ElektroVisie 2023 nr 2 - NL

IN DEZE EDITIE

 Merckx Elektro: “We willen onze klanten de beste service blijven bieden”

 Het belang van warmtekrachtkoppeling bij de energietransitie

 Wat zijn de voornaamste trends bij verdeelborden?

 Hoogfrequente power quality en supraharmonischen: meten is weten

Een schakelaar? Of volmaakt met slechts één aanraking? De Gira tastsensor 4 is meer dan alleen aan of uit. Hij is veelzijdig qua design. Pure intuïtie. En comfortabel configureerbaar voor KNX functies zoals entertainment, jaloezie, temperatuur of licht.

Een schakelaar die oriëntatie biedt en waarmee we niet alleen het Smart Home, maar ook heel eenvoudig ons gevoel

Voelen. Sturen.

Gira / Smart Home / Gira

De lezer reflecteert!

De -quasi- witte pagina van deze ‘Viviane reflecteert’ is geen toeval. Ze vertaalt op een grafische wijze de heikele situatie van de instroom in onze sector. De bladzijde kan niet opgevuld worden.

We hebben een gebrek aan geschoolde technici, de kennis van instromende werknemers laat te wensen over. Werken op aanscherpen van kennis en vaardigheden en aantrekkelijker maken van onze technische beroepen is geen vrijblijvende keuze meer. Dit wit blad moet worden opgevuld, samen met al onze stakeholders.

Witte pagina’s worden zeer binnenkort beschreven met politieke memoranda. De verkiezingen komen er aan.

We vullen dit wit blad niet zelf op, maar vragen aan (onder andere) u, lezer, de stoffering van de inhoud van ons memorandum. Voor die ene keer is het dus niet “Viviane reflecteert” maar “de ElektroVisie-lezer reflecteert”! Ik kijk met plezier uit naar uw constructieve voorstellen.

Reageren?

Viviane Camphyn

Gedelegeerd

bestuurder Nelectra

viviane.camphyn@nelectra.be

De mens achter Geert Maenhout (Managing Director GPC Europe) 35 22

Wat zijn de voornaamste trends bij verdeelborden?

Informatietijdschrift voor de professionelen uit de elektrosector. ElektroVisie/ElectroVision heeft een oplage van 8.019 exemplaren en is een tweemaandelijkse uitgave van:

het Nationaal Verbond van Zelfstandige Elektriciens en Handelaars in Elektrische Toestellen vzw (afgekort Nelectra), Stationlei 78 bus 1/1, 1800 Vilvoorde · BE 0410 342 662 RPR Brussel

T: 02 550 17 11, info@nelectra.be, www.nelectra.be

redactieraad Viviane Camphyn, Dirk Van Steenlandt, Eric Claus, Ludo Holemans, Frank Vanlangendonck, Rudy Van den Bergh, Danny Hermans, Linda Claeys, Fallon Declerck, Els Heyrman

hoofdredacteur Els Heyrman 02 550 17 21 els.heyrman@nelectra.be

reclameregie

Trevi · Kelly Vander Haeghen

Meerlaan 9 · 9620 Zottegem 09 326 74 51 kelly@trevi-regie.be

De artikels en de advertenties verschijnen onder de verantwoordelijkheid van de auteurs en de adverteerders. Overname van artikels is toegestaan mits schriftelijke toestemming van de uitgever.

Lid van de Unie van Uitgevers van de Periodieke Pers.

plaatsen

reportages Linda Claeys linda.claeys@nelectra.be

verantwoordelijke uitgever

Viviane Camphyn

Stationlei 78 bus 1/1 · 1800 Vilvoorde 02 550 17 11

vertaling

Akira Translations translations@akiratranslations.be

drukkerij

Bredero Graphics administratie

Nadia Van Nuffel · 02 550 17 17

nadia.vannuffel@nelectra.be

Marian Hemerijckx · 02 550 17 18 marian.hemerijckx@nelectra.be cover Pat Verbruggen

Nelectra verwerkt uw persoonsgegevens met het oog op leden- of prospectenbeheer. Indien u dit niet wil, volstaat een mail naar info@nelectra.be. U kan uw gegevens inkijken en laten aanpassen via een eenvoudig verzoek, mét bewijs van identiteit, aan Nelectra, Stationlei 78 bus 1/1, 1800 Vilvoorde of via info@nelectra.be. Met vragen of klachten over gegevensverwerking kan u terecht bij de Gegevensbeschermingsautoriteit. Het algemeen privacybeleid vindt u op onze website www.nelectra.be. Uw gegevens werden mogelijks verkregen via een externe databank. Op eenvoudig verzoek kunt u meer info verkrijgen.

“Welk btw-tarief is van toepassing bij het

van een laadstation?”

3

De lezer reflecteert!

6 3de generatie Merckx Elektro: “We willen onze klanten de beste service blijven bieden”

8 Nelectra informeert

10 Vinger aan de pols

13 Nelectra Oost-Vlaanderen viert het nieuwe jaar

12 Sectornieuws

13 Thei Noukens breekt een lans voor vriendelijkheid

14 “Alia Security Day: bron van informatie in een snel evoluerende markt”

16 Europa

De uitfasering van F-gassen moet sneller

18 Hernieuwbare energie

Het belang van warmtekrachtkoppeling bij de energietransitie

20 Welke infosessies mag u verwachten?

22 Dossier verdeelborden

22 Wat zijn de voornaamste trends?

24 Technische info: aan welke voorwaarden moet een elektrisch verdeelbord voldoen?

26 Technische info

26 Elektrische leidingen en brandwerendheid: waar moet u rekening mee houden?

30 Gelijkspanning, een nieuwe uitdaging voor de elektricien.

32 Hoogfrequente power quality en supraharmonischen: meten is weten

35 8 vragen aan

Geert Maenhout (Managing Director GPC Europe)

“Alia Security Day: bron van informatie in een snel evoluerende markt”

Viviane reflecteert

3de generatie Merckx Elektro: “We willen

De naam ‘Merckx Elektro’ klinkt als een klok in Bornem en omstreken. Drie generaties lang staat deze zaak bekend als dé winkel voor alle huishoudtoestellen gekoppeld aan een betrouwbare service na verkoop in het eigen herstelatelier. En het is bij die 3de generatie dat we verwelkomd werden door Annelies Merckx en Nico Pauwels.

Nico Pauwels stapte reeds in 2000 mee in de zaak, toen nog in handen van de ouders van Annelies. Na een carrière als cameraman bij de Oost-Vlaamse regionale televisie, waar hij vaak op pad ging met ondergetekende, ging hij aan de slag als hersteller in de winkel. “Ik heb sowieso veel affiniteit met techniek, maar ook voor mij was het repareren van toestellen behoorlijk nieuw. Daarbij heb ik het geluk gehad om ontzettend veel te kunnen leren van de vader van Annelies, Benny Merckx.”

Annelies vervoegde pas in 2009 de zaak: “Ik was een gedreven maatschappelijk assistent in de thuiszorg. En hoewel ik opgroeide in de zaak van mijn ouders, had ik nooit verwacht dat ik de winkel ooit zou overnemen… Maar het is anders gelopen.”

Samen gaven ze Elektro Merckx een stevige makeover. De winkel was te klein geworden, dus werd er verhuisd: “We hebben het bedrijf van Nico’s vader, die smid was, volledig verbouwd tot een gloednieuwe winkel, herstelatelier en opslagruimte,” vertelt Annelies.

In de zomer van vorig jaar stonden ze voor een behoorlijke uitdaging en werden ze verplicht om hun werking aan te passen wegens langdurige ziekte van een hersteller in vaste dienst. Sindsdien beperkt Merckx Elektro het aantal merken dat gerepareerd wordt. Bovendien werd ook de regio waar aan huis geleverd of hersteld wordt, begrensd tot Bornem, Sint-Amands, Puurs en Temse. “Het is jammer dat we moeten downsizen,” besluit Annelies, “Maar voor ons is het cruciaal om -net als de voorgaande generatiesde beste service te blijven bieden aan onze klanten.”

 Els Heyrman

 Pat Verbruggen

onze klanten de beste service blijven bieden”

Bij Nelectra kan u als lid steeds terecht bij onze adviseurs met al uw vragen over juridische, technische, sociale, fiscale, …. materies. Hierbij een paar interessante vragen die de voorbije maanden de revue passeerden.

Wanneer mogen twee draadbussen onder één klem?

Eigenlijk moeten draadbussen altijd op soepele draden geperst worden. Dus niet alleen bij schroefklemmen, ook bij steekklemmen. Jammer genoeg is het soms niet mogelijk om een dubbele of twee enkele draadbussen in één klem te steken.

We bekijken eerst even wat het AREI en de normen hierover zeggen:

AREI Afdeling 5.2.6. Verbindingen

• Onderafdeling 5.2.6.1. Algemeenheden

De verbindingen voor koppelingen, aansluitingen of aftakkingen worden volgens de regels van goed vakmanschap uitgevoerd in kasten, borden, verbindings- of aftakdozen, aan de klemmen van schakelaars of contactdozen, of in de plafonddozen met voldoende volume voor het ophangen van verlichtingstoestellen. Als we spreken over regels van goed vakmanschap dan moeten we naar de normen gaan kijken. De fabrikant van een elektriciteit component zal in zijn technische info bepalen hoe hij deze normen toegepast en in de bijgeleverde instructie de nodige info geven.

• Onderafdeling 5.3.5.5.e

Dit is het algemeen principe

De elektrische verbindingen tussen de differentieelstroominrichting enerzijds en de beschermingsinrichting of - inrichtingen tegen overstroom onmiddellijk erna geplaatst anderzijds, moeten verwezenlijkt worden door middel van stugge

geleiders. Deze verbinding verwezenlijkt met soepele geleiders wordt eveneens toegelaten voor zover de draadjes aan beide uiteinden worden samengehouden door hetzij samenknijpende hulzen door middel van een gepast werktuig aangebracht, hetzij elk ander systeem dat minstens een gelijkwaardig.

Wat zegt de EN-IEC 61439?

De EN-IEC 61439 is de norm voor laagspanningsschakel- en verdeelinrichtingen en bestaat uit een aantal onderdelen. In 8.6.3 vinden we het volgende terug: “In het algemeen behoort er slechts één geleider op een aansluitklem te worden aangesloten; het aansluiten van twee of meer geleiders op één aansluitklem is uitsluitend toegelaten wanneer de aansluitklemmen daarvoor zijn ontworpen“.

Als we het AREI en de norm analyseren, mag er dus maar één draadbus onder een klem, tenzij de fabrikant aangeeft dat de klemmen van het component geschikt zijn voor twee draden. Of dit het geval is, kan u terugvinden in de technische specificaties van het component. Het spreekt voor zich dat de voorschriften van de fabrikant strikt dienen opgevolgd te worden. De fabrikant kan bijvoorbeeld stellen dat de toepassing mag, mits de draden van gelijke doorsnede zijn, uit hetzelfde materiaal bestaan, de maximale diameter niet overschrijden en je ze naast elkaar in plaats van op elkaar plaatst in de betreffende kooiklem.

Ook voor de draadhulzen en steekklemmen geldt het advies om nauwgezet de handleiding van de fabrikant te volgen, want bij sommige soorten klemmen mogen bijvoorbeeld geen draadhulzen gebruikt worden. De instructies van de fabrikant moet u dus zien als de regels van goed vakmanschap voor zijn product.

Opgelet met de EN-IEC 60204 voor stuurborden!

Daar gebruiken ze draadhulzen waar twee soepele draden in kunnen om het probleem op te lossen van twee draden onder een klem. (FS)

Welk btw-tarief is van toepassing bij het plaatsen van een laadstation?

De term laadstation omvat zowel laadpalen die verankerd zijn in de grond, als laadpunten die meestal op de muur van een gebouw worden bevestigd. Wanneer het laadstation in België wordt geïnstalleerd, is er Belgische btw op van toepassing en geldt in principe het normale btw-tarief van 21%. Ook de levering van een laadstation, zonder plaatsing, is steeds onderworpen aan dit standaardtarief van 21% btw.

