Hoogtelijn nummer 2 april 2012

www.nkbv.nl | april 2012 | NR 2

Hoogtelijn BE RGS PORT M AGA Z IN E VAN DE KONINKLI J K E N E DE RLAN D S E KLI M - E N BE RGS PORT V E R E NIGING

Canon van de Nederlandse

bergsport

110 jaar

NKBV

oermans B o n n e M t e m Interview okken s l e d n a w g r e b Test: n België e d e i b e g m i l k Nieuwe

t voor s li ia c e p s ĂŠ d is r e Bev buiten f e ti c a ie d n e e r e ied wil genieten.

llingen af of de e h e d , in n e rg e De b s kunt u niet n o ij B ? p o n e d a wandelp schoenen, rugr o o v t ch re te n allee r ook voor a a m , g in d le k n zakken e ampeerartikelen. k n e n le a ri te a m klim

BAROCOOK

Koken zonder vuur! Een nieuwe, revolutionaire, veilige en eenvoudige manier van koken.

Plaats de heatpack in de dubbele bodem. Giet hier water overheen en wacht tien seconden. Een onschadelijke reactie brengt warmte vrij en uw eten of drinken wordt opgewarmd tot 98°C; voldoende voor een heerlijke kop thee of een warme maaltijd. Er komt geen koolstofmonoxide gas vrij, er is geen vlam en geen brandstof; hierdoor is de Barocook ook veilig in een tent te gebruiken.

•Bakje 320 ml •Bakje 850 ml •Beker 360ml •Heating Pack 20 gr.

•Heating Pack 50 gr.

€ 14,95 € 24,95 € 19,95 € 1,20 € 1,60

Pasvorm

•

Comfort

•

Kwaliteit

WWW.WANDELSCHOENEN.NL

Model: Ticam GTX

>>> inhoud >>> hoogtelijn 2 2012 >>> Actueel 8 Op de Hoogte 18 Canon van de Nederlandse bergsport 48 Interview met Menno Boermans 54 Bergsportdag of schaatsen?

57 Sterke verhalen 58 Nieuwe Belgische klimgebieden 80 Recensies 82 Vooruitblik

18

Bergwandelen

Canon van de Nederlandse bergsport

18 C anon van de Nederlandse bergsport 32 De 110 Favoriete Tochten 60 Sneeuwschoenwandeling

Alpinisme 18 C anon van de Nederlandse bergsport 32 De 110 Favoriete Tochten

32

110 Favoriete tochten Leden stuurden hun mooiste tochten in

Sportklimmen 18 C anon van de Nederlandse bergsport 26 Jamming in the USA 32 De 110 Favoriete Tochten 62 En Route

Techniek & Veiligheid 64 Met knikkende knieën

Uitrusting 70 Test: bergwandelsokken 76 Markt & Materiaal

En verder 20 Het jaar 1902 22 Elke tijd zijn eigen klimheld

58 Nieuwe Belgische klimgebieden open voor NKBV’ers

e? Kijk op: Meer informati www.nkbv.nl .nl www.hoogtelijn om/nkbv www.twitter.c EI //on.fb.me/GG7o p: tt h : ok bo ce Fa TcY //linkd.in/GEQ LinkedIn: http:

6|

hoogtelijn 2-2012

>

hoogtelijn 2 2012 >>> redactioneel > 26 Jamming in the USA 110 graden westerlengte

48 Interview met Menno Boermans ‘Iedereen kan een mens redden’

Jubileum Het Eindhovens Dagblad bestaat honderd jaar en ondergetekende organiseert samen met vele collega’s de activiteiten en feestelijkheden in het jubileumjaar 2012. Niet de krant zelf staat in het middelpunt maar de regio, het nieuws, de maatschappelijke ontwikkelingen en uiteraard de abonnees die het bestaan van de krant mogelijk maken.

Het lijkt erg op het jubileum dat de NKBV dit jaar viert, het 110-jarig bestaan van de georganiseerde bergsport in ons land. Niet de vereniging of de organisatie staat centraal, maar de bergsport.

Belangrijk zijn de activiteiten van de vereniging zoals de cursussen, de opleiding, training en bijscholing van deskundig kader en de organisatie van bergsportreizen en -kampen. Verder wil de NKBV uitgroeien tot hét kenniscentrum op het gebied van bergwandelen, sportklimmen en alpinisme. Het Nederlands team sportklimmen is de topsport-tak en verder is er de voortdurende aandacht voor de leden van de vereniging.

In deze Hoogtelijn presenteren we de 110 favoriete tochten van onze leden. Het is een bonte maar interessante verzameling van zomer en winter, van wandel-, ijs- en rotstochten, van sportklimmen en toerskiën, in zowat alle berggebieden ter wereld.

We kijken terug op het jaar waarin het allemaal begon, 1902 en blikken vooruit hoe de bergsport zich ontwikkelt. De Hoogtelijnredactie vindt het een uitgelezen moment voor het presenteren van de canon van de Nederlandse bergsport. Daarin staan de hoogtepunten van het vaderlandse alpinisme van de afgelopen 110 jaar in ruim dertig ‘vensters’ op een rijtje. Een mooie verzameling hoogtepunten van bergliefhebbers uit het land zonder bergen.

70

Peter Daalder Hoofdredacteur Hoogtelijn peter.daalder@hoogtelijn.nl

Test

bergwandelsokken

64 Looptechniek voor bergwandelaars

Halt aan de knikkende knieën

Grote foto: Glacier des Bossons omstreeks 1920, foto: Joseph Tairraz Inzetjes: Archief Rob Leopold, Archief Peter Horning

hoogtelijn 2 -2012 |

7

-lid en ontvrang Werf een NKBVar n Beve een cadeau ka nt€va ,10 ter wa arde va nturen? Ken jij

DE NKBV VOOR JOU ^^^ DE NK er vol bergsportavo Heb je weer zin in een zom wel hun zijn van de NKBV, maar mensen die nog geen lid uw NKBV-lid nie een jij Als doorbrengen? vakanties in de bergen ter waarde cadeaukaart van Bever aanbrengt, ontvang je een van € 10,e op Kijk voor meer informati nkbv.nl/actie

Uitgelicht Van binnen naar buiten Het wordt weer tijd om naar buiten te gaan, naar de rotsen. Bij de regio Midden-Brabant is dat een logisch vervolg in hun klimprogramma ‘Van Binnen naar Buiten’, een reeks cursussen en klimavonden die in het najaar in de klimhal is begonnen en dit voorjaar uiteindelijk buiten in de rots eindigt.

Na succesvolle cursussen Indoor Toprope, Techniekverbetering en Indoor Voorklimmen gaat de regio eind april en begin mei de rotsen van Beez en Hotton in. Ieder NKBV-lid of aspirant-lid kan op eigen niveau instromen.

Zowel bij het klimmen binnen als buiten zien bekwame NKBV-instructeurs erop toe dat het veilig en zo plezierig mogelijk gebeurt. Aan het einde van het complete traject ben je voldoende opgeleid om veilig zelfstandig te klimmen, zowel binnen als buiten.

Wie mee wil doen, kijkt op de website http://midden-brabant.nkbv.nl

Ledenkorting Gratis klimmen Klimhal Amsterdam NKBV-leden kunnen in mei één keer gratis klimmen op de buitenklimwand van Klimhal Amsterdam (Sloterdijk). Stuur een mailtje naar info@klimhalamsterdam.nl met onderwerp ‘NKBV buitenklimmen’, je naam en je NKBVlidmaatschapsnummer. Dan ontvang je een bevestiging die dient als toegangsbewijs. Deze aanbieding geldt alleen voor leden met voldoende klimervaring en eigen materiaal.

Ledenvoordeel Beter de bergen in Wist je dat je als NKBV-lid in de webwinkel heel goedkoop kaarten, topo’s en brochures kunt aanschaffen? Zo kost een Oostenrijkse Alpen Vereinskarte (schaal 1:25.000) maar € 7,-* bij de NKBV.

van

€ 21,50

Alpiene ervaring opdoen € 1v9oor ,00 - 10 beklimmingen Wallis Dit boek is een must voor wie begint met zelfstandig klimmen. Het is geknipt voor wie een aantal cursussen heeft gevolgd en nu zonder gis of instructeur verder wil. Lees ook de recensie op pagina 80 van deze Hoogtelijn.

Een greep uit de voorlichtingsbrochures in de webwinkel

Van bengel tot berggeit - Bergwandelen met kinderen Hoe zorg je ervoor dat de bergvakantie voor jong en oud een succes wordt? Kinderen vinden wandelen vaak eerder stom dan cool. Zij willen vooral spelen. Toch kunnen ook kinderen bergwandelen leuk vinden. Lees de tips en doe inspiratie op in Van bengel tot berggeit!

Prijs: gratis*

Het weer in de Alpen - Praktische weerkunde voor bergsporters Het weer kan je tocht in de bergen maken of breken.

Daarom is het belangrijk te weten hoe het weer in de Alpen werkt en waar je op moet letten om onderweg de juiste beslissingen te nemen. Deze brochure gaat in op diverse aspecten van het weer, zoals wolken, fronten en de weerkaart en typische weersituaties in de Alpen.

Prijs: € 3,95*

Klettersteig - Verticaal avontuur Klettersteigen is hot. Er komen steeds meer ijzeren routes bij in de Alpen. Via kabels en beugels beklim je eenvoudig de steilste wanden, je komt op plekken waar je als bergwandelaar niet zomaar kunt komen. En dat in een relatief veilige omgeving. De brochure Klettersteig - Verticaal avontuur frist je kennis op.

Prijs: € 4,95* Voor het bestellen van alle brochures ga je naar http://nkbv.nl/webwinkel * Alle prijzen zijn exclusief verzendkosten

8|

hoogtelijn 2-2012

KBV VOOR JOU ^^^ DE NKBV VOOR JOU ^^^ Start jouw avontuur bij de NKBV Ga op alpiene tocht Wandelen in de bergen is heerlijk.

Je geniet van prachtige uitzichten op ruig alpiene terrein en gletsjers. Misschien wil je nu een stapje verder gaan en ook dat terrein verkennen. Dan zijn de alpiene tochten van de NKBV geknipt voor jou. Onder deskundige begeleiding van een NKBV-tochtleider ga je de machtige wereld van het hooggebergte in, met zijn ijle rotsformaties en imposante gletsjers. Onderweg oefen je de technieken die je nodig hebt. Van hut naar hut trekken, gletsjers bewingen. Het maakt je als bergsporter completer en je komt terug met een rugzak aan nieuwe ervaringen.

Start jouw avontuur op www.bergsportreizen.nl!

NKBV workshops april 1 13-15 14 22 22 28 28 29

Trailrunning Bergwandelen met kinderen (2-7 jaar) Weerkunde Speleologie Mountainbiken Klettersteigen Moutainbiken Klettersteigen voor gezinnen

mei 5 11-13 13 25-27

Mountainbiken Bergwandelen Basis alpiene touwtechnieken Gps en oriëntatie

juni 1-3 Bergwandelen met kinderen (2-7 jaar) 3 Trailrunning 10 Klettersteigen 15-17 Bergwandelen met kinderen (8-14 jaar) 22-24 Gps en oriëntatie 29-1/7 Bergwandelen

juli 1 15

Basis alpiene touwtechnieken Gps

Goed verzekerd met de NKBV De NKBV-reisverzekering geeft dekking voor al je klim- en bergsportactiviteiten, ski-, duik- en andere vakantieactiviteiten over de hele wereld. Zo valt wandelen buiten de paden en off-piste skiën/snowboarden binnen de dekking van deze verzekering, maar behoren ook de daguitjes naar bijvoorbeeldklimhallen en indoor skicentra tot de dekking. Ook voor je strandvakantie en stedentrip is je NKBV-reisverzekering geldig. Je sluit hem al af voor maar € 24,50 per jaar!

Kijk verder op bergsportverzekering.nl.

Bibliotheken De NKBV heeft verspreid over het land zeven bergsportbibliotheken. Je kun je terecht voor inlichtingen en suggesties over te maken tochten in de bergen. En je kunt er natuurlijk boeken, kaarten, wandel- en klimgidsjes, topo’s en bersporttijdschriften inkijken en/of lenen. Voor NKBV-leden is dat gratis.

Kijk verder op http://nkbv.nl/nkbv/ voorlichting/bibliotheken

De NKBV houdt je op de hoogte De maandelijkse NKBV-nieuwsbrief bevat interessante weetjes, acties én leuke aanbiedingen van de NKBV en haar partners. Via Facebook en Twitter blijf je op de hoogte van het laatste nieuws, leuke filmpjes of activiteiten.

Bij de NKBV-LinkedIn-groep kun je meepraten over de meest uiteenlopende bergsportonderwerpen. Voor een overzicht van social media van de NKBV en directe links ga je naar www.nkbv.nl/nkbv/contact.

Data onder voorbehoud, kijk voor actuele informatie op nkbv.nl

hoogtelijn 2 -2012 |

9

+++ Op deOp dhoogte +++ op de hoogte +++ e Hoogte, uws voor jn.nl

©Pieter Dirksz

Hoogtelijn heeft met de septemberuitgave 2011 een persprijs van Toerisme België voor Wallonië & Brussel gewonnen. De prijs is vrijdagavond 27 januari onder grote belangstelling in Amsterdam uitgereikt aan een delegatie van de redactie. Het gaat om de Speciale Prijs van de Jury.

De jury onder leiding van dr. Lou Lichtenberg, hoofdredacteur van Archeologie Magazine en oud-directeur van het Stimuleringsfonds voor de Pers, oordeelde dat Hoogtelijn verrassend veel facetten van de Belgische Ardennen uitstekend had uitgelicht voor een specifieke doelgroep. “Van klauteren onder de grond tot struinen op het dak van België en van klimmen op de steile rotsen bij Freyr tot treinwandelingen vanuit de eigen Tukhut.” Ook uitte de jury zijn waardering voor het degelijke graafwerk van redacteur Moniek Janssen die de Belgische klimregeling in kaart had gebracht. De medewerkers van Toerisme België bekenden na afloop aan de redactie het artikel te koesteren. “Als mensen informatie zoeken over klimmen in België pakken we het erbij,” aldus directeur Nikoline van der Werf.

De redactie van Hoogtelijn toonde zich trots en verrast. “We hebben ons nooit gerealiseerd dat je ook prijzen kunt winnen met het maken van een tijdschrift over onze passie,” stelt hoofdredacteur Peter Daalder. “We zijn er heel erg trots op.”

Dennis van Hoek beste niet-Rus

©Bernice Notenboo

m

De Nederlandse ijsklimmer Dennis van Hoek eindigde dit jaar als beste niet-Russische klimmer in de wereldbekerranglijst voor het onderdeel speed. Na de laatste wedstrijd van het seizoen, op 10 maart in de Russische stad Kirov, stond Van Hoek vijftiende in het speedklassement en 34ste in het klassement lead climbing.

Bij de dames leverde Marianne van der Steen met een veertiende lead en vijftiende speed eindranking prima resultaten. De beste prestaties behaalde ze bij wedstrijden in Cheongsong (Zuid-Korea) en Champagny-enVanoise (Frankrijk). Bij beide wedstrijden eindigde ze als twaalfde in de discipline lead.

10 |

De hutten van de bergsportfederatie in het Zwitserse kanton Ticino vallen sinds begin dit jaar onder het zogeheten Gegenrecht. Dat betekent dat de dertig hutten vanaf nu met korting toegankelijk zijn voor leden van de NKBV. Het Gegenrecht is de afspraak tussen verschillende Europese bergsportverenigingen waardoor leden over en weer gebruik kunnen maken van elkaars hutten. Door de nieuwe afspraak hebben de ongeveer 7000 leden van Federazione Alpinistica Ticinese (FAT) nu ook goedkopere toegang tot hutten elders in de Alpen.

De FAT beheert ongeveer dertig berghutten verspreid over Ticino.

De meeste hutten liggen rond de 2000 meter hoogte en zijn bij uitstek geschikt voor wandelaars. Een overzicht is te vinden op de Italiaanstalige website van de FAT: www.fat-ti. ch. Een overzicht in het Duits is te vinden op www.capanneti.ch/huts/

Capanna Quarnei nu ook met korting voor NKBV’ers.

Alpiene expositie in Teylers

Lezing Bernice Notenboom In het kader van de tentoonstelling Het topje van de Mont Blanc in Teylers Museum, waarover Hoogtelijn 2012/1 al berichtte, houdt Bernice Nooteboom een lezing over haar bergsportactiviteiten. NKBV-leden hebben gratis toegang tot de lezing.

De tentoonstelling laat de geboorte zien van een nieuwe wetenschap: de geologie.

De Zwitser Honorace Bénédict de Saussure ging al in 1787 als eerste op wetenschappelijke expeditie naar de top van de Mont Blanc. Hij verzamelde onderweg gesteenten die inzicht gaven in het ontstaan van gebergteketens en de ouderdom van de aarde. Met zelfontworpen instrumenten deed hij ongelooflijk nauwkeurige hoogte­metingen. Deze apparaten zijn samen met zijn persoonlijke uitrusting te zien in de tentoonstelling. In het kielzog van wetenschappelijke expedities als deze gingen mensen de bergen anders ervaren, niet meer als bedreiging maar als uitdaging. En zo was het alpinisme geboren.

De tentoonstelling toont ook de ontwikkeling van de bergsport.

Avonturier en schrijfster Bernice Notenboom houdt op 3 juni 2012 om 12.30 uur een lezing over haar expedities naar onder meer Mount Everest, Denali, de Noord- en de Zuidpool.

De lezing is gratis voor NKBV’ers, mits zij zich vooraf aanmelden via 023 5160972 of reserveringen@teylersmuseum.nl.

Teylers Museum, Spaarne 16, 2011 CH Haarlem.

hoogtelijn 2-2012 | tekst onder redactie van Ernst Arbouw

harloo

Hoogtelijn wint prijs

Nu ook ledenkorting in hutten Ticino

©Mieke Sc

eli Heb je nie gte@hoogt o o h e d p O ar l. mail het na atie@nkbv.n ic n u m m o c rden en/of naar ogtelijn wo o H e z e d ie in Alle links d k vinden op o o je n u k jn genoemd er Hoogteli d n o l .n jn li te . www.hoog oudsopgave h in e d p o v.nl 2/2012. Klik p www.nkb o s w u ie n g Meer ber

Op de hoogte +++ op de hoogte +++ op Leden betrokken bij nieuwe huisstijl

©Mieke Scharloo

Het NKBV-ledenpanel, dat afgelopen najaar van start is gegaan, heeft waardevolle feedback gegeven voor de ontwikkeling van de nieuwe NKBV-huisstijl. Vijf keer per jaar krijgen de panelleden een digitale vragenlijst toegestuurd, waarin hun mening wordt gevraagd over producten, diensten en beleid van de vereniging. Zo kan de NKBV nog beter inspelen op de behoeften van haar leden. Het meest recente onderzoek ging in op een mogelijk nieuw logo voor de NKBV. De afgelopen tien jaar heeft de NKBV een logo gehad waar weinig leden zich mee identificeerden. Velen vonden de klimgreep met daarin het silhouet van een berg en een bergpad, te abstract en niet de gewenste uitstraling van de NKBV hebben. De bergen werden gemist in het logo, net als de uitstraling van de NKBV. Nu is de ontwikkeling van een nieuwe huisstijl in volle gang. De hulp van het panel komt daarbij goed van pas.

In de eerste fase zijn vijf schetsontwerpen van een nieuw logo aan het panel voorgelegd. De panelleden moesten deze op volgorde plaatsen van meest favoriet tot minst favoriet. Ook konden ze opmerkingen toevoegen. Een echte ‘winnaar’ kwam niet uit de bus.

Wel werd duidelijk dat de panelleden hechten aan een krachtig beeldmerk waarin een berg is te herkennen. De ‘Koninklijke titel’ van de NKBV zien zij niet als belangrijk element in het logo.

Voor de ontwerpers gaat met deze feedback fase 2 in. Zij werken momenteel aan voorstellen voor zowel het logo als de identiteit van de NKBV. Ook in deze fase wordt het NKBV-ledenpanel ingeschakeld.

Het NKBV-ledenpanel bestaat op dit moment uit 1300 leden. Dit aantal groeit in de aankomende jaren naar vijfduizend leden. Nieuwe panelleden worden uitgenodigd. Het is niet mogelijk je zelf op te geven voor het panel.

Getuigschriften voor cursisten Wie een alpiene cursus bij de NKBV met succes heeft gevolgd, krijgt voortaan een getuigschrift. NKBV-directeur Robin Baks heeft begin maart de eerste vijfhonderd certificaten voor de deelnemers in 2011 persoonlijk ondertekend. Zij hebben het inmiddels waarschijnlijk boven hun bed hangen.

3D Laf Een vriendin die zich zorgen maakte om een aanstaand klimavontuur, gaf me te kenn en dat ik risico’s nam. Volgens haar had ik vera ntwoordelijkheden, al was het maar naar mijn katten.

Maar klimmen is de lafste sport die er is, flapte ik eruit! En wat een wijsheid ontvloog me daar. Je neemt een berg metaal mee, de beste klimvriend die je hebt, je leest de rout e maar weigert te klimmen bij welke onregelm atigheid dan ook.

Ik zal het even uitleggen. Eigenlijk ging ik bij dat woordje ‘weigeren’ al weer in de fout. Er wordt niet geweigerd in de bergsport.

Weigeren impliceert een tegenstelling van meni ngen die per definitie niet zou moeten bestaan.

Op zijn best is er discussie om een situatie op waarde te kunnen beoordelen. Een discussie op basis van gelijkwaardigheid en vertrouwen. Alle s in de bergsport is gericht op het tonen van zwakheid – hier schiet de Nederlandse taal teko rt; in zwakte schuilt een waardeoordeel dat ik er in deze context niet in zou willen zien.

Alles is immers semantiek.

Stel, ik klim met Ernst naar boven (wat een naam in de bergsport, maar daarover wellicht een andere keer). Ik klim voor, maar ik twij fel over die ene passage in de derde lengte. Ik zie het niet zitten en toon dat in de verwacht ing dat Ernst, hoezeer hij ook zijn zinnen had gezet op nou juist deze ene route, dit zond er meer accepteert.

Zonder te willen ontaarden in zweverig heid is er maar één weg naar boven, namelijk die naar beneden.

Ivar Schute

hoogtelijn 2-2012 |

11

hoogtelijn 100 x 285_Opmaak 1 16-03-12 09:43 Pagina 1

IJsklimmen in Nederland

©Reinier Rijke

Op de hoogte +++ o

Nog even en het hoort bij Hollandse winters als chocolademelk en rayonhoofden: het Knoope Open Ice, de ijsklimwedstrijd op het erf van NKBV-lid Thomas Knoope in Bodegraven.

Knoope begon enkele jaren geleden te experimenteren met zijn eigen, negen meter hoge ijsklimwand. Vorig jaar organiseerde hij voor het eerst het Nederlands Kampioenschap.

Dit jaar lukte het Knoope opnieuw om achter zijn woonboerderij een bevroren wedstrijdwand te maken. Daar werd op 9 februari het Knoope Open Ice gehouden, een wedstrijd georganiseerd in samenwerking met de NKBV. Het doel van de wedstrijd was om zo snel mogelijk de top van de negen meter hoge wand te halen.

De wedstrijd werd bij de heren verrassend gewonnen door de jongste deelnemer, de relatief onervaren Joris Jehle uit Utrecht. Hij verscheen als laatste aan de start en klom tot ieders verbazing een razendsnelle 1 minuut 53. Bij de dames ging de overwinning naar ervaren sportklimster Corien Prins. Zij klom de route in 5 minuut 10, tien seconden sneller dan haar directe concurrent Ester van Veen.

De troostprijs – een paar klimschoentjes van Five.Ten – ging naar de wel heel erg onfortuinlijke Rob Muijsenberg. Hij was helemaal uit Limburg naar Bodegraven gekomen, maar glipte al na een halve meter uit de route.

Nepal wil opnieuw hoogte Everest vaststellen Ja, het is de hoogste berg ter wereld, maar hoe hoog is hij nou werkelijk?

Geloof het of niet, maar de hoogte van Mount Everest is de inzet van een langlopend meningsverschil tussen Nepal en China. De regering van Nepal houdt het op 8848 meter, volgens de Chinezen is de berg niet hoger dan 8844 meter. De twee landen leken het een paar jaar geleden eens over de hoogte, maar nu wil Nepal opnieuw vaststellen hoe hoog Everest nou werkelijk is.

De algemeen aanvaarde hoogte van 8848 meter werd voor het eerst gemeten in 1856.

Nederlandse primeur:

Cursus sneeuwveld oversteken Het is een bekend probleem: ben je net lekker onderweg, sta je ineens met je neus voor een sneeuwveld. Hoe kom je veilig aan de overkant?

Dat is geen onbelangrijke vraag; elk jaar komen in de Alpen wandelaars om het leven bij glijpartijen op vaak onschuldig ogende sneeuwveldjes.

Gelukkig kun je leren hoe je een sneeuwveld op een veilige manier het hoofd biedt – gewoon in Nederland. Als onderdeel van het nevenprogramma van het Dutch Mountain Film Festival (DMFF) werd op 10 maart bij skicentrum Snowworld in Landgraaf de allereerste Nederlandse cursus ‘veilig een sneeuwveld oversteken’ gegeven. Daarbij was aandacht voor zaken als looptechniek, invloed van het schoeisel en remtechnieken. Verder werd besproken wanneer het toch maar beter is om terug te gaan. Volgens organisator Franz Krutzen van NKBV-regio Limburg wordt de cursus bij voldoende vraag binnenkort herhaald.

op de hoogte +++ Op de hoogte +++ op de Lead senioren Jorg Verhoeven Elko Schellingerhout Truong Ngo Nikki van Bergen (v)

©Amélie Sulak

Boulder senioren Wouter Jongeneelen (bondscoach) Nicky de Leeuw Michiel Nieuwenhuijsen Hans Busker Vera Zijlstra (v)

SPORTKLIMNIEUWS

Jong Oranje Tim Reuser Teun Keusters Bob Schubert Daan Groskamp Tabitha Buma (v) Eva Vink (v) Liza Berends (v) Enya Groenland (v) Kijk ook op: www.nkbv.nl/ sportklimmen/topsport

Selectie Nederlands Team 2012 De nieuwe selectie van het Nederlands Team Sportklimmen is begin februari tijdens de Bergsportdag bekend gemaakt. Meervoudig Nederlands Kampioen boulderen Casper ten Sijthoff heeft besloten het team te verlaten. Ook Channah Brandsema heeft het team verlaten. Zij kampt al enige tijd met blessures waardoor zij niet op haar gebruikelijke niveau kan klimmen.

Nieuw in het team zijn de 14-jarige Enya Groenland uit Enschede en Hans Busker (28) uit Amsterdam. Groenland treedt toe tot de selectie van Jong Oranje. Zijn won vorig jaar het Nederlands Jeugdkampioenschap in de categorieën Lead èn Boulder. Daarnaast deed ze twee keer mee aan een European Youth Cup wedstrijd.

Busker deed ook al eerder mee met internationale wedstrijden. In 2010 en 2011 behaalde hij een wildcard voor de Worldcup Boulderen in Eindhoven waar hij respectievelijk 53e en 56e werd. Aan het einde van 2011 pakte hij overtuigend het brons bij het NK Boulderen in Amsterdam achter Nederlands Teamleden Nicky de Leeuw en Tim Reuser.

Mark Brand (13) klimt 8a De 13-jarige Mark Brand klom op 27 februari de route Rattlesnake (8a) in het klimgebied Mont Gaussier in de Franse Provence. Daarmee is hij, samen met Daan Groskamp, de jongste Nederlander ooit die een 8a-route klimt. Brand klom de route na drie pogingen verspreid over twee dagen.

De internationale sportklimfederatie IFSC hield eind februari de zogeheten Plenary Assembly in Amsterdam. Het was de eerste keer dat de jaarlijkse vergadering van de sportklimkoepel werd gehouden in Nederland. Voormalig IFSC- en NKBV-bestuurslid Reindert Lenselink werd tijdens de assembly benoemd tot erelid van het IFSC. Vertegenwoordigers van de 76 aangesloten nationale sportbonden kwamen drie dagen bij elkaar in het Olympisch Stadion voor verschillende workshops en vergaderingen. Er werd onder meer gesproken over de organisatie van het WK Sportklimmen van 2014 en over de mogelijke aanwezigheid van sportklimmen als Olympische sport bij de Spelen van 2020.

©Mario Brand

IFSC-vergadering in Nederland succes

Mark Brand in Graviton 7a in Rocher aux Sabots.

Partners van het Nederlands Team

hoogtelijn 2-2012 |

13

TATRA WIDE GTX

COMFORTABEL EN NATUURLIJK

De Tatra Wide GTX is een echte nieuwe klassieker onder de trekkingschoenen. Nu biedt Hanwag de populaire trekking足 schoen ook aan in een nieuw model met een extra brede voorvoet. Dit model (ook verkrijgbaar met een lederen voering) heeft een moderne belijning en innovatieve techniek, zoals de goed buigzame zool, de Vibram AW Integral, die veel steun biedt. Geschikt voor lichte tot zware bergwandelingen.

