Hoogtelijn 4-2014 by Koninklijke NKBV

WWW.NKBV.NL | SEPTEMBER 2014 | NR 4

BE RGS PORT M AGA Z I N E VA N DE KON I N K L I J K E N E DE R L A N D S E K L I M - E N BE RGS PORT V E R E N IGI NG

D rz mheid Wankel evenwicht

GLETSJERIJS Metingen in Oostenrijk

PRETPARK ALPEN Willen we hoger, verder en sneller?

ARDE EN

In het land van tripel en trappist

^^^ inhoud ^^^

Actueel 7 Column Frans Demmers 8 Pensionado’s 10 Op de Hoogte 34 Expeditie Academie 42 Ardennen, winnaar NKBVbergsportaward 2014 49 SAC’s voor studenten 68 NKBV voor jou 79 Gespot 82 Vooruitblik/Colofon Accent 18-33 Duurzaamheid Bergwandelen 29 Mijn bergsportcarrière: Arno de Jong 62 Indiase Himalaya 74 Gemarkeerd: South West Coast Path in Engeland

^^^ hoogtelijn 4 2014 ^^^

18 DUURZAAM DILEMMA Ontwikkeling en milieu staan niet los van elkaar. Worden de Alpen een speeltuin? Kan regenkleding milieuvriendelijker? Wat dragen bergsporters bij aan natuurbehoud? Duurzame dilemma’s.

aa m z r u Du

Sportklimmen 54 En Route: Dibona 56 Toppers in Kalymnos 76 Feest bij Monte Cervino Alpinisme 36 Interview: Stephan Wijnkamp, advocaat in bergzaken 53 Mijn bergsportcarrière: Anton Zuidervliet Uitrusting 46 Markt en materiaal 50 Dons of synthetisch: voors en tegens 67 Beveraanbiedingen voor NKBV-leden Techniek & Veiligheid 16 Dempende vloeren 66 Medisch: suikerziekte 70 Dunne touwen

56 KLIMFEEST OP KALYMNOS Toppers op een Grieks eiland

74 1000 KILOMETER KUSTPAD

Wandelen in Zuidwest-Engeland

in form atie op: Kijk voor meer ww w.nkbv.nl .nl ww w.hoogtelijn m /nkbv ww w.twitter.co kbv ://facebook/de.n Facebook: http

HOOGTELIJN 4-2014

^^^ hoogtelijn 4 2014 ^^^

^^^ redactioneel ^^^

Museumweer Regenweer = Museumweer. Deze zomer bezocht ik het Alpines Museum in Innsbruck in de statige Hofburg waar eens vorsten als Maximilian I en Maria Theresia leefden. Daar vind je een verrassend museum met een vaste expositie die alle aspecten van de bergsport laat zien.

34 EXPEDITIE ACADEMIE De eerste lichting

BERGTOUW

STEPHAN WIJNKAMP

Steeds dunner en lichter

Advocaat en bergredder

In Bern is de aanpak van het Alpines Museum anders. Wisselende exposities maken daar elk jaar een bezoek de moeite waard, NKBV-leden krijgen er zelfs korting. Tot en met juli 2015 kun je er ‘Himalaya Report 1902-2015’ bekijken over de Zwitserse expedities in de Himalaya. De Everest hebben ze net gemist, wel stonden ze als eerste op de Lhotse. De ondertitel van de expositie is: Alpinisme in het mediatijdperk. Met een bijzonder goede bijdrage van Reinhold Messner die in tien minuten zijn visie op het alpinisme vroeger en nu geeft. Hij was rebels en tegendraads en is milder geworden, maar heeft een duidelijke mening over het massaklimmen in de Himalaya. “Dat zijn geen bergbeklimmers maar toeristen”, aldus Messner. Hij gunt ze hun activiteit, maar echte klimmers zoeken volgens hem de eenzaamheid zonder infrastructuur en hulpmiddelen. Hij heeft bewondering voor klimmers die de grenzen van het alpinisme verleggen, zoals Ueli Steck en David Lama. In september beslist de politiek in het kanton Bern over verdere financiering, maar feitelijk over het voortbestaan van het Zwitserse Alpines Museum. Volgens directeur Beat Hächler ziet het er goed uit. Zelfs zo goed dat ze denken aan uitbreiding met een permanent overzicht van de enorme materiaal- en fotocollectie van dit Zwitsers erfgoed. Reden genoeg om dit museum te bezoeken. Niet alleen als het regent.

Peter Daalder, hoofdredacteur peter.daalder@hoogtelijn.nl WWW.NKBV.NL | SEPTEMBER 2014 | NR 4

BE RGS PORT M AGA Z I N E VA N DE KON I N K L I J K E N E DE R L A N D S E K L I M - E N BE RGS PORT V E R E N IGI NG

FOSSIELEN IN INDIA

Zeedieren op 4000 meter in de Spitivallei D rz mheid Wankel evenwicht

GLETSJERIJS Metingen in Oostenrijk

r01-HL0414-cover.indd 1

PRETPARK ALPEN Willen we hoger, verder en sneller?

ARDE EN

In het land van tripel en trappist

22-08-14 09:58

Dragosh Mobach klimt op de Fülbärg achter de Konkordiahütte (Zwitserland). Foto: ByRyan Photography

HOOGTELIJN 4-2014 |

Speel Lotto voor de sport! Ă&#x2030;n natuurlijk voor de Jackpot.

Met Lotto maakt u elke zaterdag kans om de Jackpot te winnen. Maar wist u dat u ook automatisch de Nederlandse sport steunt? Dankzij de jaarlijkse miljoenenbijdrage van Lotto aan de sport wordt de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging en de top- en breedtesport ondersteund, wordt talent ontwikkeld en worden lokale trainingsfaciliteiten verbeterd. Dus als u van klim- en bergsport houdt, speelt u Lotto! Ga naar lotto.nl of speel mee in de winkel.

lotto.nl

column nkbv ^^^ column nkbv ^^^ column nkbv ^^^

D RZ M NKBV

BIJZONDERE ZOMER Deze zomer niet in de Alpen, voor het eerst sinds mijn jeugd. Gelukkig eind juni nog wel een weekend in de Ardennen. Fijn om weer eens in de Tukhut te zijn. Het blijft een unieke plek. Wel valt het weer tegen. Na een mountainbiketocht komen we doornat en rillend van de kou terug in de hut. Overal hangen druipende kleren. Het is een beeld dat velen zullen herkennen. Vrijwel de hele zomer had het hele Alpengebied te maken met enorm instabiel weer; het ontbrak vrijwel overal aan een langere periode met mooi weer.

e grote hoeveelheden neerslag zorgden in de Alpen voor veel problemen. Niet alleen voor toeristen, maar er waren aardverschuivingen, overstromingen en een groot aantal lawines, waarbij helaas ook een aantal dodelijke slachtoffers viel. De NKBV heeft hartje zomer zelfs nog een waarschuwing gegeven voor lawinegevaar in het Wallis en het Mont Blancgebied. Tot een paar keer viel er tot op de Alpenweiden sneeuw. De 0-gradengrens daalde op een gegeven moment zelfs tot onder de 2000 meter.

is de voldoening er niet minder door. Er is toch niets mooiers dan heerlijk buiten zijn in een prachtig berglandschap. ’s Avonds in de geborgenheid van een berghut zijn de ontberingen, de gemiste top, de onverwacht grote hoeveelheid sneeuw en de doornatte sokken gauw vergeten. En het mooie is: de bergen zijn er volgend jaar ook nog.

De uitdaging is om onder die omstandigheden er toch het beste uit te halen. Wij wonen nu eenmaal niet in de Alpen en plannen een vakantieperiode, vaak met reserveringen in hutten en begeleiding van gidsen. Het is zuur als op zo’n moment door slecht weer de geplande tochten niet kunnen doorgaan. Maar sterk wisselende omstandigheden en improviseren horen bij de bergsport. De natuur laat zich niet dwingen. Het is mooi om te zien hoe je er binnen de beperkingen toch het maximale uithaalt. Dat is de uitdaging én de charme van onze sport.

Inmiddels zijn veel mensen bezig met de voorbereiding van de eerste wintereditie van de Bergsportdag. Die wordt gehouden op zondag 16 november in Zoetermeer. Er is een groeiende belangstelling voor veel van onze winteractiviteiten, voor het winterbergsportkamp, toerskiën, sneeuwschoenwandelen, freeriden, maar ook voor cursussen over lawinekunde, winterkamperen en overlevingstochten in bar koud Scandinavië. Daarop hebben we besloten het volledige aanbod aan cursussen, workshops en reizen, gecombineerd met voordrachten en (materiaal)presentaties op één plaats samen te brengen. Het is een mooi moment om weer te dromen over de Alpen, ditmaal niet in een winterse zomer maar in een échte stevige winter.

Ook in het Zomerprogramma van de NKBV werden tochten en activiteiten aangepast, maar uiteindelijk

Frans Demmers, voorzitter NKBV

De NKBV streeft naar een duurzame relatie met leden en alle partijen in het veld. Duurzaamheid is ook een kernwaarde als het gaat om natuur, milieu en sociale waarden. We brengen dit zo goed mogelijk tot uitdrukking in een duurzame inkoop en bedrijfsvoering. Hoogtelijn en onze reis- en cursusgidsen drukken we op FSC-papier: papier uit duurzaam beheerde bossen (een keurmerk met goedkeuring van het Wereld Natuur Fonds). Voor onze correspondentie gebruiken we 100% recycled papier. De nieuwe ledenpasjes zijn gemaakt van 100% afbreekbaar pvc. We schenken duurzame koffie (van Peeze), hebben een CO2-neutrale postbezorging en dataopslag, en promoten het reizen per openbaar vervoer naar bergbestemmingen.

BETER DE BERGEN IN MET HET NKBVLIDM TSCHAP Word NKBV-lid!

NKBV-leden profiteren van voordelen en kortingen en ontvangen vijf keer per jaar Hoogtelijn. Met je lidmaatschap draag je bij aan het onderhoud van hutten en paden in de Alpen en het behoud van klimgebieden. Tip je vrienden om ook NKBV-lid te worden. Ze kunnen zich aanmelden op nkbv.nl en zien daar welke voordelen het lidmaatschap hen nog meer biedt.

Opzeggen

Het NKBV-lidmaatschap loopt per kalenderjaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat dan vóór 1 november op www.mijnnkbv.nl. Na deze datum wordt je lidmaatschap automatisch verlengd voor het volgende kalenderjaar. Je ontvangt per e-mail een bevestiging van je opzegging. Wil je meer weten over het lidmaatschap? Kijk op www.nkbv.nl.

HOOGTELIJN 4-2014 |

iaal r e t a m t r o p s g r e b n e 2e lev

PENSIONADO’S Soms kom je op de gekste plaatsen klimtouw, haken of karabiners tegen. Voor ons een reden om in een oproep op Twitter en LinkedIn te vragen naar meer toepassingen van gebruikt bergsportmateriaal. Op de Hoogtelijnredactie stroomden de reacties van NKBV-MacGyvers binnen. Zo kregen we een verrassend zicht op de oude dag van buitensportspullen.

“Wat een leuk thema, maar where to begin. We gebruiken onze oude buitensportspullen graag nogmaals: oud klimtouw als vliegengordijn, oud touw met karabiners als sleepkabel. Met oud klimtouw, karabiners en rotshaken hebben we de lijsten met afbeeldingen van onze favoriete buitensportgebieden in de Alpen opgehangen. Verder maakten we een HANGWIEG voor de geboorte van ons zoontje en hingen deze op met het klimtouw van ons laatste avontuur (half jaar sabbatical in onder meer de Alpen) en oude karabiners.” [Patrick Kuik]

“Door de kern en mantel van oud klim- of prusiktouw te scheiden, kun je een paar leuke dingen doen. Ik schuif de mantel over een elektrische kabel en werk hem aan beide kanten weg met isolatietape of krimpkous. Zo heb je een fleurige kabel, zoals die van een strijkijzer. Met een stekker en een lampfitting maak ik er een leuke LAMP van. En de kern gaat niet verloren, die gebruikt mijn moeder in de tuin voor het opbinden van planten of ik pak er cadeautjes mee in.” [Tom Phillips]

“In mijn KAPSTOK heb ik enkele oude ijsschroeven gemonteerd. En die doen het beter dan de officiële kleerhaken, waarvan er inmiddels een gebroken is. Het mechaniek van een ruitenwisser van mijn oude Volvo340 heb ik ooit tijdens een vakantie gerepareerd met een reserveonderdeel van een stijgijzer. Terug in Nederland vond zelfs de Wegenwacht het een vakkundige reparatie.” [Ron Bloksma]

“Wij hebben van ons oude materiaal door Wilma Marijnissen, een bevriend beeldend kunstenaar uit Den Haag, een KUNSTWERK laten maken. Zo krijgen de ijsboren, mephaken, nutjes, acht, kaartkompassetjes en de hms een geheel nieuwe uitstraling. Het heeft zelfs wat van een abstracte klimwand.” [Rob Lith]

“Niet zo origineel, maar dit is al vele jaren mijn KAPSTOK. Volgens mij zit er zelfs nog een schlinge en/of karabiner bij die ik mee had bij de eerste Nederlandse vrouwenexpeditie in 1988.” [Myra de Rooy]

HOOGTELIJN 4-2014 | ONDER REDACTIE VAN FEMKE WELVAART

“Naast het vastleggen van de boot en de takel naar de zolder gebruiken we oud touw in het calamiteitenplan op school, als geleidetouw voor kleutergroepen. Wanneer er rookontwikkeling is en kleuters kunnen kwijtraken, moeten ze allemaal het touw pakken en geleidt de leerkracht ze naar buiten. Bij ons thuis doet het oude touw dienst als BOOMSTAMSCHOMMEL en TOUWLADDER. Ook als leidsel bij de paarden doet het touw het goed.” [Germa Zeldenthuis]

“Oké, het is geen materiaal maar KLEDING. Wel duidelijk met een tweede leven...” [Bram Munnichs]

“Ik heb een DEURMAT van oud klimtouw.” [Karen van Starrenburg]

“Mijn pickel ligt al jarenlang (gelukkig werkloos) onder mijn bed. Mocht er ooit een inbreker/insluiper in mijn huis komen. Verder gebruiken we elke zomer PRUSIKTOUW als waslijn op de camping en laatst heb ik nog gedacht het gras te beluchten middels mijn stijgijzers. Maar dat vond ik wel een tikkeltje te ver gaan.” [Geke Timmerman]

“Ik zet ons paard vast aan een BANDSCHLINGE met karabiner. Oud touw gebruik ik bij het snoeien van bomen.” [Henri Spaans]

Nog m r schlinges, karabiners en klimtouw Al mijn materiaal is nog in gebruik, hoezo een tweede leven? – Rob van Wijk | Je kunt van een stoelframe en oud touw een mooie klimstoel maken. – Job van de Noort | Van oude ski’s of snowboards kun je boekenplanken maken maar ook tuinmeubels zoals bankjes en stoeltjes. – Valentijn Mees | Van oude schlinges en een karabiner kun je een toiletrolhouder maken. – Anita Bos | Pit Schubert zei “Das Seil kan nie Reissen”, dus ik gebruik oude bergtouwen om beroepsmatig bomen te snoeien. Niet om me te zekeren, maar om takken af te vangen en te laten zakken. – Thomas Rijniers | Schuif de mantel van een dik prusik- of enkeltouw over het slangetje van de camelbag. Dat isoleert een beetje waardoor je eerste slok water ’s zomers niet zo warm is. Of snijd oud touw in stukken, net zo lang als je deuropening, uiteinden tussen twee latjes klemmen en deze aan elkaar schroeven. Doet super goed dienst als vliegengordijn. Nog mooier als je verschillende kleuren touw gebruikt. – Sjors Verbrugge HOOGTELIJN 4-2014 |

^^^ opuwsde hoogte e Hoogte, ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^ voor Op d v.nl. e Heb je ni ar hoogtelijn@nkb w.nkbv.nl, na t p ww mail he vind je o Twitter. s w u e i n g r en Meer be Facebook p o s n o of volg

Jubileum Robert Steenmeijer Het is op 9 september precies 25 jaar geleden dat de Nederlander Robert Steenmeijer als eerste buitenlander Oostenrijks bergen skigids werd. Een mijlpaal! Als zeventienjarige werd Steenmeijer hulpgids en negen jaar later behaalde hij zijn gidsendiploma. “Inmiddels kijk ik met plezier en trots terug op een lange carrière zonder ongelukken en met meer dan dertig expedities over de hele wereld, eerstbeklimmingen, kaderopleidingen, zes boeken, en lange en zware routes in de Alpen”, aldus de jubilaris.

Bergdorp te koop Wat koop je nou nog voor tweeënhalve ton in de wereld van onroerend goed? Een halve bezemkast in de hoofdstad of een aardbevingsgevalletje op het Groningse platteland. Maar ook een compleet Italiaans bergdorp! Inwoners van het dorpje Calsazio, twee kilometer ten zuidoosten van het nationaal park Gran Paradiso, plaatsten hun dorpje begin juli op veilingsite eBay voor het opmerkelijk betaalbare bedrag van 245.000 euro. Snelle beslissers krijgen voor dat geld niet alleen het veertien huizen (vijftig kamers) tellende dorpje, maar ook landbouwgrond en een aantal weides en het bos op de omliggende hellingen. Een kleine waarschuwing is wel op z’n plaats: volgens de verkoopbrochure is het dorp toe aan “een functionele opknapbeurt”. Makelaarstaal voor “de boel staat op instorten”.

Betere GSM-ontvangst in Engelse nationaal parken Nationaal parken in Engeland krijgen op korte termijn verbeterde GSM-ontvangst. National Parks England en vier grote Britse telecombedrijven gaan de komende tijd samenwerken bij het oplossen van mobiele notspots, plaatsen waar het landschap, de bebouwing of simpelweg de afwezigheid van antennemasten de telefoonontvangst hinderen. De maatschappijen hebben toegezegd dat ze de impact van eventuele nieuwe masten zo laag mogelijk houden. Bergreddingsdiensten in het Verenigd Koninkrijk juichen het plan voor het verbeteren van de mobiele ontvangst uiteraard toe. Het overgrote deel van alarmmeldingen gaat namelijk tegenwoordig via mobiele telefoons. Een woordvoerder van Mountain Rescue England and Wales waarschuwt wel dat een mobiele telefoon géén vervanging is voor kaart en kompas, en dat mobiele telefoons batterijen hebben die leeg kunnen raken.

Nederlandse wandelaars van berg gered Twee Nederlandse bergwandelaars zijn eind juni door de Oostenrijkse reddingsdienst van de berg gehaald. De wandelaars, allebei 47 jaar oud, hadden zich bij een wandeling in de buurt van St. Lorenzen (Karinthië) vergist in de route, waarna ze in onherbergzaam terrein terecht kwamen. Het tweetal werd door een politiehelikopter in veiligheid gebracht.

10 |

Nederlandse vertaling van hoogtehandboek Hoe herken je hoogteziekte, hoe voorkom je sneeuwblindheid en wat moet je doen bij een noodgeval in het hooggebergte? Antwoord op die en andere vragen staat in de kersverse gids Reizen op grote hoogte van de Britse organisatie Medex en internationale bergsportkoepel UIAA. Het boekje is een vertaling van het eerder verschenen Travel at High Altitude en is gericht op reizigers die waar ook ter wereld onderweg te maken kunnen krijgen met specifieke hoogteproblemen. De Nederlandse vertaling, die is verzorgd door leden van de Medische Commissie van de NKBV, is te vinden in het Kenniscentrum op www.nkbv.nl, te downloaden via de site van Medex (medex.org.uk) en verkrijgbaar bij de UIAA via bit.ly/1wtVaZi.

Burgemeester is ad hoc alpinisten zat Burgemeester Jean-Marc Peillex van het Franse St. Gervais les Bains haalde in de media hard uit naar wat hij noemt “ad hoc alpinisten met grootstedelijk consumptiegedrag” op Mont Blanc. De burgemeester van het plaatsje aan de voet van Mont Blanc, de toegangsweg voor beklimmingen via de Goûterhut, deed zijn uitspraak nadat een Poolse klimmer die geen zin had om af te dalen, had geprobeerd zich door de bergredding te laten evacueren. De Franse reddingsdienst PGHM weigerde de man op te pikken omdat hij niet gewond en niet in problemen was. Volgens een PGHM-woordvoerder bood een in de Goûterhut aanwezige gids de man aan om hem naar beneden te begeleiden. De Pool zou dat hebben geweigerd omdat hij per se door een helikopter opgehaald wilde worden. Toen een reddingshelikopter uitbleef, probeerde hij een privéhelikopter te charteren, maar daar stak burgemeester Peillex een stokje voor: voor een helikoptervlucht boven het grondgebied van St. Gervais is toestemming van de plaatselijke autoriteiten nodig. De Poolse klimmer verschanste zich daarop in de hut, waar hij na 48 uur mokken besloot

alsnog te betalen voor een gids voor de afdaling. Een paar dagen eerder kwamen twee eveneens Poolse klimmers door slechte weersomstandigheden in problemen tussen de Goûterhut en de Vallothut. De PGHM weigerde uit te rukken vanwege het slechte weer. “We hebben ze geadviseerd om hun weg naar een van de hutten te vinden en daar af te wachten. Ze begrepen niet dat we ze niet konden ophalen”, aldus een woordvoerder. Volgens burgemeester Peillex trekt Mont Blanc veel slecht voorbereide klimmers die eigenlijk niet op de berg thuishoren. “Mensen eisen volledige veiligheid en service, maar de beklimming van Mont Blanc is een zaak voor serieuze alpinisten in een natuurlijke omgeving die hoge eisen stelt. Het is geen pretpark.” Het is niet de eerste keer dat Peillex van leer trekt tegen zogenaamde ad hoc alpinisten. In 2006 suggereerde hij invoering van een vergunningstelsel voor de beklimming van Mont Blanc.

HOOGTELIJN 4-2014 | ONDER REDACTIE VAN ERNST ARBOUW

^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte

Oostenrijkers waarschuwen tegen varkensstaartjes De Oostenrijkse alpenvereniging OeAV waarschuwt tegen het abseilen via zogeheten varkensstaartjes: speciale topropehaken die worden gebruikt in sportklimgebieden. Door de vorm van de haken kan het touw zich tijdens het abseilen loswerken uit de haak. De Oostenrijkse waarschuwing volgt op een ernstig ongeluk op de Martinswand, ten noordwesten van Innsbruck. De varkensstaartjes zijn ontworpen als omlooppunt in routes van één touwlengte. Volgens de OeAV zijn de haken, mits correct gebruikt, voor dat doel wel veilig.

Tibetanen hoogtebestendig door oer-DNA

Foto Katja Staartjes

Waarom zijn Tibetanen zo goed bestand tegen leven op grote hoogte? Een van de mogelijke oorzaken is een zeldzame genetische variant uit een wel heel zeldzame bron. Volgens een internationale groep wetenschappers zou een groot aantal Tibetanen beschikken over een speciale variant van het zogeheten EPAS1-gen waardoor ze beter zijn opgewassen tegen de zuurstofarme lucht op de Tibetaanse hoogvlakte, op gemiddeld 4500 meter boven zeeniveau. De speciale variant is vrijwel identiek aan het EPAS1-gen dat is teruggevonden in fossiele resten van de zogeheten homo denisova, oermensen van wie 41.000 jaar oude overblijfselen zijn teruggevonden in een grot in Siberië. Resultaten van het onderzoek werden in juli gepubliceerd door het vooraanstaande wetenschappelijk tijdschrift Nature. “Het lijkt erop dat de uitwisseling van erfelijk materiaal tussen verschillende oersoorten belangrijker is geweest voor humane evolutie dan we tot dusverre dachten”, aldus een van de onderzoekers tegen persbureau Reuters. Volgens de wetenschappers beschikt bijna negentig procent van de Tibetanen en een klein deel van de Han Chinezen over de bijzondere variant van het EPAS1-gen. Het gen reguleert de aanmaak van hemoglobine, dat zorgt voor het transport van zuurstof in het bloed.

^^^

column Fuji Een collega van me somde op waar ze op haar roadtrip door Japan was geweest. De eind eloze lijst van steden staat in schril cont rast met het korte lijstje wat wij tot nu toe kunnen overleggen. Ik geef toe, het schi et niet op bij ons. We zitten nog steeds in Kansai, het hart van Japan. Een weekje Kyoto en dan naar Tokio, dat is het plan. Dat we het rustig aan doen, is misschien maar goed ook; je kunt je tot Kyoto beperken en toch in Japan zijn geweest, die stad is een beet je wat Japan ooit was en misschien ook nog wel is: een heilig mozaïek van tuinen en tempels, onevenredig beladen met alles wat erfg oed heet. Die andere heilige plaats staat ook op onze korte lijst: Mount Fuji, het ijkpunt van onze vakantie. Een beklimming van 3776 meter hoogte die elk jaar door enkele honderdduizenden mensen wordt ondernomen in de twee zomermaanden dat dat kan en mag. Waarom is de Fuji een heilige berg? De vraag stellen, is vragen naar de bekende weg, maar tegelijkertijd blijf ik een afdoende antwoord schuldig. Ja, het is een huis van de gode n, en ja, de Fuji speelt een rol in het shin toïsme en het boeddhisme – aan verhalen geen gebrek. Dat bevredigt niet helemaal. Wat opva lt is de iconografische kracht van de Fuji, de perfecte vorm als drager voor betekeni s. Heilig is de vorm in zichzelf. Mijn coll ega zei: “Fuji heb ik alleen kunnen zien tijdens een wolkeloos moment vanuit het vliegtui g, vlak voor de landing.” Misschien is dat wel hoe het moet. Afblijven van perfectie is geen slechte regel. Ivar Schute

HOOGTELIJN 4-2014 |

^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^

Expeditienieuws Eerste vrouwenexpeditie op K2 In Hoogtelijn 3 stipten we al even aan dat Maya Sherpa, vrouw van Arnold Coster (pag. 15) dit jaar de eerste Nepalese vrouw op de top van de K2 hoopte te worden. Eind juli bereikten zelfs drie Nepalese vrouwen dit doel. Naast Maya Sherpa stonden ook Dawa Sherpa – die afgelopen jaar nog een lezing gaf op de NKBV-Bergsportdag – en Pasang Lhamu Sherpa op de top. Met de beklimming van deze een-na-hoogste top van Pakistan vestigden ze een record. Na een tocht van drie weken bereikten zij als eerste expeditieteam dat uitsluitend uit vrouwen bestond, de top.

Rene Bergsma bedwingt Makalu Rene Bergsma beklom eind mei de Makalu (8463 meter), de vier na hoogste berg van de wereld. Bergsma (links op foto) bedwong de berg met Sherpa Chungba (rechts). Na de beklimming van zeven uur, waarvan ongeveer duizend meter in de nacht, stond het duo op de top van deze achtduizender op de grens van Nepal en Tibet. Eerder beklom de vijfenvijftig jarige klimmer de Seven Summits, met in mei 2011 de Mount Everest als kers op de taart.

Denali Pro Pins voor Dennis en Marianne Na een zware beklimming van Mount Hunter in Alaska (lees het verslag op nkbv.nl), zagen Dennis Hoek en Marianne van der Steen kans om veel klimafval van de berg mee naar beneden te nemen. Ze verzamelden oude pitons, cams en touwtjes die nog van eerdere beklimmingen rondslingerden op de berg en gaven het afval aan een Park Ranger. Die vond dit op zijn beurt zo bijzonder dat de twee een onderscheiding kregen, de Denali Pro Pin. Een hele eer want per jaar worden er maar zo’n twintig uitgereikt, bijvoorbeeld wanneer een klimmer meehelpt met bergreddingen of andere bijzondere taken uitvoert in het Denali National Park.

Lezers reageren Voorbeeldfunctie

Virgental Huttentocht in het

In ons enthousiasme voor mooie foto’s en verhalen zijn we soms iets minder scherp op onze voorbeeldfunctie. Zo maakte mevrouw Michielse ons erop attent dat de bloemen op de vingers van het jongetje op pagina 21 zijn geplukt en dat dit niet getuigt van respect voor de natuur. Wij zagen een lief plaatje van een kind dat met plezier in de bergen is en hebben het ons niet gerealiseerd. Ook Jop Cornelissen wees ons op zo’n voorbeeld: “In het artikel Bikkelen op de naald van de duivel beschrijven de auteurs doodleuk dat ze tegen de regels in vuur maken, wildkamperen en alcohol nuttigen. Vooral het vuur maken (niet eens op een brander) kan naar mijn mening echt niet, die regels zijn er zelden zonder reden.”

Sem en Sybe genieten van de natuur.

