Hoogtelijn 1/2018

WWW.NKBV.NL | FEBRUARI 2018 | NR 1

NR 1 | FEBRUARI 2018

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

Winter

licht, lucht en leegte

WWW.NKBV.NL

OOSTENRIJK

Toerskiën rond de Grossglockner

01_HL0118_R01_Cover.indd 1

mongolië

Splitboardavontuur tussen zon en maan

FRANKRIJK

Winterse wandeling in de Vogezen

29-01-18 14:07

‘BUITEN BEN IK OP MIJN PLEK’ Fred, Bever Almere. Avonturier.

Ik trek erop uit, tenzij ik verplichtingen heb. Dat is al meer dan 40 jaar mijn ‘formule’. Met mijn uitrusting ga ik de natuur in en blijf zo lang mogelijk weg.

Soms fietsend, soms met mijn kano, soms om dagenlang te wandelen. Als ik thuis ben, ben ik net terug óf alweer met een nieuwe tocht bezig. Bij ons in de woonkamer struikel je dan ook over de landkaarten en routegidsen. Eenmaal op pad voel ik me onafhankelijk. Buiten ben ik op mijn plek, dat is altijd zo geweest - en dat zal altijd zo blijven.

BEKIJK FREDS FAVORIETE BUITENGEAR OP BEVER.NL/BUITENMENS/FRED

Hoogtelijn_1_2018_DEF.indd 1 Naamloos-7 2

27-01-18 11:09

Naamloos-7 3

25-01-18 27-01-18 14:22 11:09

inhoud

Kijk voor meer informatie op nkbv.nl, hoogtelijn.nl, twitter.com/nkbv en op facebook.com/de.nkbv.

THEMA: WINTER

ACTUEEL 07 08 13 78 88 90

Voorwoord Joachim Driessen Op de Hoogte In memoriam Tom de Booij NKBV voor jou Gespot Vooruitblik

Voor ons sneeuwrijke thema gingen we niet alleen naar Oostenrijk, Noorwegen en Frankrijk, maar stond ook het Mongoolse Altaigebergte op het lijstje. Redacteur Mirte van Dijk beleefde daar een bijzonder avontuur: met zeven snowboarders maakte ze er de eerste splitboardexpeditie in de geschiedenis.

24

THEMA: WINTER 16 18 24 28 30 34 36 40

Licht, lucht en leegte Toerlanglaufen in Huldreheimen Toeren in het Mont Blancmassief Markt & Materiaal: winterspullen Dôme de la Sache westcouloir Winterse wandeling in de Vogezen Toerskiën rond de Grossglockner Splitboarden in Mongolië

KLIMMEN 48 Overzicht klim- en boulderhallen 62 Beklimming van de Dent d’Orlu 70 Klimroute: het perfecte gneis van Pabbay

SKYRUNNING 52 Interview met sky- en trailrunner Ragna Debats

WANDELEN

HULDREHEIMEN

Toerlanglaufen in Noorwegen

18

64 Beklimming van de Piz Amalia 82 Vijfdaagse trektocht in Zweeds Lapland

EN VERDER 14 Depot: De Wandelaar van 58 68 73 74 80 81

Caspar David Friedrich Gletsjeronderzoek in het Berninamassief Fictie: In het begin...

Medisch: sneeuwblindheid Pre-acclimatiseren in een zuurstofarme tent Mijn Verhaal: hoofdjury Lisa Özmay Winnaars van de Hoogtelijn jubileumprijsvraag

70 KLIMROUTE

Het perfecte gneis van Pabbay

36

GROSSGLOCKNER

Toerskiën op de top van Oostenrijk

4 | HOOGTELIJN 1-2018

04_HL0118_R02_Inhoud.indd 4

29-01-18 12:54

Op 25 januari was deze Hoogtelijn klaar voor de drukker.

Voor deze plaats had ik iets geschreven over Pasang Lhamu Sherpa, de eerste Nepalese vrouw op de top van Mount Everest. Maar zij schuift een nummer op en moet plaatsmaken voor een andere bijzondere vrouw, de Amerikaanse Elizabeth Hawley, die op 26 januari onverwacht overleed in Nepal.

28

MARKT & MATERIAAL

Warme winterspullen

52

INTERVIEW

Skyrunner Ragna Debats

80

HOOFDJURY

De uitdagingen van Lisa Özmay

MONGOLIË

Splitboardavontuur in de Altai

40

stand

Afscheid van een icoon

De 94-jarige journaliste was bijna zestig jaar een onvermoeibare en nauwgezette pijler onder de Himalayan Database waarvoor ze gedetailleerd bijhield wie succesvol de Himalayatoppen in Nepal beklom. Sinds kort is de database op het internet voor iedereen beschikbaar, een kroon op haar werk. Dat was de aanleiding voor een interview met Hawley in Hoogtelijn. Roanne van Voorst was daarvoor de laatste week van januari in Kathmandu. Via de telefoon had ze al een afspraak gemaakt met miss Hawley, maar van een gesprek met de Amerikaanse is het niet meer gekomen.

Haar appartement in het gebouw van de Himalayan Trust, opgezet door Sir Edmund Hillary en sinds begin van de 60’er jaren geleid door Hawley, staat boordevol alpiene geschiedenis. In een tijd dat Kathmandu een groot dorp was, expedities nog op de vingers van één hand te tellen waren en contact met de bergwereld via mailrunners verliep, begon Hawley aan haar missie: het optekenen van exacte gegevens over beklimmingen. Met journalistieke precisie registreerde zij decennia lang wat zich ver buiten Kathmandu in de bergen afspeelde. Haar ‘inquisitie’, zoals haar strenge ondervraging wel eens genoemd werd, diende slechts één doel: de waarheid.

Hawley werd in de steeds groeiende expeditiewereld al enkele jaren geassisteerd door een aantal vrijwilligers onder wie de Duitse journaliste Billi Bierling die dertien jaar met haar samenwerkte. Eind januari is afscheid genomen van een icoon in de bergsportwereld. Miss Hawley leeft voort in haar levenswerk, de Himalayan Database.

Peter Daalder

Hoofdredacteur peter.daalder@hoogtelijn.nl

Op de cover: Eén ding leerde Mirte van Dijk al snel in Mongolië: onderschat de afstanden niet.

Onderweg naar het basiskamp verkeken de splitboarders zich op de enorme Potaningletsjer.

Hoewel de oversteek zelf maar drie uur duurde, was het slechts een kwart van de gehele tocht die dag. En op zo’n afstand, wil je geen meter te veel maken...

Foto: Sébastien Jam

HOOGTELIJN 1-2018 |

04_HL0118_R02_Inhoud.indd 5

5

29-01-18 12:54

Zermatt, Wallis, Š Silvano Zeiter

Haal je upgrade op via MySwitzerland.com/wintervakantie en deel je mooiste belevenissen met

Naamloos-2 1 204_17d_01_ins_winter.indd 1

08-11-17 11.10.17 09:16 15:32

Joachim

Duurzaamheid De NKBV streeft naar een duurzame relatie met leden en alle partijen in het veld. Duurzaamheid is ook een kernwaarde als het gaat om natuur, milieu en sociale waarden. We brengen dit zo goed mogelijk tot uitdrukking in een duurzame inkoop en bedrijfsvoering.

Hoogtelijn en onze reis- en cursusgidsen worden verpakt in composteerbare biofolie en drukken we op FSC-papier: papier uit duurzaam beheerde bossen (een keurmerk met goedkeuring van het Wereld Natuur Fonds). Voor onze correspondentie gebruiken we 100% recycled papier. De ledenpasjes zijn gemaakt van 100% afbreekbaar pvc.

We schenken duurzame koffie (Peeze), hebben een CO2-neutrale postbezorging en dataopslag, en promoten het reizen per openbaar vervoer naar bergsportbestemmingen.

Beter de bergen in met de NKBV NKBV-leden profiteren van voordelen en kortingen en ontvangen vijf keer per jaar Hoogtelijn. Met je lidmaatschap draag je bij aan het onderhoud van hutten en paden in de Alpen en het behoud van klimgebieden. Tip je vrienden om ook NKBV-lid te worden. Ze kunnen zich aanmelden op nkbv.nl en zien daar welke voordelen het lidmaatschap hen nog meer biedt.

Opzeggen lidmaatschap

Het NKBV-lidmaatschap loopt per kalenderjaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat dan vóór 1 november op MijnNKBV.nl. Je ontvangt dan per e-mail een bevestiging van je opzegging. Na 1 november wordt je lidmaatschap automatisch verlengd voor het volgende kalenderjaar. Kijk voor meer informatie over het lidmaatschap op nkbv.nl.

Partners van de NKBV

Bewuste bergsportvakantie Voor mijn vijftigste verjaardag krijg ik van mijn vrouw een week ‘Ski & Sail’ cadeau in de Noorse Lyngen Alpen. Het idee is zeilen in een fjord, afgezet worden, met je ski’s naar boven lopen en aan de andere kant naar beneden skiën, waar de boot dan weer op je wacht om in de nacht naar de overkant te varen om je opnieuw af te kunnen zetten. Met een beetje geluk heeft de schipper in de tussentijd verse vis gevangen.

D

e sneeuw in de Alpen was vroeg dit jaar. Na jaren van sneeuwloze kerst kon je er nu zelfs in november al skiën. Voor veel skigebieden een opluchting, maar ook voor het milieu.

De sneeuwkanonnen konden in de kast blijven, wat een hoop water en energie bespaart. Echte sneeuw skiet overigens ook veel lekkerder.

online ook negen tips voor bewust freeriden. Die vind je in ons Kenniscentrum.

Sommige tips liggen voor de hand, zoals ‘niet door het bos skiën’ en ‘afval meenemen’. Maar wist je ook dat skiën op plekken waar veel sneeuw ligt voor de weide eronder veel beter is? Of dat met locals skiën helpt om ecologisch kwetsbare gebieden te vermijden?

Dit brengt me op een van onze kernthema’s: duurzaamheid. Zeilen, omhooglopen en weer naar beneden skiën is een stuk duurzamer dan in een skilift omhooggaan en over kunstsneeuw naar beneden skiën, maar onze sport laat wel ontegenzeggelijk een ecologische voetafdruk achter. De NKBV zoekt een balans tussen goede dienstverlening en bewustzijn. Dus wel een Hoogtelijn op papier, omdat inspireren met een papieren versie nu eenmaal veel beter blijkt te lukken, maar die verpakken we in biofolie.

We schrijven enthousiaste verhalen over bergsport in de sneeuw, maar publiceren

Ook voor de zomer hebben we tien tips voor een bewuste bergsportvakantie en Bergsportreizen.nl biedt haar reizen en cursussen in de Alpen en andere Europese bestemmingen CO₂-neutraal aan.

De bergen zijn te mooi om te laten liggen.

Hun ongereptheid en onvoorspelbaarheid blijft trekken.

Joachim Driessen, voorzitter NKBV mail: voorzitter@nkbv.nl twitter: @jdriessen06

HOOGTELIJN 1-2018 |

07_HL0118_R04_Column joachim.indd 7

7

29-01-18 12:55

De European Mountaineering Association (EUMA) is in november j.l. in München opgericht door 23 bergsportverenigingen, waaronder de NKBV. Doelstelling is samenwerking op het terrein van veiligheid, infrastructuur en natuurbescherming.

Daarbij richt de nieuwe organisatie, waarin 2,5 miljoen leden zijn verenigd, zich op de breedtesport. De EUMA vergadert tegelijkertijd met de internationale bergsportfederatie UIAA. De Amerikaanse klimlegende Fred Beckey overleed op 30 oktober in Seattle op 94-jarige leeftijd.

Beckey, met zijn ouders vanuit Duitsland naar de VS geëmigreerd, heeft honderden routes en eerstbeklimmingen op zijn naam. Hij schreef tientallen boeken over zijn ‘enige obsessie’ en was tot op zeer hoge leeftijd actief. Hij klom vooral in Alaska, de Pacific Northwest en in de Canadese Rockies.

Er zijn twee interessante filmprojecten over oudere bergsporters. Sir Chris Bonington (83) vertelt zijn imposante levensverhaal in een 80 minuten durende documentaire (bekijk de trailer op boningtonfilm.com/filmtrailer.html) en er is een korte video gemaakt over Marcel Remy (95 op 6 februari), vader van de bekende Zwitserse klimmers Claude en Yves Remy. Al meer dan 200 keer beklom hij de 450 meter hoge noordwestwand op de Miroir d’Argentine, maximaal 5b+. In augustus klom Remy nogmaals omhoog met zijn beide zonen, en hij daalde toen af per parapente. De video staat op youtu.be/NUJnZeCc7Hw. Het succesvolle boek Alles onder controle van Roanne van Voorst wordt ook uitgebracht in de Verenigde Staten. Het boek over sporters die risicovolle (berg)sporten beoefenen en hoe zij omgaan met hun angst, heet in de VS Fear, en heeft in deze vertaling een basejumper op de omslag.

Een gezin van vier mensen dat gaat wonen in het Zwitserse dorp Albinen, tussen Leuk en Leukerbad, krijgt een welkomstbonus van 70.000 frank, bijna 60.000 euro. De 240 inwoners tellende gemeente hoopt zo het langzaam afnemende inwoneraantal op peil te houden.

Voorwaarden: je mag niet ouder dan 40 jaar zijn, je moet er minstens tien jaar blijven wonen en je moet een permanent bewoond huis bouwen of kopen met een waarde van minstens 200.000 frank.

Foto Zout Fotografie

Onder redactie van Peter Daalder

op de hoogte

Heb je nieuws voor Op de Hoogte, mail het naar hoogtelijn@nkbv.nl.

Meer bergnieuws vind je op nkbv.nl, of volg ons op Facebook en Twitter.

Bergans NK Toerskiën en Vertical K Na een succesvolle editie afgelopen jaar is de NKBV ook in 2018 te gast in het Zwitserse Disentis voor het Bergans NK Toerskiën. Op vrijdag 16 maart wordt er eerst speciaal voor de Nederlanders een Vertical race georganiseerd, daarna is op zondag 18 maart het Bergans NK Toerskiën. Net als in 2017 is het Nederland kampioenschap Toerskiën onderdeel van de Trofea Péz Ault, een uitdagende en zware tocht in de bergen van Graubünden.

Kijk voor meer informatie en aanmelding op nkbv.nl/nktoerskien.

MARC VAN HEEL WANDERLEITER

Na een cursus in Kloster Neustift (bij Brixen) van in totaal 160 uur tussen mei en september 2017 is Marc van Heel (54) uit Nieuwerbrug geslaagd voor het examen Wanderleiter/Accompagnatore di media montagna. Onderdelen van de opleiding zijn oriëntering, weer- en lawinekunde, EHBO, flora en fauna, kennis van regionale producten en de geschiedenis en cultuur van Zuid-Tirol.

Bart Baars op Denali met Mount Foraker op de achtergrond.

7 maal 7 in 7 jaar Bart Baars (39) uit Utrecht mailde ons zijn plan om de 7 Summits, de 7 hoogste bergen van 7 continenten, in 7 jaar te beklimmen. Mount Elbrus is nummer 1 op zijn lijst en die beklom hij in oktober 2016. Afgelopen jaar mislukte de Denali, die nu voor dit jaar op het programma staat. Kijk als je Bart wilt volgen op the7in7.nl/the-7-year-schedule.

8 | HOOGTELIJN 1-2018

08_HL0118_R06_Opdehoogte.indd 8

29-01-18 12:56

Hans van Daalen in Kamp 1 op de Baruntse, met op de achtergrond de Makalu.

