Hoogtelijn 3 2015 by Koninklijke NKBV

WWW.NKBV.NL | JUNI 2015 | NR 3

BE RGS PORT M AGA Z I N E VA N DE KON I N K L I J K E N E DE R L A N D S E K L I M - E N BE RGS PORT V E R E N IGI NG

Aardbeving STeun Nepal

GOED HERSTELD JE VOLGENDE AVONTUUR BEGINNEN

Na een intensieve dag in de bergen is je lichaam toe aan herstel. Goede voeding en genoeg slaap zorgen ervoor dat je weer opgeladen bent voor morgen. Ook je gear heeft regelmatig onderhoud of herstel nodig. Bever biedt je als NKBV-lid een uitgebreid pakket aan services: Was- en reparatieservice (o.a. slaapzakken en donsjassen), schoenenservice, branderservice, wintersportservice en nog veel meer. Uiteraard krijg je als NKBV-lid 10% korting. Zo ben jij ĂŠn je materiaal altijd klaar voor je volgende avontuur. VOOR MEER INFORMATIE: BEVER.NL/SERVICE

^^^ inhoud ^^^

^^^ hoogtelijn 3 2015 ^^^

Actu l 7 8 13 52 54 69 70 80 82

Column Joachim Driessen Op de Hoogte: ramp treft Nepal Sportklimnieuws Jubileum op de Matterhorn: 150 jaar na Edward Whymper Topdrukte rond een symbool NKBV in de regio: Limburg NKBV voor jou Gespot Vooruitblik & Colofon

A ent 14-37 Zomer in de bergen 16 Op de KAT-Walk in Kitzb端hel 20 Adrenaline in Noorwegen 24 Met een baby in de Canadese wildernis

28 Wandelen in Zweden 32 De Seven Summits van Saalbach 36 Muggen en teken

Alpinisme 40 Interview met Martijn Seuren 56 Nederlanders op de Matterhorn Noordwand

62 Overschrijding van Monte Cervino/Matterhorn

76 De nieuwe Alpine Instructeurs in opleiding

Uitrusting 50 Markt & Materiaal 66 Koopjes voor kinderen 72 Bever-aanbiedingen

NEPAL NA HET DRAMA

De schok was groot. Het land van de vriendelijke, behulpzame en gastvrije Nepalezen is getroffen door een enorme aardbeving en vele naschokken. Veel bergliefhebbers hebben goede herinneringen aan deze mensen en dit mooie land in de Himalaya en zetten zich massaal in voor de opbouw en het herstel van dit verwoeste land.

Techniek & Veiligheid 37 Vijf tips bij onweer 46 Oefenen in klimparken 73 Voorbereid de bergen in

52 informatie op: Kijk voor meer www.nkbv.nl l www.hoogtelijn.n bv / nk m co www.twitter. /de.nkbv www.facebook.com

HOOGTELIJN 3-2015

JUBILEUM

Op 14 juli 1865 werd de Matterhorn voor het eerst beklommen. Vele beklimmingen volgden en een flinke toeristenstroom in Zermatt.

^^^ hoogtelijn 3 2015 ^^^

^^^ redactioneel ^^^

INPA EN EN WEGWEZEN Het is zomer! Tijd om je rugzak te pakken en de bergen in te trekken.

Zomer

Een goeie dru el Ik ben ontroerd, ik geneer me. De arme Nepalezen delen hun bananen en papaja’s, maken dal bhat (rijst met linzen) en zijn gul met de vettige, zoute botermelk. Er zijn cadeaus. Een topi, het traditionele Nepalese hoedje. Een bloemenkrans. Nepalese gastvrijheid die vanzelfsprekend is. Van een vriendelijk, open en hartverwarmend volk. In Dhamilikuwa (Lamjung) ben ik een paar jaar geleden bij de officiële opening van een project voor schoon drinkwater. Drie grote reservoirs, vijf opslagtanks. In de grond plastic buizen naar de twintig tapplaatsen. Eenvoudige vierkante betonnen bakken met een betonnen zuil en een kraan. Gebouwd door de Nepalezen onder Nederlands toezicht. Het onderhoud moeten ze zelf uitvoeren. Een druppel op een gloeiende plaat? Misschien, maar wel een goeie druppel. Rajendra Kadel is de trotse man achter het project. Zoals Rasindranath trots is op zijn school, een berghelling verder. De jonge Krishna van de vrouwenbeweging vertelt over cursussen voor de vrouwen van het dorp. Shivhari, negen jaar toen, loopt twee dagen hand in hand met de man van het ‘Water from Holland’, zo aandoenlijk. Thakur Bahadur Bishwokarma vertaalt. Hij studeert in Kathmandu en is vastbesloten terug te keren naar zijn dorp om meer projecten uit te voeren.

INTO THE WILD

Trektocht met baby door de Canadese wildernis

Dhamilikuwa ligt vlak bij het epicentrum van de verwoestende aardbeving van 25 april jongstleden. Als het waterproject is beschadigd, wordt het wel weer hersteld met geld en hulp. Maar hoe is het met Rajendra, Rasindranath, Krishna, Shivhari en Thakur? Zijn zij er nog?

MARTIJN SEUREN Geboren alpinist

Peter Daalder,

hoofdredacteur peter.daalder@hoogtelijn.nl

WWW.NKBV.NL | JUNI 2015 | NR 3

BE RGS PORT M AGA Z I N E VA N DE KON I N K L I J K E N E DE R L A N D S E K L I M - E N BE RGS PORT V E R E N IGI NG

SEVEN SU ITS

Een stevige dagtocht over de zeven toppen van Saalbach

JÄMTLAND

De gouden bergen van Zweden

Aardbeving STeun Nepal z-01_HL0315_r01_cover.indd 1

21-05-15 09:13

Drie dagen na de aardbeving in Nepal klimt een inwoonster van het dorp Sindhupalchowk door het puin van de verwoeste huizen. Foto: Reuters

HOOGTELIJN 3-2015 |

Ook in het BergePLUS-programma z ijn elke dag leuke activiteiten inbegrepen. Wandelen, klimmen, (e-)mountainbiken en een gevarieerd kinderprogramma maken van een vakantie in Montafon een hele bijz ondere belevenis. Overigens: voor gasten van de BergePLUS-partnerbedrijven z ijn de BergePLUS activiteiten gratis. Bel voor meer informatie +43 5556 722530 of ga naar www.montafon.at/nl of www.vorarlberg.travel.

www.montafon.at/nl

column nkbv ^^^ column nkbv ^^^ column nkbv ^^^

D RZ MHEID

ramp Niemand heeft de beelden gemist van de verschrikkelijke ramp in Nepal eind april. Een aardbeving, die niet alleen duizenden slachtoffers kende, maar ook veel cultuurhistorie verwoestte in een land dat tot onze verbeelding spreekt.

et drama met de sherpa’s op de Everest, waarbij 16 sherpa’s in de ijsval om het leven kwamen, is nog maar een jaar geleden. Toen werd door sommigen de schuld bij toeristen gelegd, die zo nodig de hoogste berg van de wereld opgetakeld wilden worden. Nu is het domme pech. Niemand kon er iets aan doen, maar de schade en het drama is met geen pen te beschrijven. Over de grens, het boek van Katja Staartjes over haar avonturen op de Nepal Traverse, laat het land zien zoals het was in woord, maar vooral in beeld. Vorig jaar was ik tijdens het Dutch Mountain Film Festival bij de film The Only Son van Simonka de Jong. Geen stoer verhaal over weer een indrukwekkende beklimming, maar een film over het verschil tussen leven in Kathmandu en op het Nepalese platteland. Uit respect voor het land is het de moeite waard om het boek nog eens te lezen en de film terug te zien (online te vinden via npo.nl). De ramp in Nepal is voor het bestuur van de NKBV anders dan andere. De Himalaya wordt door veel van onze leden bezocht, er gaan expedities naartoe en leden hebben er heldenprestaties verricht. Daarom leven we extra mee met de getroffen inwoners van

Nepal. We kunnen zo weinig doen, dat maakt ons machteloos. We kunnen informatie verstrekken aan de Nederlandse media over Nepal, we konden een beetje helpen met het opsporen van Nederlanders in de getroffen gebieden en bovenal kunnen we oproepen geld te geven voor de wederopbouw van het land. Dus als je nog geen geld hebt gedoneerd, doe dat alsjeblieft alsnog, via een van de vele projecten. Er is nog zo veel nodig om het land weer op orde te krijgen. Voor ons NKBV’ers begint nu de zomer en snel ook de vakantie. Ik wens iedereen een goede vakantie toe, of het nu een verenigingsactiviteit is, of lekker klimmend of wandelend met vrienden of familie. Sta ergens deze zomer nog eens stil bij het leven in Nepal, want al klinkt doneren en medeleven als ‘weinig’, ik denk dat het voor de Nepalezen het beste is wat we kunnen doen.

Joachim Driessen voorzitter NKBV mail: voorzitter@nkbv.nl twitter: @jdriessen06

De NKBV streeft naar een duurzame relatie met leden en alle partijen in het veld. Duurzaamheid is ook een kernwaarde als het gaat om natuur, milieu en sociale waarden. We brengen dit zo goed mogelijk tot uitdrukking in een duurzame inkoop en bedrijfsvoering. Hoogtelijn en onze reis- en cursusgidsen drukken we op FSC-papier: papier uit duurzaam beheerde bossen (een keurmerk met goedkeuring van het Wereld Natuur Fonds). Voor onze correspondentie gebruiken we 100% recycled papier. De nieuwe ledenpasjes zijn gemaakt van 100% afbreekbaar pvc. We schenken duurzame koffie (van Peeze), hebben een CO2-neutrale postbezorging en dataopslag, en promoten het reizen per openbaar vervoer naar bergbestemmingen.

BETER DE BERGEN IN MET HET NKBVLIDM TSCHAP Word NKBV-lid!

NKBV-leden profiteren van voordelen en kortingen en ontvangen vijf keer per jaar Hoogtelijn. Met je lidmaatschap draag je bij aan het onderhoud van hutten en paden in de Alpen en het behoud van klimgebieden. Tip je vrienden om ook NKBV-lid te worden. Ze kunnen zich aanmelden op nkbv.nl en zien daar welke voordelen het lidmaatschap hen nog meer biedt.

Opzeggen

Het NKBV-lidmaatschap loopt per kalenderjaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat dan vóór 1 november op www.mijnnkbv.nl. Na deze datum wordt je lidmaatschap automatisch verlengd voor het volgende kalenderjaar. Je ontvangt per e-mail een bevestiging van je opzegging. Wil je meer weten over het lidmaatschap? Kijk op www.nkbv.nl.

HOOGTELIJN 3-2015 |

^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^

Katja Staartjes in het totaal verwoeste Pati Bhanjyang, een dorpje 25 kilometer ten noordoosten van Kathmandu.

HOOGTELIJN 3-2015 | TEKST ERNST ARBOUW | FOTO HENK WESSELIUS

^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte

^^^

Katja Staartjes over de aardbeving in Nepal

‘Alsof er n ro el d r de grond ging’ Expeditieklimmers Katja Staartjes en Henk Wesselius maakten op het moment van de aardbeving in Nepal een trektocht in Helambu, vlakbij Kathmandu. Katja vertelt over haar ervaringen tijdens de beving en de wederopbouw van een verwoest land. “Het allerbelangrijkste is dat de toeristen blijven komen.” “We zaten op de binnenplaats van een lodge, de thee was net gebracht, toen het ineens heel vreemd begon te stormen. Daarna begonnen de muren te trillen. Het was alsof er een soort roffel door de grond ging en toen begon de aarde te golven. Het voelde alsof het twee minuten duurde, maar later heb ik begrepen dat het veel korter was. Ik heb m’n rugzak gepakt en ben naar buiten gerend. Henk zat achter me. Hij zag de poort van de lodge instorten en is toen snel de tuin in gerend, de andere kant op. Toen ik buiten stond, zag ik een van de muren instorten. De familie zat binnen in de keuken, maar gelukkig konden ze allemaal op tijd buiten komen. Oma had een hoofdwond doordat een muur in de keuken was ingestort, maar verder waren ze ongedeerd. We besloten al snel om terug te gaan naar Kathmandu. Onderweg kwamen we langs andere lodges, die waren allemaal verwoest. Het eerste uur zat de beving echt nog in ons lijf. We waren helemaal van slag. Er waren de hele tijd naschokken, overal zaten scheuren in de weg, overal kapotte huizen. Toen realiseerden we ons dat het helemaal mis was. Via de satelliettelefoon kregen we contact met Nederland, zo hoorden we wat er was gebeurd – hoe zwaar de beving was en waar het epicentrum was. In

Kathmandu hoorden we dat vrienden van ons hun vrouw en hun moeder waren kwijtgeraakt, en hun huis. Vooral de omgeving van Langtang is zwaar getroffen. Wij steunen al langer een familie uit Langtang, zodat hun dochter naar school kan. Daar is alles weg. Vrijwel het hele dorp is bedolven onder een lawine.” “De wederopbouw van Nepal wordt een kwestie van lange adem. Het land is jaren teruggezet, vooral op het platteland en in de bergen, waar hele dorpen zijn weggevaagd. Mensen leven buiten, in de openlucht, terwijl de moesson eraan komt. Dat wordt heel, heel lastig, en ik verwacht dat er nog veel meer aardverschuivingen komen. Er is financiële hulp nodig, maar ook organisatorische hulp. Misschien is dat nog wel de grootste opgave: zorgen dat er in Nepal de juiste mensen aan de juiste knoppen draaien. Daarvoor zijn capabele en integere leiders en managers nodig, die een eind maken aan corruptie en zelf het goede voorbeeld geven. Het is belangrijk dat we de initiatieven die er zijn voor Nepal blijven steunen, niet alleen nu, maar ook over een half jaar of een jaar. Het allerbelangrijkste is dat de toeristen blijven komen.”

HOOGTELIJN 3-2015 |

ogte, voor Op de Ho v.nl. Heb je nieuws kb @n hoogtelijn w.nkbv.nl, mail het naar ww op nd je vi ws eu ni rg r. Meer be book en Twitte ce Fa op s on of volg

Foto Eric Arnold

^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^

Expeditienieuws Mount Everest: 19 doden na lawine

Sherpa’s opnieuw zw r getro en Het basiskamp aan de zuidkant van Mount Everest werd na de aardbeving van 25 april 2015 getroffen door een lawine waarbij negentien klimmers omkwamen. Alle expedities op de berg, zowel aan de Nepalese als de Tibetaanse kant, werden afgebroken. Op het moment van de beving waren er zes Nederlanders in het kamp. en spoedeisende hulparts Anne Brants, in dienst van het Britse bedrijf van Himalayan Experience. Eric Arnold vertelt dat hij tijdens de beving in zijn tent lag. “Ik dacht eerst dat een teamgenoot de sneeuw van het tentdak schudde, maar toen ging ineens mijn matrasje ook heen en weer. Toen ik m’n hoofd uit de tent stak, zag ik drie gigantische lawines op ons afkomen, van de Lolha-pas, van de Pumori en uit de ijsval.” Arnold vluchtte richting de eettent, waar expeditieleider Arnold Coster stond. Een paar stappen voor de tent werd hij door de drukgolf tegen de grond gegooid.

“En daarna was het weg – net zo snel als het kwam.” Coster en Arnold hadden op dat moment geen idee van de situatie elders in het kamp. Het basiskamp strekt zich uit over een groot gebied en het was een dag met slecht weer en slecht zicht. De twee besloten met Van der Berg en een sherpa de ijsval in te gaan op zoek naar eventuele slachtoffers. “Pas later hoorden we via de portofoon dat de helft van het basiskamp weg was”, vertelt Arnold. Anne Brants beschrijft hoe het hele middelste gedeelte van het basiskamp was weggeslagen. Ook bij haar duurde het even voordat duidelijk werd wat er was gebeurd. “Er kwam via de radio

Foto’s Stepha

n Wijnkamp

De lawine op het basiskamp is de tweede grote tragedie in twee jaar. Vorig expeditieseizoen kwamen zestien sherpa’s om het leven bij een grote lawine in de ijsval, tussen het basiskamp en kamp 1. Bij de lawine van dit jaar is de sherpagemeenschap opnieuw zwaar getroffen: vijftien van de negentien omgekomen klimmers waren sherpa’s. De overige slachtoffers waren afkomstig uit de Verenigde Staten, China, Australië en Japan. Op het moment van de beving waren voor zover bekend zes Nederlanders in het basiskamp: Marc van der Berg, Marc van het Hof, Pieter van den Broeke, Eric Arnold, expeditieleider Arnold Coster

Het basiskamp na de aardbeving.

Expedities afgebroken Stephan Wijnkamp en zijn Duitse vrouw Conny Becker waren op het moment van de aardbeving in het vooruitgeschoven basiskamp van de Shishapangma (8029 meter) in Tibet. Als gevolg van de beving zat het team enige dagen vast in het basiskamp, maar uiteindelijk konden zij via Lhasa naar Kathmandu vliegen. Becker, van beroep trauma-arts en anesthesist,

10 |

is als vrijwilliger aan het werk gegaan in Duhlikel Hospital, net buiten Kathmandu. Expeditieklimmers Katja Staartjes en Henk Wesselius moesten na de beving hun expeditie naar de Gurla Mandhata (7694 meter) in WestTibet afbreken nog voor hij was begonnen. Het tweetal maakte op het moment van de beving

HOOGTELIJN 3-2015 | ONDER REDACTIE VAN ERNST ARBOUW

een trektocht in de omgeving van Kathmandu (zie pagina 8-9). Na de beving keerden zij terug naar de hoofdstad, waar na een paar dagen duidelijk werd dat de weg richting Tibet en de grensovergang tussen Nepal en Tibet zeker een maand gesloten zouden blijven. “Een grote teleurstelling, die uiteraard in het niet valt bij het drama dat zich afspeelt in Nepal”, aldus Staartjes.

^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte

^^^

Vraag & Antwoord

‘Ae

hulp is welkom en ae hulp is nu ig’ Nepal heeft hulp nodig: financiële steun, hulpgoederen en – misschien wel vooral – toeristen die geld uitgeven. Dat zegt consul-generaal Cas de Stoppelaar (67). “Als je een beetje fit bent, en je hebt een paar wandelschoenen, kun je naar Nepal komen.”

een oproep dat alle artsen zich moesten melden. Toen drong het tot me door dat er meer aan de hand was.” Brants schat dat er verspreid in het basiskamp vijftig tot zestig gewonden waren, hoofdzakelijk mensen met hoofdletsel, beenbreuken en verwondingen door rondvliegend materiaal. Een van de problemen voor Brants en haar collega’s was dat de zogeheten Everest ER, de centrale dokterspost, was verdwenen waardoor ze moesten improviseren bij de opvang van patiënten. Na de beving en de aansluitende lawine was snel duidelijk dat alle expedities zouden worden afgebroken, niet alleen aan de zuidzijde, maar ook aan de noordkant van de berg, in Tibet, waar op dat moment Peter Boogaard onderweg was met een tweemansexpeditie. Het is voor het eerst sinds 1974 dat Mount Everest in het voorjaar niet wordt beklommen. Sinds de aardbeving van 25 april is Nepal getroffen door tientallen naschokken. De zwaarste schok was op 12 mei, toen het land werd getroffen door een beving met een magnitude van 7,3. Het epicentrum van die beving lag in de buurt van Namche Bazar in het Everestgebied. Hoewel de schade van de beving van 12 mei aanzienlijk kleiner lijkt, kwamen toch nog enkele tientallen mensen om het leven. Naar aanleiding van de tweede grote beving werd gironummer 555 langer opengesteld voor bijdragen aan Nepal.

Wanneer hoorde u van de aardbeving? Vrij snel nadat het gebeurd was. Mijn zoon stuurde een berichtje van nu.nl. Daarna ben ik direct op Nepalese sites en social media gaan kijken. Het was vrij snel duidelijk dat het serieus was. Ik kom al 45 jaar in Nepal, en al die tijd wordt er gesproken over ‘the big one’, de grote aardbeving. Ik heb geprobeerd om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van wat er aan de hand was. Daarna heb ik alle Nepalezen in Nederland bereikt om zo snel mogelijk met elkaar samen te komen om iets op touw te zetten. Daaruit is Dutch Nepalese United ontstaan, een samenwerking van Nepalezen in Nederland. Inmiddels zijn de reddingswerkzaamheden voorbij, Nepal is van de voorpagina’s af – hoe gaat het de komende tijd verder? Er is heel veel nodig: geld, hulpgoederen, maar ook een masterplan – goede coördinatie en duidelijke leiding. Een van de belangrijkste dingen is het zo snel mogelijk herbouwen van de tempels en andere bezienswaardigheden, want er moeten zo snel mogelijk weer toeristen naar Nepal komen. De beste manier om Nepal te helpen, is er naartoe gaan en geld uitgeven in lodges, hotels en tea houses, en aan gidsen en dragers. Er zijn veel kleine initiatieven – particulieren, stichtingen, noem maar op. Raakt hulp aan het land niet versnipperd? Alle hulp is welkom en alle hulp is nuttig. Er zijn héél veel initiatieven voor Nepal, niet alleen in Nederland maar wereldwijd. De wil om het land te helpen is heel groot. Een zorg zou kunnen zijn dat veel buitenlandse initiatieven zijn gericht op de sherpagemeenschap. Het is belangrijk dat er ook hulp gaat naar Nepalezen buiten de toeristische gebieden. Ik lees berichten over bureaucratie en corruptie die het reddingswerk en de hulpacties zouden bemoeilijken. Dergelijke berichten lees ik ook. Gelukkig heeft Nepal tegenwoordig een zeer volwassen pers met

een aantal zeer goede journalisten. Ik las een stuk van een van hen waarin hij schreef dat het nu aan ‘you and me’ is – aan alle Nepalezen – om erop toe te zien dat de internationale hulp op de juiste plaats terecht komt. Hoe gaat het de komende jaren verder, ook internationaal? Je ziet dat op dit moment China, India en deels de VS over elkaar heen buitelen om een voet aan de grond te krijgen. Nepal vormt een buffer tussen de grootmachten China en India. Dat is in zekere zin het bestaansrecht van het land. Door de jaren heen zijn de Nepalezen ook heel handig gebleken in het tegen elkaar uitspelen van die twee grootmachten. Ik zou zeggen: laat China, India en de westerse landen maar proberen elkaar af te troeven. Nepal kan de hulp goed gebruiken. Niet onbelangrijk: hoe gaat het verder met het toerisme? Een groot deel van de lodges ligt in puin en paden zijn weggeslagen terwijl het land economisch sterk afhankelijk is van de trekkers en klimmers. Ik zou zeggen: neem een tent mee, huur een drager en een gids, geef geld uit in de dorpen waar je komt. Als je een beetje fit bent en je hebt een paar goede wandelschoenen, kun je naar Nepal komen. Vergeet niet dat de lokale bevolking ook afhankelijk is van die paden. Overigens: mensen gaan naar de top van Mount Everest, daar ligt ook geen wandelpad. Wanneer gaat u zelf naar Nepal? Zodra ik daar iets nuttigs kan doen. Op dit moment kan ik me beter vanuit Nederland inzetten. Kijk voor meer informatie over Dutch Nepalese United op dutchnepaleseunited.nl.

HOOGTELIJN 3-2015 |

Arc’teryx Women’s Alpha SL Hybrid Jacket

van 350,voor 250,-

BERGSPORT f e i s u l c x e DEALS

Arc’teryx Alpha SL Hybrid Jacket Dankzij het GORE-TEX® membraan volledig wind- en waterdicht. Op de schouders verstevigd met slijtvast 3-laags GORE-TEX®. Dit maakt deze compacte en lichtgewicht jas zeer geschikt bij het dragen van een rugzak.

van 350,voor 250,-

JAAP BIJZERWEG 10 • WOERDEN • WWW.ZWERFKEI.NL 3500 M2 BELEVING IN DE MEEST AVONTUURLIJKE WINKEL VAN NEDERLAND TEL. (0348) 421 648

^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de

Foto ByRyan Photography

sportklimnieuws

Boulderkoning en -koningin Tijdens de spectaculaire strijd om de Nederlandse titel wonnen Jorg Verhoeven en Nikki van Bergen het Lotto NK Boulder 2015. Op 23 mei vond de titanenstrijd plaats in de arena van Bouldercentrum Delfts Bleau. Na de finale, waarin de deelnemers elk vier boulderproblemen moesten oplossen, toonden Jorg en Nikki zich heer en meester. Jorg eindigde voor de zeer sterk klimmende Timo Tak, die tweede werd, en Tim Reuser die met het brons naar huis ging. Nikki won het van Kim van den Hout en Eva Vink, die respectievelijk de tweede en derde plaats bemachtigden.

Internation l wedstrijdseizoen van de senioren geopend Voor de Nederlandse senioren was het Europees kampioenschap Boulder op 13-16 mei de eerste internationale wedstrijd van het seizoen. Vijf leden van het Nederlands Team Sportklimmen en Timo Tak, die in het bezit was van een wildcard, reisden af naar Innsbruck voor het EK. Bij de dames wist Vera Zijlstra een 35e plaats te behalen tussen de 67 deelneemsters. Bij de heren klommen Jorg Verhoeven en Nicky de Leeuw, voor wie het EK een thuiswedstrijd was, sterk naar een 9e en een 31e plaats. Tim Reuser en Timo Tak werden respectievelijk 35e en 51e en Maarten Nieuwenhuijsen eindigde op de 80e plek. Er deden in totaal 86 heren mee aan het EK.

Nieuwe regels IFSC De internationale sportklimfederatie introduceerde aan het begin van dit wedstrijdseizoen een nieuwe set regels die invloed hebben op de regels bij onze nationale wedstrijden. Naast een aantal tekstuele wijzigingen die de uitleg van de regels helderder maakt en wat wijzigingen op het organisatorisch vlak, is er één wijziging voor lead en één wijziging voor boulder die de regels van de nationale competitie beïnvloeden.

De gewijzigde regel voor lead is: bij een gedeelde 1e, 2e of 3e plaats, nadat de countbackregel is toegepast, is de klimtijd bepalend voor de eindpositie. Dit betekent dat er bij lead nooit meer een podium mogelijk is met een gedeelde plek. Bij boulder is de nieuwe regel: je mag andere grepen dan de startgrepen, voor de start van je poging, ‘inpoffen’. Let op: het kost je nog steeds een poging als je deze grepen met handen of voeten aanraakt. Je moet dus een borstel gebruiken om het pof aan te brengen. Overigens kost het plaatsen van een tick mark je ook een poging.

Partners van het Nederlands Team Sportklimmen Mountain Network logo op grijs-blauwe achtergrond

grijs-blauw CMYK: RGB: web:

35 / 15 / 0 / 35 135 / 148 / 169 #8794a9

Partners nationale wedstrijden

HOOGTELIJN 3-2015 |

14 |

HOOGTELIJN 3-2015 | TEKST FEMKE WELVAART | FOTO BYRYAN PHOTOGRAPHY

Zomer

Buiten spelen De zomervakantie komt eraan

De natuur staat weer in bloei en de zon laat zich steeds vaker zien. Het is zomer! Tijd om je rugzak te pakken en de bergen in te trekken. Hoogtelijn ging je voor op de Kitzb端heler Alpen Trail en de Seven Summits van Saalbach, we wandelden in Zweden en klauterden onszelf een weg omhoog in Noorwegen. Heb je jonge kinderen en denk je dat jij dus de komende jaren vastzit op een camping met pierenbad voor je kroost? Renate Kranenburg bewijst dat het ook anders kan: met haar man Daan en zoon Maurice ontdekte zij dat je zelfs met een baby de wildernis van de Canadese Rockies kunt ontdekken. Je leest over haar avonturen en onzekerheden op pagina 24.

