Hoogtelijn 1-2013

WWW.NKBV.NL | FEBRUARI 2013 | NR 1

HOOGTELIJN BE RGS PORT M AGA Z I N E VA N DE KON I N K L I J K E N E DE R L A N D S E K L I M - E N BE RGS PORT V E R E N IGI NG

Unesco werelderfgoed

art 2013 a m 0 1 g a d t r o Bergsp ergen b e d r a a w e b t ‘s werelds bes -airbags e n i w a l r e v o alles

36 WINKELS - WWW.BEVER.NL - GRATIS VERZENDEN

079-3471117

SNOW SAFETY OFF PISTE?

Sneeuwveiligheid is actueler dan ooit. Sneller materiaal, drukkere pistes en lawinegevaar vragen om een veiligere uitrusting. Wat is essentieel?

1. Bereid je goed voor, volg één van onze speciale clinics verzorgd door experts van het Snow Safety center.

Voor meer info zie www.bever.nl/snowsafety.

2. Als je off-piste gaat, zorg dat je over het juiste materiaal beschikt om jezelf en anderen te beschermen: helm, lawinepieper, schep en sonde behoren tot je uitrusting.

3. Mocht je ondanks alle preventieve maatregelen toch in een lawine terecht komen dan zorgt een airbag dat je aan de oppervlakte blijft en niet in de sneeuw wegzakt.

- Bever biedt een groot assortiment snow safety materialen, zie bever.nl/snowsafety - Speciaal voor Bever klanten worden verschillende snow safety clinics georganiseerd in het land, bekijk de agenda op bever.nl - Piepers en reddingspaketten zijn ook te huur via bever.nl/verhuur

Bezoek één van onze 5 Premium Stores of bestel direct op www.bever.nl

SAFETY GEAR IS OOK TE HUUR VIA BEVER.NL/VERHUUR

>>> inhoud >>> hoogtelijn 1 2013 >>> Werelderfgo ed

Actueel 8 NKBV voor jou 11 Op de Hoogte 18 Accent: werelderfgoed 46 Focus 48 Interview: Chris Bonington 54 Mountain Wilderness 62 Kids in actie 67 ‘Dumbie’ Dave MacLeod 80 Recensies & Signalementen

Bergwandelen 22 Dolomieten wandelen 26 Brits werelderfgoed 36 Alberta Parks 74 Gezinshuttentocht Slovenië 78 Gemarkeerd: Obertauern

18 Unesco

Best bewaarde bergen

36

Alpinisme 68 Toerskiën op de Mt. Blanc

Alberta

Rockin’ rockies

Sportklimmen 30 3 x klimmen in de Dolomieten 40 Drakensbergen, Zuid-Afrika 44 En route: Costa Blanca

lde r e W fgo ed er

Techniek & Veiligheid 58 Alles over lawine-airbags Uitrusting 72 Markt & Materiaal

Werelderfgo ed

26 Britse parels

In het voetspoor van het verleden

Alles over LAWINEAIRBAGS

58 e? Kijk op: Meer i nfor mati ww w.nkbv.nl .nl ww w.hoogtelijn /nkbv m ww w.twitter.co EI ://on.fb.me/GG7o Facebook: http QTcY ://li nkd.in/GE Li nkedIn: http

62 KIDS IN ACTIE

4|

hoogtelijn 1-2013

Deel 1 van een serie over klim- en bergsport voor jongeren

hoogtelijn 1 2013 >>> redactioneel Wer erfgoeeldd-

22 en 30 TWEEMAAL DOLOMIETEN

Een wandel- en klimverhaal uit dit Europees werelderfgoed

50 INTERVIEW: CHRIS BONINGTON

“Ik heb gewoon geluk gehad.”

GEZINSHUTTENTOCHT IN SLOVENIË

Drie dagen trekken in Triglav Nationaal Park

74

Reinhold Bergsportliefhebbers weten meteen over wie het gaat als ze de naam boven deze Redactioneel zien. Reinhold Messner, één van de meest fascinerende bergsporters. Maar waarom eigenlijk? De Italiaan met zijn nasale stemgeluid en die Duits spreekt in een vriendelijke ZuidTiroolse variant, is een exceptioneel sporter. Hij heeft ’alles’ gedaan in de bergen, zowel mét als zonder extra zuurstof. In groepen en alleen. Hij was een pionier, een vernieuwer. Beklom de Seven Summits, de veertien achtduizenders, ontelbare andere toppen. Verlegde zijn focus naar de Noord- en de Zuidpool en de grote woestijnen. Verder ondersteunt hij de Pakistanen aan de voet van de Nanga Parbat, de berg waarop hij op even tragische als mysterieuze omstandigheden zijn lievelingsbroer Günther verloor. Het zijn bekende verhalen, naast die over de strenge opvoeding door zijn vader en zijn afkeer van school waar hij in zijn ogen niets wezenlijks over het leven leerde in tegenstelling tot de tijd die hij doorbracht in de natuur.

Messner’s verhalen, hij is óók een goed verteller, komen aan bod in de Duitse film met de simpele titel Messner, onlangs nog te zien op het Dutch Mountain Film Festival in Heerlen. Het is een schitterend portret geworden van een groot klimmer, deels opgenomen op de flanken waarop Messner zijn grootste triomfen vierde én tegenslagen incasseerde.

Van de film krijg je weer zin in de bergen. Na de traditionele plannenmakerij rond de feestdagen (dat kan niet moeilijk geweest zijn met de twee kloeke reis- en cursusgidsen van de NKBV), is het nu de beurt aan onze eigen Bergsportdag in Nieuwegein. Een mooi programma volop inspiratie voor – opnieuw - een mooi bergjaar.

Peter Daalder Hoofdredacteur Hoogtelijn peter.daalder@hoogtelijn.nl WWW.NKBV.NL | FEBRUARI 2013 | NR 1

HOOGTELIJN BE RGS PORT M AGA Z I N E VA N DE KON I N K L I J K E N E DE R L A N D S E K L I M - E N BE RGS PORT V E R E N IGI NG

Unesco werelderfgoed

10 maart 2013 Bergsportdag n bewaarde berge ‘s werelds best e-airbags alles over lawin

r1-HL0113-cover.indd 1

1/28/13 1:29 PM

Yaks op weg naar Dzongla vanuit Pheriche, Nepal.

De markante top is Ama Dablam (6856 m).

Foto: Frank Husslage

HOOGTELIJN 1 -2013 |

5

Bergsportdag Zondag 10 maart 2013 9.30 - 17.00 uur NBC, Blokhoeve 1 Nieuwegein

gratis toegaNg

Ontdek de best bewaarde berggeheimen

Start jouw avontuur met de nKBv Kom op 10 maart naar de 16e Bergsportdag: het belangrijkste jaarlijkse bergsportevenement in Nederland, met meer dan drieduizend bezoekers.

BergsportreizeN eN -cursusseN iN 2013 Op pad met de NKBV voor een bergsportreis of -cursus? Kom langs op onze Bergsportreizen stand.

Dit jaar hebben we ruim honderd reizen en cursus-

sen in 24 landen binnen en buiten Europa. Voor elke leeftijd en op elk niveau. Er is veel nieuws in het programma!

KijK eN luister Kies uit tientallen lezingen van bekende bergsporters. Van ‘best bewaard’ werelderfgoed in het Verenigd Koninkrijk en andere bijzondere bestemmingen binnen en buiten Europa tot de Peru-expeditie van Nederlands expeditie-team Alpine Adventures.

plete Bekijk het com p programma o dag.nl rt o nkbvbergsp NederlaNds team sportKlimmeN iN actie Live-presentatie van het Nederlands Team Sportklimmen 2013.

BoeKpreseNtatie NatioNal geographic Première van National Geographic’s Traveler Special over Berner Oberland: één van de mooiste gebieden van Zwitserland.

Chris Bonington

aaN de lippeN vaN sir chris & dave macleod Bergsport-iconen Chris Bonington (een van ‘s werelds bekendste alpinisten) en Dave MacLeod (top allround klimmer) vertellen over de pieken en dalen in hun bergsportcarrière. Verderop in deze Hoogtelijn kun je alvast kennis met ze maken.

Dave MacLeod

materiaaltoppers

sNeaK preview

Profiteer van speciale Bergsportdag-aanbiedingen en kortingen op kleding en materiaal. En maak kennis met nieuwe producten van RAB, Petzl, Berghaus en diverse andere merken.

Bekroonde klimfilmmakers Wide Boyz geven je een sneak preview van hun nieuwste film over spleetklimmen.

zelf doeN! ooK voor KiNdereN

Diverse verkeersbureaus laten je kennis maken met de mooiste Alpengebieden.

Kom zelf klimmen en boulderen. Of volg een workshop GPS-navigatie, Rugzak inpakken of Bergsportfotografie door topfotograaf Menno Boermans.

iNspiratie over alpeNgeBiedeN

Foto Reinier Rijk

e

Foto alpineadventures.nl

VOOR JOU ^^^ DE NKBV VOOR JOU ^^^

rtdag po s g er b e d p o p o o k te ook

G N TOP ZONDER VLAG! Bestel de vlag voor 1 euro (plus verzendkosten) in onze webshop en stop hem voortaan in je rugzak als je de bergen in gaat. Wapper hem op het hoogtepunt van je beklimming en maak een foto. Stuur die aan communicatie@nkbv.nl en ding mee naar tientallen leuke prijzen die we na de zomer onder de inzenders verloten.

We publiceren alle topvlagfoto’s op Facebook en bij voldoende ruimte in Hoogtelijn.

De topvlag weegt 39 gram en is 50x50 cm groot.

Vermeld je naam, het toppunt en wie er op de foto staan.

Nu te koop in de webshop: NKBV-TOPVL AG voor slechts 1 eu ro (excl. verzen dkosten)

Dit voorjaar of deze zomer de bergen in?

[Kader - weinig opvallend, saai en strak – Moet terugkerend item zijn.]

NKBV LIDMAATSCHAP

BOEK JE AVONT R OP W.BERGSPORTREIZEN.NL Vlak voor Kerst ontving je de twee NKBV Reis- en cursusgidsen voor het voorjaar, de zomer en het najaar van 2013.

Het actuele aanbod kun je ook vinden én boeken op www.bergsportreizen.nl. De ins en outs kun je bespreken met onze medewerkers op de bergsportreizenstand op de NKBV-bergsportdag op 10 maart. Heb je de gidsen niet ontvangen, of wil je extra exemplaren voor vrienden of familie?

Vraag die eenvoudig aan op bergsportreizen.nl

Bergsport

Reizen &

bergwandelen & kle ersteigen

kshops kennismakingswor

Word NKBV-lid!

progra a 201 3

Cursu en NKBV-programma voor het voorjaar, de zomer en het najaar

van 2013

Bergsport

Reizen &

progra

a 2013

Cursu en NKBV-programma voor het voorjaar,

Het NKBV-lidmaatschap loopt per kalenderjaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat vóór 1 november op www.nkbv.nl/mijnnkbv. Anders wordt je lidmaatschap na deze datum automatisch verlengd voor het volgende kalenderjaar.

de zomer en het najaar van 2013

wandeltochten

kennismakingsworkshops kampen bergsport

Alpiene cursusse n Alpiene tochten

Alpiene tochten

Meer weten over het NKBV-lidmaatschap?

Kijk op www.nkbv.nl/lidmaatschap.

ttochten vreemde voe 01_BR2013_Wandel-cover def def def.indd 1

men sportklim

12/4/12 2:22 PM

NKBV specials 1 12/3/12 1:51 PM

HOOGTELIJN 1-2013

Als NKBV-lid profiteer je van interessante voordelen en kortingen en ontvang je vijf keer per jaar Hoogtelijn. Aanmelden doe je op www.nkbv.nl/lidmaatschap. Daar zie je ook wat het lidmaatschap je aan voordeel oplevert.

Opzeggen

Alpinisme & sportkli en

01_BRA2013_Alpien-cover def def.indd

8|

Foto Menno Koster

In Hoogtelijn, op nkbv.nl en op Facebook delen we hoogtepunten uit de bergsport en topprestaties van leden. Met de NKBV-topvlag kun je jouw prestaties onder de aandacht brengen.

KORTING BIJ BEVER

VOOR ALLE NKBV-LEDEN Bij Bever ontvang je op vertoon van je NKBV-ledenpas 10% korting op alle artikelen uit het assortiment*. Daarnaast vind je in iedere Hoogtelijn een paar producten waarop je nog extra korting krijgt.

Onderstaande aanbiedingen gelden exclusief voor NKBV-leden tot en met de Bergsportdag op 10 maart a.s. Je kunt ze daar ook op de Bever-stand verkrijgen. Kijk voor een Bever-winkel bij jou in de buurt op www.bever.nl.

Activeer je korting online Online winkelen bij Bever met deze korting is natuurlijk ook mogelijk. Vooraf dien je dan een kopie of foto van je NKBV-ledenpas te sturen naar webservice@bever.nl.

Vermeld in de e-mail je naam, adres,

telefoonnummer en eventueel Bever Cardnummer. Je ontvangt dan een bevestiging, wanneer de NKBV-korting aan je Bever Card is gekoppeld.

Je kunt vervolgens van deze korting gebruik maken op www.bever.nl

LEATHERMAN WINGMAN Met veertien verschillende gereedschappen is deze tool uiterst veelzijdig te noemen! Niet alleen praktisch, maar ziet er ook nog eens mooi uit. De Wingman heeft onder andere verschillende tangen, een mes, een schaar, blik- en flesopeners, schroevendraaiers in drie maten, en een wire stripper. Ondanks de vele mogelijkheden kan de tool toch compact ingeklapt worden.

De Leatherman Wingman komt echt overal van pas!

NU

EXTRA KORTING

HELINOX CHAIR ONE norm lprijs

45 € 89,95 € 76, v r NKBV-leden

Superlicht en comfortabel stoeltje. De pakmaat is zodanig klein dat je de stoel makkelijk kunt meenemen.

Gemaakt van DAC aluminium stokken voor voldoende stevigheid, maar toch een laag gewicht.

Producteigenschappen • Gewicht: 850 gram • Pakmaat: 35 x 10 x 14cm • Max gewicht: 110 gram • Afmeting stoel: 65 hoog, 52 breed, diepte 50 cm, zithoogte 35 cm

Producteigenschappen • Geveerde punttang • Geveerde draadknipper • 420HC roestvrijstaal • Liniaal 3,8 cm • Roestvrij stalen handgrepen • Verwijderbare broekclip • 25 jaar garantie • Afmetingen: 9,7 cm (gesloten), 6,6 cm (mesblad) • Gewicht: 198,4 gram

norm lprijs

20 € 44,95 € 38, v r NKBV-leden

GARMIN GPSMAP 62ST De GPSMAP 62ST beschikt over een hooggevoelige GPS-ontvanger voor goede satellietontvangst en een kleurenscherm met een diagonaal van 6,6 centimeter, dat ook in direct zonlicht goed afleesbaar is. Routes, tracks, waypoints en geocaches kunnen draadloos uitgewisseld worden met andere compatibele Garmin handhelds. De GPSMAP 62st is voorgeprogrammeerd met Europese topografische kaarten voor een goed beeld van de omringende omgeving: wegen, snelwegen, rivieren, nationale parken, etc. De batterijen gaan zo’n 20 uur mee.

Producteigenschappen • 3-assen elektronisch kompas en barometrische hoogtemeter • Opslag voor 2.000 waypoints, 10.000 tracklogpunten, 200 opgeslagen tracks en 200 routes • 400 MB intern geheugen voor kaartgegevens en afbeeldingen • Geheugen uitbreidbaar via microSD • Gewicht: 260 gram inclusief batterijen

norm lprijs

95 € 439,95 € 299, v r NKBV-leden

*Met uitzondering van reeds afgeprijsde artikelen.

HOOGTELIJN 1-2013 |

9

DEop NKBV socialVmedia! DE NKBV VOOR JOU

NKBV

de schermen van ! Voor een kijkje achter binnen de social media den vin te ook filmpjes of is oie BV mo NK , De lle nieuwtjes andere bergsporters, sne het NKBV-bureau, tips van d bergsportavontuur! inspiratie voor een volgen twitter.com/nkbv

http://on.fb.me/GG7oEI

http://linkd.in/GEQTcY

NKBV A ULERINGSVERZEKERING

VANAF

€ 52,64

Soms komt het voor dat je een reis moet annuleren of vroegtijdig afbreken.

In bepaalde gevallen kun je dan beroep doen op je NKBV-annuleringsverzekering. Bijvoorbeeld bij overlijden van familie, zwangerschap, ontwrichting van een huwelijk, onvrijwillige werkloosheid, het overlijden van een huisdier, herexamens en een aantal andere onverwachte situaties.

De annuleringsverzekering keert (een deel van) de onkosten uit. Deze kan alleen worden afgesloten in combinatie met de doorlopende NKBV-(bergsport) reisverzekering. Kijk voor meer informatie op www.nkbv.nl.

Regio zoekt best rslid De NKBV-regio’s West-Brabant/Zeeland en Limburg zoeken nieuwe bestuursleden.

Beide regio’s zijn actieve clubs en als bestuurder ben je, samen met commissieleden, verantwoordelijk voor het opzetten en uitvoeren van activiteiten. Heb je interesse of vragen, kijk dan voor een uitgebreide beschrijving op de vacaturepagina van de NKBV of bezoek de regionale website. www.nkbv.nl/de-nkbv/organisatie/vacatures

Regel het snel op MIJN NKBV

VERZEKERING AFSLUITEN, NIEUW ADRES D RGEVEN? MIJN NKBV (www.mijnnkbv.nl) is de online-omgeving waarin je al je gegevens, lidmaatschap en diensten van de NKBV zelf kunt bijwerken en beheren. Sinds december is deze helemaal vernieuwd! Je gegevens zijn nu overzichtelijker weergegeven. Je ziet meteen je gezinsleden en de bijbehorende afgenomen NKBV-diensten, en of je je reisverzekering al hebt betaald. Ook kun je er een annuleringsverzekering afsluiten. Klimmers kunnen er hun klimjaarkaart (€20) voor België aanvragen.

NKBV-webshop Special ROTSKLIM-ATLAS Plannen voor een klimtrip in Zuid-Europa, Marokko of het Midden-Oosten? De Rock Climbing Atlas is de ideale reisgids.

Het boek bevat tips met de mooiste klimgebieden, hoe je er komt, waar je de locale klimtopo’s vindt, campings in de omgeving, winkels in de buurt en nog veel meer! Geschreven door Nederlandse klimmers Wynand Groenewegen en Marloes van den Berg.

Rock Climbing Atlas South Western Europe & Marocco Frankrijk, Italië, Malta, Marokko, Portugal en Spanje Rock Climbing Atlas Greece & The Middle East Egypte, Griekenland, Jordanië, Libanon, Syrië en Turkije Rock Climbing Atlas South Eastern Europe Bulgarije, Kroatië, Hongarije, Macedonië, Roemenië en Slovenië.

Ook te koop op de Bergsportdag (10 maart) Heb je nog geen inlog of ben je je inloggegevens vergeten, ga dan naar mijnnkbv.nl en klik op ‘wachtwoord vergeten’. Je krijgt dan meteen een nieuwe gemaild.

Is je e-mailadres onbekend in de MIJN NKBV-omgeving, stuur dan een mail naar info@nkbv.nl met je juiste e-mailadres en het verzoek voor het toesturen van een nieuw wachtwoord.

Via MIJN NKBV ontvang je je factuur voortaan elektronisch. Je kunt deze daar op ieder moment inzien. Dat scheelt ons papier, administratie- en portokosten, waarmee we andere mooie dingen kunnen doen voor onze leden.

10 |

HOOGTELIJN 1-2013

VAN

€ 32,50 V R

€ 25,-

+++ Op de Ohoogte +++ op de hoogte +++ e? p de Hoogt ws voor v.nl.

Heb je nieu gtelijn@nkb o o h a vi ok s n jn vind je |o mail het o li e t g o o H e dez elijn Alle links in nder Hoogt o l .n jn li e t oog . op www.h oudsopgave h in e d p o nl.

1 /2013. Klik www.nkbv. p o s w u ie n Meer berg

Ronald Naar wint postuum Spaanse persprijs Nederlands topalpinist Ronald Naar heeft postuum de persprijs Proef Spanje 2012 gewonnen met een artikel over winterwandelen op het eiland Tenerife. Het verhaal werd gepubliceerd in Reiz& Magazine van november 2011. Volgens de jury van de persprijs geeft het stuk “een goed beeld van een onbekend gezicht van het eiland Tenerife.”

Naar kwam in mei 2011 om het leven op de flanken van de 8201 meter hoge Cho Oyu in de Himalaya. De prijs werd in ontvangst genomen door zijn echtgenote Tilleke Lippmann.

Het artikel Winterwandelen op Tenerife is te lezen op de NKBVwebsite via tinyurl.com/bzjmfr3.

Kathmandu koopt Demmenie Kathmandu Outdoor & Travel heeft de buitensportwinkel Demmenie Sport overgenomen. Het Amsterdamse Demmenie is al meer dan vijftig jaar een begrip onder bergsporters in heel Nederland. Na een aantal moeizame jaren heeft de winkel in november 2012 faillissement aangevraagd.

Met de overname zorgt Kathmandu ervoor dat de gerenommeerde buitensportwinkel behouden blijft. De komende tijd blijft de winkel varen onder de vlag Demmenie Sport en wordt er hard gewerkt aan de herinrichting van de zaak.

Terugroepacties Ortovox lawinepieper en Wild Country karabiners Ortovox roept bezitters van een lawinepieper van het model 3+ op om te controleren welke versie ze hebben. Een aantal exemplaren schakelt na 120 seconden in de zoekmodus vanzelf terug naar de zendmodus. Meer informatie over de terugroepactie, een online serienummer-checker en wat je moet doen als de recall betrekking heeft op jouw exemplaar, lees je op de website van Ortovox: www.ortovox.com.

Wild Country roept op om exemplaren van de Wild Country Helium karabiners terug te sturen naar de fabriek. Het gaat om karabiners die na 15 juli 2012 zijn geleverd met de volgende batchnummers: MAG-T2, MMF-T2, MAH-T2, MAJ-T2, MAK-T2, MMG-T2, MMH-T2, MMJ-T2, MMK-T2. De karabiners zijn los verkocht, maar zitten ook in kant-en-klare setjes. Meer informatie is te vinden op de website: www.wildcountry.co.uk Informatie over terugroepacties is ook te vinden op www.nkbv.nl

3D Karabiners

‘Hoe vaker je iets hebt gedaan om snel dood te gaan, hoe voorzichtiger je wordt.’ Daar klinkt weer zo’n zin, die blijft hangen, die gekn eed is door jaren en jaren aan rotsen te hangen, ijsvelden over te steken en noodbivaks te overleven.

Die inhoud heeft gekregen.

Voor me op tafel staan enkele lege fl esjes Belgisch bier die zich in een rustig tempo verm eerderen en langzaam een grote berg metaal omsluite n. Karabiners in alle soorten, maten en sterktes . We hebben drie generaties metaal op tafel gelegd.

Een van mijn klimmaten zeult nog steeds enkele loodzware exemplaren mee, voor het leven gesmeed in kleine dorpen in Wales. Toen gebruikt om vol aan te kunnen hangen, nu voor secundaire doeleinden.

De nieuwste en lichtste karabiner op tafel is ook van hem - de man weet wat hij doet en gaat met zijn tijd mee.

We betasten de rondingen, voelen het gewicht en ontcijferen het laserschrift met prod uctiedetails.

Ik pak er eentje uit de berg. Aarzelen d schuif ik de blauwe snapper terug, met een verv elend klikje.

Superlicht en supersterk, maar of het handig is?

J. weet er een toepassing voor die ik onmiddellijk vergeet; alleen daarvoor gebruikt hij hem nog.

(Een dag later kom ik de karabiner met het blauwe schuifje tegen, ergens waar de route een hoek maakt. Het zal aan mij liggen, ik heb grote moeite het touw in te klikken.)

J.: ‘Weet je nog, dat jaar in Italië, bij de Piz Badile, daar klonken de karabiners ande rs, een hoogtonig geklingel. Waren ze van alum inium geworden.’ Dan ontdekt J. dat aan het gest anste merkje op de karabiners van mijn nieuwste setj es kleine zaagtandjes zitten. We voelen eraan, en het voelt niet goed.

J.: ‘Pit Schubert bellen, die zaagtand jes, die zijn gewoon eng. Dat vraagt om actie.’ J. zal ze niet gebruiken, besluit hij - en misschien moet ik naar hem luisteren.

Ivar Schute TEKST ONDER REDACTIE VAN ERNST ARBOUW | HOOGTELIJN 1-2013 |

11

Foto Hans Lanters

Foto Hans Lante

rs

+++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++

Op de Noordgraat van de Taweche (6501m).

Bij het omkeerpunt op de noordgraat van de Taweche (6501m).

Expeditienieuws Double Dutch Khumbu-trip 2012 Hans Lanters en Roland Bekendam vertrokken afgelopen najaar naar het Khumbugebied in Nepal met als doel de ruim duizend meter hoge oostwand van de Kyajo Ri (6186 m) en de nog niet eerder beklommen noordgraat van de Taweche (6501m). Het was de derde Nederlandse expeditie naar de Kyajo Ri in tien jaar, maar net als bij eerdere pogingen (2003 en 2011) lukte het ook deze keer niet de oostwand te bedwingen.

Hoewel Lanters en Bekendam de eerste touwlengtes technisch niet heel moeilijk vonden, stuitten ze al gauw op een onoverkomelijk probleem: doordat er bijna geen sneeuw of ijs in de wand lag, zou het tweetal tijdens de beklimming voor drie dagen water moeten meenemen. Dat bleek een niet op te lossen probleem.

Na terugkeer uit de wand beklommen Lanters en Bekendam de berg via de 40 tot 50 graden steile zuidwestflank, waarna ze verder trokken naar hun tweede bestemming, de noordgraat van de Taweche. Deze graat voert omhoog vanuit de col tussen Cholatse en Taweche en overschrijdt een aantal nog een onbeklommen toppen van rond de 6350 meter.

Bij de beklimming van de graat werd het team geteisterd door – in willekeurige volgorde – brakke rots, schuivend gletsjerpuin, bevroren gletserpuin en verticaal bevroren puin. Na een nacht in een tentje op de graat, troffen de twee klimmers de volgende dag rotsen met een onbeklimbare laag poedersneeuw op hun pad, waarna ze besloten terug te keren.

BergsportAwards 2013 Wat is de leukste klimhal? Wie zette afgelopen jaar de mooiste prestatie neer en wat is de leukste bergbestemming? Op vrijdagavond 8 februari 2013 maken we de balans op in onze eigen sport tijdens de derde uitreiking van de jaarlijkse BergsportAwards. De afgelopen maanden brachten duizenden NKBV-leden hun stem uit op hun favoriet. Er zijn Awards voor: • Meest spraakmakende alpiene beklimming; • Meest getalenteerde jeugdklimmer; • Meest spraakmakende sportklimprestatie; • Leukste klimhal; • Leukste bergsportbestemming; • Beste duurzaamheidsinitiatief.

Volg de uitslagen live op twitter of kijk vanaf 9 februari op www.bergsportawards.nl

12 |

HOOGTELIJN 1-2013

Eolische eilanden (Italië), 21-24 maart

Beach Clean-up Event Zin in een paar dagen hiking of kajakken en tegelijk een prachtig natuurgebied opruimen met een groep internationale vrijwilligers? Neem dan deel aan dit leuke en nuttige evenement.

