WWW.NKBV.NL | NOVEMBER 2018 | NR 5
NR 5 | NOVEMBER 2018
BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING
expeditie academie
Succes van een nieuwe generatie
Bergsportdag 20 januari, NBC nieuwegein
WWW.NKBV.NL
DAGBOEK
Klimmen in opa’s voetsporen
01_HL0518_R01_cover_DEF.indd 1
BIKEPACKING
Fietsen over de rug van de Andes
INTERVIEW
Klimmer en alpinist Hansjörg Auer
06-11-18 12:08
3 2
1
4 7
+ TIP: ICEGRIP ZOOL
5
6
BOOTFIT JE SKISCHOENEN GRATIS VOOR SKIËN ZONDER PIJNLIJKE VOETEN
1 • BERGANS - STRANDA INSULATED HYBRID JAS 399,95 2 • ARC'TERYX - BETA AR JAS DAMES 549,95 3 • THE NORTH FACE - IMPENDOR POWERDRY ¼ ZIP TRUI 99,95 4 • BUFF - POLAR BUFF SHADING BLUE 29,95 5 • HANWAG - BELORADO MID WINTER GTX SCHOEN HEREN 199,95 6 • HANWAG - BELORADO MID WINTER GTX SCHOEN DAMER 199,95 7 • SALOMON S/MAX 120 499,95
NKBV-LEDEN HEBBEN STANDAARD 10% KORTING BIJ BEVER NKBV_Spread_2018_def.indd 1 002-003_beverspread.indd 2
06-11-18 10:27
HAAL ALLES UIT DE WINTER
De beste collectie voor ieder avontuur
002-003_beverspread.indd 3
06-11-18 09:09 06-11-18 10:27
inhoud
Kijk voor meer informatie op nkbv.nl, hoogtelijn.nl, twitter.com/nkbv en op facebook.com/de.nkbv.
ACTUEEL 08 Op de Hoogte 94 Gespot
NKBV 07 Voorwoord Joachim Driessen 84 NKBV voor jou
THEMA: BERGSPORTDAG 20 Samenkomen 22 Daverend succes van de Expeditie Academie
26 Grenzen verkennen in Engelberg 32 Via de Haute Route dwars door de Pyreneeën Klimmen in de vriezer Wonderkind Alexander Megos Voor het eerst op huttentocht Interview met klimmer en alpinist Hansjörg Auer 54 Sultans Trail: 2500 kilometer van Wenen naar Istanbul 60 Sneeuwonderzoek in de Himalaya
39 40 42 48
20
THEMA: BERGSPORTDAG
Jaarlijks komen 5.000 bergsporters naar de Bergsportdag om te luisteren naar lezingen, te kijken naar het nieuwste materiaal en mee te doen aan workshops. We helpen je vast op weg – lees meer over hoofdgasten Hansjörg Auer, Jolanda Linschooten en Alexander Megos, laat je meeslepen door het team van de Expeditie Academie en leer over sneeuwonderzoek in de Himalaya. En hoe is het afgelopen met de prijswinnaars die deze zomer mee mochten op reportage?
WANDELEN 68 Toerisme in Torres del Paine 74 Divina Commedia op de GR11 87 Mijn Verhaal: de Houtense Alpinisten Club
KLIMMEN 16 Jorg Verhoeven beëindigt zijn wedstrijdcarrière 88 In opa’s voetsporen naar de Rätikon
UITRUSTING 64 Markt & Materiaal: Sint- en kerstcadeaus
EN VERDER
26
73
KLETTERSTEIGEN
Prijswinnaars gaan mee op reportage in Engelberg
MEDISCH
Wanneer gebruik je Diamox?
OPA’S VOETSPOREN
Klimmen in de Rätikon
18 Depot: BloemenBINGO! 66 Fictie: De afdaling 73 Medisch: preventie van hoogteziekte 78 Fietsen over de rug van de Andes 98 Vooruitblik
88
4 | HOOGTELIJN 5-2018
04_HL0518_R02_inhoud.indd 4
05-11-18 11:47
Permafrost heet het als de bodem onafgebroken bevroren is. Geologen spreken van permafrost als de bodem minimaal twee jaar aaneensluitend is bevroren. Omdat de permafrost het gesteente, los puin en de bodem bij elkaar houdt, is het feitelijk de lijm van de bergen. Maar het gaat niet goed. De lijm smelt. Zoals de gletsjers vrij meedogenloos afsmelten, soms met tientallen meters lengte per jaar. En zoals ook de dikte van het ijs gestaag terugloopt, zo verdwijnt op steeds meer plaatsen de permafrost.
64
MARKT & MATERIAAL
Sint- en kerstcadeautjes
42
PRIJSWINNAARS
Voor het eerst op huttentocht
stand
De lijm smelt
Wie denkt dat alleen het hooggebergte daarvan last heeft, schrikt bij de cijfers die Hanspeter Mair van de DAV bekendmaakte. Op zuidhellingen komt boven de 2900 meter permafrost voor, op noordhellingen al vanaf 2400 meter. Het verdwijnen van de ‘lijm’ zorgt voor instabiele puinhellingen, dreiging van steenslag en het afbreken van grotere rotsblokken. Zo was er weer beweging op de Piz Cengalo boven Bondo in Zwitserland, waar in augustus 2017 acht mensen door een enorme steen- en modderlawine omkwamen.
INTERVIEW
Hansjörg Auer
Afgelopen zomer verongelukten er diverse bergsporters, zowel wandelaars als klimmers, doordat zij werden geraakt door losgelaten brokken gesteente. Op een aantal plaatsen werd daarvoor nadrukkelijk gewaarschuwd en werden wandel- en klimroutes gesloten. Een paar jaar geleden bleek de route naar de Refuge des Conscrits in het Mont Blancgebied zo gevaarlijk dat die is verlegd en er een grote hangbrug is gebouwd.
48 78 BIKEPACKING
Over de rug van de Andes
En dat allemaal nadat we voor de derde maal genoten van een hete, droge zomer in de bergen, waarbij vele records sneuvelden. Zo lag de nulgradengrens op een gegeven moment op 4100 meter en waren de nachten aangenaam zwoel. Maar het is gevaarlijk. De lijm kan er niet tegen…
Peter Daalder
Hoofdredacteur peter.daalder@hoogtelijn.nl
Op de cover: Mats Wentholt op de Navat Spur in Kirgizië. Het achtkoppige team van de NKBV Expeditie Academie zette in september vijf eerstbeklimmingen op haar naam en klom zeven nieuwe routes. Een daverend succes van deze nieuwe generatie klimmers. Coverfoto: Rik van Odenhoven
HOOGTELIJN 5-2018 |
04_HL0518_R02_inhoud.indd 5
5
05-11-18 14:47
Life is better outdoors
Vallemaggia | Š Grant Gunderson
ascona-locarno.com
adv hoogtelijn.indd 2
24-10-18 09:31
Joachim
Joachim Driessen als instructeur tijdens een C2-cursus.
Bergsportreizen en -cursussen Half december staat het zomerreizenprogramma alweer online, terwijl de winterreizen en -cursussen al sinds september te boeken zijn. Hoewel we in Nederland veel binnen kunnen klimmen, zijn we toch van oudsher een bergsportorganisatie. Buiten dus. Onze partner Bever is het er misschien niet mee eens, maar buiten begint toch echt bij de NKBV en dan bij voorkeur bij het reisprogramma van Bergsportreizen.
A
ls bestuur zijn we trots op het Bergsportreizen- en cursussenprogramma, dat we deze bestuursperiode daarom prioriteit hebben gegeven. Het heeft wat voeten in de aarde om al die activiteiten van de grond te krijgen. Een goed samenspel tussen alle vrijwilligers die eraan bijdragen en de medewerkers van het bureau zorgt voor een bonte verzameling cursussen, kampen en reizen voor jong en oud. Afgelopen zomer gaf ik een C2-cursus in de Heidelbergerhütte. Ik heb het altijd erg leuk gevonden om als vrijwilliger cursussen te geven en ook deze zomer bleek weer dat deelnemers het een meerwaarde vonden dat ze instructie kregen van een mede-NKBV-lid. Maar dat staat en valt wel bij de topprestatie die onze medewerkers leveren om alles goed voor te bereiden. Als bestuur vinden we het erg belangrijk dat ons reisprogramma een leden-voorleden-programma is, met inzet van vrijwilligers en zonder winstoogmerk. Dat onderscheidt ons van commerciële
aanbieders en zorgt voor meer keus. Tegenwoordig verwachten onze leden ook een goede organisatie. We willen geen reisbureau zijn, maar een sfeer creëren van met elkaar bergsport bedrijven (leden-voor-leden). We vinden het belangrijk dat we kwalitatief goed zijn: goed voorbereid, met bekwame instructeurs en veiligheid voorop. Bovendien moeten we rekening houden met allerlei regels die zowel de Alpenlanden als onze eigen overheid voorschrijven. Al met al een uitdaging, waarin we goed slagen, maar waar nog heel wat ruimte is voor vernieuwing. Niet voor niets dus een prioriteitsonderwerp voor het bestuur. Volgend jaar weer een C2? Ik weet het nog niet, een J2 met de jeugd of een cursus met studenten vind ik ook erg leuk om te doen!
Joachim Driessen,
Duurzaamheid De NKBV streeft naar een duurzame relatie met haar leden en alle partijen in het veld. Duurzaamheid is ook een kernwaarde als het gaat om natuur, milieu en sociale waarden. We brengen dit zo goed mogelijk tot uitdrukking in een duurzame inkoop en bedrijfsvoering. Hoogtelijn wordt verpakt in composteerbare biofolie en drukken we op FSC-papier: papier uit duurzaam beheerde bossen (een keurmerk met goedkeuring van het Wereld Natuur Fonds). Voor onze correspondentie gebruiken we 100% gerecycled papier. De ledenpasjes zijn gemaakt van 100% afbreekbaar pvc. We schenken duurzame koffie (Peeze) en hebben een CO2-neutrale postbezorging en dataopslag. En we promoten het reizen per openbaar vervoer naar bergsportbestemmingen. Als je toch met de auto of het vliegtuig reist, kun je overwegen om je CO2-uitstoot te compenseren. Dit kan eenvoudig via greenseat.nl.
Beter de bergen in met de NKBV NKBV-leden profiteren van voordelen en kortingen en ontvangen vijf keer per jaar Hoogtelijn. Met je lidmaatschap draag je bij aan het onderhoud van hutten en paden in de Alpen en het behoud van klimgebieden. Tip je vrienden om ook NKBV-lid te worden. Ze kunnen zich aanmelden op nkbv.nl en zien daar welke voordelen het lidmaatschap hen nog meer biedt.
Opzeggen lidmaatschap
Het NKBV-lidmaatschap loopt per kalenderjaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat dan vóór 1 november op MijnNKBV.nl. Je ontvangt dan per e-mail een bevestiging van je opzegging. Na 1 november wordt je lidmaatschap automatisch verlengd voor het volgende kalenderjaar. Kijk voor meer informatie over het lidmaatschap op nkbv.nl. Partners van de NKBV
Voorzitter NKBV voorzitter@nkbv.nl @jdriessen06
HOOGTELIJN 5-2018 |
07_HL0518_R04_joachim.indd 7
7
05-11-18 11:50
Nieuwe UIAGM-berggids De Amerikaanse klimlegende Jeff Lowe is overleden. Lowe was een inspirator voor de bergsportwereld en had honderden eerstbeklimmingen op zijn naam, waaronder de eerste solobekliming van de Eiger Noordwand in 1991. Samen met zijn broers richtte hij het bedrijf Lowe Alpine op. Lowe leed al jaren aan de spierziekte ALS en overleed thuis, op 24 augustus. Hij werd 67 jaar. Ultra-trailrunners opgelet: in augustus 2019 wordt voor de eerste keer de KAT100 georganiseerd in Oostenrijk. De wedstrijd gaat over 100 mijl (166 kilometer) en telt 9600 hoogtemeters. Je kunt je nu al aanmelden op kat100.at. Wie 100 mijl te veel van het goede vindt, kan zich inschrijven voor de Original Everest Marathon. Die wordt volgend jaar november weer georganiseerd, in Nepal uiteraard. Inschrijven daarvoor kan ook al, op originaleverestmarathon.com. De Mountain Protection Award van de International Climbing and Mountaineering Federation (UIAA) is dit jaar uitgereikt aan Community Action Nepal (CAN), voor hun reddings- en opbouwwerk na de aardbeving in Nepal in 2015. CAN werd opgericht door de Britse alpinist Doug Scott en richt zich sinds de aardbeving op de wederopbouw van Nepal. De prijs ($ 5000) werd uitgereikt op 6 oktober, tijdens de jaarlijkse UIAA-bijeenkomst, die dit jaar in Ulaanbatar (Mongolië) werd gehouden. Een team van vier Amerikanen beklom begin oktober samen met twee sherpa’s de Lhotse (8416 meter). Bijzonderder is dat zij deze op drie na hoogste berg van de wereld als eersten per ski zijn afgedaald. Hillaree Nelson, de enige vrouw in dit gezelschap, werd tevens de eerste vrouw die binnen 24 uur op twee 8000’ers stond. Vlak voor haar Lhotse-avontuur stond ze ook op de Mount Everest. In Nepal is de afgelopen twee jaar op grote schaal gefraudeerd met helikopterreddingen. Reisverzekeraars zijn systematisch en voor vele miljoenen opgelicht met onnodige en veel te dure reddingen. De Nepalese overheid heeft maatregelen getroffen om een eind te maken aan de fraude. Zo moeten helikopterfirma’s en ziekenhuizen binnen tien dagen na dato hun rekeningen specificeren voor een speciale commissie.
De Nederlandse Isaac Doude van Troostwijk (30) is sinds maart van dit jaar gekwalificeerd als UIAGM-berggids. Hij volgde zijn opleiding in Zweden, waar hij ook woont. Isaac: “Ik ben sinds maart 2018 volwaardig IFMGA-gids, de Engelse benaming voor UIAGM. Ik ben opgegroeid in Nederland en ben onder meer lid van de NKBV. De bergen en de buitensport zorgden ervoor dat ik na mijn achttiende richting Zweden vertrok en ik woon daar nu zo’n twaalf jaar. Ik werk veel in Noord-Scandinavië, maar kom uiteraard ook steeds weer in de Alpen terecht.”
Ragna Debats wereldkampioen Ultra Skyrunning Ragna Debats is wereldkampioen Ultra Skyrunning. Dat werd ze door als eerste over de streep te komen op
Foto iancorless.com
Onder redactie van Rien Jans
op de hoogte
Heb je nieuws voor Op de Hoogte, mail het naar hoogtelijn@nkbv.nl. Meer bergnieuws vind je op nkbv.nl, of volg ons op Facebook en Twitter.
de Ben Nevis Ultra op 14 september in Schotland. De kampioensrace in het Schotse Kinlochleven werd ingekort vanwege de slechte weersomstandigheden. Ben Nevis zelf werd eruit geknipt en in plaats van 52 kilometer en 3820 hoogtemeters liepen de atleten er 47 met 1700 hoogtemeters. Debats had daarvoor 4 uur, 36 minuten en 20 seconden nodig. Op de finish had ze een voorsprong van ruim 14 minuten op de nummer twee, de Spaanse Gemma
Arenas. Debats nam de titel over van de Franse Caroline Chaverot. Debats is ook IAU wereldkampioen Trailrunning en sinds 14 oktober ook nog eens overall winnaar van de Skyrunner World Series.
Ragna geeft op de Bergsportdag (20 januari, NBC Nieuwegein) een lezing over haar wedstrijden. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl.
Twee nieuwe Hoogtelijnredacteuren Na het vertrek van Ernst Arbouw en Ivar Schute is de Hoogtelijnredactie weer op sterkte. Twee nieuwe vrijwilligers zijn vanaf deze uitgave actief binnen de redactie. De eerste is Rinske Brand (41, Rotterdam), oprichter en eigenaar van brandurbanagency.com, een communicatiebureau gespecialiseerd in stedelijke ontwikkeling. Rinske is opgeleid in de Kunst- en Cultuurwetenschappen en is enthousiast (outdoor)sporter, het liefst in de bergen. Met C1 op zak beklom ze de afgelopen jaren pieken in de Himalaya, de Andes, de Kaukasus en Rwenzori. De tweede nieuweling is Rien Jans (56, Amersfoort), opgeleid tot journalist. Ruim 25 jaar was hij actief op diverse terreinen in de journalistiek en commu-
Rinske Brand
Rien Jans
nicatie. Hij is daarnaast natuurgids, weet veel van vogels, bouldert en klimt in de hal, deed de C1- en C2-cursus en begeleidt reizen in de bergen. Rien verzorgt onder meer deze rubriek, Op de Hoogte. Hiermee is het aantal vrijwilligers in de redactie op tien gekomen, naast eindredacteur Femke Welvaart die in dienst is van de NKBV en werkt vanuit het verenigingskantoor in Woerden.
8 | HOOGTELIJN 5-2018
08_HL0518_R06_opdehoogte1.indd 8
05-11-18 11:51
Duurzaam mountainbiken in de Alpen De normaalroute tussen de refuges Tête Rousse en Goûter.
Limiet op de Mont Blanc Met ingang van volgend jaar mogen niet meer dan 214 alpinisten per dag de Mont Blanc beklimmen. Burgemeester JeanMarc Peillex van Saint-Gervaisles-Bains wil hiermee de drukte op de berg tegengaan. Het maximum aantal geldt voor de populaire Goûterroute. 214 is gelijk aan de maximum capaciteit van de refuges. Alleen met een reservering mag je er overnachten en de berg beklimmen. De populariteit van de Mont Blancbeklimming neemt steeds onrustbarender vormen aan en leidt regelmatig tot spanningen en zelfs vechtpartijen. Afgelopen zomer meldden zich dagelijks tussen de 300 en 400 klimmers voor een poging om de top te bereiken. Zestien daarvan kwa-
men om het leven. Reden voor de burgemeester om volgend jaar definitief een maximum in te voeren. Deze zomer experimenteerde zijn dorp ook al met het quotum van 214. De beklimming was vanwege de hoge temperaturen dit jaar gevaarlijker dan ooit, omdat dooi van de ondergrond zorgde voor meer vallend gesteente. Volgens Peillex verschijnen mensen steeds slechter voorbereid aan de start, zelfs op sportschoenen. Ook was er een klimmer die zijn tent opzette op de top, er was een groep klimmers die er een tien meter hoge vlaggenmast wilden opzetten en er zijn klimmers gesignaleerd die op gevaarlijke plekken pauze hielden.
De populariteit van mountainbiken in de Alpen blijft groeien, mede dankzij de komst van de e-bike. Wandelaars, mountainbikers en ook gebiedsbezitters krijgen steeds vaker en vooral steeds hoger in de bergen met elkaar te maken. De Duitse Alpenvereniging start daarom nu een project dat de groei van het mountainbiken in de Alpen duurzaam in goede banen moet leiden. De komende drie jaar worden in twee pilotregio’s mountainbikeconcepten uitgedacht, ingevoerd en geëvalueerd. Die moeten leiden
tot “natuurvriendelijk en conflictvrij” mountainbiken in de Alpen. Er wordt gedacht aan wegconcepten, bewegwijzeringen en gedragsvoorschriften, maar er komt ook een educatief gedeelte dat ervoor moet zorgen dat de jeugd respectvol leert omgaan met de natuur en medeberggebruikers uit andere disciplines. De DAV werkt in de Club Arc Alpin samen met zeven andere bergsportverenigingen uit de Alpenlanden. In 2012 hebben ze gezamenlijk aanbevelingen opgesteld voor mountainbiken en e-biken in de Alpen.
Illustratie Toon Hezemans
Op het Lager van de Stuttgarterhütte maken we onze bedden op. Dochter Annemieke legt haar miniknuffel uit haar rugzak alvast in bed. ’s Avonds blijkt de knuffel weg. Lag hij nou in bed of niet? Een vader en dochtertje helpen zoeken. “Ze weet hoe belangrijk knuffels zijn”, zegt de vader. “Ze verzamelt ze; ze heeft er wel 100.” Mijn dochters knuffel blijft echter onvindbaar. We geven het op. Het meisje staat bij mijn open rugzak. “Denk je dat hij daar in zit?” Vooral voor haar kiep ik de rugzak om. Niets natuurlijk. Een paar dagen later, terug in het dal, pakken we om voor de terugreis. In het vakje onder de bovenklep van mijn rugzak vind ik de knuffel. Aha, daarom stond ze daar: een knuffelverzamelaar met wroeging… [Arine Benschop]
en Passant
Knuffel wijt
Heb je ook een leuk bergverhaal meegemaakt? Mail je anekdote van 120 woorden naar hoogtelijn@nkbv.nl o.v.v. En Passant.
HOOGTELIJN 5-2018 |
08_HL0518_R06_opdehoogte1.indd 9
9
06-11-18 09:39
ONTDEK HET ONVERWACHTE
REISPROGRAMMA ZWITSERLAND Herfstkleurenreis vanuit Ascharina MAROKKO Lichte trekking Saghro-gebergte & Rozenvallei
Boek tot et 18 m 31-10-20
€40,-g! kortgiscnode:
CANADA West-Coasttrail & zeldzame Rockeys RUSLAND Trektocht naar Mongun-Taiga
Kortin 19BW NKBV20
Met onze reizen trek je elke dag door een bijzonder berglandschap in alle seizoenen van het jaar. Je verblijft in een zorgvuldig gekozen en comfortabel chalet óf je zoekt het avontuur op tijdens een trektocht van hut naar hut. Je reist in kleine groepen met ervaren gidsen om het grote genieten te delen.
Laat je inspireren op BERGWANDELEN.COM 0235_Adv_Bergwandelen_NKBV_230x297.indd 1 Naamloos-5 2
16-10-18 14:15 15:36 24-10-18
Foto Peter Daalder
De Jenny Visser-Hooft pickel is een wisseltrofee voor Nederlandse vrouwen die bijzondere alpiene prestaties hebben verricht. Sinds drie jaar is de trofee in bezit van Marianne van der Steen, maar ze heeft hem tijdelijk uitgeleend aan het Amsterdam Museum. Hij is daar nu te zien als onderdeel van de tentoonstelling ‘1001 vrouwen in de twintigste eeuw’, een expositie over vrouwen die in die eeuw een bijzondere rol hebben gespeeld. Klimster Jenny Visser-Hooft leefde van 1888 tot 1939. Haar pickel werd als eerste uitgereikt aan Frederike Bloemers, kwam daarna in handen van Katja Staartjes en ging daarna naar Marianne van der Steen. ‘1001 vrouwen van de twintigste eeuw’ is tot 10 maart 2019 te zien het Amsterdam Museum.
Uluru gaat dicht
De beroemde rode rotsformatie Ayers Rock of Uluru (in de taal van de Aboriginals) in het midden van Australië kan nog tot 1 januari 2019 beklommen worden. Daarna wordt dat verboden. Voor de Aboriginals is Uluru een religieuze plaats. Zij ergeren zich al lang aan het beklimmen van de berg. Lopen om het rotsmassief blijft mogelijk en je mag ook de zonsopgang en -ondergang bij de rots blijven beleven en zo de kleur van de rots zien veranderen. In Nieuw-Zeeland krijgen de Maori medezeggenschap over de toekomst van Mount Taranaki, een heilige berg voor de Maori. De berg wordt een rechtspersoon en krijgt dezelfde rechten als een mens. Ook komt er een beheerfonds van 18 miljoen euro.
op de hoogte
Jenny Visser-Hooft pickel in Amsterdam Museum
Eef Boeve overleden Op 17 augustus is de architect en een van de founding fathers van de Tukhut, Eef Boeve overleden. Hij was een van de klimmers die in de jaren zeventig regelmatig in Sy kampeerden, nog voordat de Tukhut bestond. Eef bleef lang lid van de Tukhutcommissie en met het Eef Boeve Lager werd zijn naam ook letterlijk aan de hut verbonden. Eef was een rustige en vriendelijke man met een innemende persoonlijkheid. Hij overleed op 84-jarige leeftijd.
LEZERSREACTIES Wim Kohsiek schreef ons “Ik ben nogal geschrokken van het stukje ‘Klimmen een urban sport’ van onze voorzitter Joachim Driessen in Hoogtelijn 4, 2018. Klimtechniek belangrijker dan de juiste knoopjes? Het goed leggen van een halve mastworp is niet zo belangrijk? Evenmin de juiste touwcommando’s?” Wim stelt dat het allemaal zaken zijn die de veiligheid direct raken. “In het verleden zijn ernstige, soms dodelijke ongelukken gebeurd door het fout leggen van knopen, of onjuiste touwcommando’s. Ik dacht dat de NKBV veiligheid als topprioriteit had, kennelijk heb ik mij vergist.”
Joachim Driessen heeft hem daarop een e-mail teruggeschreven, waarin hij uitlegt dat het doel van zijn voorwoord was het kader uit te nodigen om hierover na te denken. “Vanzelfsprekend blijft veiligheid voorop staan bij de NKBV en dus ook bij de opleiding van instructeurs. Dat neemt niet weg dat we rekening moeten houden met nieuwe generaties. Ze klimmen doorgaans veel beter, zijn een voorbeeld voor toekomstige klimmers, maar kiezen soms andere oplossingen. Zolang deze veilig zijn moeten we de flexibiliteit hebben daar rekening mee te houden.”
De eerste klimmers op de Kachqiant In Hoogtelijn 4, 2018 staan enkele onjuistheden in het bericht over de beklimming van de Kachqiant. Van de vier expeditieleden stonden er twee, Danny Schoch en Bas Visscher op de top, die bovendien eerder nog nooit was beklommen. In het stukje over Job van Hemert en Leon Diependaele staat dat zij de derde en vierde Nederlanders zijn die de route Freerider op El Capitan beklommen. Dat klopt niet, want Leon, die weliswaar al lang in Amsterdam woont, is een Nederbelg. Hij heeft een Belgisch paspoort. Foto Florian Toile
Klimtechniek belangrijker dan knoopjes?
Naar de Stok Kangri!
Ph. C. Visser
Hoogtelijn brengt soms het beste in mensen boven. Bijvoorbeeld bij Piet Kruithof uit Doorn. Hij schreef ons: “Geïnspireerd door het zomernummer [#3, 2018] stond ik maandag 13 augustus om 06.15 uur, samen met Shera sherpa op de top van de Stok Kangri!”
Maarten Faas wijst erop dat Ph. C. Visser (Stand, Hoogtelijn 4-2018, pag. 5) pas vanaf 1932 gestationeerd was in Calcutta en niet al tijdens zijn expedities in de jaren twintig.
HOOGTELIJN 5-2018 |
08_HL0518_R06_opdehoogte1.indd 11
11
05-11-18 11:51
Poeder Pakken!
M O U N TA I N
network
met mountain network Mountain Network organiseert freeride reizen voor alle niveau’s. Heb je heel wat off-piste meters erop zitten en ben je toe aan meer? Kies dan voor een onze freeride reizen binnen of buiten Europa!
kazachstan
alPen
SHymbulak iran
alborz
Japan
Hokkaido
FrEEridEN daar waar dE poEdEr valt...
Powder roadtriP alPen
prijs: duur: periode:
€ 525,4 dagen januari t/m april
dE diKstE poEdEr diE jE ooit HEbt MEEgEMaaKt!
Powder roadtriP JaPan
prijs: duur: periode:
€ 2495,12 dagen januari t/m februari
avoNtuurlijKE bEstEMMiNg MEt sovjEtpoEdEr!
Freeriden in Kazachstan
prijs: duur: periode:
€ 1595,9 dagen februari t/m maart
toErsKi EN FrEEridE avoNtuur iN HEt oNbEKENdE iraN!
Freeriden in iran
prijs: duur: periode:
€ 1695,9 dagen februari t/m maart
zie voor meer informatie en data:
www.mountain-network.nl gratis onze nieuwe inspiratiebrochure ontvangen? stuur een mail naar: travel@mountain-network.nl
M O U N TA I N
network
> C H E > G 6I > : K
DDG @A>B" :C
7:G<HEDGI:
G H '%&. q '%'%
/mnbergsport
7:@>?@ DC O: 68I>K>I 8JGHJHH: C :C G:>O :>I:C! :C 9: DANBE> H8=: 9GD K6C =:I ? :J<96IA: DB I:CI:6B =:I BDD>H I: @A>B<: 7>:9 K6C 9: 7: C:AJM DCI9:@ = :I C>:JLH @A>B8:CI GJB K6C CI: :9:GA6C9 A::G B:: G DK:G A6L>C:K: >A><=:>9 @A>B" :C 7DJA9:G
012_Mountain Network HL5.indd 2
OP DE HO OG TE
8:CIG6 q 6G9:CC:
C q H@>" :C 7:G<HED
GIG:>O:C
05-11-18 13:09
EXPEDITIENIEUWS
Foto Roeland van Oss
De Nederlander René Bergsma bereikte eind september de top van de Cho Oyu (8201 meter), samen met drie internationale collegaklimmers. Hij liet zich begeleiden door Shinji Tamura, van het Zwitserse bedrijf Active Mountain. Bergsma heeft onder meer de Seven Summits, ongeveer 65 4000’ers en nu met Cho Oyu vijf 8000’ers op zijn naam staan.
Team steekt Groenland over
op de hoogte
René Bergsma topt Cho Oyu
Benieuwd naar meer details? Roeland van Oss schreef erover op nkbv.nl/actueel/nieuws. Bovendien geeft hij een lezing op de Bergsportdag op 20 januari in het NBC in Nieuwegein. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl.
Van Oss, Raistakka en Coster op de top van Manaslu
legde in 30 dagen een afstand van meer dan 600 kilometer af. Door het tijdstip van vertrek geldt de oversteek als een fallcrossing. Herfstexpedities zijn veel kouder dan voorjaarsexpedities en daardoor zeldzamer. De laagste temperatuur onderweg was bijna -40 Celsius, het hoogste punt 2600 meter.
Noordgraat Latok 1 Het is een Sloveens-Brits trio gelukt om als eersten de 7145 meter hoge Latok 1 te beklimmen via de noordgraat. De Slovenen Luka Strazar, Ales Cesen en de Brit Tom Livingstone beklommen de berg in het Karakorummassief begin augustus. De route staat bekend als extreem zwaar en geldt daardoor als een ultieme uitdaging. Om veiligheidsredenen weken ze een klein gedeelte van de roemruchte graat af. De meest succesvolle beklimming van de noordgraat tot nu toe was veertig jaar geleden. Toen kwam een team van Amerikanen tot 150 meter onder de top. Sindsdien zijn ruim dertig andere pogingen ondernomen, allemaal met minder succes.
NKBV Expeditie Academie Kirgizië geslaagd Foto Line van den Berg
De Nederlander Olivier Vriesendorp is de Groenlandse ijskap overgestoken, zonder hulp van wind of honden. Vriesendorp, die ook de Seven Summits op zijn naam heeft staan, maakte deel uit van een commerciële expeditie die Groenland van oost naar west overstak. Het team startte op 20 augustus en
Berggids Roeland van Oss stond samen met zijn vriendin Sanna Raistakka op de top van de Manaslu. Ze bereikten de top op 29 september, zonder extra zuurstof en zonder hulp van sherpa’s. Tot het basiskamp maakten Van Oss en Raistakka gebruik van de diensten van het bedrijf van Arnold Coster. Coster zelf bereikte de top drie dagen vóór Van Oss en Raistakka, samen met zes teamleden en zes sherpa’s. Van Oss klom in de tussenliggende dagen op en neer van het basiskamp naar kamp 2 en 3, en vierde zijn verjaardag met de klim naar kamp 4, op 7400 meter. Een week na zijn geslaagde toppoging vertelt Van Oss ons vanuit Pokhara over zijn beklimming. “Manaslu was fantastisch, mede vanwege de relatief gunstige weersomstandigheden.” Omdat ze goed zicht hadden, wisten ze zeker dat ze op de echte top stonden en niet op de voortop. “Bovendien waren er een paar dagen vóór ons grote groepen alpinisten op de top geweest, die een pad hadden gebaand op de moeilijke sneeuwgraat van de voortop naar de echte top. Er hing daar zelfs een vast touw.” Het was Van Oss’ tweede poging ooit om een 8000’er te beklimmen. De eerste keer was tien jaar geleden, toen hij samen met Wilco van Rooijen op 7100 meter hoogte rechtsomkeert moest maken op de K2.
Het achtkoppige team van de NKBV Expeditie Academie was in september in Kirgizië waar ze vijf eerstbeklimmingen op hun naam schreven en zeven nieuwe routes klommen. Lees hun verslag op pagina 22.
HOOGTELIJN 5-2018 |
08_HL0518_R06_opdehoogte1.indd 13
13
05-11-18 11:52
014_Gastein.indd 2
05-11-18 13:12
Foto Berber Brouns
SPORTKLIMNIEUWS
op de hoogte
Onder redactie van Marijke van Haaren
NJK, Petzl NK Lead en NK IJsklimmen
Foto Zout Fotografie
Op zaterdag 24 november gaan de nationale klimtoppers de strijd met elkaar aan op het Petzl NK Lead 2018 in Neoliet Utrecht. Kom kijken of volg het NK via de livestream op nkbv.nl/actueel/ events/petzl-nk-lead-2018.html. In dezelfde klimhal wordt ook het NJK Lead 2018 gehouden, op zaterdag 8 december. Het NK start om 19:30 uur met de damesfinale, gevolgd door de herenfinale om 20:45 uur. Wie er strijden om de N(J)K-titels wordt een week voor de wedstrijd bekendgemaakt. Op 15 december tenslotte, wordt het Petzl NK IJsklimmen georganiseerd bij Klimmuur Kalymnos in Utrecht. Kijk voor meer informatie over alle wedstrijden en de deelnemers op nkbv.nl/actueel/events.
Ysa Rakestraw op het NK Lead 2017.
Het gaat goed met de boulderhallen in het zuiden van ons land: in Maastricht opende Radium Boulders op 7 oktober haar deuren en Den Bosch krijgt nu ook een boulderhal. Naar verwachting opent Bossche Boulders haar deuren in het voorjaar van 2019. Kijk voor meer informatie over deze hallen op radiumboulders.nl en bosscheboulders.nl. MOUNTAIN NETWORK
Terugblik Internationaal circuit Nederlands Team In het afgelopen jaar hebben de Jong Oranje klimmers hun goede prestaties doorgezet: van de dertien klimmers wisten er twee de finale te halen in de discipline Lead en vijf in de discipline Boulder. In totaal klom het team twaalf keer de finale. Ook lukte het Paul Brand in Delft (EYC B) en Don van Laere in Soure (EYC B) een medaille in de wacht te slepen. Een week na het EJK ging het WK Sportklimmen in Innsbruck van start. In de discipline Lead miste Jorg Verhoeven op zijn allerlaatste WK net de finale en eindigde hij als 11de.
Naast Jorg stopt ook Nicky de Leeuw met wedstrijdklimmen. In een uitzonderlijk harde kwalificatieronde werd hij 53ste. Verder werd paraklimmer Mees Vooijs knap 5de op de AU-2. Bekijk alle uitslagen op nkbv.nl/actueel/uitslagen. Inmiddels is de opbouw voor het nieuwe seizoen begonnen en zijn de proefperiodes voor de nieuwe selectie gestart. Begin december is de selectie voor 2019 compleet en wordt het nieuwe team op 20 januari gepresenteerd op de Bergsportdag in het NBC in Nieuwegein.
Eerste Open NK Speed 2018 in Nederland Zaterdag 17 november wordt het eerste Open NK Speed georganiseerd in klimhal IVY Climbing in Sittard (toegang gratis). Anders dan bij Lead moeten de klimmers bij de discipline Speed zo snel mogelijk de 15 meter hoge IFSC-speedroute klimmen. Dat belooft dus een specta-
culaire wedstrijd te worden! Naast buitenlandse speedklimmers doen ook Jeugd B-klimmers mee aan deze eerste editie, omdat er in 2018 geen NJK Speed is gehouden. Kijk voor meer informatie op nkbv.nl/actueel/events/ open-nk-speed-2018.html.
Foto Tim van der Linden
Nu ook boulderen in Maastricht en Den Bosch
Paraklimmer Fedde Benedictus op het WK in Innsbruck.
richtlijn logogebruik
MNlOgO sTAANdE vARIANT
MNlOgO lIggENdE vARIANT
de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader
Indien plaatsing van de staande variant niet mogelijk is, gebruik dan de liggende variant van het logo. Op een witte ondergrond het logo met de grijsblauwe letters, op een donkere actergrond of op een foto de versie met witte letters.