GORE-TEX Waterdichte schoenen met superdun en licht membraan.

Air-Pulse System Een uitstekende ventilatie en dus een goed voetklimaat.

StraightFit De nieuwe StraightFit-leest biedt meer ruimte aan de voorvoet (waardoor de tenen hun natuurlijke stand behouden) en een voortreffelijke hielfixatie.

Deep-Pull-Lacing Zorgt voor een goede hielfixatie.

Gecertificeerd CO2 neutraal nubuckleer.

Vibram Zeer slijtvaste Vibram profielzool.

info@hanwag.nl

Shock Absorb Extra demping bij de hak die zorgt voor een betere vering.

|

www.hanwag.nl

+++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++

©Joost Hofman

Nicky de Leeuw high potential Nederlands Teamlid Nicky de Leeuw heeft vanaf 1 maart de zogeheten High Potential status van sportkoepel NOC*NSF. De High Potential status is naast de A-status de hoogste status die de sportkoepel uitreikt. Hij wordt alleen toegekend aan sporters met “buitengewoon perspectief op snelle aansluiting bij de mondiale top-8 en een hoog perspectief op een positie bij de mondiale top-3”. Dankzij de status kan De Leeuw aanspraak maken op materiële en financiële ondersteuning.

Jorg Verhoeven en Vera Zijlstra kregen eerder al een HP-status. Verhoeven heeft inmiddels de A-status van NOC*NSF, Zijlstra heeft op dit moment een B-status.

Nederland krijgt vierde boulderhal Als alles goed gaat, opent in de loop van dit jaar de vierde boulderhal van Nederland zijn deuren. Initiatiefnemer Sander ter Steege tekende begin maart het huurcontract voor zijn hal Delfts Bleau. De hal wordt op 1 april opgeleverd (geen grap); vanaf dat moment wordt begonnen met het bouwen van de boulderwanden.

Eerdere Nederlandse boulderhallen zijn Monk bouldergym in Eindhoven en Cube bouldergym in Enschede. Medio april opent in Sittard Graviton bouldergym.

Nieuws over de nieuwste boulderhal is te volgen op de website van Delfts Bleau: www.delftsbleau.nl

Aan de lijn met met Hans Busker

De meeste topsporters beginnen zich rond hun dertigste af te vragen of ze moeten stoppen met topsport. De studie is vaak net afgerond, er wordt een keus gemaakt tussen het werkende leven of sport. Jij daarentegen begint nu pas. Verklaar dat eens?

“Ik heb voorheen nooit echt hard getraind. Ik ben vier jaar geleden mijn eigen bedrijf Busker Makelaardij gestart en heb toen een duidelijke keuze gemaakt voor werk. Toen ben ik nog minder gaan klimmen dan ik al deed: één keer, soms twee keer, per week. In 2009 heb ik wel gewoon meegedaan aan de nationale wedstrijden en tot mijn eigen verbazing eindigde ik aan het einde van het seizoen als achtste op het NK boulder. Dat smaakte naar meer!”

Dat was het moment waarop je besloot om serieuzer te gaan trainen?

“Nou eigenlijk pas na het NK boulder van 2010, waar ik tiende werd. Ik klom toen vrij snel daarna ook mijn eerste 8a-boulder in Chironico. Nadat ik hersteld was van een handblessure door een ski-ongelukje ben ik in de zomer van 2011 drie keer zoveel gaan trainen dan ik normaal deed. Ik wilde kijken hoe hoog ik kon eindigen bij het NK boulder 2011 en werd daar derde.

Toen kon de bondscoach natuurlijk niet meer om je heen?

Wouter Jongeneelen vroeg toen inderdaad of ik interesse had. Maar ik kreeg ook de voorwaarden te horen om deel uit te kunnen maken van het team. Zo moet je minimaal een keer per week meedoen aan de teamtraining in Eindhoven. Het leek me heel tof om bij het team te komen maar ik twijfelde of ik als zelfstandig ondernemer mijn werk op een iets lager pitje kon zetten en of ik de continue motivatie kon opbrengen voor het harde trainen.

Ik heb toen snel de knoop doorgehakt. Ik deel mijn werk nu anders in

waardoor ik meer kan trainen: maandag klimmen, dinsdag sportschool, woensdag klimmen, donderdag teamtraining, vrijdag rust, zaterdag klimmen, zondag sportschool... ...Pfoeh, je moet er wat voor over hebben, dat wedstrijdklimmen.

Ja, maar wedstrijden vind ik echt top. Ik heb ook het gevoel dat ik veel beter presteer tijdens wedstrijden dan normaal. Bij veel mensen is dat andersom.

Toen ik met de wildcard mee kon doen aan de worldcups in Eindhoven dacht ik ook al na over hoe het zou zijn om een internationaal wedstrijdseizoen te draaien. Dit jaar ga ik het meemaken! Ik heb wel een vingerblessure opgelopen omdat ik met trainen iets te hard van stapel ben gelopen, maar goed, daar leer je van. Ik heb de afgelopen tijd gemerkt dat vingerkracht mijn zwakke punt is.

Dat is raar, je zou zeggen dat je vroeger zo goed presteerde met weinig training omdat je supersterke vingers hebt...

Ja, dat klinkt logisch maar bij mij komt dat door mijn basiskracht. Ik heb altijd veel gesport, eerst voetbal, daarna op de Academie voor Lichamelijke Opvoeding (ALO) veel verschillende sporten gedaan waarbij turnen één van mijn favorieten was. Hierdoor zijn mijn schouders en rug sterk geworden. Gymdocent worden zag ik trouwens niet zitten, dus toen ben ik makelaardij gaan studeren.

Welke doelen wil je bereiken nu je in het Nederlands Team Sportklimmen zit?

Ik zou het geweldig vinden als ik tijdens een worldcup een finaleplaats weet te pakken, dus bij de beste zes te eindigen, maar mijn droom is een finaleplek op het EK Sportklimmen 2013 in Eindhoven!

©Joost Hofman

In het Nederlands Team Sportklimmen 2012 zijn twee nieuwe gezichten.

Jong Oranje klimster Enya Groenland en de 28-jarige boulderaar Hans Busker uit Amsterdam. Hans Busker is geen onbekende in het wedstrijdcircuit.

Zo deed hij mee aan diverse boulder-NK’s en won hij tweemaal een wildcard voor deelname aan de IFSC World Cup Boulder in Eindhoven.

Toch is een eerste selectie voor het Nederlands Team op je 28ste bijzonder te noemen.

hoogtelijn 2-2012 |

15

mountain-equipment.co.uk

www.zwerfkei.nl

www.kathmandu.nl

Firefox Jacket

GORE-TEX速 Active Shell

Dave MacLeod, Glencoe, Scotland.

mei meindel def 210x135.indd 1

3/26/12 11:51 AM

©Respect the Mountains

Help zwerfvuil opruimen Stedenbouwkundige Joanne Wissink (39) was op zoek naar een nieuwe uitdaging, liefst iets met bergen, buitensport en milieu. Het eerste antwoord van Google was de stichting Respect the Mountains. Inmiddels werkt ze voor de organisatie als manager van de zogeheten Envirotrek Series.

Kun je kort uitleggen wat Respect the Mountains is?

Kort gezegd: we zijn een stichting die duurzaam bergtoerisme wil bevorderen. Dat proberen we te doen door mensen bewust te maken van de impact die ze hebben op berggebieden, maar ook met heel concrete oplossingen. Soms zijn dat heel kleine dingen – we verkopen bijvoorbeeld afsluitbare asbakjes waarin rokers hun peuken mee naar huis kunnen nemen. En we organiseren Clean Up evenementen, de zogeheten Envirotrek Series.

Wat is precies zo’n Envirotrek?

Bij een Envirotrek ga je met een groep mensen de bergen in om zwerfafval op te ruimen. Het is eigenlijk een heel leuke dag: ’s ochtends gaan we opruimen, dan hebben we een barbecue en ’s middags kun je actief bezig zijn: klimmen, raften, mountainbiken. Wat je precies gaat doen, hangt af van de plek.

Hoeveel van dat soort bijeenkomsten zijn er per jaar?

Dit jaar zijn er zeven; vorig jaar waren het er zes en daarvoor drie, dus we zijn flink aan het groeien. Op dit moment zijn we druk

bezig met het programma voor deze zomer. De eerste Envirotrek wordt in elk geval gehouden in Nederland. De datum en plaats staan vanaf half april op onze website.

Daarna gaan we onder meer naar de Eifel, Mayrhofen, Garmisch Partenkirchen, Samoëns en het Peak District.

We richten ons natuurlijk op mensen die toch al op een bepaalde plek op vakantie zijn.

Daarnaast hebben we veel contact met locals en we werken samen met plaatselijke organisaties en bedrijven. Het is beslist niet de bedoeling dat we daar als Nederlanders met een opgeheven vinger komen aanzetten: “Jongens, hier ligt een hoop vuil, dat moet worden opgeruimd…”

Hoeveel mensen komen er eigenlijk gemiddeld naar een Envirotrek?

Tussen de veertig en de zeventig.

Dat klinkt best veel, maar als je de rekensom maakt - zeventig mensen keer zeven keer een deel van de ochtend - dan is het efficiënter om iemand in dienst te nemen met als dagtaak het opruimen van de Alpen…

Het doel is natuurlijk tweeledig. Alle rotzooi die je weghaalt, is weg, dus de bergen worden er altijd schoner van. Aan de andere kant is het nadrukkelijk de bedoeling om het bewustzijn te vergroten. Er gaan bijvoorbeeld ook natuurgidsen mee die iets kunnen vertellen over de plek waar we aan het werk zijn, of die iets kunnen vertellen over het effect van zwerfvuil. Die bewustwording bereik je natuurlijk niet als je iemand in dienst neemt om afval op te ruimen.

Oké, je hebt me overtuigd. Waar kan ik me opgeven?

Mensen kunnen voor meer informatie en voor data naar onze website: www.respectthemountains.com of naar onze Facebook-pagina. Opgeven kan in de loop van dit voorjaar via de site van onze hoofdsponsor Keen Footwear: www.keenfootwear.com/envirotrek. hoogtelijn 2-2012 |

17

it u

n e t n e m o m

e t s k j i De belangr e m s i n i p l a

s d n a l 110 jaar Neder

Canon van de

Nederlandse bergsport In het jaar dat de georganiseerde bergsport in ons land 110 jaar bestaat, wordt Maarten Faas geïnspireerd tot het opzetten van een canon van de Nederlandse bergsport. Je vindt zijn canon onderaan deze en de volgende vijftien pagina’s van deze Hoogtelijn. et 110-jarig bestaan van de NKBV is een mooi moment om een Nederlandse bergsportcanon op te stellen,” zegt Maarten Faas. “Wat moet iedere Nederlandse bergsporter weten over de geschiedenis en ontwikkelingen van het vaderlandse alpinisme? Wat waren in die periode cruciale gebeurtenissen?

Wie waren de bepalende bergsporters? Wat is het historische verhaal van de Nederlandse bergsport?”

“In 2007 is een culturele en historische canon van Nederland gepresenteerd. Die is vooral bedoeld voor het onderwijs,” zegt Faas. “De canon is een richtlijn, een referentiekader van de kennis over de cultuur en geschiedenis van ons land. Wat zou iedere Nederlander moeten weten over onze geschiedenis. De canon van Nederland telt vijftig ‘vensters’ met belangrijke personen, ontwikkelingen en gebeurtenissen die samen laten zien hoe ons land zich heeft ontwikkeld.”

“Meteen daarna kwam er discussie. Waarom staat Christiaan Huygens, onze grootste natuurwetenschapper, niet in de Nederlandse canon? En waarom is er geen plaats voor Johan Cruijff, de beste Nederlandse voetballer ooit?” vraagt Faas zich met velen af. Vervolgens ontwikkelde iedere sector zijn eigen canon: de bètacanon, de sportcanon, de canon van de journalistiek, de literatuur.

Maarten Faas (54) is al twintig jaar actief bij de bergsportvereniging. Hij volgde cursussen in Nederland en Oostenrijk, werd nog enthousiaster en ging met gezin en vrienden klimmen in de bergen. De orthopedagoog maakt deel uit van een groepje klimvrienden, maar gaat ook af en toe met een ‘losse’ groep klimmers op pad, en maakt daarnaast wandel- en huttentochten. Mount Kenia, de Kilimanjaro en tochten in de Himalaya staan inmiddels in zijn ‘tochtenboek’.

“Dat was voor mij het sein om een poging te doen om de canon voor de Nederlandse bergsport op te stellen. Ik heb geprobeerd om zo’n beetje van elke tien jaar een ‘venster’ met bijzonderheden te maken. Uiteindelijk is het een journalistiek product, het is de opvatting van een aantal deskundigen,” aldus Faas. “Een canon is per definitie een discutabele keuze. Het kan nu eenmaal niet anders. Het is een keuze. Waarom de ene naam wel en de andere niet? Waarom de ene gebeurtenis wel en de andere niet?

“H

1788 Eerste poging Mont Blanc-beklimming door A.G. Camper Hier begint in feite de Nederlandse bergsport. Adriaan Gilles Camper is zoon van een bemiddelde hoogleraar die door Europa reist. Hij bezoekt Chamonix, komt in contact met de groep die de vijfde beklimming van de Mont Standbeeld van Balmat en Blanc onderneemt. Hij haalt de top De Saussure met niet, is onvoldoende voorbereid op op de achtergrond deze beklimming, zeker qua materide Mont Blanc aal en kleding. Camper zit later in de Tweede Kamer voor Friesland.

De Mont Blanc is twee jaar eerder voor het eerst beklommen door Balmat en Paccard, waarmee feitelijk het begin van de geschiedenis van het alpinisme wordt gemarkeerd.

18 |

hoogtelijn 2-2012 | Tekst Peter Daalder en Maarten Faas

1865 Sluyterman van Loo op top Mont Blanc Bijna tachtig jaar na de eerste beklimming van de Mont Blanc lukt het de eerste Nederlander om deze hoogste berg van de Alpen te beklimmen. De Haarlemmer J. Sluyterman van Loo is dan 31 jaar. Er is geen documentatie over deze beklimming bekend en Sluyterman heeft voor zover bekend geen klimtochten meer ondernomen.

Mont-Blancmassief

Bovendien is het zeker dat de bergsportcanon in 2062 er heel anders uitziet. Ook in de bergsport zet de ontwikkeling zich door.”

©Archief Maarten Faas

Maarten Faas heeft zich voor de bergsportcanon laten inspireren door de Nederlandse sportcanon. Hij heeft ook een begin gemaakt met een website: www.bergsportcanon.nl. Voor deze Hoogtelijn heeft de redactie de canon van Faas als uitgangspunt gekozen en er een aantal ‘vensters’ aan toegevoegd. Zoals de Seven Summits van Ronald Naar, de bigwall-beklimmingen van Martin Fickweiler en de opkomst van het boulderen en indoorklimmen in ons land. Bij de aanvullingen is onder andere gebruik gemaakt van het archief van Tom de Booij en de adviezen van Harald Swen.

Maarten Faas.

1891 Jeanne Immink Jeanne Immink is een zeer bijzondere vrouw.

Geboren in Amsterdam, gehuwd en gescheiden in Zuid-Afrika, met een Engelse officier uit de Boerenoorlog meegegaan naar India. Uiteindelijk gaat ze in Italië wonen, waar ze zeker voor die tijd en voor een vrouw, een hele reeks zeer opmerkelijke beklimmingen doet. In 1891 maakt zij in de Italiaanse Dolomieten maar liefs twintig geslaagde beklimmingen, waaronder de eerstbeklimming van de top die naar haar is vernoemd: Cima Immink.

Jeanne Immink en haar gids Pietro Dimai hoogtelijn 2-2012 |

19

n e r e v f j ri d e k ij el G n e d ij t Andere

1902 - 2012 Een andere tijd: dat was het zeker, 110 jaar geleden.

Maar er is een rode lijn die ons verbindt met de oprichters van de Nederlandsche Alpen-Vereeniging.

Zij besloten in 1902 dat het tijd was voor een bergsportvereniging. Wat waren dat voor mensen en wat was dat voor tijd? En was die tijd wel zo heel anders dan de tijd waarin wij leven? Ico Kloppenburg dook in de boeken.

V

ier dames en zeventien heren. Daaruit bestaat het gezelschap dat op 24 mei 1902 om 15.30 uur in de uitspanning ‘In den Vergulden Turk’ in Leiden bij elkaar is voor de oprichtingsvergadering van de voorloper van de NKBV. Het aantal dubbele namen en titels maakt duidelijk dat het hier gaat om een exclusief gezelschap en bepaald geen doorsnee van de Nederlandse samenleving. Dokters, notarissen en wetenschappers zijn bij de start van de 20ste eeuw toch de mensen die tijd en geld hebben om hun vakantie in het buitenland door te brengen.

Een reis naar de Alpen is in 1902 iets bijzonders. Aan de andere kant is het ook geen onmogelijke onderneming meer. Dat komt door het spoorwegnet dat een vrij zekere en snelle verbinding verzorgt. In 1901 gaat bijvoorbeeld de eerste AmsterdamEngadine-express van start: via Frankfurt en Basel ging het slapend naar de bergen, waar de trein tot Chur komt. Auto’s zijn er alleen voor de happy few, maar wie er één bezit zou er niet aan hebben gedacht de auto te pakken voor zijn vakantie. De wegen zijn simpelweg te slecht voor een comfortabele reis. Snelwegen zijn dan nog science fiction.

Tyfus Tot ophef heeft de oprichting van de eerste bergsportvereniging in Nederland zeker niet geleid. In de kranten van die tijd is geen verslag terug te vinden. Verslagen van cricket-, roei- en wielerwedstrijden zijn wel te lezen. Net zoals zorgen over het koude weer in de meimaand van 1902 en de gevolgen daarvan voor de fruitoogst. Of zorgen over de gezondheid van koningin Wilhelmina. Zij heeft tyfus en is begin mei zo ernstig ziek, dat men vreest voor haar leven. En voor de gevolgen voor de Nederlandse troon, want zij is de laatste telg van het geslacht van de Oranjes.

Iets wat de gemoederen verder bezig houdt is de uitbarsting van de vulkaan Mont Pelée op het eiland Martinique, eerder in de maand. Daarbij wordt de hoofdstad van het eiland weggevaagd en komen meer dan dertigduizend mensen om. Nederland is druk bezig met het inzamelen van geld om het eiland en zijn inwoners er weer bovenop te helpen. Natuurrampen, oorlogen, sport en het weer. De krant van nu lijkt eigenlijk verdacht veel op die van toen.

Tijd rijp Isabella Muller is degene die het initiatief heeft genomen om bij elkaar te komen. Zij schrijft een aantal leden van de Deutsche und Oesterreichische Alpenverein aan en van het één komt het ander.

Het lidmaatschap van een buitenlandse alpenvereniging is in die tijd de manier om op de hoogte te blijven van ontwikkelingen in de bergsport. En ook toen gold ongetwijfeld de aantrekkingskracht van de korting die het lidmaatschap in de berghutten oplevert.

Is de tijd in 1902 rijp voor een Nederlandse bergsportvereniging?

De geschiedenis heeft bewezen dat dit het geval is. Hoewel het aantal leden in de eerste jaren maar langzaam toeneemt, is het een club die met veel enthousiasme zaken aanpakt. En natuurlijk

1902 Oprichting NAV Op 24 mei 1902 wordt in Leiden de Nederlandsche Alpen-Vereeniging (NAV) opgericht. De NAV is aanvankelijk een op het in familieverband klimmen gerichte vereniging. Ze vormt een ontmoetingsplaats van en voor gelijkgestemden en is vooral op Zwitserland georiënteerd. Bij de oprichting in het etablissement In den Vergulden Turk heeft de vereniging 21 leden en dat aantal groeit binnen een jaar uit tot 78.

20 |

1903 Nun Kun-expeditie Kasjmir Een opmerkelijk vroege expeditie is die van mr.

Henrik Sillem naar het bergmassief Nun Kun in Kasjmir. De Nun en Kun zijn toppen van 7135 en 7077 meter. Sillem doet geologisch onderzoek naar dit massief en op het plateau tussen deze toppen en bereikt een hoogte van 6400 meter. Op een andere berg bereikt hij een hoogte van 7000 meter.

hoogtelijn 2-2012 | Tekst Ico Kloppenburg | Foto’s Archief SBB

©Swiss-Image

In 1902 reisden Nederlanders met de stoomtrein naar de Alpen. hebben de Alpenlanden al veel eerder een vereniging. Oostenrijk trapt af in 1862, op de voet gevolgd door Zwitserland en Italië in 1863. Duitsland volgt in 1869 en in 1874 zien de Fransen het nut van een bergsportvereniging. Groot-Brittannië is een verhaal apart. Al in 1857 wordt daar de Alpine Club opgericht, maar dat blijft een besloten club, zodat het nog tot ver in de 20ste eeuw duurt voor de ‘open’ British Mountaineering Council wordt opgericht. En in de Verenigde Staten komen ze in hetzelfde jaar als in Nederland op het idee zich te verenigen.

De grote Alpentoppen zijn in 1902 ondertussen allemaal wel beklommen. Het gaat dan meer en meer om de moeilijke wanden.

Ook de Himalaya-reuzen komen in beeld. In maart 1902 ondernemen de Engelse bergbeklimmer Oscar Eckenstein en de

occultist Aleister Crowley de eerste serieuze poging om de K2 te beklimmen.

Ze bereiken daarbij een hoogte van 6525 meter. Het duurt nog 52 jaar voordat de top wordt bereikt.

Asfalt Voor de gemiddelde bergsporter, die droomt van een paar weken wandelen of klimmen is heel veel hetzelfde gebleven.

Zo reizen wij, net als de oprichters van

onze vereniging, elk jaar vol verwachting naar die grote speeltuin. Dat kan nog steeds met de slaaptrein, maar inmiddels nemen vele bergsporters de eigen auto. Op weg naar plekken waar we vaak de mooiste en meest intensieve momenten van ons leven beleven. En ook dat is alleen maar mogelijk door een ontdekking uit 1902. In dat jaar wordt in Monte Carlo namelijk het eerste stuk openbare weg geasfalteerd.

1936 Beklimming Carstenszpiramide De Puncak Jaya (Overwinningsberg) of Carstenszpiramide (4884 meter) is een berg in de Indonesische provincie Papoea, het voormalige Nederlands Nieuw-Guinea. Destijds dus de hoogste top van het koninkrijk. Deze top maakt deel uit van het bergmassief van het Jayawijaya- of Sneeuwgebergte. Het is de hoogste top van Oceanië en staat op de lijst van de seven summits, de hoogste bergen op de zeven continenten.

In 1936 is het bergmassief voor het eerst door Nederlanders beklommen tijdens een expeditie onder leiding van de zoon van de Nederlandse premier en geoloog dr. Anton H. Colijn en J.J. Dozy en F.J. Wissel. In die tijd beklimmen ze de Ngga Pulu in de overtuiging dat dit de hoogste top van het bergmassief is. Zij berekenen de hoogte van de top van de Ngga Pulu op 4906 meter. Tijdens de expeditie van Harrer in 1962 blijkt de Ngga Pulu niet hoger dan 4883 meter.

hoogtelijn 2-2012 |

21

Elke tijd zijn eigen idool

We zullen de

helden bezingen Op 24 juli 1938 werden Anderl Heckmair, Heinrich Harrer, Ludwig Vörg en Fritz Kasparek helden toen zij als eersten de noordwand van de Eiger bedwongen. Twaalf jaar later beklommen Louis Lachenal en Maurice Herzog de Annapurna, de eerstbeklommen achtduizender.

En in 1978 beklommen Reinhold Messner en Peter Habeler voor het eerst de Mount Everest zonder hulp van een zuurstofapparaat. Helden.

Dat waren ze, zo’n 35 jaar geleden. Wat gaat er veranderen na 110 jaar georganiseerde bergsport in ons land? Wie zijn de helden van straks? Dat gaan we afmeten aan een ui…

‘Terwijl ik dat één voor één gadesloeg en nu eens het aardsche genoot, dan weer mijn geest tot hoger dingen opvoerde, restte het mij het exemplaar op te slaan van ‘Bekentenissen’ van Augustinus,’ noteerde Francesco Petrarca, de ‘vader van het humanisme’, in zijn verslag van de beklimming van de Mont Ventoux.

1936 1936 Younggraat Breithorn door broer & zus Roelfsema In deze periode maken de eerste Nederlandse alpinisten beklimmingen zonder gids. De gebroeders Jolles behoren tot deze eerste groep.

Bijzonder is de eerste gidsloze beklimming van de Younggraat op de Breithorn door Engbertus Johannes (‘Roeli’) Roelfsema en zijn zus Annie.

Zowel internationaal als onder het gidsencorps van Zermatt baart deze beklimming bewondering.

22 |

hoogtelijn 2-2012 | Tekst Ivar Schute

‘De grote Verwildering’ van A. den Doolaard In 1936 verschijnt het boek van A. den Doolaard (pseudoniem van Cornelis Spoelstra) over de eerste beklimming van de Mont Blanc onder de titel De grote Verwildering. Het is een geromantiseerde reconstructie van de tocht naar de top door Jacques Balmat en Michel Paccard, 150 jaar eerder. Den Doolaard beklimt op 23 februari 1930 ten koste van negen bevroren vingers de Mont Blanc voor de eerste keer en verblijft lange periodes in Chamonix.

De grote Verwildering is het eerste Nederlandse boek over alpinisme.

E

en rondvraag leert dat een held een man is (zoals een vrouw me zei; erover nadenkend is dit inderdaad vaak het geval…); een held is een persoon die iemand uit het water redt of die dingen zegt die een ander niet durft te zeggen. Of een held is heldhaftig, sterk, hij/zij bestrijdt de draak. Een sociale held is nog veel heldhaftiger, die durft anders te zijn dan de rest. Maar de werkelijke helden zijn de stille helden. Helden zijn voorbeelden, mensen trekken zich aan hen op, het zijn rolmodellen. Een held is een woord, wij verbinden er een gevoel aan.

In dat perspectief: wat is dan een idool? Een aanbeden figuur?

Iemand die niet zoveel hoeft te doen? Waarbij wij idolaat zijn, iets dat hol en leeg klinkt. We dwepen met iemand, op een overdreven manier, en vallen in katzwijm omdat ’ie z’n neus snuit. Nelson Mandela is - een tot op het bot afgekloven - held èn idool. En Barack Obama is dat een beetje. Ooit dronk ik thee met Charles Dufour in zijn antiquarisch bergsportboekenwinkeltje in Leiden.

Op zeker moment komt Katja Staartjes binnen - voor wie het niet weet: de eerste Nederlandse vrouw die de Mount Everest beklom - en Charles vergat me in zijn gedweep met zijn heldin/idool, iets waar ik zelf last van had bij een andere gelegenheid in hetzelfde winkeltje. Ooit las ik de boeken van kolonel Hunt, expeditieleider op de Everest in 1953, helemaal stuk. Ik wilde alles weten over de Khumbu-ijsval, en wie nu eigenlijk als eerste op de top stond: Tenzing Norgay of Edmund Hillary. Toen ik de zoon van Tenzing Norgay ontmoette, die zijn boek van zijn eigen beklimming van de Everest signeerde in - nota bene - het winkeltje van Dufour, begreep ik de krasse antiquair. Het was me duidelijk. Een ontmoeting met een held, of in dit geval de zoon-van - je wentelt je in afstralingsroem - vernauwt je bewustzijn. Dan vergeet je met wie je thee zat te drinken.

De helden van de Eiger noordwand, in 1938 poserend na de eerste succesvolle beklimming met v.l.n.r. Heinrich Harrer, Fritz Kasparek, Anderl Heckmair en Ludwig Vörg.

Apocrief verhaal De vraag is: is dit van alle tijden? Helden zijn cultuurdragers, er verandert niet veel. Dat waren ze en dat zullen ze zijn. Cultuur is stabieler dan we denken; de held heeft hooguit een ander kapsel.

Waarom zijn ze cultuurdragers? Ze zijn nu eenmaal dat rolmodel, belichamen normen en waarden, juist van de cultuur waarin ze

Klassiekers van de Nederlandse bergsportliteratuu r

A. den Doolaard.

• C.G. Egeler Naar onbestegen Andestoppen (1953) • Xander Verrijn Stuart Annapurna 8091 meter.

Nederlandse klimmers in de Himalaya (1978) • Ronald Naar Klimmen. Op zoek naa r evenwicht (1981) • Xander Verrijn Stuart Mount Everest. Het ver haal van een mislukte expeditie (1984) • Bart Vos Himalaya dagboek (19 88) • Robert Eckhardt Passie voor een berg (19 93) • Katja Staartjes Hoog spel (1999) • Harr y Muré Het mysterie Jeanne Imm ink (2003)

Xander Verrijn Stuart (midden). hoogtelijn 2-2012 |

23

Peter Habeler (links) en Reinhold Messner, de eersten zonder extra zuurstof op de top van de Everest.

Sherpa Tenzing Norgay (rechts) en Edmund Hillary, de eerste beklimmers van de Mount Everest. leven. Zelfs Hitler. Ook Hitler, die zijn rolmodellen liet zegevieren op de Olympische Spelen in 1936, die zijn atleten naar de Eiger en de Himalaya stuurde. Of is dat een apocrief verhaal?

