Hoogtelijn 5/2020

WWW.NKBV.NL | NOVEMBER 2020 | NR 5

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

volharding focus houden en doorzetten

EIGENZINNIG

Solo op de Great Himalaya Trail

IJSKLIMMEN

Onze nationale helden nemen je mee in hun sport

ROEMENIË

Gastvrijheid, folklore en een roerige geschiedenis

CRATER HS HOODED GTX HARDSHELL JAS MAMMUT

WORD BUITENVRIEND & ONTVANG ALS NKBV-LID 10% KORTING BIJ BEVER *

399.95 *359.96

1

2

Wandelschoen voor in Nederland en het middelgebergte met Gore-Tex voering

WASSERVICE Zowel in Nederland als boven op de berg wil je je geen zorgen maken over kou en nattigheid die door je jas heen komt. Daarom is het belangrijk om je uitrusting regelmatig te wassen en impregneren.

Het wassen van je outdoorkleding werkt net anders dan het wassen van normale kleding. Bij Bever kunnen we je kostbare uitrusting professioneel reinigen.

ELECTRON PRO DONSJAS RAB 299.95 *269.96

Meer weten? Kijk op bever.nl/services of kom langs in een van onze Bever winkels.

3

ABISKO TREKKING LEGGING FJÄLLRÄVEN 169.95 *152.96 1. STRATOS 34 RUGZAK OSPREY 159.95 *143.96 2. RENEGADE MID GTX WANDELSCHOENEN LOWA 199.95 *179.96 3. OUTRIDER ZAKMES VICTORINOX 68.50 *61.65 4. PERFORMANCE BLACKCOMB SHIRT ODLO 79.95 *71.96 5. GORE CLOSEFIT SOFTSHELL HANDSCHOEN THE NORTH FACE 64.95 *58.46 6. ZENON SOFTSHELL BROEK JACK WOLFSKIN 99.95 *89.96 7. BUFF SHADING BLUE BUFF 17.95 *16.16 8. STORM 400 HOOFDLAMP 2020 BLACK DIAMOND 54.95 *49.46 9.

LIGHTWEIGHT BETTER SWEATER FLEECEVEST PATAGONIA 139.95 *125.96 **Niet alle producten zijn in alle Bever stores verkrijgbaar.

Bekijk bever.nl voor de actuele voorraad.

- Warme donsjas van RDS-gecertificeerd dons.

- Met waterafstotende coating.

- Lichtgewicht

BIRD TOQUE MUTS ARC'TERYX

ALLES VOOR EEN

WARME EN ACTIEVE WINTER

29.95 *26.96

CLASSIC VACUUM 0,7L ISOLATIEFLES STANLEY 1

42.50 *38.25

SCHOENEN

2

APK

1. BUGABOO BEKER GSI OUTDOORS 11.95 *10.76 2. POCKET ROCKET 2 BRANDER MSR 39.95 *35.96

Bij Bever kun je terecht voor een gratis check van je wandelschoenen, of je ze nu bij ons gekocht hebt of niet. We bekijken hoe ze eraan toe zijn en hoe we ze kunnen verbeteren. We checken op meer dan 10 punten, waaronder de demping en zool.

TRAMIN LADY GTX COMFORT FIT WANDELSCHOENEN MEINDL

4

229.95 *206.96 6

9

7

Een fijne, multifunctionele accessoire, voor warm en koud weer.

5

Lichtgewicht winddichte handschoen, onmisbaar voor elk seizoen.

8

Deze hoofdlamp werkt in alle weersomstandigheden en bevat, rood, groen, blauw en wit licht.

Word Buitenvriend en registreerd je als NKBV-lid bij Bever met je NKBV-lidnummer. *Bekijk de actievoorwaarden op bever.nl & meld je aan op bever.nl/buitenvriend/nkbv

Prijs- en modelwijzigingen en druk- en zetfouten voorbehouden. Bekijk de actievoorwaarden op bever.nl *De 10% korting is alleen geldig voor NKBV leden.

inhoud

Kijk voor meer informatie op nkbv.nl, hoogtelijn.nl, instagram.com/_nkbv, twitter.com/nkbv en facebook.com/de.nkbv.

ACTUEEL 08 Op de Hoogte 80 Gespot

NKBV 07 Voorwoord Joachim Driessen 66 NKBV voor jou 65 Film over de Nilgiri-expeditie in 1962 nu online

THEMA: VOLHARDING 18 Dennis & Marianne: 22 29 30 36 40 42

de mens achter de ijsbijl Solo op de Great Himalaya Trail De bergsteenbreek: een bonte overlever Levensreddende routines De ins en outs van ijsklimmen Leren skiĂŤn voor het berggidstoelatingsexamen Interview met alpiniste Sofie Lenaerts

16

VOLHARDING

De afgelopen periode zijn veel plannen in de vriezer gelegd, in de hoop dat we later deze winter er weer op uit mogen. Gelukkig blijven ze gekoeld nog wel een tijdje goed, tot het sein weer op groen gaat. Dat er niets mis is met een beetje vrieskou, bewijzen Dennis en Marianne, onze nationale helden van het ijsklimmen. Als we iets van hen kunnen leren, is het wel focus houden, volharden en creatief omgaan met tegenslagen.

WANDELEN 50 RoemeniĂŤ: paradijs voor de avonturier 56 Huttentocht op sneeuwschoenen 60 Violenbos Val di Fiemme

SOLO

Great Himalaya Trail

KLIMMEN 69 Klimmen bij de buren: Rochers de Sainte-Anne (Tilff )

74 Jorg Verhoeven en Katha Saurwein

22

op de Lofoten

EN VERDER

30

48 Markt & Materiaal: betaalbare Sint- en Kerstcadeaus 70 Voorzitter Frits Vrijlandt neemt afscheid van de UIAA 82 Vooruitblik

18 IJSKLIMMEN

De mens achter de ijsbijl

4 | HOOGTELIJN 5-2020

ROUTINE

Veilig bergsporten deel II

Midden in de covidpandemie beklom een Chinees onderzoeksteam Mount Everest. De groep stond op 28 mei op de top van ’s werelds hoogste berg. Zij installeerden materiaal voor het BeiDou (Grote Beer) satellietnavigatiesysteem. En materiaal om metingen te doen vanuit een vliegtuig. Een jaar eerder, op 22 mei 2019, plaatste een Nepalees team al gps-apparatuur en een bodemradar.

Dat ging niet helemaal vlekkeloos, want bij de leider van de groep werd later een teen geamputeerd vanwege ernstige bevriezingsverschijnselen.

48

MARKT & MATERIAAL

Beide landen wilden nu eindelijk zelf een meting doen om de exacte hoogte van hun grensberg vast te stellen.

Ze komen gezamenlijk naar buiten met hun bevindingen.

Dat is afgesproken bij het bezoek van de Chinese president Xi Jinping aan Kathmandu in oktober 2019.

Betaalbare Sint- en Kerstcadeaus

50

42

ROEMENIË

INTERVIEW

Wandelparadijs

stand

Op de centimeter

Tot nu toe was er een verschil in uitgangspunt. Nepal rekent met het per jaar iets variërende ijsdek, China neemt de vaste rots als hoogste punt. De aardbeving van 2015 heeft, naast het verdwijnen van de moeilijke Hillary Step aan de zuidzijde, mogelijk meer veranderingen veroorzaakt aan de berg. De Chinezen hebben nu de Gele Zee als referentie genomen voor ‘zeeniveau’, de Nepalezen kozen de Golf van Bengalen.

In de loop van de jaren veranderde de hoogte enigszins.

De Great Trigonometrical Survey of India kwam in 1856 tot 8839,20 meter en gaf Peak XV de naam van hun voormalige baas, Sir George Everest. In 1880 en 1903 werd 8882 meter gemeten, en in 1955 8848 meter, de hoogte die tot nu toe wordt gehanteerd. China ging daarmee in 1975 akkoord.

Italiaanse onderzoekers kwamen in 1987 tot 8872 meter en in 1992 tot 8846 meter rotshoogte. In 1999 meldden de Amerikanen 8850 meter, voordat China in 2005 kwam tot een rotshoogte van 8844 meter en 43 centimeter. En nu…

Sofie Lenaerts

LOFOTEN

Jorg Verhoeven en Katha Saurwein

74

Peter Daalder

Hoofdredacteur Hoogtelijn peter.daalder@hoogtelijn.nl

WWW.NKBV.NL | NOVEMBER 2020 | NR 5

NR 5 | NOVEMBER 2020

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

volharding focus houden en doorzetten

WWW.NKBV.NL

EIGENZINNIG

Solo op de Great Himalaya Trail

z-01_HL0520_r01_Cover.indd 1

IJSKLIMMEN

Onze nationale helden nemen je mee in hun sport

ROEMENIË

Gastvrijheid, folklore en een roerige geschiedenis

12-11-20 08:54

Op de cover: Dennis van Hoek na het toppen van Kamasutra, D13, in Iseo, Italië.

Op pagina 18 lees je meer over Dennis en zijn vrouw Marianne van der Steen, doorzetters van het eerste uur die leven voor het ijsklimmen.

Coverfoto: Marianne van der Steen

HOOGTELIJN 5-2020 |

5

Wij zijn toe aan onze eerste sporen in de sneeuw.

Nu de winter ontdekken

Hasliberg, Berner Oberland, Bern, ŠChristian Perret

myfirsttime.ch

Wij zijn toe aan Zwitserland.

Joachim

Vrijwillig, maar niet vrijblijvend

Naast mijn voorzitterschap begeleid ik al vele jaren alpiene cursussen voor Bergsportreizen. In dat kader was ik begin oktober samen met twee anderen in de Dolomieten om te worden bijgeschoold door de Nederlandse berggids Martijn Schell. Hij leerde ons de nieuwste alpiene technieken en we oefenden hoe we cursisten veilig door de Alpen loodsen.

Zeker daar waar uitklimmen en kort touw elkaar afwisselen, kun je niet vaak genoeg trainen. De Dolomieten lenen zich daar goed voor. Het is fantastisch om een weekje met elkaar te klimmen en nieuwe dingen te leren, maar het kost ook spaarzame tijd.

A

ls bestuur van de NKBV hechten we veel waarde aan de inzet van alle vrijwilligers bij onze activiteiten, zowel bij cursussen in de Alpen als daarbuiten. Denk aan klimweekends, verre reizen en wandeltochten. Zo leren leden andere leden hoe ze veilig hun sport en hobby kunnen uitoefenen. En dat is een belangrijke pijler voor het bestuur: het leden-voor-leden-principe.

Net als elke andere sportvereniging leiden we onze vrijwilligers op met behulp van het NOC*NSF-opleidingsprogramma. Anders dan een ‘normale’ sportvereniging, is ons werkterrein gecompliceerder. Veiligheid bij het opleiden is een belangrijk thema. Daarom zorgen we ook voor permanente bijscholing van ons kader. Iedere vrijwilliger die tochten en cursussen begeleidt, moet jaarlijks opleidingspunten halen om kennis en kunde up-to-date te houden.

Vrijwillig is daarmee niet vrijblijvend.

Voor kaderleden is het bijhouden van kennis leuk, maar ook belastend. Daar

zijn we ons van bewust. We doen er alles aan om onze kaderleden zo veel mogelijk te ontzorgen, maar in het belang van de veiligheid is deze belasting onontkoombaar. Alle deelnemers aan onze cursussen en reizen moeten ervan op aan kunnen dat ze met goed opgeleide instructeurs op pad gaan.

Ik hoop met de bijgeleerde kennis in de Dolomieten volgend jaar weer een cursus met enthousiaste leden te kunnen begeleiden.

Wist je trouwens dat Martijn een jeugdcursus geeft in de Dolomieten? Echt een aanrader voor jongeren die goed zijn in de hal, maar willen leren hoe je een lange multipitch in alpien terrein klimt. En er zijn nog veel meer leuke cursussen en reizen!

Kijk maar eens op bergsportreizen.nl.

Joachim Driessen,

Duurzaamheid De NKBV streeft naar een duurzame relatie met haar leden en alle partijen in het veld.

Duurzaamheid is ook een kernwaarde als het gaat om natuur, milieu en sociale waarden. We brengen dit zo goed mogelijk tot uitdrukking in een duurzame inkoop en bedrijfsvoering.

Hoogtelijn wordt verpakt in composteerbare biofolie en drukken we op FSC-papier: papier uit duurzaam beheerde bossen (een keurmerk met goedkeuring van het Wereld Natuur Fonds). Voor onze correspondentie gebruiken we 100% gerecycled papier. We schenken duurzame koffie van Brandmeester en hebben een CO2-neutrale postbezorging en dataopslag. We promoten het reizen per openbaar vervoer naar bergsportbestemmingen. Als je toch met de auto of het vliegtuig reist, kun je overwegen om je CO2-uitstoot te compenseren.

Dit kan eenvoudig via greenseat.nl.

Beter de bergen in met de NKBV NKBV-leden profiteren van voordelen en kortingen en ontvangen vijf keer per jaar Hoogtelijn. Met je lidmaatschap draag je bij aan het onderhoud van hutten en paden in de Alpen en het behoud van klimgebieden.

Tip je vrienden om ook NKBV-lid te worden.

Ze kunnen zich aanmelden op nkbv.nl en zien daar welke voordelen het lidmaatschap hen nog meer biedt.

Opzeggen lidmaatschap

Het NKBV-lidmaatschap loopt per kalenderjaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat dan vóór 1 november op MijnNKBV.nl. Je ontvangt dan per e-mail een bevestiging van je opzegging.

Na 1 november wordt je lidmaatschap automatisch verlengd voor het volgende kalenderjaar. Kijk voor meer informatie over het lidmaatschap op nkbv.nl.

Partners van de NKBV

voorzitter NKBV mail: voorzitter@nkbv.nl twitter: @jdriessen06

HOOGTELIJN 5-2020 |

7

Ngawang Tenzin Jangpo Rinpoche, abt van het Tengboche klooster in de Nepalese Khumburegio, is overleden. Generaties klimmers ontvingen zijn zegening voor hun tocht. Hij was een kritisch volger van het massatoerisme en waarschuwde al vroeg voor de gevolgen van klimaatverandering voor de regio. De abt werd 85 jaar.

De Franse builderaar Alain Robert (58) klimt nog steeds. Op 1 oktober beklom hij in 30 minuten het hoofdkantoor van Deutsche Bahn in Frankfurt, dat 166 meter hoog is, op cowboylaarzen. Robert moet nu de kosten van alle uitgerukte politie en brandweer betalen en een boete voor het filmen van zijn project met een drone. In 2011 beklom hij het hoogste gebouw ter wereld, de Burj Khalifa (828 meter).

Milan Vader (24) is de eerste mountainbiker die non-stop alle 508 treden van de Wilhelminaberg in Landgraaf opfietste. Daarmee volbracht hij de zogenoemde Trappenchallenge, een uitdaging waar vier jaar lang niemand in slaagde.

Medio oktober woedde een enorme bosbrand twee weken lang op de Kilimanjaro. De brand legde een gebied van bijna 100 km2 in de as.

Waarschijnlijk ontstond het vuur in een kamp voor klimmers.

De Amerikaan Bob Gore is overleden. Hij ontdekte in 1969 per ongeluk een waterdicht en ademend membraan door teflontape te verwarmen en uit te rekken. Hij noemde het Gore-Tex, dat een standaard werd voor ademende regenkleding en -schoenen. Gore werd 83 jaar.

Italië en Frankrijk ruziën weer over een gebied rond Pointe Helbronner in het Mont Blancmassief.

Frankrijk stelde daar vorig jaar oktober een natuurgebied in, maar volgens de Italianen is dat deels Italiaans grondgebied. In 2015 waren er ook al grensincidenten in het gebied.

De Canadees Peter Muir is in oktober verkozen tot nieuwe voorzitter van de UIAA. Hij neemt het stokje over van de Nederlander Frits Vrijlandt.

Lees het interview met Vrijlandt op pagina 70.

8 | HOOGTELIJN 5-2020

Nieuw Glocknerbivak De Grossglockner, met 3798 meter Oostenrijks hoogste berg, is voorzien van een nieuw bivak. Het oude Glocknerbivak dateerde uit 1957 en had vochtproblemen en beschadigingen aan het exterieur.

Bovendien was het erg krap: er konden maximaal acht personen overnachten, er was geen tafel en geen gelegenheid om te koken. Het nieuwe bivak heeft dat wel en er kunnen 15 personen in overnachten.

Het staat op dezelfde plek als het oude: op 3205 meter, 500 hoogtemeters onder de top.

Foto Fabio Keck

Nepal werkt aan een weg van Phaplu naar Chaurikarka, dat vlak onder Lukla ligt, aan de voet van Mount Everest. De weg moet in december 2022 klaar zijn. Aan de Chinese noordkant van Mount Everest ligt sinds 2016 een weg naar de voet van de berg.

Zware zomer voor DAV-, SACen ÖAV-hutten De hutten van de Zwitserse Alpenvereniging SAC, de Duitse DAV en de Oostenrijkse ÖAV noteerden afgelopen zomer gemiddeld 20 tot 40 procent minder overnachtingen, vanwege verminderde capaciteit door coronamaatregelen en verminderde belangstelling bij het publiek. Toch zijn de Alpenclubs niet ontevreden over de afgelopen zomer. Na de aanvankelijke lockdowns begin dit jaar compenseerden veel mensen hun berghonger door meer dagwandelingen te maken en minder huttentochten. Vrijwel alle huttenteams hadden veel meer werk: door het nemen

Foto Romer Gined

Onder redactie van Rien Jans

op de hoogte

Heb je nieuws voor Op de Hoogte, mail het naar hoogtelijn@nkbv.nl.

Meer bergnieuws vind je op nkbv.nl, of volg ons op Facebook en Twitter.

van fysieke coronamaatregelen, het verwerken van annuleringen en het beantwoorden van veel vragen per mail en telefoon. De reserveringsplicht zorgde voor meer administratie, maar ook voor een gelijkmatiger bezoekersstroom.

Hooggelegen hutten hadden last van geannuleerde cursussen. Veel huttenuitbaters hopen alsnog op verlaging van hun pacht vanwege hun verlaagde omzet.

Het publiek volgde de regels zonder veel verzet op, hoewel de uitvoering van de anderhalvemeterregel in Duitsland en Zwitserland en de eenmeterregel in Oostenrijk voor veel problemen zorgde.

Misschien brengt corona wel blijvende veranderingen in hutten teweeg. Zo steeg de vraag naar privékamers enorm en werden gasten verplicht hun eigen slaapzak en kussensloop mee te brengen.

Tussenschotten in de Lizumer Hütte.

Foto Österreichischer Alpenverein, Historisches Archiv und Museum

Prins en sjeik op expeditie Oudste huttenboek gevonden Het oudste huttenboek van Oostenrijk is teruggevonden. Het gaat om het zogenoemde ‘vreemdenboek’ van de Rainerhütte, de eerste berghut die de Oostenrijkse Alpenvereniging ÖAV bouwde. Het boek telt 140 beschreven bladzijden en er staan bijdragen in van 6 augustus 1868 tot augustus 1878.

Doordat het boek inzicht verschaft in het reilen en zeilen in de hut over tien jaar, is het van grote historische waarde.

Toen bekend werd dat het boek te koop werd aangeboden op een veiling, zette het Historisch Archief van het Alpenmuseum alles op alles om het aan te kopen en dat lukte. Het vreemdenboek van de Rainerhütte was een cadeautje van de toenmalige voorzitter van de ÖAV ter gelegenheid van de opening van de nieuwe hut. De voorzitter schreef zelf de eerste bijdrage, gevolgd door de pastoor van Bruck im Pinzgau.

De Rainerhütte was een erg kleine,

stenen hut, die het reizen in de bergen moest vereenvoudigen. De verhalen van de bezoekers schetsen de ontwikkeling van het aanvankelijke slapen in een hooilager op de natte bodem tot en met het verschijnen van een matrassenlager onder het dak in 1877.

Vanaf 1874 moesten gasten gebruiksbelasting gaan betalen. De hut werd in diverse verbouwingen steeds verder uitgebreid en er overnachtten veel beroemdheden, wetenschappers, cartografen en zelfs keizer Franz Josef.

Uiteindelijk verdween de hut in 1950 in de golven van het stuwmeer Wasserfallboden, aan de voet van de Kitzsteinhorn in Kaprun. Het boek is een van de weinig overgebleven documenten die herinneren aan de hut. Vooralsnog is het ondergebracht in het depot van het Historisch Archief van de ÖAV.

Eind jaren ‘90: mijn vriend Rob en ik kiezen uit het gidsje Trektochten aan de zuidkant van de Alpen voor de vierdaagse tocht met tent door het berggebied van de Monte Emilius. Ik citeer: “Ergens aan de voet van de Monte Emilius, in de nabijheid van het Lago Gelato (2956 m), slaan we de tent op. De keuze zal niet makkelijk zijn, het ene weitje is nog mooier dan het andere.” Na een klim van 1468 meter staren we naar een eindeloos landschap van gruis, kiezels en keien. Wel vinden we na enig zoeken enkele geëgaliseerde plekjes in het gruis waar de tent net in past. De ironie van de tekst was ons geheel ontgaan. [Bert ter Horst]

en Passant

Mooie weitjes

Illustratie Toon Hezemans

Een Bahreins-Brits team van een Bahreinse prins met 15 leden van zijn koninklijke garde plus drie Britten heeft op 15 oktober de top van Manaslu (8163 meter) bereikt. Dat was de eerste beklimming van een achtduizender in Nepal dit najaar door een internationaal team, en waarschijnlijk ook de laatste. De Nederlander Arnold Coster leidde dat team tijdens de inleidende beklimming op Lobuche East (6119 meter), die aan Manaslu voorafging. Er zijn dit jaar bijna geen grote expedities in Nepal vanwege corona. Het land zat tot 16 oktober op slot, daarna gold een week quarantaine bij binnenkomst. De Bahreini’s konden wel het land in door gebruik van diplomatieke paspoorten.

Begin november was een team van een Qatarese sjeik met leden van zijn garde op weg naar de top van Ama Dablam (6812 meter). Worden expedities nu een trend in de Golfstaten? Arnold Coster hoopt inderdaad van wel, vanwege zijn eigen verdienmodel, maar ook voor de lokale economie: de Nepali hebben het zwaar en op Manaslu gingen maar liefst 70 sherpa’s mee, die van hun verdiensten hun gezin ongeveer een half jaar kunnen onderhouden. Vanuit dat perspectief is er nog meer goed nieuws, want Coster is eind december deel van een winterexpeditie naar K2 (8611 meter), vanuit Pakistan. Winterbeklimmingen van K2 zijn de parel in de kroon, want nog niemand bereikte ooit de top in de winter.

Heb je ook een leuk bergverhaal meegemaakt? Mail je anekdote van 120 woorden naar hoogtelijn@nkbv.nl o.v.v. En Passant.

HOOGTELIJN 5-2020 |

9

op de hoogte

Heb je opmerkelijk expeditienieuws? Stuur een mail naar hoogtelijn@nkbv.nl en ceat@nkbv.nl.

LEZERSREACTIES Nieuwe UIAGM-berggids Tomas van Lieshout De Nederlander Tomas van Lieshout (32) mag zich sinds september UIAGM-berggids noemen.

Hij behaalde zijn diploma in Duitsland, maar vanwege corona wacht hij nog wel op de feestelijke online uitreiking. Eerder studeerde Tomas Sportkunde. Voor die opleiding kwam hij in de Oberwalderhütte terecht, waar hij een aantal jaren werkte en waar het berggidsidee ontstond.

Tomas heeft naast regulier gidswerk ook een ruim aanbod voor gezinnen en zomer- en winterwandelmogelijkheden voor senioren.

Prijswinnaars bergfilmfestivals

‘Super tof’

Op Instagram stuurde Rik een reactie naar aanleiding van het artikel over Sven van der Heijden: “Super tof dat jullie een artikel met Sven van der Heijden geplaatst hebben. Diversiteit is belangrijk. Ook in de bergen.

Ik ken Sven niet, maar ik vind het mooi dat hij zijn verhaal doet en dat de NKBV daar aandacht voor heeft.

Thanks!”

Rectificatie

In de korte berichten in de vorige editie van Hoogtelijn stond per abuis dat Wouter Huitzing de Via Alpina had gerend in een recordtijd. Dat was onjuist, want het was Wouter Berghuijs die dat deed. Lees het interview met hem op pagina 13.

De film Sidik en de panter van de Nederlands-Koerdische regisseur Reber Dosky heeft de Gouden Gentiaan gewonnen op het (berg)filmfestival van Trento. Deze prijs voor beste ontdekkings- en avonturenfilm speelt in de bergen van Noord-Irak, waar Sidik al 25 jaar zoekt naar de Perzische panter. De film won ook de prijs voor beste Nederlandse documentaire op het IDFA 2019.

Op het tiende Dutch Mountain Film Festival dat vanwege corona online plaatsvond, ging de prijs voor de beste film naar Cholitas, waarin Jaime Murciego en Pablo Iraburu vijf Boliviaanse vrouwen volgen die in traditionele kleding de Aconcagua beklimmen. De jury met klimster Katja Staartjes en de filmmakers Keith Partridge en Daniël van Houten, had verder prijzen voor Maybe Tomorrow (Guillaume Bertochi, Frankrijk) over de gevolgen van klimaatverandering voor de bevolking op Groenland, The Tough (Marcin Polar, Polen) over speleologie, Lifelines (Frank Kretschmann, Duitsland) over twee klimmers die na lange tijd weer samen klimmen, en een speciale vermelding voor The Last Mountain (Dariusz Zaluski, Polen) over een winterexpeditie naar de K2.

Beschadigde veiligheidsvoorzieningen.

Oostenrijk beschikt over een nieuw online systeem om gevaren op wandel- en bergwegen objectief te kunnen categoriseren.

Het is bedoeld voor lokale beheerders van de 26.000 kilometer aan wandelpaden die de ÖAV beheert. Door het ontdooien van de permafrost nemen de risico’s op de paden steeds verder toe, en ook de schade. Het systeem heet RAGNAR: Risiko Gravitativer Naturgefahren im Alpinen Raum.

10 | HOOGTELIJN 5-2020

Foto Walter Würtl

ÖAV maakt veiligheidstool

Foto Katha Saurwein

SPORTKLIMNIEUWS Nederlands succes in de rotsen

Foto Harald Swen

Mozet is het 32e klimgebied binnen de klimjaarkaartregeling.

Herbehaken, snoeien, losse rots verwijderen, nieuwe paden maken – dit jaar droeg je als klimjaarkaarthouder flink bij aan het onderhoud van de klimgebieden. Om precies te zijn 106.351 euro. Behalve voor het onderhoud wordt deze bijdrage gebruikt om de klimjaarkaartregeling uit te breiden met meer gebieden.

Lees er alles over via nkbv.nl/actueel/nieuws/ daarom-heb-je-een-klimjaarkaart.html.

Partners van het Nederlands Team Sportklimmen

Leto Cavé in Underground.

Tiba Vroom in Sofa Surfer.

Nederlands Team met vertrouwen naar 2021 Zoals voor iedereen is 2020 een jaar waarin veel flexibiliteit en aanpassingsvermogen wordt gevraagd. Ook de leden van het Nederlands Team Sportklimmen moesten nieuwe manieren vinden om zichzelf te motiveren. Toch heeft het team alle reden om met vertrouwen naar het komende jaar te kijken. Met name omdat ondanks de pas op de plaats die ze dit jaar maakten, teamleden laten zien dat ze nog steeds mee kunnen komen met de internationale top. In de rotsen, zoals je hierboven las, maar zeker ook op plastic. Zo was een van de weinige wedstrijden die doorgingen, het Open Duitse kampioenschap in

Lynn van der Meer.

Foto Zout Fotografie

Klimjaarkaarthouders bedankt!

hebben geklommen. Hoewel de naam anders doet vermoeden, is Sofa Surfer geen boulder om lekker in achterover te leunen. Met het toppen ervan is Tiba Vroom na Sanne van der Zwaan (La Cicatrice de l’Ohm in Fontainebleau) en Suzan Dudink (Tea with Elmarie in Rocklands) de derde Nederlandse vrouw die een route van deze gradatie weet af te tikken.

Tot slot zette Leto Cavé ook nog een topprestatie neer aan het touw. Eind oktober klom hij in Arco in Italië Underground, een lange 9a-route waarvan hij de grepen voor het klimmen zelfs moest droogdeppen met tissues. Leto is hiermee de tweede Nederlander, na Jorg Verhoeven, die een 9a-route heeft geklommen.

Lees alles over deze buitenprestaties via nkbv.nl/actueel/nieuws en filter op NL Team.

Foto Hannes Kutza

Na de sluiting van de hallen en het stilleggen van het internationale wedstrijdseizoen, zochten meerdere klimmers van het Nederlands Team Sportklimmen de rotsen op. En met succes. Zo schreef Tim Reuser in september Foundations Edge op zijn naam. Een 8C-boulder in het Zwitserse Fionnay, die hij tot in de puntjes voorbereidde: “Ik heb filmpjes gekeken van verschillende klimmers en toen ik aankwam, wist ik in mijn hoofd precies hoe de boulder moest. De eerste dag heb ik het bovenste (makkelijkere) deel uitgewerkt, de tweede dag het onderste deel en op dag drie klom ik de hele boulder.”

In het oosten van Zwitserland zette Tiba Vroom begin oktober in Magic Wood haar eerste 8A+ op haar naam, na eerder al een aantal 8A’s te

op de hoogte

Onder redactie van Naomi Persoon

Kempten. Lynn van der Meer en Mark Brand wisten daar in een perfecte kwalificatieroute en halve finale allebei een plek in de top-3 te veroveren.

Uiteindelijk moesten ze genoegen nemen met een 5e (Lynn) en 7e (Mark) plaats.