Partners van het Nederlands Team Sportklimmen
Partners nationale wedstrijden
HOOGTELIJN 5-2018 |
08_HL0518_R06_opdehoogte1.indd 15
15
05-11-18 11:52
Jorg Verhoeven beëindigt zijn wedstrijdcarrière en kijkt vooruit
meer tijd
nieuwe avonturen voor
16 | HOOGTELIJN 5-2018
16_HL0518_R41_jorgverhoeven.indd 16
05-11-18 11:54
“Voelt goed!”, zegt sportklimmer Jorg Verhoeven, als ik hem vraag hoe het is om na zestien jaren World Cups zijn allerlaatste wedstrijd achter de rug te hebben. Hij klinkt vrolijk, misschien zelfs opgelucht. Het is een paar dagen na de halve finale leadklimmen in Innsbruck. Jorg (33) werd er uiteindelijk elfde. Tekst Roanne van Voorst Beeld Sytse van Slooten
N
a meegedaan te hebben aan, naar zijn eigen schatting, tussen de 150 en 200 World Cupwedstrijden, is het welletjes geweest. Net als zijn vrouw en mede-professioneel klimmer Katharina Saurwein besloot Jorg Verhoeven na dit seizoen te stoppen met wedstrijdklimmen. Het stel wil tijd maken voor nieuwe avonturen – in het klimmen, en daarbuiten.
Thuiswedstrijd Vlak voor de competitie postte hij een berichtje op Facebook, waarin hij zijn afscheid aankondigde. Maar de werkelijke beslissing vond al een paar maanden daarvoor plaats, vertelt hij telefonisch vanuit Innsbruck. Een paar dagen na Innsbruck vertrekt Jorg met zijn vrouw naar Canada en Yosemite, waar ze een paar weken in een campertje zullen leven en buitenklimmen. “Ik heb altijd gedacht dat het een heel moeilijk besluit zou worden, maar toen het eenmaal zo ver was, voelde het eigenlijk wel fijn. Ik twijfelde er ook niet meer aan toen ik de knoop eenmaal had doorgehakt.” Hij en Katharina spraken er al een jaar of vijf met enige regelmaat over: moesten ze nog wel doorgaan met wedstrijdklimmen, of werd het tijd om te stoppen? Trainen voor competities kan fysiek zwaar zijn. Het kost daarnaast enorm veel tijd – tijd die ze niet kunnen besteden aan andere klimdoelen. Maar telkens was de conclusie van hun gesprek: ja. Ze wilden doorgaan met competitieklimmen. “Want het was zo leuk!” En toch zeiden ze deze zomer tegen elkaar dat Innsbruck de laatste wedstrijdlocatie moest worden. Katharina zou er meedoen aan het boulderen, hij aan het sportklimmen. “Het leek passend om onze wedstrijdcarrières af te ronden in Oostenrijk – we wonen hier, kennen de klimhal goed.”
9b-sportklimproject Ze stopten niet omdat ze wedstrijdklimmen minder leuk waren gaan vinden dan voorheen, maar omdat het tijd werd om meer ruimte te creëren voor andere doelen. Voor zijn 9b-sportklimproject bijvoorbeeld – het doel waar hij in 2017 zijn zinnen op heeft gezet. De uitdaging die hij zichzelf stelde, was even groot als duidelijk: hij wilde proberen of hij een klimniveau zou kunnen halen dat hij nooit eerder klom en dat maar een klein aantal mensen ter wereld ooit wist te toppen. Zelf klom hij meerdere 9a-sportklimroutes en verschillende 8b+-boulders. En ergens wist hij: er zit meer in. “Ik trainde altijd hard, maar mijn doelen waren gericht op het sportklimmen.” Met resultaat, want Jorg veroverde daarmee maar liefst 28 keer een podiumplaats. Maar de energie die hij besteedde aan de indoorroutes kon hij dus niet besteden aan routes in de rots. “Toen kwam het idee op: wat als ik net zo hard zou trainen als voorgaande jaren, maar aan het eind van een trainingsseizoen naar een mooie rots, buiten, zou gaan? Wat als ik zou proberen, met alles wat ik in me heb en met honderd procent focus, om eens een 9b te klimmen?”
Hij vermoedde dat hij een goede kans zou maken. En inderdaad maakte hij vorig jaar al veel progressie op 9b-routes in Spanje, maar een knieblessure gooide roet in het eten. En hij was moe, vertelt hij nu. “Ik had me niet goed gerealiseerd dat ik dat jaar zowel zou moeten trainen voor de laatste sportklimwedstrijd, als voor mijn 9b-project. Dat betekende dat ik in feite een enorm lang trainingsseizoen voor mezelf had gecreëerd.” Te lang, gaf zijn lichaam aan. Grinnikend: “Ik ben de jongste niet meer, hè.” Het was hem helder: wilde hij die 9b klimmen, dan moest het roer nog verder om. Niet meer én, én – maar de concentratie volledig richten op dat ene, grote project.
Wedstrijdklimmen als levensstijl En dus zwaaide hij in september 2018 voor het laatst naar een enthousiast wedstrijdpubliek, voor hij de mat afliep. “Het voelde anders dan de voorgaande wedstrijden, wetende dat dit mijn laatste zou zijn. Ik ging ervoor, maar was tegelijkertijd heel ontspannen. Mijn verwachtingen waren ook niet enorm hoog.” Al is dat iets dat de jaren daarvoor ook al begon te spelen. “In het begin van mijn carrière had ik nog die enorme, jeugdige drive om te willen winnen. Later deed ik vooral mee aan de competities om het plezier dat ik erin had. De nieuwheid was ervan af, en ik had door ervaring geleerd dat het niet om het resultaat mag gaan. Winnen is geweldig, weet ik inmiddels, maar dat gevoel van euforie is na een uur alweer verdwenen, en het volgende seizoen val je misschien niet in de prijzen.” Hij gelooft daarom dat professioneel sportklimmers het alleen zo lang volhouden als hij deed, als je plezier houdt in alle zaken rondom de wedstrijden. “Het gaat ook om het reizen, het tegenkomen van collega’s. Wedstrijdklimmen is een levensstijl en als je daar niet van houdt, verlies je je motivatie bij de eerste de beste tegenslag.” Dat leerde het competitieklimmen hem nog het meest: omgaan met tegenslagen. Doorgaan met trainen, als je eens een jaar niet op dat podium belandt. “Ik leerde er steeds stoïcijnser mee om te gaan. Het lukte me beter om het trainen gewoon maar weer op te pakken als ik eens verloor. En zenuwen had ik ook steeds minder.” Behalve als Katharina moest klimmen, dan. Hij lacht: “Dan had ik altijd veel meer stress dan wanneer ik zelf aan de beurt was!”
Toekomst De stress is nu verleden tijd. De toekomst lonkt: komende lente hoopt hij 9b te klimmen, hij wil zijn masterstudie Materiaalwetenschappen afronden, langere klimexpedities maken. Naar Groenland wellicht en het Karakoramgebergte. Twee maanden in de bergen zijn – iets wat als wedstrijdklimmer niet mogelijk was. Hij hoopt ook routes te bouwen voor de wereldcompetities en, wie weet, de NKBV te helpen om klimmen als Nederlandse topsport verder te ontwikkelen. “Al is het maar om wat terug te kunnen geven aan de club die mij al die jaren als wedstrijdklimmer heeft gesteund!”
HOOGTELIJN 5-2018 |
16_HL0518_R41_jorgverhoeven.indd 17
17
05-11-18 11:54
DEPOT
Speel mee en win!
Bloemenbingo We klopten het stof van de oude bingokaart en maakten er een eigentijdse bergsportvariant van. Speel je mee? Degene die als eerste zijn kaart vol heeft en ons alle fotoâ&#x20AC;&#x2122;s mailt, wint een prachtig bergboek. En eeuwige roem natuurlijk. Tekst Femke Welvaart Beeld Frank Husslage
1
De spelregels Ga je de natuur in? Wandelen in de bergen? Zoek je iets om je kinderen onderweg mee bezig te houden? Ga dan op zoek naar de bloemen die op deze bingokaart staan. Durf eens stil te staan, te bukken en goed te kijken of je de juiste hebt gevonden. Duik naar de grond, maak een selfie met de bloem (niet plukken!) en sla de foto op in een bingomap op je computer of telefoon.
Sta je met alle 20 bloemen op de foto? Stuur dan je volle bingomap als zipbestand of WeTransfer naar hoogtelijn@nkbv.nl, o.v.v. BINGO! en vermeld in de mail je naam en adres. De eerste met een complete bloemenbingomap wint de prijs.
B1 Alpenaster (Aster alpinus)
B2 Bijenorchis (Ophrys apifera)
I1
Purpergentiaan (Gentiana puruprea)
I2
N1
Paradijslelie (Paradisea liliastrum)
N2 Kogelboterbloem (Trollius europaeus)
G1
Alpengentiaan (Gentiana alpina)
G2 Edelweiss (Leontopodium alpinum)
O1
Alpenanemoon (Pulsatilla alpina)
O2 Herfsttijloos (Colchicum autumnale)
Bergklokje (Campanula scheuchzeri)
B3 Tweebloemig viooltje (Viola biflora)
B4 Blauwe distel (Eryngium planum)
I3
I4
Blaassilene (Silene vulgaris)
2 3
Gemzenkruid (Crepis aurea)
N3 Rapunzel (Phyteuma betonicifolium)
N4 Gele gentiaan (Gentiana lutea)
G3 Korenbloem (Centaurea triumfettii)
G4 Voorjaarsgentiaan (Gentiana verna)
O3 Alpenanjer (Dianthus alpinus)
O4 Zilverdistel (Carlina acaulis)
4
18 | HOOGTELIJN 5-2018
18_HL0518_R05_depot-1.indd 18
05-11-18 11:55
HOOGTELIJN 5-2018 |
18_HL0518_R05_depot-1.indd 19
19
05-11-18 11:56
20 | HOOGTELIJN 5-2018
20_HL0518_R30_Thema_opening.indd 20
05-11-18 11:59
THEMA
BERGSPORTDAG
Thema: bergsportdag
samenkomen Het laatste nummer van 2018 alweer! In deze Hoogtelijn is er speciale aandacht voor de NKBV Bergsportdag, waar jaarlijks 5.000 bergsporters samenkomen om te luisteren naar lezingen, te kijken naar het nieuwste materiaal, mee te doen aan workshops en vragen te stellen aan deskundigen. Met negen artikelen helpt Hoogtelijn je vast op weg – lees meer over hoofdgasten Hansjörg Auer, Jolanda Linschooten en Alexander Megos, laat je meeslepen door het team van de Expeditie Academie dat na een reeks succesvolle beklimmingen eind september terugkeerde uit Kirgizië, en leer over sneeuwonderzoek in de Himalaya. En hoe is het afgelopen met de prijswinnaars die deze zomer mee mochten op reportage? Laat je inspireren en kom op 20 januari naar het NBC in Nieuwegein! Zien we je daar? Tekst Femke Welvaart Beeld Jolanda Linschooten
22 26 32 39 40 42 48 54 60
Succes van de Expeditie Academie Grenzen verkennen in Engelberg Via de Haute Route dwars door de Pyreneeën IJsklimmen in de vriezer Wonderkind Alexander Megos Voor het eerst op huttentocht Klimmer en alpinist Hansjörg Auer Sultans Trail: 2500 kilometer van Wenen naar Istanbul Sneeuwonderzoek in de Himalaya
“Als je de bergen met zoveel schapen deelt, moet je het water goed reinigen voor je het drinkt”, aldus Jolanda Linschooten. (Baskenland, Pyreneeën)
HOOGTELIJN 5-2018 |
20_HL0518_R30_Thema_opening.indd 21
21
05-11-18 12:01
NKBV Expeditie Academie
daverend succes in Kirgizië Na twee jaar trainen en leren samenwerken als team, is het eindelijk tijd voor de afsluitende expeditie. Bij het beslissen waar we heen gaan, komt het op een stemming tussen Alaska en Kirgizië. Het is duidelijk dat we in beide landen veel klimplezier kunnen beleven, maar de meesten willen écht op expeditie. Dat betekent voor ons rondlopen op een lokale markt waar je negen van de tien producten niet kent, vage lokale gerechten proeven die soms toch niet zo lekker blijken te zijn, en voor het gros van de tijd met handen en voeten moeten communiceren. De keuze valt dus op Kirgizië en daar krijgen we geen spijt van. Tekst Rik van Odenhoven
Noël, Jorian en Rik met op de achtergrond de Navat Spur.
22 | HOOGTELIJN 5-2018
22_HL0518_R37_Thema_expeditieacademie1.indd 22
05-11-18 12:03
Foto Line van den Berg
Foto Rik van Odenhoven
Jorian Bakker en Mats Wentholt op de Navat Spur.
D
e gemotoriseerde reis eindigt wanneer de chauffeur van de GAZ-66, een omgebouwde legertruck, aangeeft dat hij niet verder kan rijden. Na enige discussie of hij echt niet een stukje verder kan, slaan we ons kamp op. Het wordt immers al donker. De volgende ochtend arriveren de paarden die de bagage naar het basiskamp dragen. Al maanden heb ik dit deel van de reis geromantiseerd: wandelend naast de sjokkende paarden in een onbekende vallei zou ik me als een cowboy op de prairie voelen. Ik word snel wakker uit deze droom als blijkt dat de paarden veel sneller lopen dan wij. Haastig maak ik nog een paar foto’s om het moment toch vast te leggen, maar al snel lopen we alleen, zonder paarden, door de uitgestrekte vallei richting basiskamp. We zetten er vaart in en gaan de dag erop direct op pad om de valleien te verkennen. Tijdens het acclimatiseren klimmen we ook al een paar noemenswaardige routes. Zo overschrijden Court, Line en Wout een graat op de grens van China met daarop twee onbeklommen 4000’ers en Noël en Jorian openen een nieuwe route op Peak Sutherland (5080 meter). Hierna is het hele team geacclimatiseerd en klaar om te knallen op de grotere routes.
Foto Boris Textor
Migot Plus
THEMA
BERGSPORTDAG
Wout Martens in de steilste lengte van de Peak Alexandra Noordwand.
afgelopen dagen veel van de diepe sneeuw van de graat heeft geblazen. Met zonsopgang zet ik de eerste stappen in het sneeuwcouloir dat naar de graat leidt. Op de graat nemen Mats en Jorian de leiding over. Boris en ik kijken vanaf de standplaats hoe zij de eerste mixed gully voorklimmen. Het doet me erg aan de Migot Pijler denken en ik vertel Boris over de opmerking van Roeland, dat je wel geluk moet hebben om dit te kunnen klimmen op een expeditie. Er blijkt iets meer sneeuw op de graat te liggen dan verwacht. Tijdens het sporen moet ik soms om de drie stappen op adem komen. Klaar om te knallen heeft plaatsgemaakt voor pap in de benen. Vooruitgang gaat langzaam. Als ik op mijn hoogtemeter kijk, zie ik dat ik de hoogte van de Mont Blanc ben gepasseerd. Vanaf nu voel ik me echt op expeditie. Ik kijk achter me en zie de prachtige sneeuwgraat met ons spoor erop. Voor me ligt een plek waar nog nooit iemand in de hele geschiedenis is geweest. Ik realiseer me dat ik toch echt de Migot Plus op expeditie aan het klimmen ben. Mats lijkt het minst aangedaan door de diepe sneeuw, dus aan hem de eer de laatste lengte voor te klimmen. Na het uitklimmen op Peak Buddyness (5172 meter), dalen we een stukje af om ons kamp op te slaan voor de nacht. Iedereen is kapot, het is koud en het waait hard. Het is even afzien, maar we kijken terug op een mooie beklimming en mogen dus van geluk spreken. Aangezien we de route hebben geopend, mogen we er een naam aan geven. Navat is een suikersoort die je veel ziet in Kirgizië. We noemen de route Navat Spur ter ere van alle suikersneeuw die we deze dag zijn tegengekomen.
Tijdens een van de voorbereidingsweken in Chamonix vraagt de Nederlandse berggids Roeland van Oss, die de week begeleidt, wat we op expeditie graag willen klimmen. Een paar dagen eerder hebben we de Migot Pijler op de Aiguille du Chardonnet geklommen. Met dat vers in het geheugen, bedenk ik dat een soortgelijke tocht, maar dan langer en hoger, een mooi doel is. Een soort ‘Migot Plus’. Roeland antwoordt dat je van geluk mag spreken als je zoiets op expeditie kunt klimmen.
Dutch Direct
Op negen september staan Mats, Boris, Jorian en ik onderaan een sneeuwgraat die later de Navat Spur gaat heten. De condities lijken goed. We hebben ingeschat dat de harde wind van de
Op dezelfde dag beklimmen Line en Wout de noordwand van Pik Alexandra (5290 meter). Een route waarop hun oog al vroeg in het voorbereidingsproces is gevallen. Line beschrijft het zelfs als liefde op het eerste gezicht. Als je de berg ziet, begrijp je ook wel
HOOGTELIJN 5-2018 |
22_HL0518_R37_Thema_expeditieacademie1.indd 23
23
05-11-18 12:03
waarom. De immense wand doet denken aan de Courtes Noordwand en zit vol ijsroutes. Die geen van alle beklommen zijn. Na de aanloop nemen ze een dag de tijd om uit te rusten en condities te checken. Alle lichten moeten op groen staan. Deze
Op zo’n nacht kun je niet trainen, dit is gewoon even doorbijten beklimming is niet te onderschatten en daarbij komt dat ze op zichzelf aangewezen zijn; de rest van het team is in het basiskamp of ergens anders aan het klimmen. Deze verantwoordelijkheid voelen ze, maar hoort er ook bij. Dit is immers ook weer ‘echt expeditieklimmen’. In het grootste deel van de route treffen ze prima ijscondities aan. De bijlen zitten meestal met de eerste slag bomvast. Precies in de cruxlengtes komen ze het dunste ijs tegen. Deze besluiten ze zonder rugzak te klimmen, wat ze een voelbaar voordeel geeft. Beiden klimmen een deel van het extreem steile ijs, waarna ze in makkelijker terrein komen. De grootste moeilijkheden zijn voorbij, maar het avontuur nog niet. De avond valt en ze worden gedwongen een bivakplek te zoeken. En wel op bijna 5000 meter. In de nacht die volgt, wordt er meer gerild dan geslapen. We hebben de afgelopen twee jaar veel geleerd van Nederlands beste alpinisten, maar hier kun je niet op trainen. Dit is gewoon even doorbijten.
Foto Line van den Berg
Foto Boris Textor
Chef neemt versgeschoten steenbokvlees in ontvangst.
Court en Wout in het zwembad in het basiskamp.
De volgende dag klimmen ze de rest van het relatief makkelijke terrein naar de top. In het basiskamp krijgen we een belletje van het euforische team dat het hen gelukt is en wordt hun vreugde door iedereen gedeeld.
De internetgeneratie op expeditie Het leven in het basiskamp is langzaam. Na het terugkomen van een tocht haal je je tas leeg, je droogt je spullen en neemt een duik in de rivier. Daarna is er eigenlijk niet veel meer te doen dan rusten. Toch verveel ik me zelden. Als je gewoon heel lang over alles doet, is de dag zo voorbij. Ik doe twee uur over het repareren van een klein gaatje in mijn broek, daarna drink ik een uur koffie en vervolgens doe ik drie uur over het vijlen van mijn bijlen. En voilà, het avondeten is alweer daar. Als de verveling toch dreigt toe te slaan, is er een variatie aan extra curriculaire activiteiten om jezelf mee bezig te houden. Court bouwt een zwembad in de tuin, Jorian en ik vermaken ons met het bouwen van een luxe latrine. Noël en Mats boulderen in de buurt van het basiskamp en ik open zelfs een sportklimgebied met één Petzlhaak. Ook komen er een keer lokale jagers langs, die ons vers steenbokvlees geven. Op een kampvuur van opgedroogde koeienpoep maken we er een stoofpotje van. Genoeg te doen dus! Ook het gebrek aan internet blijkt geen probleem. De meesten van ons hebben hier zelfs naar uitgekeken. Enerzijds voor de rust en anderzijds om erachter te komen hoe het is om vier weken geen verbinding te hebben. Ik ervaar het als zeer onthaastend.
Hoe vind je een onbeklommen berg? idee van wat er wel en niet is beklommen in een gebied. Ook staan er links naar andere verslagen en websites om je zoektocht uit te breiden. Niet alles is gedocumenteerd, dus het is nooit met 100 procent zekerheid te zeggen of een berg onbeklommen is. Maar door de informatie uit meerdere bronnen te combineren, is er wel een sterke aanname te maken. Kijk voor meer informatie op publications.americanalpineclub.org.
Foto Rik van Odenhoven
Het is lastig om onbeklommen bergen te vinden door het simpelweg in Google te typen. De website van American Alpine Journal biedt wel uitkomst. Hierin staan verslagen van bijna alle wereldwijde eerstbeklimmingen en expedities. Vaak wordt niet alleen de beklimming zelf beschreven, maar worden er ook suggesties gegeven voor wat nog verder kan worden ontdekt. Door deze verslagen goed te lezen en de foto’s te bekijken, krijg je dus een
24 | HOOGTELIJN 5-2018
22_HL0518_R37_Thema_expeditieacademie1.indd 24
05-11-18 12:04
Chef maakt een Ibexstoofpotje op vuur van koeienpoep.
THEMA
BERGSPORTDAG
Foto Boris Textor
Chef Chef Alex Ulianchenko (32) uit Rusland voorziet ons vier weken van eten in het basiskamp. Hij is afgestudeerd sociaal psycholoog, maar zegt dat daar in Kirgizië weinig werk voor te vinden is. Nu begeleidt hij trekkings en soms geologie-expedities. Zelfstandig onderneemt hij ook trekkings met zijn broer en vrienden. Dit is de eerste keer dat hij als kok mee is op een klimexpeditie en hij heeft nog nooit zo lang met één groep op één plek gezeten. Bij terugkomst in Bishkek blijkt hij ook een goede gids te zijn. Op de hectische markt weet hij ons precies naar de souvenirs te leiden die we willen kopen.
Terug in ‘internetland’ moet ik me er zelfs een beetje toe zetten om te reageren op de berg berichtjes die zich in de verstreken tijd heeft opgebouwd.
Court nadert de steile flanken van Peak Ronald Naar.
Boris, Wout en ik zetten de eerste sporen op de gletsjer waarop ons hoge kamp gaat komen. Court, Noël en Mats volgen ons kort daarna. In de weken hiervoor zagen we veel dierensporen tijdens onze wandelingen, van steenbokken tot beren met jongen. Deze keer zien we katachtige sporen in de sneeuw. Deze moeten wel van een sneeuwluipaard zijn. De zeldzame dieren leven in dit gebergte, maar laten zich nooit zien. Alex vertelt dat je ze zelfs op 20 meter afstand niet ziet in de sneeuw, omdat ze zo goed gecamoufleerd zijn. Niemand van ons heeft bij het zien van de sporen dan ook de illusie dat we er misschien een spotten. De nacht in het hoge kamp is koud maar gezellig. Boris, Wout en ik liggen met zijn drieën in een tweepersoonstentje en ik lig in het midden, dus voor mij valt de kou wel mee. Na het ontbijt vertrekken we met de eerste zon richting ons doel. Wederom vinden we heerlijk diepe sneeuw om doorheen te ploeteren richting het steile deel van de berg. Ongeveer 150 meter firn staat nog tussen ons en de top. Wout neemt het voortouw en klimt helemaal door naar de top. Klimtechnisch is er niet veel te melden over de route, maar over het uitzicht op de top wel. De berg ligt centraal in het massief en vanaf de top kun je bijna alle bergen en routes zien die we de afgelopen weken hebben beklommen. Als je richting het zuiden kijkt, zie je de bergen abrupt ophouden waar de Chinese zandvlaktes beginnen. Court is minstens zo onder de indruk van het prachtige panorama. Hij oppert om de top Peak Ronald Naar te noemen. Ter ere van zijn vriend, klimmaatje en Nederlands alpiene legende. Hier stemmen we allemaal mee in. We blijven een uur op de top. Omdat ik weet dat dit voor mij de laatste grote beklimming van de expeditie is, neem ik het het uitzicht nog één keer in me op voor we de afdaling inzetten.
Daverend succes Het succes van een expeditie is vaak afhankelijk van zaken die je niet in de hand hebt, zoals het weer en de condities. Sommigen van ons hadden zich er dus al op voorbereid dat we misschien helemaal niets zouden klimmen. Het tegendeel is waar. We vinden overal acceptabele condities en het weer staat ook aan onze zijde. Omdat we met een groot team zijn, kunnen we veel verschillende soorten tochten maken. Voor een eerste expeditie is het dus een daverend succes. Ook binnen het team gaat het goed. Na vier weken op elkaars lip in het basiskamp vinden we elkaar nog steeds aardig. En het allerbelangrijkst: we zijn allemaal zonder kleerscheuren terug in Nederland gekomen.
Expeditieteam op de Bergsportdag Het NKBV Expeditie Academieteam (coach Court Haegens, berggids Boris Textor, Jorian Bakker, Line van den Berg, Noël Diepens, Wout Martens, Rik van Odenhoven en Mats Wentholt) geven een lezing op de Bergsportdag, op 20 januari in het NBC in Nieuwegein. Kijk op bergsportdag.nkbv.nl voor meer informatie.
Foto Rik van Odenhoven
Op 17 september vertrekken we met het voltallige team richting een vergelegen vallei voor de laatste klimavonturen van de expeditie. Zelfs Alex de chef wandelt een groot gedeelte mee. Hij begint het stilzitten in het basiskamp een beetje zat te worden. Zodra we de hoofdvallei verlaten, splitsen we op in twee groepen: het doel van Line en Jorian is Peak Currehee. Een brede berg vlak bij de grens met China met een mooie onbeklommen centrale lijn op de noordwand. De rest van het team gaat voor een van de laatste onbeklommen 5000’ers van het gebergte.
Foto Mats Wentholt
Ronald Naar
HOOGTELIJN 5-2018 |
22_HL0518_R37_Thema_expeditieacademie1.indd 25
25
05-11-18 12:04
Margriet en Jort hebben er zin in.
Aanloop naar de Bettlerstock.
Winnaars Hoogtelijnprijsvraag gaan mee op klimreportage
Grenzen verkennen in Engelberg Margriet en Jort van Slooten, moeder en zoon: ze zijn gek op de bergen. Het liefst gaan ze in hun vakantie bergwandelen (de moeder), of klimmen (de zoon). Samen hebben ze nog niet zo lang geleden het klettersteigen ontdekt. Helaas heeft de rest van de familie iets minder met hoge bergen en diepe afgronden en dus sluiten ze compromissen, zoals dat in de meeste gezinnen gaat. Daar is natuurlijk niets mis mee, maar soms, heel soms, is het ook wel lekker om te doen waar je zin in hebt en daarin je grenzen te verkennen. Hoogtelijn nam ze mee op stap en samen gingen we de uitdaging aan! Tekst Ico Kloppenburg Beeld Frank Husslage
W
at is het mooi de bergwereld te bekijken door de ogen van mensen die aan het begin staan van een levenslange relatie met de bergsport. Allerlei dingen die je als ervaren bergsporter vanzelfsprekend vindt, worden als volkomen nieuw op waarde geschat. Wat moet je eigenlijk meenemen op een meerdaagse huttentocht? Moeten er echt handschoenen in de rugzak? Ook ’s zomers? Gelukkig hebben we al in Nederland kennisgemaakt om de reis door te spreken. En waar kan dat beter dan bij Monte Cervino: op een prachtige zomeravond klimmen we naar boven om de skyline van Rotterdam te bewonderen. De torenflats zijn indrukwekkend, maar we dromen van echte bergen.
Hoogtelijn op de Bergsportdag
Vorig jaar vierden we feest met onze 100ste Hoogtelijn. Maar ook dit jaar is het de moeite waard om even langs onze stand te wandelen. Ben je vorig jaar het speciale Hoogtelijn kwartetspel misgelopen? Ook dit jaar delen we weer wat doosjes uit, dus kom op 20 januari bij ons langs in het NBC in Nieuwegein. Kijk voor meer informatie over de Bergsportdag op bergsportdag.nkbv.nl.
Die droom wordt werkelijkheid als we vanuit het vliegtuig een glashelder beeld krijgen op de enorme muur die de Alpen vormen, van de Mont Blanc tot en met het Berner Oberland. We reizen meteen door naar Engelberg en zonder veel van het stadje met 4500 inwoners te zien, nemen we de Brunnibaan naar de hut met dezelfde naam, op 1860 meter. Daar is het gezellig druk, zoals het hoort op een zomerse zondag in juli. Onze gids André wijst op wel twintig kleine rugzakjes die rond de picknicktafel bij het meertje achter de hut staan. “Kijk, zo leren wij in Zwitserland de bergen kennen: als kind gaan we omhoog voor een wandeling of klettersteig.”
Licht Ook wij doen hier onze eerste klettersteig op de Brunnistöckli. Hij is niet lang, maar heeft wel twee spannende hangbruggetjes. Om ons heen kinderen en bejaarden, waardoor er een bepaalde lichtheid over ons komt en we fluitend bovenkomen. Dat was precies wat André wilde bereiken: even kijken wat voor vlees hij in de kuip heeft en of we de grotere uitdagingen van de volgende dagen aankunnen. Na een drankje bij de hut pakken we een klein rugzakje in en lopen we naar de Rugghubelhütte (2290 meter), onze slaapplek voor vannacht.
26 | HOOGTELIJN 5-2018
26_HL0518_R32_Thema_prijswinnaarsKlimmen.indd 26
05-11-18 12:05
THEMA
BERGSPORTDAG
In de enorme Fürenalpwand.
De prijsvraag
“Kom met een goed idee voor een klimreportage en ga met Hoogtelijn op pad om dat idee werkelijkheid te laten worden.” Dat was de simpele en uitdagende vraag die we ter gelegenheid van de 100ste Hoogtelijn aan onze lezers stelden. Van de ideeën die we ontvingen, werd het idee van Jort van Slooten gekozen: het was goed uitvoerbaar en het sprak de redactie aan dat Jort zijn passie voor de bergsport deelt met zijn moeder. Zij nam hem ooit mee de bergen in en nu wilde hij haar een stapje verder meenemen, het liefst op een paar mooie klettersteigs. Hoogtelijn nodigde hen uit voor een reportage in het Zwitserse Engelberg, waar dit idee prima kan worden gerealiseerd!
HOOGTELIJN 5-2018 |
26_HL0518_R32_Thema_prijswinnaarsKlimmen.indd 27
27
05-11-18 12:05
De crux van de Zittergrat op de Brunnistöckli.
Wie houdt er van wiebelen?
Het pad gaat rustig op en neer en is stil. We komen maar een paar tegenliggers tegen en langzaam daalt een avondstemming over de hellingen. Onderweg staan we even stil bij de Duivelsrots: een enorm blok steen waar het pad vlak onderdoor loopt. Op de zijkant is een rode duivel geschilderd, maar het verhaal over de rots is veel en veel ouder dan die schildering. Ooit wilde de duivel de steen op de kapel in het dal gooien, maar een
Margriet en Jort komen de lastige passage prima door dappere boerenvrouw voorkwam dat. Ze schilderde stiekem een kruis op de steen, waarna de duivel hem niet meer van zijn plek kon krijgen. Zo bleef de kapel gespaard. André wijst op het dal in de diepte: “Daar staat de kapel, en dat zijdal heet Het einde van de wereld.” In de Rugghubelhütte is het seizoen net begonnen en is het nog rustig. We genieten van het avondeten en de fantastische kleuren, die de zon als laatste kunstje van vandaag op de wolken tovert. Laat maken we het niet: het was een lange dag en een druk programma, dus we hebben weinig praatjes meer. Gelukkig is het dekbed zacht en terwijl de geluiden van de alm door het raam dat wijd openstaat klinken, vallen we in een diepe slaap. Die wordt alleen verstoord door wat gestommel, als Frank
’s nachts in het donker een klein afstapje mist op zijn tocht naar het toilet. Het zal gelukkig het enige bergsportongeluk van deze trip blijken.
Next level In prachtig ochtendlicht lopen we terug naar de Brunnihütte, voor meer avonturen. De enige die we tegenkomen is een oude man met een loodzware vracht hout op zijn rug. Na een praatje lopen we verder en passeren we de Brunnihütte, op weg naar onze tweede klettersteig op de Brunnistöckli. De Zittergrat is duidelijk een niveau zwaarder dan de route die we gisteren deden. Er is een stevige overhang, maar de crux zit hier in een traverse in een loodrecht deel van de wand, waarbij er helemaal geen grepen voor de handen zijn. Natuurlijk is er de kabel waaraan we zijn gezekerd, maar wie daarop vertrouwt, hangt heel erg naar achteren en maakt het zichzelf heel zwaar. Ook deze passage komen Margriet en Jort prima door: dat geeft moed voor wat er nog komen gaat. We nemen afscheid van André en ontmoeten Jean-Pierre, onze gids voor het middagprogramma: klimmen op de Bettlerstock (2099 meter). Na de lunch verlaten we dus de drukte rond de hut en stappen we van het pad af om bij de instap van de routes te komen. Ook dat is voor Margriet en Jort een kennismaking met iets nieuws. Want terwijl de paden rond de Brunnihütte heel goed toegankelijk zijn, is de aanloop naar de prachtige monoliet die nu ons doel is, iets heel anders. Een steil paadje over de alm
28 | HOOGTELIJN 5-2018
26_HL0518_R32_Thema_prijswinnaarsKlimmen.indd 28
05-11-18 12:05
THEMA
BERGSPORTDAG
Jort van Slooten over deze klimtrip
dat af en toe gebruikmaakt van een gruishelling. Het vraagt zichtbaar meer van balans en conditie. Margriet gaat samen met de gids kennismaken met het sportklimmen op prachtig kalksteen. Jort en ik hebben ons oog laten vallen op een zonnige route van twee lengtes 5c+, die heel toepasselijk Klassik Sud heet. Voor Jort, die veel ervaring heeft in de hal, is dit de eerste multipitch en een mooie kennismaking met wat erbij komt kijken als je zelfstandig meerdere touwlengtes gaat klimmen en abseilen. Als we weer veilig op de grond staan, proberen we samen met de gids nog een paar moeilijke lengtes aan een toprope. Jort stelt vast dat klimmen op echte rots toch weer een ander spelletje is dan het klimmen op het plastic van de klimhal. Maar zeker zo leuk!
We vroegen Jort wat hij het meest bijzonder vond aan de klimtrip. “De variatie die er in de verschillende klettersteigroutes zat”, antwoordt hij. “Sommige routes waren bewust opgeleukt met bijvoorbeeld ijzeren bruggen, terwijl andere routes heel sober waren opgezet, zoals bij de graatwandeling. Dat was meer klauteren dan klettersteigen. Hoogtepunt was de laatste route, waarbij ik het gevoel kreeg een uitgebreide multipitch te klimmen. Die veelzijdigheid beviel erg goed.” Was er iets dat anders ging dan gedacht? “Het was intensiever en spannender dan ik dacht. Klettersteigen zit soms dicht tegen klimmen aan, omdat lang niet overal beugels of pinnen bevestigd zitten. Het voelt ook gevaarlijker dan gewoon klimmen,
omdat je een behoorlijke val kunt maken, mocht je net voor een ankerpunt vallen. Daar was ik veel meer mee bezig dan wanneer ik aan het klimmen ben.” En dan zijn we natuurlijk benieuwd of het eenmalig was, of dat ze nu vaker gaan klettersteigen. Jort: “Het was ontzettend leuk, maar het blijft waarschijnlijk bij één keer. In de toekomst zie ik mezelf zeker nog wel vaker klettersteigen, maar in ons gezin blijven we tegen dezelfde problemen aanlopen als eerst: niet iedereen loopt er warm voor en bovendien is het kostbaar om voor iedereen materiaal aan te schaffen. Mochten we het materiaal kunnen huren, dan zie ik ons twee er op vakantie best eens een dag tussenuit gaan om te klettersteigen.”
