ElektroVisie 2018 nr 6 - NL

Nelectra, Beroepsorganisatie voor de elektrobranche · Stationlei 78 bus 1/1 · 1800 Vilvoorde · 6 x jaar · 29ste jg · afgiftekantoor 8400 Oostende Mail − December 2018 – 6

XL S 3

HET NIEUWE GAMMA VERDEELKASTEN TOT 630 A

XL3S 160

XL3S 630

Monoblok wandkasten Tot 160 A Metalen (klasse I) - IP 30/40 - RAL 9003 Breedte: 24 en 36 modules Capaciteit: 2 tot 8 rijen Eén afdekplaat volledige hoogte Vooruitsnijdingen boven- en onderaan voor de kabeldoorvoer

Voorgemonteerde wand- en vloerkasten Tot 630 A Metalen (klasse I) - IP 30/40 – RAL 9003/7016 Breedte: 16M (450mm), 24M (600 mm) en 36M (800 mm) Totale hoogte: 824 tot 2324 mm Nuttige hoogte (afdekbaar): 750 tot 2250 mm Interne en externe kabelmantels Standaard en geoptimaliseerde verdeelsystemen

XL PRO3 BORDEN:

ontwerpen van verdeelborden in enkele muiskliks

VIVIANE REFLECTEERT

Hoop voor de betere retailer?

Lezen werkt inspirerend. Mijn hele professionele leven lang heb ik hier te weinig tijd voor. Gelukkig valt mijn oog af en toe nog eens op interessante mijmeringen, die dan weer aan het denken zetten.

Ik heb het niet zo met grote managementgoeroes, maar prof-emeritus Marc Buelens van Vlerick kan mij vaak nog bekoren. “De consument bespaart steeds meer op goederen om geld te kunnen besteden aan ‘ervaringen’, en de retailers moeten halve fortuinen investeren in ICT-systemen zonder zekerheid op succes’, is één van zijn schrijfsels in Trends. Een waarheid als een koe. Is de retail in crisis? Is de distributiesector niet meer leuk? Hij verwijst in zijn column naar retailgoeroe (ai, hier hebben we dat woord weer…) Gino Van Ossel. Sommige bedrijven kunnen niet veruberd worden; dat willen proberen heeft het verkeerde resultaat. Wat denkt u van deze : “elk succes heeft (…) minstens één unieke, toevallige of aan omstandigheden gebonden factor”.

Ook Nelectra blijft het tot treurens toe herhalen: de betere retailer stelt de klantenreis centraal. (lees wel: de klantenreis, niet alleen de klant…). Deze reis in gedachten mee beleven kan verhelderend zijn, ook op basis van eigen ervaringen (in wellicht andere sectoren). Dit combineren met de bovenstaande voorwaarde tot succes kan prikkelend werken.

Moeten we als elektroretailer dan niet online aanwezig zijn? Zeker en vast, en via diverse kanalen. Unizo constateerde een lichte achteruitgang in webshops net op het moment dat we vooruit zouden moeten gaan. Weg met de koudwatervrees! Sociale media als facebook en een eenvoudige maar goede website kunnen ook al wonderen doen. Volgens Gino Van Ossel is een elektrozaak die niet online verkoopt gedoemd om te verdwijnen.

Om over na te denken in deze donkere wintermaand.

Reageren?

Viviane Camphyn Gedelegeerd bestuurder Nelectra viviane.camphyn@nelectra.be

3

4 I N H O U D

IoT MEETS ART Small is beautiful onderstreept het belang van kleine projecten

HALLO NELECTRA?

“Waar moet ik rekening mee houden als ik mijn werknemers een eindejaarsgeschenk wil geven? “ Informatietijdschrift voor de professionelen uit de elektro­sector.

ElektroVisie/ElectroVision heeft een oplage van 7.450 exemplaren en is een tweemaandelijkse uitgave van: Beroeps-organisatie voor de elektrobranche Stationlei 78 bus 1/1 1800 Vilvoorde · t 02 550 17 11 · f 02 550 17 29 · www.nelectra.be redactieraad Viviane Camphyn, Eric Claus, Linda Claeys, Roger Coteur, Fallon Declerck, Pieter Feys, Els Heyrman, Ludo Holemans, Ronny Lannoo, Rudy Van den Bergh, Danny Hermans, Denise Weyers, Dirk Van Steenlandt

hoofdredacteur Els Heyrman 02 550 17 21 els.heyrman@nelectra.be reclameregie Trevi · Maria Walgraeve Meerlaan 9 · 9620 Zottegem 09 360 62 16 maria.Walgraeve@treviplus.be

reportages Linda Claeys linda.claeys@nelectra.be

drukkerij Goekint Graphics

verantwoordelijke uitgever Viviane Camphyn Stationlei 78 bus 1/1 · 1800 Vilvoorde 02 550 17 11

administratie Nadia Van Nuffel · 02 550 17 17 nadia.vannuffel@nelectra.be Marian Hemerijckx · 02 550 17 18 marian.hemerijckx@nelectra.be

vertaling Akira Translations

Cover Pat Verbruggen

De artikels en de advertenties verschijnen onder de verantwoordelijkheid van de auteurs en de adverteerders.

Overname van artikels is toegestaan mits schriftelijke toestemming van de uitgever.

Lid van de Unie van Uitgevers van de Periodieke Pers.

Nelectra verwerkt uw persoonsgegevens met het oog op leden- of prospectenbeheer. Indien u dit niet wil, volstaat een mail naar info@nelectra.be. U kan uw gegevens inkijken en laten aanpassen via een eenvoudig verzoek, mét bewijs van identiteit, aan Nelectra, Stationlei 78 bus 1/1, 1800 Vilvoorde of via info@nelectra.be. Met vragen of klachten over gegevensverwerking kan u terecht bij de Gegevensbeschermingsautoriteit. Het algemeen privacybeleid vindt u op onze website www.nelectra.be. Uw gegevens werden mogelijks verkregen via een externe databank. Op eenvoudig verzoek kunt u meer info verkrijgen.

INHOUD

Het Top Team Spel helpt bij het motiveren van personeel 3

Viviane reflecteert

21 Dossier verdeelborden

Hoop voor de betere retailer?

Wat wil u als installateur van een verdeelkast?

En hoe innoveren de fabrikanten op basis van die wensen? ElektroVisie trok richting fabrikanten en vroeg hen hoe hun verdeelkasten de afgelopen jaren evolueerden.

6 De Witte-Vandecaveye: belangrijke partner van Carrefour 8

Nelectra informeert 8 Hallo Nelectra?

10 Tot 67 jaar aan het werk in een slagvaardige onderneming 12 Elektrobarometer: 3de kwartaal 14 Werkplekleren: een absolute must

24 IoT MEETS ART

27 Technische tips

27 Kabelberekeningen: een zegen of een

13 Sectornieuws

17 GfK marktcijfers

18 Europa investeert Small is beautiful onderstreept het belang van kleine projecten

Verslag van het Nelectra topevent

vloek?

30 Zeg niet zomaar motor tegen een elektromotor 32 Risicoaspecten in automatisatie: hoe kiest u het geschikte systeem?

34 8 Vragen aan

Peter Vanthienen (Formulemanager Brio)

 5

6 N E L E C T R A

OBSERVEERT

De Witte-Vandecaveye: belangrijke partner van Ca De Witte-Vandecaveye werd opgericht in 1948 en evolueerde de afgelopen 70 jaar naar een bloeiend bedrijf dat zich -naast de klassieke installatiewerken- ook specialiseerde in spoorwegtechnieken.

Het bedrijf groeit nog steeds en is daarbij constant op zoek naar nieuwe personeelsleden. Momenteel werken er 60 mensen, aangevuld met behoorlijk wat onderaannemers.

Eén van de langstlopende klantencontacten is dat met Carrefour, waar De Witte-Vandecaveye al jarenlang de winkelvernieuwingen en een aantal onderhoudscontracten voor zijn rekening neemt. Half november opende de nieuwe Carrefour Market te Sint-Kruis/ Brugge, een project waaraan De WitteVandecaveye een belangrijke bijdrage leverde. Het betreft een voormalige Carrefour Hypermarkt, die de afgelopen maanden omgebouwd werd tot een Market. De Witte-Vandecaveye was er een 8-tal weken aan de slag en stond in voor de installatie van verlichting en algemene elektriciteit.

De eerste weken waren vooral nodig voor de kabelwerken en bij ons bezoek was men met de verlichting aan de slag.

“Voor de verlichting werd er een heel strakke planning aangehouden,” vertelt Dries Van Wanseele, projectleider (uiterst links op de foto). “Op een goede week tijd hebben wij 200 led-rails geïnstalleerd, aangevuld met een goede 300 led-spots voor gerichte verlichting in -onder meerde parfumerie- en versafdeling.”

Op de foto herkent u (v.l.n.r.): projectleider Dries Van Wanseele, Mathieu Blomme, Franky Huys, Niels Verwilst en Leander Quintin.  Linda Claeys  Els Verhaeghe www.dewittevdc.be

arrefour

NELECTRA OBSERVEERT

 7

8 N E L E C T R A

INFORMEERT

Hallo Nelectra?

Bij Nelectra kan u als lid steeds terecht bij onze adviseurs met al uw vragen over juridische, technische, sociale, fiscale, …. materies. Een greep uit de meest gestelde vragen van de voorbije maand. Meer info?

Contacteer onze adviseurs Fallon of Freddy.

Voor meer informatie, contacteer onze Nelectra-adviseurs

Fallon Declerck fallon.declerck@nelectra.be 02 550 17 14

Freddy Steenackers freddy.steenackers@nelectra.be 02 550 17 23

Waar moet ik rekening mee houden als ik mijn werknemers een eindejaarsgeschenk wil geven?

Nu het jaar stilaan op zijn einde loopt, wil u uw personeel misschien wel bedanken met een mooi cadeau ter gelegenheid van Sinterklaas, Kerstmis of Nieuwjaar.

Maar mag u als werkgever vrij kiezen wat u geeft? Moet u iedereen hetzelfde geven? En welke bedragen zijn toegelaten door de RSZ en de ficus? We zetten de spelregels even voor u op een rij.

Een eindejaarscadeau kan vele vormen aannemen. Zowel een geschenk in natura (bloemen, chocolade, wijn,…) als een nettopremie zijn toegelaten. Het is sinds enkele jaren wel verboden om dit cash uit te betalen en u bent dus verplicht om het bedrag over te schrijven op de rekening van uw werknemers.

U kan ook een cadeaubon geven, op voorwaarde dat die maximum 1 jaar geldig is vanaf de datum dat de werknemer hem ontvangt. Om problemen met de RSZ te voorkomen, staat er best uitdrukkelijk op vermeld dat de bon niet in contacten uitbetaald kan worden (ook niet gedeeltelijk).

U kan uw personeel ook zelf laten kiezen tussen één of meerdere geschenken of een nettobedrag.

Als u beslist om uw personeel een eindejaarscadeau te geven, dan moet u aan alle werknemers die op dat moment bij u in dienst zijn hetzelfde geschenk of nettobedrag geven (of iedereen dezelfde keuzemogelijkheden bieden). Het speelt daarbij geen rol hoelang iemand al werkzaam is in uw bedrijf. Het is ook niet relevant of het om een contract van onbepaalde of bepaalde duur gaat, zelfs een week- of dagcontract volstaat om recht te hebben op het geschenk.

Evenmin wordt er een onderscheid gemaakt tussen werknemers die voltijds of deeltijds in dienst zijn. Het cadeau of bedrag is voor iedereen gelijk.

