Hoogtelijn 1/2016

WWW.NKBV.NL | FEBRUARI 2016 | NR 1

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

Steun nepal op de bergsportdag

CHRIS SHARMA

Topklimmer wil nog steeds de beste zijn

DE GRAMPIANS

Australiës mooiste boulders en klimroutes

HAINGSKARVET

Gewichtloos zoeven door het nationaal park

NIEUW BIJ BEVER

THE NORTH FACE MOUNTAIN ATHLETICS Sneller, verder, hoger. Je daagt jezelf steeds uit om jouw persoonlijke doel te bereiken. Met de nieuwe Mountain Athletics collectie van The North Face ben je perfect uitgerust om te trainen als een professional, welk doel jij jezelf ook stelt. De collectie is nu exclusief verkrijgbaar bij Bever. Waar train jij voor?

CHECK BEVER.NL/TNF-MOUNTAIN-ATHLETICS OF BEZOEK ÉÉN VAN ONZE 40 WINKELS

Inhoud

Kijk voor meer informatie op: nkbv.nl, hoogtelijn.nl, twitter.com/nkbv en op facebook.com/de.nkbv.

ACTUEEL

THEMA BERGSPORTDAG

7 Column Joachim Driessen 8 Op de Hoogte 14 Bergen van stadsplanners 66 NKBV voor jou 80 Gespot 82 Vooruitblik

THEMA: BERGSPORTDAG 16 Ideeën opdoen tijdens

de Bergsportdag

18 Nepal na de aardbeving 22 Fotoboek over mensen in Nepal 24 Balanceren op de highline 28 C1, basiscursus in sneeuw en ijs 34 Chris Sharma inspireerde een

generatie nieuwe klimmers

40 Leo Houlding moet steeds vaker

kiezen tussen zijn drive en risico’s

ALPINISME 44 Mini-expeditie naar de

Chulu Far East

76 Expeditie naar de Himlung

16

NIEUW AVONTUUR

De NKBV Bergsportdag Zomer is een mooi begin voor je nieuwe avontuur in de bergen.

Kom zondag 13 maart naar de Jaarbeurs in Utrecht en luister naar lezingen, verzamel informatie voor je volgende trip en ontmoet andere bergliefhebbers.

WANDELEN 50 Langlaufen in het Noors nationaal

park Hallingskarvet 62 Huttentocht in warm Montafon 69 Mijn verhaal: de perfecte wandeldate

62

61

MONTAFON

Warme huttentocht

KLIMMEN 41 Klimkalender 2016 42 Centerfold: alle Nederlandse

boulder- en klimhallen 56 Klimmen in Europa: de Calanques 72 Kampioenen in de Grampians

UITRUSTING 48 Markt & Materiaal: toerskispullen 60 Beveraanbiedingen 61 Medisch: wandelen met stokken

TECHNIEK & VEILIGHEID 70 Risico’s en intuïtie buiten de piste

4 | HOOGTELIJN 1-2016

WANDELSTOKKEN

Wel of niet verstandig?

24 HIGHLINEN

Balanceren op hoogte

48

MARKT & MATERIAAL

Toerskispullen

34

INTERVIEW

Chris Sharma

DE GRAMPIANS

Jorg Verhoeven en Katha Sauerwein in Australië.

72

HALLINGSKARVET

Langlaufen in Noorwegen

50

Moeten we in Hoogtelijn een disclaimer opnemen?

Die vraag werd actueel nadat we van enkele leden reacties hadden gekregen op artikelen in Hoogtelijn.

In een disclaimer, ook wel vrijwaringsclausule of aansprakelijkheidsbeperker, geef je aan dat je – in ons geval – niet aansprakelijk bent wanneer besproken tochten afwijken van wat is beschreven. Is een disclaimer daarvoor noodzakelijk? Is het gewenst? Wat levert het op?

We besloten geen vaste disclaimer op te nemen maar liever aan te geven waarom eigen verantwoordelijkheid in de bergen altijd dient mee te reizen.

De redactie is zorgvuldig bij het beschrijven van wandel- en klimtochten. Vaak worden de dan geldende omstandigheden, zoals het weer, benoemd en vastgelegd op foto’s. Soms geven we aan of een tocht geschikt is om met kinderen te doen, of juist niet. In klimverhalen komen de bekende waarderingen en het gebruikte materiaal vaak aan de orde.

Maar wat als het maanden niet heeft geregend en de grond gort- en gortdroog is? Of als er plotseling een laagje sneeuw ligt? Of als het regent en alles glad is geworden, waardoor een ‘eenvoudige’ tocht of route een zware opgave wordt? Kun je dat Hoogtelijn of de NKBV aanrekenen? De redactie vindt van niet. En een tochtwaardering is dan even onbetrouwbaar. Ons advies is: ga niet blind af op een artikel dat weliswaar zorgvuldig is samengesteld en altijd zelf is gewandeld of geklommen, maar dat ook altijd een momentopname is. Bekijk voor je vertrekt het weerbericht, vraag in een hut of aan lokale mensen naar de actuele omstandigheden, spreek anderen die je tegenkomt op je route en keer om als je twijfelt of je niet zeker voelt.

Iedereen moet altijd zijn eigen afweging maken en is daarvoor zelf verantwoordelijk.

Redaction l

Aansprakelijk

De afgelopen weken zijn we ook druk geweest met het verfrissen van het uiterlijk van Hoogtelijn. Het eerste deel van de aangepaste vormgeving, ontwikkeld door de vormgevers van ManagementMedia, is te zien in een aantal rubrieken. We zijn benieuwd wat je ervan vindt.

Peter Daalder

Hoofdredacteur peter.daalder@hoogtelijn.nl

WWW.NKBV.NL | FEBRUARI 2016 | NR 1

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

Steun nepal op de bergsportdag

CHRIS SHARMA

Topklimmer wil nog steeds de beste zijn

01_HL0116_r01_cover.indd 1

DE GRAMPIANS

Australiës mooiste boulders en klimroutes

HAINGSKARVET Gewichtloos zoeven door nationaal park

28-01-16 16:53

Coverfoto: Pim Horvers Een Nepalese jongen in Laprak, Gorkha, is op weg van school naar huis. Na de aardbeving is zijn huis niet veel meer dan een schamele tent. Met de stichting Micro-Care Nepal verleent fotograaf Pim Horvers hulp in het gebied. Tijdens de Bergsportdag op 13 maart in de Jaarbeurs Utrecht geeft hij een lezing over Nepal na de beving.

HOOGTELIJN 1-2016 |

5

BERGSPORTKAMP WORDT BASISKAMP IN EEN ONGEDWONGEN SFEER SAMEN BERGSPORTEN

VAN APRIL T/M EIND AUGUSTUS ZIJN ER BASISKAMPEN IN: • • • • • •

Frankrijk Italië Oostenrijk Spanje Slovenië Engeland

E N I E U W E! T I WEBS

BEKIJK HET AANBOD OP BERGSPORTREIZEN.NL

Joachim

Duurzaamheid De NKBV streeft naar een duurzame relatie met leden en alle partijen in het veld. Duurzaamheid is ook een kernwaarde als het gaat om natuur, milieu en sociale waarden. We brengen dit zo goed mogelijk tot uitdrukking in een duurzame inkoop en bedrijfsvoering.

Hoogtelijn en onze reis- en cursusgidsen drukken we op FSC-papier: papier uit duurzaam beheerde bossen (een keurmerk met goedkeuring van het Wereld Natuur Fonds). Voor onze correspondentie gebruiken we 100% recycled papier. De nieuwe ledenpasjes zijn gemaakt van 100% afbreekbaar pvc. We schenken duurzame koffie (van Peeze), hebben een CO2-neutrale postbezorging en dataopslag, en promoten het reizen per openbaar vervoer naar bergbestemmingen.

Beter de bergen in met het NKBVLidmaatschap NKBV-leden profiteren van voordelen en kortingen en ontvangen vijf keer per jaar Hoogtelijn. Met je lidmaatschap draag je bij aan het onderhoud van hutten en paden in de Alpen en het behoud van klimgebieden. Tip je vrienden om ook NKBV-lid te worden. Ze kunnen zich aanmelden op nkbv.nl en zien daar welke voordelen het lidmaatschap hen nog meer biedt.

Opzeggen

Het NKBV-lidmaatschap loopt per kalenderjaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat dan vóór 1 november op mijnnkbv.nl.

Na deze datum wordt je lidmaatschap automatisch verlengd voor het volgende kalenderjaar. Je ontvangt per e-mail een bevestiging van je opzegging. Wil je meer weten over het lidmaatschap? Kijk op nkbv.nl.

Partners van de NKBV

Leren door les te geven Het woord ‘school’ komt uit het Oud-Grieks en betekent ‘vrije tijd’. Leren is dus een soort vrijetijdsbesteding. Mijn kinderen zien dat denk ik anders, maar voor de NKBV past dat prima. Het bestuur heeft de ambitie om onze sport verder te ontwikkelen, voor, met en door leden.

I

k vind het zinvol om na elke tocht stil te staan bij wat er goed ging en wat beter had gekund, of het nou een heftige noordwand is geweest of een merenrondje bij Fafleralp in het Lötschental. Ik heb daar al veel van geleerd. Mijn stelling is dat je van elke tocht of klimdag wat kunt leren, maar je moet er wel even de tijd voor nemen.

Het ontwikkelen van de klim- en bergsport is het hart van onze vereniging. De gedachte is dat leden elkaar scholen, georganiseerd of ongeorganiseerd. Veel leden zijn vooral lid voor de verzekering, de (hutten)korting en willen inspiratie opdoen via Hoogtelijn.

Anderen schrijven zich in voor een bergsportcursus, doen mee aan een regioactiviteit, trainen bij een klimvereniging of gaan als student mee met klimweekenden van de NSAC. Ook hier is, naast het plezier, het leren belangrijk.

Als bestuur vinden we het ‘leden-voorleden-principe’ belangrijk. Meer ervaren leden delen hun kennis en ervaring met minder ervaren leden en vergroten daarmee het aantal toegankelijke activiteiten voor de mensen met minder ervaring.

Hierdoor zijn onze verenigingsactiviteiten, bijvoorbeeld tochten onder begeleiding en cursussen, goedkoper en leuker.

Bovendien is vanuit de didactiek bekend

dat je van kennis overbrengen aan een ander zelf het meeste leert. Een ander NKBV-lid opleiden is dus nuttig en leuk voor beiden.

Dat vraagt wel veel van een actief kaderlid.

En daarvoor kunnen we nog veel mensen gebruiken. Als je deze zomer op pad bent, overweeg dan eens die stap verder te zetten en meld je aan voor een begeleiders-, instructeurs- of trainersopleiding. Er zijn bijvoorbeeld mogelijkheden als Alpiene Tourenleider, Alpiene Instructeur Winter of Zomer, of als Sportklimbegeleider, -trainer, -instructeur, Routebouwer of Jurylid. Het biedt je de gelegenheid om te leren, je helpt de vereniging, maar het is bovenal ontzettend inspirerend om je passie te delen met anderen.

Er is natuurlijk niks mis mee als je gewoon lid bent vanwege de goede verzekering, de kortingen en vijf keer per jaar Hoogtelijn, maar als je meer uit je zelf wilt halen door anderen iets te leren, ben je meer dan welkom. Kijk voor meer informatie over de opleidingen op academie.nkbv.nl of stuur een mail naar opleidingen@nkbv.nl.

Joachim Driessen, voorzitter NKBV mail: voorzitter@nkbv.nl twitter: @jdriessen06

HOOGTELIJN 1-2016 |

7

op de hoogte

Heb je nieuws voor Op de Hoogte, mail het naar hoogtelijn@nkbv.nl.

Meer bergnieuws vind je op www.nkbv.nl, of volg ons op Facebook en Twitter.

Topalpinist en wedstrijdklimmer Marianne van der Steen kreeg tijdens de Bergsportdag Winter de Jenny Visser-Hooft Pickel, een wisseltrofee voor Nederlandse vrouwen die bijzondere alpiene prestaties hebben verricht. Van der Steen kreeg de pickel uit handen van expeditieklimmer Katja Staartjes, die de trofee op haar beurt een aantal jaar geleden ontving van Frederike Bloemers. De winnares van de Jenny Visser-Hooft Pickel bepaalt zelf wanneer en aan wie de wisseltrofee wordt overgedragen.

Oud-voorzitters Frans Demmers en Frits Vrijlandt zijn tijdens de vergadering van afgevaardigden (VVA) op 12 november 2015 benoemd tot ereleden van de NKBV. Demmers en Vrijlandt begonnen beiden als bestuurslid in 2006, Demmers als bestuurslid en vicevoorzitter, Vrijlandt als voorzitter. In 2012 nam Demmers de voorzittershamer over. Volgens het huidige NKBV-bestuur is de inzet van de twee van groot belang geweest voor de huidige koers en de eenheid van de vereniging.

Speciale NKBV-zaal bij Dutch Mountain Film Festival Liefhebbers van de betere bergsportfilms kunnen tijdens het aankomende Dutch Mountain Film Festival (DMFF) terecht in de speciale NKBV-zaal. Het festival, van 6 tot en met 13 maart, verhuist dit jaar de hoofdvestiging van Heerlen naar Kerkrade, waar op verschillende locaties rond het vernieuwde Museumplein films worden vertoond.

Daarnaast zijn er verschillende activiteiten in Heerlen, Vijlen en het Duitse Aken.

Volgens festivaldirecteur Toon Hezemans ligt in de NKBV-zaal het zwaartepunt op klim- en bergsportfilms. “Maar in de andere zalen zijn natuurlijk ook meer dan voldoende klimfilms te zien”, aldus Hezemans. Kijk voor de festivaltrailer en het programma op dmff.eu.

Daar kun je ook toegangskaarten bestellen.

Buitensportfabrikant en sponsor van het NKBVmountainbikeprogramma Vaudé is in november uitgeroepen tot ‘Duitslands meest duurzame merk’. De award is een initiatief van de Duitse federale overheid en een aantal maatschappelijke en brancheorganisaties. Vaudé werkt naar eigen zeggen al jaren aan een consistente duurzame bedrijfsvoering, zowel op milieu-gebied als op het gebied van eerlijke arbeidsomstandigheden voor arbeiders in naaiateliers.

De NKBV is in 2015 met bijna duizend leden gegroeid tot een ledental van bijna 59.000.

De vereniging heeft de afgelopen jaren consequent een licht stijgend ledental.

De meeste andere Nederlandse sportbonden verliezen juist leden. Dankzij het groeiende ledenaantal kan de NKBV bijvoorbeeld een grotere bijdrage geven aan het onderhoud van hutten en paden in de Alpen en Pyreneeën.

8 | HOOGTELIJN 1-2016 | ONDER REDACTIE VAN ERNST ARBOUW

Foto Ico Kloppenburg

Aart Last en Rob Blok zijn tijdens de vergadering van afgevaardigden van vorig jaar november benoemd tot lid van verdienste. De mannen zijn respectievelijk 25 en 30 jaar verbonden geweest aan de commissie Vreemde Voettochten (VVT) als commissielid en tochtleider; Blok was daarnaast nog voorzitter van de Sectie 50 Plus.

Blok en Last zijn beiden per 1 januari gestopt met hun werk als commissielid maar zij blijven allebei actief als tochtleider.

Winnende foto DMFF fotowedstrijd Back to Basic van Frank Peters.

NOG TWEE MILJOEN NEPALEZEN IN TENTEN Bijna tien maanden na de aardbeving van 25 april wonen nog zeker twee miljoen Nepalezen in geïmproviseerde huisvesting of tentenkampen. Door de aanhoudende blokkade van de grens tussen Nepal en India bereiken veel hulpgoederen niet, of niet op tijd, hun bestemming, aldus de Nepalese krant Nepali Times. Volgens de Nepalese officials zit de Indiase regering achter de blokkade, volgens India is de blokkade een actie van ontevreden bevolkingsgroepen in Nepal.

De grensblokkade volgde direct op de invoering van een nieuwe Nepalese grondwet en zorgt voor ernstige brandstoftekorten. Normaal gesproken rijden per dag 300 trucks met brandstof van India naar Nepal. De laatste maanden gaan er als

gevolg van de blokkade per dag niet meer dan vijf tot tien transporten de grens over.

Britse geofysici constateerden begin januari dat in Nepal een serieuze dreiging voor een tweede, mogelijk nog grotere aardbeving bestaat. Op basis van hoogtemetingen en computermodellen stellen zij dat de tektonische platen zo’n elf kilometer onder Kathmandu tegen elkaar zijn blijven steken. “Onderzoek bij andere aardbevingen laat zien dat als een breuk op deze manier stopt, het jaren of decennia kan duren voordat hij verdergaat, in plaats van de eeuwen die je gewoonlijk verwacht”, aldus een van de onderzoekers in een persbericht. Meer over de situatie in Nepal lees je op pagina 18 en 22.

Vertegenwoordigers van de internationale bergsportkoepel UIAA waren in december 2015 bij de VN klimaatconferentie in Parijs.

In een speciale UIAA-stand vroegen zij aandacht voor de gevolgen van klimaatverandering voor het bergmilieu en de bergbewoners. Daarbij werden ze onder meer bijgestaan door UIAA-voorzitter Frits Vrijlandt en Ang Tshering Sherpa, voor-

zitter van de Nepalese Mountaineering Association en erelid van de UIAA. De klimaatconferentie viel samen met de Internationale Dag van de Bergen (11 december). Bij die gelegenheid bonden de aanwezige UIAA-vertegenwoordigers zich in met klimtouw om zo de kracht van hun inzet tegen klimaat-verandering uit te beelden.

Digitale Alpenvereinskarten vernieuwd De digitale landkaarten van de Duitse- en Oostenrijkse Alpenverenigingen zijn vanaf nu verkrijgbaar in een nieuw jasje. Versie 4 van de zogeheten AV-karten Digital bevat onder meer 14 helemaal nieuwe kaarten van de Duitse Alpen. Verder zijn verspreid over Duitsland en Oostenrijk 46 kaarten helemaal up-to-date gebracht. Het register

bevat ruim 63.000 namen van hutten, toppen, dropjes, almen, rivieren en andere bijzonderheden. In het najaar van 2016 verschijnt een automatische update van de kaarten met informatie voor toerskiërs.

De kaarten zijn onder meer te bestellen via de website van de Duitse Alpenvereniging DAV, alpenverein.de.

Nederlandse app waarschuwt voor lawinegevaar De nieuwe, in Nederland ontwikkelde app Snopro biedt off-pisteskiërs een snelle, op jouw afdaling afgestemde lawinewaarschuwing. De app is ontwikkeld door berggids in opleiding en ICT-ondernemer Mark Prinsen en maakt gebruik van de dagelijks door lawinediensten afgegeven bulletins. Prinsen, die als eerste Nederlander is toegelaten tot de gidsenopleiding in de Verenigde Staten, benadrukt dat de app alleen een extra hulpmiddel is en dat het geen vervanging is voor elementaire kennis en gezond verstand.

De app is sinds december beschikbaar voor iPhone, het is de bedoeling dat in februari een versie voor Androidtoestellen verschijnt. De lawineinformatie in de app is beschikbaar via een abonnement waarvan de prijzen oplopen van twee euro per dag tot vijf euro per week of dertien euro voor een heel seizoen. Kijk voor meer informatie op snopro.eu.

Ivar Schute

Rectificatie

De coverfoto van Hoogtelijn #5 van 2015 is gemaakt door Roy Mosterd en niet, zoals abusievelijk vermeld, door Roy Mostert.

Oprechte excuses.

En omdat het zo’n ongelofelijk mooie foto is, drukken hem hier nog een keer af.

Bedankt Roy!

Foto Roy Mosterd

Foto UIAA

UIAA op klimaatconferentie Parijs

Het landschap draagt een geheugen. Althans, dat stelde Willem van Toorn ooit in een groezelig boekje dat ik vandaag in een tweedehands boekwinkel kocht. Misschien groezelig, maar de titel ‘Leesbaar landschap’ vond ik te uitdagend om te laten liggen. Van Toorn leert me bijvoorbeeld dat in de literatuur volwaardige beschrijvingen van landschappen pas aan het einde van de 19e eeuw opduiken. Eerder was de natuur vijandig, nu idealiseren we het. Wat ik wel wist (kunst...) is dat we ons omringen met een geconstrueerde werkelijkheid. Nederland is manmade, zijn we trots op ook. Rivieren stromen zoals wij willen, eilanden wandelen zoals wij dat willen. We zijn een land van waterschappen en dijkgraven.

Baggeren is een exportproduct. Polders liggen onder de zeespiegel en zijn eigenlijk leeggepompte veenmeren of simpelweg stukken zeebodem die we bemalen, en blijven bemalen, anders gaat het mis. Het is zo gewoon voor ons en zo bijzonder voor buitenlanders.

Bergen zijn het resultaat van een geologisch proces. Zo bijzonder voor ons en zo gewoon voor Zwitsers, Oostenrijkers en ander bergvolk.

Eindelijk begrijp ik het, onze liefde voor bergen is iets meer dan alleen maar dat ‘wat we niet hebben’. De Alpen zijn een ‘natuurlijke’ werkelijkheid, precies dat is de reden waarom we ons druk maken om uitdijende skipistes, stuwmeren, zwerfafval en terugtrekkende gletsjers. Op dat moment voegen we een geheugen toe aan de natuur. En dat zou niet moeten kunnen.

op de h gte

Geheugen

HOOGTELIJN 1-2016 |

9

Klimaatverandering vergroot het risico op steenslag waardoor het gevaar voor klimmers toeneemt. Dat constateert de Wageningse geomorfoloog – en alpinist – Arnaud Temme na de bestudering van oude klimgidsjes van het Berner Oberland. Temme bekeek 63 routes op de Eiger, Mönch, Jungfrau, Finsteraarhorn en de Schreckhorn in gidsjes uitgegeven tussen 1864 en 2010. Bestudering van de oude gidsjes is een vrij onconventionele manier om veranderingen in het landschap vast te stellen, maar voor historisch onderzoek naar steenslag zijn weinig

andere bronnen beschikbaar. Door het opwarmen van de aarde schuift de grens van de permafrost hoog in de Alpen op. Als de permafrost is verdwenen zorgt de afwisseling van bevriezing en ontdooiing van het water in scheuren, voor het loswrikken van stenen of zelfs hele bergwanden. Uit een systematische vergelijking van de routebeschrijvingen bleek dat het gevaar op steenslag over de hele linie is toegenomen. Temme constateert ook dat steenslaggevaar de laatste jaren versneld toeneemt.

Foto Danny Schoch

op de h gte

Bergbeklimmen gevaarlijker door klimaatverandering

CAC-oprichter John Ellison overleden Climbers Against Cancer-oprichter John Ellison is op 27 december overleden aan de gevolgen van kanker. Ellison begon Climbers Aigainst Cancer (CAC) in januari 2013, nadat hij zelf te horen kreeg dat hij de ziekte had. Het doel van de van oorsprong Britse organisatie is het inzamelen van geld voor kankeronderzoek en het vergroten van de bewustwording over de ziekte. Dat gebeurt onder meer door de verkoop van zeer herkenbare T-shirts en hoodies met het CAC-logo.

Climbers Against Cancer haalde de afgelopen drie jaar bijna een half miljoen euro op voor medisch onderzoek. De organisatie is uitgegroeid tot een internationaal fenomeen. De CAC-shirts zijn ook te koop in de NKBV webshop (nkbvwebshop.nl).

Noren willen bergtop geven Vraag: wat geef je een land dat honderd jaar bestaat, als cadeautje? Antwoord: een mooie bergtop. Dat wil althans een groepje Noren dat een onlinecampagne is begonnen om Finland in 2017, bij de viering van honderd jaar onafhankelijkheid, de top van de 1365 meter hoge Halti te schenken. Het hoogste punt van Finland ligt al op de flanken van de berg, maar de top ligt 200 meter over de grens.

Het idee voor de grenscorrectie komt van Bjørn Geirr Harsson, een gepensioneerde medewerker van de Noorse topografische dienst: “Noorwegen zou 0,015 vierkante kilometer kleiner worden, maar Finland krijgt een hoogste punt op een echte bergtop.”

10 | HOOGTELIJN 1-2016

Uitreiking BergsportAwards De Oscars van de klim- en bergsport, de BergsportAwards, worden op donderdag 18 februari uitgereikt voor bijzondere prestaties in 2015. Drie driekoppige jury’s nomineerden de beste prestaties en gebieden.

Genomineerden in de categorie beste alpiene beklimming: • De speedbeklimming van de Cassingraat op Denali door Roeland van Oss • De Dent Blanche, Directe André Georges door Roland Bekendam en Hans Lanters • De beklimming van de zes klassieke noordwanden van de Alpen door Niels van Veen.

Genomineerden in de categorie beste sportklimprestatie: • Les Beaux Quartiers (8A) door Vera Zijlstra • The Big Island (8C) door Michiel Nieuwenhuijsen • Mistral (8C+) door Tim Reuser • The Wheel of Life (8C/9a+) door Jorg Verhoeven Genomineerden in de categorie beste Europese bergwandelbestemming: • Gran Paradiso in Italië • Hohe Tauern in Oostenrijk • Picos de Europa in Spanje • Skye in Groot-Brittannië Kijk op nkbv.nl/bergsportawards voor meer informatie over de genomineerden, de juryleden en hun motivaties. Na 18 februari vind je hier ook de uitslag.

Foto Stephan Wijnkamp

Privé-expeditie bereikt top Ama Dablam

Stephan Wijnkamp, Conny Wijnkamp-Becker en Pemba Nuru Sherpa bereikten op 12 november de top van de 6858 meter hoge Ama Dablam in Nepal. Het drietal beklom de berg in een kleine, zelfgeorganiseerde expeditie. Dat is ongebruikelijk op de Ama Dablam, waar het overgrote deel van de klimmers deel uitmaakt van commerciële teams. Om energie te sparen, besloot het team de toppoging te doen vanuit Kamp 2 (6000 meter).

Het opbouwen van een derde kamp op de berg zou naar het oordeel van de klimmers te veel tijd en moeite kosten.

op de hoogte

EXPEDITIENIEUWS

Foto Jacob Schmitz

Eric Arnold opnieuw naar Mount Everest

TOPSUCCES OP ANTARCTICA Mathij van der Meulen bereikte op 16 januari de top van Mount Vinson (4892 meter), de hoogste top van Antarctica. Van der Meulen beklom de berg met een expeditie georganiseerd door Edward Bekker Ski & Alpinisme.

Volgens zijn gids Jacob Schmitz was het op de topdag prachtig weer. “Min 25 graden met lichte wind.”

Rotterdammer Eric Arnold doet dit voorjaar voor de vijfde(!) keer een poging de top van Mount Everest (8848 meter) te bereiken.

Bij de vier voorgaande pogingen ging om uiteenlopende redenen telkens iets mis. In een interview met RTV Rijnmond omschreef Arnold Mount Everest als een hoofdstuk dat hij nu “eens een keertje af wil maken.”

Vlak voor hij vorig jaar naar Nepal vertrok, noemde de Rotterdammer het feit dat hij telkens terugkeert naar de berg een voorbeeld van “vastberadenheid met een klein randje obsessiviteit.”

Cas van de Gevel, Mike van Berkel en Jelle Staleman bereikten 16 oktober de top van de 7126 meter hoge Himlung, ongeveer 25 kilometer ten noordwesten van de Manaslu. Het oorspronkelijke doel van hun expeditie was de nog onbeklommen noordwand van de nabijgelegen Nemjung (7140 meter), maar na grondige inspectie bleek die berg onbereikbaar. Volgens het team was de beklimming van de Himlung “door de gebrekkige acclimatisatie en het nodige spoorwerk behoorlijk zwaar, maar technisch niet moeilijk en wel erg mooi.”

Meer over deze expeditie vind je op pagina 76.