Met zijn allen verwijderen we drie dagen lang - per kajak en te voet - aangespoeld plastic van (rots-) stranden van de Eolische eilanden, nabij Sicilië (sinds 2000 UNESCO werelderfgoed). Daarna kun je desgewenst deelnemen aan de beklimming van de Vulcano, een mooie hike op Lipari of een begeleide vierdaagse island-hop-hike, waarbij we ‘s nachts op verscholen strandjes bivakkeren.

Deelname: € 35,- (excl. maaltijden en reis- en verblijfskosten). Info en boeken: www.sicilyinkayak.com.

+++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++ Nieuwe workshops dit voorjaar Slapen in een tentje aan een 35 meter hoge rots? Dat kan dit voorjaar tijdens de nieuwe NKBV- kennismakingsworkshop ‘Slapen in een portaledge’ onder leiding van bigwall-klimmer Martin Fickweiler. Tijdens de workshop leren deelnemers eerst hoe je hoog in de rotswand een portaledge opbouwt. Daarna volgt – vanzelfsprekend – een overnachting hoog boven de grond.

De kennismakingsworkshops van de NKBV zijn bedoeld om je goed voor te bereiden op een nieuw bergsportseizoen. Naast ‘Slapen in een portaledge’ zijn er workshops in GPS & navigatie, weerkunde, mountainbiken en klettersteigen. Voor gezinnen met kinderen zijn er speciale workshops bergwandelen en klettersteig. Nieuw in het programma zijn dit jaar trainingen over hoogteziekte en een cursus rotsklimfotografie.

Kijk voor het volledige workshopprogramma op bergsportreizen.nl

Goud voor Dennis

Foto Reinier Rijke.

Goed voorbereid de bergen in

Nederlander Dennis van Hoek (25) won op 19 januari de World Cup Speed tijdens de World Cup Ice Climbing 2013 in Saas Fee.

AAN DE LIJN MET DENNIS VAN HOEK Nederlands Team IJsklimmer Dennis van Hoek schreef op 19 januari geschiedenis door goud te winnen bij de wereldbekerwedstrijd ijsklimmen in Saas Fee. Op het onderdeel speed (snelklimmen) wist hij de dominerende Russische speedklimmers achter zich te houden. Wij bellen hem terwijl hij met zijn bus (zoek ‘Climbuz’ op facebook) onderweg is naar de wereldbekerwedstrijd in Rabenstein (ITA) na een drytool-sessie in de buurt van Arco.

Hoe voelt het om een gouden medaille te winnen?

Geweldig, ik ben er echt heel blij mee! Ik klim nu al zeven jaar wedstrijden en heb me regelmatig afgevraagd of het ooit nog eens zou lukken.

Kwam de winst als een verrassing?

Nee, ik wist dat het er in zat. Bij het speedklimmen in ijs moet ik veel risico’s nemen om bij de Russen in de buurt te blijven. Als je bijl tijdens het naar boven rennen niet goed in het ijs prikt val je al snel. De verschillen in de ijskwaliteit bij de wedstrijden maakt het moeilijk om snel inschattingen te maken tijdens de klim. Ik gebruik overigens speciaal materiaal voor het speedklimmen; korte ijsbijltjes zonder

kartels en ‘klassieke’ stijgijzers met twee punten, in tegenstelling tot de mono-points die bij het technische leadklimmen worden gebruikt.

Hoe komt het dat de Russen zo domineren?

Er komt een groot aantal klimmers uit Kirov waar de hele winter een wereldbeker ijsklimwand staat. Ze hebben dus de beste trainingsfaciliteit in hun achtertuin.

Het WK Speed vind dit jaar plaats in Kirov, van 8 t/m 10 maart, ga je daar wederom de Russen verslaan?

Dat wordt moeilijk: hun thuiswedstrijd.

Maar ik ga er wel voor!

Bekijk de goud en speedklim va n Dennis op: http://www.nkb v.nl/home/actu eel/Goud+ voor+Dennis+va n+Hoek+bij+sp eed+iceclimb ing+world+cup /8509

HOOGTELIJN 1-2013 |

13

Foto Sabine Hezemans

Foto Erik van den Goor

+++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++

Neoliet viert 20-jarig bestaan met retro-event Zouden ze nog bestaan, de nèt iets te fluorescerende klimlegging en de nèt iets te grijze klimschoenen? Ja dus. Alle retro-klimkleding kon 13 januari uit de kast (en daarna gelukkig weer terug)

voor het 20-jarig jubileum van de Eindhovense klimhal Neoliet, dat werd gevierd met een heus retro-Rotpunkt! Klimevent. Het retro-jubileumfuifje werd onder meer opgeluisterd met een

demonstratie van enkele leden van het Nederlands Team, die Neoliet als trainingslocatie gebruiken, en de onthulling van een monument door NKBV-directeur Robin Baks.

Drytoolers doorstaan windkracht 9 Voor barre omstandigheden hoef je niet naar de Alpen. Dat bewezen de tachtig deelnemers aan het Dutch Drytool Event op 25 november bij Monte Cervino in Bergschenhoek. Met windvlagen die nu en dan aanwakkerden tot kracht 9 waren de condities tijdens het kampioenschap met recht episch. De wind was zo hevig dat de organisatie uiteindelijk besloot de finale aan toprope te laten klimmen, terwijl die eigenlijk voorgeklommen zou worden.

Bij de heren had de finale een internationaal karakter: naast de vijf Nederlandse deelnemers waren er twee Belgen en één Duitser. De overwinning ging uiteindelijk naar de Belgische Jurgen Lis die in de avondschemering, bij het licht van zijn hoofdlamp, als enige de route uitklom. De tweede plek ging naar de Duitser Markus Urbanowski terwijl de derde plek ging naar de in Frankrijk woonachtige Nederlandse berggids Roeland van Oss. De dames klommen dezelfde finaleroute als de heren, maar voor de meeste dames bleek dat net een tikje aan de zware kant te zijn. Rachel Nilwik was uiteindelijk het sterkst en wist als enige dame tot het middendeel van de route te komen. De tweede plaats ging naar Jascha van Bunt en Karin Hoekstra wist beslag te leggen op de derde plek.

Kijk voor de volledige uitslag op tinyurl.com/a43bvow.

2E

1E

Eerste plaats Fred Inklaar. Camping van bergsportkamp Texelgruppe, Italië.

Tweede plaats Simone Krom.Bergsportkampdeelnemers Lienzer Dolomieten, nabij de gelijknamige hut in Ost Tirol.

Twee winnaars Bersportkamp fotowedstrijd Fred Inklaar en Simone Krom zijn beiden winnaar van de NKBV Bergsportkamp Fotowedstrijd 2012. Fred maakte een natuurplaatje van de camping van

14 |

HOOGTELIJN 1-2013

bergsportkamp Texelgruppe in Zuid-Tirol (Italië). Simone bracht alle deelnemers van bergsportkamp Lienzer Dolomieten (Oostenrijk) in beeld. De NKBV organi-

seerde afgelopen zomer 35 bergsportkampen in zes verschillende landen. Maar liefst 1416 NKBV-leden namen deel aan een bergsportkamp.

+++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++

SPORTKLIMNIEUWS

Foto: Rogier Mattens

Het Nederlands Kampioenschap Lead kende begin november naast kampioenen Verhoeven en Van Bergen twee verrassende tweede plaatsen. Bij de dames haalde Vera Zijlstra zilver. Dat is opvallend omdat zij zich de laatste jaren heeft gespecialiseerd in boulderen.

De derde plek bij de dames was voor Rachel Nilwik.

Voormalig Nederlands Teamlid Timo Tak uit Eindhoven haalde tevens zilver. De 17-jarige Teun Keusters eindigde op de derde plek. Een dikke week later greep Verhoeven tijdens de laatste wereldbeker van het seizoen net naast de podiumplaatsen. In de finale, die werd gehouden in het Sloveense Kranj, klom hij net zo hoog als de nummer drie, Magnus Midtboe uit Noorwegen. t Maar omdat de Noor beter im kl en Nikki van Berg presteerde in de halve finale, in + 8b ‘Over the Top’ werd Verhoeven uiteindelijk e. ij rk Tu Geyikbayiri, vierde. Elko Schellingerhout veroverde in Kranj een plek in de halve finale. Hij viel echter vroeg uit de route, waardoor hij uitkwam op de 26e plaats.

Nikki van Bergen wist zich bij de dames als twaalfde te kwalificeren voor de halve finale. Uiteindelijk klom zij naar een knappe vijftiende plek – haar beste resultaat ooit bij de senioren.

n van der Linde Fotog raaf: Tim

Jeugd Het NJK 2012 half oktober bij Neoliet in Eindhoven leverde zes kersverse kampioenen: Tabitha Buma (meisjes junioren), Wouter van Roesel (jongens junioren), Eva Vink (meisjes A), Teun Keusters (Jongens A), Lisa Sanders (meisjes B+C) en Mark Brand (Jongens B+C ).

Kijk voor een verslag op de NKBV website via tinyurl.com/ a5xqqd3.

In november boekten de Nederlandse jeugdklimmers zeer goede resultaten tijdens de European Youth Cup in Kranj (Slovenië). Tim Reuser, die zijn laatste jeugdwedstrijd klom, pakte brons. Bij de meisjes junioren eindigde Tabitha Buma in de finale op de tiende plek.

Debutant Mark Brand werd 9e in de Jongens B-finale.

Bij de Jongens A werd Daan Groskamp 15e en Bob Schubert 27e.

Eva Vink eindigde bij de Meisjes A op de 27e plaats.

Lisa Sand ers klimt naar haar titel op het NJK 2 012.

n

Overige uitslagen

Podium NJK Lead 2012.

n der Linde

Van Bergen scoorde een veelbelovende 21e plaats in de wereldbekerranking en klom bovendien als eerste Nederlandse vrouw een route met moeilijkheidsgraad 8b+. Zij deed dat eind november tijdens een vakantie in het Turkse klimgebied Geyikbayiri, waar een deel van de routes is behaakt met haken die zijn geschonken door de NKBV. Van Bergen klom afgelopen jaar ook al drie 8b-routes. In augustus klom ze bovendien on-sight een 8a-route in de Frankenjura in Duitsland. Een verslag van haar beklimmingen is te vinden op www.nikkivanbergen.com

Foto: Tim va

Sportklimmers Jorg Verhoeven en Nikki van Bergen werden begin november op overtuigende wijze kampioen bij het NK Lead bij Mountain Network in Amsterdam. Daarmee kunnen zij beiden terugkijken op een zeer geslaagd wedstrijdseizoen. Verhoeven bereikte naast zijn Nederlandse titel de vijfde plek op het WK in Parijs en haalde twee podiumplaatsen tijdens wereldbekerwedstrijden – goud in Imst (Oostenrijk) en zilver in Xining (China). Daardoor kwam hij in de wereldbekeruitslag uit op de zesde plek.

Foto: Tim van der Linden

Goed seizoen voor Verhoeven en Van Bergen

even in Jorg Verho ens het d actie tij 12.

0 2 NK Lead HOOGTELIJN 1-2013 |

15

++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++

Vr g & Antw rd Robin Baks, directeur NKBV.

Topsportsubsidie Sportklimmen verdwijnt, wat nu?

Sportkoepel NOC*NSF gaat het aantal subsidies voor sportbonden drastisch inperken.

Vanaf 2015 worden alleen nog sporten ondersteund die volgens de koepelorganisatie perspectief bieden op een toptienresultaat. Gevolg: de topsportsubsidie voor het Nederlands Team Sportklimmen verdwijnt, vertelt NKBV-directeur Robin Baks.

In een notendop: wat is het probleem?

Heel concreet: NOC*NSF gaat de komende twee jaar onze topsportsubsidie helemaal afbouwen. Dat betekent dat de subsidie voor het Nederlands Sportklimteam dit jaar halveert, volgend jaar gaat het terug naar 25 procent en in 2015 krijgen we helemaal niks meer.

Om hoeveel geld gaat het precies?

Ik denk dat je alles bij elkaar rekening moet houden met 68.000 euro minder. Het is moeilijk om exacte bedragen te noemen omdat de bijdrage van NOC*NSF gedeeltelijk in natura is, bijvoorbeeld door het gebruik van het Centrum voor Topsport en Onderwijs (CTO) in Eindhoven, waar jong sportklimtalent kan trainen en huisvesting en begeleiding krijgt. Dat vervalt straks dus ook.

Het is niet waar je op zit te wachten, maar 68.000 euro lijkt te overzien…

Vanuit de NKBV dragen we zelf al zo’n 150.000 euro bij aan topsport, en het is gelukkig ook niet zo dat we ineens geen ploeg meer hebben. Waar ik zo – laat ik het voorzichtig zeggen – ontstemd over ben, is dat dit gebeurt nu het sportklimmen een enorme positieve ontwikkeling beleeft. Het aantal deelnemers stijgt sterk, er worden hartstikke goeie prestaties neergezet.

Jorg Verhoeven was vijfde op het WK, Nederland is tiende geworden in het landenklassement. We hebben heel veel aanstormend talent en dan word je door zo’n besluit in het zicht van de haven tot zinken gebracht.

Het flauwe is dat NOC*NSF bij de subsidieverdeling mede kijkt naar in het verleden behaalde resultaten. Maar sportklimmen is een jonge sport, dus dan sta je met lege handen. We hebben een unieke, opkomende sport waarvan ineens het fundament onderuit geslagen wordt.

Partners van het Nederlands Team

16 |

HOOGTELIJN 1-2013

Wat betekent dat concreet voor het Nederlands team?

We gaan kijken wat we met het beschikbare geld kunnen doen. Waarschijnlijk betekent het dat we minder vaak klimmers uitzenden naar internationale wedstrijden en dat we kritischer worden over wíé we uitzenden. Het betekent ook dat we strenger moeten zijn bij de selectie van talenten en de begeleiding van toppers.

Zijn er andere mogelijkheden om aan geld te komen, bijvoorbeeld via sponsors?

Ja, daar zijn we nu druk mee in de weer. We hebben ook beroep ingediend bij NOC*NSF, maar het duurt nog wel even voor we daar een reactie op krijgen.

Is het denkbaar dat de missende 68.000 euro elders uit de vereniging gehaald wordt?

Simpel antwoord: nee. Dat gaan we niet doen.

Even advocaat van de duivel spelen: de NKBV is vooral een vereniging van bergwandelaars en alpinisten; waarom zouden we een sportklimploeg onderhouden?

Nou, die aanname klopt niet helemaal. Waar het bovendien om gaat is dat de aanwas van jonge leden bij het sportklimmen groot is: daar begint het. Sport heeft helden nodig, aansprekende figuren die je kunnen inspireren. Ben je wel eens bij een sportklimwedstrijd geweest?

Dat zijn fantastische bijeenkomsten. Eigenlijk zou het NOC*NSF daar eens moeten langskomen…

+++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++ In memoriam: Maurice Herzog (1919-2012) Hij was misschien wel de meest omstreden alpinist ooit: Maurice Herzog. Geprezen als een Franse nationale held, de allereerste klimmer die de top van een achtduizender bereikte, maar ook verguisd als vervelende ijdeltuit en machtswellusteling die loog over de beklimming die hem zo beroemd maakte. Herzog overleed 13 december 2012 op 93-jarige leeftijd.

r, ijdel i a t i r o t u a , m a a w k e Onb entrisch en gevaarlijk egoc

H

erzog werd in 1950 op slag wereldberoemd toen hij samen met Louis Lachenal de 8091 meter hoge Annapurna bedwong. Het was de eerste keer dat een achtduizender succesvol werd bedwongen, maar het succes had een prijs; Lachenal en Herzog liepen allebei ernstige bevriezingen op waardoor ze voor het leven verminkt raakten. Lachenal raakte zijn voeten kwijt, bij Herzog moesten na de expeditie alle vingers en tenen geamputeerd worden.

Ondanks de ontberingen, of misschien wel dankzij de ontberingen, sprak de beklimming van de Annupurna enorm tot de verbeelding. Het boek over de expeditie, door Herzog gedicteerd vanuit zijn ziekenhuisbed in het Amerikaanse ziekenhuis in Neuilly-sur-Seine, is het best verkochte bergsportboek aller tijden. Een filmverslag van de expeditie trok in heel Frankrijk – en ver daar buiten – wekenlang volle zalen.

De beklimming leverde Herzog onderscheidingen en erebaantjes: hij werd Minister van Sport en later burgemeester van Chamonix, hij kreeg het Légion d’Honneur en talloze andere onderscheidingen. Tijdens een diner in Lage Vuursche werd hij spontaan uitgeroepen tot erelid van de toenmalige KNAV, een van de voorlopers van de NKBV. Tegen die tijd was Lachenal uit het verhaal van de expeditie verdwenen, zorgvuldig door Herzog weggepoetst. De Annapurna

was Herzog en Herzog was de Annapurna. De twijfelachtige rol die hij vóór, tijdens en na de beklimming speelde, is pas de laatste twintig jaar volledig duidelijk geworden, onder meer uit de in 1996 gepubliceerde biografie van Gaston Rébuffat, een van de leden van de Annapurna-expeditie. Datzelfde jaar kwam de Franse bergsportuitgever Michel Guérin met het ongekuiste expeditiedagboek van Lachenal – een eerdere uitgave was voor publicatie bewerkt door Herzog en diens broer Gérard.

Vier jaar later schreef de Amerikaanse journalist en bergbeklimmer David Roberts het vernietigende True Summit: What Really Happened on the Legendary Ascent of Annapurna. Bij elkaar schetsen de drie boeken een beeld van een expeditie die werd verscheurd door interne tegenstellingen en een expeditieleider die onbekwaam, autoritair, ijdel en gevaarlijk egocentrisch was.

In Frankrijk werd Herzog desondanks op handen gedragen. In 2011 werd hij onderscheiden met het Grootkruis van de Légion d’Honneur, Frankrijks hoogste civiele onderscheiding. De Franse president Hollande prees hem kort na zijn overlijden vanwege zijn verdiensten als klimmer, maar ook voor zijn werk als politicus en zijn inzet als verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Hollande zei dat de Annapurna-expeditie “voor altijd in ons collectieve geheugen staat. Frankrijk zal Herzog missen.”

Meld je aan!

NK Toerskiën 2013 in Oberstaufen Toerskiërs opgelet: je kunt je nog steeds inschrijven voor het Nederlands Kampioenschap Toerskiën 2013. Het NK, dat dit jaar voor de tweede keer wordt gehouden, vindt plaats in Oberstaufen in de Allgäu (Duitsland) en is onderdeel van de zogeheten Hochgrat-Skirallye.

Het kampioenschap bij de heren gaat over vijftien kilometer met een hoogteverschil van 1500 meter. Bij de dames volgt de race een

parcours van zes kilometer met een hoogteverschil van 1000 meter. De technische moeilijkheid is ‘anspruchsvol’ – Duits voor “Goeie genade, hier naar beneden?”. In het parcours zit minstens één passage die zonder ski’s genomen moet worden. “Hierbij is het van belang dat je het verticaal bevestigen van je ski’s op je rugzak geoefend hebt”, aldus de organisatie.

Het NK Toerskiën werd in 2012 voor het eerst gehouden, toen als onderdeel van de toerskiwedstrijd Cols et Cimes Hauts in Chamonix. Het eerste kampioenschap werd gewonnen door Greg Nieuwenhuys en Frederike van Dantzig.

Aanmelden voor het kampioenschap kan op de NKBV-website. Meer informatie over de Hochgrat-Skirallye is te vinden op: www.hochgrat-skirallye.de

HOOGTELIJN 1-2013 |

17

es t g r e b e g k o to m r e h c s e b l pe Unesco stem

BERGEN ALS

WERELDERFGOED dl e r Wefgo ed er

18 |

HOOGTELIJN 1-2013 | TEKST IVAR SCHUTE | FOTO’S FRANK HUSSLAGE

3-Stupa bij Taboche Kharka , Nepal.

In de krant of in het nieuws: iedereen loopt wel eens aan tegen de term werelderfgoed.

Daar bestaat een lange lijst van. Naar blijkt staan daar aardig wat berggebieden op.

Maar hoe krijgt een gebergte deze status?

En wat is dat waard?

Bij Dole, op de weg van Khumjung naar Gokyo, met uitzicht op Kantega (6685 meter), Nepal.

HOOGTELIJN 1-2013 |

19

Tsingy de Bemaraha, Madagaskar.

A

ls je wat koppig bent, dan loop je ondanks de dichte mist door naar de top. Dat was precies wat ik deed op de Tongariro, een tweeduizend meter hoge vulkaan op het noordeiland van Nieuw-Zeeland. Vergelijk het met de Franse Mont Ventoux, het ding verrijst uit het niets waardoor de hoogte dubbel lijkt te tellen. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de Tongariro geflankeerd wordt door twee andere nog iets hogere (en actieve!) vulkanen. Eenmaal de krater naderend, overviel ons de al lang zichtbare wolk die daar hing. Een lief wolkje, geen problemen, behalve dat het zicht reduceerde tot twintig meter. Ik liep toch door, het gezelschap achterlatend en bereikte uiteindelijk iets wat ik voor de top van de kraterrand hield. Onzeker staarde ik de krater in met de zon in mijn rug. Een bijna religieuze ervaring overviel me. Ik zag mijn eigen schaduw geprojecteerd op een wolk onder me, omvat door een cirkelvormige regenboog.

Thuis ga je zoeken; deze projectie bleek een veel voorkomend natuurlijk fenomeen te zijn. Ook las ik dat er opnames voor Lord of the Rings waren gemaakt en dat het Nationaal Park Tongariro op de Werelderfgoedlijst staat. Nou ja, google altijd ná de beklimming, dat houdt in ieder geval de romantiek erin. Maar dat UNESCO-werelderfgoed, wat is dat nu eigenlijk?

Bergen en werelderfgoed UNESCO en de bergen, de relatie is misschien wat ver te zoeken.

Om dit uit te kunnen leggen beginnen we gewoon bij het begin, en dat ligt in 1945, het jaar dat de United Nations Educational Scientific and Cultural Organization wordt opgericht. De UNESCO vormt een onderdeel van de Verenigde Naties en stelt zich tot doel vrede te bevorderen, armoede te bestrijden, bij te dragen aan een duurzame ontwikkeling en de dialoog tussen culturen te bevorderen en te stimuleren. Om dit laatste te kunnen bereiken wordt niet alleen aandacht besteed aan bijvoorbeeld onderwijs en wetenschap, maar ook aan het cultureel erfgoed. Immers wie dat beschermt toont respect voor de monumentale uitingen van verschillende culturen, maar biedt bovendien mensen de moge-

20 |

hoogtelijn 1-2013

Machu Picchu (Peru), met op de achtergrond Huayna Picchu (Quechua voor ‘jonge bergtop’), 2750 meter.

lijkheid deze monumenten blijvend te bezichtigen en ervan te genieten. Hiertoe werd in 1972 de Werelderfgoedconventie ondertekend. Dit leidde weer tot het ontstaan van de Werelderfgoedlijst waarop (tegenwoordig) niet alleen cultureel erfgoed is vertegenwoordigd, maar ook zogenaamd natuurerfgoed of combinaties hiervan. Kijk, dan komen we al snel in de bergen. Zo simpel is die relatie.

De aanwijzingsprocedure De vraag rijst hoe gebieden als deze worden aangewezen. Wie gaat daar over?

Hoeveel zijn er eigenlijk? Dat laatste is eenvoudig te beantwoorden. Op het moment van schrijven telt de wereld 962 World Heritage Sites. Hiervan zijn er 745 cultureel van aard, 188 sites betreffen natuurerfgoed en 29 zijn gemengd. Het hieronder beschreven voorbeeld Sacri Monti –cultureel erfgoed- bewijst dat wanneer we dit met een bergbril bezien, we misschien anders zouden moeten tellen. Om een indruk te krijgen van wat dit erfgoed nu eigenlijk is, in Nederland staan bijvoorbeeld de Beemster, de Stelling van Amsterdam, Schokland en de Waddenzee op de lijst, en als het om bergen gaat, lezen we dat de Jungfrau-Aletsch (Zwitserland), het Sagarmatha National Park (Nepal) en het Mount Kenya National Park het tot natuurerfgoed hebben geschopt.

Om die status te bereiken moet een gebied een outstanding universal value hebben

en aan minimaal één van tien door de UNESCO geformuleerde criteria voldoen.

Dat lijkt haalbaar, één uit tien, maar de criteria zijn zo geformuleerd dat elk op zich voldoende filter vormt om de lijst exclusief te houden. Een voorbeeld: “natuurerfgoed moet een uitzonderlijk voorbeeld representeren van een van de belangrijke ontwikkelingsfasen van de ontwikkeling van de aarde en haar levensvormen, van belangrijke voortgaande geologische processen in de ontwikkeling van landvormen of van belangrijke geomorfologische of fysiografische kenmerken.” Minder simpel dan het lijkt.

Om het tot werelderfgoed te schoppen, moet een moeizaam proces doorlopen worden. De verschillende lidstaten, dat zijn bijna alle landen van de wereld, kunnen vanuit een uitputtende nationale inventarisatie beredeneerd een site voordragen. Deze nominatie is echter aan regels gebonden. Bij de dossiervorming verleent het World Heritage Centre gelukkig ondersteuning. Als de nominatie eenmaal compleet is, wordt deze door verschillende adviesorganen beoordeeld en kan tenslotte het World Heritage Committee de begeerde status van werelderfgoed verlenen.

Wat is het waard?

Blijft over de vraag wat dat nu waard is.

UNESCO ziet de lijst als meer dan woorden op papier. Omdat de lidstaten zich

Mount Kenya, uitzicht vanaf de westzijde op Batian (5199 meter) en Nelion (5189 meter).

Jungfraufirn en Grosser Aletschgletjer vanaf de Mönch (4099 meter).

committeren aan de bescherming van de sites, vormt de lijst als vanzelf een instrument daartoe. De World Heritage Convention hanteert een List in Danger.

Wanneer een van de sites hierop belandt, kan direct actie worden ondernomen in de vorm van acties, gerichte (financiële) ondersteuning bij beschermende maatregelen of het aandragen van alternatieven bij bedreigingen van diverse aard. Over de jaren heen blijkt dat geen loze kreet. De rol van UNESCO in de concrete bescherming van belangrijke sites en de bewustwording hierover bij de diverse lidstaten, is niet te onderschatten. De aanwijzing tot werelderfgoed is geen garantie voor de eeuwigheid, maar een duw in de rug de goede kant op, dat is het zeker.

Ter omlijsting van het principe kiezen we uit de lange lijst drie wat minder bekende gebieden uit die we hier kort karakteriseren. Gros Morne, de Sacri Monti en Tsingy de Bemaraha. Wie heeft daar ooit van gehoord?

Gros Morne National Park Dit Canadese nationaal park ligt in Newfoundland en is voer voor geologen.

Heel goed voer welteverstaan, in de sfeer van kaviaar en truffels. Elke beschrijving van het park put zich uit in superlatieven (‘textbook example’). Naar het schijnt kan vrijwel nergens de beweging en botsing van aardschollen zo goed worden bestu-

deerd als hier. De bodem van de diepzee heeft zich hier opgestuwd in de voortdurende beweging van de aardmantel.

Botsende schollen, die vormen bergen, met ongekende vormen en big walls tot zevenhonderd meter hoogte. In feite vormt het park een uitloper van de Appalachen.

Kortom, voer voor bergliefhebbers.

Sacri Monti De Sacri Monti, de heilige bergen, mogen niet ontbreken. Willebrord Nieuwenhuis schrijft in Dichter bij de hemel in Italië: “In de uitlopers van de Alpen in Lombardije en Piemonte, zijn vanaf het einde van de vijftiende eeuw unieke kapellencomplexen gebouwd langs de flanken van de bergen. […] Bergen waren al in het verre verleden, in de Perzische Oudheid en in het Oude Testament, de uitgelezen plekken om offers te brengen en heil te zoeken in een mogelijk aards paradijs.” Wat Nieuwenhuis betreft, wordt de bezoeker ervan ‘deelnemer in dit theater van de bergen’. Het is de tekst van een reclamefolder.

