Hoogtelijn 2 / 2021

WWW.NKBV.NL | APRIL 2021 | NR 2

NR 2 | APRIL 2021

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

berekend

risico

afwegen en bijstellen

WWW.NKBV.NL

RECHT OP RISICO

Risico en onzekerheid horen bij de bergsport

INTROSPECTIE

Evalueren na de tocht helpt ongelukken voorkomen

BERGEN LEGO

Bouwen aan een hut of berglandschap

WORD BUITENVRIEND & ONTVANG ALS NKBV-LID 10% KORTING BIJ BEVER *

1

Zoek ruige paden uit om te hardlopen met deze robuuste trailschoen.

PRIMEKNIT TEE HARDLOOPSHIRT ADIDAS 49,95 *44,96 Duurzaam en sneldrogend hardloopshirt - voorzien van reflectie.

2

HARDLOOPCOLLECTIE

HARDLOOP STORES Utrecht • Haarlem • Alkmaar • Eindhoven • Leeuwarden • Tilburg • Hengelo • Zwolle • Gelderlandplein • Maastricht City • Rotterdam Stadionweg • Mall of The Netherlands (nieuw)

OP ZOEK NAAR EEN BEVER WINKEL? SCAN DE QR-CODE

Neutrale hardloopschoen met grote energieteruggave.

1. VECTIV INFINITE TRAILRUNSCHOEN THE NORTH FACE 159.95 *143.96 2. UTRABOOST 21 HARDLOOPSCHOEN ADIDAS 179.95 *161.96 3. MACH 4 HARDLOOPSCHOEN HOKA ONE ONE 139.95 *125.96 4. GLYCERIN 19 GTS HARDLOOPSCHOEN DAMES BROOKS 169.95 *152.96 5. ADVANCED SKIN 5 SET DRAAGSYSTEEM SALOMON 119.95 *107.96 6. RU4 LIGHT HARDLOOPSOK FALKE 17.00 *15.30 7. SPEEDGOAT 4 HARDLOOPSCHOEN TRAIL DAMES HOKA ONE ONE 139.95 *125.96 *Niet alle producten zijn in alle Bever stores verkrijgbaar.

Bekijk de actuele prijzen, voorraad en openingstijden op bever.nl

3

ADVIES De perfecte schoen voor jouw terrein, pasvorm en loopstijl dankzij de hulp van onze hardloopexperts en Bever 3D-voetanalyse.

Hardloopschoen voor snelle trainingen en wedstrijden.

ERVAAR BUITEN. OP JE HARDLOOPSCHOENEN. Een prachtig uitzicht, keiharde regen, een zomerse zonsondergang, het geluid van vogels die wakker worden, zon in je gezicht, zweet in je ogen, niemand om je heen, nieuwe paden, nieuwe wegen, een plek waar je nog nooit bent geweest, een vos, een uil, een onverwacht avontuur, een confrontatie met jezelf, totale uitputting, totale voldoening, nieuwe energie, en het enige wat je (ervoor) nodig hebt is een beetje motivatie, wat doorzettingsvermogen én een goed paar hardloopschoenen.

BUITEN BEGINT BIJ BEVER. HARDLOPEN DUS OOK. Goed ademende hardloopsokken die drukplekken verminderen.

4

6

ESSENTIAL SOFT LEGGING DAMES ODLO

Stabiliteit hardloopschoen met premium comfort.

49,95 *44,96

5

7

Een nauwkeurig passend draagsysteem voor duurlopers.

Lichtgewicht trailschoen voor lange en uitdagende trails.

Word Buitenvriend en registreerd je als NKBV-lid bij Bever met je NKBV-lidnummer. *Bekijk de actievoorwaarden op bever.nl & meld je aan op bever.nl/buitenvriend/nkbv

Prijs- en modelwijzigingen en druk- en zetfouten voorbehouden. Bekijk de actievoorwaarden op bever.nl *De 10% korting is alleen geldig voor NKBV leden.

inhoud

Kijk voor meer informatie op nkbv.nl, hoogtelijn.nl, twitter.com/nkbv en op facebook.com/de.nkbv.

ACTUEEL 08 Op de Hoogte 80 Gespot

NKBV 07 Voorwoord Joachim Driessen 66 NKBV voor jou

THEMA: BEREKEND RISICO 16 Afwegen 18 20 24 30 32 34 40 41 42 48 50 52

Recht op risico Materiaal op leeftijd Na de val Markt & Materiaal: zekeringsapparaten Minder eten maakt je geen betere klimmer Hachelijk avontuur op de Mont Blanc Getest, gekeurd en toch een recall Langs het pad: het valkruid en de beenbreek Veilig bergsporten deel III: introspectie Hulp uit de ruimte Ongevallencijfers bij bergwandelaars Flexibel meebewegen met de omstandigheden

16

BEREKEND RISICO Natuurlijk is bergsport, of we nu klimmen, wandelen, of op expeditie gaan, niet zonder gevaar. Maar juist bergsporters zijn mensen die nadenken over de risico’s en zich gedegen voorbereiden voor ze op pad gaan. Het is een voortdurend proces van afwegen en bijstellen. Daarmee wordt het risico een berekend risico, waarbij veiligheid voorop staat, maar enige onzekerheid ook onderdeel is van de bergsport.

48

ALPINISME 56 Interview met alpiniste Tamara Lunger

SATELLIET

Hulp uit de ruimte

WANDELEN 62 Bergtradities met toekomst 74 Opleiding tot International

20

Mountain Leader (IML) 76 Het Huemul Circuit in Patagonië

EN VERDER 14 Depot: toppers 68 Bergen Lego 82 Vooruitblik

24 NA DE VAL

Drie verhalen met een goede afloop

4 | HOOGTELIJN 2-2021

VEILIG MATERIAAL

Kan het nog een jaartje mee?

Op de site van de nieuwe Eigerexpress staan 15 filmpjes van het omvangrijke project waaraan ze in Grindelwald bijna drie jaar hebben gebouwd. Het project kostte 470 miljoen Zwitserse frank (bijna 435 miljoen euro) en is wat techniek, bouw en logistiek betreft een aaneenschakeling van hoogstandjes. In Zwitserse stijl en degelijkheid heeft het dorp nu een grote met hout beklede terminal, is de lift naar Männlichen geheel vernieuwd en is de Eigerexpress op 5 december opgeleverd. Toeristen zijn hiermee in 45 minuten op het Jungfraujoch op 3453 meter, 43 minuten eerder dan met de ook nog rijdende tandradbaan.

30

MARKT & MATERIAAL

Zekeringsapparaten

76

PATAGONIË

stand

Hoogstandjes

Dat vinden de Zwitsers van groot belang in de strijd om het groeiend aantal Aziatische toeristen die in hun Europese vakantie zo veel mogelijk hoogtepunten stoppen. Het Jungfraujoch inclusief de treinrit in het hart van de Eiger is dat letterlijk en figuurlijk. Voorheen stopte de trein bij het station Eigerwand, waar de reizigers een paar minuten kregen om via grote ramen een blik te werpen op de beruchte Noordwand. Dat duurt kennelijk te lang en op het Jungfraujoch is al veel modern vertier: een ijsgrot, films in de Alpine Experience, restaurants, winkels, het uitzichtplatform. En op de Aletschgletsjer het Snow Fun Park en de zipline van de Alpine Sensation.

De capaciteit van de Eigerexpress is 2000 mensen per uur, in 44 grote cabines waarin 26 mensen voor de Eiger Noordwand zweven naar het nieuwe station Eigergletsjer, waar ze meteen overstappen in de trein, in 1896 bedacht door Adolf Guyer-Zeller en in gebruik vanaf 1912.

INTERVIEW

Tamara Lunger

Huemul Circuit

56

Waren er dan geen protesten van Pro Natura? Mocht dat dan zomaar, bouwen in het werelderfgoed van Unesco?

Wordt de Eiger Noordwand niet ontheiligd? Vragen die tot jaren uitstel hebben geleid, maar uiteindelijk won de macht van het toerismegeld. Er wordt in de hele regio veel verdiend aan de majestueuze drieling Eiger, Mönch en Jungfrau. Een reis naar het Jungfraujoch per Eigerexpress kost 200 frank, mét zitplaatsreservering. Met de traditionele treintjes kost het 5 frank meer. En kun je 43 minuten langer genieten!

Peter Daalder

Hoofdredacteur peter.daalder@hoogtelijn.nl

WWW.NKBV.NL | APRIL 2021 | NR 2

NR 2 | APRIL 2021

68

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

berekend

risico

afwegen en bijstellen

BERGEN LEGO

WWW.NKBV.NL

Bouwers met uithoudingsvermogen

RECHT OP RISICO

Risico en onzekerheid horen bij de bergsport

INTROSPECTIE

Evalueren na de tocht helpt ongelukken voorkomen

BERGEN LEGO

Bouwen aan een hut of berglandschap

Op de cover:Toon Hezemans, al meer dan 20 jaar de vaste illustrator van Hoogtelijn, tekende dit prachtige beeld bij het artikel Na de val.

Redacteur Rinske Brand sprak drie bergsporters die een ongeluk beleefden in de bergen en vroeg hen hoe het ongeval hun leven heeft veranderd.

Lees hun verhaal op pagina 24.

Illustratie: Toon Hezemans

HOOGTELIJN 2-2021 |

5

Jungfraujoch & Hiking Fun Package

O BOOK N

W

Hiking holidays at a special price Booking & Information: Interlaken Tourism, P 0041 33 826 53 10, interlaken.ch/hiking-fun Thunersee – Brienzersee

Joachim

Diversiteit In 1902 werd de NKBV (of beter: haar voorganger) in Leiden opgericht door een paar alpinisten, die gericht waren op beklimmingen in Zwitserland. Bijna 120 jaar later zijn we een brede vereniging met een veelheid aan disciplines. Na de alpinisten kwamen er bergwandelaars, toerskiërs, telemarkers, sportklimmers, wedstrijdklimmers, boulderaars en werden we de brede vereniging met 65.000 leden die we nu zijn. Wie weet welke activiteiten er nog volgen. Wat ons bindt, is de passie voor de bergen. Om er te klimmen, te wandelen of te skiën.

D

e diversiteit in bergsporten zorgt ook voor discussies. Doen we als organisatie wel genoeg voor iedereen? Voor de boulderaar die vijf keer per week traint én voor de bergwandelaar in de Pyreneeën? Vast niet, maar we doen ons best.

Gelukkig zijn er veel vrijwilligers in onze vereniging die activiteiten organiseren voor de diverse disciplines. Van regio’s die klimweekenden organiseren tot de studenten (NSAC) met hun activiteiten, klimverenigingen, en de sectie 50 Plus die voor oudere leden een breed programma biedt. Dat houdt onze club levendig en actief met dank aan de vele vrijwilligers, die hun tijd hierin steken.

Sinds kort hebben we een nieuwe loot.

Op haar vergadering van 9 februari heeft het NKBV-bestuur groen licht gegeven voor de (her)oprichting van de sectie Sportklimmen. Deze groep vrijwilligers wil graag activiteiten organiseren voor

de groep prestatiegerichte sportklimmers, die het klimmen als hun dagelijkse sport zien in hallen en buiten, en die deze groep ook een stem wil geven. Met het almaar stijgende klimniveau vinden wij het als bestuur belangrijk dat we goede klimmers helpen beter te worden, door ze samen te brengen en van elkaar te laten leren. Door trainers, coaches, routebouwers en anderen te verbinden en een stem te geven.

Kijk op sportklimmen.nkbv.nl voor meer informatie over deze sectie.

De schoonheid van onze klim- en bergsport schuilt ook in de diversiteit. In wat ons bindt en onderscheidt!

Joachim Driessen,

Duurzaamheid De NKBV streeft naar een duurzame relatie met haar leden en alle partijen in het veld.

Duurzaamheid is ook een kernwaarde als het gaat om natuur, milieu en sociale waarden. We brengen dit zo goed mogelijk tot uitdrukking in een duurzame inkoop en bedrijfsvoering.

Hoogtelijn wordt verpakt in composteerbare biofolie en drukken we op FSC-papier: papier uit duurzaam beheerde bossen (een keurmerk met goedkeuring van het Wereld Natuur Fonds). Voor onze correspondentie gebruiken we 100% gerecycled papier. We schenken duurzame koffie van Brandmeester en hebben een CO2-neutrale postbezorging en dataopslag. We promoten het reizen per openbaar vervoer naar bergsportbestemmingen. Als je toch met de auto of het vliegtuig reist, kun je overwegen om je CO2-uitstoot te compenseren.

Dit kan eenvoudig via greenseat.nl.

Beter de bergen in met de NKBV NKBV-leden profiteren van voordelen en kortingen en ontvangen vijf keer per jaar Hoogtelijn. Met je lidmaatschap draag je bij aan het onderhoud van hutten en paden in de Alpen en het behoud van klimgebieden.

Tip je vrienden om ook NKBV-lid te worden.

Ze kunnen zich aanmelden op nkbv.nl en zien daar welke voordelen het lidmaatschap hen nog meer biedt.

Opzeggen lidmaatschap

Het NKBV-lidmaatschap loopt per kalenderjaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat dan vóór 1 november op MijnNKBV.nl. Je ontvangt dan per e-mail een bevestiging van je opzegging.

Na 1 november wordt je lidmaatschap automatisch verlengd voor het volgende kalenderjaar. Kijk voor meer informatie over het lidmaatschap op nkbv.nl.

Partners van de NKBV

voorzitter NKBV mail: voorzitter@nkbv.nl twitter: @jdriessen06

HOOGTELIJN 2-2021 |

7

Ook bergveiligheidsorganisatie mountainsafety.info is overgeschakeld op webinars voor hun doelgroepen.

De Nederlander Stefan Buis is betrokken bij de organisatie en vertelt dat webinars over reddingstechnieken voor bijvoorbeeld UIAGM- en IML-gidsen erg succesvol zijn: ze trekken per webinar honderden bezoekers uit tientallen landen.

Zwitserland nodigt vrouwen uit om een vierduizender te beklimmen met de 100% Women Peak Challenge.

De campagne startte op 8 maart, Internationale Vrouwendag, en duurt tot 8 september. Om mee te doen, moet je touwgroep voor 100% uit vrouwen bestaan en verder hoef je alleen een topfoto in te sturen. Je hebt de keuze uit 48 bergen. Kijk op peakchallenge.myswitzerland.com.

De hoogste berg ter wereld is Mount Everest met 8848 meter. De hoogste berg op Venus is Maxwell Montes, 11000 meter hoog. Momenteel zijn alle ogen gericht op Mars. De hoogste berg op die planeet is de Olympus Mons. Die is zo’n 21000 tot 27000 meter hoog, afhankelijk van de wetenschapper die je raadpleegt.

Foto SAC-CAS Sektion Bern

De UIAA is in maart gestart met een serie webinars over alles wat met klim- en bergsport te maken heeft.

De webinars zijn live te volgen via Zoom en theuiaa.org, of te streamen via het youtube-kanaal van de UIAA. Medio april staat ‘respectvolle omgang met de bergen’ geprogrammeerd.

Foto SAC-CAS

Onder redactie van Rien Jans

op de hoogte

Heb je nieuws voor Op de Hoogte, mail het naar hoogtelijn@nkbv.nl.

Meer bergnieuws vind je op nkbv.nl, of volg ons op Facebook en Twitter.

Trifthütte door lawine getroffen Eind januari werd de Trifthütte getroffen door een lawine. Er was op dat moment niemand aanwezig in de hut. De Trifthütte ligt op 2520 meter hoogte tussen de Susten- en de Grimselpas in het Zwitserse kanton Bern. Doordat de elektronische verbinding met de hut uitviel, vermoedden de uitbaters al wat er aan de hand was.

Toen ze drie dagen later poolshoogte konden nemen, bleek hun vermoeden te kloppen. De aanbouw uit 2007 is volledig verdwenen, het oude gedeelte uit 1906 is zwaar beschadigd.

De hut blijft minimaal tot medio juni buiten gebruik.

De Europabrug in het Wipptal.

Frankrijk gaat weer meer nachttreinen laten rijden.

Deze maand (april) start Parijs-Nice en vanaf december moet je volgens plan met de nachttrein van Parijs naar Tarbes kunnen, aan de voet van de Pyreneeën. In 2022 rijdt deze ook verder van Tarbes naar Hendaye. Momenteel zijn de nachttreinen naar de Franse bergen die van Parijs naar Briançon en van Parijs naar Andorra.

De Nederlander Menno Boermans is na drie jaar geslaagd voor zijn opleiding tot Rettungssanitäter in Zwitserland. Met dit diploma kan hij zelfstandig kritisch zieke en zwaar gewonde mensen passende medische zorg verlenen. Sinds 2017 werkt Boermans fulltime bij Air Zermatt, de bergredding- en traumahelikopterdienst in de Walliser Alpen.

8 | HOOGTELIJN 2-2021

Foto Alpenverein/Norbert Freudenthaler

Nog nooit moesten in de Zwitserse Alpen zoveel mensen worden gered als in 2020: 3471 in totaal. Van hen kwamen 1172 personen gezond of met lichte verwondingen terug. Het record in de Zwitserse bergreddingstatistieken is extra bijzonder gezien de reisrestricties van afgelopen jaar. Het percentage buitenlandse dodelijke slachtoffers daalde daardoor van een stabiele 40 naar 27%. Verhoudingsgewijs groeide het aantal te redden mountainbikers het snelst, met 61%.

ANDERS NAAR DE BERGEN De regering van Oostenrijk wil dat het land in 2040 klimaatneutraal is. Maar uit een enquête uit 2020 blijkt dat 87% van de bergsporters in Oostenrijk per auto naar zijn bestemming reist. Toeristen, dus ook bergsporters, moeten hun bijdrage gaan leveren aan emissievrije mobiliteit in het land. De vrijetijdsindustrie, overheid en de Österreichischer Alpenverein (ÖAV) nemen hun verant-

woordelijkheid met meer openbaar vervoer en emissievrije initiatieven als shuttle- en belbussen en deel-e-bikes.

De belangrijkste verandering moet volgens de ÖAV nog ontstaan: in de hoofden van de bergsporters. We moeten kritischer nadenken over ons vervoer naar de bergen, vindt de ÖAV, en serieus overwegen om locaties over te slaan als ze niet klimaatvriendelijk bereikbaar zijn.

Visual Rolando Garibotti

De Belg Sean Villanueva O’Driscoll heeft begin februari in zes dagen tijd solo de Fitz Traverse geklommen in Patagonië. Dat zijn 4000 hoogtemeters technisch klimmen tot 6c, 50 graden, verdeeld over tien toppen in het Fitz Roy massief, dat deel uitmaakt van de dramatische skyline van Patagonië.

De afstand van de Guillaumet tot en met de Aguja de Aguja de I’S, inclusief de Fitz Roy (3405 m) is ruim vijf kilometer. De eerstbeklimming van de Fitz Traverse staat op naam van Tommy Caldwell en Alex

Honnold, die voor hun prestatie in 2014 een Piolet d’Or ontvingen. Villanueva heeft ook een Piolet d’Or op zak, voor een serie eerstbeklimmingen op Groenland in 2010.

Villanueva is de tweede die de volledige Fitz Traverse deed. Een groot deel klom hij zelfzekerend (rope-solo). Omdat hij de route in omgekeerde volgorde deed vergeleken met Caldwell/Honnold, noemde hij hem de Moonwalk. Villanueva klimt nooit helemaal alleen, want hij heeft altijd een Ierse fluit bij zich voor muzikale begeleiding.

En dat is twee: bij de Aguja Saint-Exupéry.

Illustratie Toon Hezemans

Het is al donker als een koebel klingelt onder de Dent Blanchehut.

Een koebel, ruim boven de 3000 meter? Het geluid komt uit de partytent die onder de hut staat. “Er komt nog een klimmer naar beneden”, klinkt het over het terras. Om half negen ’s avonds?

Boven de hut verschijnen drie figuren die stapje voor stapje afdalen. Een oude man wordt het terras op geloodst en op een stoel gezet. De wat ernstige sfeer slaat snel om in joligheid als blijkt dat hij heel, heel moe is, maar wel praatjes heeft. “Ik had een ontvangst met mooie dames verwacht”, zegt hij grappend, terwijl hij zich klaarmaakt voor het laatste stukje afdaling. Snel worden een paar dames het terras op geroepen om dienst te doen als welkomstcomité. De man geniet zichtbaar en vervolgt strompelend zijn weg naar beneden. Iemand vertelt dat hij bezeten was van het idee om nog één keer de Dent Blanche te beklimmen. Het hele terras ziet hoe hij, meer zittend dan lopend, zijn weg vindt naar de partytent. [Ico Kloppenburg]

en Passant

Warm onthaal

Foto Sean Villanueva

Sean Villanueva soleert Fitz Traverse omgekeerd

Heb je ook een leuk bergverhaal meegemaakt? Mail je anekdote van 120 woorden naar hoogtelijn@nkbv.nl o.v.v. En Passant.

HOOGTELIJN 2-2021 |

9

RECTIFICATIE

IJsklimmen in Nederland

In Stand van Hoogtelijn 1/2021, pagina 5, spreekt Peter Daalder over vier Duitse alpinisten die als eersten de noordwand van de Eiger beklommen. Dat is onjuist.

De twee Duitsers Heckmair en Vörg klommen samen met de Oostenrijkers Heinrich Harrer en Fritz Kasparek.

IJsklimmen in Arnhem.

Winter K2: euforie en tragedie Na de euforie over de eerste winterbeklimming van de K2 (8611 meter) door tien Nepalese klimmers, van wie Nirmal Purja zonder gebruik van extra zuurstof, sloeg de stemming radicaal om. Nog voordat de Nepalezen terug waren in het basiskamp overleed de Spanjaard Sergi Mingote (49) door een val. Een paar dagen later verongelukte de Bulgaar Atanas Skatov (42), eveneens door een val. Begin februari diende zich een paar dagen goed weer aan, waarop een grote groep klimmers naar boven ging. Allen draaiden in of net boven kamp 3 om, behalve de Pakistanen Ali Sarpana (45) en zijn zoon Sajid (22). De IJslander John Snorri (47) en de Chileen Juan Pablo Mohr (33, hij zou 8 februari 34 zijn geworden). Door problemen met zijn zuurstofapparaat daalde Sajid af. D aarna is er niets meer van de drie zeer ervaren klimmers vernomen.

10 | HOOGTELIJN 2-2021

De Italiaanse Tamara Lunger, die naar de berg kwam met de Roemeen Alex Gavan, was bij de laatste uren van Mingote, die na zijn val niet meer bij kennis kwam.

Omdat Gavan besloot niet meer de berg op te gaan, klom Lunger verder met JP Mohr.

Toen hij vanaf kamp 3 omhoog ging, daalde zij af, omdat ze zich onvoldoende fit voelde. Op Instagram reageerde Lunger, voordat ze naar huis vertrok: “Mijn hart huilt voor JP, Ali en John. De berg heeft deze keer zo veel van me weggenomen.

Nu lijkt het ook de liefde voor wat ik doe.

Deze expeditie was het zwaarste wat ik ooit heb meegemaakt. Een avontuur dat begon als een droom eindigde als een nachtmerrie, die me lang zal achtervolgen.

Vooruitkijken is nu lastig, maar ik doe mijn best. Ik laat de K2 achter en probeer wat vrede te vinden.” Een interview met Tamara Lunger, nog voor ze vertrok naar de K2, vind je op pagina 56.

Mountain Worker Initiative gestart De International Climbing and Mountaineering Federation UIAA wil de arbeidsomstandigheden voor arbeiders in de trekkingindustrie verbeteren.

Daartoe startte de UIAA op 19 maart het Mountain Worker Initiative (MWI). Met het MWI moet een aantal ethische richtlijnen voor arbeiders in de trekkingindustrie worden opgesteld, die vervolgens wereldwijd, per land of regio kunnen worden geïmplementeerd. De coronapandemie toonde de behoefte aan goede primaire en secundaire arbeidvoorwaarden in deze industrie nog eens nadrukkelijk aan. Met name Nepal is erg afhankelijk van het wandeltoerisme. Duizenden mensen die een inkomen verdienen aan de bergtoeristen zitten door de pandemie al een jaar thuis, zonder enige inkomsten. Maar ook zonder corona zijn de arbeidsomstandigheden er slecht. Via de MWIwebsite kun je de film ‘The Porter; The Untold Story at Everest’ bekijken, een film over een Amerikaan die een maand als drager aan de slag gaat. In Nepal formeerden de Nepal Mountaineering Association (NMA) en de Trekking Agencies’ Association of Nepal (TAAN) al een nationale werkgroep om met het MWI aan de slag te gaan.

Alle voortgang op zowel internationaal gebied als in verschillende landen, wordt gepubliceerd op de website van het MWI: theuiaa.org/mountainworker-initiative.

Foto UIAA/Steve Long

IJsklimmen in Venlo.

Foto Alex Beinert

De vorstperiode in februari bezorgde ijsklimmers natuurijswanden in eigen land. Mountain Network Arnhem bouwde op eigen terrein een ijswand van 15 meter hoog, in een afgedankte elektriciteitsmast.

Met behulp van oude touwen en netten en vele etmalen besproeien, ontstond een wand waarop drie dagen volop werd geklommen. Zeven van de in totaal negen leden van de NKBV Expeditie Academie beten het spits af, later gevolgd door alpiene instructeurs. Ook paraklimmer Eva Mol van Team NL maakte haar eerste meters in het ijs. Het Nederlandse IJsklimteam Marianne van der Steen en Dennis van Hoek klom er drie dagen en ze waardeerden de wand met ‘een goede waterijs 6’.

“De kwaliteit van het ijs was elke dag anders, omdat er ’s nachts steeds werd gesproeid’, stelt Dennis tevreden vast. In totaal maakten zo’n 350 mensen gebruik van de Arnhemse wand.

In Venlo kon je klimmen in ijs op de 13 meter hoge oude verkeerstoren van klimtuin de Fliegerhorst. Na vijf dagen rond de klok besproeien, was het drytoolgedeelte daar omgetoverd tot ijswand.

Twee Duitsers

Foto Feline Pothuizen

op de hoogte

Heb je opmerkelijk expeditienieuws?

Stuur een mail naar ceat@nkbv.nl.

SPORTKLIMNIEUWS Onder redactie van Naomi Persoon

Crimptonite nieuwe supplier Nederlands Team

op de hoogte

Leto Cavé klimt Underground (9a) in Arco.

Line van den Berg drytoolt D11 Vorig jaar was ze er al dichtbij toen de lockdown in Frankrijk werd afgekondigd, maar inmiddels is het haar gelukt: Line van den Berg, ouddeelnemer van de NKBV Expeditie

Academie, heeft meerdere D11’s gedrytoold. Daarmee is ze de tweede Nederlandse na Marianne van der Steen die dit hoge niveau heeft behaald.

Lees erover via nkbv.nl/drytool11.

Foto Anne Gordijn

Klimmuur Spaarnwoude

Video Underground

Foto Katha Sauerwein

Wat doe je als je als de klimsport je leven is, maar je trainingshal gesloten?

Klimmers van het Nederlands Team Sportklimmen zoeken samen met hun bondscoaches steeds nieuwe manieren om te blijven trainen. De nieuwe supplier van het team, het Nederlandse merk Crimptonite, helpt ze daarbij met duurzame houten trainingsproducten die ze thuis kunnen gebruiken.

Lees het gesprek met eigenaar Stephan van den Berg op pagina 13 en kijk voor meer informatie op nkbv.nl/crimptonite.

Al een tijdje wilde Nederlands Team atleet Leto Cavé weten of hij een 9e graads route kon projecten in de rotsen. Waar normaliter zijn leven in het teken stond van trainen voor competities, had hij afgelopen zomer door de annulering van het wedstrijdseizoen meer tijd voor buiten klimmen. Het resultaat en de weg daarnaartoe kun je nu bekijken in de video op nkbv.nl/underground.

Nederlands Team eindelijk weer internationaal

De sport weer in beweging Begin maart publiceerde sportkoepel NOC*NSF een manifest waarin het kabinet wordt opgeroepen de sportwereld zo snel mogelijk weer te openen.

Natuurlijk willen we weer klimmen en weten we dat klim- en boulderhallen alle maatregelen hebben getroffen om dit op een veilige manier mogelijk te

Partners van het Nederlands Team Sportklimmen

maken. Maar omdat versoepelingen nog even op zich laten wachten, moeten we in de tussentijd creatief zijn om toch te kunnen klimmen. Gelukkig kan dat zelfs bij veel hallen buiten. En wat dacht je van de openbare ruimte?

Kijk op nkbv.nl/manifest voor alle buitentips.

Goed nieuws voor de atleten van het Nederlands Team Sportklimmen: de European Cup Boulder in het Oostenrijkse Klagenfurt en de World Cup Boulder in Meiringen (Zwitserland) gaan door. Eindelijk weer internationaal klimmen! Natuurlijk vinden de wedstrijden plaats onder strikte voorwaarden en met strenge coronamaatregelen.

Het is een welkom en belangrijk moment voor het Nederlands Team. Behalve dat de atleten weer wat wedstrijdroutine opdoen, is het ook van belang wedstrijden te klimmen om aanspraak te kunnen maken op extra plekken voor World Cups in 2022. Volgend jaar wordt het quotum voor het aantal klimmers op World Cups namelijk teruggebracht naar standaard twee per land. Op basis van de World Cup ranking kunnen extra plekken worden verdiend. Lees er alles over op nkbv.nl/klagenfurt.

Partners nationale wedstrijden

HOOGTELIJN 2-2021 |

11

Specialist in Bergsport Verzekeringen Voor meer informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

www.hienfeld.nl +31 (0)20 - 5 469 469 info@hienfeld.nl

ERGONOMIC PROTECTION ENHANCED CUSHONING DOUBLE HEEL™ CONSTRUCTION VIBRAM SPRINGLUG TECH

SHOP NOW ON WWW.LASPORTIVA.COM

VRAAG & ANTWOORD Duurzame trainingsattributen voor het Nederlands Team Sportklimmen

Stephan prepareert een serie ultra light boards.

op de hoogte

Tekst Rien Jans Beeld Crimptonite

Meer mogelijkheden met betere producten

Hallen gesloten, klimgebieden op slot. Al ruim een jaar hangt tout klimmend Nederland thuis aan bordjes en greepjes. Het Nederlands Team Sportklimmen traint sinds begin februari met de duurzame houten trainingsmaterialen van het Nederlandse bedrijf Crimptonite van Stephan van den Berg. De nieuwe hofleverancier gaat helpen met de ontwikkeling van het team.

Wat betekent samenwerken met het Nederlands Team voor jou?

“We willen samen optrekken in de ontwikkeling van betere trainingsmogelijkheden door betere producten. We gaan met de atleten van het team afstemmen wat hun specifieke behoeftes zijn. Fysiotherapeut Mathieu Ceron is goed in het behandelen en voorkomen van klimblessures, dus die weet ook wat goed is.

Zo gaan we het team naar het volgende niveau helpen. Sinds kort heb ik een gerobotiseerde freesmachine. Daarmee kan de productie omhoog, maar kan ik ook complexere hangboards maken die voorheen niet mogelijk waren.”

en de NKBV hier ook traint, kwam ik in contact met Mathieu en bondscoach Michiel Nieuwenhuijsen, die ik nu al een tijd sponsor. Via hem was de link dan ook snel gelegd naar de het Nederlands Team.”

Hoe kwam de samenwerking met de NKBV tot stand?

“Sinds boulderhal Sterk zijn deuren opende in Utrecht ben ik daar routebouwer. Doordat dit mijn thuisbasis is als ik in Nederland ben

Hoe ziet het Crimptonite-imperium eruit?

“Ik heb een werkplaatsje in Benschop en een in Oostenrijk, waar ik de helft van de tijd woon, maar ik wil me, nee, ik moet me gaan concentreren op één plek en dat wordt Nederland. Ik

Foto Oliver Derfler

Wanneer begon je je bedrijf?

“In 2018 startte ik het bedrijf, maar bordjes maken deed ik al, voor de lol, voor vrienden.

Ik klim en ben meubelmaker, dus dat ik houten klimtrainingsmaterialen maak is niet zo vreemd.

De vraag nam al wel toe, maar sinds de coronauitbraak staat de hele klimwereld op z’n kop en is de vraag naar trainingsmateriaal geëxplodeerd.

Onze verkoop is ongeveer verviervoudigd.”

Stephan in de sector Hochsteg in het Maltatal, ‘A bridge too far’, 8b/+.

doe de productie, de acquisitie, administratie, webshop, kortom bijna alles zelf. Mijn vriendin die in Nederland woont, werkt soms ook mee.

Mijn markt is Europa: Spanje, Italië, Duitsland, Nederland en België. Frankrijk komt eraan. Ik rijd nu nog ongeveer zes keer per jaar op en neer naar Oostenrijk en ik combineer dat met de verkoop en bevoorrading van zo veel mogelijk boulderhallen en klimwinkels onderweg, van boulderhal Energiehaven in Utrecht tot en met de lokale klimshop in de Frankenjura.”

Is dat organogram duurzaam?

“Nee, er moet nu echt iemand bij komen, eigenlijk. Maar voor de rest is het bedrijf wel duurzaam: massief hout is een duurzaam materiaal en onze verpakkingen ook, inclusief milieuvriendelijke verf. En zero waste: het afval en de afgekeurde hangboards worden omgezet in grepen en nog kleiner afval gaat hier de verwarmingsinstallatie in.”