Foto Mike van Berkel

Nemjung-expeditie boekt topsucces op Himlung

HOOGTELIJN 1-2016 |

11

M O U N TA I N

network

ALPEN & ExPEditiEs 2016/2017

Programma’s vanuit onze locatie in het Mont Blanc massief en beklimmingen van de Dufourspitze en de Matterhorn. Expedities naar o.a. Elbrus, Kilimanjaro, Mount Kenya, Aconcagua en Denali.

M O U N TARI NK NETWO

NiEuwE BrochurE! aanvragen: www.mountain-network.nl/brochure of bezoek onze stand op de NKBV bergsportdag op 13 maart in de Jaarbeurs in utrecht.

6 AE :C H I>: :M E: 9> &, ' %&+ $'% B:I B DJCI6

>C C:I LDG@

9: 7: G<:C

>C

meer informatie: www.mountain-network.nl

hienveld 1-2 fc.adv 27.3.2003 14.33 B&R Pagina 1

Wij verzetten bergen voor u

WIJ VERZETTEN Specialist in ingen r e k e z r e v t r o p s berg BERGEN VOOR U adv.heinfield_210x135.indd 1

W.A. Hienfeld b.v.

Postbus 75133, 1070 AC Amsterdam T 0031 (0)20 - 5 469 469 F 0031 (0)20 - 6 427 701 E info@hienfeld.nl Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

18-03-15 15:29

Nederland krijgt haar eerste nationale kampioenschap IJsklimmen in Utrecht. Op de nieuwe drytoolwand bij klimmuur Kalymnos strijden ijsklimmers op 5 maart om de nationale titel. Op 27 februari is een tweede kwalificatie.

Op 9 januari was de eerste kwalificatie. 16 ijsklimmers klommen toen de eerste wedstrijd op de gloednieuwe wand. Het meest overhangende deel van de klimwand bij Sportcentrum Olympos is voorzien van een winterdekje en kan daardoor tot eind maart met volledige ijsklimuitrusting beklommen worden.

Foto Tim van der Linden

Foto Tim van der Linden

Petzl NK IJsklimmen op nieuwe wand

op de h gte

SPORTKLIMNIEUWS

Wereldprestatie Van der Steen Marianne van der Steen heeft de moeilijkste flash van een drytoolroute ooit geklommen in Bus del Quai in ItaliĂŤ. Zij deed dat in de route Kamasutra (D13+) tijdens een trainingssessie waar eerstbeklimster Angelika Rainer haar aanwijzingen gaf. Bus del Quai is een 100% drytool gebied waar geen ijs nodig is om de routes te kunnen klimmen. Deze routes zijn niet alleen een training voor mixed routes maar ook een doel op zich.

Tijdens het Europees kampioenschap ijsklimmen eind januari in Rabenstein eindigde Van der Steen als achtste in de discipline Lead.

Partners van het Nederlands Team Sportklimmen

Op de valreep van 2015 bewees Michiel Nieuwenhuijsen, trainer van het Nederlands Team Sportklimmen, afgelopen december dat hij zelf ook nog in topvorm is. Als eerste Nederlander boulderde hij The Big Island, een 8C boulder in Fontainebleau. Michiel is met deze prestatie de tweede Nederlander die een 8C boulderde. Jorg Verhoeven klom in november met Wheel of Life ook een 8C-boulder, meer hierover vind je op pagina 72.

Presentatie Nederlands Team De voorbereidingen voor het wedstrijdseizoen zijn voor het Nederlands Team Sportklimmen in volle gang. Van 6 tot en met 14 februari is de voltallige selectie op trainingsweek in het Spaanse CataloniĂŤ, waar ze worden klaargestoomd voor het nationale, maar vooral ook het internationale wedstrijdseizoen. Het begeleidingsteam van Oranje dat bestaat uit Mathieu Ceron, Ulf Lennertz, Michiel Nieuwenhuijsen en Aukje van Weert, investeert dit jaar verder in jong talent. Bekijk de volledige selectie op nkbv.nl/sportklimmen/wedstrijdsport/ nederlands-team-sportklimmen.

Foto Tim van der Linden

Foto Bart van Raaij

NIEUWENHUIJSEN BOULDERT 8C

Partners nationale wedstrijden

HOOGTELIJN 1-2016 |

13

De Matterhorn in Nederland

Tekentafelstraten Je kunt opgroeien aan de Noord-Hollandse Kerkweg, op de kruising met De Buurt. En als je De Buurt helemaal uit fietst, kom je op de Oostergouw, en dat wordt uiteindelijk de Zuiderdijk. Straatnamen die horen bij het landschap. Wuivend riet, koeien in de wei en wolkenluchten, met hier en daar een herenfiets. Je kunt ook wonen in een straat die is bedacht op een tekentafel, waar de straatnamen zijn verzonnen door een commissie. De Acaciastraat, het Julianaplein of de Slauerhoffstraat – inderdaad, dezelfde Slauerhoff die schreef “Ik wil niet in die smalle huizen wonen / Die Leelijkheid in steden en in dorpen / Bij duizendtallen heeft geworpen...” In een paar Nederlandse steden zijn nieuwbouwstraten vernoemd naar bergen. Dan woon je dus aan de Matterhorn in Eindhoven – linksaf bij de Grand Combin en dan 150 meter door. Of je groeit op aan de Matterhorn in Utrecht Lunetten, een straatje dat de Olympus kruist, die na een meter of honderd verandert in de Amerongse Berg.

RG

Groeten uit Osdorp 14 | HOOGTELIJN 1-2016

| TEKST ERNST ARBOUW

Groeten uit

GROET EN U IT T ILBU

G roeten uit

Amsterdam

Groeten uit Venray

U trecht

Groeten uit Eindhoven HOOGTELIJN 1-2016 |

15

16 | HOOGTELIJN 1-2016 | TEKST FEMKE WELVAART | FOTO PETER DAALDER

THEMA BERGSPORTDAG

frisse lucht De laatste sneeuw valt, de zon wint alweer aan kracht en de lente rammelt aan de deur. Je wilt naar buiten, de frisse lucht in, het volgende bergavontuur lonkt en je plant misschien al wat korte uitstapjes om aan je conditie te werken. Kom op 13 maart naar de Bergsportdag Zomer in de Jaarbeurs Utrecht en laat je inspireren. In deze editie van Hoogtelijn geven we je alvast een voorproefje van de hoofdgasten en de diversiteit aan lezingen. Zo interviewden we topklimmer Chris Sharma die voor een lezing naar Utrecht komt, vertelt gastspreker Leo Houlding waarom hij steeds minder risicoâ&#x20AC;&#x2122;s neemt en laat Robert Eckhardt ons alvast een paar prachtige fotoâ&#x20AC;&#x2122;s zien die hij in Nepal maakte. Verder volgen we een groep highliners in Freyr, gaan we op alpiene cursus C1 en op mini-expeditie naar de Chulu Far East. Er is zo veel leuks te doen! Waar ga jij dit jaar naartoe?

HOOGTELIJN 1-2016 |

17

Slaapplek van Saila’s zoon.

Zes maanden kamperen Nepal na de aardbevingen

Hoe is het op het platteland van Nepal na de aardbevingen van vorig voorjaar? Hebben de mensen de draad weer opgepakt? Wat merken ze van de hulpverlening? Ik bezocht mijn gids Saila, in een dorpje bij Gorkha, en zag dat het nog steeds kamperen is. Maar er is ook tijd voor feest.

N

et wanneer ik denk dat de bus niet voller kan, stoppen we om nog drie mensen mee te nemen. Ze persen zich naar binnen en we hotsen verder over een onverharde weg waar ze in Parijs-Dakar hun vingers bij aflikken. Ik ben op weg naar het dorpje waar mijn gids Saila woont, op het platteland van Nepal ten noorden van de stad Gorkha. De stad is beroemd vanwege de onverschrokken Gurka’s met hun kromme messen, die in het Engelse en Indiase leger dienden, maar sinds dit jaar kennen we ook de Gorkha earthquake. Het epicentrum van de aardbeving

18 | HOOGTELIJN 1-2016 | TEKST EN FOTO’S ICO KLOPPENBURG

Cadeaus voor het bruidspaar.

op 25 april 2015 – 7.8 op de schaal van Richter – lag in dit gebied.

Na de beving kreeg ik een foto van Saila met hem en zijn vrouw en zoon voor hun ingestorte huis. Hoe zou het nu met hen zijn?

Traditioneel huwelijk Het is het begin van het Dasainfeest en Kathmandu loopt leeg: iedereen bezoekt zijn familie op het platteland. De bussen zitten dus overvol. Dat wordt nog erger door de brandstofcrisis waaronder Nepal in het najaar van 2015 zucht. Veel bussen zijn uitgevallen

THEMA BERGSPORTDAG

Ook zijn ouders van 82 en 84 kamperen op de heuvel

De kinderen halen water.

en het is dus proppen. Op het busstation van Kathmandu staan om zeven uur lange rijen, maar gelukkig hebben wij al kaartjes en zijn we verzekerd van een plekje. ‘We’ betekent hier niet alleen Saila en ik, maar ook zijn dochter Sabrita, haar man en hun zoon Season. Saila heeft een verrassing in petto: Sabrita zal deze week ceremonieel in het huwelijk treden. Het stel heeft weliswaar een zoon van negen, maar van een traditioneel huwelijk is het nog niet gekomen.

In Gorkha stappen we over. Hier eindigt de verharde weg en hobbelt de bus verder over jeep tracks langs diepe afgronden. Rond zes uur ‘s avonds stappen we het sardineblik uit om in twee uur naar Saila’s huis te lopen. Bij het licht van een zaklamp komen we na een reis van in totaal 14 uur aan. En dan de hamvraag: hoe erg is de situatie hier nu eigenlijk? Zijn we in oorlogsgebied beland? Daar lijkt het zeker niet op, want de meeste huizen zien er eigenlijk nog best goed uit. Pas later bij daglicht zie ik hoe ik me heb vergist: de situatie is wel degelijk catastrofaal voor de lokale bevolking.

Verborgen schade De volgende dag loop ik met Saila een rondje door zijn dorp, of beter: door de verzameling huisjes op deze heuvelrug. Saila wijst me huis voor huis de schade aan. En inderdaad: sommige huizen zien er op het eerste gezicht goed uit, maar als je beter kijkt, blijken ze vol scheuren. Daardoor is het onverantwoord om erin te wonen en hebben de bewoners kleine hutjes in de tuin gebouwd. Daarin kamperen ze nu al zes maanden. Dat geldt ook voor Saila zelf. Hij had naast zijn oude huis een nieuwe laten bouwen. Dat oude huis is volledig ingestort; de stenen staan netjes gestapeld aan de rand

De foto waarmee het begon: Saila met vrouw en zoon voor zijn verwoeste huis.

van het terrein. Het nieuwe huis is onbewoonbaar. Zijn ouders van 82 en 84 jaar ‘kamperen’ nu iets lager op de heuvel.

We ontmoeten de plaatselijke pastor, die bezig is haar verwoeste kerkje op te bouwen. Aan herstel van haar huis, dat volledig in puin ligt, moet ze nog beginnen. In deze boeddhistische gemeenschap oogst ze veel respect, omdat ze de enige was die na de beving door haar contacten voor iedereen rijst wist te regelen. Op mijn vraag aan Saila wat ze hebben gemerkt van de hulpverlening na de ramp, klinkt hij teleurgesteld: “Het geld dat in het buitenland is ingezameld is vast bij de regering blijven hangen.” Ik hoor het van alle kanten. De Nepalese regering gaf de getroffenen 15.000 roepies (130 euro) en daarmee kun je zelfs hier heel weinig. Er schijnt meer te komen, maar daarover circuleren alleen maar geruchten.

De enige hulporganisatie die echt zichtbaar in het gebied helpt, is Save the childeren.

Groot feest De rest van de dag staat in het teken van de voorbereiding van het feest. En dat lijkt op een logistieke operatie met militaire precisie.

Op zes vuurtjes frituren vrouwen traditionele broodjes, een buffel en twee geiten bereiken het einde van hun carrière en de mannen spannen een groot zeil op de plek waar vroeger het oude huis stond.

Er komen morgen 250 tot 300 mensen langs om het bruidspaar te feliciteren en die moeten allemaal te eten krijgen. Dal bhat, de nationale schotel, dat spreekt voor zich. Het hele dorp werkt mee om alles rond te krijgen. Op zo’n dag is het lastig dat er geen kraan in het huis is. Dat betekent dat vooral de kinderen en vrouwen constant water moeten halen bij een stroompje, een eind verderop.

HOOGTELIJN 1-2016 |

19

LA SPORTIVA ® is a trademark of the shoe manufacturing company “La Sportiva S.p.A” located in Italy (TN)

SM La Sportiva and Simone Moro present G2 SM: double layer thermal boot for extreme mountaineering.

Inner shell with exclusive Boa® closure System, carbon HoneyComb Tech insole and minimum weight.

From the highest pick of Gashebrum 2 to your feet.

www.lasportiva.com • Become a La Sportiva fan @lasportivatwitt

THEMA BERGSPORTDAG

Acties voor Nepal

Veel mensen kamperen nog.

Op de Bergsportdag in de Jaarbeurs Utrecht kun je de hele dag lezingen volgen over Nepal. Ook zijn er diverse stands waar je terecht kunt voor informatie over de verschillende acties en initiatieven voor Nepal. Kijk voor meer informatie over de lezinggevers en Nepalacties op bergsportdag.nkbv.nl.

Gasten op de bruiloft.

De ochtend van de plechtigheid wordt in indrukwekkende pannen rijst gekookt, dal en curry gemaakt en vlees bereid. Dan verschijnt om elf uur het bruidspaar, vergezeld van vijf bruidsmeisjes in traditionele kledij en de getuigen. Er volgen plechtigheden bij de deur van het ouderlijk huis door de vader van de bruidegom en het paar neemt plaats op een bed. Daar zullen ze blijven zitten tot de laatste gast van de dag is langsgekomen met zegeningen en cadeautjes. De raksi, een lokale wijn van millet, vloeit rijkelijk en bepaalt de sfeer. Zoals een van de gasten zegt: “Als de raksi goed is, dan is het feest ook goed!”

Het eten gaat in toerbeurt en zoals overal in Nepal schept iemand bij voor je bord leeg is. Ondertussen werkt de afwasploeg als een bezetene om voldoende schoon servies te hebben. En dan, als het donker wordt, gaat de muziek aan (er is gelukkig weer elektriciteit) en kan het dansen beginnen. En daarin lijkt Nepal dan weer verdacht veel op Nederland: de meisjes beginnen met dansen en de jongens kijken vanaf de zijlijn toe. Ze lijken eerst nog wat meer raksi te moeten tanken voor ze in actie komen.

Om negen uur is het feest voorbij. In optocht en bijgelicht door zaklampen gaat het bruidspaar naar huis. Morgen wordt het hele feest dunnetjes overgedaan, maar dan in het huis van de ouders van de bruidegom. Dat maak ik niet meer mee, want de volgende ochtend om half zeven ga ik met Saila op pad naar de bus die me terugbrengt naar Kathmandu.

De voorbereiding is een logistieke operatie met militaire precisie Gevolgen op termijn Ik kijk van de heuvelrug naar de volgende, waar ook een nederzetting is, net als op de heuvelrug daarachter. En daar weer achter. Al die huizen zijn er net zo aan toe als de huizen hier. Wat moeten ze met al die onbewoonbare huizen? Worden ze gerenoveerd? Blijven ze staan tot ze vervallen of worden ze gesloopt voor bouwmateriaal? Saila is duidelijk: “Ik moet herbouwen, want renoveren kan niet.” Maar eerst moet hij sparen, want - hoe goedkoop arbeid hier ook lijkt - het is voor hem voorlopig onbetaalbaar. En maakt hij dan weer zo’n mooi traditioneel huis? Hij wijst me op een huis in aanbouw: betonnen pilaren op een betonnen vloer met bakstenen ertussen. “Zoiets moet het worden,” zegt hij. “Een verdieping hoog, met een dak van zinken golfplaten. Licht en goedkoop.” Hij heeft nu gezien dat de betonnen gebouwen in het dorp als enige bewoonbaar zijn. Dat betekent dus een totaal ander aanzicht van zijn dorp. “Dat is waar, maar ik moet aan de toekomst denken”, zegt Saila. En daarin kan ik hem geen ongelijk geven.

Dit verslag is een persoonlijke indruk van Ico’s reis en zijn gesprekken met de lokale bevolking. Hij heeft niet met officiële instanties gesproken.

HOOGTELIJN 1-2016 |

21

Robert Eckhardt maakte het boek People of Nepal

‘Reizen moet je rustig doen’ Een van de sprekers op de Bergsportdag, op 13 maart in de Utrechtse Jaarbeurs, is de Nederlandse klimmer en Nepalkenner Robert Eckhardt. In september 2015 kwam zijn nieuwste boek uit, het vuistdikke fotoboek People of Nepal. Hoogtelijn sprak met hem.

M

et dik 1.700 gram in topkwaliteit gedrukte foto’s is People of Nepal letterlijk een zwaargewicht. Maar ook inhoudelijk, en dat is het enige dat telt, valt het boek in die klasse. In zes jaar tijd maakte Eckhardt foto’s van Nepal en de Nepali door het hele land heen. Terwijl het boek in de afrondende fase was, trof op 25 april een verwoestende aardbeving de Himalayastaat. Daarmee werd het nog niet gedrukte boek waarschijnlijk het laatste monumentale fotoboek van Nepal van vóór de aardbevingen.

De eerste indrukken van de chaos na de aardbeving heeft Eckhardt nog net kunnen meenemen in het boek.

De Kumari van Patan in haar privévertrek.

In People of Nepal staat een en ander uitgebreid beschreven, maar in het kort: Eckhardt is vijftien keer in Nepal geweest, waarvan de eerste keer in 1972, toen hij meeging op een tocht naar de Parchamo (6279 meter). Later werd hij de eerste Nederlander op de Ama Dablam (6856 meter). Behalve de nodige beklimmingen maakte Eckhardt ook veel trekkings. De langste reizen besloegen tot drie maanden, de kortste tocht was in februari 2015; een trekking van elf dagen.

Byasgar in Dolpo.

Portret In zijn antwoord op de vraag wat de basis is voor de topkwaliteit van zijn foto’s, is Eckhardt heel duidelijk: “Respect,” zegt hij.

“Respect voor de mensen, en tijd en aandacht. Je loopt niet op iemand af, houdt een camera voor een gezicht en loopt weer door, zoals maar al te vaak gebeurt. Nee, je neemt de tijd.” Een andere voorwaarde is natuurlijk om met het mooiste licht precies op de juiste plek te zijn. Zijn recept voor de portretten die hij maakte is heel eenduidig. “Je legt eerst contact met de mensen, dan vraag je of je een foto mag maken en dan pas maak je een foto. Of niet, als mensen dat niet willen.” Op deze manier ontstaat er ook interactie tussen het model en de fotograaf, wat vaak het verschil maakt tussen een kiekje en een portret.

Eckhardt spreekt geen van de vele Nepali talen. Sinds 2001 trekt hij altijd op met Kumar Rai, zijn Nepalese vriend en sirdar. Hij verbleef zelfs enige tijd bij Kumar in het dorp. Met Kumar als tolk was communicatie geen probleem en zo openden zich vele deuren die anders misschien gesloten waren gebleven.

Hoewel zijn eerste Nepalreis van dik veertig jaar geleden dateert, van ver voor de digitale fotografie dus, staat er maar één dia in het boek. De rest is allemaal digitaal gefotografeerd, dus van recenter datum. “In 2009 nam ik afscheid van mijn baan bij de ANWB. Dat was voor mij het moment om werk te maken van een eigen boek. Tot dan toe was ik professioneel gebonden aan vaststaande concepten en stramienen. Nu zou ik iets gaan maken volgens mijn eigen normen. Vanaf dat moment ben ik heel gericht gaan fotograferen. Hoewel mijn uitgever al eerder vond dat ik voldoende beelden had, was ik zelf nog niet tevreden en ben ik afgelopen najaar en winter (2014 red.) nog twee keer terug geweest om de serie compleet te maken.”

Mijn land People of Nepal is opgebouwd rondom de diverse klimaatzones van Nepal: in vijf hoofdstukken neemt de auteur en fotograaf zijn lezers mee van de laaggelegen Terai (“Ook prima om te fietsen”) via de Foothills en de Kathmandu-vallei naar het hooggebergte en het Tibetaanse Plateau. Tijdens al die reizen heeft Eckhardt het land heel goed leren kennen. Toch is hij heel uitgesproken: ondanks zijn liefde voor Nepal zal hij in Nederland blijven wonen. “Vanaf mijn eerste reis was het duidelijk: Nepal is mijn land. Maar ik wil afstand blijven nemen, de verwondering moet blijven. Door op en

22 | HOOGTELIJN 1-2016

| TEKST FRANK HUSSLAGE | FOTO’S ROBERT ECKHARDT

THEMA BERGSPORTDAG

Een ander hoogtepunt zijn de foto’s van de Kumari van Patan. De Kumari is de fysieke manifestatie in mensenvorm van een godheid, die tot voor kort de goddelijke koning adviseerde. Het is een jong meisje dat geïsoleerd leeft. Slechts zeer zelden komt ze haar huis uit, zoals jaarlijks tijdens een massaal gevierd oogstfeest. “Ik heb foto’s kunnen maken van de Kumari in haar privévertrekken,” aldus een nog steeds zichtbaar gelukkige Eckhardt. “Daar heb ik twee maanden voorbereiding aan besteed. In die tijd gingen we meerdere keren naar de familie van de Kumari, zo leerden ze me kennen en ontstond er een vertrouwensband. Pas tijdens het vierde en laatste bezoek heb ik mijn intenties kenbaar gemaakt dat ik haar wilde fotograferen. Die toestemming kreeg ik. Het waren bijzondere momenten: als ik haar aankeek was het echt een godin die door miljoenen Nepalezen aanbeden wordt.” De foto’s uit het boek People of Nepal zijn ondertussen bij de Kumari aangekomen.

Nadruk op de fotografie Eckhardts eerste boek, Passie voor een berg, is een autobiografie met foto’s ter illustratie. Bij People of Nepal ligt de nadruk absoluut op fotografie: vrijwel alleen paginagrote foto’s. Het is een mooi, afgerond project. Een boek met verhalen uit Nepal is het niet. Wel staan er bij elk hoofdstuk interessante inleidingen, waarin je niet alleen een goed beeld krijgt van de enorme diversiteit van etnische groepen in Nepal, maar ook leest over de problemen waarmee Nepal kampt. Daarnaast krijg je bijvoorbeeld ook nog een inkijkje in het leven van zijn vriend Kumar Rai. Het boek is een uitnodiging om juist nu – na de aardbeving – Nepal te gaan bezoeken.

Allround alpiene klimmer

Hoogtepunten Nepal is beroemd vanwege de bergen. Maar tijdens de meest recente reizen was Eckhardt hoofdzakelijk in de Terai. “Ik heb de bergen geen moment gemist. Nepal is zo veel meer dan alleen maar bergen. Naast de bijzondere en uitbundige natuur heeft het land een ontzettend grote culturele rijkdom.” Wat heel veel indruk op hem maakte, waren zijn ontmoetingen met de Rana Tharu-vrouwen.

Deze groep mensen leeft in het ontoegankelijke westen van de Terai, waar ze heel lang hun cultuur hebben kunnen bewaren omdat ze tot voor kort nog extra geïsoleerd waren door moerassen, die het gebied waar ze wonen omgeven. De Tharu hebben een heel eigen cultuur waarin vrouwen historisch gezien een zeer dominante plaats innemen. De foto’s van deze vrouwen vormen een van de hoogtepunten van het boek, een ervan siert de omslag.

In de Terai, Sita Kumari Rana Tharu.

Robert Eckhardt op de Bergsportdag

Tijdens de Bergsportdag Zomer, op 13 maart in de Jaarbeurs Utrecht, geeft Robert Eckhardt een lezing en kun je meer foto’s zien uit zijn boek People of Nepal.

Kijk op bergsportdag.nkbv.nl voor het complete lezingenprogramma.

Foto Noes Lautier

neer te reizen tussen Nederland en Nepal, kan ik nadenken over het thema dat ik hanteer en kijken wat er nog ontbreekt. De verwondering van die eerste keer in het land is er nog steeds.

Telkens wanneer ik daar terugkeer, ga ik naar streken waar ik het oorspronkelijke nog kan vinden. Daar wil ik getuige zijn van vergeten volken die hun wortels hebben in een ver verleden, dat voorgoed dreigt te verdwijnen.” Met zijn prachtige, soms ontroerende portretten laat Eckhardt zien hoe groot zijn betrokkenheid is bij het lot van de Nepalese bevolking.

Van huis uit is Eckhardt een allround alpiene klimmer. Bekend vanwege zijn tochten in de Dolomieten, toen daar door Nederlanders nog nauwelijks extreem geklommen werd, en later door het beklimmen van beroemde klassieke routes door de hele Alpen. Mooie, moeilijke routes op vierduizenders waren altijd zijn passie. Zijn project om alle 82 vierduizenders van de Alpen te beklimmen, moest Eckhardt in 2012 bij de 69e afbreken. De verschijnselen die horen bij MS noodzaakten hem te stoppen met klimmen. Met MS beklom hij overigens nog twee zesduizenders in Nepal. Maar zijn toekomst is absoluut nog niet bergenloos.

“Graag zou ik nog een keer naar Antarctica gaan. Of terug naar Zuid-Amerika, naar de hoogvlaktes van Chili en Argentinië waar ik eerder was.” Maar zeker gaat hij nog terug naar Nepal, daar zijn al wandelend nog veel nieuwe en mooie dingen te ontdekken.

Eckhardt eindigt waar hij begon: “Reizen moet je rustig doen, niet jakkeren en haasten, maar je tijd nemen. En dat kan ik nog steeds.”

HOOGTELIJN 1-2016 |

23

Highlinen in Freyr

Balanceren tu en

kick en vr s

Tom concentreert zich op het einde van de lijn.

Het is een koude, regenachtige zaterdagochtend in maart en ik ben op weg naar de langste highline van Freyr. Vlakbij de Mérinos voelen mijn benen zwak en merk ik dat ik steeds rustiger loop. Het blijft een onnatuurlijk gevoel om zometeen op een band van 2,5 centimeter over een afgrond te lopen.

Ondanks mijn highline-ervaring blijf ik elke keer die angst voelen.

G

isteren zocht ik alle materialen bij elkaar die ik nodig heb om de drie highlines van Freyr veilig op te kunnen hangen. Delta quicklinks, industriële rondstroppen, shackles, stukken slackline en statisch back-up touw: ik check alles zorgvuldig en verdeel het materiaal in een grote haul bag per ankerpunt. De twee kortere highlines van 17 en 30 meter komen tussen de Louis-Philippe en de Jeunesse, de langste van

55 meter wordt gespannen tussen de Mérinos en Cinq Ânes.

Met zijn lengte en 60 meter hoogte is deze laatste een imposante lijn met een prachtig uitzicht over de Maas en het kasteel van Freyr. Veel Nederlandse highliners beleefden op deze plek in de Ardennen bijzondere momenten. Hier leerden we hoe we de lijnen veilig opspannen en zetten we onze eerste stappen.

24 | HOOGTELIJN 1-2016 | TEKST TOM PEEK | FOTO’S LEPYRUVATE OUTDOOR PHOTOGRAPHY EN WÄNDERLÜST PHOTOGRAPHY

THEMA BERGSPORTDAG

David bakt pannenkoeken voor het ontbijt.

Opwarmen in de Refuge Duchesne.

Slacklinen of highlinen?

Slacklinen is niet alleen een trainingsmethode voor het klimmen, maar ook een volwassen sport met meerdere disciplines.