Korte tijd voordat hij deze woorden opschreef, op 3 juli 2003, riep de UNESCO een aantal van deze complexen uit tot werelderfgoed. Cruciaal voor de toewijzing was de manier waarop de groepen van kapellen door de architecten zijn vervlochten met het berglandschap, daarmee diezelfde bergen een rol gevend in de spirituele doeleinden die de bouw van de kapellen beoogde. De uitvoering hiervan

Mani-muur bij Jorsale, Nepal.

was volgens de UNESCO dermate succesvol dat deze Sacri Monti een diepgaande invloed hebben gehad op soortgelijke initiatieven elders in Europa. En ook dit mag gelden als de tekst van een reclamefolder, de betere folder welteverstaan.

Tsingy de Bemaraha Wie één foto ziet van het Tsingy de Bemaraha Strict Natural Reserve weet genoeg: karst & karst, een door water geërodeerd kalkmassief. Op Madagaskar spreekt men van ‘tsingy’, kathedralen van uitgesleten karstformaties. In 1990 werd het uitgestrekte rotsmassief tot werelderfgoed verklaard, mede door de uitzonderlijke biodiversiteit en de daar aangetroffen ecosystemen. Veel van de voor Madagaskar iconische dieren komen nu juist hier voor, beschermd door de ontoegankelijkheid van het massief, en laten we hopen, door de status van werelderfgoed.

Meer weten ?

(films, websi tes, docu’s, bo nesco.org eken?)

http://whc.u

Rijksdienst vo

or het Cultur eel Erfgoed:

www.culture

elerfgoed.nl

HOOGTELIJN 1-2013 |

21

d e o g f r e d l e r Unesco we elddr e W fgo e er

Cima Mandron (3042 m), vlak bij Rifugio Alimonta.

Links Cima Tosa (3136 m), rechts de Crozzon di Brenta (3135 m).

22 |

Rifugio Pedrotti (2494 m).

HOOGTELIJN 1-2013 | TEKST EN FOTO’S NOES LAUTIER

De ruige Brenta

Dolomieten De Brenta Dolomieten staan sinds juni 2009 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Terecht, zo blijkt tijdens de Dolomiti di Brenta Trek Expert, want zeven dagen wandelen leveren slechts één minpunt en ontelbare hoogtepunten op.

H

et valt de argeloze bezoeker van dit gebied niet op dat de Brenta Dolomieten werelderfgoed zijn. Nergens staan infoborden, in de hutten is het business as usual en de meeste huttenwaarden halen hun schouders op als je er naar vraagt. Opmerkelijk is dit gebrek aan trots wel, want behalve negen delen van de Dolomieten (waaronder de Brenta) staan er slechts drie andere Alpengebieden op deze prestigieuze lijst.

Marcia en mij heeft deze vermelding in elk geval nieuwsgierig gemaakt. Ons wacht – volgens de twee criteria van UNESCO waaraan de Dolomieten voldoen – een gebergte van ‘buitengewone natuurlijke schoonheid’ en ‘van prominent universeel belang’. Bovendien betreden we een ‘significante periode in de ontstaansgeschiedenis van de aarde waarin dynamische geologische processen nog steeds doorgaan’. Mooie academische taal, maar er gaat niets boven zien, voelen en ruiken om de volle omvang van de Brenta in onze zintuigen te laten binnendringen.

Kabels op weg naar de Bocca di Brenta (2552 m).

Daar beginnen we meteen mee na de wandeling van het toeristische Lago di Tóvel naar de verbazingwekkende schoonheid van Malga Tuena. Malga’s zijn almboerderijen die eigendom zijn van een gemeenschap. In sommige malga’s kun je overnachten. “Ik vond mijn achtertuin heel gewoontjes”, vertelt boer Luca van Malga Tuena, “maar de bezoekers zuchten altijd dat de Cima dell’Omett zo’n perfecte vorm heeft en zo mooi contrasteert met de felgroene alpenwei en het donkergroene strookje naaldbos eronder. Daardoor besef ik dat ik bevoorrecht ben.”

Bivacco Costanzi De volgende dag zijn wij bevoorrecht. De Dolomieten kruipen langzaam onder onze huid. Elke wand is anders qua kleur en structuur en hier, in dit weinig bezochte noordelijke deel, rijzen de wanden letterlijk op uit de groene alpenweiden. Grijze rots overheerst, dooraderd met fijne zwarte lijntjes.

Niet alleen de bergen zijn divers, ook de overnachtingen. Wie de Dolomiti di Brenta Trek Expert loopt, komt niet onder Bivacco Costanzi Albasini uit. “Comfortabel”, oordeelt Marcia, “maar bivakhutjes kunnen beter op onherbergzame plekken staan dan midden in een alpenwei.” Op dag drie dalen we in een oorverdohoogtelijn 1-2013 |

23

Vlak vóór de Bocca di Brenta (2552 m).

Het begin van de rolkeitjesafdaling op vende stilte af door een bloedmooie kloof van egaal grijs dolodag vijf. mietgesteente naar het uitbundige groen van de vallei van Madonna di Campiglio. Tussen de vallei en Rifugio Graffer liggen jeepwegen waar groepjes zwoegende mountainbikers de dienst uitmaken. Maar het échte dieptepunt is de afgeragde skipiste met skiliften, sneeuwkanonnen en liftstations waar Graffer middenin staat. Wat een contrast met Costanzi.

Huttenwaard Roberto Manni lacht als ik hem vraag hoe het komt dat deze skipiste onderdeel is van het werelderfgoed. “Ze hebben gewoon de grenzen van het Parco Naturale Adamello Brenta aangehouden. De bodem is bijzonder, daar gaat het om. Niet om wat erop gebouwd is.” Zo ken ik er ook nog wel een paar. Gek genoeg kan niemand een bevredigend antwoord op deze prangende vraag geven. Ook Cesare Micheletti niet, landschapsarchitect, wetenschappelijk adviseur van de Fondazione Dolomiti UNESCO en een beminnelijk mens. Hij houdt zich sinds 2007 bezig met het beleid rond het werelderfgoed Dolomieten. Ook hij zegt: “De parkgrenzen zijn aangehouden. Er bestaat weliswaar

Malga Tuena in vol bedrijf.

nog geen uitgewerkt plan voor de Brenta, maar het natuurpark wil de bekendheid van het werelderfgoed wel degelijk vergroten. De Adamello is trouwens geen onderdeel van de Dolomieten, maar een apart gebergte, en hoort dus niet bij het werelderfgoed.”

Groepjes ferratisten Het is slechts enkele uren lopen van Graffer naar het hart van de Brenta. Het is september, maar het lijkt wel of het hoogseizoen zojuist is losgebarsten. Na honderd meter verdwijnen hut en skipiste definitief uit het zicht en is het genieten geblazen tot en met de laatste stap van deze tocht. De lucht ruikt naar vochtige aarde en de bergen rondom staan in wisselende kleuren en vormen te lonken: van streng grijs tot okergeel. Vandaag wordt duidelijk dat wandelen niet de core business van dit gebied is.

Groepjes ferratisten snellen ons voorbij op weg naar een bloedstollende via ferrata. Aan het eind van de middag blijkt dat niet iedereen daartegen is opgewassen, want op vijf minuten lopen van Rifugio Pedrotti komen we vier uitgeputte mannen tegen, grauw van de doorstane angst. De bergen kleuren vlammend rood in de ondergaande zon, maar daar hebben zij geen oog voor.

Franco Nicolini is berggids en huttenwaard van Rifugio Pedrotti en Rifugio Tosa. De Tosahut wordt gebruikt als slaapplek als Pedrotti vol is, zoals vandaag, en als winterruimte. “UNESCO heeft niks veranderd”, zegt Nicolini. “We hebben er niets aan, behalve dat iedereen moet meebetalen aan de bescherming van het gebied. Schrijf dat maar niet op, dan worden ze boos op me. Nou ja, eigenlijk is er toch één voordeel: vijf jaar geleden wilde een rijke Amerikaan de beroemde Campanile Basso kopen. Dat is niet doorgegaan. Omdat de Brenta nu werelderfgoed is, is het gebied streng beschermd en is een stuk ervan verkopen niet meer aan de orde.”

Dolomietenwandelen Op dag vijf deden we de Bocca di Brenta, een steile pas vol voetsteunen en kabels. Niet moeilijk, wel leuk. Maar het typische Dolomietenwandelen dient zich pas op dag zes aan. Een prachtig pad leidt naar een pasje zonder naam. Daar versmalt het pad zich tot een horizontaal gruisricheltje middenin een immense rotswand dat op schoenbrede plekken met kabels gezekerd is. De uiterst steile rolkeitjeshelling die volgt is een feest voor virtuoze puinsurfers maar wij, en vooral onze knieën, kijken uit naar het eindpunt

24 |

hoogtelijn 1-2013

Huttenwaard Franco Nicolini met vrouw en dochter. van deze honderden meters lange afdaling. Gezeten op een grassig rotspuntje halverwege de afdaling probeert Marcia een gortdroog broodje weg te werken. “Moet je zien”, zegt ze, “het pad in de rotswand waar we liepen is nauwelijks te herkennen.”

Dat geldt niet voor de Passo del Clamer die ons al van verre lonkt. Een Zwitserse berggids had ons gewaarschuwd voor zeer gladde rotsplaten, maar de klim naar de 2164 meter hoge pas is een regelrecht genot. Een rotsachtig pad slingert eerst tussen boompjes en struiken en hogerop door een sappige alpenwei steil omhoog. Malga Spora staat in een uitgestrekt

Bij een glas vino rosso op een terras bij eindpunt Lago di Tóvel zegt Marcia: “Alleen in Tibet en Nepal heb ik zo lang achter elkaar door zo’n ongelofelijk landschap gelopen. De Brenta is echt uniek voor de Alpen. Het kan zelfs nóg mooier, als ze de etappe via Graffer aanpassen.”

Praktische informatie Gebied

Route

Dolomiti di Brenta Trek Expert, duur officiële route 7 à 9 dagen, 1 traject met klettersteig (via ferrata-uitrusting noodzakelijk). Varianten mogelijk. Begin-/eindpunt: O.a. Madonna di Campiglio of Lago di Tóvel. Pickel en/of stijgijzers noodzakelijk, behalve laat in het seizoen (informeren). Moeilijkheidsgraad: Max. T4, overwegend T3 (excl. via ferrata).

Accommodatie

Bivakhut, berghutten, malga’s.

Reis: Utrecht – Madonna di Campiglio, ca. 1150 km.

Kaart en infofolder

O.a. 4Land Alpine Cartography, 1:25.000, Dolomiti di Brenta Trek (te koop in NL of via www.dolomitidibrentatrek.it; www.4land.it; www.dolomitidibrentabike.it). Folder Dolomiti di Brenta Trek, Trentino (ter plekke).

Meer info

www.dolomitidibrentatrek.it; www.dolomiti-unesco.org; www.pnab.it

Werelderfgoed

Negen delen van de Dolomieten staan op de werelderfgoedlijst, waaronder de Brenta Dolomieten. Waarom niet de hele Dolomieten? Hoofdzakelijk omdat een gebied al een beschermde status moet hebben voordat je een aanvraag kunt indienen. Het grootste obstakel op weg naar erkenning lag in Italië zelf: het gebergte ligt verspreid over drie regio’s en vijf provincies. Het was een enorme klus om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. Daarentegen bleek het relatief eenvoudig om het comité dat de aanvraag beoordeelde van het buitengewone natuurschoon van de Dolomieten te overtuigen.

Eén keer moest de aanvraag worden aangepast, daarna werden de Dolomieten in juni 2009 toegevoegd. Geen wonder, want wie ooit een blik op de Tre Cime di Lavaredo of de Crozzon di Brenta geworpen heeft, weet dat het om unieke natuur gaat die zorgvuldig beschermd moet worden. Voor je het weet koopt iemand een paar bergen en verrijst er een pretpark. In 2010 is de Fondazione Dolomiti – Dolomiten – Dolomites – Dolomitis UNESCO opgericht, een stichting die de bescherming en ontwikkeling vanuit één centraal punt regelt. De naam is gekozen vanwege de vier talen die in de Dolomieten gesproken worden: Italiaans, Duits, Ladinisch en Friulisch. Achter de schermen heeft de stichting al veel werk verzet, maar jammer genoeg is dat voor bezoekers, zeker in de Brenta, nog onzichtbaar.

0 km

2 km

4 km

bergtop

Passo della Fórcola 2106 m

boerderij

N

hut looprichting pas route wegen rivieren

Bivacco Costanzi Albasini 2365 m Malga Tuena 1740 m

SAS Art Studio

De Brenta Dolomieten zijn het westelijkste en wildste deel van de Dolomieten. Dit gebied vormt samen met het aangrenzende Adamello-gebergte het Parco Naturale Adamello Brenta. Alleen de Brenta Dolomieten behoren tot UNESCO’s werelderfgoed.

Bussa dell’acqua, het laagste punt op dag vijf.

weidegebied onderaan de pas. Hier geen luxe badkamer zoals in Malga Tuena, maar een koude kraan in de open lucht achter de langgerekte stallen en een sfeervolle slaapzaal met eeuwenoude hanenbalken. Boer Paolo is 76 jaar en runt de malga al 44 jaar. “Wat ik van het werelderfgoed vind? Hier verandert niets, behalve misschien een paar bergwandelaars extra.”

P

Lago di Tóvel

Passo Termoncello 1850 m

Malga Mondifrà Malga Vaglianella Malga Vagliana Pietra Grande 2935 m Malga Flavona Rifugio Grostè Graffer 2261 m

Rifugio Tuckett 2274 m

Rifugio Brentei 2100 m

Malga Spora 1854 m

Cima Brenta 3153 m

Campanile Alto 2923 m

Passo del Clamer 2164 m

Campanile Basso 2883 m Bocca di Brenta 2552 m Rifugio Pedrotti 2494 m

Rifugio Tosa 2443 m

HOOGTELIJN 1-2013 |

25

Aan de Jurassic Coast ter hoogte van Worth Matravers liggen de fossielen voor het oprapen.

d e o g f r e d l e er w p o t h c a j de Orkney Islands

BIJZONDER

Schotland

Edinburgh

Pennine Way Hadrian’s Wall Lake District

BRITS In het Verenigd Koninkrijk is nogal wat UNESCO-werelderfgoed te vinden. Simon van den Bergh combineert familiebezoek met uiteenlopende tochten in deze gebieden, variërend van een gezinswandeling tot rotsklimmen. Een paar aanraders.

Manchester

Londen Exmouth

Tinmijnen Cornwall

Cornwall

Bournemouth

Jurassic coast

Land’s End

South West Coast Path

Bergsportdag

op 10 maart Op de Bergsportdag van de NKBV dracht over voor een houdt Simon van den Bergh rfgoed. elde -wer SCO bergsport in het Britse UNE

26 |

A

l een jaar of tien ga ik vrijwel alleen naar het Verenigd Koninkrijk op vakantie – ik heb geen keus. Ik ben getrouwd met een Britse, die best in Nederland wil wonen, zolang we maar zeer regelmatig de oversteek maken. Het is ook geen straf. Het is een mooi land met veel mogelijkheden voor een buitensporter. Ik zorg er altijd voor dat ik naast de vaste bestemming – schoonfamilie – bijzondere plekken opzoek.

Als het enigszins kan, probeer ik dan UNESCO-

HOOGTELIJN 1-2013 | TEKST EN FOTO’S SIMON VAN DEN BERGH

werelderfgoed te zoeken. Dat is een beetje een gemakzuchtige keuze. Het zijn vaak mooie plaatsen en er is veel informatie over te vinden.

Natuurlijk kan het er druk zijn, maar de ervaring is dat ik het overgrote deel van de mensen op een kwartiertje van de parkeerplaats uit het oog verloren ben. Het openbaar vervoer naar startpunten van wandelingen is vaak uitstekend.

Bovendien heeft erfgoed mijn interesse. Ik ben van huis uit historisch geograaf en verdien mijn

Werelderfgo ed Fossielen vinden uit de Jura De Jurassic Coast is bezaaid met dorpjes en gehuchten en voorzien van een betrouwbaar openbaar vervoernetwerk. Het is goed mogelijk om de auto aan het begin van de wandeling te parkeren en aan het eind van de dag met de bus terug te gaan. Sommige bussen rijden maar één keer in het uur. Dat is een goede reden om te genieten van de lokale specialiteit: scones with clotted cream. Als de hele kust wat veel is, zijn de plaatsen waar de Jura aan de oppervlakte komt het leukst vanwege de grote kans om fossielen te vinden. De omgeving van Worth Matravers is wat dat betreft een aanrader.

Coast to coast langs Hadrian’s Wall (meerdaagse langeafstandswandeling)

Mijn vaste wandelpartner Jessie en echtgenote Georgina aan het strand bij de kliffenkust van Noord-Cornwall.

Zonder twijfel een van de meest tot de verbeelding sprekende historische plaatsen, of liever structuren, is Hadrian’s Wall. Deze muur, voor een fors deel nog intact, vormde de formele noordgrens van het Romeinse Rijk in Groot-Brittannië. De muur is gebouwd langs plaatsen in het landschap die zich vanzelf al goed leenden voor de verdediging van het Romeinse Rijk: kliffen, rotsen of juist moeilijk begaanbare natte gebieden. Het staat op de werelderfgoedlijst als onderdeel van de Limes – de naam voor deze grens. Deze grens liep trouwens ook door Nederland.

Pennine Way volgt oude gebiedsgrens brood in de cultuurhistorie. Het landschap, of liever de wisselwerking tussen mens en omgeving, heeft me altijd geïnteresseerd.

De geschiedenis van een plaats hoort daar automatisch bij.

de Engelse westkust in Somerset. Het is ruim duizend kilometer lang en doet ook nog ander werelderfgoed aan: de kust en de tinmijnindustrie van Cornwall en Devon.

Langs Hadrian’s Wall loopt Hadrian’s Wall Path. Het is mogelijk de hele grens, van kust naar kust, af te lopen. Daarmee completeert de wandelaar zijn ‘coast to coast’ en dat is een prestatie op zich. Ik geef zelf de voorkeur aan een wandeling die enigszins haaks op de muur staat: een stukje van de noord-zuid georiënteerde Pennine Way. Op die manier wordt de essentie van plaatsing op de

Werelderfgoed is nogal een grote noemer.

Het kan van alles zijn: van een kathedraal tot een duizenden kilometers lange grens; van een bergketen tot een stadscentrum.

Het meest aantrekkelijk vind ik plaatsen die zich goed met verschillende vormen van bergsport laten combineren.

Jurassic Coast – dagtocht De Jurassic Coast ligt in het zuiden van Engeland, grofweg tussen Bournemouth en Exmouth. De kustlijn is ongeveer honderdvijftig kilometer lang. Hier komen aardlagen uit het Trias, de Jura en het Krijt aan de oppervlakte. Of, om het in andere taal uit te drukken: er is 250 miljoen jaar geologie te beleven. Dat uit zich in een afwisselende en dramatische rotskust.

Een mooie manier om dit enorme gebied te leren kennen is door dagtochten te maken. Dat is heel goed mogelijk door het South West Coast Path in stukken te delen. Dit pad vervolgt zijn weg richting Cornwall, rondt Land’s End en eindigt aan

Nabij Grasmere (Lake District). Dichter en bewoner Wordsworth omschreef het als “the loveliest spot that man hath ever found”.

HOOGTELIJN 1-2013 |

27

Hadrian’s Wall ter hoogte van één van de meest spectaculaire uitzichtpunten (Crag Lough).

sen. Wie niet wil bivakkeren, kan onderweg prima in de dorpjes overnachten. Vooral in het hoogseizoen is het daar nogal toeristisch en voor mij een reden om proviand in te slaan en gauw weer omhoog te lopen. Wie graag in de bergen overnacht, is vrij dat te doen. Na de overnachting neem je natuurlijk wel je afval mee.

Rotsklimmen in ‘the Lakes’

Erfgoed prima te gsport combineren met ber werelderfgoedlijst – een grens tussen twee gebieden – beter gevangen. Je steekt de grens immers letterlijk over en die was nou juist gebouwd op natuurlijke obstakels in het landschap.

Een mooie tweedaagse wandeling volgt deze Pennine Way. De start is in Haltwhistle, ten zuiden van de muur. Na een paar uur noordwaarts lopen, stuit dit pad op de Muur van Hadrianus en volgt even Hadrian’s Wall Path. Het is, zodra de muur uit het oog is, vaak lastig wandelen en navigeren in dit grensgebied. Wij waren er zelf in januari. Het lopen in de voortdurende regen viel nog mee, met goede kameraadschap onderweg kom je een eind.

Het kletsnatte bivak en de ijskoude nacht waren gruwelijk, ik hield er een blaasontsteking aan over.

De Lakes zijn ook heel interessant voor rotsklimmers. Er wordt wel gezegd dat de wieg van het Engelse rots- of sportklimmen in dit gebied ligt. Met de beklimming van Napes Needle, een op zich onbeduidend rotsje op de flank van de Great Gable, zou het sportklimmen zich als aparte discipline hebben opgeworpen. Tot die tijd zou het meer een noodzakelijk kwaad zijn geweest voor het bereiken van een bergtop.

Napes Needle is maar één van de honderden rotsmassiefjes in het Lake District. Er zijn allerlei routes in alle moeilijkheidsgraden, van één of van vele touwlengtes, strakke moderne klimroutes en meanderende historische routes van eerstbeklimmingen. Al deze routes, hun moeilijkheidsgraad en hun conditie, zijn goed beschreven in verschillende gidsjes.

Het spreekt voor zich dat deze laatste categorie, de eerstbeklimmingen, voor de historische ervaring het meest interessant zijn.

De eerstbeklimmers kozen voor de weg van de minste weerstand.

Door handig gebruik te maken van eenvoudige passages in de wand zigzagden ze zich een weg naar boven. De moeilijkheidsgraad van deze routes is vaak laag. Het is eenmaal in de wand echter lastig navigeren. Ook is het lastig nuts, friends en schlinges goed te plaatsen – en haken zijn er niet. De sportklimervaring is dus een heel andere dan in de Italiaanse rotsen.

To be continued: St. Kilda en de Orkneys Het spreekt voor zich dat het bovenstaande maar een persoonlijke selectie is. Daarnaast speelt het toeval een grote rol. Daar waar we waren, zochten we het werelderfgoed op. Zo waren we ooit voor

Na een paar kilometer buigt het pad weer noordwaarts, het onbekende land in. Ons eindpunt ligt in Bellingham. ’s Zomers een schitterend, ‘quaint’ stukje Engeland, ’s winters een pittoresk stukje hel op aarde. Op het moment zelf was de wandeling niet altijd leuk, maar achteraf hadden we geen betere omstandigheden kunnen treffen om dit gebied te leren kennen.

The Lake District - wandelen met bivakoptie Het Lake District is nog geen werelderfgoed. Het is kandidaat gesteld; en terecht. Het lieflijk ruige landschap – het doet aan als een micro-Schotland – laat een complexe en bewogen geologie zien. De naamgevers, de vele meren, verraden niet alleen dat er ooit gletsjers in het gebied waren. Het is ook een teken dat het er veel kan regenen. In het hoogseizoen valt dat trouwens wel mee.

Natuurlijk lopen er schitterende wandelingen door ‘The Lakes’.

Het is goed mogelijk om het gebied in een korte week te doorkrui-

28 |

hoogtelijn 1-2013

Lake District: uitzicht op de Great Gable, waar de oorsprong van het Britse sportklimmen ligt.

Echtgenote Georgina op één van de natuurlijke barrières waarover Hadrian’s Wall loopt.

een wintertocht met bivak in Cairngorms, ooit gekandideerd voor plaatsing op de lijst, maar onlangs afgewezen. Dit massief is een hooggelegen subarctisch plateau waar vijf van de zes hoogste bergen van Schotland liggen en waar het weer buitengewoon vijandig kan zijn.

Er zijn echter twee plaatsen die ik niet aan het toeval wil overlaten. In de eerste plaats het eiland St. Kilda, ooit bewoond maar nu

het thuis van meer dan een half miljoen zeevogels. Helaas is het niet toegankelijk voor gewone stervelingen.

Ik moet het dus doen met de Steentijdnederzettingen op de Orkneys, een eilandengroep ten noorden van Schotland.

Daar kom je niet per ongeluk terecht. Een mooie herfstwandeling van een paar dagen door dit Scandinavisch Brittannië moet een onvergetelijke ervaring zijn.

Bivak in het Lake District: klim- en toermaat Geuch bestudeert de topo voor de volgende dag.

Praktische informatie Topografie en oriëntatie De jacht op werelderfgoed begint op http://whc.unesco.org/en/list. Wie kiest voor Groot-Brittannië doet er goed aan kaarten van de Ordnance Survey (OS) te kopen. Ze zijn er in vele series: van de gebruikelijke 1:50.000 en 1:100.000 kaarten tot thematisch en geplastificeerd. Dat laatste komt in regenrijke seizoenen goed van pas.

Langeafstandswandelaars kunnen inspiratie opdoen op http://www.nationaltrail.co.uk. Daar staat uitgebreide informatie over onder andere Hadrian’s Wall Path en de Pennine Way. Je kunt beginnen op iedere gewenste plaats

langs het pad. Er zijn op regelmatige afstanden pleisterplaatsen, stadjes, herbergen en pubs. In het laagseizoen kan het openbaar vervoer laagfrequent of zelfs helemaal niet rijden. ’s Winters mag je er vanuit gaan dat je op de Pennine Way en langs Hadrian’s Wall op de meer geïsoleerde trajecten nauwelijks mensen tegenkomt. Bivakkeren kan overal, zolang je je kamp ’s ochtends opbreekt en je afval meeneemt. Naast de langeafstandswandeling is er een sterk vertakt systeem van wandel- en veepaadjes, waardoor je zo af en toe eens wat kunt afsnijden of een extra lusje kunt maken.

Het Lake District ligt in het noordwesten van Engeland. Logische vertrekpunten zijn Penrith (vanuit Newcastle) of Kendall (via Manchester of Leeds).

Wandelaars kunnen goed uit de voeten met OS-kaarten 89, 90, 96, 97. Voor sportklimmers zijn er vele gidsjes, vaak per dal geordend. De dorpjes en steden in de Lakes kunnen behoorlijk toeristisch zijn: niet altijd leuk, wel handig. Alles wat je nodig hebt voor een paar dagen in de bergen is er gemakkelijk te krijgen. Eenmaal in de bergen is het afgelopen met de drukte en waan je je alleen in het schitterende landschap.

HOOGTELIJN 1-2013 |

29

n e t e i m o l o D Wereldde n i n e m m i l 3x k erfgo ed

EEN PITTIGE

SALAMI

Soms moet je voor een mooie klimtocht wat ongemak voor lief nemen. Maar terwijl Maarten en ik voorzichtig omhoog klauteren over een cocktail van losse rots, gras en modder, onwetend of we ooit onze klimroute bereiken, vraag ik me af of we hierin niet wat te ver zijn gegaan.

M

isschien toch niet, want we weten dat ergens boven ons, nog uit het zicht, de Salami wacht, een 350 meter hoge, gladde monoliet van dolomiet. En of dat nog niet genoeg is, staat er Hypersalami op het menu. Tenminste, zo heet de ‘knackige, anspruchsvolle’ route van Dolomieten-specialisten Rabanser en Furlani die wij vandaag willen klimmen. Het is dat we onszelf deze superworst voorhouden, anders zouden we al lang rechtsomkeert hebben gemaakt.