Heb je nog tijd om te klimmen?

“Mwah. Hier in het Maltatal is het goed boulderen, sport- en alpien klimmen, maar dat schoot er wel wat bij in dit jaar. En deze winter was extreem, met veel sneeuw, waardoor klimmen wat lastig is. Daarom ben ik maar gaan toerskiën. Ook leuk toch?”

HOOGTELIJN 2-2021 |

13

Foto Rien Jans

Toppers

Als ondernemer wil je graag dat je producten goed verkopen. Je hebt tenslotte met aandacht en vakmanschap iets vervaardigd waar je helemaal achter staat. Daar moet dan ook een aansprekende naam bij, die aangeeft dat jouw handelswaar echt top is. En wat leent zich daar nou beter voor dan ’s werelds hoogste toppen en hun entourage?

Foto Frank Husslage

Tekst Frank Husslage

Vorstelijk dineren

Wie in Nederland wil genieten van de authentieke Indiase en Nepalese keuken, kan terecht in drie vestigingen van Diwali Palace in Amstelveen, Amersfoort en Bussum. Rien Jans maakte deze foto van de vestiging in Amersfoort. (diwalipalace.nl)

Foto Frank Husslage

DEPOT

Geïnspireerd door de bergen

Vette berg

Als je aan de hoogste berg ter wereld denkt, denk je natuurlijk meteen aan onze frieten, moet deze Brugse patatbakker hebben gedacht. Kennelijk telt Brugge te weinig Everestliefhebbers. Of frieteters, want begin 2020 werd Frituur Everest omgebouwd tot cocktailbar.

Zelf sherpa worden

Foto De Dansende Jak

14 | HOOGTELIJN 2-2021

Loes van De Dansende Jak verkoopt kleding niet online of ergens in een winkel, maar op de markt vanuit een middeleeuwse fantasyomgeving.

Loes is met haar kraam ook regelmatig te vinden op bijpassende festivals. (dedansendejak.nl)

Sherpa’s werden in ons land lange tijd gezien als dragers. Beresterk, onvermoeibaar en betrouwbaar. Drie eigenschappen waar mening bouwvakker naar verlangt als er weer eens een zware last moet worden verplaatst. Hoe raak kun je een naam treffen als fabrikant van mini-loaders? (sherpaminiloaders.com)

Foto Uitgeverij Sherpa

Aangeklede jak

Voor het betere sjouwwerk

Beelddragers

Foto Sherpa Miniloaders

Naar eigen zeggen is Sherpa een “100% mountain / 100% pleasure” supermarktgroep, die alleen in de Franse bergen is gevestigd. Sherpa voert alle bekende nationale merken, maar zeker ook de lokale producten. Via de website kun je zelfs zelf Sherpa worden. (sherpa.net)

In 1985 richtte Mat Schifferstein de stripboekenuitgeverij Sherpa op. Ondertussen is deze uitgeverij dus al behoorlijk volwassen. Dat past prima bij zijn portfolio, want Sherpa geeft voornamelijk boeken uit voor een volwassen publiek: literaire beeldverhalen, underground, autobiografieën, prentenboeken en cartoons. (sherpa.nu)

Foto Boot Akkrum

Energie

Gezellige jak

Foto Tenzing natural energy

Het was tijdens een van die snikhete zomervergaderingen dat Hoogtelijnredacteur Marieke van Kessel ons verblijdde met een wel zeer toepasselijk, koel energiedrankje.

Van een bezoek aan Engeland had ze ingeblikte natuurlijke energie meegebracht die daar verkocht wordt onder de naam Tenzing. (tenzingnaturalenergy.com)

chef-kok

Foto Peter Daalder

De mensen van Boot Akkrum prijzen hun waren aan met “Passie, hartstocht, emotie (…) allemaal woorden die passen als je die ene boot ziet. Voor de een is dat een rustige sierlijke sloep, en voor de ander een snelle rib met 250 PK.” En varende bergliefhebbers vallen natuurlijk en masse voor de Fun Yak-boten. (bootakkrum.nl)

Vanaf 2009 bestaat het restaurant Mt. Everest in de binnenstad van Eindhoven.

Sinds ruim een jaar voert chef-kok Shiva Sunar de scepter in de keuken. Hij bereidt daar gerechten uit Bhutan, Nepal en Noord-India. (restaurantmteverest.nl)

Himalaya in Frankrijk

Als liefhebber van Verweggistanbergen blijf je in coronatijd toch wat dichter bij huis dan je zou willen. Met de bergen in de Vanoise is niks mis, het is daar ook hartstikke mooi. Residence Annapurna, aan de Avenue de Chasseforet in Pralognan-la-Vanoise, zorgt dan toch nog voor een kleine Himalayatoets in het verblijf.

Foto Frank Husslage

Alleskunner

Ondernemers zijn volgens de website van automatiseringsbedrijf Go-Sherpa bij hen in een keer helemaal klaar: “We’ll make sure your organisation is ready for growth using intelligent automation.” Daar is geen woord Nepalees bij. (go-sherpa.com)

Yeti op wielen

Foto Škoda

De Škoda Yeti is een compacte SUV die van eind 2009 tot eind 2017 is geproduceerd door de Tsjechische autofabrikant Škoda Auto. Het is tevens de eerste SUV van deze fabrikant.

Foto Yeti’s / Niek Jan Tops

Foto Go-Sherpa

Op glad ijs

IJshockeyclub Yeti’s is in 1995 ontstaan in Etten-Leur. Vanaf 2015 hebben de roemruchte Verschrikkelijke Sneeuwmannen onderdak op de kunstijsbaan in Breda. En daar loopt alles van een leien dakje, want de club heeft nu meer dan honderd leden, zeven teams en een succesvolle ijshockeyschool. (ijshockeyclub-yetis.nl)

kauwen

Honden zijn doorgaans gek op kaas, maar vaak bevat kaas lactose, waar veel honden niet tegen kunnen.

Stefan Wielink bedacht daarom lactosevrije hondenkauwstaven. De kauwstaven van Yakka’s zijn een gezonde hondensnack voor ultiem kauwgenot. (yakkas.nl)

Jouw toppers Kom jij ook wel eens een merk tegen dat zich heeft laten inspireren door ‘s werelds hoogsten? Deel je foto en tag de NKBV op Instagram (@_NKBV) en Facebook (de.nkbv).

Foto Yakka’s.nl

HOOGTELIJN 2-2021 |

15

Afwegen Thema: Berekend risico

Met enige regelmaat wordt de bergsport in de media in een negatief licht gezet: alpinisten zouden onverantwoorde risico’s nemen en alles doen voor die ene top. Dat je op de A27 meer risico loopt op een ongeluk dan op een van de bergen in de Alpen, wordt er niet bij verteld. Natuurlijk is de bergsport, of we nu klimmen, wandelen, of op expeditie gaan, niet zonder gevaar. Maar juist bergsporters zijn mensen die nadenken over de risico’s en zich gedegen voorbereiden voor ze op pad gaan. Het is een voortdurend proces van afwegen en bijstellen. Daarmee wordt het risico een berekend risico, waarbij veiligheid voorop staat, maar enige onzekerheid ook onderdeel is van de bergsport. In deze editie belichten we de verschillende kanten van veiligheid en risico: drie bergsporters vertellen over een ongeluk dat hun kijk op het leven. Anne van Galen laat ons zien wat het belang van introspectie is, Stefan Buis vertelt over de houdbaarheid van klimmateriaal en Saskia Bos neemt ons mee naar de Mont Blanc, waar zware steenval haar deed omkeren.

Tekst Femke Welvaart Beeld Anne van Galen

18 20 24 30 32 34 40 41 42 48 50 52

16 | HOOGTELIJN 2-2021

Recht op risico Materiaal op leeftijd Na de val Markt & Materiaal: zekeringsapparaten Minder eten maakt je geen betere klimmer Hachelijk avontuur op de Mont Blanc Getest, gekeurd en toch een recall Langs het pad: het valkruid en de beenbreek Veilig bergsporten deel III: introspectie Hulp uit de ruimte Ongevallencijfers bij bergwandelaars Flexibel meebewegen met de omstandigheden

THEMA

BEREKEND RISICO

Marieke Ernest op de Aiguille du Midi, Mont Blanc massief.

HOOGTELIJN 2-2021 |

17

De zoektocht naar het onbekende

recht op risico Harald Swen is op het bureau van de NKBV onder meer verantwoordelijk voor het onderwerp veiligheid en alles wat daar bij hoort. Als gepassioneerd beoefenaar van veel disciplines in de klim- en bergsport denkt hij graag na over het verleden, heden en de toekomst van de sport.

Voor Hoogtelijn laat hij zijn licht schijnen over de klim- en bergsport als risicosport en hoe dat te rijmen is met een van de kernwaarden van de NKBV, veiligheid.

Tekst en beeld Harald Swen

E

én van de drie kernwaarden van de NKBV is veiligheid.

Een volledig veilige klim- en bergsport zonder risico en onzekerheid; dat is waar de NKBV voor staat, toch?

Helaas, zo eenvoudig is het niet. Risico en onzekerheid maken inherent deel uit van onze sport. Zonder beide zou de sport voor een belangrijk deel haar charme en aantrekkingskracht verliezen.

Spel met onzekerheid Het spel met de natuur, de berg, de omstandigheden en de inherent daarbij horende onzekerheid is juist wat de klim- en bergsport voor veel mensen aantrekkelijk maakt. Het biedt je de mogelijkheid om even uit de georganiseerde samenleving te treden en in de grootse en relatief onverstoorde bergnatuur je eigen weg te vinden en jouw persoonlijke avontuur te beleven.

Dit geldt niet alleen voor de extreme disciplines van de sport, maar ook voor de meer ‘normale’ takken van onze sport, zoals (trad-)rotsklimmen, het klassieke bergbeklimmen, toerskiën, en de ruigere berg-wandelingen. Als beoefenaar van al deze disciplines ken én kies je een bij jouzelf passende hoeveelheid onzekerheid en risico.

Een deel van de lezers zal nu afhaken. Natuurlijk beoefenen we onze sport niet omwille van het gevaar! Dat klopt. Wie indoor klimt, sportklimt, bergwandelt of bouldert, doet dat primair ofwel om de prestatie, ofwel om de lol van het actief zijn in een mooie omgeving. En met de juiste kennis, voorzorgsmaatregelen en een goede gezondheid, kun je deze takken van de sport zo beoefenen dat er maar uiterst geringe risico’s overblijven.

Risico’s die niet hoger zijn dan die van een ommetje op de fiets.

Tussen hoe ‘extreem’ en hoe ‘beheerst’ je de sport wilt beleven, zit een rijke schakering aan mogelijkheden. Er is voor ieders smaak wat te vinden.

Objectief of subjectief Hoe complexer, moeilijker en extremer een tocht of route, hoe groter het risico waaraan de sporter bloot komt te staan. Wat Alex Honnold of de tien Nepalezen die onlangs K2 in de winter beklommen, doen, kan alleen met extreem veel oefening, training en stalen zenuwen enigszins beheersbaar worden

18 | HOOGTELIJN 2-2021

uitgevoerd. Dat lukt alleen als je als beoefenaar de risico’s erg goed kent en feilloos afweegt. Wat rest is een berekend risico.

Op een ander niveau gaat dit net zo goed op voor de normale klim- en bergsporter.

In het verleden werden veel van de gevaren in de bergen ‘objectieve gevaren’ genoemd. Het waren gevaren die er gewoon waren en die je niet kon ontlopen. Bergbeklimmen was nu eenmaal erg risicovol, basta. Tegenwoordig is de kijk hierop iets anders. De sport blijft risicovol, maar we kunnen de gevaren die we lopen niet meer toeschrijven aan het onbekende. Wat potentieel gevaarlijke situaties zijn, weten we namelijk donders goed.

Steenslag door de mensen boven je, brakke rots, lawines, een slechte conditie, onvoldoende acclimatisatie, overmoed, haast, et cetera. Het zijn allemaal zaken die je zelf grotendeels in de hand kunt hebben. Mits je over voldoende (zelf)kennis, kunde en zelfreflectie beschikt. Maar ook al beschik je hierover, het blijft complex om alle situaties die je op een lange dag in de bergen tegenkomt goed in te schatten. Zelfs professionals kunnen dit niet altijd feilloos doen. Er blijft altijd een zeker risico bestaan, dat is inherent aan de sport.

Beter weten De mens heeft een ambivalente houding tegenover risico en gevaar.

In de huidige samenleving die veiliger is dan ooit tevoren, geldt voor sommigen dat elk risico er één teveel is. Zo meende de Duitse filosoof Odo Marquard: “Je mehr Negatives aus der Welt verschwindet, desto ärgerlicher wird – gerade weil es sich vermindert – das Negative. Knapper werdende Übel werden negativ kostbarer.” (Hoe meer negatiefs uit de wereld verdwijnt, hoe vervelender – juist omdat het afneemt – het negatieve wordt.

Kwaad dat schaarser wordt, wordt in negatieve zin kostbaarder.)

Doen we zelf iets risicovols dan vergoelijken we het. Is de uitkomst van een risicovolle onderneming succesvol dan vereren we de ‘helden’. Wanneer iemand iets risicovols doet en het gaat mis dan krijgt diegene de wind van voren. Social media spelen daarin een belangrijke rol en wat vroeger binnenshuis bleef, groeit nu al snel uit tot een shitstorm op het internet.

THEMA

BEREKEND RISICO

Zeg nou zelf, is het niet heel makkelijk om afkeurend te reageren op foto’s waarop iemand vermeend iets fout doet, zonder de context te kennen? Neem bijvoorbeeld de bergsporter op deze foto. Is hij een kluns die levensgevaarlijk doet op een klettersteig, of is het een solide alpinist die na een veel risicovollere klim ruim binnen zijn marge via een klettersteig afdaalt? Doe, voor je de ander veroordeelt, eerst even aan zelfreflectie. Hoe vaak had jij zelf op een foto gezet kunnen worden die verkeerd kan worden geïnterpreteerd? Hoe vaak deed je zelf niet iets wat mis had kunnen gaan? Koos je wel eens voor dat steilere stukje onverspoorde poeder, terwijl je eigenlijk wist dat het onverantwoord was bij lawinegevaar 3? Praat je wel eens met de zekeraar naast je, terwijl je beter je voorklimmer in de gaten kunt houden? Wie zonder zonde is werpe de eerste steen…

er blijft altijd een zeker risico bestaan, dat is inherent aan de sport Zoektocht Het is natuurlijk een minderheid die zo over the top reageert. Deze minderheid zet echter in toenemende mate de toon. Negatieve reacties op social media kunnen al snel tot zelfcensuur leiden. Het probleem van weinigen bedreigt daarmee de vrijheid van de velen voor wie de klim- en bergsport de zoektocht naar het onbekende is.

De zoektocht naar de vrijheid om een zelf bepaald risico aan te gaan. Natuurlijk is de ene tak van sport (indoor) de andere (outdoor) niet, net zo min als de ene setting (cursusverband) de andere (zelfstandig sporten) is.

Risico nemen hoort evenwel bij het leven. Zonder risico nemen was er nooit een wereldzee overgestoken, waren er geen startende ondernemers en zouden er nooit nieuwe relaties ontstaan. De soort en hoeveelheid risico die iemand bereid is te lopen, is voor iedereen verschillend. Dat moeten we respecteren.

Veiligheid is en blijft voor de NKBV een kernwaarde. In het besef dat risico en onzekerheid onlosmakelijk verbonden zijn aan onze mooie sport. Hopelijk kun je snel weer genieten van mooie avonturen in de bergen en op de rotsen. Blijf veilig!

Meer lezen over dit onderwerp?

Bergundsteigen is het vaktijdschrift voor de professional in de klim- en bergsport. Het focust, zoals de ondertitel Menschen - Berge - Unsicherheit weergeeft, op het samenspel tussen mensen, bergen en onzekerheid. In bergundsteigen #91 staat het artikel Wieviel Unsicherheit braucht der mensch?

Via cutt.ly/Wkmhn4k kun je de pdf van dit artikel lezen.

Of lees de blog van Robert Renzler, Der Wesenskern des Bergsteigens, via cutt.ly/okmhSJL, en over de shitstorm in medialand via cutt.ly/hkmhZG4.

HOOGTELIJN 2-2021 |

19

Stefan Buis laat een bos afgeschreven touwen zien.

20 | HOOGTELIJN 2-2021

THEMA

BEREKEND RISICO

Materiaal op leeftijd

Kan het nog een jaartje?

Even prikje halen, je rugzak pakken en dan veilig gevaccineerd gaan klimmen. We hopen allemaal dat het kan deze zomer. Maar hoe veilig is jouw klimmateriaal? Wanneer moet je ook alweer je gordel vervangen? Kun je nog wel klimmen met zo’n ouderwetse ijsboor? Zijn verkleurde schlinges en touwen onveilig? We vragen dit, en meer, aan Stefan Buis. Hij is NKBV-opleidingsgids, materiaalexpert voor defensie en hij adviseert de NKBV op het gebied van materiaal en opleidingen.

Tekst Florian van Olden en Stefan Buis Beeld Frank Husslage

S

tefan gebruikt voor zijn materiaalworkshops een grote krat met afgeschreven klimmateriaal die hij voor ons heeft meegenomen. “Bijna iedere klimmer heeft wel één of meer attributen die zo tussen de afgeschreven klimspullen in de krat zouden passen.” Een kleine waarschuwing is daarom op zijn plaats: de kans is groot dat je wat moet vervangen na het lezen van dit artikel.

Software

De eerste nylon klimmaterialen zorgden zestig jaar geleden voor een revolutie in de bergsport. Niet alleen kon je met nylon een bepaalde breeksterkte garanderen, je kon er ook klimtouwen mee maken, die tijdens een val uitrekten. Hierdoor bleef de piekbelasting op het touw, de zekeringen en het lichaam binnen veilige marges. Vallen was daardoor een optie geworden. Inmiddels zijn fabrikanten materialen met andere eigenschappen dan nylon gaan gebruiken voor bandschlinges en hulptouwtjes. Het kan geen kwaad om na te gaan of je ze gebruikt voor het juiste doel.

De huidige schlinges, gordels en touwen (ook wel software genoemd) zijn licht en sterk. Zo sterk, dat het soms wel lijkt of ze het eeuwige leven hebben. Uv-licht, zand en vuiligheid en ruwe rots versnellen echter allemaal in meer of mindere mate het verouderingsproces van de software. Een bijzonder gevaar is zwavelzuur (accuzuur), dat onzichtbaar nylon aantast en dan de breeksterkte tot nul reduceert.

Levensduur

Je kunt het verouderingsproces vertragen door touwen en bandmateriaal netjes te gebruiken, schoon te houden en donker op te bergen. Maar uiteindelijk moet je het vervangen. De vraag

is, wanneer? Dat wordt in eerste instantie bepaald door hoe intensief je materiaal gebruikt. Met pech kan een touw op de eerste dag dat het wordt gebruikt al zo beschadigen dat het moet worden vervangen. Een gordel die slechts eenmaal per jaar voor een klettersteigtocht wordt gebruikt, gaat veel langer mee, net als materiaal dat lang ongebruikt in de kast ligt.

Fabrikanten geven voor alle software een maximale levensduur op. Richt je daar als particulier ook op, maar ga er niet blind op af. Je kan voor persoonlijk gebruik eventueel een zekere marge aanhouden. Dat is duurzaam en beter voor je portemonnee. Dat geldt niet voor (semi-)commercieel gebruik, zoals uitleen of verhuur! Overdrijf overigens niet, want je eigen veiligheid en die van je tochtgenoten hangt mede af van de kwaliteit van je materiaal.

Vervang klimmateriaal wanneer: • het materiaal zichtbare of voelbare slijtageplekken vertoont (knikken in het touw, als de kern zichtbaar is, erg pluizige touwen of schlinges); • stiksels los gaan; • het materiaal zijn soepelheid heeft verloren; • het materiaal sterk is verkleurd (uv-licht); • het in aanraking is geweest met sterke zuren (accuzuur); • de maximale levensduur die de fabrikant aangeeft (meestal tien tot twaalf jaar) is overschreden.

soms lijkt materiaal het eeuwige leven te hebben HOOGTELIJN 2-2021 |

21

Polyamide (nylon) Alle moderne supervezels ten spijt worden klimtouwen nog steeds van polyamide (nylon) gemaakt. Polyamide vezels rekken namelijk onder belasting, terwijl supervezels dat amper doen. Deze rek is nodig om een touw de eigenschappen mee te geven om een val te dempen. Verder zijn de meeste supervezels minder goed bestand tegen warmteontwikkeling die kan optreden bij een val in het omlooppunt, bij abseilen of bij snel laten zakken. Ook is polyamide aanzienlijk goedkoper dan supervezels.

Een dynamische zelfzekeringsschlinge die verstelbaar is.

Schlinges hoeven niet te rekken bij een val en kunnend daarom zowel van Dyneema,

quasi zonder rek, als van polyamide, met een klein beetje rek, worden gemaakt. De filmpjes waarin een statisch valgewicht in een schlinge valt, waarna deze breekt, kennen we waarschijnlijk allemaal. Schlinges zijn eigenlijk helemaal niet bedoeld als zelfzekering. Is het dan fout of gevaarlijk om ze als zodanig te gebruiken? Nee, niet direct. Een menselijk lichaam gedraagt zich niet als een stalen valgewicht en bovendien is ons allemaal ingeprent om niet boven de standplaats uit te klimmen, maar om altijd in je zelfzekering te hangen. Dat neemt niet weg dat een moderne op lengte aanpasbare zelfzekeringsschlinge van dynamisch klimtouw een comfortabel en iets veiliger alternatief is.

Klimtouwen Kenniscentrum

Kijk voor meer informatie over klimmateriaal op nkbv.nl/kenniscentrum. Bijvoorbeeld via cutt.ly/ IlbZyzW, cutt.ly/YlbZdW7 en cutt.ly/JlbZlzN.

Aramide (Kevlar) De bekende Kevlar touwtjes worden door klimmers vaak ingezet in alpien terrein. Waarom? Ze zijn stijf, waardoor je een bochtje in het touwtje kunt vormen om achter een zandloper in de rots langs te halen. Kevlar is sterk en kan een hoge temperatuur aan, waardoor touwwrijving minder snel leidt tot doorsmelten. Er zijn 6 millimeter dunne touwen van 30 tot 60 meter op de markt waarin kevlar is verwerkt. Veel nut hebben dergelijke touwen niet voor de normale klimmer of alpinist.

Het gebruik ervan als hoofdtouw op gletsjers of als abseiltouw kan gevaarlijk zijn en vergt extra kennis. Door het statische karakter is de vangstoot hoog en word je makkelijk meegetrokken als je partner uitglijdt of in een spleet valt.

Stugge kevlar touwtjes, gestikt is sterker dan geknoopt.

22 | HOOGTELIJN 2-2021

Controleer touwen door ze door je handen te laten gaan, zodat je het kunt voelen als het touw een beschadiging heeft. Voelt het touw stug aan? Zie je verkleuringen in het touw?

Snijd dan het stuk eraf of koop een nieuw touw. Vergeet niet dat bij een ingekort touw de middenmarkering niet meer klopt en dat je er minder ver mee kunt abseilen.

Globale levensduur van touwen, zonder beschadigingen

Hoe oud is het touw?

Rafel een stukje van de kern van het touw en zoek de code op.

Nooit gebruikt

maximaal 10 jaar (sommige fabrikanten geven 12 jaar aan)

Een of twee maal per jaar Een maal per maand Vaker per maand Elke week Dagelijks

maximaal 7 jaar maximaal 5 jaar maximaal 3 jaar maximaal 1 jaar maximaal 3 maanden

Klimgordels Een klimgordel bestaat hoofdzakelijk uit bandmateriaal. Controleer daarvan vooral de verbinding tussen de beenlussen en de zekerlus. Gordels hebben vaak een beschermhuls op de meest slijtgevoelige plekken. Als deze is versleten, kun je de gordel beter vervangen. Zijn er geen duidelijke slijtsporen, houd dan in principe de door de fabrikant aangegeven termijn van 10 of 12 jaar aan. Het productiejaar staat altijd aangegeven op een label aan de gordel.

Controleer ook de gespen!

Zout en vocht tasten het aluminium aan.

THEMA

BEREKEND RISICO

Klettersteigsets Een fun-klettersteig in het dal staat garant voor een laagdrempelige en spectaculaire dag in de bergnatuur. Omdat het zo laagdrempelig is, kom je er met enige regelmaat mensen tegen die onverantwoorde risico’s nemen en verouderd materiaal gebruiken.

Helmen

Wees je er van bewust dat de klap die je maakt Oude klettersteigsets met wrijvingsrem, zoals deze blauwe, als je valt in een klettersteig enorm is. Ga kun je beter niet meer gebruiken. daarom alleen op pad met een moderne klettersteigset met een dempingselement gemaakt van bandmateriaal dat gecontroleerd uitscheurt. De ouderwetse modellen klettersteigsets met wrijvingsrem waar een touw doorheen moest worden gestoken, zijn te onveilig om te gebruiken. Ze worden nog wel aangeboden op Marktplaats, maar horen thuis in de kliko.

De meeste helmen hebben tegenwoordig een schuimkern met een dunne schil van kunststof eroverheen. Er bestaan twee typen schuim. Geëxpandeerd polystyreen (EPS/piepschuim) is vrij gevoelig voor mechanische schade, zoals butsen en drukpunten. Helmen met een kern van geëxpandeerd polypropyleen hebben daar minder last van. Voor alle helmen geldt: als je verkleuringen ziet, of grote butsen in het materiaal, of wanneer er een scheur in het schuim zit: koop een nieuwe. Een helm wordt vaak minder snel vervangen dan een gordel of touw. Gezien de kwetsbaarheid van moderne helmen is dat niet verstandig.

Klettersteigsets functioneren pas vanaf een bepaald gewicht van de gebruiker (meestal 40 of 50 kilo) tot aan een maximale gewicht (meestal 100 of 120 kilo). Dit is met name bij kinderen die te licht zijn om de scheurband van een klettersteigset in werking te laten treden een probleem. Een val zal voor hen statisch eindigen met alle gevolgen van dien.

Ben je erg licht of juist zwaar, dan moet je op zoek gaan naar een set die specifiek bij jou past. Controleer dan meteen of de karabiners met één (kinder)hand te openen zijn.

Verkleuringen en butsen in oude klimhelmen.

De levensduur van een klettersteigset waar niet in is gevallen, bedraagt maximaal tien tot twaalf jaar. Natuurlijk vervang je de set al eerder als je zichtbare slijtageplekken vindt, of wanner de scheurband na een val (deels) is uitgescheurd.

Karabiners

Pickels, stijgijzers, ijsboren

Fabrikanten geven vaak geen levensduur op van hun karabiners, omdat aluminium amper vanzelf veroudert, zoals software dat wel doet. Aluminium slijt echter wel door gebruik. Een vuil touw kan in korte tijd een diepe inkeping veroorzaken in het omlooppunt van de karabiner. Zo’n inkeping is niet meteen reden om een karabiner weg te doen. Dat moet pas als de inkeping zo groot is dat het invloed heeft op de radius, dat is meestal bij circa 30 procent materiaalverlies. Veel gevaarlijker zijn scherpe kanten die ontstaan bij setjes die lang in routes hangen. Deze zijn vaak zo scherp dat een touw bij een val compleet wordt doorgesneden. De sluiting van een karabiner zal met het gebruik ook slijten. Staat de sluiting ook maar een klein stukje open, dan is de resterende breuklast nog maar 25 à 40 procent van een gesloten karabiner.

Je hebt nog veel meer hardware in je rugzak.

Stijgijzers, pickels, cams, nuts; ze zijn van staal of aluminium gemaakt. In principe gaan ook deze materialen lang mee, mits je ze goed onderhoudt. De door gebruik bot geworden pickels en stijgijzers kun je met de hand bijvijlen volgens de aanwijzingen van de fabrikant.

En die oude stalen Eisteufel die nog van je vader was? Die is nog hartstikke sterk, maar de techniek heeft hem inmiddels ingehaald.

Moderne ijsboren met een molentje draaien zo veel gemakkelijker het ijs in dat het kracht en kostbare minuten kan schelen, ook bij spleetreddingen. Botte ijsboren kunnen op gespecialiseerde machines of met een speciale handslijper worden bijgeslepen, zodat ze weer een seizoen meekunnen.

Het ontstaan van haarscheurtjes door het laten vallen van een karabiner is een mythe. Wat wel funest is voor karabiners, is het gebruik bij een slackline of een tyrolienne. Het materiaal veroudert razendsnel door interne spanningswisselingen en de karabiner kan ineens doormidden breken.

Gebruik daarom alleen speciaal materiaal voor het opbouwen van slacklines en highlines, en ga nooit meer klimmen met karabiners die bij slacklines of highlines zijn gebruikt.

Slijtage van een karabiner (rechterbovenhoek), hij sluit ook niet goed meer.

Op volgorde van oud naar nieuw. De rechter ijsboor gaat vlot het ijs in en is veilig.

Als je goed kijkt, zie je een scheurtje in het staal.

Polyethyleen (Dyneema) Dyneema dat gemaakt wordt van polyethyleen met een speciale, ultralange molecuulstructuur is het meest gebruikte materiaal voor moderne bandschlinges. Soepel en erg licht en sterk. De smalste Dyneemaschlinges op de markt zijn maar 6 millimeter breed.

Dik nylon links en dun Hoewel ze nieuw dan sterk genoeg zijn, en Dyneema rechts. voor ‘light and fast’ beklimmingen nuttig zijn, kunnen de meeste klimmers beter een maatje breder nemen. Dat pakt makkelijker vast als je je eens aan een schlinge op moet trekken en het gaat langer mee. De dunste Dyneema schlinges verouderen ook veel sneller dan nylon schlinges en gaan bij regelmatig gebruik maar enkele seizoenen mee. Het materiaal is daarnaast erg glad en niet geschikt om knopen in te leggen, en het smeltpunt is laag.

HOOGTELIJN 2-2021 |

23

24 | HOOGTELIJN 2-2021

THEMA

BEREKEND RISICO

Hoe veer je terug na een ongeluk?

val Na de

“Ik moet rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan.” Herman van Veen laat het volkomen van vanzelfsprekend klinken. Na een val gewoon opstaan, even afkloppen en hup, weer doorgaan. Maar hoe makkelijk is dat eigenlijk in een sport waar kleine misstappen vaak desastreuze gevolgen hebben? Wandelaar en trailrunner Ronald, sportklimmer Anne en alpinist Eelco vertellen hoe zij hun ongeluk beleefden en welke invloed het op hun leven heeft gehad. Drie persoonlijke verhalen met een goede afloop en optimistische boodschap: ze zijn er zonder uitzondering sterker en wijzer uitgekomen.

Tekst Rinske Brand Illustratie Toon Hezemans

HOOGTELIJN 2-2021 |

25

Ongevallen komen bij sportklimmen, boulderen, bergwandelen en alpinisme niet vaker voor dan bij veel ‘normale’ sporten. Het aantal blessures is vergelijkbaar met het aantal bij bijvoorbeeld hardlopen of voetbal. Toch wordt de klim- en bergsport door velen geassocieerd met ‘gevaarlijk’ en ‘extreem’. Dankzij de media zijn veel verhalen over verongelukte bergsporters en heroïsche reddingsoperaties wereldberoemd geworden.

Ook voor boeken en films zijn bergongelukken een uiterst dankbaar onderwerp. Menig bergongeluk haalde het tot de filmen literatuurgeschiedenis; Into thin air en Touching the Void om er maar twee te noemen. Bergsportongelukken halen sinds jaar en dag de media en zeker sinds het verschijnen van de

Meer dan in andere sporten tarten we de zwaartekracht Hollywoodfilm Everest in 2015, over een fatale expeditie uit 1996, hebben bergsportongelukken het definitief tot de mainstream geschopt.

Grenzen Naast deze romantisering en vercommercialisering van bergongelukken is het natuurlijk ook wel deels de realiteit. Meer dan in andere sporten tarten bergsporters de zwaartekracht.

En wie hoog klimt, kan diep vallen. Dat vallen is nooit opzet.

Maar weinigen van ons zoeken expres de grenzen op en alleen een gek lapt zijn eigen veiligheid aan zijn laars. Maar een heel kort moment van onoplettendheid kan grote gevolgen hebben, of je nu wandelaar, sportklimmer, toerskiër of alpinist bent. En als het niet de eigen techniek is die het laat afweten, dan kan het in de bergen ook een lawine of andere vorm van pech zijn.

Dus ongelukken komen voor en zijn regelmatig ernstiger dan de bekende shin splint of runners knee. Dat betekent een ingrijpende gebeurtenis met – bij goede afloop – nog steeds vaak een lang traject van fysiek en mentaal herstel.

over de route van die dag om wat extra hardloopkilometers te maken. Het is bekend terrein, dus hij gaat voor fast & light. Zo ook die bewuste avond: “Ik vertrok zonder telefoon, extra kleding of eten van de hut. Het plan was om maar een paar kilometer te gaan hardlopen.” Het pad liep langs een heel steile puinhelling, bijna een klif, herinnert hij zich. “Ik had muziek op, het uitzicht was adembenemend en ik lette gewoon heel even niet op. Toen ik over een losse steen struikelde en voorover kukelde, gleed ik meteen de helling af.”

