарға арналған «Математика сырлары»« атты бейінді оқытуға арналған бағдарламамда жаңа тақырыпты түсіндіру барысында электрондық оқулықтағы мысалдарды көрсете отырып түсіндіремін,

түседі. Ұлы педагог Ушинский: «Мұғалім білімін үздіксіз көтеріп отырғанда ғана мұғалім, ал оқуды, іздеуді тоқтатса, мұғалімдігі де жойылады» деген болатын. Сондықтан əрбір мұғалім күнделікті сабағына өмір талабына сай дайындалып ақпараттық – коммуникациялық технологияларды кеңінен пайдалануы тиіс. Ол заман талабы. Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында «Білім беру жүйесінің басты міндеті – ұлттық жəне азаматтық құндылықтар мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға жəне кəсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желіге шығу» делінген. Бүгінгі таңда білім берудің əртүрлі нұсқадағы мазмұны, құрылымы, ғылымға жəне тəжірибеге негізделген жаңа идеялар, жаңа технологиялармен толықтырылған. Сондықтан əртүрлі оқыту технологияларын оқу мазмұны мен оқушылардың жас жəне психологиялық ерекшеліктеріне орай таңдап, тəжірибесіне сынап қараудың маңызы зор. Инновациялық білім беру құралдарына: аудио-видео құралдар, компьютер, интерактивті тақта, интернет, компьютер – мультимедиялық құрал, электрондық оқулықтар мен оқу-əдістемелік кешен инновациялық сайт жəне тағы басқалары жатады. Бұны бір сөзбен айтқанда оқу үрдісінде немесе сабақтарда ақпараттық – коммуникациялық технологияларды пайдалану деп атауға болады. Ақпараттық-коммуникациялық технологияны бəсекеге қабілетті ұлттық білім беру жүйесін дамытуға жəне оның мүмкіндіктерін əлемдік білімдік ортаға енудегі сабақтастыққа қолдану негізгі мəнге ие болып отыр. Сондықтан оқытудың ақпараттық-коммуникациялық технологиясы – білімді жаңаша беру мүмкіндіктерін жасау, білімді қабылдау, білім сапасын бағалауы, оқу тəрбиесі үрдісінде оқушының жеке тұлғасын жан-жақты қалыптастыру үшін

біріншіден, оқушылардың қызығушылығын арттырады. Екіншіден, зейін қойып көрумен қатар түсінбеген жерлерін қайта көруге, тыңдауға жəне алған мағлұматты нақтылауға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, оқушының білім алу кезеңінде оқу ісəрекетіне белсенділігін арттыра түседі. Заманымызға сай қазіргі қоғамды ақпараттандыруда педагогтардың біліктілігін ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдану саласы бойынша көтеру негізгі міндеттердің біріне айналды. Қазақстан Республикасының «Білім» туралы Заңының 8-бабында «Білім беру жүйесінің басты міндеттерінің бірі – оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу» деп атап көрсеткен. Сондықтан, қазіргі даму кезеңі білім беру жүйесінің алдында оқыту үрдісін технологияландыру мəселесін қойып отыр. Ақпараттық технологияларды пайдаланудың педагогикалық əдістемелік негіздері қалыптасу үстінде. Оқу процесінде оқытудың ақпараттық-коммуникациялық технологияларын тиімді пайдалану жəне қолдану айтарлықтай оң тəжірибе беріп отыр. Атап айтсақ, оқушылардың өз бетімен ізденісі, пəнге деген қызығушылығын арттырып, шығармашылығын дамытуға, оқу қызметінің мəдениетін қалыптастыруға, дербес жұмыстарын ұйымдастыруға ерекше қолайлы жағдай туғызып отыр. Білім – болашақ бағдары. Кез келген оқу орынның басты міндеттерінің бірі – жеке тұлғаның құзіреттілігін дамыту. Ақпараттық құзыреттілік – бұл жеке тұлғаның əртүрлі ақпаратты қабылдау, табу, сақтау, оны жүзеге асыру жəне ақпараттық – коммуникациялық технологияның мүмкіндіктерін жан-жақты қолдану қабілеті. Ол оқу нəтижесінде өзгермелі жағдайда меңгерген білім, білік, дағдыны тəжірибеде қолдана алу қабілеті болып табылатын жаңа сапа. Білім беру жүйесін ақпараттандыру мен ақпараттық-коммуникациялық технологияны оқу-тəрбие үрдісінде пайдалану оқушының өз мамандығына қызығушылығы мен мамандық сапасын арттырып, шығармашылық шабытын шыңдап, ғылыми көзқарасын қалыптастырып, еңбек нарығындағы бəсекеге қабілетті мамандар даярлауда қоғамның даму жолдарын анықтайтыны сөзсіз. Ақпараттық технологияларды педогогикалық тұрғыдан дұрыс пайдалана білу оқушының сабаққа деген қызығушылығы артып, сабаққа деген ынтасы оянады, өз бетімен жұмыс істеуге, дебат ұйымдаcтыруға, проблемалық сұрақтарға жауап беруге, өмірмен байланыстыруға еркін де кең мүмкіндік береді. Ал, оқытушы мына жетістіктермен ерекшеленеді: мұғалім үздіксіз ізденіс үстінде жүреді, жеке тұлғаны қалыптастырудағы жауапкершілігі артады, инновациялық технологияларды қолдану іскерлігі, əдістəсілі артады, жас мамандардың қызығушы-

мен түбегейлі өзгерістер білім беру жүйесіне өз əсерін тигізіп, білім деңгейін, оқыту əдіснамасын жетілдіруде тың ізденістер жасауға мүмкіншілік туғызып отырғандықтан, алдыма мынадай мақсаттар қойдым: – жаңа технологияны қолдану арқылы бiлiмнiң сапасын көтеру; – жаңа ақпараттық жəне телекоммуникациялық технологияларды енгiзу арқылы бiлiм беру мазмұнын жаңарту; – жаңа технологияны қолдану саласы бойынша оқушылардың мамандыққа баулу механизмiн құру; – бiздiң елiмiздегi жинақталған ақпараттық ресурстарға жедел ену; – мультимедиялық электрондық оқулықтарды пайдалану.

– отандық бiлiм беру жүйелерiн бiртұтас əлемдiк ақпараттық бiлiмдiк кеңiстiкке ену арқылы сабақтастыру жəне т.б. Қазір заман да, қоғам да өзгерген. Бүгінгі балалардың мақсаттары да, құндылықтары да, идеялары да бұрынғыдан мүлде басқаша. Өйткені олар өзінің болашағына тиімділік тұрғысынан қарайтын, іскерлікке бейім, жоғары талап қоя білетін адамдар. Олай болса, бұл қоғам кез келген педагогтан өз пəнінің терең білгірі ғана болу емес, теориялық, нормативтік-құқықтық, психологиялық-педагогикалық, дидактикалық əдістемелік тұрғыдан сауатты жəне ақпараттық компьютерлік технология құралдарының мүмкіндіктерін жан-жақты игерген ақпараттық құзырлығы қалыптасқан маман болуын талап етіп отыр. ХХІ ғасыр – озық техниканың дамыған ғасыры. Ал бүгінгі ақпараттық қоғамның негізгі талабы – оқушыларға ақпараттық білім негіздерін беру, логикалыққұрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу. Демек, ақпараттық бірліктердің білімге айналуы əлемнің жүйелік-ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының құрамдас бөлігі болып табылатын интеллектуалды дамуды қалыптастырудың бір жолы. Сонымен қатар, «Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты əлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет» деп, Елбасы атап көрсеткендей, жас ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны оқу үрдісінде оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы зор деп білемін. Гүлнар ИМАНƏЛІ, Ақпан батыр атындағы №10 жалпы орта мектебінің бастауыш сынып мұғалімі. Шымкент қаласы.

Электрондық үкімет порталына 4 миллион пайдаланушы тіркелді ЕGov танымалдылығы күннен күнге артып келеді. Бұдан 7 ай ғана бұрын портал пайдаланушыларының саны 3 миллион белгісінде болды. Ал өткен жылдың сəуір айында бұл сан 2 миллионды құраған болатын. Пайдаланушылар санының артуы кездейсоқ емес – жыл сайын порталда қызметтердің саны артып отыр. Мемлекеттік қызметтерге қол жеткізу арналары да кеңейіп жатыр. ЕGov қызметтерін ХҚКО-да, қарапайым компьютер арқылы, қоғамдық қол жеткізу пункттерінен, eGov мобильдік қосымшасы жəне SMSарнасы арқылы пайдалануға болады. Мемлекеттік қызметтерді көрсету үдерісін оңтайландыру жұмыстары жүргізіледі. Өткен жылдан бастап электрондық үкімет порталы пайдаланушыларды жеке басты куəландыратын құжаттардың, жүргізуші куəлігінің қолданылу мерзімінің өткені туралы, автокөлікті

E-mail: adilet.media@mail.ru

техникалық байқаудан өткізу керектігі, айыппұлды өтеу қажеттілігі жəне басқалары туралы хабарландырады. ЕGov.kz электрондық үкімет порталы 2006 жылдан бастап Қазақстан Республикасының жеке жəне заңды тұлғаларына онлайн қызметтер көрсетеді. 2015 жылдың 1 шілдесіне қарасты электрондық үкіметпен 100 миллионнан астам электрондық қызмет көрсетілді. 2014 жылы БҰҰ электрондық үкіметтің даму рейтингінде Қазақстан 2012 жылмен салыстырғанда 10 сатыға көтеріліп, 28 орынға ие болды. Сондай-ақ, 2015 жылдың маусым айы бойынша Электрондық үкіметтің төлем шлюзі (ЭҮТШ) арқылы 1 млрд.-тан астам теңге сомасына 100 мыңнан астам төлем жүргізілді. Бұл ай сайынғы транзакциялар арасында абсолюттік рекорд болып табылады. Өткен жылдың маусым айында бұл сома 191 млн. теңгені құрады, ал бүкіл 2014 жыл бойынша

– 3 млрд. теңге. 2015 жылы төлемдердің жалпы сомасы 4 млрд. теңгеге жақындады. Қазақстандықтар eGov арқылы көбінесе жол қозғалысы ережелерін бұзғаны үшін айыппұлдарды, мемлекеттік бажды, салықтарды жəне ұялы байланыс үшін төле-

мдерді төлейді. Осы жылдың маусым айында ғана ЭҮТШ арқылы мемлекеттік қазынаға жол қозғалысы ережелерін бұзғаны үшін 800-ден астам миллион теңге, мемлекеттік баж үшін шамамен 64 миллион теңге, 35,5 млн. теңге салық келіп түсті. Тұрғын үй құрылыс жинақ

банкі клиенттері өздерінің депозиттік жəне несиелік шоттарына 52 млн.нан астам теңгені аударды. Естеріңізге салсақ, электрондық үкімет порталының пайдаланушылары онлайн режимінде мемлекеттік қызметтер үшiн төлемдер, салықтар, айыппұлдар коммуналдық қызмет,

байланыс қызметі, ұялы байланыс, мемлекеттік баж салығын төлей алады жəне Тұрғын үй құрылыс жинақ банкіндегі есепшоттарды толтыра алады. Онлайн төлемдер толық тізімін еGov.kz сайтынан алуға болады. Анықтама үшін: «Электрондық үкіметтің төлем шлюзі» ақпараттық жүйесі 2010 жылдан бастап Қазақстанда жұмыс істейді. Мақсаты – халықты «электрондық үкімет» шеңберінде көрсетілетін мемлекеттік қызметтер үшін төлемдердің электронды түрімен қамтамасыз ету үшін банктер жəне мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерімен интеграциялану мен автоматтандырылу. Жүйе Қазақстандағы ең ірі 50 топ интернет-компаниялардың қатарына қосылып жəне Forbes Kazakhstan журналының ойы бойынша Қазақстанның e-commerce нарығының 15 ойыншыларының құрамына кіреді.

Маңғыстауда небəрі бір жыл ғана қызмет еткен Бекең туралы көп айтуға болады

ТҰЛҒА

¦ÄIËÅÒ

№30 (233) 05.08.2015 жыл

5

«СІЗДЕЙ ЖАН КЕРЕК ЕДІ-АУ МАҢҒЫСТАУҒА...»

(Соңы. Басы 1-бетте).