Een cultuur is als een verse ui, in de kern zitten de waarden. Aan de buitenkant zit dat wat je ziet: kleding, kapsels, woorden. In de lagen daarbinnen huizen de rituelen, feesten en partijen, maar tegen de kern aan, of in de kern, daar zitten de helden. Ze geven betekenis, mensen gaan zich ernaar gedragen. Ze belichamen de waarden van de cultuur, of dat nu gestuurd wordt of niet. Ook Heinrich Harrer werd held omdat in vooroorlogs Duitsland begrepen werd, heel goed zelfs, dat de opbouw van de ui belangrijk is: ze gebruikten hem om grip op de cultuur te krijgen, om mensen te sturen. Men moest zich ernaar gedragen. Ook dat is allemaal cultuur.

Windturbines Blijft het zo? Is het zo makkelijk en statisch? Laten we het een cultuurhistoricus vragen, die kijkt naar het verleden om toekomstige handelingen betekenis te kunnen geven. Nu, dat ben ik toevallig zelf; ik hou van uien en ik zal u iets vertellen over het erfgoed van de toekomst. Daartoe grijp ik naar een ander symbool van onze cultuur: de molen. In een

nabij verleden zijn de Hollandse poldermolen, de houten standerdmolen, de Twentse watermolen, de Friese tjasker en alle denkbare varianten op deze noemer tot nationaal cultuurgoed verklaard. Ruysdael schilderde ze in zijn landschappen, onder de wolken, en Rembrandt werd erin geboren (aprocrief, zijn vader was molenaar). Nu is men zo ver dat er ’molenbiotopen’ zijn, zones rondom molenplaatsen waar zicht en windvang beleidsmatig is verankerd; ze zijn geïnventariseerd en als er eentje geofferd moet worden dan wordt ’ie verplaatst. Een molen is een Hollands icoon.

Wie scherp oplet en analoge kranten leest, heeft daarin meermaals dezelfde foto zien staan. Van Den Haag naar Leiden over de A4, wie rijdt daar niet? Ter hoogte van Leiden staat zo’n poldermolen, maar nu in lijn met twee enorme windturbines, de molen van toen en nu en het erfgoed van straks. Want het is een simpele voorspelling: het erfgoed van de toekomst, dat is een selectie van die enorme windturbines, van die parken langs dijken en op de Noordzee, waar nu iedereen zo’n ophef over maakt. Eerst zal het een schaars goed moeten worden en zal een deel worden afgebroken of vervangen, waardoor bepaalde types zeldzaam worden. En dan wordt het restant tot monument verklaard. Ergo, in cultuurland niks nieuws onder de zon.

Op de top van de Huantsán

1952 1949 Oprichting NBV Na de oorlog wordt in 1949 vanuit de Nederlandse ReisVereniging de Sektion Holland van de Oesterreichischer Alpenverein opgericht. In het bestuur van de Sektion Holland zitten aanvankelijk ook vertegenwoordigers van de NAV. De Sektion Holland richt zich voornamelijk op Oostenrijk.

In 1971 wordt de naam van de Sektion Holland gewijzigd in Nederlandse Bergsport Vereniging (NBV). De formele status van de NBV blijft echter, tot aan de fusie met de KNAV, die van buitenlandse sectie van de Oesterreichischer Alpenverein.

24 |

hoogtelijn 2-2012

Expeditie naar de Huantsán Een expeditie van Cees G. Egeler, Tom de Booij en Lionel Terray bereikt in 1952 de top van de Nevado Huantsán, met 6395 meter een van de hoogste onbestegen bergen in de Andes in Peru.

Weliswaar een Nederlands succes, maar de heren Egeler en De Booij worden op ‘sleeptouw’ genomen door de Franse gids Terray. Lionel Terray maakt ook deel uit van de geslaagde Franse expeditie naar de Annapurna waarbij voor het eerst in de geschiedenis een berg van boven de 8000 meter wordt beklommen.

Chris Sharma klimt Pontas.

Onze helden

Chris Sharma, een nieuwe held, in de film The impossible climb.

Uien, molens en oude kranten. Hoe verhouden deze uitweidingen zich tot de bergsport, en tot de vraag wie onze helden van straks zijn? IJkpunten in de bergsport waren onder andere de beklimming van de Mont Ventoux door de dichter Petrarca (te voet), de beklimming van de Mont Blanc (met een hoop geruzie achteraf ) en de beklimming van de Everest (die in zekere zin meer dan dertig jaar kostte). Daarna lijkt het schimmig te worden.

Criticasters zullen stellen dat de held is uitgestorven, of wijzen cynisch op die blinde vrouw met één been die nu de Everest beklimt. Margehelden, omdat we met teveel zijn, waardoor het

onderscheidend vermogen komt te vervallen. Echter, dit gaat voorbij aan onze volstrekt natuurlijke behoefte aan rolmodellen, aan cultuurdragers. Het onderscheidend vermogen, dat definiëren we zelf. Mijn held van nu? Chris Sharma, omdat hij de Es Pontas beklom, een deep water solo die op 9a+ gewaardeerd wordt. Wie hem niet kent, hoeft niet te vrezen, ieder z’n held. Die helden, ze hoeven niet eens op te staan, we zullen ze vinden. Helden, onze helden.

©Banff Mountain Film Festival 2009

En hoe zit het dan met de smaak van de uien? Hoewel sommigen klagen over het smaakverlies van massa-geproduceerde uien, toch een vergelijking, en wel met de krant, het dagblad van toen en van nu. In een ander kader heb ik ooit onderzoek in het krantenarchief van de Koninklijke Bibliotheek gedaan. Ik doorzocht op microfiches gezette kranten uit het begin van de jaren ’70. Als je de spoel voorzichtig uit het doosje had gehaald en op het spoelapparaat had gezet, flitsten door aan een wiel te draaien op een blauw scherm de krantenpagina’s voorbij. Hoewel ik naar iets specifieks zocht, kreeg ik de koppen van de kranten wel mee. Dagenlang, wat zeg ik, een half jaar. Een half jaar lang vielen de kabinetten, zei een Engelse politicus iets onfatsoenlijks, trad iemand van de Koninklijke Familie buiten het protocol, blies een zelfmoordenaar zich op in het Midden-Oosten en zou het een koude winter worden waarin wellicht de Elfstedentocht verreden zou kunnen worden. So, what’s new? Over vijftig jaar smaken zelfs de uien hetzelfde.

Kamp III Huantsán

Belangrijkste Nederlandse expedities •Huantsán (1952) •Annapurna (197 7) •Mount Everest (n oordcol) (1982) •Mount Everest (z uidcol) (1984) •K2 (1995)

Basiskamp Huantsán

hoogtelijn 2-2012 |

25

e t g n e l r e t s e w

n e Op 110 grad

Jamming, Indian Creek in het zuidoosten van de Amerikaanse staat Utah ligt op 110 graden westerlengte. Het is een walhalla voor sportklimmers die een beetje masochistisch zijn ingesteld. Moniek Steenis en Olivier Coenen klommen er diverse routes in de karakteristieke red rocks.

W

ie kent er een manier om al klimmend toch je antagonisten mee te trainen? Nee, niet denken dat je met gewichten omhoog moet! En als je nu voor de verandering je handen in de rots stopt in plaats van dat je die op de buitenkant vasthoudt? Het schijnt dat je dan ook je voeten in diezelfde rots moet proppen, anders werkt het niet zo goed. Da’s de pijnlijke kant van het verhaal. Je wurmt jezelf omhoog en na vijf meter voelt het alsof je al dertig meter hebt afgelegd! Gaat het al een beetje dagen?

Yeah, jamming, jamming!! Misschien was Bob Marley er ook al door geïnspireerd.

1953 Start van invitatiecursussen Tom de Booij is de initiatiefnemer van wat later de ‘invitatiecursussen’ worden genoemd. Deze cursussen staan onder leiding van topgidsen uit Chamonix en zijn bedoeld om veelbelovende Nederlandse alpinisten voor te bereiden op het zelfstandig maken van grote tochten en beklimmingen. Hiermee wordt feitelijk de basis gelegd voor het latere opleidingsprogramma van de bergsportvereniging. De eerste invitatiecursus staat onder leiding van de Franse gidsen Lionel Terray en Pierre Gouttet. De invitatiecursussen ‘nieuwe stijl’ van 1966-1971 zijn richtinggevend voor de verdere ontwikkeling van het Nederlandse klimmen. Deze cursussen leveren een lichting klimmers op die in de jaren zeventig voor een nieuwe bloeiperiode van het extreme klimmen zorgt, aanvankelijk alleen in rots, later ook in ijs en gemengd terrein.

26 |

Waar hebben we ’t nu over? Jawel, crack climbing dus, ofwel spleten klimmen. En de Verenigde Staten zijn hèt land van het trad climbing, waar mensen als Lynn Hill, John Bachar, Ron Kauk, later Steph Davis, Dean Potter en vele anderen klimgeschiedenis hebben geschreven. Bigwalls werden vrij geklommen en het klimniveau schoot omhoog toen de klimregels werden verlegd.

Als je viel, moest je weer terug naar het begin en opnieuw proberen. Hangen en passen uitwerken hoorde hier niet. In Europa heerste er een andere ethiek; daar was hangen en passen uitwerken juist de geaccepteerde sleutel om grenzen te verleggen!

1963 Extreme Alpenroutes In augustus 1963 proberen Gerbrand van der Leek en Chris Korthals Altes de Magnoneroute op de westwand van de Dru te beklimmen toen een van de extreemste routes in de Alpen. In de Fissure de Demi Lune maakt Van der Leek een voorklimmersval. Die val wordt hem noodlottig omdat daarbij de karabiner van zijn borstgordel breekt (of open gaat) waaraan het klimtouw zit. Omdat afdalen vrijwel onmogelijk is, wordt Korthals Altes na het ongeluk gedwongen de route verder te klimmen met een achterop gekomen Zwitserse touwgroep. Dit is de moeilijkste beklimming door een Nederlander van een route door een grote Alpenwand.

hoogtelijn 2-2012 | Tekst Moniek Steenis | foto’s Moniek Steenis en Olivier Coenen

yeah!

Hippie-hoofdband Gelukkig maar, want nu kun je dus met een gerust hart je eigen manier kiezen om te leren hoe het is om als een gek één hand en beide voeten tegelijk geklemd te houden en ook nog eens de goede maat camelot te plaatsen. Ik kan je zeggen dat dat in het begin zelfs in een 5.9 (5+) echt lastig kan zijn. Om dit goed te leren, is het zandsteen van Indian Creek, bij Moab in het zuidoosten van Utah, voor veel klimmers dé plek.

Er liggen zo veel perfect gevormde verticale spleten in verschillende breedten en lengten bij elkaar in een mooi, ruw woestijngebied. Het jam-paradijs voor iedereen!

Ja, wat je niveau in sportklimmen ook is, het voelt echt alsof je alles opnieuw moet leren.

Hoe blijf ik hangen? Dat eist als eerste je volle aandacht op. Als dat gelukt is, komt het volgende probleem: wanneer je een vuist losmaakt, met de bedoeling verder omhóóg te komen, lukt het dan ook nog? Eh, nee, niet als je spanning verliest: dan glijden vervolgens de andere drie ledematen vrolijk naar beneden. Die voelen zich kennelijk niet zo thuis in zo’n brede spleet!

Als je dan een stevige Amerikaan met hippie-hoofdband diezelfde route omhoog ziet wandelen, denk je bij jezelf: dat moet dan tòch wel te doen zijn? Dus… geduld, even diep ademhalen en opnieuw beginnen.

1966 Herbouw van de Wangenitzseehütte In de geschiedenis van het alpinisme is de bouw en de exploitatie van berghutten van cruciaal belang. In 1966 herbouwt en vergroot de Nederlandse Bergsportvereniging (OeAV - Oostenrijkse Alpenvereniging sectie Holland) de Wangenitzseehut. De oorspronkelijke hut van de sectie Moravia/Brünn van de Duitse Alpenvereniging dateert van 1927. Deze werd in 1947 geplunderd en in brand gestoken. In 2009 neemt de OeAV sectie Lienz de hut over van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV).

Feitelijk komt daarmee een einde aan het exploiteren en onderhouden van hutten in de Alpen vanuit Nederland. In de fusieorganisatie NKBV bestonden twee opvattingen over dit onderwerp. De KNAV zorgde voor fondsen om de bouw, renovatie en onderhoud van hutten door de collegae bergsportverenigingen in de Alpenlanden mede te ondersteunen. De NBV had haar eigen hut in Osttirol. Al in 1933 financiert de NAV (met een bedrag van 10.000 gulden) de herbouw van de in 1907 gebouwde Egon von Steiger Hütte boven de Lötschenlückepas. Daarbij krijgt de hut de naam Hollandia Hütte.

Het beleid van de NKBV is nu het financieel ondersteunen van huttenontwikkeling in de Alpen.

Wangenitzseehütte hoogtelijn 2-2012 |

27

Lenen Indian Creek ligt op zo’n mooie, droge, onbewoonde en uitgestrekte vlakte met aan weerszijden kilometers rode zandsteen op een soort langwerpige sokkels. Her en der staan er ook (beklimbare) torens die bij schemering scherp aftekenen. De bewoonde wereld is er anderhalf uur rijden vandaan, dus je bent op jezelf aangewezen.

De meeste mensen zijn er met hetzelfde doel: jezelf gewikkeld in tape (in elk geval je handen) al dan niet soepel omhoog proberen te bewegen in een weerbarstige spleet. Dus contact is snel gelegd. En dat heb je nodig om je noodzakelijke klimmateriaal bij elkaar te scharrelen. Bij de rots probeer je cams van dezelfde maat bij elkaar te lenen. Dat doet iedereen, want wie heeft er nu tien of twaalf cams van dezelfde maat? Als je een lange spleet wilt klimmen, ben je maar wat blij als je er genoeg mee hebt.

De routes variëren in lengte van vijftien tot veertig meter; ze zijn allemaal voorzien van een relais. Dat is ook de enige plek waar je een haak tegenkomt, in de routes zelf vind je die niet. Dus als het je lukt om boven te komen, kun je daarna alle geleende cams weer netjes teruggeven.

De sfeer is gemoedelijk en het is voor lokale klimmers natuurlijk

1977 Grandes Jorasses

Mathieu van Rijswick op de Annapurna

1971

©Boris Textor

Walkerpijler

28 |

hoogtelijn 2-2012

In 1971 bewijzen Bert Maas en Marleen Schalkwijk dat Nederlanders in staat zijn tot werkelijk grote, extreme beklimmingen. Hun dramatische vijf dagen durende beklimming van de Walkerpijler op de noordwand van de Grandes Jorasses maakt zeer veel indruk in de Nederlandse klimwereld. In hetzelfde jaar klimt Han Timmers de Bonattipijler op de Dru. Deze beklimmingen tonen aan dat het niveau van de Nederlanders in alpiene rotswanden op hoog niveau staat.

Ter ere van het 75-jarig bestaan van de Koninklijke Nederlandse Alpenvereniging (KNAV) organiseert deze vereniging in het najaar van 1977 een expeditie naar de Annapurna. Mathieu van Rijswick staat als eerste Nederlander op de top van een achtduizender, begeleid door sherpa Sonam. Overigens met behulp van extra zuurstof. De Nederlanders klimmen een (gedeeltelijk) nieuwe route door de noordflank (‘Dutch rib’). Het is pas de vierde beklimming van de Annapurna en Sonam en Van Rijswick zijn de zevende en achtste persoon op die berg.

De Annapurna is de minst beklommen achtduizender en één van de gevaarlijkste. Een internationaal aansprekende prestatie dus.

De Annapurna is de eerste achtduizender die beklommen Mathieu van is. Maurice Herzog en Louis Lachenal, twee leden van een Rijswick Franse expeditie, bereiken de top op 3 juni 1950.

Indian Creek Accommodatie

In de directe omgeving van de klimrotsen zijn enkel een paar primitieve campings, campgrounds, waar je met je tentje of camper terecht kunt. Meer dan een chemisch toilet is er niet. Water en voedsel moet je voldoende zelf meenemen voor je de vallei inrijdt.

Vervoer Vanuit Nederland kun je vliegen op Las Vegas of Salt Lake City en van daar met een huurauto verder reizen. Openbaar vervoer naar de klimgebieden in Utah is er niet.

Zonder auto kom je in Utah nergens. Vanuit Salt Lake City is het zo’n vijf uur rijden tot Moab (inkopen). Vanaf daar is het nog anderhalf uur tot de rots, afhankelijk van de sector waar je wilt klimmen.

Meestal is het vanaf de parkeerplaats nog zo’n half uur wandelen tot aan de routes.

Check bij je vliegtuigmaatschappij hoeveel ruimbagage je mee mag nemen naar de Verenigde Staten. Als je kampeer- en klimuitrusting wilt meenemen zit je snel aan je maximum.

Beste tijd Je kunt het beste in maart-april of in oktober-november gaan. Anders brand je van de rots. Het blijft een woestijn hè.

Documentatie interessant om te zien hoe die gekke Europeanen toch weer een klein treetje of greepje hebben gevonden om eventjes op adem te komen. Totdat je door hebt hoe een perfect handjam nu echt voelt. Dat hangt als een huis! Je laat niet meer los en je snapt eindelijk hoe het werkt. En dan wil je meer. Na drie routes ben je niet meer total loss, maar speur je de wand af naar de volgende mooie lijn die je wilt gaan aanvallen.

De topo van Indian Creek (geschreven door David Bloom) kun je in de klimwinkel van Moab kopen. Setjes heb je alleen voor het relais nodig. Neem dus zoveel mogelijk hele series cams mee (al dan niet geleend) en dan kun je al heel veel routes doen. In de topo staat per route welke maat cams je aan je gordel moet hangen en hoeveel.

Meestal had ik er liever wat meer mee! Kijk ook eens op: • http://friendsofindiancreek.org/camping.php • www.sharpendbooks.com/cgi-bin/store/agora.cgi?p_id=00089

Wij hebben veel geleerd daar aan de andere kant van de aardbol.

Terug in Europa krijgen alle spieren, die we zo te voelen dus nog niet zo vaak gebruikt hadden, weer hun welverdiende rust. Back to limestone crimps!

Annapurna

Nederlandse alpinisten met aansprekende prestaties mannen vrouwen • • • • • • • • • • • • • •

Tom de Booij Gerbrand van der Leek Jan Lucas Wansink Robert Eckhardt Bert Maas Robert Weijdert Siep Stuurman Han Timmers Hans Lanters Ronald Naar Bart Vos Edmond Öffner Frits Vrijlandt Wilco van Rooijen

• • • • • •

Jeanne Immink Marleen Schalkwijk Frederieke Bloemers Katja Staartjes Rozemarijn Janssen Frederieke Bloemers

Frederike Bloemers in 1990 op de Obergabelhorn hoogtelijn 2-2012 |

29

DAMIANO LEVATI PHOTOGRAPHS HERVÉ BARMASSE ON THE NEW ROUTE ‘LA CLASSICA MODERNA’ ON SOUTH FACE OF MONT BLANC, VALLE D’AOSTA, ITALY.

B Y H E RV È B A R M A S S E , A L P I N E C L I M B E R , AS PART OF HIS TRILOGY EXPLORING THE ALPS Ultralight Summit Series™ jacket for fast alpine ascents where weight is critical. The new Gore-Tex® Active Shell is ideal for athletes seeking waterproof breathable protection and comfort in all weather conditions.

Learn more about the project and the gear that made it possible at thenorthface.com

110 favo’s r u e l k

n e n n e k Leden be Wat is je favoriete bergtocht? Dat vroeg de redactie van Hoogtelijn in september aan de lezers. En wat valt op?

Vooral meerdaagse tochten en stoere beklimmingen blijken te beklijven. Zo’n honderd leden stuurden hun favo in. Een bloemlezing van de 110 mooiste tochten ter ere van de 110de verjaardag van de georganiseerde bergsport in Nederland.

R

epresentatief voor de bergvakanties die NKBV’ers beleven, lijkt de lijst niet. Terwijl Jotunheimen in Noorwegen zojuist de Bergsport Award voor de leukste bergsportbestemming in de wacht heeft gesleept, komt er nauwelijks een Noorse zomertocht in de Top 110 voor. Hoe zou dat komen? Staan Noorwegenfans niet graag in de schijnwerpers met hun mening? Zijn het megaverbruikers van bergsport en hebben ze nog indrukwekkender tochten gemaakt? Nu komen we daar niet achter. Wat we wel weten is dat Erik Smit helemaal gek moet zijn van een ander Scandinavisch land: IJsland. Maar liefst elf keer stuurde hij dezelfde tocht van Landmannalaugar naar Pórsmörk in. Hij was overigens niet de enige die deze tocht tipt, dus het moet wel een pareltje zijn. Nog zo’n pareltje is de Tour du Mont Blanc, een meerdaagse trektocht om de hoogste van de Alpen. Vier keer wordt deze als favoriete tocht opgevoerd. En natuurlijk mag de beklimming van de Mont Blanc zelf van diverse kanten ook niet onvermeld blijven, vier keer was hij favoriet.

Noordwand van de Eiger

32 |

Wat van ver komt, is lekker. Dat geldt ook voor het benoemen van je tocht der tochten, lijkt het. NKBV’ers gaan vooral naar de Zwitserse en Oostenrijkse Alpen, zo is gebleken uit diverse enquêtes. Toch vormen Karakoram, Himalaya, verschillende cordillera’s in Zuid-Amerika, Patagonië, Alaska en Zuid-Afrika vaak het decor van onvergetelijke tochten. Niet zo verwonderlijk, want je wordt er ondergedompeld in een andere cultuur en natuur, dagenlang. Dat maakt indruk.

Opvallend is het geringe aantal vrouwen onder de inzenders. Nog geen twee handen hebben we nodig om ze te tellen. Hun favoriete bergtochten zijn wel om je vingers bij af te likken. Van rotsklimmen op de Piz Badile in Zwitserland tot langlaufen langs de Russische grens en van een beklimming van La Meije in de Franse Écrins tot een trektocht in het ruige Vall d’Aran in de Spaanse Pyreneeën.

Wat niet onvermeld mag blijven is het enthousiasme van enkele NKBV-bestuursleden. Penningmeester Ernout van Koten bekent zijn liefde voor het toerskiën in Noorwegen en wandelen in de Drakensbergen in Zuid-Afrika en secretaris Elout Korevaars onbetwiste topper is de hoogste berg van Zwitserland, de Dufourspitze.

Op de volgende pagina’s vind je de Top 110 van Hoogtelijnlezers.

De nummering komt overeen met de volgorde van inzending en zegt niets over populariteit. Diverse tochten worden uitgelicht.

Laat je inspireren.

1977

1984

Gresnigt en Naar klimmen de noordwand van de Eiger

Bart Vos op de Mount Everest

In 1977 beklimmen Bas Gresnigt en Ronald Naar als eerste Nederlanders de noordwand van de Eiger. De beruchte noordwand is een klassieke uitdaging en een van de beruchtste routes in Europa.

Het is ‘een van de laatste problemen in de Alpen’, nadat vanaf ongeveer 1850 alle grote bergen in de Alpen onder aanvoering van de Britten langs alle routes beklommen zijn.

Van 21 tot 24 juni 1938 beklimmen Anderl Heckmair, Heinrich Harrer, Fritz Kasparek en Ludwig Vörg als eersten deze noordwand tot op de top. Met deze beklimming, die voortborduurt op de Grosshornbeklimming drie jaar eerder, laten Gresnigt en Naar zien dat er geen wand nog te moeilijk is voor Nederlandse alpinisten. Lucas Wildervanck en Ronald Naar klimmen in hetzelfde jaar ook de Matterhorn noordwand. De drie klassieke noordwanden zijn hiermee alle drie door Nederlanders beklommen.

De Mount Everest is met 8848 meter de hoogste berg ter wereld. Hij ligt in de Himalaya op de grens van Nepal en het Chinese Tibet. In 1984 leidt Herman Plugge een Mount Everest-expeditie via de zuidcolroute in Nepal.

Bart Vos zou tijdens deze expeditie de top hebben bereikt. Later zijn er grote twijfels over de vraag of Vos wel echt de top heeft gehaald.

Al in 1976 is er een Nederlander betrokken bij een beklimming van de hoogste berg ter wereld. Hans Bruyntjes gaat met een Amerikaanse expeditie naar de zuidcolroute. Onduidelijk is hoe hoog hij gekomen is.

In 1982 vertrekt onder leiding van Xander Verrijn Stuart een nationale expeditie met klimmers als Gerard van Sprang, Bart Vos en Ronald Naar. Deze expeditie gaat naar de klassieke noordcolroute vanaf Tibetaanse zijde.

hoogtelijn 2-2012 | Tekst inzenders & redactie Hoogtelijn | Foto’s inzenders tenzij anders vermeld

= alpinisme = bergwan

delen

= kletters teigen = trailrunning

= sportklimm

en

= toerskieën = ijsklimmen = sneeuwsc

hoenlopen

Dé 110 tochten

Overschrijding Les Dômes de Miage (3673 m), Mont-Blancgebied, Frankrijk

2. Drietoppentoer Monti Sibilini , Apennijnen, Italië Rob de Weerd zweert bij zijn Drie-Toppentour in het nationaal park Monti Sibilini in de Italiaanse Apennijnen, waar hij woont. “Uniek aan deze tocht is dat je in vijf-zes uur drie bergtoppen bedwingt, van grote hoogte op zee kijkt en onderweg kom je vrijwel niemand tegen, zelfs niet in het hoogseizoen.”

De start is op een comfortabele hoogte van 1811 meter bij de Rifugio del Fargno. Daar leidt een onverharde weg naartoe. Daarna is het klimmen en dalen over padsporen, laverend tussen stukken afgebrokkeld kalksteen door, soms langs afgronden.

Achtereenvolgens beklim je de Vescovi (2099 m), de Piz Berro (2251 m) en de Monte Priora (2331 m) en onderweg kun je mijlenver kijken.

3.

4.

Tour de Monte Rosa, Wallis, Zwitserland +

5.

Drietoppentoer Monti Sibilini , Apennijnen, Italië

©www.alpinverlag.at

1.

Mont Blanc (4808 m) vanuit Rifugio Gonella, Italië/Frankrijk

Barrhorn (3610 m), Wallis, Zwitserland

6.

Klettersteig Marmolada (3342 m), Italië Voor Michiel Vermeulen is de klettersteig over de westgraat van de Marmolada (3343 m) in de Dolomieten een tocht om nooit te vergeten. “Het zit ‘m in de combinatie van klettersteigen in een hoogalpiene omgeving met een gletsjer, de historie en de prachtige uitzichten.” Het begint al met de - zeg maar gerust: prehistorische - ‘mandjeslift’ die je vanaf het dalstation Lago Fedaia naar Rifugio Fiaconni op 2625 meter brengt. Daar pik je de Alta Via Dolomiti 2 op en ga je over de gletsjer naar Forcella Marmolade (2910 m), waar de klettersteig begint. “Heel interessant: onderweg stuit je op overblijfselen uit de Eerste Wereldoorlog en ontvouwt zich bij elke gewonnen hoogtemeter steeds meer panorama van de omringende Dolomietentoppen.”

Klettersteig Marmolada (3342 m), Italië

Mount Everest Bart Vos bereikt een hoogte van ongeveer 7800 meter.

In 1990 komt René de Bos met een Franse expeditie via de zuidcolroute met extra zuurstof op de top. Als de topclaim van Vos niet juist is, is De Bos de eerste Nederlander op de top van de hoogste berg ter wereld. In 1995 vindt de volgende Nederlandse beklimming plaats: Ronald Naar en Edmond Öfner via de zuidcolroute. Met extra zuurstof.

In 2000 klimt Frits Vrijland als eerste Nederlander, met behulp van extra zuurstof, via de noordcolroute naar de top.

In 2002 gaat het team van Hans van der Meulen & Wilco van Rooijen naar de noordcolroute. Het is Van der Meulens derde Everestpoging.

Hij bereikt als eerste Nederlander zonder kunstmatige zuurstof de top. In 2004 wordt Wilco van Rooijen de tweede Nederlander die het zonder zuurstof doet.

De Mount Evererst wordt op 29 mei 1953 voor het eerst met succes

Bart Vos op de zuidtop van Everest beklommen via de zuidcol vanuit Nepal door sherpa Tenzing Norgay en de Nieuw-Zeelander sir Edmund Hillary met een Britse expeditie onder leiding van kolonel John Hunt.

hoogtelijn 2-2012 |

33

Dé 110 to Huttentocht Montafon, Oostenrijk

7.

Huttentocht Montafon, Oostenrijk “Met onze vier kinderen hebben we onze allereerste huttentrektocht gelopen in Montafon in Oostenrijk, vertelt H. van Balgooy. “Een vriendin had de achtdaagse tocht vanuit Brand aangeraden. Het was schitterend, mooie uitzichten, niet te lange afstanden, nergens gevaarlijk en plezierige hutten. We sliepen onder meer in de Douglashütte, de Heinrich Hüter Hütte, de Lindauer Hütte en de Totalphütte. Later heb ik deze tocht nog twee keer gelopen, waarvan een keer met mijn zesjarige kleinzoon. Telkens was het prachtig!”