Wanneer het laadstation echter in een privéwoning wordt geïnstalleerd, kan onder bepaalde voorwaarden gebruik gemaakt worden van het verlaagd btwtarief van 6% voor werken in onroerende staat of daarmee gelijkgestelde werken. Zo moet de woning tenminste 10 jaar in gebruik zijn, uitsluitend of hoofdzakelijk

Voor meer informatie, contacteer onze Nelectra-adviseurs:

Freddy Steenackers freddy.steenackers@nelectra.be 02/ 550.17.23

Fallon Declerck fallon.declerck@nelectra.be 02/550.17.14

als privéwoning dienen en moeten de werken betrekking hebben op de eigenlijke woning. Concreet wordt dit laatste geacht het geval te zijn en kan er dus gebruik gemaakt worden van het verlaagd tarief van 6% btw, indien het laadstation wordt geplaatst:

• in de eigenlijke privéwoning of aan de buitengevel ervan, of

• in of aan de gevel van de garage of carport van de bewoner van de privéwoning, hieronder inbegrepen privatieve garageboxen van appartementsgebouwen, en privatieve staanplaatsen in of onder een appartementsgebouw, voor zover het appartement waartoe deze behoren als privéwoning wordt gebruikt, of

• aan de toegangsweg die de openbare weg verbindt met de garage die deel uitmaakt van de eigenlijke woning of met de voornaamste toegang tot de woning of het gebouw, of

• op het buitenterras dat deel uitmaakt van de woning omdat het eraan grenst.

Deze uitzondering moet strikt geïnterpreteerd worden! Dit betekent dat wanneer het laadstation op een andere plaats wordt geïnstalleerd, het verlaagd btw-tarief niet kan worden toegepast. Bijgevolg geldt het normale tarief van 21% bij de plaatsing van een laadstation in de tuin of aan een parkeerplaats naast de oprit of voor het gebouw. Het standaardtarief is ook van toepassing indien de laadpaal bijvoorbeeld wordt geplaatst in een garagebox die niet bij de privéwoning van de bewoner hoort (bijvoorbeeld wanneer de bewoner van een privéwoning niet over een eigen garage beschikt, maar bijvoorbeeld een garagebox aankoopt in de buurt van de privéwoning).

Wanneer de installatie van een laadstation gefactureerd wordt aan een btw-plichtige klant, dan moet de factuur opgemaakt worden met verlegging van btw naar de medecontractant(*). De klant voldoet in dat geval de btw via zijn eigen btw-aangifte en kan de btw recupereren in functie van het beroepsmatig gebruik.

De verlegging van heffing geldt niet enkel voor de levering met plaatsing van het laadstation, maar is ook van toepassing op het onderhoud en andere bijkomstige diensten (bv. toegang tot digitaal platform), op voorwaarde dat dit vervat is in één contract waarnaar op elke factuur wordt verwezen.

Voor meer informatie en voorbeelden verwijzen we naar de ‘Circulaire 2021/C/113 betreffende de installatie van laadstations voor elektrische voertuigen en leveringen en diensten met betrekking tot die laadstations.’ (FD)

(*) Tot voor kort was het voldoende om op de factuur ‘btw verlengd’ te vermelden. Sinds 1 januari 2023 moet in de plaats daarvan een nieuwe vermelding op de factuur worden opgenomen. Nelectra-leden werden hierover geïnformeerd en vinden de correcte formulering terug op onze website, via volgende link

De beste kaart voor uw extralegale voordelen

Groter netwerk dan ooit dankzij de Mastercard-technologie.

Kaart te gebruiken met het hele gezin, in een digitale versie in een Apple WalletTM of Google WalletTM.

Uw medewerkers doen hun online aankopen op hun favoriete websites.

De eerste kaart van gerecycleerd pvc op de markt.

Persbericht Nelectra: aantal overheidsopdrachten voor kmo's gaat achteruit

Uit nieuwe Europese cijfers bleek dat in 2021 het aantal gunningen van overheidsopdrachten aan kmo’s opnieuw is gedaald ten opzichte van 2020, van 34 procent naar 28 procent. Opmerkelijk is dat de deelname door kmo’s aan overheidsopdrachten wél gestegen is, van 54 procent in 2020 naar 59 procent in 2021. Samen met Unizo roept Nelectra alle overheden op om de beloofde acties nu om te zetten in de praktijk en stuurde daaromtrent een persbericht uit, met als titel “Tijd om de goede intenties om te zetten in de praktijk”.

Het volledige persbericht kan u nalezen via volgende link:

Nelectra neemt fiscaal hervormingsvoorstel onder de loep

Federaal minister van Financiën Vincent Van Peteghem presenteerde onlangs zijn plannen voor een eerste fase van de bredere fiscale hervorming. Deze blauwdruk bestaat uit een twintigtal maatregelen die 6 miljard euro aan belastingen doen verschuiven. Ze zijn gebaseerd op een aantal basisprincipes: de lasten op arbeid moeten dalen, de belastingen op vermogen moeten stijgen, de concurrentiekracht van bedrijven wordt gevrijwaard en de fiscaliteit wordt groener, gezonder en eenvoudiger. Dat leidt tot een forse lijst van ingrepen die al vanaf 2024 zouden kunnen ingaan. Dit voorstel moet uiteraard nog besproken worden in de regering en kan nog worden aangepast, maar twee zaken zijn voor Nelectra alvast cruciaal: het behoud van een verlaagd btw-tarief voor renovatiewerken en de invoering van een verlaagd btw-tarief voor herstelling van elektrotoestellen.

Behoud verlaagd btw-tarief voor renovatiewerken

In het fiscale hervormingsplan verdwijnen de huidige verlaagde btw-tarieven van 6% en 12% en worden deze vervangen door één nieuw tarief van 9%. Deze harmonisering moet in eerste instantie zorgen voor vereenvoudiging, al komt dit er in de praktijk op neer dat veel meer goederen en diensten een btw-stijging van 6% naar 9% zullen kennen, dan dat er zaken zullen dalen van 12% naar 9%. Eén daarvan

is het huidig verlaagd btw-tarief voor renovatiewerken aan privéwoningen ouder dan 10 jaar, dat wel behouden blijft maar stijgt van 6% naar 9%. Dat is voor Nelectra onbegrijpelijk! Het staat haaks op de alsmaar stengere energetische renovatieverplichtingen die de overheid invoert en energiebesparende investeringen die volop worden gestimuleerd met subsidies en premies. Nelectra is vooral bezorgd dat deze btw-verhoging de betaalbaarheid voor veel gezinnen verder in het gedrang zal brengen, terwijl renoveren al een pak duurder is geworden door de forse stijgingen van materiaal- en loonkosten in de sector. We vrezen dat dit een rem dreigt te zetten op de brede renovatiegolf en energietransitie die nodig is om de klimaatambities van 2050 te halen.

Nelectra dringt dan ook aan om het verlaagd btw-tarief voor renovaties te op 6% te houden, zoals dat trouwens ook voor nutsvoorzieningen zoals elektriciteit, gas, water en warmte voor huishoudelijk gebruik voorzien is.

Goed om weten: omgevingsvergunningen en contracten die nog in 2023 werden gesloten, zouden nog onder het btw-tarief van 6% afgewerkt kunnen worden.

Ook de tijdelijke btw-verlaging voor afbraak en heropbouw van de enige en eigen woning gaat van 6% naar 9%, maar wordt wel definitief. Dat is natuurlijk nog altijd beter dan het standaardtarief van 21% btw dat na de voorziene afloop van deze maatregel op 31.12.2023 normaal gezien opnieuw van toepassing zou worden.

Invoering verlaagd btw-tarief voor herstelling van elektrotoestellen

Nelectra pleit er in het kader van de circulaire economie al langer voor en kaartte dit niet alleen aan bij bevoegd minister voor Financiën, maar ging hierover ook in gesprek met het kabinet van de Staatssecretaris voor consumentenbescherming.

Om de Belgische btw-wetgeving in die zin te kunnen aanpassen, verwezen beiden echter naar de noodzaak om eerst de Europese regelgeving te wijzigen om dit mogelijk te maken. In de Europese btw-richtlijn wordt immers opgelijst op welke producten en diensten de lidstaten de btw mogen verlagen en de herstelling van elektrotoestellen stond daar tot voor kort niet bij.

We werkten in dit dossier dan ook intensief samen met onze collega’s van Unizo en SMEunited, de Europese belangenorganisatie, om met gebundelde krachten mee aan de kar trekken op Europees niveau. En met resultaat! Recent is een wijziging van de Europese btw-richtlijn in werking getreden, die het de lidstaten voortaan wél mogelijk maakt om voor de herstelling van “huishoudapparaten” een verlaagd btw-tarief toe te passen.

Nelectra vindt het dan ook een gemiste kans dat de fiscale

de pols

blauwdruk die voorligt geen verlaagd btw-tarief voor de herstelling van elektrische huishoudtoestellen voorziet en rekent erop dat dit alsnog zal worden meegenomen in deze eerste fase van de hervorming.

Harmonisering van aanvullende pensioenen voor arbeiders en bedienden

Huidige situatie: Al vele jaren voorziet ons sociaal sectoraal pensioenstelsel in een aanvullend pensioen, boven op het normale wettelijke pensioen, voor alle arbeiders die ressorteren onder paritair subcomité 149.01 voor de elektriciens. Dat wordt tijdens de loopbaan opgebouwd door een werkgeversbijdrage van 2,10% van de bruto jaarbezoldiging.

Voor de bedienden die werkzaam zijn bij de bedrijven in onze elektrosector, bestaat dergelijk sectoraal aanvullend pensioenplan (SAP) nog niet. Bedrijven kunnen uiteraard wel zelf op ondernemingsniveau voorzien in een aanvullend pensioenplan voor hun bedienden.

Toekomst: De wetgever heeft al enige tijd beslist dat de verschillen tussen arbeiders en bedienden op het vlak van aanvullende pensioenen weggewerkt moeten worden. Om dit te doen, werd sinds 2015 een overgangsperiode (de zogenaamde “standstill-periode”) ingevoerd waarin er in principe geen nieuwe verschillen in behandeling tussen arbeiders en bedienden op het vlak van aanvullende pensioenen mogen worden ingevoerd.

Sectoren hebben tot 1 januari 2027 de tijd om sectorale cao’s neer te leggen met als doel om de verschillen in behandeling tussen arbeiders en bedienden tegen 1 januari 2030 volledig te hebben weggewerkt. Dat betekent dat we ook in onze sector stappen in die richting moeten zetten en – om te vermijden dat onze bedrijven verplicht zouden zijn om dit zelf op eigen houtje te regelen – werk moeten maken van een SAP voor de bedienden die werkzaam zijn in onze bedrijven. Dit is een complexe materie die ook afstemming vereist met de verschillende paritaire comités waar die bedienden onder vallen (o.a. APC200 voor de bedienden en PC201 voor de zelfstandige kleinhandel).

Nelectra werkt achter de schermen zeer intensief aan deze harmonisatie-oefening, samen met de andere sociale partners binnen het paritair subcomité 149.01. De intentie is om zo snel mogelijk de eerste stap in het harmonisatietraject te kunnen zetten zodat ook de bedienden PC200 kunnen toetreden tot het SAP. De elektrosector zal daarmee, naast de bouwsector (PC124), de eerste zijn die de krijtlijnen kan uitzetten. Nelectra ziet er uiteraard op toe dat de impact voor onze werkgevers zo beperkt mogelijk blijft!

Zo zorgen we ervoor dat de tijdelijke jaarpremie van 1,1% die u momenteel betaalt voor uw bedienden (PC 200) omgezet en gebruikt zal kunnen worden om het SAP voor de bedienden te financieren, zodat dit dus géén extra kost voor u als werkgever met zich meebrengt.

Werkgevers die binnen hun onderneming zelf reeds een aanvullend pensioenplan hebben voor hun bedienden, zullen – onder bepaalde voorwaarden – een verzoek kunnen indienen om uitgesloten te worden uit het toepassingsgebied van het SAP.

Van zodra mogelijk zullen Nelectra-leden van de details en de concrete modaliteiten op de hoogte worden gebracht. Tot dan verwijzen we naar ons eerder advies om niet overhaast te werk te gaan en de acties van de sector af te wachten alvorens zelf op bedrijfsniveau aanpassingen op dit vlak door te voeren!

Bedrijven en werkgevers die hier vragen over hebben, kunnen steeds terecht bij Nelectra op info@nelectra.be of 02/550.17.11.

