Hoogtelijn 1/2019 by Koninklijke NKBV

WWW.NKB V.NL | FEBRUARI 2019 | NR 1

NR 1 | FEBRUARI 2019

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

sneeuw

plezier buiten de piste

WWW.NKBV.NL

Toervirus

ToerskiÃ«n, splitboarden en toerlanglaufen

01_HL0119_R01_cover.indd 1

klimsetjes

Samen de wereld over, op zoek naar avontuur

Werner Munter Interview met de lawinegoeroe

28-01-19 16:06

NKBV-LEDEN HEBBEN STANDAARD 10% KORTING BIJ BEVER

PISTERACER OF POEDERFREAK De beste collectie voor iedere skiÃ«r

Hoogtelijn1_2019_Spread Hoogtelijn_Wintersport_V4.indd 2

28-01-19 10:33

4 3 2

Prijs- en modelwijzigingen en druk- en zetfouten voorbehouden.

1. OBEX SPIN HELM POC 179.95 - NKBV PRIJS 161.96 2. D JAS HOUDINI DAMES 489.95 - NKBV PRIJS 440.96 3. D JAS HOUDINI HEREN 489.95 - NKBV PRIJS 440.96 4. LEGEND W80 LIGHT XPRESS SKI DYNASTAR DAMES 449.95 - NKBV PRIJS 404.96 5. 2018 RIPSTICK 86 PS ELS11 SKI ELAN HEREN 599.95 - NKBV PRIJS 539.96 6. BACKLAND SPHERICAL SKIBRIL ADIDAS 99.95 - NKBV PRIJS 89.96 7. CROSS RIDER 18 AVABAG RUGZAK ORTOVOX 589.95 - NKBV PRIJS 530.96 8. PURPOSE SKIBROEK HOUDINI 439.95 - NKBV PRIJS 395.96 9. AVALANCHE RESCUE KIT 3+ ORTOVOX 299.95 - NKBV PRIJS 269.96 10. COCHISE 120 DYN SKISCHOEN TECNICA 499.95 - NKBV PRIJS 449.96

Hoogtelijn1_2019_Spread Hoogtelijn_Wintersport_V4.indd 3

28-01-19 10:34 24-01-19 11:29

inhoud

Kijk voor meer informatie op nkbv.nl, hoogtelijn.nl, twitter.com/nkbv en op facebook.com/de.nkbv.

ACTUEEL 08 Op de Hoogte 88 Gespot

NKBV 07 Voorwoord Joachim Driessen 76 NKBV voor jou

THEMA: WINTER 18 20 24 28 34 44 48

Frisse neus Toeren in het Ertsgebergte Nomaden op ski’s Toerskiën in Wallis Winter in Japan Toerlanglaufen met het gezin Interview met lawinegoeroe Werner Munter 54 De echo van de Kebnekaise 58 Markt & Materiaal: winterspullen 60 NK Toerskiën

THEMA: WINTER Sneeuw in de bergen! Droom met ons mee van Japan, waar de sneeuw de beste in zijn soort is en iedereen oog heeft voor de fantastische natuur. Of ga mee langlaufen, toerskiën en splitboarden in Scandinavië, de Alpen en het Ertsgebergte. Een heerlijk fris thema dat je doet verlangen naar kou, een blauwe lucht en een frisse neus.

ALPINISME 68 Hoogalpiene huttentocht rond de Matterhorn

79 Praktijkbijscholing Alpiene Instructeurs

WANDELEN 80 Mijn Verhaal: jubileum in de Berliner Hütte

KLIMMEN 14 16 63 64

Klimsetjes Free Solo Klimkalender Overzicht Nederlandse klim- en boulderhallen 66 Klimroute: Qui l’ eut cru

GEZINSTOCHT

Toerlanglaufen met kinderen

UITRUSTING 81 Mijn verhaal: bergsportmateriaal

NOORWEGEN

uit de jaren 40

EN VERDER 75 83 84 90

Medisch: de saturatiemeter In de voetsporen van pioniers De Triglav, symbool van Slovenië Vooruitblik

Nomaden op ski’s

TOERSKIËN

in Wallis

4 | HOOGTELIJN 1-2019

04_HL0119_R03_inhoud.indd 4

28-01-19 14:25

Veel NKBV-leden houden van avontuur en zoeken dat op tijdens hun vrije tijd en vakanties. Het avontuur van nieuwe activiteiten, een andere omgeving. Van zelf je weg zoeken, onbekende paden, wanden en gebieden.

stand

Japow

Als je dat wilt combineren met een voor westerlingen minder bekende cultuur, is Japan een prachtbestemming. Niet alleen vanwege het skiën en de sneeuw, maar alles is er anders. Van het ontbijt met vis en zeewier tot het afsluitende gezamenlijke hete bad in de onsen. Onze redacteur Mirte van Dijk was afgelopen winter langere tijd in Hakuba en maakte daarover een bijzondere fotoreportage (pagina 34).

MARKT & MATERIAAL

Winterspullen

Als deze Hoogtelijn verschijnt, is het in Japan hét seizoen voor de Japow, de beroemde poeder die ontstaat onder invloed van de ijskoude Siberische winden. Veel van de mooie poederplaatjes komen uit Niseko, de snel groeiende wintersportplaats op het noordereiland Hokkaido, waar Aziatische en Australische geldschieters veel investeren voor de toeristen uit Shanghai, Hong Kong, Korea, China, Thailand en vooral Australië. Het gaat daarbij al lang niet meer om alleen pisteskiën, maar om allerlei outdoor sneeuwactiviteiten.

EUROPA’S ICONEN

Drank en tranen op de Triglav

Voor de toerskiërs is het een paradijs tussen de sasabamboe en de kale Japanse berken. Wie verder de back country in wil, stuit soms op de Japanse regelzucht door precies te willen weten waar je naartoe gaat. Off-piste vrijheid vastgelegd op papier met stempels en al. Er zijn officiële toegangen tot het buitengebied met een Japanner als poortwachter waar je je ‘wildernisvergunning’ moet laten zien, maar die je in het terrein verder weinig in de weg legt. Wie daar eenmaal is, komt in de sfeervolle omgeving waar Mirte van Dijk haar reportage maakte. Youkoso! Welkom!

MATTERHORN

Hoogalpiene huttentocht

Peter Daalder

INTERVIEW Lawinegoeroe Werner Munter

Hoofdredacteur Hoogtelijn

peter.daalder@hoogtelijn.nl

WWW.NKB V.NL | FEBRUARI 2019 | NR 1

NR 1 | FEBRUARI 2019

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

sneeuw

plezier buiten de piste

WWW.NKBV.NL

Toervirus

Toerskiën,splitboarden en toerlanglaufen

01_HL0119_R01_cover.indd 1

klimsetjes

Samen de wereld over, op zoek naar avontuur

Werner Munter

Op de cover: Mirte van Dijk op de afdaling in Tsugaike in Hakuba, Japan. Drie maanden lang ontdekte Mirte het winterse leven in deze bijzondere vallei, waar het voornamelijk draait om (toer)skiën, split- en snowboarden vanwege de enorme hoeveelheden verse sneeuw. Coverfoto: Seb Jam.

Interview met de lawinegoeroe

28-01-19 10:07

HOOGTELIJN 1-2019 |

04_HL0119_R03_inhoud.indd 5

28-01-19 14:25

NEDERLANDSE LOTERIJ IS TROTSE PARTNER VAN DE NEDERLANDSE SPORT

Wij zijn de naam achter Staatsloterij, Lotto, Eurojackpot, Miljoenenspel, Lucky Day, Krasloten en Toto. Samen laten wij heel veel mensen winnen en niet alleen met miljoenen aan prijzengeld.

Zo steunt Nederlandse Loterij de Nederlandse sport jaarlijks met een bijdrage van meer dan 40 miljoen!

Wij dragen hiermee bij aan een stevig fundament onder

de Nederlandse Sport, met als doel sport en beweging voor iedereen

mogelijk te maken. Van jong tot oud, van Olympisch tot Paralympisch en van revalidatie tot gehandicaptensport.

Door mee te spelen met één van onze spellen, steun jij dus óók de Nederlandse Sport.

NEDERLANDSELOTERIJ.NL

Naamloos-1 1

18-01-19 11:27

Joachim

Heden en verleden In november vorig jaar was ik te gast bij het vierde lustrum van de XSAC, een groep ex-leden van de Studenten Alpen Clubs die nog regelmatig dingen samen ondernemen en organiseren. Geen formele groep binnen onze vereniging, maar wel een illuster gezelschap dat in een grijs verleden vele avonturen heeft beleefd.

an Piet Starreveld vertelde een mooi verhaal over zijn expeditie naar de Kaukasus zo’n 50 jaar geleden. Met een gammel busje gingen ze via Budapest en Odessa naar Jalta en beklommen de Elbrus en de Oesjba. Nog net niet met henneptouw, maar wel met een compleet andere uitrusting dan onze eigen NKBV Expeditie Academie van afgelopen september in Kirgizië. Die op hun beurt, ruim 50 jaar na dato, ook een indrukwekkende expeditie achter de rug hebben met mooie eerstbeklimmingen. Als NKBV organiseren we de Expeditie Academie om in twee tot drie jaar jonge talentvolle klimmers de eerste kneepjes van het expeditievak bij te brengen. Tien jonge klimmers begonnen aan dit avontuur met trainingen in België en de Alpen, van wie er uiteindelijk zes mee mochten naar hun eerste expeditie. We willen niet alleen investeren in de wedstrijdsport, ook al groeit die sterk, maar ook in topalpinisme. Steeds minder onbeklommen bergen of routes en de

toenemende druk op studenten om zo snel mogelijk af te studeren, maken de alpiene topsport lastiger. Het team van de NKBV Expeditie Academie bewees dat spectaculaire beklimmingen er echt nog inzitten. Nu trekken deze jonge expeditieklimmers met hun verhaal door het land en kun je over hen lezen op nkbv.nl, expeditieacademie.nl en op Facebook (facebook.com/NKBVexpeditieacademie). Dit jaar gaan we weer een nieuwe ploeg van twintigers zoeken, die veel alpiene ervaring hebben en de ambitie om te leren expedtieklimmen. Hopelijk wordt dit net zo’n succesvol team. Voor gewone stervelingen breekt nu de periode van het toerskiën aan. Minder heftig, maar voor mij betekent het in elk geval volop genieten.

Joachim Driessen,

Duurzaamheid De NKBV streeft naar een duurzame relatie met haar leden en alle partijen in het veld. Duurzaamheid is ook een kernwaarde als het gaat om natuur, milieu en sociale waarden. We brengen dit zo goed mogelijk tot uitdrukking in een duurzame inkoop en bedrijfsvoering. Hoogtelijn wordt verpakt in composteerbare biofolie en drukken we op FSC-papier: papier uit duurzaam beheerde bossen (een keurmerk met goedkeuring van het Wereld Natuur Fonds). Voor onze correspondentie gebruiken we 100% gerecycled papier. We schenken duurzame koffie (Peeze) en hebben een CO2neutrale postbezorging en data-opslag. En we promoten het reizen per openbaar vervoer naar bergsportbestemmingen. Als je toch met de auto of het vliegtuig reist, kun je overwegen om je CO2-uitstoot te compenseren. Dit kan eenvoudig via greenseat.nl.

Beter de bergen in met de NKBV NKBV-leden profiteren van voordelen en kortingen en ontvangen vijf keer per jaar Hoogtelijn. Met je lidmaatschap draag je bij aan het onderhoud van hutten en paden in de Alpen en het behoud van klimgebieden. Tip je vrienden om ook NKBV-lid te worden. Ze kunnen zich aanmelden op nkbv.nl en zien daar welke voordelen het lidmaatschap hen nog meer biedt.

Opzeggen lidmaatschap

Het NKBV-lidmaatschap loopt per kalenderjaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat dan vóór 1 november op MijnNKBV.nl. Je ontvangt dan per e-mail een bevestiging van je opzegging. Na 1 november wordt je lidmaatschap automatisch verlengd voor het volgende kalenderjaar. Kijk voor meer informatie over het lidmaatschap op nkbv.nl. Partners van de NKBV

Voorzitter NKBV voorzitter@nkbv.nl @jdriessen06

HOOGTELIJN 1-2019 |

07_HL0518_R04_joachim.indd 7

28-01-19 14:26

Peter Mienes is benoemd tot General secretary van de Union of International Mountain Leader Associations (UIMLA). De UIMLA bestaat uit 24 landen met zo’n 4000 International Mountain Leaders. Mienes is coördinator Opleidingen bij de Nederlandse afdeling van de UIMLA. Reinhold Messner (Brixen, 1944) en Krysztof Wielicki (Szklarka Przygodzica, 1950) wonnen eind 2018 de prestigieuze Spaanse ‘Prinses van Asturië’-prijs in de categorie Sport, voor hun prestaties in de bergsport. Dat alpinisten in Spanje een sportprijs winnen, is zeer bijzonder. Eerdere winnaars waren Rafael Nadal, Michael Schumacher en Carl Lewis. De alpinisten ontvingen hun prijs uit handen van koning Felipe, tijdens een groot gala in Oviedo. Er zijn weer records gesneuveld op El Capitan in het Amerikaanse Yosemite National Park. Op 19 november deed de Japanse Keita Kurakami een vrije beklimming van The Nose als eerste rope solo. Een dag later zette de Amerikaanse Connor Herson een record: met 15 jaar is hij de jongste klimmer die The Nose vrij klom. Connor klom de route samen met zijn vader Jim Herson. Het Zwitserse Alpenmuseum in Bern blijft bestaan. Eind 2018 nam het Zwitserse parlement een motie aan om de subsidie aan het museum structureel te verhogen van 250.000 naar 780.000 Zwitserse frank per jaar. De extra subsidie is mede mogelijk doordat het museum niet langer als museum wordt aangemerkt, maar als Nationaal Competentiecentrum voor het Alpiene Cultureel Erfgoed. Het voortbestaan van het museum hing sinds de zomer van 2017 aan een zijden draadje, doordat het ministerie voor Cultuur de subsidie voor het museum met 75 procent kortte. De UNESCO heeft ‘omgang met lawinegevaar’ tot immaterieel werelderfgoed verheven. Oostenrijk en Zwitserland hadden daarvoor geijverd, omdat lawinegevaar in de Alpen tot “een nieuwe, collectieve vorm van omgaan met risico” heeft geleid. Door de vermelding op de UNESCO-lijst verplichten Oostenrijk en Zwitserland zich nu hun traditionele omgang met de lawinegevaren actief uit te dragen, zoals dat geldt voor alle tradities op de lijst. De expositie ‘Der Berg ruft’, in de Gasometer in Oberhausen, wordt geprolongeerd tot 27 oktober 2019. Al een half miljoen bezoekers zagen er onder meer een enorme Matterhorn op zijn kop zweven en leerden er over de aantrekkingskracht van de bergen.

Bouldergebied Zillertal bedreigd Boulderaars uit het Oostenrijkse Zillertal hebben ruim 22.000 handtekeningen opgehaald met een petitie om Zillergrund Wald, een van de beste bouldergebieden van Oostenrijk, te behouden. Een bestaande mijn in het Zillertal wil uitbreiden, waardoor de ruim 180 natuurlijke boulders die Zillergrund Wald telt, mogelijk verdwijnen. In totaal zijn er nu 320 klimroutes, waarmee Zillergrund het grootste bouldergebied van Oostenrijk is. Het nieuws van de bedreiging kwam drie maanden nadat op dezelfde plek de Climbing World Championships werden gehouden. De lokale klimgemeenschap, verenigd in de Stonemonkeys, startte direct een online petitie tegen uitbreiding van de mijn en wordt daarin gesteund door de

Oostenrijkse Alpenverein. Op 24 januari spraken de klimmers met de lokale overheid over het gebied. Die neemt komend voorjaar een besluit over mogelijke uitbreiding van de mijn.

Alpengletsjers in beeld IJstijden komen en ijstijden gaan. Een computeranimatie op de site van de Duitse Alpenverein laat de Alpen zien tijdens het Würm-glaciaal. Dat duurde van 115.000 jaar geleden tot het begin van het Holoceen, dat 10.000 jaar geleden begon, en het interglaciaal waarin we nu leven. Kijk op alpenverein.de/natur/alpengletscher-vor-120-000-jahren-bis-heute_ aid_32492.html.

Nederlandse Kletterlehrerin in Zwitserland Marit van Spijker voltooide onlangs de Zwitserse opleiding tot Kletterlehrerin mit eidgenössischem Fachausweis. De 31-jarige Marit woont sinds enkele jaren in het kanton Bern en is daar actief in alle vormen van de klim- en bergsport. “Deze opleiding duurt vier jaar en wordt sinds 2005 aangeboden door het Schweizer Bergführerverband”, vertelt Van Spijker. “Door de groei van de klimsport stijgt de vraag naar rotsen sportklimspecialisten. Kletterlehrer zijn in Zwitserland bevoegd om zelfstandig commerciële indoor en outdoor klimtouren, single- en multipitch rotsklimcursussen aan te bieden als zelfstandige, bij een klimschool of voor

Foto krisschrijvers.com

Onder redactie van Rien Jans

op de hoogte

Heb je nieuws voor Op de Hoogte, mail het naar hoogtelijn@nkbv.nl. Meer bergnieuws vind je op nkbv.nl, of volg ons op Facebook en Twitter.

Bergführerbureau’s. Je wordt breed opgeleid met onderdelen als trainingsleer, pedagogiek en gidstechnieken. Zo leer je bijvoorbeeld ook kinderen of mensen met een beperking begeleiden.” Van Spijker hoopt nu als ZZP’er met Nederlandse klanten op pad te gaan om hen prachtige klimgebieden in Zwitserland te laten zien.

8 | HOOGTELIJN 1-2019

08_HL0119_R06_OpdeHoogte.indd 8

28-01-19 14:27

Foto S. Haverstock/Red Bull Content Pool

Filmfestival in Nederland

David Lama beklimt Lunag Ri Hij twijfelde of hij hem nog een keer zou proberen, maar hij wist zeker dat het hem zou lukken als hij nog een poging zou ondernemen. Dat stelde Oostenrijker David Lama een jaar geleden in Hoogtelijn (editie 2, april 2018). En inderdaad, Lama is er als eerste in geslaagd de Lunag Ri (6907 mtr) te beklimmen. Hij deed de hele beklimming solo. Op 25 oktober bereikte hij de top, via de Nepalese kant van de berg. Lama deed in 2015 samen met de Amerikaan Conrad Anker al een eerste poging om de berg te beklimmen, maar ze strandden 300 meter onder de top. In 2016 kwam hij opnieuw met Anker tot 6000 meter hoogte,

waar Anker een hartaanval kreeg. Het tweetal moest afdalen en Anker werd met succes geopereerd. Lama hervatte een paar dagen later in zijn eentje de poging, maar moest uitgeput omdraaien op 250 meter van de top. Anker klimt inmiddels weer, maar begin 2018 liet hij Lama weten een derde toppoging niet meer aan te gaan. Daarop besloot Lama dus solo het project af te maken. Ruim drie jaar na de eerste poging bracht hij het tot een goed einde door midden in de nacht veilig terug te keren in het advanced basecamp. De beklimming werd gefilmd met een drone, die werd bestuurd vanuit datzelfde basiskamp.

In april komt het Banff Mountain Film Festival naar Nederland. Zes korte films vol avonturen op ski’s, hardloopschoenen of de mountainbike. Ga vanuit je bioscoopstoel mee naar Australië, de VS en de Alpen. Tickets kosten 14 euro en zijn te koop via bever.nl/banff. Houd ook de NKBV-nieuwsbrief van februari in de gaten om kans te maken op gratis kaarten.

en Passant

Communicatie Voordat we vertrekken richting de verlaten zuidwand van de Barre des Écrins stappen Dries en ik nog even het gidsenbureau binnen om een briefje bij een medewerker achter te laten: “Na drie dagen niet terug? Graag zoektocht starten.” Drie dagen later strompelen we, moe en vele avonturen rijker, het gidsenbureau weer binnen. “Zijn we nog op tijd?”, hijgen we. “Ze zijn toch niet gaan zoeken?” De mevrouw achter de balie is uiterst vriendelijk en stelt ons gerust: “Geen probleem, niemand is op zoek naar jullie.” We lachen opgelucht terug, tot Dries na een korte pauze vraagt waar ons briefje eigenlijk is. “Geen idee waar jullie het over hebben”, antwoordt de vrouw. “Waarom laten jullie briefjes achter?” [Florian van Olden] Heb je ook een grappig bergverhaal meegemaakt? Mail je anekdote in 120 woorden naar hoogtelijn@nkbv.nl o.v.v. En Passant.

Illustratie Toon Hezemans

HOOGTELIJN 1-2019 |

08_HL0119_R06_OpdeHoogte.indd 9

28-01-19 14:27

op de hoogte

Heb je opmerkelijk expeditienieuws? Stuur een mail naar ceat@nkbv.nl. De Margherita Hütte.

Longoedeemonderzoek op hoogte Dames opgelet! Zoek je nog een zinvolle en spectaculaire bestemming voor je komende zomervakantie? Het universiteitsziekenhuis van Salzburg is voor onderzoek naar hoogteziekte op zoek naar vrouwen die ooit hoogtelongoedeem hebben gehad. Het onderzoek vindt plaats vanuit de hoogste hut van Europa, de Margherita Hütte (4558 meter), waar je uitkijkt op de Dufourspitze, de hoogste berg van Zwitserland. Kijk voor meer informatie over de oproep op alpenverein.at.

Beiers Alpenplan weer versterkt Met het aantreden van een nieuwe staatsregering in Beieren, in november vorig jaar, is het Alpenplan weer veiliggesteld. Het Alpenplan is een programma waarmee de Beierse regering sinds 1972 de ontwikkeling van de Beierse Alpen nauwgezet reguleert om de natuur en het landschap te beschermen. Onder de vorige staatsregering dreigde

Wederopbouw Nepal blijft doorgaan Het is bijna vier jaar geleden sinds Nepal werd getroffen door de grote aardbeving, in april 2015. Nog altijd wordt er opbouw- en restauratiewerk verricht vanuit Nederland, onder meer door de samenwerkende stichtingen Vrienden Nederland Nepal en de Stichting Nepal. Recent leverden zij de Sanku Imla Gamesh Temple op, in de buurt van Pokhara. Het is een van de 31 projecten die de stichtingen sinds de aardbeving uitvoerden.

het Alpenplan te verwateren. Aanleiding waren ideeën uit 2017 om het skigebied Riedberger Horn te gaan verbinden met het aanpalende skigebied Grasgehren. Hiervoor zouden een kabelbaan en skipistes over de westflank van de Riedberger Horn moeten worden aangelegd, terwijl de Riedberger Horn in een gebied ligt dat door het Alpenplan streng is beschermd. Sinds november 2018 wordt Beieren bestuurd door een coalitie van CSU en de regionale partij Freie Wähler. In hun coalitieverdrag voor de komende regeerperiode, die volgens plan tot 2023 duurt, hebben de regeringspartijen uitgesproken dat alle eerder voorgenomen veranderingen aan het Alpenplan weer ongedaan worden gemaakt. Deze clausule is een overwinning voor de Duitse Alpenvereniging, die zich zeer sterk maakt voor het Alpenplan.

LEZERSREACTIES Piet Hoekstra Bij de foto van de beklimmers van de Stok Kangri (in deze rubriek, Hoogtelijn 5, 2018) meldden wij per abuis een verkeerde naam en woonplaats. De inzending was van Piet Hoekstra uit Cothen.

Jeff Lowe In een reactie op het bericht over het overlijden van Jeff Lowe (Hoogtelijn 5, 2018, pag. 8) meldt Harald Pauli dat niet Jeff Lowe als eerste de Eiger Noordwand solo beklom, maar Michel Darbellay, in 1963.

Haute Route Pyrénées Jacob Mels schreef ons een enthousiaste reactie naar aanleiding van het artikel van Jolanda Linschooten in Hoogtelijn 5, 2019. “In haar lezenswaardige artikel over de HRP noemt ze de Franse berggids George Veron. Toen ik Veron in juni 1980 in de Refuge de Pombie ontmoette, had ik de vijfde druk (1979) op zak van de door hem geschreven uitgave van de Franse Alpenvereniging, waarin de route compleet wordt beschreven en in kaart gebracht. Het was een kleine, gespierde, donkere man met zuidelijk temperament die zijn eigen potje kookte, hoewel de hut al bemand was. Wij vieren (hij was er met een jonge vrouw en ik met een vriend) waren de enige gasten en dat was niet verwonderlijk, want alles lag dik onder de sneeuw en het weer was zo slecht dat wij de volgende dag besloten om af te dalen. De Franse uitgave, gesigneerd en deerlijk gehavend, heb ik nog steeds.”

10 | HOOGTELIJN 1-2019

08_HL0119_R06_OpdeHoogte.indd 10

28-01-19 14:28

SPORTKLIMNIEUWS Onder redactie van Naomi Persoon

Selectie Nederlands Team Sportklimmen bekend

Behalve met een nieuwe hoofdsponsor, start het Nederlands Team Sportklimmen dit jaar ook weer met een nieuwe selectie. Wat opvalt is dat voornamelijk het seniorenteam flink is gegroeid. Don van Laere, Julia Meijer en Lynn van der Meer stromen door vanuit de junioren. Tim Reuser en Mark Brand keren na een jaar afwezig-

heid terug. Zij nemen de plek in van Jorg Verhoeven en Nicky de Leeuw, die vorig jaar afscheid namen van Oranje. Nikki van Bergen en Vera Zijlstra zijn zoals verwacht opnieuw geselecteerd. Binnen Jong Oranje is Lisa Klem toegevoegd tot de B-jeugd en werd er afscheid genomen van junior Tiba Vroom. Daarnaast is Jules Kluwer geselecteerd om de speeddiscipline binnen het Nederlands Team te vertegenwoordigen. Paraklimmers Renske Nugter, Fedde Benedictus en Mees Vooijs komen ook in 2019 uit voor Nederland. Bekijk de complete selectie op nkbv.nl/ kenniscentrum/nederlands-team.html.

Fun bij Noardwand In Leeuwarden opende Mountain Network eind december haar zevende klimlocatie. Een klimhal waarin je bijna alle takken van de klimsport onder één dak vindt. Bij Noardwand kun je behalve boulderen, lead- en speedklimmen ook klimgerelateerde activiteiten doen, zoals caving, met helm en hoofdlampje door een grottenparcours, Clip ’n Climb en MegaJump, waarbij je geen klimervaring nodig hebt om hoog te klimmen en je gecontroleerd in de diepte te laten storten. Ga snel eens kijken! In het najaar worden in Noardwand Lead 1 en het NK Speed 2019 georganiseerd. Wil je de hal bekijken tijdens deze evenementen, zet dan 31 augustus en 30 november in je agenda.

Iris Straatsma klimt Trango

Nationale wedstrijden in je agenda Heb jij alle data van nationale lead- en boulderwedstrijden al in je agenda staan? De wedstrijdkalender van 2019 is bekend. Verderop in dit magazine (pag. 63), in de klimhal en op nkbv.nl vind je een compleet overzicht van de wedstrijden voor jeugd en senioren, inclusief NK’s en grote internationale halwedstrijden. Let vooral ook op de nieuwe locaties, zodat je niet uit automatisme naar de verkeerde hal rijdt. Zo organiseren we het NK Boulder op 15 juni bij Grip in Nijmegen en vindt het NK Lead bij IVY Climbing in Sittard plaats.

Iris Straatsma heeft begin januari als – voor zover bij ons bekend – derde Nederlandse vrouw een 8b-route geklommen. Nikki van Bergen en Aniek Lith gingen haar voor. Iris klom de route Trango in het Spaanse klimgebied El Chorro. De route wordt omschreven als een technische route, waarbij je in het eerste deel van de route een aantal bouldercruxes tegenkomt. Voor het tweede deel van de route, een verticale wand met minuscule greepjes en treden, heb je weer compleet andere technieken nodig. Iris beheerste beide. Een knappe prestatie!

Blogs Jorg Verhoeven op NKBV.nl

Samen met zijn vrouw Katharina Sauerwein reisde Jorg Verhoeven door de Verenigde Staten op zoek naar de mooiste routes. Zo’n zes keer per jaar verschijnt er op nkbv.nl een blog van Jorg over zijn avonturen. Je kunt de eerste verhalen al lezen op nkbv.nl/actueel/blog.

MOUNTAIN NETWORK richtlijn logogebruik

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

Partners van het Nederlands Team Sportklimmen de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

Indien plaatsing van de staande variant niet mogelijk is, gebruik dan de liggende variant van het logo. Op een witte ondergrond het logo met de grijsblauwe letters, op een donkere actergrond of op een foto de versie met witte letters.

Partners nationale wedstrijden

HOOGTELIJN 1-2019 |

08_HL0119_R06_OpdeHoogte.indd 11

29-01-19 12:13

LA SPORTIVA ® is a trademark of the shoe manufacturing company “La Sportiva S.p.A” located in Italy (TN)

Photos by P. Sartori

# weareskimountaineers

Naamloos-1 1

CONQUEST DOWN M

SYNCHRO

www.lasportiva.com Become a La Sportiva fan @lasportivatwitt Val di Fiemme, Trentino

18-01-19 11:27

VRAAG & ANTWOORD

Protect Our Winters nu ook in Nederland Protect Our Winters is een niet-overheids- non-profitorganisatie die de buitensportgemeenschap mobiliseert om klimaatverandering die onze winters aantast, tegen te gaan. Sinds de oprichting in 2007, door de Amerikaanse pro snowboarder Jeremy Jones, groeit de organisatie ook in Europa. Vanaf nu heeft Protect our Winters (POW) een Nederlandse afdeling. Even bellen dus met de vice-voorzitter van die afdeling, fotograaf, buitensporter en Hoogtelijnredacteur Mirte van Dijk. Wat doet Protect our Winters? “We vergroten het bewustzijn om de klimaatverandering die onze winters bedreigt tegen te gaan. In goed Engels vanuit het mission statement: mobilizing the outdoor sports community against climate change. We richten ons dus in principe op de winterliefhebbers. In Nederland kennen we een grote bergsporten wintersportcultuur, van skiën tot schaatsen en van winterkamperen tot sneeuwschoenwandelen. We willen het draagvlak voor het beschermen van het klimaat en de natuur vergroten door mensen te motiveren hun ecologische footprint te verkleinen.”