Wat de vrijstelling van RSZ-bijdragen betreft, werd het grensbedrag verhoogd tot €40 incl. btw per werknemer (eventueel verhoogd met €40 per kind ten laste). Dit bedrag is een maximum wat betekent dat u ook minder mag geven. Geeft u meer dan zal u op het gehele bedrag RSZ moeten betalen en

niet alleen op de overschrijding!

Met het oog op harmonisering werd gevraagd om de fiscale aftrekbaarheid eveneens op te trekken naar €40, maar dat is vooralsnog niet gebeurd. Het is dus best om een eindejaarsgeschenk te beperken tot € 35 (plus €35 per kind ten laste). Let op wanneer u toch een duurder cadeau zou kiezen, want bij een belastingcontrole riskeert u dat het volledige bedrag en niet enkel het verschil als kost wordt verworpen!

Technisch adviseur Freddy Steenackers kreeg op IoT MEETS ART volgende vraag:

Mogen gewone CEEstopcontacten gebruikt worden in een residentiële installatie?

Contactdozen voor laagspanning (501000V) moeten ofwel: • voorzien zijn van een aardingscontact dat verbonden is met de beschermingsgeleider van de elektrische leiding en de contacten spanningsloos zijn als de contactstop uitgetrokken is; • voorzien zijn van een aardingscontact dat verbonden is met de beschermingsgeleider van de elektrische leiding en de contacten volledig afgedekt zijn door een scherm als de contactstop uitgetrokken is.

Per stroombaan moet het aantal enkelvoudige of meervoudige contactdozen beperkt blijven tot acht.

Uitzonderingen: • contactdozen gemonteerd in de verdeelborden; • contactdozen die uitsluitend en alleen bestemd zijn voor de voeding van verplaatsbare toestellen met vaste standplaats; dit zijn onder andere een elektrisch vuur, oven…

De gewone CEE-stopcontacten voldoen niet aan een van beide bovenstaande voorwaarden en mogen in een huishoudelijke installatie niet gebruikt worden.

Wat wel mag zijn CEE-stopcontacten met ofwel: • een pilootcontact met elektrische vergrendeling • een schakelaar met mechanische vergrendeling Bron: AREI: artikel 86.03 en 49.02 en de regels van goed vakmanschap voor CEE-contactmateriaal IEC-EN60309-1 en IEC-EN 60309-2 (FS).

Roeland en Jelske Digital agency AboveSecond

Ons ding?

Digitale strategieën opmaken.

Niet stressen over belminuten.

Onbeperkt bellen + 5 GB Met Bizz Mobile M concentreer je je voor 100% op je zaak. Zonder zorgen over belminuten en facturen.

Doe vooral je eigen ding!

www.proximus.be/bizzmobile Je geniet van een Multi Mobile-voordeel van -€ 3/maand (vanaf Bizz Mobile M) als je verschillende Bizz Mobileabonnementen op dezelfde klantenrekening hebt. De tariefplannen gelden in België en voor verplaatsingen binnen de Europese Unie, IJsland, Noorwegen en Liechtenstein (roaming), met uitzondering van de speciale nummers (voting, 0900, enz.). Roaming en onbeperkt gebruik: uitsluitend voor ‘normaal/redelijk’ persoonlijk gebruik conform de algemene voorwaarden van Proximus. Meer info op proximus.be/bizzmobile

Bizz Mobile M

€ 20 Vanaf 2 kaarten

/maand excl. btw

10 N E L E C T R A

ONDERSTEUNT

Tot 67 jaar aan het werk in een slagvaardige onderneming De pensioenleeftijd wordt opgetrokken tot 67 jaar. Maar hoe kan u ervoor zorgen dat u en uw personeel tot 67 jaar gemotiveerd aan de slag blijven? En loopt de taakverdeling in uw onderneming gesmeerd? Ook als u nieuwe technologieën implementeert? Nelectra ontwikkelde het Top Team Spel, een tool die bedrijven helpt slagvaardig te zijn in snel veranderende tijden.

Bedrijven moeten mee met de veranderingen in de maatschappij: “Klanten verwachten andere producten, jobs verdwijnen, er komen er nieuwe bij, grenzen tussen specialismen vervagen en dus moeten we slimmer organiseren”, steekt Frank De Craecker van Flanders Synergy van wal. “Want waarom zouden mensen tot hun 67ste willen werken?”

Goesting!

“Ons uitgangspunt is dat iedereen het recht heeft om langer met goesting te werken in kwaliteitsvolle jobs. In ons land vallen nog te veel mensen uit door burn-out of zelfs bore-out. Betekenisvol werk houdt mensen aan de slag en dus moeten we ook organisatievormen creëren waarin dat maximaal mogelijk is. En dat is niet alleen voor werknemers maar evenzeer voor zaakvoerders”, vervolledigt De Craecker. “Want er is ook de vraag hoe ik als zaakvoerder meer tactisch bezig kan zijn met de uitbouw van mijn onderneming, welke activiteiten kunnen opgepakt worden door medewerkers en onderaannemers en hoe kunnen deze relaties opgebouwd worden?”

Innovatief organiseren De innovatieve arbeidsorganisatie loopt als rode draad doorheen dit hele verhaal. “We zijn hiervoor inspiratie gaan zoeken in de Scandinavische landen en in Nederland die hierin al veel verder staan”. Uitgangspunten van het innovatief organiseren van arbeid zijn de volgende: “Mensen zijn bereid langer te werken als het werk aangenaam is en hun job betekenisvol, als ze in team kunnen werken met een gemeenschappelijk doel én minimale regels.”

Flanders Synergy deelde en implementeerde deze expertise over de innovatieve organisatie in het verleden bij TE Connectivity, Etap en Niko.

Ook Nelectra klopte bij hen aan om de bedrijven in de elektrosector te helpen. Na een werkbezoek bij Niko in maart 2017 startten Flanders Synergy en Nelectra, samen met 2 lidbedrijven (Domica, integrator uit Sint-Niklaas en Maes Security uit Lokeren) een traject richting innovatieve arbeidsorganisatie op. Doel: een spel uitwerken om lidbedrijven te helpen om slagvaardiger te worden.

Het spel in de praktijk In teams van vier tot zes medewerkers, inclusief de zaakvoerders, werd een spelbord gelegd met verticaal alle interne en externe partijen en horizontaal taken die in de onderneming uitgevoerd moeten worden. Elke keer werd de vraag gesteld: hoe kunnen de taken het best verdeeld worden om zo klantgericht mogelijk te kunnen samenwerken. Hierbij wordt uitgegaan van de ideale situatie en niet de taakverdeling zoals die nu is.

Pieter Feys, zaakvoerder van Domica: “Het Top Team spel liet ons toe taken te detecteren en toe te kennen waar vroeger geen structuur voor bestond. Met enkele kleine wijzigingen en het blijvend kritisch kijken naar taakorganisatie kon bijgedragen worden aan een nog positievere werkomgeving,” Rond de tafel zaten telkens vertegenwoordigers uit de verschillende afdelingen van de onderneming. Nadat de kaarten werden gelegd op het bord, werd vergeleken met de huidige situatie. Zaken die anders verlopen en beter kunnen, werden aangeduid en in groep werd besproken hoe deze in toekomst aangepakt zullen worden.

Christine Corijn van beveiligingsonderneming Maes Security: “Zaken doen in een wereld die razendsnel verandert vraagt een dynamische bedrijfsstructuur. Medewerkers moeten efficiënt samenwerken om de klant de beste service te bieden en veranderingen te omarmen. Maar hoe creëer je een team dat werkt met volle goesting en volle verantwoordelijkheid? Het kan door elkaars talenten beter te leren kennen en de taken gericht(er) toe te wijzen. Durf uw organisatie in vraag te stellen en creëer (opnieuw) een team dat vertrouwen heeft want vertrouwen doet groeien in de ruimste betekenis van het woord.”

Basis is vertrouwen Nadat alle stappen van het Top Team Spel doorlopen zijn, zal men merken dat de betrokkenheid van het personeel groter is, iedereen zich goed voelt in de job die hij uitvoert en het bedrijf slagvaardiger is geworden.

Frank De Craecker: “De basis van het hele proces is vertrouwen.

Het Top Team spel liet ons toe taken te detecteren en toe te kennen waar vroeger geen structuur voor bestond.

NELECTRA ONDERSTEUNT

Bestel het Top Team Spel in de webshop van Nelectra.

Het spel bevat: • Een spelbord Het innovatieve bestaat erin dat de teams autonomie en verant-

• Spelkaartjes met de taken voor bedrijven uit de elektrosector

woordelijkheid gegeven wordt: laat mensen regelen wat ze zelf

• Spelkaartjes met de interne en externe partijen

kunnen regelen! Geef ze uitdagingen, ook moeilijke uitdagingen

• Spelkaartjes om de prioriteiten aan te duiden

want complexe taken dagen uit. Geef hen een doel, zorg dat ze

• Een folder & animatiefilm met de handleiding en spelregels

als team resultaten moeten halen. Leg minimale regels op, laat mensen dat zelf regelen. Op dit moment nemen heel wat werkge-

Lanceringspromo!

vers die verantwoordelijkheden op zich en zijn heel wat onderne-

Tot eind dit jaar betalen Nelectra-leden slechts 45 euro. Vanaf

mers pompiers, ze blussen nu alle brandjes. Dat kan je natuurlijk

2019 is dit opnieuw 85 euro.

niet volhouden tot je 67ste.”  Els Heyrman

Snel, eenvoudig, zeker.

Hoogwaardige en betrouwbare oplossingen.

3M Belgium bvba/sprl www.3M.be/krimpkouskeuzekaart www.3M.be/resinbox470 3Melectrical.be@mmm.com

Meer informatie: www.nelectra.be in de rubriek Tools en Ledenvoordelen.

11

12 N E L E C T R A

INFORMEERT

99,4% De elektrobarometer 3de kwartaal 2018 Grote aanwervings­ bereidheid, maar weinig kandidaten 32% van de installatiebedrijven denkt aan aanwerven. 12% wil inkrimpen. Nieuwe of extra medewerkers vinden, is wel geen sinecure. De arbeidsmarkt is erg krap.

De elektrobarometer daalt licht in het derde kwartaal van 2018 en strandt op 99,4. Het werkvolume zit goed. Beter zelfs dan in het vorige kwartaal. Toch voor de elektrotechnische installateurs. Niet voor de elektrohandelaars. Bij beiden neemt evenwel de concurrentie en het aantal slechte betalers toe. De elektrohandelaars zijn ronduit pessimistisch.

Veel werk We meldden het vorige keer al. Er is meer werk. De positieve trend zet zich door.

34% van de installateurs heeft beduidend meer werk dan voor de zomer.

30% heeft meer opdrachten in het verschiet. 15% verwacht dat het wat minder zal zijn.

De concurrentie is bikkelhard 41% van de elektrobedrijven heeft nu meer af te rekenen met concurrentie dan voorheen. Slechts 5% voelt dit minder aan. Deze parameter verslechtert kwartaal na kwartaal. Van 94,9 – wat al geen goede score is – in het begin van het jaar, naar 93,2 net voor de zomer, om nu te landen op 92,9.

79%

maakt niets uit

5%

grote impact

Elektronisch betalen? Geen probleem Voor 79% van de elektrohandelaars maakt het niets uit dat ze geen extra kosten meer mogen aanrekenen aan klanten die elektronisch betalen. Slechts voor 5% heeft dit een grote impact.