NKBV Atletencommissie

Oranje klimmers Renske Nugter, Lynn van der Meer, Mischa Radt en Mark Brand zijn toegetreden tot de Atletencommissie van de NKBV. De commissie behartigt de belangen van wedstrijdsporters en denkt mee over de ontwikkeling van de

wedstrijdsport. De commissie houdt zich onder meer bezig met de verdere groei van het aantal wedstrijden en de aansluiting daarvan bij de (internationale) top. Ze zoeken nog een wedstrijdklimmer die geen lid is van het NL Team: nkbv.nl/atletencommissie.html.

Partners nationale wedstrijden

HOOGTELIJN 5-2020 |

11

ToerskiĂŤn silvreTTa Oostenrijkse Alpen

Maak je eersTe Toerski MeTers!

Geld teruG GArAntie

bij AnnulerinG dOOr cOrOnA!

Kom jij stabiel en met zelfvertrouwen een zwarte piste af en ben je toe aan de volgende stap? Dan is de toerskitocht in de Silvretta misschien wel wat voor jou. De eerste dagen verbeter je jouw off piste techniek en leer je hoe je jouw eerste tocht plant. Je leert hoe de toerski uitrusting werkt, maakt je eerste spitzkehre en we gaan natuurlijk oefenen met de lawinepieper. Daarna ben je klaar voor het echte werk en ga je drie dagen toeren van hut naar hut. De serene rust, het prachtige uitzicht en de verse poedersneeuw maken dit tot een onvergetelijke tocht!

Meer weten? Volg gratis en VrijblijVend het webinar op 17 deceMber mountain-networK.nl/travel/webinarS

/mountainnetworktravel

VRAAG & ANTWOORD Een goed jaar voor ultrarunner Wouter Berghuijs

Hydroloog in de flow Foto Luciano Miglionico

Hij richtte in augustus de kijker op zich door als eerste trailrunner een tijd neer te zetten op de Via Alpina in Zwitserland: in 103 uur rende hij de 390 kilometer en 23.500 hoogtemeters over 14 bergpassen, van Vaduz naar Montreux. En in september veroverde hij zilver op de Ultra bij het NK Skyrunning in Crans-Montana. Wouter Berghuijs (30) is een coming man.

Gefeliciteerd met je zilveren plak. Wat is je trailhistorie?

“Ik ben redelijk recent begonnen met hardlopen: zo’n tweeënhalf jaar geleden. Vroeger tenniste ik. Daarna ben ik 10 jaar druk geweest met mijn studie en promotie. In 2017 accepteerde ik mijn huidige baan en verhuisde ik naar Zürich. Daar begon ik in juni 2018 met hardlopen: trainen voor de marathon van Lausanne. Die liep ik in 2.46 uur, op de weg.

Tijdens die trainingen ontdekte ik al snel leuke paadjes en ik ontdekte hardlopen in de bergen. Ik wist amper iets van bergen.”

wedstrijden gaan lopen, de afgelopen jaren wel met vallen en opstaan hoor. Twee races liep ik niet uit door voedingsproblemen, waaronder het NK Skyrunning vorig jaar.”

Dus de weg deed al snel af?

“Ja. Een ruime maand na de marathon van Lausanne deed ik al mee aan de Ultra-Trail van Kaapstad, 100 kilometer en 4300 meter D+. Bij de start voelde ik me nietig tussen 250 internationale lopers, onder wie een flink aantal (semi-)profs. Maar de race beviel me heel goed en ik werd zestiende in 13 uur en 6 minuten. Daarna ben ik steeds meer trail-

Kun je niet beter gaan wandelen om het land te leren kennen?

“Jawel, maar om mezelf te leren kennen moet ik extreem rennen en niet wandelen. Bovendien moet je als je wandelt drie weken vrij nemen in plaats van drie dagen. De Via Alpina bestaat voor wandelaars uit 20 etappes van zes tot twaalf uur. En bovendien past trailen natuurlijk beter in mijn huidige leven.”

En waarom ineens dwars door Zwitserland?

“De Via Alpina deed ik omdat ik mezelf en het land wilde leren kennen. Omdat dit jaar alle wedstrijden werden gecanceld door corona wilde ik me richten op een project dat wel mogelijk was. Op Fastest Known Time stond nog geen tijd voor de Via Alpina, nu wel. Het is me tot mijn eigen verbazing gelukt.”

Wouter Berghuijs tijdens het NK Skyrunning op 26 september 2020.

op de hoogte

Tekst Rien Jans

Goud en zilver gingen op het NK Skyrunning op de Ultra naar Nederlanders die in Zwitserland wonen. Maken Nederlanders die niet in de bergen wonen nog wel kans?

“Het is zeker een voordeel om de bergen dichtbij te hebben om te kunnen trainen, maar winnen vanuit het laagland kan. De afgelopen jaren is Huub van Noorden vaak Nederlands kampioen geweest en die woont in Zeeland. Als je absoluut het beste uit jezelf wilt halen, kun je voor deze discipline beter in de bergen wonen, ja. Ik train dagelijks en heb dit jaar al 5000 kilometer en 200.000 hoogtemeters op de teller.”

Lonkt semi-prof worden, nu je track record zo snel door het plafond gaat?

“Goede vraag, maar nee, ik heb andere prioriteiten. Ik ben hydroloog en onderzoeker en mijn baan is te leuk. Mijn maatschappelijke carrière begint nog maar net. Ik daag mezelf graag uit, ook sportief, maar als amateur houd je je sport een stuk relaxter en misschien ook leuker voor jezelf.”

Foto Yvonne Vissers

Foto Kathrin Heckmann

Trainen bij de Mönch.

Het podium van de Ultra tijdens het NK Skyrunning 2020, vlnr: Daan Nieuwenhuis (brons), Peter van der Zon (goud) en Wouter Berghuijs (zilver).

HOOGTELIJN 5-2020 |

13

DEPOT

Deze NKBV-leden weten wat ze moeten doen wanneer het over en uit is met het klimgerei. Als karabiners gaan piepen en knarsen, als klimtouw zo oud is dat je het terugvindt op foto’s waarop jij er nog jong en onbezonnen uitziet, of als er initialen in de pickel zijn gebrand, dan gaat het hup, in de prulle…… Nee, wacht even, dat doen ze juist niet. Kijk maar wat je met je oude klimspullen kunt doen.

Wat te doen tijdens een lockdown, rust- of regendag? Je pakt een oud klimtouw en vlecht een deurmat (een beetje googelen brengt je bij verschillende tutorials).

Of je maakt iets moois van een lelijk krukje, zoals Ico deed.

Foto Elwin van der Gragt

Tweede leven

Foto Marianne van der Steen

Oneigenlijk gebruik van klimmateriaal

Praktisch

Klimmateriaal is noodzakelijk om veilig te kunnen klimmen in rots, ijs of de klimwand. Maar heus, ook thuis, op de camping of in de auto is het nuttig om te hebben.

Foto Ico Kloppenburg

Onder redactie van Florian van Olden

Foto Marianne van der Steen

Foto Frank Husslage Foto Marianne van der Steen

14 | HOOGTELIJN 5-2020

Hondenriem.

Hangmat ophangsysteem.

Foto Jasper Langenberg

Jasper moest nog van Spanje naar Nederland rijden toen hij een harde klap hoorde onder zijn auto, gevolgd door geschraap: de ophanging van zijn uitlaat was doorgeroest. “Een eerste poging met ducttape hield het 30 kilometer vol, maar gelukkig hadden we nog wat klimuitrusting in de achterbak!”

Pechhulp.

Edwin rekent er niet op dat dieven een kruiskopschroevendraaier meenemen, toch is zijn oplossing mooi gevonden: “Van de Nederlandse Pamirexpeditie 1992 hield ik een hele zak boorhaken over. Dit is een van de toepassingen.”

Foto’s Mirjam Verbeek

Heb je op zolder nog wat oude hexentrics liggen (wie gebruikt ze überhaupt nog?) en een stukje oud klimtouw? Ontwerper Rob Alferink werkt met led-applicaties. Voor 60 euro maakt hij er een prachtig en uniek bureaulampje van: de Hexenlamp. Daar kan geen IKEA tegenop!

Foto’s Rob Alferink

Edwin Koopmanschap heeft het edelsmeden als hobby serieus opgepakt.

En ja, voor klimmers zijn karabiners gemaakt van edelmetaal en dus geschikt voor edelsmeden. Het resultaat van Edwins werk is deze aluminium ring, gemaakt van een afgeschreven karabiner.

Het zou zomaar kunnen dat Edwin na publicatie van dit artikel wat verzoeken gaat krijgen van verloofde klimstelletjes…

Foto’s Edwin Koopmanschap

Foto Marianne van der Steen Foto Edwin de Groot

Marianne van der Steen en Dennis van Hoek gaan nog een stap verder en maken een heus wasrekophangsysteem van Petzlhaken, katrollen, touw en karabiners.

Dutch Design

Als je een serieuze kunstenaar of ontwerper bent, ga je nog een stap verder. Kunstenares en voormalig sportklimkampioene Mirjam Verbeek gebruikt oud touw om haar gîte in Orpierre nog aantrekkelijker te krijgen.

Geef jij ook je oude klimmateriaal een tweede leven?

Deel je foto en tag de NKBV op Instagram (@_nkbv) en Facebook (de.nkbv).

Odell: “Odell had deze pickel niet bij zich toen hij als laatste persoon Mallory en Irvine in 1924 op de flanken van de Mount Everest zag (‘Going strong for the top’). Wel had hij hem mee op de eerstbeklimming van de Nanda Devi in 1936, samen met Bill Tilman.” Het verhaal gaat nog verder, tot diep in de nacht, maar dat is voor een andere keer.

Foto Bob Schelfhout

Historische notenkraker

De expeditievraagbaak voor de Hoogtelijnredactie, Bob Schelfhout, houdt van historische artefacten. Kom op kerstavond bij hem op bezoek en hij steekt de open haard aan, trekt een fles wijn open, legt een hand walnoten op tafel en pakt deze pickel erbij. Terwijl hij daarmee de noten aan gort slaat, vertelt hij het verhaal van de vorige eigenaar van deze pickel, Noel

HOOGTELIJN 5-2020 |

15

Thema: volharding

focus houden In de zomer konden we weer even de grens over en maakten we wandelingen en klimmetjes in de bergen.

Dolgelukkig, omdat we weer buiten waren en genoten van het uitzicht en de frisse berglucht. Maar zoals voorzien, verandert de situatie met de dag. Op het moment dat we deze editie van Hoogtelijn maken, zitten we in de tweede golf en zijn wij Nederlanders lang niet overal welkom. Dus gaan veel plannen weer in de vriezer. Gelukkig blijven ze daar nog wel een tijdje goed, tot het sein weer op groen gaat. En dat er niets mis is met een beetje vrieskou, bewijzen Dennis en Marianne, onze nationale helden van het ijsklimmen. Als we iets van hen kunnen leren, is het wel focus houden, volharden en creatief omgaan met tegenslagen.

Tekst Femke Welvaart Beeld Dennis van Hoek

18 22 29 30 36 40 42

Dennis & Marianne: de mens achter de ijsbijl Solo op de Great Himalaya Trail De bergsteenbreek: een bonte overlever Levensreddende routines De ins en outs van ijsklimmen Leren skiĂŤn voor het berggidstoelatingsexamen Interview met alpiniste Sofie Lenaerts

Marianne van der Steen en Dennis van Hoek in Crack Baby, WI6, Breitwangflue, Zwitserland.

16 | HOOGTELIJN 5-2020

THEMA

VOLHARDING

HOOGTELIJN 5-2020 |

17

Het evenwicht van Dennis van Hoek en Marianne van der Steen

De mens achter de ijsbijl

Marianne en Dennis bij hun tiny house.

IJsklimmen is hun leven. Marianne traint en klimt met de wens eens de World Cup te winnen, Dennis klimt om die droom van Marianne te verwezenlijken en om de mentale uitdaging die het hem persoonlijk geeft. Die uitdaging zit hem in de frustraties binnen het wedstrijdklimmen en het gebrek aan financiële middelen die een topsporter nodig heeft. Vanuit hun tiny house in een moestuin in Rotterdam vertelt het ijsklimsetje van Nederland over de mens achter de ijsbijl, hun leven voor en met de sport, en hun onverschrokken liefde voor elkaar en het ijsklimmen.

Tekst Lineke Eerdmans Beeld Dennis van Hoek en Marianne van der Steen

18 | HOOGTELIJN 5-2020

M

arianne van der Steen (36) kon goed rotsklimmen en woonde in IJsland waar vrienden van de reddingsbrigade haar meenamen een ijswand op, om een nieuwe ijsklimroute te doen. Ze werd in een waterval “gegooid”. Ze had geen flauw idee van de techniek, maar kwam wel boven. Weer thuis mailde ze, competitief als ze is, de NKBV met de vraag of er vrouwelijke ijsklimmers in Nederland zijn en welk niveau die hebben. Die mail ging linea recta naar Dennis van Hoek (33), ijsklimtalent, die dacht: leuk, een vrouw die wil ijsklimmen. Hij nodigde haar uit om mee op reis te gaan, naar Italië, voor de World Cup. “Dat was onwerkelijk, maar wel een vette kans”, vertelt Marianne. “En ik was zo fanatiek dat ik direct op de 14e plek belandde. Eerst sliepen ze met z’n vieren in een busje en uiteindelijk met z’n tweeën. Nu, tien jaar later, zijn ze nog steeds onafscheidelijk. Marianne: “Op die paar vierkante meter in dat busje merkten we al dat we het heel goed konden vinden samen en dat we het over alles eens waren.”

THEMA

VOLHARDING

Keerzijde Voor Marianne zit de grootste frustratie in de wedstrijden, wrang als je je realiseert dat ze voor die wedstrijden leeft. “Het is een haat-liefdeverhouding”, stelt ze. “Anders dan in andere landen beginnen wij midden oktober met trainen, en dan moeten we zelf de routes bouwen, op een houten voorzetwand, buiten, in de regen. Onze wanden zijn nog geen achtste deel van de wanden in bijvoorbeeld Zuid-Korea. Maar, we hebben een wand ter beschikking en kunnen trainen, mede dankzij de inzet van een aantal mensen binnen de NKBV.” De rest van het jaar klimt het koppel op een normale klimwand, met een andere techniek, maar het is wel goed voor hun kracht en conditie. Marianne klimt vooral om op nummer 1 van de wereld te belanden. Dennis: “Ik zie dat doel ook als iets heel praktisch. De wedstrijden zijn een versterkend middel om buiten te kunnen ijsklimmen. Daarin behoren we beiden tot de wereldtop, kijkend naar de moeilijkheidsgraad die we klimmen. Het is voor mij een onderdeel van de

wedstrijden; alles geven wat ik heb en vervolgens na de wedstrijd lekker de natuur in. Voor veel klimmers is dat helemaal niet logisch.

Er zijn heel veel internationale klimmers die nog nooit in ijs hebben geklommen en alleen met hun ijsbijl binnen droog in de houten wand klimmen.” Ik vraag Marianne wanneer het stopt, want ooit stopt het, toch? “Ik wil altijd blijven klimmen, maar inderdaad qua wedstrijden… Ik wil denk ik eerst een World Cup winnen.”

Dennis zegt zachtjes: “En ik geloof dat ik nog wel een Europa Cup kan winnen. Er is zeker nog ambitie, en de wedstrijden zijn mentaal nog steeds een uitdaging. Maar ik wil er niet alles meer voor opgeven en het kleine beetje financiële reserve dat we hebben, ook nog gebruiken.” Marianne zou dat het liefste wel doen, maar: “Dat gaat niet, dan hebben we na de winter echt niets meer te eten.”

Financieel beperkt Als grootste stressfactor ervaren de twee met stip de geldzorgen.

Dennis: “We voelen ons financieel beperkt, maar dat is wel een

HOOGTELIJN 5-2020 |

19

De teckels gaan waar mogelijk, gewoon mee.

Marianne in de route Moonflower Buttress, Mount Hunter, Alaska, USA.

bewuste keuze. Ik ben eigenlijk wel klaar met die wedstrijden. Ik doe nog wel altijd mee om te winnen, maar ik weet dat er altijd betere klimmers zijn. De mentale uitdaging zit erin te handelen terwijl je weet dat het niet lukt, omdat de financiële middelen beperkt zijn. Ik zou het van tevoren al bijna opgeven… Maar als wij er nu mee stoppen, denk ik dat het doodbloedt in Nederland.

Marianne kan zich aan mijn niveau optrekken tijdens het trainen en ze kan daarmee boven de vrouwen uitstijgen. Voor mij is dat anders. Ik kom met dat niveau tot de halve finale. En dat zie ik ook niet meer veranderen. Ik zie dat het wedstrijdcircuit zich blijft ontwikkelen en dat ik kan meekomen, maar er zit geen steile stijgende lijn meer in. Er zit bij mij 15 jaar bloed, zweet en tranen in de toegang tot financiën en trainingsfaciliteiten.”

‘We zijn heel kritisch met wat we doen en hoe we het doen’ Het stel zou heel graag moeilijke technische routes in de Himalaya klimmen, maar dan moet je een fulltime baan hebben en dan is er weer geen tijd om te trainen voor die moeilijke routes. Dennis vat het ultiem samen: “Het is een eeuwig evenwicht dat niet in balans is.” En hij vervolgt: “Dat evenwicht is ook wel ver te zoeken omdat je door financiële tekorten heel veel dingen zelf gaat doen, waardoor je verdrinkt in klussen en to-do-lijstjes om je financiële situatie te compenseren.”

Evenwicht Het enige dat wel in balans is, is de relatie Marianne & Dennis.

Ze zijn vrijwel 24 uur per dag samen. Dennis: “We spenderen heel veel tijd met elkaar, tot op het absurde af. Gisteren was Marianne een dag naar de klimhal om – als freelancer – trainingen te geven, toen hebben we anderhalf uur gebeld. We hebben gewoon de hele dag wat te bepraten en we bespreken alles met elkaar. We zijn niet alleen de hele dag samen, we doen ook alles samen.”

Marianne vult aan: “We vinden dingen echt tot in detail uit. Routes tekenen we meermaals uit, het weer checken we keer op keer. En we kunnen het er continu over hebben, ook tijdens het avondeten.

We zijn heel kritisch met wat we doen en hoe we het doen. En toch geven we elkaar de vrijheid. Zo heb ik mijn eigen teckels, die ik uitlaat en train en voor wie ik het voer betaal. Hoewel, de derde is geboren na ons trouwen, dus die is voor de helft van Dennis.”

Altijd trainen “Vanochtend hebben we tweeënhalf uur gemountainbiket, vanavond gaan we klimmen, morgen doen we krachttraining, en zo gaat het door.” Dennis: “Een dag in de week hebben we een rustdag, maar dan sjouwen we bijvoorbeeld weer een

20 | HOOGTELIJN 5-2020

lading hout naar ons huisje, werken we ons toch weer in het zweet. Of Marianne geeft die dag training en dan is ze toch ook weer aan het voorklimmen om dingen uit te leggen. De honden uitlaten zien we als hersteltraining.”

Klussen Dat ze volledig op elkaar zijn ingesteld, is wel duidelijk. Hebben ze ook nog iets van elkaar geleerd? Dennis: “Ik heb van Marianne beter leren rotsklimmen. Ik zat echt aan de onderkant qua niveau. En ik had niks met die groene ellende hier, Marianne doet het meest in de moestuin. Marianne: “Hij noemt bloemen in een vaasje ‘stervende planten’... Wat ik van Dennis heb geleerd, is motors wisselen in de bus. We zijn inmiddels vier of vijf motors verder. Als het moet, kan ik het zelf.”

Dennis studeerde Industrieel Product Ontwerpen en bouwt in zijn vrije tijd zijn tweede busje. Ook legde hij bij hun tiny house een aantal tanks aan om regenwater op te vangen. Als eind oktober het leidingwater wordt afgesloten, gaan er verschillende filtersystemen in werking: voor drinkwater, de wasmachine, de douche en het toilet. Dennis: “Het warmwatersysteem heeft vier pogingen gekost voordat het werkte, drie pogingen te veel.”

Zijn het tiny-house-idealisten? “Nee, daarvoor zijn we veel te pragmatisch. Er zijn wel veel mensen die doen alsof ze uit idealistisch oogpunt in een tiny house wonen, maar die hebben stiekem wel een elektriciteitsaansluiting.”

Wat mensen niet weten Ik vraag het stel of er iets is wat maar weinig mensen van hen weten. “Dat ik het aandurf om een gans te slachten”, antwoordt Marianne. “Ik heb geen jachtakte en geen tijd om het bij te houden en dan schiet ik mis, dat is zielig voor het beestje. Dus als vrienden een gans schieten, slacht ik die en zorg ik dat we vlees hebben. En wat wij niet opeten, dat eten de honden. Het is beter dan dat die ganzen bij Schiphol worden vergast en verbrand. Ik slacht liever een wilde gans die anders als overschot wordt weggegooid, dan dat ik een plofkip in de supermarkt koop.”

Inmiddels zijn Dennis en Marianne helemaal thuis in het repareren van Volkswagenbusjes...

THEMA

VOLHARDING

Dennis reageert enthousiast op mijn vraag: “Mensen weten niet dat ik accupakketten recycle, om daar alle celletjes uit te halen, om die individueel te testen, en die vervolgens weer aan elkaar te lassen om een accu te bouwen voor in mijn busje of in het huis.” Marianne: “Ik kan nog wel wat zeggen wat mensen niet van jou weten: dat je epilepsie hebt.” “O ja”, knikt Dennis bescheiden. Een lichte vorm, neem ik aan? “Elke nacht een aanval”, is het nuchtere antwoord. “Het belemmert me wel. Het varieert van duf zijn tot een uur of een ’s middags, tot de hele dag niet functioneren. Maar ik heb in 2013 wel na zo’n enorme rotnacht de World Cup gewonnen in Zwitserland, dus tja. Ik wil er niet al te veel mee bezig zijn. Als mensen er niet naar vragen, krijgen ze het ook niet te horen. En ik maak me er niet zo’n zorgen om. Maar qua vergeetachtigheid ben ik wel 30 jaar ouder.

We zoeken nog de ultieme time-management-tool.” Marianne: “De memo’s die je in huis ziet hangen, zijn een projectplanning.”

Dennis: “Ik moet er dan nog een beslissing over nemen en er dingen aan toevoegen, en vervolgens heb ik die planning te volgen. En dan vergeet ik het.” Is het de epilepsie waardoor je niet alles kunt doen? “Ja en dat kan ik niet zo goed accepteren.”

Zijn stem daalt automatisch, alsof hij het wil wegfluisteren. “Als ik mentaal iets moet doen voor mijn werk (als freelancer ontwikkelt hij klimmateriaal voor de reddings- en tactische markt), probeer ik dat in te plannen om een uur of twee. ’s Ochtends om 10 uur

Dennis en Marianne vieren nieuwjaar op de top van Monte Cervino (spot de teckels!).

kan ik beter koffie drinken, of een rondje fietsen. Op dit moment zou ik wel kunnen slapen, maar ik moet zo nog naar Engeland bellen.” En dan te bedenken dat hij door zijn medicatie ook nog eens minder snel is in het klimmen. Ook dat wuift Dennis weg: “Ik heb weleens gevraagd of ik in de para-sport mee kon doen, maar ik viel gelukkig niet in die categorie.”

Levenslessen Belangrijkste levensles voor Dennis is dat je niet altijd alles zelf kunt en dat dan leren accepteren. Marianne houdt het op waardering hebben voor dingen die niet vanzelfsprekend zijn, zoals een warm huis en drinkwater uit de kraan. “En we hebben dus bijna geen geld, ook geen spaarrekening. En dan moet je ermee om kunnen gaan dat we deze week nog net brood kunnen kopen.” Dennis: “En weigeren te accepteren dat je dingen niet kunt doen. En tot in hele grote lengtes gaan om iets waar te maken, ten koste van comfort.”

Marianne: “Ik durf niet zo goed afhankelijk te zijn van andere mensen. Ik vind het ook heel erg dat ik iets terug moet doen voor sponsors, en op het geld van mijn ouders leven vind ik niet eerlijk.

Dennis ziet dat anders, die zegt dat ouders het fijn vinden om voor je te koken en iets voor je te betekenen. Ik vind dat je voor jezelf moet opkomen.” “Dat is er bij haar wel ingeramd”, knikt Dennis. Marianne: “Ja, tot het ongezonde af. Daardoor heb ik bepaalde keuzes pas later gemaakt, zoals het ijsklimmen. Waarom heb ik in vredesnaam al die studies gedaan?”

Foto Bas Vernooij

Doelen en dromen “Wat ik nog zou willen?” Gulzig gaat Marianne in op mijn vraag.

“Het evenwicht tussen werk en klimmen in balans brengen.

En een keer naar Nepal, voor de technische moeilijkheid.” Als ik vraag of er dan ook andere mensen meegaan op expeditie, antwoorden de twee tegelijk een volmondig: “Nee”.

Dennis: “We zijn een soort einzelgängereenheid.”

En het doel van Dennis? “Ik ben al vijf jaar een busje aan het opknappen. We hopen er deze winter mee op stap te gaan, naar de Europa Cup en hopelijk de World Cup. De droom is om met dat busje naar China te rijden over de oude Zijderoute en dan overal te klimmen. Een combinatie van klimexpedities, ijsklimmen, hoge bergen, en met het busje onderweg zijn. Dat maakt het ook betaalbaarder dan elke keer op en neer reizen.”

“Wedstrijdklimmen doe je tegen anderen”, vult Marianne hem aan, “in een gecontroleerde omgeving. Buiten is het een heel andere beleving. Het is heel koud en intens, je gaat heel diep, en je doet het samen.”

Het lijkt erop dat het busje binnen afzienbare tijd klaar is…

HOOGTELIJN 5-2020 |

21

Passie, koppigheid en een beetje anarchie

Solo op de

Great Himalaya

Trail

Grote fysieke en mentale prestaties inspireerden Frank Nap. De avonturen van Reinhold Messner op de Nanga Parbat en Joe Simpson in Zuid-Amerika zijn voorbeelden dat de wil om te overleven zo sterk kan zijn dat haast bovenmenselijke prestaties mogelijk zijn. Na vele solotochten in diverse berggebieden zette Frank zijn zinnen op de Great Himalaya Trail, een uitdagende tocht van Oost- naar West-Nepal. Daarvoor heeft hij een gids nodig. Maar hij wil geen gids, hij wil solo.

Vrienden maak je overal. (Makalu). ’s Ochtends wakker worden met zicht op het Everestgebied.

Tekst en beeld Frank Nap

N

a veel uitzoekwerk en overleg met trekkingbureautjes blijkt het te complex om de Great Himalaya Trail precies volgens de regels te doen. Ik moet het loslaten en met een mengelmoes van passie, koppigheid en misschien een beetje anarchie neem ik een besluit: ik ga verder met de voorbereiding. Nu voel ik ruimte om me te concentreren op de materialen, de route en het eten. In 2016 trok ik rond de Dhaulagiri en vervolgens langs Tilicho Lake in de Annapurna Himal en de verborgen valleien van Nar en Phu. Mijn rugzak woog toen bij vertrek 27 kilo. Dat is te veel voor een trekking van ongeveer drie maanden.

Ik streef naar een maximaal gewicht van 20 kilo.

Grammenjager

Lunchen voor een gesloten hut in het Kanchenjungagebied.

22 | HOOGTELIJN 5-2020

Wekenlang ben ik materialen en eten aan het uitzoeken.

Elke gram telt, de grammenjager wordt fanatiek: elk overbodig lusje, etiketje, koordje knip ik af. Als ik iets vergelijkbaars kan vinden van wat ik al heb, maar dan 20 gram lichter, koop ik het. Het is een obsessie. Mijn waterdichte expeditierugzak van 2300 gram ruil ik om

voor een exemplaar van 1060 gram. Mijn vertrouwde eenpersoons expeditietent van 2200 gram wordt een drieseizoenentent van 1100 gram. Ik vind een klimgordel van 94 gram en een stijgklem van 70 gram. De complete uitrusting zonder eten is 16,4 kilo, inclusief klimmateriaal en brandstof.

Waar begin ik aan?

Het route- en planningsboek van Robin Boustead‚ Nepal Trekking and the Great Himalaya Trail heb ik al flink uitgeplozen. Er staan vooral veel informatieve beschrijvingen in, maar altijd met een gids en dragers.

Soms komt de twijfel dan weer omhoog. Erg fijn zijn de stafkaarten die hij stuurt. Om een overzicht te krijgen, hang ik alle kaarten naast elkaar op de muur in een kamer. Mijn hemel, denk ik. Waar begin ik aan? Ik besteed uren aan het bestuderen van de kaarten. Het is veel, maar ik worstel me erdoorheen en maak aantekeningen. Uiteindelijk knip ik de kaarten rond het eerste deel van de GHT uit. Juist, om gewicht te besparen.

THEMA

VOLHARDING

Renjo La op 5360 meter (Solo Khumbu, dag 32).

Steeds meer vertrouwen Uit ervaring weet ik dat ik veel meer aan calorieĂŤn verbrand dan dat ik binnen kan krijgen. Mentaal stel ik me daarop in. Gemiddeld raak ik met een trektocht van 3-4 weken 7 kilo lichaamsgewicht kwijt. In gebieden waar weinig of geen toeristen naartoe gaan,

speur ik met behulp van Google Earth de omgeving af op dorpjes.

Wellicht kan ik daar aan extra eten komen. Uiteindelijk prepareer ik eten voor 45 dagen.

Een gezonde spanning maakt zich regelmatig van mij meester.

Ik ken deze spanning maar al te goed. Dat gevoel voedt me. Ik krijg steeds meer vertrouwen in deze onderneming. Ik raak ervan overtuigd dat ik dit kan. Elk besluit is weloverwogen. Na een voorbereiding van 10 maanden reis ik eind september 2019 naar Nepal.

Kangchenjunga

Tijdens een lange afdaling passeer ik de hut van een geitenherderin.