«Ел ашулы. Мылтық атылған, біреудің баласы ұстауда, біреудің баласы жаралы. Біз ел арасында сабырлық сақтау үшін, түсіндіру жұмыстарын жүргіздік. Оқиғадан кейінгі жағдайды қалпына келтіру, қайтыс болғандардың отбасына көмек беру, жұмыс табу, үй беру сынды жұмыстармен шұғылдандық. Халықпен тіл табысып, шешілмеген мəселелерді тиісті орындарға қоямыз, əділ шешуге ықпал етеміз» деп уəде бердік» деп еске алады Бекең ол күндерді. Бірнеше айларға созылған тергеу нəтижесінде істі деп танылған 49 адамның 37нің сот залынан босап шығуының арғы жағында «жастар күйіп кетпесін» деп жанашырлықты сабырмен ұштастыра білген азаматтардың еңбегі тұр десек, бұл жерде Бекет Тұрғараұлының да азаматтық, заңгерлік үлесі зор. Б.Тұрғараұлы Маңғыстау өңірінің тарихимəдени өмірімен, сондай-ақ алыс-жақын кейбір ауылдарға ат басын бұрып елмен-жермен танысып, ел азаматтарымен пікір алмасты. Ұлттық құндылықтарға жанашыр, баба мұра, ата салтқа айрықша құрметпен, жанашырлықпен қарайтын жан екен, Оғыланды тауындағы Пір Бекет атаның басына, Отпан таудағы Адай ата ескерткіш-кешеніне тəу етіп, зиярат жасауды да алдыңғы кезекте жүзеге асырды. Əлеуметтік ахуалды зерделей жүріп, бірқатар мəселелерге өзі де араласты. Ел ішінде əртүрлі шаруамен, шешімін таппаған мəселемен, жанын ауыртқан жағдаймен тиісті орындарға келетіндер, шағымданатындар саны аз емес. Облыс əкімінің олардың барлығын бірдей қабылдауға уақыты жоқ, сондықтан тұрғындар көбіне-көп Бекет ағайдың алдынан табылатын. «Бекет Тұрғараевқа барсаңызшы, бір көмектессе сол кісі көмектесер» деген сілтеуді біреуден біреу естіп, кеңес сұрап, көмек сұрап келіп жатқан адамдар қатары сиремейтін. ...Бірде мен қызмет ететін жергілікті басылым басшылығы мені Б.Тұрғараевтың іздеп жатқандығын жеткізді. Қызылтөбе ауылындағы молдалардың сауатын көтеруге қатысты өткен басқосуда бір рет көргенім болмаса, жүздесіп те, тілдесіп те көрмеген ағайдың шақыртуының мəнісін түсінбеген күйі бардым.

– Жазғандарыңды оқып жүрмін, жақсы. Оның үстіне осы жердің азаматтарымен де тілдесіп көрдім, – деп сөзін бастаған ағай əдебиетке, журналистикаға қатысты біраз əңгімелерді айта келіп, арасында мені де сөйлете отырып, «Егемен Қазақстан» газетіне Маңғыстау облысындағы меншікті тілші болуға ұсыныс білдірді. – Өзге жақтан журналист əкелу қиын емес, тіпті келгісі келіп жүргендер де жоқ емес. Бірақ, Маңғыстауда туып-өскен, осы жердің өткен-кеткенінен хабардар адамның болғаны дұрыс қой. Сондықтан, өзіңнің жерлес біраз ағаапаларыңмен кеңесіп, тыңдай келе саған тоқталып отырмыз, – деді ол салмақты қалыпта. Бұған дейін де осы мəселенің бір-екі рет қозғалғандығын айтқан мен, келістім. Аталмыш басылымға жұмысқа тұрған соң, «Маңғыстау өңірінде жазатын мəселе көп, қаламыңа қанат бітсін, қарағым» деп батасын берген еді. Айтып отырған əңгімесі мен кеңесінің лəміне қарай, немесе əлдебір оқиғаларға қатысты Абайдың қарасөздерін жатқа айтып, қазақтың арғы-бергі ақын-жырауларының өлеңдерінен шумақтарды төкпектетіп отыратындығына таң қалатынмын. Сол жылы тамыз айында маңғыстаулық боксшы Əділбек Ниязымбетов Лондон Олимпиадасында күмістен алқа тақса, Адай жылқылары Мəскеу төрінде атышулы дүлдүлдердің өзінен оза шауып, алтыннан алқа таққан болатын. Арасы бір-екі күндік бұл қуанышты мен «Егемен Қазақстанда» «Азаматы мен арғымағы қатар озған Маңғыстау» деген тақырыппен шағын ақпарат ретінде жарияладым. Газеттің сол санын қолына ұстаған Бекет ағаның қуанғанын көрсеңіз, кабинетіне бас сұққан, телефонына хабарласқан əрбір адамға зор жаңалық ретінде тынбай айтумен болды. Азамат пен арғымақтың қатар озып, Маңғыстаудың атын шығарғанына, оның дəл солай аға газетте басылуына Маңғыстаудың бір

ЕСЕП Жақында Оңтүстік Қазақстан облыстық сотының төрағасы Нұрсерік Шəріпов І-ші жартыжылдағы жұмыс қорытындысы бойынша БАҚ өкілдерімен кездесу өткізді. Оған облыстық соттың Қылмыстық істер жөніндегі апелляциялық сот алқасының төрағасы З. Пірнияз, Азаматтық жəне əкімшілік істер бойынша апелляциялық сот алқасының төрағасы М. Балкен қатысты. Н. Шəріпов 6 айда атқарылған жұмыс қорытындылары туралы мына жайларды ортаға салды.

2015 жылдың 6 айында Оңтүстік Қазақстан облыстық сотында сот төрелігін уақтылы əрі сапалы жүзеге асыру, азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын, заңды мүдделерін қорғау бағытында ауқымды жұмыстар атқарылды. Облыстың аудандық жəне оған теңестірілген соттарына 424 азаматтық іс, 29227 талап арыз түскен, яғни өткен жылғы сəйкес кезеңмен салыстырғанда 4422 іске немесе 13,1 пайызға аз. Облыс соттарында биыл 6 айда 26437 азаматтық іс қозғалған. Биыл 6 айда жалпы 27239 азаматтық іс аяқталған, бұл 2014 жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 6,7 пайызға аз. 16690 іс бойынша шешім шығарылған, яғни 4705 іске азайған. Сондай-ақ 6 айда сырттай тəртіппен қабылданған сот шешімдерінің саны 60 болды, бұл былтырғы 6 айдағы көрсеткішпен салыстырғанда 95,5 пайызға аз.

2015 жылдың бірінші жартыжылдығында аудандық соттарға

перзентіндей-ақ қуанды... Адай жылқысы демекші, Б.Тұрғараұлы Маңғыстауда жүргенде осы жылқы тұқымының алыстағы сайыстарға барып қатысуына ықпал жасап отырды. Бірде аталмыш жылқы тұқымын зерттеуші, ұзақ жылдар өңірдің ауылшаруашылық саласында қызмет етіп, біраз жылдар осы саланы басқарып, мал шаруашылығының қырсырын бес саусағындай білетін Сəбит Əбішұлы ағамызбен арнайы кездесті, Адай жылқысы туралы ұзақ əңгімелесті. Сол кезде Бекеңнің бастамасымен Маңғыстау облысының 40, Ақтау қаласының 50 жылдығына орай маңғыстаулық ақын-жыраулардың 50 томдығын шығаруға дайындық жұмыстары жүріп жатқан болатын, С.Əбішұлына сол томдықтарға шығармаларын, зерттеу еңбектерін ұсынуға кеңес берді. Кейіннен 50 томдықтың арнайы бір томы Сəбеңнің Адай жылқысы, түйе, қой шаруашылығына қатысты зерделі еңбегіне арналды. Тағы да Бекеңнің ұйытқы болуымен 50 томдықтың тұсауы Астана қаласында Ұлттық кітапханада еліміздің танымал ғалымдары, ақынжазушылары алдында кесілді. Артынша Маңғыстауда жастардың əдеби ортадан бөлініп қалғандығын, талантты жастардың республикалық деңгейде толыққанды көріне бермей, жүрегін жарып шыққан дүниелері көркемдік жағынан елең еткізерлік болса да тек аймақ деңгейінде жүргендігін айтып, оның себебі өңірде Қазақстан Жазушылар одағының филиалы жұмысының тұралап тұрғандығында деп білді. Осы олқылықты қалыпқа салып, маңғыстаулық ақын-жазушыларды серпілту үшін аталмыш Одақтың кезекті съезіне оған мүше маңғыстаулық қаламгерлердің толықтай баруына ықпал етті жəне съездің өтуіне де облыс тарапынан көмек берілген еді. Бірде бір мəселеге орай Бекеңнің қабылдауында отырғанмын. Есік жəй қағылды да, сəл ашылған есіктен кеше ғана облыстағы бір басқарма басшысының орынбасары болып тағайындалған жас жігіттің басы қылтиды. «Ағай, сізге бола ма екен?» дейді əлгі кібіртіктеп, қызарақтап. «Кел, балам, мұның не есіктен сығалап? Азамат емессің бе, еңсеңді тік ұста. Оның үстіне саған сенім артып, білдей басқарма басшысының орынбасары қызметі жүктелген. Ал сен болсаң, кабинетке кіруге жасқаншақтайсың. Енді қай кабинетке барсаң да еңсеңді тік ұстап, батыл жүруді есіңе ұста» деді ағай. Бұл сөздер терең түсіне алған адамға қызметтің, мансаптың буына балқуды емес, азамат ретінде батыл болуды үйретіп тұр, қазақтың жас ұл-қыздарын қызметке, өзін-өзі ұстауға жетелеген ағалық ақыл еді. Бекең Маңғыстауда жүргенде халқымыздың марғасқа тұлғаларының бірі, көрнекті мемлекет жəне қоғам қайраткері, қазақтың тұңғыш дипломаты Нəзір Төреқұловтың есімі мен еңбегін ел жадында жаңғыртып, насихаттай білді. Қайраткердің 120 жылдығына орай Ақтауда республикалық деңгейде конфереция өтіп, Маңғыстау облыстық тарихи-өлкетану мұражайынан Нəзірге арнайы бұрыш арналды, нəзіртану ғылымының іргетасын қалаушылардың бірі Т.Мансұровтан өтінішпен 200 кітап алдырылып, қызығушылық білдіргендерге тегін таратылды. Түркістан Республикасы атқару комитетінің төрағасы болып тұрған кезінде, өзінің алдындағы Жалау Мыңбаев сынды қазақтың қайсар ұлдарының елдік ісін жалғастырып, олардың жете алмай кеткен мақсаты мен орындалмай қалған арманын орындауға қол жеткізді. Ол – Маңғыстау уезінің 4-ші жəне 5-ші Адай болыстарын Түркіменстаннан алып, Қырғыз автономиялық республикасына қайтару жөніндегі 1920 жылғы 16 қазанда шығарған қаулысы болатын. Қазақтың айтулы ұлдарының еліміздің əр түкпірінде есімі ардақталып, əрбір ауылда олардың атында көше, мектеп болса да жарасар еді. Себебі олар қазақ даласының тек бір өңірі үшін емес, тұтас жер, түгел халық үшін тер төкті, жаза тартып, жапа шекті. Маңғыстауда Нəзір Төреқұлов есімінің насихатталып, бірнеше рухани-мəдени шараларға арқау болуы – қазақтың жақсыларының қазаққа ортақ екендігін

тағы бір таныта түсті. Жалпы Бекет Тұрғараұлының ұстанымы да осы – исі қазақты бөліп-жармай, төрт тараптағы ағайынның жақсысына бірге сүйініп, жаманына бірге күйіну. Біріндегі асылды барлық қазақ тануға, құрметтеуге тиіс, жер мен руға бөлмей, елге ортақ тұлға ретінде қарау. Бұл тек сөз емес, Бекеңнің өмірінде бұған нақты мысалдар жетерлік. Қызылжар өңірінде облыстық соттың төрағасы болып жүргенінде Қожаберген жырау мен Тоқсан бидің зиратына көрікті күмбез, еңселі ескерткіш тұрғызып, алғашқы құлпытасты орнатуға мұрындық болған жəне рухтарына бағыштап Ас берген, сыршыл ақын Мағжан Жұмабаевтың 115 жылдық мерейтойы қарсаңында оның əкесі Бекен мен анасы Гүлсімнің неше жылдар бойына қараусыз, күтімсіз қалған қабірін қоршатып, бастарына ескерткіш-құлпытас қоюы, Жеңіс мейрамының 60 жылдығы мерекесіне орай майдангержазушы Ə.Нұршайықовтың 10 томдық, кейін академик С.Қирабаевтың 8 томдық шығармалар жинағын баспадан шығаруға көмектескені сынды қадау-қадау жұмыстар елге жаны ашитын, жақсылық жасауға жаны құштар, туған халқының əдебиеті мен мəдениетін қастерлейтін жанның ғана қолынан келеді.