Beklimming van de Baruntse

Het wordt wel eens de makkelijkste 7000’er in Nepal genoemd, maar het blijft een serieuze berg, de 7129 meter hoge Baruntse. Hij is een onderdeel van de Grand Circle op de Himalaya Traverse, die begint met een beklimming van de Mera Peak (6676 meter) en na de Baruntse via de 5845 meter hoge Amphu Labstapas terugkeert naar Lukla.

Hans van Daalen (52) uit Gorinchem heeft in oktober de tocht als deelnemer van een internationale expeditie gemaakt samen met Gulje Sherpa. Van Daalen is volgens de Himalayan Database de tiende Nederlander op de Baruntse. Kijk voor meer beelden op facebook.com/hans.vandaalen.7.

TWEE VRIJWILLIGERS BENOEMD TOT LID VAN VERDIENSTE

Pieter Dirksz

Op de Vergadering van Afgevaardigden (VvA) in november j.l. is Pieter Dirksz (59) uit Amsterdam benoemd tot Lid van Verdienste van de NKBV. Pieter was de afgelopen negen jaar lid van de Financiële Commissie. Daarnaast was hij vanaf 1994 actief in de redactie van De Bergvriend, waar hij geruime tijd milieu als specialisme had. Pieter ging tot 2013 verder bij Hoogtelijn, waar hij naast redacteur ook penningmeester was en in 2013 afscheid nam.

Dirksz zat in de werkgroep Klimgebieden en werd bij zijn afscheid geroemd als “waardevolle vrijwilliger met oog voor detail en met een positief kritische houding.”

Het 53e Lid van Verdienste van de NKBV is de 70-jarige Co Verwijs uit Monnickendam. Hij was geruime tijd actief bij de sectie 50-Plus, waar hij een onvermoeibare trekker was van de klimcommissie die hij uitbouwde tot een brede, actieve en stabiele groep. Hij was ook een aantal jaren lid en vicevoorzitter van het sectiebestuur, waarvan hij formeel afscheid neemt in maart. In de regio Amsterdam was Verwijs ook actief als cursuscoördinator en hij verzorgde zelf cursussen.

Co Verwijs

en Passant

We gaan Het onverzettelijke idee dat de berghutten vergeven waren van de muizen heeft mijn vrouw er jarenlang van weerhouden mee te gaan op een meerdaagse trektocht.

Uiteindelijk is het me toch gelukt haar dit waanidee uit haar hoofd te praten en inmiddels maken we jaarlijks een trektocht. Tijdens de Berliner Höhenweg overnachtten we in het Friesenberghaus. En jawel hoor, ’s nachts hoorde ik de snelle viervoeters achter de betimmering van de kamer op en neer rennen om hun dagelijks kostje te verzamelen. Als ze maar niks hoort, spookte het door mijn hoofd. Maar het ging goed. ’s Morgens bleek dat er 20 centimeter sneeuw was gevallen en mijn reisgenoot twijfelde sterk of we wel door konden naar de Olpererhütte. Terwijl ik buiten een paar mooie foto’s maakte, klonk er uit de Stube een gil. Mijn vrouw zat met opgetrokken benen op de bank. Een muis had de euvele moed gehad om de vloer over te steken. Er kwamen maar twee woorden uit haar mond. “We gaan.” [Gerard Bongers]

Illustratie Toon Hezemans

Heb je ook een leuk bergverhaal meegemaakt? Mail je anekdote van 120 woorden naar hoogtelijn@nkbv.nl o.v.v. En Passant.

HOOGTELIJN 1-2018 |

08_HL0118_R06_Opdehoogte.indd 9

9

29-01-18 12:57

Arie Heddema mailde ons deze prachtige foto die hij maakte tijdens zijn beklimming van de Cholatse. Hij bereikte de 6440 meter hoge top op 4 november j.l. via de zuidwestgraat. Heddema beklom de berg met een internationale expeditie onder leiding van Jagged Globe en expeditieleider Matt Parkes.

Voor zover hij kon nagaan, is Heddema de eerste Nederlander die op de top van de Cholatse heeft gestaan.

Foto Arie Heddema

op de hoogte

Nederlander op de Cholatse

Gratis lawine-app voor NKBV-leden Leden van de NKBV kunnen gratis gebruikmaken van de SNOPRO-app, waarmee de NKBV een samenwerking is aangegaan. SNOPRO is een Nederlands product en laat op topografische kaarten in kleuren zien hoe het actuele lawinegevaar verdeeld is over een gebied.

De app die bijna alle skigebieden in de Alpen dekt, werkt ook in een sneeuwstorm. In dat geval richt je je telefooncamera in een willekeurige richting, waarop de app aangeeft of er de komende 1500 meter lawinegevaren zijn.

Een licentie voor een seizoen kost â‚Ź 16,99. Voor NKBV-leden is de app gratis met gebruik van de vouchercode NKBV2018.

Geen angst meer voor klimmers met angst

Na twee artikelen in Hoogtelijn over voorklimangst van Anne van Leeuwen (Hoogtelijn #4, 2015) en over het boek Alles onder controle van Roanne van Voorst (Hoogtelijn #3, 2016), werden beide schrijvers overladen met reacties van sporters die vertelden vaak met angst te klimmen. Anne en Roanne hebben daarom een workshop opgezet. Daarin worden praktische oefeningen gedaan en de theorie besproken achter mentale en fysieke angst.

De workshops duren 2,5 uur en worden gegeven op 4 maart bij Neoliet Utrecht en op 25 maart bij Grip Klimcentrum in Nijmegen. Kosten: 35 euro. Meer informatie vind je op facebook.com/fearthebook.

Geschiedschrijver expedities Elizabeth Hawley (94) overleden

Foto Frank Husslage

De Amerikaanse journaliste Elizabeth Hawley is op 26 januari overleden. De 94-jarige geschiedschrijver van Himalayabeklimmingen woonde al bijna zestig jaar in Kathmandu.

Het levenswerk van Hawley, die nooit zelf een berg beklom, is de Himalayan Database waarin ze de data verzamelde van beklimmingen en expedities van ruim 450 bergen in Nepal tussen 1905 en 2017. Nauwgezet hield ze bij wie onderdeel uitmaakte van de expedities, de successen en de ongelukken tijdens de beklimmingen.

Hawley interviewde betrokkenen voor en na hun expedities. Daarvoor reed ze tientallen jaren met haar lichtblauwe Volkswagen Kever langs hotels in Kathmandu, waar de expeditiedeelnemers logeerden. Zij werden scherp

ondervraagd door Hawley, die geen genoegen nam met vage antwoorden of onduidelijke situaties. Wie succes kon bewijzen, werd opgenomen in de Himalayan Database. Dat was in het begin een verzameling papieren documenten, sinds november is de database voor iedereen te raadplegen via internet.

Daarnaast was Hawley actief als journalist voor onder andere het tijdschrift Forbes en persbureau Reuters, waarvoor ze de politiek en het leven in Nepal versloeg.

Met een boeddhistische ceremonie is op 29 januari afscheid genomen van Elizabeth Hawley. In de volgende Hoogtelijn, die op 6 april 2018 verschijnt, kun je een uitvoerig portret lezen van deze Himalayakenner en geschiedschrijver van expedities in Nepal.

10 | HOOGTELIJN 1-2018

08_HL0118_R06_Opdehoogte.indd 10

30-01-18 10:04

LEZERSREACTIES DE PFANNKNECHT, MIJN EERSTE BERG

FotoMaud Landers

Hoogtelijn ontving een enthousiaste reactie van Maud Landers. Ze schrijft: “Afgelopen zomer nam ik deel aan de cursus Mountain Medicine in Galtür. Een C1-cursus met daarbij scholing over acute geneeskunde in de bergen. Met een stel artsen beklom ik er mijn eerste berg, de Pfannknecht. En dat terwijl ik zelf nog student geneeskunde ben. Deze week heeft zo veel indruk op me gemaakt dat het me gaaf leek mijn ervaringen te delen. Op de foto sta ik op de top van mijn eerste berg ooit, samen met Mirjam en Martine, twee maffe maar hele lieve ultratrailrunners die ik leerde kennen tijdens mijn eerste klim.”

Het Noorse systeem

THEMA BERGSPORTDAG

In het artikel Erfgoed in de ijle lucht (Hoogtelijn #5, pag. 58) is sprake van “het huidige Scandinavische systeem”, waar het gaat over onbemande hutten die door bezoekers met een loper geopend kunnen worden. Henk Kersten wijst erop dat het systeem in Noorwegen bestaat, maar in Zweden slechts op zeer kleine schaal voorkomt. Hij heeft gelijk.

Verliefd maar niet

Ze klimt, ze schrijft, ze zet zich in voor mensenrechten en ze komt op de NKBV Bergsportdag: Myra de Rooy (60). Aan Hoogtelijn vertelt ze over de eerste – en tot nu toe enige – Nederlandse vrouwenexpeditie waarmee ze in 1988 de oosttop van de Chamlang bereikte. Ze vertelt ook hoe ze twee jaar daarvoor toevallig in Tibet terechtkwam, en hoe ze op slag verliefd werd op het land.

D

e stempel in haar paspoort is niet groter dan een halve postzegel. Twee Chinese karakters in rode inkt, met daarbij gekrabbeld een datum. “Er staat alleen maar ‘Den Haag’, maar in China weten ze dan genoeg”, vertelt Myra de Rooy. Een stempel uit Den Haag betekent dat je het land niet meer in mag. Klimster, mensenrechtenactivist, schrijfster en geoloog Myra de Rooy (60) is in de ogen van het Chinese regime een onruststoker, en China houdt niet van onruststokers.

Haags paspoortstempeltje Het verhaal van het Chinese stempeltje begint meer dan dertig jaar geleden in Noord-Italië, waar De Rooy tijdens het klimmen een val van vierhonderd meter maakte in een ijswand. “Ik was net afgestudeerd als geoloog, maar omdat ik nog in het gips zat, kon ik eigenlijk niet op zoek naar een baan”, vertelt ze. Van het een kwam het ander: De Rooy werd gevraagd als tweede chauffeur voor een groepsreis met een busje, overland naar Nepal. “Ik had twee stevige schroeven in m’n enkel, daarmee heb ik dat busje gereden.”

In Nepal had ze een klimafspraak met een vriendin, samen reisden ze naar Tibet. “En daar ben ik een paar maanden gebleven. Ik was helemaal verliefd geworden op het land.” Verliefd, maar niet

Die Wand uit 1963

Betty Nagelkerke reageerde op een recensie in Gespot (Hoogtelijn #5, pag. 87), waarin het boek Die Wand wordt genoemd: “Het boek Die Wand is geschreven in 1963 en verfilmd in 2003. Mijn pocketeditie is uit 1985.” Frank Husslage, die de recensie schreef, antwoordt: “Je hebt helemaal gelijk: met 2010 noemde ik de datum van de eerste uitgave in het Nederlands, terwijl de eerste uitgave in de oorspronkelijke taal inderdaad in 1963 was.”

THEMA SPANJE

840 kilometer dwars door de Pyreneeën

De bonus van alleen lopen

Foto Raymond Koome

Op 23 augustus voltooide ik de GR11 bij de vuurtoren van Cap de Creus aan de Middellandse Zee. Afgezien van een paar ongemakjes ging het probleemloos en tijdens de laatste meters drong dat tot me door: ik had het volbracht!

Mijn eerste lange solotocht ooit. Heerlijk wekenlang niets anders hoeven doen dan van A naar B lopen en ervoor zorgen dat ik genoeg eet en drink. Zo eenvoudig kan het leven zijn.

16 | HOOGTELIJN 4-2016

H

et zaadje was een paar jaar eerder geplant toen ik ’s winters in de Catalaanse Pyreneeën wandelde en leerde waar de wit-rode markering op de stenen voor stond. Natuurlijk kende ik de streepjes van LAW’s en had ik bergwandelervaring, maar een tocht van (toen nog) 840 kilometer dwars door de bergen? Dit was spannend, fysiek en mentaal. Natuurlijk kon ik de GR11 in delen lopen, maar twee of drie weken in de bergen wandelen deed ik al zo vaak. Hoe heerlijk zou het zijn om deze route helemaal van begin tot eind te lopen? Toen ik besloot een sabbatical te nemen, zag ik mijn kans: de GR11 zou het sluitstuk worden. Alles en in één ruk, met voldoende tijd en dus zonder de druk van tijd of prestatie. Alleen maar ‘zijn’. En vooral voor mijn lol. En zo startte ik een paar jaar geleden in de tweede week van juni in Cabo Higuer aan de Atlantische Oceaan met een royale elf weken voor me, waarin ik kon stoppen zo vaak als ik wilde, met lange en korte dagen, met tijd om te schuilen voor de regen of gewoon te lummelen. Uiteindelijk liep ik de GR11 in 54 dagen. In de meeste gidsen gaan ze uit van ongeveer 45 etappes en natuurlijk kan het nog veel sneller: trailrunners doen het in een dag of 20.

Drie lange routes door de Pyreneeën Voor wie de Pyreneeën niet kent: ze zijn ruiger en minder geciviliseerd dan de Alpen. De bergketen die Frankrijk en Spanje scheidt, heeft ruim 120 drieduizenders en de valleien lopen allemaal noord-zuid. Dat betekent dus nogal wat hoogtemeters als je van west naar oost loopt. Op de GR11 moest ik in totaal 42.000 hoogtemeters wegwerken. Dat waren er gemiddeld bijna 800 per dag. De meeste passen liggen op 2000-2500 meter met de hoogste, de Coll de Creus, op 2780 meter.

In de Pyreneeën lopen nog meer lange routes van west naar oost en vice versa: de GR10 aan de Franse kant en de Haute Randonnée des Pyrénéenne (HRP) die zo dicht mogelijk de grens tussen Frankrijk en Spanje volgt en, zoals de naam al zegt, relatief hoog blijft maar sporadisch ook samenvalt met de andere twee. De GR10 is 866 kilometer lang en beslaat 48.000 hoogtemeters. In de gidsen gaat men uit van 55 loopdagen. De HRP is 800 kilometer lang met 42.000 hoogtemeters. Gemiddelde looptijd voor deze route is 41 dagen.

De GR11 voltooid: het is me gelukt!

| TEKST EN FOTO’S MARLA BERINGER | CARTOGRAFIE SASKIA GOTTENBOS

HOOGTELIJN 4-2016 |

17

Zes weken lopen op de GR11 In juni van het afgelopen jaar stopte Gerard Jansbergen met zijn artsenpraktijk. Hij heeft niet lang stilgezeten, want hij werd geïnspireerd door het verhaal van Marla Beringer (Hoogtelijn #4, 2016, pag. 16) over haar tocht in de Pyreneeën. Hij schrijft: “Afgelopen zomer heb ik als 66-jarige de GR11 gelopen. Het verhaal van Marla Beringer had mij enthousiast gemaakt. De trip was een bijzondere ervaring voor mij. Ik was gewend jaarlijks maximaal een week in de bergen te lopen met familie en vrienden.

De GR11 deed ik in mijn eentje zes weken lang. Alleen tijdens de laatste twee dagen liep mijn vrouw met mij mee.”

Klimster en mensenrechtenactivist Myra de Rooy over Tibet, China en de Chamlang

verblind

26 | HOOGTELIJN 5-2017 | TEKST ERNST ARBOUW | FOTO’S LAURENS AAIJ

verblind. “Ik heb daar ook gezien hoe het land onderdrukt wordt, hoe de mensen onderdrukt worden. Zeker toen ik later verhalen hoorde van politieke gevangenen. Ik sprak een vrouw die toen ze negentien was vijf minuten, misschien tien, “Leve de Dalai Lama.