Slacklinen op hoogte wordt highlinen genoemd en is minder gevaarlijk dan het lijkt: alles is minimaal dubbel gezekerd met uitvoerig getest materiaal uit de klimwereld en de industriële sector en met materiaal dat speciaal is ontwikkeld voor het slacklinen.

Nieuw in de sport? Laat ervaren slackliners je uitleg geven over hoe je veilig een slack- of highline opspant. Gebruik nooit je normale klimkarabiners voor het opspannen van een lijn; ze kunnen de belastingscycli niet aan. Je leest meer hierover in het NKBV Kenniscentrum. Ga naar nkbv.nl/kenniscentrum en vul het zoekwoord slackline in.

Gemêleerd gezelschap Ik ben met een internationaal gezelschap: David en Jonas van Dreamwalkers, old school slackliner Cor, mijn vriendin Soraya en drie broers uit Duitsland. Met zware rugzakken beklimmen we de graat van de Jeunesse, bouwen een abseil zodat we de rood gemarkeerde boorhaken die speciaal voor het highlinen zijn geplaatst, kunnen bereiken, en gooien een dun touw naar de overkant waarlangs we de slackline trekken. De grootste uitdaging is het in wind en regen opspannen van de king line tussen de Mérinos en de Cinq Ânes. Maar voor drie uur ’s middags hangen er prachtige highlines en stappen we doorweekt de berghut in voor een welverdiende lunch. Daar breidt onze groep zich uit met Christiaan, een beginnende highliner met veel motivatie, Dan uit

Engeland, de Duitse fotograaf Florian en zijn Hongaarse vriendin Agi. Een leuk en gezellig gezelschap met een aantal ervaren highliners en een paar beginners die voor het eerst in Freyr zijn.

Ieder zijn eigen uitdaging Na de lunch vertrekken we richting de kortere highlines. Het regent nog steeds dus moeten we voorzichtig zijn en goed op elkaar letten.

Voor mij zijn de kortere highlines inmiddels geen grote uitdaging meer. Hierop heb ik ontelbare keren getraind. Wel vind ik het altijd leuk om te kijken hoe mijn vrienden hun grenzen verleggen en alles geven op de highlines. Christiaan staat op en wankelt. Hij neemt een paar trillerige passen en vindt zijn flow. Met elke stap zie ik hem rustiger worden en met een grote glimlach komt hij aan

HOOGTELIJN 1-2016 |

25

150

restaurants waar men kan genieten

1.200 km

11

Bike- en fietstochten

zomerkabelbanen, 8 daarvan incl. comfortabel bikevervoer

1.400 km

wandelpaden op 3 niveaus

379 km2

Hooggebergte-natuurpark Zillertaler Alpen

10

enige 5* sup. golfbaan in Oostenrijk

KLimbruggen voor kinderen en professionals

SUCCESMODEL IN EEN NIEUW JASJE !

NU OOK IN EEN WIDE LEEST

LEVERBAAR t/m maat 48,5

Hogere zoolrand voor betere stabiliteit NIEUWE VIBRAM ULTRA GRIP II zool voor EEN VERBETERDE grip

arrow GTX

gritstone GTX

arrow gr one gritstone HANWAG heeft de naam van de ARROW GTX veranderd in GRITSTONE GTX !

De al jarenlang succesvolle trail schoen de Arrow GTX heet voortaan de Gritstone GTX en heeft daarbij meteen een paar vernieuwingen ondergaan. Zo is hij voorzien van de Vibram Utra Grip II zool die een zeer goede grip biedt op wat ruiger terrein en is de zoolrand hoger opgetrokken waardoor de zijdelingse stabiliteit optimaal is. Behalve dat de Gritstone GTX nu ook in maat 14 (48,5) verkrijgbaar is, wordt hij naast de vertrouwde specifieke dames- en herenleest ook geproduceerd in een brede versie; de Wide-leest.

De combinatie van materialen van hoogwaardig stevig nubuckleer, Air Mesh en GoreTex速 zorgt voor het goede ademende karakter van de Gritstone GTX. Het binnenwerk van de unieke GL-versie verenigt het comfort van het soepele milieuvriendelijke Terra Care leer met de voordelen van de waterdichte GTX速 voering.

info@hanwag.nl | www.hanwag.nl

THEMA BERGSPORTDAG

Agi maakt een ‘leash fall’ op de baby line.

Soraya probeert de king line over te steken.

Dreamwalkers op de Bergsportdag

Wil je ook eens op een slackline oefenen? Dat kan op de Bergsportdag Zomer, op 13 maart in de Jaarbeurs Utrecht. Ook geeft Dreamwalkers, een stichting opgericht door vier enthousiaste slackliners, er een lezing en een aantal demo’s.

Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl en op dreamwalkers.nl.

bij het ankerpunt. Daar gaat hij gecontroleerd zitten en schuift hij, onder luid applaus voor zijn persoonlijke triomf, de lijn af. Een stukje verderop speelt Dan een vrolijk deuntje op zijn melodica. Ik vergeet bijna dat het nog steeds hard regent en dat het behoorlijk koud is.

Goede vrienden en plezier maken alles goed!

Ik maak me op voor de langste highline van Freyr. Zoals gezegd, een imposante lijn vanwege de lengte en de exposure. Op de weg naar de Mérinos bereid ik me mentaal voor. Waar ik vroeger compleet blokkeerde door de angst, kan ik het nu een plek geven, houd ik mijn lijf onder controle en geniet ik van de omgeving.

In het hier en nu Terwijl ik mezelf met een dubbele achtknoop inbind aan de leash, de zekering tussen klimgordel en slackline, heb ik mijn kalmerende muziek al op mijn oren. Na een laatste veiligheidscheck door mijn vrienden ben ik klaar om de highline op te gaan. Ik trek mijn schoenen en sokken uit, rol mijn broekspijpen omhoog en schuif zittend een meter of twee van de kant af, zodat ik veilig kan opstaan zonder het gevaar dat ik tijdens een val een rots raak. Ik tuur in de verte naar het einde van de lijn en voel dat mijn hartslag

omhoog is geschoten. Door bewust rustig te ademen, probeer ik mezelf te kalmeren. Langzaam verdwijnen alle gedachten en kom ik inderdaad meer en meer in het hier en nu. Nu kan ik opstaan, een positie waarin ik al duizenden keren zat. Ik zet mijn tweede voet bij op de lijn en balanceer op de lijn. De angst verdwijnt en maakt plaats voor een dieper gevoel, waarbij ik me alleen maar bewust ben van mijn eigen lichaam, de lijn waarop ik sta en de leegte om me heen.

Fysieke en mentale training Af en toe dreig ik mijn concentratie te verliezen. Dan raak ik uit balans en trilt de lijn heen en weer. Deze trilling verplaatst zich door de lijn naar het ankerpunt, waar het wordt teruggekaatst en weer bij mij aankomt. Dat duurt soms een paar seconden. Gelukkig weet ik mijn gedachten op de juiste plaats te houden en kom ik stukje bij beetje dichter bij het einde. Zonder erbij na te denken, ga ik rustig zitten op het eind van de lijn, ik draai me om, ga weer staan en loop terug. De terugweg voelt soepel en tijdloos aan.

Onderweg speel ik zelfs wat op de lijn, door een kwartslag te draaien zodat ik recht het dal in kijk. Dan loop ik verder tot ik bij het einde van de lijn kom en met een glimlach op de rots ga zitten.

Het is nog steeds koud en regenachtig en het is al bijna donker, maar ik voel me fantastisch. Highlinen is een honderd procent fysieke en mentale uitdaging die me uitput. Het geeft me een heerlijk gevoel waarop ik heel goed slaap, dromend van nog zo’n dag, maar dan zonder regen...

HOOGTELIJN 1-2016 |

27

Uit de comfortzone Basiscursus alpiene technieken C1

M’n vingers knijpen in de rots. Het zweet staat in m’n handen, ik houd mijn ogen strak gericht op mijn witte knokkels. Ik kijk langs de rots naar beneden en dan schichtig naar de gids. “Wat nu?”, vraag ik angstig. “Ik kan niet verder! Ik durf niet.” Waarom klauter ik ook alweer over dit graatje?

Om mijn hoogteangst te overwinnen toch? Om de basistechnieken te leren, die me helpen dit soort klauterpartijen veilig door te komen. Ik adem diep en klim verder. Hand-voet-hand-voet – met een paar kunstgrepen sta ik boven en kan ik op twee benen verder naar ons eerste topje.

28 | HOOGTELIJN 1-2016 | TEKST EN FOTO’S FEMKE WELVAART

THEMA BERGSPORTDAG

N

a mijn eerste hoogteangst-ervaring op een klettersteig in Noorwegen (Hoogtelijn #3 2015, pag. 20-23) leek het me verstandig om een alpiene basiscursus van de NKBV te volgen.

Zo zou ik veilig en gecontroleerd beter leren klimmen en klauteren en me makkelijker staande houden op ijs, sneeuwhellingen en in blokkenterrein. Met als kers op de taart een prachtige tocht over gletsjers en rots naar een mooie top.

Energie De zon schijnt in het Ötztal. In een rustig tempo lopen we achter gids Hermann aan, via het pad vanuit Vent omhoog. “Begin rustig, houd rekening met het hele team en zorg ervoor dat je aan het einde van de dag voldoende energie overhoudt voor het laatste stuk”, waarschuwt hij. De Oostenrijker is 66 en al 42 jaar UIAGMberggids. Hij weet waar hij het over heeft denk ik, terwijl ik me moet inhouden om me aan zijn tempo te houden. Ik zie mijn teamgenoten ook worstelen met de cadans. Het geeft me wel de kans om mijn cursusmaatjes beter te leren kennen, want er is voldoende adem over om gesprekken te voeren en om me heen te kijken. Ik merk dat ik er ook plezier in krijg. En dat ik me afvraag waarom ik eigenlijk altijd zo rap omhoog jakker? Bergwandelen is geen competitie. Niet met mijn tochtgenoten en niet met mezelf.

Note to self: je mag genieten.

Oriëntatie en toerenplanning Die eerste dag pakken we de kaart erbij en leren we hem lezen en interpreteren. Volledig gewend aan het TomTomtijdperk merk ik dat ik veel te weinig weet van de details op een kaart. Natuurlijk weet ik wat hoogtelijnen zijn, dat de schaal belangrijk is en dat een goede kaart een van de meest fundamentele zaken in de bergen is. En dat het belangrijk is dat je je altijd kunt oriënteren: waar wil ik naartoe, waar ben ik nu en hoe kom ik veilig terug. Ook als ik plotseling word overvallen door mist of slecht weer. Maar de formule waarmee je relatief eenvoudig je tochtduur kunt berekenen, had ik nooit geoefend. We kiezen een punt op de kaart waar we naartoe willen, berekenen het aantal kilometers, de hoogtemeters, delen en tellen op: het wordt een wandelingetje van een uur en drie kwartier naar de top van de 3023 meter hoge Wildes Mannle.

Dat we er uiteindelijk langer over doen, is logisch: onderweg oefenen we ons evenwicht in wankel blokkenterrein. “Ik wil dat jullie zonder stokken lopen”, zegt Hermann. “Die moet je sowieso maar spaarzaam gebruiken als je in de bergen bent, want anders verlies je op den duur je natuurlijke evenwichtsgevoel”, waarschuwt hij. Dus houden we de armen laag, de rug recht en stappen we balancerend naar boven. Dan wordt het steiler. We mogen onze handen gebruiken om verder te klauteren. En ineens sta ik op handen en voeten op dat graatje en kruipt de angst in mijn lijf.

Als ik hier vanaf kukel, zal ik me pijn doen. En misschien iets

HOOGTELIJN 1-2016 |

29

Foto Wendy Coomans

Aan de hand van de kaart berekenen we de tochtduur.

bloederige scenario’s flitsen door mijn hoofd kneuzen. Of breken. Honderd bloederige scenario’s flitsen door mijn hoofd. En dat helpt niet. “Wil je dat ik naar je toe kom?”, vraagt NKBV-instructeur Joris. Nee, dat wil ik zeker niet. Als ik me niet comfortabel voel, heb ik geleerd, dan wil ik niemand in mijn buurt hebben. Dus zucht ik diep en probeer ik me te concentreren op het stukje voor me. Stap voor stap, niet nadenken. En natuurlijk kom ik gewoon boven. Want echt ingewikkeld was het niet. Lastig hoe mijn hoofd mijn lijf regeert. Note to self: blijf gefocust, laat je niet misleiden of uit het veld slaan door vaak irreële angsten.

Touwtechnieken Voor het oefenen met touwen, knopen en karabiners blijven we dichtbij de hut in Vent. Langs een veldje aan de andere kant van het water duikt een paar meter hoge rots op die zich perfect leent voor eenvoudige oefeningen met klimmen en abseilen. We leren de technische details over statisch en dynamisch touw, prusiktouwtjes, bandschlinges, schroefkarabiners, HMS-karabiners, ATC Guide en de DMM Belaymaster. Er gaat een wereld voor me open. Natuurlijk

30 | HOOGTELIJN 1-2016

kende ik de karabiners en de touwen, maar met welke eenvoudige knopen je zo veel zekerheid krijgt, had ik zelf nog niet ervaren. En dat je met wat prusiks en karabiners en de zogenaamde münchhausentechniek jezelf langs een touw omhoog kunt werken, wist ik ook niet.

Het gaat niet allemaal even makkelijk, maar ik leer een zee aan mogelijkheden. En wanneer ik iets doms doe en de laatste meter langs de rots glijd, word ik keurig opgevangen door een prusiktouwtje dat straktrekt en me bungelend in mijn gordel veilig boven de grond houdt. Note to self: durf te vertrouwen op goed materiaal.

Doorweekt Donkere wolken pakken zich samen. Onderweg naar ons nieuwe onderkomen hoger in het Ötztal komt het met bakken uit de lucht en voel ik het regenwater door de naden van mijn jas sijpelen. Flink doorstappen, dan krijg ik het niet koud. Tijdens de lunch in het Hochjoch Hospiz (2413 meter) hang ik mijn jas en shirt in het Trockenraum en ril ik een beetje in mijn natte onderlaag. Krachtvoer laat mijn kachel weer branden en na een uurtje ben ik helemaal klaar voor het vervolg van de tocht. We overnachten die nacht in het Brandenburger Haus op 3277 meter, de volgende dag staat de beroemde spleetredding op het programma. Spannend!

Note to self: zorg voor waterdichte kleding en zorg ervoor dat de regenhoes van je rugzak groot genoeg is om er het touw onder op te bergen. Regen + touw = 3 kilo extra op je rug!

THEMA BERGSPORTDAG

Foto Berend Brian

Ook op C1?

Foto Wendy Coomans

Spleetredding oefenen.

De C1-cursus van de NKBV is een alpiene basiscursus. Je oefent onder begeleiding van een UIAGM-berggids en/of NKBV-instructeur de technieken om te kunnen wandelen en klimmen in rotsachtig terrein, om (steile) sneeuwvelden te doorkruisen en met stijgijzers op de gletsjer te lopen. Onderweg en ’s avonds in de hut krijg je theorie over tochtenplanning, oriëntatie en alpiene gevaren. De cursus wordt in de maanden juni tot en met september gegeven, op verschillende locaties in de Alpen.

Kijk voor meer informatie op bergsportreizen.nl/alpinisme/basis.

Hermann en Joris laten zien hoe je veilig abseilt.

Spleetredding Hogerop verandert de regen in sneeuw en valt die nacht een prachtige nieuwe laag. De blinkend witte gletsjer nodigt uit voor een prachtige wandeling. Stijgijzers zijn niet nodig met die verse sneeuw, we gaan wel aan touw. Deze dagen gaat er om beurten iemand anders aan kop, zodat we allemaal oefenen met leiden en een regelmatig tempo houden. Gisteren hebben we op de kaart gekeken waar het Windjoch ligt en berekend hoe de route daarna loopt via de Fluchtkogel naar de Vernagthütte, de prachtige houten hut op 2766 meter. Bij het Windjoch stapt Joris in een gapend gat.

Niet per ongeluk; we oefenen de spleetredding. Hermann legt stap voor stap uit hoe je je pickel zekert in de sneeuw, met welke schlinge en prusiks je jezelf en de ander zekert, en hoe je als team je maatje veilig houdt en weer omhoog krijgt. We moeten allemaal een keer in de spleet hangen en we zijn allemaal een keer de ‘tweede man’, die de leiding neemt en de knopen legt.

Mijn hart bonkt maar gek genoeg voel ik ook rust als het mijn beurt is om over de rand te gaan. Ik weet dat dit heel gecontroleerd gaat, dat iedereen weet wat hij moet doen, ik vertrouw op Hermann en Joris, maar het voelt onnatuurlijk om bewust in een leegte te stappen.

Maar ik heb ook heel veel zin om in mijn gordel te hangen en om me heen te kijken naar de binnenkant van de gletsjer. Dus daar ga ik en BAM! Na een korte val hang ik aan het touw en weet ik wat

Knopen oefenen.

zich nu boven mij afspeelt. Dan stel ik me voor hoe het is als je wel ongepland in een spleet terechtkomt. Bungelend aan het touw hoor je niets. Je hoopt dat ze boven je de boel gereed maken om je te redden, maar niemand kan nog naar de rand komen om te checken hoe het met jou gaat. Kou, paniek, pijn, onzekerheid: allemaal factoren die hier niet aan de orde zijn. Dan verschijnt het gezicht van touwmaatje Gerben over de rand: “Hey daar! Hoe gaat het?” Ik lach breed en steek mijn duim op. “Takelen maar!” En daar ga ik. Note to self: spleetreddingen in oefenterrein zijn fantastisch!

Joelend naar beneden We beklimmen de Fluchtkogel (3500 meter) en glijden joelend in de dikke sneeuw terug naar onze rugzakken aan de voet van de berg. We hebben al geoefend met remmen op sneeuwhellingen, dus ik maak me geen zorgen over eventuele glijpartijen. Dan gaan we weer aan het touw, de gletsjer af en het groene terrein in. Op naar de Vernagthütte, goed eten en vroeg naar bed want morgen staat er een flinke tocht op de planning: via sneeuw, ijs en rots naar de Wildspitze en dan terug naar Vent.

Toptocht Om kwart voor vijf gaat de wekker, om vijf uur zit iedereen met kleine oogjes aan het ontbijt. Best lastig om op dit uur een voedzaam ontbijt naar binnen te werken. Ik schroef met moeite een

HOOGTELIJN 1-2016 |

31

Veilig en wel in de

grootste belevenisvallei ter wereld!

Bezoek ons op de

BERGSPORTDAG!

Meindl heeft al menig innovaties op het gebied van schoenen teweeg gebracht.

De nieuwste innovatie heet Identity. Bij de modellen uit deze nieuwe serie bieden wij een gedetailleerd herkomstbewijs van het gebruikte leer aan. Hiermee verschaft Meindl een volledig transparante kijk op de productie van de schoenen, vanaf de alpenweide waarop de koeien grazen, de leerlooierij waar het leer bewezen milieuvriendelijk wordt gelooid tot de uiteindelijke productie. Al bij de leerlooierij wordt het leer voorzien van een identificatienummer welke handmatig in het leer wordt gedrukt. Dit identificatie nummer ook Identitynummer genoemd is dan in de schoen vereeuwigd op de binnenkant van de manchet. Op deze manier kan men de afgelegde levensweg van het gebruikte bovenleer op www. identity-leder.de volgen!

IDENTITY â&#x20AC;&#x201C; LEER MET HERKOMSTBEWIJS ORIGINAL

Tessin Identity

Linosa Identity

www.identity-leder.de

mei_Anz_LinosaIdentity_Hoogte_210x135_MAI14_def.indd 1

15.05.14 11:01

THEMA BERGSPORTDAG

De spleetredding bij het Windjoch zit erop.

Praat met de specialisten

’s Avonds in de hut oefenen we met kaart en kompas.

Foto Gerben Schut

Ben je benieuwd naar het traject van C1 (basis) naar C2 (gevorderden), C3 (specialisatie) en C4 (masterclass) of wil je mensen spreken die je meer kunnen vertellen over de alpiene workshops, cursussen en reizen van de NKBV? Kom dan naar de Bergsportdag Zomer, op 13 maart in de Jaarbeurs Utrecht en bezoek de Bergsportreizen-stand.

Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl.

ik geniet van de gletsjer en het uitzicht op de ruige toppen bescheiden bakje cornflakes naar binnen, iets waar ik een paar uur later flink spijt van krijg. Want als iedereen om zes uur bepakt en bezakt over het bergpad loopt en we een paar uur later door de dikke sneeuw ploegen, begint mijn maag te protesteren. Honger!

Maar we zitten aan het touw, dus ik kan niet stoppen om iets uit mijn rugzak te pakken. Pas als er een korte plaspauze wordt ingelast, graai ik een Mars uit mijn tas en kauw ik met moeite op de bijna bevroren caramel. Note to self: stop altijd wat tochtenvoer in je binnenzak. Zo kun je erbij wanneer je het nodig hebt en blijft het relatief op temperatuur.

Met een energieniveau van min-twintig stoemp ik in een felle wind naar boven. Even vergeet ik goed om me heen te kijken.

Dom, want het uitzicht is waanzinnig! Wat had ik ook alweer op dag één geleerd? ‘Je mag genieten!’ Dus doe ik precies dat.

Ik geniet van de gletsjer, het uitzicht op de ruige toppen, het spannende licht en het zicht op het topkruis dat ik zo zal aantikken. De weg ernaartoe is niet makkelijk. Het is zwaar, het duurt langer dan verwacht en voor het laatste stuk moet ik die rottige rotsen weer over. Het blijft een mentale uitputtingsslag, dat geklauter. En vooral mijn eigen frustratie daarover. Maar des te groter is mijn trots als ik bovenop de berg het kruis goeiedag

zeg en mijn klimmaatjes feliciteer met onze top. Dan gaat het verder, weer naar beneden en over de gletsjer naar ‘huis’, naar Vent.

De verse sneeuw verbergt de gletsjerspleten. Hermann gaat ons voor aan het touw en weet heel goed waar hij kan lopen en waar niet. We volgen hem, af en toe wegzakkend in verborgen kuilen en gaten. Ik maak me geen zorgen. Hermann weet wat hij doet, ik weet wat ik moet doen en het is bovenal fantastisch om door dit waanzinnige landschap te lopen! Note to self: zie eens wat ik allemaal heb geleerd en geoefend! Dankzij die nieuwe bulk aan informatie heb ik al zo veel meer vertrouwen in mezelf en mijn omgang met onzekere situaties.

Knerpen en krassen Het laatste stukje. Via een klettersteig met krassende stijgijzers op de rots (niet fijn!) en een steile sneeuwhelling komen we in onbesneeuwd terrein waar we de stijgijzers opbergen en via blokkenterrein onze weg vervolgen. Ik huppel bijna over de grote stukken puin. Hoe anders was dit vijf dagen geleden! Het is nog een flinke tocht naar Vent, dus heb ik voldoende tijd om deze cursus te overdenken. Waar zijn we begonnen en waar sta ik nu?

Ik besluit dat klimmen niets voor mij is. Ik vind het zenuwslopend en dat lijkt me niet de bedoeling. De één luistert naar Abba, de ander naar Metallica; ieder z’n meug, redeneer ik stellig. En mijn meug is wandelen. Huttentochten, gletsjertochten? Graag! Maar dan dus zonder die ongastvrije ruwe wanden en angstaanjagende rotspunten. Note to self: proefondervindelijk kan ik zonder enige twijfel vaststellen dat dit echt mijn aller-, allerlaatste keer klimmen en klauteren was. Ik weet het zeker. En nee, ik laat me niet meer overhalen. “Wat zeg je? Of ik dit voorjaar mee ga, klimmen in de Ardennen? Met redactiemaatjes Anne en Marieke? Rustig en gecontroleerd een beetje oefenen in de wand? Ja ‘tuurlijk! Gaaf!

Of, oh nee, eh…” Wordt vervolgd.

HOOGTELIJN 1-2016 |

33

Topklimmer Chris Sharma

‘Natuurlijk wil ik de beste klimmer ter wereld zijn’ Chris Sharma (34) is al twintig jaar een beeldbepalende klimmer. Hij opende de moeilijkste sportklimroutes en boulders ter wereld, won een aantal keer de World Cup en inspireerde een hele generatie nieuwe klimmers. Inmiddels is hij, naar eigen zeggen, niet meer de beste klimmer ter wereld. “Het was heel waardevol te ontdekken dat ik niet meer de beste ben.”

D

enk aan een rotswand. Catalaanse kalksteen, zon, een rij boorhaken en twee klimmers. Niet zomaar twee klimmers – de twee beste rotsklimmers ter wereld: Adam Ondra en Chris Sharma. De hakenrij is niet zomaar een route. Het is La Dura Dura, vrij letterlijk ‘het zwaarste van het zwaarste’. De op dat moment nog onbeklommen route is eigenlijk Sharma’s project, maar omdat het hem niet lukt de route te klimmen, vraagt hij de twaalf jaar jongere Ondra of hij het misschien wil proberen.

“Het klinkt vreselijk belegen: ‘oude generatie wijst nieuwe generatie de weg.’ Alsof ik de ‘fakkel van het sportklimmen’ overdroeg aan Adam. Dat soort clichés.”

Terwijl Ondra in de loop van weken en maanden de passen van de route instudeert, klikt er in het hoofd van Sharma iets op z’n plaats: dit kan ik ook. Hij besluit gericht voor de route te gaan trainen. “Gedisciplineerd. Als een topsporter. Tot dat moment klom ik eigenlijk alleen op talent. Ik had nooit echt ergens moeite

34 | HOOGTELIJN 1-2016 | TEKST ERNST ARBOUW | FOTO’S LAURENS AAIJ

voor gedaan.” Over een periode van een aantal maanden werken de twee mannen zich stapje voor stapje door de route, tot het Ondra in februari 2013 lukt om de eerstbeklimming te maken. Hij waardeert La Dura Dura als 9b+, de moeilijkste sportklimroute ter wereld. Een paar weken later lukt het Sharma de lijn te herhalen. “Voor buitenstaanders klinkt het misschien alsof er tussen ons hele sterke competitie was. Voor mijzelf voelde het eerder alsof ik Adam nodig had als inspiratiebron om een volgend, hoger niveau te bereiken. Aan de andere kant: het zou onzin zijn als ik zeg dat ik niet competitief ben. Mijn hele leven bestaat uit klimmen – natuurlijk wil ik de beste klimmer ter wereld zijn en natuurlijk wilde ik de eerste zijn die 9b+ klimt.

Uiteindelijk was het een hele waardevolle les om te ontdekken dat ik dat niet ben. Gek genoeg: nu ik niet meer het gevoel heb dat ik de beste ben, of dat ik de beste moet zijn, kan ik zwaardere routes klimmen.”

THEMA BERGSPORTDAG

‘We dromen allemaal over dingen die we niet hebben’ HOOGTELIJN 1-2016 |

35

Wie is…

Chris Sharma Chris Omprakash Sharma (1981) groeide op in Santa Cruz, Californië, waar hij op zijn twaalfde in de lokale hal begon met sportklimmen. Op zijn veertiende vestigde hij in één klap zijn naam door een nationale seniorenboulderwedstrijd te winnen. Een jaar later bevestigde hij nog eens zijn status als klimmend wonderkind met de eerstbeklimming van Necessary Evil, een route met Amerikaanse waardering 5.14c, vergelijkbaar met een Europese 8c+.

Sharma woont sinds 2007 in Catalonië, Spanje. In het najaar van 2015 opende hij in een buitenwijk van Barcelona een boulderhal: Sharma Climbing BCN. • In 2001 klom Sharma met Biographie één van de eerste 9a+ routes ter wereld. Sindsdien heeft hij verschillende 9a en 9b-routes en een enkele 9b+ geopend.

