Nelectra bezoekt PROlectro: retail, verlichting en elektrotechnieken onder 1 dak
Interview Rudy Van den Bergh: “Opleiding kan vele uren werk en frustraties besparen”
Sluit de laatste Belgische elektroretailer zijn deuren op 5 september 2037?
Recente led-technologie
partner.gira.be
Het Gira System
3000 biedt een eenvoudige en betaalbare instap in de Smart Home wereld en zorgt voor meer comfort en energieefficiëntie in afzonderlijke ruimten.
Voor de handmatige lichtbesturing overtuigt de zeer platte, moderne Gira System 3000 touchdimmer. Zacht aanraken van de digitale touch en slideroppervlakken vergemakkelijkt duurzaam dimmen en de eenvoudige instelling van aangename lichtsferen. Met de geheugenfunctie kunnen drie lichtsterktes worden opgeslagen en zo rechtstreeks worden opgeroepen.
De verkiezingen van juni hebben de politieke kaarten in ons land flink door elkaar geschud. Vooral de ongeziene ruk naar rechts in Franstalig België zorgde voor een kleine aardverschuiving in het politieke landschap. Het deed ons hoop koesteren op een van de snelste regeringsvormingen in jaren. Maar naarmate de formatiegesprekken vorderden en de zomer op zijn einde liep, verdween ook dat aanvankelijke optimisme geleidelijk als sneeuw voor de zon.
Intussen korten de dagen en tikt de klok ongenadig verder. De tijd dringt. Tegen 20 september 2024 verwacht Europa van ons land minstens een helder plan om de begroting op orde te krijgen. Met een besparingsdoel van maar liefst 27,6 miljard euro over de komende zeven jaar, staat de volgende regering een zware taak te wachten. Het is duidelijk dat wat gemor in de marge, zoals het voorstel om de ecocheques af te schaffen (verder in dit nummer leest u waarom Nelectra dat vooral géén goed idee vindt), deze keer niet zal volstaan. We hebben nood aan doortastende hervormingen en structurele oplossingen die onze arbeidsmarkt en economie op lange termijn versterken.
Dagelijks spreek ik met werkgevers die met de handen in het haar zitten omdat hun openstaande vacatures maar niet ingevuld raken. Of zoals een Nelectralid onlangs in de pers getuigde: “Niet één reactie op onze vacatures voor elektrotechnici”. De technische profielen die broodnodig zijn in onze sector, prijken dus niet zomaar bovenaan de lijst met knelpuntberoepen. Hoe leg je hen uit dat tegelijk bijna 1,3 miljoen Belgen niet aan het werk zijn en ook niet op zoek zijn naar een job? Dat België het enige land is in Europa waar je als werkloze onbeperkt in de tijd een uitkering kan krijgen?
Het is duidelijk hoog tijd dat onze sociale zekerheid in plaats van een hangmat opnieuw het vangnet wordt waarvoor ze is bedoeld. Meer mensen aan het werk krijgen en werken meer doen lonen voor zowel werknemers als zelfstandigen, die de motor vormen van onze economie, dat is essentieel!
Reageren?
Fallon Declerck
Gedelegeerd bestuurder Nelectra fallon.declerck@nelectra.be
Françoise Martens met pensioen!
Een nieuwe Europese wind?
“Ben ik als verkoper verplicht een handleiding mee te geven bij verkoop van een elektrotoestel?”
Informatietijdschrift voor de professionelen uit de elektrosector. ElektroVisie/ElectroVision heeft een oplage van 8.019 exemplaren en is een tweemaandelijkse uitgave van: het Nationaal Verbond van Zelfstandige Elektriciens en Handelaars in Elektrische Toestellen vzw (afgekort Nelectra), Stationlei 78 bus 1/1, 1800 Vilvoorde · BE 0410 342 662 RPR Brussel T: 02 550 17 11, info@nelectra.be, www.nelectra.be redactieraad Dirk Van Steenlandt, Eric Claus, Ludo Holemans, Frank Vanlangendonck, Rudy Van den Bergh, Danny Hermans, Linda Claeys, Fallon Declerck, Els Heyrman, Layla Redjeb, Vincent Boydens
hoofdredacteur Els Heyrman 02 550 17 21 els.heyrman@nelectra.be reclameregie
Trevi · Thomas Lannoo Meerlaan 9 · 9620 Zottegem 09 326 74 51 thomas@trevi-regie.be
De artikels en de advertenties verschijnen onder de verantwoordelijkheid van de auteurs en de adverteerders. Overname van artikels is toegestaan mits schriftelijke toestemming van de uitgever. Lid van de Unie van Uitgevers van de Periodieke Pers.
reportages Linda Claeys linda.claeys@nelectra.be verantwoordelijke uitgever Fallon Declerck Stationlei 78 bus 1/1 · 1800 Vilvoorde 02 550 17 11 vertaling Akira Translations translations@akiratranslations.be
drukkerij Bredero Graphics administratie
Nadia Van Nuffel · 02 550 17 17 nadia.vannuffel@nelectra.be
Marian Hemerijckx · 02 550 17 18 marian.hemerijckx@nelectra.be cover PROlectro
Nelectra verwerkt uw persoonsgegevens met het oog op leden- of prospectenbeheer. Indien u dit niet wil, volstaat een mail naar info@nelectra.be. U kan uw gegevens inkijken en laten aanpassen via een eenvoudig verzoek, mét bewijs van identiteit, aan Nelectra, Stationlei 78 bus 1/1, 1800 Vilvoorde of via info@nelectra.be. Met vragen of klachten over gegevensverwerking kan u terecht bij de Gegevensbeschermingsautoriteit. Het algemeen privacybeleid vindt u op onze website www.nelectra.be. Uw gegevens werden mogelijks verkregen via een externe databank. Op eenvoudig verzoek kunt u meer info verkrijgen.
Informatiebeveiliging: hoe pak je dat aan in de praktijk?
3 Fallon reflecteert De klok tikt…
6 Nelectra bezoekt haar leden
PROlectro: retail, verlichting en elektrotechnieken onder 1 dak
8 Nelectra informeert
8 Hallo Nelectra?
10 De Elektrobarometer gaat verder achteruit: 98,8
12 Vinger aan de pols
14 Françoise Martens met pensioen
15 Wat is de Nelectra nocturne?
16 Sectornieuws
17 Groeiende groep 50-plussers heeft een interessant bestedingspatroon
18 Europa Een nieuwe Europese wind?
20 Nelectra in gesprek met Rudy Van den Bergh “De correcte opleiding kan vele uren werk en frustraties besparen”
24 RetailDate
Sluit de laatste Belgische elektroretailer zijn deuren op 5 september 2037?
26 Hoe accuraat zijn voorspellingen rond energieconsumptie in huishoudens?
28 Verlichting Recente led-technologie
30 Technische info
30 Supraharmonischen en hoorbare ruis in toestellen
32 Informatiebeveiliging: hoe pak je dat aan in de praktijk?
35 8 vragen aan
Patrick Boydens, Provinciaal voorzitter Antwerpen
In het straatbeeld van Beernem springt het opvallende zwarte gebouw met gele accenten van PROlectro meteen in het oog. Voorbij de voorgevel, achter de slogan ‘Jouw partner voor elektro en technieken’, prijkt een lichtrijke toonzaal met stijlvolle lichtarmaturen: een geheel dat uitnodigt voor een bezoekje aan de allesomvattende winkel.
“In 2018 verhuisden we naar deze locatie, waar we vorig jaar deze nieuwe winkel openden. Maar PROlectro zag 5 jaar eerder -even verderop- het levenslicht als verlichtingswinkel. Later breidden we uit met installatietechnieken en elektroretail”, steekt Domingo Expeels van wal. Hij is één van de drie zaakvoerders van PROlectro dat sinds de start uitbreiding na uitbreiding kende.
“De verhuis en overname van Electro Service David -een gevestigde waarde in de regio- was de grootste sprong die we tot nu toe maakten. Eigenaar Lieven David stond in de streek bekend voor zijn kwaliteit, service en klantvriendelijkheid in wit- en bruingoed en was op zoek naar een overnemer. Iemand die zijn trouwe klanten de service kon blijven geven die hij hen jarenlang had geboden.”
Die vond hij bij Domingo Expeels, Thomas van Kerrebrouck en Jonas Prinsen. De overname van deze winkel plaveide de ingeslagen weg van een brede, doorgedreven service met een eigen hersteldienst.
Nadien volgde nog de overname van het Xperience Center in Brugge en Elektro Verdegem in Ertvelde. “De elektrowinkels bieden ons een uitstekende kans om een vertrouwensband met klanten op te bouwen”, vertelt Expeels. Die klant weet immers dat hij niet alleen kan aankloppen voor elektro-apparaten, verlichting en de installatie van technieken, we hebben ook letterlijk alles in huis om hen bij elke situatie aan het beste rendement te helpen voor hun investering.
Naast de toonzaal met verlichtingsarmaturen en de winkel met elektrotoestellen kunnen klanten onder meer ook zonnepanelen, batterijen, warmtepompen, airco, domotica, laadpalen, warmtepompboilers, lichtschakelaars, slimme systemen, sanitaire installatie en centrale verwarming met eigen ogen bekijken. Telkens uiteraard voorzien van de nodige uitleg.
Voor de elektro, service en technische installatie staat er ondertussen een warme PROlectro-familie van maar liefst 43 enthousiaste experts tot hun beschikking.
Els Heyrman
Prolectro
Bij Nelectra kan u als lid steeds terecht bij onze adviseurs met al uw vragen over juridische, technische, sociale, fiscale, …. materies. Hierbij een paar interessante vragen die de voorbije maanden de revue passeerden.
Ben ik als verkoper verplicht een handleiding mee te geven bij verkoop van een elektrotoestel?
In het nieuwe consumentenprogramma “WinWin” op Radio2 werd recent een medewerkster van de FOD Economie aan het woord gelaten. Zij vertelde dat een verkoper - en niet de producent van een product - bij wet verplicht is om een handleiding mee te geven bij de aankoop van een nieuw product. Die gebruiksaanwijzing moet duurzaam zijn: op papier of online. In sommige gevallen mag het mondeling. Wat betekent dit nu precies?
Wat is er wettelijk verplicht vanuit de verkoper rond het aanbieden van een handleiding?
De verkoper moet ter goeder trouw aan de consument de behoorlijke en nuttige informatie geven betreffende de belangrijkste kenmerken van het product (zie onder meer artikel VI.2 Wetboek Economisch Recht). Het gaat hier om een actieve informatieplicht in hoofde van de verkoper, wanneer deze voor de gemiddelde consument nodig is om het product te kunnen installeren, aansluiten en alle functionaliteiten ervan volledig te kunnen gebruiken of benutten.
Voor meer informatie, contacteer onze Nelectra-adviseur:
De verkoper moet in een handleiding informeren over hoe de consument het product juist gebruikt en aldus de nodige instructies geven omtrent wat een ‘normaal gebruik’ is. Behalve uitleggen hoe iets werkt, moet de verkoper ook als deel van zijn actieve informatieverplichting, meedelen of de aankoop compatibel is met andere toestellen. Bijvoorbeeld als een digitaal product een specifiek besturingssysteem heeft, moet de consument hier op de hoogte van worden gebracht.
Is het de verantwoordelijkheid van de consument om te checken of er een gebruiksaanwijzing aanwezig is?
Nee. Wanneer moet besloten worden dat een handleiding vereist is voor de consument – wat steeds een interpretatie in de feiten zal zijn– dan zal u als verkoper er moeten voor zorgen dat deze handleiding ten laatste bij het sluiten van de koopovereenkomst aan de consument wordt bezorgd, zonder dat de consument een bijzondere inspanning zal moeten leveren om over de handleiding te kunnen beschikken.
Hoe een product veilig dient te worden gebruikt, is wel de verantwoordelijkheid van de producent! Bij veel toestellen zit een soort van instructiebundel van de producent. Dat is dus niet de handleiding, maar een instructie in verband met veilig gebruik van het product. Want dat is de producent wél verplicht. Die moet de consument inlichten over veilig gebruik van het product. Bijvoorbeeld dat de consument een elektrisch toestel niet in het water moet laten vallen. Belangrijk is om hier het onderscheid te maken met een gebruiksaanwijzing en deze instructiebundel ontlast de verkoper dus niet van zijn verantwoordelijkheid tot het ter beschikking stellen van een handleiding.
Hoe moet de handleiding aangeboden worden?
Dit is voor interpretatie vatbaar. In de wet staat: “het is aangewezen dat de instructies omtrent het gebruik van een product op een duurzame en schriftelijke drager worden meegegeven.” Een duurzame drager, kan een papieren handleiding zijn, maar ook een online versie. De wet zegt dus dat een schriftelijke handleiding aangewezen, maar dus niet verplicht is.
Wanneer is mondelinge informatie dan voldoende?