Elektrohandelaars zijn somber gestemd De handelaars zijn ronduit pessimistisch over het economische klimaat. 42% zegt minder werk te hebben en 52% denkt dat dit in de volgende weken nog verergert. 27% werkt ondertussen met minder personeel.

Alle parameters staan in het rood. Zelfs de beoordeling van het eigen bedrijf scoort negatief. Slechts 26% is tevreden. Bij de elektro-installateurs loopt dit percentage op tot 53%.

Slechte betalers Ook het aantal slechte betalers verbetert niet.

Integendeel. In het eerste kwartaal van dit jaar noteerden we hiervoor nog 98,1. In het tweede kwartaal zaten we op 97,6. Nu nog maar op 97,3. 28% van de elektrobedrijven heeft meer laattijdige betalingen.

Bij 75% van de installateurs kan de klant niet mobiel betalen. Of dit een oplossing kan zijn om het probleem van de slechte betalers te counteren, is niet onmiddellijk duidelijk.

Nelectra biedt haar leden juridische bijstand en online schuldvordering aan. Meer informatie vindt u op www.nelectra.be onder ‘Tools en voordelen voor leden’.

De elektrobarometer wordt sinds 2010 opgemaakt en is dé conjunctuurindicator voor de Vlaamse kmo bedrijven en zelfstandige ondernemers uit de elektrosector, zowel installateurs als handelaars. De barometer wordt per kwartaal samengesteld aan de hand van een bevraging bij een vast, representatief panel van ondernemers waardoor vergelijken over de kwartalen heen mogelijk is. De elektrobarometer bestaat uit verschillende deelindices. Aan de hand van de verschillende deelindices wordt de algemene elektrobarometer berekend. Waarden boven index 100 wijzen op een positief evoluerende conjunctuur, waarden onder index 100 wijzen op een negatief evoluerende conjunctuur.

De jongste elektrobarometerenquête werd afgenomen in oktober.

 Anja Larik

SECTORNIEUWS

13

Legrand in project AZ Sint-Maarten

Niko bundelt krachten met Philips

Onlangs opende de nieuwe campus van AZ Sint-Maarten zijn

Niko kondigde op Interieur Kortrijk aan dat het gaat samenwerken

deuren voor de eerste patiënten. Dit indrukwekkend complex van

met Philips/Modular. Met zijn expertise in schakelmateriaal en

100 bij 200 meter, met zeven bouwlagen en een totale vloeropper-

smart home ontwikkelde Niko immers een stijlvolle draadloze

vlakte van 105.000 vierkante meter, werd opgestart in 2013. Na

oplossing voor het aansturen van de geconnecteerde designver-

een uitgebreide marktprospectie en de goedkeuring van aannemer

lichting van Modular Lighting Instruments.

technieken Engie, werd beslist in zee te gaan met Legrand voor de

Ook bij Philips zelf kiest men voor het design van Niko: bij Signify,

levering van maar liefst 40 kilometer kabelgoten. En daar bleef het

één van de eerste lanceringspartners in het ‘Friends of Hue’

niet bij. Legrand beschikt immers over een ruim productassorti-

switches programma, kan met de draad- en batterijloze schakelaar

ment dat afgestemd is op toepassingen in ziekenhuizen.

van Niko de slimme verlichting van Philips Hue bediend worden.

Naast de kabelgoten, stond Legrand ook in voor andere flexibele oplossingen, zoals de standalone zuilen in de administratieve afdelingen en oplossingen die beantwoordden aan de specifieke

www.niko.be

Dank u Paul De Meutter!

vereisten van de ICT-divisie.

Bovendien lopen er onder andere ook patiëntenoproepsystemen, televisie, brandsystemen en toegangscontrole allemaal over het datanetwerk. De 87 datakasten zijn van Minkels, onderdeel van Legrand Data Center Solutions, en werden op maat samengesteld door Legrand.

Als schakelmateriaal werd gekozen voor de Mosaïc-lijn. Alle stopcontacten kregen een kleur: rood voor UPS en wit voor een standaard stopcontact.

Niet alleen het technische aspect was echter belangrijk bij de keuze voor Legrand als leverancier. AZ Sint-Maarten ging resoluut voor de service die een grote, internationale speler als Legrand ook na de oplevering kan bieden. www.legrand.be

Vergokan overgenomen door Atkore Eind september raakte bekend dat het Amerikaanse Atkore het Belgische Vergokan overgenomen heeft. We kennen Vergokan als toonaangevende fabrikant van systemen voor kabelgoten en kabelladders, vloergootsystemen en industriële vloerkanalen. Dit Belgische bedrijf is actief in de industrie, de elektriciteits- en energiemarkt, de commerciële markt en de markt voor infrastructuur

Na een kleine 30 jaar actief bestuurslid te zijn geweest van

in meer dan 45 landen.

Nelectra, besliste Paul De Meutter dat het tijd was om de fakkel

Door deze overeenkomst krijgt Atkore stevige voet aan de grond

door te geven aan een jonger lid (nvdr Bram Leys). Dus nam

in West-Europa en bij Vergokan is men verheugd deel te kunnen

Nelectra met spijt, maar vooral met heel veel dankbaarheid

gaan uitmaken van Atkore haar voortdurende groei in de markt

afscheid van een zeer waardevol lid van onze raad van bestuur.

van de elektrische producten.

Onze gedelegeerd bestuurder overhandigde hem onlangs een

www.vergokan.com

uniek aandenken.

14 S E C T O R N I E U W S Gefeliciteerd Befrako en familie Evers

Fusie One Smart Control en digitalStrom

Maar liefst 80 jaar geleden startte Louis Evers met een fietsentextiel en Singerwinkel in Zonhoven. Zijn zoon -Georges- vervoegde het bedrijf en begon in 1957 met een elektrozaak. De derde generatie -Bert, Frank en Koen- gingen in 1998 aan de slag in het familiebedrijf en richtten het distributiebedrijf Befrako op. Bert is een actief bestuurslid van Nelectra. Befrako is vooral gekend als de invoerder van Singer naaimachines in ons land en verdeelt vandaag ook exclusief de merken Pfaff en Husqvarna-Viking naaimachines. Daarmee is het bedrijf toonaangevend geworden in deze markt.

Dit jaar 2018 is dus een jubileumjaar voor de familie Evers: 20 jaar Befrako + 80 jaar Evers, maakt 100 jaar familiebusiness… Een mooi jubileum dat eind september uitgebreid gevierd werd.

De fusie van het Belgische One Smart Control met het ZwitsersDuitse digitalStrom moet hun positie in huisautomatisering op de Europese markt verstevigen. De 2 bedrijven zijn niet alleen geografisch complementair, ook op het vlak van markbenadering en productaanbod vullen ze elkaar aan.

Er was trouwens al een samenwerking: sinds de oprichting in 2013 werkt ONE Smart Control al met diverse hardware componenten met digitalSTROM technologie.

Op de foto herkent u van links naar rechts Koen, Frank en Bert

Het nieuwe bedrijf zal geleid worden door Adrian Obrist en Bert de

Evers.

Haes (rechts op de foto).

Werkplekleren: een absolute must Beroepen binnen onze sector kunnen niet louter op de schoolbanken aangeleerd worden, schoolgebouwen zijn namelijk niet altijd afgestemd op het werken met bepaalde elektrische installaties. Een systeem waar jongeren deels op de werkvloer een beroep aanleren en zo vaardigheden in echte werksituaties verwerven is onontbeerlijk. Werkplekleren is daarom een absolute must.

Je kan als werkgever twee soorten overeenkomsten afsluiten, afhankelijk van het aantal uur dat de jongere op de werkplek is: een Overeenkomst Alternerende Opleiding (OAO) en een Stageovereenkomst Alternerende Opleiding (SOAO). De overeenkomst wordt voor een bepaalde tijd afgesloten, in samenspraak met de opleidingsverstrekker en de werkgever.

Een OAO is een overeenkomst die geldt binnen Duaal Leren (voltijds & deeltijds) en Leren & Werken (Deeltijds Beroeps Secundair onderwijs (DBSO) en Syntra vzw Leertijd). Ze wordt afgesloten als de jongere gemiddeld 20 uur (of meer) per week op de werkplek is. Dit komt overeen met 3 dagen (Duaal Leren en DBSO) of 4 dagen (Syntra Leertijd) werken en respectievelijk 2 dagen of 1 dag les volgen.

De jongere krijgt een leervergoeding rond € 500 per maand en wordt aanzien als een volwaardige werknemer. Om die reden moet de werkgever aangesloten zijn bij een sociaal secretariaat

en is de werkgever ook wettelijk verplicht een arbeidsongevallenverzekering (voor werk- en schoolcomponent) en een aansprakelijkheidsverzekering af te sluiten voor de jongere.

De meest voorkomende opleidingen zijn: • Niet-duaal: Residentieel, industrieel of tertiair elektrotechnisch installateur.

• Duaal: Elektrische Installaties; Elektrotechnicus; Installateur gebouwenautomatisering; Technicus hernieuwbare energie.

Een SOAO wordt afgesloten als de jongere gemiddeld tussen 14 uur en 20 uur per week op de reële werkplek is. Dit geldt enkel binnen voltijds secundair onderwijs en de jongere wordt niet vergoed.

Opleidingen die hieronder vallen zijn: Elektrotechnieken duaal en Podiumtechnieken.

Voor meer informatie kan u terecht bij: Virginie De Groef, werkplekadviseur bij Volta, via virginie.degroef@volta-org.be.

SECTORNIEUWS

15

Nelectra start denktank ‘hernieuwbare energie in renovatie’ mee op. kwaliteitsverlies tot gevolg zal hebben. Verder ontbreekt een goede basisopleiding hernieuwbare energie door leerkrachten met voldoende technische kennis. En tot slot wil men ook de voordelen van subsidies aankaarten: premies zijn immers nodig om technieken te lanceren, zodat ze later op eigen benen verder kunnen.

Al deze punten wil de denktank ‘hernieuwbare energie in renovatie’ uitwerken naar drie doelgroepen: politici (met het oog op de verkiezingen volgend jaar), installateurs/architecten en het grote publiek.

foto: Bouwunie

Nelectra zette -samen met Bouwunie- de denktank ‘hernieuwbare energie in renovatie’ op poten. Deze denktank wil vooral experts en mensen uit de praktijk samenbrengen.

Het uiteindelijke doel is het overbrengen van gezamenlijke standpunten en eventueel adviezen naar zowel beleid als werkveld.

Uit een eerste vergadering kwam onder meer naar voor dat de tarifering elektriciteit scheefgetrokken is, waardoor de warmtepomp te duur is en nagenoeg nooit terugverdiend kan worden. Vervolgens kon ook de afschaffing van de vestigingswet op weinig begrip rekenen: iedereen is het erover eens dat dit

HET NELECTRA TEAM WENST U EEN FIJN

Nelectra Oost-Vlaanderen Save the date: 1 februari 2019 De leden van Nelectra Oost-Vlaanderen houden vrijdag 1 februari vrij in hun agenda voor de nieuwjaarsreceptie van de provinciale werking van Nelectra Oost-Vlaanderen.

Het is ondertussen traditie geworden dat de leden van OostVlaanderen klinken op het nieuwe jaar. In 2018 deden ze dat op Le Bateau in het centrum van Gent, in 2017 in het Biznis Hotel in Lokeren.

16 P U B L I R E P O R T A G E

Sortimo focust op optimale werkroutines en maximale productiviteit 06/11/2018 – Met #workyourway slaat Sortimo een nieuwe weg in als aanbieder van oplossingen voor bedrijfsvoertuiginrichting die de klant een maximale productiviteit opleveren.

