Przedmowa 6 ° Wstęp

Zapraszamy Państwa do lektury pierwszej publikacji z cyklu „Notesy Archikultury”, który pomoże w poznawaniu zagadnień związanych z kulturą przestrzeni. Archikultura to nowe słowo w słowniku, nie tylko architektonicznym. Na stronach tej książki spróbujemy opowiedzieć, czym ona jest i dlaczego we współczesnym świecie okazuje się tak ważna. Aby wyjaśnić to słowo, sięgniemy po opisy realizacji architektonicznych, po przykłady rozwiązań, inspiracji, dobrych praktyk architektonicznych i urbanistycznych z różnych regionów Europy. Przewodnikiem w poznawaniu i zrozumieniu archikultury jest dla nas dokument nazywany Deklaracją z Davos, zatytułowany Ku wysokiej jakości Baukultur dla Europy, przygotowany po konferencji i podpisany w 2018 roku przez ministrów kultury, szefów delegacji sygnatariuszy Europejskiej Konwencji Kulturalnej oraz państw-obserwatorów Rady Europy, a także przedstawicieli UNESCO, ICCROM-u, Rady Europy i Komisji Europejskiej oraz Rady Architektów Europy, Europejskiej Rady Planistów Przestrzennych, ICOMOS-u oraz federację Europa Nostra, w tym – przez ministra kultury prof. Piotra Glińskiego. Koncepcja Baukultur (z niem. „kultura budowania”), zawarta w Deklaracji z Davos, obejmuje każdą działalność człowieka, która zmienia przestrzeń zbudowaną z poszanowaniem kontekstu kulturowego, przyrodniczego i krajobrazowego. Wysokiej jakości Baukultur oznacza dobrze zaprojektowane miasta, wsie, budynki – tworzące środowisko do życia właściwe dla dobrego samopoczucia i zdrowia ludzi, uznające kulturowe aspekty ochrony architektury, planowania i budowania. W Notesie Archikultury słowo baukultur zastępujemy polskim odpowiednikiem – słowem archikultura, oznaczającym kulturę przestrzeni. Seria publikacji „Notesy Archikultury” jest częścią projektu Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki o nazwie Laboratorium Regionów. Projekt jest zarazem laboratorium oraz – docelowo – platformą służącą do wymiany doświadczeń i współpracy. Ma pomóc w rozpoznaniu i zrozumieniu wartości architektury regionów Polski

i sąsiadujących z nią krajów z całym ich spektrum różnorodności. Projekt i serię książek adresujemy do władz publicznych i administracji (samorządy), a także do specjalistów w zakresie planowania, projektowania, budowania, konserwacji zabytków, zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym, w tym – do inwestorów, deweloperów, właścicieli budynków. Zależy nam również na tym, aby nasze publikacje trafiły w ręce mieszkańców – czyli użytkowników i współtwórców przestrzeni. Pierwszy Notes Archikultury pokazuje praktyki Baukultur z regionów niemieckich – z Nadrenii Północnej-Westfalii oraz z Meklemburgii-Pomorza Przedniego. Wybrane miejsca i miasteczka są cenione za innowacyjne podejście do rozwoju miast opartego na umiejętności pogodzenia wyzwań współczesności z wymaganiami ciągłości historycznej. Mamy nadzieję, że „Notesy Archikultury” okażą się dla Państwa inspiracją do podejmowania działań w celu ochrony wspólnego dziedzictwa kulturowego (architektoniczno-urbanistycznego). Publikacja powstała przy wsparciu pracowników naukowych Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej i Katedry Architektury Krajobrazu Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.

Katarzyna Domagalska