Kangchenjunga is beperkt opengesteld, maar het lukt me om in negen dagen vanaf Suketar het basiskamp van Kangchenjunga op 5143 meter te bereiken. Dit is voor mij het startpunt van de GHT van oost naar west. Ik geniet met volle teugen van de ruige omgeving, maar helaas is Kangchenjunga gehuld in wolken als ik aankom. De volgende ochtend sneeuwt het licht in het basiskamp en besluit ik niet langer te wachten op beter weer.

Het is boven verwachting waar ik onderweg overal kan eten en slapen. Vlakbij Ghunsa heb ik voor tien dagen eten begraven

HOOGTELIJN 5-2020 |

23

Dragers dalen af vanaf de Thorung La naar Muktinath.

Nog even voor vertrek een kop koffie, de apparaten opladen en de kaart bestuderen. (Dag 15)

onder een struik. Dat is voor later. Een lodge-eigenaar in Kambachen vertelt me dat ik ben opgemerkt als solotrekker door een lid van de Mountain Rescue Service. Mijn signalement is doorgegeven aan zowel Ghunsa als Olangchung Gola waar checkpoints zijn. Maar de man geeft me ook tips hoe ik de checkpoints kan omzeilen. Ik ben een beetje verrast over zijn hulpvaardigheid. Heb ik me hier zo druk over gemaakt?

De volgende paar dagen zie ik niemand. Ik passeer Nango La, de eerste pas (4776 meter), en ik bivakkeer onder Olangchung Gola waar mijn signalement is doorgegeven. Niemand merkt mij op. Ik passeer ongelooflijk mooie gebieden. De afdaling vanaf Nango La is mysterieus, ruig, vol kleur en weids. Onderweg naar het grensgebied met Makalu Barun verbaas ik me over een weg die hier is aangelegd langs de rivier Tamor Nadi. Tot dicht bij de grens met China. Enkel een nomadengezin met twee kinderen en een baby kom ik nog tegen in een tent die blauw staat van de rook. Er wordt soep voor me gemaakt. Ik weet niet hoe ik het moet uithouden in deze rokerige tent. Binnen koken op open houtvuur is hier heel normaal. Na de soep koop ik nog een stuk jakkaas en vertrek. Morgen wil ik op 5159 meter de Lumbha Sambha pas over en laat ik het Kangchenjungagebied achter me.

Makalu Ik heb net twee dagen alleen door de jungle geploeterd en ben zeker twee keer de trail kwijtgeraakt. Als ik drie dagen later opgelucht de rivier Arun Nadi oversteek en uitrust aan de overkant, komt vanuit het niets een sympathieke jongen om de hoek.

Ik ben verrast. Hij is modern gekleed, in een hip shirt en met een verzorgde kuif haar. Hij vertelt dat hij in Kathmandu woont. Met zijn ouders en zusje logeert hij een paar weken bij familie in Chyamtang. Hij vraagt met klem of ik bij hen wil komen eten en overnachten. We hebben een super gezellige middag. Ik krijg een uitgebreide rondleiding door het dorp en drink tumba bij een oom en tante. Enigszins aangeschoten eten we ’s avonds met elkaar rond het houtvuur en even later valt iedereen als een blok in slaap.

Rugzak kwijt Vanuit Hongon zie ik af van de meer noordelijke route. Van meerdere kanten wordt het me sterk afgeraden om dit alleen te doen. Het navigeren zou extreem moeilijk zijn in deze jungle. Ik twijfel nog wel, maar besluit een andere route te nemen naar het basiskamp van Makalu. Ik kan zelfs een paar kilometer meeliften over een soort weg, erg verleidelijk en achteraf ontzettend dom.

Mijn rugzak is op de jeep geknoopt en ik prop mezelf achter de

24 | HOOGTELIJN 5-2020

achterbank, ik kan geen kant op. Het is een verschrikkelijke rit met veel oponthoud. Lopend was ik sneller geweest. Ergens onderweg wordt er nog gestopt voor een lifter. Met verbazing zie ik hoe zijn enorme bulk opgerolde matrassen boven op de auto wordt geknoopt. Wanneer de lifter uitstapt en de matrassen weer langs de weg liggen, krijg ik niet de kans de kans mijn bagage te controleren. Iets wat ik normaliter altijd doe bij een stop.

Even later zijn we bij Pathibhara waarvandaan ik weer verder wil lopen. Ik stap uit en wil m’n rugzak van het imperiaal halen. Mijn hart staat stil. Mijn rugzak is weg! Dit is niet waar, denk ik paniekerig. Dit is het einde van de GHT, nu al! Ik concludeer dat na het afladen van de matrassen mijn rugzak waarschijnlijk niet goed is vastgemaakt.

De chauffeur is ook geschrokken. Hij stapt uit de auto en zet er flink de pas in, de weg terug. Ik volg hem gelaten. Het is een en al afgrond langs deze weg, waar je niet snel iets terugvindt. De chauffeur is al een tijd uit beeld als hij in de verte weer opduikt.

Met mijn rugzak op zijn schouder! Enigszins beschadigd, maar met alles er nog in. We nemen hartelijk afscheid.

Eén lange trap De vriendelijke familie in Ulin, waar ik heb overnacht, wijst me vanuit het dorp de richting van de Makalu. Eerst wéér door een jungle, afgewisseld met rijstterrassen. Een aap passeert over de oude kapotte hangbrug, terwijl ik over de nieuwe ernaast loop.

Af en toe breekt de bewolking. (Drohmo 6881 meter)

THEMA

Dragers van bouwmateriaal in de buurt van Kambachen, Kanchenjunga.

VOLHARDING

Dag 60 in Tipling.

Foto links Hangbrug in het Kanchenjungagebied.

Foto rechts Een klein Japans expeditieteam geeft mij Dal Bhat.

Het lukt om na een dag de aansluitende trail te vinden naar het basiskamp van de Makalu. Het is fijn een duidelijk aangelegde trail te lopen. Gestapelde stenen vormen kilometers lang één lange trap door het landschap. Dagen lang.

op dag 36 neem ik voor het eerst een rustdag en een douche

Vijf dagen later zit ik vast in het Makalubasikamp door sneeuwval. Drie hoge passen om in het Everestgebied te komen, zijn hierdoor onmogelijk te bereiken. Om daar op een andere manier te komen, kost me zeker twee weken terug- en omlopen. Maar het geluk is aan mijn zijde. Tegen onderhandse betaling vlieg ik ’s ochtends mee met een helikopter die een manager komt ophalen. Na een waanzinnig mooie vlucht van 15 minuten word ik rond half acht afgezet in een overlopen Chukung in Solu Khumbu (Everestgebied). Maar wel precies op de GHT.

beschadigt zelfs. Een Franse alpinist die ik eerder op de dag heb ontmoet, komt terug van een dagtocht richting de pas en we besluiten samen verder af te dalen. Dan glijd ik uit en val langs een steile rotsplaat naar beneden. Een aantal meters lager lig ik klem en te creperen van de pijn. Stuk voor stuk beweeg ik m’n ledematen om uiteindelijk te concluderen dat ik godzijdank niks heb gebroken. Ik houd er flinke schaafplekken in mijn gezicht en een bont en blauwe heup aan over. Wanneer de tent eenmaal staat, eet ik nog wat en val met zware pijnstillers in slaap.

Everest

Kraakhelder weer

’s Avonds staat m’n tent alweer op 5400 meter, vlak onder de Kongma La. Koud, maar met een mooie zonsondergang waarbij de Makalu en Ama Dablam in brand lijken te staan. In drie dagen passeer ik de zogenoemde Three High Passes in dit prachtige gebied. Ik heb volop energie en ben verbaasd over mijn eigen snelheid. Ik realiseer me dat ik veel beter ben geacclimatiseerd dan menig andere trekker die net Lukla heeft verlaten.

De route die ik van tevoren vanaf foto’s heb bestudeerd, blijkt niet helemaal meer te kloppen. Kon je voorheen vrij gemakkelijk boven op de ijsval komen, nu is een deel weggesmolten en moet ik door een geul van hard ijs en rots. Het klimt erg lastig, maar ik word beloond met een geweldig panorama boven op de pas. Het is kraakhelder weer en het zonnetje maakt het zelfs zeer aangenaam.

Ik kan mijn blijdschap niet op. Wat een route, wat een uitzicht!

Schitterend!

Rolwaling Om door te steken naar het volgende district, Rolwaling, is de Tashi Labsta met 5760 meter een pittige uitdaging. Op zo’n 5400 meter probeer ik kamp te maken, terwijl de wind flink toeneemt.

Mijn drieseizoenententje is hierdoor onmogelijk op te zetten en

Het is dag 36 als ik de afdaling van bijna twee dagen over de Trakardinggletsjer achter me laat. In Simigaun neem ik voor het eerst een rustdag, een douche en tijd om kleren te wassen. Dat was hoognodig!

HOOGTELIJN 5-2020 |

25

DO WHAT YOU LOVE LONGER SOLAR

©2020 Garmin Ltd. or its subsidiaries.

HERVÉ BARMASSE

• GPS-SMARTWATCHES MET POWER GLASS™ LENS • SOLAR-CHARGING EN POWER MANAGER VOOR EEN ONGEËVENAARDE BATTERIJDUUR • GESCHIKT VOOR OUTDOOR EN DAGELIJKSE ACTIVITEITEN • SPORT-APPS VOOR FIETSEN/MOUNTAINBIKEN, HARDLOPEN, KRACHTTRAINING, CARDIO, SKIËN, GOLFEN, SURFEN EN MEER • NAVIGEERBARE TOPO ACTIVE KAARTEN (EUROPA), MULTI GNSS, EXPEDITIE MODUS, HARTSLAGMETING OP DE POLS, PULSE OX SENSOR EN MEER • SMARTPHONE MELDINGEN EN CONTACTLOOS BETALEN • AANPASBARE WIJZERPLATEN EN POLSBANDEN

ONTDEK DE NIEUWE FENIX 6 SOLAR-COLLECTIE OP GARMIN.NL/SOLAR

THEMA

VOLHARDING

Na de Pansanpas (3830 m.) daal ik met drie Nepalezen af naar Tipling (Langtang).

(Dag 60)

Langtang Dag 52 slaap ik op een morenewal van de gletsjer die naar Tilmanpas leidt. Er is geen trail over de gletsjer. ’s Nachts lig ik te piekeren over de route naar en op de ijsval die ik in de verte kan zien. In de ochtend zak ik zijdelings de morenewal af naar het midden van de gletsjer. Links van me komt veel gesteente naar beneden, loslatend door de opwarmende zon op de rotswand. Rechts van me is een rotsband die ik onderlangs volg en waar ook vallend gesteente is te verwachten. Voor het eerst doe ik mijn helm op.

Recht voor me zie ik het overhangende ijs steeds dichterbij komen. Achter de rotsband gaat het steil omhoog op mixed terrein van ijs en rots. Een beetje lastig, maar ik heb hier wel goed grip. Na tien minuten sta ik op gelijke hoogte als het overhangende ijs en kan ik mijn route vervolgen op het ijs. Ik heb al dagen niemand gezien. Dan zie ik tot mijn opluchting

van wel dertig muilezels die hier in een lange kolonne de bergen in gaan om handel te drijven. Ik passeer mooie uitgehakte trails, kleine dorpjes en theehuisjes. De zesde dag in Manaslu sta ik ’s ochtends om half zeven op de hoogste pas Larkya La op 5135 meter. De zon komt net over de bergkam als ik aan de afdaling begin. Het is 6 december en enorm koud. Ik daal lang af en kom in het donker aan in Thoche vlak bij Dharapani, de toegangspoort tot het Annapurnagebied.

Annapurna Annapurna is leeg. Er is bijna geen toerist meer in een van de drukstbezochte regio’s van Nepal. De weg door Koto, met lege verkoop- en eettentjes, geeft enigszins een indruk van hoe het hier een paar weken geleden nog was. Maar veel lodges zijn gewoon open. De winterperiode doet zijn intrede en ik heb te weinig tijd om na deze regio nog verder naar het westen te

Dag 76, mijn laatste pas: Thorung La op 5415 meter.

De voorspelling voor morgen is 40 centimeter sneeuw en -20˚ Celsius een spoor. Ik bind mijn stijgijzers onder en geniet van goede grip boven op de gletsjer en de prachtige ijswereld om me heen. Nog geen twintig minuten later loop ik door een vernauwing in het zadel en zie ik voor me Tilmanpas, op 5308 meter. Geen uitbundig welkom met honderden gebedsvlaggetjes, maar een rotsblok met een slinger kapotgewaaide gebedsvlaggetjes. Duidelijk een plek die zelden wordt gepasseerd.

Manaslu Het wordt kouder. De winter is in aantocht en in de dalen is iedereen druk met oogsten. Het is dag 61 en ik ben onderweg naar Manaslu. Hier zijn veel checkpoints. Ik ben nu gewend om af en toe ’s nachts autoriteiten te ontwijken, dus ik denk dat ik hier ook wel doorheen kom. Werkelijk iedereen die ik onderweg spreek, vraagt waar mijn gids is. Ook militairen. Het maakt me wat gespannen. Gelukkig zijn er bijna geen toeristen en gidsen die het me nog lastiger kunnen maken met allerlei vragen.

Om 3 uur ’s nachts sluip ik langs het eerste checkpoint in Jagat.

Een blaffende hond achtervolgt me door het hele dorp. In Phillum passeer ik in de schemering het tweede checkpoint. Nu ben ik voor m’n gevoel pas echt in Manaslu.

Kolonne muilezels Het is half zeven en ik heb al drieënhalfuur gelopen terwijl de dag nog moet beginnen. Ergens regel ik een ontbijtje en wandel een lange dag door de prachtige diepe kloven waar de rivier Budhi Gandaki doorheen stroomt. Ik loop mee met een menner

trekken. Bovendien is de weersvoorspelling dat er veel sneeuw op komst is. Maar ik wil per se over de Thorung La en eindigen in Kagbeni of Jomson in de Kali Gandakivallei.

In het hoogtekamp zit ik met twaalf trekkers en hun gidsen om de houtkachel en we vertellen elkaar mooie en spannende ervaringen. Er wordt veel gelachen. Het sneeuwt matig buiten.

De weersvoorspelling voor morgenochtend is 40 centimeter sneeuw en -20˚ Celsius. De dag erna is minstens één meter sneeuw voorspeld. Dit maakt de pas overgaan wellicht onmogelijk. Om 04:45 uur ’s ochtends vertrekken we in kleine groepjes. Het is erg koud en het sneeuwt, maar de route is zichtbaar.

Nog geen tweeënhalf uur later staan we halfbevroren op de Thorung La, op 5415 meter. Voor ons ligt de afdaling in een mysterieus wit landschap. Net boven de bewolking zie ik de bergtoppen van Mustang waar deel twee van de GHT op me wacht.

HOOGTELIJN 5-2020 |

27

GROSSGLOCKNER ALPEN Heiligenblut Mallnitz Gmünd

Bad Kleinkirchheim Seeboden Millstätter See Ossiacher See

Velden

Villach

Faaker See

Tarvisio

Wörthersee

Kranjska Gora

Bovec

Tolmin Cividale

Goriška Brda

Gradisca d’Isonzo Duino

Lipica ADRIATISCHE ZEE

Muggia / Trieste

de Bezoek ook il ra -T ia Alpe-Adr in t lis ia spec Nederland op .nl alpenreizen

Alpe-Adria-Trail: wandelen in de Hof van Eden.

Van de gletsjer naar de zee. Deze unieke langeafstandswandelroute loopt door een van de mooiste en veelzijdigste gebieden ter wereld: het landschap tussen de Alpen en de Adriatische Zee! Een route van 750 kilometer waar drie culturen tot een uniek wandelavontuur versmelten. Geniet van de hartelijke gastvrijheid en de heerlijke Alpen-Adria-keuken, rust goed uit voor de volgende wandeling en vergeet de alledaagse zorgen. Het Alpe-Adria-Trail boekingscentrum regelt het voor je.

www.alpe-adria-trail.com

THEMA

VOLHARDING In de rubriek Langs het Pad vertellen biologen en IVN-natuurgidsen Ton Gordijn en Marian Kathmann ons meer over flora in de bergen.

langs het pad

De gele bergsteenbreek

Bonte overlever Hoe hoger in de bergen des te moeilijker planten het krijgen. De lage temperaturen in de winter en intensieve straling in de zomer vragen veel. Je kunt het aan ze afzien: de planten worden schaarser en kleiner. Hetzelfde geldt voor het hoge noorden van Europa: bepaalde groepen plantensoorten gaan dan de boventoon voeren. Het plantengeslacht steenbreek (Saxifraga) is een van hen. De naam ten spijt breekt een steenbreek geen stenen, maar groeit hij eerder tussen de stenen door. Wel werden de planten gebruikt als kuur tegen nierstenen.

De gele bergsteenbreek (Saxifraga aizoides).

Tekst en beeld Ton Gordijn en Marian Kathmann

E

r zijn een paar soorten geelbloeiende steenbreken. Een ervan groeit op vochtige, meestal kalkrijke bodems, langs beekoevers vaak in grote ‘plakken’, met in de zomer vele bloemen: de gele bergsteenbreek (Saxifraga aizoides). We kennen nauwelijks een mooier beeld dan een in de zon glinsterend beekje, omzoomd door mos in allerlei tinten groen en uitbundig bloeiende gele bergsteenbreek!

midden en oosten van Europa groeit hij wel bijna uitsluitend in de bergen; in de Pyreneeën, Alpen en Karpaten tot boven 3000 meter hoogte. In het zuiden van Noorwegen gedraagt hij zich ook nog als bergplant, maar in het noorden en op Spitsbergen, IJsland en zelfs op enkele plekken in Wales en het noordwesten van Ierland komt hij in laaggelegen toendra’s of daarop lijkende plekken voor.

genoemde bergen zich zo uit, dat het ijs alle planten op zijn route wegvaagde. Planten die het konden, trokken zich terug in de eveneens kouder wordende, maar ijsvrije laagvlakte tussen de twee ijsgebieden in.

Toen de kou weer verdween, gingen de in lage zomertemperaturen goed gedijende planten achter het terugtrekkende ijs aan, zowel naar het noorden als naar het zuiden, en verlieten ze de te warm wordende vlaktes.

Meer kleuren

Achter het ijs aan

Verspreiding

De naam gele bergsteenbreek is niet helemaal terecht. Meestal zijn de bloemen geel, al dan niet met oranje stippen, maar soms helemaal oranje tot bijna rood. Op één standplaats kun je alle variaties door elkaar zien.

Daarnaast komt deze bergsteenbreek zeker niet alleen in de bergen voor. In het zuiden,

De gele bergsteenbreek is niet uniek in zijn leefomgeving van zowel het hooggebergte als de lage toendra en niet het gebied ertussenin. Dat geldt voor een groot aantal Alpenplanten. Hoe dat komt? De verklaring ligt in de laatste ijstijd. Toen breidde het ijsdek in zowel Scandinavië als in de eerder

De gele bergsteenbreek verspreidt zich door stukjes afgebroken stengel mee te laten voeren door het water, om lager langs de beek weer te wortelen en tot een nieuwe plant uit te groeien. Maar ook hoger gelegen plekken kan de plant koloniseren, doordat de zaden lang in de vrucht blijven zitten. Pas laat in het jaar slingeren najaarsstormen de kleine zaadjes uit de vrucht, waarna de wind ze over het dan al aanwezige gladde sneeuwdek omhoog blaast. Maar ook de vogels helpen bij de verplaatsing: zij eten de vruchten en poepen hogerop de nog onaangetaste zaadjes uit.

Als de gele bergsteenbreek zijn zaden inzet voor verspreiding, kan hij dat het best doen na kruisbestuiving (bloemen worden bevrucht door het stuifmeel van een andere plant). Hij is ook wel tot zelfbestuiving in staat, maar de kiemkracht van de zaden is dan beduidend minder.

Met al deze verspreidingsmogelijkheden is het dus geen wonder dat deze steenbreek ook de ijstijd kon overleven!

HOOGTELIJN 5-2020 |

29

Veilig bergsporten, deel II

Levensreddende routines Wie een spelletje tennis speelt en een foutje maakt, slaat de bal in het net, scheurt misschien zijn enkelbanden of komt met zijn racket tegen het hoofd van zijn dubbelpartner. Maar zoals iedereen weet, kunnen bij bergsport de consequenties van een simpele fout veel groter zijn.

Tekst Anne van Galen Beeld Anne van Galen en Harald Swen

Relaxed multipitch klimmen dankzij orde en geoliede routines op de standplaats.

I

n de bergen wisselen de omstandigheden voortdurend en hulp en comfort (warmte, beschutting, eten en drinken) zijn meestal ver weg. En ook al zijn we in de beveiligde omgeving van een klimhal of in een netjes gesaneerd klimgebied, het feit dat we ons – als we klimmen – hoog boven de grond bevinden én het gegeven dat er dingen van boven naar beneden kunnen vallen, maakt dat de impact van een fout dan wel vergissing zeer ernstig kan zijn. Een simpele struikeling op een ‘makkelijk pad’ kan betekenen dat je ver naar beneden valt. Een te enthousiaste off-pisteafdaling in de poeder kan betekenen dat je levend begraven wordt. En een – ben je er nog, lezer? – niet teruggestoken achtknoop kan betekenen dat je vanaf 15 meter op de grond valt, in plaats van in het touw.

30 | HOOGTELIJN 5-2020

Daarom zijn een aantal zaken voor bergsporters belangrijk: 1. Train het nemen van goede beslissingen. (Hoe je dit doet, kon je al lezen in Hoogtelijn 1, 2020, terug te lezen via hoogtelijn.nl.)

2. Neem maatregelen om te voorkomen dat je ondanks al je ervaring en goede bedoelingen, toch door (onbedoelde) handelingsfouten een ongeval krijgt.

3. Zorg dat je tot in de puntjes voorbereid aan de start komt.

Fysiek, mentaal, emotioneel en qua materiaal.

4. Leer van het verleden, dus kijk altijd terug naar wat goed ging op een tocht, en sluit ook je ogen niet voor missers, om het een volgende keer beter te doen.

In dit artikel ligt de focus op het tweede punt: de handelingsfouten en wat je eraan kunt doen. Mijn analyses, tips & tricks zijn veelal

THEMA

VOLHARDING

gebaseerd op ongevalsanalyses, opleiding en dertig jaar klimervaring. Want ja, ook ik ken het oog van de naald maar al te goed.

Een foutje, het kan zelfs de beste overkomen Misschien moeten we maar beginnen met het gegeven dat we als mens eenvoudig zijn af te leiden. Ondanks al onze goede bedoelingen of jarenlange ervaring maken we fouten, of beter gezegd: doen we dingen die niet het gewenste effect hebben en zo tot een ongeval kunnen leiden.

Neem Lynn Hill, voor mij is zij een van de beste klimmers aller tijden. Zij heeft (onder andere) voor mannen en vrouwen de bakens verzet van wat mogelijk leek in het rotsklimmen, met haar legendarische eerste vrije beklimming van The Nose in 1993 (en in 1994 deed ze het zelfs nog een keer over, maar dan in één dag). Deze prestatie werd pas tien jaar later voor het eerst herhaald door Tommy Caldwell en Beth Rodden (als team).

Nederlands topklimmer Jorg Verhoeven was de vierde persoon die een vrije beklimming van The Nose op zijn naam wist te zetten, in 2014 – 20 jaar later dus! Daarnaast had Lynn Hill de jaren daarvoor een indrukwekkende wedstrijdcarrière als profklimmer en won ze meer dan 30 internationale titels.

tijdens een routinematige handeling werd ze afgeleid Lynn maakte in 1989 een val van 25 meter in het Franse klimgebied Buoux. Ze had haar route uitgeklommen, maar toen ze boven ging hangen in het topanker, bleek dat ze haar inbindknoop niet had afgemaakt en stortte ze naar beneden. Gelukkig werd haar val gebroken door de boom waarin ze viel en kwam ze er met betrekkelijk weinig schade vanaf.

In haar autobiografie beschrijft ze hoe ze tijdens het maken van haar knoop – een routinematige handeling – werd afgeleid, omdat iemand iets aan haar vroeg. De consequenties hadden makkelijk dodelijk kunnen zijn.

En Lynn is niet de enige topbergsporter die in relatief eenvoudige omstandigheden bijna het leven laat. Iedereen kent Alex Honnold wel. De Amerikaan die onmenselijk moeilijke routes soleert en door de documentaire Free Solo wereldberoemd werd. In 2016 was Alex relaxed op zijn approachschoenen een 5c-toprope aan het uithangen voor zijn vriendin en haar familie. Doordat het touw te kort was toen zijn zekeraar hem liet zakken, maakte hij een vrije val en brak hij twee wervels. Het had makkelijk anders kunnen aflopen. Alex concludeert dat hij de lengte van het touw had moeten checken, alerter had moeten zijn, een knoop in het uiteinde van het touw had moeten maken en een helm had moeten dragen. Ook had zijn zekeraar minder dan een jaar ervaring en was een extra check dus nodig geweest.

Gebruik een staalkabel als die er hangt. Een struikeltje is zo gemaakt.

Recent werd de klimwereld nog opgeschrikt door de dood van Luce Douady. Deze jonge Française won in 2019 onder meer de World Cup boulderen voor jeugd in Arco en werd op haar 16e

HOOGTELIJN 5-2020 |

31

De sector Styx/Nombril in Buoux waar Lynn Hill viel.

derde bij het Europees kampioenschap Lead voor senioren. Ze overleed in juni 2020 door een tragische val van meer dan 100 meter, toen ze van de ene naar de andere klimsector liep. Het steile paadje was beveiligd met een staalkabel, maar daar had Luce zich helaas niet aan gezekerd.

Dit soort dingen overkomt dus niet alleen beginners of ‘sukkels’.

Integendeel, ook bij de experts, de wereldtop aan klimmers, gaat het af en toe heel erg mis.

“Wie geen fouten maakt, maakt waarschijnlijk niets” Fouten maken is menselijk. Bij een fout gaat het erom dat iets wat je doet (of nalaat) tot een verkeerde uitkomst leidt. Onze fouten kunnen we in twee categorieën indelen. Allereerst zijn er de uitvoeringsfouten. Zo maakte een bevriende berggids in de Calanques ooit een enorme val van een rots in zee. Hij klom in een voor hem heel makkelijke route en was zo met zijn klant bezig dat hij op het relais zijn zelfzekering vergat vast te maken.

En ook het niet afmaken van je knoop is typisch zo’n uitvoeringsfout: in principe weet je wel hoe het moet, maar omdat je bent afgeleid, doe je het net niet goed.

‘Afgeleid zijn’ kan overigens op verschillende manieren: je kunt zijn afgeleid door iets in je omgeving: terwijl je staat te zekeren, komt een vriendin die je lang niet hebt gezien de klimhal inlopen en vervolgens let je niet meer op het zekeren. Of je bent afgeleid omdat je gedachten simpelweg bij iets anders zijn, bijvoorbeeld bij een lastig geval op je werk of je hebt net iets superleuks meegemaakt in de privésfeer, waardoor je niet gefocust bent op het inbinden of zekeren.

Voorbeelden van dodelijke ongevallen door uitvoeringsfouten in de klimhal • Gulpen, 2002: een zekeraar maakt per abuis zijn klimmer los om te assisteren bij klimmers naast hem. De klimmer komt ten val en overlijdt.

• Amsterdam, 2008: een klimster overlijdt doordat de zekeraar is afgeleid: naast hem wordt zijn vriendin door iemand anders gezekerd. Als deze vriendin weer beneden is, maakt hij per abuis zijn eigen klimpartner los uit de zekering, waarna deze in het touw gaat hangen en tot op de grond valt.

• Nijmegen, 2011: een klimmer komt boven aan de wand tijdens het toprope klimmen ten val. Hij valt niet in het touw, maar tot op de grond, omdat de inbindkarabiner los is. Hij overlijdt, mogelijk door een inbind-/ vastmaakfout.

In de klimhal zijn de afgelopen 20 jaar nog minimaal 10 personen zeer zwaar gewond geraakt met blijvend letsel (gemeld bij de NKBV). Ofwel omdat de zekeringsketen niet gesloten was (partnercheck niet of niet goed uitgevoerd), ofwel omdat de zekeringsketen door de zekeraar per abuis werd verbroken, ofwel omdat de zekeraar onvoldoende voorbereid was op de gevolgen van een onverwachte (voorklim)val.

De andere categorie menselijke fouten kunnen we classificeren als inschattings- en beoordelingsfouten. In zo’n geval besluit je bijvoorbeeld een steile helling te gaan skiën met een te hoog lawinegevaar, omdat anderen het ook doen. Dit soort fouten en wat je hieraan kunt doen, zijn besproken in het eerder genoemde deel I van deze artikelenreeks, gepubliceerd in Hoogtelijn 1, 2020.

32 | HOOGTELIJN 5-2020

Met een goede voorbereiding en solide routines is het enige onzekere of de onsight wel of niet lukt.

THEMA

VOLHARDING

Levensreddende routines Om ‘simpele’ uitvoeringsfouten die je het leven kunnen kosten, tegen te gaan, hebben we in de bergsport het nodige bedacht.

De partnercheck bij het sportklimmen is misschien wel de bekendste maatregel. Maar er is uiteraard meer.

In het kader hieronder zie je negen maatregelen – laten we het levensreddende routines noemen – die je leven kunnen redden.

Levensreddende routine

Waarom zou je dit doen?

Check bij het sportklimmen of je touw voldoende lang is en maak ALTIJD een knoop in het uiteinde van je touw als je aan het sportklimmen bent (of maak de knoop in het uiteinde van je touw vast aan de touwzak.

Om te voorkomen dat bij het laten zakken van iemand het uiteinde van het touw door je zekerapparaat schiet (en de klimmer een vrije val maakt), omdat je touw te kort is. Een te kort touw is nog altijd een van de meest voorkomende oorzaken van klimongevallen.

