Hoogtelijn 5/2019 by Koninklijke NKBV

WWW.NKBV.NL | DECEMBER 2019 | NR 5

NR 5 | DECEMBER 2019

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

trails

annapurna sanctuary, Alpe adria en de seven summits van het stubaital

WWW.NKBV.NL

MONT AIGUILLE

Klimmen op een van Europaâ&#x20AC;&#x2122;s iconen

01_HL0519_R01_Cover.indd 1

BERGSPORTDAG

Lezingen, workshops en demonstraties

alaska

Expeditie in de Revelation Mountains

19-11-19 11:15

BEKIJK DE WINTERSPORTCOLLECTIE VAN BEVER

SNEEUW+BERGEN = GENIETEN

NKBV-LEDEN HEBBEN STANDAARD 10% KORTING BIJ BEVER

DE WINTERSPORT STORES ZIJN DE BEVERWINKELS MET EEN UITGEBREIDE WINTERSPORTCOLLECTIE

WINTERSPORT STORES XL Houten • Rotterdam Stadionweg

WINTERSPORT STORES

Amsterdam Stadhouderskade • Amsterdam Gelderlandplein Amsterdam Overtoom • Den Haag The Globe • Eindhoven Groningen • Haarlem • Hengelo • Maastricht City • Tilburg

STORES

Alkmaar • Almere • Amersfoort • Apeldoorn • Arnhem • Assen Bergen op Zoom • Breda • Den Bosch • Den Haag City • Den Haag Outlet Store • Deventer • Doetinchem • Ede • Enschede Hilversum • Hilversum (Hilvertshof) • Hoofddorp • Leeuwarden Leiden • Maastricht • Middelburg • Nijmegen • Rotterdam ADR Rotterdam City • Steenwijk • Utrecht • Venlo • Zwolle

1. MAROON RACE SKI JAS PEAK PERFORMANCE 399.95 *359.96 - 2. CONVEY 3-IN-1 HS HOODED JAS DAMES MAMMUT 358.95 *323.06 3. MAROON RACE SKIBROEK PEAK PERFORMANCE 319.95 *287.96 - 4. REDSTER MR SKI ATOMIC 599.95 *539.96 5. VAKUUM TOP GTX MEINDL 289.95 * 260.96 - 6. EXPLORER 2.0 ZONNEBRIL JULBO 209.95 *188.96 7. CLASSIC ONE-HAND VACUUM MUG 2.0 0.35L STANLEY 29.95 *26.96 - 8. NICOLE MUTS DAMES BARTS 29.99 *26.99 9. TORRES R-TEX XT REUSCH 89.95 *80.96 - 10. ROBSON FJORD VEST JACK WOLFSKIN 149.95 *134.96 11. 200 OASIS SHIRT DAMES ICEBREAKER 89.95 *80.96 Prijs- en modelwijzigingen en druk- en zetfouten voorbehouden. Bekijk de actievoorwaarden op bever.nl *De 10% korting is alleen geldig voor NKBV leden.

B201900022-Spread Hoogtelijn 5_2019_V04.indd 1 Naamloos-2 2

14-11-19 09:25

Sportieve en waterdichte wintersportjas voorzien van Recco en gemaakt van gerecycled materiaal.

Multifunctionele 3-in-1 Gore-Tex hardshelljas met uitneembare donsjas.

4 De Atomic Redster MR + FT 10 GW is een performance piste ski met een straal halverwege tussen GS en slalom waardoor ze super veelzijdig zijn voor alle soorten piste skiĂŤn.

De vakuum top GTX is een zeer functionele alpine trekkingschoen van Meindl, hiermee wandel je door de bossen, over rotsen of steek je ijsvelden over met een vaste pas.

9 8

Het 200 oasis dames thermoshirt van Icebreaker is ideaal voor sporten in de winter. Warm en vochtregulerend door de 100% Wol. Geen nare geurtjes dankzij de antibacteriĂŤle werking van het materiaal.

Naamloos-2 3

07-11-19 09:25 15:08 14-11-19

inhoud

Kijk voor meer informatie op nkbv.nl, hoogtelijn.nl, twitter.com/nkbv en op facebook.com/de.nkbv.

ACTUEEL 08 Op de Hoogte 94 Gespot

NKBV 07 Voorwoord Joachim Driessen 90 NKBV voor Jou

THEMA: BERGSPORTDAG 18 Geologisch onderzoek op Spitsbergen

22 Nieuwe routes in de Revelation 26 33 34 40 46 50 56 60 66 70

Mountains, Alaska Rondwandeling op de Alpe Adria Trail Single skin vlieger Philippe Collet Alpinist Peter Habeler Winters wandelen in het Annapurnamassief Sneeuwschoenwandelen in de Spaanse Pyreneeën De Seven Summits van het Stubaital Bergsteigerdörfer: duurzame bergdorpen De nieuwe lichting van de Expeditie Academie De cultuur van het Valle Maira Interview met klimmer Greg Boswell

WANDELEN 78 Wandeltocht naar de Skålatårnet 92 Dagwandeling: wandelen bij de

THEMA: BERGSPORTDAG De laatste editie van het jaar geeft weer een mooi inkijkje in de NKBV Bergsportdag, waar jaarlijks een paar duizend bergsporters luisteren naar lezingen, zich vergapen aan het nieuwste materiaal, meedoen aan workshops en hun vragen stellen aan deskundigen. Met 12 artikelen helpen we je alvast aan flink wat voorpret.

PORTRET

Peter Habeler

EXPEDITIE ACADEMIE

De nieuwe lichting

Weissensee

KLIMMEN 14 82 85 86

Depot: klimverboden Klimroute: Dente per dente Medisch: schouderblessures Iconen van Europa: Mont Aiguille

EN VERDER 76 Markt & Materiaal: sint- en kerstcadeautjes

97 Metaforen uit de bergsport in boek voor organisaties 98 Vooruitblik

ONDERZOEK

Op Spitsbergen

4 | HOOGTELIJN 5-2019

04_HL0519_R02_Inhoud.indd 4

19-11-19 11:24

Iedereen heeft ze wel eens gezien: de herdenkingsmonumentjes langs een bergpad, ter herinnering aan een omgekomen geliefde. Man, vrouw, een zoon, berggids. In de bergen verongelukt. Gevallen, getroffen door rotsen of een lawine. Soms brandt er een lichtje, hangt er een boeketje met verse Alpenbloemen, of een paar takjes alpenrozen, of zorgen kunstbloemen jarenlang voor kleur.

Ik lees altijd wat het monument wil vertellen. Dus sta ik automatisch even stil bij een tragische gebeurtenis uit het verleden. Dan is er ook weer het besef dat ik te gast ben in de ruige, onherbergzame en soms onberekenbare natuur. Deze zomer trof ik een plaquette voor een jonge klimmer die al in 1956 was verongelukt. Hoog in de bergen, net geen 25 jaar geworden. De nabestaanden hadden een spreuk gebruikt uit de Bijbel: Denn in seiner Hand sind die Tiefen der Erde, und die Höhen der Berge sind auch sein. (Hij beheerst de diepten van deze schepping en reikt met Zijn hand tot aan de toppen van de bergen.)

MARKT & MATERIAAL

Sint- en kerstcadeautjes

AIGUILLE

Icoon van Europa

INTERVIEW Greg Boswell

stand

Ter herinnering

Het bermmonumentje hing bij een pad waar voorzichtigheid geboden was. Steil, brokkelige steen, af en toe glad van de ochtenddauw, langs een behoorlijke afgrond. Ik voelde me er wat gespannen, niet prettig. Want op dit gedeelte van de route was vier dagen eerder een Nederlandse vrouw verongelukt. Gestruikeld, uitgegleden, gevallen? Het werd haar fataal.

Ik was opgelucht toen het moeilijkste stuk van de afdaling voorbij was. Ik kon mijn gedachten niet losmaken van de vrouw, die ik niet kende en van wie ik verder niets wist. Ik keek nog eens naar boven. Het was steil, maar zag er niet onheilspellend uit. En toch was daar nog maar een paar dagen geleden een groot drama gebeurd.

Peter Daalder

Hoofdredacteur Hoogtelijn peter.daalder@hoogtelijn.nl

WWW.NKBV.NL | DECEMBER 2019 | NR 5

NR 5 | DECEMBER 2019

trails

ALASKA

annapurna sanctuary, Alpe adria en de seven summits van het stubaital

WWW.NKBV.NL

Nieuwe routes in de Revelation Mountains

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

MONT AIGUILLE

Klimmen op een van Europa’s iconen

01_HL0519_R01_Cover.indd 1

BERGSPORTDAG

Lezingen, workshops en demonstraties

alaska

Expeditie in de Revelation Mountains

18-11-19 09:00

Op de cover: Rik Burger wandelt langs het Lago Superiore, op de Alpe Adria Trail (dag 4, etappe 5 van de Rundtour). Redacteur Femke Welvaart liep met Rik Burger het 135 kilometer lange rondje in zeven etappes rond het drielandenpunt Oostenrijk-Slovenië-Italië. Je leest de reportage op pagina 26. Coverfoto: Femke Welvaart

HOOGTELIJN 5-2019 |

04_HL0519_R02_Inhoud.indd 5

18-11-19 09:23

Andermatt, Gemsstock, Luzern-Vierwoudstedenmeer, © Silvano Zeiter

Dit móét je gezien hebben.

Kies je winterbelevenis op MySwitzerland.com/wintervakantie en deel je mooiste momenten met

111119_Zwitserland_Saleskit_Winter_230x297.indd 1 Naamloos-8 1

11-11-19 11:31 15:53 12-11-19

Joachim

Partnerships en sponsoring Afgelopen herfst was ik in Ticino, Zwitserland. Wij komen er graag om te klimmen of toerskiën. Dit keer maakten we een lange wandeling door oneindig veel kleuren geel en rood met een overnachting in de Capanna Campo Tencia. Een mooie hut, met goed eten en het is er niet zo druk.

huis zei iemand: “Logisch dat je zo enthousiast bent over Ticino, want jullie worden gesponsord door Zwitserland Toerisme!” Nu is Zwitserland Toerisme inderdaad al drie jaar partner van de NKBV, maar ik kom er al mijn hele leven en dat staat dus los van mijn rol bij de vereniging. Het werpt wel de vraag op hoe (on)afhankelijk de NKBV is met partners en sponsors. Dat is een afweging die wij altijd zorgvuldig maken. Zo barst de Bergsportdag uit zijn voegen met stands van vele andere gebieden en merken en publiceert Hoogtelijn natuurlijk niet alleen reportages die zich in Zwitserland afspelen. Sport en sponsoring gaan hand in hand. Onze allergrootste sponsor is de Nederlandse Loterij (voorheen Lotto), die aan alle sportbonden via NOC*NSF een afdracht doet van haar inkomsten. Als relatief grote en nog steeds groeiende sportbond profiteren wij daarvan. Onze partners Rab, Zwitserland en Bever hebben alle hun eigen toegevoegde waarde voor de NKBV en daarmee voor

alle NKBV-leden. Zo krijgen leden in het hele land bij Bever 10 procent korting, verzorgt Rab de kleding van onder andere het Nederlandse sportklimteam en de Expeditie Academie en faciliteert Zwitserland ons met mooie locaties voor nationale kampioenschappen. Bovendien ondersteunen Zwitserland en sponsors Vaude en Nikwax onze duurzaamheidsprojecten. Rab, Black Diamond, La Sportiva en Petzl sponsoren de nationale sportklimcompetities, Zwerfkei en Kathmandu verzorgen de actie voor kaderleden en het Zillertal brengt Peter Habeler naar de Bergsportdag. Onze partners en sponsors houden zo elk op hun eigen manier de kosten voor het lidmaatschap laag, ze helpen de NKBV bij het realiseren van haar doelstellingen, of ze bieden direct voordeel voor NKBVleden. Win-win dus!

Joachim Driessen,

Duurzaamheid De NKBV streeft naar een duurzame relatie met haar leden en alle partijen in het veld. Duurzaamheid is ook een kernwaarde als het gaat om natuur, milieu en sociale waarden. We brengen dit zo goed mogelijk tot uitdrukking in een duurzame inkoop en bedrijfsvoering. Hoogtelijn wordt verpakt in suikerrietfolie en drukken we op FSC-papier: papier uit duurzaam beheerde bossen (een keurmerk met goedkeuring van het Wereld Natuur Fonds). Voor onze correspondentie gebruiken we 100% gerecycled papier. We schenken duurzame koffie (Peeze) en hebben een CO2neutrale postbezorging en data-opslag. En we promoten het reizen per openbaar vervoer naar bergsportbestemmingen. Als je toch met de auto of het vliegtuig reist, kun je overwegen om je CO2-uitstoot te compenseren. Dit kan eenvoudig via greenseat.nl.

Beter de bergen in met de NKBV NKBV-leden profiteren van voordelen en kortingen en ontvangen vijf keer per jaar Hoogtelijn. Met je lidmaatschap draag je bij aan het onderhoud van hutten en paden in de Alpen en het behoud van klimgebieden. Tip je vrienden om ook NKBV-lid te worden. Ze kunnen zich aanmelden op nkbv.nl en zien daar welke voordelen het lidmaatschap hen nog meer biedt.

Opzeggen lidmaatschap

Het NKBV-lidmaatschap loopt per kalenderjaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat dan vóór 1 november op MijnNKBV.nl. Je ontvangt dan per e-mail een bevestiging van je opzegging. Na 1 november wordt je lidmaatschap automatisch verlengd voor het volgende kalenderjaar. Kijk voor meer informatie over het lidmaatschap op nkbv.nl. Partners van de NKBV

voorzitter NKBV mail: voorzitter@nkbv.nl twitter: @jdriessen06

HOOGTELIJN 5-2019 |

07_HL0519_R04_Joachim.indd 7

18-11-19 09:23

In januari start de nieuwe opleiding voor International Mountain Leader (IML). Naar verwachting gaan tien kandidaten deelnemen. Zij kunnen in drie jaar hun opleiding afronden, dus in 2022 uitstromen. Volgend jaar doen tien IML’ers van de huidige lichting hun examen. De Spanjaard Carlos Soria is er in zijn tiende poging niet in geslaagd Dhaulagiri te beklimmen. Soria, die 80 jaar is, bracht het met zijn team begin oktober tot kamp 3, maar slecht weer verhinderde een toppoging. De Alpine Learning Project Weeks van de Swiss Alpine Club (SAC) hebben de UIAA Mountain Protection Award 2019 gewonnen. Schoolklassen kunnen hierbij een week in SAC-hutten verblijven en volgen dan onderwijs over de Alpen en duurzaamheid en ze maken een huttentocht met een berggids. De UIAA publieksprijs ging naar Ama Dablam 2020 - High Altitude Mountain Cleaners, waarbij komend voorjaar een team klimmers in 23 dagen de normaalroute op de Ama Dablam gaat schoonmaken en alle oude vaste touwen verwijderen. De gletsjers in Peru verdwijnen steeds sneller. Duitse onderzoekers zagen van 2000 tot 2016 al 29 procent van het totale ijsoppervlak verdwijnen. Tussen 2013 en 2016 smolt het ijs vier keer zo snel als in de jaren daarvoor. Oorzaken zijn klimaatverandering en het warme zeewater door El Nino. In Peru ligt 92 procent van alle tropische gletsjers op aarde. De verbouwing van de Tukhut ligt op schema. De sloopwerkzaamheden zijn afgerond, dus wordt er nu verbouwd. Volgens plan kan de verbouwing in maart 2020 klaar zijn en opent de HerBerg in april 2020 haar deuren.

Politieberggidsen in Duitsland De Beierse politie heeft in oktober zeven nieuwe politieberggidsen beëdigd. Daarmee groeit de ‘Alpiene inzetgroep’ naar 52 politieberggidsen. Deze gidsen worden ingezet bij ongelukken in de bergen, klimbossen en klimhallen, maar ook bij zoekacties en reddingsacties met politiehelikopters. Voor hun opleiding werkt de politie samen met de Duitse Alpenvereniging (DAV).

Foto DAV/Markus Grübl

India heeft 137 pieken in de Himalaya opengesteld voor buitenlandse klimmers. Tot voor kort had je voor die bergen nog een vergunning nodig van de ministeries van Defensie en Binnenlandse Zaken, maar nu hoef je alleen nog een vergunning van de Indian Mountaineering Foundation te hebben. De deelregering van Sikkim is nog niet akkoord met het openen van hun 24 pieken, die ze als heilig beschouwen. De lijst met 137 bergen staat onder meer op theuiaa.org.

Beëdiging in de klimhal: DAV-vicevoorzitter Burgi Beste draagt nieuwe berggidsen over aan de Beierse minister Joachim Hermann.

Nachttreinen naar de Alpen Je kunt weer makkelijker met de nachttrein naar de Alpen! De Oostenrijkse spoorwegen ÖBB willen vanaf januari, dus over een goede maand al, hun nachttrein vanaf Brussel naar Wenen laten rijden. Vanaf december 2020 moet hun zogenoemde Nightjet ook vanuit Amsterdam vertrekken. Je kunt dan ook opstappen in Utrecht en Arnhem. De trein vanuit Brussel is een verlenging van het al bestaande nachttreintraject Düsseldorf-Innsbruck-Wenen. Eind 2016 stopte de Deutsche Bahn (DB) met de nachttrein AmsterdamZürich vanwege afnemende belangstelling. De Oostenrijkers

namen een deel van de DB-nachttreindienst over en breiden dat nu uit, omdat door de klimaatdiscussie de vraag naar treinreizen weer groeit. Kijk op nightjet.com of nsinternational.nl.

WAARSCHUWINGSSYSTEEM VOOR CONDITIES ZWITSERSE BERGEN Sinds deze zomer is het mogelijk om op het Tourenportal van de Zwitserse Alpenvereniging SAC-CAS gevaarlijke situaties in de Zwitserse Alpen te zien en om ze te melden. Alle routes in het Tourenportal

Foto Yves Bühler, SLF

Onder redactie van Rien Jans

op de hoogte

Heb je nieuws voor Op de Hoogte, mail het naar hoogtelijn@nkbv.nl. Meer bergnieuws vind je op nkbv.nl, of volg ons op Facebook en Twitter.

zijn voorzien van een feedbackformulier waarmee je een melding kunt doen over de huidige situatie op de route. Je kunt er ook situaties mee afmelden die niet langer gevaar opleveren. Kijk op sac-cas.ch onder ‘SAC-Tourenportal’. Lawinegevaarlijke situaties kun je via hetzelfde portal ook rechtstreeks doorgeven aan het SLF, het Institut für Schnee- und Lawinenforschung.

Dronefoto van een rotsverschuiving onder de top van de Flüela Wisshorn bij Davos, in een Swisstopo-kaart gemonteerd.

8 | HOOGTELIJN 5-2019

08_HL0519_R06_Opdehoogte.indd 8

18-11-19 09:26

Bondspresident Frank-Walter Steinmeier in gesprek met DAV-officials.

Foto’s Marco Kost

Duitse politici in de bergen De Beierse milieuminister Thorsten Glauber wandelde in september met de Deutsche Alpenverein (DAV) naar de Tegernseehütte in zijn deelstaat Beieren. Tijdens de wandeling werden allerlei DAVthema’s besproken en konden publiek en journalisten mee. In mei ging de Duitse bondspresident Frank-Walter Steinmeier ook al met de DAV aan de wandel. Hij klom toen naar de Schönfeldhütte in de Beierse Alpen en liet zich onderweg voorlichten over het werk van de DAV, waar hij zelf actief lid van is.

Weerbericht Oostenrijkse Alpenvereniging verbeterd

Mont Blancgletsjer versnelt

Alpenvereinswetter, de populairste service op de site van de Oostenrijkse Alpenvereniging, is verbeterd. Verdeeld over 17 weerregio’s vind je er het weer voor het complete Alpengebied, dus niet alleen Oostenrijk, maar ook Frankrijk, Zwitserland, Duitsland, Italië en Slovenië. Er zijn 185 locaties met detailgegevens en er is een praktisch zevendaags weeroverzicht. De site is opnieuw geoptimaliseerd voor je smartphone. Klik op alpenverein.at onder ‘bergsport’ op ‘wetter’.

De Planpincieuxgletsjer op de Mont Blanc dreigt in te storten. Eind september maten wetenschappers van de Italiaanse Fondazione Montagna Sigura een beweging van 50 tot 60 centimeter per dag. Als de gletsjer instort, komt er zo’n 250.000 kubieke meter ijs vrij, reden voor de Italiaanse gemeente Courmayeur om al allerlei voorzorgsmaatregelen te treffen. Vorig jaar kwamen twee mensen in het Planpincieuxgebied om het leven door een modderstroom.

Twee Nederlanders komen om in lawine

geluk niet aan hun zijde. Snowboardgids Verheij ging verschillende keren met Hoogtelijnredacteur Mirte van Dijk op reportage, onder meer naar Noorwegen (Hoogtelijn 5, 2015) en Mongolië (Hoogtelijn 1, 2018).

Ter voorbereiding op de examenweek van onze instructeursopleiding wonen wij, een stel fanatieke, jonge klimmers, een week lang in een berghut. Hele dagen buiten: oefenen, oefenen en nog eens oefenen. Onze eetlust is vele malen groter dan onze magere studentenbudgetten. Maar ook daar vinden we wat op: vroeg vertrekkende klimmers laten altijd wel wat van het huttenontbijt staan. Als we voldoende treuzelen, kunnen we die mooi confisqueren als aanvulling op ons karige ochtendmaal. Op een dag heeft maatje F. een wel heel fraaie oogst binnengehaald. Hij scoorde een vrijwel complete maaltijd van een verlaten tafeltje: brood, worst, kaas... Collegiaal deelt hij zijn buit en we laten het ons smaken. Totdat de deur van de Gaststube opengaat. Na een sanitaire stop komt de rechtmatige eigenaar van het ontbijt terug om zijn onderbroken maaltijd voort te zetten. [Frank Husslage]

en Passant

Halfpension

Illustratie Toon Hezemans

Mirte van Dijk, Seb Jam en Stephan Verheij in Mongolië.

Ervaren freeriders Roy Brink (33) en Stephan Verheij (39) zijn tijdens de seizoensopening in Sölden in een lawine terechtgekomen en hebben het ongeval niet overleefd. Hoewel ze alle voorzorgsmaatregelen hadden getroffen, stond het

Heb je ook een leuk bergverhaal meegemaakt? Mail je anekdote van 120 woorden naar hoogtelijn@nkbv.nl o.v.v. En Passant.

HOOGTELIJN 5-2019 |

08_HL0519_R06_Opdehoogte.indd 9

18-11-19 09:27

Foto Zout Fotografie

Onder redactie van Naomi Persoon

Lynn en Mark prolongeren Leadtitel Tijdens het Nederlands kampioenschap sportklimmen, oftewel het Petzl NK Lead 2019, hebben Amsterdammers Lynn van der Meer en Mark Brand opnieuw de titel gewonnen. Beide klimmers stonden vorig jaar ook al op de hoogste trede van het podium. Hoewel Lynn flinke tegenstand had van onder anderen Tiba Vroom en Aniek Lith, wist ze haar hoofd koel te houden en als laatste klimster het verst te komen in haar route. Ook Mark Brand nam het op tegen sterke tegenstanders. Leto Cavé (3) en Tim Reuser (2) moesten in Brand echter hun meerdere erkennen. Kijk het klimspektakel terug via nklead.nl.

Mark Brand weet Tim Reuser en Leto Cavé achter zich te houden op het NK Lead en klimt naar het goud.

Eerste Open NK Paraklimmen Foto Tim van der Linden

op de hoogte

SPORTKLIMNIEUWS

Foto im van der Linden

Sabina van Essen

Voor het eerst in de geschiedenis van de Nederlandse klimsport is in november voorafgaand aan het Petzl NK Lead 2019, het Open NK Paraklimmen georganiseerd. “Bij klimmen is een beperking geen beperking”, zei paraklimmer Renske Nugter al in 2012 tegen Hoogtelijn. Zo dachten de ruim vijftig deelnemers uit twaalf verschillende landen er ook over. Het Open NK Paraklimmen was dan ook een groot succes. Bekijk de foto’s en lees het uitgebreide verslag op nkbv.nl/actueel/uitslagen/open-nk-paraklimmen. Nederlands Parateamklimmers Baruch Barendregt en Fedde Benedictus in hun kwalificatieroutes.

Mooie prestaties Jong Oranje op EJK

8 nieuwe gebieden bij de klimjaarkaart

Op het Europees Jeugdkampioenschap Lead in Rusland in oktober heeft Jong Oranje hoge ogen gegooid. Van de zes Nederlandse jeugdklimmers die afreisden naar Voronezh wisten Sabina van Essen en Leto Cavé de beste scores binnen te slepen. Sabina kwam sterk uit de startblokken door haar eerste kwalificatieroute te toppen. Bij de tweede werd ze vijfde. Ze plaatste zich vervolgens voor de finale en werd 6e. Ook Leto klom zeer verdienstelijk. Een vierde en tiende plek in de kwalificatie leverden hem een halvefinaleplaats op, waarin hij met een negende plek net buiten de finale eindigde.

Goed nieuws voor klimjaarkaarthouders! Vanaf 1 januari 2020 vallen behalve de huidige 23 klimgebieden maar liefst acht nieuwe massieven onder de klimregeling met België. Ondanks deze forse uitbreiding blijft de klimjaarkaart gelukkig wel dezelfde prijs. De inkomsten uit de verkoop van de klimjaarkaart gaat volledig naar het onderhoud en ondersteuning van de klimgebieden. Bekijk alle gebieden op tinyurl.com/yyw3b2s8.

Sinds 2019 heeft Nederlands Team klimmer Tim Reuser zijn leven in het teken gezet van kwalificatie voor de Olympische Spelen van 2020 in Tokio. Hoewel hij zeer goed op weg was door in de top mee te klimmen bij Lead en zijn eigen speedrecords te verpletteren, kwam hij

Partners van het Nederlands Team Sportklimmen

op het belangrijke kwalificatiemoment tijdens de World Cup in het Chinese Xiamen helaas tekort voor plaatsing. Dat betekent dat er geen Nederlandse deelnemers zijn op de Olympische Spelen in Tokio en het Nederlands Team haar pijlen richt op die van 2024 in Parijs.

Foto Harald Swen

Tim Reuser niet naar Olympische Spelen

Partners nationale wedstrijden

10 | HOOGTELIJN 5-2019

08_HL0519_R06_Opdehoogte.indd 10

19-11-19 11:17

EXPEDITIENIEUWS Reinhold Messner was de eerste die alle achtduizenders beklom. Hij voltooide ze in 1986, in 16 jaar tijd en zonder extra zuurstof. Het huidige snelheidsrecord voor alle achtduizenders stond op naam van de Koreaan Kim Chang-Ho. Hij volbracht zijn laatste achtduizender in 2013; zeven jaar, tien maanden en zes dagen na zijn eerste. In 1987 slaagde de Pool Jerzy Kukuczka er als eerste in om alle achtduizenders ‘snel’ te beklimmen. Hij had daar zeven jaar, elf maanden en veertien dagen voor nodig.

Foto Jolanda van Kesteren

Nirmal Purja is erin geslaagd om alle veertien achtduizenders te toppen binnen zeven maanden: hij deed het in 190 dagen. Zijn zogenoemde Project Possible strandde bijna op zijn laatste berg, Shishapangma, omdat China geen vergunningen meer uitgaf voor de berg. Toen Purja op 27 september op de top van de Manaslu stond, waren de vooruitzichten op het slagen van zijn project nog klein. Maar de Chinezen maakten voor het team van Purja een uitzondering en zo kon hij op 29 oktober de top van zijn laatste aantikken, Shishapangma (8013 meter).

Nirmal Purja met Jolanda van Kesteren (zie het volgende item) in kamp 1 bij Cho Oyu. Purja heeft zojuist Cho Oyu getopt en de vaste touwen aangelegd voor Van Kesterens summit push.

op de hoogte

Alle achtduizenders in zeven maanden

Jolanda van Kesteren op Cho Oyu • Ansja de Boer, Cho Oyu 1996 • Katja Staartjes, Cho Oyu 1998, Mount Everest 1999, Gasherbrum 1 2004 • Bernice Nootenboom, Mount Everest 2009 • Marlies Neefjes, Cho Oyu 2009, Mount Everest 2013 • Adriënne Boerwinkel, Manaslu 2017 • Daphne de Jong, Mount Everest 2019 • Jolanda van Kesteren, Cho Oyu 2019

Foto Mike van Berkel

Foto Frank Chargois

Foto Jolanda van Kesteren

Jolanda van Kesteren bereikte op 25 september de top van Cho Oyu (8201 meter). Ze maakte deel uit van het gezelschap International Mountain Guides en gebruikte extra zuurstof. Van Kesteren is de zevende Nederlandse vrouw ooit die op een achtduizender stond. Het lijstje ziet er als volgt uit:

Cas van de Gevel, Frank Chargois en Mike van Berkel meenden een eerstbeklimming te hebben gedaan in Kirgizië. Op 17 september stonden ze op de top van Pik Aleksey (4911 meter), die ze vernoemden naar de kok van hun expeditie. Het drietal reisde naar de Djangart Vallei, aangestoken door de NKBV Expeditie Academie van 2018 en hun berichten over de goede kwaliteit van het ijs. Vanuit een basiskamp op 3070 meter en een advanced base camp op 4154 meter bereikten ze via een 600 meter lang couloir met goede ijscondities de top. Ruim na terugkeer in Nederland ontdekten ze dat de route al een keer eerder is geklommen, door een Duits stel dat de berg in 2015 Pik Dostuk noemde.

Foto Mike van Berkel

Bijna-eerstbeklimming Pik Aleksey

HOOGTELIJN 5-2019 |

08_HL0519_R06_Opdehoogte.indd 11

18-11-19 09:27

Specialist in Bergsport Verzekeringen W.A. Hienfeld B.V.

Voor meer informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

Postbus 75133 1070 AC Amsterdam +31 (0)20 - 5 469 469 info@hienfeld.nl

hienfeldadv.indd 1

25/01/2018 11:13

T R A N G O T E C H G T XÂ®

SHOP NOW ON WWW.LASPORTIVA.COM

hienfeld+sportiva.indd 1

18-11-19 09:57

VRAAG & ANTWOORD op de hoogte

Feest voor de WATT

Werkgroep Alpiene trektochten 40 jaar Veel leden gaan met de NKBV op gletsjertocht, huttentocht of kampeertrektocht. Die tochten worden gepland en begeleid door vrijwilligers, NKBV-leden die hier speciaal voor zijn opgeleid. Voor de planning en scholing zorgt de werkgroep Alpiene trektochten (WATT), en die bestaat 40 jaar. Tijd voor een feestje? WATT-voorzitter Frans van Stigt Thans vindt van wel. Tekst Rien Jans Beeld Frans van Stigt Thans

Niet bedoeld als woordgrap maar toch: wat maakt de WATT leuk? “Het delen van elkaars enthousiasme voor de bergen. Wij WATTers zijn tourenleiders, maar net zo goed NKBV-leden als de deelnemers aan de tochten. Tochten zijn voor ons uitdagingen, waar we veel voorbereiding in steken en dat is leuk om te doen. Maar het mooist is het samen delen van de tocht, de ervaring. Dat contact met de mensen en de natuur is voor mij het belangrijkst.” Is er in 40 jaar veel veranderd? “Ik ben niet van het begin af aan bij de WATT betrokken geweest, maar ja: er is veel veranderd. De reizen worden korter en er komen meer themareizen. Onze scholing is naar een veel hoger niveau gebracht. Vroeger verdiende je je diploma als tourenleider en dat bleef eindeloos geldig, nu moet je elk jaar bijscholen om op niveau te blijven. En elke drie jaar moet je bewijzen dat je je diploma waard bent door middel van een terreinbijscholing. En op afzienbare

termijn beschikt onze werkgroep over een nieuwe database waarin alle tochten van A tot Z zijn opgeslagen. Daarmee gaan we als werkgroep een flinke stap vooruit.” Waarom werd jij tourenleider? “Ik zit al ruim dertig jaar in het onderwijs en met onze school maken we al heel lang excursies naar onder meer Wales. Ik ging mee als begeleider en voor en door die excursies ben ik me gaan verdiepen in de bergen en de bergsport. Via C1, 2 en 3 ging ik naar Alpiene tourenleider en dat doe ik nu zo’n vijftien jaar.” Wat was minder leuk, de afgelopen jaren? “Een paar jaar geleden zijn de werkgroepen Vreemde Voettochten en Alpiene trektochten samengegaan. Er zijn toen tourenleiders bij de Vreemde Voettochten gestopt, mede doordat zij de veranderingen die dit met zich meebracht niet konden waarderen. Zo’n moment is niet fijn. En een paar jaar geleden was er minder animo voor de tochten, onder meer vanwege de economische crisis. Als je tocht vanwege gebrek aan belangstelling niet doorgaat, is dat slecht voor je motivatie. Je steekt er veel energie in en maakt je agenda er voor vrij.” En nu een feestje? “Dit najaar of volgend voorjaar staan we stil bij het jubileum, gekoppeld aan een activiteit. We hebben de tourenleiders om ideeën gevraagd, dus we werken eraan.”

Hoe word je Alpiene Tourenleider?

Wil je weten wat de criteria zijn om in aanmerking te komen voor Alpiene Tourenleider? Ga naar academie.nkbv.nl en klik op Alpien. Nieuwe opleidingen starten vanaf 2021.

HOOGTELIJN 5-2019 |

08_HL0519_R06_Opdehoogte.indd 13

18-11-19 09:27

DEPOT

Klimverboden Voor bergsporters is elke verticale uitstulping een natuurlijke uitdaging om te beklimmen. Als je langs een natuurstenen muurtje loopt, al is het midden in een drukke stad, dan moet je toch écht even dat ene greepje proberen. Voor ons een tweede natuur, voor grote delen van de mensheid onbegrijpelijk. Sterker nog: onze natuurlijke reacties worden zelfs ingeperkt…

Vlucht

Je hoeft niet per se Nederland uit om niet te mogen klimmen. Zelfs op het randje van ons landje, in dit geval op Schiphol, wordt duidelijk gemaakt dat klimmen niet mag. In dit geval zelfs tweetalig.

Uitgeschakeld

Wat moet een rechtgeaard klimmer met deze boodschap? Wat moet er uitgeschakeld worden? Of, nog vreemder, wie? Dit bord trof ik aan in het Biermuseum te Breda.

Tekst en beeld Frank Husslage

Vlag uit

Op weg naar de hoogste rotswanden van Europa mag je al reizende niet eens je klimvaardigheid bijhouden. In elk geval is de vlaggenmast op de achterplecht van de veerboot Kiel-Oslo verboden terrein voor klimmers.

Heilig Prehistorie

Dit bordje trof ik aan bij een plaats waar toch voor meer dan één mensenleven te klimmen is op natuurlijke rots, namelijk aan de oever van de Verdon. Maar ja, je komt op weg van het terras naar je tent langs het Museum van de Prehistorie van de Gorges du Verdon in Quinson en ziet deze prachtige natuurstenen muur…

Ook in Nepal tref je tweetalige bordjes aan, die aangeven dat beklimmen ongewenst is. In dit geval bij de Zwarte Boeddha in Muktinath, het grootste stenen Boeddhabeeld in Nepal. Kennelijk waren er zowel Nepalese als Engelssprekende bezoekers van dit heiligdom die probeerden dit beeld te beklimmen.

Vergissing

Een paar mooie, goed beklimbare rotsen langs een Zuid-Frans binnenweggetje. En op de topografische kaart staan ze ook nog eens aangegeven als klimgebied. Dat vraagt om een beklimming! Helaas staat het klimgebied verkeerd ingetekend op de kaart, dat is een paar honderd meter verderop. De eigenaar van deze rotsen ziet er de humor niet van in en probeert de vergissing van de cartografen op deze manier recht te zetten.

14 | HOOGTELIJN 5-2019

14_HL0519_R05_Depot.indd 14

19-11-19 11:18

IJs

Heldenstatus

In de winterse Vogezen is rotsklimmen soms minder aantrekkelijk. Als dit winterweer nog even doorzet, verdwijnt het verbod vanzelf. Dan wordt het tijd om de ijsbijlen uit het vet te halen.

Helmplicht

In de heraldiek staat de rode streep door een familiewapen voor een bastaard. Zou hier in het Spaanse Aigüestortes worden bedoeld dat canyoning een onechte tak van de klimsport is?

Huisvlijt

Aangetroffen in de Belgische Ardennen. “Oké, vooruit, je mag hier klimmen, maar zet dan in elk geval wél een helm op.”

Je woont in een schilderachtig Pyrenees dorpje en hebt een prachtige natuurstenen muur langs je tuin. En die muur wil je graag zo houden. Tja, dan rest uiteindelijk de kwast en een uurtje huisvlijt.

Uitdagingsloos

Hoe vaak wordt de wandelende mensheid nou gewaarschuwd dat het gevaarlijk is om ergens in te klimmen, terwijl er nou net die ene keer geen enkele uitdaging is om dat te doen? Wie bedenkt het om een houten mast

met elektriciteitsdraden in een Frans weiland te beklimmen? Nou lijkt dat beklimmen me niet eens zo gevaarlijk, het zal eerder het aanraken van die draden zijn waarvoor we hier worden gewaarschuwd.

Voor de goden

Langs het pad langs de Canyon de la Jonte, het klimgebied voor normale stervelingen die de zware routes in de nabijgelegen kloof van de Tarn niet aankunnen. Gezien de context ter plekke zou het hier om een verbodsbordje gaan, maar het lijkt mij prima te interpreteren als ‘Linksaf voor de grote daken’.