Is er nog meer mogelijk? “Lang niet alle ski- en schaatshallen in Nederland gebruiken groene energie. We willen onze netwerken in het bedrijfsleven aanspreken en aan elkaar koppelen om het milieubewustzijn verder aan te pakken. De duurzaamheid van producten is ook een topic dat steeds hoger op de agenda komt. Weten hoe duurzaam producten worden geproduceerd, wat er voor nodig is om het bij jou thuis te krijgen is belangrijk. En bewust nadenken over productie van voeding. Hoe belangrijk is het dat je het hele jaar door aardbeien kunt

Mirte van Dijk

eten? Lokale en seizoensgebonden groente en fruit eten lijkt een kleine stap, maar het is er een die jíj kunt zetten, ook al is het maar die ene keer. Als iedereen het doet, maak je verschil.”

op de hoogte

In gesprek met Mirte van Dijk, vice-voorzitter POW

We vroegen NKBV-directeur Robin Baks naar zijn mening over Protect Our Winters in Nederland. “Een mooi initiatief”, antwoordt hij. “Ook de NKBV heeft duurzaamheid als kernthema en we streven ernaar dat onze leden in 2020 bewust duurzame afwegingen maken bij het beoefenen van hun bergsport. Daar willen we mensen in stimuleren. Een initiatief als Protect our Winters streeft een vergelijkbaar doel na. Dat is mooi. We zien vele initiatieven die een duurzame beoefening van de bergsport nastreven en uiteindelijk zal dat zeker bijdragen aan de bewustwording en realisatie van deze gezamenlijke doelstelling!”

Kun je een voorbeeld geven? Sneeuwsporters in Nederland moeten bijna altijd lange afstanden reizen voordat ze bij de bergen zijn, bijvoorbeeld de Alpen. Als deze mensen die afstand met de trein en niet met de auto of het vliegtuig zouden afleggen, zetten ze al een stap in de juiste richting. Zwitserland en Oostenrijk zijn eigenlijk heel goed bereikbaar met de trein. Sterker nog, in Zwitserland gebeurt zelfs bijna alles per trein en er zijn vele acties om dat zo aantrekkelijk mogelijk te maken. We zouden dus NS Internationaal kunnen bewegen hun aanbod nog beter aan te laten sluiten op het treinen naar populaire winterbestemmingen.”

Foto Protect our Winters

Laat de milieubeweging dat dan liggen? “Dat staat niet ter discussie. Wij willen de koppen bij elkaar steken en samenwerken, dus we zien onszelf als aanvullend. Wat we doen, is krachten bundelen en netwerken creëren voor concrete actie. Actie door bedrijven, andere stichtingen, maar ook door de individuele buitensporters zelf.”

HOOGTELIJN 1-2019 |

08_HL0119_R06_OpdeHoogte.indd 13

28-01-19 14:28

DEPOT

Klimsetjes

Klimsetjes: wie kent ze niet? Op Instagram zijn ze prominent aanwezig. Zoek maar eens op #climbingcouple, dan vind je zo’n 4600 posts van mensen die niet alleen de liefde voor het klimmen, maar ook hun leven delen. Ze hebben elkaar door de sport leren kennen, het liefst ‘on the rocks’, tijdens een cursus of in een klimhal. Tekst Ico Kloppenburg

Klimmen is de rode draad in hun leven: samen de wereld over, op zoek naar avontuur in het verticale. Soms ook alleen, omdat je het niet altijd zo kunt plannen dat je allebei tegelijk de ruimte hebt voor een klimtrip. Of omdat er door de liefde ook kinderen zijn die je niet alleen kunt laten. Maar ook

dan is het fijn als je van elkaar begrijpt hoe belangrijk het is dat je kunt doen wat je het liefste doet. Met Valentijnsdag in aantocht vroegen we een aantal klimsetjes om hun feelgood-momenten met ons te delen. En dat deden ze graag!

Joanne & Claar

Job & Swaen Dat je avonturen beleeft samen met je klimpartner, vindt Job van Hemert een van de mooiste aspecten van het klimmen. “Maar het allermooiste is natuurlijk als je klimpartner tevens je geliefde is. Of we nu een big wall in Yosemite klimmen of boulderen in de hal, telkens realiseer ik me wat een geluk ik heb met Swaen!”

Job en Swaen op de top van Half Dome, Yosemite, USA.

“Wandelen deed ik nooit, laat staan in de bergen”, vertelt Joanne Wissink. “Claar sleepte me mee een Limburgse heuvel op, in de winter. Niet lang na vertrek zat ik daar in het weiland te jammeren. ‘Dit is niet leuk! Dit doe ik nooit meer’, hoor ik mezelf nog mopperen. De relatie had zomaar kunnen sneuvelen. Maar de heuvels werden bergen. En nu? Nu slepen we samen onze zoon mee de bergen in.”

Joanne en Claar, met zoon Fosse in de sneeuw.

Mirjam en Marcel op de top van de Piz Morteratsch in Zwitserland.

Mirjam & Marcel “Mijn lief heet Marcel”, zegt Mirjam Karres. “We hebben elkaar leren kennen in Orpierre tijdens een multipitchcursus. We waren allebei wel even klaar met relaties, de liefde. Maar ja, het gaat vanzelf hè? Als we even de kans hebben, gaan we de bergen in of naar België. Onze kast puilt uit met klimschoentjes, touwen, tentjes, klimrommeltjes. Ik ben pianiste, dus we plannen rotsklimroutes om de concerten heen. En zo extreem klimmen we niet; als we een dag vijfjes en zesjes klimmen, zijn we enorm tevreden.”

14 | HOOGTELIJN 1-2019

14_HL0119_R05_Depot-setjes.indd 14

28-01-19 14:29

Foto Paul Lahaye

Gerard en Weronika in een multipitch in Slovenië.

Humphrey & Sabien “Na de eerste ontmoeting met Sabien was er meer dan een klik tussen ons”, vertelt Humphrey Clerx. “We zijn een klimsetje sinds een trip naar Fontainebleau in 2016. Nooit gedacht dat ik met iemand zo veel herkenning zou vinden in alles. Onze liefde voor elkaar en het samen kunnen klimmen, maakt het leven mooier.”

Gerard & Weronika “Weronika en ik leerden elkaar kennen aan de voet van een boulderprobleem bij Monk in Rotterdam”, vertelt Gerard van Laar. “Van een praatje kwam een biertje en later kwamen daar multipitches in Bulgarije bij, met Clean Climber bergen opruimen in Bosnië en Herzegovina, de Dodentocht rennen en paragliden rond het meer van Annecy. De nachten brengen we het liefst door in onze hangmatten onder bomen op een bergtop, de dagen het liefst onderweg daarnaartoe.”

Lisa en Claire in de Dolomieten

Humphrey en Sabien in de route 4 Love in de Frankenjura.

Lisa & Claire “Heb je dat wel eens meegemaakt? Je ziet iemand en denkt meteen wauw! Die wil ik beter leren kennen.” In de zomer van 2014 kwam Lisa Özmay haar tegen in de Belgische Ardennen. “Claire was coördinator van verschillende outdoorlocaties en ik locatiemanager. De vonk sloeg van twee kanten over en al snel konden we onze passie en

Coen & Susan Samen hebben Coen Pijl en Susan al heel wat tijd van hun leven klimmend doorgebracht. “Van besneeuwde toppen in de Alpen tot de bekende sportklimgebieden in Europa, van Yosemite tot boulderen in de Rocklands in Zuid-Afrika en van Marokko tot aan het woestijngraniet van Namibië. In oktober 2014 zijn we in Siurana, een van onze favoriete klimgebieden, onder het toeziend oog van een kleine groep vrienden

en familie getrouwd. Een heel bijzonder moment! Volgend jaar hopen we een nieuw hoofdstuk aan ons leven toe te voegen, door acht maanden met onze baby in een busje door Europa te trekken. Dat zal ongetwijfeld afzien zijn soms, maar het betekent ook heel veel quality time voor ons drieën en hopelijk ook nog een beetje (veel) klimmen.”

Noes & Robert “Het is 1983. Met een lange boodschappenlijst voor een ruige trektocht liep ik Demmenie Sport binnen en daar stond hij: een verkoper met een snor, bruine ogen, een Fiat bestelwagen en een racefiets (ontdekte ik later).” Elke week kocht Noes Lautier één item. “En als mijn bruinogige verkoper er niet was, vertrok ik zónder aankoop. Na enkele weken gingen we uit eten. Bij het afscheid kreeg ik twee zoenen op mijn wang, maar dat is later helemaal goed gekomen.” Noes en Robert op de Tête du Peyron (2591 m) in de Franse Queyras. Foto Willem Hoogenboom

Coen en Susan tijdens hun huwelijk in de Spaanse Siurana.

enthousiasme voor het buitenleven en verschillende outdoorsporten delen. Samen brengen we onze vrije tijd het liefst door in de bergen, zowel in de zomer als winter. Dit kan klimmend, wandelend (met onze hond Caillou), klettersteigend of skiënd zijn. Daarnaast zijn we beiden actief als nationale jury voor de NKBV.”

HOOGTELIJN 1-2019 |

14_HL0119_R05_Depot-setjes.indd 15

28-01-19 14:29

Honnold overleeft het gevaarlijkste klimproject van zijn leven

Free Solo Zelf zag hij de film pas nadat hij helemaal af was. Toen klimmer Alex Honnold instemde met het plan van filmmakers Jimmy Chin en Elizabeth Chai Vasarhelyi om een documentaire te maken over zijn beklimming van El Capitan, gaf hij ze niet alleen toegang tot de camper waarin hij leeft – hij gaf ze ook zijn volledige vertrouwen. Tekst Roanne van Voorst Beeld Jimmy Chin / National Geographic

hin en Chai Vasarhelyi mochten alle momenten uit Honnolds leven filmen, waarvan zij dachten dat het relevant was. Zij planden, regelden, organiseerden, spraken in walkietalkies en zeulden met camera’s en microfoons achter hun hoofdpersoon aan. Ze maakten zich zorgen of hun filmproject geen extra prestatiedruk op hem zou leggen – met misschien wel een ongeluk als gevolg. En Honnold? Die deed gewoon wat hij altijd deed: hangboarden, notities maken, koken, eten, douchen, stretchen, zijn busje schoonvegen, kletsen met zijn vrienden of vriendin, slapen, en veel, heel veel klimmen. “In het begin was het een beetje raar om steeds door cameramensen te worden gevolgd,” vertelt Honnold als ik hem spreek

in Amsterdam. “Maar op een gegeven moment raakte ik eraan gewend. Dat wordt ook duidelijk in de film. Je ziet mij zoals ik echt ben en leef, en je ziet me met een aantal mensen in de film intieme gesprekken voeren, alsof er geen anderen bij zijn.” Met collega-klimmer Tommy Caldwell bijvoorbeeld, die hem helpt trainen voor zijn Free Soloproject, maar hem ook vertelt waarom hij datzelfde project vreselijk gevaarlijk vindt: “Iedereen die ik kende en die zonder touw klom, is inmiddels dood.” Behalve zijn vriend Honnold. En die haalt zijn schouders op en gaat door met zich voorbereiden op wat tot nu toe het grootste en meest gevaarlijke klimproject uit zijn leven is geweest: de beklimming van de route Freerider, waarbij hij geen touw of andere veiligheidsmaterialen gebruikte.

16 | HOOGTELIJN 1-2019

16_HL0119_R44_Honnold.indd 16

28-01-19 14:29

Het camperbusje waarin Honnold leeft.

Film op tv

Bezoekers van het documentairefestival IDFA waardeerden de film Free Solo met een ruime 9 en op 22 januari werd bekend dat de film is genomineerd voor een Oscar in de categorie Documentary Feature. Heb je de film gemist? Volgende maand is hij op de Nederlandse televisie te zien! Zondag 10 maart op National Geographic Channel.

Spoiler-alert

Met andere ogen Honnold werd gedurende drie jaar door camera’s gevolgd. Niet voortdurend – de boektour waarin hij zijn vriendin leerde kennen en een klimtrip met haar in Europa, staan bijvoorbeeld niet op beeld. Maar de camera’s waren er wel tijdens cruciale voorbereidingen van de klim, tijdens de beklimming zelf, en op de eerste, euforische momenten daarna. Dat biedt prachtig materiaal – niet alleen voor klimmers, maar ook voor mensen die geen enkele ervaring met de bergsport hebben. Tijdens de vertoning van de documentaire op het Nederlandse IDFA-festival bestond het publiek vermoedelijk vooral uit die laatste groep. Telkens als er beelden werden vertoond die laten zien hoe hoog El Capitan is (zo’n 900 meter) en hoeveel zuigende leegte er onder Honnold bestaat terwijl hij klimt, kreunen de kijkers hardop. “Hij is he-le-maal gek!”, fluistert een man afkeurend. De vrouw naast hem, bewonderend: “Om mentaal zo sterk te zijn... Wat een vent!” Honnold vindt het soms lastig om de documentaire te bekijken met publiek om hem heen, vertelt hij tijdens ons gesprek dat plaatsvindt op de dag na de Nederlandse filmpremière. “Ik ben heel blij met de film, hij is cool geworden. Maar ik heb hem de afgelopen weken een aantal keren gezien, samen met het publiek dat erop afkomt en merk dan hoe mensen die mij of de sport niet kennen, op mijn klimmen reageren. Veel van hen vinden het duidelijk onverantwoord en gevaarlijk wat ik doe, en eng. Ik zie ze wegkruipen in hun stoel, of ze doen hun ogen dicht omdat ze niet durven te kijken! Terwijl ik weet hoe ik me voelde op het moment dat ik klom: kalm. Zelfverzekerd, veilig, en blij – dat komt totaal niet overeen met hoe buitenstaanders schijnen te denken dat ik me toen voelde en dat is wel gek.”

Nog veel gekker: tijdens een persvertoning in de Verenigde Staten moest de film worden stopgezet, omdat het grootste deel van de aanwezige journalisten was gestopt met kijken en op hun mobiele telefoons zat te Googelen of die Honnold dit wel had overleefd. Hij vertelt er luchtig over: “Ze hadden geen idee wie ik was en dus ook niet of ik was doodgevallen, of niet. Dat maakte de film wel spannender.” Hij zegt het lachend, maar veel Amerikaanse bioscoopmanagers trokken dezelfde conclusie en verboden hem om die reden een welkomstboodschap voor hun bezoekers op video op te nemen. “Dat leek eerst een leuk idee, om voor de film een korte opname te laten zien waarin ik mensen veel plezier wens, ofzo. Maar dat mocht dus niet. Organisatoren wilden het graag spannend houden voor het publiek. Als al die mensen dan al voor de film zouden zien dat ik gezond en wel ben, zou ik daarmee de afloop van de film verraden.”

Meer begrip Werkelijk begrijpen waarom Honnold de enorme risico’s blijft nemen die inherent zijn aan het free soloklimmen, doen lang niet al zijn kijkers. Maar hij gelooft wel dat de film iets meer begrip creëert over waarom hij durft te doen wat hij doet. De film schetst volgens Honnold een eerlijk beeld van de intensieve voorbereiding die voorafging aan zijn klimproject. “Je ziet me tientallen keren oefenen aan een touw”, reflecteert Honnold. “Je kunt ook zien dat ik een keer eerder een poging zonder touw doe, maar besluit dat ik er nog niet klaar voor ben, om vervolgens weer naar beneden te komen.” Dat is fijn, dat mensen dat nu kunnen zien, want anders denken ze misschien dat hij zomaar wat doet, of niks om het leven geeft. En dat is dus niet zo. Honnold wil blijven leven – alleen voelt hij zich nu eenmaal het meest levend als hij zonder touw klimt. In controle, goed getraind, maar met de acceptatie van het risico dat er iets onverwachts mis kan gaan. “Want dat kan altijd, dat weet ik natuurlijk ook.” Droogjes: “En ik ben ook wel blij dat het nu dus tenminste niet op camera is gebeurd. Ook voor de cameramannen, en zo.” Benieuwd naar het interview met Alex Honnold tijdens de IDFA? Kijk op nkbv.nl/actueel/blog (26.11.18) en (07.02.19).

HOOGTELIJN 1-2019 |

16_HL0119_R44_Honnold.indd 17

28-01-19 14:29

Thema: winter

frisse neus

Het duurde even voor de winter haar intrede deed, maar in januari konden veel wintersporters in de Alpen dan eindelijk hun hart ophalen. Ook Hoogtelijn duikt de sneeuw in: redacteur Mirte van Dijk neemt je in haar indrukwekkende fotoreportage mee naar Japan, waar de sneeuw de beste in zijn soort is en iedereen, jong of oud, professioneel sporter of levensgenieter, oog heeft voor de fantastische natuur. En natuurlijk halen we ook dichter bij huis een frisse neus: we langlaufen, toerskiën en splitboarden in Scandinavië, de Alpen en in het Ertsgebergte op de grens van Duitsland en Tsjechië. Verder ging Roanne van Voorst op bezoek bij de 77-jarige lawinegoeroe Werner Munter en sprak ze met hem over zijn gevecht tegen de hiërarchie, waar hij zich maar moeilijk naar kon voegen, en al die mensen die niet naar zijn vooruitstrevende ideeën wilden luisteren. Tekst Femke Welvaart Beeld Mirte van Dijk

20 Toeren in het Ertsgebergte 24 Nomaden op ski’s 28 Toerskiën voor beginners 34 Winter in Japan 44 Toerlanglaufen met het gezin 48 Lawinegoeroe Werner Munter 54 De echo van de Kebnekaise 58 Markt & Materiaal: winterspullen 60 NK Toerskiën

Greg O’Callaghan onderweg op de Kebnekaise in Zweden.

18 | HOOGTELIJN 1-2019

18-HL0119_R30_opening.indd 18

28-01-19 14:30

THEMA

WINTER

HOOGTELIJN 1-2019 |

18-HL0119_R30_opening.indd 19

28-01-19 14:30

Foto boven Kamp maken in de sneeuw. Links In de voortent graaft Ludger een kuil, zodat hij kan zitten. Rechts Trekken aan de pulka.

20 | HOOGTELIJN 1-2019

20_HL0119_R39_Toerlanglaufen.indd 20

28-01-19 14:31

THEMA

WINTER

Toeren in het Ertsgebergte

Elk jaar

een nieuwe

route

Ruim tien jaar geleden had ik net een nieuwe baan in Berlijn en gingen we als bedrijfsuitje langlaufen. We sliepen een nacht in een soort jeugdherberg, in slaapzalen van voor 1990, en overnachtten de tweede nacht in tenten. We huurden ski’s, de oude rotten trokken pulka’s en alle anderen hadden een rugzak op. Dikke slaapzakken, eten, warme kleren, tentjes: we sleepten alles zelf mee. Sinds die tocht sta ik bijna elk jaar in het Ertsgebergte in de sneeuw. Tekst Ludger Offerhaus Beeld Ludger Offerhaus en Johannes Ahrens

e langlaufen van Johanngeorgenstadt naar Oberwiesenthal. Op de eerste meters vlieg ik twee keer onderuit. Ik had al eerder op zulke lange latten gestaan, maar dit gekluun lijkt nergens op. Ik had er nog eerlijk bij gezegd hoeveel ik weeg, maar voor deze ski’s zijn mijn rugzak en ik samen een beetje te zwaar. In de loop van de dag mag ik wisselen. Dat gaat al een stuk beter. Onder een dicht wolkendek missen we een afslag, maar met een omweg over een kleine skipiste komen we netjes tot bij een rustig hoekje aan de rand van het bos, waar we de tenten neerzetten. ’s Avonds genieten we van Glühwein in de grote, zelfgebouwde zithoek in de sneeuw. De volgende dag staan we laat op en racen we in de sneeuwstorm door het bos, om de bus te halen. We zijn snel en er is nog tijd voor een rondje in de kroeg. Over de uren terug in het donker met de bus en de trein kan ik niet meer veel vertellen.

Grens Duitsland - Tsjechië Bij de tochten die ik alleen maak, ga ik steeds verder naar het oosten. Ik begon ooit met de Kammloipe en ging verder op de Skimagistrale, in het Tsjechisch de Krušnohorská lyžarská magistrála. Op de grens tussen (voormalig Oost-)Duitsland en Tsjechië ligt het Ertsgebergte, onderdeel van een groter gebergte

waar ook de Ardennen bij horen. Het is een typische bergrug, de meeste toppen zijn bijna onherkenbaar vlak. De zuidkant is steiler dan de noordkant, de dalen zijn diep ingeslepen. De bovenste rand van de bergrug blijft mooi op hoogte. In goede winters ligt er vier maanden lang genoeg sneeuw en soms ook meer dan een meter. Maar ik heb ook al wekenlang nerveus de weersvoorspelling en sneeuwhoogtesbuiten-de-piste gescand, in de hoop op dat ene weekend, dat ik vrij had gekregen.

Muldenberg - Johanngeorgenstadt Voor de toerlanglauftocht van Muldenberg naar Johanngeorgenstadt leen ik nieuwe ski’s. In de trein op de heenweg maak ik me zorgen: het is stralend winterweer, maar de velden liggen er stoffig en kaal bij. Pas als het boemeltje langzaam steeds verder bergop kruipt, begint het landschap wit te worden. In de sneeuw merk ik bij de eerste stappen al dat deze ski’s beter passen. Ik zeul een zware rugzak bergop, maar het lijkt alsof ik zweef op de sneeuw tussen de donkere bomen. Bijna alle geluiden maak ik zelf. Het knarsen van de ski’s, mijn adem, een klapperend bandje aan de rugzak. Skiën, rusten, eten, skiën, eten. Meer hoef ik nu niet. De grens tussen de twee socialistische broederlanden

HOOGTELIJN 1-2019 |

20_HL0119_R39_Toerlanglaufen.indd 21

28-01-19 14:31

FJ Ä L L R Ä V E N

B E R GTAGE N Engineered for a life above the tree line where the trees don’t grow but your spirit does.

w w w. f j a l l r av e n. n l /b e r g ta g e n

Naamloos-3 2

28-01-19 10:34

THEMA

WINTER

Ook bij slecht weer slapen we in een tentje.

omgevallen bomen doorgekropen ben, blijf ik maar meteen zitten en kook soep voor nu en thee voor later. Een aantal kronkels en velden verder bonk ik langzaam over harde sneeuwruggen heen. Zouden dit nu sastrugis zijn? Het begint al donker te worden als ik Duitsland weer inkom. Ik zie geen grens, maar ik sta weer op de loipe.

liep hier op de bergkam. Nu staat er alleen nog een rij paaltjes. Ik ben laat in het seizoen en de sneeuw bestaat uit grote losse korrels. Gelukkig heb ik een vrijstaand tentje en is het windstil. Met de deur wijd open bewonder ik vanuit mijn slaapzak de sterrenhemel. Na het ontbijt glijd ik een heel stuk bergaf, naar Johanngeorgenstadt. Vlak na de oorlog, toen het atoomtijdperk was begonnen, haalden tienduizenden mensen hier uraanerts uit de grond. Ik kijk goed om me heen, maar het blijft me een raadsel waar al die mensen dan woonden.

Bij de Hirtstein kijken de skiërs hun ogen uit als ik op hun kleine piste omlaag glij met de pulka achter me aan. Achteraf lees ik dat ik vlak langs een waaier van basalt moet zijn gelopen. Jammer, gemist. Ik kom hier vast nog wel eens. Pas laat in de middag is er genoeg zon voor een lange pauze met verse soep. Meestal stamp ik de sneeuw netjes plat om mijn tentje op te zetten. Hier sta ik op een dunne laag korrelig, hard ijs, eronder ligt poedersneeuw verborgen. In de voortent graaf ik een mooie kuil voor mijn voeten zodat ik kan zitten. Om te slapen ga ik heel voorzichtig op het ijs liggen. Het vooruitzicht voor morgen: alleen maar bergaf, tot in Olbernhau.

Oberwiesenthal - Olbernhau

Olbernhau - Holzhau

Als ik twee jaar later uit de trein stap, sta ik tussen de skitoeristen. Dit keer met mijn eigen, gloednieuwe langlaufski’s. Ik laat de hoogste top, de Klínovec/Keilberg, rechts liggen en loop snel de grens over. Er staat een horde tuinkabouters en vogelhuisjes te wachten, tot iemand ze wil kopen. Voor mij zit er niets bij. Ik loop

De skipiste achter Brandov is niet al te steil, ik kan bijna rechtdoor omhoog. De volgende ochtend is alles fout. Mijn slaapzak was vannacht te warm, de tent stond niet mooi vlak, ik blijf te laag op de helling en de sneeuw plakt aan mijn ski’s. Ik herhaal een paar keer hardop tegen mezelf dat ik dit vrijwillig doe en sleep de pulka voort. Pas na het middageten wordt het beter. Is het de soep uit mijn nieuwe thermoskan? Ben ik blij omdat ik niet verder omhoog moet? Geen idee. Het is mooi hier. Twee dagen later volg ik een verijsde weg en haal ik een meisje en een man in. Ik hoor haar vragen “Opa, wat heeft die meneer daar?” Ik zie mijn kans schoon en laat haar de volle pulka trekken. Het voelt vreemd aan, te lopen zonder bagage achter me aan.

De sneeuw ligt er als een zacht dekentje, zonder sporen tussen de paar grijze huizen door en trek mijn pulka lopend de helling op. Als ik het hoogste punt heb bereikt, staat de zon al laag. Bergaf in de schaduw is het opeens ijskoud. Ik glij hier op een keiharde laag korrelig ijs. De stalen kanten van mijn ski’s hebben er geen vat op. Het gaat me te snel, voor de zekerheid val ik vrijwillig om. Liggend bevrijd ik me uit de pulkagordel en het lukt me op te staan. Dan ga ik weer verder. Onder in het dal balanceer ik met de pulka over een smal bruggetje over een beek en vind een mooi vlakke plek voor mijn tent. Ik verlaat het bos en land op een provinciale weg. De hele weg dient als langlaufloipe, met ruim voldoende plaats voor de skaters en de klassieke langlaufers. Ik had gehoopt ver Tsjechië in te kunnen kijken, maar ik zie voornamelijk heel veel wit en grijs, sneeuw en nevel. Alleen de gure wind maakt duidelijk dat ik boven aan een steile helling sta. Na een dorpje steek ik een veld over en verdwijn het bos in. Daar klaart het op en ga ik kalmpjes bergaf. De sneeuw ligt er als een zacht dekentje, zonder sporen. De juiste richting is makkelijk aan te houden en ik zie wel waar ik precies uitkom. Nadat ik onder een paar

Om mijn brander in de sneeuw te zetten, gebruik ik soms de bodem van een ronde taartvorm. Dit keer heb ik een houten plankje bij me. Er zitten ook wieltjes onder, om van mijn pulka een rolkoffer te maken. Alleen hebben de wieltjes de heenweg niet overleefd. Voor de terugweg bouw ik met alle bandjes die ik bij me heb een rugzak van de pulka, omdat ik hem niet over de stoeptegels wil laten krassen. Zo draag ik mijn pulka het laatste stukje naar huis. Volgend jaar maak ik een nieuw rolplankje!

Toerlanglaufen in het Ertsgebergte Het is 750 kilometer van Utrecht naar het hoogste dorp van Duitsland, Oberwiesenthal. Met de trein doe je er tien tot twaalf uur over. Tot Dresden of Leipzig rijdt de snelle ICE, daarna gaat het langzamer bergop. Van de hogergelegen plaatsen is Altenberg het best bereikbaar. In de grotere oorden kun je je langlaufuitrusting huren. Bij voldoende sneeuw kun je zo het bos in langlaufen, ook zonder loipe. Kijk voor meer informatie op wintersport-im-erzgebirge.de.

HOOGTELIJN 1-2019 |

20_HL0119_R39_Toerlanglaufen.indd 23

28-01-19 14:31

Nomaden op ski’s Met een hostel op wielen in Noorwegen

Met de bus op vakantie de bergen in. Net als vroeger, maar dan anders. Deze keer kun je als gast in het rollende huis van een Vlaams nomadengezinnetje de ongerepte natuur van het hoge Noorwegen ontdekken. Onafhankelijk, zelfvoorzienend en met oog voor de natuur. Tekst en beeld Mirte van Dijk

e thee staat klaar, het bed is opgemaakt en Lewis, de nomadehond, blaft vriendelijk gedag. De oude omgebouwde Amerikaanse schoolbus is een week lang ons hostel en Tim – gids, chauffeur en gastheer – kent de regio rondom Tromsø op zijn duimpje. Samen met zijn vriendin Valerie en dochtertje Fenna woont hij in de Nomadsbus. En als je met ze op pad gaat, ben je dus eigenlijk te gast in hun rijdende huis. Hoewel het best een uitdaging is om voor zes gasten en een klein gezinnetje een schoolbus om te bouwen tot hostel, is het hen erg goed gelukt. Met z’n allen nemen we plaats rondom het houtkacheltje dat de bus verwarmt in deze ijskoude Noorse fjorden en met mijn handen nog om het warme kopje thee gevouwen, luister ik naar de tochtenplanning voor de komende week. De weersverwachtingen beloven van alles wat, maar met een beetje geluk kunnen we drie tochten maken.

Extreem ongerept Het ochtendzonlicht warmt langzaam de bus op wanneer ik met slaperige ogen mijn boots zoek. Na enkele minuten valt me op dat ik de enige ben die al wakker is. En dus ook de enige die met outfit en al klaar is voor vertrek. Rond elf uur, en vijf kopjes thee later, wordt er iemand wakker. “Oh, goedemorgen!” klinkt het slaperig. “Ja, hier hebben we zo lang licht, dat je in de ochtend gewoon kunt uitslapen.” Daar moet ik dus nog even aan wennen. Na een uitgebreid ontbijt start Tim de bus en daarmee de rit van ongeveer drie uur, inclusief een oversteek met de boot, naar het eiland Lyngen. Daar parkeert hij hem vakkundig aan de voet van de Sofiatinden (1222 meter), onze eerste berg van de week. De zon reflecteert in de raampjes van de schoolbus en we kunnen de route die we vandaag gaan doen nog nét zien. Het bijzondere aan dit stuk van Noorwegen is dat de natuur extreem ongerept is. Je hebt simpelweg toegang tot elke flank

die je ziet, mits je een splitboard onder je voeten hebt. Urenlang kun je met daglicht over de kammen en ruggen van de bergen struinen. Het zachte zonlicht reflecterend in je goggle, de frisse zoute zeelucht in je neusgaten en de krakende najaarssneeuw onder je vellen. Óf… je zit drie dagen lang binnen omdat het regent. Of sneeuwt. Of omdat het gewoon te mistig is, zodat je zelfs de neus van je ski’s amper kunt zien. Maar vandaag schijnt de zon! Tim en Lewis gaan voorop, wij volgen in hun sporen een eenvoudige route omhoog die ons in anderhalf uur naar de voet van de flank brengt.