Zie ook het ongeval van Honnold of de Schotse klimmer Dave MacLeod (te lezen via bit.do/fJ5qd).

Maak bij het abseilen altijd twee goede knopen in de uiteinden van de touwen; knopen die niet los kunnen gaan tijdens het uitgooien van het touw. Bijvoorbeeld een dubbele Spierenstich (vissersknoop).

Om te voorkomen dat je bij het zoeken naar het volgende relais, of omdat je moe bent, over het uiteinde van je touw abseilt en valt. Ondanks dat we al jaren weten dat dit de veiligste methode is, gaat het nog regelmatig mis. Zie ook het dodelijke ongeval van de bekende Amerikaanse klimmer Brad Gobright in 2019 (te lezen via bit.do/fJ5qo) of de dood van de bekende Duitse klimmer/auteur/ fotograaf Ralf Gantzhorn in 2020.

Gebruik bij het abseilen standaard een prusik (of andere remknoop) als back-up voor je remhand.

Zodat je niet als je even per ongeluk je remhand loslaat om een knoop uit het touw te halen, meteen beneden ligt.

Doe de partnercheck voordat je gaat klimmen.

Om te voorkomen dat iemand onbedoeld een fout in de zekeringsketen maakt met verkeerd inbinden of verkeerd zekeren. Twee mensen zien meer dan één.

Doe de piepercheck voordat je off-piste gaat.

Om te voorkomen dat iemand per ongeluk vergeten is om zijn lawinepieper aan te zetten. Ter vergelijking: als ik een week met een groep van acht deelnemers onderweg ben, zijn er gedurende die zeven dagen altijd wel enkele mensen die bij het aankleden en voorbereiden hun lawinepieper zijn vergeten aan te zetten. Dan heb je als je onder de sneeuw ligt dus niets aan je dure apparaatje.

Pak, als er een kabel is die een steile passage beveiligt, hem vast of haak in.

Omdat een struikeling snel is gemaakt. Misschien niet zo stoer, maar mijn stelregel is dat je dit soort gratis veiligheidsbuffers altijd moet benutten.

Belast altijd je zelfzekering op een relais. Test de eerste keer hangen altijd erg voorzichtig.

Om te voorkomen dat je (moe tijdens de afdaling) vergeet jezelf goed vast te maken, of om te voorkomen dat een ander (je klimmaatje) per ongeluk jouw zelfzekering uithangt. De bekende Duitse klimmer Kurt Albert kwam om het leven toen hij op een klettersteig mensen begeleidde en nonchalant in zijn zelfzekering ging hangen die niet vast bleek te zitten.

Doe een helm op.

Het spreekt voor zich, maar doe jij het ook?

Deze lijst is verre van compleet. Wat te denken van de regel dat je iemand niet afleidt die bezig is met het maken van een knoop, een relais of iets anders cruciaals? En ook zoiets simpels als het standaard kort afbinden van bungelende touwtjes aan je gordel, zodat je niet struikelt als je op stijgijzers loopt, kunnen zo in het rijtje worden geplaatst.

Wees je bewust van afleiders.

HOOGTELIJN 5-2020 |

33

WWW.INNSBRUCK.INFO #MYINNSBRUCK

SKIING unlimited

Foto: Innsbruck Tourismus / Vorhofer

SKIPLEZIER PLUS CITYTRIP MET ÉÉN TICKET

SKI PLUS CITY PASS STUBAI INNSBRUCK 13 skigebieden in het Stubaital en de regio Innsbruck 22 activiteiten en belevenissen in en rond Innsbruck & 3 zwembaden Kosteloze skibus shuttle & Sightseer Innsbruck (Hop-on-Hop-off) www.ski-plus-city.com

Foto Peter Mienes

THEMA

VOLHARDING

Online informatie Deze online pagina’s helpen je bij de routines om veiliger te zekeren en klimmen: • nkbv.nl/kenniscentrum/partnercheck-2.0.html • nkbv.nl/kenniscentrum/abseilen-tips-en-trucs.html • nkbv.nl/kenniscentrum/veilig-zekeren-bij-sportklimmen.html Voor je gaat sneeuwschoenwandelen, doe je de piepercheck.

Laksheid, te snel willen en te grote ego’s Deze in de basis heel eenvoudige routines zijn ontwikkeld door goed te kijken naar de statistieken en mechanismen achter fouten, de collectieve ervaring van bergsporters dus. De routines zijn dus bedoeld om dingen die bij herhaling tot ongevallen leiden, te voorkomen. Toch worden zulke levensreddende routines veel te vaak achterwege gelaten. Haastige spoed, het niet cool vinden (de gids loopt immers ook met zijn handen in de zakken) of laksheid zijn vaak redenen om deze gratis veiligheid te negeren.

Daarnaast kunnen onze overtuigingen ook een rol spelen. Bij ons bergsporters zie ik nog wel eens een soort afkeer van routines.

We zijn immers in de bergen om vrij en creatief bezig te zijn – weg van routines en regels. Een vriend van me met wie ik af en

Pak de ketting vast als die er hangt. Niet zo stoer, wel veilig.

toe ga sportklimmen, staat bijvoorbeeld zeer sceptisch ten opzichte van de partnercheck en roept dan dingen als: “Als ik een lange alpiene route klim, staat er ook niemand aan het einde van elke touwlengte te kijken of ik wel een goede standplaats bouw.” Of: “Iedereen die niet in staat is zichzelf fatsoenlijk in te binden, hoort niet thuis in het klimmen”. Dit soort redeneringen gaat echter volledig voorbij aan hoe het bij mensen werkt. We zijn nu eenmaal niet altijd volledig gefocust op onze taak. We zijn snel afgeleid en maken hoe dan ook af en toe onbedoeld fouten.

En bovendien geldt: hoe meer je klimt, hoe de kans statistisch groter wordt dat jij of je klimbuddy een keer een ernstige fout maakt die je het leven kan kosten.

Edward Whymper, de beroemde bergbeklimmer die in 1865 met een team als eerste de Matterhorn wist te beklimmen, schreef het al: “There have been joys too great to be described in words, and there have been griefs upon which I have not dared to dwell; and with these in mind I say: climb if you will, but remember that courage and strength are naught without prudence, and that a momentary negligence may destroy the happiness of a lifetime.

Do nothing in haste; look well to each step; and from the beginning think what may be the end.” (uit: Scrambles Amongst the Alps 1860-1869).

Nu jij Welke routines redden jou het leven in de bergen? Wanneer was jij voor het laatst afgeleid tijdens het zekeren? Wat weerhoudt jou ervan om je te committeren aan levensreddende routines?

In deel III van dit drieluik over veilig bergsporten (Hoogtelijn 2, 2021) geven we onder andere tips over hoe je ervoor kunt zorgen dat je jezelf en je klimmaatje scherp houdt op het consequent toepassen van de levensreddende routines. En hoe je de dingen die je meemaakt tijdens het klimmen ook daadwerkelijk omzet in ervaring. Zodat je niet alleen een goede bergsporter wordt, maar ook een lang levende.

HOOGTELIJN 5-2020 |

35

2 voeten,1 bijl 1voet, 2 bijlen De ins en outs van ijsklimmen

Alles is bedekt met een laagje bevroren water waar de tijd lijkt stil te staan. De sneeuw kraakt onder je schoenen, je blaast wolkjes uit en zelfs als je geen snor dacht te hebben, bevriest die uiteindelijk toch.

En dan kijk je omhoog en gaat die witte wereld door in het verticale.

Daar is waar je ijsklimmers Marianne van der Steen en Dennis van Hoek kunt vinden. IJsklimmen, hoe werkt dat precies en wat heb je ervoor nodig? Zij nemen je mee in hun winterklimdiscipline.

Tekst en beeld Marianne van der Steen en Dennis van Hoek

Marianne van der Steen in Uragano Dorato, D15, Iseo, ItaliĂŤ.

36 | HOOGTELIJN 5-2020

THEMA

VOLHARDING

V

oor deze sport moet je wel een beetje een gear freak zijn.

In verhouding tot sportklimmen heb je meer nodig en ben je er nog afhankelijker van. Naast je waterdichte ademende outfit en sneldrogende onderkleding heb je D-schoenen (categorie ‘D’) nodig. Deze schoenen hebben een stijve zool en een speciale rand waar je stijgijzers stabiel in passen.

Een dunne muts is fijn onder je helm, en ja, die helm is wel echt een must. Tijdens de aanloop in de zon draag je een zonnebril, een met lichte lens kan ook fijn zijn tegen het opspattende ijs.

Aan je handen heb je handschoenen, dunner dan een dubbele skihandschoen, want je wilt nog wel genoeg gevoel en vrijheid hebben om het touw en je ijsbijlen vast te houden. Zorg dat ze goed aansluiten aan je vingers maar zeker niet te strak zitten.

Marianne van der Steen in ‘Once in a Lifetime, M8 WI6+, Langental, Dolomieten, Italië.

ongeveer 45 liter. In je rugzak heb je een EHBO-set met onder meer een reddingsdeken, thermosfles met een warme drank, verschillende dingen om te eten, en een warme jas.

Tip: neem een thermosfles met een warme maaltijd mee, of dikke soep. Want de meeste repen worden in de kou keihard en bananen worden bruin. Met hele lange aanlopen nemen we wel eens een brandertje mee om sneeuw te smelten voor warme thee/choco/koffie/soep.

Waar kun je klimmen?

Net als met zomerroutes zijn er ook voor winterroutes topo’s van klimgebieden te koop. In zo’n boekje staat de waardering, moeilijkheid van de route, aanloop, lengte, welk materiaal je nodig hebt en vaak een mooie foto zodat je weet wat je te wachten staat. Je telefoon is in de kou onbetrouwbaar, neem je boekje in een hoesje/ziplock zakje mee naast je kaart en kompas.

Voor je vertrekt check je nogmaals het weer en kijk je of dat overeenkomt met de beoogde tijd die je nodig hebt voor de aanloop + route + terugweg. Bij het weer hoort ook lawinegevaar!

Volg een lawinecursus om dit goed te kunnen inschatten, want op een beetje schuine wand heb jij als klimmer misschien nog wel meer risico op lawines dan de toerskiër in het dal eronder.

TIP

Naast Europa zijn er ook in Amerika en Canada diverse ijsklimfestivals die de moeite waard zijn voor alle klimmers.

Je kunt er workshops en cursussen volgen om de sport te leren.

Ook zijn er films, lezingen, stands met materiaal en natuurlijk andere ijsliefhebbers. Ouray Ice Fest (Ouray, Colorado, VS) en FestiGlace (Pont-Rouge, Quebec, Canada) zijn aanraders.

Het ijs in

TIP

Neem drie paar handschoenen mee, want als ze nat worden, krijg je het heel snel koud. De droge handschoenen bewaar je in de jas, tas of ondersteboven aan je gordel.

IJzerwaar Je gordel wordt een soort ‘iron kilt’ vol ijzerwaren: • setjes 8x liefst in de verlengbare variant • shock absorber 1 à 2x • karabiners 4-6 in verschillende uitvoeringen • reddingsset inclusief pulley, prusik, mesje e.d.

• leash (elastiek) zodat je je ijsbijlen niet kunt verliezen • cordelette/lange schlinge voor het maken van een standplaats/abseilen • ice clippers, karabiner om je ijsschroeven aan te hangen • 10-12 ijsschroeven • Abalakov/V-thread haakje • afhankelijk van de route cams/nuts en/of (ice)pitons • zekerapparaat geschikt voor dubbeltouw Een lichte gordel met voldoende materiaallussen is handig en omdat je vrij veel kleding aan hebt, is het fijn als je gordel verstelbaar is.

In en op de rugzak Boven op je rugzak draag je een streng van je tweeling- of dubbeltouw. Aan de buitenkant bevestig je je stijgijzers en je ijsbijlen, want je wilt niet dat je gaten prikt in je rugzak van

Nu kun je eindelijk je route in!

Als zekeraar sta je niet recht onder je klimmer. Spotten zit er niet in, dat is minder fijn met al die puntige dingen. Je staat, zo zeggen we, uit de vallijn van het ijs. Je zit vast aan twee touwen, zodat je wanneer je boven bent de volledige lengte van het touw kunt abseilen over een Abalakov.

Je ijsbijlen mogen nu eindelijk het ijs in. Met een lange arm swing je je bijl boven je hoofd in het ijs. Met je pols maak je de swing, je schouder en bovenarm houd je stabiel. Zo krijg je de beste plaatsing. Hoe harder het ijs, hoe vaker je moet slaan voordat het gat in het ijs diep genoeg is om je ijsbijl houvast te bieden. Je andere bijl sla je precies hetzelfde in het ijs, maar toch minimaal 30-40 centimeter bij de andere bijl vandaan, zodat je niet per ongeluk je eerste bijl weer uit het ijs breekt.

Cowboyeffect Met je stijgijzers schop je één voor één de punten in het ijs. Je hakken houd je naar beneden en je staat nogal wijdbeens. Om het cowboyeffect compleet te maken, pak je met een paar vingers de ijsschroef uit de iceclipper en draai je hem met één hand in het ijs ter hoogte van je heup.

Je hangt je shock absorber in de haak van de schroef en clipt een touw erin. Telkens zorg je dat je met drie punten houvast hebt in

HOOGTELIJN 5-2020 |

37

Schlinges

WAT HEB JE NODIG?

Helm

Zonnebril Muts/buff

IJsblijlen

Reddingsset

Tweelingtouw

IJshaken

Ice clips

IJsschroeven

Abalakov haakje

Waterdichte kleding

IJsbijl leash

Shock absorbers

Karabiners Setjes

Stijgijzers Sneldrogende trui, broek en sokken

Gordel

Camelots

Nuts

D-schoenen Handschoenen Repen

Klimmaatje

Topo Reddingsdeken

Rugzak

Warme jas Thermosfles

het ijs: twee voeten, één bijl, twee bijlen, één voet. Stap (schop) stap, stap en dan sla je weer een nieuw gat met je bijl.

Natuurlijk kies je de weg van de minste weerstand. Het ‘lezen’ van het ijs is een vak apart. Dat leer je niet over één nacht ijs.

IJs is een variabel element. Als het -30° Celsius is dan is het ijs heel anders dan bij -3° Celsius. Het ene water geeft ander ijs dan het andere, de snelheid van de stroming geeft ander ijs, de verschillende rotstypes hechten het ijs anders… Et cetera.

Meer hierover lees je in boeken zoals The Art of Ice Climbing, een must-have voor elke ijsklimmer.

Waardering

EHBO-set

Mixed De combinatie tussen rots en ijs noemen we mixed klimmen. Dat waarderen we met de letter M. Die loopt momenteel van M1 tot en met M16. Een M15 is zo ongeveer de 9b van het ijsklimmen.

Nu kun je ook helemaal zonder ijs verdergaan met je ijsbijlen. Dat heeft de nogal aparte naam drytoolen, ‘drooggereedschappen’.

De waardering loopt ongeveer gelijk aan de M-waardering. Maar dan dus met een letter D, van D1 tot ongeveer D16.

Waar mag je klimmen?

Het is niet de bedoeling om je ijsbijlen in elke willekeurige rots te zetten. Je kunt de rots blijvend beschadigen. In sommige landen is

Voor het ijs is er een ander gradatiesysteem dan je gewend bent van rots. Voor puur ijs hebben we de ‘water-ijs waardering’ in het kort WI. Dat begint bij WI1 en eindigt bij WI7, of wanneer je heel speciaal ijs hebt, is er ook wel eens WI11 of WI13 genoemd. Het is niet zo dat wanneer je 7a klimt je ook WI7 kan klimmen. De techniek is zo anders dat je wel heel wat ijsklimweken moet oefenen, wil je dat halen.

Bij je cursus begin je meestal met een WI2 of WI3 en bouw je verder tot WI4 en als je fit en sterk bent, misschien wel een keer een WI5. Nederlandse vrouwen die wel eens een WI6 hebben geklommen, zijn op één hand te tellen.

Kom je onderweg stukjes rots tegen? Dan kun je je handschoenen uit doen, je pofzak pakken, ijsklimschoenen uitdoen en verdergaan in de zon. Niemand houdt je tegen… Maar de rots is vaak nat, glibberig en brokkelig. Of zo koud dat je huid er aan vastplakt, het is logischer om met je ijsbijlen verder te klimmen.

38 | HOOGTELIJN 5-2020

Dennis van Hoek in de kwalificatie route Europa Cup IJsklimmen 2020, Oulu, Finland.

Boek

de regel dat je er met ijsbijlen mag klimmen wanneer er een laagje ijs op de rots ligt en anders mag je er alleen met je handen klimmen. In andere landen wordt er eerst gekeken naar de aard van de rots.

Wanneer deze eeuwig nat is, instabiel en/of door de mens al is veranderd zoals in een mijn, dan is de kras van de bijl acceptabel en mag je er drytoolen.

Heel belangrijk dus om de lokale ethiek en regels te kennen! En vaak hangt die ethiek samen met de geschiedenis van de sport in het desbetreffende land.

Medaille in 1932 IJsklimmen is een sport die gigantisch in ontwikkeling is. In 1932 kon je nog een medaille voor alpinisme krijgen op de Olympische Spelen. Toen sloeg je met een houten pickel richels waar je met je spijkerschoenen op kon staan, nu is je pickel drie keer zo klein, noem je het een ijsbijl en schop je met je stijgijzers direct een plaats voor je voet.

Het gaat een stuk verticaler en het is de bedoeling dat je niet met je polsen vasthangt in je ijsbijlen. Je hebt ze dus alleen met je handen vast. Op je bijlen zitten, je arm of been er omheen slaan, of je bijl in een setje haken, noemen we valsspelen.

Wedstrijden De Union Internationale des Associations d’Alpinisme (UIAA, de overkoepelende organisatie van bergsportbonden) en de NKBV organiseren ijsklimwedstrijden.

Marianne van der Steen in de finale van het wereldkampioenschap in Kirov, Rusland.

Het genoemde boek The Art of Ice Climbing is verkrijgbaar in de NKBV-webshop: nkbv-webshop.nl/Webwinkel-Product382186540/The-Art-of-Ice-Climbing.html.

Daarin zijn twee disciplines. De ene is Speed, waarin je op een volledige ijswand zo snel mogelijk omhoogklimt. Heel simpel: de snelste wint.

De tweede is Lead, of Difficulty genaamd. Naarmate je hoger komt in de route worden de passen om de grepen te halen steeds lastiger. Omdat ijs verandert wanneer je erin slaat en het daardoor makkelijker of moeilijker kan worden na elke klimmer, wordt er maar weinig ijs gebruikt in wedstrijden. Om het toch zo echt mogelijk te maken, schop je je stijgijzers (speciale, extra lichte wedstrijdschoenen) in een houten wand. Op de wand zitten grepen zoals je die kunt tegenkomen in een mixed- of drytoolroute. Als je hoger in de route komt, net een greepje verder, dan win je bij de leaddiscipline.

TIP

Op Instagram kun je @UIAAmountains en @iceclimbing volgen voor wedstrijd- en buitenkliminspiratie, of natuurlijk @ijsklimmers, @dennisvanhoek en @verticalmarianne voor een Nederlands tintje.

Nederland In Nederland hebben we in de winter een vaste wand om te trainen. Ideaal om hier alvast je materiaal te proberen, voordat je naar de echte watervallen gaat.

Deze houten wand is te vinden bij Sportcentrum Olympos in Utrecht. Er worden workshops gegeven en je kunt er materialen huren.

Verder zijn er op verschillende locaties drytoolroutes.

Zo heeft De Fliegerhorst in Venlo diverse routes en hopelijk kunnen we ook dit jaar weer routes bouwen bij klimhal Monte Cervino in Bergschenhoek.

Fit in Nederland Is Utrecht wat te ver en wil je toch verder oefenen?

Dennis heeft speciale trainingsgrepen ontworpen die je kunt ophangen boven bijvoorbeeld de deurpost, om toch dat ijsbijlgevoel er een beetje in te krijgen.

Sommige klimhallen staan het ook toe dat je ze in de klimhal plaatst. Gebruik wel een stukje tapijt/houten plaatje om de wand te beschermen tegen je ijsbijlen.

En houd je aan de veiligheidsregels, zoals altijd een helm opzetten, je klimgebied afzetten, et cetera.

Ook laten sommige klimhallen toe dat je er traint met houten ‘dummy’ ijsbijlen, zoals de rubber-puntversie Verticals, Tørr en Mantis, of de ‘loop’versie van Furnace, Fig4 en Schmoolz.

Heb je nog nooit ijsgeklommen?

Dit artikel is natuurlijk geen cursus.

Wil je het eens zelf ervaren, huur dan een officiële berggids in of boek een reis of cursus bij bergsportreizen.nl.

Volg als je zelfstandig wilt leren ijsklimmen vooraf een outdoor voorklimcursus, zodat je je volledig kunt focussen op de specifieke ijsklimskills.

Geen NK IJsklimmen

Op 12 december stond het Open Petzl NK IJsklimmen 2020 gepland, in combinatie met een Europa Cup, op de klimmuur Kalymnos van Sportcentrum Olympos in Utrecht. Helaas gaan deze wedstrijden door de aangescherpte coronamaatregelen niet door.

HOOGTELIJN 5-2020 |

39

Voor de berggidsenopleiding moet je kunnen skiën

Het coolste beroep ooit Op tienjarige leeftijd ontmoette ik de Oostenrijkse berggids Helmut, tijdens de familiecursus van Bergsportreizen. Hij leerde me abseilen, knopen leggen en glijden over sneeuwveldjes, om vervolgens heel hard te remmen (of giebelend door te glijden). Ik besefte toen nog niet dat hij mijn droombaan had, maar ik was wel erg van hem onder de indruk.

Tekst Ruby de Witte

T

ien jaar later werd ik wederom begeleid door berggidsen.

Ze leerden me zelfstandig door de bergen voortbewegen en zaten ’s avonds lachend aan het bier in de berghut.

Onder hun begeleiding leerde ik al snel dat ze zo mogelijk het coolste beroep ooit hadden.

Tegendraadse doelstelling Weer drie jaar later, de zomer van 2015, emigreerde ik naar Chamonix. Het idee om berggids te worden, veranderde daar van een vrolijke fantasie in een serieuze onderneming door mijn verliefdheid op een rondreizende Catalaan, die zich tijdelijk in het dorp had gevestigd om te trainen voor de toelatingsexamens van de Franse berggidsenopleiding. Hij zag mij graag als skimaatje en motiveerde me om hetzelfde pad in te slaan. Dat ze vroegen om een hoog skiniveau bij het toelatingsexamen, vormde een tegendraadse doelstelling waarover ik graag grapjes maakte. Het feit dat ik nog nooit een ski had aangeraakt, was toen nog amusant.

De hel in het wit Mijn eerste skiles kreeg ik die winter van de Nederlandse berggids Roeland van Oss, op de pistes van Chamonix, met een paar loeizware ski’s die vreemd genoeg aan mijn voeten zaten geplakt en er stiekem met me vandoor wilden. Ik vond mezelf terug in een soort witte variant van de werkelijkheid waarin de bevolking gleed. Liften staken overal uit de grond en poppetjes half mijn lengte zoefden links en rechts voorbij. Het was wel grappig, dat skiën, maar het was ook erg moeilijk. Heel erg moeilijk. Echt heel erg moeilijk.

Een paar ochtenden later kwam de Catalaan binnen met twee vederlichte ski’s en zei me dat je met een soort huiden omhoog

40 | HOOGTELIJN 5-2020

kon klimmen over de sneeuwhelling. Dat vond ik erg raar en moest ik met eigen ogen zien. Hij gaf me zo’n paar ski’s en twee van die vellen, en warempel, je kon ermee omhoog. Naar beneden was echter onmogelijk: de ski’s waren te licht en de sneeuw te wild en veranderlijk, ik kwam er niet meer uit omhoog en bleef erin wegvallen, diep en uitgeput, het was de hel in het wit.

Magisch Toch waren de twee jaren die volgden, jaren van absolute magie.

De bergen in de winter zijn krachtig, zo wit en weids en mooi dat je je er geen voorstelling van kunt maken als je het niet kent. Ik heb eindeloos genoten van het buiten zijn, de skitoeren naar boven en de waanzin van het dalleven (ik werkte in een après-skibar waar ze halfnaakt dansten op de bar). Voor het skiën ben ik echter pas gevallen toen ik het kon. Ik heb mezelf zo vaak moeten uitgraven, lag zo vaak achter, had zoveel pijn in mijn bovenbenen, zo weinig zelfvertrouwen, werd zo bang van lawines en steile afdalingen.

Overal om me heen leefden snelheidsduivels, mensen die hun ski’s droegen als armen en benen, en ik was hoogstens het speeltje van mijn ski’s, altijd op zoek naar voldoende controle om op een verre dag die gidsenexamens te passeren.

Vrijheid Het derde jaar van mijn skicarrière, januari 2018, ontving ik een financiering voor een intensieve skiopleiding in Briançon, speciaal gericht op het halen van de gidsenexamens. Tijdens die opleiding leerde ik eindelijk genoeg om niet meer te hoeven overleven. De afdaling begon vrijheid te genereren, in plaats van de absolute noodzaak mijn ski’s in het gareel te houden. Ik skiede misschien nog als een eend (zo gaf de videoanalyse weer), maar

THEMA

VOLHARDING Waar anderen hun ski’s droegen als armen en benen, moest ik alles nog leren.

Keer op keer was het vallen en opstaan.

Het ski-examen dat volgde, verliep als in een roes. Ik had een slaaptekort van drie weken en zoveel energie verloren dat ik nauwelijks de beklimming kon maken zonder van mijn ski’s te trillen. Tijdens de beoordeelde afdaling donderde ik naar beneden, koprollend tot de bodem van het couloir, en terwijl ik mezelf weer eens uitgroef uit de sneeuw, wist ik dat ik weer een jaar verder was.

Genieten van elke dag

De berg met sneeuw is mijn lievelingswereld geworden.

het was leuk. Echt leuk. Met een hoop geluk had ik eventueel zelfs een piepkleine kans tijdens de examens gehad, maar toen scheurde mijn knieband en belandde ik op de bank.

Daar lag ik dan, in strijdvorm, fit als een marathonloper, twee maanden lang te wachten op de datum van het examen. Mijn fysio liet me gaan met een knie van tape, om gewoon maar te kijken hoe het er ongeveer aan toe ging. Dan kon ik in elk geval iets leren. Maar wat ik vooral leerde, was dat mijn lichaam niet zo maakbaar was als ik had aangenomen. Ik moest me uiteindelijk voegen naar haar.

Het vijfde jaar ligt voor me als een wolk. Een droom. Het wit van de sneeuw heeft me al op sleeptouw genomen; zoals elk begin van het jaar kriebelt het in mijn buik. Ik moet nog steeds hard trainen, want mijn late start blijft relevant, maar wat heb ik een zin om weer de opleiding in te gaan en bij te leren. Het is mijn lievelingswereld geworden, die bergen waar ik doorheen kan op ski’s. Maar ik ben op mijn hoede. Ik wantrouw mijn knieën evenzeer als het leven, en het slagen voor het ski-examen zo mogelijk nog meer. Eigenlijk kan ik maar twee dingen doen: zo hard mogelijk mijn best doen, en genieten van elke afzonderlijke dag waarop het mogelijk is om de deur uit te lopen op weg naar de sneeuw, met mijn ski’s op mijn schouders en mijn skischoenen aan. Want dat is verre van gegeven.

Op rubydewitte.com houdt Ruby een blog bij over haar avonturen in de zuidelijke Franse Alpen.

Het vierde jaar van mijn skicarrière begon, ondanks mijn breuk met de rondreizende Catalaan, erg goed. Ik was verliefd op de sneeuw en zo gezond als een vis, vol zelfvertrouwen vanwege de ontdekking dat ik het nog kon, dat skiën, en dat ik het vanaf nu altijd zou kunnen. Ik mocht weer meedoen aan de skiopleiding en leerde en leerde, de sensatie viel niet te omschrijven, afdalen werd iets natuurlijks, soepels en logisch.

Roes Maar toen kwam er een tegenslag zoals ik die nog niet kende.

Eerst verdraaide ik mijn knie en kwam ik wéér op de bank terecht, in strijdvorm, fit als een marathonloper. Godzijdank was het minder erg dan de vorige keer en kon ik redelijk snel herstellen.

Een maand later, zo’n kleine drie weken voor het examen, werd ik door een stel vrienden uitgenodigd voor een skitoer en zei ik voorzichtig wel mee te willen gaan.

Tijdens die skitoer vond het ongeluk plaats en verloren we twee meisjes aan de diepte.

HOOGTELIJN 5-2020 |

41

‘Succes Alpiniste Sofie Lenaerts

zit in jezelf’

Had het haar twintig jaar geleden voorspeld, en Sofie Lenaerts (45) had het niet geloofd: dat zij als eerste Belgische vrouw de Seven Summits zou beklimmen.

Of dat zij de derde Belgische vrouw zou zijn die de Everest had beklommen.

Waarschijnlijk de eerste met een gebroken rib. Of dat ze televisiepresentatrice zou worden van een veelbekeken Belgische show. Of dat beklimmingspogingen zouden falen door respectievelijk een aanslag van de Taliban en een aardbeving.

“Een van de belangrijkste lessen die ik in mijn leven heb geleerd, is dat mensen zo veel meer kunnen bereiken dan ze vaak durven denken. Succes zit echt in jezelf.”