Maarten bovenin de 7a + lengte van ISO 2000.

Moeten we die hebben?

Het lijkt allemaal de schuld van die macho-Italiaan. Toen we na een lange autorit het eerste baantje vanaf Monte Pana hadden genomen, was de sokkel van de Salami in nevelen gehuld. Onder de wolken zagen we nog net het begin van twee couloirs. Maar welke zou naar onze klimroute leiden? De Italiaan - op leeftijd, maar nog kwiek ter been - maakte ons duidelijk dat hij de Dolomieten als zijn achtertuin beschouwde. De Salami had hij natuurlijk ook beklommen, via de Comici-route. Of wij op weg waren naar de normaalweg? Uit onze taal had hij opgemaakt dat wij geen bergbewoners waren, en dus niet in aanmerking kwamen voor het soort heldendaden die hij in zijn jonge jaren had verricht.

Mijn mededeling dat wij op weg waren naar ‘Hypersalame’ werd dan ook met enige reserve ontvangen. Ik wees hem het rechter couloir aan. “Moeten we die hebben?”“Jazeker, die is het.” “Dus niet het linker?” “Nee, niet het linker!” Opgelucht bedankten we deze gebiedskenner voor zijn goede raad.

Goedgelovig Wanneer we ons een kwartier later over hopeloos glijgruis zonder sporen van voorgangers omhoog werken, loopt mijn aanvankelijk onbegrensde vertrouwen in berg-Italianen zijn eerste deukjes op.

De Comici-route wordt regelmatig beklommen, en dus zou hier een pad moeten lopen. Op dat moment nog een beetje onder de invloed van de stelligheid van onze raadgever, ploeteren we toch maar verder. Aan de voet van het couloir begint het ons pas echt te dagen dat we te goedgelovig zijn geweest: na twintig meter wordt het couloir afgesloten door een verticale wand van enkele tientallen meters hoog. Mijn poging er rechts langs te klimmen loopt dood. Er zit niets anders op dan een stuk af te dalen en over platen rechts om het couloir heen te klimmen. Balen dat we in deze griebus zijn beland.

Na tweehonderd meter stijgen, kunnen we naar links traverseren en zien we het couloir gelukkig weer, helaas diep beneden ons.

Het vervolg van onze Einstiegs-variant ziet er uitdagend uit.

30 |

HOOGTELIJN 1-2013 | TEKST ROLAND BEKENDAM | FOTO’S ROLAND BEKENDAM EN MAARTEN JANSEN

Maarten in de traverse naar rechts, midden in de Hypersalame.

Deze Hypersalam i liet weer eens zien dat de technische m oeilijkheidsgra ad alleen niet zoveel zegt over de zwaarte van een route.

hoogtelijn 1-2013 |

31

Maarten geniet van echte salami.

Roland op de top van de Salami.

We zouden hier kunnen abseilen aan een rotspunt om in een zijtak van het couloir terecht te komen. Aan de overkant lijken dan mogelijkheden te bestaan om, over platen met gruis erop, afgewisseld met steilere opstapjes van losse blokken, weer omhoog te klimmen, en dan verder te traverseren naar het hoofdcouloir. We moeten wel. Als we nu nog omdraaien is de dag verkeken. En gisteren moesten we ook al opgeven op de Sass Pordoi vanwege kletsnatte rotsen. Nadat ik ben abgeseild, laat ik voor de zekerheid het touw hangen als ik op verdere inspectie ga.

Voor liefhebbers van avontuurlijk terrein blijkt er gelukkig een doorgang te zijn. Maarten volgt, en wat later staan we in een steil veld van op scherp staande rotsblokken in het hoofdcouloir. Een laatste Aufschwung laat zich, na gezuiverd te zijn van loshangende blokken, ook beklimmen, en dan staan we eindelijk oog in oog met de Salami. Het is een wonder dat we toch nog hier zijn gekomen. Maar het is al half één. We hebben ruim twee uur verloren. Door de tijdsdruk wordt het klimmen nu minder ontspannen dan gepland. Hopelijk halen we de top nog voor het donker.

Een zeker alpien talent

ight, Alles lukt ons lange n e e n i a n k o l op één b engte l I I I V e u n i t n en co Maarten in de traverse naar links in het brokkelige bovenste deel van ISO 2000.

32 |

HOOGTELIJN 1-2013

Maarten Jansen en ik kennen elkaar van de klimhal. Een 8a klimmen, wat voor mij een lifetime achievement was, deed Maarten afgelopen voorjaar vlotjes. Hij is van 1986 (het jaar waarin ik getrouwd ben) en behoort tot de generatie die loeisterk geworden is in klimhallen. Ikzelf, bouwjaar 1958, ben opgegroeid zonder klimhallen en met het idee dat wat we nu sportklimgebieden noemen vooral oefenterrein zijn voor het echte werk in het hooggebergte. In wezen geldt dit voor mij nog steeds, maar het is gebleken dat je bij sportklimmers niet te koop moet lopen met een dergelijk gedachtegoed. Maarten heeft nog niet zoveel in de bergen geklommen, maar bewees de afgelopen uren al over een zeker alpien talent te beschikken. Deze route ziet er nogal spannend uit, en daarom vindt hij het niet erg om vandaag achter een oudere jongere aan te klimmen.

De eerste lengte maakt duidelijk dat met deze route niet valt te spotten. Een lastig wandje zonder protectie kom ik maar nét door.

Een cruciaal zijgreepje beweegt, maar breekt nét niet af. Dan zou

Roland in de sleutellengte van ISO 2000.

Beklimming

en

ik op het blokkenveld onder aan de route vallen. Zelfs Maarten zeilt er eerst twee keer uit. En dit is zogenaamd ‘maar’ VI. Ook daarna blijft het spannend. We moeten moeite doen om een beetje brokkelige overhang vrij te klimmen, en niet onderweg in een camalot te gaan hangen. De rugzakjes, hoe licht ook, trekken ons naar achteren. De derde lengte is één van de sleutellengtes.

‘Steile Platte mit slechte Sicherung’, staat er in het gidsje. Boven ons strekt zich een oceaan van grijze platen uit zonder oriënteringspunten en zonder uitzicht op mogelijkheden om je af te zekeren. Moedig van de eerste beklimmers om hierin te duiken overigens. Wij als herhalers van de route hebben nog de luxe te weten dat de platen beklimbaar zijn en dat bovenaan ergens een standplaats is aan te brengen.

Een handjevol herhalingen Er zit niets anders op dan gewoon maar te beginnen en je instinct te volgen. Maarten hangt ook nog mijn gymschoenen achter aan zijn gordel, en dan vertrek ik. Elke meter is weer spannender dan de vorige, omdat ik nergens een haak kan slaan of een nut kan leggen. Pas na twintig meter subtiel klimmen in hopelijk de goede richting kan ik een nutje leggen en, wat hoger, een wankele camelot. Ik kom uiteindelijk vijf meter te veel naar links uit, maar ben blij als ik rechts van me twee mephaken zie. Na een

• 18 augustus : Campanile Comici, Hyper (350 m + 300 salame m voorbouw, ED+, VII, vrije • 20 augustus beklimming) : Bruneckert urm NO-wan (370 m, VIII+ d, Ottovolan , vrije beklim te ming) • 22 augustus : Grosse Zinn e N-wand, IS (520 m, ED+ O 2000 , VIII+, vrije beklimming op een VIII- en een VII pa

ssage na)

spannende traverse kan ik eindelijk relais maken. Pfff, wat was dat moeilijk! De volgende drie lengtes gaan verder, iets links houdend, over steile platen en zijn nauwelijks beter afgezekerd.

Een brokkelige, luchtige traverse naar rechts brengt ons naar de volgende spannende plaatlengte. Ik moet mezelf dwingen iedere keer weer opnieuw van de standplaats weg te klimmen.

De volgende twee A0-lengtes lukken ons vrij. Op een paar plaatsen sla ik een haak die Maarten, zonder hamer, voor volgende klimmers kan laten zitten. Ook Maarten weet niet wat hem overkomt: in het routeboek onder de top staan niet meer dan een handvol herhalingen vermeld sinds de eerste beklimming in 1991. Ik ben de spanning een beetje zat en schrijf balorig dat ik nu zin heb in echte salami. Deze Hypersalami liet weer eens zien dat de technische moeilijkheidsgraad alleen niet zoveel zegt over de zwaarte van een route.

HOOGTELIJN 1-2013 |

33

Te laat voor pizza Op de top hebben we net nog een paar minuten licht om de afdaling te kunnen overzien. Dat is maar goed ook, want van de routebeschrijving herkennen we niets. Een snelle blik in de schemering leert ons dat we na twee abseils op minder steil terrein zouden moeten uitkomen. In het donker brengen we dit plan tot uitvoer. Maar bij de laatste abseil zit het touw muurvast.

Maarten trekt zo hard dat het toch losschiet. Hij verklapt me dat hij laatst voor het eerst een éénarmige pull-up kon maken. Altijd handig! Dan wacht ons een onoverzichtelijke helling van vijfhonderd meter hoog, waar we in de duisternis de

steenmannetjes al snel kwijtraken. Rotswandjes worden afgewisseld door ongezellig puin: of grote wiebelblokken of een dun laagje fijn puin op een harde bodem. De uitkomst is hetzelfde: bijna voortdurend op je bek gaan. Om half twaalf zijn we beneden op het pad. Het is weer volbracht. We lopen een hut voorbij, waar iedereen al slaapt, en worden beloond met een prachtige wandeling om het Langkofel-massief heen. Af en toe zien we de spitse toppen hoog boven ons, bovenaards mooi in het maanlicht. We hebben geen kaart mee en weten niet zeker of we goed lopen, maar om één uur herkennen we ineens het weitje waar de auto moet staan. Kansloos te laat voor pizza!

Grosse Zinne noordwand De gegarandeerde moeilijkheid van ISO 2000 Na de Salami hebben we een echte vakantiedag verdiend. We doen de alpiene sportklimroute Ottovolante op de Bruneckerturm. Die is technisch een graad moeilijker dan de Salami, maar is toch zorgeloos te beklimmen vanwege de bomvaste rots en de vele boorhaken.

Maarten klimt de sleutelpassage netjes onsight, waar ik naklimmend een blok nodig heb. We klimmen samen op met drie Oostenrijkers. Na afloop bieden zij ons een biertje aan. We vertellen over onze avonturen op de Salami. “Ja, Rabanser soll man mit Vorsicht geniessen”, is het antwoord, en daar zijn we het wel mee eens.

Op kleine randjes schroeven We willen nog graag een uitdagende alpiene route doen, en waar kan je mooier klimmen dan op de Zinnen. Het mag wel iets minder spannend zijn dan de op de Salami. En zo lopen we op een heldere morgen vanaf de parkeerplaats bij de Auronzo-hut naar de wand voor de route ISO 2000. Om zeven uur beginnen we met de eerste lengte, waarin, om niet-alpiene klimmers af te schrikken, geen haken zitten. De volgende zeven lengtes zijn met boor- en mephaken afgezekerd, maar de hakenafstanden zijn wel ‘sportief’ en inzicht in het routeverloop is nog steeds gevraagd. Het gesteente is vast, zeker voor Zinnen begrippen. Lengtes vier tot en met zeven zijn de moeilijkste. Meestal

moet je je vingers op kleine randjes schroeven. Alles lukt onsight, op één blok na in een lange en continue VIII-lengte.

Maarten trekt hier een greepje los en valt ook. Met de VIII en VIII+ lengtes ben ik heel blij. Maarten klimt hier, met meer gewicht op zijn rug dan ik, ook vrij doorheen. Dit is prachtig klimmen, technisch en spannend genoeg.

Ambitie heeft zijn grenzen De tweede helft van de route, die nauwelijks wordt gedaan, is totaal anders. De technische moeilijkheidsgraad is wat lager, maar daar krijg je losse rots, een moeilijker te vinden routeverloop en weinig haken en andere afzekeringsmogelijkheden voor terug.

Toch nog een paar plakjes salami… Eerst een lange traverse naar rechts, gevolgd door veertig meter nagenoeg ongezekerd omhoog klimmen. De standplaatsen zijn moeilijk te vinden. Lengte twaalf is een luchtige traverse met een extreem brokkelige uitklim, die nog net vrij is te klimmen. Als ik naar lengte dertien omhoog kijk, zakt de moed me in de schoenen: een verticale steengroeve met de eerste haak op tien meter. Ik ben blij als ik de haak bereikt heb. Vanaf daar klim ik vijf meter artificieel. De rots is zo gevaarlijk los. Ambitie heeft zijn grenzen.

Daarna leiden nog twee eenvoudige vijfdegraads lengtes naar de zogenaamde ringband, vlak onder de top. Het is zeven uur, en we hebben nog maar iets meer dan een uur licht. We balanceren over de

Grosse Zinne noordwand, met links de Hasse-Brandler en rechts ISO 2000

band naar de zuidkant van de berg en moeten de top laten zitten.

De afdaling is een beetje ingewikkeld en het wordt donker.

Uiteindelijk zijn we toch om tien uur op de parkeerplaats. Een uur later weet Maarten in Cortina nog net twee pizza’s te bemachtigen. Nu wél, en met salami!

hoogtelijn 1-2013 |

35

s e i k c o r ’ n rocki

Werelderfgo ed

TIEN PIEKEN IN

ALBERTA Onderweg naar Sentinel Pass.

36 |

HOOGTELIJN 1-2013 | TEKST EN FOTO’S SIETO VAN DER HEIDE

In mijn huurauto rijd ik van Calgary over de prairies westwaarts naar de Rocky Mountains in Alberta. Langzaam groeit het gebergte aan mijn horizon. Op de kaart had ik al gezien dat alleen al dit relatief kleine deel van de Canadese Rockies even groot is als Zwitserland. Zelfs op afstand ziet het er reusachtig uit.

E

enmaal in de glooiende foothills - de heuvels die het natuurgeweld van de naderende Rockies inleiden - krijg je het gevoel de bewoonde wereld te hebben verlaten. Langzaam verdwijnt de oranje zon achter de opdoemende bergen. In de schemering vind ik mijn hostel in het buitensportplaatsje Canmore, vlakbij Banff National Park.

De volgende ochtend word ik wakker in een sprookjeswereld. Niemand zal zich afvragen waarom dit landschap werelderfgoed is. Ik had me ingebeeld hoe immens dit gebergte zou zijn, in al zijn uitgestrektheid. Maar om er nu echt te zijn, temidden van honderden kilometers natuur met slechts een paar dorpen en hier en daar een berghut, is ‘beyond imagination’. Geen wonder dat de Brown Bear, Grizzly, Cougar (de bergleeuw), Moose en Caribou zich hier thuis voelen.

- berry season: de periode dat beren zich te goed doen aan tienduizenden blueberries, huckleberries en gooseberries. In deze korte periode voor de grote sneeuwval eten ze zich zo vol mogelijk voor hun winterslaap.

Met het geschreeuw proberen we de beer te waarschuwen voor onze aanwezigheid. Beren zien slecht en worden niet graag verrast tijdens hun bessenjacht. Als ze je op tijd horen, deinzen ze in principe terug, en loop je niet het risico tussen moeder en jong te komen - de meest hachelijk positie bij een bear encounter, of zij nu honger heeft of niet.

Gids Matt zekert ons bij het alpiene klimmen.

Bear country.

Gletsjer o’halla Matt, de gids die ons de komende dagen meeneemt de bergen in, heet ons welkom. Al snel springen we in de auto voor een rit van zo’n twee uur, noordwaarts over de Icefields Parkway: een van de meest onvergetelijke ritten in mijn leven. Dit is het Canada van de idyllische storybook plaatjes: besneeuwde, grillige bergtoppen, enorme gletsjers, azuurblauwe meren, eindeloze dennenbossen en een kraakheldere hemel.

Onze bestemming is Mount Cline (3361 m).

Na een uur lang oohs en aahs stallen we de auto op de parkeerplaats, gooien onze lege koffiebekers weg in de bear proof afvalbakken, en volgen in Matt’s voetspoor opgewekt het pad omhoog.

Yo Bear!

Het pad volgt lange tijd een riviertje. Op een gegeven moment roep Matt opeens ‘Yo Bear, Yo Bear!’. Ik kijk verrast om me heen; krijgen we een beer te zien?

Maar nee, Matt blijkt de beren juist af te schrikken met zijn kreten. Het is september HOOGTELIJN 1-2013 |

37

Uitzicht op de Three Sisters vanuit het ACC Clubhouse.

De confrontatie blijft uit. Sterker nog: geen spoor van een beer.

Stiekem toch een beetje teleurgesteld, komen we na een paar uren stijgen bij een lang en smal bergmeer omringd door steile rots. Het doet denken aan een Schots loch. Hier zetten we ons kamp voor de komende nachten op. Daarbij houden we rekening met de beren.

We creëren drie kampgebieden: een met tenten waar we slapen, een om te koken en eten en een waar we het eten bewaren. Beren kunnen eten op kilometers afstand ruiken. Als je dat bij of in je tent bewaart, loop je risico op nachtelijk bezoek. Zelfs onze tandpasta mag niet in de buurt van de tenten worden bewaard.

Vanaf de top van Mt. Cline uitzicht op de crux van de route.

38 |

Koude vingers

Na een ijskoude nacht blijkt de inspanning de moeite waard geweest te zijn. Geen beer gehoord en geen dief in de keuken.

Gelukkig maar, want we kunnen een stevig ontbijt gebruiken voor de tocht van vandaag.

hoogtelijn 1-2013

De beklimming van Mt. Cline is weliswaar geschikt voor beginnende alpinisten, maar je moet je hoofd er wel bijhouden.

Navigeren en verdwalen is in dit dunbevolkte deel van de wereld een heel ander verhaal dan in de Alpen.

We volgen de route via de Southwest Ridge (II, 5.4). Om op de top te komen moeten we een paar sneeuwvelden oversteken en een paar stukken waar je moet ‘scramblen’. De crux van de tocht bestaat uit twee stukken waar alpiene rotsklimmen aan te pas komt. Met een moeilijkheid van 4a wel te doen, maar de sneeuw en het ijs op de grepen zorgen voor ijskoude vingers! Eenmaal op de top, worden we dubbel en dwars beloond. Een prachtig uitzicht op tientallen andere ruige ‘Rockies’.

Informatie Valley of the Ten Peaks

Gebied

Een paar dagen later parkeer ik verderop in het park bij het prachtige Moraine Lake. Dit is het startpunt voor de hike naar Sentinel Pass, een goede uitvalsbasis voor een paar andere tochten. Ook dit meer heeft de typische azuurblauwe kleur, veroorzaakt door mineralen in het smeltwater van de Sportklimmen op de gletsjers die de meren voeden. Het pad leidt Gooseberry bij Banff . door de bossen naar Larch Valley, dat inderdaad vol staat met lariks. In tegenstelling tot andere naaldbomen verliest deze soort zijn naalden in de winter, wat prachtige rood-, geel- en oranjeschakeringen oplevert in het bosaanzicht in de herfst.

De Canadian Rocky Mountain Parks zijn in 1984 uitgeroepen tot werelderfgoed. De site bestaat uit vier nationale parken (Banff, Jasper, Kootenay en Yoho) en drie provinciale parken (Hamber, Mount Assiniboine en Mount Robson).

Jasper en Banff liggen beide in de provincie Alberta, terwijl de andere parken in British Columbia liggen. Jasper is in oppervlakte het grootste park, Banff volgt op de tweede plek.

De complete site zou ongeveer twee keer in Zwitserland passen. De meeste plekken van dit werelderfgoed zijn goed te bereiken via de Icefields Parkway (noord-zuid) en de Trans-Canada Highway (oost-west).

Vanuit deze vallei openbaart zich een fantastisch uitzicht op de Valley of the Ten Peaks. Daar staan ze: de befaamde tien machtige pieken op een rij, die de vallei lijken te bewaken. De eerste piek lijkt op een goed verdedigbaar fort; de Tower of Babel. Geweldig om te beklimmen, volgens Matt.

Vervoer

Na een paar uur lopen bereik ik Sentinel Pass. Daar zie ik hoe hij aan zijn naam komt. Een dunne, scherpe naald van rots staat daar als een wachter (sentinel) de pas te ‘bewaken’. Eenmaal op de pas bereik ik het startpunt voor de route naar Mt. Temple (3544 m). Een andere route naar deze top, de East Ridge (IV, 5.6) is één van Noord-Amerika’s 50 Classic Climbs. Als ik dat eerder had geweten had ik toch mijn klimspullen meegenomen...

De beste luchthaven om dit deel van de Rockies te bereiken is Calgary. Vanaf daar rij je in drie kwartier naar Canmore. Een auto met GPS navigatie is aan te raden: in de outskirts van Calgary en in de foothills kun je verdwalen, hoewel je door het uitzicht op de Rockies wel altijd ziet waar het westen is. Voor de toegang tot Parks Canada moet je betalen bij een soort tolhuisje (ca CAD 20,- per dag). Als je er een week of langer rondrijdt is een Discovery Pass jaarkaart voor ca. CAD 140,- voordeliger. Huurauto’s hebben meestal een automaat. Een liter benzine kost ongeveer 1 euro.

Verblijf

De Alpine Club of Canada is de Canadese klimen bergsport club. De ACC heeft, met name in de Canadian Rockies, zo’n 30 hutten. De twee grootste hutten zijn te vinden in de grotere plaatsen Canmore en Lake Louise, maar de meeste zijn bivakhutten en te vinden op de bergen en passen in het gebied. Deze hutten verschillen van de versie die we kennen van de Alpen: ze zijn onbemand. Je bent dus op jezelf aangewezen en moet je bijvoorbeeld je eigen eten en gasbrander meenemen. Tussen de ACC en de NKBV bestaat een zogeheten tegenrechtregeling, waardoor je korting krijgt op de overnachting in de hut. Voor het ACC Clubhouse in Canmore en het Alpine Center in Lake Louise betaal je daardoor maar CAD 25 (ca 20 euro).

Kijk op www.alpineclubofcanada.ca.

Meer informatie

Als je niet veel tijd hebt, is het raadzaam om een gids in te huren. Mijn gids Matt werkt voor Yamnuska Mountain Adventures, gevestigd in Canmore. www.yamnuska.com Bij Travel Alberta-vestigingen (o.a. bij de ingangen van het park) vind je meer informatie over het gebied. www.travelalberta.com

Het basiskamp op Mt. Cline.

Voorpret? Lees dan ‘Don’t Waste Your Time In The Canadian Rockies’, van Kathy & Craig Copeland ISBN 978-0968941973

HOOGTELIJN 1-2013 |

39

n i

t h c o t m i l n k e

l e d n a w

n e g Een r e b s n e k Dra

e d

d e i b e g UNESCO-

IJSKOUD

AFRIKA

Tijdens de zomervakantie wilden we eens niet in de regen kamperen of in de mist op een Zwitserse gletsjer lopen, dus bedachten we een rondreis in Zuid-Afrika. Eén detail waren we vergeten: in juli is het winter in Afrika!

A

l op de eerste dag in Zuid-Afrika ervaren we dat het er ijskoud kan zijn. Zo aangenaam als het voelt als de zon overdag Afrika verwarmt, zo onverwacht koud (wij komen uit zomers Nederland) zijn de avonden en nachten.

Vanuit Johannesburg rijden we vier uur zuidelijk naar Harrismith, waar we overnachten in guesthouse Lali’s. We slapen met de elektrische kachel op volle sterkte. Het koelt af tot een paar graden boven het vriespunt. De huizen zijn nauwelijks geïsoleerd, omdat de winters kort zijn.

Wie de Drakensbergen in wil moet tol betalen. Er volgt een discussie bij de parkingang, want de weg is slecht onderhouden. Het is de vraag of de dirtroad na de sneeuwval van twee weken terug te

Barrière van speren De Drakensbergen is een keten van bergen in het oosten van Zuid-Afrika op de grens met Lesotho en opgenomen op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. De bergketen, uKhahlamba in het Zoeloe, Barrière van speren, is duizend kilometer lang en maximaal 3.482 m hoog. Het interessante van dit gebergte is de geologische structuur: een laag zandsteen wordt bedekt door zo’n 1.500 m basalt. Hierdoor is een afgeplat basaltplateau ontstaan, het Mont-aux-Sources-Plateau, op een gemiddelde hoogte van 3.050 m. Het plateau is omgeven door een scherpe afgrond, het amfitheater. Ons doel is het amfitheater op te klimmen, daar te kamperen en de Sentinel te beklimmen, de grootste vrijstaande piek in de Drakensbergen.

40 |

doen is met onze auto. Gids Garth had om een 4x4 gevraagd, maar we zijn opgescheept met een prachtige oude rode Chevrolet, die allesbehalve uitgerust lijkt om een steil bergweggetje te bedwingen. Het alternatief is drie uur extra lopen over een saaie dirtroad. Toch maar proberen dus!

De weg slingert langzaam omhoog en we komen zonder problemen bij de parkeerplaats.

Vanaf daar strekken de loodrechte wanden zich kilometers lang uit zonder één pad omhoog.

Alleen met stalen ladders is het plateau vanuit deze kant van de Drakensbergen goed te bereiken. De enige andere mogelijkheid is een oude route: door een steile en zeer smalle kloof omhoog klauteren.

Stalen ladders Na drie uur lopen komen we aan bij de beroemde stalen ladders om op het Mont-aux-Sources-plateau te komen. De eerste ladder is dertig meter hoog, de tweede vijftien meter. Beide zijn slechts bovenaan verankerd in de rotsen. We kijken naar de ladders, hoog en wiebelend. Als klimmer voelt het raar om zonder touw of zekering de steile ladders op te klimmen. Niet nadenken maar doen is hier het devies. Boven blijkt het beklimmen van een ladder op 3.000 m hoogte moeite te kosten.

Even uithijgen en dan kijken we rond: het plateau is een enorm groot uitgestrekt gebied. Er is nauwelijks begroeiing en het lijkt uitgestorven. De enige andere bewoners van het plateau zijn een

hoogtelijn 1-2013 | Tekst en foto’s Wenneke en Rens van de Schoot

Uitzicht op het amfitheater.

Werelderfgo ed

Wenneke en de gids op weg naar het Mont-Aux-Sources-Plateau.

paar wilde paarden, die rustig aan wat graspollen grazen.

We lopen nog een uur over het plateau naar een riviertje waar we onze drinkflessen bijvullen met fris schoon water. We zetten onze tenten op en besluiten op onderzoek te gaan naar een rookpluim niet al te ver bij ons vandaan. Het gebied is erg droog en er zijn veel grasbranden geweest. Op weg naar de stalen ladders liep de route hele stukken door verbrand gras, grote delen van de

bergflanken zijn zwartgeblakerd. We ontdekken dat er een stuk gras in brand staat vlak onder het plateau. Omdat er honderd meter rots tussen zit is het waarschijnlijk geen bedreiging voor onze kampeerplek, maar we houden het in de gaten.

Vliegende boeven Als we terugkomen bij de tenten zit er een gat in de bovenkant HOOGTELIJN 1-2013 |

41

Kamperen op het plateau, met uitzicht op de Sentinel.

Wenneke en gids Garth.

van een van de tenten. We zijn gewaarschuwd dat herdersjongens uit Lesotho regelmatig tentenkampen afstruinen op zoek naar kostbaarheden om hun arme bestaan een beetje op te krikken.

Alleen... de enige boeven die schuldig kunnen zijn aan het kapot maken van de tent zijn twee raven die ons al uren volgen. De herdersjongens hebben we niet gezien.