VAN STEENMAN

TOT GLETSJER

“Tien, negen, acht… drie, twee, één…” Verwachtingsvolle gezichten achter de autoruit: we rijden Oostenrijk binnen. Het land van de bergen. En van de sneeuw in de zomer. Dit jaar gaan we een gletsjer van dichtbij zien. “Weet je nog, vorig jaar? Toen zagen we gemzen, een arend en alpenmarmotten: Murmeltiere! Weet je nog wat voor geluid die maken?” De kinderen willen ze allemaal weer zien dit jaar.

orig jaar gingen we voor het eerst met de twee oudsten naar de bergen. Ze waren toen vierenhalf en acht jaar oud. We namen een rugdrager mee waarin de jongste, Sybe, soms een half uur zat. Die drager laten we dit jaar thuis. Jeroen en ik gaan met onze jongens naar het Virgental, ten zuiden van de Gross Venediger. Een gebied zonder liften, met kindvriendelijke paden en mooie dagafstanden van hut naar hut.

HOOGTELIJN 4-2014

De acclimatisatietocht de volgende dag blijkt reuze pittig, en niet alleen voor de jongens. Gelukkig hebben we ‘dagpakketjes’ bij ons: de inhoud verschilt per dag en ze doen dienst als energievoer, als stimulans en als beloning naast de boterhammen. Zo krijgen de jongens rozijntjes, Sultana’s, chocola of een speelgoedautootje. Het dal is prachtig en heel rustig. Mannen harken op een schuine helling het hooi bijeen terwijl bij ons het zweet van onze gezichten loopt. Op 2800 meter lassen we een lange pauze in op een glooiend plateau met gras, stroompjes en grote rotsblokken. Sem bouwt zijn reuzensteenman terwijl Sybe in de armen van zijn moeder slaapt. Een glas Schiwasser doet ons goed na zo’n lange dag.

De oversteek naar de Eisseehütte is mooi maar lang. Met eindeloze raad- en rijmspelletjes loodsen we Sybe ontspannen mee. Zijn favoriet zijn de raadseltjes. “Leeft het? Heeft het vier poten? Is het kleiner dan..?” Alles is mogelijk en zo komen wolken, dino’s, rotsen of vlinders voorbij.

Wennen aan de hoogte

Opperbeste stemming Na een nacht slapen op 1900 meter starten we onze huttentocht. Het is even wennen aan de smalle, schuin tegen de helling gelegen paden vol stenen. De kinderen zien op een rots hun eerste alpenmarmot en wijzen naar de vogels in de lucht. We horen krekels zingen en vlinders vliegen met ons mee. De stemming zit er al snel in. “Wanneer hebben we pauze?” Het

Nog meer steenmannen De derde nacht slapen we op 2750 meter in de Bonn Matreier Hütte. Vlak bij de hut staat een mooi rotskapelletje en zien we een brede graat naar een top. We klauteren een stukje eerstegraads blokkenterrein omhoog, improviseren gordeltjes met bandschlinges en binden dan de jongens aan kort touw. Toch wordt het voor de jongste te veel, dus besluiten we terug te gaan. Plezier en veiligheid staan tenslotte voorop. Met het prachtige weer kunnen we nog lang buiten genieten, vlak bij de hut naast een oude steenlawine. Hier wordt weer driftig gebouwd en het moet gezegd: de steenmannen worden met de dag steviger. Sem krijgt zowaar inzicht in goede bouw: grote platte stenen onderop en de kleine vullen alle gaatjes om het bouwwerk te verstevigen.

20 20 || HOOGTELIJN HOOGTELIJN 3-2014 3-2014 || TEKST TEKSTANNELIES ANNELIESDE DEPAGTER PAGTER || FOTO’S FOTO’SJEROEN JEROENVAN VANDIJK DIJK

20_HL0314_r32_accent_virgental.indd 20

12 |

is een vraag die we deze week vaak horen. Onze pauzes zijn, als het weer het toelaat, lang en vaak bij het water of op plekken waar losse stenen liggen. Dit jaar bouwt Sem elke dag twee tot zes steenmannen. We dragen deze week mooi bij aan de zichtbaarheid van de routes in de mist. Als we de eerste dag Apfelstrudel mit Sahne eten, ’s avonds gevolgd door Kaiserschmarrn, is het Oostenrijkgevoel compleet.

Afleiding helpt

HOOGTELIJN HOOGTELIJN 3-2014 3-2014 || 21 21

26-05-14 10:26

20_HL0314_r32_accent_virgental.indd 21

26-05-14 10:27

^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte

^^^

sportklimnieuws Nieuwe boulderlocaties Boulderen in Amsterdam Osdorp kan al sinds begin dit jaar op het terrein van de regio Amsterdam. Om het honk en om de materiaalcontainer is een constructie gebouwd met een aantal routes waarop je goed kunt boulderen. Het honk wordt op zaterdag 6 september officieel geopend in aanwezigheid van de Amsterdamse wethouder Sport en de NKBV. Het honk is gezamenlijk gefinancierd door de Gemeente Amsterdam, de NKBV en de NKBV-regio Amsterdam. Kijk voor meer informatie op amsterdam.nkbv.nl.

Livestream Lotto NK Lead Na het succes van de livestreamverbinding bij het Lotto NK Boulder, wordt ook het Lotto NK Lead op zaterdag 22 november uitgezonden via livestream. De klimtop van Nederland strijdt in de Amsterdamse Klimmuur Centraal om de titel Nederlandse kampioen Leadklimmen. Prolongeert zesvoudig kampioen Nikki van Bergen haar titel? En wie volgt de onverslaanbare Jorg Verhoeven op, die dit jaar verantwoordelijk is voor de routes op het NK? Het NK Lead belooft een spectaculaire wedstrijd te worden. Volg alle vorderingen binnenkort via www.nklead.nl. Ook in Amersfoort wordt hard gewerkt aan een nieuwe boulderlocatie. Joost Hofman, tot voor kort communicatiemedewerker van de NKBV, (ver)bouwt samen met routebouwer Sven Verhoeven hun Kei Boulderhal. Ze hopen de hal in november te kunnen openen. Volg de ontwikkelingen via www.facebook.com/keiboulderhal.

Topsportpartners Naast MONK en Neoliet ondersteunt nu ook Mountain Network Amsterdam het Nederlands Team door haar klimwanden beschikbaar te stellen voor trainingen. Mountain Network won onlangs nog een OutDoor Award 2014 tijdens de Outdoor Show in Friedrichshafen voor haar innovatieve driehoekklimwanden. Ook boulderhallen Sterk en Delfts Bleau stellen hun boulders beschikbaar voor trainingen van Oranje. Daarnaast ondersteunt Lotto het Nederlands Team. In 2013 schonk ze de NKBV bijna 367 duizend euro, een zeer belangrijke bijdrage waarmee de vereniging de klim- en bergsport dichterbij haar leden kan brengen.

Schoolklimcompetitie weer van start Midden september gaat de grootste klimcompetitie van Nederland weer van start. Duizenden groep 8-ers binden met elkaar de strijd aan om de titel ‘Beste schoolklimmers 2014’ en de hoofdprijs: een negen meter hoge mobiele klimwand voor één dag op het schoolplein. Tijdens een kennismakingsles worden er per school acht leerlingen geselecteerd die doorgaan voor de stads-, regio-, en misschien wel landelijke finale op 14 december. Houd www.schoolklimmen.nl in de gaten voor het laatste nieuws.

Partners van het Nederlands Team Sportklimmen

Partners nationale wedstrijden

Mountain Network logo op grijs-blauwe achtergrond

grijs-blauw CMYK: RGB: web:

35 / 15 / 0 / 35 135 / 148 / 169 #8794a9

HOOGTELIJN 4-2014 |

^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^

Vr g & Antw rd Eric Arnold opnieuw naar Everest

En dat is vier… Eén, twee, drie, vier keer is scheepsrecht – tenminste, dat mag je hopen. Rotterdammer Eric Arnold (34) vertrekt in het voorjaar van 2015 opnieuw richting Mount Everest. Het is de vierde keer dat hij zich voorbereidt op een expeditie naar de hoogste top ter wereld. “Het is vooral vastberadenheid, met een klein randje obsessiviteit.” Komend voorjaar vertrek je voor de vierde keer richting Mount Everest. Vertel… Mount Everest is een jeugddroom en ondanks alle tegenslagen van de afgelopen jaren is het een jeugddroom die nog steeds volop leeft. Even recapituleren, wat gebeurde er bij de vorige drie pogingen? In 2012 ben ik 250 meter onder de top omgekeerd. Het waaide zo hard dat ik letterlijk van m’n voeten werd geblazen. Ik had bovendien bevriezing aan m’n vingers en ik had op een bepaald moment m’n skibril afgedaan, waardoor ik een beschadiging had aan één oog, waarmee ik dus niks meer zag. Een jaar later zou ik opnieuw op expeditie gaan, maar ben ik vijf weken voor vertrek aangereden op de ijsbaan in Utrecht, waarbij m’n achillespees is doorgesneden. Dit voorjaar kwam ik niet verder dan het basiskamp. Na het grote lawineongeluk, waarbij zestien sherpa’s omkwamen, zijn alle expedities aan de Nepalese kant van de berg afgeblazen. Waar haalt een mens na drie mislukte expedities de kracht vandaan om een vierde keer te gaan? Als ik tachtig ben, en ergens in een leunstoel zit, wil ik terug kunnen kijken met het idee: dat heb ik gedaan, dat is gelukt. Ik zou het juist moeilijk vinden om nu mijn droom helemaal los te laten. Ik heb er de afgelopen jaren heel veel tijd en moeite in gestopt, nu wil ik het ook afmaken. Het is een boek dat af moet; dat laatste hoofdstuk moet geschreven worden. Dezelfde vraag, maar nu iets anders geformuleerd: waarom gaat het dit keer wel lukken? Ik weet niet of het deze keer wel lukt. Mensen denken misschien dat je op Mount Everest een ticket naar boven koopt, maar zo is het niet. Je bent altijd overgeleverd aan de elementen, als je daar niet tegen kunt, moet je gaan zaalvoetballen.

Waar plaats je jezelf op de denkbeeldige schaal tussen vastberaden en geobsedeerd? Wat een gewetensvraag. Moeilijk hoor… Na de afgebroken expeditie van dit voorjaar kon ik me direct opgeven voor een nieuwe poging. Dat heb ik bewust niet gedaan. Ik dacht: eerst maar even een paar maanden wachten, even kijken of ik het echt wil. Het is beslist niet zo dat ik verblind ben door mijn droom om op die berg te staan. Het is vooral vastberadenheid, met een klein randje obsessiviteit, denk ik. Ik kan me voorstellen dat er mensen zijn die denken: zou je niet eens wat anders proberen? Dat soort mensen heb ik in m’n omgeving volop. Ik ben ook al hard aan het nadenken over andere doelen. Misschien ga ik in 2016 naar Kanchenjunga, maar ik wil eerst dit afronden. Eerst Everest, de rest komt daarna.

HOOGTELIJN 4-2014 |

dhoven n i E n i n e l l a v r e g i Veil

DE IDEALE VLOER De indoor klimsport groeit wereldwijd. Steeds meer mensen zien het als een fitnessonderdeel dat losstaat van het buiten klimmen. Wel is het nog steeds een sport waarin een grote mate van eigen verantwoordelijkheid en zelfstandigheid nodig is. Een fout kan lelijk aflopen. Alle maatregelen ten spijt kan iemand een keer naar beneden vallen, dus is de vraag hoe we de impact van een val kunnen minimaliseren. Met valdempende vloeren bijvoorbeeld.

e vraag naar specifieke oplossingen voor inrichting, veiligheid en comfort groeit. Daarom adviseert de Duitse Alpenvereniging (DAV) in eigen land al enige tijd om bij de bouw van klimhallen valdempende vloeren aan te leggen. Buitenlandse aanbieders maken twee typen vloeren. Het ene type is ongeveer vijftig centimeter dik en gemaakt van kartonnen dozen. Deze vloer is lastig in te passen in bestaande hallen en de belasting met

rolsteigers is problematisch, maar hij kan wel een val van vijftien meter(!) hoogte opvangen. Daarnaast zijn er schuimrubberen vloeren op de markt met een dikte van ongeveer tien centimeter, die de schade van lage tot middelhoge vallen flink kunnen beperken.

Fontys en Neoliet

Sinds kort worden ook in Nederland valdempende vloeren gemaakt. Bij het ontwerp van de in 2012 geopende klimhal van Fontys op de Genneper Parken in Eindhoven, nam de sporthogeschool op advies van de NKBV een dempende vloer in het plan op. Neolietdirecteur Erik Jacobs was al bezig met dempende vloeren toen Neoliet het beheer van deze hal overnam. Samen met een student van de TU Eindhoven ging hij op zoek naar de ideale vloer om letselschade bij een val te minimaliseren. De vloer mocht niet te dik worden zodat hij in bestaande hallen kon worden ingepast en de kosten moesten beperkt blijven. Om de vloer te testen, bootsten ze diverse situaties na en gebruikten ze verschillende materialen. Na diverse tests met verschillende vloerconfiguraties en materialen was het resultaat een tien centimeter dikke, brandveilige en waterbestendige vloer die bestaat uit verschillende lagen materiaal. Vergeleken met een niet-dempende vloer halveert deze vloer de impact bij een val van twaalf meter hoogte. In december 2013 had de hal van Neoliet in Eindhoven Noord de primeur met de vloer. De ervaringen van bezoekers zijn positief en bijkomend voordeel zijn schonere grepen en minder stof in de hal. De vloer deint wel iets als je er overheen loopt. Dat komt mede door de bijzondere toplaag van, jawel, kunstgras.

Uniek in Nederland

Valdempende vloeren

• Meer informatie over de valdempende vloer van Neoliet vind je op www.neoliet.nl. • In Fontys/Neoliet ligt een vloer van Berleburger/BSW. Het is een hele URL, maar op www.berleburger.com/de/sportboeden/kletterhallenboeden/kletterhallenbodenbouldermatten.php vind je meer informatie over deze vloer. • Een Amerikaans systeem dat vergelijkbaar is met Berleburger/Neoliet, is Eldowalls: www.eldowalls.com/equipment/climbing-wall-flooring. • Enkele Belgische klimhallen zijn voorzien van de dozenvloer van Sol o’Safe (www.solosafe.info). Het ‘One more Life’ systeem van Walltopia is hiermee vergelijkbaar. - Meer informatie hierover vind je via de lange link www.aap-climbing.nl/fileadmin/editor_files/documents/One_More_Life.pdf.

16 |

De beide hallen in Eindhoven zijn op dit moment de enige in Nederland waar een speciaal voor de klimsport ontwikkelde dempende vloer ligt. Veel klimhallen hebben een vloer die niet dempt, zoals een betonvloer. Kleine vallen of uitglijders van langs de wand traverserende boulderaars kunnen snel ernstig letsel veroorzaken, zoals verbrijzelde hielen. Helaas is het ‘retrofitten’ van een bestaande hal met een tien centimeter dikke vloer een hele operatie. Niet alleen vanwege de kosten, maar ook vanwege de hoogte van de nieuwe vloer. Die heeft consequenties voor bestaande deuren en de vereiste minimale hoogte van balustrades. Een dempende gymzaalvloer of een vloer van dunne matjes biedt weliswaar niet de veiligheid van een volwaardige dempende vloer, maar is beter dan niks.

HOOGTELIJN 4-2014 | TEKST FLORIAN VAN OLDEN EN HARALD SWEN | FOTO NEOLIET

HOOGTELIJN 4-2014 |

WANKEL

EVENWICHT

“De uiterste consequentie van duurzaam sporten is ermee ophouden, zeker in onze stiel: de bergsport”, zegt redacteur Ivar Schute over ons thema, duurzaamheid. “Op de flanken van die kwetsbare bergen, met hun bijzondere en onvervangbare ecosysteem, gaan we sporten. Voor ons plezier.” Een overpeinzing.

18 |

HOOGTELIJN 4-2014 | TEKST IVAR SCHUTE | FOTO FEMKE WELVAART

Duurzaa

an Dale beschrijft het bijvoeglijk naamwoord duurzaam als: “Lang durend, weinig aan slijtage of bederf onderhevig, het milieu weinig belastend.” Wikipedia zegt: “Duurzaamheid gaat over de schaarste van de hulpbronnen waarmee welvaart wordt voortgebracht, zowel nu als in de toekomst. De oppervlakte van de aarde is eindig; grondstoffen kunnen opraken; en de opnamecapaciteit van de atmosfeer en onze natuurlijke omgeving kent haar grenzen.” Mijn vriendin heeft ook een opvatting over duurzaamheid. “De Mount Everest beklimmen en dan daar je zooi achterlaten? Niet eens genieten, maar domweg de natuur overwinnen, dat is het”, zegt ze. “De uitdrukking ‘de berg bedwingen’, zegt het al”, gaat ze verder. “Een masculiene uitdrukking trouwens; feminiene culturen ‘zorgen voor’, die zouden dat niet zeggen. Duurzaamheid – het is zo’n uitgekauwd begrip; zijn we daar niet allemaal een beetje moe van? Het komt door de machteloosheid die we daarbij ervaren, van mij mag er meer dwang zijn. Ons dagelijkse waterverbruik op rantsoen, bijvoorbeeld.” Juist...Lang douchen is er bij ons vanaf vandaag niet meer bij. En de NKBV “(…) streeft naar een duurzame relatie met leden en alle partijen in het veld. Duurzaamheid is ook een kernwaarde als het gaat om natuur, milieu en sociale waarden. Wij brengen dit tot uitdrukking in een duurzame inkoop en bedrijfsvoering.” Dat dit een wankel

evenwicht is, wordt duidelijk als je leest dat de vereniging expedities naar de Himalaya sponsort. Gro Harlem Brundtland werd op 20 april 1939 vlakbij Oslo geboren en ontsnapte in 2011 op het nippertje aan de dood op Utøya – de naam zegt genoeg. Opgeleid als arts was ze de eerste vrouwelijke ministerpresident van Noorwegen. Ook leidde ze de VN-commissie die in 1987 een rapport publiceerde dat het fundament legde onder een nieuwe weg: denken over duurzaamheid op een mondiaal niveau. Brundtland zei dat ontwikkeling en milieu niet los van elkaar kunnen worden gezien. “De eerste vindt plaats in de tweede, zij zijn onafscheidelijk. Een duurzame ontwikkeling bereiken, is alleen haalbaar met de hulp van iedereen; van regeringen, van ondernemingen en van het individu.” “But first and foremost our message is directed towards people, whose well being is the ultimate goal of all environment and development policies”, aldus het Brundtlandrapport. U doet er dus toe. En wat u doet aan het milieu, heeft effect. Toch, de dag dat we naar de bergen gaan en het milieu niet meer belasten, moet nog aanbreken. Ziedaar ons duurzaam dilemma. Fokke en Sukke zeggen dat ze de energie die het kost erheen te vliegen, compenseren met helemaal niets doen. Ook dat is een optie. Word je wel dik van.

HOOGTELIJN 4-2014 |

Gewenst of gevaar?

PRETPARK ALPEN

“De bergen lijken langzaam te veranderen in een pretpark”, waarschuwt alpinist Gerard van Sprang, die zich zorgen maakt over de impact op het milieu en onze beleving van de alpiene omgeving. We willen steeds hoger, verder, sneller en zijn voortdurend op zoek naar een nieuwe adrenalinekick. Vluchtig vermaak als compensatie voor authentieke prikkels die mensen in het dagelijks leven missen”, aldus Olivier Bello, secretaris en penningmeester van Mountain Wilderness Nederland. Komen het milieu en de diepere beleving inderdaad in het gedrang of kunnen thrill-seeking, bezinning en behoud van natuur prima naast elkaar bestaan? Een dilemma.

Alpinist Gerard van Sprang (links) en Olivier Bello, secretaris en penningmeester van Mountain Wilderness Nederland.

20 |

HOOGTELIJN 4-2014 | TEKST FEMKE WELVAART

HOOGTELIJN 4-2014 |

Foto Bungy Adventure â&#x20AC;&#x201C; www.bungy.at

oet de mens vermaakt worden? Zijn we niet meer in staat om te genieten van een simpele wandeling of beklimming zonder daarvoor bomen te hoeven kappen voor bungeejumpplatformen of downhill mountainbikepaden? “Mensen zoeken niet zozeer naar meer spanning,” legt Olivier Bello uit, “maar ze leven met een voortdurend gevoel van tijdgebrek. We krijgen zo veel prikkels per minuut, dat dit psychisch doorwerkt in de manier waarop we ons gelukkig voelen. Mensen zoeken niet iets spannends, maar willen spanning; veel prikkels die elkaar in rap tempo opvolgen. In plaats van even in stilte niets te doen en de evenementen te laten doordringen, zoeken ze hun ‘rust’ in de drukte, in ludieke en snelle spanning. Om zich maar niet te hoeven vervelen, terwijl ik

van mening ben dat je voor een spannend avontuur juist de tijd moet nemen. Ik pleit voor inspanning, voor je langdurig ergens voor inzetten, iets intens beleven en dat vervolgens laten bezinken.”

Vercommercialiseerd

Gerard van Sprang ziet in de afgelopen vijftien jaar steeds meer activiteiten in de bergen. “Ik noem het een verregaande vercommercialisering van de alpiene omgeving. Deze outdooractiviteiten en -attracties vormen een breed scala aan mogelijkheden, van rafting, canyoning, hydrospeed, rodelbanen, acroparken en downhill mountainbiken tot onnodige hangbruggen en gekunstelde uitzichtpunten in wanden en op toppen. Voor het avontuur dat mensen vroeger naar de bergen trok, het bergwandelen en

klimmen, wordt al niet eens meer expliciet geadverteerd.” Gerard noemt twee aspecten die volgens hem aan de basis van deze ontwikkeling staan. “Enerzijds de mens in de huidige maatschappij: thrill-seeking is de norm en attracties moeten met het jaar spannender en gewaagder worden. Anderzijds is er de klimaatverandering met kortere winters waardoor de toeristische industrie noodzakelijkerwijs uitwijkt naar zomertoerisme.”

Kortstondige kicks

Beide heren pleiten overigens niet voor het compleet tegengaan van ontwikkelingen in de bergen en de daarbij horende infrastructuur. Gerard: “Dan zouden we een onomkeerbare tendens ontkennen. Nee, ik denk dat het de kunst is om nieuwe plannen te monitoren en te sturen, en dat

“Als je de tijd neemt, bouw je spanning door inspanning op”

22 |

HOOGTELIJN 4-2014

Foto Switzerland Tourism

we verenigingen en instanties moeten ondersteunen die conform die beleidslijn intens betrokken zijn bij de bergwereld en het alpiene milieu. Bij het wandelen en klimmen in de bergen gaat het bij mij om het beleven van de natuur, het samen op pad zijn met al zijn intermenselijke dimensies, de ontspanning van de fysieke inspanning en de uitdaging om de wand, route of passage binnen acceptabele veiligheidsmarges te beklimmen. Dat daarbij een hut of horecagelegenheid en bijvoorbeeld een kabelbaan een zeer welkome infrastructurele hulp is, is duidelijk. Kenmerkend is denk ik, dat ik vroeger niet op dag één al het uiterste wilde ervaren. Ik bouwde mijn ervaring en beleving op, gedurende een langere periode. En die opbouw, met bijvoorbeeld cursussen en langzaam zelfstandig tochten maken, was onderdeel van het avontuur. Tegenwoordig

is dat geduld er denk ik veel minder. Het kan niet spannend genoeg zijn; gedegen opleiden is voor angsthazen en tijd is commercieel gezien oninteressant. Maar hoe ver willen we het laten komen? Willen we oversteken via een aangelegde brug of vinden we het helemaal niet erg om een stuk af te dalen en daarna weer te stijgen?”

Evenwicht

Ook Olivier is niet per definitie tegen nieuwe activiteiten en man-made-landschappen, maar ook hij pleit voor meer tijd. “Ik ben geen activist die alleen de wildernis in stand wil houden, maar zoek het evenwicht tussen de zogenoemde landschapsdriepoot wildernis, cultureel landschap en de kunstmatige natuur. Deze soorten landschap zijn namelijk alle drie belangrijk voor de menselijke ontwikkeling: de eenzaamheid die je in de wildernis aantreft, helpt de introspectieve ontwikkeling, de zelfbeschouwing, maar dan mis je wel het sociale aspect. Daar heb je het culturele landschap voor nodig, waar normen en waarden worden uitgewisseld en gemeenschappelijke projecten tot uiting komen. En vervolgens kun je bergactiviteiten beoefenen in de beveiligde omgeving, het ingerichte avontuur, van het man-madelandschap.” Mountain Wilderness is ervan overtuigd dat de ongerepte natuur de beste template is voor de menselijke ontwikkeling. “De natuur houdt ons een spiegel voor en prikkelt onze fantasie en ons aanpassings- en reactievermogen. Zeker voor een kind dat de wereld ontdekt en zijn eigen persoonlijkheid in die wereld probeert te plaatsen, is de natuur van onschatbare waarde. Wat de mens bedenkt en bouwt, is nooit zo complex en rijk aan diversiteit als wat de natuur al in zich draagt. Wat overigens niet wegneemt dat ook kortstondige kicks belangrijk zijn. Want mensen, en zeker pubers, moeten nu eenmaal hun energie kwijt. Dan helpt zo’n kortstondig avontuur.”

Foto Switzerland Tourism

Nagloeien

Wel waarschuwt Olivier voor de vluchtigheid van de adrenalinekick. “Om de authentieke prikkels die mensen missen in het dagelijks leven te compenseren, gaan ze voor ‘nep’-prikkels. Maar die duren minder lang voort dan een langzaam opgebouwde beleving. Het is als een lucifer: die brandt ook heel even, heel fel, maar dan? Het vuur dooft snel en het houtje is op. Zo zoekt de thrill-seeker na de korte, hevige kick snel weer iets nieuws om weer die rush te voelen. Terwijl de diepe beleving die je opbouwt tijdens je activiteit veel

langer aanhoudt dan de kick. Als je de tijd neemt om naar een bepaald doel te lopen of klimmen, bouw je spanning door inspanning op. Boven op de top wordt het harde werken beloond; je geniet van het uitzicht en bent misschien zelfs trots op jezelf. Daarna moet je nog helemaal naar beneden. In die periode heb je de tijd om alles wat je in de afgelopen uren voelde en beleefde, te verwerken. Zo strekt je spanningscurve zich uit en suddert het voldane gevoel nog lange tijd door. Geen lucifer dus, maar een gloeiend haardblok.”

Monnikenwerk

Op dit moment is de landschapsdriepoot volgens Olivier uit balans omdat er te weinig wildernis is. “En dan heb ik het niet over te weinig gebieden met een hoge biodiversiteit, maar over een tekort aan moeilijk toegankelijke gebieden. Als je in de bergen een been breekt, hangt er binnen een kwartier een helikopter boven je hoofd om je naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis te brengen.” Hoe denkt Mountain Wilderness dit evenwicht te herstellen? Olivier: “Het begint bij bewustwording, bij de houding van de gebruikers. En dat keer je niet zo een-twee-drie om. Het duurt nog generaties om de behoeften van de mensen en de natuur in evenwicht te krijgen.”

Groen NKBV

Ben je geïnteresseerd in groene vraagstukken? De NKBV Duurzaamheidscommissie zoekt vrijwilligers die willen meedenken op het gebied van beleid en duurzaamheid. Kijk voor meer informatie op www.nkbv.nl/de-nkbv/ organisatie/vacatures en meld je aan!

HOOGTELIJN 4-2014 |

Duurzaamheid van g waterdichte kledin

Hoe duurzaam is buitensportkleding eigenlijk? Waterdichte, ademende regenkleding lijkt regelmatig schadelijke stoffen te bevatten. Aan de andere kant zeggen producenten juist dat ze gevaarlijke materialen in de ban doen. Ernst Arbouw – hard toe aan een nieuwe regenjas – ging op zoek naar een antwoord.

EEN JAS ZONDER SCHULDGEVOEL I

k heb een fijne, knaloranje jas. Sinds het najaar van 2005 heb ik die fijne jas vrijwel elke dag gedragen; zomer en winter, weer en wind, hoog in de bergen en op de fiets in de Groninger Ommelanden. Na negen jaar is m’n jas opgebruikt en moet ik op zoek naar een vervanger. Probleem: waterdichte, ademende regenkleding lijkt nogal eens schadelijke stoffen te bevatten. De Duitse tak van milieuorganisatie Greenpeace deed in 2012 en 2013 onderzoek naar giftige stoffen in buitensportkleding en constateerde dat bij een aantal producten de hoeveelheid schadelijke chemicaliën boven, soms ver boven, de norm lag.

