ElektroVisie 2023 nr 6 - NL

Nelectra, Beroepsorganisatie voor de elektrobranche · Stationlei 78 bus 1/1 · 1800 Vilvoorde · 6 x jaar · 34ste jg · afgiftekantoor 2030 Antwerpen X / P2A9571 − december 2023 – 6

IN DEZE EDITIE  Slimme software maakt het laden van de elektrische vloot gevoelig goedkoper  De Elektrobarometer blijft het goed doen  De retailmarkt gisteren, vandaag en morgen  Welke types differentieels bestaan er en waar kan u ze inzetten?

Meer dan 100 jaar van traditie.

7 jaar LEDVANCE.

LED IS LEDVANCE PROFESSIONELE LED LAMPEN NU ONDER MERKNAAM LEDVANCE

Voortgekomen uit de algemene verlichtingsdivisie van OSRAM, heeft LEDVANCE zich in slechts zeven jaar gevestigd als een toonaangevende naam in innovatieve LED oplossingen. We zetten nu de volgende logische stap door ons professionele LED lampen assortiment aan te bieden onder onze eigen naam. Dankzij onze knowhow, gebaseerd op meer dan 100 jaar ervaring, zijn onze nieuwe LEDVANCE LED lampen indrukwekkender dan ooit. Maar het beste is dat u nu ons volledige professionele portfolio onder één merk vindt - van LED lampen, strips, drivers en armaturen tot lichtmanagementsystemen en human centric lighting. Dit maakt onze ondersteuning voor u eenvoudiger, uitgebreider en gerichter dan ooit. LED IS LEDVANCE. U kunt op ons rekenen.

Wij zetten ons in voor duurzaamheid.

Ontdek meer op: benelux.ledvance.com/duurzaamheid

VIVIANE REFLECTEERT

Activeren!

In een recent rapport voorspelde de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven een

loonkostenhandicap in 2024 van 1.7% in vergelijking met onze buurlanden. De

loonkosten in België stijgen dus nog steeds sneller dan in buurlanden. Dat is niet zo’n goed nieuws.

Vinden we dat de werknemers te veel verdienen? Zeker niet! Wie goed en degelijk werk aflevert mag goed verloond worden. Vinden we de loonkosten veel te hoog?

Zeer zeker!

Bijkomend probleem is de lage werkzaamheidsgraad. In vergelijking met de andere landen uit de eurozone scoren we het laagst. Dit in combinatie met de hoogste

loonkost en het feit dat onze werknemers netto het minst overhouden, maakt van België zeker geen voorbeeldland om te ondernemen.

Waarom wordt werken niet beloond? Waarom is er geen sterker activeringsbeleid?

Eind 2022 waren 1.6 miljoen Belgen die geschikt zijn voor de arbeidsmarkt niet aan

de slag. Ze waren evenmin werkzoekend, met de nadruk op zoekend. En dat terwijl sectoren schreeuwen om geschikt personeel.

In 2024 komen de verkiezingen er aan. Sectorale werkgeversorganisaties

zoals Nelectra en ook interprofessionele verenigingen zoals Unizo hebben hun memorandi klaar.

Benieuwd welke politieke partijen onze bekommernissen serieus zullen nemen en er daadwerkelijk ook iets aan willen veranderen. Laten we hoopvol blijven en er

van uitgaan dat de politici zullen luisteren. Nelectra zal alvast langsgaan en ervoor zorgen dat wij gehoord worden.

Maar ondertussen blijven we inzetten, ook in de toekomst, op die domeinen waar we écht iets kunnen veranderen en niet afhangen van de goodwill van anderen. Benieuwd? U leest het binnenin.

Ik wens u alvast rustgevende feestdagen en een hoopvol, gezond en gelukkig 2024!

Reageren?

Viviane Camphyn Gedelegeerd bestuurder Nelectra viviane.camphyn@nelectra.be

3

4 INHOUD

17

8

Europese Unie schermt gevoelige technologieën af van China

35

De mens achter Rudi Vanduren, nationaal ondervoorzitter Nelectra

“Ik heb een BVBA: wat moet ik doen om mijn statuten aan te passen aan het hervormde vennootschapsrecht?”

Informatietijdschrift voor de professionelen uit de elektrosector.

ElektroVisie/ElectroVision heeft een oplage van 8.019 exemplaren en is een tweemaandelijkse uitgave van: het Nationaal Verbond van Zelfstandige Elektriciens en Handelaars in Elektrische Toestellen vzw (afgekort Nelectra), Stationlei 78 bus 1/1, 1800 Vilvoorde · BE 0410 342 662 RPR Brussel T: 02 550 17 11, info@nelectra.be, www.nelectra.be redactieraad Viviane Camphyn, Dirk Van Steenlandt, Eric Claus, Ludo Holemans, Frank Vanlangendonck, Rudy Van den Bergh, Danny Hermans, Linda Claeys, Fallon Declerck, Els Heyrman, Layla Redjeb

hoofdredacteur Els Heyrman 02 550 17 21 els.heyrman@nelectra.be reclameregie Trevi · Thomas Lannoo Meerlaan 9 · 9620 Zottegem 09 326 74 51 thomas@trevi-regie.be

reportages Linda Claeys linda.claeys@nelectra.be verantwoordelijke uitgever Viviane Camphyn Stationlei 78 bus 1/1 · 1800 Vilvoorde 02 550 17 11 vertaling Akira Translations translations@akiratranslations.be

drukkerij Bredero Graphics administratie Nadia Van Nuffel · 02 550 17 17 nadia.vannuffel@nelectra.be Marian Hemerijckx · 02 550 17 18 marian.hemerijckx@nelectra.be cover Lectrr

De artikels en de advertenties verschijnen onder de verantwoordelijkheid van de auteurs en de adverteerders.

Overname van artikels is toegestaan mits schriftelijke toestemming van de uitgever.

Lid van de Unie van Uitgevers van de Periodieke Pers.

Nelectra verwerkt uw persoonsgegevens met het oog op leden- of prospectenbeheer. Indien u dit niet wil, volstaat een mail naar info@nelectra.be. U kan uw gegevens inkijken en laten aanpassen via een eenvoudig verzoek, mét bewijs van identiteit, aan Nelectra, Stationlei 78 bus 1/1, 1800 Vilvoorde of via info@nelectra.be. Met vragen of klachten over gegevensverwerking kan u terecht bij de Gegevensbeschermingsautoriteit. Het algemeen privacybeleid vindt u op onze website www.nelectra.be. Uw gegevens werden mogelijks verkregen via een externe databank. Op eenvoudig verzoek kunt u meer info verkrijgen.

INHOUD

22

Slimme software maakt het laden van de elektrische vloot gevoelig goedkoper

Copyright Vito

3

Viviane reflecteert

20

6

Indulec: klaar voor de toekomst na succesvolle overname

22

8

Activeren!

Nelectra informeert

8 10 12

13 16

Hallo Nelectra?

De elektrobarometer blijft het goed doen Sectorale onderhandelingen: nationaal akkoord voor elektriciens PSC149.01 Incert voert wijzigingen door in 2024 Kent u de checklist voor het correcte gebruik van “cookies”?

14

Sectornieuws

15

InterSolution: de solarmarkt van morgen op 10.000 m²

17

Europa

Europese Unie schermt gevoelige technologieën af van China

30

35

De retailmarkt gisteren, vandaag en morgen

De statistieken en trends onder de loep

Dossier laadpalen

Slimme software maakt het laden van de elektrische vloot gevoelig goedkoper

Technische info

25

28 30 31

32

Impact van supraharmonischen op energiemeting De nieuwe T030/2 De (nieuwe) machinerichtlijn en de normen N-type zonnepanelen staan klaar om de markt te veroveren Welke types differentieels bestaan er en waar kan u ze inzetten?

6 vragen aan

Rudi Vanduren (nationaal ondervoorzitter Nelectra)

5

6 NELECTR A BEZOEK T HA AR LEDEN

Indulec: klaar voor de toekomst na Bijna 3 jaar geleden namen Benny Kessels en Ingrid De Bruyne (helemaal links in beeld) het bedrijf van Yvo Pellens over.

Die moest in 2020 om gezondheidsredenen op zoek naar iemand om zijn levenswerk verder te zetten. Benny was al jarenlang een vaste waarde bij ‘Pellens Yvo Industriële Elektriciteitswerken’ en besloot om -samen met zijn echtgenote- deze vaste waarde in Limburg (en ver daarbuiten) de continuïteit te geven die het verdiende.

Zo konden de werknemers binnen het bedrijf actief blijven, slaagde men erin om lopende projecten op dezelfde professionele manier af te ronden en werden ook snel nieuwe projecten op poten gezet.

Na een succesvolle overname besloten Benny en Ingrid om hun bedrijf verder te moderniseren en klaar te maken voor de toekomst. Een eerste stap was de verhuis naar een nieuw gebouw in industriezone De Schacht te Heusden-Zolder. “Eén van de redenen waarom we voor dit gebouw kozen, is dat er heel wat technieken geïntegreerd zijn, die in de lijn liggen van onze werkzaamheden en waarvoor we sturingen integreren,” vertelt Benny Kessels. “De oorspronkelijke specialisatie in algemene industriële elektriciteitswerken, inclusief in-house engineering, blijft uiteraard onze corebusiness met daarnaast ook aandacht voor netwerkbekabeling, totaalprojecten, brandbeveiliging en slimme sturingen. En met het oog op de toekomst hebben we ons aanbod uitgebreid met het installeren van laadpalen AC/DC, relighting en energiemonitoring.”

Om deze transitie naar een vernieuwd toekomstgericht bedrijf in de verf te zetten, veranderden de nieuwe eigenaars ook recent de naam naar Indulec, wat de expertise in industriële projecten nogmaals in de verf moet zetten. “Met deze naam willen we ook onze professionaliteit onderstrepen, waarbij onze klanten dagelijks kunnen rekenen op de kwalitatieve service en knowhow van ons hecht en betrouwbaar team,” besluit een enthousiaste Ingrid De Bruyne.  Linda Claeys  Indulec

NELECTR A BEZOEK T HA AR LEDEN

succesvolle overname

7

8 NELECTRA INFORMEERT

Bij Nelectra kan u als lid steeds terecht bij onze adviseurs met al uw vragen over juridische, technische, sociale, fiscale, …. materies. Hierbij een paar interessante vragen die de voorbije maanden de revue passeerden.

Voor meer informatie, contacteer onze Nelectra-adviseurs:

Fallon Declerck fallon.declerck@nelectra.be 02/550.17.14

Layla Redjeb layla.redjeb@nelectra.be 02/ 550.17.19

Welke fiscale voordelen en subsidies kan mijn klant genieten bij de aankoop en installatie van een laadpaal?

Om te bepalen welke voordelen uw klant kan genieten, dient een onderscheid te worden gemaakt tussen particuliere en professionele klanten. Het gaat zowel om fiscale voordelen als effectieve subsidies, die al dan niet gecombineerd kunnen worden. Uiteraard moet er telkens aan een hele reeks voorwaarden worden voldaan. Het is dan ook best dat uw klant dit eveneens met zijn boekhouder/accountant bekijkt.

Ondernemingen (zowel eenmanszaken als vennootschappen) die tussen 1 september 2021 en 31 augustus 2024 investeren in een publiek toegankelijk en intelligent laadstation kunnen rekenen op een verhoogde kostenaftrek in de vorm van een verhoogde aftrek van de afschrijvingen. Aanvankelijk was dat 200% maar sinds 1/4/2023 is dit verlaagd naar 150%. Goed om weten: ook de kosten met betrekking tot de aanschaf en installatie van (een) elektriciteitscabine(s) die nodig zijn voor de werking van de laadstations komen in aanmerking!

Ook op de gewone investeringsaftrek van 8% kan uw klant als kleine ondernemer (volgens de fiscale definitie) een beroep doen. Dit kan bijvoorbeeld interessant zijn als alternatief als men niet aan de voorwaarde van publiek toegankelijk laadstation van de hiervoor vermelde verhoogde kostenaftrek voldoet. Er is een verhoogde investeringsaftrek van toepassing specifiek voor laadinfrastructuur met betrekking tot koolstofemissievrije vrachtwagens (in 2023 is dit 42%).

Particulieren en zelfstandigen kunnen eveneens tot 31 augustus 2024 genieten van een belastingvermindering voor de aankoop en plaatsing van een intelligent laadstation thuis. Voor investeringen

die dit jaar worden gedaan bedraagt de vermindering nog 30%, vanaf 2024 daalt dit naar 15%. Er geldt ook een maximum van € 1.750 (unidirectioneel) of € 8.000 (bidirectioneel) per laadstation en per belastingplichtige.

Deze belastingvermindering voor de aankoop en plaatsing van een intelligent laadstation zal in de toekomst voor de particuliere klanten nog belangrijker worden aangezien de Vlaamse Regering heeft beslist dat een premie van € 5.000 wordt uitgereikt aan particulieren die in 2024 een nieuwe elektrische auto van minder dan € 40.000 (incl. btw) aanschaffen. Deze premie wordt de jaren nadien telkens met € 1.000 afgebouwd.

Voor een elektrische tweedehandsauto wordt een premie van € 3.000 voorzien die om de komende twee jaar telkens met € 500 wordt verminderd.

Verder verstrekt de Vlaamse overheid via de Ecologiepremie+ en Clean Power for Transport (CPT) subsidies aan ondernemingen.

Voor actuele en meer gedetailleerde info kan u terecht op de website van zowel de Vlaamse als de Federale overheid: Thuislaadstations voor elektrische wagens | FOD Financiën (belgium.be) en Laadpalen steun | VLAIO Nelectra ontwikkelde voor haar leden een brochure laadinfrastructuur waarvan u gratis gedrukte exemplaren kan bestellen in onze webshop (LR/FD).