Lawinegevaar Het zweet prikt in mijn ogen. Wat is het warm, het lijkt wel zomer! Gisteravond was het nog min tien, nu voelt het plus drieëntwintig. We hiken inmiddels allemaal in ons thermo-ondergoed naar boven. Onderweg komen twee telemarkers ons tegemoet. We maken een praatje, nemen gelijk een korte pauze en genieten met z’n allen van het prachtige uitzicht. Het blauwe water onder ons schittert in het zonlicht, een klein vissersbootje vaart de fjorden uit en de stilte om ons heen was nog niet eerder zo rustgevend. “Ha det!” zeggen we na enkele minuten en wanneer de telemarkers verder afdalen, zetten wij onze volgende stappen bergopwaarts. Nog geen tien minuten later horen we een dof geroffel in de verte. We kunnen het niet direct thuisbrengen en stoppen om om ons heen te kijken. Op de flank achter ons is een plakkaat natte sneeuw losgekomen en grote brokken bedekken het spoor dat we zojuist hebben gezet! Er is geen twijfel over mogelijk, we moeten afdalen om te controleren of de telemarkers door de lawine zijn meegenomen. In groepsverband verloopt de actie die we moeten ondernemen verrassend snel en in no time staan we naast de lawine. Nog voordat we onze zoekactie verder vervolgen, zien we de twee skiërs van hun bochtenwerk genieten aan het einde van de vallei. Gelukkig. Iedereen is veilig. En ook

24 | HOOGTELIJN 1-2019

24_HL0119_R32_Noorwegen.indd 24

28-01-19 14:33

THEMA

WINTER

Valerie en Fenna in het laatste avondzonlicht, na een dag op de berg.

HOOGTELIJN 1-2019 |

24_HL0119_R32_Noorwegen.indd 25

28-01-19 14:33

vr 1 Jaarbeurs za 2 Utrecht zo 3 maart 2019

Lezingen en workshops over • • • • •

gps kaart en kompas bergwandelen met kinderen wildkamperen in de bergen avonturen in de Rocky’s, Alpen & meer

4,50 euro online korting

bestemd voor lezers Hoogtelijnen, geldig t/m 28-02-2019

www.fietsenwandelbeurs.nl/ticketshop/hoogte

Voor echte bergliefhebbers fietsenwandelbeurs.nl Naamloos-1 1

22-01-19 10:28

THEMA

WINTER

al hebben we nog tot elf uur vanavond licht, terug omhooghiken doen we liever niet. In plaats daarvan graven we een bankje in de sneeuw en maken we nog wat foto’s van het fantastische uitzicht.

Thuiswedstrijd Nog voordat de koffie klaar is, krijgen we al bezoek.

Het fijne van zo’n bus is toch wel dat je meteen ‘thuis’ bent na een dagje skiën. Je schoenen drogen misschien iets minder snel, maar dat mag de pret niet drukken. Met een terras op het dak, stralende sterrenhemel boven je hoofd en het beste ‘huttenvoer’ wat je je maar kunt bedenken (Valerie kookt namelijk graag, gezond en met biologische producten) is deze manier van toerskiën een fantastische ervaring. De rest van de week rijden we daarnaartoe waar de sneeuw het beste is, een luxe die je hebt als je met je hostel op wielen op pad bent. We maken diverse tochten en doen zelfs mee aan de Arctic Splitboard Challenge, een toerwedstrijd vlakbij Tromsø die we natuurlijk nooit van al die fitte Vikingen gewonnen krijgen. Het valt onder een alternatief programma, aangezien de regen langere toeren voor ons onmogelijk maakte. De vuurkorf gaat van het dak af, stoeltjes worden in de sneeuw geprikt en als de maan zich van zijn beste kant laat zien, is de avond compleet. De Nomadsbus maakt het tripje naar Noorwegen nog bijzonderder dan het al is. En weet je wat het fijne is? Je bent je opeens veel bewuster van je omgeving en daarmee realiseer je je dat je eigenlijk veel minder nodig hebt dan je denkt om er alles uit te halen wat je wilt.

Met de Nomadsbus op pad Valerie en Lewis op de Sofiatinden.

Je kunt zowel in de zomer als in de winter met de Nomadsbus op pad. Kijk voor meer informatie op letsbenomads.com.

De vriendelijke telemarker die we onderweg tegenkomen, geniet van zijn afdaling.

HOOGTELIJN 1-2019 |

24_HL0119_R32_Noorwegen.indd 27

28-01-19 14:33

Toerskiën voor beginners in Wallis

Sneeuwhappen tussen vierduizenders Heb je een goed skiniveau en wil je weg van de piste? Probeer dan eens een toerskitocht onder begeleiding van een gids. Redacteur Lex van den Bosch probeerde het voor ons in Val d’Hérens en het Lötschental. Tekst en beeld Lex van den Bosch

erggids Jean-Yves Dayer is het gestuntel wel gewend. Ik ben naar het Zwitserse kanton Wallis gekomen voor een tocht op toerski’s, maar voor het zover is, moet ik de schoenen in de bindingen zien te klikken. Het is een karweitje dat ik niet afkan zonder de hulp van Jean-Yves: een taaie, rossige rakker met een titanium kunstknie en het nodige metaalwerk in zijn linkerpols om de artrose de baas te blijven. Het lichaam slijt nou eenmaal harder als je van het hooggebergte je beroep hebt gemaakt. Na een eerste stoeltjeslift laat hij ons naar een volgende lift skiën, over een harde, ijzige piste. En daar dient de tweede teleurstelling zich al aan: ik heb het gevoel dat mijn benen zwabberen, met de brede en vederlichte toerski’s lijk ik maar weinig grip te hebben op de harde ondergrond. Vergeleken met een set pisteski’s is het alsof ik twee vurenhouten latjes ondergebonden heb gekregen. Toch komen we vrij gemakkelijk beneden bij de lift, al is van lekker vrijuit skiën nog geen sprake.

Tiefschneetest Eenmaal boven en weer glijdend op de ski’s, houdt collegaberggids Jacques ons vanuit de achterhoede goed in de gaten. Ook als Jean-Yves bij een bocht op het pisteparcours plotseling rechtdoor de Tiefschnee in verdwijnt. Zonder aarzelen skiën we achter hem aan. En dat blijkt precies wat er van ons wordt verwacht. Botweg het terrein in skiën is een van Jean-Yves’ methodes om te kijken wat voor vlees hij in de kuip heeft. “Klanten die zich bij me aanmelden, zeggen altijd dat ze goed kunnen skiën, maar dat zegt mij niet zoveel. In het begin moet ik heel goed kijken wat hun niveau is. Want eenmaal op hoogte en van alles en iedereen verlaten, is er vaak geen weg terug meer.”

Authentiek Val d’Hérens De route die is uitgestippeld, loopt bovenlangs het Val d’Hérens, een zijdal van de Rhônevallei, dat behalve het drukbezochte skigebied aan de ingang, voornamelijk wordt bezocht door liefhebbers van natuur en tradities. Door mensen die de eigenwijsheid van de dalbewoners op de koop toe nemen en die het niet erg vinden als een in het Engels gestelde vraag soms wordt beantwoord met een serie Franse volzinnen. Door zijn steilheid, afgelegen ligging en hooggelegen hellingen is er nooit grootschalige landbouw geweest in het dal. Het boerenleven in het Val d’Hérens verliep zelfs zo moeizaam dat de spaarzame grondjes die wel in gebruik waren, in de jaren zestig werden verlaten. Maar toen aan het begin van deze eeuw de gemeente van Saint-Martin ingreep, keerde het kleinschalige landgebruik deels terug. Onder andere in Ossona, een op duizend meter hoogte gelegen gehucht, direct onder het dorp Saint-Martin, dat zelf op 1500 meter ligt. Voor de eigenaar van de agroherberg in Ossona bleek de combinatie van een geiten- en koeienhouderij met een herberg na tien jaar iets te ambitieus. Sinds twee jaar pacht een nieuw stel, Félix Racot en Bénédicte Dubuis, de agroherberg met zeven gîtes van de gemeente. De veehouderij laat het jonge paar aan een ander.

Niet lopen Voor onderweg heeft herbergier Félix Racot ons vandaag een lunchpakket meegegeven. Het plan was om dat in een refuge onderweg op te eten. Om er te komen, zijn we met de auto naar het dorpje Nax gereden en hebben we de stoeltjesliften van het lokale skigebied naar Mont-Noble genomen. En nu staan we in de Tiefschnee, boven op de 2525 meter hoge Col de Cou. Voor het eerst zullen we ons in een afdalinkje op toerski’s storten.

28 | HOOGTELIJN 1-2019

28_HL0119_R34_Toerskien Wallis_NEXA.indd 28

28-01-19 14:34

THEMA

WINTER

Op weg naar Pas de LovÃ©gno (2690 m) met de markante La Maya (2916 m) op de achtergrond.

HOOGTELIJN 1-2019 |

28_HL0119_R34_Toerskien Wallis_NEXA.indd 29

28-01-19 14:35

Groepje toerskiërs onder de Hockenhorn.

Op weg naar Pas de Lovégno (2690 m).

Zonsopgang bij de Lötschenpasshütte (2690 m).

Onwennig duwen we onszelf over het randje. So far, so good. “Benen niet te ver uit elkaar”, horen we achter ons. Gelukkig blijven we allemaal staan, behoedzaam en ingespannen glijdend over het wit. We hebben het geluk dat er een paar dagen geleden zo’n 25 centimeter extra is gevallen, op een sneeuwdek dat al vier meter dik was. Sindsdien is het koud gebleven, waardoor de sneeuw nog steeds los is en zich nog geen korst heeft kunnen vormen. Ideale sneeuw voor de aspirant-toerskiër dus, al weet ik na vijf minuten klimmen (de stijgvellen hebben we inmiddels onder onze ski’s bevestigd) toch onderuit te gaan. In mijn enthousiasme een foto te maken, probeerde ik een versnelling in te zetten om wat hogerop te komen. Voor ik het wist, stond ik met mijn ski op de punt van de andere en viel ik voorover. “Glijden, niet lopen”, krijg ik te horen als ik mijn gezicht boven uit het koude donsdek heb gestoken. Oké, voor het voortbewegen op toerski’s is meer concentratie nodig dan voor wandelen, zeker in het begin.

Gouden tip Een paar uur lang navigeren we richting La Maya, een 2916 meter hoge markante rotspiek die boven de Pas de Lovégno uitsteekt. Als we de pas zijn gepasseerd, mogen we naar beneden. Eerst moeten de stijgvellen af, een klusje waar ik enthousiast aan begin. Jammer dat regel één me hierbij is ontschoten: draai altijd eerst je binding een kwartslag, zodat de rem uit gaat staan, anders loop je de kans dat je ski na het verwijderen van de vellen het hazenpad kiest. Opnieuw is het Jean-Yves die me voor onheil behoedt, de prins op de witte sneeuw. Heel moeilijk is de afdaling

Stijgvellen plakken voor de beklimming van de Gizziforggu-pas (2912 m).

niet, al merken we wel dat we nog veel te leren hebben. Vooral de bochten lopen nog niet echt lekker. De gouden tip krijg ik van Steffen Müller, een volkomen toerskigekke Duitser in ons groepje die de hele winter lang in de weekenden de mooiste sneeuw opzoekt met zijn camper in de Alpen: “Handen echt helemaal naar voren, altijd.” Dit geldt ook op de piste, maar blijkt bij toerskiën nog veel crucialer. Zodra je handen te ver naar achter gaan, raak je alle controle kwijt.

Lötschental Een paar dagen later zou Steffen nog een paar fijne tips geven: “Goed druk zetten op de ski” en “De ski de tijd geven in de

30 | HOOGTELIJN 1-2019

28_HL0119_R34_Toerskien Wallis_NEXA.indd 30

28-01-19 14:35

THEMA

WINTER

Steffen daalt af van Pas de Lovégno (2690 m), met La Maya (2916 m) als decor.

bochten om te draaien, niet ongeduldig zijn.” We zijn dan al naar een ander dal verhuisd, het Duitstalige Lötschental. Ook in Wallis, maar dan aan de noordkant van de Rhônevallei. Ook het Lötschental is gemaakt voor liefhebbers; in de hele door steile bergen omgeven vallei is geen Schirmbar te vinden en het aantal hotels is op twee handen te tellen. Wel vind je er een handvol door de felle alpenzon zwartgeblakerde larikshouten dorpjes. Bijzonder pittoresk, zeker als er ook nog eens twee meter sneeuw op de daken is gevallen. Het dal is zo geïsoleerd geweest dat zich hier het Lötschentals ontwikkeld heeft. Bij de gondelbaan hoor ik twee oudere heren dit lokale dialect spreken, dat wezenlijk anders is dan het standaard Zwitserduits.

pasje niet ver achter de hut. Over een onberoerd sneeuwdek spoort gids Benedikt ons een weg omhoog. Eerst in ruime bochten, daarna, als de helling steiler wordt, in een zigzagpatroon omhoog. Het laatste kan alleen door te spitzkehren: één ski in vrijwel tegenovergestelde richting schuin naar boven plaatsen en de ander daarna bijtrekken. Best lastig in de diepe sneeuw. Maar het zijn ook de omstandigheden die ons parten

‘Geef je ski de tijd om te draaien, niet ongeduldig zijn’

In het zicht van de haven Inmiddels hebben we gezelschap gekregen van Benedikt Jaggy, de enige berggids van het Lötschental. Met de gondel vanuit Wiler neemt hij ons mee omhoog naar de Hockenhorngrat (3110 meter), het hoogste punt van skigebied Lauchernalp. Met de ski’s over onze schouder zetten we koers naar de Lötschenpasshütte (2690 meter), de plek waar we zullen overnachten. Veel meer extra’s dan een tandenborstel en een lakenzak hebben we niet meegenomen in onze rugzak. Al het andere, zoals sonde, schep, tape en wat extra kleding, dragen we elke dag al bij ons. Na een paar honderd meter zijn we op het hoogste punt en kunnen we onze ski’s onderbinden. De afdaling naar de vierhonderd meter lager gelegen hut verloopt vlotjes. Tijd dus voor een verzoeknummer. Het wordt de Gizzifurggu (2912 meter), een steil oplopend

beginnen te spelen. Vooral als de toch al snijdende wind verder aantrekt en het kwik onder de min tien graden daalt. Wat ook niet helpt, is het verslechterende zicht. Door de zware bewolking hebben we moeite nog enig reliëf in het sneeuwlandschap te zien, vooral als het daarna ook nog begint te sneeuwen. En dan valt een van ons om. Het zal minuten duren voordat hij weer uit de diepe sneeuw is herrezen. Worstelen, bovenkomen, en dan ook nog je ski in een onmogelijke hoek schuin omhoog plaatsen. Het is wat veel gevraagd als je nauwelijks nog iets ziet. We besluiten dan ook om rechtsomkeert te maken. Het lukt ons nog net om redelijk goed beneden te komen, al maken we wel een paar keer een duik voorover in de sneeuw. Maar we gaan

HOOGTELIJN 1-2019 |

28_HL0119_R34_Toerskien Wallis_NEXA.indd 31

28-01-19 14:37

Naamloos-1 1

18-01-19 11:29

THEMA

WINTER

door, ons amechtig vastklampend aan de reddingsboei die Lötschenpasshütte heet. In het zicht van de haven vraagt mijn maat uit Nederland me om aan zijn oor te voelen. Ik schrik, het is hard bevroren. “Geeft niet, beetje zonnebrand erop, dan komt het goed”, zegt gids Benedikt als we even later aan de

chocolademelk met rum zitten. Maar om het voorval lachen, durf ik toch niet. Later wel, als de avond al vroeg op gang is gekomen en een van ons de reis nog eens goed samenvat: “We did well, we only lost one ear.” Aanleiding voor huteigenaar Beat om nog een lekkere fles Pinot Noir open te trekken.

Toerskiën in Wallis Niet vergeten

Voor je eigen veiligheid en die van de anderen neem je een sonde, schep, lawinepieper en eventueel een airbag mee. Deze items zijn allemaal te huur bij je ski’s, stokken en toerskischoenen. Voor een overnachting in een hut heb je behalve een tandenborstel een lichtgewicht lakenzak, thermosfles en hoofdlamp nodig. Compeed en tape komen altijd van pas, want je krijgt snel blaren met toerskiën, zeker in huurschoenen. Uiteraard neem je routes en navigatiemateriaal mee. Houd je rugzak zo licht mogelijk, vooral als je pas bent begonnen met toerskiën. Een multi-tool of zakmes komt van pas bij reparaties.

Seizoen

Toerskiërs gaan vanaf maart de bergen in. In de maanden daarvoor ligt er minder sneeuw, is het op hoogte nog erg koud en is het sneeuwdek vaak instabieler. Naarmate het seizoen vordert, kun je het steeds hogerop zoeken. Tot je in juni boven de vierduizend meter belandt.

Berg(ski)gids

Als je begint met toerskiën, is het verstandig een berggids in te huren. Het boeken van een skigids kan via een skischool of via een bureau van toerisme. Berggidsen vind je voor Wallis ook via 4000plus-vs.ch.

Veiligheid

Check de weersverwachting op meteosuisse.ch. Lawinegevaar bekijk je op slf.ch. Gegevens van reddingsdiensten vind je via echo112.com, air-glaciers.ch of rega.ch.

Lötschental

Voor het Duitstalige Lötschental is de Lötschentalapp een aanrader. Skitours, hoogteprofielen, hutten, hotels, ze zijn er allemaal op een overzichtelijke manier mee te vinden. Deze informatie is ook beschikbaar op loetschental.ch.

Val d’Hérens

Voor het Franstalige Val d’Hérens ben je aangewezen op de website valdherens.ch. Een kaartje met

toerskiroutes boven Saint-Martin is te vinden via de link saint-martin-tourisme.ch/data/documents/ STMT/Planhiver.pdf. Ook vind je hier contactgegevens van skigidsen.

Wallis & Zwitserland

Toeristische informatie over het kanton Wallis, inclusief skitours, vind je op visitvalais.ch en wallis.ch. Kijk ook op MySwitzerland.com.

Vervoer

Utrecht–Saint Martin is 842 kilometer rijden. Vanaf Utrecht CS reis je in negen uur met de trein naar Sion, met een overstap in Basel, Bern en Visp. Lokaal reis je verder met de postbus naar Saint Martin om het Val d’Hérens in te komen. Het Lötschental bereik je met de trein het snelst via Goppenstein, waar je postbus 591 naar Ried neemt. Kijk voor meer informatie over de postbussen op postauto.ch en over ov-voordeelpassen van het Swiss Travel System op SwissTravelSystem.com.

HOOGTELIJN 1-2019 |

28_HL0119_R34_Toerskien Wallis_NEXA.indd 33

28-01-19 14:38

De vallei van Hakuba strekt zich voor ons uit bij zonsopgang.

34 | HOOGTELIJN 1-2019

34_HL0119_R31_Japan.indd 34

28-01-19 14:39

THEMA

WINTER

Natuur Cultuur Winter in Japan

Dit is het land waar geen berg te hoog is. Het land waar ze alles hebben, waar ze alles kunnen. En het land waar sneeuw als golven in de zee tussen de bomen neerdaalt. Dit is Japan. Beeld en tekst Mirte van Dijk

HOOGTELIJN 1-2019 |

34_HL0119_R31_Japan.indd 35

28-01-19 14:39

e cultuurshok start in Tokio. Dan heb je het heftigste meteen gehad. Hoewel Tokio met 34 miljoen inwoners de grootste stad van de wereld is, krijg je de indruk dat iedereen op natuurlijke wijze voorgeprogrammeerd is, zodat niemand elkaar in de weg loopt. Een ver doorontwikkelde hoffelijkheid die helemaal vanuit de drukke stad tot aan het allerkleinste bergdorpje van de provincie Nagano reikt, het dorpje Cortina in de vallei van Hakuba. De geruchten zijn waar, de sneeuw is de beste in zijn soort. Maar het draait hier niet alleen om de grote hoeveelheden sneeuw, of om de enorme poederbochten waar elke skiër van droomt. Iedereen op deze berg, jong of oud, professioneel sporter of levensgenieter, heeft oog voor de fantastische natuur. Japanners voelen zich onderdanig aan de natuur en koppelen talloze betekenissen aan diverse natuurverschijnselen, met een zeer respectvolle houding ten opzichte van… eigenlijk alles, als gevolg. Op deze zeer specifieke locatie diep in het Ushiro-Tateyamagebergte sta je veel dichter bij de Japanse cultuur dan op plekken waar het buitenlandse toerisme centraal staat. Dat maakt het soms lastig om in het Engels te communiceren of je aan te passen aan de gangbare gewoontes. Zoals boodschappen doen: dat is een avontuur op zich. Maar ook in een restaurant is het lastig, zo weet je nooit met zekerheid wat je geserveerd krijgt of wat er uiteindelijk op je bord ligt. En in de traditionele onsen (een publiek badhuis waar je in een natuurlijke hotspring baddert) kun je je al snel opeens heel ongemakkelijk voelen.

Waar natuurverschijnselen talloze betekenissen krijgen Een dagje skiën, hoe ziet dat er uit? Om negen uur in de ochtend klinkt er een zacht muziekje uit de paar oude boxen die in de straat aan de lantaarnpalen hangen. Het dorp ontwaakt. Na een traditioneel ontbijt met rijst kun je de dag pas echt starten. Bij de stoeltjeslift zegt de liftbediende niet alleen vriendelijk goedemorgen, maar wenst hij je ook een fijne dag toe, tegelijk met dat je moet opletten voor je hoofd en ook nog graag tot ziens, allemaal tijdens die paar seconden dat je instapt. Vanuit de lift zie je hoogstwaarschijnlijk een kamushka verborgen in de diepe sneeuw. Het dier is een kruising tussen een berggeit en een antilope die symbool staat voor ‘de nationale schat van het bos’. Tijdens een van de vele afdalingen met uitzicht over een landschap dat op zo veel vlakken te onderscheiden is van de Alpen, kan het zijn dat je niet goed weet waar je moet kijken. Al skiënd tussen tientallen verschillende boomsoorten in prachtige kleuren tegen een achtergrond van heuvelachtige doch steile flanken, manoeuvreer en zweef je door de kniediepe sneeuw waar hier en daar een bamboeblaadje doorheen prikt. Langzaam maar zeker raak je gewend aan alles dat nieuw is, inclusief die enorme spierpijn in je bovenbenen. De stoom die uit sommige huisjes naar buiten vloeit, de koude lucht in, is niet afkomstig van een houtkacheltje maar van een heet bad. Of van een keuken waar ze ramen, dim sum en gyosa bereiden. Heb je dorst of zin in een ijsje dan haal je warme, pure, groene thee of een ijsje uit een drinkautomaat. Is het weekend? Dan staan onder aan de piste grootouders, die met zelfgemaakte bamboe sneeuwschoenen omhoog zijn gelopen, trots op hun kleinkinderen te wachten. De hele familie is een weekendje weg. Zin in een après-skisnack? Sushi! Moe? Prop je skikleding in een mandje bij de onsen en droom weg in het hete water. Totdat je je realiseert dat dit bizarre schouwspel echt is. Dit is Japan. En er is maar één manier om het te beleven.

36 | HOOGTELIJN 1-2019

34_HL0119_R31_Japan.indd 36

28-01-19 14:40

THEMA

WINTER

De skibus van Hakuba.

HOOGTELIJN 1-2019 |

34_HL0119_R31_Japan.indd 37

28-01-19 14:40

Tussen Cortina en Otari ligt het kleurrijke bos onder de witte toppen

| HOOGTELIJN 1-2019

34_HL0119_R31_Japan.indd 38

28-01-19 14:40

THEMA

WINTER

HOOGTELIJN 1-2019 |

34_HL0119_R31_Japan.indd 39

28-01-19 14:40

Lokale wandelaars maken hun sneeuwschoenen zelf, van bamboe

40 | HOOGTELIJN 1-2019

34_HL0119_R31_Japan.indd 40

28-01-19 14:41

THEMA

WINTER

HOOGTELIJN 1-2019 |

34_HL0119_R31_Japan.indd 41

28-01-19 14:41

Hoe langer je van het uitzicht geniet, des te meer je ziet

42 | HOOGTELIJN 1-2019

34_HL0119_R31_Japan.indd 42

28-01-19 14:41

THEMA

WINTER

HOOGTELIJN 1-2019 |

34_HL0119_R31_Japan.indd 43

28-01-19 14:41

Kinderen Langlauftocht met het gezin

kunnen meer

dan je denkt

Weidse vergezichten over besneeuwde bergen, een spoor trekken door de verse sneeuw, ’s avonds na een lange skidag rond de kachel in de berghut – dat moet je allemaal missen als je kinderen nog jong zijn? Onzin! Als je kinderen er zin in hebben, kunnen ze prima langlaufen en ook al jong mee op langlauftoertocht. Natuurlijk is zo’n avontuur niet geheel zonder risico’s en vergt het een gedegen voorbereiding, maar het is verrassend wat kinderen kunnen als ze daartoe worden uitgedaagd. Onze jongens waren drie en vier jaar oud toen we ze voor het eerst de langlaufski’s onderbonden, inmiddels zijn we jaren en vele langlauftochten verder. Tekst Ernestine Hoegen Beeld Michiel Köhne, Ernestine Hoegen en Feico Halbertsma

44 | HOOGTELIJN 1-2019

44_HL0119_R33_Toerlanglaufen gezin_NEXA.indd 44

28-01-19 14:50

THEMA

WINTER

We lopen de warme hut tegemoet.

n twee groepjes van vijf lopen we langzaam de berghelling op. We zijn net vertrokken uit ons basiskamp, een hut in Rondane, Noorwegen, en het tempo ligt laag. Eerst staat het ene groepje stil om een rugzak af te stellen, dan het andere groepje omdat een ski niet goed zit. Er wordt wat gepiept en gemopperd, want niet iedereen heeft evenveel zin om die heerlijk warme berghut te verlaten en op ski’s het winterlandschap in te trekken. Al met al valt het niet mee om weg te komen, maar als we een uurtje verder zijn, heeft iedereen zijn of haar ritme gevonden en hebben we een lekker tempo te pakken. We dalen weer een stukje af en lopen door de bodem van de vallei pal naar het oosten, op weg naar de volgende hut. Het zicht is goed, zodat we ons makkelijk kunnen oriënteren. Maar de winter is lang niet zo koud geweest als gebruikelijk; we moeten dus extra alert zijn op de vele meertjes en beken langs de route, want het ijs is onbetrouwbaar. Het duurt dan ook niet lang of een van ons zakt met een ski weg door een verborgen ijslaag onder de sneeuw. Het resultaat is een natte voet, een kleine ramp als je nog kilometers te gaan hebt door een bevroren landschap. Er worden droge sokken uit een rugzak tevoorschijn getoverd, de inmiddels bevroren schoen wordt gauw weer aangetrokken en we lopen zo snel mogelijk door. De natte voet is van mijn zoon en de rest van de tocht vraag ik hem regelmatig of hij zijn tenen nog kan voelen. Hij is de oudste van de kinderen die mee zijn, ik weet dat hij zich niet wil laten kennen en juist dat baart mij zorgen. Ons gezelschap bestaat uit vijf volwassenen en vijf kinderen. Het jongste meisje is negen jaar, dan een tweelingbroer en -zus van elf, en drie jongens van respectievelijk dertien, veertien en vijftien jaar. De drie jongsten hebben de minste ski-ervaring, want dit is pas de tweede winter dat ze op de ski’s staan. Maar het zijn allemaal sportieve kinderen die in de zomervakanties al heel wat hebben gewandeld en gekampeerd. Eigenlijk is onze groep nog groter, maar we moesten twee volwassenen en twee kinderen met griep achterlaten in ons basiskamp.

De voorbereiding Een langlauftoertocht met kinderen gaat voor een groot deel niet anders dan met volwassenen. Er gaan sowieso uren voorbereiding in zo’n tocht zitten – plannen maken, kaarten bestuderen, het vervoer naar je bestemming organiseren, skimateriaal huren, logies en proviand regelen. Eenmaal onderweg kun je, net als altijd in de bergen, te maken krijgen met slecht weer, materiaal-

pech, ziekte, een blessure, omwegen door een verkeerde afslag of andere tegenvallers. Voordat je op reis gaat, moet je dus goed je eigen beperkingen en die van je kinderen kennen. Kunnen ze het fysiek en mentaal aan om uren achter elkaar door sneeuw en mist te lopen en hebben ze er dan nog plezier in? Dat vergt echt wat anders dan lekker naar beneden scheuren op de piste, of vijftig meter klunen naar het restaurantje. Er is maar één manier om dit uit te vinden en dat is door het te proberen. Ook met dit gezelschap hebben we een ‘proefvakantie’ gehouden, waarbij we vanuit een vaste hut spelenderwijs oefenden met lopen en afdalen op langlaufski’s en dagtochten maakten. Vooral het oefenen met afdalen zorgde voor grote hilariteit – de kinderen hadden de telemarktechniek in elk geval veel sneller onder de knie dan de wat stramme en behoedzame ouders. Na deze eerste oefenweek wisten alle kinderen en ouders het zeker: ze wilden mee op toertocht. En zo kwam het dat we op die koude winterse dag in januari 2017 met z’n tienen op ski’s door het Noorse landschap trokken.