қонақтар қатысты. Бұл туралы академик С.Қирабаев «...жақында ұлтымыздың ұйысып отырған құйқалы өңірі Шымкент қаласының төрінде Бекет атаның асы беріледі деген хабарды естіп, шақырту алдым. Осы асты ұйымдастырушылардың басында өзім көп жылдардан бері жақсы білетін, жаны жайсаң азамат Бекет Тұрғараевтың жүргендігін білгенде тіптен марқайып қалдым. Саналы ғұмырын заң саласына арнаған білікті маманның, əділдіктен ауытқып көрмеген зерделі басшының, бар білімі мен тəжірибесін кейінгі жастарға үйреткен үлкен оқымысты заңгер ғалымның бұған дейін де талай мəдени-рухани жобаларды тыңғылықты түрде жүзеге асырғандығын жақсы білемін. Мəрт азамат енді Бекет атаның асын өткізуді мойнына алып отыр екен. Бұл ісіне қуанып, қолдау білдіргеннен басқа не айтарсың?» деп, ағынан жарылып, ағалық алғысын білдірді. Атаның шапағатымен Асқа келген қонақтар үшін Түркістан, Созақ, Қаратау бағыттарына арнайы көліктер ұйымдастырылып, қонақтар оңтүстік өңірдегі Қожа Ахмет Яссауи, Арыстан баб, Баба ата, Баба түкті шашты Əзиз, Қарабура əулие, Бəйдібек ата, Домалақ ана

– Жаңаөзеннің атауын, тарихын ұмыттыру мүмкін емес, өткен тарихты ешкім сызып, сүртіп тастай алмайды. Оған тарих куə. Бұған дейін де жан ауыртатын оқиғалар орын алғандықтан мұнайлы қаланың жаңа өмірі басталсын, Ата əруағы қолдап жүрсін деген ой азаматтар тарапынан болған еді. Түрлі қауесеттер тарады, пікірлер қалыптасты, бастама аяқсыз қалды. «Басшылық айтты, болды» деу керек емес, халықтың өз таңдауы болады ғой», – деді ол. Бекең Маңғыстаудағы қызмет мерзімін аяқтап, Астанаға аттанып кетті. Артында оның қайырымын, көмегі мен жақсылығын көрген жандар қалды. Кезінде айтылмай қалған алғысын қалай жеткізерін білмей жүргендер де жоқ емес. Бірі кітабын шығаруға көмек алса, бірі емделуге қол жеткізіпті, енді бірі қолында билігі барлардың қыспағына ұшырап, баспанасынан айрылып қалу қаупі төнгенде ара түсіп, пəрменділердің бетін қайтарғандығы үшін риза. Азамат атына кір келтіру, біреуді кінəлап сөйлеу, біреудің бойынан жақсылықтан гөрі жамандықты іздеу – ең оңай, əрі ең нашар қасиет. Бекет аға өзінің салиқалы мінезіне сай, азаматтық келбетіне дақ шалдырмай, кісілік болмысын биік ұстап кетті. Жұмыс бабында келісіңкіремей қалып, кер-мар пікірде қалған жандар болуы мүмкін, алайда Бекең тарапынан тікелей қиянатқа ұшырап, зардап шеккен адамның болмағаны аян. Оған кез келген жанға əз өлеңін арнай бермейтін маңғыстаулық ақындардың бірі Рза Оңғарбайдың төмендегі өлең жолдары куə. Ей, Беке, кісілігің маған анық, Бір-ақ жыл соңыңа еріп «ағаладық». Жүрегі ел деп соққан Сіздей жанды, Қазақтың текті ұлы деп бағаладық. Елім деп қуандыңыз, жүдедіңіз, Аман жүр қайда жүрсең – тілегіміз. Жаныңыз адалдықтан жаратылған, Толы екен мейірімге жүрегіңіз. Құттықтап жатырғандай күліп ерін, Көктемнің бүгін қандай күні керім. Білмеймін басқаларын, Сізді əйтеуір, Сағынып жүреді анық інілерің.

Отпан таудағы тарихи-мəдени кешен Жуырда Маңғыстау облыстық «Маңғыстау» газетінде шағын мақала жарияланды. Отпан таудағы Адай ата тарихи-мəдени кешеніне үлкен жолдан бұрыла бере «Адай ата» деген көрнекті, үлкен əріптермен ақшаңқан етіп жазылып, орнатылған жазу көрінеді. Мақаладан білгеніміз, ел азаматтарының бұл туралы бастама, ұсынысына қолдау көрсетіп, дереу техника, өзге де қажетті көмекті ұйымдастырып, қағаз-құжатқа қатысты мəселелерді тиянақтап, қол ұшын созған Бекең екендігін білдік. Сондай-ақ, Маңғыстауда қалыпты дəстүрге айналып келе жатқан Отпан тауда 14 наурызда тойланатын Амал мерекесін сол жылы өткізу-өткізбеу мəселесі туындайды. Аймақ басшысына халықтың талап-тілегін, ұсынысын жеткізіп, екі ортаға дəнекер болған Бекең кешігіп те болса, яғни, мамырдың 7-де аталмыш шараны өткізуге рұқсат алады. Бекет Тұрғараұлы туралы сөз қозғағанда, оның Бекет атаға қатысты іс-шаралардың ұйытқысы болып жүргендігін айтпай кетуге болмайды. Б.Тұрғараұлының ұйымдастырып, қолға алуымен 2010 жылы қазан айында еліміздің оңтүстік жəне солтүстік аймақтарының бірігуімен Оңтүстік Қазақстан облысында ірі шара өткізіліп, ата рухына Ас берілді. Пір атаның 260 жылдық мерейтойына орай бірнеше тағылымды, ұлағатты іс-шаралардың басын біріктірген бұл шарада «Ел иесі, Жер киесі – Пір Бекет» атты халықаралық ғылыми-теориялық конференция өтіп, Қ.Мырза-Əлі, Қ.Салғарин, С.Қирабаев, Ө.Озғанбаев, А.Əшімов, тағы да басқа көптеген елге танымал азаматтар, əдебиет, мəдениет, тарих саласының саңлақтары қатысып, бірнеше облыстардың басшылығы, тіпті Ресейден қандасымыз А.Төлеев құттықтау хатын жолдап, ризашылығын білдірді. Тек оңтүстік пен солтүстік емес, Асқа республикамыздың басқа өңірлерінен де 700-ге жуық

кесенелерімен бірге өзге де халық қастерлеген əулиелі тарихи орындарға зиярат ету мүмкіндігіне ие болды. Ас үстінде жаңадан жарық көрген «Бекет ата» кітабы таратылды. Ағайын арасын жақындатып, бірін бірі тануға, біріндегі жақсыны екіншісі де құрмет тұтуға сеп болуды діттеген Бекең кейін «Маңғыстауда Бекет атаның 260 жылдығына арналған той өтті. Сол тойға қатысу бақытына ие болдым. «Жақсы ортақ» деген бар, ел азаматтарына осы тойдың жалғасын оңтүстік пен солтүстік өңірінің бірлесуімен өткізуге уəде бергенмін», – дейді. Осылайша, бұрын Астанада, Алматыда, Жетісайда өткен Ата тойы – Бекет атаның рухани ұстазы – Қожа Ахмет Яссауи баба жатқан киелі оңтүстік топырағында, шырайлы Шымкентте қорытындыланды. Бекең Маңғыстауға келген соң, Ата мерейтойына қатысты өткен барлық Астардың материалдарын жинақтап, 2000 дана «Бекет ата-260» кітабын жарыққа шығарып, мəдени ошақтарға, мектептерге сый ретінде үлестірген еді. Бекет Тұрғараұлы Маңғыстауда қызметте болған бір жыл ішінде ел ішінің ыстық-суығы əлі басылмаған, тұрғындардың сəл нəрсеге күдікпен қарап, сергек жүретін кезеңі еді. Сол шақтарда елді елең еткізіп, үш түрлі пікірдің тезіне ұшыраған Жаңаөзен қаласының атауын өзгертуге байланысты бастама болды. Бір тарап екі рет қанды оқиға орын алған қаланың атауын өзгертіп, Бекет атаның есімімен атасақ жөн болар еді дегенді қолдаса, екінші жақ қаланың атын «Атакент» немесе «Ақмешіт» деп өзгертуге болатындығын алға тартты, ал үшінші жақ бұл ұсынысқа үзілді-кесілді қарсы болды. Біреулер Пір атаның атын аяқасты етеміз десе, енді біреулер Жаңаөзенде болып өткен қанды оқиғаны ұмыттырудың тəсілі деп санады. Кейін бір кездескенде Бекет ағайдан осы əңгіменің мəнісін сұрағаным бар.

Əулие Піріміз бар Бекет деген, Тілегін пендесінің екі етпеген. Риза боп, керексің деп, Маңғыстауға, Сол шығар мүмкін Сізді жетектеген. Адайлар Сізді бүгін алғыстауда, Жаралған жан екенсіз алға ұстауға. Ей, Беке, жолың болсын елге кетсең, Сіздей жан керек еді-ау Маңғыстауға.., деп қайырған ақын соңына «ініңіз: Рза Оңғарбай, Ақтау қаласы,13.03.2013 жыл» деп шиырыпты. Маңғыстауда небары бір ғана жыл қызмет еткен Бекең туралы көп айтуға болады. Бірақ, оның бəрін міндет етпедік. Ең бастысы – Бекеңе қарап жан-дүниесі рухани бай, көпті көрген, халқын сүйетін, өзінен көмек сұрап келгендердің мəселесіне бей-жай қарай алмай қолынан келгенше жақсылық жасауға тырысатын, халқымыздың өткеніне тағзым етіп, бүгінгі азаматтарын құрметтей білетін азаматтардың бар екендігін білдік. Өңірлердегі басшыларға халықтың жағдайын бүкпесіз айтып, мұңмұқтажын жеткізетін жəне оның оң шешілуіне ықпал етіп отыратын кеңесші біткен осындай болса ғой деген ой қалды... Əйтпесе, уақытша қызметті өзінің беделін өсіріп, қамын күйттеп, жан-жағына тамыр-танысын жиып, ұнамағанның соңына түсіп, қудалап-құлатып, халыққа пайдалы түк бітірмесе де терісіне сыймай ісініп, есігінен адам сығалатпай айдаһарша ысқырып отырғандар қаншама... Жадыраған жазбен бірге жайсаң қалыпта Жеңістің 70 жылдығына орай жан жадыратар жақсы істің бірін бітіріп, қасиетті Қазығұртта «Бабалар рухына тағзым» кешенін ашып, «елге – мұра, ұрпаққа – ұран болатын» игі істі иінімен көтерді. Қарымың талмасын, қайраткер аға! Гүлайым ШЫНТЕМІРҚЫЗЫ, журналист. Маңғыстау облысы

СОТ ТӨРЕЛІГІ УАҚТЫЛЫ ӘРІ САПАЛЫ ЖҮЗЕГЕ АСУДА

13619 əкімшілік іс түскен, ал 2014 жылдың 6 айында 12399 əкімшілік іс түскен, яғни түскен əкімшілік істердің саны 1220 іске артып, 9,8 пайызға өскен. Жыл басынан бері 13334 əкімшілік іс қаралған, ал 2014 жылдың салыстырмалы кезеңінде 11306 іс болса, биылғы көрсеткіш бойынша 2028 іске артып, 18 пайызға көбейген.

2015 жылдың бірінші жартыжылдығында 13333 қаулы шығарылған, ал 2014 жылдың осы кезеңінде 11307 қаулы шығарылған болатын.