HOOGTELIJN 3-2015 |

Met bergschoenen Wandelroute door de Kitzbüheler Alpen

op de KAT-Walk

Op de KAT-Walk wandelen geen torenhoge modellen in de nieuwste designs van grote modemerken. Het is de Kitzbüheler Alpen Trail, de nieuwe langeafstandswandelroute in Tirol die je in zes dagen kunt voltooien. Een route voor bergwandelaars die graag lange afstanden lopen en aan het einde van de dag in een comfortabele hut overnachten.

e route van de KAT-Walk is ontstaan uit een samenwerkingsverband van de plaatselijke toeristenbureaus en bestaat uit zes etappes, die samen goed zijn voor 104 kilometer en maar liefst 6400 hoogtemeters. Weitwandern mit Genuss, ofwel wandelen, verbazen, genieten en beleven. En om dat allemaal te garanderen, kreeg elke dag ook nog een eigen thema. We zijn benieuwd en gaan het beleven.

DAG 1: Traditie verbindt De Oostenrijkse traditie begint al bij het ontbijtbuffet: Kaisersemmeln! We kopen bij de bakker om de hoek nog wat broodjes voor onderweg en we nemen twee extra flessen water mee, want het belooft een snikhete dag te worden. We stijgen vanuit Hopfgarten over een steil pad, eerst door een bos en later over een alm, naar Penningdörfl. We passeren een aantal fraaie oude boerderijen en hooischuren. Geen balkon zonder de welbekende bloembakken, die er ondanks de hitte allemaal opvallend fris bij staan. Iemand moet er een dagtaak aan hebben om de boel water te geven... In het plaatselijke kerkje is net een doopdienst afgelopen. De houten kerkbanken zijn versierd met corsages van veldbloemen.

16 |

Buiten is een bron waar we koel drinkwater kunnen tappen. We maken er dankbaar gebruik van, want er wachten ons een aantal warme haarspeldbochten omhoog, naar de Haagalm op 1349 meter. Gelukkig is het Alpengasthaus geopend waar we ons de Heiße Liebe en Radler goed laten smaken terwijl we genieten van het uitzicht over het Brixental en de Hohe Salve (1828 meter). De nog iets hoger gelegen Höhenbrandalm, tevens het hoogste punt van deze etappe, is ‘s zomers gesloten. Dan dalen we over een rustige asfaltweg af naar Kelchsau, waar de waard van Gasthof Fuchswirt – om maar even in stijl te blijven – de Kaiser-Zimmer voor ons heeft gereserveerd. Een keizerlijk bed (met stoffen bekleding rondom) en geschilderde guirlandes op het plafond. Fuchswirt bestaat sinds de achttiende eeuw, maar al in de veertiende eeuw was hier een herberg gevestigd. Tijdens de Fritattensuppe schalt er – hoe kan het ook anders – Tiroler muziek uit de speakers. Eén stem komt ons wel erg bekend voor. “Is dat niet...?” “Jazeker! Frans Bauer, aus den Niederlanden!”

[

Hopfarten im Brixental - Kelchsau: 5 uur. 800 meter stijgen, 650 meter dalen.

HOOGTELIJN 3-2015 | TEKST MARIEKE VAN KESSEL | FOTO’S DIM VAN DEN HEUVEL

]

DAG 2: Luisteren naar verhalen Onze gastheer heeft slecht nieuws: er is een lagedrukgebied op komst. Er wordt regen en onweer verwacht. Hij drukt ons op het hart om voorzichtig te zijn, vooral op de Lodron (1925 meter) waar we overheen moeten. Gestaag klimmen we omhoog, het dal uit. Dit blijkt een minpunt van de KAT-Walk: alle pleisterplaatsen liggen in het dal, maar de route steekt dagelijks een bergkam over. Dat gaat dan niet via die mooie bergpaden waarvoor wij laaglanders naar de Alpen trekken, maar via onverharde en soms zelfs verharde wegen, waar je af en toe wordt gepasseerd door een ronkende vrachtwagen die op de alm de Tiroler Milch gaat ophalen. Op de Londronalm springen we aan de kant voor een gierwagen die de mest uitrijdt... De lucht begint inmiddels aardig te betrekken. Na het Gipfelkreuz en het fenomenale panorama met uitzicht op onder andere de Hohe Tauern en de Wilder Kaiser, dalen we zo snel mogelijk af richting de Lärchenbergalm. We horen al gerommel in de verte en nog voor we goed en wel beschutting hebben kunnen vinden om onze regenkleding aan te trekken, krijgen we een ongenadige hagelbui op ons hoofd. Het is beangstigend; we bevinden ons op hoogte, in het open veld. We rennen dwars door de struiken

verder naar beneden en maken ons zo klein mogelijk wanneer het onweer pal over ons heen trekt. Het hele spektakel duurt hooguit tien minuten, daarna trekt het noodweer weg en breekt de zon weer door. Drijfnat en stijf van de adrenaline vervolgen we onze weg. De KAT-Walk loopt over het erf van een boerenwoning, waar een man met een imposante grijze baard ons vriendelijk begroet: “Dat was een flinke bui daarnet. Jullie hebben zeker de volle laag gekregen?” De man is Sepp Kahn, een plaatselijke beroemdheid. Hij is Almliterat en verblijft ‘s zomers in zijn 300 jaar oude almhut in het Windautal. Hij vindt er de rust om zijn boeken en gedichten te schrijven - met pen en papier en in dialect - en maakt boter en kaas. Sepp tipt ons een kortere afdaling en via een schitterend bos komen we uit bij Gasthof Steinberg in Westendorf. Michael Grafl zwaait hier de pollepel, en hoe! We weten hem het recept van zijn zalige aardappelbrandnetelsoep met eekhoorntjesbroodravioli te ontfutselen. Naar verhalen luisteren? Na deze etappe van de KAT-Walk hebben we vooral veel verhalen te vertellen!

[

Kelchsau - Windautal: 6 uur. 1200 meter stijgen, 1100 meter dalen.

] HOOGTELIJN 3-2015 |

De waard stookt de kachel op, zet onze drijfnatte schoenen ernaast en schenkt een kop kruidenthee in

Dat wordt schuilen bij Berggasthof Harschbichl!

DAG 3: Genieten van lekkere hapjes Het weer is inderdaad omgeslagen. Het is zwaarbewolkt en er is opnieuw regen voorspeld. Hoe hoger we komen, hoe minder zicht we hebben. Vanaf de Scheibenschlag Hochalm is alles grijs. Wandelen wordt spoorzoeken. Van rood-wit-rood gemarkeerd paaltje naar rood-wit-rood gemarkeerd paaltje is nog net te doen. We bereiken haast ongemerkt – afgezien van de voelbare hoogtemeters in de kuiten – de Hintenkarscharte op 1829 meter. Het uitzicht? Grijs. We zien vanuit het Spertental een regenbui op ons afkomen en zetten onze benen in een hogere versnelling. Dat kan helaas niet voorkomen dat we tot op de draad doorweekt aankomen op de Labalm (1264 meter). Deze Berggasthof heeft nog het meest weg van een berghut, met eenvoudige kamers (veel hout!) en het

Vee op de Bruggewirtsalm (1356 m).

sanitair op de gang. De waard stookt de kachel op, zet onze drijfnatte schoenen ernaast en serveert een grote pot kruidenthee. Harald Klingsbigl blijkt bovendien een getalenteerd kok. Terwijl de regen tegen de ramen klettert, genieten wij van de lekkere hapjes.

[

Windautal - Aschau: 6,5 uur. 1050 meter stijgen, 950 meter dalen.

]

DAG 4: Wereldkampioenschap

Sepp Kahn, der Almliterat, bij zijn zomerverblijf.

18 |

HOOGTELIJN 3-2015

Het regent ’s avonds, het regent ’s nachts, en ’s ochtends regent het nog. “En dat is nog niet alles,” zegt onze gastheer terwijl hij het ontbijt met huisgemaakte yoghurt en jam serveert, “want het sneeuwt hoog op de Hahnenkamm.” Hij raadt ons met klem af om op pad te gaan en geeft ons een lift naar Kitzbühel. Martina heeft ondertussen haar collega Claudia van Kitzbühel Tourismus gevraagd om ons toch een beetje het dagthemagevoel (‘wereldkampioenschap’) te geven. We krijgen een privérondleiding door de mondaine wintersportplaats en bezoeken het geboortehuis en het graf van de legendarische alpineskiër Toni Sailer, het plaatselijke museum (met een interessante tentoonstelling over wintersport in de regio) en de beroemde Hahnenkamm. En ondertussen blijft het gieten... Dus werken we ’s avonds aan onze eigen recordtijd op de tien meter in het zwembad van viersterrenhotel Tiefenbrunner.

[

Aschau - Kitzbühel: 6,5 uur. 1000 meter stijgen, 1250 meter dalen.

]

DAG 5: Bergtoppen beklimmen Een aangename verrassing: het is nog steeds bewolkt, maar eindelijk droog. Als we op de top van de Kitzbüheler Horn (1996 meter) staan, zien we zelfs wat opklaringen. Het levert een adembenemend schouwspel op van wolken, zon en regen. Dit is eigenlijk veel mooier dan prachtig weer. Even adembenemend is het steile pad dat vanaf de top van de Horn naar de Harschbichlalm slingert. Het is smal en voert soms dicht langs de afgrond, maar het wordt nergens al te spannend. Enkele passages zijn met staalkabels gezekerd. De uitzichten zijn, mede dankzij de wisselvalligheid van het weer, indrukwekkend. Kijk, dit zijn die mooie bergpaden waarvoor we zijn gekomen! Als we ongeveer halverwege achterom kijken, zien we dat de regenbuien ons toch weer op de hielen zitten. Gelukkig zijn we ze deze keer wel voor. Terwijl de eerste druppels vallen, zitten wij in Berggasthof Harschbichl achter een reusachtige Apfelstrudel. Een uur of wat later, als we onze weg verder bergafwaarts vervolgen over een onverharde weg – aan de verlichting aan weerszijden te zien een skipiste in de winter – is het weer droog. In een haarspeldbocht takt de route af, een bos in. De knieën worden nog even flink op de proef gesteld bij de steile afdaling langs de Eisenbachwasserfall. We komen tenslotte uit in Reitham, van waar het nog een kilometer of vier is naar St. Johann in Tirol. De waard van Aktivhotel Crystal werpt een blik op onze bergschoenen en vraagt of we onze nette kleding wel bij ons hebben: “Heute Abend ist Gala-Abend!” Eh... “Haha! Witze natürlich! Jullie mogen die modderige schoenen gewoon aanhouden.” De ‘Gala-Abend’ blijkt vooral te bestaan uit, opnieuw, een serie culinaire hoogstandjes met een alcoholische versnapering erbij. Prosit!

[

Kitzbühel - St. Johann in Tirol: 6,5 uur. 1250 meter stijgen, 1350 meter dalen.

]

DAG 6: Almshow met kaas, koeien en cultuur We zien het al meteen als we ’s ochtends uit het raam kijken. Dim zucht. “Ik vrees dat de couture die vandaag op de KAT-Walk verschijnt, het thema regenkleding draagt.” Vanaf Reitham beginnen we aan een zeer lange klim over een halfverharde landweg. Het gemiezer gaat over in regen als we via een Stieg door het bos richting de Baumooskogel (1506 meter) glibberen en glijden. “Op deze etappe presenteren de Kitzbüheler Alpen hun grootsheid en veelzijdigheid in alle facetten,” jubelt de routebeschrijving. Helaas kunnen wij vanwege de laaghangende bewolking niet eens de bovenzijde van het Gipfelkreuz ontwaren. De Almshow is afgelast. We ploeteren verder over de Bruggewirtsalm op 1356 meter, waar we de beloofde koeien wel tegenkomen, en dalen dan via de Gerstbergalm af naar de Winterstelleralm. Ons humeur klaart direct op – de Almhütte is geopend en de koffie staat klaar. Dat geeft de doorweekte bergwandelaar weer moed. De afdaling naar Jausenstation Eiblberg is vanwege de aanhoudende regen rutschig, maar dankzij de loofbomen en vele wilde bloemen ook erg mooi. Van de ‘grootsheid en veelzijdigheid’ zien we evenwel niets. Als we om 18.30 uur aankomen bij Gasthof Grosslehen in Fieberbrunn menen we een medelijdende blik te bespeuren als ze ons feliciteren met de voltooiing van onze KAT-Walk.

[

St. Johann in Tirol - Fieberbrunn: 6,5 uur. 1100 meter stijgen, 1000 meter dalen.

]

Kitzbüheler Alpen Trail Route KAT-Walk

De KAT-Walk is een zesdaagse tocht door de Kitzbüheler Alpen, van in totaal 104 kilometer. Elke etappe begint en eindigt in het dal, dus dat betekent veel stijgen en dalen. Het hoogste punt is de Kitzbüheler Horn (1996 meter). De tocht gaat veelal over landwegen en goed begaanbare paden, soms over wat steilere paden die bij slecht weer erg glibberig kunnen zijn. Alleen de afdaling van de Kitzbüheler Horn is hier en daar wat hoogtevreesgevoelig, maar die passages zijn gezekerd. N.B. Wij liepen de tocht in 2014. Inmiddels is de route op enkele punten gewijzigd.

Reis & Vervoer

De afstand Utrecht-Hopfgarten is 900 kilometer. Met de trein kun je zowel het startpunt Hopfgarten im Brixental als het eindpunt Fieberbrunn bereiken, maar de reis duurt ongeveer tien uur met vier tot zes keer overstappen. Vliegen op Innsbruck en vervolgens met het openbaar vervoer verder reizen is ook een alternatief.

Verblijf

Alle accommodaties zijn te vinden op kat-walk.at onder ‘Gastgeber’. Je kunt via de website zelf de gewenste accommodaties boeken of kiezen voor een pakketreis (vier of zeven overnachtingen op basis van halfpension en, bij vertrek op zaterdag, bagagevervoer).

Kaarten & Gids

De routebeschrijving inclusief kaart kun je via kat-walk.at krijgen. De route is goed gemarkeerd met gele wegwijzers en KAT-Walkstickers, zodat je geen aanvullend materiaal nodig hebt.

Gezekerde passage bij de afdaling van de Kitzbüheler Horn.

HOOGTELIJN 3-2015 |

Klauteren met het hart in de keel

Het uitzicht van Romsdalseggen en Loen

Als de Noren een wandeling bestempelen als “mid-range to expert level” dan weet je dat je fit moet zijn. Bovendien kreeg ik de waarschuwing dat je de route moet vermijden als je last hebt van hoogtevrees. Reden te meer om snel af te reizen naar het prachtige Romsdal.

e wandelen de Romsdalseggen, een route van 10,3 kilometer met een hoogteverschil van bijna duizend meter, die in de top-5 van de populairste wandelingen in Noorwegen staat. Toch komen we ondanks die

populariteit geen mens tegen tijdens de wandeling. Wel spot ik twee tentjes hoog op de berg, maar ook die eigenaren zie ik niet. Met meer dan 240 gemarkeerde routes in het prachtige gebied is er voldoende ruimte voor iedereen.

Zeven uur panorama

De hangbrug bij Loen is 120 meter lang en 160 meter hoog.

20 |

Omdat de wandeling bestaat uit een dag stevig klimmen en dalen, starten we vroeg. We laten ons afzetten op de parkeerplaats in Vengedal op 380 meter en gaan via een slingerend pad in een paar uur naar de top van de Mjølvafjellet op 1216 meter. Eerst gaat het nog gemoedelijk omhoog, over zompig grasland met een prachtig uitzicht over het dal en de achterliggende bergtoppen. Langzaam gaat het terrein over in stenen. Na een steile klim staan we plotseling op de bergrug met een geweldig uitzicht over het Romsdalsfjord, de Romsdalshorn, Trollvegen, Trollstigen en de pieken van de Kongen, Dronningen, Bispen, Vengetindene en de Kirketaket. Wow. Wat een panorama. We nemen de tijd om alle indrukken rustig tot ons door te laten dringen. De klim is steil en best vermoeiend, maar prima te doen voor fitte wandelaars met stevige schoenen en goede grip. Ik vis een Kvikk Lunsj uit mijn rugzak en doe wat nieuwe energie op voor het vervolg van onze tocht. Kilometers lang gaat de route over het zadel met links en rechts waanzinnig uitzicht en langs een paar afgronden waar ik ver de diepte in kijk. Bij Halsaskaret gaat het steil naar beneden en even later weer strak omhoog naar Mjølvafjellet, waar op sommige

stukjes kettingen wat meer zekerheid geven bij het klauteren. Dan zien we in de diepte Åndelsnes liggen. Hier starten 1200 traptreden die ons helemaal naar het centrum brengen, op zeeniveau. Om de trap aan te leggen, haalden de Noren vier Nepalese sherpa’s naar het dorp die hen de speciale techniek leerden en samen met locals in drie maanden tijd een prachtige solide stenen trap aanlegden. Met het zuur in mijn bovenbenen daal ik in anderhalf uur af, een heel stuk via de traptreden, dan tussen de bomen door, me schrap zettend tussen de wirwar van boomwortels. Met knikkende knieën en zwabberbenen sta ik na zeven uur middenin het centrum van Åndalsnes. Wat een wandeling!

HOOGTELIJN 3-2015 | TEKST FEMKE WELVAART | FOTO’S SQUASH FALCONER EN FEMKE WELVAART

Op de Romsdalseggen zijn de uitzichten spectaculair.

Via ferrata in Loen Dik 160 kilometer onder Åndalsnes ligt de gemeente Stryn met het dorp Loen aan de uitloper van het Nordfjord. Vergeleken met andere dalen waar dagelijks cruiseschepen aanmeren, is het in Loen een stuk rustiger. Hier zetten ‘slechts’ 100.000 toeristen per jaar voet aan wal. De meesten lopen een rondje door het dorp, doen zich tegoed aan de rijke buffetten in de hotels en kiezen voor een korte wandeling. Je kunt ook kiezen voor een klim van duizend meter, langs de via ferrata naar de top van de berg Hoven. Ervaren klimmers kunnen dit zelf doen (als je geen spullen bij je hebt, kun je die huren in het dorp), minder ervaren klimmers laten zich gidsen. Zo sta

ik met helm, handschoentjes, gordel en gehuurde approachschoenen aan de voet van de via ferrata. Omdat ik goed gezekerd ben en niet echt last heb van hoogtevrees, maak ik me geen zorgen. Een klimmetje omhoog, ergens bovenin ‘even’ via een hangbrug oversteken en dan het laatste stukje huppelend naar de top. Ik heb er zin in!

Paniek Ik ben een wandelaar, geen klimmer en dit is mijn eerste keer langs de staalkabel. Waar ik in de Alpen vie ferrate zag met ijzeren uitsteeksels of traptreden, zie ik hier alleen een staalkabel, bevestigd aan de 880 meter hoge rots. Enthousiast klim

ik in de wand, als een aap met mijn voeten tegen het steen en mijn handen stevig om de kabel. Dat is een paar meter leuk, zeker als je niet zo heel erg steil hoeft, maar al gauw merk ik dat er toch iets meer techniek bij komt kijken. Zeker omdat ik elke zoveel meter een zekeringspunt tegenkom waar ik de karabiners moet overzetten. Klik, de eerste los, klak aan de kabel net na de zekering, en dan hetzelfde procedé met het tweede koord van de klettersteigset. Onzeker wiebel ik met mijn tenen op het randje, mijn armen veel te gespannen in negentig graden. Mijn spierballen protesteren, ik krijg kramp in mijn vingers en omdat ik mijn voeten niet mooi plat tegen de rots zet, lijken mijn tenen zich in het

HOOGTELIJN 3-2015 |

LICHT, STEVIG EN COMFORTABEL TIJDENS BERGTOCHTEN. DE DETAILS MAKEN HET VERSCHIL. Quality

LOWBNL-15-0013_AD_VantageGTXMid_210x135_RZ.indd 1

GORE-TEX SURROUND SCHOENEN ❚ Rondom volledig waterdicht en perfect ademend ❚ Houden de voeten comfortabel droog en ook koel ❚ Optimaal klimaatcomfort bij normale tot hogere temperaturen ❚ Innovatieve zoolstructuur met aan beide zijden ventilatie

since 19

Vantage GTX® Mid I Trekking www.lowa.nl

OUTDOOR SCHOENEN VOOR ZON ÉN REGEN

18.03.15 16:34

X-SO 30 Men GTX®

X-SO 30 Lady GTX® Ausgestattet mit

Uitgerust met:

www.meindl.de mei_Anz_XSO_muspptex_210x135_JAN15.indd 1

29.01.15 14:49

steen te willen boren. Ik kijk omhoog, langs de steile wand. Die is hier wel heel erg steil. Te steil. Voor mij. Ik kan dit niet. Ik kijk naar beneden en zie in de diepte boompjes en water. Niet kijken! Ik moet omhoog. Ik kan niet. Ik durf niet. Nee, ik durf wel, maar ik kan het niet. IK. KAN. HET. NIET! Paniek. Ik kan niet naar boven, en terug naar beneden al helemaal niet. Oi, wat ben ik boos. Stille tranen staan in mijn ogen en dat maakt me nog bozer. Dan komt gids Eric soepel naar boven geklommen. Hij gaat als een rugzak achter me staan en duwt me zo tegen de wand. Mijn eerste reactie is ergernis. Hij staat veel te dichtbij. Maar dan voel ik de kracht van dit ‘menselijk harnas’ achter me en durf ik voorzichtig te ontspannen. Plots gaat het lampje in mijn hoofd weer aan en wil ik omhoog. En wel nu! Rustig wijst Eric me de randjes waar ik mijn voeten kan plaatsen. Oempf – oempf – oempf – met een gesmoorde krachtinspanning werk ik mezelf in een paar stappen en grepen omhoog. Daar is de rots weer minder steil en geven de randjes meer houvast.

Diepe kloof Ik vervolg de route langs de staalkabel en zie de brug hangen. Het waait hard op het plateau waar de brug begint, maar omdat ik me kan zekeren aan de staalkabel boven mijn hoofd, maak ik me over die wind geen zorgen. Voor me hangt de 120 meter lange brug, twee voeten breed, en met twee stalen

kabels aan weerszijden. Ik klik mezelf vast en stap op het instabiele rooster. Hum– misschien nog even niet naar beneden kijken. Terwijl ik de eerste meters oversteek, wint mijn nieuwsgierigheid het van mijn onzekerheid. Voorzichtig kijk ik de 160 meter diepe kloof in. Okee... Ik concentreer me weer op de overkant en stap door. Ik merk dat ik een geïmproviseerd en iets te vrolijk deuntje zing. Het doet me denken aan de kapseizende Titanic waar het orkest kranig bleef doorspelen om de angstige passagiers kalm te houden. Ach, waar heb ik het over? Het is maar een brug, duizenden zijn me al voorgegaan en ik ben gezekerd! Toch geef ik de koeienbel aan het einde van de oversteek een flinke dreun. Dingdong! Ik ben er.

Zelfkennis Aan de overkant bijt ik met een waanzinnig uitzicht in mijn meegebrachte boterhammen en maak me op voor het laatste stuk via ferrata. Het is nog wel even klimmen, maar op de top wacht ons weer een frisse wind, nieuw uitzicht en een lange wandeling naar beneden. Ik geniet! Ja, het is zwaar voor de bovenbenen, 1000 hoogtemeters dalen, maar in die twee uur heb ik ruim de tijd om na te denken over mijn klim van net. Wat gebeurde er nou? Was het angst? Frustratie? Laat ik het emotie noemen. Iets onbestendigs diep van binnen dat ik nog niet kende. Nu voel ik me goed. Ik heb weer wat over mezelf geleerd en dat neem ik

De via ferrata van Loen heeft geen ijzeren uitsteeksels of treedjes. Alleen een kabel.

mee naar mijn volgende bergtocht. En misschien wordt het tijd voor een NKBV C1-cursus. Om mijn basisvaardigheden weer eens bij te spijkeren en mijn zelfvertrouwen op te krikken. Nu eerst een sprong in het ijskoude fjord. Want over mijn zwemtechniek maak ik me geen enkele zorgen.

Wandelen en klauteren in Åndalsnes en Loen Route van de Romsdalseggen

De Romsdalseggen start op de parkeerplaats in Vengedal en gaat via een prachtige route over de bergrug weer terug naar zeeniveau, naar het centrum van Åndalsnes. Tijdens je wandeling krijg je een geweldig 360-gradenuitzicht. Wil je nog meer zien, dan ga je naar links zodra je boven bent en volg je de bergrug tot aan de Blånebba. Het waanzinnige uitzicht is het extra uur naar en van dit punt absoluut waard. De route vraagt enig uithoudingsvermogen en is niet geschikt voor mensen met hoogtevrees. Want het is steil en je kijkt ver de diepte in. Op sommige

stukjes geven kettingen wat meer zekerheid. Kijk voor meer informatie op Fjordnorway.com of op Visitnorway.com en zoek op Romsdalseggen.

Via ferrata in Loen

Achter hotel Alexandra in Loen (Nordfjord) wandel je via een pad in anderhalf uur steil omhoog van 170 meter naar 440 meter. De via ferrata start op 440 meter en gaat naar 880 meter. Vanaf daar wandel je naar de top van de Hoven (1010 meter). Op tweederde van de via ferrata hangt een brug van 120 meter lang over een 160 meter diep ravijn.

Loen Active verhuurt klettersteigmateriaal en verzorgt gegidste tochten voor beginners en gevorderden. Prijs: NOK 940 tot 4200 per persoon, inclusief gids en uitrusting. De prijs afhankelijk van het aantal personen in de groep. Kijk voor meer informatie op www.loenactive.no.

Reis & Vervoer

Vanaf Utrecht is het, inclusief boot, 1688 kilometer naar Åndelsnes. Naar Loen is het 1645 kilometer. Je kunt ook in twee uur van Amsterdam naar Ålesund vliegen. Vanaf Ålesund is het dan nog 120 kilometer naar Åndelsnes en 139 kilometer naar Loen.

HOOGTELIJN 3-2015 |

Luiers drogen Met een baby door Canada

in de wildernis De Canadese wildernis is geen plek voor baby’s. Berghutten kom je er niet tegen, beren wel. Maar de bergen roepen en het trekkingavontuur lonkt. En dus vertrekken we met onze elf maanden oude baby naar de Rocky Mountains, into the wild. Avontuur of waanzin?

“D

ie rugzak is niet te tillen!” roep ik, terwijl ik hem met moeite op mijn rug hijs. Het monster is meer dan twintig kilo en torent een eindje boven mijn hoofd uit. Het was de grootste die er te krijgen was: 90 liter, mannenformaat. Ons gepruts met afgemeten hoeveelheden melkpoeder voor het ontbijt, havervlokken en uitgetelde lucifers ten spijt verklaar ik onze poging om lichtgewicht op trekking te gaan definitief gestrand. De rugdrager die Daan draagt, is niet lichter: hij tilt de tent, het waterfilter, het eten voor vier dagen en niet het minste van alles: onze elf maanden oude baby Maurice. Alles bij elkaar zeulen we bijna 45 kilo mee.

Tijdig reserveren Maanden voor vertrek beginnen we met de voorbereidingen. We willen uitdagende tochten maken in afgelegen gebieden waar we nauwelijks mensen tegenkomen. De grootse Canadese

24 |

wildernis ervaren. Maar welke tochten kun je maken met een baby? Hoeveel uur per dag houdt Maurice het uit in de rugdrager? En voor hoeveel dagen kunnen we eten meenemen? Tillen we al onze bagage zelf of moeten we een deel door lastdieren laten vervoeren? Vragen waarop we niet meteen de antwoorden hebben. Voorop staat dat ons plan uitdagend voor ons en flexibel voor Maurice moet zijn. Dit avontuur vraagt daarom meer voorbereiding dan normaal. Met een baby moet je alles tot in de puntjes uitdenken. Om een idee van de gebieden en wandelroutes te krijgen, speuren we op internet, bestuderen topografische kaarten en verdiepen ons in trekkinggidsen. Willen we onze kans op een wildkampeerplek verzekeren, dan moeten we tijdig reserveren bij het Visitor Information Center van de betreffende parken, soms wel drie maanden van tevoren. Ik ben teleurgesteld als

HOOGTELIJN 3-2015 | TEKST RENATE KRANENBURG | FOTO’S DAAN EN RENATE KRANENBURG

Op Daans rug doet Maurice zijn middagdutje.