129

e

NELECTRA INFORMEERT

editie

Ik heb een BVBA: wat moet ik doen om mijn statuten aan te passen aan het hervormde vennootschapsrecht?

Is uw BV(BA) opgericht vóór 1 mei 2019? Dan moet u vóór 1 januari 2024 haar statuten laten aanpassen aan het hervormde vennootschapsrecht.

De wetgever schrijft een “omvorming” of een “omzetting” van de onderneming voor. Indien u de BVBA omzet naar een BV volstaat een gewone statutenwijziging middels notariële akte, waarvoor u niet meer fysiek aanwezig hoeft te zijn bij de notaris. De vergadering kan via videoconferentie verlopen en de akte wordt dan elektronisch ondertekend. Bij de omzetting naar één van de andere 3 nieuwe rechtsvormen (bv. NV, CV) moet toch de zwaardere procedure worden gevolgd (de normale omvormingsregels Boek 14 WVV) waarbij naast de fysieke tussenkomst van een notaris ook een controleverslag van een bedrijfsrevisor, verslag van het bestuursorgaan en een staat van activa en passiva noodzakelijk is.

U kan ervoor opteren om louter de minimale omvormingsverrichtingen te laten doorvoeren aan uw bestaande vennootschap, maar de nieuwe regelgeving biedt heel wat extra mogelijkheden doordat de vennootschap beter kan worden afgestemd op uw (professionele en private) noden. Zo kan u het onbeschikbare eigen vermogen (uw vroegere kapitaal en de wettelijke reserves) opnieuw beschikbaar maken. U kunt in uw BV afwijken van de gewone regeling ‘een aandeel is één stem’ en een meervoudig stemrecht invoeren waardoor u reeds de meerderheid van de aandelen kan overdragen aan uw kinderen, zonder dat u buitenspel gezet kunt worden in de algemene vergadering.

Indien de vennootschap niet vrijwillig wordt omgevormd tegen 31 december 2023, zal de BVBA van rechtswege omgezet worden in een BV. Na die omzetting begint een nieuwe termijn te lopen van 6 maanden waarin de statuten van de BV kunnen worden aangepast (ten laatste op 30 juni 2024).

Let op! Vennootschappen die hun statuten niet aanpassen, kunnen problemen krijgen. In principe zijn de bestuurders dan persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk. Dit betekent dat ze financieel opdraaien voor eventuele schade. Dit kan het geval zijn als de statutenwijziging een voorwaarde is voor een erkenning, het verkrijgen van een subsidie of het intekenen op een overheidsopdracht.

Indien de aanpassing niet wordt doorgevoerd, kan dit er toe leiden dat er heel wat tegenstrijdigheden en afwijkende regelingen zijn. Bovendien zou het ook kunnen dat sommige bepalingen niet meer van toepassing zijn (LR/FD).

17-18 9.30 - 20.00

9.30 - 18.00

JAN 2024 GENT - BELGIË

INTERNATIONALE VAKBEURS VOOR ZONNE-ENERGIE VOOR DE BENELUX DE NUMMER 1 NETWERK- EN VAKBEURS IN BELGIË 10.000 M² SOLAR BUSINESS

Registreer nu online voor GRATIS toegang CODE: P1044177

Æ www.intersolution.be

10 N E L E C T R A I N F O R M E E R T

100,2 De Elektrobarometer blijft het goed doen Meer werk 25% van de elektro-ondernemers heeft eind september meer werk dan heeft minder voor de zomer. werk. Bij de anderen blijft het werkvolume zowat hetzelfde.

Voor de eerstvolgende maanden van de elektrobedrijdenkt minder werk ven meer en te hebben. Ook dat doet de balans eerder positief omslaan en is alleszins beter dan in het begin van het jaar toen 31% minder werk in het vooruitzicht had.

In het tweede kwartaal weken de handelaars in hun beoordeling van het werkvolume nog sterk af van de installateurs. Zij zagen hun situatie merkelijk minder rooskleurig in. Dat is nu niet langer het geval.

22%

24% 20%

Het ondernemersvertrouwen van de elektrobedrijven blijft op peil. Na de forse verbetering in het vorige kwartaal, handhaaft de elektrobarometer zich op een positief niveau. Dat is bemoedigend.

Het optimisme is nu ook algemener.

Zowel de elektro-installateurs als de handelaars hebben nu meer vertrouwen dan enkele maanden geleden.

Aanwervingsbereidheid is groot 88% van de elektrobedrijven werken nu nog met ongeveer evenveel mensen als enkele maanden geleden.

4% werkt met meer personeel. met minder.

9%

20% denkt in de eerstvolgende maanden extra mensen aan te zullen werven terwijl 10% met minder personeelsleden zal werken. Ook hier zien we nu geen verschil meer tussen installateurs en handelaars. Bij beiden zijn er mensen tekort. De arbeidsmarkt is en blijft krap.

Hogere tevredenheid 61% van de elektrobedrijven zijn Winstgevendheid is verbeterd Na opeenvolgende kwartalen van dalende winstgevendheid, zagen we vorige keer eindelijk een kentering. Die houdt aan.

De ondernemers die hun rentabiliteit zien verbeteren en diegenen die een daling moeten incasseren, houden elkaar in is er op dit vlak evenwicht. Bij niets veranderd.

Ook in de eerstvolgende maanden is verwacht een er veel evenwicht. van mening is verbetering terwijl

6 op 10

17% 17%

tevreden over de algemene toestand van hun eigen bedrijf. Dat zijn een aantal procentjes meer dan vorige keer. zijn tevreden over de algemene economische toestand tegenover die ontevreden zijn. Dat is niet om naar huis te schrijven, maar wel een pak beter dan in het begin van het jaar. van de elektrobedrijven hebben geen last (44%) of zijn niet geïmpacteerd (10%) door de stijgende rente. Bij heeft die hogere rente wel een serieuze invloed op de investeringen in het bedrijf. is de impact eerder Bij de overige beperkt, maar hij is er wel.

23%

dat de rentabiliteit zal dalen.

Het aantal slechte betalers blijft aan de van de elektrobedrijven hoge kant. zeggen dat deze problematiek toeneemt die minder wanbetegenover maar talers heeft.

De concurrentiedruk is daarentegen ziet die stijgen. gemilderd. spreekt van een afname. In het vorige kwartaal had nog 24% het over een toename.

27%

6%

16%

8%

34%

54%

5%

39%

De elektrobarometer wordt sinds 2010 opgemaakt en is dé conjunctuurindicator voor de Vlaamse kmo bedrijven en zelfstandige ondernemers uit de elektrosector, zowel installateurs als handelaars. Een waarde boven index 100 wijst op een positief evoluerende conjunctuur, waarden onder index 100 op een negatieve evolutie. De jongste bevraging bij een vast, representatief panel gebeurde in de tweede helft van september 2023.

 Anja Larik

NELECTRA INFORMEERT

11

Breedbeeld zelfs in de duisternis met de dual-lens Colorhunter+ Maak kennis met Uniview's groothoek bullet met twee 4mm 4MP lenzen met ColorHunter verlichting en deep learning AI! Deze camera voegt beelden van twee afzonderlijke lenzen samen om een ultrabreed horizontaal gezichtsveld van 160° te creëren. De overgang is naadloos, en is ook confi fig gureerbaar, voor een fi fijjnere af regeling kan er nog 10° toegevoegd of verwijderd worden.

Deze camera heeft ook twee microfoons die in

Deze groothoekcamera kan mensen, dier en

tegengestelde richtingen wijzen, voor een heldere en

voertuigen onderscheiden en detecteren. Dit betekent

meeslepende audio-ervaring. Met een luidspreker aan

dat men opnamegebeurtenissen of pushmeldingen

de onderkant van de camera heeft men ook de

kan instellen, alleen gebaseerd op menselijke

mogelijkheid om de 2-weg audiofunctionaliteit te

bewegingsdetectie. Zorgen maken over valse

gebruiken om met mensen te communiceren.

alarmen, een miljoen meldingen of verspilde opslagruimte hoeft niet. Er komt alleen een melding

Dankzij de ColorHunter verlichting kan de camera 24/7

als de camera een mens detecteert.

160°

in volle kleur zien, dag en nacht. In plaats van IR

De IPC2K24SE-ADF40KMC-WL-I0 is de beste camera

verlichting en zwart-wit beelden, schakelt deze

op de markt voor groothoek videobewaking. Met een

camera 's nachts zijn krachtige licht in, zodat er altijd

uitstekende resolutie, 24/7 kleurenbeelden en detectie

heldere en scherpe kleurenbeelden zijn.

van mensen biedt deze ultragroothoekcamera meer videobewaking voor minder geld.

VS

Uniview Colorhunter+ IPC

Andere IPC

Nestor Company , uw partner en toeleverancier voor al uw projecten in toegangscontrole, beveiliging en automatisatie

Ons volledig assortiment op www.nestorcompany.be Bezoek het kenniscentrum E3-laan 93, 9800 Deinze

Tel: +32 (0)9 380 40 20 sales@nestorcompany.be

12 N E L E C T R A I N F O R M E E R T

Sectorale onderhandelingen: nationaal akkoord voor elektriciens PSC149.01 Midden oktober ondertekenden de sociale partners van de sector elektriciens, na lange onderhandelingen, het nationaal akkoord 2023-2024. Nelectra heeft tijdens de onderhandelingen, zoals u al jaren van ons gewoon bent, de verdediging van de kleine en middelgrote bedrijven op zich genomen. Met een wettelijk voorziene loonmarge van nul procent die voor 2023-2024 geen loonkostenstijging toelaat bovenop de automatische loonindexering, was de eenmalige koopkrachtpremie voor ondernemingen die in 2022 een (uitzonderlijk) hoge winst hebben behaald, één van de cruciale thema’s.

We zijn ervan overtuigd dat we een evenwichtig akkoord hebben bereikt.

De onderhandelaars van Nelectra hebben vooral de klemtoon gelegd op de verhoging van het premiekrediet en de opleidingspremie voor werkgevers, het behoud van de goedkope vrijwillige overuren en een eenvoudige procedure voor nieuwe arbeidstijdregelingen. Prioriteit voor flexibiliteit voor de werkgever dus. De gunstige mobiliteitsregeling, elke onderhandeling steevast een twistpunt, hebben we ook kunnen behouden en optimaliseren.

Anderzijds is er géén traditionele loonsverhoging voor de arbeiders maar wel een éénmalige koopkrachtpremie, tussenkomst in de kosten van kinderopvang en een dag extra verlof vanaf 25 jaar anciënniteit in de onderneming.

Hieronder vindt u de belangrijkste krijtlijnen van het bereikte akkoord:

Koopkrachtpremie Arbeiders in de elektrosector hebben recht op een éénmalige koopkrachtpremie toegekend in de vorm van consumptiecheques, die fiscaal voordelig zijn voor zowel werkgever als werknemer. De premie is vrij van normale sociale en fiscale lasten. Er geldt enkel een bijzondere werkgeversbijdrage van 16,5%.

Het bedrag van de koopkrachtpremie wordt vastgelegd op € 250, € 500 of € 750, afhankelijk van de mate waarin het bedrijfsresultaat in 2022 is gestegen t.o.v. het gemiddelde bedrijfsresultaat in 2019-2021.

De premie wordt pro rata berekend op basis van de effectieve en gelijkgestelde werkdagen (of uren voor deeltijdse arbeiders) tijdens de referteperiode 01.10.2022 – 30.09.2023.

Verhoging premiekrediet voor opleidingen Zowel het premiekrediet dat werkgevers uit onze sector jaarlijks toegekend krijgen als de opleidingspremie die ze

kunnen aanvragen voor de opleidingen die ze hun arbeiders laten volgen, wordt momenteel berekend aan €15,50 per opleidingsuur. Dit bedrag wordt vanaf 1 januari 2024 opgetrokken tot: • €22 per opleidingsuur voor ondernemingen met minder dan 20 werknemers; • €18 per opleidingsuur voor ondernemingen vanaf 20 werknemers.

Mobiliteit • De bedragen van de mobiliteitsvergoeding blijven voorlopig ongewijzigd.

• Vanaf 1 januari 2024 moet er wel maandelijks bij de loonfiche een detail worden gevoegd van het aantal per dag afgelegde kilometers die in aanmerking komen voor de uitbetaling van de mobiliteitsvergoeding.

• Het aantal kilometers voor de toekenning van het mobiliteitsverlof wordt verlaagd.

• Het blijft mogelijk om het mobiliteitsverlof in akkoord tussen werkgever en arbeider om te zetten in een gelijkwaardig voordeel. Hiermee komen we tegemoet aan de vraag van onze bedrijven die nu reeds kampen met een tekort aan arbeiders en waar een extra verlofdag de werkorganisatie zou bemoeilijken.

NELECTRA INFORMEERT

Vrijwillige overuren en interne grens • De sectorale cao overuren wordt verlengd tot 30.06.2025.

• Dat betekent dat werkgevers hun arbeiders tot dan in totaal 220 vrijwillige overuren per kalenderjaar kunnen laten presteren. Dit is een combinatie van gewone vrijwillige overuren en relance-overuren.

• De gewone vrijwillige overuren die niet meetellen voor de interne grens worden opgetrokken van 25 uren naar 60 uren. De relance-overuren tellen sowieso niet mee voor de berekening van de interne grens.

Nieuwe arbeidsregelingen De mogelijkheid voor ondernemingen om op vereenvoudigde wijze nieuwe arbeidsregelingen in te voeren, wordt verlengd tot 30.06.2025.

Tussenkomst kinderopvang Om de instroom in de sector te verhogen en jonge werknemers aan te trekken, wordt de tussenkomst van de sector in de kosten voor kinderopvang waar arbeiders aanspraak op kunnen maken, verlengd tot 31.12.2026. De tussenkomst geldt voor kinderen tot de leeftijd van drie jaar en bedraagt maximaal 4€ per dag, met een maximum van 400€ per jaar.