Zoekt u een professionele partner om glasvezel te laten plaatsen voor een ultrasnelle en superstabiele

verbinding?

Dan bent u bij BS Electro zeker op het juiste adres!

Waarom BS Electro?

Wij gaan samen met de klant op zoek naar de beste oplossing voor een ideale verbinding. Dit kunnen wij bieden omdat we continu investeren, bijscholen en steeds met een open blik te werk te gaan. Op het einde van elk project krijgt u van ons een gecertificeerd testrapport van elke vezel!

Moet een kabel geblazen of gelegd worden?

Beide zijn voor ons geen enkel probleem: we beschikken over de nodige toestellen en kennis voor zowel plaatsing als afwerking.

Wil u meer informatie?

Dan kan u terecht op www.bs-electro.be.

Of u kan contact opnemen met ons via info@bs-electro.be

Royal Crown viert zilveren jubileum

Onlangs kon Royal Crown eindelijk haar zilveren jubileum vieren in aanwezigheid van 300 klanten en leveranciers. Ondertussen is de aankoopgroepering al 27 jaar, want door covid werd dit feest tot tweemaal toe uitgesteld.

Op het feest werd oprichter Luc Rombouts gehuldigd en werden de aanwezigen niet alleen getrakteerd op uitmuntend eten en drinken, maar ook op een interessante keynote van Rik Vera, gerenommeerd expert in sales-marketing en verandermanagement.

Rexel Belgium erkend als Top Employer

Op dinsdag 17 januari 2023 werd Rexel Belgium tijdens een virtueel event, georganiseerd door het Top Employers Institute, een tweede keer erkend als Top Employer 2023. Bedrijven die deze certificering krijgen, engageren zich om hun medewerkers de best mogelijke werkomgeving te bieden aan de hand van innoverende HR-praktijken. Zij plaatsen daarbij de betrokkenheid van de werknemers, hun engagement en hun welzijn centraal. Het Top Employers Institute-programma certificeert organisaties op basis van de deelname en resultaten van hun HR Best Practices Survey. De survey kaart 10 onderwerpen aan die meer dan 600 praktijken omvatten. Het programma heeft

2.052 Top Employers gecertificeerd en erkend in 121 landen / regio's verspreid over vijf continenten. Pierre Benoit, CEO Rexel Benelux, Nordics, Australië/Nieuw-Zeeland (rechts op de foto) en Johan Naessens,

Alfasun in stuurgroep PV-Vlaanderen

PV-Vlaanderen, het technologieplatform rond zonnepanelen, verkoos op haar ledenvergadering begin dit jaar een nieuwe stuurgroep.

Wij wensen Nelectralid Stefaan Delbaere van Alfasun te feliciteren met zijn benoeming in Categorie 2 (leveranciers of installateurs van PV-systemen voor de bedrijfsmarkt).

Noteer InterSolution 2024 alvast in uw agenda

InterSolution 2023 is nog maar net achter de rug en we kijken al graag vooruit naar de volgende editie! Ook in januari 2024 zullen de voornaamste spelers in de solarindustrie hun nieuwigheden van dat jaar immers presenteren in Flanders Expo te Gent. De 12de editie van InterSolution zal plaatsvinden op woensdag 17 en donderdag 18 januari 2024 (nocturne tot 20 uur op woensdag).

Info: www.intersolution.be

HR Director bij Rexel Belgium: “In een tijd waarin ‘the war on talent’ de overhand neemt, is het zeer moeilijk om de juiste profielen aan te trekken en te behouden. We hebben dan ook concrete plannen om in 2023 een Rexel School op te richten, waarin

we bijvoorbeeld mensen met minder kennis van elektriciteit de juiste bijscholing geven. Dat laat ons toe om gemotiveerde medewerkers die matchen met onze bedrijfsfilosofie aan te werven en aan ons te binden.”

Meer info: www.rexel.be/jobs

Thei Noukens breekt een lans voor vriendelijkheid

In de wereld van het zelfstandig ondernemen wordt ‘vriendelijkheid’ zelden of nooit vernoemd als belangrijk gegeven. Laat staan dat managementcursussen of opleidingen er aandacht aan besteden. Nochtans is het een cruciaal onderdeel van het ondernemen. Althans volgens Thei Noukens, die jarenlang actief was binnen Unizo.

Limburger Thei Noukens studeerde af als maatschappelijk werker en was maar liefst 42 jaar aan de slag bij Unizo. Onlangs bracht hij een eigen publicatie op de markt: ‘Vriendelijkheid: het hart van het zelfstandig ondernemen’, waarin hij het belang en de noodzaak van vriendelijkheid benadrukt.

“Ik vraag mij al lang af waarom er in opleidingen of aanbevelingen voor zelfstandige

ondernemers amper over gepraat wordt,” stelt Thei Noukens. “In de wereld buiten het zelfstandig ondernemen bewijzen zowel studies als ervaringen nochtans uitdrukkelijk het belang ervan!”

Daarom besloot Thei Noukens zijn eigen ervaringen en inzichten te delen in een boekwerkje, waarin Unizo-topman Danny Van Assche het voorwoord schreef.

Zelf gaat Thei niet naar winkels waar men hem onvriendelijk bejegent: “Zelfs al is de kwaliteit, de gezelligheid of zelfs de prijs er beter… Ik prefereer handelaars die mij op een aangename manier behandelen.”

Het kost niets om klanten attent en minzaam te bedienen en met deze uitgave wil hij een hart onder de riem steken van wie spontaan vriendelijk onderneemt. En uiteraard is het vooral de bedoeling om de ogen te openen van ondernemers die zich (nog) niet bewust zijn van het belang ervan.

 Linda Claeys

Vriendelijkheid:

Vriendelijkheid: het hart van het zelfstandig ondernemen’ is 80 bladzijden lang en kost 15 euro. Meer informatie (en bestellen) kan bij: thei.noukens@telenet.be

Nelectra

Oost-Vlaanderen viert het nieuwe jaar

De provinciale werking Oost-Vlaanderen van Nelectra zette 2023 feestelijk in met een walkingdinner op vrijdag 20 januari in restaurant Afspanning De Lekkerbek in Waasmunster.

Dit nieuwjaarsevent was meteen ook een blij weerzien na de coronajaren. Tijdens corona werd de traditie wel in ere gehouden met een aan huis geleverd aperitiefpakket, maar dit jaar kon er opnieuw fysiek samengekomen worden.

Provinciaal voorzitter Pieter Feys en Peter Goovaerts, voorzitter van de werkgroep elektrische installaties, verwelkomden de leden en brachten hen op de hoogte van de werking van het komend jaar.

Pieter Feys benadrukte in zijn speech dat we 2022 afsloten met een ondernemersvertrouwen van de elektrobedrijven dat laag blijft maar dat toch hersteld is ten opzichte van de drie voorgaande kwartalen. Ook 2023 kondigt zich aan met heel wat uitdagingen zoals de indexaanpassing van de lonen om er maar één te noemen.

Het “capaciteits”- kabinet, afgevaardigden van de dienst capaciteitstarief waren eveneens aanwezig om al te grote pieken tijdens het walkingdinner te vermijden. En daarmee zorgde de Belgische Improvisatie Liga voor een bijkomende vrolijke noot.

“Alia Security Day: bron van informatie in een snel evoluerende markt”

Op 15 februari vond de Alia Security Day in de Brabanthal te Leuven tijdens de New Security beurs. Het onderwerp van deze editie was er eentje waar we allemaal bij stilstaan, namelijk: ‘Security awareness. Is die wel futureproof?’ Hoe kunnen wij ons wapenen tegen de toenemende cybercriminaliteit in tijden van snel evoluerende technologie. Ook het nieuwe fenomeen artificiële intelligentie werd besproken. Wij vroegen Alia Security voorzitter, Olivier Snauwaert, hoe hij deze hoogdag voor de beveiligingssector beleefd heeft.

ElektroVisie (EV): Wat hebt u vooral onthouden van deze editie van de Security Day?

EV: Het centrale thema was ‘Security awareness, are we futureproof?’ Wat is het antwoord op deze vraag?

Als voorzitter van Alia Security mocht Olivier Snauwaert de Alia Security Day openen met een speech en daarin bedankte hij onder meer zijn voorgangster Denise Weyers: “Zij gaf de voorzittersfakkel aan mij door en zet zich op de achtergrond nog steeds in voor onze boeiende sector.” Daarnaast haalde hij niet alleen de voornaamste bekommernis in de sector aan, hij had ook hoopvol nieuws: “Ik trap een open deur in als ik zeg dat het in deze tijden niet eenvoudig is om nieuwe medewerkers te vinden. Er is een steeds nijpender personeelstekort en voor veel bedrijven is het opleiden van iemand in het bedrijf, vaak nog de enige oplossing. Om ondernemingen hierin te ondersteunen werkte Alia Security het afgelopen najaar samen met Volta en de VDAB: samen organiseerden wij een eerste jobdag beveiligingstechnicus. Onze bedrijven konden er in contact komen met werkzoekenden zonder veel ervaring, maar wel met de nodige interesse in de beveiligingssector.

De samenwerking met VDAB omvat ook een door hen voorziene korte opleiding elektrotechnisch monteur van enkele weken, waarin de werkzoekende de basishandelingen onder de knie krijgt. Daarna kan betrokkene via een Individuele Beroepsopleiding (IBO) verder opgeleid en ingezet worden binnen het bedrijf. Na een succesvolle IBO volgt er een vaste aanwerving.

In Schoten ging er een proefproject van start en het is de bedoeling om -bij een positieve evaluatie- het concept uit te breiden naar andere regio’s. Momenteel kunnen we meedelen dat reeds 1 persoon aangeworven is.”

Olivier Snauwaert (OS): De Security Day heeft als doel alle stakeholders van de beveiliging te informeren over de stand van zaken, de evoluties en de wetgeving op het vlak van elektronische beveiliging. En daarin zijn we dit jaar opnieuw goed in geslaagd. Momenteel is onze sector volop in beweging en dit zowel op het vlak van technologische evoluties als op het vlak van wetgeving. De nood aan informatie daaromtrent is groot. Dat kwam vooral naar voor in gespreken met de aanwezige installateurs. Ook het belang van Alia Security om alle belangrijke informatie over te brengen naar haar leden, werd in deze gesprekken benadrukt. Wie daar graag aan wil meewerken en mee wil denken over de toekomst van onze sector: er is zeker nog plaats in ons installateurscomité

OS: Het thema van dit jaar had als boodschap dat we aandachtig moeten zijn voor de evoluties in de elektronische beveiliging, nieuwe producten, nieuwe technologieën, nieuwe trends, maar dat we ook alert moeten zijn voor de bedreigingen en de cybercriminaliteit, want die cybercriminelen zitten ook niet stil.

EV: Wat zijn de belangrijke tendensen in de beveiligingssector?

OS: Artificiële intelligentie is alomtegenwoordig en wordt steeds krachtiger. Het zal ons helpen om steeds beter te detecteren en zo steeds accurater data te kunnen aanleveren.

 Linda Claeys

New Security: een complete vakbeurs

Wie midden februari New Security bezocht, de vakbeurs voor inbraakpreventie, brandpreventie, toegangscontrole, CCTV, cybersecurity en monitoring, zag enkel tevreden gezichten, zowel bij de organisatoren als bij de bezoekers en exposanten. “New Security is een complete vakbeurs met alle nodige ingrediënten: veel exposanten met technische producten, kwalitatieve bezoekers, boeiende lezingen en een sfeervolle beursvloer,” stelt Filip Cossement van beursorganisator FCO Media. De beurs kende een drukke start met op woensdag reeds meer dan 1.000 bezoekers dankzij de Alia Security Day. Op donderdag was het traditioneel iets rustiger, maar daarom niet minder interessant. Na afloop mochten de organisatoren terugblikken op een sterke editie met 1.650 bezoekers waarvan 70% installateurs en 30% overheid, consultants en professionele eindgebruikers. De volgende editie van New Security vindt plaats in 2025. De precieze datum wordt later aangekondigd.