In het Mount Robson Provincial Park kijkt Maurice zijn ogen uit. Er is ook zo veel te zien door zijn zonnebril die eigenlijk nog te groot is voor zijn hoofdje: een vlinder die op papa’s schouder landt, ontelbaar veel bomen die voorbij glijden, bulderende watervallen en witte bergtoppen die glinsteren in het zonlicht. Elke keer als hij iets interessants ziet, wijst hij en roept hij: “Da, da!” Voor de derde keer in tien minuten trekt hij zijn zonnehoedje van zijn hoofd. Zijn andere favoriete bezigheid is slapen. Nu hij geen dutjes meer in zijn bedje kan doen, laat hij zich lekker in slaap schommelen op Daans rug. Bovendien kan hij de uren slaap die hij ’s nachts overslaat, overdag inhalen. Hij wel.

Slapeloze nachten ’s Nachts slaapt Maurice in zijn baby-donsslaapzak op een dubbelgevouwen matje tussen ons in. Voordat hij ’s avonds in een hoekje van de tent eindelijk in slaap valt, is de binnentent een boeiend speeldomein. ’s Nachts wordt hij meerdere keren gedesoriënteerd wakker en zet hij het op een brullen. We proberen hem te troosten, maar na een week vol slapeloze nachten zijn we bijna radeloos. Zo hadden we het ons niet voorgesteld. Bij mij slaat de twijfel toe. Hebben we hem niet te ver uit zijn comfortzone gehaald? Geniet hij wel, of doen we het alleen voor onszelf?

Eigen melkvoorraad

we een maand voor vertrek te horen krijgen dat een aantal wildkampeerplekken, met plaats voor niet meer dan een handvol tenten, vol zijn.

Rugdrager vol eten We starten bij Mount Robson, met 3954 meter de hoogste berg van de Canadese Rocky Mountains, en gaan op weg naar het turquoise Berg Lake aan de voet van de berg. Vier dagen in de natuur liggen voor ons. Maurice kan net over de rand van de rugdrager kijken; eigenlijk is die gemaakt voor grotere dreumesen. Onze keuze viel op de Deuter Kid Comfort III met zonnekap en regenhoes, omdat deze comfortabel leek en een compartiment heeft dat we kunnen volstouwen met eten voor maximaal vijf dagen. De tent binden we er aan de buitenkant omheen, en daarmee hebben we net genoeg capaciteit om al onze spullen zelf te dragen. Om Maurice te laten wennen in de drager, hebben we ‘geoefend’ in de Ardennen.

Het scheelt gewicht en ruimte in de rugzak om geen melkpoeder en flesjes mee te hoeven nemen. Mijn permanente melkvoorraad, altijd bij de hand en op de juiste temperatuur, komt nu goed van pas. Geen gedoe met flesjes opwarmen, want ik kan Maurice op elk moment voeden. Daarnaast eet hij voor het eerst met de pot mee. Eten is een groot woord, want de boontjes zien er anders uit dan wanneer ze gepureerd uit de keukenmachine komen. Gelukkig is er nog iets dat hij wel eet: havermoutpap, aangemaakt met biologische schapenmelkpoeder en appel. Lichtgewicht instant maaltijden kwamen bij ons de rugzak niet in, goed eten is onze prioriteit. De extra kilo’s groenten en granen op Daans rug hebben we ervoor over.

Klungelen met luiers Wat moet je met wegwerpluiers als je ze toch niet kunt weggooien? Uitwasbare luiers bieden uitkomst: het aanbod is overweldigend en na grondig onderzoek kies ik voor de snelst drogende luier met alleen een velletje biologisch afbreekbaar papier en dito billendoekjes, die we beide in het pittoilet kunnen achterlaten. We hebben maar vijf luiers bij ons en hopen het daarmee te redden.

HOOGTELIJN 3-2015 |

De twijfel slaat toe: geniet onze baby ook of doen we het alleen voor onszelf?

Dat betekent na elke vieze broek de luier zo snel mogelijk uitspoelen en maar duimen dat hij op tijd droog is voor het volgende gebruik. Klungelig spoelen we ze uit boven een hoop stenen, want het water uit de rivier mogen we alleen gebruiken om te drinken. We behangen onze rugzakken met de natte luiers, die overdag snel drogen in de zon.

Vier seizoenen In de Rockies, en zeker in Jasper National Park, kun je alle typen weer verwachten. Sneeuw in augustus is bijvoorbeeld heel gewoon. Terwijl we onszelf op een rantsoen van twee onderbroeken en een dunne jas zetten, hebben we de mobiele garderobe van Maurice uitgebreid tot een collectie voor vier seizoenen. ’s Ochtends vroeg is het fris en hijsen we hem in zijn donspak. Wanneer de zon hoog staat, draagt hij een warm hemdje, een fleecetrui en een maillot met een gevoerde broek erover en babysandalen aan zijn voeten. Hoewel wij laag na laag uitdoen tijdens het lopen, zit hij uren achter elkaar stil en koelt hij ongemerkt snel af. We pakken hem in met lamswollen wantjes, een muts en een sjaal. De sandalen wisselen we af met wollen babyboots. Die waren niet zo makkelijk te krijgen in de zomer. De zon brandt fel, dus smeren we Maurice goed in met zonnecrème factor 30. Al gauw blijkt dit niet genoeg voor zijn lichte huid en stappen we over naar de hoogste die er te vinden is, factor 60. ’s Nachts draagt hij een extra warme katoenen pyjama, met voetjes, en doen we een muts op zijn hoofd zodat hij het niet koud krijgt.

Into the wild In tegenstelling tot de Alpen, kom je in de Rockies nergens berghutten of bivaks tegen. Ook komen we onderweg maar weinig mensen tegen, op een dag zelfs helemaal niemand. Onze telefoon heeft al dagen geen bereik, we zijn volledig op onszelf aangewezen. Het geeft me een nog groter verantwoordelijkheidsgevoel. Er moet nu niets gebeuren, gaat het door me heen. Even vergeet ik dat we dankzij onze alpiene ervaring best weten wat we doen, maar toch. We hebben slechts een piepklein EHBO-tasje bij ons. Daarmee moeten we het in noodgevallen doen. Het flesje antibioticum en andere medicijnen hebben we achtergelaten in de auto. Een afweging tussen gewicht en noodzaak.

26 |

HOOGTELIJN 3-2015

Beren op de weg De Rockies vormen het leefgebied van tal van wilde dieren, zoals beren en elanden. We zijn in hun habitat en moeten die respecteren. Aan onze rugzak hangt een berenbel, die bij elke stap luid klingelt. We hebben ook een berenspray aan onze gordel hangen, voor noodgevallen. Het advies is om veel geluid te maken als we een beer zien. Door te klappen en te zingen kunnen beren ons vanaf een afstand horen en worden ze niet verrast. Toch kunnen we niet voorkomen dat we er totaal onverwacht een tegen het lijf lopen. Op minder dan vijf meter afstand springt een groot, zwart dier verschrikt weg in de bosjes. Het kan niet missen, het is een beer! De volgende dag zien we hem weer lopen, op het pad langs onze wildkampeerplek. Die middag, kilometers verderop langs het water, spotten we hem opnieuw. We steken snel een hangbrug over, duiken het bos in en hopen dat we de beer voor zijn. Maar nee. Opeens horen we geritsel in de struiken. Een zwarte kop steekt tussen de bladeren door. Ongeveer vijftig meter voor ons springt hij op het pad en loopt rustig verder naar beneden. Stapvoets volgen we hem, Daan voorop, met Maurice op zijn rug en de camera om zijn nek. Gespannen zing ik mijn stembanden schor. De hele weg naar beneden blijft de beer voor ons uitlopen. Af en toe neemt hij een ligpauze aan de kant van het pad. Dan neemt hij een doorsteek en zien we hem niet meer. Maurice vermaakt zich opperbest met stukjes hout, steentjes, zand en een houten bank waaraan hij leert lopen. Binnen een mum van tijd zien zijn handen zwart van de aarde. We hebben geen zeep bij ons en kunnen hem alleen maar wassen met het water uit de rivier. Dat is teveel gedoe en dus doen we het niet. De komende dagen gaat hij alleen maar zwarter worden. Het is een gegeven dat we moeten accepteren. Op de terugweg springen Daan en ik een ijskoud meer in. “Wil je ook?” vraag ik aan Maurice. Ik til hem op en dip zijn tenen in het koude water. Hij trekt zijn beentjes meteen omhoog. Onze held. Vies blijven dus, totdat we hem weer in een wasbak op een gewone camping kunnen zetten.

Doorzetten loont Dat de Canadese overheid zijn natuurgebieden streng beschermt, wordt ons steeds duidelijker. Voor elk nationaal park moet je een

Vader en zoon zorgen voor een late lunch aan het Berg Lake.

Een beer steekt zijn kop tussen de bladeren door.

toegangspas aanschaffen, er zijn quota op wildkampeerplekken en er bestaat ook een quotum voor wandelaars in bepaalde gebieden, zoals Lake O’Hara in Yoho Provincial Park, een absolute aanrader. Na drie keer tevergeefs te hebben geprobeerd een plekje in de bus te bemachtigen naar Lake O’Hara, besluiten we de elf kilometer lange busroute tot het meer te lopen. Daar begint de Alpine Circuit, een alpiene route die steil omhoog voert naar een pas en vanaf daar een omtrekkende beweging maakt om Lake O’Hara. Waar je ook loopt, overal is het uitzicht op de vallei en het turquoise Lake O’Hara waanzinnig. Tot onze verbazing krijgen we een paar

Luiers drogen aan de waslijn.

keer de vraag van andere wandelaars of ze een foto van ons mogen maken. “Jullie doen dit met een BABY! Zie je wel dat het kan!” Na drie weken in de Rockies slaapt Maurice eindelijk weer als een echte baby.

Wil je ook met kleine kinderen de bergen in, maar ben je onzeker over de mogelijkheden? De NKBV organiseert een workshop Bergwandelen met kinderen van 2-7 jaar. Kijk voor meer informatie op bergsportreizen.nl en klik op gezinsprogramma. Of bestel de brochure Van bengel tot berggeit via nkbvwebshop.nl.

Met een baby in de Canadese Rockies Beste periode

Juli en augustus zijn de beste maanden voor mooi weer, maar ook de drukste.

Reizen

Vliegen op Calgary of Vancouver, van daar kun je het best een auto huren.

Kaarten & Gidsen

• Don’t waste your time in the Canadian Rockies: the opinionated hiking guide, Kathy and Graig Copeland, hikingcamping.com, 2011 (zesde editie) • Banff, Jasper & Glacier National Parks, Oliver Berry and Brendan Sainsbury, Lonely Planet 2012

• Gem Trek Publishingseries: 1: Jasper & Maligne Lake, 1:100000 en 14: Lake O’Hara, 1:20000. • Van Mount Robson is geen goede topografische kaart te vinden. Dit is ook niet nodig; bij het Visitor Information Center krijg je een overzichtskaart van het gebied met de route.

Permits

• Parks Canada Discovery Pass: toegangsbewijs tot de nationale parken • Backcountry permit voor overnachten op wildkampeerplekken: Parks Canada Visitor Centers. Kijk op parkscanada.gc.ca.

HOOGTELIJN 3-2015 |

Post bezorgen in JĂ¤mtland Wandelen in het Scandinavisch Hoogland

Zweden? Dat is toch het land van de eindeloze bossen en meren? Valt daar ook iets te beleven voor bergliefhebbers? Jazeker! En je hoeft er niet eens helemaal voor naar het hoge noorden. Je vindt de uitlopers van het Scandinavisch Hoogland al op 500 kilometer ten zuiden van de poolcirkel.

28 |

HOOGTELIJN 3-2015 | TEKST MARIEKE VAN KESSEL | FOTOâ&#x20AC;&#x2122;S DIM VAN DEN HEUVEL

e weg van Särna naar Funäsdalen is al een avontuur op zich. De bijrijder vergaapt zich aan het desolate landschap waar we doorheen rijden, maar de bestuurder houdt beide handen om het stuur geklemd en de voet vlak boven het rempedaal. Voortdurend bedacht op overstekende rendieren en gaten in het wegdek. Als we op de plaats van bestemming aankomen, lijken fikse regenen onweersbuien de zomer te hebben verdreven. Bij het plaatselijke turistbyrå informeren we naar de vele activiteiten in Funäsfjällen. En het weerbericht. “Jullie hebben geluk,” zegt Emma, “het wordt vanaf morgen weer stralend zomerweer. Zon en vijfentwintig graden.” Ze wijst op een boekje met daarin beschrijvingen van de 32 mooiste wandeltochten in de omgeving, de zogenaamde Guldturer. Dat wordt nog lastig kiezen. Emma’s favoriet? Nummer 15, naar de top van de Anåfjället: “Een korte klim met een indrukwekkend uitzicht.”

Koffieleuten op z’n Zweeds Vandaag blijven de bergschoenen nog op de hotelkamer, want ondanks de voorspellingen komt de regen met bakken uit de lucht. We bezoeken het Härjedalens Fjällmuseum, dat een mooi openluchtgedeelte heeft in de vorm van het Fornminnespark – een verzameling oude houten gebouwen uit Härjedalen, bijeengebracht

in een parkje met uitzicht over het Funäsdalssjön. Een van die gebouwen is de Våffelstuga. Uitbaters Nina en Håkan serveren hier in juli en augustus heerlijke wafels met hjortronsylt (kruipbramenjam) en slagroom. Koffieleuten op z’n Zweeds; Nina schenkt gul en gratis bij. Ze blijkt näverlur te spelen, een natuurhoorn. Vroeger gebruikten boeren dit instrument om de koeien bijeen te drijven. Ook zou de hoorn boze geesten verjagen. Thor, de god van de donder, moet er duidelijk niets van hebben: het houdt op met onweren en er breekt zelfs een waterig zonnetje door.

Ontspannen in de bastu We overnachten in Ramundberget, iets ten noordwesten van Funäsdalen. De Fjällgården is een klassiek Scandinavisch fjällhotel, gebouwd in de jaren dertig van de vorige eeuw. Hout van buiten en binnen dus. Compleet met zwart-witfoto’s uit vervlogen tijden, een huiskamer met luie stoelen en open haard, en een bastu – Zweeds voor sauna – waarin wandelaars kunnen ontspannen. Terwijl de behulpzame ober in een Zweeds-Engels woordenboek bladert om ons precies te kunnen vertellen welke plaatselijke specialiteiten op het menu staan, smeden wij onze wandelplannen voor de komende dagen.

HOOGTELIJN 3-2015 |

De Pilgrimsleden, met zicht op de Helagsfjället.

In de beschutting van wat rotsen zetten we ons tentje op

Muskusos In het Myskoxcentrum in Tännäs leven zeven muskusossen. Met een bezoek aan dit centrum steun je deze oerdieren, die afstammen van een groepje dat veertig jaar geleden vanuit Noorwegen de grens overstak.

balans op: we hebben amper twee kilometer per uur afgelegd. Dat betekent dat we het fjällstation, onze geplande berghut aan de voet van het Helagsmassief, niet meer halen. En met deze drassigheid is het nog maar de vraag of we verderop kunnen kamperen.

Meer informatie op myskoxcentrum.se (wel in het Zweeds).

Net wanneer we ons afvragen of we niet beter rechtsomkeert maken, komen we een Zweeds stel tegen dat ‘even de honden uitlaat’. Ze vertellen ons dat het terrein ter hoogte van het Helagssjön droger wordt en wijzen op de kaart een paar plaatsen aan waar we onze tent kunnen opzetten. Dat is goed nieuws! Onderweg moeten we wel nog twee stroompjes doorwaden, waarvan het water niet diep is, maar wel ijskoud. En het stroomt bovendien behoorlijk snel. We hebben geen sandalen bij ons (dom!), dus zit er niets anders op dan er met schoenen en al doorheen te stappen, wat ons alsnog natte voeten oplevert. Net ten zuiden van de Helagsgletsjer stuiten we op een breed pad dat is gemarkeerd met rode kruizen: ’s winters een sneeuwscooterspoor, nu een wandelroute. Helags Fjällstation halen we inderdaad niet meer, maar bij een klein meertje in de beschutting van wat rotsen zetten we onze tent op en koken een eenvoudig potje. Het omringende landschap is indrukwekkend. Het is haast onmogelijk om niet in clichés te vervallen: het weidse uitzicht, de oorverdovende stilte en het gevoel even alleen op de wereld te zijn. Een kudde rendieren in de verte, het avondlicht, het felgroene landkaartmos op de rotsen: ons geploeter zijn we allang vergeten en ook onze voeten zijn weer droog en warm.

Natte voeten Ten noorden van Ramundberget ligt de Helagsfjället, met niet alleen de hoogste top ten zuiden van de poolcirkel (Helags, 1797 meter), maar ook de meest zuidelijk gelegen gletsjer van Zweden. De route Guldtur 29, Helags Pilgrimsleden voert onder het massief door en volgt een deel van een oude pelgrimsroute naar Trondheim. Het is een mooie tocht die je in twee of drie dagen kunt lopen. We pakken de rugzakken in en parkeren de auto in Ripan (Ljungdalen). Het grootste deel van de route ligt boven de boomgrens, maar de wandeling start in een berkenbos. We hebben amper tien stappen gezet of we horen een vreemd gesnuif achter een boom. Een eland! Het is een vrouwtje met haar kalf. We houden onze adem in en zetten een paar stappen achteruit, zodat moeder en kind zich ongestoord uit de hoeven kunnen maken. Ze verdwijnen weer in de bosjes en wij slaan rechtsaf, richting het Öjönmeer. Het pad voert deels over planken, die verraderlijk glad kunnen zijn. De ondergrond is zompig. Waterdichte schoenen zijn noodzakelijk en gamaschen zijn ook geen overbodige luxe. We ploeteren door het met rode en oranje stippen gemarkeerde pad, waar geen planken liggen. Aan de oever van het langgerekte Öjön maken we de

30 |

HOOGTELIJN 3-2015

Ansichtkaarten mee De volgende ochtend blijken we dichter bij Helags Fjällstation te zijn dan we dachten. Een mooi excuus voor een extra ontbijt: koffie met een kanelbulle. We willen eigenlijk de Helags bedwingen, maar de waard waarschuwt voor zwaar onweer dat

’s middags wordt verwacht. Een tegenvaller. Veiligheid voor alles, dus besluiten we om terug te lopen naar Kläppen. “Ah, als jullie naar het dal gaan...” De waard opent een houten kastje en haalt er wat papieren uit. “Willen jullie dan deze post meenemen en op het postkantoor afgeven?” Met een stapel ansichtkaarten in de rugzak gaan we op pad. Kwamen we gisteren slechts twee mensen tegen, vandaag zijn het er tientallen, waaronder het Zweedse stel dat ook nu weer hun honden uitlaat. “Lekker gekampeerd op de fjäll?”, vragen ze. We willen eigenlijk over de hooggelegen Torkilstöten (1043 meter) terug naar Ljungdalen, maar het onweer haalt ons eerder dan verwacht in. Terwijl het natuurgeweld losbarst, dalen we in gestrekte draf af naar het weelderige Kesuvallen. In våffelstuga Kesubon drinken we warme chocolademelk voordat we via de doorgaande weg en nog steeds in de stromende regen, in een uurtje teruglopen naar de auto.

Emma’s favoriet Vandaag schijnt de zon volop. We willen de Zweedse fjäll natuurlijk niet verlaten zonder ten minste één succesvolle beklimming, dus kiezen we voor Guldtur 15, Emma’s Anåfjället. Met een bescheiden hoogte van 1301 meter en een ‘normaalroute’ van 5 kilometer klinkt het misschien weinig spectaculair, maar Emma heeft de wandeling terecht aangemerkt als favoriet. Het eerste stuk voert door een nat en sprookjesachtig bos, waar centimeters lange baardmossen aan de takken bungelen. Zo’n honderd meter boven de boomgrens – met 960 meter de hoogste van Zweden – komen we bij het diepblauwe Ånnfjällstjärnen. Door een steil blokkenterrein is het nu nog maar tweehonderd meter naar de top. Emma heeft niets te veel beloofd, het uitzicht is inderdaad indruk-

Nat eserv t Rogen Over Guldtur 21 kom je door Rogen, een natuurreservaat precies op de grens van Zweden en Noorwegen. Het is een vrij ontoegankelijk gebied met bossen en kraakheldere meren. Je loopt over een aardrijkskundig fenomeen, de Rogenmorene, en vindt in de bossen gigantische bosbessen. Aan het einde van het pad ligt de knusse Rogenstugan waar je kunt overnachten. Zorg dus dat je slaapzakken bij je hebt als je deze route loopt.

wekkend. De fjäll, een lappendeken van vijftig tinten groen (bos), grijs (rots) en blauw (meertjes), strekt zich uit tot aan de horizon. We kijken tot over de grens met Noorwegen en zien ook het Helagsmassief, waar we gisteren en eergisteren liepen. Op onze laatste dag wandelen we over Guldtur 21 en nemen we in onze rugzak de bärplockare mee, een soort harkje met opvangbak. Na een zeer succesvolle pluk in het bos komen we met minstens twee kilo bosbessen terug op de camping. Onze Zweedse buurvrouw grinnikt als ze ons voor de tent in de weer ziet met het fruit, een pak geleisuiker en een pannetje. Maar het lukt: de zelfgemaakte blåbärssylt gaat mee naar Nederland. Een smakelijke herinnering aan dit bijzondere gebied.

Wandelen in Funäsdalen Wandelingen

In de omgeving van Funäsdalen kun je diverse dagen meerdaagse wandelingen maken. Bij de plaatselijke turistbyrå kun je een Engels- of Zweedstalig boekje kopen met daarin beknopte beschrijvingen van 32 wandelingen. In 2014 kostte het boekje 79 Zweedse kronen. Je hebt daarnaast ook een kaart nodig. De wandelingen zijn doorgaans prima gemarkeerd en gaan door goed begaanbaar, soms licht alpien terrein. Zorg voor waterdichte schoenen en gamaschen, en neem sandalen en stokken mee voor als je een stukje door het water moet.

Reis & vervoer

Het is 1700 kilometer van Utrecht naar Funäsdalen, inclusief veerboot. De afstand Oslo-Funäsdalen is 450 kilometer, Stockholm-Funäsdalen 550 kilometer. Een (huur)auto is onontbeerlijk; openbaar vervoer is er niet of nauwelijks. De dichtstbijzijnde luchthaven is die van Östersund, op ruim 200 kilometer.

Accommodatie

We verbleven ook een paar nachten op Funäsdalens Fjällcamping, net buiten Funäsdalen. Voor tentkampeerders is er een aardig veld in het hogergelegen gedeelte. Prima sanitair, schappelijke prijzen.

Kaarten & Gids

• Funäsfjällen Vandringsguide (via Turistbyrå, 79 SEK) • Z56 Helags Fjällkartan, 1:50.000 (Lantmateriet)

Kijk voor accommodaties op funasfjallen.se en klik op ‘Stay’. Wij logeerden twee nachten in Ramundberget Fjällgården, een sfeervol maar prijzig fjällhotel.

HOOGTELIJN 3-2015 |

Niet v r ‘HalbSchuh tourIsTen’ De Seven Summits van Saalbach

In het ochtendgrauw slaan we in een benzinestation snel een kop automatenkoffie naar binnen, voordat we naar boven scheuren. We hebben haast. Nu, bijna oktober, is er minder daglicht en we hebben een stevige tocht voor de boeg. Met Hans Eder, die de tocht heeft uitgezet, lopen we vandaag de Seven Summits van Saalbach. We hebben 24 kilometer voor de boeg, met 1750 meter stijgen en 2300 meter dalen. Het benzinestation was de laatste horeca tot het einde van de dag.

32 |

HOOGTELIJN 3-2015 | TEKST EN FOTO’S FRANK HUSSLAGE

e autorit brengt ons tot het startpunt op de Schattberg (2018 meter). Het is de bedoeling dat je jezelf hier, op elke top en op het eindpunt fotografeert en deze selfies doorstuurt naar je eigen topboek op de website van de Seven Summits. Over een pracht van een wolkenzee zien we alle zeven toppen en nog veel meer. Gids Hans Eder stelt het als volgt: “Deze tour gaat niet over de hoogste toppen, maar heeft wel het mooiste uitzicht op de hoge toppen om ons heen.” We kijken uit op de Noordelijke Kalkalpen: heel ver weg de graten boven Innsbruck, vlakbij de Loferer Steinberge en aan de oostelijke horizon de Dachstein. Het uitzicht naar het zuiden wordt nu nog versperd door de toppen die vandaag op ons wachten: Stemmerkogel (2123 meter), Hochkogel (2249 meter), Hochsaalbachkogel (2212 meter), Bärensteigkopf (2225 meter), Manlitzkogel (2247 meter), Mittagskogel (2092 meter) en als afsluiter Geißstein (2363 meter).

Opluchting De eerste kilometers is het aftasten: we weten niet van elkaar wat voor vlees we in de kuip hebben. Als bergwandelaar moet Hans een bikkel zijn: zijn dagelijkse werk is het bijhouden van de wandelpaden rondom Saalbach. Aan mijn maatje Rempe de eer om ons visitekaartje als wandelgezelschap af te geven, ik hobbel wat mee voor de foto’s. Met het inlopen van de achterstand die ik opliep, haal ik een stijgsnelheid van ruim 900 meter per uur. In Hans’ “Warum schwitzt du so?” bij aankomst op de top, klinkt toch ook wat opluchting door: vandaag hoeft hij zich om het tempo niet druk te maken.

Techniek Terwijl ik uithijg, verstuurt Rempe zijn tweede selfie naar het digitale topboek. Op deze top hebben we ook volledig vrij uitzicht op de Hohe Tauern. Een prachtig witbesneeuwde Kitzsteinhorn met daarachter de Grossglockner domineert het uitzicht, verder naar het westen pronkt de Grossvenediger in volle glorie en

HOOGTELIJN 3-2015 |

deze tocht begint respect af te dwingen uiteindelijk sluiten de Zillertaler Alpen het panorama af. Hans zei niets te veel toen hij eerder vertelde over ‘het mooiste uitzicht’. In de zomermaanden gidst Hans deze wandeling wekelijks voor de VVV van Saalbach. Al voor het begin van de tocht laat hij gemiddeld de helft van de deelnemers afvallen vertelt hij: “Die Seven Summits sind nicht geeignet für Halbschuhtouristen.” Gedrieën blijken we echter prima eenzelfde stevig tempo vol te houden: door zijn betere techniek is Hans sneller in de afdalingen, met het stijgen blijken wij een betere conditie te hebben. De route van de Seven Summits is gemarkeerd met een Romeinse VII.

De Hochsaalbachkogel heeft de naam de moeilijkste van deze wandeling te zijn. Technisch is het nog steeds eenvoudig wandelen,

je moet alleen niet vallen: dat doe je hier maar één keer. Daarom is er een staalkabel aangebracht. Mensen die deze kabel nodig hebben, kunnen ook simpel twintig meter lager onder de top door lopen, door rechttoe rechtaan gras- en puinterrein. Dat geldt voor het grootste deel van deze wandeling: de tocht kent tot op de top van de Geißstein geen echt moeilijk of valgevaarlijk terrein en waar dat wel zo is, zijn er veilige varianten.