Verantwoordelijkheid Naast het kennen van de beperkingen van de groep, moet je je als ouders ook realiseren dat er bij een toertocht met kinderen extra verantwoordelijkheid komt kijken. Kinderen, zeker als ze jong zijn, kunnen de risico’s vaak niet goed inschatten. Ze willen niets liever dan nog een keer die helling afracen, terwijl jij als volwassene weet dat er nog een lange weg te gaan is en het over een paar uur donker is. Is er ook genoeg vertrouwen in de groep om elkaars kinderen aan te kunnen spreken als dat nodig is en heb je als ouders voldoende gezag om onpopulaire beslissingen te nemen? Als je bijvoorbeeld door wat voor een reden dan ook besluit om te keren, moet die beslissing zonder al te veel morren worden geaccepteerd. Halverwege een berghelling in een sneeuwstorm is niet het juiste moment noch de beste plek voor een flinke gezinsruzie. Anderzijds is het zo dat kinderen vaak weer onverwachte reserves en veerkracht hebben en daarmee de ouders weer weten te motiveren. Ik zal nooit vergeten dat Michiel en ik een keer met onze jongens, die toen tien en twaalf waren, op een toertocht door een sneeuwstorm liepen. Er lag dat jaar een dik pak sneeuw en het was zwaar werk om het spoor te breken. Daarnaast zagen we geen hand voor ogen, waardoor we overhangende sneeuwranden niet konden zien en vlak achter elkaar moesten lopen om elkaar niet kwijt te raken. Om beurten liep een van ons tweeën op kop, de ander achteraan met de

HOOGTELIJN 1-2019 |

44_HL0119_R33_Toerlanglaufen gezin_NEXA.indd 45

28-01-19 14:50

Ake (4) in volle vaart.

jongens tussen ons in. Ons gps-trackingsysteem begaf het, dus gingen we verder op kompas en kaart. Tegen die tijd vond ik het al lang niet meer leuk en ik maakte me zorgen over het uithoudingsvermogen en de gemoedstoestand van de kinderen. Maar het gekke was dat de jongens het totaal niet eng vonden, eerder een ontzettend leuk en spannend avontuur. Hun vrolijkheid en energie gaf mij weer moed en uiteindelijk liepen we een paar uur later de sneeuw en mist uit, de warme hut tegemoet. Zo zijn er op onze toertochten nog vele andere momenten geweest, waarop een opgewekt stemmetje of de verrukking van een kind over iets dat we onderweg zagen, ons allemaal vleugels gaf.

Periode, gebied en materiaal Een grote beperking van het toeren met kinderen is dat je vastzit aan schoolvakanties. Als je met meerdere gezinnen gaat, komt daar ook nog eens de vakantiespreiding per regio bij. In ons geval betekende dat, dat we onze gezamenlijke toertocht in de kerstvakantie moesten plannen, de donkerste periode van het jaar. Wij kozen voor een gebied dat we zelf al kenden uit eerdere tochten – Rondane in Noorwegen – maar ook in Duitsland, Tsjechië en Slovenië zijn geschikte langlaufgebieden te vinden.

Het opgewekte stemmetje van een kind geeft ons vleugels Een van de voordelen van een toerlanglauftocht is dat je vaak prima zonder gids op pad kunt. Dat drukt de kosten aanzienlijk en het is bovendien heel leuk en leerzaam om de kinderen te betrekken bij het uitzoeken van de routes. Dan het skimateriaal. Klassieke langlaufski’s zijn lange, smalle ski’s waarmee je goed tempo kunt maken in de machinaal aangelegde loipes. Maar de lol van toeren is natuurlijk dat je de gebaande paden verlaat en crosscountry gaat. Bovendien vinden kinderen het vaak oersaai om in de loipes te moeten lopen. “Zijn we er al bijna?” klonk nooit zo vaak als toen we aan moesten sluiten in een lange stoet langlaufers in de loipe. Voor crosscountry toeren heb je als volwassene ‘backcountry’ langlaufski’s nodig. Die zijn breder waardoor je een groter draagvlak hebt en ze zijn voorzien van stalen kanten. Kinderen tot een jaar of veertien kunnen overigens wel prima uit de voeten met klassieke langlaufski’s, vanwege hun geringe gewicht. Bij backcountry langlaufski’s horen vellen, maar als je een niet al te steil gebied uitkiest, geeft regelmatig waxen al voldoende grip. Verder hebben we tijdens een van onze tochten geleerd dat het handig is om een zogenaamde skitip mee te nemen; die kun je over de top van een gebroken ski schuiven.

De verste hut We houden verschillende malen kort pauze om iets warms te drinken en wat te eten. Soms heeft een van de kinderen een dipje en dan is het als ouder zaak om de goede sfeer erin te houden. De ene keer helpt het om een tijdje naast een kind te skiën, om samen kletsend een aantal kilometers te overbruggen. Een andere keer werkt het verzinnen van een spelletje het best – we zijn een trein en tuffen nu naar die rots daar, of jij bent een sneeuwschuiver, ga maar lekker voorop. En soms ben je er gewoon klaar mee, en zeg je “Nu stoppen met piepen en doorlopen.” Na enkele uren komen we aan het eind van de vallei. We moeten een beek oversteken en het kost wat moeite om een goede plek te vinden, want niets is vervelender dan ijsklonten aan je ski’s. Als we allemaal aan de overkant zijn, klimmen we een steile helling op, een heuvelrand over en glijden we het volgende dal in. Het is hier adembenemend mooi. We skiën langs een beekje door een zilver glinsterend berkenbos naar beneden. Er zijn talloze dierensporen te zien en de kinderen hebben enorme pret terwijl ze links en rechts om de bomen heen duiken. Dan hoor ik ergens voor me een gil en als ik de hoek om kom, ligt daar een van de ouders languit in de sneeuw. Een ski is achter een uitstekende boomwortel blijven hangen, met een lelijke val als gevolg. Een bloedende hoofdwond en een enorm blauw oog maken dat het er erger uitziet dan het is, maar leuk is anders. We deppen de wond, zoeken ski’s en stokken bij elkaar en gaan gauw verder. Even later skiën we het bos uit en daar ligt de hut. We treffen een oerromantisch keukentje met kachel, meer dan voldoende slaapplekken met dekbedden en een grote voorraadkast vol eten. Maar eerst moet er hout worden gehaald en sneeuw geschept om te smelten voor drinkwater. Iedereen helpt mee en later, als de hut lekker warm is, hebben we heerlijke gesprekken terwijl we bij kaarslicht ons avondeten naar binnen schrokken.

Bepakking Een van de dingen waar je goed over na moet denken, is wat je meeneemt aan bepakking. De hoofdregel is: hoe jonger het kind, hoe minder gewicht. Maar niets is stoerder dan een rugzak op de rug en daar kunnen dan de pyjama, tandenborstel, droge sokken, extra wanten en een trui in. Zodra de kinderen ouder worden, veranderen de krachtsverhoudingen binnen de groep. Hun uithoudingsvermogen neemt zienderogen toe en ze gaan steeds

46 | HOOGTELIJN 1-2019

44_HL0119_R33_Toerlanglaufen gezin_NEXA.indd 46

28-01-19 14:50

THEMA

WINTER

Chocola in het zicht van de hut.

harder. Tijdens deze toertocht is het zelfs zo dat de drie oudste jongens regelmatig op de rest van ons staan te wachten. We kunnen dus rustig wat gewicht overhevelen, waardoor het tempo in de groep weer wat gelijkmatiger wordt. Onontbeerlijk bij zo’n tocht zijn een EHBO-setje, reddingsdekens, een lichte schep, een stuk touw en genoeg proviand om in een noodgeval een nacht bivak te doorstaan. Op de terugweg van de verste hut zijn we ook nog intens dankbaar dat we een rol ducttape bij ons hebben. Nog voor we op een derde van de tocht zijn, laat de zool van een schoen van een van de kinderen los, waardoor de langlaufski los onder haar voet bungelt. Met een paar wikkels ducttape om de schoen en wat gewrik en gesjor om het allemaal weer in de langlaufbinding vast te krijgen, kan de tocht worden voorgezet. Ook is het duidelijk dat de griep weer begint toe te slaan. Een van de kinderen heeft verhoging en voelt zich niet goed. Maar als we een poos op weg zijn, lijkt het wat beter te gaan, dus we zetten toch maar door. We gaan de beek weer over het dal in en als we uren later aan de andere kant weer tevoorschijn komen, breekt de zon door. Terwijl we de laatste kilometers afleggen, voel ik hoe de ontspanning door de groep heen stroomt. Het tempo schiet omhoog. Ik loop die laatste kilometers naast een van de oudere jongens en we hebben een fantastisch gesprek over zijn toekomstdromen, de staat van de wereld, en hoe geweldig het is dat we hier met z’n allen door dit waanzinnige landschap lopen.

Conclusie Heb je zin om met je kinderen op een winters avontuur de bergen in te gaan, overweeg dan een langlauftoertocht. Elk kind dat redelijk sportief is, krijgt het crosscountry langlaufen snel onder de knie en wat is er spannender dan je eigen spoor trekken in de verse sneeuw met een stoere rugzak op je rug? Een toertocht kan kinderen enorm veel zelfvertrouwen geven, juist als ze het af en toe even zwaar hebben waardoor ze hun eigen reserves en krachten ontdekken. Iets wat ik zelf heel belangrijk vind in deze tijd van computerspelletjes, smartphones en ‘instant’ vermaak is dat ze bovendien ontdekken hoe fijn het is om op eigen kracht door zo’n magnifiek landschap te lopen. Ook voor ons, de moderne ‘curlingouders’ die geneigd zijn het pad van hun kinderen zo glad mogelijk te maken, is het goed om te zien wat ze allemaal zelf kunnen. Ga wel eerst een keer op proefvakantie om het langlaufen uit te proberen, want net als bij volwassenen ziet niet elk kind er de lol van in om op ski’s te moeten lopen.

Met z’n allen maken we een dagtocht.

Bereid je goed voor op de tocht, zoek een relatief makkelijk gebied uit en wees realistisch over de verantwoordelijkheden, de risico’s en de fysieke en mentale beperkingen van je gezin. Verder gelden de gebruikelijke bergregels: ben je goed uitgerust en durf je om te keren als het moet? Zit er voldoende ruimte in je planning voor een extra rustdag als dat nodig blijkt te zijn? En heel belangrijk met kinderen: kun je als ouders de goede sfeer erin houden als alles anders loopt dan gepland? Zorg verder voor

Een toertocht kan kinderen veel zelfvertrouwen geven de juiste uitrusting en vertrouw nooit uitsluitend op gadgets en apps – een kompas en kaart (en ermee om kunnen gaan!), ervaring en gezond verstand blijven de basisingrediënten van een geslaagde toertocht. Als je dit alles ziet zitten, kunnen wij verklappen dat er niets mooiers is dan een toertocht met het gezin: je voelt je op zo’n zonnige dag op een besneeuwde helling met uitzicht over de pieken de koning te rijk. Mooier dan dat wordt het leven niet. We nemen een welverdiende pauze.

HOOGTELIJN 1-2019 |

44_HL0119_R33_Toerlanglaufen gezin_NEXA.indd 47

28-01-19 14:53

48 | HOOGTELIJN 1-2019

48_HL0119_R40_Interview_Werner Munter.indd 48

28-01-19 14:54

THEMA

WINTER

‘Bergen Lawinegoeroe Werner Munter

snappen mij

beter dan mensen

’

‘Hij is hartstikke doof’, zegt de levenspartner van Werner Munter, terwijl ze naast me op de bank plaatsneemt. ‘Hij moet liplezen om u te begrijpen.’ Ze spreekt die woorden luid en duidelijk uit, terwijl Munter haar kan zien praten – hij zit vlakbij en tegenover ons, in een leunstoel. Maar de voormalige lawinegoeroe, alpinist en berggids is geenszins beledigd door haar advies aan mij, zo blijkt: ‘Ik ben doof, ja. Het is de ouderdom. Maar zíj! Zij is blind! Ze ziet nog maar twintig procent, dus ze laat de hele tijd van alles vallen. Maar samen kunnen we prima horen en zien, en zo vieren we het laatste staartje van mijn leven.’ Tekst Roanne van Voorst Beeld Zout Fotografie

at laatste staartje vieren, doen ze met verve. Het is elf uur in de ochtend en de fles witte wijn is al bijna leeg. Het zal niet lang meer duren of de fles rood gaat ook open. De 78-jarige Munter is al vanaf de vroege ochtend vrijwel onafgebroken aan het woord. Hij waarschuwde meermalen dat ik de laatste bus van vanavond niet zal halen. “Ik heb je nog zo veel te vertellen”, zegt hij, terwijl hij met zijn vingers langs zijn lange, grijze baard strijkt. “En je moet onze rode wijn nog proeven, straks bij het haardvuur.” Uit de keuken komt een geur van gebakken knoflook en ui, op de koffietafel staan gemengde noten en een schaaltje met lokaal gebakken koek. Er vallen zachte sneeuwvlokken tegen het raam. Door de mist zijn heel vaag en in de verte bergtoppen te zien. Dichterbij staan een aantal witbepoederde bomen en drie, zo te zien verlaten, houten huizen. Het huis van Munter is het laatste huis in een klein Zwitsers dal; gelegen in het dorpje Arolla en te bereiken via een lange busrit, slingerend omhoog en omhoog, naar daar waar de sneeuw steeds dieper wordt en de lucht ijler. Binnen is het warm,

en, zo herhaalt Munter telkens weer: “Comfortabel en stil.” Hier heeft hij “Alles wat ik nodig heb. Ik kan rustig denken en schrijven, ik kijk uit op de bergen en ben bij onze dieren.” De schrikbarend dikke, zwarte kat en de al even dikke labrador liggen languit tussen hun baasjes in, af en toe genoeglijk snurkend.

Ontroostbaar Zijn leven, vertelt Munter, is tot nu toe “ongelooflijk interessant” geweest. Hij heeft geklommen en gereisd; hij heeft in dure hotels geslapen en in gure bergen. Hij heeft naar mooie muziek geluisterd en zich tot tranen toe laten roeren door kunst. Hij heeft gefilosofeerd, creatief geleefd en dingen bedacht die de klimwereld en de wetenschap zouden veranderen. Maar een rijk bestaan is niet hetzelfde als een makkelijk bestaan, zal duidelijk worden tijdens het gesprek. Munter heeft zijn leven vaak ervaren als een gevecht. Bijvoorbeeld toen zijn eerste vrouw multiple sclerose bleek te hebben en daar na een lang ziekbed aan stierf. Hij bleef jarenlang ontroostbaar. Het was een van de redenen

HOOGTELIJN 1-2019 |

48_HL0119_R40_Interview_Werner Munter.indd 49

29-01-19 11:21

waarom de ziekenverzorgster van toen, die het stel hielp met de verpleging, besloot niet meer weg te gaan. De situatie was, zegt zij nu, “Une catastrophe” – en met ‘die situatie’ bedoelt ze hém, de man met wie ze inmiddels al twintig jaar samenleeft. Zelf wil ze geen grote rol spelen in het artikel; dat moet alleen over hem gaan, over “Werner en zijn ideeën.” Ze spreekt zijn naam uit met een sterk Frans accent: Wèr-nèr. In werkelijkheid speelt ze die grote rol wel degelijk. “Schrijf op”, gebiedt Munter me: “Zij is de belangrijkste persoon in mijn leven.” Hij staat langzaam op uit zijn leunstoel, schuifelt naar haar toe – ze krijgt een kus op haar neus, die ze door haar slechte zicht niet ziet aankomen. Er was ook een gevecht tegen de hiërarchie, waar Munter zich maar moeilijk naar kon voegen, en met al die mensen, die niet naar zijn ideeën wilden luisteren. Dat begon al aan het eind van zijn studie filosofie, toen hij een voorstel voor een promotieonderzoek schreef dat zo onconventioneel was, dat de professoren van de universiteit van Bern er niets in zagen. Ze waren te religieus, te kleindenkend, denkt Munter achteraf, en als ik opper dat ze misschien niet begrepen wat hij wilde, zucht en knikt hij: “Dat heb ik constant in mijn leven. Ik ben een querdenker” – een dwarsdenker. “Niemand gelooft me, tot ze zien dat ik gelijk had.” Je moet het zijn professoren nageven: zijn these klinkt behoorlijk ingewikkeld. Heel in het kort wilde Munter bewijzen dat de logica afhankelijk is van de dimensionaliteit van de ruimte. In de langere versie van zijn uitleg komen filosofen als Voltaire aan bod, wordt Einstein aangehaald en mysticus Meester Eckhart. Op dat punt waren zijn professoren waarschijnlijk al afgehaakt. “En toen ben ik in een existentiële crisis terecht gekomen. Ik voelde me zo onbegrepen.”

In het leger Het was niet het klimmen dat hem uit die crisis haalde – dat deed hij toen al wel, maar de sport zou pas later een hoofdrol in zijn leven gaan spelen. In deze tijd waren dat nog zijn studieboeken, en zijn toenmalige vrouw, een basisschooljuffrouw en zijn grote liefde. “Niemand gelooft het als ik het ze zeg”, glundert Munter, en hij verkneukelt zich duidelijk op de rest van dit verhaal, “maar ik heb me aan die crisis ontworsteld door het leger in te gaan.” Partner Denyse, uit de keuken: “Moet je nagaan! Hij! In het leger! Oh nee, hij hoort me vanaf hier niet.” Munter, dwars door haar heen pratend: “Moet je nagaan. Ik! In het leger! En ik heb juist altijd een hekel gehad aan hiërarchie. Ik deed liever mijn eigen zin, overlegde niet met mensen die zich boven mij geplaatst vonden. Toen ik zeventien was, maakte ik eens vanuit een berghut een nachtelijke bergtocht, zonder het de waard of iemand anders te vertellen. Ik overnachtte zonder donsjas, zonder slaapzak, in de vrieskou. Ik kwam trots terug, hij gaf me met een vlakke hand een keiharde klap in mijn gezicht, ha! Zo verdiend! Zo gevaarlijk! Maar ik wist dat ik het kon, en ik wilde me niet laten tegenhouden door iemand die ouder was dan ik.” Tijdens de officiersopleiding liet hij zich wel van alles vertellen door anderen. Zijn meerderen schreeuwden tegen hem, gaven hem opdracht na opdracht, en hij dwong zichzelf kalm te blijven, bevelen op te volgen. “Ik voelde dat ik de discipline van het leger nodig had, en ook de structuur. Ik had mijn meerderen dus eigenlijk nodig en daarom speelde ik hun spel mee, zodat ik niet ontslagen zou worden. Ik wist, intuïtief, dat alleen het leger me zou redden uit de…” – Hij valt stil, begint glazen wijn bij te

50 | HOOGTELIJN 1-2019

48_HL0119_R40_Interview_Werner Munter.indd 50

28-01-19 14:55

THEMA

WINTER

Wie is Werner Munter? schenken die nog vol waren. “Depressie?”, vul ik aan. Hij knikt, strijkt zwijgend zijn lange haar achter zijn oren. “Drink je je glas witte wijn wel snel leeg? Rood past beter bij het eten, zo.”

Sterke vrouw Munter werd luitenant, maar op uitzending zou hij nooit gaan. Want zijn vrouw schaamde zich kapot voor hem, vertelt hij stralend. “Ze was een overtuigd pacifist, en ze haatte het dat ik in het leger zat. Ze was verliefd geworden op een academicus, niet op een soldaat! Ze schaamde zich zo voor mijn uniform, dat ze weigerde me weg te brengen naar de basis, terwijl alle andere mannen door hun vrouw werden uitgezwaaid.” Hij grijnst breeduit: “En aan het eind van mijn opleiding stelde ze me voor een ultimatum. Als ik de oorlog in zou gaan, zou ze van me scheiden. Toen ben ik gestopt. Van die sterke vrouw wilde ik natuurlijk niet scheiden.” Gegiechel uit de keuken, Denyse steekt haar gezicht om de hoek: “Vertel haar van die droom, Werner!” Die gaat zo: Munter ziet een legerbasis waar honderden soldaten rondlopen. Er gaat een alarm, er is paniek; de oorlog is uitgebroken, overal marcheren nu rijen met gewapende mannen. “En ineens realiseer ik me dat ik ver weg op een bergtop sta, en …” – hij hikt van het lachen, “een pyjama draag!” Geen oorlog voor Munter dus. Wel bergen.

Berggeest Rübezahl De legeropleiding had hem geleerd om kalm te blijven onder hoge stress – een eigenschap die hem als alpinist goed van pas zou komen. En dus besloot Munter berggids te worden. Een baan die vredelievend genoeg zou zijn om zijn vrouw tevreden te houden; en ver genoeg van de universiteit verwijderd, om niet meer te hoeven denken aan zijn mislukte academische carrière. Daarbij wandelde hij al van kinds af aan in de bergen, in de weekenden, samen met zijn ouders. Hij had zich er altijd geborgen gevoeld, vertelt hij over die ervaringen, zelfs “licht, als een vogel,” terwijl hij zich in drukke steden zwaar en uitgeput voelde, en beweert dat hij op een palmstrand acuut dood zou gaan. Op zijn zeventiende klom hij zijn eerste ‘echte’ klimroute: met een touw en stijgijzers onder zijn schoenen. Een krap jaar later klom hij zijn eerste soloroute: een vierduizender waarbij hij in zijn eentje bivakkeerde. Later volgden vele routes, met en zonder klanten. Bang was hij zelden in de bergen. Dankzij Rübezahl, een berggeest uit de Duitse en Oost-Europese mythen. “Ik geloof niet in een christelijke God, maar heb wel spirituele ervaringen gehad waarbij ik voelde dat Rübezahl over me waakt.” Hem aanroepen, hij doet het even voor, gebeurt door de geest drie keer hard bij zijn naam te noemen en de gebalde vuisten omhoog te boksen, om daarna af te sluiten met een vrolijk “Hoy, hoy, hoy!” Zelf bedacht, maar het werkt wel. “Toen het eens zo mistig was dat ik bang was de weg kwijt te raken, vroeg ik Rübezahl de weg vrij te maken. Een kwartier later was de lucht geklaard. Ik vond het fantastisch, alleen de groep die ik toen aan het gidsen was, vond het een beetje vreemd.” Kon hem niet schelen. “Ik snap de bergen beter dan mensen. En de bergen snappen mij beter dan wie ook. Ik probeerde weleens vrienden mee te nemen de rots in, maar die gingen altijd zo zeuren. Dat ze blaren hadden, of honger. Dat ze niet wisten hoe een probleem moest worden opgelost. Terwijl ik liep en liep, en klom en klom, en dat eigenlijk als vrij probleemloos ervaarde. Ik ben niet de meest technische klimmer;

Werner Munter werd geboren in 1941, in Lohnstorf in Zwitserland. Hij is berggids, auteur, alpinist en veiligheidsexpert op het gebied van lawines en alpinisme. Munter wordt ook wel de vader van de lawinereductiemethode genoemd, of kortweg lawinegoeroe. De Munter Hitch is een knoop die in het klimmen wordt gebruikt als zekeringsmethode. Hij zekert met een halve mastworp, wat als voordeel heeft dat je weinig materiaal hoeft mee te nemen: naast het touw is alleen een karabiner nodig. Daarnaast zorgt de wrijving van het touw door de karabiner ervoor dat er weinig kracht nodig is om een val op te vangen.

Munters 3x3-methode is een methode die winterbergbeklimmers en wintersporters kan helpen risico’s op lawines in te schatten en te verlagen. Deze methode veranderde de internationale lawinebeoordelingsinzichten. Werner Munter schreef: • Lawinenkunde für Skifahrer und Bergsteiger - ISBN 3-444-50158-7. • 3×3 Lawinen - ISBN 3-76332-060-1. • Berner Alpen - ISBN 3-76332-415-1. • Bergsteigen I Bergwandern und Felsklettern - ISBN 3-44450-161-7. • Bergsteigen II Hochgebirgsklettern und Tourenskilauf - ISBN 3-44450-167-6.

wat de sportklimmers van nu doen, op hun speciale schoentjes, dat kan ik helemaal niet. Maar ik kan doorlopen tot ik er ben, en ik kan tegen de kou, en dat is wat je moet kunnen als bergbeklimmer. De bergen zijn mijn thuis. En ik heb Rübezahl.”

Ridicuul De berggidsopleiding volgde hij dus niet om te leren klimmen; eerder om met klanten om te leren gaan. “Ik was geen goede gids”, geeft Munter toe. “Ik gaf mijn klanten instructies, duldde geen tegenspraak. Dat gezeur en geëmmer – ik kon er niet mee omgaan. Dan wilde zo iemand een gps-apparaat zo groot als een banaan meesjouwen, ridicuul gewoon; dat weigerde ik. En er was een keer een rijke dame die ik meenam op een mooie tocht, die achteraf alleen maar klaagde dat ze geen foto’s had gemaakt en dat dus niemand van haar vrienden thuis zou weten wat ze had geklommen. Wat is dat toch voor een navelstaarderig gedrag, dat je zo met jezelf en je eigen status bezig bent, dat je de omgeving niet eens meer werkelijk in je opneemt!”

‘Dat gezeur en geëmmer, ik kon er niet mee omgaan’ Zoiets zei hij ook tegen zijn klanten, en vervolgens raakte hij ze kwijt. “Sommigen wilden nooit meer met me klimmen, collega’s noemden me moeilijk in de omgang.” Zijn vrouw onderhield hem in die tijd grotendeels. Dat zou ze blijven doen tot ze ernstig ziek werd, en hij besloot te stoppen met gidsen, zodat hij haar kon verzorgen. Munter veegt met een kromme duim over zijn ogen. En nog een keer. En nog een keer. En Denyse kan dan wel amper zien, maar toch lijkt het geen toeval dat ze juist nu uit de keuken komt gesneld, hem zachtjes aan zijn arm trekt, en ons aan tafel uitnodigt. “Kom, Werner.” We eten sperzieboontjes, kruidige tomatensaus en gebakken aardappels. De rode wijn gaat open en Munter vertelt over de moeilijkste tijd in zijn leven. “Mijn vrouw was een bergliefhebster.

HOOGTELIJN 1-2019 |

48_HL0119_R40_Interview_Werner Munter.indd 51

28-01-19 14:55

Ontdek met mOuntain netwOrk de Julische alpen in slOvenië

Beklim de triglav!

M O U N TA I N

network

In de Julische Alpen in Slovenië bestaan de bergen uit witte kalksteen, dat zorgt voor een wonderschoon landschap met helder blauwe riviertjes die door kloven en grotten stromen in valleien ommuurd door steile rotswanden. Voor deze reis hebben we een tocht uitgestippeld vanaf het beroemde meer van Bohinj, door de twee mooiste valleien van het nationaal park én over de top van hoogste berg van het land, de Triglav. Onder begeleiding van een Nederlandse bergwandelgids loop je van hut naar hut om uiteindelijk via een klettersteig de Triglav te overschrijden.

Julische Alpen in slovenië

Triglav 2864m

Trektocht naar de hoogste berg van Slovenië, door twee bijzonder mooie valleien. € 995,28 juli - 2 augustus 2019 deelnemers: 4 tot 12 begeleiding: Nederlandse bergwandelgids en lokale berggidsen op de topdag prijs: data:

meer informatie en boeken:

www.moutain-network.nl/triglav

M O U N TA I N

network

gratis onze nieuwe inspiratiebrochure ontvangen? stuur een mail naar: travel@mountain-network.nl

> C H E > G 6I > : K

DDG @A>B" :C

7:G<HEDGI:

G H '%&. q '%'%

/mnbergsport

7:@>?@ DC O: 68I>K>I 8JGHJHH: C :C G:>O :>I:C! :C 9: DANBE> H8=: 9GD K6C =:I ? :J<96IA: DB I:CI:6B =:I BDD>H I: @A>B<: 7>:9 K6C 9: 7: C:AJM DCI9:@ = :I C>:JLH @A>B8:CI GJB K6C CI: :9:GA6C9 A::G B:: G DK:G A6L>C:K: >A><=:>9 @A>B" :C 7DJA9:G

Naamloos-1 1

OP DE HO OG TE

8:CIG6 q 6G9:CC:

C q H@>" :C 7:G<HED

GIG:>O:C

18-01-19 11:28

THEMA

WINTER

‘Ik voelde dat ik de discipline van het leger nodig had’ Na de zoveelste kritische publicatie van Munter besloot de directeur van het instituut hem aan te nemen. Hij mocht blijven schrijven wat hij wilde, maar zou dat voortaan uit naam moeten doen van het instituut. “Zo wilden ze natuurlijk voorkomen dat ik ze voor gek zou blijven zetten”, concludeert hij. Hij zou er tien jaar lang met veel plezier blijven werken, er onder andere het handboek voor lawines schrijven met daarin zijn befaamde 3x3-lawinereductiemethode, een praktische risicoanalyse die aan de basis staat van alle moderne lawinegevaarvoorspellingsmethodieken. “Ik mocht me verdiepen in allerlei interessante zaken en zij betaalden me een ton per jaar!” Droogjes: “Na tien jaar aanstelling hadden ze me dus feitelijk een miljoen betaald om mijn kop over ze te houden.” Voor onze huwelijksreis beklommen we samen een 1200 meter hoge berg, zij voor me uit, ze leek wel een gems! En om dan in een rolstoel terecht te komen… Dat is hard.” Duim over de ogen. Glas bijgeschonken. “Ik bracht haar naar de wc, waste haar. Ik sliep niet, ik was altijd aan het zorgen, vierentwintig uur per dag…” Duim over de ogen. “En toen kwam zij”, zegt hij dan, over de vrouw die niet zo prominent in het verhaal wil voorkomen, maar die hem destijds “redde”. Zij nam een groot deel van de verzorging over. Hij kon weer ademen. Weer af en toe naar buiten, klimmen. En een hele tijd later: weer liefhebben.

Munter Hitch Je zou die Rübezahl er bijna van verdenken dat hij Munter ook buiten de bergen beschermde. Want totaal onverwacht kreeg hij een baan aangeboden, als wetenschappelijk medewerker van het Instituut voor Sneeuw- en Lawineonderzoek in Davos. Al was dit misschien niet zozeer het werk van een reddende engel, maar eerder van een luis in de pels – Munter zelf. Die bleef namelijk maar artikelen publiceren, waarin hij de kennis van het instituut ondermijnde: “Ze schreven over een rechtszaak tegen een berggids, waarin hij werd beschuldigd van schuld aan een ongeval. Klopte niks van. Dus schreef ik een tegenargument. Ik kreeg gelijk. Vonden ze niet leuk, daar.”

In de klimwereld moest hij zijn hogere status nog bewijzen, maar ook daar gedroeg hij zich als externe criticus. “Op enig moment realiseerde ik me dat we allemaal op een verkeerde manier aan het zekeren waren. We deden het vanaf de heup, veel te statisch. Levensgevaarlijk bij het alpinisme: als je klimmer ver valt, knal je met enorme kracht tegen de wand.” Hij dacht er weken over na en kwam toen met de Munter Hitch. “Die zou levens gaan redden, dat wist ik zeker.” Maar de rest van de klimwereld hoonde hem weg, zei hem dat zijn methode gevaarlijk was. Er zat niks anders op: hij moest het ze bewijzen. “We zouden een zware rots aan een kabel hangen en laten vallen. Zij zouden die op de populaire, statische manier zekeren, ik op de mijne.” De eerste zekeraar knalde zo hard tegen de wand aan, dat zijn helm niet kon voorkomen dat hij een flink gat in zijn hoofd had. Bij de tweede zekeraar trok het touw een brandwond door de handpalmen, die zo diep was dat het bot eronder zichtbaar werd. En toen was Munter aan de beurt: zonder helm, want die zou hij niet nodig hebben, voorspelde hij de bezorgde toekijkers. “Iedereen bezorgd natuurlijk. Maar toen die rots viel, zekerde ik rustig en dynamisch zoals ik geoefend had, en kon ik het gewicht prima opvangen.” Triomfantelijk: “ik kreeg een daverend applaus. Zo hard, zo luid, ik zal het nooit vergeten.”