Hoeveelheid PFC’s

Onderzoekers keken in opdracht van Greenpeace naar de hoeveelheid zogeheten PFC’s (perfluorinated- en polyfluorinated compounds) in een kleine steekproef (n=14) van waterdichte jassen en handschoenen. In alle onderzochte kleding werden PFC’s gevonden; in vijf gevallen ging het daarbij om zogeheten perfluorooctanoic acid (PFOA) en zes kledingstukken bevatten hoge concentraties fluorotelomer alcohol (FTOH), stoffen die worden gebruikt bij de productie van ademende, waterdichte membranen en bij het impregneren van textiel. Het is lastig te achterhalen hoe gevaarlijk al die verschillenden stoffen precies zijn, maar er zijn aanwijzingen dat in elk geval

24 |

HOOGTELIJN 4-2014 | TEKST ERNST ARBOUW

een aantal soorten PFC’s de hormoonhuishouding van mensen en dieren verstoort en mogelijk kankerverwekkend is. Een bijkomend probleem is dat PFC’s zeer stabiele verbindingen zijn die niet zomaar in de natuur worden afgebroken. Als ze eenmaal in het milieu terechtkomen, blijven ze daar voor altijd aanwezig. PFC’s zijn onder meer teruggevonden in het bloed van ijsberen op de Noordpool en in pinguïnpoep op Vuurland.

Wake-up call

Het onderzoek van Greenpeace is geen productvergelijking waarmee je als consument naar de winkel kunt, daarvoor is de steekproef te klein en zijn binnen die kleine steekproef te uiteenlopende producten getest. Volgens de milieuorganisatie is het rapport eerder bedoeld als een wake-up call voor zowel consumenten als producenten. De afgelopen jaren zijn verschillende fabrikanten inderdaad wakker geworden. Een rondje langs de websites van een aantal grote merken (The North Face, Mammut, Fjällraven, Arc’teryx, Haglöfs, Patagonia, Vaude, Gore-Tex) laat zien dat de meeste bedrijven werken aan het terugdringen van de hoeveelheid gebruikte PFC’s of dat ze de komende jaren overstappen op impregneermiddelen met andere, minder schadelijke varianten PFC. Verschillende bedrijven hebben aangegeven dat hun kleding vanaf 2015 in elk geval helemaal vrij is van PFOA.

Buiten het zicht van de consument

Een vraag nog: is mijn jas een chemische sluipmoordenaar? Het antwoord is “Nee”, met voorzichtigheidshalve een héél klein beetje “Ja” erbij. Als gebruiker loop je geen gevaar door de chemicaliën die zijn gebruikt in je jas. Het gevaar voor milieu- en gezondheidsschade ligt aan de productiezijde, ver buiten het zicht van de consument. Volgens experts is de hoeveelheid schadelijke stoffen die daar vrijkomt in de lucht en wegspoelt in het oppervlaktewater vele malen groter dan de microgrammen die achterblijven in je regenjas. Daar komt bij dat het overgrote deel van de PFC’s niet wordt gebruikt bij de productie van buitensportmateriaal maar bij onder meer het impregneren van hout, het maken van tapijt en de productie van teflon – chemisch gezien hetzelfde materiaal als Gore-Tex.

Wat kun je doen?

• Let op het gebruikte materiaal; bestudeer de labels, bezoek de website van de fabrikant, vraag het de verkoper. Veel buitensportfabrikanten proberen het gebruik van schadelijke PFC’s terug te dringen of zelfs helemaal te stoppen. Wat staat er in de productinformatie? Wat schrijft de fabrikant op z’n website? Waarschijnlijk heeft de verkoper niet één, twee, drie paraat welke chemische stoffen wel of niet zijn gebruikt, maar als genoeg mensen het vragen, dringt het

vanzelf tot de buitensportwinkel door, en via hen tot de fabrikanten, dat het een belangrijk onderwerp is. • Staar je niet blind op chemische stoffen. De kwaliteit van je jas – de afwerking van de naden, de ritsen, klittenbandjes en elastiekjes, en de slijtvastheid – is net zo belangrijk, of misschien nog wel belangrijker voor het milieu.

PFC is een verzamelnaam voor zogeheten perfluorinated en polyfluorinated compounds, een groep chemische stoffen met als voornaamste bestanddelen fluor en koolstof. PFC’s worden in de buitensportindustrie op twee manieren gebruikt: als bestanddeel van zogeheten DWR’s (Durable Water Repellents of simpelweg impregneermiddelen) en bij de productie van Gore-Tex (eigenlijk polytetrafluorethyleen of PTFE, hetzelfde materiaal als teflon). Bij onderzoek van Greenpeace in 2012 en 2013 zijn kleine hoeveelheden PFC’s teruggevonden in consumentenproducten. Daarbij ging het onder meer om PFOA (perfluorooctanoic acid) en FTOH (fluorotelomer alcohol). Hoewel het daarbij in de meeste gevallen ging om enkele microgrammen (dat wil zeggen: een miljoenste deel van een gram) per vierkante meter textiel, werd bij een aantal geteste kledingstukken de wettelijke norm overschreden. Er zijn veel verschillende soorten PFC en de mogelijke schadelijkheid verschilt per soort. Er zijn volgens het rapport duidelijke aanwijzingen dat PFOA en FTOH de hormoonhuishouding verstoren en kankerverwekkend zijn.

Een jas die twee keer zo lang meegaat, is half zo schadelijk. • Koop een kringloopjas. Verschillende merken voeren modellen die zijn gemaakt van hergebruikt materiaal of bieden (omgekeerd) de mogelijkheid om gebruikte buitensportkleding in te leveren voor hergebruik. • Was groen. Na een drieweekse tocht door

de wildernis mag de wasmachine natuurlijk wel even ronken, maar synthetische buitensportspulletjes kunnen toch echt meestal op lage temperatuur (30 graden) in een (extreem) kort programma. Draai geen halfvolle machine. Overigens niet alleen goed voor het milieu en de levensduur van je spulletjes, het is ook nog eens fijn voor je bankrekening.

Een jas die tw k r zo lang m g t, is half zo schadelijk

HOOGTELIJN 4-2014 |

Foto Aart Markies

Foto Frank Husslage

PFC, DWR, PFOA, FTOH, PTFE …

Toiletetiquette

WHEN NATURE CALLS Iedere bergsporter voelt weleens het drukkende gevoel in de darmen, net nadat hij is vertrokken voor die prachtige overschrijding of mooie wandeling. Soms ben je op tijd en kun je nog terug naar het wc-tje bij de hut terwijl je tochtgenoten ongeduldig op je wachten. Maar wat doe je als er geen wc in de buurt is, als zich om je heen niets anders dan een ijzige vlakte uitstrekt?

ls je langs het pad roze papiertjes ziet liggen denk je wellicht: ze poepen hier kennelijk allemaal langs het pad. Je loopt wat verder het bos in en gaat hurken. Nog even een platte steen erop leggen, en niemand heeft er last van. Helaas is de steen al bezet. Eronder ligt een grote drol van iemand anders. Je zucht even en schuift wat bladeren over de hoop. De ervaring leert dat de mens een kuddedier is: hoe meer wc-papier er ligt, hoe lager de drempel voor anderen om er eigen uitwerpselen en wc-papier, dan wel ander afval bij te leggen. Bovendien zijn er ziektes die door met poep besmet water van mens op mens kunnen worden overgedragen. In de eerste plaats rust hier een taak voor de officiële instanties. Zo zijn nationale bergsportverenigingen vaak verantwoordelijk voor de ontsluiting van een gebied door het maken van hutten en bivaks. Dan buigen ze zich ook over sanitaire voorzieningen.

Geurend Italië

Een verschil in aanpak van poepoverlast wordt duidelijk tijdens een tocht op het grensgebied van Zwitserland en Italië. De overschrijding van de Mont Dolent via de Galletgraat, hoort tot een van de vele mooie en afgelegen tochten op deze grens. Elk

26 |

jaar overschrijden vele klimmers de landsgrens zonder het überhaupt op te merken; nergens is een douanepost te bekennen. Maar ook al zie je geen grens, je kunt hem wel ruiken... Een groter contrast tussen het Zwitserse Dolent- en het Italiaanse Fiori-bivak is er haast niet. Waar in Zwitserland door een wc-tje het wildpoepen wordt tegengegaan, geurt het Italiaanse bivak je al op afstand tegemoet. Het is een mooi gelegen bivakhutje, maar er is geen wc. Er is geen steen rondom de hut zonder minimaal één drol eronder. Overal waar je kijkt, zie je poep en wcpapier. Ondanks het late middaguur zal menig klimmer besluiten verder af te dalen

HOOGTELIJN 4-2014 | TEKST FLORIAN VAN OLDEN | ILLUSTRATIE TOON HEZEMANS

in de hoop een schonere slaapgelegenheid te bereiken. Terwijl hij afdaalt, komt hij nog vele roze en witte papiertjes in verschillende staten van ontbinding tegen.

Doeltreffend

Aan de andere kant van de oceaan gaan ze nog verder dan het aanleggen van een wc bij een hut of bivak. In Alaska krijg je een tonnetje mee dat je gevuld met ontlasting weer mee terug dient te nemen. In Canada zetten ze elk seizoen met een helikopter op afgelegen (maar drukbezochte) bergpassen plastic poeptonnen neer. Het uitzicht terwijl je daar op de ton zit, is

Poepend is ieder mens gelijk. Allemaal moeten we bij gebrek aan een wc door de knieën. Makkelijk zat zou je denken, maar het tegendeel is waar. Verantwoord poepen in de natuur, waarbij je de sporen van je behoeften niet tentoonspreidt aan anderen, is bij de meeste bergsporters geen vanzelfsprekendheid.

Wat kan er mis gaan?

Zelfs als je wel nadenkt voor je uiteindelijk je broek laat zakken, ligt het gevaar op de loer. Een greep van wat er zoal mis kan gaan: je poept in of bij een beek waaruit anderen drinken; die anderen worden daar ziek van. Of je verbrandt het wc-papier en veroorzaakt een bosbrand. In droge gebieden zoals de Calanques kunnen vele hectaren land op die manier in een mum van tijd afbranden.

de buurt van beekjes. Neem het wc-papier in een afgesloten zakje weer mee naar het dal. • Neem alles mee. Je poept in een zak, die doe je in een waterdichte zak, ton of poop tube en die neem je weer mee naar het dal. Daar lever je het spul in bij een depot voor chemische toiletten. • Gebruik geen wc-papier maar de natuur voor het afvegen: mos, zachte stenen, bladeren, sneeuw of een combinatie van bovenstaande. Zorg voor voldoende voorraad, want het is minder efficiënt dan wc-papier. • Poep en plas niet in de buurt van de instap van een klimroute. Ik heb een klimmer wel eens gedachteloos zien plassen tegen de naam van de klimroute, alsof het zo’n nepvlieg in een urinoir was. Zo te ruiken was hij niet de eerste.

Hel s is de st n al bezet. Eronder ligt n drol van iemand anders Je kunt ook jezelf in gevaar brengen: het is meer dan eens voorgekomen dat een klimmer zijn balans verloor toen hij zijn broek liet zakken. Zo viel mijn broer eens in een ondiepe gletsjerspleet toen hij zenuwachtig op zoek was naar een goede plek.

spectaculair. In de nationale parken van Australië en de VS zijn de zogenaamde poop tubes in zwang: pvc-buizen met zelfgefabriceerd hang-en-sluitwerk: goedkoop en doeltreffend.

Een voorbeeld van collectief falen: een prachtige alpiene omgeving krijgt het karakter van een openbare latrine bij een festivalterrein. Ooit was het er schoon, tot op een dag rommel en poep bleef liggen en de bezoekers onverschillig werden. Een neerwaartse spiraal.

Etiquette

Hoe wel?

Georganiseerde poepen plasfaciliteiten bij hutjes of langs routes helpen om de bergen schoon te houden. En omdat je niet overal wc’s kunt neerzetten, moeten klimmers en wandelaars worden doordrongen van een toiletetiquette in de bergen. Je behoefte doen in de bergen kan nogal een project zijn. Voor mannen is plassen vrij gemakkelijk: zoek een goeie boom, niet te dicht bij het pad, zoek een gletsjerspleet of plas het dal in. Pas wel op voor de afgrond! Bij vrouwen moet de broek naar beneden.

Je bent niet afhankelijk van lokale faciliteiten om verantwoord naar de wc te gaan. Het is ook niet overdreven om voorbereid op stap te gaan, neem om te beginnen eens een afsluitbaar zakje mee, en eventueel een schepje. Niemand hoeft meteen de puurheid van de natuur te bezingen en onderwijl zijn billen af te vegen met brandnetels. Het vergt één extra handeling of een beetje voorbereiding, wellicht geïnspireerd door sommige tips. Dat scheelt al een hoop.

Er zijn verschillende mogelijkheden om tevreden en milieuvriendelijk je behoefte te doen: • Ga voordat je op pad gaat, naar de wc. Ook als je denkt dat je (nog) niet hoeft. • Kies een plek met een ‘vaste’ bodem, waar geen water langs loopt. • Poep in een kuil, die je later weer dichtgooit. Neem een schepje mee en blijf uit HOOGTELIJN 4-2014 |

X ULTRA GTX® Technische wandelschoen met stabiel chassis, extra bescherming en GORE-TEX®, ideaal voor fast & light hiking. De X Ultra is ook verkrijgbaar in een non GORE-TEX® variant en in zowel een laag als een mid-hoog model. Alle dames en heren modellen zijn te bekijken op www.salomon.com. BESCHERMING De rubberen toe cap beschermt je voeten tegen het stoten aan stenen, rotsen en overige obstakels die je tijdens je hike tegen kunt komen.

RUBBEREN TOE CAP

GORE-TEX® PERFORMANCE COMFORT Waterdicht en voorzien van een hoog ademend vermogen.

PASVORM Het Quicklace™ vetersysteem zorgt voor een comfortabele pasvorm gedurende je hele hike. Sensifit™ zorgt ervoor dat de schoen zich heel precies om de voet heen sluit.

SENSIFIT™

STABILITEIT Het Advanced chassis™ zorgt voor stabiliteit en weerstand op oneffen ondergrond.

GRIP Contagrip® biedt ultieme grip en is duurzaam dankzij de mix van verschillende materialen. WWW.SALOMON.COM

ière Mijn bergsportcarr

‘DE BERGEN ZIJN MIJN KANTOOR’ NKBV-ledenpas

“O

p mijn snowboard zag ik de bergen als één grote speeltuin. Toen ik later in de zomer terugkwam, zag ik vooral het authentieke karakter van de bergen.” Arno de Jong volgde zijn hart en vertrok in 2007 met zijn vrouw Jessica naar de Franse bergen. “We organiseerden al jaren wintersporttrips naar Flaine. In de zomer van 2006 ontdekten we Samoëns, dat niet alleen een leuk skidorp maar ook een geweldige zomerbestemming bleek te zijn. We besloten hierheen te verhuizen en zo werd Samoëns het basecamp voor onze reisorganisatie AlpAdventures. Inmiddels zijn we zeven jaar verder en laten we onze gasten onvergetelijke Alpenavonturen beleven op ski’s, snowboard, wandelend of op de mountainbike.” In juni van dit jaar behaalde Arno zijn diploma Accompagnateur en Montagne. Zijn scriptie schreef hij over duurzaam toerisme in de Alpen; een uitdaging voor de bergwandelgids. “Samen met de locals moeten we een evenwicht proberen te vinden tussen toerisme en duurzaamheid. In 2008 startten we met Respect The Mountains de EnviroTrek. Als geïmporteerde bergbewoner kon ik met dit clean-up event samen met de lokale community en toeristen iets terugdoen voor de natuur. Inmiddels is het uitgegroeid tot een jaarlijks evenement waar veel meer partijen bij betrokken zijn.” Tijdens de wandelingen vertelt Arno zijn gasten over het leven in de bergen en alles wat ze tegenkomen, vanaf het dal tot de top. “Uiteraard is duurzaamheid ontzettend belangrijk voor me. Ik ben geen purist, ik rijd

Naam: Arno de Jong Leeftijd: 37 jaar Woonplaats: Samoëns

2014

NKBV-lid sinds: 2013 Beroep: Directeur AlpAdventures Eerste bergsportervaring: Snowboardavontuur in Les Deux Alpes (1997) Drijfveer: “De Alchemist van Paulo Coelho inspireerde me om mijn hart te volgen en naar Frankrijk te verhuizen” Te zien in: TROS Ik vertrek (2007)

ook gewoon auto, maar ik kan mijn groepen wel de schoonheid van het berglandschap laten zien en een goed voorbeeld geven. Het zijn de kleine dingen. Als de mensen in mijn groep bijvoorbeeld hun lunchpakket uit de tas halen, wijs ik hen op de hoeveelheid verpakkingsplastic en laat ik hen zien hoe makkelijk het ook anders kan. In een lunchbox bijvoorbeeld. En ik heb altijd een afvalzakje bij me. Om mijn eigen afval in mee terug te nemen en het zwerfvuil dat ik onderweg tegenkom.” Arno is trots op zijn ‘nieuwe leven’ en zijn Franse diploma. “Voor mij als urban laaglander was het een hele kluif; alles ging in het Frans, ook mijn afstudeerscriptie. Aan de andere kant heb ik dankzij mijn stadse achtergrond wel een commerciëler inslag die goed van pas komt bij het runnen van ons bedrijf. Het mooiste vind ik dat ik mijn passie kan delen met mijn gasten. De bergen zijn mijn kantoor.” TEKST FEMKE WELVAART | HOOGTELIJN 4-2014 |

Vrijwilligers van de gletsjermeetdienst van de Oostenrijkse bergsportvereniging OeAV zijn aan het werk in het Rofental (Ă&#x2013;tztalgebied).

Gletsjers te groot limaat voor het huidige k

IJS

30 |

Elk najaar lopen vrijwilligers van de Oostenrijkse gletsjermeetdienst omhoog naar de uiteindes van het ijs. Elk jaar moeten ze verder lopen. Soms een paar meter, soms dertig, veertig of zelfs meer dan honderd meter.

HOOGTELIJN 4-2014 | TEKST ERNST ARBOUW

Foto OeAV/Norbert Span

OOSTENRIJKS

uim 173 meter ijs raakte de Schalfferner in 2013 kwijt. Het jaar ervoor was de schade iets minder groot: iets meer dan 30 meter. Blader terug in de jaarlijkse rapporten van de Gletschermessdienst van de Oostenrijkse Alpenvereniging (OeAV) en er ontstaat een ontluisterend en enigszins verontrustend beeld: in de afgelopen zeven jaar is de gletsjer 404,5 meter gekrompen. Sinds 1992 ging hij 809,3 meter achteruit. De Schalfferner, in het Ötztal iets ten zuiden van Obergurgl, is bij lange na niet de enige Oostenrijkse gletsjer die gestaag verder wegsmelt. Afgelopen jaar groeiden alleen de Kalser Bärenkopfkees in de Granatspitzgruppe (2,5 meter) en de Krimmlerkees in het Venediger (80 centimeter). De Kalser Bärenkopfkees groeide in 2010 ook al een stukje, destijds ongeveer 40 centimeter. Verder gaat het ijs in heel Oostenrijk al jarenlang alleen maar achteruit. “Dat is niet altijd zo geweest”, vertelt Dr. Andrea Fischer. Als hoofd van de OeAV Gletschermessdienst geeft zij leiding aan de ongeveer twintig vrijwilligers (“Ehrenamtliche mittarbeiter”) die elk najaar met gpsapparatuur de gletsjer nalopen.

Een van de opvallendste dingen in de gletsjermetingen is de enorme variatie in de getallen, zowel van jaar tot jaar voor individuele gletsjers als van gletsjer tot gletsjer binnen één jaar. Hoe zit dat? “De relatie tussen gletsjerafname en klimaatverandering is, zoals dat heet, in hoge mate non-lineair. Dat komt doordat gletsjers geen uniforme ijsdikte en hellingshoek hebben. Op steile hellingen is het ijs bijvoorbeeld dunner en dan kan het op een bepaald moment gebeuren dat de gletsjer daar zo dun wordt dat het resterende ijs in één zomer wegsmelt. Veranderingen in de lengte en dikte van gletsjers zijn dus niet alleen het gevolg van veranderingen in het klimaat, maar

twaalf maanden – terwijl de gletsjer in 2012 maar 30,4 meter achteruit ging. “In de afgelopen tien jaar is de tong van de Schalfferner steeds dunner geworden; in 2013 is hij helemaal uiteengevallen. Overigens zie je in dit soort gevallen meestal dat in de volgende jaren de afname van de gletsjer een stuk minder is.” Is het mogelijk om de voorspellen of en hoe de gletsjers afnemen, zowel van jaar tot jaar als op de lange termijn? “Als ik dat kon, dan opende ik een gletsjerwed-en-win-café. Je kunt wel een aantal algemene dingen zeggen. De gletsjers zijn te groot voor het huidige klimaat, dus je zult zien dat ze afnemen tot er een nieuw

Fischer zorgt ook voor de wetenschappelijke interpretatie van de meetgegevens, werk dat haar in 2013 de titel Oostenrijker van het Jaar (categorie Wetenschap) opleverde. “De gletsjermetingen begonnen in 1891, op een moment dat een aantal gletsjers juist groeide. Destijds bestond de angst dat het oprukkende ijs een bedreiging was voor dorpen en landbouwgrond. Een vooraanstaand lid van de Alpenvereniging wilde weten of het een lokaal probleem was of dat er misschien een nieuwe ijstijd aankwam.” In het ledenblad verscheen een oproep voor gletsjermeters en sindsdien is er, met uitzondering van de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog, elk jaar een gletsjermeting gedaan. “Het is een van de langstlopende metingen in de wereld en daarmee een belangrijke bron voor het bestuderen van de relatie tussen gletsjers en het klimaat. Dat is niet alleen belangrijk om te begrijpen hoe gletsjers reageren op de huidige klimaatverandering, het helpt ook bij het interpreteren van oude morenes uit het holoceen of pre-holoceen”, aldus Fischer.

Foto OeAV

Gletsjermetingen

De Schalfferner in het Ötztal. In 2013 slonk de gletsjer met 173,3 meter.

ook van de individuele eigenschappen van de gletsjer. Doordat we een groot aantal gletsjers onderzoeken, krijgen we een adequaat beeld van de gevolgen van klimaatverandering. Dat zou nooit kunnen als we naar de cijfers voor één enkele gletsjer keken.” Een van de meest opvallende uitkomsten van 2013 is de enorme teruggang van de Schalfferner in het Ötztal – 173,3 meter in

evenwicht is. Waar dat evenwicht precies ligt, dus hoe ver de gletsjers afnemen, is moeilijk te zeggen. Voor het lopende jaar hangt veel af van de zonneschijn en neerslag in de vroege zomer. Als het in het voorjaar sneeuwt, al is het maar een paar centimeter, dan blijft het gletsjeroppervlak bedekt en wordt een aanzienlijk deel van de energie van de zon weerkaatst. Als er geen sneeuw ligt, is de kans op extreme gletsjerafname veel groter.” HOOGTELIJN 4-2014 |

GRAM VOOR GRAM IS NIETS WARMER DAN EEN NEOAIR ™ MATRAS. XTHERM

™

Gewicht: 430 g | Dikte: 6,3 cm | R-waarde: 5,7

Geen enkele matras komt ook maar in de buurt van de Therm-a-Rest® NeoAir™ wanneer het om ultralichte prestaties gaat. Dankzij onze speciale combinatie van een stabiliserende Triangular Core Matrix en de ongeëvenaarde warmte van ThermaCapture™ technologie kunnen we meer warmte per gram bieden dan welke andere luchtmatras ook. Minder meeslepen. Beter slapen. Verder komen met een NeoAir matras.

Zie de volledige productlijn op thermarest.com/neoair

info@cjagencies.nl | www.cjagencies.nl | Tel 0355424200

Neo XTherm_Hoogtelijn_NL.indd 1

4/1/14 11:32 AM

NAZCAT GTX

COMOX GTX

TATRA WIDE GTX

Een tijdloze klassieke trekkingschoen voor veeleisende bergtochten. Dit robuuste model heeft een middelhoge schachtopbouw met een zeer comfortabele manchet. De Vibram® Fuora zool biedt veel stabiliteit, demping en grip. Dit model is verkrijgbaar met zowel een leren als een waterdichte Gore-Tex® voering.

De Comox GTX is een halfhoge wandelschoen uit de A/B categorie. Geschikt voor licht tot middelzware wandelingen. De combinatie van materialen van hoogwaardig nubuckleer en Cordura® ligt aan de basis van het stabiele en goed ademende vermogen van dit model. De robuuste Vibram® profielzool zorgt voor een goede grip op alle ondergronden. De Gore-Tex® voering maakt de schoen waterdicht.

De Tatra Wide GTX is een allround trekkingschoen uit de B-categorie. Deze “Wide” versie zorgt voor extra ruimte bij de voorvoet. De schacht biedt uitstekende ondersteuning met voldoende bewegingsruimte rondom het enkelgewricht. De Vibram profielzool zorgt voor een goede grip en de waterdichte Gore-Tex® voering voor droge voeten onder alle omstandigheden. Geschikt voor de wat zwaardere trekking tochten.

info@hanwag.nl

www.hanwag.nl

Foto’s OeAV/H. Kinzl/ Günther Groß

De Ochsentalergletsjer in Silvretta, gezien vanuit het Radsattel in 1927 en 2013.

In de media werd in het verleden gespeculeerd dat de Oostenrijkse gletsjers helemaal verdwijnen. Hoe realistisch is dat? “Laat ik een paar cijfers geven: uit radarmetingen weten we dat de maximale ijsdikte uiteenloopt van 30 meter bij de kleinste gletsjers tot 270 meter bij de Pasterzenkees, de grootste gletsjer van Oostenrijk. Gemiddeld neemt de dikte één meter per jaar af, dus je zou zeggen dat het, bij gelijkblijvende omstandigheden, gaat over een periode van ergens tussen de 30 en 270 jaar. Dat rekensommetje is wel misleidend, want er zijn voldoende plaatsen waar de massa van het ijs juist toeneemt, tot wel vier meter nieuwe sneeuw per jaar. Het oudste ijs in de Oostenlijke Alpen, gevonden in boringen van onze Zwitserse collega’s, is enkele duizenden jaren oud – ouder dan Ötzi. Dat ijs heeft periodes overleefd waarin het veel warmer was dan nu, dus wat dat betreft…”

maakt ze veel minder gevoelig voor de huidige klimaatverandering. Het weer en het klimaat veranderen permanent. Gletsjers hebben een bijbehorende evenwichtstoestand, een ideale lengte die hoort bij het huidige klimaat. Tot het huidige klimaat nog verder verandert en de evenwichtstoestand nog verder opschuift, natuurlijk.”

De Kesselwandferner (Ötztal) in 1998 en 2012.

Is het waarschijnlijk dat individuele gletsjers verdwijnen? “In de afgelopen decennia raakten we drie gletsjers en een aantal eeuwige sneeuwvelden kwijt, maar we hebben verspreid over Oostenrijk nog ongeveer achthonderd gletsjers over.” De cijfers van 2013 zijn door de OeAV gepresenteerd onder de kop Endlich wieder Vorstosse (‘Eindelijk weer groeiende gletsjers’). Hoe belangrijk zijn die twee groeiende gletsjers als er ongeveer honderd krimpende gletsjers tegenover staan? “Het is in elk geval iets. Dit is natuurlijk niet het begin van een nieuwe ijstijd, maar het lijkt er wel op dat een aantal kleinere gletsjers een evenwichtstoestand heeft bereikt. Dat betekent dat ze, afhankelijk van de omstandigheden, het ene jaar een beetje groeien en het andere jaar een beetje krimpen.”

Foto’s OeAV/Norbert Span

Ik wil niet moeilijk doen, maar zo’n evenwicht houdt toch alleen stand als omgevingsfactoren – temperatuur, neerslag, zonnestraling – niet te veel veranderen? Dat is geen kwestie van moeilijk doen. De wetenschap debatteert al honderdvijftig jaar over de reactietijd van gletsjers op klimaatverandering en de vraag wat precies evenwichtstoestand is en wat een overgangsstaat. Het is ook moeilijk te zeggen of je het hebt over een evenwicht voor een periode van één of dertig jaar of wie weet hoe lang. We weten in elk geval dat kleinere gletsjers op grote hoogte meer neerslag in de vorm van sneeuw krijgen. Dat HOOGTELIJN 4-2014 |

De eerste lichting De vijf deelnemers aan de eerste NKBV Expeditie Academie zijn bekend. Tijdens het selectieweekend op 17 en 18 mei in de Belgische Ardennen onderwierp de NKBV negen kandidaten, onder wie helaas maar één vrouw, aan een aantal tests. Na diverse klimoefeningen, samenwerkingsopdrachten, een oriëntatieloop en een kennisquiz werden vijf deelnemers geselecteerd: Roy, Danny, Jan-Thijs, Teun en Wouter.

n de Expeditie Academie wordt een groep jonge getalenteerde Nederlandse bergsporters opgeleid en begeleid naar een expeditie. Deze gaat naar een vijf- of zesduizender in de Himalaya, Pamir, Andes of Alaska en wordt door het team zelf georganiseerd. De NKBV keek dit kunstje af van de succesvolle alpiene jongerenteams in Duitsland (DAV Expedkader), Oostenrijk (OeAV) en België (Mount Coach). De begeleiding van de NKBV Expeditie Academie is in handen van professionele Nederlandse bergsporters, onder wie UIAGM-berggids Martijn Schell en NKBVhoofdinstructeur Court Haegens, en The North Face ondersteunt de opleiding financieel en met kleding.