Handdruk De trendy naam van deze wandeling doet erg denken aan managers in maatpak en fout marketingvolk. Naarmate de dag vordert, neemt ons wat lacherige houding ten opzichte van dit marketingconcept toch af. Hoewel wij beiden al meerdere van de echte Seven Summits op zak hebben, begint deze tocht respect af te dwingen. Vanuit de Murauer Scharte is het in één lijn vierhonderd meter omhoog naar de Geißstein. Ik kan me voorstellen dat minder fitte wandelaars met dit vooruitzicht de tocht hier afbreken: doe hen maar Six Summits en een sixpack koele Radlers in het dal. Wij zijn lekker op dreef en de hoogtemeters verdwijnen rap onder onze zolen: van gras wordt het even leuk klauterterrein en de laatste honderd meter gaan over een brede graat. Overal om ons heen een eindeloze, nagenoeg onbewoonde bergwereld met af en toe een almhut. Rempe is sinds kort International Mountain Leader en hij watertandt bij de gedachte aan eindeloze sneeuwschoentochten die je hier ’s winters kunt maken. Om iets na drieën wordt de selfie van de top van de Geißstein geüpload. Het laatste stuk was stevig stijgen, dus komt Hans pas na ons op de top. We hebben de zevende Summit in onze zak, dus bedanken we hem met een ferme handdruk en een grote grijns voor het gidsen van deze prachtige dag. Daarmee maken we een foutje. Een marmot, vet volgevreten voor de winterslaap.

34 |

HOOGTELIJN 3-2015

saalbachs Seven summits De wandeling

Meertje met de Grossvenediger op de achtergrond.

Terreinkennis Wat we nog niet weten, is dat het venijnigste stuk van de dag nog komt. Oké, we weten dat we goed duizend meter moeten afdalen voordat we bij het terras van de Lindlingalm zijn, dus dat wordt een stevige afsluiter. We hebben ons echter verkeken op het terrein. Na een stukje simpel afdalen over het zojuist beklommen pad, buigen we af naar het noorden en duiken de noordhelling van de Geißstein in. Rempe en ik hebben samen meer dan een halve eeuw ervaring in alle soorten alpien terrein, maar van de eerste kilometer van deze afdaling worden we bepaald niet vrolijk. Ja, het spoor is met rood-witte strepen gemarkeerd, dus het is een wandelpad. Maar er zitten de nodige stukken bij waar we al onze aandacht en concentratie nodig hebben om niet in het diepe dal weg te schuiven. Op deze lage hoogte vinden we zelden mooie, kale rotsblokken waar we ons altijd wel redden, maar vooral gladde modderige paadjes van soms nog geen voetstap breed. We moeten er niet aan denken dat hier minder ervaren wandelaars doorheen moeten, die aan het einde van deze dag moe en dorstig zijn. Voor hen zou het beter zijn van de top helemaal terug te gaan naar de Murauer Scharte en vanaf daar via een simpel pad naar het dal terug te keren.

De beschreven wandeling is, gemeten vanaf Schattberg Ost tot aan Lindlingalm, 24 kilometer lang met daarbij 1750 meter stijgen en 2300 meter dalen. Je volgt in grote lijnen goede paden en als je een topgraatje wat smal mocht vinden, zijn er altijd alternatieven onderlangs. In de laatste afdaling vanaf de Geißstein zitten een paar niet te vermijden valgevaarlijke stukjes. Wie wil, kan vanaf de top ook teruglopen naar de Murnauer Scharte en vanaf daar, over weliswaar minder mooie paden, afdalen naar het Glemmtal. Zowel het dalstation van de kabelbaan als Lindlingalm hebben een goede verbinding met openbaar vervoer. In de zomermaanden gaat er een extra vroege rit met de kabelbaan Schattberg Express voor wandelaars. Er is onderweg geen horeca. Bij kans op onweer is de wandeling af te raden: er zijn maar weinig mogelijkheden om tijdens de route af te dalen. Er is een noodhutje net oostelijk van de Hochsaalbachkogel. In de zomermaanden wordt de wandeling op woensdag gegidst vanuit de VVV.

Het gebied

Saalbach is vooral bekend als wintersportdorp, maar heeft ’s zomers bergwandelaars en mountainbikers ook het nodige te bieden. Alpinisten

en sportklimmers kunnen een half uur met de auto naar het noorden hun hart ophalen in de Leoganger Steinberge, terwijl op dezelfde afstand naar het zuiden het Pinzgau ligt, met bekende plaatsen als Zell am See, Mittersil en Kaprun. Voor rotsklimmers met weinig tijd is het klimgebied rondom het Riemanhaus bij het Steineres Meer interessant: een lange aanloop, maar erg veel leuks te klimmen. Onderdak in het Glemmtal is geen enkel probleem: rondom Saalbach-Hinterglemm is het dal een aaneenschakeling van hotels en appartementen, terwijl er in Viehofen ook een (winter)camping is.

Bereikbaarheid

Saalbach ligt op 970 autokilometers vanaf Utrecht. Met openbaar vervoer gaat de trein tot aan Zell am See, waarna de reis met de bus verder gaat tot in Saalbach.

Detailinformatie

• Alpenvereinskarte Kitzbüheler Alpen Ost, 1:50.000, nr 34/2, ISBN-13: 9783928777476 • Wanderkarte Saalbach-Hinterglemm 1:25.000. (Deze gratis wandelkaart van de VVV Saalbach is veel overzichtelijker dan de genoemde Alpenvereinskarte.) Kijk voor meer informatie op sevensummits.saalbach.com.

Hoogtemeter na hoogtemeter veranderen de bleke, steppeachtige grashellingen in gedrongen struiken en uiteindelijk loofbomen in prachtige herfsttooi. Het lage zonlicht zet de najaarskleuren van de laatste helling volledig in brand. Het pad verandert mee en eindigt de laatste honderd meter in een asfaltweg. Bij het terras gaat de laatste selfie het web op. De serveerster die ons bedient herkent Hans, maar snapt niet waar we vandaan komen. “Woher kommst du denn?”, vraagt ze. Op zijn antwoord dat we van de Seven Summits komen, verandert er iets in haar houding. Geen idee waarom. Even later, als we gedrieën met onze Radlers vrolijk klinken op een mooie wandeldag, horen we dat vandaag het lokale record twee uur scherper is gezet.

HOOGTELIJN 3-2015 |

medisch ^^^ medisch ^^^ medisch ^^^ medisch ^^^ medisch sche de Medi geschreven door mail Deze rubriek isde NKBV. Vragen? Stuur een Commissie van kbv.nl of kijk op nkbv.nl/ naar medisch@n onder het kopje Medisch. kenniscentrum

Om de kriebels van te krijgen

BITENDE B sTES Je hebt ze in allerlei soorten en maten: beestjes. Van onschuldige kriebels, tot gevaarlijke sluipmoordenaars. Leer ze herkennen, weet wat te doen als je gebeten wordt en het belangrijkst, neem de juiste voorzorgsmaatregelen. We beperken ons nu tot twee soorten die je ook tijdens je wandelingen in Nederland kunt tegenkomen: de mug en de teek.

n Nederland kennen we de steekmug als een verstoorder van onze nachtrust en de veroorzaker van jeukende bulten. In andere gebieden kan de beet van dit beestje gevaarlijke ziekten veroorzaken, waaronder gele koorts, malaria en dengue (knokkelkoorts). Controleer daarom voordat je op reis gaat altijd welke ziekten voorkomen in het gebied waar je naartoe gaat. Het is belangrijk dat je de juiste vaccinaties hebt en waar nodig anti-malariapillen slikt. Probeer tijdens je reis te voorkomen dat je wordt gestoken: draag lange kleding, slaap onder een klamboe en gebruik Deet.

Midges en knutjes In Schotland en Scandinavië komt een specifiek soort muggen voor, de midges

36 |

of knutjes. Deze piepkleine beestjes zijn vooral actief tijdens vochtige, warme periodes en trekken zich over het algemeen weinig aan van anti-insecten sprays. Tip: neem Skin So Soft van Avon mee. Deze spray houdt de midges op afstand en zorgt ook nog eens voor een zijdezachte huid.

Ziekteverwekkers via teken Teken kunnen verschillende ziekteverwekkers bij zich dragen. Een van de bekendste is de bacterie Borrelia burgdorferi, die de ziekte van Lyme kan veroorzaken. Als de teek binnen 24 uur wordt verwijderd, is de kans op de ziekte van Lyme erg klein. Controleer jezelf en elkaar daarom goed als je in de natuur hebt rondgelopen. Gebruik een pincet om de teek te verwijderen

en geen andere middelen zoals alcohol. Om de teek te verwijderen, pak je de teek zo dicht mogelijk op je huid vast en trek je het beestje er in een rechte beweging langzaam uit. Was vervolgens de plek waar je bent gebeten met zeep en water. Het is verstandig om in de periode na het verwijderen van de teek goed te controleren of er geen lokale huidinfectie ontstaat op de plek van de beet (een ringvormige, rode uitslag) en of je klachten krijgt die passen bij de ziekte van Lyme. Als de teek langer dan 24 uur op je huid heeft gezeten, is het verstandig om met de huisarts te overleggen. Kijk op rivm.nl voor meer informatie over muggen- en tekenbeten.

HOOGTELIJN 3-2015 | TEKST MARIEKE VAN VESSEM | ILLUSTRATIE TOON HEZEMANS

Thunderbolts and lightning Veel mensen kennen ze: kolkende onweersbuien die je snel ziet naderen. Hoe voorkom je dat je in de bergen plotseling door onweer wordt overvallen en wat moet je doen als je toch in een bui terecht komt? Vijf tips.

Ken het w rbericht

Kijk n r je route Kijk voor je op pad gaat op de kaart en in de routebeschrijving. Kun je de tocht inkorten om een voorspelde onweersbui voor te zijn? Kun je onderweg ergens schuilen of snel afdalen als je toch door een bui wordt overvallen? Pas als het nodig is je route aan. Een lange graatoverschrijding zonder goede ontsnappingsmogelijkheid is niet de beste keus voor een dag waarop onweer wordt verwacht. Kijk onderweg regelmatig om je heen. Is er bebouwing waar je snel naartoe kunt? Zijn er plaatsen waar je kunt afdalen of abseilen? Blijft de route begaanbaar bij slecht weer? Grashellingen of rotsplaten kunnen gevaarlijk glad worden als het begint te regenen of sneeuwen.

D l af of zoek beschu ing

Een onweersbui komt nooit zomaar uit de lucht vallen – figuurlijk dan. Zorg dat je voor vertrek het weerbericht kent en dat je je goed voorbereidt op de weersverwachting. Onweersbuien komen in twee hoofdsoorten: een frontonweer, veroorzaakt door een overtrekkend koufront, en warmteonweer, veroorzaakt door opstijgende warme lucht op zonnige zomerdagen. Is er een onweersfront aangekondigd, dan komt er ook echt een onweersfront. Altijd. Honderd procent zeker.

Houd de lucht in de gaten Vaak kun je een onweersbui zien aankomen. Een handige vuistregel is: snelle veranderingen aan de hemel vereisen snel handelen. Een warmteonweer begint met gewone stapelwolkjes die veranderen in zogeheten Cumulus congestus – stapelwolken die hoger zijn dan breed – die opbouwen tot Cumulonimbus, hoge onweerswolken met vaak aan de bovenkant een aambeeld of paddenstoelvorm. Als je om je heen Cumulus congestus snel ziet opbouwen, wordt het tijd om na te denken over inkorten, omkeren of schuilen. Een Cumulonimbus is hoe dan ook slecht nieuws. Bij een naderend koufront zie je soms Cumulonimbus-wolken ontstaan, maar vaker zijn de wolken zelf niet te zien door bewolking in alle lagen van de atmosfeer die bij het koufront horen.

Als er onweer komt opzetten, is afdalen veruit de allerbeste optie. Als dit niet lukt, zoek dan een goede schuilplaats. Als er minder dan tien seconden tussen bliksem en donder zit, is er acuut gevaar van blikseminslag. Vind je nergens een overdekte schuilplaats, zoek dan in elk geval beschutting. De beste plek is in zo’n geval in de luwte van een rotswand. Trek een denkbeeldige lijn van 45 graden van de top naar de grond en zorg dat je daar binnen blijft. Houd wel minstens een meter, liefst iets meer, afstand van de rots in verband met het gevaar van overslag en bliksem die inslaat op de wand en daarna via de wand op jou. Houd ook rekening met steenslag veroorzaakt door blikseminslag of hevige regen. In geëxponeerd terrein moet je altijd gezekerd blijven, omdat nabije blikseminslagen soms tot schokgolven leiden. Leg metalen voorwerpen (pickel, stijgijzers) ver weg en ga op je rugzak zitten of zak door je knieën met je benen dicht bij elkaar.

G n paniek Directe blikseminslagen komen relatief weinig voor. De meeste ongelukken gebeuren door bijkomende verschijnselen, zoals onderkoeling, uitglijden, steenslag of verdwalen. Het is dus belangrijk dat je niet in paniek raakt, maar rustig blijft nadenken en een verstandig besluit neemt. Uiteindelijk is het beste beslissingsmoment de avond en ochtend voor vertrek. Is er onweer voorspeld? Pas je route dan aan of ga niet. Als je bij de eerste bliksemflits nog moet verzinnen wat je gaat doen, heb je waarschijnlijk te lang gewacht. Meer lezen over onweer in de bergen? Meteoroloog en NKBV-lid Nander Wever schreef een uitgebreid artikel over onweer in de bergen. Kijk op nkbv.nl/kenniscentrum en zoek op onweer. Wil je zelf aan de slag en leren hoe je weerpatronen herkent en weerkaarten interpreteert? Volg dan de workshop Weerkunde in de bergen. Kijk op bergsportreizen.nl en klik op workshops.

TEKST ERNST ARBOUW | FOTO NANDER WEVER | HOOGTELIJN 3-2015 |

CHAMONIX / FRANCE FREDRIk ClEMENT

EXPLORE THE TRAIL BEYOND W I T H T H E F R E E D O M O F L I G H T W E I G H T, B R E AT H A B L E G E A R T H AT TA K E S YO U F U RT H E R .

D I S C O V E R M O R E AT T H E N O R T H FA C E . C O M

Een geboren alpinist In het lichaam van een Nederlander

Martijn Seuren (32) werd als eerste Nederlander toegelaten tot de Zwitserse berggidsenopleiding. Een jongensdroom kwam uit, tot hij bij het ski-examen zijn kruisbanden scheurde. Tegenwoordig werkt hij als hoofd van de expeditieafdeling van een grote bergsportwinkel in Bern. Sinds het najaar van 2014 is hij aangesloten bij de Expeditie Academie van de NKBV.

oet Martijn Seuren wel eens iets anders dan bergbeklimmen? “Ja hoor”, zegt hij zonder een spoor van ironie. “Sportklimmen, toerskiën.” Seuren (32) leeft voor de bergen. Alleen voor de bergen. Hij is een alpinist die per ongeluk is geboren in het lichaam van een Nederlander. Door de week werkt hij als hoofd van het expeditiecentrum van bergsportzaak Bächli in Bern, in het weekend is hij als de omstandigheden het ook maar een beetje toelaten, op pad. Ruim duizend tochten staan inmiddels op zijn naam en als hij deze zomer de Grandes Jorasses beklimt (“In juni of juli waarschijnlijk”) is hij de eerste Nederlander die op alle vierduizenders van de Alpen heeft gestaan.

In de perenboom “Ik hoor vaak dat mensen voor het eerst in de bergen kwamen met hun ouders. Mijn ouders hebben hoogtevrees en ze blijven het liefst dicht bij huis”, zegt Seuren. Hij leerde zichzelf als twaalfjarige klimmen in de perenboom in de achtertuin, met een instructieboek dat hij met zijn zakgeld bij elkaar spaarde en een

40 |

stuk touw uit de bouwmarkt. “Ik was op de Megafestatie, een groot festival voor scholieren in de Jaarbeurs. Daar was een abseildemonstratie van het leger. Dat interesseerde me wel.” Seuren keek bij de Landmacht de kunst af en ging vervolgens aan de slag in de tuin. “Abseilen, Flaschenzug, knopen leggen, standplaatsen bouwen.” Hij grijnst: “De prusikknoop heb ik zelf bedacht. Ik kwam er pas later achter dat ’ie al bestond.” “Het klinkt stom, maar ik heb nog steeds profijt van wat ik toen heb geleerd. In 2003 ging ik bij de Allalinhorn vol in een gletsjerspleet. Op dat moment wist ik precies wat ik moest doen met al die touwtjes en karabiners. Ik klom er zonder verder na te denken weer uit. Met handigheid en snelheid.” Hij vat het begin van zijn bergsportcarrière kort samen: bomen, touwtechnieken, klimhal, Ardennen en in 2000 voor het eerst een wintertocht. “In de Jura, met dikke slaapzakken. Een jaar later kwam ik pas voor het eerst echt in de Alpen. Ik ben ook nooit op cursus geweest. Alles wat ik nu weet, heb ik mezelf geleerd.”

HOOGTELIJN 3-2015 | TEKST ERNST ARBOUW | FOTO’S LAURENS AAIJ

“Terwijl ik bij het dode lichaam zat te wachten, ging zijn telefoon” HOOGTELIJN 3-2015 |

Wie is… Martijn Seuren Martijn Seuren (1983) begon op zijn twaalfde met bergsport, in de perenboom in zijn achtertuin. Met ruim duizend tochten op zijn naam, waaronder op één na alle vierduizenders van de Alpen, is hij inmiddels een van de actiefste klimmers van Nederland. In 2009 werd hij als eerste Nederlander toegelaten tot de Zwitserse berggidsenopleiding. Twee jaar later vestigde hij zich definitief in Zwitserland. 1995 Begin klimcarrière, sportklimmen (Ardennen) 2000 Eerste wintertocht: op sneeuwschoenen door de Zwitserse Jura 2001 2004 2005 2006 2009 2010

Eerste alpiene tochten: Weissmies en Nadelhorn Lange zomer in de Alpen, 21 vierduizenders Dertigste vierduizender: Obergabelhorn Eerste skitoer, Écrins Frankrijk Toelating Zwitserse gidsenopleiding Start gidsenopleiding (twee weken later scheurde hij zijn kruisband volledig af, één dag voor het examen)

2011 2012

Verhuizing naar Engelberg, later Bern Beklimming Peuterey Integrale (Mont Blanc) en Diablegraat (Mont Blanc du Tacul)

2012 2014 2014

Aangenomen bij Bächli Bergsport in Bern Duizendste bergtocht Alle 48 vierduizenders van Zwitserland compleet (“De laatste was een solobeklimming van de Lauteraarhorn”)

Seuren wordt sinds dit voorjaar gesponsord door Arc’teryx. Je kunt hem volgen op martijnseuren.nl.

Berggids Ergens in zijn jaren als jonge achtertuinklimmer besloot Seuren dat hij berggids wilde worden. Om te leren skiën, een van de toelatingseisen voor de gidsenopleiding, vertrok hij tien jaar geleden richting Alpen. “Vanaf dat moment zat ik dertig weken per jaar in de bergen. In Nederland kon ik mijn ei niet goed kwijt, in de Alpen voelde ik me een stuk gelukkiger. Ik heb vijf seizoenen als skileraar gewerkt, maar op een bepaald moment begon het toch te wringen. Dertig weken per jaar betekent dat je niet in Nederland woont, maar ook niet hier. Je kunt hier niet op zoek naar vaste woon-

42 |

HOOGTELIJN 3-2015

ruimte, maar het heeft ook geen zin om in Nederland iets te huren.” In 2009 deed hij het toelatingsexamen voor de Zwitserse gidsenopleiding. En hij werd toegelaten. Het was een jongensdroom die uitkwam, maar ook een bittere teleurstelling. “In 2010 verprutste ik mijn knie bij een of andere stomme oefening tijdens het examen. We moesten met een zware rugzak op korte bochtjes door het terrein skiën, met open schoenen. Het idee is dat je op die manier goed je middelpunt vindt, je balans. Maar goed, ik was achter een van de opleiders aan geskied en hij stopte ineens. Daardoor moest ik een noodstop maken. Daarbij ben ik gevallen en heb ik mijn kruisband gescheurd.” Seuren maakte het examen af, onder de pijnstillers. “Ik heb het op drietiende punt niet gehaald. Iedereen wist dat ik geblesseerd was en dat ik niet vol gas kon geven, maar dit is Zwitserland. Hier zeggen ze: ‘Nee Martijn, kom volgend jaar maar terug.’ En dan kun je dat volgende jaar opnieuw vierduizend euro betalen voor je opleiding.” “Ik heb een vreselijk jaar gehad. De huisarts zei in eerste instantie dat er niks aan de hand was, dus ben ik gewoon gaan klimmen. Daarbij ben ik drie keer vol door m’n knie gegaan, in terrein waarin je dat echt niet wilt, op de Zinalrothorn, boven de 4000 meter. Na een afdaling van 3000 meter met een rotte knie ben ik nog maar eens naar de dokter gegaan. Opnieuw zei hij: ‘Niks aan de hand.’ Uiteindelijk kwam ik bij een specialist terecht en die zag in één keer dat ik mijn kruisbanden had gescheurd.” Na twaalf maanden gedwongen stilzitten, was Seuren zijn motivatie voor de gidsenopleiding kwijt. Hij schreef zich nog wel een keer in, maar toen hij opnieuw op een kleinigheid een examen niet haalde, gaf hij er de brui aan. “Ik kon mezelf absoluut niet meer motiveren. Ik hoef ook niet meer zo nodig berggids te zijn.”

Beslissing durven nemen Seuren verhuisde naar Engelberg, en later naar Bern, zocht werk bij een bergsportwinkel en ging verder waar hij gebleven was, bij het maken van mooie alpiene tochten, vooral op vierduizenders. Hij vertelt dat hij in de winkel en in de klimscene in Bern regelmatig jongens spreekt die hij nog

kent uit de opleiding. “Er was een examen waarbij ze met stijgvellen onder de ski’s naar boven moesten lopen. Dat parcours was zo extreem steil dat iedereen terugroetsjte, ondanks die vellen. Dan zeggen ze bij de opleiding dus niet: ‘Oh, we hebben het te steil gemaakt. In dit soort terrein loop je niet met je klanten.’ Ze hebben gewoon iedereen laten zakken. Kom volgend jaar maar terug, en betaal dan maar weer vierduizend euro. Of vorig jaar hadden we een hele slechte zomer. Ik snap dat de opleiding dan gewoon doorgaat, maar iedereen heeft dus zijn tenen bevroren. Allemaal, inclusief opleiders. Ik vind dat je als gids een beslissing moet durven nemen. Dat betekent dat je teruggaat als je kans loopt op bevriezingen. Het is onzin om in de zomer op de Weisshorn je voeten te laten bevriezen. Maar nee hoor: het is de gidsenopleiding, we gaan

“Dit is Bern. Iederéén heeft hier drie, vier keer de Eigerwand beklommen” gewoon door. Alle jongens hadden zwarte tenen. Als je op zo’n moment besluit terug te gaan, dan laten ze je doodleuk zakken. En kom volgend jaar maar weer terug.” Seuren vertelt hoe hij tijdens zijn opleiding met een groep onderweg was voor de lawinecursus, bij dichte mist en met lawinegevaar 4. “Een jongen uit onze groep kreeg de leiding, waarop hij zei dat hij onder dat soort omstandigheden nooit met klanten op pad zou gaan. Als je bij lawinegevaar 4 de hellingen niet kunt zien, en dus de steilheid niet kunt inschatten, is het levensgevaarlijk. Wat gebeurt er? Hij trapt tijdens de tocht een lawine los en wordt ter plekke naar huis gestuurd.”

Grand beau In Nederland werkte Seuren bij een grote buitensportketen (“Regenjassen en afritsbroeken”, zegt hij zelf), daardoor was het

een voor de hand liggende stap om in Zwitserland ook op zoek te gaan naar een baan als verkoper. Tijdens zijn sollicitatie bij Bächli Bergsport in Bern werd hij al gevraagd om een klant te helpen met spullen voor een ski-afdaling van een achtduizender. Inmiddels is hij bij Bächli, een keten met winkels in heel Zwitserland, hoofd van het expeditiecentrum. “Warme schoenen, donspakken, warme jassen, broeken, alles. Ik help dagelijks mensen die naar achtduizenders gaan, of naar Denali. Zevenduizenders, zesduizenders. Wij zijn de enige winkel in Zwitserland waar je een fatsoenlijke uitrusting kunt kopen. In Nederland bestaat zoiets als dit al helemaal niet. Daar was ik de enige in de winkel die wel eens klom. Hier ben ik de enige die niet minimaal vijf keer op de Eiger Noordwand is geweest.” De verklaring is simpel: “Dit is Bern. Iederéén heeft hier

drie, vier keer de Eigerwand beklommen. Sommige mensen in het klimwereldje beklommen hem wel veertig keer.” Seuren vertelt dat hij ’s ochtends op de fiets naar zijn werk recht tegen de Eiger Noordwand aankijkt. Als het mooi weer is, kan hij zien hoe de condities zijn. “Hoe ligt de wand erbij? Hoeveel sneeuw ligt er in de route? Ik word elke dag begroet door de Eiger. En als ik hier achter het huis de snelweg oprijd, kijk ik recht tegen de Lauteraarhorn aan. Dat was een tijd lang de laatste vierduizender in Zwitserland die ik moest beklimmen. Elke dag, iedere keer als ik die zag, dacht ik: Martijn, kom op, die moet je nog hebben. Op een dag als vandaag, grand beau weer, denk ik wel

HOOGTELIJN 3-2015 |

LA SPORTIVA ® is a trademark of the shoe manufacturing company “La Sportiva S.p.A” located in Italy (TN)

SURROUND EFFECT Core, Synthesis and Primer are the La Sportiva models dedicated to mountain enthusiasts looking for safety, speed and comfort. They adopt the innovative GORE-TEX® SURROUND technology that embraces the whole shoe and guarantees waterproof shoes and 360° breathability. Surround effect, total comfort.

Core GTX® Surround

Synthesis GTX® Surround

Durably waterproof Highly breathable all around

Primer GTX® Surround

www.lasportiva.com • Become a La Sportiva fan @lasportivatwitt

info@hanwag.nl | www.hanwag.nl

“De prusikknoop heb ik zelf bedacht. Ik kwam er pas later achter dat ’ie al bestond” even: verdorie, waarom ga ik naar mijn werk en niet naar de Eiger? Er moeten drie lampjes op groen staan: de condities moeten goed zijn, ik moet vrij zijn en mijn tochtgenoot moet kunnen.” Seuren vertelt hoe in het najaar van 2014 de klassieke noordwanden ineens allemaal in conditie waren tijdens een stabiele mooi-weerperiode. “Ik dacht: Martijn, je gaat nu die grote noordwanden oprossen. Ik had een afspraak om de Matterhorn Noordwand te doen, maar mijn klimmaatje belde af omdat hij last had van zijn rug.” Zo raakte Seuren min of meer toevallig verzeild in de NKBV Expeditie Academie, een initiatief van de NKBV om jonge, talentvolle klimmers klaar te stomen voor tochten in het hooggebergte. “Twee dagen grand beau. Supercondities! Ik wist dat Martijn Schell onderweg was met de Expeditie Academie, dus heb ik hem gebeld om te vragen of ik een paar dagen met ze mee kon.”

Expeditie Academie Het team klom de Vivagel op de Grande Rocheuse (4102 meter) in het Mont Blancmassief. (“Ook een condoommerk, trouwens, Vivagel.”) Het beviel zo goed, dat Seuren na afloop werd gevraagd zich bij de Expeditie Academie aan te sluiten. “Ik zie het als een nieuwe stap in mijn klimcarrière. Ik blijf lekker elk weekend

klimmen in de Alpen – daarvoor woon ik tenslotte in Zwitserland – en één keer per jaar doe ik er een grote berg bij. Uiteindelijk wil ik een mooie achtduizender op. De Makalu als het even kan. Ik denk dat ik een stuk of vijf, zes expedities nodig heb om de nodige ervaring op te bouwen.” Waarom per se de Makalu? “Heel eenvoudig: het is een mooie berg. Ik wil heel graag een keer naar een achtduizender, maar ik wil beslist niet naar Mount Everest. Veel te druk en er lopen allerlei commerciële lui die er eigenlijk niks te zoeken hebben met hun zuurstofflessen. De Makalu is relatief rustig, hij heeft een mooie piramidevorm.” Dan vertelt Seuren dat hij eigenlijk nog een doel heeft: een achtduizender afskiën. “De Cho Oyu of de Shishapangma. Maar voor ik dat doe, wil ik eerst een gewone expeditie doen, voor de hoogte-ervaring.”