Het is tegen zessen. De zon verdwijnt in tien minuten tijd over de rand van het plateau. De gids begint snel aan de voorbereidingen voor ons avondeten, terwijl wij ons afvragen of we onze donsjassen alvast moeten aantrekken. We ontdekken dat het water in de waterfles al begint te bevriezen. Zodra de zon verdwenen is, daalt de temperatuur in enkele minuten tot onder het vriespunt en we eten met -5 graden. Helaas kunnen we geen vuur maken, waarschijnlijk verandert het hele plateau dan in één groot kampvuur. Daarom drinken we nog snel een kop warme thee terwijl we genieten van de duizenden sterren. Rond zeven uur kruipen we in onze warme slaapzakken. Er is niks om ons heen, geen enkel geluid, volledige stilte.

De volgende ochtend komt de zon om half zeven op en het wordt snel warmer. De ochtend begint met het loshakken van ijs uit het riviertje dat ‘s nachts geheel bevroren is. Vandaag lopen we naar het hoogste punt van de Noordelijke Drakensbergen, de Mont-auxSources (3282 m). Een simpele maar lekkere wandeltocht met een geweldig uitzicht op de bergen om ons heen. Onderweg komen we een sneeuwpop tegen en oefenen we onze remtechnieken op een klein sneeuwveld. Na een dag lekker wandelen over het uitgestrekte plateau zetten we ons kamp op bij de Tugela River en zorgen dat we warme kleren aanhebben vóórdat de zon ondergaat.

Klimmen op de Sentinel We hebben op onze trip de leukste tocht tot het laatst bewaard: de beklimming van de Sentinel. Hiervoor dalen we eerst af van het plateau om bij de voet van de Sentinel te komen. We besluiten niet via de ladders te gaan, maar via de oude route, waar we klauterend over rotsblokken langzaam afdalen. Een lekkere warming-up!

Bij de voet van de Sentinel laten we onze backpacks achter op een verkoold grasveld en binden ons in voor de eerste touwlengte van twintig meter. De rotsen zijn koud van de nachtvorst, maar het klimmen gaat lekker. Geen afgesleten voettreetjes zoals in veel klimgebieden in België! Het eerste stuk van de route is relatief nieuw, omdat een naar beneden gestort stuk rotsblok een deel van de oude route heeft weggeslagen. Zo moeten we eerst door een kleine, overhangende traverse voordat de eerste hex in een spleet gelegd kan worden. De rest van de klim is ontzettend leuk en niet echt moeilijk.

Daarna gaat het verder over steile grasvelden en rotspartijen

42 |

HOOGTELIJN 1-2013

waarbij we een weg zoeken langs afgronden die loodrecht honderden meters naar beneden gaan. We hebben telkens een prachtig uitzicht over het laagland van de provincie Vrijstaat. In de verte zien we diverse rookpluimen: kookvuurtjes of grasbranden?

De tweede touwlengte is met vijftien meter korter, maar wel lastiger dan de eerste. De spleet waar we door omhoog klimmen heeft weinig richels om je vast te houden, dus het is goed zoeken en een kwestie van al je lenigheid om je omhoog te wurmen. Halverwege de route zit een schoorsteen, een behoorlijke uitdaging en garantie voor spierpijn voor morgen. Vervolgens is het nog een stukje lopen en klauteren tot de top op 3.159 m. Net zoals in de Alpen ligt er op de top een topboek, verstopt onder een grote hoop stenen. De laatste beklimming is meer dan vier weken geleden. Dat is wat

Informatie Reis

Rechtstreekse vlucht Amsterdam-Johannesburg.

Materiaal

Tijdens de tocht neem je eten en al je spullen mee.

Rugzak, tenten en matjes zijn via de gids te huren of kun je zelf meenemen. De gids regelt het eten, kookspullen en klimmateriaal (helm, gordel, touw, karabiners, hexen etc.). Dit wordt verdeeld over de rugzakken. Water kun je bijvullen in beekjes, behalve tijdens de beklimming van de Sentinel.

Tip: leg al je spullen in de binnentent. Er zijn verhalen dat schaaspsjongens uit Lesotho ’s nachts de grens oversteken en onder de buitentent voelen of er dure spullen te halen zijn. Wij hebben ze zelf niet gezien of gehoord.

Gids

Wij maakten gebruik van gids Garth van GoVertical Mountaineering Adventure, www.govertical.co.za.

In overleg zijn alternatieve routes, wandelingen en trektochten van verschillend niveau mogelijk.

Documentatie

• Een 1:50 000 topografische kaart is verkrijgbaar bij het kantoor van het Sentinel Car Park.

• Online kaarten (gratis) via www.spatialreference.co.za

Beklimming van de stalen ladders door Wenneke en de gids.

Johannesburg

Drakensbergen Lesotho

anders dan in de Alpen waar je meestal in de rij moet staan om het topboek te tekenen.

Zuid-Afrika

Lunch met kaas Genietend van het uitzicht zien we de raven weer langsvliegen. De gids vertelt een verhaal over een klant die een raaf met een stukje kaas zag. Het bleek zijn eigen lunch! Onze kaas zit daarom ver weggestopt in onze backpacks. Als we via de laatste abseil bij de rugzakken terugkomen, zien we twee lege plastic zakjes op de grond. De raven hebben een rits open gemaakt. Helaas voor de vogels hebben ze alleen een afvalzak en een vieze handdoek te pakken gekregen. We genieten extra van onze lunch, mét kaas, voordat we aan de afdaling naar de auto beginnen.

Beste periode

SAS Art Studio

April t/m september. Juli en augustus kunnen ‘s nachts koud zijn.

Dagprogramma van beschreven reis:

Sentinel Car Park

P

ladders looprichting route wegen rivieren -+-+-+

vrijstaande Sentinel

grens

Sentinel (3159m)

rand amfitheater

Uitzicht en brand

Kloof

Rand amfitheat er

Kamp 2

ela

+ -+ - + -+-+-+ -

+-+

Uitzicht op de +Tugela watervallen +-

++-

-+

-+ -

+-

+-

+ +-

-+

-+

-+

-+

-

-+

-+

-+

+-+-

Mont-aux-Sources (3282m)

+-+-

-+

Lesotho

+-+

+- +

-+

-+-

N

-+ + -+ - + - +

Lesotho

+-+

-+

- +-

+-

Tu

-+ -

Tu g

ge

la

Kamp 1

-+

Dag 1: Per huurauto of met de gids naar Harrismith (4 uur).

Overnachting bij Lali’s Guesthouse:

www.lalisguesthouse.co.za.

Dag 2: Van Harrismith naar Sentinel Car Park. Ongeveer 1,5 uur rijden, waarvan het laatste half uur dirt road en tol. Route via een wandelpad onder de Sentinel naar stalen ladders om het amfitheater op te gaan, mooi uit-zicht. Totaal 4-5 uur lopen. Tip: ga voor de zonsondergang naar de rand van het amfitheater voor een overweldigend uitzicht.

Dag 3: Beklimming Mont-aux-Sources op de grens met Lesotho.

Tassen onderaan achterlaten. Via beekje naar de rand van het amfitheater met uitzicht op de Tugela watervallen.

Kamperen bij Tugela River bij een verlaten berghut.

Totaal 5 uur.

Dag 4: Via de Sentinel kloof steil afdalen (klauteren) naar de voet van de Sentinel (alternatief is via de stalen ladders) en via een steile grashelling omhoog naar het niet gemarkeerde begin van de eerste touwlengte (rugzakken kun je hier achterlaten, neem eten en drinken mee, plus een trui voor de winderige top). Bovenaan beide touwlengtes zit één enkele roestige haak, zorg dus voor een goede back-up.

Informatie over routes zie de KwaZulu-Natal sectie van de Mountain Club of South Africa (http://kzn.mcsa.org.za/ climbing/route-guides/drakensberg-rds/sentinel-rds).

Afdalen via dezelfde route en terug naar de parkeerplek.

Totaal 6-7 uur.

Harrismith

bergtop

+ -++ -+ - + - + -+- + - + -+ 0 km

1 km

2 km

hoogtelijn 1-2013 |

43

>>> en route ^^^ sportklimroute ^^

Tarzan boven zee

Als je langs de Costa Blanca reist en bij Calpe bent, valt hij direct op: Peñón de Ifach: een prachtig rotsmassief dat als een schiereiland in de zee ligt. We hebben onze zinnen gezet op de route ‘Costa Blanca’.

D

e totale route is ongeveer 200 meter lang, met als moeilijkste lengte een 6c+. Dit is tevens de laatste lengte, in de topo omschreven als ‘swing wildly out of the cave’. Nou, dat lijkt ons wel wat, als Tarzan uit een grot zwaaien, 200 meter boven de zee.

wordt het daarna al snel wat makkelijker. Inmiddels arriveren ook andere klimmers bij de wand; zij stappen gelukkig andere routes in. Door het gevaar op steenslag heb je hier liever geen klimmers boven of onder je.

Na een korte aanloop vanuit de haven staan we bij de instap. Snel klimmen we de eerste 3e-graads lengte omhoog naar de standplaats waar de route ‘echt’ begint. De 6b die volgt, valt koud op ons dak: een paar harde passen in de eerste drie meter. Gelukkig

In de derde lengte komen we na een korte traverse in een prachtige hoekversnijding met een smalle spleet, waar precies je vingers in passen. Eenmaal op de standplaats kijkt een meeuw ons vanaf een rotspunt onverstoorbaar aan. Die is kennelijk wel gewend dat

44 |

hoogtelijn 1-2013 | Tekst en foto’s Pieter Hubregtse en Esther Fontein

6c

6b+ 6b+ 6a

6b

6b

6b

3

^^ en route ^^^ sportklimroute ^^^

Route

er klimmers langskomen. Nog een mooie 6b-lengte volgt en daarna een makkelijke 6a tot aan de top van een vrijstaande zuil.

Als we naar beneden kijken, zien we dat er al veel toeristen staan op de boulevard om naar de klimmers op de Peñón te kijken.

Wij gaan de eerste 6b+ lengte in: een prachtige overhang op ‘slopers’. Hierna nog een 6b+ lengte met een leuke kleine tufa in de instap. Nu zijn we bij de overhang van de laatste lengte: de crux.

Statisch, met een beetje lichaamsspanning en een knieverklemming gaan we door de overhang. Helaas, geen enorme Tarzan-act zoals de topo belooft. Een kort 3e-graads stukje brengt ons tenslotte op de top waar we in de zon lunchen en van het uitzicht genieten.

‘Costa Blanca’ is een route op de zuidwestkant van de Peñón de Ifach. De route is met boorhaken ingericht, behalve de eerste en de laatste lengte. De eerste standplaats heeft maar één haak, de overige hebben twee haken met abseil-ringen. Op de top moet je stand maken op een rotsblok. De haken van de standplaatsen zijn van goede kwaliteit. De kwaliteit van de overige haken varieert: er zitten roestige exemplaren tussen. Abseilen over de route is mogelijk vanaf de laatste ingerichte standplaats (niet vanaf de top), maar vanwege het steenslaggevaar is dit niet aan te raden. De makkelijkste weg naar beneden is via het pad en een korte tunnel aan de noordzijde.

Materiaal

Standaard klimuitrusting, eventueel aangevuld met een kleine set friends voor de eerste en laatste lengte. Het dragen van een helm is absoluut noodzakelijk. Voor de langste lengte heb je minimaal 14 klimsetjes nodig. Enkeltouw van 50 meter voldoet, maar een 80m touw of dubbeltouw is beter om eventueel een noodabseil te kunnen maken.

Meer routes

Op de Peñón de Ifach loopt een dertigtal routes met een moeilijkheidsgraad variërend van 5b tot 7b. Naast een aantal behaakte

routes zijn er ook routes die je zelf moet afzekeren. Daarnaast zijn er rondom Calpe nog diverse andere sportklimgebieden. Zie ook de crag-info op www.nonstopclimbing.nl.

Natuur

Vlakbij de Peñón de Ifach, middenin het centrum van Calpe, ligt een zoutlagune. Daarin leven het hele jaar door flamingo’s. Je kunt ze redelijk makkelijk van dichtbij bekijken en met een beetje geluk hebben ze jongen.

Reis

Calpe is met het vliegtuig goed te bereiken via de luchthaven van Alicante. Calpe ligt op ongeveer een uur rijden van de luchthaven.

Accommodatie

In en rondom Calpe zijn veel hotels en huizen te huur. Kamperen kan op de camping in het centrum van Calpe of op de gemeentelijke camping bij Olta.

Documentatie

Er is een topo met de routes op de Peñón: • Peñon de Ifach (2001), Auteur: R. Lavera; ISBN: 84-607-2486-7 Wij hebben gebruik gemaakt van een verzameltopo van de Costa Blanca: • Costa Blanca, Rockfax (2005), Auteurs: A. James, C. Craggs; ISBN 1-873-341-95-4 x HOOGTELIJN 1-2013 |

45

^^^ gemarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ ge

emarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ focus ^^^ Stie opera

G

isteren zijn we na een vermoeiende klim in barre weersomstandigheden aangekomen bij Rifugio Nuvolau. De primitieve berghut - er is geen stromend water - ligt als een arendsnest op de gelijknamige top (2575 m) in het hart van de Dolomieten.

Vannacht heeft de wind zijn uiterste best gedaan om het houten gebouw van de berg te blazen, maar dat is - net als in de afgelopen 80 jaar - niet gelukt. Inmiddels is het half zes ’s ochtends en vanuit het raam van ons zolderkamertje zien we een blauw lichtschijnsel. Het blijkt de opening te zijn van een spectaculair theaterstuk dat we vanuit deze bevoorrechte positie mogen bekijken. Als een briljant regisseur brengt de zon de spelers één voor één op het toneel. In het oosten werpt het duo Cristallo en Sorapiss hun schaduw vooruit. Daarna maken de grande dame Tofàna di Rozes en haar ranke tegenspeler Averau hun opwachting. En is dat daar in de verte niet Monte Pelmo, de ‘Troon van God’? Langzaam verandert het licht van oranje via roze naar lichtgrijs en geel. Het spektakel krijgt nog meer diepgang als ook de groene dalen beneden ons oplichten in de ochtendgloed.

Het laatste bedrijf speelt zich af in het westen, waar de Marmolada nog even laat zien wie de grootste is. Na een uur is de voorstelling afgelopen en horen we beneden een warm applaus van de andere gasten. Tijd voor een stevig ontbijt!

Dim van den Heuvel

Focus o Dat kan p je bureaubl een and ! Download de ad? ze vind ere Focus. Je ze of Hoogtel en onder de g kunt van de ijn op Summit roep NKBV. club Heb jij foto vo ook een mooi hem naa or Focus? stu e hoogtel r Hoogtelijn: ur ijn@nkb v.nl

HOOGTELIJN 1-2013 |

47

Bergsport-icoon Chris Bonington gaat nog niet met pensioen

Op zoek naar een

beetje gevaar Bergsportlegende Chris Bonington (78) kan terugkijken op een klimcarrière van meer dan zestig jaar. Tegenwoordig gaat hij naar eigen zeggen “piepend en krakend” de berg op, maar dat weerhoudt hem niet van expedities. “Het is allemaal wat minder extreem geworden, maar ik houd nog steeds van een vleugje gevaar.”

48 |

hoogtelijn 1-2013 | Tekst Ernst Arbouw | foto’s Laurens Aaij

ontdekkingsreiziger en Great British Icon lijkt te bevestigen. Aan de muur hangen portretten van beroemde oud-leden – Wellington, Churchill – in de kast staan boeken die herinneringen oproepen aan de glorietijd van het Britse Rijk: verslagen van militaire campagnes, oude atlassen en woordenboeken voor Swahili en Nepali. Hij haalt zijn schouders op: “Ach, misschien ben ik een Brits icoon, dat moeten andere mensen maar zeggen. Het is geen last die ik heel serieus neem. Soms ontmoet ik mensen die vertellen dat mijn boeken of tv-programma’s hen hebben geïnspireerd om te gaan klimmen. Dat geeft me natuurlijk wel voldoening.” En dan, met een karakteristieke glimlach: “Het zijn tegenwoordig vijftigers. Die hebben dan 35 jaar geleden een boek van me gelezen.”

“Mijn generatie - klimmers die kort na de oorlog zijn begonnen - had de tijd erg mee.

Aan de ene kant was er enorme technische en economische vooruitgang, waardoor het mogelijk werd om expedities naar de Greater Ranges te houden. Aan de andere kant was een groot deel van de bergen nog onbeklommen. In 1951, toen ik begon, had Maurice Herzog net op Annapurna gestaan. Everest was nog niet beklommen – stel je voor. Onze generatie had enorme kansen en enorme mogelijkheden.”

N

ee, hij is voorlopig nog niet toe aan zijn pensioen. Sterker nog, hij heeft het nog nooit zo druk gehad, vertelt Sir Chris Bonington. Hij heeft net een contract gesloten voor een reeks lezingen (“Voor het eerst in vijftien jaar…”), daarnaast verdeelt hij zijn tijd over meer dan twintig goede doelen, van scouting tot leprabestrijding. “Het is verschrikkelijk, maar ik kom nauwelijks nog aan klimmen toe.”

Sir Chris (“Zeg maar Chris, want ik heb eigenlijk niks met titels en medailles…”) zit in een leren fauteuil in de sjieke Army and Navy Club in St. James, hartje Londen, ingeklemd tussen Downing Street en Buckingham Palace. Het is een omgeving die zijn status als bergsportlegende,

Bonington vertelt over zijn eerste echte bergtocht, in Noord-Wales. “Ik had een klasgenoot, Anton, overgehaald om mee te gaan naar Noord-Wales, midden in de winter. We waren zo groen als gras; we hadden geen benul. Ik had een paar schoenen uit de legerdump en een schoolregenjas waarvan ik de onderkant had afgeknipt.”

“Het zat helemaal dichtgesneeuwd.

We zijn door een lawine van Snowdon gekegeld. Het was nog een flinke lawine ook; we werden zeker honderd meter meegesleurd. Toen we onszelf hadden uitgegraven, zijn we teruggelopen naar de jeugdherberg in Capel Curig. Anton ging meteen terug naar Londen, die is daarna nooit meer in de bergen geweest. Maar ik was helemaal gegrepen. Ik vond het fantastisch.”

Sir Chris Bonington is hoofdgast op de NKBV Bergsportdag op 10 maart a.s. in Nieuwegein. Volg zij n lezing om 10.00 of om 13.45 uur.

Risicoverslaving Risico (“Noem het avontuur…”) is altijd een belangrijk deel van zijn carrière geweest, zegt Bonington. “Het verschil tussen klimmen en andere sporten is het gevaar. Wat mij betreft is dat een onlosmakelijk deel van bergsport. Het is de grote aantrekkingskracht. Het gevoel dat je krijgt als je ver boven je laatste zekering een moeilijke beweging maakt. Als je weet: als ik hier val, dan doet het pijn. Of erger. Risico is een sterke drug.”

De andere pijler van zijn klimloopbaan is exploratie. “Het gevoel dat je ergens bent waar nog nooit eerder iemand is geweest. Of dat nou een nieuwe route op een rotswand in Wales is of een nog niet beklommen berg in de Himalaya. Ik klim het liefst nieuwe routes. Al mijn expedities waren eerstbeklimmingen, onbeklommen bergen of op zijn minst onbeklommen routes. Allemaal, met één belangrijke uitzondering: Everest.”

Tussen 1972 en 1982 leidde hij drie Everest-expedities. Twee keer naar de zuidwestwand, een keer de noordoostgraat. Twee van de expedities eindigden in een tragedie. In 1975 verdween Mick Burke, vermoedelijk vlak na het bereiken van de top. In 1982 kwamen Peter Boardman en Joe Tasker om het leven bij een toppoging op de tot dan toe onbeklommen noordoostgraat.

“Klimmen op grote hoogte is ontstellend gevaarlijk. Er is een grote kans dat je bij een Himalaya-expeditie om het leven komt.

Bergsport is een volkomen zinloze bezigheid. Couldn’t agree more. Klimmen is een gevaarlijk en zinloos spelletje. Neem iemand als Joe Brown, een legendarische Britse klimmer en een weloverwogen, voorzichtige man. Die heeft toch een paar bloody narrow escapes gehad. Of kijk naar Reinhold Messner. Dat is iemand die alles héél zorgvuldig voorbereidt, maar by God, wat heeft die man in zijn leven een hoop mazzel gehad. Ik heb ook minstens tien keer on-ge-lo-fe-lijk geluk gehad. Ik leef niet omdat HOOGTELIJN 1-2013 |

49

e oudste’, d ‘ , ’ e t s g n o j e d ‘ n e alle “Kranten begrijpen inde’ l b e t s r e e e d ‘ f o ’ m r ‘de eerste met één a Everest.” t n u o M n a v p o t e d p o ik zo slim ben; ik leef nog omdat ik toevallig geluk had. Ik heb nooit overwogen te stoppen. Niet vanwege het gevaar en niet om het verdriet over m’n vrienden. Dat is nou eenmaal het risico dat we nemen. Ik heb ook nooit overwogen m’n doelen bij te stellen.

Ik mis de vrienden die ik ben kwijtgeraakt, echt waar, maar het is anders dan…” Hij aarzelt, knijpt z’n ogen dicht. Eén kort moment breekt zijn stem: “Wij hebben onze oudste zoon verloren… Ik kan er nog steeds niet over praten.”

Hij herstelt zich razendsnel: “Het is vreselijk als een van je vrienden verongelukt, maar de pijn en het verdriet zijn anders dan wanneer je een kind verliest, of je partner. Als je op expeditie gaat, weet je dat je risico neemt. Ja, hoe je dat vervolgens uitlegt aan je familie of aan je vrouw, is een andere vraag. Ik leg het niet uit en Wendy vraagt het me niet.”

Mount Everest “In 1982, na de dood van Peter en Joe, heb ik tegen Wendy gezegd dat ik nooit meer naar Everest zou gaan, maar ik denk dat zij dat nooit serieus genomen heeft. Ze wist dat ik terug zou gaan.”

Mevrouw Bonington had gelijk. “Ik werd uitgenodigd door Arne Næss, een Noorse multimiljonair die destijds in Londen woonde.

Hij had als jongen op hoog niveau geklommen en nu wilde hij de eerste Noorse Everest-expeditie organiseren. Er had tot dat moment nog nooit een Noor op een achtduizender gestaan.”

50 |

hoogtelijn 1-2013

Bonington zei nee. “Ik was te diep geraakt door de dood van Peter en Joe, dus ik heb gezegd: reken niet op mij. Arne – slimme man, grote mensenkennis – vroeg of hij me wel af en toe mocht bellen voor advies. De derde of vierde keer dat hij belde, kon ik er niet meer tegen. Ik wilde gewoon héél erg graag op de top van Everest staan.”

“Ik kreeg het op een presenteerblaadje aangereikt. Het was een geweldige kans om Everest te beklimmen – zonder de verantwoordelijkheid. Het was een geweldige tocht; ik heb er tien vrienden voor het leven aan overgehouden. Bij de voorbereiding zei ik tegen Arne: ‘Neem twee keer het normale aantal sherpa’s en neem twee keer de normale hoeveelheid zuurstof.’ Het mooie was dat geld voor Arne geen probleem was. Hij heeft uiteindelijk zelfs winst gemaakt, terwijl het de deelnemers stuk voor stuk geen cent heeft gekost. Daaraan zie je wat een goeie zakenman hij was.”

Zootje De expeditie van Næss en Bonington in 1985 was de laatste klassieke Everest-expeditie. Een jaar later veranderde de Nepalese regering de regels voor de vergunningen, waardoor het aantal teams op de berg niet langer werd beperkt tot één expeditie per route. Daarmee werd de berg effectief geopend voor de commerciële expedities die tegenwoordig de dienst

uitmaken.“Everest is een zootje, maar wat nu gebeurt is een natuurlijke ontwikkeling. Eerst komen de pioniers, dan komt de commercie. Het lijkt mij verschrikkelijk, al die drukte, maar onthoud wel dat voor al die mensen de beklimming van Everest een topprestatie is. Het is een van de belangrijkste momenten in je leven, zelfs als je één van de honderd bent en zelfs als je eerst twee uur in de rij moet staan bij de Hillary Step.

Toen Nepal de berg opengooide, was het bijna onvermijdelijk dat er goeie klimmers waren die een commerciële kans zagen. Het probleem op Everest is, dat er geen enkele vorm van controle is.

Op Mont Blanc moet je een gidsendiploma hebben en er zijn regels over het aantal klanten dat je mag meenemen. In Nepal mag iedereen zichzelf gids noemen. Als je het mij vraagt, zou er een kwalificatie voor gidsen op Everest moeten zijn en moet je zorgen dat sherpa’s die kwalificatie halen zodat zij als gids aan het werk kunnen.”

Drukte en commercie op Mount Everest zijn volgens Bonington niet het grootste probleem. “Het èchte probleem is dat er de meest prachtige en uitdagende expedities worden gehouden, die de krant niet halen. Dit voorjaar hebben Sandy en Rick Allen de overschrijding gemaakt van de Mazenograat op de Nanga Parbat.

Een geweldige onderneming – via de top en dan langs de andere kant naar beneden. Dertien kilometer boven zevenduizend meter, veertien afzonderlijke toppen. Maar wat komt er in de krant? Niks.

Het stond zelfs nauwelijks in de klimbladen, terwijl het een van de belangrijkste prestaties is in de geschiedenis van het alpinisme.

De media begrijpen niet waar moderne bergsport om draait. Als het niet over Everest gaat, zijn ze niet geïnteresseerd. De kranten begrijpen alleen ‘de jongste’, ‘de oudste’, ‘de eerste met één arm’ of ‘de eerste blinde’ op de top van Mount Everest. Stuk voor stuk prachtige persoonlijke prestaties, maar het heeft niks meer met bergsport te maken.”

Kleine teams Bonington is vooral bekend om de grote expedities die hij tijdens zijn carrière heeft geleid. Toch zegt hij dat zijn mooiste tochten met kleine teams waren. “Je hebt iemand om je ervaringen te delen en toch heb je de overweldigende eenzaamheid van de bergen. Als je met een grote groep gaat, raak je dat kwijt. Het is bovendien lekker makkelijk beslissingen nemen als je met z’n tweeën bent.”

“Een van de beste tochten die ik heb gemaakt was met Tom Patey in de noordelijke Highlands in 1960”, vertelt hij. Patey, die in 1970 verongelukte, was in de jaren vijftig en zestig een legendarische figuur in de Britse klimwereld, vooral bekend vanwege zijn indrukwekkende solobeklimmingen èn vanwege zijn vaak satirische artikelen en liedjes. Zo schreef hij over Bonington het spottende Onward Christian Bonington, gebaseerd op de Anglicaanse hymne Onward Christian Soldiers.

“Tom was huisarts in Ullapool, een fantastische, kleurrijke figuur.

In 1960, vlak nadat ik terugkwam van Annapurna 2, zijn we twee weken door Schotland getrokken. De ene nieuwe route na de andere – ongelofelijk plezier.”

“Mijn hele carrière is daar bijna tot een abrupt en nogal dramatisch einde gekomen. We hadden een route geklommen op het eiland Skye en we wilden nog even door naar een topje in de

Wie is…

Sir Chris Bonington, CVO, CBE, DL(1) werd in 1934 geboren in Hampstead, Londen. Tijdens een treinreis door Noord-Wales zag hij voor het eerst bergen van dichtbij. “Ik was direct verkocht.” De volgende winter liftte hij met een klasgenoot naar Snowdonia.

Een flinke lawine dempte het enthousiasme, maar Bonington wist dat hij zijn roeping had gevonden. Na zijn eindexamen studeerde Bonington aan de prestigieuze militaire academie Sandhurst, waarna hij een aantal jaar als commandant gestationeerd was in Noord-Duitsland, gevolgd door een korte aanstelling als manager bij voedselproducent Van den Bergh - het huidige Unilever. Daar drong zijn baas aan op een keus: klimmen of het bedrijfsleven.