Wat zijn concrete richtlijnen daar rond? Dan gaat het om gebruiksvriendelijke producten, met een eenvoudig en logisch gebruik. Denk aan een waterkoker met enkel een aan- en uitknop. Dan is er uiteraard weinig informatie vereist met betrekking tot het gebruik en volstaat mondelinge informatie. Toch is het toch aangewezen dat de instructies omtrent het gebruik van een apparaat op een duurzame drager/ schriftelijk worden meegegeven vanuit de bewijslast inzake het verstrekken van de nodige informatie.
Kan een digitale versie volstaan?
Er kan maar sprake zijn van correcte invulling van de informatieplicht, wanneer de handleiding aan de consument wordt bezorgd op een voor hem toegankelijke drager. Indien er mensen zijn die niet in staat zijn de digitale weg te vinden, zal een papieren versie voor deze consumenten nodig zijn. Een digitale versie kan aldus volstaan, maar niet voor iedereen.
De te verstrekken informatie moet altijd op duidelijke en begrijpelijke wijze meegedeeld worden. Wat houdt dit in?
Onze wetgeving (zie artikel VI.8 WER en artikel IX.9 WER voor de veiligheid) verplicht om die handleiding en gebruiksaanwijzingen in een taal te schrijven die de gemiddelde consument begrijpt. Hierbij moet dan ook rekening worden gehouden met de taal van het taalgebied waarin de goederen verkocht worden. Zo zal de handleiding zowel in het Frans en het Nederlands dienen te worden opgesteld voor producten die verkocht worden in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad.
Let op! Kan het een argument zijn in de garantiekwestie? Deze informatieverplichting is ook in het belang van u als verkoper vanuit de garantiewetgeving. Voor elke aankoop geldt twee jaar wettelijke garantie. Maar als verkoper kan u deze garantie weigeren als u kan bewijzen dat de consument de aankoop verkeerd heeft gebruikt. Als u echter geen voor de consument begrijpelijke gebruiksaanwijzing werd meegegeven, kan dit argument moeilijk ingeroepen worden aangezien dan zou kunnen gesteld worden dat u mee aan de basis ligt van het verkeerd gebruik. (LR)
Minder activiteit
Slechts 25% van de elektro-ondernemers had eind juni meer werk dan in maart. Voor 29% nam het werk af en voor de rest bleef het gelijk.
Voor de komende maanden verwacht 21% een toename van het werk, terwijl 29% een daling voorziet. Vooral elektrohandelaars zijn pessimistischer dan installateurs.
Druk op winstgevendheid
De winstgevendheid blijft onder druk staan. Bij slechts 17% van de bedrijven is de rentabiliteit gestegen, terwijl 21% een daling rapporteert.
De verwachtingen zijn ook niet rooskleurig: 20% verwacht een verbetering, maar 26% vreest een daling. Iets meer dan de helft verwacht geen verandering.
Het aantal slechte betalers blijft hoog, wat de winstgevendheid verder onder druk zet. 29% ziet een toename van wanbetalers, tegenover slechts 8% die een afname ziet.
Concurrentiedruk blijft een probleem: 29% merkt een stijging, terwijl 26% een afname rapporteert.
Het ondernemersvertrouwen in de elektrosector blijft dalen. Voor de tweede keer op rij is er een negatieve trend zichtbaar, met een score van 98,8. Dit wijst erop dat de meeste elektro-ondernemers een somber economisch beeld hebben.
Werkgelegenheid blijft wel op peil
Ondanks de economische tegenwind blijft de werkgelegenheid stabiel. 85% van de bedrijven werkt met hetzelfde aantal medewerkers als enkele maanden geleden, 2% heeft meer personeel en 12% heeft er minder.
Voor de komende maanden verwacht 11% extra personeel aan te nemen, terwijl 12% minder medewerkers zal hebben. Alleen installateurs willen extra mensen aannemen; handelaars niet.
Slechts 49% van de elektrobedrijven is tevreden over de algemene toestand van hun eigen bedrijf, wat een daling is ten opzichte van de vorige meting. 41% is neutraal en 10% is ontevreden.
Over de algemene economische situatie is de tevredenheid nog lager: slechts 19% is tevreden, terwijl 40% vindt dat het beter moet.
De elektrobarometer wordt sinds 2010 opgemaakt en is dé conjunctuurindicator voor de Vlaamse kmo bedrijven en zelfstandige ondernemers uit de elektrosector, zowel installateurs als handelaars. Een waarde boven index 100 wijst op een positief evoluerende conjunctuur, waarden onder index 100 op een negatieve evolutie. De jongste bevraging bij een vast, representatief panel gebeurde in de tweede helft van juni 2024.
Anja Larik
Wie lid is van Nelectra weet zich omringd door een brede verzameling installateurs. Elk met zijn eigen expertise en ervaring. Bent u op zoek naar een onderaannemer?
Iemand die u -al dan niet tijdelijk- uit de nood kan helpen? Beschikt u niet over de nodige skills voor een (deel)element in een installatie waar u aan bezig bent?
Nelectra kan u helpen bij uw zoektocht naar een partner. Een aantal leden van Nelectra deden een beroep op deze service. Wij vroegen naar hun ervaringen…
Tevreden leden
Steven Juchtmans (Pro & Fixit) heeft -naast zijn activiteiten als servicetechnieker en airco-installateur- ook nog een immobiliënbedrijf. Voor een aantal van de woningen in zijn portefeuille was hij op zoek naar een technisch installateur die gespecialiseerd is in de installatie en onderhoud van brand- en alarmbeveiliging van Honeywell. “Na een negatieve ervaring, wilde ik enkel inzetten op een blijvende samenwerking met een betrouwbaar bedrijf,” vertelt Steven. Hij nam contact op met Nelectra en wij legden zijn vraag voor aan ons netwerk.
“Dankzij jullie tussenkomst werden wij in contact gebracht met onze huidige partner Patrick Sannen (APS) waarmee wij ondertussen al een jaar samenwerken,” getuigt een tevreden Steven Juchtmans.
En tevreden is hij trouwens ook over de ondersteuning van Nelectra’s technisch adviseur: “Ik ben in meerdere branches actief en ik kan dus vergelijken: jullie bieden een topservice!”
Op zoek naar betrouwbaar bedrijf
Een tijd geleden besloot Peter Van Royen (Van Royen Electro) uit Temse, zijn erkenning als beveiligingsonderneming niet te hernieuwen. Omdat hij zijn bestaande klanten niet in de steek wou laten, ging hij op zoek naar een betrouwbare collega. Die vond hij in MVH Security, die hij al lang kende en waarmee hij contacten bleef onderhouden in de werkgroep beveiliging bij Nelectra.
Begin dit jaar was Savat Security op zoek naar een partner voor haar bestaande permanentiedienst bij diverse bedrijven. “De voornaamste reden voor mijn zoektocht was het verlagen van de workload bij mijn mensen,” vertelt zaakvoerster Natalie Van De Walle. “In die tijd moesten zij om de drie weken een permanentiedienst verzorgen en dat was behoorlijk intensief.” Als een compagnon kon gevonden worden, zouden de wachtdiensten kunnen opschuiven en dit voor zowel dat andere bedrijf als voor Savat Security zelf. Nelectra hielp Natalie zoeken, maar uiteindelijk bleek het te moeilijk om een bedrijf te vinden dat qua centrale, regio en achtergrondkennis gelijkwaardig was met Savat Security. Uiteindelijk werd het probleem wel opgelost, via een gouden tip van een collega! “Ik wist niet dat er een beroep kon gedaan worden op de meldkamer om permanentie te verzekeren,” vertelt ons tevreden Nelectralid. “Daar maken wij nu gebruik van, zodat niet alle telefoons rechtstreeks bij onze mensen terecht komen. Bovendien hebben wij ons personeelsbestand uitgebreid.”
Linda Claeys
Lid worden van Nelectra?
Surf snel naar:
Elektroketen voor de rechter Herbekijk ons webinar ‘Huishoudelijke toestellen veilig aansluiten op gas’
De krant Het Laatste Nieuws bracht op 18 juli een artikel over de gasexplosie in 2021 in een appartementsgebouw in Turnhout waarbij 4 mensen omkwamen. Een elektroketen moet zich binnenkort voor de rechter verantwoorden omdat de installatie van een gasfornuis fout ging. Naar aanleiding van dit nieuwsbericht vestigen we nogmaals de aandacht op ons webinar “Huishoudelijke toestellen aansluiten op gas” in samenwerking met gas.be en Cerga, het kwaliteitslabel voor gasinstallateurs. Deze online infosessie richt zich tot de elektro- en/of keukenretailer. Nelectraleden kunnen het webinar gratis herbekijken via onze website.
Bij het aansluiten van huishoudtoestellen op gas moeten immers veiligheidsregels in acht genomen worden en verkeerde manipulaties kunnen helaas grote gevolgen hebben.
Volgende vragen en thema’s komen in het webinar aan bod:
• Welke soorten gas bestaan er en wat zijn de mogelijke risico’s?
• Hoe kan u weten dat het toestel mag aangesloten worden?
• Welke aansluitleidingen mogen gebruikt worden voor aardgas en propaangas? En wat dient er te gebeuren wanneer u een toestel op aardgas wil aansluiten op propaangas en omgekeerd?
• Welke verbindingsmethoden bestaan er & Hoe controleert u de aansluiting op gasdichtheid?
Duidelijke en zichtbare prijsaanduiding voor publieke laadstations
verplicht
Op 13 april werd de Europese regelgeving voor laadinfrastructuur - Alternative Fuels Infrastructure Regulation - van kracht. Deze bepaalt dat de prijs van producten altijd zichtbaar aangeduid moet zijn.
De nieuwe vooropgestelde EU-verordening maakt deel uit van het Europese “Fit for 55”-beleid dat voorziet in meer openbare oplaadcapaciteit op straat in steden en langs snelwegen in heel Europa en heeft o.a. transparante consumenteninformatie als doelstelling.
Daarbij is niet enkel de aankoopprijs van de wagen belangrijk, ook de prijs die de consument betaalt aan de pomp. Een duidelijk geïntegreerde prijs behelst alle mogelijke kosten: prijs per kWh, parkeerretributie, extra kost per minuut, startkost enz.
Exploitanten van elektrische laadpunten zullen dan ook moeten zorgen voor volledige prijstransparantie, een gemeenschappelijke ad-hoc-betalingsmethode aanbieden (zoals met debet- of kredietkaart) en relevante gegevens (bijvoorbeeld over de locatie) langs elektronische weg beschikbaar stellen, zodat de klant volledig is geïnformeerd. Dit betekent dat de ad-hoc prijs per kWh en alle componenten daarvan duidelijk dienen te worden vermeld op al deze openbaar toegankelijke laadpunten, zodat de consument bekend is met deze informatie alvorens een laadsessie te beginnen. Bij een ad-hoc-laadbeurt hoeft de consument - in tegenstelling tot een abonnement - geen commerciële relatie aan te gaan met de exploitant van het laadpunt voor een langere periode dan de aankoop van de dienst. Het gaat dus om een éénmalige laadsessie. Volgens de nieuwe verordening moeten consumenten dus bij openbaar toegankelijke laadpunten steeds de mogelijkheid krijgen om hun voertuig op ad-hocbasis op te laden.
Nelectra streeft naar vereenvoudiging voor kmo’s
Sinds 1 april zijn werkgevers in de privésector verplicht om de opleidingen van hun medewerkers te registreren en te beheren via de digitale tool ‘Federal Learning Account’ (FLA), ongeacht de grootte van de onderneming.
Er zijn echter bezorgdheden geuit over de ontwikkeling en kwaliteit van de FLA, met name vanwege de haastige implementatie en ontbrekende functionaliteiten.
Daarnaast zijn er bezwaren geuit over de onduidelijkheid en onwettige interpretaties van de wetgeving, die tot onzinnige en discriminerende situaties kunnen leiden.
Hoewel er uitstel is verkregen tot 1 december 2024, blijft Nelectra zich -samen met andere werkgeversorganisaties- actief inzetten om verdere aanpassingen en vereenvoudigingen van het FLA-systeem te bewerkstelligen. We beklemtonen de noodzaak van duidelijkheid en ondersteuning voor bedrijven, vooral binnen onze elektrotechnische sector. Tevens wordt er benadrukt dat verschillende overheidsdiensten en sectorfondsen, zoals Volta voor onze sector, al beschikken over veel informatie met betrekking tot opleidingen. Volgens het “only-once” principe zouden zij deze informatie automatisch kunnen delen met de FLA, waardoor bedrijven deze gegevens niet opnieuw hoeven in te voeren. Het ontwikkelen van deze functionaliteit staat echter nog op de planning en zal naar verwachting pas in de loop van 2025 binnen de FLA mogelijk zijn. Het blijft aldus onze betrachting om minstens nog verder uitstel af te dwingen tot deze functionaliteit op poten staat en de digitale tool aldus geoptimaliseerd is.