Brexit

Engeland, Southern Sandstone. Een van de heel weinige plekjes in Zuid-Engeland waar je kunt rotsklimmen. En daar zijn de Britten dan ook heel zuinig op. Je mag er alleen topropen en moet supervoorzichtig zijn met het zachte zandsteen. Daarom zijn allerlei ankers aangebracht bovenop de rotsen. Om de klimmers met wat minder inzicht tegen zichzelf te beschermen, is op dit halfrotte paaltje aangegeven dat je het beter niet kunt gebruiken om aan te zekeren.

Zeemonster

Het meest westelijke puntje van het Franse vasteland, Presqu’île de Crozon, Pointe de Pen-Hir. Prachtig klimmen op tientallen meters hoge rotsen die pal uit de zee oprijzen. Dit keer wordt eindelijk eens niet onze mooie sport verboden. Blijkens dit verbodsbord mag je hier geen stenen op de klimmers gooien.

Z.o.z. In de vorige editie van Hoogtelijn vroegen we naar de naam van iconische bergen die vanaf een minder bekende kant zijn gefotografeerd. We lieten de foto’s ook op Instagram en Facebook zien. Niemand had alle acht bergen goed; vooral de Nederlandse berg bleek een lastige. Onder de deelnemers die er zeven goed hadden, hebben we het bergboek verloot: Haroen Schijf is de winnaar. Met een eervolle vermelding voor Thomas Ogg, die op Twitter als enige de Wilhelminaberg goed had. De juiste antwoorden zijn: 1. Matterhorn 2. Eiger 3. Mont Blanc 4. Drei Zinnen 5. Jungfrau 6. Cho Oyu 7. Wilhelminaberg 8. Mont Blanc

HOOGTELIJN 5-2019 |

14_HL0519_R05_Depot.indd 15

18-11-19 09:33

Thema: bergsportdag

voorpret

De laatste editie van het jaar geeft weer een mooi inkijkje in de NKBV Bergsportdag, waar jaarlijks een paar duizend bergsporters luisteren naar lezingen, zich vergapen aan het nieuwste materiaal, meedoen aan workshops en hun vragen stellen aan deskundigen. Met 12 artikelen helpen we je alvast aan flink wat voorpret en kun je middels het scannen van een QR-code online nog meer lezen over de geïnterviewde gast, de indrukwekkende route, of het mooie berggebied. Lees meer over hoofdgasten Greg Boswell en Peter Habeler, leer de nieuwe lichting van de Expeditie Academie kennen en krijg een indruk van de Annapurna Sanctuary, de Seven Summits van het Stubaital of de Rundtour van de Alpe Adria Trail. Laat je inspireren en kom op 9 februari naar het NBC in Nieuwegein! Wie weet zien we je daar op de stand van Hoogtelijn? Tekst Femke Welvaart Beeld Dim van den Heuvel

18 22 26 33 34 40

Geologisch onderzoek op Spitsbergen Nieuwe routes in de Revelation Mountains, Alaska Rondwandeling op de Alpe Adria Trail Single skin vlieger Philippe Collet Alpinist Peter Habeler Winters wandelen in het Annapurnamassief

46 50 56 60 66 70

Sneeuwschoenwandelen in de Spaanse Pyreneeën De Seven Summits van het Stubaital Bergsteigerdörfer: duurzame bergdorpen De nieuwe lichting van de Expeditie Academie De cultuur van het Valle Maira Interview met klimmer Greg Boswell

16 | HOOGTELIJN 5-2019

16_HL0519_R30_Thema_Opening.indd 16

18-11-19 09:34

THEMA

BERGSPORTDAG

Marieke van Kessel kijkt naar de Annapurna South (7219 meter) vanuit het Machhapuchhare Base Camp.

HOOGTELIJN 5-2019 |

16_HL0519_R30_Thema_Opening.indd 17

18-11-19 11:11

Geologisch onderzoek in Arctisch gebied

Tijdreizen

op Spitsbergen Gletsjers, uitgesleten dalen, sneeuwvelden, prachtige puinwaaiers die uit steile wanden komen zetten, loodrechte wanden die uit de fjorden rijzen, ruige rotspieken, verlatenheid. Met mijn neus zit ik tegen het vliegtuigraampje aangedrukt en ik zie niets anders dan een onmetelijk uitgestrekt landschap. Ruig, onherbergzaam, woest, leeg... Tekst en beeld Anna van Yperen

en waarschuwing voor ijsberen springt meteen in ’t oog als ik de eerste stap buiten de deur van het vliegtuig zet. Koele, arctische lucht, en wederom een fjord met steile bergkammen met sneeuwvlaktes. Maar nu van dichtbij, en met een vleugje benzinelucht dat mijn neus bereikt. Ik stap de bus in op weg naar Longyearbyen, hoofdstad van Spitsbergen. Hier doe ik mee aan een geologiecursus voor masterstudenten aan de universiteit op Spitsbergen. Zelf ben ik al afgestudeerd, maar ook tijdens mijn vierjarige promotieonderzoek moet ik nog een aantal vakken volgen. De keuze was snel gemaakt, op naar Spitsbergen!

slapen, eten, en ’s avonds presentaties geven – gebruiken we een rubberbootje om aan land te komen. Tijdens de tiendaagse reis krijgen we meerdere jachtgeweren mee en iedereen moet weten hoe deze te gebruiken. Er leven meer ijsberen dan mensen op Spitsbergen en het is een zoogdier dat actief op mensen jaagt als het honger heeft... Maar er zijn strenge regels! De ijsbeer kan dan wel gevaarlijk zijn, hij wordt ook met uitsterven bedreigd. We krijgen instructies wanneer we wel of niet het geweer tevoorschijn moeten halen, en dat we vooral eerst een soort vuurpijl moeten afschieten. De meeste ijsberen maken dan rechtsomkeert en zo blijven mens en dier ongedeerd. Wel zo prettig.

Safety first

We leren ook dat een walrus je rubberbootje lek kan prikken en dat je rabiës kunt oplopen als je door een poolvos wordt gebeten. Als laatste onderdeel van de cursus maken we een duik in de fjord in een soort ‘overlevingspak’. Dit pakt zorgt ervoor dat je droog en warm blijft, en dat je blijft drijven. Een fijn idee, mocht ik vanuit het rubberbootje in het ijskoude water kukelen.

De waarschuwing voor ijsberen blijkt terecht, leren we al snel tijdens de veiligheidstraining die een paar dagen later op de planning staat. Deze training is nodig, omdat we een tiendaagse reis per schip langs de kust gaan maken. Elke dag gaan we aan land om de geologie te bestuderen. Vanaf het schip – waarop we

18 | HOOGTELIJN 5-2019

18_HL0519_R35_Thema_Spitsbergen.indd 18

18-11-19 09:36

THEMA

BERGSPORTDAG In de vierpersoons zodiac zijn wij en onze spullen waterdicht ingepakt.

De boot op Na nog een paar dagen geologie in het klaslokaal vertrekken we dan eindelijk. We varen weg uit Longyearbyen, door de Adventfjorden, tussen wanden die steil omhoogrijzen. We zien vooral zwart gesteente dat lange puinhellingen vormt, met daarboven dikke zandsteenkliffen. Het zwarte puin bestaat grotendeels uit schalie (dunne laagjes kleisteen) en steenkoolafzettingen dat 60-40 miljoen jaar geleden werd gevormd in veenmoerassen. In 1899 werd hieruit al steenkool gewonnen! Dit was voor Spitsbergen het begin van decennialange mijnindustrie en de belangrijkste bron van inkomsten. We staan in de zon op het dek van het schip. Het is een heldere en frisse dag, en wanneer we de Adventfjorden uitvaren, opent het landschap zich en zien we talloze gletsjers in de verte. Wow!

Verfrommeling

Uitzicht tijdens het veldwerk: horizontale steenlagen, dus we moeten steil omhoog! Ons woonschip wacht op ons tot we klaar zijn.

Sediment wordt per definitie horizontaal afgezet en dit resulteert in horizontale lagen van verschillende dikte, met de oudste lagen onderop. Op Spitsbergen zijn er veel plekken waar al deze lagen nog netjes horizontaal liggen. Als je daar geologisch onderzoek wilt doen, moet je langs steile kliffen omhoogklimmen. Stoer, maar niet handig. Echter, in het westen van Spitsbergen liggen veel steenlagen bijna verticaal. Door plaattektoniek kwam

Met 4 kilometer wandelen reis je door 200 miljoen jaar In mist en regen toch vrolijk aan het werk.

ongeveer 50 miljoen jaar geleden Groenland langs Spitsbergen schuiven en was er niet genoeg plaats voor beide. Deze botsing leidde tot een ‘verfrommeling’ van een deel van beide landmassa’s, wat onder meer resulteerde in een minigebergte in het westen van Spitsbergen. Nou ja, mini.... Sommige toppen zijn 1000 meter hoog! Lokaal zijn de eerder gevormde horizontale lagen netjes gekanteld en steken ze nu bijna verticaal uit de grond. Het resultaat: met een wandeling van ongeveer vier kilometer langs deze verticale lagen maak je een reis door de tijd van bijna 200 miljoen jaar. Stel dat je vier kilometer per uur wandelt, dan wandel je per minuut langs pakweg 3 miljoen jaar geschiedenis. Dat is nog eens tijdreizen!

Geologische geschiedenis van Spitsbergen Na een lange dag buiten, wandelen we met onze spullen terug naar de kust.

Maar die lagen zelf, waarom verschillen ze in kleur, in dikte, en zitten er verschillende fossielen in? Daarvoor moeten we terug in de geschiedenis van Spitsbergen. Spitsbergen lag 540 miljoen jaar geleden vele kilometers ten zuiden van de evenaar, een plek

HOOGTELIJN 5-2019 |

18_HL0519_R35_Thema_Spitsbergen.indd 19

18-11-19 09:36

FJ Ä L L R Ä V E N

B E R GTAGE N Engineered for a life above the tree line where the trees don’t grow but your spirit does.

w w w. f j a l l r av e n. n l /b e r g ta g e n

Naamloos-1 1

18-11-19 09:51

THEMA

BERGSPORTDAG

Geologisch onderzoek

Anna van Yperen bestudeert een rivier-en-deltasysteem (ongeveer 100 miljoen jaar oud) in Nieuw-Mexico. Dit systeem ligt volledig aan de oppervlakte, van oorsprongsgebied tot delta, waardoor ze onderzoek kan doen naar zowel kleine als grootschalige veranderingen. Van veel oude, versteende rivier-en-delta-systemen zijn maar kleine stukjes bewaard, of zijn alleen

kleine stukken bereikbaar (op Spitsbergen kunnen ze bijvoorbeeld het riviergedeelte bestuderen, maar de delta bevindt zich ergens diep onder de grond in de bodem van de Barentszzee). Met haar opgedane kennis van het totale rivier-en-delta-systeem in NieuwMexico, vergroot ze ook de kennis van andere, vergelijkbare rivier-en-delta-systemen.

die nu overeenkomt met Argentinië. De afgelopen miljoenen jaren heeft Spitsbergen dus een lange, langzame reis afgelegd door meerdere klimaatzones, van tropisch tot zeer koud, en van nat tot droog. Dit soort verschillen kunnen we in het gesteente terugzien. Het zandsteen dat bijvoorbeeld circa 400 miljoen jaar geleden werd gevormd, heeft een rode kleur doordat er veel hematiet (een ijzermineraal) in zit. Dit reflecteert de droge, woestijnachtige omstandigheden waarin Spitsbergen zich op dat moment bevond, net iets boven de evenaar. 100 miljoen jaar later lag Spitsbergen ongeveer ter hoogte van de Middellandse Zee en lag het grotendeels onder water. We zien dit terug in grijzig kalksteen dat barstensvol koraal en andere fossielen zit. Binnen de geologie zijn fossielen erg belangrijk. Want met deze tijdsspanne van 540 miljoen jaar kunnen we ook heel veel terugzien met betrekking tot de evolutie van het leven. We zien de geschiedenis van een planeet met vooral leven in de zee (zo’n 500 miljoen jaar geleden), de komst van de eerste planten (zo’n 400 miljoen jaar geleden) en reptielen (zo’n 300 miljoen jaar geleden), meerdere massa-extincties waarin 75-95 procent weer uitstierf, de opkomst en het uitsterven van de dinosauriërs (200-65 miljoen jaar geleden) en vandaag de dag lopen er ijsberen rond. Het is deze combinatie van fossielen en de karakteristieken van verschillende gesteentelagen die ons deze geschiedenis laten ontrafelen.

Van rivier tot platentektoniek Het is inmiddels een jaar later en ik ben weer op Spitsbergen. Met een team van vier onderzoekers reserveren we tien dagen voor het verzamelen van geologische data. Het gesteente dat we willen onderzoeken bevindt zich op verschillende locaties waar we zelf met een kleine zodiac naartoe varen. We bestuderen de karakteristieken van een rivier die ongeveer 125 miljoen jaar geleden (het Krijttijdperk) vanuit een gebergte naar de zee stroomde. Wat hier zo interessant aan is? De aardkorst bestaat uit platen en deze zijn in beweging. Ze botsen op of drijven juist uit elkaar. Geologen proberen te begrijpen waar deze landmassa’s vroeger lagen en wanneer ze welke richting op bewogen. We streven naar zogenoemde paleogeografische reconstructies. Zo’n reconstructie is juist in het Arctische gebied nogal speculatief. Vragen die we proberen te beantwoorden, zijn: hoe groot waren de landmassa’s, waar lagen ze precies en wanneer bewogen ze in welke richting? En onze kennis over deze 125 miljoen jaar oude rivier kan hierbij helpen. Als we namelijk weten hoe groot het ‘verzamelgebied’ (hiervandaan voert regenwater sediment naar een rivier) voor deze rivier was, en in welke

richting zich dat bevond, dan kunnen we beperkingen opleggen voor het bepalen van de reconstructie van deze landmassa.

Verzamelgebied Er zijn verbanden tussen de grootte van het ‘verzamelgebied’ en allerlei karakteristieken van een rivier. Daarom proberen we erachter te komen hoe breed de rivier was, wat voor type rivier het was (meanderend of vlechtend), waar het rivierwater vandaan kwam (gletsjer, regen), wat het klimaat was, de korrelgrootte van het sediment, et cetera. Daarnaast kan de mineralogische samenstelling van het sediment ons ook iets vertellen over het oorsprongsgebied. Het onderzoek kan bijvoorbeeld als uitkomst hebben dat er een landmassa lag die tenminste even groot was als zes keer Nederland (maar waarschijnlijk veel groter) ten noordwesten van Spitsbergen. En dat is dan weer een stapje verder in de reconstructie van het Arctische gebied ten tijde van het Krijttijdperk.

Boven Verse pootafdrukken op het strand! Onder Het versteende koraal dat je hier ziet, leefde ongeveer 300 miljoen jaar geleden in een warm en aangenaam klimaat vergelijkbaar met de Middellandse Zee nu.

Reisgenoten Omdat het weer meezit, kunnen we er elke dag op uit met de zodiac. Wel hebben we last van laaghangende bewolking, waardoor de kliffen vaak in de mist hangen. Niet handig voor de foto’s die we met een drone willen maken. Toch lukt het ons om na een aantal dagen alle data te verzamelen die we nodig hebben. Nog een laatste keer hijsen we ons in ons overlevingspak, pakken onze rugzakken en de drone waterdicht in, duwen de zodiac van de kant, slingeren de motor aan en beginnen aan de tocht terug naar de bewoonde wereld. We zoeven door de fjord, het geluid van de motor te hard om met elkaar te praten, koude wind in het gezicht met af en toe spetters van de golven. Dichtbij zien we de steile wanden langs de fjord, ver weg de gletsjers. Dan krijgen we plots een laatste arctische traktatie van Moeder Natuur: in de fjord zwemmen tientallen beloega’s. Vergezeld door deze witte walvissen keren we moe en voldaan terug naar het vasteland.

Lezing op de Bergsportdag

Onderzoekster Anna van Yperen geeft een lezing op de NKBV Bergsportdag. Wil je meer zien en horen over haar onderzoek op Spitsbergen? Kom dan op 9 februari naar het NBC in Nieuwegein. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl of scan de QR-code met de camera van je mobiele telefoon.

HOOGTELIJN 5-2019 |

18_HL0519_R35_Thema_Spitsbergen.indd 21

18-11-19 09:37

nieuwe routes in de Revelation Mountains, Alaska

Tantalus kwelling Op 11 maart 2019 vertrokken Bas Visscher en Niek de Jonge naar Alaska. Het doel: maagdelijke ijsroutes beklimmen op nog niet eerder beklommen noordwanden in een afgelegen bergmassief. Hun oog was gevallen op de Revelation Mountains, een zeer afgelegen massief in het zuidwestelijke deel van de Alaska Range. Het werd een expeditie met veel ontberingen, waarbij het meestal niet ging zoals gepland. Tekst Niek de Jonge Beeld Niek de Jonge en Bas Visscher

a zes dagen slecht weer kunnen we op dinsdag 19 maart eindelijk naar de Fish Glacier vliegen, de enige vlakke plek die enigszins in de buurt van onze klimdoelen ligt en waar onze piloot Paul kan en wil landen. Het plan is om ons basiskamp noordwaarts, net over de 500 meter hoger gelegen bergpas, in te richten. Maar als we vroeg in de middag landen, weten we dat we het plan van een strategisch gelegen basiskamp wel kunnen laten varen. We staan tot voorbij ons middel in de verse poedersneeuw.

Wapenen tegen de kou Nadat al ons voedsel en materiaal zijn uitgeladen, vliegt Paul weer terug naar de bewoonde wereld. Langzaam verdwijnt het geluid van de propellers en komt daar een diepe stilte voor in de plaats. De laatste kristalvormige poedersneeuw dwarrelt neer als Bas en ik elkaar aankijken. “Nou, daar zijn we dan. Man, man wat een sneeuw!” Met lood in onze schoenen en een zwaarmoedige geest brengen we onze voorraad naar de dichtstbijzijnde morene. Het is bitterkoud, zelfs in de zon, en allebei weten we dat we snel de tent moeten opzetten om ons te wapenen tegen de extreme kou die de nacht zal brengen.

Bas klimt de morene omhoog op weg naar de Titanic met op de achtergrond Hesperus.

De volgende dagen is het weerbericht slecht: lichte sneeuw, afgewisseld met mist en lage bewolking domineren het weerbeeld. Af en toe zien we flarden van bergenwanden opdoemen uit de kleurloze mist. Alsof de bergen te verlegen zijn zichzelf te laten zien zonder de beschermende mantel van het wolkendek. We vullen de dagen met het graven van een groot sneeuwhol en lezen. Heel veel lezen. “When the fire goes out you start feeling the cold, you’ll wake up whether you want to or not.” Buiten huilt de wind over de bergpas als ik langzaam in slaap val met Murakami’s passende woorden in mijn hoofd.

22 | HOOGTELIJN 5-2019

22_HL0519_R37_Thema_Alaska.indd 22

18-11-19 09:40

THEMA

BERGSPORTDAG

Bas op de topgraat van Tantalus met op de achtergrond Jezebel (rechts) en helemaal achterin Obelisk.

Signaal van de berg We maken eerste verkenningstochten richting de bergpas en elke nacht worden onze zwaarbevochten skisporen weer gewist. Het is alsof de berg ons iets wil leren en daarom stelselmatig na elke les de aantekeningen van het krijtbord wist. Om ons klaar te maken voor de grote dag. De grote dag die maar niet lijkt te komen. Tot we na zes dagen eindelijk het bericht krijgen van onze weermannen dat er een sterk hogedrukgebied aankomt. We besluiten gelijk naar ons hoofddoel te gaan, de ruim 800 meter hoge noordwand van de Titanic (2834 meter). Op de eerste mooie dag vellen we omhoog naar de bergpas en zien we voor het eerst de Titanic en de vallei richting het noorden.

Wat we zien, schetst onze verbazing: een kronkelende ijsmassa met zichtbare spleten en heel veel ongeordende rotsblokken. En links hiervan de duistere en naargeestige noordwand van de Jezebel. Heerszuchtig torent ze boven ons uit. Haar immens grote seracs hangen als levensgevaarlijke wapens boven de gletsjer, waar wij straks overheen moeten skiën. De Jezebel Noordwand is nog nooit beklommen en lijkt dus haar naam eer aan te doen, door iedereen die haar ondervraagt uit de weg te ruimen.

Op de top van Tantalus (8910 feet) met op de achtergrond de top van Titanic.

Het skiën is lastig en de rugzakken zijn zwaar, maar toch genieten we met volle teugen van de ‘openbaring van de

HOOGTELIJN 5-2019 |

22_HL0519_R37_Thema_Alaska.indd 23

18-11-19 09:40

Niek klimt door de versnijding richting het klemblok op de noordgraat van Titanic.

bergen’ in het zonlicht. De droge condities maken het skiën extra lastig en soms zelfs onmogelijk. Op een splitsing van twee gletsjers moeten we zelfs de ski’s op de rug binden om op de steile morene te klimmen. Na ruim acht uur komen we afgepeigerd onder aan de voet van de noordwand. Gelijk valt ons op dat de wand droog is, heel erg droog. De enige lijn waar wat sneeuw en ijs lijkt te liggen, bevindt zich in het begin, onder een serac. Omdat de serac er niet actief uitziet, besluiten we deze lijn te proberen. Het lijkt de enige optie naar de top. Maar als we een aantal uren later in de tent liggen, horen we het onheilspellende gedonder van een massabeweging. Direct over onze beoogde lijn dendert een sneeuwlawine naar beneden. Dit maakt abrupt een einde aan ons klimplan van de volgende dag. Ik lig wakker en pieker over het signaal dat de berg ons zojuist heeft afgegeven. We liggen op een steenworp afstand van ons hoofddoel, waar we al een half jaar naartoe leven, maar het doel lijkt nu verder weg dan ooit.

Titanic Noordgraat In het holst van de nacht volg ik Bas door de diepe sneeuw. De dag ervoor zijn we met een kater wakker geworden en hebben we een nieuw plan moeten maken. Ook zaten we de hele dag op rantsoen, omdat deze extra dag niet was ingepland. Maar nu zijn we in beweging en verschijnt langzaam de zon boven de horizon, vergezeld van een prachtig arctisch kleurenpalet. Het eerste deel van de graat is eenvoudig en klimmen we op lopende zekering. Toch zijn er listige stapjes, met name doordat de sneeuw weinig gezet is. Gisteren hadden we ingeschat dat de graat vrij eenvoudig zou moeten zijn, maar als we op de graat staan zinkt ons de moed in de schoenen. Ik herinner me een zin uit een expeditieverslag: “In Alaska everything is bigger than it seems.” De graat is lang en alsof dat nog niet genoeg is, wordt hij op regelmatige afstanden doorbroken door diepe kloven. Een tijdrovend geheel dus. We proberen zo veel mogelijk de graat te volgen, maar klimmen ook stukken door de sneeuwflank aan de oostzijde om de diepe kloven te overbruggen. Hier en daar hebben we uitdagende lengtes met matige sneeuw op bikkelhard graniet van hoge kwaliteit. In één lengte beweeg ik door een prachtige versnijding naar een gigantisch klemblok. Het laatste stuk is zowaar een squeeze chimney, waardoor ik mijn rugzak moet afdoen en die onder me moet hangen. Niet veel later klimmen we over een messcherpe firngraat en zien we de seracs die ons twee dagen geleden nog duidelijk wilden maken dat we niet welkom zijn. Ook nu is hun aanblik angstaanjagend en ik vervloek mezelf dat ik überhaupt binnen hun reikwijdte wilde klimmen. Na nog een dik uur afmattend sporen door diepe geconsolideerde sneeuw staan we met een hallucinerend uitzicht op de top van de Titanic. Met een brede glimlach genieten we van het moment. Dit is toch wel waarvoor we naar Alaska zijn gekomen!

How we lose De terugtocht naar het basiskamp is lang en vol met onvoorziene ontberingen. Whiteouts, steile firn met glijpartijen en voortdurend veranderende sneeuwcondities die het skiën tot een hel maken. Maar het skiën door een whiteout zorgt ook af en toe voor hilarische, slapstickachtige taferelen.

Bas op weg naar de top van de Titanic met op de achtergrond P8910/Tantalus.

Het hogedrukgebied houdt aan, waardoor we naar twee rustdagen een poging doen op de steile noordwand van Peak 8910. Helaas klimmen we ons al snel vast op een sectie met kale granieten platen zonder ijs of enige afzekeringsmogelijkheden. De weg naar de top lijkt heel nabij maar blijft helaas onbereikbaar. We besluiten een stap terug te doen in onze ambitie. Vanuit het basiskamp proberen we nog een mooie graat naar een onbeklommen subtop van de Obelisk, maar ook nu strandt de poging snel. Terug in het basiskamp verschuilen we ons in de slaapzak en achter de e-reader. Ik probeer in gedachten onze mislukte pogingen te relativeren. In mijn boek pakt een passend citaat van Ernest Hemingway mijn aandacht: “The ultimate value of our lives is decided not by how we win but by how we lose.”

we staan met een hallucinerend uitzicht op de top van titanic Peak 8910 Veel tijd om verder te lezen is er niet. Een sterk lagedrukgebied bouwt zich op boven de Golf van Alaska waardoor een laatste kans op een nieuwe beklimming niet op zich laat wachten. Op de laatste mooie dag staan we met een gevoelstemperatuur van -22 graden Celsius onze ski’s onder te binden. Het doel is het zuidcouloir van Peak 8910. Op het oog een zeer eenvoudige lijn maar ja, in Alaska is niets wat het lijkt, dus onderschatten we het niet.

24 | HOOGTELIJN 5-2019

22_HL0519_R37_Thema_Alaska.indd 24

18-11-19 09:40

THEMA

BERGSPORTDAG In het ABC na de mislukte poging op de noordwand van Tantalus.

Bas met op de achtergrond de prachtige noordgraat. De blik van Bas zegt genoeg: het is tijd om het inzakkende sneeuwhol voorgoed te verlaten.

Tantalus Drie dagen later staan we weer met beide benen in de bewoonde wereld van Talkeetna. Zoals zo vaak is het contrast met de luxe van ons doorsnee leven en het expeditieleven groot. Verse koffie, koud bier, groente en fruit, schone sokken en bovenal water in vloeibare toestand zijn de eerste dag een ware extase maar ook al snel weer vanzelfsprekend. De laatste dagen in Alaska genieten we van de luxe en hebben we tijd om de expeditie te bespreken en te laten bezinken. Het was niet gemakkelijk en door de extreem droge omstandigheden in de noordwanden ook wel enigszins teleurstellend. Toch hebben we het gevoel dat we twee mooie beklimmingen hebben gedaan die binnen ons bereik lagen. Tot zover bekend, hebben we de derde beklimming van de Titanic (2834 meter) volbracht via een nieuwe route over de noordgraat. Ook hebben we een nieuwe lijn geklommen op de berg zonder naam, ‘Peak 8910’. Hoewel we niet de eersten waren, maar als tweede team op de top van de berg staan, willen we de berg toch een naam geven. We noemen haar Tantalus, naar een figuur uit de Griekse mythologie. Een tantaluskwelling noemt men iets dat dichtbij is, maar je net niet kunt krijgen. Typerend voor onze expeditie. De bijtende kou maakt snel plaats voor brandende zon. En niet veel later klimmen we door het prachtige couloir. Aan beide kanten torenen steile rode granieten wanden boven ons uit. Het couloir wordt op twee plaatsen onderbroken door een steile sectie zonder sneeuw. Bas en ik genieten volop van de korte, mooie stukken technisch klimmen, maar op de topgraat blijkt het genieten van korte duur: de topgraat bestaat uit bizar slechte sneeuw. Op lange stukken spartelen we als een vis op het droge door de sneeuw, naarstig op zoek naar enig houvast met onze stalen punten op de verborgen, gladde granieten platen. Maar na hard werken komt de beloning en staan we op de top van Peak 8910. Ten noordwesten van ons zien we de steile spitse toppen van de Kichatna’s en zowaar daarachter, als witte puisten, Denali en Sultana.

Lezing op de Bergsportdag

Niek de Jonge en Bas Visscher geven een lezing op de NKBV Bergsportdag. Wil je meer zien en horen over hun ervaringen in Alaska? Kom dan op 9 februari naar het NBC in Nieuwegein. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl of scan de QR-code met de camera van je mobiele telefoon.

Niek de Jonge wordt gesponsord door:

HOOGTELIJN 5-2019 |

22_HL0519_R37_Thema_Alaska.indd 25

18-11-19 09:41

Zicht op de bergen Alpe Adria Rundtour

van morgen Met het gewicht van een paar liter water, wat extra laagjes kleding, lunch en een energiereep op mijn rug stap ik ’s ochtends weer vol goede moed de berg op. Bijna elke dag starten we met dik duizend hoogtemeters bergop, vaak zo’n tweeënhalf uur wandelen, voor we bij een mooi uitzicht, een fijne hut met Apfelstrudel, of een zadel met aan weerszijden prachtig uitzicht komen en daarna de even zo lange afdaling inzetten. De Rundtour van de Alpe Adria Trail laat ons in zeven stevige etappes het Oostenrijkse, Italiaanse en Sloveense bergleven zien, proeven en voelen. Tekst Femke Welvaart Beeld Rik Burger en Femke Welvaart

26 | HOOGTELIJN 5-2019

26_HL0519_R38_Thema_AlpeAdria.indd 26

18-11-19 09:45

THEMA

BERGSPORTDAG

et fijne van een langeafstandswandeling is dat je in een vastgelegde periode elke dag in beweging bent. Uren en uren lopen, soms afzien, maar nog vaker genieten van het buiten zijn, de doorkijkjes en het je even alleen op de wereld wanen. En eerlijk is eerlijk: de vele hoogtemeters die we dagelijks de berg open afsjouwen, wennen. Ja, ’s ochtends baal ik een beetje als ik met het gewicht van drie liter water plus de extra laagjes kleding, een regenjas en -broek, lunchpakket, tussendoortje en wat extra attributen in mijn dagrugzak de berg op loop, maar des te groter is het voldane gevoel als ik in de middag weer bergafwaarts mag en we aan het einde van de dag bij het hotel aankloppen. Daar kunnen we weer ruim bijtanken, warm douchen en slapen in een goed bed om de volgende dag weer opgeladen aan de volgende etappe te beginnen.

Voorspelbaar Zo’n wandeling is ook heel overzichtelijk: de etappes liggen vast; je weet van tevoren hoe ver het is, hoeveel hoogtemeters je maakt en wat de geschatte gidsjestijd is. Ik weet waar ik morgen ben, over twee dagen of volgende week. De hotels zijn vooraf gereserveerd, ik hoef me geen zorgen te maken of er nog wel plek is als ik er doodmoe aankom. Er wordt voor me gekookt en ik kan er mijn natte kleren te drogen hangen.

Voors en tegens Is zo’n tocht dan alleen maar relaxed van A naar B wandelen? Nee. Eerlijk is eerlijk, het is mijn eerste langeafstandswandeling en ik moet bijvoorbeeld leren om de kleine vierkante routebordjes

en de geverfde AAT-logo’s op bomen te spotten. Op een vermoeiend of lastig stuk is het verleidelijk om vooral naar de grond en mijn voeten te kijken, maar het is zaak dat je om je heen blijft kijken. En af en toe een blik op de kaart werpt. Of op een gps. Zo lopen wij soms verkeerd, wat resulteert in een extra lus van een paar honderd meter, of een kilometer, en vaak ook een flink aantal hoogtemeters omhoog of weer naar beneden. En de zon schijnt – zeker de eerste dagen hebben wij prachtig weer – maar er zijn ook dagen dat het tegenzit. Dat het regent. De hele dag. Hard en meedogenloos. Soms hebben we een weids uitzicht op de route van gisteren of de bergen van morgen, maar er zijn ook dagen dat ik niets zie, behalve een dik wolkendek en natte struiken. Of de zweterige binnenkant van mijn capuchon. Een kronkelpad in de bossen is heerlijk natuurlijk, stappend over grillige boomwortels en door dikke lagen herfstbladeren, maar er zijn ook stukken dat we over een geplaveid fietspad lopen. Of langs een autoweg. We moeten nou eenmaal van A naar B komen, en anders dan tijdens een huttentocht, betekent dat tijdens een langeafstandswandeling dat je een dorp inen uitloopt. En dus soms door de aangeharkte bewoonde wereld gaat. Het leuke daarvan is wel weer dat je meteen merkt dat je een grens over bent: in Oostenrijk groeten we elkaar met “Servus!”, in Italië wordt dat “Salve!” en in Slovenië weet ik niet wat ik moet zeggen, dus zeg ik maar vrolijk “Ciao!” en ga ik er voor het gemak van uit dat ze me wel begrijpen. De bordjes op de Oostenrijkse wegen lees ik zonder problemen, gelukkig ben ik ook het Italiaans machtig en vind ik het zelfs leuk om in

HOOGTELIJN 5-2019 |

26_HL0519_R38_Thema_AlpeAdria.indd 27

18-11-19 09:45

Elke etappe loop je door verschillende dorpjes. Hier in Coccau di sopra.

die taal te communiceren, maar zodra ik de grens met Slovenië overga, gaat er een soort mentaal slot op mijn brein. Ik snap de borden niet, weet niet wat ik tegen de mensen zal zeggen en versta ze niet als ze mij iets willen vertellen.

Cultuurverschillen De sfeer in de hotels verschilt ook enorm. In het Italiaanse Valbruna stapt een prachtig verzorgde dame op hoge hakken achter haar receptiebalie vandaan om ons een hand te geven en allervriendelijkst welkom te heten. De menukaart doet ons watertanden en de beloning voor een dag hard werken is er groot: de allerbeste pasta, heerlijke kaasjes uit de regio en voor toe een geurende espresso waar je u tegen zegt. In het Sloveense Kranjska Gora is de sfeer totaal anders: we slapen in een groot hotel, zonder kraak noch smaak ingericht, maar waar we wel een duik kunnen nemen in het zwembad, bijkomen in het bubbelbad of tegen betaling de sauna mogen gebruiken, en waar een uitgebreid buffet voldoende keuze biedt voor een flinke maaltijd. Het contact is er minder persoonlijk dan in Valbruna en de chaos

In Italië is de beloning voor een dag hard werken groot bij het buffet met de vele gasten is een nieuwe ervaring, maar je kunt er wel prima je eigen gang gaan zonder dat iemand zich met je bemoeit. De bedden zijn goed en de douche is warm. In het Oostenrijkse Baumgartnerhof, een hotel in the middle of nowhere, hebben we een zeer ruime kamer waar we na negen uur lopen, 1300 hoogtemeters omhoog en 1400 naar beneden in een dikke deken van miezer, al onze spullen kunnen uitstallen en te drogen hangen zonder dat we ergens over struikelen. In de Stube wordt een eerlijke maaltijd geserveerd en hebben groepen vrolijke wandelaars het hoogste woord aan hun tafels. Wij kunnen na deze langste etappe van het rondje onze ogen maar moeilijk openhouden. Rozig en met zere spieren zoeken we al vroeg ons bedje op. En ook elke plaats heeft zijn eigen kenmerken en karakteristieke architectuur. Villach is een oude Romeinse stad met een historische sfeer, Feistritz een boerendorp, waar op het moment dat wij er binnenlopen een paardenmarkt aan de gang is, en Rifugio Zacchi ligt verstoken van reuring en verkeer in de stilte van de bergen. Tijdens de Rundtour loop je langs de grenzen van de drie landen en merk je van het ene op het andere moment dat je in een ander land bent. Tarvisio en Kranjska Gora zijn bijvoorbeeld beide

Weids uitzicht op de route van Tarvisio naar Kranjska Gora.

bekende skidorpen, maar hebben een totaal verschillende sfeer. In een aantal accommodaties lijkt de tijd stil te hebben gestaan, maar wel op andere momenten: de tijdloze sfeer in de geborgen berghut is zo anders dan die in het zwart met lila aangeklede jaren 80-pizzahotel in Villach-Warmbad, of het traditionele Alte Post in Feistritz. Ook de gasten zijn per hotel anders: in VillachWarmbad zien we veel Italiaanse zakenlui die er een kamer hebben geboekt, of locals die de avond staand aan de bar doorbrengen. In Kranjska Gora grote groepen Aziatische toeristen, Britten en Amerikanen op leeftijd die met een touringcar door Europa reizen. In Valbruna Italianen die van lekker eten houden en in het Baumgartnerhof wandelaars die op deze afgelegen plek een welkome tussenstop vonden.

De beloning Soms protesteren de benen. Piepend en knarsend komt het gestel dan in beweging. Zo ook op de etappe naar Rifugio Zacchi. De zon heeft na een paar pogingen de handdoek in de ring gegooid en de wereld om ons heen is grijs en druilerig. Al gauw vallen de eerste druppels en lijkt de toon voor de dag gezet. Maar vergis je niet! Juist op zo’n dag blijkt maar weer eens dat er vaak een onverwachte beloning wacht. Bij het Lago Inferiore komt het met bakken uit de hemel. We duiken net op tijd een overdekt terras op waar het water al gauw door de goten gutst. Tijd voor onze dagelijkse koffiestop, waar mijn humeur vooralsnog niet opknapt. De strudel is taai en fantasieloos, net als de norse man achter de toog. Het blijft regenen en de moed zakt me in de schoenen. Ik heb mijn dag echt niet en kan nauwelijks genieten van de Italiaanse cultuur waar ik juist zo dol op ben. Maar dan, als ik na vier uur mistroostig wandelen bij het Lago Superiore kom en het uitzicht zie, weet ik weer waar ik het allemaal voor doe. Ik ben betoverd. Wat een machtig uitzicht over het vlakke water waarin bomen, bergen en wolken reflecteren. De vele tinten groen, de wegtrekkende

28 | HOOGTELIJN 5-2019

26_HL0519_R38_Thema_AlpeAdria.indd 28

18-11-19 09:45

THEMA

BERGSPORTDAG

Rifugio Zacchi.

wolkenflarden en dan die diepe stilte tussen de druppels door. Ik sta stil en geniet. Dit is de beloning voor de vele hoogtemeters, de regen en het zweet. Dat valt allemaal weg op dit onverwachte stukje natuurschoon.