2015 жылдың 6 айында апелляциялық алқаның қарауына 143 əкімшілік іс түскен (2014 жылғы 6 айда бұл көрсеткіш – 142 əкімшілік істі құраған болатын). Биылғы бірінші жартыжылдықта

E-mail: adilet.media@mail.ru

аяқталған қылмыстық істердің саны артып, 3276 қылмыстық істі құрады (2014 жылдың көрсеткіші бойынша салыстырмалы кезеңде 2872 қылмыстық іс аяқталған). Бұл былтырғы жылдың 6 айдағы көрсеткішінен 404 іске артқан. Апелляциялық тəртіппен 8 үкім бұзылған. Облыс соттары қызметінің ашықтығын қамтамасыз ету мақсатында бұқаралық ақпарат құралдарымен жүйелі түрде жұмыстар жүргізіліп келеді. Биыл жарты жылда судьялар мен сот қызметкерлері тарапынан баспасөз беттерінде 845 мақала (2014 жылы 6 айда – 650 мақала) жарияланып, телерадиодан 242 сұхбат (2013 жылы 6 айда – 309) берілді. Облыстық соттың веб-сайтына (www.ukosud.kz) былтыр 6

айда 2218 материал орналастырылса, биыл 2654 материал салынды. Облыстық соттың ұйымдастыруымен мемлекеттік мерекелерге арналған салтанатты жиындар мен түрлі спорт сайыстары өткізілді. Оған барлық аудандық, қалалық соттардың төрағалары мен судьялары, ардагер судьялар жəне кеңсе қызметкерлері қатысты. Ұлы Жеңістің 70 жылдығы қарсаңында, Оңтүстік Қазақстан облыстық соты ғимаратының алдында облыстық соттың төрағасы Н.Шəріповтың бастамасымен Ұлы Отан соғысы ардагерлеріне арналып орнатылған Даңқ тақтасының ашылу рəсімі болды. Мемориалды тақтаның ашылу рəсіміне ардагер судьялар, ҰОС ардагерлерінің туыстары мен облыстық соттың судьялары жəне БАҚ өкілдері қатысты. Ұлы Отан соғысынан оралған соң, біздің облыстың соттарында судья жəне төраға болып қызмет еткен 24 ардагер судьяның аты-жөні граниттен жасалған Даңқ тақтасына алтын əріптермен жазылды. Биылғы 13 мамырда Түркістан қаласындағы Қ.А.Яссауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінде «Есім ханның ескі жолы – ауызша қағидалар жиынтығының озық үлгілері» тақырыбында аймақтық ғылыми конференция өтті. Бұл іс-шараға Оңтүстік Қазақстан жəне Жамбыл облыстық соттарының судьялары, ардагер судьялар, сот қызметкерлері,

қоғам қайраткерлері, белгілі тарихшылар, құқықтанушы заңгерғалымдар, жергілікті атқарушы жəне құқық қорғау органдарының басшылары, қоғамдық бірлестіктердің, сондай-ақ оқу орындарының өкілдері, студенттер, БАҚ өкілдері қатысты.

2015 жылғы 18 маусымда Шымкентте белгілі заңгер, жазушы Нығмет Төлендіұлы атындағы көше мен ескерткіштің ашылу салтанаты өтті. Сонымен қатар жылдағы дəстүр бойынша облыс судьялары тарапынан Сайрамдағы балалар үйіне қайырымдылық көмек көрсетілді. Нұрсерік Кəрімұлы жиналғандарға «Ұлт жоспары – Н. Назарбаевтың 5 институционалдық реформасын жүзеге асырудың 100 қадамы» туралы да əңгімелеп берді. Елбасы Ұлт жоспарында заңның үстемдігін қамтамасыз етуге ерекше көңіл бөліп, ІІ бөлімдегі нақты 16-34 қадамдарды сот жəне құқық қорғау органдарының жұмысын жақсартуға – реформалауға арнап отыр. Мысалы, басты жаңалық: азаматтардың сот төрелігіне қолжетімділігін жеңілдету үшін сот жүйесі инстанцияларын оңтайландыру қолға алынды. Ендігі жерде үш сатылы сот жүйесі жұмыс істейтін болады. Сондай-ақ судьяларды іріктеу, тағайындау ісіне қойылатын талап күшейтілді. Міндетті бірнеше талап мынадай: Сот істерін жүргізуге қатысудың бес жылдық өтілі. Талапкердің кəсіби дағдысы мен

іскерлігін тексеру үшін ахуалдық тестілеу жүйесін енгізу. Үміткерлерді соттарда стипендия төленетін бір жылдық тағылымдамадан өткізу. Осы бір жылға созылатын тағылымдамадан кейін судья бір жылдық сынақ мерзімінен өтуі тиіс. Алдағы кезде сот төрелігі институты ҚР Жоғарғы сотының жанында жұмыс істейтін болады. Судьялардың жаңа этикалық кодексі қабылданады. Барлық сот процестеріне бейне жəне таспаға жазу шаралары міндетті түрде енгізіледі. Алқа билер соты қатысатын салалар кеңейтіледі. Ұлттық жоспар бойынша заман талабына орай бірқатар жаңалықтар енгізілмек. Олар: инвестициялық даулар бойынша жеке сот істерін жүргізуді қолға алу. Дубай тəжірибесі бойынша Астана қаласында AIFC халықаралық арбитраждық орталығын құру. Жоғарғы сот жанынан беделді шетелдік судьялар мен заңгерлер қатысатын халықаралық кеңес құру. Азаматтық-құқықтық даулар бойынша өткізілетін сот процестеріне прокурордың қатысуын қысқарту да аталған жоспарда көзделіп отыр. Тағы бір айрықша жаңалық – жекеменшік сот орындаушылар институтын одан əрі дамыту. Осындай өзгеріс – жаңалықтарды қолмен қойғандай етіп айтып берген жəне облыстық соттың жұмысымен байланыстыра əңгімелеген төраға бұдан соң журналистердің түрлі сұрақтарына нақты жауаптар қайтарды. З. МЕЙІРХАНОВА

¦ÄIËÅÒ

ПАНОРАМА ДНЯ

«...введение платы за проезд по автодорогам №30 (233) приведет к удорожанию товаров и услуг». 05.08.2015 жыл

ТРАНСПОРТ

Нам любые дороги

Наше доблестное правительство все активнее приближает свой народ к европейским стандартам жизни. Уже много чего заокеанского испытали на собственной шкуре потомки гордых номадов. Одно из последних новшеств – появление платных автомагистралей. Уже первые шаги сделаны в этом направлении, но они уже вызвали оживленные и не всегда однозначные отклики у населения. В общепринятой версии платная дорога представляет собой магистраль, за проезд по которой с водителей взимается определенная плата. Сегодня такая система успешно используется на всей территории Европы, во многих странах Азии и Америки. Казахстан тоже решил не отставать. Точкой отсчета в этом деле можно назвать 31 мая 2013 года, когда при большом скоплении журналистов и почетных гостей были торжественно открыты терминалы для оплаты проезда по автобану «Астана – Боровое». Опробованное на небольшом участке дороги местного значения новшество теперь, видимо, получит самое широкое распространение, поскольку, как известно, аппетит приходит во время еды. Например, применительно к транспортному коридору «Западная Европа – Западный Китай» еще год назад речь шла о введении платы только на участке от Жибек-жолы до Шымкента, но сейчас высокие чины Министерства транспорта и коммуникаций РК намерены сделать платной всю трансконтинентальную автомагистраль. И не только. Между делом из национального законодательства были изъяты положения об обязательных бесплатных альтернативных автодорогах. Оно и понятно: зная наших людей, трудно предположить, что кто-то в здравом уме и трезвой памяти поедет по платной дороге, если будет возможность попасть из пункта «А» в пункт «Б» даром. Оптимизма дорожным чиновникам прибавил опыт, приобретенный на автотрассе «АстанаБоровое». Стоимость проезда по ней на легковой автомашине составляет один тенге за километр, или около 200 тенге в один конец. Автомобилисты из прилегающих населенных пунктов пользуются 50процентной скидкой. Грузовые автомашины и автобусы делятся на четыре категории по тоннажу с дифференцированными расценками. Бесплатно могут пользоваться дорогой мотоциклисты и автомобили специальных служб. За год эксплуатации, по оценкам Минтранскома, дорога вышла на самофинансирование. Секрет успеха прост: путь из Астаны в Боровое по ухабам местных дорог в обход автобана через Атбасар или Степногорск занимает почти вдвое больше времени. Кстати, первая платная дорога в стране, вопреки всем планам правительства, появилась в Южном Казахстане… еще в феврале 2011 года. Тогда частное охранное агентство «Азамат Секьюрити», подрядившееся сторожить новую трассу Баиркум-Шардара, решило попутно на этом «срубить бабла». На ровном месте его представители умудрились наладить доходный дорожный бизнес: поставили на строящейся трассе старенький вагончик, натянули поперек нее грязный канат и пропускали через этот «шлагбаум» только тех, кто платит деньги. Через импровизированный пост проехали сотни автобусов, легковушек и грузовиков. Каждый водитель протягивал сторожам купюры, после чего путь для его транспорта становился беспрепятственным. Как потом выяснилось, за проезд легковой машины охранники брали 200 тенге, автобусов и грузовиков – в десять раз больше. Никто из водителей даже не додумался спросить, за что именно взимают деньги. Причем платили они и за въезд, и за выезд. И это продолжалось несколько месяцев. Говорят, охранников за такой произвол лишь слегка пожурили. На этом опыт эксплуатации платных дорог в ЮКО притормозили.

Платные автотрассы: хотели как лучше, а получится как всегда?

У жителей поселка Ачисай в ЮКО массово гибнет скот, сообщает телеканал «Отырар» (http://otyrar.kz/2015/07/zhiteliposelka-achisaj-yukoopasayutsya-epidemii-yashhura)/

переживаем, что это может быть. Жители утверждают, что они уже неоднократно обращались в ветеринарную службу, но вразумительного ответа так и не получили. Ветврачи еще неделю

дезинфекцию. Мы все-таки не специалисты в этих вопросах. А официальные органы проявляют завидное спокойствие. В управлении сельского хозяйства ЮКО ситуацию

Мертвого! С июня этого года планировалось ввести платный режим на участке ШымкентКызылорда. Об этом еще год назад сообщило руководство областного филиала АО «Казахавтожол»: «Общая протяженность платного участка – 430 километров. Тарифы пока планируются на уровне трассы «Астана-Боровое». Платежные терминалы будут установлены на дорожных развязках Шубарсу и Кызылорды, плюс три контрольных: на Кызылкопре, в Туркестане и на границе с Кызылординской областью. Оплата производится при выезде с автомагистрали наличными или банковскими картами. Стоимость проезда высвечивается на электронном табло, и вам остается только протянуть руку к терминалу и внести оплату. Примерно как на выездах с парковки в аэропорту Алматы. Терминалы устанавливаются так, чтобы операцию можно было произвести не выходя из автомобиля. Проблемы возникнут только у водителей праворульных машин». Как и следовало ожидать, это были лишь разговоры. Пока, слава Богу, тишина. Однако, автовладельцы все равно возмущаются по поводу нововведения. Ведь, за то, что им предлагают (проезд по трассе, далекой от соответствующего статуса), они и так вносят плату в виде транспортного налога (немалого, между прочим), а также приобретая бензин, в стоимость которого тоже включены необходимые для содержания дорог «копейки». Нас, потребителей, волнуют два главных вопроса. Первый – как уже заявленная в Казахстане плата за проезд выглядит на фоне европейских платежей? Второй – смогут ли власти сдержать свое слово и не повышать тарифы после того, как дороги сдадут в эксплуатацию? Впрочем, в Европе, у которой мы эту идею позаимствовали, платных дорог совсем немного, если брать в процентах ко всей дорожной сети. На сегодняшний день больше всего их в Хорватии – 3,33% от общего числа, в Сербии – 2,71%, в Швейцарии – 2,68%. Менее 1% имеют Франция (0,83%), Греция и Белоруссия (по 0,74%), Чехия, Испания и Норвегия (0,63%). А в ряде стран и того меньше. Не исключено, что у нас все может сложиться по французской схеме. Там, как сказано выше, платных дорог немного, но это все самые главные и большие автотрассы, которые пересекают всю страну, и на эти 0,83% приходится не менее половины, а то и больше всего трафика (у нас, похоже, выбран аналогичный принцип). Но во Франции есть альтернативные дороги – они по качеству заметно хуже, но из точки А в точку Б доехать можно. Мы же пошли дальше всех в мире. Чтобы привлечь концессионеров, у нас на законодательном уровне сняли требование о наличии альтернативной дороги. То есть, хочешь – не хочешь, все равно заплатишь и поедешь.