Vrij Tibet!” had geroepen en daarna vijftien jaar later pas weer uit de gevangenis kwam. Het zijn verhalen die je je niet kunt voorstellen.”

In de jaren daarna reisde De Rooy acht keer naar Tibet. Ze zag de ruïnes van Boeddhistische kloosters, opgeblazen door de Chinezen, ze zag op straat in Lhasa de altijd aanwezige militairen en de camera’s die iedereen in de gaten houden, en in Dharamsala, het Indiase ballingsoord van de Dalai Lama, sprak ze met voormalig politiek gevangenen. (“Nóóit in Tibet, dan breng je mensen in ernstig gevaar.”) Vanuit Nederland begon ze zich in te zetten voor de onderdrukte bevolking (“Mijn huis zat regelmatig vol Tibetanen. Het werd hier wel het Free Tibet Hotel genoemd”), ze leerde Tibetaans (“Een beetje maar, het is een extreem moeilijke taal”) en vanaf 2001 werkte ze vijftien jaar voor de mensenrechtenorganisatie International Campaign for Tibet. En ze schreef een boek, Het Windpaardhuis, met de getuigenissen van de ex-politiek gevangenen die ze had gesproken in Dharamsala.

Helemaal zeker weet ze het niet, maar waarschijnlijk was het

HOOGTELIJN 5-2017 |

27

Chamlang was serieuze zaak Voormalig KNAV-voorzitter Eelco Dijk wordt genoemd in het interview met Myra de Rooy over de expeditie naar de Chamlang (Hoogtelijn #5, pag. 26). Hij maakt daarbij een kanttekening: “In de 100-ste Hoogtelijn (wat was ’ie mooi), staat het leuke interview met Myra de Rooy. Daarin staat: ‘NRC Handelsblad citeerde toenmalig KNAV-voorzitter Eelco Dijk: “Volgend jaar staat de eerste Nederlandse Vrouwenexpeditie (“Waarom lacht u?”) in Nepal op het programma.’ Ik herinner me dat vraaggesprek niet woordelijk, maar denk dat, anders dan het interview lijkt te suggereren, ik het was die die vraag stelde en niet de interviewer. Immers had het KNAV-bestuur net auspiciën verleend aan die expeditie omdat dat bestuur die expeditie bepaald een serieuze zaak vond. In haar prachtige boek Chamlang geeft Myra dit vraaggesprek genuanceerder weer.”

Honderd miljoen In het artikel over de schoenenproductie van La Sportiva (Hoogtelijn #5, pag. 32) hebben we een paar cijfers door elkaar gehaald. Het bedrijf, dat dit jaar haar 90jarig bestaan viert, maakt geen 100 miljoen klimschoentjes per jaar, maar heeft een jaaromzet van 100 miljoen euro.

HOOGTELIJN 1-2018 |

08_HL0118_R06_Opdehoogte.indd 11

11

29-01-18 12:57

Foto Zout Fotografie

op de hoogte

SPORTKLIMNIEUWS Onder redactie van Naomi Persoon

Nog meer boulderen Op de valreep van 2017, en als aftrap van het nieuwe jaar, openden de afgelopen maanden weer drie boulderhallen. Bij de Utrechtse Energiehaven gingen de deuren op 10 december open, na negen maanden keihard bouwen. Het resultaat mag er zijn, want met 2200 m2 is de hal een van de grootste in Nederland. Begin dit jaar opende vervolgens de grootste hal van ons land: RijnBoulder in Arnhem, het zesde klim/bouldercentrum van Mountain Network. In het centrum van de 2500 m2 grote hal bevindt zich een Pizzabar en Grand Café La Rocca, waar houtgestookte pizza’s en verse focaccia’s worden geserveerd.

Lekker boulderen dus! Behalve deze nieuwste aanwinsten voor de bouldersport in Nederland, had ook de oudste boulderhal van Nederland mooi nieuws: RijnBoulder in Arnhem Monk Eindhoven verhuisde begin januari naar een nieuwe locatie. Groter en uiteraard met het nieuwste van het nieuwste aan wanden, matten en grepen. Inmiddels telt Nederland dus 20 boulderhallen, al kun je op nog veel meer locaties boulderen.

Kijk op pagina 48 voor een volledig overzicht van alle klim- en boulderhallen in Nederland.

Nieuwe selectie NL Team

Nieuw klimgebied Sauerland Harry Potter, Zick-Zack-Tango en 4 zu 4 für Trixi. Dat is een kleine greep uit de routes van het pas geopende Duitse klimgebied Wennefelsen. Met 19 routes van maximaal 12 meter, kun je komend voorjaar je hart ophalen op zo’n drie uur rijden vanaf Utrecht. Lees meer over Wennefelsen op nkbv.nl/sportklimmen/klimgebieden/klimmen-in-duitsland en plan je eerste klimtrip van 2018!

MOUNTAIN NETWORK

Na een mooi en succesvol 2017, maakt het Nederlands Team Sportklimmen zich klaar voor het komende wedstrijdseizoen. De nieuwe selectie voor 2018 is bekend en ook de internationale wedstrijdkalender krijgt steeds meer vorm. Voor de verse selectie stond vorige maand al een trainingsstage op de planning in Zwitserland. Hoe dat was, vind je terug via social media. Vanaf april neemt het team deel aan meerdere European Youth Cups en World Cups binnen het internationale wedstrijdcircuit. In de zomer volgen de EK’s en WK’s voor jeugd en senioren.

Jong Oranje trapt op 7 en 8 april af met de EYC Lead in het Franse Voiron. Een week later al volgt de World Cup Boulder op 13 en 14 april in Meiringen (Zwitserland).

Benieuwd naar het team? Volg het Dutch Climbing Team via Facebook en Instagram.

Sterkster Vorig jaar klom Margo Hayes als eerste vrouw 9a+, opende Anak Verhoeven een 9a+ en topte Angy Eiter als klap op de vuurpijl een 9b. Het verschil tussen mannen en vrouwen in de klimwereld wordt kleiner en dat wil Boulderhal Sterk vieren. Op 7 april organiseert de hal ‘Sterkster’: een klimevent speciaal voor vrouwen. De klimmers zijn vrouwen, de bouwers van de wedstrijdboulders ook en er worden workshops en lezingen gegeven door de sterkste vrouwen van Nederland. Ben jij erbij? Houd boulderhalsterk.nl en facebook.com/ BoulderhalSterk in de gaten voor het laatste nieuws en informatie over inschrijven.

richtlijn logogebruik

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

Indien plaatsing van de staande variant niet mogelijk is, gebruik dan de liggende variant van het logo. Op een witte ondergrond het logo met de grijsblauwe letters, op een donkere actergrond of op een foto de versie met witte letters.

Partners van het Nederlands Team Sportklimmen

Partners nationale wedstrijden

12 | HOOGTELIJN 1-2018

08_HL0118_R06_Opdehoogte.indd 12

29-01-18 12:57

VRAAG & ANTWOORD In memoriam Tom de Booij

Enthousiast, vastberaden, strijdbaar Tom de Booij stopte in 1965 met het beklimmen van bergen. Toch herinneren velen zich deze markante persoonlijkheid uit de bergsport vanwege zijn ongekende enthousiasme, vastberadenheid en doorzettingsvermogen.

De Booij overleed op 8 november 2017, op 93-jarige leeftijd.

Tekst Peter Daalder Beeld Laurens Aaij

E

en paar jaar geleden trad De Booij enkele keren op voor de NKBV. De Booij, in 1958 benoemd tot erelid van NKBV-voorloper KNAV, stond op het podium met Martin Fickweiler, een klimmer uit een ander tijdperk maar met dezelfde overgave, passie en vasthoudendheid die De Booij zo tekenden. Beiden vertelden over hun avonturen in de bergen. De Booij raakte gefascineerd door het verhaal van Fickweiler en was trots dat hij werd gevraagd om daar de indrukwekkende filmbeelden van zijn avonturen uit de jaren vijftig te laten zien.

Cursussen De naam van De Booij en die van zijn vriend en gids uit Chamonix, Lionel Terray, blijven voor altijd verbonden aan de Invitatiecursussen die zij vanaf 1953 opzetten voor de KNAV. De Booij en Terray vonden het belangrijk dat jonge klimmers de fijne kneepjes van de bergsport leerden, voordat ze het hooggebergte in gingen. Daarvoor had De Booij met Kees Egeler en Terray enkele expedities gemaakt in Peru, waar ze de Nevado Huantsán (6395 meter) en de Nevado Pongos (5711 meter) beklommen. Op die laatste berg maakte De Booij tijdens de afdaling een val van 90 meter in de sneeuw. Wonder boven wonder bleef hij ongedeerd. In 1962 was hij betrokken bij de eerste Nederlandse Himalaya-expeditie.

Met Terray, die kort daarvoor naar de Annapurna was geweest, werd een expeditie opgezet naar de 7061 meter hoge Nilgiri in Nepal.

Drijvende kracht Holger van Lookeren Campagne, een van de jonge klimmers die mee mochten, herinnert zich het bergsportdrama van De Booij in Nepal: “Tom was de drijvende kracht achter de expeditie. Hij had een onwaarschijnlijk doorzettingsvermogen,

ook op de berg. Hij deed alles met een enorm enthousiasme en een geweldige overgave. We hadden een aantal dragers en Tom wilde zelf wel eens zo’n last dragen. Hij hield het vier uur vol, het was loodzwaar. Bezweet dook hij in een bergmeer. Vervolgens kreeg hij longontsteking en kon hij niet mee naar de top. Dat is een geweldige teleurstelling voor hem geweest. Zijn grote ambitie werd daar de grond ingeboord.”

Beroerd en verlaten In 1965 stopte het alpiene leven van Tom de Booij. In dat jaar verongelukte Lionel Terray, de man voor wie hij een grenzeloze bewondering had. De Booij schrijft daarover in zijn dagboek: “Ik herinner me niet dat ik me in mijn leven zo beroerd en verlaten heb gevoeld die tien dagen dat ik in Chamonix ben geweest. Mijn allerbeste vriend was er niet meer. Ik geloof dat je als man maar heel weinig echte vrienden in je leven maakt en Lionel was er daar een van. Nog steeds tot op de dag van vandaag droom ik over Lionel Terray en dan maken we samen bergtochten.”

Activist Na zijn bergsportleven zette De Booij, die was opgeleid tot geoloog, zijn energie vooral in voor

minder bedeelden. Het begon in het Geologisch Instituut van de Universiteit van Amsterdam, waar hij lector was. Daar werd hij gegrepen door de studentenrevolte en was hij in 1969 een van de bezetters van het Maagdenhuis.

Dat leidde tot een gevangenisstraf en ontslag.

Het royale wachtgeld dat hij kreeg, gebruikte hij voor zijn acties tegen de macht van de elite.

Het meest in het oog sprong zijn strijdbare optreden voor woonwagenbewoners, door hem consequent reizigers genoemd. Als telg uit een patriciërsfamilie behaalde hij in 2014 een succes toen mede door zijn toedoen de woonwagencultuur opgenomen werd op de lijst van Immaterieel Erfgoed.

Brede belangstelling De Booijs brede belangstelling blijkt uit zijn uiteenlopende activiteiten. Zo schaatste hij tweemaal de Elfstedentocht, verdiepte zich in de geopolitiek, was actief golfleraar, hield van muziek en hij introduceerde de Uranische Vijfster, een nieuwe term in de astrologie.

De Booij schreef een 5000 pagina’s tellend levensverhaal, dat onderdeel is van het 19 meter lange familie-archief dat is opgenomen in het Amsterdamse Stadsarchief.

HOOGTELIJN 1-2018 |

08_HL0118_R06_Opdehoogte.indd 13

13

29-01-18 12:57

DEPOT

Twee eeuwen wandelen boven de wolken

Nakomelingen

Een van de iconische beelden uit de Duitse romantische schilderkunst is Der Wanderer über dem Nebelmeer van Caspar David Friedrich. Het olieverfschilderij van 98 bij 74 centimeter toont een wandelaar, die vanaf een rotspunt uitkijkt over een in nevelen gehuld berglandschap. Het voor velen onder ons herkenbare tableau is een fantasiebeeld, gebaseerd op het landschap van het Elbsandstein.

Het schilderij hangt nu in de Hamburger Kunsthalle. Dit jaar viert De Wandelaar boven de nevelen zijn tweehonderdste verjaardag. Reden voor Hoogtelijn om op zoek te gaan naar zijn nakomelingen.

Tekst Frank Husslage

1 Toekomstvisie Een terugblik op 200 jaar wandelen begint met een toekomstvisie: als de nevelen zijn opgetrokken, kijkt de wandelaar uit over een riviervallei vol futuristisch ogende bouwsels. Het beeld is ook veranderd van staand naar liggend.

2 Kristallijn universum Ook in dit zwart-witbeeld is het originele berglandschap vervangen door een blik in een andere wereld. Over de schouder van de wandelaar verdwijnt onze blik in de diepte van een kristallijn universum.

3 Realistisch hedendaags De graficus die hier met de wandelaar onderweg was, bleef meer met zijn benen op de grond staan en plaatste zijn jarige model in wat een realistisch hedendaags landschap zou kunnen zijn.

4 Verdronken De Spaanse artiest Matías Abarzúa paste niet alleen het landschap aan, waardoor het verdronken lijkt onder een blikkerende en schitterende waterspiegel, maar ook de wandelaar zelf veranderde. Draagt hij ineens een jas met grote, opstaande kraag of heeft hij toch vleugels gekregen?

5 Rode baard De Canadese band Ben Caplan & The Casual Smokers koos ervoor om hun CD Birds With Broken Wings te verpakken in een aangepaste vorm van Der Wanderer: Met zijn karakteristieke rode baard is Caplan nu zelf vanuit Noord-Amerika aan de wandel in de Duitse romantiek.

6 Vreemde vogel Vanuit Noord-Amerika komen niet alleen Canadese musici boven de Duitse wolken wandelen, ook uit de Disney-studio’s ontsnappen kennelijk vreemde vogels met datzelfde doel voor ogen.

14 | HOOGTELIJN 1-2018

14_HL0118_R05_Tabletop.indd 14

29-01-18 12:58

1

2

4

5

8

9

7 Waterdicht We schrijven 1993 als de fabrikant van Gore-Tex zijn oog laat vallen op onze wandelaar. Hij siert hier, gekleed in anno 1993 de juiste kleding, de achterkant van de tiende editie van de Rother Führer Walliser Alpen.

8 Selfie Ondanks zijn leeftijd gaat de wandelaar wel met zijn tijd mee. Al snel was bij hem de mobiele telefoon in beeld. Selfies blijken al tweehonderd lentes jong te zijn.

9 Autopech Niet alleen twee eeuwen terug, bewees de handy zijn diensten als selfie-apparaat, maar ook in een hedendaags landschap met autopech is zo’n apparaat onmisbaar. Als je tenminste vanaf een rotspunt bereik hebt.

3

6

7

10

10 Beperking Waar in het vorige beeld de auto werd geïntroduceerd, plaatste Der Welt de wandelaar uiteindelijk in een rolstoel: de politicus Wolfgang Schäuble kijkt uit over zijn Duitse landschap.