HOOGTELIJN 1-2019 |

48_HL0119_R40_Interview_Werner Munter.indd 53

28-01-19 14:56

Zweedse natuur onder druk

de echo van de

Kebnekaise Een paar grote ronde kraalogen staren de verte in. Midden op de weg staat hij, het prachtige beest. Wat zou hij zien? Uit het niets echoot een bruut geluid uit de klare hemel, een helikopter suist over. De kraalogen verdwijnen het bos in. Hij zag het aankomen, de echo van de Kebnekaise. Tekst en beeld Mirte van Dijk

54 | HOOGTELIJN 1-2019

54_HL0119_R38_Zweden.indd 54

28-01-19 14:57

THEMA

WINTER

elemaal in het topje van Zweden ligt toevallig ook het topje van de hoogste berg van het land, de Kebnekaise. Opvallend genoeg zijn het eigenlijk twee toppen. De zuidtop is 2097 (2097,5) meter hoog en steekt boven een met ijs bedekte gletsjer uit, terwijl de noordtop met 2096 (2096,8) meter te bereiken is zonder het ijsplateau over te hoeven steken. Hoewel het verschil minder dan een meter is, wordt er onder de klimmers duidelijk gesproken over de Nordtoppen en Sydtoppen. De Kebnekaise is een berg waar de Zweden trots op zijn en maakt tevens deel uit van de bekende Kungsledentrekking. Alleen al de reis naar Nikkaluokta, het startpunt voor je tocht naar de Kebnekaise, is bezienswaardig. Het rustieke landschap strekt zich uit over honderden kilometers, waar rendieren met kraalogen door de metershoge naaldbomen rennen en groeperen bij helderblauwe en ijskoude meertjes. Zo koud dat je het hartje winter hoort kraken.

Van A naar B Vanaf de parkeerplaats in Nikkaluokta heb je nog niet direct zicht op de hoogste berg van Zweden. De gure wind snijdt in mijn wangen en ik verheug me op een warme kop thee in de Nikkaluokta Sarri AB, de vaste uitvalsbasis voor alle tochten, van hike tot skitoer en van sneeuwschoenwandeltocht tot ijsklimroute. In feite is dit restaurant tevens een accommodatie die bestaat uit diverse hutjes en appartementjes, en het dorp. De enthousiastelingen vertrekken vanaf hier te voet of met langlaufski’s richting het negentien kilometer verderop gelegen

Kebnekaise Fjellstation. Gedurende de zomermaanden kun je die route met zes kilometer inkorten door middel van een boottochtje over het prachtige Laddjujavre-meer, dat zes kilometer bij Nikkaluokta vandaan ligt. Echter, wij zijn hier in april en de sneeuw is al zo zacht dat het meer niet te vertrouwen is. Maar het is ook te zacht om er met sneeuwschoenen doorheen te banjeren. We worden geadviseerd om met de sneeuwscooter naar het Fjellstation te gaan, de plek waar de enige berghut ligt en van waaruit je alle tochten hogerop de bergen in start. Ik vind het maar niks, zo’n stinkding dat herrie maakt en dwars door de ongerepte natuur zijn sporen achterlaat. Onze spullen worden al ingeladen en een natuurvriendelijk alternatief blijkt er op dit moment niet te zijn, tenzij je twee dagen extra voor je tochtje uittrekt. Gezien de sterk wisselende weersomstandigheden plus het beruchte slechte humeur van de Zweedse weergoden, is dat geen optie. Bah. In deze tijd van het jaar is van A naar B dus niet zo’n succes als je optimaal van de natuur wil genieten.

You snooze, you loose Op de momenten dat de zon zijn warme stralen door de voorbijzwevende wolkslierten duwt, is de voet van de Kebnekaise een walhalla. Het landschap met de vreemd gevormde rotspartijen en steil oprijzende pieken is uniek. Je bevind je onder de tweeduizend meter, maar zo voelt het niet. En de indrukwekkende Tolpagorni, die maar 1662 meter hoog is, ligt met zijn haast vulkanische top altijd in het vizier.

Andy Vogel bekijkt zijn afdaling van dichtbij.

HOOGTELIJN 1-2019 |

54_HL0119_R38_Zweden.indd 55

28-01-19 14:57

In de ochtend schijnt de zon, maar de wind en bewolking nemen snel toe.

Foto boven Het bord ‘pas op: overstekend wild’ kennen we, maar ‘pas op voor hondensleeën’? Foto rechts Met grote kraalogen kijkt hij ons aan, voor hij zijn weg vervolgt.

Er staan drie routes op ons programma, maar aangezien de weergoden niet gunstig gestemd zijn, zou het al heel wat zijn als we deze week tenminste één toer kunnen afvinken. De Tolpagorni, de Rullevarerånnan en natuurlijk de Kebnekaise zelf. Voor alle drie de tochten start je de hike in dezelfde richting. En dat komt goed uit, want op die manier kun je dus last minute nog bepalen welke van de drie het gaat worden. Elke morgen gaat de wekker om zes uur, het uur dat de zon opkomt. In de ochtend is vaak nog blauwe lucht te spotten, dus you snooze, you loose. Bepakt en bezakt starten we onze gemoedelijke hike naar een veel zwaardere traverse die ons onderaan de voet van ‘het echte werk’ brengt. Tijdens de traverse hoor ik af en toe het geluid van een motor. Vreemd, dat past helemaal niet in deze setting. Ik zet het van me af en ga geconcentreerd verder met het manoeuvreren van mijn splitboard tussen de stukjes ijs, rots en takken. Hopelijk houdt het goede weer nog even aan.

De echo De wind neemt toe en het zicht neemt af wanneer we onder aan de Tolpagorni staan en moeten beslissen welke van de drie tochten die op onze lijst staan, we vandaag kunnen ondernemen. Weer hoor ik die motorgeluiden, alsof er onder ons in de vallei een formule 1-wedstrijd wordt gehouden. Ik staar in de verte en probeer het storende geluid te lokaliseren. Het echoot alle kanten op. Op het moment dat mijn ogen beginnen te tranen vanwege het focussen op de stukjes sneeuw en rots honderden meters verderop, ontdek ik een lang spoor van een sneeuwscooter.

Hoe langer ik kijk, des te meer sporen ik zie. Het overvalt me. Wat is dit? Wat doen ze met die sneeuwscooters? En waarom zijn het er zo veel? Verbaasd en verward draai ik me om naar de groep, ook zij zijn afgeleid door het geluid. Omdat we geen antwoorden op onze vragen kunnen krijgen door hier te blijven staan en ook snel een beslissing moeten nemen, leggen we het schouwspel naast ons neer en besluiten we door te lopen naar de Rullevarerånnan, een lang couloir dat zelfs met slecht zicht nog heel goed begaanbaar is. Het een must do als je hier bent, al is het alleen maar om even een kijkje te nemen. Twee hiken omhoog, drie blijven onderaan. We zoeken een beschutte plek en proberen ons tegen de steeds sterkere wind te beschermen. Wanneer ik door mijn camera kijk om zicht te krijgen op de twee klimmers in het couloir zie ik in de lucht een vreemd projectiel. Langzaam maar zeker herken ik de contouren. Contouren die mijn vermoeden bevestigen wanneer ook het geluid mijn oren heeft bereikt: dit is een helikopter. En het is er niet een van de bergredding…

Achtergrondmuziek Alles staat hier ineens met elkaar in contrast: de prachtige vergezichten en de ellendige ‘achtergrondmuziek’. Toeristen worden ingevlogen naar de berghut, skiërs worden op zogenaamd onbegaanbare flanken van de omliggende bergen afgezet om verse poederafdalingen te maken, klimmers nemen de sneeuwscooter-‘taxi’ en doorkruisen de hele vallei meerdere malen om

56 | HOOGTELIJN 1-2019

54_HL0119_R38_Zweden.indd 56

28-01-19 14:57

THEMA

Foto Axel Adolfsson

WINTER

Kebnekaise Fjellstation.

hun routes te inspecteren of even te lunchen in de hut. Daar waar de natuur zo vrij en puur is, worden we met de meest bedreigende oorzaak van die natuur geconfronteerd: de mens. Ik heb het gevoel alsof ik de natuur bedrogen heb door in die sneeuwscooter te stappen die ons aan het begin van de week bij de hut heeft afgezet en wil hier eigenlijk onmiddellijk weg. Weg uit deze stinkende geldmachine die door ons, de mens, is gecreĂŤerd. Ik heb hier niks mee te maken! Maar is dat wel echt zo?

alles staat hier ineens met elkaar in contrast

Hoewel ik met zo veel afgunst naar de veroorzakers kijk, vraag ik me af of ik dit gespreksonderwerp kan aansnijden. Zouden zij mijn standpunt begrijpen? Zouden zij inzien dat als wij allemaal nog langer van deze unieke plek willen genieten, het dan zonder gemotoriseerde voertuigen moet? Dat de natuur onder druk staat? Zij zullen hun ogen nooit kunnen openen als ik, of wie dan ook, ze niet bewust maak van de impact die hun luxe heeft op deze prachtige bergen, op de flora en fauna. Ik heb er dus wel degelijk iets mee te maken en voel mijn verantwoordelijkheid groeien. De Kebnekaise, zomer of winter, is zonder twijfel een bezoek waard, ondanks haar ongewilde respectloze echo. Maar kunnen we dan samen een oplossing bedenken en haar stem laten weerklinken, zonder echo?

Toch nog enkele bochten van Greg Oâ&#x20AC;&#x2122;Callaghan als we besluiten eerder om te draaien.

HOOGTELIJN 1-2019 |

54_HL0119_R38_Zweden.indd 57

28-01-19 14:57

markt & materiaal

WINTERSPULLEN Het is weer winter! Dat betekent kou, sneeuw en ijs. Tijd dus om je muts, donsjas en sneeuw- & ijsspullen weer uit de kast te halen. Heb je nieuwe materialen nodig? Dan begint hier je voorpret! Onder redactie van Sieto van der Heide

10 jaar later… Rab is een vaste waarde in de wereld van buitensportmateriaal. En bij Rab is de Microlight inmiddels al tien jaar een vaste waarde. Niet alles houdt het vol om tien jaar in een collectie te zitten, maar dit lekker lichte donsjasje voor alpinisten dus wel. Wel is er na al die jaren een variant bij gekomen: de Microlight Summit. De originele Microlight (nu de ‘Alpine’) was met 470 gram al niet zo zwaar, maar de nieuwe Summit is zelfs nog lichter.

€ 229,95 (Alpine) / € 259,95 (Summit) rab.equipment/eu/

Goed beslagen te sneeuw

Een splitboard is een snowboard waarmee je ‘gesplit’ omhoogloopt, zodat je met de toerskien boardmaatjes mee op tocht kunt. We vroegen onze eigen snow- en splitboardexpert Mirte of ze een splitboard wilde aanraden. Dat werd deze complete set van K2. Naast het board met bijbehoren (skins, risers en pucks) heb je natuurlijk ook nog bindingen en boots nodig. Ook daarvoor tipte Mirte het merk K2: de Aspect boot past prima op de Far Out binding. En die passen weer mooi op zo’n Joy Driver (heren) of Northern Lite (dames) splitboardset.

€ 1049,95 (Joy Driver) / € 979,95 (Northern Lite) € 399,95 (Far Out binding) € 449,95 (Aspect boot) K2snowboarding.com

58 | HOOGTELIJN 1-2019

58_HL0119_R10_MarktMateriaal.indd 58

28-01-19 14:58

THEMA

WINTER

Speciaal voor skiërs

Poederbaas verkoopt mutsen. Oorspronkelijk deden ze dat als bijverdienste, direct uit de rugzak. Inmiddels is die rugzak al lang niet groot genoeg meer. Naast een ruime keuze aan mutsen hebben ze bijvoorbeeld ook truien en après-ski T-shirts.

€ 38,50 poederbaas.com

Limitless vision

In de sneeuw, en helemaal in de poeder, heb je soms goggles nodig om alles goed te blijven zien. Julbo belooft je ‘limitless vision’ met haar Skydome goggles en zogenaamde Snow Tiger Reactiv Photochromic lenzen.

€ 224,95 (andere modellen vanaf € 209,95) julbo.com

Levensreddende schep

Een schep is een must have voor iedereen die buiten de piste gaat. Het kan levens redden. Wanneer er een lawine naar beneden is gekomen en elke seconde telt, heb je een stevige schep nodig. En wanneer er niets gebeurt en die schep de hele tocht in je tas blijft, is het fijn als hij lekker licht is. Met het aluminium blad en de telescopische steel voldoet deze Mammut Alugator Twist aan beide eisen.

€ 69,95 mammut.com

De Alpha SK-rugzak is dit jaar nieuw in de collectie van Arc’teryx, toch claimt het Canadese merk dat deze rugzak de beste is. Zo’n vijf geleden introduceerde het namelijk al een andere rugzak in de Alphaserie, de Alpha FL. De Alphalijn heeft een specifieke focus op alpien gebruik, wat tot uiting komt in een strak, minimalistisch ontwerp en het gebruik van sterk, functioneel en toch lichtgewicht materiaal. Die Alpha FL-rugzak was meteen een hit. Ik heb er zelf één sinds 2013 die ik nog steeds met veel plezier gebruik. Arc’teryx roemt haar nieuwe Alpha SK 32 omdat het ontwerp is toegespitst op een specifieke gebruiker, in dit geval de skiër. De oorspronkelijke Alpharugzak daarentegen, werd voor van alles en nog wat gebruikt, omdat hij zo compact, licht en sterk was. Dus óók voor skiën, maar je kunt je voorstellen dat een alpiene rugzak niet per se ook heel geschikt is voor skiën. En daarom gingen skiërs met het ontwerp aan de slag: de draagbandjes werden zo aangepast dat je ski’s mee kunt nemen en er werden ritsen aan de zijkant ingebouwd, zodat je sneller met handschoenen aan de rugzak in kunt.

dat ervoor zorgt dat er geen sneeuw in de rugzak kan komen. Dat had de FL niet. Wel past je helm of touw er ook onder. Dat het een herontwerp is, blijkt ook uit het nieuwe voorvak voor sneeuwtools: daar kun je je schep en sonde bewaren. De grote rits aan de zijkant is inderdaad superhandig en door de speciale bandjes aan de buitenkant kun je op meerdere manieren je ski’s, snow- of splitboard dragen.

Tekst Sieto van der Heide

Als een baas!

Een van de duurzaamste dingen die je als buitensporter kunt doen, is géén nieuw materiaal kopen. Maar soms moet je wel; een rugzak van 20 jaar oud met een metalen frame werkt nou eenmaal niet altijd. De next best thing is dan om één keer iets te kopen dat heel lang meegaat. In deze rubriek helpen we je in de zoektocht naar zulke hoogwaardige producten. Deze keer: de Alpha SK 32-rugzak van Arc’teryx.

Diepgang

Arc’teryx Alpha SK 32

Al met al denk ik dat de Alpha SK net zo’n grote hit is als de Alpha FL al was. Het feit dat hij al bijna uitverkocht is, is alvast een goeie indicatie. Waarom kopen? Omdat je een fervent skiër of boarder bent. Het gemak is het waard. Waarom niet kopen? Als je hooguit één keer per jaar op wintersport gaat, heb je deze rugzak niet nodig. Eindconclusie? Als je gaat skitoeren of freeriden en op zoek bent naar de juiste rugzak, dan is deze zeker het overwegen waard! Prijs: € 280 Meer informatie op arcteryx.com

In het gebruik moet ik het meest wennen aan de nieuwe opening aan de bovenkant. Daar zit een flap van AC2 materiaal,

Links de Alpha FL voor alpinisten en rechts de Alpha SK32 voor skiërs.

HOOGTELIJN 1-2019 |

58_HL0119_R10_MarktMateriaal.indd 59

28-01-19 14:58

NK Toerskiën

Een nieuwe

uitdaging Zes jaar geleden verhuisde ik naar Zwitserland om dichter bij de bergen te wonen. De winter is sindsdien mijn favoriete seizoen, waarin ik niets liever doe dan (toer)skiën. Ik ben nog steeds niet ’s werelds beste skiër, maar in mijn dromen vlieg ik wel als Lindsey Vonn naar beneden... Of het een slim plan was om me dus op te geven voor het NK Toerskiën? Ik houd van uitdagingen, van sport en bergen, en vond het leuk om weer eens wat nieuws te leren. Maar hoeveel ik echt moest leren, werd me pas gaandeweg duidelijk... Tekst Liesbeth Deddens Beeld Liesbeth Deddens en Robin Baks

n mijn training naar het NK besluit ik dunne, lichte raceski’s te huren voor een seizoen. Die zijn namelijk zoveel lichter dan gewone toerski’s; voor mijn gevoel scheelt het zo 20 procent in snelheid omhoog. Deels door het gewicht van de ski’s, maar ook de vellen en bindingen zijn lichter. Ik bekijk hoeveel hoogtemeters ik per uur moet kunnen afleggen en hoeveel tijd ik dan nodig heb voor een tocht. In gidsjes gaan ze meestal uit van zo’n 350 hoogtemeters per uur, maar bij toerskiwedstrijden halen ze vaak wel 1000 meter! Oei, dat ga ik met alleen die 20 procent extra op mijn 500 hoogtemeters per uur, niet redden. Ik moet dus serieus in training.

Stress Ik raak gestrest van trainingsschema’s en omdat ik eigenlijk geen ‘leuke’ toerskidagen wil opofferen aan training op raceski’s, besluit ik één avond in de week te toeren als training. De eerste trainingsdag is er iemand uit het Bächli-raceteam zo aardig om mij uit te leggen hoe het een en ander werkt bij wedstrijden. Bijvoorbeeld hoe je je vellen wisselt: ik moet staand de vellen onder mijn ski’s wegtrekken, zodat ik erna meteen weg kan skiën. En ook dat vraagt enige training. Ik heb moeite

met het vinden van balans op de ski’s en ga er regelmatig voorover overheen of ik vlieg achterover. Omdat de ski’s zo licht zijn, zijn ze weinig vergevingsgezind. En eenmaal beneden vliegen de ski’s bij me weg zodra ik ze losklik. Er zit namelijk geen rem op de raceski’s! En geen stijghulp. Dat is om gewicht te besparen. Oefening baart kunst, dus blijf ik elke woensdagavond oefenen. Ik begin met twee rondjes van 500 hoogtemeters, zodat ik tussendoor ook mijn vellen moet wisselen. Later breid ik dat uit naar drie of vier rondjes als duurtraining. Het beste is om een paar weken voor het NK ook nog wat op snelheid te trainen met intervals, maar omdat ik dat zo vervelend vind, geef ik dat al snel op. Eén trainingsavond raak ik in een sneeuwstorm, in het donker. Dat is het moment waarop ik me afvraag of ik niet een beetje ben doorgeslagen, door in deze omstandigheden de berg op te gaan. Later blijkt het juist een goede zet, want op de een of andere manier is er bij geen enkele toerskiwedstrijd waaraan ik deelneem veel zicht. Zo is er een oefenwedstrijd in Elm, in een skigebied, over de piste, maar wel in het donker. Op mijn weg naar beneden verlies ik mijn hoofdlamp en vlieg ik over de kop. Dat daargelaten, heeft in het donker

60 | HOOGTELIJN 1-2019

60_HL0119_R36_Toerskien.indd 60

28-01-19 14:59

THEMA

WINTER Links Liesbeth Deddens. Onder De winnaars van het NK: Dorien Geertsema en Jurgen Mesman.

skiën wel iets magisch, vind ik. Juist omdat je alleen het schijnsel van je hoofdlamp voor je ziet en het verder zo stil is.

Toerskiwedstrijden in Zwitserland In Zwitserland heb je vaak een Volkslauf en de wedstrijdcategorie. De Volkslauf is een toerskiwedstrijd voor de lol; hier doen mensen op brede ski’s aan mee, die vaak zelfs verkleed zijn. Een soort carnaval op ski’s dus, met na de wedstrijd een verloting en muziek van bandjes. Een absolute aanrader om eens aan mee te doen! De wedstrijdcategorie is bij ons meteen vrij serieus, er doen bijna alleen mensen uit raceteams aan mee. In andere delen van Zwitserland, zoals het Franstalige deel, is het wel anders heb ik gehoord. Daar is het veel laagdrempeliger. Maar aangezien ik de wedstrijden als training zie, besluit ik ondanks het serieuze karakter toch mee te doen.

Generale repetitie Vlak voor het NK lijkt het me verstandig om toch ook maar eens off-piste te gaan op de dunne ski’s. Dat maakt dat ik me bijna spontaan weer uitschrijf voor het NK. Kon ik op deze ski’s inmiddels al aardig op de piste skiën, off-piste is het een heel ander verhaal… Maar omdat de sneeuwomstandigheden bijzonder lastig zijn, hoop ik dat het bij het NK alleen maar kan meevallen. Wel moet ik nog een paar dingen leren: de ski’s snel op de rugzak doen bijvoorbeeld, zonder die af te doen, en dan bootpacken, de ski’s weer van de tas halen en doorskiën. Ik kijk video’s op YouTube en oefen in de woonkamer. Rest mij alleen nog alles in één keer te oefenen: omhooglopen op vellen, vellen wisselen, bootpacken en weer wisselen naar het skiën. Dat doe ik tijdens de Pizol Altiski met 2000 hoogtemeters in twee rondes, met beide keren een bootpack. Het is vreselijk koud en er is geen zicht. Toch lukt het me om niet te vallen tijdens de eerste afdaling. Maar tijdens de tweede ronde zijn mijn benen zo verzuurd dat ik toch een paar keer crash. In iets meer dan drie uur ben ik klaar en kijk ik terug op een goede generale repetitie.

Nederlands kampioenschap Vandaag is het NK. Helaas ben ik niet zo fit en het zicht is ook niet best. Gelukkig is de sneeuw wel fantastisch. Mijn familie en vrienden zijn er om me aan te moedigen en dat voelt geweldig. Ik word vierde, niet in de tijd die ik in gedachten had, maar toch iets om trots op te zijn. Ik denk dat ik mezelf te veel druk heb opgelegd en dat ik te gestrest was om uitgerust aan de start te staan. Mijn start was te snel en omhoog haalde ik mijn normale aantal hoogtemeters per uur niet. Maar ik heb mijn best gedaan en het vellen wisselen, bootpacken, et cetera ging verrassend soepel.

Waar een wil is… Met enorm respect kijk ik naar Dorien met haar supersnelle tijd en ook naar Hester, die als verdedigend kampioen aan de start stond. Het was een avontuur waar ik ontzettend veel van heb geleerd. Ik ben lekker fit gebleven in de winter, heb staand mijn vellen leren wisselen – altijd handig tijdens toertochten – en ik kan mijn

gewone ski’s nu makkelijker op mijn rugzak doen voor een bootpack, en bovenal: waar een wil is, is een weg. Met het wennen aan deze ski’s begon ik op nul en dacht ik nooit zonder vallen op die dunne latjes te kunnen skiën. Maar bij het NK ben ik niet één keer gevallen. Ook had ik nooit gedacht dat ik ruim 1600 hoogtemeters in een paar uurtjes zou doen. En als kers op de taart heb ik leuke nieuwe mensen leren kennen om gezellig mee op pad te gaan. Een zeer geslaagd avontuur dus!

NK Toerskiën

In 2018 was het NK Toerskiën onderdeel van de Trofea Pez Ault, in Disentis, Zwitserland. De route ging over 14 kilometer, 1660 hoogtemeters, met twee keer portage/bootpack met ski’s op de rugzak en twee keer een vellenwissel. Er stonden tien Nederlandse dames aan de start, van wie de snelste Dorien Geertsema was met 02:58 uur. Van de 29 Nederlandse heren was Jurgen Mesman de snelste, met 02:16 uur. Dit jaar wordt het NK Toerskiën in het Martelltal in Zuid-Tirol georganiseerd, op 2 (Vertical) en 3 maart (Individueel). Inschrijven voor het NK kan tot 28 februari. Kijk voor meer informatie op nkbv.nl/actueel/events/nk-toerskien-2019.html.

Liesbeth ploetert omhoog.

HOOGTELIJN 1-2019 |

60_HL0119_R36_Toerskien.indd 61

28-01-19 15:01

METEOR

Photo ÂŠ www.kalice.fr

Helmet Up

The ultimate helmet for summer and winter. The new METEOR is the first Petzl CE certified ski touring helmet. It combines the certification of a mountaineering helmet, optimal ventilation and Petzl's TOP & SIDE PROTECTION label. What's in it for you? At only 240 g, you have every reason to wear it both at the crag and in the mountains. Always with you. #helmetup www.petzl.com

This helmet does not meet the requirements of the EN 1077 standard for alpine ski helmets.

AD-METEOR_1811_vdef.indd 1 Naamloos-1 1

27/11/2018 14:52 22-01-19 10:33

NATIONALE WEDSTRIJDEN

BOULDER 2019

LEAD 2019

JAN

ZA ZO

26 27

JEUGD BOULDER 1 JEUGD BOULDER 1

DE CAMPUS, DEN HAAG BLOCK 013, TILBURG

FEB

ZA ZA ZO ZA ZA ZO ZA

2 9 10 16 16 17 23

BOULDER 1 DOCK MASTERS* DOCK MASTERS* GRAVITON OPEN* JEUGD BOULDER 2 JEUGD BOULDER 2 BOULDER 2

MONK ROTTERDAM ENERGIEHAVEN, UTRECHT ENERGIEHAVEN, UTRECHT GRAVITON BOULDERGYM, SITTARD CUBE BOULDERGYM, ENSCHEDE CUBE BOULDERGYM, ENSCHEDE MOUNTAIN NETWORK RIJNBOULDER, ARNHEM

MRT ZA ZA Z0 ZA ZO

9 16 17 30 31

BOULDER 3 JEUGD BOULDER 3 JEUGD BOULDER 3 DBIYO* DBIYO*

APR ZA

MEI

JEUGD LEAD 1

ZO ZA ZO

7 13 14

JEUGD LEAD 1 FLATLANDER CUP* FLATLANDER CUP*

AUG ZA

LEAD 1

MOUNTAIN NETWORK NOARDWAND, LEEUWARDEN

MONK AMSTERDAM NEOLIET BOLDER, ROTTERDAM NEOLIET BOLDER, ROTTERDAM DELFTS BLEAU, DELFT DELFTS BLEAU, DELFT

SEP

ZA ZO ZA ZA ZO

7 8 14 28 29

JEUGD LEAD 2 JEUGD LEAD 2 LEAD 2 JEUGD LEAD 3 JEUGD LEAD 3

MOUNTAIN NETWORK ARNHEM MOUNTAIN NETWORK ARNHEM IVY CLIMBING, SITTARD MOUNTAIN NETWORK AMSTERDAM MOUNTAIN NETWORK AMSTERDAM

JEUGD BOULDER 4

MONK ROTTERDAM

OKT ZA ZA

12 26

LEAD 3 LEAD 4

ROCK STEADY, BUSSUM MOUNTAIN NETWORK AMSTERDAM

11 18

JEUGD BOULDER 4 BOULDER 4

MONK EINDHOVEN DE CAMPUS, DEN HAAG

NJK BOULDER

NK BOULDER

MOUNTAIN NETWORK RIJNBOULDER, ARNHEM GRIP BOULDERHAL, NIJMEGEN

NOV ZA ZO ZA ZO ZA ZA

2 3 9 10 16 30

JEUGD LEAD 4 JEUGD LEAD 4 PETZL NK LEAD OPEN NK COMBINED NJK LEAD OPEN NK SPEED

FLATLANDER CUP*

MOUNTAIN NETWORK NIEUWEGEIN MOUNTAIN NETWORK NIEUWEGEIN IVY CLIMBING, SITTARD IVY CLIMBING, SITTARD MOUNTAIN NETWORK AMSTERDAM MOUNTAIN NETWORK NOARDWAND, LEEUWARDEN

FLATLANDER CUP*

DEC ZA

NK IJSKLIMMEN

SPORTCENTRUM OLYMPOS, UTRECHT

ZA ZA

JUN ZA

JUL

MOUNTAIN NETWORK RIJNBOULDER, ARNHEM MOUNTAIN NETWORK RIJNBOULDER, ARNHEM

NKBV lidmaatschap en klimverzekering zijn verplicht bij deelname aan nationale wedstrijden. | * Wedstrijd zonder organisatorische ondersteuning vanuit de NKBV.

JUL

ROCK STEADY, BUSSUM KLIMHAL AMSTERDAM MOUNTAIN NETWORK, ARNHEM MOUNTAIN NETWORK, ARNHEM

NKBV lidmaatschap en klimverzekering zijn verplicht bij deelname aan nationale wedstrijden. | * Wedstrijd zonder organisatorische ondersteuning vanuit de NKBV.

INSCHRIJVEN NKBV.NL/WEDSTRIJDEN | MEER INFO SPORTKLIMWEDSTRIJDEN.NL KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING | WWW.NKBV.NL

CLIMBING

NKBV-Kalender Naamloos-3 2 2019-Hoogtelijn-v2.indd 1

Structures & Equipment BV

21-01-19 28-01-19 17:01 10:38

Foto Zout Fotografie

Overzicht KLIM- en boulderHALLEN BOULDERHALLEN NKBV-KORTING?

AVALON FITCENTRE Wageningen avalonfitcentre.nl

Nee

BLOCK013 Tilburg block013.nl

Nee

BOLDER NEOLIET Rotterdam neoliet.nl

Nee

BOULDERCENTRUM DELFTS BLEAU Delft delftsbleau.nl

Nee

BOULDERHAL BRUUT Breda boulderhalbruut.nl

Nee

BOULDERHAL DE CAMPUS Den Haag boulderhaldecampus.nl

Nee

BOULDERHAL KUNSTSTOF Leiden boulderhalkunststof.nl

Nee

BOULDERHAL STERK Utrecht boulderhalsterk.nl

Nee

BOSSCHE BOULDERS Den Bosch bosscheboulders.nl (opent voorjaar 2019)

Nee

CUBE BOULDERGYM Enschede cubebouldergym.nl

Nee

ENERGIEHAVEN Utrecht boulderhalenergiehaven.nl

Nee

HAL

NKBV-KORTING?