Кроме того, что будет с тарифами после того, как дороги построят? Судя по прецедентам в других сферах, они повысятся. Или вот еще вопрос: за какие дороги будем платить мы, казахстанцы, и за какие дороги платят они, европейцы? Согласно европейским требованиям, автобаны должны иметь две, три и более полос для движения в одном направлении, разделительную полосу («зеленую зону») между встречными потоками шириной 3,5-4 метра с перегородками, полное разделение встречных и пересекающихся потоков транспорта в разных уровнях, несущая поверхность должна представлять собой бетон с асфальтовым покрытием. Кроме того, оборудование дорог должно включать рефлекторные указатели, установленные с интервалами не более 50 метров, зоны отдыха с парковками и туалетами, сервис – заправочные станции с магазинами, ресторанами, отелями, постоянный автоматический мониторинг трафика и динамическое определение рекомендуемой максимальной скорости движения в зависимости от загруженности дороги и погодных условий. А также телефоны для вызова помощи на каждых двух километрах дороги, предварительные предупреждения о любых препятствиях, которые могут появляться на дороге, стандартизация всех знаков и указателей, защита от природных факторов (на дорожное полотно не должны попадать животные), специальные защитные ограждения с обеих сторон. К сожалению, ничего из вышеперечисленного не имеется на наших построенных и строящихся платных дорогах. А вот мнение юриста Михаила Кленчина: - Для того, чтобы дорога стала платной, необходимо принятие отдельного постановления. Говорить о том, что взять и отнести дорогу к платной просто так, без принятия соответствующих постановлений, говорить некорректно ни в коем случае. Сегодня в стране одна платная трасса Астана - Щучинск. Со следующего года к ней, вероятно, присоединится магистраль Алматы - Капчагай, по которой за сутки проезжают 25 тысяч авто. Вырученные деньги обещают вкладывать в улучшение качества. Между тем уже сейчас понятно, что введение платы за проезд по автодорогам приведет к удорожанию товаров и услуг. Например, томаты из Узбекистана станут дороже для жителей Астаны и других городов Казахстана. Топливо, которое возят из Шымкента в Алматы, тоже поднимется в цене. Владельцы междугородных автобусов поднимут цену за проезд. И так далее. По всем пунктам. Так что в итоге выйдет традиционное «хотели, как лучше, а получилось, как всегда».

Мы поедем - мы помчимся

документов и т.д. В мероприятии задействовано более 700 сотрудников полиции и других соответствующих служб. Так, за первый день оперативно-профилактического мероприятия "Автобус" сотрудниками полиции выявлено более

E-mail: adilet.media@mail.ru

АГРОСЕКТОР

Кто ответит за козла?

ОПЕРАЦИЯ “АВТОБУС”

В ЮКО за сутки проведения оперативнопрофилактического мероприятия (ОПМ) «Автобус» стражи порядка выявили более 200 правонарушений. В Южно-Казахстанской области с 28 по 31 июля текущего года проводится републиканское ОПМ «Автобус», целью которого является профилактика и предупреждение правонарушений среди водителей общественного транспорта, повышение транспортной дисциплины, проверка технического состояния автотраспорта, осуществляющих перевозки на дорогах области, проверка наличия прохождения медицинского обследования водителей на маршруте и наличие у водителей регистрационных

6

200 нарушений ПДД, допущенных водителями пассажирских автобусов. Из них: 22 нарушения водителями правил маневрирования, 62 факта пользования телефонами во время управления транспортом, 16 фактов нарушения скоростного

режима, два факта выезда на встречную полосу движения, три факта непредоставления преимущества в движении пешеходам, 18 фактов управления автобусами без техосмотра, четыре факта управление автотранспортом без страховки, девять фактов незаконного переоборудование автотраспорта и т.д. Кроме того, полицейскими выявлено три нарушителя, управлявших автотранспортом в состоянии алкогольного или наркотического опьянения. Также стражами порядка зарегистрировано более 40 различных нарушений в сфере пассажирских перевозок и привлечено к административной отвественности 1 должностное лицо автобусного парка.

Жители поселка Ачисай, что в 40 км от Кентау, бьют тревогу. Повальный падеж скота в их селе наводит на страшные мысли. Это может быть ящур. Однако официальные органы, говорят жители, скорее всего, скрывают это. За 10 дней здесь по непонятным причинам пало около 100 голов. Животные просто ложились на землю и больше не вставали. Еще более 400 животных больны и их, по всей видимости, ждет та же участь.

- В каждом подворье ежедневно скот мрет. Причины непонятны, — рассказывает животновод Вадим Берестов, житель поселка Ачисай. — Вакцинация была проведена своевременно. Мы за своим скотом хорошо ухаживаем, не экономим на осмотрах, ветконтроле. Это для нас главный источник существования. Поэтому и

назад брали на анализы внутренности павших животных, однако результатов до сих пор нет. Жители обращаются к ветслужбе Ачисая и просят сделать уколы антибиотиков животным. Ветеринары, по словам жителей, просят деньги, утверждая, что это внештатная ситуация и государство денег на это не выделяет.

- У нас нет ямы Беккари, — рассказывает фермер Адам Мулидов. — Весь павший скот мы хороним сами. Конечно, никто из селян не хочет делать большой скотомогильник просто потому, что не хотят провоцировать дальнейший мор. Ведь если делать большую общую могилу, то, по примете, значит, заранее готовить скот к падежу. Вот каждый хозяин и хоронит ежедневно по одной-две овцы, просто закапывая их в землю. А ведь эти могилы надо еще как-то специально обрабатывать, проводить

прокомментировали действительно очень спокойно. «Ежедневно мы получаем несколько сообщений из различных районов области о фактах падежа скота, — говорит главный специалист облсельхозуправления Куаныш Мырзатаев. — Однако, когда организовываем выезды для проверки, то на месте эти факты не подтверждаются. В отдельных случаях причина гибели скота — это аномальная жара. Это явление временное, его просто надо переждать. Анализы внутренностей погибших животных никаких опасных инфекций не показали. Могу официально заявить, что никаких эпидемий у скота нет. Тем не менее, в сельхозуправлении заверили, что досконально разберутся с сообщением из Ачисая. Туда уже послан ветеринарный инспектор. В ближайшие дни он даст свое заключение.

КРИМИНАЛ

ДЕЛО – В ТРУБЕ

В ЮКО полицейские Байдибекского РОВД задержали 43-летнего мужчину, подозреваемого в краже металлических труб.

21 июля текущего года в дежурную часть Байдибекского РОВД с заявлением обратились представители одной из компаний о том, что неизвестные лица похитили металлические трубы большого диаметра в количестве семь штук, предназначенные для прокладки газопровода. В ходе оперативно-розыскных мероприятий сотрудники Байдибеского РОВД задержали подозреваемого, 1972 г.р., жителя г. Шымкент, ранее судимого. Как установило следствие, для кражи труб подозреваемый арендовал автокран с грузовой машиной, с помощью которых погрузил и вывез 7 металлических труб в г. Шымкент, где реализовал их по низким ценам, а деньги потратил на собственные нужды. Общая сумма ущерба, нанесенная потерпевшим, составила свыше 2 миллионов тенге. По данному факту возбуждено уголовное дело по статье 188 УК РК «Кража». Подозреваемый арестован. Ведется следствие.

Буйные барышни В Шымкенте за оскорбление сотрудников полиции привлекается к уголовной ответственности 20-летняя девушка.

25 июля 2015 года в Енбекшинский отдел полиции г.Шымкент поступило сообщение о том, что жители одного из квартир шумели в ночное время. Сотрудники дорожно-партульного полка выехали по указанному адресу. Прибыв на место проишествия, стражи порядка установили, что временные квартиросъемщики нарушали покой жителей многоэтажного дома. Молодые девушки, двое из них 1994 г.р. и одна 1995 г.р., на замечания полицейских отреагировали агрессивно и оскорбляли стражей порядка нецензурными выражениями. Одну из них доставили в Енбекшинский отдел полиции. В отношении подозреваемой

возбуждено уголовное дело по ст.378 УК РК «Оскорбление представителя власти при исполнении им своих служебных обязанностей или в связи с их исполнением». Эта статья Уголовного Кодекса предусматривает наказание в виде штрафа в размере до ста месячных расчетных показателей либо

исправительными работами в том же размере, либо привлечением к общественным работам на срок до ста двадцати часов, либо арестом на срок до сорока пяти суток. Санкционирован ее арест. Ведется досудебное расследование. Управление государственного языка и информации ДВД ЮКО.

Страницу подготовила Рамзия ЮНУСОВА. Использованы материалы и фото из Интернета

¦ÄIËÅÒ Қазіргі экономикалық дағдарыс жағдайында бюджет түсімдерін толықтыру мен қазына қаржысын уақтылы жəне нысаналы жұмсау қаржыгерлер қауымына үлкен сынақ екені айтпаса да түсінікті. Оның үстіне облыстың коммуналдық меншігін басқаруды оңтайлы жүргізу де оңай шаруа емес. Осы орайда жоғарыдағы жауапты міндеттердің мінсіз орындалуы жолында күресіп келе жатқан қаржыгерлердің алғашқы жартыжылдықты қалай қорытындылағаны жөнінде айтып беруін өтініп, ОҚО қаржы басқармасының басшысы Роза Əбдірқызы Исаеваны əңгімеге тартқан едік.

– Басқарманың басты міндеттерінің бірі бюджет қоржынын толықтырумен бірге оның атқарылуын ұйымдастыру болып табылады. Бюджет көлемінің өзге облыстармен салыстырғанда едəуір көп болғанына қарамай бұл бағытта соңғы жылдары жоғары жетістіктерге жетіп келесіздер. Биылғы қиын жылда бұрынғы қарқындарыңызды төмендетіп алған жоқсыздар ма?

– Үстіміздегі жыл экономикалық тұрғыда қиын кезең болып отыр. Соған қарамастан, дер кезінде қабылданған шаралардың нəтижесінде бірінші жартыжылдықта облыс бюджетінің түсімдері жоспарға сай атқарылып, болжамды түсімдер артығымен орындалды. Облыс бойынша мемлекеттік бюджетке 95,6 млрд. теңге түсті. Оның ішінде жергілікті бюджетке, яғни облыстық, аудандық қалалық бюджеттерге түсетін салықтар мен басқа да түсімдердің жоспары 115,6%-ға орындалып, 40033,2 млн. теңгенің орнына 46290,2 млн. теңге түсті. Сөйтіп былтырғы осы кезеңмен салыстырғанда бюджетке 8,6 млрд. теңге көп түсіп, өсім 22,9% құрады. Былтырғы осы мерзімде жоспардағы 35458,3 млн. теңгенің орнына 37659,9 млн. теңге түскен болатын. Жергілікті бюджеттің кірістер жоспары барлық аудан, қалалар бойынша асыра орындалды. Бюджеттің шығыстар бөлігін орындау жөніндегі көрсеткіштердің де жылдан жылға сапасының жақсарып келе жатқанын атап өткім келеді. Ал ағымдағы жылдың 6 айында 227,8 млрд. теңге бюджет қаржысы игеріліп, жоспарланған меже 97,7%-ға орындалған. Өткен жылдың 6 айымен салыстырғанда игерілген бюджет қаржысы 4,1 млрд. теңгеге артып отыр. Өткен жыл қорытындысында облысымыз бюджет қаржысының 99,8%-ға игерілуін қамтамасыз етіп, республикада көшбастаушылар қатарынан көрінді. «Бюджет заңнамасының тиімділігін арттыру жөніндегі шаралар туралы» облыс əкімдігінің 2010 жылы 30 желтоқсанда қаулысы (регламент) қабылданып, тұрақты түрде мониторинг жүргізудің арқасында осындай нəтижеге қол жетіп отыр. Биыл да жылдың қорытындысы бойынша бұл көрсеткіштің жоғары болуы үшін тиісті жұмыстар атқарылуда.

– Бөлінген қаржыға əр сала бойынша өткен кезеңмен салыстыра қарайтын болсақ, облыс экономикасының жылдан жылға өсіп, əлеуметтік салаға жақсы көңіл бөлініп отырғанын аңғару қиын емес. Осы бағытта атқарылып жатқан жұмыстарға

Бюджеттің кірістер жоспары барлық №30 (233) аудан, қалалар бойынша асыра орындалды 05.08.2015 жыл

БІЗДІҢ СҰХБАТ теңге бөлінді. Сондай-ақ, «Бизнестің жол картасы 2020» бағдарламасы аясында 30 нысанның инфрақұрылымын жүргізуге 5,5 млрд. теңге қаралса, оның 1,2 млрд. теңгесі толық игерілді.