PREMIERE: platform mySortimo Op mySortimo is het mogelijk om zelf de gewenste bedrijfswageninrichting samen te stellen alsook een gepaste belettering te ontwerpen. Sortimo biedt een uniek sales- en servicenetwerk dat 24/7 online beschikbaar is via het mySortimo platform, maar dat tegelijkertijd ook beschikbaar is via persoonlijk contact in een Sortimo-vestiging, bij de klant thuis of op de werf.

Op mySortimo hebben professionals niet alleen de mogelijkheid om de inrichting van hun bedrijfsvoertuig te ontwerpen volgens hun individuele behoeften en deze dan onmiddellijk te bestellen, ze kunnen hun bedrijfsvoertuig ook optimaliseren met meer diensten en een ruim productassortiment conform hun eigen specifieke (branche)vereisten.

Het platform biedt ook de mogelijkheid tot persoonlijk voertuigbeheer.

Gebruikers van mySortimo kunnen alle details over hun bedrijfsvoertuig opslaan, zoals de volgende afspraak voor autokeuring en wanneer de leasing afloopt, tot de aan het voertuig gerelateerde orders.

PREMIERE: SR5 voertuiginrichting en mySortimo configuratie De componenten van de SR5 bedrijfswageninrichting zijn ontworpen voor een

optimaal benutte laadruimte. De dunne zijprofielen in aluminium vervangen een groot frame. Daarnaast kunnen de legborden voor- en achteraan variabel worden geplaatst, waardoor het SR5 legbord perfect de contouren van het voertuig volgt. Dit betekent meer ruimte op de vloer en maximale benutting van de voordien vaak onbruikbare plafondruimte. Zelfs grote stukken zoals europallets kunnen zonder probleem in het voertuig getransporteerd worden.

NIEUW: configuratietool voor belettering mySortimo graphics Met de online configuratietool mySortimo graphics kunnen klanten thuis hun eigen individuele en hoogkwalitatieve voertuigbelettering configureren, deze meteen bestellen en in een Sortimo-vestiging laten monteren. Een nieuwe snelle functie voor professionele, efficiënte belettering waarmee bedrijfsvoertuigen individuele

publiciteitsdragers worden. mySortimo graphics is met onmiddellijke ingang ook verkrijgbaar in België.

NIEUW: geoptimaliseerde organisatie van werkplaatsen Gedurende lange tijd materiaal moeten zoeken in het voertuig en in de werkplaats neemt waardevolle werktijd in beslag, die veel nuttiger besteed kan worden. Sortimo biedt mogelijkheden voor gestandaardiseerde en systematische werkprocessen die bijdragen aan een efficiënte en professionele werkplaatsorganisatie volgens de 5S-methode. Met de hoogkwalitatieve mySortimo inlegstukken voor gereedschap en de mySortimo labelstickers, perfectioneert Sortimo in het voertuig en de werkplaats een efficiënt georganiseerde werkomgeving, draagt bij aan een hoge mate van tijdbesparing en garandeert een professionele werking op locatie.

G F K A N A LY S E E R T

Eerste jaarhelft van 2018 toont een stabiele markt GfK ziet een gestabiliseerde non-food markt in de eerste helft van 2018. Over het algemeen sluit het tweede kwartaal positief af, waarbij de totale waarde een beetje toeneemt.

We bekijken een aantal interessante categorieën van dichterbij…

Amerikaanse koelkasten leden verlies.

Door de afnemende gemiddelde prijs zitten ook kooktoestellen in een neerwaartse spiraal. De verkoop van de ooit zo populaire fornuizen vermindert sterk en vreemd genoeg verliezen inductiekookplaten terrein ten opzichte van de vitrokeramische. Kookplaten met geïntegreerde dampkap kennen dan weer een parabolische groei.

Witgoed begon goed aan 2018 met een bescheiden opleving van de markt.

Jammer genoeg zette deze positieve trend zich niet door in het tweede kwartaal, waarin zowel volume als waarde laag waren. Voor het gecombineerde resultaat van de eerste 2 kwartalen noteren we dus een status-quo ten opzichte van het eerste halfjaar van 2017.

In het tweede kwartaal van 2018 was de verkoop in kleine huishoudelijke toestellen stabiel.

Bekijken we de diverse productcategorieën afzonderlijk dan zien we dat friteuses voor de tweede keer op rij achteruit gaan. In het tweede kwartaal zelfs met -7%. Hopelijk kan de eindejaarsperiode de verkoop van deze productgroep een boost geven.

Maar er zijn gelukkig ook vrij positieve resultaten in een aantal productcategorieën: draught-systems (+ 16%), voedselbereiding (+ 2%), waterkokers (+ 4%) en broodroosters (+ 4%).

De meeste personal care toestellen doen het niet goed. Vooral het haarverzorgingssegment kent een sterke daling: haarstylers (-18%), tondeuses (-8%) en haardrogers (-8%). En ook scheerapparaten gaan achteruit (-4%). Enkel tandverzorging kan positieve cijfers voorleggen (+14%), want mondhygiëne blijft populair bij consumenten.

Witgoed in detail Wasmachines deden het dankzij de vele innovaties goed, met juni als uitschieter.. Wasdrogers groeien vooral door hun verbeterde energie-efficiëntie. En vaatwassers verkopen beter, dankzij de goede inbouwcijfers.

Tegen alle verwachting in stelde GfK vast dat koeling negatieve cijfers liet optekenen. Mei en juni waren nochtans heel warme maanden en dat is doorgaans goed voor een meerverkoop.

Maar er werden dalingen genoteerd in alle koelsegmenten. Zelfs de populaire

Klein-elektro: mondhygiëne blijft populair

Home comfort kan zich tenslotte ook verheugen op positieve cijfers, met stofzuigers die 5% groeien en strijkijzers die stabiel blijven (+ 0,5%).

Consumer electronics: leve de rode duivels Met bijna 200 miljoen euro kende de CEbusiness in het tweede kwartaal van dit jaar een groei van 5%. Deze werd vooral gerealiseerd in de televisieverkoop, die erin slaagde om dit kwartaal af te sluiten met een stijging van 30%! Zoals verwacht had het wereldkampioenschap voetbal een zeer positief effect op de verkoop.

Ons nationale team slaagde er voor het eerst in de geschiedenis in om derde te eindigen en dan krijg je dit soort cijfers!

Uiteraard profiteren de tv-steunen mee van de bloeiende televisiemarkt, met een toename van 11% in waarde en bijna 7% in volume.

Daartegenover staat de categorie Audio Home Systems die verrassend slecht presteert: in het tweede kwartaal werd een daling van -6% in waarde genoteerd.

De grootste boosdoener voor deze terugval is de Smart Audio-groep, die leed onder een snel afnemende gemiddelde verkoopprijs.

Er is ook de introductie van de Smart Assistant-luidsprekers, maar dit segment groeit behoorlijk traag, vanwege enkele niet-beschikbare functies en het ontbreken van de Nederlandse taal.  Linda Claeys

17

18 E U R O P A

INVESTEERT

Small is beautiful onderstreept het belang van kleine projecten Hernieuwbare energie wordt steeds belangrijker. En daarbij zijn niet alleen grote installaties relevant, maar moeten ook kleinere projecten ademruimte krijgen. Om die boodschap tot bij de Europese beleidsmakers te krijgen, stelt Solar Power Europe de campagne ‘Small is Beautiful’ voor. Deze moet beleidsmakers op Europees niveau ervan doordringen dat er blijvend rekening moet gehouden worden met kleinschalige installaties.

De ‘Small is Beautiful’ campagne verzamelt 18 Europese verenigingen uit diverse betrokken sectoren: hernieuwbare energiebronnen, hoogrenderende warmtekrachtkoppeling (WKK, lokale energieautoriteiten, burger-energiecoöperaties, bouwconstructeurs, elektro-installateurs en vastgoedeigenaars. Samen willen zij een stapsgewijze marktintegratie bevorderen van kleinschalige installaties in het toekomstige Europese marktontwerp.

Praktijkvoorbeeld

zijn goed voor 90% van alle installaties die wij realiseren.” Het grote voordeel van kleinschalige installaties is volgens hem de stabiliteit ervan: “Grote, gesubsidieerde projecten zijn immers sterk afhankelijk van politieke beslissingen, waardoor die markt meer fluctueert. Privépersonen investeren gericht in groene energie en die markt is een pak constanter.”

Ook naar de toekomst toe verwacht Frank Degezelle veel van kleine projecten: “Iedereen kan ondertussen de gevolgen van de klimaatverandering zien. Men beseft dat er veel moet veranderen en dat milieuvriendelijke energie nodig is.

Het bewustzijn groeit dat hernieuwbare energie belangrijk is voor de toekomst van

worden tegen onevenredige financiële en

onze planeet. Bovendien swingen de ener-

administratieve lasten, zodat hun concur-

gieprijzen de pan uit. Al deze elementen

rentievermogen intact blijft. Bovendien is

zullen ervoor zorgen dat men blijvend zal

het nodig dat nieuwe bedrijfsmodellen en

investeren in hernieuwbare energie.”

innovatie blijvend ondersteund worden.

En dat is nu net de bedoeling van de ‘Small

Eén van de initiatieven is het vertellen van succesverhalen uit de praktijk en daarbij kwam ook het boeiende verhaal van Nelectralid Frank Degezelle aan bod. Frank startte met zijn bedrijf EDSS (Electric Design Solar Systems) eind vorige eeuw. Toen nog als klassiek installatiebedrijf. Ondertussen is

Kmo’s moeten beschermd worden tegen onevenredige financiële en administratieve lasten, zodat hun concurrentievermogen intact blijft.

Belang van gegarandeerde aansluiting

is Beautiful’ campagne.  Linda Claeys

Daarom is het voor Frank Degezelle uitermate belangrijk dat de Europese Unie garandeerde aansluiting van hernieuwba-

Waar staat Solar Power Europe voor?

re energiebronnen op het net te wijzigen.

SolarPower Europe vertegenwoordigt

“De gegarandeerde stroom van elektriciteit

meer dan 200 organisaties uit 50

uit kleine fotovoltaïsche systemen op het

landen en heeft als missie om tegen

distributienet en ook de huidige eenvoudi-

2030 ervoor te zorgen dat zonne-ener-

ge, beperkte administratieve verplichtin-

gie de belangrijkste van alle beschik-

gen zijn nodig om ons -als klein bedrijf- de

bare energiebronnen wordt. Op hun

nodige stabiliteit te garanderen,” betoogt

website lezen we hun visie: “Wij

Op de vraag hoe belangrijk kleinschalige

Degezelle.

willen onze leden leiden naar een slim,

installaties zijn voor zijn bedrijf, aarzelt

Het is -volgens Solar Power Europe-

duurzaam en inclusief energiesysteem,

hij geen seconde: “Ontzettend belangrijk,”

inderdaad zo dat kleine en middelgrote

waarbij zonne-energie de kern is.”

stelt hij. “Woningen en kleine industrie

ondernemingen beschermd moeten

EDSS al 15 jaar gespecialiseerd in het plaatsen van zonnepanelen en de laatste 10 jaar is dit trouwens nog zijn enige werkgebied. Hij heeft momenteel 6 mensen in dienst.