Anciënniteitsverlof Vanaf 1 januari 2024 hebben arbeiders in onze sector recht op 1 dag anciënniteitsverlof vanaf een anciënniteit vanaf 25 jaar in de onderneming. Het gaat om een suppletief recht, wat betekent dat dit enkel geldt wanneer er geen andere regeling inzake anciënniteitsverlof in de onderneming bestaat.

De volledige tekst van het Nationaal Akkoord 2023-2024, alsook van de deelcao’s kan u hier nalezen

Nelectraleden die hierover nog vragen hebben, kunnen steeds contact opnemen met Nelectra via info@nelectra.be.

 Fallon Declerck

Incert voert wijzigingen door in 2024 Vanaf 1 januari 2024 wordt een nieuw bijdragesysteem geïntroduceerd voor Incert-gecertificeerde installateurs. Er komen een aantal ingrijpende wijzigingen.

De jaarlijkse vergoeding zal voortaan gedifferentieerd zijn in functie van het aantal identificatiekaarten van de FOD Binnenlandse Zaken die – in het kader van de wettelijke vergunningsplicht voor alarm- en camerasystemen – binnen de beveiligingsonderneming aanwezig zijn.

Nelectra heeft hiervoor gepleit omdat grote bedrijven op die manier verhoudingsgewijs evenveel bijdragen als een kleinere kmo of eenmanszaak. Zo zorgen we voor een eerlijker bijdragesysteem.

De nieuwe bedragen vanaf 2024 zullen hoger liggen dan de huidige jaarlijkse bijdrage, maar niet onbelangrijk is dat een onbeperkt aantal credits voor de conformiteitsverklaringen voortaan inbegrepen zal zijn. Deze dienen dus niet meer apart te worden aangekocht, wat

ook een administratieve vereenvoudiging betekent.

Bovendien komt er ook een bonussysteem waarmee het uitschrijven van conformiteitsverklaringen wordt aangemoedigd, doordat een deel van de jaarlijkse bijdrage ermee terugverdiend kan worden.

Leden van Nelectra ontvangen alle details over deze wijzigingen via onze elektronische nieuwsbrief beveiliging.

Beveiligingsondernemingen die geïnteresseerd zijn om zich Incert te laten certificeren, kunnen bij Nelectra terecht voor meer info advies.

 Fallon Declerck

Wat is Incert?

Incert is sinds 2002 het vrijwillige kwaliteitslabel in België op het gebied van de inbraakbeveiliging van gebouwen en diefstalpreventiesystemen in voertuigen. Het Incert-label certificeert installateurs (alarm en camera) die blijk geven van knowhow en die beantwoorden aan een zeer hoog serviceniveau.

Incert certificeert ook de producten die gebruikt worden en de alarmcentrales die instaan voor het beheer en de afhandeling van de alarmen die ze automatisch binnenkrijgen.

13

14 S E C T O R N I E U W S Schneider vervolledigt Resi9 XE gamma Een paar jaar geleden lanceerde Schneider Electric haar productgamma Resi9 XE, destijds alleen met 2P-apparaten. Nu wordt het aanbod aangevuld met 3P en 3P+N-apparaten. Dit baanbrekende distributiesysteem biedt installateurs meer flexibiliteit en gebruiksgemak dankzij een revolutionaire manier van installatie: het maakt het namelijk zeer eenvoudig om apparaten van 2P, 3P en 3P+N op dezelfde distributiemodule te combineren. Zo hoeft de elektricien zich geen zorgen meer te maken. Tegelijkertijd biedt het een optimale verdeling en extra bescherming door zijn IPxxB isolatie. Hiermee biedt Resi9 XE een complete oplossing voor een- en meergezinswoningen.

Ledvance: uitbreiding portfolio ledbuizen Het lampverbod van 2023 treft vooral traditionele fluorescentielampen. Daarom presenteert Ledvance een nieuw, aanzienlijk uitgebreid gamma led-buizen. Deze bieden het juiste led-alternatief voor compatibele E-VSA’s, C-VSA of direct op netspanning.

Met de online Ledvance ‘lamp finder’ kan snel en gemakkelijk de juiste led-buis ter vervanging van traditionele fluorescentielampen gevonden worden. Het sterk uitgebreide T8 EM portfolio is niet alleen opgesplitst in drie productklassen (superior, performance en value), maar heeft ook een indrukwekkende verscheidenheid. Zo zijn alle typen verkrijgbaar in de lichtkleuren 3.000, 4.000 en 6.500K.

opgeleide en gemotiveerde werknemers en ook meer tevreden klanten is de eindmeet. Zo maakt de Competentiecheck de bedrijven klaar voor succes in de snel veranderende arbeidsmarkt van de toekomst. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Marleen Van der Straten bij Volta (marleen.vanderstraten@ volta-org.be of tel: 0498 37 22 24) www.decompetentiecheck.be www.volta-org.be

Nelectralid Matrix-Events winnaar op Avond van de Economie Op de Avond van de Economie van de stad Sint-Niklaas werden drie nieuwe ondernemersprijzen uitgereikt. Eén ervan, de prijs voor belofte van het jaar, ging naar Nelectralid Matrix-Events. De andere twee (impactmaker en innovatie van het jaar) gingen naar Eco & Zo en Stuer-Egghe.

De 10de editie van de Avond van de Economie vond eind oktober plaats in concertzaal De Casino en werd in goede banen geleid door voormalig Miss België Veronique De Cock.

Winnaar Juul Goovaerts (22) van Matrix-Events ging dus aan de haal met de prijs voor belofte van het jaar. Na enkele jaren als vrijwilliger geluidstechnieken te hebben gewerkt is Juul in het ondernemerschap gesprongen met een weloverwogen businessplan. Hij focust zich nu op het aanbieden van podiumtechnieken voor middelgrote evenementen.

Kent u de Competentiecheck voor kmo’s?

Brio viert 10de verjaardag

Omdat goed personeel goud waard is, sloegen de sectororganisaties Constructiv, EDUCAM, Volta en Woodwize de handen in elkaar om kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s) in Vlaanderen de kans te geven verder open te bloeien. Samen met de steun van het RRF (Faciliteit voor Herstel en Veerkracht) introduceren zij de Competentiecheck, een innovatief programma dat gericht is op het ontdekken en ontwikkelen van de verborgen krachten in een team.

Het is de bedoeling om via de Competentiecheck het volledige potentieel van een bedrijf te benutten.

In elke sector krijgen 35 kmo’s de kans om maar liefst 45 uur persoonlijke begeleiding te ontvangen. Deze begeleiding is volledig gratis en op maat van de sector. De begeleider ondersteunt bij het ontwikkelen van een duurzaam personeelsbeleid door een op maat gemaakt plan van aanpak voor de kmo dat aansluit bij de behoeften en ambities. Een versterking van het beleid met beter

Brio Group vierde op 10 oktober haar 10-jarig bestaan met het indrukwekkende event "Brio sur l'Eau". Het jubileumevent vond plaats in de betoverende setting van Chalet Robinson te Brussel, waar alle partners en leveranciers van Brio Group samenkwamen voor een uitgebreide avond vol inspiratie, netwerken en feestelijkheid. Dit event was bedoeld als eerbetoon aan alle partners en een viering van de vele successen die samen werden behaald.

Peter Vanthienen, Formule Manager bij Brio Group, gaf tijdens het event een inspirerende speech met de focus op 'customer delighting'. Vanthienen nam de aanwezigen mee op een reis door de toewijding van Brio Group aan het overtreffen van de verwachtingen van hun klanten en het blijven creëren van buitengewone ervaringen.

InterSolution: de solarmarkt van morgen op 10.000 m²

Als keynote spreker verwelkomde het event ook Vincent Vermeulen, bekend van de School for Butlers and Hospitality. Vermeulen deelde zijn inzichten over de essentie van gastvrijheid en dienstverlening, en hoe dit kan bijdragen aan het succes van bedrijven in de interieurbouwsector.

Olivier Snauwaert in Adviesraad Private Veiligheid Tot voor kort was Nelectra-bestuurslid Olivier Snauwaert voorzitter van Alia Security. Dit najaar loopt dit mandaat af.

Sinds kort zetelt hij nu in de Adviesraad inzake Private Veiligheid binnen de FOD Binnenlandse Zaken, waar hij zijn expertise aanwendt om de minister te adviseren over het beleid inzake de aangelegenheden die behoren tot het toepassingsgebied van de wet tot regeling van de private en bijzondere veiligheid (meer specifiek alarm- en camerasystemen).

Recent mocht deze Adviesraad aanbevelingen geven over wettelijk verplichte opleidingen in de sector en over het sensibiliseren van de gebruikers.

Nelectra Oost-Vlaanderen viert 2024

Al 12 edities lang is InterSolution dé netwerk- en vakbeurs voor de solarbranche in de Benelux. Op 17 en 18 januari is het opnieuw verzamelen geblazen voor de koplopers van de solarwereld in Flanders Expo in Gent (België).

Wegens de groeiende belangstelling van exposanten én de vele productnieuwigheden die dit jaar gepresenteerd zullen worden, is de beursvloer 25% groter dan vorig jaar: 10.000 m². Alle stands blijven overzichtelijk te bezoeken in één ruime hal. Daar zullen de voornaamste aanbieders en producenten uit de solarindustrie van overal ter wereld hun innovaties onthullen op het vlak van zonnepanelen, zonnecellen, omvormers, batterijen, montagesystemen en gerelateerde producten.

Platform met primeurs “Ook deze editie van InterSolution wordt een platform dat door kennisdeling, samenwerking en innovatie de groei van de solarindustrie in de Benelux en de energieswitch verder stimuleert.

Traditiegetrouw zullen er heel wat primeurs te zien zijn en is de beurs de ultieme gelegenheid om op relatief korte tijd veel nieuwe contacten te leggen, kennis uit te wisselen en zakelijke kansen te ontwikkelen”, aldus beursmanager Delphine Martens.

Interessante informatiesessies Naast de presentatie van de allernieuwste producten, diensten en technologieën op de markt, en het creëren van een netwerkomgeving voor bezoekers en standhouders, biedt InterSolution opnieuw een uitgebreid programma met masterclasses, keynotes en presentaties van exposanten. De sessies over uiteenlopende onderwerpen vinden plaats op beide beursdagen en zijn gratis voor alle beursbezoekers.  Linda Claeys

De provinciale werking van Nelectra Oost-Vlaanderen houdt naar jaarlijkse traditie op vrijdag 26 januari 2024 haar nieuwjaarsfeest.

Alle leden uit Oost-Vlaanderen zijn uitgenodigd om te klinken op een gezond en productief nieuw jaar. De provinciale werking brengt opnieuw de leden samen in Restaurant De Lekkerbek in Waasmunster en nodigt ook dit jaar een bijzondere special guest uit. Indien u geen uitnodiging kreeg, kijk dan zeker op de website van Nelectra!

 InterSolution

Bezoekersinformatie Gratis toegang voor professionals: u kan zich vooraf registreren op www.intersolution.be, met de unieke registratiecode P1044177

16 N E L E C T R A I N F O R M E E R T

Kent u de checklist voor het correcte gebruik van “cookies”?

Tegenwoordig verzamelt doorgaans iedere website en/ of webshop persoonsgegevens (soms onbewust) via zogenaamde “cookies”. Om organisaties te helpen ervoor te zorgen dat hun cookie-praktijken voldoen aan de huidige regelgeving, publiceerde de Gegevensbechermingsautoriteit (GBA, de vroegere Privacycommissie) op 20 oktober 2023 een checklist. Dit hulpmiddel moet het correct gebruik van cookies aanmoedigen.

Medio 2018 is de General Data Protection Regulation (GDPR of Algemene Verordening Gegevensbescherming) in werking getreden met als doel om de informatieveiligheid en transparantie over de verwerking van persoonsgegevens in de Europese lidstaten te bevorderen. Met ‘persoonsgegevens’ worden alle persoonlijke gegevens waarmee natuurlijke personen geïdentificeerd kunnen worden aangeduid. Denk bijvoorbeeld aan een naam,

e-mailadres, IP adres of telefoonnummer.

Elke onderneming die dergelijke data verzamelt of verwerkt moet dit voortaan GDPR-conform doen. Sinds deze nieuwe privacywetgeving zijn er dan ook redelijk wat juridische aspecten waarmee ondernemingen rekening moeten houden om hun website of webshop GDPR-compliant te maken.

De GBA had al aangekondigd dat cookies

één van haar prioriteiten voor 2023 zouden zijn. In dit verband publiceerde zij onlangs een overzichtstool waarin stap voor stap een aantal "do's and don'ts" in verband met cookies en soortgelijke trackingmechanismen worden besproken.

Zij wijst erop dat alleen strikt noodzakelijke cookies zijn vrijgesteld van toestemming en dat alle andere categorieën van cookies alleen mogen worden geplaatst en gelezen als de gebruiker er vooraf op een vrije, specifieke, geïnformeerde, ondubbelzinnige en actieve manier toestemming voor heeft gegeven.

U kan de Cookie-checklist hier downloaden:

 Fallon Declerck

Wat zijn Cookies?

Het zijn "minibestanden" die geplaatst kunnen worden op een apparaat dat met het internet verbonden is (computer, smarphone, tablet of smart tv…).

Cookies worden doorgaans gebruikt om informatie te verzamelen (of op te slaan) over het gedrag van de gebruiker op een website en/of op zijn apparaat. De "lezing" van deze cookies stelt websites die ze hebben geplaatst in staat om informatie die erin werd opgeslagen op te vragen.

Welke soorten cookies bestaan er?

Cookies zijn grosso modo onder te verdelen in de volgende groepen: functionele cookies, analytische cookies en tracking cookies.