Tekst Roanne van Voorst Beeld Zout Fotografie

H

et is een warme dag in het Belgische Kampenhout, de woonplaats van Sofie en haar liefdes- en klimpartner Stef. Hij is in zijn praktijk aan het werk als bewegingstherapeut, zij werkt tegenwoordig de meeste dagen thuis, vanwege de lockdown in de coronacrisis. Als het interview plaatsvindt, zijn de grenzen van Nederland naar België net weer open, net zoals de hotels. De terrassen in de omgeving waar Sofie woont, zitten vol met bierdrinkende toeristen, maar het personeel draagt mondkapjes en mag geen menukaarten uitdelen. Buiten, bij de klimster in de tuin, staan de ligstoelen al opgesteld voor het interview – net ver genoeg uit elkaar om elkaar niet te kunnen besmetten, net dichtbij genoeg voor een lang gesprek. Sofie schenkt bruiswater met citroen in grote glazen en serveert aardbeientaartjes. “Ik was vanochtend in de winkel en kon het niet laten ze voor ons mee te nemen. Twee dames in gesprek: die kunnen dat wel waarderen.”

Tomboy Ten minste een van de dames in kwestie voldoet niet aan het stereotiepe beeld van ‘damesachtig’ gedrag. Want Sofie mag

42 | HOOGTELIJN 5-2020

deze ochtend dan een hardlooprokje dragen en roze zoetigheid op een schoteltje serveren, haar centimeter-korte haar en gespierde armen verraden dat ze een nogal avontuurlijk, zogenoemd tomboy-achtig leven leidt. Dat begon, vertelt ze, rond haar zeventiende, toen ze begon met parachutespringen. Niet veel later besloot ze dat ze bij de politie wilde. Kwam allemaal door de partner van haar nichtje, die parachutespringer en officier was.

“Hij werkte bij een eenheid die intervenieerde bij ontvoeringen en andere explosieve incidenten, dus hij had altijd talloze stoere verhalen. Daar viel ik voor op die leeftijd.”

Maar dat ze eenmaal op de Politieacademie ook zou starten met kickboksen, diepzeeduiken, rotsklimmen en bergbeklimmen, daar kon ze niemand anders de schuld van geven dan haar eigen inborst: “Ik hield van spanning, van afwisseling, van uitdagingen.”

En van een, toen althans nog, niet-conventioneel pad voor een ‘dame’: ze studeerde Techniekwetenschappen, ging werken bij de toenmalige Rijkswacht en voegde zich in 2001 bij de eerste vrouwelijke zwaantjes – de motoragenten – in Oost-Vlaanderen.

Daar specialiseerde ze zich in ladingzekering: de manier waarop

THEMA

VOLHARDING

HOOGTELIJN 5-2020 |

43

goederen veilig op een vrachtwagen moeten worden bevestigd om ongelukken op de weg te voorkomen. “Dat is nogal een complex, technisch verhaal. Je moet, om dit vak goed te kunnen uitoefenen, best wat snappen over de wetten van de fysica.” Zij snapte die wetten zo goed dat ze er andere agenten in begon te trainen, als gastdocent op vijf Belgische provinciale politiescholen.

Later organiseerde ze als voorzitter Ladingverzekering alle nationale verkeersacties die zich hierop toespitsten, zoals de maandelijkse controles door heel België. Daarvoor heeft ze inmiddels geen tijd meer, want sinds anderhalf jaar is ze het gezicht van het Belgische verkeersveiligheidsprogramma Kijk uit. Ook voert ze daarvoor onderzoek uit en is ze betrokken bij het montageproces. “Nu zit ik nog maar een, twee keer per maand op de motor. Heerlijk vind ik die dagen, omdat ik dan weer met mijn oude collega’s samenwerk. Want hoe tof ik het maken van filmpjes ook vind, het politiewerk mis ik soms echt.”

Training

‘Je moet de kans grijpen zodra je die krijgt’

Foto Federale politie

Wat ze ook mist: de ruimte om te trainen voor een expeditie.

Want waar ze vroeger jaarlijks drie maanden onbetaald verlof opnam, kan ze nu nog maar één maand gemist worden op haar werk. Dat maakt het behoorlijk uitdagend om genoeg kracht en conditie op te bouwen voor een nieuwe bergbeklimming, of voor een lange trail die ze begeleidt met haar partner Stef, voor een groep mensen. Het trainen moet nu voor het werk, of erna, of in het weekend. “Dan gaan we bijvoorbeeld 75 kilometer mountainbiken, of dertig kilometer lopen.” Of ze doet krachttraining, in de praktijk van Stef, of hoogtetraining – met een masker op leren wennen aan een zuurstofarme omgeving, zodat je, als je eenmaal op duizenden meters hoogte bent, relatief snel kunt stijgen.

44 | HOOGTELIJN 5-2020

Halverwege het interview, als Sofie naar de keuken loopt om iets te drinken te halen, klinkt er een luide klap – het blijkt het trainingsbord te zijn, een zwart krijtbordje waarop met witte letters staat bijgehouden hoeveel er die dag en week bewogen is. Ze houdt het omhoog, legt uit waarom het motiverend werkt: “Soms lukt het me niet om nog te gaan sporten als ik het druk heb op mijn werk. Maar als ik dan zie dat ik al twee dagen niks heb gedaan, als er twee hokjes leeg blijven; dan voel ik dat ik moet bewegen.” Het scheelt, vindt ze, dat zij en Stef niet alleen samenwonen, maar ook samen klimmen. Dat maakt het makkelijker om het trainen vol te houden.

Ze ontmoetten elkaar zelfs tijdens het klimmen. Hij was toen al een ervaren alpinist, zij beklom al verschillende bergen met eerdere partners, waarvan de hoogste de Denali (6194 meter), in 2012 met de bekende Belgische klimmer Rudy Van Snick. Dat ging goed. Zo goed, dat ze na het bereiken van de top zeker wist dat ze een achtduizender wilde proberen. Toen ze niet lang na thuiskomst hoorde dat ene Stef Maginelle een expeditieteam samenstelde om de Gasherbrum I en II in Pakistan te beklimmen (8080 en 8034 meter), was zij bij de informatieavond. Een jaar later was ze onderdeel van zijn team. “We waren toen beiden nog samen met een ander, dus we hadden een klik, sliepen zelfs in dezelfde tent, maar er was geen sprake van romantiek.”

THEMA

VOLHARDING

Wie is Sofie Lenaerts?

Sofie Lenaerts (1975) is een Belgische alpiniste, motoragente en presentatrice van het tv-programma Kijk uit, en ze is Brand Ambassador Benelux voor Berghaus. Kijk voor meer info op sofielenaerts.com.

2009 Elbrus, met 5642 meter de hoogste top van Europa.

2010 Aconcagua, met 6962 meter de hoogste top van Zuid-Amerika.

2012 Denali, met 6194 meter de hoogste top van Noord-Amerika.

2013 Gasherbrum II tot 7500 meter.

2015 Makalu tot 6500 meter.

2015 Khan Tengri, met 7010 meter de tweede hoogste top van het Tiensjangebergte.

2016 Mount Everest, met 8848 meter de hoogste top van de wereld.

2017 Lhotse tot 8100 meter, zonder extra zuurstof of sherpasupport.

2017 Carstenz Piramide (Puncak Jaya), met 4884 meter de hoogste top van Oceanië.

2018 Kilimanjaro, met 5895 meter de hoogste top van Afrika.

2019 Pik Lenin, met 7134 meter de op een na hoogste berg in het Pamirgebergte.

2020 Mount Vinson, met 4892 meter de hoogste top van Antarctica.

Lessen

nogmaals wilde proberen, maar dan beter voorbereid. Of hij niet haar persoonlijk trainer kon worden? Dat kon hij. Hij hielp haar ook met het samenstellen van een nieuw, eigen team, zodat ze in 2015 naar Nepal trokken met het plan om de Makalu (8485 meter) te beklimmen. Hoger dan 6500 meter kwamen ze echter niet – en dat lag niet aan de trainingsvaardigheden van Stef. “Er vond een aardbeving plaats”, verzucht Sofie, “die duizenden levens eisten.

Wij werden eruit gehelikopterd en de rest van dat jaar gaven we lezingen over de expeditie, om geld in te zamelen voor de Nepalese bevolking.”

Solo Naast haar, in de tuin waar we zitten te praten, wapperen Nepalese vlaggetjes in het flauwe zuchtje wind – een herinnering aan die tijd. De tragiek voor het land was enorm, maar voor haarzelf was het ook een beetje zielig. Ze had twee jaar getraind, voelde zich dit keer écht voorbereid en mentaal klaar om een achtduizender te bedwingen. En nu stond ze in Belgische zaaltjes te vertellen over een mislukte expeditie. “Toen heb ik een vliegticket geboekt, en besloot ik een solo-expeditie te maken. Eng, want ik had nog nooit een hoge berg beklommen in mijn eentje. Maar ik moest en zou dat jaar nog iets doen om te testen of de training me nu inderdaad verder had gebracht. Het werd de Khan Tengri, 7010 meter hoog.”

Over de satelliet belde ze tijdens de tocht met trainer Stef, die vervolgens op social media liet weten aan haar familie en vrienden dat ze nog gezond was, en onderweg. “Dat was ik namelijk nogal lang. Vijftien dagen zat ik op die berg, want het weer viel enorm tegen. En Stef kon me wel mentaal steunen, maar de beslissingen kon hij niet voor mij maken. Dat moest ik echt alleen doen. En mijn sterrenbeeld is weegschaal – dat teken staat bekend om het vele wikken en wegen.” Ze schaterlacht, een rij opvallend witte tanden in een zongebruind, mooi gezicht. “Ik kan je vertellen dat

Wel was er een ander soort spanning. Want terwijl het expeditieteam onderweg was naar het basiskamp van de Nanga Parbat, vond daar een Talibanaanslag plaats waarbij elf klimmers werden doodgeschoten. “Wij hoorden dat nieuws over de satelliet, waren natuurlijk gechoqueerd, maar hoorden ook van de ambassade dat we veilig zouden kunnen doorklimmen als we eerst wachtten op de bevestiging.” Dat deden ze, maar door het dagenlange wachten moesten ze daarna haasten om de top nog te kunnen bereiken. “Eenmaal in het kamp moest alles snel snel.

Voor mij te snel. Ik voelde me niet goed en besloot te wachten op het volgend goedweervenster terwijl Stef beide toppen bereikte.

Stef werd daarmee de eerste Belg die er in slaagde om tijdens één expeditie, twee bergen boven de achtduizend meter te bereiken zonder supplementaire zuurstof. Nota bene ook nog terwijl een storm zijn tent vernielde.”

Waar een ander misschien verteerd door jaloezie de terugweg had aanvaard, reageerde Sofie anders. “Ik zag dat ik had gefaald.

Jawel, echt! Ik was mentaal niet sterk genoeg geweest. Ik was niet klaar geweest voor deze beklimming – ik had nog niet begrepen dat je de kans moet grijpen, zodra je die krijgt. Dat een beklimming in de Himalaya echt iets totaal anders is dan een beklimming in de Alpen.” En dus zei ze op de terugtocht tegen Stef dat ze het

HOOGTELIJN 5-2020 |

45

DROGE VOETEN ZONDER DE AARDE TE LATEN BETALEN NAT?

DROOG!

Vuil en ingetrokken water laat transpiratie niet ontsnappen waardoor het in jouw schoenen blijft.

Schone, waterafstotende schoenen ademen en laten transpiratie ontsnappen. Hierdoor bjijven jouw voeten droog.

1

Nikwax Footwear Cleaning Gel Reinigt veilig en effectief, ook deip ingetrokken vuil.

2

Nikwax impregnatie Voegt een sterk presterent waterafstotend vermogen toe aan jouw schoenen en laarzen.

ONDERHOUD JOUW SCHOENEN MET NIKWAX, VERKRIJGBAAR IN DE NKBV WEBSHOP Z

O F LU O RO

SED BA

ER

C

AR

WAT ER

B O N (PFC)

NIKWAX, MEER DAN WATERAFSTOTEND VERMOGEN

Alle Nikwax producten zijn op waterbasis, zijn PFC-vrij, niet brandbaar en bevatten of hebben nooit schadelijke stoffen gebruiktNikwax heeft al zijn operationele koolstof uitstoot sinds de start van het bedrijf gecompenseerd door tropisch regenwoud te regenereren en te beschermen in samenwerking met het World Land Trust.

nikwax.com

THEMA

VOLHARDING

‘Zo zet je voet na voet met de mantra: Het. Gaat. Goed.’ er in mijn tent heel wat gewikt en gewogen is.” En gehuild, zal ze later vertellen. Toen de storm opstak en alle andere klimmers uit het kamp omdraaiden, toen ze zich een dag niet goed voelde, geen eetlust had en besloot af te dalen zonder haar gas dat achterbleef in het hogergelegen kamp. Toen wist ze echt niet of ze nu moest stoppen, afwachten of doorgaan. “Maar ik dacht terug aan die expeditie met Stef. Toen had ik afgewacht en had hij twee toppen bereikt. Terwijl het toen ook slecht weer was. Dus waar ik die ochtend nog huilend in mijn cameradagboek insprak dat ik het niet meer wist, zei ik diezelfde dag op beeld dat ik toch niet op zou geven.” Ze maakte gebruik van gas dat teruggekeerde klimmers hadden achtergelaten, at het eten dat zij toch niet meer zouden gebruiken en liet zich inspireren door een Italiaans klimteam dat ineens omhoogkwam met betrouwbare weersvoorspellingen. Toen geloofde ze: het zou beter worden, ze zou het halen. En dat was zo. “Maar ik leerde belangrijke lessen. Ik vind het veel leuker om met een partner samen te klimmen dan om alleen te klimmen.” En niet zomaar met een partner. Ze wilde met Stef klimmen, eigenlijk ook gewoon bij hem zijn, en hij voelde hetzelfde voor haar. “We waren in de loop der jaren verliefd op elkaar geworden, maar moesten allebei nog uit een andere relatie durven stappen. Laat ik het zo zeggen: dat was een barre tocht, maar de mooiste top die we ons konden voorstellen.”

Die eenmaal bereikt, diende de volgende zich aan: Sofie wilde de 8848 meter hoge Everest beklimmen. “Die had Stef al gedaan en tijdens zijn tocht was er een documentaire gemaakt. Dus stond ik in de weken voor vertrek voor mijn televisie eindeloos op een stepapparaat, te trainen en te kijken naar die film.” De beelden bleven tot in detail hangen, en dan niet alleen die van haar nieuwe partner, maar ook die van de omgeving. “En dat was geweldig, want daardoor wist ik tijdens het klimmen: het gaat goed. Ik herkende de plekken van de film en wist waar ik was, hoeveel ik nog te gaan had en dat ik de top ging halen.”

Mindset Ze zegt het volgende niet om te dramatiseren, maar om aan te tonen hoe belangrijk een positieve instelling is voor het succes van een klim: ze haalde die top, ondanks het feit dat ze een gebroken rib had, soms van de pijn hyperventileerde in haar

zuurstofmasker, of ervan in haar broek plaste. “Maar toch kon ik, naast het afzien, ook blijven genieten van deze majestueuze berg. Het is een kwestie van je focus op de klim houden en je mindset op de zaken die goed lopen. Zo zet je voet na voet met de mantra: Het. Gaat. Goed.”

De volgende tochten die ze zou maken, waren samen met Stef.

Niet altijd geheel succesvol: in 2017 probeerden ze samen de achtduizender Lhotse te beklimmen, zonder sherpa en zonder zuurstof. Sofie moest net boven het hoogste kamp terugkeren, dat lag op 7800 meter, Stef keerde vlak onder de laatste rechte lijn naar de top om. Maar de droom bleef overeind: ooit staan ze samen op de top van een achtduizender, zonder steun.

Soms klimmen ze met een groep alpinisten die zij samen begeleiden: hij als fysiek trainer, zij als mental coach. Want al die lessen die ze zelf moest leren, geeft ze nu graag door. “Dan twijfelen mensen aan zichzelf en zeg ik tegen ze dat het echt kan.

Dat het grotendeels een mindset is. Dat we er samen gewoon goed voor gaan trainen. Dat ze naar de kansen moeten kijken en niet alleen naar de dingen die mogelijkerwijs tegenzitten.” Die laatste leerde ze overigens van Stef, benadrukt ze. “Hij is daar heel goed in, ik heb het moeten aanleren. Vanuit mijn politiewerk was ik gewend om te letten op gevaar. Ik had een realistische, harde visie ontwikkeld op mensen en situaties. Daarom ging het tijdens mijn eerste poging om een achtduizender te beklimmen ook mis: ik zag de dreiging, durfde niet goed. Stef zag de kans, tussen twee stormen door. Tegenwoordig doe ik dat hem beter na, en daardoor kan ik het ook weer doorgeven aan andere mensen, in lezingen en coachingsessies.”

Ze zal de les wellicht nog nodig hebben, als ze deze herfst in Nepal is, voor een winterexpeditie. “Ik wil dolgraag een winterbeklimming doen op een route die nog niet beklommen is”, glundert ze. Ze heeft er al een op het oog, na weken van online speurwerk en digitale kaarten bekijken. Of de grenzen op tijd open gaan, is zeer de vraag – ze houdt er ernstig rekening mee dat de tocht moet worden uitgesteld. “Ja. Zeker. Maar. Die berg, die ik uitzocht… Oh, man. Zo koud, zo zwaar, zo rauw.

Geweldig gewoon.”

HOOGTELIJN 5-2020 |

47

markt & materiaal

SINT- EN KERSTCADEAUS December komt eraan! Sinterklaas en de kerstman laten zich vast niet weerhouden door een pandemie, maar misschien moeten ze wel wat meer online shoppen. Dus zijn we op zoek gegaan naar betaalbare cadeautjes die ze makkelijk of misschien zelfs alleen online kunnen kopen. Leuke boeken, gadgets en spelletjes voor bij de kachel. Allemaal rond of onder de 20 euro, met een enkele uitschieter die gewoon niet mag ontbreken in een goedgevulde zak of onder de kerstboom.

Onder redactie van Femke Welvaart

Krassen, krassen, krassen

Op deze kaart van de Alpen van 60 x 84 centimeter groot, staan 265 toppen van boven de 3000 meter en alle toppen hoger dan 3800 meter. Elke top is gemarkeerd met een driehoekje en de naam van de berg, en onthult na het krassen een van de vier kleurcategorieën. Kras alle toppen die je hebt beklommen weg en houd je progressie bij in de balk onderin. Op naar een volledig ingekleurde poster!

€24,95 | o.a. verkrijgbaar bij dezwerver.nl mapsinternational.co.uk

€15,95 | bever.nl

Zachte zoen

Spelen in de rotsen

Playmobil heeft een set uitgegeven voor bergsportliefhebbers: Bergbeklimmers met berghut (set 9126). De 110 onderdelen bestaan onder meer uit klimgordels, helmen, rugzakken en wandelstokken, marmotten en een steenbok. Met pickels, touw en een verrekijker gaan de figuren op ontdekkingstocht en dankzij een kabel die je aan vijf in de rotsen aangebrachte haken kunt hangen, kunnen ze ook weer abseilend terug.

vanaf €29,99 | o.a. verkrijgbaar bij alternate.nl

In 1.000 stukken

Zit je thuis en kun je de bergen niet in? Dan brengt Ravensburger de berg naar jou toe! Maak de tafel vrij, verzamel wat vrije tijd en geduld, en leg met 1.000 puzzelstukjes een berglandschap in de Karwendel of de Dolomieten.

vanaf € 13,99 | o.a. te koop bij amazon.nl | ravensburger.org

Jenga in de rugzak

Telt niet elke gram en ben je in voor een heuse strijd? Neem dan de Travel Jumbling Tower Super Fly van Sunnylife mee in je rugzak en bouw met de 54 houten blokken torens tot grote hoogte. Daarna breek je de toren voorzichtig af en wordt het steeds spannender. Lukt het jou om met steeds minder fundament de toren rechtop te houden? Dit spel is lichtgewicht en slechts 7 x 7 x 19 centimeter groot.

Deze vegan lippenbalsem van Fair Squared zit in een potje in plaats van een plastic stick.

Beter voor het tegengaan van de plasticsoep en het ziet er leuk uit! Het verzorgt schrale en droge lippen en maakt ze soepel en zacht. De balsem heeft een lichte textuur, trekt snel in en is vrij van vaseline, parabenen, sulfaten en is niet op dieren getest. Verkrijgbaar in Orange Citrus, Shea, Almond, Fresh Lime en Apricot.

vanaf €5,95 | o.a. verkrijgbaar bij biggreensmile.nl | fairsquared.com

Sleutel vergeten

Als inbrekers op zoek gaan naar een verstopte sleutel, worden eerst alle omgekeerde bloempotten opgetild. Zoek jij een handige plek voor je reservesleutel die niet meteen wordt ontdekt? Leg dit 8 x 3 x 6 centimeter grote rotsblokje in je tuin en iedereen zal er argeloos aan voorbijlopen.

€ 8,18 | nl.aliexpress.com/item/32845125994.html

Kaartspel voor klimmers

Een kaartendeck speciaal voor klimmers, met illustraties en handtekeningen van onder meer Tommy Caldwell, bouldering DabRats, Sasha DiGiulian, Janja Garnbret, Alex Honnold, Eric Karlsson, Alex Megos, Adam Ondra, Hugo Pilcher, Tom Randall, Chris Sharma, Ashima Shiraishi en Pete Whittaker. De 52 geïllustreerde kaarten en 3 geïllustreerde jokers zijn 63 x 88 mm groot.

€15 | etsy.com/nl/shop/BestBoulders

48 | HOOGTELIJN 5-2020

Een potje kaarten en er ook nog wat van opsteken, dat kan met de kaarten van Wildernis kaarten. Je hebt de keuze uit drie decks: bushcraft, botanisch en knopen. Behalve dat je met de kaarten een normaal potje kunt klaverjassen of pesten, leer je ook van de informatie die erop staat. Zo leer je in de bushcraftvariant over voedsel of water vinden, EHBO, noodsignalen, vuur maken en het weer voorspellen. De botanische variant leert je over 48 eetbare planten en paddenstoelen die je in Noord-Europa kunt tegenkomen en in de knopenset worden 69 knopen uitgelegd.

Plassen als een man Natuurlijk, de plastuit bestaat al jaren, die is niet nieuw. Maar nu ontdekte ik een herbruikbare plasgoot die heel goed werkt, niet lekt, handig weg te bergen is en een hele nieuwe wereld voor me opende. Nog even en ik ga ook op openbare toiletten nergens meer boven hangen!

Tekst en beeld Femke Welvaart

Spelenderwijs leren

Diepgang

Uixi plasgoot

€ 8,95 | o.a. verkrijgbaar bij basbuitensport.nl wilderniskaarten.nl

De Alpen in 1000 onderwerpen

Wat een ontzettend leuk cadeauboek hebben ze gemaakt bij het Hamburgse Marmota Maps. Het heet Das Alpenbuch en is gemaakt in samenwerking met de Alpenverenigingen van Duitsland, Oostenrijk en Zuid-Tirol. Op bijna 300 pagina’s staan in 1000 infographics evenzoveel onderwerpen. Niet alleen over de bergsport, maar ook over de geografie van de Alpen, de geschiedenis, flora en fauna en de cultuur. Een zeer goed verzorgd boek dat je op elke willekeurige pagina, als je Duits kunt lezen, iets leert over, maar vooral laat verlangen naar, een nieuw verblijf in de Alpen.

€ 35 | ISBN 978-3-946719-31-1, marmotamaps.com

Kijk omhoog

Iedereen die in de bergen is geweest, weet hoe waanzinnig mooi de sterrenhemel kan zijn op een onbewolkte nacht. Auteur Gerard Janssen beantwoordt vragen als ‘hoe wordt een ster geboren?’, ‘hoe gaat een ster dood?’ en ‘hoe lang blijft onze zon nog stralen?’ Speur samen met je kinderen de hemel af naar sterren en kometen en leer aan de hand van de prachtige illustraties van Maartje Kuiper over de zon, de sterren en de maan, en over onze eigen aarde.

De handige sterrenkaarten helpen jullie je weg te vinden. Het enige wat je nog hoeft te doen, is omhoogkijken!

€12,50 | ISBN 9789463140874 | dewereldvansnor.nl

Specificaties De eindeloos herbruikbare tuit bestaat uit polymeren met een zeer hoge dichtheid, waardoor er na het gebruik geen restjes en geuren achterblijven en bacteriën zich niet kunnen hechten. Hoe vaak je de Uixi ook gebruikt, hij blijft schoon en hygiënisch. Wil je hem toch een keer steriliseren, dan leg je hem even in kokend water.

Wat belooft het merk?

Door het speciale ontwerp is de Uixi gemakkelijk te plaatsen en sluit het precies aan. Je kunt hem zowel staand als zittend gebruiken, dus ook voor minder validen of in de auto biedt hij uitkomst.

Worden de beloftes waargemaakt?

Ja! Als een profeet zou ik alle dames willen toeroepen dat dit de uitvinding van de eeuw is! Halleluja. Natuurlijk kan ik prima achter een struik hurken en het gebruikte wc-papiertje wegbergen. Zo doe ik het al van kleins af aan. Maar wie herkent het niet – het is koud, je hebt een hoop laagjes aan en helaas, je broek heeft bretels.

Of het regent, je hebt een grote rugzak op je rug en hebt moeite balans te houden. Of het is juist klam en warm en de muggen storten zich op je ontblote bilpartij. Of er zijn geen

bomen en struiken en je bent niet de enige op de berg. Allemaal geen ramp, maar sinds ik deze tuit ontdekte, ben ik veel sneller klaar. Hoe het werkt?

Je broek blijft op z’n plek, je doet alleen de knoop en de rits los en schuift je ondergoed iets opzij. Je plaatst de plasgoot met het smalle gedeelte naar voren, drukt de bovenkant goed aan zodat er niets langs kan lopen en, heel belangrijk: je houdt de tuit iets naar beneden gericht. Dan is het een kwestie van ontspannen en plassen maar! Door de handige rand aan de bovenkant veeg je jezelf eenvoudig droog en heb je dus geen papiertje nodig.

Vervolgens schud je het gootje droog en berg je hem op in het waterdichte en wasbare zakje.

Conclusie Waarom wel: fantastisch gebruiksgemak en discreet plassen.

Waarom niet: alleen verkrijgbaar in 8 knalkleuren, dat is dan weinig discreet...

Eindconclusie: onmisbaar in de damesrugzak! Oefen eerst een keertje thuis boven de wc, misschien zelfs zonder broek, en je zult zien: het is zo gepiept.

€ 19,95 uixi.eu

HOOGTELIJN 5-2020 |

49

Bivakkeren aan het Vinderelmeer.

In het Piatra Mica, het kleinere maar pittige zusje van het Piatra Craiului.

Traverse over de noordelijke kam richting de top van de Ascutit.

50 | HOOGTELIJN 5-2020

Wandelen in Roemenië

Paradijs voor de

avonturier “Waarom Roemenië?” Die vraag krijg ik nogal eens als ik weer eens enthousiast vertel dat ik daar al meer dan vijftien jaar kom. Het is altijd een beetje een voorzichtige vraag, want de vraagsteller wil mij natuurlijk niet voor het hoofd stoten met zijn twijfels over de lieflijkheid van Roemenië. Maar ik weet welke vooroordelen er over Roemenië bestaan en dat onbekend onbemind maakt, dus als de luisteraar de tijd heeft, ga ik verder met mijn verhaal. Dan leg ik uit waarom ik verliefd ben geworden op Roemenië, en dat het zelfs zo uit de hand liep dat ik de afgelopen vier jaar van mijn leven besteedde aan het schrijven van een bergwandelgids erover. Dus als je even tijd hebt…

Tekst en beeld Janneke Klop

W Een jongen verzorgt zijn paard in het dorpje Breb.

aarom ik verliefd ben op Roemenië? Daar kan ik kort over zijn: ik voel me er goed. In mijn element. Iedereen heeft vast wel een plek waar hij zich het meest thuis voelt – en voor mij is dat nog altijd Roemenië. Ben ik er niet, dan ervaar ik heimwee. In Roemenië komt mijn hart tot rust, mag alles een tandje minder, hoeft niet alles perfect en op tijd, en ligt het natuurschoon en het avontuur voor het oprapen. Dat alles, gepaard met een zeer hartelijke en gastvrije bevolking, maakt dat Roemenië mij zeer na aan het hart ligt. Of beter: Roemenië heeft mij aan het hart gedrukt en laat mij niet meer los. Maar laat ik niet te lyrisch worden en je gewoon eens laten zien hoe onuitputtelijk mooi, verrassend en origineel Roemenië is.

De magie van Maramureş Eén van de meest magische regio’s in Roemenië is Maramure ̧s, gelegen in het noordwesten en min of meer afgesloten van de rest van de wereld door haar geografische ligging tussen diverse gebergtes in.

Toen ik me begon te realiseren dat ik werk wilde maken van Roemenië en de jaarlijkse zomervakantie

niet langer voldeed, was Maramure ̧s de streek waar ik als eerste heen trok. Twee zomers lang was ik vrijwilliger op camping Babou Maramure ̧s in het dorpje Breb; een pareltje waar iedereen die tot rust wil komen en zowel de Roemeense cultuur als natuur wil ontdekken beslist heen moet. Neem er vooral de tijd voor, want waarschijnlijk wil je er niet meer weg.

Het gras wordt er nog met de zeis gemaaid; het mag lang blijven staan zodat bijen en vlinders profiteren van de bloemen. ’s Morgens word je wakker van het ting-ting-ting van boeren die hun zeis platslaan en scherpen. Klederdracht wordt elke zon- en feestdag gedragen, en echt niet alleen voor de toeristen.

Iedereen heeft minstens een paar kippen en meestal ook een of twee koeien, en een varken voor de kerst.

Wat je zelf niet hebt, haal je bij de buurman of op de markt in het naburige Ocna Şugatag. Ben je echt wanhopig (of toerist), dan neem je je toevlucht tot een van de piepkleine winkeltjes waar je dingen kunt kopen als pasta en tomatensaus.

Toen ik begon met het schrijven van mijn bergwandelgids ben ik in dit dorp begonnen. Ik herinner me dat

HOOGTELIJN 5-2020 |

51

ik op dag één bij het winkeltje langs de weg een ijsje zat te eten en dat er een kleurige bruiloftsstoet langskwam. Een feestganger bood mij een flesje water aan; ik vond dat aardig en nam het aan.