– Жұмыстарыңыздың тағы бір негізгі бағыты коммуналдық меншікті басқару мен оны қорғау шараларын ұйымдастыру болып табылады. Осы орайда облыс аумағындағы коммуналдық мүліктерді тиімді пайдалану мен оларды жалға беру қалай жүзеге асырылып жатқанын айтып берсеңіз.

– Бүгінде облыс бойынша 1735 мемлекеттік мекеме, 566 мемлекеттік коммуналдық қазыналық кəсіпорын, 59 шаруашылық жүргізу құқығындағы

Роза ИСАЕВА, ОҚО қаржы басқармасының басшысы:

МКҚК бойынша жекешелендірілетін ұйымдар тізбесінен шығару жұмыстары жүргізілуде. Əлеуметтік кəсіпкерлік корпорациясына қарасты «Иран БақОңтүстік» ЖШС-н осы жылдың қазан айында сауда-саттыққа қою жоспарланған. Бұдан басқа, бекітілген кестеге сəйкес 2016 жылы 14 ұйымды саудасаттыққа шығару жоспарланған.

– Қазіргі таңда мүлікті жария ету барысына мониторинг жүргізу өзекті мəселелердің біріне айналып отыр. Енді осы бағытта атқарылып жатқан жұмыстарға тоқталып өтсеңіз.

– Баршаға белгілі, 2014 жылдың 30 маусымында Елбасы «Қазақстан Республикасының азаматтарына, оралмандарға жəне Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхаты бар адамдарға олардың мүлікті жария етуіне байланысты рақымшылық жасау туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойған болатын. Қазіргі кезде осы заңға сəйкес біздің облыста мүлікті жария ету жұмыстары үш бағытта іске асырылуда. Бірінші, Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан жылжымайтын мүліктерді, құнды қағаздар мен заңды тұлғаның жарғылық қорындағы үлесін жария ету. Үстіміздегі жылдың 10 шілдесіндегі жағдай бойынша облыс тұрғындарынан аудандық, қалалық əкімдіктері жанынан құрылған комиссияларға 14 млрд. 383 млн. теңге құрайтын 1 464 өтініш түскен. Оның ішінде құны 5 млрд. 982 млн. теңге құрайтын 1063 тұрғын үй нысандары; құны 8 млрд. 401 млн. теңге құрайтын 401 тұрғын үй емес нысандары, оның ішінде құны 8 млрд.

266,5 млн. теңге құрайтын 363 коммерциялық нысандар бар. Келіп түскен 1026 өтініш бойынша (70,1%) құны 7 млрд. 411 млн. теңге құрайтын мүліктер заңдастырылды. Сөйтіп бұл жөнінде облысымыз республика бойынша 6-орында тұр. Екінші бағыт, салық органдары арқылы Қазақстан Республикасының аумағынан тыс жерде орналасқан мүліктерді, құнды қағаздар мен заңды тұлғаның жарғылық қорындағы үлесін жария ету. Бүгінге дейін облыс тұрғындарының 8 өтініші бойынша Қазақстан Республикасының аумағынан тыс жерде орналасқан мүліктері, құнды қағаздары мен заңды тұлғаның жарғылық қорындағы үлесі жария етілді. Олардың құны 5838,2 мың теңгені құрап отыр. Үшінші бағыт, азаматтар ақшаны жария ету үшін екінші деңгейдегі банктер мен поштаның Ұлттық операторларына өтініш береді. Ағымдағы жылдың 1 шілдесіндегі жағдай бойынша Ұлттық банктің берген мəліметіне сəйкес, біздің облыстағы екінші деңгейдегі банктерде 10 жинақ шоттары ашылып, оларға 661,6 млн. теңге түскен. Осы аталған жұмыстардың барлығы облыс əкімдігінің тікелей басшылығымен іске асырылып жатқанын атап өткім келеді. Əрбір аппараттық жиналыста, облыс əкімдігінің мəжілісінде жəне де аудан, қалаларға шыққан сапарларда күн тəртібіндегі өзекті мəселелердің бірі ретінде, қаржының сапалы, тиімді жəне мақсатты жұмсалуына айрықша көңіл бөлінеді.

– Əңгімеңізге рахмет!

Көшбастаушылар қатарында келеміз нақты мысалдар келтіре отырып тоқталып өтсеңіз.

– Мысалы, білім беру саласына биыл 155,7 млрд. теңге бөлініп, оның 6 айда 86,4 млрд. теңгесі игерілді, өткен жылмен салыстырғанда 7,3%-ға өсіп отыр. Денсаулық сақтау саласына 2015 жылы 73,6 млрд. теңге қаралса, оның 6 айда жұмсалғаны 38,5 млрд. теңгені құрады. Ал мəдениет пен спортқа жəне ақпараттандыру саласына бөлінген қаржының жылдан жылға өсуі ол облыс экономикасының нығайып келе жатқандығының дəлелі. Осы салаға биыл 22,6 млрд. теңге бөлінсе, 6 айда 13,7 млрд. теңге игерілді, яғни өткен жылға қарағанда 2,6 млрд. теңгеге көп жұмсалып отыр. Оның ішінде мəдениет саласы бойынша 3,5 млрд. теңге, спорт саласы бойынша 7,3 млрд. теңге, ақпараттық кеңістік бойынша 0,8 млрд. теңге игерілді.

– Бюджет қаржысының қомақты бөлігі инвестициялық жобаларға жəне кəсіпкерлікті қолдауға бағытталып отыр ғой.

– Иə, нақты сандармен айтатын болсам, 2015 жылы облыстық жəне республикалық бюджет есебінен барлығы 396 нысанның құрылысын жүргізуге 88,2 млрд. теңге қаралып, 6 айда 41,8 млрд. теңге игеріліп отыр. Оның 23,6 млрд. теңгесіне 88 мектеп пен 13 балабақшаның, 2,7 млрд. теңгеге 26 аурухана мен емхананың, 3,9 млрд. теңгеге 22 мəдениет жəне спорт нысанының, 5,8 млрд. теңгеге 36 тұрғын үйдің, 25,7 млрд. теңгеге 34 су жүйесінің, 3 жылу жүйесінің, 55 газбен қамтамасыз ету жəне 20 коммуналдық нысандарының құрылысы жүріп жатса, 15,8 млрд. теңгеге аудандық жəне облыстық маңызы бар жолдардың ағымдағы, күрделі жəне құрылыс жұмыстары жүргізілуде. Ал, кəсіпкерлікті қолдауға тек қана бюджет есебінен 10,7 млрд. теңге бөлініп отыр. Оның ішінде екінші деңгейдегі банктерден алатын несие пайыздарының бір бөлігін субсидиялауға 2,8 млрд. теңге, ал кепілдікке қойылған мүліктерін ішінара қаржыландыруға 81,0 млн. теңге бөлінсе, жаңадан бизнесті бастауды қолға алған азаматтарды оқытуға, үйретуге тəжірибе жинақтауға жəне оларға несие қаржы беруге 1,8 млрд.

мемлекеттік коммуналдық кəсіпорын, 55 мемлекеттік үлесі бар жауапкершілігі шектеулі серіктестік пен 2 акционерлік қоғам, барлығы 2417 мемлекеттік жəне мемлекеттік қатысу үлесі бар заңды тұлғалар əрекет етеді. Өткен жылдың қорытындысында 95 кəсіпорын 653,6 млн. теңге таза пайдамен шықты. Бұл көрсеткіш арғы жылмен салыстырғанда 2 есеге артып отыр. Сондай-ақ кəсіпорындардың бюджетке аударған дивиденттері де 2 есе артты. Қазақстан Республикасы Үкіметінің бекіткен кешенді жоспарына сəйкес жекешелендірудің екінші толқыны аясында 2014-2016 жылдары Оңтүстік Қазақстан облысының коммуналдық меншігіндегі мемлекеттің қатысу үлесі бар 28 заңды тұлға мен кəсіпорындарды жəне əлеуметтік кəсіпкерлік корпорациясының құрамындағы 4 ұйымды бəсекелестік ортаға беру жоспарланған. Бекітілген сату кестесіне сəйкес өткен 2014 жылы жекешелендіруге жататын 6 ұйым электрондық сауда-саттыққа қойылып, оның бесеуі 73926,14 мың теңгеге сатылды. Ал үстіміздегі жылы жоспарланған коммуналдық меншіктегі 8 ұйымды жəне əлеуметтік кəсіпкерлік корпорациясының құрамындағы 1 ұйымды бəсекелестік ортаға беру бойынша мынадай жұмыстар атқарылуда: - «ЛТД Тұрмыс» ЖШС жарғылық капиталындағы 51% мемлекеттік үлесі биыл, 8 шілде күні электрондық саудасаттық арқылы жалпы 379605,04 мың теңгеге сатылды; - «Жасыл Кентау» МКК, Түркістан қаласының «Муниципалдық базар» ЖШС электрондық сауда-саттыққа шығарылды; - Төлеби ауданының «Өркен» МКҚК бойынша бағалау жұмыстары аяқталып, қазіргі таңда электрондық сауда-саттыққа қоюдың алдынғы процедуралары жүргізілуде; - «Облыстық салауатты өмір салтын қалыптастыру орталығы» МКҚК, «Ордабасы» кəсіби футбол клубы» АҚ, «Мақтаарал–Жасыл желек» МКК бойынша мүлікті бағалау жұмыстары басталды; - «Облыстық мектеп олимпиадаларын өткізу орталығы»

Слам НҰРМАҒАНБЕТҰЛЫ, ОҚО қаржы басқармасы баспасөз қызметінің жетекшісі.

7

Болашақтың тұтқасын берік ұстап, ел байрағын биік көтерер жастардың салауатты өмір салтын құрып, зиянды əрекеттерге құрық салуы бүгінгі күннің басты назарында десек артық айтпаймыз. Атам қазақ «тілеп алған аурудың емі болмас» дейді. Расында да адамдар өзі тілеп алған нашақорлық қоғамды жайлаған дертке айналды. Өкініштісі сол, бүгінде мұны қалыпты жағдай сияқты қабылдайтын жағдайға жеттік. Мамандар асқынып, шегіне жеткен бұл ауру туралы қаншама шырылдап жатса да, ешкімнің, ең əуелі құрдымға кетіп бара жатқан сол науқастардың құлағына жетер емес.

Дәуірбек ҚАЛҒЫНБАЕВ, ОҚО ІІД Есірткі бизнесіне қарсы күрес басқармасының бастығы, полиция подполковнигі:

ЖҮЙЕЛІ ЖҰМЫС НӘТИЖЕЛІ БОЛАДЫ Əділін айту керек, аталмыш дертпен күресу басқаны айтпағанда Оңтүстік Қазақстан облысында өте жоғары деңгейде жүріп жатыр. Тəртіп сақшылары соңғы жылдары қаншама есірткі сатқан ессіздерді құрықтады. Бүгінде оңтүстіктің полиция қызметкерлері осынау қылмысты ашу бойынша республикада көш бастап тұр. Осы орайда, ОҚО ІІД Есірткі бизнесіне қарсы күрес басқармасының бастығы, полиция подполковнигі Дəуірбек Қалғынбаевпен сұхбаттасудың сəті түскен болатын.

– Дəуірбек Жандарбекұлы, есірткіге қатысты қылмыстар бойынша Оңтүстік өңірінің бүгінгі ахуалы қандай?

– Құдайға шүкір, аянбай төккен тердің арқасында жұмыс көрсеткіші бойынша елімізде алғашқы орында тұрмыз. Жалпы, 2014 жылдың жарты жылында есірткіге қатысты 266 қылмыс тіркелген болатын. Ағымдағы жылдың алты айында бұл көрсеткіш 788-ге жетті. Бұрынғы əкімшілік құқық бұзушылық санатындағы істер биылғы жылдан бастап қылмыстық іс болып саналатын болды. Меніңше, мұндай өзгерістер өте орынды. Неге десеңіз, кез-келген ұсақ құқық бұзушылықтың соңы үлкен ауыр қылмысқа апаратынын тəжірибеден білеміз. Өткен жылдың жарты жылында қоғамдық орындарда есірткі затын пайдаланудың 12 оқиғасы тіркелсе, бұл көрсеткіш осы жылдың алты айында 311-ге жетті.

2014 жылдың алты айында есірткі затын сатқан 48 адам ұсталып, 104 іс тіркелсе, 2015 жылдың жарты жылында 50 адам ұсталып, 98 іс тіркелді.