• 2005 Witness the Fitness (V15/8C boulder), Ozarks, Missouri.

• 2007 Es Pontàs (9a+), deep-water solo aan de kust van Mallorca, eerstbeklimming.

• 2008 Papichulo (9a+), Oliana, Spanje. Eerstbeklimming.

• 2008 Golpe de Estado, Siurana, Spanje. Eerstbeklimming.

• 2008 Jumbo Love: (5.15b/9b), Clark Mountain, Californië.

Eerstbeklimming.

• 2013 La Dura Dura (9b+), Oliana, Spanje. Eerste herhaling van ‘de zwaartse klimroute ter wereld’.

• 2016 Catalan Witness the Fitness (8C boulder), Cova de Ocell, Spanje.

Chris Sharma wordt onder andere gesponsord door Evolv.

Wereldtop Chris Sharma hoort al twintig jaar bij de top van het sportklimmen. Hij vertelt dat hij als kind in Santa Cruz, Californië, een heel rijtje sporten probeerde: “Voetbal, honkbal, surfen. Ik was overal slecht in.”

Tot een vriend van de familie hem meenam naar de plaatselijke klimhal. “Ik vond het direct leuk, vooral omdat het een heel persoonlijke bezigheid is. Het is geen teamsport waarbij je je prestaties moet vergelijken met iemand anders. Klimmen was een heel persoonlijke, individuele passie waarin ik niks hoefde te bewijzen.”

Hij herhaalt het een paar keer: de grote aantrekkingskracht van klimmen was dat

36 | HOOGTELIJN 1-2016

het niet competitief is. Toch won hij binnen twee jaar, op zijn veertiende, een landelijke seniorenboulderwedstrijd. “Als ik nu terugkijk, zie ik dat ik toen wel degelijk heel competitief was, maar op dat moment voelde het niet zo. Ik ben er een beetje ingerold. Als je als kind begint met indoorklimmen, is het min of meer natuurlijk dat je wedstrijden gaat klimmen. Het mooie van klimmen is dat je er alles in kwijt kunt.

Je kunt aan de ene kant heel competitief zijn en aan de andere kant juist helemaal opgaan in de ervaring – de natuur, de bewegingen.”

Een jaar later bevestigde hij nog eens zijn status als klimmend wonderkind met de eerstbeklimming van Necessary Evil, de eerste route met een Amerikaanse waardering 5.14c, vergelijkbaar met een Europese 8c+. In 1997, op zijn zestiende, trok hij liftend langs rotsmassieven door Zuid-Frankrijk met generatiegenoot Tommy Caldwell.

“Zuid-Frankrijk was op dat moment de plek waar het allemaal gebeurde. Iedereen die een beetje kon klimmen, vertrok naar Zuid-Frankrijk. Interessant genoeg zie je nu precies de omgekeerde beweging.

Iedereen in Europa droomt van klimmen in Yosemite. Grappig als je erover nadenkt: ik ben bij Yosemite om de hoek opgegroeid en toch wilde ik per se naar Frankrijk, Franse klimmers gaan nu naar de VS. We dromen allemaal over dingen die we niet hebben.” Tijdens de trip won Sharma zijn eerste World Cup Lead en klom hij voor het eerst in Buoux en Céüse. “In Céüse deed ik m’n eerste pogingen op Biographie”, vertelt hij. De op dat moment nog onbeklommen lijn was al in 1989 behaakt door de Fransman Jean-Christophe Lafaille, maar in de tussenliggende acht jaar was het nog niemand gelukt de route te vrij te klimmen.

Uiteindelijk kostte het Sharma verspreid over verschillende trips, vier jaar om de route te klimmen. Hoewel Sharma de route zelf geen graad meegaf – maar wel een

nieuwe naam, Realization – gold de lijn algemeen als 9a+, op dat moment de zwaarste sportklimroute ter wereld. Vanaf dat moment is Sharma’s klimcarrière een lange aaneenschakeling van eerstbeklimmingen aan het absolute uiteinde van de schaal – 9a, 9a+, 9b, 9b+ – afgewisseld met de opening van verschillende loodzware boulders en hier en daar een World Cupoverwinning.

Losse schroeven “De Europese roadtrip met Tommy was een soort voorproefje. Dit was onze toekomst, zo zouden we gaan leven”, vertelt Sharma.

Een half jaar later zag de toekomst er ineens

THEMA BERGSPORTDAG

‘Als je alleen vooruit kunt gaan door steeds moeilijkere dingen te doen, wordt klimmen snel saai’ heel anders uit. Door een zware knieblessure kon hij nauwelijks nog lopen, laat staan klimmen. “Ineens was al mijn momentum verdwenen. Ik had sponsorcontracten, ik reisde de wereld rond, iedereen vertelde me de hele tijd dat ik de allerbeste was. Dat was van het ene op het andere moment allemaal voorbij. Alles stond ineens op losse schroeven.”

Spirituele klimmer “Ik heb een nogal down-to-earth opvoeding gehad, en de mensen met wie ik begon met klimmen waren ook vrij nuchter. Ik heb altijd meegekregen dat het niet het allerbelangrijkste is om de beste te zijn.

Het gaat erom dat je bij het klimmen een connectie maakt met de natuur en met je tochtgenoten. Tijdens m’n blessure heb ik pas echt, op een dieperliggend niveau, ontdekt wat dat betekent.” Je identiteit wordt voor een belangrijk deel bepaald door wat je doet, zegt Sharma. Met zijn lichaam in de kreukels en zijn dromen – voorlopig – in duigen, raakt hij verstrikt in zichzelf. “Ik kon niet meer doen wat ik het allerliefst deed en daardoor wist ik ineens niet meer wie ik eigenlijk was, waardoor ik depressief raakte. Op het moment zelf was het een vreselijke periode, maar het heeft me veel geleerd. Ik begon ineens te zien dat al die prestaties allemaal

vrij leeg en betekenisloos zijn. Het winnen van de World Cup? De moeilijkste route ter wereld? Het is allemaal vrij oppervlakkig.

Dingen die je bereikt, krijgen pas betekenis door de manier waarop je ze bereikt.”

Die houding heeft Sharma het imago van een ‘spirituele klimmer’ opgeleverd. Hij is niet gelukkig met dat etiket: “Daarmee doe je spiritualiteit wel een beetje tekort. En klimmen trouwens ook. Klimmen is mijn levenspad, en je leven draait erom dat je op zoek gaat naar wie je bent, hoe je jezelf kunt verwezenlijken, hoe je gelukkig kunt zijn. Als je zoiets zegt, stoppen mensen je al gauw in het spirituele hokje, maar zo

HOOGTELIJN 1-2016 |

37

www.facebook.com/berghausnederland

In maart 2016 exclusief verkrijgbaar bij Bever

BERGHAUS HYPER JAS Ultra lichtgewicht waterdichte jas voor actieve avonturen.

TECHNISCHE INFORMATIE - 100% Waterdicht - Super licht voor bewegingsvrijheid en klein pakformaat - Ademend - Gewicht: 100g (heren L)

WWW.BERGHAUS.COM Berghaus,

, HYDROSHELL are registered trademarks of Berghaus Limited.Š Berghaus 2016.

THEMA BERGSPORTDAG

‘Het zou onzin zijn als ik zeg dat ik niet competitief ben’ helder is het allemaal niet. Als ze me zo nodig in een hokje willen stoppen, laten ze me dan gewoon ‘klimmer’ noemen.”

Hoogst haalbare Sharma begint een paar keer over dat ‘levenspad’: “Klimmen is voor mij een belangrijke manier van zelfrealisatie, het is mijn ontdekkingsreis.” En even later: “La Dura Dura was een test om te zien wie ik kan zijn. Trainen voor de route was een test om te zien hoe het is om te leven als een topsporter. Maandenlang stak ik al mijn energie in één ding. Heel geconcentreerd. Fun, maar niet op de traditionele manier.” Hij vertelt dat hij na de beklimming van La Dura Dura opnieuw in een dip terechtkwam, een verschijnsel waar meer topsporters mee kampen: je bereikt het allerhoogst haalbare in je sport, hoe ga je dan verder? “Het is belangrijk dat je vooruit blijft gaan. De traditionele manier om dat te bekijken is steeds meer en steeds moeilijkere routes. Ik heb nog allerlei projecten en routes waaraan ik werk, maar er zijn ook andere manieren om progressie te maken. Het ontdekken van nieuwe klimgebieden is ook vooruitgang. Op reis gaan, vrienden maken, het leren van een vreemde taal… Als je alleen vooruit kunt gaan door steeds moeilijkere dingen te doen, wordt klimmen snel saai.

Op een bepaald niveau heb je voor elk succesje 99 mislukkingen nodig. Zelfs als je de top bereikt, is dat eigenlijk geen succes, want je moet direct door naar de volgende, nog zwaardere route.”

Eigen boulderhal Zijn belangrijkste nieuwe project – en zijn belangrijkste persoonlijke mijlpaal – noemt Sharma de opening van zijn boulderhal Sharma Climbing BCN, afgelopen najaar. De hal,

Lezing Chris Sharma op de Bergsportdag

Sharma’s sponsor Evolv haalt de topklimmer op 13 maart naar de NKBV Bergsportdag in de Jaarbeurs Utrecht, waar hij een lezing geeft over zijn drijfveren, ups en downs. Meer informatie over het lezingenprogramma vind je op bergsportdag.nkbv.nl.

in een achterstandswijk van Barcelona, ingeklemd tussen leegstaande fabriekspanden en vervallen woonkazernes, staat voorlopig nog in de kinderschoenen, maar Sharma heeft grote plannen. “Dit is nog maar het begin. Mijn doel is dat de hal uiteindelijk een internationaal klimcentrum wordt. Een ontmoetingsplek voor alle klimmers, of je nou op zoek bent naar high-end training van Adam Ondra of een beginnerscursus wilt om kennis te maken met de sport. Ik heb een heleboel ideeën, maar het belangrijkste is nu dat we de deuren opengooien en winst gaan maken. Als dat eenmaal loopt, kunnen we aan andere dingen gaan denken.”

De hal is voor Sharma ook een manier om zichzelf te profileren.

“Ik heb mijn hele leven besteed aan het opbouwen van andermans merken. Sponsors, kledingfabrikanten. Nu wordt het tijd om voor mijn eigen brand te zorgen. Dit is een project waarover ik zelf de volledige controle heb, iets waarop ik trots kan zijn en waarmee ik misschien kan bijdragen aan de ontwikkeling van de sport.”

HOOGTELIJN 1-2016 |

39

THEMA BERGSPORTDAG

Leo Houlding succesvol op de Mirror Wall in Groenland

Drive

vs. risico’s Leo Houlding is een van de beste Britse klimmers.

Hij is ook een avonturier voor wie niets te gek lijkt.

Basejumpen, uitdagende activiteiten voor Top Gear en op de Everest ‘speelde’ hij Andrew Irvine in een film over de zoektocht naar en reconstructie van de tocht van Mallory en Irvine. Maar tijdens zijn tocht naar Mirror Wall ontdekte hij dat hij risico’s steeds meer mijdt.

I

n 2011 was Leo Houlding (35) al eens te gast op de NKBV Bergsportdag. Hij had toen net met Jason Pickles The Prophet, een nieuwe spectaculaire route op El Capitan in Yosemite geklommen. De mannen klommen onder zware omstandigheden en zaten maar liefst tachtig uur in noodweer in een portaledge, hangend aan de 600 meter hoge wand. Houlding noemde het zijn topprestatie tot dan toe. “Het was veruit de wildste en zwaarste klim die ik ooit heb gedaan. Als ik nooit meer iets moeilijkers klim, ben ik niet teleurgesteld.” Daarna ging Houlding nog met medeklimmers de Cerro Autana te lijf, een rotsformatie diep in het Amazoneoerwoud in Venezuela. Clandestien, verkleed als toerist, kwam Houlding enthousiast terug van zijn tocht, waar hij zich een klimmende Indiana Jones voelde.

Zijn volgende grote project ging naar de ‘laatste grote wildernis’ op Antarctica, waar Houlding met drie collega’s 35 dagen de elementen trotseerde in Queen Maud Land, waar ze de eerstbeklimming van de Noordoostgraat op Ulvetanna deden, die als een typerende driehoekige tand boven het ijs van de poolkap uitsteekt.

Leo Houlding op de Bergsportdag

Leo Houlding klimt de Mirror Wall.

Leo Houldings sponsor Berghaus haalt de Engelse topklimmer naar de NKBV Bergsportdag op 13 maart in de Jaarbeurs Utrecht. Houlding vertelt dan onder meer over de eerste beklimming van de 1200 meter hoge noordwestwand op de Mirror Wall in Groenland. Kijk voor meer informatie over zijn lezing op bergsportdag.nkbv.nl.

Verandering Niets was Houlding te gek, maar er veranderde iets in zijn leven.

Hij was al sinds 2006 getrouwd met de arts Jessica Corrie, die hem het jawoord gaf in een grot bij Little Lampdale in het Lake District. “Leuke klimroutes hier’’, was het commentaar tijdens de plechtigheid in The Cathedral. Kort na terugkomst van Antarctica werd in juli 2013 hun dochter Freya geboren. Nog geen jaar later verongelukte zijn vriend Sean ‘Stanley’ Leary bij een sprong met een wingsuit in Zion National Park in Utah. Houlding klom jaren met Leary, die net getrouwd was en wiens vrouw in verwachting was van hun eerste kind.

Balans vinden Tijdens de expeditie naar de Mirror Wall in het onherbergzame en onbewoonde noordoosten van Groenland, merkt Houlding dat beide gebeurtenissen grote invloed op hem hebben en dat hij risico’s nu meer mijdt. “Tijdens de tocht naar Mirror Wall was ik steeds op mijn hoede voor gevaar voor de groep en mezelf. Ik wil genieten van mijn dochter, die twee werd toen wij in Groenland waren, maar ik wil ook presteren in landschappen als die in Groenland. Ik heb enorm genoten van deze trip, met vier sterke mannen wekenlang in de wildernis, maar ik heb ook veel gedacht aan Stanley, zijn vrouw en zijn zoon. En ik heb me afgevraagd wat mijn eigen waarden zijn tegenover de drive om prestaties te leveren.

Eén dag een tijger of een leven lang een schaap? Ik moet een balans vinden tussen huiselijk en wild, tussen comfort en heldhaftig, tussen gezin en avontuur.”

40 | HOOGTELIJN 1-2016 | TEKST PETER DAALDER | FOTO’S MATT PYCROFT, BERGHAUS

kalender 2016 januari

za 9 za 16 za 23 za 30 zo 31

kwalificatie nk ijsklimmen sportcentrum olympos Utrecht boUlDer 1 Cube bouldergym enschede jeUGD boUlDer 1 monk amsterdam DUst* monk eindhoven kinDer klim festival* neoliet tilburg

za 6 za 13

jeUGD boUlDer 2 kei boulderhal amersfoort boUlDer 2 boulderhal sterk Utrecht

za 5 zo 13 za 12 za 19

Petzl nk ijsklimmen 2016 sportcentrum olympos Utrecht lezinG chris sharma bergsportdag Zomer jaarbeurs Utrecht boUlDer 3 bolder neoliet rotterdam jeUGD boUlDer 3 Cuber bouldergym enschede

b

za 2 za 16 za 23 za 30

boUlDer 4 monk eindhoven leaD boUlDer sPeeD 1 i-vY Climbing sittard jeUGD boUlDer 4 bouldercentrum delfts bleau delft nk boUlDer 2016 westergasfabriek amsterdam

l

za 21

leaD 1 neoliet tilburg njk boUlDer 2016 boulderhal sterk Utrecht leaD 2 mountain network amsterdam jeUGD leaD 1 cDe mountain network nieuwegein jeUGD leaD 1 jab mountain network arnhem ice cUbes* Cube bouldergym enschede ice cUbes jeUGD* Cube bouldergym enschede

i b j

b

b

NATIONALE WEDSTRIJDEN sportklimmen 2016

februari

j

b

j

b

b

maart

i

b j

april

mei

b

b l

b

j

b

s

j

b

za 4 za 11 za 18 za 25 za 25 zo 26

juli

j

l

za 2

jeUGD leaD 2 cDe rock steady bussum

september

j

l

j

l

za 10 za 17 za 24

jeUGD leaD 2 jab neoliet eindhoven jeUGD leaD 3 cDe de klimmuur rotterdam leaD 3 rock steady bussum

za 1 za 8 za 15 za 22

jeUGD leaD 4 cDe mountain network dordrecht jeUGD leaD 3 jab i-vY Climbing sittard leaD 4 i-vY Climbing sittard stick to Plastic* mountain network Heerenveen

za 5 za 12 zo 13 za 19 za 26

jeUGD leaD 4 jab klimcentrum Yellow stone roosendaal cUbe team oPen* Cube bouldergym enschede veteranenweDstrijD* mountain network nieuwegein njk leaD 2016 neoliet tilburg nk leaD 2016 klimmuur Centraal amsterdam

za 17

jeUGD oPen* monk eindhoven

juni

j

b

l j

l

j

l

b

l

oktober

j

l

j

l

l b

november

j

l

b l j

l

l

december

j

b

Mede mogelijk gemaakt door Evolv

CLIMBING

- sponsor -

j

jeUGD

l

leaD

b

boUlDer

- sponsor -

s

Structures & Equipment BV

- supplier -

- supplier -

sPeeD

i

- supplier -

ijsklimmen

* Wedstrijd zonder organisatorische ondersteuning vanuit de NKBV nkbv-lidmaatschap en een verzekering die klimactiviteiten dekt zijn verplicht bij deelname aan nationale wedstrijden

informatie en inschrijven? wedstrijden.nkbv.nl koninklijke nederlandse klim- en bergsport vereniging | www.nkbv.nl

Tim Reuser tijdens het NK Lead 2015.

Foto Zout Fotografie

Overzicht KLIMHAEN BOULDERHAEN HAL

87

NKBV-KORTING?

1 BOLDER NEOLIET Rotterdam neoliet.nl

Nee

23

2 BOULDERHAL KUNSTSTOF Nee Leiden boulderhalkunststof.nl 3 BOULDERHAL STERK Utrecht boulderhalsterk.nl

Nee

4 CUBE BOULDERGYM Enschede cubebouldergym.nl

Nee

5 BOULDERCENTRUM DELFTS BLEAU Delft delftsbleua.nl

Nee

7 GRIP BOULDERHAL Nijmegen (voorjaar ’16) gripnijmegen.nl 8 GROPO Groningen (voorjaar ’16) gropo.nl

9 12

7

33

15 10 21 4

4 1

31

6 GRAVITON BOULDERGYM Ja Sittard gravitonbouldergym.nl

5

13

6 2 2

Nee Nee

10 MONK BOULDERGYM Amsterdam monkamsterdam.nl

Ja

11 MONK BOULDERGYM Eindhoven monkeindhoven.nl

Ja

17 3 16 24

5 1 14 8

9

22 20 29

Ja

9 KEI BOULDERHAL Amersfoort keiboulderhal.nl

32

10 7

28 11 25 26

18 19

11 6 27 30

42 | HOOGTELIJN 1-2016

3

Klimhaen HAL 1 ARQUÉ KLIMCENTRUM Enschede arque.nl 2 AYERS ROCK Zoetermeer Ayersrock.nl 3 BJOEKS Groningen bjoeks.nl

NKBV-KORTING?

HAL

Nee

Ja

Nee

NKBV-KORTING?

18 KLIMTUIN FLIEGERHORST Venlo fliegerhorst.nl

Ja

19 LA VITA SANA Venlo lavitasana.nl

Nee

MOUNTAIN NETWORK richtlijn logogebruik

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

Indien plaatsing van de staande variant niet mogelijk is, gebruik dan de liggende variant van het logo. Op een witte ondergrond het logo met de grijsblauwe letters, op een donkere actergrond of op een foto de versie met witte letters.

20 MOUNTAIN NETWORK DORDRECHT MOUNTAIN NETWORK Dordrecht mountain-network.nl

Ja

21 MOUNTAIN NETWORK AMSTERDAM MOUNTAIN NETWORK Amsterdam mountain-network.nl

Ja

22 MOUNTAIN NETWORK ARNHEM MOUNTAIN NETWORK Arnhem mountain-network.nl

Ja

23 MOUNTAIN NETWORK HEERENVEEN MOUNTAIN NETWORK Heerenveen mountain-network.nl

Ja

richtlijn logogebruik

4 DE KLIMMUUR CENTRAAL Amsterdam deklimmuur.nl

Nee

5 DE KLIMMUUR DEN HAAG HS Den Haag deklimmuur.nl

Nee

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

Indien plaatsing van de staande variant niet mogelijk is, gebruik dan de liggende variant van het logo. Op een witte ondergrond het logo met de grijsblauwe letters, op een donkere actergrond of op een foto de versie met witte letters.

richtlijn logogebruik

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

Indien plaatsing van de staande variant niet mogelijk is, gebruik dan de liggende variant van het logo. Op een witte ondergrond het logo met de grijsblauwe letters, op een donkere actergrond of op een foto de versie met witte letters.

richtlijn logogebruik

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

Indien plaatsing van de staande variant niet mogelijk is, gebruik dan de liggende variant van het logo. Op een witte ondergrond het logo met de grijsblauwe letters, op een donkere actergrond of op een foto de versie met witte letters.

6 DE KLIMMUUR DEN HAAG UITHOF Den Haag deklimmuur.nl

Nee

7 DE KLIMMUUR HAARLEM Haarlem deklimmuur.nl

Nee

24 MOUNTAIN NETWORK NIEUWEGEIN Nieuwegein mountain-network.nl

Ja

8 DE KLIMMUUR ROTTERDAM Rotterdam deklimmuur.nl

Nee

25 NEOLIET EINDHOVEN NOORD Eindhoven neoliet.nl

Nee

richtlijn logogebruik

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

Indien plaatsing van de staande variant niet mogelijk is, gebruik dan de liggende variant van het logo. Op een witte ondergrond het logo met de grijsblauwe letters, op een donkere actergrond of op een foto de versie met witte letters.

9 FITLAND BROEK OP LANGEDIJK Broek op Langedijk geus.nl

Ja

26 NEOLIET EINDHOVEN ZUID Eindhoven neoliet.nl

Nee

10 GRIP KLIMCENTRUM Nijmegen gripnijmegen.nl

Ja

27 NEOLIET HEERLEN Heerlen neoliet.nl

Nee

11 I-VY CLIMBING Sittard i-vyclimbing.nl

Nee

28 NEOLIET TILBURG Tilburg neoliet.nl

Nee

12 KLIMCENTRUM ALKMAAR Alkmaar klimcentrumalkmaar.nl

Nee

29 PENTAGON Dordrecht pentagonsport.nl

Nee

13 KLIMCENTRUM HELLEVOETSLUIS Hellevoetsluis klimcentrumhellevoetsluis.nl

Nee

30 ROCCA SPORT & ADVENTURE Gulpen rocca.nl

Ja

14 KLIMCENTRUM MONTE CERVINO Bergschenhoek montecervino.nl

Ja

31 ROCK STEADY Bussum rocksteady.nl

Ja

15 KLIMHAL AMSTERDAM Amsterdam klimhalamsterdam.nl

Nee

32 YELLOW STONE Roosendaal yellow-stone.nl

Ja

16 KLIMMUUR KALYMNOS Utrecht olympos.nl

Nee

33 YOSEMITE KLIMCENTRUM Zwolle Yosemite.nl

Ja

17 KLIMMUUR UTRECHT Utrecht klimmuur-utrecht.nl

Nee KLIMMUUR

UTRECHT

HOOGTELIJN 1-2016 |

43

Mini-expeditie Chulu Far East

Taart zonder kers Een prachtige trekking maken in Nepal, met als kers op de taart een top van ruim 6000 meter. Dat was het doel van de NKBV mini-expeditie naar de Chulu East en Far East in oktober 2015. Wat kun je op zo’n reis verwachten en is dit voor elke gemiddelde bergsporter haalbaar? Een avontuurlijke en flexibele instelling blijkt een voorwaarde!

Zicht op het Manaslu-massief.

5 september 2015, Den Haag – “Fijn dat jullie Nepal niet links laten liggen”, zegt medeorganisator René de Bos bij de kennismaking met de deelnemers. Natuurlijk, er was die verschrikkelijke aardbeving en het reisadvies staat nog niet op groen, maar veel gebieden zijn prima toegankelijk. Als de toeristen nu wegblijven, zijn de Nepalezen twee keer slachtoffer! Onderzoekend kijken de deelnemers elkaar aan. Wat valt op aan de groep? Het is een klein clubje, allemaal vijftigers en allemaal met veel reiservaring.

Begeleider Rob Roeske doet dit al voor de derde keer. We wisselen wat gegevens uit en gaan naar huis met een hoofd vol informatie over materiaal, medicijnen en planning.

Solide partners Wie op vakantie wil naar verre hoge bergen heeft een ruime keuze.

Veel organisaties bieden pakketten aan met een mix van cultuur, natuur en ontspanning. De NKBV richt zich natuurlijk op bergsporters en heeft daarin met René de Bos van Snow Leopard een ervaren partner, die ook een eigen trekkingbedrijf in Nepal heeft, Summit Trekking. Dit bedrijf verzorgt de feitelijke uitvoering en heeft jarenlange ervaring met het organiseren van tochten in de Himalaya, van eenvoudige trektochten tot expedities naar de hoogste toppen.

44 | HOOGTELIJN 1-2016

| TEKST EN FOTO’S ICO KLOPPENBURG

16 oktober, Summit Hotel, Patan – De brandstofschaarste is het gesprek van de dag in Nepal. Een blokkade aan de Indiase grens houdt vrijwel alle brandstof tegen. Overal staan lange files voor de benzinepompen. De wegen van Kathmandu zijn stiller dan normaal. Vijf van de zes teamleden zijn op tijd voor de briefing op vrijdagmiddag in het Summit Hotel, vlak bij Kathmandu. Voor iedereen was het een vermoeiende reis, maar voor nummer zes, Bart Cuppens, duurt die extra lang: zijn reis via Kuala Lumpur begint met acht uur vertraging. Shiv, de bedrijfsleider van Summit Trekking legt in de prachtige tuin bij het hotel uit wat we kunnen verwachten: “Het is jullie trekking, laat je dus niet opjagen. De staf zal er alles aan doen om het jullie naar de zin te maken.” Hij geeft ook meteen aan dat we ons beperken tot de Chulu Far East; de grotere broer Chulu East is namelijk door zware condities zeer waarschijnlijk niet haalbaar.

Als we vragen of er genoeg benzine is om naar de start te rijden, legt Shiv uit dat Summit een voorraad benzine heeft, die is ingevlogen uit... het Everestgebied! Daar waren voor de aardbeving al reserves aangelegd die nu te groot blijken. Er zijn namelijk minder toeristen in het land dan normaal. Een creatieve Nepalese oplossing dus, of, zoals Rob het zegt: “Dit is Nepal, ze lossen het hier altijd op.”

THEMA BERGSPORTDAG

Wandelen over de jeeptrack.

Warm water in de ochtend.

Onze grote test voor de top: de Kang La-pas.

NKBV mini-expeditie

Persoonlijke hygiëne onderweg.

Lodge of tent?

Als je gaat wandelen in Nepal kun je kiezen tussen lodges (heel eenvoudige hotelletjes) of een tent. Het gros van de toeristen overnacht in een lodge, maar wie van de bekende routes wil afwijken of een top wil beklimmen, moet tenten meenemen. Daar hoort dan meteen een keukenploeg bij en de bijbehorende kook-, eeten toilettent. Het aantal dragers en leden van de staf is daardoor fors. Voor onze trekking gingen bijvoorbeeld een sirdar (eindverantwoordelijke sherpa), een klimsherpa voor op de berg, een derde sherpa, een kok, drie keukenjongens en acht dragers mee.

Vijftien mensen die dus direct voor zes toeristen werken. Veel?