8.

Voetheuvels Annapurna, Nepal Een rondje hardlopen in de Himalaya, zo kun je het oneerbiedig noemen. Roger Henke is gek op trailrunning en vindt dat de voetheuvels van het Annapurnagebergte de perfecte locatie vormen voor deze opkomende vorm van (berg)sport.

“De wandelinfrastructuur van lodges, winkeltjes en duidelijke paden is goed. Je kunt je hier 365 dagen per jaar uitleven op geweldige paden, veelal technisch uitdagend, zonder dat je veel bij je hoeft te hebben. Alles is op regelmatige afstanden beschikbaar.” Henke is race director van de jaarlijkse Annapurna UltraTrail, een wedstrijd over 50, 70 en 100 kilometer en komt daarom geregeld in het gebied, waar hij inmiddels zijn hart aan heeft verpand. “Elke keer verbaas ik me erover dat ik alleen maar wandelaars en geen hardlopers tegenkom. Als je ergens dagenlang waanzinnig gevarieerd uit de voeten kunt, is het wel hier. Het mooiste is nog dat dat zonder veel voorbereiding, geld, of kopzorgen kan.”

9.

Tour de l’Oisans, Écrins, Frankrijk

10.

Dufourspitze (4634 m), Wallis, Zwitserland

11.

Rosskogel (2649 m), Karinthië, Oostenrijk

Voetheuvels Annapurna, Nepal

Edward Bekker

1987

1988

Eerste Nederlandse berggids

Eerste (officieuze) Nederlandse sportklimkampioenschap

In 1987 behaalt Edward Bekker na de zware opleiding van vier jaar het Duitse diploma ‘Staatlich geprüfter Berg- und Skiführer’ en wordt daarmee de eerste Nederlandse UIAGM/ IVBV erkende berggids. Bekker, uit het Limburgse Klimmen, is de jongste deelnemer aan de Mount Everest Expeditie in 1984.

Zes actieve Nederlandse berggidsen 1.Edward Bekker 2.Robert Steenmeijer 3.Martijn Schell 4.Michiel Engelsman 5.Bernard van Dierendonck 6.Stefan Buis

34 |

hoogtelijn 2-2012

In 1988 wordt het Nomad Sportklimkampioenschap georganiseerd in Amersfoort. Dit eerste weliswaar nog officieuze Nederlandse kampioenschap wordt gewonnen door Eric Jacobs. Sportklimpionier Ad van der Horst wordt tweede. Bij de vrouwen is Ineke Dijkstra de eerste Nederlandse kampioen. Dijkstra behaalt ook in internationale wedstrijden hoge klasseringen. Een jaar eerder heeft Jan Martin Roelofs met l’Homme Programmé in Buoux als eerste Nederlander de magische graad 8a geklommen. In 1995 volgt met Mirjam Verbeek de eerste Nederlandse vrouw die een 8a klimt (Rêve du Papillon, eveneens in Buoux).

ochten 12.

Overschrijding Les Dômes de Miage (3673 m), Mont-Blancgebied, Frankrijk “Dit is een schitterende graatoverschrijding in een ruig, wat afgelegen deel van het MontBlancmassief,” stelt Steef Smolders. “Adembenemend! Ja, dit is de mooiste alpiene tocht die ik heb gemaakt,” voegt Maarten Faas daar aan toe. Beiden startten vanuit de Refuge de Conscrits op zo’n 2600 meter en topten de verschillende pieken in de sneeuwgraat tussen de Col des Dômes en de Col de la Bérangère. Vooral de tweede Dôme maakt indruk. Zo noteerde Steef Smolders: “Die heeft de mooiste vorm, een bijna perfecte piramide met een elegante bocht in de ribbe voor ons. Een gemengd gevoel van betovering en ontzag voor de toch wel scherpe graat borrelde in me op. Hier MOEST je een foto van maken.”

Waarom iedereen deze PD+-tocht volgens Steef zou moeten maken? Da’s simpel. Het begint al met de aanloop via Réfuge Tré la Tête naar Réfuge des Conscrits die voert door een ruig landschap waarbij de gletsjer ligt ingebed in hoge rotswanden. De overschrijding zelf voert over een prachtige sneeuwgraat met prachtige uitzichten in de nabijheid van reuzen als de Aiguille Bionnassay en de Mont Blanc. Qua techniek komen klassieke alpinisten hier helemaal aan hun trekken: aanloop over de gletsjer, gaan door steile sneeuwhellinkjes, het overschrijden van de toppen via de sneeuwgraat, en het (kort) klauteren in tweedegraads gemengd terrein. Wat wil je nog meer? Kom wel in het begin van het seizoen, dan zijn de sneeuwconditites (meestal) nog goed.

Skårasalen (1542 m), Sunnmore, Noorwegen NKBV-penningmeester Ernout van Koten is een veelzijdig bergsporter die al heel wat in de wereld heeft gezien. Hij kiest met stip de beklimming van de Noorse Skårasalen (1542 m).

“Die hebben we gedaan als rondtoer uit het Kvistadalen in het zuiden naar de top. De afdaling ging via het Lille Skåradalen, en nauw dal in het noorden, direct omlaag naar het fjord. Hier kun je alleen met een boottaxi wegkomen. Wat me vooral bijstaat is het glorieuze moment om als eerste die dag op de top te komen en de big smiles van vrienden Bram en Menno tegen de achtergrond van het unieke fjordenlandschap van Noorwegen. Ook de watertaxi maakte grote indruk. Deze bracht ons in korte tijd over het fjord langs indrukwekkend steile rotswanden die 1500 meter uit het water oprijzen. Ooit wel eens met skischoenen aan en ski’s in je armen op een boot gezeten?”

Overschrijding Les Dômes de Miage (3673 m), Mont-Blancgebied, Frankrijk

13.

Skårasalen (1542 m), Sunnmore, Noorwegen

Sportklimmers met aansprekende prestaties vrouwen mannen • • • • • • • • •

Erik Jacobs NK ‘88

Ad van der Horst

Jorg Verhoeven Erik Jacobs Peter Horning Casper ten Sijthoff Jos Leenen Wouter Jongeneelen Jan Martin Roelofs Ad van der Horst Sebastian Spauwen

• • • • • •

Ineke Dijkstra Mirjam Verbeek Irene Pieper Nikki van Bergen Vera Zijlstra Suzan Dudink

Vera Zijlstra

hoogtelijn 2-2012 |

35

Dé 110 to 14.

15.

16.

Uitzicht vanaf Denali Overschrijding Piz Palü , Graubünden, Zwitserland

+

Store Ringstind (2124 m), Hurrungane, Noorwegen

Cathedral Peak (3005 m), Drakensbergen, Zuid-Afrika

Cima del Redentore (2448 m), Apennijnen, Italië

17. Denali (6194 m), Alaska, Verenigde Staten Veel woorden heeft Sieto van der Heide niet nodig om zijn favoriete tocht naar de top van Alaska’s en Noord-Amerika’s hoogste te beschrijven. “Vanaf het moment dat je uit het vliegtuigje op de gletsjer stapt tot je weer teruggaat, beweeg je je in een wildernis van sneeuw en ijs. Het ontbreken van alle faciliteiten maakt dat je volledig op jezelf bent aangewezen. De beloning wanneer je boven bent, is dan des te groter.”

De beklimming kost, afhankelijk van het weer, tussen de 14 en 28 dagen. Technisch is het niet heel moeilijk; conditioneel maakt de hoogte, de kou, het ontbreken van faciliteiten zoals hutten, de tocht zwaar.

18.

Klettersteig-huttentocht Sextener Dolomieten, Italië

19.

Brunegghorn (3833 m), Wallis, Zwitserland

20.

Overschrijding Weissmies (4017 m), Wallis, Zwitserland

21.

Wazespitze (3533 m), Tirol, Oostenrijk

22.

Overschrijding Piz Palü , Graubünden, Zwitserland De Piz Palü (3912 m) is net als de Matterhorn zo’n berg die je, als je ‘m eens gezien hebt, niet meer vergeet. Met zijn drie pijlers en drie toppen heeft hij zo’n karakteristieke vorm dat je ‘m van een grote afstand herkent. “Zo’n berg vraagt om een beklimming,” vindt Arno de Graaf. In 2005 stond hij al op de hoofdtop met zijn C2-cursus van de NKBV, in 2010 deed hij als toetje van de hoogalpiene toer Biancograat - ook van de NKBV - de overschrijding van de drie toppen. “Deze dag heb ik veel meer genoten van de omgeving, het uitzicht en het klimmen dan op de Biancograat op de Piz Bernina. Dat kan natuurlijk aan mijn conditie hebben gelegen... De Piz Palü is technisch een stuk eenvoudiger en dus fysiek minder belastend. Maar echt, die overschrijding biedt zoveel afwisseling, da’s puur genieten!”

1984-1992 Seven Summits door Ronald Naar De bekendste Nederlandse bergbeklimmer Ronald Naar drukt gedurende ruim dertig jaar een groot stempel op de vaderlandse bergsport. Hij beklimt in die periode alle vierduizenders in Zwitserland, de noordwand van de Eiger, de Nanga Parbat, de K2 en vele andere aansprekende toppen. Daarna is hij ook actief op beide polen. Voor deze canon is gekozen voor het behalen van de Seven Summits, de hoogste bergen van de zeven continenten, die Naar als zevende klimmer ter wereld op zijn naam schrijft.

36 |

hoogtelijn 2-2012

Zijn lijstje: • Kilimanjaro 1984 • Mount McKinley 1986 • Mount Vinson 1987 • Aconcagua 1989 • Elbrus 1989 • Carstenszpiramide 1989 • Mount Everest 1992

ochten 24.

Aiguille du Tour (3542 m), Mont-Blancgebied, Franrijk +

Huttentrektocht grens Berner Oberland/Wallis, Zwitserland

25.

Trekking rondom Dhaulagiri, Nepal

26.

Grindelwald, Berner Oberland, Zwitserland “Het is een wandeling , dat wel,” beaamt Giel Swager. “Maar ook als je een hardcore klimmer bent is dit een klassieker die je deelt met je partner, kinderen en vrienden om je passie voor de bergen op hen over te brengen.” Hij vindt First - Schynige Platte bij Grindelwald een fantastische dagwandeling op hoogte door interessant en zeer wisselend terrein. “Het gaat langs een bergmeer, sappig groene hellingen, over een leuk topje en een mooie panoramische graat en door botanisch interessante bloemenvelden.”

Continu heb je uitzicht op de zogenaamde Berner muur die wordt gevormd door de Fiescherwand en de Eiger. Aan de ene kant heb je het groene dal van Grindelwald aan je voeten en aan de andere kant Interlaken en de Brienzersee. Vanuit Grindelwald neem je de kabelbaan naar First op 2167 meter, je klimt en zakt voortdurend over een traject van zo’n vijftien kilometer. Vanuit Schynige Platte brengt een tandradbaantje je weer naar de bewoonde wereld.

27.

©Swiss-Image

23.

Grindelwald, Berner Oberland, Zwitserland

Schreckhorn (4078 m), Berner Oberland, Zwitserland

28.

Tour du Mont Blanc, Frankrijk/Italië/Zwitserland “De Tour du Mont Blanc was onze eerste tocht die we deden zonder onderweg een luxe hotel aan te doen,” vertelt Mary Enthoven. “We moesten zelf onze bagage dragen in de rugzak, zeven dagen lang. De hutten waren gereserveerd en we hadden een routebeschrijving, kaarten en een gps mee. Een beetje spannend, maar ook heel prachtig.” Doordat je om de Mont Blanc heen gaat, kom je in drie verschillende landen: Frankrijk, Italië en Zwitserland. En zo zie je ook telkens andere landschappen en ontmoet je veel andere mensen met wie je ervaringen uitwisselt. Mary Enthoven vond die afwisselende uitzichten en ontmoetingen “overweldigend” en bezweert ons dat ze nog een keer teruggaat. En leuk voor thuis: haar partner had de hele tocht geregistreerd met zijn gps. “Konden we later op Google nakijken waar we gelopen hadden.”

Tour du Mont Blanc, Frankrijk/Italië/Zwitserland

1998 Fusie KNAV en NBV, oprichting NKBV Na spannende leden(raads)vergaderingen in het najaar van 1997 besluiten de Koninklijke Nederlandse Alpen-Vereniging en de Nederlandse Bergsport Vereniging op 1 januari 1998 te fuseren.

Het wordt dan de Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging. Bij het honderdjarig bestaan in 2002 krijgt de vereniging haar status ‘Koninklijk’ terug.

Vanaf 1990 werken KNAV en NBV samen in een federatief verband: Nederlandse Klim- en Bergsportbond. De NKBB regelt centraal een aantal zaken zoals de gezamenlijke ontwikkeling van het sportklimmen in Nederland. De intentie is om stap voor stap tot een volledige fusie te komen. De KNAV en de NBV die dan respectievelijk twintig- en dertigduizend leden tellen, hadden elk een professioneel bureau en een uitvoerig opleidingsprogramma, fuseren uiteindelijk op 1 januari 1998 tot één nationale vereniging. De fusie heeft de synergie gebracht die de voorstanders ervan verwachtten en de animositeit tussen de KNAV- en de NBV-bloedgroepen is uitgebleven.

1999 Katja Staartjes op de Mount Everest De eerste Nederlandse beklimming door een vrouw van de hoogste berg ter wereld komt op naam van Katja Staartjes. Met een Britse expeditie klimt zij op 13 mei 1999 via de zuidcolroute, met behulp van extra zuurstof, naar de top. De Japanse Junko Tabei is op 16 mei 1975 de eerste vrouw die de top van de Mount Everest bereikt.

Zelf beschouwt Katja Staartjes de beklimming van de Gasherbrum I (8068m) met haar man Henk Wesselius als een veel grotere prestatie. Met hun eerste zelfstandige Nederlandse expeditie zijn ze het eerste echtpaar op de top van een achtduizender. “Of is dat te veel in de categorie: één been, blind, de jongste, de oudste?” vraagt de klimster zich af.

Katja Staartjes

hoogtelijn 2-2012 |

37

Dé 110 to Pitztaler Express, Tirol, Oostenrijk

Noordoostwand Piz Badile (3308 m), Bergell, Zwitserland

29.

Pitztaler Express, Tirol, Oostenrijk “De Pitztaler Express is een complete wintertoer met ijsklimmen en skiën!” jubelt Maarten Altena. De tocht is een aaneenschakeling van vier bergen, waarbij je van elke berg de noordwand beklimt. Eerst de Taschachwand (3358 m, noordwand 600 m, tot 55 graden steil), dan de Petersenspitze (3472 m, noordwand 150 m, tot 45 graden steil), de Hintere Brochkogel (3628 m, noordwand 200 m, tot 55 graden steil) en tot slot de Wildspitze (3774 m, noordwand 200 m, tot 60 gr. steil). “Wij namen de ski’s mee voor de snelheid tussen de bergen in en vanwege het comfort. Helemaal terug naar het dal is het meer dan tweeduizend hoogtemeters. Best lekker om dan te skiën in plaats van te lopen.

Om zes uur ‘s morgens stonden we bovenop de Taschachwand en zagen we de zon opkomen. Dat was het mooiste moment: wij met zijn drieën alleen met de zon en de sneeuwbedekte bergen om ons heen. Dat ene uitzicht maakte het extreem vroege vertrek om middernacht meer dan goed!”

Snelheid is bij de Eis Express zeer van belang; in het gidsje worden tijden genoemd van 12 tot 16 uur voor het traject van het Taschachenhaus naar de top van de Wildspitze. Kijk voor het filmpje van hun tocht op: http://vimeo.com/12231129 30.

Grande Traversata delle Alpi, Piemonte, Italië

31.

Tour du Mont Blanc, Frankrijk/Zwitserland/Italië

32.

Bivaktocht rondom Monte Perdido, Pyreneeën, Spanje

33.

Jubiläumsgrat, Zugspitze (2962 m), Beieren, Duitsland

2004

2009

Eerste Nederlandse 8c+

Internationaal topniveau Suzan Dudink

Casper ten Sijthoff klimt de eerste 8c+, XXL in de Calanques aan de Zuid-Franse kust.

Nadat ze in 2008 al haar eerste 8a-boulder klimt legt Suzan Dudink in 2009 met Tea with Elmarie de lat nog hoger. Met het klimmen van haar eerste 8a+-boulder komt ze op internationaal topniveau.

2006 Eerste Nederlandse 9a Jorg Verhoeven klimt als eerste Nederlander een 9a-route Sanski par Extension in Misja Pec in Slovenië. Zelf oordeelde hij dat het meer een 8c+-route was. Pas vijf jaar later, in 2011, herhaalt hij dit niveau.

Casper ten Sijthoff

Martin Fickweiler specialist op de bigwalls

2008 Jorg Verhoeven winnaar Worldcup Nadat Jorg Verhoeven in 2005 voor het eerst een worldcup-wedstrijd lead wint, mag hij zich in 2008 tot overall winnaar van de worldcup lead klimmen laten kronen. Een opmerkelijke prestatie voor een Nederlander, of juist niet? Misschien heeft het gebrek aan rots ervoor gezorgd dat Nederland in klimcompetities met de beste meedraait.

Vera Zijlstra, Casper ten Sijthof en Wouter Jongeneelen zetten ook aansprekende prestaties neer tijdens de worldcupwedstrijden boulderen.

38 |

hoogtelijn 2-2012

2009

Jorg Verhoeven

Martin Fickweiler is de meest actieve bigwallklimmer in ons land. Naast diverse beklimmingen in Yosemite is hij actief in Patagonië, op Groenland, in Stewart Valley op Baffin Island en op het Duivelsei in Suriname. Fickweilers meest aansprekende prestatie is zijn solo-expeditie van drie weken op Baffineiland waarover in Hoogtelijn 2012/4 een verslag.

ochten 34.

Elbrus (5642 m), Kaukasus, Rusland

35.

Bivaktocht Laugavegurinn, IJsland

36.

Noordoostwand Piz Badile (3308 m), Bergell, Zwitserland

37.

Aiguille du Dru (3754 m), Mont-Blancgebied, Frankrijk

38.

Massif des Calanques, Bouches du Rhône, Frankrijk

Massif des Calanques, Bouches du Rhône, Frankrijk

39.

Vall d’Aran, Pyreneeën, Spanje “Mijn favoriet is een achtdaagse bivaktocht in het nationaal park San Maurici i Aigues Tortes. Dat park biedt een van de meest adembenemende landschappen van de Pyreneeën met zijn honderden kristalheldere bergmeertjes, steile granieten bergflanken en verborgen groene oases.” Doordat Sjikke Jansma met de tent onderweg was, kon ze de mooiste plekjes uitzoeken om te overnachten. “Een indringende ervaring: de ‘oorverdovende’ stilte van de nacht, de nietigheid van jezelf ervaren onder de miljoenen sterren, de romantiek van meren die glinsteren als parels en de onmetelijke grootsheid van de imposante granietbergen die je dan omringen.”

40.

Noordoostwand Lenzspitze (4294 m), Wallis, Zwitserland

41.

Overschrijding Lyskamm (4527 m), Wallis, Zwitserland

42.

Trekking Karakoram, Pakistan

43.

Trekking Cordillera Blanca, Peru

44.

Trektocht Südtirol langs Oostenrijkse grens, Italië

45.

Trekking Khumbu, Nepal

46.

Everest (8848 m), Nepal

Vall d’Aran, Pyreneeën, Spanje

Nederlandse bergsport in historisch perspectief

2010 Sebastian Spauwen bouldert 8b+

Martin Fickweiler

Sebastian Spauwen klimt in Zwitserland de boulder Radja. Dit was ooit de eerste 8b+-boulder ter wereld. Met deze beklimming doet Spauwen de moeilijkste boulder die ooit door een Nederlander geklommen is.

Sebastian Spauwen

Belangrijkste Nederlandse boeken over de historie van de bergsport • G. Kraemer - Overwinnaars der Bergen, G. Kramer, 1948 • Koninklijke Nederlandse Alpen Vereniging 1902-1977; gebeurtenissen van de laatste 75 jaar, J.F. Saltet e.a., 1977 • Alpendromen. De beklimming als ontdekkingstocht, Mark van Hattem, 1995 • Grenzeloos verlangen; tweehonderd jaar alpinisme, Mark van Hattem & Robert Eckhardt, 1995 • Bergland. Een eeuw Nederlands alpinisme, Charles Dufour & Robert Weijdert, 2002

hoogtelijn 2-2012 |

39

Dé 110 to Pyramide du Tacul (3468 m), Mont-Blancgebied, Frankrijk

47.

Pyramide du Tacul (3468 m), Mont-Blancgebied, Frankrijk “Mijn favoriet is een van die typische routes in Chamonix waar je ‘s ochtends vroeg vanuit het dal de lift naar de Aguille du Midi neemt en ‘s middags weer lekker op tijd terug bent voor een ijsje,” bekent Piet Jacobs. Vanaf de Aguille du Midi is het eerst een paarhonderd meter afdalen over een smal sneeuwgraatje naar Col du Midi. Dan is het nog een uur naar de voet van beklimming over de gletsjer.

De rots is prachtig, de route staat niet voor niets in de 100 mooiste toeren van Gaston Rébuffat. De rotsgraat is 250 meter lang en maximaal 4+. Hierdoor blijft er genoeg tijd over om op de top het uitzicht te bewonderen.”

48.

Jebel Toubkal (4167 m), Hoge Atlas, Marokko

49.

Huttentrektocht Laugavegurinn, IJsland

50. Grossglockner (3798 m), Salzburgerland, Oostenrijk “Al tientallen jaren komen wij - vader, moeder, twee zonen - op of rond de Grossglockner kamperen. Al die jaren hebben we er veel gewandeld, altijd met het plan in het achterhoofd: ooit doen we de Glockner!” In 2010 was het zover voor de mannen in de familie Cornelisse.

Vanaf de Lucknerhütte (2241 m) ging het langs de Studlhütte (2802 m) over de Kodnitzkees, via Kampl naar de Erzherzog -Johann-Hütte op de Adlersruhe (3454 m), over de Kleinglockner (3770 m) naar de uiteindelijke top op 3798 meter. Het hoogste punt van Oostenrijk. “Boven was er vanwege het slechte weer weinig zicht. Jammer, maar we voelden ons voldaan en héél trots.”

51.

Grossglockner (3798 m), Salzburgerland, Oostenrijk Illampu (6368 m), Cordillera Real, Bolivia, gezien vanuit de tent op de gletsjer van Ancohuma.

Hoogalpiene huttentocht Pitztal, Kaunertal, Ötztal, Oostenrijk

52.

Sextener Dolomieten, Südtirol, Italië “Elk jaar ga ik met mijn ouders naar de bergen,” verzucht Rixt van de Wal. “Ik heb een hekel aan dagwandelingen. Je begint ergens en je komt er ‘s middags gewoon weer terug; dan kun je daar toch net zo goed blijven? Trektochtjes vind ik wel leuk: gezellig, elke dag iets anders. Afgelopen jaar hebben we drie dagen bij de Drei Zinnen in de Dolomieten gelopen. Dat vond ik fantastisch. Vooral de vorm van de bergen, zo anders dan in de Alpen en de Pyreneeën!”

53.

Huttentrektocht Laugavegurinn, IJsland

54.

Illampu (6368 m), Cordillera Real, Bolivia Tijdens zijn trip naar Bolivia beklom Rob Geurtsen de twee hoogste bergen van de noordelijke Cordillera Real: Ancohuma (6247 m) en Illampu (6368 m). De eerste is de gemakkelijkste van de twee; eigenlijk alleen vlak voor de top is een wat technischer passage met steile hard bevroren sneeuw tot 50 graden.

De moeilijkere Illampu had de meeste aantrekkingskracht op Rob Geurtsen. “Dat is alleen al een prachtige berg om te zien. Ik had erover gelezen en geconcludeerd dat die berg nét iets moeilijker was dan alles wat ik daarvoor had gedaan. Dé ideale uitdaging, dus. Daarna begon het plannen, regelen, kortom, allemaal voorpret. Toen het lukte, voelde dat fantastisch!”

Rob Geurtsen had acht dagen nodig voor beide beklimmingen in alpiene stijl. “Maar daarvoor moet je wel goed geacclimatiseerd zijn.”

40 |

hoogtelijn 2-2012

55.

Höhenweg Göscheneralp, Urner Alpen, Zwitserland

56.

Laugavegurinn, IJsland

ochten 57.

Huttentrektocht Laugavegurinn, IJsland Het is al gezegd in de inleiding: Erik Smit is gek op IJsland. Hij stuurde maar liefst elf keer dezelfde tocht van Landmannalaugar naar Pórsmörk op IJsland in. Vier keer zat hij bij de eerste 110. “Deze gemarkeerde route door het imposante landschap van afgeschuurde bergen in ettelijke kleuren is voor iedereen te doen,”schrijft hij. “Om de vijftien kilometer is een hut en de aantallen te overwinnen hoogtemeters zijn gering. Het decor is fascinerend: de afwisseling, het kleurenpalet, de her en der opstijgende damp van geisers.”

58.

Aiguilles Rouges de Triolet (3198 m), Mont-Blancgebied, Italië

59.

Overschrijding Olan (3564 m), Écrins, Frankrijk

60.

Trekking rondom Annapurna, Nepal

61.

Stok Kangri (6153 m), Ladakh, India

62.

Biancograat Piz Bernina

63.

La Meije (3984 m), Écrins, Frankrijk

Huttentrektocht Laugavegurinn, IJsland

(4049 m), Graubünden, Zwitserland

64.

Luxemburg “M’n camera maakte overuren tijdens onze achtdaagse wandeltocht door Luxemburg,” vertelt Martin Nooij. Het klinkt misschien wat tuttig, maar de tocht is zóóó mooi, waanzinnig zo dichtbij huis. De start en het eindpunt zijn in in Kaltenbach. Eerst zwerf je twee dagen door open landschap en bossen, daarna is het drie dagen tussen, over, langs en onder bizarre rotsformaties van het Mühlerpad struinen. Je kijkt je ogen uit.”

65.

66.

67.

Trektocht Laugavegurinn, IJsland Schijenstock, Urner Alpen Cairngorms

Voor Kevin ten Voorde is het niet die ene specifieke route of tocht die er huizenhoog bovenuit steekt. Hij roemt zijn week ijsklimmen in de Cairngorms. “Schotland heeft iets bijzonders. Het weer kan er binnen een paar seconden ontzettend slecht worden. Als je een route uitklimt in dat typisch Schotse weer, voelt dat echt als een overwinning. De moeilijkheidsgraad van de route doet er eigenlijk niet toe.” Hij houdt van de mentaliteit van de Schotten en hun ethiek van eigen tussenzekeringen plaatsen. “Zo laat je niets achter.”

Toch een route noemen? “Oké, twee dan, Savage Split (V, 6 80m). We hebben hem niet eens uitgeklommen omdat we hem te moeilijk vonden. Hij ziet er waanzinnig uit: een diepe scheur die net niet verticaal is en een hoek in tweeën splijt. De andere is Pygmy Ridge (IV, 5 90 m). Geweldige uitzichten en als je dan uittopt in de ijzige wind op het plateau, voel je echt dat je aan het winterklimmen bent.”

68.

Mount Kenya (5199 m), Kenia

69.

Huttentrektocht Ticino/Italië

70.

Trekking Karakoram naar basiskamp Broad Peak, Pakistan

71.

Huttentrektocht om de Piz Medel, Graubünden/Ticino, Zwitserland

Luxemburg Cairngorms

hoogtelijn 2-2012 |

41

Dé 110 to 72.

Trekking Cordillera Vilcanota, Peru

Trekking Dolpo, Nepal

73.

Trekking Cordillera Vilcanota, Peru Het is al weer even geleden, maar de trekking door de Cordillera Vilcanota in Peru rondom de Auzangate (6288 m) staat bij Rob Muysenberg nog steeds op nummer 1.

Waarom? “Het wandelen over pampa’s langs knalblauwe meertjes, tussen lama’s, vicuna’s, viscachas en mogelijk poema’s. Kamperen bij warmwaterbronnen met uitzicht op karakteristieke vergletsjerde Auzangate, soms wel op 4800 meter. Prachtige vergezichten, hoge pasovergangen en tot slot de memorabele ontmoetingen met lokale bewoners die er tot een hoogte van 4500 meter in de bergen wonen.” Dat alles bij elkaar maakte de behoorlijk zware vijfdaagse selfsupporting trek die Rob samen met zijn vriendin maakte tot een onvergetelijk succes.

74.

Rondane, Noorwegen

75.

Finland langs Russische grens Langlaufen langs de Russische grens heeft een extra dimensie door de locatie. Natuurlijk is er de totale stilte en de weidsheid, je komt er niemand tegen. Heel bijzonder is de voelbare spanning tussen Oost en West, vindt Diny Entrop. De Russen hebben er in de jaren 40-45 vreselijk huisgehouden en alles, maar dan ook alles platgebrand. De grens is slechts afgebakend met palen, maar waag het niet er een stap achter te zetten. Toen wij op een avond nog even een rondje gingen langlaufen, kwam er al gauw een scooter achter ons aan. Het was een Finse grenswacht die ons, wel vriendelijk, verzocht terug te gaan. De spanning en haat is nog duidelijk voelbaar. Dit heb ik in Europa nog niet zo meegemaakt.”