Functionele cookies Deze cookies worden geplaatst om een website goed te laten werken. Denk bijvoorbeeld aan een cookie om de inhoud van een winkelwagen in een webshop te onthouden.

Ook onthouden deze cookies de voorkeursinstellingen en bijvoorbeeld het wachtwoord van de websitebezoeker. Deze cookies worden doorgaans op iedere website gebruikt.

Analytische cookies Met analytische cookies kan u een beter inzicht krijgen in hoe

uw website functioneert. Deze cookies analyseren dan ook het surfgedrag van websitebezoekers en verbeteren de kwaliteit en effectiviteit van een website. Denk bijvoorbeeld aan informatie over het aantal keer een bepaald product in de webshop bekeken werd of over bezoekersaantallen.

Tracking cookies Tracking cookies (ook wel marketing cookies genoemd) worden geplaatst om bezoekers te identificeren op één of meerdere websites. Deze cookies brengen het surfgedrag van een specifieke websitebezoekers als individu in kaart.

Omdat hier persoonlijke interesses worden verzameld, kan de websitebezoeker individueel getarget worden en kan er ‘op maat’ gemaakte reclame worden getoond. Vandaar ook de term marketing cookies.

EUROPA

Europese Unie schermt gevoelige technologieën af van China De afgelopen jaren zetten diverse crisissen alle economieën wereldwijd onder druk. Ook onze Europese economie bleef niet gespaard en de toevoerlijnen van en naar Europa kregen te maken met serieuze tekorten. Daarom past de EU nu een nieuwe handelsstrategie toe, namelijk die van "Open Strategische Autonomie": open blijven voor buitenlandse handel, maar toch strategisch kiezen om minder afhankelijk te zijn van bepaalde landen voor cruciale grondstoffen.

In het kader van deze strategie kondigde de EU op 3 oktober jl. een lijst aan met een tiental technologieën die het wil afschermen van buitenlandse concurrentie.

Deze lijst kadert binnen de algemene handelsstrategie van de Unie van de afgelopen maanden, namelijk de Open Strategische Autonomie.

Wat zijn de gevoelige technologieën?

De lijst met gevoelige technologieën bestaat uit een mix van producten en diensten, waaronder: • Halfgeleiders • Kunstmatige intelligentie • Quantumtechnologie • Biotechnologie • Industriële robots • Ruimtevaarttechnologie • Digitale infrastructuur • Gekwalificeerde dienstverlening

Waarom wil de EU deze technologieën afschermen?

De EU heeft twee redenen om deze technologieën af te schermen. In eerste instantie wil men voorkomen dat ze in handen zouden vallen van strategische rivalen, zoals bijvoorbeeld China. Daarnaast wil men er ook voor zorgen dat de EU zelf niet afhankelijk zou worden van één land voor de aanvoer van (kritieke) grondstoffen.

Tijdens de verschillende crisissen de afgelopen jaren is maar al te duidelijk gebleken dat de Europese Unie té afhankelijk was van bepaalde grote landen voor een aantal cruciale grondstoffen.

Hoe wil de EU deze technologieën afschermen?

De EU wil deze technologieën afschermen door middel van een aantal maatregelen, waaronder: • verhoogde investeringen in onderzoek en ontwikkeling; • bescherming van intellectuele eigendom; • toepassing van exportcontroles.

Wat betekent dit voor de elektrosector?

De elektrosector is nauw verbonden met de technologieën op de lijst. Zo zijn halfgeleiders essentieel voor de productie van elektrische auto's en slimme energienetwerken. Kunstmatige intelligentie wordt

gebruikt voor de ontwikkeling van nieuwe energieopwekking en -opslagtechnologieën. En kwantumtechnologie kan worden toegepast voor het verbeteren van de efficiëntie van elektriciteitsnetwerken.  Emiel Neyrinck (Adviseur Internationaal Ondernemerschap)

Wat is ‘Open Strategische Autonomie’ concreet?

De Open Strategische Autonomie is een nieuwe handelsstrategie van de EU, die daarmee een meer zelfvoorzienende en onafhankelijke economie wil creëren, teneinde de veiligheid en welvaart van de EU te vrijwaren.

De EU is zich daarbij ten volle bewust van de positie van China als belangrijke economische en technologische concurrent. De nieuwe handelsstrategie moet dan ook voorkomen dat China te veel invloed krijgt of bepaalde technologieën zou gebruiken om de EU te schaden.

De maatregel om gevoelige technologieën af te schermen zal waarschijnlijk niet zonder gevolgen zijn voor de handelsrelatie tussen de EU en China.

Deze laatste heeft immers al laten weten dat het deze maatregel niet accepteert. Het zou dus kunnen dat China in de toekomst tegenmaatregelen neemt.

17

n e r a p s e b e t d ij t r Doo op de installat ie, n e r e t s e v in d ij t r e e kan ik m in mijn klanten.

Resi9 XE is de ideale oplossing: Snellere installatie Hoger beschermingsniveau Future - Ready Resi9 XE systeem

Residentiële elektrische beveiliging heruitgevonden.

Uniek en efficiënt!

se.com/be

PUBLIREPORTAGE

Schneider Electric: Resi9 XE bespaart 50% van uw installatietijd Dit najaar breidde Schneider Electric het assortiment Resi9 XE uit voor residentiële elektrische beveiliging. Het innovatieve gamma Resi9 XE werd eind 2021 gelanceerd voor monofasige systemen en is nu ook beschikbaar voor driefasige systemen met 3P en 3P+N automaten en differentieelschakelaars.

Resi9 XE is een echte gamechanger voor u als elektricien! En wel dankzij de volgende eigenschappen: 2X snellere installatie Eén eenvoudige klik zorgt ervoor dat de XE-apparaten op de XE-verdeelmodule kunnen bevestigd worden. Dit resulteert in een halvering van de installatietijd en een verhoging in productiviteit en comfort voor de installateur. De XE-verdeelmodule waarop de automaten en de differentieelschakelaars geklikt worden, wordt op zijn beurt ingeklikt op de DIN-rail van de Schneider Electric kasten.

Verhoogde bescherming Het gepatenteerd ontwerp van de verdeelmodule maakt dit systeem vingerveilig (IPxxB) en voorkomt dat naakte onderdelen onder spanning aangeraakt kunnen worden.

Meer flexibiliteit Het plug-in ontwerp biedt niet alleen de mogelijkheid om ruimte te creëren voor toekomstige evoluties, maar het vereenvoudigt ook het doorvoeren van last-minute aanpassingen in de elektrische kast.

Tevens biedt het de mogelijkheid om op één verdeelmodule alle automaten eenvoudigweg te combineren, 2P, 3P en 3P+N, een ongezien gebruiksgemak.

Wat zijn de kenmerken van het systeem Resi9 XE? • XE gepatenteerde plug-in aansluitingen.

• 2P, 3P en 4P apparaten worden eenvoudig gemengd op eenzelfde verdeelmodule.

• Verzegelkapjes worden bij de 300mA differentieelschakelaars bijgeleverd.

• De verdeelmodules zijn in verschillende lengtes tot 24 modules beschikbaar.

• De verdeelmodule wordt niet gemanipuleerd (niet geknipt of gezaagd).

• IPxxB systeem.

• Differentieelschakelaars beschikbaar in: 40A en 63A voor 30mA en 300mA. • Automaten: van 6A tot 32A. • Per netwerk een systeem: 2P, 3P en 4P versies.

• Compatibel met de Mureva, Resi9 CX, PrismaSeT XS en PrismaSeT S kasten van Schneider Electric.

Bekijk de video en ontdek in 2 min het Resi9 XE systeem met al zijn eigenschappen!

20 R E T A I L

De retailmarkt gisteren, vandaag en morgen: de statistieken en trends onder de loep Aan het einde van het jaar is het tijd om te reflecteren én toekomstverwachtingen te formuleren.

Hoe presteerde de retailmarkt in 2023? Wat mogen we verwachten van 2024 en de komende jaren? We maken deze analyse aan de hand van de gegevens en inzichten van Statbel en marktonderzoeksinstituut GfK. Eerst staan we nog even stil bij 2022. Het eerste jaar na de – voor de verkoop van huishoudelijke apparaten - boomende coronajaren 2020 en 2021.

2022: retailmarkt stijgt na covid

2023 volgens GfK

In 2022 gaven consumenten meer geld uit aan huishoudelijke apparaten dan voor de covid-periode. Dat blijkt uit gegevens van Statbel, het Belgische statistiekbureau, op basis van de Huishoudbudgetonderzoek (HBO) bij bijna 5.000 Belgische huishoudens. In 2018 bedroeg het budget voor meubels, huishoudtoestellen en onderhoudsproducten € 1.878, oftewel 5,3% van het totale budget, tegenover 2.298 euro en 5,7% van het totale budget in 2022. Deze stijging is vooral zichtbaar bij huishoudelijke apparaten (onder andere koelkasten, diepvriezers en airconditioningsystemen), waarbij het gemiddelde budget met meer dan 60% is gestegen ten opzichte van 2018.

2023 is een uitdagend jaar. Niet in het minst omdat we in een tijd leven waarin oorlogen woeden, de kost van energie hoog is en consumenten ook nog eens geconfronteerd worden met een aanzienlijke inflatie. Nochtans zijn consumenten in ons land positiever over de komende 12 maanden dan in andere Europese landen, vooral dankzij de aanpassing van de lonen aan de index.

We zien dat ook in de concrete cijfers: tussen januari en juni 2023 daalden de aankopen voor elektrische apparaten in ons land met 0,2%. Behoorlijk laag in vergelijking met West-Europa waar dat 6,2% was.

Voor het volledige jaar 2023 wordt er desondanks in ons land een daling van 3% verwacht ten opzichte van 2022. Dat tekent ElektroVisie op tijdens de GfK Insight Summit Belgium 2023.

33% van de aankopen worden gegenereerd rond bepaalde events: moederdag, vaderdag, Black Friday, singles day…

Tech & Durables Belgium: from slowdown to stabilization

Further market stabilization expected after 2023 due to upcoming replacement cycle +8%

+7%

-6%

-3%

Value Growth %

Telecom 25,5%

Major Domestic Appliances

21,7%

+12%

26,8%

+1%

28,6%

+5%

Small Domestic Appliances

05/10/2023

2023 FC

+12%

22,7%

-3%

23,5%

-2%

25,7%

-3%

23,4%

-10%

22,3%

-6%

13,4%

+8%

13,6%

-13%

12,5%

-8%

11,5%

13,7%

+5%

13,5%

-9%

13,1%

+3%

13,2%

IT incl. Office Products Consumer Electronics incl. Photo

30,0%

2020

2021

2022

24,1%

21,2%

Sales Value

€5,5 Bn -3%

(expert forecast)

2023 FC

Source: GfK Market Intelligence Retail Market Belgium | Sales Value EUR | FC based on Market Expert input.

MDA including Air Conditioning & Wine Cabinets, CE-Photo including Multifunctional Technical goods, SDA incl Healthcare & Food Equipment

© GfK

32

R E TA I L

Ecoproducten verkopen beter en ze zullen ook de komende jaren marktaandeel winnen.

4 kerntrends Na 2023 wordt verdere marktstabilisatie verwacht. In het webinar 'Unlocking Growth For The Next 3 Years, Today' kregen we van GfK ook tips, inzichten en interessante marktsegmenten aangereikt.

Prijs & promotie versus premium Wanneer het inkomen onder druk staat, kiezen consumenten voor promoties om een betere deal te bekomen. Voor 45% van de consumenten is prijs de belangrijkste factor bij de aankoop van een product. Hoe kan u daar als verkoper op inspelen? GfK geeft aan dat het beter plannen van promoties een groot effect kan hebben. 33% van de aankopen worden gegenereerd rond bepaalde events: moederdag, vaderdag, Black Friday, singles day, … Gedurende 11 weken zorgden de 7 speciale verkoopmomenten voor promo-aanbiedingen. Deze promo’s kunnen in de toekomst beter gespreid worden over 15 weken, suggereert GfK. Deze events gaan al langer niet alleen meer over koopjes en hoge prijskortingen, benadrukt het marktonderzoeksinstituut maar vooral over meerwaarde voor consumenten omdat ze een nieuwe, extra functie of feature willen hebben maar dan aan de best mogelijke prijs. In het GfK consumentenpanel zegt 47% dat ze minder producten willen maar van een hogere kwaliteit. En als consumenten begrijpen wat de meer-

waarde is van een toestel, zullen ze dat ook kopen ook al is dat hoger van prijs.

Neem nu Black Friday 2022. Uit cijfers van GfK blijkt dat het premiumsegment een groei kende: grotere tv’s (+299%), smartphones met meer opslagcapaciteit (+120%), monitors met hogere verversingssnelheid (+206%), de robot stofzuigers (+265%).

Persoonlijker 48% van het GfK-consumentenpanel zegt dat ze producten willen kopen die aangepast kunnen worden aan hun noden. Individualisering neemt toe.

Retailers kunnen hierop inspelen via augmented en virtual reality waardoor het product beter kan weergegeven worden.

Artificiële intelligentie kan bijvoorbeeld gebruikt worden om de verkoop online persoonlijker te maken: een chatbot kan suggesties doen aan de klant.

Duurzame en slimme toestellen verkopen 46% van de consumenten zegt dat duurzaamheid een belangrijke overweging is bij de aankoop en 73% vindt het belangrijk dat bedrijven duurzaam produceren. Ecoproducten verkopen dus beter en ze zullen ook de komende jaren marktaandeel winnen, aldus GfK. Dit geldt vooral bij de grote huishoudelijke apparaten zoals wasmachines, koelkasten, diepvriezers en vaatwassers: een goed energielabel blijft een belangrijk verkoopargument. Ook slimme toestellen zijn gegeerd en slimme vaatwassers,

detectoren, robotstofzuigers verkopen beter. 42% van de consumenten is bereid meer betalen voor een product dat zijn leven gemakkelijker maakt.