Over puin en losse stenen glijdt Ronald in een noodvaart naar beneden. “Puur op adrenaline greep ik naar houvast. Uiteindelijk kon ik een rotspunt grijpen.” Balancerend op een klein rotspuntje maakt hij de schade op; overal schaafwonden en een stevige snee in zijn been. “Daar stond ik dan. Omhoog kwam ik niet meer, alles gleed weg onder mijn afgetrapte hardloopschoenen.

Ik bleef wegglijden en dat kostte veel energie. Mijn instinct gaf me in: weg hier, zo snel mogelijk naar vlakke ondergrond.”

De beste manier leek verder afdalen, door een gletsjerrivier waden en aan de andere kant van het dal weer omhoogklimmen. Inmiddels werd het behoorlijk donker. “Daar stond ik dan, in een pikdonker en ijskoud IJsland, in een T-shirtje en korte broek, kletsnat van het gletsjerwater en geen idee waar ik naartoe moest. Wat ik wel wist, was dat ik warm moest blijven. ‘Dribbelen, blijven dribbelen’, werd mijn mantra voor die nacht. In het pikdonker stelde ik me voor hoe ik een maand later gewoon op Lowlands zou staan.

Deze nacht zou ik overleven.”

Reddingsactie Inmiddels was vanuit de hut waar hij was vertrokken een reddingsactie opgezet. Zijn vrienden waren zich na een aantal uur toch zorgen gaan maken en alarmeerden de huttenwaard. Pas toen de opgetrommelde politie kwam aanzetten met honden, begrepen zij de ernst van de situatie. Ronald dribbelt urenlang in de donkere IJslandse nacht. “Ik zag geen hand voor ogen en kon pas bij zonsopgang op zoek gaan naar een pad. Dat pad bracht

Vallen, opstaan en weer doorgaan?

Los van het fysieke letsel is een bergongeluk vaak ook psychisch heel ingrijpend, zo niet traumatisch. Het is te vergelijken met het overlijden van een dierbare, een scheiding, of ernstige mishandeling. Na zo’n schokkende gebeurtenis doorloop je een emotioneel proces. Dit proces lijkt op rouwverwerking en helpt de gevolgen van het ongeluk betekenis te geven. Verreweg de meeste mensen zijn in staat om zonder hulp weer terug te keren naar hun gemoedstoestand van daarvoor. Sommigen bereiken zelfs een hoger niveau. De gebeurtenis heeft hun leven heeft verrijkt. Zo ook dat van Ronald, Anne en Eelco.

Ronald: “Geniet van elk moment” Augustus 2008, IJsland. Het had een epische wandelvakantie moeten worden. Samen met twee vrienden loopt Ronald Klootwijk de populaire vijfdaagse Landmannalaugarroute. Waar de twee anderen elke dag na de wandeling zuchtend en steunend neerploffen in de hut, heeft marathonloper Ronald altijd nog wat energie over. Elke dag loopt hij daarom een paar kilometer terug

26 | HOOGTELIJN 2-2021

>> Ronald

THEMA

>> Anne

Foto Martin Fickweiler

me bij de hut, die we pas twee dagen later op de route zouden aandoen.”

Voor Ronald bleef de fysieke schade beperkt tot wat lichte verwondingen en een lichte vorm van onderkoeling, maar dat zou allemaal heel anders zijn geweest als het weer die nacht was omgeslagen.

Beter voorbereiden Over zijn ongeluk kon Ronald vrij snel met andere mensen praten, maar met deze twee vrienden heeft hij het nooit meer heel uitgebreid over het voorval gehad. Een van hen wil er zelfs helemaal niet over praten. Voor Ronald is het wel degelijk een ervaring die blijvend indruk heeft gemaakt. Zo gaat hij nooit meer in de natuur hardlopen zonder een mini-survivalpakket: zijn telefoon, water en droge kleding. Ook niet in het vlakke Nederland.

Over een volgende bergtrip is hij ook heel duidelijk: “Ik zou me een volgende keer veel gedegener voorbereiden, beter opletten onderweg én de huttenwaard vertellen over mijn plannen. Ik heb er gewoon te weinig risico in gezien.” Of hij er ook iets positiefs aan heeft overgehouden? “Jazeker! Een enorme lust voor het leven.

Ik waardeerde het leven al, maar dat is alleen maar toegenomen.

Het kan elk ogenblik een heel andere wending nemen, weet ik nu, dus ik geniet van elk moment.”

Anne: “Geef de stem in je hoofd geen zeggingskracht” Anne van Leeuwen is zeker geen onbekende in de klimwereld. Al vanaf zeer jonge leeftijd is ze fanatiek klimmer. Het was 3 november 2003, de datum staat in haar geheugen gegrift, en Anne was net 18 toen zij en haar beste vriendin weer eens samen gingen klimmen. Druk in gesprek over de net begonnen studie en de nieuwe liefdes stak Anne haar knoop niet goed terug en vergaten ze de partnercheck. Eenmaal aan de wand vroeg Anne om een blok en ze liet los. Onmiddellijk begon haar vrije val en wist ze instinctief ‘dit is fout.’ Het werd een val van ruim tien meter.

Bewusteloos werd Anne afgevoerd naar het ziekenhuis. Op de röntgenfoto’s was niets bijzonders te zien en ze werd naar huis gestuurd. Toen Anne de volgende dag niet meer uit haar bed kon komen wegens helse pijnen, sloeg de huisarts alarm. Opnieuw naar het ziekenhuis. Daar bleken toch drie rugwervels gebroken.

Het was het begin van een zes jaar durend revalidatietraject.

“Toen ik niet meer kon lopen, heb ik flink gehuild, ik dacht dat het nooit meer goed zou komen”, vertelt Anne. “Daar sta je dan, net 18, fris begonnen aan een studie in België, op kamers, en opeens moet je terug naar je ouders en je door hen volledig laten verzorgen.”

Panisch Na maanden van veel pijn kan Anne weer langzaam dingen gaan oppakken. Klimmen stond bovenaan de lijst. Waar andere sporten, zoals hardlopen, nog te veel pijn deden, ging klimmen in fysiek opzicht eigenlijk vrij gemakkelijk. Mentaal was het een ander verhaal. Anne had een flinke angst opgebouwd. “Ik was panisch om te vallen, om de controle te verliezen. Ik had geen idee hoe mijn lichaam op een nieuwe klap zou reageren.” Deze angst begon ook vat te krijgen op andere activiteiten, zoals autorijden. Om met deze angsten om te kunnen gaan, koos Anne voor EMDR-therapie. “Met deze behandeling leerde ik associaties en emoties rondom mijn val zachter te maken. Het ongeluk werd

BEREKEND RISICO

als het ware overschreven. Dat hielp op veel fronten. Maar bij het klimmen bleef er toch een restje over. Vooral voorklimmen bleef voor mij een enorme drempel.”

Stemmetje Ze komt in aanraking met het boek The Rock Warrior’s Way van Arno Ilgner, een boek speciaal gericht op mentale training voor sport- en rotsklimmers. “Ilgner schrijft over het stemmetje in je hoofd. Die stem had ik ook! Mijn stem zei me altijd: “Als ik maar niet val, ik mag niet vallen, ik ben niet sterk genoeg, ik kan dit niet.” Wat het boek me leerde, is dat die stem er altijd zal zijn.

Ik leerde dat het normaal was om angst te voelen Die gaat niet weg. De kunst is die stem geen zeggingskracht te geven. Wees stil en spreek niet uit wat de stem je ingeeft.

Volgens Ilgner heeft iedereen die stem in zich. Alleen het volume verschilt van persoon tot persoon, net als welke invloed je de stem geeft op wat je doet. Elk mens heeft een andere angstbeleving.

Ik leerde mezelf aan om niet langer uit te spreken dat ik bang was. Ik verving dat door een soort mantra. Mijn mantra werd ‘één stapje nog, nog één stapje verder.’ Elke keer als ik de angst op voelde komen en het stemmetje hoorde, herhaalde ik mijn mantra.

En dat werkte echt heel goed.”

Wat Anne ook leerde, is dat het normaal is om angst te voelen voor vallen. Hoe vaker je valt, hoe kleiner de angst wordt. Dus besloot Anne ‘valmeters’ te gaan maken. Een klimsessie was pas geslaagd als er een paar flinke vallen in zaten. “Met minder angst val je gemakkelijker. Het doel is je uiteindelijk comfortabel te gaan voelen in het vallen.”

Anne werd hier uiteindelijk zo goed in dat ze zelf workshops ‘klimangst overwinnen’ ging aanbieden.

Meer zelfvertrouwen Wat nu nog rest van haar ongeluk, is een uiterst consciëntieuze check-dubbelcheck voor elke klimpoging. Maar haar ongeluk leerde haar

HOOGTELIJN 2-2021 |

27

THE PLACE TO BE only 5 minutes from Locarno

Cardada Impianti Turistici SA 6644 Orselina Tel. +41 (0)91 735 30 30 www.cardada.ch

THEMA

BEREKEND RISICO

>> Eelco

nog meer: “Ik ben milder geworden, naar mezelf en naar anderen.

Voor de val was ik super sportief en heel competitief. Daar moest alles en iedereen voor wijken. Ik ben in die tijd wel eens bot geweest tegen mensen. Klimmen is nog steeds belangrijk in mijn leven, maar ik hoef me aan niemand meer te bewijzen. Ook snap ik pijn beter, mijn eigen pijn, maar ook die van anderen. En ik weet hoe belangrijk het is om steun van anderen te krijgen als je niet zo lekker in je vel zit. Het ongeluk heeft me ook meer zelfvertrouwen gegeven. Ik weet dat ik na een zware gebeurtenis altijd weer opkrabbel. Dat geeft een enorme veerkracht. Ik ben bijna niet meer uit het lood te slaan en dat is een eigenschap waar ik heel blij mee ben.”

Eelco: “Ik luchtte mijn hart en dat beurde me op” Voor Eelco Dijk is het inmiddels al wat langer geleden. Maar ook hij weet het nog als de dag van gisteren. Het was 30 augustus 1982. Hij is bezig aan een beklimming van Mount Everest aan de Tibetaanse zijde. Op weg naar kamp 4 komen hij en een medeexpeditielid in een lawine terecht. Ze vallen ruim 15 meter naar beneden. Eelco raakt hierbij een rots- of ijsblok. Zijn collega komt met een paar schrammen vrij, maar Eelco is voor langere tijd bewusteloos. Op 7000 meter hoogte is een reddingsactie geen sinecure. Zeker niet in 1982. Met gevaar voor eigen leven halen mede-expeditieleden hem op een geïmproviseerde draagbaar, een aluminium ladder, van de berg. Dagen later, in het ziekenhuis van Shigatse blijken vier ribben op meerdere plaatsen gebroken. Een van die ribben perforeerde zijn linkerlong. Wat volgt, zijn een operatie en een aantal weken gedwongen verblijf in het lokale ziekenhuis, terwijl de rest van het team de expeditie voortzet. De top zullen ze overigens niet halen. Eenmaal terug in Nederland volgt voor Eelco een lange fysieke revalidatie.

Het ongeluk lijkt hij emotioneel snel te hebben verwerkt. Ook met bergbeklimmen gaat Eelco door, al laat hij de risicovolle en lange expedities voor wat ze zijn. “Ik was bijna dood en dat zou me niet nog een keer gebeuren. Ik had geen zin meer in het risico van een dergelijke tocht.”

Boek Eind goed, al goed. Maar dan keert Eelco in 2009 terug naar het gebied. “Totaal onverwachts werd ik overvallen door een stroom aan herinneringen. Er kwam een enorm verdriet los. Dat was het moment waarop ik besefte dat ik het misschien toch nog niet zo goed verwerkt had als ik dacht.” Meteen die avond vertelt Eelco het verhaal aan zijn reisgenoten en vrij snel daarna begint hij te schrijven. “In tien dagen stond mijn complete verhaal op papier, van begin tot eind. Daarna heb ik er ook geen letter meer aan veranderd, het was goed zo.

In 2011 gaf ik het boekje in eigen beheer uit en afgelopen jaar vroeg een uitgever of ik het niet ook in de boekhandel wilde uitbrengen.” Zijn boek Alleen in Tibet – Over een ongeluk tijdens de Everest-expeditie ‘82, dat niet slecht afliep verscheen eind vorig jaar.

Bij het opschrijven van het verhaal blijkt niet zozeer het ongeluk zelf, maar de eenzaamheid in het zieken-

huis de weken daarna die Eelco het zwaarste vielen. “Tibet was in die tijd een volkomen afgesloten land. Niemand sprak Engels, ik geen Tibetaans of Chinees. Ik had net zo goed een marsmannetje kunnen zijn. Niemand gaf me die spreekwoordelijke aai over mijn bol en ik moest enorm mijn best doen om daar mentaal niet aan onder door te gaan. Een van mijn dokters had dat door en kwam regelmatig op mijn kamer. Hij begon dan een verhaal in het Chinees en ik luchtte op mijn beurt mijn hart in het Nederlands.

Geen idee wat hij allemaal zei en hij verstond ook niets van mijn verhaal. Maar het feit dat hij er was, beurde me wel op.”

Overlever Fysiek letsel heeft Eelco aan zijn bezoeking niet overgehouden en zijn verdriet schreef hij van zich af. “Wat ik nu weet, is dat ik een overlever ben. Eén ding wist ik heel zeker: ik wil niet in een rolstoel aankomen in Nederland. Dat werd mijn enige doel. Ik ben sterker dan ik dacht te zijn. Ook ben ik milder geworden.

Dat had ik zelf niet door, maar mijn moeder wees me daarop.

Vóór het ongeluk wilde ik mijn wil nog wel eens doordrijven. Nu heb ik meer empathie voor mensen die iets anders willen dan ik.”

“Mijn boek gaat over overleven. Over de mentaliteit die je nodig hebt om uit ellende te komen. Best bijzonder dat dit boek in 2020, tijdens de coronacrisis, de weg naar het grotere publiek vindt. Wat ik ook heel bijzonder vind: ik geloof niet in God of een andere hogere macht. Maar na mijn val was ik wel heel erg dankbaar tegenover iets of iemand dat ik nog leefde. Ik weet alleen tot de dag van vandaag niet wie ik daar voor moet bedanken.”

Alleen in Tibet

Eelco’s boek Alleen in Tibet – Over een ongeluk tijdens de Everest-expeditie ‘82, dat niet slecht afliep verscheen eind vorig jaar. Lees de recensie in Hoogtelijn 1, 2021, pagina 80 (ook terug te vinden via hoogtelijn.nl).

HOOGTELIJN 2-2021 |

29

markt & materiaal

Klimmers over hun favoriet

ZEKERINGSAPPARATEN

Zwitserland, een paar jaar geleden. Op de abseilpiste gebruikt een forse jongen een soepel tweelingtouw om te abseilen. Even later staat hij met angst in de ogen en kramp in de handen naast mij op de standplaats. Hij verloor bijna zijn grip op het touw, dat te dun bleek te zijn voor zijn tuber.

Nadat hij de tuber met twee in plaats van één karabiner aan zijn gordel heeft bevestigd, gaat het abseilen beter.

Onder redactie van Florian van Olden en Ico Kloppenburg

Natuurlijk had de jongen uit dit intro zich beter moeten laten voorlichten, maar weet jij waar alle apparaten op de markt geschikt voor zijn? Wij stelden vier klimmers met ervaring in verschillende disciplines de vraag: “Waar zeker jij mee in je favoriete terrein?” Hun antwoord lees je hieronder. Als bonus geven we

een aantal vergelijkbare alternatieven mee. Plus het advies dat het belangrijkste is dat het zekeringsapparaat voor jou fijn werkt, dat je weet hoe je ermee om moet gaan, én dat je weet hoe je een verkeerde bediening moet voorkomen.

Want veilig zijn ze – bij goed gebruik – allemaal.

Nigel Armino:

Petzl GriGri, blokkeert ook zonder gebruik van remhand

Afgelopen zomer tikte Nigel nog een paar 8c’s weg in een van zijn favoriete klimgebieden, de Frankenjura. Voor de routes daar – die zijn (meestal) kort maar hevig – kiest hij een klassieke zekeringscombinatie: “Als ik iemand moet zekeren doe ik dat meestal met de Petzl GriGri. Daarnaast gebruik ik de DMM Belay Master om deze aan mijn gordel te bevestigen.”

175 gram | € 65

Alternatieven voor de GriGri

De Grigri+ en de Matik hebben een ‘antipaniekfunctie’ die moet voorkomen dat de klimmer ongeremd valt als de zekeraar de hendel in paniek opentrekt.

De Beal Birdie is het meest vergelijkbaar met de Petzl GriGri. Iets zwaarder, helemaal metaal.

210 gram | € 60

Edelrid Micro jul, speciaal voor dunne twin/dubbeltouwen

Het favoriete terrein van Marianne van der Steen is de ijswaterval. Liefst klimt ze daar met haar partner-incrime Dennis van Hoek. We vragen waarmee ze Dennis zekert als hij voorklimt. Het antwoord is bondig: “De Edelrid Micro Jul, maar dan wel met het dunne touw dat bij dat apparaat hoort!”

Het bereik van de Micro Jul gaat van 6,9 tot 8,9 mm touwdiameter.

62 gram | € 40

Alternatief voor de Micro jul

Bevestig de (normale) tuber met twee D-vormige karabiners aan de gordel. Dit zorgt voor extra wrijving bij abseils met dunne touwen.

De Black Diamond ATC Alpine Guide is het smallere zusje van de ATC Guide. Niet zelfblokkerend zoals de Micro Jul, wel geschikt voor 6,9 tot 9 mm touwdiameter.

73 gram | € 28

Florian van Olden:

De Edelrid Ohm, bij verschil in gewicht

Redacteur Florian is enthousiast over een apparaat dat het zekeren veiliger kan maken als zekeraar en klimmer een groot verschil in gewicht hebben. “Na een voorklimval van mij schoot mijn vrouw Mare omhoog en konden we ergens ter hoogte van de eerste haak elkaar een hand (of een kus) geven. Met de Ohm in de eerste haak in plaats van een setje, houdt Mare mijn vallen gemakkelijk. Wel rustig klippen in de setjes erboven, want als je te snel of gestrest het touw pakt, blokkeert de Ohm al. Even oefenen in iets gemakkelijks, dan komt het goed.”

470 gram (inclusief setje) | € 100 De Petzl Grigri+ heeft een antipaniekfunctie en twee verschillende standen voor het zekeren van voorklimmers en in toprope.

200 gram | € 105

Ook de Camp Matik heeft een antipaniekfunctie.

De Wild Country Revo is het eerste zelfblokkerende zekeringsapparaat waar het touw aan beide kanten kan worden doorgevoerd.

276 gram | € 110

245 gram | € 120

30 | HOOGTELIJN 2-2021

Marianne van der Steen:

Alternatieven voor de Ohm

Een minder comfortabel, maar praktisch alternatief is een zware rugzak voor de zekeraar.

De Bauer Seilbremse is een iets duurder alternatief met dezelfde functionaliteit als de Ohm.

375 gram | € 115 € 129 als set met HMS karabiner

THEMA

BEREKEND RISICO

Tekst Frank Husslage

Petzl Reverso, comfortabel en licht

AustriAlpin Ferrata.Bloc

Eigenlijk is Bas altijd wel plannen aan het maken om op een verre expeditie te gaan, maar van klimmen in de Alpen houdt hij net zo veel. “Als het snel moet en in makkelijk terrein, gooi ik mijn touw vaak om een rotspuntje. Een old school halve mastworp werkt goed als er haken zijn. En uiteraard een Petzl Reverso voor het technische werk met dubbeltouw.”

57 gram | € 30

Alternatieven voor de Reverso

De Black Diamond ATC Guide en de Petzl Reverso zijn al lang niet meer de enige zekeringsapparaten met een ‘guide mode’, waarmee je comfortabel, zelf blokkerend een of twee naklimmers kunt nazekeren.

Sommige apparaten hebben extra functies. Daar betaal je dan wel voor in prijs, eenvoud en gewicht.

De Black Diamond ATC Guide is qua functionaliteiten vergelijkbaar met de Petzl Reverso.

80 gram | € 30

De iets zwaardere en duurdere Edelrid Giga Jul kan als zelfblokkerende of normale tuber worden gebruikt.

120 gram | € 65 Net als de Giga Jul heeft de Alpine Up van Climbing Technology een dynamische stand en een zelfblokkerende stand. Comfortabel voor ervaren klimmers die ermee kunnen leren omgaan en het gewicht niet erg vinden.

175 gram | € 90

Gespot in de klimhal:

Edelrid Jul2, Mammut Smart 2.0 en Black Diamond ATC Pilot

In de klimhal zagen we verschillende tuberachtige halfautomaten met een enkele sleuf, de zogenaamde auto-tubers. Ze zijn goedkoper en lichter dan de remhand-onafhankelijke halfautomaten, zoals de Grigri.

Edelrid Jul²

Mammut Smart 2.0

Black Diamond ATC Pilot

105 gram | € 40-45

80 gram | € 35-50

92 gram | € 40-45

Meer informatie

Lees meer over de verschillende zekeringsapparaten, hun bediening en hun eigenschappen op nkbv.nl/kenniscentrum/ veilig-zekeren-bij-sportklimmen.html.

Rustgevende valbescherming

Klettersteigen lijkt zo veilig – bij een eventuele val zit je altijd vast aan een stevige kabel. Echter: ik zou liever vrijuit vliegend vallen als voorklimmer aan een touw, dan vastgeketend aan een stalen kabel met onderweg allerlei uitstekende stukken ijzer. De Ferrata.Bloc van AustriAlpin maakt mijn leven op de ijzeren wegen een stuk veiliger.

Wat belooft de Ferrata.Bloc?

De Ferrata.Bloc biedt extra beveiliging voor verticale klettersteigpassages, door het vallen direct te onderbreken. Gewoonlijk wanneer iemand tijdens het klettersteigen een val maakt, is deze ongeremd tot de klettersteigset de eerste tussenzekering van de kabel tegenkomt.

Ondanks de remwerking is de klap dan enorm. De Ferrata.Bloc maakt het mogelijk om dergelijke zware vallen te voorkomen. Je bevestigt hem als derde arm aan de inbindlus van de klimgordel en de speciale karabiner werkt als een teruglooprem op de staalkabel, zodat je val direct wordt onderbroken.

Worden de beloftes waargemaakt?

Voor de Klettersteigreportage in Hoogtelijn 5/2018 schafte ik een nieuwe klettersteigset aan. En zoals dat bij mij gaat, ontdekte en kocht ik kort daarna ook nog de Ferrata.Bloc. Dat was niet zo handig, want er bestaat ook een combinatie van een klettersteigset met ingebouwde Ferrata.Bloc.

Dat scheelt toch weer gewicht, volume en geld. Drie reportagedagen aan een stuk is die FerrataBloc elke cent waard geweest.

Het ontlokte mijn maatje op zeker moment “Nou weten we het wel Frank”, toen ik hem dat alwéér vertelde. Zeker op een tientallen meters lange, loshangende en wiebelende ladder met 900 meter lucht onder de voeten, gaf de teruglooprem me een prettig veilig gevoel. Inklippen ging probleemloos, terug aan de

Diepgang

Bas Visser:

gordel hangen ook. Om foto’s te maken heb ik er vele keren met vol gewicht in gehangen, zonder te worden beperkt door vaste punten waar ik me aan had moeten vastmaken. De teruglooprem blokkeerde dan meteen en met een gerust hart kon ik beide handen gebruiken voor de camera.

Conclusie Waarom wel: je val wordt direct onderbroken en je hoeft dus niet terug te vallen op de laatste tussenzekering.

Waarom niet: als je geen extra gewicht wilt meenemen.

Eindconclusie: ik vind de FerrataBloc een absolute aanwinst in het klettersteigassortiment en raad hem van harte aan.

Ferrata.Bloc € 84,95 Klettersteigset met Ferrata.Bloc € 144,95 austrialpin.at

HOOGTELIJN 2-2021 |

31

‘Strong is the new skinny!’

Minder eten maakt je geen betere klimmer

Toen Eva van Wijck (24) op 4 december haar post op Instagram plaatste, was ze nog in de veronderstelling dat ze de enige klimmer was die in de afgelopen tien jaar een eetprobleem had ontwikkeld. De vele reacties op haar post openden haar ogen. Nu wil ze het taboe en de angst doorbreken. “Je bent niet de enige die denkt dat dun zijn je prestaties ten goede komt.

Praat erover en weet: je gaat alleen maar beter klimmen door te eten.”

Tekst Femke Welvaart Beeld Eva van Wijck

‘I

k liep al langer met het idee rond om mijn verhaal openbaar te maken, maar had er niets mee gedaan.

Tot december 2020. Ik was tien jaar verder en ik realiseerde me dat getal – tién jaar!”

Orthorexia nervosa Vanaf haar dertiende ontwikkelde Eva een eetprobleem, ze zou het orthorexia willen noemen – dan ben je obsessief bezig met gezond eten en ontwikkel je een dwangmatig en niet gevarieerd eetgedrag. “Want het was niet zo dat ik helemaal niet at. Of een hele dag op één appel leefde. Wel at ik substantieel veel te weinig en begon ik steeds meer dingen uit te sluiten. Eerst waren dat twee stukjes chocola, daarna mocht ik geen krentenbol meer van mezelf. Alles om maar zo dun mogelijk te zijn, waardoor ik een betere klimmer zou worden. Want mijn idolen, die zo hard klommen, die hadden zo’n afgetraind lichaam. Zo wilde ik ook zijn.”

Eva legt uit dat je een eetstoornis niet ontwikkelt omdat je alleen maar dun wilt zijn. Er zit altijd iets achter. “In die tijd zag ik dat helemaal niet – pas tien jaar verder leerde ik in therapie wat er werkelijk speelde: als ik dunner was, kon ik beter klimmen en dan zouden mensen mij bewonderen. Ik wilde dat iedereen mij leuk vond. Dat ze voor me zouden juichen zoals er voor mijn idolen werd gejuicht. Maar ook al werd ik dunner, ik ging er niet veel beter van klimmen, want ik voelde me helemaal niet sterk.

En ik was helemaal niet gelukkig.”

32 | HOOGTELIJN 2-2021

Anders eten Het kantelpunt komt op Eva’s achttiende, wanneer haar moeder haar komt ophalen in de klimhal. Ze ziet dat Eva moeite heeft om de routes te klimmen en dat ze zich hartstikke slap voelt. “Ik heb altijd geweten dat deze manier van eten niet goed voor me was, maar het was mijn moeder die me uit de routes zag vallen en tegen me zei dat ze me wilde voorstellen aan een voedingswetenschapper die zij kende. Ik heb toen inderdaad een afspraak gemaakt, want ik wist dat er iets moest veranderen. Vervolgens moest ik volgens een schema eten en alles bijhouden, wat ik natuurlijk heel moeilijk vond. Maar ik merkte ook dat ik na verloop van tijd beter ging klimmen, omdat ik sterker werd.”

Eva’s ouders wisten al die jaren van haar eetprobleem, ze is daar altijd open over geweest, maar haar moeder wist ook dat haar dwingen om te eten niet zou helpen. Dus, dacht ze, dan kan ik maar beter iets gezonds koken wat ze lekker vindt en wel wil eten.

“Ik heb de meest betrokken ouders die je je maar kunt wensen, en toch konden zij mij niet helpen. Ik was super ongelukkig; er werd zo veel ruimte in mijn hoofd ingenomen door denken aan eten, nadenken over calorieën en hoeveel ik moest verbranden.”

De voedingswetenschapper gaf haar het zetje in de juiste richting, maar Eva wist ook dat ze er nooit helemaal vanaf zou komen als ze niet in therapie zou gaan. “Juist omdat het nu zo veel beter met me ging, wilde ik echt herstellen. En ik realiseerde me dat ik dat alleen met hulp kon. Dus ben ik van april tot oktober in therapie gegaan. Dat was heel zwaar en moeilijk, maar uiteindelijk ook erg fijn.”

THEMA

‘Light’

BEREKEND RISICO

Wereldwijd krijgen anorexia en orthorexia bij klimmers steeds meer aandacht, vooral op Instagram komen steeds meer beroemde klimmers ‘uit de kast’. Bekijk de docu Light van Caroline Treadway, met Angie Payne, Emily Harrington, Andrea Szekely en Kai Lightner via cutt.ly/bka8GYu. Op Instagram postte Kai Lightner een interview met Neda (National Eating Disorders Association) over zijn eetprobleem. Bekijk dit interview via cutt.ly/Wka8LCQ.

Het zou haar destijds hebben geholpen als ze had geweten dat ze niet de enige was. “Ik dacht dat ik de enige was die niet snapte hoe je dat door mij nagestreefde afgetrainde lichaam kunt hebben. Therapie leerde me dat je beter op andere dingen kunt focussen dan hoe je eruit ziet. Je wordt er niet gelukkiger van en je gaat er echt niet beter van klimmen.”

Angst en taboe Nadat ze haar post plaatste op Instagram, waarin ze vertelt over haar eetprobleem en hoe ze het monster heeft verslagen, krijgt Eva veel privéreacties. “Ik kreeg ook berichten van klimmers die mijn idolen waren – ik vond dat zij het perfecte klimlichaam hadden. Maar ik leerde zo dat hele goede klimmers niet per se gelukkige klimmers zijn.” Mensen bewonderen haar openheid en haar kracht. Eén beantwoordt haar post met de treffende slogan “Strong is the new skinny!” Ook een aantal mannen reageerden in de privémail op haar post. “Veel mensen denken misschien dat meer vrouwen dan mannen er last van hebben, maar ik denk niet dat er zoveel meer vrouwelijke dan mannelijke klimmers zijn die een probleem met gezond eten hebben. Wel denk ik dat het voor mannen nog meer een taboe is dan voor vrouwen en dat we er daarom minder over horen.”

Niets menselijks is ons vreemd. Je wilt een betere klimmer worden en zoekt naar mogelijkheden om dat te bereiken. En je traint al zo hard. Als je dan andere klimmers ziet die routes doen die jij ook wilt kunnen, en je ziet dat ze hartstikke dun zijn en worden bewonderd, dan zoek je daar de oplossing. Zeker jongeren tussen de 11 en 17 zoeken houvast en controle. “De puberteit is gewoon een ontzettend moeilijke tijd; je kunt dan zo onzeker zijn. Nu weet ik wie ik ben en ben ik trots op mezelf. En ik heb voor mezelf bewezen dat ik door meer te eten, beter ben gaan

Eva: “De leukste voorklimroute die ik ooit heb gedaan in Neoliet, is de lichte overhang die overging in campuspassen in een dak.” (2020)

klimmen: toen ik zo dun was, klom ik 6b; nu weeg ik 15 kilo meer, ben ik veel gelukkiger en klim ik 7b, buiten zelfs 7b+!”

Praat erover Door haar verhaal te vertellen, hoopt Eva dat het taboe en de angst er een beetje af gaan. “Al bereik ik met dit interview maar één persoon, dan heb ik in elk geval één iemand kunnen helpen.

Dus: wil je erover praten, of wil je me iets vragen? Mail me! Je kunt me bereiken via evawijck@hotmail.com of via Instagram: @evaclimbing.”

Veilige sportomgeving

Eva van Wijck.

De klim- en bergsport gaat gepaard met plezier, maar ook met afzien, doorzetten en een zekere dosis fanatisme. Helaas kunnen de mooie emoties ook doorschieten naar onsportief of ongewenst gedrag, of een ongezonde levensstijl.

Denk aan seksuele intimidatie, maar ook aan agressie, pesten, discriminatie, het gebruik van doping, drugs, of het veroorzaken van eetstoornissen of andere psychische klachten.

De NKBV vindt het belangrijk dat elke klim- of bergsporter zich veilig en goed voelt in de sport. Ben je slachtoffer van

grensoverschrijdend gedrag, heb je een eetprobleem ontwikkeld en zoek je hulp, of zie je iets gebeuren wat niet goed voelt, dan kun je contact opnemen met een vertrouwenscontactpersoon (VCP). De VCP’s van de NKBV bieden een luisterend oor en verwijzen je door naar geschikte hulp.

Wil je met een VCP in contact komen?

Stuur een mail naar vcp@nkbv.nl.

De VCP behandelt je bericht vertrouwelijk.

Kijk voor meer informatie over een veilige sportomgeving op nkbv.nl/sport/vso.

HOOGTELIJN 2-2021 |

33

Na succes op de eerste 4000’er zet de natuur een streep door de tweede

Hachelijk avontuur op de Mont Blanc Het veranderende klimaat zorgt voor gevaar in de bergen. Steenstortingen en landverschuivingen komen met grote regelmaat en steeds lager op de bergen voor. Op de normaalroute naar de Mont Blanc overviel een langdurige nachtelijke steenstorting Roeland van Oss, zijn vriendin Sanna Raistakka en Saskia Bos, die met beiden op weg was naar haar droombestemming. Een week later liep Roeland, onder compleet andere omstandigheden, twee keer zonder problemen dezelfde route. Het beste moment om de gevaarlijke Grand Couloir te passeren, zou tussen 9:00 en 10:00 uur zijn. Maar de natuur houdt geen rekening met statistieken, met ons dag- en nachtritme, of met klimmende mensen. Saskia beschrijft de angstige momenten op de berg.