Kleine projecten zorgen voor stabiliteit

niet doorzet in zijn voornemen om de ge-

Complete oplossing voor lijnverlichting

Ledstrips

Profielen

Controllers

Voedingen

info@integratech.be

www.integratech.be

20  N E L E C T R A

xxx

Nelectra verbindt Nelectra adviseert Nelectra informeert

Word lid vanaf 112 euro per jaar v www.nelectra.beia Nelectra neemt het voor u op Als beroepsfederatie voor de elektrosector verdedigen wij uw belangen, organiseren events om u te informeren, beantwoorden uw vragen en ontwikkelen praktische tools zodat u beter kan ondernemen.

DOSSIER VERDEELK ASTEN

21

Verdeelkasten worden groter en esthetischer Wat wil u als installateur van een verdeelkast? En hoe innoveren de fabrikanten op basis van die wensen?

ElektroVisie trok richting fabrikanten en vroeg hen hoe hun verdeelkasten de afgelopen jaren evolueerden…

 Teconex biedt 20 modules per rij (verkrijgbaar in 1, 2 en 3 rijen, dus 20 – 40 – 60 modules) en meer ruimte boven- en onderaan de verdeelkast om de kabel makkelijker te laten aankomen en vertrekken.

 Bij Hager bieden de kasten meer ruimte in de hoogte, breedte en diepte, waardoor de bedrading vergemakkelijkt en de ganse installatie overzichtelijker wordt.

Eén van de steeds terugkerende bezorgdheden van installateurs is het gemak en de snelheid van werken.

Doordat steeds meer fabrikanten op die behoeftes inspelen, zijn een aantal opties uit het verleden geëvolueerd naar vaste waardes. Denk maar aan schroefloze klemmen.

“Ook de binnenkant en het gebruik van de kasten evolueert,” stelt men bij Miet Sueltze (Teconex). “De programmatie wordt steeds ingewikkelder (onder andere door domoticatoepassingen) en daardoor wil de installateur steeds meer en meer eenvoudige standaardoplossingen om tijd te winnen. Tijd die hij nodig heeft om te kunnen spenderen aan moeilijker projecten.”

Een ander gevolg van het ingewikkelder worden van een installatie, is de nood aan meer plaats voor de bekabeling.

“Omdat een grote(re) hoeveelheid kabels de kast binnenkomen, moet er meer plaats voorzien worden in de kasten,” stelt Alexandre Gentilini (Schneider). “Op die manier kan onze elektricien heel eenvoudig en zonder zich te kwetsen zijn bekabeling professioneel uitvoeren.”

Kasten worden groter Een belangrijk aandachtspunt is inderdaad de grootte van de kast. “In de woningbouw zijn de kasten groter geworden omdat er meer techniek nodig is (domotica, KNX, teleruptoren voor centrale bedieningen, schakelklokken, Voice Data Imgage (VDI), smart oplossingen voor energiebeheer,….). We zien ook steeds vaker installaties in residentiële woningen met twee kasten naast elkaar,” aldus de specialisten bij Schneider.

Bij Teconex horen we een gelijkaardig geluid: “Over het algemeen, doordat de projecten ingewikkelder en completer worden, is er een stijgende vraag naar “grotere” kasten.”

Patrick Macharis (Hager) bevestigt deze trend: “Verdeelborden dienen ruim te zijn voor de smart homes. Woningen met een hoog elektrisch comfort hebben -naast traditionele beveiliging- behoorlijk wat modulaire modules voor domotica.

Bovendien komen er voortdurend nieuwe ontwikkelingen die voor de toekomst ook extra reserveruimte vragen. Wat er vandaag niet is kan morgen komen...”

22 D O S S I E R

VERDEELKASTEN

 Schneider Electric heeft een nieuwe modulaire kast ontwikkeld onder de naam “Resi9 System”.

Deze verenigt installatiegemak, een esthetisch nieuw design en de flexibiliteit van een op maat gemaakte oplossing.

Design En de fabrikanten hebben ook oog voor de buitenkant van de kasten.

“De huidige verdeelkasten en -borden zijn mooier geworden. Ze kunnen tegenwoordig in om het even welke omgeving geïntegreerd worden: kleuren worden aangepast aan de hedendaagse modetrends en zeker bij de verdeelkasten voor residentieel gebruik wordt er naar de kleinste details gekeken,” klinkt het bij Hager.

Teconex bevestigt de trend dat een moderne look gevraagd wordt en ook bij Schneider ziet men het belang in van een elegant design met een perfecte afwerking.

Hoe passen fabrikanten zich aan?

Bij Teconex zorgde men ervoor dat haar Conexbox 20 modules passen op 1 rij in plaats van de standaard 18. Dit terwijl de totale omvang van de kast niet noodzakelijk veel ruimer wordt, zodat ze ook nog steeds bij renovatie projecten kan worden ingezet.

Schneider ontwikkelde haar kasten zodanig dat de elektricien in alle gemak zijn bekabeling perfect kan uitvoeren: “Bovendien zijn ze uitbreidbaar door andere kasten toe te voegen, terwijl de bekabeling volledig intern blijft (kabels zijn niet zichtbaar en vormen dus geen gevaar voor de wooneigenaar).

Bij Hager speelt men op de tendensen in door zoveel mogelijk modulaire producten naast elkaar te monteren:

“In de praktijk wordt er meer met DIN-rails van 24 of 40 modules gewerkt in plaats van 18 modules,” aldus Patrick Macharis. “De bedrading wordt hierdoor vergemakkelijkt en de ganse installatie wordt overzichtelijker. Daarom bieden onze kasten meer ruimte in de hoogte, breedte en diepte.”

Systeemoplossingen Bij Rittal -die eerder gespecialiseerd is in systeemoplossingen- horen we een ander geluid: “Verdeelkasten worden compacter opgebouwd en moeten voldoen aan de meest uiteenlopende normen. De thermische verificatie wint hierbij steeds meer aan belang. Bij kastenbouw wordt ook verlangd naar een optimale efficiëntiestijging.

Deze start tijdens de engineeringsfase met de beschikbare tekeningen en 3D modellen en gaat verder met alle noodzakelijke info voor het ontwerpen in EPLAN. Vanuit de schema’s kan een digital twin gecreëerd worden die een basis vormt voor de verdere engineering en werkvoorbereiding.

Rittal stelt de nodige informatie optimaal ter beschikking zodat efficiënte engineering geen holle slogan is. Daarnaast biedt het systeemconcept van Rittal ook voordelen bij de steeds engere integratie van IT- en industrietoepassingen doordat de producten op hetzelfde basisplatform gebaseerd zijn.”  Linda Claeys

(met dank aan Hager, Rittal, Schneider Electric en Teconex)

 Het systeemconcept van Rittal biedt voordelen bij de steeds engere integratie van IT- en industrietoepassingen doordat de producten op hetzelfde basisplatform gebaseerd zijn.

Integratech viert zijn 10 jarig bestaan!

En we zijn er trots op. Onze filosofie is altijd geweest u efficiënte en energiezuinige ledverlichtingsoplossingen te bieden. Sinds de oprichting is Integratech uw voorkeurspartner voor industriële, tertiaire, retail , infrastructuur en openbare verlichtingsbehoeften.

Integratech dankt u voor uw vertrouwen in de afgelopen 10 jaar!

Ontworpen door de installateur, voor de installateur Onze productontwikkelingsmanager geniet van jaren ervaring als installateur en begrijpt als geen ander wat u zoekt: kwaliteit en installatiegemak, zonder zorgen.

Integratech kiest er dan ook voor om de lichtplanner en installateur een compacte en overzichtelijke productrange aan te bieden, waarbij wij de grootste garantie geven op een betrouwbare en lange levensduur.

Quality first Het vergelijken van ledverlichting is nooit eenvoudig. Een armatuur met hetzelfde vermogen en hetzelfde lichtrendement heeft niet noodzakelijk dezelfde kwaliteit. Kleurweergave, warmteverspreiding kunnen verschillen en dit verschil kan alleen optreden na een bepaalde gebruiksperiode. Daarom vermelden wij steeds alle componenten: het type, het aantal led’s en het gebruikte stuurprogramma wordt steeds vermeld bij onze producten.

Transparante communicatie, een garantie voor kwaliteit.

P U B L I R E P O R TA G E

Member of Delta Light Group In 2017 heeft Integratech een nieuwe stap gezet in zijn groei en heeft de Delta Light group de meerderheid van Integratech verworven. Op die manier was het een fantastische opportuniteit voor Integratech om de krachten te bundelen met een vooraanstaande en wereldwijde speler, die zorgt voor inbreng van expertise, een ijzersterke reputatie en mogelijkheden om internationaal te groeien. Als aparte business unit binnen de Delta Light group zal Integratech zijn sterke groeipad blijven volgen onder leiding van het bestaand team.

Ontdek onze laatste innovaties in ledverlichting Onze nieuwe catalogus zal begin 2019 beschikbaar zijn en u kunt hem vandaag al bestellen: https://www.integratech.be/nl/ catalogus-aanvraag-2019

24 I o T

MEETS ART

Nelectra organiseert topevent Internet Of Things (IoT) was de rode draad doorheen het Nelectra event dat op 23 oktober plaatsvond in de Verbeke Foundation. In 12 infosessies kregen de deelnemers op één dag tijd een overzicht van de technologische ontwikkelingen in onze branche. Er werd ook snel en efficiënt ingegaan op praktische toepassingen en het wetgevend kader.

Naast de uiterst interessante infosessies en de speeddates met onze adviseurs, kregen de deelnemers ook de kans om de indrukwekkende off-gridinstallatie van de Verbeke Foundation te bewonderen. Wie nog tijd en zin had, bezocht ook de unieke tentoonstelling Groentopia rond groene energie en kreeg een rondleiding op het verrassende terrein te Kemzeke.

Bekijk het videoverslag op www.nelectra.be  Johan Martens

I oT M E E T S A R T

met 12 infosessies op 1 dag De infosessies

Joren Moelans en Anne Delanote (Fluvius): Uitrol van de digitale meter in Vlaanderen

William Stinissen (Volta): Laadinfrastructuur voor elektrische voertuigen

Peter Leemans Jurgen Van Ryckeghem (AllThingsTalk): IoT, beyond (Lemcko): Batterijopslag, the hype een haalbare kaart?

Nicole Gijsels (Cebeo): Francky Dedeyne AREI-Art 104 - Vuurbesten- (Keymusic): Retail­beleving dige kabels en marketing

Wouter Wissink (Groen Licht Vlaanderen – Volta): Intelligente lichtregelsystemen van de toekomst

Sandro Iacovella (ThermoVault): Slimme sturing van elektrische ruimte- en waterverwarmers

Ben Geens (CDI-Projects): Rudy Van den Bergh Toepassingen van de digita- (Electro Test): De nieuwe le meter brandnorm S21-100

Bjorn Boey (Rexel): Netwerk & Glasvezel­ technologie

Met dank aan Pieter Feys, de bezieler van dit event

Eddie Hooiveld (Maas Electro): Beeldvormaten (4K, 8K) overdracht

25

26 I o T

MEETS ART

Met dank aan de sponsors IoT MEETS Art kwam mede tot stand dankzij de sponsors ABB, Carbomat, Cebeo, Hager en Rexel. Zij waren aanwezig met een stand op de centraal gelegen marktplaats.

Wat betekent IoT voor hen en wat presenteerden zij op de marktplaats?

Cebeo maakte op de marktplaats duidelijk dat IoT en slimme oplossingen een opportuniteit vormen voor de elektrobranche. Er werd ook toegelicht hoe Cebeo daarin een rol speelt: “Geconnecteerde oplossingen zijn in onze sector een onomkeerbare evolutie. Cebeo speelt hierop in door het aanbieden van zowel de juiste producten als diensten. Deze situeren zich in de residentiële en tertiaire/commerciële sectoren vooral op het vlak van home & building automation, verlichting en consumer electro en HVAC. Cebeo kan de installateur begeleiden in zijn keuze van de oplossing aan de hand van professioneel advies en/of studiewerk.