We zullen ons blijven inzetten om de belangen van onze leden te behartigen en om ervoor te zorgen dat de FLA op een effectieve en haalbare manier wordt geïmplementeerd indien een afschaffing niet mogelijk zou zijn.
bedrijf zet in op industriële installatietechieken en plaatst warmtepompen, airco’s, verwarming en camera’s voor de industrie. Lenaerts maakt een punt van innovatie en mikt op jonge talenten. ‘Nu het schooljaar ten einde loopt, hoopten we op interesse, maar het blijft stil. Misschien nemen de afgestudeerden eerst nog vakantie?’
Van alle afgestudeerden in Vlaanderen had in 2022 - de recentste cijfers - maar 52% een ‘knelpuntdiploma’ op zak, goed voor 38.533 jongeren. In 2017 ging het nog om 56% of 41.386 jongeren. Tegelijk blijft het aantal knelpuntberoepen, waaronder veel technische jobs, stijgen.
afschaffen? Slecht idee, wat ons betreft
Op maandag 29 juli kopte de krant Het Laatste Nieuws dat er een voorstel op tafel ligt van de regeringsonderhandelaars om de ecocheques af te schaffen. Het is één van de voorstellen in de ‘supernota’ van federaal formateur Bart De Wever. Uw federatie Nelectra reageerde meteen op dit voorstel met een uitgebreid persbericht en zal hieromtrent ook verder lobbyen in politieke kringen. We konden voor het persbericht rekenen op input van de aankoopgroeperingen die lid zijn van onze federatie.
Nelectralid in de pers: ‘Niet één reactie op onze vacatures voor elektrotechnici’
Wie in de elektrotechnische sector actief is, is helaas niet verbaasd door deze krantenkop. Het is al jaren een trieste realiteit. In volle energietransitie en toenemende vraag naar elektrotechnisch talent remt het onze bedrijven af in hun groei. Nelectralid Lenaerts NV kent het probleem maar al te goed. Onderneemster Ilse Lenaerts getuigde er begin juli over in de krant De Tijd. Aanleiding was een onderzoek van de krant waaruit blijkt dat het aantal jongeren met een knelpuntdiploma een dieptepunt bereikt.
‘We zoeken al vier maanden een master en bachelor elektrotechniek, maar vinden niemand. Er is géén reactie.’ Het
Het persbericht kan u hier lezen:
Op 1 juni namen we officieel afscheid van Françoise Martens, verantwoordelijke voor de ledenwerking en administratieve duizendpoot. De kans is groot dat ook u haar -in haar lange loopbaan bij Nelectra- aan de telefoon kreeg, want haar dossiers opvolgen deed ‘onze Fran’ heel nauwgezet.
Françoise werd in dit vakblad aan u voorgesteld in de oktobereditie van 1999. U kon er kennismaken met onze goedlachse collega, die toen in Dendermonde woonde en een grafisch/ administratieve achtergrond had.
Ondertussen is Françoise haar grote liefde gevolgd en woont ze al heel wat jaartjes met Fabian te Bredene.
Op een zonovergoten zaterdag ergens in juni organiseerden de collega’s, samen met enkele goede contacten, een heus pensioenfeest. We namen afscheid en dankten haar voor de vele jaren ijver en inzet. Bovendien werd ook haar aandacht voor de menselijke aspecten achter het werk nog eens extra in de verf gezet.
Ze was maar liefst 25 jaar lang één van de steunpilaren van de Nelectra-administratie. Want op Françoise kon je rekenen: nauwgezet, correct en vriendelijk. EN… ze las degelijke vakliteratuur!
Dankjewel Françoise! En het ga je verder goed. Leef nog lang en gelukkig aan het zeetje en geniet ten volle samen met jouw Fabian…
U kreeg een uitnodiging in uw mailbox voor de Nelectra Nocturne op 12 oktober 2024?
We hopen u in de AED Studios in Lint te ontmoeten. Maar wat is de Nelectra Nocturne? Wie komt er nog? Wat staat er op het programma? En kan Nelectra dat allemaal zelf betalen?
De Nelectra Nocturne is hét event voor de leden en relaties van Nelectra. Om de 2 jaar organiseert uw federatie dit feest zodat de genodigden in een ongedwongen sfeer verder kennis met ons én met elkaar kunnen maken want netwerken is één van de doelstellingen van Nelectra. Tijdens
de Nocturne bedankt Nelectra haar leden voor hun trouwe lidmaatschap en de relaties voor de aangename samenwerking. We maken er op die zaterdag in oktober ook steeds een onvergetelijk feest van. Omdat we weten dat iedereen hard werkt in onze sector en dat vrije tijd schaars is, nodigen we onze lezen samen met hun gezin uit voor dit familiefeest.
Naast genieten van een walking dinner kunnen jong en minder jong die avond deelnemen aan tal van leuke, uitdagende, verrassende en technische activiteiten. Het programma is elke editie uniek en wordt samengesteld door de medewerkers van Nelectra. Dit jaar vormen robots het centrale thema. Niet alleen het creatieve programma is al jaren een traditie, ook onze wedstrijden met leuke prijzen zijn stilaan legendarisch. Maar aangezien we deelnemen belangrijker vinden dan winnen, gaat elk gezin met een lekker aandenken naar huis.
Deelname aan de nocturne is gratis maar het zal u niet verbazen dat een dergelijke organisatie handenvol geld kost, ook al is ze grotendeels in handen van de Nelectra medewerkers. Daarom kloppen we voor elke editie aan bij onze commerciële partners. Dit jaar mogen we rekenen op de gouden steun van ABB, TP Vision, Cebeo, Schneider, Electrotest, Metalus en Bebat en de zilveren steun van Elma Media, AG, Recupel, Obo, Beelen advocaten, RT Belgium en Kopuur. Op onze homepage www.nelectra.be kan u een video zien van de vorige Nelectra Nocturne in 2022.
Praktische informatie
Nelectra Nocturne @AED Studios
Zaterdag 12 oktober 2024
Van 17u30 tot 22u30
Fabriekstraat 38, 2547 Lint
Ook in januari 2025 zullen de voornaamste spelers in de solarindustrie hun nieuwigheden van dat jaar presenteren op InterSolution, dé netwerk- en vakbeurs voor de Benelux in Flanders Expo in Gent! Midden juni was 65% van de beursvloer reeds volgeboekt. U mag alvast 29 en 30 januari in uw agenda noteren!
Ledvance: nieuw Europees hoofdkantoor
Na de introductie van het Ledvance Loop concept, heeft Ledvance dit duurzaamheidsconcept uitgebreid naar het hoofdkantoor van het bedrijf. Gesitueerd in Garching (DE) betekent het nieuwe Ledvance-hoofdkantoor een belangrijke vooruitgang voor de organisatie. Ledvance ontwikkelde namelijk een nieuw ruimtelijk concept voor haar circulaire kantoor, dat een grote verandering teweegbrengt in de manier waarop teams samenwerken. De primaire doelstelling was het cultiveren van een frisse, verkwikkende en uitnodigende werkruimte met behulp van Ledvance ‘s eigen producten en oplossingen. Daarom dient Human Centric Lighting (HCL) als hoeksteen van de verlichtingsinfrastructuur. Vivares HCL, een combinatie van Biolux HCL en Ledvance’s Vivares lichtmanagementsysteem, verlicht de kantoren en bureauzones, bootst de natuurlijke progressie van daglicht na om het welzijn en de focus van alle collega’s ter plaatse te verbeteren en bevordert tegelijkertijd Ledvance’s duurzaamheidsstrategie door verbeterde energie-efficiëntie. In het werkcafé en de entree creëerde Ledvance opzettelijk verschillende zones met innovatief interieurdesign, waarbij verschillende armaturen in onconventionele opstellingen of sculpturale vormen, samen met op maat gemaakte armaturen, de uitgebreide oplossingen van het bedrijf aan zowel werknemers als bezoekers tonen.
Rexel Podcast: zijn zonnepanelen nog steeds een interessante investering?
In de nieuwe Rexel-podcastreeks staat een zeer actueel en belangrijk onderwerp centraal: zonnepanelen. Of het nu gaat om grootverbruikers, zoals bedrijven en industriële gebouwen of residentiële projecten: zonne-energie is een hot topic. Maar hoe zit het precies met de toepassingen en voordelen van zonnepanelen voor deze verschillende gebruikers? Rexel-specialisten Nadim De Fraeye en Jonathan Rousseau, geven u, samen met twee installateurs, alle antwoorden op de prangende vragen rond zonnepanelen. In de eerste aflevering van Rexel Talks duiken ze in de wereld van zonnepanelen en bespreken ze of investeren in zonnepanelen nog steeds de moeite waard zijn. Na de grote stormloop van vorig jaar door de afschaffing van de subsidie is er nu een overaanbod aan zonnepanelen, wat tot lagere prijzen heeft geleid. Dit maakt het een ideaal moment om te investeren. De podcast vindt u via volgende link:
teams van iRobot®, volledig geïntegreerd worden in Witt Denmark A/S en Witt Benelux B.V. en zullen zij hun functie voortzetten vanuit de Witt organisatie. Claus Tange – CEO Witt Denmark A/S: “Wij voelen ons bevoorrecht om de relaties met de huidige klanten voort te mogen zetten en tegelijkertijd zijn wij dankbaar voor het vertrouwen van iRobot®,om hun hoogwaardige producten nu ook in nieuwe regio’s aan te mogen bieden. Met de toewijding van alle betrokkenen, zijn wij er van overtuigd dat wij een ieders positie kunnen versterken om verder te bouwen aan het succes van iRobot®.” Voor aanvullende informatie over iRobot®, zie: www.irobot.be
Schneider verbetert productieproces van batterijen voor elektrische voertuigen
Witt Denmark A/S neemt retail distributie iRobot®over
Witt Denmark A/S, met een Benelux kantoor in Nederland, neemt per 1.7.2024 de retail distributie over van iRobot®, in België, Duitsland en Oostenrijk. In Scandinavië is Witt al 20 jaar de exclusieve distributiepartner van iRobot®, en per 2023 heeft het ook de exclusieve distributie overgenomen in de Baltische staten. Om de huidige markten te kunnen blijven voorzien van de allerbeste ondersteuning, zullen de huidige
Schneider Electric en Aveva, wereldwijde leider in industriële software, kondigen een samenwerking aan met In-Core Systèmes om de efficiëntie in de productie van batterijen voor elektrische voertuigen (EV) te verbeteren. Het gezamenlijke aanbod zal de prestaties van de elektrode-niveau tot de uiteindelijke cel verbinden en klanten een compleet beeld bieden om processen te verbeteren. Omdat de EV-markt exponentieel blijft groeien, staat de batterijproductie onder grotere druk om de kwaliteit, efficiëntie en bedrijfsresultaten te verbeteren. Deze hogere productie kan leiden tot nieuwe problemen, zoals foutmodi en procesvariatie, die op hun beurt leiden tot operationele, materiaal- en arbeidsverliezen. In de afgelopen jaren werd bij de productie van EV-batterijen tot 20% van de materialen weggegooid en werd er inefficiënt met energie omgegaan. Er was 47kWh energie nodig om 1 kWh EV-batterijcel te produceren. Deze uitdagingen kunnen alleen worden beperkt met beter operationeel inzicht. De samenwerking tussen Schneider Electric, Aveva en In-Core zal zorgen voor een betere gegevensverbinding in het productieproces en zal positieve resultaten bieden, zoals: sneller problemen in het veld oplossen, afvalvermindering, productieoptimalisatie en optimalisatie van materialen.
Een tijdje geleden verscheen de GfK-studie "Breaking Boundaries: redefining the 50+ consumer around the world". Deze benadrukt de groeiende invloed van de 50+ consument wereldwijd. En die heeft belangrijke implicaties voor fysieke retailwinkels, ook in de elektrobranche. De groep van 50 plussers is immers belangrijk door hun grote aantal, snelle groei en aanzienlijke uitgavenpotentieel.
Momenteel is één op de vier mensen wereldwijd 50 jaar of ouder en de komende 30 jaar zal zelfs bijna de helft van alle volwassenen 50+ zijn, met een groei van 68% (ter vergelijking: de totale bevolking groeit slechts 24%). Dit betekent een toenemende vraag naar producten en diensten, waaronder elektronica.
Werk met ons samen en u krijgt proper koper én een schonere wereld. Bij ons geen nattevingerwerk qua tarieven, maar een wiskundige formule die de prijzen op de Internationale markten nauwlettend volgt. En, wij alligneren ons nu al aan de strenge Europese milieuwetgeving. U bent dus ook gewoon geweldig in orde.