Restrisico In de ruim duizend tochten die hij de afgelopen vijftien jaar maakte, is Seuren drie keer op het nippertje aan een ongeluk ontsnapt. Hij relativeert het weg: “Drie keer in duizend tochten, dat is drie promille.” Hij vertelt hoe hij één keer, op de Piz Bernina, het lichaam van een omgekomen klimmer vond. “Ik was in mijn eentje onderweg naar de Biancograat, vanuit het dal. Op een bepaald moment stopte ik even om iets uit mijn rugzak te pakken. Ik keek om

me heen en zag ineens twee oranje schoenen liggen. Ik dacht: hier klopt iets niet. Ik ben erheen gegaan en zag hem liggen. Nek gebroken.” Omdat er ergens anders nog iemand zou kunnen liggen, ging Seuren op zoek, maar zag geen tweede klimmer. “Daarna heb ik de bergredding gebeld. En terwijl ik bij het lichaam zat te wachten op de bergredding, ging zijn telefoon. Wat doe je dan? Stel dat het zijn vrouw is die belt.” “Zolang het niet persoonlijk is, kan ik er goed mee omgaan: heeft hij nog een pols? Nee. Ligt er ergens nog iemand anders? Nee. Bergredding bellen, foto’s maken van de ongevalsplek… En daarna? Daarna ben ik verder geklommen.” Dat klinkt als iemand die mentaal heel sterk is, of als iemand die een beetje simpel is. Hij grinnikt: “Ik ben heel simpel.” En dan, na een tijdje: “Drie bijna-ongelukken op duizend toeren is maar drie promille, maar ik heb al van alles meegemaakt. Lawines, gletsjerspleten, onweer en steenslag. Ik kom veel in de bergen, dan is het restrisico gewoon heel groot. Eigenlijk ga ik ervan uit dat ik in de bergen om het leven kom. Ik hoop het natuurlijk niet. Ik wil heel oud worden en als het even kan, wil ik tot op hoge leeftijd blijven klimmen. Maar als het toch gebeurt, dan heb ik in elk geval mijn passie gevolgd.”

HOOGTELIJN 3-2015 |

Klimparken in Nederland

DE B M IN

Ik klik de twee karabiners vast aan de staalkabel boven mijn hoofd. “Niet naar beneden kijken”, hoor ik achter me. Voor iemand met lichte hoogtevrees is een houten richel op drie meter boven de grond heel wat. Ik voel mijn knieën knikken. Tussen de constructie van de hangbrug door zie ik het struikgewas op de grond. Voor me ligt een parcours vol touwen en schommels… Met valangst een dag in het klimpark.

asserende wandelaars kijken geamuseerd omhoog als ik mijn eerste onwennige stappen zet. De hangbrug wiebelt vervaarlijk. Als er achter me nog iemand op het touw stapt en vrolijk op en neer springt (“Dit is gaaf!”) raak ik nog meer uit balans. Ik houd me stevig vast en denk aan de woorden van de instructeur: zolang de beide karabiners aan de staalkabel zitten, kan er weinig gebeuren. Ik probeer me te ontspannen en te genieten van het uitzicht op de boomstammen en de bladeren. Het is een vreemde gewaarwording om met kunst- en vliegwerk – soms letterlijk! – van boom naar boom te komen. Wanneer ik via allerlei ingenieuze hangbruggen, lussen, netten en schommels het eerste parcours heb afgelegd en van vijf meter hoogte naar beneden tokkel, ben ik helemaal om. Dit is wel gaaf!

Boomvriendelijke constructies Voor wie het nog niet had begrepen: ik ben in een klimbos. Dat is een stuk bos waarin tussen de bomen verschillende klimparcoursen zijn aangelegd, op diverse hoogtes en met een oplopende moeilijkheidsgraad. In Nederland zijn er inmiddels meer dan 65 klimbossen en -parken te vinden, en dit aantal neemt gestaag toe. De bekendste klimbossen en -parken zijn die van grote aanbieders als Buitensport Nederland, Fun Forest (“Voor kleine en grote apen”) en Staatsbosbeheer. Maar er zijn ook klimbossen en -parken van kleinere aanbieders, zoals Klimrijk in Veldhoven, en zelfgebouwde parcoursen in de spreekwoordelijke boerenschuren.

Voor iemand met hoogtevrees is een richel op drie meter hoogte heel wat.

46 |

Frank Schilders is het Nederlandse aanspreekpunt van de European Ropes Course Association (ERCA) en bestuurslid van de Stichting Veilig Werken Buitensport. Hij vertelt dat de houten platforms in de bomen op twee manieren aan de stam kunnen worden bevestigd: er omheen of er doorheen. Omheen klinkt misschien ‘boomvriendelijker’, maar dat is het niet. “Het houten platform moet in dat geval om de stam worden gekneld en dat heeft nadelige gevolgen”, legt Schilders uit. “Het cambium – de weefsellaag die de boom in dikte laat groeien – bevindt zich namelijk net onder de schors en de constructie knelt zo de sapstroom af. De schade van zo’n knellende constructie is vaak al na zes maanden zichtbaar.” Een oplossing is om de houten platforms dan te verplaatsen. Dat is een flinke klus, die lang niet altijd (op tijd) wordt uitgevoerd. Een aantal boomchirurgen stelde vast dat bomen minder lijden onder houten platforms die door de stam heen zijn bevestigd. “Maar

HOOGTELIJN 3-2015 | TEKST MARIEKE VAN KESSEL | FOTO’S NIC LIMPER

wat gebeurt er als ik niet m r verder durf? een boom is en blijft een kwetsbaar levend wezen, dus moet je als klimbosbeheerder regelmatig controles en onderhoud uitvoeren. De ERCA stelde hier richtlijnen voor op: dagelijks een visuele inspectie door het personeel, ten minste één keer per kwartaal een operationele inspectie door een expert en ten minste één keer per jaar een keuring door een onafhankelijke instantie.” Schilders, zelf uitbater van SBP Outdoor in Bergeijk, merkt op dat te weinig klimparken zich aan deze richtlijnen houden. Is dat onwil? “Niet per definitie. Te weinig klimparken zijn op de hoogte van het bestaan ervan en andere hebben in de begroting onvoldoende rekening gehouden met onderhoud.”

Veilig klimmen Als ik aan het tweede parcours – tot zeven meter hoogte – begin, vraag ik me af of en in hoeverre ik me zorgen moet maken over mijn veiligheid. Daarover is Schilders duidelijk: “Klimmen is per definitie een gevaarlijke sport, of je dat nou in de bergen doet of in een touwparcours. Je kunt de risico’s wel flink verkleinen door je te houden aan de spelregels zoals die bij het merendeel van de klimbossen en -parken gelden. Bij verreweg de meeste klimbossen en -parken is alles doorgaans keurig in orde. Je kunt zelfs klauteren boven de koeien, mits over een aantal risicofactoren goed is

nagedacht.” Volgens de Nederlandse norm NEN-EN 15567, die over de veiligheidseisen van touwbanen gaat, moet de ondergrond te allen tijde direct toegankelijk zijn, zodat klauteraars in geval van nood onmiddellijk kunnen worden geëvacueerd. “Dat kan lastig worden als het vee vrij rondloopt en eerst moet worden weggejaagd. Een parcours dat achteraf ligt of die je alleen via een zandweg kunt bereiken, is voor hulpdiensten bovendien minder snel toegankelijk. Het is dus van belang dat er met deze zaken rekening is gehouden bij het opstellen van een noodplan.” Kortom, bij de exploitatie van een touwparcours komt veel meer kijken dan alleen het neerhangen van touwbruggen en er mensen overheen sturen. Het roept bij mij de vraag op wat er eigenlijk gebeurt als ik op zes meter hoogte geen stap meer durf te zetten. Hans Zoeter, kliminstructeur en werkzaam bij Klimbos Brabantse Wal in Bergen op Zoom, glimlacht wanneer ik hierover begin. “Dan word je uit het parcours gehaald. Medewerkers van het klimbos zijn er speciaal voor opgeleid om dat snel en veilig te doen.” Als iemand in de problemen komt, dan hebben medewerkers dat meteen in de smiezen. Zij houden namelijk de boel vanaf de grond in de gaten, zodat ze direct kunnen ingrijpen. “Vaak is het voldoende om een klauteraar die is bevangen door de schrik instructies te geven of met een medewerker een deel van het parcours te laten afleggen”,

HOOGTELIJN 3-2015 |

INNSBRUCK TOURISMUS GRAFIK h. a.

w w w.inn sbruck.in fo

Hoge bergen, rondom een mooie stad STAD EN LAND BELEVEN. De almen en bergen rondom Innsbruck bieden alles voor een perfecte vakantie: Bijvoorbeeld bergtochten en klim- en fietspaden in elke moeilijkheidsgraad. Of paragliden, raften en zomerbobslee â&#x20AC;&#x201C; inclusief adrenalinekick! Beleef het allemaal exclusief in Innsbrucks vakantiedorpen. Campingaanbiedingen, hotels en nog veel meer vindt u onder: www.innsbruck.info/zomervakantie Innsbruck Tourismus, Burggraben 3, 6020 Innsbruck, Oostenrijk, tel. +43 512 / 54 84 10, feriendorf@innsbruck.info

legt Zoeter uit. “Maar soms moeten we iemand die erg angstig is of zelfs gewond is geraakt inderdaad evacueren.” Even zie ik voor me hoe ik naar beneden wordt getakeld, maar zo ver komt het gelukkig niet. Zelfs op zeven meter ben ik, iemand die bij vrienden en familie bekend staat om haar hoogtevrees, mijn zenuwen nog aardig de baas.

Angst en risico’s “Hoogtevrees is eigenlijk valangst,” stelt een van de vrienden met wie ik vandaag op pad ben en die mij wit ziet wegtrekken als ik de hoogte van tien meter bereik. Valangst. Daar zeg je wat. Ik check nog maar eens mijn karabiners, die beide keurig aan de staalkabel zijn vastgeklikt. Bij een zogenaamde self belay of zelfzekering moeten klauteraars bij de verschillende onderdelen van een parcours steeds zelf in- en uithaken. Dat zorgt er enerzijds voor dat je je heel bewust bent van je eigen verantwoordelijkheid, maar het brengt anderzijds ook risico’s met zich mee omdat het betekent dat je ongezekerd kunt klimmen. Bij een doorlopend zekerings-systeem is dat laatste onmogelijk, omdat je inhaakt op het moment dat je nog op de grond staat en pas uithaakt wanneer je het parcours hebt volbracht. Je zou hieruit de conclusie kunnen trekken dat een zelfzekeringssysteem onveiliger is dan een doorlopend zekeringssysteem, maar, zo benadrukt Schilders, dat is beslist niet waar. “Ook al ben je goed gezekerd, dan nog wil

European Ropes Course A ociation (ERCA) De ERCA is een Europese vereniging van touwparcoursbouwers, -instructeurs, -redders, parkeigenaren en inspecteurs. De ERCA telt ongeveer 400 leden verspreid over zo’n dertig landen in de wereld. De ERCA: • werkt aan de internationale norm voor touwparcoursen (EN15567) • leidt instructeurs, redders en inspecteurs op • verzorgt opleidingen, keuringen en inspecties • certificeert opleidende en keurende instanties • zorgt voor kennisuitwisseling door professionals binnen de branche • werkt aan de voortdurende ontwikkeling en verbetering van de branche

meer risico op relatief lichte verwondingen, zoals schaafwonden, kneuzingen en botbreuken. Vooral tokkelbanen, waarbij deelnemers van boom naar boom vliegen en zo afdalen, zijn berucht. Elk seizoen moeten een aantal enkels en scheenbenen het ontgelden doordat mensen net iets te laat hun voeten of benen optrekken en daardoor tegen de houten platforms botsen. Ondanks deze waarschuwing houdt ook ondergetekende een geschaafde knie en twee blauwe scheenbenen over aan haar avontuur tussen de bomen...

Balans, behendigheid en kracht

dat niet zeggen dat je bij een val geen (ernstig) letsel kunt oplopen. Hiervoor moet je kijken naar de ‘valfactor’: de verhouding tussen de hoogte van de val en de lengte van de veiligheidslijn die de klap van de val moet absorberen.” Aha. Je kunt dus ondanks en ongeacht het soort zekeringssysteem nog steeds een flinke smak maken. Vooral de ‘landing’ in de klimgordel blijkt daarbij niet zonder gevaar. Een klauteraar die uit het parcours kukelt moet daarom zo snel mogelijk worden bevrijd. En omdat aan een dergelijk ongeval specifieke risico’s kleven, is specialistische training van personeel en overige hulpverleners essentieel. Gelukkig is de kans om uit een parcours te vallen statistisch gezien erg laag, weten Schilders en Zoeter uit eigen ervaring. Waaghalzen die zich in een touwparcours begeven lopen veel

Als ik weer veilig op de grond sta – het parcours met een hoogte tot ruim twintig meter heb ik maar even gelaten voor wat het was – vraag ik me hardop af of (en in hoeverre) een bezoek aan een klimbos of -park nuttig kan zijn als voorbereiding op een tocht in de bergen. Schilders is daar heel duidelijk over: “Je leert zekeren, je leert de risico’s kennen, je leert op elkaars veiligheid te letten en voor mensen met hoogtevrees is het goed te ervaren hoe het is om op hoogte actief te zijn.” In de wetenschap dat touwparcoursen ooit ontstonden als leeromgeving voor militairen die hun balans, behendigheid en kracht moeten trainen, is het duidelijk: een dagje klimpark is niet alleen een aanrader voor iedereen die van klauteren houdt, maar ook voor (aspirant-)bergsporters die onzeker zijn over hun zekerheid en balans op hoogte. Ga voor een overzicht van alle 65 klimparken in Nederland naar klimparkgids.nl.

HOOGTELIJN 3-2015 |

Gletsjer? Zo ebril op! Hoe hoger je komt in de bergen, des te sterker is de UV-straling. Als je dan ook nog over sneeuw loopt, moet je je ogen goed beschermen. Het wit reflecteert de straling namelijk ook nog eens vanuit alle kanten. Kies daarom voor een zonnebril met bij voorkeur categorie 4-glazen. Deze Julbo Tensing heeft die glazen en doordat de bril om je gezicht is gevormd, komt er ook geen straling vanaf de zijkant binnen. De bril is verkrijgbaar in medium en large.

Prijs: € 54,95 (beide maten, met categorie 4 Spectron glazen) Meer informatie: julbo.ch

MARKT & MATERI L ] E M [BASISCURSUS ALPINIS Het is juni: het cursusseizoen staat weer voor de deur! Neem bijvoorbeeld de NKBV-basiscursus Alpinisme (C1). Tijdens zo’n cursus heb je best veel spullen nodig. Onze tip: probeer zo veel mogelijk materiaal te lenen. Mocht het alpinisme tegenvallen, dan heb je in elk geval niet te veel geïnvesteerd. Een paar dingen zijn wel de moeite waard om alvast aan te schaffen, zoals een rugzak of een waterdichte bergsportjas. Die kun je bij andere buitensportactiviteiten ook weer gebruiken. Verder zijn vooral schoenen heel belangrijk voor het slagen van de cursus: zorg voor een paar dat goed past!

Paklijst

voor Wat heb je nodig

de NKBV? een C1-cursus van

en: Zelf meenelijkm bergschoenen e of stijgijzervaste

stijgijzervriende rie) liter (minimaal C-catego g, inhoud 45 à 50 t pickelbevestigin me ak gz tru or sp berg rschillende kleuren 1x3m, 1x 1,5m in ve , 5m 1x , jes wt ou 3 prusikt n 120 cm bezit) 1 bandschlinge va t (alleen indien in aar zekerapparaa jkb Master lay Be Reverso of vergeli orbeeld DMM S karabiner, bijvo HM de ilig ve be tra 1 ex (mogen HMS zijn) 2 schroefkarabiners ne karabiners 2 even grote gewo llis heb je ook Sneeuw en IJs in Wa voor de C1-cursus aal 16 cm nodig. 1 ijsboor van minim

rder nodig? Wat heb jeterve dicht

jas, wind- en wa lopende ritsen terdicht, met door broek, wind- en wa gend nddicht en sneldro bergsportbroek, wi dikke) n éé n ee dunne da fleecejack (beter tw wandelsokken van Merinowol ing, bijvoorbeeld thermo onderkled e handschoenen 2 paar waterdicht choentjes 1 paar onderhands

Prijs: € 230 Meer informatie: mountainhardwear.eu Kijk voor meer informatie over de C1-cursussen van de NKBV op bergsportreizen.nl en klik op Alpiene cursussen.

gamaschen oren gaat muts, die over de zonnepetje ie 3, beter nog 4 zonnebril, categor terfles ebrandcrème en wa EHBO-setje, zonn hut rdopjes, voor in de lakenzak en oo de pickel, he uitrusting zoals or je klimtechnisc vo t rg zo BV NK De touw. klimgordel en het stijgijzers, helm,

50 |

Wind- en waterdichte jas Mountain Hardwear’s Quasar Lite is een lichte jas met een ontwerp dat is gericht op bergsport. Zo past de capuchon over een helm en blijven de jaszakken vrij wanneer je een gordel over de jas draagt (en als je het te warm krijgt, doen ze dubbel dienst als ventilatiegaten). De jas is natuurlijk volledig wind- en waterdicht. Kortom: een prima keuze als je een bergsportjas zoekt.

Schroefkarabiners

HOOGTELIJN 3-2015 | ONDER REDACTIE VAN SIETO VAN DER HEIDE

Op de C1-uitrustinglijst staat dat je twee schroefkarabiners mee moet nemen naar de cursus. Als je die nergens kunt lenen, of gewoon liever zelf koopt, raden we HMS karabiners aan. Deze zijn het meest veelzijdig. Deze Petzl Attache is een prima allrounder: groot, licht en voldoet aan alle veiligheidsnormen.

Prijs: € 14,95 Meer informatie: petzl.com

De juiste afste lling

Voor het draagcom fort is een juiste af stelling van je rugzak belangr ijk. Hoe doe je da t?

1. 2. 3. 4.

Maak alle bandjes lang en de gespen los. Doe de rugzak op je rug en maak ve rvolgens de heupband op maat. De heupband mo et ongeveer voor de helft op de bove nkant van je heup bot drukken. Maak de schouder banden op maat, niet te los, niet te strak.

Maak nu het band je bij je sleutelbee n dicht en trek de load lifters (de kle ine bandjes bij je sc houders) naar gevoel op maat.

Ga je een nieuwe rugzak kopen? Pa s deze dan met wa gewicht erin. De be t tere winkel kan je daarmee helpen.

G I G N OUDE SCHOENEN WEG V RDAT... In 1997 maakte ik mijn eerste wandelreis, aan de Amerikaanse westkust. Toen ik in San Francisco aankwam en de plannen voor de komende drie weken doornam, realiseerde ik me dat mijn gympen niet genoeg waren. Ik moest op zoek naar wandelschoenen. Het werden een paar toen net in de markt gezette ‘softwalkers’. Ze zaten als gegoten en brachten me de hele wereld over. Maar inmiddels zijn we 18 jaar verder en is het profiel van mijn zolen weggesleten. De stiksels van het suède laten los en de originele veters liggen in stukken. Op mijn laatste trip in de bergen werd het echt te gevaarlijk. Ik vind afscheid nemen van spullen lastig, maar realiseer me wel dat het zo niet meer kan. Wat nu? Hoe vind ik een paar nieuwe trouwe wandelsloffen? Ik heb al verschillende schoenen gepast, maar hoe bepaal ik op een paar meter winkelvloer of ze echt lekker zitten? Toen ontdekte ik het Lowa Testcenter in Gulpen. Een mooi concept: in het klimcentrum Rocca kun je de verschillende Lowamodellen een dag lang gratis uitproberen. Dat leek me een mooie kans om eens een nieuw paar schoenen te testen. De regen kwam al een week met bakken uit de hemel, maar ik had geluk: die dag was het droog. Gegeneerd leverde ik aan het einde van 13 kilometer door zompig gras- en kleilandschap de dik bemodderde schoenen weer in. Gelukkig deden ze daar niet moeilijk over, kennelijk worden de schoenen na elk rondje grondig van binnen en buiten gereinigd.

Lichte rugzak Voor een C1-cursus heb je veel materiaal nodig en je rugzak is dus best snel vol. Zorg daarom dat je overbodige spullen thuis laat. Tijdens de C1-cursus van onze redacteur mochten zelfs zijn extra paren sokken en onderbroeken niet mee van de gids – één reserve, that’s it. Is je rugzak erg groot, dan loop je het risico toch te veel mee te nemen; de ruimte die je hebt, vul je meestal toch op. Deze Mountain Attack 35:45, verkrijgbaar in een dames- en herenmodel, heeft een mooie maat om het gewicht dat je draagt bescheiden te houden. Verder is de rugzak lekker allround, zodat je er in het vervolg van je bergsportcarrière nog even mee vooruit kunt.

Prijs: € 129 Meer informatie: lowealpine.com

Toch heb ik nog steeds geen keuze gemaakt: ik vrees dat het mijn karakter is, dat matig afscheid kunnen nemen. Ik zoek dus nog even verder – deze zomer ga ik weer naar Amerika en Canada, hopelijk vind ik daar een nieuw paar trouwe wandelsloffen voor de volgende 18 jaar!

Rik Burger

skiër en wandelaar, NKBV-lid sinds 2014

Geb ber ruik j des gspor ij ook Mai tijds tmater onver hoo l het o heeft iaal d woest gte doo at d baar lij ns! rst e ta n@n aan kbv ? nd .nl

HOOGTELIJN 3-2015 |

150 jaar na de eerste beklimming

MOEDERS

M ISTE Vraag een kind om een berg te tekenen. Tien tegen één dat het iets wordt dat veel op de Matterhorn lijkt. De ruwe kale piramide, hoog boven Zermatt. Eenzaam en alleen, geen concurrent in de buurt, majestueus. Tussen voet en de 4478 meter hoge top 1200 meter aan ijzingwekkende wanden. Het is een symbool, een icoon, moeders mooiste. Op 14 juli is het 150 jaar geleden dat de Matterhorn voor het eerst werd beklommen.

an de Italiaanse kant, waar de Matterhorn Monte Cervino heet, is de berg veel minder indrukwekkend. Aan de Zwitserse kant is de berg, die 100 miljoen jaar geleden ontstond met Afrikaanse roots, een plaatje. De steile flanken zijn zo glad alsof ze zijn bewerkt met een kaasschaaf. Om de top kringelt vaak een lichte wolkennevel. Het lijkt een hoed, die de berg iets extra voornaams geeft.

Magneet De Matterhorn is het boegbeeld, de magneet voor het dorp dat behalve door deze berg wordt omringd door de fraaiste uit de Alpen. Zomer en winter gaat er een continue stroom treinen met toeristen naar Zermatt, waar auto’s nog steeds taboe zijn en inmiddels 500 elektrokarretjes rondrijden. Het dorp heeft jaarlijks twee miljoen overnachtingen en krijgt per jaar 750 journalisten op bezoek. In Europa is het de berg waarover het meest wordt gepubliceerd. Op 14 juli 1865 beklommen de Brit Edward Whymper en zes anderen de berg voor de eerste keer. Daar was een zware strijd met Italiaanse klimmers aan vooraf gegaan. Op het moment dat

52 |

Ulrich Inderbinen beklom de Matterhorn voor het eerst in 1921 en stond daarna nog 370 keer op de berg.

de zeven op de top stonden, moesten de Italianen onder leiding van gids Jean Antoine Carrel nog geen 200 meter onder de top aan de zuidzijde van de berg hun missie opgeven.

Jubel en tragedie Het ongeluk dat de klimmers op de terugweg overkwam, overschaduwde de jubel over de beklimming. Volgens de overlevering hadden de twee groepen zich aan elkaar verbonden met een dun touw. Toen een van de voorste vier viel, de rest meetrok en Taugwalder senior het touw om een rots zekerde, brak het dunne verbindingstouw. Vier mannen, berggids Michel Auguste Croz uit Chamonix en de Britten dominee Charles Hudson, Lord Francis Douglas en Douglas Robert Hadow vonden de dood. Whymper (25) en de Zermatter berggidsen vader (45) en zoon (22) Peter Taugwalder overleefden de tragedie. Het touw, niet veel dikker dan een paar millimeter, ligt nu in het ondergrondse Matterhornmuseum Zermatlantis. Daar kun je ook de uitrusting van destijds te zien: de schoenen met spijkers, de sobere kleding, grote pickels en mooie slappe hoeden. De klimmers woonden in kleine hotels, het eerste had maar drie bedden. De gebroeders Seiler kochten dat hotel, Cervie, en maakten er Hotel Monte Rosa van, het eerste hotel van hun dynastie. Het was het eerste van de 125 hotels die het dorp nu heeft. Het zijn grotendeels bedrijven van families die horen tot de Burgergemeinde, de 1500 oorspronkelijke inwoners van het dorp. De berg trekt nog steeds zowel toeristen als klimmers. De latere Amerikaanse president Theodore Roosevelt beklom de Matterhorn in 1881: “Ik wil de Engelsen laten zien dat een Yankee dat ook kan.” Veertien jaar later was sir Winston Churchill in Zermatt. Hij

HOOGTELIJN 3-2015 | TEKST PETER DAALDER | FOTO’S ZERMATT TOURISMUS

In 1865 beklommen de Brit Whymper en zes anderen als eersten de Matterhorn.

had meer belangstelling voor de Monte Rosa. ‘’Die is hoger en de gidsen zijn er goedkoper’’, aldus de zuinige staatsman. Talloze bekenden volgden, zoals prinses Juliana en prins Bernhard en hun kinderen in 1974. In 1977 schonk de Koninklijke Nederlandse Alpen Vereniging, een van de voorlopers van de NKBV, ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan aan de Schweizer Alpen-Club het Arbenbiwak. Vanaf die plek heb je een fraai zicht op de noordflank van de Matterhorn.

Hörnlihut heropend De herdenking van de historische beklimming wordt groots aangepakt. Ter gelegenheid van het jubileum is de Hörnlihut op 3620 meter aan de voet van de Matterhorn een jaar dicht geweest en grondig verbouwd. De hut wordt op 14 juli officieel heropend. Er kunnen dan 130 mensen overnachten, vijftig minder dan in de oude hut. Bezoekers moeten 140 frank per nacht neertellen, voor halfpension. Er is veel comfort en de hut voldoet

Tragedie tijdens de afdaling na de geslaagde eerste beklimming.

nu aan de strenge milieueisen. En op de Riffelberg, vlakbij het station van de Gornergratbaan, wordt in juli en augustus met de Matterhorn als natuurlijk decor ruim veertig keer een openluchtvoorstelling opgevoerd over de eerste beklimming.

Dodenherdenking Er is ook plaats voor een herdenking van de vijfhonderd berggidsen en klimmers die op de berg het leven lieten. Uit respect voor alle slachtoffers wordt de berg op de jubileumdag afgesloten, zowel aan de Zwitserse als de Italiaanse kant. Op zondag 12 juli is er een openluchtkerkdienst bij de kapel van Schwarzsee, een plek in de schaduw van de majesteit onder de bergreuzen, waaraan klimmers en gidsen vroeger voor en na hun tocht een bezoek brachten. Nu leggen velen er een steentje neer. Voor een succesvolle en veilige beklimming. Meer informatie over het jubileum en de festiviteiten vind je op zermatt.ch, freilichtspiele-zermatt.ch, zermatt.ch/museum en myswitzerland.com/nl.