Berghut

Korte pauze op weg naar Baumgartnerhof.

Rifugio Zacchi is een etappe-eindpunt halverwege onze rondtocht. Naar deze berghut is geen bagagevervoer mogelijk, dus hebben we een lakenzak, handdoekje, tandenborstel, boek en extra shirt meegenomen in de dagrugzak. Wij blijken de enige gasten – over een week sluit de hut voor het seizoen – dus hebben we een hele slaapzaal voor ons tweeën. Er is voldoende ruimte om onze natte kleren uit te hangen en we hebben zelfs de luxe van een warme douche. Het personeel is vriendelijk en relaxed – ze maken enthousiast plannen voor hun vrije weken voordat het winterseizoen van start gaat. Wij gaan hier in de vertraagde modus. We pakken een boek en komen rustig bij van de steile klim naar de hut. Omdat we weten dat de etappe van morgen goed te doen is, maken we geen haast om vroeg te vertrekken. Dit maakt de huttenwaard nog blijer, nu ze niet voor dag en dauw op hoeft om een ontbijt klaar te zetten. Met een flinke kan koffie, wat broodjes en sap komen we die ochtend rustig op gang.

Stalen zenuwen

Op de Feistritzer Alm kun je bij een kapelletje pauzeren aan een picknicktafel.

Er zijn twee etappes waar mensen met hoogtevrees van tevoren goed over moeten nadenken. In het stuk van Rifugio Zacchi naar Kranjska Gora gaat het, na een facultatieve extra lus naar La Porticina, een stuk door het bos, op en af, tot je bij een rotswand komt met een heel luchtig houten richeltje. De aanloop ernaartoe gaat over gruizige grond. Gelukkig hangen er staalkabels om je

Piepend en knarsend komt het gestel in beweging op het pad te houden, maar je kunt hier beter geen hoogtevrees hebben. Een dag later, op de lange etappe naar Baumgartnerhof, kom je na het topkruis van de Schwarzkogel op een graat met aan weerszijden een gapende afgrond. Ook hier bestaat de ondergrond uit kleine steentjes. We zijn blij dat het regent; het water maakt de ondergrond compacter. In de gids lazen we eerder over het geweldige uitzicht op deze route en de waarschuwing voor mensen met hoogtevrees, maar omdat het vandaag zo bewolkt is, hebben we nauwelijks zicht op de omgeving. Jammer, maar misschien werkt het ook wel in ons voordeel…

HOOGTELIJN 5-2019 |

26_HL0519_R38_Thema_AlpeAdria.indd 29

18-11-19 09:45

LAAT JOUW BUITENKLEDING ADEMEN

NAT?

DROOG!

Vuil en (regen) water blokkeren het ademende vermogen van uw buiten kleding waardoor transpiratie niet kan ontsnappen. Hierdoor wordt u klam, nat en koud.

Reinigt uw kleding en revitaliseert hierdoor de waterafstotende en ademende werking van uw kleding

Schone en waterafstotende kleding ademt en laat transpiratie vocht ontsnappen. Hierdoor blijft u droog, warm en comfortabel.

Vernieuwt en verbetert het waterafstotende en ademende vermogen van uw kleding

Herstelt het waterafstotende en ademende vermogen van uw jas zodat u warm, droog en comfortabel blijft in vochtige omstandigheden. Nu verkrijgbaar in de NKBV webshop: www.nkbvwebshop.nl Z

O F LU O RO

Naamloos-4 1

SED BA

ER AR

WAT ER

B O N (PFC)

NIKWAX IS MORE THAN WATERPROOFING

Alle Nikwaxproducten zijn op waterbasis, zijn niet ontvlambaar en maken geen gebruik van oplosmiddelen. Wij zijn het enige nabehandelingsbedrijf dat nooit gebruikt heeft gemaakt van schadelijke aerosolen of chemicaliĂŤn zoals fluorkoolstoffen.

nikwax.com

12-11-19 10:22

THEMA

BERGSPORTDAG

Foto rechts De extra lus boven Rifugio Zacchi is ruig en indrukwekkend. Foto onder Feistritzer Alm, op de grens van Oostenrijk en Italië.

Routes in 3D

Benieuwd naar de route van alle zeven dagetappes? Ga naar hoogtelijn.nl, klik op de cover van deze editie en bekijk via de button onderin de gpx-files en 3D-video’s.

Alpe Adria Trail - Rundtour Reis

Heksenketel Op de route tussen Valbruna en Tarvisio kun je zomaar hoog op Monte Lussari in een heksenketel terechtkomen. Wij zijn er op een zondag en zien een grote stoet dagjesmensen, op sneakers, met opgedofte hondjes en armen vol boodschappentassen slenteren door het straatje met eettentjes, kleding- en souvenirwinkels. Waar komen ze vandaan? Ah, er is een gondel! Wij werpen een blik in de kerk en op het uitzicht, zoeken in het landschap de route van de afgelopen dagen en laten het circus dan achter ons om af te dalen naar Camporosso. Een pad waarop wandelstokken geen overbodige luxe zijn, vanwege het schuivende grind onder onze voeten. Onderweg komen we wandelaars tegen die hijgend het steile pad omhooglopen. Aan de hoeveelheid zweet in hun T-shirts kan ik inschatten hoe ver het nog is naar beneden.

Huppelend naar de finish Onze laatste etappe, van Baumgartnerhof naar Villach-Warmbad, is de eenvoudigste uit het rijtje met weinig hoogteverschil en niet zo veel kilometers. En: halverwege de Finkensteiner Nudelfrabrik, waar we uitgebreid lunchen. Een aanrader voor een tussenstop! Iets van de route af, maar op een dag als deze hebben we alle tijd. Bovendien schijnt de zon en kunnen we dus heerlijk buiten zitten. Met een volle buik wandelen we onze laatste kilometers. We kunnen de buitenwijken van Villach al zien en na een uurtje huppelen we onder het station door, Villach-Warmbad in. We zijn terug waar het een week geleden begon: op het plein voor de KärntenTherme, waar we morgen een welverdiende dag gaan stomen, bubbelen en dompelen.

Lezing op de Bergsportdag

Rik Burger geeft op de NKBV Bergsportdag (9 februari, NBC Nieuwegein) een lezing over de Rundtour. Kun je niet bij de lezing zijn, kom dan naar de stand van Hoogtelijn waar Femke Welvaart je meer kan vertellen over deze bijzondere wandeling. Wil je meer weten over de hele trail, ga dan naar de stand van Karinthië. Je kunt daar ook het gratis Alpe Adria Trailgidsje afhalen. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl of scan de QR-code met de camera van je mobiele telefoon.

Vanuit Utrecht is het 1100 kilometer rijden naar VillachWarmbad. De trein rijdt in ongeveer 13 uur via Duisburg, München en Salzburg naar Villach. Houd er bij het boeken rekening mee dat je ruime overstaptijden kiest. De treinen hebben regelmatig vertraging en een aansluiting missen, kan twee uur extra wachttijd betekenen. Kijk voor meer informatie over reizen per trein op nsinternational.nl of bahn.de of oebb.at.

De trail

De Alpe Adria Trail is 750 kilometer lang en bestaat uit 37 etappes, 43 als je de Rundtour erbij doet. De Rundtour beslaat – als je geen extra kilometers maakt omdat je bordjes mist – 133,5 kilometer, met 6150 hoogtemeters omhoog en 6111 hoogtemeters naar beneden. Je loopt dagelijks ongeveer 20 kilometer, soms iets meer, soms iets minder, en afhankelijk van het aantal hoogtemeters en de weersomstandigheden loop je dagelijks zo’n zes tot zeven uur, met een uitschieter van acht of negen uur naar Baumgartnerhof. De trail is niet moeilijk, wel moet je fit zijn en goed overweg kunnen met gruizige ondergrond. Op twee stukken kan het voor mensen met hoogtevrees ingewikkeld worden. Het is zaak je daar goed van bewust te zijn voor je aan de etappe begint, want je kunt halverwege geen andere optie kiezen. Eenmaal daar, moet je door, of via dezelfde weg terug.

Voorbereiding en uitrusting

Een goede conditie en de juiste uitrusting zijn noodzakelijk. Zorg dat je fit bent en neem niet meer mee dan nodig is. Laat eventueel je bagage vervoeren door de organisatie van de AAT. Zorg dat het profiel van je schoenen goed is en neem wandelstokken en verschillende laagjes tegen kou en regen mee. Pak ook voldoende eten en drinken in; je komt maar beperkt uitspanningen tegen waar je tijdens het wandelen iets kunt kopen. Houd het weerbericht en de lokale omstandigheden goed in de gaten en neem geen onnodige risico’s. Je kunt (bijna) altijd een etappe overslaan en met het ov naar het volgende dorp rijden. Zorg bovendien voor een goede kaart, liefst ook een smartphone of gps en een powerbank of reservebatterij.

Gidsjes

Er is een gratis gidsje van de Alpe Adria Trail, te bestellen via info@alpe-adria-trail.com. Wij gebruikten daarnaast de Bradtgids Alpe-Adria Trail van Rudolf Abraham, ISBN 978 1 78477 028 0.

Handige websites

Kijk voor meer informatie over de Alpe Adria Trail en wandelen in Oostenrijk, Italië en Slovenië op alpe-adria-trail.com, austria.info, italia.it en slovenia.info. Er is ook een app van de Alpe Adria Trail.

HOOGTELIJN 5-2019 |

26_HL0519_R38_Thema_AlpeAdria.indd 31

18-11-19 09:46

zwitserland.indd 2

19-11-19 10:12

THEMA

BERGSPORTDAG

single skin vlieger Philippe Collet

Philippe Collet start zijn single skin vlucht bij de Aiguille du Midi.

Wie in de bergen komt, raakt steeds meer gewend aan de vele paragliders die bij goed weer boven het dal cirkelen. De laatste jaren is er een nieuwe loot aan deze sport bij gekomen: het single skin vliegen. Hiermee komen bergwandelen en paragliden bij elkaar, je las al over ‘Hike & Fly’ in de vorige Hoogtelijn. De Franse berggids Philippe Collet weet hier alles van en houdt een lezing op de Bergsportdag. Tekst Ico Kloppenburg

hilippe Collet zou zichzelf in de eerste plaats klimmer en alpinist willen noemen. “Iets wat ik al meer dan 25 jaar doe. In de vroege jaren 90 begon ik met paragliden, in navolging van een paar beroemde voorbeelden, zoals Jean-Marc Boivin, maar daar stopte ik na een paar jaar weer mee. Paragliden paste niet binnen mijn idee van alpinisme, dat in die jaren steeds lichter en sneller werd.” Collet raakte weer echt geïnteresseerd toen hij in 2010 hoorde over de eerste single skin van Ozone. “Ik mocht er een testen en was enorm onder de indruk van het lage gewicht: 1,5 kilo! Maar de parachute was heel basic en niet voor iedereen geschikt: je moest echt een goede piloot zijn om er mee om te kunnen gaan. Toch was er wel hoop! En toen kwam in 2012 de eerste UFO op de markt. Die was al een grote stap voorwaarts: stabieler, sneller en met een betere glijhoek, waardoor je grotere afstanden kon afleggen. Voor mij was dat het moment om een eerste cursus te organiseren. Eerst alleen met berggidsen en mensen die al konden paragliden, dat was eigenlijk meteen een succes. En nu zijn er geloof ik acht fabrikanten die allemaal hun eigen lijn van single skin parachutes hebben.”

Hike & Fly “Zolang je een beetje sportief bent, kan iedereen vliegen. Je moet uiteindelijk wel een berg op kunnen wandelen. Je ziet nu

Waar klassieke paragliders een dubbel (onder- en boven) doek hebben, bestaat de single skin uit één laag doek. Daarom is de single skin veel lichter en het pakvolume minimaal en kun je hem dus makkelijker de berg op dragen. Met een single skin kun je evenlang in de lucht blijven als met een klassieke paraglider, maar het is wel lastiger om ermee van thermiekbel naar thermiekbel te vliegen.

dat trailrunning heel erg in opkomst is en dat ook andere mensen met een heel andere achtergrond dan het klassieke bergwandelen de bergen ontdekken en naar beneden vliegen. Het eerste doel bij die nieuwe groep is eigenlijk alleen maar om op een leuke en gemakkelijke manier naar beneden te gaan. Snel afdalen en je knieën sparen. Veertig procent van wie begint met Hike & Fly gaat ook door met het klassieke paragliden. Gewoon omdat het vliegen zo leuk is.”

Van cursus naar zelfstandig vliegen “Het is helaas niet zo dat je na een week cursus alles beheerst van deze sport. Zo simpel is het bij geen enkele sport. Een goede planning is essentieel: het weer moet stabiel zijn en je moet weten waar je gaat landen en dat het daar veilig is. Maar als de omstandigheden goed zijn, bijvoorbeeld op een rustige herfstochtend, kan ook een beginner vanaf de Mont Blanc de Tacul starten. Maar je moet daar dan natuurlijk wel eerst veilig bovenop kunnen komen.”

Philippe Collet.

Lezing op de Bergsportdag

Wil je meer horen over Collets ervaringen? Kom dan naar de NKBV Bergsportdag op 9 februari in het NBC in Nieuwegein. Philippe Collet geeft een lezing over single skin vliegen, Jasper Hugtenburg en Alexander Groen geven een lezing over Hike, Climb, Run & Fly en in hun stand kun je terecht voor nog meer informatie over deze zwevende bergsport. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl en op facebook.com/groups/hike.climb.run.fly of scan de QR-code met de camera van je smartphone.

Foto archief Collet.

vliegen

Single skin vliegen

HOOGTELIJN 5-2019 |

33_HL0519_R33_Thema_Potretcollet.indd 33

Foto Alexander Groen

Iedereen kan

18-11-19 09:47

‘Ik ben een

oude knar die veel geluk heeft gehad’ Alpinist Peter Habeler over de dood en het leven

“Een, twee, drie, vier…” – bij nummer zeven stopt Peter Habeler (77) abrupt met tellen op zijn vingers. “Ik kan dit niet. Het zijn er teveel. Allemaal dood. What the hell!” Zijn handen blijven in de lucht hangen: de vingers licht gekromd, met dikke knokkels en andere vergroeiingen van het kraakbeen – souvenirs van een leven lang klimmen. Hij vindt het een moeilijk gesprek, zegt hij. Daarna volgt een secondenlange stilte, geknipper met de ogen, hij kijkt uit het raam tot de waas uit zijn zicht is weggetrokken. En dan, met overslaande stem: “Maar ik leef. Ik ben verdomme bijna tachtig, ik heb zo vreselijk veel geklommen, en ik leef nog.” Tekst Roanne van Voorst

eter Habeler komt me tegemoet in zijn geboorteplaats Mayrhofen. Met grote passen en een nog grotere wolk van energie die met hem mee lijkt te zweven. Eerste uitspraak, al van meters afstand uitgeroepen: “Jij! Eindelijk, na al dat appen en mailen zien we elkaar! Klim jij? Vertel me dat je klimt! Belóóf me dat je klimt! Jouw lichaamsbouw is gemáákt voor het klimmen! Het is een misdaad tegen de mensheid als je níet klimt!” Tweede uitspraak, nog tijdens het handen schudden: “Jij bent de baas over dit interview, want jij bent nog jong, en sterk; ja, ik voel het, aan de kracht in je vingers! Maar jij kende mijn vrienden David Lama en Hansjörg Auer toch? Gaan we het vandaag over hen hebben? Want zij waren de besten van de besten, en ze zijn… Ergens. Verongelukt, net als zo veel andere klimvrienden van me.

Habeler en Lama in het Dodenbivak op de Eiger.

Daar moeten we samen over praten. Over de dood. En over het leven. Want snap je hoe dankbaar ik ben, dat ik er nog ben?”

Oude knar Peter Habeler blijkt een man met grote emoties. Hij vindt dingen niet irritant, maar “haat” ze, hij “houdt zielsveel” van de bergen, zijn appjes staan vol emoticons, hartjes, bloemetjes en hoofdletters. Dat is niet hoe mensen hem zullen kennen uit artikelen – daarin wordt hij meestal omschreven als een ingetogen man. Hoe men hem wél kent: als ski- en berggids en als alpinist, het meest geroemd om zijn fameuze beklimming van de Mount Everest in 1987. Samen met klimpartner Reinhold Messner beklom hij ‘s werelds hoogste zonder extra zuurstof – iets wat daarvoor lang onmogelijk werd geacht. Hij erkent – we zitten inmiddels op een bank in een restaurant, met uitzicht op een groene vallei en bergtoppen daaromheen – dat die beklimming een belangrijk moment in de klimgeschiedenis markeerde. Maar naar zijn mening waren zijn latere prestaties eervoller. Het meest trots is hij op technisch ingewikkelder beklimmingen, vertelt hij. Achtduizenders zoals de Kangchenjunga in Nepal, of de Nanga Parbat in Kashmir. “Omdat daar de klimprestatie werd gecombineerd met het samenzijn met mensen die ik heel erg leuk vond – net zoals ik trouwens heel dol was en ben op Reinhold. Mijn klimpartners op die bergen waren stuk voor stuk mensen die het gevaar van de bergen niet miskenden en die graag een moeilijk project wilden aangaan, maar die evengoed genoten als we helemaal niet bovenkwamen. Wij baalden zelden ergens van. Was het slecht weer, dan rustten we; moesten we omkeren omdat het ergens te gevaarlijk bleek, dan deden we dat, eigenlijk altijd zonder morren.”

34 | HOOGTELIJN 5-2019

34_HL0519_R39_Thema_PeterHabeler.indd 34

18-11-19 09:48

THEMA

Foto Archief David Lama

BERGSPORTDAG

HOOGTELIJN 5-2019 |

34_HL0519_R39_Thema_PeterHabeler.indd 35

19-11-19 11:27

Habeler en Lama tijdens de beklimming van de Eiger Noordwand.

Hij haalt een oude foto van hemzelf en Reinhold Messner uit zijn tas: twee bebaarde gezichten in een sneeuwlandschap. Een paar seconden kijken we naar de foto, dan legt hij er een hand overheen. Zijn stem wordt luider, de toon resoluter. “Toen was ik nog jong. Zo sterk ben ik niet meer en word ik ook nooit meer.” Hij schudt zijn hoofd en lijkt even bedroefd, maar dan breekt er een grijns door op zijn gezicht die niet anders te beschrijven is dan geamuseerd: “Reinhold is ook niet meer in staat tot dit soort tochten. We zijn twee oude knarren geworden.”

Geen toeval Deze oude knar heeft grijs kort haar en fijne lijntjes rond zijn ogen die de huid in kleine vakjes verdelen. Zijn tanden zijn opvallend wit, zijn gezicht zongebruind. Het blauwgekleurde vest dat hij draagt, kleurt precies bij zijn aktetas en zijn schoenen, en nee, dat is géén toeval. Hij toont fit, en dat is ook geen toeval. “Ik wandel dagelijks in de bergen, ik trek me geregeld op, ik let op mijn calorie-inname…” – hij onderbreekt zijn eigen opsomming: “Nou, ja, behalve als ik rode wijn drink, en dat gebeurt nogal

vaak. Maar goed, ik klim ook nog veel, de hogere zesjes lukken nog prima, ik doe dus veel om gezond oud te worden.” Weer die grijns: “En, eh, ja, ik heb ook een heel jonge vriendin. Ze is 34 jaar jonger dan ik. Voor zo’n vrouw moet je wel je best blijven doen.” Met een lach die zo luid door het restaurant schalt dat het personeel verschrikt opkijkt: “Oh, die vrouw! We ruziën, vechten elkaar het huis uit, je houdt het niet voor mogelijk!” Hij veegt de lachtranen uit zijn ogen. “Vierendertig jaar leeftijdsverschil! Daar maak ik me natuurlijk de hele tijd zorgen over. Gaan we samen klimmen op Kreta, is het één uur ’s middags, hebben we een paar routes gedaan en vraagt zij: wat gaan we nu doen? Nou, zeg ik dan, helemaal niks, uitrusten en bier drinken, ik ben veel te oud voor meer activiteit. Kwáád dat ze dan is! En dan neem ik maar weer een glas, of ga ik de bergen in, of we gaan ruziemaken en het weer goed maken, en dan vergeet ik die zorgen allemaal weer even.”

Dood Even later wellen er opnieuw tranen in zijn ogen op, ditmaal van verdriet. We hebben het over de dood van de Oostenrijkse

36 | HOOGTELIJN 5-2019

34_HL0519_R39_Thema_PeterHabeler.indd 36

18-11-19 09:48

Foto ServusTV/Stefan Siegrist

THEMA

BERGSPORTDAG

‘Met David had ik elke berg ter wereld wel durven beklimmen’ Hij zei ook zoiets op diens begrafenis. Ditmaal tegen zijn oude klimpartner Reinhold Messner. “We stonden in de condoleancerij en ik vertelde hoe erg ik het vond dat zo’n jonge, talentvolle klimmer er nu niet meer was. Maar wij deden niet zulke gevaarlijke dingen als zij, Reinhold, zei ik. Toen pakte Reinhold mijn arm en zei: ‘Jawel hoor. We hebben alleen meer geluk gehad.’”

Foto’s Archief van de familie Lama

Mentor

klimmers David Lama en Hansjörg Auer en hun Amerikaanse klimpartner Jess Roskelley. Ze waren respectievelijk 28, 35 en 36 toen ze eerder dit jaar overleden tijdens een klimtocht in Banff National Park in de Canadese Rocky Mountains, vermoedelijk door een lawine. Habeler kende zowel Hansjörg Auer als David Lama goed – de laatste kende hij al vanaf diens kleutertijd en beschouwde hij als een pleegzoon. Op Auer was hij ook gesteld, al kende hij hem korter: sinds Hansjörg in 2007 de route Marmolada Fish vrij soleerde. “Zo’n fenomenale prestatie, ik moest die klimmer ontmoeten. Ik kon me een beetje voorstellen hoe eng en lastig die route moet zijn geweest, en dat zonder touw… Bleek hij hier in de buurt te wonen! Ik heb hem gefeliciteerd en sindsdien spraken we elkaar geregeld op lezingen en klimfestivals. Ik bleef hem volgen, vond het knap, hoe hij zich als klimmer ontwikkelde. Überhaupt vind ik het ongelooflijk knap, wat klimmers van zijn generatie tegenwoordig doen. Zij klimmen gradaties van acht, van negen – in onze tijd dachten we daar niet eens over na, een zeven was al heel wat… Dat soort dingen zei ik vaak tegen Hansjörg, als we elkaar tegenkwamen.”

Vanaf het moment dat we komen te spreken over de dood van David Lama wordt er door Habeler veelvuldig met de ogen geknipperd, uit het raam gekeken. “Ik mis hem erg”, zegt hij zuchtend. “Hij was een vriend. Meer dan dat, ik kende hem al zo lang, zo goed. En nu? Waar is David? Waar the hell is hij?” Ik vertel Habeler wat David en Hansjörg mij over hém vertelden, tijdens de interviews die ik met hen deed voor Hoogtelijn, niet lang voor hun dood. Dat Habeler zo’n voorbeeld voor ze was. Dat hij zo’n enorme liefde voor het klimmen had, niet zozeer vanwege de prestaties die je in de sport kunt bereiken, maar vanwege het buiten zijn, in de bergen. En dat hij vaak zo uitgesproken trots op ze was; dat hij hun talent publiekelijk erkende en ze in gesprekken met hen aanmoedigde om meer kracht uit zichzelf te halen, dan ze zelf dachten te bezitten. David Lama was pas vijf jaar oud toen hij Habeler als instructeur op de plaatselijke kinderklimclub kreeg. “Peter vermoedde dat ik goed was in klimmen,” vertelde hij me vorig jaar over die periode, “maar ik deed niet enorm mijn best. Ik vond klimmen wel aardig, maar ik vond andere sporten ook best leuk en was soms een beetje verveeld in die klimhal.” Habeler begon hem daarom in de weekenden mee naar buiten te nemen. Samen met zijn eigen zoons. Er werd gekampeerd, in de rotsen geklommen, gepraat, gelachen, geravot. Later, toen David meervoudig wereldkampioen sportklimmen werd, bleef Habeler een mentor voor hem. Die rol bestendigde nadat David besloot om over te stappen op het alpinisme. Habeler volgde de beklimmingen van zijn pupil op de voet, adviseerde, leefde mee – en soms klom hij zelfs achter hem aan. Peter: “Twee jaar geleden, na een derde glas rode wijn, stelde ik het David spontaan voor: zullen we samen de Eiger Noordwand beklimmen? Jij voorop, ik volgend? Hij zei ja, ondanks het feit dat ik toen al ruim 74 jaar oud was. Gelukkig durfde hij het met me aan. En ik… Ach, met David had ik elke berg ter wereld wel durven beklimmen. Ik vertrouwde niet alleen in zijn klimcapaciteiten, maar ook in zijn onderbuikgevoel. Hij voelde goed aan wat hij aankon, keek goed naar de bergen, naar het weer. Daarbij was met hem klimmen ook gewoon leuk, zowel vanwege de ervaring in de rots als vanwege het bierdrinken en het urenlange napraten daarna. Zo waren wij, zo was onze band.”

Doorzetten In 2018 vertelde David het volgende over die band: “Peter en ik hebben een bijzondere relatie. Hij nam me in zijn leven op als

HOOGTELIJN 5-2019 |

34_HL0519_R39_Thema_PeterHabeler.indd 37

19-11-19 11:26

MELD JE GRATIS AAN EN PROFITEER VAN

BUITENVRIEND VOORDELEN

Exclusieve aanbiedingen

10% korting op reparatieservices

Gratis APK voor buitengear

Volop ideeën voor jouw buitentijd

Buitengewoon voordeel

Buitengewone service

Buitengewone inspiratie

   

 Na aankoop gratis onderhoud op diverse producten  365 dagen ruiltermijn  Gratis APK voor buitengear  Digitale kassabon en aankoophistorie  Winkelen op afspraak

 Als eerste op de hoogte van events  Korting op events van Bever en onze partners  Alles voor de beste buitentijd in jouw inbox

Exclusieve aanbiedingen Eerder toegang tot acties 10% korting op reparatieservices Een cadeautje op je verjaardag

WORD BEVER BUITENVRIEND EN REGISTREER JE ALS NKBV-LID BIJ BEVER MET JE NKBV-LIDNUMMER EN PROFITEER STANDAARD VAN 10% KORTING* *Bekijk de actievoorwaarden op www.bever.nl & meld je aan op www.bever.nl/buitenvriend/nkbv

B201900022-Productpag-B-Hoogtelijn 5_2019_V04.indd 1 Naamloos-1 1

07-11-19 09:17 15:09 14-11-19

THEMA

BERGSPORTDAG David Lama (rechts) en Peter Habeler voor hun beklimming van de Eiger Noordwand.

Foto ServusTV/Stefan Voitl

Peter Habeler De Oostenrijker Peter Habeler werd geboren in het Zillertal en begon met bergbeklimmen toen hij elf jaar oud was. Vanaf zijn zestiende klom hij ingewikkelde routes op rots en ijs. Naast het professioneel alpinisme verdiende hij zijn geld als bergen ski-instructeur. Hij richtte de Peter Habeler Ski en Alpinisme school op in Oostenrijk, die tegenwoordig wordt gerund door zijn zoon. Habeler verwierf bekendheid vanwege zijn eerstbeklimmingen in de Rocky Mountains en zijn beklimming als eerste Europeaan van big walls in Yosemite. Daarna volgden vele klimprestaties, waaronder de Cho Oyu, Nanga Parbat, Kangchenjunga en Hidden Peak.

een gezinslid, behandelde me ook zo. Daardoor groeide ik enorm, als jonge man en ook als jonge klimmer. In die eerste buitenweekenden met hem leerde hij me dat ik bij het klimmen soms voor iets moest gaan, door moest zetten, ook als ik dacht dat ik het niet zou halen of als ik al erg moe of verzuurd was. En dat het dan soms lukt, dat je dan ineens een goede greep vasthebt, of op de top staat! Toen ik dat eenmaal doorhad, schoot ik ineens omhoog in mijn klimniveau.” Peter, zijn gezicht naar het raam gekeerd, ogen richting de bergen die boven het dal uittorenen: “Zei hij dat echt over mij? Hij behoorde tot de beste van de besten, en Hansjörg en Jess waren ook al zo goed. Daarom wilde ik niet geloven dat ze dood waren, toen de moeder van David me belde dat ze vermist waren. Ze waren simpelweg te goed. Te jong. Het kon gewoon niet. Ze komen terug, zei ik tegen haar. Maar ze kwamen niet meer terug.” Knipperen met de ogen heeft geen zin meer.

Nodig Er kwamen nog veel meer bekende klimmers niet terug. Habeler begint op zijn vingers te tellen, noemt met zachte stem namen op, met doodsoorzaken daarbij: “Gleed uit op de weg terug. Werd ziek op de weg heen. Viel naar beneden.” Bij zeven stopt hij: “Ik kan dit niet.” Het is ook niet nodig. Zonder details is de realiteit verdrietig genoeg: het merendeel van zijn oude klimpartners is overleden. Daartussen bevonden zich kennissen, goede vrienden, zelfs een oude, grote liefde – met haar poogde hij Everest te beklimmen in 2000, maar hij moest halverwege omkeren vanwege longoedeem. Waarom is hij zelf niet overleden, tijdens een van de tientallen beklimmingen die hij in zijn leven deed? Een vraag die niet hardop gesteld hoeft te worden, omdat hij sowieso al aanwezig is, constant als een donkere regenwolk boven de conversatie hangt. “Reinhold had natuurlijk gelijk toen hij op die begrafenis tegen me zei dat we nog leven omdat we geluk hebben gehad, maar dat is in mijn optiek niet het hele verhaal. Ik denk namelijk ook dat we dankzij onze jarenlange buitenklimervaring al vroeg hadden geleerd om met respect in de bergen te verblijven – we keerden vaak voor de top om, als het te gevaarlijk voelde, en we keken tijdens het klimmen altijd waakzaam om ons heen,

1942: wordt geboren in Mayrhofen. 1969: begint te klimmen met Reinhold Messner. 1975: beklimming van de Gasherbrum I (in drie dagen). 1978: eerste beklimming zonder extra zuurstof van Mount Everest, met Messner. 1978: zijn boek Der einsame Sieg (Lonely Victory) komt uit. 2000: poging om de Everest opnieuw te beklimmen mislukt door gezondheidsklachten (vocht in de longen). 2011: Ter gelegenheid van zijn 70ste verjaardag vernoemt het Zillertal een nieuwe tocht naar hem: de Peter Habeler Runde. 2018: beklimming van de Eiger Noordwand met David Lama.

speurend naar mogelijk gevaar; het weer dat omsloeg bijvoorbeeld, of mogelijke steenval.” Hij haalt een multomap uit zijn aktetas, voorop is een foto van David Lama gedrukt. Langzaam, bladerend in de map vol oude foto’s en krantenknipsels, vertelt hij verder: “Dat gezegd hebbende, de meeste klimmers die ik kende stierven door een stom ongeluk – zelfs de voorzichtigsten en meest getalenteerden onder hen. Zoals David en zijn vrienden: die stierven niet eens tijdens een moeilijke beklimming, maar op de terugweg, door de pech van een lawine.” Er wordt weer even geknipperd en uit het raam gekeken, in de richting van het kleine dorp waar hij woont – een dorp dat, zoals ik de dag na het interview zou ontdekken, bestaat uit houten huizen met kuddes schapen daaromheen, en op de achtergrond het geluid van een stromende rivier. Hij praat verder: “Natuurlijk snap ik dat het een geweldig gevoel moet zijn als je, zoals Hansjörg deed, een moeilijke route zonder bescherming klimt en op de top arriveert, naar beneden kijkt en denkt: dat heb ik gedurfd, het is me gelukt! Ik heb ook vaak in mijn eentje geklommen, dus ergens kan ik me voorstellen wat daarvan de aantrekkingskracht is. Maar ik zorgde daarbij altijd voor een zelfzekering. Want is die ervaring op de top nu werkelijk zoveel minder leuk, als je tijdens het klimmen een touw had gebruikt?” Nou goed, geeft hij zelf antwoord op zijn vraag. Misschien een ietsiepietsie minder leuk. Maar: “Ik wil gewoon zo graag blijven leven. Het leven is zo ontzettend leuk! Weet jij ook maar iets leukers te bedenken dan leven?”

Hoofdgast op de Bergsportdag

Peter Habeler is een van de hoofdgasten op de NKBV Bergsportdag. Ben je benieuwd naar zijn verhaal of wil je hem een vraag stellen? Kom dan op 9 februari naar het NBC in Nieuwegein. Hij geeft een lezing en je kunt hem daarna ontmoeten in de stand van het Zillertal. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl of scan deze QR-code met de camera van je smartphone.

HOOGTELIJN 5-2019 |

34_HL0519_R39_Thema_PeterHabeler.indd 39

18-11-19 09:49

Koud en

Winters wandelen in het Annapurnamassief

kraakhelder

Van de vele trektochten die je in Nepal kunt maken, is die naar Annapurna Base Camp een van de meest populaire. Dat komt doordat het een korte en relatief eenvoudige trektocht is, waarbij je bijna alles te zien krijgt van wat Nepal als (berg)wandelbestemming te bieden heeft. In ongeveer tien dagen loop je via pittoreske dorpen tussen de rijstvelden en door uitgestrekte bamboe- en rododendronbossen naar het ijzige Annapurna Sanctuary op 4130 meter hoogte. Tekst Marieke van Kessel Beeld Dim van den Heuvel en Marieke van Kessel

et spectaculair gelegen Annapurna Sanctuary wordt omringd door enkele van de hoogste toppen ter wereld, waaronder Annapurna South (7219 meter), Annapurna I en III (respectievelijk 8091 en 7555 meter) en de iconische Machhapuchhare (6993 meter). Vanuit Annapurna Base Camp heb je het gevoel de pieken te kunnen aanraken. Voor de meeste (berg)wandelaars is de tocht naar â&#x20AC;&#x2DC;ABCâ&#x20AC;&#x2122; goed te doen, zodat de route in het hoogseizoen (maart-april en oktober-november) druk belopen is. Wij maakten de trektocht in de kerstvakantie, een periode waarin het op de paden verrassend rustig is, de lucht koud maar kraakhelder is en het Annapurnagebied in een winters stilleven verandert.

40 | HOOGTELIJN 5-2019

40_HL0519_R31_Thema_Annapurna-1.indd 40

18-11-19 09:51

THEMA

BERGSPORTDAG

The only way is up We beginnen onze trektocht in Nayapul. De zon staat laag en de rijstvelden liggen er droog bij. De Nepalezen dragen dikke jassen en mutsen en mompelen in het voorbijgaan een nauwelijks hoorbaar “Namaste” door hun dikke sjaals. De uitbaatster van een winkeltje waar we koekjes kopen heeft zelfs een ochtendjas over haar kleding aangetrokken. In de schaduw is het inderdaad fris, maar in de zon loopt de temperatuur op tot een aangename 18 graden. Prima wandelweer! We steken de Modi Khola over en stijgen gestaag. We hebben vandaag aardig wat hoogtemeters te maken: Nayapul ligt op 1070 meter, Ulleri op 2020 meter. Onze gids, Nuri, maant ons om het rustig aan te doen: “Langzaam,

langzaam!” Hij weet natuurlijk dat ons nog een verrassing te wachten staat als we denken er bijna te zijn: op de steile hellingen zijn lange trappen aangelegd. Dat de ondergaande zon ondertussen een prachtig strijklicht over de bergen werpt, is een mooi excuus om af en toe even stil te staan om op adem te komen. ’s Avonds vullen we de verstookte calorieën weer aan met hét Nepalese krachtvoer bij uitstek: dal bhat. Het is een eenvoudige maaltijd van rijst met linzen, aangevuld met groenten en papadum. Ik vraag er – tot hilariteit van de Nepalezen – ook nog gundruk bij, een bladgroente die eerst wordt gefermenteerd en daarna gedroogd. Het wordt met name ’s winters gegeten als er weinig verse groente verkrijgbaar is en het heeft een nogal uitgesproken smaak.

HOOGTELIJN 5-2019 |

40_HL0519_R31_Thema_Annapurna-1.indd 41

18-11-19 09:51

Annapurna Base Camp aan de voet van Annapurna South (7219 meter). Dal bhat tarkari met gundruk.

De avond valt in Ulleri.

Witte kerst De volgende ochtend kijkt Nuri bezorgd naar de lucht. Er is slecht weer op komst. Als er de komende dagen verse sneeuw valt, dan zou ‘ABC’ wegens lawinegevaar onbereikbaar kunnen worden. We kunnen weinig anders doen dan afwachten. We moeten ook vandaag weer behoorlijk stijgen, maar we zijn vroeg op pad gegaan en hebben daardoor ruim de tijd om onderweg te pauzeren. Het is heerlijk om bij een van de vele tea houses neer te ploffen en wat te drinken. Vooral de dudh cha (zwarte thee met melk en specerijen) en ginger-lemon-honey tea (warm water met gember, citroen en honing) zijn favoriet. Nuri ziet erop toe dat we voldoende drinken, omdat we vanavond al aardig op hoogte komen: onze lodge in Ghorepani ligt op 2860 meter. Vanaf het terras hebben we een fenomenaal uitzicht op de Dhaulagiri (8167 meter). ’s Nachts worden we wakker van de harde wind die de lodge in zijn voegen laat kraken. Als we opstaan is het nog donker. In een optocht van hoofdlampjes beklimmen we Poon Hill (3210 meter), een markant uitzichtpunt. Maar we treffen het niet. Het is bewolkt en alle toppen zijn nagenoeg volledig aan het zicht onttrokken. Alleen de zuidwand van de Annapurna South laat zich af en toe even zien. We dalen teleurgesteld af en lopen via Deurali Pass op 3090 meter naar Ban Thanti op 3180 meter, door een wat griezelig bos van kale bomen met enorme wortels die zich aan het pad lijken vast te klampen. Tussen de takken hangen mistflarden en verbleekte gebedsvlaggetjes. Er vallen enkele sneeuwvlokken. Toch nog een witte kerst! Vanaf Ban Thanti gaan we verder naar Tadapani. Het is een steile afdaling door een sprookjesachtig landschap: een winters stilleven van groene rododendrons met een dun laagje sneeuw en bevroren watervallen met meterslange ijspegels. Onder onze wandelschoenen klinkt het geknisper van dorre bladeren. We zwijgen en genieten.