Momenteel zijn de 50+ consumenten gelijk verdeeld tussen Babyboomers en Generatie X. Over tien jaar zal Generatie X de helft van de 50+ markt vormen, terwijl Millennials tegen 2030 beginnen toe te treden. Tegen 2044 zullen Millennials de dominante groep zijn. Oudere volwassenen hebben gemiddeld een hoger inkomen dan jongere generaties, vooral in hun vroege 60-er jaren. Hun consumptiepatronen blijven sterk, waarbij elektronica zoals wasmachines, televisies en andere huishoudelijke apparaten worden beschouwd als essentië le producten voor de 50+ consument.
Oudere volwassenen waarderen -meer dan gemiddeld- de materiële en de
immateriële aspecten van een goed leven. Ze zijn bovendien actief qua milieuvriendelijke activiteiten zoals recycleren. Fysieke winkels kunnen inspelen op deze waarden door milieuvriendelijke producten en duurzame praktijken te promoten.
Fysieke winkels aantrekkelijk
50+ consumenten vormen een groeiende en diverse markt met aanzienlijke economische invloed. Voor elektroretailers die zich fysiek profileren, biedt dit een uitstekende kans. Boomers hechten immers veel waarde aan merkervaring en kwaliteit. Ook hun
We staan aan de start van een nieuwe periode van 5 beleidsjaren in de Europese Unie. Het Europees Parlement werd intussen geïnstalleerd met ook voor ons land een aantal nieuwe parlementsleden (zie kader). Ursula von der Leyen is in volle zomerperiode door dat Europees Parlement herkozen als Europees Commissievoorzitter en is dus aan haar tweede ambtstermijn begonnen.
Laten we even de film terugspoelen over de realisaties van de Europese Unie de voorbije 5 jaar. We kunnen dan bijvoorbeeld denken aan het gewicht dat de EU in de schaal legde om voor elke lidstaat snel vaccins te bemachtigen in de strijd tegen corona of aan de rol van de EU bij de steun aan Oekraïne na de inval door Rusland. Maar als het Europees beleid van de voorbije vijf jaar voor 1 zaak zal herinnerd worden, dan is het toch vooral voor de keuze om het eerste klimaatneutrale continent te worden tegen 2050 en de beleidslijnen die daartoe zijn uitgezet in de Green Deal.
Green Deal
De Klimaatwet uit 2021 vertaalde de doelstelling van de Green Deal in wetgeving: klimaatneutraal tegen 2050, met als tussendoel tegen 2030 een reductie van 55% van de broeikasgasemissies in vergelijking met de uitstoot in 1990. Er werd verder een indrukwekkende reeks van wetgevende initiatieven genomen om de doelstelling van de Green Deal te bereiken: van de uitfasering van de benzine-en dieselauto’s vanaf 2035 over de uitbreiding en duurder maken van de CO2-uitstootrechten tot de oprichting van nieuwe fondsen om de transitie te begeleiden. En laat ons ook voor de elektrosector nog de ‘right-to-repair’ richtlijn niet vergeten, die ook moet zorgen voor lagere uitstoot en minder grondstoffenverbruik.
Op koers blijven
De vraag is nu of dit baanbrekend werk op het vlak van klimaat ook de
volgende 5 jaar zal worden verdergezet. Het antwoord is zeer duidelijk ja: in de politieke beleidslijnen 2024-2029 van von der Leyen lezen we: ”We moeten en zullen op koers blijven om de in de Europese Green Deal vastgestelde doelstellingen te bereiken”.
Wel is er het besef dat er bij de uitvoering bijsturingen nodig zijn, onder meer om de concurrentie van de Europese industrie te verbeteren. Daartoe belooft de voorzitter van de Commissie binnen de eerste honderd dagen van haar mandaat een Clean Industrial Deal. Ook wordt beloofd de energierekening voor bedrijven en huishoudens te verlagen en werk te maken van een echte energie-unie. En e-brandstoffen zullen een rol spelen om auto’s tegen 2035 klimaatneutraal te maken.
Von der Leyen wil trouwens ook een strijdpunt maken van een vermindering van de administratieve lasten voor ondernemers, met minder bureaucratie en rapportageverplichtingen.
Met Unizo en onze Europese koepel SMEunited hebben we daar de voorbije maanden hard op ingezet en we zullen de volgende maanden en jaren nauwgezet toezien op de effectieve uitvoering, waarbij Nelectra de gevolgen voor de elektrosector op de voet volgt.
Johan Bortier (Unizo)
De Belgische Europarlementsleden 2024-2029
Wouter Beke (CD&V) Liesbet Sommen (CD&V)
Pascal Arimont (CSP)
Saskia Bricmont (Ecolo)
Sara Matthieu (Groen)
Yvan Verougstraete (Les Engagés)
Benoit Cassart (MR)
Olivier Chastel (MR)
Sophie Wilmès (MR)
Assita Kanko (N-VA)
Kris Van Dijck (N-VA)
Johan Van Overtveldt (N-VA)
Hilde Vautmans (Open VLD)
Estelle Ceulemans (PS)
Elio Di Rupo (PS)
Marc Botenga (PTB)
Rudi Kennes (PVDA)
Gerolf Annemans (Vlaams Belang)
Tom Vandendriessche (Vlaams Belang)
Barbara Bonte (Vlaams Belang)
Bruno Tobback (Vooruit)
Kathleen Van Brempt (Vooruit)
Dat doe jij met jouw expertise
Van warmterecuperatie tot geothermie: jij zorgt voor de duurzame technologie, wij voor de financiële ondersteuning.
Verwijs je klanten door naar vlaio.be/ecologiesteun
“De correcte opleiding kan vele uren werk en frustraties besparen.”
In de 19e eeuw leerde
Hendrik Conscience zijn volk lezen en gelukkig maar… Want vandaag -200 jaar later- bouwt Rudy Van den Bergh hierop verder en leert onze Nelectra-leden het AREI lezen én correct toe te passen. Hoe en waarom? Dat lees je in dit interview, dat we net voor de zomer ergens in de Gentse binnenstad met hem hadden.
Over waarom een BMW 7-reeks op 3 vlakken indrukwekkend is…
Waarom is het belangrijk om te blijven bijleren over het AREI en wat brengt dat nu concreet op?
Al 35 jaar geef ik les in de AREI-wetgeving en voer nog dagelijks elektriciteitscontroles
Getuigenissen van deelnemers
Gunter Smet (Rinnelek) :
“Deelnemen is zeker de moeite. Je krijgt duidelijke informatie, neutraal gegeven en eens niét vanuit een merk!”
uit. In die periode zag ik de wetgeving en regelgeving enorm evolueren en bleef ik ook betrokken bij de praktische toepassingen.
Je zou ervan versteld staan hoe vaak het in de praktijk mis loopt, want zelfs al gebruikt men de meest veilige materialen en producten, het is uiteindelijk de manier van installeren die bepaalt of een installatie goedgekeurd wordt. Zelfs mensen met een lange ervaring weten niet altijd wat er momenteel beschikbaar is aan materialen, nieuwe verbeterde installatietechnieken en aangepaste regelgevingen. Dat merk ik -jammer genoeg- vaak bij de controles in de praktijk. Één enkele opleiding kan vele uren werk en frustraties van klanten besparen.
De mogelijke impact van een slecht uitgevoerde installatie is immers groot. Het kost tijd en geld, het is gevaarlijk, het doet afbreuk aan het gebruikscomfort en vooral: het bezorgt je een slechte reputatie. Ik vind het schokkend (pun not intended) dat er jaarlijks in België nog steeds 5 à 6 dodelijke ongevallen zijn met elektriciens tijdens de installatie zelf! Tijdens mijn opleidingen is veiligheid dan ook één van de drie basis-
Philippe Lemmens (LF Elektriciteitswerken) & Philip Thys (AEW Thys):
“Rudy bewijst zich echt als een “krak” in lesgeven. Dit is onze 3e cursus in laadpalen, maar hier heb ik het meest geleerd: concreet in theorie en praktijk. Het concept is perfect voor ons en door de kleine groep is het boeiend interactief!”
principes, naast performantie en comfort. Iedereen wéét dat het levensgevaarlijk is om met een auto aan 120 km/u door een stadscentrum te rijden. Anderzijds is het in bepaalde toepassingen wel noodzakelijk dat je voldoende capaciteit en reserve hebt. Het belangrijkste is dat je weet waaróm je ergens maar 30 km/u mag (bij een school bijvoorbeeld). Dat ‘begrijpen waarom’ is voor mij de belangrijkste les in elke AREI sessie en dat lees je niet in de teksten. Bovendien heeft de kwaliteit van een installatie een rechtstreekse impact op de deugdelijkheid ervan achteraf. Zo hoor ik vaak commentaar op de recente verplichting voor een bijkomende differentieel van 30 mA met een maximum van 8 kringen. Daarbij wordt vaak vergeten dat dit niet enkel van belang is voor de veiligheid, maar ook voor de bedrijfszekerheid omwille van de EMC-problematiek. En uiteindelijk draait elke installatie finaal toch ook om het comfort van de gebruiker nadien.
Eigenlijk zou ik de perfecte installatie durven vergelijken met mijn droomwagen: een BMW 7-reeks. Een immense impact op je leven op de baan en niet enkel dankzij de indrukwekkende prestaties, maar ook voor
Maarten Kennes (MK Technics) :
“Heel interessant. En Rudy is een goede spreker. Ik heb nu echt àlle toepassingen geleerd wanneer al dan niet een B-differentieel te gebruiken. En daar zaten toch enkele verrassingen bij.”
Rudy Van den Bergh, training en innovation manager bij Electrotest: “Ik hou ervan om slimme elektriciens op te leiden en te begeleiden in hun rit doorheen het snel wijzigende bos van regels.”
het geruststellende gevoel van veiligheid, badend in een aangename luxe. En een échte kenner kijkt ook al eens graag naar de “Deutsche Gründlichkeit” van de uitvoering onder de motorkap. Daarvoor hoef je niet enkel bij de "Bayerische Motoren Werke” te zijn, die leer ik graag aan onze installateurs en breng hen -met wederzijdse trots- op een vergelijkbaar niveau in hun werk.
Over (niet stiekem) te snel cruisen in Duitsland…
“Gaan die wetgeving, normeringen en regeltjes soms niet té ver en schieten ze hun doel daardoor niet voorbij?” Ik moet eerlijk toegeven dat dit soms wel het geval is en ook ik stel er soms vragen bij, maar ik zit niet op de juiste plaats om er in de regelgeving iets aan te doen. Ik zetel wel in werkgroepen die helpen de regelgeving met de realiteit af te toetsen. Toch geeft het veel voldoening om vragen van installateurs te beantwoorden en hen -waar nodig- te helpen de (soms schijnbaar rare) regels juist toe te passen of slim te ontwijken. Zo moet je bij toepassingen met een aarding tussen de 30 en 100 Ohm aan een hele resem extra ‘bijzondere voorwaarden’ voldoen. Dat maakt de installatie duur, tijdrovend en onnodig complex. Iedereen begrijpt echter wel de noodzaak voor de
veiligheid en de verzekering. Een eenvoudige oplossing -in de gepaste situatie- is het plaatsen van een bijkomende aarding, om zo onder de 30 Ohm te blijven. Op die manier val je terug onder de basisregelgeving en krijg je op een goedkope manier alsnog een performante, veilige én comfortabele installatie.
Ik hou ervan om slimme elektriciens op te leiden en te begeleiden in hun rit doorheen het snel wijzigende bos van regels. Zoals we begrijpen waarom je 30 km/u bij een schooltje rijdt, zo is elke stap binnen het AREI in feite ook zo eenvoudig en logisch als je er eens op gewezen wordt. En in Duitsland mag je plaatselijk soms zelfs sneller dan 120 km/u, maar enkel wanneer de omgeving er zich toe leent. Studies tonen trouwens aan dat het aantal ongevallen er lager ligt… Je moet vooral weten wat er mag, binnen welke normen, waarom en in welke situatie.
Over het succes van “Rudy on tour” en het gerucht over enkele elektro-groupies backstage…
“In 2024 reis je rond met de AREI On Tour-bus. Waarom in een bus?” Er werd vanuit Nelectra gekozen om geo-
grafisch zo dicht mogelijk bij haar leden te komen met hun opleiding rond AREI (op 8 locaties doorheen Vlaanderen). Het liefst met zo veel mogelijk interactie. Vandaar het idee om in een VIP-bus Vlaanderen rond te toeren. De hele reeks werd in samenspraak met mij en de groothandelsgroep Gibed in 5 thema’s opgedeeld om te beantwoorden aan de brede interesse en de vele vragen rond enkele cruciale recente wijzigingen. (N.v.d.r.: dit najaar volgen nog 3 thema’s: uitwendige invloeden, controles & keuringen, en de nieuwe wetgeving over ruimten die een bad en/of douche bevatten).