Eerste vijf

In een eenjarige pilot start de NKBV dit jaar met vijf deelnemers die al een relatief hoog niveau hebben en daardoor een verkort traject kunnen volgen. Voor de NKBV is het een nieuw avontuur en in de pilot wil ze onderzoeken of de opzet inderdaad tot een succesvolle expeditie leidt. Verloopt de academie naar wens, dan kan de tweede lichting een lager instapniveau hebben en krijgen die nieuwe deelnemers een uitgebreider opleidingsprogramma.

Teun van Dijk (29, Utrecht) “Bijna al mijn vrije tijd besteed ik aan de vele vormen van klimmen die ik in de afgelopen vier jaar heb opgepakt. Sport, trad, ijsklimmen, drytoolen, alpinisme, toerskiën – alles doe ik met veel enthousiasme en vooral plezier. Op expeditie gaan is voor mij de logische volgende stap; de begeleiding via de Expeditie Academie lijkt me hierbij ontzettend waardevol. Het is een mooie uitdaging om zelf een expeditie te organiseren met een groep mensen die net zo gemotiveerd zijn als ik.”

34 |

HOOGTELIJN 4-2014 | ONDER REDACTIE VAN HARALD SWEN | FOTO’S BYRYAN PHOTOGRAPHY

Wouter de Vries (31, Utrecht) “Hoewel ik met veel plezier ga sportklimmen, boulderen of toerskiën, is alpinisme al elf jaar mijn belangrijkste passie. Ik doe bij voorkeur klassieke (gecombineerde) alpiene beklimmingen. De laatste jaren ben ik alpien instructeur bij de NKBV en heb ik (mede) een programma opgezet bij de NSAC voor de meer fanatieke/getalenteerde cursisten op C3-niveau. De Expeditie Academie geeft me nu de kans om samen met ervaren alpinisten weer verder te leren.”

Danny Schoch (31, Wageningen) “Alpinisme is de grootste passie van mijn leven en ik ben enorm gemotiveerd om hier voor te gaan. Ik wilde de stap buiten de Alpen zetten en was me al aan het oriënteren om op expeditie te gaan. De expeditie Academie lijkt me een prachtige kans om dit met ambitieuze jonge klimmers te doen. Wat mij erg aanspreekt, naast de Expeditie zelf, is het leren kennen van andere klimmers en het verbeteren van mijn eigen klimniveau en skills. Ik hoop op een aansprekende en succesvolle beklimming en vooral ook op een mooie gezellige tijd met elkaar.”

Jan-Thijs Menger (26, Utrecht) “Op m’n achttiende beklom ik op een reis door Zuid-Amerika onder begeleiding enkele bergen in de Andes. Hierna wist ik dat ik alpinist wilde worden. Snel daarna deed ik de C1-, C2- en C3-cursussen en inmiddels ben ik ’s zomers altijd in de Alpen te vinden. Toen ik de kans kreeg om mee te doen aan de selectie voor deze expeditie, was er maar één optie: meedoen! Ik vind het fantastisch om met deze groep een jaar lang aan een gezamenlijk doel te werken en op die manier ook mijn eigen niveau een boost te geven.”

Roy Delahaije (28, Wageningen) “Ik wilde graag nieuwe mensen leren kennen om een extra stap te kunnen maken in mijn alpiene loopbaan. De Expeditie Academie is voor mij een super initiatief om onder professionele begeleiding technisch de puntjes op de i te zetten en me verder te ontplooien als alpinist. En natuurlijk lijkt het me geweldig om met een groep gelijkgestemden in een andere wereld – cultuur en natuur – op pad te zijn.”

Volg het team

Volg het Expeditie Academie team via de blog op expeditieacademie.nl. Daar vind je ook een fotoreportage van het selectieweekend. Medio september gaat het team in Ettringen aan de slag met trad en artificieel klimmen. Op 1 oktober gaat het team naar de Alpen voor een alpiene stage met UIAGM-berggids Martijn Schell en NKBV-hoofdinstructeur Court Haegens. In anderhalve week kunnen de deelnemers in Chamonix of de Écrins (afhankelijk van het weer) hun alpiene talent tonen. De Expeditie Academie wordt ondersteund door The North Face Summit Series.

HOOGTELIJN 4-2014 |

36 |

HOOGTELIJN 4-2014 | TEKST ERNST ARBOUW | FOTO’S LAURENS AAIJ

BERGREDDER EN ADVOCAAT STEPHAN WIJNKAMP

‘VEEL OOSTENRIJKSE ADVOCATEN HEBBEN

GEEN VERSTAND VAN BERGSPORT’ Stephan Wijnkamp (51) werkte als fiscaal jurist/belastingadviseur aan slimme belastingconstructies voor de allerrijksten. Tot zijn vriendin hem meenam naar het Ötztal. Tegenwoordig woont hij in Tirol en werkt hij als vrijwilliger bij de bergredding van Fiss. Als advocaat behandelt hij bergsport- en skiongelukken en in de tussentijd bereidt hij twee expedities naar Nepal voor.

e Porsche Cayenne ging de deur uit, net als de Audi TT – vijf jaar oud en nauwelijks 5000 kilometer op de teller. De luxe vakanties en de dure hotels: allemaal verleden tijd. “In Nederland leefde ik op een manier die ik eigenlijk niet meer wilde”, vertelt bergredder en advocaat Stephan Wijnkamp. De enige Nederlandse bergredder in Tirol zit op een plastic stoeltje naast de helikopterlandingsplaats in Zams, op de drempel van het Ötztal. Drie keer moet hij zijn verhaal onderbreken voor een uitruk. De helikopterbemanning, waaronder Wijnkamps vrouw, anesthesist en reddingsarts Conny Becker, loopt gehaast maar zonder te rennen naar het toestel. Dan is het heel even of de wereld vergaat: opwaaiend zand en grind, weggeblazen tuinstoelen, oorverdovend lawaai. Twintig tellen later is de rust weergekeerd; de helikopter verdwijnt richting besneeuwde bergtoppen. Hoog op de berg is het nog winter, in het dal is het volop voorjaar.

Omslag

De luxe lifestyle was, achteraf gezien, een bijwerking van zijn werk als dure belastingadviseur, vertelt Wijnkamp. “Ik adviseerde mensen met veel geld, héél veel geld, over financiële constructies om maar zo min mogelijk belasting te betalen.” Het was de tijd dat vermogende Nederlanders wegvluchtten naar Brasschaat, net over de grens in België, om zo de belasting te ontwijken. “Achteraf gezien ben ik meegezogen in het verwachtingspatroon van mijn cliënten: een goede belastingadviseur is een dure belastingadviseur, en een dure belastingadviseur komt niet voorrijden in een middenklasser.” “Decadent”, vindt Wijnkamp nu. Zijn persoonlijke omslag kwam toen hij ’s avonds laat werd gebeld door een cliënt. “We hadden voor hem net alle financiële zaken geregeld – uitgebreide constructies om te zorgen dat hij maar zo min mogelijk belasting betaalde. Hij belde me op en zei: ‘Ik wil dat je het allemaal weer terugdraait,

het kan me niet schelen wat het kost. Ik ben ernstig ziek en ik wil niet dat mijn kinderen straks ruzie krijgen over geld’.” Hij staart even voor zich uit, de cliënt overleed een paar maanden na het gesprek: “Zoiets zet je aan het denken.”

Skileraar en bergredder

Rond diezelfde tijd leerde hij in een après-ski bar zijn huidige vrouw Conny kennen. “Zij heeft me meegenomen naar het Ötztal, om te klimmen”, grijnst hij. “Ik was gewend aan chique hotels en sterrenrestaurants, dus ik dacht: waar ben ik nu terecht gekomen? Zitten we daar in Vent in een pensionnetje. Kleine kamer, superkleine douche. Ik dacht: wat is dit? Ze hebben niet eens een tv. En toen moesten we dus nog omhoog naar de hut.” Het muntje viel toen ze samen de berg op gingen. “Ik zat in de natuur, tussen de bergen en ik dacht: hier hoor ik thuis, dit is waar ik mijn leven wil leiden.” Dat gevoel was zo sterk dat Conny en hij op een bepaald moment elke maand wel een weekend in Oostenrijk zaten. “Om te skiën, maar ook om te klimmen. En toen kreeg Conny de kans om in Imst aan de slag te gaan, in een privékliniek. Ik zei direct: ‘dat moet je doen!’” In de tussentijd had Wijnkamp z’n bedrijf verkocht (“Ik was net op tijd, de belastingroute via België is inmiddels gesloten”) en was hij zelf ook op zoek naar een zinvolle tijdsbesteding in de bergen. “Ik heb eerst gekeken of ik iets kon vanuit mijn achtergrond als HOOGTELIJN 4-2014 |

“Ik kan soms nogal, eh, gepa ion rd zijn”

ondernemer. Met een groep managers de bergen in – zoiets. Dat eerste jaar in Oostenrijk was eigenlijk een soort sabbatical, maar ik ben niet echt iemand om stil te zitten, dus ik dacht: weet je wat, ik haal het diploma voor skileraar. Toen ik dat had, ben ik gaan trainen voor het volgende diploma: Landes geprüfte Skilehrer.” “Ik kan niet precies zeggen op welk moment het idee kwam om bij de bergredding te gaan, maar ik wist op een bepaald moment wel heel duidelijk dat ik meer wilde dan alleen maar skileraar zijn. Via Conny kende ik het wereldje van de bergredding van dichtbij, dus ik heb gewoon maar eens gevraagd of ik me kon aansluiten.” Wijnkamp legt de procedure voor aspirant-bergredders uit: “Het eerste jaar is een soort proefjaar, om een beetje in te schatten wie je bent, daarna volgt de Aufnahmeprüfung waarbij je wordt getest op klimvaardigheden in zomer en winter. Kom je hier doorheen, dan volgen de zomer- en winteropleiding met daarna het praktijkexamen. Ze kijken hoe je als persoon bent en hoe je in het team past. In zo’n proefjaar word je een beetje getest. Ik ben als Nederlander natuurlijk een buitenstaander; het moet allemaal maar klikken.”

Bergsportadvocaat

Wijnkamp is de enige Nederlander bij de Tiroler Bergrettung. Conny, die oorspronkelijk uit Oberursel vlakbij Frankfurt komt, de enige Duitse. “Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik me als buitenstaander harder moest bewijzen. Niet als Nederlander en

38 |

HOOGTELIJN 4-2014

ook niet als Nederlander met een Indonesisch uiterlijk. Misschien was het wel een voordeel dat ik er een beetje exotisch uitzie. Als ik hier in de bergen rondloop, wordt me eerder gevraagd of ik uit Nepal kom dan uit Nederland.” “Misschien scheelt het dat ik advocaat ben. Dat heeft toch ook een meerwaarde voor het team”, gaat Wijnkamp verder. Hij vertelt hoe hij na zijn verhuizing naar Oostenrijk niets meer in de advocatuur wilde doen tot een Oostenrijkse vriend, zelf advocaat, hem op andere gedachten bracht. “Hij zei: ‘Het is zonde dat jij je studie en ervaring zo weggooit. Doe een aanvullende opleiding en schrijf je hier in als advocaat.’ Eerst keek ik een beetje raar. Ten eerste had ik helemaal geen zin meer om te studeren en ten tweede dacht ik: dan kom ik weer in hetzelfde professionele wereldje terecht. Dat wilde ik helemaal niet.” Toch liet Wijnkamp zich overtuigen, maar hij maakte voor zichzelf een belangrijk voorbehoud: hij zou als

Nederlandse advocaat in Oostenrijk geen algemene praktijk beginnen. “Ik wilde me specifiek bezighouden met bergsport- en skiletsel, een manier om mijn hobby te combineren met m’n werk.” Het bleek een idee waar vraag naar was: een Nederlandstalige advocaat in Oostenrijk, met verstand van bergsport en skiën. Wijnkamp stuurde een paar brieven naar Nederlandse rechtsbijstandverzekeraars, daarna heeft de telefoon nauwelijks nog stilgestaan. Oostenrijk mag een Alpenland zijn, volgens Wijnkamp zijn er opvallend veel Oostenrijkse advocaten (“Echt heel veel…”) die geen verstand van bergsport hebben. “Die hebben geen idee hoe het werkt. Juridisch weten ze het allemaal wel, daar hoef je ze niets over te vertellen. Maar hoe een bergsportongeluk eruit ziet, of een skiongeval, dat weten ze niet.” En dan, iets minder fel: “Het is echt niet zo dat iedereen hier in het weekend op ski’s staat of aan een touw in de rotsen hangt. Er zijn maar een paar advocaten en rechters

Wie is… Stephan Wijnkamp Stephan Wijnkamp (Eindhoven, 1963) begon zijn carrière als fiscaal jurist/belastingadviseur, gespecialiseerd in wat hij zelf noemt legale “belastingvermijdingsconstructies” voor de Nederbelgen. Na de verkoop van zijn bedrijf werkte hij als financieel advocaat, tot zijn vrouw Conny een baan kreeg als arts in een Oostenrijkse kliniek. Na de verhuizing naar Oostenrijk haalde hij het diploma voor Landesskilehrer. Tegelijkertijd haalde hij de nodige papieren om zich in Oostenrijk te kunnen vestigen als advocaat. Via Conny, die als noodarts meevliegt op de reddingshelikopter in Imst, maakte hij kennis met de bergredding en slaagde hij voor de opleiding als bergredder.

in Tirol die ook echt klimmen. Opmerkelijk”, vindt hij. “Het is aan de ene kant belangrijk dat je technische kennis hebt waarmee je een ongeval kunt beoordelen. Als ik een dossier lees, kan ik voor me zien wat er is gebeurd. Ik ken bijvoorbeeld de zekeringstechnieken, daardoor weet ik ook wat er fout kan gaan en waar de fehlerquellen zitten.”

Dronken skiërs

Door zijn inzet als bergredder kent Wijnkamp de onmiddellijke gevolgen van een ongeluk: de zoekacties, botbreuken, brancards en helikopters. Als advocaat ziet hij de nasleep die jaren, soms een heel mensenleven, kan duren. Hij geeft twee voorbeelden: een kind van zeven dat op de piste onderuit werd geskied door een snowboarder en een skiër die bleef haken in een onder de sneeuw verborgen veerooster. “Ik zie jaren later nog wat de gevolgen zijn. Dat heeft me wel voorzichtiger gemaakt. En zorgelijker. Ik kom bijna nooit meer op de piste, behalve nog als skileraar,

omdat ik het te gevaarlijk vind. Buiten de pistes hoef ik alleen maar op te passen dat ik niet in een lawine kom, of dat ik niet op een steen bots. Een lawine is beter in te schatten dan een ongecontroleerde, dronken skiër.” Roekeloze skiërs, alcoholmisbruik op de berg, slechte voorbereiding: het zijn zomaar een paar onderwerpen waarover Wijnkamp zich opwindt. En die hij bijna dagelijks voorbij ziet komen. “Mensen zien de bergen vaak als speeltuin zonder gevaar en zonder regels.” En dan fel, om zijn punt nog een keer te bevestigen: “Ja, daar maak ik me enorm boos over. Het lijkt soms wel of mensen het niet begrijpen: je bent in de bergen, in de vrije natuur, er dreigt gevaar. Probeer nu maar eens een nachtje buiten te slapen, zonder geschikte uitrusting of kleding. Morgenochtend ben je dood. Het lijkt wel alsof mensen steeds vaker denken: oh, ik heb toch een mobieltje? Als er iets gebeurt, bel ik de bergredding en die sturen wel een helikopter.”

2005 Eerste bergsportvakantie in Vent met onder andere de Wildspitze en Weißkugel. 2006 Beklimming van onder andere de Similaun en Hintere Schwärze. 2006 Cursus Bergsteigerschule OeAV Fels und Eis. 2006 Getrouwd met Conny. 2007 Diverse beklimmingen: Wildspitze via Ötztal Urkund, Hintere Brochkogel, Schwarzwand, Taleitspitze, Dachstein en Bischofsmütze. 2007 Emigratie naar Oostenrijk, Imst. 2008 Oprichting advocatenkantoor in Oostenrijk, gespecialiseerd in Bergsportrecht en Skirecht. 2008 Diploma skileraar Anwärter en toetreding Bergrettung Tirol Fiss voor proefjaar. 2010 Examen Bergrettung behaald. 2011 Diploma Oostenrijks Landesskileraar behaald. 2011 Diverse vierduizenderbeklimmingen in Zwitserland, het Monte Rosa gebergte. 2012 Diverse winter- en zomerbeklimmingen in Chamonix, onder andere Mont Blanc, Pyramide de Tacul, Pointe Lachenal, La Tour Ronde, La Breche Puiseux en Ortler Hintergrad. 2013 Beklimming Grandes Jorasses. 2013 Beklimming Chulu West, Nepal (6419 meter).

Wijnkamp vertelt over een inzet van de bergredding na een lawine in het Jamtal. “We waren opgeroepen na een lawine, vlakbij de Jamtalhut. Vlak voor de hut ligt een gevaarlijke helling die je in de winter het best kunt ontwijken door een stukje af te dalen en vervolgens iets verderop een meter of vijftig te klimmen. Maar wat doen de meeste mensen? Die traverseren die helling. Levensgevaarlijk. Gelukkig zat er niemand in die lawine, maar wat gebeurt er? Wij zitten na de zoekactie op kosten van de Hüttenwirt nog even wat te drinken op het terras, komt er een groep, nota HOOGTELIJN 4-2014 |

L A IA R TE A M W U IE N

Nieuwe synthetische vulling met aangenaam ‘donsgevoel’ • Warm en lichtgewicht • Zeer klein pakvolume • Langdurige prestaties • Nat-weer functionaliteit • Ademend • Eenvoudige verzorging

Tweewegrits met een beschermoverslag met knopen.

Twee open meshzakken aan de binnenkant. Gevuld met 80 gram/m 2 G-Loft® Supreme.

Trekkoord in de onderrand. Elastische band aan de manchetten.

Verstevigingen van G-1000® Lite op kwetsbare delen.

KEB LOFT JACKET

Lichtgewicht en isolerend jack met G-Loft®Supreme vulling

Keb Loft Jacket is een van de nieuwkomers in Fjällräven’s technische productfamilie Keb. Het is perfect als warm kledingstuk in wisselende weersomstandigheden; het is bestand tegen nattigheid, past prima onder een shelljack en neemt weinig plaats in je bagage in. Veel mensen die een Keb Loft Jacket passen, denken in eerste instantie dat het een jas van dons is, maar we hebben G-Loft Supreme voor dit kledingstuk gebruikt. Het materiaal is exclusief voor Fjällräven ontwikkeld door de experts op

het gebied van isolatiemateriaal van Goldeck Textil in Oostenrijk. Het heeft een uitzonderlijk hoog isolerend vermogen, zelfs in vochtige en koude omstandigheden. De unieke mix van holle en superdunne polyestervezels heeft een natuurlijk vermogen om ‘clusters’ te vormen, net als dons van zeer hoge kwaliteit. Op die manier worden ontelbare kleine luchtzakjes gecreëerd die tegen de kou isoleren. Bovendien is G-Loft Supreme sneldrogend, sterk, gemakkelijk te wassen en heeft een klein pakvolume.

Keb Loft Jacket geeft je aangename extra warmte in een lichtgewicht en pakbaar formaat, perfect als tussen- of bovenlaag.

www.fjallraven.nl Bezoek nu ook de Fjällräven Flagship Store in Amsterdam Rozengracht 219-225

“Ik zie jaren later nog wat de gevolgen zijn. Dat heeft me wel voorzichtiger gemaakt. En zorgelijker”

bene met een gids, en die steekt dwars die helling over. Pats. Tweede lawine.” Zuchtend: “Dan denk je toch: moet dat nou? Moet dat nou echt? Alleen omdat je te lui bent om aan het eind van de dag nog even vijftig meter te klimmen?”

Chulu West

In 2013 beklommen Wijnkamp en zijn vrouw met hun Franse vriend en berggids Michel Bordet de 6419 meter hoge Chulu West in Nepal. “Ik werd vijftig en ik had me voorgenomen om dan samen met Conny iets bijzonders te doen.” Het doel van de expeditie werd gekozen door Michel. “Hij zei: ‘Ik wil met jullie mee, maar dan moeten we wel een berg nemen die voor mij ook een beetje interessant is.’ Nepal is zo ontzettend anders dan alles wat je gewend bent. Het begint al op het moment dat je in Kathmandu uit het vliegtuig stapt. Die luchthaven – een grote chaos, en dan moet de taxirit naar je hotel nog beginnen. Het gevoel dat ik kreeg toen ik eenmaal op de berg was, is eigenlijk hetzelfde als het gevoel dat ik had toen ik voor het eerst met Conny in Vent kwam: dit is het. Hier hoor ik thuis. Hier wil ik zijn.” “Tijdens de beklimming had ik last van een hardnekkige verkoudheid en slaapapneu, dus ik lag ’s nachts m’n longen uit m’n lijf te hoesten. Benauwd, hoesten, ademgebrek, vreselijk. Conny heeft als specialisme hoogtegeneeskunde, dus die zegt: ‘Het is een onaangenaam gevoel, het hoort erbij.’ Ik zeg: ‘Wát? Een onaangenaam gevoel? Ik lig me hier dood te hoesten – ik lag voor mijn

gevoel werkelijk dood te gaan! – en dan kom je aanzetten met die boekjeswijsheid.’ Daar komt nog bij dat m’n matje lek was, dus ik lag me vreselijk op te winden. De hele reutemeteut kwam boven, met alles erop en eraan: dat acclimatiseren wordt niks, die beklimming wordt niks en ik lig hier een beetje op de steenkoude grond, dus die fabrikant van de mat krijgt straks een pittige brief...”

Twee keer per jaar op expeditie

Toen hij de volgende ochtend uit zijn tentje kroop, scheen er een heerlijk zonnetje. “Michel weet dat ik soms nogal, eh, gepassioneerd kan zijn, dus die zei: ‘Stephan, weet je wat, we nemen een rustdag.’ We hebben de hele dag een beetje in het gras gelegen. Michel repareerde mijn matrasje en toen zag de wereld er ineens heel anders uit.” Uiteindelijk bereikten ze met z’n vieren de top: Wijnkamp zelf, Conny, Michel en de Nepalese gids Pemba Nuru Sherpa. Waarschijnlijk is hij de eerste Nederlander die de top van de Chulu West heeft bereikt. Hij vertelt dat Conny en hij zich inmiddels hebben voorgenomen twee keer per jaar op expeditie te gaan. De twee volgende doelen staan al vast: eerst de Baruntse van 7168 meter en als het lukt daarna de Shisha Pangma van 8029 meter. “Ik ben volop in training. Maak per week drie- tot vierduizend hoogtemeters. Gewicht in de gaten houden. Goede voeding. Ik klop mezelf niet op de borst dat ik nu ineens een goede bergbeklimmer ben, want dat vind ik niet. Dat soort dingen moet je een beetje relativeren, zeker als je in Oostenrijk woont. Er zijn hier zo veel mensen die op hogere of moeilijker bergen zijn geweest.” HOOGTELIJN 4-2014 |

Belgische Arde en:

wi r NKBV-BergsportAward 2014 Wandelbeste ing van het j r

nd Wandelen in het la ist van tripel en trapp

BORRELEN BIJ DE

BENEDENBUREN 42 |

HOOGTELIJN 4-2014 | TEKST FEMKE WELVAART | FOTO’S RIK BURGER

De Belgische Ardennen zijn de perfecte plek om een weekeind te wandelen zonder daarvoor helemaal naar de bergen te rijden. Vanuit Utrecht zit je in dik twee uur in Spa of Houffalize van waaruit je prachtige wandelingen kunt maken. Een mooie warming-up voor je zomervakantie of fijne cooling-down na een bergwandelvakantie. Wij maken er een lang weekeind van en kiezen drie dagrondjes die elk eindigen bij een van de 200 bierbrouwerijen die België rijk is.

Dag 1

Ba age de Nisramont De waard schudt zijn hoofd wanneer ik een La Chouffe bestel. “Na twee slokken gaat het bij mij al mis”, waarschuwt hij. Met een dramatische “Poof!” slaat hij met de rug van zijn hand tegen zijn voorhoofd. In het land van de fameuze biersoorten start ik graag met een Blonde, maar hij heeft gelijk: na een week hard werken en een paar uur in de auto slaat het biertje in als een bom. Gauw naar boven, want morgen staan we vroeg op voor onze eerste wandeling, een rondje langs de oever van de twee Ourthes. In de omgeving van Houffalize-La Roche lopen twee zijrivieren van de Maas, de

53 kilometer lange Ourthe Occidentale vanuit Libramont en de 46 kilometer lange Ourthe Orientale die bij de Luxemburgse grens ontspringt. Bij Nisramont komen de twee Ourthes samen en zorgt een 116 meter lange stuwdam (in het Frans barrage) voor het stuwmeer Lac de Nisramont. Bij de dam start een 14 kilometer lange wandeling die langs de rivieren door de Ardennen kronkelt. Het is een mooie en goed bewegwijzerde route met – als je net als wij op de dam begint en tegen de klok in loopt – aan het eind een venijnig kuitenbijtertje. Kilometers lang is het stijgen en dalen zonder al te veel moeite. Goed te doen met de juiste

Verbouwing Tukhut

46 kilometer boven Houffaliz e ligt de Tukhut. Deze dertig jaar oude NKBV-hut wordt vanaf 2015 flink onder handen genomen. De hut wordt een stuk comfortabeler, bijv oorbeeld op het gebied van sanitair en de indeling van de kamers. Het streven is om de verbouwing in datzelfde jaar af te ronden zodat de Tuk hut in 2016 leden en niet-led en een warm welkom biedt.

schoenen en een beetje conditie, en heerlijk in de schaduw van de bomen. Alleen tijdens het laatste klimmetje protesteren mijn beenspieren en versnelt mijn ademhaling. Eenmaal boven kijken we over de boomtoppen en zien we in de verte de stuwdam liggen. Vanaf daar rest ons een makkelijke afdaling terug naar de parkeerplaats. We rijden naar ons pension, zetten de auto weg en stappen de plaatselijke kroeg binnen. Op de kaart staan alleen speciaalbieren uit de omgeving; gelukkig maar, anders moesten we kiezen uit 200 Belgische biersoorten. Een onmogelijke opgave en bovendien houden we het liever lokaal, in dit geval de trappist uit La Rocheen-Ardenne. Veel leuker! We drinken een Rochefort 8 en de iets minder sterke 6 en zijn tevreden. Een waardige afsluiter van een fijne wandeling.

Dag 2

Fond de Tion, Val de Le e

Bierbrouwerij van Achouffe In het dorp Achouffe kun je de bierbrouwerij bezoeken, Brasserie d’Achouffe. Deze brouwer maakt zes verschillende soorten speciaalbier (van 6% tot 10%), een aperitief/dessertbier (9%), likeur (25%) en een eau de vie (40%). Een rondleiding door de brouwerij kost 9 euro voor volwassenen (vanaf 16 jaar). Kinderen tussen de 12 en 15 jaar betalen 5 euro (inclusief één frisdrank), kinderen jonger dan 12 jaar mogen gratis naar binnen. Wil je zeker zijn van een bezoek aan de brouwerij, dan is het verstandig vooraf te reserveren: +32 (0)6123 0444 of visitebrasserie@achouffe.be. Kijk voor meer informatie op www.achouffe.be. Bezoekadres: Achouffe n°8, 6666 Wibrin - Achouffe Algemeen telefoonnummer: +32 (0)6128 8147.

Vanuit Han-sur-Lesse starten verschillende wandelingen door de Lesse-vallei. Anders dan de meeste toeristen in het dorp kiezen wij niet voor een bezoek aan de bekende grotten en stappen we ook niet in het treintje dat ons naar het dichtbijgelegen dierenpark brengt. We verlaten met een paar stappen het toeristische circus en zijn binnen vijf minuten helemaal alleen. Alleen in het begin waait het mechanische melodietje van de safaritrein nog even over het weiland. En dan is het stil. Op het ruisen van de bomen en wat fluitende vogels na. We wandelen via een kronkelend karrenpad door het lieflijke Belgische landschap, langs bijenkasten, soms tussen bomen door, dan weer met een weids uitzicht over knalgele koolzaadvelden of glooiend grasland met koeien en paarden. Nieuwsgierig geraakt door een poster in het dorp rijden we na de wandeling naar Treignes, verderop in de Ardennen, voor een tentoonstelling over trappistenbier. Daar lezen we over de trappistenmonniken, zien oude bierflesjes, -glazen en andere HOOGTELIJN 4-2014 |

bierparafernalia, en bekijken video’s over de verschillende fasen van het bierbrouwen. We hebben wel weer een stoel op het terras verdiend, vinden we. Tegenover het tentoonstellingsgebouw, op een klein terras langs de doorgaande weg kiezen we dit keer voor een Leffe Tripel en de trappist Chimay. De juiste keus!