Een ander soort via ferrata Op de ochtend van alweer de derde dag van onze trip ontmoeten we de Nederlandse Veronique. Zij zocht een leven in de bergen en kwam zo terecht in Engelberg, waar ze werk vond bij de Brunnibahn. Het bedrijf is het kleine zusje van de grote kabelbaan die naar de Titlis gaat. Vandaag begeleidt ze ons op de klettersteig op de Rigidalstock (2593 meter). Er zijn twee varianten, de een wat zwaarder dan de ander. We kiezen de lichte variant, die de graat volgt en meer lijkt op een heel goed beveiligde alpiene graattocht. Het weer is goed, maar er is duidelijk meer bewolking dan de afgelopen dagen. De top waar we naartoe gaan, kunnen we maar af en toe zien en meer en meer komen
wolkenflarden opzetten. Het geeft de tocht een mooie, spookachtige sfeer. We hebben de berg ook bijna voor ons alleen. Eén eenzame klimmer haalt ons in en een jong stel kiest voor de zware variant. Hen zien we terug als we goed en wel bij het topkruis zitten. De jasjes zijn dan aan, want als je niet beweegt, is het toch wat fris zonder. Deze tocht, met zijn wat langere aanloop, de lunch op de top, het topboek en de afdaling, heeft een totaal ander karakter dan de klettersteigs op de Brunnistöckli. Hier zijn we echt onderweg in de bergen en komen we op plekken waar we zonder de kabels
HOOGTELIJN 5-2018 |
26_HL0518_R32_Thema_prijswinnaarsKlimmen.indd 29
29
05-11-18 12:05
Hoogwaardig dons met een traceerbare afkomst Fjällräven’s Donsbelofte
DE NATUUr WACHT OP JE
Singi Down Jacket W
terwijl je dit leest, staat er een met sneeuw bedekt bos voor je klaar. Een winterse zonsondergang verwacht je. Bij Fjällräven lopen we al meer dan 50 jaar met de natuur mee. Op die manier creëren we tijdloze, duurzame jassen die elke winterse outdoor belevenis geweldig maken. En dat is
014_Gastein.indd 2
waarom we 100% traceerbare dons gebruiken om je warm te houden, PFK-vrije impregnering om je droog te houden en gerecyclede wol om je een behaaglijk gevoel te bezorgen. De natuur wacht op je. Waar wacht jij nog op?
www.fjallraven.nl
05-11-18 13:18
THEMA
BERGSPORTDAG
Margriet van Slooten over deze klimtrip Wat vond Margriet het meest bijzonder aan de trip? “Samen met mijn zoon onze gezamenlijke passie ‘beleven’: bergtoppen beklimmen, waarbij je je grenzen af en toe flink moet verleggen”, antwoordt ze. “En de prachtige natuur en majestueuze bergen. Engelberg is een prachtige locatie! Klettersteigen is een activiteit die het midden houdt tussen hiken en rotsklimmen, voor ons een geweldige moeder-zoonactiviteit waar we nog lang op zullen terugkijken.” Wat ging anders dan ze had gedacht? “Ik had een ‘nostalgische’ voorstelling van berghutten: gelegen op afgelegen plaatsen met minimale voorzieningen, met ruimte voor maximaal 20 personen
in grote slaapzalen. De eerste hut benaderde dat beeld nog het meest. De andere hutten boden (veel) meer comfort, waren gemakkelijk (per lift) bereikbaar en waren behoorlijk groot. Dus veel minder basic dan ik had verwacht.” Was dit eenmalig, of voor herhaling vatbaar? “Ik heb ontdekt dat ik ook zwaardere/moeilijkere klettersteigroutes aankan. Ik zou het nu wel aandurven om zonder gids zelfstandig te gaan klettersteigen, als we samen in de bergen zijn. Voorheen vond ik het risico te groot, omdat ik twijfelde aan mijn niveau. Als je aan een route begint, moet je deze ook afmaken, want teruggaan is soms geen optie…”
In het ochtendlicht op de laatste dag.
alleen aan touw zouden durven gaan. Ook de afdaling vraagt concentratie: vallen in een klettersteig is en blijft taboe. Terug in de hut is er tijd genoeg om na te genieten en uit te kijken naar de volgende dag. Dan staat de Fürenalpwand op het programma. Na de afgelopen dagen zijn we klaar voor deze wand, die je met 765 steile hoogtemeters niet moet onderschatten.
Van overhang naar Bollywood We nemen de lift naar het dal en de bus naar het einde van het dal. Een korte aanloop, eerst over asfalt en dan over de alm en door het bos steeds steiler omhoog, leidt naar de instap. De Fürenalpwand heeft echt alles in zich: klauteren (niveau B), maar ook loodrechte tot overhangende delen met als uitsmijter een wiebelende ladder (niveau D/E) met honderden meters lucht onder de voetzolen! In de woorden van Margriet: “Nou, ik vind dit best wel stoer!” Waarop Jort reageert: “Maar je bent ook stoer mama!” Kijk, dit is een zoon die weet wat zijn moeder wil horen. Boven schijnt de zon en wachten heerlijke kaiserschmarren en koffie als beloning en met de lift gaan we door de mist naar beneden om de bus en lift te pakken naar onze volgende en laatste bestemming: Berghaus Jochpass (2207 meter). Om daar te komen, moeten we langs taferelen die we toch moeilijk anders kunnen beschrijven dan als een grote kermis. Busladingen vol Indiërs nemen hier de lift omhoog, want op de Titlis zijn een aantal beroemde scènes voor Bollywoodfilms opgenomen. Van de locals hadden we het al gehoord: de mensen kennen de naam Engelberg vaak niet, maar de Titlis is in álle georganiseerde tours opgenomen. Gelukkig mogen
wij door naar de Jochpasshut, maar onderweg hebben we toch tranen in de ogen als we zien hoe het landschap hier is verknoeid.
Rommelig De moderne hut is vooral gericht op skiërs en van alle comfort voorzien. Wij hebben het voordeel van de rust die er nu heerst: het personeel is aardig en heeft tijd voor een praatje. We besluiten om onze laatste ochtend op zoek te gaan naar het klimgebied, dat in het stille dal ten zuidwesten van de hut ligt. De wandeling is prachtig, maar het is – zoals vaak bij dit soort avonturen – wel zoeken naar de routes. Daar komt bij dat we vanmiddag op tijd in het dal moeten zijn om de trein naar Zürich te halen. En zonder uitloop is het toch minder prettig pionieren in een onbekend klimgebied. De wand waarop we klimmen heeft zeker potentie, maar oogt voor nu wat rommelig. Reden om na een paar lengtes het spoor terug te volgen naar de hut, naar de kermis onderaan de Titlis, en naar de trein, het warme dal van Zürich in. Onze klimtrip zit erop. Er zijn grenzen verlegd, ontdekkingen gedaan en er is genoten. En wij hebben vastgesteld hoe mooi het is als de liefde voor de bergen wordt doorgegeven van moeder op zoon.
We staan in het topboek! Op de top van de Rigidalstock.
Tochtenwiki
In de NKBV Tochtenwiki vind je meer gedetailleerde tochtinformatie. Ga naar hoogtelijn.nl, klik op deze editie van Hoogtelijn en dan op deze route die in de Tochtenwiki is geplaatst. Ben je daarnaast benieuwd naar bewegend beeld? Ico Kloppenburg maakte een filmpje van de klettersteig op de Fuerenwand. Kijk op vimeo.com/294447046.
HOOGTELIJN 5-2018 |
26_HL0518_R32_Thema_prijswinnaarsKlimmen.indd 31
31
05-11-18 12:06
Juist het voortdurende buiten leven maakt dat ik me hier steeds meer thuis ga voelen. (Estanh de Ruis, Spaanse PyreneeĂŤn)
32 | HOOGTELIJN 5-2018
32_HL0518_R31_Thema_HRP1.indd 32
05-11-18 12:12
THEMA
BERGSPORTDAG
Via de Haute Route dwars door de Pyreneeën
Mountainrunning vision quest Zweet gutst langs mijn nek. Het groene shirt dat ik al dagen draag is doortekend met grillige zoutpatronen. Mijn onderbenen zijn gruiszwart en voelen loodzwaar. Ik heb honger, maar bewaar het stukje kaas met brood voor straks als ik weer ergens mijn tarp opzet. Tussen zonsopkomst en -ondergang ben ik onderweg. Over grillig terrein. De Haute Route weet me steeds weer te verrassen. Lastige soms bijna onmogelijk beloopbare steenblokken. Ongelofelijk steile sneeuwvelden waar ik zonder pickel en microspikes nooit overheen gekomen was. Geen markeringen en een wirwar aan steenmannetjes, opgericht door voorgangers die het misschien ook niet wisten. Tekst en beeld Jolanda Linschooten
F
ascinerend is natuurlijk de vraag wat een mens daarboven in de bergen zoekt. Wat hebben die ruige plekken te bieden boven een zacht bed beneden in het dal? Vanwaar al het afzien? Het waren dit soort vragen die tot deze ‘mountainrunning vision quest’ leidden. Mountainrunning is bergbeleving pur sang: rauw, hard, intens en eindeloos. Als de Pyreneeën zelf. Het betekent voor mij zoveel meer dan door de bergen rennen. Zo snel mogelijk is geen doel, meer een middel, om dat intense en dat pure te ervaren en vast te leggen. Juist de tegenstelling tussen rennen en stilstaan, tussen versnellen en vertragen, het bijna onmogelijke ervan, maakt dat ik op het scherpst van de snede moet opereren. Dan ben ik op mijn best. Misschien. Ik weet het niet. Het is eigenlijk vooral een wens, een droom. Dat ik de essentie van de bergwereld zal ervaren, kan vastleggen.
HOOGTELIJN 5-2018 |
32_HL0518_R31_Thema_HRP1.indd 33
33
05-11-18 12:13
Steeds weer wacht me een nieuwe rij bergen vanaf zo’n hooggelegen bergpas.
De essentie van het waarom Vandaar dat mountainrunning-alleen me niet genoeg was. Dé grote uitdaging bij deze west-oostdoorkruising van de Pyreneeën via de Haute Route, zou juist die toevoeging van vision quest moeten worden. Blijven zien. Durven stoppen. Tijd stilzetten. Investeren in al die minimomenten die opgeteld wellicht de essentie van het waarom raken. Daarmee gooide ik mijn oorspronkelijke, ambitieuze planning van twaalf dagen definitief overboord. De vision quest zorgde namelijk voor vier kilo extra aan fotografiespullen, filmmateriaal (drone), snoertjes, zonnepaneel en powerbank. Het zou bovendien ten koste gaan van looptijd en nachtrust. Maar als dat met die persoonlijke zoektocht ging lukken, betekende dergelijk verlies natuurlijk regelrechte winst! Als ik de indianen goed begrepen heb, zou ieder mens in zijn leven een keer op vision quest moeten. Zeg maar een pelgrimstocht, maar dan in je uppie, geen gedoe met kloosters of hostels, maar volledig onderdompelen in de leegte van de natuur. Zonder overdaad aan eten. Sowieso even de hele prikkelzooi aan mails, whatsapps of smsjes uitschakelen. Nagenoeg nul communicatie. Zonder doolhof van esoterische walhallataal. Nee, gewoon klare bergspraak, nuchter als de bergwandelaar zelf met zijn blaren, zweetshirt en eeuwige trekhonger. Het plan klonk goed, vond ik. Het was vooral de gedachte aan de praktijk die me op het strand van Hendaye toch behoorlijk imponeerde.
Haute Route Pyrénées (HRP)
De HRP is een niet-gemarkeerde langeafstandsroute van kust naar kust door de Pyreneeën. Circa 850 kilometer met zo’n 50.000 hoogtemeters. De HRP is technisch lastig met steile passen waarin harde firn ook ’s zomers aanwezig blijft, met grote delen over moeilijk beloopbare steenblokken. De Ciceronegids The Pyrenean Haute Route van Ton Joosten is als e-book nog verkrijgbaar (via o.a. Kindle) en geeft heldere uitleg en beschrijving over de 45 dagetappes (plus eenvoudigere varianten) die zich uitstrekken tussen Hendaye aan de Atlantische Oceaan en Banyuls-sur-Mer aan de Middellandse Zee. Dit betreft vaak langdurige etappes van 8 tot 10 uur, vaak met een Franse/Spaanse berghut als accommodatie, soms met een onbemande hut of cabane. De noodzaak tot (wild)kamperen doet zich ook geregeld voor. Als trailrun zijn de gemarkeerde GR10 en GR11, die eveneens de hele Pyreneeën beslaan, geschikter omdat ze minder vaak door technisch terrein lopen.
Ik noem het mijn ‘berggeit gevoel’ als alles licht en makkelijk voelt.
Ondergaan en doorgaan Ik startte voor zonsopkomst zodat ik het strand en de stad voor mezelf alleen had. Dat leek me het fijnst. Zonder de afleiding van verkeer, terrasjes en mensen in vakantiestemming vond ik het al spannend genoeg. Die 850 kilometer waren het niet. ‘End to end’ door Groot-Brittannië was me ook gelukt en dat waren er 2000. Nee, dit keer waren het vooral de hoogtemeters, zo’n 50.000, die me bezighielden. En al had ik Corsica’s GR20 als solo-bivakrun in de pocket, dat waren slechts vier loopdagen. De Pyreneeën zijn oneindig veel uitgestrekter. En de Haute Route is vele malen technischer. Zou ik het halen? Heel blijven? Had ik niet gewoon lekker thuis moeten blijven? De gebruikelijke twijfel. Niet deleten, heb ik geleerd, gewoon ondergaan en vooral dóórgaan. Dit is immers een vision quest. Geen gefocus op het einddoel maar alleen op hier.
Ingenieus Nu voelen mijn voeten licht, mijn benen sterk. Ze dragen me over de groene bodem van Baskenland, aanvankelijk nog heuvelig maar later in de middag worden de hellingen steiler, steniger. Grappig is deze westelijke uitloper van de Pyreneeën met Asterix en Obelixnamen als Ordoki, Xoldoko Gaina en Migeltxoen Borda. Een grensoverschrijdende regio met een eigenzinnig karakter. Dat zich vooral vertaalt in vochtige hitte en onverstaanbaar achtergrondgebabbel op de zeldzame terrasjes die ik passeer. Col d’Ibardin, La Rhune, Col de Lizuniaga en tenslotte eind van de middag Arizkun. Aan de rand van een groot beukenbos zet ik voor de allereerste keer mijn tarptentje op. Met driehonderd gram werkelijk een ingenieus huisje waarbij ik natuurlijk de slakken en torretjes die mijn gezicht zullen bewandelen voor lief moet nemen. Terwijl ik de sandwich verorber die ik uit Arzikun heb meegenomen en nog wat slokken water-met-zwembadsmaakvanwege-mijn-toegevoegde-chloortablet neem, overspoelt me een enorme dankbaarheid. Ik zit hier met bijna niets en toch heb ik alles.
34 | HOOGTELIJN 5-2018
32_HL0518_R31_Thema_HRP1.indd 34
05-11-18 12:13
THEMA
BERGSPORTDAG
Ver voor zonsopgang ben ik alweer onderweg, want juist die stille ochtenduren zijn onweerstaanbaar.
Herders maken in dit deel van de Pyreneeën nog actief deel uit van het bergleven. (Cabane de la Hosse)
Of zoals later die dag, als vermoeidheid me overvalt en ik even op een helling in het gras tegen mijn rugzak aankruip. Rinkelrinkel-rinkel komt daar een paard of twaalf aangesneld. Wat ligt daar, kun je het likken en hoe ruikt dat? Moe en gelukkig laat ik me volledig afknuffelen. Het is al avond als ik de gieren ontmoet. In Baskenland zweven ze over praktisch elke col, op en neer, magische meesters van het luchtruim. Altijd op afstand, altijd waakzaam. Tot die ene keer. Onverwacht rond ik een rots en daar zitten ze, vier kale langnekken op rij. Even ontmoeten onze ogen elkaar en hoe kort ook, zoiets voelt als eeuwig. Dan richten ze zich op, acht vleugelslagen en het zijn weer vliegende tapijten. Met achterlating van die ene grote veer – die ik dankbaar aan mijn rugzak bind.
Fascinerend Wat ik hier doe is eeuwenoud. Te voet en solo lange afstanden door de natuur afleggen zit ons in de genen. De pelgrims van Santiago, de peregrini van Ierland, allemaal zwervers van de velden op zoek naar wat ik intensieve stilte ben gaan noemen omdat je die rust bepaald niet gratis krijgt. Wat me mateloos fascineert is het vrijwillige karakter. Iemand die met de dood voor ogen halsbrekende toeren uithaalt - ongelofelijk knap,
even ontmoeten onze ogen elkaar en hoe kort ook, zoiets voelt als eeuwig Onverwachte ontmoetingen Dat gevoel laat me ook de volgende dag niet los. Het is koud, grijs en mistig, maar onverwachte ontmoetingen kleuren deze dag. Zoals met meneer Philippe Cassat in Les Aldudes. Het plaatselijke winkeltje is donker en dicht, ondanks het opschrift bij de deur met openingstijden waarbinnen mijn verschijning riant valt. Mijn eetvoorraad is geslonken tot nul, ik draag maar voor een à twee dagen mee en kijk radeloos om me heen. Op dat moment stapt een keurige heer, jaar of zeventig, de stoep van zijn huis af voor zijn dagelijkse ommetje, ziet mijn wanhoop en zet zijn voordeur wijd open met daarbij de constatering dat ik koffie nodig heb. Koek en chocola krijg ik mee en van betaling wil hij niet weten.
maar daarvan kun je nog denken ‘die had geen andere keus’. Maar pelgrims hebben familie, vrienden, een huis vol lekkers en een leven vol verleiding. Niemand dwingt hen tot die eenzaamheid van de natuur. Het mooist zijn de schemermomenten. In de vroege ochtend, niet zodra de wekker gaat en ik met een brakke kop en zonder ontbijt mijn spullen inpak, maar een kwartiertje later, als ik weer onderweg ben en de schemer langzaam oplost. Nooit is de stilte tastbaarder dan in die overgangsmomenten vol verwachting, vol mogelijkheden. Mooier nog zelfs dan bij zonsondergang want al is die voller, warmer en daardoor kleurrijker, het lijkt tegelijk een fractie minder sereen, minder stil. De sensatie om in al die
HOOGTELIJN 5-2018 |
32_HL0518_R31_Thema_HRP1.indd 35
35
05-11-18 12:13
Stilstaan voor al die kleine momenten en die vastleggen, geeft me zo veel vodoening. (Valle de Rius, Spaanse Pyreneeën)
tussenliggende uren bergopwaarts te lopen, bergafwaarts te rennen, eindeloos als de zee van blauwe bergen die zich op elke col weer presenteert. Het is boven alles een meesterlijk mooi gevoel. Dat dit mogelijk is. Eén lijf, twee benen.
Filosofie Tussen het grillige karstlandschap van Col d’Anaye en de groene hellingen onder Col de Pau liggen uren van intense hitte maar ook van eindelijk een overdadige lunch in Lescun met maar liefst twee omeletten en dientengevolge een protesterende maag tijdens de eropvolgende klim. Maar onweer dreigt met gebulder uit een haast zwarte hemel en doet mijn kleine zorg teniet. Deze eeuwenoude bergen zijn zoveel machtiger, ik zoek beschutting in een cabane en wacht af wat komen gaat. Misschien is dit het ook, filosofeer ik daar, tussen in een ver verleden door mensenhanden opeengestapelde stenen. Zonder internettoegang. Teruggeworpen op het eigen oordeel.
Authentiek Authentieke ervaringen zijn onuitwisbaar. Als de gletsjers die hun sporen in de dalen kerven. Op die gierenveer na, neem ik straks niks mee naar huis uit deze bergen. Hoeft ook niet, de Pyreneeën zitten in me. Nú al, op nacht vier onder Pic d’Arlet. Geknield achter mijn statief, stel ik de camera in op een langdurige sterrenopname. Nooit voel ik me nietiger dan onder een heldere Melkweg en ik weet zeker dat al die andere voetreizigers overal ter wereld eveneens omhoog staren. Als je geen echt dak boven je hoofd hebt, worden de nachten een stuk confronterender. Dan ineens schiet me als een meteoor te binnen: precies dat is wat alle pelgrims bindt, die drang tot confrontatie. Niks hobbels uit de weg gaan, niks gladgestreken gezapigheid.
Verpletterd Ik capituleer onder de machtig mooie Pic du Midi d’Ossau. Het is de vijfde dag en de vijftiende keer dat ik uit de broek moet. Die nacht is de hemel extra groot en zo loodzwaar dat ’ie me verplettert.
Juist ook de mensen die hier wonen, geven deze bergen kleur. (Refuge de Pombie, Franse Pyreneeën)
Mijn darmen blazen zich brullend leeg, ik drink me suf aan chloorwater met ORS, heb nul mobiel bereik en bungel dientengevolge aan het aller-uiterste draadje van de wereld, meer moederziel alleen dan Rémi ooit geweest kan zijn. Bij daglicht raap ik mezelf bijeen en strompel in de mistige kou naar de eerste de beste herdershut. Een lift zien te krijgen, de bergen uit, een dokterspraktijk in. Het is Jean-Bernard Souverbie, kaasmaker en schaapherder in hart en ziel, die me nadat alle tweehonderd schapen gemolken zijn, meeneemt in zijn fourwheeldrive, omlaag naar Laruns. Daar ga ik. Met elke kilometer dat de Pyreneeën verder verdwijnen achter het druilerige wolkendek, voelt het afscheid meer definitief. Voorbij. Dit kan geen incident zijn. Vandaag de dokter, morgen de trein naar huis. Maar die avond, in een charmante gîte d’étape, hersteld na een middag tussen de lakens en liters cola, is het vertrouwen zomaar terug, als de wolken die zijn opgetrokken en een rij schoongewassen pieken tonen aan de horizon waarheen ik morgenvroeg de eerste de beste taxi terug neem. Zodra ik mijn fles wijn bij wijze van dank aan een verraste Souverbie heb overhandigd, ben ik letterlijk en figuurlijk stukken lichter. Dansen is teveel gevraagd voor iemand die pakweg vijftig dagelijkse kilometers en ruim 2000 hoogtemeter door technisch bergterrein aflegt, maar in gedachten doe ik het. Omdat ik hier weer terug ben. Gezond. Dát ook, realiseer ik me later die dag op Col de Peyreget: nergens voelt je kwetsbaarheid groter dan tussen oeroude, van alles en iedereen verlaten steenbrokken. Het is de quest van de pelgrim om het grote te zoeken, maar daarbij steeds weer op het kleine te stuiten.
36 | HOOGTELIJN 5-2018
32_HL0518_R31_Thema_HRP1.indd 36
05-11-18 12:13
THEMA
BERGSPORTDAG
De aarde draait om haar eigen as, waardoor het lijkt alsof de sterren bewegen. (Pic d’Arlet, Franse Pyreneeën)
Eenvoudige onderkomens vormen een welkome afwisseling op mijn mini tarptentje.
Niet dat de Haute Route een kleinigheidje is. Die naam is niet zozeer gekozen vanwege het hoogblijvende karakter, want vrijwel dagelijks daal en stijg ik minstens twee keer duizend meter, dal in, dal uit, col na col. Deze route heet hoog omdat hij dicht bij de waterscheiding blijft, bij de hoogste punten van de bergketen die Frankrijk van Spanje scheidt. Anders dan de beide
precies dat is wat alle pelgrims bindt: die drang tot confrontatie langeafstandsroutes GR10 en GR11, is de Haute Route geen doorgaand gemarkeerd pad. Ooit door de Franse Georges Véron als idee bedacht en later door de Nederlandse Ton Joosten in (onder andere) een helder Ciceronegidsje uitgewerkt, kent deze doorkruising van de Pyreneeën inmiddels zo veel varianten dat er feitelijk nauwelijks nog van één Haute Route sprake is. Dat wil zeggen: je hebt de moeilijke stukken en je hebt de varianten om die te omzeilen. Waardoor er wat mij betreft eigenlijk toch slechts van één Haute Route sprake blijft…
Vertrouwen In het centrale massief, daar waar zich de hoogste pieken, de diepste canyons en de grilligste passen bevinden, ligt het hele
Volkomen out-of-place op dit strand, maar ongelofelijk voldaan! (Banyuls-sur-Mèr, Frankrijk)
jaar door keiharde sneeuw verborgen in net die hoekjes waarlangs de Haute Route zich wringt. Als er meer restsneeuw dan gebruikelijk ligt, betekent dat Bergschrunds overwinnen, treetjes in firn hakken en stenige klauterpassages om bij de uiteindelijke knip in de brokkelgraat te komen - want soms is een col niet meer dan dat. De vertwijfeling is groot als ik aan de zuidkant zo’n op-de-rand-van-het-leuke col op klauter. Want wat tref ik aan op de noordzijde? Nog twintig passen. Alert blijven, rustig oordelen en vertrouwen in eigen kunnen. Nog tien treetjes. Ik kan dit alleen dankzij jaren ervaring, dankzij alpiene cursussen en talloze bergroutes met anderen. Dan ben ik boven. Snel een blik over de rand. Firn, steil. Maar links, die rotsen, daardoorheen kan ik het ijsveld omzeilen. Ik adem uit en plof opgelucht neer. Heel even pauze. Het is die gierenveer, denk ik. Die houdt me licht. Ik kijk noordwaarts. Een gierenuitzicht: blauwe lijnen van bergen en wolken. Magisch maar vluchtig. Hier kan ik niet blijven, ik moet verder, omlaag. Terwijl ik voorzichtig over de rotsen klauter in die ijzige stilte die het hooggebergte kenmerkt, realiseer ik me voor de volle duizend procent hoe dierbaar me dit leven is. Deze immense, moeizame maar allemachtig mooie omweg naar huis. Dat je voor even weg van alles bent, maakt het misschien makkelijker om – ondanks alle mountainrunning – stil te staan. Bij wie ik was, wie ik ben en wie ik worden wil. Daar zijn geen meditatiesessies voor nodig en ook geen yogastandjes. Ook hoef ik geen mindful talk te horen. Geef mij maar een loodzware bergtocht. Met een bijna onmogelijk te bereiken eindpunt, Banyuls-sur-Mer bijvoorbeeld. In die twintig dagen én nachten die zich tussen Atlantische Oceaan en Middellandse Zee uitstrekken, daar ligt alles wat ik nodig heb.
Lezing Jolanda Linschooten
Jolanda is een van de hoofdgasten op de Bergsportdag. Met een multimediapresentatie neemt ze je mee op haar solorun dwars door de Pyreneeën en geeft ze antwoord op de vraag wat een mens boven in de bergen zoekt. De Bergsportdag is op 20 januari in het NBC in Nieuwegein. Kijk voor meer informatie en het complete programma op bergsportdag.nkbv.nl.
HOOGTELIJN 5-2018 |
32_HL0518_R31_Thema_HRP1.indd 37
37
05-11-18 12:14
NOMIC & ERGONOMIC Steep and steeper.
The new NOMIC maintains its world-famous swing and excels at climbing steep ice. Crafted for swinging and hooking into delicate or mixed lines, the ERGONOMIC is the choice for those climbing steeper or overhanging terrain. Both tools feature an overmolded dual handle, adjustable GRIPREST, modular head, and hydroformed shaft. www.petzl.com
000_xxx.indd 2
05-11-18 13:39
THEMA
BERGSPORTDAG
klimmen in de
Workshop IJsklimmen in Nederland
vriezer
Het miezert zachtjes als ik de Bever binnenstap. Met 7 graden is het mild voor een doordeweekse dag in januari. In mijn tas zit echter alles om een steenkoude winterdag buiten door te komen: een dikke donsjas, thermoshirt, lange onderbroek, softshellbroek, muts en handschoenen. Ik ga namelijk ijsklimmen. Hier, in Nederland. Tekst Anne van Leeuwen Beeld Ico Kloppenburg
B
ij Bever in Den Haag staat een twaalf meter hoge vriezer. De gemiddelde temperatuur is er tussen de -5 en -10 graden. De achterkant bestaat, net als bij een gewone vriezer die je te lang niet hebt ontdooid, uit een dikke laag ijs, vol hobbels en gaten: hierop ga ik leren ijsklimmen.
Anne in actie op de ijsklimwand.
IJsklimkleding We kleden ons aan alsof we naar de noordpool gaan. Alles wat in mijn tas zit, gaat aan en dat is best even zweten zo in een pashokje op kamertemperatuur. Daarover heen gaan nog een helm, gordel, en een mooi paar stijgijzervaste schoenen. Via een soort dikke kluisdeur komen we terecht in winterwonderland. Wolkjes stijgen op uit onze monden. Met mijn voeten op het ijs krijg ik gelijk koude tenen. We hupsen van voet op voet om warme tenen te krijgen terwijl de NKBVinstructeur uitlegt hoe alles werkt. Met onze handschoenen aan gespen we de
Ook leren ijsklimmen?
In het winterseizoen 2018-2019 organiseert Bergsportreizen vernieuwde workshops en basis- en gevorderdencursussen IJsklimmen. Kijk voor meer informatie op bergsportreizen.nl. Wil je meer details over de workshop en cursussen, kom dan naar de Bergsportdag op 20 januari in het NBC in Nieuwegein. Op de stand van Bergsportreizen staan medewerkers die je er meer over kunnen vertellen. Kijk voor meer informatie over de Bergsportdag op bergsportdag.nkbv.nl.
stijgijzers onder, best nog een lastig klusje. Maar dat is het ook op de gletsjer of onderaan de bevroren waterval. Helemaal zo gek nog niet om dat juist op het droge goed te oefenen.
Vertrouwen Ik krijg twee ijsbijlen en ploeter daarmee een eerste keer omhoog. Ik lijk geen gevoel meer te hebben in mijn tenen, zo koud als ze zijn, diep weggestopt in de harde, zware schoen. Heel anders dan het warme rubber dat (te) kleine sportklimschoentjes omhult. Dat doet ook pijn, maar dan anders. Om dit gebrek aan gevoel te compenseren, knijp ik als een bezetene in mijn ijsbijlen. En het plaatsen van de bijlen in het ijs valt me zwaar. Ik heb verschillende pogingen nodig voordat ik mijn bijlen vertrouw en mijn voeten durf te verplaatsen. Mijn onderarmen lopen vol. Na 12 meter ben ik blij dat ik mag afdalen en mijn armen even wat rust kan gunnen.
Oefening loont We klimmen om de beurt. De achterblijvers oefenen onderaan de wand met het zetten
van ijsschroeven en traverseren om de klimtechniek beter onder de knie te krijgen. Na een tweede en derde ronde merk ik duidelijk verschil. Ik klim zekerder, en weet steeds beter de ijsbijlen zo in het ijs te haken dat ze meteen stabiel zitten. Mijn voeten weet ik steeds beter te plaatsen, gebruikmakend van de structuren in het ijs. Het bloed stroomt terug en ik begin er plezier in te krijgen.
Do’s en don’ts Voor ik het weet zit het klimgedeelte erop en gaan we voor de theorie terug de warmte in. Hier krijgen we een uitgebreide lezing over het ijsklimmen. Waar moet je op letten, wat neem je mee? Alle do’s en don’ts komen aan bod en er is alle ruimte voor vragen. Een perfecte introductie in het ijsklimmen, zonder verre reis, zonder aanloop, en na afloop stap je zo terug de warmte in. En met, heel belangrijk, instructeurs die zelf ook ijsklimmen en je dus écht kunnen vertellen hoe het zit. Voor als je nieuwsgierig bent. Als voorbereiding op het echte werk. Of gewoon, omdat het zo leuk is om een keer te doen.
HOOGTELIJN 5-2018 |
39_HL0518_R34_Thema_ijsklimmen.indd 39
39
05-11-18 12:14
Alexander Megos
De trage vooruitgang van een wonderkind Tijdens de Bergsportdag op 20 januari in Nieuwegein is Alex Megos een van de hoofdgasten, de Duitse sportklimmer die op zijn 19e als eerste ter wereld een 9a onsight klom. Hij was de route niet ingestapt met de intentie er wereldberoemd mee te worden, zegt hij in een gesprek met redacteur Roanne van Voorst. Hij wilde gewoon lekker klimmen. Tekst Roanne van Voorst Beeld Liam Lonsdale
S
tel je eens een tocht voor, die volgens je gidsje zes uur duurt en alleen geschikt is voor gevorderde wandelaars. Je begint in alle vroegte, en hoewel het pad steeds stijgt kost het lopen je amper moeite. Je passeert met gemak andere wandelaars. Tot je verrassing arriveer je uren eerder dan verwacht bij de hut waar je had willen lunchen: het is pas koffietijd. Maar zodra je verder begint te lopen, begrijp je waarom de gids deze beklimming zo waarschuwend beschreef. Het laatste stuk, naar de top, is zo steil dat je alleen maar voetje-voor-voetje verder kunt schuifelen – soms glijd je uit, en schuif je een meter naar beneden. Je haalt nog steeds andere wandelaars in, maar de top komt traag, heel traag, dichterbij. Zo ongeveer moet het voelen om het carrièrepad van sportklimmer Alexander Megos (25) te bewandelen. Kijk je er vanaf een afstandje naar, dan zie je de klimmer gestaag hogerop komen: eerst zo snel dat je ogen hem maar met moeite kunnen bijhouden, daarna neemt het tempo iets – niet veel – af. Kijk je met het perspectief van de klimmer, dan lijkt het verschil in tempo tussen het eerste gedeelte van de tocht en het tweede, steile stuk ineens enorm.
Lekker klimmen Hij klom op zijn negentiende, als eerste ter wereld, een 9a onsight (een route in een keer klimmen, zonder eerst de passen te oefenen of advies te krijgen). Dat was op de eerste dag van zijn klimvakantie in Spanje en het betekende zijn doorbraak bij het grote publiek. Hij werd bekend als het wonderkind van het sportklimmen. Het was 2013. Zijn mailbox ontplofte, sponsor na sponsor bood zich aan, fotografen volgden hem de rotsen in. Hij zou hun foto’s later aanvullen met laconieke woorden over zijn wereldberoemde prestatie: zijn onsight ging ‘per ongeluk’, zei hij tegen
journalisten die hem interviewden. Hij was er natuurlijk wel trots op, maar hij was de route niet ingestapt met de intentie er wereldberoemd mee te worden. Hij wilde gewoon lekker klimmen. In de jaren erna zou hij de media blijven halen met zijn prestaties. Uit alle hoeken van de wereld dook nieuws op over de jonge, succesvolle klimmer. In Oostenrijk beklom hij als eerste de 9a+-route Clash of the Titans; in Spanje topte hij zijn eerste 9b (First Round, First Minute) en in Canada zette hij een andere 9b genaamd Fight Club op zijn naam. Daartussendoor boulderde hij ook nog op het hoogste niveau. Tot twee keer toe topte hij een 8C, twee keer een 8C+; dat is de moeilijkste gradatie die tot nu toe voor boulderen werd geregistreerd.
Langzaam Hij lijkt niet te stoppen, maar, zegt hij op ernstige toon: “De snelheid is er wel een beetje uit.” Want ga maar na. Zijn allereerste 9a wist hij in een enkele poging te klimmen; voor de 9a-route Action Directe had hij twee uur nodig, Biographie (de beroemde 9a+ in Céüse) deed hij in een dag en drie pogingen; zijn eerste 9b kostte hem vijf oefendagen. Maar voor zijn laatste en tot nu toe beste prestatie (Perfecto Mundo, een 9b+, in mei van dit jaar) moest hij vijftien dagen oefenen. Elke dag deed hij hoogstens vier pogingen – meer ging niet, dan waren zijn armen te verzuurd of werd de huid op zijn vingers te gevoelig. De eerste tien dagen oefende hij de moeilijke stukken los van elkaar – de laatste dagen probeerde hij vanaf de grond in een keer naar boven te klimmen. “Blij en opgelucht”, was hij toen het hem was gelukt om de route als eerste ter wereld te klimmen. “Maar,” zegt hij er een beetje verontschuldigend achteraan, “voor mijn doen duurde het een lange tijd voor het zover was. Hoe moeilijker je klimt, hoe langzamer je vooruitgang gaat. En dat is soms best moeilijk.”
40 | HOOGTELIJN 5-2018
40_HL0518_R33_Thema_potretAlex1.indd 40
05-11-18 12:15
THEMA
BERGSPORTDAG
Matig Misschien komt het omdat we elkaar spreken vlak na de halve finale World Cup in Arco, waar hij op een teleurstellende twaalfde plaats eindigde, maar Megos lijkt enigszins twijfelend over zijn eigen kunnen. “Ik merkte die wedstrijdochtend aan alles dat ik er niet bij was met mijn hoofd. Het was zo’n dag waarop je steeds alles kwijtraakt, alles vergeet. Ik was niet scherp, misschien was ik nog moe in mijn hoofd van eerdere wedstrijden en het reizen. Logisch, want ik heb nog niet zoveel wedstrijdervaring, ben meer buiten bezig. Maar mindere dagen hebben, dat kan je je niet permitteren als je goed wilt presteren. Ik moet dus de komende jaren meer competities gaan klimmen. Dat is de enige manier om te voorkomen dat ik een volgende keer weer matig presteer.” Dat hij de week ervoor in Briançon de eerste plek won, lijkt hij alweer vergeten: hij is teruggereisd naar zijn ouderlijk huis in Duitsland, om daar met het Duitse team te trainen voor de aankomende boulderwedstrijden. “Ik kan wat extra steun bij het trainen nu goed gebruiken”, zegt hij.