De bus is veel interactiever dan wat ik in een leslokaal ooit bereikt heb. Een absoluut voordeel voor alle deelnemers die achteraf enthousiast zijn over de content en de vorm waarin ze die gekregen hebben. De deelnemers zitten in een super-de-luxe lederen zetel, kunnen hun vragen en ervaringen rechtstreeks met mij en de groep delen of bespreken, de sponsors mengen zich niet in het gesprek, maar zijn achteraf aanwezig in de Gibed-verkooppunten. Ik zie trouwens met plezier hoe collegialiteit en samenwerking ontstaat tussen deelnemers die geregeld terugkomen.
Daarnaast stel ik vast dat het ook interessant is voor mezelf. Door de originele en alternatieve stijl van lesgeven ben ik zelf
mijn stof op een andere manier gaan bekijken. Het klinkt misschien bizar, maar door de intense vorm van interactiviteit en het nauwe contact met de elektriciens, bekijk ik de hele AREI wetgeving rond de regel van drie: 3 elektrische fouten (overbelasting, kortsluiting, isolatiefout), 3 beveiligingen (zekeringen, automatische zekeringen, differentieelstroombeschermingsinrichting), 3 spanningsnetten (3x230, 3N230, 3N400) en 3 netsystemen (TT, TN, IT).
Vermoedelijk wordt dat ook de basis van de opleidingen die ik in 2025 zal brengen. Zo zie je maar dat een opfrissingscursus AREI niet enkel voor elektriciens van belang is! Ook de lesgever doet er wel eens goed aan op een andere manier naar zijn vakgebied te kijken.
De afgelopen 35 jaar beleefde ik al behoorlijk wat unieke ervaringen. Keuringen op de Champions League in Kiev, keuringen op een boorplatform (waar ik naartoe gevaren werd in een hels stormweer tussen manshoge golven), maar het is de eerste keer dat ik in een tour op een bus lesgeef. En zo toeren in je eigen bus, voelt wel een beetje aan als een rockstar: overal staat je trouwe publiek te wachten en krijg je applaus na elk optreden…
(N.v.d.r. Voorlopig zijn er -voor zover wij weten- nog geen groupies gespot. Dat gebruikte ik eerlijk gezegd enkel om u als lezer tot op het einde door te laten lezen… Maar… wat niet is, kan komen)
Over een brandade van gerookte sidderaal met wakamesaus, mosseltjes en verse garnaaltjes uit de Noordzee…
“Ik hoor dat je graag kookt. Soms ook voor grote groepen. Kan je de keuken eens vergelijken met een elektrische installatie?”
Er zijn wel een paar raakpunten. Alles begint met degelijk en veilig materiaal. In de keuken start ik dan ook altijd met goede, verse basisproducten. Qua veiligheid moet je elektrisch en culinair uiteraard je werkmateriaal kennen, beheersen en enkele basisregels interpreteren. Om slim, lekker en creatief te koken moet je
Brandade van sidderaal: dit hebt u nodig
De sidderaal of Electrophorus Electricus smaakt naar tonijn en een volwassen exemplaar kan tot 2,5 meter lang worden en 20 kg wegen. Ze kunnen spanningen genereren tot meer dan 860 Volt bij een stroomsterkte van 1 ampère. Dat betekent een vermogen van 860 watt. Deze spanning wordt opgewekt door een lading gestapelde elektrische cellen, een soort natuurlijke batterij.
Een sidderaal is eetbaar, maar ze zijn erg benig en bieden erg weinig voedsel.
Ingrediënten: 400 g gerookte sidderaal, 500 g mosselen, 100 g grijze garnalen (gepeld), 400 g aardappelen (vastkokend), 1 wortel, 2 stengels selder, 500 ml melk, 250 ml volle room, 1 ui, 100 g wakame, 1 scheutje witte wijn, 2 blaadjes laurier, 2 takjes tijm, 1 bouillonblokje, olijfolie, peper en fleur de sel
Recept: te verkrijgen bij Rudy tijdens een opleidingssessie
niet gewoon het recept volgen, maar is het belangrijk om te begrijpen waaróm je elke stap zet (net als bij het vullen van een elektrisch bord).
Tot slot besteed ik ook de nodige aandacht aan organisatie: ik kook veel efficiënter en laat een nette keuken achter als ik mijn producten en mijn proces tot op het bord anticipeer en organiseer.
Dus ja, een goede elektricien die zijn AREI beheerst, zou ook goed in de keuken moeten zijn. Dat is misschien een uitbreidingscursus om eens over na te denken…
“Klinkt lekker Rudy. Bedankt voor het gesprek en nog veel succes om “jouw elektriciens” te helpen het AREI te lezen. Maar duik hier gerust even de keuken in en breng je kookkunsten in de praktijk”
Waarna Rudy nog even snel de differentieelstroombeschermingsinrichting van het type A, van maximum 30 mA, controleert
waarop de 2.500W inductiekookplaat correct is aangesloten en begint aan een heerlijke brandade van gerookte sidderaal met wakamesaus, mosseltjes en verse garnaaltjes uit de Noordzee. Als de zelfzekere vakman in een technisch lokaal én in de keuken. Maar dan wél een vakman die de regels beheerst en veilig een heerlijke installatie op een bord weet te toveren, om het even welk bord…
Ben je geïnspireerd en wil je mee Rudy’s inzichten rond het AREI volgen of solliciteren als groupie? Check dan even “AREI On Tour" op de Nelectra website en schrijf je snel in!
Vincent Boydens (adviseur Nelectra) Els Heyrman
Help jouw klanten hun energieverbruik te optimaliseren, zonder in te boeten aan comfort. Naast inzichten en energiebesparende routines hebben ze nu drie nieuwe redenen om voor Niko Home Control te kiezen:
• Inzicht in alle energiestromen met de draadloze meetmodule
• Multizone verwarming via drukknoppen met led en comfortsensoren voor busbekabeling
• Slim laden dankzij de API-integratie met installaties van:
Lees meer op niko.eu/energy
Retaildate 2024
Op onze jaarlijkse RetailDate (een event waar we de aankoopgroeperingen, fabrikanten en onze werkgroep retail samenbrengen) afgelopen voorjaar kwam GertJan Slob, directeur onderzoek bij Locatus, een lezing geven over de evolutie van het retaillandschap onder de titel “De ontwikkelingen van de elektroretail in het Belgische winkellandschap”.
Hij had het -onder meer- over het sterk dalend aantal winkelpunten. Als die evolutie zich op dezelfde manier zou verderzetten, dan sluit de laatste elektroretailer zijn deuren op 5 september 2037… Maar zo’n vaart zal het -gelukkig- niet lopen.
Locatus beschikt over een databank met alle retail ter wereld. Daarbij wordt informatie verzameld over de locaties en telt men op veel plaatsen de passanten. In ons land heeft Locatus rapporten over passantentellingen in 40 à 50 steden.
Evolutie van 1 naar 3 modellen
Spreker GertJan Slob heeft -als kind van winkeliers- het retaillandschap grondig zien veranderen in zijn leven: “Door internet zien we nu een heel snelle verschuiving, maar ik wil benadrukken dat evolutie in retail niet nieuw is. In de jaren ‘70 van vorige eeuw onderging het retaillandschap ook een grondige verandering, waarbij het winkelen in de stad onder druk kwam te staan en waar grote retailers in de periferie van steden een grote opmars maakten. De afgelopen 20 jaar kwam online shoppen er dan bij. Heel wat retailers worstelen er dan ook mee om de drie modellen (stad, periferie, online) op elkaar af te stemmen: hoe bedien je een klant in de drie categorieën?
Hoe optimaliseer je dit zo goed mogelijk om de kosten naar beneden te halen? Dit is het zogenaamde omnichannel shoppen, waarbij het vooral belangrijk is om te bepalen waar de voorraden liggen, hoe producten snel en kostenefficiënt
Hoe evolueerde de Belgische retail?
Jaren 1950: retail zat in stadscentra. Wilde je iets kopen, dan ging je naar de stad.
Jaren 70: retail trok naar de stadsrand.
Steeds meer mensen kregen een wagen en werden mobieler. Voor retailers de aanleiding om de moeilijker bereikbare steden te verlaten en naar de stadsrand te trekken, waar het makkelijker parkeren was. Grootschalige warenhuizen en shoppingscentra ontstonden.
bij de klant gekregen kunnen worden en hoe ontevreden klanten -aan een zo laag mogelijke kost- terug tevreden te maken (repareren, retourneren)… “
21ste eeuw: internet kwam erbij. Meteen had je drie niveaus van winkelen: funshoppen in de stad, runshoppen als je snel iets nodig had en sofashoppen, gemakkelijk van thuis producten online aanschaffen.
Het aantal winkels daalt
Als gevolg van het veranderende winkelgedrag van de consument zien we dat het aantal winkels is afgenomen. Het aantal m² winkeloppervlakte daalt echter niet zo snel.
Bij het begin van de metingen door Locatus (2009) beschikte ons land over ruim 90.000 kleine handelspanden over alle sectoren heen. Nu zitten we nog net boven de 70.000. In ongeveer 15 jaar tijd is het aantal handelspanden dus met maar liefst 21% afgenomen. Kijken we naar de elektrobranche dan is de daling nog sterker: hadden we in 2009 nog 4.464 panden, dan zijn er dit jaar slechts 2.154 van overgebleven. Een ruime halvering dus. “Mocht deze trend zich aan dezelfde snelheid verderzetten, dan zou de laatste elektrohandelaar zijn deuren sluiten op 5 september 2037,” stuurt GertJan Slob een schokgolfje de zaal in. “Maar dat is een perspectief waar ik zelf niet in geloof,” relativeert hij onmiddellijk. “Ik denk dat mensen altijd zullen willen blijven winkelen en uiteindelijk moet die neerwaartse lijn de komende jaren ombuigen en zich stabiliseren.”
Hij baseert zich daarvoor op de evolutie bij retailers die al langer aangevreten zijn door internet, zoals de speelgoedbranche. Daar ziet hij de laatste jaren al een zekere stabilisatie. Kijken we naar de evolutie in de keukenbranche, dan zien we dat die een veel kleinere afname van het aantal winkels heeft gekend (slechts 10%). Het aantal m² is daarentegen wel gestegen met 22%. Deze sector heeft dan ook een pak minder invloed gehad van e-commerce.
Welke elektrowinkels zijn verdwenen?
Bekijken we de sterke afname bij de elektrohandelaars even in detail, dan zien we dat er niet overal winkels verdwijnen. “Aan de rand van steden, bij de zogenaamde baanconcentraties, is het aantal zelfs toegenomen,” analyseert GertJan Slob. Het zijn vooral de elektrozaken in stadscentra en op solitaire locaties die verdwenen zijn. Ook qua type winkel zijn er verschillen: vooral zelfstandige, niet bij een aankoopgroepering aangesloten, zaken lijden de grootste verliezen.
Hoe evolueerde de Belgische elektro- en keukenretail?
Evolutie elektroretail tussen 2009 en 2024
• aantal winkels meer dan gehalveerd, maar m² verkoopoppervlakte met slechts 14% gedaald
• een gemiddelde winkel groeide van 150 m² naar 259 m²
• de afname is vooral in dorps- en stadscentra en op locaties verspreid in de bebouwing
• grootste afname bij zelfstandige, niet bij een aankoopgroepering aangesloten retailers
Gevolg: leegstand in stadscentra
De algemene leegstand in stadscentra wordt steeds groter: momenteel staat gemiddeld 1 op 8 winkels leeg. Dit als gevolg van de vele online aankopen, maar ook door de oprichting van shoppingcentra en retailparken aan de rand van steden. De gemiddelde leegstand in stadscentra zit op 15%, maar in veel steden is de toestand veel dramatischer met Charleroi (32%) en Maaseik (28%) op kop. Maar ook andere steden met een groot shoppingcentrum aan de rand kennen een hoge leegstand (Sint-Niklaas, Hasselt, Kortrijk…)
Linda Claeys Frozen Moments
Evolutie keukenretail tussen 2009 en 2024
• kleine afname aantal winkels, maar m² verkoopoppervlakte steeg met 22%
• een gemiddelde winkel groeide van 331 m² naar 452 m²
• een afname van winkels op solitaire locaties maar een toename op baanconcentraties en retailparken
• afname bij zelfstandigen, toename bij ketens en aankoopgroeperingen
5/9/2037 Sluiting van de laatste elektroretailer
Voor haar onderzoeksproject TETRA EnergAI (zie kaderstuk) werkt Howest een aantal verschillende cases uit rond AI en Energiemanagement. Eén daarvan is het voorspellen van energieverbruik en energieproductie in residentiële woningen, gebruik makend van Artificiële Intelligentie (AI). In dit artikel belichten we hoe de mogelijkheden tot meten en voorspellen geëvolueerd zijn.