11

11 Koopvreugde In 1818 kon onze waarschijnlijk welgestelde wandelaar eenzaam en in stilte boven de wolken zijn verheven gedachten over het sublieme landschap laten gaan. Nu, twee eeuwen later, is de stilte waarschijnlijk tegelijk met de eenzaamheid verdwenen en het sublieme vervangen door massaproducten uit de kokers van snelle marketingjongens. Uiteraard ter verhoging van de verkoopvreugde en voorzien van de juiste afbeeldingen…

HOOGTELIJN 1-2018 |

14_HL0118_R05_Tabletop.indd 15

15

29-01-18 12:58

Toeren in de VallĂŠe Blanche.

16 | HOOGTELIJN 1-2018

16_HL0118_R30_Thema_opening.indd 16

29-01-18 13:00

THEMA

WINTER

Thema: winter

Licht, lucht en leegte Voor ons winterse thema zochten we de sneeuw en het ijs in de Franse en Oostenrijkse Alpen op, we maakten een langlauftoertocht in het Noorse Huldreheimen en een winterse wandeling in de Vogezen. Redacteur Mirte van Dijk beleefde een wel heel bijzonder avontuur: ze trok met drie andere Europeanen en vier Mongoolse boarders naar de Altai, voor de eerste splitboardexpeditie in de geschiedenis. Na vier dagen reizen, veertien uur in een Furgonbus, twintig stops, vijf riviertjes, vijf nachten onder de sterrenhemel, twintig bakjes tsuivan, drie enorme adelaars, kuddes yaks en ontelbaar veel mooie landschappen staan ze dan eindelijk aan de voet van het Tavan Bogd Nationaal Park waar de legendarische splitboardexpeditie kan beginnen. Op pagina 40 vertelt ze over haar avonturen.

Tekst Femke Welvaart Beeld Mirte van Dijk

18 24 28 30 34 36 40

Toerlanglaufen in Huldreheimen Toeren in het Mont Blancmassief Markt & Materiaal: winterspullen Dôme de la Sache, westcouloir Winterse wandeling in de Vogezen Toerskiën rond de Grossglockner Splitboarden in Mongolië

HOOGTELIJN 1-2018 |

16_HL0118_R30_Thema_opening.indd 17

17

29-01-18 13:00

Sporen in de sneeuw Toerlanglaufen in Huldreheimen

De toltarieven van de de Jotunheimvegen veranderen waar we bij staan. ‘Kr. 50’ is doorgestreept. ‘Kr. 100’ is ook doorgestreept. Met een dikke kwast staat er nu ‘80’ . Het zal ons worst zijn, want die weg is voorlopig nog wel dichtgesneeuwd.

Op onze langlaufski’s gaan we tolvrij langs de slagboom, op weg naar vijf dagen sneeuwpret in Huldreheimen.

Tekst en beeld Frank Husslage

De hut Storkvelvbu.

18 | HOOGTELIJN 1-2018

32_HL0118_R33_Thema_Noorwegen.indd 18

29-01-18 13:04

THEMA

WINTER

H

et onbekende Huldreheimen ligt ten westen van het bekende Rondane en ten zuiden van het nog bekendere Jotunheimen. De aaneengeregen toppen van die twee gebieden vormen de horizon van deze tientallen kilometers grote fjell. Op weg naar de bekende grote toppen en hutten laten de meeste mensen Huldreheimen links liggen. En daar missen ze wat aan. Voor ons is dit een heel groot voordeel: waar veel hutten in de aanpalende gebieden ’s winters vol of overvol zijn, hebben wij hier de Noorse winter helemaal voor onszelf.

Karrensporen

Tussen de dwergberkjes maken we onder een heel waterig zonnetje onze kilometers. Uiteindelijk komen we bij Størholiseter, een trosje grote en kleine hutten dat ’s zomers goed met de auto bereikbaar is. Nu hoeft het slechts onderdak te bieden aan anderhalve verdwaalde skiër per week en is alleen het kleinste hutje beschikbaar.

Thuiskomen Binnenstappen in dit hutje is als thuiskomen. De vertrouwde houtkachel, het bekende assortiment eten en de dekbedden

We hebben een relaxed rondje uitgestippeld langs vier onbemande hutten van de Noorse bergsportvereniging, de DNT. Deze hutten hebben bedden, dekens, eten en brandstof op voorraad, wij hebben een huttensleutel, dus we zijn op pad met een aangenaam lichte rugzak. Meer dan kleding, een dagrantsoen eten, een brandertje voor warm drinken en wat nooduitrusting hebben we niet nodig.

Vanaf de Jotunheimvegen stijgen we gemakkelijk richting eerste hut, die 300 meter boven het Espedalen ligt. Het smalle zomerpad door het bos is geen optie op onze ski’s, het kruist een heel stel kleine beekjes met steile oevers. Ook het karrenspoor richting de hut kruist een beekdal, waaraan we stijgend evengoed onze handen vol hebben. Eenmaal op het plateau gaat het makkelijker.

Zelfs op het saaie af, over zo’n rechttoe rechtaan karrenspoor.

HOOGTELIJN 1-2018 |

32_HL0118_R33_Thema_Noorwegen.indd 19

19

29-01-18 13:04

Rode accenten in het Noorse ochtendlicht.

zoals we die uit veel andere DNT-hutten kennen. Dit gevoel van thuiskomen wordt nog versterkt als ik in het huttenboek sporen van bekenden tegenkom. Claar en Joanne waren hier. Ooit had ik hen beiden als cursisten in een NKBV-Alpencursus. Ondertussen zijn ze trotse ouders van zoontje Fosse, die zo te zien een degelijke bergsportopvoeding krijgt.

Størholiseter is naar Noorse begrippen goed bereikbaar en dat trekt een ander publiek dan hutten waarvoor je wat meer moeite moet doen. Het is goed gebruik om bij het verlaten van een hut alles zo achter te laten, dat nieuwkomers het makkelijk hebben.

Vaak vinden we de houtkachel zó voorbereid, dat alleen een lucifer nodig is om een mooi vuur te maken. De kachel hier ligt helaas vol met as en houtstronken. Als ik hem later op de avond omhuld door een grote aswolk schoonmaak, klinkt er ineens doordringend gejank. Onwezenlijk: midden op de verder doodstille, witte winterse fjell gaat een brandalarm gillend af.

Daar, waar nu die harde noordenwind vandaan komt, moeten wij heen.

Vakantiefolder Er staan prachtige ijsbloemen op het raam. Het waterige zonnetje van gisteren is deze ochtend vervangen door een openwaaiende, ijskoude vrieslucht. Op de horizon heeft Jotunheimen nog wat bewolking, maar hier blaast een harde, ijskoude noordenwind alles schoon. Plannen zijn ook maar plannen, zeker als je maar

Zacht glooiend gaat de leegte door tot aan de horizon met z’n tweeën onderweg bent. We hebben geen zin om een dag tegen deze wind in te buffelen en laten de route naar het noordelijk van ons gelegen Oskampen voor wat deze is. We hebben vakantie!

Als we voor Skriurusten kiezen, hebben we lekker de wind in de rug. Niet te warm aankleden, een winddichte laag daaroverheen en gaan met die ski’s.

Het karrenspoor van gisteren maakt plaats voor een lege fjell: berkjes, sneeuw, wind en zastrugi, vrij te vertalen als sneeuwschollen. En omdat we een gemarkeerde route volgen, zijn er ook regelmatig takken in de sneeuw die het spoor aangeven. Met mooi weer detoneren ze in mijn foto’s; moeizaam manoeuvrerend in een white-out ben ik altijd maar wat blij als ik de volgende zie.

Waar de zomerroute onderlangs door dicht bos en bevroren moerassen voert, blijven we nu boven op het plateau. Zacht glooiend, tussen afgeronde bergtoppen gaat de leegte door

tot aan de horizon. Rechts naast ons ligt een vele, vele kilometers groot moeras. Er is geen water te bekennen, alles ligt onder een decimeters dikke laag sneeuw en ijs. De loodzware zomerse doorsteek die we hier ooit maakten, zou nu een fluitje van een cent zijn. De honderden rendieren die toen langs mijn tentje denderden, zijn weg. Die zitten vast ergens bij een warme kachel.

We nemen er ons gemak van. Met een miniem brandertje, onbeperkt sneeuw en wat poeder uit de huttenvoorraad maak ik warme limonade. Dit alles bij een paar rotsblokken, uit de wind en onder een staalblauwe winterhemel: in welke vakantiefolder leef ik nu?

Buiten spelen De wegwijzer kort voor Skriurusten is heel stevig geschoord.

Hier, bovenop het plateau, heeft de wind vrij spel en kan het gigantisch tekeer gaan. Dan wil je hier echt niet zijn. Nu valt het mee, al hebben de toppen stevige sneeuwvanen. De hut ligt een heel stuk lager, in een berkenbosje en uit de wind. Ook hier zijn weer meerdere gebouwtjes; twee slaaphutten, een opslaghok en een wc-hok. Zelden vind je slechts één gebouw. Ook bij eventuele brand moet er in een hardvochtige Noorse winter nog een schuilruimte zijn.

We hebben de hut weer helemaal voor onszelf en genieten mateloos van de rust en stilte.

Het feestweer is de volgende ochtend nog steeds volop present.

Met wind. Het plan gaat alweer om. Ja hoor, we gaan nu wel naar

20 | HOOGTELIJN 1-2018

32_HL0118_R33_Thema_Noorwegen.indd 20

29-01-18 13:05

THEMA

WINTER

De deur van de hut ligt aan de lijzijde en is over bijna zijn hele hoogte ingesneeuwd.

het noorden, richting Oskampen. Maar ook niet meer dan dat: we gaan in die richting. En terug. We laten de meeste spullen in de hut en maken een dagtochtje op en neer naar het meer. Het landschap hier is prachtig en dat wordt echt niet mooier door veel kilometers te maken. Vannacht slapen we weer in dezelfde hut.

Kaasboer Na een speeldag in de sneeuw is het terug thuis weer goed toeven. Terwijl we als poezen op een buitenbankje zitten te zonnen, komen twee stipjes de helling af.

Het blijft altijd een beetje spannend: met wie deel je vannacht een hut? Zeker nu we al twee nachten een hut voor onszelf hadden en, sterker nog, dit onze tweede nacht in dezelfde hut wordt, voelt de komst van anderen als een inbreuk op onze privacy.

Ja, ook deze mensen zijn minstens al een dag onderweg zoals wij en ja, ze vinden dit ook leuk en kiezen voor een stil gebied en zelfbedieningshutjes. Dus, ja, ze zitten wat dat betreft op dezelfde golflengte als wij. Maar toch…

Uiteraard valt alles mee en is het ijs snel gebroken. Een Deense met haar Zwitserse vriend zijn vannacht onze huisgenoten. De Zwitser is van het jaloersmakende soort. Hij is bergboer en handelt in bergkazen. Op zijn mountainbike gaat hij van boer naar boer om kazen te keuren en te kopen. En nu, buiten het seizoen, is hij hier onderweg. En humor heeft hij ook. ’s Avonds vult hij de gezamenlijke droogvoermaaltijd aan met heerlijke Zwitserse kaas. De glazen vult hij met dezelfde charme vanuit een grote, fictieve fles wijn. Prosit!

Mooi ploeteren Terwijl de hutgenoten tegen de wind in naar Oskampen sporen, trakteren wij onszelf op nog een dag spelen. Een paar kilometer zuidelijk en driehonderd meter hoger is een erg fotogenieke bergpas. Met de wind in de rug naar boven, tegen de wind in afdalen, en ’s avonds weer lekker in ons ‘eigen’ bed: er zijn slechtere scenario’s denkbaar. Wat meetelt, is dat het weer duidelijk aan het omslaan is. In het noorden kraakhelder, naar het zuiden toe zware bewolking en föhnwolken.

De pas blijkt een tochtgat van jewelste. Niet alleen bovenop, maar de hele helling is daardoor een eindeloze aaneenschakeling van zastrugi en sneeuwduinen. Prachtig voor de foto’s, maar je komt niet in je ritme. Meestal is het ploeteren. Maar wel heel mooi ploeteren. Het recept blijft hetzelfde: lekker onderweg, veel mooie foto’s, tijd zat voor een omweggetje, bovenop uit de wind iets warms drinken en ’s avonds weer terug bij onze hut. Bij onze hut? In onze hut, want de bewolking heeft vandaag gewonnen. Zelfs tussen de berken loeit de wind en de sneeuw komt horizontaal voorbij. Op en neer naar het wc-hok is nu een serieuze onderneming, waarbij jas, muts en handschoenen onontbeerlijk zijn.

Lijzijde De wind is weg, een voorzichtig zonnetje prikt middenin een prachtige halo en het is te warm, nu we onderweg zijn naar Storkvelvbu, onze volgende hut. De temperatuur is net rond de vorstgrens. Soms kunnen we skiën, maar even later leven we ons uit in onwelvoeglijk taalgebruik als de sneeuw weer centimeters

HOOGTELIJN 1-2018 |

32_HL0118_R33_Thema_Noorwegen.indd 21

21

29-01-18 13:05

MFS®-VAKUUM-SYSTEM

COMFORT OP HET HOOGSTE NIVEAU MFS®-VAKUUM-SYSTEM SPEZIELLE POLSTERSCHÄUME SPECIALE SCHUIMVOERING Weiches geweven Manschettenpolster Zacht, schuimretikuliert bovenaan.

MFS®-VAKUUM-SCHAUM MFS® VACUÜMSCHUIM Exakte und druckfreie Anpassung an jede Fußform Drukverlagend, past zich perfect aan elke voet im Knöchel-, Manschetten und Laschenbereich. Bis aan; hetreichend. gebiedDer rond veter in denin Ballen Fuß de wirdenkels, weich aber enghaakjes umschlossen. en – oogjes, tot aan de bal van de voet.

De voet wordt zacht, maar strak omhuld.

RETIKULIERTERSCHUIM SCHAUM GEWEVEN bis in den Zehenbereich, garantiert eine perfekte Anzorgt voor een perfecte pasvorm tot aan passung. het gebied rond de tenen.

SPEZIELLE POLSTERSCHÄUME Weiches Manschettenpolster retikuliert

MFS®-VAKUUM-SCHAUM Exakte und druckfreie Anpassung an jede Fußform im Knöchel-, Manschetten und Laschenbereich. Bis in den Ballen reichend. Der Fuß wird weich aber eng umschlossen.

Vakuum Lady Ultra

RETIKULIERTER SCHAUM bis in den Zehenbereich, garantiert eine perfekte Anpassung.

Vakuum Men Ultra

www.meindl.de

mei_Anz_VakuumMen_Hoogte_210x135_MAI14.indd 1

15.05.14 11:01

GEZOCHT 65 BERGSPORTERS !

Voor een grote landelijke actie zoeken we per PROVINCIE bergsporters, die samen met ons de hoogste toppen van de 12 DUTCH MOUNTAINS bedwingen en opschonen!!

BELONING: Een geweldige dag onder begeleiding van een zwerfafvalgids van het Recycle Valley team.

Aanmelden kan via: WWW.12 SUMMITS.NL Spontaan aansluiten mag uiteraard ook!

DATA: 24 maart 24 maart 14 april 21 april 12 mei 12 mei 12 mei 15 september 15 september 15 september 15 september 15 september

ZUID - HOLLAND NOORD - HOLLAND GRONINGEN FRIESLAND UTRECHT LIMBURG NOORD - BRABANT ZEELAND - World Clean up Day !

GELDERLAND - World Clean up Day !

OVERIJSSEL - World Clean up Day !

DRENTHE - World Clean up Day !

FLEVOLAND - World Clean up Day !

www.recyclevalley.nl- Amsterdam

meindl+summit.indd 1

30-01-18 10:52

THEMA

WINTER We hebben een hele dag te gaan in dit prachtige landschap.