Dit kan het geval zijn voor specifieke toepassingen zoals bijvoorbeeld videofonie, maar ook voor geïntegreerde

oplossingen met diverse technieken.

Daar liggen wellicht ook de grootste mogelijkheden van IoT: door de communicatie tussen diverse toepassingen creëer je meer comfort, veiligheid en energie-efficiëntie.”

ABB stelde haar nieuwe energie-opslagoplossing REACT 2 voor. Deze netgebonden omvormer met batterijopslag heeft een modulair ontwerp, waardoor hij tot 12 Kwh aan bruikbare energie kan opslaan. Hiermee worden woningen in toenemende mate zelfvoorzienend.

De zonne-energie die overdag wordt opgewekt en niet meteen benut, wordt opgeslagen in de hoog-voltage Li-Ion batterij, voor gebruik op een later tijdstip. De modulaire oplossing kan meegroeien met de behoeften van een huishouden van 4kWh tot aan 12 kWh en kan daarmee het externe energieverbruik beduidend verminderen en tot aan 90% in de eigen energiebehoefte voorzien.

Carbomat stelt dat Internet of Things iets is wat dagelijks gebruikt wordt: “Voor ons draait zowat 90% van onze werkinstrumenten als Webshop, REP systeem – E-shop, …. via de Cloud.”

Op de marktplaats presenteerde deze groothandel vooral de samenwerking

tussen haar Tech afdeling (puur elektrisch) en het Eco gedeelte (hernieuwbare energie): “Wij legden de nadruk op de ondersteuning van de grote projecten waarin we veel expertise hebben en een zeer goede begeleiding en ondersteuning kunnen bieden.”

Hager stelde zijn nieuwe IoT-controller voor. De TJA560 verbindt de wereld van dingen (Internet of Things of IoT) en digitale diensten met het KNXgebouwbeheer. Met de mogelijke integratie van maximaal 1000 functies is de IoT-controller in combinatie met KNX klaar voor de toekomst. Hij omvat al veel vooraf geïnstalleerde productinterfaces (Sonos, Amazon-echo, IFTTT, Netatmo, Philips hue, ...) en wordt voortdurend bijgewerkt: “Met onze nieuwe IoTcontroller biedt u uw klanten een snelle en eenvoudige oplossing om het KNXgebouwbeheersysteem uit te breiden met nieuwe functies, en dit zonder transformaties.”

De toepassingen zijn legio: u verlaat uw woning en wenst de afwezigheidsmodus te activeren via de spraakbediening …

Alles wordt mogelijk dankzij het IoT : het verlaagt de verwarming, schakelt het licht uit en zet automatisch de muziek uit.  Linda Claeys

TECHNISCHE INFO

27

Kabelberekeningen: een zegen of een vloek?

“Moeten kabelberekeningen gemaakt worden?” is een vraag die vaak gesteld wordt in de wereld van de elektriciens. Het antwoord hierop is eenvoudig: voor een huishoudelijke installatie, is het antwoord neen; voor alle andere installaties is het antwoord ja.

Kabelberekeningen geven een antwoorden op volgende vragen: • Voldoet de elektrische leiding in combinatie met zijn overstroombeveiliging in niet foutsituaties of beter gezegd -- Is de sectie van de elektrische leiding voldoende om ze gedurende tenminste 20 jaar de nominale stroom van de aanwezige overstroombeveiliging te laten voeren?

-- Is de spanningsval niet te groot om de verbruiker goed te laten opstarten en functioneren?

• Voldoet de elektrische leiding in combinatie met zijn overstroombeveiliging in foutsituaties of beter gezegd: -- Is de sectie van de elektrische leiding voldoende om in geval van een kortsluiting op de meest ongunstige plaats goed beschermd te zijn door de aanwezige kortsluitbeveiliging?

-- Is de sectie van de elektrische leiding voldoende om in geval van een isolatiefout de aanwezige overstroombeveiliging als beveiliging tegen onrechtstreekse aanraking voldoende snel te laten afschakelen met respect tot de relatieve conventionele grensspanning?

leidingen. Het MB van 27 juli 1981 specifieert voor deze installaties de doorsnede van de geleiders en de maximale nominale stroom van de overstroombeveiliging zoals weergegeven in onderstaande tabel.

De vermelde stroomwaarden wijken voor de kleine secties (1,5-2,5-4 mm²) minder dan 10% af van de toegelaten stroomwaarden die terug te vinden zijn in de norm voor kabelberekeningen, zijnde de IEC 60364-5-52, en dit bij de meest ongunstige plaatsing van een koperen meeraderige kabel met PVC-aderisolatie in een buis in een thermisch geïsoleerde wand bij een omgevingstemperatuur van 30°C, geen andere geleiders in de nabijheid en de zeer beperkte aanwezigheid van 3de harmonischen. Voor de grotere secties vanaf 6 mm² wijken de waarden minder dan 10 % af van de toegelaten waarden bij plaatsing in een buis in opbouw op de wand. Daarenboven moet ervan uit gegaan worden dat in huishoudelijke installaties geen geleiders continu de nominale stroom van de beveiliging voeren.

Ook art 138 van het AREI dat handelt over de maatregelen die moeten getroffen worden als bescherming tegen de gevolgen van spanningsdalingen is van toepassing. In het AREI worden geen maximaal toegelaten waarden voor spanningsdalingen opgegeven.

De norm vermeldt in een informatieve bijlage maximaal 3% voor verlichting en maximaal 5% voor andere gebruikers.

Elektrische leidingen in huishoudelijke lokalen overschrijden zelden een lengte van 35 m. De spanningsval bij een lengte van 35 m, bij een cosφ van 0,95 en bij de nominale stroom van de

overstroombeveiliging overeenkomstig bovenstaande tabel geeft maximaal 7,5%. Verbruikers die grote startstromen vragen zoals warmtepompen zonder de nodige maatregelen zoals softstarters, kunnen echter wel voor problemen zorgen en moeten met de nodige aandacht hiervoor geïnstalleerd worden.

Ervan uit gaand dat doorgaans de lengte minder is dan 35 m en dat de belasting lager is dan de nominale stroom van de beveiliging moet er wat spanningsval betreft geen probleem verwacht worden.

Artikel 124 van het AREI dat handelt over de beschermde lengte van de leidingen wordt eveneens gerespecteerd. Dit artikel legt op dat de lengte van leiding moet beperkt worden tot die lengte waarbij in geval van kortsluiting op het einde van de leiding de kortsluitstroombeveiliging ogenblikkelijk, in geval van een automatische schakelaar magnetisch afschakelt. Elektrische leidingen in huishoudelijke lokalen worden over het algemeen met C-automaten beveiligd en overschrijden zelden een lengte van 35 m. Bijgevolg is er aan deze voorwaarde voldaan bij navolging van de tabel in het MB van 27 juli 1981.

Tot slot is er nog artikel 86 van het AREI dat handelt over de bescherming tegen onrechtstreekse aanraking. Dit artikel legt op dat er aan het begin van een huishoudelijke installatie minstens een differentieel schakelaar met een aanspreekstroom van maximaal 300 mA moet geplaatst worden. Rekening houdend met een maximale spreidingsweerstand van de aardverbinding van maximaal 30 Ω (indien tussen 30 en 100 Ω moeten immers bijkomende differentieelschakelaars voorzien worden) betekent dit dat er maximaal continu een spanning van 300 mA x 30 Ω

Huishoudelijke installaties Voor huishoudelijke installaties zijn globaal genomen kabelberekeningen niet nodig omdat er standaard voldaan is aan de vereiste voorwaarden waarvoor kabelberekeningen een oplossing bieden.

Zo geldt voor huishoudelijke installaties art 117 van het AREI dat handelt over de toelaatbare stroom in elektrische

Doorsnede van de geleider (mm2) 1,5 2,5 4 6 10 16 25 35

Nominale stroom van de smeltveiligheid 10 A 16 A 20 A 32 A 50 A 63 A 80 A 100 A

Nominale stroom van de automatische schakelaar 16 A 20 A 25 A 40 A 63 A 80 A 100 A 125 A

28 T E C H N I S C H E

INFO

wel degelijk deel uit van de berekeningsnota’s bedoeld in het KB.

Kabelberekeningen

= 9 V (wet van Ohm) op de massa’s in een woning (buiten de badkamer, wasmachine, droogkast en afwasmachine waar maximaal 0,9 V continu kan aanwezig zijn) aanwezig kan zijn in geval van een isolatiefout met hoge impedantie. 9 V is lager dan de absolute conventionele grensspanning en bijgevolg ongevaarlijk. Daarenboven respecteert de schakelsnelheid van een differentieel schakelaar de relatieve conventionele grensspanning in geval van een isolatiefout met zeer lage impedantie overeenkomstig de norm voor differentieelschakelaars. Ook voor de selectieve differentieelschakelaars is dit het geval.

Bovenstaande verklaart waarom voor een doorsnee huishoudelijke installatie een kabelberekening overbodig is en bijgevolg ook niet opgelegd wordt als voor te leggen document bij het gelijkvormigheidsonderzoek voor de indienststelling.

Niet-huishoudelijke installaties Niet-huishoudelijke installaties kunnen sterk afwijken van huishoudelijke installaties. Denken we maar aan de plaatsingswijzen van de elektrische leidingen die niet meer standaard ingebouwd zijn maar bij voorbeeld op al dan niet geperforeerde, al dan niet gesloten kabelgoten geplaatst zijn. Ook kabelladders worden als drager gebruikt. Vaak liggen meerdere kabels samen, al dan niet geordend in lagen. Ook omgevingstemperaturen kunnen allerlei waarden aannemen ingeval van industriële installaties. Zo kunnen kabels in koelruimten maar even goed boven ovens geplaatst zijn.

Lengtes van elektrische leidingen zijn niet beperkt tot gemiddeld 35 m. Lengtes van honderden meters zijn geen uitzondering in grote industriële complexen

en magazijnen. Door de aanwezigheid van meer en meer vermogenselektronica (schakelende voedingen) worden bij afwezigheid van goede ingangs filters vervormde stromen uit het net getrokken.

In 3-fasige systemen met nulgeleider vloeien de 3de harmonischen en de veelvouden ervan door deze nulgeleider wat kan leiden tot overbelasting van de nulgeleider. Daarenboven geldt de verplichting van de automatische differentieel schakelaar niet voor niet-huishoudelijke installaties in ruimten die beschikken over gewaarschuwd(BA4) of bevoegd personeel(BA5). In geval van een TN-net zal immers meestal gekozen worden om de reeds aanwezige overstroombeveiligingen ook te gebruiken als actieve afschakelcomponenten bij de bescherming tegen onrechtstreekse aanraking.

Kabelberekeningen zijn in deze het enige middel om te controleren of voldaan is aan de eisen van het AREI met betrekking tot de toegelaten stroom van de elektrische leidingen, de bescherming tegen de gevolgen van een spanningsdaling, de bescherming tegen korstsluiting en de bescherming tegen onrechtstreekse aanraking.