In het verleden werd huishoudelijke energieconsumptie niet flexibel genoeg geacht om te sturen of te plannen. De opkomst van nieuwe technologieën zoals elektrische voertuigen, warmtepompen, PV-panelen, thuisbatterijen, … brengt daar nu verandering in.
Impact van digitale meter en capaciteitstarief
De introductie van de digitale meter en het capaciteitstarief heeft ook het bewustzijn van consumenten over hun energieverbruik groter gemaakt. Voorheen was het moeilijk voor huishoudens om precies te weten hoeveel energie ze verbruikten en wanneer. De digitale meter biedt echter gedetailleerde, real-time gegevens, waardoor consumenten inzicht krijgen in hun verbruikspatronen en beter geïnformeerde beslissingen kunnen nemen om hun energieverbruik te optimaliseren. Het capaciteitstarief, ingevoerd op 1 januari 2023 door de Vlaamse Energiewaakhond VREG, heeft aanzienlijke veranderingen teweeggebracht in het energieverbruik van consumenten. Voorheen werd de stroomfactuur voornamelijk berekend op basis van de hoeveelheid verbruikte elektriciteit (kWh). Met het capaciteitstarief wordt nu ook rekening gehouden met het piekverbruik, of m.a.w. de hoeveelheid elektriciteit die tegelijkertijd wordt verbruikt. Het doel van het capaciteitstarief is om consumenten en bedrijven aan te moedigen hun verbruik te spreiden en pieken te vermijden.
Voor bezitters van zonnepanelen (PV-panelen) betekende de komst van de digitale meter en de bijbehorende injectietarieven een grote verandering. Waar de oude terugdraaiende teller het mogelijk maakte om overtollige energie terug te leveren aan het net zonder directe kosten, registreert de digitale meter afzonderlijk hoeveel elektriciteit wordt afgenomen en hoeveel wordt geïnjecteerd.
Verhogen zelfconsumptie
Wie optimaal gebruik wil maken van zijn PV-panelen, kan verschillende strategieën toepassen om de zelfconsumptie te verhogen:
• Gebruik van slimme apparaten, zoals wasmachines, vaatwassers en elektrische boilers. Door deze enkel te laten werken op momenten dat de zonnepanelen de meeste energie
produceren, kunnen huishoudens hun zelfconsumptie verhogen.
• Het installeren van een thuisbatterij kan helpen om overtollige energie op te slaan voor later gebruik, waardoor de afhankelijkheid van het net vermindert en de zelfvoorziening toeneemt.
• Door gebruik te maken van slimme thermostaten en energiebeheersystemen kunnen huishoudens hun energieverbruik beter afstemmen op de productie van hun zonnepanelen.
• Kleine aanpassingen in het dagelijkse leven, zoals het koken of stofzuigen tijdens zonnige uren, kunnen bijdragen tot een hogere zelfconsumptie.
Het LSTM-model
Door het bezit van de digitale meter of een EMS (Energie Management System) beschikken heel wat gezinnen over een timeseries dataset van hun elektrische consumptie. Als het verbruik van huishoudens moet voorspeld worden kan er bijvoorbeeld gebruik gemaakt worden van een Long Short-Term Memory (LSTM) model.
Zo’n LSTM-model is een type recurrent neuraal netwerk (RNN) dat speciaal ontworpen werd om sequentiële gegevens te verwerken en patronen te herkennen over langere tijdsperioden. Hierbij een overzicht van de manier waarop een LSTMmodel werkt met neuronen:
• Cellen en Poorten: een LSTM bestaat uit cellen die informatie over tijd opslaan. Elke cel heeft drie poorten: de invoerpoort, de uitvoerpoort en de vergeetpoort. Deze poorten regelen de stroom van informatie in en uit de cel.
• Vergeetpoort: beslist welke informatie uit de celstaat moet verwijderd worden. Dit helpt het model om irrelevante informatie te vergeten.
• Invoerpoort: bepaalt welke nieuwe informatie aan de celstaat moet worden toegevoegd. Dit zorgt ervoor dat belangrijke nieuwe informatie wordt opgeslagen.
• Uitvoerpoort: regelt welke informatie uit de celstaat wordt gebruikt om de uiteindelijke output te genereren.
Door deze mechanismen kan een LSTM-model effectief leren van sequentiële gegevens en patronen herkennen die zich over langere tijdsperioden uitstrekken.
Oppassen met algemene voorspellingen
Maar het voorspellen van het consumptiepatroon van huishoudens is niet zo eenvoudig en wel om volgende redenen:
• De elektriciteitsvraag van individuele huishoudens is over het algemeen zeer variabel. Er is onderling een groot verschil tussen de verschillende huishoudens, het consumptiepatroon van huishoudens is afhankelijk van verschillende parameters o.a. het aantal personen, thuiswerk, samenstelling van het gezin, het type van elektrische apparaten.
• Het consumptiegedrag van huishoudens wordt sterk beïnvloed door verschillende factoren zoals het type verwarming, de methode voor het opwarmen van sanitair water, het bezit van een elektrisch voertuig en de aanwezigheid van zonnepanelen. Zo ziet het algemene patroon van een huishouden met nachtelijke boiler er heel anders uit dan het algemene patroon van een huishouden met centrale verwarming op gas.
• Huishoudens wijken ook voortdurend af van hun algemene patronen. Mensen kunnen er bijvoorbeeld voor kiezen om een uur eerder of later te koken door veranderingen in hun dagelijkse leven. Minder voorspelbaar kunnen er scherpere afwijkingen van algemene patronen zijn, bijvoorbeeld door een verandering in de bezetting van het huishouden, mensen die op vakantie gaan, enz.
• Het verbruik van huishoudens heeft een patroon met dagelijkse, wekelijkse en een seizoenen cyclus.
Bedrijven worden zich meer en meer bewust dat een verdere digitalisering noodzakelijk is voor hun groei, innovaties en het efficiënter maken van hun bedrijfsprocessen. Vooral naar aanleiding van de sterk stijgende energiekost en de toenemende druk richting energie-efficientie, groeit de vraag vanuit de bedrijven naar verdere ondersteuning bij de energietransitie, zonder dat dit een grote kost impliceert in onze sterk concurrentiële economie.
Artificiële Intelligentie kan hiervoor een oplossing zijn, maar door de onwetendheid bij bedrijven over de mogelijke concrete output, wordt het AI-thema voor hen vaak als te complex ervaren. Tevens hebben kmo’s vaak de kennis niet aan boord en/of ontbreekt het hen aan tijd om actief in te zetten op energie-optimalisatie door (energie)data diepgaand te capteren en te analyseren (combinatie energie en IT). Hierdoor kan de meerwaarde van AI-tools niet correct ingeschat worden en blijven deze thema’s vaak links liggen in deze bedrijven. Met het projectvoorstel TETRA EnergAI, dat zich focust op energie en AI, wil Howest
• Als de voorspelling van de consumptie van één huishouden vergeleken wordt met de werkelijke verbruikte waarde zien we dat de voorspelling van zowel de pieken en de dalen telkens een onderschatting zijn van de werkelijke waarden. De voorspelling is in staat om de trend van het consumptie patroon te volgen maar de accuraatheid van de voorspelling is niet zeer precies.
Door de lage nauwkeurigheid van de voorspelling van huishoudens, is de winst die er gemaakt wordt door het gebruik te maken van Machine Learning algoritmes zeer beperkt ten opzichte van een op regels gebaseerd algoritme. Naarmate het huishouden beschikt over meer deelmetingen of LCT (Low Carbon Technologies) zoals warmtepompen, EVlaadstation, PV-panelen, huisbatterijen … wordt het voorspellen accurater en kan er gericht gestuurd worden via een Energy Management System.
Henk Bostyn (Lector ENM Howest)
kmo’s ondersteunen en in staat stellen correcte keuzes te formuleren in de digitale transitie. Meer specifiek: het is de bedoeling om de kenniskloof te dichten tussen de onderzoeks- en bedrijfswereld Op het einde van september organiseert Howest in dit kader een event rond AI en Energie in Snowball te Harelbeke. Nelectra is een belangrijke partner in dit project. Het is de rol van onze sectorfederatie om haar leden bij te staan en te ondersteunen bij de uitvoering van elektrische installaties in het kader van de energietransitie. Technologietransfer kan enkel slagen als deze in beide richtingen gebeurt. Hogescholen en universiteiten stellen hun theoretische kennis ter beschikking, maar leden van onze federatie brengen de praktische toepassingen mee naar de begeleidingscommissies. Theorie wordt afgetoetst op de dagelijkse praktijk waarmee onze Nelectra-ondernemers ervaring hebben. Op die manier helpen we het consumentenvertrouwen in de energietransitie en in techniek en technologie in het algemeen te verhogen. De resultaten van het TETRA-project
en van het boeiende overleg worden eveneens voorgelegd aan de werkgroep installatie van Nelectra. Nelectrabestuurslid Pieter Feys volgt het project op de voet.
Op ons bezoek aan Light+Building eerder dit jaar konden we getuige zijn van enkele opmerkelijke ontwikkelingen die de toekomstige verlichting verder vormgeven. Met name de led-technologie boekt aanzienlijke vooruitgang. Zo werden bijvoorbeeld grote stappen gezet om het led-spectrum steeds dichter bij de ideale curve van daglicht te brengen. Verder ontdekten we high efficiency leds en circadiaanse verlichting, een opmerkelijke led-toepassing.
Uitbreiding led-spectrum
Dat led-fabrikanten hun uiterste best doen om het led-spectrum dichter bij de ideale daglichtcurve te brengen, merken we vooral bij de SunLike leds. Daar is de aanwezigheid van het rode spectrum aanzienlijk intenser is dan bij conventionele leds.
Opvallend was de test van R9 met een spectrometer, waarbij SunLike leds een score van maar liefst 90% behaalden. Vergeleken met slechts 10% bij conventionele leds, kunnen we van een heuse revolutionaire verbetering spreken. Deze evolutie heeft tastbare voordelen voor verschillende toepassingen, zoals het verbeteren van de kleurweergave, met name voor objecten waar rood in voorkomt.
Het is echter wel belangrijk om te onthouden dat deze verbeteringen gepaard gaan met een afname in efficiëntie, hoewel deze leds nog steeds een respectabele 120lm/W halen.
Een andere opmerkelijke ontwikkeling is de opkomst van high-efficiency leds. Commercieel verkrijgbare leds halen nu met gemak een efficiëntie van over de 200lm/W, wat een enorme sprong voorwaarts is in vergelijking met de voorgaande generaties. Deze verbetering in efficiëntie belooft niet alleen energiebesparingen, maar opent ook nieuwe mogelijkheden voor innovatieve verlichtingsoplossingen.
Een fascinerende toepassing van led-technologie is circadiaanse verlichting, ook wel bekend als biodynamisch licht. Deze verlichting benadert onze biologische klok, die een cruciale rol speelt bij het
reguleren van hormonen zoals melatonine, cortisol en serotonine. Heel wat toonaangevende led-fabrikanten richten zich op deze trend door specifieke leds te ontwikkelen waarvan het spectrum wordt verschoven naar violetblauwe kleuren. Een hogere intensiteit van blauw-violet licht zorgt ervoor dat we alert blijven tijdens onze middagdip. Naarmate de dag vordert, verschuift het spectrum naar rood, wat ons voorbereidt op het afsluiten van de dag en een betere nachtrust bevordert.
Deze ontwikkelingen in led-technologie beloven niet alleen een verbetering van de verlichtingskwaliteit en efficiëntie, maar openen ook nieuwe mogelijkheden voor het bevorderen van ons welzijn en comfort in diverse omgevingen, van kantoren tot huizen en openbare ruimtes. Met een voortdurende focus op innovatie blijft de toekomst van led-verlichting helder en opwindend..
Wouter Wissink (Technologisch adviseur Volta)
Bewegingssensoren
Draadloos & energiezuinig verlichtingsbeheer
SG Connect biedt een alles-in-één oplossing voor verlichtingsbeheer die eenvoudig te installeren en te bedienen is, terwijl het voorziet in de behoeften van zowel kleine als grote gebouwen. Dankzij de draadloze technologie en flexibiliteit is het systeem een toekomstbestendige keuze voor verschillende soorten installaties.
Daglichtsensoren
Bewegingsdetectie en daglichtregeling worden automatisch geregeld via de ingebouwde sensor. Deze maken van SG connect een energiezuinige oplossing
Intern communiceren de armaturen via Zigbee. De SG Commissioning app gebruikt bluetooth tijdens het instellen.
Flexibel en uitbreidbaar
SG connect is geschikt voor verschillende omgevingen, van kleine commerciële projecten zoals kantoren, landschapsbureaus en gangen tot grootschalige projecten zoals zorginstellingen, scholen en magazijnen. Schaalbaarheid is daarbij een belangrijke factor.