Misschien, maar voor de lokale economie is dit van groot belang.

Wie zich ervoor schaamt om mensen voor relatief weinig geld de hele dag met bijna 40 kilo te zien sjouwen, moet vooral bedenken dat het dragen van lasten in Nepal een heel normale en eerzame manier is om je brood te verdienen.

17 oktober, Summit Hotel, Patan – Iedereen is lekker op stap, in en om Kathmandu. Maar in de loop van de middag komen we erachter dat het materiaal toch niet compleet is. Maartens beeld van ‘schoenen geschikt voor een top van 6000 meter’ verschilt te veel van wat de anderen voor ogen hebben. Een taxi

Ook in 2016 kun je met de NKBV op mini-expeditie naar Nepal.

De hier beschreven reis heet in het komende zomerprogramma Mini-expeditie Chulu Far East. De buurman, Chulu East, is niet alleen 400 meter hoger, maar technisch ook een stuk lastiger.

Om die reden is besloten niet meer te mikken op een beklimming van beide toppen. In grote lijnen is de mini-expeditie verder vergelijkbaar met de reis uit het verhaal. Kijk voor meer informatie op bergsportreizen.nl/alpinisme/miniexpeditie.

naar Thamel zorgt voor een snelle oplossing: hij huurt solide plastic schoenen voor iets meer dan 2 euro per dag. Het drukt iedereen wel met de neus op de feiten: we gaan echt hoog en dus ook de vrieskou in. Slapen op 5000 meter is door de hoogte toch al niet comfortabel, maar wie het dan ook nog koud heeft, neemt grote risico’s. Om stress te voorkomen, hadden we er beter aan gedaan om al bij de briefing de cruciale items, zoals slaapzak, (hand)schoenen en donsjas op tafel te leggen en te vergelijken.

Hoe ziet een expeditiedag eruit?

Een dag op trekking is overzichtelijk. Om half zeven hurkt de kitchen boy voor je tent met thee en warm waswater en een half uur later staat er een gevarieerd ontbijt klaar. Om acht uur start de wandeldag. Rond twaalf uur is er limonade, gevolgd door een warme lunch, waarvoor je ruim de tijd hebt, en dan heb je meestal om vier uur het doel voor de dag wel bereikt. Verwacht dus geen hele lange wandeldagen en stel je bij de start in op een rustig wandeltempo: het heeft geen zin de dragers voorbij te lopen en het is veel beter voor het acclimatiseren. Om zes uur is er diner. Het is dan donker en het wordt hoger op de berg snel koud. Daarom gaat iedereen na een korte briefing door de sirdar vroeg naar bed. Bij ons varieerde de bedtijd van zeven uur (hoger op de berg) tot half tien (in het dal).

HOOGTELIJN 1-2016 |

45

De oude en de nieuwe brug onder Naar.

19 oktober, Bagarcharp – Na een dag bus en jeep is vandaag onze eerste wandeldag. In ganzenpas en een heel rustig tempo zijn we op weg. Langs indrukwekkende watervallen en marihuanavelden, over uit de rots gehakte paden en hangbruggen naar de kampeerplek, in de tuin van een lodge met eigen eetzaal. Welkom in de wildernis: In de lodge is goede wifi, net als de dag ervoor. Toen kon ik zelfs via Facetime mijn dochter feliciteren met haar achttiende verjaardag. Bizar als je bedenkt dat nog niet zo lang geleden een vaste telefoon hier iets heel bijzonders was.

Hygiëne en voedsel Vergeleken met Nepalezen zijn Nederlanders maar watjes. Van het minste of geringste worden we ziek. En dan zijn we ook nog eens gewend om elke dag iets anders te eten. Nepalezen drinken onderweg uit de beek en eten elke dag, ja elke dag, de nationale schotel ‘rijst met linzen’. En dat vaak twee keer op een dag. Toch weet de kok elke dag een uitstekend, gezond en gevarieerd menu op tafel te toveren. We krijgen zelfs pizza en taart. En we moesten zelfs vragen om ook eens Nepalese dal bhat te eten te krijgen.

De kok maakt weliswaar een smakelijke en hygiënisch bereide hap, maar of je onderweg toch ziek wordt, heb je ook zelf in de hand. De kok kan het water nog zo goed koken, maar als je je persoonlijke hygiëne verwaarloost, kun je pech hebben. Meestal is dat van korte duur, maar het is wel zonde van je vakantie.

23 oktober, Phu – In drie dagen zijn we een andere wereld binnengelopen. Eergisteren lieten we de Annapurnatrek met zijn lodges en jeeps achter ons en waren we binnen een uur in the middle of nowhere. Lokale ezeldrijvers en een groepje Tsjechen zijn de enigen die we zien. Een uitgehakt pad in de rots brengt ons langs diepe afgronden naar een droger gebied.

Dan gaat het langs grillige oude naaldbomen en een herfstig berkenbos op 4000 meter. De afwisseling is adembenemend.

En aan het eind van weer een kloof doemt, tegen de achtergrond van besneeuwde bergen, het slaperige stadje Phu op. Zo moet

46 | HOOGTELIJN 1-2016

Tibet eruit zien. De verhoudingen in de groep zijn inmiddels duidelijk. Henny heeft last van een infectie op haar luchtwegen en gaat dus langzaam. Bart is elke ochtend het snelst ingepakt terwijl ik meestal als laatste mijn tentje leegmaak. Het ritme van de tocht zit er na vijf wandeldagen bij iedereen goed in.

Wat is ‘mini’ aan een mini-expeditie?

Natuurlijk kun je inschrijven op een ‘echte’ expeditie, die meestal mikt op een hoge berg van meer dan 7000 of zelfs 8000 meter.

Bedenk wel dat de kans om boven te komen niet heel groot is.

Natuurlijk hangt die af van je eigen conditie en instelling, maar er zijn veel meer factoren: het weer en ook het team zijn van grote invloed. Voor zo’n berg zit je dan wekenlang in een basiskamp.

En hoe mooi het daar ook is, op een gegeven moment hebben de meeste mensen dat wel gezien. Bij een mini-expeditie is de trekking zeker zo belangrijk als de beklimming, die maar een relatief klein deel van de reis beslaat. Dat betekent in de praktijk dat je een prachtige tocht maakt, met als kers op de taart een beklimming van een echte berg. En dat voor een veel lagere prijs. Want alleen al de permit voor Everest kost ruim € 10.000, of bijna € 1700 voor een andere berg van 8000 meter. En dan moet je nog in de buidel tasten voor dure gidsen, verzekeringen en materiaal dat je vrijwel nooit gebruikt.

27 oktober, Kang Phedi – Vandaag is de grote test voor de top.

We gaan over de Kang La, een pas op ruim 5300 meter, terug naar het Annapurnagebied. We hebben het schandalig fotogenieke dorp Naar achter ons gelaten en kamperen op een veldje op 4530 meter. Het vriest nu ook stevig in de tent: we meten -7˚ Celsius. Iedereen voelt aan zijn ademhaling dat de lucht dunner is. Dan gaat het tussen de jaks door rustig aan naar de top. Maar het is niet de klim van 800 meter waar ik tegenop zie. Ik denk aan de afdaling van ruim 1600 hoogtemeters en hoe mijn benen dat zullen verteren. Iedereen haalt zonder problemen en in zijn eigen tempo de pas. Het weer is er kalm en zonnig, maar boven het Annapurnamassief zien

THEMA BERGSPORTDAG

Het dorp Naar.

we toch hoge windveren. En naarmate we lager komen, steekt de wind venijnig op. In het dorp beneden waait het inmiddels zo hard dat we niet voor onze lol buiten blijven. In het dorp is een culturele avond, waardoor we later dan normaal onze tent in rollen. De benen voelen goed en we hebben zin in de toppoging.

Test geslaagd!

Contact met dragers en staf Natuurlijk heeft het zijn charme om alleen in de bergen te zijn, maar het contact met de dragers en de staf is voor veel deelnemers zeker een meerwaarde. Drie weken samen optrekken, geeft je een inkijkje in het leven van de Nepalezen. Bij het geven van de fooien, op de laatste avond, is er over het algemeen een band ontstaan. Zonder uitzondering bewondert iedereen de taaiheid van de dragers, die dag na dag hun last over steile paadjes tillen. Contact met hen is vaak lastig door de taalbarrière, maar ze waarderen het zeker als we ’s avonds bij hun vuur komen zitten. Of als we een kijkje nemen in hun slaapplaats, die vaak onder een rots of in een grot is. De sherpa’s en keukenjongens spreken vaak wel wat Engels. Onderweg loopt er altijd één sherpa voor en één achter, zodat niemand alleen komt te lopen. Gaandeweg krijg je dan ook meer te horen over de tochten die ze hebben gemaakt, hun familie en het dorp waar ze vandaan komen. En zo kan het gebeuren dat je ontdekt dat de sherpa die op zijn gympies voor je loopt al een paar achtduizenders heeft beklommen. Heb je vragen over de bergen die je ziet? Ze zullen ze graag beantwoorden. Maar verwacht niet veel informatie over de natuur of de geschiedenis van een gebied.

29 oktober, Humde – We hadden nu in het basiskamp op 4600 meter moeten zitten, maar we zijn in het dal op 3200 meter. Weggesneeuwd! Gisteren konden we het al zien aankomen: de tocht naar het kamp bij de Chuluwatervallen was prachtig, maar het weer was grijs. We genoten van een grote adelaar die vlak boven ons hoofd naar zijn nest ging, maar we zagen ook de grijze soep die boven het Annapurnamassief hing. Zou het onze kant op komen? Inderdaad begon

het langzaam en zachtjes te sneeuwen, ’s nachts hielden de sherpa’s de tenten vrij van sneeuw en de volgende ochtend was alles wit. Mooie plaatjes, maar voor ons plan hopeloos ongewenst. Na het ontbijt krijgsberaad: hoe ziet het weer eruit, hoeveel dagen hebben we eigenlijk nog en hoe lang duurt het tot het pad naar boven weer begaanbaar is? Blijven we hier misschien dagen in de tentjes liggen? En kunnen we dat de dragers wel aandoen? Het besluit is genomen en samen glibberen we het dal in. Eén van de keukenjongens glijdt uit.

Gelukkig zonder schade, maar het drukt ons wel met de neus op de feiten: het is verstandig dat we afdalen.

Het begin van de ruim 1600 hoogtemeters lange afdaling.

Alleen voor bikkels?

Je hoeft geen hardcore alpinist of avonturier te zijn om mee te kunnen met een mini-expeditie. Je hoeft ook geen zware rugzak te dragen en dagmarsen van meer dan tien uur te lopen. Wat wel belangrijk is?

Ervaring met meerdaagse bergwandelingen en een ‘avontuurlijke en flexibele instelling’, zoals het in onze groep genoemd werd. Dat betekent: kunnen schakelen als dingen anders lopen dan gepland, genoegen nemen met relatief weinig comfort en niet zenuwachtig worden als je een nacht niet slaapt doordat er minder zuurstof in de lucht zit. Bij sommige tochten moet je klimtechnieken zoals abseilen beheersen en je moet er tegen kunnen om een aantal nachten achter elkaar te kamperen bij temperaturen die (soms ver) onder nul zakken. Slaapzak en donsjack zijn dan je beste vrienden.

Schrikt dit je niet af, dan is een mini-expeditie ook voor jou een prachtige manier om een afgelegen gebied te bezoeken, een berg te beklimmen of te testen of je klaar bent voor een ‘echte’ expeditie.

Meer verhalen op de Bergsportdag

Wil je iemand spreken over de mini-expedities van de NKBV? Kom dan op 13 maart naar de Bergsportdag Zomer in de Jaarbeurs Utrecht en bezoek de Bergsportreizen-stand. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl.

HOOGTELIJN 1-2016 |

47

markt & materi l

TOERSKISPULLEN In een winterse editie van Hoogtelijn hoort natuurlijk materiaal voor activiteiten in de sneeuw. Voor deze Markt & Materiaal kozen we daarom een selectie van toerskispullen.

Helaas konden we slechts een kleine greep doen uit het enorme aanbod toerskimateriaal dat er op de markt is – zeker op het gebied van toerski’s, bindingen en schoenen is er enorm veel keus en was het voor ons lastig keuzes maken. Neem als je buiten de piste gaat, sowieso altijd een pieper, schep en sonde mee. Ook een rugzak met geïntegreerde airbag is voor die plekken geen onverstandige aankoop. En als je twijfelt over je eigen kunnen, boek dan een toerskicursus of -reis bij de NKBV of huur een gids in.

Licht & Snel

De Dynafit TLT6 Mountain CR is een toerskischoen die is gemaakt voor ervaren toerskiërs die hoogtemeters vreten, maar ook voor alpinisten die ijsklimmen en skiën in één schoen willen combineren (koop hem dan een maatje groter). De schoen is vederlicht, maar kan met een extra ‘booster’-tong worden aangepast voor de afdaling. Koop de schoenen in een winkel waar ze ervaring hebben in het verwarmen en aanpassen van binnenschoenen.

Warme Handen Garantie

Prijs: € 529 Meer informatie: dynafit.com

Veel bewegingsvrijheid

Als je gaat skiën, heb je best veel materiaal nodig. Dan is het fijn als dat materiaal lichtgewicht is en praktisch in het gebruik. De Bladet Insulated Jacket van Bergans past in die categorie: lichtgewicht en warm. Bovendien is de stof zacht, ademend, winddicht en waterafstotend. En omdat de isolatie voor 88 procent uit wol bestaat, is het geen probleem als de jas vochtig wordt.

Het is niet eenvoudig om goede handschoenen te maken. Ze worden vaak nat en zijn snel te zwaar of te bulky. Met het Tri-Dex design van deze Lithic handschoenen is er maar weinig materiaal nodig omdat het efficiënt in de handschoenen is verwerkt. Zo houd je veel gevoel in je handen en vingers.

In plaats van leer gebruikt Arc’teryx kunststof dat geen water opneemt en doordat er Primaloft synthetische isolatie wordt gebruikt, blijven je handen warm, ook als ze gaan zweten tijdens de klim of een spannende afdaling.

Prijs: € 260 Meer informatie: arcteryx.com

Prijs: € 249 Meer informatie: bergans.com

Freeride techbinding

De grootste verandering in toerskiland zit de laatste tijd in de bindingen.

Sinds in 2010 een patent van Dynafit verliep, stortten meer fabrikanten zich op techbindingen. De focus op veiligheid van deze fabrikanten leidde recent tot een officiële ISO/DIN 13992 standaard voor een aantal van dit type bindingen. Deze nieuwe Kingpin 10 binding van Marker kreeg die ISO-waardering als eerste (Dynafit, Fritschi en G3 volgen ook).

Ondanks dat het een techbinding is, daalt de Kingpin af alsof het een alpiene binding is. Dus als je met één set ski’s zowel de haute route als die zwarte piste wilt doen, is dit een goede binding om te overwegen.

Prijs: € 439 Meer informatie: marker.de

48 | HOOGTELIJN 1-2016 | ONDER REDACTIE VAN SIETO VAN DER HEIDE & FLORIAN VAN OLDEN

Gebruik jij ook onverwoestbaar bergsportmateriaal dat de tand des tijds heeft doorstaan? Mail het ons! hoogtelijn@nkbv.nl.

Als bergsporter en liefhebber van kamperen begon ik begin jaren negentig onbewust aan het opbouwen van een verzameling lichtgewichttenten en klimrugzakken.

Mede dankzij enthousiaste collega’s in de buitensportspeciaalzaken waar ik destijds werkte, groeide de verzameling langzaam maar gestaag.

Als eerste werd ik verliefd op de Westwind: een stormvaste, vierseizoenen superlichtgewicht tweepersoons tunneltent van The North Face. Ja, ook toen waren er natuurlijk al lichtere tenten, maar als je ermee in de bergen wilt kamperen, moet hij ook tegen een stootje kunnen. En dan is een tent onder de drie kilogram niet zwaar.

Gouwe ouwe

Bomproof tentje

Tijdens de jaarlijkse klimvakantie in Zuid-Frankrijk in het Massif des Calanques tussen kerst en oud en nieuw 1999 nam ik natuurlijk weer mijn lievelingstentje mee. Op de eerste avond in Calanque de Morgiou ontstond een discussie met enkele klimmaten over de twee – in hun ogen absurd dure – tenten die tussen drie goedkopere ‘merkloze’ tentjes stonden: een Terra Nova Ultra Quasar en mijn Westwind. De volgende avond wakkerde de wind aan tot stormkracht. 36 uur later konden we de schade opnemen: alleen al in Frankrijk 88 doden, tienduizenden omgewaaide bomen, meer dan 7 miljard schade en… drie van de vijf tentjes aan flarden.

Kampeervakantie in 1996.

Alles mee voor een dag in de sneeuw

Deze Patagonia SnowDrifter rugzak is gemaakt voor een dag toerskiën, maar is met zijn 30 liter ook groot genoeg als je een keer in een hut overnacht. De rugzak heeft een speciaal vak aan de voorkant voor je schep en sonde.

En als je snel iets nodig hebt uit je tas, dan kun je er niet alleen van bovenaf maar ook via de rits aan de achterkant van de rugzak bij. Handig!

Prijs: € 140 Meer informatie: patagonia.com

Downhill heroes

De Dynafit Chugach ski’s zijn geschikt voor toerskiërs die het vooral doen voor de afdaling. Iets zwaarder misschien, maar ook breed genoeg om mee te nemen in diepe poeder. Door de volledige rocker en de juiste torsiestijfheid presteren ze vooral goed in zware sneeuw en steil terrein. De ski’s zijn verkrijgbaar in 173, 181, 188 en 194 cm.

Prijs: € 680 Meer informatie: dynafit.com

Mijn verzameling tenten is inmiddels flink uitgedund. Ik nam afscheid van een Helsport, een Lowland Trailrunner en een The North Face VE 25 (nog Made in Scotland…. spijt!).

Niet omdat deze tenten niet goed waren of stuk gingen, maar omdat ik al meer dan twintig jaar met dezelfde tent de bergen in ga.

Rob Siebel

allround bergsporter NKBV-lid sinds 1991

HOOGTELIJN 1-2016 |

49

Op ski’s door de Hallingskarvet

50 tinten grijs, wit en blauw Mijn camera noteert 10:11 uur als de sneeuw voor ons ontploft in een witte wolk sneeuwhoenders; ze vliegen naar een boom waar ze zich installeren voor de nacht.

Hun tijdsgevoel is aangetast door een zonsverduistering. En niet alleen het hunne; in de invallende duisternis loop ook ik met een unheimisch gevoel over deze fjell langs de Hallingskarvet. In de geluidloze, grijze schemer klinkt alleen het schuiven van onze ski’s.

Tegenover ons is de witgepleisterde Reineskarvet net zo prachtig als de top waarop we zelf staan.

50 | HOOGTELIJN 1-2016

| TEKST EN FOTO’S FRANK HUSSLAGE

HOOGTELIJN 1-2016 |

51

A

ls een levensgrote rotsmuur staat de Hallingskarvet aan de noordoostkant van de Hardangervidda. Ik ben er al eerder langs geskied, nu wil ik dit heftige buurjongetje van Noorwegens bekendste sneeuwvlakte doorkruisen. We starten onze geplande vierdaagse tocht vanaf de parkeerplaats bij Storestølen aan het Strandavatnet, een groot stuwmeer in het verlengde van het Hallingdal.

Afweegritueel

Het inladen van de slee blijft een rituele afweging.

Het inladen van de slee blijft een rituele afweging tussen een comfortabel lichte slee en meer meenemen en daardoor voldoende spullen. Waar ’s zomers een bootje de wandelaars overzet, klunen we nu met onze ski’s naar beneden: in de loop van de winter is het waterniveau van het meer vele meters gedaald door de elektriciteitsproductie. De ijsvloer is aan de randen een waar ijsschotsenpaleis: decimeters dikke blauwe ijsplaten glinsteren tegen een staalblauwe hemel. Als we na twee kilometer de overliggende oever beklimmen, blijkt de uitkomst van het afweegritueel ‘te veel gewicht’. Op vlak terrein neem je in een slee probleemloos tientallen kilo’s spullen mee. Ideaal voor meerdaagse kampeertochten op

Sporen van een rendier.

winterse fjells. Maar de Hallingskarvet is een heuse bergkam met dito hellingen. Om het lawinegevaar te beperken, stippelde ik een route uit die onder de 26 graden steilte blijft, maar dan nog hakken de kilo’s achter me er goed in. Zelfs met stijgvellen onder mijn ski’s heb ik moeite de hellingen op te komen.

Barn Vanaf het meer gaan we door een brede vallei, waar het ’s zomers een komen en gaan van dagjesmensen is. Op een natuurlijke springschans zoeken een paar jonge Noren de grenzen op van hun langlauftechniek: die liggen veel verder dan waar ik ooit zal komen. Een bejaard stel dat ons vlotjes voorbij skiet, informeert waar onze barn, ons kind, gebleven is. De winkel waar we onze slee huurden had namelijk alleen de kinderwagenvariant op voorraad. Al snel zijn ze uit het zicht verdwenen: bij de laatste markering gaan zij rechtdoor, de steile noordflanken van de Ynglesnuten (1529 meter) in. Een landkaart hier op het laatste paaltje moet voldoende zijn voor hen. Op weg naar dezelfde berg gaan wij linksaf: deze zelfverzonnen route is een paar kilometers extra, maar wel lawineveiliger door de kleinere hellingshoek.

Arctisch uitzicht Na een uur knalhard buffelen over verijsde sneeuw vinden we het welletjes. We zijn nu bij het plateau waarover we twee dagen onderlangs de toppen van Hallingskarvet willen hobbelen. De grote stijging ligt achter ons. Met onze tent zijn we onafhankelijk van hutten, dus waarom zouden we verder gaan dan deze plek met rondom prachtig uitzicht? Hier kunnen we prima genieten

52 | HOOGTELIJN 1-2016

Foto Janneke van den Bosch

Onder n st lblauwe hemel nemen we gewichtl s zoevend afscheid van onze bergen

Soms staat er een rode T op een steenhoop, die ons helpt oriënteren.

Een nabijgelegen rotsblok wordt keuken annex eethoek-met-panoramisch-uitzicht.

van de laatste uurtjes zon, voordat de voorspelde weersomslag ons drie dagen sneeuw en mist zal brengen. De tent staat in no time; ernaast een vlakke rots die als keukenblok annex eethoekmet-panoramisch-uitzicht fungeert. Nu eerst zonder bepakking nog een rondje door de buurt. De sneeuwtop boven ons belooft nog ruimer uitzicht. In de sneeuw en rondom de plekken schoongewaaid mos zien we sporen van groepen rendieren: voetsporen, haren en keutels. Eerder al vonden we een dode lemming. Raar, zo’n bruin beestje zonder schutkleur in de witte sneeuw. Dan zie ik ineens een diepzwarte schaduw over de hagelwitte sneeuw rennen.

Wit als ze ’s winters zijn, zijn poolvossen vrijwel onzichtbaar in de sneeuw. Deze schutkleur verandert echter drastisch zodra hun schaduw meeloopt: hier rent de eerste poolvos die ik ooit zie. Op de top hebben we prachtig zicht op een Arctisch aandoende wereld.

Waar tegenover ons een witgepleisterde Reineskarvet net zo’n prachtige bergkam is als waar wij nu zelf op staan, meldt achter ons de weersomslag zich met de eerste wolken.

Dichte mist

Zonder stijgvellen of slee gaat het in racetempo de berg af. Wie zei dat langlaufen een ouwelullensport is? Eenmaal terug bij onze tent toont een verdwaalde Noor hoe je nog harder naar beneden kunt. Helaas vergeet hij zijn hond en realiseert hij zich dat pas honderden meters lager. De hond vindt onze keuken interessanter dan het roepen van zijn baas. Tegen de tijd dat de baas weer boven is om zijn hond aan te lijnen, is mijn schamele Noors aangevuld met veel termen die ik nooit in een cursus zal leren. Met de oververhitte Noor verdwijnt meteen de laatste mens voor de komende dagen uit ons beeld.

Sneeuwkristallen.

Het probleem van al die tijdrovend mooie uitzichten is de volgende dag helemaal opgelost: we zitten dik in de wolken en het leven bestaat slechts uit vele tinten grijs. Dit zijn dagen die op een corvee kunnen lijken: je ontbijt, pakt je tent in, klikt je ski’s onder en gaat op pad. Waarheen? Maakt niet uit, alles is even grijs. Stijgen, dalen?

Je ziet het niet, je voelt het alleen aan de inspanning die het kost.

Inspanning om te stijgen of om op de been te blijven in een afdaling.

Dit plateau hobbelt dagenlang tientallen meters op en neer. Stijgen kost kracht, maar rechtop blijven in een afdaling met een duwende slee achter je kost minstens zoveel kracht. Het spoor van eventuele voorgangers is verwaaid en volgesneeuwd, dus is oriëntatie moeilijk.

Soms staat er een rode T op een steenhoop, soms staan er een paar takken in de sneeuw: zo krijgen we een indruk hoe dicht de mist echt is. Als je moet zoeken naar de volgende tak is de mist echt héél dik. Na de degelijkste tochtvoorbereiding sinds jaren ken ik het kaartbeeld uit mijn hoofd. Met deze mist kun je in het terrein zelf geen inschattingen meer maken. Het is daarom een prettige gedachte dat de route die we volgen alle lawinegevaarlijke hellingen mijdt. Je kiest niet voor dit soort weer, maar het hoort ook bij de bergen. Al zijn het dan geen kalenderplaatjes waarin je loopt, als je voorbereiding in orde is, zijn dit ook bijzondere en mooie momenten.

Winterbivak Weer noch uitzicht veranderen tot we dagen later afdalen en uiteindelijk weer onder de boomgrens komen. Blij dat er weer bomen zijn, zetten we de tent op tussen wat berken. Gezien de

HOOGTELIJN 1-2016 |

53

CONQUER NEW TERRITORY

SUUNTO TRAVERSE GO EXPLORE

Curiosity drives us to seek out and discover new places, but itâ&#x20AC;&#x2122;s the confidence of finding our way that encourages us to step off the beaten path. Suunto Traverse is your ideal companion on treks in the wild. Plan your route in Movescount.com with topographic maps and stay on course with the GPS/GLONASS navigation.

The powerful battery of Suunto Traverse keeps you exploring hour after hour.

Free Suunto Movescount App - learn more on suunto.com/movescountapp

dikte zijn de bomen al tientallen jaren oud, maar in dit klimaat blijven ze erg klein. Ze breken de wind, waardoor de sneeuw zo dik is dat we een mooie zitkuil kunnen graven. Helaas ligt mijn zaag nog beneden: een kampvuur had dit bivak vervolmaakt. Een folder vertelde me eerder dat je hier vrij mag kamperen waar je wilt, takken mag afzagen om kampvuur te maken en dat je om te jagen of vissen alleen een vergunning hoeft te kopen. En dat in een nationaal natuurpark! Een Nederlandse boswachter zou van minder al overspannen raken.

De volgende ochtend blijkt de laatste van deze tocht. Als we al door hadden willen gaan, heeft het weer nu voor ons besloten dat we stoppen: een zachte miezerregen valt op onze tent. De soms metersdiepe sneeuw zal niet meteen wegsmelten, maar natte, plakkende sneeuw onder ski’s en slee maken voortbewegen ronduit vervelend. Dus melden we ons een dag te vroeg bij het hotel en zijn blij dat onze gereserveerde kamer al vrij is.

Gewichtloos afscheid Groot. Heel groot. En met een enorme sneeuwschuiver, vette sneeuwkettingen en een grandioos sneeuwkanon. Als kind wilde ik ook zo’n bulldozer, maar deze wegwerker heeft hem echt. Zo houden ze de weg over de Hardangervidda open. Soms lukt dat voor een dag, vaak voor slechts een paar uur, dan wordt er in

De tent staat in no time, midden in het prachtige sneeuwlandschap.