De volgende ochtend sneeuwt het, en niet zo’n beetje ook. Nuri houdt een sneeuwballengevecht met onze hulpgidsen Prem en Sanu terwijl wij onszelf in zo veel mogelijk laagjes kleding hijsen: thermo-ondergoed, een extra trui, muts, sjaal, wanten. Maar we zijn amper een uur onderweg of alles kan alweer uit. Het klaart op en we drinken thee op het terras van een theehuis in Chuile. Halverwege de middag komen we aan in Chomrong. Vanuit onze lodge hebben we een fantastisch uitzicht op de kloof van de Modi Khola, maar de bergtoppen houden zich weer schuil. Net als we aan de dal bhat zitten – om de gundruk hoef ik al niet meer te vragen, die krijg ik er standaard bij geserveerd – klinkt er gegil. Niet van angst, maar van verbazing. Of misschien van ontzag. De wolken trekken op en een oogverblindend mooi panorama van de Annapurna South, de Hiunchuli (6434 meter) en de Machhapuchhare komt tevoorschijn: een muur van rots, sneeuw en ijs in een geeloranje gloed. Fantastisch!

Shiva We waren ervoor gewaarschuwd: de trappen tussen Chomrong en Sinuwa. Eerst een paar honderd meter omlaag, tot de hangbrug over de Chomrong Khola, en dan weer een paar honderd meter omhoog, door bossen van bamboe, eikenbomen en rododendrons naar Sinuwa. “Langzaam, langzaam!” Het zweet parelt op mijn voorhoofd als we neerploffen bij een theehuis met een fraai uitzicht over de kloof van de Modi Khola. De Machhapuchhare torent er hoog bovenuit. In 1957 heeft een Britse expeditie geprobeerd om de berg te beklimmen, maar de poging moest net onder de top worden gestaakt. De Nepalezen beschouwden dit als een teken van de god Shiva, die volgens de overlevering op de berg woont. In 1964 verklaarde koning Mahendra de Machhapuchhare heilig en vaardigde een verbod uit om de berg te beklimmen, dat nog altijd van kracht is. We stijgen tot Dobhan (2520 meter), waar alle lodges vol blijken te zijn. We moeten genoegen nemen met een lodge in aanbouw. Dat betekent eten in een geïmproviseerd hok van golfplaat en plastic en slapen op getimmerde britsen tussen betonnen muren. Ik voel ondertussen een verkoudheid opkomen. Nuri blijkt echter op alles voorbereid en komt al bij de eerste snottebellen in actie. Een teiltje heet water met daarin wat druppels van een of ander sterk spul moet de luchtwegen verzachten. Bij mij helpt het, maar twee reisgenoten knappen helaas niet op en besluiten de volgende ochtend om niet verder mee omhoog te gaan. Veiligheid voor alles.

42 | HOOGTELIJN 5-2019

40_HL0519_R31_Thema_Annapurna-1.indd 42

18-11-19 09:51

THEMA

BERGSPORTDAG

Boven In de winter liggen de rijstvelden er dor bij. Onder Onze gidsen aan de thee: Sanu, Nuri en Prem.

Beste wensen Op de laatste dag van 2018 lopen we in zo’n twee uur van MBC naar ABC. Het moment dat de eerste zonnestralen het Annapurna Sanctuary in schijnen is magisch. Met elke stap krijgen we iets meer van het fenomenale landschap te zien, totdat we rond 10:00 uur aankomen bij een bord vol gebedsvlaggetjes: “Namaste! Annapurna Base Camp, 4130 mtrs”. We zijn er! We maken nog een korte wandeling naar de rand van de South Annapurnagletsjer. We schrijven de namen van familie en vrienden op gebedsvlaggetjes en hangen die op, als beste wensen voor het nieuwe jaar. Nuri brandt wierook en zegt een boeddhistisch gebed. Het is een emotioneel moment. Want daar staan we toch maar, op oudejaars-

Chocoladecake met poedersuiker Voorbij Deurali (3200 meter) komen we boven de boomgrens. Het groen van de bamboe en rododendrons maakt plaats voor het beige van dor gras en kale struiken. De bruine rotswanden, gevormd door de steile hellingen van onder andere de Mardi Himal, de Machhapuchhare en de Annapurna III, zijn licht besneeuwd, zodat de kloof eruitziet als chocoladecake met poedersuiker. We passeren een tempeltje van gestapelde stenen en Hinku Cave, een overhangende rots waaronder vroeger werd overnacht.

Heilige poort En dan, iets voorbij Bagar, betreden we Annapurna Sanctuary. De imposante ‘poort’ van het heiligdom wordt gevormd door de Hiunchuli en de Machhapuchhare. Voor de Gurung is deze plek heilig. Naga’s – bovennatuurlijke wezens in de vorm van draken of slangen – zouden er goud en andere schatten bewaren. We worden er stil van. De hoogte, de kou, het gevoel ingesloten te zijn tussen de hoogste pieken ter wereld... Dat alles maakt dat we ons heel klein en nietig voelen. We slapen vanavond in Machhapuchhare Base Camp, wat feitelijk geen basiskamp meer is nu de berg niet meer wordt beklommen. In de gemeenschappelijke ruimte van de lodge is geen verwarming, maar thee en dal bhat helpen om enigszins op temperatuur te blijven. Nuri vraagt om onze drinkflessen. We vinden ze later terug in bed: gevuld met heet water, zodat onze slaapzakken heerlijk zijn voorverwarmd.

Dragers op het pad bij Deurali.

Warme thee en dal bhat helpen om op temperatuur te blijven dag, op een van de mooiste plekken op aarde. We krijgen haast geen genoeg van het spectaculaire panorama en het is uiteindelijk de kou die ons weer naar binnen jaagt. Hoewel het oudejaarsavond is, gaan we direct na het eten naar bed. De temperatuur is dan gedaald tot -22 graden. Op het moment dat 2018 overgaat in 2019 zijn we diep in slaap. Het vuurwerk volgt pas morgenochtend: de zonsopkomst boven het Annapurnamassief.

Vuurwerk “Happy New Year!” Nuri deelt high fives uit terwijl het eerste daglicht de Himalaya wakker kust. De sterren verdwijnen, de zon komt tevoorschijn. De besneeuwde toppen kleuren langzaam oranjerood en steken schitterend af tegen de diepblauwe hemel. “Mooi, hè?” Nuri is al meer dan 35 jaar gids en gaat voornamelijk op pad met Nederlanders, zodat hij inmiddels aardig wat zinnetjes heeft geleerd. Ik probeer ondertussen ook wat Nepalees te leren. Dat valt niet mee, maar het levert elke ochtend een grappig Nederlands-Nepalees gesprekje op: “Goedemorgen! Lekker geslapen? Ramro sutnu bhayo?”

Kloof van de Modi Khola vanuit Sinuwa.

HOOGTELIJN 5-2019 |

40_HL0519_R31_Thema_Annapurna-1.indd 43

18-11-19 09:51

Proton LT Hoody Labyrinth

Breathable insulation combined with unrivaled durability. Donâ&#x20AC;&#x2122;t forget to breathe. DESIGNED FOR CLIMBING

Naamloos-1 1

14-11-19 09:16

THEMA

BERGSPORTDAG

Genieten van het uitzicht in Annapurna Sanctuary.

Terugtocht Na de pannenkoeken om het nieuwe jaar in te luiden, wacht ons de weg terug naar beneden. Met stijgijzers, want het pad is verijsd en daardoor glad. We kijken regelmatig achterom, omdat we maar moeilijk afscheid kunnen nemen van Annapurna Sanctuary. We dalen vandaag zo’n 1800 meter af: van ABC naar Bamboo op 2310 meter. Gelukkig gaat dat redelijk geleidelijk (‘Nepali flat’). Vooraf waren we bang dat het misschien saai zou zijn om het traject tussen Chomrong en ABC dubbel te lopen, maar niets is minder waar. Bergaf blijken de uitzichten heel anders dan bergop. Het is bovendien heerlijk om na drie dagen en nachten op hoogte terug te komen in de weelderige bossen, waarin apen rondslingeren. In de lodge in Bamboo is zowaar lauwwarm water voorhanden, zodat we onszelf een beetje kunnen opfrissen. Bij de volgende lodge, in Jhinudanda, is zelfs een warme bron waarin je kunt badderen. Hier zien we ook onze reisgenoten terug, die inmiddels weer aardig hersteld zijn. Het is een fijn weerzien.

De volgende ochtend blijkt dat we geluk hebben gehad met het weer. ’s Ochtends laat Annapurna South zich nog even in volle glorie zien, maar daarna trekt het helemaal dicht. ’s Middags valt er zelfs een spatje regen. We dalen verder af naar Pothana, deels over een onverharde weg, en ten slotte door een aantal pittoreske dorpen met fraaie uitzichten over het Annapurnamassief naar eindpunt Phedi. Hier worden we opgehaald en nemen we afscheid van onze dragers en van Prem en Sanu. Alleen Nuri reist met ons mee terug naar Kathmandu. Hij nodigt ons uit om bij hem thuis te komen eten. Wat er op het menu staat, laat zich raden: dal bhat. Mét gundruk. Als de taxi uiteindelijk voorrijdt om ons naar de luchthaven te brengen, staan de tranen in onze ogen. Eigenlijk willen we niet weg uit dit prachtige land met deze vriendelijke mensen. Nuri hangt ons een khata om: een traditionele sjaal die wordt omgehangen bij bijzondere gelegenheden, zoals het vertrek van gasten. Hij zwaait ons uit: “Have a safe journey home, my friends! Please come back to Nepal!” Ja, Nuri. Dat beloven we.

Lezing op de Bergsportdag

Marieke van Kessel en Dim van den Heuvel geven een lezing op de NKBV Bergsportdag. Wil je meer zien en horen over hun ervaringen in Annapurna Sanctuary? Kom dan op 9 februari naar het NBC in Nieuwegein. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl of scan de QR-code met de camera van je mobiele telefoon.

Annapurna Sanctuary Route

De meeste tochten naar Annapurna Sanctuary starten in Nayapul (1070 meter) en gaan via Ghorepani (2860 meter) en Poon Hill (3210 meter) naar Chomrong (2170 meter). Deze route wordt ook aangeraden in verband met de acclimatisatie. Omdat Annapurna Sanctuary maar via één pad toegankelijk is, loop je het traject door de kloof van de Modi Khola tussen Chomrong en ABC zowel heen als terug. Vanaf Chomrong daal je via Jhinudanda af naar eindpunt Dhampus of Phedi. De meeste wandelaars lopen de tocht in ongeveer 10 dagen. De paden zijn doorgaans goed, maar kunnen bij regen of sneeuw drassig of glad zijn. Hier en daar zijn trappen aangelegd, wat voor de knieën zwaar kan zijn. Zorg voor stevige wandelschoenen (liefst waterdicht) en wandelstokken. Hoewel de route is gemarkeerd, wordt aangeraden om een gids en drager(s) te huren. Dat kan zowel in Kathmandu als in Pokhara. Twee gidsen die wij kunnen aanbevelen zijn Nuri Sherpa en Jangbu Lama van Saribung Adventure. Kijk op saribungadventure.com.

Seizoen

De beste reistijd voor deze trektocht is maart-april (als de rododendrons in bloei staan) of oktober-november (als de regentijd voorbij is en de herfst begint). Je kunt deze trektocht ook doen in december, maar het is dan ’s nachts erg koud.

Reis

Vanuit Kathmandu reis je per bus of met een binnenlandse vlucht naar Pokhara. Vanuit Pokhara reis je per bus of jeep verder naar het beginpunt van de trektocht in Nayapul. Houd bij je planning rekening met een of twee extra dagen voor het geval er problemen zijn met bus- of vliegverkeer.

Accommodaties

Langs de gehele route liggen eenvoudige guesthouses en lodges.

Informatie

Er zijn diverse kaarten verkrijgbaar in Kathmandu en Pokhara. Wij gebruikten de kaart Annapurna Base Camp, schaal 1:62.500, uitgegeven door Nepal Map Publisher Pvt. Ltd. (2018).

HOOGTELIJN 5-2019 |

40_HL0519_R31_Thema_Annapurna-1.indd 45

18-11-19 09:51

Sneeuwschoenwandelen in de Spaanse Pyreneeën

De magie van

stilte

Zwijgend lopen we door de nieuwe sneeuw in Parc Nacional d’Aigüestortes i Estany de Sant Maurici. Het voelt zacht en zwevend, lichtjes knispert het dunne laagje. Het is half maart 2019 en met de dag worden onze rugzakken zwaarder: steeds meer kleren verdwijnen onder de klep. De zuidelijke zon dwingt ons goed te drinken en te blijven smeren, maar desondanks worden de warmte en de zon ons soms bijna teveel. Tekst Femke Treep Beeld Bernadette van Acker en Menno van Manen

e Spaanse Pyreneeën zijn misschien niet de eerste bergen die in je opkomen als je aan een wintervakantie denkt, maar hier in Parc Nacional d’Aigüestortes i Estany de Sant Maurici bewijzen ze ons dat je er wel degelijk uitstekend kunt sneeuwschoenwandelen. Onze tocht gaat langs vijf berghutten die allemaal boven de 2000 meter liggen en niet één dag kunnen we onze sneeuwschoenen missen.

Als International Mountain Leader (IML) in opleiding heb ik het geluk deze sneeuwschoenweek mee te mogen op stage. Onder leiding van IML Anne van Galen rond ik hiermee mijn opleiding af en mag ik zodra ik mijn diploma in handen heb ook als gids de mooiste bergavonturen begeleiden.

Doorsteek via Coret d’Oelhacrestada (2472 meter).

Koprol Onze reis begint in het Refugi Rosta-PyrenMuseu in Salardú, dat al in de negentiende eeuw een uitvalsbasis was voor de bergsportpioniers in deze regio. Je kunt er tegenwoordig niet alleen overnachten, maar de hut is ook ingericht als museum, toegewijd aan het Pirineismo. Na een nacht op de slaapzaal laten we zo veel mogelijk overbodig gewicht achter in de hut en vertrekken we met alleen het hoogstnoodzakelijke in onze rugzakken. Het busje van Anne rijdt ons naar de parkeerplaats een stukje verder de vallei in, waar we onze hoogtemeters kalibreren, onze piepers inschakelen en checken, en de sneeuwschoenen voor het eerste half uur op onze rugzakken binden. Hoewel er vanaf vertrek sneeuw ligt, genieten we nog even van onze bewegingsvrijheid zonder eendenvoeten. Na een uurtje warmlopen, gaat het omhoog naar onze eerste hut, Refugio de la Restanca. Plotseling komt precies in een zigzagbocht een van de deelnemers met een koprol mijn kant op. Een

simpel evenwichtsverlies heeft in dit geval een gebroken sleutelbeen tot gevolg. Deze ontzettend sterke deelneemster bijt haar tanden op elkaar en laat zich door Anne en twee anderen terug naar het busje en het ziekenhuis begeleiden. Aangezien we niet ver van de hut zijn, loop ik met de overige vier door. In de dichte bewolking vinden we de hut en oefenen we onze zoektechnieken met de lawinepiepers, tot we tegen etenstijd weer compleet zijn. We genieten van een goede maaltijd terwijl we bijkomen van deze eerste dag vol onverwachte gebeurtenissen. We spreken met elkaar af: laten we dan op zijn minst met deze acht aanwezigen het einde van de tocht halen!

Prioriteiten Onze afspraak van gisteravond blijkt nog niet zo makkelijk na te komen. Als we denken dat we gisteren alle onaangename verrassingen hebben gehad, blijkt vandaag iemand last te hebben van hoofdpijn en misselijkheid. Hoewel we ons slechts

46 | HOOGTELIJN 5-2019

46_HL0519_R391_Thema_SneeuwschoenPyr.indd 46

18-11-19 09:57

THEMA

BERGSPORTDAG

Nieuwe sporen in de verse poeder op Coth de Pòdo (2592 meter).

op 2010 meter hoogte bevinden, kunnen we hoogteziekte toch niet uitsluiten. Gelukkig is de tocht naar de volgende hut niet lang, dus hebben we voldoende ruimte om te schuiven in het programma. Vanuit de hut maken we een mooie lus in de ochtendzon, om vervolgens terug te keren en te horen dat het na een paar uurtjes rust veel beter gaat met onze zieke deelnemer. Gelukkig! We nemen een kop koffie en steken dan met alle acht de steile col over. We genieten van een ongelooflijk mooi besneeuwd granietlandschap met bevroren meertjes.

We oefenen zoektechnieken met onze lawinepiepers Aan het eind van deze zonnige dag komen we aan bij de stijlvolle en gezellige Refugio Ventosa i Calvell. Voor de geplande lawineschepoefeningen is de groep moeilijk te motiveren; het zogenaamde slachtoffer laten ze liever tot morgen liggen. Lekker eten, wijn en een haardvuurtje hebben de voorkeur. Prioriteiten stellen, ook op vakantie!

Voorbereidingen Bij het voorbereiden van een zesdaagse reis komt veel kijken. Zo moeten we een tochtplanning maken. Een zeer grondige bestudering van de kaart vooraf helpt later bij de oriëntatie in het terrein zelf, maar is ook essentieel om sleutelpassages te signaleren en alternatieve routes uit te stippelen. Zo kan het zijn dat je steile hellingen tegenkomt die afhankelijk van de sneeuwcondities wel of niet begaanbaar zijn. Daarnaast bevat een tochtplanning ook een tijdschema en een punto de no retorno: in geval van weersomslag of een andere tegenvaller kun je hiermee bepalen of het beter is om door te lopen naar de volgende hut of terug te keren naar het vertrekpunt van de dag. Daarnaast kijken we vooraf goed naar het weer en de verwachtingen, maken een noodplan, zoeken telefoonnummers van de lokale hulpdiensten op, bellen de hutten om hen in te lichten over allergieën van de deelnemers, kopen reservebatterijen en, last but zéker not least: interpreteren de lawineberichten. Zonder zichtbare paden en markeringen, en soms met de verrassing van dichte mist, kan er een groot beroep gedaan worden op onze navigatievaardigheden. Voor de meeste deelnemers van deze reis geldt dat ze om twee redenen graag met een gids op pad gaan: enerzijds omdat ze onzeker zijn over hun eigen sneeuwkennis, anderzijds om zo echt lekker op vakantie te gaan en de voorbereidingen aan iemand anders over te laten.

HOOGTELIJN 5-2019 |

46_HL0519_R391_Thema_SneeuwschoenPyr.indd 47

18-11-19 09:57

Oriëntatie Het winterlandschap is altijd anders. De sneeuw- en weersomstandigheden zijn afhankelijk van het seizoenverloop en kunnen de beleving, zwaarte en veiligheid van een tocht in een totaal ander perspectief plaatsen. Sporen door verse sneeuw is anders dan lopen op een bevroren ijslaag, een whiteout vraagt meer oriëntatievaardigheden dan een zonnige dag, lunchen in een straffe wind is minder ontspannen dan rustig pauze nemen in het lentezonnetje… En zo is de ene tocht de andere niet. Dat blijkt ook vandaag: na een goede nacht en een luxe ontbijt ziet het landschap er totaal anders uit dan gisteren. Dichte mist, geen zicht, een laagje verse sneeuw. Na oorlog in het materiaalhok, waar iedereen tegelijkertijd zijn tas probeert in te pakken, vertrekt de ene groep na de andere elk in zijn eigen richting.

Wat wordt een mens blij van buitenspelen en ontdekken! Niet lang na vertrek bevinden we ons weer in een leeg landschap en zoeken we onze eigen route over de col in de stormachtige wind. Ondanks de winterse omstandigheden van vandaag besluiten we een omweg te maken om een graat van kleine toppen mee te pakken. Dit harde werken levert ons niet veel meer op dan plezier en mooie foto’s, maar wat wordt een mens blij van lekker buitenspelen en ontdekken! Aangekomen in Refugio de

Bij Refugio Ventosa i Calvell.

Colomers vullen we net als de andere dagen onze emmertjes met douche- en slaapgerei. In de Spaanse hutten mogen de rugzakken doorgaans niet naar de slaapzaal, maar zijn er emmertjes of mandjes om benodigdheden voor de nacht in te verzamelen. We richten ons bed in, laden onszelf op met een lunch en warme thee, en sterk als we zijn, slepen we onszelf de warme hut weer uit. Een extra rondje door de winter van vandaag, en niet te vergeten dat ‘slachtoffer’ dat we nog moeten uitgraven – een klusje dat vies tegen blijkt te vallen. ‘Even’ een hoopje sneeuw verplaatsen is een berg werk, kost veel tijd, heeft veel organisatie nodig en is een enorme fysieke uitdaging. Door alle stappen van het protocol te doorlopen, wordt pas echt duidelijk dat een geslaagde redding meer vraagt dan het volgen van een pijltje op een piepend apparaat. Oefenen!

Paradijs Zo atypisch als het diner met forel was, zo typisch is het Spaans ontbijt. Met een bodem van magdalenas (muffins), marias (biscuitjes) en tostadas (toast) beginnen we aan onze ontdekkingstocht van vandaag. Anne gaat freestylen. Hoezo de geplande route volgen als je ook dwars door het landschap heen kunt

Boven Oefenen met de 3-eenheid pieper, schep en sonde. Rechts Door de Circo de Colomers naar Refugio Saboredo.

48 | HOOGTELIJN 5-2019

46_HL0519_R391_Thema_SneeuwschoenPyr.indd 48

18-11-19 09:57

THEMA

BERGSPORTDAG

Bergsportreizen op de Bergsportdag

Anne leidt de groep over Coret d’Oelhacrestada het nationaal park in.

Ben je nieuwsgierig geworden naar het reisaanbod van Bergsportreizen of wil je een vraag stellen aan een van de reisdeskundigen? Kom dan op 9 februari naar de stand van Bergsportreizen in het NBC in Nieuwegein. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl of scan de QR-code met de camera van je mobiele telefoon.

steken? Zoekend naar een eigen route en avontuur klimmen we gestaag langs grote granieten pieken en glijden we op steile hellingen omlaag naar Refugio de Saboredo. We zijn ongelooflijke geluksvogels, want wat is dit een schitterende plek! Een gezellig hutje met slechts 28 bedden, prachtig uitzicht vanuit bed, wederom allervriendelijkste huttenwaarden en een route naar de wc onder de sterrenhemel. Wat wil een mens nog meer. Buiten op het bankje in de zon, met een biertje en veel humor, is het helemaal compleet.

Helemaal opgeladen beginnen we aan een rustige tocht naar alweer de laatste hut van deze trekking. Langs talloze diersporen in de verse sneeuw klimmen we de col over en nemen we aan het einde van de afdaling de tijd voor een welverdiende siësta. Dat we daarna opnieuw kunnen warmlopen met nog een laatste korte, maar stevige klim, had niet iedereen aan zien komen... Vanuit Refugio d’Amitges genieten we van het uitzicht op de imposante granietpieken rondom het meer.

Stilte

Sporen

Het uitzicht is magisch en de stilte overweldigend. Een zacht briesje, de warmte van de zon op mijn huid. Een welkome rust tijdens een groepsreis. Reizen in een groep is heel gezellig en leuk, en het stelt je in staat activiteiten te ondernemen die je alleen niet zou kunnen doen. Wel is de beleving van de bergen anders dan wanneer je alleen op stap zou zijn. De stilte van de omgeving wordt vaker opgevuld met stemmen, je hoofd krijgt minder gelegenheid om leeg te lopen. Het voorstel voor een yoga- en meditatiesessie om de dag mee te beginnen, klinkt me als muziek in de oren. In de ochtendzon, op een plateau met prachtig uitzicht, zoekt iedereen zijn plek. Zo klinkt stilte dus.

De laatste etappe van de trekking, terug het dal in, wordt een avontuurlijke afdaling door het bos. We willen onze sneeuwschoenen niet meer uitdoen. Zijn we dan toch stiekem gehecht geraakt aan die plastic dingen onder onze voeten? We raken in de war als we heel grote sporen ontdekken in het sneeuwdek: vossen, dassen, eekhoorntjes; ze zijn ons allemaal voor geweest, maar misschien ook een van de Sloveense beren? Met deze vraag in ons hoofd stappen we met z’n achten in de taxi terug naar het PyrenMuseu in Salardú. De onvergetelijke trekking door Parc Nacional d’Aigüestortes is volbracht. Een mooi plekje in de geschiedenis van het Pirinisme is voor ons.

Sneeuwschoenwandelen in Aigüestortes Reis

Vanaf Utrecht is het 1300 kilometer rijden naar Vielha. Als je vliegt op Toulouse Airport dan is het 167 kilometer rijden naar Vielha, vanaf Barcelona Airport is het 315 kilometer naar Vielha. Kijk voor mogelijke treinverbindingen op nsinternational.nl.

Accommodatie

In het nationaal park is een uitgebreid netwerk van berghutten die ook in de winter geopend zijn, waardoor veel verschillende routes mogelijk zijn. Het is raadzaam vooraf via refusonline.com te informeren naar de exacte openingsdata per hut en je accommodatie te reserveren.

Lawineberichten en kaartmateriaal

De meest accurate informatie over de sneeuwomstandigheden in Val d’Aran en Aigüestortes kun je vinden op lauegi.conselharan.org. Dit Boletín de Peligro de Aludes wordt door deskundigen in Val d’Aran geschreven en is daarmee een stuk betrouwbaarder dan de berichten van de weerkundigen van het landelijke AEMET (aemet.es) dat in Zaragoza is gevestigd.

Gratis topografische kaarten kun je downloaden via ign.es/iberpix2/visor.

Drie-eenheid

Tijdens een sneeuwschoentocht is de drie-eenheid pieper, schep en sonde heel belangrijk. Neem goede bergschoenen, warme kleding en diverse laagjes mee, zodat je onderweg kunt ‘pellen’ bij warm weer. Degelijke sneeuwschoenen met goede ‘stijgijzers’ zijn onmisbaar bij het oversteken van de steile colletjes in dit gebied.

Mee met Bergsportreizen?

Wil je mee op deze tocht? Bergsportreizen organiseert ook deze winter weer een sneeuwschoenwandelweek naar Encantats Pyreneeën, van 14-20 maart 2020. De reis wordt begeleid door International Mountain Leader (IML) Anne van Galen. Kijk voor meer informatie op bergsportreizen.nl. Femke Treep rondde in het voorjaar van 2019 haar opleiding tot UIMLA International Mountain Leader af en is nu zelfstandig gids voor Spaanse en Nederlandse bergsportorganisaties, zoals Bergsportreizen. Kijk voor meer informatie op femketreep.nl.

HOOGTELIJN 5-2019 |

46_HL0519_R391_Thema_SneeuwschoenPyr.indd 49

18-11-19 09:57

Flink afzien De Seven Summits van het Stubaital

voor een

houten plankje In navolging van de wereldberoemde Seven Summits op alle continenten van de wereld, heeft de VVV van Neustift een regionale variant bedacht. De zeven bergen uit het Stubaital, Elfer, Serles, Hohe Burgstall, Rinnenspitze, Habicht, Wilder Freiger en Zuckerhütl, zijn door wandelliefhebbers en berggidsen uitgeroepen tot de regionale Seven Summits. Het zijn niet de zeven hoogste, maar wel de zeven meest markante bergen van het Stubaital. Elke berg vertelt zijn eigen verhaal. Is dit een slimme marketingtruc? Of is het meer? In elk geval was het voor mij, als ‘bergwandelaar plus’, genoeg aanleiding om het te proberen. Tekst Moos Braxhoofden Beeld Gert-Johan Ouderkerken

oegegeven, ik moet gewoon elke zomer de bergen in, dus mijn plan om de Seven Summits van het Stubaital te ‘doen’, was uiteindelijk niet helemaal een verrassing. De aanleiding was dat wel. Mijn eerste kennismaking met het fenomeen vond nota bene plaats tijdens de NKBV Bergsportdag een paar jaar geleden. Daar, tussen al het flitsende aanbod van soms zeer avontuurlijke tochten en expedities, stond een lezing met diashow (bestaat dat nog? ja, klaarblijkelijk wel). ‘Doe eens gek’ dachten mijn man Gert-Johan en ik en we schoven aan in een donkere zaal. De lezing ging aanvankelijk over de schoonheid van het Stubaital en werd enthousiast en bijna aandoenlijk gepresenteerd. Na tien minuten een beetje ongemakkelijk schuifelen op de stoel werden we toch gepakt door het verhaal en de prachtige dia’s. De presentatie eindigde met het Seven Summitsprogramma van het Stubaital dat door de lokale VVV was geïntroduceerd. Vooral de bekroning die je na het beklimmen van de zeven bergen zou ontvangen, een houten plankje met de namen van de bergen ingegraveerd, vond ik schattig door z’n knulligheid. De stand van het Stubaital leek dat jaar de grootste die er op de Bergsportdag stond. We raakten in gesprek met een lokale gids uit Neustift en daar is ons plan geboren: wij gaan deze zomer tijdens onze jaarlijkse bergsportweek ‘even’ de Seven Summits van het Stubaital doen.

1. DE REGENT Serles (2717 meter) conditie 5* – techniek 1* – hoogtemeters 1800 – tochtduur 9 uur De door Goethe als ‘hoogaltaar van Tirol’ bestempelde Serles, staat als eerste op het programma. Na een dag flink filerijden, staan we de volgende morgen in Kampl klaar om te vertrekken voor ons ‘inlopertje’. Omdat we totaal niet geacclimatiseerd zijn en de wandeling gelijk met een paar flinke stijgingen begint, voel ik na drie uur dat mijn lichaam deze kickstart niet echt waardeert. Op het zadel aangekomen, raak ik in gesprek met een jonge vrouw die bezig is haar redelijk lichtgewicht middelgrote hond in te pakken. Ze vertelt me dat ze een speciale cursus heeft gevolgd hoe je je hond steile rotswanden op kunt takelen. Blijkbaar doet de hond het vaker, want redelijk ontspannen ogend laat hij zich in een speciaal tuigje hijsen. Even later zie ik ze samen na een steile passage weer vrolijk doorwandelen. Het laatste stuk naar de top word ik ingehaald door een 75-jarige inwoner van Innsbruck. Altijd weer jaloersmakend hoe de regionale bevolking zijn krachten zo goed weet te doseren. Het uitzicht op de top is adembenemend en we zetten onze eerste ‘stempeltje’. Op de terugweg worden we ook nog eens getrakteerd op een prachtig gemzenpaartje dat blijkbaar niet onder de indruk is van wandelaars op relatief korte afstand. Dit is Tirol op zijn best!

50 | HOOGTELIJN 5-2019

50_HL0519_R32_Thema_7summits.indd 50

18-11-19 09:58

THEMA

BERGSPORTDAG

Moos op de Elfer.

Al met al is het geen aanrader de Serles als inlooptocht te doen. Daarvoor is de tocht, die niet moeilijk is maar met een wandelduur van negen uur wel een van de pittigste van de zeven bergen, iets teveel van het goede. Zeker als je de volgende dagen nog zes bergen wilt ‘afwerken’…

2. DE INGETOGENE Elfer (2505 meter) conditie 1* – techniek 1* – hoogtemeters 750 – tochtduur 5 uur (vanaf het Elferbahn dalstation) Deze dag staat de Elfer op ons programma. Dit is een relatief makkelijke berg. Toch nog enigszins stram van onze eerste tocht gisteren, besluiten we het liftje te pakken en de tocht te beginnen vanaf het bergstation. We starten vandaag in de mist, maar gelukkig begint de zon er al snel doorheen te breken en zien we de grijze steile toppen van de Elfer. Ik krijg flashbacks van de Brenta Dolomieten, maar dan in mini-uitvoering. Het laatste stukje heeft een kabeltje waaraan je je kunt zekeren en voor we het weten staan we op de top. Nummer twee is binnen… Leuk dagdeel. We besluiten om in de middag de Elferkofel klettersteig te doen (B/C): een zeer afwisselende steig met fantastisch uitzicht. Voor de diehards er is ook een klettersteig op de noordwand van de Elfer (C+/D), maar die laten wij aan ons voorbij gaan.

3. DE AANLOKKELIJKE Rinnenspitze (3003 meter) conditie 3* – techniek 2* – hoogtemeters 1300 – tochtduur 8 uur De Rinnenspitze is een van de Seven Summits vanwege het 360 graden vergezicht vanaf de top op omliggende gletsjers. Dit is niet de makkelijkste berg, het venijn zit in de staart – as usual. Hier zit namelijk een lastige (gezekerde) rotspassage in het laatste stuk naar de top. De nacht voor wij deze berg beklimmen, heeft het flink gesneeuwd (in juli!). Om 8 uur ’s morgens sta ik met gemengde gevoelens aan het eind van het mooie Oberbergtal te kleumen bij de auto. Ik ben benieuwd hoe dit laatste deel met sneeuw en ijs er vandaag bij zal liggen. Het eerste deel van de wandeling (1,25 uur) voert naar de Franz-Senn-Hütte (2147 meter), een prima koffiestop maar ook een goed uitgangspunt voor een paar prachtige klettersteigs. Vanaf de hut gaat het gelijk bergop. Er ligt meteen serieus sneeuw en omdat we de eerste wandelaars zijn, moeten we zelf onze weg zien te vinden. De markeringen zijn veelal onzichtbaar door de sneeuw. Vlak bij de schitterende Rinnensee (spiegelmeertje) zien we een jong hermelijntje. Deze is totaal niet bang, rent als een tekenfilmfiguurtje om ons heen en vindt ons blijkbaar net zo bijzonder als wij hem vinden. Inderdaad is het stukje onder de top spiegelglad en word ik

HOOGTELIJN 5-2019 |

50_HL0519_R32_Thema_7summits.indd 51

18-11-19 09:59

onzeker: toch maar het laatste stukje zekeren met de meegenomen klettersteigset. Op de top is het een witte wereld, het lijkt wel winter. Een Oostenrijks stel fotografeert ons bij de stempelautomaat. We hebben nu drie van de zeven bergen gedaan. Ik steek drie vingers op en begin me een beetje Lance Armstrong te voelen (vóór het dopingschandaal wel te verstaan).

4. DE UITDAGING De Wilder Freiger (3418 meter) conditie 4* – techniek 1* – hoogtemeters 1150 – tochtduur 9,5 uur (vanuit de Nürnberger Hütte) Het beklimmen van de Wilder Freiger doen we in twee dagen en met een omweg. Dit vanwege de fantastische route die we niet willen missen. Het plan: met de Stubaier gletsjerlift gaan we naar de Dresdner Hütte en van daar lopen we via het Peiljoch naar de Sulzenauhütte en daarna meteen door naar de Nürnberger Hütte. Dit zijn twee korte dagetappes van de Stubaier Höhenweg, maar door ze aan elkaar te koppelen heb je met een uur of acht wandelen een leuke uitdaging. Het uitzicht vanuit het Peiljoch

7 bergen in 7 dagen blijkt een wat naïeve en onrealistische ambitie naar het rimpelloze, ijsblauwe gletsjermeer is om stil van te worden. De vallei die we vervolgens doorlopen op weg naar de Sulzenauhütte kan zo uit Lord of the Rings komen. Tijd voor mijn guilty pleasure: ik moet gewoon elke bergvakantie een dipje (100% onder water) in een bergmeer nemen. Het is vandaag 25 graden en het zweet staat op mijn rug… Tijd dus voor een blote plons in het water. Even later zie ik nog een paar witte billen in het water. Zie je wel, goed voorbeeld doet goed volgen!

Klettersteig op de Elfer.

We laten de Sulzenauhütte met schommels en wipkippen letterlijk links liggen en volgen onze weg richting de Nürnberger Hütte. Dit is onze overnachtingsplek voor we de volgende morgen heel vroeg de Wilder Freiger gaan beklimmen. Deze overnachting hebben we verkeerd getimed. Het is al hoogseizoen en bovendien heeft uitgerekend dit weekend heel Duitsland vrij. Het is bomvol in de hut en in de slaapzaal liggen we als sardines in een blikje. Zelfs de eetzaal is volgepropt met matrassen om iedereen maar een slaapplaats te kunnen geven. We besluiten ter plekke de volgende morgen om 4:00 uur het bed maar uit te gaan om vroeg te starten. Het grootste deel van de route naar de Wilder Freiger bestaat uit rotsen, rotsen en nog meer (losse) rotsen. Dit is niet mijn grootste kwaliteit en het maakt de tocht best zwaar. Het laatste stuk lopen we over sneeuwvelden, de gletsjer is grotendeels verdwenen. We tikken de top aan, stempelen en kletsen nog even met een stel locals die over een spectaculaire graat doorgaan naar de Zuckerhütl. Wij gaan terug naar de Nürnberger Hütte. Hoewel ik geen bierdrinker ben, verheug ik me op de terugweg immens op een Radler. De vermoeiende tocht van gisteren en de slapeloze nacht eisen hun tol en ik ben helemaal klaar met de Steinen. De Radler neemt in mijn hoofd iconische proporties aan. En dan eindelijk, na negen uur kom ik aan bij het terras van de Nürnberger Hütte. Mijn man haalt gelijk mijn biertje. Yess! Maar wat een tegenvaller, het blijkt bier met een paar druppels citroensap te zijn. Getver, dat kan er ook nog wel bij. Gelukkig zitten we hier heerlijk in de zon en hebben we er weer een stempeltje bij. Niets te klagen dus. Volgende dag: hevige regen en potdicht vanwege mist… Geen beklimming is mogelijk en de vooruitzichten voor de volgende dagen zijn niet veel beter. We beseffen dat zeven bergen in zeven dagen misschien een beetje een naïeve en onrealistische ambitie was. Tijd voor Kaffee mit Kuchen. En daarna de sauna in en hopen op betere tijden.