2014 жылдың алты айында 196 адам қылмыстық жауапкершілікке тартылды. Ал осы жылдың басынан бері бұл көрсеткіш 620 адамға өсті. Сонымен қатар 2014 жылдың алты айында 519 келі есірткі заты тəркіленсе (оның ішінде 4 келі 3 грамм героин заты), 2015 жылдың басынан бері 247 келі есірткі заттары тəркіленді (оның ішінде 6 келі 565 грамм героин заты). Айта кететін жəйт, жыл басынан бері жалпы көлемі 517,505 шаршы метрді құрайтын есірткі затын өсіретін 47 егістік жері анықталды. Сораның 757 түбін, көкнəрдің 18818 түбін тəркіледік.

– Осынау қиын салада үлкен

жетістіктерге жетулеріңіздің сыры неде?

– Біз жиі-жиі профилактикалық ісшаралар өткізіп тұрамыз. Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев əрдайым салауатты өмір салты жайында айтып отырады. Осыған орай, біз əсіресе жастардың арасында спорттық жарыстар ұйымдастырамыз. Спорт адамдарды есірткіден құтқаратын бірден-бір күш болып есептеледі. Халыққа түсіндірме жұмыстарын жүргізу, семинарлар, акциялар мен лекциялар өткізу біздің күн тəртібімізден түскен емес. Мұндай шаралар міндетті түрде өз нəтижесін беретіні сөзсіз. Мəселен, күні кеше ғана «Көкнəр2015» жедел-профилактикалық ісшарасы барысында Алматы-Термез тасжолында тəртіп сақшылары «Мерседес-Бенц» автокөлігін тоқтатты. «Мерседес» автокөлігінің жүксалғышын тексеру барысында полицейлер тор сөмкені тауып, оның ішінен «марихуана» есірткі заты бар өсімдігіне ұқсас орама табылып, тəркіленді. Ол зат аталған автокөліктің жолаушысы Тараз қаласының тұрғынына тиесілі болып шықты. Сот-криминалистикалық сараптамасына сəйкес, тəркіленген заттың салмағы 10 келіден астам «марихуана» есірткі заты екені анықталды. Жұмысымыздың нəтижелі болуына тағы да бір себеп, ол – қызметкерлердің барлығы да берілген тапсырманы жүректерімен істейді. Ал, жүректен шыққан істің берекесі болатыны айтпаса да түсінікті.

– Бүгінгі полиция қызметкері қандай болуы керек деп ойлайсыз?

– Кез келген полиция қызметкері білімді болуы шарт. Ол – заман талабы. Біз қазір өте жылдам дамып жатқан заманда өмір сүріп жатырмыз. Технологиялар күн санап қарқынды түрде дамуда. Ал, полиция қызметкерлері тек қылмыспен күресіп қана қоймай, осынау қоғамнан қалып кетпеудің амалын табу керек. Халықтың тыныштығы мен қауіпсіздігі тікелей тəртіп сақшыларының қолында.

– Уақыт бөліп əңгімелескеніңізге үлкен рахмет! Ел тыныштығы жолында атқарып жатқан қызметтеріңіз жемісті болғай! Сұхбаттасқан Еркеғали БАЛАЖАН

ЭКОНОМИКА

КЕДЕНДІК АЛЫП ЖҮРУ – ТРАНЗИТТІ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ШАРАСЫ

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ə.Назарбаевтың «Нұрлы жол – болашаққа бастар жол» атты жолдауындағы басым бағыттардың бірі көлік инфрақұрылымын дамыту болып табылады. Қазақстанның географикалық жағдайын ескере отырып, дамыған көлік инфрақұрылымы еліміз арқылы Азия мен Еуропа арасындағы транзиттік жүк тасымалының артуына себеп болатыны анық. Бұл ретте, «Қазақстан Республикасындағы кеден ісі туралы» Қазақстан Республикасы кодексінің 321-бабына сəйкес, кедендік транзиттің сақталуын қамтамасыз ету шараларының бірі – кедендік алып жүру.

Кедендік алып жүру дегеніміз – кедендік транзит рəсімінің сақталуын қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес мемлекеттік кірістер органдарының (кеден органдарының) лауазымды адамдары жүзеге асыратын, тауарларды кедендік транзит рəсіміне сəйкес тасымалдайтын көлік құралдарын жөнелтуші кеден органынан межелі кеден органына дейін алып жүру. Кедендік алып жүру тəртібі Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы

E-mail: adilet.media@mail.ru

31 наурыздағы № 249 бұйрығымен бекітілген. Кеден органы кедендік алып жүру туралы шешім қабылдаған жағдайда кеден органы осындай шешімді қабылдаған кезден бастап оны жиырма төрт сағаттан кешіктірмей ұйымдастырады. Кедендік алып жүру тек кедендік алып жүру үшін алымдар төленген соң басталатындығын атап өту қажет. Бұл алымдардың ставкалары Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 21 қаңтардағы №24 қаулысымен бекітіліп, қашықтыққа байланысты белгіленген. Атап айтқанда, кедендік алып жүру үшін алымдардың ставкалары 50 шақырымға дейінгі қашықтықта 11 еуро, 50-ден 100 шақырымға дейін – 16 еуро, 100-ден 200 шақырымға дейін – 26 еуро, 200-ден 400 шақырымға дейін – 128 еуро, 400-ден 600 шақырымға дейін – 178 еуро, 600-ден 800 шақырымға дейін – 283 еуро, 800-ден 1000 шақырымға дейін – 385 еуро, 1000-ден 1500 шақырымға дейін – 523 еуро, 1500-ден 2000 шақырымға дейін – 743 еуро, 2000-нан 2500 шақырымға дейін 878 еуро құрайды. Бірнеше автомобиль көлік құралымен өткізілетін тауарларды кедендік алып жүру кезінде кедендік алым сомасы көрсетілген көлік құралдарының санына теңдей бөлінеді. Тауарларды тасымалдаушыда кедендік алып жүруге байланысты туындаған шығыс-

тарды Қазақстан Республикасының мемлекеттік кірістер органдары өтемейді. Кедендік алып жүру туралы шешім

қабылданған жағдайда, тасымалдаушы не тауарға қатысты өкілеттіктері бар тұлға міндетті түрде мынадай құжаттарды ұсынады:

1) транзиттік декларация не Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарымен айқындалған өзге құжаттар; 2) кедендік алып жүру үшін алымның төленуін растайтын құжат (төлем туралы түбіртек, электрондық терминал беретін чек, банк кассасының түбіртегі немесе электрондық үкімет жүйесінде қалыптастырылатын электрондық чек). Кедендік алып жүруді тасымалдаушының не тауарларға қатысты өкілеттігі бар адамның алып жүретін көлік құралында немесе мемлекеттік кірістер органының автокөлік құралында кедендік наряд жүзеге асырады. Кедендік алып жүруді жүзеге асыру кезінде бір кедендік наряд 10-нан аспайтын көлік құралын алып жүреді. Алып жүретін көлік құралдарының бірі бұзылған кезде жөндеу немесе тауарды өзге көлік құралына қайта тиеу аяқталғанға дейін бүкіл колонна тоқтатылады.

2015 жылдың 6 айында ОҚО бойынша Мемлекеттік кірістер департаменті қызметкерлерімен 529 автокөлік құралына кедендік алып жүруі жүргізіліп, олар бойынша бюджетке 6 315 592 теңге көлемінде алымдар өндірілді. Ə. АҚШАЛОВ, ОҚО бойынша МКД КББ Тауарлардың жеткізілуін бақылау бөлімінің бас маманы

ШАРТАРАП

Демаламын десеңіз, Сарыағаштың «Алтынайы» №30 (233) Түркияның Анталиясынан кем емес 05.08.2015 жыл Сапархан Бекпейісов Алматы халық шаруашылығы институтын экономика мамандығы бойынша бітірген. Еңбек жолын 1969 жылы Бөген аудандық əлеуметтік қамсыздандыру бөлімінде аға есепші болып бастап, осы бөлімнің меңгерушісіне дейінгі жолдан өткен. 1984-1997 жылдары Шымкент облысы халық депутаттары Бөген аудандық Кеңесі атқару комитетінің хатшысы, Ордабасы ауданы бойынша салық бөлімінің бастығы қызметтерін атқарған.

1997 жылдан бастап ОҚО бойынша мемлекеттік кірістер департаментінің салық есебі мен талдау жұмыстарын ұйымдастыру, декларация тапсырмаған жеке кəсіпкерлермен жұмыс жүргізу, əкімшіліктендіру басқармасының бөлімдерінде ұзақ жыл бас маман, басшысы болып, 2011 жылы зейнеткерлікке шыққан. Соңғы кезде шығармашылық жұмысқа ден қойған салық ардагері өмірден көргендері мен көңілге тоқығандарын өлең жолымен түйіндеп, жастарды отаншылдыққа, турашылдыққа, рух тазалығын сақтауға шақырады.

(Соңы. Басы 1-бетте). ЖЫНЫСТЫҚ ҚАНАУДЫҢ ҚҰРБАНДАРЫ 2013 жылы халықаралық БАҚ ИШИМнің бет-пердесін ашып, дүниені дүр сілкіндірді. Қанішерлердің қолдағы қуыршаққа айналдырған, кейіннен олардың құрсауынан қашып құтылған қыздың жергілікті баспасөз беттеріне сұхбаты жарияланды. «Маған жұмаққа барар жолдаманы уəде етті, мен бірден келісіп 152 еркекпен төсектес болдым», дейді жəбірленуші. 21 жасар бойжеткен еліне жүкті болып оралып, көптеген қиындықтармен бетпе-бет келгенін тілге тиек етеді. Алаяқтардың арбауына түскен жас ана өзегін өртеген, өміріндегі өзі кешпейтін қателігін кейінгі ұрпақтың қайталамауын өтінді. Ең сорақысы, бауыр еті балаларын сол «қайнаған қазанға» тастаған ата-аналар да бар болып шықты. 16 жастағы сириялық Раван Кадахты əкесі өз еркімен жыныстық жиһадын өтеу мақсатында əскери лагерге жіберген. Раванның айтуы бойынша, оны шын мəнінде құлға айналдырып, күніне 5-7 жасақшымен жыныстық қатынасқа түсуге мəжбүрлеген. Алысты айтпай-ақ, еліміздің батысында да екі ақтөбелік əйел неке жиһадын жасау мақсатымен Таяу Шығысқа жол тартқанын мысалға келтірсек болады. Екеуі де орта жастағы, үйлі-баранды келіншектер екені анықталған. Жұбайлары «жиһадшы жарларының» жоспарын біліп, барынша қарсылық білдірген. Дегенмен, əйелдері құлақ аспай, кетіп қалған. ҚАРМАҚҚА КІМДЕР ІЛІНЕДІ? Психологиялық тұрғыдан қарастырғанда, бұл мəселе бойынша бірнеше тұжырымдар көрсетуге болады. Ең алдымен, əйел атаулының жаны нəзік екенін ескерген жөн. Олар өздерін азаматтың жанында əлсіз сезінгісі келеді, біреуге қажетті болуды арман етеді. Əйелдердің сөзге ергіштігін де ұмыт қалдыруға болмайды. Көбінесе ұйықша тартып əкетіп жатқан ұйымның құрбандары деп психологиялық ауытқуға ұшырағандар мен оң жақта отырып қалған қыздарды жəне рухани сауатсыздарды айтуға болады екен. Жүйке жүйесіне ауыр салмақ түскен

8

Мен мақтанамын өмірде қазақ болғанға ТҮЗУ ЖОЛ Менде арман көп болған асқаралы, Адалдықты сіңіріп тастағалы. Еңбек еттім, алайда, тарта алмадым, Бері қарай пейілі басқаларды. Сурет интернеттен алынды

жағдайда адамның ақ пен қараны ажыратуы қиынға соғады да, айналасынан қолдау таппай, азғындардың арбауына еріп кете береді. Ал, кəрі қыздар ел қатарлы отау құрып, бала сүю бақытына бөленеміз деп тегіс жолда сүрініп жүр. Иманы əлсіз, санасын су басқан, рухани мүгедек жандарды тіпті сөз етудің қажеті шамалы. Негізсіз, жалған пəтуаларға иланған бикештер əдетте ақыл-естен, парасаттан айырылады, өзіндік ой-пікірден жұрдай болады. Осы аталған факторлар өз мүдделеріне қолданғысы келген қарақшыларға қол екені даусыз. ЖЫНЫСТЫҚ ЖИҺАД – ИСЛАМҒА ЖАТ Күрмеуі қиын мəселенің басын ашып алу өте маңызды. Бұл ретте облыстық һибатулла Тарази мешітінің наиб-имамы Ержан Аманұлына қолқа салып, жаһандық проблемаға айналған «жыныстық жиһад» жайлы пікір білдіруін сұрадық. Наиб-имам Сирия мен Ирактағы діни ультрарадикал содырлардың пасық пиғылдары қазақ жастарына да кері əсерін тигізуі мүмкін деп қауіптенеді.