NestorCompany,uwvertrouwdepartner

Meteentotaalaanbodvan kwalitatieveenhoogtechnologische productenvoor toegangsautomatisering,inbraak alarm,cctv,automaticaccess, video-parlofonieenbranddetectie heeftNestorCompanyuitDeinze eenstevigemarktpositie opgebouwd.Steedsmeerklanten gaanvoordevolledigheidende complementariteitvanhet productassortiment.Ditresulteertin meeraanvragen,waarbijdeklant opteertvooreentotaaloplossingen volledigontzorgdwilworden.Het kenniscentrumlaatde respectievelijkevakspecialistentoe omhunkennisenervaringuitte wisselenenmaakteen multidisciplinaireaanpakmogelijk. NestorCompanyblijftzoalssteeds attentvoornieuweontwikkelingenin denationaleeninternationalemarkt eneventuelebijkomende partnerships.

NestorCompanyissinds1975 organischgegroeid:dehuidige marktpositieistedankenaanhet productassortiment-conformde Europesenormen-,vakspecialisten inelkenichediegoedonderling samenwerken,ervaring,sterke partnershipseneendoeltreffende service.Ookdeinbrengvanpartnerleveranciers-zowelBelgischeals

buitenlandse-magnietworden onderschat.Metbepaalde fabrikantenismeerdan30jaareen samenwerking.NestorCompanyis inmiddelsgoedgeïntroduceerdin heelwatsectoren.Zowerkenze goedsamenmetdeklantenen installatiebedrijven,diezemetraad endaadbijstaan.

Stevigepartnerships

DeleveranciersvanNestor Companyzijnnietzeldenbedrijven methetzelfdeDNA.Zozijnerde samenwerkingenmetVidex, intercomvoordeappartementen.

Fasttel,intercomvoordehigh-end residentiëlemarkt.Tecnoalarm,met hetEvolutiondraadloze alarmsysteem.Binnendezelfde

ItaliaansegroepiserookTecnofire, alsfabrikantvanhetmomenteel meestgeavanceerde

branddetectiesysteem.Eenander voorbeeldvaneengoedpartnership isdattussenNestorCompanyen XPR.Ditvertrouwde

toegangssysteemisernuookmet standaloneBluetooth-functionaliteit enerwordtgecommuniceerden geprogrammeerdviaeengratisapp ofgratissoftware.Hierbijvolstaatde smartphone.

De uitfasering van F-gassen moet sneller

Vorig jaar publiceerde de Europese Commissie haar voorstel om het gebruik van gefluoreerde gassen in kaart te brengen en te beperken. Deze ontwerpverordening past in het bredere kader van de Europese Green Deal, die de ambitie vastlegde om van Europa het eerste klimaatneutrale continent te maken tegen 2050.

F-gassen bedroegen in 2022 ongeveer 2,5% van de totale uitstoot aan broeikasgassen, maar hun aandeel verdubbelde tussen 1990 en 2014, in tegenstelling tot andere broeikasgassen. Toen de EU in 2014 met haar eerste verordening betreffende F-gassen kwam, had men een uitfasering van de meest schadelijke gassen (de HFK’s) op het oog, op basis van een quotumsysteem. Die quota dalen jaar na jaar, met als uiteindelijke doel de totale uitfasering.

Maar die uitfasering moet sneller dan eerst voorzien. De huidige F-gas verordening volstaat immers niet om te voldoen aan de gemaakte afspraken op mondiaal niveau en dus moeten F-gas emissies zoveel mogelijk beperkt worden. Dat wil de Europese Commissie doen op 2 manieren. Enerzijds door het gebruik van F-gassen te verminderen, anderzijds door lekkage van F-gassen (bij productie, reparatie, ….) te beperken.

Meer specifiek wil de verordening een aantal zaken gaan regelen.

1. Regels inzake insluiting (preventie emissies, lekcontrole & lekdetectie en terugwinning) van F-gassen. De regels worden opgelegd aan alle relevante actoren, dus zowel productie, vervoer, opslag, ….. Bovendien worden er ook certificerings- en opleidingsvereisten vastgelegd, o.a. voor personen die de installatie, onderhoud, reparatie van apparatuur met F-gassen doen.

2. Het voorstel voert ook beperkingen in op het in de handel brengen van F-gassen (en apparatuur met F-gassen). Belangrijk voor de sector is dat een etiketteringsplicht zou ingevoerd worden voor o.a. koelapparatuur, warmtepompen, klimaatregelingsapparatuur vooraleer ze verkocht mogen worden op de Europese interne markt.

Op dat etiket moet dan staan dat het apparaat F-gassen bevat, welke dat is, het geteste lekkagepercentage, ,…..

3. Er is ook een reductieschema voorzien voor de productie van HFK’s en voor het in de handel brengen van HFK’s. Hoe de trapsgewijze reductie er precies zal uitzien maakt deel uit van het debat tussen de Europese Commissie en het Europees Parlement (EP). Het EP wil een snellere uitfasering dan de Europese Commissie.

4. Bij in- of uitvoer kunnen F-gassen ook pas verkocht worden wanneer een geldige vergunning is overgemaakt aan de douane. Daarvoor is de invoerder verantwoordelijk.

5. Ten slotte worden ook rapportageverplichtingen vastgelegd voor producenten, invoerders van gassen in bulk en als vulling in apparatuur, exporteurs, ….. die meer dan 100 ton CO2 equivalent van gefluoreerde gassen of HFK’s heeft geproduceerd, uitgevoerd of ingevoerd. Wat precies zal moeten opgenomen worden in de rapportering zal de Europese Commissie later bepalen via uitvoeringsbesluiten.

Het voorstel van de Europese Commissie is echter nog steeds in bespreking en in het Europees parlement is het standpunt nog niet formeel bepaald. Zoals meestal het geval voor klimaat- en milieu wetgeving, wil het Europees parlement iets verder gaan dan het voorstel van de Europese Commissie. Als de standpunten allemaal bekend zijn, gaat het EP onderhandelen met de Europese Commissie en de Raad om tot een finale tekst te komen.

Van zodra die concreet is, komen we hier zeker op terug.

 Thomas Pirard Europees Adviseur Unizo

Wat zijn F-gassen en waar vinden

we ze terug?

Gefluoreerde broeikasgassen of F-gassen is een verzamelnaam voor verschillende soorten gassen: HFK's (fluorkoolwaterstoffen), PFK's (perfluorkoolwaterstoffen) en SF6 (zwafelhexafluoride). Van de F-gassen hebben de fluorkoolwaterstoffen (HFK’s) de grootste impact op het klimaat.

We vinden F-gassen terug in bijna alle koelinstallaties: van de gewone koelkast en diepvriezer, over de airco in de auto tot en met de professionele airco-, koel- en warmtepompsystemen.

MODERNA PRODUCTS VERWARMT KANTOREN MET PROCESWARMTE

Van hondenmanden tot eetkommetjes: Moderna Products creëert slimme kunststofproducten voor huisdieren. Voor de gloednieuwe hoofdzetel in Izegem koos het bedrijf voor duurzame, energiezuinige gebouwen en installaties. De warmte die vrijkomt tijdens het productieproces is prima geschikt om de gebouwen te verwarmen. Met een ecologiepremie+ zette VLAIO mee zijn schouders onder het warmterecuperatieproject.

» TOPSPELER IN HUISDIERPRODUCTEN

Moderna Products produceert allerlei toebehoren voor huisdieren: kattenbakken, eetkommetjes, transportkooien … Het bedrijf doet alles zelf, van design tot productie en verkoop. De producten komen op de markt onder de merknaam MODERNA of onder gekende private labels bij oa. Tom & Co, Aveve en Maxi Zoo.

» DUURZAME SITE

Voor de nieuwe site in Izegem koos Moderna Products voor een duurzame aanpak. “We hebben bewust geïnvesteerd in goed geïsoleerde gebouwen en in energiezuinige, vaak elektrische machines”, zegt zaakvoerder Bart Bonte. “We plaatsten meer dan 6.000 zonnepanelen en opteerden voor sensorgestuurde ledverlichting.”

“In ons productieproces stappen we geleidelijk over naar meer duurzame grondstoffen. We gebruiken inmiddels 20 procent gerecycleerde materialen, en dat willen we tegen 2025 nog verhogen naar 35 procent.”

» PROCESWARMTE RECUPEREREN

De hoofdmoot van het productieproces bestaat bij Moderna Products uit geavanceerde spuitgiettechnieken. Daarbij wordt

gesmolten kunststof onder hoge druk in een matrijs gespoten om de gewenste vorm te creëren. Bart Bonte: “Onze spuitgietmachines moeten warm genoeg zijn om kunststofgranulaat te laten smelten. Tegelijk mogen ze niet té warm worden: de olie in de reservoirs moet altijd ongeveer 40°C zijn. Daarom hebben we ook koeling voorzien. We kiezen zoveel mogelijk voor ‘free-cooling’: een passieve koeltechniek die gebruik maakt van buitenlucht. De restwarmte gebruiken we in de winter om onze gebouwen te verwarmen.”

“Om onze proceswarmte te kunnen recupereren hebben we een specifiek systeem geïnstalleerd. Dat omvat onder meer een warmtewisselaar en een aangepast verwarmingssysteem met vloer- en plafondverwarming in alle kantoren. Ook in onze verpakkingsafdeling ligt vloerverwarming. Voor de zekerheid hebben we ook nog een warmtepomp laten plaatsen, maar die hebben we afgelopen winter niet gebruikt.

“De premie zorgde ervoor dat de investering haalbaar bleef. Ik zou het zeker aanraden aan andere bedrijven.”

– Bart Bonte, Zaakvoerder Moderna Products

Op maandagochtend was een extra trui soms welkom, maar verder heeft onze recuperatiewarmte altijd volstaan. In de zomer zullen we de warmtepomp wel gebruiken om onze gebouwen te koelen.” Deze zal gevoed worden door onze zonnepanelen.

» ECOLOGIEPREMIE+ VAN VLAIO

Het nieuwe warmterecuperatiesysteem kostte in totaal ongeveer 447.000 euro. “Dat is duurder dan een conventionele installatie op fossiele brandstoffen, maar het is veel duurzamer en energiezuiniger”, aldus Bart Bonte. “Ongeveer 40 procent van het totale bedrag – zo’n 178.000 euro – werd gesubsidieerd door VLAIO, via de ecologiepremie+. Die steun was vooral bedoeld voor de eigenlijke warmterecuperatie-installatie. De premie zorgde ervoor dat de investering haalbaar bleef. Ik zou het zeker aanraden aan andere bedrijven.”

Het belang van warmtekrachtkoppeling bij de energietransitie

Het zijn zeer woelige tijden in het energielandschap. Door allerhande omstandigheden, geopolitieke strubbelingen voorop, waren de marktprijzen voor stroom en gas zeer hoog. Ondertussen lijkt de rust wat weergekeerd op de energiemarkten, maar historisch gezien blijven de prijzen hoog en is de markt nog steeds zeer nerveus. Het beleid voelt dan ook de drang om in te grijpen en de mensen gerust te stellen. De factuur van de bevolking moet snel omlaag en om die druk te verlichten zijn er even snel bijkomende budgetten nodig. Daarbij wordt dan gekeken naar het afromen van buitensporige overwinsten van stroomproducenten of het terugschroeven van steunmaatregelen. Ook warmtekrachtkoppeling (WKK) wordt daarbij geviseerd. De technologie van een WKK wordt al snel geassocieerd met aardgas, dat op dit moment gepercipieerd wordt als iets waarvan je ver weg moet blijven. Maar WKK is zoveel meer…

WKK, wat is dat precies?

Warmtekrachtkoppeling (WKK) is een duurzame technologie die steeds interessanter wordt in de energietransitie. Het duurzame karakter van WKK is te danken aan de efficiënte opwekking van energie en het verminderen van de CO2-uitstoot. Zo wordt er gelijktijdig elektriciteit en warmte opgewekt door het verbranden van brandstoffen: aardgas, biomassa, biomethaan of zelfs waterstof.

De warmte die vrijkomt bij de productie van elektriciteit wordt vervolgens hergebruikt voor andere toepassingen, zoals verwarming van gebouwen of processen in de industrie. Hierdoor wordt er minder energie verspild en wordt er efficiënter gebruik gemaakt van de beschikbare energiebronnen. Zowel de fossiele als hernieuwbare energievormen zijn waardevol en niet overvloedig aanwezig. Het is dan ook cruciaal om die zo efficiënt mogelijk in te zetten. Bijvoorbeeld: het is niet slim om biogas te verbranden in een auto als we er 4 keer meer nuttige energie uit kunnen halen door er zowel stroom als warmte mee te maken. Daarnaast leidt WKK tot een vermindering van de CO2-uitstoot omdat er minder brandstoffen nodig zijn om dezelfde hoeveelheid energie op te wekken. Dit is gunstig voor het milieu omdat de uitstoot van broeikasgassen wordt ver-

minderd en de opwarming van de aarde wordt tegengegaan.