Myra de Rooy hier onlangs te gast op haar ski’s. Mijn volgende ontmoeting met haar zal duizenden kilometers verderop blijken te zijn, op een diepbevroren winterse Zanskarrivier, hartje Indiase Himalaya.

De verwachte weersverbetering laat niet lang op zich wachten.

De middag ontaardt in een urenlange fotosessie in sprankelend blauw en wit. En rood. Want in de verte doemen twee stipjes op…

Douche en friet dik aan de ski’s plakt. Het soms slechte zicht maakt dat we blij zijn met de staken in de sneeuw. Zeker nu we de grootschalige vlakte van de afgelopen dagen inruilden voor een kleinschalige verzameling supermolshopen, waar we een veilige en zo vlak mogelijke route tussendoor willen.

Zo mooi als een zonnige fjell kan zijn, zo benauwend kan het zijn om in de nevel te skiën. Maar ook dat hoort bij dit terrein: soms een hele dag, soms een paar uurtjes. Vandaag zijn het een paar uurtjes, morgen volgen we voor een deel onze eigen sporen in de sneeuw terug, dus als het weer zoals verwacht mocht opknappen, kunnen we alsnog genieten van al het moois.

Nu zijn we al lang blij dat we de hut vinden. Ook deze ligt weer in een dal uit de wind. Met alle door die wind opgewaaide sneeuw zijn de laatste honderden meters een gemeen steile afdaling langs een rottige sneeuwluifel. De deur van de hut ligt aan de lijzijde en is over bijna zijn hele hoogte ingesneeuwd. Met dit weer pauzeer je weinig en het is nog vroeg in de middag als op een snorrende kachel het theewater begint te zingen. Opnieuw stuit ik op sporen van een bekende. Volgens het huttenboek was

De hele helling is een eindeloze aaneenschakeling van zastrugi en sneeuwduinen.

De twee stipjes gaan ’s ochtends de andere kant op. Ook deze twee mensen bleken weer prima gezelschap. Een Spaans echtpaar, dat als wandelaars hun sporen ruimschoots verdiend heeft. Kort geleden publiceerden ze nog een wandelgids over de Pyreneeën. Zou zo’n eenzaam gebied dit soort bijzondere mensen aantrekken?

Waar de rode accenten gisteren Spaans waren, zijn ze vanochtend op-en-top Noors. Tussen de rode DNT-markeringen van de zomerroute, kleurt ook de opkomende zon de hellingen rood.

Een heldere maan erbij perfectioneert het beeld.

Dit is de laatste dag van ons rondje en die wordt zwaar, heel zwaar.

Wij moeten daarheen, waar nu die harde wind vandaan komt.

We hebben nog dik dertig kilometer te gaan door ongebaand terrein. Die mogen we zelf sporen in de sneeuw.

Maar aan het einde wacht een warme douche. En chips. En friet.

En we hebben nu dus lekker nog een hele dag in dit prachtige landschap, voordat het suffe kantoor ons weer wacht. Leuk! Kom op, gaan!

Langlaufen in Huldreheimen Huldreheimen ligt ten oosten van Espedalen en ten zuiden van de Jotunheimvegen.

De toppen komen tot goed anderhalve kilometer hoogte, dus veel gekker dan 500 meter hoogteverschil kom je niet snel. De kern is een meer annex moeras van een kilometer of twintig, hoofdzakelijk in oost-westrichting, dat meerdere namen heeft.

Met name ten zuiden van het meer zijn wat hogere toppen.

Huldreheimen is bij uitstek een gebied voor wie voor het eerst ’s winters zelfstandig op pad wil, van hut naar hut in een rustig gebied.

In Huldreheimen zijn een stuk of zes zelfbedieningsDNT-hutten, allemaal op korte dagafstanden van elkaar.

In de winter is Huldreheimen alleen toegankelijk vanuit Espedalen.

Kaarten

Nordeca Turkart, 2561, 1:50.000, SkåbuEspedalen-Fefor, een kaart met ingetekende skiroutes en hutten.

Statens Kartverk, 065 sør, 1:50.000 BeitostølenEspedalen; een kale topografische kaart.

Bereikbaarheid

Wij startten vanaf Dalseter Høyfjellshotell. Vanuit Utrecht is dit met eigen vervoer en een veerboot vanuit Denemarken naar Oslo, dik 1500 kilometer rijden.

Je kunt ook vliegen op Oslo Gardermoen, dan met de trein tot Lillehammer (nsb.no), en vanaf daar met de bus naar Espedalen. (Zie rutebok.no/ nriiisstatictables/tables/ ruter/t/05-531.htm).

HOOGTELIJN 1-2018 |

32_HL0118_R33_Thema_Noorwegen.indd 23

23

29-01-18 13:05

Toeren in het Mont Blancmassief

Horen, zien en

sprakeloos De naam Chamonix roept waarschijnlijk bij iedere bergsporter die er nog nooit is geweest, een bepaalde associatie op rondom dit pretentieuze bergdorp. Maar horen is niet hetzelfde als zien. En probeer na het zien van deze vallei nog maar eens exact diezelfde associatie voor de geest te halen…

Tekst Mirte van Dijk Beeld Mirte van Dijk en Jelle Mul

D

e allereerste keer dat ik de naam Chamonix hoorde, dacht ik aan een drukbezocht dorp waar iedereen weet wat je met een karabiner moet doen en die, als het even kan, zijn karabiners laat matchen met de kleuren van zijn gloednieuwe Gore-Tex pak. Deze bergen leken mij te gevaarlijk, mijn kennis ontoereikend. Laat staan dat ik me in mijn oeroude Patagonia jasje durfde te vertonen, die vanzelfsprekend niet bepaald matchte met mijn karabiners. Niks voor mij, dat Chamonix. En daarmee had ik het perfecte excuus gevonden om als enige in mijn bergsportkring nog nooit in dit centrum van alpinisme en toerskiën te zijn geweest.

De verhalen over Chamonix kloppen. Het is een druk dorp en de gemiddelde bezoeker is een doorgewinterde alpinist met zonnerimpels. De schaduw die over het dorp ligt, heeft de vorm van de Mont Blanc, een indrukwekkend massief waarvan je pas echt onder de indruk bent als je de berg in het echt ziet. Ik sta een beetje te gapen naar dit massief. Het is acht uur in de ochtend

wanneer ik in mijn oude jasje, de niet bijpassende karabiners in mijn rugzak stop. Koude lucht dringt tot diep in mijn longen door. Het is de eeuwige sneeuw die in de ochtend voor een koude luchtstroom zorgt, die in de loop van de dag een stuk aangenamer zal aanvoelen. Ik weet niet helemaal zeker of ik klaar ben voor de confrontatie met dit gebied, maar ik ben van plan me zo onopvallend mogelijk te mengen met al die topfitte atleten en beresterke bergbewoners die samen met mij aan het touw zitten bij een berggids met een baard en onmenselijke super power.

Oren dicht, ogen open Chamonix ligt op 1035 meter hoogte, aan de voet van de Aiguille du Midi (3842 meter) die op haar beurt weer vlak onder de Mont Blanc (4801 meter) ligt. Uitzicht op de Mont Blanc is dus onvermijdelijk. Tussen Les Houches en Vallorcine gaan een aantal liften op dit enorme, noordgeoriënteerde massief omhoog. Chamonix ligt tussen deze twee dorpen in, die respectievelijk aan het begin en aan het einde van het dal liggen. De

24 | HOOGTELIJN 1-2018

44_HL0118_R34_Thema_Vallee Blanche_Chamonix.indd 24

29-01-18 13:06

THEMA

WINTER

met de brandende zon op ons gezicht zal het wellicht iets langer duren.” Zon? Het is hartstikke bewolkt, ik hoor de wind langs de gondel blazen en mijn voeten zijn nu al ijskoud. Ik rits mijn oude jack dicht tot aan mijn kin en hoop dat hij nog steeds zijn werk doet. Capuchon op, sjaal maximaal omhooggetrokken, sneeuwbril op en hop naar buiten nu, het donkere gondelgebouw uit. Als mijn ogen eenmaal gewend zijn aan het felle licht zie ik dat de gids me uitlacht. Hij draagt een zonnebril. En zo’n gekke haarband waar de helft van je haar rechtop bovenuit steekt. Standje zomer dus. Op een grote dunne mistwolk onder ons na, is de lucht hemelsblauw. En de zon schijnt haar warme stralen over de enorme, gescheurde, ijzige vallei die aan onze voeten ligt. Ik doe mijn capuchon af en loop naar de balustrade van het uitkijkplatform.

Ik hoor niks meer, al het geluid om me heen verdwijnt als sneeuw voor de zon. Gek, dat zo’n uitdrukking hier tot zijn recht komt.

Langs de gletsjer zie ik sporen van een oude ijstijd. Morene, naar beneden gerolde rotsblokken, donker geworden sneeuw. Voor iemand die zo erg van de natuur en de bergen houdt als ik, is dit een pijnlijk moment: ooit was dit terrein misschien wel onbegaanbaar.

Een ijsmassa waarvan alle seracs tot bovenaan gevuld waren met sneeuw. En nu staan we hier, een aantal fanatiekelingen die zich stuk voor stuk zeer bewust zijn van de menselijke impact op de natuur en hun eigen footprint zo minimaal mogelijk willen houden.

En precies deze groep, van wie ik zelf deel uitmaak, laat zich met de gondel afzetten in dit stuk ongerepte natuur. Ik zet vraagtekens bij de betekenis van het woord ‘ongerept’, terwijl het geluid om me heen langzaam terugkeert. De haarband met rechtopstaande haren roept mijn naam. “Klaar voor de eerste afdaling?” vraagt hij. Ik knik.

Nederig De volgende dag heb ik enorme spierpijn. Een afdaling van 2250 hoogtemeters in de voorjaarszon op een gletsjer die langzaam verandert in softijs is vanzelfsprekend voelbaar in de bovenbenen.

Ik zuig mijn longen weer vol met koude ochtendlucht en bereid me voor op de tocht van vandaag.

De route naar Refugio Torino.

drie liften die het meest worden gebruikt, zijn de Téléphérique l’Aiguille du Midi naar de Vallée Blanche, de Grand Montets naar de Glacier d’Argentière en de trein naar Montenvers voor het Mer de Glace.

Het is stipt acht uur wanneer we in de rij staan bij de Téléphérique l’Aiguille du Midi. Het is er druk. Iedere levende ziel van Chamonix

De eerste bochten van Alex Weller richting Mer de Glace.

De koude lucht van vanochtend heeft plaatsgemaakt voor dikke mistwolken en miezer en de enige manier om daar aan te ontkomen, is hoog de bergen in te duiken. De Téléphérique l’Aiguille du Midi is gesloten, vanaf Montenvers is er voor ons niets te doen en dus blijft er één bestemming over: de Glacier d’Argentière.

Onder aan de gondel ontmoeten we onze gids – zonder baard – die tijdens de rit omhoog het een en ander uitlegt over de toer die we vandaag zullen maken. “We starten op 3275 meter, dat is het eindpunt van deze lift. We dalen eerst 700 meter af tot bovenaan de Glacier d’Argentière, van waaruit we over de Glacier des Améthystes naar de Col du Tour Noir (3535 meter) hiken. Ik vermoed dat we ongeveer twee tot drie uur nodig hebben, maar

HOOGTELIJN 1-2018 |

44_HL0118_R34_Thema_Vallee Blanche_Chamonix.indd 25

25

29-01-18 13:06

Het platform boven aan de Glacier d’Argentière.

Glacier du Géant.

lijkt nu, om acht uur in de ochtend, hier omhoog te willen. Ik bots tegen een paar ski’s en blijf met mijn jaszak achter de bindingen hangen. “Skkrrrrrt!” zegt mijn oude jas en ik zie een scheur van ruim drie centimeter in de stof. Nog voordat ik ervan kan balen, worden we de lift in geduwd.

Wanneer ik buiten kom, overvalt me een gevoel van nederigheid.

De Mont Blanc is zo dichtbij en nog altijd zo reusachtig, dat de werkelijke afstand tot de top maar moeilijk in te schatten is. De wind raast langs het ijzeren gebouw dat hier boven op de Aiguille du Midi vastgenageld staat. Er zijn uitzichtpunten, tunnels, trappen, platforms en liften die allemaal in, op en rondom de steile rotswanden zijn gebouwd. Waar moeten wij in hemelsnaam afdalen?

Alles oogt reusachtig, steil en extreem. We volgen de gids die zich door een donkere uit rots en ijs geslagen tunnel wurmt en zien een groep toerskiërs en klimmers die hun materiaal checken.

Ik denk aan mijn niet-matchende karabiners.

Sprakeloos Hoewel dit massief de indruk wekt dat het onbegaanbaar terrein is voor de gemiddelde bergsporter, ziet de toegang tot de Glacier du Géant eruit als een brede rode piste. De grote gapende gletsjerspleten daar gelaten. Bij het oversteken van de eerste sneeuwvlakte vergeet ik zelfs even dat ik me in hoogalpien terrein bevind en maak soepele bochtjes op mijn snowboard achter de rest van de groep aan. Pas bij het passeren van de Col du Gros Rognon op ongeveer 3400 meter hoogte val ik stil. Vanaf hier zie je pas de daadwerkelijke grootte van dit massief. Ik ben sprakeloos. Om dit werkelijk tot je door te kunnen laten dringen, moet je het hebben

ervaren. Het geluid onder je ski’s of snowboard, de ijle lucht, het geluid van krakend ijs, de speciale kleur blauw die je diep in de gletsjerspleten ziet en het besef dat dit stuk natuur – hoeveel mensen hier per dag ook naar boven gaan – ons nog steeds de baas is. En dat mogen we niet onderschatten.

Eindbaas We toeren tot aan de Italiaanse grens. Rifugio Torino ligt precies op de scheiding tussen deze twee landen, die via de makkelijke weg door de Mont Blanctunnel met elkaar zijn verbonden. Tijd voor een pauze. De kop warme chocolademelk smaakt me niet.

Ik loop naar buiten en kijk over het randje naar Italië. Het gewone leven dat zich daar beneden in het dal afspeelt, weet tot ver boven de 3000 meter door te dringen. Achter me zie ik de zon in het metaal van het liftstation reflecteren. Overal zie ik touwgroepen en skiërs die hier naartoe zijn gekomen, omdat hier talloze bekende routes, uitdagende afdalingen en indrukwekkende vergezichten zijn. Een voor een komen mijn touwgroepgenoten ook naar buiten. We staan naast elkaar en zeggen niets. Niemand durft antwoord te geven op de vraag of we sprakeloos zijn vanwege het prachtige massief of vanwege de impact van het toerisme op deze berg. Des te meer reden om van de afdeling te genieten, anders is het allemaal voor niks geweest.

26 | HOOGTELIJN 1-2018

44_HL0118_R34_Thema_Vallee Blanche_Chamonix.indd 26

29-01-18 13:06

THEMA

WINTER

Een route terug naar Chamonix is niet zomaar gevonden.

Hoewel het erop lijkt dat je gewoon de gletsjer naar beneden kunt volgen, zonder belangrijke afslagen links of rechts, is de terugtocht een zigzag door een labyrint van spleten. Daarnaast moet je ook rekening houden met hot spots, plekken waar je in de vallijn van afbrekende rotsen of ijsmassa’s staat. Hoe lager je komt, des te meer rotspartijen er naast de gletsjer liggen.

Het lijkt wel een computerspelletje waarbij wij als spelers de eindbaas moeten zien te bereiken, met nog genoeg energie om hem te kunnen verslaan. In Chamonix is de eindbaas het Mer de Glace.