HOOGTELIJN 3-2015 |

Matterhornparafernalia

top Ooit gehoord van Matterhornsigaretten, of Matterhornbier? Matterhorndeodorant? Kleurpotloden, horloges, postzegels, koekjes, brood, chocolade: het is er in een Matterhornvariant. Een met briljanten afgezette gouden hanger? Ook te koop in Zermatt. Kaas, shampoo, keelsnoepjes? Verkrijgbaar in een Matterhornverpakking. Net zoals de Matterhornairconditioning en het Matterhornaudiosetje voor de auto. Puzzels, bankpassen, mineraalwater, appelsap, wijn en Japanse ijskoffie. Yoghurt, worstjes, Parmezaanse kaas, kruidenschnaps: ook die dragen de Matterhorn prominent op het etiket. Straatnamen, hotels, liftpassen; in Zermatt kun je niet om hun berg heen. De kamerdeur in Hotel Europe is beschilderd met een Matterhorntafereel en zelfs de wificode doet mee: 4478. De Matterhorn wordt meer dan welke andere berg gebruikt als reclameobject, als landmark, als symbool. De Matterhorn is een topper, in alle opzichten.

Chocoladedriehoek De Matterhorn stond model voor de beroemde chocolade van Toblerone, ontstaan in 1908. Wat velen niet weten is dat in het beeldmerk een beer verstopt zit, het symbool van Bern waar de oprichters Theodor Tobler en zijn neef Emil Baumann woonden.

St n uit de b rt Een mini-Matterhorn van Verde Dorato-gesteente, gewonnen aan de zuidkant van de Matterhorn in het Aostadal.

Stones on tour Toen de Rolling Stones in 1976 hun Tour of Europe maakten (Mick Jagger was toen 33), stond de Matterhorn model voor de poster.

Heftige strijd Affiche van de stomme film Der Kampf ums Matterhorn uit 1928, met onder anderen Luis Trenker als de Italiaanse gids Carrel die een heftige strijd voerde met Whymper om als eerste op de top te staan.

Chocoladeberg Al sinds 1965 maakt de familie Fuchs (Bergsteiger)brood en -chocolade. Beroemd zijn inmiddels de Matterhörnli: kleine bergen van chocolade en nougat.

Vind ik leuk Een gefotoshopt kaartje van Zermatt Tourismus om de Facebookpagina van het dorp te ‘liken’. Met Winston Churchill en Zermatts legendarische berggids Ulrich Inderbinen, die bijna 400 maal op de top van de Matterhorn stond.

54 |

HOOGTELIJN 3-2015 | TEKST PETER DAALDER

Wereldbier Alcoholvrij bier voor het Midden-Oosten met de Eiffeltoren, de Akropolis, de zeemeermin uit Kopenhagen en… de Matterhorn.

He ie uit de Alpen

Elke dag sn uw

The Alpine Touch, reclame in Itali毛 voor een audioset in de auto.

Bij de souvenirs vind je alle denkbare Matterhornvarianten. Zo mag de sneeuwbal natuurlijk niet ontbreken.

IJs

Merchandising Activiteiten kunnen tegenwoordig nauwelijks meer zonder merchandising. Rond het jubileum van de eerste beklimming van de Matterhorn lanceerde het Zwitserse horlogemerk Tissot een nieuw model, met hoogtemeter. Mammut brengt speciale kleding op de markt en Calanda, Zwitsers bier uit Chur van de Heinekengroep, maakte een speciaal etiket op de festiviteiten.

Een ijssculptuur van de Matterhorn in de ijsgrot op Klein Matterhorn.

Ark van Noach In 1980 schilderde de Italiaan Paolo Parente uit Florence een tafereel op het plafond van de Mauritiuskerk. Het stelt de Ark van Noach voor, met de Matterhorn op de achtergrond in een fraaie regenboog.

Topwijnen In het Rh么nedal en de route naar Zermatt staan veel wijnranken. Daar komen de bekende Walliser topwijnen Fendant, Pinot Noir en D么le vandaan.

Fri e lucht? In Jamaica maken ze met de frisse Matterhornberglucht reclame voor sigaretten.

Versierde deur Alle hoteldeuren in Hotel Europe hebben een versiering die iets te maken heeft met de Matterhorn.

Japans souvenir In het hart Naast de Pfarrkirche St. Mauritius in Zermatt staat een sculptuur ter herinnering aan de eerste beklimming. We zien de berg die de dorpelingen letterlijk in het hart hebben gesloten.

Zermatt is ongelofelijk populair bij Japanners. Omdat er zo veel dagtoeristen uit Japan komen, vind je er veel aanwijzingen in het Japans. Deze ijskoffie is voor velen een herinnering aan hun bezoek aan de Matterhorn.

HOOGTELIJN 3-2015 |

Jonas beklimt het laatste stukje van de Zmuttgraat.

56 |

HOOGTELIJN 3-2015 | TEKST EN FOTO’S JELLE STALEMAN

Beklimming van de Matterhorn Noordwand

Kra ende stijgijzers Met mijn stijgijzers probeer ik grip te vinden op de gladde, aflopende rotsplaten. Zenuwslopend is het geluid van de krassende stijgijzers op de rots. Mijn ijsbijlen roeren, zoekend naar grip, tevergeefs door de losse sneeuw. Ik vraag me af of dit wel de goede weg is. Een meter of acht van mij verwijderd zit mijn laatste twijfelachtige tussenzekering. De gapende afgrond van zo’n 700 meter roept en motiveert me om geconcentreerd te blijven. Hier vallen is geen optie…

adat de maanden juli en augustus in 2014 ons bar slecht weer brachten, met vooral heel veel regen, brengt september dan eindelijk het stabiele weer waar iedereen naar snakte. In die maand gids ik Jan en Arjen en hebben zij wat het weer betreft de beste week van het seizoen uitgekozen. Dat resulteerde in de beklimming van de Dom, Täschhorn en de Rimpfischhorn. En elke keer hadden we vanaf die toppen een perfect uitzicht op de Matterhorn Noordwand. Ik hoop al jaren deze berg eens te mogen beklimmen en net wanneer ik met de verrekijker vanaf de Domhut de Schmidroute in de noordwand bestudeer, krijg ik een berichtje van Jonas met de vraag of ik zin heb om de komende week de Croz Pijler op de Grandes Jorasses te beklimmen. Want de condities zijn top. Maar omdat ik een paar jaar geleden de Grandes Jorasses al heb beklommen, stel ik voor om een poging te wagen op de Matterhorn.

Drie klassieke noordwanden De Matterhorn Noordwand spreekt zo tot de verbeelding, omdat hij samen met de Grandes Jorasses en de Eiger tot de drie grootste noordwanden van de Alpen behoort. Daarbij is de Matterhorn qua vorm een van de mooiste bergen van de Alpen! Ook de gebroeders Schmid sprak dit erg aan en in 1931 fietsten ze vanaf München richting Zermatt en beklommen ze in twee dagen de toen nog onbeklommen noordwand. Dit terwijl ze nog nooit in de Westalpen waren geweest! En daarna fietsten ze gewoon weer terug naar München.

Logistieke chaos Doordat mijn auto voor de zoveelste keer kapot is en dat aardig wat logistieke problemen met zich meebrengt, heb ik een nogal chaotisch seizoen achter de rug. Met de trein kun je tenslotte lang niet zo veel spullen meenemen. Daarom vraag ik Jonas nog een extra jas voor me mee te nemen en huur ik in Zermatt nog een paar ijsbijlen. Met al het geluk van de wereld kan ik nog net het laatste baantje richting Schwarzsee pakken en na een uur lopen sta ik in het futuristisch ogende Matterhorn Basecamp. Omdat de Hörnlihut wordt verbouwd, overnachten we in stalen tenten. Hier heb ik met Jonas afgesproken en horen we dat de wand de vorige dag beklommen is en dat de klimmers om vijf uur de volgende dag alweer in het basecamp stonden. De condities lijken dus erg goed en daarom besluiten we geen slaapzakken mee te nemen. Wel gaan een donsjas, bivakzak en brander mee.

HOOGTELIJN 3-2015 |

in 1931 beklommen de gebroeders Schmid de toen nog onbeklommen noordwand

Jonas geniet van het korte moment dat de zon in de noordwand staat.

We willen om 12 uur ’s nachts opstaan, zodat we optimaal van de harde sneeuw kunnen profiteren. Met 150 frank per persoon beleven we hier de duurste nacht van ons leven: met drie uur slaap is dat 50 frank per uur!

Spanning vooraf Vanaf het Basecamp lopen we in het donker richting de Hörnlihut en de gelijknamige graat. We weten dat we vlak na de hut naar rechts moeten afbuigen om op de gletsjer uit te komen. Tijdens het lopen is er genoeg tijd om na te denken. Over de wand die bekend staat om zijn slechte compacte rots en dat hij zo moeilijk af te zekeren is. Ik vraag me af of het allemaal wel goed zal gaan en of we de juiste weg vinden. De ‘standaardvragen’ dringen zich weer aan me op: waarom doe ik dit ook alweer? Het is koud, gevaarlijk en vermoeiend. Maar het is ook erg mooi en ik weet dat als ons plan lukt, de voldoening groot is. De maan achter ons verlicht de wand en dat is onheilspellend en geruststellend tegelijk.

Op schema Bij de Hörnlihut passeren we twee anderen die nog in hun bivakzak slapen. Vlak voor ons zien we drie lichtjes die een doorgang door de rotsband lijken te zoeken. Na een kwartier traverseren, komen ook wij daar aan. Het is niet helemaal duidelijk waar we de rotsband moeten passeren. Vrijwel overal hangt de rots over en verder naar rechts hangt er een grote serac boven. Hmm…

58 |

HOOGTELIJN 3-2015

Misschien hadden we dit de vorige dag toch in het licht moeten verkennen, denk ik bij mezelf. Na tien minuten zoeken, vinden we toch een doorgang en na vijftig meter tweedegraads rotsklimmen komen we aan op de gletsjer boven de rotsband. Er ligt een dik spoor en dit volgen we een paar honderd meter naar rechts. We zien de touwgroep voor ons de Bergschrund passeren. Dan volgt er een zeventig graden schoorsteenachtige passage in het ijs en zitten we in de route van de gebroeders Schmid! Een soort trap van sneeuw voor ons stelt ons gerust. Het is half drie ’s nachts, nog tweeënhalf uur voordat het licht wordt. We zitten op schema! De eerste drie- tot vierhonderd meter gaan vlot. Gestaag klimmen we in een heerlijk ritme omhoog. Ik denk aan mijn vriendin en heb zin om haar te zien, wat een vreemde gedachte op deze plek. De wand is 1100 meter hoog en om vier uur ’s nachts hebben we er al een derde op zitten!

Verkeerd gekozen Ik waak voor overmoed want ik weet dat het deel dat we hebben gehad het makkelijkere deel van de wand is. We zien de hoofdlampen van de touwgroep boven ons over een steile wand schijnen en we horen hen heen en weer roepen. Het dikke spoor loopt recht omhoog. Jonas en ik vertrouwen het niet en overleggen met elkaar. De topo zegt duidelijk dat we continu rechts moeten aanhouden. Tot nu toe zijn we steeds iets naar links geklommen. Bij de beklimming

van de Rimpfischhorn kwam ik Frank Peters tegen die vanaf de Schönbielhut een paar overzichtelijke foto’s van de noordwand had gemaakt. Jonas en ik pakken die foto erbij en het blijkt dat we zeker niet verder omhoog moeten klimmen! We verlaten het dikke spoor en traverseren naar rechts. In het donker hebben we misschien een meter of twintig zicht, dus is het niet makkelijk om de weg te vinden. Zijn we niet te vroeg ingestapt? Na een meter of zestig traverseren, vinden we een oude mephaak en lijkt een klein sneeuwgootje ons om de hoek te leiden. Waar ‘om de hoek’ precies toe leidt weten we ook niet, maar het lijkt een logische klimlijn. Soepel klimt Jonas door het lastige mixed terrein en na twee korte lengtes bereiken we het schuine couloir dat onder een steile rotswand doorloopt en ons naar het bovenste deel van de wand moet leiden. Het couloir is verhoudingsgewijs in goede conditie. Overal ligt een laagje hard opgevroren sneeuw over de rotsen, maar bij de helft van de keren dat ik mijn ijsbijlen insla, lijk ik de rots te raken. Dit maakt het klimmen niet al te moeilijk maar het afzekeren wel lastig of zelfs onmogelijk. We klimmen simultaan door en zijn blij als we per touwlengte tenminste één goede zekering kunnen leggen. Hier en daar een mephaak in combinatie met een klein friendje of een half ingedraaide ijsschroef zorgen voor twijfelachtige standplaatsen. Deze hangen we in met de microtraction (een apparaat waar het touw door loopt en dat blokkeert als iemand valt) waardoor we toch nog tempo kunnen blijven maken. Het gaat lekker, maar concentratie blijft het devies!

Waar moeten we heen? Aan het eind van het couloir komen we uit in onoverzichtelijk terrein. Schuin naar links loopt een breed en duidelijk couloir met goed ijs dat goed afzekerbaar lijkt. Verleidelijk, maar de topo vertelt ons dat we over platen en vervolgens over een band naar rechts moeten traverseren. Ik denk aan de gebroeders Schmid. Zij hebben dit lastige terrein met veel slechtere uitrusting geklommen, zonder te weten of er daadwerkelijk een weg omhoog is. In deze slechte compacte rots is het vrijwel onmogelijk om te abseilen, zeker met de uitrusting die ze toentertijd hadden. Wat een lef en wat een commitment! Boven ons herkennen we, van de foto van Frank, twee ijsgoten. Naar ons idee kunnen we beide volgen. Na een meter of veertig traverseren, komen we bij de eerste ijsgoot aan en besluiten we deze te volgen. Jonas klimt een stukje voor van tachtig graden ijs, dat zich perfect met ijsschroeven laat afzekeren. De ijsgoot vervolgt haar weg omhoog, maar het ziet er minder goed uit dan gehoopt. We staan voor een stukje dun, loodrecht ijs dat niet af te zekeren lijkt en omdat het inmiddels wat warmer is geworden, begint het ijs hier en daar al wat los te raken van de rots. Ik besluit over een band naar rechts te traverseren. Dat ziet er ook niet heel goed uit, maar misschien brengt het ons op de juiste route.

Vlak na de 40 meter traverse.

kop aan de leash hangen. Een centimeter of dertig onder het bandje waarop ik sta, haakt de bijl zich ondersteboven vast in de rots en komt de leash vast te zitten in mijn stijgijzer… Ik wil mijn been optillen, maar dat lukt niet omdat de bijl zich vasthaakt. Ik laat mijn been zakken om de bijl te onthaken, maar doordat de leash aan mijn stijgijzer vastzit wil ook dit niet lukken. Hoe is het mogelijk! Met mijn stijgijzers nog steeds op de gladde rotsplaten, geen grip met mijn bijlen en mijn laatste tussenzekering een meter of twaalf naar links, probeer ik niet in paniek te raken. Na een paar minuten pielen krijg ik de bijl eindelijk los. Ondanks dat het terrein iets gaat liggen, moeten we nog steeds goed oppassen. Eindelijk weet ik een friendje te plaatsen en kan ik wat ontspannen. Dan weet ik gelukkig in goed ijs een standplaats te maken. Jonas kan nakomen en als hij de hoek om komt, had ik de mooiste foto van de route kunnen maken. Perfecte condities in het onderste deel van de wand. Jonas Vandermaesen (links) en Jelle Staleman na hun veilige terugkomst bij Hotel Schwarzsee.

Een spannende en luchtige traverse Mijn ijsbijlen roeren door de losse sneeuw en vinden maar geen grip. Ik besluit mijn handschoenen uit te trekken en veeg de gladde, aflopende rotsplaten schoon van sneeuw. Met mijn blote handen vind ik een paar greepjes die enig houvast bieden. Afzekeren is onmogelijk en mijn laatste tussenzekering verdwijnt om de hoek. Ik kijk om de hoek en zie tot mijn opluchting dat we op de goede weg zitten. Nog steeds op de tast verplaats ik mijn stijgijzers naar rechts. Shit, ik laat mijn bijl vallen! Hij blijft op zijn

HOOGTELIJN 3-2015 |

erdmannpeisker / Robert Bรถsch

Matterhorn calling. Vier wint. De eerste klimmers hadden het ongelooflijk moeilijk bij de eerste beklimming van de Matterhorn. Toch geldt ook vandaag nog: alleen wanneer de uitrusting, fitheid en voorwaarden kloppen, is een succesvolle beklimming van de top mogelijk. Met Whymper Jackets als betrouwbare weersbescherming, de Magic Advanced High GTX voor optimale stapvastheid, de Trion als lastendrager en de Inifinity als levensverzekering heb je alles wat ook Whymper 150 jaren geleden graag zou hebben gehad. www.mammut.ch

Whymper Jacket

Magic Advanced High GTX

Trion Matterhorn

9.5 Matterhorn Dry

Door de spanning vergeet ik het. Balen! Later blijkt dat we na de veertigmetertraverse nog eens een meter of dertig hadden moeten traverseren om dan in de juiste route uit te komen.

Bij- en ingehaald We hebben flink doorgeklommen en zijn best trots op onszelf omdat het zo vlot gaat. Dan worden we even met beide benen op de grond gezet: de 23-jarige Michi Wohlleben haalt ons in en hij heeft haast, want hij moet het baantje naar Zermatt nog halen! De jongen met wie hij klimt lijkt afgepeigerd, maar Michi sleept hem omhoog. Goed, we hoeven ons niet echt te schamen, want hij klom de Eiger Noordwand ook in vijfenhalf uur en met Ueli Steck klom hij de drie noordwanden van de Drei Zinnen in zestien uur!

De Zmuttgraat Het terrein gaat weer iets liggen en uiteindelijk komen we op de Zmuttgraat terecht. We besluiten het touw weg te doen. Dat klinkt misschien gevaarlijk, maar snelheid is ook veiligheid in de bergen en daarbij valt er niets te zekeren. Als er nu iemand valt, dan valt er tenminste maar één… Gestaag klimmen we door en boven ons zie ik Michi langzaam uit beeld verdwijnen. De Zmuttgraat lijkt ons iedere keer weer te belazeren. Elke keer als we denken dat we bijna op de top staan, blijkt het slechts een gendarme op de graat te zijn. Jonas heeft ondertussen wat last van de hoogte gekregen en daarom zijn we toch weer aan het touw gegaan. Ik klim voor en zeker hem omhoog. We horen stemmen van de mensen die op de Liongraat klimmen; een teken dat we nu toch echt dichter bij de top komen!

Een droom komt uit: de top van de Matterhorn bereikt via de noordwand.

Een droom komt uit

Dan klimmen we vanaf de Italiaanse top over de scherpe graat, langs het kruis naar de Zwitserse top. Nu ligt de afdaling van de Hörnligraat nog voor ons, wat nog één keer opperste concentratie van ons vraagt. Het is lastig route zoeken, de rots is slecht en het is behoorlijk steil. Maar om vier uur ’s middags komen we bij het Solvaybivak aan. Ondanks dat we het dal nog wel kunnen halen, besluiten we hier te overnachten. Zo kunnen we nog even goed nagenieten!

Eindelijk staan we op de top. Het is half twee ’s middags en we hebben de Matterhorn Noordwand beklommen! We nemen uitgebreid de tijd om van het moment te genieten.

Jelle Staleman is een van de Nederlandse UIAGM-berggidsen en wordt gesponsord door Rab.

De topgraat met linksonder in het dal Zermatt.

HOOGTELIJN 3-2015 |

Overschrijding vanuit Breuil-Cervinia

Monte Cervino op, de Ma erhorn af In augustus 2013 gaan Evert Heintz en Michiel van der Lans de Matterhorn over. Tijdens de klim worden ze meteen met hun neus op de feiten gedrukt. Het is een fantastische berg en een geweldige speeltuin, maar ze zien ook dat één misstap grote gevolgen kan hebben. We volgen Michiel tijdens de tocht aan de Italiaanse zijde omhoog en gaan met Evert via de Zwitserse kant mee naar beneden.

62 |

HOOGTELIJN 3-2015 | TEKST EN FOTO’S EVERT HEINTZ EN MICHIEL VAN DER LANS

oem! Daar staat hij: de majestueuze piramide. We rijden via de slingerende weg omhoog naar Breuil-Cervinia, aan de Italiaanse zijde van de Matterhorn, die hier Monte Cervino heet. Jaren lang hoefde ik deze icoon niet zo nodig op. Ik vond het er te druk. Totdat ik bedacht dat het ook zonde is om mezelf een klim op zo’n fantastische berg te ontzeggen. En zo sta ik hier nu met Evert en ons tentje, op het sportveld van Breuil-Cervinia en uitzicht op de berg.

Klaar voor vertrek Vandaag gaan we omhoog. Op de grond ligt een bazaar aan materiaal. Light is right, maar waar ligt de grens tussen too light en just right? We besluiten een 40 meter touw mee te nemen, een paar cams en een set nutjes, plus een stuk of zes setjes. Aangezien we de overschrijding gaan doen, nemen we ook wat bivakmateriaal mee. Ik besluit dat ik de nacht moet kunnen doorkomen met alleen een donsjack. Rest ons nog een brander en een pannetje, plus een zak eten voor drie dagen. We zijn klaar voor vertrek. Gistermiddag zijn we al even naar de Abruzzihut gewandeld om het begin van de route te verkennen en de condities te bekijken. Vandaag gaat het met de volle rugzak wat langzamer omhoog. Bij de hut wordt Evert in zijn oranje overbroek aangemoedigd met “Forza arancia!”. Ons doel is de Carrelhut op 3829 meter, op het begin van de Liongraat. Hiervoor gaat het eerst gemakkelijk door rots en sneeuw omhoog tot onder de Testa del Leone, dan traverseren we horizontaal naar rechts over “Schutt, steile Schneecouloirs und Felsbänder”, aldus het gidsje. Als we het eerste couloir traverseren, horen we geschreeuw om de hoek. Bij het volgende couloir zien we wat er is gebeurd: iemand is uitgegleden en naar beneden gevallen. Als door een godswonder is hij naar rechts gegleden en in een hoop blokken blijven liggen. Tien meter naar links en de glijpartij was in het dal geëindigd… Geen best begin van de tocht. We zijn nog onderaan onze klim en worden weer even goed met onze neus op de feiten gedrukt. Ook al lijkt het een grote speeltuin hier, één misstap kan grote gevolgen hebben.

Overnachten in Breuil-Cervinia.

bedden al bezet. Om te koken, hebben we water nodig. Gelukkig is er in de winter veel sneeuw gevallen waar we nu plezier van hebben. Evert laat me achter de hut aan een touw zakken zodat ik met een sneeuwschep een vuilniszak kan vullen. De berg sneeuw verdwijnt in een enorme pan zodat meer mensen er plezier van hebben. We koken ons prutje en kijken buiten naar de zonsondergang. Het is hier schitterend! In de overvolle hut slapen we slecht. Overal liggen mensen, ook op de grond en buiten. Bij een gevoelstemperatuur van plus dertig graden gaat om kwart voor drie ’s nachts onze wekker. Het is vroeg, maar we zijn blij als we buiten staan om te beginnen aan het volgende deel van ons avontuur.

Reddingsactie

Vliegende pickels

Een van de jongens daalt aan een touw af naar het slachtoffer; die blijkt gelukkig niet ernstig gewond te zijn. Ze komen uit Polen, maar spreken goed Engels. Zo kunnen we ze wat kalmeren terwijl we wachten op de reddingsdienst. Dan horen we de wieken van de helikopter, maar na een rondje boven ons zien we hem aan de Zermattkant weer afdalen. We bellen een tweede keer; zo moeilijk kan het toch niet zijn om ons te vinden? We staan bijna op Colle del Leone. Het wachten duurt lang en wolkenflarden nemen af en toe het zicht weg. Uiteindelijk vliegt er een uit het dal van Cervinia, draait een rondje boven ons hoofd en laat dan een reddingswerker aan een kabel naar beneden zakken. Het ronddraaien van de bladen is oorverdovend en indrukwekkend en zorgt voor de nodige emoties. Dit was niet zoals we de start van ons avontuur hadden voorgesteld! Als de gewonde jongen wordt weggevlogen, nemen we afscheid en klimmen we verder omhoog, naar Refugio Carrel.

De route begint meteen boven de Carrelhut met het eerste vaste touw, een ketting. In de hut zag ik al een beschrijving hangen die grappig stelde dat als je nog niet wakker was bij de start van de klim, je in deze passage wel wakker wordt! En dat klopt precies. Ik worstel me het eerste overhangende stuk aan de ketting omhoog. De lichtjes voor ons zijn te ver weg om een goede richting aan te geven, maar heel af en toe komen we een (boor)haak tegen en weten we dat we goed zitten. Evert klimt een stuk voor en ik wijs hem naar rechts waar we om een pijler heen klauteren. “Weet je wel hoe diep het hier is?” vraagt hij terwijl hij de hoek om gaat. We halen mensen in en worden zelf weer ingehaald. We zijn duidelijk niet de enigen op Monte Cervino. Op sommige passages moeten we zelfs wachten tot de touwgroep voor ons erdoorheen is. Bij het sneeuwveld, de Linceulpassage genoemd, is het te ijzig om op gewone schoenen te klimmen, dus pakken we onze stijgijzers. Via een dunne staaldraad traverseren we het ijsveld omhoog en staan we even later onderaan het Tyndallseil. De polsdikke touwen hier lijken wel scheepstouwen. Halverwege het Grande Corde hoor ik een Fransman vloeken. Dan suist er iets langs me. Onder me zie ik

Overvolle hut In het Carrelbivak zijn we niet de enigen. Na een slechtweerperiode besloten meer mensen dat het vandaag een mooie dag is om omhoog te gaan. Door onze late aankomst zijn bijna alle veertig

HOOGTELIJN 3-2015 |

X ULTRA GTX® Technische wandelschoen met stabiel chassis, extra bescherming en GORE-TEX®, ideaal voor fast & light hiking. De X Ultra is ook verkrijgbaar in een non GORE-TEX® variant en in zowel een laag als een mid-hoog model. Alle dames en heren modellen zijn te bekijken op www.salomon.com. BESCHERMING De rubberen toe cap beschermt je voeten tegen het stoten aan stenen, rotsen en overige obstakels die je tijdens je hike tegen kunt komen.

RUBBEREN TOE CAP

GORE-TEX® PERFORMANCE COMFORT Waterdicht en voorzien van een hoog ademend vermogen.

PASVORM Het Quicklace™ vetersysteem zorgt voor een comfortabele pasvorm gedurende je hele hike. Sensifit™ zorgt ervoor dat de schoen zich heel precies om de voet heen sluit.

SENSIFIT™

STABILITEIT Het Advanced chassis™ zorgt voor stabiliteit en weerstand op oneffen ondergrond.

GRIP Contagrip® biedt ultieme grip en is duurzaam dankzij de mix van verschillende materialen. WWW.SALOMON.COM

een pickel op de rotsen stuiteren, poing, kloing… Op een rotsband blijft hij liggen. Je moet hier dus niet alleen met steenslag rekening houden.