Consumenten willen gebruiksgemak Consumenten houden van het gebruiksgemak van een elektrotoestel maar ook de dienstverlening van de retailer moet vlot verlopen. Niet alleen in de winkel maar ook online. Hierboven bespraken we al de persoonlijkere online benadering met behulp van een chatbot. Consumenten verwachten dat ze zowel online als in de winkel dezelfde service krijgen en daarin staat zijn gemak centraal. Het is een belangrijker wordende reden om te kiezen voor een bepaalde retailer.

Waar vroeger de retailer werd gekozen omwille van de prijs of de promotie, of een toestel in stock is, het gemakkelijk te vinden is, … speelt het gemak nu een veel grotere rol.  Els Heyrman Bron: GfK en Statbel

21

22 L A A D P A L E N

Slimme software maakt het laden van de elektrische vloot gevoelig goedkoper Alle nieuwe personenwagens moeten tegen 2029 elektrisch zijn. En vanaf 2026 zullen enkel nog emissievrije bedrijfswagens een fiscaalvriendelijk regime genieten. Momenteel is de elektrificatie van het wagenpark in ons land dan ook volop aan de gang en daarbij is er overal dringend nood aan extra laadinfrastructuur. Maar volgens Thomas Polfliet, CEO van Charge42, is niet alleen het aantal laadpalen van belang. Ook de intelligentie ervan moet bijdragen aan een vlottere energietransitie. Een elektrische vloot wordt immers slechts groen en budgetvriendelijke als ze ook slim is. En daar komt Charge42 om het hoekje kijken…

Om goed te begrijpen waarom intelligente laadpalen een absolute meerwaarde zijn in de huidige energietransitie, analyseert Thomas Polfliet de markt waarin we ons momenteel bevinden: “Tot op vandaag is onze maatschappij erop georganiseerd om energie te leveren wanneer er nood aan is.

Met andere woorden: de energiemarkt is nu vraag-gedreven, waarbij kerncentrales aan de grootste energiebehoeftes voldoen. Op ogenblikken wanneer er extra energie nodig is, worden gascentrales ingeschakeld.”

Copyright Vito

Maar we zijn aan het evolueren naar een aanbod-gedreven energiesysteem en dat is nu precies de fundamentele uitdaging van de energietransitie.

“Want zon en wind werken niet op commando,” legt Thomas Polfliet meteen de vinger op de wonde. “De natuur volgt zijn eigen weg en dat betekent dat de momenten met een overvloedig aanbod aan hernieuwbare energie en tijdstippen met geen aanbod elkaar afwisselen. Wanneer weinig of geen zonne- of windenergie beschikbaar is, zal er een beroep gedaan

moeten worden op gascentrales om aan onze energiebehoeften te voldoen. Het is dus uitermate belangrijk om dit laatste zoveel mogelijk te vermijden.”

Hogere kostprijs Een ander belangrijk element is de kostprijs van de elektrificatie van ons wagenpark. Vooral het thuis laden van voertuigen leidt tot aanzienlijk hogere elektriciteitskosten. Concreet? “Wie thuis

L A ADPALEN

zijn elektrische wagen wil opladen, zal zijn elektriciteitsrekening zien verdubbelen,” weet Thomas Polfliet.

Bijkomend probleem: het laden zal hoofdzakelijk moeten gebeuren wanneer men na het werk thuis komt. ’s Avonds en ’s nachts dus. Dan is er geen zon en moeten de gascentrales ingeschakeld worden. Energieleveranciers zullen voor deze nachtelijke energie veel hogere prijzen vragen, want het betreft dure energie. Daarnaast, en misschien nog belangrijker, heeft dit gedrag een substantiële impact op het milieu door de hogere CO² uitstoot. Er is tegen 2030 25% extra capaciteit aan gascentrales nodig indien we allemaal ’s nachts thuis laden, in vergelijking met een scenario waarbij we allemaal overdag tijdens kantooruren laden.

Inzetten op overdag laden “Het is dan ook veel verstandiger om in te zetten op overdag laden, wanneer de zonne-energie volop beschikbaar is,” vervolgt Thomas Polfliet zijn redenering. “En waar staat de wagen overdag? Meestal op het werk op een bedrijfsterrein. Daar zijn nu reeds vaak zonnepanelen aanwezig die nagenoeg gratis en zonder het milieu te belasten energie kunnen aanleveren. Bovendien zal het aantal zonnepanelen in de toekomst alleen maar toenemen. Zo moet het huidig aantal zonnepanelen nog x 5 tegen 2040 om de klimaatdoelstellingen te behalen.

Momenteel kost het laden thuis ongeveer 45 cent/kWh. Op een bedrijfsterrein wordt

Copyright Vito

best zoveel mogelijk voorbehouden worden voor specifieke toepassingen, zoals het vermijden van peakbelasting op het net en grid balancering.”

Noodzakelijke netversterkingen

Thomas Polfliet

Het is verstandig om in te zetten op overdag laden, wanneer de zonneenergie volop beschikbaar is. die kost bijna gehalveerd tot 25 cent/kWh. En die spreidstand zal in de toekomst alleen maar toenemen.”

En batterijen?

Is hier dan ook geen rol voor batterijen weggelegd? Thomas Polfliet is een koele minnaar: “In principe kan een batterij een oplossing bieden op momenten waarop geen hernieuwbare energie voorhanden is, maar de kostprijs is voor mij een spelbreker. Als we kijken naar de ‘Levelised Cost of Ownership’ (nvdr: de totale kosten van een energieopwekkingssysteem gedurende de gehele levensduur ervan, inclusief initiële investeringskosten, operationele kosten en eventuele kosten voor onderhoud en vervanging), dan is dat voor een batterij 20 cent per kWh. Dus als u thuis normaal gezien 45 cent/kWh betaalt voor het opladen van een elektrische wagen, dan zorgt een batterij ervoor dat die kost 65 cent/kWh wordt. Voeg daarbij de impact op het milieu die het produceren ervan veroorzaakt en dan begrijp je waarom ik ervoor pleit om het tussenstation van een batterij zoveel mogelijk te vermijden.

Deze relatief dure technologie zou dan ook

Een laatste element in de marktanalyse van Thomas Polfliet betreft de benodigde netversterking: “Groene energie moet immers niet enkele geproduceerd maar ook getransporteerd en gedistribueerd worden.

Bij ons thuis zitten we op een residentieel laagspanningsnet, waarvan niemand -bij de aanleg ervan- kon voorzien dat er nu 2x zoveel energie naar huishoudens zouden moeten gestuurd worden om wagens op te laden. Bedrijven zitten van oudsher op een veel sterker gedeelte van het net: het middenspanningsnet. Dat is al veel beter voorzien op grote verbruiken. We kijken daar dus aan tegen veel minder ingrijpende versterkingen.

Bovendien kan men bij het versterken van de kabels naar bedrijfsterreinen de wagens van honderden gezinnen tegelijkertijd bereiken, terwijl in een residentiële woonwijk een pak straten moeten opengebroken worden om hetzelfde resultaat te bekomen.

Door groene energie lokaal te produceren en de auto’s op het werk te laden, belasten we onze netten minder en geven we Fluvius iets meer tijd om op tien jaar tijd vier tot zes miljard euro te investeren om het distributienet future proof te maken.

Door deze kosten over een langere periode te spreiden, zal ook de stijging van de distributiekosten voor elektriciteit thuis binnen de perken blijven.”

Uitdagingen bij het laden op het werk Laden op het werk vraagt wel de nodige planning en intelligentie, waarbij best rekening gehouden wordt met alle aanwezige parameters: wanneer is er goedkope, groene energie beschikbaar, is er een batterij voorhanden, hoe zit het met de prioriteit van bepaalde voertuigen of productieprocessen, zijn er flessenhalzen in de elektrische architectuur van de site,…

En daar ontbreekt het bij de huidige bedrijfslaadpalen nogal eens aan. Meestal doen ze niet meer dan Dynamic Load Ba-

23

24 L A A D P A L E N

lancing, een technologie die ervoor zorgt dat een verbinding niet wordt overbelast door de beschikbare energie te verdelen over de vraag. “Deze laadpalen worden vaak ten onrechte ‘slim’ genoemd,” vertelt Thomas Polfliet. “Maar eigenlijk dient Dynamic Load Balancing (DLB) hoofdzakelijk om het bedrijfsnetwerk en de installaties te beschermen.” Een voorbeeld? Stel, 4 geparkeerde wagens vragen elk een vermogen van 11 kW, samen dus 44 kW. De netaansluiting is echter slechts 22 sterk en kan dit dus niet leveren. DLB zal het beschikbare vermogen delen door het aantal laadpalen. Concreet zal elke wagen in dit geval 5,5 kW krijgen. Op die manier wordt de hardware (de zekering) beschermd.”

“Maar echt slimme laadpalen kunnen zoveel meer,” vervolgt hij enthousiast.

“Charge42 ontwikkelde met behulp van VITO/EnergyVille laadplanningssoftware.

Deze is in staat om laadsessies te optimaliseren en zo gevoelige besparingen te realiseren.”

Wie thuis zijn elektrische wagen wil opladen, zal zijn elektriciteitsrekening zien verdubbelen.

Besparen!

De besparing die Charge42 vandaag wil bieden, is in eerste instantie financieel.

“Wij besparen tussen 20 tot 75 euro per laadpaal per maand,” verduidelijkt Thomas Polfliet. “Het Charge42 algoritme is immers in staat om een intelligent laadplan op te stellen op maat van een organisatie.”

Dit planningsalgoritme houdt rekening met de laadbehoeften van medewerkers en bezoekers: hoe laat komen ze aan, wanneer vertrekken ze opnieuw, hoeveel kilowattuur hebben ze nodig om op hun bestemming te raken? Bedrijven kunnen hierbij ook configureren of bepaalde categorieën van gebruikers voorrang krijgen, bijvoorbeeld auto’s met een bijna lege batterij of vertegenwoordigers die na een korte stop op kantoor weer op de baan moeten, ….

Maar het algoritme kan nog veel meer. Zo kan er in de planning rekening gehouden

Copyright Vito

worden met overschotten aan eigen geproduceerde stroom, met de variërende stroomprijzen, met piekvermogens, met weersvoorspellingen, aankomst- en vertrektijden van medewerker en bezoekers…

De software maakt elk kwartier een update van deze zeer dynamische gegevens, zodat er heel kort op de bal kan gespeeld worden. Bovenop de besparing wordt ook comfort beter gegarandeerd. Op sites met beperkte capaciteit wordt de energie immers verdeeld op basis van de nood, in plaats van een arbitraire verdeling van de beschikbare capaciteit over het aantal laadpalen.

Bewezen in de praktijk Op de site van Vito/Energyville wordt het planningsalgoritme al een hele tijd in de praktijk gebracht. De parking is er voorzien van 36 laadpalen die voor het grootste deel met eigen zonnestroom worden gevoed. Daarnaast beschikt Vito/Energyville ook over een testeiland waar het algoritme verder wordt onderzocht, verbeterd en uitgebreid met nieuwe features.

Vele toekomstmogelijkheden Momenteel is de software Charge42 beschikbaar bij een aantal integratoren en zijn er gesprekken met de belangrijkste spelers op de markt van laadinfrastructuur voor bedrijven. Op langere termijn ziet Thomas Polfliet vele mogelijke toepassingen: “Ik denk dat wij bijvoorbeeld een rol kunnen spelen als onderdeel van grotere, geïntegreerde waardeproposities, zoals overkapte bedrijvenparkings met zonnepanelen. Daarnaast geloof ik ook sterk in de waarde van onze intelligentie voor prijszetting en affichering. Het wordt immers verplicht de prijs van laadsessies te communiceren. Als men weet dat een sessie op de eigen site straks heel goedkoop kan aangeboden worden, kan deze prijs (eventueel met marge) aan bezoekers meegegeven worden. Zo kunnen klanten voor zowel de laadbeurt als voor omliggende winkels aangetrokken worden.”  Linda Claeys  Copyright Vito

Slim laden = slim energiemanagement op bedrijventerreinen De planningssoftware van Charge42 werd ontwikkeld in de schoot van Vito/ Energyville. Om het in de markt te zetten werd de spin-off Charge42 in het leven geroepen met aan het hoofd Thomas Polfliet, voormalig Business Development Manager bij Vito/Energyville.

Charge42 focust nu op een slim systeem dat aanstuurt wanneer auto’s het best geladen kunnen worden, maar er zijn nog vele andere energievraagstukken waarop dit systeem kan worden toegepast. “Ons systeem is vanuit Vito altijd ontwikkeld als een building energy management system, we hebben altijd de ambitie gehad om alle assets in een gebouw aan te sturen. Voor warmtepompen kan de technologie in de toekomst zeker ook iets betekenen, maar dat is technisch veel moeilijker om aan te sturen, omdat alle ontwikkelaars van warmtepompen elk een eigen communicatie-protocol ontwikkelen. Er is niemand die verschillende soorten warmtepompen kan aansturen.”

Onlangs mocht Charge42 de Febeliec Energy Award in ontvangst nemen en daarbij sprak Thomas Polfliet de hoop uit investeerders warm te maken om in de spin-off te investeren: “Deze award is een bevestiging vanuit de industrie dat we een oplossing bieden aan een groot en veel voorkomende uitdaging”.

TECHNISCHE INFO

Impact van supraharmonischen op energiemeting Energiemeting heeft een directe link met onze portefeuille en is dus gevoelige materie. Wie een beetje de literatuur volgt, is ongetwijfeld een aantal interessante publicaties tegengekomen waar gesproken wordt over afwijkingen van honderden procenten op metingen van digitale meters, waarbij supraharmonischen een oorzaak schijnen te hebben.