De berken breken de wind, de diepere sneeuw maakt dit tot een ideale kampplaats.

konvooi gereden. Vorige week lukte ook dat niet en was deze hoofdverbinding in dit land botweg dicht. Vandaag komt onze Franse bakkersauto op veel plekken niet eens boven de sneeuwbermen uit. Bij een uitgegraven zijpad naar een hut draaien we af. Als we uitstappen en omhoog klimmen, kijken we over de sneeuwranden heen. De bergen die we dagenlang niet zagen toen we er middenin liepen, zien er vanaf hier weer onverminderd indrukwekkend en aanlokkelijk uit. Gauw de ski’s onder, gezicht goed insmeren en rugzak op. Onder een staalblauwe hemel nemen we gewichtloos zoevend afscheid van onze bergen.

Langlaufen in Noorwegen Gebied

De berggroep Hallingskarvet ligt ten noordoosten van de Hardangervidda. Het is de enorme rotsmuur die noordelijk boven de wintersportplaats Geilo uittorent. De hoogste top is Folarskardnuten (1933 meter). Sinds 2006 is het een nationaal park, mede dankzij de grote kudden rendieren die het park bevolken. De zuidkant wordt gevormd door een kilometerslange steile rotsmuur van honderden meters hoog, de ‘achterkant’ bestaat uit langzaam oplopende valleien. Vanuit het zuiden is Hallingskarvet, zeker ’s winters, maar op een paar plaatsen toegankelijk. De noordzijde is goed ontsloten met meerdere gemarkeerde paden.

In de vallei tussen Holet en Geiterygghytta, het Sudndalen, liggen een paar dorpjes, campings en hutten. ’s Zomers is er een geregelde busdienst door de vallei. De dichtstbijzijnde stad is Geilo, aan de zuidflank van de keten. Deze stad heeft alle denkbare voorzieningen en is per trein goed bereikbaar vanuit Oslo.

Bereikbaarheid

Openbaar vervoer: vanuit Oslo met de trein richting Bergen, uitstappen in Geilo

en rechtstreeks vanaf het station wandelen of met de bus het Sudndalen in.

Auto: de simpelste en meest comfortabele manier is om met de Color Line vanuit Kiel naar Oslo te reizen. Je checkt rond lunchtijd in Kiel in en als je de volgende ochtend uitgerust opstaat, vaar je een uur lang tussen kleine eilandjes door de prachtige Oslofjord. Mooier kun je Noorwegen niet binnenkomen. Er zijn zelfs mensen die deze overtocht op en neer als cruise varen.

Er zijn ook overtochten vanuit Denemarken, maar die kosten veel meer reistijd en autokilometers. Vanuit Oslo volg je de E16 tot Honefoss, vanaf daar neem je autoweg 7 richting Geilo. In Hagafoss kies je tussen Geilo of het Sudndalen. Dit traject kost iets minder dan tien euro aan tol.

Kaart

Ugland.IT Turkart 1:50.000 Hallingskarvet.

Handige websites

Hallingskarvet nationaal park: fjordnorway.com/en.

VVV Geilo: www.geilo.no.

Color Line: colorlineferries.nl.

Noorse tolwegen: autopass.no.

Noorse spoorwegen: nsb.no.

HOOGTELIJN 1-2016 |

55

Klimmen in de Calanques, Frankrijk

Klimme Euronpain

In het sp r van Gaston Rébu at Calanques de Marseille is een van de grootste rotsklimgebieden van Frankrijk. Het beslaat een gebied vanaf de havenstad Marseille tot aan Cassis, een prachtig plaatsje op zo’n twintig kilometer afstand. In dit gebied vind je een grote verscheidenheid aan routes, van korte sportklimroutes tot aan lange traverses boven zee en van technische plaatbeklimmingen tot overhangende routes versierd met colonnettes.

56 | HOOGTELIJN 1-2016 | TEKST EN FOTO’S MARTIN FICKWEILER

Marlies Quack in de zeetraverse Bora Bora 6b+, 8 touwlengtes.

HOOGTELIJN 1-2016 |

57

aankomen, is de beslissing snel genomen: de klimspullen blijven in de auto en in regenpakken maken we te voet een verkenningstocht langs de Aiguille de l’Eissadon, langs de bovenkant van de Falaises du Devenson en uiteindelijk tot aan de voet van de Grande Candelle, de hoogste berg van het gebied. Het wordt me al snel duidelijk dat we deze week veel moeten lopen.

In 2012 is Calanques de Marseille tot nationaal park van Frankrijk uitgeroepen. Sindsdien zijn de regels aangescherpt en is toegang tot het gebied uitsluitend te voet toegestaan. Het ruige mediterrane landschap wordt gelukkig wel toegankelijk gemaakt door een netwerk van goed in kaart gebrachte wandelpaden.

Sector Ouvreur de Bouse De meeste routes op Cap Canaille zijn eenvoudig te bereiken. Voor sector Ouvreur de Bouse bevindt de abseilpiste zich op tien meter vanaf de parkeerplaats.

D

e aangrenzende landtong van Cap Canaille, direct ten oosten van Cassis, maakt van de Calanques zonder twijfel een van de meest gevarieerde klimgebieden van Europa. De rotsen van Cap Canaille zijn heel anders dan die van de rest van de Calanques.

Zo kun je in een route met meerdere touwlengtes op drie verschillende steensoorten klimmen, bijvoorbeeld in de sector La Loi du Chaos. De wanden van Cap Canaille bestaan uit een combinatie van zandsteen, kalk en conglomeraat. De routes in het gebied zijn makkelijker aan te lopen dan de meeste routes in het klassieke gedeelte van de Calanques, maar dat maakt het klimmen op Cap Canaille niet minder avontuurlijk. De wanden zijn grillig en steil, met uitdagende daken en overhangen en in de minder beklommen routes kom je nog regelmatig losse rots tegen.

Gaston Rébuffat Over het algemeen is het in de Calanques het hele jaar door aangenaam genoeg om te kunnen klimmen. Toen wij er in februari waren, was het er wel behoorlijk fris en hadden wij de pech dat er hevige regen viel. Om het gebied wat beter te leren kennen, besloten we een tocht te maken langs de meest markante massieven.

Nadat we de weg van Cassis naar Marseille in zuidelijke richting verlieten en richting Col de la Gardiole koersten, viel mijn oog op een gedenkplaat langs de weg. Hommage à Gaston Rébuffat stond er in witte steen gebeiteld, ter ere van een van de meest prominente figuren uit de geschiedenis van het Franse alpinisme.

Rébuffat begon op veertienjarige leeftijd zijn klimcarrière in de Calanques. Geboren en woonachtig in Marseille beklom hij op jonge leeftijd de hoge en steile rotsformaties. Hij zocht de uitdaging in het beklimmen van moeilijke routes en zocht het avontuur. Aan het eind van zijn leven had Rébuffat meer dan 1200 routes met de moeilijkheid difficile of très difficile op zijn naam staan. Zijn visie op het klimmen was helder: wat de bergen met een klimmer doen, vond hij belangrijker dan wat een klimmer in de bergen doet.

Hoewel hij als eerste alle zes grote noordwanden van Europa beklom, was voor hem de persoonlijke vorming die daaruit voortkwam belangrijker dan welke prestatie dan ook. Die visie verwoordde hij in verschillende boeken van zijn hand.

Nationaal park Na het zien van de gedenksteen vervolgen we onze weg met het motto van Rébuffat in het achterhoofd. Als we op de parkeerplaats

58 | HOOGTELIJN 1-2016

Na vijf uur wandelen komen we drijfnat en verkleumd terug bij de auto. Wel is het inmiddels gestopt met regenen. We rijden naar Cassis om daar een blik te kunnen werpen op de wanden van Cap Canaille. De rotsen van de sector Ouvreur de Bouse blijken bereikbaar door middel van een abseilpiste op tien meter lopen vanaf de parkeerplaats. Het is inmiddels helemaal droog en de paar uur daglicht die ons nog resten, benutten we door acht bijzondere touwlengtes te klimmen, verspreid over twee verschillende routes: Ouvreur de Bouse (6a+, 4 touwlengtes) en Le H (6b, 4 touwlengtes).

De daaropvolgende dagen ontdekken we bij mooi weer de vele gezichten van de Calanques. We klimmen overhangende colonnettes op de Devenson, een prachtige plaatroute op Cret Saint Michel, een route met raadselachtige rotsvormen op Falaise du Belvédère en een traverse van twaalf touwlengtes boven zee op Cap Morgiou.

Na ons traverseavontuur op Cap Morgiou rijden we weer richting Cassis en zien de goudgele wand van Cap Canaille in het zonnetje staan. We besluiten om daar voor het vallen van de avond nog een route te klimmen. Het terrein is spectaculair steil en we genieten van het omhoog gaan na de twaalf traverserende touwlengtes van vanmorgen. Terwijl we bezig zijn in de laatste touwlengte wordt het ineens in korte tijd donker. De lichtjes van Cassis fonkelen in de verte en boven de Middellandse Zee zie ik de maan en de eerste sterren. Ik moet nogmaals aan Gaston Rébuffat denken.

Want volgens de NASA reist er ergens in het heelal een foto van deze iconische klimmer. De ruimtesonde Voyager werd in 1977 gelanceerd met aan boord een gouden grammofoonplaat gevuld met foto’s, tekeningen en geluiden afkomstig van de aarde. Eén van deze foto’s toont de onverschrokken Gaston Rébuffat, klimmend op een steile Aiguille in het Mont Blancgebied. Het klimtouw is om zijn middel gebonden en hangt vrij in de lucht naar beneden. Van tussenzekeringen ontbreekt ieder spoor. Deze foto is zorgvuldig gekozen en bedoeld als symbool van de kracht van de menselijke geest.

In 2013 heeft de Voyager ons zonnestelsel verlaten. In mijn verbeelding wordt de foto van Rébuffat ooit door een buitenaardse beschaving gevonden en vol bewondering bekeken. Ik hoop maar dat de rest van ons niet tegenvalt wanneer het tot een door Rébuffat geïnspireerde ontmoeting komt.

Martin Fickweiler wordt in de serie Klimmen in Europa gesponsord door:

Klimmen in de Calanques Reis

Het uitgangspunt voor klimmen in de Calanques is het plaatsje Cassis of de stad Marseille. Cassis en Marseille liggen op ongeveer 1230 kilometer vanaf Utrecht. Wil je naar Zuid-Frankrijk vliegen, dan is het handig om in Marseille een auto te huren.

sportklimroutes, deep water solo’s, multipitch zeetraverses, (overhangende) multi-pitchroutes en lange klassieke graatroutes.

Materiaal

Er is een verscheidenheid aan appartementen, campings, hostels en hotels in en rondom Cassis en Marseille. Zo sliepen wij in appartement Turbot, te vinden via locations-cassis.fr.

Een groot deel van de routes in de Calanques is voorzien van boorhaken. Vijftien setjes zijn hierbij voldoende. In sommige klassieke routes moet je zelf zekeringen plaatsen. Verder is het raadzaam om in de wanden (met name die van Cap Canaille) een helm te dragen. Neem altijd een EHBO-set inclusief reddingsdeken mee.

Documentatie

Andere activiteiten

Accommodatie

Calanques Climbing, VTOPO 2013 (Engelstalig) ISBN 978-2-916972-52-7 Cap Canaille: Escalade, La Ciotat 2012 (Franstalig) ISBN 2-9516987-4-4 Étoiles et Tempêtes, Gaston Rebufatt (Franstalig) ISBN 978-2842302061

Rots & Routes

Zoals in dit artikel beschreven, is er in de Calanques een enorme verscheidenheid aan routes en stijlen. Waaronder

Naast klimmen kun je in de Calanques ook mooie wandeltochten maken. Ook kun je in Cassis verschillende boottochten maken en vind je het nachtleven van Marseille op een steenworp afstand.

Informatie en websites:

Algemene informatie over Frankrijk vind je op rendezvousenfrance.com Informatie over de regio vind je op visitprovence.com en op ot-cassis.com.

Marlies Quack in de laatste lengte van Hymne à la Vie, 6c, 4 touwlengtes.

HOOGTELIJN 1-2016 |

59

Wintersport BACKCOUNTRY Tijdens je wintersportvakantie zoek je graag het avontuur op, ook buiten de piste.

Natuurlijk zorg je dan dat je over het juiste materiaal beschikt om jezelf en anderen te beschermen. Bij Bever helpen we je graag met de keuze voor het beste materiaal voor jouw uitdaging in de sneeuw. Kijk voor meer informatie op bever.nl/wintersport.

Als NKBV-lid krijg je op vertoon van je ledenpas 10% korting in de winkels van Bever. Shop je liever online, stuur dan eerst een scan of foto van je NKBV-ledenpas naar klantenservice@bever.nl.

Vermeld in je mail je naam, adres, telefoonnummer

en eventueel je Bever Cardnummer. Zodra de NKBV-korting aan je Bever Card is gekoppeld, ontvang je een bevestiging en kun je ook online gebruikmaken van 10% korting in de webshop van bever.nl.*

MSR Evo 22” Absolute klassieker onder de sneeuwschoenen. De Evo presteert geweldig op glooiende ondergronden en tijdens zware weersomstandigheden. De MSR Evo is licht en uiterst comfortabel en de set biedt alle noodzakelijke grip tijdens een mooie tocht.

Hierdoor kun je probleemloos een dag op deze sneeuwprijs schoenen lopen.

NKBV leden betalen + Lengte: 56 cm + Breedte: 20 cm Bij Bever zijn sneeuwschoenen ook te huur tegen aantrekkelijke + Binding: DuoFit tarieven. De huurtarieven zijn echter uitgesloten van NKBV-korting. + Gewicht per paar: 1,63 kg Huurprijs per dag: €10, weekend: €20, 10 dagen: €60, borg: €50.

€ 159,95

€ 143,95

Evoc FR Guide 30L

Ideale technische rugzak voor een tour- of freerideavontuur. Met CE goedgekeurde, geïntegreerde rugprotector waardoor je eigenlijk een rugzak en backprotector in één koopt. De voorgevormde comfortabele Liteshield backprotector absorbeert de schokken, ademt en kun je eenvoudig uit de tas nemen. Je kunt zowel verticaal als diagonaal je ski’s aan de rugzak monteren of een snowboard of sneeuwschoenen aan de voorzijde vastmaken. Er is ruimte voor een drinksysteem van 3 liter. + + + +

Model: unisex Gewicht: 1450 gram Inhoud: 30 liter Materiaal buitenzijde: 210D nylon ripstop PU coated, 840D nylon ripstop PU coated, Air Mesh, neopreen + Bevestigingsmogelijkheid wandelstokken/pickel

prijs €189,95 NKBV leden betalen

+ Opbergvak voor zonnebril/ goggle + Zakken op heupband + Noodfluitje aan borstband + SOS-label + Sleutelkoord + Multimediavak + Isolerende drinkslangsleuf

€170,95

Patagonia PowSlayer Jas

Winterjas speciaal ontworpen voor skiërs en andere avonturiers. De jas is voorzien van het waterdichte 3L GoreTex Pro membraan dat je niet alleen beschermt tegen wind, regen en sneeuw maar ook een uitstekend ademend vermogen heeft. De ventilatieritsen onder de oksel zorgen ervoor dat de jas ook bij intensief gebruik niet te broeierig wordt van binnen. De PowSlayer kan aan Patagonia Snowbroeken worden vastgemaakt voor een nog betere bescherming in de poedersneeuw. De helmcompatible capuchon kun je op twee plekken verstellen en is voorzien van een klep. Bovendien is het jack uitgerust met een Recco reflector zodat je in noodsituaties kunt worden gelokaliseerd. + + + + + +

Model: heren Gewicht: 593 gram Materiaal: 40D ripstop nylon Manchetten: klittenband Waterbestendige ritsen Tweewegrits

prijs € 649,95 NKBV leden betalen

€ 584,95

*Kijk voor de voorwaarden op bever.nl/nkbv.

60 | HOOGTELIJN 1-2016

Deze rubriek is geschreven door de Medische Commissie van de NKBV. Vragen? Kijk op nkbv.nl/kenniscentrum onder het kopje Medisch of vul het formulier in via goo.gl/D4Y2ZB.

medisch

Wandelen met stokken

Steun of valkuil?

Wandelstokken zijn niet meer weg te denken uit de bergen. Veel wandelaars en bergbeklimmers gebruiken ze regelmatig, maar is dat altijd verstandig?

Of zijn er ook redenen waarom je ze juist niet moet gebruiken?

E

en groot voordeel van wandelen met stokken is dat je de gewrichten in je benen ontlast doordat een deel van de werklast naar je arm- en rompspieren gaat. Zo kun je tijdens het afdalen de stokken gebruiken om af te remmen, waardoor je je knieën en heupen minder belast. Op deze manier verhogen wandelstokken het comfort, zeker wanneer iemand al wat ouder is, overgewicht heeft, een zware rugzak draagt, of gewricht- of wervelkolomproblemen heeft, zoals artritis en spondylitis.

Voordelen Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat wanneer iemand met stokken loopt, hij het gevoel heeft dat hij zich minder hoeft in te spannen en zich minder vermoeid voelt. Verder verbetert het gebruik van wandelstokken de balans en verlaag je daarmee het risico op valpartijen. Zeker tijdens het wandelen op oneven terrein, op sneeuwhellingen, bij het oversteken van een rivier en bij beperkt zicht kunnen stokken je helpen om in evenwicht te blijven. Daarnaast kunnen wandelstokken handig zijn om de onder-

grond te testen wanneer je bijvoorbeeld door een drassig gebied of over losliggende stenen loopt.

en het terrein, en om ze compact op te kunnen bergen als je ze even niet gebruikt.

Keerzijde

Om de stokken goed af te stellen, ga je rechtop staan met je armen langs je zij en je elleboog gebogen in een hoek van 90 graden. Wanneer je dan het handvat van de wandelstok beetpakt, moet de wandelstok loodrecht staan.

In verschillende soorten terrein pas je de lengte van de stok aan: tijdens het klimmen stel je de wandelstok korter af en tijdens het afdalen verleng je hem.

Ondanks de vele voordelen van wandelen met stokken is er ook een keerzijde. Als je de wandelstok onjuist gebruikt, kan het zelfs averechts werken. Een verkeerd afgestelde stok die je te ver van het lichaam houdt bijvoorbeeld, kan je juist uit balans brengen.

Daarnaast kan langdurig gebruik van wandelstokken en dus de gewenning aan die extra steun je balans en coördinatie verminderen.

Dit kan tot problemen leiden wanneer je ergens bent waar je geen stokken kunt gebruiken, zoals op smalle richels of in klimterrein.

Juiste techniek Om de voordelen van wandelstokken te benutten, zijn de juiste stokken en techniek essentieel. De handvatten van de stokken bijvoorbeeld, moeten je handen goed ondersteunen. Ook is het prettig als de stokken in hoogte verstelbaar (telescopisch) zijn, zodat je de lengte kunt aanpassen aan jouw lengte

Juiste hoogte

Hulpmiddel Blijf je ervan bewust dat wandelstokken slechts een hulpmiddel zijn, jouw benen moeten het meeste werk leveren. Daarom is het belangrijk dat je een goede wandeltechniek hebt en dat je kiest voor een tocht die aansluit bij jouw fysieke capaciteiten. Als je twijfelt over je techniek of meer zekerheid wilt krijgen in oneven terrein, dan kun je een bergwandelcursus volgen. Kijk voor meer informatie over het wandelcursusaanbod op bergsportreizen.nl.

TEKST MARIEKE VAN VESSEM | ILLUSTRATIE TOON HEZEMANS | HOOGTELIJN 1-2016 |

61

De Zwitsers van Oostenrijk Vierdaagse huttentocht in Montafon

62 | HOOGTELIJN 1-2016

| TEKST EN FOTOâ&#x20AC;&#x2122;S PETER DAALDER

Ze zijn trots op hun Matterhorn, die er Zimba heet. De eigenzinnige inwoners van Vorarlberg worden in eigen land de Zwitsers van Oostenrijk genoemd. Ook omdat veel voorvaderen over de bergen van het Wallis naar de vruchtbare provincie trokken. Ze vinden hun bijnaam prima en voegen er graag aan toe dat ze weliswaar Zwitsers zijn, maar zonder de dure franc.

E

r is al een paar dagen geen wolkje aan de hemel. Toch gaan regenpak, trui en lange broek in de rugzak. Want de theorie is dat het weer in vier dagen kan omslaan en we lopen naar bijna 2400 meter, waar het ook in de zomer behoorlijk fris kan zijn. Dat we van die spullen niets gebruiken, weten we pas na afloop van vier zeer warme dagen op de grens met Zwitserland waar we een deel lopen van de Montafonrunde. Als het echt warm wordt, met temperaturen ver boven de twintig graden, is het fijn om vroeg te vertrekken, maar ik moet en zal ontbijten in het nieuwe groene restaurant Frööd op het Burtschasattel boven Brand. Dan kan ik meteen het natuurleerpad voor kinderen bekijken dat van daar naar de Alpe Parpfienz loopt, het tussenstation van de gondel.

Gezond ontbijt Er is niets te veel gezegd. Het ontbijt, om half negen op het terras met de Zimba en de Brandner Mittagspitze als decor, is overweldigend. In de nog milde ochtendzon op 1680 meter komen verse regionale producten op tafel inclusief honing rechtstreeks uit een honingraat, de Vorarlberger Riebelpfanne en oma’s nougat- en abrikozenknödel, plus de zelfgemaakte ijsthee zonder suiker en toevoegingen. Dit legt een goede basis voor de rest van de dag.

voetenpad laten we rechts liggen. Aan het einde van het Brandnertal ligt de stuwdam van de Lünersee, daar begint onze eerste etappe. Gelukkig wacht de laatste ochtendbaan. Dat scheelt ruim 300 meter stijgen naar de Douglass Hütte op de stuwdam, het begin- en eindpunt voor veel dagjesmensen die rondom het stuwmeer lopen.

Padenonderhoud Het meer is als een spiegel. De strakblauwe lucht, de bergen die het meer omarmen, de fleurige parasols, het terras lonkt, maar het is nu echt tijd voor wat inspanning. Na een klein half uur lopen om het meer buigt de Montafonrunde naar links, omhoog naar een stil dal. Over een goed aangegeven en mooi pad, met de zon in de rug. In de verte zie ik een man met rode rugzak en een pikhouweel. Het is Manfred Blinke, een van de vrijwilligers die in deze regio paden onderhoudt. Vandaag is hij al vroeg op pad gegaan bij de Heinrich Hueterhütte, vaste uitvalsbasis voor Manfred en zijn vijf eveneens gepensioneerde vrienden. Meestal gaan ze met z’n tweeën of drieën op pad, maar vandaag vinden de anderen het te warm. ’s Avonds tref ik hem in de hut als hij een

Energieneutraal Frööd mocht onder strikte voorwaarden op die plaats worden gebouwd: energieneutraal, geen muziek buiten en als het donker is mag er geen enkel licht te zien zijn. Het zou de dieren in de omgeving verstoren. Het pand is afgewerkt met hout en maakt gebruik van een hele wand met zonnepanelen op het liftstation.

De benodigde energie, zo’n 180 kWh op een zomerdag, komt voor 30 procent uit restwarmte, 33 procent uit zonne-energie en 37 procent uit de houtkachel. Er wordt meer geproduceerd dan ze er afnemen. Het technische deel van Frööd is samen met de universiteiten van Wenen en Zürich opgezet. Elke drie seconden gaan meetgegevens via internet naar beide universiteiten om het systeem te verfijnen.

Interactieve installaties Op de vier kilometer naar Parpfienz zijn op elf plaatsen interactieve installaties gebouwd, gericht op kinderen maar ook leerzaam voor volwassenen. Je vindt er vragen over het weer, de bodem, het bos, waterkracht, lawines en de jacht. Zo kun je met steentjes je eigen steenlawine opwekken, die verwoestend huishoudt in de kleine houten kegels die samen een miniatuurbos vormen. Of zien hoe water langzaam maar zeker door de bodem sijpelt. Het pad eindigt bij een alm waar een uitbundige paarse en rode bloemenpracht de wandelaars verwelkomt en waar je verse melk en koeken bij de boerin kunt kopen.

Maar, het ontbijt was rijk en de tijd begint te dringen. Er wacht nog een etappe naar de Heinrich Hueter Hütte, dus het blote-

Wegonderhoud door vrijwilliger Manfred Blinke.

HOOGTELIJN 1-2016 |

63

Omdat de hittegolf aanhoudt, is het vandaag vroeg reveil glas bier en een maaltijd krijgt van de huttenwaard, als dank voor een dagje werken aan het pad.

Het is weer voor een Radler, met grapefruit deze keer. Twee procent alcohol, maar vooral heerlijk fris. Op het terras van de hut waait een zwoel windje, maar het is nog steeds aangenaam terwijl in het dal gesproken wordt van een hittegolf. De zestig meiden van een Oostenrijkse school vermaken zich bij het beekje achter de hut. De prachtige indoor boulderwand in de verbouwde hut blijft vrijwel ongebruikt. Mooi speeltuig bij slecht weer.

Botanische tuin

In de verte de Heinrich Hueter Hütte met daarboven de Zimba.

Terwijl de Zimba met haar 2643 meter hoog boven de hut op haar grijze flanken de eerste zonnestralen van een nieuwe dag vangt, wacht de etappe naar de Lindauer Hütte. Een stukje onder de Heinrich Hueterhütte ligt het halve dal open. Er wordt hard gewerkt aan allerlei waterwerken die uiteindelijk zorgen voor het opwekken van energie.

Er zijn drie routes naar de Lindauer Hütte. Ik kies voor de halfhoge over het Kreuzjoch en Latschätzalp waar de uitbundig bloeiende alpenrozen voor een ongekend rood tapijt zorgen. Het weer is kennelijk ideaal voor de taaie rozen. Vlak voor de hut staat een kale boomstam met zijn wortels boven de grond. De spar met zijn vlakke, breed uitwaaierende wortels staat symbool voor plaatsen en gebeurtenissen in mythen en sagen aan ‘gene zijde’ van onze werkelijkheid. Er is me op het hart gedrukt de Alpengarten bij de Lindauer Hütte te bekijken. Deze botanische tuin met ruim vijfhonderd plantensoorten bestaat al sinds 1907 en wordt door een leger vrijwilligers onderhouden. Het ziet er prachtig uit. De Sektion Lindau van de Alpenvereniging draagt de kosten, vandaar het busje voor een vrijwillige bijdrage.

Rätikon Höhenweg De komende twee etappes lopen over de route van de Rätikon Höhenweg, het gebergte waarvan de Drusenfluh en de Drei Türme een grijze muur vormen rondom de hut. In het gebied noemen ze de kale torens graag hun Drei Zinnen. Ze zien er zeker zo onherbergzaam uit als hun Zuid-Tiroler broertjes.

Omdat de hittegolf aanhoudt is het vandaag vroeg reveil. De hut is groot, de bediening vriendelijk maar zakelijk, iedereen loopt in kleding van de zaak. Het ontbijt is simpel, het vocht belangrijk.

Een paar uur stijgen staat op het programma. Het wordt druk, de route naar de Tilisunahütte is populair. En mooi. Het is stil, steil en vochtig van de ochtenddauw. De bomen verdwijnen langzaam en later ook de groene struiken. De grijze rotsen zijn nog koud als de zon langzaam over de bergkam kruipt. Af en toe nog in de schaduw, maar na de Schwarze Scharte is het volop zon.

Op het natuurleerpad kun je met steentjes een steenlawine opwekken die het miniatuurbos verwoest.

64 | HOOGTELIJN 1-2016

Smokkelroute Wat een genot is het om de benen te strekken bij de Tilisunahütte.