GRAVITON BOULDERGYM Sittard gravitonbouldergym.nl

008d8d

GRIP BOULDERHAL Nijmegen gripnijmegen.nl

Nee

GROPO Groningen gropo.nl

Nee

HET LAB Amsterdam hetlabamsterdam.nl

Nee

IMPACT BOULDERHAL Almere impactboulderhal.nl

Nee

KEI BOULDERHAL Amersfoort keiboulderhal.nl

Nee

MONK BOULDERGYM Amsterdam monkamsterdam.nl

Nee

MONK BOULDERGYM Eindhoven monkeindhoven.nl

Nee

MONK ROTTERDAM Rotterdam monkrotterdam.nl

Nee

NETWORK RADIUMMOUNTAIN BOULDERS Maastricht radiumboulders.nl

Nee

richtlijn logogebruik

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

RIJNBOULDER Arnhem rijnboulder.nl

Foto Tim van der Linden

HAL

64 | HOOGTELIJN 1-2019

64_HL0119_R21_Hallenoverzicht.indd 64

28-01-19 15:02

Klimhallen NKBV-KORTING?

ARENDSE KLIMCENTRUM Breda arendse.nl

Nee

ARQUÉ KLIMCENTRUM Enschede arque.nl

Nee

AYERS ROCK Zoetermeer ayersrock.nl

BJOEKS Groningen bjoeks.nl

Nee

DE FABRIEK Haarlem boulderhaldefabriek.nl

Nee

DE KLIMMUUR CENTRAAL Amsterdam deklimmuur.nl

Nee

DE KLIMMUUR DEN HAAG HS Den Haag deklimmuur.nl

Nee

DE KLIMMUUR DEN HAAG UITHOF Den Haag deklimmuur.nl

Nee

DE KLIMMUUR HAARLEM Haarlem deklimmuur.nl DE KLIMMUUR ROTTERDAM Rotterdam deklimmuur.nl FITLAND BROEK OP LANGEDIJK Broek op Langedijk geus.nl GRIP KLIMCENTRUM Nijmegen gripnijmegen.nl IVY CLIMBING Sittard ivyclimbing.nl KLIMCENTRUM ALKMAAR Alkmaar klimcentrumalkmaar.nl KLIMCENTRUM MONTE CERVINO Bergschenhoek montecervino.nl

Foto Zout Fotografie

HAL

MOUNTAIN NETWORK richtlijn logogebruik

HAL

MNlOgO lIggENdE vARIANT

NKBV-KORTING?

MOUNTAIN NETWORK MOUNTAIN NETWORK AMSTERDAM Amsterdam mountain-network.nl

MOUNTAIN NETWORK MOUNTAIN NETWORK ARNHEM Arnhem mountain-network.nl

MOUNTAIN NETWORK MOUNTAIN NETWORK DORDRECHT Dordrecht mountain-network.nl

MOUNTAIN NETWORK MOUNTAIN NETWORK HEERENVEEN Heerenveen mountain-network.nl

Nee

MOUNTAIN NETWORK NIEUWEGEIN Nieuwegein mountain-network.nl

Nee

NEOLIET EINDHOVEN NOORD Eindhoven neoliet.nl

Nee

NEOLIET EINDHOVEN ZUID Eindhoven neoliet.nl

Nee

NEOLIET HEERLEN Heerlen neoliet.nl

Nee

NEOLIET TILBURG Tilburg neoliet.nl

Nee

NEOLIET UTRECHT Utrecht neoliet.nl

Nee

PENTAGON Dordrecht pentagonsport.nl

Nee

richtlijn logogebruik

MNlOgO lIggENdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

richtlijn logogebruik

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

richtlijn logogebruik

Nee

ROCK STEADY Bussum rocksteady.nl

KLIMMUUR KALYMNOS Utrecht olympos.nl

Nee

VITA KLIMCENTRUM Venlo klimhal-events.nl

KLIMMUUR UTRECHT Utrecht klimmuur-utrecht.nl

Nee KLIMMUUR

UTRECHT

MNlOgO sTAANdE vARIANT

richtlijn logogebruik

KLIMHAL AMSTERDAM Amsterdam klimhalamsterdam.nl

KLIMTUIN FLIEGERHORST Venlo fliegerhorst.nl

MNlOgO sTAANdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

Nee

YELLOW STONE Roosendaal yellow-stone.nl

YOSEMITE KLIMCENTRUM Zwolle yosemite.nl

HOOGTELIJN 1-2019 |

64_HL0119_R21_Hallenoverzicht.indd 65

28-01-19 15:02

klimroute Mirjam verkent de rotsen in de kloof.

Multipitch in de Todrakloof, Marokko

Qui l’eut cru Voorbij de laatste uitlopers van de Hoge Atlas ligt de Todrakloof. Een waardige majestueuze kloof van steile rode kalkrotsen. Eens moet hier de rivier Todgha woester zijn geweest dan het kleine gletsjerstroompje dat het nu is. Tekst en beeld Mirjam Karres en Marcel Mens

a een adembenemende roadtrip vanuit Marrakesh, die ons over de Atlas heen naar het kleine dorpje Todgha voerde, hebben we ons genesteld in het knusse klimmershotel Etoile des Gorges. Klimmers uit Tsjechië, Frankrijk, Canada, Duitsland en Spanje rommelen rond in hun donsjasjes, turend in topo’s, met vaak getapete vingers.

palmbomen, de zon laat zich voorzichtig zien. Er staat een grote grijns op onze gezichten. Na de eerste vijf touwlengtes in de schaduw, die soepeltjes verlopen, komen we op een plateau. Schoentjes uit, zon op ons gezicht, geweldig uitzicht over de kloof, we zetten gretig onze tanden in ons broodje.

Zon op ons gezicht

Omdat achter ons een Canadees stel klimt, besluiten we door te klimmen. De rots is scherp en ruw, maar heerlijk voor de technische klimmer; je kunt overal op staan. Na nog eens vijf touwlengtes staan we op de top. Moe, gelukkig, voldaan. We besluiten met het Canadese stel naar beneden te lopen. Er is geen pad, maar na wat zoeken zien we enkele steenmannetjes.

Vandaag staat de multipitch Qui-l’eut cru op het menu: tien touwlengtes met voornamelijk 5c-pitches. Heerlijk, vlinders in m’n buik. Een rugzak vol met wat water, 2x 50 meter touw, klimspul en een lunchpakket klaargemaakt door Ahmed: wit platbrood met ei. Het is aangenaam weer, zo eind februari, maar toch hebben we onze donsjasjes aan. Je hoort het kabbelen van de rivier, het ruisen van de

Moe, gelukkig, voldaan

We sluiten de dag af met een geurende tajine bij Ahmed. De dag is zo compleet!

Tijd voor Ahmeds lunchpakket!

66 | HOOGTELIJN 1-2019

66_HL0119_R09_klimroute.indd 66

28-01-19 15:03

Het februarizonnetje is heerlijk. De scherpe rots is een genot om op te klimmen.

Klimroute in Marokko Reis

Vanaf Marrakesh is de Todrakloof zowel met een huurauto als met de bus goed te bereiken. Reken daarvoor op een reistijd van ongeveer zeven uur. De bus van Marrakesh naar Tineghir kun je online boeken. Vanuit Tineghir neem je vervolgens een taxi voor de 15 kilometer naar Todgha. De rit vanaf Marrakesh is een prachtige roadtrip door de Hoge Atlas. De coördinaten van de locatie zijn: N 31˚ 35’ 16.75 W 5˚35’ 34.46.

Seizoen

Van de late herfst tot het vroege voorjaar is het er heerlijk klimmen. In de zomer is het er te heet om te klimmen.

Route en topo

Todra – Rock Climbing in the Todra Gorge (2017) ISBN 978-0-9567288-8-3. Je vindt ook een topo in het klimmerswinkeltje bij de Fransman Julio. Helaas is die niet helemaal compleet. Vraag daarom in het hotel naar Hassan: die heeft een getekende topo. Als je beide topo’s naast elkaar legt, krijg je het meest realistische beeld. In het hotel liggen meerdere kopietjes van beide topo’s die je kunt inkijken. De route Qui l’eut cru is de meest rechtse route in de sector Jardin d’été en is verdeeld in twee delen van vijf touwlengtes. Het tweede gedeelte is wat lastig te vinden, maar na 100 meter doorlopen, zie je de eerste boorhaak al glinsteren. De route is goed behaakt, maar enkele lange setjes zijn nuttig om touwwrijving te voorkomen. Een paar

lange bandschlinges om de standplaatsen te versterken, kunnen ook geen kwaad.

Accommodatie

Hotel Etoile des Gorges is prima en een echt klimmershotel. In de winter is er alleen ’s avonds elektriciteit en de wifi is tevens beperkt, maar het lekkere eten en de bediening maken veel goed. Je kunt met je gordel aan naar de rotsen lopen. Wil je meer luxe, dan zijn er meerdere hotels te vinden. Houd dan wel rekening met een langere loopafstand naar de rotsen.

Omgeving

De Todrakloof is omgeven door rode ruwe kalkrotsen. Het dorpje is gelegen in een bescheiden oase, je vindt er palmbomen, wat kleine tuinbouw en de rivier de Todgha slingert door de vallei. Het klimgebied is werkelijk adembenemend. Je vindt er 500+ routes van 4+ tot 8b, van korte singlepitches tot flinke multipitches.

Links

Via goo.gl/F63EnN (of scan de QR-code) vind je foto’s van de klimgids van het gebied.

Tochtenwiki

In de NKBV Tochtenwiki vind je meer gedetailleerde route-informatie. Ga naar hoogtelijn.nl, klik op deze editie van Hoogtelijn en dan op deze route die in de Tochtenwiki is geplaatst.

HOOGTELIJN 1-2019 |

66_HL0119_R09_klimroute.indd 67

28-01-19 15:03

Tot vlak voor de SchonbielhĂźtte is het berglandschap onherbergzaam.

68 | HOOGTELIJN 1-2019

68_HL0119_R37_Rondom de Matterhorn.indd 68

28-01-19 15:03

Hoogalpiene huttentocht

RONDJE

MATTERHORN Zoals een kind een berg tekent: een piramide met vier markante graten. In negen dagen krijgen we uitgebreid de gelegenheid de Matterhorn van alle vier de kanten te bewonderen en en passant het klassieke noord-zuid contrast van de Alpen te ervaren. Tekst en beeld Sjors Kurvers

ewoon de hele vrijdag werken en vervolgens op zaterdag alle tijd hebben om een Hüttenanstieg te doen, is sinds het verdwijnen van de City Night Line ineens een stuk ingewikkelder geworden. Uiteindelijk overvalt me toch hetzelfde lekkere Alpengevoel als ik na een hoop logistiek op zaterdagochtend in Visp het boemeltje richting Zermatt instap. We gaan een rondje rondom de Matterhorn maken!

eenvoudig pad naar de Gandegghütte. Dat is maar goed ook, want deze hut ligt boven de 3000 meter en die hoogte voelen we wel! In de middagzon genieten we van het schitterende panorama dat zich hier ontvouwt, met in het zuidoosten het gehele Monte Rosamassief en ten westen van ons de indrukwekkende Dent Blanche. Alleen de Matterhorn laat zich niet meer zien, zijn top blijft vanavond in de wolken.

Zermatter Kirchenchor De sfeer in het laatste treintje is meteen een mooie opmaat voor wat me te wachten staat als ik straks uitstap. Precies in mijn coupé heeft namelijk het Zermatter Kirchenchor plaatsgenomen en we zijn nog maar amper vertrokken of ze brengen hun eerste lied ten gehore. Om mij heen houden tientallen Japanse handen mobieltjes in de lucht. Ik laat de klanken op me inwerken en probeer door het raampje hoog boven het dal de Brunegghorn te vinden terwijl de trein langzaam richting Sankt Niklaus klimt. Van tevoren hebben we van onze tochtleiders een uitgebreide paklijst gekregen en daarvan is me het motto ‘light is right’ het meest bijgebleven. Maar we zullen acht nachten wegblijven, dus hoe light kun je dan nog gaan? Iedereen inspecteert elkaars rugzak (“Hoe kan die van jou nou zo klein zijn?”), er wordt nog wat gediscussieerd, hier en daar alsnog iets achtergelaten en niet veel later is het heerlijk om circus Zermatt achter ons te laten.

De gletsjer waarop we de volgende ochtend onze touwtechnieken checken, is er ernstig aan toe. In dit geval is dat niet alleen omdat de gletsjer qua afmetingen al zo geslonken is, maar ook vanwege de ongelofelijke hoeveelheid afval die we tegenkomen. Niet slechts hier en daar, werkelijk de hele gletsjer ligt bezaaid met houten palen, plastic zakken en verroeste metalen voorwerpen. Een van ons vindt zelfs een afgedankte accu. Wat een schril contrast met de aangeharkte sfeer die de Zwitsers verder in dit gebied zo goed weten te cultiveren. Zeker weten doen we het niet, maar we kunnen alleen bedenken dat al deze troep van het boven ons gelegen skistation komt. Het heeft vast meer dan vijftig jaar gekost om deze afvalberg te creëren en zo lang geleden gingen we nog een stuk minder bedachtzaam met afval om dan nu. Dat neemt niet weg dat de lokale overheid zich er hard voor zou moeten maken dat het hier op de gletsjer minstens even schoon wordt als in de winkelstraten beneden in het dal.

Indrukwekkend uitzicht

Grensoverschrijding

De Matterhorn hebben we direct prachtig in zicht. Wat een aanlokkelijke berg. De scherpe graten lijken je gewoon uit te nodigen om te komen klimmen. Het lijkt vandaag ook alsof we daarnaar op weg zijn, want de eerste stop is de Hörnlihütte, uitgangspunt voor de beklimming van de gelijknamige graat. Vanaf de hut is de graat nog steeds uitnodigend, maar wordt het ook duidelijk dat die route een serieuze onderneming is: ruim 1200 hoogtemeters in lastige rots. En die moet je ook weer terug! Wij hoeven vanmiddag alleen nog over een relatief

De Rifugio Teodulo op de gelijknamige pas vormt op 3317 meter een groot contrast met de Zwitserse bergbeleving. Er klinkt jazzmuziek uit de speakers in de loungehoek met panoramauitzicht over Valtourneche en ’s avonds komt als vanzelfsprekend een karaf wijn op tafel. Dat dit een prachtige plek is ,wist David Bowie in de vroege jaren 70 ook al: naast de bar hangt een foto van hem – op ski’s naast de hut – en uiteraard in een zeer flitsende outfit. Zelfs in de bergen een waar stijlicoon!

HOOGTELIJN 1-2019 |

68_HL0119_R37_Rondom de Matterhorn.indd 69

28-01-19 15:04

Boven Onder de Gandegghütte oefenen we onze reddingstechnieken. Onder Het terras van de Refugio Nacamuli is een prima plek om een rustdag door te brengen.

Vanuit deze hut gaan we richting de top van de Breithorn. Het vroege uur plus de voorspelling dat we later deze dag een koufront mogen verwachten, zorgt voor flink wat Nordwandblicke om mij heen. Voorlopig is het weer nog prima en de Matterhorn wordt voor onze neus fraai verlicht door de eerste zonnestralen. Op ongeveer 3700 meter dient het slechte weer zich toch eerder aan dan verwacht, in de vorm van een frisse bries en snel oprukkende wolken. Het zorgt ervoor dat het laatste stuk naar de top behoorlijk inspannend is en we een fraai uitzicht op onze buik kunnen schrijven. Evengoed is dit voor een aantal van ons de eerste vierduizender – een speciale en koude ervaring! Vanaf hier laten we Zwitserland definitief voor vier dagen achter ons en dalen we af naar Breuil-Cervinia. Net als Zermatt óók een dorpje aan de voet van de Matterhorn, maar daar houdt de vergelijking dan wel op. Waar Zermatt wordt gedomineerd door toerisme, is Breuil een relatief gewoon bergdorpje aan het eind van een dal, waar toeristen ook onderdak kunnen vinden. We laten ons een late lunch goed smaken en een enkeling haalt daarna de gemiste uurtjes slaap in. Niet onverstandig, want morgen hebben we een pittige dag voor de boeg.

Via ferrata De dag wordt gedomineerd door de via ferrata Sperone di Vofrède – een klettersteig met zo’n fraaie naam moet wel de moeite waard zijn. Het is de grootste hindernis op weg naar de Col de Vofrède. Tot ongeveer 2700 meter lopen we over paden die langzaam overgaan in steeds moeilijker te vinden sporen. Fantastisch hoe je lopend heel geleidelijk de overgang van de vegetatie ervaart: rondom Breuil is alles zeer groen en gecultiveerd en op het punt waar we onze gordels tevoorschijn halen, is het landschap veranderd in een ruige rotsomgeving. Sowieso ligt de sneeuwgrens hier een stuk hoger dan aan de Zwitserse kant. De via ferrata beloont ons met echte klimpassages, maar laat ook zien dat het tempo met een grote groep in dit soort terrein flink terugzakt. Na het koufront van gisteren is het weer prachtig, dus we hebben geen haast en nemen de tijd om alles veilig af te zekeren. Het is al een uur of vier als we op de pas aankomen en daar wacht ons nog een pittige afdaling richting de Rifugio Perucca Vuillermoz. Hier is evengoed opperste concentratie nodig om in het losse terrein geen vervelende uitglijder te maken of stenen naar beneden te trappen. Alleen het laatste kwartiertje kun je rustig aan doen en dat geeft gelegenheid de eerste helft van onze tocht in gedachten de revue te laten passeren. Wat hebben we in vier dagen tijd al een enorme variëteit aan bergbeleving gekregen. Zowel qua landschap als qua disciplines was haast geen dag hetzelfde. Dat belooft nog wat voor de tweede helft van de week.

Cresta del Leone Voor de deur van de hut ligt een hond. En ik ben niet goed met honden. Hij lijkt niet van plan te wijken, maar ik zal vandaag toch een keer naar binnen moeten. Een poging over hem heen te stappen, wordt duidelijk niet geaccepteerd. Uiteindelijk blijkt dat Spok, zo’n typische zwart-witte herdershond, heel erg op zoek is naar een speelmaatje. Een kwartier later zijn zowel hij als ik moe, ben ik een beetje ‘beter met honden’ en mag ik de hut in. De wc

is buiten, dat betekent dezelfde route in omgekeerde volgorde, dus een sanitaire pauze kost me in deze hut meer tijd dan gebruikelijk. Het levert me wel mooi een extra work-out op. De huttenwaard vertelt dat twee vrienden van hem morgen de Cresta del Leone op de Matterhorn zullen beklimmen – wat een

mijn poging om over de hond te stappen wordt niet geaccepteerd avontuur! We hebben ons al uitgebreid kunnen vergapen aan deze route en zijn het erover eens dat de Lion’s Ridge er minstens zo indrukwekkend uitziet als de veel bekendere Hörnligrat. Wij hoeven ons in elk geval geen zorgen te maken over het weer, zo’n grote route stap je tenslotte alleen in met garantie op grand beau.

Contrast Vanuit de Rifugio Perucca Vuillermoz lopen we door een fraai en stil dal naar Prarayer in het Valpelline. De route voert voor de verandering over een duidelijk pad, maar is daarmee zeker niet eenvoudig. Het terrein is heel steil en daarmee een aanslag op onze inmiddels aardig vermoeide benen. Prarayer is een plek die je vanaf een parkeerplaats vanuit het zuiden in ongeveer een halfuur kunt bereiken. En dat is te zien op het terras waar wij ons tegoed doen aan koffie met gebak. Onze al ietwat verweerde koppen vormen een groot contrast met de hoofden die vanochtend overduidelijk nog een douche hebben gezien. Na deze uitstekende pauze vinden we al snel weer de rust op weg naar de Rifugio Nacamuli door het Comba d’Oren-dal. Deze hut ligt

70 | HOOGTELIJN 1-2019

68_HL0119_R37_Rondom de Matterhorn.indd 70

28-01-19 15:04

Over een met rotzooi bezaaide gletsjer, op weg naar Refugio Teodulo.

op 2818 meter midden in een indrukwekkende hooggebergtearena. De temperatuur loopt flink op en de laatste hoogtemeters gaan over een steil en zwaar pad. De Nacamuli is zo’n hut die je al vroeg ziet liggen, maar amper dichterbij lijkt te komen. Dat gaat je niet in de koude kleren zitten. Gelukkig hebben we morgen een rustdag op de planning. Heerlijk om niet supervroeg uit de veren te hoeven, tijd te nemen om een boek te lezen en een bord polenta met het huttenpersoneel mee te eten! In de middag wordt de dag bijna volmaakt als een steenbok zich meldt op het terras.

Rustdag De rustdag is ook een welkome voorbereiding op de etappe die ons terug naar Zwitserland voert. Op de Col de Collon steken we de grens over en stappen we het derde taalgebied van de week in. Plans de Bertol is met 2664 meter het laagste punt van deze etappe. Vanaf hier hebben we nog 650 hoogtemeters voor de boeg naar de gelijknamige hut. Het eerste stuk kun je nog wel van wandelen spreken, maar al snel wordt het blokkenterrein een stuk uitdagender. Hier en daar worden de rotsen onderbroken door oude stukken gletsjer en sneeuwveldjes. Uiteindelijk moeten we allemaal onze handen gebruiken om over ladders het laatste steile stuk naar de hut te overwinnen. Er zit slecht weer op onze hielen, dus enige haast is geboden. Tegelijkertijd is dit ook terrein om geen gekke dingen te doen. We komen uiteindelijk allemaal nat de hut binnen, de eersten met slechts een paar druppels in hun gezicht, de laatsten volledig verzopen.

Spectaculair De Cabane Bertol is met afstand de meest spectaculair gelegen hut van deze tocht. Dat we in deze moderne tijd in staat zijn een

berghut te bouwen op zo’n onherbergzame plek is één ding, het wordt pas echt indrukwekkend wanneer je je realiseert dat deze hut is gebouwd in de 19e eeuw. Het bouwwerk lijkt te balanceren op de graat en hangt aan weerszijden boven een diepe afgrond. Binnen is daar weinig van te merken en eten we als prinsen en slapen als baby’s.

Zwaarste stuk De laatste echte etappe van ons rondje rondom de Matterhorn voert via de Tête Blanche over de in principe niet al te moeilijke Stockji- en Tiefmattengletsjer naar de Schönbielhütte. De Tête Blanche stelt als top op zichzelf weinig voor, maar biedt wel weer een prachtig panorama, deze keer op de Dent d’Hérens. Bovendien vormt deze top het perfecte podium voor een groepsfoto met de Matterhorn op de achtergrond.

de hut die we al vroeg zien liggen lijkt amper dichterbij te komen Dat je gletsjers altijd serieus moet nemen, blijkt vandaag wel weer. ‘s Ochtends maken de grillige ijssculpturen aan de oppervlakte het lopen op stijgijzers flink ingewikkeld en dat haalt de vaart er helemaal uit. Het laatste stuk richting de hut worden we bovendien geconfronteerd met de gevolgen van de opwarming van het klimaat: een betrouwbare sneeuwbrug vinden blijkt een hele opgave, terwijl het zoeken naar een logische weg over een gletsjer naar beneden sowieso al geen sinecure is. Als we dan eindelijk onze stijgijzers en pickel kunnen opbergen, zijn we er

HOOGTELIJN 1-2019 |

68_HL0119_R37_Rondom de Matterhorn.indd 71

28-01-19 15:04

Life is better outdoors

Vallemaggia | ÂŠ Grant Gunderson

ascona-locarno.com

Naamloos-1 1

22-01-19 10:30

nog lang niet. Omdat hier dus helemaal geen sprake meer is van een gletsjer, komen we een heel eind onder de hut uit en moeten we het doen met alle losse puin dat is achtergebleven. Zo wordt het laatste stukje van de laatste echte etappe misschien wel het zwaarste stuk van de hele week. Op zondagochtend lopen we op ons gemak naar beneden, terug naar Zermatt. Opnieuw met rechts van ons die enorme Matterhorn, nu weer met de Hörnligraat in beeld. In negen dagen is het uitzicht op de berg geen moment gaan vervelen. Noch wordt de tocht in dik een week saai. Alleen onze lichamen vinden het na negen dagen wel tijd voor wat anders. Maar daar zijn we nu nog slechts één treinritje van verwijderd.

Boven De route naar de top van ‘de makkelijkste vierduizender van de Alpen’ wordt tot in de puntjes voorbereid. Rechts Het Comba d’Oren-dal is prachtig groen en leidt ons naar de Refugio Nacamuli.

xxxx xxxxxxx xxxxxx

xxxxxxxxxxx Wandelen rondom de Matterhorn

Na een week is ons rondje compleet en krijgen we de Matterhorn weer van de noordkant te zien.

Reis

Uitgangspunt voor deze wandeling is Zermatt, op ruim 900 kilometer van Utrecht. Sinds het verdwijnen van de City Night Line is de trein vanuit Nederland een stuk minder efficiënt geworden, maar het kan nog steeds: trek een hele dag uit en reken op minimaal negen uur treinen met drie keer overstappen. Prijzen hangen sterk af van de populariteit van het moment waarop je met de ICE reist. Auto’s zijn niet welkom in Zermatt, dus die laat je achter op een parkeerterrein in Täsch of je spreekt af met de campingbaas of de hoteluitbater in Randa dat je daar je auto (eventueel tegen betaling) voor een week kunt laten staan. Vervolgens reis je per trein naar Zermatt. Vliegen kan op Zürich en Genève, houd er rekening mee dat de treinreis van beide luchthavens naar Zermatt nog een paar uur in beslag neemt en flink in de papieren loopt.

Verblijf

Voorafgaand aan de tocht zijn er legio mogelijkheden. Voor kampeerders is Camping Attermenzen in Randa de traditionele plek, verder zit het hele Mattertal vol met pensions. Zermatt is het duurst, maar het uitzicht op de Matterhorn is natuurlijk onbetaalbaar. In dit dal zijn meer dan genoeg routes om voorafgaand aan de tocht een paar dagen in te lopen en te acclimatiseren. Voor de hutten (en het pension in Breuil) tijdens de tocht geldt dat je deze moet reserveren. Dit kan steeds vaker online. Het is niet ongebruikelijk om op het laatste moment, zeker als je daarvoor een goede reden hebt, een reservering af te zeggen. Denk dus niet tijdens een etappe dat je ‘door moet’ als het om wat voor reden dan ook (weer, veranderde condities, tempo) tegenzit! Niet overal wordt een creditcard geaccepteerd, neem dus zowel euro’s als Zwitserse franken mee. In alle hutten kun je eten krijgen, ook voor onderweg tijdens de tocht, soms zelfs in de vorm van een lunchpakket. De dagen zijn lang, je hebt al genoeg spullen in je rugzak, dus dit

is een aantrekkelijke mogelijkheid om het gewicht van je rugzak beperkt te houden.

Documentatie

Je moet helaas in totaal vier kaarten meeslepen: Blatt 1347 en 1348 uit de Zwitserse 1:25.000 serie van Swisstopo en no. 108 en 115 van het Instituto Geografico Centrale, ook 1:25.000. Gebruikte gidsjes zijn die van Rother Verlag: Gebietsführer Walliser Alpen en de Clubführer Walliser Alpen (SAC, Band 1 en 2). Maar let op: de condities zijn met name de laatste tien jaar zo sterk veranderd, dat veel informatie in deze gidsjes niet langer betrouwbaar is. Win voor je op pad gaat informatie in bij gidsenbureaus, op internet en bij hutten. Een ogenschijnlijk eenvoudige etappe als die van de Cabane de Bertol naar de Schönbielhütte kan in augustus na een warm voorjaar een zeer heikele onderneming worden.

Uitrusting

Naast de standaard alpiene uitrusting is het raadzaam om een donsjack mee te nemen. Op 4000 meter kan het verraderlijk koud worden en in een donsjas houd je het dan een stuk langer

vol. Denk ook aan andere accessoires tegen de kou, zoals een extra set handschoenen en waterdichte schoenen waarin je je tenen kunt blijven bewegen, ook met dikke sokken aan. Voor de etappe van Breuil naar de Rifugio Perucca is een klettersteigset praktisch en veilig, maar niet per se noodzakelijk. Maak je eigen afweging hoe vaardig en snel je bent in dit soort terrein en bedenk dat je met een groep zeker 2,5 uur nodig hebt, enkel voor deze passage.

Bergsportreizen

Sjors Kurvers liep deze tocht in 2018 tijdens een georganiseerde reis van Bergsportreizen. Dit jaar zit deze gletsjertocht niet in het programma, maar wil je wel een vergelijkbare tocht maken? Kijk dan op bergsportreizen.nl/gletsjertocht voor het complete gletsjertochtenaanbod.

Tochtenwiki

Rondom de Matterhorn staat in de Tochtenwiki. Kijk op tochtenwiki.nkbv.nl/nl/tour/gletsjertochthoogalpiene-tocht/rondom-de-matterhorn/ 23028219/ (of ga naar tochtenwiki.nkbv.nl en zoek op ‘Rondom de Matterhorn’).

HOOGTELIJN 1-2019 |

68_HL0119_R37_Rondom de Matterhorn.indd 73

28-01-19 15:04

WINTERACTIVITEITEN

NKBV-LEDEN HEBBEN STANDAARD 10% KORTING BIJ BEVER

Goed uitgerust op pad

5 2

1. AIL BEANIE MUTS BARTS 24.99 - NKBV PRIJS 22.49 2. HERO7 BLACK GOPRO 429.95 - NKBV PRIJS 386.96 3. WARM INTENSIT Y CN SHIRT CRAFT 69.95 - NKBV PRIJS 62.96 4. SLEE EN SKI-BOARD AXISKI 29.95 - NKBV PRIJS 26.96 5. CERRO TORRE 65:85 RUGZAK LOWE ALPINE 259.95 - NKBV PRIJS 233.96 6. STONEY ADVANCED HANDSCHOEN MAMMUT DAMES 99.95 - NKBV PRIJS 89.96 7. MASTER VACUUM ISOLATIEFLES 0.75L STANLEY 64.95 - NKBV PRIJS 58.46 8. CLASSIC VACUUM FOOD JAR 0.7L ISOLATIEFLES STANLEY 44.95 - NKBV PRIJS 40.46 9. EVO SNEEUWSCHOEN MSR - 159.95 NKBV PRIJS 143.96

Naamloos-3 2

Prijs- en modelwijzigingen en druk- en zetfouten voorbehouden.