Tentoonstelling abdijen en trappistenbieren In Ferme-Château de Treignes is een tijdelijke tentoonstelling over abdijen en trappistenbieren in de 21ste eeuw: Abbayes et bières trappistes au XXIe siècle. De expositie bestaat uit drie onderdelen: het eerste deel gaat over de verschillende kloosterorden en de trappistenmonniken. Het tweede laat meer voorwerpen zien (denk aan verschillende bierglazen en -flessen, onderzetters en oude reclameborden die, anders dan de titel van de tentoonstelling doet vermoeden, uit de twintigste eeuw stammen) en vertelt over de zes abdijen die als enige in België hun zelfgebrouwen bier trappist mogen noemen. In het derde deel van de tentoonstelling leer je meer over de verschillende fasen van het trappistenbierbrouwen. Zie het als een leuk lokaal uitstapje en verwacht geen museumkwaliteit. De tentoonstelling duurt tot 11 november 2014. Entree: volwassenen 4 en kinderen 2 euro, elke eerste zondag van de maand is de toegang gratis. Bezoekadres: Rue Eugène Defraire 63, 5670 Treignes Kijk voor meer informatie op www.viroinval.be.

44 |

HOOGTELIJN 4-2014

Dag 3

Wandelen rond de abdij van Orval In het zuiden van de Belgische Ardennen, pal tegen de grens met Frankrijk, ligt de beroemde abdij van Orval. Hier brouwen cisterciënzer monniken het trappistenbier Orval. Het verhaal gaat dat de weduwe Mathilde haar trouwring in de bron van het dal liet vallen en uit wanhoop God smeekte om haar de ring te helpen vinden. Niet lang daarna stak een forel zijn kop boven het water met in zijn bek de verloren ring. Mathilde zou het dal vanaf toen het Gouden Dal (Val d’Or) hebben genoemd. Uit dankbaarheid stichtte ze een klooster op deze gezegende plaats: Orval. De bron in de vallei heet sindsdien de Mathildebron. We besluiten de vallei te doorkruisen. Hiervoor kunnen we een wandeling uit het boekje van de abdij pikken, maar omdat de omgeving zo overzichtelijk is, kiezen we liever onze eigen route. Zo komen we langs een piepklein café met één tafeltje, je zou het bijna missen zo verscholen tussen een boerenerf en een woonhuis. Of was het vroeger een café en heeft de huidige bewoner gewoon zijn

keukentafeltje buitengezet? We durven er niet te gaan zitten. Om de hoek wandelen we over een bruggetje, langs een oude watermolen. Een flodderige hond waakt over het erf waar niet meer te halen valt dan wat wapperend wasgoed in de vroege voorjaarszon. Het leven rond Orval is vooral rustig. De nabijgelegen dorpjes zijn in slaap gesukkeld, koeien schrikken van onze voetstappen. Alleen op het grote terras langs de hoofdweg bij de abdij is het druk. Daar lopen toeristen af en aan. Ze parkeren er hun auto, fiets of rugzak en nemen plaats aan een van de vele tafeltjes. Het is een gezellige drukte die in schril contrast staat met de lome sfeer in het land erachter. Ik vind het de perfecte combinatie: wandelend zijn we even alleen op de wereld, achter onze glazen Orval komen alle verhalen weer samen. Mathildes Val d’Or stoomt ons niet zozeer klaar voor de eerstvolgende bergtocht, maar ze brengt ons op slechts tweeënhalf uur rijden wel even in een andere wereld. En zo voelt een weekendje over de grens zomaar als een week vakantie.

Bergwandelworkshop in de Ardennen

Voor de (beginnende) bergwan delaar organiseert de NKBV de bergwandelworkshop Voorbereid, Verantwoord en Fit de bergen in. In drie dagen leer je over voorber eiding, oriëntatie, tochtenp lann ing, uitrusting, wandeltechniek, weer, alpiene gevaren, milieu, gezondheid en veiligheid. Tijdens deze workshop in de Ardennen slaa p je op een slaapzaal in de Tukhut, de NKB V-berghut in Sy. Prijs: € 120 ,-. Kijk

voor meer informatie op ww w.bergsportreizen.nl.

3 wandelingen in de Belgische Ardennen Barrage de Nisramont

Startpunt: parkeerplaats Barrage de Nisramont. Volgens de toeristeninformatie duurt de wandeling vijf tot zes uur, wij liepen het in vier uur. Het is een gemakkelijke wandeling, voor iedereen met een basisconditie en goede schoenen goed te doen. Bij de VVV van Houffalize kun je voor vijf euro een wandelkaart van het gebied kopen, maar de route is ook goed bewegwijzerd. Bovendien kan het bijna niet misgaan omdat je de oever van de Ourthe volgt. Schrik niet als je op je route tweemaal een brug tegenkomt; er zijn tenslotte twee Ourthes die je moet oversteken.

Val de Lesse

Bezoek aan de trappistenbrouwerij De brouwerij van Orval is binnen de abdij gevestigd en kun je slechts tweemaal per jaar bezoeken. De brouwerij werd in 1931 opgericht om met de opbrengsten van het bier de verwoeste abdij te kunnen renoveren. Inmiddels besteden de monniken het geld dat zij verdienen met hun zelfgebrouwen bier aan sociale projecten en aan het reguliere onderhoud van de gebouwen. In 2014 kun je de abdij alleen op 19 en 20 september bezoeken. De abdij is dan van 8.30 tot 16.00 uur geopend. De ruïnes, het museum en de winkel zijn wel het hele jaar door geopend, van 10.30 tot 17.30 uur en in het hoogseizoen van 9.30 tot 18.30 uur. Prijs volwassenen: 6 euro, kinderen (7-14 jaar) 3 euro. Kijk voor meer informatie op www.orval.be.

Startpunt: centrum Han-sur-Lesse. Vanuit het centrum starten diverse wandelingen in de omgeving. Goed te doen voor iedereen met een basisconditie, ook voor gezinnen met jonge kinderen. De verschillende routes zijn goed bewegwijzerd met bordjes op hekken of bomen.

Abbaye d’Orval

Startpunt: de abdij van Orval. In de winkel van de abdij kun je voor vijf euro een boekje kopen met een paar wandelingen in de omgeving. Het zijn relatief korte rondjes door rustige dorpen en weilanden. Gecombineerd met een bezoek aan de brouwerij of de ruïnes van de abdij ben je zo een paar uur zoet.

HOOGTELIJN 4-2014 |

Groene shirtjes

Veel merken maken inmiddels producten met een groene, duurzame, insteek. We laten een kleine selectie zien. De Eider Big Bend Tee heeft het GOTS-stempel (Global Organic Textile Standard), een certificaat dat maatschappelijk verantwoorde en milieuvriendelijke productie garandeert. Het Vaude Sarentino shirt mag het Green Shape-logo dragen, Vaude’s garantie dat het om milieuvriendelijke producten gaat. De Bergans Cecilie Tee is gemaakt van organisch katoen, dat het gebruik van pesticiden uitsluit.

Prijs (v.l.n.r.): € 44,95 (Bergans) / € 44,95 (Eider) / € 50 (Vaude) Meer informatie: www.bergans.com, www.eider.com en www.vaude.com

L I R E T A M & T K R MA Ook dit jaar waren we op de vakbeurs in Friedrichshafen, om de nieuwste outdoormaterialen te bekijken. We pikten er een paar prijswinnaars van de Outdoor Award en de Outdoor Gold Award uit. Elk jaar zijn er veel kandidaten voor zo’n prijs; van de 361 vielen er 35 in de prijzen, waarvan er slechts 7 een Outdoor Gold Award kregen. Zeker een prijs om trots op te zijn dus!

Sinds 1978

Fjällräven maakt al sinds 1978 de Kånken rugzak, ooit ontworpen als kinderschooltas. De tas heeft sindsdien behoorlijk in populariteit gewonnen. Zo kan hij door het simpele ontwerp ook voor andere doeleinden worden gebruikt, zoals een dagje wandelen. Al vanaf het begin wordt de Kånken gemaakt van Vinylon F, een materiaal dat geen milieuonvriendelijke coating nodig heeft om toch waterafstotend te zijn.

Jas uit één stuk

Producten met zo weinig mogelijk onderdelen maken, lijkt een trend. Hoe minder componenten, hoe lichter de jas en hoe minder kans op defecten. Dat is positief! The North Face brengt vanaf komend voorjaar in de Summit Serie de Fuseform Originator Jacket uit, die – je raadt het al – uit één stuk materiaal is gemaakt. En toch heeft de stof op verschillende plekken een andere structuur, dankzij een heel complex ontworpen weefpatroon. Met het TNF-eigen HyVentmateriaal is de jas waterdicht.

Verkrijgbaar in vele kleuren Prijs: € 69,95 Meer informatie: www.fjallraven.nl

Innovatief

Prijs: € 300 Leverbaar vanaf: voorjaar 2015 Meer informatie: www.thenorthface.com

Hoe ontwerp je een schoen die niet een kopie is van alle andere schoenen die er al zijn? Dat is de vraag die het ontwerpteam van Arc’teryx zichzelf stelde toen ze besloot om schoenen te gaan maken. Het antwoord is te vinden in de nieuwe Alpha (aproach) en Bora (hiking), die Arc’teryx in juni tijdens de jaarlijkse Alpine Academy in Chamonix presenteerde. De stretch binnenschoen, die in de topmodellen (zoals de Alpha² FL) zelfs uitneembaar is, zorgt voor een erg goede pasvorm. Er zijn verschillende binnenschoenmodellen verkrijgbaar, zoals een warmere en een waterdichte variant. Innovatief is ook de bovenkant van de schoen, die uit één stuk materiaal bestaat. Na volgend jaar breidt het merk de lijn uit met meer modellen.

Gewicht: 480 gr (Alpha² FL Men’s maat 43) Prijs nog niet bekend (leverbaar vanaf voorjaar 2015) Meer informatie: www.arcteryx.com

46 |

HOOGTELIJN 4-2014 | ONDER REDACTIE VAN SIETO VAN DER HEIDE

Heb jij iets je wild enthouin je rugzak waar Mail het ons! siast over bent? hoogtelijn@nkb v.nl

Goeie combi

Berghaus scoorde een dubbele prijs: de Hypersmock 2.0 won een Oudoor Gold Award en de HyperTherm Race Smock kreeg een Outdoor Award. Beide jassen zijn ontworpen met de focus op een laag gewicht en hoge functionaliteit. Zo weegt de Hypersmock 2.0 maar 76 gram! De reversible HyperTherm Race Smock heeft een ‘warme’ (winddichte) en een ‘koele’ (ademende) kant en weegt 156 gram.

Prijs: € 130 (Hypersmock 2.0) / € 170 (HyperTherm) Leverbaar vanaf: maart 2015 Meer informatie: www.berghaus.com

‘DE M ST FANTASTISCHE BROEK TER WERELD’ Wat kun je schrijven over een broek? Laat ik het doen in de vorm van een korte oproep: als er toevallig iemand een overtollige The North Face Tekware Bigwall Pants (model 1998) op zolder heeft: stuur hem op. De NKBV heeft m’n adres. Het zit zo: de Bigwall Pants is de meest fantastische broek ter wereld. Ooit. Hij zit goed, hij staat goed, hij is koel als het warm is en warm als het koud is, en zelfs als je kletsnat regent, is hij in vijf minuten weer helemaal droog. En hij is onverslijtbaar. Tot nu. De afgelopen zestien jaar heb ik de broek netto twee jaar gedragen. Een veteraan van menig alpien slagveld. (Als het allemaal te lyrisch wordt, schrijf gerust, je weet: de NKBV heeft m’n adres.) Nu mag hij met pensioen, achterin de kast. Af en toe mag hij nog tevoorschijn komen. Dan trekken we samen ten strijde.

Elke stap comfortabel

Ook KEEN is goed bezig met nieuwe schoenen. De Durand is verkrijgbaar in een half hoge hiker en een lage variant, beide met een dual compound rubberen buitenzool die zorgt voor goede grip. En ook de tussenzool van deze schoen is bijzonder: waar veel tussenzolen hun dempende kwaliteiten verliezen na een kilometer of duizend, kun je op de PU-tussenzool van de Durand onbeperkt lopen. We maakten laatst op deze categorie A/B-schoen een stevige wandeling in Noorwegen en waren blij verrast: zelfs zonder inlopen een erg comfortabele wandelschoen.

Ernst Arbouw allround bergsporter, NKBV-lid sinds 1995

Prijs: € 159,95 (Mid) / € 149,95 (Low) Meer informatie: www.keenfootwear.com HOOGTELIJN 4-2014 |

HOOGTE

1873m

GRONDCONTACTTIJD

210ms

AFSTAND

21.4km

LIVETRACK

VERBONDEN

Overstijg alle disciplines Je stelt hoge eisen aan jezelf en aan jouw uitrusting. fe-nix™ 2 is een volledig uitgerust GPS-sporthorloge dat alles combineert wat de veeleisende atleet en outdoor avonturier nodig heeft. Met Garmin fitness-functies en nieuwe vooruitstrevende hardloopstatistieken, samen met betrouwbare outdoor navigatie gebaseerd op GPS, een barometrische hoogtemeter en 3-assig kompas - de fe-nix™ 2 heeft het allemaal. Je kunt zelfs volledig verbonden blijven met functies als Live Track en Smart Notification. fe-nix™ 2 – Overstijg alle disciplines. Voor meer informatie bezoek www.garmin.nl

fe-nix 2 ™

denten bergsport voor stu

STUDEREN? ZOEK EEN SAC! In bijna alle Nederlandse universiteitssteden bestaat een SAC, een Studenten Alpen Club. Wie gaat studeren, hoeft in een nieuwe omgeving de bergsport dus niet te missen. Behalve oog voor de bergsport heeft een SAC aandacht voor feest en plezier. Het is tenslotte een studentenvereniging.

“I

k kwam voor mijn studie in een andere stad terecht”, vertelt Myrte van Varik (21), penningmeester van de ESAC, een van de grotere SAC’s. Ze studeert aan de Design Academy Eindhoven en zit in haar laatste jaar. “Ik klom in mijn eigen regio, maar pas later kwam ik er achter dat er SAC’s zijn. Die afkorting zei me niets.

voor nieuwe studenten duidelijk maken dat je bij een Studenten Alpen Club moet zijn als je tijdens de studie iets wilt met de bergsport.”

Activiteiten

Net zoals de NKBV-regio’s organiseren de SAC’s allerlei activiteiten. Klimavonden,

Samenwerken

Veel van de activiteiten van een SAC zijn dezelfde als die van de regio. Is er samenwerking? Myrte: “Wij hebben pas contact gehad met de regio. Cursussen en klimmen zouden samen kunnen, maar daarna, nee dat werkt niet. En ik moet eerlijk zeggen dat we ook niet staan te trappelen om veel zaken te veranderen. Activiteiten die goed lopen en georganiseerd zijn, laten we graag zo. We leggen ons als bestuur voor een jaar vast en dan heb je het echt al druk genoeg om alle lopende activiteiten te regelen en te begeleiden.” Bij de ESAC zijn, zoals bij alle SAC’s, zowel studenten van de universiteit als van het HBO welkom. MBO-studenten moeten apart een aanvraag indienen. “Een van onze beste klimmers is een MBO’er”, zegt Myrte, “Maar de regels zijn strak. Het heeft ook te maken met de mogelijkheid een studentensportkaart aan te vragen, zoals in Eindhoven verplicht is om te kunnen sporten.”

13 steden

De ESAC geeft een berg cadeau aan de jarige collega’s van de USAC.

Inmiddels ben ik actief bij de ESAC, de Eindhovense Studenten Alpen Club. Vanaf februari zit ik een jaar in het bestuur. Dat kost veel tijd, dus sommigen moeten na dat jaar wel wat extra gas geven voor de studie. Belangrijk is dat we bij de introductie

weekeinden naar klimgebieden, een zomer- en winterkamp, opleidingen en cursussen. Daarnaast zijn er activiteiten die je verwacht bij een studentenvereniging zoals een Avondje Biergenot, de Dies en een Cocktailnight.

De Studenten Alpen Clubs hebben een overkoepelende club, de NSAC, die een aantal organisatorische zaken regelt, evenals de vertegenwoordiging van de studenten bij de NKBV. Kijk op www.nsac.climbing.nl. Hier vind je ook een overzicht van de SAC’s. Die zijn te vinden in Amsterdam (ASAC), Delft (DSAC en SVAC Yeti), Eindhoven (ESAC), Enschede (TSAC), Groningen (GSAC), Maastricht (MaasSAC), Nijmegen (NijSAC), Rotterdam (RSAC), Tilburg (TilSAC), Utrecht (USAC) en Wageningen (WSAC Ibex). In Den Helder is, als jongste loot, de ZeeSAC, voor studenten aan het Koninklijk Instituut voor de Marine. De LSAC (Leiden) leidt al enkele jaren een slapend bestaan en bestaat alleen nog in naam.

TEKST PETER DAALDER | HOOGTELIJN 4-2014 |

tisch Dons versus synthe

HET GEVECHT OM WARMTE Er is een groot aanbod aan warme jassen. Die jacks zijn zo warm omdat ze gevoerd zijn: met dons of een synthetisch materiaal. Welke jas en voering je het best kunt kiezen, is afhankelijk van een aantal factoren, zoals de omgeving waarin je de jas gaat dragen, hoe zwaar de jas mag zijn en, ook niet onbelangrijk, hoeveel hij mag kosten.

ls het koud wordt, wil je maar één ding: warm blijven. En dus trek je die warme jas aan. Maar als je in een druppende ijswaterval je klimmaatje aan het zekeren bent, kun je beter niet een donsgevoerde jas aantrekken. Dons gaat namelijk samenklonteren wanneer het nat wordt. In plaats van een dikke warme jas heb je dan een plakkerige jas die niet meer warm is.

Synthetische voering

De voering van de jas doet zijn werk (warmte vasthouden) doordat hij lucht dicht bij je lichaam vasthoudt. Het lichaam verwarmt die lucht en dat beschermt je vervolgens tegen de kou van buitenaf. Simpel gezegd: hoe dikker de isolatielaag, hoe warmer de jas. Een natte jas met samengeklonterd dons heeft die luchtlaag niet en houdt daardoor amper nog warmte vast. In een situatie waar je nat kunt worden, is het dus raadzaam om voor een jas te kiezen die is gevoerd met een synthetisch materiaal. Als dat materiaal nat wordt, gaat het namelijk veel minder samenplakken dan dons en verliest het daardoor minder warmte. Dit is de reden waarom veel belay jassen (jassen die je op de standplaats draagt) van synthetisch materiaal zijn.

Vederlicht

We schreven al: hoe dikker de isolatielaag, hoe warmer de jas. Maar bij dezelfde dikte isolatiemateriaal is dons lichter dan synthetisch materiaal. Dit is een belangrijke reden waarom de pakken die alpinisten dragen tijdens het beklimmen van de allerhoogste bergen, met dons zijn gevoerd. Op zulke hoge, koude en vaak ook droge plekken heb je veel isolatie nodig en dus een hele dikke laag isolatiemateriaal. Omdat dons zoveel lichter is dan synthetisch materiaal is het in die omstandigheden een voor de hand liggende keuze.

Slijten, comprimeren, onderhouden

Als je goed zorgt voor een donsjas dan gaat deze langer mee dan een synthetisch gevoerde jas. Een voorbeeld: om een donsjas

50 |

HOOGTELIJN 4-2014 | TEKST SIETO VAN DER HEIDE

The North Face ThermoBa H die 9,5 g/m² PrimaLoft ThermoBall, equivalent van 600 cuin dons € 199,95 www.thenorthface.com

gemakkelijker te vervoeren, kun je hem tot een klein pakketje comprimeren. Doe je dit te vaak, of houd je de jas te lang samengepakt, dan is dat niet goed voor het dons. Een donsjas bewaar je daarom niet te lang gecomprimeerd en laat je af en toe ademen door hem uit de compressie-bewaarzak te halen. Synthetisch materiaal laat zich minder comprimeren en slijt ook sneller dan dons. Maar een synthetische jas laat zich wel weer gemakkelijker onderhouden dan een donsjas; je kunt hem bijvoorbeeld gewoon in de wasmachine doen. Dons kan ook wel worden gewassen, maar vraagt meer zorg tijdens het wassen en vooral tijdens het drogen.

Patagonia Nano-Air H dy

Rab Infinity Endurance Jacket

60 g/m² FullRange Stretch Insulation € 220,00 www.patagonia.com

210 g, 850 cuin dons € 379,95 www.rab.uk.com

Dons

+ beste warmte-gewichtverhouding + comprimeert goed, gemakkelijker mee te nemen + gaat lang mee + de beste keus voor koude, droge omgevingen – waardeloos als het nat wordt

Sherpa Manaslu Jacket 40 g/m² PrimaLoft One € 199,95 www.sherpaadventuregear.com

Synthetisch

+ makkelijk in onderhoud + houdt ook (wat) warmte vast indien nat + de beste keus voor koude, vochtige omgevingen – gaat minder lang mee dan dons – zwaarder dan dons en comprimeert minder goed

want als je toch veel gaat zweten, blijft dat warmer. Of je kiest voor een hybride isolatielaag: een jas met dons of synthetisch materiaal, gecombineerd met fleece, powerstretch of een ander materiaal dat veel beter ademt dan dons of synthetische voering.

Prijs-kwaliteitverhouding dons Hybride isolatie

Dikkere dons- of synthetische jassen gebruik je vooral als je stilstaat of als je beweegt in extreme kou. Als je je namelijk te veel inspant in een dikke jas terwijl het niet koud is, dan ga je veel zweten en kan het lichaam de warmtehuishouding minder goed op orde houden. Bij activiteiten met hogere inspanning draag je daarom een dunnere jas. Bij voorkeur van synthetisch materiaal,

Hoeveel een donsjas kost, wordt voor een groot deel bepaald door het dons. Omdat het een natuurproduct is, is het beperkt in de beschikbare hoeveelheid. Daarom is het duurder dan synthetisch materiaal. Daarnaast geldt: hoe hoger de kwaliteit dons hoe hoger de prijs. De kwaliteit van dons wordt bepaald door de ‘cuin’ waarde. Deze waarde geeft aan hoeveel cubic inch dons per ounce (28,35 gram) ontstaat als het volledig is uitgezet. In goedkopere jassen zit vaak HOOGTELIJN 4-2014 |

Duurzaam dons

Dons is een natuurproduct en komt van vogels, ganzen en eenden. Het wordt echter niet altijd even diervriendelijk verkregen. Helaas wordt er nog steeds dons gebruikt van ganzen die worden gefokt voor de foie gras en daardoor een erg onprettig leven hebben. Soms worden vogels zelfs levend geplukt. Gelukkig zijn er steeds meer merken die niet met dit dons willen werken. Patagonia is een goed voorbeeld: dit merk werkt vanaf dit jaar alleen nog met traceable down, oftewel dons waarvan het merk zelf heeft vastgesteld dat de hele productieketen alleen verantwoord en diervriendelijk verkregen dons oplevert.

Arc’teryx Duay Belay Parka

Mountain Hardwear Ghost Whisperer H ded Down Jacket

184 g/m² ThermaTek € 700,00 www.arcteryx.com

79 gr. 850 cuin dons € 279,95 www.mountainhardwear.com

600 cuin dons, terwijl in duurdere, high-end jassen tot wel 900 cuin dons zit. Er zijn zelfs jassen met 1000 cuin dons! Met 1000 cuin dons heb je minder gewicht aan dons nodig voor een jas met een bepaalde temperatuurwaardering. Omdat 1000 cuin dons zeldzaam is, is het ook heel duur. Het wordt voornamelijk gebruikt wanneer elke gram telt. Een innovatie die al enige tijd gaande is, is de ontwikkeling van waterafstotend dons, een aantal merken maken hier een variant van. Dons wordt hierbij meer waterbestendig gemaakt door het te impregneren met een waterafstotend materiaal. Het zal niet de eigenschappen van synthetisch materiaal halen, maar het dons houdt wel meer warmte vast bij vochtige omstandigheden en het droogt sneller dan onbehandeld dons.

Patagonia gebruikt een variant, Full-Range, in haar nieuwe Nano-Air-jassen. Deze varianten zijn bedoeld voor activiteiten met een hoge intensiteit, zodat je zweet weg kan. In andere gevallen wil je juist niet dat de warme lucht onder en in je jas ontsnapt! Ook nieuw is de ThermoBall-variant van PrimaLoft, nu alleen nog gebruikt door The North Face, dat werkt met balletjesmateriaal in plaats van met lagen. De ronde structuur benadert de werking van dons. Ten slotte is, net als dons, ook synthetisch materiaal in meerdere gewichten te vinden, weergegeven door grammen per vierkante meter: 40 of 60 g/m² is voor hoge intensiteit activiteiten, 100 g/m² is voor koude omstandigheden en 150+ g/m² is voornamelijk voor alpien, winter- en expeditieklimmen.

Prijs-kwaliteitverhouding synthetisch materiaal

Meerdere merken maken synthetisch materiaal in verschillende varianten. Er is synthetisch materiaal met een korte vezel en met een lange vezel. De korte wordt verreweg het meest gemaakt en is te vinden onder de namen PrimaLoft, Polartec en Coreloft, maar er zijn er meer. De lange vezel, die meestal voor slaapzakken wordt gebruikt, wordt in speciale vorm voor jassen gemaakt door Arc’teryx onder de naam ThermaTek. Het voordeel van de lange vezel is dat deze nog beter warmte vasthoudt wanneer het vochtig is. Nieuw op de markt is een superieur ademend synthetisch materiaal. Polartec Alpha is hiervan een voorbeeld en ook

52 |

HOOGTELIJN 4-2014

… En hoe zit het met slaapzakken?

De informatie in dit artikel is grotendeels ook van toepassing op slaapzakken: slaap je in een vochtige omgeving, dan kies je synthetisch. Wil je vooral een lichte slaapzak dan kies je dons. Je hoeft je bij een slaapzak niet druk te maken over de vraag hoeveel je gaat bewegen: in een slaapzak lig je immers stil. Een slaapzak kies je daarom in eerste instantie op de minimale temperatuur die je verwacht, maar vergeet andere factoren zoals vochtigheid niet; dat kan het verschil maken tussen een comfortabele of koude nacht.

NKBV-ledenpas

Naam: Anton Zuidervliet Leeftijd: 77 jaar Woonplaats: Amsterdam

2014

NKBV-lid sinds: 1980 Beroep: Gepensioneerd geograaf Activiteit: “In de bibliotheek van de VU tracht ik de omkering van het aardmagnetisch veld te begrijpen” Levensles: “Ik heb hoogte, pieken en dalen nodig” Volgende bestemming: “Ik reis in de geest”

ière Mijn bergsportcarr

‘NU LOOP IK MET EEN RUGZAK VOL BOEKEN NAAR BOVEN’ “O h nee, ik beklom geen vijfduizenders of hoger. Tot vierduizend meter ben ik geweest, waaronder de Wildspitze en de Gran Paradiso. In trance ging ik naar boven; het was heerlijk.” Anton Zuidervliet werd op zijn zestiende lid van de Nederlandse Reis Vereniging (NRV) en beklom toen zijn eerste berg, de Niesen. “Jaren later ging ik met een studiegenoot een weekje klimmen. Ik rookte ontzettend veel – veertig sigaretten per dag – en kon hem niet bijhouden. Dat was voor mij de reden om te stoppen met roken: op 31 december 1976 stak ik om vijf voor twaalf mijn allerlaatste sigaret op. Ik had eerder al wat pogingen ondernomen, maar dit keer was ik van binnenuit gemotiveerd. Ik wilde zo graag bergbeklimmen. Toen ik een half jaar later weer met die studiegenoot de bergen in ging, bleek dat het niets had geholpen. Hij was nog steeds sneller! Toch heb ik nooit meer één sigaret opgestoken.”

Anton (links, 21 jaar) op bergsportcursus in de Stubaier Alpen.

“Het was mijn droom om de Mont Blanc te beklimmen, maar ik kwam tot 4100 meter. Ik was te gast aan het touw van anderen en het ging niet goed. Ik voelde voortdurend een ruk voor, een ruk achter. Ik ben toen afgehaakt.” Anton hield van de cadans tijdens het omhooglopen. “Wanneer mijn ademhaling in balans was met mijn tred naar boven. Zo kon ik uren achter elkaar doorgaan. Driehonderdvijftig meter per uur was mijn gemiddelde; vier uur achter elkaar. Na een nieuwe heup kon ik de bergen niet meer in, maar ben ik gaan traplopen om te revalideren. Nu ga ik driemaal per week op de universiteit in trance naar boven, over de trap, in vijf minuten naar de tiende verdieping met een rugzak vol boeken. Dat is vijftig meter. Omgerekend is dat zeshonderd meter per uur. Niet gek hè! Dat heb ik vroeger nooit gehaald. Inmiddels heb ik op de universiteit al drie keer de Mont Blanc gedaan!” TEKST FEMKE WELVAART | HOOGTELIJN 4-2014 |

^^^ en route ^^^ sportklimroute ^^^ en route ^^^

Aiguille Dibona

Overzicht van de route.