Tekst Saskia Bos

34 | HOOGTELIJN 2-2021

THEMA

BEREKEND RISICO Saskia samen met Roeland van Oss op de top van de Gran Paradiso.

I

n de zomer van 2020 ging ik naar Chamonix met één groot doel, het beklimmen van de Mont Blanc, de hoogste berg van de Alpen. Ik had me in Nederland al aardig voorbereid: lekker lang hardgelopen en lange wandelingen gemaakt met mijn hond, en al mijn bergsportspullen bij elkaar verzameld en klaargelegd voor de grote tocht. Deze vakantie zou ik eerst een paar dagen zelf op stap gaan om aan de hoogte te wennen en in te lopen.

Daarna had ik met berggids Roeland van Oss afgesproken. We waren vorig jaar al samen op stap geweest en dat was supergoed bevallen, het was bijna vanzelfsprekend om weer met hem op pad te gaan. Bij Roeland aan het touw voel ik me honderd procent veilig en kan ik onbezorgd genieten. Roeland let op mijn veiligheid, op het weer, op de routecondities en op andere mogelijke risico’s.

Ik ben een ervaren bergwandelaar, maar nog onbekend in het alpinisme en dan is een gids geen overbodige luxe.

Inlopen

Foto Olivier Baron

Rond het middaguur kom ik na een lange busreis aan in Chamonix en ga meteen de bergen in. Mijn klimspullen laat ik achter op de camping en met mijn kampeerspullen op mijn rug klim ik via een prachtig dal naar Refuge de la Pierre à Bérard, op 1924 meter. Na zo’n drie uur lopen ben ik daar en ik zet mijn tentje op. De nacht is wat onrustig, mijn hoofd deint nog na van de lange busreis en alle indrukken moeten nog een plekje krijgen.

Niet helemaal uitgerust, maar wel zeer gemotiveerd sta ik de volgende dag op om door te klimmen naar Mont Buet, een top van 3096 meter hoog. De klim is best pittig. Mijn rugzak is zwaar en de laatste 500 meters klimmen zijn steil. Af en toe moet ik stoppen om naar adem te happen en ook blijft mijn pols hoog. Is dit de hoogte? Of heb ik niet genoeg getraind? Ik hoop het eerste.

Vanaf de top van Mont Buet heb ik een geweldig uitzicht! Vanaf hier kan ik de Mont Blanc in haar volle glorie zien liggen. Zal ik daar echt over een paar dagen op staan? Ik kan het niet geloven.

Ik daal af naar Refuge Moëde Anterne en na een dagtocht van zeven uur zet ik mijn tentje op. De volgende dag loop ik weer richting het dal van Chamonix via Col du Brévent, wederom met uitzicht op de Mont Blanc. Eenmaal op de col volgt de lange afdaling naar Chamonix. Mijn voeten doen zeer en ik ben best moe. Weer rijst de vraag, heb ik wel genoeg getraind?

Eenmaal op de camping verander ik mijn plannen voor de komende twee dagen. Ik wilde nog naar Refuge Albert Premier klimmen en daar kamperen, maar ik besluit op de camping te blijven om uit te rusten. Het is heerlijk weer. Het is half september, maar de temperaturen zijn nog volop zomers. Met een boekje en muziekje

HOOGTELIJN 2-2021 |

35

Foto Roeland van Oss

Laatste stukje klauteren naar de top van de Gran Paradiso.

kom ik de dag wel door. En als ik honger krijg, loop ik op mijn slippertjes naar de bakker of supermarkt. Ik geniet van het luieren en nietsdoen.

Gran Paradiso Na de twee dagen rust ga ik met Roeland op pad. We rijden naar Italië om de Gran Paradiso te beklimmen, een berg van 4061 meter hoog. Ik ben zenuwachtig en denk dat ik niet sterk genoeg ben voor het echte werk, maar als we naar Rifugio Vittorio Emanuele II klimmen waar we overnachten, zegt Roeland dat hij er alle vertrouwen in heeft; we lopen in een lekker tempo omhoog. Ik geloof het nog steeds niet, kan ik dit echt?

‘Goed nieuws, ik heb mijn eerste 4000’er beklommen!’

Na weer een onrustige nacht vol twijfels staan we om vier uur op. Drie kwartier later hijsen we onze rugzakken op onze rug en bij het licht van onze hoofdlamp beginnen we aan de klim naar de ruim 4000 meter hoge top. Eerst lopen we over rotsen, met wat licht klauterwerk. Wanneer de zon opkomt, komen we bij de gletsjer en gaan de stijgijzers onder. We lopen een andere route, omdat de normaalroute in slechte conditie is na een lange, warme zomer.

Ik heb in het donker geen idee waar de route loopt, maar Roeland wijst de weg. Het klimmen gaat goed, we lopen

36 | HOOGTELIJN 2-2021

gestaag omhoog, maar op de gletsjer moet ik op de steile stukken af en toe stoppen om uit te hijgen. Een paar seconden maar, maar toch. Weer vraag ik me af, kan ik dit wel? Het antwoord is ja, ik kan dit, want na gestaag doorklimmen staan we op de top!

Ik heb mijn eerste 4000’er beklommen. Het uitzicht vanaf de top is adembenemend en ondanks dat ik af en toe moest stoppen, hebben we het best vlot gedaan. Ik heb het gedaan! Ik heb een hoge top te pakken! Op de top word ik even emotioneel. Ik had zoveel twijfels in mijn eigen kunnen en ik had de laatste tijd zo vaak het gevoel dat ik alleen maar kon falen, maar dit heb ik toch maar mooi gedaan!

Trots thuisfront Na een korte stop vlak onder de top dalen we af. Het klimmen kostte veel kracht, maar het afdalen over de gletsjer gaat lekker vlot en al snel komen we weer op de rotsen en lopen we terug naar de hut. Na de hut is het nog anderhalf uur afdalen naar het dal, waar de auto staat. In de auto bel ik meteen naar huis.

“Goed nieuws: ik heb mijn eerste 4000’er beklommen!” Ook het thuisfront is trots, wat een heerlijk gevoel.

De dag daarna heb ik weer een rustdag en het recept is wederom eten, luieren en chillen op de camping. Na de succesvolle klim op de Gran Paradiso heb ik er voor het eerst vertrouwen in dat de Mont Blanc ook haalbaar is.

Mijn droom De dag daarna is het zover, we gaan op weg naar de Mont Blanc!

Sanna, de vriendin van Roeland, gaat mee. Eerst gaan we een stukje met de kabelbaan en daarna met een treintje, maar vanaf pakweg 2300 meter mag ik zelf lopen. We klimmen over een

THEMA

De gevaarlijkste plek op de normaalroute naar de Mont Blanc is de Grand Couloir, tussen Refuge de Tête Rousse en Refuge du Goûter.

Foto Sanna Raistakka

BEREKEND RISICO

Foto Jacos van Zelst

Refuge de Tête Rousse bij zonsondergang.

mooi, steil en rotsig pad omhoog, mijn benen voelen sterk. Als ik omhoog kijk, zie ik een deel van de route naar de Mont Blanc liggen. Wow. Alles wat ik tot nu toe op internet had gezien, zie ik nu in het echt. De klim naar de Mont Blanc is nu echt begonnen en mijn droom wordt realiteit.

Na twee uur klimmen komen we in de hut waar we een zeer smakelijk diner eten. Daarna gaan we naar buiten, want er staan tenten waar je ook kunt overnachten en als ik mag kiezen tussen binnen of buiten slapen dan is de keus snel gemaakt, ik wil naar buiten! Op 3200 meter hoogte is de nacht wat koud, maar ondanks dat lukt het me toch om vier uur te slapen. Na middernacht ben ik wakker en luister naar de berg. Op de route naar de Mont Blanc loopt de Grand Couloir, een plek waar veel steenslag voorkomt.

In de middag had ik nog wat stenen horen vallen, maar in de nacht is het stil, een goed teken, we kunnen vast veilig omhoog.

Oorverdovend lawaai Om twee uur gaat de wekker en een half uur later beginnen we in het pikkedonker aan de klim. Ik vertel Roeland dat het al sinds middernacht stil is, de Grand Couloir is vast veilig. Maar nog geen tien minuten later klinkt er een oorverdovend lawaai van vallende stenen. Ik zie niet waar het vandaan komt, maar ik ga ervan uit dat het in de couloir is en daar zijn wij nog niet.

Maar dan hoor ik Sanna die iets voor ons loopt, roepen dat we moeten rennen. Ik snap niet wat er gebeurt en heb geen idee waar ik heen moet gaan. Roeland aarzelt geen moment en pakt mijn hand en met z’n tweeën beginnen we te rennen. Als het stil wordt, stoppen we, Roeland zegt dat hij vlak bij ons stenen zag rollen. De stenen kwamen niet van de Grand Couloir, maar van de route boven ons. We zijn op een haar na geraakt! Opgelucht haal

Gevolgen van het veranderend klimaat

In Hoogtelijn 3/2019 (pagina 80) vertelden berggidsen Roeland van Oss, Stefan Buis en Martijn Schell over de veranderende omstandigheden in de Alpen. Kijk op hoogtelijn.nl en klik op de cover van #3/2019.

Bovendien gaf de NKBV vorig jaar een webinar over dit thema. Bekijk de opname via cutt.ly/SlhP1wf.

ik adem dat het voorbij is. Maar dan breekt de hel weer los. Weer grijpt Roeland mijn hand en we rennen naar een enorm rotsblok.

Links en rechts van ons rollen stenen zo groot als ovens langs ons heen. Dit is echt linke shit.

Lichtjes Achter het grote rotsblok kunnen we even bijkomen, terwijl de stenen blijven vallen. Met een enorme snelheid vallen ze van ruim een halve kilometer boven ons omlaag. Het klinkt alsof de hele berg instort.

Vanachter het rotsblok kijken we naar lichtjes in de wand. Er was vlak voor ons een touwgroep van twee gestart en zij zitten hoger op de berg. De lichtjes blijven op één plek, het lijkt of de klimmers vast zitten, misschien zijn ze gewond? Maar als het geluid van vallende stenen iets afneemt, zien we ze in rap tempo naar beneden komen. Deze jongens rennen voor hun leven. Het geluid zwelt weer aan en angstig kijk ik naar de afdalende lichtjes. Ik ben zo bang dat er een lichtje de afgrond in tuimelt, geraakt door een steen. Maar alles lijkt goed te gaan en de lichtjes komen steeds lager.

Inmiddels voelt Roeland zich ook niet meer veilig achter het grote rotsblok, dus we rennen naar de tenten, maar ook daar razen de stenen langs ons heen. Waar we ons vannacht nog veilig waanden, is nu ook een plek waar stenen rollen. We wachten tot de lichtjes bij ons zijn en na een snelle check of ze oké zijn, rennen we met z’n vijven naar de hut.

Op het terras van de hut kijken we naar de route. Stenen blijven rollen en vol ongeloof luister ik naar het lawaai. Ik besef dat we door het oog van de naald zijn gekropen. Als we iets eerder waren

HOOGTELIJN 2-2021 |

37

WANTED

BEDRIJFSLEIDER

KLIMCENTRUM ARNHEM + BOULDERCENTRUM RIJNBOULDER Voor onze twee locaties in Arnhem zijn wij op zoek naar een enthousiaste bedrijfsleider die de klim- en bouldersport met plezier beoefent en aantoonbare ervaring heeft met leidinggeven en organiseren. Ben je resultaatgericht en heb je kwaliteit hoog in het vaandel staan? En ben je op zoek naar een uitdagende job in een dynamisch werkveld? Dan kijken we uit naar jouw sollicitatie!

Bekijk de vacature op onze website en solliciteer

www.mountain-network.nl/vacatures #MountainNetwork

VELUWE OUTDOOR TOTAAL CONCEPT VOOR AL UW WANDELINGEN Doordat wij gebruikt maken van Het Veluwe Outdoor Totaal Concept wordt de juiste schoen voor uw type wandeltocht bepaalt rekening houdend met de lengte, breedte en wreefhoogte van uw voet. Tevens wordt nauwkeurig gekeken welk type inlegzool het beste is voor u. Dit zorgt voor blaarvrij en plezierig lopen.

VOOR IEDERE VOET EEN PASSENDE SCHOEN Wij zijn gespecialiseerd om voor alle type voeten zoals ‘standaardvoet’ ‘moeilijke voet’ ’brede voet’ de goed passende schoen te vinden.

• • • • • •

VOETSCAN JARENLANGE EIGEN ERVARING MET HUTTENTOCHTEN SCHOENKENNIS PODOLOGIE, SCHOENAANPASSINGEN EN EVENTUEEL STEUNZOLEN VERZORGEN WIJ OOK CA. 250 MODELLEN VAN LAAG TOT HOOG VAN SOEPEL TOT STIJGIJZERVAST MEER DAN 8 VERSCHILLENDE BREEDTEN MATEN 36 T/M 54

STATIONSLAAN 41A, 8071 CK NUNSPEET, 0341270847

WWW.BREDEWANDELSCHOENEN.NL WWW.VELUWE-OUTDOOR.NL

THEMA

BEREKEND RISICO

Foto Saskia Bos

Refuge de Tête Rousse.

begonnen met klimmen en wat hoger op de berg waren geweest, was het misschien heel anders afgelopen. Terwijl het blijft bulderen, gaan we naar binnen. We zijn allemaal een beetje beduusd en aangeslagen. Rustig drinken we een kop thee en laten we tot ons doordringen wat er zojuist is gebeurd.

geweld van vallende rotsen was echt. Er zijn stalen kabels waaraan je je kunt zekeren kapot gegaan en later op de dag zijn de stenen weer gaan rollen. Niet over de hele route, zoals die ochtend, maar wel in de couloir. Verschillende teams moesten die dag alsnog hun klim afbreken omdat het te gevaarlijk was.

Verdriet

Nu ben ik weer veilig thuis en ik weet nog steeds niet of ik nou geluk heb gehad dat Roeland, Sanna en ik ongedeerd zijn gebleven, of dat ik pech heb gehad omdat ik de top van de Mont Blanc, die zo dichtbij voelde, niet heb kunnen beklimmen. Ik ben Roeland

In totaal is er anderhalf uur lang constante steenslag en niet alleen in de couloir, maar over de hele route. We nemen ook meteen de beslissing: wij gaan hier niet naar boven. De beklimming van de Mont Blanc eindigt hier.

Het is pas vier uur in de nacht, dus we proberen nog wat te slapen. Om vijf uur gaan de lichten aan en de huttenwaard kijkt verbaasd als hij de klimmers verspreid door de eetzaal ziet liggen. Mensen komen de zaal in om te ontbijten en maken zich daarna op voor de klim. Ze hebben geen idee van wat er zich vannacht heeft afgespeeld. Roeland vertelt het hele verhaal aan zijn collega-gidsen, maar na een lichte twijfel besluiten ze toch omhoog te gaan. Het lijkt wel alsof ze ons niet geloven.

Inmiddels is het stil buiten en de rotsval van vannacht lijkt een droom geweest. We zien klimmers omhoog gaan en houden ons hart vast. Vanochtend is er niemand gewond geraakt, maar als de stenen nu gaan rollen, met zoveel mensen op de berg, dan loopt het zeker minder goed af. Maar alles gaat goed en het blijft stil.

Roeland, Sanna en ik dalen bij het eerste licht af en terwijl de top steeds verder weg verwijdert raakt, moet ik huilen. Weg is mijn droom, weg is mijn kans om de Mont Blanc te beklimmen. Roeland troost me en zegt “Het is toch niet jouw schuld.” Hij heeft gelijk, hier kan niemand wat aan doen en ik weet dat we het enige juiste doen door om te keren, maar toch voelt het alsof ik faal. De hele afdaling lang blijven de tranen komen.

Staalkabels Een dag later horen we dat er inderdaad schade is aan de route, het is geen droom geweest. Het anderhalf uur durende natuur-

Ik besef dat we door het oog van de naald zijn gekropen dankbaar dat hij wist wat we moesten doen en dat hij mij in veiligheid heeft gebracht. Als ik alleen was geweest, had ik me in deze situatie geen raad geweten en juist wanneer de veiligheid in het geding komt, kan een bekwame gids het verschil maken.

Meer bergen Dit jaar wil ik weer naar de bergen met Roeland. Ik weet nog niet of ik weer de Mont Blanc op wil, of dat ik een veiligere top ga beklimmen, daar moet ik nog eens goed over nadenken.

Ondanks dit hachelijke avontuur kijk ik terug op een heerlijke vakantie en ik kan niet wachten totdat ik weer bergen mag beklimmen!

Beklimming van de Mont Blanc

Kijk voor meer informatie over het beklimmen van de Mont Blanc op nkbv.nl/kenniscentrum/tips-voor-beklimmen-van-de-mont-blanc.html.

HOOGTELIJN 2-2021 |

39

Recalls

Getest, gekeurd en

klaar voor gebruik Black Diamond karabiners, Edelrid zekeringsapparaten, klettersteigsets van Mammut en touwen van Petzl. De lijst van fabrikanten die materiaal uit de schappen van winkels en kratten van bergsporters moesten terughalen, is lang. Alle grote merken hebben er wel mee te maken gehad: een recall.

Tekst Florian van Olden en Stefan Buis

D

at een product waarop je in de bergen moet vertrouwen, veilig moet zijn, is een vaststaand feit. Daar is iedere fabrikant van overtuigd. Maar realistisch moeten fabrikanten ook zijn. Ze weten dat een product ondanks alle normen en interne kwaliteitscontroles toch een gebrek kan hebben. En dan volgt een recall. Vaak gaat het hierbij niet om acuut levensbedreigende zaken, maar om producten waarbij tijdens interne kwaliteitscontroles aan het licht is gekomen dat ze te snel slijten, of dat ze onder bepaalde omstandigheden niet aan de gestelde eisen voldoen. En soms is er sprake van een productiefout. De fabrikant roept dan de gebruikers op om te controleren of jouw exemplaar tot een van de betreffende batches behoort en deze op het mogelijke defect te inspecteren.

materiaal opgestelde Europese Normen (EN) voldoen én wanneer de productie door onafhankelijke instanties is gecertificeerd.

CE-keurmerk

De UIAA safety standards kun je zien als de voorlopers van de Europese Normen voor bergsportmateriaal. UIAA safety standards bestaan nog steeds en hoewel ze niet verplicht zijn, bevatten ze in sommige gevallen nuttige aanvullingen op de EN. Een touw of karabiner kan dus twee markeringen hebben: CE (verplicht) en UIAA (vrijwillig).

Veel klimmaterialen vallen onder categorie III van de Europese normen voor Persoonlijke Beschermingsmiddelen (PBM). Ze mogen alleen worden verkocht als ze aan de voor het specifieke

20 jaar recalls

Recalls en oproepen tot inspectie van materiaal van klim- en bergsportuitrusting worden gedeeld in het Kenniscentrum van de NKBV. Kijk hiervoor op nkbv.nl/kenniscentrum en type ‘recall’ in de zoekbalk, of klik in het linkermenu onder ‘How to’ op Recall.

Op de website van de UIAA kun je ook een redelijk compleet overzicht vinden van de meeste recalls van de afgelopen 20 jaar.

40 | HOOGTELIJN 2-2021

De CE-markering op een product staat voor Conformité Européenne, wat zoveel betekent als in overeenstemming met de regelgeving binnen de Europese Economische Ruimte. De CE-markering is geen keurmerk, maar een wettelijke verplichting. Het CE-keurmerk is een conformiteitverklaring op die producten waarvoor geldt dat de producent of importeur verplicht is aan te geven dat het product voldoet aan alle van toepassing zijnde Europese Normen.

De producent of importeur is ook verplicht zich aansprakelijk te stellen voor zijn product en om een product terug te roepen (recall) als blijkt dat het niet voldoet aan de gestelde eisen.

Omgang met apparaten Als NKBV-opleidingsgids en materiaalexpert voor defensie houdt Stefan Buis zich, naast zijn werk als berggids, ook intensief bezig met het gebruik en de keuring van klimmaterialen. Maar de praktijk is weerbarstig en onderzoeken naar hoe mensen omgaan met de apparaten zijn net zo belangrijk. Stefan: “Pas uit analyses van praktijksituaties of van ongeluksstatistieken blijkt bijvoorbeeld dat de manier waarop mensen hun remhand bij het zekeren gebruiken, verschilt. Of dan blijkt dat aluminium karabiners die voor slacklinen zijn gebruikt, kunnen breken.

Misleiding Stefan waarschuwt ook voor een misleidend keurmerk uit China: “Sommige Chinese websites en zelfs Amazon verkopen goedkoop materiaal waarop een stempel staat die vrijwel niet te onderscheiden is van het CE-logo. Het schijnt te staan voor Chinese Export, maar is in dit geval pure misleiding. Het materiaal is niet geproduceerd volgens Europese normen.”

THEMA

BEREKEND RISICO In de rubriek Langs het Pad vertellen biologen en IVN-natuurgidsen Marian Kathmann en Ton Gordijn ons meer over flora in de bergen.

Vallen, breken, helen Heel soms op de heide in Nederland, maar veel vaker in zonnige bergweiden in heel Europa op een hoogte tot 2800 meter, kom je mooie geurende gele ‘margrieten’ tegen. Bij de echte margriet is de buitenste rand van de lintbloemen wit, bij deze bloem goudgeel. Vaak ziet het bloemhoofdje er wat gehavend uit: de buitenste krans van lintbloemen bevat er enkele die uit de toon vallen, ze lijken geknakt of omgekruld.

Tekst en beeld Ton Gordijn en Marian Kathmann

Xxxxxxx

Daar waar beenbreek groeit, hebben vee en wild een grotere kans op beenbreuk. De pollen en gaten in de vochtige venen waar beenbreek leeft, zijn ‘breukbevorderend’.

Daarnaast bevatten planten in die venen weinig kalk, wat brosse botten kan opleveren.

Tot slot bevat de beenbreek stoffen die lever en blaas kunnen aantasten, wat uiteindelijk ook tot brosse botten kan leiden.

langs het pad

De beenbreek en het valkruid

Geen concurrentie

V

alkruid of wolverlei (Arnica montana) noemen we deze plant die op de margriet lijkt. Dat ‘montana’ (berg) is betrekkelijk: de plant groeide veel in onze Nederlandse heidevelden. Dat is verleden tijd, hij is nu zeldzaam. Ook in de bergen werd hij zeldzamer.

Eerste hulp De naam valkruid doet vermoeden dat de plant je kan laten vallen. Dat is niet het geval: de naam slaat op het gebruik van de plant als kruidengeneesmiddel na een Valkruid of wolverlei (Arnica montana).

Vee eet valkruid/wolverlei niet, maar schaapsherders merkten wel dat schapen die zich hadden bezeerd, op blaadjes van valkruid knabbelden. Veel geneeskrachtige planten zijn giftig, maar gif in lage gehaltes kan juist heilzaam zijn.

De geneeskrachtige werking van Arnica lijkt wetenschappelijk bewezen noch ontkracht.

Kleine kinderen vallen vaak. Ervaring in kinderdagverblijven leert dat hun builen aanzienlijk sneller slinken na gebruik van groene zalf.

De plant is ook giftig. De andere Nederlandse naam, wolverlei, kan daar op duiden. De herkomst van deze naam is onzeker, maar zou afgeleid kunnen zijn van wolvenlijk: dodelijk voor wolven.

Beenbreek (Narthecium ossifragum).

Zeldzaam Hoe dan ook wordt valkruid ook in de bergen al eeuwen geoogst omwille van de geneeskrachtige werking, wat resulteerde in een stevige achteruitgang van het voorkomen in de natuur. Planten buiten de bergen hebben lagere gehaltes geneeskrachtige ingrediënten.

Gelukkig is het ras Arbo ontwikkeld, dat in lagere gebieden kan worden geteeld en hoge gehaltes geneeskrachtige ingrediënten bevat.

Zeeklimaat kneuzing (door een val). De naam van het kruidengeneesmiddel Arnica is je vast bekend, of de benaming ‘groene zalf’. Dit kruidengeneesmiddel en deze zalf bevatten stoffen van het valkruid.

De venen zijn arm aan voedingsstoffen en ze staan van tijd tot tijd blank. Veel plantensoorten kunnen daar niet tegen, beenbreek wel. Door het gebrek aan concurrentie kunnen de langzaam groeiende kiemplanten van beenbreek daar groot worden, zonder eerst overwoekerd te raken. Daarnaast krijgt

Ook geelbloeiend, maar dan met heldergele bloemen in trossen, groeit de beenbreek (Narthecium ossifragum) in vochtige heide of venen. Hij is zeldzaam in Nederland, maar als hij ergens groeit, komt hij daar vaak massaal voor. Ook de oranjerode vruchten zijn heel mooi. Je treft hem niet in het Alpengebied, maar wel in NoordwestEuropa aan, in veengebieden, en in bergen tot circa 1200 meter hoogte. Beenbreek is een zogenaamde Atlantische soort, hij gedijt alleen in een zeeklimaat.

de plant hulp van schimmels: hij is in staat met zijn wortels verbinding te maken met schimmeldraden in de grond, tot wederzijds voordeel. Het levert de plant extra mineralen op. Maar ook valkruid krijgt hulp van schimmels.

Wij lopen graag in zowel Scandinavië als de Alpen hoog in de bergen. In Scandinavië groeit de beenbreek, dus nemen we Arnica mee. In de Alpen groeit die niet, maar we zijn bijgelovig; mogelijk betekent het valkruid daar toch dat het valgevaar groot is… Dus ook daar gaat Arnica mee!

HOOGTELIJN 2-2021 |

41

Veilig bergsporten, deel III

Introspectie en leren van je ervaringen Niet zo lang geleden maakte een groep NKBV-leden in de Zwitserse bergen een prachtige trekking.

Door de veranderende omstandigheden waren de normaal goed begaanbare gletsjers begin augustus al niet meer overal met sneeuw bedekt. De twee touwgroepen laveerden over het zwartblauwe ijs door een grillig doolhof van spleten. Op een gegeven moment struikelde een van de deelnemers en viel in een spleet. Als door een wonder bleef de rest van de touwgroep op het ijs en liep het met een sisser en wat schrammen af. De groep kon de tocht afmaken en ging bij de hut gezellig aan het bier.

Over het incident werd met geen woord meer gerept.

Tekst Anne van Galen en John van Giels

B

ergsport speelt zich af in een omgeving die op z’n hoogst slechts gedeeltelijk gecontroleerd en gepland kan worden.

Een onvoorspelbare omgeving waar vaak risico’s op de loer liggen, die in potentie ernstige consequenties kunnen hebben.

Hiermee omgaan geeft velen van ons dat verwonderde, ‘levende’ of alerte gevoel. En daar bovenop komt nog dat we vaak de neiging hebben om onze grenzen te willen verleggen: een moeilijkere route, een hogere berg of een afgelegener gebied. Velen van ons zetten graag een prestatie neer. Maar de keerzijde is uiteraard dat we soms ‘spelen met de dood’. En als we niet om de prestatie of het ‘spelen met het grote onbekende’ de bergen in gaan, dan toch zeker om de mooie natuurbeleving. Ervaringen die behoorlijk zwart kunnen worden als de tocht moet worden afgebroken of als er zelfs ongelukken gebeuren.

Wat we in dit derde en laatste deel van de serie Veilig bergsporten bespreken, is gebaseerd op onze ervaringen uit trainingen en opleidingen, voor bergsporters, maar ook voor brandweer, politie en andere hoogrisicoberoepen, zoals in de (petro)chemie.

Ken je ijsberg Laten we beginnen met onszelf. Wij zijn ervan overtuigd dat het de beleving, de prestatie en het veilig thuiskomen helpt wanneer je jezelf en je teamgenoten goed kent. Hoe zit je in de ‘wedstrijd’?

Wat zijn je drijfveren om op tocht te gaan? Zie je risico als iets

42 | HOOGTELIJN 2-2021

positiefs, iets wat kleur geeft aan het leven, of ben je eerder terughoudend? Ga je voor de top – desnoods alleen – of houd je liever koste wat kost de groep bijeen? Weet je van jezelf waar en in wat voor specifieke situaties je een bovengemiddeld groter risico loopt een verkeerde inschatting of beslissing te maken?

Zowel in het terrein, qua omstandigheden (bijvoorbeeld bij verse poedersneeuw, of wanneer de top voor het grijpen ligt) en in een specifieke sociale setting (zoals een sterk competitieve groep).

Weet je van jezelf hoe je persoonskenmerken en emotionele gesteldheid invloed uitoefenen op je besluitvorming?

Kortom, in hoeverre heb je zicht op al deze ongrijpbare factoren?

Op jouw ‘ijsberg’, voor zover deze onder de waterlijn zit?

Om meer zicht te krijgen op onze drijfveren en persoonlijkheidskenmerken kunnen persoonlijkheidstesten (zoals DISC, Insides of Profile Dynamics) een goed hulpmiddel zijn. Ook kan zo’n test je bijvoorbeeld inzicht geven hoe jij en je tochtgenoot elkaar aanvullen of juist tegen kunnen werken. Daarnaast kunnen deze testen helpen om te identificeren waar risicovolle blinde vlekken liggen waaraan je kunt werken.

In de Nederlandse opleiding tot International Mountain Leader (IML) worden alle mensen die de opleiding binnenstromen daarom getest met een drijfverenpersoonlijkheidstest. Tijdens de opleiding kunnen we dan refereren naar bepaalde kenmerken, of duiden waarom in bepaalde situaties mensen geneigd zijn

THEMA

Foto John van Giels

BEREKEND RISICO

HOOGTELIJN 2-2021 |

43

extra risico te nemen. Daarnaast is het ook verhelderend om met je teamgenoten over je drijfveren en andere eigenaardigheden te praten. Variërend van: ‘in de ochtend ben ik niet te pruimen zolang ik geen koffie heb gehad’, tot ‘ik heb een grote angst voor verijsde sneeuwvelden omdat ik daar ooit iemand op heb zien doodvallen, dus dat soort passages wil ik uitzekeren, zelfs als dat jou niet nodig lijkt.’ Dit soort gesprekken heb je het liefst ruim voordat je op expeditie vertrekt of een mooie Chamonix-Zermatt-doorsteek wilt doen. En wees zo eerlijk mogelijk bij het plannen maken: onze persoonlijke ervaring is dat het misschien wel een goed idee lijkt, maar meestal geen goed idee ís om een grote tocht te maken als je emotioneel niet lekker in je vel zit. Een klimmaatje dat net is gedumpt door zijn vriendin wil misschien wel iets heftigs klimmen, maar is dat werkelijk een goed plan? Kies je tocht en je tochtgenoten dus uit, zodat ze passen bij je mentale en emotionele fitheid.

Je mentale en emotionele fitheid Tijdens een bergtocht kunnen er voortdurend dingen veranderen op fysiek en/of mentaal-emotioneel vlak: denk alleen al aan je energieniveau, je staat van alertheid, of zelfs opwinding, euforie dan wel vermoeidheid. Op een meer psychologisch vlak kunnen er veranderende gevoelens en gedachten meespelen, zoals de behoefte aan erkenning en waardering, irritaties, onzekerheid

of juist trots. Een diepe behoefte om de beste te willen zijn of juist terughoudendheid om je vragen, angst of onzekerheid uit te spreken. Deze soms wat ongrijpbare zaken (denk aan de ijsberg) hebben, of je het wilt of niet, invloed op je functioneren tijdens een tocht: op je fysieke mogelijkheden, maar ook op wat je waarneemt en hoe je besluiten neemt.

Herken je afleiders Een manier om je ‘mentale en emotionele fitheid’ te monitoren, is gebruikmaken van onderstaande checklist. Wij introduceren deze lijst als hulpmiddel om afleiders te onderkennen die in de bergen jouw prestatie, waarneming en besluitvorming kunnen beïnvloeden.

>> Afleiders die je prestatie, waarneming en besluitvorming beïnvloeden In hoeverre word jij hierdoor beïnvloed? (laag / midden / hoog): • Ik voel opwinding, misschien zelfs euforie (dit is de beste poeder in weken!)

• Ik voel me een sukkel; ik ben net uitgegleden bij een beekoversteek en iedereen heeft het gezien.

• Ik ben met iemand in competitie (om de snelste, de slimste, de coolste te zijn).

• Ik wil weer eens wat anders doen, op zoek naar wat avontuur (nu eindelijk eens een ander topje doen in de cursus, de rest heb ik al meerdere keren beklommen).

• Ik voel financiële druk (als ik de tocht omgooi, moet ik met een peperdure taxi terug naar het begin).

Wat is jouw strategie om weer scherp te worden?

• Ik voel tijdsdruk (bijvoorbeeld: dit is de laatste dag van de tocht, als we het laatste liftje niet halen, haal ik ook mijn trein naar Nederland niet morgen).

• Ik ben vreselijk geïrriteerd door iemand in mijn groep (de vent die het altijd beter weet, het tutje dat al klaagt over het tempo nog voor we echt begonnen zijn, de deelnemer die altijd als laatste buiten staat).

• Ik ben moe (bijvoorbeeld: ik heb in Nederland veel te hard gewerkt, heb geen tijd genomen voor acclimatisatie en ik voel me allesbehalve topfit).