Een klassieke elektriciteitscentrale gebruikt een energiedrager om er enkel elektriciteit mee te produceren. Een moderne gascentrale kan op die manier een rendement halen van 60%. Dat is op zich vrij spectaculair, maar het betekent nog altijd dat 40% van de energie verloren gaat in de vorm van warmte. Bovendien moet die elektriciteit van de centrale tot bij de gebruiker gebracht worden, waar-

bij er ook nog verliezen op het elektriciteitsnet optreden. Een WKK zet lokaal een energiedrager om in elektriciteit én warmte. Op die manier kan een veel hoger totaalrendement gehaald worden: theoretisch tot wel 100% en soms zelfs een beetje meer.

Een voorbeeld: een gebouw heeft 60 eenheden warmte en 30 eenheden elektriciteit nodig (zie figuur hierboven). Wanneer we de warmtebehoefte van dat gebouw willen dekken met een WKK met een elektrisch rendement van 30% en een thermisch rendement van 60% dan zijn hiervoor 100 eenheden (van een) brandstof nodig.. Indien we veronderstellen dat bij gescheiden opwekking de elektriciteitsproductie een rendement heeft van 50% en de warmteproductie (ketel) een rendement van 90% haalt, dan leidt dit tot een brandstofverbruik van 127 eenheden. Dat zijn 27 eenheden meer dan de WKK-configuratie. Ten opzichte van de gescheiden productie realiseert de WKK een relatieve primaire-energiebesparing (RPE) van 27 eenheden op 127 eenheden of 21%.

WKK, niet langer enkel voor zware industrie

De afgelopen twee jaar onderzocht COGEN Vlaanderen samen met Fluxys, Gas.be en de Universiteit Gent hoe waterstof gebruikt kan worden in een brandstofcel micro-WKK om huishoudelijke stroom en warmte te leveren. Uit dat onderzoek bleek dat dit een zeer waardevolle piste is. Bovenop het voordeel dat de energie van waterstof op die manier maximaal benut wordt, zijn er nog wat bijkomende bonussen aan gekoppeld. Zo zijn heel koude winterdagen zeer belastend voor het elektrisch systeem, vooral in een context waar volop ingezet wordt op warmtepompen. Die warmtepompen maken enkel warmte en verbruiken dus als het heel koud is tegelijkertijd veel stroom. Een waterstof brandstofcel micro-WKK, daarentegen, levert op die koude dagen niet alleen warmte, maar ook elektriciteit. Dit betekent dus geen extra belasting, maar zelfs een ondersteuning van het elektriciteitsnet. Die piste maakt dus heel efficiënt gebruik van waterstof en draagt bij aan de bevoorradingszekerheid.

Bovendien is er een complementariteit tussen PV en brandstofcel micro-WK die verder kan uitgebreid worden met een warmtepomp, om te voorzien in het lokale energiesysteem. Deze warmtepomp kan bij voldoende elektriciteitsproductie

vanuit de decentrale PV-installatie – zoals in de zomermaanden – gevoed worden door zonne-energie en bij onvoldoende zon vanuit de decentrale brandstofcel micro-WKK.

Ter illustratie zijn in Figuur 41 de elektriciteitsproductieprofielen weergegeven, voor het jaar 2018, bij een implementatie van een brandstofcel micro-WKK (0,71 kWe) en bijkomend: - 3 kWp aan PV-panelen - een warmtepomp met een elektrisch vermogen van 0,71 kWe en een gemiddelde COP van 3,246.

Dit resulteert in een daling van de draaiuren van de brandstofcel micro-WKK voor het jaar 2018 tot ongeveer 2.700 uur/jaar, een elektriciteitsproductie van 1.935 kWh/jaar en een totaal aardgasverbruik ten laste van de warmte van 5.750 kWh/jaar.

Dit illustreert dat WKK in de toekomst breder kan worden ingezet dan de opstellingen die nu al vaak gebruikt worden in de industrie of bij grotere tertiaire toepassingen (zoals ziekenhuizen of zwembaden). WKK-technologie heeft vandaag ook meer en meer een plaats in kleinere verwarmingsgerichte opstellingen omdat de meerkost die er was ten opzichte van een klassieke gasketel er nu niet meer is in vergelijking met de warmtepomp, die steeds vaker het alternatief wordt.

Actueel staat er in België meer dan

WKK is geen niche, maar een goed ingeburgerde en rijpe technologie die absoluut een alternatief kan bieden voor klassieke elektriciteitscentrales en verwarmingstoepassingen zoals verbrandingsketels of warmtepompen.

2500 MWe opgesteld aan decentrale WKK-eenheden (ter vergelijking: de kerncentrale Doel 4 heeft een vermogen van 1000 MWe). Dit is dus geen niche, maar een goed ingeburgerde en rijpe technologie die absoluut een alternatief kan bieden voor klassieke elektriciteitscentrales en verwarmingstoepassingen zoals verbrandingsketels of warmtepompen.

De integrale studie kan u hier terugvinden:

Duurzame energiepolitiek

De Trias Energetica is een bekend model dat gebruikt wordt om een duurzame energiestrategie te ontwikkelen. Het model bestaat uit drie stappen die genomen kunnen worden om energie efficiënter en duurzamer te gebruiken: beperken van energiegebruik, gebruik maken van duurzame energiebronnen en efficiënt omgaan met (fossiele) brandstoffen. Dit is een methodologie waarbij WKK helemaal tot haar recht komt.

De eerste stap van de Trias Energetica is het beperken van het energiegebruik. Dit kan bijvoorbeeld door het isoleren van gebouwen, het toepassen van energiezuinige verlichting en apparatuur en het verminderen van onnodige verlichting en verwarming. Door energiebesparing kan de vraag naar energie worden

verminderd en kunnen kosten worden bespaard. De meest duurzame energie is de energie die je niet verbruikt. In de tweede stap bekijken we of we hernieuwbare energiebronnen – zoals zonne- en windenergie, biomassa, ... –kunnen gebruiken. Hierbij wordt op een CO2-neutrale manier energie geproduceerd en wordt het gebruik van fossiele brandstoffen verminderd.

De derde stap ten slotte, legt de nadruk op het gebruik van efficiënte energietransformatieprocessen zoals WKK. Door hoge rendementen te realiseren bij het omzetten van primaire energie naar energie voor eindgebruik, worden energiebronnen efficiënter benut en kan de uitstoot van CO2 en andere schadelijke stoffen worden verminderd.

WKK: een onmisbare schakel in de energietransitie

Het is belangrijk om WKK niet uit het oog te verliezen. In de energietransitie wordt er enerzijds terecht zwaar ingezet op elektrificatie, want elektriciteit is een heel efficiënte energiedrager voor

heel wat toepassingen. Anderzijds legt die elektrificatie natuurlijk ook een zeer zware druk op het energiesysteem. Als je elektrisch rijdt en gebouwen volledig verwarmt met warmtepompen, dan kan dat tot problemen leiden als het heel koud wordt. Al die warmtepompen werken dan vrijwel continu en op vol vermogen, waarbij in veel gevallen zelfs directe weerstandsverwarming ter ondersteuning zal optreden. Veel van die warmtepompen zijn immers niet gedimensioneerd op extreme koude en hebben voor die uitzonderlijke omstandigheden weerstanden ingebouwd ter ondersteuning. Dat betekent dat bij extreme omstandigheden de vraag naar stroom ook een erg grote piek bereikt. Het systeem moet daarop voorzien zijn. Aan de productiekant moeten er de nodige centrales in het leven geroepen worden, en ook het stroomnet moet die piek aankunnen. Concreet zijn dat zware investeringen die nauwelijks gebruikt worden en dus allicht niet rendabel zijn. Als je daarentegen ook WKK meeneemt in die optimalisatie, krijg je een veel realistischer beeld. Diezelfde WKK levert in die extreme omstandigheden niet alleen een deel van de warmtebehoef-

te, maar tegelijkertijd ook stroom die nodig is voor de warmtepompen en die plaatselijk ook de overbelasting van het stroomnet kan voorkomen. WKK gaat over efficiënt gebruik van waardevolle energiedragers en moet dus zeker op de radar blijven in het uitwerken van een duurzame energievisie. Daar werkt COGEN Vlaanderen dan ook elke dag hard en met veel passie aan.

Kris Voorspools (directeur COGEN Vlaanderen)

Opleidingen en infosessies Nelectra

Dagopleiding: Conceptvoorwaarden voor een niet-huishoudelijke elektrische installatie

20% van de installaties zijn in wooneenheden waar één of meerdere personen in familieverband of als gemeenschap leven. De andere 80% van de installaties worden sinds 1 juni 2020 beschouwd als niethuishoudelijke installaties. Dit heeft belangrijke gevolgen voor u als elektrotechnisch installateur. In november organiseerde Nelectra hierover een inleidend webinar en op 26 april 2023 vindt de eerste van 3 opleidingsdagen plaats.

In deze eerste opleidingsdag ligt de nadruk op de conceptvoorwaarden van een installatie met kWh-meter in een TT-net. Tijdens de tweede opleidingsdag in het najaar van 2023 komen de conceptvoorwaarden van een installatie uitgaande van een hoogspanningscabine aan bod. Meer informatie vindt u op:

Infosessie laadinfrastructuur: van verdeelbord tot laadpaal

Het installeren van laadpalen is voor veel elektrotechnische installateurs een interessante nieuwe markt. 74% ziet er brood in, zo blijkt uit de ElektroBarometer van Nelectra. 54% is nu al actief in dit nieuwe marktsegment en 20% is van plan dat binnenkort te zijn. De installatie van laadpalen roept echter nog heel wat technische vragen op. Deze infosessie behandelt de volledige installatie: van verdeelbord tot laadpaal volgens het AREI. Meer informatie vindt u op:



Vlaanderen is ondernemen

Willen jouw professionele klanten vergroenen of energie besparen?

VLAIO steunt bedrijven die investeren in …

de omschakeling naar groene technologie:

» geothermische warmtepomp

» warmtepomp op restenergie uit de industrie

» batterijen

» waterstof

» biogas

» ....

energie-e ciëntie:

» aanpassen van het productieproces

» recuperatie van restwarmte

Ook andere technologieën kunnen in aanmerking komen.

Check de voorwaarden op vlaio.be/ecologiesteun.

Wat zijn de voornaamste trends bij verdeelborden?

Een aantal fabrikanten is druk bezig met het vernieuwen van hun verdeelkasten, teneinde u als installateur de juiste producten te bieden in deze snel veranderende markt, waarbij hernieuwbare energie en energiebesparing de dienst uitmaken. Ook tijd en geld besparen, blijft altijd een meerwaarde. Wij vroegen een paar specialisten welke veranderingen zij recent in de markt detecteerden.

“Tijd en geld winnen”

(Frederik Van Hecke, product manager bij Cebeo)

“Meten is weten en het in kaart brengen van de verbruikers in een installatie wordt de sleutel voor de toekomst. Bovendien zijn de elektriciteitsprijzen torenhoog en omdat de consumptie nog constant stijgt, wordt het monitoren van grotere installaties zeer lonend. Daarom worden kleinere en grotere supervisiesystemen als tool gebruikt om dit alles in kaart te brengen. De moderne verdeelborden zijn dan ook een soort mecano borden, met als grote voordeel dat de installateur niks meer zelf moet maken. Bij wijze van spreken kan hij met een beperkt aantal tools een bord samenstellen, zonder iets te moeten maken of boren. Daarmee wint hij heel veel tijd en geld. De bekabeling in dergelijke borden wordt meestal uitgevoerd met rijverdelers die juist boven de din-rail worden gemonteerd, een plug-and-play systeem die terug enorm veel tijdswinst oplevert.”

mogelijk in te zetten. Dit gebeurt door elektrificatie en doorgedreven aansturen van de gebruikers.