– Исламды мұнша жиіркенішті етіп көрсетіп жүрген сауатсыз, арам пиғылдылардың жастар арасында жүрген жалған пəтуасы «жыныстық жиһад» деген сұмдығы дінімізде жоқ. Содырлардың шығарған сорақы шешімдерінің бірі –

«жиһад əл-никах» жыныстық жиһад немесе «əз-зауажу əл-мунакаха» уақытша некелесу деп аталады. Некенің бұл түрі шариғатқа қайшы екенін естен шығармаған лəзім. Дінді жамылып, нəпсі құмарлығына бой алдырған мəңгүрттердің ессіз əрекеті деп білемін, – деді ол. ТҮЙІН Осы тұста хəкім Абайдың жетінші қара сөзі еріксіз еске түседі екен. «Тəнді жанға бас ұрғыздыра алмаған пендеден хайуан артық», – деп ашына жазған еді ол. Иə, расында да, жанды тəнге бағындырып, көзбен көрген нəрсеге сыртынан-ақ тойып, сыры қалай болады деп көңілде тоқымай, артығын білмей, айтып тұрса ұқпай, азғынданған қоғамның куəсі болып жүрміз. Əсіресе, жоғарыда айтылған «жыныстық жиһад» жағамызды ұстатып отыр. Алдамшы ағымдар мен жат пиғылды саяси топтардың «жиһадты» қару ретінде пайдаланып жүргенін аңғару қиын емес. «Жиһад əл-никах» пен азғындықтың еш айырмашылығы жоқ. Мұндай сорақы тірлік мұсылмандығымызға дақ түсірмей қоймайды. Аузынан ана сүті кетпеген қыздардың кыршыннан кетіп жатқанын көріп қалай жүрегің қан жыламасын? Өзекті өртейтіні де сол. Бұл дүние жүзін жоқ қылуға қауқарлы «бомба». Мұхтар ЖƏМІШЖАНОВ, журналист. Тараз

Түлкі болған ыңғайлап заманына, Разы өздері осы бір амалына. Арам дүние ешқашан көгертпейді, Не жетсін жеген нанның адалына. Əркімнің өзіндік бар түсінігі, Соған орай болады кісілігі. Жасы үлкенге желкесін күдірейтер, Еске алмастан өзінің кішілігін. Ішіп-жеуден басқа жоқ ұғымында, Түсінік жоқ біркелкі бұрынғыдай. Болашақты бағамдау керек бүгін, Түзу жолға сала гөр, өзің Құдай.

АНА ТІЛІҢ – АРЫҢ

Деген Гераға қазақша бітім-болмысы, Бар қазаққа құрметті, сыйлы ол кісі. Қазақтың жоғын жоқтаған асыл азамат, Ұлтқа құрметтің эталондық үлгісі.

СОҢЫНАН ЕРМЕ...

Ал Асылы ше, жанашыр қазақ тіліне, Дəл соған ұқсап шырылдай қоймас бірі де. Сөзі мен ісі арасы алшақ, қиыспас, Көріп жүрміз ғой талай ұлтшылды күніге. Асылы болса қазақ деп соққан жүрегі, Қазақ тілі деп шыр-пыры шығып жүреді. Себебі, тілі жоғалған күні қазақтың, Ұлт ретінде жойылатынын біледі. Қазақ қабілетті өзгелерден ерекше, Табиғат берген қасиеті ғой бөлекше. Қай нəрсеге де тез бейімделе алады, Сол қасиеті өзінің соры емес пе? Шетелше сөйлеу мəдениет деп түсінер, Арамызда жүр өрісі тар талай кісілер. Ұлт пен тіл үшін осылар аса қауіпті, Азабын оның тартады ертең бүкіл ел.

Əкесі қазақ, шешесі қазақ, ол қазақ, Ана тілінде сайрап тұрса бір ғажап. Өкінішке орай, кəрі-жас демей орысша, Сөйлескендерге қараудың өзі бір азап.

Бұларда ұлт пен тіл деген ұғым болмайды Бас қамы үшін сатып кетеді – сол қайғы. Ұлты мен тілін қадірлей алмас мұндайлар, Ертеңгі күні қазақ болып та оңбайды.

Əкесі қазақ, шешесі қазақ, ол шала, Басқаша ойлап, басқаша сөйлер бейшара. Тілі мен ұлтын ұлықтай алмас шынайы, Шүлдірлеп жүрген дүмбілездерге не шара.

Қазақ əманда татулықты сақтаған, Тыныштық пен сыйластықты жақтаған. Солай екенбіз деп ана тілін таптаған, Жауымдай болып көрінеді тап маған.

«Тірлікте, сірə, бар тілек орындалған ба? Екі ұлтым бар қас қағым мына жалғанда, Түп тегім неміс, ал өзім болсам қазақпын, Мен мақтанамын өмірде қазақ болғанға».

Сапархан БЕКПЕЙІСОВ

Бəрін де көрдік тағдырдың басқа салғанын, Тым асқақ болған басында менің арманым. Бақытым əлде қателігім бе, кім білсін? Ерте түсіндім мына тіршіліктің жалғанын. Өмірге келдің, ақиқат ертең қайтарың. «Дүние жыйдым» деу ме сонда айтарың. Бір метр жер мен он метр мата тиері. Не үшін өмір сүргеніңді өзің байқағын. Бұзылып ойың соңына ерме сайтанның. Мансапқа жетіп, машина мініп сайрандап, Талай жанға обал жасайсың ойрандап. Дүние жыйдың, қымбаттан кидің, тамақ тоқ, Ертең не дейсің отырмын соған қайран қап. Пейішке барып отырғың келер жайғасып. Жиған дүниеңнің тиер ме екен пайдасы?! Ол жақта дейді адвокаттар да дəрменсіз. Өтпесе керек мына дүниенің айласы.

«Əділет» ұлттық апталығы редакциясының ұжымы Қазақстан Парламенті Мəжілісінің депутаты Ұласбек Сəдібековке қарындасы Гүлсара Сəдібекқызы ШАРДАРБЕКОВАНЫҢ қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып, көңіл айтады.

Курорт «Сары-Агаш», санаторный комплекс «Алтынай» и «Алтынай Люкс» № п/п

Номера

Общая стоимость на 1-го чел. в сутки

Стоимость номера в сутки

Стоимость 1 -го чел. на 7 дней

6 000

24 000

42 000

7 500 8 500 9 000 9 500

15 000 34 000 27 000 19 000 45 000 – за комнату 55 000 – за комнату

52 500 59 500 63 000 66 500

18 000 13 500 супруга Супруга+подросток

18 000 27 000 24 000 35 000 45 000 – за комн.

55 000 – за комн.

65 000 – за комн.

126 000 94 500

17 000 11500 Супруга+подросток 11 000

17 000 23 000 32 000 33 000

119 000 80 500

Корпус «Алтынай» Главный корпус 1 2 3 4 5 7 8 9 9

Виды предоставляемых услуг в санаторном комплексе «Алтынай» Санаторный комплекс «Алтынай» предоставляет на основании Государственной лицензии Серии ЛП № 00052DX следующие услуги: Рекомендуем пройти полное курс лечение от 7 до 14 дней. Это залог вашего здорьовия. Бесплатные услуги входящие в стоимость путевки: 1. Орошение кишечника минеральной водой; 2. Гинекологическое орошение минеральной водой; 3. Промывание желудка минеральной водой; 4. Дуоденальное зондирование (желчь) минеральной водой; 5. Минеральная ванна, душ минеральной водой; 6. Лечебные бассейны с гидромассажем; 7. Парафино-озокеритолечение; 8. Очистительные клизмы минеральной водой; 9. Слепое зондирование (дюбаж) минеральной водой; 10. Физиолечение (УВЧ, ингаляция травами и маслами, электрофорез, дарценвал, УФО).

11 Фито чай,и.т.д.

12. Урология

«Əділет» ұлттық апталығының президенті Қуанышбек Тасболатұлы БОТАБЕК

Бас редактор Захардин ҚЫСТАУБАЙҰЛЫ Бас редактордың орынбасары Салтанат ИБРАГИМОВА Орыс бөлімінің меңгерушісі Рамзия ЮНУСОВА Жауапты хатшы Мұрат СЕРІКБАЙҰЛЫ Тілші Ақжібек МҰСТАФИНА

Платные медицинские услуги: Фитнес центр, закрытый бассейн, сауна, хаммам, финская, турецкая парная, тренажерная комната, циркулярный душ, восходящий душ, душ Шарко, грязелечение, СПА, джакузи, массажное кресло и.т.д. Диагностика: Инструментальные методы обследования УЗИ внутренних органов, эндоскопия, электрокардиограмма. Консультации врачей: невропатолог, уролог, гинеколог, терапевт, мануальный терапевт Иглорефлексотерапия, Медикаментозное лечение неврологических, кардиологических, урологических Дополнительные платные процедуры: пантовые ванны, селеновые ванны, скипидарные ванны, пихтовые ванны, кедровые бочки, аппаратное кишечное орошение (гидроколонотерпия), иглотерапия, массаж (общий и точечный) Примечание: В стоимость путевки входит 4-х разовое питание, медицинское обслуживание, услуга транссфера с Шымкента до санатория. В номерах имеется холодильник, кондиционер, плазменный телевизор, душевая с водонагревателем и горячая вода.

Республикалық «Əділет» ұлттық апталық газеті алқа кеңесінің төрағасы Нағашыбек ҚАПАЛБЕКҰЛЫ Тілшілер қосынының жетекшісі Мұратбек ТОҚТАҒАЗИН Меншікті тілшілер: Доқтырхан ТҰРЛЫБЕК (Алматы қаласы) Гүлмира МƏНШƏРІПОВА (Астана қаласы)

Атқарушы директор Қайыржан СЕМБАЕВ Техникалық директор Константин МАРКОВ Видео-фотооператор Руслан НАСИРОВ Серік ЖАУЫНБЕКҰЛЫ

1 2 3 4 5 6 7 1 1 3 4

4-х местный эконом класс 2-х местный эконом класс Полулюкс 4-х местный (1-2-3 этаж) Полулюкс 3-х местный (2 комнаты) Полулюкс 2-х местный VIP номера (72 м) №15, 16 VIP номера (80 м) № 14, 28 Детям до 6 лет Детям от 7 до 10 лет Корпус «Алтынай – Люкс»-А Полу люкс 1-о мест Полу люкс 2-х местный Полу люкс 2-х мест. (семей. пары) Полу люкс 3-х местный (семейный) Люкс100,101,103,104 VIP 102, 203,204 VIP 201,202 Корпус «Алтынай Люкс»-Б Полу люкс 1 мест. Полулюкс 2-х мест (семеиной пары) Полулюкс 3-х местный (семейный) Полулюкс 3-х местный

4 000 5 000

77 000

Адрес: ЮКО, Сарыагашский р-н, п. Коктерек. Тел.: +7(72537) 5 13 13 +7(7252) 57 14 31. Сот.: +7 (701) 736 73 15 Web-сайт: www.altinai.com

Мекен-жайымыз: ҚР Астана қаласы, А. Иманов көшесі, 41/127. Шымкент қаласы, Қазыбек би көшесі, 84Б-үй. Байланыс үшін тел./факс: 8 (7252) 55-85-84 Ұялы: 8-777-557-08-52 E-mail: adilet.media@mail.ru

Апталық Шымкент қаласы, "ERNUR" ЖШС-нің (Т.Əлімқұлов көшесі, 22-үй) баспаханасында басылады

Газет Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне ақпарат министрлігінде есепке алынып, 27.12.2013 жылы №14077-Г куəлігі берілген. Құрылтайшысы өзгеруіне байланысты қайта тіркелген басылым 2014 жылдың 1 қаңтарынан бастап "Əділет" ұлттық апталығы болып шығып келеді. Айына төрт рет жарық көреді. Таралымы - 15 000 дана. Тапсырыс - 1937.