• Wat nog meer? (Denk aan afleiders die spelen in je privéleven en die je meeneemt de bergen in).

44 | HOOGTELIJN 2-2021

Foto Alexander Groen

Strategieën om weer scherp te worden Door de checklist te gebruiken word je je bewust van de afleiders die je mentale fitheid beïnvloeden. Dit kan het startpunt zijn voor verbetering. Maar daarmee ben je er nog niet. Het is belangrijk om vervolgens een aantal strategieën klaar te hebben om ter plekke je mentale fitheid weer te versterken. Voor de een werkt het maken van een aantal grappen, de ander moet even een pauze inlassen en zichzelf toespreken en een derde is misschien geholpen door een misser of specifieke angst bespreekbaar te maken in de groep. Waar het om gaat, is dat je door zelfreflectie onderkent dat je mentale fitheid suboptimaal is – en dat je dus afgeleid bent – en dat je vervolgens actie onderneemt om weer beter in je vel te zitten. En ja, in de bergen moet je dit echt zelf en op locatie doen. Want wie afgeleid is en niet goed in zijn vel zit, maakt sneller fouten en dat leidt tot ongevallen. (Zie de eerder gepubliceerde delen Veilig bergsporten I en II.) Lukt het niet om weer gefocust te zijn, pas dan je doelen aan.

THEMA

BEREKEND RISICO

Foto Germo Morshuis

Eerste en tweede niveau leren

In de bergen leren, gaat verder dan kaarten lezen alleen.

Thumps up or down?

Ook binnen het klimteam en op groepsniveau speelt – en wisselt – er voortdurend van alles. Vaak hebben we dit maar indirect of vaag in de gaten: de groep die langzaam steeds meer out of control gaat, alle disciplines en afspraken vergetend. Of juist steeds stiller wordt, bang om de genomen beslissingen te bevragen.

Nadat je een pro bent geworden in het herkennen van bovenstaande afleiders, bij jezelf en bij anderen, kun je ook in cursusverband of op tocht een verkorte versie gebruiken. Bijvoorbeeld door op specifieke momenten de volgende vragen te stellen in de groep met wie je op pad bent: hoe voel je je op dit moment?

Hoe sta je er mentaal, emotioneel en fysiek voor? Ben je fit om goede inschattingen te maken en om de goede besluiten te nemen?

Geef iedereen 20 seconden bedenktijd en laat dan de duim opsteken:

Ik ben oké.

Ik heb gemixte gevoelens; ik ben niet zeker dat ik fit genoeg ben.

Ik voel me op dit moment mentaal, emotioneel, of fysiek niet fit genoeg.

Bespreek het resultaat en stel eventueel je plannen bij.

Eerste niveau leren: hierbij draait het om het vergroten van je handelingsperspectief, het ‘wat’. Omdat je meer kennis of vaardigheden hebt, weet je een volgende keer beter hoe je optimaal over een apere gletsjer gaat en waarom je voortaan points of no return inbouwt, bijvoorbeeld.

Tweede niveau leren: hier gaat het erom dat je door reflectie steeds beter snapt wat wel of niet bij je past. Je gaat mogelijk de overtuigingen die je hebt over jezelf bijstellen. Het gaat dan om het aanpassen van je doelen of het veranderen van de regels over hoe je besluiten neemt; introspectie is nodig. Maar ook de vraag hoe jij, of jullie als team, het best en snelst leren is een onderdeel, eigenlijk het onderwerp van dit hele artikel.

Wie bezig is met tweede niveau leren stelt vragen als: • Past deze tak van bergsport wel bij me?

• Heb ik, nu ik verantwoordelijk ben voor mijn kinderen, nog wel zin in het commitment dat bepaalde routes van me vragen?

• Heb ik wel het juiste klimmaatje (we zijn allebei net iets te fanatiek en raken daardoor telkens in de problemen)?

• Is het wel zinvol om de schuld van het telkens te laat aankomen bij de hut neer te leggen bij de zwakste deelnemer? Moet ik niet de route aanpassen, of de deelnemer beter begeleiden, of niet meer meenemen? Moet ik mijn overtuiging dat iedereen welkom is op deze tocht, misschien bijstellen?

Door reflectie snap je steeds beter wat bij je past Een voorbeeld: Joris heeft de ambitie om moeilijke alpiene routes te doen in de categorie TD (Très Difficile, zeer moeilijk). Maar elke keer als hij vanuit een hut of bivak de volgende dag van start wil gaan voor een dergelijke route, is hij ziek. Joris zoekt de oorzaak meestal bij het water, het eten of een vervelend micro-organisme.

Frappant is dat hij bij de wat relaxtere tochten altijd zo fris als een hoentje is. De omgeving van Joris snapt op den duur vrij goed hoe het zit: diep van binnen wil of kan Joris het commitment niet aangaan. Bij tweede niveau leren zou hij niet een waterfilter meegenomen hebben naar de hut, maar een ander doel hebben gekozen.

illustratie duim freepik

Denk even terug aan het voorbeeld waarmee we dit verhaal startten: de gletsjertocht met een potentieel noodlottig ongeluk.

De groep is terug in de hut en gaat aan het bier. Het ideale moment om te leren, is helaas niet benut. Vragen over het al dan niet gebruiken van het touw, het uitzekeren van een riskante passage en de timing van de tocht (later in de zomer) blijven nu onbeantwoord. Ook de manier waarop de tochtgenoten het voorval hebben beleefd, wordt niet besproken. Dit is jammer, want leren doe je niet alleen tijdens de tocht door te doen, maar juist ook door na afloop te reflecteren. Dit leren kan op twee niveaus.

Foto Marieke Ernest

Reflecteren

Evalueer je de tocht, of focus je meteen op het volgende project?

HOOGTELIJN 2-2021 |

45

Bezoek de unieke, me t thermaal water gevu lde meren in Gastein.

De vierbaa ns-watergli jbaan is nie alleen voor t de kleintje s heel erg le uk!

Een vallei om op te laden.

Stel uw perfecte zomerdag in de Oostenrijkse bergen voor, gras dat aan uw tenen kietelt, voel de wind door uw haren, en hoor het klingelen van de koebellen. De bruisende beek langs de wandelweg, uw handen in het koele water, glashelder water drinken. Op de alm genieten van melk, nog vers van de koe, de heerlijke lucht van vers gebakken brood met lekkere boerenkaas. En niet te vergeten het uitzicht op de prachtige bergtoppen. Gun uzelf deze onvergetelijke tijd in Gastein.

gastein.com

THEMA

BEREKEND RISICO

Foto Alexander Groen

Hoe bouw jij aan de band met je bergsportmaatje?

Reflecteren kun je leren Het goed en effectief kunnen reflecteren en evalueren, is een vaardigheid die je kunt trainen. Onze ervaring met andere hoogrisicoberoepen laat zien dat het niet altijd vanzelf goed gaat. Een paar valkuilen die je graag wilt vermijden: • Het evaluatierondje wordt een ‘blame game’. (Wie was de sukkel of schuldige bij iets wat niet optimaal liep? En die persoon is ‘natuurlijk sowieso niet’ de tochtleider of gids…)

• Demonstratie van expertise/ego/autoriteit. (‘Kijk eens wat ik allemaal weet, hoe goed ik ben en hoe ik bepaal of en hoe we deze evaluatie doen.’)

• Algemene downplay van de gebeurtenissen (‘Het is toch allemaal goed gegaan, waarom al dat gepraat? Biertje!’ Dit gebeurt vaak om aandeel en verantwoordelijkheid, en dus vaak ook schaamte, bij een discutabele inschatting of beslissing te vermijden.)

Wat wel werkt, is een sfeer van openheid en nieuwsgierigheid creëren, met als doel gezamenlijk te leren uit de bergervaring, na afloop van een tocht. Het voorbeeldgedrag van de meest ervarene of de tochtleider is hierbij allesbepalend. Door het voortouw te nemen in het kritisch evalueren, kan zij of hij de groep meenemen in het achterliggende doel: dat het om leren gaat, om jezelf en elkaar helpen verbeteren.

Houd een open blik Een berggids zei ooit tegen mij: “Die open blik, de instelling van een beginner, wil ik behouden, voor mezelf en binnen mijn groepen.” Hij benadrukte dat je nooit alles weet, ook niet als berggids, en dat het blijven stellen van goede vragen, ook de zogenaamd domme vragen, aan jezelf en aan elkaar, elke dag opnieuw, voor hem een belangrijk deel van goed risicomanagement is. Bergsporters met een grote drive om beter te worden in hun hobby of beroep, herkennen dit waarschijnlijk.

En je haalt meer informatie op door iedereen eerst zelf te laten nadenken over je vraag. Misschien laat je ze wat kernwoorden noteren. Dit hoeft niet veel tijd of energie te kosten; een getraind team kan een effectieve dag- of actiereflectie in 15 minuten uitvoeren, en meestal sneller.

>> Reflectievragen voor de meest ervarene, of leider • Welke besluiten heb ik genomen? Wat week af van de planning of verwachting?

• Welke verwachtingen had ik in de planningsfase van de omstandigheden, het terrein en de factor mens, en hoe pakte dat uit in de praktijk? Grootste afwijkingen?

• Hoe hebben deze afwijkingen mijn besluiten beïnvloed?

• Hoe verliep het met mijn eigen emotionele fitheid en hoe beïnvloedde dit mijn leiderschap?

• Welke afleiders speelden mij en de groep parten?

• Wat zijn mijn nieuwe inzichten en waarnemingen na de tocht, en hoe neem ik die mee in de komende dagen?

• Had/heb ik zelf genoeg competenties om de tocht te leiden in deze omstandigheden?

• Wat heb ik in de groepsdynamiek waargenomen, welke wisselwerking had dat met mij (emotioneel, beslissingen, gedrag) en hoe ga ik dat morgen doen?

Naast wat je zegt en hoe je een groepsreflectie organiseert, is een niet-bedreigende en opbouwende toon belangrijk. Alles start met de intentie maximaal te willen leren uit een situatie en daarbij het (zelf)vertrouwen te voelen en het eigen handelen bespreekbaar te maken. Je wilt na afloop gedeelde inzichten en concrete acties, en een gevoel bij iedereen dat ze alles konden vragen en zeggen. Dit is voor een team vaak een leerproces.

Van inzicht naar actie Het is belangrijk om de inzichten naar concrete actie te vertalen.

Zoals je kunt besluiten met de vraag: welke inzichten uit de reflectie kan ik of het team gebruiken, en op welke manier? Wat ga ik (of jij) morgen anders doen? Of: wat doe ik nu anders dan tien jaar geleden? Dat kan op technisch vlak zijn, maar ook op persoonlijk vlak of ten aanzien van de risico’s, groepsdynamiek en communicatie.

Kortom, groeien in bergsport en steeds beter de bijbehorende risico’s managen, betekent keer op keer de uitdaging aangaan, niet alleen met de berg of de tocht, maar ook met het monitoren van jezelf en elkaar. Dit houdt tevens in dat je actief tijd en aandacht neemt, zowel vóór, tijdens als na de tocht.

Durf te benoemen, bevragen en uit te spreken. En blijf je hierin ontwikkelen. Het kan onvermoede mooie inzichten en gedeelde ervaringen opleveren. De Franse topklimmer en berggids Lionel Daudet (La montagne intérieure, 2004) noemt dit heel toepasselijk ‘De berg van binnen beklimmen’.

>> Vragen voor de nabespreking met de groep • Zijn je verwachtingen van de tocht uitgekomen?

• Waren de besluiten van de meest ervarene of leider begrijpelijk?

• Waren de aanwijzingen duidelijk en helder?

• Waren er momenten waarop onduidelijkheid, ongemak, onzekerheid of angst speelden?

• Hoe is het groepsproces verlopen?

• Waar is meer behoefte aan door tochtgenoten, voor bijvoorbeeld de tocht van morgen?

Veilig bergsporten deel I, II en III Dit was het derde en laatste artikel in de serie Veilig bergsporten van Anne van Galen. Kijk op hoogtelijn.nl voor de eerdere delen.

Deel I: Besluitvorming in de bergen. Hoogtelijn 2/2020, pagina 82.

Deel II: Levensreddende routines. Hoogtelijn 5/2020, pagina 30.

HOOGTELIJN 2-2021 |

47

Hulp

Betere tochtplanning dankzij satellietbeelden

uit de ruimte

Bij het plannen van tochten gebruiken we meestal wandelgidsjes en kaarten. Maar hooggebergten veranderen snel en dus loopt die informatie eigenlijk altijd achter. Dankzij een online zoektocht naar extra informatie en een gesprek met locals, de huttenwaard of een gids blijven we nog aardig up-to-date. Maar tegenwoordig zijn er nog meer mogelijkheden om informatie te krijgen over het terrein en de condities: aan de hand van satellietbeelden.

Tekst en beeld Bas Altena

V

oor dit artikel richten we onze blik op het gebied rond het Mer de Glace, de grootste gletsjer in het Mont Blancgebied.

Ik bespreek verschillende databronnen die iets vertellen over het veranderende terrein rond Chamonix.

maakte een dichtheidskaart. Alpinisten kunnen hier veel waardevolle informatie uit halen. De populaire routes in een gebied zijn meteen zichtbaar en de alternatieve routes worden zo in kaart gebracht. En die laten de aanpassingen zien aan het veranderende terrein.

Gletsjergrenzen

Een voorbeeld: informatie uit gps-horloges geeft inzicht in de tocht vanuit Montenvers naar de Couverclehut. Om bij deze hoger gelegen hut te komen, lijken er meerdere alternatieven te zijn: via de Leschauxhut, omhoog via de ladders van Egralets, of door de geul van de inmiddels verdwenen Talèfregletsjer. Deze routes zijn ook in de gidsjes terug te vinden, maar de gps-data laten nog een vierde alternatief zien, die ten westen door de flank omhoog loopt.

De veranderingen als gevolg van de terugtrekkende en dalende gletsjerstanden zorgen ervoor dat mensen alternatieve routes zoeken.

De omvang van gletsjers verandert in de tijd doordat deze ijsstromen zich aanpassen aan het veranderende klimaat. Voor de Alpen geldt dat sinds de tweede helft van de negentiende eeuw bijna alle gletsjers kleiner worden. Dat smelten gaat niet in gelijke mate en dus kunnen er grote verschillen tussen gletsjers zijn. Op het kaartje met de routes kun je de gevolgen zien van 50 jaar ijsafsmelting in het gletsjergebied rond Chamonix.

Dit komt doordat de grootte van de gletsjer niet alleen afhankelijk is van het klimaat, maar ook wordt gestuurd door lokale omstandigheden, zoals de hoeveelheid omliggende bergwanden, de hoogteverdeling en de oriëntatie.

Het terugtrekken van gletsjers kan met enkele tot tientallen meters per jaar gaan en het kan een enorme invloed hebben op de stabiliteit van rotswanden en de distributie van puinvelden.

Deze dynamiek van het terrein zie je niet op een normale wandelkaart, maar gelukkig zijn in de afgelopen decennia de grenzen van vele gletsjers wereldwijd in kaart gebracht. Deze gletsjeromtrekken geven een eerste hint over de huidige staat van het terrein en laten bij de meeste gletsjers zien dat vooral de laagste delen van de gletsjer kleiner zijn geworden.

48 | HOOGTELIJN 2-2021

Hoogteverandering gletsjer Gletsjers veranderen niet alleen in omvang, er is ook een daling van het ijsoppervlak zichtbaar. Dit gebeurt vooral bij het lagere deel van een gletsjer.

IJsdaling is met name goed waarneembaar wanneer de hoogtes van verschillende decennia met elkaar worden vergeleken. Vooral grote gletsjers zoals het Mer de Glace, die behoorlijk vlak zijn, verloren in de afgelopen halve eeuw een groot deel van hun massa. Eén verklaring is dat het ijs van grotere gletsjers afkomstig is uit hogere valleien, waar kleinere sneeuw- en ijsvelden zijn, die met elkaar het ijs aanleveren voor de lager gelegen ijsstromen.

Wandelpadmogelijkheden Tegenwoordig registreren veel wandelaars en atleten hun tochten en trainingen op digitale platformen. Een van deze app-ontwikkelaars, Strava, bracht deze gegevens bij elkaar en

THEMA

BEREKEND RISICO

Satellietbeelden van de Trident du Tacul, op opeenvolgende dagen, waarbij rotsblokken op de sneeuw liggen.

Gletsjersnelheid Een belangrijke component van een gletsjer is zijn verplaatsing, die 200 meter per jaar bedraagt voor de grote gletsjers in de Alpen, maar kan oplopen tot 1000 meter per jaar voor grotere gletsjers in bijvoorbeeld Alaska. Een ijsmassa die over een bolle rotsrug stroomt, ontwikkelt een veld aan gletsjerspleten aan het oppervlak, die ook vaak op een kaart staan ingetekend. Maar

bevroren rots tot enkele honderden meters diep onder het oppervlak zitten. De grenslaag met de buitenlucht, die één tot enkele meters diep is, wordt de actieve laag genoemd. Deze laag heeft een jaarlijkse cyclus van bevriezing en ontdooiing.

Dit zorgt ervoor dat het ijs in spleten kan ontdooien en water dieper kan doorsijpelen.

Wanneer de winter komt en het vloeibare water weer bevriest, klooft het uitzettende ijs de rots als een soort wig.

In het poolgebied komt permafrost voor tot op zeeniveau, maar in de Alpen vindt dit proces alleen op grotere hoogtes plaats. Directe waarneming van permafrost is echter onmogelijk, daarom zijn computermodellen nodig om een schatting te maken waar permafrost optreedt. Ook hier is er een sterke relatie tussen permafrost en hoogte, maar ook de oriëntatie van de bergwand is van belang.

Een voorbeeld: voor een deel is de toename in rotslawine-observaties in het Mont Blancgebied toe te schrijven aan het opwarmen van de rots.

spleten ontstaan ook door verschillen in snelheid tussen zijwaartse en afwaartse zones van de gletsjer. De locatie en het voorkomen van spleetzones kunnen dus worden afgeleid uit een analyse van het snelheidsveld.

In het voorbeeld van het Mer de Glace zijn er duidelijk twee plekken met hoge snelheid te zien: er zijn hoge snelheden bij de Géantijsval, waar veel ijs over de steile onderliggende topografie glijdt. Hetzelfde is het geval bij de Glacier des Bossons, waar ijs met ‘hoge snelheid’ langs de Grands Muletshut schuift. De verschillende terrassen in het onderliggende gesteente zorgen voor tal van spleten in deze gletsjers, die je zelfs vanuit Chamonix goed kunt zien.

Een voorbeeld: we zien veranderingen in de Glacier des Bossons. Deze gletsjer is kleiner geworden en het lijkt erop dat niet al het ijs erin slaagt over de heuvel bij La Junction te komen.

Dit zorgde er in de laatste jaren voor dat deze ijsstroom zich deels heeft verlegd, waardoor er relatief meer ijs door het Taconnazdal is gaan stromen. Deze verandering is reden tot angst voor extra ijslawines lager in het dal. Kijk hiervoor op tinyurl.com/y4tml9d2.

Permafrost Afgezien van het ijs in de gletsjer, zit er ook bevroren water tussen rotsen. Dit ijs heet permafrost en op sommige plekken kan de permanent

liggen er nog sneeuwvelden? Deze vraag kun je met enkele klikken van de muis beantwoorden, door de hoeveelheid sneeuwbedekking te vergelijken met die in de voorgaande dagen.

Afwijkingen De figuren die we in dit artikel hebben gebruikt om de veranderingen in het gletsjergebied rondom Chamonix te bestuderen, laten soms rare patronen zien als gevolg van ‘ruis’. Dit komt doordat de informatie in deze kaartjes automatisch is gegenereerd. Op een topografische kaart die je in de winkel koopt, is de informatie gecontroleerd in het veld en vaak handmatig ingetekend. Dergelijke afwijkingen van de werkelijke situatie moet je altijd meenemen in de interpretatie van de data.

Ook bij het bekijken van geüploade data van bijvoorbeeld Stravagebruikers weet je niet zeker of het afgelegde alternatieve traject het juiste is geweest en ook ontbreekt de tijdsduiding en is het avontuur dat erachter zit niet bekend. Bekijk dus alles zorgvuldig en maak uiteindelijk een eigen afweging binnen het ervaringsniveau dat je hebt.

De Trident du Tacul bijvoorbeeld, een granieten rotspilaar die in de nacht van 25 op 26 september 2018 voor een groot deel uiteen viel. Op de satellietbeelden van deze twee dagen is de uitloop van het rotspuin goed te zien op de witte sneeuw die de gletsjer bedekte. Kijk hiervoor op tinyurl.com/y4ew9eqy.

Bas Altena is een enthousiast allround bergsporter en onderzoeker aan het Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek (IMAU) van de Universiteit Utrecht. Hij bestudeert de verandering van gletsjersnelheid en topografie met behulp van satellietdata.

Sneeuwvelden uit de ruimte

Data online bekijken

De beelden van Trident du Tacul zijn afkomstig van fotocamera’s gemonteerd op satellieten. Sinds 2015 is het mogelijk om met vrij toegankelijke data van Europese satellieten twee maal per week nieuwe opnames van de Alpen te verzamelen.

Hierdoor komt er gedetailleerde informatie beschikbaar voor het plannen van een toekomstige tocht. Denk bijvoorbeeld aan de vroege zomer:

Bronnen

• Gletsjeromvang: tinyurl.com/y3chw9rx.

• Gletsjerdikte: tinyurl.com/yyxxpxfr.

• Gletsjersnelheid: tinyurl.com/y4u8oj3c en tinyurl.com/y4bvrt8m.

• Terreinhoogte: tinyurl.com/yxrvwvsf.

• Wandelpaden: tinyurl.com/y6gppftg .

• Permafrost: tinyurl.com/y5mear7f.

• Satellietbeelden: tinyurl.com/yyjlacgl.

HOOGTELIJN 2-2021 |

49

Ongevallencijfers bij bergwandelaars

Kritische zelfevaluatie Bergwandelen is de populairste bergsportactiviteit in de Alpen tijdens het zomerseizoen en het aantal wandelaars groeit met de jaren. Miljoenen wandelen en klimmen op gemarkeerde paden en in eenvoudig terrein zonder paden om zich tegoed te doen aan de frisse berglucht en de mooie natuur.

Tekst Remco Berendsen (Medische Commissie)

I

n een studie uit 2017 van Dr. Martin Faulhaber van het Institut für Sportwissenschaft aan de Universiteit van Innsbruck, werden de omstandigheden van dodelijke en niet-dodelijke bergwandelongevallen als gevolg van een val geanalyseerd. De onderzoekers keken naar alle gedocumenteerde valpartijen in Oostenrijk, in een periode van negen jaar (2006-2014).

Er werden 5368 ongevallen beoordeeld met in het totaal 5665 slachtoffers.

De onderzoekers zagen een duidelijke toename in het aantal jaarlijkse niet-fatale ongevallen, en een zeer stabiel aantal fatale ongevallen per jaar, met een afname in de mortaliteitsindex (aantal fatale ongelukken/totaal aantal ongelukken) van 7,2 procent in 2006 naar 4,4 procent in 2014.

Mobiel bereik Het feit dat het aantal fatale valpartijen niet echt toenam over de jaren, maar het aantal niet-fatale wel, werd verklaard door de dekking van het mobiele netwerk. De verkregen data zijn namelijk gebaseerd op noodoproepen, die in 77,1 procent van de gevallen werden gedaan met een mobiele telefoon. Dankzij een beter mobiel netwerk kunnen mensen steeds vaker een ongeluk melden met hun mobiele telefoon. Hiermee stellen de onderzoekers dat de geregistreerde toename niet een werkelijke toename van ongelukken is, maar dat het mogelijk voortkomt uit eenvoudiger melden. Helaas kunnen we deze vraag niet objectief beantwoorden, omdat er geen getallen zijn van het aantal mensen dat in de bergen was en omdat mensen die bijvoorbeeld met een wond of kneuzing zelf naar het dal terug konden komen, in het begin niet werden geregistreerd.

Ongevallen als gevolg van een val Ondanks dat jaarlijks ongeveer 40 miljoen mensen al wandelend van de Alpen genieten, legde de ongevallenregistratie vooral de nadruk op het winterseizoen. De studie van Faulhaber e.a. uit 2017 is de eerste die zich richt op de omstandigheden van fatale en niet-fatale bergwandelongevallen als gevolg van een val. Tevens keken ze naar de kenmerken van de slachtoffers, met bijzondere aandacht voor geslachts- en leeftijdsgebonden verschillen.

De NKBV heeft ook een ongevallenregistratie: alle fatale ongevallen van NKBV-leden worden geregistreerd. Wanneer we naar die data kijken en selecteren op bergwandelen/bergsteigen en alpinisme, bevat de database 70 fatale slachtoffers over een periode van 21 jaar (1999-2019). Als we dan specifiek selecteren op vallen, komen we op 46 slachtoffers in 21 jaar. (Zie figuur 2.) Dit zou betekenen dat als we rekenen met de mortaliteitsindex uit de studie van Faulhaber, er gemiddeld zo’n 55 NKBV-leden per jaar een ongeval hebben in de bergen. Dat kan een moment van schrik zijn tot levensbedreigende verwondingen.

Foto Mountain Medicine

Data vergelijken

50 | HOOGTELIJN 2-2021

De fatale ongevallen van NKBV-leden in de Alpen in de periode 2006-2014 komen waarschijnlijk ook voor in het onderzoek van Faulhaber. Ondanks deze bias kunnen we toch wat zeggen over de overeenkomsten van deze studie met onze Nederlandse registratie. Zo is in het merendeel van de gevallen één slachtoffer betrokken (80% in de bekende gevallen). Ook valt het merendeel van de slachtoffers tijdens de afdaling (76% in de bekende gevallen). Mannen hebben ook in onze database een grotere

THEMA

BEREKEND RISICO

Figuur 1: resultaten van de studie van Faulhaber, waarin uiteen wordt gezet hoeveel fatale en niet-fatale ongelukken (mortaliteitsindex: aantal fatale ongelukken/totaal aantal ongelukken) er jaarlijks in Oostenrijk plaatsvonden over de periode 2006-2014.

Figuur 2: (a) de verdeling van de oorzaken van een dodelijke val onder de leden van de NKBV gedurende de gehele onderzoeksperiode. (b) Het gemiddelde aantal dodelijke slachtoffers over de gehele onderzoeksperiode (1996-2020) *nno (niet nader omschreven).

kans om te overlijden aan een val dan vrouwen (87% versus 13%), maar waar onze data afwijken van die van Faulhaber is dat de gemiddelde leeftijd van de slachtoffers bij ons lager ligt. De gemiddelde leeftijd van Nederlandse slachtoffers is 41 jaar, ten opzichte van 57 jaar in de studie van Faulhaber. Kijkend naar de verdeling van de leeftijd in figuur 3 kunnen we zien dat er twee pieken zijn: de eerste in de leeftijdscategorie 20-35 jaar en de tweede in de leeftijdscategorie 55-60 jaar. Wat verder opvalt, is dat het aantal slachtoffers dat is gestruikeld, in de groep ouder dan 40 jaar bijna twee keer zoveel is als in de groep onder de 40 jaar. Ondanks de beperkte Nederlandse data lijkt, zoals ook in de Oostenrijkse data, een dalende trend te zijn ingezet voor wat betreft de fatale ongelukken. We moeten wel bekennen dat deze dalende trend in beide gevallen niet significant is, wat betekent dat de minimaal dalende trend ook gewoon toeval kan zijn.

Alles voor de top Het mag duidelijk zijn dat valpartijen een relevante oorzaak zijn van fatale ongelukken in de Alpen. Het is belangrijk je te realiseren dat de afdaling de meeste gevaren met zich meebrengt. Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat voor veel wandelaars en klimmers het hoogste punt het doel is en dat daar disproportioneel veel inspanning in wordt gestoken, waardoor er voor de terugweg minder kracht en energie overblijft. Terwijl de manier waarop je je spieren gebruikt bij het afdalen, de zogenaamde excentrische contractie, veel lastiger is voor veel mensen. En dat velen hier dus minder getraind in zijn. Dit kan daarom een aandachtspunt zijn in je voorbereiding op een tocht. Ook een goede tochtplanning, met de juiste tijdsinschatting en regelmatige pauzes, kan de spieren genoeg rust geven voor de volgende fase in de tocht en het risico op vallen verminderen.

Voor bergsporters met chronische aandoeningen en/of medicatie die geen ervaring hebben met bergsportactiviteiten, is het belangrijk dat zij inzicht krijgen in hun eigen conditie: is deze voldoende voor de gewenste prestatie? Een sportmedisch onderzoek, uitgevoerd door een sportarts, is hiervoor een goede meting. Tijdens dit onderzoek wordt aandacht besteed aan de combinatie van sporten met een aandoening en/of wat de effecten van de medicijnen kunnen zijn op de te leveren inspanning.

Zelfkennis Voor iedereen, maar voornamelijk voor de mannelijke wandelaars of klimmers geldt: zorg voor een kritische zelfevaluatie van je

Figuur 3: leeftijdsverdeling van Nederlandse slachtoffers overleden aan een val over de gehele onderzoeksperiode (1996-2020).

capaciteiten en vaardigheden en koppel dit aan de tochtplanning.

Houd rekening met niet-alledaagse obstakels, bijvoorbeeld het oversteken van een sneeuwveld met gewone wandelschoenen, en vermijd risicogedrag. Om hieraan te kunnen voldoen, is het van belang dat een bergwandelaar/klimmer op dit specifieke gebied beschikt over zelfkennis. Hiermee bedoelen we dat je ervaring hebt met het functioneren van je lichaam wanneer je vermoeid bent. En dat je weet wat je huidige fitheidsniveau is.

Kennis van de topografie, terreineigenschappen en hoogte zijn ook erg belangrijk. En ervaring. Hoewel dat laatste ook een valkuil is, omdat opgedane ervaring in het verleden geen garantie biedt voor de huidige situatie. Als je in je jonge jaren veel in de bergen bent geweest, maar daarna een periode niet door werk of een jong gezin, moet je als je weer de bergen in gaat, opnieuw ervaring opdoen.

Een misstap is zo gemaakt.

Oefeningen De NKBV is vorig jaar begonnen met een voorlichtingscampagne om bergwandelaars en klimmers te helpen zo fit en sterk mogelijk de Alpen in te gaan. Zelfkennis, bewust zijn van de eigen gezondheid, spierkracht en conditie, zijn hierbij belangrijke onderwerpen.

Iedereen kan aan krachttraining doen, ongeacht je leeftijd. Elke bergwandelaar heeft bijvoorbeeld baat bij een serie squats, waarbij je vanuit een staande positie langzaam in je knieën en heupen buigt, zonder je knieën voorbij je tenen te laten komen (zogenaamde excentrische spiercontracties). Met deze eenvoudige oefening train je je bovenbenen voor de afdaling.

Kijk voor meer informatie en oefeningen op nkbv.nl/fit.

Bronnen en literatuur

• Faulhaber, M., et al., Fall-related accidents among hikers in the Austrian Alps: a 9-year retrospective study. BMJ Open Sport Exerc Med, 2017. 3(1): p. e000304.

• Staying Safe While Hiking in the Mountains, op tyrol.com.

Te bekijken via cutt.ly/qkzzLYA of scan de QR-code.

De sportartsen die namens de NKBV hierbij betrokken zijn: • Marieke van Vessem, sportarts i.o., Máxima Medisch Centrum, Veldhoven. (sportartsen.secr@mmc.nl) • Dieke Kok, Alrijne Ziekenhuis, Leiderdorp. (sportgeneeskunde@alrijne.nl)

HOOGTELIJN 2-2021 |

51

Flexibel meebewegen met de omstandigheden

PLANNEN Bijstellen

Een goede voorbereiding is essentieel voor het slagen van een tocht. Vaak loopt het in de praktijk alsnog anders. De afgelopen jaren maakten we veel tochten, die we vaak bijstelden. Een aantal ging niet door. Soms balen, achteraf vaak verstandig én het leverde een mooie andere tocht op. We hebben geleerd (en leren nog) hoe we onze bergvakanties zo kunnen voorbereiden, dat er meer mogelijk is. Deze ervaringen delen we aan de hand van een tocht in de zomer van 2019.

Tekst en beeld Maarten en Eva Visser

Vanaf het terras bij Rifugio d’Ayas zien we nu nog onschuldige wolken.

Tijdens onze meerdaagse tocht zien we dit soort luchten regelmatig onverwacht veranderen, waardoor we onze plannen voortdurend moeten bijstellen.

52 | HOOGTELIJN 2-2021

THEMA

BEREKEND RISICO

A

l maanden hebben we het over de Spaghetti Tour. De tour langs bergtoppen op de Zwitsers-Italiaanse grens lonkt.

Het idee komt van Maarten. Hij is in opleiding tot IML, International Mountain Leader, en zijn bergervaring begon al als kleine jongen. De Spaghetti Tour heeft hij al eens gedaan, met twee bergvrienden onder leiding van een gids. Nu gaan we met z’n tweeën. Een vijfdaagse tocht langs vierduizenders, met overnachting, eten en drinken aan de Italiaanse kant. Vandaar de naam Spaghetti Tour. Een buitenkans om de lijst met vierduizenders te verlengen. De tour omvat oorspronkelijk tien vierduizenders; wij hopen er de Dufourspitze en Nordend aan vast te plakken.