Het werd klimmen.

Rond 1960 voltooide Bonington in de Alpen een aantal spraakmakende beklimmingen, waaronder de eerstbeklimming van de Freneypijler op Mont Blanc, de eerste Britse beklimming van de Bonattipijler op de Dru en de eerste Britse beklimming van de Eiger-noordwand. “In 1961 had ik de Eigerwand geprobeerd met [de legendarische] Don Whillans. Het jaar daarna voltooide ik hem met Ian Clough. Dat heeft Don me nooit vergeven.”

1961

Centrale Freneypijler, Mont Blanc, met Ian Clough, Don Whillans and Jan Długosz.

1962 Eiger-noordwand, eerste Britse beklimming met Ian Clough.

1963 Central Tower, Torres del Paine, Patagonia, eerste beklimming met Don Whillans.

1966 Old Man of Hoy, Orkneys, eerstbeklimming met Tom Patey en Rusty Baillie, vrijstaande rotsnaald voor de kust van de Orkneys. Later herhaald voor een live-tv-uitzending.

1970 Expeditieleider Annapurna-zuidwand, Dougal Haston en Don Whillans bereiken de top, Ian Clough verongelukt.

1972 Expeditieleider Mount Everest zuidwestwand, onsuccesvol.

1974 Eerstbeklimming Changabang (6864 m) met Don Whillans, Doug Scott en Dougal Haston.

1975 Mount Everest zuidwestwand, Doug Scott, Dougal Haston, Peter Boardman, Pertemba Sherpa bereiken top. Mick Burke verdwijnt na het vermoedelijk bereiken van de top.

1978 Expeditieleider K2-westwand, geen top; Nick Estcourt verongelukt.

1982 Mount Everest noordoostgraat, Peter Boardman en Joe Tasker verongelukken tijdens toppoging.

1983 Eerstbeklimming westtop Shivling (6038 m), Garhwal Himalaya, India, met Jim Fotheringham.

1983 Solobeklimming Mount Vinson (4897 m), Antarctica, eerste Britse beklimming.

1985 Mount Everest (8848m) via zuidwestroute, als deelnemer aan een Noorse expeditie.

1992 Eerstbeklimming westgraat Panch Chuli II (6904 meter), Kumaon Himalaya, India.

1993 Eerstbeklimming The Needle, Groenland.

1994 Eerstbeklimming Rangrik Rang (6553 m), Kinnaur Himalaya, India.

1995 Eerstbeklimming Drangnag Ri (6801 m), Rolwaling Himal, Nepal.

2000 Eerstbeklimming Danga (7551 m), Nepal.

(1)

CVO: Commander of the Royal Victorian Order CBE: Commander of the Most Excellent Order of the British Empire DL: Deputy Lieutenant

HOOGTELIJN 1-2013 |

51

Nog Zwitserser dan u denkt.

Stanserhorn, Regio Luzern en Vierwoudstedenmeer

MySwitzerland.com Authentieke vakanties beleeft u nergens zoals in Zwitserland. Geen wonder, met zoveel tradities en gebruiken die u van dichtbij kunt meemaken: van het alphoornblazen en het vendelzwaaien tot de typische volkssporten en boerenfeesten. En dat ook nog eens te midden van de mooiste landschappen. Alles over echte Zwitserlandvakanties vindt u op MySwitzerland.com/zomer.

buurt – ongezekerd boven een afgrond van tweehonderd meter.

Tom was een geweldige soloklimmer; ik was altijd iets terughoudender. Ik klom achter hem toen ik ineens een greep lostrok. M’n andere hand gleed langzaam weg dus ik zag mezelf al in de diepte verdwijnen. Het lukte me nèt, echt nèt, om die andere greep vast te houden en door te pakken. Dat was zo ontzettend close. Niet te geloven.”

Bonington vertelt dat de mooiste Himalaya-expeditie de beklimming van Shivling was, met Jim Fotheringham. “Dat was helemaal spontaan; het was niet onze bedoeling om op expeditie te gaan.

Ik moest een lezing geven op een groot congres in New Delhi en na de conferentie werden Jim en ik geacht om een groepje mensen rond te leiden in het gebied rond Gangotri in Noord-India.

Die drie mensen hebben we geronseld als dragers.

We wilden eerst naar Kedernath Dome, een enorme, tweeduizend meter hoge rotswand. De drie dappere dragers hebben ons helemaal naar de voet van de berg gebracht. Daar hebben we twee dagen naar de wand zitten staren en toen zeiden we: “Hm, nee. Niet voor ons.” Toen we op de terugweg langs Shivling kwamen, keken we elkaar nog eens goed aan. Niemand wist waar we waren; onze liaison officer was allang naar huis. We zijn gewoon naar boven gegaan. Een interessante tocht in alpiene stijl. Niet heel baanbrekend, maar zonder twijfel de mooiste route die ik ooit heb geklommen.”

“Natuurlijk zijn er ook tochten waar ik met minder plezier aan terugdenk. Expedities waarbij het niet lekker liep binnen het team.” Zijn gezicht betrekt naar een mengeling van streng en geërgerd. “No, I’m not willing to say which ones.” Daarna herstelt hij zich snel. “Je kunt een fantastische expeditie hebben zonder dat je de top bereikt. Als je alles hebt gegeven en je kon als team goed met elkaar overweg – daar draait het om.”

Hij haalt nog een voorbeeld aan: “Een van leukste tochten die ik heb gemaakt was met Robin Knox Johnston, een bekende Britse zeiler. We zijn naar Groenland gezeild. Prachtige tocht, maar we hebben per ongeluk – ja, hoe bestaat het – de verkeerde rotberg beklommen. En ik ben niet eens op de top geweest. Kun je nagaan. Het was wel een prachtige expeditie. We zaten weken-

“Bergsport is een volkomen zinloze bezigheid .” lang met het hele team op een piepkleine boot en er is geen onvertogen woord gevallen.”

Piepend en krakend “Mijn belangrijkste doel op dit moment is: bezig blijven. Zorgen dat ik kan blijven klimmen. Dat gaat allemaal wat moeilijker op mijn leeftijd. Als je dertig bent, vlieg je tegen zo’n route omhoog, tegenwoordig kom ik piepend en krakend boven. Het fysieke genoegen is wat minder geworden, maar ik blijf klimmen zo lang als ik kan. Er zijn nog genoeg mooie, onbeklommen vijfduizenders waar je op zoek kunt naar een beetje mysterie en avontuur.

Het gaat me vooral om het gevoel dat je iets kunt uitpuzzelen, het gevoel dat je op een onbekende plek komt waar je zelf je weg moet vinden, zonder gids of handboek. Ik ben altijd op zoek geweest naar avontuur. Het opzoeken van risico en de zoektocht naar het onbekende. Tegenwoordig ligt de nadruk vooral op exploratie, maar als het even kan wel met een vleugje gevaar.”

HOOGTELIJN 1-2013 |

53

d n a l r e d e N

ss e n r e d l i W

n Mountai

Een steM geven aan het

kwetsbare Je hoeft maar één keer in de zomer in een wintersportgebied te zijn geweest om te weten hoe groot de menselijke invloed kan zijn op de bergnatuur. Mountain Wilderness Nederland wil ons daarover laten nadenken.

‘A Storm in the Rocky Mountains’, schilderij van de Duitse Amerikaan Albert Bierstadt (1830 – 1902).

54 |

hoogtelijn 1-2013 | Tekst Berend Berlijn

J

aarlijks bezoeken 1,5 miljoen Nederlanders de Alpen. Zij binden de ski’s onder, trekken de wandelschoenen aan of halen het klimtouw uit de rugzak en worden ‘één met de natuur’. En na afloop? Dan keren ze voldaan huiswaarts, met volle geheugenkaartjes van de fotocamera en laten ze een naar adem snakkend berglandschap, dat zucht onder de last van skiliften, berghotels en andere infrastructuur achter. Hoe verantwoord is dat? En wat betekent het voor ons toekomstig berggenot?

Discussie- en reflectieplatform Mountain Wilderness Nederland heeft het antwoord ook niet.

Maar het is in oktober 2011 opgericht door Olivier Bello, Marc van der Klift en Joop Spijker, om juist de bergminnende Nederlander die vragen voor te leggen. Wat dat betreft verschilt zij van de internationale Mountain Wilderness-beweging waarvan ze deel uitmaakt en die er sinds haar oprichting in 1987 een meer activistische en echte natuurbeschermingshouding op nahoudt. (zie kader).

“Op zichzelf is dat logisch. Vrijwel alle aangesloten landen hebben zelf bergen binnen hun grenzen. De leden hebben een direct belang bij de bescherming ervan. Wij zijn niet meer dan ‘te gast’ in de Alpen, en zo horen we ons ook te gedragen: als goede gasten. Maar wat houdt zoiets in? We willen vooral een discussieen reflectieplatform zijn”, aldus Olivier, secretaris van ‘chapter’ Nederland.

Funpark de Alpen Maar een bewustwording op gang brengen over de impact van ons handelen op het berglandschap is een helse opgave; hoe wil Mountain Wilderness Nederland dat aanpakken? In ieder geval niet door met een belerend vingertje te zwaaien, haasten Marc en Olivier zich om te zeggen. Maar door mensen te prikkelen, een dialoog op gang te brengen en informatie uit te wisselen. Ook in samenwerking met het internationale netwerk. Om uiteindelijk te komen tot praktische en zinvolle oplossingen en handvatten.

“Stel je voor dat de Alpen verworden tot een super gecultiveerd landschap, een ‘fun park’ van recreatieve mogelijkheden en faciliteiten. En dat bergsporters genoodzaakt zijn steeds dieper Oost-Europa in te trekken voor een authentieke wilderniservaring”, schetst Marc (voorzitter) een mogelijk scenario. Is dat wat we willen? “En ergens in dat proces treedt het Costa Brava-effect op waarbij ook de massa zich afkeert van de massaliteit en als een horde sprinkhanen op zoek gaat naar verse natuur”, doet Olivier er nog een schepje bovenop.

Daar zit ‘m de kneep Zover hoeft het niet te komen. Het kan anders, verstandiger.

Tenminste, als je als ‘bergconsument’ in staat bent een helder beeld te krijgen van je behoeften en daar het aanbod op laat aansluiten. Daar zit ‘m de kneep. Olivier haalt het voorbeeld aan van een cursus GPS & Oriëntatie die hij ooit heeft gegeven. Op zijn vraag waar de deelnemers op vakantie gingen, was het antwoord meer dan eens ‘Oostenrijk’. “Daar heb je de GPS echt niet nodig!”

hoogtelijn 1-2013 |

55

GERMAN

INNOVATION

SINCE

1898

umayev / © Maxut Zh ographic / National Ge r Expedition 2011 lla K2 North Pi

1938 EIGER Anderl Heckmair 2011 K2 German alpinist and Wiggerl Förg on the First Ascent of the Eiger Noth Face

Gerlinde Kaltenbrunner cheers on reaching the summit of K2

Traditioneel agrarisch berglandschap.

Het recht op avontuur Mountain Wilderness is in 1987 in Biella, Italië opgericht door enkele vooraanstaande en verontruste bergsporters die stelling wilden nemen tegen het steeds verder ‘aanharken’ van de bergwildernis. Ze richt zich op het behoud van authentieke natuurbelevingen en ‘het recht op avontuur’. Door voorlichting, onderzoek, kennisoverdracht én concrete actie. Mountain Wilderness heeft zich in de loop der jaren verzet tegen de aanleg van skiliften en heeft vele schoonmaakexpedities opgezet. Mountain Wilderness is in alle grote Alpenlanden georganiseerd.

De voorzitter is Sir Chris Bonington.

Dat is nog een vrij onschuldig voorbeeld. Anders wordt het als je de ongerepte natuur of het hooggebergte in trekt, weliswaar geniet van het gebodene maar dat nog uitbundiger zou doen met die comfortabele lift of luxe hut binnen handbereik.

Marc: “Op dat moment is het zinvol om je af te vragen of je wel de goede keuze hebt gemaakt. Moet jij niet heel ergens anders zijn?”

Eenheidsworst Mountain Wilderness Nederland onderscheidt in dit verband drie archetypische landschappen. ‘Man made’, gebieden die volkomen beheerd en gecontroleerd worden door de mens. ‘Cultuur’, waar de cultuurhistorie is gehandhaafd en de natuur sterk aanwezig is.

En de ‘wildernis’, waar menselijke sporen tot een minimum beperkt zijn. Olivier: “Denk na wat je wilt en maak de juiste match. Dan kunnen bergliefhebbers met uiteenlopende wensen, van vogelspotters tot mountainbikers, prima naast elkaar bestaan en met respect voor de natuur.”

“Want wie zegt dat je je verlangen naar avontuur niet in een functionele omgeving kwijt kunt…”, vervolgt Marc. Olivier: “Hoewel zo’n gebied wel wat ‘smarter’ ingericht kan worden. Het moet zo zijn dat zodra er nieuwe recreatiebehoeften ontstaan ze hier makkelijk ingepast kunnen worden. Zo blijven de andere landschappen buiten schot. De realiteit is dat het aan die

Wie is wie?

De passie van Olivier Bello voor de bergen begint in zijn vroegste jeugd, wanneer hij zijn vakantie doorbrengt bij familie van zijn moeder in Haute-Savoie. Tegenwoordig is Olivier kliminstructeur bij de NKBV en werkt hij bij de Universiteit Wageningen, waar hij onderzoek doet naar maatschappelijke transitieprocessen en risicomanagement.

Marc van der Klift is altijd een buitenmens en een ‘nieuwsgierige doener’ geweest. Een bosbouwopleiding is de springplank naar een rol als beherend rentmeester.

Daarnaast geeft Marc leiderschapscursussen aan het bedrijfsleven en organiseert hij al 25 jaar uitdagende buitensportreizen en expedities wereldwijd.

Man made landschap. flexibiliteit vaak schort. Veranderingen komen maar moeizaam van de grond.”

Kortom, de Alpen zijn geen ‘museum’. Beschouw Mountain Wilderness Nederland niet als een clubje milieufetisjisten dat alles bij het oude wil laten. Marc: “Het gaat om het grotere, samenhangende plaatje.”

Samenwerking met de NKBV Mountain Wilderness Nederland heeft een bondgenoot gevonden in de NKBV. Olivier: “Tot onze vreugde is in het nieuwe Meerjarenbeleidsplan ‘duurzaamheid’ tot kernwaarde benoemd. En dat blijft niet alleen beperkt tot het ‘vergroenen’ van de eigen bedrijfsvoering, maar strekt zich ook uit tot een duurzame beoefening van de klim- en bergsport. We werken samen met de Werkgroep Groen van de NKBV, waarin we allerlei ideeën aan het ontwikkelen zijn, tot aan duurzaam gedrag in de instructie en begeleiding van berggids of tochtleider.”

Mountain Wilderness Nederland blijft naar wegen zoeken om haar boodschap te verkondigen en mensen te bereiken. Via de website, door debatten te starten over fenomenen als heli-skiën en off the road quadding, opiniestukken te schrijven. Omdat de bergen ongenaakbaar lijken, maar heel kwetsbaar zijn. En iemand moet ze toch een stem geven.

Meer weten over Mountain Wilderne ss Nederland?

Kom 10 maart naar de lezing op de be rgsportdag of kijk ww w.mounta in wi op

lder ness.n l.

HOOGTELIJN 1-2013 |

57

n e k e l e g r e v en t s e t e g s g a Lawine-airb

AIRBAG IS GEEN

Nicolas Falquet in actie in Arolla, Zwitserland.

Het ongeluk met prins Friso leidde een jaar geleden tot een run op lawine-airbags. Het product was in veel winkels uitverkocht. Deze winter is dat opnieuw het geval. Hoe essentieel zijn lawine-airbags? Mirjam Knepper zet de voor- en nadelen op een rij en vergelijkt vier gangbare modellen.

H

et idee voor de lawine-airbag ontstond vijfentwintig jaar geleden bij Peter Aschauer. Niet op de tekentafel, maar tijdens de jacht. Eén van de jagers in het gezelschap kwam met een zojuist geschoten gems op zijn schouders in een lawine terecht. Het slachtoffer werd niet bedolven onder de sneeuw. Dat zette Aschauer aan het denken. Hij ontwierp de eerste lawineairbag: de ABS. Anno 2012/2013 lijkt het erop dat de airbag onderdeel is geworden van de basisuitrusting van de freerider of toerskiër.

De lawine-airbag helpt om in een lawine naar de oppervlakte te ‘drijven’. Mits de airbag goed functioneert, je hem op het juiste moment activeert en hij niet wordt geperforeerd door stenen of takken, stijgt je overlevingskans in een lawine (zie kader). Maar

NKBV lawinevoorlichting en cursussen Volg een theorie- of praktijkcursus Lawineveiligheid bij de NKBV. In de winter en het vroege voorjaar organiseren wij theoriecursussen in Woerden (twee avonden per cursus) en meerdaagse praktijkcursussen in Oostenrijk tijdens onze toerski- en sneeuwschoencursussen en -reizen (december t/m april).

Kijk op www.bergsportreizen.nl.

58 |

voel je niet veiliger dan je bent. Je beschermt jezelf veel beter tegen lawinegevaar door goede voorkennis, praktijktraining en een juiste inschatting van de risico’s. En ook dan kan het mis gaan.

Blijven drijven met de airbag Het systeem bestaat uit opblaasbare kussens verpakt in een rugzak. Door aan de hendel op de schouderbanden te trekken, activeer je een - navulbaar - luchtpatroon, dat de kussens binnen enkele seconden met perslucht of stikstof vult. De luchtkussens zorgen ervoor dat je bovenaan de sneeuwmassa blijft drijven. Dit komt door een natuurkundig gegeven genaamd inverse segregation. In een stromende massa zakken kleine deeltjes en komen grote delen boven drijven. Schud maar eens een pot met rijstkorrels en maïs erin heen en weer; de maïs komt bovenop.

Een lawineslachtoffer met opgeblazen lawine-airbag blijft dus meestal bovenin de sneeuw of raakt minder diep bedolven.

Daardoor is hij ook beter zichtbaar voor tochtgenoten.

Niet zaligmakend Zijn lawine-airbags zaligmakend? Helaas niet, want: • Het systeem kan kapot gaan door scherpe stenen, takken et cetera.

• Als er een tweede lawine volgt op de eerste, kun je alsnog bedolven raken.

• Bij een natte sneeuwlawine (‘snelhardend beton’) werken airbags beduidend minder goed dan bij droge schneebrettlawines.

• Als de uitloop van de lawine een smalle geul of kuil in het terrein is, is de kans kleiner dat je komt bovendrijven.

• Een airbag voorkomt niet dat je in een gletsjerspleet of een afgrond verdwijnt.

• Een airbag beschermt niet tegen stenen en grote ijsbrokken.

Helm op!

HOOGTELIJN 1-2013 | TEKST MIRIAM KNEPPER | MET MEDEWERKING VAN HARALD SWEN EN STEFAN BUIS

Foto Jeremy Bernard

WONDERMIDDEL

Foto ABS/Tero Repo

Wie drijft blijft Statistieken van het Zwitserse lawine-instituut SLF uit het winterseizoen 2009/10 laten zien dat slachtoffers met een geactiveerde (!) lawine-airbag een grotere kans hebben om te overleven. Bij 249 lawineongelukken, waarbij 362 personen betrokken waren, hadden 295 mensen een airbag. Zeven van hen overleefden de lawine niet (overlevingspercentage 98%).

Van de 67 personen zonder airbag overleefden zeventien personen de lawine niet (overlevingspercentage 75%). Bij circa 10% van de mensen (32) met airbag werkte de airbag niet goed, doordat hij niet opgeblazen werd, de luchtzakken lek raakten of er een technisch defect optrad.

Lawine-airbag opgeblazen.

F

am o to M

mut

Het Removable Airbag System RAS van Mammut kan uit de rugzak worden genomen.

Fo t o

A BS

• Ook met een lawine-airbag blijf je afhankelijk van de kennis en snelle reactie van je maatjes.

• De handgrepen van ABS met hierin het ontstekingsmechanisme hebben een vervaldatum.

• Gebruik altijd de beenlus, anders wordt de rugzak met airbag van je lichaam getrokken.

• Oefen met het activeren van de airbag, zodat je precies weet wat je moet doen als je in een lawine terecht komt.

Na afloop werd bekeken in hoeverre de poppen onder de sneeuw lagen en de ademweg, hoofd en romp bedolven waren. Het bleek dat de gemiddelde bedekking bij de poppen met lawine-airbagsysteem tussen 8 en 26 cm was en bij poppen zonder tussen 25 en 63 cm. In alle gevallen waren de felgekleurde luchtzakken van de airbag goed zichtbaar en kon het slachtoffer direct gelokaliseerd worden. De airbag die ook het hoofd en de nek beschermt, kwam het beste uit de test.

Het lawineslachtoffer heeft minder risico op letsel en blijft bij bewustzijn. Bij één model bleek de beenlus die moet voorkomen dat de rugzak omhoog schuift, zeer zinvol.

Foto Scott

De stalen patroon van ABS is ook als lichtgewicht carbonversie leverbaar.

In de winter van 2010/11 onderzocht het SLF in een specifiek experiment de overlevingskans van lawineslachtoffers met en zonder lawine-airbag. Er werden airbagsystemen van de merken ABS en Snowpulse getest. De systemen werden op dummies van 75 kg geprobeerd. Eén dummy droeg geen airbagrugzak. Sensoren in de dummy maten de krachten die op het hoofd optraden.

Goed nieuws: het patent op het ABS-systeem is verstreken en de markt wordt sinds dit seizoen overspoeld door fabrikanten die airbagrugzakken aanbieden. Er zijn vier basissystemen op de markt: ABS, Mammut Snowpulse Removable Airbag System (RAS), Mammut Snowpulse Protection en BCA. Scott en Ferrino maken gebruik van het RAS-systeem, Salewa, The North Face en Ortovox van het ABS-systeem.

Foto TNF

Vier systemen

De Scott Air 30 rugzak met R.A.S. systeem.

The North Face Patrol 24 rugzak.

HOOGTELIJN 1-2013 |

59

Vier lawine-airbagsystemen vergeleken FABRIKANT/ SYSTEEM

ABS

MAMMUT SNOWPULSE PROTECTION

BCA

MAMMUT SNOWPULSE RAS

Vario

Guide

Float

Ride

30 liter

30 liter

32 liter

30 liter

€ 660,- (ex. gaspatroon)

€ 830,- (ex. gaspatroon)

€ 680,- (incl. gaspatroon)

€ 600,- (ex. gaspatroon)

2600 gram

2600 gram

2310 gram

2400 gram

MODEL

FORMAAT PRIJS GEWICHT (ex. gaspatroon)

PATROON/ HERVULLEN

SKI/SNOWBOARD MONTAGE

• Staal of carbon. Hervullen bij fabrikant of leverancier.

• Aluminium patroon navulbaar bij winkel.

Verticaal op rugzijde

NEKPROTECTIE • Meeste volume.

• Met twee luchtzakken minder kans op lekgaan van beiden + POSITIEF

• Staal, statiegeldsysteem**

• Base unit te gebruiken met diverse maten rugzak

• Perslucht patroon.

Bij iedere zaak met perslucht bij te vullen, of voor €10 bij de fabrikant.

• Staal, statiegeldsysteem** • Aluminium patroon navulbaar bij winkel.

Aan de zijkant en diagonaal

Zijkant

Zijkant en diagonaal

X

X

X

• Nek- en hoofd bescherming

• Licht systeem

• Droog oefenen met opblazen airbag mogelijk.

• Vanaf seizoen 2013 airbag uitneembaar, rugzak ook apart bruikbaar.

• Airbag uitneembaar, rugzak apart ook bruikbaar.

• Airbag uitneembaar, rugzak apart ook bruikbaar.

• Hoog draagcomfort.

• Hendel links en rechts te plaatsen

• Op afstand bedienbaar* • Hendel links en rechts te plaatsen • Geen nek- en hoofdbescherming - NEGATIEF

INFORMATIE

• Dikke schouderbanden (airbag zit hierin verwerkt)

• Ski’s kunnen niet aan de zijkant van de rugzak gedragen worden www.abs-airbag.com

www.snowpulse.com

* De leider van een groep skiërs (bijvoorbeeld de gids) kan alle rugzakken draadloos activeren (optioneel). ** Indien voorradig kun je in de winkel direct een volle meekrijgen.

60 |

• Ontstekingshendel alleen op linkerzijde rugzakschouderband te monteren

HOOGTELIJN 1-2013

www.bca.com

www.mammut.com

Lawinerugzak

De systemen van ABS hebben een tweedelige airbag met samen 170 liter inhoud. De andere lawine-airbags hebben één zak met een volume van 150 liter. Mammut Snowpulse RAS, Mammut Snowpulse Protection en BCA hebben een airbag die zich op en rond het hoofd/nek opblaast. De versie van Snowpulse Protection beschermt het hoofd het meest (zie plaatje).

Het RAS-systeem kan in verschillende (Mammut) rugzakken geplaatst worden. Dit heeft als voordeel dat je deze rugzakken ook zonder airbag in andere seizoenen kunt meenemen. Het ABSsysteem ABS-VARIO-LINE base unit is geïntegreerd in het rugzakdraagsysteem. Voor een relatief lage prijs kun je er verschillende maten rugzak van ABS en andere merken (ARVA, Dakine, EVOC, Rocksnake) op ritsen. Zo kan je, net als bij het RASsysteem, kiezen voor een 18 liter rugzak voor een dag freeriden of voor een 45 liter rugzak bij meerdaagse toeren.

Patronen De drukpatronen worden mechanisch (RAS/ Protection/BCA) of door een ontsteking (ABS) getriggerd. Veruit de meeste gaspatronen kunnen ingeruild worden bij bergsportzaken of de fabrikant. Buiten Europa en de VS kan dat problematisch zijn. De persluchtpatroon van BCA is bij iedere duikzaak hervulbaar.

Patronen van verschillende merken kunnen niet uitgewisseld worden. ABS en Mammut maken de patronen in een stalen en een lichtgewicht carbon of aluminium uitvoering.

Let op! Als je de airbag met patroon in het vliegtuig wilt meenemen, is het aan te raden ruim van tevoren bij de luchtvaartmaatschappij te checken of dit mag.

Rectificatie Mammut Pulse lawinepiep In Hoogtelijn-5 2012 stond een test van lawinepieps die deze winter op de markt zijn. Helaas is door een fout een van de best geteste pieps de Mammut Pulse, uit de lijst verdwenen. Dat is jammer, omdat juist de Mammut Pulse al jarenlang zeer goed (vaak het beste) scoort in vergelijkende tests. De volgende tekst is weggevallen: Mammut Pulse – Modern drie-antenneapparaat met de mogelijkheid tot het instellen van verschillende gebruikersprofielen: vooral voor geoefende gebruikers zeer handig! Prijsindicatie: € 370,-.

Foto ABS/Sepp Malaun

Meer weten?

Meer veiligheidstips en voorlichting over lawine s vind je in ons online kenniscentrum www.nkbv .nl/kenniscentrum (on der werp: lawineveiligheid).

De volledige lawinepie ps-test van november 201 2 kun je nalezen op: www.nkbv.nl/kenniscen trum/document/Marktov erzicht+lawinepie ps+2012+2013/145 Voor lawinekunde kun je ook terecht op www.s lf.ch of www.whiterisk. ch

De vier systemen vergeleken Het aanbod lawine-airbags is sterk gegroeid. Het lijkt geen eendagsvlieg in offpiste land, maar een blijvertje. In de tabel worden de vier verschillende systemen vergeleken. Laat draagcomfort en gebruiksdoel de doorslag geven bij je keuze, niet de prijs of het gewicht.