Om al de gewenste verbruikers te kunnen aansturen, zijn er heel wat meer kabels nodig dan vroeger. Deze komen allemaal samen in de elektriciteitskast, voorzien van de nodige bescherming. De tendens is dan ook dat de elektrische kasten meer en meer kabelmanagement nodig hebben. Ruimte voorzien en deze efficiënt gebruiken is dus een must.

Binnen Rexel zien we dat Schneider Electric hier al enkele jaren op inspeelt, zowel in hun residentiële, tertiaire als industriële aanbod. Hierin onderscheiden zij zich in 2 grote innovatie evoluties.

Enerzijds met het gamma Resi9 XE een revolutionair systeem dat minder bekabeling vergt, zodat er sneller en veiliger gewerkt kan worden. Hiervoor werden de DIN rails aangepast, maar eveneens zijn alle Schneider Electric residentiële kasten aangepast om het XE systeem hierin te kunnen plaatsen.

Anderzijds ontwikkelt Schneider Electric al jaren intensieve IoT-oplossingen.

bijzondere aandacht wordt besteed aan de robuustheid van de producten. Naast PrismaSet G (tot 630A) en PrismaSet P (tot 4000 A) is er voor industriële toepassingen een gloednieuwe, robuustere PrismaSet HD-kast. Deze wordt geplaatst in meer veeleisende omgevingen. Om volledig te zijn vermeld ik ook nog de ontwikkelingen in het Thalassa gamma dit zowel voor EV als PV oplossingen.”

(Danny Van Baelen, business development manager bij Rexel)

“Klimaatopwarming. Het is al een tijd bezig en in de laatste jaren staat het ook effectief op onze politieke agenda. CO2uitstoot verminderen doen we door onze energie zo efficiënt mogelijk te gebruiken – de meest groene energie is deze die je niet gebruikt – en de energie die we nodig hebben, zo ecologisch mogelijk op te wekken. Wist u dat 30% van de totale energievraag van gebouwen komt? We zien in dit segment de laatste jaren een enorme wil om die energie zo efficiënt

EcostruXure Power, het IoT-platform op 3 niveaus, is de perfecte illustratie van deze technologische keuze en ook de nieuwste ontwikkelingen voor kasten en behuizingen ontsnappen niet aan deze trend. Voortaan zijn de schakelkasten verbonden via het internet of via een in de kast geïntegreerde draadloze gateway. Het volstaat een lokaal Lora-netwerk te creëren en de informatie in 4G door te sturen naar de cloud. Deze connectiviteit maakt het mogelijk om de verschillende componenten van de kast te configureren, de aanwezigheid van spanning te controleren, het elektriciteitsverbruik te meten en te monitoren en ook alarmen te ontvangen, bijvoorbeeld bij branddetectie, voordat de schade te groot is. Elke toepassing heeft zijn eigen oplossing, waarbij

“Meer nood aan kabelmanagement”

 Linda Claeys  Rexel Belgium

De robuuste PrismaSet HD-kast voor meer veeleisende omgevingen.

System pro E®

System pro E® energieverdeelborden, die ideaal zijn voor elk type installatie in commerciële en industriële omgevingen, vereenvoudigen de configuratie dankzij hun flexibele modulaire systeem. De reeks omvat aan de wand gemonteerde en op de vloer staande kasten van plaatstaal, met beschermingsgraden tegen stof en water tot IP43 en IP55.

Een gemeenschappelijk binnenwerk en rails maken het mogelijk om gemakkelijk alle types ABB laagspanningsapparatuur te integreren en verdeelborden tot 630 A te bouwen. System pro E® energieverdeelborden maximaliseren de flexibiliteit, bieden 20% meer bedradingsruimte, vergen 30% minder voorraad en besparen tot 40% in montagetijd.

Makkelijk, simpel en flexibel

• Breed scala aan behuizingsafmetingen

• Breed scala aan functies voor verschillende soorten elektrische apparaten van ABB

• Verschillende mogelijkheden van bedradingsmethoden en kabeldoorvoeren, met behulp van verschillende soorten kabelinvoerplaten en accessoires

• Zelfde interieurinrichting, deuren, plinten en accessoires voor IP43 en IP55 soorten kasten

• Gebruiksvriendelijke configurator "eConfigure"

Veilig voor gebruikers, betrouwbaar en stevig

• Gecertificeerde elektrische distributieoplossingen tot 630A volgens

IEC61439 -2 / -3 & IEC62208

• Hoge kortsluitvastheid

• Hoge IP- en IK-beschermingsgraden

• Veiligheidsglas, geen scherpe randen, segregatie tot vorm 2b

• Innovatief verpakkingsconcept voor optimale bescherming tijdens transport

• Stevige kasten voor stand-alone en gekoppelde panelen

Snelle montage

• Bevestiging van interne profielen en kabelinvoerplaten zonder gereedschap

• Voorgemonteerde ¼-slagschroeven voor afdekplaten

• Verminderd aantal schroeven

• Slechts één type schroevendraaier nodig

• Eenvoudig koppeling van kasten

• Veel ruimte voor bedrading

• Frame waardoor alle afdekplaten tegelijk kunnen worden verwijderd

• Omkeerbare deur, klaar om zonder gereedschap te worden gemonteerd

• Eenvoudige bevestiging van de basis

Aan welke voorwaarden moet een elektrisch verdeelbord voldoen?

Een elektrisch verdeelbord is het kloppend hart van de elektrische installatie. Van hieruit wordt elke verbruiker van stroom voorzien. Het is van groot belang dat het verdeelbord aangepast en correct gedimensioneerd is aan de noden van de elektrische installatie.

Een elektrische laagspanningsinstallatie moet in België voldoen aan het AREI (Boek 1). In een elektrische installatie mogen enkel veilige elektrische machines, toestellen en leidingen gebruikt worden. Dat betekent dat ze volgens de regels van goed vakmanschap moeten gebouwd zijn. Bovendien mogen ze -in geval van foutloze installatie en onderhoud, en toepassing volgens hun bestemming- zowel de veiligheid van personen als het behoud van goederen niet in gevaar brengen. Het elektrisch materieel moet voldoen aan de Europese richtlijnen en de Europese normen.

De norm voor elektrische verdeelborden

De Europese norm voor elektrische borden is EN 61439 (laagspanningsschakel- en verdeelinrichtingen) en deze bevat een aantal onderverdelingen:

EN 61439-1: Algemene regels

EN 61439-2: Vermogensschakel- en verdeelinrichtingen

EN 61439-3: Verdeelborden bedoeld voor bediening door ondeskundig personeel

EN 61439-4: Bijzondere eisen voor bouwkasten

EN 61439-5: Inrichtingen bestemd voor verdeelkasten in openbare netwerken

EN 61439-6: Railkokersystemen

EN 61439-7: Inrichtingen voor specifieke toepassingsgebieden zoals jachthavens, kampeerterreinen, marktplaatsen, laadstations voor elektrische voertuigen, …

Verdeelborden voor huishoudelijke en gelijkgestelde installaties

De verdeelborden voor de huishoudelijke en gelijkgestelde installaties zijn de borden die gebouwd zijn volgens EN 614393: verdeelborden bedoeld voor bediening door ondeskundig personeel. Het zijn de verdeelborden die principieel een omhulsel hebben in isolerend materieel en in de praktijk de ”klasse II” borden genoemd worden.

De klasse II kennen we van het elektrisch materieel klasse II. Dit is elektrisch materieel dat door de fabrikant van betere isolatie voorzien is en daardoor niet moet verbonden worden met de

1. Geel/groene aardingsrail - IPXX-B

2. DIN-rail

3. Achterwand verdeelbord

4. Omhulsel verdeelbord – IP2X-C

5. Isolerende bevestigingsschroeven

6. Deur verdeelbord

aarde via een beschermingsgeleider, in het kader van onrechtstreekse aanraking.

Ondanks dat ze beiden voorzien zijn van het symbool “dubbel vierkant” is er toch wel een opmerkelijk verschil:

- een elektrisch toestel van de klasse II (haardroger, stofzuiger, heggenschaar, boormachine, …) is voorzien van een geleider met 2 draden en een stopcontact ZONDER aarding.

- een elektrisch verdeelbord van de klasse II is voorzien van een voedingsleiding MET aarding en de aarding is doorverbonden naar de afgaande stopcontacten en aangesloten toestellen.

Officieel volgens de norm van de verdeelborden spreken we dan ook niet van “klasse II” maar van “totale isolatie”.

Voorwaarden voor de verdeelborden van de klasse II volgens de norm

Er is een bescherming door “totale isolatie” nodig en bij bescherming tegen onrechtstreekse aanraking door “totale isolatie” moet voldaan zijn aan de volgende voorwaarden:

- Het materieel moet volledig omgeven zijn door isolerend materieel. De omhulling moet zijn voorzien van het onderstaande merkteken dat van buitenaf zichtbaar moet zijn.

- De omhulling mag op geen enkele plaats zo worden doorbroken door geleidende delen, dat de mogelijkheid bestaat dat een foutspanning buiten de omhulling wordt gebracht.

- Wanneer het verdeelbord bedrijfsklaar is en op de voeding is aangesloten, moet de omhulling alle actieve delen, alle aanraakbare geleidende delen en alle leidingen die tot de beschermingsaarding behoren, zo omsluiten, dat deze niet kunnen worden aangeraakt. De bescherming inwendig is minimum IPXX-C.

- Aanraakbare geleidende delen binnen het verdeelbord mogen niet verbonden zijn met de beschermingsaarding.

- Indien deuren of deksels van omhullingen zonder gereedschap of sleutels kunnen worden geopend, moet er een hindernis van isolerend materiaal aanwezig zijn die bescherming biedt tegen onopzettelijke aanraking. Deze hindernis mag slechts kunnen worden verwijderd

Happy to be par t of your quality projects!

Geïsoleerd gereedschap 1000V

Kabelschoenen tot 1000mm²

Vlamboog beschermende kledij

Pers- snij- en ponsgereedschap

Laag- Midden- en Hoogspanning

 Rudy Van den Bergh Innovation & Training manager ElectroTest

Elektrische leidingen en brandwerendheid: waar moet u rekening mee houden?

Elektrische leidingen vervullen een primaire rol in elektrische installaties van woningen, kantoren en industrie. Als transportmiddel van de elektrische energie verbinden ze de voedingsbronnen, via de beveiligingen en de bedieningstoestellen, met de verschillende aangesloten gebruikers.

Aan welke Europese normen moeten elektrische leidingen voldoen? We lijsten ze even voor u op:

EN50575: Elektrische leidingen en glasvezelleidingen voor algemeen gebruik in bouwwerken waarvoor eisen voor het brandgedrag van toepassing zijn.

EN50577: Elektrische leidingen – Beproeving op het bestand zijn tegen brand van onbeschermde elektrische leidingen (klasse P)

EN13501-2: Brandclassificatie van bouwproducten en bouwdelen – Classificatie op grond van resultaten van brandwerendheidsproeven

Brandreactie van elektrische leidingen

Brandreactie van elektrische leidingen

Elektrische leidingen moeten voldoen aan onderafdeling 4.3.3.4.

Op het vlak van brandreactie zijn er 2 parameters:

- Primaire brandreactie - Vuur (F): vroeger F1 en F2 nu Eca en Cca

- Secundaire brandreactie – Rook (S): vroeger SA/SD nu a1/a2/ a3 en s1/s2/s3

Op het vlak van brandweerstand is er één parameter:

- FR: was vroeger en nu nog (voorlopig) FR1(isolatiebehoud) en FR2 (functiebehoud).

Een elektrische leiding die brandweerstand heeft MOET eveneens voldoen aan de voorwaarden van de brandreactie.

SNEL EN EENVOUDIG INSTALLEREN

Een compleet gamma aan voorbedrade buizen die voldoen aan de hoogste kwaliteitsnormen.

NIEUWE PRODUCTCATEGORIEËN

Installatiedraad 1,5mm²

Installatiedraad 2,5mm²

Data - Coax - Multimedia kabel

Alarm en Signaalkabel

Overige

Ook verkrijgbaar in halogeenvrije uitvoering

Brandweerstand van elektrische leidingen

De brandweerstand kenmerkt de geschiktheid van een geïsoleerde geleider of kabel om in dienst te blijven tijdens een brandhaard. Deze categorie onderscheidt zich in twee subcategorieën:

- FR1: heeft betrekking op proeven die toelaten het behoud van de elektrische functie te beoordelen bij laboratoriumomstandigheden (geïsoleerde geleider of kabel individueel getest.