76.

Huttentrektocht Laugavergurinn, IJsland

77.

Haute Randonnée Pyrenéenne,

78.

Mitellegigraat Eiger (3970 m), Berner Oberland, Zwitserland Noordoostwand Lenzspitze (4294 m), overschrijding Nadelhorn (4327 m)

79.

80.

Frankrijk, Spanje

Hoogalpiene trektocht Grimsel - Fafler Alp, Berner Oberland, Zwitserland Stubaier Höhenweg, Tirol, Oostenrijk Troisième Dent de la Meije (3953 m), Grand Pic de la Meije (3983 m),

Écrins, Frankrijk

81.

Trektocht rondom Monte Perdido, Pyreneeën, Spanje

82.

Mitellegigraat Eiger (3970 m), Berner Oberland, Zwitserland

83.

Noordoostwand Lenzspitze (4294 m), overschrijding Nadelhorn (4327 m) Peter en Danny Schoch hadden een ambitieus plannetje: vanuit Saas Fee naar de Mischabelhütte, overnachten en van daar de noordoostwand van de Lenzspitze doen en dan de overschrijding van de Nadelhorn om vervolgens weer naar Saas Fee af te dalen.

“Na steenslag, slecht weer en dagen wachten, leek het erop dat het niks meer werd. Er was nog één kans voordat we terug naar Nederland moesten. ‘s Morgens bij de hut leek het prut. Maar eenmaal op 3500 meter kwamen we boven de wolken uit en bleek de wand in perfecte conditie. Dit was de wand waar we al jaren met bewondering en lichte huiver naar hadden gekeken. Onder de uiteindelijke omstandigheden bleek hij heel ontspannen te beklimmen.”

84.

85.

42 |

hoogtelijn 2-2012

Nordkante Piz Badile (3308 m), Bergell, Zwitserland Haute Route (Chamonix-Zermatt), Wallis, Zwitserland

ochten 86.

Trektocht op grens Wallis en Valle d’Aosta, Zwitserland/Italië

87.

Poacher’s Fall, Liathach (3140 ft), Torridon Hills, Schotland

88.

Mallo Pisón, Riglos, Noord-Spanje NKBV-medewerker veiligheid & techniek, Harald Swen, bewaart goede herinneringen aan het Noord-Spaanse Riglos. en dan in het bijzonder aan de route Tucán Ausente op de Mallo Pisón (300 meter, 7a+).

De moeilijkste lengte van de route is de 55 meter lange continu overhangende ‘aardappelakker’. Nergens wordt het echt moeilijk, maar de relatief lange haakafstanden en het continue klimmen op de ronde grepen, maken dat het met brandende onderarmen net voor het relais toch nog even spannend wordt. “Deze route is een must do als je houdt van expo lange routes in perfect gesteente. Zo luchtig vind je het bijna nergens!”

89.

90.

+

Venediger Höhenweg + Grossvenediger (3662 m), Tirol, Oostenrijk

Ettringen, Duitsland Mallo Pisón, Riglos, Noord-Spanje

91.

Berninatrek,

92.

Pic St Michel (1966 m), Vercors, Frankrijk

93.

Tour de Wildhorn, Berner Oberland, Zwitserland

Graubünden, Zwitserland

94.

Nepal traverse, Nepal

95.

Dentelles de Montmirail, Vaucluse, Frankrijk

96.

Trekking Sierra Valdiviso, Patagonië, Argentinië “In de Lonely Planet Trekking in the Patagonian Andes hadden we ons oog laten vallen op het Sierra Valdiviso Circuit; een driedaagse trekking van een kleine vijftig kilometer door ruig, uitdagend gebied,” citeert Joris Mekes. Dagetappes van zo’n zeven uur, per dag maximaal 600 meter stijgen en maximaal 1000 meter dalen. Vertrekpunt: 16 km ten noordoosten van Ushuaia langs de Ruta Nacional 3, per taxi of liftend te bereiken. Na twee uur wandelen kom je nog langs een onbemand hutje en daarna is er niets menselijks meer; alleen maar natuur. “Prachtige bergen, beverburchten, riviertjes, gletsjers en vooral mooie vergezichten. Kampeeruitrusting en voedsel mee voor op zijn minst een dag extra, want na zware regenval kan het moeilijk worden de Rio Olivia over te komen. Er zijn geen paden, dus goed navigeren en vooruitkijken is erg belangrijk. Wij hebben deze tocht in december 2007 gelopen en aan de hand van de beschrijving onze eigen weg gezocht. We zijn vooral op hoogte gebleven want in de dalen was het erg nat.

Nu bij het teruglezen van de route zie ik dat overal GPS-coördinaten zijn toegevoegd; daar hadden we toen nog geen kaas van gegeten. Een goede kaart hadden we evenmin tot onze beschikking. Misschien is wel de manier waarop we onze route gedaan hebben me het meest dierbare... Gaan en zien!”

97.

Dagtocht Kiental - Bluemlisalphütte - Kandersteg, Berner Oberland

Zwitserland

98.

Wildspitze (3774 m), Tirol, Oostenrijk

99.

Mont Blanc (4808 m), Frankrijk

100.

Dentelles de Montmirail, Vaucluse, Frankrijk

Trekking Sierra Valdiviso, Patagonië, Argentinië

Bessegen (1743 m), Jotunheimen, Noorwegen

hoogtelijn 2-2012 |

43

Dé 110 tochten 101.

Overschrijding Mont Blanc (4808 m), Italië/Frankrijk

102.

Kiental - Lötschental, Berner Oberland, Zwitserland

103.

Aiguilles de Chamonix, Mont-Blancgebied, Frankrijk

104.

Winterbeklimming noordwand Gletscherhorn (3983 m), Berner Oberland, Zwitserland

105.

Aiguilles de Chamonix, Mont-Blancgebied, Frankrijk Bayerische Wald, Beieren, Duitsland

Bayerische Wald, Beieren, Duitsland Paul Verhees is een groot liefhebber van zwerftochten. Aan zijn sneeuwschoentocht door het Bayerische Wald op de grens met Tsjechië bewaart hij goede herinneringen. “Dat woud is op veel plaatsen nog totaal ongerept, vooral in de Sumava. Het fijne daar is dat de hellingen zo glooiend zijn dat je zelden last hebt van lawinegevaar. De hoogste toppen reiken tot de 1500 meter. Als je dan boven de 1000 meter blijft, loop je meestal boven de mist die in de dalen zakt. Een fascinerend gezicht. Helemaal fijn is dat je er zo met de CityNightline naartoe tuft. ‘s Avonds stap je in de trein, je doet een tukje en de volgende ochtend stap je al rond op je sneeuwschoenen.”

106.

107.

Ceillac, Queyras, Frankrijk

Mont Blanc vanuit Rifugio Gonella, Italië, Frankrijk

108.

Bérézina, Fontainebleau, Frankrijk

Bérézina, Fontainebleau, Frankrijk Bérézina is de eerste 7c-boulder die in Fontainebleau geopend werd en nog steeds 7c is, op een blok waar eerder ook de eerste 7a en 7b geopend werden. Drie klassiekers naast elkaar, l’Abattoir 7a+, Carnage 7b+ en de mooiste; la Bérézina, of Bérez. Bart van Raaij weet (bijna) alles van boulderen in Fontainebleau en zeker van zijn favoriet Bérézina.

Sinds de boulder in 1983 geopend werd, wordt hij elk weekend wel geprobeerd, in mooie weekends staan de klimmers ervoor in de rij. “Ik klom de boulder voor het eerst in 1998 en voor de tweede keer in 1999. In die tijd klommen we nog niet met crashpads, het enige materiaal was een kokosmatje. Er stond nog een boom voor de boulder die erg nuttig was bij het poetsen van de grepen. Ik kan me nog precies de gretigheid herinneren waarmee ik een hele dag bezig was om de vijf passen aan elkaar te rijgen. De opwinding toen ik merkte dat het moest kunnen. De blijdschap toen het aan het eind van de dag lukte. Bérézina werd geopend met een toehook rechts, een pas die revolutionair was voor die tijd. Tegenwoordig zijn er meer dan vijf verschillende methoden om de vijf passen van de boulder te klimmen. In de jaren erna heb ik de boulder vaak geklommen, op alle mogelijke manieren en steeds met evenveel plezier. Het is een genot om de bijzondere passen te maken, vooral de eerste en de tweede van de originele methode. De grepen zijn moeilijk te fixeren maar vriendelijk. Het is zo’n boulder die hopeloos kan aanvoelen maar als alles klopt, juist heel gemakkelijk gaat. Voor mij is het de ultieme test of de omstandigheden goed zijn, niet alleen de meteorologische, maar ook mijn persoonlijke.

Bérézina is de eerste moeilijke boulder die ik graag nog een keer wilde klimmen. Het is ook de enige boulder die ik vaker dan vijf keer heb geklommen, veel vaker zelfs, en ik ben lang niet de enige. Ik zag ooit een Amerikaan op de laatste dag van zijn maandenlange verblijf in Fontainebleau de boulder keer op keer klimmen tot hij echt niet meer kon. Als afscheid van het bos.”

109.

110.

44 |

hoogtelijn 2-2012

Tour du Mont Pelvoux, Écrins, Frankrijk Tour du Mont Blanc, Frankrijk, Italië, Zwitserland

vERKooPPuNTEN Alkmaar

Telstar Megastore

Almere

Telstar Megastore

Borger

Top4Sport

Coevorden

Telstar Megastore

Den Bosch Run2Day

Den Haag

Excelsior sport

Trezeta is spon sor van de Dam tot Dam Wandeltoch t

Deventer

Telstar Megastore

Dodewaard

PK Runningshop

Doetinchem

Robin Sports

Ermelo

Kampeerwinkel Hendriks

zaterdag 22 september 20 12 Amsterdam - zaandam

Haaksbergen

Sportcentrum ter Avest

Harderwijk

Telstar Megastore

Heemskerk Smitveld

Heerenveen Faber

Hoeven

Repatent-Snowsport

Hoogezand

Sport 2000 Nijeboer

Hoorn

Bouchier Sport

Horst

Het Loopcentrum

Lochem

Trezeta laat uw voeten ademen met behoud van waterdichtheid dankzij de exclusieve, Natural Ventilation technologie.

Holiday Sport Camping

Malden

Austria Sport

Nijmegen

Spac Sport

Nijverdal

Sport 2000 Nijverdal

Nunspeet

Movere4you

oirschot

Running Support

Rotterdam

Norberth Maier Sport Active Life Sports

Schijndel

Campingsport de Wit

Steenbergen

Sporthop Heshof

Ter Aar

Pluto Sport Europe

veendam

Valkema Sport

veenendaal

Vogtschmidt

vlaardingen Sport 2000

Waalwijk

All American Sports

Weert

Posno Sport

Winschoten

Intersport Sape Hoekstra

CuzCo Evo

lichtgewicht hiking schoen â‚Ź 139,95

Lichtgewicht | Stabiel | Comfortabel Natural ventilation | Waterstopper | Vibram zool

Winterswijk

Obelink Camping

zuidlaren

Ruchti Schoenen en Sport

zwolle

Telstar Megastore www.futurumshop.com

www.trezeta.nl

^^^ gemarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ ge

emarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ focus ^^^

Onbestemd gevoel

B

ergwandelaar Dick van Schagen uit Alkmaar won met dit beeld in 2011 de fotowedstrijd van de NKBV-regio Midden-Brabant. Gemaakt in juli 2011, vanuit de nieuwe Monte Rosahut in Zwitserland. De jury oordeelde dat niet alleen door de compositie van de foto en het prachtige licht deze foto een finaleplaats verdiende, maar dat vooral de sfeer die de foto uitstraalt ervoor zorgde dat hij een verdiende tweede plaats behaalde. Verder uit het juryrapport: “Het onbestemde gevoel van het wachten in de hut, klaar om op weg te gaan voor je geplande beklimming of trektocht, ongeduldig afwachten of het weer slecht blijft of toch nog opknapt… Dat is het herkenbare gevoel wat deze foto een winnaar maakt.”

Ook in 2012 organiseert de NKBV-regio Midden-Brabant een fotowedstrijd met het brede thema bergsport en zijn er opnieuw leuke prijzen te winnen. Kijk op de regio-website Midden-Brabant (http://midden-brabant. nkbv.nl) en doe mee!

Heb jij foto vo ook een mooi hem naa or Focus? Stu e hoogtel r Hoogtelijn: ur ijn@nkb v.nl

hoogtelijn 2 -2012 |

47

n in het w is afgenome werkt Dit intervie . Inmiddels 11 20 n va ar voorja or Air niet meer vo ns ma er Bo o nt in de Menn t op dit mome zi j Hi t. at Zerm iding tot van een ople se fa e st at la aan de leegkundige reddingsverp e in Texas.

Health Scienc University of gaan hij weer meer Daarnaast is or National vo der meer on , en er af tograferen fotogr eler. “Het fo av Tr ic ph ra Geog rgnatuur is id van de be he on ho sc de van als het werk uitlaatklep te ec rf pe n ee veel wordt,” er me iets te dd re rg be s al daarover. schrijft hij

Menno Boermans

De ziekte van Air Zermatt Menno Boermans is in Nederland vooral bekend om zijn fraaie bergsportfoto’s. Maar hij doet meer in het leven dan foto’s maken. De afgelopen jaren was hij bergredder bij Air Zermatt en bekwaamde hij zich verder in de medische hulpverlening in stresssituaties.

Dat ging hem niet in de koude kleren zitten.

“D

at is de Bishorn, links daarvan heb je de Brunegghorn en net daarachter is de punt van de Weisshorn.” Menno Boermans – bruine kop met een witte afdruk van een zonnebril – wijst ze één voor één aan vanaf het terras achter zijn huisje in Grächen, Zwitserland. Het kan bijna niet idyllischer: een houten chalet in een autovrij dorp, in de verte klinken schapen, de horizon wordt gedomineerd door vierduizenders die baden in het ochtendlicht.

Boermans is net terug van een nachtdienst bij Air Zermatt, waar hij sinds 2008 werkt als Ambulancier/Flughelfer. Een opmerkelijke carrièrestap: voor hij naar Zwitserland kwam, werd hij vooral bekend als bergsportfotograaf; zijn reportages werden tot ver buiten Nederland gepubliceerd. Maar, zegt hij: “ik leefde net iets

48 |

te gemakkelijk. In Nederland werd ik niet meer uitgedaagd.”

“Het is eigenlijk begonnen op Broad Peak in 2004. Daar hebben we een reddingsactie uitgevoerd voor iemand die levensbedreigend hoogteziek was. In eerste instantie dacht ik: shit, ik heb de top niet gehaald, maar eigenlijk was ik heel tevreden omdat ik ontdekte wat ik echt leuk vind. Bergbeklimmen is vrij zinloos, maar bergbeklimmen om iemand te redden, vind ik fantastisch.”

Kort na de expeditie naar Broad Peak volgde een fotoreportage over bergred-

hoogtelijn 2 -2012 | Tekst Ernst Arbouw | Foto’s Laurens Aaij

dingsdienst Air Zermatt. “Daardoor kende ik hier wat mensen en kon ik regelmatig een weekje meevliegen.” Hij noemt het een enorme eye-opener. “Uiteindelijk heb ik helemaal niet meer gefotografeerd, maar ben ik gaan helpen. Ik had geen diploma, maar heb toen wel dingen gedaan die een verpleegkundige in Nederland niet zo snel mag doen. In de bergen is het vaak heel simpel: als jij niet helpt, gaat iemand dood.

Op een bepaald moment heb ik gezegd: Dit is wat ik wil. Kan ik hier komen werken?

Toen zeiden ze: ‘Ja, dat kan wel, maar dan moet je hier ook wonen.’ Ik ben naar

‘Iedereen kan e en mens redden ; het is over de hele wereld h etzelfde’

Nederland gereden, heb m’n huis verkocht en heb me hier gevestigd.” Hij is even stil en zegt dan, bijna verontschuldigend: “Zo simpel is het.”

Flachlandretter Boermans omschrijft zichzelf ironisch als een Flachlandretter; voor z’n Zwitserse collega’s is de aanwezigheid van een Nederlandse bergredder de normaalste zaak van de wereld. “Dat is echt, echt nooit een probleem geweest. Voor patiënten maakt het al helemaal niet uit of ze worden geholpen door een Zwitser of een Neder-

lander. Iedereen kan een mens redden; het is over de hele wereld hetzelfde.”

“Kijk, het was natuurlijk niet gemakkelijk, vooral vanwege de taal. Ik heb drie keer harder moeten lopen, maar dat was juist de reden dat ik hier naartoe kwam. Ik leefde in Nederland een beetje te makkelijk, te gemiddeld. Hier kwam ik ineens in een helemaal nieuwe omgeving – niets was nog vanzelfsprekend. Het heeft me helemaal wakker geschud. Ik zat dan als Nederlander in een klas bij het Institut für Rettungsmedizin bij Luzern; daar werd gewoon in het Zwitserduits lesgegeven

– op universitair niveau. Aan de andere kant: het gaat niet om wat je spreekt, maar om wat je doet met je handen. Het maakt niets uit of je iets een neus noemt, of een nose of een Nase”.

“Het is niet zo dat ik iets inruil. Eerst fotograaf, nu bergredder. Ik heb nog steeds de journalistieke manier van kijken die ik heb geleerd op de fotoacademie. Als fotograaf ontwikkel je een soort extra zintuig voor mogelijke momenten die je wilt pakken. Je bent altijd een stap vooruit aan het kijken, je bent altijd aan het anticiperen op wat er gaat gebeuren. Dat zit er nog steeds in, ook als we ergens een redding uitvoeren.”

Aan de andere kant heeft het werk als bergredder de manier waarop hij naar z’n omgeving kijkt veranderd, zegt Boermans. “Ik weet precies op welk punt op welke berg dingen zijn gebeurd; ik hoogtelijn 2 -2012 |

49

weet precies waar mensen zijn overleden. Ik heb een soort modus gevonden om daar geen emotionele waarde meer aan te hangen; het heeft meer informatieve waarde. Al die ongelukken geven je een bepaald soort bagage. Dat ik dus weet: op die plek is iemand in een spleet gevallen dus als ik daar ben moet ik oppassen voor spleten. En op die plek is een lawineongeluk geweest, dus als ik daar ben, moet ik extra uitkijken.”

Close calls

Wie is...

Menno Boermans?

Menno Boermans (1977) bezocht in 1992 voor het eerst een bergsportkamp, in het Oostenrijkse Stubaital. Rond die tijd maakte hij ook zijn eerste nieuwsfoto’s voor een lokaal huis-aan-huisblad in Breukelen. Zijn eerste publicatie als bergsportfotograaf had hij in 2000 in het Amerikaanse Outside Magazine. Datzelfde jaar verschenen zijn foto’s in het zomerprogramma van de NKBV. 1997 J-II-cursus Chamonix 1999 Afstuderen aan Foto Academie Amsterdam, aansluitend fotograaf voor Het Parool.

2001 Expeditie naar Carstensz Piramide met Frits Vrijlandt, Roos Janssen en Tim van der Linden.

2002 Oprichting Nederlands IJsklimteam, samen met Maikel van Sundert, Fedor Broekhoven, Eric Frankenmolen, Niels van Veen en Elwin van der Gragt.

2002 Eerste publicatie in National Geographic.

2004 Maikel van Sundert komt om bij ijsklimongeluk in Zwitserland.

2004 Broad Peak Expeditie met Bob de Kort, Frits Vrijlandt, Roos Janssen.

2005 Expeditie Cordon Granito (Chili) met Ruben van Walen, Michiel Engelsman, Michiel van den Ent en Eelco Franz.

2005 Banff Mountain Photo Award voor foto Glacier de Moiry.

2006 Start opleiding tot bergredder bij het Alpine Rescue Center van Air Zermatt.

2006 Eric Frankenmolen in coma na bergsportongeluk in Chamonix.

2007 Publicatie bergfotoboek Ooghoogte / Vertical Vision, een project samen met Melvin Redeker.

2008 Manaslu Expeditie met Katja Staartjes, Henk Wesselius, Niels van Veen en Miriam Knepper.

2008 Verhuizing naar Zwitserland, werk voor de medische dienst van Air Zermatt en instructeur voor het Alpine Rescue Center.

2009 Tail guide voor heliskieurope.eu en mountainguide.nl 2009 Eerste BergFotoWeek, een initiatief van Charles Dufour en Hans Lotgering.

2010 Opleiding Search&Rescue (SAR) in Yosemite.

2011 Toetreding tot Search&Rescue-team op de Mt. McKinley / Denali.

2011 Opleiding tot Human Factors Trainer, specialiteit: Opereren in stressvolle situaties.

Meer over het werk van Boermans is te vinden op www.mennoboermans.nl en www.bergredding.nl.

50 |

hoogtelijn 1-2012

“Je zal niet zo snel meer horen dat ik ergens een enorm moeilijke route heb geklommen. Ik kan het technisch misschien nog wel, maar mentaal niet meer,” vertelt Boermans na een korte aarzeling.

“Ik heb in Freyr een keer een enorme voorklimval gemaakt, bijna dertig meter. Daarbij heb ik op de een of andere manier alleen m’n enkel gekneusd. Maar toen was ik jong, weet je... Op het terras bij de Chamonix bier drinken met een dikke enkel, iedereen lachen.

Daarna heb ik bij een skitoer in Verbier m’n hand op drie plekken gebroken en vervolgens heb ik in Bergell een enorme voorklimval gemaakt waarbij ik m’n leven dank aan één paars friendje.

Eén streng van het touw was doorgesneden, de andere streng zat toevallig in die ene friend. Als het andersom was geweest, dan lag ik beneden. Ik hing aan een enorm rotsblok dat ineens loskwam en ik ben met blok en al head first voorbij de standplaats gevlogen.

Ik lag op een rotsband en wist één ding: we moeten verder, anders klim ik nooit meer. Dus we hebben het touw doorgesneden en zijn meteen doorgeklommen. Het was de eerste route van het seizoen en we zijn daarna nog zes weken door de Alpen getoerd.”

Boermans beleefde nóg een close call, dit keer op de Aiguille de Blaitière boven Chamonix. “Een rotsblok van drie bij vier meter kwam ineens los en kantelde langzaam op me. Wat er precies gebeurd is, weet ik niet, maar toen ik mijn ogen opende, lag ik op een gruisbandje en denderde de hele rotsmassa een meter naast me naar beneden. En een paar jaar later ben ik op de Allalinhorn in een gletsjerspleet gevallen. We liepen daar en het was helemaal vlak, het was aan niets te zien dat daar spleten zaten. Maar op gegeven moment: pffffft! M’n maat, Dries Brandsma, zei later: ‘Je was in één keer weg.’ Ik bungelde in het donker in het niets en ik zakte héél langzaam naar beneden, dus ik dacht: hij gaat me niet houden, straks komt ‘ie over de rand. Maar hij heeft me wel gehouden.”

Hij noemt een handvol tragische gebeurtenissen die hij van nabij meemaakte: de dood van ijsklimmer Maikel van Sundert, die uit het niets een brok ijs op zijn hoofd kreeg, de vader van een klimvriend die omkwam bij de afdaling van een waterval en het ongeluk van Eric Frankenmolen, die ernstig gewond raakte bij een ongeluk op de Tré la Tete, waarna hij maandenlang in coma lag.

“Dat zijn allemaal dingen die zich opstapelen en dat zorgt ervoor dat je op een bepaald moment een, eh… dat je dus een posttraumatisch stresssyndroom ontwikkelt.”

“Al die emotie is vorig jaar opeens samengekomen bij een beklimming van de Nadelgrat. Ik stond daar op een heel smal graatje en

‘Bergbeklim men is vrij zinloos, maar bergbeklim men om iemand te redden, vind ik fantastisch’ ik kon helemaal niks meer. Van het ene op het andere moment zag ik […] overal […] echt, daadwerkelijk lijken liggen. Ik dacht: wat doe ik hier. Dit heeft niks meer met […] leuk te maken en ik ga alleen maar klimmen omdat ik het leuk vind. Niet om iets anders.

Dus. Ik heb daar echt, dat was eh… tranen in mijn ogen en ik-kon-geen-meter-meerverzetten. Helemaal bevroren, verstijfd.

Waarschijnlijk was er daar ergens een druppeltje dat de emmer deed overlopen zodat al die ervaringen in één keer samenkwamen. Niels van Veen was bij me en die heeft me daar heel goed doorheen geholpen. Naderhand was het de mooiste beklimming die ik ooit heb gemaakt omdat Niels me heeft laten zien: Menno, je moet nu iets doen, anders gaat het helemáál mis.

Ik liep ook al een tijdje met andere klachten: ik sliep niet meer, ik had pijn in m’n rug en nek, ik was heel onredelijk tegen allerlei mensen. M’n bloeddruk was ook veel te hoog. We testen op de basis elke ochtend de bloeddrukmeters op onszelf en op een gegeven moment dacht ik: jeetje, dat klopt niet. En na een week klopte het nog niet en na een maand klopte het nog steeds niet.

Dus toen ben ik naar de dokter gegaan en die heeft me helemaal door de molen gehaald, en die zei: ‘Ja, dat is niet goed.’

Hij heeft bloed getest, foto’s gemaakt, en een hartfilmpje – en hij zag allemaal waardes die niet klopten. Hij zei: ‘Ja, het kan iets als kanker zijn, of misschien moeten we maar eens praten…’

Dus […] die dokter heeft met mij gepraat

en die zegt: ‘Weet je wat jij hebt, je hebt gewoon de Ziekte van Air Zermatt.’ Wat bleek nou: dat krijgen ze hier allemaal.

Na een tijdje doorbreekt hij de stilte: “Zeg, ik heb rabarbertaart gebakken. Ik las in een boek dat je elke dag iets nieuws moet proberen. Nou ja, ik had ook nog ergens ananas, dus dat heb ik er ook maar bijgegooid. Haha, het is een beetje net als mijn eigen leven: af en toe liggen er ingrediënten voor mijn neus en als ik die bij elkaar gooi, dan komt er best iets leuks uit.”

Getto “Ik voel me tegenwoordig lekkerder dan ooit,” zegt Boermans.

“Je kunt stress ook als een soort ziekte zien en dan ben ik al anderhalf jaar genezen.”

In de afgelopen periode liep hij onder meer stage als reddingsverpleegkundige in een Emergency Room van een ziekenhuis in Fresno, Californië. “Het getto der getto’s. Daar heb ik zovéél geleerd.” Hij zegt het met understatement: “Je krijgt daar een heel ander type patiënten. Truck roll-overs bijvoorbeeld: mensen hoogtelijn 2-2012 |

51

‘Ik ben voorzicht iger gaan klim men , maar met skiën wo rdt het steeds ge vaarlijker’ die met een dikke pick-up over de kop zijn gegaan. Dan zitten ze met hun arm op het open raam, dus je hebt heel vaak amputaties van armen. En de GSW’s: gun shot wounds. Op een bepaald moment werden twee broers binnengebracht, 18 en 19 jaar oud, allebei neergeschoten. Wilde de één niet dat we hem prikten voor een infuus omdat dat pijn doet…”

“Ik heb in New York stage gelopen bij de brandweer. Moet je je voorstellen: dan ga je in zo’n enorme brandweertruck – mwèèèèè! – dwars door Manhattan. Bijna een kinderdroom.”

En dan, na een korte stilte: “Misschien kijk ik ook wel iets meer naar de wereld als een kind. Ik stel overal vragen over, ik ben overal in geïnteresseerd. Dat wil ik wel proberen vast te houden.” En dan lachend:

“Ik merk dat ik veel dingen leuk vind, die kinderen ook leuk vinden: brandweerauto’s, ambulances, helikopters…”

Rempedaal “Ik heb m’n hele leven eigenlijk alleen maar gas gegeven. Nog steeds: ik vind zoveel dingen leuk, ik wil zoveel dingen doen. Waar het om gaat, is dat je op een bepaald moment ook het rempedaal weet te vinden. De afgelopen tijd heb ik m’n eigen lichaam beter leren kennen. Ik weet precies wanneer ik mezelf meer tijd en rust moet geven. Als ik merk dat het niet goed gaat, dan trap ik even op de rem zodat ik de situatie wat beter kan overzien.”

“Een goeie alpinist weet dat gaspedaal en die rem te vinden. Als je te hard gas geeft, ga je dood. Als je te laat remt, ga je ook

dood. En als je alleen maar op de rem staat, kom je nooit ergens.”

“Ik weet het gaspedaal nog wel te vinden, alleen niet meer bij het klimmen. Ik ben voorzichtiger gaan klimmen, maar met skiën wordt het eigenlijk steeds gevaarlijker. Ik vind niks leuker dan freeriden van een grote helling; Off-piste in Chamonix keihard met je vrienden naar beneden. Het gevoel dat je die beheersing hebt, dat je razendsnel een beslissing neemt: ga ik links of rechts langs dat boompje. De verbinding tussen je geest, je lichaam en je materiaal. Maar ik kan dus net zo goed ’s avonds hardlopen en dan hier boven het dorp met Brahms op m’n koptelefoon genieten van de zonsondergang op de Weisshorn. Ik hoef niet zo nodig op de Zmutnase te hangen om voldoening te vinden.”