Falen Want gemotiveerd zijn om te trainen is makkelijk als je met enorme sprongen vooruit gaat, zoals in het begin van zijn klimcarrière. Het wordt moeilijker als je voortgang langzamer verloopt. “Ik ben nu aan het leren dat je op het klimniveau waar ik ben aangekomen, heel vaak geen succes behaalt”, vertelt hij. “En dat ik dat dan niet moet zien als falen, maar gewoon als nog-niet-succesvol zijn.” Dat, relatief recente, inzicht helpt hem op de dagen dat hij eigenlijk geen zin heeft om te trainen, maar toch van zichzelf moet. “Meestal vind ik het lekker om mezelf moe te maken, maar andere keren is het moeilijk om mezelf te motiveren. Ik train dan terwijl ik niet zeker weet of het zal leiden tot nieuw succes.” Na ons interview gaat hij naar de hal, trainen. “Ik heb met mezelf afgesproken dat ik weg mag als ik een bepaalde, supermoeilijke boulder heb geklommen. Als dat lukt, durf ik namelijk te blijven hopen dat het oefenen uiteindelijk toch resultaat gaat opleveren. En dan mag ik daarna in de tuin barbecueën met vrienden. Vlees eten – dat vind ik namelijk óók lekker.” Na het interview gaat Megos naar het WK in Innsbruck. Daar wordt hij derde in de discipline Lead.
Lezing van Alexander Megos
Alexander is een van de hoofdgasten op de Bergsportdag. In het NBC in Nieuwegein geeft hij een lezing over de schoonheid van klimmen, over succes en tegenslag en de lol van op reis zijn. Op dezelfde dag wordt in de naastgelegen klimhal van Mountain Network een meet & greet met hem georganiseerd. Kijk voor meer informatie en het complete programma op bergsportdag.nkbv.nl.
HOOGTELIJN 5-2018 |
40_HL0518_R33_Thema_potretAlex1.indd 41
41
05-11-18 12:15
Selfie van de familie Koegler bij het Friesenberghaus.
Voor het eerst op
huttentocht Prijswinnende familie mee op wandelreportage
Leuk zoâ&#x20AC;&#x2122;n huttentocht, maar hoe doe je dat? Dat was de vraag waarmee Tanja Koegler uit Denekamp de hoofdprijs won in de prijsvraag ter gelegenheid van het verschijnen van de 100ste Hoogtelijn. Zij, haar man Pim en de kinderen Merel (13, atletiek, scouting) en Jur (11, breakdance, rugby) gingen een week mee met Hoogtelijn op reportage in Oostenrijk om te ervaren hoe zoâ&#x20AC;&#x2122;n tocht kan verlopen. Tekst Peter Daalder Beeld Aart Markies
42 | HOOGTELIJN 5-2018
42_HL0518_R35_Thema_prijswinnaarsWandelen.indd 42
05-11-18 12:15
THEMA
BERGSPORTDAG
O
nze reportage begint in Gschnitz, een gehucht in het Wipptal, een beetje verscholen achter de hoge betonnen palen van de autoweg tussen Innsbruck en de Brenner. In het stille dal ontvangt Helga Beermeister van de VVV Wipptal ons. We wandelen een stukje bij een aantal oude molens en een grote waterval en bereiden ons voor op een dagje les van Peter Veider. Hij is directeur van de Bergrettung in Tirol en is ervoor verantwoordelijk dat alle 4500 Tiroler bergredders gedegen worden opgeleid.
Hoogtelijn op de Bergsportdag
Vorig jaar vierden we feest met onze 100ste Hoogtelijn. Maar ook dit jaar is het de moeite waard om even langs onze stand te wandelen. Ben je vorig jaar het speciale Hoogtelijn kwartetspel misgelopen? Ook dit jaar delen we weer wat doosjes uit, dus kom op 20 januari bij ons langs in het NBC in Nieuwegein. Kijk voor meer informatie over de Bergsportdag op bergsportdag.nkbv.nl.
Wandel- en bergpaden De kleine tengere Veider neemt ons mee naar de Alpine Safety Area. Mooi uitgezet op de bergwand onder een kerkje en een herberg, 300 meter hoger. Veider hijst iedereen in een klimgordel en geeft ons een klettersteigset en een helm. Hij vertelt over het verschil tussen wandelpad, bosweg, een rode en een zwarte bergweg. We ervaren het in de praktijk. Van een breed pad via bosgrond naar een bergpaadje en dan naar de zwarte variant, behoorlijk steil, waar je ook af en toe je handen moet gebruiken. Bij het begin van de klettersteig (varianten tussen A en C) haken Merel, Tanja en Pim af. Al meteen zo’n stap met daaronder lucht, dat zorgt voor wat bibbers. Jur, Aart en de gids gaan omhoog, de rest neemt de route via de bergweg. Veider vindt het mooi om mensen wegwijs te maken in de bergen. Hij vertelt over het langzame tempo waarmee je stijgen lang kunt volhouden, dat regen en slecht weer een pad extra moeilijk kunnen maken,
Jur klettert onder toezicht van Peter Veider.
en over de noodzaak van goede, stevige schoenen. Boven, op de banken buiten de Stube, is Veider blij dat hij een ‘nieuwe jonge berggeit’ als Jur mee omhoog heeft kunnen nemen. Hij vertelt over het werk van de reddingsdienst, de tientallen dagelijkse meldingen wanneer zijn mensen worden ingezet. Nu begrijpen we ook de regelmatige piepjes uit zijn rugzak: ergens in Tirol vertrekt er dan iemand om hulp te bieden aan mensen in nood in de bergen.
Vijf dagen lopen Omdat het niet duidelijk is wat de familie wel en niet kan en of de kinderen lopen in de bergen leuk vinden, hebben we een programma gemaakt dat bestaat uit een aantal tochten waarbij terugkeer naar het dal altijd mogelijk is. Terwijl er toch drie overnachtingen in een echte berghut zijn gepland. Voor de vijf dagen lopen, verhuizen we van het Wipptal naar het Zillertal.
Afdaling vanaf de Berlinerhütte.
HOOGTELIJN 5-2018 |
42_HL0518_R35_Thema_prijswinnaarsWandelen.indd 43
43
05-11-18 12:16
Samen de kaart bestuderen. Kaiserschmarren!
Jur en Merel krijgen uitleg over stenen en bergkristallen.
Wandeltips
terugstoppen. Nee, dan is zo’n slang veel handiger. En ik had regenkleding geleend, maar van tevoren niet bekeken – dat viel iets anders uit dan gedacht. Een regenbroek is wel wenselijk, evenals een (hoofd)lampje, een muts voor koudere dagen op hoogte en voldoende energierepen. Overigens kan ik een stuk handiger en praktischer inpakken na deze week.” Merel: “Ik heb behalve een zaklampje eigenlijk niets gemist. Hoewel ik voor een eventuele volgende keer toch wel stokken zou willen.” Jur: “Ik heb een (extra) vestje voor de nachtwandeling en een regenhoes voor de rugzak gemist. Die regenhoes lag thuis wel klaar, maar ben ik vergeten mee te nemen.”
Eerst bekijken we de tien tips voor bergwandelaars van de NKBV. Klopt alles?
1 2
3 4
Breng je conditie op peil. Onderschat de bergen nooit. Wij zijn al twee dagen in de bergen en we beginnen met een rustige, niet al te lange tocht. Als je van zeeniveau komt, kun je beter niet meteen op dag 1 naar een grote hoogte gaan. Neem tijd om te acclimatiseren en plan je huttentocht bijvoorbeeld midden in je vakantie, dan ben je al een paar dagen in de bergen en gaat het een stuk beter. Bereid je tocht voor. Bij een bezoek aan de Koeglers in Denekamp hebben we al veel verteld, materiaal laten zien, kaarten bestudeerd. “Maar”, zei Tanja, “ik vind het toch lastig om vanaf papier of internet te plannen. Het is soms echt behoorlijk zoeken naar de afstanden of wandeltijden. Bovendien zijn internet of een kaart echt iets heel anders dan de werkelijkheid. Daar speelt de hoogte een rol, evenals de weersomstandigheden en de actuele gesteldheid van de routes. Het blijft wel een kwestie van ter plekke bekijken.” Houd het weer in de gaten. Tijdens onze week was het bloedheet, waarbij in de bergen altijd onweer op de loer ligt. Tanja: “Heerlijk, die temperatuur. Maar eerlijk is eerlijk: ik heb gemerkt dat als het zo warm is, je voor 14:00 uur op de plek van bestemming moet zijn, want het kost veel kracht en energie. En zorg écht voor ruimvoldoende drinken. Je kunt onderweg niet altijd water bijvullen.” Ga op pad met een goede basisuitrusting. We vroegen de Koeglers na de wandelweek wat ze voortaan anders zouden doen. Pim: “Ik had flesjes voor mijn water. Dat doe ik niet meer. Tanja en de kinderen hadden zo’n waterzak, die zijn echt ideaal: je kunt dan steeds kleine slokken water nemen zonder dat je stil moet staan, fles pakken, slok nemen,
5 6 7 8 9 10
Trek stevige schoenen aan. Pim: “Mijn wandelschoenen bleken behoorlijk versleten. Het is gelukkig goed gegaan; ik zag ook mensen met ducttape om hun schoenen…” Blijf alert. Loop beheerst. Neem voldoende pauze. Dat hadden de Koeglers goed onthouden. Bij elke grote rustpauze toverde Tanja een blauwe fluitketel, een brandertje, een thermosfles water en een zak met thee en koffie in allerlei smaken uit haar rugzak. Plus iets te knabbelen. Houd rekening met de ander. Respecteer de natuur. We hadden gehoopt bij de Berliner Hütte een van de vijf onlangs uitgezette steenbokken te zien, maar het was te warm. De beesten trekken zich overdag terug in de schaduw en blijven daar liggen. Zelfs een gems hebben we niet gezien, alleen een Murmeltier. En Tanja was helemaal blij met de echte edelweiss die zij vond: “Tof hoor, maar wel op een onmogelijke plaats om dichterbij te komen.”
44 | HOOGTELIJN 5-2018
42_HL0518_R35_Thema_prijswinnaarsWandelen.indd 44
05-11-18 12:16
THEMA
BERGSPORTDAG
maar dat liep anders voor haar. Naarmate de week vorderde, ging het al wel veel soepeler en had ze heel snel weer flink vertrouwen in haar eigen kunnen.” Tijdens de voorlaatste dag kregen we een bui, met de hut al in zicht. Hoe was dat? Merel: “Ooohhh niet leuk, want je loopt veel gespannener. Genieten lukt dan niet zo, want je moet nog meer opletten waar je loopt in verband met gladde stenen of glibberige grond.” Jur: “Niet fijn. Ook ik liep veel meer gespannen.” Pim vond het een interessante les: “Ervaren is leren over wat wel en niet werkt voor jezelf en voor anderen. Het doet fysiek en mentaal zeker wat met je.” Tanja: “Je moet beter opletten en goede spullen mee hebben, maar verder viel de regen die wij hadden reuze mee. Even een buitje en daarna een half uurtje miezer. Ik merkte dat ik in gedachten wel anders liep. Je denkt dan toch wel steeds: oei, regen, glad, eind van de dag, vermoeid, als iedereen maar veilig in de hut komt.” In ganzenpas over het bruggetje.
Eindoordeel van de familie Koegler Na een week zonder wanklank, met enthousiast lopende kinderen, vroegen we na afloop naar de ervaringen van de familie Koegler. Het eten? Jur en Merel: “Kaiserschmarren!” Pim: “Ja, dat was overal goed, maar de rijst met Geschnetzeltes in de Grawandhütte was de winnaar.” En Tanja? “De chili con carne in het Friesenberghaus.” Het slapen in de hut? Jur vond het “Leuk! Omdat ik fijn heb geslapen.” Merel vond het “Goed te doen, geen probleem gehad. Wel soms wurmen in de – verplichte – lakenzak.” Pim: “Goed, maar zo’n lakenzak… Wat een geworstel.” Tanja: “Prima! Knus, leuk, even aanpassen. Verwacht geen luxe, dan valt het altijd mee.” De mooiste hut? “Het Friesenberghaus, omdat je daar naar Petersköpfl kon met de steenmannetjes”, zegt Jur. Ook Merel kiest voor het Friesenberghaus. “Omdat die authentiek is, wat ouder, echter.” En Pim? “De Grawandhütte: gezellig, klein, intiem en vriendelijk.” Tanja noemt de Grawandhütte en het Friesenberghaus. “Maar ze zijn eigenlijk niet met elkaar te vergelijken. Friesenberg was een échte berghut, iets spartaanser, ruiger. De Grawandhütte, omdat dit meer een alm is, iets charmanter, vriendelijker. Maar de Olpererhütte heeft een fenomenaal uitzicht en de Berliner Hütte is qua interieur bijvoorbeeld weer bijna sjiek, jugendstil.”
Gaat de volgende vakantie weer richting bergen? Pim en Tanja: “Haha, daar zijn we nog niet over uit. Een ding is wel zeker: Merel gaat met de scouting naar de World Scout Jamboree in West Virginia, Amerika! Superstoer! Wat wij gaan doen is nog niet helemaal zeker, maar een huttentocht in Oostenrijk behoort zeker tot de mogelijkheden!” Klopten de verwachtingen met de werkelijkheid? Jur: “Het was helemaal niet saai! En ik verwachtte kou, maar het was echt snikheet!” Merel: “Ik had geen verwachtingen, ik wilde gewoon genieten.” Pim: “Ik hoopte te ontdekken of dit leuk is voor ons of niet. Ik snap nu waar het enthousiasme voor deze vorm van vakantie vandaan komt, dat is een gevoel. Mooi om te
Foto’s van Merel en Jur
We vroegen Merel en Jur met een echte camera hun week in Oostenrijk vast te leggen. Beiden gebruikten het fototoestel als een telefoon: veel selfies en snelle kiekjes. Dit is een selectie van hun foto’s.
Wat was het meest verrassend? Merel: “Dat het eigenlijk best veel hoger is dan je denkt. Tijdens het lopen ga je steeds weer net even verder, net even hoger.” Ook Jur vond het best hoog. “En dat er echt supermooie uitzichten waren, vooral bij het stuwmeer boven. En de klettersteig! Ik verwachtte dat het heel moeilijk zou zijn, maar het was eigenlijk heel simpel.” Tanja werd verrast door Merel en Jur op de Alpine Safety Area. “Ik verwachtte dat Merel dat makkelijk zou kunnen,
HOOGTELIJN 5-2018 |
42_HL0518_R35_Thema_prijswinnaarsWandelen.indd 45
45
05-11-18 12:16
1 • COLUMBIA - FAST TREK PRINTED VEST DAMES 59,95 2 • MOUNTAIN HARDWEAR - SUPERCHARGER INSULATED JAS 349,95 3 • MEINDL - TRAMIN LADY GTX SCHOEN DAMES 214,95 4 • SUUNTO - 9 BARO TITANIUM BLACK HORLOGE 84,95 5 • FJÄLLRÄVEN - BARENTS PRO LONG BROEK 159,95 6 • OSPREY - STRATOS 24 RUGZAK 129,95 7 • FALKE - TK1 SOK 23,00
VAN PIETERPAD TOT GLETSJERTOCHT
De beste collectie voor iedere wandeling
1 2
Productpagina_2018_NKBV_def.indd 1 046_bever_productpagina.indd 2
4
3 5
6
7
NKBV-LEDEN HEBBEN STANDAARD 10% KORTING BIJ BEVER
06-11-18 10:24 09:08 06-11-18
THEMA
BERGSPORTDAG
Tanja zorgt voor koffie.
Tochtenwiki
In de NKBV Tochtenwiki vind je meer gedetailleerde tochtinformatie. Ga naar hoogtelijn.nl en klik op deze editie van Hoogtelijn en dan op deze route die in de Tochtenwiki is geplaatst.
De Olpererhütte ligt hoog boven het Schlegeis stuwmeer.
zien hoe iedereen zijn talenten inzet en hoe hij of zij de uitdaging benadert.” Tanja: “De overweldigende blik op de bergen, gletsjers, de uitzichten, de flora en fauna. En mooi om te ervaren dat zo’n tocht ook een kwestie van nuchterheid is. Je kunt jezelf best uitdagen in die tochten. Ik weet nu dat je vooral niet overmoedig moet worden. Als je de strijd aangaat is er maar één winnaar en dat is toch echt die berg.”
Programma Met de familie Koegler ondernamen we de volgende activiteiten: • Eerst een dagje wennen aan de ijle berglucht met een bezoek aan het molendorp in Gschnitz, waar kinderen kunnen spelen met water en waar wekelijks brood op traditionele wijze wordt gebakken. Het is leerzaam om te zien hoe het ‘eeuwig stromende water’ van de waterval achter de gebouwen gebruikt wordt. Kijk op muehlendorf-gschnitz.at. • Dan lopen en klimmen we bij de Alpine Safety Area (ASA), een leer- en trainingslocatie die is opgezet door onder andere de Tiroler Bergrettung in Gschnitz in het Wipptal. Meer informatie hierover vind je op wipptal.at en presse.tirol.at/de, zoek daar op ASA. Een wandelroute en drie klettersteigs voeren naar de bedevaartkapel van de Heilige Magdalena, 300 meter boven het dal, waar ook een kleine almhut is. • In het Zillertal bezoeken we het informatiecentrum van het Naturpark in Ginzling, een van de Bergsteigerdörfer in Oostenrijk: naturpark-zillertal.at. • De eerste tocht van 2,5 uur gaat vanaf Alpengasthaus Breitlahner (1257 meter) naar de Grawandhütte op 1636 meter (grawandhuette.at), een kleine hut op de populaire route naar de Berliner Hütte. Hoewel op deze route een verbodsbord staat voor fietsers, maken zeer veel mountainbikers een tocht naar de Grawandhütte en de Waxeggalm. Het bord is er neergezet door één landeigenaar die tegen mountainbikes is. Er wordt niet gecontroleerd. • De volgende dag gaan we in krap drie uur naar de Berliner Hütte (2042 meter, berlinerhuette.at). Een klassieke hut, eigenlijk een berghotel waarvan de geschiedenis teruggaat tot 1879. Geheel opgetrokken uit steen en hout van de zirbe (alpen den; pinus cembra), de hoogste bomen op de hellingen. • ’s Ochtends om vier uur gaan we een flink stuk omhoog naar
Am Horn (2647 meter) voor de zonsopgang en om de uitgezette steenbokken te zien. Daarna gaan we terug via de morenen van de gletsjers Hornkees en Waxeggkees naar de Waxeggalm waar de gastvrouw na de karnemelk met verse bosbessen een eigen gebrande schnaps serveert, om elf uur ’s ochtends. En vervolgens lopen we in vier uur terug naar Alpengasthaus Breitlahner. • Via een tolweg rijden we naar het Schlegeis stuwmeer (1805 meter) en van daaruit naar de Olperer Hütte (2388 meter, 2,5 uur lopen, olpererhuette.de). Een prima voorbeeld van een moderne hut. Het is een van de eerste hutten in de regio (1881) en in 2006 geheel opnieuw opgebouwd. Met een moderne vormgeving, milieuvriendelijke inrichting en materialen. Diezelfde middag is het nog drie uur lopen naar het Friesenberghaus (2498 meter, friesenberghaus.com). • Op de laatste dag gaan we eerst in 30 minuten naar de huisberg van de hut, de Petersköpfl (2677 meter). Een berg zonder traditioneel kruis, maar met honderden steenmannetjes. We maken er foto’s met de NKBV-topvlag. Daarna lopen we in goed drie uur terug naar het Schlegeis stuwmeer. Bij het stuwmeer nemen we met een laatste Apfelschorle afscheid van Merel, Jur, Tanja en Pim Koegler na hun kennismaking met de bergen, het wandelen en het leven in de berghutten.
Proost!
HOOGTELIJN 5-2018 |
42_HL0518_R35_Thema_prijswinnaarsWandelen.indd 47
47
05-11-18 12:16
‘Mijn moeder zet voor elke expeditie een
Klimmer en alpinist Hansjörg Auer
kruisje op mijn voorhoofd’ Niks is wat het lijkt bij Hansjörg Auer (34). De Oostenrijkse bergbeklimmer werd bekend vanwege zijn solobeklimmingen, maar eigenlijk draait bij hem alles om relaties met belangrijke mensen in zijn leven. Hij staat te boek als ambitieuze toppenbestormer, maar omringt zich het liefst met vertrouwelingen in de vallei waar hij opgroeide. Daar is hij thuis, maar tegelijkertijd heeft hij het gevoel verdwaald te zijn. En de ‘extreme alpinist’ vertrekt nooit, maar dan ook nooit zonder de zegen van zijn moeder. Tekst Roanne van Voorst Beeld Paul Lahaye
H
ansjörg is de 34-jarige zoon van Oostenrijkse veehouders, een van vier zoons, geliefde van zijn vriendin – een basisschooldocente die in haar vrije tijd graag klimt –, klimmer en de trotse en recente bewoner van een appartement. In die volgorde. Als hij me die ochtend voor het kleine treinstation in het Ötztal staat op te wachten, doen de grote bergschoenen onder de korte broek zijn benen nog magerder lijken dan ze zijn. Zijn donkere haar staat warrig overeind; vrolijke, bruine ogen achter een felblauw montuur. “Je hebt de vallei gevonden!” Je kunt hier prachtig wandelen, zal hij later vertellen – hij kent elk pad in de omgeving, wandelde hier vroeger als kind honderden kilometers, en later als berggids en klimmer nog meer. “Maar deze plek verveelt nog steeds niet”, voegt hij er haastig aan toe. “Je kunt hier klimmen, paragliden, bergwandelen… Als je van
buitensporten houdt, ben je in de goede vallei aangekomen.” Maar vooralsnog moet er vooral gegeten worden. Hansjörg is pas een paar dagen terug van een zware expeditie in Pakistan en hij heeft honger. Hij bestelt zonder de menukaart een blik waardig te gunnen, staand aan de balie van een simpele cafetaria: “De grote hamburger met extra kaas alstublieft. Met alles erop en eraan, ja hoor, lekker.”
Mutti Niet te zien vanaf het terras waarop we plaatsnemen, maar wel in de buurt, staat de boerderij van zijn ouders. Over eten gesproken: zijn moeder is een héél goede kok. Hij grijnst: een clichématige opmerking voor een man, misschien, maar in zijn geval is het écht waar. “Maar dat is niet de belangrijkste reden waarom ik nog zo graag bij ze over de vloer kom”, zegt hij dan
48 | HOOGTELIJN 5-2018
48_HL0518_R40_Thema_interview.indd 48
05-11-18 12:17
THEMA
BERGSPORTDAG
HOOGTELIJN 5-2018 |
48_HL0518_R40_Thema_interview.indd 49
49
05-11-18 12:17
Wie is Hansjörg Auer? De Oostenrijkse klimmer en alpinist begon met klimmen in 1996 en werd in 2009 professioneel klimmer. Hij klom sportklimroutes tot en met 8c, klimt af en toe zonder touw of andere veiligheidsmaterialen (free solo) en is daarnaast alpinist. Over zijn solobeklimming van The Fish (Via Attraverso il Pesce ) schreef Auer het boek Südwand: Vom Free-Solo-Kletterer zum Profibergsteiger. (Malik - Piper Verlag, München; gepubliceerd in 2017, niet vertaald naar het Engels). In 2016 speelde hij de rol van Gert Judmaier in de door Reinhold Messner geregisseerde film Still Alive – Drama am Mt. Kenya. Selectie van beklimmingen: • Solobeklimmingen: Tempi Moderni (6c/ 800 m), Via Attraverso il Pesce (7b+/850 m), Locker vom Hocker (7a/350 m), Bayrischer Traum (7a/ 400 m) en Mephisto (6c+/400m). • Eerste vrije beklimming van L’ultimo dei Paracadutisti (8b+/ 650 m) op de zuidwestkant van de Marmolada. • Eerstbeklimming van Bruderliebe (8b/800m) op de Marmolada Zuidwand. • Eerstbeklimming van de Kunyang Chhish East (7400 m) via de zuidwestelijke flank. • Eerstbeklimming van de Nilgiri South (6839 m) met expeditieleden Alex Blümel en Gerry Fiegl. Fiegl maakt op de terugweg een dodelijke val. • Eerstbeklimming van de noordwand van de Gimmigela East (7005 m). • Solobeklimming van de Lupghar Sar West (7181 m).
ineens op bedachtzame toon. “Hun huis is gewoon een heel bijzondere plek voor me, waaraan ik veel goede herinneringen heb. Ik kom altijd direct tot rust als ik er de voordeur binnenloop.” In zijn jeugd hielden zijn ouders koeien, paarden, schapen, kippen… “Eigenlijk gewoon alle dieren die je je maar kunt bedenken.” Hansjörg en zijn broers hielpen hun ouders na school met klusjes in de stal en op het land. “Wat me daarvan nog het meest is bijgebleven, is dat lome, tevreden gevoel dat over me kwam na het werk. Als dat gedaan was, aten we met z’n allen warm. En in de weekenden en vakanties maakten we met het hele gezin wandeltochten, hier in de bergen. Ik denk dat ik door die zoete herinneringen in mijn leven zoveel waarde ben gaan hechten aan dingen samendoen met geliefden. Met mijn vriendin, met klimvrienden die ik al van heel vroeger ken, met mijn broers en ouders. Ik probeer echt te investeren in sociale relaties, zorg ervoor dat ik iedereen regelmatig opzoek, dat ik laat merken dat ik van ze houd.” Een van zijn broers woont nog steeds in het ouderlijk huis, runt er tegenwoordig de boerderij. Zelf bleef Hansjörg er ook lang wonen, maar tegenwoordig woont hij samen met zijn vriendin in een eigen appartement. “Gelukkig woon ik nu nog steeds maar tien minuten van mijn ouders vandaan. Een beetje privacy is wel prettig, maar verder weg van thuis hoeft van mij niet.” Omdat hij moeders kookkunsten niet wil missen, vraag ik plagend? Hij lacht: “Ook. Maar vooral omdat mijn moeder altijd aanvoelt hoe het met me gaat, zoals alleen moeders dat kunnen. Na mijn laatste expeditie kwam ik bij haar de keuken binnenlopen. Ze keek me aan en besloot zonder dat ik wat hoefde te zeggen dat het goed met me ging, maar dat ik wel erg moe was. En zo was het.”
Pakistan Het was de Lupghar Sar West die hem zo moe – en hongerig – had gekregen: een piek van 7157 meter in het Karakorumgebergte van Pakistan. Zijn gezicht en armen zien er nog bruin van. Een kleine week geleden keerde hij terug van een
Hansjörg en zijn vader.
succesvolle solo-expeditie naar een piek die zelden beklommen wordt vanwege de lastig bereikbare ligging. Dat was nou juist de reden waarom Hansjörg erheen wilde, dat was wat aan hem trok: dat het een berg is waar niet veel andere klimmers zich aan zouden wagen. Hij zag hem voor het eerst op een Google Earthfoto, kreeg het beeld niet meer uit zijn hoofd. Hij klikte weg, bewonderde andere gebergten, maar het was al te laat, het plan was al begonnen zich te vormen. Nog een keer kijken. Inzoomen. Zou deze berg beklimbaar zijn? Nou ja, lang verhaal kort: “Ik moest erheen.” Een enorm gedoe was het om zijn plan waar te maken, dat wel. Om een drager zo ver te krijgen dat hij hem hielp om zijn spullen omhoog te sjouwen naar wat het basiskamp zou moeten worden, was al niet makkelijk. En dan de voorbereidingen nog: een onbeklommen route als je project selecteren, betekent ook dat je als klimmer niet goed kunt anticiperen op wat je te wachten staat. Het inpakken en het plannen van je route doe je grotendeels op de gok, een beetje op andere bergsportervaring, een restje op gezond verstand. “Dat voelt best onzeker als je aan het pakken bent. Je vraagt je af of je alles hebt, of het zo goed is.” Maar het was alle onzekerheid en het gedoe meer dan waard, zegt hij nu, terugkijkend op een succesvolle klim. “Ik ben nu blij dat ik weer bij mijn familie en vriendin ben, maar ik ga er vast nog een keer
50 | HOOGTELIJN 5-2018
48_HL0518_R40_Thema_interview.indd 50
05-11-18 12:18
THEMA
BERGSPORTDAG
zou klaren. Maar dat was aan de oppervlakte. Dieper van binnen wist hij zeker dat hij er klaar voor was. Hij had zich voorbereid op zijn eigen, onconventionele manier. Niet door fysiek veel te trainen, want bij dit soort beklimmingen gaat het niet zozeer om de klimtechniek, vindt hij. Zijn training vond plaats op het mentale niveau. Zelfvertrouwen opbouwen door relatief makkelijke routes rond zijn thuisvallei moeiteloos uit te klimmen. Door tijdens het rennen door de bergen af en toe op zijn horloge te kijken en bevestigd te zien: ik ben fit. Door vrienden te bezoeken, met hen samen te klimmen, het plezier van het samenzijn te voelen. En door langs te gaan bij zijn moeder, voor een kruisje op zijn voorhoofd. Hij tekent het met zijn eigen vinger na, precies tussen zijn wenkbrauwen. “Doet ze voor elke expeditie”, glimlacht hij.
Zucht
‘Ik wilde ervaren hoe het is om alle beslissingen zelf te nemen’
Alleen
alpiene tochten deed ik tot nu toe altijd met een of meer expeditieleden samen. Nu wilde ik ervaren hoe het zou zijn om bij zo’n soort expeditie alle beslissingen zelf te nemen. Om in het basiskamp wakker te worden en omhoog te kijken, je geïntimideerd te voelen bij het zien van zo’n enorm gebergte boven je, en om er dan aan te twijfelen of je het wel kunt. Normaal spreek je elkaar dan moed in, maar nu moest ik tegen mezelf zeggen dat ik het kon. En daar ook in geloven.”
Op de top, en ook een aantal keer onderweg daarnaartoe, belde hij haar. Verder had hij met niemand contact. Hij wilde dit zelfstandig doen, zonder gesteund te worden door de aanmoedigingen van anderen. Zoals hij vroeger meerdere malen sportklimroutes klom zonder partner en zonder touw. “Ik had vaker technische routes in mijn eentje geklommen, maar hoge
Het was soms zwaar – op de terugweg gleed hij van vermoeidheid uit en schoof een paar meter naar beneden, en ja, er waren momenten dat hij niet helemaal zeker wist of hij de klus in zijn eentje wel
naartoe terug. De toekomst van het klimmen ligt volgens mij in Pakistan. De projecten liggen er voor het oprapen! Het is er nog niet zo platgetreden als in Nepal; er is nog zo veel te doen dat nooit eerder is gedaan. Dat maakt het klimmen er uitdagend, en interessant.” De relatieve onbekendheid van de Lupghar Sar plus de hoogte waren voor hem een onweerstaanbare combinatie, al “vierde zijn vriendin geen feest” toen hij haar vertelde dat hij in zijn eentje wekenlang naar het hooggebergte van Pakistan wilde gaan. Ze gaf hem een groenblauw stoffen armbandje mee dat hem moest beschermen. Hij draagt het nog steeds.
En, hoe was het, alleen, zo hoog, zo ver weg? Hij zucht ervan. “De schoonheid van de Pakistaanse bergen… Het was bijna te veel. Zoals die gebergten eruitzien, zo grillig, met die bruine kleuren aan de onderkant en die sneeuwwitte toppen aan de bovenkant, zo horen bergen eruit te zien, snap je?” Of ik knik, of van nee schudt kan hij niet zien, want hij heeft inmiddels al zijn aandacht nodig voor het verorberen van een broodje hamburger dat zo omvangrijk is dat het maar amper in zijn flinke handen past. Hij eet met grote happen – ongeduldig, lijkt het wel. Zijn trek strijdt met de haast om te vertellen. Een blik op zijn telefoon, om te zien hoe laat het is. Kreet van ongeloof – zitten we hier al zo’n tijd? De laatste trein gaat dadelijk alweer terug naar Innsbruck, en er is nog zoveel te bespreken: over zijn familie, zijn lief, de bergen, zijn klimmaatjes, zijn boek! Het plezier en de openheid waarmee hij tijdens het interview spreekt, geeft een verrassende wending aan een afspraak die in eerste instantie wat moeizaam tot stand leek te komen. Een paar maanden eerder gaf hij per mail aan nog niet te weten wanneer hij tijd zou hebben – eerst moest de Pakistanexpeditie achter de rug
HOOGTELIJN 5-2018 |
48_HL0518_R40_Thema_interview.indd 51
51
05-11-18 12:18
zijn. Maar toen die eenmaal achter de rug was, en de afspraak voor het interview gemaakt, stond er vrijwel direct een nieuw klimavontuur in de weg van de ontmoeting – hij had zo’n zin om te gaan klimmen met zijn vriendin en broers in Zwitserland, of het interview niet kon worden uitgesteld? En toen, onverwacht, toch een berichtje: hij kwam eerder naar huis dan verwacht, of we toevallig konden afspreken? “Het ging regenen”, legt hij die middag grijnzend uit, “Klimmen kon niet meer”.
Pratend klimmen Toegegeven, in praten heeft hij extra zin nu het slechte weer geen klimmogelijkheid laat, maar voor Hansjörg is praten óók een essentieel onderdeel van de klimervaring. “Mijn klimpartners
spannend bekend stonden. Daarom zocht ik naar klimpartners die dat makkelijk aankonden, zelfs als ik met die jongens geen emotionele klik voelde. Dat maakte de tochten minder leuk. Tegenwoordig vind ik het vooral heel gaaf om zoiets moois als een expeditie te kunnen delen met iemand die dicht bij me staat.” Met een van zijn broers, bijvoorbeeld, of met een van de jongens uit de vallei, klimmers met wie hij opgroeide. En er is meer veranderd in de manier waarop hij het klimmen beleeft. “Kwam
Hansjörg met zijn neefje en moeder.
‘Mijn broer heeft kinderen, hij maakt andere keuzes dan ik’
naar de bergen te gaan, maar het is ook zo heerlijk om hier weer thuis te komen.”
Waaghals Misschien komt die mildere houding wel doordat hij zich niet meer hoeft te bewijzen als klimmer. Dat was ruim tien jaar geleden nog wel zo, toen hij al wel heel lastige routes kon klimmen, maar zijn geld nog verdiende als wiskundedocent en berggids. Die banen kon hij vrij snel opgeven nadat hij in 2007 een vrije solobeklimming deed van een van de meest ‘extreme klassiekers’ van de Dolomieten: Via Attraverso il Pesce, een 850 meter hoge 7b+. Inmiddels heeft hij vaste sponsors, en hij heeft naam gemaakt in de klimwereld als een zeer vaardige, veelzijdige en vooral ook dappere klimmer – iemand die volgens velen nogal eens over de grens gaat van wat nog veilig of verstandig is. Zelf vindt hij dat overtrokken, maar er zit, geeft hij toe, een kern van waarheid in. “Ik stap alleen projecten in waarvan ik werkelijk denk dat ik ze aankan. Dus in die zin neem ik geen grote risico’s.” Maar hij kan het niet ontkennen: bij alpiene tochten vindt hij het soms lastig om terug te keren voor de top bereikt is. “Niet als ik denk dat de route bij nader inzien te moeilijk is – dat komt heel soms voor en dan is het me direct duidelijk dat ik moet omdraaien. Maar als ik me sterk en goed voel, en er een kans is dat het weer om zal slaan terwijl het zomaar ook goed weer zou kunnen blijven, dan ben ik geneigd om te gokken op dat goede weer.” Zoiets gebeurde gisteren nog, toen hij met zijn broer aan het klimmen was. Die wilde terug, Hansjörg wilde liever doorzetten. En? “We gingen terug. Hij heeft kinderen, hij maakt andere keuzes dan ik.” Na een korte stilte: “En hij had gelijk. Het weer sloeg om.”