In het KB van 4 december 2012 betreffende de minimale voorschriften inzake veiligheid van elektrische installaties op arbeidsplaatsen (B.S. 21.12.2012) staat in de Bijlage II betreffende de inhoud van de documentatie (het dossier) onder punt 3° “de berekeningsnota’s en de andere documenten die eventueel nodig zijn om de naleving van de bepalingen van dit besluit te beoordelen, in het bijzonder de bepalingen van de artikelen 7 tot en met 9” waarin verwezen wordt naar installaties die moeten voldoen aan het AREI, die dateren van voor het AREI en die onder uitzonderingen van het AREI vallen. Kabelberekeningen maken

Kabelberekeningen kunnen uitgevoerd worden met pen en papier, dit is echter zeer omslachtig en daarenboven moet de nodige documentatie zoals de kabelgegevens en de tabellen uit de norm beschikbaar zijn. Door de hoeveelheid werk is dit zeker niet de aanbevolen werkwijze bij het doorrekenen van een gehele installatie.

Het is veel eenvoudiger en efficiënter om gebruik te maken van beschikbare en door de erkende organismen aanvaarde berekeningssoftware op de markt.

In beide gevallen is het noodzakelijk dat de gekozen parameters zoals het soort elektrische leiding (adermateriaal, isolatiemateriaal, samenstelling), de gekozen beveiliging, plaatsing in de grond of niet, de omgevingstemperatuur, de plaatsingswijze, de nabijheid van andere geleiders, de aanwezigheid van harmonische stromen, enz. overeenstemmen met de werkelijkheid. Zo niet is het resultaat waardeloos want ook hier geldt “garbage in, garbage out.”

Het komt er bij het berekenen met pen en papier op neer om te werken met de juiste tabel uit de norm. Of bij gebruik van berekeningssoftware dat de juiste tabellen op de achtergrond wordt gebruikt in functie van de juist gekozen parameters.

Bij de keuze van een kabelberekeningssoftware moet men zeker de nodige aandacht schenken aan de mogelijkheden om tot een controleerbaar resultaat te komen en dit in een overzichtelijke vorm voor de erkende keuringsorganismen (op papier of elektronisch): • Mogelijkheid voor het gebruik van een multifabrikanten databank • Instelmogelijkheden van te volgen reglementering (AREI in België, NEN

TECHNISCHE INFO

1010 in Nederland, NF-C15-100 in Frankrijk, …)

• Gebruiksvriendelijkheid • Modulariteit (op maat van de behoefte) • Output na de berekening zoals een eendraadschema • Mogelijkheid tot bepalen van de meest economische kabelsectie, het meest economische beveiligingsapparaat • Aantoonbaarheid filiatie en selectiviteit • Print-out mogelijkheden • Mogelijkheid tot berekening van vitale kringen • Mogelijke taalkeuzes • Import en exportfuncties (ondersteunde formats: DXF, Excel, txt, …)

Besluit Voor doorsnee huishoudelijke installaties zijn geen kabelberekeningen vereist omdat de voorschriften van het AREI en uitvoeringsbesluiten (MB’s) voldoende sluitend zijn.

Voor niet huishoudelijke installaties zijn kabelberekeningen de enige mogelijkheid om te controleren en aan te tonen

dat voldaan is aan een de opgelegde voorschriften van het AREI. Kabelberekeningen zijn niet alleen iets voor ontwerpingenieurs, zijn niet iets academisch. Iedere elektricien die niet-huishoudelijke installaties ontwerpt en installeert, kan en moet het leren.

Erkende organismen kunnen immers in veel gevallen enkel op basis hiervan bij het gelijkvormigheidsonderzoek voor in dienststelling of belangrijke wijziging of uitbreiding van een niet-huishoudelijke installatie nagaan of de installatie conform het AREI is.

VOLTA geeft een basisopleiding kabelberekeningen in fout en niet-fout situatie, die afgesloten worden met een praktische demo met berekeningssoftware.

Opleidingen worden eveneens gegeven door andere instanties die betrokken zijn bij de elektrosector en door de aanbieders van de berekeningssoftware.  Danny Hermans, Coördinator technologie & regelgeving

29

Caneco Limit, het kabelberekeningsprogramma van Nelectra Kent u het Caneco Limit?

Dit kabelberekeningsprogramma werd door Nelectra -samen met het softwarebedrijf Electriciti- uitgewerkt en richt zich op de elektrotechnisch installateur die een gebruiksvriendelijk programma zoekt voor kabelberekening. Het programma is merkenonafhankelijk, conform de Belgische AREI-wetgeving en is uitsluitend beschikbaar voor Nelectra-leden.

Meer informatie omtrent dit pakket en de opleidingen? Surf dan snel naar onze website. www.nelectra.be Op onze website, onder het hoofdstukje ‘infosessies & vorming’ kunnen leden ook terecht voor het webinar ‘Wat kan kabelberekening voor u doen?’

Het nieuwe kastsysteem VX25 van Rittal Hoe het beste nog beter maken?

Deze vraag lag bij Rittal aan de basis van de ontwikkeling van het nieuwe schakelkastsysteem. Doorslaggevend element bij de ontwikkeling van de nieuwe kast was een grootschalig onderzoek bij kleine, middelgrote en grote bedrijven wereldwijd. Deze gebruikersanalyse leverde bijzonder waardevolle resultaten op. Zo’n 150 concrete vereisten voor de bouw van een nieuwe kast werden eruit gekristalliseerd, aangevuld met de resultaten uit bevraging bij klanten. Tijdens de ontwikkelingsfase hield Rittal met het belangrijkste rekening.

Resultaat: een kast die werkt in functies en processen Het nieuwe schakelkastsysteem VX25 staat voor veelzijdige mogelijkheden, een antwoord op alle klantvereisten en een perfecte symmetrie. Nooit eerder werd een schakelkast zo consequent afgestemd op maximaal gebruiksnut. Net als de kastenbouwer zelf denkt en werkt de VX25 in functies en processen.

Kastprofiel als kern van de innovatie Het innovatieve profiel onderscheidt zich door de beschikbare ruimte, de efficiëntie bij engineering en montage, de uitbreidingsmogelijkheden, de stabiliteit en daarmee ook door de veiligheid en flexibiliteit in het atelier bij de klant. Met de nieuwe behuizing is het gelukt alle belangrijke producteigenschappen van het bestaande TS 8 kastsysteem te behouden en deze met tal van nieuwe functies aanzienlijk uit te breiden.

www.rittal.be

30 T E C H N I S C H E

INFO

Zeg niet zomaar motor tegen een elektromotor!

Naast essentiële veiligheidseisen legt Europa ook meer en meer energetische eisen op aan producten die verhandeld en in dienst genomen worden binnen de EU. Via de Ecodesign kaderrichtlijn 2009/125/EC kunnen immers specifieke verordeningen met Ecodesign-eisen voor producten gemaakt worden. Vaak gaat het hier om eisen met betrekking tot de energie-efficiëntie maar ook eisen met betrekking tot de waterconsumptie of geluid kunnen opgelegd worden.

Omdat motoren 70% van het elektriciteitsverbruik in productiebedrijven in de Gemeenschap voor hun rekening namen is Verordening (EG) Nr. 640/2009 van 22 juli 2009 betreffende eisen inzake ecologisch ontwerp voor elektromotoren, gepubliceerd in het publicatieblad van de Europese Unie op 23 juli 2009. Deze verordening is van toepassing vanaf 12 augustus 2009.

De bedoeling van de verordening is om de energie-efficiëntie van deze motorsystemen op kosteneffectieve wijze met 20 tot 30 % te verbeteren door het gebruik van energie-efficiënte motoren op te leggen. Oud nieuws, zult u zeggen. En wat heb ik als elektroinstallateur te maken met ecodesigneisen voor elektromotoren? Toch staan er een aantal belangrijke zaken in deze verordening waar de elektroinstallateur zeker van op de hoogte moet zijn.

Wat zegt de Verordening Nr. 640/2009?

In deze verordening worden eisen inzake ecologisch ontwerp vastgesteld voor het in de handel brengen en het in dienst nemen van motoren, ook als deze in andere producten zijn geïntegreerd met een aantal uitzonderingen zoals motoren ontworpen om te functioneren in een vloeistof, motoren die volledig in een product zijn geïntegreerd, motoren ontworpen om te werken in extreme omstandigheden zoals grote hoogte, hoge temperatuur, en

remmotoren. Onder motor verstaat de verordening een elektrische driefasige kooiankermotor van 50 Hz of 50/60 Hz met vast toerental, met 2 tot 6 polen, met een nominale spanning UN tot 1 000 V en met een nominaal vermogen PN tussen 0,75 kW en 375 kW. Een snelheidsvariator(VSD) is een elektronische vermogensomzetter die de aan de motor geleverde driefasenspanning met een frequentie van 50 Hz continu laat variëren om het mechanische vermogen van de motor te regelen volgens het koppel of het toerental van de door de motor aangedreven toepassing. Norm EN-IEC 60034-30-1:2014: Roterende elektrische machines - Deel 30-1: Rendementsklassen van door met wisselspanning uit het net gevoede motoren (IE-code) bepaalt de testen en eisen waaraan motoren moeten voldoen om ze te kunnen indelen in 4 rendementsklassen (efficiëntie­ niveaus), zijnde IE1 tot IE4 waarbij IE4 het meest performant is.

De verordening legt met betrekking het in de handel brengen en het in dienst nemen van motoren volgende eisen op in relatie tot het motorvermogen en tot de efficiëntieniveaus:

Informatieverplichtingen Verder legt de verordening informatieverplichtingen op aan de (motoren) fabrikanten.

Vanaf 16 juni 2011 moet de in de punten 1 tot en met 12 vermelde

Van toepassing vanaf

Motorvermogen

Minimum efficiëntieniveau

16 juni 2011

0,75-375kW

IE2

1 januari 2015

7,5-375kW

IE2 + VSD of IE3

1 januari 2017

0,75-375 kW

IE2 + VSD of IE3

TECHNISCHE INFO

informatie over motoren zichtbaar worden vermeld op: a) de technische documentatie van motoren; b) de technische documentatie van producten waarin motoren zijn geïntegreerd; c) vrij toegankelijke websites van motorenfabrikanten; d) vrij toegankelijke websites van fabrikanten van producten waarin motoren zijn geïntegreerd.

Wat de technische documentatie betreft, moet de informatie in de in de punten 1 tot en met 12 vermelde volgorde worden vermeld. De informatie hoeft niet exact volgens de onderstaande bewoordingen te worden vermeld. Ze mag ook worden weergegeven met behulp van grafieken, cijfers of symbolen: 1. nominale efficiëntie (η) bij volledige nominale belasting en spanning (UN) en bij 75 % en 50 % van de nominale belasting en spanning; 2. : „IE2” of „IE3”; 3. fabricagejaar; 4. naam of handelsmerk van de fabrikant, handelsregisternummer en vestigingsplaats van de fabrikant; 5. modelnummer van het product; 6. aantal polen van de motor; 7. nominaal vermogen of bereik van het nominaal vermogen (kW); 8. nominale ingangsfrequentie(s) van de motor (Hz); 9. nominale spanning of bereik van de nominale spanning (V); 10. nominaal toerental of bereik van 11. informatie betreffende de demontage, recycling of verwijdering aan het eind van de levensduur; NL 23.7.2009 Publicatieblad van de Europese Unie L 191/31 12. Informatie over het bereik van de bedrijfsomstandigheden waarvoor

de motor specifiek is ontworpen: I. Niveau boven de zeespiegel; II. omgevingstemperatuur, inclusief voor motoren met luchtkoeling; III. temperatuur van het koelwater aan de ingang van het product; IV. maximale bedrijfstemperatuur; V. mogelijk explosieve omgevingen.

De in de punten 1, 2 en 3 vermelde informatie moet op duurzame wijze worden aangebracht op of in de nabijheid van het typeplaatje van de motor.