Normaal eindigt hier de dagetappe, maar ik heb besloten er vandaag twee achtereen te lopen. In deze temperatuur normaal

Door Zwitserland naar het Sarotlajoch.

Vierdaagse huttentocht in Montafon Reis

Brand ligt op 850 kilometer van Utrecht.

Voor treinreizigers is Bludenz de bestemming. Die reis duurt vanaf Utrecht een uur of twaalf met enkele malen overstappen.

Vanaf Bludenz rijdt er diverse malen per dag een bus naar Brand en het begin van de Lünerseebahn.

Montafon is een deel van de provincie Vorarlberg, met Bregenz als hoofdstad.

Op de grens met Zwitserland ligt het Rätikongebergte.

Accommodatie

Alle hutten op het beschreven deel van de Montafonrunde zijn van de Oostenrijkse of Duitse Alpenvereniging, waar NKBV-leden korting krijgen. Een overzicht van andere accommodaties vind je op montafon.at. Je kunt op verschillende plaatsen starten met

de ronde en je moet rekening houden met een overnachting in een hotel of pension in bijvoorbeeld Brand, Gargellen of Schruns.

Routes

In Vorarlberg wijkt de bewegwijzering van tochten enigszins af van de rest van Oostenrijk. Ze sluit meer aan bij Zwitserland, namelijk wit-blauw-wit voor moeilijke bergpaden, rood-wit-rood voor de rest en geel-wit voor wandelwegen in het dal. In Zwitserland zijn die paden geel. Bij de buren in Tirol worden alleen zwart (moeilijk) en rood (overige routes) gebruikt voor wandelwegen.

Documentatie

Kompasskaart 32: Bludenz, Schruns, Klostertal, 1:50.000, geplastificeerd, € 11,99.

Veel informatie over de huttentocht vind je op montafonrunde.at.

niet de eerste keuze, maar ik blijk niet alleen. Een hele Duitse familie heeft hetzelfde plan. Eerst een overheerlijke Apfelstrudel en drinken. Veel drinken. En de twee thermosflessen vullen. Die zijn ook vandaag niet voor niets mee.

De hut ligt op een fantastische plek en kun je van vier verschillende kanten bereiken. Er is een beekje, er zijn geen koeien die de grond bemesten. Wat moet de zonsondergang hier idyllisch zijn. En wat een aardige mensen in de hut. Jammer, maar we moeten verder…

De etappe naar Gargellen is een fikse kuitenbijter. Door een lieflijk verlaten landschap staan we ineens voor de grens. Hier begint Zwitserland. Er staan wat oude kotjes, hebben die écht ooit dienst gedaan als grenspost? Of schuilhut voor de Gebirgsjägertruppe die in de gaten hielden of er niet gesmokkeld werd?

Naar Zwitserland werden vroeger suiker, koffie, zout en sigaretten stiekem meegenomen. Op de terugweg namen ze kleding mee. Er is nu niets meer te smokkelen en wie zou daar ooit al die moeite

voor hebben gedaan? Waarschijnlijk in een tijd dat de franc er nog wat sympathieker voor stond.

Kriebel Het stukje door Zwitserland is maar kort en dan is het bijna duizend meter afdalen naar een koel glas. Ik klaag niet, het is mijn eigen keuze, maar er komt geen eind aan. Juist als je behoefte hebt aan een feilloze markering laat die het afweten.

En de kaart van 1 op 50.000 is dan net te grof. Maar de keuze is goed, met dank aan de vriendelijke dame die op weg is naar de alm om een paar koeien te melken. Het kriebelt om verder te lopen, want de Montafonrunde gaat nog een paar etappes door.

Maar de bus en de trein wachten. In de overvolle en snikhete trein is de airconditioning kapot. Ik verlang terug naar de afgelopen dagen. Heerlijk buiten, in overhemd en korte broek, petje op.

Zelfs het gewicht van het regenpak, de trui en de lange broek neem ik dan op de koop toe.

HOOGTELIJN 1-2016 |

65

nkbv voor jou

Kijk voor het laatste verenigingsnieuws op nkbv.nl of volg de NKBV op Facebook: facebook.com/de.nkbv.

Topvlag Het winterseizoen is in volle gang en leden maken volop sneeuwschoenwandeltochten, toerskitochten en winterbeklimmingen. Ga jij ook op pad? Maak dan een foto met de NKBV-topvlag en stuur deze naar communicatie@nkbv.nl met een beschrijving van de locatie en met wie je daar bent. Wie weet win jij een van de mooie prijzen die de NKBV na de zomer uitdeelt.

Remco van Bergen bracht met een groep van vijf een weekje in het Saastal door en maakte er twee prachtige overschrijdingen. “Vanaf de Brittania Hütte via de Hohlaubgrat naar de Allalinhorn op 4027 meter en over de normaalweg omlaag tot Mittelallalin. Vervolgens gingen we vanaf de Almagellerhütte over de zuidzuidwestgraat naar de Weissmies op 4017 meter en over de westnoordwestflank omlaag naar de Hohsaashütte. Een geweldige ervaring!”

Nieuwe website bergsportreizen.nl Heb je hem al gezien? Bergsportreizen heeft een nieuwe site, waarmee het zoeken intuïtiever gaat.

Je kunt eenvoudig op datum zoeken en krijgt meteen zin om de bergen in te gaan zodra je de mooie beelden ziet. We hebben er lang en zorgvuldig aan gewerkt en het resultaat is er dan ook naar. Nieuwsgierig? Neem gauw een kijkje op bergsportreizen.nl.

De NKBV-reisverzekering in zomer en winter De NKBV-reisverzekering dekt het klim- en bergsportrisico, maar is ook een reisverzekering met werelddekking voor bijvoorbeeld een rondreis of zon-/strandvakanties. Ga je deze winter de sneeuw in, dan ben je ook goed verzekerd bij de NKBV. Want zowel het on- als het off-pisteskiën en -snowboarden valt onder de dekking, dus ook als je gaat toerskiën, freeriden, heliskiën, snowkiten, langlaufen, ijszeilen, schaatsen, sleetje rijden, of rodelen. Voor off-pisteafdalingen en -tochten geldt dat het niet uitmaakt of je ze zelfstandig onderneemt of onder begeleiding van een professional gaat. Ook is de schaal van het lawinebericht niet van invloed op de dekking van de verzekering. Wel moet je natuurlijk de lokaal geldende beperkingen/verboden in acht houden.

Bovendien dien je je wel te houden aan de specifieke regels van het skigebied waarin je onderweg bent. Op nkbv.nl/verzekering/ reisverzekering/faq-reisverzekering krijg je antwoord op de meest gestelde vragen over de reisverzekering. Staat je vraag er niet bij, neem dan contact op met info@nkbv.nl.

Wat te doen bij ziekte of een ongeval?

Bij ernstige gevallen van ziekte en andere medische hulp moet je altijd eerst contact opnemen met de alarmcentrale van je eigen zorgverzekeraar. Bij een ongeval of bergsport-

66 | HOOGTELIJN 1-2016 | ONDER REDACTIE VAN FEMKE WELVAART

specifieke redding moet je contact opnemen met de NKBV alarmcentrale. Meer informatie vind je op nkbv.nl/verzekering/reisverzekering/ nkbv-alarmcentrale.

Wat te doen bij schade of diefstal?

Zijn er spullen gestolen? Neem dan contact op met de plaatselijke politie, doe aangifte en zorg voor een bewijs van de aangifte.

Deze kun je samen met het schadeformulier opsturen naar verzekeraar Hienfeld.

Het formulier vind je op nkbv.nl/verzekering/ reisverzekering/schadeformulier.

Wat als je in het buitenland woont?

De NKBV-reisverzekering is geldig voor iedereen met de Nederlandse nationaliteit. Waar in de polis gesproken wordt over ‘Nederland’, wordt ‘Nederland als land van vestiging’ bedoeld. Woon je in het buitenland maar sta je in MijnNKBV met een postadres in Nederland, dan is het belangrijk dat je je postadres wijzigt in je woonadres. Mocht er op vakantie namelijk onverhoopt iets gebeuren waardoor je moet worden gerepatrieerd, dan word je gebracht naar het adres dat als postadres bij de verzekeraar bekend is. Met een mail naar info@nkbv.nl kun je je woon- en/of postadres laten aanpassen. Leden met een niet-Nederlandse nationaliteit die woonachtig zijn in het buiten-

land kunnen ook gebruikmaken van de NKBVreisverzekering. Maar let op: de verzekering biedt dan uitsluitend dekking voor het bergsportrisico.

Wat dekt de NKBV-annuleringsverzekering?

Als je een annuleringsverzekering van de NKBV hebt afgesloten, zijn onder meer de volgende gebeurtenissen gedekt:

Na jaren nam de NKBV definitief afscheid van de naam Bergsportkamp, omdat het de lading niet meer dekt. In de Zomergids legden commissieleden Menno en Rob uit hoe de nieuwe naam Basiskamp ontstond met inbreng van de leden. En ze vertelden over een nieuw type Basiskamp dat de NKBV dit jaar introduceert: het themabasiskamp Sportklimmen dat in de meivakantie in Frankrijk wordt georganiseerd.

Ook kon de NKBV dit jaar, mede dankzij sponsor Vaude, het mountainbikeprogramma verder ontwikkelen. Maar liefst 21 procent van onze leden, zo blijkt uit het NKBV Ledenpanel, geeft aan dat ze doet aan mountainbiken. Dat was voor

de NKBV een duidelijk signaal om de deur open te zetten naar de echte bergen. Zo kun je dit jaar in de mei- en herfstvakantie gaan mountainbiken in Spanje.

Wil je toch liever wandelen? In Sardinië ligt een van de honderd mooiste tochten ter wereld: de Selvaggio Blu. De NKBV organiseert eind mei en in oktober een wandelreis in dit uitdagende terrein. Een onvergetelijke belevenis over wildpaden, langs ruige kliffen en met kampvuren en overnachtingen in de openlucht. En voor wie de fysieke uitdaging van trektochten wil combineren met mentale ontspanning van yoga, biedt de NKBV Yogatrekking een mooi pakket. Op bergsportreizen.nl vind je alle details.

Je vindt alle gebeurtenissen die de NKBV-annuleringsverzekering dekt in de polisvoorwaarden via nkbv.nl/verzekering/annuleringsverzekering/ annuleringsverzekering-afsluiten. De annuleringsverzekering is gebaseerd op de Nederlandse annuleringsregels (ANVR-regels). Woon je in het buitenland? Dan is het niet mogelijk om de annuleringsverzekering af te sluiten.

Is een heel reisgezelschap verzekerd?

• overlijden, ernstige ziekte of ernstig ongevalletsel van jou of familieleden • zwangerschap van jou of je partner • brand, explosie, blikseminslag, inbraak, storm of overstroming in je woning • onvrijwillige werkloosheid • ontwrichting van je huwelijk

Stel, je gaat met familie en vrienden op vakantie en door omstandigheden moeten je vrienden naar huis.

Dekt de annuleringsverzekering dan ook jouw vervroegde terugkeer? Het antwoord is ja als iedereen op hetzelfde boekingsformulier staat vermeld, want dan is het hele gezelschap reisgenoot van elkaar.

Worden je reisgenoten door een gedekt evenement teruggeroepen en kies je ervoor om mee terug te gaan, dan kun je de ongenoten reisdagen inderdaad claimen op de annuleringsverzekering van de NKBV. Als voorwaarde geldt wel dat je reisgenoten zelf ook een annuleringsverzekering hebben (ongeacht waar) en daar een uitkering uit ontvangen.

Hoe zit het met samengestelde reizen?

Er bestaat ook dekking voor samengestelde reizen, mits en voor zover de losse onderdelen van je reis vooraf zijn geboekt. Boekingen die je tijdens je reis toevoegt, vallen niet onder de dekking.

Het NKBV-bestuur zoekt een jurist die als secretaris wil meewerken aan de verdere ontwikkeling van de NKBV en de klim- en bergsport in Nederland. Vind jij het leuk om het NKBV-bestuur en de directeur te adviseren over de juridische aspecten van de vereniging en wil je je als vrijwilliger inzetten voor onze vereniging? Kijk dan op nkbv.nl/vacatures.

nkbv v r jou

NKBV Bergsportreizen vernieuwd en uitgebreid

Word jij de nieuwe secretaris van de NKBV?

Tw t m met de @NKBV Rutger Burgers @rutgerburgers 3 jan.

Vandaag tochtboekje klaargemaakt van tocht #Stubaier #Höhenweg, die ik voor @NKBV ga leiden. Virtueel in bergen.

Siked @SikedClimbing 23 dec. 2015 En we hebben beeld: https://vimeo. com/149914924 Michiel Nieuwenhuijsen in The Big Island! #bouldering #sends #climbing @NKBV. Ernst Arbouw @ErnstArbouw 23 dec. 2015 Met @laurensaaij op pad voor een @hoogtelijn interview met Chris Sharma, hoofdgast op de @NKBV Bergsportdag.

Onno Kruitwagen @OKworx 21 dec. 2015 Komende zomer ga ik voor @NKBV weer een huttentocht leiden. Totes Gebirge (AUT). Voor 25-45 jarigen. Aanmelden: http://tinyurl.com/ hgukjq5.

Pim van Daelen @Pimz 21 dec. 2015 Wat een verbetering! RT: @NKBV: Onze geheel vernieuwde #bergsportreizen website https://www.bergsportreizen.nl/.

Tracks&Trails @TracksenTrails 17 dec. 2015 Stijn kreeg vanavond van de @NKBV een workshop ijsklimmen in de speciale ijsklimhal! #iceclimbing.

Andreas Dijk @AndreasDijk 12 dec. 2015 ‘Doodsangst verlies je nooit’ www.nrc.nl/ handelsblad/van/2015/december/12/doodsangst-verlies-je-nooit-1564779 … via @nrc Mooi gesprek met #UeliSteck in #NRC @nkbv #Bergsportdag #NKBV. Topsport Amsterdam @TopsportAdam 2 dec. 2015 Amsterdam, Noord-Holland De Amsterdamse Nikki van Bergen wint haar tiende nationale titel op NK Lead in Amsterdam! http://mi8.ly/vt3ppq.

HOOGTELIJN 1-2016 |

67

nkbv voor jou

Nieuw licentiestelsel

Zeker van je zaak Sinds 1 januari 2016 heeft de NKBV een nieuw licentiestelsel om de kwaliteit van de cursussen en touren hoog te kunnen houden. Instructeurs, tourenleiders en andere kaderleden moeten jaarlijks een nieuwe licentie aanvragen, als bewijs dat ze nog steeds in staat zijn hun functie goed uit te oefenen. Deze mensen, die op vrijwillige basis cursussen en opleidingen verzorgen, zijn de basis van ons leden-voor-leden principe.

I

edereen die een NKBV-cursus boekt en bijna iedereen die aan een klimactiviteit in Nederland meedoet, krijgt te maken met een trainer, instructeur, begeleider, opleider of tourenleider. De NKBV wil dat deze mensen hun kennis up-to-date houden, zodat je er als NKBV-lid op kunt vertrouwen dat je bij de NKBV in goede handen bent. Bovendien is het licentiestelsel er voor iedereen die in Nederland in de klim- en buitensport werkzaam is en daarvoor een NKBV-licentie heeft.

Wat zijn de belangrijkste wijzigingen?

Waar het licentiestelsel vooral draaide om het uitoefenen van eigen vaardigheden, richt het nieuwe stelsel zich voor 100 procent op bijscholing. Bovendien is de licentie vanaf

2016 nog maar één jaar geldig in plaats van drie, en moeten kaderleden de licentie zelf aanvragen. De belangrijkste wijzigingen op een rij: • de geldigheidsduur van de licentie is één kalenderjaar • voor elke functie zijn specifieke bijscholing(en) • een licentie wordt alleen verlengd als aan de bijscholingsverplichting is voldaan • een licentieverlenging wordt zelf aangevraagd in MijnNKBV • bij de licentieverlenging geeft de aanvrager aan dat hij op de hoogte is van het actuele kwalificatieprofiel bij zijn licentie en dat hij over de competenties beschikt zoals daarin omschreven.

Dit jaar wordt het nieuwe licentiestelsel tussentijds geëvalueerd, onder meer op basis van feedback van regio’s en het kader, en waar nodig aangepast.

Bijscholingspunten De tijdinvestering voor de jaarlijkse bijscholing wordt in punten uitgedrukt. Een punt is vergelijkbaar met ongeveer 4 uur of 1 dagdeel.

Het aantal bijscholingspunten dat iemand moet halen, hangt af van de zwaarte van zijn functie.

En er wordt natuurlijk rekening gehouden met stapeling van functies: een leercoach die ook een functie als sportkliminstructeur heeft, hoeft maar 1 punt extra bijscholing te volgen. In het geval van elkaar overlappende licenties kan iemand bijscholingen combineren.

Meer informatie Meer weten? Op de website van de NKBV Academie, academie.nkbv.nl, lees je alle details over het licentiestelsel. Je vindt daar ook alle bijscholingen die landelijk of regionaal worden georganiseerd.

Toerskigidsjes in de webshop

15 NKBV-regio’s

Pak je toerski’s maar uit de kast, want met de nieuwe toerskigidsjes in de NKBVwebshop kun je zelfstandig (mits je de kennis en ervaring hebt en de condities dat toelaten natuurlijk) je weg vinden op diverse toerskitochten. Zoek bijvoorbeeld de stille hoogtes en off-pisteafdalingen op van de Kitzbühler, Zillertaler of Stubaier Alpen. Boeken en informatie over lawines vind je ook op nkbvwebshop.nl.

In het NKBV-Zomerprogramma dat eind december op je mat plofte, vind je op pagina 129 een opsomming van de 15 NKBV-regio’s. In dit rijtje is de regio Rijnland per ongeluk weggevallen. Kijk voor meer informatie over de 15 regio’s op nkbv.nl/de-nkbv/regio-s.

68 | HOOGTELIJN 1-2016

In MIJN VERHAAL vertellen wandelaars, klimmers en alpinisten over hun ervaringen in de bergen. Heb jij ook een leuk verhaal? Stuur dan een mail naar hoogtelijn@nkbv.nl.

Namen: Hilde van Poeijer en Ralph Warring Leeftijden: 41 en 42 jaar

Mijn verh l

Vale nt editi ijn e

Woonplaatsen: Arnhem en Groningen NKBV-lid sinds: 2015 (Ralph) Leerden elkaar kennen: via DeWandeldate.nl Wandelplannen: “We denken aan een wandelvakantie door Schotland.”

Hilde en Ralph ontmoetten elkaar via een datingsite

‘Voor ik het wist vroeg ik of hij mee wilde naar Noorwegen’ Hilde (41) en Ralph (42) leerden elkaar kennen via DeWandeldate, een datingsite voor outdoorsporters en natuurliefhebbers. De site biedt een sportieve manier van daten: singles die graag wandelen, kunnen elkaar vinden op basis van hun gezamenlijke outdoor interesses. Ze geven elkaar ‘likes’ en bij een match kunnen ze bij hun eerste date meteen samen op pad.

D

e Wandeldate organiseert regelmatig groepswandelingen voor singles, in verschillende leeftijdsgroepen. Hilde: “Ik had geen relatie en wilde wel weer een nieuwe liefde in mijn leven.

Het liefst ontmoette ik iemand met wie ik mijn passie voor wandelreizen kon delen.

Toen ik het profiel van Ralph las, zag ik direct veel overeenkomsten dus gaf ik hem een like.”

“Ik had Hilde al voorbij zien komen”, vertelt Ralph. “Haar stoere profiel sprak me direct aan, maar de afstand Arnhem - Groningen weerhield me van het maken van contact.

Toch gaf ik haar profiel ook een like, waarop een korte mailwisseling volgde.”

Toen Ralph na een paar weken mailcontact een stuk van het Pieterpad liep, besloten ze

spontaan dat hij op de terugweg in Arnhem uit de trein zou stappen voor hun eerste ontmoeting. “Ik haalde hem van het treinstation om te picknicken in het park en was positief verrast”, vertelt Hilde. “Wat een ontzettend mooie en leuke man! Die wilde ik wel beter leren kennen. In een gesprek over onze plannen voor de zomer vertelde ik hem dat ik naar Noorwegen ging en voor ik het wist, vroeg ik hem of hij zin had om ook naar Noorwegen te komen.”

Ralph was ook meteen onder de indruk van Hilde, dus haar voorstel om samen door Noorwegen te trekken, klonk helemaal niet gek. “We planden het weekend na de picknick een lange wandeltocht om elkaar wat beter te leren kennen en om te kijken of

we samen een beetje wandelproof waren.

Een week later kochten we de tickets!”

Anderhalve maand later vlogen ze naar Noorwegen waar ze drie weken met rugzak en tent rondtrokken en mooie wandeltochten maakten. Hilde: “We genoten van een prachtige reis en leerden elkaar op een hele pure manier kennen. Ik vond het heerlijk om drie weken bij hem te zijn.” Ook Ralph was blij dat DeWandeldate een onvergetelijk gevolg had gekregen. “Tijdens die drie fantastische weken samen in zon, regen en sneeuw besefte ik dat ik met Hilde een heel bijzonder iemand had gevonden. En juist doordat we wat verder weg wonen en elkaar niet altijd door de week kunnen opzoeken, zijn de weekenden extra fijn als we elkaar weer zien.”

TEKST FEMKE WELVAART | FOTO’S HILDE VAN POEIJER EN RALPH WARRING | HOOGTELIJN 1-2016 |

69

Foto Arthur Glaser (Artphoto.nl)

Ben je ervaren?

Berggids Martijn Schell over risico’s en intuïtie

Ga je zelfstandig buiten de gemarkeerde piste, dan draait het vooral om kennis en ervaring om lawineongelukken te voorkomen. Maar wat is ervaring? Veel uren in de sneeuw doorbrengen kun je bijvoorbeeld zien als ervaring, maar iemand die al tien jaar off-piste komt en in het terrein alle beslissingen aan een ander overlaat, is onvoldoende voorbereid op eventuele risico’s.

H

oe bedreven je ook bent, voor iedereen geldt dat het goed is om elk avontuur te evalueren. Kijk kritisch naar jezelf en misschien realiseer je je dan dat die fantastische afdaling door de verse sneeuw toch niet zo optimaal was en absoluut op het randje.

In de loop van de tijd herken je beter waarop je kunt anticiperen. Wel is dit makkelijker gezegd dan gedaan, want hoe kun je nu leren van een situatie die je niet hebt herkend als een levensgevaarlijke afdaling? Je bent beneden, euforisch door de geweldige poeder en hebt je niet gerealiseerd dat het maar net goed ging. Valkuil is dat positieve avonturen dominerend werken en dat je de negatieve belevenissen of onpopulaire situaties liever snel vergeet.

Intuïtie Als berggids doe ik mijn best om in de bergen mijn veiligheidsbewustzijn verder te ontwikkelen, probeer ik met het risico te

70 | HOOGTELIJN 1-2016

| TEKST MARTIJN SCHELL

leven en daarmee om te gaan. Ik vertrouw op mijn ervaring, mijn gevoel en intuïtie, en op mijn kennis om elke situatie systematisch te analyseren. Heeft ervaring invloed op mijn intuïtie? Ik denk het wel. Als ik met mijn intuïtie om kan gaan en die kan koppelen aan mijn ervaring, dan helpt me dat in het nemen van beslissingen zoals een berghelling wel of niet te beklimmen of af te gaan.

Groepsdruk en beïnvloeding Als je in een vriendengroepje nooit voorop gaat in het terrein, of niet meedoet aan het procesdenken binnen de groep, zet je je zintuigen op een lager pitje en ski of klim je rustig achter je tochtgenoot aan van wie je weet dat hij de beslissingen neemt. Een andere factor die je intuïtie beïnvloedt, is de omstandigheid waarin je bent. Als het zonnig is, er andere toerskiërs of freeriders in het gebied zijn, of wanneer je ‘last’ hebt van poederstress, dan ontwikkelt je intuïtie

Foto Elwin Vink

zich die dag anders dan wanneer je een dag alleen op de berg bent, de helling geëxponeerd is of volledig in de schaduw ligt. En wat dacht je dat je onderbuikgevoel doet bij slecht weer! Als je jezelf door onzekerheid over de situatie verschuilt achter je maatje en hem laat beslissen, zogenaamd omdat dat ‘een mooi leermoment’ voor je is, dan kan je dat later in de problemen brengen. Bij groepsdruk is de grens zo overschreden. Het getuigt van klasse om nee te durven zeggen en ook open te staan voor andermans argumenten.

In zo’n moeilijke situatie draag je je eigen verantwoordelijkheid en alleen zo bouw je aan je ervaring.

Beslissingsmoment Er zijn altijd situaties waarbij je niet voor honderd procent zeker kunt zijn dat er geen lawine zal afgaan. Bij een beslissingsmoment is de hoofdfactor tijd: kun je nadenken, analyseren en een strategie bedenken of moet je in een fractie van een seconde beslissen?

Stel, je staat boven een korte steile helling die nog onaangetast is. Hier heb je de tijd om de situatie te analyseren en te beslissen of je wel of niet gaat. En wat is, als je wilt gaan, dan de beste strategie? Vervolgens ski je de helling af, zonder airbag. En dan word je plotseling ‘toch nog’ door een lawine gegrepen. Nu moet je ineens wel binnen een fractie van een seconde een beslissing nemen: ski ik zo hard mogelijk naar beneden of probeer ik er naar de zijkant uit te skiën? Had je op dat moment wel een airbag op je rug gedragen, dan had je in diezelfde fractie van een seconde heel anders gehandeld: ‘Kijk - Pak - Trek’. Hierbij is het uitsluitend je reflex die jouw reactie op de situatie bepaalt. Wonderlijk genoeg werken je verstand en intuïtie geniaal samen als het erop aan komt in een lawinesituatie.

Blijf je aan de verstandige kant van een beslismodel (bijvoorbeeld de reductiemethode van Munter), dan kom je niet snel in een lawine. Wel blijft het verstandig om je reflex systematisch te trainen, bijvoorbeeld door steeds actuele scenario’s te schetsen.

Bij elke helling of safety stop waar je een overzicht krijgt van de volgende passage, kun je als volgt denken: gebruik alle voor de hand liggende informatie en probeer waar mogelijk de feiten rationeel te analyseren. Op basis van je inschatting verwacht je geen lawine, dus je beslist te gaan. Maar wat als je het mis hebt, zoals in het voorbeeld hierboven? Hoe groot kan de sneeuwplak zijn en waar kom je dan uit? Tegen een boom, in een riviertje of juist in een open vlakte? Hellingen steiler dan dertig graden betekenen potentieel lawinegevaar dus staan je zintuigen op

Workshop lawinekunde

Foto Martijn Schell

Martijn Schell is UIAGM gediplomeerd berggids en sinds 2003 opleider van het NKBV toerski- en alpiene kader. Hij is lid van het NKBV veiligheidsplatform en oprichter van PowderGuides.

Tijdens de NKBV-workshop Lawinekunde krijg je in twee avonden inzicht in de belangrijkste principes van de lawinekunde en leer je lawineberichten te lezen en te analyseren. Kijk voor meer informatie en de workshopdata op bergsportreizen.nl/workshops/lawinekunde.

scherp. Je hebt de verschillende scenario’s in je hoofd al afgespeeld, dus je zal in je reflex handelen.

Nu niet Wat doe ik als het resultaat van mijn analyse niet overeenkomt met mijn gevoel? Dan neem ik dat serieus en neem ik geen risico’s! Door kritisch naar onze beslissingen te kijken, bouwen we effectief ervaring op. Kanttekening is wel de kwantiteit versus de kwaliteit van ons gevoel. Een wintersporter die weinig in de bergen komt en het risico tot het minimum wil beperken, ziet meer beren op de weg dan iemand die dagelijks in de bergen is. Hierdoor kan zijn gevoel al bij de eerste helling overgaan in angst. Iemand met meer ervaring in de sneeuw, maakt makkelijker het onderscheid tussen gevoel en feiten. Dit betekent dat je eerst een flinke ervaring moet hebben opgebouwd, een omvangrijk repertoire aan gebeurtenissen en lessen, om je onderbuikgevoel naar waarde te kunnen inschatten.