28-01-19 10:35 24-01-19 12:03

Deze rubriek is geschreven door de Medische Commissie van de NKBV. Heb je een vraag? Kijk op nkbv.nl/kenniscentrum onder het thema Medisch.

medisch

Waarden meten op hoogte

De saturatiemeter

Een snelle zoektocht op het internet naar een saturatiemeter levert duizenden treffers op. Met de meter kun je je acclimatisatie op hoogte monitoren en zien wat de zuurstofverzadiging in het bloed is en hoe snel de pols is. Met die laatste twee factoren kun je deels bepalen of een zieke alpinist stabiel is, maar er zijn dan wel meer parameters nodig om dit vast te stellen, zoals bijvoorbeeld de bloeddruk. Heb je als niet-medisch geschoolde alpinist iets aan een saturatiemeter? Wat zegt de meting bijvoorbeeld en is de meting altijd betrouwbaar? Tekst Dieke Kok Beeld Toon Hezemans

ijn vader ging met ons skiën en maakte bij de derde bocht een onfortuinlijke salto. Hij had pijn en zag bleek; het was lastig in te schatten of het alleen de schrik was of dat er meer aan de hand was. Met een pijnlijke schouder, rug en linkerknie was mijn inschatting een sleutelbeenbreuk. Omdat ademhalen ook pijn deed, hij rugpijn had en zich benauwd voelde, werd de reddingshelikopter opgeroepen. De bergredder pakte als eerste de pulse oxymeter (saturatiemeter) die een saturatie aangaf van 97 procent zuurstof en een pols van 82 per minuut. Prachtige waarden, stabiele patiënt. Met een gerust gevoel zwaaiden we opa in de helikopter uit. Sinds deze actie wil onze dochter helikopterpiloot worden.

Werking van de meter De saturatiemeter meet op de vingertop de zuurstofsaturatie en polsslag. De werking is gebaseerd op het principe van fotometrie: een lichtbron (meestal led) zendt een bundel licht van nauwkeurig begrensde golflengte door het vingertopje, waarin zich een pulserend vaatbed bevindt. Deze kleine slagadertjes of arteriolen zullen een deel van het licht absorberen, afhankelijk van de kleur van het in het bloed aanwezige oxyhemoglobine. Recht tegenover de lichtbron bevindt zich een detector die het passerende licht opvangt en dit omzet in een elektrisch signaal. Dit signaal wordt naar een rekeneenheid gevoerd,

die vaststelt welke golflengten aanwezig zijn. Het verschil tussen het uitgezonden en het opgevangen licht wordt omgerekend naar de corresponderende saturatiewaarde in het bloed, uitgedrukt in een percentage. De maximale verzadiging is 100 procent. Ook wordt uit het pulserende signaal de hartslag berekend.

belangrijk signaal dat er misschien meer aan de hand is dan eenvoudige hoogteziekte. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van een gestoorde gaswisseling vanuit de longen door longoedeem. Dit is dan een reden om direct af te dalen en niet af te wachten tot de zieke alpinist vreselijk benauwd wordt.

Gemiddelde waarden

Als een alpinist zeer koude vingers heeft, is de meting niet betrouwbaar. Zorg daarom voor goed verwarmde handen voordat je met de meting start. Lukt het niet om de handen op temperatuur te krijgen, klem dan de oorlel in de saturatiemeter. Een ander probleem dat zich op hoogte kan voordoen, is een lege batterij door de kou. Daarom is het verstandig om de saturatiemeter op je lijf te dragen, bijvoorbeeld in je broekzak en ’s nachts in je slaapzak.

De meting geeft inzicht in acclimatisatie en de vorm van de dag. Als je een trekking op hoogte maakt, kan het zeker nuttig zijn je eigen saturatie of die van de groep te monitoren. Normaal is de saturatie op zeeniveau ongeveer 97 procent. Verblijf je in een basiskamp op bijvoorbeeld 4400 meter hoogte, dan is het heel normaal als de saturatie bij aankomst ongeveer 70 procent is. Na een dag of drie, vier in het basiskamp zal deze zich weer tot ongeveer 80 procent herstellen.

Hoogteziekte Als iemand aspecifieke klachten op hoogte heeft, is hoogteziekte altijd het eerste waar je aan moet denken. Maar als de saturatie op grotere hoogte mooi is (meer dan 80 procent), valt de ernst misschien mee. Bij een matige saturatie kun je besluiten een dag langer in het basiskamp te blijven; kijken of je een dag later beter acclimatiseert en de saturatie stijgt. Als iemand op hoogte ziek is en veel lagere waarden toont dan de dag ervoor, is dit een

(On)betrouwbaarheid

Ook voor niet-medisch geschoolde alpinisten is het dus verstandig om een saturatiemeter mee te nemen naar grote hoogte. Hiermee kun je je eigen acclimatisatie monitoren en een snelle eerste inschatting maken over de conditie van een zieke tochtgenoot. Zorg er wel voor dat je voor vertrek de werking van de meter goed kent. Natuurlijk is het meenemen van een saturatiemeter extra gewicht, maar het is een klein apparaatje en er zijn veel lichte en voordelige saturatiemeters verkrijgbaar, dus dat hoeft geen probleem te zijn.

HOOGTELIJN 1-2019 |

75_HL0119_R15-medisch.indd 75

28-01-19 15:05

Rab nieuwe partner van de NKBV

Vanaf 1 januari 2019 is Rab de nieuwe partner van de NKBV. Het Britse outdoormerk vervangt daarmee The North Face. Met deze samenwerking gaat de NKBV de ontwikkeling van de bergsport in Nederland verder vormgeven. Daarnaast draagt dit partnerschap bij aan de professionele uitstraling van de vereniging. Zo voorziet Rab onder anderen de leden van het Nederlands sportklimteam, het Nederlands ijsklimteam en de NKBV Expeditie Academie van een nieuwe uitrusting. Rab is geen onbekende van de NKBV: al bijna dertig jaar sieren advertenties van Rab en zustermerk Lowe Alpine de achterpagina van dit magazine en de voorgangers van Hoogtelijn, de Bergvriend en de Berggids.

Marlin, Sarah, Bente, Minka, Jos en Patrick.

Gesignaleerd

Jos Stam stuurde ons deze NKBVtopvlagfoto. “Op de top van de Jegihorn vanuit Saas-Grund. We deden een klettersteig met de leden van het Basiskamp Visp. 450 meter omhoog met een leuke wiebelbrug.”

Heb jij een mooie NKBV-topvlagfoto die je met ons wilt delen? Stuur hem naar communicatie@nkbv.nl o.v.v. topvlagfoto. Vertel in je mail wie er op de foto staan en waar jullie zijn en wie weet zie jij jezelf terug in Hoogtelijn of op Facebook! Heb je nog geen topvlag? Bestel hem voor € 3,95 (excl. verzendkosten) in de NKBV-webshop: nkbvwebshop.nl/nkbvtopvlag.

Met het gezin naar de bergen Heb je moeite om je kinderen aan het wandelen te krijgen? Wacht maar tot ze met leeftijdsgenootjes op pad zijn! Dat kan in een van de basiskampen die Bergsportreizen organiseert. Je staat dan met andere gezinnen op dezelfde camping in een mooi berggebied. Samen met de andere deelnemers bepaal je het programma, van een dag- of huttentocht tot een klettersteig of klimtocht. Daarnaast organiseert Bergsportreizen gezinsreizen voor kinderen van 8-14 jaar, zoals een Alpiene basiscursus of prachtige huttentochten. Wil je liever eerst met het gezin testen of bergsport inderdaad wat voor jullie is? Volg dan een weekendworkshop in de Ardennen. Je vindt het hele reisaanbod op bergsportreizen.nl.

Foto Rogier van Rijn

nkbv voor jou

Kijk voor het laatste verenigingsnieuws op nkbv.nl of volg de NKBV op Facebook: facebook.com/de.nkbv.

Dekking van de NKBV-reisverzekering uitgebreid voorwaarde is dat je reisgenoot ook een reisverzekering heeft afgesloten – bij welke verzekeraar maakt niet uit. Annuleringsverzekering Veel vakantiegangers vinden het fijn om naast de reisverzekering ook een annuleringsverzekering te hebben. Ga je bijvoorbeeld zometeen op wintersport? Als je dan door een ski-ongeval niet meer kunt skiën, kun je het bedrag dat je hebt betaald voor een skipas verhalen op je NKBV-annuleringsverzekering. Wel heb je daarvoor een medische verklaring van de arts in het buitenland nodig. Moet je door ziekte of een ander gedekt voorval eerder naar huis, ook dan kun je de gemaakte kosten van de accommodatie en van de nietgenoten vakantiedagen claimen via je NKBVannuleringsverzekering. Het schadeformulier

met de skipas en de medische verklaring kun je na je vakantie opsturen. Kijk voor meer informatie over de NKBV-reis- of annuleringsverzekering en de polisvoorwaarden op nkbv.nl/verzekeringen. Foto Robin Baks

De NKBV-reisverzekering biedt alles wat een normale doorlopende reisverzekering biedt, plus een extra dekking voor bergsportrisico’s. Bovendien worden opsporing, redding en repatriëring vergoed, waar ook ter wereld. Maar we hebben gewerkt aan een nog betere dekking: vanaf 2019 zijn de repatriëringskosten gedekt tegen kostprijs, in plaats van € 30.000. Verder kun je nu nog langer op vakantie zonder een extra verlenging af te sluiten (de dekking is uitgebreid van 46 naar 60 dagen), en het verzekerd bedrag voor dakkoffers is verhoogd, naar € 250. Daarnaast hebben we de ‘reisgenootdekking’ verbeterd: als je reisgenoot wordt gerepatrieerd, of als er bijvoorbeeld een sterfgeval is binnen zijn/haar familie en jij om die reden je reis ook afbreekt, worden nu ook voor jou de kosten van de terugreis vergoed. Deze reisgenootdekking geldt ook vice versa. Enige

76 | HOOGTELIJN 1-2019

76_HL0119_R20_NKBV voor jou.indd 76

28-01-19 15:05

Om inspiratie op te doen voor het maken van mooie tochten kun je de Tochtenwiki raadplegen. Op dit online tochtenplatform staan duizenden tochten die zijn geplaatst door organisaties zoals de NKBV, maar ook door bergsporters die hun eigen tocht hebben gedeeld. Om je route te kunnen delen, moet je wel lid zijn van de community. Dat doe je door een account aan te maken op de Tochtenwiki. Je kunt dan jouw route plannen via de desktopversie of app en je

kunt tochten opslaan en publiceren. Uiteraard kun je er ook voor kiezen om je geplande tocht niet te publiceren, hij is dan alleen voor jou zichtbaar. Deel je je kennis van een bepaald gebied in de Tochtenwiki, dan kunnen communityleden je vervolgens vragen stellen over de route, je tocht waarderen, of aangeven dat de beschreven situatie inmiddels is veranderd. Zo vullen we met elkaar een database van actuele, kant-en-klare tochten.

IN DE NKBV-WEBSHOP NIEUWE UITGAVE TOCHTEN IN IJSLAND Jolanda Linschooten heeft een nieuwe uitgave gemaakt van haar eerder verschenen gids Tochten in IJsland. Het boekje bevat 31 bergwandeltochten, zowel dagtochten als meerdaagse trekkings, verspreid over heel IJsland – in totaal goed voor 57 dagen bergwandelen. Dit boekje is in onze webshop (nkbvwebshop.nl) te koop voor € 19,95.

BERGTOCHTEN IN NOORWEGEN Heb je plannen om je vakantie in Noorwegen door te brengen? Bestel dan deze gids van Jolanda Linschooten, waarin zij 11 Noorse berggebieden beschrijft: van het lieflijke Oslomarka in het zuiden tot de eindeloze Finnmarksvidda in het noorden. Klassiekers als Jotunheimen en Hardangervidda zijn erin opgenomen, maar ook minder bekende berggebieden, zoals Sunnmøre en Lyngen Alpen. Je bestelt deze gids in onze webshop (nkbvwebshop.nl) voor € 24,95.

Tweet mee met de @NKBV Bever @BeverNL 16 jan. Absoluut @NKBV samen gaan we bergen verzetten! Michiel Krijger @michielkrijger 31 dec. 2018 Tijd om het grote publiek alvast te laten wennen aan lead climbing en boulderen zou wel op zijn plaats zijn met het oog op #OS2020, niet waar @NKBV, @nocnsf? Er staat ons weer een aantal mooie evenementen op het programma te wachten. Nu nog op de kaart zetten...

Olympos @olymposutrecht 19 dec. 2018 Zie hier een mooie impressie van het NK IJsklimmen op Kalymnos bij Olympos @UtrechtSciPark, onder arctische omstandigheden (via @NKBV)

Foto Zout Fotografie

Deel je kennis van een gebied

WORKSHOPS IN DE EERSTE HELFT VAN 2019

Als de basis er is, maar je gericht iets wilt bijleren om verder te komen, dan zijn de workshops van Bergsportreizen een mooie optie. In eigen land of net over de grens leer je snel en makkelijk de details die je nodig hebt om als bergsporter nog completer te worden. FEBRUARI 16 Basis alpiene touwtechnieken, Zwolle 27 GPS theorie, Woerden MAART 3 Weerkunde in de bergen, Veluwezoom 9 Basis alpiene touwtechnieken, Bergschenhoek 17 Weerkunde in de bergen, Woerden 23 Basis alpiene touwtechnieken, Bussum 24 Klettersteigen, Duitsland 29-31 Bergwandelen, Ardennen 29-31 Fotografie in outdooromgeving, Ardennen 30 GPS voor beginners, Schoorl APRIL 5-7 6 6 7 7 14 21

Kaart, kompas en gps, Ardennen Basis alpiene touwtechnieken, Bussum Klettersteigen, Zwolle Weerkunde in de bergen, Oisterwijk Klettersteigen met kinderen, Zwolle Klettersteigen, Duitsland Weerkunde in de bergen, De Wieden

MEI 11 Klettersteigen, Zwolle 11 GPS voor gevorderden, Roosendaal 12 Klettersteigen met kinderen, Zwolle 24-26 Kaart, kompas en gps, Ardennen 25 Klettersteigen, Zwolle 26 Klettersteigen, Duitsland JUNI 14-16 15 16 21-23 23 29

Bergwandelen met kinderen, Ardennen Basis alpiene touwtechnieken, Zwolle Klettersteigen met kinderen, Zwolle Bergwandelen met kinderen, Ardennen Klettersteigen met kinderen, Zwolle Basis alpiene touwtechnieken, Bergschenhoek

Angélique van Drunen @avdrunen 11 dec. 2018 Het is #internationalmountainday2018. Een van de mooiste bergtochten die ik heb gemaakt blijft de achtdaagse huttentocht van Adelboden naar Lauterbrunnen in de Jungfrau Region met de @NKBV en @rutgerburgers #mountainsmatter

HOOGTELIJN 1-2019 |

76_HL0119_R20_NKBV voor jou.indd 77

28-01-19 15:05

Specialist in Bergsport Verzekeringen W.A. Hienfeld B.V. Postbus 75133 1070 AC Amsterdam +31 (0)20 - 5 469 469 info@hienfeld.nl

Voor meer informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

MFS®-VAKUUM-SYSTEM

hienfeldadv.indd 1

25/01/2018 11:13

COMFORT OP HET HOOGSTE NIVEAU MFS®-VAKUUM-SYSTEM SPEZIELLE POLSTERSCHÄUME SPECIALE SCHUIMVOERING Weiches geweven Manschettenpolster Zacht, schuimretikuliert bovenaan.

MFS®-VAKUUM-SCHAUM MFS® VACUÜMSCHUIM Exakte und druckfreiepast Anpassung an jede Fußform Drukverlagend, zich perfect aan elke voet im Knöchel-, Manschetten und Laschenbereich. Bis aan; in hetreichend. gebiedDer rond veter in den Ballen Fuß de wirdenkels, weich aber enghaakjes umschlossen. en – oogjes, tot aan de bal van de voet. De voet wordt zacht, maar strak omhuld. RETIKULIERTERSCHUIM SCHAUM GEWEVEN bis in den Zehenbereich, garantiert eine perfekte Anzorgt voor een perfecte pasvorm tot aan passung. het gebied rond de tenen.

SPEZIELLE POLSTERSCHÄUME Weiches Manschettenpolster retikuliert

MFS®-VAKUUM-SCHAUM Exakte und druckfreie Anpassung an jede Fußform im Knöchel-, Manschetten und Laschenbereich. Bis in den Ballen reichend. Der Fuß wird weich aber eng umschlossen.

Vakuum Lady Ultra

Vakuum Men Ultra

mei_Anz_VakuumMen_Hoogte_210x135_MAI14.indd 1

00hienfeld-meindl.indd 2

RETIKULIERTER SCHAUM bis in den Zehenbereich, garantiert eine perfekte Anpassung.

www.meindl.de

15.05.14 11:01

28-01-19 10:48

THEMA

WINTER

Word ook Alpiene Instructeur

Lijkt het je leuk om als vrijwilliger voor de NKBV aan de slag te gaan, als alpiene instructeur of tourenleider? Kijk dan voor de mogelijkheden voor opleidingen in 2020 op academie.nkbv.nl.

AI Praktijkbijscholing 2018

snelheid op graatjes Eén keer in de drie jaar moeten de Alpiene Instructeurs (AI’s) van de NKBV een praktijkbijscholing in de Alpen volgen om hun licentie geldig te houden. Waar de theorie- en EHBO-bijscholingen vaak plaatsvinden in een stoffige vergaderruimte, worden de AI’s tijdens de praktijkbijscholing losgelaten in een omgeving waar ze zich het liefst bevinden: de bergen! Tekst en beeld Regien Winnubst

et is zomer 2018. Regien Winnubst, Julius Zonneveld en Vincent Perrin strijken neer in de Écrins om eens even goed te worden aangepakt door ‘de Schell’, Nederlandse berggids Martijn Schell. We kennen elkaar al van onder meer de AI-opleiding, dus weten we wat dat ‘aangepakt worden’ betekent: véél klimmen. Onder toezicht van de 3984 meter hoge La Meije stellen we onze leerdoelen op en checken we de weerberichten. We kunnen onze ogen bijna niet geloven: vier dagen grand beau!

Snelheid op de Trifide Een van onze leerdoelen is de snelheid in het gidsen van cursisten op graatjes. Als AI moet je je touwgroep tijdens een cursus snel en veilig door het terrein kunnen begeleiden, terwijl je de gidsen met de andere touwgroepen niet uit het oog mag verliezen. Om onze snelheid te oefenen, doen we op de eerste dag de overschrijding van de Trifide. Het is een smalle graat waarbij je voortdurend moet wisselen tussen open afklimmen en moeilijk en makkelijk terrein. Perfect oefenterrein dus! Na de overschrijding nemen we op het gletsjerplateau ruim de tijd voor evaluatie en het oefenen van touwtechnieken. Hoe takel je bijvoorbeeld tijdens een spletenredding efficiënt over remknopen heen? Omdat we nog helemaal niet geacclimatiseerd zijn, is het belangrijk dat we daar op zo’n eerste dag rekening mee houden. We blijven daarom nog even op hoogte om te acclimatiseren, voor we de lift naar beneden nemen.

Meije-overschrijding

Alpien ijs Omdat er traditiegetrouw hard wordt gesnurkt in het Lager, hebben we weinig problemen met een vroege start. In het holst van de nacht vertrekken we ingebonden vanuit de hut. De route begint met het beklimmen van de pijler naar de Grand Pic. Hierbij is route zoeken en snel bewegen in complex terrein essentieel. De tijdsdoelen die we voor aanvang hebben gesteld, halen we net. Zo staan we super tevreden op de top, maar we weten ook dat er nog een lange weg te gaan is. Doorknallen dus! Na een aantal abseils komen we bij de kers op de taart: twee lengtes alpien ijs. Smullen! Maar we beginnen ook de hoogte en vermoeidheid te voelen. We dalen namelijk niet af vanaf de top, maar blijven tijdens de overschrijding nog een aantal uren op bijna 4000 meter hoogte.

Trots De beklimming van de Meije is fantastisch: geweldige condities, goed gezelschap en een goed verlopen tocht. Een bijscholing als deze is zeker geen straf! Martijn Schell is trots op ons en ziet dat we sinds de AIopleiding veel gegroeid zijn. Die kunnen we mooi in onze zak steken!

Foto Mar tijn Sc

De weg naar de Promontoire, de hut die letterlijk op het startpunt van de route ligt, is in de zomer niet zo eenvoudig. De opdracht is om met een beperkte routebeschrijving, binnen vijf uur op ons eigen gevoel de weg naar de hut te vinden. Na twee keer verkeerd klimmen, gaat het gas erop en zijn we nog net voor de streeftijd binnen. Een koud colaatje in een strandstoel met fantastisch uitzicht is hiervoor een mooie beloning.

hell

Alpinisten die de Écrins kennen, weten: de koningstour van dit gebied is de Meije-overschrijding. Vincent, Julius en ik hebben de route een aantal jaren geleden al (deels) geklommen. Destijds was de route voor een aantal van ons de max. In de poging van Vincent en mij kwam een romantische, ongeplande bivak voor... Genoeg reden voor verbetering!

79_HL0119_R43_Bijscholing.indd 79

HOOGTELIJN 1-2019 |

28-01-19 15:07

mijn verhaal

In Mijn Verhaal vertellen wandelaars, klimmers en alpinisten over hun bergsportervaringen. Heb jij ook een leuk verhaal? Stuur dan een mail naar hoogtelijn@nkbv.nl.

Jubileum in de Berliner Hütte

Emotioneel weerzien Als de jongste van drie wandelde Marieke Plukkel (toen Groenendijk) op haar dertiende met het gezin naar de Berliner Hütte. Het bleek een memorabele tocht, want daar, in die hut, ontmoette haar zestienjarige zus de Engelsman Eddie met wie ze later zou trouwen. Tekst Femke Welvaart Beeld Marieke Plukkel

et is 1968. De familie Groenendijk loopt een stuk van de Berliner Höhenweg, Marieke aan touw. “Ik vond dat verschrikkelijk – mijn broer en zus waren ouder en hoefden dat niet, die konden lekker los rennen. Maar mijn moeder vond dit veiliger voor mij.” Haar moeder wilde per se deze route lopen, omdat het Schlegeis-stuwmeer toen nog niet was aangelegd. “Het zou dus de laatste keer zijn dat we er de natuur in haar oorspronkelijke staat konden zien.” Het gezin torste zware rugzakken mee naar boven. “We moesten veel dragen; het was goedkoper om alle levensmiddelen mee te nemen, dus gingen er blikjes leverpastei in de rugzak en brood voor drie weken. Gek genoeg bleef dat gewoon goed! ’s Avonds aten we wel het Bergsteigeressen in de hut. En in mijn herinnering douchten we drie weken niet. We zullen ons vast wel hebben gewassen, maar een douche was er zeker niet.”

Weinig geld Carly en Eddie bij de Scharte. (2018)

2019 Naam: Marieke Plukkel Leeftijd: 63 Beroep: Werkt in de thuiszorg Op de bucketlist: ‘Die heb ik nu kunnen afvinken: terugkeren naar de Berliner Hütte, zonder touw.’

dat hij in 2018 graag terug wilde naar Oostenrijk om hun jubileum te vieren, besloot Marieke de hutten die ze toen bezochten aan te schrijven. “De mensen van de Berliner Hütte reageerden heel enthousiast. Helaas werkten zij er toentertijd niet, maar ze hebben wel de oude boeken uit de kast gehaald en voor ons klaargelegd. Het was een emotioneel weerzien voor mijn zus en zwager, vooral op de tocht van het Furtschaglhaus naar de Berliner Hütte. Maar ook in de hut kwamen de herinneringen terug: hoe we met z’n vijftienen in één bed sliepen – het Lager – en Kaiserschmarrn aten.” En hoe was het voor Marieke om terug te keren naar de memorabele hut? “Ik vond het best vermoeiend, maar kijk met veel genoegen terug op deze jubileumhuttentocht. Het was heerlijk om dit keer niet aan het touw te hoeven, haha! We zijn inmiddels natuurlijk een dagje ouder, dus wat stijver en minder snel. En nu zijn wij de snurkers op het Lager en moeten wij ’s nachts naar de wc. Ik had het niet willen missen.”

Vijftig jaar later gaat Marieke opnieuw naar de hut. Dit maal met haar zus Carly en hun beide echtgenoten. “Eddie wilde dat graag, de man van Carly. Zij hebben elkaar in 1968 leren kennen in het Furtschaglhaus, waar hij met een groep speleologen was. Net als zij gingen wij vanaf daar door naar de Berliner Hütte, waar Eddie omdat hij nauwelijks geld had, in een hok buiten de hut moest slapen. Wij brachten hem toen eten dat wij over hadden. Hij houdt vol dat wij hem toen in leven hebben gehouden.”

Jubileumtocht Het Lager met in de hoek Carly en Marieke. (1968)

De twee stellen gaan elk jaar met z’n vieren op vakantie. Omdat Eddie had aangegeven

Van links naar rechts: Marieke, haar man Herman, Eddie en Carly.

80 | HOOGTELIJN 1-2019

80_HL0119_R14b_MijnVerhaal.indd 80

28-01-19 15:06

De pickel van Oud-Engelandvaarder Eddy van der Harst.

2019 Naam: Jean-Jacques François Leeftijd: 33 Beroep: ondernemer

Bergsportmateriaal uit de jaren 40

Pionier in eigen tijd De 33-jarige Jean-Jacques François verzamelt bergsportmateriaal uit de jaren 40. “Ik wil twee complete sets bij elkaar vinden om met mijn maatje geheel in de stijl van die jaren op expeditie te gaan naar de Gran Paradiso.” Hij vertelt hoe zijn interesse in oude materialen begon met een Volkswagen Kever, overging in een oversteek naar Engeland met een vouwkano uit 1936 en eindigt in twee complete collecties bergsportspullen. Tekst Femke Welvaart Beeld Jean-Jacques François

e fascinatie voor oude spullen begon bij Jean-Jacques al op zijn veertiende, toen hij geïnteresseerd raakte in oude auto’s. “Hoe ouder, hoe beter. Mijn ouders snapten er niets van – van hen had ik het niet.” Op zijn achttiende haalde hij zijn rijbewijs en startte hij met een oude Kever. “Maar ik werd al heel snel verliefd op een Land Rover Series I, uit 1956, dus dat werd mijn tweede auto en die heb ik nog steeds.” Fascinatie voor het oude hadden zijn ouders niet, maar ze waren wel avontuurlijk. Dus als kind kreeg Jean-Jacques wel de liefde voor avontuur mee. Als vijfjarige voer hij met zijn vader in een vouwkano uit 1936, waarmee hij jaren later in zijn eentje naar Engeland peddelde. “Tegenwoordig lopen ze de marathon bijna onder de twee uur, mensen gaan rennend de hoogste bergen op – ik vraag me dan af: hoe ging dat vroeger?”

Loodzwaar Waar we tegenwoordig in ademende en sneldrogende kleding met lichtgewicht rugzakken weer en wind trotseren, vraagt Jean-Jacques zich af wat de pioniers in de jaren veertig droegen toen ze de bergen in gingen. “Ik ben me gaan beperken tot de periode 1940-1950. Ervoor waren er nog nauwelijks stijgijzers, vooral leren schoenen met spijkers.” En laten die schoenen nou net het moeilijkste zijn om te vinden. “Het leer is vaak zo hard geworden dat het scheurt.” Inmiddels heeft Jean-Jacques twee sets kleding en materiaal bijna compleet. “Ik heb stijgijzers, rugzakken, tenten, pickels, schoenen, een verrekijker, drinkflessen, sneeuwbrillen, jassen, broeken, bretels, onderkleding, mutsen, handschoenen, ski’s, vellen en tentharingen uit die tijd. Het enige

Op de bucketlist: Een expeditie organiseren naar de Gran Paradiso, in de stijl van de jaren 40. Favoriete boek: De mens en een reus – de pioniers van Everest, van Yves Chazournes.

wat ik nog mis, zijn oude sneeuwschoenen van bamboe en touw gedompeld in hars.” Wat hij niet uit die tijd gebruikt, zijn de gordel, karabiners en het touw. “Daar wil ik blind op kunnen vertrouwen. Veiligheid gaat voor alles. En een gedegen planning is heel belangrijk. Je kunt je met dit materiaal niet veel permitteren. Slecht weer is echt een probleem, de boel wordt dan loodzwaar en het droogt niet. De broeken zijn bijvoorbeeld al twee kilo per stuk - als die nat worden, zijn ze meteen vijf kilo!”

Opa, Ebay en rommelmarkten Veel spullen komen van zijn overgrootopa en Jean-Jacques struint het internet en rommelmarkten af. “Zo kocht ik een oude sneeuwbril van iemand in Australië en vond ik een bril voor een prikkie op een rommelmarkt in Frankrijk. Het doosje kon niet meer open, dus ik nam een risico, maar eenmaal thuis bleek er een prachtige oude sneeuwbril in te zitten!” Het meest trots is hij op de pickel die hij van een vriend kreeg. “Die is van Eddy van der Harst geweest, oud-Engelandvaarder en RAF-piloot. Er staan allemaal oude kerfjes in, van beklimmingen in de jaren 30. En één nieuwer kerfje, van mijn vriend die hem zette in 1990. Nu hoop ik daar zelf ook een kerfje aan toe te kunnen voegen.” Benieuwd naar de verzameling van Jean-Jacques? Volg hem op Instagram: @climbingvintage.

HOOGTELIJN 1-2019 |

80_HL0119_R14b_MijnVerhaal.indd 81

28-01-19 15:06

ÂŠ Montgrony, RipollĂ¨s. Jordi Canyigueral. CBGTB Image Archive

#visitpirineus

@visitpirineus

Naamloos-2 2

www.visitpirineus.com

24-01-19 10:14

In de

Nieuwe serie van Martin Fickweiler over Europa’s iconen

voetsporen van de pioniers

Martin Fickweiler (42) is een van de Nederlandse klimmers die bekend is geworden als big wall klimmer. Hij gebruikt ‘bigwall’ zelfs als mailadres. Lange routes met meer touwlengtes, het zogeheten multipitchklimmen, waren de afgelopen jaren zijn terrein. De Rotterdammer maakte er een boek van met de mooiste gebieden van Europa. Voor zijn volgende project treedt hij in de voetsporen van pioniers op een aantal iconische bergen in Europa. Tekst Peter Daalder Beeld Gerke Hoekstra

“I

k hoef niet meer zo nodig in mijn eentje die grote wanden op. Ik werd er zelfs een beetje bang van. Dat is ontstaan in Yosemite: de Half Dome is natuurlijk een prachtige berg met een indrukwekkende wand. Vijfentwintig jaar geleden wilde ik niets liever dan die zelf beklimmen. Dat hoeft nu niet meer”, vertelt Martin Fickweiler die naast het beklimmen van grote wanden ook tochten naar afgelegen gebieden maakte. “In mijn nieuwe serie beklim ik iconische bergen in Europa. Ik probeer dat te doen via de route die de eerstbeklimmers, de pioniers, volgden. In een aantal gevallen is dat niet meer mogelijk. Bijvoorbeeld omdat een gletsjer weg is of rotsen zijn afgebroken. Ik onderzoek wie die eerste klimmers waren, hoe zij hun tocht aanpakten, maar kijk ook naar andere klimmers op zo’n berg. Het is leuk om veel verschillende mensen te ontmoeten; daar zitten hele goede klimmers tussen, maar ook mensen die voor het eerst de bergen in gaan. Ik probeer voor deze serie de berg een paar keer te beklimmen, zodat ik een beetje de sfeer kan proeven die er rond zo’n beklimming hangt.”