KABOUTERS WIJZEN DE WEG

Als we na het avondeten in de Soreillerhut de topo bekijken en vragen wat Voie du Nain nou eigenlijk betekent, zijn we een beetje teleurgesteld als we de vertaling ‘Kinderroute’ krijgen. Daar gaat ons beeld van een stoere beklimming van de Dibona! Toegegeven, we kiezen een relatief simpele route naar de top, maar om het nou kinderachtig te noemen…

ns doel is de top van de Aiguille Dibona (3131 meter). De route die we kiezen, is in feite een link-up van twee routes: de Voie du Nain, een alpiene rotsroute van vijf lengtes, en de Arête Nord: een deel van de normaalroute op de Dibona, slechts twee lengtes klimmen. Na het ontbijt gaan we op pad. We lopen met een boogje om de Dibona heen naar de oostkant van de Clochetons Gunneng, waar de route begint. Dat gaat iets langzamer dan we hadden gedacht. Er

54 |

ligt namelijk nog vrij veel sneeuw en zolang de zon niet hoog staat, is die erg hard. Voor ons zien we een touwgroep die, zo denken we, naar dezelfde route loopt. Zij bewegen wél vrij vlot over de harde sneeuw richting de route. Het verschil? Wíj hebben geen stijgijzers meegenomen… Bij het inpakken dachten we dat het wel mee zou vallen met de sneeuw en dus hebben we alleen een pickel meegenomen. Maar goed ook dat we die wel bij ons hebben, want zonder was het einde oefening geweest. Dat we wat langzamer

HOOGTELIJN 4-2014 | TEKST EN FOTO’S SIETO VAN DER HEIDE

zijn, heeft ook een voordeel; de andere touwgroep gaat net de tweede lengte in als wij willen beginnen. Goede timing! De eerste twee lengtes, die in verschillende gidsjes en topo’s qua moeilijkheidsgraad variëren van 4a tot 4c, zijn achteraf bekeken inderdaad relatief de moeilijkste, maar we klimmen

^^^ en route ^^^ sportklimroute ^^^ en route ^^^ De spitse punt van de Dibona.

Klimmaatje Frans seilt ab.

Frans op de top.

Aiguille Dibona Route Een van de nains.

er vlot doorheen. Op een gegeven moment gaat mijn blik tijdens het klimmen naar rechts en kijk ik plotseling in het vrolijke gezicht van een tuinkabouter! Wat doet die hier nou? denk ik verbaasd, maar dan begint het te dagen: het is niet een kinderroute, maar de Route van de Kabouters: zij wijzen je als het ware de weg naar boven. Eenmaal de Voie du Nain getopt, zijn we er nog niet. Er volgt een traverse aan de achterkant van de Clochetons Gunneng, die naar de instap van de laatste twee lengtes leidt. Hier is zowel de Gunneng als de Dibona te zien, en het is een prachtig gezicht. De traverse, tweedegraads klauterwerk, is heel overzichtelijk en ook de laatste twee lengtes werken we vlot af. Op de top kunnen we dan, helaas zonder kabouters om ons heen, alleen nog maar genieten van het uitzicht.

We klommen twee routes: de Voie du Nain op de oostwand van de Clochetons Gunneng en de Arête Nord/Voie Normal op de Aiguille Dibona. De Voie du Nain, vijf lengtes, 150 meter, is alpien gewaardeerd als AD-, de moeilijkste lengte varieert in diverse topo’s van 4a tot 4c. De eerste twee lengtes zijn lastiger dan de volgende drie. De route is redelijk goed behaakt, maar de haken zijn niet altijd even eenvoudig te vinden. Het kan je zelfvertrouwen vergroten als je hier en daar iets bijplaatst. Wij namen een paar medium sized friends en een handvol nutjes mee. Na de Voie du Nain moet je onder de top van de Clochetons Gunneng traverseren (tweedegraads scramblen) om bij de instap van de Arête Nord te komen. Dit onderdeel van de Voie Normal is slechts twee lengtes en ongeveer vijftig meter lang. De eerste lengte is een 3b, de tweede een 3a. Ook deze route is behaakt, maar minder frequent en minder van kwaliteit. De meegenomen nuts en friends zijn strikt genomen niet noodzakelijk maar kunnen ook hier wat meer zelfvertrouwen geven. We gebruikten voor beide routes een dubbeltouw, maar een enkeltouw van 50 of bij voorkeur 60 meter voldoet ook, aangezien de maximale lengte die je

abseilt zo’n 25 meter is. Na de abseil op de Arête Nord loop je namelijk via een andere route onder de oostelijke wand van de Dibona terug naar de hut. Ook in de zomer kom je hier en daar sneeuwveldjes tegen, die soms bevroren kunnen zijn. Pickel en stijgijzers staan daarom ook op de paklijst.

Aanloop

Wij stonden op de camping van La Bérarde in de Franse Écrins en reden met de auto naar het nabijgelegen Les Étages. Vanaf daar is het zo’n 1200 hoogtemeters via een duidelijk pad naar de Soreillerhut, waarover we zo’n drie uur deden. ’s Ochtends is het onder normale omstandigheden een half uurtje naar de instap van de route, daarbij is enige alpiene ervaring wenselijk.

Kaart & Gids

Les Étages, de Soreillerhut en de Aiguille Dibona zijn te vinden op de IGN Top 25 - 3336 Est. De Voie du Nain staat in een enkel gidsje, maar de beste informatie is toch wel te vinden op de routekaarten in de Soreillerhut. De Arête Nord/Voie Normal op de Dibona is in vrijwel elk gidsje te vinden en ook de hut heeft informatie over deze route. Online vind je beide routes op camptocamp.org. HOOGTELIJN 4-2014 |

nos Klimparadijs Kalym

HET HARDE LEVEN VAN DE TOPSPORTER “Sir, is there anything in my shop that can satisfy your apetite?” Met een weids gebaar prijst de eigenaar van het winkeltje in Myrthies zijn waren aan. Slechts een paar muntjes in mijn portemonnee lachen me toe. Mijn probleem dat ik heel zuinig moet inkopen, wordt resoluut weggewuifd: “No problem sir, take what you want and pay later!” Welkom in Griekenland, waar gastvrijheid op de eerste plaats komt.

e sociale onrust ontwricht Griekenland en de economie is ongeveer tot stilstand gekomen. Ondertussen heerst op Kalymnos de relaxte sfeer die zo past bij het sportklimmen. Scooters snorren voorbij, veel scooterrijders met klimhelm. De terrasjes zijn goed gevuld. Hier gelden de wetten van een andere, parallelle economie, die volledig is gebaseerd op de zekerheid van een internationale toestroom van klimmers. En het is ook nog eens oktober: oogstmaand! De zomerhitte is verdwenen, maar het eiland is toch nog gemakkelijk te bereiken dankzij de chartervluchten die uit alle hoeken van Europa op buureiland Kos landen. Die charters brengen de stroom klimmers op gang die nu het eiland domineren. En wie bij ‘klimmers’ nogdenkt aan armlastige werklozen of studenten moet zijn ideeën nodig bijstellen. Hier klimmen yuppen, gezinnen met jonge kinderen en kapitaalkrachtige pensionados. Allemaal moeten ze slapen, eten en drinken en spekken ze de lokale economie. Hoeveel zouden het er per jaar

zijn? Zo makkelijk als die vraag is gesteld, zo lastig is hij te beantwoorden. Want, hé, we zijn hier wel in Griekenland en het bijhouden van een boekhouding heeft ook zijn nadelen.

Nederlanders zijn overal

Een Nederlander die al tien jaar op Kalymnos woont en werkt, is Eric Maanders. Hij runt een scootershop en heeft een aardig idee van wat het klimmen voor het eiland betekent. “Een kwart van mijn klanten zijn gewone zonaanbidders, maar de rest zijn dus klimmers”, aldus Eric. Dat komt volgens zijn schatting neer op zo’n 6000 klimmende scooterhuurders per jaar, uit wel 48 verschillende landen. Door de klimmers wordt het toeristenseizoen verlengd met de maanden april, mei, september en oktober. Zelfs in de wintermaanden zijn er nog genoeg klimmers aanwezig. Eric ziet duidelijk de voordelen: “Dat betekent dus een enorme boost voor de kleine economie die we hier op het eiland hebben. En dat is gunstig voor de Kalymnians, want die hebben op deze manier minder last van de Griekse crisis die zo breed en nadelig werd uitgemeten in de pers.”

Foto Coen Pijl

Sponzen

56 |

HOOGTELIJN 4-2014 | TEKST ICO KLOPPENBURG

Wat gebeurt er met een economie, waar tot vijfentwintig jaar geleden de sponsvisserij de belangrijkste inkomstenbron was? In 1996 ontdekte de Italiaan Andrea di Bari het eiland en zag het enorme potentieel. De organisatie van klimfestivals in 2000 en 2004 gaf een boost aan de ontwikkeling van het klimmen. De internationale klimscene ontdekte het eiland en daarna is het snel gegaan. Anno nu lijkt elk huis een pension en struikel je over de terrasjes. In 2006 deed de Petzl Rocktrip het eiland aan. Dat leverde zo veel publiciteit op dat The North Face (TNF) het stokje overnam en besloot om samen met de gemeente een jaarlijks klimfestival in oktober te organiseren. En dus hangen nu overal de feestelijke vlaggetjes waarop het festival en de belangrijkste sponsors worden genoemd. En loop je de kans om bij het kopen van een ijsje plotseling naast Daniel Woods of Anna Stöhr te staan. Want een selecte groep topklimmers wordt tijdens het festival uitgenodigd om deel te nemen aan de wedstrijd.

Foto Richard Felderer

Nina Caprez in klimballet.

Foto Damiano Levati

Woods en Megos lezen in.

Foto Damiano Levati

Megos en Le NevĂŠ voelen hun vingers...

HOOGTELIJN 4-2014 |

Foto Richard Felderer

Publiek bij het avondprogramma.

Melissa le Nevé moedigt de concurrentie aan.

Schoolreisje

Voor de buitenstaander lijkt het evenement dat TNF organiseert vooral op een luxe schoolreisje voor topklimmers. Een paar uur klimmen voor het te warm wordt, dan chillen bij het zwembad, uit eten in een sfeervol restaurant, samen lachen om de nieuwste klimfilm (waarin je vrienden voorkomen) en ten slotte dansen tot in de kleine uurtjes. Wie zei daar dat het leven van een topsporter hard is? Het zal wel, maar tijdens dit festival is daar weinig van te merken. Speciaal voor de wedstrijd is een volledig nieuwe klimsector ontgonnen. Gelukkig is de voorraad maagdelijke rots op het eiland enorm. De organisatoren slagen er elke keer in om een prachtige nieuwe klimspot te vinden, waarop een serie uitdagende lijnen kan worden ingeboord. Behalve een spannende wedstrijd op echte rots, levert dit dus ook nog eens een nieuwe klimsector op. Die kan aan de toch al dikke klimgids worden toegevoegd.

meer of minder serieus meedoen aan de open wedstrijd. En natuurlijk kom je ook hier Nederlanders tegen. Ze zijn in de minderheid, maar al op de boot zien we Susan en Coen die, naar eigen zeggen toevallig, tegelijk met het festival een vakantieweek op Kalymnos doorbrengen. Ze doen mee met de wedstrijd, maar

Foto Richard Felderer

Dat levert mooie plaatjes op en biedt TNF de kans zich van zijn beste kant te laten zien: als sponsor van een aantal zeer talentvolle en sympathieke klimmers. En als producent van hardcore buitensportmateriaal, waarvan de nieuwste producten aan een groep genodigde journalisten worden getoond.

Foto: Damiano Levati

The new kid

58 |

HOOGTELIJN 4-2014

De ster van het festival in 2013 is Alex Megos. Deze Duitse topper is zonder twijfel the new kid on the block: al op de eerste wedstrijddag topt hij alle routes. Alleen voor Klesha, waardering 8c+, heeft hij twee pogingen nodig. En dat maakt indruk. Ook op een topklimmer als Daniel Woods, die het “pretty nerve-wracking” noemt om het te moeten opnemen tegen zulke sterke klimmers.

Mindere goden

Ondertussen klimmen de mindere goden hun lengtes in de Griekse zon, waarbij ze

De handen van Alex Megos na de wedstrijd.

bloedfanatiek zijn ze zeker niet. “Wel leuk hoor, dat festival, maar het zorgt ook wel voor een hoop drukte onder de rots.” Wel pikken ze het avondprogramma mee met mooie films en een indrukwekkend interview met de blinde Japanse klimmer Koichiro Kobayashi. Die vertelt dat het bij klimmen niet uitmaakt of je kunt zien of niet: het plezier van het vinden van een oplossing

en het verleggen van je grenzen, is gelijk. En zijn grenzen liggen met het klimmen van 7c een stukje verder dan die van de gemiddelde klimmer.

Hoofd vol indrukken

Na de films en de verhalen neemt de dj het over. Tot diep in de nacht klinken de beats

Foto Ico Kloppenburg

Foto Damiano Levati

Klimtoppers bij het zwembad.

Op de boot van Kos naar Kalymnos.

over het eiland. Deze mindere god ligt dan al lang in bed, nadat hij nog heeft gezien hoe het maanlicht het eiland Telendos in een prachtige gloed zet. Met een hoofd vol indrukken en beelden van films, topklimmers, scooters, prachtige colonettes en ruwe kalk. Hoe ziet Kalymnos er over twintig jaar uit? Zit er een grens aan het

aantal nieuwe gebieden? Zijn de populaire gebieden dan misschien net zo glad als de routes in Freyr? Eén ding is zeker: er rijden dan vast elektrische scooters rond. En dat is zeker een verbetering!

Klimmen op Kalymnos De beste tijd om te klimmen in Kalymnos is het voor- of najaar. De zomer zal voor de meesten van ons echt te heet zijn om serieus te klimmen. Klimmen in de winter kan ook prima, maar je kunt ook pech hebben: regen en niet te vergeten een harde wind kunnen je vakantie bederven. Maar soms klim je in december in je T-shirt. Buiten de maanden mei tot en met oktober is het ook een stukje lastiger om Kalymnos te bereiken. Er zijn dan geen chartervluchten naar Kos, zodat de reis aanzienlijk langer is (de veerboot vanuit Athene doet er veertien uur over).

Waar en hoe?

Kalymnos is een eiland in de Egeïsche zee, vlak bij de Turkse kust. Het is groter dan Terschelling en kleiner dan Texel. Er wonen 11.000 mensen en in de topmaanden van het jaar zijn er misschien net zo veel toeristen. De beste plekken voor klimmers zijn Myrties en Masouri aan de westkust. Aan die kant van het eiland liggen de meeste klimgebieden. Op het eiland zelf kun je de bus nemen, maar een fiets of scooter is natuurlijk veel gemakkelijker.

Je bereikt Kalymnos in de maanden mei tot en met oktober het gemakkelijkst met een chartervlucht naar Kos. Daarvandaan brengt een veerboot je in drie kwartier naar Kalymnos.

Documentatie

Informatie hierover is te vinden op facebook.com/ KalymnosClimbingFestival of op thenorthfacejournal.com/category/climbing/ kalymnos. Reken er wel op dat accommodatie in die periode snel volgeboekt kan zijn.

Kalymnos, rock climbing guidebook, door Aris Theodoropoulos uit 2010 is een uitstekende gids die 64 sectoren en circa 1700 routes beschrijft. Gezien het tempo waarin er routes bijkomen is dat echter al lang achterhaald. Aanvullingen op de topo zijn te vinden op internet, op www.climbkalymnos.com bijvoorbeeld.

Andere activiteiten

Klimfestival 2014

Meer informatie

Wil je dit jaar zelf de toppers in actie zien op Kalymnos? Of wil je meedoen aan de open wedstrijd? Van 9 tot 12 oktober 2014 is het volgende klimfestival.

Behalve klimmen, zonnebaden of op een terrasje hangen, kun je op het eiland ook wandelen, windsurfen en …. sponsduiken! Je kunt het natuurlijk ook beperken tot het bezoeken van het sponzenmuseum in Pothia. Verder zijn er op het eiland de nodige culturele bezienswaardigheden te bezichtigen.

Online is heel veel informatie over Kalymnos te vinden. Zie bijvoorbeeld griekenland.net/ griekse-eilanden/kalymnos.

Foto Damiano Levati

Beste tijd

Daniel Woods in concentratie. HOOGTELIJN 4-2014 |

DANKE! MERCI! GRAZIE!

Dankzij jouw lidmaatschap blijven de bergen toegankelijk. Als NKBV-lid ondersteun je samen met onze andere 56.000 leden het onderhoud aan paden, routes en hutten in de Alpen en Pyreneeën. Jaarlijks dragen wij als NKBV € 400.000 bij aan het zogenaamde Gegenrecht. Dit fonds gebruiken de Alpenverenigingen voor het onderhoud aan paden, markeringen, bewegwijzering en hutten. In ruil daarvoor krijg je als NKBV-lid tot 50% korting op overnachtingen in meer dan 1200 berghutten. Mede dankzij dit fonds kunnen we allemaal genieten van het prachtige en kwetsbare berglandschap en blijven overnachtingen in de hut betaalbaar. Nu en in de toekomst. Meer weten? Kijk op www.nkbv.nl (zoekterm ‘gegenrecht’).

KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING | WWW.NKBV.NL

Met kinderen naar a de Indiase Himalay

FOSSIELEN ZOEKEN BOVEN

DE 4000 METER

Na zijn studie werkte Feico Halbertsma een tijd met Madeline Pikaar in een ziekenhuis in de Indiase Himalaya. Zestien jaar later gingen ze opnieuw naar India, dit keer voor vijf maanden met hun drie jonge kinderen. Om weer in het ziekenhuis te werken, maar ook om met regelmaat de hoge bergen in te trekken, onder andere naar de Spitivallei.

“K

ijk, het heeft gesneeuwd in de tent!”, roept Matthijs van vijf. Het vriest tien graden waardoor onze adem als ijzel vastplakt aan de binnentent. In de tent is het in de slaapzakken met onze jassen aan en mutsen op gezellig. Het is best warm, ook omdat we met z’n vijven in een driepersoonstent liggen. Van de twee tenten die we van het ziekenhuis konden lenen, hebben we er maar eentje mee. Omdat de tent vijf kilo weegt en we zo ’s nachts zicht op de kinderen kunnen houden. We hebben al vaker gekampeerd tussen de 3000 en 4000 meter, maar dit keer zitten we hoger en willen we onze kinderen (Matthijs en Jelske van 7 en Ruben van 10) goed in de gaten houden. Voor noodgevallen hebben we een mobiel bij ons die zelfs hier in Noord-India op de grens met Tibet bereik heeft, waarna onze collega’s een auto kunnen sturen. De medicijnen tegen hoogteziekte hoop ik niet te hoeven aanspreken. Snel staan Matthijs, Ruben en ik op om naar buiten te gaan. Jelske en mijn vrouw Madeline blijven nog even liggen. We lopen om het Chandratalmeer naar een plek waar de

62 |

weerspiegeling van de Himalaya nog mooier is en zien hoe de zon de top van Mulkila (6507 meter) in een gouden gloed zet, die zich spoedig daarna over de andere zesduizenders uitbreidt. We genieten van het schouwspel en hopen dat de zon snel bij onze tent is, om in de warmte te kunnen ontbijten.

Sabbatical

Gisteren vertrokken we met een ambulancebusje vol medisch materiaal, artsen en verpleegkundigen uit Manali, een stadje op 2000 meter aan het eind van de Kuluvallei omringd door toppen van meer dan 5500 meter. Hier zijn Madeline, die huisarts is, en ik neergestreken voor een sabbatical van vijf maanden. We werken mee in een klein ziekenhuis dat efficiënt gerund wordt door de buitengewoon gemotiveerde en toegewijde staf. De kinderen zitten op de grotendeels Engelstalige ziekenhuisschool. Door de week schooluniformen aan, maar in het weekeinde zijn het buitenkleren en bergschoenen! Met regelmaat gaat er een team van het ziekenhuis naar een van de ‘buitenziekenhuizen’. We gaan mee naar Spiti, dicht bij de grens met Tibet. Achter het ziekenhuis slingert de weg naar de Rothangpas van 4000 meter. Het is de toegang tot de droge valleien van Lahaul en Spiti. De moessonregens die de Kuluvallei groen en vruchtbaar maken, komen nauwelijks over de hoge Himalayapassen. Het landschap daarachter, dat aansluit op het Tibetaanse plateau, wordt steeds droger. Vanaf de Rothangpas daalt de ‘weg’ eerst tot 3000 meter om in de tachtig kilometer daarna te stijgen naar de Kunzumpas op 4450 meter. Daarachter begint de Spitivallei.

HOOGTELIJN 4-2014 | TEKST FEICO HALBERTSMA | FOTO’S FEICO HALBERTSMA EN MADELINE PIKAAR

De weg slingert tussen gigantische rotsblokken naast de grijs kolkende Chandrarivier. We hebben uitzicht op gletsjers en de eerste zesduizenders komen in zicht.

Het maanmeer

Op de Kunzumpas stappen we uit in een gierende, koude wind. We zwaaien de collega’s uit en lopen naar Chandratal, het Maanmeer op 4200 meter, waar ik zestien jaar geleden ook al was, toen ik de eerste keer in India werkte. Eerst lopen we een stuk omhoog, vermoeiend op deze hoogte, en na een klein uur komen we op een vlakke bergpas met steenmannetjes, bijna 4700 meter. Voor ons de prachtig gekleurde sneeuwloze toppen van Spiti, aan de overkant van de vallei de hoge besneeuwde kammen en toppen van Lahaul en daarachter Ladakh. De kinderen zijn blij dat het weer omlaag gaat en bedenken een ingewikkeld maar effectief systeem wie voorop mag lopen. Na een kleine lunch denken we dat we aan het laatste uur beginnen, maar ik ben vergeten dat er nog hele vervelende zijvalleien zijn, die je via kleine geitenpaadjes moet oversteken: eerst helemaal omlaag, en dan weer omhoog, en steeds volgt er weer een. Het kost heel wat fantasie om al verhalenvertellend de kinderen gaande te houden, maar dan zien we het meer! Het wordt snel donker dus zetten we gauw de tent op aan de rand van het water. We hebben geen puf om naar de andere kant te lopen waar het mooiste uitzicht is, dat doen we morgen wel.

van Spiti. Vanaf de Kunzumpas rijden we 100 kilometer door de droogte zonder een boom of struik tegenkomen. Er zijn wel prachtige, steeds kleurrijker rotsformaties, waarna we op een hoogvlakte komen bij het dorpje Losar. Hier zien we voor het eerst weer tekenen van leven: kleine oases waar smeltwater naar beneden komt, wat gerstveldjes en wilgenboompjes tussen witgepleisterde huizen onder een diepblauwe lucht, een prachtig contrast met het onherbergzame landschap. In de winter vriest

Kleine oases

Na het ontbijt lopen we terug naar de weg waar we worden opgehaald voor het laatste stuk naar Kaza, het hoofdstadje

Jelske, Ruben en Matthijs dalen af naar 4000 meter.

HOOGTELIJN 4-2014 |

Boven de Kunzum La, op ongeveer 4700 meter.

Matthijs’ vondst tijdens het zoeken naar fossielen in de Spitivallei op 4400 meter.

het er dertig, veertig graden en is er dus geen smeltwater, alleen een enkele bron die met moeite wordt opengehouden. De hele zomer is de bevolking bezig met eten verbouwen, maar voornamelijk met het verzamelen van brandstof: kleine struikentakken en koemest die door de droogte binnen een paar uur vrijwel geurloos is en prima brandstof vormt voor de kleine tandoors, de kacheltjes.

Fossielen zoeken

Doordeweeks is er in het buitenziekenhuis Kaza een spreekuur en een operatieprogramma, maar in de weekenden zijn we vrij. Tijd om fossielen te zoeken op 4500 meter! Waar ik vroeger alleen te voet over ijzingwekkend steile paadjes over de gruishellingen omhoog naar de hoger gelegen dorpjes moest lopen, zijn er sinds een aantal jaren wegen in de steile hellingen uitgegraven en -gehakt. Met een Indiase Tata-jeep gaan we naar Komik, een tiental huizen met een klooster. Vanaf daar heb je prachtig uitzicht op de geërodeerde kliffen met daarboven de sneeuwtoppen. Via de vertrouwde paadjes waar al eeuwen dorpelingen met hun paarden en yaks lopen, komen we in Hikim, en vervolgens Langcha, waarboven je fossielen kunt vinden. Het weer betrekt dus we zetten er goed de pas in en bereiken het dorpje als de eerste sneeuwvlokken neerdwarrelen. We logeren bij een gezin waar ook de meester van de dorpsschool inwoont. Het kacheltje brandt, het is lekker warm. De volgende ochtend komt Tashi ons halen om de fossielen te zoeken. We lopen eerst een stuk omhoog langs net geoogste akkertjes, tot we bij een rivierbedding komen. Boven ons cirkelen gieren. Tashi zegt dat een sneeuwluipaard waarschijnlijk ’s nachts

64 |

HOOGTELIJN 4-2014

een steenbok of blauwschaap heeft gedood. Hij heeft ze ’s winters vaak gezien, in de zomer zitten ze meestal hoog. We lopen langzaam door het halfbevroren beekje omhoog en al gauw ziet Jelske de eerste fossiel, een mooie ammoniet. Ruben vindt een grote cirkelvormige steen, daar moet ook iets moois in zitten maar van buiten zien we niets. Langzaam lopend zien we er steeds weer een paar. Tashi zegt dat het vroeger bezaaid was met fossielen, maar sinds er toeristen in de vallei komen, nemen de dorpsjongetjes die bij toerbeurt de geiten hoeden, fossielen mee om te verkopen in het dal.

Sinterklaas in India

De tweede week wordt het steeds kouder en als we terugrijden naar het ziekenhuis in Manali zien we overal bevroren watervallen op weg naar de Kunzumpas. De pas zelf ligt vol met sneeuw, voorzichtig glibberen we eroverheen. Als over een paar weken de pas dichtsneeuwt, duurt het tot juni voordat patiënten via deze weg weer naar het ziekenhuis kunnen; in Spiti is nauwelijks enige gezondheidszorg. Terug in Manali gaan we nog vaak kamperen, maar dat wordt door toenemende kou en sneeuw steeds een stukje lager, totdat het december wordt. En nadat ook Sinterklaas ons heeft weten te vinden – tot verbazing van de Indiase collega’s – wordt het tijd afscheid te nemen van deze prachtige plek met zijn overweldigende natuur en bergen. Met weemoed rijden we weg, nog lang nagekeken door de bergen.

Feico Halbertsma is kinder-intensive-care-arts in het Máxima Medisch Centrum in Veldhoven. Als hobby rondde hij de opleiding voor bergreddingsarts af bij de Österreichische Gesellschaft für Alpin und Hohenmedizin.

De Spitivallei met het dorp Komik op 4200 meter. Op de achtergrond de oostflank van de 6300 meter hoge Chau Chau Kang Nilda.

We zwaaien de collegaâ&#x20AC;&#x2122;s uit en lopen naar het Maanmeer op 4200 meter

Kamperen aan het Chandratalmeer (4250 meter).

HOOGTELIJN 4-2014 |

hienveld 1-2 fc.adv 27.3.2003 14.33 B&R Pagina 1

^^^ medisch ^^^ medisch ^^^ medisch ^^^ de geschreven door Deze rubriek is sie van de NKBV. Medische Commisar medisch@nkbv.nl Vragen? Mail nankbv.nl/kenniscentrum of kijk op www. Medisch. onder het kopje

DE BERGEN IN MET

SUIKERZIEKTE

WIJ Wij VERZETTEN verzetten BERGEN bergen VOOR U voor u ist in SpecialSpecialist ineringen k e z r e v t r o p rgs bebergsportverzekeringen

Mensen met suikerziekte hebben als ze niet goed worden behandeld, een te hoge suikerconcentratie in hun bloed. Zo hoog, dat het schadelijk kan zijn voor belangrijke organen. Hoe kun je toch veilig genieten van de bergen als je wordt behandeld voor suikerziekte?

nspanning kost energie. Om energie te maken in de spieren, is suiker nodig. Insuline zorgt ervoor dat onze cellen suiker opnemen die ze vervolgens kunnen gebruiken als energiebron. Door de opname daalt â&#x20AC;&#x201C; bijvoorbeeld tijdens een bergwandeling â&#x20AC;&#x201C; de hoeveelheid suiker in het bloed. Als er te weinig insuline is, kunnen de cellen de suiker minder goed opnemen, waardoor de suikerconcentratie in het bloed hoog is, wat voor problemen kan zorgen. Mensen met type 1 suikerziekte maken nauwelijks of helemaal geen insuline aan door een probleem in de alvleesklier. Bij type 2 suikerziekte, dat vaak op oudere leeftijd ontstaat, wordt er te weinig insuline aangemaakt en is het lichaam minder gevoelig voor insuline. Hoe vaker je sport, hoe beter je lichaam blijft reageren op insuline. Vooral voor mensen met type 2 suikerziekte is wandelen daarom erg gezond. Om een te lage bloedsuikerspiegel te voorkomen, is regelmatig eten en drinken belangrijk.