- FR2: heeft betrekking op een proef die toelaat de tijdsduur te beoordelen waarbij het behoud van de elektrische functie verzekerd is (geïsoleerde geleider of kabel getest met draagstel en bevestiging).

Misverstand isolatiebehoud - functiebehoud

Isolatiebehoud

Vroeger werden de elektrische leidingen op een andere manier geklasseerd, bijvoorbeeld als Rf 1u. Dat is ondertussen gewijzigd in -bijvoorbeeld- E60 en qua betekenis bestaan hier heel wat misverstanden rond. Daarom nog even de volgende uitleg: de term isolatiebehoud (=hoe lang de isolatie om de geleider tegen de temperaturen stand houdt) wordt door de fabrikant getest. De aanduidingen E30, E60, E90, … staan dus niet voor functiebehoud gedurende een aantal minuten, maar voor de ‘vlaminwerkingstijd’ (Flame Exposure).

Deze ‘vlaminwerkingstijd’ is een testcriterium in de van toepassing zijnde normen. Daarbij worden kabelstukken gedurende een bepaalde periode aan directe vlammen blootgesteld bij een

constante temperatuur van minimum 750°C. Gedurende deze tijd mag de beveiliging (zekering-automaat) van de betrokken kabels en leidingen niet afschakelen. Deze beproeving van de test “isolatiebehoud” mag niet verwisseld worden met de term functiebehoud.

Functiebehoud

Om het functiebehoud van de kabelinstallatie te beoordelen gaat men een elektrische kabel of leiding met isolatiebehoud plaatsen in een ondersteunend draagstel (kabelgoot, ophangsysteem, ankers, bouten, …) en gedurende een welbepaalde tijd blootstellen aan directe vlammen bij een constante temperatuur van minimum 750°C.

Als de elektrische leidingen met isolatiebehoud in combinatie met het ondersteunend draagstel de test doorstaan heeft zal dit in de toekomst weergegeven worden met een letter en een bijhorende tijd in minuten, “P30, P60, P90, …”.

 Rudy Van den Bergh Innovation & Training manager ElectroTest

Ontmoet op donderdag 11 mei 2023 uw collega’s en de vele sponsors op het Elektro-Event van Nelectra West-Vlaanderen.

Laat u verwennen: sfeervolle foodtrucks voorzien lekker eten en drinken.

Tot dan!

11 mei 2023

EXPO ROESELARE 17u - 23u

ONZE SPONSORS:

Gelijkspanning, een nieuwe uitdaging voor de elektricien.

Iedere elektricien komt meer en meer gelijkspanning tegen in installaties. Meestal gaat het om laagvermogenstoepassingen op lage spanningen. Denken we maar aan de USBcontactdozen. Meer en meer zullen echter ook hoogvermogensinstallaties in de toekomst hun intrede doen. Gelijkspanning gedraagt zich anders dan wisselspanning, andere risico's en gevaren maar ook met heel wat voordelen. Wij leggen het in dit artikel verder uit.

Een korte geschiedenis

Reeds in de 19de eeuw zien we een eerste “strijd” tussen wisselspanning en gelijkspanning, meer bepaald tussen de heren Nicola Tesla en Thomas Edison, met Edison als selfmade man, terwijl Tesla gestudeerd had met specialisaties in wiskunde, fysica en mechanica. Bekendste uitvinding van Edison is zeker de gloeilamp, die van Tesla de Tesla-spoel.

De eerste distributienetten in de VS waren lokale gelijkstroomnetten. Naarmate de afstand waarover de energie moest getransporteerd worden, groter werd, lag het voor de hand om dat te doen met een zo hoog mogelijke spanning en een zo laag mogelijke stroom, om zo de ohmse verliezen te beperken. Wisselspanning laat zich met een eenvoudig stationair toestel, namelijk de transformator, met een hoog rendement transformeren naar een hogere of lagere spanning. Met een distributienetopbouw vertrekkend van een grote centrale naar verbruikers (die een heel eind verwijderd waren van die centrale) werd uiteraard gekozen voor wisselspanning boven gelijkspanning. Ook met betrekking tot aandrijvingen is een 3-fasige wisselspanning in het voordeel. Men kan namelijk gemakkelijk een draaiveld genereren in een motor. Bovendien is het mogelijk om zonder borstels en collectoren een robuuste asynchrone motor kan bouwen.

Het heden

Momenteel zien we in gebouwen een elektrische energietransitie die zorgt voor lokale opwekking door onder meer photovoltaïsche installaties (Building Integrated PV en Building Added PV), lokale opslag in batterijen, verhoogde lokale consumptie zoals ICT toepassingen, warmtepompen en elektrische wagens. Dit alles resulteert in meer comfort en een hogere levenskwaliteit. Ook wordt er meer en meer gebruik gemaakt van intelligentie in gebruikstoestellen en IoT. De elektronica in deze toestellen werkt met DC. Ook in een ledlamp wordt AC omgezet naar DC.

De vermogenselektronica die momenteel beschikbaar is laat

daarenboven toe om op een betrouwbare en efficiënte manier het gelijkspanningsniveau te wijzigen alsook om een verbinding te maken tussen AC en DC, zelfs op hoogspanning zoals bij de onderzeese kabels die op een hoge gelijkspanning werken. Om onder andere de verliezen in de omvormers tussen DC en AC en omgekeerd te vermijden verschijnen er terug DC-installaties met DC-voedingen en DC-verbruikers.

Een genormaliseerd spanningsniveau met bijhorende toleranties voor gelijkspanning ontbreekt echter momenteel nog. In datacentra is gewerkt met 380 VDC daar waar er andere toepassingen het eerder bij 350 VDC houden.

Veiligheid in DC-installaties

Elektrische installaties moeten veilig zijn voor personen, dieren en goederen. Waaraan LS en ZLS-installaties moeten voldoen is terug te vinden in het AREI, Boek 1. Daar er echter hier voornamelijk vertrokken is van AC-installaties is een herziening met betrekking tot DC-installaties aan de gang in een werkgroep van het AREI. Vooral de netsystemen worden herbekeken in deze werkgroep vertrekkend van een DC-net met 2 lijngeleiders (L- en L+) of met 2 lijngeleiders en een middelpuntsgeleider (M-geleider). Ook wordt er naast de PEN-geleider gesproken over een PEL-geleider en een PEM-geleider in geval van TN-C netten.

Gelijkspanning zonder rimpel mag dan wel veiliger zijn voor personen zoals blijkt uit de absolute conventionele grensspanning (ACG), zijnde de spanning die een persoon onbeperkt kan verdragen bij een bepaalde weerstand van het menselijk lichaam die, met name, functie is van de huidvochtigheid wordt weergegeven met de BB-codering. De ACG-waarde voor DC zonder rimpel bedraagt het dubbele van deze voor AC bij een bepaalde BB-codering. Dat heeft maken met het feit dat ons hart een eigenfrequentie van ons hart samenvalt met 50 Hz.

Het onderbreken van een gelijkstroom met een klassieke schakelaar is echter veel moeilijker dan het onderbreken van een wisselstroom met dezelfde RMS-waarde. Bij een gelijkstroom

heeft men geen nuldoorgangen van de spanning, bijgevolg gaat het elektrisch veld tussen de openende contacten niet door nul. Het resultaat is dat de boog tussen de openende contacten moeilijker te doven is. Daarenboven speelt de polariteit bij het aansluiten een belangrijke rol, in die zin dat bij het correct aansluiten de boog in de bluskamer geduwd wordt en in het andere geval niet met beschadiging van de schakelaar tot gevolg, en in het ergste geval brand. Heel deze problematiek zou opgelost kunnen worden door gebruik te maken van vermogenselektronica waardoor de gelijkstroom razendsnel naar nul kan geschakeld worden. In het AREI, Boek 1 en ook in de internationale normen staat echter dat inrichtingen met halfgeleiders niet mogen aangewend worden voor scheidingsdoeleinden.

Schakelaars, differentieelschakelaars, automaten en contactdozen voor wisselstroom kunnen bijgevolg niet zonder meer gebruikt worden in een gelijkspanningsnet. En hier begint dan ‘de kip en het ei’-verhaal. Gelukkig wordt er in meerdere internationale normencommissies voor dit materieel volop gewerkt aan internationaal aanvaarde voorschriften, zijnde normen, voor DC-materieel. Het resultaat hiervan is dat er reeds een aantal fabrikanten installatiematerieel voor gelijkstroom in hun gamma hebben. Automaten zijn al op de markt. Differentieelschakelaars zullen weldra op de markt verschijnen omdat de norm, de IEC 60755-1 General safety requirements for residual current operated protective devices - Part 1: Residual current operated protective devices for DC systems recent (24/10/2022) gepubliceerd is. Hierdoor zal ook gelijkspanning in een huishoudelijke installatie zijn intrede kunnen doen.

Voor gebruikstoestellen voor DC-installaties geldt eveneens ‘het kip en het ei’-verhaal. Ook hier is het wachten op genormaliseerde spanningsniveau’s en toestelnormen. Monofasige gebruikstoestellen met aan de ingang een eenvoudige gelijkrichterbrug zoals ledlampen kunnen zonder meer in een DC-in-

stallatie gebruikt worden zolang de spanning van die DC-installatie niet groter is dan de doorslagspanning van 2 invers gepolariseerde diodes in serie.

Communicatie tussen intelligente toestellen

Een ander voordeel dat vaak vermeld wordt als het gaat over DC-netten is het ontbreken van harmonischen in een DC-net. Daardoor zijn ze geschikt voor Power Line Communication. Door het ontbreken van harmonischen is er immers geen verstoring van/interferentie met communicatiesignalen die over de vermogenskabel gestuurd worden. Op die manier kan storingsvrij en betrouwbaar gecommuniceerd worden tussen de toestellen aangesloten op het DC-net om bij voorbeeld een stabiele netspanning te bekomen. Het harmonisch vrij zijn van een DC-net geldt echter niet altijd want bij het plots in- of afschakelen van een grote verbruiker zal er zo wie zo een tijdelijke spanningsrimpel ontstaan.

Besluit

Gelijkspanning is meer dan ooit aanwezig op onze markt en ook in de toekomst zullen er meer en meer gelijkspanningsinstallaties verschijnen. Zeker nadat de nodige reglementering voorhanden zal zijn om deze op een veilige manier uit te voeren volgens het AREI, Boek 1 en de regels van goed vakmanschap, zijnde de normen als ze bestaan. Daarenboven zullen de nodige opleidingen moeten voorzien worden voor de installateurs opdat zij de nodige kennis kunnen verwerven om de installaties correct uit te voeren.

 Danny Hermans (VOLTA)

Hoogfrequente power quality en supraharmonischen: meten is weten

Het gedrag van supraharmonischen wordt geanalyseerd op basis van metingen. Deze supraharmonischen begrijpen, vraagt niet alleen inzicht in de ontstaansmechanismen, maar ook geschikte meetapparatuur.

Capacitief gedrag van het moderne energienet

Het net is resistief-inductief. Dat is in elk geval hoe we het geleerd hebben tijdens onze opleiding. Stroom vloeit in een gesloten kring en deze kring wordt meestal gevormd door twee geleiders in een kabel of buis. Geleiders hebben een weerstand, die door het skin-effect frequentieafhankelijk is. De twee geleiders samen vormen een lus, wat in principe een luchtspoel met één winding is, dus ondervindt de stroom in een kabel naast de weerstand ook een inductiviteit. Door de weerstand van de geleiders en de inductiviteit van de lus gevormd door twee geleiders is het net als resistief-inductief te beschouwen. Aan het begin van het net staat een transformator, deze is ook uitgesproken inductief. Dit gedrag is echter van toepassing voor 50 Hz en de laagfrequente harmonischen. In het frequentiegebied van de supraharmonischen wordt het (parasitair) capacitief gedrag veel belangrijker. In nagenoeg alle apparatuur zijn EMC-filters aanwezig. Deze filters bevatten condensatoren tussen alle actieve geleiders onderling en ook tussen een actieve geleider en de referentie (beschermingsaarding of functionele aarding). De condensatoren tussen de actieve geleiders hebben typische waarden rond 1µF. Bij 50 Hz vertegenwoordigt dit een impedantie van of 3,1 kΩ. Bij 50 kHz is deze impedantie 1000 keer lager en bijgevolg laagohmig. De netimpedantie daarentegen is resistief-inductief. De grootte van deze impedantie is sterk netafhankelijk, maar ook hier zijn enkel indicaties bij 50 Hz. IEC TR60725 legt de referentie impedantie voor toepassingen beneden 16A vast op 0.4Ω en 0.8 mH. Bij 50 kHz representeert het inductief deel al een impedantie van 250 Ω. De totale impedantie gezien door een aangesloten verbruiker is bijgevolg zeer tijdsvariant en sterk afhankelijk van de ingeschakelde verbruikers.