De in de punten 1 tot en met 12 vermelde informatie hoeft niet te worden gepubliceerd op de vrij toegankelijke website van de motorfabrikant wanneer het motoren met een bijzonder mechanisch en elektrisch ontwerp betreft die op basis van de wensen van de klant zijn gebouwd.

Informatie over de vereiste om motoren die niet aan het IE3efficiëntie­niveau beantwoorden uit te rusten met een snelheidsvariator(VSD), moet zichtbaar worden vermeld op het typeplaatje en in de technische documentatie van de motor: a. vanaf 1 januari 2015 voor motoren met een nominaal vermogen van 7,5-375 kW, b. vanaf 1 januari 2017 voor motoren met een nominaal vermogen van 0,75-375 kW. In de technische documentatie moeten de fabrikanten informatie verstrekken over specifieke voorzorgen die moeten worden genomen bij de assemblage, de installatie, het onderhoud of het gebruik van motoren met snelheidsvariatoren(VSD), inclusief informatie over de wijze waarop elektrische en

31

magnetische velden van snelheids-variatoren(VSD) tot een minimum kunnen worden beperkt.

Wat betekent dit voor u?

Wanneer een motor waarop verordening Nr. 640/2009 van toepassing is, moet vervangen worden moet er bijgevolg voldaan worden aan de eisen van de verordening. Motoren moeten dus een minimumefficiëntie-niveau IE2 hebben. In het geval van niveau IE2 moet er daarenboven een snelheidsvariator(VSD) geïnstalleerd worden voor motoren van 0,75 tot 375 kW. Het is eveneens nodig om te controleren of de fabrikant voldaan heeft aan de opgelegde informatie-verplichtingen om de juiste motor te kiezen en te installeren. Daar het hier gaat om energie-efficiënte en niet om veiligheidsaspecten zal het erkende organisme dat de conformiteit met het AREI controleert voor in dienst name bij niet naleven van de verordening geen inbreuken of opmerkingen hierover vermelden in het controleverslag. De uitbater of zijn gemachtigde zullen wel eisen dat de verordening nageleefd wordt want een verordening heeft kracht van wet.

Daarenboven levert energie-efficiëntie geld op. Voor de elektroinstallateur is het bijgevolg een verplichting om de verordening na te leven om achteraf problemen en discussies met de opdrachtgever, zijnde de uitbater of zijn gemachtigde te vermijden.  Danny Hermans Coördinator technologie & regelgeving

32 T E C H N I S C H E

INFO

Risicoaspecten in automatisatie: hoe kiest u het geschikte systeem?

Hoe bepaalt u met welk systeem u gaat werken? En waar moet u bij die keuze rekening mee houden?

Een vooraf bepaald programma – dat al dan niet repetitief is en/of eigen bijsturing vereist – zal bijkomende risico’s met zich meebrengen. Er zijn heel wat normatieve voorschriften voorhanden – voor zelfs zeer specifieke toepassingen – maar het combineren van verschillende voorschriften is niet altijd mogelijk vanuit technisch standpunt.

Wij zetten voor u een aantal aandachts-

een rechtstreekse impact op de te over-

punten op een rij die de voorbereiding

bruggen afstand en de onderhoudsvriende-

tijdens het keuzeproces alvast een pak

lijkheid van het systeem.

overzichtelijker maken.

• haalbaarheidsstudie

Optie: DC

· stand-alone-systeem

Indien u kiest voor DC heeft u geen bij-

· in bestaand net

komende wisselrichter voor redundantie

· …

en geen LC-wisselenergie nodig. Door de

• systeemkeuze

afwezigheid van een nuldoorgang moet

· PLC

u wel rekening houden met een moeilijk

· klassiek

te onderbreken signaal. Aangezien het

· modulair

meestal om een klein vermogen gaat, is dat

· …

meestal echter verwaarloosbaar.

• communicatie · draadloos

Optie: AC

· bekabeld

Kiezen voor AC kan uiteraard ook. Het is

· fiber optic

alleen vaak niet standaard voorzien om

· …

dat zonder stuurtrafo te kunnen doen.

• restrisco’s · automatisch wederinschakeling op fouten

Een te hoge stuurspanning is voor lange afstanden in eerste instantie logisch, maar u moet er wel op letten dat een onder-

· fouttolerantie

breking mogelijk blijft door opgestapelde

· gevolgrisico’s aan de beweging

energie in de combinatie van bekrachti-

· …

gingsspoel en kabelcapaciteit.

• redundantie

Een goede richtwaarde voor de kabel

· stuurbrontype

capaciteit is 0.2 micro Farad per km. Dit

· responsietijden

zorgt ervoor dat bijvoorbeeld voor een im-

· autonomie van de bron

pulscontact sturing als vuistregel voor de

· …

maximale lengte van de stuurstroombaan onderstaande kan aangewend worden:

Stuurspanningskeuze We beperken ons binnen deze uitgebreide lijst even tot de stuurspanningskeuze.

Hoewel de huidige systeemelementen steeds minder energie nodig hebben, is het vermogen toch erg belangrijk. Er zijn

L < 600 .PH / Uc² (km) met PH: Nominaal houdvermogen van het stuurelement in (VA) UC: Nominale stuurspanning (V)

Bepalen van fouttolerantie

immers veel elementen die in werking zijn.

Bovendien moet u rekening houden met

Bij het bepalen van de fouttolerantie

gelijktijdigheidsfactoren en de moge-

– zwevend of star geaard – zijn

lijkheid tot verdere uitbreiding van het

onderhoudsvriendelijkheid en

systeem. Bij afwezigheid van de stuurbron

éénduidigheid in foutlocalisatie de

is een volledige stilstand namelijk meestal

belangrijkste criteria. De autonomie

het gevolg.

van de stuurbron is meestal van groot

Ook het niveau van de stuurspanning is

belang bij uitgebreide systemen. Maar

een belangrijke factor. Die waarde heeft

ook terugmelding van positie van de

TECHNISCHE INFO

aangestuurde elementen, dataopslag,

Storings-analyse later is meestal éénvoudi-

beveiligingsinrichtingen zorgen dan voor

historiek, de mogelijkheid tot bistabiele

ger voor een radiale verdeling.

duidelijkheid.

werking, draadbreukveilige aanleg,…

In dit verband is te vermelden dat een

bepalen mee de kwaliteit van de

fiber optics, of draadloze communicatie

Omdat u natuurlijk niet alles kan voorzien

stuurspanning.

uiteraard ook oplossingen bieden in een

tijdens zulke tests, moet u er rekening mee

In de praktijk blijkt dat zeer kleine ener-

keuze voor aansturing.

houden dat u op het einde van de testfase

gieniveaus in de aansturing makkelijker

Een terugmelding van eind-posities en

nog verder zal moeten finetunen.

door externe factoren beïnvloed kunnen

verlies van connectiviteit dienen uiteraard

worden.

ook hier tot de veilige rustpositie te leiden.

Door o.a. stuurspanningsbedrading aan te leggen in de onmiddellijke nabijheid van één-aderige krachtstroomvoedingen kan door elektromagnetische inductie voldoende energie in de stuurbekabeling gegenereerd worden om een verstoring van het signaal te veroorzaken.

Voor wat betreft de configuratie van klassieke stuurspanningsbekabeling verdient een radiale verdeling meestal de voorkeur i.p.v. een lus structuur om onafhankelijkheid te verhogen.

Dit leidt meestal tot de noodzaak om een volledig bedrading van de terugmelding naar de centrale aansturing te voorzien i.p.v. van dit lokaal door te lussen.

Hét domotica alternatief!       

De meest geschikte behuizing Bij de keuze van behuizing om de aansturing op te bergen zijn bereikbaarheid, onderhoudsvriendelijke, ergonomische opstelling en compartimentering t.o.v. krachtstroombronnen cruciaal.

Daarnaast moet u ook rekening houden met de vereisten die door externe factoren worden bepaald.

Een evaluatie en een veldtest met foutsimulaties, continuïteitsmetingen, isolatiemetingen, testen van bewakingssystemen, alarmmeldingen, ultieme

Eltako Wireless

Draadloos Zonder batterijen Zowel drukknoppen als sensoren Betaalbaar Makkelijk te installeren Betrouwbaar Flexibel

www.eltako.com/vl

SERELEC NV • Gasmeterlaan 207 • 9000 Gent 09/ 223.24.29. info@serelec-nv.be

33

34 8

VR AGEN A AN

De mens achter….

Peter Vanthienen (Formulemanager Brio)

Op deze pagina willen wij bekende en niet-zo-bekende mensen uit de elektrosector een aantal minder evidente vragen stellen. Privé-vragen, die de mens achter de professional laten zien. Deze maand is het de beurt aan Peter Vanthienen.

Wat is het eerste dat u doet als u ‘s morgens opstaat?

Het eerste wat ik doe is kijken naar mijn iPad: even het nieuws checken en enkele mails reeds beantwoorden of deleten , daarna kan ik dan rustig ontbijten

Wat was het eerste waar u aan dacht toen u vanmorgen wakker werd?

Aan Linda van Nelectra! Welke foto gaan we doorsturen voor het artikel…

Wat is uw lievelingsgerecht?

Aangezien ik zelf graag kook, weet ik hoe moeilijk het is om de verfijnde keuken op een bord te krijgen. Een lekkere vis of een heerlijk stukje vlees gaat er bij mij wel in.

Hoe brengt u graag uw vrije tijd door?

Veel vrije tijd is er niet echt. Als ik niet met Brio bezig ben, gaat de aandacht naar familie en vrienden. Mijn mama is pas 91 geworden en zij krijgt uiteraard de nodige aandacht. Ook het onderhoud van de tuin doe ik met veel plezier.

Op welke verwezenlijking bent u trots?

Uiteraard ben ik zeer trots te kunnen zeggen dat we met Brio de spreekwoordelijke steen in de rivier verlegd hebben! Waar 5 jaar geleden alles leek vast te staan, hebben we nu toch al een hele weg afgelegd. En het fijne nieuws is, dat er zich steeds nieuwe opportuniteiten aandienen.

Waar wordt u blij van?

Ik word heel blij als ik de mensen rond mij gelukkig zie! Ook van kleine fijne dingen kan ik intens genieten: een goede song, een fijn artikel, een klein succesje…

Wat is uw levensmotto?

Leer dansen in de regen in plaats van te wachten tot de storm overgaat

Hoe komt u tot rust?

Ik heb ooit in Bali geleerd dat je overal en op elk moment aan mindfulness kan doen… zelfs in de auto. En dat komt mij goed uit tijdens de 50.000 km per jaar!

e-learning laadinfrastructuur

Leren op je eigen tempo, wanneer het jou uitkomt?

Dat kan nu dankzij het online leerplatform van Volta.

Het startschot werd gegeven met de e-learningmodule ‘laadinfrastructuur’.

volta-org.be/nl/ werkgevers

Inschrijven op de module kan via de website of de QR-code links.

Andere thema’s volgen snel, dus hou zeker onze website in de gaten!

KRACHTIGER LICHT NODIG? WIJ HEBBEN EEN OPLOSSING.

BENELUX.LEDVANCE.COM

LED ARMATUREN. MODERN. EFFICIËNT. Aan LED verlichting worden tegenwoordig hoge eisen gesteld, zowel qua kwaliteit als qua prijs-prestatieverhouding. Met LEDVANCE® LED armaturen bieden wij een winnende combinatie van aantrekkelijk design, hoge efficiëntie, betrouwbare kwaliteit en tot 5 jaar garantie.