Gert Johan bij de Franz-Senn-Hütte.

52 | HOOGTELIJN 5-2019

50_HL0519_R32_Thema_7summits.indd 52

18-11-19 09:59

THEMA

BERGSPORTDAG

Die betere tijden komen niet meer, in elk geval niet in deze vakantie. Als je drie bergen van de Seven Summits hebt gehaald, kun je bij de Touristamt van Neustift een T-shirt halen. Zo gezegd, zo gedaan, maar helemaal goed voelt het niet. We hebben de zeven bergen niet in één vakantie kunnen proppen. Daarmee is wel impliciet de reisbestemming voor het volgende jaar vastgesteld: terug naar het Stubaital om onze missie te voltooien.

5. DE MARKANTE Habicht (3277 meter) conditie 4* – techniek 3* – hoogtemeters 1400 1e dag, 900 2e dag – tochtduur 4,5 uur 1e dag, 5,5 uur 2e dag Onze bruine labrador Django gaat dit keer mee met de beklimming van de Habicht. Dat wil zeggen tot de Innsbrucker Hütte, niet naar de top. Hoewel de Habicht technisch niet een extreme berg is, zijn we na een gesprek met de huttenwaard ervan overtuigd dat we de hond bij de hut moeten laten vanwege enkele steile (gezekerde) passages. Een hond en een berg(hutten)tocht is een uitdaging op zichzelf. Buiten het feit dat de hond het terrein fysiek aan moet kunnen (rotsachtig terrein, Geröll) en leuk moet vinden, zitten de meeste huttenwaarden, zeker in het hoogseizoen, niet te wachten op een hond in hun hut. Het vraagt goede planning en overleg vooraf, wil je niet voor onaangename verrassingen komen te staan. Tijdens telefonisch overleg met de huttenwaard kregen wij te horen dat de hond, mits er plek is, op de kamer kan slapen en in de berghut mag blijven als we de Habicht gaan beklimmen. Deze ochtend is het weer behoorlijk slecht, het heeft de hele nacht geregend en er hangt een flinke mist. Gisteren wandelden we vanuit het dal in de stromende regen naar de Innsbrucker Hütte. Onze labrador heeft ’s avonds de harten gestolen van flink wat gasten in de hut en de overnachting is uitstekend gegaan.

Onze 7e stempel: op de top van de Zuckerhütl.

Een paar late vertrekkers zullen een oogje in het zeil houden op Django die, stomverbaasd, door ons buiten aan de riem wordt gelegd. Dit is niet de bedoeling vindt hij. We laten hem zacht piepend achter. De beklimming van de Habicht is goed te doen. Er is halverwege een korte klimpassage met ijzers en daarna gaat het vrij vlak naar de top. Normaal heb je de hele wandeling prachtig uitzicht, maar helaas zit het deze ochtend potdicht. Op de top komen we een Duits stel tegen dat we gisteravond in de hut ontmoetten. Op mijn vraag hoe het met mijn labrador beneden in de hut gaat, antwoordt de Duitse vrouw “Er heult”, hij huilt. Nog nooit ben ik zo snel afgedaald. Maar… wel met weer een paar gaatjes in onze Seven Summitskaart erbij.

Seven Summits platform bij de Starkenburger Hütte.

HOOGTELIJN 5-2019 |

50_HL0519_R32_Thema_7summits.indd 53

18-11-19 09:59

Naamloos-6 1

28-08-19 11:48

THEMA

BERGSPORTDAG

De Insbrucker Hütte.

6. DE VERRASSENDE UITDAGING Hoher Burgstall (2611 meter) conditie 1* – techniek 1* (vanaf Bergstation Schlick2000) – hoogtemeters 500 – tochtduur 6 uur Normaal zouden we de Hoher Burgstall niet snel toevoegen aan ons lijstje, maar ja… We hebben het stempeltje nodig. Anderzijds is het een heerlijke en ontspannen wandeltocht die met onze hond goed te doen is. Al snel komen we aan bij de Starkenburger Hütte. Dit is de enige plek van waaruit alle Seven Summits te zien zijn en hier ontkom je dan ook niet aan. De Touristamt heeft hier een prachtig uitzichtpunt aangelegd. Bij de beklimming van de Burgstall hoeven we verder niet lang stil te staan, dit is een makkie! De hele week zien we al paragliders vliegen en we besluiten om in de middag ook zelf het Stubaidal vanuit vogelperspectief te gaan zien. We gaan paragliden. Vanmiddag nog!

7. DE LIEFLIJKE, MAAR ONGENAAKBARE Zuckerhütl (3507 meter) conditie 4* – Techniek 4* – hoogtemeters 400 – tochtduur 8 uur Kaiserwetter zoals je het maar zelden ziet. Wat een geluk op de dag dat we de Zuckerhütl beklimmen. Hoewel we andere 3000’ers zoals de Similaun (3607 meter) en Wildspitze (3774 meter) met z’n tweeën hebben beklommen, kiezen we ervoor om nu een gids te nemen. Het is immers niet echt een wandelberg. De beklimming van de Zuckerhütl is vooral een logistieke uitdaging; je moet op tijd terug zijn om de laatste lift naar het dal te nemen. Voor we starten met de wandeling, nemen we eerst de Schaufeljochbahn naar de Top of Tirol (3170 meter). Dit is een fantastisch uitzichtpunt over de toppen van het Stubaital en verder. Deze ochtend zien we geen Chinezen en Japanners, daarvoor is het nog te vroeg. Hier begint de beklimming. Vroeger stapte je hier de Sulzenaufernergletsjer op, maar nu moeten we eerst anderhalf uur over een best lastige scherpe graat klimmen voor we de gletsjer bereiken. Het vlakke stuk over de gletsjer gaat makkelijk. Patrick, onze gids, legt uit dat in de winter toerskiërs hier hun hart ophalen. We maken een mental note: hier komen we in februari zeker terug. Bij de gletsjer komen we Harald Gleischer tegen, die we herkennen van het wervende filmpje over de Seven Summits op YouTube. Hij was betrokken bij het opzetten van de

Moos en Gert-Johan met hun welverdiende houten plankje.

Seven Summits Tour en is graag bereid met ons een paar selfies te maken. Harald gidst een 74-jarige Tsjechische dame, volgens hem de oudste klant die hij ooit naar de Zuckerhütl heeft gegidst. Dus wie zegt dat je voor bergklimmen ooit te oud bent? De verdere beklimming loopt volgens het boekje. Op de gletsjer loop ik langs een gat in een sneeuwbrug over een spleet; hier is minder dan een week geleden een man doorheen gezakt, vertelt onze gids. Na de gletsjer bereiken we het laatste stuk van de klim. Deze gaat over een steile rots en met enkele klimgedeeltes (UIAA II). Op de top is het behoorlijk druk en we kunnen er kort blijven, maar niet zonder ons ultieme fotomoment: hier is dan eindelijk nummer zeven. Deze witte wereld is letterlijk de slagroom op de taart. Onze Seven Summitsmissie is volbracht.

WALL OF FAME Uiteindelijk hebben we alle zeven toppen van het Stubaital beklommen. Ze variëren van lekker wandelen tot flink doorbijten. De natuur, de bergen, de uitzichten, de ontmoetingen: het was geweldig en ik kan het iedereen aanraden. Natuurlijk zijn we na de zevende berg gelijk naar de Tourist Information gegaan. Daar zijn we gefotografeerd en opgenomen in de online Wall of Fame. En wat blijkt, ik was de eerste Nederlandse vrouw die de Seven Summits van het Stubaital heeft volbracht. Het moet toch niet gekker worden! Het houten plankje kregen we ook. Dat staat nu, heel truttig, boven onze open haard. De marketingtruc heeft gewerkt.

Lezing op de Bergsportdag

Moos Braxhoofden geeft een lezing op de NKBV Bergsportdag. Wil je meer zien en horen over haar ervaringen bij het beklimmen van alle Seven Summits in het Stubaital? Kom dan op 9 februari naar het NBC in Nieuwegein. Daar kun je ook de stand van het Stubaital bezoeken. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl of scan de QR-code met de camera van je mobiele telefoon.

HOOGTELIJN 5-2019 |

50_HL0519_R32_Thema_7summits.indd 55

18-11-19 10:00

Het Gschnitztal: groen, kleine dorpjes in een alpiene omgeving.

Duurzaam Bergsteigerdörfer

terug naar het begin Gezocht: Een duurzaam dorp in de bergen. Groene omgeving. Geen Alpenachtbaan, geen pretpark, geen skiliften. Prikkels zonder hectiek, belevenis zonder lawaai, genoegen op hoog niveau en actief zijn op eigen kracht. Rust en ruimte noodzakelijk. Tekst Peter Daalder Beeld Aart Markies en TVB Wipptal

n een groeiend aantal berggebieden staat fun voorop in het belevenispark, staan de avonturenberg en de toverwereld garant voor plezier in de kinderclub en strijden de skyglider, de rodelbaan en de tokkelbaan om de gunst van de adrenalinezoeker. Maar er is ook een toenemend aantal mensen dat zoekt naar de oorspronkelijke bergdorpen. In een rustig dal, in het groen, misschien wel een ouderwets ogend dorp, waar de beleving eerder uit de natuur komt dan uit de luidspreker.

Onbekend land

Helga Beermeister: “Respect voor de natuur staat voorop.”

En die bergdorpen zijn er. Bijna 30, meest Oostenrijkse en Duitse Bergsteigerdörfer, die worden gekoesterd en ondersteund door de Oostenrijkse en Duitse Alpenverenigingen en door de Europese Gemeenschap. “De Bergsteigerdörfer zijn geen uitvinding van de Alpenverenigingen. Ze waren er altijd al”, zeggen Gerald DunkelSchwarzenberger (ÖAV) en Ludwig Wucherpfennig (DAV) in koor over dit van oorsprong Oostenrijkse initiatief. “Rond 1870 werden onze Alpenverenigingen opgericht. Er was veel belangstelling voor het wilde, ongerepte berglandschap. Al snel waren het vooral de inwoners van de steden die dit onbekende land wilden onderzoeken, bergen beklimmen en genieten van de zomers in de Alpen. De eerste hutten werden gebouwd, wegen en bruggen aangelegd. Lokale mensen werden gevraagd vanwege hun kennis van de bergen en om wandelaars en klimmers te begeleiden. Er ontstonden pensions en hotels om te overnachten waardoor er extra inkomstenbronnen kwamen voor de plaatselijke bevolking naast de verdiensten uit het arbeidsintensieve boerenbedrijf.”

Natuurbescherming De Alpenverenigingen hadden destijds een rol als ontsluiter en ontdekker. Zij zagen het toen als hun taak om de kennis over de Alpen te vergroten, de liefde voor de bergen uit te dragen en het reizen naar de bergen makkelijker te maken. “Maar,” zeggen beide vicepresidenten, “al in 1927 werd natuurbescherming in de statuten van de Alpenverenigingen opgenomen. Want men had destijds snel in de gaten dat de bergwereld niet alleen wild

Aan Alpengasthof Kasern, aan het einde van het dal van Schmirn, is sinds de bouw in 1902 nooit iets veranderd.

en romantisch is, maar ook zeer kwetsbaar.” De laatste vijftig jaar is de druk op het natuur- en cultuurlandschap zeer sterk toegenomen. Met name door de infrastructuur in skigebieden werden hele bergketens volgebouwd. En kleine, nietige dorpen veranderden in toeristische bolwerken met grootstedelijke infrastructuur. Cultuurlandschap maakte plaats voor skipistes en golfbanen. Extra druk ontstond op het Alpengebied door het toenemende energieverbruik, waardoor waterkrachtinstallaties, windmolens en zonne-energieparken werden

56 | HOOGTELIJN 5-2019

56_HL0519_R36_Thema_Bergsteigerdorfer.indd 56

18-11-19 10:01

THEMA

BERGSPORTDAG

Eisen top-10 Bergsteigerdörfer

• Alpien landschap, met minstens 1000 meter hoogteverschil. • Maximaal 2500 inwoners, bouwstijl die past bij het landschap. • Geen grote bouwwerken of fabrieken, geen doorgaande wegen. • Goede toeristische infrastructuur, waaronder alpiene hutten. • Geen aansluiting op een groot skigebied. • Land- en bosbouw belangrijk naast het toerisme, zo mogelijk met levering van eigen regionale producten. • Ligging in of bij een beschermd natuurgebied is een voordeel. • Goed openbaar vervoer, zodat vakantie zonder auto mogelijk is. • Een goed aanbod voor actieve wandelaars en alpinisten. • Alpiene traditie vastgelegd en uitgedragen.

gebouwd. “Voor ons wordt een rol als ‘Advocaat van de Alpen’ steeds belangrijker. In het uitgangspunt van onze verenigingen én in die van de Alpenverein Südtirol staat dat wij ons in het belang van de komende generaties inzetten om verstoringen van de natuur te voorkomen, verdere belasting op het milieu te vermijden en, in lijn van de Europese afspraken, om een duurzame ontwikkeling te bevorderen”, aldus Dunkel-Schwarzenberger en Wucherpfennig. “En daarmee is de cirkel rond en zijn we terug bij de Bergsteigerdörfer, de nog overgebleven authentieke plaatsen in de Alpen.”

Gschnitztal de nieuwste In mei werd het Oostenrijkse Gschnitztal het 28ste Bergsteigerdorf. Het dal is een van de gebieden die horen bij het Wipptal, het hoofddal dat bekend is vanwege de Brennerautoweg. De eveneens bij het Wipptal horende gemeente Sankt Jodok, Schmirnund Valsertal is ook een Bergsteigerdorf. Bij het Tourismusverband is Helga Beermeister onder andere verantwoordelijk voor de Bergsteigerdörfer. “Een Bergsteigerdorf ligt in een dal zonder doorgaand verkeer, een trein mag wel”, vertelt ze tijdens een wandeling van Gschnitz naar de Laponesalm, het einde van het dal. “De plaats moet goed bereikbaar zijn met het openbaar

vervoer. Wij stimuleren dat door vanaf komende zomer gratis vervoer aan te bieden van en naar Innsbruck.” “Een van de andere criteria is dat er geen grote infrastructuurprojecten mogen zijn, geen elektriciteitscentrale en geen stuwmeer”, vervolgt Beermeister. “En in de winter mag er geen aansluiting zijn op een groot skigebied.” In Schmirn dreigt zo’n aansluiting nog steeds. Er zijn ideeën bij de Tiroler overheid, en wellicht zelfs al plannen, om het gebied via een tunnel van tweeënhalve kilometer te verbinden met Hintertux. Tot op heden kan Schmirn dat tegenhouden. Het zou een directe verbinding worden met Innsbruck en ook vanuit Italië het eerste makkelijk bereikbare grote Oostenrijkse skigebied zijn in het Zillertal. “De Alpenverenigingen zijn hier ook fel op tegen”, vertelt Beermeister. “En ze worden ondersteund door de Alpenkonvention, het politieke samenwerkingsverband tussen acht Alpenlanden en de EU.”

Respect voor de natuur Het geeft volgens haar goed aan dat bij discussies rond de Bergsteigerdörfer respect voor de natuur voorop staat en dat niet iedereen altijd en overal meer en groter wil worden. Zo mag een Bergsteigerdorf geen hotelcomplex hebben met meer dan

HOOGTELIJN 5-2019 |

56_HL0519_R36_Thema_Bergsteigerdorfer.indd 57

18-11-19 10:01

SCAN MET JE MOBIELE CAMERA

BEKIJK HET REISAANBOD!

Ga je mee wandelen deze winter? Boek je sneeuwschoenvakantie op bergsportreizen.nl VANAF

â&#x201A;¬ 700 PER PERSOON

Naamloos-4 1

12-11-19 10:25

THEMA

BERGSPORTDAG

De Bremer Hütte is een van de hutten tijdens de Gschnitztaler huttentocht.

28 Bergsteigerdörfer Er zijn 28 dorpen toegelaten als Bergsteigerdorf. In Oostenrijk zijn dat: Ginzling, Großes Walsertal, Grünau im Almtal, Gschnitztal, Hüttschlag im Großarltal, Johnsbach im Gesäuse, Lesachtal, Lunz am See, Mallnitz, Malta, Mauthen, Region Sellraintal, Steinbach am Attersee, Steirische Krakau, St. Jodok, Schmirn- und Valsertal, Tiroler Gailtal, Vent im Ötztal, Villgratental, Weißbach bei Lofer en Zell-Sele. In Duitsland doen mee Kreuth, Ramsau bei Berchtesgaden, Sachrang en Schleching, in Italië Lungiarü, Matsch en Val di Zoldo en in Slovenië Jezersko. Kijk voor meer informatie per dorp op bergsteigerdoerfer.org. Wil je meer weten over de twee Bergsteigerdorpen in het Wipptal, kijk dan op wipptal.at.

200 bedden. Dat is een van de redenen waarom Kals in Oost-Tirol geen Bergsteigerdorf meer is. Ook is het van belang dat een Bergsteigerdorf zijn eigen alpiene geschiedenis opschrijft en vastlegt. Vanuit de overheid wordt geprobeerd zo veel mogelijk toeristische bedrijven als partner aan het project Bergsteigerdorf te verbinden. “Dat gebeurt om een typisch dorpsgezicht, kleine ambachtelijke winkels of bepaalde gebouwen te behouden”, vertelt Beermeister. “Maar het is ook de bedoeling dat er zo veel mogelijk gebruik wordt gemaakt van lokale producten, om op die manier de plaatselijke bevolking er bij te betrekken en te laten profiteren.”

Ouderwets en saai Zijn de Bergsteigerdörfer dan niet heel erg ouderwets en saai? “Nee, zeker niet, er is een doelgroep die hier speciaal voor kiest. Zoals je ook toeristen hebt die voor vertier en drukte kiezen, zo helpen wij de groepen die juist de rust en ruimte zoeken die de Bergsteigerdörfer bieden. En waar je prima wandelingen en bergtochten kunt maken, ook dat is een vereiste”, aldus Helga Beermeister. “We zien dat het werkt. In 2013 hadden we 15.500 overnachtingen en in 2018, met hetzelfde aantal bedden, 21.500, een stijging van 40 procent. Helaas werkt het niet overal, er zijn dorpen waar de horeca stopt omdat er geen opvolgers zijn. Of waar de wintersport steeds moeilijker wordt zonder extra hulpmiddelen als kunstsneeuw.” En saai? “Nee hoor, je kunt hier prachtige wandelingen maken, er zijn volop berghutten. En we hebben naast eenvoudigere langlauftochten ook pittige skitoeren voor mensen die ’s winters de bergen in willen. Alleen vind je bij ons geen luidruchtige après-ski.”

Goudzoekers Onderweg naar Schmirn rijden we een ansichtkaartenlandschap binnen, met een witte kerk, een paar boerderijen, groene heuvels en weiden, een paar koeien die rustig staan te herkauwen.

De Gschnitztaler huttentocht loopt in zeven dagen door de bergen rondom het dal.

Het buurtschap Schmirn, onderdeel van de gemeente Sänkt Jodok, Schmirn- und Valsertal, is sinds 2013 een Bergsteigerdorf.

Helemaal aan het einde van het dal staat Alpengasthof Kasern. In 1902 gebouwd met geld van een boerenzoon die zijn geluk in Canada ging beproeven als goudzoeker en een hoeveelheid vond waarvan hij thuis een Gasthof kon bouwen. Helemaal van hout, beetje in de stijl van de Canadese blokhutten. Nooit meer iets aan verbouwd, elke dag open. Waardin Gabriela Eller, achterkleinkind van de goudzoeker, is een warm pleitbezorger van de Bergsteigerdörfer: “Wij hoeven geen goud meer te zoeken. Dat hebben we hier in de hand. We proberen te stimuleren dat jongeren de familiebedrijven overnemen. Niet wachten op investeringen uit het buitenland, dat geeft alleen maar onrust. En het geld verdwijnt dan uit de regio. Wij proberen dat nu juist hier te houden. En onze spullen hier te kopen, dan houd je ook kleinere bedrijven in stand.” “Ik denk niet dat er nog veel Bergsteigerdörfer bijkomen”, zegt Helga Beermeister. “Omdat de eisen streng zijn, verwacht ik niet veel groei. Het is zo ook goed. Toeristen die deze plaatsen uitzoeken voor hun vakantie, kiezen hun bestemmingen vaak heel bewust. Het zijn mensen die Sanfter Tourismus, duurzaam toerisme, belangrijk vinden.”

Duurzaamheid op de Bergsportdag

Net als haar Oostenrijkse en Duitse zusterverenigingen hecht de NKBV aan duurzaamheid. Wil je weten wat de NKBV allemaal doet op het gebied van duurzaamheid? Kom dan op 9 februari naar het NBC in Nieuwegein en bezoek daar de stand van de NKBV Commissie Duurzaamheid. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl of scan de QR-code met de camera van je mobiele telefoon.

HOOGTELIJN 5-2019 |

56_HL0519_R36_Thema_Bergsteigerdorfer.indd 59

18-11-19 10:01

NKBV Expeditie Academie III

De nieuwe

lichting In 1959 organiseerde de Koninklijke Nederlandse Alpen Vereniging (KNAV) zogenoemde Invitatiecursussen. Daarin werden talentvolle Nederlandse klimmers meegenomen om lange gecombineerde touren te maken in de West-Alpen en te leren van ervaren berggidsen. Sinds 2014 is er de NKBV Expeditie Academie: in drie jaar wordt een team jonge, enthousiaste en talentvolle klimmers opgeleid en klaargestoomd voor een expeditie in een aansprekend gebergte in een van de zogenaamde Greater Ranges. Dit jaar gaat er weer een nieuw team van start. Tekst Femke Welvaart Beeld Bas Visscher

Dennis Hendrikx bost het touw op na een beklimming van The Sloth (HVS 5a).

60 | HOOGTELIJN 5-2019

60_HL0519_R34_Thema_ExpeditieAcademie-2.indd 60

18-11-19 10:05

THEMA

BERGSPORTDAG

en van de leden van het begeleidingsteam is Court Haegens. Hij ging eind jaren negentig en begin deze eeuw een aantal keren mee als deelnemer en later als begeleider van Alpien+, de opvolger van de KNAV Initiatiecursussen en georganiseerd door de Commissie Expedities en Alpiene Topsport (CEAT). Court: “Peter Boerstoel en Peter Valkenburg waren de initiators en zetten samen met berggids Philippe Giroud het talentenprogramma Alpien+ op. Hierin coachten we talentvolle klimmers om zelfstandig touren te maken van een hoog technisch niveau. Bovendien vervulde Alpien+ een netwerkfunctie voor het vinden van klimpartners. Zo droeg dit programma bij aan de opleiding van een aantal huidige Nederlandse berggidsen, zoals Roeland van Oss, Jelle Staleman en Boris Textor.” Toen Alpien+ stopte, werd besloten om in 2014 de Expeditie Academie te starten, met als doel de alpiene bergsport onder jonge mensen te promoten. Court werd gevraagd om de eerste ‘pilot lichting’ te begeleiden. “Omdat ik voorzitter ben van de CEAT, al meer dan vijftien jaar alpiene hoofdinstructeur ben en bij Alpien+ betrokken ben geweest, was het voor de handliggend, maar ook eervol om dit te mogen doen. Ik mag zo bijdragen aan de promotie en ontwikkeling van het alpiene klimmen in Nederland en tegelijkertijd blijven werken aan een scherpe veiligheidscultuur. Naar mijn mening kunnen veiligheid en een hoog technisch klimniveau in balans zijn, ook al blijft het altijd een weg zoeken tussen risicoreductie, risicoacceptatie en de promotie van onze fantastische sport.”

Instapeisen Jonge, gedreven klimmers die een J3- of C3-cursus met succes hebben afgerond of zelfstandig vergelijkbare ervaring hebben opgedaan, kunnen zich aanmelden voor de selectieprocedure van de Expeditie Academie. Court: “Hierbij hoef je dus niet een super hoog klimniveau te hebben, maar je moet wel fanatiek zijn. Je motivatie is voor ons een belangrijk selectiecriterium. Ook dit keer zochten we weer ambitieuze, zelfstandige alpinisten van 18 tot 30 jaar, die de ambitie hebben om zich voor 100 procent in te zetten. Hierbij is een gezonde dosis doorzettingsvermogen nodig en voldoende zelfstandige klimervaring in basisterrein. Ze moeten AD-tochten makkelijk binnen gidsjestijd kunnen klimmen en voldoende ervaring hebben in touwleiden. Daarnaast is het een pre als ze in rots tot 6a op mobiele zekeringen (trad) kunnen voorklimmen.”

Teamsport Zijn bepaalde karaktereigenschappen belangrijk bij het vormen van het team? Court: “Wij benaderen de Expeditie Academie als teamsport. Dit betekent dat in het team verschillende mensen met verschillende eigenschappen gewenst zijn. Wel verwachten we van alle leden een gezonde teamspirit.” De leeftijdsgrens 18 tot 30 jaar vindt Court vrij logisch: “Omdat we werken in een systeem waarbij de atleten uiteindelijk volledig zelfstandig onderweg gaan. Er worden tochten ondernomen waarbij geen coach, berggids of instructeur aanwezig is, dus moeten ze sowieso volwassen zijn. We stelden de bovengrens op 30, omdat we willen investeren in jonge mensen die nog een toekomst als expeditieklimmer voor de boeg hebben.”

Court Haegens onderweg naar het Diechterlimi in de Urner Alpen.

HOOGTELIJN 5-2019 |

60_HL0519_R34_Thema_ExpeditieAcademie-2.indd 61

18-11-19 10:05

Regien Winnubst klimt de überclassic The Peapod (HVS 5b).

DE TEAMLEDEN Michiel Telkamp (27, Naarden)

Foto boven Tochtvoorbereiding in de Gelmerhut, tijdens de selectieweek. Foto onder Michiel Telkamp plaatst een cam maat 6 in de Left Elimate (E1 5c).

Alpinisme als metafoor voor het leven Er zijn meerdere redenen waarom Court zich als coach en hoofdinstructeur wil inzetten voor dit project. “Ten eerste is alpinisme een ervaringssport, learning by doing. Alpinisme is voor mij persoonlijk een passie. Omdat de bergen me voorzien van zeer directe feedback noem ik het ook wel life in a nutshell. Naast alle positieve indrukken betekent het ook leren omgaan met tegenslag en helaas soms nog erger, met ernstige ongelukken. Omdat ik inmiddels al meer dat 40 jaar in bergen kom en veel heb meegemaakt, kan ik het teamproces sturen en risico’s beperken. Ik vind het een grote verantwoordelijkheid en uitdaging om alpiene topprestaties mogelijk te maken en tegelijkertijd de risico’s zo klein mogelijk te houden. Want uiteindelijk is geen enkele berg of beklimming een jong mensenleven waard.” Een tweede reden is voor Court het ‘leden-voor-ledenprincipe’ van de NKBV. “Bergsport is een leven lang leren. Als coach van de Expeditie Academie blijf ik zelf voortdurend leren, van situaties en van de jonge berggidsen. Zo vind ik het geweldig dat Thomas van Lieshout en Rik van Odenhoven als oud-deelnemers nu zijn aangenomen voor de gidsenopleiding. Anders dan berggidsen die mensen letterlijk door de bergen moeten leiden, moeten wij als begeleidingsteam onze atleten uiteindelijk los kunnen laten en zelfstandig laten werken. Dit vraagt om een andere houding als coach en die meerwaarde kan ik het project bieden.” Ten slotte is gebleken dat het succes van de Expeditie Academie niet alleen afhankelijk is van het klimniveau in het team en de condities in de bergen. “Omdat we met jonge mensen werken, die vaak nog in een levensfase verkeren met veel onzekerheden omtrent studie, carrière en relaties, en de daarbij horende prestatiedruk, vind ik het belangrijk dat ze ook levenservaring opdoen en relativeringsvermogen krijgen”, legt Court uit. “Op dat punt is het fijn dat wij als coaches – en ik noem hier ook expliciet Eveline van Tuinen, Bas Visscher en Niek de Jonge – het team kunnen begeleiden. Met name deze menselijke factor in ons werk geeft mij veel voldoening en maakt de cirkel rond. Alpinisme als metafoor voor het leven in een notendop.”

Na het Cios Buitensport in Goes werkt Michiel als hoofdroutebouwer in klimhal Rock Steady in Bussum. “Naast het bouwen doe ik nog veel meer daar, maar de meeste tijd gaat in het routebeheer zitten, wat ik ook het leukste vind.” Daarnaast werkt Michiel ’s winters als skileraar in Oostenrijk en gebruikt hij zijn vrije tijd om te oefenen met ijsklimmen en toerskiën. “Vroeger ging ik veel met mijn vader de bergen in”, vertelt hij, “en uiteindelijk ging ik met vrienden steeds verder, met moeilijkere tochten. Wat ik nu het meest doe is rotsen trad klimmen en toerskiën.” Na de J1- en J2-cursussen in zijn jonge jaren leerden vrienden en kennissen hem klimmen en alpineren. De meeste indruk maakte de Salbit westgraat: “Omdat we het in één dag probeerden, zat er best wat druk achter het klimmen. Dat maakte het leuk, heel gevarieerd en toch best uitdagend.” Michiel kan goed samenwerken, wil ooit berggids worden zodat hij van zijn hobby’s en sporten zijn beroep kan maken, maar heeft ook een valkuil: “The mother of all fuckups, aannames…”

Ontmoet het team op de Bergsportdag Wil je het Expeditie Academieteam ontmoeten of wil je weten wat je nog moet trainen om kans te maken op een selectieplek over drie jaar? Kom dan op 9 februari naar de Bergsportdag in Nieuwegein en praat met de teamleden en het begeleidingsteam. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl of scan de QR-code met je mobiele telefoon.

62 | HOOGTELIJN 5-2019

60_HL0519_R34_Thema_ExpeditieAcademie-2.indd 62

18-11-19 10:06

THEMA

BERGSPORTDAG

Noor van der Veen (26, Amsterdam)

Deze studente Geschiedenis woont in Amsterdam en is bijna klaar met haar studie. “Sinds ik vier jaar geleden begon met klimmen, draait mijn agenda idealiter maar om één ding: zo veel mogelijk naar buiten, de hoogte in!” Noor volgde een C1- en C2-cursus en is in de zomer vaak twee maanden in de bergen te vinden. “Ik ben eigenlijk overal wel voor te porren, en klim ook graag sport en trad, maar grote en afwisselende alpiene toeren vind ik het mooist. Na een lange dag klimmen, een paar jaar geleden in de Marokkaanse Anti-Atlas, doemde uit het duister een vader met alle kinderen van het dorp op, en toen besefte ik pas hoe tof het is dat klimmen je overal kan brengen. Dat wil ik graag met de Expeditie Academie: onze grenzen verleggen en mijn horizon verbreden. Ik denk dat mijn enthousiasme voor de vrolijke noot in het team kan zorgen, en moet ervoor waken niet te onzeker te zijn over mijn eigen kunnen.” Haar grote droom in het ‘complete avontuur’: “Op expeditie gaan in de onverkende wildernis, in een land met een vreemde cultuur, met het team als vriendengroep. Een onbeklommen berg op, of een nieuwe route openen. En als het even kan, lekker in het zonnetje.”

Martin Platteschor

(26, Zürich)

Martin is Service Trainee bij ABBSwitzerland. “Toen ik in 2013 lid werd van de GSAC wist ik meteen dat ik mijn sport gevonden had. Ik volgde zo snel mogelijk alle sportklimcursussen en ging de Alpen in voor een C1. Al snel volgde een C2, een ijsklimcursus en uiteindelijk een toerskicursus zodat ik werkelijk elk seizoen de bergen in kon. Nu zes jaar later woon ik in Zwitserland en is mijn hobby een beetje geëscaleerd. Welke route het meest indruk op mij maakte, is moeilijk te zeggen. De Royal Traverse van de Mont Blanc staat in elk

geval hoog op mijn lijstje. Dat was toen in 2017 een van mijn eerste lange touren, drie dagen in een magische alpiene omgeving.” Martins energie en doorzettingsvermogen zijn kwaliteiten die hij goed kan gebruiken in de Expeditie Academie. Rustdagen gaat hij moeilijker vinden. “De Academie is voor mij een logische stap om mijn expeditiedroom te verwezenlijken en mijn hobby nog verder te laten ‘escaleren’!”

Jeffrey Meesters (29, Nieuwegein)

Jeffrey is Technisch Adviseur bij Rijkswaterstaat. “Ik studeerde in Eindhoven en stapte op mijn 18e het ESAC-leven in. Naast sportklimmen hadden het alpinisme, trad klimmen en ijsklimmen al gauw mijn voorkeur. Inmiddels woon ik in Nieuwegein en werk ik voor Rijkswaterstaat aan de Afsluitdijk. Daarnaast geef ik trainingen en cursussen bij Neoliet Utrecht.” De mooiste route die Jeffrey klom, is de Kuffner Graat naar de Mont Maudit, waarbij hij alles moest beheersen. “Ik vind het belangrijk om het hoofd koel te houden wanneer het zwaar wordt, waarbij ik moet oppassen voor de emoties die er soms bij komen kijken.” Na twee jaar trainen, hoopt hij een van zijn dromen in vervulling te laten gaan: “Een beklimming van de Nose in Yosemite. En daarna? Uiteraard samen mooie dromen maken met de Expeditie Academie, de komende drie jaar!”

Anniek Verschuur (27, Nijmegen)

“‘Anniek is een klimmer’, zei mijn moeder toen ik op mijn derde mijn eerste 3 rotsklom.” Inmiddels is ze 27 en is haar liefde voor de bergsport gegroeid van huttentochten, rotsklimmen en klettersteigen met het gezin, via C1, C2, T1 en T2, naar het zelfstandig maken van alpiene zomer- en wintertouren. Met haar sensitiviteit hoopt ze bij te dragen aan de verbinding in het team. “Tijdens een

trekking in de Himalaya maakte de grootsheid van het landschap grote indruk. De bergen hebben al van jongs af aan een grote aantrekkingskracht op me en het voelt elke keer weer als thuiskomen in het onherbergzame, ruige en tegelijkertijd stilzwijgende landschap. Het samen overwinnen van uitdagingen onderweg zet me in mijn kracht. Het voelen van de eigen kracht is ook wat ik als psychomotorisch therapeut aan mijn cliënten hoop te kunnen meegeven, om zo een beetje dichter bij zichzelf te komen.”

Regien Winnubst (28, Amsterdam)

Regien heeft een Bachelor Marketing op zak, is Sportkliminstructeur en Alpien Instructeur, en werkt als Breedtesport Coördinator bij de NKBV. “In de zomer ben ik op graatjes en steile rotswanden te vinden: heerlijk. In de winter zoek in naar mooie watervallen die in conditie zijn. Vorig jaar vond ik die op Senja, in het topje van Noorwegen. IJsklimmen met uitzicht op zee en ’s avonds het noorderlicht bewonderen. Ongelofelijk. Maar waar ik naar verlang vanachter mijn bureau, zijn lange noordwanden, sneeuw en ijs, afgewisseld door rots. Veranderlijke condities maken dat dit soort routes lastig te vinden zijn. En als zo’n route in conditie is, is het fileklimmen. Deze verlangens hebben in mij het expeditievuur aangewakkerd. Want als ik ze niet in de Alpen kan vinden? Dan vast wel in hoger gelegen gebieden!” Wat maakte tot nu toe de meeste indruk op Regien? “De hechte vriendschap met mijn klimmaatje Dorien staat me het meest bij. Een zomer ging ik vier weken met haar op pad. These girls were on fire! Ik had net mijn C3-cursus afgerond en we voelden ons allebei sterk. We klommen in de Écrins en de Bernina onze droomroutes. En binnen gidsjestijd! Het was de start van nog veel meer avonturen. Mijn grote droom is een leven lang (expeditie)klimmen.” Heeft dit vrolijke en energieke teamlid een valkuil? “Jazeker: ik sta vaak uit enthousiasme te stuiteren onderaan een route, maar in de crux zou ik wel wat meer rust en een koel hoofd kunnen gebruiken.”

HOOGTELIJN 5-2019 |

60_HL0519_R34_Thema_ExpeditieAcademie-2.indd 63

18-11-19 10:06

Naamloos-4 1

12-11-19 10:29

THEMA

BERGSPORTDAG

Robert Löwensteyn (25, Nijmegen)

Robert is student Werktuigbouwkunde en doet aan alpinisme in de zomer, waterval ijsklimmen, trad en sportklimmen, en toerskiën. Hij volgde de cursussen Toprope, Singlepitch, Multipitch, Trad, C2 en een ijsklimcursus. “De Lenzspitze Noordwand staat me nog goed bij. De immense wand zelf is al indrukwekkend, maar hierna volgt nog een gave graat naar de Nadelhorn waar je wordt omringd door vele 4000’ers.” De student is geduldig, maar laat soms steken vallen bij de tochtenplanning, waardoor zijn tochten wat langer duren dan van tevoren gedacht. “Mijn grote droom is het kiezen van een mooie lijn op een nog niet eerder beklommen berg en daarna het avontuur aan te gaan om die lijn te klimmen.”