Dat vraagt vijf dagen goed weer: stabiel, geen storm of vroeg onweer. Dat lijkt het te zijn! We pakken de rugzakken in en rijden via de Simplonpas naar Randa.

Naar de Breithorn Na de shuttle naar Zermatt stappen we in de lift naar Klein Matterhorn. Boven gaat de gordel om, de stijgijzers onder, wij aan het touw en de helm op. Het eerste stukje over de piste voelt wat gek aan: we ontwijken Japanners die achter een skileraar aan skiën. Na het bordje ‘Achtung: Gletscher mit Spalten’ zien we geen skiërs meer. Eerst gaan we over een stuk vals plat, daarna zigzaggend naar de top van de Breithorn (4164 meter). Het spoor is niet te missen en geregeld passeren we een afdalende touwgroep. Op de top kunnen we even genieten en dan gaat het weer bergaf. Beneden vervolgen we de tocht naar het eindpunt van vandaag, Rifugio Guide d’Ayas. Op een windstil stuk in de volle zon is het warm! We lopen over de gletsjer, soms omhoog, wat best pittig is door de zachte sneeuw, en dan weer omlaag.

Na een steiler stuk over ijs naar beneden rest ons alleen nog een laatste stuk naar de hut. ’s Avonds eten we de gevriesdroogde nasigroenten met couscous, wat prima is, maar voor de volgende keer noteren we dat we minder scheutig moeten zijn met de kruiden. Ook dat is bijstellen.

We checken de weersvoorspelling. Hm. Nu zien we dat er op dag vijf vroeg onweer wordt verwacht. Voor onze tocht betekent dit dat we de laatste dag in regen en onweer klimmen op de hoogste berg van Zwitserland, dat lijkt ons geen goed plan. Dus bedenkt Maarten een alternatief: via de Lyskamm (4527 meter), een voor ons uitdagende overschrijding, naar de Capanna Margherita in plaats van een tussenovernachting in de Gnifettihut. We slaan hierdoor helaas een aantal toppen over. Via de Lyskamm gaan we direct door naar de Capanna Margherita en de dag daarop naar de Dufourspitze (4634 meter), de Nordend (4609 meter) en het dal.

Pollux en Castor De volgende ochtend starten we op tijd met de beklimming van de Pollux (4092 meter) en Castor (4226 meter). Bij aankomst bij de Pollux blijkt onze voorbereiding onvoldoende: we staan bij de verkeerde graat. Volgens een wat ouder boekje is dit ook een goede route, maar deze lijkt zeer weinig beklommen en de bergschrund te groot. We slaan deze berg over en beginnen aan de overschrijding van de Castor. Achteraf hebben we hier voordeel van: we zijn vroeg en hoeven daardoor niet ongemakkelijk te wachten bij de steile ijsklimmetjes. We klimmen om beurten voor en zekeren de ander na. Op de graat naar de top staan we liever niet stil, maar helaas houden twee klimmers voor ons een fotosessie.

Dan gaan we naar de top en komen we om 11:00 uur aan in Rifugio Quintino Sella. Mooi op tijd om de route en het weerbericht voor morgen nogmaals goed door te nemen.

Onverwachte regen en storm Om 03:00 uur zijn we alweer op. We eten ons meegenomen ontbijt op. Vorige zomer sjouwden we nog liters yoghurt mee omhoog.

Dat kostte ons een top, dus dit jaar doen we het anders, slimmer, met dank aan een artikel in Hoogtelijn 3/2019 over AD-routes.

Om 04:15 uur zoeken we in het donker het pad over de gletsjer.

Het is zwaarbewolkt, dit klopt totaal niet met de voorspelling.

Capana Quintino Sella met uitzicht op het Felikjoch.

HOOGTELIJN 2-2021 |

53

G-1000 LITE ECO

Duurzaam, licht en aanpasbaar De eigen lichte stof van Fjällräven. Gemaakt van katoen en polyester met fluorcarbonvrije impregnering. Aanpasbaar met Greenland Wax.

ZOMERSE TREKTOCHTEN BEGINNEN HIER Met lichtgewicht, ventilerend G-1000 Lite Eco en G-1000 Air Stretch.

Of je nu langs de voet van een gebergte in het zuiden trekt of

door machtige valleien in het noorden, je kleding en uitrusting moeten het laatste zijn waar je je druk om hoeft te maken. Ze zijn er om je ervaring te ondersteunen, niet om haar te definiëren, want dat is uiteindelijk de taak van de natuur. Lichte, compact opvouwbare en ventilerende kleding zijn dan een absolute must.

Onze Abisko-collectie bestaande uit broeken, shorts en jassen is gemaakt met G-1000 Air Stretch en G-1000 Lite Eco (beide gemaakt van gerecycled polyester en biologisch katoen) die een

betere luchtcirculatie en functionaliteit bieden, tocht na tocht.

En zoals voor alle G-1000-producten geldt, kun je ze natuurlijk behandelen met Greenland Wax. Breng de wax aan om ze waterafstotend te maken, en was de wax er juist uit voor extra ventilatie.

Waar je er deze zomer ook maar op uit gaat trekken, we weten zeker dat onze kleding en uitrusting zullen bijdragen aan vele fantastische trekkingherinneringen. En niet alleen deze zomer, maar nog vele zomers. We zien je in de natuur.

www.fjallraven.nl

THEMA

BEREKEND RISICO

Afdalen vanaf de Silbersattel over de Monte Rosagletsjer.

De eerste top van de Spagetti Tour is binnen: de Breithorn (4164 m).

We komen boven bij Felikjoch en het begint steeds harder te waaien.

Een snelle blik op het weerbericht toont alleen een paar kleine pittige buien in de buurt. We kijken nog een keer goed om ons heen, maar het weer wordt alleen maar slechter en het stormt!

Geen weer om boven de 4000 meter op een smalle graat te staan, geen Lyskamm dus. We dalen weer af naar de hut. Ondertussen gaat het steeds harder regenen. Te laat doen we onze waterdichte overbroek aan. De natte broek is een goede leerervaring. Om 08:00 uur zitten we weer in de hut. Kaart op tafel, weerbericht erbij, wat zijn onze opties nu?

Het weer klaart wat op, het zicht is redelijk. We kiezen ervoor om via Il Naso (4272 meter) naar de Capanna Margherita te klimmen.

Deze berg kent een stuk ijsklimmen van ongeveer 40 graden, onze ijsschroeven komen goed van pas, later volgt nog een aantal vaste pinnen. We klimmen voorzichtig naar de top. Het zicht wordt naarmate we hoger komen steeds slechter, tot bijna nul. Boven aangekomen is er door de verse sneeuw geen spoor te bekennen. Er stond al in de boekjes dat oriëntatie lastig kon zijn in de mist. Met behulp van onze gps lopen we in de juiste richting, alleen niet helemaal de meest optimale route omdat we soms iets te veel afdalen of moeten stijgen om een spleet te ontwijken. Uiteindelijk komen we bij de afdaling. Waar Maarten een steile firnflank verwacht, zien we een steile ijsval en rots.

Veertien jaar geleden liep hij hier nog met een NKBV-hoogalpiene tour over de gletsjer naar beneden, nu loopt de route aan de zijkant door de rotsen. Bizar! Bij een vlak deel van de gletsjer aangekomen zakken we door de warmte en regen tot onze enkels weg in de zachte sneeuw. Langzaam naderen we de hut en om

19:00 uur zijn we er. Eindelijk uit de wind. Het is rustig, weinig mensen hebben vandaag een poging gedaan deze fantastische hut te bereiken. ’s Avonds draait de Radetzkymars en een stel begint spontaan te dansen. De huttenwaard en keukencrew kaarten gemoedelijk aan een tafel en om 22:00 uur liggen we in bed.

Op Zwitserlands hoogste We spreken af om alleen als we ons echt goed voelen én als het weer goed is morgen voor de Dufourspitze te gaan en ’s ochtends kunnen we beide voorwaarden afvinken. Om 06:30 uur start onze tocht en binnen twintig minuten geven we elkaar een high five op de top van de Zumsteinspitze (4562 meter). De Grenzsattel is behoorlijk luchtig, maar met wat mobiele zekeringen en volledige concentratie gaat dit goed. Wat zijn we trots!

Daarna is het heerlijk klimmen op vaste rots: echt genieten! Om 10:00 uur staan we, netjes binnen de gidsjestijd, met een grote

het weer wordt slechter en het stormt; geen lyskamm dus glimlach op de top van de Dufourspitze, de hoogste berg van Zwitserland. Wat een uitzicht! We abseilen naar Silbersattel en lopen tussen indrukwekkende ijstorens door richting de Monte Rosahut. Daar nemen we de nieuwe route naar treinstation Rotenboden. Deze route is veiliger, maar helaas ook veel langer.

Dankzij de Gornergratbahn zijn we vervolgens weer rap in Zermatt.

Met een lekkere pizza ronden we deze geweldige tocht af.

Tips voor een flexibele tocht Verschillende kaarten mee

Bij hoogalpiene tochten is goed weer belangrijk. Eerder planden wij onze vakanties volgens een strak schema, om zo veel mogelijk in de bergen te kunnen zijn. Echter merkten we vaak dat onze plannen te ambitieus waren voor het weer. Nu kijken we naar de weersvoorspelling en bekijken we wat we kunnen doen tijdens de afgegeven periode van goed weer.

In 2014 hield dat zelfs in dat we vanwege slecht weer uiteindelijk van de Julische Alpen in Slovenië naar de Alpes-Maritimes in Frankrijk verhuisden. Meerdere kaarten meenemen dus!

Luister naar de huttenwaard

Bijstellen doen we ook bij de Strahlhorn: het weerbericht is redelijk goed en in het dal is het mooi weer. Boven

waait het nog behoorlijk en is er kans op kleine felle onweersbuien. De cabinelift naar Rifugio Oberto Maroli hangt zelfs even stil vanwege de wind! Bij de hut informeren we verder naar de weersomstandigheden. De huttenwaard is duidelijk: met dit weer gaan jullie niet de hut uit. Dat blijkt terecht: als het een paar uur later weer kan, lopen we alsnog in flinke wind over de graat, geregeld

zelfs gehurkt. Wat waren wij blij dat we er niet in de volle storm liepen!

Bereid alternatieve routeopties voor

Maak vooraf een routeschema met daarin mogelijke alternatieven. Dit is helemaal belangrijk als je een rondtocht maakt en, zoals wij, maar via enkele opties bij het beginpunt terug kunt komen.

HOOGTELIJN 2-2021 |

55

Foto Christoph Jorda

56 | HOOGTELIJN 2-2021

Alpiniste Tamara Lunger

‘Dankzij de

lockdown

hervond ik mezelf ’ Dit is de les die skiër en alpiniste Tamara Lunger (34) de afgelopen maanden leerde, en nooit meer wil vergeten: het gaat er in het leven om, dat je je lot in eigen handen neemt. Dat je gefocust najaagt wat belangrijk voor je is, zonder daarbij te vergeten dat een mens alleen gelukkig kan zijn in verbinding met anderen.

Tekst Roanne van Voorst

H

et is amper acht uur in de ochtend, en zij zit al zwaaiend voor het beeldscherm van de laptop: Tamara Lunger.

Gekrulde, donkere haren boven een donkerblauw T-shirtje; een glimlach die haar witte, rechte tanden laat zien.

Achter haar zie ik houten balken aan het plafond, onderdeel van het familiehuis waarin ze woont met haar ouders, grootouders en een van haar twee zussen – Tamara leeft in een zelfstandig appartementje binnen dat huis, op de derde verdieping. Daar zit ze nu aan de eettafel. Op de achtergrond een klein, opgeruimd keukentje, met, op de tegels, stickers van abstract weergegeven bergen. Door de ramen zie ik echte heuvels; de familie Lunger woont vlakbij Bolzano, in een vallei. “Er is hier he-le-maal niks, er wonen 500 mensen en voor alles dat je nodig hebt aan boodschappen of een fysio, moet je met de auto naar de stad. Maar ik klaag niet, zou nooit in een stad willen wonen”, zo deelt Tamara vastberaden mee, terwijl ze haar camera heen en weer beweegt om wat meer van haar appartement te laten zien. “In Bolzano is het te druk voor me, zeker nu ik zo lang in de bergen ben geweest, vaak alleen.”

Tour Tamara Ze refereert aan het project dat ze gedurende de nazomer succesvol opstartte en een ruime week voor dit interview afrondde: de Tour Tamara, een periode waarin ze de hoogste berg van alle twintig Italiaanse regio’s beklom, bewandelde, befietste, en vaak ook: er weer vanaf vloog, met een parapente. “Het was het pure camper lifestyleleven”, glundert ze. “Het draaide allemaal om genieten.

Van de bergen, van de mensen die ik tegenkwam, van in mijn eentje zijn en mijn gevoel volgen: van precies doen waar ik zin in had. Om de schoonheid en de goedheid van dit land te herontdekken. Het was heel anders dan de expedities die ik in de rest van mijn leven heb gedaan. Dit was werkelijk… iets totaal nieuws, op alle vlakken.”

Eerst maar even over die eerdere expedities dan, zodat het contrast helder wordt tussen deze ‘totaal nieuwe’ ervaring en de eerdere tochten die ze in bergen maakte. Op 23 mei 2010 werd Lunger de jongste vrouw die de top van de Lhotse bereikte.

Ze was toen bijna 24, de door haar zo gewenste alpinistencarrière leek gestart. Dit leek beginnersgeluk, want in de jaren erna verliepen haar expedities minder succesvol. Zo voelde ze zich gedwongen af te haken bij haar tweede expeditie, omdat er een klimmer uit een ander team was gestorven en zij besloot zijn klimmaten te helpen om zijn lichaam naar beneden te brengen.

Vier jaar later deed ze een poging de Manaslu te beklimmen met de meer ervaren Italiaanse alpinist Simone Moro, maar het duo moest opgeven vanwege zware sneeuwval. Een andere poging met dezelfde klimpartner ging ook niet als gehoopt: dit keer wilden ze als eersten op de Nanga Parbat in de winter staan, maar moest zij vanwege uitputting en gezondheidsklachten zeventig meter voor de top omkeren. Twee jaar later lukte er wel iets belangrijks: wederom met Moro maakte ze de eerste winterbeklimming van de Pik Pobeda in een afgelegen plek van Siberië, een van de koudste plekken ter wereld. Maar toen zij en Moro in 2019 probeerden de eerste winterbeklimming van de Gasherbrum I

HOOGTELIJN 2-2021 |

57

en II in de Karakoram op hun conto te schrijven, moesten ze weer opgeven: ditmaal omdat Moro gewond raakte na een val.

Moeilijk “Expedities zijn de mooiste en de zwaarste ervaringen in mijn leven geweest”, blikt ze terug. “Vanaf het eerste moment dat ik hoog in de bergen was, wilde ik alpinist worden. Toen Simone Moro me jaren later vertelde dat ik aan zijn expeditie mocht deelnemen, trilde ik van blijdschap. Terwijl ik tijdens het acclimatiseren in het basiskamp barstte van de hoofdpijn en geen minuut kon slapen, bleef mijn blik gevangen door het uitzicht en wist ik: moeilijk of niet, zo ga ik de rest van mijn leven leiden. In de bergen wilde ik zijn, liefst hoog.”

Moeilijk bleef het regelmatig. Bijvoorbeeld op haar tweede expeditie, toen ze hielp de dode klimmer van de berg af te dragen. “Ik voelde me trots, omdat ik de beslissing had genomen om niet voor de top maar voor de menselijkheid te gaan. Dat was het juiste, en dat wist ik. Maar het betekende ook dat mijn expeditieteam doorging zonder mij. En dat ik, te koppig om de poging op te geven, vervolgens zonder hen tien dagen in het basiskamp doorbracht, wachtend op andere klimmers die me konden meenemen naar de top; wachtend op een kans om toch de top te bereiken.” Ze bivakkeerde er “huilend, mezelf volvretend van frustratie: ik kwam acht kilo aan.” En toen ze eindelijk een team van andere klimmers bereid had gevonden haar mee naar

boven te nemen, bleek ze inmiddels teveel verzwakt om de top nog te kunnen halen. “Dat was aan het begin van mijn klimcarrière en hoewel het een ingewikkeld moment was, wist ik op dat moment ook dat er weer andere mogelijkheden zouden komen.

Ik had er ook nog eens veel van geleerd: bijvoorbeeld dat je om kans te maken op het bereiken van de top niet alleen fysiek, maar ook mentaal sterk moet zijn.”

Verdrietig, boos en eenzaam De latere expedities in haar klimcarrière die niet naar een top leidden, voelden toch zwaarder, reflecteert ze: “Tijdens de winter van 2019, bijvoorbeeld. Juist omdat ik in de jaren daarvoor al veel bergervaring had opgedaan en mijn verwachtingen daarmee ook waren gestegen.” Dit zou haar derde expeditie rond de achtduizend meter worden. Ze voelde zich fysiek en mentaal goed en toch lukte het niet, omdat haar klimpartner bijna in een gletjerspleet viel en zij op een haar na in diezelfde spleet eindigde.

Ze doet het ongeluk voor: “Kijk, je moet je voorstellen: hij liep voorop en zette een stap, viel ergens in; hij zat aan mij vast met ons touw en ineens klemde het touw om mijn hand. Ik schoot naar voren, mijn bovenlichaam zwiepte vooruit, ik helde over een gletsjerspleet, maar mijn uitgestoken vingers hielden me tegen, botsten tegen een stuk ijs.” Zij redde hen beiden, door zo hard als ze kon aan het touw te trekken waaraan hij vastzat. Maar een toppoging was tot haar teleurstelling geen optie meer.

Wie is Tamara Lunger?

Tamara Lunger (1986) is een Italiaanse alpinist, die haar bergcarrière begon als professioneel skiër. Ze werd twee keer Italiaans kampioen en eenmaal wereldkampioen (voor deelnemers onder de 23 jaar, in 2008).

Expedities: 2009 – Island Peak (6189 meter).

2010 – Jongste vrouw op de Lhotse (8516 meter), 23 jaar, met extra zuurstof.

2010 – Cho Oyu, niet tot de top.

2011 – Khan Tengri (7010 meter).

2012 – Muztagh Ata (7546 meter).

2012 – Broad Peak, niet tot de top.

2013 – Pik Lenin (7134 meter).

2014 – K2 (8611 meter), zonder extra zuurstof.

2015 – Poging tot winterbeklimming van Manaslu (8163 meter) met Simone Moro.

Openden tijdens acclimatisatie nieuwe alpiene route op de noordwand van Island Peak en eerstbeklimming Kang Lemo (Central, 6100 meter).

2016 – Nanga Parbat (8126 meter) in de winter, draaide 70 meter voor top om.

2017 – Kangchenjunga, niet tot de top.

2018 – Pik Pobeda, Siberië (7439 meter), eerste winterbeklimming.

2019/2020 – Winterexpeditie Gasherbrum I en II, niet tot de top.

2020 – Tour Tamara, hoogste bergen in 20 Italiaanse regio’s, klimmend, wandelend, met de mountainbike en gedeeltelijk afdalend met een parapente.

2021 – K2 (8611 meter) winterbeklimming, niet tot de top. Een paar weken na het interview met Hoogtelijn klom Tamara met de Roemeen Alex Gavan op de K2 en hielp ze de Spaanse klimmer Sergi Mingote die was gevallen en later op de berg overleed. Nadat Gavan zijn poging stopte na de dood van Mingote, klom Tamara verder met de Chileen Juan Pablo Mohr. Tijdens deze expeditie overleden twee klimmers, Sergi Mingote en Atanas Skatov, en raakten er drie vermist, Tamara’s klimmaat Juan Pablo Mohr, Ali Sadpara en John Snorri.

58 | HOOGTELIJN 2-2021

Het klimmersleed was nog niet geleden: niet lang nadat het duo terugkeerde in Italië brak de corona-epidemie uit. “Verplicht thuis blijven, bleek voor mij de allermoeilijkste ‘expeditie’ in mijn leven”, zegt ze, terwijl ze haar hoofd een aantal keer met korte, felle rukjes van links naar rechts en weer terug beweegt, alsof ze de herinnering aan die periode liefst van zich af zou schudden. “Ik kwam net terug van die winterexpeditie, dacht veel aan ons ongeluk, voelde me niet goed in mijn vel, was nog aan het worstelen met wat er nu was gebeurd, met de schrik van wat er had kunnen gebeuren.” Meer dan dat: ze worstelde ook met haar eigen ambities en de frustraties daaromheen, die ze had ervaren als dingen niet lukten. “En toen zat ik hier, wekenlang, vast. Ik zat totaal niet goed in mijn vel en kon dat niet van me afschudden en me voorbereiden op een nieuwe expeditie.”

Ze kon niet eens ver weg skiën – iets wat ze sinds haar tienerjaren op professioneel niveau deed – in een poging zichzelf af te leiden van haar zelfmedelijden en twijfels. “Ik zat hier, in lockdown, en ik voelde me de hele dag verdrietig, boos en eenzaam.”

Zelfontwikkeling Ze begon te mediteren. En zelfhulpboeken te lezen. Nam een online-coach in de arm. Spendeerde soms wel zes uur per dag aan, zoals zij dat noemt, zelfontwikkeling. Langzamerhand veranderde er iets, in haar binnenste. “Ik begon te begrijpen dat ik zelf altijd kan veranderen hoe ik me voel. Dat ik mijn beleving niet hoef te laten afhangen van de omstandigheden, maar dat ik zelfs in ingewikkelde situaties een keus heb om mijn eigen leven vorm te geven.”

Alsof de realiteit haar inzicht wilde bestendigen, gebeurde er iets onverwachts nadat ze op Instagram aan haar volgers liet zien hoe ze thuis aan het trainen was. “Ik wilde ze de inzichten die ik had gehad, meegeven, dus ik liet mensen zien wat je allemaal kunt doen om fit te blijven, zelfs als je niet naar buiten mag. ‘We moeten ons gewoon blijven voorbereiden op het moment dat we straks weer naar buiten mogen’, vertelde ik mijn volgers – en ook een beetje aan mezelf. Wat ik totaal niet had verwacht, gebeurde wel: ik kreeg tientallen reacties van mensen die zich gesteund voelden door mijn tips. Mensen stuurden me foto’s van zichzelf tijdens het trainen, of tikten berichten aan me waarin ze deelden

dat die training hun dag of zelfs week had verbeterd. Ik voelde me enorm verbonden met al die mensen!” Ze organiseerde opnieuw een visuele ontmoeting met haar volgers. Dit keer verzorgde ze geen fysieke, maar een mentale training op de feed: ze knutselde live een vision board in elkaar. “Ik liet ze foto’s zien van bergtoppen die ik nog wil beklimmen en vertelde er verhalen bij, moedigde mensen aan om vooral doelen te blijven stellen en niet op te geven in de uitzichtloosheid.”

Ruim tweehonderd mensen bouwden, in navolging van Tamara, ook een vision board. En weer werd ze overspoeld door positieve

‘Met heel weinig tijd kan ik anderen veel geven’ berichten. “Van sommige feedback moest ik huilen, zo lief en eerlijk waren mensen tegen me. Ik realiseerde me daardoor dat ik voorheen altijd vrij monomaan gericht ben geweest op mijn klimdoelen en daardoor een minder sociaal leven heb geleid. Ik wilde me voorheen niet door anderen laten afleiden van mijn ambities, maar nu zag ik: met heel weinig tijd kan ik anderen en mezelf veel geven, kan ik me verbonden voelen met wildvreemden, met Italianen of mensen uit andere plekken op de wereld die ik anders nooit zou hebben gesproken.” Even later durft ze het sterker te stellen: “Ik voelde me in die dagen een geliefd persoon.”

Spontane ontmoetingen Het plan voor de Tour Tamara kreeg vorm. Ze zou niet gaan klimmen op exotische bestemmingen of op achtduizend meter, maar in het bekende thuisland. Niet met haar gefocuste blik op een top, maar met als doel om anderen te laten zien dat je ook iets bijzonders kunt presteren zonder daar eerst tien jaar voor te hoeven trainen. Ze zou twintig niet al te hoge bergen beklimmen; nu eens niet samen met professionele expeditieleiders, maar met enthousiaste klimmers die haar via social media konden bereiken of spontaan in de bergen konden ontmoeten – ze liet haar volgers telkens weten waar ze nu weer heen zou reizen, in haar busje. Dat leverde bijzondere gesprekken op en urenlange

HOOGTELIJN 2-2021 |

59

VOORKOM KUITKLACHTEN EN ACHILLESPEESPROBLEMEN VERMINDER SCHEENBEENBLESSURES

&

VERMOEIDE VOETEN

Veel wandelaars en trailrunners hebben regelmatig te maken met stijve kuiten of vermoeide voeten. De compressiekousen van Herzog kunnen dergelijke klachten verlichten en voorkomen.

WWW.HERZOGMEDICAL.COM

VOORKOM SPIERPIJN

Herzog kousen bevorderen de bloedcirculatie en zorgen ervoor dat afvalstoffen sneller worden afgevoerd. Hierdoor ervaar je minder spierpijn en geef je je herstel een flinke boost. Door een uniek maatsysteem met 6 opmeetpunten ben jij bovendien altijd verzekerd van een perfect pasvorm.

MINDER SPIERPIJN EN EEN SNELLER HERSTEL

Vaak vermoeide voeten of regelmatig last van een zeurende peesplaat? De enkelsokken van Herzog houden de voetboog op spanning en leveren een belangrijke bijdrage aan het voorkomen van irritatie van de peesplaat onder de voet.

Als NKBV lid ontvang jij met de kortingscode NKBV10 maar liefst 10% korting op: www.herzogmedical.com/shop

Herzog 210x135 mm.indd 1

18-03-21 13:00

Meindl heeft al menig innovaties op het gebied van schoenen teweeg gebracht.

De nieuwste innovatie heet Identity. Bij de modellen uit deze nieuwe serie bieden wij een gedetailleerd herkomstbewijs van het gebruikte leer aan. Hiermee verschaft Meindl een volledig transparante kijk op de productie van de schoenen, vanaf de alpenweide waarop de koeien grazen, de leerlooierij waar het leer bewezen milieuvriendelijk wordt gelooid tot de uiteindelijke productie. Al bij de leerlooierij wordt het leer voorzien van een identificatienummer welke handmatig in het leer wordt gedrukt. Dit identificatie nummer ook Identitynummer genoemd is dan in de schoen vereeuwigd op de binnenkant van de manchet. Op deze manier kan men de afgelegde levensweg van het gebruikte bovenleer op www. identity-leder.de volgen!

IDENTITY – LEER MET HERKOMSTBEWIJS ORIGINAL

Tessin Identity

Linosa Identity

www.identity-leder.de

mei_Anz_LinosaIdentity_Hoogte_210x135_MAI14_def.indd 1

15.05.14 11:01

‘Ik wilde mijn hart, mijn intuïtie kunnen volgen’

diners, bij mensen die haar uitnodigden en uitgebreid voor haar kookten. “En dan tufte ik, veel te laat, weer weg naar de volgende berg, die ik de volgende ochtend, veel te vroeg, zou beklimmen.”

Bergmannen De tour bracht haar bewustzijn terug naar een periode die ze allang was vergeten. Een tijd waarin ze nog jong was en stukken minder goed klom dan in haar volwassen jaren, maar waarin ze misschien wel beter was in het genieten van het klimmen. De tijd waarin ze, via haar vader, Hansjörg Lunger, de bergsport leerde kennen. Spreekt ze over hem, dan zucht ze, een beetje als een verliefd meisje. “Ik ken geen man zoals hij. Nou ja, misschien mijn opa, die in de tachtig is en hier nog dagelijks hout staat te hakken. Ze zijn zoals bergmannen horen te zijn, zo sterk! Als we voor de hut waar mijn vader waard werd, benzine nodig hadden, tilde hij zo het vat van 200 kilo uit de truck, op zijn rug. Hoewel hij vroeger gewoon zijn geld verdiende als stukadoor of vrachtwagenchauffeur of, later, huttenwaard, deed mijn vader in de weekenden ook mee aan professionele sportwedstrijden, zoals mountainbiken en skiën. Hij zat zelfs in het nationale team! Zijn wedstrijden vormden de lievelingsmomenten uit mijn jeugd, want met mijn moeder en zussen kampeerde ik op zulke dagen in ons gezins-Volkswagenbusje, terwijl mijn vader sliep in een nabijgelegen wedstrijdhotel. Wakker worden in die bus, de bergen om me heen zien en dan lekker samen ontbijten… Gelukkiger voelde ik me nooit.”

Ze begon als tiener zelf met toerskiën, bleek het talent van haar vader te hebben geërfd, won net als hij competities. “En ik had ook van hem de lust voor het sporten overgedragen gekregen”, legt ze uit. “Mijn zussen hadden veel minder met al dat gesport;

van fietsers gruwelden ze bijvoorbeeld, dat die geen haren op hun benen hadden, dat ze alleen maar leefden voor de sport.

Terwijl ik me thuisvoelde tussen buitensporters.”

Genieten Maar niet per se in een wedstrijdomgeving. “Ik deed jaren mee aan toerskiraces, en won ze ook vaak. Maar ik merkte al gauw dat die wedstrijden me afleidden van het plezier van bergsporten.

Want na een race moest ik rusten en me zodoende voorbereiden op de volgende race. Alleen wilde ik dat helemaal niet: ik wilde mijn hart, mijn intuïtie kunnen volgen, ik wilde gewoon elke dag de bergen in. Daarom wilde ik alpinist worden.” Precies zoals ze dat als volwassene zou doen, tijdens haar zelfbedachte tour door de Italiaanse bergen. “Het heeft me schijnbaar al die jaren gekost om te leren wat het betekent om te genieten van het fanatiek beoefenen van bergsport. Misschien was ik ook in het alpinisme weer te ambitieus geworden, juist omdat een aantal expedities niet hadden geleid tot een topbeklimming, omdat ik mezelf wilde bewijzen?” Tijdens deze tour, alleen in haar bus, of samen met klimmers die niet professioneel aan sport doen zoals zij, maar haar kenden via Instagram en gewoon aardig waren, ontdekte ze niet alleen delen van Italië die ze nog niet kende, maar herontdekte ze vooral ook delen van zichzelf.

En nu, voortaan? “Klimmen, natuurlijk”, roept ze uit. “Maar ook meer verbinding zoeken met anderen. Kijken of ik mezelf iets minder belangrijk kan maken en meer bezig kan zijn met hoe ik inspiratie kan delen met mensen die net zoveel houden van de bergen als ik. Geef mij dat en uitzicht op deze omgeving en mijn houthakkende opa, en ik ben gelukkig.”

HOOGTELIJN 2-2021 |

61

In de Balmhornhut roert Marnix in de pannen op het houtgestookte fornuis.

Steile paden en primitieve hutten boven Adelboden en Kandersteg

Bergtradities met toekomst Traditie en vooruitgang lijken een haast niet te overbruggen tegenstelling. We zoeken ongeschonden bergen en dorpen met levende tradities, maar vinden ze nauwelijks meer.

Marnix Viëtor en Dedde de Jong vinden het bewijs dat het ook anders kan in hartje Berner Oberland.

Tekst en beeld Marnix Viëtor

62 | HOOGTELIJN 2-2021

De Balmhornhut boven het Gasterntal.

Hotel Waldhus is nog net zichtbaar.

V

oorzichtig legt huttenwaard Hansueli Ogi het huttenboek op tafel. ”Kijk het gerust in, maar doe wel voorzichtig.”

Ik heb gevraagd naar het boek uit 1970 – toen ik hier met het ouderlijk gezin was. Maar dit boek ziet er anders uit en mijn verbazing is groot als ik het opensla. Het is niet het huttenboek uit 1970, maar het allereerste huttenboek. Uit 1902! De hut heette toen de Wildelsighut, naar de graat op de Balmhorn, de huisberg van de hut. De Wildelsiggraat wordt zo goed als nooit meer beklommen. Het ijs trekt zich terug, de rotsen zijn instabiel geworden. En met het verdwijnen van het ijs vertrok ook de vaste huttenbaas. De Balmhornhut wordt nu ’s zomers gerund door vrijwilligers van de Section Altels van de Zwitserse Alpenclub (SAC).

Roeren in de pannen

Foto Dedde de Jong

“De zelfverzorging hebben we afgekeken van de Section Wildstrubel. Die beheert de Lohnerhut boven Adelboden,” vertelt Ogi. “Hier op de Balmhornhut hebben we gemotiveerde en capabele vrijwilligers. Het aantal overnachtingen stijgt weer en onze gasten zijn super tevreden!” Zijn vrouw schenkt Dedde en mij een kop welkomstthee in. We mogen een kijkje nemen in het lager en ik roer, net als in mijn studententijd, in de pannen op het houtgestookte fornuis. We zijn nieuwsgierig naar het zelfverzorgingsprincipe en besluiten morgen van Adelboden omhoog te gaan naar de Lohnerhut.

We nemen afscheid van Ogi en dalen af naar het Gasterntal.

Het allereerste huttenboek van de Balmhornhut uit 1902!

Hier en daar is het avontuurlijke paadje over de 600 meter hoge wand gezekerd met kabels en kunstig aangelegde trapjes. Het is spannend… Een misstap is hier al snel fataal. Moe en voldaan na onze eerste tocht van dit jaar bestellen we in het nostalgische hotel Waldhus aan het begin van het Gasterntal een Adelbodner Bärgbier.