Eenvoudige configuratie
Eenvoudige configuratie is de sleutel, waardoor een smartphone het enige gereedschap is dat de installateur nodig heeft.
sg-as.com/nl/sg-connect
Een van de meest herkenbare negatieve effecten van supraharmonischen is de generatie van een hoorbaar gezoem of fluittoon in een toestel. In dit artikel wordt dieper ingegaan op de relatie tussen de amplitudes en frequenties van de supraharmonischen en het geluidsspectrum, de gehoordrempel en de menselijke gevoeligheid hiervoor.
(H)Oorzaak
Een hoorbaar zoemend of fluitend geluid wordt beschouwd als een van de meest voorkomende problemen veroorzaakt door supraharmonische emissies. De reden hiervoor is dat, in tegenstelling tot elektromagnetische interferentie, geluid direct waarneembaar is voor de mens. De initiator van deze emissie is meestal een vermogenselektronische omvormer, aangezien de schakelfrequentie (2 kHz – 50 kHz) van veel van deze toestellen overlapt met het hoorbaar gebied 20 Hz – 20 kHz. Laders voor elektrische voertuigen (EV), netgekoppelde PV-inverters, verlichting en geschakelde voedingen (SMPS) kunnen voor een hoorbaar gezoem zorgen. Het vermogenselektronisch schakelen is enkel de trigger voor het geluid. Voor geluid is een conversie nodig van het elektrische hoogfrequente signaal naar een mechanische kracht, waarbij mechanische oscillaties kunnen ontstaan. Dit kan vervolgens resulteren in een hoorbaar geluid wanneer het bijvoorbeeld wordt gecombineerd met een trillend(e) behuizing of groot component. De eigenlijke actuator is meestal een condensator of spoel. Bij spoelen kunnen verschillende fysische effecten een rol spelen, waarbij hier twee principes aan bod komen. Magnetostrictie wordt veroorzaakt in ferromagnetische materialen door variërende magnetische velden. De oriëntatie van de magnetische dipolen in het ferromagnetisch materiaal leidt tot een variatie van de lengte van het materiaal van ongeveer 1 tot 10 μm/m met enkele of dubbele geëxciteerde frequentie. Dit effect staat ook bekend als het zoemen van transformatoren met de dubbele netfrequentie. De dubbele frequentie ontstaat omdat het materiaal uitzet bij zowel positieve als negatieve flux. Indien naast de fundamentele ook een andere (hogere) frequentie gesuperponeerd wordt op het signaal, dan zal deze niet als dubbele frequentie in het geluidsspectrum voorkomen.
Het magnetodynamisch principe is gebaseerd op de Lorentzkracht. Doordat de koperwindingen zich in een magnetisch (lek)veld bevinden ontstaat er een krachtwerking op de windingen. Dit kan een mechanische oscillatie van de kernwikkelingen doen ontstaan. Dit effect komt voor bij zwak bevestigde wikkelingen. Bij de condensator zijn meerdere conversiemechanismen mogelijk.
Het inverse piëzo-elektrische effect komt voornamelijk voor in het diëlektrische materiaal van keramische condensatoren. Daarnaast zorgt elektrostrictie ook voor mechanische trillingen in andere types condensatoren. Het diëlektrisch materiaal zal in beide gevallen onder invloed van een elektrisch veld mechanisch vervormen, maar de fysische onderliggende oorzaak is anders. De condensator kan oscilleren op de geïnjecteerde supraharmonische emissiefrequentie of op de dubbele frequentie.
Geluidsdrukniveau
Het geluidsdrukniveau Lp (of SPL, sound pressure level) is een maat voor de druk van een geluidsgolf ten opzichte van een referentiewaarde en wordt uitgedrukt in decibel (dB):
Hierbij is p de RMS geluidsdruk en p0 een referentiewaarde. De referentiewaarde is normaal 20µPa wat beschouwd wordt als de grenswaarde van het gemiddelde menselijk gehoor. Een normale conversatie op 1 meter afstand heeft een Lp van 40 tot 60 dB. Bij 85 dB kan gehoorschade optreden.
Geluidsdrukniveau en de gevoeligheid van het menselijk gehoor
Niet enkel de geluidsdruk is belangrijk om de impact op de mens te bepalen, ook de frequentie is van belang. Normaal gesproken ligt het frequentiebereik dat mensen kunnen horen tussen 20 Hz en 20 kHz. Het menselijk oor is echter niet even gevoelig voor alle frequenties.
De correlatie tussen het menselijk gehoor en de frequentie wordt gegeven door curves van gelijke ‘luidheid’. Deze gelijkwaardigheidscurve is een maat voor de LP in functie van frequentie, waarbij een testpersoon dezelfde luidheid ervaart bij zuivere, stabiele tonen. Uit figuur 1 blijkt dat lage frequenties een hoger geluidsdrukniveau vereisen dan hogere frequenties. Het meest gevoelige frequentiebereik ligt tussen 2 en 5 kHz en het laagste niveau dat door mensen hoorbaar is, ligt meestal tussen 3 en 4 kHz. Dit wil zeggen dat het supraharmonische gebied al hoorbaar geluid kan produceren bij zeer lage niveaus van de geluidsdruk
Fig. 1 Grenswaarden van het menselijk gehoor in functie van frequentie
Om deze frequentieafhankelijkheid van de mens in acht te nemen worden de spectrale componenten gewogen. Hierbij wegen hogere frequenties meer door dan lagere frequenties, omdat het oor gevoeliger is voor de hogere frequenties. Meestal wordt hiervoor de zogenaamde A-gewichtsfunctie toegepast, wat resulteert in gemeten dB(A)-waarden..
Correlatie tussen geluidsdrukniveau en supraharmonischen
De relatie tussen het geluidsniveau en de SH-amplitudes is gedocumenteerd in meerdere studies (fig. 2). Een stijgende amplitude van de supraharmonische zorgt voor een stijgend geluidsniveau (geluidsdruk). Voor een vaste SH-frequentie (f1, f2, f3) is er een lineair verband tussen de amplitude van de aangelegde SH spanning en de amplitude van de geluidsdruk, uiteraard binnen bepaalde grenzen van het fysische systeem. De mate van toename (helling van de curve) is echter frequentieafhankelijk. De reden hiervoor is dat heel wat parameters invloed hebben. De aangelegde spanning ligt vast, maar de stroom wordt bepaald door de frequentieafhankelijke impedantie. Echter, ook indien de stroom constant gehouden wordt, blijft de helling frequentieafhankelijk, omdat de mechanische parameters (demping, eigenfrequentie) van het systeem ook hun invloed hebben. Onderzoek toont aan dat ook de werkingsmodi van de toestellen een invloed hebben (standby, geen of gedeeltelijke belasting, …).
cifieke omstandigheden storend zijn (bijvoorbeeld 's nachts). Een Lp boven 20 dB wordt altijd opgemerkt en kan storend zijn. Een voorbeeld uit de literatuur is een inductiekookplaat die een fluitend geluid produceerde met dominante frequenties rond 5 kHz en 10 kHz. De spanningsmeting op het net van de residentiële klant toonde aan dat de oorzaak een frequentieomvormer van een CNC-freesmachine was die 250 m verderop stond. De 0.6V emissie op 5 kHz zorgde voor een Lp van 54 dB en de schakelharmonische op 10 kHz nog altijd 43 dB.
Andere gerapporteerde problemen zijn er bij combinaties van warmtepompen en inductiekookplaten, EV-laders en UPS-systemen.
De generatie van geluid heeft zoals eerder vermeld zowel een trigger (schakelfrequentie) als een actuator nodig. Er kan een onderscheid gemaakt worden tussen schakelende toestellen die zelf het geluid veroorzaken (primaire emissie probleem) en toestellen die geluid veroorzaken t.g.v. een ander schakelend toestel, aangesloten op hetzelfde net (secundaire emissie probleem). Bij primaire emissie heb je als gebruiker weinig impact op de schakelfrequentie. Een uitzondering hierop zijn de elektrische aandrijvingen, waarbij de schakelfrequentie gewijzigd kan worden. Het oplossen van het probleem beperkt zich dan ook tot het mechanisch dempen van de trilling van bijv. de behuizing of het isoleren het toestel. Een andere voor de hand liggende oplossing is het vergroten van de afstand tot het toestel. Aangezien de geluidsdruk omgekeerd evenredig is met de afstand, zal een verdubbeling van afstand tussen toestel en gebruiker (van d1 naar d2) leiden tot een daling van 6dB:
Gerelateerde problemen
Hoorbaar geluid kan een significante impact hebben op de menselijke gezondheid. Een langdurige blootstelling kan leiden tot gehoorverlies en tinnitus. De hier besproken geluidsniveaus zijn niet zeer hoog, maar kunnen in stille omgevingen voor problemen zorgen, denk aan slaapstoornissen. Metingen op commerciële producten tonen aan dat 16% van de toestellen een problematisch geluidsniveau genereren binnen de omgeving waarin ze toegepast worden.
Het aantal klachten over storende hoorbare geluiden neemt toe. Een geluidsdrukniveau Lp tussen 10 dB en 20 dB kan onder spe-
Bij secundaire emissie zijn er twee mogelijkheden. De trilling zelf kan gedempt worden, maar hier kan ook de oorzaak aangepakt worden, nl. het beperken van de supraharmonischen in het net. Dit vereist een identificatie van de eigenlijke emitter en het filteren of wijzigen van het storende toestel.
Prof. Jos Knockaert
Professor Jos Knockaert is verbonden aan UGent Campus Kortrijk – Onderzoeksgroep Lemcko en is gespecialiseerd in EMC, vermogenselektronica en elektrische machines)
Ook op bedrijfsniveau wordt het steeds belangrijker om uw digitale informatie te beschermen tegen phishing en andere -vaak georganiseerde- personen met kwaadwillige bedoelingen. Er niet mee aan de slag gaan is vandaag geen optie meer. In dit artikel geven we mee waarom het noodzakelijk is om actief aan de slag te gaan met een digitale strategie, waarin informatiebeveiliging een belangrijke plaats inneemt.
Digitalisering en het toenemend belang van informatietechnologie binnen onze sector maken onze bedrijfsresultaten steeds afhankelijker van de beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid (BIV) van informatie. Dit geldt zowel voor de informatie binnen onze eigen organisatie als voor de installaties en/of toestellen die we bij onze klanten configureren en beheren. Informatieverwerking vindt trouwens ook op steeds grotere schaal plaats èn er wordt steeds vaker data en/ of informatie uitgewisseld met andere partijen. Denk hierbij aan klantgegevens, foto- en videomateriaal, paswoorden, VPN-credentials, netwerkgegevens en overige. Informatie kan zowel voor particulieren als voor organisaties van grote waarde zijn en daardoor potentieel interessant voor personen met kwaadwillige bedoelingen. U wil niet dat informatie van uw klant, uw medewerkers of uw eigen organisatie op straat komt te liggen. Om die reden kunnen we niet om informatiebeveiliging
heen. Betrouwbare, veilige en efficiënte IT-middelen zijn een must, evenals bewustzijn van de waarde van informatie en het vertonen van het daarbij passende gedrag. Daarnaast blijven ook privacy en cybersecurity minstens even belangrijk binnen de eigen strategie.
Fundamentele beveiligingsprincipes
Om informatiebeveiliging effectief door te voeren bij onze klanten of onze eigen organisatie, zijn de maatregelen, processen en beveiligingsprogramma’s allemaal te herleiden naar drie fundamentele beveiligingsprincipes: beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid. Deze beveiligingsprincipes worden ook wel aangeduid als de BIV-driehoek. Alle beveiligingsmaatregelen, mechanismen en controles worden geïmplementeerd om een of meer van deze principes in te vullen.
Beschikbaarheid
Beschikbaarheid heeft alles te maken met de tijdigheid, continuïteit en robuustheid van de data. Zijn de systemen en data beschikbaar voor de gebruikers op de momenten dat zij beschikbaar moeten zijn? Om de beschikbaarheid te garanderen zijn veel verschillende maatregelen denkbaar, zoals een firewall, uitwijkplannen, back-ups en overige.
Beschikbaarheid in de praktijk:
• Wat gebeurt er wanneer we geen toegang meer hebben tot de informatie van ons ERP pakket, boekhoudpakket, technische tekeningen, broncode van onze domotica-installaties of PLC’s, …Dit kan veroorzaakt zijn door
bijvoorbeeld het plots corrupt zijn van onze gegevens, het plots defect zijn van onze server of laptop, het stoppen van onze cloud-leverancier, het verlies (of diefstal) van een gegevensdrager (USB stick / laptop / ..) , een foute manipulatie van ons toestel waardoor we per ongeluk een groot deel informatie wissen, …
• Wat is ons noodplan binnen onze organisatie wanneer we te maken hebben met een uitval van ons internet? Werkt onze bankterminal nog, werkt onze kassa nog, kunnen we nog steeds bestellingen plaatsen, zijn onze e-mails nog bereikbaar, …?