Dennis Hendrikx (27, Utrecht)

Als data scientist bij KPN brengt Dennis zijn werkende leven achter een computerscherm door. Hij begon zijn klimcarrière met een cursus bij het

sportcentrum in Nijmegen, zeven jaar geleden. “Sindsdien ben ik verslaafd. Na drie maanden trekken door de Himalaya en meer buitenklimmen, zag ik dat juist bij het samenkomen van vet klimmen en hoge bergen echt mijn passie ligt. Van die combinatie geniet ik nu al vijf jaar volop, via cursussen en zelf klimmen in de Alpen.” Een beklimming van de Biancograat op de Piz Bernina maakte de meeste indruk op hem. “Het was eigenlijk de eerste echt lange indrukwekkende zelfstandige tocht en die oneindige sneeuwgraat is me altijd bij gebleven.” Dennis is heel gemotiveerd om het beste uit zichzelf en zijn team te halen, en ziet de grootste problemen bij de wintersporten: “Met vier dagen ervaring is vallen tijdens skiën een reële mogelijkheid.” Samen met gelijkgezinde mensen de bergen in trekken, avonturen beleven en zich ontwikkelen als alpinist is wat hij in de Expeditie Academie hoopt te vinden.

Michiel Telkamp in het laatste deel van The Mincer (HVS 5b).

Sjoerd Boersma (26, Stavanger)

Sjoerd is tweedejaars masterstudent Business administration en klimt sinds 2014 veel buiten, met name trad. “De tocht die tot nu toe de meeste indruk op me maakte, is En Midtsommernattsdrøm in Uskedalen, een 500 meter lange route van alleen maar zesde graads touwlengtes, waarbij

de gradatie van de eerste tot de laatste pas aanhoudt en elke lengte zelf afgezekerd moet worden.” Sjoerd rondde de NKBV alpiene cursussen tot en met C3 af en houdt het meest van alpien en watervalklimmen. “Mijn besluitvaardigheid ervaar ik daarbij als een pluspunt. Dat ik soms niet genoeg tijd neem om alle opties te bekijken, is een leerpunt. Deelname aan de Expeditie Academie biedt me de mogelijkheid om mijn grote droom te realiseren: een lange, inspirerende bergsportcarrière opbouwen.”

De Expeditie Academie wordt mede mogelijk gemaakt door:

BEGELEIDINGSTEAM

Het begeleidingsteam bestaat uit enkele van de meest ervaren Nederlandse bergsporters:

COACHES

Court Haegens NKBV-hoofdinstructeur en voorzitter NKBV Commissie Expedities en Alpiene Topsport (CEAT).

UIAGM-BERGGIDSEN

Bas Visscher NKBV Alpien Instructeur en ervaren expeditieklimmer.

Niek de Jonge NKBV Instructeur Trad en Multipitch klimmen en ervaren expeditieklimmer.

Eveline van Tuinen Leercoach, begeleiding teamontwikkeling.

Boris Textor Berggids

Jelle Staleman Reserve berggids

Kijk voor meer informatie over de Expeditie Academie op nkbv.nl/expeditieacademie.

HOOGTELIJN 5-2019 |

60_HL0519_R34_Thema_ExpeditieAcademie-2.indd 65

18-11-19 10:06

Het

dal van

Nino

De cultuur van het Valle Maira

De Nederlandse International Mountain Leader Anne van Galen ontmoette berggids Nino Perino in het Italiaanse Valle Maira. Een bijzondere man, die een belangrijke rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van het dal. En nu gaat deze fitte man van 75 met haar mee op sneeuwschoentocht. Tekst Anne van Galen Beeld Bernadette van Acker, Hans J de Vries en Ad Wouters

“I Boven Nino met een schaal lokale kaasjes op het Occitaanse feest.

k was negen toen mijn moeder me verhuurde aan een boer”, vertelt Nino Perino. “Vijf maanden lang moest ik elke zomer boven op de koeien passen. Om de dag kwam de boer kijken of ik het goed deed. Bij de kudde zaten ook altijd een paar geiten, die de neiging hadden hun eigen gang te gaan. Ik heb vaak gehuild als ik in slecht weer en mist weer op zoek moest naar die beesten. Ik maakte voor mezelf eenvoudige maaltijden klaar en als ik me verveelde, speelde ik met de marmotten – een kleintje beet ooit bijna mijn vinger af – en ik telde de vliegtuigen die overkwamen. Twee op een dag was een

goede oogst. Maar tegenwoordig zit de lucht vol met toestellen. Boven het Valle Maira loopt een vliegtuigsnelweg, heeft een bevriende piloot me ooit uitgelegd.” Nino wijst omhoog en inderdaad zien we minstens vier vliegtuigen hoog in de lucht op weg naar Afrika gaan. Zo druk als het daarboven is, zo rustig is het in Valle Maira zelf. Het dal van Nino. Een dal waaruit tussen de twee wereldoorlogen en ook daarna het merendeel van de bevolking wegtrok. Op zoek naar werk in de stad of bij boeren op de Povlakte. Dorpen bleven leeg achter, de tijd stond er stil. Nu geeft dit het dal haar grote charme: Valle Maira kent nauwelijks skiliften, heeft geen grote toeristische centra, je beleeft de bergnatuur hier nog puur. Je komt hier om te mountainbiken, (sneeuwschoen)wandelen, toerskiën en klimmen.

Campo Base Valle Maira Nino, inmiddels 75 jaar (wat je niet ziet door de twinkeling in zijn ogen), speelde een grote rol bij het toeristisch op de kaart zetten

66 | HOOGTELIJN 5-2019

66_HL0519_R392_Thema_Nino.indd 66

18-11-19 10:07

THEMA

BERGSPORTDAG

van Valle Maira. In heel Piemonte was hij een van de eerste berggidsen. Hij opende de eerste hut in het dal: Campo Base. Deze voormalige barakken van het leger toverde hij om in de ultieme stek voor bergsporters. Twintig jaar lang zwaaide hij daar de scepter. Hij schuift het succes van zijn hut toe naar de kokkin. Nino nam met zijn vrienden het initiatief voor de twaalfdaagse wandeltocht Percorsi Occitani, waarmee je in 177 kilometer het Valle Maira omrondt. Inmiddels leeft zo’n beetje iedereen, van bioboer tot pensioneigenaar, van het (wandel)toerisme dat hieruit voortkwam. Hij opende klimroutes, herstelde de via ferrata die uit de Eerste Wereldoorlog dateren (“Nee, niet met gewone staalkabels, maar op de originele manier: kabels met houten handgemaakte knoppen, het was een enorme klus”), schreef klimgidsjes voor multipitchroutes op de Rocca Provenzale en Torre Castello, en organiseerde de bergredding. En niet te vergeten heeft hij twee fantastische natuurcampings opgezet, die hij tot op de dag van vandaag runt. Tussendoor geeft hij dan nog ski- en klimles aan de kinderen van het dal. En oh ja, komende zomer gaat het managementteam van Nestlé een paar dagen met hem op pad. En tussendoor wil hij dan nog samen met een goede vriend gedurende twee maanden de Franse klimgebieden af. Met een klein tractortje en een tent op een aanhangwagen. En ja, als het even kan, komt hij dan bij mij langs in de Hautes-Alpes. Beloofd. Deze opsomming is waarschijnlijk niet compleet, want de kleine man is nogal bescheiden aangelegd. “Natuurlijk heb ik veel gedaan, ik ben ook al oud.”

migranten die eeuwenlang over deze col naar Frankrijk trokken om bijvoorbeeld in Lyon ’s winters wat bij te verdienen. “Aan deze kant van de col bevindt zich een beruchte, vrijwel ronde verdieping in het landschap op zo’n 2500 meter. Als het mistig was, kon je daar vreselijk in verdwalen. Was je bijna thuis na een lange reis, moest je nog vechten voor je leven.”

Links In Rifugio di Viviere is het goed toeven. Rechts Rivieroversteek.

Een eerste ontmoeting

Later die avond bracht Nino me terug naar Preit, waar mijn auto nog stond sinds het begin van de sneeuwschoentrektocht. Hij reed tergend langzaam in zijn Fiat Panda, wat op zich verstandig was gezien het ijs op de weg en de vele biertjes die hij ongemerkt had weggedronken. Ook dat is de cultuur in het dal. Op de achterbank zat Leika, zijn trouwe wolfshond.

Drie jaar geleden leerde ik Nino op een van mijn wintertochten kennen in een herberg waar ik samen met mijn tochtgenoten was neergestreken. Ik vroeg hem naar de sneeuwcondities bij de Colle de Sautron. Ik kreeg advies en ook nog een berg verhalen. Over de Italiaanse en Franse partizanen, die op deze col een fundament legden voor een verenigd Europa. En over de arbeids-

‘Als het mistig was, kon je daar vreselijk verdwalen’

De wind blaast ons over de col.

HOOGTELIJN 5-2019 |

66_HL0519_R392_Thema_Nino.indd 67

18-11-19 10:08

TERRE The Original Compact Towels Compact & Lichtgewicht Antibacterieel Sneldrogend Super absorberend In diverse maten en kleuren

www.rubytec.com

JULBO.COM

VERKRĲGBAAR BĲ DE MEESTE OUTDOORWINKELS

CYRIUS

©Emmanuel Bournot

EXPAND YOUR VISION

Aurélien COLLET

PHOTOCHROMIC

Cyrius is geconstrueerd rond een cylindrische fotochrome lens met frameloze constructie en REACTIVtechnologie: voor een uitmuntend zicht tijdens ski- en snowboardtochten. In een snowpark, op de piste of tijdens het freeriden vergeet de rider dat hij of zij een skibril draagt om zich te concentreren op de ideale lijn dankzij een groot en vrij gezichtsveld. Het REACTIV-lenzengamma past zich in real time aan de omstandigheden aan voor totale bescherming en een helder zicht. De CYRIUS biedt een hoogwaardige afwerking en comfort, met bijvoorbeeld de brede en perfect geïntegreerde band en een zuivere, trendy stijl.

terre+julbo.indd 1

18-11-19 09:56

THEMA

BERGSPORTDAG

Meer reizen op de Bergsportdag

Ben je benieuwd naar sneeuwschoenwandeltochten met Anne van Galen of wil je kijken welke andere reizen je kunt maken met Bergsportreizen? Kom dan op 9 februari naar de Bergsportdag in het NBC in Nieuwegein. In de stand van Bergsportreizen kijken we graag met je naar de vele mogelijkheden. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl of scan de QR-code met de camera van je mobiele telefoon.

Nino houdt een mooi tempo op weg naar de Bric Cassin.

Piano, piano Nu is Nino met me mee als gids op mijn sneeuwschoentocht. Een spontane actie omdat ik niet al te lang voor vertrek hoorde dat zelfs International Mountain Leaders voorlopig geen toestemming hebben om in de winter in Italië te gidsen. Gedoe met de erkenning van een Europese afspraak. Het blijkt een gouden greep: Nino is supergoed gezelschap en laat mij volledig in mijn rol als organisator en leider van de tocht. Als ik denk: laten we naar links gaan, roept hij “Anna, veut-tu aller à gauche?” en andersom. Nino kent het hele dal en het hele dal kent Nino, wat ook een enorme verrijking is. “Piano, piano” is het thema van de week. Maar wie denkt dat dit betekent dat we langzaam gaan, heeft het mis. Op zijn lichtgewicht toerski’s gaat hij in gestaag tempo omhoog. Alleen vlak voor de col zie ik hem af en toe kort stilstaan. “Sono l’uomine le piu stanco del mondo” (“Ik ben de meest uitgeputte man van deze wereld”), roept hij gekscherend als we het erover hebben. Maar mijn negen tochtgenoten en ik zouden er stuk voor stuk voor tekenen om op 75-jarige leeftijd nog te kunnen doen wat Nino doet. Zeker nadat hij ons heeft opgebiecht dat hij al vier stents in zijn vaten heeft en dat hij volgende week nog even naar Milaan moet voor het verwijderen van een lymfeklier (54 andere lymfeklieren zijn zijn lijf al uit). Als fanatieke klimmer en skiër heeft hij

in het verleden ook al menig bot in zijn lichaam gebroken. Van dit alles is niets te merken als hij soepel zijn bochtjes draait in de afdaling en tussendoor ook nog een gevallen sneeuwschoenwandelaar uit de poeder oppikt.

Occitaanse liederen Zeven dagen zijn we onderweg. Eerst met harde wind en stuifsneeuw, vervolgens met strakblauwe luchten en stijgende temperaturen. De groep is een hecht team geworden en de laatste middag verklapt Nino met een traan in zijn oog dat hij oprecht heeft genoten. Het was als een week vakantie voor hem. De plannen voor het volgende jaar (Dolomieten?) zijn al in wording. Nadat we in berghotel La Scuola di Chiappera voor een laatste keer flink zijn verwend met een Italiaans viergangendiner, worden we uitgenodigd om mee te gaan naar een Occitaans feest, een paar dorpen verderop. Eten, Piëmontese en Occitaanse liederen en nog meer eten wisselen elkaar af. Nino kan het niet laten en wil ons per se trakteren op lokale lekkernijen. En zo zitten we dan om 23:00 uur te genieten van de lokale griezelkaasjes, varkenswangen en bijzondere oude liederen. Nino, niet moe te krijgen, zingt mee, lacht en maakt grapjes. Dat hij morgen weer vroeg op moet om twintig kinderen skiles te geven, is geen probleem voor deze taaie bergbewoner.

Sneeuwschoenwandelen in het Valle Maira Reis

Valle Maira is te bereiken met de trein (naar Cuneo en Dronero) en bus. De autoreis vanuit Nederland is stevig: vanuit Utrecht iets meer dan 1200 kilometer, maar dan ben je wel in een schitterend en ruig deel van de Alpen. In het dal zelf is een goede taxiservice: sherpabus@libero.it. Wil je vliegen, dan zijn de luchthavens Turijn en Nice een optie.

Het dal

Het Valle Maira is een Italiaans bergdal in de regio Piemonte. De vallei maakt deel uit van de Cottische Alpen. Het dal dankt zijn naam aan de rivier de Maira. Deze ontspringt nabij de 2637 meter hoge bergpas Colle di Maurin op de grens met de Franse Ubaye. Het Valle Maira en de zijdalen kun je ‘omronden’ via de Percorsi Occitani: een 177 kilometer lange wandeltocht die je in 14 dagen kunt volbrengen. Kijk op percorsioccitani.com voor meer informatie.

In de winter organiseert Anne van Galen een sneeuwschoentrektocht in Valle Maira i.s.m. Bergsportreizen. Kijk op bergsportreizen.nl voor de details.

Accommodatie

Kijk op visitvallemaira.it voor accommodatie en andere handige informatie. Aanraders zijn: • Campobaseacceglio.it: de uitvalsbasis voor klimmers, toerskiërs en wandelaars. Recht tegenover de klimrotsen van de imposante Rocca Catello en Rocca Provenzale. • Rifugiodiviviere.com: een zeer comfortabele hut in een schitterende omgeving, waar het woord gastvrijheid een totaal nieuwe dimensie krijgt. • Lascuoladichiappera.it: een oude dorpsschool die recent is omgebouwd tot ‘design’ berghotel, waar je fantastisch kunt eten. • Locandaelfi.it: een sfeervol hotel, uitgespreid over meerdere huizen in het mooie dorpje Preit.

Nino geeft de groep een korte briefing.

Kaarten

Er zijn diverse topografische kaarten van dit gebied te krijgen, geen enkele is zeer precies. Met een combinatie van 2 of 3 verschillende kaarten heb je de meeste paden wel te pakken. De speciale winterkaart is wel een aanrader als je je wilt oriënteren op de vele toerski- of sneeuwschoenwandelmogelijkheden: Esquiar en Valle Maira van Bruno Rosano.

HOOGTELIJN 5-2019 |

66_HL0519_R392_Thema_Nino.indd 69

18-11-19 10:08

70 | HOOGTELIJN 5-2019

70_HL0519_R40_Thema_Interview.indd 70

18-11-19 10:09

THEMA

BERGSPORTDAG

grizzly

‘Door die

Klimmer Greg Boswell

wist ik: dit is het niet waard’

Na twee uur praten heeft Greg Boswell (28) plotseling een inzicht. Nee, het komt niet door al dat trainen op zijn eigen boulderwand dat hij de hoogstgewaardeerde mixed route van de wereld wist te toppen. En het komt ook niet door de urenlange mountainbiketochten, het hardlopen en de vele pull-ups die hij deed. Het komt, zegt hij met een uitdrukking op zijn gezicht die het midden houdt tussen verbazing en opwinding, omdat hij nogal veel… zweet. “Heel veel”, zegt hij, gebarend naar zijn oksels en voorhoofd. “En ik snap nu ineens dat dat me enorm heeft geholpen in mijn carrière!” Tekst Roanne van Voorst Beeld Rein Rijke (Zout Fotografie)

e zijn die ochtend in Gregs busje gestapt – op de zijkant staan bergen afgebeeld, op zijn nummerbord staat een afkorting van het woord climbing – en naar een koffiecafé gereden waar hij graag komt, in een buitenwijk van Edinburgh. Om ons heen eten Schotten pannenkoeken met banaan en siroop, onder ons kopen klimmers hun ijsbijlen en touwen: het café bevindt zich boven een enorme outdoorwinkel. “Veel mensen vinden mijn winterbeklimmingen heel eng”, vertelt Greg. “Maar ik vind lezingen geven vaak enger. Toen ik nog op school zat en spreekbeurten moest houden…” Hij trekt de klep van zijn pet even voor zijn gezicht, als om het af te schermen van opkomende blossen. “Gênant, vond ik dat! Inmiddels heb ik door oefening geleerd dat mensen mijn verhalen meestal interessant vinden. Dat scheelt. En ik accepteer ook dat dit gewoon bij me hoort: ik ben een soort lopende kachel. Sterker nog, ik realiseer me dus net dat het heel veel voordelen biedt in mijn winterklimmen; ik ben er letterlijk voor gemaakt!”

Gevangenis En wel door twee Britse ouders, een rechter en een aannemer, die naar Schotland verhuisden omdat ze meer buiten wilden zijn. “Mijn zus en ik waren misschien zes, zeven jaar oud toen mijn

vader ons al leerde klimmen.” Wat zijn ouders waarschijnlijk niet direct hadden voorzien, was dat Greg zo dol zou worden op de klimsport, dat hij bijna niks anders meer wilde – zeker geen huiswerk maken. En erger nog: hij wilde ook op een nogal gevaarlijke manier klimmen. “We werden lid van de kidsclub in de klimhal die toen niet zo ver van ons huis stond. En ik was lang niet de beste klimmer, maar wel een hele enthousiaste.” Zeg maar gerust: niet te stuiten. Greg wilde “niet alleen maar een beetje op en neer klimmen in de hal”, maar naar buiten. Ook als het koud was, of donker. “Eigenlijk gewoon altijd.” Hij mocht mee: rotsen winterklimmen, op pad met instructeurs uit de klimhal. “Dat waren allemaal veel betere klimmers dan ik. Ik was niet zo’n talent. Ik was gewoon het jonkie dat zo ontzettend graag wilde, dat ze me godbetert maar op sleeptouw namen.” Op zijn vijftiende kondigde hij thuis aan dat hij niet meer naar school wilde, want “die gevangenis” hield hem maar van het klimmen af. “Van mijn moeder mocht ik niet stoppen met school zonder dat ik mezelf zou kunnen onderhouden”, vertelt hij. Een week later had hij een baantje gevonden, in een klimwinkel. Triomfantelijk: “En vanaf dat moment kon ik dus elke dag klimmen.”

HOOGTELIJN 5-2019 |

70_HL0519_R40_Thema_Interview.indd 71

18-11-19 10:09

Een jaar later kreeg hij een beter betalende baan aangeboden in de klimhal: hij mocht beginnen als assistent-instructeur en kon intern worden opgeleid tot klimgids. Heel even moeten zijn ouders hebben verwacht dat hun zoon zijn beroep had gevonden, maar nee: “Ik nam het baantje aan voor het geld, maar ik moest er niet aan denken om anderen te leren klimmen. Ik wilde alleen maar zelf! Weet je wat mijn nachtmerrie is? Dat je elke dag met klanten naar buiten gaat en dan op je vrije dagen geen fut of zin meer hebt om de rotsen in te gaan.” Hij kijkt alsof hij net iets heel vies heeft gegeten, buigt zich iets voorover over ons tafeltje en vervolgt, op vertrouwelijke toon: “Dit gebeurt dus, écht. Ik heb heel veel vrienden die klimgids zijn, en die ervaren dit geregeld!”

‘In Schotland, Canada of Alaska ben ik op mijn best’ IJsklimmen Niks stond zijn klimdrang meer in de weg. Hij raakte getrainder en daarmee ook zelfverzekerder, reed in zijn busje door Schotland, hakte zijn ijsbijlen in bevroren watervallen, duwde zijn nuts en friends in rotsspleten. “Ik begon hardere routes te klimmen, merkte dat ik projecten koos en uitklom, waar anderen niet aan durfden te beginnen.” Niet omdat hij nou zo bewust bezig was met de gradaties, maar omdat hij zijn ogen volgde – achter mooie lijnen en bergen aan. “Ik was nog steeds niet de beste klimmer uit de jeugdgroep waarin ik begonnen was. Mijn goede vriend Robbie (Phillips, een mede-professioneel klimmer uit dezelfde regio) was bijvoorbeeld veel beter. Nog steeds, trouwens, net als veel andere klimmers. Als ik nu weleens in een klimhal ben, verwachten mensen dat ik alle sportklimroutes crush. Dat

is dus niet zo. Robbie wel. Maar wat ik op hem en veel andere klimmers voorheb, is dat ik al vroeg heb geleerd om buiten te klimmen, om met de rotsen of sneeuw om te gaan, en met touwen en andere klimmaterialen.” En daarbij komt nog die verrassende superpower: zijn natuurlijke warmbloedigheid. “Binnen gebruik ik een speciale crème voor mijn handen om overmatig zweten tegen te gaan, en klimmen in Spanje is voor mij een no go – dan zijn mijn handen zeker weten te glad om de rots vast te kunnen houden. Maar in Schotland, Alaska of Canada ben ik op mijn best. Toen ik recent een lange route klom met Robbie, vroeg hij me bezorgd hoe lang het duurt voor je tenen ernstig bevroren raken. Hij had het ongelooflijk koud, ondanks alle goede winterkleding die we droegen. Terwijl ik die dag totaal comfortabel was!” Hij grinnikt: “Het is heel erg, maar ik word gesponsord door merken die prachtige, technische winterjassen maken. Die draag ik natuurlijk als ik op klimtrip ben, goed voor de foto’s. Maar het eerste wat ik doe als ik eenmaal aan de klim begin, is al die buitenlagen uittrekken.”

Hoge standaard Niet alleen zijn lijf blijft meestal koel, zijn hoofd ook. “Ik denk dat het er toch mee te maken heeft dat ik leerde klimmen in Schotland, een land waar het normaal is om trad te klimmen, waar de routes vaak harder gewaardeerd zijn dan in andere landen. Dit is mijn standaard en daardoor is het voor mij makkelijker om kalm te blijven als ik ergens ver boven een haak sta dan voor de gemiddelde sportklimmer. Zeker als die gewend is aan voorgeboorde, regelmatige haken in de wand.” Al werd het stukken moeilijker om zijn hoofd koel te houden vanaf het moment dat hij háár ontmoette.

72 | HOOGTELIJN 5-2019

70_HL0519_R40_Thema_Interview.indd 72

18-11-19 10:10

THEMA

BERGSPORTDAG

Wie is Greg Boswell? Het meisje Mary was 18 toen ze elkaar ontmoetten; hij was vier jaar ouder. Zij klom niet en houdt van mountainbiken. Hij glimt van trots als hij vertelt hoe goed ze daarin is. Samen hadden ze het direct zo leuk, dat hij uit zijn busje verhuisde en met haar een huurhuis in trok: “Op een plek met overal mountainbikepaden om ons heen.” Het leven was goed, het klimmen ging minder. “Misschien kwam het ook omdat ik ouder werd, hoor,” relativeert hij, “maar in die jaren schoot er soms tijdens het klimmen een gedachte door mijn hoofd, die ik voorheen niet kende.” Een gedachte als: wat ben ik hier aan het doen, dit is gevaarlijk, en stom, ik wil Mary niet kwijt, of een gedachte als: straks ga ik dood en laat ik haar achter. “Wat ik toen ben gaan doen, is heel hard trainen. Fysiek. Ik bouwde een trainingswand in de oude koeienschuur bij ons huis en deed daar circuit, na circuit, na circuit. Als ik totaal verzuurd was, klom ik door. Ik ademde zo rustig mogelijk, oefende erop om rustig te blijven doorklimmen als ik merkte dat ik bijna viel.” Zijn logica achter die strategie was als volgt: als hij urenlange trainingssessies uitvoerde die feitelijk meer vergden van zijn spieren dan de sessies in het ijs buiten, kon hij met de kennis over die opgedane kracht ook zijn angst onderdrukken. “Dan dacht ik tijdens het ijsklimmen: ik weet dat ik dit kan, ik doe thuis hardere dingen. En dat hielp.”

streamer

Hij trainde fanatiek door toen hij om wat extra geld te verdienen, toen nog bij gebrek aan sponsors, offshore werkte. 5 weken op, 3 dagen af. “Dan smokkelde ik een optrekstang mee, deed ik daar series van vijf keer optrekken, om de minuut. Twee uur achter elkaar.” Hij ziet mijn ongelovige ogen. “Ik was op zee, daar is verder toch niks anders te doen.” Maar hij miste Mary, tussen het werken en het optrekken in. En toen hij werd aangevallen door een grizzlybeer besloot hij dat het roer om moest.

De beer Het was november 2015. Greg was amper aan land en bij zijn vriendin geweest, toen hij alweer vertrok voor een klimtrip naar Canada. Het plan was een lange route klimmen, in meerdere dagen – de materialen zouden ze deels in de wand achterlaten. Achteraf begrijpt hij dat hij en zijn klimpartner Nick op de terugweg van de eerste, geslaagde klimdag, vlak bij het spoor van een grizzly waren geweest. Maar toen ze die middag terugwandelden naar een slaapplek, dacht hij daar niet aan. Hij was moe en tevreden met de vorderingen van die dag en keek uit naar de volgende ochtend, waarop ze weer door zouden klimmen. Terwijl Nick een stuk voor hem uit liep, keek Greg achterom, zonder goed te weten waarom. In het schemerduister herkende hij een grizzly. Een enorm beest dat, terwijl hij een onhandige zijstap maakte en daardoor diep in de sneeuw wegzakte, in zijn sneeuwschoen beet en die direct uitspoog (“Alsof het een appelpitje was”, schreef Greg naderhand in zijn blogpost), en vervolgens in zijn onderbeen hapte. Hij voelde dat hij werd opgetild, alleen zijn schouders en hoofd raakten de sneeuw nog, en hij gilde, schopte en sloeg de beer, die hem uiteindelijk wonder boven wonder losliet. Greg schuift de pijp van zijn klimbroek omhoog en wijst naar zijn scheenbeen met daarin twee diepe butsen, de littekens.

Greg Boswell is een van de sterkste mixed klimmers uit het Verenigd Koninkrijk. Bij mixed klimmen wordt een combinatie van ijs- en rotspassages geklommen, met gebruik van ijsklimmateriaal, doorgaans in trad stijl. Hij opende verschillende routes in zowel Schotland als daarbuiten en maakte de afgelopen jaren snel furore vanwege zijn vele onsights van moeilijke winterklimroutes. Een selectie: • Anubis, Ben Nevis: XII, 12 (momenteel de hoogste waardering voor deze stijl van klimmen in het VK, derde beklimming, na Dave MacLeod en Dani Arnold). • The Forge, An Teallach, X/10, eerste beklimming. • The Greatest Show on Earth (X/10), Cul Mor, eerste onsight. • Powerdab (D13), The Works, eerste beklimming, moeilijkste drytoolroute in het Verenigd Koninkrijk. • Frankenstein (D13), Newtyle Quarry, eerste beklimming, moeilijkste drytoolroute in Schotland. • Illuminati (M11+/WI6+), Val Lunga. • Banana Wall (XII/12), Coire an Lochain, eerste beklimming. • Primal Scream (E6 6b), Fair Head, onsight. • Lipton (WI7), Rjukan, op 17-jarige leeftijd.

Daarnaast zie ik wat bulten; vocht, denkt zijn arts, ontstaan door littekenweefsel. Hij is er verbazingwekkend goed vanaf gekomen. Een paar weken na het ongeval kon hij alweer zonder krukken lopen en drie maanden na dato klom hij zijn eerste route. “Fysiek herstellen ging snel,” zegt hij daarover, “maar mentaal herstellen duurde veel langer.” Want tijdens de eerste route na het ongeval, in maart 2016, werd hij bang. Zo bang, dat hij naar beneden wilde en halverwege afdaalde. “Dat was voor mij een hele vreemde beslissing. En het leek ook niet logisch: ik was niet verongelukt tijdens het klimmen, ik was aangevallen door een dier. Maar door dat ongeluk was ik me in één klap bewust geworden van mijn eigen kwetsbaarheid. Ik was zo blij dat ik het had overleefd. Ik had terwijl die beer me vasthield zo duidelijk gevoeld dat ik niet dood wilde… Tijdens het klimmen kon ik daardoor alleen nog maar denken aan de risico’s die inherent zijn aan deze sport.” Hij verruilde het klimmen voor de sport waar Mary zo goed in is, mountainbiken, en verruilde zijn goedverdienende baan op zee voor handen spandiensten bij mensen uit de omgeving, en een rustig leven thuis.

Reflectiepauze “Ik wilde niet meer ver weg van Mary vandaan zijn, en ook niet meer hard klimmen. Fietsen daagde me even goed fysiek uit, en het voelde veiliger.” Soms, als hij met anderen fietste die niet zo snel waren als hij, fietste hij een paar keer heen en weer over de paden, maar dat mocht de pret niet drukken: “Wat moest ik anders? Stilstaan en op ze wachten?” Er kwam een hond, Floki, waarmee hij moest wandelen. Of hardlopen. “Haar bij ons in huis nemen voelde vooraf best als een commitment, maar bleek een keus waar ik geen moment spijt van heb gehad. Ik vind het zo leuk om een hond te hebben!” Sterker nog, die hond versterkte het gevoel dat Mary al jaren eerder bij hem had losgemaakt: dat hij al dat levensgeluk niet kwijt wilde, dat hij alles wat hij had niet wilde verliezen. “Dat hielp niet echt om weer terug te komen in het klimmen”, mompelt hij – het petje wordt weer even naar voren geschoven. Liefst boulderde hij in die periode thuis, op zijn eigen wand, met de hond trouw naast hem op de mat en Mary dichtbij.

HOOGTELIJN 5-2019 |

70_HL0519_R40_Thema_Interview.indd 73

18-11-19 10:10

Winter in

100 kilo

meter

WINTE RWAND ELWEG EN

Gastein: winterwandelen Ver van de reuring op de pistes van het Gasteiner skigebied nodigen de stille zijdalen en bossen van Gastein uit tot uitdagende sneeuwschoenwandelingen of gemoedelijke winterwandelingen op de meer dan 100 kilometer winterwandelwegen of romantische promenaden. Overtuig jezelf tijdens de volle maan sneeuwschoenwandeling van de ongerepte natuur van Sportgastein. Je geniet nog meer in de wetenschap dat je straks in een van de beide openbare thermen heerlijk kunt ontspannen en bijkomen van een dag in de natuur.

Naamloos-4 1

12-11-19 10:23

THEMA

BERGSPORTDAG

Maar toen hij zich door een vriend toch weer eens liet overhalen om buiten te klimmen, was hij verrast over hoe sterk hij zich voelde – eerst fysiek en daardoor ook al gauw weer mentaal. Al dat fietsen en de lange klimpauze waren kennelijk goed voor zijn lichaam geweest. En die ontdekking maakte opnieuw het verlangen om te klimmen in hem los. “Ik begon weer fanatieker te trainen, hing in die tijd soms wel zes dagen per week aan mijn trainingswand.” En hij begon vooral weer te dromen over klimmen. Over de mixed route die hij vier jaar eerder al als heimelijk project had uitgekozen, maar waarvan hij steeds had gedacht dat hij er nog niet fit genoeg voor was. “Die route bleef jarenlang mijn grote head game: ik vond de lijn zo mooi, maar durfde nog niet. En nu zei ik op een avond tegen Mary: ‘ik denk dat ik er klaar voor ben’.” Dat dacht hij terecht. Afgelopen winter beklom hij Anubis, een route die wordt gewaardeerd als extreem moeilijk. “Maar ik kon

mijn hoofd ineens weer koel houden. Ik wist dat ik dit aankon, ik was daardoor dus ook niet bang, maar geconcentreerd. Ik heb zin in méér: er zijn bijvoorbeeld routes in Alaska waarvoor de condities telkens te slecht waren als ik er was, maar waar ik nu graag weer naar terugga.”

Warm We stappen opnieuw in zijn zwarte bus, rijden door de Schotse motregen. Buiten is het waterkoud, binnen in de bus biedt mijn dunne donsjas net genoeg warmte, in combinatie met een dikke trui eronder en een muts op mijn hoofd. Greg, gekleed in een trui en zonder jas, heeft nergens last van. Hij vertelt enthousiast dat hij me niet zomaar een boulderhal gaat laten zien, maar een van de grootste boulderhallen van Schotland. “Echt een hele mooie plek om te klimmen”, zegt hij. Om vervolgens te laten vallen dat hij er de afgelopen vijf jaar, welgeteld één keer eerder is geweest. “Mijn eigen trainingswand is natuurlijk wel zo makkelijk voor me”, verklaart hij, “lekker dichtbij, kan ik daarna uitrusten voor de televisie”. Er valt een korte stilte. “En... Het is zo verdomd warm in al die klimhallen. Thuis kan ik straks tenminste alle ramen tegen elkaar openzetten en gaat de ventilator aan.”

Hoofdgast op de Bergsportdag

Greg Boswell is een van de hoofdgasten op de NKBV Bergsportdag. Ben je benieuwd naar zijn verhaal of wil je hem een vraag stellen? Kom dan op 9 februari naar het NBC in Nieuwegein. Hij geeft een lezing en je kunt hem daarna ontmoeten in de stand van Rab. Kijk voor meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl of scan de QR-code met de camera van je mobiele telefoon.

HOOGTELIJN 5-2019 |

70_HL0519_R40_Thema_Interview.indd 75

18-11-19 10:10

markt & materiaal

SINT- EN KERSTCADEAUTJES Het einde van het jaar nadert en dus is er bij veel mensen stress om leuke sint- en kerstcadeautjes te vinden. Hoogtelijn helpt je graag aan ideeën voor leuke of handige bergsportspullen onder de vijftien euro. Voor klimmers, wandelaars, lichtgewichtpakkers, duurzaamheiddenkers en gezelligheidsmensen. Onder redactie van Femke Welvaart

opbergen

Logboek

Bergwandelen wordt nog leuker als je een dagboek bijhoudt. Wat zie je onderweg, wat hoor je, wat ruik je, wat voel je, wie kom je tegen? Wat schiet je plots te binnen, of misschien vind je ineens het antwoord op die ene belangrijke vraag? In Sta op en wandel! staan tips en ideeën, maar vooral veel lege pagina’s die jij kunt vullen met jouw inen externe ontdekkingsreizen.

Uitgever Imagebooks/Allmedia €14,95 Onder andere bij Bol.com

Stuk shampoo Niet langer rommelen met flesjes en tubes die lekken bij veranderende luchtdruk, en geen plastic verpakkingen die het milieu belasten: deze shampoo van Werfzeep is handig in het gebruik, wast goed en ruikt heerlijk.

€7,45 zepig.nl

Natuurlijke bescherming

Bescherm je merinowollen onderlaagjes tegen motten. Deze cederhouten bollen weren niet alleen motten, maar ook andere insecten en beschermen zelfs tegen vochtigheid. Leg ze tussen je kleren in de kast, of in laden, opbergdozen of je rugzak. En wees niet bang voor de muffe geur van mottenballen; cederhouten bollen ruiken lekker fris. Begint de geur te vervagen, dan kun je het bolletje met schuurpapier licht opschuren en komt de geur weer terug.

€4,79 hollandandbarrett.nl

Bolletje houvast

Leuk voor in de schoen van de kleinste klimmers of boulderaars: deze pofbal van AustriAlpin weegt 60 gram en kost maar een paar euro. Onder meer DMM, Rock Technologies, Petzl en Salewa hebben vergelijkbare bollen voor vergelijkbare prijzen.

€3,90 Campz.nl

Met deze fairtrade biokatoenen zak kun je al het afval dat je op de berg maakt of vindt, mee terug het dal in nemen. Snoeppapiertjes, tissues of bananenschillen: berg ze op en gooi het beneden in de afvalbak. Zo houd je de bergen schoon en help je mee aan een duurzamere wereld. De katoenen zak kun je in de machine wassen.

€1,45 (klein) en €1,95 (groot) nkbvwebshop.nl

Saboteur

Een rollenkaartspel waarin schatgravers en saboteurs elkaar dwarszitten. De vraag is alleen wie aan welke kant staat, want dat is geheim. De schatgravers moeten de schat vinden, terwijl de saboteurs dat proberen te voorkomen. Je kunt elkaars gereedschap saboteren of gangen de verkeerde kant uit leggen. Wie is jouw bondgenoot en wie niet? En hinder je je tegenstander of per ongeluk je bondgenoot? Een leuk spel voor volwassenen en kinderen vanaf 8 jaar, en al te spelen met een groepje van drie spelers.