Maar ik was even vergeten dat ‘flesjes water’ ook iets anders kunnen bevatten in Roemenië: ţuica, ook wel bekend als horinca in deze streek. Het ziet er hetzelfde uit als water, maar heeft een alcoholpercentage dat kan oplopen tot zeker 40 procent. Het is dus zelfgestookte sterke drank, vaak van appels of pruimen, en heerlijk spul – maar je moet wel weten waar je aan begint. Je zult het veel aangeboden krijgen in Roemenië, en wees gewaarschuwd: drink je je glas leeg, dan wordt het vanzelf weer gevuld. Je Roemeense gastheer of -vrouw zal je zeker aanmoedigen wat meer tot je te nemen en bezweren dat het hét middel tegen alle kwalen is. Dat valt natuurlijk te betwijfelen, maar ik heb er nog nooit hoofdpijn van gekregen.

Is je glas leeg, dan wordt het vanzelf weer gevuld

Een bruiloftsstoet in Breb.

Boven op de kam voel je je de koning(in).

Het Rodnagebergte Goed, maar ik was daar dus voor de bergen. Een van mijn eerste tochten voerde naar het Rodnagebergte, iets meer naar het noorden: een 57 kilometer lange bergrug waar je nauwelijks iemand tegenkomt, behalve rond de hoogste piek, de Pietrosul (2303 meter). Die is namelijk makkelijk vanuit het stadje Bor ̧sa bereikbaar. In vier dagen wandel je van de Şetrefpas naar de Rotundapas. Reken op dik 4200 hoogtemeters, maar technische passages zijn er nauwelijks. Er zijn geen hutten, dus je bent op je tentje aangewezen. Wildkamperen wordt in Roemenië actief gedoogd, maar in nationale parken moet je je wel houden aan kampeerzones die zijn aangeduid op de kaart, anders riskeer je een boete. Dit geldt ook voor het Rodnagebergte, maar er zijn er genoeg – vaak aan een idyllisch meertje, omgeven door een ongekende hoeveelheid plantensoorten.

Het Rodnagebergte is redelijk goed bereikbaar met bus en trein, je moet alleen nog wel een paar kilometer lopen of liften. Ikzelf kreeg een lift naar de Şetrefpas van een man die in Duitsland in de gevangenis had gezeten. Want, zo verklaarde hij met enige trots, “Ich habe drei Traktoren geklaut!” Maar verder deed hij

Klim naar de top van de Ineu (2279 meter).

geen vlieg kwaad en hij zette mij en mijn wandelgenoot keurig aan de start van de trail af en gaf me zijn telefoonnummer: ik mocht hem altijd bellen als ik hem nog eens nodig had. Op de Şetrefpas troffen we twee zwerfhonden aan die we Fluffy en Scruffy doopten; hun namen correspondeerden met hun uiterlijk.

We hadden waarschijnlijk beter iets minder vriendelijk tegen ze kunnen doen, want de volgende dagen bleven ze in ons kielzog en ze wilden ook graag mee-eten. Maar ze beschermden ons ook tegen herdershonden en dat was mooi meegenomen. Dat is namelijk wel iets om rekening mee te houden in Roemenië, en met name in de noordelijke provincies: schaapskuddes en hun blaffende begeleiders. Deze dienen om de kuddes te beschermen tegen beren en wolven, maar als je hun territorium niet respecteert kunnen ze ook mensen aanvallen. Dus loop het liefst om een kudde heen en trek in elk geval de aandacht van de herder zodat hij je een veilig geleide kan geven. Van beren en wolven heb je weinig te duchten, de kans dat je er één ziet is bijzonder klein. Al mag ik me onder de gelukkigen rekenen die wél beren in het wild gezien hebben.

De bergen rond Braş ov Genoeg Maramurȩs: laten we een stukje naar het zuiden afzakken.

Hét centrum voor bergfanaten in Roemenië is zonder twijfel het pittoreske Saksische stadje Bra̧sov, gelegen in het zuidoosten, op

52 | HOOGTELIJN 5-2020

F̆ağara ̧s: Three Steps to Death.

Houd tijdens je tocht rekening met honden die de kudde bewaken.

Het F̆ağara̧sgebergte

indelen, dus je kunt ook rustiger aan doen. Je beginpunt is hetzelfde als voor het Piatra Craiului: het dorpje Zarne ̧sti. Vanaf hier neem je een taxi naar Cabana Plaiul Foii. Vanaf boswachtershut Rudariţa stijg je snel tot boven de boomgrens. Helaas kom je onderweg ook de gevolgen van ontbossing tegen; een grote bedreiging voor de Roemeense natuur. Gelukkig zijn er organisaties zoals Conservation Carpathia (carpathia.org) die er alles aan doen om ontbossing tegen te gaan en duurzame vormen van natuurgebruik aan te moedigen. Het F̆ağara ̧s is (nog) geen nationaal park en dat betekent ook minder rechten voor de natuur. Voordeel is wel dat je dus overal mag wildkamperen en dat is een grote pre: de berghutten in het F̆ağara ̧s bevinden zich steevast rond de 1500 meter, wat heel veel extra daal- en stijgwerk zou betekenen. Vlak bij de kam vind je wel veel schuilhutten. Veel Roemenen gebruiken deze in plaats van een tent, maar daar zijn ze niet voor bedoeld. Water vind je in overvloed in het F̆ağara ̧s: ook al loop je op flinke hoogte, bronnen bevinden zich vaak op of vlak bij de trail. Een waterfilter meenemen is geen overbodige luxe; denk aan de schapen.

Het F̆ağara ̧sgebergte herbergt de hoogste pieken van Roemenië: de 2544 meter hoge Moldoveanu en de 2535 meter hoge Negoiu.

Zoek je een uitdagende tocht van ongeveer een week lang, dan is het F̆ağara ̧s een uitstekende keuze. Als je de hele bergrug wilt overbruggen, ben je al gauw vijf dagen aan het wandelen, en dan moet je flink doorlopen. Je kunt de etappes makkelijk anders

De eerste twee dagen is het terrein zeer vriendelijk: zowel de flanken als de kam zijn bedekt met rossig gras en het pad, gemarkeerd met een rode streep, is goed begaanbaar. Na twee dagen kun je je kampement opslaan aan de voet van de Vi ̧stea Mare (2527 meter) en de Moldoveanu (2544 meter), die samen

twee, drie uur treinen of bussen vanaf Boekarest. Rondom Bra̧sov vind je een keur aan gebergtes. Het majestueuze kalkstenen Piatra Craiului is een paradijs voor klauteraars, en je bent er in een wip: een dieseltreintje of bus brengt je in minder dan een uur naar Zarne ̧sti. Vanaf daar is het een paar kilometer wandelen naar de kloven van Zarne ̧sti die je waardig welkom heten en geliefd zijn bij klimmers. Vervolgens klim je in anderhalf uur naar Cabana Curmatura (1450 meter). Deze berghut dient als uitvalsbasis voor dagtochten: de kam is dusdanig technisch dat je beter alleen een dagrugzak meeneemt. Gemzen grazen graag op de onwaarschijnlijk steile westelijke flank, dus kijk zeker goed om je heen. Dat is sowieso de moeite: het Piatra Craiului is al spectaculair genoeg, maar bevindt zich ook nog eens tussen het hoefijzervormige Bucegigebergte en de 90 kilometer lange F̆ağara ̧sketen in. Daarmee is het F̆ağara ̧s de langste bergrug van Roemenië, en niet alleen om die reden verdient het gebergte de aandacht.

Semi-wilde paarden bij het Cailormeer.

HOOGTELIJN 5-2020 |

53

kortere tocht willen maken, dan biedt het F̆ağara ̧s ook genoeg mogelijkheden: vanaf de noordzijde lopen er talloze geschikte trails naar de kam. Op die manier kun je makkelijk een kortere lus maken.

Hooien gaat hier nog met de hand.

Roerige geschiedenis

een iconisch trapezium vormen wat je al van ver kunt zien. Op dag drie begin je dus met een stevige klim. De Moldoveanu ligt off-trail, de laatste 400 meter naar Roemeniës hoogste top zijn technisch met wat kabels en klauterwerk. Het meest uitdagende deel van de hele F̆ağara ̧soversteek komt na de Negoiu (2535 meter): Custura S̆ar̆aţii. Dit is een schijnbaar eindeloze, maar in werkelijkheid slechts één kilometer lange opeenvolging van kettingen en pittige klimmetjes. Mocht je dit niet zien zitten, dan is deze passage ook te vermijden door om te lopen via Cabana Podragu.

Het F̆ağara ̧s is een aaneenrijging van verrassingen: technische passages zoals deze en Three Steps to Death worden afgewisseld met prachtige meren, eindeloze bosbessenvelden en pittige pieken. En dan is er nog de Transf̆ağara ̧san: de beroemde weg die dictator Ceau ̧sescu liet aanleggen door het gebergte. Veel dagjestoeristen rijden via de Transf̆ağara ̧san naar het Bâleameer.

Daar vind je een van de weinige hutten die vlak bij de trail liggen.

Het is er vaak verschrikkelijk druk, maar als je honger hebt is dit wel een goede pitstop halverwege de route. De route eindigt in Turnu Ro ̧su, vanwaar je een trein naar Sibiu en vervolgens (bijvoorbeeld) naar Bra ̧sov kunt nemen. Mocht je liever een

Het is moeilijk om recht te doen aan Roemenië in een artikel in vogelvlucht: het land is zes keer zo groot als Nederland en een derde van haar oppervlak wordt geregeerd door bergen. Nog eens een derde is heuvelland en de rest is ongeveer vlak. Neem daarbij dat de bevolkingsdichtheid er zeer laag is (20 miljoen inwoners van wie er velen in het buitenland wonen en werken) en je hebt een paradijs voor de avontuurlijke vrijbuiter. Het is een veelkleurig land dat zijn tradities in ere houdt en waar de roerige geschiedenis van het land voor het oprapen ligt. Keer op keer werd het grondgebied van wat nu Roemenië is onder de voet gelopen: het is altijd een bufferzone geweest tussen oost en west. Middeleeuwse weerkerken herinneren aan de periode dat de Hongaarse koning Transsylvanië liet koloniseren door Saksen om het te beschermen tegen Turkse invasies. Lange tijd maakte het huidige Roemenië deel uit van Oostenrijk-Hongarije. En niet te vergeten, vormde het grootste deel van Roemenië de Romeinse provincie Dacië onder keizer Trajanus. Ruïnes van Romeinse amfitheaters zijn nog op veel plaatsen te zien. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de wonden die het communisme in Roemenië heeft geslagen. Je zult merken dat dit voor velen nog vers in het geheugen ligt.

Naar Roemenië ga je niet alleen voor de bergen: je krijgt er de Roemeense gastvrijheid, folklore en veelbewogen geschiedenis gratis bij. Neem dus ruim de tijd voor een bezoek aan dit land, want er komen ongetwijfeld verrassingen op je pad.

Wandelen in Roemenië Reis

Met de trein reis je van Amsterdam of Brussel naar Wenen. Vanaf daar rijdt er sinds kort een directe nachttrein naar Boekarest, die ook stopt in onder andere Bra̧sov. Mocht je willen vliegen, dan heb je verschillende opties: naar Cluj-Napoca voor wie Maramurȩs of het Apuseni wil verkennen, en Boekarest als je naar het zuidoosten (Bra̧sov) wilt, of naar het veel kleinere maar zeer mooie Sibiu.

Timi̧soara is een goede basis voor wie naar het zuidwesten van Roemenië wil (Retezatgebergte, Banat).

Periode

wandelgids van de auteur van dit stuk, Janneke Klop.

Daarin vind je 27 meerdaagse trektochten en 10 dagtochten in bijvoorbeeld het Retezatgebergte, maar ook minder bekende parels zoals het BuilaVânturariţa en het Ceahl̆au.

Accommodatie

In de bergen overnacht je in hutten of in je eigen tent. Schuilhutten zijn alleen bedoeld voor schuilen in geval van nood. Buiten de bergen vind je een keur aan accommodaties, waaronder campings. Houd er rekening mee dat populaire steden als Bra̧sov snel volgeboekt zijn!

Het zomerseizoen loopt van begin mei tot eind september. Houd er rekening mee dat er boven de 2000 meter tot laat in het seizoen sneeuwvelden kunnen liggen. Lager gelegen gebieden, zoals het Apuseni, kun je ook eerder en later in het seizoen bezoeken. Liever in de winter naar Roemenië? Dat kan ook. Er zijn een flink aantal prima skioorden en wandelen in de sneeuw is heerlijk.

Gidsen

Routes

De beste en meest complete serie kaarten is die van Munţii No̧stri (er is ook een app). Andere goede kaarten worden gepubliceerd door Eco Romania en Dimap.

Meer informatie over de in dit artikel genoemde routes vind je in The Mountains of Romania, een

Naast The Mountains of Romania met 37 trek- en dagtochten, een uitgebreide introductie van het land en een woorden- en accommodatielijst, kun je gebruikmaken van de Trotter over Roemenië, de Rough Guide of de gids van National Geographic om een bredere indruk van het land te krijgen.

Kaarten

Handige websites

• Op roamaniac.com vertelt de auteur over haar avonturen tijdens het schrijven van haar bergwandelgids. Zo krijg je al een aardige impressie van Roemenië.

• Op takethelongwayhome.eu vind je een uitstekend overzicht van alle campings in Roemenië, evenals auto- en camperroutes.

• Op cfrcalatori.ro kun je je treinreis plannen en eventueel al tickets kopen. Op autogari.ro doe je hetzelfde, maar dan voor bussen.

Win deze wandelgids!

We verloten één exemplaar van The Mountains of Romania van Janneke Klop.

Wil jij kans maken op deze wandelgids? Stuur dan voor 1 januari 2021 een mail naar hoogtelijn@nkbv.nl o.v.v.

Wandelgids Roemenië en wie weet ben jij de gelukkige!

HOOGTELIJN 5-2020 |

55

Leeftijd speelt geen rol bij 50+

knisperende platvoeten Er valt weinig te praten als je op sneeuwschoenen, in ganzenpas achter elkaar sjokt. Er is daardoor meer tijd om te denken. Veel meer, want denken gaat wel vijf tot tien keer sneller dan we kunnen praten. Ik denk aan mijn dochter die kort voor vertrek haar echtscheiding aankondigde en alleen verder wil met twee jonge kinderen. Ik denk aan het coronavirus dat oprukt vanuit ItaliĂŤ, zo dichtbij.

Ik denk aan tochtgenoten; aan onze gesprekken in de hut bij de warme kachel en aan tafel met heerlijke maaltijden en een goed glas wijn. Hoewel op een lange, winterse etappe de reikwijdte van de gedachten niet verder gaat dan de voetafdrukken van je voorganger.

Tekst en beeld Aart Markies

W

e schrijven geschiedenis als deelnemers van de eerste sneeuwschoenreis van Bergsportreizen met de leeftijdsgrens 50+. Ik was me niet eerder bewust dat ik al ruim binnen die doelgroep val. Ter geruststelling vertelt onze tochtleider en International Mountain Leader (IML) Peter Mienes dat hij deze prachtige en pittige tochten op dezelfde manier had uitgevoerd met een groep zonder leeftijdsgrens. Over vitale senioren en bergsporthistorie heb ik niet veel nagedacht, ondanks dat de gemiddelde leeftijd van de groep ruim boven de 60 jaar ligt.

Mienes doet zelf ook mee aan die leeftijdsopbouw, maar heeft een IML-stagiair meegenomen die een forse streep zet door de vergrijzing.

Locomotief Dertiger Laurens Vliegen is bezig met zijn laatste stages en bereidt zich voor op de eindexamens voor International Mountain Leader. Een groot deel van de huttentocht gidst hij. Dat neemt hij zo letterlijk dat hij vaak de locomotief is van het wandeltreintje.

Wie voorop loopt, plet als eerste de dikke laag sneeuw en kiest het spoor. Een zware taak waarbij je veel keuzes maakt in het terrein.

56 | HOOGTELIJN 5-2020

Alleen onze sporen en die van een enkele freerider.

Laatste controles vlak voor vertrek.

We verblijven een week in Vallée de la Clarée en bereiken na elke tocht voorspoedig onze overnachtingshutten met prachtige Franse namen, die allemaal beginnen met Refuge. Voor ons is Laurens al geslaagd als bergsportprofessional.

De Vallée toont elke dag een ander gezicht. Het kan ijzig koud zijn door de harde noordenwind en het zicht beperkt door stuifsneeuw. Een andere dag is vol van sneeuwkunst als we langs de bevroren oever van de beek La Clarée lopen. We krijgen verse sneeuw en flinke nachtvorst. De zon speelt met de wolken en strooit allerlei schaduwvormen in het rond: een scala aan grijstinten op de besneeuwde hellingen en pieken. Op die zonnige dagen spelen wij als jonge kinderen. We glijden van veilige sneeuwhellingen, schoppen de ijzers van onze sneeuwschoenen stevig in het steile stuk en gebruiken onze telescoopstokken omgekeerd om grip te houden. Regelmatig vliegen er sneeuwballen door de lucht.

Lawinekunde Op de koudste middag met veel nevel, blijven we in de hut en krijgen we van Peter Mienes een lesje lawinekunde. Die theorie sluit goed aan op de praktijkoefeningen die we de eerste dagen deden met onze lawine-veiligheidsuitrusting: lawinepieper, sonde en schep en gehuurde airbag rugzakken. Omdat deze rugzakken de airbag opblazen met een elektrische ventilator kunnen we ze onderweg proberen. Op commando staan we

ineens als grote felrode ballonnen in het witte landschap. Het inpakken gebeurt net zo zorgvuldig als bij paragliders. Er blijkt meer dan genoeg stroom over om te vertrouwen op een goede werking tijdens de tocht.

Een aantal steile hellingen in de route kruisen we met een veilige tussenafstand van tien meter per loper. Testen van het sneeuwdek blijft in de praktijk achterwege, kennelijk is het veilig. De gidsen lezen dagelijks de weer- en lawineberichten en testen onze piepers.

Door leren en doen begrijpen wij nu goed hoe belangrijk kennis en voorbereiding is bij sneeuwschoenlopen in alpien terrein. Het blijft een risicosport, maar wel met een lage instapdrempel.

Pointe des Banchets Op de tocht onder langs Pointe des Banchets (2953 meter) laat de Vallée zich van haar mooiste kant zien. De top ligt pal oostelijk van onze overnachtingshut, Refuge des Drayères. We beginnen in zuidelijke richting, om al snel af te buigen naar het westen en via een beekdalletje omhoog te klimmen. Van water is niets te zien.

met zoveel verschillende routes hoef je je nooit te vervelen

Uitdagend terrein.

Gezelligheid, heerlijke Franse keuken en altijd wat te praten.

Diepe voren splijten het terrein. Het is oppassen met de lange overhangen die kunnen breken. Aan het einde van het dal lopen we door een fraaie kom, omringd door de schitterende Pointe des Cerces en Pointe des Banchets. In de verte is een lawine tot stilstand gekomen. Wat een machtig gezicht en wat zijn wij klein en nietig. We blijven staan om de indrukken te verwerken.

De route blijft stijgen richting het meer Le Lac Rond en ook de tweede en derde voorloper stampen zwaar in de sneeuw.

Inmiddels weten die wel dat ze naast de afdruk van voorloper Laurens moeten stappen om goed te sporen.

We eten ons lunchpakket op een zonnige plek dicht bij het bevroren meer. We zitten hoog en droog op een rots en zien goed de langgerekte vorm van het dal. Voor de terugweg nemen we ongeveer dezelfde route. Niemand ziet ons opgaande spoor. Het is opmerkelijk hoeveel varianten je kunt kiezen in dit glooiende terrein. Het verveelt nooit.

Nu we enkele dagen op pad zijn, durven we steilere poedersneeuw aan. Daar zien we de sporen van een enkele toerskiër.

HOOGTELIJN 5-2020 |

57

JULBO.COM

QUICKSHIFT

©Jérémy Bernard

MET HET INNOVATIETE SWITCH AIR-SYSTEEM

VIVIAN BRUCHEZ

De QUICKSHIFT introduceert een nieuw gebruik van je ski- en snowboardbril. Hij is voorzien van het Switch Air-systeem, waarmee je de ventilatie en het comfort van de bril direct kunt reguleren door twee afneembare onderdelen aan de onderkant van het montuur weg te nemen.

SHOP NOW ON WWW.LASPORTIVA.COM

valt uiteen als de helling uitnodigt om te roetsjen of de ren-glij-techniek te oefenen. Vallen in het dikke sneeuwdek gaat gemakkelijk en opstaan inmiddels ook door het juiste gebruik van stokken en gewichtverplaatsing.

Een sneeuwhaas kijkt op als we passeren en rent snel en soepel weg. Wat een contrast met onze knisperende platvoeten.

Locomotief Laurens voorop.

Reflectie Pic du Lac Blanc Omdat we in de Refuge de Ricou twee nachten verblijven, kunnen we op de tussenliggende dagtocht een deel van onze uitrusting in de hut achterlaten. Ons doel is Pic du Lac Blanc, op 2980 meter, het hoogste punt van onze tocht.

Met een lichte rugzak beginnen we aan de bijna 900 hoogtemeters.

We maken ons eigen zigzaggende spoor door langgerekt terrein vol met bultjes en enkele meertjes. We banjeren in ons treintje omhoog naar de Pas du Lac Blanc (2935 meter). Via een brede kam, met volop tegenwind maar in de volle zon bereiken we de Pic. Door deze krachtsinspanning wanen we ons dubbel zo hoog.

Het piekgevoel wordt versterkt door de stuifsneeuw die maar om ons heen blijft bewegen in de snijdend koude wind en de oneindige vergezichten naar alle kanten. In zuidwestelijke richting een indrukwekkend uitzicht op het hele nationale park Écrins, met daarin onder andere de Barre des Écrins (4102 meter) en de bekende klimberg La Meije (3983 meter). Oostelijk een blik op de Italiaanse drieduizenders rondom de wintersportplaats Bardonecchia. In het noorden zien we Mont Thabor (3178 meter). We maken snel een topfoto. Enkele meters lager in de luwte hebben we alle tijd voor een fotosessie met sneeuwkristallen in tegenlicht en prachtige duinvormen door sneeuwjacht.

Bij de afdaling hebben we de zon vol in ons gezicht. Ons treintje

Zo’n 200 meter boven de Refuge kunnen we het hele gebied van onze tochten overzien. Laurens vraagt om een reflectiemoment.

We zoeken allemaal een eigen plek in de sneeuw. We kijken, zien en laten onze gedachten gaan. Wat een indrukken hebben we opgedaan in deze winterse pracht. Genieten!

Terug bij de hut is het in de laatste zonnestralen “fijn terugblikken op de meer dan geslaagde week met heel veel sneeuw, veel zon, veel wind en sneeuwstraalmomenten”, zoals Peter het omschrijft.

Gelukkig ligt het dal waar we morgen onze laatste stappen zetten nu in de schaduw. Niemand wil daar nog aan denken.

In ganzenpas achter elkaar.

Huttentocht in Vallée de la Clarée De wegen in Vallée de la Clarée lopen allemaal dood in het kleine dorp Névache, waar op zo’n 1600 meter hoogte de beschreven sneeuwschoentocht begint. De Vallée ligt ingeklemd tussen het natuurpark van de Écrins en de Italiaanse grens. Mont Thabor is met zijn 3178 meter de blikvanger in dit gebied. In de winter kom je er enkel (sneeuwschoen)wandelaars, langlaufers en toerskiërs tegen.

Reis

Névache ligt op 1160 kilometer van Utrecht.

Met de Thalys reis je vanaf Utrecht in 20 uur tot Briançon met een overstap in Parijs. Een regionale beltaxi brengt je van Briançon naar Névache.

Het gebied

In de winter heerst er in Vallée de la Clarée absolute rust. In dit deel van de zuidelijke Franse Alpen is er een verbod op de ontwikkeling van skigebieden. Mont Thabor is vooral ’s zomers

een druk bezochte wandelberg, waarop Europa’s hoogst gelegen kapelletje ligt. Het ligt op de route van de GR5 (La Grande Traversée des Alpes).

Kijk voor meer informatie over het gebied op claree-tourisme.fr/fr/la-claree/nevache-val-despres.

De route

De route loopt van hut naar hut via de linkeroever van de beek La Clarée in west/noordwestelijke richting en volgt de contouren van de vallei bijna volledig rond.

Twee keer overnachten we in dezelfde hut.

Dan staan er dagtochten op het programma.

Het programma is hierdoor goed op de weersomstandigheden en deelnemers af te stemmen.

Deze reis is goed te doen voor geoefende bergwandelaars. De dagetappes variëren tussen de 4 en 7 uur. Per dag stijg je tussen de 450 en 900 hoogtemeters en je daalt af tussen de 100 en 850 hoogtemeters.

Accommodatie

• Refuge Buffère (2076 meter) heeft 40 bedden.

Kijk op refugebuffere.com.

• Refuge Laval (1997 meter) heeft 24 bedden.

Kijk op refugelaval.com.

• Refuge des Drayères (2180 meter) heeft 40 bedden. Kijk op refugedesdrayeres.ffcam.fr.

• Refuge Ricou (2115 meter) heeft 24 bedden.

Kijk op refugericou.com.

Weg met Bergsportreizen

De hier beschreven 50+ sneeuwschoenhuttentocht werd georganiseerd door Bergsportreizen, de reisorganisatie van de NKBV. Kijk voor het complete sneeuwschoenwandelaanbod van Bergsportreizen op bergsportreizen.nl/sneeuwschoenwandelen of scan de QR-code. Ben je benieuwd naar alle winterreizen en -cursussen, ga dan naar bergsportreizen.nl en klik op ‘wintervakanties’.

HOOGTELIJN 5-2020 |

59

Violen in het bos

Er zit muziek in de sparren van Val di Fiemme

Antonius Stradivarius wist het al sinds het begin van de 18e eeuw: in Paneveggio groeien bomen waarvan het hout perfect geschikt is voor het maken van violen en andere snaarinstrumenten. Het hout resoneert.

We bekeken de bossen en gingen op stap met de boswachter naar het Foresta dei Violini, ofwel het Bos van de Violen.

Tekst Peter Daalder Beeld Aart Markies

Op de top van de Cima Moregna (2517 meter). Vanaf hier kunnen we de uitgestrekte bossen van Paneveggio goed zien.

60 | HOOGTELIJN 5-2020

Cecilia Piazzi bekijkt de viool waarmee ze bezig is.

B

oswachter Guliano Zugliani heeft een grijs pak aan, met epauletten op de schouders, onderscheidingstekens op de boordpunten van zijn overhemd en een medaille die aan het knoopje van zijn borstzak hangt. En met een ronde hoge pet met een rood-goud lint en het indrukwekkende wapen met de adelaar van Trentino. Zugliani is Inspector General van het 5000 hectare grote natuurgebied van Paneveggio, dat 3000 hectare bos omvat. Hij is de man die waakt over bomen van één tot anderhalve eeuw oud. En die bij 1 procent van de jaarlijks gekapte bomen een pareltje ontdekt, oftewel de Stradivarius onder de bomen.

Sprookje Het is warm, maar onder de bomen is het verrassend koel. Er komt nauwelijks zon op de groene, verende bosgrond. Volop mos, varens, keutels van reeën, weinig andere begroeiing. En hoog boven ons het aaneengesloten dak van de sparren. Voor de liefhebbers: we hebben het over de Picea abies Karst, genoemd naar de Duitse botanicus en geoloog Karsten. De Italianen spreken over de abete rosso, de rode spar, en wij noemen deze boom de fijnspar.

Zugliani ontzenuwt maar meteen het sprookje dat je door het kloppen op de bast van de boom kunt horen welke boom perfect is als resonerend hout. “Welnee”, zegt hij. “Dat kun je pas vaststellen als de boom is gekapt. Dat gebeurt als de boom tussen de 150 en 200 jaar oud is. Dan is die zo’n veertig tot vijftig meter hoog. De zijtakken verliest de boom automatisch, ze vallen af zodra ze geen zon meer krijgen. Een boom wordt gekapt zodra hij jongere bomen in de weg staat, waardoor die minder goed kunnen groeien. Als er in een deel van het bos is gekapt, duurt het 15 tot 20 jaar voordat de bosbouwers er weer terug komen. Er wordt al meer dan 40 jaar niets aangeplant, het bos moet zelf op een natuurlijke manier groeien.”

De gekapte bomen worden met een kabel het bos uitgetrokken en vervoerd naar de zagerij. Daar wordt het spannend. Met een haviksoog kijken de deskundigen naar de gevelde bomen, die een diameter hebben van 70 tot 80 centimeter. Het grootste deel van de bomen wordt gebruikt in de bouw, voor meubels en vloeren. Maar het gaat om 1 procent van de bomen die wordt gekoesterd, dat is het resonerende hout. Zeer licht en elastisch, zodat het de trilling van een snaar kan doorgeven. Zugliani en zijn mensen verhandelen het resonerende hout uit het staatsbos zelf. Het wordt zorgvuldig gezaagd en in taartpunten verdeeld en moet buiten het zonlicht nog 6 tot 7 maanden drogen. Wie twee taartpunten wil kopen voor een viool, bas, gitaar, ukelele of cello, moet het hout zelf komen uitzoeken. Dat kost een paar

tientjes per blok. In totaal loopt dat nog aardig op. Een normale kubieke meter hout levert 100 euro op, 1 kubieke meter ‘muziekhout’ tussen de 800 en 1000 euro.

We nemen afscheid van de boswachter met een mooie uitspraak: “Een plank is stil zolang die in de boom zit, maar begint te leven na het kappen.”