Afdalen aan ijs moeten niet alleen goede klimmers, maar ook goede praters zijn. Open over wat ze voelen en denken, in staat om hun emoties te uiten, geïnteresseerd in een werkelijk gesprek. Als we samen dagenlang in een basiskamp verblijven, wil ik het wel ergens over kunnen hebben.” Het is interessant, zal hij later hardop vaststellen: vroeger zocht hij zijn partners vooral uit op hun klimniveau; nu klimt hij het liefst met vrienden, ook als dat niet de allersterkste klimmers zijn. “Ik heb er nooit eerder zo over nagedacht, maar ik realiseer me ineens dat er in de loop der jaren een paar belangrijke dingen verschoven zijn in mijn klimmen. Toen ik jonger was, wilde ik alleen moeilijke routes klimmen, of dingen doen die als extreem
ik vroeger thuis van een expeditie, dan had ik alweer een volgend project uitgezocht. Ik wilde altijd meer, moest weten wat de volgende klimtrip zou worden, plande er het liefst twee, drie per jaar. En nu…” Hij is even stil, veegt met een servetje de druppels vet weg die tijdens het eten van zijn hamburger op het tafeltje zijn gelekt. Plotseling kijkt hij op; licht verbaasde ogen achter het felblauwe brilmontuur. “Nu vind ik één expeditie per jaar geloof ik wel genoeg. Het is nog steeds heerlijk om
Niet lang geleden circuleerde er een filmpje op social media dat zijn waaghalzenimago nog eens onderschreef: het waren beelden die Hansjörg zelf had opgenomen met een camera die aan zijn helm was bevestigd. Je ziet hoe hij met een dun touw afdaalt aan een klein, uitstekend stukje rots dat in ijs is vastgevroren. Een stukje rots dat eruitziet alsof het elk moment uit het ijs kan breken. Hij was er liever ook niet aan gaan hangen, zegt hij monter als ik ernaar vraag, maar
52 | HOOGTELIJN 5-2018
48_HL0518_R40_Thema_interview.indd 52
05-11-18 12:18
THEMA
BERGSPORTDAG
hij had nou eenmaal geen andere keus. Hij was die ochtend begonnen aan een ijsklimroute aan de zuidkant van de Achplatte. Die rotsen kende hij al van eerdere beklimmingen, in andere seizoenen – ijsklimmen kun je er zelden. Eigenlijk wilde hij de niet al te steile route zonder touw of andere veiligheidsmaterialen klimmen, maar voor de zekerheid nam hij toch klimmaterialen mee – door zijn verrekijker gezien leek het ijs wat dun. Eenmaal in de route bleek het erger dan hij van beneden af had kunnen zien: het was geen keihard ijs waar hij op klom, maar bevroren sneeuw. “Ik verwachtte dat het hoger beter zou worden, maar op een bepaald moment stond ik op een kleine richel en realiseerde ik me dat ik niet verder kon. Ik zat verkeerd.” Hij vond het uitstekende stukje rots in het ijs en besloot daar een zekering omheen te leggen, om zo dertig meter af te dalen. Vanuit die lagere positie lukte het hem om de route via een gemakkelijker deel alsnog uit te klimmen.
Bezorgd “Dat filmpje ging viral op internet; dat had ik niet voorzien. Ik had de beelden
achteraf niet vrij moeten geven. Wat ik ermee wilde laten zien, was denk ik allereerst dat je soms dus als klimmer ook gewoon moet terugkeren, omdat je een verkeerde inschatting maakt. En ik wilde iets filmen waarvan ik zelf ook wist dat het niet vaak voor zou komen. Gelukkig niet”, voegt hij eraan toe. “Ik wil dolgraag oud worden met mijn vriendin, kinderen met haar krijgen. Ze is zo belangrijk voor mij. Na elke expeditie is zij er, thuis: zij snapt wat het klimmen me geeft, ze snapt hoe blij ik ben als iets gelukt is, hoe moeilijk het kan zijn als ik ben omgekeerd. Ons leven samen zet ik niet zomaar op het spel.” Ze heeft het filmpje trouwens niet bekeken – telkens als hij over haar spreekt raakt hij gedachteloos het polsbandje aan, dat ze hem gaf. “Ze wil dat soort dingen niet weten. Ze weet dat ik tijdens het klimmen bewust mijn risico’s inschat. Dit keer zat ik fout, maar dan heeft het voor haar dus ook geen zin om die beelden terug te kijken, want ze vertrouwt erop dat ik die klim niet nog een keer zal instappen.” Maar welke klim dan wel? Hij weet het nog niet. Het is hem niet aan te zien, maar hij voelt zich een beetje verloren, biecht hij op. “Dat gebeurt altijd als ik
net terug ben van een grote expeditie. Je leeft naar zo’n doel toe, je traint ervoor. En dan is het gelukt en is er ineens geen doel meer.” Voorheen maakte dat lege gevoel hem zo onrustig dat hij direct achter de computer zou gaan zitten. Mooie bergen zoeken. Nu kan hij, op een manier die hij zelf ook nog niet helemaal begrijpt, genieten van de periode van het nog-niet-weten. Hij rekt het uit, door bewust nog niet na te denken over wat hij straks, ooit, zal klimmen. “Ik denk dat het goed is om na een expeditie tijd te nemen voor reflectie. Tijd om mentaal echt uit te rusten, weer helemaal bij je eigen gevoel te komen. Dat je niet alweer een nieuw project verzint terwijl de adrenaline van het oude nog in je lijf zit. Dus blijf ik voorlopig gewoon hier.” Hij maakt een wijds armgebaar, wijst om zich heen. Glooiende, groene heuvels aan de ene kant, hogere bergen aan de andere. “Mooi”, beaam ik. Hij knikt tevreden. “Heel mooi.”
Lezing van Hansjörg Auer
Hansjörg is de hoofdgast op de Bergsportdag, op 20 januari in het NBC in Nieuwegein. Hij vertelt daar onder andere over zijn solobeklimmingen in de Alpen en zijn beklimmingen van de Masherbrum Noordoostwand, de Kunyang Chhish East, de Nilgiri Zuidwand en de noordwand van de Gimmigela East. Kijk voor meer informatie en het complete programma op bergsportdag.nkbv.nl.
HOOGTELIJN 5-2018 |
48_HL0518_R40_Thema_interview.indd 53
53
05-11-18 12:19
Sultans Trail
2500 kilometer van Wenen naar Istanbul
Ottomaanse sultans probeerden in de 16e en 17e eeuw tot tweemaal toe vanuit Istanbul het aartshertogdom Oostenrijk te veroveren. Het beleg van Wenen mislukte. Het werd een overwinning voor het Roomse Rijk en hun bondgenoten in de strijd tegen de Turkse Ottomanen. De laatste nederlaag leidde in fasen het einde in van het Ottomaanse Rijk. Over de 2500 kilometer tussen Wenen en Istanbul loopt nu de Sultans Trail, een wandelroute opgezet en onderhouden door een groep enthousiaste Nederlanders. Ton Roos en Max Smits nemen je mee op de route. Tekst en beeld Ton Roos en Max Smits
W
e staan voor de imposante Stephansdom in Wenen. De klokken van de dom zijn gemaakt van omgesmolten buitgemaakte Ottomaanse kanonnen. Toen was het oorlog, nu gaan we vreedzaam richting Istanbul. De eerste etappe gaat via Bratislava in Slowakije naar Esztergom, de oude hoofdstad van Hongarije. We doorkruisen Niederösterreich met zijn vele vriendelijke dorpjes, lieflijk glooiend land en gastvrije bevolking. En vol historie; zo passeren we bij Petronell het grote archeologische complex Carnuntum, dat bestaat uit een oude Romeinse stad en een legerkamp, dat in de Romeinse tijd groter was dan Wenen. Bij Hainburg an der Donau, een vrijwel intact middeleeuws vestingstadje, loopt ons pad vlak langs de Donau. Via het jaagpad lopen we naar Bratislava. Na deze stad waar lang de Habsburgse keizers werden gekroond, gaat het verder langs de Donau, door een vlak deel van Slowakije, tot aan de Hongaarse grens bij Esztergom.
Het hart van Hongarije Hongarije is vooral een vlak land, maar tussen Esztergom en Boedapest gaat de Sultans Trail door het Pilis laaggebergte (755 meter). Vanuit Esztergom gaat de route omhoog tot het dorpje Dobogókö. Het is een pelgrimageplek voor Hongaarse shamanen, die geloven dat dit een van de zeven chakras (energiepunten) in de wereld is. De Sultans Trail loopt langs de Donau Boedapest uit en dan weer heuvelachtig gebied in. Na een dag of drie door bijna leeg land komt de route in de oude koningsstad Székesfehérvár, de plaats waar in de middeleeuwen de meeste Hongaarse koningen zijn gekroond en begraven. Na de verovering door de Turken in 1543 raakte de stad ernstig in verval, maar onder de Habsburgers werd de stad vanaf de 17e eeuw opnieuw bevolkt. Aan deze periode dankt de stad haar huidige barokke uiterlijk. Vanaf Székesfehérvár keert de trail terug naar de Donau door het vlakke, soms glooiende landschap dat zo kenmerkend is voor Hongarije.
Op weg naar Belgrado Devil’s bridge bij Yagodina, Rhodopen, Bulgarije.
Op weg naar Belgrado volgt de trail de Donau. Soms langs de oevers, soms ook door het heuvelland en laaggebergte. Het landschap is glooiend met veel landbouw, soms veeteelt. In
54 | HOOGTELIJN 5-2018
54_HL0518_R43_Thema_sultantrail1.indd 54
05-11-18 12:19
THEMA
BERGSPORTDAG
Het Rilaklooster in Bulgarije.
Hongarije loopt het over de open poesta, afgewisseld met bossen, dorpjes, kloosters en stadjes. Bij Mohacs loopt de trail Servië in, door een landstreek die bekend staat als Vojvodina. Bij Novi Sad maakt de Donau een bocht vanwege het heuvelland van de Fruška Gora, een prachtig bebost laaggebergte vol mooie orthodoxe kloostertjes, en voert de route na Novi Sad verder langs de Donau naar Belgrado.
Vrede van Karlowitz Na de mislukte aanval van de Ottomanen op Wenen in 1683 zijn in 1699 vredesonderhandelingen gevoerd door de Christelijke staten (waaronder het Habsburgse rijk) en het Ottomaanse rijk in Karlowitz (nu: Sremski Karlovci in Servië), waarbij Belgrado en de Savarivier als grens werden vastgesteld. Het bijzondere aan de vrede van Karlowitz is dat deze tot stand kwam door de bemiddeling van de Republiek der Vereenigde Nederlanden, samen met de Engelsen. De Trail passeert de plek waar deze vredesonderhandelingen plaatsvonden.
Door het hart van Servië Direct na Belgrado loopt de trail over de dichtbeboste berg Avala (511 meter), met boven een mausoleum, televisietoren, romantisch hotel en een prachtig panorama. De route naar Smederevo is heuvelachtig, met afwisselend bos en fruitteelt. De stad was in de 15e eeuw tijdelijk de hoofdstad van het Servische koninkrijk, tot de Ottomanen die vernietigden. Hier buigt de route af naar het zuiden, door het dal van de Morava en heuvelland naar Smederevska Palanka en loopt hij verder door bosrijk gebied naar Despotovac, waar verscholen in de heuvels het zwaar ommuurde klooster Manasija ligt. Dit klooster heeft een essentiële rol heeft gespeeld in het bewaren van de Servische taal en cultuur in de Ottomaanse tijd.
Stuwmeer in de Arda bij Kardzhali.
Nationaal Park Rila
Het Nationaal Park Rila is een van de grootste beschermde natuurgebieden in Europa. Er zijn 120 gletsjermeren waarvan de bekendste de Zeven Rila Meren zijn. Het gebied is door de Bulgaarse bergsportvereniging goed ontsloten met bewegwijzerde wandelpaden en hutten. Je kunt er mooie meerdaagse wandeltochten maken rond een hoogte van 2500 meter. De hutten zijn wisselend van kwaliteit. Kijk voor meer informatie op bghike.com en bulgariawalking.com. Kaart: Domino, Wandelkaart 5 - Rila gebergte (9789546511263), 1:50.000. Op map.bgmountains.org van Bulgarian Mountains vind je een digitale kaart met alle wandelroutes.
HOOGTELIJN 5-2018 |
54_HL0518_R43_Thema_sultantrail1.indd 55
55
05-11-18 12:20
built to last just like you
Mauricio Mendez, Xterra World Champion
SUUNTO 9 •
120 hours of battery in Ultra mode
•
Intelligent battery technology to make sure the battery lasts for as long as you need
•
Tested to the extreme - thousands of hours of testing in toughest conditions
suunto.com
EEN GOEDE NACHTRUST ZORGT VOOR EEN FANTASTISCHE DAG,
SLAAP LEKKER!
Slaapzakken Lichter, warmer, makkelijker en droger dan enig andere slaapzak. Als gewicht en prestatie van je uitrusting belangrijk voor je is, dan stellen onze slaapzakken je niet teleur. Lakenzakken Ons assortiment lakkenzakken is groot. Verhoog de warmte in je slaapzak met een reactor liner. Zoek verkoeling met een adaptor liner. Een lakenzak houdt bovendien je slaapzak schoon. Kortom een essentieel accessoire onderweg. Slaapmatten Zowel de Sea to Summit Air Sprung Cell slaapmatten als de Self Inflating slaapmatten zorgen voor de meest comfortabele slaapervaring. Van ultra-licht tot super-de-luxe. Voor iedere outdoorliefhebber een mat. Kussen Aero Pillow kussens zijn licht, compact, zacht en zorgen voor heerlijke dromen.
E info@technolyt.nl T +31(0)75 647 45 47 I Technolyt.nl
056-robijns-seatosummit.indd 34
05-11-18 13:45
THEMA
BERGSPORTDAG
We overnachten in een yurt, in Dobogókö, Hongarije.
Sultans Trailmarkering in het Hongaarse Pilisgebergte.
Vandaar gaat de trail verder naar Cuprija, Krusevac en over de met oerbos beklede bergrug Jastrebac (1491 meter). Op weg naar Niš lijkt de omgeving mediterraan en voelt het alsof we in Toscane lopen. De stad heeft een rijke historie, zowel Romeins, Middeleeuws als Ottomaans, en wordt omgeven door de bergen van de Stara Planina (Balkan) en Suva Planina.
Van Niš naar Sofia De Sultans Trail gaat richting Bulgarije door het berggebied bij Niš, de Suva Planina. Al sinds de ijzertijd loopt de migratieroute over de Balkan hierdoorheen. Het pad volgt het riviertje Nisava, door een smalle kloof, over de van oorsprong Romeinse Via Militaris, die later ook werd gebruikt door kruisvaarders en Ottomanen. Landschappelijk is dit door bergen omgeven dal erg fraai. In het Servisch-Bulgaarse grensgebied wurmt al het verkeer zich door een diepe kloof. De trail gaat in alle rust bovenlangs naar Sofia, met fraaie uitzichten en over redelijk vlak land.
In het Rila gebergte Aan de rand van Sofia klimt de Sultans Trail naar de top van Vitosha (2274 meter). Twee grote (ski)liften gaan tot 1810 meter. Dan gaat het bergafwaarts naar de vallei van Belchin (925 meter), met accommodatie en spa’s en de resten van het middeleeuwse stadje Tsari Mali Grad, de ‘Kleine stad van de Tsaar’.
Als in een trage achtbaan wandel je over de bergtoppen We gaan verder over de trail door de voetheuvels van het Rilagebergte naar de Malyovitsahut (1710 meter), in het dal van het gelijknamige riviertje met links en rechts hoogoplopende bergruggen. Van de hut gaat het omhoog, langs de rivier door een morenenveld en een verzameling ijsmeertjes naar de berg Molyovitsa (2719 meter), en weer naar beneden over een kam naar het prachtige en beroemde Rilaklooster (1160 meter). Een mooie plek om te overnachten.
Rhodopen
De Rhodopen liggen ten oosten van het Rila- en Piringebergte. Het is een middelgebergte op de grens van Bulgarije en Griekenland, waar onder meer Pomakken (Islamitische Bulgaren) wonen. Tot aan het eind van de vorige eeuw woonden hier ook veel Turken, maar het merendeel van hen vertrok naar Turkije ten gevolge van de Bulgariseringscampagne en later om economische redenen. In het westelijke deel liggen tien toppen boven de 2000 meter. Met 2191 meter is
de Perelik daarvan de hoogste. De oostelijke Rhodopen zijn minder hoog, maar nog steeds spectaculair. Het is een vergeten streek in een uithoek van Europa op de grens met Griekenland en Turkije, die zelfs door Bulgaren nauwelijks wordt bezocht. De natuur is er gevarieerd, rijk en nog ongestoord. In de Rhodopen leven wilde zwijnen, herten, gieren en andere roofvogels, vleermuizen, wilde balkangeiten en wolven en beren.
Oostelijke Rhodopen, Bulgarije.
Na het Rilaklooster uit de 10e eeuw, centrum van de Slavische cultuur en religieus centrum van de Bulgaarse orthodoxe kerk, gaat het door bosrijk gebied omhoog naar de prachtig gelegen en authentieke Macedoniahut (2224 meter). Daarna is het skidorp Cemkovo (1750 meter) aan de beurt, met haar sobere communistische bouw, en gaat het verder door naar het berenpark van Berlitsa, waar dankzij inspanningen van Brigitte Bardot dansberen uit de hele Balkan worden opgevangen. Het heeft iets weg van Jurassic Park.
Westelijke Rhodopen De Sultans Trail voert verder door de bergen van de Bataska planina, het meest westelijke deel van de Rhodopen. Een paar kilometer na Velingrad ga je omhoog richting het stuwmeer van Batak en dan de westelijke Rhodopen in. Als in een trage achtbaan wandel je van de ene bergtop naar de andere. Het zijn niet de hoogste bergen van Bulgarije, maar misschien wel de meest wandelvriendelijke. Via de prachtige meren van Shiroka Polyana, die uitnodigen om er een duik in te nemen, en de toppen van Kaval tepe bereik je Borino, op 1130 meter.
Devil’s bridge Onvermoeibaar gaat de route verder. Op weg naar Kardzhali komen we het bordje Devil’s bridge tegen: 20 minuten later staan we op deze eerste houten brug door de kloof waarin het riviertje Khatak Deredie naar de Buynovskarivier stroomt. De kloof is soms tientallen meters diep en slechts decimeters breed. De bruggenbouwers uit Borino bouwden hier met houten trappen, balustrades en loopplanken, hangend aan de wand van de kloof, een spectaculaire doorgang. Zonder deze voorzieningen is deze kloof ontoegankelijk.
HOOGTELIJN 5-2018 |
54_HL0518_R43_Thema_sultantrail1.indd 57
57
05-11-18 12:20
Take nothing to the base of Scarface.
The Micro Puf f ÂŽ Hoody Our lightest, most packable insulated jacket ever.
For cold belays and limited space, desert camping and unexpected monsoons, open bivies and long approaches. For never again having to choose between weight, space and warmth. We made it easy. The Micro Puff is the only jacket you need to pack. Alix Morris re-racks at the base of Scarface in the fading Yosemite light. AUSTIN SIADAK Š 2018 Patagonia, Inc.
adv hoogtelijn.indd 2
24-10-18 09:28
Lezing op de Bergsportdag
Wil je meer horen over de route en meer foto’s en inmpressies zien? Ton Roos en Max Smits geven een lezing over de Sultans Trail op de Bergsportdag, op 20 januari in het NBC in Nieuwegein. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl.
Na het dorp Yagodina zien we de volgende kloof en de Romeinse brug van Mugla. Daarna volgt een lange wandeling door mooie bergweiden naar Trigrad. Het is nog te vroeg in het jaar voor het vee, wel zien we een kudde wilde paarden. We slapen in Trigrad bij Slatko en zijn vrouw, die ’s avonds spontaan Rhodopische hymnen ten gehore brengen. De volgende dag kunnen we kiezen: acht kilometer door de sneeuw naar Perelik (2191 meter) of de weg volgen naar Smolyan. We kiezen voor het laatste; door een achillespeesblessure lijkt het ons niet verstandig om nog eens 1100 meter te stijgen over stenig terrein en vervolgens weer hetzelfde aantal meters te dalen naar Smolyan. Het gevolg is helaas wel dat we de spectaculaire watervallen bij Smolyan mislopen. Die bewaren we voor een volgende keer.
Suva Planina, Servië.
Oostelijke Rhodopen Kardzhali is een stad in de vallei in de oostelijke Rhodopen. Imposante bergketens omringen de stad en we verheugen ons erop daar straks doorheen te lopen. Direct na de stad is er een prachtige rotsformatie in schijnbare omarming, die het Bruidspaar wordt genoemd. Langzaam komen we steeds hoger. We zien stuwmeren, rotsachtige uitlopers, prachtige loofbossen, beekjes en vergezichten. In de bergdorpjes zijn veel winkeltjes met alles wat een wandelaar nodig heeft: snoep, koekjes, eten, drinken, nagelschaartjes. Je kunt het zo gek niet bedenken of het is naar de bergdorpjes gebracht. Heb je echt honger, dan bieden authentieke jagershutten een goede plek voor een lunch. Wandelen in deze uitlopers van de Rhodopen is een feest voor je neus dankzij de vele kruiden die hier groeien en bloeien. Onderweg komen we langs een klein museum met een indrukwekkende verzameling edelstenen en met verhalen over de geschiedenis van het gebied. Een van de vele onverwachte juweeltjes op deze route.
Overdekte markt in Kruševac, Servië.
Inmiddels zijn we in de buurt van het drielandenpunt van Bulgarije, Griekenland en Turkije en nemen we in Ivaylovgrad afscheid van de mooie Rhodopen.
Einde in zicht: door Turkije naar Istanbul Opmerkelijk is het verschil tussen Turkije en het voorgaande gebied. Allereerst omdat we vanuit de bergen weer in het heuvelland zijn gekomen, maar ook omdat Turkije welvarender lijkt en we de rakia verruilen voor thee. De eerste stad in Turkije is Edirne, een historische stad vol bezienswaardigheden. De trail gaat daarna verder door het heuvelland, langs Kirklareli naar Istanbul, waar de route na 2500 kilometer eindigt voor de majestueuze Blauwe Moskee in het oude stadshart.
Van Wenen naar Istanbul Route
De Sultans Trail is een langeafstandswandel- en -fietspad van 2500 kilometer tussen Wenen en Istanbul. De Trail loopt van Wenen naar Bratislava, langs de Donau naar Boedapest, via Székesfehérvár langs de Donau naar Novi Sad en Belgrado. Daar loopt de route via het binnenland van Servië naar Sofia in Bulgarije en verder naar Turkije. Deze route maakt gebruik van de uit de Romeinse tijd bekende Via Militaris. De trail is over het algemeen niet gemarkeerd. Er zijn wel gps-tracks en er is een lijst met overnachtingsadressen beschikbaar.
Apps
Alle informatie vind je in de Sultans Trail-app, vanaf 2019 te koop in de
appstores voor Android en Apple. Wil je meer weten over de Sultans Trail of wat er groepsgewijs wordt georganiseerd, kijk dan op sultanstrail.com of stuur een mail naar info@sultanstrail.com.
Reis
Een deel van de wandelaars die de Sultans Trail ‘doen’, doet dat in tweewekelijkse etappes. Hiervoor zijn de internationale vliegvelden langs de route het start- en vertrekpunt: Wenen, Boedapest, Belgrado, (Niš), Sofia, Burgas en Istanbul. Het actuele vertrekpunt bereik je vervolgens per bus. Busverbindingen zijn goed en betrouwbaar en ze gaan geregeld.
Veiligheid
In alle landen waar de Sultans Trail doorheen loopt, voelden wij ons veilig.
HOOGTELIJN 5-2018 |
54_HL0518_R43_Thema_sultantrail1.indd 59
59
05-11-18 12:20
De besneeuwde Sneeuwonderzoek in de Himalaya
watertoren
Foto IRD - CNRS - Thibaut Vergoz, PRESHINE 2017
van Azië
60 | HOOGTELIJN 5-2018
60_HL0518_R42_Thema_onderzoek.indd 60
05-11-18 12:22
Foto Walter Immerzeel
Foto Usmar Helleman
De tent in de ochtend in het basiskamp vlak bij de Meragletsjer.
THEMA
BERGSPORTDAG
Walter en Jakob Steiner onderhouden een weerstation in het Langtanggebied op bijna 5000 meter.
Niet alleen is het hooggebergte in Azië het summum voor bergsportliefhebbers, ook wetenschappelijk gezien is dit gebied bijzonder interessant. Het water dat uit de Himalaya, Karakoram, Pamir en vanaf het Tibetaanse plateau stroomt, is namelijk van levensbelang voor ongeveer 25 procent van de wereldbevolking. Om die reden wordt het gebied ook wel de watertoren van Azië genoemd. We zien dat door klimaatverandering de gletsjers smelten, de sneeuwsmelt verandert en de moessonregens in de zomer verschuiven, maar wat is er wetenschappelijk over bekend? Tekst Emmy Stigter en Walter Immerzeel
H
Op de voorgrond het automatisch weerstation op de Meragletsjer, op 5800 meter. Erachter installeert het team het tweede meetstation voor sublimatie en sneeuwtransport.
imalaya betekent letterlijk ‘woonplaats in de sneeuw’. De sneeuw in de Himalaya is een tijdelijke opslag van water. Als het regent, komt het water vrijwel direct in de rivier, maar als het sneeuwt, kan de sneeuw een paar maanden (of langer) blijven liggen. In het voorjaar en in de zomer smelt een groot gedeelte van die sneeuw en dit smeltwater komt dan in de rivier. Het is daarbij heel belangrijk om te begrijpen hoe de sneeuwlaag verandert. Emmy Stigter doet promotieonderzoek en richt zich daarin op processen die deze sneeuwopslag beïnvloeden, door waarnemingen uit de Himalaya te combineren met rekenmodellen en satellietbeelden.
sublimatie met het drogen van kleding vergelijken: bij het drogen ‘verdwijnt’ het water uit de kleding door verdamping. Kleding droogt veel sneller bij een harde wind, veel zon en een droge lucht. Precies datzelfde is nodig voor sublimatie. Het weer in de Himalaya is in theorie zeer gunstig voor sublimatie, omdat de zon heel sterk is door zowel de locatie dicht bij de evenaar als door de grote hoogte, de windsnelheden hoog zijn door de extreme topografie en in de winter de lucht typisch droog is. We weten alleen niet hoeveel sneeuw in de Himalaya ‘verdwijnt’ door sublimatie, omdat dat nog nooit gemeten is. En dat is nu precies wat Emmy onderzoekt.
Fascinatie voor sneeuw
Onderzoeksexpedities
Emmy is altijd gefascineerd geweest door sneeuw. Gedurende haar studie ontdekte ze dat ze die passie kon combineren met het doen van wetenschappelijk onderzoek. Tijdens haar studie Hydrologie aan de Universiteit Utrecht besteedde ze een groot deel van haar studie aan het bestuderen van gletsjers en sneeuw. Als onderdeel van haar master studeerde ze aan de University Centre in Svalbard (UNIS) en woonde ze vier maanden op Spitsbergen. UNIS is een universiteitscentrum waar onderwijs over het arctisch gebied wordt gecombineerd met heel veel veldwerk. Haar verblijf in Spitsbergen maakte haar nog enthousiaster voor sneeuwonderzoek in uitdagende condities. Emmy maakte kennis met Walter Immerzeel, die onderzoek doet in de Himalaya. Onder zijn begeleiding deed ze haar masteronderzoek over de klimaatgevoeligheid van het sneeuwpakket in de Himalaya. De samenwerking beviel zo goed dat ze, toen de kans zich voordeed, meteen instemde om aan de slag te gaan als promovenda in Walters team.
Metingen op grote hoogte zijn heel zeldzaam in de Himalaya, omdat onderzoeksexpedities duur zijn en het logistiek en fysiek een enorme uitdaging is. Ook eist het werk op grote hoogte een goede acclimatisatie. Maar juist het verzamelen van data in het hooggebergte is essentieel om de sneeuw beter te begrijpen.
Van sneeuw naar waterdamp Sneeuw kan op meerdere manieren verdwijnen. Natuurlijk verdwijnt sneeuw als het smelt, maar ook een flinke storm kan ervoor zorgen dat het op bepaalde plekken wordt weggeblazen. Een minder bekend proces is sublimatie: de directe overgang van sneeuw naar waterdamp. De sneeuw die op zo’n manier in de lucht verdwijnt, komt dus niet in de rivier terecht. Je kunt
Walter en Emmy startten in oktober 2016 een expeditie om sublimatie te meten op de Yalagletsjer in de Langtangvallei.
Universiteit Utrecht en de watertoren van Azië Aan de Universiteit Utrecht wordt uitgebreid onderzoek gedaan naar het functioneren van de watertoren van Azië en, belangrijker nog, hoe die in de toekomst gaat veranderen als gevolg van klimaatverandering. In de groep, geleid door dr. Walter Immerzeel, brengt een team van hydrologen, glaciologen en meteorologen dit gezamenlijk in kaart. Walter woonde een aantal jaar in Nepal en hij organiseert twee keer per
jaar een onderzoeksexpeditie naar de Himalaya, waarbij het team met drones gletsjers bestudeert en het weer en de hoeveelheid water in de rivieren meet. Al die gegevens en satellietbeelden worden in computermodellen gestopt, die ze gebruiken om de toekomst in kaart te brengen. Een belangrijk onderdeel van het onderzoek van de groep is het sneeuwonderzoek, dat wordt uitgevoerd door promovenda Emmy Stigter.
HOOGTELIJN 5-2018 |
60_HL0518_R42_Thema_onderzoek.indd 61
61
05-11-18 12:22
S H A P E D O N T H E AT H L E T E â&#x20AC;&#x201C; B E A N AT H L E T E
adv hoogtelijn.indd 2
24-10-18 09:28
THEMA
Foto Joseph Shea
Foto Walter Immerzeel
BERGSPORTDAG
Dit deden ze in samenwerking met onderzoekers van het International Centre for Integrated Mountain Development (ICIMOD) in Kathmandu. Door met speciale apparatuur tien keer per seconde de wind en luchtvochtigheid te meten, kunnen ze sublimatie indirect meten. Op de Yalagletsjer installeerden ze een meetstation op 5350 meter en lieten dat daar een hele winter staan. Toen ze na een half jaar terugkwamen, konden ze de opgeslagen data ophalen en vervolgens analyseren in Utrecht. Uit een combinatie van de metingen en rekenmodellen blijkt dat, afhankelijk van de locatie op de gletsjer, tot 50 procent van de jaarlijkse sneeuwval weer terug de lucht in wordt gebracht door sublimatie. Met deze grote hoeveelheid sneeuw toonden ze aan dat sublimatie enorm belangrijk is bij toekomstig onderzoek naar dynamieken van gletsjers en rivierafvoeren.
Sneeuwtransport door wind Voor een vervolgstudie gingen Walter en Emmy nog een stap verder. Er is een theorie die zegt dat er nog veel meer sublimatie optreedt als de sneeuw door sterke wind de lucht wordt ingeblazen. Denk maar aan de bergtoppen en graten in hooggebergtes, waar in de winter geregeld veel sneeuw de lucht in wordt geblazen die niet terugvalt op het aardoppervlak. In samenwerking met de bekende alpinist en wetenschapper Dr. Patrick Wagnon van het Franse onderzoeksinstituut Institut de recherche pour le développement (IRD) verplaatsten ze alle meetapparatuur naar de Meragletsjer in het Everestgebied, om zowel sublimatie als sneeuwtransport door wind te meten. Het sneeuwtransport wordt gemeten door te ‘luisteren’ naar de sneeuwvlokken die tegen een akoestische verticale buis botsen. Op de Meragletsjer en de naastgelegen Naulekgletsjer installeerden ze in november 2017 in totaal zes nieuwe meetstations tussen de 5350 en 6350 meter. In twee weken tijd konden ze het voltooien vanuit het basiskamp op 5350 meter. De twee hoofdstations installeerden ze op de Meragletsjer, op bijna 5800 meter, om daar het weer, sublimatie en sneeuwtransport door wind te meten. Het werk is fysiek erg zwaar. Met zes personen deden ze er drie dagen over om de twee hoofdstations te installeren. Door de ijle
Klimaatakkoord
In 2015 werd in Parijs door 195 landen een belangrijk klimaatakkoord ondertekend, waarbij de landen afspraken te streven naar een maximale opwarming van de aarde van 1.5 graden Celcius. Het team in Utrecht onderzocht wat een stijging van 1.5 graden betekent voor de gletsjers in het hooggebergte in Azië en dit onderzoek werd in het bekende wetenschappelijke tijdschrift Nature
gepubliceerd. De studie liet zien dat als de gemiddelde temperatuur op aarde met 1.5 graden stijgt, dat in de bergen in Azië leidt tot een stijging van 2.1 graden Celcius. Dat komt onder andere doordat de sneeuw verdwijnt en daardoor het aardoppervlak donkerder wordt en meer zonnestraling opvangt. Daarnaast komen meer wolken en waterdamp in de atmosfeer. Beide effecten leiden
Foto links Emmy en Joseph Shea installeren de sublimatiemeetapparatuur. Foto rechts Walter steekt een rivier over met een geïmproviseerde brug om een meetstation te kunnen bereiken.
lucht op die hoogte gaat het niet alleen langzaam, maar kost ook het denken meer moeite en zijn fouten snel gemaakt. Wat op zeeniveau in Nederland nog zo makkelijk en logisch leek, blijkt op 5800 meter ineens zeer ingewikkeld. Omdat een expeditie in april uitwees dat veel meetstations problemen hadden met de stroomvoorziening uit batterijen en zonne-energie, is er momenteel te weinig data om het onderzoek voort te zetten. Maar Walter en Emmy zijn hoopvol dat het volgende seizoen in december wel succesvol is. Als je in extreme omstandigheden veldwerk doet, heb je veel energie en geduld nodig.
De toekomst De resultaten van dit onderzoek worden gebruikt in een computermodel. Met behulp van klimaatscenario’s wordt bekeken of de watertoren van Azië de komende decennia al die miljoenen mensen van water kan blijven voorzien. De eerste resultaten laten gelukkig zien dat dat zo is. De gletsjers smelten en dat levert meer smeltwater op. Bovendien worden de moessonregens steeds sterker waardoor er meer water is voor de miljoenensteden en irrigatiegebieden in het laagland. Wel treedt er een verschuiving op in het moment waarop het water beschikbaar is en is er een grote kans op een toename van overstromingen. In de Himalaya verandert de situatie snel. Elk jaar dat Walter en zijn team in het gebied komen, trekken de gletsjers zich verder terug. Er moet nog veel onderzoek worden gedaan om de ingewikkelde watercyclus in het hooggebergte in kaart te brengen. Duidelijk is wel dat we alle zeilen moeten bijzetten als we willen dat de volgende generatie ook kan genieten van sneeuw en gletsjers op het dak van de wereld.
Lezing over de watercyclus in de Himalaya
Emmy Stigter en Walter Immerzeel vertellen op de Bergsportdag (20 januari, NBC Nieuwegein) over hun onderzoek in de Himalaya. Kijk op mountainhydrology.org en bergsportdag.nkbv.nl voor meer informatie.
tot snellere opwarming in de bergen. Zelfs als het de wereld lukt om het klimaatdoel te halen, zal 36 procent van al het gletsjerijs in Azië tegen het einde van de eeuw zijn gesmolten, omdat de gletsjers al zo ver uit balans zijn. Dat betekent dat tot het einde van de eeuw per dag ongeveer 19.000 Olympische zwembaden vol gletsjerijs smelten en dat er een gletsjeroppervlakte bijna zo groot als Nederland
aan het eind van de eeuw is verdwenen. De kans dat het de wereld lukt om de opwarming tot 1.5 graden te beperken is echter heel klein, omdat de temperatuur op dit moment al meer dan 1 graad is gestegen. Berekeningen met meer realistische scenario’s laten zien dat tegen het einde van de eeuw waarschijnlijk tussen de 49 en 64 procent van al het gletsjerijs in Azië verloren zal zijn gegaan.
HOOGTELIJN 5-2018 |
60_HL0518_R42_Thema_onderzoek.indd 63
63
05-11-18 12:23
markt & materiaal
SINT- EN KERSTCADEAUS De Sint en de Kerstman komen weer naar Nederland! Om deze heren een handje te helpen, doen een aantal leden uit de Hoogtelijnredactie suggesties voor mooie bergsportcadeautjes in de schoen of onder de boom. En omdat deze oude mannen met baarden al zo veel cadeautjes moeten kopen, houden we de kosten beperkt tot maximaal een paar tientjes per item. Onder redactie van Sieto van der Heide
Anne, onze sportklimtopper:
materiaalman Sieto:
“Het mooie van een Buff? Die past altijd! En je kunt er letterlijk alle kanten mee op: om je nek, op je hoofd, om je pols – het ding heeft zo veel functies! Hier zie je een Buff Original, maar er zijn vele soorten en maten: met fleece, van merinowol, als gezichtsmasker. Kijk op de site voor inspiratie.”
€ 17,95 buff.com
“Je kunt het populaire kaartspelletje Uno niet echt klim- of bergsportmateriaal noemen. Het is meer een après-sportitem: als je aan het eind van de middag afgepeigerd in de hut zit, komen de spelletjes op tafel en mag er sportief gebluft en getroefd worden. Zo’n spelletje mag natuurlijk niet te groot of zwaar zijn en daarom is een kaartspel als Uno perfect!”