Met water uit de lampetkan wissen we het zweet van onze vermoeide lijven en later op de avond zoeken we met een kaars de bedstee op. Is dit achterhaalde bergnostalgie of juist de charme waar we hier naar op zoek zijn?

een informatiepaneel met vergeelde foto’s over het leven van de beroemde gids Peter Zürcher. Hoog op de flanken van de Lohner kocht hij in 1903 grond en bouwde er zijn droom: een hut om ’s zomers in te leven en een stal voor zijn dieren. Lohner Zürcher, zoals hij werd genoemd, bood de gidsen uit Adelboden onderdak tijdens hun beklimmingen. Zijn hut werd in 1927 door een lawine weggevaagd. De stal staat er nog, het huttenpad komt er pal langs. Even later worstelen we met de overgang van sneeuw naar rots. Onder de sneeuw schiet smeltwater in een donkere holte bergafwaarts. Als je hier uitglijdt, kom je nooit meer boven…

Een kwartier later laten we onze rugzakken van de schouders glijden bij de hut.

Gebeier en de roep van de koekoek

Een liter theewasser

De volgende dag verkassen we via Kandersteg met de postbus naar het dal van Adelboden, twee bergruggen verderop. Adelboden is een prettige uitvalsbasis voor de tocht naar de Lohnerhut. Die ligt op een piepklein stukje groen, zo’n 700 hoogtemeter boven het dorp. Ik ben heel benieuwd naar de klim en het reilen en zeilen in dit zelfverzorgingshutje, waar maar zo’n 250 mensen per jaar overnachten.

De eigenlijke klim begint op de Bonderalp en volgt een T5route die je door geulen, over richels en via ladders in krap twee uur bij de hut brengt. Het is zondagochtend. Uit het dal klinkt het dorpskerkje van Adelboden. Het gebeier van de klokken vermengt zich onverwacht met de roep van een koekoek.

Ik luister verwonderd; zo’n samenklank had geen componist kunnen bedenken.

“Gruezi wohl, herzlich wilkommen”, klinkt het vrolijk. We zijn verrast door deze ontvangst. Joachim is huttenchef en al zo’n achttien jaar verantwoordelijk voor het reilen en zeilen in ‘zijn’ Lohnerhut. Bij de bekende liter theewater praten we over de hut, het principe van zelfverzorging en de toekomst van de SAChutten.“Toen de hut in 1927 was verwoest, popelden onze voorgangers binnen de Sektion om een nieuwe hut bouwen”, vertelt Joachim. “Dat lukte door bemiddeling van Zürcher, met subsidies van de SAC en een inzamelingsactie. De nieuwe hut werd in 1929 ingewijd. Jacob ‘Kobi’ Zürcher, de zoon van Peter, is er 25 jaar huttenwaard geweest!” We zijn nu ruim 90 jaar verder.

“De samenleving verandert, dat merken we in de hut ook. Klimmers en wandelaars namen vroeger ontberingen voor lief, ook in de hut. Bij de jongere generatie ligt de nadruk op presteren, vaak onder tijdsdruk. Die wil meer luxe en comfort.” Tegelijkertijd constateert Joachim dat men de tradities ook weer niet wil verliezen: “Onze bezoekers waarderen dat we ons in de hut

Bij ‘Schrickmatte’ klimmen we omhoog via de Leiterweg. Tussen de steile stukjes, laddertjes en het weelderig groen lezen we op

HOOGTELIJN 2-2021 |

63

WORD BEVER BUITENVRIEND EN REGISTREER JE ALS NKBV-LID BIJ BEVER MET JE NKBV-LIDNUMMER EN PROFITEER STANDAARD VAN 10% KORTING* *Bekijk de actievoorwaarden op bever.nl en meld je aan op bever.nl/buitenvriend/nkbv

MELD JE GRATIS AAN EN PROFITEER VAN

BUITENVRIEND VOORDELEN Exclusieve aanbiedingen

Buitengewoon voordeel    

Exclusieve aanbiedingen Eerder toegang tot acties 10% korting op reparatieservices Een cadeautje op je verjaardag

10% korting op reparatieservices

Gratis APK voor buitengear

Volop ideeën voor jouw buitentijd

Buitengewone service

Buitengewone inspiratie

 Na aankoop gratis onderhoud op diverse producten  365 dagen ruiltermijn  Gratis APK voor buitengear  Digitale kassabon en aankoophistorie  Winkelen op afspraak

 Als eerste op de hoogte van events  Korting op events van Bever en onze partners  Alles voor de beste buitentijd in jouw inbox

Met een schitterende tocht gaat Deddes wens in vervulling.

Berghaus Bärtschi in de sneeuw, zonder koeien is het er doodstil.

beperken tot wat je echt nodig hebt.” Volgens hem functioneert hun concept van zelfverzorging uitstekend tot zo’n 250 bezoekers per jaar. De helikopter hoeft dan de hut maar één keer per seizoen te bevoorraden. “Veel etenswaar dragen onze leden zelf omhoog. Het afval nemen ze weer mee naar beneden. Dat vragen we ook aan bezoekers.”

Ieniemienie-paadje ’s Nachts sneeuwt het flink. Joachim vindt het niet verantwoord dat we de Mittaghore beklimmen en de overgang naar de Engstligenalp maken. ”Door de nieuwe sneeuw kunnen jullie het ieniemienie-paadje niet meer vinden. Markeringen zijn onzichtbaar, de kans op een val is te groot. Wil je de Engstligenalp per se bezoeken, dan moet je afdalen naar Adelboden. Bij Unter dem Birg kun je naar de alp omhoog klimmen of de kabelbaan nemen.” De Engstligenalp ligt als een enorme groene kom tussen steil oprijzende bergflanken. Boeren, natuurbeschermers en gemeente verbinden hier bergtradities en wandeltoerisme met elkaar. Dedde en ik volgen Joachims advies en dalen af naar Adelboden.

De gids die mijn vader inhuurde Terug in Adelboden drinken we aan de Stammtisch van restaurant Adler koffie met de beminnelijke berggids Peter Schmid. Hij is de zoon van Christian, de gids die mijn vader in 1970 inhuurde om ons naar de top van de Wildstrubel te leiden. Peter is een gids met een enorme staat van dienst die tot de 8000’ers van de Himalaya reikt. “Wij Adelbodner leven met tradities”, vertelt hij.

“Daar worden we mee geboren, die geven we door.” Volgens hem moet nu vooral ‘groen toerisme’ worden gestimuleerd.

“Denk aan boeren die een overnachting aanbieden op hun boerderij, wildexcursies met lokale gidsen en – speciaal voor jullie Nederlanders – het ‘beklimmen van onze hoogste toppen’.

Slagen we erin groen toerisme marktfähig te maken, dan behouden we hier een goede kwaliteit van leven.”

Tegen zijn gasten zegt Peter: “Het paradijs begint een halfuur voorbij restaurant Adler.” “Dan zie ik hun ogen glinsteren. Maar voor een paradijs moet je wel iets over hebben. Vragen ze me naar de douche, dan zeg ik: ‘Die vind je 1000 meter lager’.”

“Als jullie de Engstligenalp op willen, ga dan langs bij Martha en Ueli Grossen, bergboeren van het eerste uur.” Ik pak meteen mijn telefoon. Geen gehoor... Dedde krijgt een ingeving: ”Marnix, gister was de Alpabzug. Ze zijn al beneden met hun koeien.”

Helaas, het is niet anders. “Laten we tenminste één nacht op de Engstligenalp overnachten”, stelt Dedde voor. “Dan krijg ik tenminste een indruk van dit unieke almlandschap.” Dus pakken we de bus uit Adelboden naar Unter dem Birg. De weg ligt bezaaid met koeienvlaaien. Dedde heeft gelijk: gisteren zijn, zoals elk jaar aan het eind van de zomer, de koeien en hun herders het smalle, bochtige wandelpad afgedaald om de winter in het dal door te brengen.

Fris in de lak We nemen de laatste kabelbaan. Boven is het wit, uitgestorven en, zonder koeien, doodstil. We kunnen gelukkig nog terecht in Berghaus Bärtschi. Het blijkt net opgeknapt, je ruikt de verf nog.

Het lager lijkt in oorspronkelijke staat. Zo te zien is er sinds 1970, toen wij hier als gezin sliepen, niets veranderd.

De volgende ochtend vroeg lopen we door verse sneeuw naar de Chindbettipas waar aan de andere kant de bergen van Kandersteg hun toppen boven de wolken uitsteken. De bekende gele wegwijzers leiden ons via een besneeuwde Engstligengrat terug naar ons Berghaus en vandaar naar Adelboden.

Dedde is blij: zijn wens om de Engstligenalp te zien, is met een schitterende tocht in vervulling gegaan! Samen hebben we de grootsheid van de bergen ervaren, waar tradities niet zijn verdrongen door de vooruitgang. Hier hebben bergboeren en bergwandelaars elkaar gevonden en zijn landschap en natuur beschermd. Hier wordt de authentieke SAC-hut een tweede leven gegund, dankzij de passie en inzet van vrijwilligers. De bergen boven Adelboden en Kandersteg laten zien dat bergtradities hier toekomst hebben.

Wandeltocht boven Adelboden en Kandersteg Reis

Adelboden en Kandersteg liggen in het hart van het Berner Oberland. Beide dorpen zijn met openbaar vervoer in 9 à 10 uur bereikbaar vanuit Utrecht.

Periode

De beste periode is juni t/m september.

Check voor vertrek de sneeuwcondities en openingstijden van de Balmhorn- en Lohnerhut.

Accommodaties

In Adelboden en Kandersteg vind je onderkomens in alle prijsklassen. Hotel Waldhus ligt in het Gasterntal op 1,5 uur lopen van Kandersteg. Overdag rijdt er een busje (vooraf reserveren), ’s avonds haalt Waldhus je op.

Routes

Van Waldhus loop je – geëxponeerd – in drie uur naar de Balmhornhut (T3). De Lohnerhut bereik je uit Adelboden in ruim vier uur, de laatste twee uur via kabels en ladders (T5). Van de hut leidt een zeer

Op weg naar de Lohnerhut krijgt de wandelaar informatie over het leven van berggids Peter Zürcher. geëxponeerd pad naar de Engstligenalp (T5), bij sneeuw onmogelijk.

Van de Engstligenalp daal je via Unter dem Birg af naar Adelboden. Je kunt van Kandersteg naar Adelboden lopen over Schedelsgrätli/Ortelepass.

Online informatie • Bezoek aan de Lohnerhütte

(2171 meter): cutt.ly/zlh98Vf.

• Bezoek aan de Balmhornhütte

(1955 meter): cutt.ly/mlh3yqh.

• Hutten in het Gasterntal: cutt.ly/Elh3f8k • Zwitserland: myswitzerland.com.

HOOGTELIJN 2-2021 |

65

nkbv voor jou

Kijk voor het laatste verenigingsnieuws op nkbv.nl of volg de NKBV op Facebook: facebook.com/de.nkbv.

De NKBV digitaal

Topvlagfotoalbum Geen top zonder vlag! Beklim je een mooie alpiene route, of ga je naar de top van een berg in de Alpen of een andere bergketen? Met een NKBV-topvlag heb je iets om je beklimming mee te vieren. Wil je ook in het online NKBV-topvlagfotoalbum? Koop voor 4 euro de NKBV-topvlag via nkbvwebshop.nl/nkbvtopvlag en deel jouw hoogtepunt door je foto te mailen naar communicatie@nkbv.nl of via social media met #topvlag en #NKBV.

@

Geef je mailadres door

We hebben helaas nog niet van al onze leden een mailadres. Als we jouw mailadres nog niet hebben, krijg je je factuur nog per post en mis je veel interessant nieuws. Ook kun je dan geen gebruikmaken van de app of je inschrijven op activiteiten in de regio of met de NKBV Academie.

Geef daarom je mailadres door aan ledenservice@nkbv.nl, zodat we je ook digitaal kunnen bereiken.

START JE VOORBEREIDING We helpen je om je al in Nederland goed voor te bereiden op een actieve vakantie. In een reeks van acht e-mails krijg je inspiratie over bestemmingen, trainingsschema’s, materiaal, veiligheid, duurzaamheid, techniek en natuurlijk hoe je fit wordt. Zo kun je extra genieten van je vakantie. Of je nu beginnend of gevorderd bent, meld je aan voor de mailcyclus en ontvang elke week informatie en oefeningen in je mailbox. Meld je aan via nkbv.nl/voorbereiding.

Digitale dienstverlening

OP PAD IN NEDERLAND In de afgelopen maanden van reisbeperkingen en andere coronamaatregelen zijn veel mensen de Nederlandse natuur in getrokken. Soms met wat veel tegelijk, wat we dan weer in het corona-liveblog van de NOS teruglazen, maar meestal in kleine groepjes en naar rustige plekken. Online heeft de NKBV behalve oefeningen om fit te blijven, ook veel tips gegeven voor activiteiten in Nederland. De Dutch Mountain Trail in Zuid-Limburg bijvoorbeeld, of het beklimmen van de hoogste toppen van provincies. Ook gaven we tips waar je kunt buitenklimmen op openbare locaties of bij hallen. Ben jij op zoek naar een coronaproof buitenactiviteit voor een weekendje in de Nederlandse natuur? Op nkbv.nl/oppadinNL vind je een overzicht van wat je allemaal kunt doen.

66 | HOOGTELIJN 2-2021

Sinds een paar jaar zet de NKBV zich in om onze leden via digitale wegen nog beter van dienst te zijn.

Zo zijn er veel how to-video’s gemaakt met Berggids Martijn Schell, die handig zijn voor wandelaars en alpinisten.

Deze video’s vind je op onze website, social media en in de nieuwsbrieven.

Daarnaast zijn er voor klimmers video’s opgenomen over de klimgebieden in België. En met onze trainingsvideo’s kun je thuis aan de slag, zodat je zo meteen fit bent als je weer op berg-

sportvakantie kunt. Wil je niets missen?

Abonneer je dan op ons youtubekanaal: youtube.com/nkbv.

Bestel je topo’s in de webshop Zodra we weer naar België mogen reizen, kun je klimmen in de Belgische massieven. Waar ga jij graag heen? Wordt het Flône, Sy, of Hotton? Je vindt deze en meer klim- en bouldertopo’s in de webshop.

Kijk op nkbvwebshop.nl voor alle topo’s. En wist je dat we 11 video’s hebben gemaakt in de Belgische klimgebieden? Kijk op cutt.ly/ekPcgL4.

praat mee met de NKBV Volg ons op social media, tag ons en praat mee!

De leukste posts of reacties plaatsen we in deze rubriek.

#NKBV @michieltelkamp Ice climbing in The Netherlands! Thnx to MN Arnhem for making this happen.

Trainingsschema’s

@remmilles Gaan we dit jaar weer naar boven? #grandcombin

Kun je niet wachten om te starten met trainen? De trainingsschema’s die de NKBV samen met personal trainer Jonas Föllmi heeft opgesteld, staan al online.

Kijk op nkbv.nl/fit voor alle oefeningen en werk aan die optimale conditie.

@anneloes_ goetze #tb 2019 – Crossing the Alps. 13 beautiful days with lots of fun.

(360 km and 23.500 vertical meters.)

Ontmoet elkaar op het Forum Bergsportdagen, Kaderdagen, Kennismakingsdagen: allemaal gezellige en informatieve bijeenkomsten waarbij je mensen ontmoet met dezelfde passie als jij voor de klim- en bergsport. Maar wist je dat je die mensen ook digitaal kunt ontmoeten? Voor klimmers en bergsporters is er het NKBV Forum. Of je nu op zoek bent naar een klimmaatje in de buurt, alles wilt weten over boulderen op openbare locaties, of je kennis wilt delen over wandelen in Wallis: het vernieuwde Forum is de plek om elkaar te vinden en te spreken. Juist nu!

Neem maar eens een kijkje op forum.nkbv.nl.

Dick Kruithof Vandaag een vroege dienst, dus misschien doorbladeren in bad…

@dennisvanhoek During the “Essent” of the electrified overhang! #iceclimbing

@metdewindmee Flashback naar vorige week: Spelen met de zon, de tijd en de temperatuur.

Peter Ambagstheer Voor zover ik mij herinner was het Lac Bleu stervenskoud! Het wordt toch gevoed door een karstbron met gletsjerwater, of vergis ik mij? Ik heb er bikkels in zien zwemmen maar alleen al voelen in het water werd binnen een minuut onaangenaam op het pijnlijke af…

@NKBV Eric van Dommelen Tof!!!!!

NIEUWE SITES VOOR DE NKBV-REGIO’S EN -SECTIES Dit voorjaar zijn de websites van de NKBV-regio’s en -secties vernieuwd. Ze hebben een nieuwe vormgeving en een koppeling met de vernieuwde ledenadministratie.

Hierdoor kun je je eenvoudig aanmelden voor klim- en wandelactiviteiten.

Kijk op nkbv.nl/regio en klik op jouw regio of sectie.

Joanne van Hummel @durkje73 kijk!

Dit geeft rust…

Ad en Lieneke Zijn er ook plaatsen buiten in Zeeland waar we kunnen klimmen?.

Henri Spaans Ik dacht even zijn jullie helemaal gek geworden om een ijswand op een hoogspanningsmast te maken! Gelukkig is hij niet meer in gebruik.

Leuk idee

tag ons op social media #hoogtelijn #NKBV

HOOGTELIJN 2-2021 |

67

68 | HOOGTELIJN 2-2021

THEMA

Bergen

subkop_KAP

WEER DE BERGEN IN

Bouwers met uithoudingsvermogen

Lego Ga er maar aan staan: anderhalf jaar denken, zoeken en bouwen en als het Legoberglandschap af is en de foto online staat, steen voor steen weer afbreken. Of een station bouwen, de treinen inregelen en tien uur door de sneeuw ploeteren voor een video van vijf minuten.

Voor Florien, Jörgen, Erik en Arjen is dit onderdeel van het plezier: het gaat om het ontwerpen, om het bouwen en de lol van een project zien groeien. Eenmaal af, staat hun hoofd alweer naar een nieuwe uitdaging en kunnen ze niet wachten met het starten van een nieuw project.

Tekst Femke Welvaart Beeld Joris Lugtigheid

“V

roeger was er maar één soort speelgoed wat ik leuk vond, en dat was Lego. Mijn ouders hoefden niets anders aan mij te geven.” En ook nu hoeft de vrouw van Jörgen Rubingh (42) niets anders voor zijn verjaardag te kopen. “Dat is natuurlijk best saai voor haar, maar ik ben er altijd blij mee.” Ik spreek vier fanatieke legoërs die allen iets met bergen hebben. De manier waarop ze hun project aanpakken verschilt per persoon, maar wat bij alle vier gelijk is, is het plezier dat ze hebben in het ontwerpen en bouwen, en de leeftijd waarop ze stopten met Lego en het later weer oppakten. In de Lego-community is er zelfs een officiële term voor: de dark ages.

Dat zijn de jaren waarin puberende legoërs zich schamen voor hun zogenaamd kinderachtige hobby. Lego is dan niet cool meer.

En er zijn andere uitdagingen in het leven. Maar dan, vaak als ze in de twintig zijn, komen de dozen weer van zolder en wordt de liefde voor Lego al bouwend weer aangewakkerd.

Intratuinspektakel Op zijn dertigste ontmoet Jörgen zijn huidige vrouw, die uit het Tatragebergte van Slowakije komt. “Door haar leerde ik de bergen kennen en ervan houden. Toen Lego op een dag met een WinterVillage-serie kwam, kocht mijn vrouw het eerste kersthuisje voor me.

Het jaar erop kwam er een huisje bij, en een bakkerijtje. Weer een jaar later een postkantoor. Het begon al een heel Intratuinspektakel

HOOGTELIJN 2-2021 |

69

Jörgens berglandschap

Bekijk het Flickralbum van Jörgen op flickr.com/photos/133231633@N05.

te worden! Een straatje, sneeuw, sneeuwpoppetjes, een skihellinkje; daar hoorde voor mij een berg bij. Toen begon ik landschappen te bouwen.” Met als resultaat een winterberglandschap van 3,5 meter. “Daar stond ik ook mee op shows. Dat zijn Legobeurzen waar we onze mooiste projecten uitstallen. Het grootste compliment is dan als iemand een foto maakt van jouw Legolandschap. In eerste instantie bouw ik het voor mezelf, ik bouw om het bouwen, maar zo’n compliment is toch wel heel erg leuk.”

Jörgen ontwerpt alles zelf. “Ik begin altijd met een treinbaan, die ik in een computerprogramma uitdenk; dat is de basis. Het project waar ik momenteel mee bezig ben en waarvan ik vroeger al gecharmeerd was, is het maken van een rangeerterrein inclusief draaischijf voor de treinen. En mocht ik in mijn project ergens vastlopen, dan zet ik mijn vraag online en helpen mensen van over de hele wereld me verder. Als de spoorbaan klopt, ga ik online op zoek naar inspiratie voor een landschap en dan begint het ontwerp met het allereerste steentje.”

Investering

Virtueel ontwerp

Vrienden en collega’s doen niet lacherig over zijn hobby; ze snappen het wel. Zijn vrouw vindt het zelfs geweldig. “Zij heeft liever dat ik de hele avond op zolder zit dan in de kroeg.” De prijs van Lego is wel een van de redenen waarom Jörgen zijn landschappen na de bouw en het online zetten op zijn Flickraccount, weer afbreekt. “Een gedetailleerd landschap met mooie steentjes kost zo een paar duizend euro. Dus je moet het wel afbreken als je weer iets nieuws wilt bouwen. Bovendien: waar laat je het, dan heb je een flinke opslag nodig.”

Hoe anders pakt Florien Sijbers-Bos (34) het aan! Als zij start met haar ontwerp, is er geen fysieke berg Lego. Zij ontwerpt in een speciaal computerprogramma, waar elke steen die ze nodig heeft, voorhanden is. “Als kind heb ik heel veel gelegood. Tijdens mijn puberjaren kwamen de dark ages en durfde ik het niet leuk meer te vinden. Maar toen kwam vorig jaar het coronavirus en zaten we vooral binnen. Ik kocht voor mijn man een kasteel van Lego uit de jaren 80 en zag hem bouwen. Ik zag weer hoe leuk en ontspannend het is om te legoën en toen ben ik zelf ook weer begonnen.”

Het eerste steentje “In mijn Legoberglandschappen vind je altijd treinen, een station, een berg en een brug. Daar heb je ruimte voor nodig.

Ik bouw op zolder, op een L-vormige tafel van 3,5 x 3 meter.

En daar ben ik dan iets meer dan een jaar mee bezig. Ik bouw niet elke avond hoor, ik moet wel inspiratie, tijd en zin hebben.

Ik denk dat ik er gemiddeld zes uur per week mee bezig ben.”

Stem op de berghut van Florien

Om de hut door Lego uit te laten geven, heeft Florien 10.000 stemmen nodig.

Help je mee? Je vindt het ontwerp door naar ideas.lego.com te gaan en te zoeken op ‘tyrolean’. Of nog makkelijker, via de verkorte URL bit.ly/tyrolean.

Als de hut in beeld is, klik je op de blauwe knop en is je stem vastgelegd. Je moet hiervoor wel een account aanmaken, maar dat kan anoniem.

70 | HOOGTELIJN 2-2021

Magische bergwereld Als klein meisje ging Florien al naar de bergen, op vakantie met haar ouders. Altijd naar Oostenrijk. “Ik ben gek op dat land. Drie jaar geleden was ik met mijn man in het Stubaital, waar we een wandeling maakten naar de Falbesoner Ochsenalm. Het was heel vies weer, we liepen 700 hoogtemeters in regen en mist. Bij de

Eriks details

Bekijk het Flickralbum van Erik op etilego.notlong.com.

hut aangekomen waren we de enigen. En ik genoot! Er stond een warm kacheltje en door het raam zagen we de mist wegtrekken en een waterval verschijnen. Dat was magisch. Die ervaring is me altijd bijgebleven.”

Omdat Florien die bergwereld als Legoproject in de winkel niet kon vinden, besloot ze zelf aan de slag te gaan. “Ik wist meteen dat ik die hut op de Falbesoner Ochsenalm wilde namaken. De steentjes voor een berghut kosten al gauw 300 euro, dus startte ik met een digitaal programma, Lego Digital Designer. Maar dat vond ik al snel te beperkt, dus ben ik overgestapt op Stud.io.

Daar heb ik een onbeperkte hoeveelheid stenen in alle soorten en kleuren en kan ik alles maken.”

Met het programma maakt ze een render, een digitale afbeelding.

“Daarbij maak ik ook instructies en een lijst met onderdelen, zodat ik precies weet welke steentjes ik nodig heb als ik het ontwerp daadwerkelijk wil bouwen. Die instructies zet ik vervolgens online, zodat andere Legoliefhebbers er ook plezier van hebben.”

Ruimtelijk inzicht “Het belangrijkst vind ik de details: ik wil verhalen vertellen met mijn bouwwerk. En voor de manier waarop ik ontwerp en bouw, is ruimtelijk inzicht en wat handigheid met de computer nodig”, legt Florien uit. “Ik heb de pabo gedaan en was goed in rekenen en wiskunde. Dat komt dus wel van pas. Het is gewoon een beetje zoeken. Je raakt steeds meer thuis in de database; dat je weet welke mogelijkheden er allemaal zijn en wat je ermee kunt doen. En dan is het een kwestie van klikken, slepen, plakken.”

Florien legoot vooral ’s avonds, als haar zoontje slaapt. “Ik denk dat ik zeker 20 uur per week aan Lego besteed. Dus ja, ik zit wel elke avond achter mijn computer, maar dat ontwerpen is mijn uitlaatklep. Het enige waar ik op moet letten, is dat het geen ‘moeten’ wordt. Ik heb inmiddels in de Legogemeenschap veel contacten opgedaan en zo ontmoet ik veel mensen en fans van mijn instructies. En dan moet ik oppassen dat ik niet voor hen aan het werk ga, maar het leuk houd voor mezelf.”

is een beetje een populariteitswedstrijd; als nieuweling moet ik me in de Legowereld naar binnen wurmen, merk ik. Sowieso heb ik de indruk ik dat het vooral een mannenwereld is.” Haar Tiroler hut heeft aan de achterkant een kaas- en worstenmakerij, waar een worstmachine en melkketel staan en kazen liggen te rijpen.

Ernaast zie ik zitjes en een kachel. Buiten op het terras voor, staan tafels en stoelen en plantenbakken met geraniums. “Precies zoals ik het me herinner. Zo zie je maar: het hoeft niet altijd prachtig weer te zijn om een fantastische ervaring in de bergen te beleven.”

Miniaturen Ook Erik Smit (50) is iemand van de details. “Ik bouw heel klein.

Ik let op de details en vind een vierkante meter vullen al heel moeilijk. Als ik een berglandschap bouw, begin ik met Duplostenen binnenin en gebruik ik de kleine stenen voor de buitenkant.

Mijn projecten zijn nooit realistisch. Ik maak gebruik van vals perspectief: groot onderin, klein bovenin. Zo lijkt de berg veel groter dan hij is. Ik bouw dus niet op schaal. Sowieso klopt de schaal van Lego niet. Neem zo’n Lego poppetje: dat is twee keer zo breed als dat het diep is. En ook de verhoudingen van de Lego huizen en het politiebureau kloppen niet. Maar dat vind ik niet erg; als de poppetjes maar door de deur passen.”

Fantasie Typisch voor Eriks Legostijl is veel fantasie. “Ik houd van kleurrijk, van sprookjesachtige thema’s, van overdreven en net niet realistisch. Ik gebruik ook veel vreemde kleurtjes en poppetjes met puntmutsjes of elfenoortjes. Ik houd het klein en er gebeurt een heleboel.” Op het moment dat ik Erik spreek, bouwt hij een berghut. “De eetzaal staat, daarachter komt de keuken met een luikje om te bestellen.” Ik zie dat hij zelfs miniwandelkaarten aan de muur heeft gehangen. Aan de voorkant ligt een terras, beneden zijn kleedkamers en douches, boven komen de slaapkamers. En er hangt een hertengewei aan de muur. “Dat hoofd komt van een Star Warsfiguurtje”, legt hij lachend uit.

Details in de berghut

Burps en lurps

Sommige virtuele ontwerpen bouwt ze na met fysieke steentjes.

“Dan zet ik het project even in de vensterbank en na een week of twee breek ik het weer af. Dan scheid ik alle steentjes op kleur, type en vorm en berg ik alles op in dozen met vakjes. Dat afbreken is vooral vervelend omdat het saai en veel werk is.”

“Voor het miniatuurlandschap heb ik deze keer een raised baseplate gebruikt”, legt Erik verder uit. “Deze basisplaat met verhogingen hoorde eigenlijk bij een kasteelset, maar ik gebruik hem als rotsachtige omgeving. Vervolgens heb ik daarop een gletsjer, een stuwmeer, een waterval en een kabelbaantje gebouwd. Voor de gletsjer gebruikte ik blauwe en witte steentjes, maar er zijn ook wit met blauw gevlamde steentjes en doorzichtige steentjes die je voor het ijs kunt gebruiken.”

Met haar ontwerp van de berghut hoopt Florien voldoende stemmen op te halen, zodat Lego haar hut als set op de markt brengt. “Het

HOOGTELIJN 2-2021 |

71

GOETHEWEG WWW.INNSBRUCK.INFO #MYINNSBRUCK

HIKING unlimited

Foto: Innsbruck Tourismus / Vorhofer

M O U N TA I N A N D T H E C I T Y I N D E R E G I O I N N S B R U C K .

5 B E R G M A S S I E V E N , 1 S TA D.

Arjens dronebeelden

Ben je nieuwsgierig geworden naar de dronebeelden van Arjen? Kijk op tinyurl.com/yy3zjg56.

Meer video’s van Arjen vind je via zijn YouTubekanaal: youtube.com/c/almightyarjen.

Thuis bouwt Arjen inmiddels aan een Jurassic Park filmset.

Erik vertelt me over de discussies rond het gebruik van burps en lurps: “Burps zijn big ugly rock pieces en lurps zijn little ugly rock pieces. Sommigen vinden dat je zulke stukken niet mag gebruiken. Maar ik gebruik ze graag hoor, voor de bergen. En op evenementen komt er echt niet iemand naar me toe om te zeggen dat het verkeerd is. Ieder z’n ding. Wel vind ik het not done om je Legosteentjes te verven. Of om nep-Lego te gebruiken.

Dat doe je niet.”

Instructeur Net als Florien ging ook Arjen Hartsuiker (41) als kind met zijn ouders naar de bergen. “Dan was er strijd, want mijn moeder ging liever naar zee. Dus gingen we het ene jaar naar de bergen en het andere jaar naar de kust.” In 2003 ging Arjen met een vriend mee op groepsreis in de bergen. Hij was onder de indruk van de instructeurs en besloot een jaar later ook de opleiding tot instructeur te doen. “Dat was niet alleen leuk, maar ook goed voor mijn astma. Het voelde zelfs zo goed, dat ik verhuisde naar de bergen, daar een baan vond en in een zomervakantie een paar weken als instructeur aan de slag ging. Ik woonde bijna drie jaar vlak bij Trento, in Italië. Maar toen wilde ik toch wat met mijn technische opleiding aan de HTS gaan doen. Dat zou bijvoorbeeld in Milaan kunnen, of terug in Nederland. Ik koos voor dat laatste.”

Legotrein “Ik werkte als ingenieur, had een appartement in Deventer en omdat ik niet meer zomaar even de bergen in kon gaan, keek ik veel series en films. Dat vond ik geen nuttige tijdsbesteding. Dus haalde ik mijn schaatsen uit het vet. En ik haalde mijn oude Lego bij mijn ouders op. Dat leek me een minder zinloos tijdverdrijf.

Ik was altijd al geïnteresseerd in elektronica en vatte het plan op om een soort robotje te maken, dat door de kamer zou gaan, rond obstakels. En dat lukte. Daarna begon ik aan een nieuwe robot, die een biertje uit de koelkast kon halen. Dat bleek te lastig, dus pakte ik mijn oude Legotrein erbij, die ik op mijn zesde kreeg en toen mijn grootste hobby was. Vooral de elektronische en programmeercomponent vind ik interessant, dus bouwde ik een geautomatiseerde spoorlijn. Ik had inmiddels een huis en een gezin toen er een nieuwe drone op de markt kwam die je kunt inklappen. Toen was ineens het plaatje compleet! Ik wilde een trein in de bergen op een lang recht stuk heen en weer laten rijden. Dat is lastiger inregelen dan de trein een rondje te laten rijden en die uitdaging vind ik leuk. Het heen en weer rijden moest automatisch gaan, want voor mijn plan moest ik mijn handen vrij hebben om de drone te besturen. Ik bouwde een simpel stationnetje van Lego, dat in een paar delen in een plastic bak precies in mijn rugzak paste, samen met het spoor en een Legotrein.”

De trein en het station in de sneeuw waar Arjen zijn video maakte.