Vooraleer u uw eigen meter verdenkt van foute metingen blijven we toch even bij de realiteit. Kan uw (digitale of analoge) energiemeter fout meten? Uiteraard, een meter kan defect zijn of er kunnen zich extreme omstandigheden voordoen die buiten de specificaties van de meter vallen. Meet uw energiemeter fout? Die kans is klein. De meters worden uitgebreid getest en dienen te voldoen aan normen. Twijfel ontstaat voornamelijk als gebruikers een vergelijking maken tussen de energiemeter en commercieel beschikbare energiemeters of tussen meetdata van een nieuw geplaatste meter en historische data.

Maar wat is er nu wetenschappelijk aangetoond? Bij een aantal specifieke casussen werd een sterk afwijkende meetwaarde vermoed. Het betreft bijvoorbeeld gelijkaardig opgestelde PV-installaties op stallen, waarbij de ene installatie veel minder energie lijkt te genereren dan de andere, zonder direct aanwijsbare oorzaak. De oorzaak was in dit voorbeeld uiteindelijk te vinden bij een frequentieomvormer voor ventilatie die een (te) hoge interferentie op het net veroorzaakte binnen het frequentiegebied van de supraharmonischen. Deze anekdote leidde tot verder onderzoek in Nederland naar de mechanismen die de meetfout veroorzaken.

frequentie 50 Hz is of de tijd bepalen op basis van de nuldoorgangen van de spanning. Door spanningsvervorming kan het aantal nuldoorgangen wijzigen of niet equidistant zijn, wat leidt tot een foute meting.

Sommige goedkope energiemeters meten enkel een stroom en veronderstellen dat de spanning 230 V is. Voor de faseverschuiving wordt enkel de nuldoorgang van de spanning en stroom bepaald. Sommige driefasige metingen voeren een meting op 1 fase uit, in de veronderstelling dat de drie fasen gelijk belast worden. Het is logisch dat deze meetprincipes niet toegepast kunnen worden voor facturatiedoeleinden en de vergelijking met de standaardmeters niet doorstaan.

Energiemeting Een energiemeting vraagt een spannings-, stroom- en fasemeting, alsook een accurate tijdsbepaling. Bij deze vier factoren kan het fout lopen.

De tijdsbepaling kan gebeuren op basis van de netfrequentie. Een eenvoudige meter kan veronderstellen dat de net-

Fig. 1. Ontstaan van spiegelfrequenties

De analoog-naar-digitaal conversie (ADC) gebeurt door het bemonsteren (samplen) van de signalen. Binnen een 50 Hz systeem is een 500 Hz bemonsteringssnelheid voldoende. In veel toepassingen zijn de stromen echter sterk vervormd, waardoor deze harmonischen bevatten. Het frequentiebereik van de meters dient dus voldoende hoog te zijn of de meetingang moet gefilterd worden. Indien dit niet gebeurt kan aliasing ontstaan. Fig. 1 toont de impact van aliasing. Een 950 Hz signaal, bemonsterd op 1 kHz resulteert in een spiegelfrequentie van 50 Hz. Indien deze 950 Hz niet gefilterd wordt, interpreteert de meter dit als een 50 Hz signaal en neemt het dit mee in de berekening van het vermogen.

25

26 T E C H N I S C H E I N F O

Digitale meters gebruiken ICs voor de signaalverwerking, waardoor de interne werking moeilijk te achterhalen is.

Verschillende van deze ICs ervaren problemen bij het bepalen van de faseverschuiving als de stroom sterk vervormd is. Energiemeters moeten voor sommige toepassingen ook bidirectioneel meten, aangezien actief vermogen zowel positief (naar de verbruiker) of negatief (naar het net) kan zijn.

Stroomsensoren De energiemeting vereist een accurate stroommeting. De stroom kan op verschillende manieren gemeten worden, nl. via een shuntmeting, een stroomtransformator, een Rogowski-spoel of een Hall-sensor. Het Nederlandse onderzoek wijst uit dat meters gebaseerd op Rogowski-spoelen en op Hall-sensoren sterk afwijkende waarden vertonen bij specifieke golfvormen.

Een Rogowski-spoel bestaat uit een luchtspoel die rond de te meten stroomvoerende geleider gelegd wordt. Door een kernloze spoel te gebruiken is geen saturatie mogelijk en is de responsie

zeer lineair binnen zowel een groot stroom- als frequentiebereik. Hierdoor zijn grote stromen meetbaar tot in het gebied van MHz. In de luchtspoel wordt een spanning geïnduceerd, evenredig met de stroomvariatie: u=k.di/dt. Om de stroom te bepalen, is bijgevolg een elektronische integratorschakeling nodig en eventueel bijkomende filtering. Het meetprincipe introduceert twee problemen, wat leidt tot foute metingen. Het eerste probleem is dat een dergelijke stroomsensor sterk reageert op een steile stroomflank. Door het geforceerd in- en/of uitschakelen van de verbruiker binnen de 50 Hz cyclus wat gebeurt bij PWM, faseaansnijding of faseafsnijding, ontstaan zeer steile stroomflanken. Dit betekent dat een grote di/dt ontstaat, wat resulteert in een grote spanning aan de ingang van de integratorschakeling, waardoor deze in saturatie gestuurd wordt. Het resultaat is een foute meting.

Daarnaast zorgt de elektronische schakeling voor een kleine faseverschuiving.

Deze verschuiving kan gecompenseerd worden voor bijv. 50 Hz, maar is voor iedere frequentie anders.

Stroomsensoren op basis van Hall-sensoren ondervinden gelijkaardige pro-

Fig. 2. Stroommeting op basis van een Hall-sensor in een closed-loop configuratie

blemen (Fig. 2). Een Hall-sensor zet een magnetische veldsterkte om in een spanning. Hiermee kan bijgevolg ook contactloos de stroom in een geleider gemeten worden. De Hall-sensor is geschikt om zowel DC als AC stromen te meten. De uitvoering als stroomsensor bestaat zowel in open-loop als closed-loop.

In beide gevallen wordt een magnetische kern rond de stroomvoerende geleider geplaatst. In de luchtspleet in de kern wordt de Hall-sensor geplaatst.

De uitgangsspanning is evenredig met de stroom. Gezien de spanningswaarde laag is en om o.a. drift te vermijden is een conditioneringsschakeling nodig.

Bij de closed-loop versie wordt de uitgangsspanning teruggestuurd naar een spoel die rond de kern gewikkeld wordt.

De combinatie van de spoelstroom en de wikkeling is zo ontworpen dat de oorspronkelijke flux en de opgewekte flux perfect tegengesteld zijn. Hierdoor blijft de netto-flux nul en werkt de sensor altijd in hetzelfde lineaire gebied. De spoelstroom wordt via een weerstand omgezet naar een spanning en is evenredig met de oorspronkelijke stroom door de geleider.

TECHNISCHE INFO

Normen Energiemeters worden getest volgens normen. Hierbij wordt onder andere de invloed getest van een sinusoïdaal signaal tussen 2 en 150 kHz, zowel gesuperponeerd op de spanning als op de stroom. Bij testen die uitgevoerd werden in Nederland blijkt dat alle geteste digitale meters deze test zonder problemen doorstaan. Echter, bij real-life golfvormen zijn er afwijkingen in de metingen.

Er kan besloten worden dat stromen met typisch steile flanken en hoge crestfactoren (verhouding maximale waarde op effectieve waarde) de meting beïnvloeden. Uit de metingen is af te leiden dat inductiegebaseerde energiemeters, dat wil zeggen met Rogowski-spoelen of stroomtransformatoren eerder te hoge waarden aangegeven. Hall-gebaseerde energiemeters geven eerder te lage waarden aan.

De spanningsmeting draagt niet bij tot de grote afwijkingen, omdat deze in vergelijking met de stroom weinig vervorming bevat. Ook is het meetprincipe,

gebaseerd op spanningsdeling, weinig afhankelijk van spanningsvariaties.

Tot slot Afwijkingen gebeuren eerder bij sterk vervormde stromen met steile flanken en hoge crestfactoren. Deze komen bijv. voor bij toestellen in standby of schakelende apparatuur. Het is niet de supraharmonische inhoud die de meter van slag brengt, maar de steile flank die de stroommeting overstuurt. Afwijkingen zijn duidelijk te merken bij specifieke meetprincipes zoals hierboven beschreven en bij specifieke golfvormen. Van zodra de globale meting aan het begin van de installatie gebeurt en meerdere verbruikers aangesloten worden, dan meet de meter het verbruik nauwkeurig, inclusief het sluimerverbruik, omdat de golfvorm verbetert. Bij shuntgebaseerde meetprincipes zijn de afwijkingen binnen alle vereiste specificaties. En de klassieke analoge Ferrarismeter? Die draait “onverstoord” verder.  Prof. Jos Knockaert

Nelectra wenst u een gelukkig

2024

Professor Jos Knockaert is verbonden aan UGent Campus Kortrijk – Onderzoeksgroep Lemcko en is gespecialiseerd in EMC, vermogenselektronica en elektrische machines.

Meer info is te vinden op

27

28 T E C H N I S C H E I N F O

De nieuwe T030/2: algemene voorschriften voor camerasystemen komen eraan Het in 2015 gelanceerde T030 is aan een update toe. Een beperkte werkgroep bekeek de geëvolueerde technologie opnieuw en implementeerde ook nieuwe inzichten uit de praktijk. Ondertussen ligt een aangepaste T030 op tafel Incert Video bestaat sinds 2015 en is een erkend kwaliteitslabel voor de installateurs van bewakingscamera’s. Het gaat hier om een vrijwillig certificatiesysteem voor ‘videobewaking’ waarvan het BEC eigenaar is. De voorschriften waaraan een videobewakingsinstallatie moet voldoen zijn beschreven in de technische nota T030, Deel 2: Algemene voorschriften voor camerasystemen. Deze nota kan aangekocht worden via de webshop van het BEC. De eerste T030 werd gepubliceerd in 2015, maar de technologie evolueert zeer snel en de software voor beeldanalyse biedt elke dag meer mogelijkheden. Daarnaast zijn er nieuwe inzichten uit de praktijk in de loop van de jaren ontstaan. Tijd dus om de T030 uit 2015 een stevige upgrade te geven.

Wat is er gewijzigd?

Het proces is beter gestructureerd. Naast de klassiekers zoals toepassingsgebied, normatieve referenties en definities werd getracht om de verschillende stappen in het proces chronologisch en inhoudelijk beter te beschrijven. Zo wordt er duidelijk begonnen met het bepalen van de behoeften om vervolgens op basis hiervan een gedetailleerde studie en ontwerp te kunnen maken. Eenmaal deze studie en ontwerp gebeurd zijn, kan begonnen worden met de voorbereiding van de installatie, gevolgd door de installatie zelf. Nadat deze voltooid is, volgt de oplevering, de opstelling van het technisch dossier en tenslotte het onderhoud en de klantenservice. Tot slot zijn er meerdere bijlagen toegevoegd om de inhoud verder te verduidelijken.

Naar analogie met andere regelgeving is ook in deze nota nergens nog het woordje ‘moeten’ terug te vinden.

Een aantal definities zijn verwijderd omdat het ging om woorden die niet in de tekst voorkwamen, andere zijn toegevoegd zoals bijvoorbeeld de prestatiegraad. In deze tekst worden 2 belangrijke bepalende parameters kort toegelicht, zijnde prestatiegraden voor het camerasysteem en cameratoepassingen.

Prestatiegraden voor het camerasysteem Bij het ontwerp van de installatie wordt met vier prestatiegraden rekening gehouden.

De prestatiegraden worden vastgelegd volgens de waarschijnlijkheid en gevolgen van een incident • Prestatiegraad 1: minimum (weinig waarschijnlijk, weinig gevolgen); • Prestatiegraad 2: gemiddeld (waarschijnlijk, weinig gevolgen); • Prestatiegraad 3: hoog (weinig waarschijnlijk, belangrijke gevolgen); • Prestatiegraad 4: zeer hoog (waarschijnlijk, belangrijke gevolgen).

De vereiste prestatiegraad wordt bepaald door de specialist en/of de voorschrijver op basis van gegevens van de klant en het resultaat van de risicoanalyse.

De risicoanalyse wordt opgesteld door de videospecialist.

In bijlagen bij het document wordt dit nader gespecificeerd.

Neem bij voorbeeld “Ontvreemding van Inhoud & Waarden”.

Niet aantrekkelijk(=waarschijnlijkheid) en een lage waarde(= gevolgen) resulteert in prestatiegraad 1, aantrekkelijk maar lage waarde in prestatiegraad 2, niet aantrekkelijk maar hoge waarde in prestatiegraad 3 en aantrekkelijk en hoge waarde in prestatiegraad 4.

De prestatiegraden en cameratoepassingen staan los van elkaar.

TECHNISCHE INFO

De gemeenschappelijke apparatuur mag opgesplitst worden, maar beantwoordt steeds aan de eisen van de hoogste prestatiegraad en de hoogste cameratoepassing van de camera’s die er respectievelijk mee verbonden zijn. De voorgestelde resolutie van de cameratoepassing is afhankelijk van het doelwit.

Voor andere toepassingen dienen specifieke rekentools gebruikt te worden, waarvan het resultaat terug te vinden is in het technisch dossier.

De cameratoepassingen Als cameratoepassingen worden beschouwd, de toepassingen die worden gespecificeerd per lokaal, plaats, toegangspunt en zone waar bewaking nodig is. De cameratoepassingen worden bepaald op basis van de gegevens die door de klant of zijn vertegenwoordiger (bijvoorbeeld: studiebureau) worden bezorgd.

De cameratoepassingen zijn de volgende: • Bewaking • Detectie • Observatie • Herkenning • Identificatie • Inspectie Voor de verschillende cameratoepassingen worden de pixels/m(minimumwaarde), minimale beelden per seconde en mm/pixel(maximumwaarde) gegeven in een tabel

29

Tabel als leidraad Zoals in de vorige T030 is er als leidraad bij het ontwerp een tabel opgenomen die aangeeft of een functionaliteit verplicht of aanbevolen is in functie van de prestatiegraad. Zo is een inklimbeveiliging aanbevolen voor prestatiegraad 3 en verplicht voor prestatiegraad 4.