• Hebben we paswoorden voor kritische toepassingen op een papiertje geschreven en zijn we die plots kwijt geraakt?
• Wat als onze computer gehackt wordt en we onze gegevens pas beschikbaar krijgen (of we krijgen toch deze belofte) na het betalen van een aanzienlijke som?
• Wat als de laptop van een van onze techniekers defect gaat of gestolen wordt? Hoe snel kunnen we terug een werkende configuratie voor onze medewerker voorzien?
Enkele tips waarmee we alvast mee aan de slag kunnen:
• Voorzie een back-up van uw verschillende gegevensbronnen. Belangrijk hierbij is dat de back-ups effectief nagekeken worden, want er is niets zo vervelend als merken dat de super back-upoplossing eigenlijk al 2 jaar niets meer doet. Laat u ook uitgebreid adviseren door een IT partner over de verschillende methodes van back-up.
• Voorzie een END-POINT protection voor uw verschillende devices.
• Een firewall binnen het netwerk van uw klanten of het eigen netwerk heeft een grote meerwaarde. Het heeft echter geen nut om te investeren in een firewall wanneer de username en het paswoord ‘admin/ admin’ zijn.
• Daarnaast dienen ook tijdig alle updates geïnstalleerd te worden op je router, firewall, servers, pc’s, camera’s, NVR’s, …
• Wanneer internettoegang kritiek is voor de continuïteit van uw organisatie voorziet u best ook een back-up daarvoor. Dit kan in de vorm van een tweede internetlijn bij een andere provider, maar ook een 4G/5G modem kan een oplossing bieden.
• Werk een noodplan uit wanneer u te maken krijgt met de gevolgen van phishing, malware en ransomware. Dit voorkomt hoge kosten door schade of wanneer kwaadwillenden uw waardevolle informatie weten te bemachtigen
• Informeer eventueel bij uw verzekeringsmaatschappij naar een cybersecurity-verzekering en/of advies hierrond.
Integriteit
Integriteit is de mate waarin informatie actueel en zonder fouten is. Kenmerken van integriteit zijn de juistheid en de volledigheid van informatie. Elke ongeautoriseerde verandering van data (zowel opzettelijk als per ongeluk) brengt de integriteit van de data in gevaar. Alle maatregelen die erop zijn gericht om de juistheid en volledigheid van informatie te beschermen, zorgen voor het beschermen van de integriteit
Integriteit in de praktijk:
• Kan iedereen binnen de organisatie zomaar de klantgegevens, broncode van klanten en/of configuraties, technische schema’s, documenten, … aanpassen?
• Kan een klant zelf een hoofdwachtwoord wijzingen en zo ja is hij/zij op de hoogte van de eventuele gevolgen en bijhorende verantwoordelijkheden daarvan?
• Wanneer u een e-mail ontvangt van een bekende afzender (persoon of
bedrijf), klikt u dan blindelings op een bijlage of vertrouwt u blindelings de inhoud?
Enkele tips waarmee we alvast aan de slag kunnen:
• Maak gebruik van versiebeheer, zodat u steeds naar vorige versies kan teruggaan, wanneer een bestand aangepast wordt.
• Net als bij ‘beschikbaarheid’ is ook bij integriteit het maken van back-ups van het allerhoogste belang.
Betrouwbare, veilige en efficiënte IT-middelen zijn een must, evenals bewustzijn van de waarde van informatie en het vertonen van het daarbij passende gedrag.
• Zorg voor een duidelijke rechtenstructuur zodat informatie enkele toegankelijk is voor de perso(o) n(en) die toegang moeten hebben. Hou hierbij ook rekening met het alleen-lezen recht, het schrijf-recht en beheerrecht.
• Zorg voor een goede antivirussoftware zodat uw gegevens veilig zijn. Soms worden uw gegevens (en back-ups) weken/maanden op voorhand corrupt gemaakt, vooraleer de schade zichtbaar wordt. Laat u adviseren door een IT partner die hiervoor de nodige adviezen kan geven.
• Kijk steeds goed de schrijfwijze na van het verzendadres en wees kritisch over de inhoud van een e-mail. Wanneer u twijfelt aan de inhoud van een mail, het mailadres of een bijlage, neem dan rechtstreeks contact op met de verzender via telefoon of door middel van het opstellen van een nieuwe mail in plaats van een reply te doen.
Vertrouwelijkheid
Vertrouwelijkheid, ook wel exclusiviteit genoemd, refereert naar alle onderwerpen en processen die betrekking hebben op de beschikbaarheid van informatie. Wie kan bij welke informatie?
Vertrouwelijkheid heeft daarom te maken met alle maatregelen die ervoor zorgen dat het noodzakelijke niveau van geheimhouding geborgd wordt.
Vertrouwelijkheid in de praktijk:
• Hoe goed is onze WiFi beveiligd? Kan iedereen op ons gastennetwerk en op welke manier is ons gastennetwerk gescheiden van ons hoofdnetwerk?
• Wanneer je zelf op restaurant gaat en er is een gastennetwerk beschikbaar, connecteren we ons erop zonder nadenken of blijven we toch liever ons 4G/5G data-abonnement gebruiken
• Gebruiken we voor alles hetzelfde paswoord, maken we een briefje met allemaal onze paswoorden op en steken we dit in de bovenste lade van ons bureel, nemen we paswoorden met een bepaalde methodiek in zodanig dat we deze makkelijk kunnen onthouden?
• Gebruikt u binnen het team voor de webshop van uw leveranciers allemaal dezelfde gebruikersnaam en paswoord?
• Wanneer onze klant zijn camera’s op afstand wil zien, gebruiken we dan port-forwarding?
Enkele tips waarmee we alvast aan de slag kunnen:
• Splits het netwerk zowel bij uw klanten als in uw eigen organisatie in verschillende segmenten. Maak
een onderscheid tussen audio- en videonetwerk, servers, admin van uw netwerkapparatuur, workstations, gastennetwerk, telefonie, camerabeveiliging, toegangscontrole, gebouwtechnieken… Hiervoor kan gebruik gemaakt worden van VLAN’s en zal de firewall zorgen voor een veilige routering tussen de verschillende segmenten. Hiervoor dient uw actieve netwerk-apparatuur wel over deze functionaliteit te beschikken.
• Maak gebruik van een digitale paswoordkluis. De meeste digitale paswoordkluizen beschikken ook over de mogelijkheid om random paswoorden met een hoge complexiteit te genereren. U kan hiervan dan ook best gebruik maken.
• Zorg voor individuele paswoorden voor elke website en toepassing. Ook voor een webshop van uw leverancier voorziet u best een gebruikersnaam en paswoord per gebruiker.
• Probeer zoveel mogelijk publiek internetgebruik te vermijden, maak liever gebruik van een 4G/5G data-abonnement.
• Maak gebruik van 2FA (Two Factor Authentication) om in te loggen op bedrijfskritische platformen, denk hierbij aan e-mail, gedeelde documenten en bestanden, online shops van leveranciers, …
• Wanneer uw klant verwacht dat hijzelf of u zijn/haar installatie vanop
afstand kan beheren, voorzie dan een VPN. Een VPN met verschillende gebruikers en paswoorden en liefst ook een logging op het gebruik ervan.
• Wees kritisch bij een aankoop van IT gerelateerde materialen, camera’s, … . Is het materiaal wel veilig en kan onze leverancier garanderen dat de gegevens veilig zijn wanneer er gebruik gemaakt dient te worden van het Cloud platform van de leverancier?
• Wees voorzichtig bij het gebruik van losse gegevensdragers zoals USB-sticks, SD-CARDS, … Wanneer u een USB-stick vindt, ga hier heel voorzichtig mee om en steek deze niet onmiddellijk in uw pc om de gegevens te bekijken.
• Zorg voor een beveiligde ruimte voor je (zowel digitaal als analoog) archief. Zorg dat centrale ITinfrastructuur steeds veilig (afgesloten) staat.
Hoe goed uw informatie en infrastructuur echter ook beveiligd is, het gedrag van medewerkers of klanten speelt een ontzettend belangrijke rol om de informatiebeveiliging uiteindelijk te kunnen waarborgen. De factor ‘bewustwording’ mag daarom zeker niet vergeten worden. U kan een beleid opstellen, een managementsysteem inrichten en allerhande andere maatregelen nemen, zolang
je medewerkers er niet naar handelen en het belang van informatiebeveiliging niet inzien, is er nooit het gewenste effect. Het is belangrijk dat iedereen binnen een organisatie betrokken wordt bij informatiebeveiliging en dat die informatiebeveiliging net zo vanzelfsprekend wordt als andere disciplines. De kunst (uitdaging) bestaat erin om informatiebeveiliging op een laagdrempelige manier te integreren in de dagelijkse werkzaamheden, zodat iedereen er bewust bij stilstaat.
Dit artikel is vooral bedoeld om te inspireren en heeft niet de intentie een sluitende oplossing te bieden voor de grote uitdagingen die we momenteel hebben rond cybersecurity en informatiebeveiliging. Belangrijk om weten is dat dit een permanent proces is waarbij elke dag nieuwe risico’s opduiken. Het zelf inventariseren en opmaken van een risicoanalyse is alvast een eerste stap. Daarnaast bestaan er ook normen zoals de ISO27001, een internationale norm voor informatiebeveiliging. Die biedt een duidelijke meerwaarde binnen een organisatie om gestructureerd met informatiebeveiliging om te gaan. Eveneens nuttig is de website van het centrum voor cybersecurity in België: https://ccb.belgium.be
Pieter Feys
Kent u onze voorzitters? De mensen die -vaak achter de schermen- hun uiterste best doen om van Nelectra een levendige, interessante federatie te maken en die mee hun schouders zetten onder onze talrijke initiatieven. De kans is inderdaad groot dat u hen al tegen het lijf liep en met hen van gedachten wisselde. Maar wie is nu de mens achter die professional? Wat doet hij in zijn vrije tijd en waar ligt hij wakker van?
Op de laatste pagina van ElektroVisie stellen wij onze voorzitters één voor één aan u voor. In dit nummer is het de beurt aan Patrick Boydens, Provinciaal voorzitter van de werkgroep Antwerpen.
Wat is het eerste dat u doet als u ‘s morgens opstaat?
Kranten lezen, want ik heb dagelijks mijn portie nieuws nodig om te kunnen functioneren. Je kan mij gerust een nieuwsgierige ‘news-addict’ noemen.
Welke film heeft de afgelopen tijd indruk op u gemaakt? Waarom?
Killers of the Flower Moon. Het historisch karakter sprak mij aan, maar het was vooral het publiek maken van vergeten onrecht dat de film voor mij waardevol maakte. Onrechtvaardigheid is iets wat me altijd hard raakt en die me aanzet tot actie.
Wat vindt u een belangrijke eigenschap bij uzelf?
Ik denk sterk analytisch, waardoor de meeste zaken me snel duidelijk worden.
Hoe brengt u graag uw vrije tijd door?
Het liefst met sporten. De laatste tijd is het echter veeleer wandelen en dingen ontdekken, zoals speciale paadjes, ongekende bloemen of wegspringende dieren. Mijn ‘nieuws’gierigheid komt hier terug naar boven.
Op welke verwezenlijking bent u trots?
Van kindsbeen af heb ik een affiniteit gehad met sport allerhande (atletiek, voetbal, handbal,…) en in mijn professionele carrière heb ik die lijn doorgetrokken door het sporten voor anderen zo aangenaam mogelijk te maken. Eerst via het aanleggen van sportvelden en nu via het plaatsen van sportverlichting.
Waar wordt u blij van?
Van tevreden klanten en gebruikers (spelers op de verlichte sportvelden).
Wat wilde u worden toen u klein was?
Leerkracht wiskunde. Maar als ik daar nu op terugblik dan was dat ongetwijfeld ingegeven door de vele vakantie en vrije tijd, die dan voldoende ruimte zou bieden om te sporten.
Stel dat u morgen verplicht zou worden om van job te veranderen: waarvoor zou u kiezen?
Onderzoeksjournalist, omdat schrijven mij makkelijk afgaat en ik -zoals reeds gezegd- erg nieuwsgierig ben. Zo wil ik altijd graag weten hoe alles werkt en ben ik benieuwd naar achterliggende strategieën bij beslissingen.
MULTI COLOUR
MULTI LUMEN
ÉÉN OPLOSSING
A LTIJD HET JUISTE PRODUCT M U LTI SE L ECT A RM ATUREN
Bij LEDVANCE LED-armaturen met MULTI SELECT kunt u de lichtstroom (lm) en/of lichtkleur eenvoudig instellen op de driver of armatuur. De verscheidenheid aan armatuurtypes staat voor maximale flexibiliteit, m inder a rtikelnummers e n altijd optimale verlichting, en dat alles met vijf jaar p roductgarantie. Voor uw gemak in uw volgende verlichtingsproject.
MEER WETEN?