De laatste meters omhoog De rots aan deze Italiaanse kant is van prima kwaliteit. Ruw, vast en we hebben overal zekeringsmogelijkheden. Waar we kunnen, gaan we aan een touwtransport of lopende zekering omhoog. Aangekomen op de Pic Tyndall, op 4241 meter hoogte, zien we het verdere verloop van de route. Vaste touwen in de topwand; een duidelijker routeverloop kun je niet hebben. Het weer houdt zich super, er is geen wolk aan de hemel. Fris is het wel, zeker als we aan de linkerkant van de graat in de schaduw klimmen. Mijn donsjack geeft me hier comfort. Met nog maar 200 hoogtemeters te gaan, zijn we zeker dat we de top gaan halen. Ik geniet met volle teugen, zuig de ijzige lucht met een glimlach licht hijgend naar binnen. Wat is dit fantastisch zeg! Over de laatste vaste touwen trekken we ons een weg omhoog. Tja, erg elegant is het niet, maar op dit moment kan me dat niet zo veel schelen. Alle beroemde passages uit het gidsje komen voorbij. Evert klimt de Echelle Jordan omhoog, een ladder die door een zekere meneer Jordan uit Engeland op eigen kosten is aangebracht om de overhang te beklimmen. Nog een vast touw en dan via gemakkelijker rotsen sneeuwterrein naar de laatste meters. Wat een berg, wat een tocht, wat een avontuur.

In de afdaling We staan op de top van Matterhorn! Wat een prestatie en wat een uitzonderlijk wijds uitzicht. We zitten bij het kruis van de Italiaanse top en kijken anderhalve kilometer recht naar beneden. ‘Luchtig’, zoals we dat noemen in de bergsport. We houden een half uurtje pauze en maken ons op voor de tweede helft van ons avontuur, de afdaling via de Zwitserse kant, de Hörnligraat.

Evert op weg naar de top.

Het eerste deel van de afdaling bestaat voornamelijk uit sneeuw en ijs en een gemiddelde van zo’n vijftig graden. Met een pickel in onze berghand gaan we rustig naar beneden. Michiel besluit om sommige stukken te abseilen, omdat hij zich daar prettiger bij voelt. Het is inderdaad een immense diepte waar je inkijkt als je hier afdaalt. Op dit bovenste deel van de Hörnligraat zitten elke twintig meter ankerpunten in de rotsen, dus dat komt de abseilsnelheid ten goede. Ons meegebrachte 40 meter touw komt precies goed uit.

Onze welverdiende beloning. Enjoy the moment!

De Solvayhut Via rotsterrein komen we bij de Solvayhut aan op 4003 meter hoogte. Nieuwsgierig nemen we er een kijkje. Het is een bivak voor maximaal tien personen en het ruikt er flink naar urine. Voor je plezier blijf je hier niet slapen. Tijdens onze afdaling door de rotsen klimmen we zo veel mogelijk af en houden we goed links aan, in de buurt van de graat. We moeten nog goed zoeken om de veiligste route te kiezen. Te veel naar rechts aanhouden, betekent verzanden in losliggende stenen en puin. Onderweg komen we drie jonge Engelsen tegen die voor het eerst in de Alpen klimmen. Ze kozen de Matterhorn omdat ze het een mooie berg vonden, maar gaandeweg komen ze erachter dat het toch wel een hele serieuze berg is en hebben ze besloten om onder de Solvayhut weer af te dalen. Een heel verstandige keuze van deze klimmers met nauwelijks alpiene ervaring.

Weer aan de voet van de Matterhorn! Inmiddels tikken de uren gestaag verder. We zijn al dertien uur letterlijk in touw. We zien de Hörnlihut liggen op 3260 meter hoogte, maar hij blijkt verder weg dan we dachten. Het laatste deel van onze afdaling over de graat is het weer even zoeken en daardoor vorderen we maar langzaam. Bovendien voelen we de vermoeidheid en realiseren we ons hoe belangrijk het is om alert te blijven zodat we de juiste keuzes maken en veilig afdalen.

De afdaling richting Hörnlihut.

Uiteindelijk staan we om half negen ’s avonds, na zeventien uur onderweg te zijn geweest, aan de voet van de Matterhorn met een indrukwekkende overschrijding in onze benen. Wat een ervaring. Het voelt alsof de berg ons toestond om hem te beklimmen. Dank u wel Matterhorn.

HOOGTELIJN 3-2015 |

Zo goed als nieuw

Tweedehands bergsportkleding

Iemand die vindt dat zijn bergpassie wel erg veel kost, schrikt pas echt als hij kinderen krijgt. Over dure hobby’s gesproken. Dan resten je twee opties: je hangt je rugzak en bergschoenen aan de wilgen en boekt een stacaravan op Texel, of je haalt diep adem, neemt een tweede hypotheek, en stapt met je kroost en creditcard een bergsportwinkel in om een hele berguitrusting in mini-uitvoering aan te schaffen. Of is er toch nog een derde optie?

rie redactieleden van Hoogtelijn kregen de volgende eenvoudige opdracht: steek je zoon, dochter of neefje voor honderd euro in het nieuw. Nou ja, in tweedehands spullen. Maar al te graag bereid de stacaravan voor de zomer te annuleren, nam de redactie de uitdaging aan. Marieke vond haar neefje Robin (7) graag bereid om zich te laten omkleden tot stoere bergsporter. Ernst bracht zijn zoon Roemer (5) in. Die werkte graag mee, zolang hij maar niet op de foto hoefde, want dat

was maar saai. Florians dochter Ida (2) wilde juist wel op de foto, en ze wilde daarvoor zelfs wel die gekke kleren en schoenen aan.

De buit Na een maandje rondvragen, marktplaatsen afspeuren en onderhandelen vonden de tweedehandsshoppers een mooie verzameling kleding en materiaal. Is de missie dus geslaagd? Nee, net niet. Een stevige broek in maat 134 heeft Marieke niet kunnen vinden. Wellicht hebben broeken van jonge bergwandelaars op vakantie te veel te lijden om ze nog te kunnen doorverkopen. Wat ook niet lukte, is honderd euro uitgeven. Het gemiddelde bedrag per kind bleef steken op 66 euro of een kleine 198 euro voor drie kinderen. Voor dat bedrag schaften de redactieleden bij elkaar achttien serieuze uitrustingstukken aan en kregen ze er een hoop leuke contacten gratis bij. Vooral als het om spullen voor kinderen gaat, blijken verkopers erg welwillend en vriendelijk in de verkoop.

Robin

• Slaapzak Catnap van Coleman gratis (van iemands zolder) • Schoenen van Lowa, maat 32 € 25 • Rugzak Puck van Deuter € 15 (inclusief extra kinderspulletjes) • Fleecevest van Deuter € 10 • Regenjack van The North Face € 30

Totaal € 80

66 |

HOOGTELIJN 3-2015 | TEKST EN FOTO’S ERNST ARBOUW, DIM VAN DEN HEUVEL, MARIEKE VAN KESSEL, FLORIAN VAN OLDEN

Roemer

• Slaapzak Hudson Junior van Coleman € 12,50 (twee voor € 25) (afgehaald) • Rugzak Junior (18l) van Deuter € 15 + € 6,95 verzendkosten • 2 Truien van Icepeak € 13 + € 5,50 verzendkosten • Regenbroek, merk niet bekend, € 5 + € 2,76 verzendkosten • Sandalen van Teva € 7,50 (afgehaald)

Totaal € 68,21

Ida

• Slaapzak Hudson Junior van Coleman € 12,50 (uit de buit van Roemer) • Schoenen van Meindl met Gore-Tex € 15 (afgehaald) • Softshell trui van Meru gratis (gekregen na rondvragen) • Fleecevest, merk niet bekend, € 2 (op Koningsdag) • Slaapmatje van Therm-a-rest (120 cm) € 20 (twee voor € 40) • 2 kampeerstoeltjes van Tattlejee gratis (inbegrepen bij de matjes) • Rest uitrusting gratis (gekregen van neven, nichten en vrienden)

Totaal € 49,50

10 tips bij het kopen van tw dehands kleding 1

Begin op tijd en heb geduld

Vertel iedereen in je omgeving dat je spullen voor je kind zoekt

Marktplaatsen

Kijk voor de wat duurdere spullen ook op ebay.de

Er komen misschien niet veel goede kinderrugzakken of geschikte slaapzakken voorbij, maar uiteindelijk vind je ze altijd wel. Als je maar geduld (en dus de tijd) hebt. Als je veel mensen laat weten dat je kleding voor je kind zoekt, zal je merken dat spullen je ook zomaar in de schoot worden geworpen. Marktplaats.nl staat vol spullen, maar wist je dat ook de NKBV een marktplaats heeft? Kijk op nkbv.nl/marktplaats. Via Ebay.de kom je op de veel grotere tweedehandsmarkt van Duitsland en Oostenrijk. De portokosten zijn hoger, maar bieden op een eBay-veiling is wel leuk en spannend.

Ga erop uit

Kijk niet alleen online, maar struin ook tweedehandswinkels en ruilbeurzen af. En houd natuurlijk de vrijmarkt op Koningsdag in de gaten!

Maak een afweging tussen opsturen en afhalen

Houd rekening met de verzend- en andere kosten

Er is bijna altijd onderhandelingsruimte

Wees niet bang voor miskopen

Laat je de spullen opsturen, dan vergroot je je actieradius aanzienlijk. Nadeel is dat je de spullen dan niet van tevoren kunt bekijken of passen. Laat je de spullen opsturen, dan zijn de verzendkosten binnen Nederland € 6,95 voor pakketten tot 10 kilogram die niet door de brievenbus kunnen. Past het pakketje (tot 2 kilogram) wel door de brievenbus, dan zijn de verzendkosten € 3,95. Kies je voor zelf ophalen, houd er dan rekening mee dat je ook extra kosten maakt als je de auto, bus of trein moet nemen. Vraag niet naar de verkopers allerlaagste prijs, maar kom met een bod dat je zelf laag, maar nog wel redelijk vindt. De bedragen zijn vaak zo laag, dat je een risico wel kunt nemen. Is de jas te klein, dan geef of verkoop je hem weer door.

Tweedehands spullen kopen is niet armoedig

Bergsportartikelen zijn duur en de kinderen groeien er zo weer uit. Al die mooie spullen verdienen een tweede leven bij jouw zoon, dochter of neef.

HOOGTELIJN 3-2015 |

Vakantiegeluk in het ‘Tal der Almen’

Ontluiken van de lente � Zomer op de bergweide � Boerenherfst

Geniet van de charme van de 40 gezellige Almhutten, de geur van de bloeiende bergweides, de reinheid van glasheldere bergmeren en het adembenemende panorama in het Nationaalpark Hohe Tauern. • 40 bemande Almhutten • 400 km gemarkeerde wandelwegen • 140 km mountainbike wegen • Gondelbanen-met zomer openingstijden • Vissen, zwemmen, tennis • Meer dan 100 toerentips op internet

• Reuzengroot sport- & vrijetijdscentrum voor de hele familie met een zwempa radijs en een grote speeltuin vol avonturen. • Actief programma Berg-Gezond (www.berg-gesund.at) met dagelijks professioneel bege leide outdoor programma’s zoals klimmen, yogawandeling, toeren in het hooggebergte onder leiding van berg gidsen, bergbloemenwandeling, hike & fly …

7 overnachtingen met halfpension in een viersterren hotel incl. 5 toertochten met een gids uit het Actief programma van Berg-Gezond vanaf € 329,- pp.

7 overnachtingen in een appartement voor 2 volwassenen en 2 kinderen incl. Actief programma van Berg-Gezond vanaf € 385,--

Informatie en boeking: TOURISMUSVERBAND GROSSARLTAL A 5611 Großarl · Markt 1 · Tel.: +43 (0) 6414 / 281 · Fax: - 22

info@grossarltal.info · www.grossarltal.info

Limburg^

^^^ nkbv in de regio ^^^ nkbv in de regio ^

2015

LIMBURGS JEUGD KLIM KAMPIOENSCHAP

Jeugd klimkampioenschap regio Limburg

Ieder n wi r

P O R T

D V E N T U R E

De NKBV maakt zich dit jaar landelijk hard voor regiocompetities in het sportklimmen. Een mooi voorbeeld is de NKBV-regio Limburg: daar wordt de laatste drie jaar het Limburgse Jeugd Klim Kampioenschap (LJKK) georganiseerd. In een originele mengvorm van plezier en prestatie. Wat willen de leden? Voor Alex Bijlsma, voorzitter van de regio Limburg, is het soms een zoektocht. Een eerste experiment met trailrunning leverde alvast een bemoedigend startaantal van zes deelnemers op en het wandelen met gezinnen met jonge kinderen groeit als kool. “Nu zitten de kids nog in de rugdrager, later gaan ze hopelijk klauteren en klimmen”, aldus een lachende Bijlsma.

Breedtesportgedachte

Bijlsma en zijn bestuur gingen in overleg met de zes Limburgse klimhallen en ze bedachten samen een opzet voor een regionale jeugdcompetitie. Wie dan meteen denkt aan een fanatieke afvalrace tot de beste overblijft, heeft het mis. Voor Bijlsma staat de ‘breedtesportgedachte’ voorop. “Kom eens kijken naar zo’n wedstrijd, en je ziet een mêlee van ouders hun kinderen, van 7 tot 18 jaar oud, zekeren. Iedereen is

ingedeeld in een van de drie klimniveaus – dus niet op leeftijd – en vecht in routes die zijn opgesplitst in zones. Ben je een zone doorgekomen, dan krijg je sowieso punten. Zo voelt iedereen zich een beetje winnaar. De besten komen in de finale en dan doen we het wel voor het ‘echie’, met klimmers in afzondering en presteren in de spotlight.”

Stiekem touwsteun

Bijlsma geniet volop van de sportieve reuring. Hoe de klimmertjes blijven proberen door een passage te komen en elkaar advies geven. “Wat opvalt is dat de ouders soms, hoe zeg ik dat netjes, ‘gedrevener’ zijn dan de kinderen.” Het succes van het LJKK blijkt uit de verdubbeling van het aantal deelnemers de afgelopen drie jaar, van 25 naar 50 kinderen. “De klimlocaties stonden er

Feb.

zo 22

ROCCA

Maart zo 29

Friends & Nuts

April

za 11

Graviton

Juli

zo 5

Fliegerhorst

Okt.

za 10

I-VY climbing

Nov.

zo 22

Neoliet

Gulpen Venlo Sittard Venlo Sittard

Inschrijvingen: via de website van de betreffende klimhallen. Kosten per wedstrijddag: € 12,50 tot op de wedstrijddag zelf vanaf 11.00 uur. Kosten voor 6 wedstrijden: € 47,50 tot 14 dagen voor aanvang te voldoen op rek.nr. NL74 INGB 0002 1441 34 t.n.v. NKBV-Regio Limburg - Amstenrade onder vermelding ‘Limburgs Jeugd KlimKampioenschap 2015’. Meer info: www.limburg.nkbv.nl

Wedstrijd + side events aanvang 12.00u - einde ca.17.00u

eerst aarzelend tegenover, maar hebben hun reserves laten varen. Haleigenaren, beheerders en trainers komen ‘hun jeugd’ aanmoedigen als zij op andere plekken actief zijn.”

Verbreding regioactiviteiten

Het is Bijlsma’s grote wens om een buitenwedstrijd aan het kampioenschap toe te voegen, zodat op een gegeven moment meer jeugd het rotsklimmen in België gaat ontdekken. En zo heeft hij nog meer plannen voor regioactiviteiten. ‘Iets’ met GPS of ‘geocashing’, een introductiecursus ‘Voor het eerst de bergen in’ voor niet-leden, en een eigen bergsportdag. Of het aanslaat, blijft afwachten. “Maar als je het niet doet, weet je het nooit zeker.”

Regio Limburg

De regio Limburg is een van de vijftien regio’s van de NKBV. Hier krijgt de klim- en bergsport op lokaal niveau vorm, voor en door leden. Het bestuur van de regio bestaat uit Alex Bijlsma (voorzitter), Ans Bijlsma-Nahuijs (penningmeester), Henk van Kampen (secretaris) en Remco van Bergen (algemeen bestuurslid). Voor de 2400 leden wordt een breed activiteitenaanbod georganiseerd. Kijk voor meer informatie op limburg.nkbv.nl. Ben je benieuwd welke activiteiten bij jou in de buurt worden georganiseerd? Ga naar nkbv.nl/de-nkbv/regio-s en klik op jouw regio.

TEKST BEREND BERLIJN | FOTO ROCCA SPORT & ADVENTURE | HOOGTELIJN 3-2015 |

^^^ de nkbv voor jou ^^^ de nkbv voor jou ^^^ de nkbv

W IN

lagfoto Pieter Roodenburg maakte deze topv . lusië in Torcal, Anda

ACTIE

Win m ie prijzen met je topvlagfoto Stuur voor 1 september je topvlagfoto naar communicatie@nkbv.nl en maak kans op een van de twintig prijzen. Onder alle inzenders verloten we vier jassen van The North Face, een laptoptas van Lowe Alpine, vijf Petzlhoofdlampjes, vijf NKBV-Siggflessen en vijf Bevercadeaukaarten. Heb je nog geen topvlag? Bestel hem dan op nkbvwebshop.nl (€ 3,95 excl. verzendkosten) en neem hem nog deze zomer mee de bergen in.

#Bergwandelen bij ons wel goed verzekerd

Goed voorbeeld doet volgen Duurzaamheid is een belangrijk thema binnen de NKBV. Daarom is er een Commissie Duurzaamheid, die zich buigt over vraagstukken zoals ‘Hoe kunnen we onze footprint in de bergen verminderen?’ en ‘Hoe kunnen ook toekomstige generaties blijven genieten van al het moois dat de bergen bieden?’ Om hier actief mee aan de slag te gaan, is de commissie op zoek naar good practices:

WIPN R

UN KS!

70 |

HOOGTELIJN 3-2015

wat zijn volgens jou goede voorbeelden van duurzaamheidsprojecten in de bergen? Of heb je misschien een goede tip voor andere bergsporters die hun footprint willen terugbrengen? Onder alle inzenders mogen we een paar Uneeks van KEEN verloten. Deze comfortabele sandalen zijn gemaakt van slechts twee koorden en een zool. Heb je een duurzaam idee? Stuur het voor 15 juli 2015 naar hoogtelijn@nkbv.nl, o.v.v. Duurzaamheid, en wie weet win jij die sandalen van KEEN!

KEEN en duurzaamheid

Met Hybrid.Care ondersteunt KEEN projecten die bijdragen aan een gezondere planeet en geven ze twee keer per jaar 10 x 10.000 US dollar aan non-profitorganisaties. Daarnaast produceert het merk steeds meer lokaal om zo de impact van het transport op het milieu te verminderen. Kijk voor meer informatie op keeneffect.com.

Ga je deze zomer de bergen in? Check voor vertrek of je voldoende verzekerd bent. Veel Nederlanders realiseren zich namelijk niet dat ze tijdens een bergwandeling vaak onverzekerd zijn, omdat hun reisverzekering geen bergwandeltochten op ongebaande paden dekt. Zodra ze de aangelegde Wanderweg verruilen voor een Bergwanderweg, is er geen garantie meer dat dit pad ook gebaand en goed onderhouden is. Ga je op zo’n Bergwanderweg door je enkel waardoor je niet meer verder kunt, dan is de rekening van de helikoptervlucht als het even tegenzit voor jou. Met de NKBV-reisverzekering kom je niet voor dit soort verrassingen te staan. De verzekering kost slechts 28 euro per jaar en je sluit hem gemakkelijk af via je profiel in MijnNKBV.nl.

Ook voor minder actieve vakanties

Lig je tijdens je vakantie liever op het strand met een boek? Dan is deze verzekering ook handig. Met dekking van reisbagage,

voor jou ^^^ de nkbv voor jou ^^^ de nkbv voor jou ^^^ Tw t m met de @NKBV Siked @SikedClimbing 6 mei Timo Tak en Nikki van Bergen wonnen #boulder4 in @monkamsterdam, Tim Reuser en weer Van Bergen de competitie.

Je regelt het zelf op MijnNKBV.nl

Wil je een adreswijziging doorgeven of checken of je via de NKBV bent verzekerd? Wil je je polisblad doornemen of de NKBVreisverzekering afsluiten? Je kunt dit soort zaken eenvoudig zelf regelen op MijnNKBV.nl. Log in op MijnNKBV.nl, klik op ‘profiel’ en dan op ‘diensten’. Je komt zo op de overzichts-

pagina van alle beschikbare en voor jou afgesloten diensten. Hier kun je nieuwe diensten afsluiten, bestaande opzeggen of het polisblad van je reisverzekering afdrukken.

M k je vrienden lid Je gaat regelmatig de bergen in en profiteert al van de voordelen van het NKBV-lidmaatschap, zoals huttenkorting, 10% korting bij Bever en de beste reisverzekering voor bergwandelaars. Maar hoe zit het met je vrienden? Tip ze om ook lid te worden en ontvang 10 euro webshoptegoed die je kunt besteden in de NKBV-webshop.

TIP!

In onze webshop vind je allerlei producten waarmee je je optimaal kunt voorbereiden op je avontuur in de bergen. Zo schaf je al voor 7 euro een AV-kaart aan en kun je vanaf 2 euro diverse voorlichtingsbrochures bestellen, zoals Van bengel tot berggeit, Het weer in de Alpen, Bergsport in het kort, of Bergwandelen. Kijk op nkbv.nl/lwl voor meer informatie over deze actie.

ongevallen, geneeskundige kosten, wettelijke aansprakelijkheid en rechtsbijstand.

NKBV-alarmcentrale

Mocht er tijdens je vakantie iets gebeuren, dan staat de NKBV-alarmcentrale 7 dagen per week, 24 uur per dag voor je klaar. Deze is onderdeel van de ANWB-alarmcentrale, dus word je altijd door deskundige medewerkers in het Nederlands verder geholpen.

Expedities verzekerd

Ook expedities vallen onder de dekking van de NKBV-reisverzekering. Elke beklimming vanaf 7.000 meter wordt als expeditie aangemerkt, evenals tochten naar de noorden zuidpool.

Workshops juni 13 14 14 14 19-21 26-28

Basis alpiene touwtechnieken Klettersteig jeugd 14-17 jaar Weerkunde in de bergen Basis alpiene touwtechnieken Kaart, kompas en GPS, Ardennen Bergwandelen, Ardennen, gezinnen (kinderen 2-7 jaar)

september 5-6 On the Edge in a portaledge Kijk voor meer informatie over deze workshops en het complete cursus- en reisaanbod op bergsportreizen.nl.

Huibert Boer @HuibertBoer 6 mei Allemaal lid worden! “@NKBV: Maak je vrienden lid en ontvang 10 euro NKBVwebshop tegoed! http://www.nkbv.nl/lwl” @VisieenPassie 4 mei Wat een pech de @tukhut helemaal vol. Hopelijk is er morgen nog wel een plaatsje vrij voor 2 kinderen en 1 volw. @NKBV Giro555 @Giro555 1 mei @Menno_Boermans @NKBV goed om te horen dat Nepalfanaten zoals jullie ook de actie steunen! #NLhelptNepal ^CH NKBV @NKBV 30 apr. Stephan Wijnkamp: Noordzijde onder de hoofdtop Shishapangma (8027 m) afgebroken door aardbeving http://bit.ly/1bifj0f NKBV @NKBV 30 apr. #NLhelptNepal Vanaf morgen op acht locaties langs de snelweg dankzij mediapartner @interbestNL, Steun #Nepal @Giro555 Ernst Arbouw @ErnstArbouw 28 apr. Voor wie het gemist heeft: @nkbv directeur Robin Baks en @wilcovanrooijen bij #pauw over aardbeving #Nepal. http://bit.ly/1JPR855 Rutger Burgers @rutgerburgers 26 apr. Plan uitwerken voor korte 4-daagse huttentocht voor @nkbv #Bergsportreizen, want daar blijkt vraag naar. #Stubaier #Hohenweg heel geschikt. Paul van Liempd @paulvanliempd 25 apr. @monkeindhoven: twee keer **bling** mee naar #040 @NKBV Jacquet-Events @JacquetEvents 17 apr. Mooi verhaal in het @NKBV tijdschrift Hoogtelijn over een mythische rugzak vol honing, uit het leven gegrepen. Zo’n rugzak heb ik ook. Eddy Elsinga @EddyElsinga 15 apr. En daar het officiële bewijs, dochter heeft haar #klimvaardigheidsbewijs Indoor Voorklimmen van @NKBV #sportklimmen

HOOGTELIJN 3-2015 |

Speciaal voor NKBV-leden

BERGTOCHTMATERI L Een goede uitrusting verhoogt het comfort tijdens een zomerse huttentocht. Laat je daarom bij Bever adviseren over de laatste high-end kleding en materialen. Als NKBV-lid krijg je op vertoon van je ledenpas 10% korting in de winkels van Bever. Shop je liever online, stuur dan eerst een kopie of foto van je NKBV-ledenpas naar webservice@bever.nl. Vermeld in de mail je naam, adres, telefoonnummer

en eventueel je Bever Cardnummer. Zodra de NKBV-korting aan je Bever Card is gekoppeld, ontvang je een bevestiging en kun je ook online gebruikmaken van 10% korting in de webshop van bever.nl.*

MULTISTO EN

De Black Diamond Ultra Mountain FL wandelstokken zijn geschikt voor lichte wandelingen tot zware trektochten, sneeuwschoenen toerskitochten. Door de compactheid van de driedelige Z-Pole technologie, de 20 cm FlickLock Pro verstelmogelijkheid en een binnenkabel met speed cone technologie is de stok makkelijk mee te nemen en razendsnel in elkaar te zetten. De stokken worden geleverd met seizoenspecifieke tellers. Materiaal: • 100% aluminium • lichtgewicht EVA foam grip met ademende, vochtafvoerende band

Lengte opgevouwen: • 110 cm: 36 cm • 125 cm: 40 cm • 140 cm: 42 cm

Gewicht per paar:

Juiste stok bij persoonslengte:

• 110 cm: 591 gram • 125 cm: 600 gram • 140 cm: 612 gram

• 154-171 cm: 110 cm • 172-183 cm: 125 cm • 183+ cm: 140 cm

prijs

€ 132,95

€ 119,95

NKBV-leden betalen

SLI E TAS

Met het naadloze AntiGravity rugpand met ventilerende heupband biedt deze Osprey Atmos AG 50 trekkingrugzak optimaal draagcomfort tijdens je avontuur. Het compartiment op de tas kun je losmaken van de rugzak en gebruiken als los tasje. Met de slimme compressiebanden trek je de tas mooi in vorm en blijft de inhoud op zijn plek zitten. Verder heeft de rugzak een speciaal vak voor je slaapzak, een stretch voorvak, zijvakken, en bevestigingsmogelijkheden voor je wandelstokken. • Inhoud: 50 liter (M), 53 liter (L) • Gewicht: 1790 gram (S), 1930 gram (M), 1960 gram (L)

prijs

€ 179,95

NKBV-leden betalen

€ 161,95 * Kijk voor de voorwaarden op Bever.nl/nkbv.

72 |

HOOGTELIJN 3-2015

Heb je een bergsportongeval of -incident meegemaakt? Deel je ervaring (mag anoniem) via klimongevallen.nl.

Ongelukken voorkomen

Klaar voor vertrek De bergen zijn een geweldige speeltuin, maar ze dragen ook risico’s in zich. Struisvogelpolitiek of de overtuiging ‘mij gebeurt het niet’ helpt nooit. Steenslag in het couloir maakt echt geen onderscheid tussen jou of die lompe snurker die in de hut je pantoffels inpikte. Bij vrijwel alle bergsportongevallen geven de betrokkenen achteraf aan dat ze het ongeluk hadden kunnen voorkomen.

oed ‘alpineren’ vraagt om ervaring. Je leert door te doen en je leert nog meer door dingen verkeerd te doen. Iedere alpinist maakt de fase ‘onbewust onbekwaam’ mee, waarin je nog niet weet wat je fout doet, en kan jaren later vertellen over tochten die maar net goed afliepen. Dat zijn belangrijke leermomenten. Ongevallen als struikelen, vallen, steenslag, blikseminslag, lawines en zelfs hartstilstand door inspanning zijn gerelateerd aan je eigen handelen. Vroeger werden zulke gevaren ‘objectief’ en ‘onvermijdbaar’ genoemd en werd na een ongeval de schuld buiten het slachtoffer gelegd, want hij was een ‘ervaren bergsporter’. Nu weten we beter. Risico is persoonlijk: jouw gedrag en jouw bereidheid om risico te lopen, bepalen hoe gevaarlijk de bergen voor jou zijn. Alle risico’s uitsluiten, lukt nooit in de bergsport; daarvoor zijn te veel variabelen in het spel. Wel kun je het risico terugbrengen.