Met de boot Martin was al bij de Stetind in Noorwegen. De berg in de buurt van Tromsø, waar de eerstbeklimmers met een boot naartoe voeren. Dat deden Martin en zijn collega-klimmers ook, met de boot van Sam van Haaster die de klimmers afhaalde van het vliegveld en twee dagen voor anker lag in het zicht van de Stetind, die zij twee dagen achtereen beklommen. “De Triglav in Slovenië was ook heel apart. Iedere Sloveen moet die berg, de hoogste van het land, eens in zijn leven hebben beklommen. Dat wordt op de top uitbundig gevierd met selfies en veel drank. Ik heb mijn ogen uitgekeken, wat een belevenis.” Ook beklom Martin voor zijn serie de Mont Aiguille in Frankrijk:

“Een opvallende berg waarop Fransen graag een picknick houden en vaak bivakkeren. Dat laatste valt niet echt in de smaak bij de lokale overheid, maar sporen van afval of iets dergelijks zijn er niet te vinden.”

Verwantschap In de serie Iconen van Europa zit uiteraard ook de Matterhorn. “Dat is dé berg van Europa en ik ben er nog nooit op geweest. Afgelopen jaar is het mislukt vanwege het slechte weer, dit jaar ga ik er wat vroeger heen. En verder staan op mijn lijstje de Drei Zinnen in de Dolomieten en de Naranjo de Bulnes in de Picos de Europa. Ik merk dat er vaak een bepaalde verwantschap is met mensen die ik in de bergen tegenkom. Dit probeer ik met mijn camera vast te leggen. Het is een soort straatfotografie in de bergen.”

Martin Fickweiler op de boot, op weg naar de Stetind in Noorwegen.

In deze editie publiceren we als eerste het verhaal van Martin op de Triglav, een bijzondere ontmoeting met uitbundige Slovenen op de berg, die voor het eerst werd beklommen in 1778. Later dit jaar volgen nog de Stetind in Noorwegen, waarop in 1910 voor het eerst mensen stonden, en de Mont Aiguille in de Franse Vercors, die in 1492 werd beklommen na een koninklijke opdracht van Charles VIII in 1492. Volgend jaar komen daar nog de Matterhorn (1865), de Drei Zinnen (tussen 1869 en 1881) en de Naranjo de Bulnes (1904) bij.

HOOGTELIJN 1-2019 |

83_HL0119_R41_Iconen.indd 83

28-01-19 15:40

Iconen van Europa: Triglav

Symbool van

Slovenië

In het noordwesten van Slovenië ligt de Triglav, een berg met een hoogte van 2864 meter. Het is de hoogste top van Slovenië en de hoogste berg van de Julische Alpen. Sinds de onafhankelijkheid van Slovenië in juni 1991 staat de Triglav afgebeeld in het wapen van de Sloveense vlag. De berg is het nationale symbool van het hedendaagse Slovenië en symboliseert vastberadenheid en succes. In Slovenië is er een ongeschreven regel die veronderstelt dat iedere Sloveen een keer op de top van de Triglav moet hebben gestaan om zichzelf met recht een Sloveen te mogen noemen. Tekst en beeld Martin Fickweiler

n de zomer van 1778 werd de Triglav voor het eerst beklommen. Het waren vier dappere mannen uit de omgeving van Bohinj die na drie dagen de top bereikten. De leider van de groep was Lovrenc Willomitzer, een chirurg uit het nabij gelegen dorpje Stara Fuzina. Willomitzer had een jaar eerder samen met Balthazar Hacquet al een poging gedaan om de berg te beklimmen. Hoewel Hacquet daarbij de top van de Kleine Triglav (2738 meter) bereikte, werd de doorgang naar de hoofdtop geblokkeerd door een geëxponeerde en angstaanjagende topgraat. Tijdens zijn succesvolle beklimming in 1778 werd Willomitzer vergezeld door Stefan Rozic, een lokale jager, Matevz Kos en Luka Korosec, twee mijnwerkers die bekend waren met het gebied.

Four brave man The four brave man, zoals de Slovenen deze pioniers noemen, bereikten na een lange dag lopen de alpenweide Velo Polje aan de zuidkant van de Triglav. Op de tweede dag van hun zoektocht zochten ze naar een doorgang tot de noordkant van de berg en toen ze die vonden, keerden ze terug naar Velo Polje. Op 26 augustus was de groep al vroeg onderweg en via de route die ze al verkend hadden, bereikten ze in vijf uur tijd opnieuw de noordkant van de berg. Aan deze kant lag een ruige gletsjer die ze overstaken om zo de geëxponeerde topgraat te ontwijken. Ze beklommen de gletsjer tot op zijn hoogste punt, maar de top was nog steeds niet binnen handbereik. De rotsachtige toppiramide torende steil boven hen uit en de enige manier om hier omhoog

te komen, was door het beklimmen van een markante en steile geul. Uiteindelijk werden de geul en de daarboven gelegen rotsband beklommen en stonden de mannen als eersten op de top van de Triglav.

Triglav Lodge Op de tweede dag van mijn tocht naar de Triglav bereiken mijn tochtgenoot Yves en ik op 2515 meter hoogte de Kredarica Triglav Lodge. Deze hut is de grootste berghut van Slovenië en biedt plaats aan ruim 300 mensen. De hut heeft sinds 1992 een eigen kerk en dient het hele jaar door als meteorologisch onderzoekstation. Het complex is vlak boven de col gebouwd waar in 1778 de vier dappere mannen een toegangsweg vonden naar de gletsjer aan de noordzijde van de berg. Deze gletsjer is door het opwarmen van de aarde vrijwel helemaal verdwenen en de meest gebruikte route naar de top gaat tegenwoordig over de oostgraat via de top van de Kleine Triglav naar de hoofdtop.

Uniek soort bedevaart Bij aankomst hangen er wolken aan de noordzijde van de berg, maar op de oostgraat zie ik een afschrikwekkende rij wachtende of langzaam op en neer bewegende klimmers. Nog nooit heb ik zo veel mensen tegelijk op een berg gezien! Op het terras bij de hut zitten de feestvierders die reeds op de top zijn geweest. Ze maken grote blikken bier en kleine glazen wodka in rap tempo soldaat. Sommigen zullen hier de hele middag en avond mee

84 | HOOGTELIJN 1-2019

83_HL0119_R41_Iconen.indd 84

28-01-19 15:10

Standbeeld van The four brave man uit Bohinj.

HOOGTELIJN 1-2019 |

83_HL0119_R41_Iconen.indd 85

29-01-19 11:21

De Vodnikovhut (1817 m) met op de achtergrond de top van de Triglav (2864 m).

Op drukke dagen is er op de top zelfs een handeltje met gekoelde drank te vinden.

doorgaan. Als ik het tafereel rondom de hut wat langer aanschouw, kom ik tot de ontdekking dat een aantal mensen die bier zitten te drinken vervolgens richting de top gaan in plaats van af te dalen naar het dal. Ik blijk getuige te zijn van een uniek soort bedevaart. Enthousiast geworden door deze vrolijke en soms beschonken massa kan ik niet langer wachten om zelf een toppoging te wagen. Hoewel we op voorhand hadden bedacht pas de volgende dag naar de top te gaan, wil ik graag in de menigte opgaan. Wat zijn dit voor mensen? Ik maak wat foto’s in de buurt van de hut en kijk vervolgens richting Yves. Woorden van mijn kant zijn niet nodig, Yves heeft mijn enthousiasme gezien. “Ga jij maar, ik blijf hier. Maar ik zal je in de gaten houden.” Zonder me te haasten bereid ik me voor op de klim. Ik kies voor een lichtgewicht uitrusting, maar

Er wordt gejuicht en gelachen, en ik zie tranen in hun ogen vertrek niet zonder bivakzak en hoofdlamp. Ik trek mijn gordel aan en zet mijn helm op. Met de camera om mijn nek geef ik Yves een hand en voel een grijns op mijn gezicht, hier heb ik zin in!

Dagje pretpark In een paar minuten bereik ik het begin van de route en zie ik dat deze zo is geprepareerd dat vrijwel iedereen er omhoog kan. Overal steken ijzeren pennen uit de rots en zorgen staalkabels voor houvast en een mogelijkheid om te zekeren. Het is een drukte van belang, maar omdat ik ook wel zonder al die ijzeren voorzieningen omhoog kan, lukt het me de rijen wachtenden te passeren en in mijn eigen tempo door te klimmen. Tot mijn opluchting dragen de meeste klimmers een helm en een gordel, waarbij sommigen zelfs werkhandschoenen en een veiligheidsbril aan de uitrusting hebben toegevoegd. Een klein aantal klimmers pakt het wat minder rigoureus aan en lijkt zich gekleed te hebben op een dagje pretpark. Ze hebben geen gordel aan, geen helm op en dragen slechts een korte broek en een T-shirt. In nog geen half uur bereik ik de top van de Kleine Triglav, waarbij de wolken aan de noordkant van de berg vrijwel allemaal verdwenen zijn. Wanneer ik de rij klimmers volg die als een slinger langs de berg omhooggaat, zie ik de top van de Triglav

duidelijk afgetekend tegen de blauwe lucht. De geëxponeerde graat waardoor Balthazar Hacquet in 1777 werd tegengehouden, is voorzien van een reling, gemaakt van ijzeren palen en een dikke staalkabel. Het is al lang geen plek meer die klimmers angst inboezemt. Menigeen loopt er lachend overheen en een enkeling haalt een flacon sterke drank uit zijn zak en neemt een slok. De top is niet ver meer.

Duizend mensen per dag Eenmaal op de top aangekomen, wacht mij wederom een ongebruikelijk tafereel dat me nog het meest doet denken aan het terras van een après-skihut in een drukbezocht skigebied. Ik word omringd door zeker vijftig vooral in fluorescerende kleding gehulde mensen, die uitbundig hun nieuwe status als ‘echte Sloveen’ vieren. Iedereen is druk bezig om met selfies en geposeerde topfoto’s bewijs te verzamelen dat ze op de top van de Triglav staan. Ze halen speciaal hiervoor bestemde boekjes tevoorschijn en voorzien die nauwkeurig van een afdruk van de stempel die met dat doel op de top ligt. Ik besluit op een strategische plek te gaan zitten, zodat ik alles rustig in me op kan nemen. Het is een komen en gaan van mensen en ik krijg op hartelijke wijze enorme hoeveelheden bier, wijn en wodka aangeboden. Ik bedank steeds vriendelijk en word met veel verwondering aangekeken wanneer ik voor bier bedank maar wel water uit mijn tas haal en dat begin te drinken. Voor veel aanwezigen lijkt bier vrijwel hetzelfde te zijn als water. Er wordt gejuicht en gelachen, mensen omhelzen elkaar en af en toe zie ik tranen in de ogen van hen voor wie het onzeker was of ze de top wel zouden halen. Zelf raak ik ook ontroerd, het is mooi om te zien wat het bereiken van een bergtop kan betekenen. Even denk ik aan ‘The four brave man’ uit Bohinj. Hoe voelden zij zich toen ze hier precies 240 jaar geleden ook stonden? Ze zullen in elk geval niet hebben vermoed dat er in de eenentwintigste eeuw soms duizend mensen per dag op de top staan.

Een andere berg Als ik ’s avonds terug bij de hut ben, blijft het tot in de late uurtjes onrustig en wordt het rumoer in de eetzalen af en toe overstemd door luidruchtig gelal en hard gesnurk in de slaapzaal waar Yves en ik proberen uit te rusten voor de volgende dag. We willen in de ochtend, met volledige bepakking, via de oostgraat naar de top klimmen om vervolgens via de zuidgraat af te dalen naar de Planikahut op 2400 meter. Het voelt als een verlossing wanneer ’s ochtends eindelijk ons alarm gaat. We haasten ons

86 | HOOGTELIJN 1-2019

83_HL0119_R41_Iconen.indd 86

28-01-19 15:10

Op de top omhelzen mensen elkaar en wordt er trots geposeerd met de nationale driekleur van Slovenië, waarin het wapen van de Triglav staat.

met een eenvoudig ontbijt in de hand naar buiten en zien door de wolken die langs de flanken van de Triglav omhoog trekken dat het al behoorlijk druk is op de route. Belast door het extra gewicht van onze volle rugzakken klimmen we in een rustig tempo omhoog. Soms halen we wat mensen in en op andere momenten nemen we de tijd om te genieten van het prachtige uitzicht dat zich rondom ontvouwt. Op de top aangekomen strijk ik neer op dezelfde plek als de vorige dag. Een jonge klimmer zit naast een grote rugzak en op het kartonnen bord naast hem staat dat hij gekoelde frisdrank en bier verkoopt. Ondanks het relatief vroege tijdstip loopt zijn handeltje behoorlijk goed, waarbij vooral de blikken cola en bier erg in trek zijn. Twee uur lang zitten we op de top te kijken naar het komen en gaan van mensen. Er worden honderden topfoto’s gemaakt en het behalen van de top wordt wederom uitbundig gevierd. Zodra we de top verlaten en via de zuidgraat naar beneden klimmen, wordt het sinds lange tijd weer rustig om ons heen. De drukte en geluiden van de top lossen achter ons op en tijdens de afdaling komen we niemand meer tegen. De route heeft ook een heel ander karakter met veel geëxponeerde stukken, losse rots en slechte mogelijkheden om te zekeren. Geconcentreerd dalen we af en gaandeweg krijg ik het gevoel dat we op een heel andere berg zijn dan de dagen ervoor. Het laatste stuk naar de Planikahut lopen we door een prachtig dal en zodra we de hut bereiken is er nog steeds niets te merken van de eerdere hectiek. De sfeer in en rondom de Planikahut is precies het tegenovergestelde als die van de Kredarica Triglav Lodge: buiten de hut zitten mensen aan lange tafels uit te rusten en van het uitzicht te genieten. De huttenwaard is vriendelijk en behulpzaam en loopt even mee om ons onze bedden voor de nacht te wijzen. Hoewel ik de ervaringen van de afgelopen dagen niet had willen missen, ben ik toch erg blij met de rust en de serene omgeving die we hebben gevonden.

Voor de derde keer naar de top Voor we de volgende ochtend afdalen naar het dal besluit ik om nog een keer omhoog te gaan naar de top. Ik wil graag de route vanaf de Planikahut via de zuidflank van de Kleine Triglav naar de hoofdtop proberen. Met het minimale aan uitrusting begin ik voor de derde dag op rij aan een beklimming van de Triglav. Het eerste gedeelte van de route is eenvoudig te vinden en bestaat voornamelijk uit steil wandelterrein. Zodra de flank steiler wordt en ik meer met handen en voeten moet klimmen, zijn er telkens voldoende staalkabels en ijzeren pennen te vinden. Eenmaal in de buurt van de oostgraat zie ik opnieuw rijen mensen op elkaar

Triglav, Slovenië Reis

Kranjska Gora ligt op 1150 kilometer rijden van Utrecht.

Wandel-/klimroute

Dag 1: van de parkeerplaats bij Rudno Polje (1347 m) naar Vodnikov dom (1818 m). Dag 2: van Vodnikov dom naar Dom Planika (2401 m). Dag 3: van Dom Planika naar de top van de Triglav (2864 m) en mogelijk dezelfde dag terug naar het dal (1347 m).

Accommodatie

In de omgeving van Kranjska Gora en Bohinj zijn tal van mogelijkheden om te overnachten. Het is aan te raden de berghutten vooraf te reserveren: • Vodnikov dom: tel. +386 45723213 of +386 51607211, e-mail planinsko-drustvosrednja-vas@siol.net. Kijk voor meer informatie op planinske-koce.si/vodnikov_dom_na_velem_polju. • Dom Planika: tel. +386 51614773, e-mail plani130@mail.amis.net. Kijk voor meer informatie op planinske-koce.si/dom_planika_pod_triglavom.

Informatie

Wandelgids Julian Alps of Slovenia (2015). ISBN 9781852847098. Wandelkaart Kartografija - Triglav (2015), 1:25.000. ISBN: 3830048523677. Kijk voor meer informatie over Slovenië op slovenia.info.

Inspiratie

Bekijk de foto’s van Martin Fickweiler op Instagram: @martinfickweiler, ‘Stories of my life’.

wachten tot ze weer een stukje hoger of lager kunnen. Ondanks dat er op deze route ook best wel wat andere klimmers zijn, hebben we helemaal geen last van elkaar. Pas wanneer de twee routes op de top van de Kleine Triglav bij elkaar komen, bevind ik me weer in de chaos zoals ik die van de afgelopen dagen ken. Toch ga ik nog even door naar de hoofdtop, want drie dagen achter elkaar dezelfde attractie bezoeken blijkt verrassend genoeg best wel leuk.

Martin Fickweiler wordt in de serie Iconen van Europa gesponsord door Edelweiss

HOOGTELIJN 1-2019 |

83_HL0119_R41_Iconen.indd 87

28-01-19 15:10

Onder redactie van Frank Husslage en Ico Kloppenburg

gespot

Volg @hoogtelijn op Twitter voor het laatste nieuws van de redactie. Tips zijn welkom op hoogtelijn@nkbv.nl.

Bergplezier in optima forma Pierre Smetsers hoort bij het soort alpinisten van wie je je afvraagt of ze nog bestaan: geen spectaculaire tochten naar bestemmingen met niet uit te spreken namen, geen nieuwe routes met onbereikbare moeilijkheidsgraden en geen fancy online reportages Maar wel de ene na de andere mooie tocht in de Alpen. Elke zomervakantie opnieuw met een stel vrienden op stap, elk jaar een beetje meer ervaren en het liefst steeds met een paar vierduizenders in de planning. Zoals dat gaat met alpiene tochten, worden die niet altijd gehaald. Het plezier om de mooie tocht en de onderlinge vriendschap is er niet minder om. Pierre zoekt het gevaar niet op, maar als je genoeg alpiene tochten maakt, reist het risico met je mee. Pierres in eigen beheer uitgegeven verslag van een klimmersleven lees je niet om de literaire hoogstandjes; het is ongepolijst geschreven vanuit het hart van een alpinist pur sang. [Frank Husslage]

Sporen op vierduizenders in de Alpen, Pierre Smetsers Uitgave in eigen beheer (2018), pierresmetsers.nl ISBN 978-90-828712-0-3 € 12

BERGENBILJET Op het nieuwe biljet van 50 frank hebben de Zwitsers in de veiligheidsstrip de contouren van het land opgenomen. Ook is een kaart van een deel van de Alpen en 41 Zwitserse vierduizenders afgebeeld. De namen van de bergen staan in een lijst met zilverkleurige minuscule lettertjes, alleen voor mensen met heel goede ogen.

Arco Rocks Met 5260 lengtes mag je de nieuwe gids van Arco en omgeving een indrukwekkend naslagwerk noemen. Echt een boekwerk om je op regenachtige dagen in te verliezen. Pluspunt voor ons Nederlanders: hij is in het Engels. Hoewel dat misschien niet eens nodig is met alle handige pictogrammen die bij elk gebied zijn opgenomen. Ook handig: QR-codes van de parkeerplaatsen en van de klimspots. En ben je op een gegeven moment toch uitgeklommen of zijn je vingers aan een rustdag toe? Pak dan de mountainbike en rijd een paar trails uit de Duitstalige gids van Versante Sud. Met gps-tracks die je kunt downloaden! [Ico Kloppenburg]

Arco Rock, M. Manica, A. Cicogna en D. Negretti Uitgave: Versante Sud, 4e editie (2018) versantesud.it ISBN: 978-88-85475-212 € 33 Trient und Valsugana Mountainbike, Allessio Conz Uitgave: Versante Sud (2018), versantesud.it ISBN: 978-88-885475-298 € 30

IJsbijbel Mario Sertori moet in de winter zelden binnen te vinden zijn. Al eerder kwam hij bij Versante Sud met een topo met meer dan 600 ijswatervallen in de Alpenlanden. Nu komt hij opnieuw met een ijsbijbel, dit keer in twee delen. In Alpine Ice 1 beschrijft hij watervallen in Frankrijk, Zwitserland en Italië, zeg maar de Westelijke Alpen. In het nog te verschijnen Alpine Ice 2 komen te zijner tijd de Oostelijke Alpen aan bod: Oostenrijk, Slovenië en het Oostelijke deel van de Italiaanse Alpen. Alleen al deel 1 telt ruim 700 watervallen op letterlijk alle niveaus in alle omgevingen: van zekeren vanaf de parkeerplaats tot absoluut alpien terrein. De gids geeft van elke waterval een actuele winterfoto, een schets van de aanlooproute en de coördinaten met een QR-code van de bijbehorende parkeerplaatsen. Uiteraard ontbreekt een goede

waardering van de watervallen niet. Niet alleen de technische moeilijkheid is gewaardeerd, Sertori geeft ook een overallwaardering, waarin zaken als rotskwaliteit, lawineëxpositie, behaking en terugtocht worden meegenomen. Een prachtige gids voor een leven lang watervalklimmen. [Frank Husslage]

Alpine Ice 1, Mario Sertori Versante Sud (2018) versantesud.it ISBN 978-88-85475-28-1 € 32

Honnold Mania De film Free Solo, waarin we meebeleven hoe Alex Honnold El Capitan in Yosemite soleert, leidde tot een kleine hype. De vertoning in Carré, als onderdeel van het IDFA, was compleet uitverkocht. Verrassing: de klimmer was live aanwezig voor een Q&A met het publiek. De vraag uit het publiek: “Waar ga je vanmiddag klimmen?” bleef onbeantwoord. Maar op social media verschenen al snel de selfies waarin gerespecteerde klimmers met hun held poseren (“Mijn leven is compleet”, lazen we ergens). Het fijnst vonden wij toch de tweet van @LukasSnoek, die tot zijn verbazing Alex achterop de fiets door Amsterdam reed. Het betere Going Dutch!

88 | HOOGTELIJN 1-2019

88_HL0119_R13_Gespot.indd 88

28-01-19 15:11

Modern multipitchen De oprichters van uitgeverij Panico en klimtijdschrift Klettern hebben met Moderne Zeiten een gezamenlijke droom op papier gezet. In het boek beschrijven de auteurs een moderne lijst van 100 spraakmakende ‘moderne’ multipitch rotsklimklassiekers in de gehele Alpen tussen Verdon en het Wienerwald. De routes liggen qua moeilijkheidsgraad tussen de 7e en 8e UIAA-graad, met Deep Blue Sea op de Eiger (IX-) als moeilijkste route. Een zekere mate van subjectiviteit en Duitstalig perspectief is bij de keuze van de routes merkbaar en met name in het Franstalige en Italiaanse deel van de Alpen is de keuze minder ruim. Desondanks zijn vrijwel alle opgenomen routes absolute klassiekers die het rotsen sportklimmen in de Alpen sinds 1977 vorm hebben gegeven, van de zelf af te zekeren Pumprisse als de eerste officiële 7e-graads route in de Alpen, tot aan een pure boorhakenroute zoals Wassersymphonie op de Alpawand. Gedetailleerde topo’s ontbreken in de normale editie van het boek, die kun je online downloaden. Bij de Deluxe Edition krijg je de topo’s wel in gedrukte vorm als losse topobladen, en daarnaast een bordspel, poster en een set ansichtkaarten. Een must voor de verzamelaar van mooie alpiene multipitchroutes! [Harald Swen] Moderne Zeiten – 100 legendäre Freikletterrouten in den Alpen, Achim Pasold, Ralph Stöhr Uitgave Panico (2017), panico.de ISBN: 9783956111006 € 48, luxe editie € 89,80

Matterhorn voor rijp en groen De Nederlandse bergfotograaf en gebiedskenner Menno Boermans brengt een gids uit met wandelingen aan de Zwitserse kant van de Matterhorn. Een gids waar beginnnende bergwandelaars heel veel plezier aan kunnen beleven, maar die ook voor de meest ervaren Wallisgangers nog kan verrassen. Waar ik in eerste instantie dacht ‘alweer een nieuwe gids over dit uitgekauwde gebied’ ging dat bij lezing heel snel over in ‘Daar wil ik deze zomer naartoe!’. De bergsporters uit het Nederlandse taalgebied goed kennende, heeft Menno zijn gids prima voor ons op maat geschreven. Hij begint met een duidelijke uitleg wat je kunt verwachten en hoe de tochten zijn gecategoriseerd, maar ook wat je voor elk niveau als vlaklander aan alpiene kennis, ervaring en eventueel uitrusting mee moet brengen. Gegroepeerd rondom de uitvalsbases Saas-Fee, Grächen en Zermatt presenteert Menno vervolgens zijn wandelingen. Stuk voor stuk functioneel beschreven, steeds met wat achtergrondinfomatie over de cultuur

en natuur en uiteraard met de van Menno bekende inspirerende foto’s. De 44 beschreven tochten lopen qua moeilijkheidsgraad uiteen van rechttoe rechtaan wandelen tot aan de ondergrens van alpien klimmen. Als grote extra sluit hij het boek af met de zes dagtochten die samen de Tour de Matterhorn vormen: de eerste beschrijving van deze klassieker in het Nederlands. [Frank Husslage]

Met uitzicht op de Matterhorn, Menno Boermans Uitgeverij Robert Weijdert (2019), weijdert.nl ISBN: 978978-90-823345 € 23 (o.a. via nkbvwebshop.nl)

Sean McColl daagt uit De sympathieke Canadese klimmer Sean McColl is actief op Instagram en deelt nu ook zijn uitdagingen. Via de hashtag #mccollchallenge kun je reageren en laten zien of je zijn uitdaging bent aangegaan. Ga jij de uitdaging aan? Gebruik #hoogtelijn en je ziet jezelf over een tijdje terug in deze rubriek!

Warm bergsporten Portugal, Rock climbs on the western tip of Europe, Carlos Simes Uitgave: Versante Sud (2017), versantesud.it ISBN: 9788898609758 € 30

Walking in Portugal, Andrew Mok Simon Whitmarsh Uitgave: Cicerone (2017), cicerone.co.uk ISBN 9781852848897 € 25,95

Voor zonadepten die de winter te lang vinden duren, zijn er twee aantrekkelijke nieuwe gidsen voor een warme voorjaarsbestemming: Portugal. Versante Sud bracht een klimtopo uit die veertien gebieden verspreid over het hele land beschrijft. Van boulders tot multipitches, van de afgelegen klassieke wrijvingsplaten bij Francelha in het binnenland tot seacliff climbing onder de rook van Lissabon. De gids is verkrijgbaar in het Engels, Duits en Portugees.

Voor de wandelaars brengt Cicerone een nieuwe gids uit met veertig wandelingen, van een paar kilometer lang tot meerdaagse ondernemingen. Eerder al bracht Cicerone een gids uit met wandelingen alleen in de Algarve, de nieuwe gids beschrijft nu het hele land van noord tot zuid. Uiteraard aangevuld met degelijke achtergrondinformatie zoals we dat gewend zijn van Cicerone, over land, vervoer, kaarten en bewegwijzering. [Frank Husslage]

HOOGTELIJN 1-2019 |

88_HL0119_R13_Gespot.indd 89

28-01-19 15:11

vooruitblik

Hoogtelijn 2-2019 verschijnt 5 april THEMA

Colofon

Dieren

Hoogtelijn is het officiĂŤle tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar. De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn. Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

Redactie

Bergredders Alpabzug in Charmey

Peter Daalder (hoofdredacteur) Femke Welvaart (eindredacteur) Rinske Brand, Mirte van Dijk, Sieto van der Heide, Frank Husslage, Rien Jans, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Anne van Leeuwen, Florian van Olden.

Medewerkers

Suzan van der Burg, Jody Hagenbeek, Dim van den Heuvel, Christine Tamminga, Peter Uijt de Haag (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (illustraties).

Redactie-adres

NKBV, t.a.v. Hoogtelijn, Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, hoogtelijn.nl

Advertentie-exploitatie

Patrick Baars Postbus 225, 3440 AE Woerden 0348-484066/06-18653645 patrick.baars@nkbv.nl

Productie en vormgeving

Studio ManagementMedia, Hilversum Anita Baljet, Johanna Baptist

Vogelen

Druk

Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 40.000 ISSN: 1387-862X

in Zwitserland

Los abonnement

Niet-leden kunnen zich abonneren op Hoogtelijn voor â&#x201A;Ź 22,50 per jaar. Kijk op nkbvwebshop.nl.

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging

Uitlaten

Met je hond de bergen in

Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden Fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen Bank: IBAN NL84RABO0161417213 BIC RABONL2U

90 | HOOGTELIJN 1-2019

90_HL0119-vooruitblik.indd 90

28-01-19 15:12

UIT JE COMFORTZONE

GA JIJ MEE OP ALPIENE BASISCURSUS?

• Beklim de klassiekers in de Alpen

VANA F € 875 P.P.

• Doe val- en remoefeningen op steile sneeuwhellingen • Leer over alpiene gevaren en hoe ze te voorkomen • Oefen de gletsjerspleetredding KIJK VOOR MEER INFORMATIE OVER ALPIENE CURSUSSEN OP BERGSPORTREIZEN.NL/ALPINISME/BASISCURSUS

100% dochter van de NKBV

NKBV-ADV-Bergsportreizen-Alpiene-def.indd 1 Naamloos-3 2

21-01-19 10:37 17:16 28-01-19

We are unrelenting in our ambition.

Everything we make is designed by climbers, for climbers. Each piece is crafted by peak and crag to give you absolute protection, comfort and mobility when you really need it.

Official gear partner of W W W.R AB.EQUIPMENT

Naamloos-4 2

28-01-19 10:41