Uitgever 999 Games €9,95, onder andere bij spellentopper.nl

Handverzachter

Voor iedereen met pijn in de handen na een dag klimmen: ClimbOn helpt je huid herstellen. En niet alleen handig voor klimmers, maar voor iedereen die graag buiten is en niet bang is voor een prikstruik of schrammetje. Deze huidhersteller helpt namelijk ook bij brandwondjes, schaafwondjes, huiduitslag, een schrale neus en het branderige gevoel dat brandnetels achterlaten. Met onder andere bijenwas en essentiële oliën van oranjebloesem en lavendel. En vrij van chemicaliën.

€8,50 bergsportwinkel.nl

76 | HOOGTELIJN 5-2019

76_HL0519_R10_MenM.indd 76

18-11-19 10:11

Tekst Mirte van Dijk

Diepgang

Heethoofd

Een lekker warm mutsje van Rab, extra voordelig in de NKBV-webshop en daarom een leuk sint- of kerstcadeautje! Het is een lichtgewicht beanie, verkrijgbaar in acht kleurcombinaties, met een fleece hoofdband binnenin de muts.

€9,95 (normaal €19,95) nkbvwebshop.nl

Droge spullen

Bij slecht weer is het altijd aan te raden om je spullen in je dagrugzak te verpakken in waterdichte zakken. Zo weet je zeker dat je kaart, telefoon of extra kleding veilig droog blijven. Wil je een extra laagje, of snelle bescherming bij een klein buitje, dan is een regenhoes natuurlijk ook handig. En die hoeft niet duur te zijn.

Osprey drysack vanaf €11,95 (3 liter) Ayacucho regenhoes vanaf €12,56 (20-35 liter) Bever.nl

Boulderborstel

Na het klimmen of boulderen poets je de grepen weer mooi schoon met de handige boulder brush van deWoodstok. En wist je dat je die tegenwoordig ook met een NKBV-logo kunt kopen?

€ 6,95 (18 x 1,5 x 2,1 cm) en €8,95 (25 x 3 x 2,6 cm) via nkbvwebshop.nl Liever zonder NKBV-logo? €7,95/€9,95 via dewoodstok.nl.

Reisgenoot

Een handig reishanddoekje van Frilufts, zo groot als een hand en dus makkelijk weg te stoppen in je rugzak, of… een schoen bij de haard! De microfiber handdoek neemt veel vocht op en droogt snel.

Vanaf €9,99 (40 x 60 cm) globetrotter.de

Katadyn BeFree waterfilter 1.0 liter

Dorstlesser

Lang leve de constante vooruitgang van technische producten! Mits je niet tientallen pagina’s aan gebruiksaanwijzing door hoeft te spitten… Ik had een waterfilter nodig en moest tegen mijn zin in op onderzoek uit. Ik wilde tenslotte iets waar het gewoon een kwestie is van vullen en drinken: zonder pompen, extra druppels of aftellen. En verhip, dat bestaat gewoon. Specificaties Deze 100% vrij van PVC en BPA BeFree waterfilter, filtert 1 liter water per keer en weegt 63 gram. Het EZ-Cleanmembraan (hollow fiber) heeft poriën van 0,1 micron dat bacteriën, protozoa en sediment eruit filtert. De filtersnelheid is twee liter per minuut. Wat belooft het merk? Een compact en ultralicht waterfilter dat eenvoudig is in gebruik en ideaal voor elke activiteit waarbij je zeker wilt zijn van schoon drinkwater. Dat klinkt als de beste dorstlesser voor in de bergen. Katadyn zegt dat het een kwestie is van vullen en drinken: het filter zuivert het water door in de fles te knijpen. Door de druk blijft viezigheid achter in het membraan. Het membraan is eenvoudig schoon te maken door het uit te spoelen en heeft een levensduur van 1000 x 1 liter water. Katadyn geeft wel duidelijk aan dat het geen virussen filtert.

Worden de beloftes waargemaakt? Nou en of! De BeFree heeft een redelijk grote vulopening (zonder dop) waardoor je hem direct in het bergbeekje kunt vullen. Als je het water niet 100% vertrouwt, is het wel handig om een back-upplan te hebben, zoals een Steripen of andere maatregelen die virussen wél kunnen elimineren. Waarom wel: Makkelijk te vullen, direct te drinken, eenvoudig schoon te maken, klein pakvolume, weegt nauwelijks iets, geschikt voor alle activiteiten, duurzaam, optimaal gebruiksgemak, zeer minimale bijsmaak én… gewoon simpel. Waarom niet: De waterzak/fles is gemaakt van TPU, ofwel thermoplastisch polyurethaan. Je hoeft niet bang te zijn voor lekkages rondom de dop, maar scherpe rotsen of takjes kunnen de waterzak perforeren. Opletten dus. Eindconclusie: De beste dorstlesser? Als je een frisse Almdudler buiten beschouwing houdt: ja! Je bent er namelijk zeker van dat water in dat ene bergbeekje of uit het meer naast de berghut als drinkwater kan dienen. Het weegt niets, dus als je hem niet gebruikt, is er geen man overboord. Ik heb de BeFree aan mijn standaard wandeluitrusting toegevoegd. €49,95 katadyn.com bever.nl

HOOGTELIJN 5-2019 |

76_HL0519_R10_MenM.indd 77

18-11-19 10:11

Molen zonder wieken Wandeltocht naar de Skålatårnet

Er zijn veel mooie wandelroutes in Noorwegen. Maar als ik dan toch de mooiste zou moeten uitkiezen, is deze tocht wel mijn favoriet. Het is niet voor niets dat ik deze route in de voorbije decennia drie keer liep. Of beter gezegd: klom. De Skålatårnet, een eigenaardige zelfbedieningshut van wijlen dokter Klauman. Tekst Gerard Dielessen

lke bergtocht heeft zijn eigen verhaal, maar de route naar de 1843 meter hoge Skålaberg in het westen van Noorwegen is er een van een wel heel bijzonder kaliber. Het is een lange steile klim en de uitzichten over de Nordfjord zijn fenomenaal. Dat geldt ook voor het diepgroene Lovatnet. Het terrein is zeer gevarieerd en eenmaal boven, word je beloond met een prachtig uitzicht over de Jostedalsbreen. De laatste paar honderd meter klim je over een trap die is gemaakt van de daar aanwezige stenen en als je bijna boven aan de trap bent, zie je het dak van de meest eigenaardige berghut ter wereld: Skålatårnet.

De eerste beklimming Samen met een goede vriend vertrek ik ’s morgens rond half negen vanuit Loen. Het is dan al een graad of twintig en het belooft een zware dag te worden. Een stukje weiland is speciaal vrijgemaakt om auto’s te parkeren, maar daarvoor moet je wel een aantal Noorse kronen betalen, die je gewoon in een bus deponeert. Suppoosten zijn hier niet nodig, denk ik als ik het geld afdraag aan de bergsportvereniging. Het eerste uur gaat het pad steil en slingerend door het bos omhoog tot Tjugen Seter. Er is door het bos ook een minder steile route: volg dan het bordje Lett sti (gemakkelijk pad).

Tjugen Seter is een verzameling huisjes die dienstdoen als zomerboerderij en is een prima eerste rustplaats. Als de zon meer grip krijgt op de hellingen van Skåla klimmen en zweten we door het Fosdalen naar een hoogte van zes- tot zevenhonderd meter. Over het bruggetje van de Fossdøla slaan we rechtsaf en klimmen we naar het meer onder de Vesleskåla (1238 meter). Het zicht op de Nordfjord is nu al adembenemend. Mijn metgezel die minder ervaring heeft met bergwandelen, wil er eigenlijk mee stoppen. “Ga jij maar verder”, zegt hij, maar ik weet hem te overtuigen van het feit dat hij daar later veel spijt krijgt. “Oké, ik kijk het nog een stukkie aan.” Op 1000 meter stoppen we bij de rivier die zich vanuit het meertje bulderend naar beneden stort. We hebben zo’n dorst dat we de hele stroom wel leeg willen drinken. En het helpt: drinken uit een rivier is een van de zaligheden in Noorwegen.

Kale rotsen Zo langzamerhand zijn we ongemerkt boven de boomgrens geklommen. En na drie uur klimmen zijn ook de kleine lage plantjes ermee opgehouden. Hier groeit niets meer. Grote rotsblokken die hier eeuwen geleden door gletsjers zijn neergelegd vormen nu het terrein waarover we moeizaam naar boven klauteren. Vooral het stuk tussen 1400 en 1600 meter

78 | HOOGTELIJN 5-2019

78_HL0519_R41_Noorwegen.indd 78

18-11-19 10:21

HOOGTELIJN 5-2019 |

78_HL0519_R41_Noorwegen.indd 79

18-11-19 10:21

Het proviand in de zelfbedieningshut kun je met je creditcard betalen of door het bedrag later over te maken aan de bergsportvereniging.

De karakteristieke

Skålatårnethut

op 1843 meter boven Nordfjord.

De muren van de

Skålatårnethut zijn 1,25 meter dik.

is heel steil en gaat over kale rotsen. Goed oppassen dat je niet uitglijdt! Op dit stuk is geen begin van een pad te herkennen. Wel staan om de vijftig meter grote stenen opgestapeld die de weg naar boven wijzen. Het is zweten, zwoegen en verder naar boven zwabberen. Mijn maatje zet door. “Nu ik zover ben, wil ik de top ook halen.”

In de hut konden zwakke patiënten weer aansterken Tijdens deze klim komen we een vader en zijn kind tegen. Ze zijn gisteren in exact vijf uur naar boven gehuppeld. De vader spreekt ons moed in: “Nog een uur, dan zijn jullie er wel. En de laatste paar honderd meter gaan over een trap.” Een trap? Verbijsterd blijven we achter, terwijl vader en kind alweer verder huppelen. Maar ze hebben gelijk, er is inderdaad een trap. Na eerst een sneeuwveld te hebben gekruist, wacht ons een aangename verrassing die deze tocht mede zo bijzonder maakt. Meer dan honderdvijfentwintig jaar geleden zijn er duizenden stenen bij elkaar gezocht en gesjouwd om er een trap van te bouwen. Treden die de laatste tweehonderd meter naar de top moeten vergemakkelijken. Hoe is het mogelijk... Maar ze hebben er dan ook niet voor niets vijftien jaar over gedaan. De trap wijst de weg naar misschien wel de meest eigenaardige toeristenhut van de hele wereld: Skålatårnet.

Dure perziken Boven op de top van Skåla is het uitzicht is niet te beschrijven zo mooi. De Jøstedalsgletsjer, de grootste van Noord-Europa, ligt maagdelijk aan onze voeten. De rest van Breheimen, Jotunheimen, het Romsdal – alles is te zien. En ver in de diepte natuurlijk de Nordfjord. In het hutje eten we allebei een blik perziken die hier door een helikopter zijn gebracht. Eén blik kost meer dan vijf euro. Een brandweerladder gaat naar de eerste verdieping, waar de bergsportvereniging een groot stapelbed heeft gebouwd. Halfrond, zodat de klimmers er als in taartpunten kunnen slapen. Met een beetje inschikken is er plaats voor twintig personen. Wij blijven niet slapen, maar gaan na anderhalf uur genieten terug naar beneden, via dezelfde route als we gekomen zijn. Om acht uur ’s avonds staan we weer op de parkeerplaats en staren voldaan naar boven.

Weerzien Op dat moment, op de parkeerplaats, kon ik niet bevroeden dat ik hier negen jaar later nog eens terecht zou komen, dit keer met twee van mijn kinderen. Ik wil ze de meest eigenaardige berghut van Noorwegen natuurlijk niet onthouden. We spreken af dat we

Aansterken in de berglucht Na dik zes uur klimmen, zien we het dak van de toren op de top van de berg. Ruim honderdvijfentwintig jaar terug kreeg de dokter uit Loen het dwaze idee om op de top van Skåla een toren te bouwen: een soort burcht die lijkt op een molen zonder wieken. De hut was bedoeld om de zwakke patiënten van de dokter in de gezonde berglucht te laten aansterken. Onder leiding van deze dokter Klouman werd het bouwmateriaal naar boven gesjouwd en aan de bouw van de toren begonnen, met muren van maar liefst 1,25 meter dik. In het voorjaar van 1891 was de twee verdiepingen hoge hut Dr. Kloumanstårnet gereed, de dokter overleed dat najaar. Of er tuberculosepatiënten in de hut een genezingskuur hebben gevolgd, is niet bekend. Kloumans vrouw schonk de hut vervolgens aan de Bergen og Hordaland Turistforening, die er een zelfbedieningshut van maakte en het Skålatårnet noemde.

80 | HOOGTELIJN 5-2019

78_HL0519_R41_Noorwegen.indd 80

18-11-19 10:21

van de Skåla ligt achter dikke wolken, die als een vette deken over de flanken van de Skåla hangen. We hebben goede hoop dat, net als bij de twee eerdere beklimmingen, het uitzicht bovenop helemaal vrij is. Inmiddels klimmen elk jaar honderden mensen naar deze eigenaardige hut. De top is populair geworden; in augustus wordt er zelfs een jaarlijkse wedstrijd gehouden. Bovenop worden met veel ceremonieel vertoon medailles uitgereikt.

Helder water

bovenop Skåla blijven slapen. Een belevenis op zich; vooral als de nacht half juli vat probeert te krijgen op Skålatårnet/Dr. Kloumanstårnet is het buiten geweldig. Dan kleurt tussen elf uur en half twaalf ’s avonds de hemel van geel tot dieprood. De besneeuwde bergtoppen om ons heen nemen moeiteloos alle kleuren aan. Een niet te missen schouwspel. Het verblijf in de toren van dokter Klouman geeft een extra dimensie aan deze bergtocht: water maken van gesmolten sneeuw, de heerlijke warmte van het kleine houtkacheltje dat de ruimte gemakkelijk verwarmt en het slapen in die rare taartpunten. ’s Ochtends dalen we in alle vroegte af bij glashelder weer, waardoor de kleuren van de natuur een wonderlijke, extra dimensie lijken te hebben. “’s Winters moet het hier ook hemels zijn”, zeg ik tegen mijn kinderen als we afdalen. “Er zijn mensen die hier vroeg in het voorjaar met ski’s onder de voeten urenlang naar boven klimmen, om er vervolgens in een paar tellen weer vanaf te suizen.” Wij doen het lopend en hebben daar drie uur voor nodig.

Drie keer is… Ik ben weer op de parkeerplaats in het weiland bij Loen. Dit keer vertrekken we om half negen ’s ochtends met z’n zevenen. De top

Ook dit keer is het weer ons goedgezind. Langzaam maar zeker lossen de wolken op en komt de zon tevoorschijn. In twee uur zijn we bij de brug over de Fossdølarivier. Zeshonderd meter hoger dan de parkeerplaats. We hebben dan nog een dik uur nodig om via de steile flanken van de Skåla naar het meer onder Vesleskåla te klimmen. Voor de laatste keer vullen we hier onze flessen met het heldere water; ik weet inmiddels dat we verderop geen stromend water meer tegenkomen. De laatste zeshonderd steile meters over de kale rotsen klimmen we soepel naar boven. Ook nu weer prachtige uitzichten die nooit vervelen. In het westen de Nordfjord, eigenlijk gewoon zee, en in het oosten de immense sneeuw- en ijswereld van Breheimen. We zetten thee en koffie in de hut van dokter Klouman, eten brood dat we mee naar boven hebben genomen en liggen ontspannen op de rotsen op bijna twee kilometer hoogte. Vooraf hadden we al besloten dat we hier niet overnachten, want we hebben nog meer interessante wandelingen op ons programma staan in deze mooie streek.

Skålabu En nu ben ik heel benieuwd naar het nieuwe hutje bovenop Skåla, Skålabu, het ‘zusterhutje’ van Skålatarnet, dat in 2017 officieel is geopend. Skålabu is in vier maanden tijd gebouwd en heeft 19 bedden, waarmee de overnachtingscapaciteit bovenop Skåla is verdubbeld. Het nieuwe gebouwtje van de Bergen og Hordaland Turlag is, net als Skålatårnet, een zelfbedieningshut. In het zomerseizoen zal er een huttenwacht aanwezig zijn, die ervoor zorgt dat de beklimmers van Skåla niets tekortkomen. Hoog tijd dus om snel een vierde beklimming te plannen…

Wandelen in Skåla, Noorwegen Route

Loen ligt ten noorden van het nationaal park Jostedalsbreen, op 470 kilometer van Oslo en 140 kilometer ten zuiden van Ålesund.

Wandeltocht

Aan het einde van de Nordfjord in het dorpje Loen begint deze DNT-route op nul meter en klimt dan over een lengte van ongeveer 7,5 kilometer naar 1843 meter boven zee-(fjord)niveau. Gemiddeld vijf uur klimmen en drie uur dalen, een hele stevige klim over een goed begaanbaar pad, dat hier en daar is voorzien van wat merktekens en nauwelijks te missen is. Met een zware rugzak duurt de beklimming uiteraard langer. Platte stukken om wandelend

even op adem te komen, zijn er niet. ‘Topptur’: zo begint de beschrijving van de route op ut.no, waar je beschrijvingen en routekaartjes vindt van alle DNT-wandelroutes in Noorwegen. Topptur, een woord waaraan je gemakkelijk een dubbele betekenis kunt geven. Want het betekent beklimming in het Noors, maar daarnaast is deze beklimming zeer zeker ook top! Startplaats is de (betaalde) parkeerplaats even voorbij Loen, aan het uiteinde van de Nordfjord.

Accommodatie

Er zijn diverse accommodaties. De Skålatårnethut ligt boven op Skåla (1843 meter) en is een zelfbedieningshut met standaardslot van de Bergen

og Hordaland Turlag. Er staan 20 bedden. De Skålabuhut ligt ook boven op Skåla, is ook een zelfbedieningshut met standaardslot, maar deze heeft wel een huttenwacht. De hut heeft 19 bedden. Leden van Den Norske Turistforening (dnt.no) ontvangen een sleutel voor DNT-hutten.

Kaart

De Nordeca turkart 10063 Jostedalsbreen (1:100.000) is prima geschikt voor deze wandeling.

Boek

Deze reportage staat samen met 29 andere een- en meerdaagse tochten

in de geheel herziene uitgave van het boek Zuid-Noorwegen, het land van de zon in de nacht, van Gerard Dielessen. Uitgever: Elmar (uitgeverijelmar.nl), ISBN 978-90-389-2687-2, € 17,99.

Win het boek

Onder de lezers van Hoogtelijn verloten we twee exemplaren van het boek van Gerard Dielessen. Wil je kans maken, stuur dan voor 1 januari een mail naar hoogtelijn@nkbv.nl o.v.v. Noorwegen.

HOOGTELIJN 5-2019 |

78_HL0519_R41_Noorwegen.indd 81

18-11-19 10:23

klimroute

In de bovenste lengte.

Dente per dente

Tanden

op elkaar

De dalen van Bergell blijven een paradijs voor alpien sportklimmen. Dat geldt bij uitstek voor het Albignadal, waar je gemakkelijk met de kabelbaan naar boven zoeft. Op de Spazzacaldera kan de gemiddelde klimmer dan zijn hart ophalen. En dat deden we in de Dente per dente. Tekst en beeld Ico Kloppenburg

p het moment dat het gondeltje zich in beweging zet, schiet het door me heen: ik heb mijn klimschoenen niet uit de auto gepakt! Rest me niets dan het eerstvolgende baantje weer naar beneden te nemen om ze op te halen. Daar gaat onze kostbare tijd, deze prachtige ochtend. Ik laat het aan Gerard over om te verkennen hoeveel touwgroepen er voor ons de wand in gaan.

In de rij Als ik weer boven ben, zie ik al snel hoe ernstig de congestie is. Een aantal groepen wachten voor Mosaico, de route die wij op het oog hadden. We besluiten te switchen naar Dente

per dente, die vergelijkbaar is qua moeilijkheid. Twee dames op leeftijd, die tegelijk met mij uit de lift kwamen, nemen hetzelfde besluit en zo staat er ook voor Dente een rij. Ik deel mijn zorgen over het team voor ons met Gerard: erg snel zullen ze niet zijn. Moeten we niet proberen een ietsje pietsje voor te dringen? Gelukkig communiceer ik discreet, want een van de dames blijkt Nederlandse. En daarbij is hun team zeker zo snel als het onze!

Mentale knop om De route is absoluut de moeite waard en het weer kan niet beter. Hooguit zou het een paar graden koeler mogen. We zien dat verderop in

Mosaico de file nog lang niet is opgelost en zijn blij met onze keuze. We blijven keurig in het spoor van de beide dames, die soms wel kraken, maar zeker niet breken onder de uitdagingen van deze route. En die mogen er zijn! Prachtige platen, spleten, een leuke traverse en een paar lengtes 6a die, tja, gewoon echt 6a zijn en wat minder behaakt dan in het gemiddelde sportklimgebied. Voor Gerard en mij het teken om de mentale knop om te zetten en ervoor te gaan. Zonder problemen klimmen we de acht lengtes uit, maar we stellen ook vast dat het te laat is om nog naar de Fiamma door te klimmen. Dus

82 | HOOGTELIJN 5-2019

82_HL0519_R09_Klimroute.indd 82

18-11-19 10:24

5c Gerard daalt af over de route.

Dente pe ar dente

Op weg naar de laatste lift van de dag.

5b 5a 5c 5b

Staudamm

Klimmen op de Dente per dente Bergell, of Val Bregaglia, ligt op ongeveer 1000 kilometer rijden vanaf Utrecht, in het zuidoosten van Zwitserland. Wie (zeer) lange multipitchroutes in prachtig graniet wil klimmen, kan hier zijn hart ophalen. Met de trein kom je tot Sankt Moritz of Chiavenna, aan de Italiaanse kant. Vicosoprano heeft een fijne camping en is een goede uitvalsbasis.

Klimroute

Dente per dente is een route van 8 lengtes en 230 meter uit 1987, met een ultrakorte aanloop vanaf het kabelbaanstation bij de stuwdam in het Albignadal. Neem voor deze route een set cams mee, want de behaking is redelijk, maar niet overvloedig. De route kan doorgeklommen worden tot aan de Dente en de Fiamma, twee iconische rotspunten, die boven het dal uittorenen. Als topo gebruikten wij Nichts als granit band 2, van Mario Sertori, uitgeverij Versante Sud.

Het vertrek vanaf de grote boom halverwege de route. De onderste platen vragen vertrouwen.

maken we – opnieuw achter de beide dames aan – abseils over de route. Daarbij bevrijden we hen uit een lastige positie als hun touw muurvast blijkt te zitten. Even later is het onze beurt: ik ben goed op weg naar de grote boom, iets onder de helft van de route, als ik me realiseer dat ik het nét niet ga halen met ons touw. Een spannend halfuurtje volgt, maar het loopt allemaal goed af. Al met al zijn we ruim op tijd voor de laatste lift, die ons in een vloek en een zucht terugbrengt in het warme dal.

HOOGTELIJN 5-2019 |

82_HL0519_R09_Klimroute.indd 83

18-11-19 10:24

Naamloos-8 1

12-11-19 11:31 12/11/19 09:22

Deze rubriek is geschreven door de Medische Commissie van de NKBV. Heb je een vraag? Kijk op nkbv.nl/kenniscentrum onder het thema Medisch.

medisch

Veelvoorkomende pijn bij klimmers

Schouderblessures Het begint vaak met een klein pijntje in de schouder. Net even uitstrekken om die ene greep te pakken, of als afsluiter nog even die route met overhang klimmen. Eerst denk je dat het vanzelf wel overgaat, maar als eenvoudige dingen als uit- en aankleden pijnlijk worden en slapen pijn doet, beginnen de zorgen. Tekst Paul van der Voort Beeld Toon Hezemans

portklimmers krijgen veruit het vaakst te maken met vingerblessures. Hierna komen schouder-, elleboog- en polsblessures ongeveer even vaak voor. Grofweg één op de vijf sportklimmers krijgt jaarlijks te maken met een schouderprobleem. Herhalende belasting in bovenhandse positie met het gehele lichaamsgewicht maakt dat klimmers gevoelig zijn voor schouderblessures. Uit verschillende studies blijken een aantal factoren de kans op letsel te vergroten: hogere leeftijd, mannelijk geslacht, het niet uitvoeren van een cooling down, een hogere klimfrequentie en een hoger klimniveau.

het schouderblad en is het bot dat je voelt aan de boven- en buitenkant van de schouder. Tussen de schouderkop en het -dak lopen spieren (rotator cuff), de bicepspees en een slijmbeurs (bursa). Door bovenhandse activiteiten worden deze structuren ingeklemd tussen de schouderkop en het -dak waardoor impingement ontstaat. De oorzaak is altijd een overbelasting of trauma. Het betreft een geleidelijke schaal waarbij eerst een irritatie (tendinitis) van de pees van de rotator cuff of biceps optreedt, vervolgens raakt de slijmbeurs geïrriteerd (bursitis), en in ergere mate kunnen de pezen scheuren.

Disbalans

Daarnaast kan er sprake zijn van instabiliteit van het schoudergewricht. Dit is vrijwel altijd het gevolg van het eerder uit de kom schieten van de schouder (luxatie). Voor zo’n luxatie is een aanzienlijke kracht nodig en het terugzetten (reponeren) moet vaak in het ziekenhuis gebeuren. Afhankelijk van de schade die optreedt bij een dergelijke luxatie kan aanhoudende instabiliteit optreden.

Klimmers hebben te maken met dezelfde blessures als bovenhandse werpsporters, zoals honkballers. Net als bij honkbal worden bij klimmen hoofdzakelijk de spieren getraind die de schouder naar binnen draaien (endorotatoren). Daarentegen zijn de spieren die de schouder naar buiten draaien (exorotatoren) relatief zwak en zodoende ontstaat er een disbalans. Op de lange termijn zorgt deze disbalans ervoor dat het weefsel aan de achterzijde van de schouder strakker wordt en ook het schouderblad niet meer volledig kan functioneren. De schouder scharniert hierdoor niet meer optimaal, waardoor klachten kunnen ontstaan. Letsels aan de kraakbeenring (labrum) en aan de lange bicepspees (SLAP laesie) zijn hier het gevolg van.

Overbelasting of trauma Een veel genoemde term bij schouderpijn is impingement: de inklemming van structuren tussen de schouderkop en het schouderdak. Het schouderdak (acromion) is onderdeel van

Behandeling Vrijwel alle schouderblessures kunnen initieel worden behandeld met aanpassing van de activiteiten en fysiotherapie. Je moet dan

stoppen met je klimactiviteiten of ze in elk geval drastisch verminderen. Ibuprofen en ijsapplicatie kunnen de pijn en zwelling reduceren. Je kunt vrijwel direct starten met fysiotherapie en beginnen met licht stretchen en vervolgens geleidelijk de kracht opbouwen. Het doel is om de volledige functie te herstellen en de schouder sterker en daarmee stabieler te maken. Afhankelijk van de ernst kun je na twee tot zes maanden weer starten met je klimactiviteiten. Verloopt het herstel minder voorspoedig, dan is nadere diagnostiek aan te raden. Echografie kan oppervlakkige structuren zoals de rotator cuff, en de bursa goed afbeelden. MRI kan daarnaast diepere structuren, zoals het labrum en de bicepspees, goed laten zien. Voor acuut operatief ingrijpen is vrijwel nooit een indicatie. Een uitzondering hierop is een acute, volledige scheur van de rotator cuff met functieverlies. Overige aandoeningen worden altijd behandeld met adequate fysiotherapie, eventueel aangevuld met een injectie corticosteroïden. Als deze therapie na enkele maanden niet afdoende werkt, kan in bepaalde gevallen een operatie worden overwogen. Na de operatie volgt dan altijd een lang revalidatietraject.

Tips ter voorkoming van schouderblessures • Ga niet tot het gaatje. De meeste blessures ontstaan aan het einde van de training of tijdens het blijven proberen van een sleutelpassage. • Voorkom overtraining. Bouw het aantal trainingen per week geleidelijk op en onthoud dat progressie zonder herstel niet bestaat. • Train ook de antagonisten. Antagonisten zijn de tegenovergestelde spieren die je gebruikt voor het klimmen. Denk aan de borstspieren middels

push-ups, de schouderspieren middels dumbbell presses, de triceps middels dips, en polsstrekkers middels reverse wrist curls. • Varieer! Wissel indoor klimmen af met boulderen en buiten klimmen. • Focus op techniek in plaats van kracht. Klimmen is voor het merendeel op techniek en mentale kracht gebaseerd en in mindere mate op fysieke kracht.

HOOGTELIJN 5-2019 |

85_HL0519_R15_Medisch.indd 85

18-11-19 10:24

Iconen van Europa: Mont Aiguille

De bakermat van het

alpinisme

De meest karakteristieke berg in de Franse Vercors is ongetwijfeld de 2086 meter hoge Mont Aiguille. Op deze vrijstaande kalkstenen monoliet begon ruim vijf eeuwen geleden de geschiedenis van het alpinisme. Het was voor het eerst dat een berg van een dergelijke moeilijkheid werd beklommen. Deze beklimming stond niet in dienst van wetenschappelijk of strategisch gewin; het was de pioniers louter om roem en prestige te doen. Tekst en beeld Martin Fickweiler

oning Charles VIII van Frankrijk was in 1492 onderweg naar Italië toen hij de ‘Mont Inaccessible’ passeerde. De koning raakte gefascineerd door de berg en vroeg zijn militair ingenieur Antoine de Ville om de onbeklimbare berg te beklimmen. Zo gebeurde het dat Antoine de Ville met een bont gezelschap van vrienden, bedienden en een timmerman de berg beklom en uiteindelijk zes dagen op de top verbleef. Hij schreef vanaf de top in een brief aan de president van Grenoble dat ze tijdens de beklimming waren geconfronteerd met de meest vreselijke en angstaanjagende passage die iemand ooit zou hebben gezien. Waar de route precies langs de berg omhoogging is niet exact bekend, maar de beklimming moet vergelijkbaar zijn geweest met de belegering van een vijandig kasteel. Zo werden er ter plaatse houten ladders en bruggen gebouwd om de steile ongenaakbare stukken van de berg te trotseren.

De aanloop met op de achtergrond Rochers du Parquet.

Blote voeten Het duurde bijna drieënhalve eeuw voordat de berg voor de tweede keer werd beklommen. In 1834 klom de lokale herder Jean-Pierre-César Liotard via een veel logischer route naar de top. Hij gebruikte hierbij geen hulpmiddelen en klom de moeilijke passages op blote voeten om beter grip te hebben. De beklimming van Liotard spreekt veel meer tot de verbeelding en zijn route geldt sindsdien als de normaalroute naar de top van de Mont Aiguille. Bijna vijftig jaar na de beklimming door Liotard besluit de Franse Club Alpine om enkele lastige passages in deze route van kettingen te voorzien. Deze kettingen zijn later vervangen door staalkabels en worden sindsdien gebruikt als hulp en om aan te zekeren.

Geen haast In mijn eentje ben ik vanuit Nederland vertrokken met het voornemen om de Voie normale beter te leren kennen. Wanneer ik ’s ochtends bij het eerste licht het uitgesleten pad richting de Mont Aiguille omhoogga, verwonder ik me over het prachtige beukenbos waar ik doorheen loop. Hoewel deze bomen er niet stonden in de tijd dat Antoine de Ville hier op missie was, geven deze oude in mist gehulde beuken wel een middeleeuwse sfeer. De aanloop blijkt heel erg mee te vallen en na vijfenzeventig minuten stevig doorlopen bereik ik de voet van de berg. Aan de start van de route tref ik nog vier klimmers aan en vrijwel tegelijkertijd beginnen we ons voor te bereiden op de beklimming. Ik zie aan de onnodige hoeveelheid klimmateriaal dat het hier geen zeer ervaren klimmers betreft, maar bij de vraag of ik voor hen wil starten, bedank ik voor die eer. Ik heb me voorgenomen om de hele dag de tijd te nemen en me in geen geval te haasten. Ik doe mijn helm op, pak de brander uit mijn rugzak en maak een kopje oploskoffie.

86 | HOOGTELIJN 5-2019

86_HL0519_R42_Aguile.indd 86

18-11-19 10:26

HOOGTELIJN 5-2019 |

86_HL0519_R42_Aguile.indd 87

18-11-19 10:26

Op werkdagen kun je ook met mooi weer de enige touwgroep op de berg zijn.

Wanneer mijn koffie bijna op is, zie ik dat de andere klimmers nog steeds niet klaar zijn om de route in te gaan. Met een ongemakkelijk gevoel kom ik terug op hun voorstel om mij voor te laten gaan. Ik stop de brander in mijn rugzak, trek mijn heup- en borstgordel aan, strik mijn klimschoenen en begin met klimmen. Even moet ik wennen aan de nieuwe situatie waarin ik me bevind, maar al snel voel ik me rustig en worden mijn klimbewegingen soepel.

Respect voor Liotard Na twee touwlengtes en wat traverserend geklauter zijn de vier klimmers onder me uit het zicht verdwenen. Al snel bereik ik het eerste gedeelte van de route, waar de staalkabels als donkere slierten de weg omhoog wijzen. Gretig bevestig ik mijn karabiner met shock absorber aan de staalkabel en vervolg mijn weg. Wolken pakken zich samen en de wand wordt volledig opgeslokt. Soms is het zicht zo slecht dat ik niet kan zien waar de staalkabel boven en onder me aan de rots is bevestigd.

Grenoble schreef: “De top is bedekt met een mooie weide en we hebben een prachtige kudde gemzen gevonden die hier waarschijnlijk nooit vandaan kunnen komen.” Hoewel ik me niet kan voorstellen hoeveel generaties gemzen er hier ondertussen hebben geleefd, stemt het me gelukkig te ontdekken dat ze er nog steeds zijn.

Dezelfde weg terug

Links Verse salades, goed belegd stokbrood en natuurlijk rode wijn. Een uitgebreide picknick lijkt traditie op de top van de Mont Aiguille. Rechts Een tevreden gids en uiterst gelukkige klanten na het bereiken van het topplateau.

Ongeveer halverwege de route kom ik op een comfortabele richel en geniet van de prachtige plek waarin ik me bevind. Ik besluit hier te wachten, zodat ik de andere vier klimmers in dit prachtige decor kan fotograferen. Ik trek al mijn meegebrachte kleren aan en haal de brander tevoorschijn om koffie te maken. Drie koppen koffie en wat hartkeks met worst later is er nog geen spoor van de anderen te bekennen. Ik voel me koud en onrustig worden en besluit verder te klimmen. Het eerste stuk traverseert richting het noorden en is beveiligd met een dikke staalkabel, dan sta ik onder aan een ruim honderd meter hoge geul die steil omhoog loopt. Ik weet dat dit het laatste obstakel van de route is en vol ontzag denk ik aan de jonge schaapsherder die hier hoogstwaarschijnlijk op blote voeten aan het laatste stuk begon. Hogerop kom ik weer staalkabels tegen en klim ik gezekerd door de steile stukken van de geul. Zodra ik de geul uitkom sta ik op de top, wolkenflarden dansen sierlijk door de lucht en de zon straalt haar warme stralen uit over het topplateau.

De 100 meter hoge geul is het laatste obstakel van de route Gemzen en steenbokken Rondzwervend op het topplateau sta ik opeens oog in oog met een kudde gemzen en steenbokken. Ze kijken me met grote ogen aan en blijven enigszins schuchter op een veilige afstand. Terwijl een steenbok voor me poseert en de wolken om ons heen langzaam openbreken, moet ik denken aan de brief van Antoine de Ville die na het behalen van de top in 1492 aan de president van

Bij het bereiken van het hoogste punt aan het einde van de glooiende weide trekken de wolken om me heen open en word ik getrakteerd op prachtige vergezichten. De gebruikelijke manier om weer beneden te komen is via een route waarbij er twee keer moet worden afgedaald aan touw. Omdat ik in mijn eentje niet met 120 meter touw op mijn rug naar boven wilde klimmen, zit er voor mij niets anders op dan de route die ik omhoog kwam ook weer naar beneden te klimmen. Het afdalen van de geul gaat voorspoedig en zodra ik weer koffie zit te drinken op de comfortabele richel van de heenweg hoor ik plotseling stemmen onder me en het onmiskenbare geluid van klimmateriaal. Hoewel het zicht eigenlijk te slecht is om contrastrijke foto’s te maken, neem ik toch mijn camera ter hand en fotografeer ik de vier klimmers terwijl ze mijn kant op klimmen. Ik bied ze koffie aan en vertel dat het boven zonnig is en dat er gemzen zijn. Zodra ze weer uit het zicht verdwijnen, klim ik verder naar beneden en zit ik nog voor zes uur naast mijn tent aan een eenvoudige maar voedzame maaltijd.

Drukke dag Het is vrijdag en de weersvoorspelling voor het weekend is goed. ’s Avonds arriveren er meer auto’s en campers op het veld en iedereen is druk in de weer met het uitzoeken van klimmateriaal. In de schemer zie ik het silhouet van de Mont Aiguille, wolken plakken vast aan haar flanken en losse flarden stijgen van de top omhoog. De rest van de hemel is helder en sterren dienen zich in groten getale aan. Het belooft morgen een drukke dag te worden. Ik vul mijn rugzak met vers drinkwater en nieuwe zakjes oploskoffie en kruip met de wekker op half zes in mijn slaapzak. De volgende ochtend is het bewolkt en is de berg nauwelijks te zien. Zodra ik aan de wandeling omhoog begin, voelt het duidelijk anders aan dan gisteren. Er hangt een soort spanning in de lucht

88 | HOOGTELIJN 5-2019

86_HL0519_R42_Aguile.indd 88

18-11-19 10:26

Geïnspireerd door Antoine de Ville Er komen steeds meer klimmers boven met een slaapmat aan hun rugzak gebonden, ze zijn duidelijk van plan om vannacht op de top te blijven. Geïnspireerd door Antoine de Ville was deze gedachte ook bij mij opgekomen, maar nu ik de sfeer op de berg heb geproefd, is deze gedachte veranderd in een wens. Ik neem me plechtig voor om binnen afzienbare tijd terug te komen met een aantal vrienden, om een nacht door te brengen op een van de meest karakteristieke weiden van de Alpen. Wanneer ik om kwart voor vier de laatste meters naar beneden klim, staan er zeker wel dertig klimmers met een slaapmat aan hun rugzak te wachten om omhoog te gaan. Het belooft een drukke nacht te worden op fort Aiguille.