Oorzaak van supraharmonischen

Supraharmonischen worden veroorzaakt door de spanningsval over de netimpedantie, zoals in het artikel in het vorige nummer van ElektroVisie besproken werd. Hoe groter de netimpedantie wordt, hoe groter deze spanningsval aan het

overdrachtspunt of PCC (point of common coupling) zal zijn, waardoor de gemeten spanningssupraharmonischen hoger worden. Deze spanningsharmonischen komen over de klemmen van andere verbruikers te staan, waardoor ook daar een supraharmonische stroom ontstaat. Laten we dit gedrag wat nader bekijken op basis van metingen (Fig. 1). Op een net met impedantie Znet wordt een schakelende omvormer (toestel 1) aangesloten. Het toestel bevat een gelijkrichterbrug en afvlakcondensator in de DC-kring. De transistor in de kring schakelt enkel een belastingsweerstand in en uit met een frequentie van 16 kHz. Het gedrag van dit toestel is zeer vergelijkbaar met de schakelende voedingen die bijv. uw televisie of laptop voeden. Toestel 2 bestaat uit een EMC-filter, wat ook in veel toestellen aanwezig is. De condensator die zich tussen de fase- en nulgeleider bevindt is 1 µF. Tijdens de metingen worden 4 grootheden gelijktijdig gemeten, nl. de spanning unet, de stroom in het net i, de stroom i1 naar toestel 1 en de stroom i2 naar toestel 2. De spanningsmeting gebeurt met een differentieelprobe (bandbreedte DC tot 25 MHz), de stroommetingen gebeuren met stroomprobes (bandbreedte DC tot 100 MHz).

Primaire emissie omvat de supraharmonischen die door het toestel zelf op het net geplaatst worden. Om dit op te meten wordt enkel toestel 1 ingeschakeld, toestel 2 wordt van het net losgekoppeld. Fig. 2 toont de gemeten netspanning unet , zowel als tijdsignaal als in het frequentiedomein. Onderaan wordt de stroom i1 voorgesteld. De gemeten spanningsharmonische op 16 kHz heeft een RMS waarde van 507 mV. De opgenomen stroom bedraagt 36,6 mA. Ook de veelvouden van de schakelfrequentie zijn terug te vinden (32 kHz, 48 kHz, …) in zowel het spannings- als stroomspectrum.

Fig. 1 Testopstelling

Primaire emissie

Secundaire emissie

In de meetopstelling van fig. 1 worden nu zowel toestel 1 als toestel 2 aangesloten. De supraharmonische op 16 kHz stijgt naar 60 mA. De stroom in toestel 2, dat enkel een EMC-filter is en geen schakelende elementen bevat, toont ook een spectrale component van 72 mA op 16 kHz. Deze stroom wordt de secundaire emissie genoemd, nl. een supraharmonische, gemeten aan de klemmen van een toestel (2), maar veroorzaakt door een naburig toestel (1). De stroom naar het net is door de aanwezigheid van de condensator gedaald naar 14 mA. Dit gedrag kan eveneens gemodelleerd worden via een stroominjectie van harmonischen. Toestel 1 kan gezien worden als een bron van supraharmonischen. Deze stroom kan naar het net lopen of naar toestel 2. Aangezien de impedantie van het net hoger is dan van toestel 2, heeft de stroom de voorkeur om naar toestel 2 te vloeien.

Het supraharmonisch gedrag is bijgevolg niet enkel tijdsvariant, maar ook zeer afhankelijk van de topologie van een toestel en van het karakter (resistief, inductief of capacitief) van aangesloten naburige toestellen. In fig. 3 is ook de spanningsmeting te zien. Door het aansluiten van het capacitieve toestel 2 daalt de spanningsharmonische van 504 mV naar 191 mV. Hier zien we twee conflicterende resultaten. Door het toevoegen van een toestel met capacitief gedrag verbetert de spanningskwaliteit. Dit is logisch, omdat de condensator in toestel 2 de stroomrimpel levert in plaats van het net. Hierdoor daalt de spanningsvariatie over de netimpedantie. Aan de andere kant verhoogt de hoogfrequente stroom in het laagspannigsnet, wat op gebied van elektromagnetische interferentie een minder gunstige evolutie is.

Meten van supraharmonischen

Gestandaardiseerde meetmethodes zijn van belang om verschillende actoren op een gelijke wijze metingen uit te kunnen laten voeren, alleen is er momenteel nog geen standaardmethode. Supraharmonischen worden voorgesteld in het frequentiedomein, want in het tijdsdomein zijn de harmonischen niet zichtbaar of enkel te zien als een band van ruis gesuperponeerd op de fundamentele stroom. Voor power quality wordt een spanningsmeting uitgevoerd, voor het meten van interferentie (emissie) van toestellen zijn daarentegen stroommetingen nodig. Een schakelfrequentie komt zelden als enkelvoudige frequentie voor, maar met een veelheid aan zijbanden (fig. 3). Supraharmonischen hebben in vele gevallen een niet stabiel gedrag. De schakelfrequentie kan variëren in functie van de tijd door bijv. een stroomregelkring. Ook dit resulteert in een frequentieband in plaats van één specifieke schakelfrequentie. Voor wat betreft power quality gebruiken de meettoestellen de technieken voorgesteld in de EN61000-4-30 annex C (Power quality measurement methods). Hierbij wordt de RMS waarde van de spanningsharmonische gemeten en wordt eerder gestreefd naar een indicatie, dan naar een precisiemeting. Om deze reden wordt gemeten met een beperkte frequentieresolutie, nl. in intervallen van 200 Hz en 2 kHz, en worden de waarden uitgemiddeld over 1 minuut. Voor wat betreft emissiemetingen van toestellen is er op dit moment nog geen gestandaardiseerde meetmethode. Er wordt hiervoor verwezen naar EN55016 en de norm rond power line communicatie EN55065. Een laatste aspect is het kiezen van de juiste transducer voor zowel spanning- als stroommetingen. Bij de keuze zijn de beschikbare bandbreedte en het meetbereik van belang. Klassieke stroomtangen zijn niet geschikt voor deze meting, omdat het frequentiebereik beperkt is tot 10 kHz of minder. Hoogfrequente passieve stroomprobes en Rogowskispoelen zijn wel bruikbaar en hebben een frequentiebereik tot ver in het MHz-gebied. Het nadeel van deze transducers is dat er geen

Fig. 2 Meting primaire emissie

DC-stroom gemeten kan worden. Een voordeel is dan weer dat diameter van de te meten geleider groot kan zijn, waardoor een geleider eventueel meerdere keren door de transducer gewikkeld kan worden om zo de gevoeligheid van de meting te verhogen. Hoogfrequente stroomprobes zijn passieve probes en kunnen direct op een oscilloscoop of analyser aangesloten worden, Rogowskispoelen vereisen een aparte voeding. De actieve stroomprobe heeft een frequentiebereik vanaf DC tot enkele tientallen MHz, maar bij deze types loopt de prijs snel op. Voor wat betreft de spanningsmeting is een differentieelprobe of -ingang nodig om te zorgen voor een galvanische scheiding met de oscilloscoop. Deze probes hebben meestal een redelijke verzwakking (1/100 of 1/200) omdat ook de volle spanning gemeten wordt. Ervaring leert dat ondanks de verzwakking een dergelijke probe toch voldoende is om de supraharmonischen in de spanning te visualiseren.

Besluit

Supraharmonischen vloeien voornamelijk in het laagspanningsnet, tussen toestellen onderling en bijvoorbeeld in naburige huizen. Het gedrag is zeer sterk afhankelijk van de impedantie van zowel het net als de toestellen en wordt bevorderd door de condensatoren van de EMC-filters. Zowel spanning- als stroomharmonischen kunnen gemeten worden. Voor het identificeren van problemen is een indicatieve spanningsmeting meestal voldoende.

 Prof. Jos Knockaert

Professor Jos Knockaert is verbonden aan UGent Campus Kortrijk – Onderzoeksgroep Lemcko en is gespecialiseerd in EMC, vermogenselektronica en elektrische machines

Fig. 3 Primaire en secundaire emissie

Meer info is ook te vinden op

De mens achter….

Op deze pagina willen wij bekende en niet-zo-bekende mensen uit de elektrosector een aantal minder evidente vragen stellen. Privévragen, die de mens achter de professional laten zien. Deze maand is het de beurt aan Geert Maenhout (Managing Director GPC Europe).

Hoe komt u tot rust?

Wanneer ik kook. Dat gebeurt niet vaak, want meestal kookt mijn echtgenote, maar ik hou ervan om op mijn eentje in de keuken een lekker gerecht klaar te maken. Dat kan een couscous royal zijn, maar ook een eenvoudige verse spaghettisaus.

Wat is uw lievelingsgerecht?

Ik hou van het bourgondische leven, dus ik lust veel graag. Maar het valt op dat ik regelmatig steak tartaar en ossobuco kies op restaurant.

Hoe brengt u verder nog graag uw vrije tijd door?

Wanneer ik vrije tijd heb, dan kies ik voor rust. Weg van alles. Dat biedt tegengewicht aan mijn drukke professionele bezigheden. Daarom spendeer ik meerdere weekends per jaar in de Ardennen. Heerlijk ontspannen in de natuur. Daarnaast gaan mijn echtgenote en ik twee tot drie keer per jaar op reis. Vaak naar Tenerife. Opnieuw voor de rust en ook voor het klimaat. Maar hoewel ik de rust in mijn vakanties koester, hou ik altijd voeling met het bedrijf. Ik blijf alles vanop de achtergrond volgen en check regelmatig mijn mails. Op die manier heb ik een opgeruimde mailbox als ik terugkom.

Wat wilde u worden toen u klein was?

Zoals veel jongens: piloot. En het blijft mij tot op vandaag fascineren. Jammer genoeg konden mijn ouders dit niet betalen.

Wat vindt u een belangrijke eigenschap van zichzelf?

Ik hou van structuur, stiptheid en nauwkeurigheid. Ik ben ook even bij mijn echtgenote te rade gegaan en zij nam het woord ‘perfectionist’ in de mond (lacht).

Wat is uw levensmotto?

Als werken ‘werken’ wordt, dan moet je ermee stoppen. Ik werk veel, maar omdat ik het ontzettend graag doe, voelt het niet aan als ‘werken’. En dat maakt mij oprecht gelukkig, want ik besef dat ik dit niet alleen aan mezelf, maar ook aan mijn omgeving te danken heb.

Op welke verwezenlijking bent u trots?

Ik werk meer dan 13 jaar bij GPC Europe en ik heb allerhande ups-and-downs in de sector van hernieuwbare energie meegemaakt. Ik ben dan ook best wel trots op de groei en de uitbouw van dit bedrijf dat ik -samen met mijn medewerkers- doorheen alle moeilijkheden heb kunnen realiseren. GPC Europe is een heel gezond bedrijf dat goed in de markt staat en dat heb ik mee helpen realiseren.

Stel dat u morgen verplicht zou worden om van job te veranderen: waarvoor zou u kiezen?

Ik zou in ieder geval in dezelfde sector blijven: hernieuwbare energie. Elke dag biedt iets nieuws in deze snel evoluerende markt en dat boeit mij enorm.

Geert Maenhout (Managing Director GPC Europe)

PrismaSeT S, de ideale residentiële kast voor alle geconnecteerde systemen

Veilig

Dankzij de dubbele isolatie Ruim

Tot 192 modules

Met of zonder koker

Ontdek meer voordelen op onze website

Comfortabel

Met nieuwe verticale distributiemodule VDIS

Eenvoudig bestellen

1 referentie = 1 kast