Ook de inhoud van het technisch dossier is uitgebreid beschreven in de T030.

Besluit Bedoeling van de herziene T030/2 is om het Incert Video label een nieuw elan te geven omdat met de toename van de installateurs voor camerasystemen een kwaliteitslabel noodzakelijk is Dit maakt dat het examen specialist Incert Video bij Volta tijdelijk opgeschort is. Dit zal aangepast worden aan de nieuwe technische nota.

Volgend jaar zullen webinars en meetings georganiseerd worden om deze nieuwe T030 toe te lichten.

 Danny Hermans, VOLTA vzw

- Y E- YE IE IE AR AR T

Y T

G AR A N

- AN-SANS Y T

G AR A N

ARRAN

E D

ARRAN

E D

W

MULTIFUNCTIONELE MULTIFUNCTIONELE TESTER TESTERVIA VIASTOPCONTACT STOPCONTACT

W

FASTCHECK FASTCHECK3010 3010 33 T

DeDe eerste eerste multifunctionele multifunctionele tester tester in in hethet formaat formaat van van een een stopcontacttester. stopcontacttester.

Hiermee Hiermee kunnen kunnen elektrische elektrische systemen systemen worden worden getest getest volgens volgens dede IEC-norm, IEC-norm, netnet alsals met met gewone gewone installatietesters. installatietesters.

Naast Naast hethet meten meten vanvan TRMS-spanning TRMS-spanning kunnen kunnen met met deze deze tester tester installatietests installatietests (RCD, (RCD, LOOP LOOP L-PE) L-PE) worden worden uitgevoerd uitgevoerd vanaf vanaf hethet stopcontact, stopcontact, door door iedereen iedereen enen in overeenstemming in overeenstemming met met dede IEC-normen IEC-normen IEC61557-3 IEC61557-3 enen IEC61557-6.

IEC61557-6.

Het Het instrument instrument kankan resultaten resultaten opslaan opslaan enen rapporten rapporten genereren genereren met met een een applicatie applicatie voor voor mobiele mobiele apparaten. apparaten.

399 399,00 ,00

€€

CCICCI nv, nv, Louiza-Marialei Louiza-Marialei 8/5,8/5, 2018 2018 Antwerpen Antwerpen T: +32 T: +32 (0)3(0)3 232232 78 64 78 |64 info@ccinv.be | info@ccinv.be | www.ccinv.be | www.ccinv.be

CCI_VG_081020231502_A

PROF. PROF.ADVIESPRIJS ADVIESPRIJS

• •SpanningsSpanningsen stopcontacttest en stopcontacttest (juiste (juiste bedrading bedrading vanvan hethet stopcontact) stopcontact) • •L-N,L-N, TRMS-spanningsmeting TRMS-spanningsmeting • •Reststroom Reststroom (RCD) (RCD) type type A, AC A, AC en Fenook F ook in AUTO-modus in AUTO-modus metmet meting meting vanvan CONTACTSPANNING. CONTACTSPANNING. • •Z LOOP Z LOOP (totale (totale aardingsweerstand aardingsweerstand in TT-systemen in TT-systemen e, e, L-PeL-Pe impedantie impedantie in TN in TN metmet kortsluitstroom) kortsluitstroom) • •Kortsluitstroom Kortsluitstroom • •Spanningsharmonischen Spanningsharmonischen tot tot 49ste49ste • •THD% THD% (totale (totale harmonische harmonische vervorming) vervorming) • •Frequentie Frequentie vanvan funfamentele funfamentele harmonischen harmonischen tot tot de 49 deste49ste

CCI_VG_081020231502_A

FASTCHECK3010 FASTCHECK3010 voert voert dede volgende volgende tests tests uit:uit:

30 T E C H N I S C H E I N F O

De (nieuwe) machinerichtlijn en de normen De Europese Raad heeft een nieuwe verordening over machines aangenomen. De voorgestelde wetgeving actualiseert de machine¬richtlijn uit 2006 en zet deze om in een verordening. De nieuwe tekst harmoniseert de essentiële gezondheids- en veiligheidseisen voor machines in de EU, bevordert het vrije verkeer van machines en waarborgt een hoog niveau van veiligheid voor de gebruiker.

De nieuwe machineverordening is nog niet meteen van toepassing. Er is voorzien in een overgangstermijn van 42 maanden, na inwerkingtreding van de verordening, zodat de nieuwe regels van kracht worden op 20 januari 2027.

Intussen mag men deze nieuwe regels nog niet toepassen en blijft de ‘oude’ machinerichtlijn nog van toepassing.

Deze termijn is echter wel nodig om alle fabrikanten toe te laten aanpassingen aan te brengen om de bijna 700 geharmoniseerde normen te herzien.

Machinerichtlijn 2006/42/CE De Machinerichtlijn is een Europese wet die eisen bevat waaraan machines bestemd voor de Europese markt moeten voldoen. De richtlijn bevat een groot aantal veiligheids- en gezondheidseisen en een klein aantal administratieve eisen. Hij is van toepassing op heel veel producten, van grasmaaiers tot 3D-printers, bouwmachines, robots en volledig geautomatiseerde productielijnen van verschillende bedrijven.

Kopers van machines hebben het recht op een gebruikshandleiding, een ‘Verklaring van Overeenstemming’ en een CE-markering op de machine. Deze CE-markering houdt niet in dat de machine gekeurd is, want keuringen zijn slechts in een paar gevallen vereist. Met het aanbrengen van de CE-markering op een machine verklaart de fabrikant dat zijn machine voldoet aan de van toepassing zijnde richtlijnen. Behalve de Machinerichtlijn kunnen dit bijvoorbeeld de EMC-richtlijn, de Richtlijn drukapparatuur en/of de ATEX-richtlijn zijn.

De Machinerichtlijn geeft niet aan op welke wijze aan deze eisen voldaan kan

worden. In de loop der jaren is echter een groot aantal Europese normen ontwikkeld, specifiek voor de Machinerichtlijn. Met behulp van deze normen kan men voldoen aan de technische eisen van de richtlijn. Aangezien het toepassen van normen niet verplicht is, staat het de fabrikant vrij om zelf methoden te bedenken om aan de eisen van de richtlijn te voldoen.

Normen Een norm is geen wet, maar is eenvoudig gezegd een praktisch hulpmiddel om aan bepaalde wettelijke eisen te voldoen. Een fabrikant hoeft een norm niet verplicht toe te passen, maar artikel 7 van de Machinerichtlijn geeft wel aan dat het opvolgen van een geharmoniseerde norm het zogenaamde vermoeden van

TECHNISCHE INFO

overeenstemming kan geven met de wettelijke eisen.

Aan de Machinerichtlijn zijn ruim 700 normen gekoppeld.

Deze normen zijn onder te verdelen in zogenaamde A-, B- en C-normen: - A-normen (fundamentele veiligheidsnormen) die de basisbegrippen, ontwerpbeginselen en algemene aspecten geven die voor alle machines kunnen worden toegepast; - B-normen (generieke veiligheidsnormen) die één veiligheidsaspect of één type beveiligingsvoorziening behandelen dat voor een breed scala van machines kan worden gebruikt; - C-normen (machine veiligheidsnormen) die gedetailleerde veiligheidseisen voor een bepaalde machine of groep van machines behandelen.

Hieronder enkele belangrijke B-normen: - EN-IEC 60204-1 "Veiligheid van machines - Elektrische uitrusting van machines - Algemene eisen" - EN-ISO 13857 "Veiligheidsafstanden ter voorkoming van het bereiken van gevaarlijke zones door bovenste en onderste ledematen" - EN-ISO 13850 "Veiligheid van machines - Noodstop - Ontwerpbeginselen" - EN-ISO 13849-1 "Onderdelen van besturingssystemen met een veiligheidsfunctie - Deel 1: Algemene regels voor ontwerp"

EN 60204-1: Elektrische uitrusting van machines – Algemene eisen De complete uitrusting van een machine valt echter niet onder het AREI, maar onder de basis Europese norm EN-60204-1 (Elektrische uitrusting van machines). Deze laatste norm is formeel gekoppeld (geharmoniseerd) aan de Machinerichtlijn 2006/42/EG. De scheiding tussen AREI en EN 60204-1 ligt op het punt waar de elektrische voeding op de scheider komt.

 Rudy Van den Bergh Innovation & Training manager ElectroTest

N-type zonnepanelen staan klaar om de markt te veroveren Kristallijne zonnepanelen kunnen bestaan uit P-type halfgeleiders of N-type halfgeleiders. Deze laatste is een nieuwe ontwikkeling met tal van voordelen, wat doet vermoeden dat de markt voor N-type zonnepanelen significant zal groeien. Wat zijn de consequenties voor fabrikanten en installateurs?

Het N-type zonnepaneel heeft als grote voordeel dat het een verhoogd rendement biedt. N-type zonnepanelen hebben immers minder last van LIP (Light Induced Degradation), wat hun betere prestaties ten opzichte van de gangbare P-type zonnecellen verklaart. Het verschil kan een paar procent bedragen, wat over de levensduur van een zonnepaneel een significant verschil in energieopbrengst betekent. Een tiental jaar geleden was het rendement van een solarcel 19%. De verwachting is dat het N-type zonnepaneel de komende jaren tot 25% rendement zal opleveren.

Daarnaast worden N-type mono zonnecellen tijdens het productieproces in fosfor gedoopt, wat zorgt voor een veel langzamer verouderingsproces en een vermogensgarantie tot 30 jaar.

Productie Verwacht wordt dat fabrikanten zullen gaan overstappen van P-type naar N-type zonnepanelen en dat productielijnen geschikt gemaakt zullen worden voor dit nieuwe type zonnepanelen. Het overgrote deel van de N-type zonnepanelen zal in Azië worden gemaakt.

Fabrikanten buiten Azië richten zich voornamelijk op de duurdere technologieën, omdat ze de concurrentie met Chinese fabrikanten niet aankunnen. Het gaat dan om HJT, backcontact cells en Tandem, waar nu nog op kleine schaal vraag naar is. Het zijn voornamelijk Europese producenten die deze technologie gebruiken, omdat dit type zonnepanalen net iets meer rendement oplevert. Het gaat hier nu nog om een kleine nichemarkt.

Toekomst Van het N-type zonnepanelen wordt verwacht dat ze binnen één tot drie jaar het meest gangbaar zullen zijn. HJT wordt wel al als mogelijke opvolger gezien, op voorwaarde dat het productieproces kostentechnisch haalbaar is.

Vanaf dit jaar zullen installateurs al meer gaan werken met N-type zonnepanelen, want ze bieden nu eenmaal meer vermogen per vierkante meter.

 Freddy Steenackers (Bron: www.vlaanderen.be)

31

32 T E C H N I S C H E I N F O

Welke types differentieels bestaan er en waar kan u ze inzetten?

Het is allereerst absoluut noodzakelijk over een goede kennis van het AREI en van AC- en DC-foutstromen te beschikken, vooraleer kan overgegaan worden tot het toepassen van een differentieelstroombeschermingsinrichting. Daarnaast hebt u best ook een overzicht van de verschillende types en hun toepassingen bij de hand, zodat u weloverwogen een keuze kan maken.

Een differentieel wordt soms ook nog differentieelstroombeschermingsinrichting, aardlekschakelaar of differentieelschakelaar genoemd.

Waarom differentieels toepassen?

Het toepassen van een differentieel is een beschermingsmaatregel tegen elektrische schokken bij onrechtstreekse aanraking van LS (lage spanning) en ZLS (zeer lage spanning). Hij zorgt ervoor dat geleidende delen (zoals water- of gasleiding, metalen constructies….) niet onder spanning kunnen staan en is in eerste instantie dus een extra maatregel die moet voorkomen dat een gevaarlijke stroom door het menselijk lichaam kan lopen. Hij is met andere woorden nuttig om zowel levensgevaarlijke situaties als brand te voorkomen.

Omdat het behoorlijk complexe apparaten betreft die in verschillende soorten en maten voorkomen, hoeft het niet te verwonderen dat installateurs er behoorlijk wat vragen rond hebben.

Welke types differentieelstroombeveiliging bestaan er?

De meeste installateurs kennen type A wel. Maar niet iedereen heeft zicht op B en B+, S, HI en F. Waar staan ze voor en in welke situaties worden ze wel of niet toegepast? Daarvoor bestaat geen vuistregel en er is ook geen enkel type

differentieel die in alle gevallen gebruikt kan worden. Je moet gewoon weten welke differentieel in welke omstandigheden gebruikt moet worden èn het is ook belangrijk om zich te houden aan de voorschriften van de fabrikant. Hieronder vindt u een overzicht van de verschillende types aardlekschakelaars en hun eigenschappen: • Type AC, is enkel gevoelig voor sinusvormige wisselstroom en mag in nieuwe installaties niet meer worden toegepast.

• Type A, is een differentieel die bescherming biedt tegen zowel sinusvormige- als aangesneden wisselstromen en pulserende gelijkstromen. Type A differentieels worden veel in de woningbouw toegepast.

• Type A-EV, heeft de basisfuncties van een type A en wordt toegepast bij het laden van elektrische voertuigen.

• Type B, B+ is een differentieel die naast detectie van aangesneden wisselstromen (zoals bij type A) ook wordt gebruikt om vlakke DC-lekstromen te detecteren. Het gebruik van type B-differentieel wordt algemeen aanbevolen, of is verplicht voor onder andere PV-omvormers, laadpalen voor elektrische voertuigen, frequentieregelaars die motoren van pompen regelen, liften, textielmachines, machinegereedschap enz. Een fabrikant van deze en andere producten kan via zijn eigen documentatie verklaren of het gebruik van een type B, B+ differentieel al dan niet nodig is.