Oefenen Als je een airbag hebt, moet je in elk geval weten hoe hij werkt, wanneer je onderdelen moet vervangen en vooral: hoe je hem op het juiste moment activeert.

Het is raadzaam aan het begin van het seizoen de airbag te dragen en te activeren. Zo check je of hij nog werkt en train je de beweging om de airbag te activeren - iets dat je niet voor het eerst moet doen tijdens de stress van een lawine.

Oefen het pakken van de handgreep (altijd aan dezelfde kant) zo vaak dat je deze handeling kunt dromen. Maak van het omdoen van je veiligheidsuitrusting een vaste procedure: gespen vast, beenlus om, rits van de airbag open en de ‘trigger’ bevestigen/tevoorschijn halen. En zorg er in een gondel of helikopter voor dat de trigger zó weggeborgen is dat je de airbag niet per ongeluk kunt activeren!

Voorkomen is beter dan…

Sommige mensen zijn bang voor een vals gevoel van veiligheid: dat ze met een airbag meer risico zullen nemen. Enerzijds omdat ze zich veiliger voelen, anderzijds door het psychologische effect dat je van de investering iets terug verwacht (ik kocht hem toch niet voor niets?) De praktijk wijst uit dat dit effect wel meevalt.

De airbag wordt naar verwachting onderdeel van de standaard veiligheidsuitrusting van toerskiërs en freeriders. Hopelijk dalen de prijs en het gewicht verder.

Een grote outdoor-fabrikant heeft een systeem gepatenteerd dat werkt met een ventilator op batterijen. Een patroon is daarmee overbodig geworden, maar of het systeem lichter wordt is de vraag.

Tot slot: lawines blijven gevaarlijk, ook met een airbag. Lawines vermijden is veel belangrijker dan het beschikken over de beste veiligheidsuitrusting. Check het lawinegevaar, mijd gevaarlijke situaties en - voor als het onverhoopt toch gebeurt - train jaarlijks in het zoeken en uitgraven van slachtoffers.

Miriam Knepper is ervaren alpiniste en NKBV Alpien hoofdinstructeur.

Bronnen • ‘ABS Vor(ur)teile oder Nachteile’ door Robert Schnellander (24-25). In: 3D Denkraum für die Jugendarbeit, oktober 2012, tijdschrift van de Österreichischer Alpenverein • ‘ABS Bestandsaufnahme und Ubersicht’ door Robert Schnellander (26-30).

In: Bergauf, oktober 2012, tijdschrift van de Österreichischer Alpenverein • Het SLF onderzoek is te vinden via www.slf.ch

HOOGTELIJN 1-2013 |

61

e i t c a n i s d i k

SAMEN KLIMMEN,

SAMEN LOL! Wie een sport leuk vindt, wordt lid van een sportclub. Maar geldt dat ook voor klimmen? Jazeker! Op tientallen plekken in Nederland vind je (jeugd)klimclubs. Daar kun je samen met anderen trainen, deelnemen aan klimweekends en natuurlijk veel lol hebben.

Climbing4u in Rotterdam In klimhal Steep Part in Rotterdam is het nog rustig. De trainingstijd van klimclub Climbing4u: woensdagmiddag van vijf tot half zeven, is zo gekozen dat ze de routes voor het uitzoeken hebben. In de bar ontmoet ik Tjarda, al jaren een vrijwilliger bij de club: “Toen mijn zoon Trevor zeven was wilde hij heel graag bij de klimclub en ben ik in de organisatie gerold.” Ze is bezig met de decembernieuwsbrief. Vlak voor Sinterklaas mag de schoen in de klimhal worden gezet, op 15 december gaan ze met zoveel mogelijk kids naar Monk in Eindho-

ven voor een laagdrempelige wedstrijd en vlak voor Kerst sluiten ze samen het jaar af met hapjes na de training.

Ondertussen zorgen de kids van Climbing4u voor voldoende leven in de hal! Meestal klimmen ze aan touw, maar vandaag zit de hele groep in het ruime boulderhol op de eerste verdieping.

Alleen Riemer en Emma, die iets ouder zijn, klimmen zelfstandig aan touw. Zij gaan een paar dagen later al boulderen en zoeken dus de afwisseling. Emma wil na de warming-up een moeilijke route

Klimtraining is net apenko oi!

chaik Noa van S ar ja 11 Rotterdam k Tim Masti kampioen olympisch en worden m m li sportk g opstaan voor: vroe alle allergisch ik hou van lve dier: ha be , en dier insecten ek en spijkerbro k: kledingstu e tj er lb co elen de hongersp : boek

naam: leeftijd: s: woonplaat idool: droom:

62 |

Trevor Vermoolen 13 jaar Capelle a/d IJssel Chris Sharma professioneel klimmer worden verzuren want voor: allergisch het doet veel pijn hond en een kat dier: spijkerbroek kledingstuk: gladiator boek:

naam: leeftijd: woonplaats: idool: droom:

onsight klimmen. Samen met Riemer leest ze geconcentreerd de route in. Helaas heeft ze toch nog een blokje nodig om de route te toppen.

Ondertussen werken de anderen een circuitje af op de boulderwand. Ze herhalen een aantal boulders en doen een oefening waarbij ze zo ver mogelijk moeten reiken. Voor Jordan is dat prettig: “Ja, ik heb hoogtevrees! Ik ben wel een paar keer helemaal naar boven geklommen, maar ik ga liever boulderen: dan heb ik nergens last van!” Als toetje heeft trainer Kenji een paar lastige problemen bedacht, waar ze samen op puzzelen. Het is duidelijk dat sommigen het niet kunnen uitstaan dat ze het probleem niet kunnen oplossen: tot de laatste minuut blijven ze het proberen. Zeker als Riemer komt kijken en de lastigste problemen binnen no time oplost. Dat inspireert!

HOOGTELIJN 1-2013 | TEKST ICO KLOPPENBURG | FOTO’S ICO KLOPPENBURG, REINIER RIJKE

m rt Rotterda BV? a P p e e t S j lid van de NK fles bi Gratis proe jaar en ben jij of ĂŠĂŠn van je ouders

Foto Joost Hofman

8 en 16 p Part!

Ben je tussen oefles bij Stee n een gratis pr va n ing da id er le te ge Profi sionele be r onder profes uu n ee t im kl Je eriaalhuur). (inclusief mat 97 94 of Bel 010 - 286 ppart.nl tterdam@stee lro ha email klim ak te maken. . om een afspra m 31 mei 2013 ng is geldig t/ Deze aanbiedi

De hoofdwand van Steep Part Rotterdam.

HOOGTELIJN 1-2013 |

63

hogeltin 230x297mm3mmuef.pdf

1

08.01.2013

16:00:52

Het nieuwe magazine is er!

Bestel het nu kostenloos via office@bike-holidays.com of tel. +43 (0)6542 / 80480-9

www.bike-holidays.com De beste bikehotels en tips van experts voor de perfecte fietsvakantie!

OOSTENRIJK | ITALIE | ZWITSERLAND 63 HOTELS | 27 REGIO’S | 3 LANDEN

Ayers Rookies eerste NKBV-erkende klimclub In de buurt Nederland heeft zo langzamerhand een dicht netwerk met klimmuren en bij vrijwel al die muren is op de een of andere manier een klimvereniging actief (zie kader). Iedereen heeft dus wel een klimclub in de buurt. De meeste van die clubs zijn vooral gericht op de jeugd: hoe leren ze veilig klimmen en gericht trainen. Voor de wedstrijdsport zijn clubs de belangrijkste manier om talent te ontdekken en te stimuleren. Reden voor de NKBV om de banden met deze verenigingen aan te halen. Voor de klimmuren is het een mooie manier om te werken aan een vaste klantenkring voor de toekomst.

Wat gebeurt er op de klimclub?

Alle klimverenigingen zijn ‘vrijwilligerswerk’. Daardoor zijn ze verschillend georganiseerd. Vaak zijn ze afhankelijk van bevlogen ouders, die hun tijd steken in het organiseren van trainingen en uitjes. Soms zijn er ook afspraken over begeleiding vanuit de

klimhal, waardoor de aanpak in principe professioneler wordt, maar daarmee ook prijziger. Allemaal organiseren ze trainingen. Daar leren kinderen hoe je veilig klimt, een goede warming-up doet en wat er nodig is om je niveau te verbeteren.

Hoewel dat laatste met kinderen in het algemeen vanzelf lijkt te gaan.

Veel verenigingen zorgen voor een echt clubgevoel en bezorgen de kinderen daarmee een geweldige tijd. Ze organiseren uitstapjes naar andere klimhallen, korte trips naar klimgebieden, van Fontainebleau tot Zuid-Frankrijk of gaan samen naar wedstrijden. Maar ook

PLAATS

NAAM

WEBSITE

Bergschenhoek

Klimclub Monte Cervino

www.montecervino.nl/jeugdklimclub.html

Venlo/Blerick

Friends & Nuts

friendsandnuts.nl

Breda

Cocon

www.jkvcocon.nl

Bussum

Top-it

top-it.climbing.nl

Den Haag

Cocon

www.jkvcocon.nl

Enschede

ES Onsight

www.esonsight.nl

Nieuwegein

Climb-up

www.climb-up.nl

Nijmegen

ED+

www.edplus.nl

Oisterwijk

Cocon

www.jkvcocon.nl

Rotterdam

Climbing4u

steeppart.nl mailadres van club =climbing4u@live.nl

Tilburg

Saxa

www.saxa.nl

Zoetermeer

Ayers Rookies

www.ayersrookies.nl

Utrecht

KL!V

www.klivutrecht.nl

Gulpen

YMOG

www.youngmog.nl

Kijk op www.regiowedstrijden.nl voor nog veel meer klimclubs in het hele land.

Klimclub Ayers Rookies uit Zoetermeer is de eerste Nederlandse NKBV-erkende klimvereninging. De erkenning vond plaats in november, na een proefperiode. Ayers Rookies kan door de nieuwe status een collectieve aansprakelijkheidsverzekering afsluiten voor alle leden.

Voorwaarde is dat zij tevens NKBV-lid zijn. Trainers en begeleiders van Ayers Rookies worden voortaan opgeleid via de NKBV Academie. Ook kan Ayers Rookies profiteren van subsidiemogelijkheden en andere ondersteuning door de NKBV. Inmiddels heeft klimvereniging KLIV uit Utrecht de erkenning ook aangevraagd.

activiteiten als ‘Pietenklimmen’ rond 5 december staan bij veel clubs op de agenda. Kortom: naast het klimmen is het sociale aspect voor de meeste kinderen de drijfveer om voor zo’n club te kiezen. Dus neem gerust die drempel en maak kennis met de vereniging bij jou in de buurt! Bijna overal kun je een paar keer meedoen voordat je hoeft te besluiten of je lid wordt.

Op de website va n de NKBV is een lijst te vin den met heel veel klimclu bs.

Kijk op http://w ww.nkbv.nl/ sportklimmen kl imverenigingen/klimvere nigingen-innederland of sc an de QR-code.

HOOGTELIJN 1-2013 |

65

Foto: Stefan Schlumpf

Loris & Nicolas Falquet Mammut Team Professionele Freerider en Extreme Ski filmmaker Huck en Chuck

Pulse Barryvox • Digitale en analoge lawinepiep met 3 antennes en akoestische gebruikersbegeleiding • Realtime 360°-kompasweergave voor eenvoudige plaatsbepaling • Snelle en exacte aanduiding van het aantal slachtoffers

Removable Airbag System • Een lawineairbag-systeem geschikt voor meerdere rugzakken • Bewezen Snowpulse Airbag Technologie • Totaalgewicht vanaf 2300 g incl. hoes (afhankelijk van rugzakmodel)

www.mammut.ch ⁄safety

eod L c a M e v a D ’ mby u D ‘ e o r e o g Klim g a d t r o p s g r e op b

ROOTS

IN ROTS

Topklimmer Dave MacLeod is een telg van een achthonderd jaar oude Schotse clan. Het motto van de MacLeods? Hold fast 1 ) – dat kan bijna geen toeval zijn.

MacLeod (34) is een van de beste allroundklimmers ter wereld; op 10 maart geeft hij twee lezingen op de NKBV Bergsportdag in Nieuwegein.

Ontmoet Dave MacLeod

op de Bergsportdag

N

et buiten Glasgow, tussen braakliggende industrieterreinen, zwerfafval en gebroken glas, staat Dumbarton Rock, een blok basalt van zeventig meter met uitzicht over rijtjeshuizen en lege parkeerplaatsen. Het is niet de plek waar je een klimmer van wereldformaat verwacht, maar voor Dave MacLeod is Dumbarton home away from home. Als veertienjarige klom hij er zijn allereerste, met graffiti bekladderde boulderprobleem. Als tiener bracht hij – meestal alleen – zoveel tijd door op de rotsen, dat zijn vrienden hem de bijnaam “Dumby Dave” gaven.

Dumbarton is misschien niet de mooiste plek van Schotland, klimmen leer je er wel.

Ruim vijftien jaar na die allereerste boulder is MacLeod uitgegroeid tot een van de beste allroundklimmers ter wereld – misschien wel de allerbeste. Hij heeft niet alleen de moeilijkste tradroute en de moeilijkste sportklimroute van Schotland op zijn naam, hij heeft ook de moeilijkste boulder en -winterroute van het land geopend.

Volgens MacLeod komt dat vooral omdat hij op de minuscule richels en randjes van Dumbarton Rock ‘technische sluwheid’

Kennismaken met Dave MacLeod? ag Kom dan naar zijn lezingen op zond en 0 10 maart in Nieuwegein om 12.0

heeft geleerd. En natuurlijk omdat 15.30 uur. hij traint met een vasthoudendheid die zelfs voor topklimmers ongewoon is. Het Britse tijdschrift Climbing beschreef in een artikel hoe Dumbarton rond 2005 zijn ‘kantoor’ was. Vier dagen per week was hij van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat op de rots, meestal alleen. Op vrije dagen deed hij thuis krachttraining of trok hij de Highlands in om winterroutes te klimmen. Het resultaat is er naar.

In het voorjaar van 2006 klom MacLeod op zijn thuisrots een van de moeilijkste tradroutes ooit, de met E11 7a (ongeveer 8c+) gewaardeerde Rhapsody. Datzelfde jaar opende hij aan de noordkant van de Cairngorms de winterroute The Hurting (XI, 11). Die route is niet alleen de zwaarste winterroute van Schotland, MacLeod beklom hem in een huilende storm, met zijn capuchon diep over zijn oren om stuifsneeuw buiten te houden. MacLeod heeft twee boeken op zijn naam: How To Climb Hard Trad, een e-book dat te downloaden is via zijn website, en 9 Out of 10 Climbers Make the Same Mistakes, een trainingshandboek voor zelfcoachende klimmers die de weg kwijt zijn in de stapel trainingshandboeken. Daarnaast schrijft hij een weblog op www.davemacleod.com.

1) De uitdrukking hold fast (betekenis: ‘stick to firmly’) stamt uit de Britse zeevaartgeschiedenis en

daarvoor uit de Bijbel (Openbaringen 3:11 ‘hold fast what thou hast, that no one take they crown’).

De term wordt ook gebruikt in militair jargon (‘to hold fast a position’).

De MacLeod-lijst

Zin om je te meten met Dave MacLeod? Dit zijn de ‘Grote Vier’, de moeilijkste routes van Schotland in iedere discipline.

• Trad Rhapsody (E11 7a / ± 8c+): Dumbarton Rock (bij Glasgow); route gezekerd op kleine nuts met mogelijke val van meer dan twintig meter. De sleutelpassage van de route zit helemaal bovenin, op slechte grepen.

• Sportklimmen Ring of Steall (5.14c / 8c+): Glen Nevis; hypertechnische sleutelpas, mogelijk 9a.

• Boulderen Sanction (V13 / 8b): Dumbarton Rock; zeer technisch, problem voor krachtpatsers op rotsen vol graffiti.

• Winter The Hurting (XI / 11): Coire an t-Sneachda, Cairngorms; verticale M9/M10 met waardeloze zekeringen.

TEKST ERNST ARBOUW | FOTO’S CLAIRE MACLEOD | HOOGTELIJN 1-2013 |

67

c n a l B t n o M de n a v g n i m m i Toerskibekl

MAZZEL IN MEI In mei kan het qua condities alle kanten op en daarom leg ik zowel mijn ski’s als de kletterfi nken klaar voor een weekje Alpen. Op dit moment - midden april - smelt het beetje sneeuw dat in de winter is gevallen rap weg. Die ski’s zullen wel in de auto blijven liggen.

Maar wie weet…

68 |

HOOGTELIJN 1-2013 | TEKST EN FOTO’S SJORS KURVERS

A

ls ik thuiskom van een warme week in Madrid lees ik een mailtje van Miriam. Steekwoorden: Neuschnee , droomcondities, laatste lift van het seizoen morgen einde van de dag.

Een kort telefoontje met Jeroen resulteert in het plan deze nacht nog weg te rijden en die laatste lift proberen te halen.

En zo stappen we amper 24 uur later uit de Felskinnbahn en treffen daar Niels, Miriam en Maaike. Dat is nog eens efficiënt reizen! Maar ik ben ook erg blij als het tijd is het Lager van de Längfluehütte op te zoeken.

Ben ik er klaar voor?

Op de Alphubel en daarna de Rimpfischhorn is de hoogte goed te voelen en daar lijkt de scherpte helaas wat onder te lijden. Op het punt waar op de Rimpfischhorn de ski’s weer onder geklikt kunnen worden, word ik even afgeleid door de teamcaptain van de Zwitserse toerski Nationalmannschaft. Een fractie later zie ik vanuit mijn ooghoeken een van mijn ski’s richting dal glijden.

Gelukkig blijft hij keurig op de col liggen, maar bij de Zwitser heb ik niet bepaald een goede indruk achter gelaten, vrees ik.

Na drie dagen staan we vermoeid, maar ook goed geacclimatiseerd weer in het dal. Tijd voor een dagje in gras liggen en kaasjes naar binnen schuiven. En om een plannetje voor de tweede helft van de week te smeden. Het duurt niet lang of ‘Chamonix’ wordt genoemd. Daar heb ik in eerste instantie totaal geen oren naar: een paar uur rijden om vervolgens in de gekte terecht te komen.

Dan zegt Miriam ineens vanuit het niets dat het een mooi moment is om de Mont Blanc te beklimmen. Helemaal geen gek idee eigenlijk: we zijn aan de hoogte gewend, met een geschikte equipe bijeen en de condities aan het eind van de week beloven perfect te worden. Toch voel ik direct de spanning die je normaal bekruipt als je aan een tocht begint. De Mont Blanc, waar soms onterecht over wordt gesproken alsof het een wandelberg is, in dit seizoen, na slechts een paar dagen in de Alpen, ben ik hier wel klaar voor?

Meer lampjes in het dal dan om mij heen Eenmaal in het baantje naar Plan de l’Aiguille heeft de spanning plaatsgemaakt voor het opgetogen gevoel dat we zijn begonnen aan een enorm mooie tocht. En mooi is ook al de aanloop.

Onderweg naar Refuge Les Grands Mulets passeren we schitterende ijsformaties waardoor een enkeling enthousiast ‘Khumbu!’ begint te roepen, als ware hij onderweg in de Himalaya.

Natuurlijk zijn we niet de enigen die willen profiteren van deze gelegenheid de Mont Blanc beklimmen. We hadden al medegedeeld gekregen dat er voor voor ons geen plek meer in het Lager was. We zouden de nacht zittend in de Stube door moeten brengen. Als we tijdens het toetje te horen krijgen dat er plotseling toch slaapplekken over zijn, heb ik amper vijf minuten nodig om onder de wol te liggen.

Daar we staan we dan: op de top van de Mont Blanc!

Op skischoenen de rotsen afklimmen naar de plek waar de ski’s in de sneeuw staan is niet de meest ideale opwarming, maar gelukkig is het snel achter de rug. Heerlijk om de hectiek daar achter me te laten en in het ritme van het ‘omhoogvellen’ te raken.

Van de drukte is snel nog maar weinig te merken. Ik zie meer lampjes in het dal dan om mij heen.

HOOGTELIJN 1-2013 |

69

Photo © La Sportiva LA SPORTIVA ® is a trademark of the shoe manufacturing company “La Sportiva S.p.A” located in Italy (TN)

GROW, CHALLENGE, EVOLVE. THIS IS WHAT SKI MOUNTAINEERING IS ALL ABOUT. THESE ARE THE CORE VALUES OF LA SPORTIVA. AND THIS IS THE BRAND NEW LA SPORTIVA SKIMOUNTAINEERING APPAREL COLLECTION!

Hoogtelijn_210x135+3

24.01.2013

13:11 Uhr

Seite 1

230_12_21x13,5.indd 1

24-01-2013 9:42:10

Mijn gezellig Filzmoos...

>>> nu boeken

Filzmooser Almzomer-aanbieding Vanaf

€

259,- per persoon/week

Uw almzomer met spannende en veelzijdige mogelijkheden

veel plezier met de bergwandelgidsen van outdoor-center "Filzmoos-Aktiv" meer dan 200 km aan wandelpaden van makkelijk tot uitdagend meer dan 300 klimroutes in Salzburg's klimregio nr. 1 overnachtingsmogelijkheden met wellness, kinderprogramma, e-bike station, indoor klimwand, paardrijden...

sportiva +filsmoos.indd 1

Tourismusverband Filzmoos T: 0043 6453 8235 www.filzmoos.at

1/28/13 12:41 PM

laten e t e m r e t h c a k e i t c Heerlijk om de he Bulderende wind Halverwege de hut en de Dôme du Goûter gaat de route over een firngraatje. Stijgijzerwerk. Niet moeilijk, maar zo in het donker, op skischoenen met lichtgewicht ijzertjes eronder en ski’s op de rugzak, moet ik wel even mijn kop erbij houden. Het is dan ook lekker als na deze passage de ski’s (niet laten vallen!, niet laten vallen!) weer onder kunnen. Het moei-lijkste stukje is achter de rug. Vlak onder de Dôme du Goûter begint de wind flink over de

berg te bulderen en die zuigt de energie uit je lijf. Ik koel sneller af dan ik in de gaten heb en trek pas veel later dan slim is mijn donsjack aan. Sukkel, wel even blijven nadenken! Maar hoewel mijn tempo misschien niet vreselijk hoog ligt, voel ik me prima.

Miriam, Jeroen en Niels zie ik een heel eind voor me op de topgraat. Maaike en ik besluiten na een tandensplijtende Snickers bij elkaar in de buurt te blijven. Het laatste stuk naar de top is super. Nergens lastig, maar wel flink geëxponeerd en een

fenomenaal uitzicht rondom. Ik moet nog een tandje terug doen qua tempo, maar we komen toch keurig in gidsjestijd boven. Die top is dus echt een top, niks geen plateau à la Alphubel! En als bonus kan je ook nog eens op het hoogste punt de ski’s (niet laten vallen!, niet laten vallen!) onder doen.

Een brede grijns In een flow raken is er tijdens deze afdaling niet bij. Na een bocht of vier moet ik steeds even uitblazen, maar toch is het waanzinnig om hier te skiën. Een berggids schiet ons voorbij en doet alsof hij een rode piste afdendert. Dat zit er voor mij niet in, maar mijn grijns is er niet minder breed om als ik het terras van de hut op klim en Niels mij een blikje Cola aanreikt.

Het voelt alsof ik de suikers zó in mijn bloedbaan giet.

Een week geleden dacht ik nog dat het toerseizoen over was, maar we hebben er toch nog maar een mooie laatste week aan vast geplakt. April doet wat het wil, maar in mei zijn je kansen nog niet voorbij!

Meer weten over toerskieën, of een duik nemen in het NKBV reis- en cursusaan bod voor toerskieën?

Kom 10 maart naar het NKBV-plein op de Bergsportdag, of naar de lezing van de toer ski-commissie.

HOOGTELIJN 1-2013 |

r26-HL0113-toerskien mont blanc.indd 71

71

1/29/13 11:07 AM

Dubbel zo warm

De Mount Baker Modular Mitts zijn vernoemd naar Mount Baker (3286 m) in Noord-Amerika, dat met bijna dertig meter sneeuwval in een seizoen de meest besneeuwde berg ter wereld is. Deze wanten zijn bij uitstek geschikt in sneeuwrijke condities en vorst. De uitneembare binnenhandschoen is gemaakt van 170 gr/m2 Primaloft One, een synthetische vulling die zeer vochtwerend is en bijzonder warm.

Producent Outdoor Research claimt dat ze je handen warm houden tot min 25 graden Celsius.

Prijs: € 135,Informatie: www.outdoorresearch.com

Wereldkompas

GPS of niet: het kompas hoort onderdeel te zijn van de standaarduitrusting van bergwandelaars en alpinisten.

Afhankelijk van je positie op de wereldbol kan dat kompas een afwijking hebben: de magnetische declinatie. Dit is het verschil tussen het geografische en het magnetische noorden, en is gemakkelijk in te stellen op je kompas. Je kompas heeft ook last van inclinatie, maar die is op kompassen niet in te stellen.

Daardoor zou je voor verschillende wereldregio’s verschillende kompassen nodig hebben. Recta heeft echter de oplossing met het Global System in de DP6G. Dit kompas werkt, zoals de naam al doet vermoeden, wereldwijd.

Prijs: € 79,95 Informatie: www.recta.ch

100% waterdicht Ze bestaan als een tijdje, maar zijn nu eindelijk gemakkelijk in Nederland verkrijgbaar: de handige zakjes van aLOKSAK. In tegenstelling tot simpele ziplock-zakjes zit de aLOKSAK altijd stevig dicht en werkelijk waterdicht.

Er zijn verschillende maten beschikbaar, de 3x6 inch is de perfecte maat voor een smartphone. Dus geen angst meer voor regen of stromende bergbeken.

Prijs: € 10,95 voor een verpakking van drie stuks Informatie: www.loksak.com

72 |

HOOGTELIJN 1-2013

& T K MAR Lichtgewicht aanloopschoen

The North Face heeft met de Verto Plasma een superlichte ‘aanloop’schoen op de markt gebracht. Volgens de producent is de schoen speciaal ontworpen voor alpinisten, bergbeklimmers en via ferratatrekkers die met zware bepakking over oneffen terrein lopen.

In maat 45 brengt een kek knalrood paar 1036 gram op de weegschaal.

Dat voelt prettig licht aan. Toch geven ze goede steun aan de hiel en bieden goede grip op allerlei terrein. De zool is wat stijver dan je gewend bent van reguliere sneakers, wat zeker in rotsterrein een voordeel is. De stenen prikken er minder doorheen en ook op kleine randjes kun je nog leuk blijven staan. Een lekkere schoen dus voor een lange aanloop naar een rotsroute. Bij de feitelijke beklimming kunnen ze in de rugzak mee naar boven liften, maar de producent prijst het model óók aan als bruikbaar in bijvoorbeeld via ferrata.

Het enige nadeel dat ik bij gebruik ontdekte, is dat je zelfs met een gewone regenbui al snel natte voeten krijgt. Dat is niet echt een pluspunt in alpien terrein. De buitensportmarkt is zo enthousiast over de Verto Plasma, dat deze schoen de Outdoor Industry Award 2012 gewonnen heeft.

Prijs: 109 USD (Nederlandse prijs nog onbekend) Informatie: www.thenorthface.com

Expert wear van Cecile Skog

Noorse avonturierster Cecile Skog heeft een indrukwekkende erelijst; ze heeft op de Noordpool, de Zuidpool en de Seven Summits gestaan. Haar ervaringen met kleding tijdens haar avonturen heeft ze vertaald in een lijn buitensportkleding voor dames onder Bergans vlag. De Cecile Fleece is een van de mooie producten uit de lijn.