“Natuurlijk, ik stel me bloot aan een heleboel gevaar, ook in m’n werk, maar ik sluit ook gevaren uit, door het risico eerst nauwkeurig in kaart te brengen. Ik ga liever dood terwijl ik bezig ben iemand te helpen, of doordat de natuur sterker is dan ik, dan dat ik me in Nederland doodverveel.”

hoogtelijn 2 -2012 |

53

k dat ze de aaruit blee D . n e ds d u o epunt stee uête geh het zwaart is een enq g g a la d te rt ê t o u n q sp 39 proce in de en n de Berg d was dat aarderen: ezoekers va . Opvallen r konden w t) e n e Onder de b ce rminderd sf ro e ve p d n 1 o n lezingen 5, 52 en 6 e stands e 4 e d d jk , t li n a te e d ve g n n ie e zi le (respect ezocht, n daarvoor sportdag b orie ‘goed’ lden gaf aa g rg vu e te ten in B e ca e o te e d ê d t tm u n in ’t eers en het o ie de enq ekers voor degenen d 9 procent) n (3 s va p t o n sh ce van de bezo pro en work : precies 75 ctiviteiten favoriet zijn keus: de a e rd e d n e eede .

7 procent) komen. Tw sporters (3 rg e b re e d n van a

g

Waarderin

Bergsportdag of schaatsen?

Gaan schaatsen of naar de Bergsportdag? Voor veel bezoekers zal zondag 5 februari met dit dilemma zijn begonnen. Toch trok de Bergsportdag bij velen aan het langste eind, gezien de 2800 bezoekers.

D

e sfeer was opperbest op de vijftiende NKBVBergsportdag. Boeiende lezingen en een overvloed aan kraampjes van outdoormerken, bergsportreizen en verder alles wat maar bergfähig is, van Zwitserse wijn tot milieubeheer in de Alpen. Het lezingenprogramma, met ‘kanonnen’ als Mick Fowler en Chris Townsend, was wat minder overladen dan andere jaren zodat je niet van de ene lezing naar de andere hoefde te rennen om niets te missen. Genoeg tijd dus om tussendoor rond te kijken. Nieuw was het NKBV-

eiland; alles wat je maar wilde weten van de NKBV overzichtelijk bij elkaar gezet, in plaats van verspreid door de expohallen. En dat werkte. Ook nieuw en vrij te proberen: de klettersteigexperience in klimhal Mountain Netwerk Nieuwegein en de speedwand buiten. Koud, maar wel een bezoekersmagneet, gezien de belangstelling. Zelfs een mini-filmfestival was opgenomen in het programma.

Wat kwamen zij op de Bergsportdag doen:

Lisa Booms (14) en Meike van Herk (13) zijn niet weg te slaan van de slackline. Lisa heeft er ook een in de achtertuin. “We oefenen in onze tuin altijd met twee bezems om op te leunen.” De ouders van Meike voelen wel wat voor een bergsportkamp, ook leuk voor de meiden.

Chantal Schellekens en Sven van Sinten.

Chantal Schellekens op het climbstation.

Jan Schellekens is een enthousiast bergsporter, maar of dat ook voor zijn dochter Chantal en haar moeder geldt?

De Bergsportdag en vooral het lopendeband-climbstation zijn ‘een mentaal aanloopje naar een bergsportvakantie’, aldus pa. “Ik word sterker van klimmen!” roept Sven van Sinten na een stevige kennismaking met het climbstation. Hij is ook met de familie Schellekens op stap. Dochter Chantal kijkt nog een beetje zuinig als haar vader vraagt of ze nu wel naar de bergen wil. “Misschien…”

54 |

Lisa Booms en Meike van Herk op de slacklines.

Isaura Romijn (12) is zo’n meisje dat weinig aanmoediging nodig heeft om de speedwand in hal 1 in te gaan. Terwijl zij in een gordeltje gehesen wordt vertellen haar ouders Astrid en Erik dat Isaura afgelopen zomer voor het eerst klimmers had gezien in de Dordogne. “Maar hoe moet je dan klimmen, als je niet van die dopjes (klimgrepen!) hebt?” had ze gezegd. Goeie vraag, Astrid en Erik Romijn weten zelf weinig van bergsport, dus zijn ze maar naar de Bergsportdag gekomen. “Je moet toch ergens beginnen.

Misschien is een kinderklimkamp wel iets voor haar.”

Isaura Romijn krijgt een klimgordel aan.

Bij de proeverij met wijnen uit de Valais en omstreken staan Elly en Ferry Gijswijt allebei met hun neus in een glas rode wijn. “Deze Grumello uit het Valtellina is fruitig, met bosfruit en heeft een mooi evenwicht tussen zoet en zuur,” zegt Ferry na een aandachtig nipje. Maar zijn Zwitserse favoriet is de Dôle du Valaisance Chateauvieux. Ferry heeft ‘wel eens een cursusje gedaan’ maar is verder heel bescheiden over zijn wijnkennis. “Je krijgt wel een dure smaak van zo’n wijncursus,” zegt hij lachend.

Ferry Gijswijt proeft wijn.

hoogtelijn 2-2012 | Tekst Moniek Janssen | Foto’s Bram Munnichs, Amélie Sulak en Pieter Dirksz

De donsjassen van Rab van de NKBVkaderaanbieding worden druk gepast.

Regien Winnubst staat nog in dubio over de aanschaf maar, zegt ze, ze is vooral op de Bergsportdag als vertegenwoordiger van de Amsterdamse Studenten Alpen Club (ASAC). “Beetje promotie doen voor ons en even ASAC’er Bas Visscher uit Amsterdam feliciteren met zijn bergsport-award voor de meest spraakmakende alpiene beklimming van 2011.”

Klimtoren.

Rowin Bos op de klimtoren buiten.

Regien Winnubst.

In de naastgelegen klimhal Nieuwegein is de cursus Ehbbo (eerste hulp bij bergsportongelukken) voor instructeurs in volle gang. In de touwen hangt een zogenaamd bewusteloos slachtoffer met een geschminkte hoofdwond. Hij wordt ter plekke met grote rollen verband omwikkeld.

Instructeur Folkert Cherts: “Ik moest mijn Ehbbo-punten nog halen, dus het komt goed uit dat deze cursus op de Bergsportdag wordt gegeven”. Zijn dag bestaat verder vooral uit ‘bijkletsen en de donsjas van de kaderaanbieding passen’.

Eerste hulp bij bergsportongelukken.

Voor de ingang staat een mobiele klimmuur en ondanks de kou is Rowin Bos (11 jaar) niet te beroerd om keer op keer omhoog te klimmen. Op de vraag wat hij er van vindt, zegt Robin alleen maar:” Leuk!” “Hij is niet zo’n prater,” verklaart z’n vader, “maar hij vindt klimmen veel leuker dan schaatsen.” Robin hangt alweer aan de grepen.

Evert Hoogstra is helemaal tevreden over ‘zijn’ Bergsportdag.

Hij weet nu dat hij een uitrusting kan huren voor als hij met zijn zoon en een vriend klettersteigs gaat doen in het Brentagebied. Maar het belangrijkste: hij is naar de lezing van Martin Fickweiler geweest. “Ik ken Martin van de cursus bigwallklimmen en wat blijkt? Toevallig doet Martin ook klussen op hoogte aan gebouwen, precies wat ik van plan ben te gaan doen. Dus daar heb ik het met hem over gehad.”

Waar zo’n Bergsportdag al niet goed voor is.

hoogtelijn 2-2012 |

55

Uw vertrekpunt voor een avontuurlijke reis

WWW.KATHMANDU.NL AMERSFOORT DEVENTER NIJMEGEN UTRECHT

Als Summit Series Specialist biedt Kathmandu u een ruime keuze van The North Face topproducten aan.

De Summit Series is ontworpen om te presteren en voldoet aan alle wensen van de meest veeleisende bui buitensporter. De Stretch DIAD is één van de jassen uit de Summit Series.

De jas is winddicht, waterdicht en ademend. Met een gewicht van 380 gram is het één van de lichtste jassen in zijn soort.

Stretch DIAD Jacket € 219,95

Innovatieve kinderdrager uit Bluesign® materiaal

Wallaby drager > lichtgewicht pbare standaard kla in > vernuftig d voor u én uw kin > comfortabel

www.vaude.com S12_MS_Family_NL_210x135_Wallaby.indd 1

19.03.2012 12:46:31

Sterke verhalen g e w

e d

p o

n e r be

De één trekt de natuur in om dieren te zien, de ander huivert bij het idee van een onverwachte ontmoeting. In beide gevallen staan dieren in de bergen garant voor onvergetelijke momenten.

S

oms komt het besef daarvan pas achteraf. Zoals bij Rob Muijsenberg, die ´gewoon´ in Italië met vakantie gaat. Maar dan wel in de Abruzzen en…. die zijn wilder dan hij had gedacht! In de buurt van een col ziet hij “in de verte twee viervoeters lopen. Wat voor? We kunnen het niet goed zien, ze zijn te veraf, we lopen voorzichtig verder. Uiteindelijk zijn ze verdwenen en zijn wij in de veronderstelling zwijnen gezien te hebben.” Het wordt slecht weer en ze zetten de tent op.

Maar dan komt er een herder met zijn kudde langs en die wil dat ze vertrekken.

Eerst wuiven ze hem weg, maar “Als de herder na vijf minuten terugkomt (zijn kudde achterlatend) en weer druk gebarend begint te vertellen, valt voorzichtig het kwartje. De man roept ‘orso, orso!’ en grijpt met zijn handen naar zijn keel terwijl hij ‘Grrr Grr’ roept. “In een nieuw wereldrecord breken wij de tent af en pakken onze rugzakken. In het schemerdonker volgen wij de kudde het dal in. Uiteindelijk zetten we de tent naast een wei met schapen op en ‘s nachts komt het besef dat we beren hebben gezien.”

Ook in de dierenwereld geldt dat de brutaaltjes de helft van de ruimte benutten. Marga Vos heeft als kampeerder de nodige ervaring met dieren, maar wat ze in Australië meemaakt, slaat alles. Ze waarschuwt ons dus voor een klein, zeer brutaal diertje: de possum! ‘Down under’ is de voortent niet veilig: “Een brutale possum keek ons recht aan en leek niet van plan weg te vluchten.... Met wat geroep en geschreeuw verdween het beest weer, om een half uur later weer te verschijnen! Pas toen we alles in de binnentent gepropt hadden, was de rust weergekeerd.”

Waarom?

Ook Saskia Daru hoort, kamperend in de VS, geluiden in de voortent en doet wat dan verstandig is: ze stuurt haar partner erop af. “Hij trof een jong mannetjeshert met mijn wandelstok in de bek. Mijn

partner probeerde het beest af te schrikken, onder meer met de flits van het fototoestel, maar niets hielp. Hij liep uiteindelijk wel weg, maar met de wandelstok.” Wat volgt is een hilarische achtervolging die gewonnen wordt door de vasthoudende partner van Saskia. Saskia blijf achter met de vraag waarom? Of, in haar woorden: “Alsof dat beest hulp nodig had met bergen op en af huppelen...”

Een vriendelijker ontmoeting heeft Cor Claassens Roosendaal in de buurt van de Rifugio Sella in de Gran Paradiso. Hij wil de sterrenhemel vastleggen op de gevoelige plaat en vindt een paar honderd meter van de hut een goede plek voor fototoestel en statief. Als hij terugloopt naar de hut loopt hij een vos tegen het lijf, die nieuwsgierig is naar de lichtbundel die zijn hoofdlamp maakt op de grond. Snel maakt hij een paar foto’s van deze bijzondere ontmoeting. Opgewonden vertelt hij zijn verhaal in de hut “aan de waard die in lachen uitbarst. Ik laat hem de foto’s zien. Dan vertelt hij dat die vos elke avond langs de hut komt om het overgebleven brood op te halen. Het is een oude bekende!”

Er zijn ook verhalen waarin het niet goed afloopt met het dier. Hoewel... dat is afhankelijk van het perspectief. Luister naar Marcel Besemer: “Tijdens een

expeditie naar de Kahn Tengri werden we uitgenodigd door een Russische expeditie, 25 minuten lopen over de gletsjer van ons kamp. We werden rijkelijk onthaald op eten, dans en....veel, heel veel zelfgestookte wodka. ‘s-Nachts ging Joe, als eerste terug naar zijn tent en een uur later probeerden wij, waggelend over de gletsjer, ook onze slaapplaats terug te vinden. We moesten om een gletsjerspleet heen lopen en in het schijnsel van onze zaklampen zagen we een bloedspoor van de rand de diepte in verdwijnen. Ondanks onze lichamelijke toestand waren we direct klaarwakker: hier moest een verschrikkelijk ongeluk met Joe zijn gebeurd! Schijnen met de zaklamp bracht geen uitkomst en op schreeuwen werd niet gereageerd. Hals over kop strompelden we terug naar de Russen om hun hulp in te roepen, heftig gebarend wat er gebeurd moest zijn. Ook alle Russen waren nu in rep en roer. Met z’n allen terug naar de spleet. De Russen konden alleen bulderen van het lachen, want wat daar in de gletsjer was gegleden, waren de resten van het schaap dat we als avondmaal verorberd hadden. Na nog een “Nazdrovje!!” gingen we terug naar ons kamp waar Joe luid ronkend zijn roes lag uit te slapen.”

og nooit … n t e h k i b eer Zo zout he ering van Hoogtelijn zoeken we med een go de aflev … Dus heb je Voor de volgen a is dan: eten em Th e soep? ! et en zo al of rh sterke ve n, zoute thee ke ok br et m melk verhaal over bv.nl! hoogtelijn@nk ar na t he r Stuu

Tekst Ico Kloppenburg | Illustratie Toon Hezemans | hoogtelijn 2-2012 |

57

Verse rotsen pen o ë i g l e B n e d e i b e g m i l Nieuwe k Een beetje uitgekeken op de rotsen van Beez, Dave en Yvoir, om er maar een paar te noemen? Dan is er nu ‘verse rots’ om je op uit te leven. Maar liefst zes extra Belgische klimgebieden zijn sinds januari 2012 toegankelijk voor NKBV-leden, met als bonus een via ferrata vlakbij Namen.

O

nze Vlaamse en Waalse vrienden van de KBF en de CAB hebben alle registers opengetrokken; vrijwel hun hele arsenaal aan klimrotsen is nu opengesteld voor Nederlandse klimmers. Niets voor niets; in ruil daarvoor stopt de NKBV jaarlijks 80.000 euro in het gezamenlijke potje voor onderhoud en beheer van de Belgische rotsen en voor de benodigde milieuvergunningen. Vorig jaar was dat nog 60.000 euro. “Een derde van de rotsklimmers in de Ardennen en daaromtrent komt uit Nederland.

We krijgen 30 procent meer rots en we betalen nu 25 procent van het totale budget. Een kwart van de totale financiën dragen, vind ik fair,” aldus NKBV-directeur Robin Baks. Door toegenomen kosten is het tarief van de benodigde klimjaarkaart wel met 5 euro verhoogd naar 20 euro per jaar.

Part of the deal is dat de NKBV haar rotsklimmers meer kennis gaat bijbrengen over onderhoud van de Belgische klimgebieden en wat daar allemaal bij komt kijken. Dit alles onder het motto: kennis is betrokkenheid. De KBF en de CAB gaan ons op hun beurt meer betrekken bij het wel en wee rond de rotsen, door gezamenlijk overleg met de NKBV. Dus als je binnenkort oproepen ziet om mee te helpen bij het ‘opkuisen’ van een Belgische rots dan weet je waar het vandaan komt…

58 |

De nieuwelingen Chaleux

Chaleux langs de Lesse is werkelijk een plaatje, met een mooie lonkende ‘aiguille’ ernaast, waar je niet op mag klimmen overigens. De rotsen liggen in een natuurreservaat en er mogen maximaal vijftien personen tegelijk klimmen (geen groepen*). Klassiek behaakt, ‘meer terrain d’aventure’, zoals Joe Dewez van de CAB het noemt.

Plain des Fosses Klimgebied Plain des Fosses ligt ook aan de Lesse, tussen Anseremme en Pont à Lesse. Een weinig bezocht - en onderhouden - gebied met uitdagende routes wat moeilijkheidsgraad (veel vanaf 6a) en behaking betreft.

Corphalie De rotsen van Corphalie liggen niet ver van Huy aan de Maas, gezellig tegenover de kerncentrale van Tihange. Aan een drukke weg, maar toch ‘met ambiance’, zoals de Belgen zeggen. Het is vrij groot, 138 routes maar stel je er geen ruimhartig behaakte rots bij voor zoals pakweg in Yvoir. Het is een klassiek gebied met veel gemakkelijke lijnen, maar de

hoogtelijn 2-2012 | Tekst Moniek Janssen | foto’s Luc Janssen, Archief CAB

behaking is spaarzaam. De CAB heeft plannen om aan dat laatste nog iets te doen.

Carrière Jaminon Pepinster ofwel Carrière Jaminon ligt in de omgeving van Verviers.

Er is een dalle - plaat - met veertig relatief gemakkelijke routes en een grot waar je beslist niet mag klimmen omdat hij instabiel is.

Pepinster is lang gesloten geweest maar is nu onder voorwaarden - geen groepen, niet klimmen in en rond de grot - weer open.

Rochers des Grands Malades De Rochers des Grands Malades liggen vlakbij Namen. Korte niet al te gemakkelijke routes, wel goed behaakt. Kijk van tevoren goed op www.belclimb.net hoe je er moet komen; de route erheen is een beetje ingewikkeld. Je kunt naar boven rijden, de slagboom mag open. Bij een poortje met tralies onderin de rots is het startpunt van de via ferrata. Als je je aanmeldt bij de CAB vertellen zij waar je de sleutel van het deurtje kunt halen. Je krijgt dan ook een katrol mee voor de kabelbaan (!) in de via ferrata.

Klettersteigset verplicht. Hij is beslist niet voor beginners.

Landelies Last but not least: Landelies, een oude steengroeve aan de Sambre, niet ver van het onvolprezen Charleroi. Het ligt wat uit de route maar is zeker niet te versmaden. Alleen op zaterdag en zondag klimmen, als de nog in gebruik zijnde steengroeve ernaast weekendverlof heeft. Doordeweeks mag het ook na vier uur ‘s middags. Leuke plaat, zestig routes in alle moeilijkheidsgraden.

Nog dicht De klimgebieden in Sy (Vignobles) en Comblain-la-Tour zijn op het moment gesloten omdat de benodigde vergunningen ontbreken.

De CAB is optimistisch over de Vignobles. Joe Dewez, directeur Rochers van de CAB, verwacht dat er vanaf april weer geklommen kan worden. Geen garanties maar het ziet er gunstig uit. Voor Comblain-la- Tour, onder beheer van de KBF, ligt het wat anders.

Het duurt zeker tot na de zomer voor daar uitsluitsel over komt.

Ook Anhée en Flônes zijn nog gesloten. Zodra de benodigde vergunningen binnen zijn worden ze opengesteld voor iedereen.

Check de NKBV-website of deze gebieden reeds open zijn als je er wilt gaan klimmen.

Freyr Goed nieuws over Freyr: daar is een nieuwe patron beheerder: Mark de Baker (inderdaad, een Vlaming).

Hij gaat zich bezig houden met het totale beheer van het klimgebied, ook van de rotsen dus. Dit in tegenstelling tot de twee vorige beheerders, die alleen de faciliteiten als het bivakveld en de parkeerplaats onder hun hoede hadden. * ‘Geen groepen’ geldt zowel voor NKBV als voor KBF en CAB

Sportklimmen in België

Kijk voor meer inf ormatie en nieuw s, onder andere over onderhouds dagen, op de NKBV website onder Sportklimmen/Kl imgebieden/Belg ie/Nieuws.

hoogtelijn 2-2012 |

59

en l e d n a w n hoe c s w u e e n S

Van white-out Het verschil tussen een complete white out en lente is 1700 hoogtemeters. Boven op de Dachsteingletsjer waar we comfortabel met de lift naartoe zijn gekomen - valt het ons rauw op het dak. Hooguit vijftien meter zicht, een snijdende wind en -8 volgens de thermometer. Sneeuwschoenwandelen is leuk. Heus!

W

e ploeteren op onze eerste dag door een complete white-out in de richting van waar we denken dat de Seehütte ligt. Het idee dat we een grote ronde op de gletsjer kunnen maken hebben we al lang uit ons hoofd gezet. Dankzij de sporen van een Pistebully vermoeden we dat we de goede kant opgaan.

Uit de mist doemt opeens een rots op en even later het dak van een hut. Zou deze volledig ingesneeuwde hut ons doel voor vanochtend zijn? Tussen een sneeuwduin en de deur gaan we zitten om wat te eten en drinken. Haastig schrokken we de boterhammen naar binnen. Dan gaan we snel weer verder, blij dat we niet in de spindrift hoeven te blijven zitten.

Een bezoekje aan de ijsgrot die we passeren, levert leuke plaatjes op. Binnen is het een stuk aangenamer dan buiten doordat de ijzige wind is weggevallen. Even moed verzamelen en dan weer door naar het liftrestaurant. Dat ligt er uitgestorven bij. We begrijpen inmiddels wel waarom. De beroemde ‘skywalk’, een glazen loopplank boven een peilloze afgrond, levert niet het beloofde kippenvel op. We kunnen immers geen diepte zien onder deze weersomstandigheden. Gelukkig blijkt de goulashsoep in staat iedereen weer te reanimeren. We nemen de lift en dalen af naar de lente. Die middag maken we nog een zonovergoten wandeling aan de voet van de zuidwand van de Dachstein.

Heel eigenwijs Gids Gottlieb Stocker wil zeker weten dat zijn klanten met de goede spullen op stap gaan. De avond voor onze afspraak komt hij langs voor materiaalcontrole. Hij is niet bepaald het type ‘flitsende hippe berggids’, maar eerder een rustige man die, gezien zijn omvang, vast houdt van het goede leven. Als alle sneeuwschoenen zijn bekeken en hij

60 |

hoogtelijn 1-2012 | Tekst en foto’s Ico Kloppenburg

heeft uitgelegd welke kleding we mee moeten nemen, lijkt hij er vertrouwen in te hebben. Alleen is hij niet enthousiast over onze telescoopstokken. Zelf heeft hij meer vertrouwen in ouderwetse skistokken: minder kwetsbaar dan die dure uitschuivers van ons.

Het is al volop lente. Voor een mooie sneeuwschoentocht moeten we met de lift omhoog naar 1849 meter. Het blijft apart om tussen alle bontgekleurde skiërs de lift uit te stappen, de sneeuwschoenen aan te trekken en, heel eigenwijs, een andere kant op te gaan dan alle anderen in de lift. Een lekker gevoel en in een paar minuten hebben we de drukte achter ons gelaten.

Het gaat pal naar het zuiden over een sneeuwgraat en licht dalend tussen de bomen door. Gottlieb dringt er regelmatig op aan dat iedereen zijn eigen spoor maakt. Sneeuwschoenwandelen staat voor vrijheid en natuurbeleving. Platgetreden paden horen daar volgens hem niet bij. Als de route weer gaat stijgen, klimt ook onze hartslag vrolijk mee. Dat in combinatie met de zon zorgt voor ware strip tease. Zoals een degelijke Oostenrijkse gids betaamt, doet Gottlieb hier natuurlijk niet aan mee. Gelukkig kunnen we onderweg een paar keer stilstaan omdat er iets te bekijken is.

Onze gids wijst ons op de massieve naaldbomen die de takken vol hebben met ‘heksenhaar’. De aanwezigheid van al dat mos in de bomen wijst op zuivere lucht. Zo zijn deze oeroude bomen een soort eco-thermometer. Blijkbaar staat het er niet slecht voor.

Zwemsneeuw Op het eerste topje kijken we achterom naar het eindpunt van de gondel. Wat een contrast is de rust hier met de drukte daar. Voor ons zien we het volgende topje al liggen. Maar eerst moeten we door een bebost dal vol poedersneeuw. Gottlieb daagt ons uit om een eigen spoor te trekken door de kom en er aan de andere kant uit te klimmen. De grenzen van het draagvermogen van de

tot lente sneeuwschoenen komen in zicht. Het uitklimmen is vermoeiend door de losse structuur van de sneeuw, die Gottlieb Schwimschnee noemt. Het zijn oude sneeuwkristallen, door bepaalde temperatuurwisselingen afgerond. Ze grijpen dus niet meer in elkaar, maar glijden als suikerkorrels over elkaar. Dat hoor je als je er met je hand doorheen gaat. En het klimmen levert ons een natte rug op.

We verlaten de bossen en klimmen naar de volgende top. Net als

we denken dat we de berg echt voor ons alleen hebben worden we voorbij gegleden door een local op toerski’s. Meteen ook de enige levende ziel die we op deze tocht tegenkomen. Bij het topkruis van de Guschen, op bijna 2000 meter, is het tijd voor foto’s en lunch. Gottlieb wijst ons welke wandelingen je hier ’s zomers allemaal kunt doen en welke hellingen lawinegevaar opleveren. Op een onbezorgde dag als vandaag zou je bijna vergeten dat een sneeuwlawine een reële risicofactor oplevert.

Schladming-Dachstein Schladming ligt aan de rivier de Enns, op 750 meter hoogte, in de Oostenrijkse provincie Steiermark. Aan de noordkant liggen de kalkrotsen van Dachtstein (net geen 3000 meter), in het zuiden de Schladminger Tauern met toppen tot rond de 2500 meter. Daar tussenin ligt ook nog een plateau op circa 1000 meter hoogte met het dorp Ramsau: een eldorado voor langlaufers. Het gebied zet zich op de kaart als ‘SchladmingDachstein’, en biedt in zomer en winter genoeg om een prachtige bergsportvakantie te vieren.

Wintersport

In de winter maken de skigebieden van Schladming en Dachstein onderdeel uit van Ski Amadé, dat intotaal 860 kilometer piste beslaat. In Ramsau ligt een netwerk van 220 kilometer langlaufloipen. Daarnaast is het gebied uitstekend geschikt voor toerskiën en sneeuwschoenwandelen.

Sneeuwschoenwandelen is niet moeilijk en dus laagdrempelig. Toch is het niet zonder risico’s. Lawines en

een mogelijke weeromslag zijn serieuze gevaren. Kijk in Hoogtelijn 2011/5 voor de sneeuwschoentest en tips bij het sneeuwschoenwandelen.

Reis

Met de trein reis je vanuit Utrecht binnen twaalf uur naar Schladming. Ter plekke zijn er bussen tussen de diverse skien wandelgebieden die op vertoon van de liftpas gratis zijn.

Kijk voor de dienstregeling op www.bahn.com; voor meer informatie en tickets www.treinreiswinkel.nl.

Met de auto is het ongeveer 1000 kilometer vanaf Utrecht.

Documentatie

• www.schladming-dachstein.at • www.ramsau.com • Freytag & Berndt wandelkaart WK201 Schladminger Tauern, Radstadt, Dachstein (1:50.000).

hoogtelijn 1-2012 |

61

>>> en route ^^^ sportklimroute ^^

De eerste lading sneeuw dit jaar is net een week te vroeg gevallen; gelukkig heeft de zon bijna alles in de route al weer weggebrand. Maar tijdens de nachtelijke aanloop is ze nog volop aanwezig; sfeerverhogend.

Kopftörlgrat D

De Kopftörlgrat, eenvoudig maar wel lang; een mooie start om het gebied te leren kennen. De klimmers hebben een uitrusting meegenomen waarmee ze nieuwe routes op onbeklommen wanden kunnen openen. Waarom zoveel? De sneeuw, de lengte van de route, de eerste keer samen op pad. Het speelt allemaal mee, maar het is vooral: beter iets teveel bij je hebben dan net dat ene nutje te weinig. Overdreven? Vast, maar dat kun je pas achteraf zeggen; laat ze eerst maar eens gaan klimmen.

Bij de instap gaat het meteen mis: te vroeg omhoog en bovenop de eerste toren moet er een

62 |

abseil gemaakt worden. Maar waarover?

Improvisatie en het touw doen hun werk.

Onderaan de toren gaat het weer verder, op de dikke schoenen. Het touw wordt weer opgeborgen, de klimschoentjes blijven nog even in de rugzak.

Bij de eerste haak zien we de voorste klimmer kort inhouden: doen? De rots voelt goed. Stevig. Lekker warm bijna. Het tweede rotsbastion wordt zo gemakkelijk overwonnen.

Zien ze op de derde toren iemand solo klimmen?

In sneltreinvaart gaan ze verder. Tien minuten later komt de derde toren weer in zicht. De klimmer zit nog op exact dezelfde plek. Als ze uiteindelijk aan

hoogtelijn 2-2012 | Tekst en foto’s Bram Munnichs

de voet arriveren, zit de klimmer er nog steeds.