Het Mer de Glace is misschien wel het lelijkste stuk natuur dat ik ooit heb gezien. Tegelijk is het ook het meest indrukwekkende.

Wanneer je van boven komt, heb je de overgang tussen het geconserveerde ijs naar de weggesmolten smurrie minder snel in de gaten dan wanneer je vanuit het treintje in Montenvers de smurrie tegemoet loopt. Daar staan langs de trappen die je naar het onderste stuk van deze gletsjer leiden bordjes met jaartallen erop. Elk jaartal verwijst naar de hoogte van de gletsjer in die periode. Een somber aangezicht dat je enthousiasme behoorlijk kan temperen. Bovendien zie je vanaf beneden maar een klein deel van het massief dat nog zoveel verborgen schatten kent.

Met een voldaan gevoel manoeuvreren we ons over het bijna vlakke stuk om maar zo min mogelijk te hoeven lopen. Ik prik met mijn stokken naast mijn snowboard en duw mezelf zo voort over de keiharde en met kiezels gevulde plakkaten ijs. Ik hoor losse stenen van de berg afrollen, niet ver bij ons vandaan. De afdaling was fantastisch, weliswaar niet op de beste sneeuw in deze tijd van het jaar, maar zonder een verhoogd risico op lawines ski je wel een stuk meer ontspannen. Het zweet staat me inmiddels op het voorhoofd en ik ben ervan overtuigd dat het kopje chocolademelk me toch net die extra energie heeft gegeven om deze eindbaas te kunnen verslaan.

Een half uur later staan we onder aan de trappen naar Montenvers.

Mijn gescheurde jas bind ik vast op mijn rugzak, het snowboard houd ik in de arm. Daar gaan we: 480 treden terug omhoog, de laatste etappe van onze tocht vandaag.

dankzij het kopje chocolademelk kan ik deze eindbaas verslaan

Worn wear Er zitten een aantal roodgloeiende wangen, verbrande nekken en tevreden gezichten aan de lange eettafel. We praten over de staat van de gletsjer, hebben discussies over de luchtvervuiling die de Mont Blanctunnel verspreidt en genieten ondertussen van lokale producten. Mijn vooroordelen over Chamonix bleken deels juist: het ís een druk dorp en iedereen die hier komt, is al redelijk ervaren.

Wanneer je door het centrum loopt, word je meteen geconfronteerd met de laatste mode op outdoorgebied. Elk groot buitensportmerk heeft hier een premium store waar de klimmaterialen inderdaad dezelfde kleuren hebben als de Gore-Tex jassen. Ik kijk naar mijn oude Patagoniajasje – die scheur is wel zonde.

Wanneer we klaar zijn met eten, begint de schemer al over het dorp te vallen. “Volg mij”, zegt de gids als we het restaurant uitlopen. We gaan door de winkelstraat, een voor mij onnatuurlijke omgeving in het bijzijn van een berggids. Dan valt mijn oog op een bord. Hij stopt. Ik lach. “Worn Wear” staat er met grote letters op.

Binnen in de winkel zitten twee dames met een naaimachine oude, maar nog niet versleten buitensportkleding te repareren.

Gratis, voor niks, voor Moeder Natuur, zodat we met z’n allen veel

De zon schijnt haar warme stralen over de ijzige vallei die aan onze voeten ligt.

bewuster omgaan met de spullen die we hebben. Een half uur later sta ik met mijn gerepareerde jasje aan weer buiten. Ik zuig de frisse lucht op tot diep in mijn longen. En voor de zoveelste keer is het horen, zien en ben ik volledig sprakeloos.

Ter nagedachtenis aan Andrew Foster, die deel uitmaakte van deze reis, maar in september om het leven kwam toen in Yosemite een enorme rotsplaat afbrak die hem en zijn vrouw Lucy trof. Zij overleefde het ongeluk.

HOOGTELIJN 1-2018 |

44_HL0118_R34_Thema_Vallee Blanche_Chamonix.indd 27

27

29-01-18 14:33

markt & materiaal

WINTERSPULLEN In de winter willen we warm blijven. Dat kan op verschillende manieren; je kunt natuurlijk veel kleding dragen, maar dat is niet zo praktisch in de buitensport. Je kunt beter kleding van slimme materialen dragen, zoals wol. Of slim ontworpen kleding, met bijvoorbeeld warme en koudere zones.

Onder redactie van Sieto van der Heide

Warme wintersokken

Icebreaker is bekend om haar merinowollen producten. Het maakt onder andere een heel arsenaal aan warme wintersokken, van lange skisokken of lekkere wandelsokken tot leuke lifestylesokken.

€ 28,95 (Ski+ Lite OTC), € 24,95 (Hike+ Mid Crew), € 21,95 (Lifestyle Crew Fine Gauge) icebreaker.com

Ook warme handen

We willen natuurlijk warme handen tijdens de winter. Gelukkig zijn er veel soorten en maten wanten en handschoenen. Het Zweedse Hestra springt er qua kwaliteit bovenuit en weet wat ze doet; het merk bestaat al sinds 1936. Je kunt er terecht voor technische handschoenen, zoals deze Fält Guide Glove, maar ook voor lifestyleproducten. De Fält Guide is gemaakt van rundleer en ‘army leather’ geitenleer op de handpalm en heeft een uitneembare binnenhandschoen.

€ 129,95 hestragloves.com

Body-mapping

Bergans noemt de Hemsedal Hybridlijn voor alpineskiërs en freeriders het paradepaardje van haar wintercollectie. En met recht, want deze jas- en broekcombinatie ziet er niet alleen goed uit: door het ontwerp waarin met body-mappingtechnologie is gewerkt, is het ook bijzonder functioneel. Zo heeft de kleding warme en koude zones. Op de warme zones, denk aan je gewrichten en gevoelige gebieden zoals de nek en schouders, houdt dons je warm. De koude zones zijn niet echt koud, alleen minder warm en meer ademend. Hier houdt synthetisch isolatiemateriaal je warm, dat, samen met het Dermizax buitenmateriaal beter overweg kan met vocht.

Beschikbaar voor zowel dames (hiernaast) als heren.

€ 700 (jas) en € 400 (broek) bergans.com

28 | HOOGTELIJN 1-2018

30_HL0118_R10_Thema_MenM.indd 28

29-01-18 13:07

THEMA

WINTER Gebruik jij ook onverwoestbaar bergsportmateriaal dat de tand des tijds heeft doorstaan? Mail het ons! hoogtelijn@nkbv.nl.

Wol in de mix

Bij winterkleding hoort een onderlaag, bij voorkeur van merinowol, want dat is lekker warm. En kleding van merinowol is al goed, maar vaak is het nog beter als het gemixt wordt. Röjk Superwear is bijvoorbeeld een merk dat haar merinowol ‘in de mix’ doet. Deze Stroller Tee (voor dames en heren) is gemaakt van merino (60%) en modal (40%), terwijl het Superbase ondergoed is gemaakt van merino (50%) en Primaloft polyester (50%). Het gebruik van Primaloft polyester maakt het ondergoed lichter, duurzamer en het voert sneller vocht af.

Het merk gebruikt modal in de shirts om het katoengevoel te benaderen, zonder de slechte eigenschappen daarvan.

€ 75 (Stroller Tee), € 45 (Superbase heren en dames) rojksuperwear.com

Nog meer wol

Voordat merinowol populair werd om te gebruiken in onderkleding, werd er al lang ‘gewone’ wol gebruikt in de buitensport. Haglöfs heeft deze winter dit Whooly Vest met dat ‘gewone’ wol in de collectie. De Whooly is gemaakt van technische, gerecyclede wol en polyester en heeft een volledige rits, zodat je zelf kunt bepalen hoe warm je het wilt hebben tijdens je winteravontuur. Voor wie een matching outfit wil, is er ook een muts in dezelfde kleur en van hetzelfde materiaal.

€ 149,95 (Whooly Vest), € 21,95 (Whooly Beanie) haglofs.com

Mijn oude donsjas is een fijn ding, ooit gekocht in een uitverkoop van Demmenie Sport. In die tijd, zo’n twintig jaar geleden, werkte ik er zelf. De zaak overleefde de crisis niet en ging vier jaar geleden failliet. Op internet zie ik dat opa, zoon en kleinzoon Demmenie een doorstart hebben gemaakt als donsatelier. Ze verkopen nog steeds op maat gemaakte donsslaapzakken.

gouwe ouwe

Warme donsjas

Mijn jas is niet een sjieke Demmeniejas, maar een Lowe Alpine, gevuld met eendendons. Ik had hem aan tijdens ijsklimvakanties in Schotland, Noorwegen en Zwitserland. Maar ik paradeerde er ook mee in de bossen van Fontainebleau.

Ik duik in mijn kast en zie de jas hangen: mooie zalmkleur, blauwe voering. Even passen, perfect! Alleen de rits omhoogtrekken gaat wat moeilijk. Het trekkertje om vast te houden ontbreekt. Hij zit zo lekker! Sluit goed aan bij de hals. Op de mouw is een reparatielapje over een brandgat geplakt, een herinnering aan een mooie avond bij het kampvuur. Snel maar weer uit, een donsjas is niet gemaakt voor de huiskamer. Ik pak de schuiver tussen duim en wijsvinger en verstar. Hij zit muurvast. Het zweet breekt me uit. In paniek ren ik naar mijn vrouw en sla haar boek weg. “Open maken, open maken”, hijg ik haar toe. We priegelen, maar het lukt niet. “Ik pak een schaar en knip hem open”, roep ik. God wat heb ik in korte tijd een hekel gekregen aan die jas. Ik ren langs de spiegel en houd in. Ik zie eruit zoals ik me voel: een levende rollade sputterend in de oven. Zenuwachtig bestudeer ik de gehavende schuiver. Een klein scherp puntje steekt uit.

Indrukken heeft geen zin maar hem met een vingernagel naar beneden trekken, blijkt te werken. De blokkade wordt opgeheven en de schuiver komt van z’n plaats. Oef, ik kan weer ademen.

Maar wat nu, de jas terughangen aan zijn knaapje?

De eigenaar van de fourniturenwinkel in Osdorp kijkt even naar de rits. Hij pakt een tang, sloopt de oude gehate schuiver eraf en zet er een nieuwe op. “Twee euro alstublieft.”

Twee euro? Heeft hij daarvoor al die jaren in de kast gehangen?

Florian van Olden allround bergsporter lid sinds 1989

HOOGTELIJN 1-2018 |

30_HL0118_R10_Thema_MenM.indd 29

29

29-01-18 13:07

DÔme de la Sache, westcouloir

Van hoog winter naar

vroege lente

We treffen het. Het dikke wolkenpak daalt niet lager. Over de Grand Col verlaten we het domein van Les Arcs. Met voldoende zicht dalen we 300 meter naar Refuge de Turia, ons verblijf voor de naderende avond en nacht. Binnen is het behaaglijk warm. De houtkachel loeit; een vriendengroep uit de buurt heeft het vuur al opgestart. We smelten sneeuw, bereiden thee en gaan over tot het aangename, trage ritme van een verblijf in de hut.

Tekst Koen Bakkers Beeld Koen Bakkers en Tim Vanhoutteghem

30 | HOOGTELIJN 1-2018

26_HL0118_R35_Thema_Sache West.indd 30

29-01-18 13:19

THEMA

WINTER

N

a het avondeten is het tijd voor verhalen. Tijn, Tim en ik spreken de route nog eens door. Het plan voor morgen is 1000 hoogtemeters omhoog, via de gletsjers van Gurraz naar de Dôme de la Sache. Daar steken we de kam over naar de zuidwestzijde. Het westcouloir van de Dôme de la Sache met een moeilijkheidswaardering van 5.2 E3 op de volo/toponeige-schaal, als entree naar de gletsjer van Platières. Eindpunt wordt de vallei van Nancroix. We gaan van hoog winter in alpien terrein naar lente in het dal.

Stille zijde Onze ochtend start tegen half zeven, het licht is ons net voor.

Het belooft een prachtige dag te worden: het intense blauw aan de hemel neemt zijn eerste vormen aan. We maken ontbijt en picknick, halen een laatste bezem door de refuge en zijn klaar om te gaan. Buiten zien we nu ook de omgeving van de hut. Het is alsof hij op een eiland staat - veilig in het terrein tussen de gletsjers. Visueel is het een feest. Als je naar de vallei kijkt, zie je de Italiaanse kant van de Alpen, van Mont Blanc tot de Gran Paradiso. Aan de bergzijde staan we aan de voet van de Mont Pourri en de Aiguille Rouge. Deze lege ruimte vormt een schril contrast met de andere zijde van de Aiguille Rouge: Les Arcs, waar het grand tourisme onverminderd doordraait.

Parc national de la Vanoise We bevinden ons in het Parc national de la Vanoise. Het 1250 km² grote natuurpark dat aan Espace Killy en Paradiski grenst. De erkenning van dit stuk rauwe natuur was direct verbonden met de expansiedrift van deze skigiganten in de Savoie. In de jaren zeventig kwam de vereconomisering van deze streek op gang.

De natuur en het boerenland van de Savoie werden verruild voor skistations. Alles was gericht op wintersporttoerisme en de werkgelegenheid die dat met zich mee zou brengen. Tegenwoordig is

Rechts van de graat kun je het westcouloir nog net zien.

de Savoie een van de meest florerende departementen van Frankrijk, waarin je de schoonheid en rust van het Parc de la Vanoise goed kunt combineren met het liftennetwerk van Les Arcs. Zo kun je ervoor kiezen om deels met de lift omhoog te gaan, voor je je entree maakt tot het nationale park.

Dôme de la Sache westcouloir Ski’s aan en gaan. De vriendengroep uit de buurt vertrok een half uur eerder en heeft een eerste stijgspoor gemaakt. Vannacht heeft het licht gesneeuwd, het verse wit doet sprookjesachtig aan. In vaste tred gaan we hoger, op naar de Dôme de la Sache via de gletsjers van Gurraz. Deze gletsjers zijn niet zo’n typisch doolhof van onbegaanbare spleten en dus goed begaanbaar.

De rust op de open vlaktes is aangenaam. We passeren sculpturen van gletsjerijs, prachtig verlicht in het mystieke ochtendlicht.

Abseil op ski’s in de seracpassage.

HOOGTELIJN 1-2018 |

26_HL0118_R35_Thema_Sache West.indd 31

31

29-01-18 13:19

Naamloos-1 1

25-01-18 15:40

THEMA

WINTER

Het gras wordt wakker uit haar winterslaap de rots een gedegen ankerpunt. We kiezen voor een abseil op ski’s en gaan achteruit de ijswand af. Nadat iedereen netjes aan het touw is afgedaald, is een high five op z’n plaats. Wat een tocht vol interessante passages! Vooral de afwisseling van dit alles maakt het buitengewoon mooi.

Zachte voorjaarssneeuw

Foto boven De winter geeft zich gewonnen.

Foto onder De laatste bochten in het westcouloir.

Na de fraaie hoogtemeters staan we op de top van het Dôme de la Sache westcouloir. Vanaf de col is het uitzicht verdubbeld: Bellecote, Grande Casse, Grande Motte en Grande Sassière duiken op. Bergen die al lang geen onbekende meer zijn, zien er vanuit deze nieuwe invalshoek weer anders uit. Op deze col laat de voorspelde wind van zich spreken: het raast over de bergkam.

Hier beoordelen we de conditie van de skilijn: de wind joeg de recente sneeuwval naar de lijzijde. We bergen de vellen op in de rugtas, zetten onze schoenen in de skistand en gaan naar beneden.