De Drie Meren Voordat we naar de piano- en de vioolbouwer gaan, is er een dag om deze bijzondere bossen van boven te bekijken. Berggids Marco Bozzetta neemt ons mee naar de Tre Laghi, de Drie Meren, boven Predazzo. Een bijzonder deel van Val di Fiemme, dat deels in de Dolomieten ligt en deels in de Lagorai. Daardoor is in dit dal een andere structuur en begroeiing. Niet alleen maar kale Dolomietenrots, maar deels ook een voedzaam vulkanisch gesteente. De begroeiing bestaat voor 90 procent uit sparren.

Het is er natter en daardoor groener. Er lopen beren rond, ze denken dat het er drie zijn, die zich ook brutaal in de buurt van dorpen ophouden. In het gebied zijn veel vossen en naast de beer is ook de wolf weer terug.

Een van de mooiste uitzichtbergen in de omgeving is het doel voor vandaag, de Cima Moregna (2517 meter), zo’n 1000 meter boven het uitgangspunt Val Maggiore. We lopen vrijwel voortdurend over een oude legerweg, voor alle zekerheid al tien jaar vóór de Eerste Wereldoorlog aangelegd. Net achter de Cima Moregna lag de verdedigingslinie waarvan je nog delen van de galerijen kunt zien. Vanaf die hoge positie nam het Oostenrijks-Hongaarse Rijk het op tegen de Italianen. Dus sjouwden ze geschut, munitie en voorraden naar boven. Over hobbelige stenen paadjes gingen duizenden manschappen de ellende van het leven in de koude en onherbergzame omgeving tegemoet.

Translagorai De meertjes zijn kraakhelder, er zwemmen grote groepen minuscule visjes en de eerste twee meertjes zijn geliefde picknick- en, voor de dapperen in het koude water, zwemplekken. Op de top van Cima Moregna zijn de uitgestrekte bossen van Paneveggio goed te zien. Eindeloos fris groen en daar scherp bij afstekend de lichte kale rotsen van de Dolomieten.

HOOGTELIJN 5-2020 |

61

Helder water in een van de meren op de Drie Merenroute boven Predazzo.

Boswachter Guliano Zugliani, beheerder van het Foresta dei Violini.

De Lagorai kent nauwelijks bergbaantjes, er is maar een handvol berghutten en het is geliefd bij de mensen die vrijwel op eigen kracht een mooie meerdaagse tocht willen maken. De Translagorai is populair en doorkruist het hele vijftig kilometer brede gebied.

Marco is hier kind aan huis en wijst op deze heldere dag naar bergen die tot ver aan de horizon te zien zijn. De Latemargroep, de Rosengarten, Langkofel, de Sellagroep, Marmolada, heel ver weg de Drei Zinnen en Pale di San Martino. Wat een verrassend mooie plek.

Een heel bijzondere bestuurslaag in Val di Fiemme is de Magnifica Comunità (Buitengewone Gemeenschap). Ontstaan in 1111 en nog steeds belangrijk voor de bewoners die op die manier onafhankelijk zijn van andere overheden en als gemeenschap zelf beslissen wat er met hun 20.000 hectare grond gebeurt. De Comunità beheert de 11.000 hectare sparrenbossen, bepaalt wat ermee gebeurt en ondersteunt met de opbrengst sociale projecten, zoals het ziekenhuis, maar beheert ook een hypermoderne zaagmolen. De scario, de president, is de machtige vertegenwoordiger van de Comunità, waarin de burgemeesters van de gemeentes een ondergeschikte rol hebben.

Familiebedrijf

Grote namen

Met wat stijve kuiten na de lange afdaling van gisteren, gaan we op bezoek bij de piano- en de vioolbouwer, die beiden van de boom instrumenten maken. Piera is de dochter van oprichter Enrico Ciresa die harmoniums en piano’s maakte bij de fabriek

In de fabriek in Val di Fiemme, waar tien mensen werken, worden jaarlijks zo’n 3500 zangbodems gemaakt, allemaal handwerk.

De dikte, de manier van het lijmen van de planken, het patroon waarop het hout wordt verlijmd, het is allemaal fabrieksgeheim waarvan we geen foto’s mogen maken.

Grote pianonamen als Fazioli, Steinway, Bösendorfer, Petrov en Bechstein vallen in het gesprek. Zij kennen allemaal Ciresa, dat zo dicht bij de bron van het goede materiaal zit. Na de grote storm Vaia (zie Hoogtelijn 4, 2020, pagina 21) hebben ze via crowdfunding grote hoeveelheden hout kunnen kopen die nu buiten de fabriek in mooie dikke planken liggen te drogen. De komende drie, vier jaar hebben ze voldoende hout voor de productie, terwijl in het magazijn 10.000 gedroogde blokken liggen voor de verschillende snaarinstrumenten. Ook hier kiezen kopers zelf hun stukken hout uit om er een cello of een viool van te maken.

Hier worden jaarlijks zo’n 3500 zangbodems gemaakt van Schulze-Pollmann in Bolzano, een bekende Italiaanse pianobouwer. Daarna begon hij onder eigen naam piano’s en orgels te bouwen in Tesero. De tweede generatie Ciresa besloot daarmee te stoppen, maar zich toe te leggen op zangbodems. Die bodem zorgt ervoor dat de metaalachtig klinkende trillingen van een snaar worden omgezet naar een rijkere, meer harmonische klank. De trillingen van een snaar worden via de kam doorgegeven aan de zangbodem.

Deze zangbodems maken ze nog steeds, terwijl de nieuwste ontwikkelingen van het bedrijf houten luidsprekers en de ‘Piano Resonance’ zijn, een digitale piano die akoestisch wordt gekoppeld aan een sandwich van twee zangbodems.

Piera legt uit waar de beste bomen groeien. Aan de noordzijde van de bergen, tussen de 1500 en 1900 meter, in kleine valleien waar niet te veel zon en te veel wind komt. De grond moet niet al te rijk zijn aan grondstoffen, wel voldoende water. Een koud en droog klimaat is van groot belang voor een gelijkmatige, langzame groei. De jaarringen in het hout moeten zo dicht mogelijk bij elkaar liggen. Er mogen geen knoesten in het hout zitten.

62 | HOOGTELIJN 5-2020

Magnifica Comunità: baas in de regio

Engelengeduld De 40-jarige Cecilia Piazzi is zo’n vioolbouwer die met engelengeduld en minuscuul kleine schaafjes hout weghaalt van een dun plaatje hout dat al de vorm van een viool heeft. Ze maakt er in haar werkplaats twee tot drie per jaar. In de winkel kost een Piazzi zo’n 12.000 euro, zij krijgt daar een derde van. Er hangt een violoncello voor een Amerikaan, maar die kan vanwege de covidpandemie nog niet naar Italië reizen om erop te spelen. Dat is voor haar een voorwaarde om het instrument over te dragen aan de nieuwe eigenaar. Ze heeft er zo’n 400 uur aan gewerkt, dubbel zo veel als aan een viool.

Cecilia droogt haar stukken hout het liefst zelf. Voor het hout van de hals gebruikt ze vaak slangenhout uit Zuid-Amerika en de krul is vaak van esdoorn, dat ze in Duitsland of Tsjechië koopt. De

Op de route naar de Drie Meren zijn nog volop wegen te vinden, aangelegd voor de Eerste Wereldoorlog.

Een van de stukken hout voor 10.000 instrumenten in de opslag bij Ciresa.

Ik kan nooit meer naar een viool of piano kijken zonder dat ik die majestueuze, veertig meter hoge sparren in Trentino voor me zie.

bovenkant van de viool, die maar een paar millimeter dik is, noemt zij zo soepel als een tamboerijn, waarin ze de klankgaten als eigen ‘handtekening’ aanbrengt. De vernis en olie brengt zij in 35 tot 40 lagen aan en dat kan maar eens in de twee, drie dagen.

Een echte Piazzi Omdat er in de violenbouw geen zekerheid is over de verkoop, geeft Cecilia ook les op een lagere school en op een hobbyschool waar de deelnemers ieder hun eigen instrument leren maken.

Gaan er mensen over 100 jaar zeggen: Ik heb een echte Piazzi?

Cecilia lacht. “Wie weet. Er zijn zo veel variabelen, de vorm, het materiaal, hoe het hout is gedroogd en hoe het bewerkt is. Dat alles bepaalt het geluid. In de 18e eeuw werd er alleen in kleine groepen gespeeld, met de grote concerten in de 19e eeuw werden de eisen anders. Je weet niet hoe die ontwikkeling gaat.

Voor een echte Piazzi moet je letten op de draaiing van de hals en de afwerking van de rand, dat is mijn handelsmerk. En een mooi geluid natuurlijk.”

Ik kan nooit meer naar een viool of een piano kijken zonder dat ik die majestueuze, veertig meter hoge sparren in Trentino voor me zie, die daar al bijna 200 jaar staan. Kaarsrecht, in dat groene, koele bos van Paneveggio. Die opnieuw tot leven komen als de kettingzaag zijn werk heeft gedaan.

Violenbos in Val di Fiemme Route

Val di Fiemme ligt in Trentino, op 1050 kilometer van Utrecht. Met de trein kom je in een dag via Innsbruck in Bolzano.

Van daar reis je verder met een bus en lokale trein.

Adressen

• Informatie over de regio: visitfiemme.it.

• Vioolbouwer Cecilia Piazzi: piazziviolin.com.

• Ciresa, het bedrijf waar zangbodems voor piano’s worden gemaakt en dat hout verkoopt voor andere snaarinstrumenten: ciresafiemme.it/en • Berggids Marco Bozzetta: guide-alpine.it.

Kaart

Een kaart met zomer- en winterwandelingen (schaal 1:35.000) is verkrijgbaar bij VisitFiemme, met kantoren in Cavalese,

Predazzo, Ziano di Fiemme en Tesero.

Wij maakten een dagtocht, I Tre Laghi, de tocht van de Drie Meren. Vanuit Predazzo ga je naar het Val Maggiore en vervolgens via route 339 en 349 langs drie bergmeren naar de top van de Cima Moregna (2517 meter). Het laatste stuk vanaf de pas is geen aangegeven pad en af te raden met nat weer.

Mondkapjes van La Sportiva

Ziano di Fiemme is de thuisbasis van La Sportiva, bekend van de outdoorkleding en -schoenen. Toen de covidpandemie toesloeg in Italië, maakte de fabriek exclusief en gratis voor alle inwoners van de regio Val di Fiemme witte mondkapjes met de opdruk Fiemme.

Wie een zwart of okergeel mondkapje met opdruk van het merk inclusief 30 filters wil hebben, betaalt € 18,90.

Onder andere te koop bij base-camp.nl en monk.nl.

HOOGTELIJN 5-2020 |

63

Specialist in Bergsport Verzekeringen Voor meer informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

www.hienfeld.nl +31 (0)20 - 5 469 469 info@hienfeld.nl

DE ALLERBESTE OUTDOOR & ADVENTURE-FILMS TIJDLOZE KLASSIEKERS VAN DE E.O.F.T. IN VIER SPANNENDE AFLEVERINGEN Nu streamen op eoft.eu

PRODUCED BY

Film over succesvolle Nilgiri-expeditie nu online

Topklim in 1962

Drie Nederlandse broers, leden van de Koninklijke Nederlandse Alpen-Vereniging (KNAV), bereikten op 19 oktober 1962 de 7061 meter hoge noordtop van de Nilgiri in de Nepalese Himalaya.

Het was de eerste keer dat Nederlanders boven de 7000 meter klommen, onder leiding van de Franse berggids Lionel Terray en sherpa Wongdhi. Over deze beklimming is een film gemaakt; een compilatie daarvan kun je nu bekijken op nkbv.nl.

Tekst en beeld Peter Daalder

D

e Nilgiri-expeditie in 1962 bestond uit ervaren klimmers en jonge talenten, aangevuld met een aantal geologen. De groep werd ondersteund door tien sherpa’s en 150 dragers.

Het wetenschappelijke gedeelte was opgezet door hoogleraar Geologie Kees Egeler, die met een aantal geologen onderweg onderzoek deed. Een expeditie die W.F. Hermans gebruikte in zijn roman Nooit meer slapen, waarin hij citeert uit brieven van Tom de Booy.

De deelnemers aan de Nilgiri-expeditie in 1962, van boven naar beneden en van links naar rechts: expeditieleider en hoogleraar Geologie Kees Egeler, de Franse berggids Lionel Terray, assistentexpeditieleider en lector Geologie Tom de Booy, de geologen Gerrit Schaar, Kriel Bodenhausen en Herman Nijhuis, de broers Van Lookeren Campagne: Paul (arts), Holger (student Werktuigbouwkunde) en diens tweelingbroer Peter (student Tandheelkunde), de arts André Tammes, liaison officer G. Kalikote en sherpa-sirdar Wongdhi.

Holger van Lookeren Campagne met het programmaboekje dat werd gebruikt bij de vertoning van de film. Op de cover Holger op de top van de Nilgiri.

Film Terray, vriend van Tom de Booy en expeditieleider Kees Egeler, ging mee “comme copain”, als vriend, en zijn enige voorwaarde was dat hij van de expeditie een film mocht maken. Met die film trokken de klimmers na terugkomst langs talloze zalen om zo iets van hun investering terug te verdienen, want ze legden destijds zo’n 6000 gulden op tafel om aan de expeditie mee te doen, omgerekend naar nu is dat zo’n 40.000 euro. Kees Egeler verzorgde dan live het commentaar op een droogkomische wijze.

De laatste nog levende klimmer van die expeditie is Holger van Lookeren Campagne, destijds 27 jaar oud en met zijn tweelingbroer Peter de jongste van de groep. Op de werkkamer van de nu 85-jarige Holger in Waalre hangt een grote

foto van de Nilgiri en daaronder het vlaggetje dat hij op de top vastmaakte aan zijn pickel voor de topfoto. Een foto die de cover werd van het boekje Dwars door de Himalaya dat het team maakte voor de bezoekers aan de film.

seizoen zes Nederlanders verongelukten in de bergen. Later werd dat de KNAVInvitatiecursus, bedoeld voor jonge bergsporters die onder supervisie een goede training kregen om zo het vak van bergbeklimmer te leren.

Drie broers

Holger denkt met veel plezier terug aan de Nilgiri: “Het was een technisch heel moeilijke, veeleisende berg. Een deel van de wand was bedekt met sneeuw en ijs met een hellingspercentage van zestig graden. We hadden gelukkig mooi, rustig herfstweer. Wel was het koud, op de top min 30! Terray bepaalde de route aan de hand van foto’s, want kaarten waren er toen nog niet. Hij deed dat fantastisch.”

Heel bijzonder bij de Nilgiri-expeditie was dat in de groep drie broers Van Lookeren Campagne zaten, die alle drie de top haalden. De broers waren door hun Zwitserse moeder al vroeg in de bergen te vinden. Ze maakten talloze tochten en mochten als een van de eersten meedoen aan de Terray-cursus, die werd opgezet door De Booy en Terray nadat er in één

Compilatie op nkbv.nl Bekijk de compilatie van de film over de beklimming van de Nilgiri in 1962 op nkbv.nl/nilgiri.

HOOGTELIJN 5-2020 |

65

nkbv voor jou

Kijk voor het laatste verenigingsnieuws op nkbv.nl of volg de NKBV op Facebook (facebook.com/de.nkbv) of Instagram (@_NKBV).

WORKSHOPS IN NEDERLAND

Voor het wintergevoel hoef je niet de grens over. Want ook deze winter organiseert Bergsportreizen de kennismakingsworkshops Sneeuwschoenwandelen en Toerskiën onder leiding van ervaren NKBV-instructeurs. Zo leer je in eigen land of sneeuwschoenwandelen iets voor jou is, of wat erbij komt kijken als je wilt gaan toerskiën.

Of verdiep je sneeuwkennis tijdens de workshop Lawinekunde, waarin je de basisprincipes leert. In Utrecht kun je gaan drytoolen; je leert dan in tweeënhalf uur ijsklimmen zonder ijs.

Kortom, ook in Nederland is de winter dichtbij. Uiteraard zijn de workshops afhankelijk van de dan geldende coronamaatregelen. Kijk daarom voor meer informatie over de workshops en welke wanneer door kunnen gaan, op bergsportreizen.nl/wintervakanties/ workshops.

Topvlagfoto

Dit is Hannah Ritzen (16) met haar vader Rafiq (49) op de top van de Hohes Aderl (3504 meter).

“Het oorspronkelijke doel was de Grossvenediger, maar dat was iets te hoog gegrepen, dus zijn we linksaf geslagen voor deze top. Dit was Hannahs eerste gletsjertocht”, aldus Rafiq. Het gebruik van stijgijzers en pickel is Hannah zo goed bevallen, dat ze heeft besloten volgend jaar de J1 te doen.

Rafiq deed de afgelopen jaren zijn C1 en C2.

“Voor mij als vader was deze beklimming een van de hoogtepunten van onze vakantie. De top halen met mijn dochter, waarna onze liefde voor de bergen nog meer is aangewakkerd.”

Blijf fit!

Blijf deze winter fit met de trainingsoefeningen van Jonas Föllmi. Juist nu we veel meer binnen zitten, is het goed je conditie en immuunsysteem zo optimaal mogelijk te houden. Zo blijf je gezond en fit. En als we dan toch nog later deze winter weg kunnen, ben jij fysiek voorbereid. Samen met Jonas stelden we een serie oefeningen samen waarvoor je geen sportschoolomgeving nodig hebt. Kijk op nkbv.nl/fit voor alle oefeningen.

MAATREGELEN EN BEPERKINGEN

De NKBV en Bergsportreizen houden de ontwikkelingen met betrekking tot het coronavirus scherp in de gaten. Zowel rond evenementen in Nederland, als op de bestemmingen van onze reizen en de bezetting van onze medewerkers op het NKBV-bureau. Op nkbv.nl/corona vind je alle klim- en bergsportspecifieke informatie die relevant is voor jou als NKBV-lid.

Zoals maatregelen en beperkingen in de Alpenlanden, in de hut, als je wilt gaan klimmen in een van onze buurlanden, en hoe e.e.a. is geregeld qua verzekeringen.

Ben jij Mountain Ready?

Wil je je goed voorbereiden op je trailrunningavonturen en kun je de hulp gebruiken van ervaren (ultra)trailrunners en trainers? Dan is een abonnement op het Mountain Ready Programma misschien iets voor jou. Een abonnement kost € 20 per maand als je al lid bent van de NKBV en geeft je toegang tot alle workshops waarbij Trailrunning in de Bergen centraal staat. Zoals de thema’s voorbereiding, materiaal, core stabiliteit, navigatie, klim- en daaltechnieken,

66 | HOOGTELIJN 5-2020

weerkunde, EHBBO, en voeding. Daarnaast krijg je als abonnee 20% korting op alle trails van Trailrunning Events en kun je je als eerste aanmelden voor bestaande en nieuwe events. Verder worden er exclusief voor leden VIPevents georganiseerd, zoals secret trails, gpx-events, en trainingen en events in samenwerking met partners van de Trailrunning Community. Kijk voor alle details op trailrunning-events.eu/ abonnementmountainready

Foto Rixt van de Wal

praat mee met de NKBV Volg ons op social media, tag ons en praat mee!

De leukste posts of reacties plaatsen we in deze rubriek.

#NKBV @Hikaholics_dna op 15-10-2020 Mountaineering with a fear of heights?

Yes he did! Deen did a mountaineering course via the @nkbv. He cried, he laughed, but most of all he loved it.

JE LEDENPAS EN FACTUUR Heb je deze foto al gezien? Op Facebook, Twitter en Instagram is massaal gestemd en de winnende foto voor de ledenpas 2021 is deze prachtige foto geworden, gemaakt bij Lac Bleu in het Val d’Herens. Je ontvangt je pas nog voor Kerst en ook de facturatie wordt voor het einde van het jaar gestart. Mocht je met de feestdagen op vakantie gaan, dan is dat alvast geregeld.

Digitale Bergsportdag Van 15 t/m 21 maart organiseren we een digitale Week van de Bergsport. Omdat er door het coronavirus geen fysieke Bergsportdag in het NBC mogelijk is, hebben we verschillende alternatieven onderzocht en besloten we een digitale Bergsportdag te houden. Er komt een uitgebreid aanbod aan online lezingen, workshops en webinars om je toch nog van alle informatie en inspiratie te voorzien. Ook organiseren diverse NKBV-regio’s op 20 en 21 maart lokale activiteiten waaraan je kunt deelnemen. Het programma wordt nu nog uitgewerkt; in januari staat het online.

Kijk vanaf half januari op bergsportdag.nkbv.nl en houd onze social media in de gaten.

Opening HerBerg

Foto Luc Mevissen

Door alle coronamaatregelen is de opening van de HerBerg helaas vertraagd. Het is nog onduidelijk wanneer de hut echt open kan, maar we verwachten in het eerste kwartaal van 2021. Dat is natuurlijk onder voorbehoud, want we weten niet hoe het virus zich deze winter ontwikkelt. Je kunt de voortgang van de bouw volgen op nkbv.nl/de-herberg.

Zodra we een definitieve openingsdatum weten, zetten we daar ook het reserveringssysteem online.

@klimfanaat op 14-09-2020 Een van de mooiste momenten in de bergen, de zonsopgang. #klimfanaat #bergbeklimmen

@turmenator op 19-09-2020 Yikes! Missing the hikes… @nkbv

We are travellers op 30-09-2020 Een van onze bloggers volgde in Zwitserland een 6-daagse alpiene cursus van de NKBV en leerde op een toegankelijke manier meer over bergsport: cutt.ly/NgFQt1P.

Alke Staal op 25-092020 – Checking out a little but beautiful part of the route for the 55km of tomorrow’s #nkskyrunning2020.

@NKBV Robert van der Rijst Na een heerlijke week trailen in de bergen, zonder hond, lag de Hoogtelijn in de bus. Zelfs Midas, onze Rhodesian Ridgeback, was er zo van onder de indruk dat hij er heerlijk over aan het dromen was.

Op 15-10-2020 Ron Meijer Wat is sporten tof. Tot voor kort was het heel gewoon. Nu is het speciaal dat we mogen blijven klimmen. Het kan raar lopen #klimsport #bouldering Op 08-10-2020 Rob IJsseldijk Over vorige week… Laatste “zomercursus” C1 van de NKBV dit jaar. Letterlijk en figuurlijk een top week! @Grossvenediger

tag ons op social media #hoogtelijn #NKBV

HOOGTELIJN 5-2020 |

67

WARM DE WINTER DOOR DANKZIJ HET 3-LAGENSYSTEEM

1. BASISLAAG TECHNISCH ONDERGOED

1 2

3

3. BUITENLAAG BESCHERMING

Het combineren van drie verschillende lagen (het 3-lagen systeem) zorgt voor een balans tussen op temperatuur blijven, warmte kwijtraken bij transpiratie en tegelijkertijd kou en vocht van buiten weren.

1. BASISLAAG

2. TUSSENLAAG

2. TUSSENLAAG ISOLATIE

3. BUITENLAAG

Deze basislaag voorziet je van de eerste nodige warmte. Ook neemt het je transpiratievocht op en voert het snel weer af.

Met een isolerende tussenlaag van dons, wol of fleece creëer je een luchtlaag die je lichaamswarmte vasthoudt.

Deze laag beschermt je tegen regen, sneeuw en wind, maar is ook voldoende ademend om condens aan de binnenkant te voorkomen.

ADVANCED WARM FUSEKNIT INTENSITY LS CRAFT 69.95 *62.96

NANO PUFF ISOLATIEJAS PATAGONIA 209.95 *188.96

SPITZ JAS HAGLÖFS 549.95 *494.96

260 TECH SHIRT ICEBREAKER 99.95 *89.96

MICROLIGHT ALPINE DONSJAS RAB 229.95 *206.96

Ben je Bever Buitenvriend en heb je een jas (minimaal aankoopbedrag van €300,-) of een slaapzak (minimaal aankoopbedrag van €150,-) na 1-10-2019 gekocht? Dan bieden wij je een gratis wasbeurt aan binnen het eerste jaar na aankoop. NOG GEEN BUITENVRIEND, MELD JE DAN AAN.

Inclusief gratis wasbeurt

WORD BUITENVRIEND & ONTVANG ALS NKBV-LID 10% KORTING BIJ BEVER*

KANGRI GTX HARDSHELL JAS RAB 329.95 *296.96

Bekijk de actuele prijzen en promo's op bever.nl Prijs- en modelwijzigingen en druk- en zetfouten voorbehouden. Bekijk de actievoorwaarden op bever.nl *De 10% korting is alleen geldig voor NKBV leden. **Niet alle producten zijn in alle Bever stores verkrijgbaar.

Bekijk bever.nl voor de actuele voorraad.

In de serie Klimmen bij de Buren laten we je klimgebieden in de nabije omgeving van Nederland zien, op maximaal 400 kilometer rijden van Utrecht.

Wrijving op ruwe rots Zeno Schaekers op zoek naar de reddende greep in No Man’s Land, 6B.

Een van de mooiste klimgebieden langs de Ourthe is de Rochers de Sainte-Anne bij Tilff. Op de bijna veertig meter hoge greeploze plaat zal menig (hal)klimmer peentjes zweten. Door de ligging op het zuiden is ‘Tilff ’ een ideaal klimgebied voor zonnige winterdagen.

Foto Joni Meert (Growlingbearmedia.com)

Tekst Harald Swen Beeld Paul Lahaye

D

e Rochers de Sainte-Anne liggen direct ten zuiden van Tilff langs de doorgaande weg door het dal van de Ourthe. Kenmerkend voor het gebied is de tot bijna 40 meter hoge plaat die op het zuiden is georiënteerd en de forse grot rechts ernaast. Omdat het klimmen in dit gebied

wordt gekarakteriseerd door wrijvingsklimmen op verrassend ruwe rots, zijn zonnige winterdagen ideaal. Maar je vindt er ook steilere routes in verticaal en zelfs overhangend terrein, rond de opening van de grot en in sector Anticlinal.

Tilff Tilff stond vroeger bekend als een erg spannend gebied met lange haakafstanden, maar de laatste jaren maakte het gebied een flinke ontwikkeling door en tegenwoordig zijn de meeste routes prima behaakt. Wat nu de derde haak is op La Dalle, was vroeger pas de eerste! Een grounder zit er momenteel dus niet meer in. Hogerop in de routes is het een ander verhaal: hier zijn de afstanden tussen de haken vaak fors.

Rochers de Sainte-Anne (Tilff ) • 60 routes van maximaal 38 meter hoog.

• Voornamelijk subtiele plaatroutes.

• Niveau: 4 tot 8a+.

• Expositie: zuid en zuidwest.

• Beste jaargetijde: herfst, winter, voorjaar.

• Ov: lopend 1,5 kilometer vanaf station Méry.

• NKBV-klimjaarkaartgebied.

klimmen bij de buren

Rochers de Sainte-Anne (Tilff )

een langere crux dan de meeste andere routes, No Man’s Land 6b, een beauty waarin je vooral moet vertrouwen op je voetentechniek, en Alpinodrome pour jeunes Cons, 7a (7a+?). De laatste route vereist superieur vertrouwen in voeten, vingers en het hoofd. Kun jij bij de rust op het minibandje halverwege je hoofd koel genoeg krijgen om aan het greeploze gedeelte boven je te beginnen?

Voet hoog en opstaan!

Pronkstuk La Dalle La Dalle is met 23 routes en varianten het pronkstuk van het gebied. De routes zijn langer dan ze er van onderaf uitzien en in het rechterdeel zijn ze zelfs tot 38 meter lang! Een 80 meter touw is noodzakelijk. Echt genieten doe je hier pas als je minimaal 6a klimt.

Van tree naar tree balanceren.

La Chiti Bang Bang, 5c.

Aanraders zijn Le Grand Dièdre Sainte Anne 5a, met, voor Belgische begrippen, bijzondere rots, La Chimérique, 6a+/b, een route met

NKBV Tochtenwiki

Meer informatie over het gebied, waaronder de parkeermogelijkheden, een topo, foto’s en een video, vind je in de NKBV Tochtenwiki.

Ga naar hoogtelijn.nl en klik op de cover van deze editie. Onderin vind je de link naar dit klimgebied.

HOOGTELIJN 5-2020 |

69

Frits Vrijlandt op de Gasherbrum II.

Voorzitter Frits Vrijlandt neemt na acht jaar afscheid van de UIAA

‘Als voorzitter was ik verbetener dan als klimmer’ Na twee periodes van vier jaar nam Frits Vrijlandt (53) eind oktober afscheid als voorzitter van de UIAA, de internationale club van bergsportverenigingen. Het afscheid gebeurde online omdat de 90 verenigingen uit 66 landen vanwege de coronacrisis niet bij elkaar konden komen. Volgend jaar wordt alsnog persoonlijk afscheid genomen van deze Nederlandse voorzitter.

Tekst Roanne van Voorst en Peter Daalder

D

e afgelopen veertien jaar was Frits Vrijlandt vooral vanachter de bestuurstafel actief in de bergsport. Sinds 1987 beklom hij veel bergen in de hele wereld, maar dat werd vanaf 2006 geleidelijk aan minder. Eerst volgden twee perioden van drie jaar als voorzitter van de NKBV. In die functie was hij afgevaardigde voor Nederland bij de bijeenkomsten van de UIAA. Toen daar een vacature ontstond, werd Vrijlandt gevraagd te solliciteren en werd hij gekozen. Vervolgens was hij de maximale twee perioden van vier jaar actief op internationaal bergsportniveau.

70 | HOOGTELIJN 5-2020

Beklimmingen Zijn naam als alpinist was toen al gevestigd. Hij beklom als eerste Nederlander de Mount Everest via de noordkant. Daarna volgden Denali, Carstenz Piramide en Mount Vinson. Elke top een stukje dichterbij het doel dat hij voor zichzelf had geformuleerd: het beklimmen van de Seven Summits – de hoogste top van elk van de zeven continenten. Sinds 2003 hoort Frits Vrijlandt bij het selecte gezelschap met de Seven Summits achter zijn naam. En als eerste Nederlander bij wie de zeven beklimmingen succesvol waren bij de eerste poging.