“Een saturatiemeter. Wat dat precies is? Een apparaatje dat de zuurstofsaturatie van je bloed meet. Simpel gesteld: je klemt hem om een vingertop en het meet je hartslag en hoeveel zuurstof er in je bloed zit. Handig, omdat hoger in de bergen minder zuurstof in de lucht zit. Om in de gaten te houden of je mogelijk last van hoogteziekte krijgt, kun je zo’n saturatiemeter gebruiken. Tegenwoordig kun je ze online heel voordelig vinden.”
hoofdredacteur Peter:
“Een koelende handdoek, wat een uitvinding! Als je het warm hebt gekregen tijdens het wandelen, is een verfrissing erg fijn. Daar kan de Ice Towel van Dunlop bij helpen. Als je de handdoek voor je op pad gaat vochtig maakt en in de houder stopt, blijft hij urenlang koel tot je hem uit de houder haalt en in je nek legt. Instant airco!”
€ 14,99 (bij bol.com, maar ook bij de Action gesignaleerd voor minder) bol.com
€ 42 www.vaude.com
Rinske, nieuw bij de redactie:
‘Gespot’ Frank:
Vanaf € 20, bijvoorbeeld bij Aliexpress aliexpress.com
“Ze houden je handen warm en ze zijn ook nog eens helemaal hip: de Vaude Himalaya Mitten. Omdat het gewalkte wollen wanten (zeg dat eens tien keer snel achter elkaar!) zijn, houden ze je handen warm, maar ook droog. Want door het vervilten (‘walken’) van de wol duurt het een hele tijd voordat er vocht doorheen dringt.”
€ 9,99 verkrijgbaar bij vele winkels, waaronder bol.com
wandelaar Marieke: “Wat kan de enthousiaste wandelaar altijd gebruiken? Sokken! Die zijn sneller aan vervanging toe dan schoenen en je kunt er veel meer mee variëren: dikte, lengte, materiaal, design. De afgebeelde wandelsokken van Stance zijn nieuw en springen eruit vanwege het design, ontworpen door avonturier en fotograaf Jimmy Chin. Hier zie je slechts één heren- en damesprint, maar er zijn (veel) meer prints en kleuren.”
€ 19,95 bever.nl
64 | HOOGTELIJN 5-2018
64_HL0518_R10_menm1.indd 64
05-11-18 12:23
Florian, klimmer en tegenwoordig wandelaar met gezin:
Als materiaalman van Hoogtelijn kom ik in aanraking met veel nieuw bergsportmateriaal. Merken zijn er goed in om nieuwe spullen te bedenken. En omdat er veel merken zijn, is er voor elk product een alternatief te vinden. Dan is de verleiding groot om er een aantal te proberen. Maar ik ben ook een minimalist-in-wording en probeer dus die verleiding te weerstaan. Daarbij volg ik deze regel: van alles wat ik gebruik, wil ik niet meer dan één variant hebben, die alles doet wat ik ervan verwacht. Daarnaast moet het item duurzaam gefabriceerd zijn en zo lang mogelijk meegaan.
edelrid.de/en/sports/knowledge/ropemat.php
eindredacteur Femke:
“Er gaat niets boven de geur van versgemalen koffie in de vroege ochtend. Zet je eigen cowboy coffee: maal verse koffiebonen, breng water in een keteltje aan de kook, haal de ketel van het vuur, laat het heel even rusten tot de kook eraf is, doe de gemalen koffie in het water, even roeren, deksel op de ketel en vier minuten laten rusten. Schep dan de bovenlaag eraf (gooi de prut in het vuur), voeg een lepeltje koud water toe (zo zakt de koffiedrab naar beneden), voorzichtig schenken en… Genieten! Deze Haushalt handmatige koffiemolen met keramische kegelmolen en een handige opvangbak met kliksluiting weegt 534 gram.”
€ 22,95 bol.com
Cadeautje van Hoogtelijn:
mail en win!
“Een klimmer, zowel sport als alpien, kun je natuurlijk altijd een extra karabiner cadeau doen. Deze HMS karabiner is gemaakt door het Italiaanse Kong, maar door het klimwinkellogo betaal je er minder voor en dat is prettig. Hoogtelijn speelt voor kerstman en geeft er eind december drie weg. Stuur voor 13 december een mail naar hoogtelijn@nkbv.nl o.v.v. ‘Verloting karabiners’ en wie weet ben jij een van de drie gelukkigen!”
€ 10,95 klimwinkel.nl
De combinatie minimalistisch en materiaalman is natuurlijk een lastige. Voor een kledingmerk zijn deze kwaliteiten vrijwel onmogelijk te combineren. Toch probeert Patagonia uit het Californische Ventura dat. Natuurlijk, het merk heeft een behoorlijk scala aan producten. Toch heeft het een mooie mission statement. Die is, vrij vertaald: “Maak het beste product, doe geen onnodig kwaad en gebruik het merk om te inspireren en oplossingen voor de crisis in het milieu te vinden.” De Nano-Airlijn zijn jassen en truien voor bergsporters die je volgens het merk non-stop kunt dragen in de bergen. Zie hier de invulling van het statement: door een product te maken dat je altijd kunt dragen, hoef je weinig of geen alternatieven te kopen, waardoor je het milieu niet onnodig belast. En omdat je het altijd draagt, moet het van de beste kwaliteit zijn.
Nano-Air combineert daarmee de beste eigenschappen van fleece (stretch en ademend vermogen) en een donsjas (bescherming, warmte en laag gewicht) en doet dat zo goed, dat de claim ‘non-stop te dragen’ wordt waargemaakt. Sinds ik deze jas heb, draag ik zo zelden een andere warme jas, dat ik eigenlijk geen tweede jas nodig heb, behalve wanneer het echt heel koud wordt.
Ik heb het Nano-Air Jacket aan een langetermijntest onderworpen: ik draag er een sinds 2016. Er zit een bescheiden synthetische vulling in de jas (60-grams ‘FullRange’ stretchisolatie), die je warm houdt als je het rustig aan doet, maar niet te warm is als je drukker bezig bent. Daarbij is de shell-laag vrijwel winddicht, maar ademt het erg goed (voor de kenners: 40CFM), zodat het zweet weg kan komen.
Waarom kopen? Je hebt geen andere actieve isolatielaag meer nodig in de bergen. Waarom niet kopen? De prijs. Deze jas kost € 210. Eindconclusie? Absoluut een aanrader, beste in z’n klasse.
Tekst Sieto van der Heide
“Afgedankte klimtouwen kom je overal tegen. Ze dienen als sleepkabel voor de auto, schommel voor de kinderen, of gewoon als opvulling van de toch al volle zolder. Edelrid heeft een goed idee dat behalve tijd niets kost! Tover dat oude touw om in een mooie mat, met behulp van hun instructie en een uitgeprint patroon. Sinterklaasje kom maar binnen, maar wel eerst uw voeten vegen.”
non-stop te dragen
Diepgang
Patagonia Nano-Air
In de Nano-Airlijn zijn verschillende varianten beschikbaar, zoals een hoody of een bodywarmer. Kijk voor meer informatie op patagonia.com.
HOOGTELIJN 5-2018 |
64_HL0518_R10_menm1.indd 65
65
05-11-18 12:23
Illustratie Martien Bos
66 | HOOGTELIJN 5-2018
66_HL0518_R47_fictie.indd 66
05-11-18 12:25
FICTIE
De afdaling Een verhaal van Ico Kloppenburg
H
ij vloekt, eerst binnensmonds, dan hardop. Het geluid valt dood tussen de besneeuwde rotswanden. Zachtjes vallen sneeuwvlokken op de capuchon van zijn jack. Hij kijkt om zich heen: het is nog vroeg in de middag, maar daglicht kun je het bijna niet meer noemen. Nog een keer een stille vloek. Eigen stomme schuld, gaat er door hem heen, moet je maar niet alleen op pad gaan in de herfstvakantie. En met deze weersvoorspelling: later in de middag zware neerslag en kans op onweer. De sneeuwgrens kan dalen naar 1800 meter. “Dat is dan in elk geval gelukt”, mompelt hij. Van het pad is weinig meer te zien. Gelukkig herkent hij, geholpen door jarenlange ervaring, het reliëf in de helling die hij traverseert. Een kleine steenman – gelukkig! – en dan, een voetafdruk in de sneeuw. Dat is merkwaardig, hij had eerder niemand voor zich uit gezien. Als vanzelf versnelt hij zijn pas. Dat moet in deze omstandigheden wel een local zijn, iemand die hem kan helpen bij het vinden van de afdaling. “Tricky decent in slippery conditions”, het gidsje had er geen misverstand over laten bestaan. Maar nu – duidelijke voetafdrukken in de sneeuw, in de verte al een schim – is het risico weer hanteerbaar, de situatie controleerbaar. Na een kwartier doorstappen is de schim een meisje geworden. Ja, het is onmiskenbaar een jonge vrouw, die in een appelgroene jas rustig door de verse sneeuw loopt. Als hij haar heeft ingehaald, draait ze zich half om, knikt als begroeting. “Ken jij de afdaling?” vraagt hij om contact te leggen. “Jazeker”, zegt
ze, en ze stopt. Ze legt haar hand op zijn arm en kijkt hem aan. Hij schrikt terug van haar blik: intens blauwe ogen, sneeuw in de blonde lokken die onder haar capuchon vandaan komen en haar huid die bleek afsteekt tegen het groen van haar jas. Te bleek. “Hier om de bocht is een splitsing”, zegt ze met rustige stem. Je moet daar niet het pad omlaag nemen, maar nog even doorlopen. Daar staat ook een pijl op de rots, maar die zie je nu zeker niet door de sneeuw. Het hogere pad is veilig, het daalt iets verderop, is een beetje om, maar met dit weer is het eerste pad echt geen optie.” Hij bedankt en loopt door, maar houdt in als hij merkt dat ze niet volgt. Vragend draait hij zich om. “Ik kom later wel”, roept ze met een wuivend gebaar. Snel verder dus en ja, inderdaad, daar is de splitsing al. Voor wat het waard is, veegt hij de sneeuw van de rots en maakt hij de rode pijl zichtbaar in het halfduister. De rest van het pad wijst zich gelukkig vanzelf. Beneden ziet hij in de verte – het is nu echt donker geworden – lampen. Autolampen. Zou een lift terug naar het dorp dit avontuur dan nog goed gaan afronden? Dichterbij gekomen ziet hij niet één, maar drie auto’s, waaronder een ambulance en een afzetting met linten. Bij het lint pielt een grote man op zijn telefoon. “Wat is er gebeurd?”, vraagt hij aan de man. “Tragisch”, bromt de beer in een moeilijk te verstaan accent. “Vanmiddag iemand verongelukt.” In de verte wordt een brancard de ambulance ingeschoven. Het appelgroen op de brancard kleurt bijna vrolijk bij het geel van de ambulance.
HOOGTELIJN 5-2018 |
66_HL0518_R47_fictie.indd 67
67
05-11-18 12:25
Toerisme in Torres del Paine
Duivels dilemma Volgens sommigen is Torres del Paine in PatagoniĂŤ het achtste wereldwonder met bergen van een uitzonderlijke schoonheid, messcherpe pieken, gletsjers en verschillende ecosystemen, zoals bos, moeras, woestijn en een arctisch landschap. Sinds 1959 is het natuurgebied beschermd. Tegelijkertijd bracht toerisme ontwikkeling naar deze uithoek. Tijdens mijn tocht rond het bergmassief realiseer ik me steeds meer hoe het groeiende toerisme een negatieve impact heeft op de natuur, misschien wel juist omdat ik een van die toeristen ben. Tekst en beeld Joost van Montfort
68 | HOOGTELIJN 5-2018
68_HL0518_R44_TorresdelPaine.indd 68
05-11-18 12:25
V
anuit de havenstad Puerto Natales vertrekken â&#x20AC;&#x2122;s ochtends bussen met toeristen naar Torres del Paine. Na registratie, betaling en een verplichte video over de regels in het park kan ik van start. De eerste etappe is ongeveer 25 kilometer en voert vanaf Laguna Amarga omhoog naar Campamento Torres en daarna door een prachtig bos met mooie uitzichten. Mijn rugzak is gevuld met proviand voor ongeveer tien dagen. Een rustig begin is daarom fijn.
Muggenterreur Ik kom onderweg naar de eerste overnachtingsplaats niemand tegen. Een verrassing. De mensen in de enorme rij bij de ingang blijken vooral dagjestoeristen. Toch is de rust relatief: overdag zijn er horzels, die in de namiddag worden afgelost door heel veel kleine muggen. Zonder muggenspul is de enige afweer te blijven bewegen tijdens het koken en eten. Maar rond zeven uur ben ik er wel klaar mee en verstop ik me in mijn tentje. In de ochtend wachten ze me gewoon weer hongerig op. Opbreken dus en wegwezen naar Dickson. In Paso de Vientos loop ik, zoals de naam al doet vermoeden, tegen een sterke en koude wind aan. De zon schijnt en het uitzicht is geweldig. Het pad volgt de rivier; het is er moerassig, dus liggen er vlonders. Onderweg word ik gecontroleerd door een parkwachter en luister naar zijn uitleg over het landschap: voorheen waren dit weidegronden, daarom is er van de natuurlijke vegetatie zo weinig over. Nu zijn de koeien verbannen uit het park met de verwachting dat de natuur zich herstelt.
Wind Het is een eenvoudige etappe en vroeg in de middag ben ik in Campamento Dickson: een geweldige locatie bij een meertje aan de voet van de Dicksongletsjer, tevens de achterkant van de beroemde gletsjer Perito Moreno. Een koude wind houdt de muggen op afstand. Kamp 2 in El Paine Grande.
Vanaf Dickson voert het pad geleidelijk omhoog door dichte bossen. Alle lage bomen staan scheef door de constante harde wind. Ze vormen beschutting voor het leven onder het bladerdak. Om tot volle wasdom te komen, heeft zoâ&#x20AC;&#x2122;n boom tientallen jaren nodig. Er staat geen boom alleen, omdat ze elkaar nodig hebben om samen de barre weersomstandigheden het hoofd te kunnen bieden. Ik las onlangs het intrigerende boek Het verborgen leven van bomen, van Peter Wohlleben. Hij stelt dat bomen sociale wezens zijn die elkaar helpen. Ook vanuit eigenbelang, want als de buurboom verdwijnt, krijgen de overblijvers extra veel wind te verwerken. En als meerdere bomen verdwijnen, is herstel van het unieke bos lang niet zeker, vanwege de impact van de klimaatverandering en het groeiende toerisme.
Koningsetappe De derde dag eindigt in Los Perros dat tegen de achterkant van de hoge toppen van de Torres del Paine ligt. Ik bezoek een hooggelegen gletsjer die regelmatig grote stukken ijs uitpoept in een meertje. het water en de immer aanwezige wind slijpt ze tot bijzondere ijssculpturen. In de nacht steekt een windkracht 10 op. In mijn tentje vrees ik het ergste, maar onder de beschermende bomen hoef ik niet bang te zijn.
HOOGTELIJN 5-2018 |
68_HL0518_R44_TorresdelPaine.indd 69
69
05-11-18 12:26
De Greygletsjer.
De koningsetappe voert me van Los Perros naar Grey. Het was niet mogelijk om een kampeerplek te reserveren in Guardas, dus loop ik twee etappes in één dag. Eerst ga ik de John Gardnerpas op. Deze klim is volgens gidsen zwaar en lang en kan tot zes uur duren, als de weergoden je niet gunstig gezind zijn. Daarom vertrekken de eerste wandelaars al om zes uur. Er staat nu een meer dan stevige wind en ik moet oppassen dat ik niet omver word geblazen op de puinhelling. Plukjes bos geven weer enige beschutting. Het laatste stuk is kaal, maar gaat over sneeuw die
in het laatste decennium is al één kilometer van het ijs gesmolten gelukkig bevroren is. De wind is inmiddels in een ijzige storm overgegaan, maar het uitzicht op de Greygletsjer is fenomenaal en maakt alles goed. Als het vervolgens hard gaat regenen en sneeuwen, besluit ik snel af te dalen naar Guardas. Hier gaat het steil omlaag door een ruig bos en vanaf Guardas is de route weer wat vriendelijker en loop ik op en af, geleidelijk steeds verder omlaag. Spectaculair zijn de hangbruggen over de ravijnen, die in de stevige wind minder stabiel aanvoelen dan ze zijn.
Brandweeroefening Rond vier uur kom ik in kamp Grey. Vanaf Guardas kwam ik al meer lopers tegen, maar hier is het bijna druk. Er is een camping met 20 tentjes en een heuse berghut. Ik loop nog iets verder door, naar het meer en de uitlopers van de Greygletsjer. Het mooie uitzicht op de gletsjer wordt in perspectief geplaatst door een bord dat uitlegt hoe de ijsmassa zich de afgelopen jaren terugtrok. Voorheen lag het kamp bijna aan de gletsjer, het laatste decennium is al één kilometer afgesmolten. Er is net een stuk gletsjer afgebroken ter grootte van vier voetbalvelden. Ik spreek met parkwachters die bezig zijn met een brandweeroefening. Ze hebben een lange slang, een aggregaat en een groot meer om water uit op te pompen, maar het materieel is volstrekt ontoereikend om een brand hoger op de berg te blussen, zeker als het hard waait. En dat doet het hier elke dag. Het is dus begrijpelijk dat ik tijdens de afdaling naar Paine Grande door grote stukken afgebrand bos loop. Hoewel de branden al een paar jaar geleden plaatsvonden (in 2008 en 2012), is van herstel nauwelijks sprake. Er is hier weinig ervaring om dit aan te pakken.
Bovendien vraagt dat om investeringen die niet voorhanden zijn. De tocht zelf is vandaag makkelijk en druk met dagjestoeristen, het verre uitzicht over de bergen en het Torresmassief is prachtig. Met kamp El Paine Grande kom ik terug in de bewoonde wereld. Er staan zo’n honderd tentjes bij een groot hotel met restaurant en wifi. Het is weer windkracht 10. En dit keer is er geen enkele bescherming van bos. Ik doe deze nacht geen oog dicht en houd voor de zekerheid de tentpalen vast. Samen blijven we staan, maar niet alle campinggasten hebben dat geluk.
Selfie met de Torres De volgende dag gaat de tocht over redelijk eenvoudig terrein naar het Campamento Italiano. Onderweg heb ik een geweldig uitzicht op het hart van het massief met zijn Cuernos (horens). Ik loop door naar Campamento Britanico. Dit amfitheater met hoge scherpe toppen en loodrechte wanden is een walhalla voor klimmers. Ik besluit zo lang mogelijk te blijven om van het uitzicht te genieten en loop samen met een parkwachter die al tien jaar in deze prachtige natuur werkt, terug. De volgende dag gaat het naar Campamento Torres met storm in mijn rug. Dat loopt lekker. Op het meer van Paine staan hoge golven onder een strakblauwe lucht. Omdat ik al rond lunchtijd op de plek van bestemming ben, heb ik voldoende tijd voor het toeristische hoogtepunt: Los Torres. Deze drukke route gaat langs een puinhelling omhoog. Tegen de tijd dat ik klim, dalen de meesten al af. De ondergaande zon kleurt de bergen oranje en het wordt snel koud. Eerlijk is eerlijk: het uitzicht op de Torres is zeker een hoogtepunt. Op een drukke dag komen hier meer dan 600 mensen omhoog voor een selfie met de Torres…
Afval Campamento Chileno blijkt vol. Daarbij kost het 130 dollar per nacht. Gelukkig kan ik een slaapplaats regelen bij de parkwachters en mag ik met hen mee-eten: een bijzondere combinatie van pasta, gebakken knakworst, ui en een soort boompaddenstoel. Al snel komen de sterke verhalen los over wilde dieren, extreem weer, reddingsacties van roekeloze toeristen en acties om alle troep die toeristen achterlaten weer op te ruimen. Als ik de volgende dag in een paar uur afdaal naar mijn beginpunt Laguna Amarga, wordt het steeds drukker met dagjesmensen op de route.
70 | HOOGTELIJN 5-2018
68_HL0518_R44_TorresdelPaine.indd 70
05-11-18 12:26
Het Chileense dilemma: park als melkkoe In Chili is toerisme een van de grootste bedreigingen voor beschermde natuurgebieden. Daarom ga ik aan het einde van mijn tocht op bezoek bij de parkdirecteur die uitgebreid over zijn vele uitdagingen vertelt. Het park genereert veel inkomsten uit het toerisme, met jaarlijks meer dan drie miljoen bezoekers. Dat waren er nog maar 900.000 in 1997. Met als gevolg meer desastreuze branden, uitdijende paden en afval. Door de aanwezigheid van mensen blijven dieren weg. Inkomsten worden afgedragen aan het Rijk en het budget dat vervolgens terugkomt, is volstrekt ontoereikend voor adequaat en duurzaam natuurbeheer. Het voorkomen van branden en vooral het herstellen van bos lukt amper en er is onderzoek nodig om uit te vinden welke vorm van natuurherstel (niet) werkt. Bovendien wordt er bezuinigd op het salaris van de tijdelijke parkwachters die voor het hoogseizoen worden ingehuurd. Vlak voor ik kwam, gingen ze in staking en blokkeerden ze de toegang. De minister koos toen eieren voor zijn geld. Het park als melkkoe is een politieke keuze. Een deel van de inkomsten uit de toegangsbewijzen wordt gebruikt om andere, minder populaire, maar net zo belangrijke parken te beheren. Bovendien timmert Chili aan de weg als het gaat om het uitbreiden van haar totale areaal aan natuurparken. Dat is in 2018 verdubbeld, mede dankzij een gift van een buitensportmerk. Op dit moment is 19 procent van de totale landoppervlakte van Chili beschermde natuur en dat vraagt ook om meer budget voor beheer. Het park probeert de toestroom te reguleren om de druk op de natuur te verminderen. Op de O-route worden niet meer dan 30 mensen per dag toegelaten. Ook de W-route is beperkt in haar capaciteit. Je mag er niet wildkamperen. En omdat het aantal dagjesmensen dat per bus, auto of bus komt enorm is, probeert het park nieuwe routes te ontsluiten. De vraag is of dit niet tot nog meer toeristen leidt. Er is zo veel moois te zien rondom het park, maar de Torres blijven de hoofdprijs waar iedereen voor komt. Ik ook.
Uitzicht op de Torres.
genieten. Hopelijk zullen zij zich ook realiseren hoe mooi, waardevol en kwetsbaar de natuur is en dat we er samen goed voor moeten zorgen, voor volgende generaties. Ik heb een droom van mijn wensenlijst vewezenlijkt. Ik ben er geweest, heb het gezien. Had ik niet moeten komen? Of is het wel oké zolang ik de regels volg en een ‘lichtend voorbeeld’ ben voor anderen? Ik ken mensen die om die reden alleen nog met de fiets in Nederland op vakantie gaan. Food for thought...
Trektocht rond de Torres del Paine Routes
De directeur beraadt zich op strengere maatregelen, maar het ministerie wil niet de populariteit van het park riskeren. Een deel van het park wordt bovendien door commerciële organisaties geëxploiteerd die niet op inperking zitten te wachten. Samenwerking tussen het park, het lokale bestuur, het bedrijfsleven en de bevolking voor een duurzamer parkbeheer komt nog niet van de grond. De economische kortetermijnbelangen prevaleren.
Er zijn verschillende tochten rond Torres del Paine. De ‘W’ is de populairste route langs de spectaculaire zuidkant van het massief (3-6 dagen), de O-trek wordt onder andere door Lonely Planet als zwaar(der) aangemerkt (7-10 dagen). Er zijn hutten en campings. De paden zijn goed en duidelijk gemarkeerd.
Ingewikkeld
Kamperen
Als toerist ben ik dus onderdeel van het milieuprobleem, maar ik kan wel iets doen. Een deel van de schade aan de natuur kun je al beperken door je aan de regels te houden: zelfvoorzienend zijn, geen afval achterlaten, niet van de paden gaan, geen herrie maken en in een zelf gegraven kuiltje poepen. Maar het is de enorme toename in het aantal toeristen die de grootste impact heeft. Een duivels dilemma dus, omdat ik daar zelf ook ben als toerist en dus mijn steentje bijdraag aan de impact op de natuur. De natuur hier is zo indrukwekkend, dat het logisch is dat daar mensen op afkomen. En ik gun het anderen om daar ook van te
Het organiseren van de trekking was een belevenis op zich. Er zijn verschillende aanbieders in verschillende zones. Het is verboden om wild te kamperen en hier wordt strikt op toegezien; alle overnachtingen op de campings moet je reserveren. De campings van CONAF (parkbeheer) zijn gratis. Voor andere campings varieert de prijs per persoon van 18 tot
130 dollar. Het reserveringssysteem werkt slecht. Veel plekken zijn maanden van tevoren al vol, waardoor het een grote uitdaging is om alle plekken achter elkaar te reserveren (het wordt daardoor een soort ganzenborden: ga terug naar start of sla een camping over…). Er zijn een paar campings met een berghut waar je eten kunt kopen.
Seizoen
Van december tot en met februari is het hoogseizoen. Volgens insiders zijn het voor- en najaar de beste tijden, maar in deze contreien is het weer altijd een gok. Het is geen overbodige luxe om op alle weertypen voorbereid te zijn. Kijk voor reserveringen op fantasticosur.com, conaf.cl/parques/ parque-nacional-torres-del-paine en verticepatagonia.cl.
HOOGTELIJN 5-2018 |
68_HL0518_R44_TorresdelPaine.indd 71
71
05-11-18 12:26
W A A R V A N G A AT
JOUW HART SNELLER KLOPPEN BELEEF JOUW MOMENT IN TIROL
www.love.tirol
“Ik moet gewoon buiten zijn.”
Lermoos
MARCO SEITNER, BERGWANDELGIDS
adv hoogtelijn.indd 2
24-10-18 09:29
Deze rubriek is geschreven door de Medische Commissie van de NKBV. Heb je vragen? Kijk op nkbv.nl/kenniscentrum onder het kopje Thema’s – Medisch.
medisch
Preventie van hoogteziekte
Wanneer gebruik je Diamox? Tijdens zijn spreekuur ziet huisarts Van der Plas een jonge vrouw die met haar partner een reis gaat maken naar Tanzania, onder andere om de Kilimanjaro (5895 meter) te beklimmen via de populaire ‘Coca-Colaroute’ (Marangu-route). Ze heeft het een en ander gelezen over hoogteziekte, maar is zelf nooit hoger geweest dan 2500 meter en ze heeft nooit hoogteziekte ervaren. Ze gaat een georganiseerde trekking maken en de reisdagen staan vast. Nu wil ze weten: kun je behalve met een verantwoord reisschema ook met medicatie hoogteziekte voorkomen? Tekst Remco Berendsen Beeld Toon Hezemans
H
uisarts Van der Plas legt uit dat acetazolamide (Diamox) wordt gebruikt om acute hoogteziekte (AMS) te voorkomen. Recent zijn er meerdere grotere studies gedaan om na te gaan wat de ideale dosis is in relatie tot de bijwerkingen. De geteste hoeveelheden zijn 250, 500 en 750 milligram per dag in twee doses (’s morgens en ’s avonds). De Wilderness Medical Society (WMS) adviseert 125 milligram, twee keer per dag. De werking komt overeen met die van hogere doseringen, maar de kans op bijwerkingen is minder, al blijft die ook bij deze dosis aanwezig. Tintelingen in de armen en benen, vaak plassen en smaakstoornissen zijn klachten die bij gebruik kunnen voorkomen.
Wanneer starten met Diamox? De jonge vrouw vraagt wanneer ze dan eventueel moet beginnen met de Diamox. “Er worden veel verschillende adviezen gegeven over het starten van acetazolamide in relatie tot de te ondernemen reis”, geeft Van der Plas aan. “Wanneer een laag risico wordt verwacht op het ontwikkelen van hoogteziekte, hoef je volgens de richtlijn van de WMS niet te starten met het preventief tegengaan van hoogteziekte met behulp van medicijnen. In die gevallen blijft geleidelijk stijgen de belangrijkste preventie. Boven 3000 meter moet de slaaphoogte met niet meer dan 500 meter per dag toenemen. En
elke drie tot vier dagen moet je een rustdag (geen toename in slaaphoogte) plannen. Als er wel een indicatie bestaat om acetazolamide te gebruiken, dan kun je het best de dag voor het stijgen starten met de medicatie.” Zie het kader hiernaast voor advies over de risicocategorieën.
Allergische reacties “Ik hoorde van een medereiziger dat je allergisch kunt zijn voor Diamox, klopt dat?”, vraagt de jonge vrouw aan Van der Plas. “Er is altijd wel iemand allergisch voor iets!”, antwoordt hij. “Er bestaat een laag risico op kruisreactiviteit van acetazolamide bij personen die een sulfonamide-allergie hebben.” Ben je allergisch voor sulfonamide dan kun je het best in Nederland een gecontroleerde proefbehandeling van acetazolamide uitvoeren, voor je op reis gaat. Wanneer iemand een anafylactische reactie (een acute, heftige allergische reactie) heeft gehad op sulfonamide, wordt het gebruik van acetazolamide afgeraden.”
Recept De beklimming duurt vijf dagen en de zesde dag daalt ze af. De hoogtes die ze overbrugt vormen een groot risico op het ontwikkelen van hoogteziekte. Daarom schrijft huisarts Van der Plas een recept uit voor acetazolamide 125 mg. Hij adviseert daarbij: “Let op: het
Risicocategorieën voor acute hoogteziekte LAAG
• Personen die nooit eerder hoogteziekte hebben gehad en stijgen naar maximaal 2800 meter. • Personen die er meer dan twee dagen over doen om op 2500-3000 meter aan te komen met overeenkomende toename in slaaphoogte, maximaal 500 meter per dag stijgen, en die een extra acclimatisatiedag per 1000 meter stijgen inbouwen.
MATIG
• Personen die eerder acute hoogteziekte hebben gehad en stijgen naar een hoogte van 2500-2800 meter op de eerste dag. • Personen die nooit eerder acute hoogteziekte hebben gehad, maar op de eerste dag hoger dan 2800 meter komen. • Alle personen die meer dan 500 meter per dag stijgen (toename in slaaphoogte) boven een hoogte van 3000 meter, en die een extra acclimatisatiedag per 1000 meter stijgen inbouwen.
HOOG
• Personen die eerder acute hoogteziekte hebben gehad en naar een hoogte stijgen boven de 2800 meter op de eerste dag. • Alle personen die eerder hoogte-, longen/of hersenoedeem hebben gehad. • Alle personen die boven de 3500 meter stijgen op de eerste dag. • Alle personen die meer dan 500 meter per dag stijgen (toename in slaaphoogte) boven een hoogte van 3000 meter, zonder een extra acclimatisatiedag in te bouwen per 1000 meter stijgen. • Erg snelle toename in hoogte (bijvoorbeeld Mount Kilimanjaro in minder dan 7 dagen).
zijn pillen van 250 milligram, dus je moet ze breken. Neem twee keer per dag zo’n halve. Start op de dag voor het begin van de beklimming en stop op dag 6.”
HOOGTELIJN 5-2018 |
73_HL0518_R15_medisch.indd 73
73
05-11-18 12:26
Man, waar begin je aan op je Divina Commedia op de GR11
Divina Commedia op de GR11
ouwe dag?
Wat drijft een mens om op de leeftijd van 66 dik 800 kilometer te wandelen? “Je bent zeker op zoek naar jezelf”, zeiden mensen die geen vragen stellen. De werkelijkheid was dat ik op 16 juni 2017 mijn laatste spreekuur als arts deed en daarna tijd had om langere tijd in de bergen te zijn. En dat ik over de GR11 had gelezen en mezelf wel eens wilde testen op een tocht alleen. Meer niet. Tekst en beeld Gerard Jansbergen
Z
es weken is een mooie transitietijd. Vooraf had ik het idee dat de GR11 vrij simpel wandelen van A naar B zou zijn. Voor mij werd het meer een Divina Commedia waarbij hel, louteringsberg en paradijs elkaar afwisselden.
Rimpelig mannetje In de TGV van Parijs naar Bordeaux lees ik een bijlage van de NRC. Jean Dubuffet heeft een expositie in het Stedelijk Museum met onder meer zijn Personnage hilare. Ik voel verwantschap met dit rimpelige mannetje. Beetje hilarisch, beetje grimlach, beetje man-waar-begin-je-aan-op-je-ouwe-dag. Als de trein stopt in Hendaye scheur ik de pagina uit en vouw hem zo, dat het mannetje me aankijkt. Hij wordt mijn boekenlegger in de Ciceronereisgids onderweg.
Verdwalen Hel is het gevoel dat geleidelijk ontstaat als je urenlang alleen onderweg bent en ver uit je comfortzone bent geraakt. Verdwalen biedt de meeste kans om in zo’n toestand te geraken. Dat gebeurde zo vaak dat ik bij het voorbereiden van een etappe tijd voor verdwalen incalculeerde. Niet aangenaam, want ik ben geen held en ook geen bergbewoner of schaapsherder. Voor mij is afwisseling optimaal: overdag verder trekken, ’s avonds onder mensen zijn.
route van de HRP zit. Eerst is er nog een vage markering, daarna enkele steenmannetjes, daarna niets meer. Een groot, woest en verlaten berglandschap waarin ik moederziel alleen ben. Teruggaan is geen optie, want niets is nog herkenbaar. Mijn enige oriëntatie is het reliëf van bergen en de app Maps.me. Glijdend, struikelend en schavend schuif ik op in de richting van een couloir, waar de pas zich het meest waarschijnlijk bevindt. En dan is het plotseling weer voorbij. In de verte wordt een pad zichtbaar waarop een wandelaar loopt. Ik ben terug op de GR 11, gelouterd. Ten dele ligt de oorzaak van verdwalen buiten mij. De bekende rood-witte markeringen ontbreken plotseling of gaan, afhankelijk van de Spaanse regio, over in een andere kleur. Of ze duiden een oudere versie van de GR11 aan, waardoor je nietsvermoedend verkeerd loopt. Vooral boven op een alm is het vaak stilstaan en
Gerard op de Cuello d’Anayet met Iger uit San Sebastian en Tim uit Duitsland.
Verdwalen ligt ten dele aan mezelf. Alleen onderweg kan ik in een soort trance raken waarbij allerlei gedachten en ideeën voorbijkomen. Die aandacht naar binnen gaat ten koste van de aandacht naar buiten. Ik let minder scherp op, mis soms een markering en zit op een verkeerde route. Op weg van Refugi de Colomèrs naar Espot (etappe 24) ontdek ik te laat dat ik op de
74 | HOOGTELIJN 5-2018
74_HL0518_R45_GR1_century.indd 74
05-11-18 12:27
THEMA
BERGSPORTDAG
De Middellandse Zee is in zicht!
HOOGTELIJN 5-2018 |
74_HL0518_R45_GR1_century.indd 75
75
05-11-18 12:27
adv hoogtelijn.indd 2
24-10-18 09:30
THEMA
BERGSPORTDAG
Kamperen in de Aguas Tuertas met reisgenoten.
zoeken. Mij bekruipt dan het gevoel van een professionele 360-graden-evaluatie waarbij de elementen uit de natuur je de maat nemen en je uiteindelijk het bos in sturen. De GR11 is geen vast gebaand pad, maar een levend fenomeen, dwars door regio’s, waar de strijd om autonomie tot uitdrukking komt in verschillen in taal, cultuur en (soms ontbrekende) markeringen.
Onsterfelijk Als je 20 bent, ben je onsterfelijk. Op je 30ste zit je op de top van je vitale energie. Daarna neemt die af, onopvallend, onvermijdelijk. In een bergtochtje van een paar dagen kun je je nog enigszins onttrekken aan deze biologische wetmatigheid. Maar tijdens een tocht van zes weken is het werkelijkheid. In mijn voorbereiding ben ik ervan uitgegaan dat ik een derde van mijn maximale vermogen kwijt ben, een derde langer doe over een tocht, een
De GR11 is geen vast pad, maar een levend fenomeen derde meer tijd nodig heb voor herstel. Niet iedere dag verloopt op dezelfde manier, maar de grote lijn is herkenbaar. Misschien had ik die gedachtelijn direct door moeten trekken naar het gewicht van mijn rugzak. Uitgaand van maximaal 20 procent van mijn lichaamsgewicht zou ik 14 kilo kunnen dragen. Dat werd het pas nadat ik onderweg in het postkantoortje van Torla mijn rugzak omkieperde en alle overbodige spullen naar huis had gestuurd. Tijdens de tocht leer je precies voelen waar de kritische gewichtsgrens van de rugzak ligt, inclusief water en voedsel.