Het couloir is smal met een paar slalomsecties tussen de rotsen.

Een driehonderd meter lange geul met een hellingshoek van 45/50 graden. De sneeuw is redelijk hard, de zon schijnt vanaf de middag in de flank en er is voldoende grip. We rijgen de bochten aaneen. Ons bonte gezelschap is een mooie club aan elkaar gewaagde skiërs. Nergens voelt de lijn te complex, de omgeving is machtig – ski sauvage in het gletsjerlandschap.

Abseil op ski’s De bodem van het couloir is het begin van een volgende gletsjer, de Platièresgletsjer. Omdat de wind zich hier niet heeft kunnen uitleven, is de sneeuw heerlijk zacht. Met grote bochten dalen we af in dit niemandsland.

In de voorbereiding hebben we vanaf de La Plagne-kant goed gekeken naar de route. De foto’s die we toen maakten, zijn een welkome hulp bij het vinden van een komende passage. Halverwege de gletsjer is er een serac die we aan touw moeten afdalen; Tim weet de route feilloos te vinden. Boven aan de serac maakt

Het tweede deel van de Platièresgletsjer skiën we in zachte voorjaarssneeuw. Vanaf de overzijde zagen we een smalle passage aan het einde van de gletsjer. Die zou de meest esthetische variant van dit deel van de route zijn, maar het is niet zeker of deze voldoende sneeuw heeft om af te dalen. Helaas blijkt de route verijsd. Dus keren we om. We wisselen onze ski’s om voor stijgijzers en gaan via een bootpack omhoog. Zo’n wissel is nog best listig op een 40 graden verijsde flank. Maar het gaat goed en boven in het sneeuwveld maken we opnieuw een analyse van de kaart en routefoto’s. We zien dat het sneeuwveld via de linkerflank van de gletsjer overgaat op groen bergland. Die route moet het worden.

Hoe verder we afdalen, hoe groener het wordt. Hier gaat de winter echt over in het nieuwe seizoen.

We vinden het zomerpad dat op de kaart staat. Hier doen we onze ski’s af en kleding in de rugtas, want de rest van de afdaling gaat zigzaggend te voet. Van hoog winter in alpien terrein staan we nu in een voorjaarslandschap. Het gras wordt wakker uit haar winterslaap. Geur en kleur veranderen, water stroomt. Met een stukje acrobatiek over een ontmantelde oude brug bereiken we de overkant van de stroom aan de andere kant van de vallei. Op het wandelpad aan deze noordkant ligt nog wat sneeuw, dus gaan de ski’s weer onder. We hebben geen haast, we zijn tevreden in het moment. De verscheidenheid van de route blijft ons verbazen.

We zijn nu een uur of tien op doorreis in het landschap en we zijn het er unaniem over eens dat dit een machtig mooie tocht is.

Inmiddels gaat het wandelpad over in korrelig asfalt. De geplande lokale bus rijdt vandaag niet meer, maar dat vinden we niet erg.

We gaan op het gras zitten en doen onze skischoenen uit. We zijn dik tevreden. Een uitje voor in het boekje.

HOOGTELIJN 1-2018 |

26_HL0118_R35_Thema_Sache West.indd 33

33

29-01-18 13:19

dagwandeling

Foeragerende gemzen.

Winterse wandeling in de Vogezen

De onvoltooide Het is februari in de Vogezen. De afgelopen dagen waaiden we al wandelend en skiĂŤnd haast van de kammen af, dus vandaag kiezen we voor een rustige winterse valleiwandeling: vanuit Gaschney via het Sentier des Roches naar de Col de la Schlucht en dan bovenlangs via het Lac de Schiessrohtried weer terug.

Een keurig gemarkeerde VVV-wandeling, deels zelfs als GR. Tekst en beeld Frank Husslage

N

a alle sneeuwval van de afgelopen nacht is de parkeerplaats bij Gaschney (996 meter) nog maar net haalbaar met onze auto. Meteen vanaf de parkeerplaats begint het prachtig witbesneeuwde bos. We lopen aan de steile oostzijde van Le Hohneck

(1270 meter), een van de hoogste toppen hier.

Het wisselende weer van de afgelopen week toverde smeltende sneeuw om in regimenten ijspegels langs ons spoor. Naarmate het pad vordert, wordt de helling die we traverseren steeds steiler. Uiteindelijk moet dit overgaan

in een uitgehakt pad, met een rotsdak boven ons hoofd. Voorlopig zijn we daar nog niet en moeten we sporen door de sneeuw. De enige levende wezens die we tegenkomen zijn foeragerende gemzen. Vanuit de diepte staren ze ons verbaasd aan: wat doen die lui onhandig.

34 | HOOGTELIJN 1-2018

42_HL0118_R08_Thema_Dagwandeling_Vogezen.indd 34

29-01-18 13:19

THEMA

WINTER

Winterwandeling Vogezen Route

De route die we wilden volgen, is een gemarkeerde VVV-wandeling van 14 kilometer zonder bijzondere moeilijkheden, die deels samenvalt met de GR 531. In onze looprichting gaat de heenweg deels door een steile rotswand en je komt er de nodige staalkabels en bruggetjes tegen. Landschappelijk is de route daar erg indrukwekkend. Vanaf de Col de la Schlucht volgt de route de kammen en biedt hij prachtig uitzicht op omringend Frankrijk en de Rijnvallei.

Reis ‘Onze’ helling, gezien vanaf de weg naar Col de la Schlucht.

De wandelroute ligt op 600 kilometer rijden van Utrecht. Je kunt de wandeling probleemloos starten vanaf Col de la Schlucht, die met openbaar vervoer goed bereikbaar is. Meer reisinformatie vind je op rome2rio.com.

Accommodatie

In de Vogezen vind je onderdak in alle soorten en maten, van luxueuze wintersportresorts in Gérardmer tot jeugdherbergen, CAF-berghutten en voldoende campings. Onderweg is er horeca in Gaschney, Col de la Schlucht en de CAF-hut Des Trois Fours.

Klimmen in de Vogezen

Er zijn veel sportklimgebieden en ’s winters zijn er ook de nodige beklimbare watervallen.

Kaart & Topo Tijdens het sporen tot onze heupen in de sneeuw.

Kaart: IGN 1:25.000 3618OT Le Hohneck Gérardmer.

Topo: EST-Calades van Jaques Dreyer.

(Zie vallee-munster.eu/en/out-and-about/ sport-and-leisure/climbing.)

Bergtop

Lawinehellingen Ondertussen is de helling nog steiler geworden.

Een verdwaalde rotswand nodigt uit tot wat klimmerij, maar toont ook meteen wat een verijsde glijbaan hier onder de sneeuw ligt. Het bos oogt als in een sprookje: wit, witter, witst.

SAS Art Studio

Naarmate het pad vordert, wordt de helling steeds steiler.

Maar ook een eng sprookje. We wilden een simpele wandeling en niet stressen over lawinehellingen. Degene die nu spoort is niet bovenmatig lang, maar dat hij tot over zijn heupen de sneeuw in gaat, zegt toch wel iets. We overleggen en gaan nog verder. Nog even dan. En dan niet meer. Stop! Dit is geen wandeling meer, maar vragen om problemen.

Omdraaien. Om graag, heel graag zelfs, nog een keer terug te komen in het voorjaar.

Col de la Schlucht

Hut Lift Looprichting Gelopen route

Les Trois Fours

Geplande route Wegen

Martinswand

N

Le Hohneck 1270 m

Le Gaschney 996 m

Spitzkoepfe

Was het op sneeuwschoenen wel gelukt? Nee. Het was vast en zeker lichter lopen geweest, maar het lawinegevaar blijft hetzelfde en dat moet je altijd serieus nemen.

HOOGTELIJN 1-2018 |

42_HL0118_R08_Thema_Dagwandeling_Vogezen.indd 35

35

29-01-18 13:20

ToerskiĂŤn rond de Grossglockner

Op de top

van Oostenrijk Begin april. In het dal klopt het voorjaar aan de deur, maar in de bergen is het nog winter.

Tijd om met ski’s op pad te gaan rond de hoogste berg van Oostenrijk: de Grossglockner.

Hij is hoog (maar niet te hoog) en technisch (maar niet te technisch) en dus een uitdaging die voor vrijwel iedereen haalbaar is.

Tekst Ico Kloppenburg Beeld Andreas Hanser, Ico Kloppenburg en Christian Riepler

36 | HOOGTELIJN 1-2018

38_HL0118_R32_Thema_Toerskien Grossglockner.indd 36

29-01-18 14:01

THEMA

WINTER

C

hristian spreekt ons rustig toe: “Op dit gedeelte moeten we vijftig meter afstand van elkaar houden. En we mogen niet vallen: de energie van een val kan een lawine veroorzaken.”

We zijn net begonnen aan de eerste dag van een toerskitocht in Oost-Tirol en onze gids zet ons meteen op scherp. En of het gevaar nu reëel is of dat Christian het zekere voor het onzekere neemt, zijn aanpak werkt. Ik voel het meteen in mijn buik: dat gevoel van spanning, dat je niet te vaak moet hebben, maar soms juist even moet opzoeken om het leven interessant te houden.

Plan C De berichten die we voor de heenreis uit Oostenrijk ontvingen, waren niet hoopgevend. De geplande tocht kunnen we door gebrek aan sneeuw niet maken. Plan B betekent dat we de eerste dag 1900 meter moeten stijgen! Eenmaal ter plekke ziet de situatie er nog erger uit dan verwacht. Je moet echt hoog gaan, wil je nog sneeuw van een beetje kwaliteit vinden. Nu kun je in Oostenrijk niet hoger dan ons reisdoel, de Grossglockner, dus we rekenen erop dat het wel goed gaat komen.

Bij onze ontmoeting in het Martreier Tauernhaus legt berggids Christian meteen zijn kaarten op tafel: ook plan B wordt het niet.

Plan C houdt in dat we met de taxi teruggaan naar de noordkant van de bergen en beginnen met de tocht vanaf de Rudolfshütte.

Als iedereen veilig door de bottleneck is, komt de beloning in mooi terrein

met rotsen te laveren, een weg toe zoeken door het terrein met struiken en beneden in het dal slim het laatste randje sneeuw te gebruiken. Toch komt ook met gids het moment dat de ski’s op de rugzak moeten worden gebonden. Maar dan nog leidt Christian ons naar de ingang van een tunnel die heel wat tijd bij het afdalen bespaart. Bijgelicht door onze telefoons wandelen we door het aardedonker. Kort daarop bereiken we de taxi, die ons naar het Lucknerhaus brengt, op 1918 meter, met zijn luxe sauna!

In de sporen van Stüdl Wat is er mooier dan het opendoen van de gordijnen van je slaapkamer en zien dat er verse sneeuw is gevallen? De sombere dag van gisteren ging over in een nacht met sneeuw en levert vandaag een prachtig uitzicht op. Het plaatje is mooi, maar vanaf het Lucknerhaus moeten we echt nog een stuk lopen met de ski’s op de rug, voordat er voldoende sneeuw ligt om ze onder te binden.

Het weer is perfect voor de klim die volgt naar de Stüdlhütte, die er prachtig bij ligt. En de wolkjes? Christian geeft aan dat we blij mogen zijn dat de zon af en toe schuil gaat. Anders zou het hier al snel een bakoven worden.

De hut en de graat waar de hut onder ligt, zijn genoemd naar Johann Stüdl, een koopman uit Praag, die een belangrijke rol heeft gespeeld bij de ontsluiting van het gebied rond de Glockner.

In 1869 was hij de initiatiefnemer voor de oprichting van de eerste vereniging voor berggidsen in Oostenrijk, in het dorp Kals.

‘Wir schaffen es’ We plukken de dag door nog een stuk hoger te klimmen en de Stüdlgraat van dichtbij te bekijken. En natuurlijk om heerlijk naar beneden te skiën. Dan is er nog genoeg tijd over om het plan voor

Die start maakt van een loodzware dag een simpel uitje, doordat je een flink deel van de klim met de kabelbaan kunt doen. Dat is tenminste het beeld waarmee wij van start gaan.

Bij de Rudolfshütte plakken we de vellen onder de ski’s en nemen we de kabelbaan. Lekker beschut worden we omhoog getakeld, terwijl buiten de wind om de eitjes loeit. Het weerbericht heeft ons drie uren zon beloofd, maar daar is nog niets van te merken.

Veel skiërs zijn er niet en dat begrijpen we heel goed. Wij verlaten het liftstation en klimmen langzaam naar de col, die toegang geeft tot het Dorferdal en meteen de grens is van het nationale park Hohe Tauern. Op de col is het guur, maar dat zorgt ook voor mooie sneeuwkristallen op de markering.

Flinke kluif Het eerste deel van de afdaling blijkt achteraf het meest uitdagende deel van de hele toer. Misschien was dat anders geweest met goed zicht, maar nu, met een flinke rugzak op, nog geen meter geskied en zonder enig zicht op reliëf in de sneeuw, is het een flinke kluif. Als iedereen veilig door deze bottleneck is, komt de beloning. Oké, nog steeds zie je bulten en kuilen over het hoofd, maar het terrein is gemakkelijker en de sneeuw goed.

Blik terug op de Kleinglockner.

Snel vorderen we door het prachtige Dorferdal en stellen we vast dat het toch wel heel fijn is als je hier een gids bij je hebt. Ik weet niet hoeveel extra tijd het ons anders had gekost om door de zone

We zijn niet alleen op de berg.

HOOGTELIJN 1-2018 |

38_HL0118_R32_Thema_Toerskien Grossglockner.indd 37

37

29-01-18 14:01

Het graatje van de Kleinglockner is luchtig.

morgen door te spreken. Hiervoor wordt de groep gesplitst en maken we kennis met Andreas, onze gids voor de topdag. Ten slotte genieten we van de voortreffelijke maaltijd in de hut: een menu van vijf gangen, zoals we dat niet eerder in een Oostenrijkse hut tegenkwamen. Of, beter gezegd, zoals we dat nog nergens in een berghut tegenkwamen!

Andreas is een soort oerkracht. Als we om half zes ’s ochtends de hut uitstappen, het donker en de frisse wind in, staat Andreas al in T-shirt met korte mouwen te wachten. Hij heeft blijkbaar besloten ons met zijn enthousiasme naar de top van de hoogste berg van Oostenrijk te helpen. De kreten die hij daarvoor gebruikt, kunnen

op stijgijzers verder moet. In dit geval bleek dat gelukkig geen probleem en kan ik verder met de ski’s op mijn rugzak.

Op de graat onder de Adlersruhe laten we de ski’s achter en gaat iedereen op stijgijzers verder. Een beetje klauterend over de rotsen, geholpen door een staalkabel, bereiken we de ErzherzogJohann-Hütte, op 3454 meter de hoogste hut van Oostenrijk. Tijd voor een pauze op het inmiddels zonovergoten terras. En tijd om te genieten van de bergen aan de oostkant van de Grossglockner, waar we nu voor het eerst zicht op krijgen. Bijzonder is ook het bezoek aan het kleinste kamertje van de winterhut: de ijspegels voor het raam zorgen voor een bijzonder uitzicht.

op 3454 meter genieten we van een welverdiende pauze in de zon we aan het eind van de dag dromen: “Wir schaffen es! Gleich wie beim shopping gehen.” Of, bij een wat steiler stuk: “Dass ist die Tiroler Roltreppe.” En, zoals dat soms gaat, wat je van de één alleen maar irritant zou vinden, accepteer je van de ander met een glimlach. In de wetenschap dat je die ander niet gaat veranderen en het zonder meer goed bedoeld is.