Overheerst de twijfel, doe dan verstandig en zeg nee.

Het kan zomaar zijn dat je bij de steile helling omdraait vanwege die knoop in je maag en dat je een halve dag later op datzelfde stuk tientallen skisporen ziet. Hoe geloofwaardig is je intuïtie dan nog? Als bergsporter had ik een aantal keren het geluk dat mijn intuïtie uitkwam. Daardoor weet ik nu dat ik op mijn onderbuikgevoel kan varen. Ik zie liever achteraf dat de helling toch geskied is, dan dat hij naar beneden is gekomen. Want ook mijn intuïtie heeft het niet altijd bij het juiste eind!

Je kunt altijd dansen Minder ervaren toerskiërs of freeriders die zonder professional buiten de pistes willen gaan, raad ik aan zich vooral te richten op de basis die ze hebben geleerd tijdens een lawinekundecursus, en daarop te vertrouwen. Ook al beperkt die kennis zich nog even tot een eenvoudig beslismodel. En onthoud: ‘Je kunt altijd dansen, ook al is dat af en toe niet met de bruid.’ Of je nu veel of weinig ervaring hebt, geniet van de bergen, ‘praat’ met de natuur en neem je voor om steeds de mindere maar zeker ook de geslaagde beslissingen van de dag zelf en met elkaar te evalueren. Daarmee bouw je je ervaring effectiever op en lukt het steeds beter om je intuïtie op waarde in te schatten.

Met Lawinegevaar! – Goed voorbereid off-piste check je voorafgaand en tijdens je tocht of je planning klopt. Download de gratis flyer via nkbv.nl/kenniscentrum of bestel hem via nkbvwebshop.nl/lawinegevaar.

HOOGTELIJN 1-2016 |

71

Klimmen in het groene hart van Australië

Champions in de Grampians Tijdens hun wereld- en huwelijksreis klommen Jorg Verhoeven en Katharina Saurwein in een van de bekendste klimgebieden van Australië, de Grampians. In een maand vol wildlife, rode zandsteen en eucalyptusbomen klommen ze Australisch mooiste routes en boulders en maakten ze naam door de beklimming van The Wheel of Life (8C) en Sleepy Hollow (8A+).

Crimson Cave De Grampians staan vooral bekend om het fantastische zandsteen met mooie vloeiende vormen en een rood-oranje kleurencombinatie. De Crimson Cave lijkt ’s avonds door het zonlicht bijna in brand te staan. Fotograaf Jon kan bijna niet kiezen wat hij zal fotograferen: Katha en Jorg die in de grot boulderen of het panorama dat je vanuit de grot kunt zien?

72 | HOOGTELIJN 1-2016

| TEKST JORG VERHOEVEN | FOTO’S JON GLASSBERG (LOUDER THAN ELEVEN)

Taipan Wall The Bush is een eindeloos monotoon landschap zo ver het oog reikt en het is vooral droog, onbewoond en plat.

Daarom kun je de Grampians, de enige heuvelrug in de omgeving, al van ver zien. Uit het groen van het beboste nationaal park springt een oranje vlek in het oog: de Taipan Wall, een mekka voor klimmers uit de hele wereld en gevreesd vanwege verre hakenafstanden en steile moeilijke routes. Een icoon in de klimwereld.

HOOGTELIJN 1-2016 |

73

Wheel of Life De Hollow Mountain Cave werd door de Aboriginals Spear through the Middle genoemd. Op de foto kun je midden links een kleine opening zien, die een doorgang door de rots vormt. Hier begint de wereldberoemde boulder The Wheel of Life, die in 2004 door de Japanner Dai Koyamada als 8C+ werd geopend. Met meer dan 60 passen in het bijna horizontale dak klim je door de hele grot en zijn verzuurde onderarmen â&#x20AC;&#x201C; naast een stijve nek â&#x20AC;&#x201C; gegarandeerd. Sinds de beklimming van Dai was deze boulder voor Jorg een van zijn grootste doelen in het klimmen. Daarom waren de vijf dagen die hij ervoor nodig had tot hij deze boulder kon klimmen, puur plezier.

Spider Rock De Zuidelijke Grampians bieden een speciaal soort rots. Het zandsteen zit vol kleine rotsadertjes, waardoor de boulderblokken eruit zien alsof ze door een versteend spinnenweb zijn omhuld.

Ideaal natuurlijk om op te klimmen! Vele kleine randjes en richeltjes, alsof de natuur een klimwand wilde bouwen.

Helaas voelen grote spinnen en slangen zich hier ook erg thuis...

74 | HOOGTELIJN 1-2016

Muline Wall Eye of the Tiger is meer dan het bekende nummer van Survivor. Het is ook een van de must-do-routes in Australië, en met een graad van 8a voor best wat klimmers bereikbaar. 3D-klimmen is een goede beschrijving, aangezien je door een grote overhang met tunnelachtige formaties klimt. Katha heeft in elk geval genoeg zon te pakken om bijna dezelfde kleur te hebben als de bruine rots. En de 30 graden Celsius van een Australisch voorjaar hielpen natuurlijk ook een handje.

Groove Train Van de weinige klimmers die het is gelukt om deze route te klimmen, vertelden er een paar dat dit ‘de mooiste route is, die ze ooit hebben gedaan’. Jorg is niet zo van de superlatieven, maar kan het gevoel begrijpen dat Groove Train geeft, zodra je boven bent gekomen. Het begin van deze route, die met een zware 8c is gewaardeerd, wordt door een ‘Groove’ gekenmerkt: water heeft de tijd gehad om een inham in de rots te slijten, waardoor je omhoog klimt.

Daarna volgt een gladde wand met vele kleine randjes, die naar de top van de Taipan Wall leiden.

HOOGTELIJN 1-2016 |

75

Expeditie op de Himlung

Taart en whisky op plan B Vorig najaar gingen Cas van de Gevel, Jelle Staleman en Mike van Berkel op expeditie in Nepal. Het doel was een nieuwe route op de Nemjung, maar dat ging anders dan gepland.

Cas onderweg naar kamp 2.

M

et zware rugzakken vol eten voor vier dagen, slaapspullen en het klimmateriaal lopen we in zes uur van het basiskamp op 4800 meter naar het eind van de vlakke gletsjer op 5100 meter. Het plan is om de komende dagen te acclimatiseren en een kampje onderaan de Nemjung Noordwand neer te zetten. Het weer is fantastisch, de toppen om ons heen kleuren geel in het avondlicht en toch zakt onze stemming nog sneller dan de temperatuur in het kamp. We hebben namelijk twee keuzes om hoger te komen: of over een steile ijsval met gigantische spleten waarboven zeer actieve seracs hangen, of door een couloir vol losse blokken waardoorheen een rivier stroomt met halverwege een steil stuk halfbevroren waterval. Optie 1 is veel te gevaarlijk en dus eigenlijk geen optie, dus spreken we af om de volgende ochtend het couloir te bekijken.

Instabiel landschap Wanneer we net in onze slaapzak liggen, horen we een hoop lawaai. Aan de overkant van het smalle dal, 1000 meter hoger,

76 | HOOGTELIJN 1-2016 | TEKST EN FOTOâ&#x20AC;&#x2122;S MIKE VAN BERKEL

breekt een stuk serac af. In de schemer lijkt de lawine recht op onze tent af te komen. Jelle maakt al aanstalten weg te rennen, maar het blijkt niet nodig: de lawine buigt af en zal onze tent niet bereiken. Aan de andere kant van het dal horen we af en toe de stenen naar beneden vallen. Ik moet er niet aan denken wat er op deze plek gebeurt bij een aardbeving zoals afgelopen voorjaar.

De volgende ochtend zijn we er vrij snel uit. Nadat Cas en Jelle een stuk omhoog zijn gelopen in het couloir staan ze onder de halfbevroren waterval waar zelfs in de vroege ochtend nog veel water doorheen stroomt. Het ijs is dun. Waarschijnlijk nog wel beklimbaar, maar niet te zekeren. De rechterwand van het couloir bestaat uit overhangende losse blokken waar we ook niks mee kunnen en de linkerkant is een gladde rotsplaat. Met boorhaken zou dat nog een mogelijkheid zijn, maar die hebben we niet bij ons dus valt ook die mogelijkheid af. De zich snel terugtrekkende gletsjer heeft hier een zeer instabiel landschap achtergelaten, wat maar

Een beklimming van de Nemjung is te gevaarlijk.

één ding lijkt te zeggen: dat we hier zo snel mogelijk weg moeten.

We proppen alle spullen weer in de rugzak en lopen terug naar het basiskamp. Tijd voor plan B.

Vermoeide dragers De expeditie was nog wel zo voortvarend begonnen met een paar dagen in een zeer rustig Kathmandu en acht uur schudden en hobbelen in de bus naar Besisahar en de jeep naar Koto. Dat de eerste trekkingdag naar Meta op 3500 meter een lange zou worden, had onze sirdar al gezegd, maar dat we midden in de nacht nog bezig zouden zijn, hadden we niet verwacht. Doordat de dragers uit Kathmandu kwamen, waren ze net zo slecht geacclimatiseerd als wij. Bovendien droegen ze een zware last en was het voor sommigen de eerste keer. Zo komt het dat er, nadat wij ons avondeten al op hebben, pas twee dragers binnen zijn. Rond een uur of negen worden we ongerust. Soms zien we onderin het dal een lichtje, vaker helemaal niets. Samen met de keukenhulp besluiten

we de dragers tegemoet te lopen met thermosflessen thee en iets te eten. Het eerste groepje dat we tegenkomen, heeft er nog aardig de vaart in en kan na een kop thee weer verder. De rest komen we een stuk lager tegen. Ze zitten rond een kampvuurtje op het pad en blijken er goed doorheen te zitten. Na thee, eten en een herverdeling van de lasten lopen we in één groep omhoog. Het duurt even maar dan zien gelukkig ook de dragers er de komische kant van in en kunnen ze weer lachen. Cas met een zware mand op zijn rug, Jelle met de opgeklapte tafel op zijn schouder; hoewel ik liever in mijn slaapzak had gelegen, zijn dit ook de momenten die een expeditie zo mooi maken.

Gelukkig zijn de volgende etappes een stuk korter. Via het dorpje Kyang lopen we in twee dagen naar het op 4000 meter gelegen dorpje Phu. Het landschap is echt fantastisch. Liepen we de eerste dag door een smalle kloof, de tweede dag is het landschap veel weidser en hebben we een waanzinnig uitzicht op het Annapurna-

HOOGTELIJN 1-2016 |

77

Mike, Cas en Jelle op de top van de Himlung.

Op 6700 meter.

Het basiskamp.

massief. Phu ligt tegen een helling aan waar de bevolking druk bezig is met het binnenhalen van de oogst. De vele gebedsstenen en -vlaggetjes laten zien dat we dicht tegen de Tibetaanse grens zitten. Vanuit Phu is het nog maar een kort dagje lopen naar het basiskamp. Omringd door zevenduizenders is dit een geweldig mooie plek.

in de leer geweest en verzorgt dus de ceremonie. Hoewel we niet religieus zijn aangelegd, voelt het wel als een mooi startpunt voor de beklimming.

Vanwege de acclimatisatie slapen we één nacht in kamp 1 op 5400 meter, keren dan terug naar het basiskamp, nemen één rustdag en beginnen dan met de beklimming.

Nemjung wordt Himlung

Boven 6000 meter

Terug in het basiskamp, na de verkenning op de Nemjung, krijgen we het laatste weerbericht dat een wisselend beeld laat zien. Het wordt wisselvalliger, maar zonder veel wind. Aan het eind van de week lijkt het weer helder te worden, alleen trekt dan de wind sterk aan naar 80-100 kilometer per uur op 7000 meter. Dat soort windsnelheden en een temperatuur van 20 graden onder nul levert een windchill op waar geen mens in kan klimmen. Dus hebben we eigenlijk nog maar één week om iets te doen. Vanuit ons basiskamp kunnen we ook de Himlung beklimmen, een mooie berg die technisch een stuk makkelijker is dan de Nemjung, maar die met 7126 meter toch vrij hoog is. En aangezien we pas één nacht op 5100 meter hebben geslapen, wordt het nog krap om voldoende geacclimatiseerd te raken voor een toppoging.

We hebben vier dagen voordat de harde wind zijn intrede doet.

De weg naar kamp 1 kennen we inmiddels en gaat ondanks de zware schoenen en rugzak sneller dan drie dagen geleden. Die nacht sneeuwt het licht en de volgende ochtend is het nog bewolkt, dus doen we het rustig aan. Zodra er stukken blauw in de lucht verschijnen is het vooral Jelle die ons aanspoort om toch vooral alle spullen in te pakken en richting kamp 2 te gaan. De route gaat over blokkenterrein en de gletsjer over, waar oude vaste touwen ons de weg wijzen. Op zoek naar een geschikte plek voor kamp 2 zien we op de gletsjer allemaal bamboestokjes uit de sneeuw steken, precies in de vorm van een tent. Niet te beroerd om een oude tentplek van een andere expeditie te gebruiken, smelten we snel sneeuw en zetten we onze tent op. Voor het eerst deze expeditie boven de 6000 meter voelen we ons gelukkig nog goed. Het vervolg van de route kunnen we nu goed zien, eerst nog een stuk over de gletsjer, dan naar een col, om vervolgens via een brede graat naar de top te gaan. We hoeven niet veel klimmateriaal mee te nemen, dus kunnen we licht op pad gaan.

Nu wel een puja We vinden het belangrijk dat we nu wel eerst een puja hebben in het basiskamp, omdat we de puja voor de Nemjung hadden overgeslagen. Onze hulp-sirdar is daarvoor tien dagen bij een Lama

78 | HOOGTELIJN 1-2016

Gebedsstenen.

Het dorpje Phu op 4000 meter.

Op de top Om drie uur ’s nachts gaat de wekker, smelten we sneeuw en warmen we de veldflessen op. Iets voor vijven zijn we op pad.

Niet heel vroeg, maar we willen niet te lang op de gletsjer in het donker lopen. De zonsopkomst is fantastisch: in het dal een wolkendek met daarboven talloze toppen, zoals de Annapurna en in de verte de Dhaulagiri. Het is kraakhelder en ijzig koud. Wanneer we de col bereiken staat de hoogtemeter op 6300 meter en kijken we in de richting van Tibet. Een paar honderd meter hoger komt de zon eindelijk boven de top uit, zodat we onze dikke donsjassen in de rugzak kunnen stoppen. Boven de 6700 meter beginnen we het alle drie zwaar te krijgen. Het sporen gaat langzaam, maar gelukkig is er altijd wel weer iemand die de energie vindt om weer een stuk voorop te gaan. Hier zie je dat klimmen een echte teamsport is, zonder elkaar had niemand op de top gestaan. De laatste tweehonderd meter naar de top is loodzwaar. Hoewel ik af en toe wat eet, voelt het alsof ik een constante hongerklop heb. Elke paar passen moet ik stoppen om op adem te komen. Er waaien wat wolken om de top heen en soms sneeuwt het licht. Maar dan, tien uur nadat we uit kamp 2 vertrokken, staan we om half drie op de top van de Himlung.

Snel een foto en weer naar beneden, het uitzicht is nul, het waait en we zijn alle drie kapot. Zo kort zijn we nog nooit op een top geweest.

Het uitzicht is nul, het waait, en we zijn alle drie kapot krijgen we meer kracht en in het donker bereiken we kamp 2. De volgende dag lopen we in mooi weer terug naar het basiskamp, waar een heerlijke taart en whisky op ons wachten. Precies zoals voorspeld waaien de dagen erna grote sneeuwpluimen van de toppen om ons heen. Hoewel het in het dal mooi weer is, waait het boven de 6000 meter veel te hard om te kunnen klimmen.

Blij dat we een mooie berg hebben kunnen beklimmen in de korte tijd die we nog hadden, lopen we tevreden terug naar de bewoonde wereld. Altijd een fijn gevoel als je heel diep moest gaan om een top te kunnen bereiken. De mooie herfstkleuren en landschappen en vooral de vriendelijke en gastvrije mensen onderweg maken de expeditie helemaal compleet. We zijn veel dank verschuldigd aan de sirdar, zijn hulp, en het keukenteam die met een goede sfeer en fantastische maaltijden een belangrijke bijdrage leverden aan het slagen van deze expeditie.

Taart en whisky Tijdens de afdaling trekt de bewolking op en worden we getrakteerd op een prachtige zonsondergang. Naarmate we lager komen,

De expeditie kwam tot stand in samenwerking met Snow Leopard en is ondersteund door de NKBV en Rab.

HOOGTELIJN 1-2016 |

79

gespot

Volg @hoogtelijn op Twitter voor het laatste nieuws van de redactie.

Tips zijn welkom op hoogtelijn@nkbv.nl.

On the rocks Meerdere klimvrienden moesten even nadenken. Klimgids Maltatal? Ehhh… Schleierwasserfall dan? Oh ja, natuurlijk, dat ijsklimparadijs! Kennelijk toch twee verschillende werelden, ijsklimmen en sportklimmen. Maar goed, hij is er: een prima klim- en bouldertopo voor te warme winters en mooie zomers. Panico heeft de topo in drieën gedeeld: sportklimroutes, boulders en alpiene routes. Mooie sfeerfoto’s en, wat belangrijker is, goede routeschetsen en duidelijke beschrijvingen. [Frank Husslage]

Topboek The 9th Grade is het nieuwe standaardwerk over het ontstaan en de ontwikkeling van het rots- en sportklimmen. Auteur David Chambre maakte deel uit van de generatie sportklimmers die eind jaren zeventig en begin jaren tachtig het rotsklimmen voorgoed veranderden van activiteit naar sport. The 9th Grade staat vol foto’s, historie, anekdotes, interviews en insiderinformatie.

Chambre maakte deel uit van de Gang des Parisiens, samen met de broers Le Ménestrel, Jean-Pierre Bouvier, Laurent Jacob, Alain Ghersen, Jibé Tribout en de Zuid-Franse klimmers Patrick Berhault, Patrick Edlinger en Alex Duboc.

Begin jaren tachtig wist deze Gang het klimniveau in enkele jaren van 7b naar 8b+ op te trekken. Tegelijkertijd wisten klimmers in Italië, Duitsland, Groot-Brittannië, Australië en de VS vergelijkbare progressie te boeken.

Chambre vertelt vanuit insiderperspectief over al deze ontwikkelingen.

Afgezien van de soms wollige Franse schrijfstijl die is meegenomen in de Engelse vertaling en een paar historische foutjes is dit een topboek.

Wat mij betreft is The 9th Grade het beste boek van dit moment over de opkomst van het moderne sport- en rotsklimmen. [Harald Swen] The 9th Grade, David Chambre Uitgave: Les Editions du Mont-Blanc, leseditionsdumontblanc.com (Er is een Spaanse, Franse en Engelse editie.)

ISBN: 9-782365-450555 Prijs: € 43

Kletter- & Boulderführer Maltatal, Gerhard Schaar Uitgave: Panico Alpinverlag, panico.de ISBN: 9783956110351, Prijs: € 29,80

Wat voor bus?

Een Kobus!

Ja hoor, natuurlijk zijn ze er: buitensportfanaten die – net als Alex Honnold in het vorige nummer – met een campertje alle hotspots onveilig maken. Of moeten we zeggen coldspots?

Neem bijvoorbeeld Tom en Judith, die ons een foto stuurden van hun busje. Hij draagt de koosnaam Kobus en wordt het hele jaar door gebruikt om de bergen mee in te trekken.

Goddelijk gebergte

Abode of the Gods, Tales of Trekking in Nepal, Kev Reynolds Uitgave: Cicerone Press 2015, www.cicerone.co.uk ISBN: 9781852847715 Prijs: € 27,99

80 | HOOGTELIJN 1-2016 | ONDER REDACTIE VAN FRANK HUSSLAGE EN ICO KLOPPENBURG

In de vijftig jaar dat auteur en fotograaf Kev Reynolds in de bergen wandelde, klom en rondtrok, schreef hij meer dan veertig reisgidsen over de Alpen, Pyreneeën en Himalaya. In Abode of the Gods verzamelde hij acht populaire trekkings in Nepal, waaronder de Kangchenjunga, Annapurna, Manaslu, Everest en Dolpo. Zelf zegt hij over deze verzameling: “This is a celebration of Nepal and the high Himalaya, inspired by the simple act of placing one foot in front of the other.” Niet de top is het doel, maar de wandeling door een land van extremen. Reynolds neemt ons mee op zijn trekkings en laat zien dat haast, toppenjagen, of expedities allemaal niet nodig zijn om de ziel van de Himalaya te ervaren. Bij het lezen van elke wandeling krijg ik meer zin om hem achterna te reizen. Stap voor stap ruik ik de knisperend vroege ochtend, voel ik ook mijn longen zwoegen en ga ik mee in zijn rustige tempo en zijn bewondering voor de natuur en de bijzondere Nepalese bevolking. “I love these early days on trek when the unknown becomes familiar, when a relationship with the crew is cemented.” Herken je dit?

Dan is het boek misschien ook iets voor jouw wishlist. Bovendien gaat de winst naar de hulpverlening in Nepalese bergdorpen die zijn getroffen door de aardbeving in april 2015. [Femke Welvaart]

Malham Cove, ook wel De parel in de kroon van Britse klimgebieden genoemd, was tijdelijk niet bereikbaar: er liep een waterval doorheen!

En gezien het niveau van de routes is het echt nodig dat de wand droog is. Bekijk de video via goo.gl/SMRxLd.

Helden worden gemaakt

Anti-Everest?

De documentaire Meru over de beklimming van de route Shark’s Fin door Conrad Anker, Jimmy Chin en Renan Ozturk is op het IDFA vertoond.

De documentaire wordt ook wel omschreven als een anti-Everest-film, omdat de beklimming in alle opzichten verschilt van de beklimming van Everest en dus ook andere beelden oplevert. Bekijk de trailer via goo.gl/ JJ8piF of scan de QR-code.

Nieuwe generatie topklimmers Hoe ziet het leven eruit van een meisje van 14 dat 8b bouldert en een 8c heeft voorgeklommen? In het prachtige fotoboek The young savages portretteert Claudia Ziegler dertien jonge klimmers en laat ze hun bijzondere talent zien. De prachtige foto’s tonen ook het leven van deze wonderkinderen buiten de klimhal of de rotsen. En dat lijkt vaak heel veel op het leven van ‘normale’ pubers en jongvolwassenen. School of studie, gamen, uitgaan, hangen met vrienden: het komt allemaal voorbij. Met dit koffietafelboek schetst Ziegler een beeld van een generatie sterke klimmers, van Brooke en Shawn Raboutou tot Adam Ondra. Bijna vanzelf denk je dan terug aan het boek Rock Stars van Heinz Zak uit 1997. Toch was dat totaal anders, omdat Zak bijna 100 klimmers portretteert en alleen het klimmen laat zien. Ziegler laat zien hoe gefocust het leven van een topklimmer is en hoeveel druk daarbij komt kijken. [Ico kloppenburg]

The young savages, Claudia Ziegler Uitgave: Panico Alpinverlag 2015, panico.de ISBN 978-3-95611-033-7, (verkrijgbaar in Engels en Duits) € 39,80

Hoe passend bij de geschiedenis van Sjef van Dongen: op de cover van beide boeken die onlangs over hem verschenen, staat dezelfde foto. Het zou Van Dongen zijn op het ijs van Spitsbergen, maar wat blijkt: het is iemand anders tijdens een ongevaarlijke verhuisklus.

Eind jaren twintig van de vorige eeuw verongelukt een Italiaanse zeppelin op de terugweg van de Noordpool.

De Nederlander Sjef van Dongen woont op Spitsbergen en wordt gevraagd om met zijn hondenslee de gestrande bemanning te redden. Na een extreem zware tocht over smeltend poolijs blijkt de bemanning al gered en worden Van Dongen en zijn Italiaanse kompaan op hun beurt gered uit hun benarde situatie. In deze periode waarin het nationalisme hoogtij viert en het publiek schreeuwt om nationale helden, komt de actie van Van Dongen als geroepen. De kranten hijsen hem op een voetstuk en uitzinnige intochten en huldigingen zijn het gevolg.

In twee boeken lees je meer over deze geschiedenis.

In Terug uit de Witte Hel plaatst Adwin de Kluyver Van Dongen in zijn context, waarbij politieke ideologieën en mediastrategieën zeer uitgebreid worden belicht.

In Sjef van Dongen, Nederlandse poolheld, reconstrueert de Nederlandse campinghoudster op Spitsbergen, Michelle van Dijk, deze zelfde geschiedenis. Zij doet dit in een bewerkte vorm van een scriptieonderzoek van de minor Arctische en Antarctische studies aan de Rijksuniversiteit Groningen. [Frank Husslage]

gespot

In het water

Tijdens het Dutch Mountain Film Festival draait op 11 maart, tijdens de Poolnacht in Kerkrade, een documentaire over Sjef van Dongen. Kijk op www.dmff.eu.

Sjef van Dongen, Nederlandse poolheld, Michelle van Dijk Uitgave: Lecturacultura ISBN: 9789082135428 Prijs: € 19,99

Erosie op heterdaad betrapt Bergen zijn voortdurend onderhevig aan verwering en vaak zien of horen we dus stenen naar beneden komen. Niets bijzonders. Maar als er 2.000 m3 rots naar beneden stort, dan is dat wel iets bijzonders. Zeker als er toevallig een camera in de buurt is om het te filmen. Dat gebeurde op 19 oktober in Evolène, Zwitserland. Ga naar goo.gl/PnB5pL of scan de QR-code. Met excuses voor de krachttermen van de getuige bij dit schouwspel.

Terug uit de witte hel, Adwin de Kluyver Uitgave: Uitgeverij Balans ISBN: 9789460030741 Prijs: € 19,95

HOOGTELIJN 1-2016 |

81

v ruitblik

Hoogtelijn 2-2016 verschijnt 1 april

Colofon

THEMA

Hoogtelijn is het officiĂŤle tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar.

De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn.

Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

Eten en drinken

Redactie

Peter Daalder (hoofdredacteur) Femke Welvaart (eindredacteur) Ernst Arbouw, Mirte van Dijk, Sieto van der Heide, Frank Husslage, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Anne van Leeuwen, Florian van Olden, Ivar Schute.

Medewerkers

Bergwandelcursus voor beginners

Jody Hagenbeek, Christine Tamminga, Arnold Tang, Peter Uijt de Haag (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (cartoons).

Redactie-adres

NKBV, t.a.v. Hoogtelijn, Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, hoogtelijn.nl

Advertentie-exploitatie

Patrick Baars Postbus 225, 3440 AE Woerden 0348-484066/06-18653645 patrick.baars@nkbv.nl

Productie en vormgeving

Studio ManagementMedia, Hilversum Edith van de Giessen (art director), Anita Baljet

Vrouwen in de bergen

Druk

Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 37.500 ISSN: 1387-862X

Los abonnement

Niet-leden kunnen zich abonneren op Hoogtelijn voor â&#x201A;Ź 22,50 per jaar. Kijk op nkbvwebshop.nl.

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden Fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen Bank: IBAN NL84RABO0161417213 BIC RABONL2U

82 | HOOGTELIJN 1-2016

BERGSPORTDAG ZOMER 2016

TREE N E S I T A GR EDEN L V B K N VOOR

13 maart Jaarbeurs Utrecht, Hal High Five 09:30 – 17:00 uur bergsportdag.nkbv.nl

KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING I WWW.NKBV.NL