Ook beklom hij de Ama Dablam, Kangchenjunga, Gasherbrum 1 en 2. Het merendeel van zijn expedities organiseerde en leidde hij zelf, sommige ervan deed hij samen met alpinisten als Court Haegens, veel ook met zijn vrouw, Rozemarijn Janssen.

Hij leerde Rozemarijn kennen toen zowel zij als hij zich als studenten bij klimverenigingen voegden (hij bij de Delftsche, zij bij de Amsterdamse). Ze zou niet alleen zijn geliefde worden, maar ook een van zijn favoriete klimpartners. “Met Roos maakte ik misschien wel de mooiste tocht uit mijn klimmersleven, naar de hoogste berg van Antarctica, Mount Vinson. De kortegolfradio deed het niet, de satelliettelefoon ook niet. Zaten we samen twee weken

Om als voorzitter een organisatie goed te laten koersen, zijn vier dingen cruciaal, zegt Frits Vrijlandt. “Eén: je moet investeren in relaties met stakeholders, met de belanghebbenden. Twee: je moet het werk zo leuk vinden dat je er graag tijd voor vrijmaakt.

Drie: je moet weten wat er speelt op allerlei lagen in je vereniging, en vier: je moet voor je begint zorgvuldig bestuursleden selecteren die het samen met jou gaan doen.”

Rotsklimmen tijdens de Olympische Spelen in Rio de Janeiro in 2016.

Hij vertelt over de grootste les die hij tijdens zijn vrijwillige werk voor de UIAA zou leren, namelijk dat je grote veranderingen doorgevoerd kunt krijgen als je er maar veel tijd en aandacht aan besteedt. “Het klinkt misschien voor de hand liggend, maar je moet de zaken die je als voorzitter of bestuur anders wilt zien, echt serieus nemen en dan heb je een goede kans dat het je lukt.

Als je iets aandacht geeft, of dat nu de vrijwilligers zijn of de manier waarop de sport wordt gerepresenteerd, of de samenstelling van je bestuur, dan kun je veranderingen in gang zetten. Omgekeerd weet je zeker dat het zo werkt: als je iets negeert, bijvoorbeeld omdat je denkt dat het een lastig onderwerp is, dan gebeurt er niks.”

Stabiele organisatie in die totaal stille omgeving in een tentje. Het was min veertig, maar onze donsspullen hielden ons warm, het was genieten.”

Mede dankzij Rozemarijn, want “die is ontzettend gezellig tijdens het klimmen”, vertelt hij. “Zó belangrijk op expeditie, dat je in een opgeruimd humeur blijft. En ze is ook nog eens veel georganiseerder dan ik qua spullen. Ik vergeet nog weleens wat. Zij denkt overal drie keer over na als ze inpakt, daar ben ik haar op verschillende momenten in mijn klimmersleven heel dankbaar voor geweest.”

Niet partijdig Een laaglander als voorzitter van de wereldclub van bergsportverenigingen? “Ik heb in heel veel berggebieden in de wereld geklommen. Ik voel me thuis in het wereldje, ik ben een liefhebber van de bergen. Dat wordt erkend. Bovendien breng ik geen partijdigheid mee. Wij hebben geen eigen bergen en zijn als Nederlanders altijd te gast in de bergen van anderen.”

Het voorzitterschap van de UIAA is een vrijwilligersbaan, alleen reiskosten worden vergoed. “Ik begon met het bestuurswerk toen onze oudste werd geboren, dus dat vergde overleg thuis. Daarnaast moet ik ook gewoon werken, dus dat zijn drie banen tegelijkertijd.”

Vrijlandt is met een gerust hart van zijn post vertrokken. “Er is rust en stabiliteit in de organisatie. De onderlinge verhoudingen zijn goed. Het bureau in Bern waar het meeste werk wordt gedaan, bestaat uit heel betrokken, ervaren mensen. En in het bestuur zitten nu afgevaardigden uit de hele wereld, voorheen waren het vaak alleen mensen uit Europa. Er zijn wel landen waar de nationale sfeer niet optimaal is omdat daar een scheiding is aangebracht tussen sportklimmen en de andere takken van de sport. Dat is jammer, want bergsport begint vaak bij het sportklimmen. Iedereen kan het doen, het is heel toegankelijk, je hoeft er niet voor te reizen. En je leert de basisbewegingen op een makkelijke manier. Het is dus absoluut een deel van de familie.”

Frits wil niet al te zeer in de toekomst kijken, want dan is zijn opvolger, de Canadees Peter Muir, aan zet. Hij zou het mooi vinden als zijn opvolger een actieve bergbeklimster is uit een land met mooie bergen. Een paar andere ideeën voor de toekomst heeft hij ook nog: “De vertegenwoordiging uit landen in MiddenAmerika en Centraal-Afrika is nu nihil, daar is nog te winnen. En een verdere samenwerking met de alpiene clubs voor het sportklimmen en ski mountaineering is een wens. Daarnaast hebben we vrij recent een eerste stap gezet bij het opzetten van grensoverschrijdende nationale parken in berggebieden. Dat ligt politiek soms gevoelig, maar het is mooi als dat verder wordt uitgebouwd, zodat de berggebieden behouden blijven voor de volgende generaties. Klimaatverandering gebeurt, dat kunnen we niet tegenhouden, maar we kunnen mensen er wel op wijzen hoe belangrijk de bergen zijn.’’

Dezelfde familie

Frits met Rozemarijn Janssen op de top van Denali (Alaska, VS) in 2001.

Iets waar hij zich de afgelopen termijnen voor inzette, was dat de verschillende takken van de klimsport allemaal gerepresenteerd bleven in de UIAA. “Voor mij zijn het sportklimmen, het alpinisme, het boulderen, het ijsklimmen, skyrunning en ook het toerskiën allemaal leden van een grote familie bergminnende sporten. En dus wil ik dat de internationale federatie ze zoveel mogelijk overkoepelt, zodat we informatie en steun kunnen bieden aan al die verschillende bergsporters. Denk aan informatie over veiligheid, aan wedstrijdregelgeving, maar ook aan support voor atleten,

HOOGTELIJN 5-2020 |

71

Winter in

100 kilo

meter winterwandelw egen

Gastein: winterwandelen Ver van de reuring op de pistes van het Gasteiner skigebied nodigen de stille zijdalen en bossen van Gastein uit tot uitdagende sneeuwschoenwandelingen of gemoedelijke winterwandelingen op de meer dan 100 kilometer winterwandelwegen of romantische promenaden. Overtuig jezelf tijdens de culinaire winterreis met wandeling en arresleetocht of tijdens de volle maan sneeuwschoenwandeling van de ongerepte natuur.

Gastein Tourismus Gasteiner BundesstraĂ&#x;e 367 5630 Bad Hofgastein

T. +43 6432 3393 0 info@gastein.com

Foto UIAA/Patrick Schwienbacher

Frits Vrijlandt als UIAA-voorzitter tijdens het Wereld Jeugd kampioenschap IJsklimmen in 2016 in Rabenstein (Italië).

programma’s voor talentvolle jongeren en klimhallen. Het voordeel van gezamenlijkheid is ook nog eens dat de sport toegankelijk blijft: via het populaire boulderen stroomt een jonge klimmer misschien door naar het alpinisme, en zo leert hij een veel minder grote tak van de sport als het ijsklimmen kennen. Dat is toch mooi?”

Toerskiën Wat dat betreft was hij als voorzitter anders, verbetener misschien wel, dan als klimmer, mijmert hij. Want zeker de laatste jaren had hij in het klimmen niet echt grote doelen waar hij naartoe werkte, anders dan dat hij mooie, ontspannen tochten in de berglucht wilde maken. Nog steeds niet, trouwens. Denkt hij na over bergtochten die hij in de toekomst, met meer vrije tijd dan in het

‘Waarom zou je het stressvol maken als dat niet bij je past?’ afgelopen decennium, zou willen maken, dan daagt hem niet direct iets specifieks. “Ik doe nog wel mee aan toerskiwedstrijden.

Dit seizoen heb ik nog mooie tochten gemaakt in Oostenrijk en in Zwitserland. Helaas werd de Patrouille des Glaciers afgelast vanwege corona. Het gaat vooral om het meedoen. Op mijn leeftijd ben ik allang blij als ik een beetje redelijk op tijd arriveer.

Het is wat te laat voor enorme ambities op dat vlak, vrees ik.”

Prachtige sport Wil hij nog iets kwijt, terugkijkend op zijn acht jaar als voorzitter?

Jazeker, knikt hij enthousiast: “Allereerst dat klimmen een prachtige sport is die je vooral moet uitoefenen op een manier die bij jou past, en niet op een manier die past bij anderen. “De een houdt nu eenmaal van steile wanden en het is prima om die te bedwingen, als je dat maar voor jezelf doet en niet voor de status die dat wellicht in de buitenwereld heeft. En de ander heeft hoogtevrees en wil het liefst een breed bergpad bewandelen, en die moet dus ook vooral die wens volgen – waarom zou je het stressvol voor jezelf maken, en nog onveiliger ook, als dat niet bij je past? Weer een ander wil het liefst jarenlang ervaring opdoen om uiteindelijk alleen in de hoge bergen van de Himalaya te kunnen klimmen, en tegelijkertijd zijn er steeds meer niet-ervaren klimmers die een bepaalde berg op willen omdat die naam tot de verbeelding spreekt en al jaren op hun bucketlijst staat.”

Regels voor Everest Hij vindt het allemaal goed, zolang het maar gebeurt met een eerlijke blik naar binnen, liefde voor de bergen en respect voor medeklimmers. Wel vindt hij dat de enorme druk van alpinisten op de Mount Everest het opstellen van regels noodzakelijk maakt. De Chinezen hebben dat heel behoorlijk onder controle vindt Vrijlandt, bij de Nepalezen ziet hij wel plannen en voornemens, maar die worden vaak niet in de praktijk gebracht.

Dat is wel te begrijpen volgens Vrijlandt, omdat de klimsport en het toerisme daar zo belangrijk zijn als economische factor.

“Maar vóórdat je de Everest opgaat, zou het verstandig zijn eerst een paar andere echt hoge bergen te beklimmen.”

Frits Vrijlandt

Oud-UIAA-voorzitter Frits Vrijlandt (1967) studeerde Bouwkunde aan de Technische Universiteit in Delft. Hij vervulde zijn dienstplicht als officier bij de Koninklijke Luchtmacht en was daarna werkzaam als architect en als manager in de telecommunicatiesector. In 1998 maakte hij de stap naar het zelfstandig ondernemerschap. Sindsdien vervulde hij als interim-manager opdrachten bij grote telecombedrijven in de vastgoedsector, de gezondheidszorg en het waterbeheer. In 2004 reikte burgemeester Cohen van Amsterdam hem de onderscheiding van Ridder in de Orde van Oranje-Nassau uit voor zijn wereldwijde alpiene klimprestaties en voor de integere manier waarop hij de bergsport beoefent en verspreidt. Van 2012 tot oktober was hij voorzitter van de UIAA, de federatie voor de klim-en bergsport die zich bezighoudt met het alpinisme, sportklimmen, medische- en veiligheidszaken, duurzaamheid en de bescherming van de bergnatuur.

Klimprestaties en andere mijlpalen

1987 Begint met klimmen. Zijn eerste 4000’er is de

Weissmies in Zwitserland.

1991 Beklimt als lid van de Delftsche Studenten Alpen Club

de Elbrus in de Kaukasus, Rusland.

1995 Kilimanjaro, Tanzania.

1997 Aconcagua, Argentinië.

2000 Eerste Nederlander op Mount Everest via de noordgraat

(zonder sherpa’s en met extra zuurstof).

2001 Denali (VS) en de Carstensz Piramide (Indonesië).

2003 Mount Vinson op Antarctica, waarmee hij de Seven

Summits voltooit.

2004 Tweede Nederlandse beklimming van de Ama Dablam.

2006 Gasherbrum 1 (Hidden Peak, 8080 meter) en

Gasherbrum 2 (8035 meter).

2006 Poging op Broad Peak.

2006 – 2012 Voorzitter NKBV. 2012 – 2020 Voorzitter UIAA (International Climbing

and Mountaineering Federation).

In huize Vrijlandt zijn nóg meer topfoto’s van zes van de Seven Summits te vinden, want echtgenote Rozemarijn Janssen heeft alleen de Everest uit het rijtje nog niet beklommen. Op Denali, de Carstensz Piramide en Mount Vinson (2003, de laatste van de Seven Summits voor Frits) stonden ze samen op de top. En in 2005 ook op Kilimanjaro, die Frits ook al in 1995 beklom.

Concrete bergsportplannen heeft het gezin Vrijlandt nog niet.

“Dan zou ik ze nu al willen doen’’, aldus Frits, die bij zijn oudste wel enthousiasme voor de bergen ziet, vooral voor het skiën.

Zijn dochter is nog jong, dus die drukt het gezamenlijke tempo.

Dat komt wel goed denkt Frits, die onlangs ging rotsklimmen in Chamonix met een groep oudgedienden. “Dat voelde weer zo goed. Ik moet snel een klimjaarkaart kopen van de NKBV. En naar de nieuwe HerBerg in Sy. Daar ben ik in 1987 begonnen met klimmen.”

HOOGTELIJN 5-2020 |

73

Klimmers Jorg Verhoeven en Katha Saurwein op de Lofoten

Caraïben boven de poolcirkel De Lofoten is een keten van eilanden in het verre noorden van Noorwegen, bekend om zijn ruige rotswanden en toppen die direct uit de fjorden oprijzen. Het landschap wordt beheerst door blauw, turquoise, grijs en groen, hier en daar onderbroken door de rode daken van de klassieke Noorse huizen. Een paradijs, niet alleen voor globetrotters, maar ook voor klimmers die eens wat anders zoeken. Katha Saurwein en Jorg Verhoeven vonden dit avontuur en werden twee weken lang beloond met onvergetelijke indrukken.

Tekst Jorg Verhoeven Beeld Tobias Lanzanasto

De boulder Kingfisher (7A) is de absolute klassieker op de Lofoten. Op de achtergrond zie je de Vågakallen (942 meter), waar een groot deel van de klimgebieden en alpiene routes liggen.

K

limmers vanuit de hele wereld komen voornamelijk voor één ding naar de Lofoten: spleetklimmen – iets wat in Europa schaars is. Maar deze eilanden hebben eigenlijk alles, van boulderen tot sportklimmen, trad routes en alpiene touwlengtes. Goede rots, eindeloze routes in elke moeilijkheidsgraad en een onbeschrijfelijk landschap maken deze eilandengroep tot een plek die met geen andere te vergelijken is.

Gelegen binnen de poolcirkel gaat de zon er ’s zomers niet onder, dus kun je eindeloos doorklimmen. Het besluit om kort voor middernacht nog een derde alpiene route in te stappen, is in de Alpen een absolute no go, maar hier eigenlijk best normaal.

Boulderen op de Lofoten heeft een speciale flair.

74 | HOOGTELIJN 5-2020

We werden beloond met twee weken prachtig weer – oké, een of twee dagen kwam er even een stormpje langs – maar het maakte onze reis onvergetelijk. Hier gaan we zeker terugkomen!

Minnesrisset is met N9 (8a) een van de moeilijkste trad routes op de Lofoten. Het uitklimmen van de route wordt beloond met een fantastisch uitzicht op Henningsvær.

Bare Blåbær (Slechts Bosbessen) betekent zoiets als eitje, peanuts of easy going. Inderdaad zijn de 400 meter perfecte spleten nooit moeilijker dan 4+. Dat betekent echter niet dat het geen avontuur is, vooral door de lange aanloop!

HOOGTELIJN 5-2020 |

75

Op de top van de Helvetestinden (606 meter), met een ongekend uitzicht.

Een van de klassieke alpiene wanden, de westwand van de Helvetestinden (606 meter). Deze wand rijst direct bij het voor toeristen populaire strand Bunes de lucht in.

76 | HOOGTELIJN 5-2020

De route Vestpillaren op de Presten (Priester) is de absolute klassieker voor liefhebbers van meerdere touwlengtes, en een reden voor velen om naar de Lofoten te komen. De route biedt op 500 meter geen enkele slechte touwlengte, prachtig uitzicht en 10 minuten aanloop.

‘s zomers kort voor middernacht een alpiene route in stappen, is hier eigenlijk best normaal

Katha in de route Dosethrisset (N7 (6c)), op het strand met de toepasselijke naam Paradiset.

HOOGTELIJN 5-2020 |

77

Het zijn net de CaraĂŻben, maar dan boven de Poolcirkel. Katha bouldert op het strand vlak naast het beroemde dorpje HenningsvĂŚr.

De route Dosethrisset (Doseths spleet) is in 1979 door Hans Christian Doseth eerstbeklommen, toentertijd een meesterlijke prestatie.

Boulderen op het Uttakleiv strand. Mooie gepolijste blokken graniet zover het oog reikt.

78 | HOOGTELIJN 5-2020

Goede rots, eindeloze routes in elke moeilijkheidsgraad en een onbeschrijfelijk landschap De route Odin’s Bue (Odins Bogen) volgt de logische lijn van steile spleten in het midden van de Trolldalen.

Een vleugje Yosemite, met een arctisch gevoel.

Blog over deze trip

Jorg Verhoeven maakte een blog met dronebeelden over zijn klimavonturen met Katha op de Lofoten.

Kijk op nkbv.nl/jorg-lofoten.

HOOGTELIJN 5-2020 |

79

Onder redactie van Frank Husslage en Ico Kloppenburg

gespot

Volg @hoogtelijn op Twitter voor het laatste nieuws van de redactie.

Tips zijn welkom op hoogtelijn@nkbv.nl.

Dicht bij de ziel Toen in februari De levende berg van Nan Shepherd in Nederland uitkwam, stonden de kranten vol met laaiend enthousiaste recensies. De Schotse Anna (Nan) Shepherd (1893-1981) was een lerares Engels en enthousiast wandelaar, met de Cairngorms als haar achterland. The Living Mountain, dat ze schreef in de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog, werd pas in 1977 uitgegeven en (dus) nog eens 43 jaar later vertaald in het Nederlands. Meer dan een boek óver de bergen is het een zintuiglijke beschrijving van het ‘ervaren’ van het berglandschap: “I have written of inanimate things, rock and water, frost and sun; and it might seem as though this were not a living world.

But I have wanted to come to the living things through the forces that create them, for the mountain is one and indivisible, and rock, soil, water and air are no more integral to it than what grows from the soil and breathes the air. All are aspects of one entity, the living mountain.”

Je kunt natuurlijk voor de vertaling kiezen, maar in het Engels kom je net even dichter bij de ziel van deze Schotse auteur. “No one knows the

mountain completely who has not slept on it. As one slips over into sleep, the mind grows limpid; the body melts; perception alone remains.

One neither thinks, nor desires, nor remembers, but dwells in pure intimacy with the tangible world.” En “(…) light lingers incredibly far into the night, long after it has left the rest of the earth. Watching it, the mind grows incandescent and its glow burns down into deep and tranquil sleep.” Wie heeft er nu geen zin om meteen zijn tent in te pakken en te vertrekken? [Femke Welvaart]

80 | HOOGTELIJN 5-2020

Danny MacAskill behoeft in de wereld van het trial-fietsen en mountainbiken geen introductie. De laatste tijd laat hij ook zien wat een handige man met een e-bike kan. En dat is heel wat!

Kijk op bit.ly/3i0QAQU of scan de QR-code voor beelden van zijn kennismaking met een fiets waarmee heel veel mogelijk is. Let op: hij maakt hier reclame voor een fietsmerk, maar het is daarom niet minder de moeite waard.

Zelfspot op Instagram

The Living Mountain, Nan Shepherd Canongate (2014), canongate.co.uk ISBN 9780857861832 € 12,99

De levende berg multimediaal De samenwerking tussen de Nederlandse kunstenaar Awoiska van der Molen en componist Thomas Larcher resulteerde in het boek en het gelijknamige muziekstuk The Living Mountain. Van der Molen inspireerde Larcher met haar foto’s van het berglandschap van Zuid-Tirol, Larcher inspireerde Van der Molen met zijn muziek. Ook putte Larcher inspiratie uit het gelijknamige boek van Nan Shepherd. “De foto’s en muziek proberen niet om bergen te mystificeren of te verheerlijken, maar om de essentie en schoonheid ervan te vangen in één beeld, in één geluid.”

Van der Molen werkt met klassieke fotografie, meestal in groot formaat

Nooit meer lachen om een e-bike

afdrukken. In The Living Mountain is deze voorliefde voor het traditionele zilvergelatine procedé terug te vinden in de zeer hoge drukkwaliteit op dito papier. Een deel van de compositie is als bladmuziek opgenomen in het boek. Afgelopen april zou in Het Concertgebouw de wereldpremière van de The Living Mountain zijn uitgevoerd door Asko|Schönberg. Deze uitvoering is verplaatst naar het voorjaar van 2021. [Frank Husslage] The Living Mountain, Awoiska van der Molen Ideabooks (2020), ideabooks.nl ISBN 978-94-90119-88-1 € 30

Soms kun je een geeuw niet onderdrukken bij alle mooie plaatjes die langskomen op Insta. Geeuwen is er niet bij als je de posts van de Canadese Allison Vest bekijkt. Op instagram.com/allisonvest of via de QR-code is een bonte serie avonturen van haar te vinden.

Meestal met een knipoog, een flinke dosis zelfspot en nooit saai. Maar vergis je niet: deze mevrouw is een topklimster en boulderde recent nog 8B.

Elbrus zonder benen Het is vijf jaar geleden dat Rustam Nabiev uit het puin werd gehaald, nadat een militair gebouw was ingestort. Zijn leven was gered, maar zijn benen was hij kwijt. In september beklom hij de Elbrus, met 5642 meter het hoogste punt van de Kaukasus.

Op instagram.com/ rustam_nabiev92 kun je de beelden van die indrukwekkende prestatie zien.

Een verdwenen wereld We schrijven 1976 als de Brit James Crowden afreist naar het Noord-Indiase Zanskar, om in dit door sneeuw geïsoleerde deel van de Himalaya te overwinteren. Dat is nog geen vijftig jaar geleden, maar lijkt een eeuwigheid ver weg. Crowden zag de eerste auto’s arriveren in Zanskar. Als wellicht de eerste westerling onderneemt hij de winterse tocht over de bevroren rivier Zanskar van Padum naar Leh, de enige uitweg uit Zanskar in de wintermaanden. Wellicht een van de meest bijzondere wandelingen die er op de wereld te maken was, welke in het afgelopen decennium helaas is verworden tot een bucketlistuitstapje voor de Indiase middenklasse. De autoweg door de Zanskarvallei is nu bijna af. Pas na jarenlange rijping verwerkte Crowden zijn dagboekaantekeningen tot een zeer diepgaande beschrijving van zijn reis en de cultuur waar hij te gast was. The Frozen River doorstaat elke vergelijking met het standaardwerk-tot-nu-toe, Fölmi’s Where Heaven and Mountains meet glansrijk, met als enige aantekening dat ik graag nog veel meer foto’s in Crowdens boek opgenomen had gezien. [Frank Husslage]

Race op ‘Classic Rock Round’ in de Lakes De Brit Tom Randall is bekend als spleetklimmer van de Wide Boyz en als klimtrainer. Hij ontwikkelde door de jaren een passie voor trailrunning en aasde al langer op een record: alle routes in het Lake District uit Classic Rock – het standaardwerk van Ken Wilson – klimmen en rennend van A naar B gaan. Dat komt neer op 70 touwlengtes klimmen, 4300 hoogtemeters en ruim 54 kilometer hardlopen. Tom zette een recordtijd op 12 uur en 2 minuten en haalde zo

The Frozen River, James Crowden William Collins (2020), harpercollins.co.uk ISBN 9780008353179 € 21,99 In de lengte, 3000 kilometer solo door de Noorse bergen, Myra de Rooy Lecturis (2020), lecturis.nl ISBN 978-94-6226-388-8 € 29,95

ruim 50 minuten van het oude record af. Op instagram.com/p/CDt_SkJHCvP (of scan de QR-code) kun je zijn verhaal bekijken. Wel werd zijn tijd vervolgens nog drie keer verbroken: door Will Birkett (11:50), daarna door Randall zelf (11:10) en vervolgens weer door Birkett (10:41).

Noorwegen in de lengte Myra de Rooy heeft veel ervaring als soloreiziger in de Himalaya, maar 3.000 kilometer door Noorwegen, in zomer en winter, betekende ook voor haar een indrukwekkende en eenzame tocht. Myra is gefascineerd door de bergwereld en haar bewoners. In haar nieuwe boek beschrijft ze naast haar innerlijke reis ontmoetingen met inspirerende mensen die ze onderweg tegenkomt. [Peter Daalder]

Leidende vrouwen De Zwitserse journaliste en schrijfster Daniela Schwegler bracht in de afgelopen jaren al drie keer eerder een reeks portretten uit van vrouwen in de Zwitserse bergen: boerinnen op de alpenweiden (Traum Alp, 2013), huttenwaarden (Bergfieber, 2015) en boerinnen in de bergen (Landluft, 2017). En nu is er dus ook een reeks portretten van berggidsen: Himmelwärts. Van vróuwelijke berggidsen, wel te verstaan. Want die zijn er niet veel. Nicole Niquille was in 1986 de eerste vrouw die het Zwitserse berggidsendiploma haalde. Amper 40 vrouwen zouden later in haar voetsporen treden. (Ter vergelijking: de Schweizer Bergführerverband telt zo’n 1300 mannelijke berggidsen!)

In Himmelwärts worden twaalf van deze vrouwen geïnterviewd. De eerste is – uiteraard – Nicole Niquille.

Ze is inmiddels 64. Ze beklom ooit de hoogste toppen ter wereld (K2, Mount Everest), maar belandde in 1994 in een rolstoel nadat ze nota bene bij het paddenstoelen plukken door vallend gesteente werd geraakt. De jongste is Caro North (28), die nog in opleiding is tot

berggids. Ze beklom al als 16-jarige de Aconcagua (6962 meter) en maakte in 2015 deel uit van de eerste vrouwenexpeditie die via de Ragniroute de top van de Cerro Torre bereikte. De vrouwen vertellen in Himmelwärts over hun liefde voor de bergen en de wens om die liefde over te brengen, en over doelen bereiken. Leuke bijkomstigheid: het boek bevat ook twaalf tips voor bergtochten die je zelf kunt maken.

(Ook voor mannen trouwens!) [Marieke van Kessel]

Himmelwärts, Bergführerinnen im Porträt, Daniela Schwegler Rotpunkt (2019), rotpunktverlag.ch ISBN 978-3-85869-846-9 € 37

Lekker luisteren

Sinds 28 oktober is Cicerone, uitgever van wandel- en klimgidsen, gestart met een serie podcasts: Footnotes.

Een tweewekelijkse podcast waarin ze spreken met auteurs van reisgidsen, outdoor experts en andere liefhebbers van de buitenlucht.

HOOGTELIJN 5-2020 |

81

vooruitblik

Hoogtelijn 1-2021 verschijnt 12 februari

Colofon Hoogtelijn is het officiĂŤle tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar.

De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn. Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

THEMA

WINTER

Solo door Noorwegen

Redactie

Peter Daalder (hoofdredacteur) Femke Welvaart (eindredacteur) Rinske Brand, Mirte van Dijk, Lineke Eerdmans, Frank Husslage, Rien Jans, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Florian van Olden.

Vaste medewerkers

Suzan van der Burg, Jody Hagenbeek, Dim van den Heuvel, Christine Tamminga, Peter Uijt de Haag (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (illustraties).

Redactieadres

Hoe kies je de juiste slaapzak

NKBV, t.a.v. Hoogtelijn, Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, hoogtelijn.nl

Advertentie-exploitatie

Patrick Baars Postbus 225, 3440 AE Woerden 0348-484066/06-18653645 patrick.baars@nkbv.nl

Productie en vormgeving

Studio ManagementMedia, Hilversum Anita Baljet

Wildernistrail in de Eifel

Voor het eerst op wintersport

Wandelavontuur in Tadzjikistan

Druk

Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 40.700 ISSN: 1387-862X

Los abonnement

Niet-leden kunnen zich abonneren op Hoogtelijn voor â‚Ź 22,50 per jaar. Kijk op nkbvwebshop.nl.

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden Fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen Bank: IBAN NL84RABO0161417213 BIC RABONL2U

82 | HOOGTELIJN 5-2020

Bergsportreizen de reisorganisatie van de NKBV Al 90 jaar brengen wij mensen met een passie voor de bergsport samen, ook in de winter. Weg van huis, weg van de bewoonde wereld en in een kleine groep op pad.

Genieten van rust, ruimte en natuur. Sneeuwschoenen onder je winterwandelschoenen en gaan! Ook helpen we jou met je eerste meters buiten de piste skiën tijdens een off-piste techniekcursus of introductiecursus Toerskiën.

Kijk op bergsportreizen.nl/wintervakanties

Deze winter organiseren wij: • sneeuwschoenwandelcursussen en -tochten • toerski-introductiecursussen en -tochten • off-piste techniekcursussen

Bekijk het reisaanbod

• ijsklimcursussen • workshops in Nederland

Bergsportreizen staat voor: • deskundige en professionele begeleiding • georganiseerd voor en door NKBV-leden • kleine groepen • bij negatief reisadvies geld retour

SUSTAINABLE PERFORMANCE

CI RRU S A L PI N E Vo o r e e n k o ud e a lp in e s t a rt o f o p e e n lu c ht ige s t andplaat s , de Cirrus A lp in e is g e ma a k t v o o r s t e e d s v e ra n d e re nde oms t andigheden. H et jack c o mb in e e rt ge re c y c le d Pe rt e x Q u a n t u m ® met gerecy cled s y nt het is ch is o la t ie ma t e ria a l e n is lic h t g e wic h t , s n e ld rogend en warm.

#WeAreRab

WWW.RA B .EQ U I PMEN T