Pas op met insuline

Mensen met type 1 suikerziekte, en sommige met type 2, gebruiken insuline om hun bloedsuikerspiegel te verlagen. Omdat het lichaam bij zware inspanning veel suiker verbruikt, moeten deze mensen tijdens een flinke wandeling niet te veel insuline spuiten. Hierdoor kan namelijk een gevaarlijk lage bloedsuikerspiegel ontstaan, een hypoglycaemie. De verschijnselen hiervan zijn zweten, trillingen, duizelingen, concentratieverlies en hoofdpijn; vervelende klachten die je zeker niet wilt hebben op een smal bergpad of de gletsjer. Bovendien kunnen deze klachten ook verward worden met hoogteziekte. En wat veel mensen niet weten, is dat zelfs de dag na een zware inspanning nog een verlate hypoglycaemie kan ontstaan!

Voorbereiding

W.A. HIENFELD B.V.

W.A. Hienfeld b.v.

Postbus 75133

1070 AC Amsterdam

Postbus 75133, 1070 AC Amsterdam T 0031 (0)20 - 5 469 469 Telefoon 0031(0)20 - 5 469 469 F 0031 (0)20 - 6 427 701 Telefax 0031(0)20 - 6 427 701 E info@hienfeld.nl

E-mail

info@hienfeld.nl

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden. 66 |

HOOGTELIJN 4-2014

Zorg dat je voordat je op pad gaat, goed weet hoe je lichaam en je suikerspiegel reageren op inspanning, vooral bij het plannen van een lange tocht. Neem voldoende tijd om te eten en te drinken en let op signalen die kunnen wijzen op een te lage suikerspiegel. Vertel je tochtgenoten hoe ze een te lage of hoge suiker-spiegel bij jou kunnen herkennen en wat ze dan moeten doen. Neem je insuline mee? Denk dan aan de bewaartemperatuur; het mag niet bevriezen. Verder raden we je aan om vaker dan je gewend bent je suikerwaarde te meten, bijvoorbeeld met een vingerprik. Let op: gebruik van acetazolamide (Diamox) wordt bij suikerziekte afgeraden.

Twijfels of onzekerheden?

Bespreek bij twijfel altijd je plannen met je internist of huisarts. Sander van der Plas (huisarts, lid Medische Commissie)

ALS EERSTE DE LIMITED EDITION VAN MAMMUT Bestel als eerste in Nederland de Mammut Eiger Extreme Nordwand Pro LE en krijg als NKBV-lid 10% korting. Ga naar bever.nl/nordwandLE en bestel je exclusieve set.

Als bergsporter laat je niets aan het toeval over. Laat je daarom bij Bever adviseren over de laatste high-end-kleding en -materialen. Als NKBV-lid krijg je bovendien op vertoon van je ledenpas 10% korting in de winkels van Bever. Shop je liever online, stuur dan eerst een kopie of foto van je NKBV-ledenpas

MAMMUT NORDWAND PRO LE JACKET

naar webservice@bever.nl. Vermeld in de mail je naam, adres, telefoonnummer en eventueel je Bever Cardnummer. Zodra de NKBV-korting aan je Bever Card is gekoppeld, ontvang je een bevestiging en kun je ook online gebruikmaken van 10% korting op bever.nl.

MAMMUT NORDWAND PRO LE PANTS

Versterkte capuchon met perfecte pasvorm en klimhelmcompatibel. 3L Gore-Tex® Pro, met versterkte schouderstukken. Zeer waterafstotende ritsen. Ventilatieritsen onder de armen.

Twee zakken die je ook kunt gebruiken als je een rugzak of klimgordel draagt.

Afneembare bib, met verhoogde tailleband met coolmax vochtregulatie, te bevestigen aan het Nordwand Pro LE jack.

prijs

€ 699,95

0,xx 63xx € xx n xx den enbetalexx -ledx BV-le NKBV NK Uitneembare snowskirt.

js € 899, prijs pri

95 95

alenn € 810, betale den bet -leden BV-le NKBV NK

00 00

Volledige tweewegrits voor optimale ventilatie.

MAMMUT NORDWAND PRO LE Deze jas en broek maken deel uit van de Eiger Extreme Limited Editioncollectie en zijn speciaal ontworpen voor extreem gebruik in de bergen. Beide kledingstukken zijn individueel genummerd en in kleine hoeveelheden geproduceerd. Het Mammut Pro-team ontwikkelde deze exclusieve set waarmee ook jij je eigen alpine experience kunt opdoen.

Geïntegreerde gaiter met anti-slip grip.

HOOGTELIJN 4-2014 |

^^^ de nkbv voor jou ^^^ de nkbv voor jou ^^^ de nkbv Bram Kamps op de top van de Studerhorn (3634 meter, PD), Berner Oberland, Zwitserland.

Nu te koop in de webshop: NKBV-TOPVL AG voor slechts € 3,95 (excl. verzen dkosten)

N m de NKBV-topvlag m Ga je op pad? Zorg dat de NKBV-topvlag in je rugzak zit. Fotografeer jezelf met de vlag op het hoogtepunt van je tocht en mail de foto naar communicatie@nkbv.nl. Vermeld de namen van de mensen op de foto, de datum en locatie. Wij zetten de foto dan in het topvlaggenfotoalbum op onze Facebookpagina en misschien zie je je foto net als Bram terug in Hoogtelijn of andere NKBV-uitingen. Eind 2014 verloten we weer een aantal leuke prijzen onder de inzenders. Je bestelt de topvlag voor maar € 3,95 via www.nkbv.nl/webshop.

HET NKBV-LEDENPANEL OVER BERGSPORTREIZEN

Bram: “Samen met mijn klimmaat ging ik voor het eerst zonder gids op pad na mijn C2-cursus in Bernina vorig jaar. De topfoto maakten we tijdens een tocht over de Studerhorn (3634 meter) en de Altman (3462 meter). Ondanks dat het op momenten best spannend was, is alles goed supergoed verlopen met een strak blauwe lucht.”

De afgelopen maanden onderzocht de NKBV weer een aantal zaken in het ledenpanel. Zo waren we benieuwd of onze panelleden in de afgelopen drie jaar een van onze bergsportreizen of workshops hebben geboekt, waarom ze dat wel of niet hebben gedaan en of ze activiteiten in ons aanbod missen. Hieruit bleek dat panelleden vooral mogelijkheden zagen om bergsportreizen.nl te verbeteren op gebied van zoeken en navigeren. De komende periode gaan we aan de slag met de website en we verwachten het tweede kwartaal van 2015 een vernieuwde bergsportreizen.nl te lanceren.

Nieuwe NKBV-webshop Deze zomer brachten we twee vernieuwde brochures uit: Bergwandelen (€ 3,00) en Bergsport in het kort (€ 4,95). In de nieuwe webshop is alles makkelijker te vinden, te bestellen en af te rekenen via iDEAL of PayPal. Bovendien kun je nu ook reviews plaatsen en bekijken. Ga naar www.nkbv.nl/webshop.

Kom n r de Bergsportdag - Winter Na zeventien succesvolle edities van de Bergsportdag - Zomer, organiseert de NKBV voor het eerst een Bergsportdag - Winter! Op zondag 16 november 2014 kun je in SnowWorld Zoetermeer nieuwe materialen testen, een aantal praktische workshops op de piste volgen, je laten informeren over ons nieuwe winterreisprogramma of inspiratie opdoen voor je wintersportvakantie. In Hoogtelijn 5 lees je meer over dit nieuwe NKBV-evenement en krijg je een kijkje in het NKBV-winterreisaanbod.

68 |

HOOGTELIJN 4-2014

Mijn NKBV Als NKBV-lid kun je via mijnnkbv.nl je persoonlijke gegevens controleren, wijzigen of aanvullen. Ook kun je in die omgeving je factuur inzien. Heb je nog geen inloggegevens, dan kun je die aanvragen door op ‘wachtwoord vergeten’ te klikken.

voor jou ^^^ de nkbv voor jou ^^^ de nkbv voor jou ^^^

BOE

Worksho rogra a Naj r 2014

WORKS K JE H BergspOP OP reizen ort .nl

Dit najaar staan er weer interessante NKBV-workshops en -reizen op het programma. Zo zijn er in de maand september de workshop Kaart, kompas en GPS in de Belgische Ardennen, On the Edge in a portaledge in Bergschenhoek, Bergwandelen 18+ in de Ardennen en de workshop Weerkunde in de bergen bij de Oostvaardersplassen. Verder staan er dit najaar een Mountainbikeweekend en de workshop EHBBO in de Ardennen op de planning. Kijk voor het volledige programma op www.bergsportreizen.nl. Tijdens de Winter Bergsportdag kun je gratis diverse winterworkshops volgen. Kijk op bergsportdag.nkbv.nl voor het aanbod en kom op 16 november naar SnowWorld Zoetermeer!

Win n The North face klimset The North Face geeft twee complete kledingsets weg: een dames- en een herenklimset, beide in maat M. Mail je mooiste klimervaring van deze zomer en maak kans op een van de twee sets. Handig voor je eerstvolgende trip! Stuur je verhaal vóór 20 september naar hoogtelijn@nkbv.nl en wie weet ben jij een van de winnaars.

Ook NKBV over op SEPA en IBAN Sinds deze zomer is de Europese betaalmarkt, SEPA, een feit. De oude Nederlandse betaalproducten zijn per 1 augustus vervangen door Europese producten. Ook heeft het oude zeven- tot tiencijferige rekeningnummer plaatsgemaakt voor het IBAN. De NKBV is in deze ontwikkeling meegegaan en heeft meteen een aantal oude betaalmethoden gewijzigd. Dankzij de overstap op SEPA (Single European Payments Area) en IBAN (International Bank Account Number) kunnen nieuwe NKBV-leden betalen via iDEAL en kunnen ze meteen een klimjaarkaart aanvragen.

Incasso en machtiging

Op mijnNKBV.nl kunnen bestaande leden hun rekeningnummer invullen of wijzigen. Je ontvangt dan automatisch van ons een uniek machtigingsformulier, dat je moet ondertekenen en terugsturen. Zodra dat in een machtigingenregister is verwerkt, staat je betaling voor al je diensten op incasso. Nieuwe leden krijgen automatisch met de welkomstmail een machtigingsformulier toegestuurd. Wil je geen automatische incasso meer, dan kun je nu via mijnNKBV.nl eenvoudig je machtiging intrekken, door je rekeningnummer te verwijderen. Op alle facturen staat vanaf nu de datum van incasso vermeld.

Tw t m met de @NKBV Ernst van der Leij@ErnstvanderLeij 7 jun. Vanmiddag leuke kennismakingsdag voor het bergsportkamp @NKBV gehad! We hebben er nu al zin in. Paola van Bergen@PaolavanBergen 7 jun. Eerste kennismaking met klettersteigen tijdens workshop Monte Cervinio @NKBV is geslaagd. Dit smaakt naar meer! ALLsportsradionl@sportsradionl 13 jun. Nu aandacht voor het #NK Boulder in @sportsradionl LIVE! We bellen met titelverdediger Nicky de Leeuw. @NKBV http://allsportsradio.nl/player MudSweatTrails@MudSweatTrails 27 jun. Huub van Noorden is de snelste NL hier tijdens de MBM80 in Chamonix. Puike prestatie! @NKBV pic. twitter.com/7bQtwAKGpz Sander Poppes@sanderpoppes 4 jul. Ter voorbereiding op Mont Blanc expeditie ook lid geworden van @NKBV. Eerste @Hoogtelijn binnen! #leuk Peter Daalder@PeterReier 6 jul. @Hoogtelijn: Oude NKBV-stickers vervangen door nieuwe. Pfitscher Joch Haus en Europahütte. pic. twitter.com/j4VMbl4KmE” @NKBV @Hoogtelijn Lodi@mamaklimmertje 8 jul. @Hoogtelijn @NKBV laatst klom mijn vader (70) in zijn oude instructeur trui van de NBV. pfff oudje :-) Rachel Boddendijk@es1rachel 9 jul. Calum (5 jaar) en Estelle (9 jaar) op hun 1e topje l’Aiguille 1.503 m @GerdiVwt @nkbv pic.twitter.com/ t67jdVdsX1 Petra Eigenraam@petraeigenraam 9 jul. Oeps. Dus ski’s ipv schoenen inpakken. RT” @Hoogtelijn: Sneeuwval vanaf 1700m. in grote delen Oostenrijk (Tirol is wit) @NKBV” Onno Kruitwagen@OKworx 11 jul. Vanochtend vroeg één van mijn deelnemers zijn vriendin ten huwelijk op 2697m. Je maakt wat mee als tochtleider van de @NKBV :-) #Oostenrijk Martin@vonkMart 27 jul. Alle spullen passen IN de rugzak! Zometeen naar de J1 cursus van de @NKBV. Het wordt ongetwijfeld heel erg gaaf =D pic.twitter.com/wqZMky1vBL HOOGTELIJN 4-2014 |

ouwen Nieuwe generatie t nog dunner

WIE DRAAGT HET TOUW? “Wie draagt het touw?” Een vanzelfsprekende vraag die iemand uit de groep stelt. Want wie loopt er fluitend met zo veel extra ballast de berg op? Misschien is deze vraag vanaf nu verleden tijd. Want inmiddels zijn er zulke dunne touwen dat het muntje tossen niet meer nodig is. Maar zijn ze zo dun nog wel hanteerbaar? Wat mogen we als alpinist of sportklimmer van deze nieuwe generatie touwen verwachten? En waar moeten we op letten?

e enkeltouwen van nu zijn bijna een millimeter dunner dan de enkeltouwen van vijftien jaar geleden. Dat geldt voor zowel de high-end als de doorsneetouwen. Bij de dubbeltouwen zien we deze trend nu ook. 1 millimeter verschil in diameter lijkt in eerste instantie weinig, maar komt neer op 20 procent minder gewicht en 20 procent minder pakvolume. Dus dat scheelt behoorlijk.

Hanteerbaarheid en het zekeren van dunne touwen

Het voordeel van dunne touwen is meteen duidelijk: ze zijn lichter en soepeler. Maar hoe is de hanteerbaarheid? Niet elk zekeringsapparaat is geschikt voor de dunste enkeltouwen. Een dunner touw loopt gemakkelijker door de tussenzekeringen en bij een val of bij abseilen is het moeilijker om het touw te blokkeren. Onervaren sportklimmers of alpinisten doen er verstandig aan om niet de allerdunste touwen te kopen. Een tip die voor alle touwen geldt, is: met leren handschoenen heb je meer grip. Bij de dunste touwen is de remwerking van veel zekeringsapparaten onvoldoende. De meeste modellen zijn ook niet voor dunne touwen ontworpen, dat staat meestal duidelijk in de gebruiksaanwijzing.

70 |

Gully- en Cobratouwen.

Wanneer je een naklimmer met een tuberachtige in autoblok-modus (Reverso/ATC Guide) of een plate (Magic Plate/Kong Gigi) zekert, kan een touw, enkelstrengs gebruikt of bij gebruik van de dunste dubbeltouwen, verkeerdom schieten. Pas vooral op bij het abseilen van loodrechte of overhangende passages. De remvoering van je abseilacht of tuberachtige werkt beduidend minder goed bij dunne touwen. Je moet harder knijpen om voldoende remkracht op te bouwen. Op bijna alle zekeringsapparaten staat aangegeven tot welke dikte je kunt gaan. Om aan de hanteerbaarheid van hun dunne touwen tegemoet te komen, leveren sommige fabrikanten inmiddels een speciaal zekeringsapparaat dat bij het dunne touw past. Bovendien geldt dat het verstandig is om goed te oefenen en extra bedachtzaam te zijn op het effect bij een val als je gaat zekeren met een dunner touw.

Gebruik van (dunne) aramide touwen

Sinds kort is er een 6 millimeter aramide touw op de markt. Dit touw is als specialistisch (abseil)touw bedoeld, bijvoorbeeld voor toerskiërs die op steile passages afdalen. Er zijn meer fabrikanten die dergelijke lichtgewicht statische touwen in hun assortiment hebben. Deze zijn

HOOGTELIJN 4-2014 | TEKST EN FOTO’S MARTIJN SCHELL

Hoe dunner de touwen, hoe meer handkracht je nodig hebt om gedoseerd te kunnen abseilen.

ook bedoeld als haulrope (nahijstouw) in steile routes of als vast touw op expedities. Bovendien bieden bijna alle moderne dubbeltouwen dankzij de geringere vangstoot en verbeterde weefmethode het voordeel dat je zowel de tweeling- als halftouwtechniek kunt toepassen met hetzelfde dubbeltouw. (Zie het kader op de pagina hiernaast.)

Aangepast prusiktouw

Bij dunner touw moet je ook de dikte van je prusiktouwtjes aanpassen. Bij een 9 millimeter dik enkeltouw voldoet een 5 millimeter dik prusiktouwtje van polyamide, maar je kunt ook bijvoorbeeld een 6 millimeter aramide touw met een breeksterkte van 22kN gebruiken. Maak je

Verschil tu en half- en tw lingtouw Bij tweelingtouwvoering hang je beide touwen in hetzelfde setje. Er zijn bijna geen touwen meer op de markt die alleen als tweelingtouw zijn gecertificeerd (te herkennen aan het -symbool). Fabrikanten zijn tegenwoordig in staat om hun touwen zo dun en met voldoende lage vangstoot te fabriceren, dat ze aan beide normen (halftouw en tweelingtouw) voldoen. Halftouw heet in Nederland in de volksmond ook wel dubbeltouw. Dit dubbeltouw is te herkennen aan 1/2 op het stickertje aan het uiteinde van het touw. Bij solide zekeringen zoals boorhaken, goed gelegde nuts en friends in massieve rotsspleten, of ijsboren in solide ijs kun je de beide touwen in het zelfde setje leggen, de tweelingtouwvoering dus. Zijn de zekeringen minder betrouwbaar, dan kun je de halftouwen ook enkelstrengs in een setje leggen. Bovendien kun je met een halftouw twee naklimmers ieder aan een eigen touw laten klimmen en een halftouw gebruiken om mee over de gletsjer te lopen.

∞

Tip: combineer de tweelingtouw- en halftouwtechniek niet in dezelfde touwlengte. Je krijgt dan een ongelijke lengte tussen beide touwen, waardoor bij een voorklimval hoge wrijving ontstaat tussen beide touwen die in het zelfde setje hangen, met mogelijke mantelschade tot gevolg.

1 2

1. De Cobra 8.6 is een meer allroundmodel dubbeltouw. Door zijn dikte heeft hij meer veiligheidsmarge en is het touw voor meer zekeringsapparaten geschikt. Ideaal voor het rotsklimmen in lange routes. 2. De Gully 7.3 is momenteel het dunste dubbeltouw op de markt. Ideaal voor ijs- en expeditieklimmen. Het touw is zo dun dat het niet voor elk type zekeringsapparaat geschikt is. Het touw kan gemakkelijk doorslippen of omslaan door een plate/reverso-achtige.

extra slagen of hanteer je de wikkelknoop, dan werkt de knoop van 6 millimeter dik prusiktouw wel.

Randonnéetouw

Ook liggen er ‘zogenaamde’ randonnéetouwen in de schappen met een lengte van 20 of 30 meter en doorgaans een dikte van 8 millimeter. Ze zijn bedoeld om te gebrui-

ken bij eenvoudige gletsjeroversteken of bij een eventuele listige wandelpassage waar je bijvoorbeeld touwsteun wilt creëren of een kind wilt kunnen zekeren. Dit halfstatische touw is niet bedoeld om mee te klimmen en is niet genormeerd om een voorklimval mee te maken. Vanwege de beperkte lengte wordt ook de toepasbaarheid op de gletsjer sterk gereduceerd.

het gebruik van enkelstrengs du eltouw Veel alpinisten gebruiken dubbeltouw (enkelstrengs gebruikt) op de gletsjer. Houd er dan rekening mee dat een enkele streng dubbeltouw niet is genormeerd voor het klimmen waarbij je een vrije val kunt maken. Ook is dubbeltouw (enkelstrengs gebruikt) minder robuust waardoor hij sneller slijt. Denk aan de toerskiër die er met zijn staalkant snel overheen skiet of als je met stijgklemmen werkt, zoals de Tibloc. Je kunt je afvragen waarom alpinisten bij het oversteken van gletsjers, bergwandelaars als steun bij een listige wandelpassage, of toerskiërs bij het voortbewegen in de mist of door een gletsjerbreuk, dan dubbeltouw gebruiken? Het antwoord is dat de gewichtsbesparing en het pakvolume – met name als het touw in de rugzak zit – nu eenmaal een heel comfortabel pluspunt is. En dat je op een kort graatje een enkele streng van een 50 of 60 meter touw altijd dubbel kunt nemen. Je hebt dan 25 tot 30 meter dubbeltouw wat voldoende praktisch is om een rotspassage te overbruggen.

HOOGTELIJN 4-2014 |

Moderne enkel- en du eltouwen diameter, vangst t en gewicht per meter

Beal • enkeltouw: Joker unicore* 9.1 mm – 8,2 kN** en 53 gram per meter • dubbeltouw: Gully unicore 7,3 mm – 7,9 kN bij gebruik als tweelingtouw – 36 gram

Ma ut • enkeltouw: Serenity 8.7 mm – 8,4 kN en 51 gram per meter • dubbeltouw: Twilight 7,5 mm – 9,9 kN bij gebruik als tweelingtouw – 38 gram

Edelrid • enkeltouw: Corbie 8,6 mm – 9,3 kN en 51 gram per meter • dubbeltouw: Apus 7,8 mm – 10,3 kN bij gebruik als tweelingtouw – 42 gram

Petzl • enkeltouw: Volta 9,2 mm – 8,6 kN en 55 gram per meter • dubbeltouw: Paso 7,7 mm – 9,2 kN bij gebruik als tweelingtouw – 42 gram De modernste enkeltouwen op de markt kun je ook als dubbeltouw gebruiken! De vangstoot is zo laag dat die bij een val met dubbeltouwvoering binnen de norm blijft van 12 kN. Neem voor gebruik in het alpiene hooggebergte een geïmpregneerd touw. * Unicore zorgt ervoor dat de mantel niet meer van de kern kan schuiven. De mantel zit vast aan de kern. Hierdoor is het slijtvaster en heb je een hogere veiligheidsmarge. Is de mantel door bijvoorbeeld een vallende steen beschadigd maar de kern nog intact, dan kun je er in een noodgeval nog mee abseilen. Zie de Unicoretest op http://vimeo.com/49400453. ** De breeksterkte van klimmateriaal wordt uitgedrukt in kilonewtons (kN); 1 kN is 1000 Newton. Een breeksterkte van 22 kN betekent dat een touw minimaal een kracht van circa 2200 kg kan houden.

Klimmen met het dubbeltouw Cobra van 8.6 mm dikte op de Cima Scotoni. Tweelingtouwtechniek toegepast.

72 |

HOOGTELIJN 4-2014

Meer informatie hierover vind je in het touwenartikel in de vorige editie van Hoogtelijn (pagina 70-72).

Is dunner altijd beter?

Helaas! Dunner is niet altijd beter, zeker niet voor elke discipline. Denk aan de zogenaamde klassieke hoogtoeren waar je vaak de korte of verkorte touwtechniek gebruikt en je het touw voortdurend in je hand houdt. Een wat dikker touw van zo’n 10 millimeter dikte is dan prettiger in gebruik. Bovendien is de mantel dikker en daarmee slijtvaster, en heeft een kwalitatief beter touw de normering dat hij een val over een scherpe kant houdt. (Helaas biedt ‘nog steeds’ geen enkel klimtouw honderd procent garantie dat het niet kan doorschuren als je bijvoorbeeld een pendelval maakt over een zeer scherpe rotskant.) Bij het maken van eenvoudiger tochten waarbij je weinig van touwlengte wisselt, dus typisch vergletsjerd terrein zoals op de Gross Venediger of Similaun, ondervind je niet zo’n hinder van een dun touw. Met handschoenen aan heb je doorgaans wel voldoende grip en is een halve kilo gewichtsbesparing veel waard. Voor alpinisten met veel ervaring in technisch moeilijke routes of tijdens expedities waar elke gram telt, heeft een lichter en dunner touw natuurlijk ook voordelen. Met veel ervaring kun je beter anticiperen bij het zekeren. Het touw glijdt soepeler door de stijgklem of het zekeringsapparaat (zoals de ATC Reverso) als het touw verijsd is, maar dan moet je wel de snellere slijtage van het dunne touw op de koop toe nemen.

Een klassiek enkeltouw van circa 10 mm dikte is nog steeds ideaal op tochten in de II- tot III-graad waarbij je veelvuldig de verkorte touwtechniek toepast.

van de evolutie op het gebied van zekeringsmaterialen en het is nog maar zeer de vraag of je voldoende handkracht hebt om een dun touw vast te kunnen houden.

Conclusie

De dunste dubbeltouwen bieden voordelen voor ijs- en expeditieklimmers, maar als rotsklimmer klim je liever met iets dikkere

dubbeltouwen omdat ze over de ruwe rots slijtvaster en beter hanteerbaar zijn met blote handen. Dun enkeltouw biedt een groot voordeel door zijn geringe gewicht voor sportklimmers met een ‘ervaren hand’, maar iets dikkere enkeltouwen blijven favoriet bij klassieke hoogtoeren of voor sportklimmers die meer veiligheidsmarge willen houden.

Kan het nog dunner?

Ja, touwen zijn nog veel dunner te fabriceren. Maar touwfabrikanten zijn ook afhankelijk

MythBuster De invloed van Coca-Cola op de sterkte van een klimtouw

Wietske Brouwer is een enthousiast klimster. Toen zij samen met Ditte Ilbrink een profielwerkstuk voor 6 vwo moest schrijven, lag de keuze voor het onderwerp voor de hand: klimtouw. Wietske en Ditte onderzochten of contact met cola de sterkte van klimtouw negatief beïnvloedt. Het bijzondere van dit onderzoek is dat ze tests bij touwfabrikant Beal in Frankrijk mochten uitvoeren. Ze legden diverse stukken van meerdere soorten touw met verschillende tijdsduren in de cola. Daarna testten ze bij Beal wat de breeksterkte van al die stukken touw was. De conclusie? De cola had geen invloed

op de breektsterkte. Myth busted! Meer informatie over het onderzoek kun je opvragen via hoogtelijn@nkbv.nl. Martijn Schell over de aantasting van klimtouw: “Zand, cola, edding en verf zijn niet schadelijk voor een touw, maar zorgen wel voor een snellere slijtage. Anders is het met sterke zuren, zoals accu- of mierenzuur: deze zijn zeer schadelijk bij contact met klimtouw. Je ziet geen schade, maar de breeksterkte van je touw is nul!”

Wietske en Ditte leggen verschillende soorten touw in cola en testen daarna de breeksterkte.

HOOGTELIJN 4-2014 |

^^^ gemarkeerd ^^^ wandelroute ^^^ gemarkeerd ^^^ Eb in de haven van Lynmouth.

ath South West Coast P

HOOGTEMETERS MAKEN LANGS DE ENGELSE KUST “Challenging”, lezen we in de gids van het South West Coast Path over de etappe die we vandaag willen lopen. Ruim twintig uitdagende kilometers van Lynton naar Combe Martin.

e eerste hoogtemeters leggen we af met de Lynton & Lynmouth Cliff Railway, een waterballastbaan uit 1888. Niet heel uitdagend, wel spectaculair. Voor de kilometer of wat door de Valley of Rocks geldt hetzelfde. Het asfalt kan ons niet echt bekoren, maar de uitzichten zijn indrukwekkend. De Engelsen hebben treffende namen verzonnen voor hun steile kliffen: Ruddy Ball, Rugged Jack, Castle Rock... Voorbij Lee Abbey begint dan toch echt de beloofde uitdaging. Het glooiende asfalt gaat abrupt over in een steil, zigzaggend pad. We bedwingen achtereenvolgens Crock Point, The Cow and Calf en Highveer Point, dalen vervolgens af in Heddon’s

74 |

Mouth, en klauteren weer omhoog naar - what’s in a name? - High Cliff. Ik hoor dat je, als je het hele South West Coast Path loopt, in hoogtemeters bijna vier keer de Mount Everest hebt beklommen! Geen wonder dat ik zo moe ben in mijn benen. En dat voor een langeafstandspad waarvan het hoogste punt op slechts 318 meter ligt. Dat hoogste punt is Great Hangman. Die naam heeft niets te maken met misdadigers die hier in vroeger tijden werden opgeknoopt. Hang is Saksisch voor steile helling, man komt van het Keltische mynedd, dat heuvel betekent. Flinke kuitenbijters dus, hier aan de Engelse kust. Nog één zo’n steile helling te gaan, voor vandaag dan. Achter Little Hangman wacht de welverdiende afternoon tea.