Kennis en conditie Onder alle 58.000 leden van de NKBV die bergwandelen, toerskiën en (sport)klimmen,

zijn er gemiddeld drie à vier doden per jaar te betreuren door een klim- of bergsportongeval. Dat aantal is stabiel, maar we kunnen nog steeds een slag maken. Zo zien we bijvoorbeeld dat relatief veel vijftigers verongelukken. Hoe komt dat? Het kan te maken hebben met ‘herintreden’ en fysiek minder goed zijn dan in de jongere jaren. Mede daarom organiseert de NKBV alpiene opfriscursussen. Meer informatie hierover vind je op bergsportreizen.nl (klik op Alpiene cursussen - Techniekcursus).

al snel ‘ervaren’. Het inzicht dat je nog lang geen expert bent, is essentieel om risico’s te minimaliseren en vormt de basis voor goed risicomanagement: stel jezelf voor elke tocht de vraag of jij en je maatje voldoende kunnen en weten om de specifieke tocht of klim te maken. Kloppen de condities van de route? Zijn jullie fit? Weet je wat het weer gaat doen? Op basis waarvan besluit je om te draaien? Een handig hulpmiddel hierbij is de risicocheck ‘3x3 Zomer - Risicomanagement in Alpien Terrein’. Je vindt deze op nkbv.nl/ kenniscentrum (zoek op 3 x 3 zomer).

Ken je grenzen Help ons mee het aantal ongevallen terug te dringen: ken je eigen grenzen en die van je tochtgenoten. Het plezier en de unieke ervaringen die klim- en bergsport met zich meebrengen, zijn het meer dan waard!

Risicocheck Als Nederlander moet je je net even beter voorbereiden dan bergbewoners. Doordat je relatief ver van de bergen woont, maak je weinig ervaringsuren en moet je elke vakantie weer acclimatiseren en wennen aan het omhooglopen en afdalen. Vaak is de vakantie eigenlijk te kort om fit genoeg te zijn voor de geplande tocht. Vaak compenseren beginners hun beperkte kennis en ervaring door extra voorzichtig te zijn. Maar na een paar jaar slijt die voorzichtigheid. Mensen vinden zichzelf

TEKST EN FOTO HARALD SWEN | HOOGTELIJN 3-2015 |

The new Atmos and Aura AG series

Ventilation and comfort in 3D.

ospreyeurope.com

NKBV-opleiding AI

De nieuwe alpiene

NKBV-leden die graag in de bergen zijn en hun kennis en passie het liefst ook delen met anderen, kunnen bij de NKBV diverse opleidingen volgen tot instructeur. Met het diploma Alpien Instructeur bijvoorbeeld, kun je de alpiene cursussen van de NKBV begeleiden en je passie op andere leden overbrengen. We vroegen drie cursisten naar hun ervaringen.

instructeurs

Vincent Perrin en Joris Korevaar oefenen gidstechnieken in de Westliche Zinne.

egien, Joris en Sytse volgden samen met Ruben, Vincent, Sjoerd en Julius de NKBV-opleiding tot Alpiene Instructeur (AI). Deze kaderopleiding bestaat uit een theoriegedeelte van een paar avonden met huiswerk en een theorie-examen, een praktijkweekend in Nederland of België en twee weken praktijkopleiding in de Alpen.

Van jongs af aan “Als klein meisje maakte ik al grootse beklimmingen”, vertelt Regien Winnubst. “Van de spijlen van de box tot de stenen van het pad naar de berghut. Op deze eerste schreden volgden vele bergsportkampen en avonturen met mijn vader en broers. Toen ik 18 was, vond ik het tijd om mijn bergsportcarrière buiten mijn familie voort te zetten en werd ik lid van de Amsterdamse Studenten Alpen Club (ASAC). Ik wilde vooral de C1-cursus van de NSAC

76 |

volgen en veel weekendjes buiten klimmen met leeftijdsgenoten. Dat heb ik geweten! Vijf zomers lang alpien klimmen, een jaar bestuur bij de ASAC, ontelbaar veel klimweekenden, en na de C1 volgden een C2- en een C3-cursus.” Regien was zo gegrepen door de bergsport, dat ze haar passie en enthousiasme wilde overbrengen op anderen. “Het leek me leuk om bergliefhebbers op te leiden tot verantwoordelijke alpinisten. De opleiding tot Alpien Instructeur maakte dat mogelijk. Dus vulde ik het formulier voor de opleiding in en ben ik er vol voor gegaan.” Tijdens de eerste ontmoeting in Woerden bleek ze de enige vrouw te zijn tussen zes sterke mannen. “Het is me prima bevallen; naast sterk bleken ze ook nog eens charmant te zijn. Typerend voor deze groep waren de discussies ʼs ochtends over wie het touw mocht dragen. Want de man met het touw had

HOOGTELIJN 3-2015 | TEKSTBEWERKING FLORIAN VAN OLDEN | FOTO’S MARTIJN SCHELL, FREEK STREBE EN VINCENT PERRIN

Kijk voor meer informatie over de alpiene opleidingen van de NKBV op nkbv.nl/de-nkbv en klik op Academie.

Je analyseert reconstructies van ongevallen die ooit plaatsvonden en leert zo veel van het enthousiaste begeleidingsteam.” De eerste maanden van de opleiding waren voor Joris confronterend. “Het praktijkweekend was in Drenthe. Nee, daar zijn inderdaad weinig bergen om op te oefenen, maar na een les didactiek had de organisatie een groep vriendelijke buren opgetrommeld aan wie wij les moesten geven. Dat valt niet mee als de klimgordel op het Drentse platteland nog een onbekend fenomeen is...” De grootste beproeving doorstond Joris toen hij op zaterdagnacht uit zijn bed werd getrommeld. “We moesten een afgedwaalde begeleider redden. Na een uitgebreide zoekactie vonden we hem, maar omdat hij zijn rol met iets te veel overtuiging speelde, raakte hij tegen het einde van onze oefening bijna onderkoeld. Dat vond ik met mijn medische achtergrond best confronterend.” Na zes maanden theorie leren en opdrachten en reddingsacties uitvoeren, merkte Joris dat zijn kennis en veiligheidsbesef veranderden van ʻonbewust onbekwaamʼ, naar ʻbewust redelijk bekwaamʼ. “Mijn volgende stap? Naar de Alpen om zowel mijn bekwaamheid als het bewustzijn twee weken lang op de proef te stellen!”

Eerste Alpenweek “De zomervakantie was begonnen, de zon scheen, dus was het tijd om naar de Alpen te gaan”, vertelt Sytse Roos. “Voor de eerste week was gekozen voor het hoge Ortlergebied in NoordItalië: de perfecte plek om onze vaardigheden in sneeuw en ijs te toetsen en verder te ontwikkelen. We zouden die week drie toetsmomenten krijgen en volgens de opleidingsrichtlijnen moet je voor alle onderdelen slagen. Je krijgt het papiertje niet zonder slag of stoot.” De eerste toets was spleetredding op de gletsjer, waarbij de deelnemers binnen een kwartier hun partner veilig op het droge moesten krijgen. “Een grote overhangende sneeuwluifel aan de bovenkant van de diepe ijsbreuk was wel even anders dan wat we gewend waren. Omdat het touw dat naar mijn partner liep diep in het sneeuwdak sneed, stonden wij – slachtoffer en redder – voor een onverwacht grote uitdaging. Dit examenmoment ging niet bij iedereen zonder slag of stoot, maar uiteindelijk kwam elk slachtoffer boven.”

IJstechniek oefenen.

volgens hen het meeste aanzien.” Hoe was het voor Regien om thuis te komen met de AI-titel op zak? “Mijn vader was zo trots toen ik mijn diploma naast zijn 35 jaar oude diploma kon leggen.”

Voorbereiding in Nederland “Poeh, waar ben ik aan begonnen?”, vraagt Joris Korevaar zich vertwijfeld af wanneer hij aan zijn eerste huiswerkopdracht begint. “Ik had net een week coschappen gelopen op de afdeling Kindergeneeskunde in Helmond, maar dit jaar was mijn laatste kans om de AI-opleiding te doorlopen.” Gelukkig vielen de praktijkstages precies goed in zijn rooster, dus was het een kwestie van doorbijten. “Eigenlijk is de afwisseling heel leuk; om even iets anders te leren dan de behandeling van obstipatieklachten. Tijdens de opleiding ging het over onderwerpen zoals weerkunde, veiligheid en groepsdynamica.

HOOGTELIJN 3-2015 |

hienveld 1-2 fc.adv 27.3.2003 14.33 B&R Pagina 1

ZWAAR BEPAKT

LICHT BELAST

ď&#x201A;ľPatitucciPhoto

WIJ Wij VERZETTEN verzetten BERGEN bergen VOOR u U voor SERIE AIRCONTACT Het Deuter Aircontact draagsysteem zorgt voor een optimale gewichtsverdeling op de rug waardoor de bepakking lichter en comfortabeler aanvoelt.

AIRCONTACT 50 +10 SL

ist in SpecialSpecialist ineringen k e z r e v t r o p s rg bebergsportverzekeringen W.A. HIENFELD B.V.

W.A. Hienfeld b.v.

Postbus 75133

1070 AC Amsterdam

Postbus 75133, 1070 AC Amsterdam T 0031 (0)20 - 5 469 469 Telefoon 0031(0)20 - 5 469 469 F 0031 (0)20 - 6 427 701 Telefax 0031(0)20 - 6 427 701 E info@hienfeld.nl

E-mail

info@hienfeld.nl

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden.

www.deuter.nl

men. Examen ijsklim

Klimmen op de Cima Sco toni.

Gidstechnieken oefenen.

Tijdens het examen spletenredding snijdt het touw in de sneeuwluifel.

De volgende twee toetsen vonden op één dag plaats. “Die dag startte met een conditietest. ʼs Ochtends vertrokken twee opleiders met de auto naar een parkeerplaats. Vanaf die plek was een huttenaanloop van 600 hoogtemeters. Wij moesten datzelfde stuk naar de parkeerplaats lopen en hadden zo’n twintig minuten achterstand. De opdracht was om eerder bij de hut aan te komen dan de opleiders. Om als groep in een cadans te komen, besloten we verjaardagsliedjes te zingen. Het was vast een raar tafereel om een groep zo puffend en zuchtend lang-zal-die-leven te horen zingen. Ongeveer vijftig hoogtemeters voor de hut haalden we de opleiders in, die ons lachend opwachtten met een motiverend snoepje.” De groep sloot de week af met het ijsexamen. “Het eerste onderdeel was een vijftien meter lange ijsklim door een deels overhangende gletsjerafbreuk, het tweede een ijsparcours waarbij we onder andere 55 graden steil ijs ‘met het gezicht naar het dal’ moesten aflopen en op een klein stukje loodrecht ijs met de pickel moesten klimmen. Al met al een heel leerzame eerste week dus, die me erg nieuwsgierig maakte naar de tweede week in rots!”

Tweede Alpenweek De spectaculair steile wanden van de Dolomieten waren het decor voor het rotsklimgedeelte van de opleiding. “In deze week lag de nadruk op gidstechnieken en didactiek”, legt Ruben Verschoof uit. “Want ook lesgeven is een belangrijk onderdeel van het examen.” De normaalroute van de Westliche Zinne was voor iedereen een goede les in gidstechnieken. “De normaalroute is niet moeilijk – max III+ – maar het loopt door onoverzichtelijk terrein, waar je voortdurend op je hoede moet zijn. We moesten laten zien dat we in dat terrein met een beginner aan het touw veilig konden klimmen. Touwtransport, kort touw, verkort touw en uitzekeren wisselden elkaar razendsnel af. Iedereen gidste een gedeelte omhoog, de anderen gedroegen zich als goedbedoelende beginners. Verder moest iedereen lesgeven over onderwerpen als afklimmen, abseilen, mobiele tussenzekeringen en plaatklimmen. Sommigen hadden als sportkliminstructeur al ervaring met lesgeven, voor anderen was het volledig nieuw. Omdat een aantal van ons volgens de leiding slecht oefenterrein hadden gekozen, moesten zij in de herkansing om te slagen, maar uiteindelijk wist iedereen deze hobbel te nemen.” De laatste dag van de Alpencursus was gereserveerd voor een mooie beklimming. “Ik stapte samen met gids Martijn en medecursisten Vincent en Sytse de Via Lacedelli op de Cima Scotoni in, een route die in de jaren vijftig nog een ware ‘testpiece’ was en nu een prachtige klassieker is. Martijn en Sytse haalden de top, Vincent en ik moesten helaas abseilen vanwege kleine kwetsuren na een voorklimval. Ondanks dat was het ook voor ons een geweldige tour en een waardige afsluiting van de AI-opleiding. We hebben veel geleerd, zowel op klimtechnisch als persoonlijk vlak, en zijn klaar om onze eerste cursus te leiden!”

bij de gletsjerspl t stonden we v r n onverwachte uitdaging HOOGTELIJN 3-2015 |

op Twitter Volg @hoogtelijn nieuwtjes van voor de laatste zijn welkom ps Ti de redactie. v.nl. op hoogtelijn@nkb

Heldenmoed en eindeloze ambitie Cerro Torre, voor velen de mooiste piek van de wereld. Wanden tot in de hemel, gemaakt van het beste graniet, in een prachtig, buitenaards panorama. De rots is zo steil en de stormen die de berg teisteren zo heftig, dat lange tijd werd geloofd dat de berg – op welke manier dan ook – onbeklimbaar was. Al in 1959 claimt de Italiaan Cesare Maestri dat hij de piek heeft bedwongen; zijn maatje en enige getuige Toni Eggers komt daarbij om het leven. Omdat de beklimming later wordt betwist, komt Maestri terug om opnieuw op de top te staan. Ditmaal neemt hij een enorme compressor mee de wand in. In een aantal dagen boort hij een eindeloze hakenladder tot vlak onder de top van Cerro Torre. The Tower gaat over deze omstreden gebeurtenissen en de aangewakkerde discussie. Maar het boek is veel meer dan een geschiedenisles over wie er wel of niet op de top heeft gestaan. Kelly Cordes beschrijft op een persoonlijke en speelse manier de ontwikkelingen binnen het alpinisme sinds de jaren zeventig. Centraal staat de beweging van ‘siege style’ alpinisme (belegering met vaste touwen) naar superlichte, snelle en gecommitteerde beklimmingen. The Tower is een verhaal over heldenmoed, eindeloze ambitie en onbuigzame trots. Het is een prachtig boek over de liefde voor de bergen. Een absolute aanrader. [Anne van Leeuwen]

^^^ gespot ^^^ gespot ^^^ gespot

800 k r Ma erhorn Er is niets zo Zwitsers als de Matterhorn. Omdat de eerste beklimming 150 jaar geleden was, verschijnt er een zeer uitgebreid lexicon bij de Oostenrijkse uitgever Schall, geschreven door de Duitser Uli Auffermann. Dezelfde combinatie verzorgde eerder het eveneens goed uitgevoerde Eiger Lexikon. In een kloek boekwerk verzamelde de auteur ruim 800 onderwerpen die met Ds’Hore (in Zermatter dialect, pagina 65) te maken hebben. Van ‘Abschreckende Mauer’, de afschrikwekkende 1200 meter

hoge noordwand, tot ‘Zwei von drei’, het feit dat twee van de drie klimmers die zonder gids op weg gaan, moeten opgeven. Auffermann is een ervaren bergsportjournalist en heeft een gevarieerd lexicon gemaakt met oog voor de activiteiten op en rond de berg. Veel klimmers en beklimmingen, het toerisme in Zermatt, opmerkelijke plekken op de Matterhorn en de nodige weetjes over de 4477,54 meter hoge berg (pagina 119). [Peter Daalder]

Das grosse Matterhorn Lexikon, Uli Auffermann Uitgave: Schall-Verlag, www.schall-verlag.at ISBN: 978-3-900533-79-3 Prijs: € 32,00

Auto als zekerpunt Wat doe je als je bij toeval langs een rotswandje rijdt dat je nog niet kende? Juist, je gaat er klimmen! Wat doe je als blijkt dat je maar één gordel mee hebt? Ga je een andere gordel halen? Dat kan, maar je kunt ook je auto als zekerpunt gebruiken. Op de site van Climbing kun je de serie Unbelayvable volgen: climbing.com/ blog/unbelayvable-archives-scary-andtrue-tales-from-a-crag-near-you.

AlpineFlower Finder

Met de app AlpineFlower Finder ga je op zoek naar de naam van bloemen die je onderweg tegenkomt. Je kunt filteren op kleur, aantal bloemblaadjes, bladvorm en bloeiperiode, en ziet dan duidelijke foto's van de geselecteerde bloemen. Sorteren kun je op naam, familie en soort. De app geeft relevante informatie over de bloem en tevens de naam van de bloem in het Engels, Duits en Frans. Tenslotte kun je per bloem notities en eigen foto's toevoegen. Dit is misschien wel de beste bloemenapp die we kennen! [Peter Mienes] Alleen verkrijgbaar in de iTunes store. Prijs: € 6,99.

Tochtenwiki-app

Jong, jonger, jongst…

The Tower: A Chronicle of Climbing and Controversy on Cerro Torre, Kelly Cordes Uitgave: Patagonia Books (hardcover of eBook), 2014, patagonia.com/us/shop/books ISBN: 9781938340338 Prijs: € 26,99

80 |

Al eerder spotten we jonge klimmers die heel volwassen routes klimmen. Hier komt er nog één: Shinfei Quek is 11 en klom The Grand Hustle, een 8B boulder. Check het filmpje via siked.nl/get-siked-weekend-video-mix-7. En hij is niet eens de jongste die zo’n moeilijke boulder klom: Ashima Shiraishi deed dat al eerder en was toen 10 jaar!

Met ruim 4500 tochten is de Tochtenwiki van de NKBV al meteen flink gevuld. De app is gemaakt door Outdoor Active, in samenwerking met onder andere de Deutscher Alpen Verein (DAV). Alle besturingselementen en kopjes in de informatie zijn vertaald naar het Nederlands. De feitelijke informatie over de tocht is veelal in het Duits. Prima informatie in de overzichten van hutten en andere overnachtingsadressen en bij de actuele condities. Ook het overzicht van de tochten is handig, zodat je meteen ziet hoeveel er bij jouw locatie zijn beschreven. En verder: vullen maar. [Peter Daalder] Verkrijgbaar voor Apple en Android. Prijs: gratis.

HOOGTELIJN 3-2015 | ONDER REDACTIE VAN FRANK HUSSLAGE EN ICO KLOPPENBURG

^^^ gespot ^^^ gespot ^^^gespot ^^^ gespot ^^^

Bergtocht aer bergtochten De meeste ‘bergboeken’ zijn niet interessant voor wie niet van de bergen houdt. Het boek Bergtocht is een uitzondering hierop, want de beschreven tocht is een metafoor voor het leven. De Zwitserse schrijver Ludwig Hohl (1904-1980) heeft dit pareltje in een periode van veertig jaar, in fasen geschreven. Zijn Bergfahrt is gebaseerd op een tocht die hij in 1926 samen met een vriend in Les Grandes Rousses maakte, een Frans Alpenmassief. In realistisch proza beschrijft Hohl niet alleen de schoonheid van de natuur, maar ook wat deze barre tocht in het gemoed van deze “antipodisch verwandte” vrienden teweegbrengt: tegenstrijdigheden die de meesten van ons ook in zichzelf kunnen herkennen. Daarnaast is het verhaal spannend. De titels van de hoofdstukjes spreken boekdelen, zoals “Een reusachtig schip”, “De berendroom” (het Zwitserland van Hohl ligt niet ver van het Wenen van Freud), “Helling der melancholie”, “De rampzalige rots” en

“De stem van zijn vriendin”. De afloop is zoals wij allen kennen. Aan het verhaal is een lezenswaardig essay toegevoegd, van de hand van Anna Stüssi, de biografe van Hohl. Ook het nawoord van vertaler Ard Posthuma zegt veel over Hohl, die zeven jaar in Den Haag woonde, waar hij zijn hoofdwerk Notizen oder Von der unvoreiligten Versöhnung schreef. Een onsje papier en inkt, het past in bijna iedere rugzak. [Klaas Marck]

Bergtocht, Ludwig Hohl Uitgave: Editie Leesmagazijn, 2013 ISBN: 978-94-91717-06-2 Prijs: € 12,50

Tom de Booij: document en film

Eén van de meest markante persoonlijkheden van de Nederlandse klimgeschiedenis laat weer van zich horen. In een document met de titel De groei van het gidsloze Nederlandse alpinisme tot haar volwassenheid beschreef De Booij een paar jaar geleden een belangrijke periode uit het Nederlandse alpinisme. Centraal staat daarin de fameuze Invitatiecursus, waarvoor hij al in 1953 het initiatief nam. Het complete document kun je nu vinden op nkbv.nl (zoek op Booij). Ook een film over de relatie tussen De Booij en de Franse legende Lionel Terray, met wie hij veel heeft geklommen, geeft een interessant tijdsbeeld. De film Presque des frêres is niet commercieel verkrijgbaar, maar wel te zien op vimeo.com/114753821 (gebruik het wachtwoord vimeomcp123).

Pelgrimsroute n r Nidaros Tegenwoordig leiden de bekendste pelgrimsroutes naar het zuiden: naar Santiago de Compostela, Rome, Jeruzalem. In de middeleeuwen trokken bedevaartgangers niet alleen naar het zuiden, maar ook naar het noorden: naar Trondheim. In die tijd heette de stad nog Nidaros en kwamen mensen van heinde en verre naar de laatste rustplaats van Olaf II van Noorwegen, beter bekend als Olaf de Heilige. Sinds 1997 is de route opnieuw gemarkeerd en eind vorig jaar verscheen een Nederlandstalige wandelgids. De 643 kilometers van Oslo naar Trondheim zijn verdeeld over 33 etappes en voeren de wandelaar door boerenland, langs het grootste meer van Noorwegen (Mjøsa), door het bosrijke Gudbrandsdal en over de ruige Dovrefjell, om tenslotte af te dalen naar de Trondheimfjord. De wandelgids is zeer compleet en bevat behalve een uitgebreide routebeschrijving met duidelijke kaartjes ook hoogteprofielen, praktische informatie over overnachten en proviand onderweg en allerlei leuke weetjes over de omgeving waar je doorheen loopt. Het is evenwel aan te raden om naast de wandelgids ook nog topokaarten mee te nemen. En vergeet je pelgrimspaspoort niet, zodat je aan het einde van je tocht de Olavsbrev in ontvangst kunt nemen. [Marieke van Kessel]

Het Olavspad - van Oslo naar Trondheim, Ria Warmerdam Uitgave: Op Vrije Voeten, 2014 ISBN: 9789082251005 Prijs: € 24,90

gespot

Medite n winterf st Als de naam Piz Uccello, de top van het vogeltje, al associaties oproept, dan gaan die waarschijnlijk eerder richting lieflijk wandelen dan naar ongenaakbare noordwanden. Maar niets is minder waar. De onterecht rood-wit gemarkeerde wandelroute naar de hoogste top van de Apuaanse Alpen is hartje zomer eigenlijk al een heuse alpiene beklimming. Ook de lange rotsklimroutes aan zijn noorden westzijde zijn dan al bepaald stevig te noemen. Versante Sud brengt een topo voor dit gebied in de winter. De winterse foto van Piz Uccello die de inleiding siert, heeft echt niets lieflijks meer. De Apuaanse Alpen liggen onder Genua, hemelsbreed nog geen tien kilometer van de zeerotsen bij Cinque Terre. ’s Zomers is het een prima goedweeralternatief als Ticino of de Urner Alpen weer eens te nat zijn. Een gletsjerbril is ook dan prettig, omdat de marmerachtige rots vaak hagelwit is: de marmergroeven van Carrara grenzen aan de Apennijnen. In de winter is de nabijheid van de warme Middellandse zee een garantie voor vette pakken sneeuw. De bergen zijn door deze sneeuw een prima gebied voor alpiene tochten op alle niveaus. Van relatief eenvoudig PD+ tot zeer heftige, zelf af te zekeren gullies en volwassen alpiene graatoverschrijdingen. Leuk: in het voorjaar is hier een alpiene klimdag af te sluiten met warm sportklimmen boven de Middellandse Zee in bijvoorbeeld Muzzerone bij La Spezia. De topo Ghiaccio Salato is volledig in het Italiaans geschreven, maar door de duidelijke opbouw en heldere foto’s met ingetekende routes is hij ook voor minder taalbegaafden nog steeds zeer bruikbaar. [Frank Husslage]

Ghiaccio Salato, Giampaolo Betta e.a. Uitgave: Versante Sud, 2014 www.versantesud.it ISBN: 978-88-98609-27-7 Prijs: € 29,00

HOOGTELIJN 3-2015 |

^^^ vooruitblik ^^^ vooruitblik ^^^ vooruitblik Hoogtelijn 4-2015 verschijnt 4 september

Colofon

TU EN DE OREN Voorklimangst, persoonlijke competenties,

Hoogtelijn is het officiële tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar. De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn. Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

hoogtevrees, groepsprocessen, klimmen in een TBS-kliniek en de kunst van het omkeren

Redactie

Peter Daalder (hoofdredacteur) Femke Welvaart (eindredacteur) Ernst Arbouw, Mirte van Dijk, Sieto van der Heide, Frank Husslage, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Anne van Leeuwen, Bram Munnichs, Florian van Olden, Ivar Schute.

KLI EN IN EUROPA Martin Fickweiler in Rätikon

Medewerkers

Jody Hagenbeek, Christine Tamminga, Arnold Tang, Peter Uijt de Haag, Milka van der Valk Bouman (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (cartoons).

Redactie-adres

NKBV, t.a.v. Hoogtelijn, Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, www.hoogtelijn.nl

Advertentie-exploitatie

ManagementMedia BV Postbus 1932, 1200 BX Hilversum Tel. 035-6232756, fax 035-6232401 Peter Dierdorp, Olger Kooring, Maikel van Wiggen peter.dierdorp@managementmedia.nl olger.kooring@managementmedia.nl maikel.vanwiggen@managementmedia.nl

NEPAL

Nederland in actie na de ramp

Vormgeving

Studio ManagementMedia, Edith van de Giessen (art director), Anita Baljet

Druk

Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 37.500 ISSN: 1387-862X

Los abonnement

Niet-leden kunnen zich abonneren op Hoogtelijn voor € 22,50 per jaar. Kijk op nkbvwebshop.nl.

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging

Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden Fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen Bank: IBAN NL84RABO0161417213 BIC RABONL2U

82 |

HOOGTELIJN 3-2015

PLAN JE VAKANTIE MET DE NKBV-TOCHTENWIKI TOCHTENWIKI.NKBV.NL

NIEU G R A W! TI APP S

• Meer dan 4500 geregistreerde tochten voor zomer en winter met uitgebreide route-informatie • Meldingen van actuele condities bij tochten • Eigen tochten plannen op de kaart en opslaan in je persoonlijk proﬁel • Meer dan 4000 geregistreerde hutten met contactinformatie

KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING I WWW.NKBV.NL

LOWE ALPINE AIRZONE RUGZAKKEN COMBINEREN EEN GEBRUIKSVRIENDELIJK ONTWERP MET COMPROMISLOOS DRAAGCOMFORT. DAAROM ZIJN ZIJ DE IDEALE KEUZE VOOR MOMENTEN ALS DEZE