Prijs: € 88,Informatie: www.bergans.com

L

I R E T A M Rugzak voor kleine klimmers

De Deuter Climber kinderrugzak (770 gram, 22 liter) is ideaal voor kinderen van 8 tot 14 jaar. Hij is handig in maat en volume verstelbaar en gemaakt van licht maar uiterst sterk materiaal. Wandel- of skistokken kunnen er eenvoudig op worden bevestigd. En er is een buitenzak voor waterfles of kaart. Zeer geschikt voor bergwandelen, klettersteigen en skiën/snowboarden.

Prijs: € 59,95 Informatie: www.deuter.com

Marathonslapen

Een bergmarathon is een combinatie van navigeren en hardlopen in een bergachtige omgeving. Vaak is het verplicht een slaapzak mee te dragen.

De Engelse producent Original Mountain Marathon heeft speciaal daarvoor deze Mountain Raid slaapzak ontwikkeld. Ondanks de 1-2 seizoenen waardering weegt hij maar 400 gram. En omdat hij gemaakt is van het synthetische materiaal Primaloft One is hij zeer vochtbestendig.

Prijs: € 196,Informatie: www.theomm.com

Heb jij iets in je ru gzak wa ar wild enthousi je as t over bent?

Mail het ons! hoogtelijn @n kb v.nl

gouwe ouwe

De MSR XGK-II, na twintig jaar nog steeds in topvorm

ONVERWOESTB R

Het was een cadeau voor mijn eindexamen, dus ik weet precies sinds wanneer ik hem heb. Voorjaar 1993, bijna twintig jaar geleden. Omdat mijn ouders geen kijk hadden op benzinebranders, moest ik zelf naar de winkel. Daardoor weet ik ook nog wat de verkoper zei toen hij m’n nagelnieuwe MSR XGK-II aansloeg op de kassa. “De beste brander die we verkopen. Daar kun je wel even mee toe.”

Geen woord te veel gezegd. In de tussenliggende jaren heb ik twee rugzakken, een tent en vier jassen afgeschreven. Ik heb ik-weet-niet-hoeveel wandelschoenen tot de binnenzolen versleten, maar de XGK is onverwoestbaar. Hij ging mee naar iedere regenachtige uithoek van Europa, hij heeft honderden liters sneeuw gesmolten en eindeloos veel spaghetteria gekookt. Ik heb hem vaak mishandeld, maar nog vaker gekoesterd. Heel soms heb ik hem vervloekt, maar ik heb hem vooral liefgehad.

Koop ik ooit een nieuwe brander?

Ja, en dat wordt weer een XGK. En ik weet al wanneer ik hem koop.

Over een jaar of vijftien, als ons zoontje eindexamen doet.

Ernst Arbouw, allround bergsporter, NKBV-lid sinds 1998

HOOGTELIJN 1-2013 |

73

nië e v o l S

n i

t ch o t n e t t u h s n Gezi

Verrast door de schoonheid van

Triglav “Een huttentocht in Slovenië? Zijn daar bergen dan?”

Dat is meestal de eerste reactie die we krijgen. Op de vlucht voor de Oostenrijkse regen ontdekten we ‘toevallig’ het hooggebergte van Nationaal Park Triglav. Om eerlijk te zijn: het was voor ons ook een verrassing hoe mooi het hier is.

W

e hadden dit jaar eigenlijk gekozen voor Huben, Oostenrijk, als vakantiedoel. Een voor ons bekende plek om Rozemarijn (8), David (6) en Floortje (4) kennis te laten maken met het huttenleven. Maar de avond voor vertrek liggen we in bed en vraag ik aan Christine: “Wat voor weer zou het zijn in Oostenrijk?” Ik kruip uit bed, duik achter de laptop en zie de weersvoorspelling voor Huben: continu regen. Tijd voor plan B dus. Een kwartier later gaan we slapen met het idee dat we eerst een weekje gaan zonnen bij het Meer van Bled (Slovenië) en dan terug naar Oostenrijk voor de geplande huttentocht.

Mythische verhalen We vinden bij Bled een leuke camping aan een woeste rivier waar

74 |

hoogtelijn 1-2013 | Tekst en foto’s Pieter Rop

we elke avond een mooi kampvuur maken. Het weer is goed, het meer is warm, de mensen zijn aardig; wat wil je nog meer?

Bergen! Maar volgens de smartphone regent het nog steeds in Huben. Na een paar dagen komt er ’s avonds een medewerker van het Nationaal Park Triglav mythische verhalen vertellen over deze wilde omgeving. Dat brengt ons op een idee…

Zevenmerentocht Zo komt het dat we twee dagen later met zijn vijven op pad zijn in de vallei van de zeven meren. De eerste vallei die tot nationaal park werd verklaard. We starten op 1147 meter met een klim over een karrenspoor door een naaldbos. Het eerste uur is altijd even wennen, de rugzakken zitten niet meteen lekker.

We komen bij een berghut aan op 1453 meter en zien daar het eerste meer en de bergen. In de verte ligt de Triglav (2865 m), de hoogste berg van Slovenië. Op dag twee slapen we naast die berg!

We praten even met de huttenwaard die ons waarschuwt om straks toch vooral linksom te gaan met het oog op de kinderen. Rechtsom stuit je op een kleine passage met staalkabels. Op de kaart hadden we dit al gezien, maar toch erg attent!

We lopen tussen de herdershutjes door over een alpenweide en vervolgen het weggetje, terwijl het bos steeds dunner wordt. Na

De NKBV heeft tw ee bergsportkam pen in Triglav Natio Park in de Julische naal Alpen: op 6 en 27 juli 2013.

Kijk op www.

bergsportreize

n.nl

We zien onze tweede hut liggen: Zasavska Kocˇa (2071 m).

Een van de zeven meren bij de eerste overnachting in Kocˇa pri Triglavskih Jezerih.

een half uurtje komen we op Planina Dedno Polje aan. Een gehucht met zeven huizen waar in de zomer wat boeren wonen.

De koeien lopen hier vrij rond met bellen om hun nek. Er staat een waterbak om je veldfles te vullen en je kunt er verse melk kopen.

Taalles in de hut Nog een uur lopen, dan is het karrenspoor afgelopen en start het smalle wandelpad dat de kinderen veel leuker vinden. Het terrein wordt meer alpien en na in totaal 3,5 uur lopen komen we bij de hut aan waar we gaan overnachten. Ze hebben een familiekamer voor ons met drie stapelbedden. De kinderen richten hun slaapplek in met hun lakenzak, knuffels en uiteraard de zaklamp.

Het is gezellig druk in de hut, we eten wat en doen een spelletje Uno. Als de kids slapen, werk ik aan mijn Sloveens met studenten uit Ljubljana die goed Engels spreken. We leren dat een Koc˘a (kotje) een kleine hut is en een dom (huis) een grote hut. Verder is een waterval een slap. Lahko noc˘ !

Grillig bergweer De volgende morgen start met een discussie over het weer. Het wordt heel slecht, zegt de huttenwaard. We kunnen volgens hem beter teruggaan. Maar als je naar buiten kijkt, is het strak blauw

De kruising bij Planini Plovcarija (1660 m). Hier moet je links aanhouden. Rechtsom kom je ook bij de hut, maar alleen via een gevaarlijke passage met staalkabels. en schijnt de zon. Iedere alpinist kent deze worsteling.

Wat is wijs? We lopen al ruim twintig jaar in de bergen, maar nu voor het eerst met onze kinderen. Dat voelt als een hele verantwoordelijkheid…

We kiezen voor doorzetten. Het wordt een mooie tocht langs verschillende meren en door een idyllische vallei. Wat een ongerepte natuur! We zien marmotten, gemzen en de eerste plakjes sneeuw. De kinderen worden steeds vrolijker en hebben geen aanmoediging meer nodig.

Ondertussen trekt het dicht boven ons. Reden om de pauzes kort te houden en het tempo hoog. We zijn al rond de middag in de hut. Het is een heel primitieve hut zonder wastafels of watertap.

De wc’s zijn klassieke poepgaten boven een rots. Als we vragen om vers water, wijst de huttenwaard naar beneden naar een sneeuwmeertje met een waterslang ernaast. Daar kunnen we ons HOOGTELIJN 1-2013 |

75

Tirol: winter in de bergen Een onvergetelijke vakantie in Tirol kan van alles zijn: een weekendje weg met vrienden, op vakantie met de kinderen of een romantische trip met uw geliefde. Hoe u uw vakantie ook wilt beleven, Tirol heeft altijd het juiste aanbod voor u. Dankzij verschillende regiopassen kunt u iedere dag

Tirol / Het hart van de Alpen

852_12 Inserate Hoogtelijen Magazin.indd 2

· Zo dichtbij, maar zo anders.

een andere afdaling nemen. Aantrekkelijke arrangementen met accommodatie, skipas en vele andere extra’s zoals wellness, zorgen ervoor dat uw vakantie onvergetelijk wordt.

Vind je mooiste aanbiedingen op: www.aanbiedingen.tirol.at

· www.vakantie.tirol.at

11.10.12 16:08

Op de derde dag, richting het zadel bij Vrata, komen we in de mist ons eerste sneeuwveldje tegen. De kinderen zijn helemaal blij. In de zomer in de sneeuw!

Halverwege de tocht naar de tweede hut pauzeren we bij het grootste meer: Jezero Ledvica.

“We leren dat een Kocˇa een kleine hut is en een dom een g rote hut.

Een waterval is een sla p” Nog één potje Uno en dan naar bed. ook wassen met ijswater. Grappig is dat de kinderen het allemaal erg interessant vinden. Dus zo leefden de mensen vroeger!

Sneeuw op de Triglav Als we wakker worden blijkt er sneeuw gevallen op de Triglav. Het is pas half zeven, maar iedereen is in extase. Wat is dit mooi! We gaan vroeg op pad in de hoop droog beneden te komen. Eerst een stuk klimmen naar het zadel bij Vrata (2192 m). We kruisen twee keer een sneeuwveldje. Even een sneeuwgevecht en dan weer op pad. Omdat we als eerste wandelaars hier omhoog gaan, stuiten we op een groep van acht steenbokken. David vindt ze er maar gevaarlijk uitzien en moet spontaan huilen.

“Als we boven zijn op het zadel gaan we pauzeren”, beloof ik de kinderen. Helaas begint het te regenen als we daar zijn. We trekken onze regenjassen aan, zakken snel de berg af en slippen hier en daar uit de bocht. Na anderhalf uur kunnen we bij een huis schuilen voor de regen en wat eten. Nu ziet Floortje van vier het even niet meer zitten. “De bergen zijn niet leuk als het zo regent!”

Helemaal mee eens! Als de zon weer doorbreekt, gaan we op weg voor het laatste uurtje naar de auto. We zingen liedjes en zijn blij dat we de tocht goed afgerond hebben! We bestellen bij pizzeria Ema een familiepizza ter grootte van een wagenwiel en een goed glas pivo. Slovenië is een prima gebied voor een huttentocht! leide huttentochten in De NKBV organiseert tientallen bege het NKBV-plein tijdens Europa en daar buiten. Meer info op de Bergsportdag op 10 maart.

Praktische informatie Zevenmerentocht Van Utrecht naar Bled is het 1150 kilometer. Daarvandaan is het nog 25 kilometer naar Stara Fuz˘ina, de start van de huttentocht.

De tolweg Stara Fuz˘ina (546 m) - Planini Blato (1147 m) kost € 10,-, maar scheelt 600 meter klimmen. De markering van de route is duidelijk met strepen en borden. Het eindpunt van de tocht was pizzeria Ema in Srednja Vas.

Documentatie • Kaart: Triglavski Narodni Park, 1:50.000 (uitgave Geodetski Zavod Slovenije), zie ook www.manymaps.com • Website Nationaal Park Triglav: http://www.tnp.si/national_park

Accommodatie • Camping Sobec in Lesce (4 kilometer van Bled), http://sobec.si/eng/ • Hutten in Triglav • Koc˘a na Planini pri Jezeru (1453 m), +386(0)51 632 738 • Koc˘a pri Triglavski Jezerih (1685 m), +386(0)40 620 783 • Zasavska koca na Prehodavcih (2071 m), +386(0)51 614 781 Tip: je kunt zes verschillende huizen op een alm huren via de website van Nationaal Park Triglav (onder tabblad Experience/ Accommodation).

HOOGTELIJN 1-2013 |

77

gemarkeerd ^^^ wandelroute ^^^ gemar

Vlakbij de Wildsee.

k j i r n e t s o O , n r Rondje Obertaue

RONDJE OBERTAUERN I

nteressant! We gaan naar Obertauern, maar het dorp staat niet op de wandelkaart… Gelukkig bestaat het wel virtueel: kijk maar op Obertauern.com. De wandelkaart heeft op dezelfde coördinaten Radstädter Tauern genoteerd. Christiana Burböck van Obertauern Tourismus maakt het nog bonter: “Er bestaat geen gemeente Obertauern. Het skidorp op de pas behoort tot twee lager gelegen gemeenten aan beide zijden van de pas.” Anyway, Obertauern of Radstädter Tauern is in de zomer eigenlijk alleen interessant om je auto te parkeren, want dan is het er uitgestorven, net een spookdorp. Maar de omringende bergen zijn één grote speeltuin voor wandelaars. Wij gaan voor een mooi rondje en parkeren bij de toegangsweg tot Felseralm. Binnen tien minuten staan we oog in oog met de indrukwekkende Johannesfall. We zakken nog iets verder af naar de Gnadenalm. Bij de Hintere Gnadenalm vergapen we ons aan het handelsmerk van de Oostenrijkse bergboerenfamilies: een combinatie van ruwe-

78 |

bolster-blanke-pit, poetsdrift en huisvlijt.

De boer met wel duizend rimpels in zijn gelooide huid knikt ons vriendelijk toe. De melkbussen blinken dat je ogen er bijna pijn van doen en tussen de geraniums zijn systematisch alle uitgebloeide bloemen weggeknipt. Pico bello.

Een bordje van de Oostenrijkse Alpenvereniging vertelt dat de Steig naar de Südwiener Hütte veel leuker is dan de onverharde weg. Dat advies nemen we ter harte en zo hobbelen we tussen de koeien door in een uurtje naar de hut. Hier kun je kiezen hoe je teruggaat. De mooiste – en vermoeiendste – route gaat over de toppen van de Kleiner Pleisslingkeil (2.418 m) en de Hintere Grosswandspitze (2.437 m).

De lichtste route gaat over de Untere Hirschsteig, veelal door bosschages.

De Obere Hirschsteig is een compromis, voornamelijk boven de boomgrens. Wij gaan natuurlijk voor de mooiste route en kijken onze ogen uit: links het Pongau en rechts het Lungau, dat onlangs is

hoogtelijn 1-2013 | Tekst en foto’s MIEKE SCHARLOO

Johannes Wasserfall, Gnadenalm.

toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst. Dat vinden we best jammer, want die lijst werkt als stroop op vliegen. Het wordt hier de komende jaren vast veel drukker. Snel komen dus!

rkeerd ^^^ wandelroute ^^^ gemarkeerd

Ober, unter, hinter...

Route

Schladminger Tauern intrekken voor een huttentocht, maar je kunt ook prachtige dagtochten maken. De tocht naar De Lungauer Kalkspitze is letterlijk en figuurlijk een toppertje. Tijd over? Doe dan ook nog even de tegenover gelegen Steirischer Kalkspitze. Die laatste kun je beter niet doen als het regent, dan kan-ie behoorlijk glad zijn en het is er steil.

Accommodatie

stuk leuker om te verblijven. Ook kun je vanuit Radstadt opereren.

Kijk voor meer info op www.obertauern.com.

Lürzerhof in Untertauern is een buitengewoon aangenaam hotel (www.luerzerhof.at).

Obertauern is een prima uitgangspunt voor alle soorten bergwandelingen, maar het dorp is ‘s zomers (nog) geen gezellige verblijfplaats. Tweng en Untertauern aan beide zijden van de pas zijn een SAS Art Studio

Parkeren op de parkeerplaats langs weg nummer 99 op circa 1.500 meter bij de toegangsweg naar Felseralm. Na de brug naar rechts afdalen naar de Gnadenalm. Onderweg kun je even een detour maken naar de Johannesfall. Vanaf de Hintergnadenalm (1.400 m) de rood-wit-rood gemarkeerde wandelroute volgen naar de Südwiener Hütte (1.800 m). Vanaf daar richting de Grosser Pleisslingkeil, over de kam richting de Klockerin (2.433 m) en weer even een stukje terug naar de afslag richting Wildsee.

Vanaf daar verder afdalen naar de Felseralm en de parkeerplaats aan de doorgaande weg.

Vanuit Obertauern kun je in oostelijke richting de

0 km

1 km

2 km

Documentatie • www.obertauern.com • Dachstein - Tauern Ost, Wanderführer, Sepp Brandi, Rother, 7de druk 2009 • AV-Karte Niedere Tauern II, blad 45/2, schaal 1:50.000

Untertauern

Hintergnadenalm

Radstädter Tauern P

Reis

Met de trein reis je vanuit Utrecht in ruim 13 uur naar Radstadt. Vanaf daar moet je met de bus verder richting Obertauern. Kijk voor de dienstregeling (ook bus) op www.bahn.com.

Voor meer info en tickets: www.treinreiswinkel.nl.

Met de auto is het een kleine 1.000 kilometer.

Hirschwandsteig Südwiener Hütte

Jugendheim Felseralm bergtop

Hengst (2.074 m)

P

parkeerplaats dorp

Wildsee

hut looprichting

N

retour route wegen

Grosser Pleisslingkeil (2.501 m)

Klockerin (2.433 m)

paden rivieren

hoogtelijn 1-2013 |

79

hienveld 1-2 fc.adv 27.3.2003 14.33 B&R Pagina 1

>>> Recensies ^^^ signalementen >>>

WIJ Wij VERZETTEN verzetten BERGEN bergen VOOR u U voor ist in SpecialSpecialist ineringen k e z r e v t rgspor bebergsportverzekeringen

dv.heinfield.indd 1

W.A. HIENFELD B.V.

W.A. Hienfeld b.v.

Postbus 75133

1070 AC Amsterdam

Postbus 75133, 1070 AC Amsterdam T 0031 (0)20 - 5 469 469 Telefoon 0031(0)20 - 5 469 469 F 0031 (0)20 - 6 427 701 Telefax 0031(0)20 - 6 427 701 E info@hienfeld.nl

E-mail

info@hienfeld.nl

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden.

1/10/11 10:27 AM

Verkeerde accenten

Tough guys

Het is een probleem dat de meeste klimmers wel kennen: op een bepaald moment stagneert verbetering van je klimniveau. Wat je ook probeert - boulders, krachttraining of juist extra aandacht voor techniek - niks helpt. Dat komt omdat klimmers in hun training vaak dezelfde fouten maken. Tenminste, dat schrijft de Schotse topklimmer Dave MacLeod in zijn trainingshandboek 9 out of 10 climbers make the same mistakes.

Volgens MacLeod, een van de hoofdgasten op de NKBV Bergsportdag, leggen de meeste klimmers tijdens het trainen de verkeerde accenten. Wie toch al een ‘Tower of Power’ is, heeft weinig te winnen bij nog meer krachttraining of extra rondjes op het campusboard.

Dat klinkt op zich niet nieuw. En dat is precies het probleem. Dit boek belooft het trainingshandboek te zijn dat alle andere handboeken overbodig maakt.

Maar dat is het niet. De meeste informatie is overbekend en de rest bestaat uit slecht onderbouwde opinies.

MacLeod schrijft een aantal keer over ’inzichten uit wetenschappelijk onderzoek’ maar verwijst niet naar zijn bronnen, zodat je als lezer toch een beetje onbevredigd achterblijft. Heb ik nou het definitieve trainingshandboek in handen of zit ik hier met een verzameling borreltafelmeningen die ik ook had kunnen krijgen in mijn lokale klimhal?

Mijn advies: Niet kopen.

(Ernst Arbouw)

Komend voorjaar is het zestig jaar geleden dat de top van de hoogste berg ter aarde de Mount Everest voor het eerst werd bereikt. In een uiterst leesbaar boek verhaalt Mick Conefrey over de beklimming in het voorjaar van 1953. De doorkijk naar de directe voorgeschiedenis - een verkenningsexpeditie in 1951 en de pogingen van de Zwitsers in 1952 - en de aanloop naar de expeditie is bondig maar boeiend. Hoe Eric Shipton als gedoodverfde expeditieleider wordt vervangen door John Hunt wordt op een begrijpelijke en inleefbare manier neergezet.

Was het echt zo koel en beredeneerd? Ook het verloop van de expeditie en de controverses in de aanloop en na de expeditie worden helder weergegeven. Een expeditie niet ver van het koloniale tijdperk met alle na-ijlende effecten. En een interessante doorkijk op de rol van de media (doorbreken exclusiviteit perscontract en het opzoeken van controverses). Voor wie op een overzichtelijke wijze veel over deze expeditie te weten wil komen is dit een voortreffelijk boek.

(Pieter Dirksz)

9 out of 10 climbers make the same mistakes

Everest 1953

Dave MacLeod Rare Breed Productions, 2009 ISBN 978-0956428103 £ 15 (te bestellen bij davemacleod.com)

Mick Conefrey Oneworld Publications, 2012 ISBN 9781851689460 € 26,-

Internet >>> Recensies ^^^ signalementen >> Kijk voor m eer recensi es & signal www.hoog ementen o telijn.nl. K p lik op de co en kies Rec ve r van Hoog ensies & S telijn 1/20 ignalemen 13 ten.

BERG 2013

Alpentreks für Jedermann

Annette Köhler (redactie), uitgegeven door de DAV-OeAV-AVS, 2012, ISBN 9783937530604 Het traditionele jaarboek van drie Alpenverenigingen met dit jaar als thema’s ondermeer alpiene en stadscultuur (artificiële klimmogelijkheden), het Oostenrijkse Tennengebirge, een vleug aan milieubewustzijn en diverse portretten van klimmers en alpinisten.

Mando Kramer, Bruckmann Verlag, 2012, ISBN 9783765459405 In dit boek worden drie varianten van een trektocht vanuit het zuiden van Duitsland naar Meran in Zuid-Tirol beschreven. Wat betreft het formaat niet een boek om in je rugzak mee te nemen.

Der Lechweg

Klettersteige in den Ostalpen für Familien

Christel Blankenstein, Verlag Berg &Tal, 2012, ISBN 9783939499374 De 125 kilometer lange Lechweg voert van de bron van de rivier naar Füssen. De dagtochten beslaan circa 5 uur.

De eerste weg met een Europacertificaat voor wat dat waard is.

Picos de Europa Cordula Rabe, Rother Verlag, 2011, ISBN 9783763343614 Een gids van het berggebied in het noordwesten van Spanje. Een van de 50 opgenomen tochten is een meerdaagse trektocht van oost naar west door het gebied.

Portugal: Via Algarvia Christine Heitzmann, Conrad Stein Verlag, 2012, ISBN 9783866863415 Dit gidsje beschrijft een in 2009 geopend langeafstandspad in het uiterste zuiden van Portugal. Iets voor het komende voorjaar als de temperatuur nog gematigd is.

Wandelen op de rand van bos en boerenland Rob Wolfs, Uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig, 2012, ISBN 9789078641254 In deze gids worden twintig wandelingen van gemiddeld 15 kilometer in Overijssel en Gelderland beschreven. Een flink deel van de wandelingen voert over onverharde paden.

Sascha Hoch, Bruckmann Verlag, 2012, ISBN 9783765457296 Een veertigtal Klettersteige om met het gezin te maken.

Het beschreven gebied omvat tochten van Duitsland tot aan het Gardameer. Oppassen met de materiaaltips (bekijk de berichten over de problemen met klettersteigsets op de NKBV-website)!

Alpines Genussklettern zwischen Allgäu und Berchtesgaden Thomas Bucher en Karsten Kriele, Bruckmann Verlag, 2012, ISBN 9783765458279 In totaal worden 45 klimtochten beschreven in de moeilijkheidsgraad IV tot VI.

Oberwallis - Kletterführer Eric Pointner en Egon Feller, SAC Verlag, 2012, ISBN 9783859023109 In deze klimgids uitgegeven door de Zwitserse zusterorganisatie SAC worden 99 klimgebieden beschreven. Er zijn circa 2000 routes opgenomen in het gebied tussen Sierre en de Nufenenpas.

Kalabrien Dorothee Sänger-Michael Gahr-Benno Zimmermann, Rother Verlag, 2012, ISBN 9783763344031 In dit gidsje worden 52 tochten in het uiterste zuiden van Italië uit de doeken gedaan. Tochten die voeren tot op de hoogste top van het gebied de Serra Dolcedorme (2267 m).

Apps voor alpinisten Sneeuwhoogte+

Swiss Winter Hike

Deze app van wintersporters.nl toont overzichtelijk de sneeuwhoogtes in het dal en op de berg, pistekaarten, lift info, webcams, updates van skiërs die daadwerkelijk in het gebied zijn, en – net als de eerder besproken PowFinder – sneeuwvoorspellingen en kaarten met de onlangs gevallen sneeuw.

De derde skidag staat bekend als ongevalsdag. Waarom niet een dagje wandelen in de winterzon? Deze app bevat 36 Zwitserse winterwandelingen met een beschrijving, hoogteprofiel, OV-info en een kaartje waarop de route is aangegeven.

Meer info https://itunes.apple.com/nl/app/swiss-winter-hike/ id570159785?mt=8 prijs: gratis

Meer info https://itunes.apple.com/nl/app/sneeuw/id340391601 prijs: gratis

TEKST ONDER REDACTIE VAN PIETER DIRKSZ | HOOGTELIJN 1-2013 |

81

>>> vooruitblik >>> vooruitblik <<< Hoogtelijn 2-2013 verschijnt 5 april Colofon

PYRENEEﾃ起 KLEURRIJKE

Hoogtelijn is het officiﾃｫle tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar.

De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn.

Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

DAGWANDELINGEN

Redactie

IN HET SPOOR VAN DE KATHAR EN

Peter Daalder (hoofdredacteur), Tjitske Nijdam (eindredacteur), Ernst Arbouw, Pieter Dirksz, Sieto van der Heide, Frank Husslage, Moniek Janssen, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Bram Munnichs, Ivar Schute.

Medewerkers Jody Hagenbeek, Peter uijt de Haag, Christine Tamminga, Arnold Tang, Milka van der Valk Bouman (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (cartoons).

Redactie-adres NKBV-Bureau, t.a.v. Secretariaat Hoogtelijn, Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, www.hoogtelijn.nl

T BO E R A L M ZOE Kva n et re Noodk de berg weiden

Advertentie-exploitatie ManagementMedia BV postbus 1932, 1200 BX Hilversum tel. 035-6232756, fax 035-6232401 Olger Kooring, Peter Dierdorp olger.kooring@managementmedia.nl peter.dierdorp@managementmedia.nl

Vormgeving

KLIMMEN IN EUROPA

IN FAIRHEAD, NOORD-IERLAND

Studio ManagementMedia, Edith van de Giessen (art director), Anita Baljet

Druk Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 35.500 ISSN: 1387-862X

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging

TEST: RUGZAKKEN

DE ZEVEN ZUSTERS VAN SANDNESSJOEN 82 |

HOOGTELIJN 1-2013

Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen GIRO 53 47 44, BANK 16 14 17 213 IBAN NL84RABO0161417213 BIC RABONL2U

the explorers choice through

a century of adventure

johnny haglund

Bergans is a result of Norway's beautiful yet challenging nature and climate. The sometimes extreme conditions place tough demands on outdoor equipment and the people using it.

FOREVER PIONEERS bergans.com