Sneeuwschoentocht Het plan van Arjen kreeg steeds meer vorm: er moest een spoor lopen, in de bergen, in de sneeuw, en hij zou de Legotrein filmen met zijn nieuwe drone, terwijl de trein heen en terug rijdt, van het ene naar het andere station. Echte bergen en echte sneeuw dus. “Ik ging met mijn gezin op vakantie naar Italië. We gaan vaker met z’n allen naar de bergen en dan spreek ik met mijn vrouw af dat ik één dag in de week in mijn eentje eropuit ga.”

Deze vakantie ging zijn Legotrein-met-drone-project mee in de rugzak. “Ik had al een idee waar ik heen wilde, de Brenta Dolomieten ken ik goed. Dat gebied voelt als mijn achtertuin.

Ik wist dat het een lange trip ging worden, dus stond ik om 04:00 uur op. Het was anderhalf uur rijden naar mijn startpunt.

Daar ben ik gaan wandelen tot ik sneeuw tegenkwam. Ik bond mijn sneeuwschoenen onder en liet mijn vriendin bij elk waypoint weten waar ik was. Na dik zeven uur lopen kwam ik op een mooie locatie. Het was ook wel tijd om hier te stoppen, want ik droeg 18 kilo op mijn rug, het was begin juni, dus de sneeuw liep zwaar, en om gewicht te sparen had ik weinig water bij me en ik moest ook nog terug. Het kostte me een uur om de boel op te bouwen, waarbij ik ervoor zorgde dat ik zo min mogelijk sporen maakte. Daarna ben ik er een meter of vijftig vanaf gaan staan en ben ik gaan filmen. In twee uur tijd filmde ik met de drone en maakte ik foto’s met mijn vaste camera en met een GoPro op de trein zelf.”

Met de film in de tas brak Arjen de boel af en liep hij in drie uur terug naar het dal. “Ik heb daarna nog vier of vijf dagen ontiegelijke spierpijn gehad. Ik heb het maximale van mezelf gevraagd en ben trots op het resultaat.”

HOOGTELIJN 2-2021 |

73

Luc bekijkt het avondrood vanaf onze wildkampeerplek vlak bij Trois-Ponts.

Opleiding van 3 jaar tot International Mountain Leader (IML)

gedeelde passie voor de bergen Samen met tien collega-aspiranten is Tim van Helmond (41) uit Eindhoven vorige winter toegelaten tot de Nederlandse opleiding voor International Mountain Leader (IML). Hij beschrijft voor Hoogtelijn zijn persoonlijke ervaringen tijdens deze driejarige beroepsopleiding. Dit is het eerste deel, waarin hij vertelt over de IML-opleiding en zijn persoonlijke drijfveren.

Tekst en beeld Tim van Helmond

De liefde voor de bergen kreeg ik van mijn ouders mee. Als gezin gingen we in zomer en winter naar Tsjechoslowakije en vele winters langlaufen in het Kleinwalsertal. In 1995 maakte ik als vijftienjarige jongen met mijn vader een huttentocht door de Rätikon. Tijdens die week vertelde hij me over de natuur en genoot hij zichtbaar van de gezellige groep. Maar bovenal was hij trots. Trots op mij en ons samen. Juist die beleving en gevoelens van trots probeer ik weer door te geven aan mijn dochters van 8 en 9 jaar. Mijn vader overleed veel te jong in 2009 op 54-jarige leeftijd.

Kans Het is januari 2017. Het leven van mij en mijn gezin staat al een jaar op zijn kop. Mijn jongste dochter van tweeënhalf jaar wordt behandeld voor acute lymfatische leukemie. Mijn vrouw Lonneke gunt me een week weg met berggids en vriend Roeland van Oss. In barre winterse omstandigheden komen we met zeven personen op toerski’s aan in L’Hospice du Grand-Saint-Bernard (2473 meter).

Groepsgenoot Reinier Bos simuleert buiten een lawineredding in voorbereiding op zijn IML-winterexamen. Buiten is het ijzig koud, binnen aangenaam warm en knus. Na de soep en heerlijke lasagne vraag ik Reinier naar zijn opleiding tot bergwandelgids. Terwijl hij vertelt, betrap ik mezelf erop dat ik op het puntje van mijn stoel ben gaan zitten. Waar komt deze opleiding ‘ineens’ vandaan?

Waarom heb ik er nog niet eerder van gehoord? Dit is mijn kans, ik voel het! Met deze opleiding kan ik mijn droom realiseren: mijn passie voor de bergen delen met groepen mensen.

74 | HOOGTELIJN 2-2021

Ervaringen Met mijn alpiene ervaring kreeg ik het advies om tochten te maken in glooiende bergachtige gebieden, zoals Scandinavië, Schotland en de Jura. In deze gebieden worden andere navigatievaardigheden gevraagd dan in het hooggebergte. In de herfst van 2017 maakte ik daarom een wildkampeertrektocht in Lochaber, op het schiereiland Knoydart in Schotland. Een afgelegen gebied, waar ik in mijn tent en eenvoudige berghutjes (bothy’s) overnachtte.

Ik deed ervaring op met het oversteken van rivieren en eindigde na vier slechtweerdagen in het dorp Inverie, dat alleen te voet of per veerboot bereikbaar is.

In de winters van 2018 en 2019 maakte ik met tochtgenoten Sabine, Michel en Bas sneeuwschoentochten in het Kleinwalsertal en het Frans-Zwitserse Haute Chaîne du Jura, en in het voorjaar van 2019 ging ik met mijn zwager Luc wildkamperen in de Duits-Belgische Ardennen. Daarbij zochten we de bron van de rivier Amblève en volgden we die vijfentachtig kilometer tot aan de monding bij de Ourthe. Stuk voor stuk ervaringen in IML-terrein.

Wat is een IML? Een International Mountain Leader is een breed opgeleide bergsportprofessional die in alle seizoenen, wereldwijd, groepen mensen in de bergen begeleidt. Als IML organiseer en begeleid je onder meer hutten-, wildkampeer-, trail- en sneeuwschoentochten.

Wandelend over de Rätikon Höhenweg Süd speur ik naar wild.

Een warmtefront kondigt zich aan tijdens een sneeuwschoenwandeling naar de Feldberg (Zwarte Woud).

zoals veiligheid in bergachtig terrein en rivieroversteken, navigatie en oriëntatie, eerste hulp en bergredding, leiderschap en lesgeven, flora, fauna en geologie, het weer in de bergen, survival en bivakkeren, en meerdaagse activiteiten en expedities, onder andere in besneeuwd terrein.

De Nederlandse opleiding duurt drie jaar en is opgebouwd uit theoriedagen en minimaal twaalf praktijkweken, inclusief stage- en examenweken, verdeeld over zomer- en wintermodules.

Iedere aspirant formuleert competenties en werkt persoonlijke leerdoelen uit. Tijdens de opleiding houd je een portfolio bij en word je begeleid door een opleidingscoach.

Toelatingsexamen Om toegelaten te worden tot NLAIML moet je slagen voor het toelatingsexamen. Zo werden bij mij in klimhal Neoliet Eindhoven praktijkgerichte touwvaardigheden getoetst. Hoe span je een touw op, zodat groepsgenoten een lastige passage veilig kunnen passeren? Hoe kun je met zo min mogelijk materiaal veilig abseilen naar een geblesseerde bergsporter? Daarnaast presenteerden we onze opleidingsmotivatie, ondersteund door beeldmateriaal.

In januari 2020 reisden we af naar Todtnau in het Zwarte Woud.

Daar startten we met een theorie-examen, gevolgd door een speednavigatietest en touw- en oriëntatieoefeningen in het bos. Op de tweede dag bereidden we in groepjes een dagtocht voor. Onderweg had iedereen een stuk de leiding met een informatief praatje (de talk on the hill) en werd er een lawineredding gesimuleerd. Het was een wederzijds kennismakingsweekeinde met sneeuw, regen, gezelligheid en gezonde spanning. Met als eindresultaat: mijn toelating tot de IML-opleiding!

De opleiding

Trots

De Nederlandse IML-opleiding wordt verzorgd door de NLAIML. Dit is een NKBV-opleidingscentrum dat als enige in Nederland deze opleiding aanbiedt. De opleiding is gecertificeerd en geaccrediteerd door NOC*NSF en UIMLA, de internationale koepel van International Mountain Leaders. De ‘UIMLA standard’ beschrijft de minimale trainingsonderwerpen waaraan elke IML-opleiding moet voldoen,

Ik weet zeker dat mijn vader trots op me zou zijn als hij zou weten dat ik mijn droom nu najaag. Als ik in de bergen wandel dan denk ik aan hem. Aan zijn humor, zijn liefde voor natuur en eten, en dat hij altijd zo trots als een pauw was op zijn drie kinderen. Juist die gedachten geven mij kracht en voldoening om mijn dochters mee te geven dat als je een doel écht wilt bereiken, je ervoor moet gaan.

Foto Ellen Dullens

Er zijn overeenkomsten tussen de berggids- en IML-opleidingen, maar ook duidelijke verschillen. Bij de berggidsen ligt het accent meer op technische handelingen en vaardigheden, bij de IML staat het bewegen en beleven van de bergwereld centraal.

Daarbij wordt het touw alleen als laatste middel ingezet om de veiligheid van deelnemers te waarborgen. IML’s voeren geen klim- en skiactiviteiten uit. Gletsjeroversteken zijn uitzonderlijk en sterk gereguleerd.

2020 in vogelvlucht Door covid-19 liep vorig jaar anders dan gepland. Twee praktijkweken werden uitgesteld, maar een theoretische basis is al wel gelegd en getoetst. Om toch te blijven oefenen, liep ik in het voorjaar het Brabants Vennenpad, een wandelroute door verschillende natuur-gebieden rondom Eindhoven. In de zomer organiseerde ik een huttentocht naar de Rätikon en liepen we met z’n vieren op de grens van Voralberg (Oostenrijk), Graubünden (Zwitserland) en Liechtenstein een bijzondere zevendaagse tocht op de plek waar het voor mij 25 jaar geleden allemaal begon.

Kijk voor meer informatie over de NLAIML op nlaiml.org en over Tim van Helmond op timvanhelmond.nl.

Deel II over de IML-opleiding verschijnt in Hoogtelijn 1, 2022.

Ik oefen het aanleggen van een touwrail.

HOOGTELIJN 2-2021 |

75

Vierdaagse trektocht in Patagonië

Huemul Circuit Deze wind! Weer werd ons witte busje bijna van de smalle gravelweg geblazen.

Na een fotostop met een kopje thee en koffie op de enige beschutte plek, rijden we verder door het enorm desolate landschap: een groot felblauw meer ligt al minutenlang aan onze linkerzijde en daarachter zien we een uitgestrekte bergketen.

Na een paar dagen wandelen in het beroemde nationale park Torres del Paine, rijden we nu naar, wat later zal blijken, het hoogtepunt van onze reis.

Tekst en beeld Nori Smeets

W

e zijn in El Chaltén, in het Argentijnse deel van Patagonië, het zuidelijkste puntje van Zuid-Amerika. Patagonië stond al jarenlang op ons verlanglijstje en ons afstuderen bood een mooi excuus om daadwerkelijk te gaan. Bij het plannen thuis was ons oog op het Huemul Circuit gevallen, een vierdaagse trektocht die zich centreert rond het zuidelijke Patagonische ijsveld, een van de grootste zoetwaterreserves ter wereld. Dat elke gletsjer in Patagonië hieruit ontspringt, is een bizarre gedachte. Het regent en waait echter veel in El Chaltén, dus of we deze tocht daadwerkelijk van ons lijstje kunnen afvinken, blijft tot het einde spannend.

Het beroemde pantoffelplantje, Darwin’s slippers.

Meteen weg Als we ’s middags aankomen bij het rangerstation in El Chaltén om ons aan te melden voor mountain activities in remote areas zegt de ranger het maar meteen: we moeten vandaag vertrekken als we morgen bij het ijsveld willen zijn, omdat er sneeuw is voorspeld voor overmorgen. Hij raadt ons aan om enkel naar het uitzichtpunt te lopen en dan weer terug te keren. Een beetje bedroefd door dit bericht lopen we naar buiten, maar dit gevoel slaat al snel om in enthousiasme voor een nieuw plan: wat als we dag twee en drie nu combineren en daardoor toch de hele tocht kunnen lopen?

We hevelen snel onze spullen uit het busje over in onze rugzakken en bij de bakker halen we nog gauw een zak empanadas voor onderweg. Door de lange dagen in Patagonië (de zon gaat pas onder om 23:00 uur!) voelen we geen haast en hebben we alle tijd om ons een weg te banen door modderige maar prachtige paden door het bos. Over de grootste plassen liggen takken die ons helpen om al balancerend naar de overkant te komen. Al gauw komen we op het hoogste punt aan en genieten we van het zicht op de meanderende rivier en haar brede rivierbed beneden ons. We eten ons laatste verse fruit en dalen verder af.

Natte voeten Waar je eerst nog met een klein sprongetje de rivier kon oversteken met de hulp van een gespannen koord, wordt de rivier steeds breder en het aantal hulpmiddelen schaarser. We vermaken ons

76 | HOOGTELIJN 2-2021

Tussen een door andere kampeerders aangelegde beschutting van takken maken we ons kamp.

met het spel om de beste oversteekplaats te vinden zónder je schoenen uit te hoeven trekken, maar uiteindelijk is de stroming te sterk en stroomt onze zelfgelegde brug van takken meteen weg.

Dus binden we onze schoenen aan onze rugzak. Met zo stabiel mogelijke, doch snelle stappen bereiken we met tintelende voeten de overkant. Niet veel later horen we stemmen en zien we tegen de berg het kamp liggen waar we de eerste nacht doorbrengen.

We zoeken het mooiste plekje en zetten onze tent op, tussen een door andere kampeerders aangelegde beschutting van takken.

We halen water uit de rivier voor het avondeten, zien de beroemde pantoffelplantjes Darwin’s slippers, en maken een praatje met andere wandelaars uit alle windstreken van de wereld. Na het avondeten duiken we vroeg onze tent in, waar we de route van morgen op de kaart bekijken en nog een stukje chocola eten in onze slaapzakken. Ik voel me als een kind dat nog in Sinterklaas gelooft en op 4 december niet kan wachten tot het morgen is.

Een overwinning op de tijd We hebben de wekker iets voor zonsopgang gezet en in het ochtendlicht vertrekken we als eersten. Het voelt meteen al als een prachtige dag: het is helder en om ons heen zien we steeds meer bergcontouren opdoemen. Met de zon op ons gezicht bereiken we al snel de eerste tokkelbaan. We halen vlug onze klimgordels uit onze rugzakken en steken een wild kolkende rivier behendig over. Om de losse puinhelling te vermijden, lopen we zo lang mogelijk op de gletsjer zelf, voordat we ons wagen aan de klim naar de Paso del Viento, de pas van de wind!

De zon en afwezigheid van wind moedigen ons aan en gaandeweg

ik voel me als een kind dat niet kan wachten tot het 5 december is Dankzij wat hulpmiddelen komen we hier nog wel met droge voeten aan de overkant.

Lunchen in de zon bij Refugio Paso del Viento.

HOOGTELIJN 2-2021 |

77

CHAT - ONLINE!

IJsschotsen in Lago Viedma.

verandert het landschap. Vegetatie maakt plaats voor sneeuwveldjes en kraakheldere blauwe meren. We vullen onze flessen met het verse water voordat we verder lopen naar het ijsveld. De uitgestrektheid is adembenemend: sneeuw en ijs zo ver als we kunnen kijken. We mijmeren hoe mooi onze aarde toch eigenlijk is en ik baal dat deze uitgestrektheid zich niet laat vangen in een foto.

Bij het einde van de oorspronkelijke tweede etappe, een piepkleine refugio, lunchen we in de zon en uit de wind voordat we verder trekken; we hebben immers nog een hele etappe voor ons. Langs een van de gletsjertongen lopen we verder en zo hebben we een steeds ander zicht op het ijsveld. Bij elke nieuwe blik is het weer even indrukwekkend. Hangend in de wind beklimmen we een volgende pas en we prijzen onszelf gelukkig dat we hier zijn met goed weer.

Hoewel alle indrukken en het enthousiasme de parate kennis over de tocht verdrijven, hangen in ons achterhoofd nog steeds de woorden van de ranger dat de afdaling ‘brutal’ zou zijn: 700 meter afdalen in één kilometer. Maar hoe erg kan het zijn?

Hangend aan boomtakken en een enkel bevestigd touwtje, ons een weg banend door dichte begroeiing en los zand blijkt het inderdaad best erg. Maar zonder kleerscheuren en met heel erg veel voldoening bereiken we het idyllische kamp aan Lago Viedma. We vallen elkaar om de nek en voelen ons trots dat dit is gelukt, wat een dag!

Betovering Door de ligging aan het meer hangt er een geweldige sfeer in het kamp. We zijn met ongeveer tien andere wandelaars op pad, die we afgezien van een enkele ontmoeting op de berg, alleen in het kamp zien. Iedereen voelt zich de koning te rijk dat hij de etappe heeft volbracht en mensen zwemmen zelfs tussen de ijsschotsen.

Tijdens het koken worden we opgeschrikt door een bulderend geluid: een ijsschots kantelt en brengt een kleine vloedgolf teweeg. Onze tent staat droog. Hij is te lang voor het kleine plekje aan het meer, maar dat kan de pret niet drukken. We liggen er omgekeerd in, het tentzeil hangt bijna op ons gezicht, maar dit

ongemak vervaagt bij alle indrukken van vandaag en we vallen voldaan in slaap. Als we de tijd zouden bijhouden aan de hand van nieuwe indrukken of ervaringen, dan voelde vandaag als een week.

De volgende dag zetten we geen wekker, maar worden wakker met het geluid van kantelend ijs. Een beetje stram kruipen we de tent uit en maken we het lekkerste havermoutontbijt aan het water met een kop thee. Dat het weer zich in Patagonië niet laat voorspellen, blijkt maar weer eens. De voorspelde sneeuw blijft uit en in de plaats daarvan is het warm en zonnig. Over het zwarte zandstrand lopen we terug. Voor de laatste keer trekken we onze klimgordels weer aan en zoeven we over de rivier, dezelfde als die we eerder overstaken, alleen is hij hier een stuk breder en wilder. Door grazende koeien langs de rivier kunnen we ons water niet meer aanvullen en moeten we op rantsoen. Het is warm, mijn voeten doen pijn en ons water is inmiddels op. Ik

we worden gewekt door het geluid van kantelend ijs zeg tegen Carlo dat ik nooit meer zo ver wil lopen. Achter elke heuvel hoop ik El Chaltén te zien liggen, maar telkens doemt er een nieuwe heuvel voor ons op met weer een ander paadje in de verte. We fantaseren over al het lekkere eten en drinken dat we willen als we weer terug zijn en de gedachte aan een stuk sappig fruit alleen al geeft genoeg energie voor de laatste kilometers.

Pizza!

Terug in de bewoonde wereld lopen we naar ons busje en een slok lauwe appelsap smaakte nog nooit zo goed. We laten zoals beloofd een teken van leven achter bij het rangerstation voordat we ons naar de douches op de camping snellen. ’s Avonds in El Chaltén lopen we op slippers naar restaurant Patagonicus, waar we de beste pizza ter wereld eten. Met onze wangen rozig van vermoeidheid bekijken we de klimfoto’s aan de muren, fantaseren over het klimmen van de Fitz Roy en maken plannen voor een volgende tocht. Hoe langer hoe liever.

HOOGTELIJN 2-2021 |

79

Onder redactie van Frank Husslage en Ico Kloppenburg

gespot

Volg @hoogtelijn op Twitter voor het laatste nieuws van de redactie.

Tips zijn welkom op hoogtelijn@nkbv.nl.

Nepal onopgesmukt Op de Kilimanjaro kreeg fotograaf Sebastiaan Woudt de smaak te pakken van meerdaagse trektochten op grote hoogte. Samen met zijn broer en een ploeg Nepalezen maakte hij daarop een trekking van meerdere weken over een van de zwaarste routes zuidelijk langs Annapurna.

Deze tocht werd georganiseerd door Snow Leopard, het bedrijf van René de Bos, die ook het voorwoord schreef.

De trektocht voerde weg van de overlopen routes naar de bekende hoogtepunten. Het bracht Woudt wekenlang op hoogte in het Nepalese berglandschap, samen met de Nepali. Waar reguliere fotoboeken over Nepal vaak een feest van kleuren zijn, waarin nostalgie naar het recente verleden en majestueuze toppen de hoofdmoot vormen, vind je in Peak niets terug van dit alles. Woudt toont het land en zijn bewoners niet in gephotoshopt-verzadigde kleuren, maar brengt in rauwe zwart-witbeelden de mooiste portretten van hedendaagse, zelfbewuste, trotse en vriendelijke mensen.

Ze hebben het volste vertrouwen in de fotograaf. En in zichzelf. Ook Woudts landschapsbeelden zijn van diezelfde rauwheid. Niks is er opgeleukt of weggemoffeld. Daardoor geven ze wellicht een beter beeld van het land dan de overbekende blauwe-lucht-met-gekleurde-vlaggetjes-en-wittetoppen-foto’s. Zelden heb ik zulke indringende beelden gezien van de Nepalese bergen als de low-key nachtopnamen in dit prachtige boek.

[Frank Husslage] Peak, Sebastiaan Woudt 1605 Publishers (2020), bastiaanwoudt.com € 75

Multipitch klimwand in Slovenië Vind jij Excalibur bij Bjoeks, met 37 meter, niet hoog genoeg?

Kijk dan via redbull.com/int-en/films/360-ascent of via de QRcode naar de film met Janja Garnbret en Domen Škofic. Speciaal voor deze twee klimsterren werd een multipitch route ingericht op een schoorsteen van 360 meter hoog. Dat is dus hoger dan de Eiffeltoren. Het bouwen van de route ging niet vanzelf: krijg maar eens 2000 kilo grepen naar die hoogte en boor maar eens 4000 gaten. Mocht je plannen hebben voor de zomervakantie: jammer, want de route is na dit project afgebroken. Bovendien: met 13 lengtes tot 8b+ zijn er niet heel veel lezers van dit stukje die kans maken hem in een dag uit te klimmen.

80 | HOOGTELIJN 2-2021

Alles wat je niet wist dat je wilde weten Weer een boek over de Alpen? Ja, maar nu geen lange teksten en hoogglans foto’s. Wel een enorme hoeveelheid informatie, weetjes en achtergronden over de Alpen waarvan je niet wist dat je ze wilde weten. Het boek heeft zo’n 1000 fraai verzorgde infografieken over zeer uiteenlopende onderwerpen.

Uiteraard met een behoorlijk stuk over bergsport, maar ook over nationale parken, mythes en legendes, de ijstijd in de Alpen, natuurrampen en de betekenis van bergboeren.

Lana Bragin, graficus uit Letland, en journalist Stefan Spiegel begonnen in 2015 samen in Hamburg aan hun eerste project: een kaart met alle ruim 600 skigebieden van de zeven Alpenlanden. Zeer consciëntieus in de vermelding van relevante gegevens.

Beider passie voor geografie, design,

grafische presentatie van informatie én hun liefde voor de bergwereld, staan garant voor fraaie producties.

Dat resulteerde in de oprichting van Marmota Maps, waar vijf jaar later een keur van kaarten, illustraties en kwartetten wordt aangeboden. En als nieuwste omvangrijke project het Alpenbuch. Een zeer goed verzorgd boek dat een genot is om elke dag in te bladeren, te kijken en te lezen.

[Peter Daalder] Das Alpenbuch Marmota Maps (2020), marmotamaps.com ISBN 978-3-946719-31-1 € 35

EN DE WANDELROUTE VAN 2021 IS… We hebben wat afgewandeld, het afgelopen jaar. We dreven er de boswachters bijna tot waanzin mee.

Uit een longlist van 17 routes koos de jury van de Fiets en Wandelbeurs vijf routes die kans maken op de eretiel ‘Beste wandelroute van de Benelux’: • Wandelnetwerk ‘de Merode’, Vlaams-Brabant, Antwerpen en Limburg. “Een van de grootste wandelnetwerken in Vlaanderen.” (toerismevlaamsbrabant.be) • Langeafstandswandeling RivierPark Maasvallei. “Deze grensoverschrijdende route verbindt de 11 gemeenten in het RivierPark Maasvallei en brengt je langs de mooiste landschappen en gezellige dorpjes.” (rivierparkmaasvallei.eu) • Streekpad Westfriese Omringdijk.

“In de bijbehorende app wordt het verhaal verteld van de eeuwenoude strijd tegen het water.” (wandelnet.nl)

• Pad van de Vrijheid. “Wandelend langs vele monumenten en gedenkplekken over de Tweede Wereldoorlog, vrijheid herdenken, ervaren en beleven.” (padvandevrijheid.nl) • Te Voet met boswachter Ellen.

“Verrassende uitzichten, kabbelende beekjes en wijngaarden tussen Nijmegen en Duitsland.” (wandelboswachterellen.nl) Op 23 april, de eerste dag van de Fiets en Wandelbeurs Online Experience, wordt de winnaar bekend gemaakt.

Gemiste kans Wauw, mooie foto’s, lekker dik, ziet er goed uit zeg, aldus mijn eerste indruk van de nieuwe klimgids van de Italiaanse kant van de Mont Blanc. De gids heeft een mooie uitstraling en biedt vermakelijke en leerzame informatie over de geologie, de degraderende permafrost en, zeer interessant, het geeft een heldere uitleg over de Franse en Italiaanse wetgeving met betrekking tot bivakkeren op de gletsjer.

Maar lezend over de routes die ik ken, de inhoud waar je de gids uiteindelijk voor koopt, frons ik mijn wenkbrauwen flink. De gids pretendeert de complete rotsklimgids van de Italiaanse kant van Mont Blanc te zijn. Maar om met alleen deze gids het juiste routeverloop te vinden, wordt het toch wel bijzonder uitdagend. De gekleurde lijntjes op foto’s van wanden als de Grand Capucin leiden al gauw tot een onoverzichtelijke wirwar, waarbij ook nog eens de standplaatsen ontbreken. De informatie die bij grote complexe routes als de Freneypijler of de oostwand van de Grandes Jorasses

wordt gegeven, is werkelijk beschamend.

De vluchtig ingetekende overzichtsfoto’s worden slechts ondersteund door zeer summiere beschrijvingen. Kortom: om je weg te vinden in deze routes moet je deze gids niet kopen.

Daarvoor is het wachten op iemand die het aandurft de oude Piolagidsjes van het Mont Blancmassief opnieuw uit te brengen.

Waar je de gids wel voor moet kopen, is om een mooi totaaloverzicht te krijgen van het grote aanbod van rotsroutes aan de Monte Biancozijde. Want het blijft een geweldig massief om te rotsklimmen! [Niek de Jonge]

Mont Blanc - The complete climbing guide Italian side, Fabrizio Calebasso en Matteo Pasquetto Versante Sud (2020), versantesud.it ISBN 978 8885475 816 € 39

Theorie in rugzakformaat Keesjan van den Herik en Ilse Verkaart hebben al heel wat avontuurlijke tochten op hun naam staan. Zowel op persoonlijke titel als in dienst van de NKBV. Veel kilometers in terrein waar kennis van oriëntatie onontbeerlijk is. In dit handboek bundelen Keesjan en Ilse hun ervaring met kaart, kompas, hoogtemeter en satellietnavigatie. Het gebruik van kaart en kompas wordt uitgebreid beschreven en goed geïllustreerd en de index helpt om snel een onderwerp te vinden. Hoewel declinatie, deviatie en kruispeiling niet de eerste trefwoorden zijn voor de nieuwe generatie avonturiers. De principes van gps-apparaten en digitale kaarten komen basaal aan bod. Gelukkig op een houdbare manier geschreven, want deze techniek blijft zich voortdurend vernieuwen.

Vernieuwing geldt nog sterker voor het gebruik van de mobiele telefoon of tablet met apps om te navigeren. “Smartphones ontwikkelen zich qua software veel sneller dan de handheld gps-ontvanger. Er is geen kant-en-klaar antwoord wat beter is.” Bij het vinden van een antwoord helpt het wel als alle theorie, met kennis van zaken, op

een rij wordt gezet. Als je kiest om een handboek over navigeren te maken dat niet veel groter is dan een paspoort, blijken er best wel veel beperkingen. Vooral foto’s met veel details en grote illustraties zijn moeizaam te plaatsen. Ook tabellen en kaartmateriaal komen hier en daar in de knel. En dan altijd die vouw. Gelukkig is dit handboek goed verlijmd en blijven de pagina’s, ook bij veelvuldig bladeren, netjes op hun plek. Leuk om mee te nemen in de rugzak voor wat uurtjes leesbare theorie onderweg. Het zal je helpen bij het maken van keuzes van wat je écht nodig hebt. [Aart Markies] Handboek oriëntatie voor de avontuurlijke reiziger, Keesjan van den Herik en Ilse Verkaart Uitgeverij Elmar (2020), uitgeverijelmar.nl ISBN 9789038927312 Prijs: € 17,99

De engel van de Dolomieten Emilio Comici (1901 – 1940) was een van de topklimmers van zijn tijd in de Dolomieten, in de periode dat daar de ene grensverleggende route na de andere werd geopend. Een van zijn spraakmakendste routes is die door de noordwand van de Grosse Zinne, een 500 meter hoge VII, of V+/A0. In 1931 opende hij deze route in de toen gangbare techniek, waarbij haken en touw ook werden gebruikt voor voortbeweging.

Comici kreeg vanwege het aantal gebruikte haken (90) veel kritiek. Als antwoord op deze kritiek klom hij de route later daarom solo, zonder enige vorm van beveiliging. Emilio was afkomstig uit een arbeidersmilieu en kreeg vrijwel nooit de erkenning die hij verdiende.

De medailles werden verdeeld binnen het ons-kent-ons kliekje van de Italiaanse Alpenvereniging. Hij haalde zijn waardering vooral uit kringen van Mussolini’s fascisten, een omgeving waar sport, avonturisme en mannelijkheid met hoofdletters werden geschreven.

Comici was een prachtig boegbeeld voor deze beweging. Als kind van zijn tijd heeft hij zich deze status ook laten aanleunen. De geschiedenis heeft niet over Comici kunnen oordelen, want in 1940 werd een verrot klimtouw hem fataal in een simpele route. [Frank Husslage] Emilio Comici – Angel of the Dolomites, David Smart Rocky Mountain Books (2019), rmbooks.com ISBN 9781771604567 € 30

Climbing game Tijdens de lockdown hebben we de klimhal natuurlijk gemist. Overigens was dat gemis volledig wederzijds. Gelukkig was er Crux, een klimspel voor op je telefoon. Beweeg de klimmer zo soepel mogelijk door de boulder en probeer je klimniveau omhoog te brengen.

Het spel is gratis en te vinden in de appstore.

HOOGTELIJN 2-2021 |

81

vooruitblik

Hoogtelijn 3-2021 verschijnt 4 juni

Colofon Hoogtelijn is het officiële tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar.

De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn. Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

Redactie

Peter Daalder (hoofdredacteur) Femke Welvaart (eindredacteur) Rinske Brand, Mirte van Dijk, Lineke Eerdmans, Frank Husslage, Rien Jans, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Florian van Olden.

portret janja garnbret

Vaste medewerkers

Suzan van der Burg, Jody Hagenbeek, Dim van den Heuvel, Christine Tamminga, Peter Uijt de Haag (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (illustraties).

naar de weisshorn

Redactieadres

NKBV, t.a.v. Hoogtelijn, Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, hoogtelijn.nl

Advertentie-exploitatie

Patrick Baars Postbus 225, 3440 AE Woerden 0348-484066/06-18653645 patrick.baars@nkbv.nl

drieluik mont blanc

Productie en vormgeving

Studio ManagementMedia, Hilversum Johanna Baptist, David van Eck

Druk

Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 38.750 ISSN: 1387-862X

Los abonnement

Niet-leden kunnen zich abonneren op Hoogtelijn voor € 22,50 per jaar. Kijk op nkbvwebshop.nl.

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging

huttentocht schladming 82 | HOOGTELIJN 2-2021

Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden Fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen Bank: IBAN NL84RABO0161417213 BIC RABONL2U

SCAN MET JE MOBIELE CAMERA

BEKIJK HET CURSUSAANBOD!

Krappe lagers, luidruchtige medebergsporters, dampende sokken en een naar zweet ruikend trockenraum. Wie had ooit gedacht zelfs dat te missen. We willen dolgraag weer naar de bergen!

Gelukkig heeft Bergsportreizen ook voor deze zomer nog een aantal mooie vakanties op het programma staan.

Wil je mee? Bekijk dan het programma op www.bergsportreizen.nl/zomervakanties en boek snel, want dat onze leden snel weer naar de bergen willen, zien we aan de boekingen.

Twijfels? Boeken kan gewoon, ook in coronatijd, want: • Je krijgt je geld terug bij een negatief reisadvies • Je betaalt pas 20 dagen voor vertrek* • We hanteren duidelijke coronarichtlijnen voor jou en je reisgenoten * Uitgezonderd basiskampen en workshops zonder overnachting

DUURZAAM PRESTEREN De nieuwe Downpour Eco is een waterdichte jas van de volgende generatie om in te wandelen, een trektocht te maken of een weekendje uit te gaan. Dankzij de uiterst duurzame Pertex® Revolve-stof kun je in dit jack perfect het buitenleven omarmen zonder je voetafdruk achter te laten.

WWW.RAB.EQUIPMENT