Evaluatie van geest en lijf Gaandeweg merk ik dat ik geen mens ben om ’s avonds in mijn eentje de zon te zien ondergaan. De verhalen van mensen ’s avonds in een refugio spreken mij meer aan. De omslag van inspanning naar herstel blijkt een probleem. Ik ben een lichte slaper en dat wordt bevorderd door langdurige grote inspanning. ’s Nachts lang wakker liggen, soms met hartkloppingen, soms eruit om te plassen. Met je koplamp op, ’s nachts geluidloos door het gesnurk in een berghut naar de wc, het gekraak van de planken zo veel mogelijk vermijdend. Niet goed in je herstelfase komen, betekent ook gewichtsverlies
Refugi d’Estaon: superhut aan de weg door het dorp, met Santi en Rosanne uit Madrid.
waar bijna niet tegenaan te eten is. Aan het eind van de GR11 ben ik vier kilo lichter, ook al is er tijdens de hele tocht nooit een tekort aan voedsel of water. De beste remedie om herstel te bevorderen kijk ik onderweg af van reisgenoten: direct aan het eind van een etappe een uur slapen. Onderweg krijg ik een aantal dagen toenemend last van mijn rechter buitenenkel (malleolus lateralis). Die wordt dik en pijnlijk en dat maakt me onzeker. Is het overbelasting? Een marsfractuur? Uiteindelijk trekt het allemaal weer weg. Overdag voel ik me fit, helder, en goed qua stemming. Spieren, gewrichten en voeten doen het goed. Mijn hakken tape ik dagelijks in totdat ze hard zijn. Met een stukje schuurpapier haal ik regelmatig scherpe randjes en hobbeltjes weg. Dat is ervaring van schaatstochten. Twee Spaanse 60-plus metgezellen hebben allebei hallux valgus (vergroeiing van de grote teen naar binnen), ernstig verkalkte en verdikte schimmelnagels en op allerlei plaatsen eeltvorming. ’s Morgens en ’s avonds voltrekt zich een ritueel waarbij zalfjes, likdoornpleisters en pijnstillers met ontstekingsremmers in grote hoeveelheden worden gebruikt. Voeten die schreeuwen om een pedicure en een podologische analyse. Hoe de bergschoenen daar uiteindelijk weer omheen gaan is mij een raadsel. Ik pas me aan op het weer, de kwaliteit van het pad en de markeringen. Dat geldt ook voor medereizigers. Ik heb Duitsers, Fransen, Spanjaarden, Amerikanen, Engelsen en één andere Nederlander ontmoet. De contacten zijn hartelijk, kort en steeds wisselend. Ieder is in de eerste plaats op zichzelf en trekt zijn eigen plan. Lopen de reisplannen parallel, dan trek je samen op. Anders niet.
Epiloog Wat levert zo’n tocht nu op, onder aan de streep (zou mijn zoon vragen die in de financiële wereld werkt)? Het is zes weken leven in een bubbel met een sterk verengde belevingswereld: vroeg opstaan – lopen – aankomen – bier drinken – zo mogelijk douchen – kleren wassen – siësta – zo mogelijk boodschappen doen – volgende etappe voorbereiden – eten – slapen. Meer niet. Wat mis je? Soms menselijk contact (vooral mijn vrouw), soms slaap en rust in het lijf. Soms markeringen; een goede gps is noodzaak op deze tocht. Soms ook mentale uitdagingen naarmate de bubbel langer duurt. Blijft over de schoonheid van de natuur, de test op veerkracht, steeds de kick van het volbrengen van een etappe. Op dag 41 zie ik in La Vajol voor het eerst in de verte de Middellandse Zee. Enkele dagen later plof ik er in, met kleren en al. Mission completed.
HOOGTELIJN 5-2018 |
74_HL0518_R45_GR1_century.indd 77
77
05-11-18 12:28
Fietsen over de rug van de Andes
Zoeken naar de balans
Vanuit Valle de la Luna kijken we uit op de grens met Bolivia, San Pedro de Atacama.
78 | HOOGTELIJN 5-2018
78_HL0518_R46_FietsenindeAndes.indd 78
05-11-18 12:28
Van jongs af aan zijn we altijd geboeid geweest door de bergen. Het maken van bergwandelingen en huttentochten ruilden we in de loop der jaren in voor rots- en ijsklimmen op diverse 4000â&#x20AC;&#x2122;ers in de Alpen. Hier is het niet bij gebleven. Inmiddels hebben we er een hobby bij en gaan we de ontzagwekkende bergen ook per fiets te lijf. Het afgelopen jaar bereikten we duizelingwekkende hoogtes tijdens onze fietsreis vanuit het zuidelijkste puntje van ArgentiniĂŤ naar het noordelijkste puntje van Alaska. Het eerste continent ligt inmiddels achter ons. In een jaar tijd doorkruisten we Zuid-Amerika grotendeels via onverharde en soms nauwelijks begaanbare paden. Tekst en beeld Pim Schnitker
HOOGTELIJN 5-2018 |
78_HL0518_R46_FietsenindeAndes.indd 79
79
05-11-18 12:29
Langzaam komt de melkweg tevoorschijn.
In een onbemande hut vinden we beschutting tegen de wind en de regen.
Omgeven door 6000’ers fietsen we door het schitterende Peru.
H
et fietsen over afgelegen bergpassen gaat niet zomaar. Het vraagt doorzettingsvermogen en vastberadenheid om per fiets de bergen te trotseren. Niet alleen tijdens de reis zelf, maar ook zeker tijdens de voorbereidingen. Al enkele jaren voor vertrek pluizen we na ons werk als anesthesieverpleegkundige en loopbaancoach tientallen reisgidsen uit, spenderen avondenlang op reisforums, bestuderen nauwkeurig tientallen topografische kaarten en studeren Spaans. Voor mijn gevoel dienden we daarnaast toch echt een klein fortuin te sparen. Hoewel we zonder enige luxe en geheel zelfvoorzienend willen reizen, zullen we rekening moeten houden met een leven waarin we geen inkomen meer hebben. Daarnaast verdiepen we ons in de aanschaf van de juiste materialen. Want welke fiets is
in tijden van topsport is Besparen op een slaapmatje geen optie geschikt om dagelijks zo intensief te worden gebruikt? Ook het aanschaffen van onze uitzet tijdens de reis is best een lastige keuze, want de spullen moeten praktisch, duurzaam, maar tegelijkertijd ook comfortabel zijn. Besparen op bijvoorbeeld een slaapmatje is geen optie wanneer je lichaam elke dag opnieuw aan ‘topsport’ mag doen. Maandenlang zijn we dan ook bezig met de vraag wat we mee kunnen nemen. Hoeveel gewicht kunnen we op de fiets mee omhoog krijgen?
Fietsvakanties Ondanks al onze nauwkeurige afwegingen komen we tijdens ons eerste trainingstripje naar Saintes Maries de la Mer er toch al gauw achter dat we te zwaar beladen zijn. Het is voortdurend zoeken naar de balans tussen zo licht mogelijk fietsen en het toch enigszins comfortabel hebben. Als je de berg niet meer
opkomt, is die extra pan of trui in je tas toch ineens niet meer zo belangrijk. Nog voordat we Luxemburg zijn gepasseerd, laten we een vriend ons ‘overgewicht’ ophalen, zodat we vol goede moed onze reis kunnen vervolgen om de benen te laten wennen aan de kilometers die de komende jaren gaan volgen. Al fietsend van Roemenië naar Nederland en tijdens een volgende vakantie over de Atlas in Marokko, wennen we langzaam aan het gevoel om dagelijks op het zadel te klimmen.
Afscheid nemen Met al die trainingskilometers in de benen gaan we over tot de laatste, maar ook meest ingrijpende fase van de voorbereidingen. Want na het boeken van een enkele vliegreis naar het Argentijnse Ushuaia, dienen we enigszins benauwd ons ontslag in, zeggen we de huur van ons prachtige boshuisje op, schrijven we ons formeel uit het personenregister van Nederland en verkopen we onze auto’s en meubels. Met niks meer over dan ieder een verhuisdoos met persoonlijke bezittingen die we bij onze ouders op zolder achterlaten, begint na ons afscheid op Schiphol het avontuur.
Spits afbijten Nadat we vanuit Zuid-Argentinië drie maanden onderweg zijn en de eindeloze pampa’s met de gevreesde rukwinden van windkracht 8 à 9 achter ons hebben gelaten, verschijnen de eerste hoge toppen van de Andes. Het is begin maart en wij hebben een ambitieuze route uitgestippeld waarbij we diverse keren de hoogste Andespassen zullen oversteken. De eerste hoge pas gaat Paso Agua Negra worden. Met een hoogte van 4780 meter is deze pas te vergelijken met de Mont Blanc, die we eerder te voet beklommen. Toch is het beklimmen van een berg per fiets iets van een compleet andere orde. We starten vanuit La Serena, aan de kust van Chili, en verwachten in 6 tot 8 dagen de douane aan de Argentijnse kant te bereiken. Hierbij houden we rekening met het feit dat we enige tijd nodig hebben om te acclimatiseren.
80 | HOOGTELIJN 5-2018
78_HL0518_R46_FietsenindeAndes.indd 80
05-11-18 12:29
Met een temperatuur van ver onder nul is alles stijf bevroren.
laatste punt waar we onze waterzakken kunnen aanvullen, maar volgens de douane kunnen we op verschillende plaatsen een riviertje vinden.
Volle kracht vooruit Omdat er in deze bergen veel verontreiniging is door de mijnen, zal het niet altijd makkelijk zijn om water te vinden. Naast de gebruikelijke uitrusting beladen we de fietsen daarom met 14 liter water. We hopen dan alsnog elke twee of drie dagen opnieuw water te kunnen vinden om te filteren. â&#x20AC;&#x2122;s Ochtends vroeg verlaten we onze comfortabele bedden in een hostelkamer om de komende dagen te mogen afzien. Geloof het of niet, maar daar ben ik dol op. Het verlaten van de stad gaat in de vroege uren moeiteloos en redelijk vlot. Met onze lichamen vol adrenaline zien we niet veel later een lange weg omhoog opdoemen. Ook het bergop fietsen valt ons in eerste instantie niet tegen, hoewel we door de temperatuur het tempo toch wat moet aanpassen. Het is met 35 graden enorm heet in de uitloper van de Atacama woestijn. De weg is nog geasfalteerd en vanuit de speaker op het stuur wordt het tempo aangegeven. Aan het eind van de middag vinden we een camping met een zwembad. Heerlijk om verkoeling te zoeken na een dag fietsen en de benen rust te gunnen. Morgen zullen we ons aan de grens laten uitstempelen en daarmee de bewoonde wereld achter ons laten. Het eerstvolgende bewoonde gebied zal weer bij de douane aan de Argentijnse kant zijn, een paar honderd kilometer verder.
Middle of nowhere De volgende dag fietsen we langzaam maar zeker de bewoonde wereld uit. Reclameborden maken plaats voor leegte, ruimte, een weids uitzicht, gedomineerd door imposante hoge bergen waarvan je weet dat ze nog lang niet zo hoog zijn, vergeleken met de pas waar wij in een paar dagen overheen fietsen. We passeren de Chileense grens met de waarschuwing dat het boven erg koud is en met de vraag wanneer wij verwachten aan de Argentijnse kant aan te komen. We hopen over vier dagen bovenop de pas te zijn en diezelfde dag nog 2500 meter af te dalen tot de Argentijnse douanepost. De Chileense grens is ons
We zetten vol goede moed de klim in en zoeken vlak voordat de zon ondergaat beschutting op. Op een vlak stuk tussen deze immense bergketens koken we snel iets te eten en zetten we de tent op. Zodra de zon achter de berg verdwijnt, daalt de temperatuur drastisch. We voelen ons krachtiger, maar tegelijkertijd ook nietiger dan ooit in dit natuurgeweld. Om 20:00 uur vallen we bekaf in slaap en vervolgen vroeg in de ochtend onze verdere klim naar de top. Binnen een paar kilometer gaat het asfalt over op gravel. Een verse laag grind van een meter dik laat ons meerdere uren onze fietsen omhoogduwen. De brede banden van onze fietsen zakken onder het immense gewicht weg in het grind. Na 12 kilometer, waar we dik drie uur over doen, houden we een korte pauze en bereiden we wat noodles met heet water.
door de verse laag grind moeten we onze fietsen uren omhoogduwen We vervolgen de slechte gravelweg omhoog en allebei vragen we ons toch wel even stiekem af waarom we deze pas zo graag wilden doen. De fiets omhoogduwen was niet iets wat ik me erbij had voorgesteld. Maar gelukkig bereiken we na een grote bocht het einde van die losse gravel. Op datzelfde moment zien we in volle glorie de meest schitterende bergmassieven die we ooit hebben gezien. In de kleuren roze en turquoise lijkt het net alsof er pauwenogen op de bergen zijn getekend. Tussen die massieven bevindt zich een kleine gravelweg verder naar boven. Er ontsnapt een zucht en een tijdje staan we dit sprakeloos te bekijken.
Hoogteziekte Op een hoogte van 4000 meter besluiten we al op tijd te stoppen. Ik voel me niet helemaal goed. Kortademig en hoofdpijn. Dat zijn toch de eerste signalen van hoogteziekte. We zetten de tent op en koken wat, filteren water en rusten de rest van de dag. â&#x20AC;&#x2122;s Nachts daalt de temperatuur tot 15 graden onder nul en wanneer ik de tent openrits, komt een laagje sneeuw me tegemoet. De stralende lucht van de afgelopen dagen is verdwenen en verruilde zich voor donkere wolken. We blijven in onze slaapzakken liggen tot de temperatuur met het opkomen van de zon iets is gestegen. Alles is stijf bevroren, behalve de fles water die ik in mijn slaapzak heb bewaard. We eten een bord havermout en breken ondertussen de tent op. Gelet op het weer zullen we toch spoedig de pas over moeten om de afdaling in te gaan zetten.
HOOGTELIJN 5-2018 |
78_HL0518_R46_FietsenindeAndes.indd 81
81
05-11-18 12:29
Specialist in Bergsport Verzekeringen W.A. Hienfeld B.V. Postbus 75133 1070 AC Amsterdam +31 (0)20 - 5 469 469 info@hienfeld.nl
Voor meer informatie: Koninklijke NKBV te Woerden
hienfeldadv.indd 1
25/01/2018 11:13
GEREDUCEERD TOT
BESCHERMING Het sensationeel LICHTE en COMPACTE AVABAG SYSTEEM biedt BESCHERMING - zelfs tijdens de meest veeleisende activiteiten. Dit is bereikt door de nieuwe lastechniek en innovatief eenvoudige venturi unit. Een verminderd aantal onderdelen en een volledig gesloten, robuust sy systeem maken de AVABAG licht, compact en zeer betrouwbaar!
082-hienfeld-ortovox.indd 34
05-11-18 13:46
Het is net alsof er pauwenogen op de berg zijn getekend
Door schitterende bergmassieven vervolgen we onze weg naar de pas.
Met de eerste zonnestralen die over de berg heen komen, klimmen we weer op de fiets. De klim vordert heel traag. Veel stukken zijn te steil om te fietsen en de vermoeidheid zit bij beiden in de benen. We moeten soms het fietsen afwisselen met duwen en de hoogte blijft ons parten spelen. Eenmaal boven op de pas zit de lucht helemaal dicht en zetten we meteen de afdaling in. Er volgt gauw een korte stop vanwege de snijdende kou en snel trekken we alle kleren aan die we bij ons hebben. De afdaling verloopt vlot en de misselijkheid en kortademigheid verdwijnen. De Argentijnse kant van de weg is van goede kwaliteit en na twee uur bereiken we de douane.
Laatste loodjes Terwijl de dag op zijn einde loopt, besluiten we toch door te zetten. We zijn zo goed als door ons eten heen. Vanaf de douane is de weg geasfalteerd en zoeven we met ruim 35 kilometer per uur verder naar beneden. Achteromkijkend zien we een donkere wolkenmassa om de berg en het onweert inmiddels. In het donker vinden we onze weg verder naar beneden en bij het eerste dorp houden we halt bij een eetgelegenheid. We vragen de eigenaar of we onze tent ergens mogen opzetten. De vrolijke Argentijn wijst ons met veel plezier een plekje achter het restaurant waar we besluiten een tafel vol met eten te bestellen. Nadat we zes dagen op water, pasta en havermout hebben geleefd, hebben we zin in alles wat er op de menukaart staat. We bestellen meer dan we op kunnen; door de vermoeidheid kunnen we onze ogen niet meer openhouden. Moe maar voldaan kruipen we onze slaapzak in.
vulkanen van Bolivia op. Een periode van spoorzoeken op zanderige wegen en paden op een immense hoogvlakte met nauwelijks bewoning, breekt aan. De wegen en paden die op de kaart staan aangegeven, blijken niet allemaal te bestaan of er zijn juist wel wegen die niet op de kaart staan aangegeven. Langzaam maar zeker zoeken we onze weg en fietsen we over dit gigantische bergplateau, waar de wind om ons heen raast en het zand in onze ogen blaast. Wanneer ’s avonds in onze warme slaapzak onze ogen dichtvallen en buiten de tent de temperatuur daalt tot 20 graden onder nul, laat ik de dag nog even passeren: “Wat een schitterende fietsdag hè?” “Huh?”, klinkt het vanuit de slaapzak naast me. “Ja, echt alles zat erin. Een grensovergang, slecht weer, ik ben een keer goed op mijn bek gegaan, we fietsten door los zand, hebben een afslag gemist, en hem weer gevonden, en we hebben in het donker een enigszins beschutte plek gevonden voor de tent… Onze lampjes deden het goed hè?” “Echt heerlijk”, besluit ik mijn verhaal. Euforie boven op de pas in het nationaal park Huascarán, Peru.
Spoorzoeken En dan te bedenken dat deze eerste ervaring met Paso Agua Negra slechts een voorproefje is van maandenlang op hoogte fietsen in landen als Bolivia en Peru! Met het beklimmen van een volledig ingesneeuwde Paso Sico sluiten we de laatste hoge Andespas af, tussen Argentinië en Chili. We rijden het dorpje San Pedro de Atacama binnen. Hier doemen voor ons de besneeuwde
HOOGTELIJN 5-2018 |
78_HL0518_R46_FietsenindeAndes.indd 83
83
05-11-18 12:29
Foto Jacco Walta
Heb je nog geen topvlag? Je bestelt hem voor € 3,95 (excl. verzendkosten) via nkbvwebshop.nl.
Topvlag
Deze zomer maakte de familie Walta mooie wandelingen in St. Johann in Tirol. Op de foto staan Lotte en Sven met de NKBV-topvlagfoto op de Prostkogel (1244 meter). Later maakten ze nog een mooie tocht naar de 1900 meter hoge Kitzbühelerhorn. Ook met je topvlag op de foto? Heb jij ook een leuke foto met de NKBV-topvlag op een top? Mail de foto naar communicatie@nkbv.nl en vermeld daarbij de namen van de mensen op de foto, de locatie en de datum. Wij zetten de foto dan in het topvlaggenfotoalbum op onze Facebookpagina en misschien zie je je foto terug in deze rubriek of in andere NKBV-uitingen.
Sneeuwschoenwandelen in de Haute Savoie Misschien ken je het: je hebt al eens met veel plezier gewandeld op sneeuwschoenen en aankomende winter wil je weer. Maar je voelt je nog niet zeker genoeg om zelfstandig een uitdagende tocht te maken. Dan kan Bergsportreizen helpen. Zo kun je bijvoorbeeld een sneeuwschoencursus in de Haute Savoie boeken. Onder leiding van International Mountain Leader (IML) Peter Mienes van 360° Explore maak je dan zes dagen lang
sneeuwschoentochten die je zelf leert voorbereiden en begeleiden. Uiteraard komen daar ook thema’s als lawinekunde, sneeuwkunde, tochtplanning, risicomanagement en oriëntatie aan bod. Gezellige en leerzame dagen dus! De cursus start op 12 januari 2019. Kijk voor meer informatie over deze cursus en andere sneeuwschoenreizen en -cursussen op bergsportreizen.nl/ sneeuwschoenwandelen.
NKBV Bergsportdag terug in het NBC
Na vier jaar Jaarbeurs is de Bergsportdag weer terug in het NBC in Nieuwegein. De intieme sfeer van deze duurzame evenementenlocatie past beter bij het leden-voor-leden-principe en bij de ambitie van de NKBV om de Bergsportdag klimaatneutraal te organiseren. Save the date: 20 januari van 09.45 tot 17.00 uur.
Foto 360 Explore
nkbv voor jou
Kijk voor het laatste verenigingsnieuws op nkbv.nl of volg de NKBV op Facebook: facebook.com/de.nkbv.
Goed verzekerd in de winter
Foto Zout Fotografie
Heb je een reisverzekering afgesloten via de NKBV en weet je niet precies waarvoor je verzekerd bent? Dan kun je de details terugvinden in de polisvoorwaarden. Deze vind je op nkbv.nl/verzekering/reisverzekering. In het kort komt het erop neer dat de verzekering het klim- en bergsportrisico dekt, maar dat het ook een ‘gewone’ reisverzekering is met werelddekking. Je bent dus ook goed verzekerd als je op een sportieve rondreis gaat of een relaxte strandvakantie hebt geboekt. Er zijn een
paar uitsluitingen, die vind je onder artikel 5.3.8. van de polisvoorwaarden van de NKBV-reisverzekering. Bekijk de polis dus goed voor je op vakantie gaat. Off-pisteafdalingen en tochten zijn verzekerd. Daarbij maakt het niet uit of je zelfstandig gaat of onder begeleiding van een professional. Ga je off-piste, zorg er dan wel voor dat je goed geïnformeerd bent over de lokale beperkingen en verboden, dat je de regels van het gebied in acht neemt en dat je de gevaren kent en weet hoe je risico’s kunt vermijden. Neem je bewust of onbewust toch een risico, waarbij de kans op schade aanmerkelijk is, dan kan dat van invloed zijn op de verzekeringsdekking. Kijk op nkbv.nl/verzekering/reisverzekering voor alle details. Ga je dit najaar nog op reis en heb je nog geen reisverzekering? En ben je wel NKBV-lid? Dan kun je de NKBV-reisverzekering voor maar 15 euro afsluiten. Ga hiervoor naar mijnNKBV.nl. De reisverzekering is dan geldig tot en met 31 december 2018. (Wil je in 2019 geen NKBV-reisverzekering, dan moet je deze verzekering voor 31 december 2018 opzeggen.)
2019
Nieuwe ledenpas 14 december op je mat Op 14 december valt de Zomerreizengids weer op je deurmat. Net als elk jaar versturen we ook dan je nieuwe NKBVledenpas mee. Vergeet dus niet de envelop te openen die op de Zomergids ligt!
84 | HOOGTELIJN 5-2018
84_HL0518_R20_NKBVvoorjou1.indd 84
06-11-18 09:38
Recycle je ledenpas
Heb je oude NKBV-ledenpassen? Neem ze dan mee naar de Bergsportdag, doe ze bij de ingang in de recyclebak en maak kans op een treinreis voor twee personen naar Zwitserland. Uit alle ledenpassen kiezen we één winnaar. Het bedrijf dat onze ledenpassen maakt, laat vervolgens alle ingeleverde ledenpassen recyclen tot plastic tuinstoelen.
Reel Rock 13 komt naar Nederland
Van november t/m januari is Reel Rock weer in Nederland met een serie korte klimfilms. Stuk voor stuk mooie verhalen, soms grappig, dan weer spectaculair, van de Olympische trainingscentra tot het bevroren landschap van Antarctica. Laat je meeslepen door Adam Ondra, Madaleine Sorkin, Alex Honnold en Conrad Anker. Nieuwsgierig? Bekijk de trailers van de diverse films op reel-rock.eu.
Foto Henna Taylor
Tweet mee met de @NKBV
Site nkbv.nl vernieuwd In oktober ging onze nieuwe website online. We vinden het namelijk belangrijk dat nkbv.nl een inspiratiebron en informatiepunt is voor iedereen die van klim- en bergsport houdt en dat je die informatie snel en makkelijk kunt vinden. In juni ging al een eerste deel live: de NKBVlidmaatschaps- en verzekeringspagina’s. Die werden heel goed ontvangen en nu is het tweede deel gelanceerd. We hebben bij deze vernieuwing veel aandacht gegeven aan het Kenniscentrum, waarbinnen je nu
via diverse filters snel kunt zoeken. De komende maanden zijn de NKBVevenementensites aan de beurt en werken we aan een totaal vernieuwd forum. Het oude forum werkte niet optimaal en we zagen de interesse in het forum teruglopen. In het nieuwe forum staat gebruiksvriendelijkheid voorop. Consequentie is wel dat het NKBV-forum tijdelijk uit de lucht is; we verwachten dat het forum in februari weer helemaal werkt.
Winterworkshops Bergsportreizen Wil je graag het off-pistelandschap ontdekken, maar ontbreekt het je aan ervaring of kennis? Volg dan een winterse workshop bij Bergsportreizen. Hoogtelijnredacteur Anne van Leeuwen schreef zich in voor de workshop IJsklimmen. Je leest over haar ervaringen op pagina 39. Ook kun je op een laagdrempelige manier leren hoe je lawineberichten leest en hoe je bij een lawineongeval snel en efficiënt een slachtoffer zoekt en uitgraaft. De boekingen van de winterworkshops gaan hard! Komende winter hebben alleen deze workshops nog plek: 8 januari Sneeuwschoenwandelen, SnowWorld Zoetermeer 16 januari Lawinekunde, NKBV-bureau Woerden 26 januari Piepertraining, Beachclub Aloha Velsen-Noord Ga naar bergsportreizen.nl voor meer informatie over het aanbod of als je een van de laatste winterworkshops wilt boeken.
Andreas Dijk @AndreasDijk 31 aug. Zelfs het wandelen in de bergen zit er voor mij niet meer in, maar ik geniet nog wel van de @Tukhut. Een prachtige en gezellige uitvalsbasis voor fietstochtjes in de Ardennen. Ton Laven @ahlaven 2 sep. Zaterdag #Klimmen tegen een #rotsklimwand op het #Stadhuisplein in #Leiden #stadhuis #climbingDay #boulderen #rotsklimmen #halklimmen #klimmuur #mobieleklimwand @NKBV 02527. Stan Stolwerk @CStolwerk 9 sep. Te lang geleden.... maar was terug in de bergen @NKBV. Gaaf rondje incl klettersteig Gabrielli. Top gastheer Renzo #rifugiocaldenave Marieke @marie_ke1977 12 sep. Overmand door angst nadat je op 1000 meter hoogte een verkeerd pad bent ingeslagen en op een gevaarlijke route bent beland: Doodsbange tieners met helikopter gered van hoogste berg Wales cc @Hoogtelijn @NKBV. Astrid van der Werf @AstridvdW 20 sep. Day 2 of #EOS2018, al twee super inspirerende sprekers: @DavidLega en @MauritsGroen en het is nog niet eens 10.00 uur! Gisteren was duurzaamheid een heel groot onderdeel; genoeg voer voor de #duurzaamheidscommissie van de @NKBV. Dirkjan Douma@DirkjanDouma 21 sep. Bereiken van de 3500m hoge Kibishi pass over de kibishi gletsjer wordt traditioneel gevierd met droge worst. Afdaling door pittig coulouir van 200m staat ons dan nog te wachten. @NKBV. Mountain Network @MountainNetwork 28 sep. Nikki van Bergen en Mark Brand, onderdeel van het MN Atletenteam, staan als enige atleten uit het @NKBV NL team dit weekend op de World Cup Lead in Kranj in Slovenië! Lees meer... https://mountain-network.nl/ mountain-network-atleten-nikki-en-mark-opwc-lead-in-slovenie/.
HOOGTELIJN 5-2018 |
84_HL0518_R20_NKBVvoorjou1.indd 85
85
06-11-18 12:10
LA SPORTIVA ® is a trademark of the shoe manufacturing company “La Sportiva S.p.A” located in Italy (TN)
Photos by P. Sartori
# weareskimountaineers skimountaineers
EAGLE HOODY W
STELLAR
www.lasportiva.com Become a La Sportiva fan @lasportivatwitt Val di Fiemme, Trentino
adv hoogtelijn.indd 2
24-10-18 09:27
In Mijn Verhaal vertellen wandelaars, klimmers en alpinisten over hun bergsportervaringen. Heb jij ook een leuk verhaal? Stuur dan een mail naar hoogtelijn@nkbv.nl.
‘Elk jaar gaan er meer 60+-ers mee’ De harde kern van de HAC (Houtense Alpinisten Club) kent elkaar al 50 jaar; sinds de middelbare school in Utrecht zijn Jan, Fred, Dick en Wim al vrienden. Wat begon als een groep enthousiaste schaatsers groeide uit tot een club 60+-ers die elk jaar ’s zomers met elkaar de bergen in gaan. “We zijn helemaal geen oude bergsporters”, aldus Wim Jacobs (64). “Ik voel me niet anders dan toen ik 30 of 40 was.”
Naam: Wim Jacobs Leeftijd: 64
Beroep: verzekeringsadviseur Hoog op het wensenlijstje: “Voor de club: met elkaar een 4000’er beklimmen. Voor mezelf: nog minimaal 10 jaar lang bergtochten maken.” Advies voor andere 60+-ers: “Je bent niet te oud om te genieten van de bergen. Goed trainen en gáán!”
mijn verhaal
Houtense Alpinisten Club denkt niet aan stoppen
Tekst Femke Welvaart Beeld Wim Jacobs
D
e club-van-vier, Jan van Bentum, Fred van de Vecht en neven Dick en Wim Jacobs, zijn fanatieke schaatsers die elkaar elke week treffen op de Utrechtse Vechtsebanen. Jan en Wim schaatsten zelfs de laatste twee Elfstedentochten uit. Elk jaar maakten ze een winterse trip; het ene jaar schaatsen op de Weissensee, het andere jaar skiën. “Dick was lid geworden van de NKBV”, vertelt Wim. “Dus die zei op een dag: ‘Zullen we eens ‘s zomers van hut naar hut lopen?’ We besloten met z’n vieren de Stubaier Höhenweg te doen. Dat beviel zo goed, dat we sinds 2013 elk jaar een bergtocht maken en om het jaar gaan schaatsen op de Weissensee.”
Steeds hoger Hoe was die eerste huttentocht? “We zijn gewoon aan de wandel gegaan. We zochten zelf gidsen en stippelden een route uit.”
De tweede tocht verdubbelde het aantal leden in de club. “Toen wilden we met acht man meteen maar de Grossglockner beklimmen. Het hogere werk. We huurden twee gidsen in, maar door het slechte weer kon het helaas niet doorgaan en weken we uit naar de Dolomieten. Uiteindelijk werd de Wiesbachhorn met 3564 meter onze eerste ‘echte’ berg.”
Gedegen training De HAC-mannen voelen zich helemaal geen oude mannen. “We zijn sportief; we skiën, schaatsen, tennissen, skeeleren en golfen, en voelen ons nog net als toen we 30 of 40 waren. Het enige verschil is dat we er nu iets meer voor moeten doen. We trainen regelmatiger, op de Utrechtse Heuvelrug bijvoorbeeld, of de Posbank. Dan gaan we wandelen met zware rugzakken om te
In 2017 staat de HAC dan toch op de top van de Grossglockner.
trainen. Zolang we ons voorbereiden, hebben we in de bergen nergens last van! Natuurlijk zijn we vaak kapot aan het einde van de dag, maar dat is toch juist fantastisch?” Als de mannen hun zomertrip plannen – elk jaar groeit de club aan tot een flink aantal enthousiaste 60+-ers – organiseren ze alles zelf. Inmiddels hebben ze een aantal vaste gidsen die ze benaderen zodra het weer tijd is voor de voorbereidingen. “De gids doet dan een aantal voorstellen en vervolgens bepaal ik welke route het wordt en zorg ik voor de reservering van de hutten.” Wim lacht: “Ze noemen mij daarom de expeditieleider. Ik vind het leuk om te doen en de anderen vinden het fijn dat zij het niet hoeven uit te zoeken. Natuurlijk overleg ik wel met ze, maar er is eigenlijk nooit onenigheid over mijn keuze.”
Weekwinnaar “We genieten echt van zo’n week”, besluit Wim ons gesprek. “Geen bereik, geen berichten, geen vrouwen. Heerlijk. ’s Avonds in de hut klaverjassen we en drinken we een lekker biertje. Fantastisch vind ik dat! En de laatste twee nachten boeken we als beloning kamers in een luxe hotel.” Aan het begin van de week doen de mannen geld in een pot voor de weekwinnaar. “Die maak ik pas na afloop bekend, wanneer we terug in Nederland met onze partners samenkomen om met een diner het fotoboek van de reis te bekijken en plannen te maken voor de volgende bergtocht. De weekwinnaar betaalt dan met het gewonnen potgeld de kosten van het diner.”
HOOGTELIJN 5-2018 |
87_HL0518_R16_mijnverhaal.indd 87
87
05-11-18 12:34
In opa’s
Klimmen in de Rätikon
voetsporen
In onze tienerjaren probeerden mijn broer en ik wel eens onze opa aan het snotteren te krijgen. Dat werkte meestal als we hem vroegen naar zijn avonturen met Herbert. Opa keek ons dan aan met vochtige (maar ondeugende) ogen en een mengeling van weemoed en droefenis. Zijn mooiste herinneringen in de Alpen beleefde hij met goede vriend en trouwe berggids Herbert Würbel. Met Herbert klom hij veel, met name in het Ötztal en in de Rätikon. Over deze beklimmingen schreef opa in het tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Alpenvereniging, de Berggids, de voorloper van de huidige Hoogtelijn. Samen met mijn moeder en broer ga ik naar opa’s Rätikon, klimmen in zijn voetsporen. Foto uit opa’s artikel in de Berggids in 1937.
Tekst en beeld Florian van Olden
E
en van opa Schuringa’s artikelen, in een Berggids uit 1937 (hij is dan 23 jaar oud), begint hij met een vraag aan de lezer, gesteld met opvallend veel gevoel voor drama. Ga er voor zitten, want die kwalificatie is een understatement: “Wat is Uw methode van botvieren uwer Alpiene hartstochten, waarde lezer? Zijt gij als de man, dien ik eens ontmoette, die op z’n eersten vacantiemorgen zijn tandenborsteltje naast zijn stijgijzers in den rugzak stopte, in een spoorboekje een willekeurige plaats in het Alpenland prikte, zich derwaarts spoedde en een paar weken dan zonder vast doel doolde door de bergwereld, op z’n eentje top na top betredend, per ongeluk eens een nieuwe
route ontdekkend, op onverwacht gevaarlijke plaatsen zóó naar beneden tuimelend, dat een gekneusde rib hem wat kietelde, zich latend leiden door de zon, den wind, zijn humeur en zijn plotselinge intuïtie? Hij genoot! Of zijt gij als de gedegen Hollander, die maanden van te voren zijn te bezoeken gebied al uit zijn hoofd waant te kennen, zijn hotel besproken heeft en zijn dagen ingedeeld? Ik zeg U: gij zult van beide het goede behouden, het al te vaste zonder verrassing vermijden zoowel als de gekneusde rib.” Deze zin houdt mij bezig sinds ik hem een jaar of tien geleden voor het eerst las, in de Berggidsenverzameling van Frits Vrijlandt.
88 | HOOGTELIJN 5-2018
88_HL0518_R48_opavanFlorian1.indd 88
05-11-18 12:36
Om eerlijk te zijn, wil ik van opa postuum nog goedkeuring krijgen voor de manier waarop ik mij in de bergen begeef. Ik wil een hoofdknikje met zijn ondeugende ogen, een sentimentele snik, al is het maar denkbeeldig. Welke vorm van alpinisme geniet zijn voorkeur? “Er zijn “Talbummler” en “Jochwanzen”, er zijn “Draufgänger”, die persé den gevaarlijksten kant van een berg zoeken. Al weer: in medio veritas, een ideetje van het een, een wolkje van het ander, en zoo ge een open oog voor het onverganklijk schoon van onze bergen hebt – en wie heeft het niet! – zult ge Uw bevrediging overal vinden.” Opa wil geen vijanden maken onder de lezers en houdt de kaarten tegen de borst. Maar dan licht hij toch een tipje van de sluier op: “Tot een bepááld genus Alpinicum wil ik me nu echter richten. Tot hem, wien het klimmen in vaste rots een vreugde is, hem, die afwisseling wil hebben in lichte en zware kletterijen. Tot hem, wiens vacantie kort is en die dus zoo kort mogelijk wil reizen, die tenslotte den buidel niet zoo gespekt heeft, dat hij desnoods per vliegtuig een paar dagen in de Oeral kan gaan neuzen.” Hij heeft het over mij, fluister ik boven de kopietjes, ruim tachtig jaar nadat hij het artikel schreef: genieten van vaste rots (mijn ijsbijlen liggen al 15 jaar op zolder) in korte en lange routes tijdens vakanties die in elk geval te kort aanvoelen. Ik lees verder. “Hij ga naar de Rhätikon en zal er vinden een kletterland van groote schoonheid, biedend alle graden van moeilijkheid en daarnaast allerlei andere Alpengeneugten. Gemzen zult ge er vinden in overvloed, een flora als zelden ergens in de Oostenrijksche Alpen – nee, ik verklap U niet wáár ik, heel ergens achteraf, een helling vond, waar de Edelweiss stond als de madelieven in een Hollandsche wei.” De zin is een opdracht voor mij. Samen met mijn moeder Marjan, broer Quirijn en onze gezinnen ga ik naar de Rätikon, in de voetsporen van opa Schuringa. We gaan op zoek naar zijn edelweissveld, zijn routes en zijn hartstocht.