Pardon, klimster. Vastgeklommen. Achterlangs had het gemoeten; stippellijntjes op de topo! Maar dit is geen moment om de wijsneus uit te hangen; eerder de gentleman. Hun aanwezigheid geeft haar het vertrouwen om terug naar de voet van de toren te klimmen. Gedrieën gaan ze verder, onderweg nog een verkeerde abseil makend. Maar het mag de pret niet drukken. Ze hebben de smaak te pakken, voelen zich groots door de reddingsactie. Bovenop de top valt alles op zijn plek: het weer, uitzicht, lekker eten en de tamme, brutale alpenkraaien. Toch jammer van die zware rugzakken.

^^ en route ^^^ sportklimroute ^^^

Wilder Kaiser

De Wilder Kaiser is een korte rotsrug in Oostenrijk, net over de grens met Duitsland, bij Kufstein linksaf. Je vindt er een rijkdom aan zowel alpiene als moderne klimklassiekers waar namen als Hans Dülfer en Stefan Glowacz aan zijn verbonden. Lange, desolate rotswanden voor de alpinist en onmogelijk overhangende routes waar de Duitse en Oostenrijkse sportklimelite regelmatig haar tanden slijpt.

Of op stuk bijt.

Eine Genusskletterei. De beklimming van de Kopftörlgrat past niet alleen in dit cliché, ze ís het cliché. Een lange graat met zes rotstorens, gebouwd van vast kalksteen en nergens moeilijker dan 3+. Op de juiste plekken zijn boorhaken aangebracht. De graat loopt naar de top van de hoogste berg in het gebied: de 2344 meter hoge Elmauer Halt. Het gidsje geeft vier tot acht uur aan voor deze route, sterk afhankelijk van wat je wel of niet afzekert met touw.

De afdaling over de normalweg aan de andere kant van de berg is deels met staalkabel en draadeinden gezekerd.

Benodigd materiaal

Behalve helm en gordel heb je nodig: een 50-metertouw, enkele setjes, schlinges voor

standplaatsen en een enkele tussenzekering.

Nuts en friends kun je thuislaten; er zijn op de juiste plekken boorhaken aanwezig.

• Alpenvereinskarte blad 8 Kaisergebirge, schaal 1:25.000.

• Op de site van Markus Stadler, auteur van twee klimtopo’s in de Wilder Kaiser, is zeer veel Vervoer bruikbare informatie te vinden: Met het openbaar vervoer reis je vanuit Utrecht www.stadler-markus.de. in negeneenhalf uur naar Ellmau. Tot Kufstein • Kletterführer Wilder Kaiser Band 1 met de trein en dan verder met de bus. Kijk (Niveau 3 – 6), Markus Stadler, voor de dienstregeling op www.bahn.com of Panico Alpinverlag, 3de druk 2009. gebruik de Oostenrijkse app Scotty Mobil om • Kletterführer Wilder Kaiser Band 2 (Niveau 6 – 10), je reis te plannen. Tickets en meer info: www.

Markus Stadler, Panico Alpinverlag, 2004. treinreiswinkel.nl.

Accommodatie

• De Gruttenhütte (www.gruttenhuette. at) is de beste uitvalsbasis voor de Kopftörlgrat.

• Andere overnachtingsmogelijkheden in de Wilder Kaiser vind je op www.wilderkaiser.info.

Documentatie

• De Wilder Kaiser is onderdeel van Climbers Paradise en beschreven op hun website van alle klimgebieden in Tirol: www.climbers-paradise.com.

• Alpenvereinsführer Kaisergebirge Extrem. Pit Schubert, Bergverlag Rother, 2000.

hoogtelijn 2-2012 |

63

Met knikkende

knieEn... ¨

n e d a p

e d n a a b e g

e d

n e t i Wandelen bu Steeds meer mensen gaan ’s zomers de bergen in om te wandelen. Wandelen in de bergen is een fantastische ervaring en combineert sportief bewegen met een unieke natuurbeleving.

Als bergwandelaar beland je ook vaak naast de goed onderhouden wandelpaden. Op de losse puinhellingen (‘Geröll’), gladde rotsplaten en natte grashellingen helpt een goede looptechniek je om veilig en relaxt op pad te zijn.

H

et lijkt een open deur, maar een goede looptechniek is de basis voor een geslaagde bergwandeling. Met een goede techniek kun je meer genieten van de tocht, stijg en daal je ritmisch en ben je zekerder onderweg.

Vooral steile sneeuwvelden vormen een gevaar voor wandelaars (zie Hoogtelijn 3-2011, p.72/73). Maar ook steile grashellingen, puinhellingen en rotsachtig terrein kunnen hen parten spelen.

Een goede looptechniek gekoppeld aan de nodige kennis en ervaring helpt dan ongelukken voorkomen. Er zijn twee vereisten; vast ter been of - zoals de Duitsers zeggen - trittsicher zijn en geen last hebben van hoogtevrees (schwindelfrei zijn). Ben je geen van beide dan moet je je tochten daarop aanpassen en op de eenvoudige wandelpaden blijven (W, T1, T; zie schema).

Looptechniek Lopen in de bergen doe je door beheerst met licht gebogen knieën kleine passen te maken. Grote stappen of gehaast lopen zijn vermoeiend, slecht voor de knieën en brengen je mogelijk uit evenwicht. Loop ritmisch zonder in ademnood te komen.

Hoe steiler, hoe langzamer en korter je stappen worden. Zo kun je tijdens een pas tijdig stoppen wanneer de steen of graspol waarop

64 |

je je voet wilde neerzetten los blijkt te liggen. Wandelstokken helpen je daarbij de balans te bewaren. Concentreer je op de beweging, kijk naar het pad voor je en kijk vooruit naar wat komen gaat. Als je om je heen wilt kijken, kun je het best even stilstaan.

Probeer als je stijgt niet alleen de voorvoet neer te zetten. Dat is erg belastend voor je kuiten. Gebruik zo veel mogelijk je hele voet en zet de schoen zo neer dat de zool optimaal grip heeft op de ondergrond. Er zijn grofweg twee manieren waarop je de zool kunt gebruiken: op wrijving met zo veel mogelijk contact tussen schoenzool en ondergrond of ‘gekant’ met de rand van zool of hak in de helling.

Je plaatst de zool op wrijving als de ondergrond hard is, dus op rots en op stevige grond. Zo breng je zo veel mogelijk rubber in contact met de ondergrond, maak je optimaal gebruik van de wrijving en van het profiel van de zool. Als de ondergrond zacht of los is, dus bij gras, aarde of losse puinhellingen, gebruik je juist zo min mogelijk de vlakke zool. Je zet de hak of de zijkant van de zool stevig in de helling. Als het nodig is, schop je zelf je eigen treden in de ondergrond. Maak zo veel mogelijk gebruik van grote stenen, vlakke graspollen of horizontale stukken in de helling.

hoogtelijn 2-2012 | Tekst Harald Swen | foto’s Harald Swen, Mieke Scharloo

Zoek eerst je route Het liefst vermijd je voor jou lastig terrein. Zoek daarom als je onderweg bent allereerst een route van rustpunt naar rustpunt.

Vooral op een onregelmatige ondergrond is het belangrijk te anticiperen op de meters voor je. Laat het landschap hierbij je gids zijn; de ene keer kan zigzaggen de beste optie zijn, de andere keer juist loodrecht de helling op en af. Vaak zijn er in het landschap mogelijkheden om een ogenschijnlijk lastig stuk op een relatief eenvoudige manier te overwinnen. Je bent ook meestal niet de eerste die ergens loopt; kijk maar eens rond of er sporen zijn van je voorgangers. Op grashellingen ga je van graspol naar graspol. Vaak zijn hier door koeien of andere wandelaars al vlakke stukken in ontstaan. In rotsachtig terrein probeer je van grote steen naar grote steen te gaan. Je stapt dan zo veel mogelijk op het aan de bergzijde liggende deel van de steen om te voorkomen dat de steen gaat kantelen.

Stijgen en dalen Stijgen of dalen maakt een groot verschil. Stijgen gaat iedereen technisch gemakkelijker af dan dalen. Je kunt er handig rekening mee houden als je een wandeling plant; je gaat via de steile route omhoog en via de minder steile naar beneden.

Veel onervaren bergwandelaars hebben een te rechte houding of hangen naar achteren tijdens het afdalen. Dat voelt veiliger, omdat je door de steilte het idee hebt dat je anders voorover zult vallen.

Het tegendeel is waar. Achterover hangen werkt juist in je nadeel.

Tips

• G a je bergaf in lastig terrein, richt je dan op grote vastzittende stenen of vlakke

•

•

•

•

stukken in het gras. Gebruik ze als richt- en als rustpunt voor het geval je (te) snel gaat of vermoeid raakt.

G eröll (puinhellingen met stenen van gelijke grootte) mijd je als je bergop gaat: voor iedere drie stappen omhoog, glijd je er twee naar beneden... Als je de techniek goed beheerst is Geröll wel erg fijn en krachtensparend om in af te dalen (‘skiën’).

W ordt het in vaste rots/gras zo steil dat je de handen nodig hebt, probeer dan in eerste instantie met het gezicht naar beneden af te dalen. Je houdt dan het overzicht over je route. Pas bij heel steil terrein is afdalen met het gezicht naar de helling beter.

I n los terrein (stenen/aarde/gras) plaats je je gewicht op de hak of zijkanten van de zool. Op vaste rots gebruik je juist zo veel mogelijk zool en zet je de voeten plat neer.

H ang je naar achter bij het afdalen of opzij bij een traverse dan ben je niet stabiel en glijd je gemakkelijk uit. Stokken helpen je rechtop te lopen, zorgen voor evenwicht en sparen de knieën.

Het gewicht van je lichaam duwt je voet van de tree af, waardoor je de grip op de ondergrond verliest. Deze verkeerde houding tijdens het afdalen is de belangrijkste reden dat bergwandelaars onderuit gaan. Probeer daarom altijd je zwaartepunt min of meer recht hoogtelijn 2-2012 |

65

Ideale tour aan het begin van het wandel seizoen Hutten (met kamers) zijn al open in mei De tocht maakt deel uit van de “Tirolse Adelaar Weg” Terug met de gratis wandelbus „KaiserJet“

Dag 1 10,9 km + 1.273 hm

effa u

ter

Dag 2 16,6km + 562 hm

Sch

Hin

Go

Gru

ing

tte

nhü

ste in

tte

ers

ee

De drie-daagse tocht van hut naar hut begint bij het Goinger meer naar de Gaudeamushütte tot de kristalheldere Hintersteinersee in Scheffau. Het bereiken van de top Scheffauer (2.111 m) is het hoogtepunt van de tour.

Dag 3 10,7 km + 1.302 hm

Accurate beschrijving van de tour en een gratis wandelkaart „Wilder Kaiser“ met de code nLHoo4 op wandern.wilderkaiser.info

gratis

Vakantie Regio Wilder Kaiser · 6352 Ellmau, Dorf 35, Austria T: +43 (0) 50509 · F: +43 (0) 50509 55 ∙ office@wilderkaiser.info www.wilderkaiser.info ∙ www.facebook.com/wilderkaiser

oefenenet vallen en e j

t e o m

n e l fenen m Val le e cursus te oe bij een alpien laar die in stei l om re bergwande Het is normaa : hellingen. Iede uw ee sn ersen. Zo niet le ei niek goed behe ch remmen op st te ze t de t he oe et vallen en en komt m het oefenen m sneeuwhelling ngrijk echter is la be . Leer je lichaam zo uw t ee Ne omkeren! rrein zonder sn lte de an w . Prima in vallen uwd voor je is opvangen van een val vertro n va en n. ng ne va het op ng te oefe kennen zodat ilige grashelli al of op een ve za m gy de in thuis,

tussen je voeten te houden, zowel tijdens het omhoog lopen als bij het afdalen. Het voelt misschien onwennig of zelfs eng, maar het is echt veiliger. Met hulp van stokken is het trouwens veel gemakkelijker om rechtop te lopen. Een goede daler ‘huppelt’ uiteindelijk schijnbaar moeiteloos naar beneden.

De enige uitzondering op het beheerste afdalen zijn de puinhellingen van gelijkmatig los gruis (het zogenaamde ‘Geröll’).

Met de hakken in het gruis en het zwaartepunt van het lichaam naar voren glijd/schaats je vrijwel zonder inspanning met grote passen naar beneden. Het vergt even wat oefening, maar op een gegeven moment krijg je de truc onder de knie en ga je het leuk vinden!

Lastiger zijn dezelfde kleine steentjes die op een harde ondergrond liggen; dit zijn dan net kogellagers. Probeer ze zoveel mogelijk te vermijden door je voeten op grotere stenen te plaatsen of - heel rigoureus - je route aan te passen. Ook natte grashellingen ‘s ochtends vroeg of na een regenbui zijn verraderlijk. Als je op een steile grashelling onderuit gaat is er geen houden meer aan. Daarom: stevige bergschoenen met stijve zolen aan en niet vallen. Of als je jezelf niet vertrouwt: omkeren of een andere route kiezen.

Het gebruik van de handen is pas nodig wanneer het echt heel steil is en je in klauterterrein komt. Hiervoor geldt grofweg de volgende

Duitsland

Oostenrijk

Zwitserland

Italie

Wandelingen

W - Wanderweg

Wanderweg

Wanderweg T1 (geel gemarkeerd)

T – Turistico of Passegiata

Bergwandelingen

B of BW – Bergwanderweg

Mittelschwieriger Bergweg

Bergwanderweg T2 (wit-rood-wit gemarkeerd)

E – Escursionistico

EB - Erfahrene Bergwanderer

Schwieriger Bergweg

Bergwanderweg T3 (wit-rood-wit gemarkeerd)

EE – Escursionisti Esperti

Alpinwanderweg T4 – T6 (wit-blauw-wit gemarkeerd)

EEA – Escursionisti Esperti Attrezzati

Bergwandelingen voor ervaren mensen Alpiene wandelingen

BG – Berggänger

Tabel 1: overzicht van de gebruikte moeilijkheidswaarderingen voor bergwandelpaden per land.

hoogtelijn 2-2012 |

67

Bergzomer Tirol 路 www.vakantie.tirol.at

路 Zo dichtbij, maar zo anders.

Tirol / Het hart van de Alpen

Veilig ervaring opdoen?

Volg een workshop of cursus

Wil jij ook veilig leren bergwandelen? Doe dan een workshop in Nederland bij de regio of een tweedaagse workshop in de Ardennen. Je leert tochten plannen, je te oriënteren, welke uitrusting je mee moet nemen, met welke alpiene gevaren je te maken kunt krijgen en hoe je moet lopen in bepaalde soorten terrein. Er zijn ook speciale workshops voor gezinnen met kinderen.

Heb je de smaak te pakken en wil je je wandelvaardigheden in de bergen nog verder vergroten, schrijf je dan in voor een bergwandelcursus in de Alpen.

Meerdaagse bergwandelworkshops • Met kinderen (2-7 jaar): 13/4-15/4, 1/6-3/6 • Met kinderen (8-14 jaar): 15/6-17/6 • Volwassenen: 11/5-13/5, 29/6-1/7, 31/8-2/9

Bergwandelcursus • Silvretta in Oostenrijk: 2/7-6/7, 9/7-13/7, 13/8-17/8, 20/8-24/8 Kijk verder op www.bergsportreizen.nl

richtlijn: als je met je handen bij de helling kunt zonder ernaar toe te hoeven hellen/hangen, dan pas zijn ze ook echt nodig.

Oefenen Oefenen met de verschillende terreinsoorten is belangrijk. Oefen als je nog niet moe bent. Probeer bijvoorbeeld huppelend van grote steen naar grote steen te gaan. Leer glijden in Geröll en ervaar hoe glad een natte grashelling is. Alle oefening en goede looptechniek ten spijt – een val blijft altijd mogelijk. Laat op de dag ben je moe, in het schemer zie je niet dat de steen los ligt, en... voor je het weet ga je onderuit. Een val komt meestal onverwacht en op een moment dat je niet op je best bent. Wat dan?

Eigenlijk zou je moeten oefenen met vallen en het opvangen van een val. Dat klinkt misschien gek, want wie gaat er nu voor z’n lol vallen? Maar zo gek is het niet. Iemand die z’n lichaam goed kent en weet hoe hij/zij reageert bij een val zal meestal goed terecht komen. De wetenschap dat een val geen ramp is, zorgt er bovendien voor dat je relaxter loopt. Wie van zichzelf weet dat ie niet zo handig is, loopt vaak verkrampt. De angst voor een eventuele val zorgt er dan voor dat de goede looptechniek overboord gaat. Daarmee wordt de kans op een val natuurlijk juist vergroot. De lol van de wandeling is er dan snel af. Oefen daarom met vallen om je lichaam beter te leren kennen.

Goede schoenen Goede bergschoenen met stevige zolen zijn nagenoeg onmisbaar.

Met de harde zijkanten van de zool en hak van een bergschoen heb je houvast op nat gras, modderige hellingen en in sneeuw. De hoge schacht voorkomt dat er steentjes en vuil in je schoen komen en houdt je voeten droog.

Bergschoenen worden in Duitsland in categorieën ingedeeld van

(lage) wandelschoen tot hooggebergteschoen; A t/m D. Laat je in een goede bergsportzaak adviseren over welke schoen je nodig hebt voor het soort terrein dat je tegen denkt te komen. Verwacht echter geen wonderen van je schoen – een goede looptechniek is belangrijker.

Waardering bergwandelroutes Er worden verschillende moeilijkheidswaarderingen in de Alpenlanden gebruikt. Om nog maar te zwijgen van de landen die buiten de Alpen liggen en de verschillende schalen in de diverse bergwandelgidsjes. Ook de persoonlijke beleving van wat moeilijk is kan enorm verschillen. Bedenk dat die ‘middelzware’ klim van duizend hoogtemeters voor een goedgetrainde en ervaren bergsporter licht kan zijn en voor jou als beginner een uitputtingsslag. Lees in wandelgidsen altijd goed na waar de zwaarte op is gebaseerd. De zwaarte van een tocht wordt bepaald door de technische moeilijkheden, de lengte van de tocht, het aantal hoogtemeters en het soort terrein, en dit dan in relatie tot je eigen conditie en ervaring, de mate van vast ter been zijn (Trittsicherheit) en het al dan niet last hebben van hoogtevrees (Schwindelfreiheit).

Om een objectieve waardering van de zwaarte van bergwandelroutes te kunnen geven zijn in de Alpenlanden classificatiesystemen ontwikkeld voor bergwandelingen.

Helaas hebben verschillende landen ieder hun eigen systeem ontwikkeld. hoogtelijn 2-2012 |

69

Test:berg Sokken kunnen je bergvakantie maken of breken. Met het juiste paar kun je veel blarenleed besparen. Maar welke moet je hebben? Hoogtelijn testte acht paren en geeft tips.

S

okken zijn sokken, zul je misschien denken. Maar dat is allang niet meer zo. Fabrikanten doen er alles aan om het je voeten zo aangenaam mogelijk te maken. Daarbij richten zij zich op de pasvorm en de ideale mix van toepaste materialen om de sok zijn werk zo goed mogelijk te laten doen. Voor elke gelegenheid maken zij een ander model: walking, hiking, trekking, expedition, enzovoorts. Hoogtelijn richtte zich op de categorie hiking en trekking.

Voor de test hebben we een aantal bekende en iets minder bekende (sokken)merken benaderd met de vraag welke sokken hun toppertjes zijn voor bergwandelaars. Die wilden we testen.

Een merk mocht maximaal twee modellen insturen. Dat deden de drie in Nederland bekendste A-merken: Bridgedale, Falke en X-Socks. Icebreaker en Patagonia stuurden elk ĂŠĂŠn model. Ook hadden we Keen gevraagd een of twee types voor de test te selecteren. Jammer genoeg heeft dit merk er in het najaar van

70 |

2011 voor gekozen zich niet meer met sokken op de Europese markt te richten. Het Zwitserse Rohner had moeite met de levering en is daardoor buiten de boot gevallen.

In deze test vind je geen sokken van de HEMA, Decathlon of Aldi.

Dat wil niet zeggen dat je daar niet goed op kunt wandelen.

Integendeel. Voor een test komen ze echter niet in aanmerking omdat deze merken nogal eens van collectie wisselen. Mocht je ermee op pad willen, check dan wel even de aandachtspunten die je hieronder kunt lezen en probeer ze thuis eens een dagje.

Testteam Elk type sok is door vier bergsporters intensief gedragen, gewassen volgens de voorschriften, nog vaker gedragen en ook gewassen zoals de bergsporters dat zelf gewend zijn. Dat klinkt misschien raar, maar dat is van wezenlijk belang. De redactie kent namelijk niemand die een aparte was wandelsokken draait. Toch vragen veel sokken een aangepast wasprogramma.

Tussentijds en na enkele maanden hebben de testers aan de hand van een vragenlijst hun mening genoteerd. Het testpanel bestaat uit mannen en vrouwen met smalle en brede voeten en dikke en dunne kuiten. De test berust louter op hun ervaringen; er zijn geen laboratoriumtests gedaan.

hoogtelijn 2-2012 | Tekst Mieke Scharloo | foto’s Frank Husslage

Toegepaste materialen • Acryl - zachte slijtvaste kunststofvezel die veel op wol lijkt, maar minder vocht opneemt.

• Elasthaan - elastische kunststofvezel die zorgt voor vormbehoud van de sok.

• Katoen - natuurvezel die veel vocht opneemt en vasthoudt, niet slijt- en vormvast is, langzaam droogt, maar prettig aanvoelt.

• (merino)Wol - natuurvezel die goed isoleert, veel vocht opneemt, langzaam droogt en ook prettig aanvoelt.

• Polyamide / nylon - kunststofvezel die licht, sterk, elastisch en sneldrogend is.

• Polyester - kunststofvezel die licht, sterk, slijtvast en sneldrogend is.

• Polypropyleen - kunststofvezel die licht, sterk, slijtvast en zeer sneldrogend is.

Kledingstukken van kunststofvezel hebben gemeen dat ze gaan stinken als je erin zweet. Dat is het werk van bacterieën die je er in de was niet uitkrijgt. Na veelvuldig gebruik komt het aroma je al tegemoet na de eerste zweetdruppels in een pas gewassen shirt of sok. Daarom passen veel merken trucjes toe die de geur moet temmen, bijvoorbeeld door toevoeging van zilverionen.

Natuurlijke vezels als katoen en wol hebben hier minder last van.

wandelsokken Een goede bergsportsok - of het nu om wandelen of klimmen gaat: • minimaliseert de wrijving tussen schoen en voet - dus de kans op blaren; • vangt onvolkomenheden in de pasvorm van de schoen op; • voert transpiratievocht af; • draagt bij aan de schokdemping; • heeft een goede pasvorm.

Wrijving Geen enkel paar schoenen past als een tweede huid om de voeten. Er zijn altijd wel onvolkomenheden waardoor je voet niet netjes wordt gefixeerd in de schoenen. Sokken dienen ook om de ruimte tussen voet en schoen op te vullen. Doen ze dat niet, dan ontstaat er wrijving en uiteindelijk krijg je blaren. Hoe dikker een sok, hoe meer hij onvolkomenheden kan opvangen. Te dikke sokken werken averechts; die gaan gemakkelijk dubbel zitten en veroorzaken dan óók blaren of pijnlijke drukpunten.

Transpiratie Wanneer voeten droog blijven, is de kans op blaren veel kleiner dan wanneer ze voortdurend vochtig zijn. Een verweekte huid is immers kwetsbaar. Daarom verwachten we dat sokken snel transpiratievocht van de huid afvoeren. Dat alleen is niet voldoende. De schoen moet daarin ook een steentje bijdragen.

Fabrikanten proberen hun sokken zo te maken dat de sok op de huid droog aanvoelt en aan de buitenkant vocht verzamelt om dat aan de schoen door te geven die het vervolgens kan uitzweten.

Daarvoor worden verschillende vezels en garen in sokken toegepast.

Schokdemping Bij elke stap krijgt je lichaam een flinke schok. Daar is het op berekend, maar het kan geen kwaad die schok te reduceren. De tussenzool van schoenen doet veel goed werk en ook sokken kunnen een bijdrage leveren. De meeste sokken hebben daarom een verdikt voetbed. Dat kan van badstof zijn of uit een dikker breisel bestaan, dat ook wel high density wordt genoemd.

Door zweet en vuil kunnen sokken hard worden, waardoor de schokdemping afneemt. Dat is uiteraard ook het geval als sokken slijten.

Is er veel katoen in het voetbed verwerkt, dan neemt de schokhoogtelijn 2-2012 |

71

hienveld 1-2 fc.adv 27.3.2003 14.33 B&R Pagina 1

WIJ Wij VERZETTEN verzetten BERGEN bergen VOOR U voor u ist in SpecialSpecialist ineringen k e z r e v t r o rgsp bebergsportverzekeringen W.A. HIENFELD B.V.

W.A. Hienfeld b.v.

Postbus 75133

1070 AC Amsterdam

Postbus 75133, 1070 AC Amsterdam T 0031 (0)20 - 5 469 469 Telefoon 0031(0)20 - 5 469 469 F 0031 (0)20 - 6 427 701 Telefax 0031(0)20 - 6 427 701 E info@hienfeld.nl

E-mail

info@hienfeld.nl

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden.

demping snel af tijdens de wandeling. Dat komt doordat katoen de eigenschap heeft het transpiratievocht te absorberen en vast te houden in plaats van af te voeren. Nat katoen veert niet.

Pasvorm De beoordeling van de pasvorm is een persoonlijke zaak. De één geeft de voorkeur aan nauwsluitende sokken, de ander heeft liever een paar dat de voeten de ruimte biedt. In elk geval mogen ze niet zo ruim zijn dat ze plooien of dubbel gaan zitten in de schoenen, of zo strak dat ze knellen. Blaren, schuurplekken, vervelende drukpunten of andere irritaties kunnen het gevolg zijn.

De aankoop Het zou mooi zijn als deze test je zou vertellen: deze sok moet je kopen. Maar zo simpel ligt het niet. Het is vooral een kwestie van persoonlijke voorkeuren. Waar de een graag een dikke sok draagt is de ander in zijn nopjes met ‘lekker dunne sokken’. Patagonia heeft de hoogste score met een dikke kniekous. Waarschijnlijk had hij die score niet gekregen als we bij 40˚ Celcius in de woestijn hadden getest.

De tabel biedt je een beeld van wat de geteste sokken te bieden hebben. Het zijn er slechts acht. In de winkel tref je veel meer modellen aan.

Checklist voor in de winkel Het lastige is dat je sokken voor aankoop nooit kunt passen. En dat terwijl er een grote variëteit bestaat en ze toch een flinke investering vragen. Een miskoop is dus niet uitgesloten. Ondanks de verpakking kun je de sok toch vrijwel altijd nader onderzoeken. Let dan bijvoorbeeld op de volgende punten: • Oogt de sok dik of dun?

• Oogt de sok smal of breed?

• Hoe is de samenstelling van het weefsel? Heb je snel (stinkende) zweetvoeten, kies dan voor (merino)wol en/of toegevoegde geurvretende materialen.

• Hoe voelt de sok aan?

• Hoe is de naad bij de teen afgewerkt? Voel je een verdikking, dan is de kans op een blaar reëel.

Merk

Patagonia

Bridgedale

Bridgedale

Falke

Type

Hiking

Trekker

Trail Light

TK2 Trekking Midweight

Prijs

€ 35,-

€ 17,50

€ 12,50

€ 19,-

Informatie

www.patagonia.com

www.bridgedale.com

www.bridgedale.com

www.falke.com

Waardering









Oordeel

Dit is het buitenbeentje in de test. Bij het uitpakken deden de testers wat lacherig over de kniekousen. “Moeten we nu ook een knickerbocker aanschaffen?” Maar de kous overtuigde snel. “Goede pasvorm, lekker zacht voetbed, geen vieze luchtjes.” Alleen vroegen de testers zich allemaal af of ze zo’n dikke hoge sok in de zomer in de Alpen zullen dragen. Meer iets voor koudere bestemmingen.

Desondanks pakt Patagonia de hoogste score: 5.

De Trekker is een fijne, iets dikkere sok die volgens de testers slechts één nadeel heeft: hij gaat snel pluizen. Één tester klaagt over klamme voeten. Ook na vele wasbeurten blijft de sok in goede vorm.

Verreweg de goedkoopste sok in de test. En ook degene waarover de meningen het meest uiteenlopen. De schacht is nogal kort waardoor hij minder geschikt is voor hoge wandelschoenen. Net uit de was lijkt ie flink gekrompen, maar als je hem aantrekt merk je er niks van. Ook deze Bridgedale-sok pluist al snel. En ook hier een tester met klamme voeten.

De TK2 is een dunne wandelsok met op de juiste plekken extra versteviging in de sokken: op de hielen en bij de voorvoet. De sok houdt zich uitstekend. “Na een dag dragen voelt ie alsof je hem net hebt aangetrokken”, aldus een tester. Wassen en dragen hebben zo goed als geen invloed op de prestaties.