Klimmen op Mont Aiguille Reis en ik hoor en zie dat er al heel wat mensen op dit vroege uur onderweg zijn. Diverse groepen haal ik in, sommigen zijn vrienden, anderen zijn onderweg met een gids en weer anderen zijn gewoon niet zo spraakzaam. Wanneer ik de voet van de berg bereik, tref ik verschillende touwgroepen aan die zich klaarmaken voor de beklimming. Eén touwgroep is al onderweg in de wand en deze bereikt bijna de eerste sectie met staalkabels. Ik maak mezelf binnen drie minuten gereed, hang mijn camera binnen handbereik en vertrek.

Koffie? Ik ontmoet de touwgroep in de wand op het moment dat ze nog maar net aan het onderste deel van de staalkabels beginnen. Het zijn drie klimmers op leeftijd en ze vertellen dat ze vanmorgen om kwart voor vijf aan de aanloop zijn begonnen. Ik passeer ze en maak foto’s wanneer ze verder klimmen. Terwijl de mannen uitpuzzelen hoe ze de volgende touwlengte zullen aanpakken, maak ik op een klein zadel aan het einde van de staalkabels een kop koffie. De drie mannen slaan mijn aanbod voor koffie af, ze denken dat ze alle beschikbare tijd nodig hebben om vanavond weer op tijd beneden te zijn. Ik neem afscheid en wens ze succes met de verdere klim, want onder me hoor ik het geluid van karabiners. Een groep met een gids kruipt langs de berg naar boven en terwijl ik foto’s maak, krijg ik bij de gids het idee dat hij wel zin zou hebben in mijn koffie. Ik beloof hem dat er vlak voor de volgende traverse een kopje voor hem klaarstaat. De hele dag ben ik op de berg en alle mensen die ik ontmoet, zijn vriendelijk en verdraagzaam. Zelfs als sommige klimmers per ongeluk stenen lostrappen richting onbekenden onder hen wordt er al snel weer met elkaar gelachen en lijkt saamhorigheid een belangrijk goed op deze berg. De topervaring, op deze zaterdag met mooi weer, is een hele andere dan gisteren. Van de gemzen geen spoor, die houden zich schuil in de bovenste flanken van de noordwestwand. De huidige situatie op de top doet me veel meer denken aan een park in Parijs. Overal zitten mensen in tweetallen of groepjes met elkaar te picknicken. Stokbrood, heerlijke kaasjes, salades, koffie en uiteraard ook flessen wijn. De zon schijnt fel in de wolken om ons heen en het is heerlijk warm. Soms ontstaat er een gat in de wolkendeken en wijst iedereen enthousiast naar het zichtbaar geworden landschap.

Vanaf Utrecht is het 1050 kilometer rijden naar de Mont Aiguille. Met de trein rijd je via Rotterdam, Brussel en Lyon naar Grenoble. Vanaf daar is het nog 50 kilometer naar Mont Aiguille. Kijk voor meer informatie op nsinternational.nl.

camping heeft een gezamenlijke keuken met koelkast en een schitterend uitzicht op de Mont Aiguille.

Klimgids

Escalades en Vercors, Chartreuse et Dévoluy, ISBN 9782914007092.

Route

Inspiratie

Accommodatie

Martin Fickweiler wordt in de serie Iconen van Europa gesponsord door Edelweiss en Tonke campers.

De Voie normale op de Mont Aiguille is 250 meter hoog en nergens moeilijker dan UIAA III. Ongeveer de helft van de route is voorzien van staalkabels; de ankers en de staalkabels zijn in juni 2019 vernieuwd.

Bekijk de foto’s van Martin Fickweiler op Instagram: @martinfickweiler, ‘Stories of my life’.

In Chichilianne vind je de mooie boerencamping Ferme du Pas de l’Aiguille. Deze

In de zomermaanden juni tot en met september klimmen er gemiddeld 1000 mensen per maand langs de normaalroute naar de top.

HOOGTELIJN 5-2019 |

86_HL0519_R42_Aguile.indd 89

18-11-19 10:27

nkbv voor jou

Kijk voor het laatste verenigingsnieuws op nkbv.nl of volg de NKBV op Facebook: facebook.com/de.nkbv.

NKBV-topvlag

Heb jij ook een leuke foto van jezelf of je vrienden of familie met de NKBV-topvlag op een top? Mail de foto dan naar communicatie@nkbv.nl en vermeld daarbij de namen van de mensen op de foto, de locatie en de datum. Je foto komt dan in het topvlaggenfotoalbum op de Facebookpagina van de NKBV en misschien zie je je foto terug in deze rubriek of in andere NKBV-uitingen. Heb je nog geen topvlag? Bestel hem voor € 3,95 (excl. verzendkosten) via nkbvwebshop.nl.

Door sterk toenemende gezondheidsproblemen is het beoefenen van de bergsport bij John Marchal tot een minimum beperkt. Wel gaat hij ‘s zomers nog met zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen op vakantie. Hij schrijft ons: “Twee jaar geleden maakten we nog met het gehele stel (toen 6 t/m 73 jaar) een tweedaagse huttentocht, omdat de kleinkinderen wel eens wilden zien hoe opa en oma dit in het verleden deden. Dit jaar waren we op de camping aan het Lago di Levico in Italië en maakten we met z’n allen een bergtocht(je) naar de Forte Busa Grande op 1500 meter. Daar maakten we deze foto met de drie generaties bergbeklimmers. Het zal wel in de genen zitten. Mijn vrouw en ik genieten nu op aangepaste wijze nog volop van de bergen.”

Ga je mee de sneeuw in?

Maak je vrienden ook lid van de NKBV

Heb je al plannen voor de winter gemaakt? Ga je ook de bergen in? Het winterreisprogramma van Bergsportreizen staat inmiddels online, dus neem vooral eens een kijkje op het spiksplinternieuwe bergsportreizen.nl. Er is zo veel keuze! Nieuw dit seizoen is een tocht op sneeuwschoenen door de Dovrefjell in Noorwegen. Of ga back to basic tijdens een primitieve trektocht door het ruigste gebied van Frankrijk, de Vercors. Als je op zoek bent naar rust en een comfortabele accommodatie, dan is de yoga sneeuwschoenwandelreis een aanrader, ga je liever met ski’s op pad, maak dan je keuze uit het vernieuwde toerskiaanbod. Meer informatie over alle winterreizen vind je op bergsportreizen.nl.

Klimjaarkaart gaat digitaal In voorgaande jaren stond het op je ledenpas als je een klimjaarkaart hebt. Dat wordt nu niet meer vermeld, omdat we besloten de klimjaarkaart te digitaliseren. Wel zo duurzaam! Hoe? Er komt begin 2020 een NKBVapp. Met deze app heb je zo meteen via je mobiele telefoon eenvoudig toegang tot al je lidmaatschapszaken, zoals je klimjaarkaart, maar ook het bewijs van verzekering, of welke licenties je hebt behaald. Maak je dus geen zorgen als je je ledenpas half december thuisgestuurd krijgt en er geen klimjaarkaart op staat. Meer over de digitale ontwikkelingen vind je op nkbv.nl/app.

Als NKBV-lid profiteer jij al van alle voordelen van het lidmaatschap. Maar hoe zit het met je vrienden? Neem ze mee naar de Bergsportdag en maak ze enthousiast. Als jouw vriend(in) daar lid wordt en jouw lidnummer vermeldt, krijgen jullie allebei een Nikwax duopack ter waarde van € 24,95. Kijk voor alle details en voorwaarden op bergsportdag. nkbv.nl/beursacties.

Folie van suikerriet: recyclebaar of niet? Geen discussie is zo actueel als de discussie over duurzaamheid, plastic, milieuvervuiling en recycling. Bij de NKBV denken we steeds na over hoe we onze impact op het milieu zo laag mogelijk kunnen houden. Wat je daar als lid van merkt, is bijvoorbeeld dat je deze Hoogtelijn hebt ontvangen in een verpakking van rietsuiker/suikerrietfolie. Deze folie is gemaakt van biobased materiaal, dat voor meer dan 80 procent bestaat uit hernieuwbare grondstoffen. Dat betekent dat het te recyclen is.

Hoewel we liever helemaal geen verpakkingsmateriaal om Hoogtelijn gebruiken, is dit de meest milieuvriendelijke optie om het magazine in te versturen; de levenscyclus van suikerrietfolie is CO₂neutraal omdat er geen aardolie wordt gebruikt bij de productie en omdat de plant CO₂ opneemt tijdens de groeifase. Helaas kan de suikerrietfolie nog niet worden gerecycled en moet je het dus bij het restafval doen. Hoe het precies zit, lees je op nkbv.nl/ actueel/nieuws/suikerrietfolie.html.

90 | HOOGTELIJN 5-2019

90_HL0519_R20_NKBVvoorjou.indd 90

19-11-19 11:19

Er bestaan vier fondsen ter ondersteuning van bergsportactiviteiten. Ga jij deelnemen aan een activiteit of ga je er een organiseren, maar mis je voldoende financiële middelen? Dan biedt het Legaatfonds wellicht uitkomst. Wel zijn er een aantal voorwaarden verbonden aan het krijgen van financiële steun. De uitgangspunten bij toekenning van subsidies zijn: • een activiteit waaraan de vereniging niet wil of kan voldoen; • een bijzondere prestatie, zoals het organiseren van een bijzondere activiteit; • bijzondere personen (denk aan bergsporters met een beperking); • initiatieven of projecten die speciaal gericht zijn op veiligheid, of ter leniging van leed ten gevolge van een bergsportongeval, of ter voorkoming van ongevallen (denk aan het inhuren van een gids voor een bepaald project in de winter). Kijk voor meer informatie op nkbv.nl/kenniscentrum/legaatfondsen.html.

In de webshop Met producten uit de NKBV-webshop ga je goed voorbereid de winter in. De crèmes van Roald Amundsen bijvoorbeeld, beschermen je tegen de kou en je kleding wordt weer water-

afstotend met de producten van Nikwax. Ook vind je in de webshop leuke gadgets en cadeaus, zoals bouldertopo’s, het Rifugio bordspel en nog veel meer producten. Kijk op nkbvwebshop.nl.

Goed verzekerd in de winter

Foto Zout Fotografie

Heb je een reisverzekering afgesloten via de NKBV en weet je niet precies waarvoor je verzekerd bent? Dan kun je de details terugvinden in de polisvoorwaarden. Deze vind je op nkbv.nl/verzekering/ reisverzekering. In het kort komt het erop neer dat de verzekering het klim- en bergsportrisico dekt, maar dat het ook een ‘gewone’ reisverzekering is met werelddekking. Je bent dus ook goed verzekerd als je op een sportieve rondreis gaat of een relaxte strandvakantie hebt geboekt.

Off-pisteafdalingen en -tochten zijn ook verzekerd. Daarbij maakt het niet uit of je zelfstandig gaat, of onder begeleiding van een professional. Ga je off-piste, zorg er dan wel voor dat je goed geïnformeerd bent over de lokale beperkingen en verboden, dat je de regels van het gebied in acht neemt, dat je de gevaren kent en weet hoe je risico’s kunt vermijden. Neem je bewust of onbewust toch een risico waarbij de kans op schade aanmerkelijk is, dan kan dat van invloed zijn op de verzekeringsdekking. Kijk voor alle details op nkbv.nl/ verzekering/reisverzekering. Ga je dit najaar nog op reis en heb je nog geen reisverzekering? En ben je wel NKBVlid? Dan kun je de NKBV-reisverzekering voor slechts 15 euro afsluiten. Ga hiervoor naar mijnNKBV.nl. De reisverzekering is dan geldig tot en met 31 december 2019. (Wil je in 2020 geen NKBV-reisverzekering meer, dan moet je deze verzekering voor 31 december 2019 opzeggen.)

Foto Zout Fotografie

Legaatfondsen van de NKBV

Nieuw logo Bergsportreizen Door de invoering van de nieuwe reiswet per 1 juli 2018 was de NKBV genoodzaakt om haar dochteronderneming Bergsportreizen een eigen logo en vormgeving te geven. Boek je een reis bij Bergsportreizen, dan moet je wel nog steeds lid zijn van de NKBV, maar verloopt het boekingsproces via Bergsportreizen. Het nieuwe logo, waarin je kunt lezen dat Bergsportreizen de reisorganisatie van de NKBV is, illustreert de dynamische bergsportwereld en verbindt de vereniging met haar reisorganisatie door de bekende NKBV-kleuren in het design.

Tweet mee met de @NKBV Jacquet-Events @JacquetEvents 28 okt. Super leuk moment! @NKBV stuurt mij een bericht. Een bergenthousiast heeft een vintage item uit haar familie wat is gebruikt in de jaren 40/50 met bergbeklimmen. Past helemaal in jouw collectie @climbingvintage (insta) Super benieuwd! Keep you posted. Marketing Report @ReportMarketing 22 okt. #Bever begint #recycleprogramma in alle winkels @Sympany_NL @_BlueLOOP @NKBV - https://go.shr.lc/2BAgeJy De Kennis van Nu @dekennisvannu 17 okt. Onze aflevering over ultramarathons gezien? Wist je dat we ook een NLse top-ultra-atleet hebben? In april 2019 won @RagnaDebats de superzware Marathon des Sables - 225 km door de Marokkaanse woestijn. Voor de @nkbv schreef ze over haar voorbereiding. VU FBW @VU_FBW 16 okt. De MetaGrip: een handige tool voor sportklimmers én fysiotherapeuten. Bij Bewegingswetenschappen @VU_FGB @VUamsterdam wordt er onderzoek naar gedaan door @VUalumnus Nikki van Bergen en @DominicOrth @InnoOrigins @NKBV @KNGF_Fysio Bert Biemans @B_Biemans 2 okt. @NKBV erg inspirerende en mooie verhalen in deze #hoogtelijn van september ‘19. Met name het verhaal Bergwandelen als medicijn!

HOOGTELIJN 5-2019 |

90_HL0519_R20_NKBVvoorjou.indd 91

18-11-19 10:28

dagwandeling

Het alternatief voor de Alternatieve Elfstedentocht

Wandelen bij de Weissensee Veel Nederlanders kennen de Weissensee in de winter: daar komen jaarlijks duizenden Nederlandse schaatsers samen voor de Alternatieve Elfstedentocht. Wij vroegen ons af of er in de zomer ook wat te doen is. En dat is er zeker: wij maakten er een mooie dagwandeling met uitzicht op dit blauwgroene meer. Tekst Femke Welvaart Beeld Rik Burger en Femke Welvaart

aarlijks trekken zo’n 6000 Nederlanders in de winter naar de Weissensee. Twee weken lang staat Techendorf in het teken van schaatsend Nederland. De menu’s worden afgestemd op Nederlanders en de pensions zijn volgeboekt. Nu loopt de zomer ten einde en zitten wij in een halfgevuld pension. De zon schijnt, het is rustig op straat en we maken ons op voor een wandeling van zes uur flink klimmen en dalen.

Grillige traptreden Het eerste stukje omhoog richting de Golz (2004 meter) is het minst interessant, dus

overbruggen we gemakshalve de eerste 368 hoogtemeters met de stoeltjeslift. Rustig laten we ons naar boven voeren, terwijl we uitkijken over het uitgestrekte meer. Laat je vervolgens op de eerste meters na de lift niet afschrikken door het ongezellige wandelpad: al gauw gaat dat over in een bospad, waar dikke boomwortels als grillige traptreden fungeren. Sommige stukken gaan best steil omhoog, maar zijn voor fitte wandelaars prima te doen. En als je een excuus zoekt om even uit te hijgen, dan kijk je naar links tussen de bomen door en neem je het blauwgroene meer maar weer eens in je op.

Boven de boomgrens heb je mooi uitzicht op de Weissensee.

Je wijst je tochtgenoot op de bergen die in het water reflecteren en hoe wolkenflarden over de toppen druipen en kruipen.

Flinke bovenbenen Op de top van de Golz schrijven we onze namen in het topboek en besluiten we niet dezelfde route terug te nemen, maar aan de ‘achterkant’ van de berg af te dalen. Dat is een best steile afdaling met rotsen, rollende stenen en gruis. Voorzichtigheid geboden dus, en een paar flinke bovenbenen. Bijna 1100 meter gaat het naar beneden. Er lijkt geen einde aan te komen.

De kleine steiger van de boothalte Paterzipf.

92 | HOOGTELIJN 5-2019

92_HL0519_R08_Dagwandeling.indd 92

18-11-19 10:32

Aan de overkant van Paterzipf staat het gezellige café en hotel Ronacherfels.

Wandelen boven de Weissensee Techendorf Neusach

Seefriede Ronacherfels Naggl Paterzipf

Weissensee

Naggler Alm stoeltjeslift

veerboot bergtop

De laatste meters naar de top van de Golz (2004 meter).

dorp looprichting

route wegen water

0 km

SAS Art Studio

hut

1 km

Bodenalm Kohlröslhütte

Golz 2004 m

2 km

Radniger Alm

Reis

De route bestaat uit bospaden, trapjes en bruggetjes.

Vanaf Utrecht is het 1100 kilometer rijden naar de Weissensee. De trein rijdt vanaf Utrecht via Arnhem, Frankfurt, München, Salzburg en Bad Gastein naar SpittalMillstättersee. Vanaf daar namen wij een taxi naar Techendorf. De treinreis duurt al gauw 14 uur. Houd er bij het boeken rekening mee dat je ruime overstaptijden kiest. De treinen hebben namelijk regelmatig vertraging en een aansluiting missen, kan twee uur wachttijd betekenen. Kijk voor meer informatie over reizen per trein op nsinternational.nl of bahn.de of oebb.at.

Rondwandeling Tot we bij de Radniger Alm weer in het bos terechtkomen en het vlak voor Bodenalm overgaat op een breder pad. Deze onverharde weg verdient geen schoonheidsprijs, maar het is wel even lekker uitlopen.

Boottocht Steeds verder dalen we zo af, tot Paterzipf, waar we vanaf een eenvoudige steiger naar de naderende veerdienst zwaaien. De boot zwenkt af naar de aanmeerplaats, aan boord betalen we voor de rit en in een half uur laten we ons zigzaggend terug naar Techendorf varen.

Uiteraard tekenen we het topboek.

Rond de Weissensee kun je verschillende wandelingen maken. Wij namen de lift naar Naggler Alm en wandelden via de Kohlröslhütte naar de Golz (2004 meter). Vanaf daar gaat het via Radniger Alm en Bodenalm naar Paterzipf, waar een steigertje ligt en je met de boot terug kunt naar Techendorf. Je kunt de laatste 5 kilometer ook lopen. Als je de stoeltjeslift neemt en de boot terug, komt dat neer op bijna 20 kilometer lopen, 700 hoogtemeters stijgen en 1060 hoogtemeters dalen.

Veerdienst

Een paar keer per dag vaart er een veerdienst van Techendorf via Neusach, Seefriede, Naggl, Ronacherfels, Paterzipf en Steinwand naar Dolomitenblick, en via dezelfde stations terug. De tijden en afvaarten verschillen per seizoen. Kijk op weissensee-schifffahrt.at voor meer informatie.

Handige websites

Kijk voor meer inspiratie en informatie over de Weissensee, Karinthië en wandelen in Oostenrijk op weissensee.com, karinthie.com en austria.info/nl.

Tochtenwiki

In de NKBV Tochtenwiki vind je meer gedetailleerde tochtinformatie. Ga naar hoogtelijn.nl, klik op de cover van deze editie en dan onderin op deze route. Je vind daar ook een 3D-video en een gpx-file van de route. Wil je meer tochten uit Hoogtelijn in de Tochtenwiki opzoeken? Ga naar hoogtelijn.nl en klik op het Tochtenwikiblok rechts.

HOOGTELIJN 5-2019 |

92_HL0519_R08_Dagwandeling.indd 93

18-11-19 10:32

Onder redactie van Frank Husslage en Ico Kloppenburg

gespot

Volg @hoogtelijn op Twitter voor het laatste nieuws van de redactie. Tips zijn welkom op hoogtelijn@nkbv.nl.

Stoere moeders en zoon In maart 2014 kwam ik in een Noors huttenboek Claar, Joanne en Fosse tegen. De twee dames kende ik nog van een NKBV-cursus. Zo te zien kreeg hun zoon een jaloersmakende opvoeding tot buitensporter. Nu hebben Joanne en Claar een boek uitgebracht met daarin dertig weekendtochten die ze met z’n drieën maakten: mini-expedities. Over bergtochten en jungletochten, bountystranden, onbewoonde eilanden en pannenkoekenboerderijen. Dat alles in of nabij Nederland, steeds hooguit een weekend vanuit de Randstad. Het speelplezier spat van de pagina’s af. Mini Expedities is niet alleen een zeer leesbaar en inspirerend verslag van buitenweekeinden met soms meer of meestal minder afzien, maar het geeft ook praktische tips en ideeën voor als je zelf met een kind de nabijgelegen wildernis in wilt trekken. Die tips variëren van het koken op een houtvuur tot kamperen in de kou en van tips voor trektochten met kinderen

tot hoe je de drukte ook in Nederland kunt omzeilen. Voor iedereen met kinderen in de basisschoolleeftijd weet ik vanaf nu een prachtig verjaardagscadeau. [Frank Husslage]

Boulderen met CaptainCutloose Louis Parkinson, @CaptainCutloose op Instagram , kan een lekker potje boulderen. En hij kan er ook heel Britsaanstekelijk over praten! Kijk eens naar een van zijn vlogs, zoals in bit.ly/31LrKwT waarin hij tips geeft hoe je tot een dynamische boulderstijl komt. Of scan de QR-code met je mobiele telefoon.

Mini Expedities, Claar Talsma en Joanne Wissink KNNV Uitgeverij (2019), knnvuitgeverij.nl ISBN 9789050116893 € 21,95

Horror in de bergen Thomas Olde Heuvelt is actief bergsporter en koos voor zijn laatste horror-thriller de bergwereld als decor. Meer specifiek de Mont Maudit, Frans voor vervloekte berg. In de Vallei der Echo’s laat Olde Heuvelt de morose waaien, een wind die met zo’n naam (zwaarmoedig, somber) niet veel goeds belooft. Voor zijn vorige horrorboek Hex is de auteur uitbundig geprezen. In dit genre kan alles, niets is gek genoeg. In Echo kost het de auteur ruim 600 pagina’s om zijn laatste punt te zetten, terwijl je steeds het gevoel hebt dat een film met speciale effecten meer past bij zo’n verhaal. De bergen spelen feitelijk een ondergeschikte rol in deze horror-thriller, met elementen als de onherbergzaamheid, mysterieuze alpenkauwen, agressieve bergbevolking en een eenzaam chalet als elementen in deze horror-thriller. [Peter Daalder]

Ondra herhaalt Qui (9a+) De beste klimmer van het moment, Adam Ondra, heeft maar één doel: Tokio 2020. Toch nam hij in september de tijd voor een traditie: al 11 jaar probeert hij de route Qui te herhalen. Stefan Fürst klom de lijn 23 jaar geleden(!) en al die tijd wacht deze misschien wel eerste 9a+-route op een herhaling. Kijk op bit.ly/2AKqled hoe hij met Fürst aan de slag gaat in de route! Of scan de QR-code.

Echo, Thomas Olde Heuvelt Uitgave: Luitingh-Sijthoff (2019), lsamsterdam.nl ISBN 978-90-245-6795-9 € 21,99

94 | HOOGTELIJN 5-2019

94_HL0519_R13_Gespot.indd 94

18-11-19 10:33

MONSTERTOCHT André en Lian de Jel liepen de Pacific Crest Trail: een half jaar dwars door Amerika, van Mexico naar Canada. Het is een heel persoonlijk verhaal, met alle ups en downs die je tijdens zo’n monstertocht tegenkomt. Gevoelens van bewondering en euforie, maar ook van uitputting en zorgen. Ze geven iedereen die deze tocht wil lopen een enorme hoeveelheid onmisbare informatie. Het stel schreef het boek gezamenlijk. Dat is wat verwarrend, omdat je soms niet weet wie er aan het woord is. Maar gaandeweg went het en na een paar zinnen wordt er verwezen naar de ander, waardoor je snapt wie er aan het woord is. En wat maakt het eigenlijk uit door wiens ogen je meekijkt? Tim Voors liep dezelfde trail en schreef een Engelstalig boek over deze 4286 kilometer lange tocht. The Great Alone is uitgegeven bij Gestalten en mede vormgegeven door Tim Voors zelf. Het

is een lust voor het oog: de aansprekende cover, de prachtige illustraties die Tim onderweg maakte en spreadgrote foto’s in kleur. Ook Tim geeft de lezer enorm veel informatie die helpt bij het voorbereiden van deze tocht, maar bovenal geeft hij een intense inkijk in zijn ziel. Hij neemt je mee in zijn angsten, onzekerheden, dankbaarheid en levenslessen, en inspireert de lezer om ook op pad te gaan, zelfs als je daarvoor je gezin in Nederland tijdelijk moet achterlaten. Het kan je relatie zelfs goed doen. “Start small, start soon, and don’t postpone. Life is short. Time is precious. The world is waiting.” Een boek dat me meezoog en ik pas weglegde toen ik de laatste letter had verorberd. Er is ook een vertaalde versie, maar ik ben fan van de Engelse hardcover uitgave. Vanwege de prachtige vormgeving en het vloeiend geschreven Engels. [Femke Welvaart]

André en Lian de Jel, Een half jaar met drie onderbroeken Uitgave: FriendlyHiker.com (2019) ISBN 9789463455602 (zonder foto’s en met kaarten in zwart-wit) € 19,95 ISBN 9789463455619 (speciale uitgave, met foto’s en kaarten in kleur) € 25,50

Lezing Tim Voors op de Bergsportdag

Vorig jaar gaven André en Lian een lezing op de Bergsportdag, dit jaar zal Tim Voors over de Pacific Crest Trail komen vertellen. Op 9 februari in het NBC in Nieuwegein. Kijk voor meer informatie op bergsportdag. nkbv.nl of scan de QR-code met je mobiele telefoon.

Alles over Everest voor jonge bergliefhebbers Als hoogste berg ter wereld spreekt Mount Everest tot de verbeelding. Het prachtig geïllustreerde Everest geeft antwoord op alle prangende vragen van jonge bergliefhebbers. Want hoe meet je zo’n hoge berg eigenlijk? Hoe word je bergbeklimmer en welke risico’s loop je als je naar 8848 meter gaat? Wat gebeurt er met het afval dat op de berg wordt achtergelaten? En waarom zijn sherpa’s en jaks onmisbaar als je op expeditie gaat in de Himalaya? Ook flora en fauna komen aan bod. Hoe groot is de kans dat je een sneeuwpanter tegenkomt, bijvoorbeeld? Of de yeti? En kunnen er op bijna 9000 meter nog vogels vliegen? Dit kinderboek is uiteraard geen compleet naslagwerk, maar bergbeklimmers in spe vanaf 6 jaar zullen er toch heel wat kijken leesplezier aan beleven. [Marieke van Kessel]

Everest, Angela Sangma Francis en Lisk Feng Fontaine uitgevers (2019), fontaineuitgevers.nl ISBN 9789059569218 € 19,95 Tim Voors, Alleen – De Pacific Crest Trail Te voet van Mexico naar Canada Uitgave: Fontaine Uitgevers (2019), fontaineuitgevers.nl ISBN 9789059568839 € 22

Tim Voors, The Great Alone – Walking the Pacific Crest Trail Uitgave: Gestalten (2019), gestalten.com ISBN 9783899559774 € 24,90

Naar IJsland vanachter je scherm Lekker wegdromen over IJsland? Ga mee met Craig Adams op zijn wandeling door het Hornstrandir natuurreservaat in het noorden van IJsland. Mooie plaatjes, vooral dankzij zijn drone, maar ook opvallend is dat er in de hele video geen woord wordt gesproken. En dat is wel weer eens iets anders. Heb je wat minuten over? Maak een minitrip via bit.ly/2GMjJ2v of scan de QR-code.

HOOGTELIJN 5-2019 |

94_HL0519_R13_Gespot.indd 95

18-11-19 10:33

GROSSGLOCKNER ALPEN Heiligenblut Mallnitz Gmünd

Bad Kleinkirchheim Seeboden Millstätter See Ossiacher See

Velden

Villach

Faaker See

Tarvisio

Wörthersee

Kranjska Gora

Bovec

Tolmin Cividale

Goriška Brda

Gradisca d’Isonzo Duino

Lipica ADRIATISCHE ZEE

Muggia / Trieste

Alpe-Adria-Trail: wandelen in de Hof van Eden. Van de gletsjer naar de zee. Deze unieke langeafstandswandelroute loopt door een van de mooiste en veelzijdigste gebieden ter wereld: het landschap tussen de Alpen en de Adriatische Zee! Een route van 750 kilometer waar drie culturen tot een uniek wandelavontuur versmelten. Geniet van de hartelijke gastvrijheid en de heerlijke Alpen-Adria-keuken, rust goed uit voor de volgende wandeling en vergeet de alledaagse zorgen. Het Alpe-Adria-Trail boekingscentrum regelt het voor je.

TRAIL ONLINE

informeren, plannen & boeken

www.alpe-adria-trail.com

Ins_AAT_NL_230x297_mrz19.indd 1 Naamloos-4 1

06.03.19 12-11-19 10:12 10:23

Leren van de bergen Metaforen uit de bergsport in boek voor organisaties

Foto van Menno Boermans uit de Ötztaler Alpen, die wordt gebruikt bij het onderwerp commitment: “Hogerop wordt glashelder of er commitment is. Aan het doel. En aan elkaar.”

Een expeditie in de bergen als inspiratie voor teams in organisaties. Dat laat Katja Staartjes zien in haar nieuwe boek Topteams – Samen bergen verzetten. Zij verdeelt een bergtocht in achttien pijlers die cruciaal zijn voor een goede samenwerking. Menno Boermans ondersteunt de tekst met foto’s uit zijn eigen bergtochten.

lezingen naar aanleiding van eerdere opdrachten en mijn praktijkervaring. Menno en ik willen met dit boek vooral inspireren. Naast de algemene toelichting heb ik bij elke pijler een verhaal geschreven over mijn eigen ervaringen in expedities. En daarbij een foto, die vaak meer zegt dan duizend woorden.”

Tekst Peter Daalder Beeld Menno Boermans

Grenzen bewaken

atja Staartjes deelt het boek op in zes hoofdstukken: Expeditie, Team, Basiskamp, Beklimming, Top en Afdaling. Elk hoofdstuk heeft drie pijlers die volgens haar onmisbaar zijn om een topteam te worden. Dat begint bij het bepalen van het gezamenlijke doel, de koers en een goede voorbereiding. En het eindigt volgens Staartjes niet bij de top, het hoofdstuk waarin zij de pijlers commitment, veerkracht en grenzen beschrijft. Een expeditie is pas compleet na de afdaling, waarin de pijlers succes vieren, reflectie en groeipad aan bod komen.

Samenwerken Tien jaar geleden schreef Staartjes het boek Topinspiratie, dat als ondertitel had: Voor iedereen die zijn persoonlijke top wil bereiken en het beste uit zichzelf wil halen. “Nu ligt de focus meer op samenwerken. Samen op expeditie, samen op reis. En ondanks alle onzekerheid en omstandigheden waarop je niet altijd vat hebt, gaat het erom samen een resultaat neer te zetten, samen bergen te verzetten. Of je doel de Mount Everest is, een Alpentop of de Holterberg, dat maakt niets uit. Ieder team heeft zijn eigen uitdaging.”

Eigen ervaring Katja Staartjes, in 1999 de eerste Nederlandse vrouw op Mount Everest, heeft lang als interim-manager gewerkt in het bedrijfsleven. Naast haar lezingen werkt ze met groepen waarvoor ze dit jaar een opleiding tot teamcoach heeft afgerond. “Ik heb veel aan Everest te danken, maar ik word ook veel benaderd voor mijn

“Een deel gaat over grenzen. Niet over grenzen verleggen door maar hoger en meer en verder te willen. In de huidige maatschappij is het meer de vraag hoe je grenzen bewaakt. Dat geldt ook in de bergen. Daardoor ben ik er nog, ik ben een paar keer op tijd omgekeerd. In de 24-uurs economie is grenzen bewaken misschien wel belangrijker dan steeds weer grenzen verleggen. Mensen zijn overbelast, veel werknemers zitten tegen hun limiet”, constateert Katja Staartjes.

Afdaling Volgens Staartjes en Boermans heeft de bergsport mooie metaforen die goed te gebruiken zijn bij teams in organisaties. Het boek sluit af met het hoofdstuk Afdaling. “Op de top ben je er namelijk nog niet”, stelt Staartjes. “Je hebt een deal binnengesleept, er ligt een goedgekeurd reorganisatieplan op tafel, maar daar komen een goede implementatie en uitvoering achteraan en het is pas echt succesvol als de klanten tevreden zijn. Als je dat niet goed aanpakt, heb je niets aan het bereiken van de top, want dan gaat het alsnog fout. Dat geldt ook in de bergen waar de meeste ongelukken gebeuren tijdens de afdaling.”

Topteams – Samen bergen verzetten, Katja Staartjes & Menno Boermans Uitgave: Management Impact (2019), managementimpact.nl ISBN 978 94 6276 172 8 € 32,50

HOOGTELIJN 5-2019 |

97_HL0519_R43_Topteams.indd 97

18-11-19 10:34

vooruitblik

Hoogtelijn 1-2020 verschijnt 7 februari

Colofon

THEMA

WINTER

Freeriden in Libanon

Hoogtelijn is het officiĂŤle tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar. De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn. Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

Redactie

Peter Daalder (hoofdredacteur) Femke Welvaart (eindredacteur) Rinske Brand, Mirte van Dijk, Sieto van der Heide, Frank Husslage, Rien Jans, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Florian van Olden.

Medewerkers

Suzan van der Burg, Jody Hagenbeek, Dim van den Heuvel, Christine Tamminga, Peter Uijt de Haag (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (illustraties).

Redactie-adres

NKBV, t.a.v. Hoogtelijn, Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, hoogtelijn.nl

Advertentie-exploitatie

Patrick Baars Postbus 225, 3440 AE Woerden 0348-484066/06-18653645 patrick.baars@nkbv.nl

Grande Circolo Skitoertocht van 140 kilometer

Productie en vormgeving

Studio ManagementMedia, Hilversum Anita Baljet, Johanna Baptist

Druk

Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 43.500 ISSN: 1387-862X

Los abonnement

Polderen in het Massif des Bauges

Niet-leden kunnen zich abonneren op Hoogtelijn voor â&#x201A;Ź 22,50 per jaar. Kijk op nkbvwebshop.nl.

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging

KOUDE TRAINING

Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden Fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen Bank: IBAN NL84RABO0161417213 BIC RABONL2U

98 | HOOGTELIJN 5-2019

98_HL0519_R12_Vooruitblik.indd 98

18-11-19 10:34

BERGSPORTDAG Bergsportdag 20 januari 2019 9 FEBRUARI 2020

Hoofdgasten

• De Schot Greg Boswell over zijn klimavonturen • Alpinist Peter Habeler over ‘zijn’ Zillertaler Alpen • Jorg Verhoeven over zijn passie voor buitenklimmen • Tim Voors over de Pacific Crest Trail

Fit de bergen in

Doe mee aan de clinics om je conditie, spierkracht, mobiliteit en stabiliteit te verbeteren.

Klimclinics

Bezoekers van de Bergsportdag kunnen gratis deelnemen aan klimclinics in Mountain Network Nieuwegein (naast het NBC). Meer informatie en aanmelden via bergsportdag.nkbv.nl/programma.

Bergsportreizen

Staat een alpiene cursus, basiskamp of huttentocht op je zomerplanning? Stel al je vragen aan het team van Bergsportreizen.

Workshops

Volg verschillende workshops en bereid je zo optimaal voor op je volgende bergsportavontuur.

Expeditie Academie

Ontmoet de derde lichting van de Expeditie Academie en stel hen al je vragen.

Locatie

NBC, Blokhoeve 1, Nieuwegein 09:30 - 17:00 uur Gratis toegang voor NKBV-leden Niet-leden € 5 (aan de deur € 7)

C65 M0 Y100 K0

C0 M28 Y43 K79

C0 M0 Y0 K100

C0 M0 Y0 K60

R91 G191 B33

R102 G89 B76

R35 G31 B32

R102 G102 B102

PANTONE 368U solid uncoated

PANTONE 411U solid uncoated

C0 M22 Y34 K63

C0 M17 Y26 K47

C0 M11 Y17 K32

C0 M6 Y9 K16

C0 M100 Y0 K10

C0 M85 Y85 K0

C80 M20 Y0 K0

C0 M30 Y100 K0

Kijk voor het complete programma op bergsportdag.nkbv.nl.

ADV-Bergsportdag-2020-230x297-B.indd 1 Naamloos-1 1

14-11-19 18-11-19 15:45 09:51

We are the strivers for perfection.

Rab athlete Greg Boswell is one of the worldâ&#x20AC;&#x2122;s most accomplished ice climbers with impressive ascents around the world, from Norway to Canada and his home territory of Scotland. See Greg Boswell at the NKBV Bergsportdag February 9, 2020.

W W W. R A B . E Q U I P M EN T

Official gear partner of

Naamloos-4 1

Wintercollectie nu in Rab-shops bij Zwerfkei Woerden, Kathmandu Utrecht en Amsterdam

12-11-19 10:24