Reünie Quirijn en ik omhelzen elkaar als we elkaar vier maanden later in het oude centrum van Schruns ontmoeten. Ik zie hem niet vaak, hij woont met zijn Nepalese vrouw Sharmila en twee kinderen, Jérôme (14) en Justin (7), in Annecy. We zijn allebei niet zo goed in het onderhouden van contact, maar het is de vanzelfsprekende liefde voor de bergen die ons bindt. En hier, in het groene en bloemrijke dal van Montafon kiezen we een tafeltje op een terras en spreiden de kaart uit voor de komende dagen. Onze moeder, inmiddels 75 jaar oud, staat tussen ons in, het dunne dagboekje van haar vader in haar tas en de armen om ons heen.
Foto links Abseilen over de Somplatte (Zimba). Foto rechts Klimmen op de Zimba.
Dagboek van opa Heel veel informatie staat er niet in het dunne dagboekje van opa, maar ter voorbereiding leg ik het naast zijn Berggidsartikelen. Op 7 augustus 1933, hij is dan 19 jaar oud, schrijft hij in Schruns over zijn ontmoeting met Wil Noorduyn. Wil is mijn oma, die hij die zomer ontmoet. Met haar zal hij later trouwen en mijn moeder als enig kind krijgen. Eigenzinnig als deze twee in die tijd waren, scheidden ze na de oorlog van elkaar, om later opnieuw te trouwen met iemand anders. Al lezend in het dagboek loop ik het rijtje van halfooms en tantes af, die het resultaat zijn van opa en oma’s beslissing om uit elkaar te gaan. Behalve mijn moeder, Quirijn en ik, heeft geen van de familieleden het alpinisme opgepakt. Het is alsof deze ontmoeting in de bergen een effect heeft gehad op de generaties erna: “6 augustus 1933. ’s Avonds bal! 7 augustus: Weer lui, zeer weinig alpien. ’s Middags wandelingetje met Wil, Aaf en Hans naar het theehuis bij Vandans. 8 augustus. Uitgeleide familie Noorduyn. ’s Avonds Schuhlplattler, buitengewoon aardig!” Vandans blijkt een omvangrijk toeristisch dorp te zijn. ‘Het’ theehuis vinden wij niet. We maken de plannen om morgen omhoog te gaan naar de Totalphütte. Vanaf daar lopen we de volgende dag verder omhoog, de Schesaplana op. Het is de hoogste berg van het gebied. Opa doet hem in z’n eentje vanaf de lagergelegen Douglas Hütte, twee dagen na de ontmoeting met Wil. Maar in zijn dagboek is hij enthousiaster over zijn ontmoeting met berggids Herbert Würbel later op de avond dan over de beklimming van deze top.
HOOGTELIJN 5-2018 |
88_HL0518_R48_opavanFlorian1.indd 89
89
05-11-18 12:37
“Schesaplane bestijging (II) Ietwat vervelend, vooral op ’t eind. Beter is omgekeerde richting te maken. Afdaling gezellige gletscherwandeling naar de Strassburgerhütte , en vervolgens over Leiberweg naar Oberzalimhütte en Brand. Laatste bus en trein naar Schruns. Bruderschaft drinkerij met Herbert.”
Klimmen boven de Lünersee Veel woorden maakt opa niet vuil aan de Schesaplana, maar voor mijn broer, mijn moeder en mij is het de eerste keer in dertig jaar dat we samen een huttentocht maken. We zijn blij dat we onderweg zijn met onze gezinnen. De Totalphütte, die op de flank van de Schesaplana ligt, bestond in de jaren dertig nog niet. Nu is het een gezellig hutje, dat je in een kleine twee uur bereikt vanaf het kabelbaanstation van de Douglas Hütte. Feije en Ida hebben al twee weken ingelopen in de omgeving van Lienz en lopen zonder problemen omhoog. Alleen de communicatie met hun twee neven Jérôme en Justin loopt nog wat stroef. Zij spreken Engels en Frans. Feije en Ida beantwoorden de meeste opmerkingen daarom maar met een stille blik. De eerste avond in de hut vindt een omslag plaats: Uno! Wat een eenvoudig kaartspel toch teweeg kan brengen in een familie. In positieve zin deze keer, want de kinderen vallen van hun bankje van het lachen. Het ijs is gebroken. De beklimming van de Schesaplana mag dan een tegenvaller zijn geweest voor opa, voor ons is het een leuke klim door rotsachtig terrein. Opvallend zijn de geologische ontsluitingen in het terrein. Rotsbanden zijn als een spekkoek gelaagd, maar ook geplooid door het miljoenen jaren oude proces van gebergtevorming. Als je er overheen loopt, moet je goed oppassen want een pad heeft zich op deze stukken nauwelijks gevormd. Ik loop vlak achter mijn moeder om zo nodig te ondersteunen, maar zij geeft alleen haar stokken even af om dan rustig en kordaat de weg over de rotsband te volgen. De top komt al binnen twee uur. Het is er druk, maar het uitzicht is prachtig, en dat vindt opa ook: “Dan, van Uw hooge zitplaats (2969 m) zult gij zien boven op het scherpe, Dolomietachtige terrein van Uwe ondernemingen en genieten bij voorbaat. Zie deze steile wanden en scherpe toppen,
zie den in vorm den Matterhorn zoozeer gelijkenden trotschen Zimba, zie den lompen kolos Drusenfluh, den ranken Kleine Turm. Is het niet een waar kletterparadijs? Het is hier een uitzichtpunt van den eersten rang: daar in de verte kunnen wij Bernina, Monte Rosa en zelfs de Berner Alpen herkennen.” Vanaf de top kijk ik duizend meter omlaag naar de Lünersee. De Douglas Hütte ligt aan het einde van het stuwmeer bij de dam en zal onze volgende hut zijn. Het is geen gezellige plek. Wat een verschil moet het zijn geweest, tachtig jaar geleden, toen de Lünersee nog een bergmeertje was en geen stuwdam had, de Douglas Hütte de normale omvang van een berghut had en wandelaars de Anstieg van een uur liepen, in plaats van de kabelbaan te nemen. “Maar het wordt tijd om op te breken [vanaf de Schesaplana, red.], snel en makkelijk dalen wij af, eerst nog door de sneeuw, dan over een onschuldig paadje naar de Douglas Hütte, aan een fraai meertje gelegen.” Vanaf het grote terras van de Douglas Hütte kijken we uit op een rotswandje boven de stuwdam. In het klimgidsje staat: “Route mit blick auf den Bierausschank. Und die Oma kann von der Terrasse aus Fotos von den Lieben Schießen und kaffeeschlürfend auf deren Rückkehr warten.” Geen sprake van dat wij oma het uitzicht op haar klimmende zoons ontnemen. Een half uur later klauteren we door schoorsteentjes en over graatjes de vier touwlengtes lange route, Be Bop a Luner (4+). Zelfs op de standplaatsen kom ik in deze route geen haak tegen. Hij voelt daarom toch een beetje alpien, terwijl ik boven het drukke wandelpad en de stuwdam uitklim.
Boven de Lünersee.
“Van de Douglas Hütte voeren verschillende wegen af, alle zaligmakend overigens. Stel ge kiest dien naar de bekoorlijke Heinrich-Hueter-Hütte, om vandaaruit een van de vele routes op den Zimba te nemen”.
90 | HOOGTELIJN 5-2018
88_HL0518_R48_opavanFlorian1.indd 90
05-11-18 12:37
Foto links Ida huppelt naar de Heinrich Hueter Hutte. Op de achtergrond de Zimba. Foto boven Laatste stuk van de Schesaplana. Foto hiernaast Uno spelen in Schruns.
Ook ik kijk uit naar morgen, wanneer wij dezelfde oversteek maken naar de Heinrich-Hueter-Hütte. Feije mist echt het groen van de bomen en het gras en eerlijk gezegd deel ik zijn behoefte aan een mooi, rustig, en groen dal.
Heinrich-Huetter-Hütte (Berggids december 1933) “Zwijgend naderden we het kleine Heinrich-Hueter hutje, een drie uur boven Schruns, in het Rellstal gelegen, een dal, door Baedeker ongetwijfeld van het epitheton “lieblich” voorzien.” Feije en Ida, maar ook Justin knappen zichtbaar op als we over de Lünerkrinne het groene Rellstall afdalen richting de HeinrichHueter-Hütte. Justin zingt liedjes, Ida huppelt over vlakke stukken wandelpad en Feije laat zich bij elk kleurrijk alpenbloempje op zijn knieën vallen om het te bestuderen. Ik kijk onwillekeurig uit naar de alpenweide met edelweiss die opa ons in het vooruitzicht heeft gesteld. De hut komt al snel in zicht, pal onder zowel de Saulakopf als de markante Zimba. Rondom de hut ruikt het naar gras, mos, bomen en koeien. Binnen is een klimwandje voor kinderen gebouwd. Dat kan wachten, eerst gaan we buiten schommelen met uitzicht op de bergen en lekker liggen in het gras, Schiwasser onder handbereik. “Over het doel van de tocht was weinig gesproken, we gingen naar de Heinrich-Hueter-Hütte en zouden dan verder zien. Toen we er waren was het vanzelfsprekend de volgende dag de Zimba op te kletteren, een zeer opvallend massief, dat inderdaad vanuit het Zuid-Oosten gezien een haast ongelooflijke gelijkenis met de Matterhorn vertoont. Maar van het eerste moment af had de kamin, vlak voor de hut van onder tot boven door de loodrechte Saulaostwand loopend, ons totaal in z’n ban genomen. [..] Geen Schrunser gids was er, voor zoover bekend doorgeweest. Maar aangezien we in Schruns meer van elkaars dans- dan klautercapaciteiten gezien hadden, durfden we elkaar niet te zeggen, dat we eigenlijk allebei veel liever de kamin
wilden probeeren dan de Zimba. Zimba was dus uitgesproken doel, de kamin ons beider stil verlangen.” De ambities van opa zijn de onze. Wil hij de Zimba op? Wij ook. De kamin van de Saula Oostwand? Goed plan! Aan het mogelijke steenslaggevaar door het nauwe, maar lange diagonale couloir probeer ik niet te denken, totdat Quirijn het ter sprake brengt. We besluiten in elk geval met z’n drieën eerst de markante Zimba te beklimmen, maar wel over de oostgraat, die in 1953 voor het eerst is beklommen. De westgraat die opa op- en afklom nemen wij alleen op de afdaling, want ook hij vond de graat wat aan de gemakkelijke kant: “In een minimum van tijd waren we op weg, snelden over het verregende paadje het Zimbajoch op. Welke route? Sohmplatte, een aardige variant op de directe Westgraat. [..] Alleen de Sohmplatte bood eenige weerstand, verder liet de berg zich vrij makkelijk in heerlijke “mittelschwere” geëxponeerde klauterij veroveren. Een uitzicht dat ons de kamin uit de gedachten joeg wachtte ons: tot op 1600 meter hoogte lag als een zee een volkomen vlak nevelmeer uitgebreid, van Bodensee tot Innsbruck, helwit, aan den einder onmerkbaar overgaand in de diep-blauwe lucht.” De oostgraat is een mooie graat met prachtig uitzicht beide kanten op. De steile aanloop naar het bergmeer in de oostgraat is misschien wel de grootste drempel voor deze beklimming. Maar eenmaal op de graat, klimmen we afwisselend over kalk, schist en gras naar de top. Quirijn en ik hebben al jaren niet met elkaar geklommen, het is duidelijk dat ook hij hier het beste van wil maken. We klimmen gestaag door, maar kletsen ondertussen veel en maken flauwe grapjes. Mare kijkt het geamuseerd aan. Rond het middaguur genieten Quirijn, Mare en ik vanaf de top van het uitzicht, dat inderdaad bijzonder ver reikt. De Sohmplatte overwinnen we op de terugweg in één 50 meter lange abseil. Ik kijk nog rond of ik een oude haak kan vinden die opa misschien heeft gebruikt. Ik vind er geen.
HOOGTELIJN 5-2018 |
88_HL0518_R48_opavanFlorian1.indd 91
91
05-11-18 12:37
- © Sémaphore - Rider : Sam Favret.
DE XXL SKIBRIL PHOTOCHROMIC
De oversized panoramische lens biedt een maximaal gezichtsveld. Dankzij de frameloze constructie zijn er geen obstakels die het zicht belemmeren. De Skydome vergroot het zicht voor jouw backcountry freeride! De flexibele constructie past perfect op het gezicht en het vederlichte gewicht (slechts 125 g) garandeert puur comfort. De fotochromatische REACTIV-technologie past onmiddellijk de lens aan de hoeveelheid licht aan voor het best mogelijke zicht in alle omstandigheden. Kortom, deze bril trekt de aandacht en zorgt dat je in alle vrijheid kunt genieten van je ride… PHOTOCHROMIC
PHOTOCHROMIC
PHOTOCHROMIC
PHOTOCHROMIC
PHOTOCHROMIC
PHOTOCHROMIC
PHOTOCHROMIC / ANTI FOG
PHOTOCHROMIC
ANTI FOG
PHOTOCHROMIC
ANTI FOG
PHOTOCHROMIC
/ ANTI FOG
PHOTOCHROMIC / ANTI FOG
julbo.com
092-ortovox-julbo.indd 34
05-11-18 13:46
“Naar beneden over dezelfde weg. Vroeg waren we terug in de hut waar we, toen Herbert het verlossend “Na Jan, machen wir morgen den Kamin?” gesproken had, de verdere dag doorbrachten met beschouwingen over de Saulawand. Karl werd uitgevraagd, gids van de hut die de kamin al verschillende keeren gemaakt had.”
Alpien vuur Quirijn heeft besloten deze laatste dag van de vakantie samen met zijn zoons door te brengen. Mare en ik laten de kinderen nog één dag in de hut achter bij oom, tante en oma. We pakken onze rugzakken in: honderd meter touw, tien setjes, nuts, friends, schlinges, helmen, eten en drinken. De vermoeidheid van de beklimming van de Zimba maakt weer plaats voor goede zin. Een ‘alpien vuur’, zoals opa het noemt, wordt aangewakkerd. Gelukkig hebben wij meer materiaal tot onze beschikking. “Herbert begon hoe langer hoe meer te gloeien van Alpien vuur. Zelfs de door de eerstbestijger gemaakte opmerking: “Bei den Platten sind Mauerhaken notwendig” werkte op dat vuur eerder als benzine dan als water, hoewel wij ons slechts in het schamel bezit van één karabiner mochten verheugen, die evenwel aangezien de haak heelemaal verbogen bleek, onbruikbaar was.” Voordat ik in slaap val, loop ik de route van morgen na. Komt het door de nabijheid van Feije en Ida die naast mij liggen dat ik mij zorgen maak over het weer morgen en de steenslag in het couloir? Enfin, we zien morgenochtend wel hoe de voorspellingen zijn en hoe het couloir erbij ligt. Misschien was het onverstandig geweest opa’s beschrijving mee te nemen in de voorbereiding. “’s Nachts droomde ik dat ik de heele kamin uit elkaar “stemmde”, dat groote blokken, waar ik net bovenop zat, wegrolden, dat het touw brak, enfin alles ijselijkheden die de slaap weinig verkwikkend maakten. Maar opgewekt en vol goede moed trokken we de volgende morgen kaminwaarts.” De huttewaard kijkt ons met priemende ogen aan, nadat wij net onze plannen voor de dag hebben gedeeld. “Sind Sie verruckt? Het onweer komt al om 11 uur! Het couloir is steenslaggevaarlijk en moet je sowieso niet klimmen midden in de zomer. De directe oostwand haal je nooit op tijd als je de route niet kent.” Ik twijfel
toch, volgens mijn weersite komt het onweer pas vanaf drie uur. In lopende zekering kunnen we snel het couloir omhoog ‘rennen’. Durf ik die strenge blik van de waard te trotseren en toch te gaan? Mare is de verstandige van ons tweeën. “Jij loopt vandaag met je broer en Jérôme de Saulakopf op. De normaalroute en die oostwand zet je uit je hoofd. Het is de laatste dag van de vakantie, ik en opa vinden het goed zo, en jij dus ook.”
Foto links Tijd voor een welverdiende pauze. Foto rechts Mare op de oostgraat van de Zimba.
Een paar uur later fotografeer ik Quirijn die vanaf de top van de Saulakopf een stukje de oostwand is afgedaald, op zoek naar de uitklim van het couloir. Ik verwacht elk moment een kreet van opa of Herbert die de laatste meters in de wand klimmen, en dan een gezicht, met ondeugende ogen en een goedkeurend knikje. “De laatste honderd meter brachten extra spanning door een naderende booze lucht, zoodat Herberts “Ich bin da, hurrah. Du kannst nachkommen” als muziek klonk.” Quirijn, Jérôme en ik lopen over een smal pad het dal in, onze laatste afdaling samen. Ik vertel mijn neefje over zijn vader, hoe wij als kinderen waren en hoe wij van de bergen hebben leren houden. Over opa zijn we snel uitgepraat, voor Jérôme is dat een generatie te ver terug.
Vriendschap “Dat de wanden en graten [van het Rhätikongebied] er vele Hollandsche harten mogen zien gloeien van alpien vuur en dat gij zoo wijs moogt zijn, Herbert Würbel als vriend en gids te kiezen. Den navolgers Bergheil!” Opa komt zijn eigen advies niet na. Herbert sympathiseert steeds meer met het Naziregime in Oostenrijk en Duitsland. Dit gaat hem te ver. Een aantal jaren na hun beklimmingen van de Zimba en de Saula neemt opa in een brief afscheid van Herbert, zijn vriendschap en zijn diensten. Het jaar daarop beklimt hij met een Zwitserse gids de Liongraat op de Matterhorn. Het is zijn laatste tocht voordat de oorlog uitbreekt. Herbert sneuvelt een paar jaar later aan het oostfront. Voor opa mocht de vriendschap dan voorbij zijn, tot zijn dood koestert hij de herinneringen aan de beklimmingen met Herbert. Opa is gestorven in 1990, borrelglas in de hand.
HOOGTELIJN 5-2018 |
88_HL0518_R48_opavanFlorian1.indd 93
93
05-11-18 12:38
Volg @hoogtelijn op Twitter voor het laatste nieuws van de redactie. Tips zijn welkom op hoogtelijn@nkbv.nl.
Onder redactie van Frank Husslage en Ico Kloppenburg
gespot
Hansjörg Auer is de hoofdgast op de Bergsportdag (20 januari, NBC in Nieuwegein). Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl.
Sinterklaas en de kerstdagen komen eraan! Voor iedereen die op zoek is naar boeken voor op het verlanglijstje vullen we dit keer een dubbeldikke boekenpagina: met een paar prachtige titels en een berghuttenspel zit er vast wat voor je bij.
Balanceren Dat Auer (1984) een buitengewone klimmer is, is duidelijk. Zijn prestaties liegen er niet om: hij klimt solo Weg durch den Fisch in de Marmolada Zuidwand, nieuwe extreme routes op de grote wanden in Oostenrijk en eerstbeklimmingen in de Himalaya. Het interview eerder in dit magazine (pagina 48) geeft een mooie inkijk in zijn afkomst en motivatie. Maar kan hij ook schrijven en is zijn verhaal boeiend genoeg voor een boek van 270 pagina’s? Auer kiest ervoor om zijn verhaal te beginnen met een heftig verhaal. Een nieuwe route op de Nilgiri Zuidtop – een ongenaakbare berg van 6839 meter in Nepal – moet een nieuw hoogtepunt uit zijn carrière worden, maar het verongelukken van een goede vriend tijdens de afdaling maakt het tot een dieptepunt. Als lezer mis ik een zekere reflectie op de aanloop naar het ongeluk, dat je van ver kunt zien aankomen. Misschien ligt het aan mijn gebrekkige beheersing van het Duits, maar ik had meer bespiegeling van de schrijver op zijn eigen rol verwacht. Het is verderop in het boek dat ik geboeid raak. Auer beschrijft een toch wel zwarte periode in zijn leven: vrijwel al zijn klimavonturen slagen, maar psychisch gaat hij door een diep dal. Dit balanceren tussen egoisme en ambitie en tussen focus en obsessie maakt het verhaal de moeite waard, omdat de schrijver
List, bedrog en verborgen agenda’s Voor de rotsklimmers hebben we klimhallen, voor skifanaten zijn er skihallen en de watervalklimmers kunnen naar de ijshal in Den Haag. Maar wat hebben we voor de alpinisten die niet naar de Alpen kunnen? Daarvoor hebben we Rifugio! De Nederlander Niels Ramon Pieterse gebruikte zijn in de Dolomieten opgedane inspiratie voor het ontwerpen van een bordspel. Je pion is een houten rugzakloper, je kunt berghutten bouwen en daar punten mee verdienen, er zijn bossen, gras, rotsen en mooie bergtoppen, en er zijn bloemen, watervallen en beren, heel veel beren. Het duurt twee rondjes spelen voordat je het spel doorhebt, maar dan kun je ook echt losgaan: hoe verdien jij de meeste punten en hoe houd jij je medespelers zo ver mogelijk van hun punten vandaan? List, bedrog en verborgen agenda’s zijn toegestaan, maar vooral blijft het een kwestie van nuchter nadenken: het is net echte bergsport. Voor het onwaarschijnlijke geval dat je met twee tot vijf spelers bent uitgekeken op het spel, heeft Niels inmiddels meerdere uitbreidingen op de markt gebracht. Rifugio hoort mijns inziens thuis in de standaardhutteninventaris. [Frank Husslage]
Win dit bordspel!
Rifugio, the Italian hiking game, Niels Ramon Pieterse rifugio.nl € 29,95
We mogen één Rifugiospel verloten. Stuur een mail o.v.v. Rifugio naar hoogtelijn@nkbv.nl. Vermeld in de mail je naam en adres en wie weet ben jij de gelukkige! De winnaar krijgt voor 14 december 2018 bericht. Heb je niet gewonnen, maar ben je wel nieuwsgierig? Op de Bergsportdag op 20 januari in NBC Nieuwegein vind je Niels met zijn spel aan de picknicktafel in de stand van Hoogtelijn. Speel een potje mee en als het bevalt, kun je er meteen een bij hem kopen.
er geen geheim van maakt dat hij hier bijna aan onderdoor gaat. En aan het eind van het boek keert hij terug naar het drama uit de eerste hoofdstukken. Daarmee is de cirkel rond en snap je als lezer iets meer over welke plek die gebeurtenis voor hem inneemt. Een boeiend verhaal dus, waarbij sommige zaken voor mij minder goed werken. Bijvoorbeeld de wat geforceerde manier om met twee verhaalstijlen in verschillende typografie te werken. Ook het karakter van een aantal losse verhalen tegen het einde van het boek vond ik minder. Hier lijkt de wens om volledig te zijn de kwaliteit niet ten goede te komen. Verder is Auer streng in de leer als het gaat om klimethiek. Dat leidt regelmatig tot een geheven vingertje, waar je als lezer tegen moet kunnen. En, ten slotte: het zal voor veel potentiële lezers toch een drempel zijn dat er geen vertaling van het boek beschikbaar is, desnoods in het Engels. Dat is jammer, want het verhaal is boeiend, bij vlagen met humor geschreven en zeker de moeite waard. [Ico Kloppenburg] Südwand, Hansjörg Auer Malik Verlag (2017, in het Duits) ISBN 978-3-89029-480-3 € 19
Alpiene en andere gevaren De cover van het boek toont een Alpenfoto, die de imposante muur van de Schlegeis Stausee zou kunnen weergeven. Mords-Wasserkraft weeft een van zijn verhalen rondom deze Staumauer. Waar bergsporters soms de handen al vol hebben aan de alpiene gevaren, doet deze bundeling van twaalf
Alpenkrimi’s daar nog een schepje andersoortig gevaar bovenop. De imposante bergnatuur van Oostenrijk kent niet alleen mooie kanten. Weg van de paden rond de stuwmeren liggen talloze gevaren op de loer en worden misdaden gepleegd. De idyllische bergwerelden van Karinthië,
Salzburg en het Zillertal worden eens vanaf een heel andere zijde belicht door twaalf in het Duitse taalgebied bekende auteurs. Dit boek is onderdeel van een serie Alpenkrimi’s, waarin ook delen verschenen over het Zillertal en het Salzkammergut. [Frank Husslage]
Mords-Wasserkraft, verzamelde auteurs Uitgever: Gmeiner Verlag (2014), gmeiner-verlag.de ISBN 978-3-83921607-1 € 12
94 | HOOGTELIJN 5-2018
94_HL0518_R13_gespot1.indd 94
05-11-18 12:39
Op de Bergsportdag (20 januari, NBC Nieuwegein) is Jolanda Linschooten een van de hoofdgasten. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl.
Paraklimmer bijt zich vast
Liefdesverklaring
Op een prettig droge wijze beschrijft Fedde Benedictus hoe hij na een turbulente middelbare schooltijd, waarin hij een hersentumor krijgt en zijn puberale leventje in een klap op zijn kop staat, het sportklimmen ontdekt als zijn grote uitdaging. “Ik kon er echt geen zak van,” zegt hij daarover. Maar hij bijt zich erin vast en treedt, dankzij een stoere uitspraak en een mailtje, zelfs toe tot het Nederlands team Paraklimmen. Fedde beschrijft zeer beeldend hoe hij zich plotseling topsporter mag noemen en in de machtige arena van de WK Sportklimmen in Parijs staat. Een lekker leesbaar boekje en een aanrader voor iedereen die nieuwsgierig is naar wat iemand beweegt om zo fanatiek te worden, ondanks dat iedereen het hem afraadt. [Eveline van Tuinen] De rolstoel in de klimhal - Sportklimmen ondanks een hersentumor, Fedde Benedictus, Uitgeverij Boekscout Soest (2018), boekscout.nl ISBN: 978-94-022-4716-9, € 16,99
EUROPEES GRENSGEVAL Wie 100 jaar geleden de Ortler beklom, stond op het hoogste punt van de Habsburgse Dubbelmonarchie. Wie nu de Ortler beklimt, staat op een Italiaanse bergtop. Het is een simpele constatering van de geopolitiek van na de Eerste Wereldoorlog: het deel van Tirol ten zuiden van de Brennerpas ging over in Italiaanse handen. Maar zo simpel als Zuid-Tirol op de tekentafel is bedacht, zo gecompliceerd is het vervolg. Dat nieuw verworven deel van Italië wordt nooit Italiaans, ondanks alle inspanningen daartoe. Essayist en (kunst)historicus Thomas von der Dunk heeft zich verdiept in het verhaal van de ruime omgeving van de Ortler. Het resultaat is het boek Zuid-Tirol is niet Italië!, een honderd jaar oud Europees grensgeval. Dat verhaal is niet zo bekend. Europeanen zullen inmiddels wel van Ötzi hebben gehoord, Nederlanders vinden het prettig dat ze in dit deel van Italië Duits kunnen spreken en NKBV’ers weten dat Reinhold Messner in Zuid-Tirol woont. Maar voor de rest? Von der Dunk neemt de lezer mee naar de complexe geschiedenis van het gebied. Hij toont onder meer de vele pogingen om het Zuid-Tirol een te laten worden met Italië. Taal en cultuur moesten wijken voor Italiaanse equivalenten. Binnenlandse migratie zorgde voor nieuwe verhoudingen. En het dieptepunt was uiteindelijk de ‘keuze’,
die de oorspronkelijke bevolking van ZuidTirol na 1939 had: kiezen tussen het Italië van Mussolini of het Derde Rijk van Hitler. Zowat tot op de dag van vandaag nog een open zenuw. Na de Tweede Wereldoorlog bleef lange tijd de spanning in het gebied voelbaar. Protesten voor meer autonomie werden in Zuid-Tirol ondersteund met bomaanslagen. En die waren niet alleen gericht op Italiaanse monumenten. Langdurig politiek overleg (zowel binnenlands als tussen de beide vaderlanden) leidde tot een stabiele oplossing met een eigen positie voor Zuid-Tirol binnen de Republiek en binnen de regio. Maar het groeiende nationalisme in Europa en dus ook in Italië en Oostenrijk leidt misschien tot een onrustige toekomst. [Daan Meijer]
Zuid-Tirol is niet Italië! Een honderd jaar oud Europees grensgeval, Thomas von der Dunk Uitgave: Vantilt (2017), vantilt.nl ISBN 9789460043710 € 29,50
Op de Bergsportdag op 20 januari in het NBC Nieuwegein, geeft Thomas von der Dunk een lezing over zijn boek. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl.
In een halve bibliotheek vol boeken doet Jolanda Linschooten verslag van haar intense buitenleven. Waar ze de laatste jaren vooral aan de weg lijkt te timmeren als ultraloopster, zou je bijna vergeten dat haar grote passie toch echt de Scandinavische en arctische natuur is, en dan met name het arctische licht. Die passie heeft ze nu vastgelegd. Zoals ze het zelf omschrijft: “Een lifetime-project, het boek dat ik altijd al heb willen maken, alleen ‘nu pas’ valt alles samen – in en met dit boek.” Na Licht meermalen gelezen én bekeken te hebben, kan ik niet anders dan deze uitspraak beamen. In de dik 200 pagina’s met foto’s van ruige natuur onder meestal bijzonder licht, maar soms ook in ‘gewoon mooi’ licht, biedt Jolanda de lezer een intieme inkijk in haar passie. Ze weet heel goed hoe fotografie technisch werkt, ze is niet bang van lange sluitertijden en daarbij heeft ze een goed ontwikkeld oog voor uitgebalanceerde composities. Een steeds zeldzamer wordende, gelukkige combinatie waar ik in Licht heel blij van word. In het boek vormen foto’s de hoofdmoot; haar beschrijvingen van tien wildernistochten zou je bijna kunnen zien als een zeer uitgebreid bijschrift bij de beelden. Als toegift tussen de hoofdstukken door komt een oude Jolanda naar boven, uit de tijd dat ze nog als schooljuf haar boterham verdiende. In begrijpelijke taal verduidelijkt ze verschijnselen als lichtbreking, noorderlicht, bijzonnen en duisternis. Jolanda’s inspanningen resulteerden in een ongegeneerde liefdesverklaring aan met name het arctische licht. Ik weet wat er dit jaar op mijn verlanglijstje staat. [Frank Husslage] Licht, Jolanda Linschooten Uitgave Luitingh-Sijthoff (2018), Lsamsterdam.nl ISBN 9789024582747 € 29,99
HOOGTELIJN 5-2018 |
94_HL0518_R13_gespot1.indd 95
95
05-11-18 12:39
STRANDA
Our most sustainable ski collection ever!
RECYCLED RESOURCES 100% recycled polyester. 100% recycled down from Re:Down.
LESS WATER USED 75% reduced water consumption with SpinDye® technology.
CLEAN COLORS by We aRe SpinDye® 90% less chemicals used during production.
Blend in with nature. Stand out from the crowd. www.bergans.com HANS KRISTIAN KROGH-HANSSEN
adv hoogtelijn.indd 2
24-10-18 09:23 10/3/18 10:01 AM
gespot
Clean Climber ruimt op Rotzooi onder de rots. Het is voor velen een ergernis en er is gemakkelijk wat aan te doen. NKBV-lid Gerard van Laar nam het initiatief voor Clean Climber en maakte een start in Ettringen. Dat kwam goed uit, want het populaire Duitse klimgebied staat onder druk: de autoriteiten zijn illegaal kamperen en alles wat daarbij hoort zat. De actie van Clean Climber op 25 augustus was geslaagd en er werd veel zooi verzameld. En hopelijk zijn er bonuspunten gescoord bij de lokale bestuurders. Volg CleanClimber op Facebook voor meer acties.
Speed is hot! Niet alleen in Yosemite wordt snel geklommen, ook in de Alpen wordt wat afgerend. Neem bijvoorbeeld de 29-jarige speedalpinist Andreas Steindl uit Zermatt. Met de Matterhorn als huisberg – hij stond al 88 keer op de top – ligt het voor de hand dat hij daar probeert de records sneller te zetten. En dat lukte. Op 27 augustus rende hij vanaf het dorpsplein van Zermatt naar de top van de Matterhorn en terug in 3 uur, 59 minuten en 52 seconden. Dat is best snel. Maar hij deed meer: op 14 september klom hij samen met François Cazzanelli de vier belangrijkste graatroutes op de Matterhorn in 16 uur en 4 minuten. Kijk voor een filmpje over het snelheidsrecord op goo.gl/qz7W4m of scan de QR-code.
Geen Pirellikalender voor klimmers Stone Nudes is de titel van een langlopend project van de Amerikaanse klimmer en fotograaf Dean Fidelman. Hij is gefascineerd door de harmonie van het naakte lichaam op de rots. In zwart-witfoto’s heeft hij door de jaren heen heel wat klimmers (vrouwen en mannen) vastgelegd. Hij maakt een kalender die te bestellen is op stonenudes.com. En dat is zeker geen platte Pirellikalender.
Ultraloop met een twist Kijktip voor wie kan genieten van lijden met een lange ij: de documentaire over de Barkley marathons met de ondertitel The race that eats its young. In de bossen van Tennessee wordt misschien wel de zwaarste ultraloop ter wereld georganiseerd met heel veel bizarre gebruiken. Gps is niet toegestaan! In de 33 jaar dat de race wordt georganiseerd, is er door 15 mensen gefinisht, maar dat maakt de organisatie niets uit. Te zien op Netflix en YouTube via goo.gl/EhVbCG. Meedoen is niet duur ($1,60!), maar wel lastig omdat er maar heel weinig startbewijzen zijn. Kijk op barkleymarathons.com als je van plan bent jezelf heel veel pijn te gaan doen!
HOOGTELIJN 5-2018 |
94_HL0518_R13_gespot1.indd 97
97
05-11-18 12:39
vooruitblik
Hoogtelijn 1-2019 verschijnt 8 februari
Colofon Hoogtelijn is het officiĂŤle tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar. De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn. Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.
THEMA
Winter
Redactie
Peter Daalder (hoofdredacteur) Femke Welvaart (eindredacteur) Rinske Brand, Mirte van Dijk, Sieto van der Heide, Frank Husslage, Rien Jans, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Anne van Leeuwen, Florian van Olden.
Medewerkers
Suzan van der Burg, Jody Hagenbeek, Dim van den Heuvel, Christine Tamminga, Peter Uijt de Haag (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (illustraties).
Redactie-adres
NKBV, t.a.v. Hoogtelijn, Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, hoogtelijn.nl
Advertentie-exploitatie
Patrick Baars Postbus 225, 3440 AE Woerden 0348-484066/06-18653645 patrick.baars@nkbv.nl
Rijdend hostel in Noorwegen
Productie en vormgeving
Studio ManagementMedia, Hilversum Anita Baljet, Johanna Baptist
In de serie Iconen van Europa
Triglav
Druk
Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 42.000 ISSN: 1387-862X
Los abonnement
Niet-leden kunnen zich abonneren op Hoogtelijn voor â&#x201A;Ź 22,50 per jaar. Kijk op nkbvwebshop.nl.
Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden Fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen Bank: IBAN NL84RABO0161417213 BIC RABONL2U
98 | HOOGTELIJN 5-2018
98_HL0518_R12_vooruitblik.indd 98
05-11-18 12:42
WEG VAN DE BEWOONDE WERELD
sneeuwschoenwandelen VAKANTIES EN CURSUSSEN: • • • •
Exotisch wandelavontuur in Griekenland Op jacht naar het noorderlicht in Zweden Door ongerept grensgebied in de Alpen Leer winterse omstandigheden begrijpen
VANA F € 685 ,P.P.
BERGSPORTREIZEN.NL
100% dochter van de NKBV.
ADV_NKBV-sneeuwschoenwandelen3.indd 1 Naamloos-2 2
16-10-18 06-11-18 13:43 12:13
We are the plain stubborn.
Everything we make is designed by climbers, for climbers. Each piece is crafted by peak and crag to give you absolute protection, comfort and mobility when you really need it.
W W W.R AB.EQUIPMENT
Wintercollectie nu in Rab-shops bij Kathmandu in Amsterdam, Utrecht en Nijmegen
adv hoogtelijn.indd 2
24-10-18 09:29