• Type S, zijn selectieve differentieels die worden gekenmerkt door het

symbool S. Ze hebben een vertraagd afschakelgedrag en werken selectief in combinatie met differentieels van 30 mA. • Type HI, zijn geschikt voor alle toepassingen waar veiligheid en een continue stroomvoorziening vereist zijn en ook waar ongewenst trippen moet worden vermeden. De HI is tien keer beter bestand tegen ongewenst uitschakelen dan de standaardtypes.

• Type F, is bedoeld voor belastingen met éénfasige frequentieregelaars en soortgelijke apparatuur zoals moder-

type A-differentieel zou daar niet in slagen.

TECHNISCHE INFO

Hulp bij de keuze van een differentieelschakelaar

Het type differentieel moet passen bij het type foutstroom bij een fout in de elektrische installatie.

Type differentieelstroombeschermingsinrichting

Tekenkenmerken

AC

A

B

B+

F

x

x

X

X

x

AC-foutstroom

-

x

X

X

x

Pulserende DC-foutstroom (+ en – halve golf)

-

X

X

X

x

AC-foutstroom op gesuperponeerde vlakke DCfoutstroom

X

X

x

Pulserende DC-foutstroom op gesuperponeerd vlakke DCfoutstroom

Max.6mA -

X Max.6mA

-

-

X

X

x

Foutstroom uit gemengde frequenties.

-

-

X

X

-

Vlakke DC-foutstroom

ne type wasmachines.

Dezemeer differentieels Het AC is niet toegelaten.Welke soorten lekstroom bieden een betere beveiliging voor

zijn er?

Serieschakeling van aardlekscha-

Gangbaar type Aelektronica differentieels omdat elektroniche apparatuur wordt kelaars toegepast in nagenoeg alle het enormezijn aanbod aan in elektrische installaties.

Maar opgepast: sommige toestellen waarbij een DC-foutstroom kan lopen huishoudelijke installaties. Ter vergelijBij het in serie schakelen van diffemoeten beveiligd worden door een type B differentieel.

Bij de keuze van de juiste differentieel is king: een type A-differentieel zou daar rentieels houdt u best rekening met Als een differentieel bij een PV-omvormer (als foutbescherming) dan kantreedt uit de handleiding het van belang te weten welke soortenvereist is, niet in slagen. selectiviteit: er een fout op in worden opgemaakt of een type A volstaat of een type B nodig is.

Als er een “zogenaamde lekstroom u kan verwachten. Elk type is de installatie, dan moet6mA de ‘laatste’ verklaring” is verstrekt volstaat type A. lekstromen te detecin staat bepaalde differentieel het eerst worden aanHulp bij de keuze van een meestal

teren. Indien een differentieel toegepast gesproken. Dit kan bekomen wordifferentieelschakelaar moet worden bij PV-systemen is een type den door tijd- of door stroomselecWelke soorten lekstroom zijn er? B differentieel vereist, maar als er aan tiviteit; tijdselectiviteit kan u nagaan Het de typekeuze differentieel moet passen bij één van de volgende drie uitzonderinBij van de juiste differen0eel is het van belang te weten welke soorten lekstroom kan met de gegevens van deufabrikant het type foutstroom een is fout de bepaalde gen voldaan wordt, kante er een type A (via een grafieken); tijdselectiviteit is verwachten.

Elk bij type ininstaat lekstromen detecteren.

Indien differen0eel toegepast elektrische installatie. differentieel gebruikt worden: veelal voldoende gewaarborgd als u moet worden bij PV-systemen is een type B differen0eel vereist, maar als er aan één van de volgende voor een uitvoering met tijdsvertradrie uitzonderingen voldaan wordt,•kan type A een differen0eel worden: er ziter in een de omvormer galvanische gebruikt Het type AC is niet meer toegelaten. ging kiest. Voor stroomselectiviteit

• er inAde omvormer een galvanische scheiding tussen het AC- geldt en DC-circuit. scheiding tussen het AC- en DC-circuit.

Gangbaar zijnzit type differentieels de volgende vuistregel: de • er is een scheidingtransformator geomdat elektronische apparatuur wordt ‘laatste’ aardlekschakelaar heeft een • er is een scheidingtransformator geplaatst tussen de omvormer en de verdeelinrichting. plaatst tussen de omvormer en de toegepast in nagenoeg alle elektrische nominale waarde van ten hoogste verdeelinrichting. installaties.

Maar opgepast: sommige • de fabrikant van de omvormer geeft door middel van een zogenaamde ‘6mA verklaring’ aan 1/3 van ‘voorliggende’ differentieel.

• de fabrikant van de is. omvormer geeft toestellen dat waarbij een DC-foutstroom een type B aardlekbeveiliging niet nodig door middel van een zogenaamde kan lopen moeten beveiligd worden ‘6mA verklaring’ aan dat een type B door een type B differentieel. aardlekbeveiliging niet nodig is.

Let op: PV-omvormers zijn in nagenoeg Als een differentieel bij een PV-omalle gevallen niet galvanisch gescheiden.

Daarnaast geeft de fabrikant van de omvormer (als foutbescherming) vereist Hierdoor kan het ‘DC-gedeelte’ een vormer vaak in de montagehandleiding is, dan kan uit de handleiding worden DC-foutstroom genereren in het AC-deel aan hoeveel mA de differentieel dient te opgemaakt of een type A volstaat of een van de installatie. De oorzaak hiervan zijn om ongewenst uitschakelen van de type B nodig is. Als er een “zogenaamligt in de capacitieve eigenschappen van voeding te voorkomen en zo de contide 6mA verklaring” is verstrekt volstaat de panelen in combinatie met een wisnuïteit van de omvormer te waarborgen. meestal type A. selende AC-spanning ten opzichte van Soms wordt ook de grootte van de kortaarde. Het constructieframe waarop de sluitstroombeveiliging opgegeven. panelen worden gemonteerd moet altijd

33

34 T E C H N I S C H E I N F O

Differentieelstroombeschermingsinrichtingen: keuze van de toestellen

Gelijkstroom-lekstroom Een belangrijk aandachtspunt is het effect van “gelijkstroom-lekstroom” in gebouwen. Gelijkstromen kunnen corrosie versterken en daardoor constructies zoals beton aantasten.

Nader onderzoek is nog nodig op het gebied van DC-lekstromen buiten de elektrische installatie.

met een equipotentiale verbinding worden verbonden. Dan is er geen kans op foutstroom en is het een DC-lekstroom in normaal bedrijf.

Is een aardlekschakelaar noodzakelijk bij het installeren van een laadpaal?

Bij het installeren van een laadpaal voor het laden van elektrische voertuigen geldt dat elk aansluitpunt moet beveiligd zijn door een differentieel van het type B met een nominale aanspreekstroom van 30 mA. Dit geldt niet wanneer u als beschermingsmaatregel een elektrische scheiding hebt voorzien.

Er moeten ook beschermingsmaatregelen tegen DC-foutstromen genomen worden: dan voldoet een A-differentieel niet en is een type B-differentieel nodig.

Enkel wanneer de DC-foutstroom minder zal zijn dan 6 mA, volstaat een A-differentieel. Anders dan PV-omvormers hebben laadpalen (vaak) een actieve 6 mA DC-lekstroombeveiliging. De paal schakelt dus af wanneer de DC-lekstroom hoger is dan 6 mA.

Differentieelstroominrichtingen: keuze van de toestellen

Aansluiting van meerdere apparaten met een 6 mA-verklaring Wat als differentieelschakelaars van het type A in een elektrische installatie met meerdere 6mA-apparaten moeten vervangen worden? Bijvoorbeeld: In een installatie is een verdeelinrichting geplaatst met 5 stroomafwaartse stroomkringen. Op één stroomkring is een omvormer aangesloten die volgens de fabrikant een 6 mA-verklaring heeft. Doordat er 5 omvormers op deze verdeelinrichting zijn aangesloten kan per omvormer de DC-foutstroom wel onder de 6 mA blijven maar de totale DC-foutstroom zal wellicht boven de 6 mA komen.

Theoretisch kan er meer dan de 6 mADC-lekstroom in de installatie ontstaan waardoor de goede werking van de overige aardlekbeveiligingen van type A in de installatie niet kunnen worden gewaarborgd. Daarom wordt aanbevolen in dit geval deze te vervangen door differentieel van type B.

Dit voorbeeld zou ook kunnen gelden voor installaties waar naast een omvormer ook andere systemen een mogelijke lekstroom of foutstroom naar aarde kunnen genereren. Denk aan laadaansluitingen voor elektrische voertuigen.

De AC- en DC-laadaansluitingen dienen een detectie te hebben voor DC-foutstromen hoger dan 6 mA. Dit is een verschil met omvormers, want deze hebben een “6 mA-verklaring” terwijl laadaansluitingen een “6 mA-aardlekschakelaar” hebben die ook moet kunnen afschakelen.

In installaties kunnen ook andere veroorzakers van DC-foutstromen of foutstromen naar aarde voorkomen. Denk aan een 3-fasenfrequentieregelaar voor airco’s of warmtepompen.

Voor meer informatie, contacteer onze Nelectra-adviseur: Freddy Steenackers 02/ 550.17.11 freddy.steenackers@nelectra.be

6 VR AGEN A AN

De mens achter….

Kent u onze voorzitters? De mensen die - vaak achter de schermen - hun uiterste best doen om van Nelectra een levendige, interessante federatie te Rudi Vanduren nationaal ondervoorzitter Nelectra maken en die mee hun schouders zetten onder onze talrijke initiatieven.

De kans is inderdaad groot dat u hen al tegen het lijf liep en met hen van gedachten wisselde.

Maar wie is nu de mens achter die professional? Wat doet hij of zij in zijn vrije tijd en waar ligt hij of zij wakker van? Vanaf nu reserveren wij de laatste pagina van ElektroVisie om onze voorzitters één voor één aan u voor te stellen. In dit nummer is het de beurt aan Rudi Vanduren, nationaal ondervoorzitter.

Wat is het eerste dat u doet als u 's morgens opstaat?

Mijn honden uitlaten. Ik heb een Bouvier en een kleiner hondje (een kruising tussen een Jack Russel en een Malteser). ’s Morgens ga ik ermee wandelen en tijdens de dag houden ze ons gezelschap op kantoor.

Hoe brengt u graag uw vrije tijd door?

Ik ga heel graag wandelen en ik reis graag. Idealiter de combinatie van beide. Wij gaan jaarlijks naar Kroatië voor de zon en naar Oostenrijk om te wandelen. Liefst in de minder drukke periodes.

Ik ga ook graag vissen èn ik rijd sinds mijn 35ste met de motor. Wij hebben al onze twee lievelingslanden (Kroatië en Oostenrijk) doorkruist met de motor.

Wat is uw fijnste herinnering van het afgelopen jaar?

Ik werd dit jaar 60 en dat heb ik in Oostenrijk gevierd met vrienden en familie. Het was de eerste keer dat ik samen met mijn zus Diana op vakantie was en dat was trouwens niet op voorhand zo gepland: ik wist niet dat ze erbij zou zijn en toen wij arriveerden stond ze op mij te wachten. Zij verjaart in dezelfde week (we schelen 4 jaar en 4 dagen) en ze was als verrassing een dag voor mij in Oostenrijk gearriveerd. Ik vond dat een ontzettend leuke verrassing.

Wat is uw lievelingsgerecht?

Ik ben een pastaliefhebber. Thuis, maar vooral op reis durf ik mij wel eens te buiten gaan aan grote hoeveelheden… En bij thuiskomst vertaalt zich dat dan op de weegschaal (lacht). En dan is het weer tijd om de riem een tijdje aan te halen…

Waar wordt u blij van?

Van mijn kleinkinderen Wout (8j.) en Marie (3j.). Wout werd vernoemd naar wielrenner Van Aert en ik heb een heel mooie foto van hen samen na een gewonnen wedstrijd door de grote Wout. Kleine Wout is ondertussen ook begonnen met fietsen.

Marie is een echte spraakwaterval: haar mondje staat nooit stil. Vaak staat ze ‘s morgens voor het raam (ze wonen tegenover ons) en wuift ze naar mij als ik met de honden ga wandelen. Dan kan mijn dag echt niet meer stuk.

Wat wilde u worden toen u klein was?

Elektricien! Ik was als kind gefascineerd door de gereedschappen van herstellers die bij ons over de vloer kwamen. Ik vond het onder meer geweldig om een multimeter aan te raken. Ik ben dan ook elektromechanica gaan volgen, maar ik was de schoolbanken snel beu en verliet die -achteraf bekeken veel te snel- om te gaan werken in een fabriek. Maar het lot dreef mij toch weer richting elektriciteit: ik werd verliefd op (en trouwde later met) Heidi Coteur, dochter van Roger (nvdr: voor wie hem niet zou kennen: Roger is nationaal erevoorzitter van Nelectra) en ik belandde alsnog in de elektriciteit. Maar niet vooraleer ik de nodige bijscholing en avondcursussen gevolgd had. Roger wou mij enkel in dienst nemen als ik een volwaardige opleiding gevolgd had.

35

Energie besparen met de draadloze bridge voor Niko Home Control Breid een installatie op busbekabeling uit met Zigbee® producten voor traditionele bekabeling en koppel rechtstreeks aan de digitale meter. Zo krijgen je klanten toegang tot heel wat energiebesparende functies: • inzicht in energieverbruik en -productie via de koppeling met de digitale meter • slimme meldingen in de app bij overproductie of pieken in het verbruik • automatische zelfconsumptie van zonne-energie via de solar mode • automatisch pieken afvlakken en verbruik spreiden om extra kosten door het capaciteitstarief te vermijden www.niko.eu/energy

PA-1191-01