HOOGTELIJN 4-2014 | TEKST MARIEKE VAN KESSEL | FOTO’S DIM VAN DEN HEUVEL

^^^ wandelroute ^^^ gemarkeerd ^^^ wandelroute ^^^

Sommige delen van het South West Coast Path zijn hoogtevreesgevoelig...

Wandelen langs de Engelse zuidwestkust Routebeschrijving

Deze lijnwandeling volgt het South West Coast Path (SWCP), een ruim 1000 kilometer lange wandelroute langs de zuidwestkust van Engeland. Deze etappe valt volledig binnen de grenzen van Exmoor National Park en is 22 kilometer lang. Dat lijkt niet veel, maar reken toch op zeven tot acht uur. Je moet namelijk flink stijgen en dalen over de kliffen. De route is goed bewegwijzerd met bordjes waarop een eikel staat, soms met de tekst “Coast Path”. Het startpunt is in Lynmouth, waar je kunt kiezen: via een steil zigzagpad of (tegen betaling) met de monumentale waterballastbaan omhoog naar Lynton. Het SWCP volgt vervolgens steeds de grillige kustlijn. Het eerste deel, door de imposante Valley of Rocks, is verhard, de rest is onverhard. Bij regen kan het behoorlijk glad worden en kunnen sommige stukken zelfs onbegaanbaar zijn. Kijk voor eventuele omleidingen op www.southwestcoastpath.com.

Wilde hyacinten.

Inn. Je kunt de auto parkeren in Lynmouth of Lynton en de bus terug nemen vanuit Combe Martin. De dienstregeling en tarieven vind je op www.travelines.com. Maar je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om een meerdaagse tocht te maken.

Reis

Het is vanaf Utrecht ongeveer 800 kilometer naar Lynton. De dichtstbijzijnde treinstations zijn Taunton en Barnstaple, te bereiken via Londen. Je kunt vervolgens met de bus verder, eventueel via Minehead, het officiële startpunt van het South West Coast Path.

Accommodatie

Langs het South West Coast Path liggen volop hotels, B&B’s, pubs en campings, zo ook in Lynton en Combe Martin. Een overzicht van accommodaties waar je met je modderige wandelschoenen van harte welkom bent, vind je op de walker friendly website www. luggagetransfers.co.uk/south-west/accommodation.

Documentatie

Roland Tarr’s South West Coast Path: Minehead to Padstow, Official National Trail Guide.

Het hoogste punt van de wandeling is tevens het hoogste punt van het hele SWCP: Great Hangman (318 meter). Ongeveer halverwege de route is het goed uitrusten van alle inspanningen in The Hunters HOOGTELIJN 4-2014 |

ino 20 jaar Monte Cerv

Foto Filip Filipopvic

ROTS

IN HET VLAKKE LAND Twintig jaar geleden was klimmend Nederland in rep en roer: in de polder, bij Bergschenhoek, verscheen een klimrots. Dit zou uniek zijn in ons land. Nergens kwam je zo dicht in de buurt van het gevoel dat je op ‘echte rots’ aan het klimmen was. Veel klimmers kwamen kijken en stelden vast: Monte Cervino is inderdaad uniek! En dat is anno 2014 nog steeds zo. Tijd voor een feestje!

“W

at me nog steeds verbaast, is dat er in al die jaren nooit iets vergelijkbaars is gebouwd”, vertelt Peter Loef, geestelijk vader, ontwerper en bouwer van het grootste klimobject van ons land. “Voor mij betekent dat alleen

76 |

HOOGTELIJN 4-2014 | TEKST ICO KLOPPENBURG

maar dat we toen toch iets bijzonders gepresteerd hebben. En we hebben gewoon ook heel veel geluk gehad!” Toen het recreatieschap ruim 20 jaar geleden een oproep deed om activiteiten te ontwikkelen in het nieuwe recreatiegebied Het

Hoge Bergse Bos, onder de rook van Rotterdam, trok Peter de stoute schoenen aan. Er waren al plannen voor een golfterrein en een skibaan, maar hij diende het plan in voor een betonnen klimberg. “Op de een of andere manier hadden ze er vertrouwen

in dat het zou lukken en kreeg ik de vrije hand”, aldus Peter. Dat vertrouwen had hij natuurlijk verdiend door alle activiteiten die hij de jaren daarvoor met zijn kanobedrijf had georganiseerd. Maar toch was het gewaagd. Op mijn vraag hoe hij aan de kennis kwam om de betonconstructie uit te werken, noemt Peter zijn vader. “Dat was een echte Willy Wortel: altijd bezig met het maken van mallen en gieten van gips en andere producten. Zo heb ik ook mijn eerste klimgrepen gegoten. Daarvan heb ik er uiteindelijk duizenden gemaakt!”

Uniek toen, uniek nu

Ruim anderhalf jaar ontwikkeltijd zat er in het project. Peter kreeg van het recreatieschap geen enkele restrictie opgelegd: zij stelden een stuk weiland ter beschikking en hij kon zijn gang gaan. Dus de berg had ook nog veel groter of hoger kunnen zijn?

Feest!

Op 20 september 2014 is het zover: Monte Cervino viert zijn twintigjarige bestaan. Dat betekent dat de berg de hele dag gratis openstaat voor iedereen die wil klimmen. En dat speciale gast Peter Croft er ’s avonds een presentatie houdt. Wat dat precies inhoudt is nog even geheim…. Verder organiseert de NKBV-regio Haaglanden op deze dag een benefiet klimestafette, waarbij verschillende teams binnen tien uur 4478 hoogtemeters klimmen, de hoogte van de echte Matterhorn. Teams kunnen zich tot 13 september inschrijven. Het programma ziet er (onder voorbehoud) als volgt uit: • 9.30 - 17.30 uur: Gratis klimmen voor iedereen • 17.30 uur: Opening van de festiviteiten door Peter Loef, gevolgd door het programma rond Peter Croft. • 19.00 uur: Afsluiting van het officiële gedeelte • 19.30 uur: Party! Adres: Hoeksekade 141 Bergschenhoek, (010) 522 1092. Kijk op facebook/de.nkbv voor het laatste nieuws.

wand om zich voor te bereiden op grote avonturen. Studenten bereiden zich er voor op het echte ‘buiten klimmen’, de NKBV organiseert er workshops en dan is er de laatste winters het ‘drytoolen’, dat door Marianne van der Steen en Dennis van Hoek op de kaart wordt gezet.

Peter Croft als verjaardagscadeau Peter Croft tijdens de beklimming van Incredible Hulk, High Sierras, CA.

“Jazeker!”, antwoordt hij. “De enige beperking was financieel. Als ik meer geld had gehad, was hij misschien wel veel groter geweest.” Met een groep vrijwilligers maakte Peter ’s nachts alle mallen en goot hij de betondelen. “Daar hebben we zeventig nachten gestaan met zijn allen. Gekkenwerk eigenlijk.” Daarna zette een constructiebedrijf alle betondelen in elkaar. Natuurlijk was daarbij sprake van de nodige kinderziektes, maar feit is dat de berg er na twintig jaar nog prima bij ligt. En in al die jaren is hij intensief gebruikt, zowel binnen als buiten. Kleine klimmers zijn er groot en soms heel goed geworden, zoals Nicky de Leeuw en Tim Reuser. Voor iemand als Martin Fickweiler is het al twintig jaar de perfecte trainings-

Na de beginjaren verpachtte Peter de berg tien jaar lang, maar sinds dit jaar heeft hij hem weer in eigen beheer. Waarom is dat? “Ik vond dat er te weinig werd vernieuwd en geïnvesteerd in de berg. Het was iets te veel bezet met mensen die een dagje wilden abseilen, terwijl te weinig aan de zelfstandige klimmer werd gedacht.” De eerste tekenen van het nieuwe beheer zijn buiten duidelijk te zien: heel veel routes zijn vernieuwd. Peter heeft verder nog volop plannen: “Ik ga eerst het dak aanpakken, zodat het gemakkelijker wordt om vanaf de top te zekeren. Verder wil ik het liefst om de berg heen nog meer kleine objecten bouwen, bijvoorbeeld voor het geven van instructie om standplaatsen te bouwen.” Maar nu is hij vooral druk bezig met het voorbereiden van de twintigste verjaardag van de berg. Daarvoor heeft hij de Canadese klimmer Peter Croft weten te strikken. Ik ken hem uit het beroemde boek Rock Stars, van Heinz Zak, maar hij is dus nog

steeds actief? “Jazeker! Peter soleerde natuurlijk al in 1987 Astroman en Rostrum, in Yosemite, in één dag”, aldus Peter. Tja, Alexander Honnold die dit in 2007 herhaalde, was toen nog maar net geboren. “Ik hoop dat Peter Croft de tijd heeft om de dag voor het feest rustig te klimmen, zodat hij gevoel krijgt voor de berg en de speciale sfeer hier.”

Sfeer van de berghut

Na mijn gesprek met Peter loop ik nog even rond de berg. Overal zijn touwgroepen druk in de weer, in routes die variëren van een gemakkelijke 3 tot een stevige 7. Er wordt voorgeklommen, getoproped en abgeseild, terwijl een paar fietsers na hun training op het mountainbikeparcours met een biertje op een bankje zijn gaan zitten. De sfeer is relaxed, zoals dat hier eigenlijk altijd het geval is. Een berg midden in de nieuwe natuur. Voor mij is dat misschien nog wel het meest opvallende aan Monte Cervino: ik betrap me soms op het gevoel dat ik bij een echte berghut sta. Een gevoel dat ik ook de komende twintig jaar niet wil missen!

Evolv, sinds dit jaar sponsor van de nationale westrijden, haalt zijn atleet Peter Croft naar Nederland.

HOOGTELIJN 4-2014 |

Born in the Canadian Coast Mountain wilderness, Arcâ&#x20AC;&#x2122;teryx is built on the principle of obsessive, precise design and production. Our in-house manufacturing and design centres allow us to evolve and build products the right way.

^^^ gespot ^^^ gespot ^^^

^^^

Twi er

voor de Volg @hoogtelijn op Twitter actie. red de van laatste nieuwtjes welkom! ook r daa s tip n zij ard era Uit

boek

Bergtochten in de jongste wereld

Vakwerk Heinz Zak is een vakman. Of je het nu hebt over het ambacht van klimmen op hoog niveau of het maken van mooie en goede foto’s. In het boek Karwendel, Ein Bildband gebruikt hij dit vakmanschap voor een mooi fotoboek met veel bergsportinformatie. In driehonderd foto’s vertelt Zak over zijn thuisgebied, het Karwendel. Het zijn foto’s uit alle jaargetijden, zodat de Nederlandse zomertoerist soms ongewone plaatjes voorgeschoteld krijgt uit een gebied dat helemaal zo braaf niet blijkt te zijn. Uiteraard fotografeerde Zak het berglandschap, maar hij bracht daarnaast ook het bergboerenbedrijf en de dieren- en plantenwereld in beeld. Zijn foto’s gaan vergezeld van veel tips voor wandelaars, alpinisten en sportklimmers. [Frank Husslage]

Karwendel, Ein Bildband, Heinz Zak Uitgave: Tyrolia-Verlag, Innsbruck-Wien 2014, www.tyroliaverlag.at ISBN: 978 3 7022 3338 9 Prijs: € 39,95

film

Eeuwige dank v r n bijdrage Tom de Booij, een van Nederlands grote alpinisten, is al een tijdje bezig met een documentaire over zijn vriendschap met de legendarische Fransman Lionel Teray. Via het crowdfundingplatform Voor de kunst wordt een poging gedaan om voldoende geld bij elkaar te krijgen om de documentaire uit te brengen. Bij 2500 euro wordt het project uitgevoerd. Daarin is vijftig jaar na de dood van Teray te zien hoe De Booij en de Fransman („Bijna broers”) aan de wieg stonden van met name de opleidingen voor jonge Nederlandse alpinisten. Donateurs krijgen als waardering eeuwige dank en bij een donatie van 100 euro en meer hun naam op de aftiteling. De trailer van de documentaire is te zien op youtube.com/watch?v=66ferzNdZas.

Boek

Pareltjes van zolder Soms loop je er zomaar tegenaan, op een rommelmarkt, een vide grenier of in dit geval een winkel met tweedehands boeken: een herinnering aan een mijlpaal uit de bergsportgeschiedenis. En dan ook nog een gesigneerde eerste editie! Dit exemplaar van Regards sur l’Annapurna uit 1951 lag voor een paar tientjes in een zaakje in Sisteron. Op het schutblad de handtekeningen van de schrijvers, Maurice Herzorg en Marcel Ichac, en een wat raadselachtige opdracht. Natuurlijk, je moet ervan houden, maar onze redacteur Frank Husslage zal toch niet de enige zijn met een oog voor dit soort pareltjes? Daarom, gewoon om onze nieuwsgierigheid te bevredigen, de vraag aan onze lezers: ook wel eens zoiets moois op de kop getikt? Laat het ons weten via hoogtelijn@nkbv.nl o.v.v. pareltje.

Bergtochten in IJsland van Jolanda Linschooten is haar vierde bergwandelgids in wat ondertussen een heuse serie aan het worden is. Een serie die niet verloochent waar Jolanda’s hart naar uitgaat: de woeste, onbewoonde en onontgonnen wildernissen van het Noorden. Deze nieuwste uitgave is behalve een degelijke en betrouwbare reisgids, opnieuw een hommage aan de laatste wildernissen van Europa. Bergtochten in IJsland beschrijft 31 één- en meerdaagse wandeltochten. De term trektochten dekt de lading misschien beter, want geen van de tochten is als echt simpele wandeling te beschouwen, al is het maar vanwege het extreme klimaat dat dit eiland pal onder de poolcirkel karakteriseert. De beschrijvingen zijn duidelijk, met indelingen naar zwaarte en vereiste kennis, ervaring en zelfredzaamheid. Jolanda geeft in aparte blokken uitgebreide informatie over het land en de natuur waarmee de wandelaar te maken krijgt, de specifieke uitrustingseisen voor deze tochten en de nodige verwijzingen naar websites. De tochtbeschrijvingen houdt ze zo kort en zakelijk mogelijk. Fijn: als je in een bulderende valwind wilt lezen welke richting je op moet, hoef je jezelf niet eerst door poëtische ontboezemingen heen te worstelen. Een prettige bijkomstigheid is dat door deze functionele beknoptheid het boek aangenaam licht is; met 265 gram minder dan de helft van Bergtochten in Noorwegen. Je kunt het meenemen in je rugzak. Ja, het boek had nog lichter gekund als ze de vele foto’s had weggelaten. De extra grammen die dit scheelt neem ik echter graag voor lief: veel werkelijk prachtige foto’s zouden niet misstaan in een grootformaat fotoboek. [Frank Husslage]

Bergtochten op IJsland, Jolanda Linschooten Uitgave: Dominicus, Haarlem, 2014, www.dominicus.info en www.jolandalinschooten.nl ISBN: 978-90-257-5357-3 Prijs: € 19,95

ONDER REDACTIE VAN FRANK HUSSLAGE EN ICO KLOPPENBURG | HOOGTELIJN 4-2014 |

^^^ gespot ^^^ gespot ^^^ gespot ^^^ gespot ^^^

video

Boek

Dolomietenbijbel

Wonderkinderen

Een boek van 270 bladzijden, het formaat van een atlas, 2.5 kilo zwaar, en nog steeds staan er maar 50 klimroutes in beschreven. Een selectie van een handvol klimroutes in zo’n groot en mooi gebied als de Dolomieten is per definitie arbitrair. Is dat erg? Nee. Dit boek is er om je te inspireren met prachtige contrastrijke foto’s en aanstekelijke beschrijvingen. Dat is gelukt, want zoals de schrijvers zelf al uitleggen: het boek is geschreven uit liefde. Liefde voor de Dolomieten met “de mooiste bergen van de wereld” en de klimhistorie die daaraan verbonden is. De schrijvers selecteerden 50 routes. Ze zijn alle toegankelijk voor een grote groep klimmers en verschillen van karakter. De moeilijkheid van de beschreven routes komt nooit boven de UIAA VII obligatoir uit. Maar pas op, schrijven de auteurs, dit zijn wel de Dolomieten. Je stapt een V+ in en touwlengtes lang klim je een overhang. De topo’s zelf zijn zeer overzichtelijk, sommige klimmers zullen ze herkennen uit de bestaande Rothergidsjes van de Dolomieten. Gantzhorn en Willumeit hebben de routes ingedeeld in vijf categorieën: beginnersroutes (veelal vierde graad), sportklimroutes, bijzondere omgeving, klassieker en droomroutes (zware routes die je “gedaan moet hebben”). Hoewel de indeling handig kan zijn bij het doorbladeren van het boek, merk je dat de keuze soms wat willekeurig overkomt. De Comici op de Grosse Zinne staat bijvoorbeeld aangegeven als klassieker, terwijl de mythische Cassin-Ratti, met vergelijkbare moeilijkheidsgraad, op de naastgelegen Westliche Zinne als droomroute is gemarkeerd. Het zij de twee schrijvers vergeven. Het boek is een tijdloos document. Gebruik het om een onwillige klimmaat over te halen eens niet naar Frankrijk te gaan. Succes verzekerd! [Florian van Olden]

De jeugd komt eraan. Nee: de jeugd is er al! Was het vroeger iets bijzonders om een 8a te klimmen, iets waar jaren training en ervaring in zaten, de jeugd van tegenwoordig draait zijn hand er niet voor om. Natuurlijk hebben wij Mark Brand die de ene na de andere 8b tikt. Maar in de VS gaat het allemaal nog wat harder. Mirco Caballero bijvoorbeeld, is 13 en klom samen met Brooke en Shawn Raboutou Lethal Design, een V12 boulder

(dat staat voor 8a+Font) in Red Rocks. Kijk bijvoorbeeld op: youtu.be/6fCGdj-ZFLk.

Boek

M r dan a n n parc d’avonture Meer en meer wordt Frankijk volgetimmerd met parcs d’avonture: hele bossen en rotswanden worden volgespijkerd met luchtige, avontuurlijke klimparcoursen voor dagjesmensen, gezinnen en vrijgezellenfeesten. Richard Miller schreef voor uitgeverij Cicerone een gids over het echte werk, waarmee deze rage ooit begon: een handzaam boekje met 66 Klettersteige in de Franse Alpen tussen Genève en Briançon. Naar goed gebruik bereidt Cicerone zijn lezers goed voor op het gebied voordat het deel met de routebeschrijvingen begint: wanneer te gaan, taal, onkosten, routewaarderingen, onderkomens, bergredding et cetera vullen 43 pagina’s voordat er 230 pagina’s aan routebeschrijvingen beginnen. De gids is onderverdeeld in zes uitvalsbases: Genève, Chambéry, Tarentaise, Maurienne, Grenoble en Briançon. [Frank Husslage] Via ferratas of the French Alps, Richard Miller Uitgave: Cicerone, Milnthorpe, 2014, www.cicerone.co.uk, ISBN: 978 1 85284 648 0, Prijs: £ 17,95

Boek

Uitzichtloges zonder touw en pickel Dolomiten, 50 alpine Kletterrouten, Ralf Gantzhorn en Christoph Willumeit Uitgave: Bergverlag Rother ISBN: 978-3-76337064-1 Prijs: € 49,95

80 |

HOOGTELIJN 4-2014

De drieduizenders zijn de uitzichtloges van de Alpen. Andrea en Andreas Strauß hebben voor deze bergen een gids geschreven en “Seil und Pickel können dabei zu Hause bleiben”. In dit stevige boekwerk van 255 pagina’s staan zestig topwandelingen beschreven in de Lechtaler Alpen, Ortler, Dolomiten, Oetztaler- en Stubaier Alpen en de Hohe Tauern. Per tocht is er informatie over uitgangspunt, hoogteverschil, bergsporttechnische moeilijkheden onderweg, onderdak en landkaarten; dit alles aangevuld met een landkaartje met ingetekende route.

Dit informatieblok wordt aangevuld met twee á drie pagina’s tochtbeschrijving en een paar plaatjes van de tocht. [Frank Husslage]

Ostalpen 3000 drüber und drünter, Andrea und Andreas Strauß Uitgave: Rother, München 2014, www.rother.de, ISBN: 978 3 7633 3064 5, Prijs: € 25,60

^^^ gespot ^^^ gespot ^^^

^^^

video

Boek

Koude rlog op IJsland

Oldsk l kli uren

Meerdere tochten op IJsland brachten Frank van Zwol ertoe een nieuwe thriller te schrijven die zich afspeelt in het arctische gebied. Een thriller, gebaseerd op waargebeurde zaken en met zeer recente nieuwsfeiten akelig actueel. Niemandsland is minder arctisch dan Franks eerdere uitgave Het Thule incident; in de pure zin van het woord is het geen echt bergsportboek, maar in de boekenkast van een bergsportende thrillerliefhebber verdient het absoluut een plaats. [Frank Husslage]

Voor er klimhallen waren, jongens en meisjes, klommen wij in ons vlakke land op… klimmuren. Op http://bit.ly/1tJz498 zijn bewegende beelden te zien van het klimmen op de brandweerkazerne in Amsterdam in 1959. Een hoog henneptouwgehalte dus. Op die muur is trouwens nog tot 2008 geklommen (zie http://issuu.com/nkbv/docs/ hoogtelijn/40).

Niemandsland, Frank van Zwol Uitgave: Karakter, Uithoorn, 2014 www.karakteruitgevers.nl ISBN: 978 90 452 0406 2 Prijs: € 14,95

Stalen vingers

instagram

Klauterkat Klimmers en katten: gaat dat samen? Ik zou zeggen dat katten niet graag meegaan op klimexpeditie, maar Craig Armstrong en zijn kat Millie laten op http://instagram.com/ pechanga zien dat het zeker kan! Millie is te zien in allerlei bekende en onbekende klimgebieden. Een artikel via http://huff.to/1m5mLup legt uit hoe Craig en Millie elkaar leerden kennen en waarom het zo klikt…

Wil je serieus werk maken van je sportklimtraining? Kijk dan eens op Steelfingers.be, een mooie site met trainingstips van onze zuiderburen. Overzichtelijk en met een gevarieerd aanbod van trainingsoefeningen. Jammer dat mijn iPad wat moeite heeft om hem netjes weer te geven, maar verder ziet het er mooi uit. Ook zou het soms leuk zijn om een filmpje te zien in plaats van de (overigens heel duidelijke) foto’s.

A s v r alpinisten Onder redactie van Peter Mienes

Magnetic Declination

video

Marketing en nieuwe media Marketingmensen gebruiken nieuwe media. Natuurlijk doen ze dat: daar worden ze voor betaald! Neem bijvoorbeeld ‘I love climbing’. Ben je actief op Twitter dan ken je ongetwijfeld @Iloveclimbing; ruim dertigduizend volgers heeft dit Twitter-account. Het is een slim marketinginitiatief van een paar buitensportmerken, die op deze manier op een goedkope manier reclame

maken. Is dat slecht? Dat moet je zelf bedenken. Ik zie graag de leuke klimfoto’s langskomen op mijn Twitter timeline. I love climbing is ook te vinden via https://climbing.ilooove.it (elke dag kun je hier materiaal winnen!) en via www.facebook.com/ IloooveClimbing. Verder is er een eigen videokanaal op vimeo.com/groups/iloveclimbing.

L tste hunkering Met een laatste hunkering nemen we afscheid van alle foto’s op linnen, berghutmeubels en andere parafernalia. Iedereen die heeft ingestuurd: hartelijk dank, we hebben ervan genoten! Kans gemist? Insturen kan nog één keer naar hoogtelijn@nkbv.nl. Alle nakomertjes proberen we een keer te verwerken in een mooie collage. Voor nu sluiten we af met het schilderij van de Grossvendiger dat de schoonvader van Bram Kamps maakte aan de hand van een vakantiefoto.

Alpengangers zijn gewend om het te verwaarlozen: de declinatie. Op kaarten las je immers altijd dat deze afwijking afnam. Maar hij is de nul gepasseerd en in oostelijke richting aan het toenemen. In de Triglav nu drie graden! Zonder correctie schiet je op een afstand van één kilometer dan toch al vijftig meter mis… De app Magnetic Declination toont de declinatie op je locatie of op een andere plek op aarde die bekend is in de interne database. Meer info: zoek in de iTunes store op magnetic declination, prijs € 0,89.

Btraced

Soms heb je dat: je gaat in je eentje wandelen, overtuigd dat het verantwoord is, maar wilt toch aan de thuisblijvers laten weten waar je bent. De app Btraced registreert waar je loopt en zendt de gegevens (zodra er netwerk is) door aan een website, zodat anderen kunnen zien wat je route is geweest. Na een flinke wandeling moet de iPhone wel weer aan de lader. Meer info: zoek in de iTunes store op Btraced, prijs € 1,79. HOOGTELIJN 4-2014 |

^^^ vooruitblik ^^^ vooruitblik ^^^ vooruitblik Hoogtelijn 5-2014 verschijnt 7 november

POLAR CHALLENGE

Vier dagen door de arctische wildernis

Colofon

Hoogtelijn is het officiĂŤle tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar. De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn. Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

Redactie

Peter Daalder (hoofdredacteur) Femke Welvaart (eindredacteur) Ernst Arbouw, Mirte van Dijk, Sieto van der Heide, Frank Husslage, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Anne van Leeuwen, Bram Munnichs, Florian van Olden, Ivar Schute.

Medewerkers

Jody Hagenbeek, Christine Tamminga, Arnold Tang, Peter Uijt de Haag, Milka van der Valk Bouman (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (cartoons).

Redactie-adres

NKBV, t.a.v. Hoogtelijn, Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, www.hoogtelijn.nl

Advertentie-exploitatie

ALLES-IN-EEN AVONTUUR NIEUW-ZEELAND

Voor het eerst op sneeuwschoenen

ManagementMedia BV Postbus 1932, 1200 BX Hilversum Tel. 035-6232756, fax 035-6232401 Peter Dierdorp, Olger Kooring, Maikel van Wiggen peter.dierdorp@managementmedia.nl olger.kooring@managementmedia.nl maikel.vanwiggen@managementmedia.nl

Vormgeving

Studio ManagementMedia, Edith van de Giessen (art director), Anita Baljet

Druk

Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 38.000 ISSN: 1387-862X

CORSICA Rotsklimmen tussen de buien door

82 |

HOOGTELIJN 4-2014

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden Fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen Bank: IBAN NL84RABO0161417213 BIC RABONL2U

HIKING & OUTDOOR THE HIKING & OUTDOOR PRODUCTS FROM BERGANS OF NORWAY ARE DEVELOPED WITH FUNCTIONS AND FEATURES TO SUPPORT THE MODERN OUTDOOR ENTHUSIAST IN A WIDE RANGE OF ACTIVITIES.

FREDRIK SCHENHOLM

Glittertind 55 L / 70 L

Main features: Good freedom of movement matters most when you’re out on a long hike in varied terrain and carrying a heavy backpack. It isn’t often that you can find a backpack that still feels comfortable after a long, hard day of hiking – the Glittertind is one of the exceptions.

BERGANS OF NORWAY HAS BEEN DRIVEN BY DEDICATED AND PASSIONATE OUTDOOR ENTHUSIASTS FOR OVER A CENTURY. WITH THE NORWEGIAN WILDERNESS AS OUR PLAYGROUND AND SEASONED POLAR EXPLORERS AND ADVENTURERS ON OUR TEAM, WE CREATE TECHNICAL PERFORMANCE GARMENTS AND HIGH QUALITY OUTDOOR EQUIPMENT. ALWAYS AIMING TO PROVIDE YOU WITH THE ULTIMATE OUTDOOR EXPERIENCE – REGARDLESS OF SEASON AND ACTIVITY.

EKSTREM TURGLEDE

bergans.com

FOR THE MOST EXTREME CONDITIONS IN THE WORLD

BREATHABLE LIGHTWEIGHT WATERPROOF

PERFORMANCE Rab werkt al sinds 1981 met Pertex速 samen vanwege de hoge kwaliteit stoffen en voortdurende innovatie. Pertex速 Shield+ is een bijzonder goed ademend waterdicht membraan, waarvan wij volledig functionele en minimalistische jassen kunnen maken vanaf 200 gram. Het drielaags Pertex速 Shield+ is slijtvast, ultra lichtgewicht en bijzonder ademend. Met een waterkolom van 20.000 mm ben je uitstekend beschermd tegen de ergste hoosbuien.

RAB.UK.COM