Pasvorm

Perfect, sluit goed aan

Prima, sluit goed aan

Prima, sluit strak aan, maar knelt niet

Uitstekende pasvorm, de anatomisch gevormde linker- en rechtersokken sluiten goed aan, geen knelpunten

Draagcomfort

Warme, zeer dikke, zachte sok met goede schokdemping

Soepele, iets dikkere sok met goede demping

Dunnere wandelsok, fijn in lage schoenen, nauwelijks demping

Vrij dunne wandelsok, geen demping

Materialen

72% merinowol, 23% nylon, 4% polyester, 1% elasthaan

41% scheerwol, 37% polyamide, 21% polypropyleen, 1% elasthaan

42% polyamide, 38% scheerwol, 19% polypropyleen, 1% elasthaan

40% polypropyleen, 28% acryl, 22% wol, 9% polyamide, 1% elasthaan

wolwasprogramma 30˚

wolwasprogramma 40˚ binnenstebuiten

wolwasprogramma 40˚ binnenstebuiten

30˚

Plus

warm geurloos

pasvorm zacht

prijs goede vochtafvoer

duurzaam pasvorm

Min

prijs wasvoorschrift

pluist

pluist lage schacht

vrij dun voor bergwandel­­schoenen (B of C)

Wasvoorschrift

hoogtelijn 2-2012 |

73

Merk

Falke

X-Socks

X-Socks

icebreaker

Type

TK5 Trekking Ultralight

Trekking Light

Trekking Silver

Hike +

Prijs

€ 19,-

€ 19,95

€ 24,95

€ 21.95

Informatie

www.falke.com

www.x-socks.com

www.x-socks.com

icebreaker.com

Waardering









Oordeel

De TK5 is erg dun, maar draagt prettig, zeker in lichte wandelschoenen. Voor een stevige C-schoen schiet de sok tekort. Één tester voelt nauwelijks verschil tussen de TK5 en de TK2; “Waarom maakt Falke dan twee modellen? Dat is verwarrend.”

X-Socks zijn hightech met allerlei snufjes als een boord die zichzelf aanpast aan de benen. Die is te strak afgesteld, want alle testers (dikke en dunne kuiten) klagen over die strakke boord. Ander minpuntje is de wat stugge stof die naarmate de sok vaker is gewassen nog stugger wordt.

Verder zijn de testers tevreden over de sok.

De Trekking Silver heeft een extra technisch snufje: zilverionen die hinderlijke zweetgeur moeten verhinderen.

Bij drie testers lukt dat goed, alleen bij de zweetvoeten­ koning van het testpanel schieten ze tekort terwijl hij gehoopt had op een oplossing.

Ook bij de Silver zijn de boorden aan de strakke kant.

Na Patagonia heeft Icebreaker het hoogste percentage wol in de sok verwerkt. Dat is goed tegen de geurvorming merken de testers.Één tester vind ze een beetje kriebelig, allemaal klagen ze over een strakke boord en over de L en R die in een nauwelijks afwijkende kleur in de boord zijn aangebracht. In het schemer op het Lager kun je dat niet zien.

Sta je met je linkersok aan je rechtervoet op de Mont Blanc...

Pasvorm

Uitstekende pasvorm, de Goed, de anatomisch gevormde anatomisch gevormde linker- en linker- en rechtersokken zijn rechtersokken sluiten goed aan, wel een beetje strak geen knelpunten

Goed, de anatomisch gevormde linker- en rechtersokken zijn wel een beetje strak

Goed, de anatomisch gevormde linker- en rechtersokken sluiten mooi aan

Draagcomfort

Zeer dunne wandelsok die fijn is in lichte schoenen, biedt weinig schokdemping

Ondanks het commentaar een comfortabele sok met voldoende demping

Prettige sokken met een goede demping en een uitstekende vochtafvoer

Prettige sok met voldoende demping

Materialen

38% scheerwol, 34% polypropyleen, 28% polyamide

50% nylon, 31% katoen, 16% polypropyleen, 3% elasthaan

49% nylon, 26% merinowol, 11% polypropyleen, 10% polyester, 2% elasthaan, 2% geïoniseerd nylon

70% merinowol, 27% nylon, 3% elasthaan

30˚

40˚, binnenstebuiten

40˚, binnenstebuiten

40˚, binnenstebuiten

Plus

duurzaam pasvorm

goede vochtafvoer

goede vochtafvoer geurloos

goede vochtafvoer geurloos

Min

te dun voor bergwandel­ schoenen (B of C) geen schokdemping

strakke boord stug materiaal

strakke boord

L en R niet te lezen

Wasvoorschrift

74 |

hoogtelijn 2-2012

Superademend

Weer is er een serieuze concurrent voor Gore-Tex opgestaan. Polartec kennen we vooral van de (stretch-)fleece. Nu maakt deze firma ook NeoShell, een waterdicht en zeer goed ademend materiaal. Rab heeft het verwerkt in het Stretch Neo jacket. Het eerste wat opvalt aan het jack is dat het zacht en soepel is, veel soepeler dan alle waterdichte ademende jassen die we kennen. Alleen de waterbestendige rits is een spelbreker op dit vlak. Die is zo stug dat ie prikt in je kin als je hem helemaal dichtritst. Dat en de Napoleonzakken (zodat je niet lekker met je handen in de zakken kunt lopen) zijn eigenlijk de enige nadelen. Het ademend vermogen is uitstekend, echt indrukwekkend; een klam binnenklimaat hebben we nog niet kunnen bespeuren in de jas.

Prijs: € 369,95 Informatie: www.rab.uk.com

Veelzijdig

Eindelijk is het er dan: de Suunto Ambit, een horloge dat gps, hoogtemeter, kompas met een uitgebreide hartslagmonitor combineert.

Een hypermoderne chip zorgt ervoor dat de gps nauwkeuriger en sneller werkt en de speciaal voor Suunto ontwikkelde accelaratie­ meter levert een extra nauwkeurige registratie van afstand en snelheid op. Zelfs wanneer er (even) geen gps-ontvangst mogelijk is.

De Ambit is zuinig met energie, zegt de fabrikant. Gebruik je alleen het horloge met hoogtemeter, barometer en kompas, dan gaat de oplaadbare batterij zo’n dertig dagen mee. Gebruik je ook de gps, dan halveert de batterijduur.

Prijs: € 429,-, met hartslagband € 479,Informatie: www.suunto.com

Slaap lekker

Thermarest bestaat dit jaar 40 jaar en viert dat jubileum met een speciale jubileummatras in een limited edition. Innovatieve technologieën en materialen maken deze jubileumuitvoering de dikste, meest comfortabele en lichtgewicht zelf-opblazend matras die ooit is gemaakt, stelt Thermarest. Was de dikte van 3,5 centi­ meter en een gewicht van 1100 gram in 1972 nog revolutionair te noemen, nu realiseert Thermarest een dikte van 5 centimeter bij een gewicht van slechts 680 gram.

Prijs: € 129,95 Informatie: www.thermarest.com

76 |

hoogtelijn 2-2012 | Tekst Onder redactie van Mieke Scharloo

Markt Mischabel

Weinig grammetjes en toch een mooie prijs voor het Mischabel Jacket van VAUDE. Dit waterdichte ademende jack, uitgevoerd in het Ceplex advanced membaan, is klein, licht en praktisch.

Het koppelt een minimale pakmaat en bescheiden prijs aan maximale func­tionaliteit.

Ondanks het lage gewicht van 285 gram is het een volwaardig jack met een verstelbare capuchon, twee zakken met waterbestendige ritsen, verstelbare manchetten en ritsen voor extra ventilatie onder de armen. Verkrijgbaar in heren- en dames­model.

Prijs: € 200,Informatie: www.vaude.nl

Nog beter

Hybride shirt

Bergans heeft zijn rugzakken nog eens onder de loep genomen en een nieuw model ontwikkeld: de Skarstind. Deze is verkrijgbaar in vier verschillende maten van 22 liter/ 28 liter tot 32 liter/40 liter volume-inhoud.

Het grootste model is er ook als damesversie.

Nieuw zijn vooral het rugpand en de flexibele, maar nog steeds stijve heupgordel die volgens de ontwerpers voor een nog betere overdracht van het gewicht van de rugzak op de heupen zorgt. Een opgespannen net creëert een afstand tussen de rug en de rugzak en biedt dus een betere ventilatie.

Het Zweedse Craft heeft hybride onderkleding ontwikkeld waarin zowel een laagje merinowol is verwerkt als een laagje polyester. Daarmee wil Craft de isolatiewaarde van de warmteshirts verhogen. De polyesterlaag van het shirt ligt nauw op de huid zodat transpiaratievocht snel wordt afgevoerd en de huid dus droog blijft. De wol die voor extra isolatie moet zorgen, bekleedt de buitenzijde. Een ideale combinatie, zou je zeggen.

In de praktijk blijkt het shirt echter vrij dun te zijn, waardoor het surplus aan isolatie ten opzichte van de traditionele Craft­shirts nihil lijkt.

Prijzen: € 80 (22 liter), € 90 (28 liter), € 100 (32 liter) en € 110 (40 liter) Informatie: www.bergans.no

l aa i r e t a M & Alleskunner

De Ticam GTX is een alleskunner die vooral in ruiger terrein tot zijn recht komt. Deze stevige bergwan­ delschoen uit de backpackingserie van Lowa doet het goed op bergwandelpaden, maar ook in ongebaand terrein, op klettersteig­ routes en op sneeuwvelden. De robuuste Masaizool van Vibram biedt goede grip en is voldoende stijf om stijgijzers onder te binden. Daarbij is in de constructie geen concessie gedaan aan het loopcomfort. Op de Ticam kun je de voeten uitstekend afwikkelen tijdens het wandelen.

De extensie GTX duidt op de waterdichte en ademende Gore-Texvoering.

Prijs: € 64,95 Informatie: www.craft.se

Reuze knus

Voor noodgevallen neem je een bivakzak mee als je de bergen intrekt. Het Britse Outdoordesigns heeft een eigenwijze oplossing voor de noodgevallen: de groupshelter mét een raampje in de ‘zijwand’. Het is een soort meerpersoons poncho die je staand over de groep heentrekt. Gezamelijk zak je door de knieën en ga je zitten, zo veel mogelijk op de randen van de waterdichte poncho natuurlijk. In het dak zijn sleuven gemaakt zodat je hem op je wandelstokken kunt prikken. Hij is er voor twee (320 gram), vier tot zes (620 gram) en acht tot tien personen (880 gram). Reuze knus! Outdoordesigns heeft ook extralichtgewicht varianten ontwikkeld die iets duurder zijn.

Prijs: € 59,95 (2 personen) Informatie: www.outdoordesigns.co.uk

Prijs: € 239,95 (Ticam), € 219,95 (Camino) Informatie: www.lowa.nl

hoogtelijn 2-2012 |

77

Marmot Sawtooth

Ganzendonzen slaapzak.

Comforttemperatuur -12°C Gewicht 1300g Slechts €139.95

Volg ons op Facebook en Twitter voor exclusieve kortingen

Waarom Outdorado?

-Rijke outdoor ervaring -Scherp geprijsd -Gratis verzending NL en BE vanaf 35 euro -Grootste bergsportassortiment van NL Projekt1

16.03.2012

Gedeelte van merken uit ons assortiment

11:53 Uhr

Seite 1

Waar men 10 jaar jonger wordt...

Het is een geheim dat alleen de Filzmoosers kennen: Wie uit de bron bij de Kampelbrunn drinkt, wordt minstens 10 jaar jonger.

Tourismusverband Filzmoos T: 0043 6453 8235 www.filzmoos.at

Uw almzomer met spannende en veelzijdige mogelijkheden

veel plezier met de bergwandelgidsen van outdoor-center "Filzmoos-Aktiv" meer dan 200 km aan wandelpaden van makkelijk tot uitdagend meer dan 300 klimroutes in Salzburg's klimregio nr. 1 overnachtingsmogelijkheden met wellness, kinderprogramma, e-bike station, indoor klimwand, paardrijden, .....

>>> nu boeken

Filzmooser Almzomer-aanbieding Vanaf

€

275,- per persoon/week

Klassiek model

Een klassiek model. Dat is het eerste wat in ons hoofd opkomt als we de nieuwe NoZonerugzakken van Arc’teryx zien. Functioneel en uiterlijk een beetje Spartaans, ofwel typisch Arc. Weinig toeters en bellen, een laag gewicht, maar geen concessies aan het draagcomfort. Dat lijkt overigens wél zo. Waar andere merken dikke gepolsterde heup en schouderbanden gebruiken, beperkt Arc zich tot ‘kalere’ varianten. Door de anatomische vormgeving en de goede overdracht van het gewicht op de heupband dragen de NoZones echter minstens zo prettig. De rugzakken, die verkrijgbaar zijn in een 35- een 55- en een 75-litermodel zijn slank gesneden en supersterk. De kleinste weegt 1000 gram, de grootste 1700 gram.

Prijs: € 180,- tot € 350,Informatie: www.arcteryx.com

l aa i r e t a Markt & M Hip & Functioneel

Niet alleen Bergans maakt hippe functionele buitensportmaterialen en -kleding, ook dat andere Noorse merk, Norrøna, kan er wat van.

Het Falketind Dri3 Jacket is een drielaags waterdicht ademend jack, gemaakt van een zelf ontwikkeld materiaal, het Dri3-membraan. Dat geeft de jas een hoge mate van waterdichtheid en een uitstekend ademend vermogen. De jas heeft alle features die je mag verwachten. De hoog geplaatste steekzakken zijn vooral handig als je een klimgordel draagt. De Falketind Dri3- weegt maar 393 gram (mannen large). Jammer dat Norrøna in Nederland alleen te koop is bij Kathmandu Outdoor & Travel.

Prijs: € 299,95 Informatie: www.norrona.com

Terug van weggeweest

Karrimor is terug van weggeweest. De vroeger vermaarde Britse rugzakkenfabrikant produceert weer rugzakken in alle maten. Op het eerste gezicht hoort de Alpiniste 35 +10 (nog) niet bij het huidige top-of-the-bill-merken. Op dat vlak heeft de firma nog wat in te halen. Toch viel de Alpiniste niet tegen.

De redactie testte de rugzak tijdens een week sneeuwschoenlopen in de Tatra. Stevig en comfortabel, luidde het oordeel.

En er zijn een paar handige features als de elastieken met-slimme-klemmetjes op de buitenkant - handig om snel je sneeuwschoenen op de rugzak te bevestigen. Die blijven goed zitten, ook met weinig bagage eronder. De verwijderbare heupband is handig voor klimmers die een gordel dragen.

Prijs: € 120,Informatie: www.karrimor.com

Voor pro’s

Berichtte Hoogtelijn in november van vorig jaar nog over een paar Salewa-sneeuwschoenen die er niet geweldig vanaf kwamen in de sneeuwschoentest, nu zijn we enthousiaster. De Salewa 999 Pro is goed ontworpen voor sneeuwschoenlopen in geaccidenteerd terrein. Wordt het steil, dan bijt het metalen gekartelde frame zich als een stijgijzer goed vast in de (opgevroren) sneeuw. De gemakkelijk te bedienen stijghulp voorkomt dat je kuiten teveel uitgerekt worden.

De sneeuwschoenen zijn op maat verstelbaar. Heb je de juiste maat eenmaal ingesteld, dan trekt je ze eenvoudig aan; ook met handschoenen zijn ze goed te bedienen.

Het is wel belangrijk ze strak vast te zetten, want anders slipt je hiel er bij het stijgen gemakkelijk uit. De snowblades aan de zijkanten zorgen voor extra draagvermogen.

Prijs: € 149,95 Informatie: www.salewa.com hoogtelijn 2-2012 |

79

>>> Recensies ^^^ signalementen ^^ 10 BEKLIMMINGEN ALPIENE ERVARING OPDOEN

wallis

50 € 21, 00 € 19, BV-leden Korting voor NK KOEN HAUCHECORNE - BART OVERLAET - HELMUTH VAN POTTELBERGH

en in Wallis doen, 10 beklimming Alpiene Ervaring op g je dit boek nd alpinist? Dan ma Ben jij een beginne nkel en l in de NKBV-webwi niet missen! Beste rzendkosten* bespaar € 2,50 ve i 2012 2 tot 1 jun dig van 1 april 201

* Deze actie is gel

Alpiene Ervaring In dit boek staan tien normaalroutes op drie- en vierduizenders in de Walliser Alpen, die vaak op het verlanglijstje van beginnende zelfstandig alpinisten staan. De auteurs, werkzaam bij en voor de Belgische Klim- en Bergsportfederatie KBF, hebben gemerkt dat er onder deze starters behoefte is aan een ander type alpiene literatuur dan de bestaande. Literatuur die net iets meer ondersteuning biedt dan de klassieke alpengidsjes.

Net als de KBF heeft de NKBV een compleet scala aan cursussen dat opleidt tot zelfstandig alpinist.

Daarna komt het moment waarop je echt zelfstandig de bergen in gaat. Ineens moet je zelf de keuze maken of een tocht geschikt is. Dan kom je erachter dat in de klassieke gidsjes vaak niet gewezen wordt op de specifieke gevaren van een route. Die moet je maar toevallig opmerken of bij navraag hebben gehoord van de huttenwaard – in de praktijk gebeurt dat vaak niet. Dit boekje biedt een welkome ondersteuning, door van alle routes specifieke aandachtspunten te beschrijven.

Alpiene ervaring opdoen biedt een goed startpunt voor wie na het volgen van alpiene cursussen op veilige wijze zijn of haar alpiene carrière zelfstandig wil vervolgen. [Harald Swen]

Alpiene ervaring opdoen, 10 beklimmingen Wallis Koen Hauchecorne, Bart Overlaet, Helmuth van Pottelbergh ISBN 9789491467004 Kongor, 2012 Prijs: € 19,- (Actie NKBV-webwinkel: tot 1 juni betaal je géén verzendkosten)

80 |

Overvloed

Tien lawines

Met de medewerking van een groot aantal collegaauteurs heeft Jonathan Vandevoorde een kloek boekje samengesteld met bergwandelingen in de Oostenrijkse Alpen. De geselecteerde wandelgebieden liggen in het westen van Oostenrijk. De nadruk ligt op dagtochten. Er staat wel een groot aantal suggesties in voor meerdaagse tochten, maar die worden nauwelijks uitgewerkt.

Wat opvalt in deze wandelgids is de overvloed aan informatie. De auteurs bezorgen de lezer hier veel voorpret mee.

Het is wel jammer dat niet al die onderwerpen even zorgvuldig zijn uitgewerkt. Een voorbeeld is de incorrecte weergave van de gecompliceerde geschiedenis van de Duitse en Oostenrijks Alpenvereniging. Het valt ook op dat één wandeling meer keren is opgenomen (in een kader, in de hoofdtekst en nog eens deels in de hoofdtekst). Een kritische eindredactionele blik had dit kunnen voorkomen.

Voor wie de komende zomer in West-Oostenrijk gaat wandelen is dit zeker een geschikte gids om mee te starten. Het blijft wel noodzakelijk nog een aanvullende informatiebron te raadplegen voor praktische informatie per wandeling.

[Pieter Dirksz]

Begin april 2009 werd een Tiroolse bergredder meegesleurd door een lawine tijdens een skitour op de Zischgeles in de Stubaier Alpen. Opvallend gegeven: vrijwel op de dag nauwkeurig twee jaar eerder werd een groep van zes toerskiërs op dezelfde berg getroffen door een lawine – op dezelfde plek en na een periode met vergelijkbare weersomstandigheden. Wat kun je daarvan leren?

Lawines houden zich aan bepaalde patronen en die patronen kun je leren herkennen. Dat is de grondgedachte achter Lawine. Mair en Nairz, beiden werkzaam voor de lawinedienst in Tirol, beschrijven in tien verschillende lawinesituaties die zich in de loop van de winter kunnen voordoen.

Dat doen ze aan de hand van lawineongelukken die zich de afgelopen jaren daadwerkelijk hebben voorgedaan, geïllustreerd met foto’s van de ongevalsplaats en voorzien van relevante data – locatie en hoogte, aangegeven lawinegevaar, aantal betrokken personen, aantal slachtoffers en grootte van de lawine.

Het is nadrukkelijk géén leerboek zoals de klassieker 3x3 Lawinen van Werner Munther. Het is wel uitzonderlijk leerzaam. De vrij droog beschreven lawineongevallen nodigen bijna vanzelf uit om de vraag te stellen: Was ik onder die omstandigheden ook op stap gegaan? Dat zorgt voor een ferme reality check. Het antwoord op die vraag is namelijk regelmatig: Ja. Wie dit boek èn 3x3 Lawinen uitgebreid bestudeert is natuurlijk nog niet veilig voor lawines, maar het helpt wel als je weet welke gevaren op de loer liggen. Het boek is verkrijgbaar via de webwinkel van de NKBV. [Ernst Arbouw]

Wandelen in de Oostenrijkse Alpen Jonathan Vandevoorde e.a.

Gottmer/Becht (Dominicus.adventure) ISBN 9789025750053 € 19,95

hoogtelijn 2-2012 | Tekst onder redactie van Pieter Dirksz

Lawine. Die 10 entscheidenden Gefahrenmuster Rudi Mair en Patrick Nairz Tyrolia, 2011 ISBN 978-3-7022-3086-9 Prijs € 25,- (+ verzendkosten € 2,50 in NKBVwebwinkel)

Interne

^^ Recensies ^^^ signalementen ^^^ t

Kijk voor meer rec ensies & www.hoo signalem gtelijn.n enten op l.

Klik op d en kies R e cover v ecensies an Hoogte & Signale lijn 2/20 menten.

12

Alpiene gevaren

Touwtechnieken voor de bergsport

Robert Steemeijer, Tirion, 2011, ISBN 9789043914055 De geactualiseerde uitgave van het Handboek Alpiene gevaren, maar dan uitgevoerd in een klein formaat. Het is een handig naslagwerkje voor bergwandelaars, klimmers en toerskiërs.

Robert Steenmeijer, Tirion, 2011, ISBN 9789043914062 Steenmeijer bespreekt in dit boekje op zakformaat touwtechnieken. Met behulp van illustraties legt hij de technieken helder uit en wijst aan waar je op moet letten.

Klettersteige mit kurzen Zustiegen Eugen E.Hüsler, Bruckmann, 2011, ISBN 7783765450044 De overeenkomst tussen de klettersteigroutes in deze gids is de korte aanloop (maximaal drie kwartier). Een flink deel van de routes is ook vrij kort (drie uur of minder). De tochten liggen verspreid over een groot gebied: van Zwitserland tot Italië.

Alpine klettersteigen Ostalpen Mark Zahel, Rother, 2012, ISBN 9783763330669 In deze gids staan zeventig klettersteigroutes in het gebied tussen Wenen en het Gardameer. Het is een overzichtelijk boek. In tegenstelling tot Hüslers boek weinig praktische informatie over de techniek en gevaren bij het maken van klettersteigtochten.

Rund um die Zugspitze Team van auteurs, Verlag Esterbauer, 2011, ISBN 9783850005784 Een werkelijk handig boek: waterafstotend en vol met informatie over vijftig wandeltochten. Om zo mee op stap te gaan.

Allgäu 2 (Oberallgäu) Team van auteurs, Verlag Esterbauer, 2011, ISBN 9783850005401 In deze gids staan vijftig wandeltochten beschreven in het gebied tussen Oberstaufen-Prfonten-Tannheim in het zuiden van Duitsland (en aangrenzend deel van Oostenrijk). De gidsen in deze serie staan vol nuttige informatie.

Apps voor alpinisten

Westerwald Barbara en Jörg-Thomas Titz, Rother Verlag, 2012, ISBN 9783763341566 In deze gids vind je vijftig tochten in het Westerwald.

Dit gebied ligt op een ideale afstand om in een weekend vanuit Nederland te bezoeken.

Ticino keep wild! climbs Christoph Blum en Daniel Silbernagel, Topo.verlag, 2009, ISBN 9783033819034 In deze topo zestig routes in de moeilijkheidsgraad 3 - 6a (gesteentesoort Gneis) in het Zwitserse Ticino. Iets voor de alpien ingestelde sportklimmer.

Schwarzwald Rock Katja en Stefan Wagenhals, Loboedition, 2010, ISBN 9783934650091 Een overzichtelijk en informatief ogende topo van 35 klimgebieden in het Schwarzwald in het zuiden van Duitsland.

Dem Süden verschwistert Adrian Stokar, Rotpunktverlag, 2011, ISBN 9783858694645 Twaalf wandelingen die zijn opgehangen aan schrijvers die het Zwitserse Engadin bezochten. De nadruk ligt op het verhaal rond de wandelingen. Schaf wel een goede wandelkaart aan, want in het boek staan geen kaartjes.

Auf dem Grat in den Ostalpen Richard Goedeke, Bruckmann, 2010, ISBN 9783765448805 In dit boek heeft Goedeke veertig tochten over een graat verzameld; van wandeltochten tot klimtochten in de vijfde graad (UIAA). De tochten liggen van de Bernina tot in de Julische Alpen.

Alpenblumen

SBB Mobile

itunes.apple.com/nl/app/alpenblumen/ id355842104?mt=8 Leuke app om alpenbloemen op te zoeken: je kunt determineren op kleur en type, of zoeken in een lijst of op een woord. De app toont van elke bloem een afbeelding en ook info zoals plek waar je de bloem tegen kunt komen en andere kenmerken.

itunes.apple.com/nl/app/sbb-mobile/ id294855237?mt=8 Deze Zwitserse reisplanner is net als DB Navigator internationaal georiënteerd. Dus als je een trekking door de Bergell hebt gemaakt en van Sondrio terug wilt naar de Malojapas, vertelt de app hoe je dat in drie en een half uur kunt doen met trein en bus. hoogtelijn 2-2012 |

81

>>> vooruitblik >>> vooruitblik <<< Hoogtelijn 3-2012 verschijnt 22 juni

Colofon Hoogtelijn is het officiĂŤle tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar.

De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn.

Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

Nieuwe serie:

Klimmen in Europa

Redactie Peter Daalder (hoofdredacteur), Mieke Scharloo (eindredacteur), Ernst Arbouw, Pieter Dirksz (penningmeester), Frank Husslage, Moniek Janssen, Ico Kloppenburg, Bram Munnichs, Ivar Schute.

rekki Ă&#x2013;tzta lt

ng

E ige r

Medewerkers

no o r

dwa n

d

Jody Hagenbeek, Peter uijt de Haag, Christine Tamminga, Arnold Tang, Milka van der Valk Bouman (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (cartoons).

Redactie-adres NKBV-Bureau, t.a.v. Secretariaat Hoogtelijn Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, www.hoogtelijn.nl

Advertentie exploitatie ManagementMedia BV postbus 1932, 1200 BX Hilversum tel. 035-6232756, fax 035 6232401 Olger Kooring, Peter Dierdorp olger.kooring@managementmedia.nl peter.dierdorp@managementmedia.nl

Test: waterzuiveringsapparaten

Vormgeving Studio ManagementMedia, Edith van de Giessen (art director), Anita Baljet, Meta Pols

Druk Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 35.500 ISSN: 1387-862X

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging

Buitenklimmen in Nederland 82 |

hoogtelijn 2-2012

Klettersteigen met kids

Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen giro 53 47 44, bank 16 14 17 213 IBAN NL84RABO0161417213 BIC RABONL2U

ASGEIR HE

Helium Jacket Lightweight technical jacket with minimal packing volume, made from 2 ½-layer Dermizaxâ&#x201E;˘. The jacket is waterproof, windproof and perspiration wicking.

A jacket to keep in your rucksack for sudden weather changes.

Kalhovd Pants Practical trousers with ventilation zips for an active outdoor lifestyle. Hybrid pants with waterproof, windproof and breathable material on exposed areas such as seat and legs. Made from a soft and comfortable material.

forever pioneers

LGESTAD

Trollhetta 75 L Rucksack with individual height adjustment for left and right shoulder straps. Detachable top lid with external pocket and a detachable day pack in front.

Top entry with spindrift collar and full front zip entry.

Hydration system compatible.

Explorers choice since 1908

www.bergans.com

De vernieuwde definitie van draagcomfort.

TFX Cerro Torre 65:85 De AdaptiveFit schouderbanden passen altijd perfect - ook rond jouw schouders!

Nieuw centraal ventilatiekanaal

Optimale bewegingsvrijheid in moeilijk terrein dankzij de nieuwe TorsoMotion heupband

Dankzij het Torso Fit System kan een TFXrugzak voor iedereen exact op maat worden afgesteld

Onze veelbekroonde TFX-trekkingrugzakken zijn verkrijgbaar in ergonomische verantwoorde uitvoeringen voor mannen en vrouwen (ND) en vaak ook in een extralange (XL) versie. Ze zijn bovendien aanmerkelijk lichter dan voorheen.

Hun optimale draagcomfort is het gevolg van hun perfecte pasvorm, waaraan de AdpativeFit速-technologie in schouder- en heupbanden en de eenvoudige individuele Torso Fit ruglengteverstelling in hoge mate bijdragen.

TFX is alleen maar beter geworden.

Ga voor meer informatie over ons complete rugzakkenaanbod naar www.rugzak.nl. Daar vind je ook een overzicht van de betere buitensportzaken waar je Lowe Alpine rugzakken kunt passen en kopen.

Onze AdaptiveFit heupband vormt zich bij het aansnoeren helemaal vanzelf precies rondom je heupen