Harscheisen en stijgijzers In het halfdonker gaat het op ski’s met vellen omhoog en we zijn vandaag zeker niet alleen! In de kom van de Kodnitzgletsjer stijgen we eerst rustig, daarna over een helling die steeds iets steiler wordt. De sneeuw is hard en de vellen hebben, naarmate het steiler wordt, minder grip. Tijd om de Harscheisen onder de ski’s te doen en een belangrijke les te leren. Want, ook al koop je een set ski’s met vellen en Harscheisen, je moet toch van tevoren proberen of alles bij elkaar past. Doe je dat niet, dan kun je er op een flinke helling achter komen dat het niet werkt en dat je toch

Genieten van de afdaling.

38 | HOOGTELIJN 1-2018

38_HL0118_R32_Thema_Toerskien Grossglockner.indd 38

29-01-18 13:22

THEMA

WINTER

Verse sneeuw op dag twee.

Op de top van de Grossglockner.

Op de rand van het Kalsertal.

Het diner in de hut is geweldig.

Drukte in het couloir Dan gaan we verder, aan touw, richting de Kleinglockner. Om daar te komen, moet je in een vrij steile sneeuwgoot omhoog.

Het is een prachtige dag aan het worden en we komen dus de nodige andere touwgroepen tegen. Toch vindt Andreas het nog relatief rustig; gezien het weer had hij meer mensen verwacht.

Ik verbaas me er toch weer over dat dit allemaal goed gaat: zo veel mensen, vlak bij elkaar op zo’n helling, in feite ongezekerd.

Als ik Andreas achteraf vraag wat hij het gevaarlijkste deel van de beklimming vindt, dan noemt hij ook dit couloir naar de Kleinglockner: de kans dat daar iemand uitglijdt, is heel reëel.

Hij legt uit dat hij daar als gids aan kort touw gaat. “Het gebeurt heel regelmatig dat er iemand uitglijdt en ik kan het altijd houden”, klinkt het zelfverzekerd.

Met al het verkeer op de berg laten we regelmatig snellere groepen langsgaan. Na de spannende verbinding tussen de Klein- en de Grossglockner zijn de rollen omgedraaid. Andreas loodst ons zo geroutineerd naar boven dat we weer drie touw-

groepen inhalen. En dan houdt het klimmen op en staan we bij het enorme kruis op de top van Oostenrijk. Het panorama is fantastisch en we hebben alle tijd voor foto’s op de top. Een hoogtepunt dat zo geliefd is, dat jaarlijks zo’n 5000 mensen de moeite nemen het te beklimmen.

Toetje We waren bijna vergeten dat we bezig waren aan een toerskitocht, maar het toetje, de afdaling, komt nu toch in zicht. Als we bij de ski’s zijn, begint een heerlijke tocht naar beneden. De hut lonkt, met zijn zonneterras en koele drankjes. De temperatuur is flink gestegen en je kunt gemakkelijk raden dat beneden in het dal de lente is losgebarsten. Dat merken we helemaal als we de hut achter ons hebben gelaten en door de steeds zwaardere sneeuw onze weg naar beneden zoeken. De winter uit, de lente in, eindigend met de ski’s op de rugzak en het zweet op de rug tussen het groen van het dal. In de taxi verdwijnt de witte wereld snel uit beeld en beneden in Kals, als we in T-shirt in de alpenwei staan, lijkt de tocht van vanochtend al bijna een illusie.

Toerskiën rond de Grossglockner De Grossglockner, bijnaam Der König, is met 3798 meter de hoogste berg van Oostenrijk. Hij ligt op iets meer dan 1000 kilometer rijden van Utrecht, in Oost-Tirol. Oost-Tirol kun je zien als een enclave; de rest van Tirol is gescheiden door het Italiaanse Zuid-Tirol (Alto Adige) en een strook van het Salzburgerland. Het dal van Lienz en Kals is door de Felbertauerntunnel goed bereikbaar, maar als die tunnel er niet zou zijn, zou het gebied vanuit het noorden alleen via de Grossglockner Hochalpenstrasse te bereiken zijn. Die weg loopt tot boven de 2500 meter en is dus een groot deel van het jaar gesloten. Dankzij de tunnel is Oost-Tirol het hele jaar door goed bereikbaar.

De Grossglockner ligt in de Hohe Tauern, een berggebied en gelijknamig nationaal park. Het gebied is beschermd sinds 1981 en is daarmee het oudste en met ruim 1856 km2 met afstand het grootste beschermde gebied in Oostenrijk. Ter vergelijking: dat is flink groter dan de provincie Utrecht. De

beklimming van de hoogste berg van Oostenrijk is niet bijzonder moeilijk (PD+, of WS+), maar moet ook niet worden onderschat. De grote drukte op mooie dagen kan ook een rol spelen. Bij een beklimming in de winter op ski’s, zoals in dit verhaal beschreven, is het minder druk. Wie alleen wil zijn op deze berg, moet een dag met heel slecht weer uitkiezen of kiezen voor een nachtbeklimming.

De Hohe Tauern lenen zich bij uitstek voor mooie toerskitochten. De bekendste daarvan is waarschijnlijk de meerdaagse tocht die Hochtirol wordt genoemd.

Daarin worden de Grosser Geiger (3360 meter), de Grossvenediger (3666 meter) en de Grossglockner (3798 meter) op ski’s beklommen. Ook lichtere varianten van deze tocht zijn mogelijk.

De tocht uit dit artikel beslaat de laatste paar dagen van de Hochtirol.

Alle informatie over de tochten en de mogelijkheden om een gids in te huren, vind je op osttirol.com.

HOOGTELIJN 1-2018 |

38_HL0118_R32_Thema_Toerskien Grossglockner.indd 39

39

29-01-18 13:23

tussen Leven zon en maan Splitboarden in Mongolië

Het is half negen ’s avonds wanneer we in het tentje kruipen. De zon is net verdwenen achter de scherpe contouren in het tegenlicht. Slechts een klein stukje van de gletsjer waarop we ons bivak hebben opgezet, geeft nog licht. We rollen ons op in de dikke slaapzakken en vallen van vermoeidheid in zo’n diepe slaap dat alleen de zonsopgang ons nog kan wekken.

Tekst en beeld Mirte van Dijk

40 | HOOGTELIJN 1-2018

18_HL0118_R31_Thema_Freeriden Mongolie_.indd 40

29-01-18 13:24

THEMA

WINTER

Afdaling van Sébastien Jam op de Bürged.

HOOGTELIJN 1-2018 |

18_HL0118_R31_Thema_Freeriden Mongolie_.indd 41

41

29-01-18 13:24

In Mongolië volg je het ritme van de natuur

Het laatste stuk over de graat van de Khuïten, met China op de achtergrond.

D

e oude Russische Furgonbus hobbelt over de snelweg van de Altai. De zandweg met kiezels en stenen is de enige toegangsweg tot het Tavan Bogd National Park en je doet er, als alles meezit, zeven uur over tot aan de grenspost. Met een vertraging van een kleine twee dagen, omdat onze bagage ergens diep in de steppen tussen Ulaanbaatar en Ölgii bleef hangen, staren we nu eindeloos door het stoffige raampje van de hobbelende bus. We proberen een glimp op te vangen van de Tavan Bogd, wat de Vijf Heiligen betekent, en waar volgens onze Mongoolse vrienden de bergen met eeuwige sneeuw liggen. Open vlaktes reiken tot aan de horizon en heel af en toe zien we een ger, of yurt, met wat paarden, yaks en een hond die de boel bewaakt.

Niets in dit landschap is gerelateerd aan klimmen of hiken, laat staan skitoeren. Het enige wat onze missie verraadt, zijn de snowboardtassen op het dak van de Furgon.

Respect voor de heiligen We zijn afgereisd naar Mongolië op uitnodiging van de Mongolian Professional Snowboard Federation. Woogie, de bijnaam van Battulga Gantulga, is de co-founder van deze federatie en heeft in Oostenrijk een opleiding tot snowboardleraar gevolgd. Met zijn opgedane kennis geeft hij het snowboarden in Mongolië een kans. Hoewel in de hoofdstad Ulaanbaatar een klein skiresort is, het Sky Resort, staat snowboarden niet op de lijst met survival skills om de strenge winters van dit land door te kunnen komen.

Woogie en leden van de snowboardfederatie trekken er regelmatig op uit om buiten de begaande paden, waaruit ongeveer 95 procent van het land bestaat, te kunnen snowboarden. Maar zelfs voor de lokale bevolking is het bezoeken van de Tavan Bogd een goede overweging waard; hier liggen de hoogste bergen van het land en die kun je niet zomaar betreden.

De individuele namen van de Vijf Heiligen tonen allemaal respect voor de natuur of het land, zoals de Bürged (Adelaar), Malchin (Herder) en Nairamdal (Vriendschap). De hoogste piek van het land is de Khuïten (4374 meter), wat Koud betekent. Het natuurpark behoort tot een van de meest geïsoleerde plekken van het land en kent een rijke historie. Zonder respect te tonen voor deze bergen kom je er niet heelhuids van terug, zo machtig worden ze door de lokale bevolking gevonden. En wij, Stephan, Rens, Sébastien en ik, vier Europeanen, zijn op weg met vier Mongolen, snowboards en een grote voedselvoorraad om deze magische en mysterieuze plek van dichtbij te bekijken.

Dicht bij de natuur Het busje hobbelt nog steeds voort over de weg. Alhoewel, sinds een paar uur is de weg veranderd in rotsblokken en riviertjes die zijn ontstaan door de langzaam smeltende sneeuw. De winter is bijna ten einde en nu, eind mei, is de toegang tot aan het basiskamp pas toegankelijk. Hier en daar prikken groene grassprieten en paarse bloemetjes door de natte grond. Ook de eerste adelaars zijn weer terug naar hun zomerse verblijfplaats gevlogen. Wanneer je goed kijkt, zie je ze in allerlei soorten en maten en als je geluk hebt valt je oog ook op een havik, valk of de zeldzame bubo bubo (oehoe), een adelaars-uil. De weg naar de Tavan Bogd lijkt verlaten, maar hier leven de lokale boeren, eagle hunters en kamelendrijvers zo dicht bij de natuur dat je goed je ogen moet openhouden om ze te spotten. En dat is geen makkelijke taak in het weidse landschap waar slechts anderhalf persoon per vierkante kilometer woont.

Bergen met eeuwige sneeuw Seku, de bestuurder van ons busje, zet de Furgon stil. We hebben al een halve dag vertraging opgelopen vanwege een lekke band

42 | HOOGTELIJN 1-2018

18_HL0118_R31_Thema_Freeriden Mongolie_.indd 42

29-01-18 13:24

THEMA

WINTER

Een eagle hunter uit Kazachstan die in de Altai woont.

en een kapotte koppeling, niet echt een verrassing gezien de staat van de weg. Als we uitstappen zie ik een klein lemen hutje.

Er staat een paard vredig voor zich uit te staren, een afgehakte kamelenkop ligt op het dak en iets verderop geeft een dikke yak melk aan haar spruit. Een oude dame, ver in de tachtig, komt langzaam onze kant op. Haar kleurrijke, gebloemde hoofddoek flatteert de diepe rimpels in haar gezicht. Haar ogen staan fier, een teken van een leven lang hard werken op het land, onder extreme condities. Ze spreekt Seku aan in een taal die zelfs Mustafa (kort voor Munkhsaikhan Gundsambuu en ook co-founder van de federatie), niet voor ons kan vertalen. “Seku is van hier”, vertelt hij. Met ‘hier’ bedoelt hij een gebied dat ongeveer zo groot is als heel Frankrijk. “Ze spreken Kazach; de meeste inwoners in deze regio komen oorspronkelijk uit Kazachstan.”

De tachtigjarige dame zwaait naar ons, we moeten haar volgen.

Ik hoor het gelach van kinderen en zie twee paar kraalogen

Uitrusten met uitzicht op de Khuïten, na zes uur op de gletsjer.

vanachter het raam naar buiten spieken. Wanneer we het lemen hutje binnenstappen, staren zes kinderen ons aan. Hun moeder lacht, wenkt ons en zet verse yakmelk op de lage tafel. Iedereen is onder de indruk, de kinderen van onze lange lijven, de grote baarden en blonde haren. Wij van hun sierlijke gastvrijheid, imponerende levensstijl en de grote snottebel die aan de jongste neus hangt.

Voor we weer de stoffige bus instappen, zwaaien we. Voor het eerst zijn we sprakeloos, zonder dat het iets te maken heeft met de taalbarrière.

Na vier dagen reizen, veertien uur in de Furgon, twintig stops, vijf riviertjes, een dozijn yurts, honderden schapen, vijf nachten onder de sterrenhemel, twintig bakjes tsuivan, drie enorme adelaars, kuddes yaks en ontelbaar veel mooie landschappen staan we aan de voet van het Tavan Bogd National Park. Voor het

De terugreis naar de grenspost van de Tavan Bogd.

HOOGTELIJN 1-2018 |

18_HL0118_R31_Thema_Freeriden Mongolie_.indd 43

43

29-01-18 13:24

Rens’ dertig seconden durende afdaling van de Bürged.

Zo dicht bij de Chinese en Russische grens werken de walkietalkies niet eerst zien we de besneeuwde pieken ver boven de horizon uitsteken, alle vijf heiligen lichten op in het zonlicht en zien er overweldigend uit. Het feit dat we zo ver van de bewoonde wereld zijn, maakt deze plek nog indrukwekkender.

Inmiddels is tijd een relatief begrip geworden, want alles duurt langer dan gepland. Hier wordt geleefd aan de hand van de zonsop- en -ondergang en het heeft weinig zin dingen vooraf te plannen. In Mongolië volg je het ritme van de natuur en dat betekent ook dat je geduld moet hebben. We wachten dan ook zonder haast op de kamelen die de kamelendrijver ergens in dit weidse landschap aan het opsporen is. Intussen laat Mustafa onze vergunningen bij de grenspost goedkeuren. Je hebt twee bewijzen nodig, een voor het park en een om binnen honderd kilometer van de Chinese en Russische grens te mogen komen.

Wanneer de zon dichter bij de hoge pieken komt, starten wij de laatste etappe naar het basiskamp: een vijf uur durende trektocht met een gestempelde vergunning en zeven kamelen aan onze zijde.

Walkie not talkie Het basiskamp ligt op 3084 meter hoogte aan de voet van de Potaningletsjer. Onze tentjes staan achter een enorme morenemuur die de toegang tot de gletsjer is. Na enkele dagen in het basiskamp, op de gletsjer en in de sneeuw hebben we een aantal dingen moeten leren. Om te beginnen duurt het oversteken van de gletsjer drie tot vier uur. En dan heb je er al twee uur op zitten vanwege die muur van morene. Daarna pas begint de tocht richting een col, graat of top. Tegen de tijd dat je boven op de berg staat en eindelijk van het uitzicht kunt genieten, ben je dus al gauw acht tot tien uur verder. Voor een bergsporter misschien een normale tocht, maar als je deze afstand aflegt om dertig seconden te kunnen snowboarden dan verlies je het moreel een beetje. Maar die paar bochten naar beneden zijn wel heel erg bijzonder, in deze regio zijn we namelijk de eersten op een splitboard.

Horen, zien en anticiperen Al met al zijn dagen van twaalf tot dertien uur geen uitzondering.

Maar we missen ook informatie en technologie. De walkietalkies blijken niet te werken zo dicht bij de Chinese en Russische grenzen, tien kilometer hiervandaan. Onze satelliettelefoon werkt gelukkig wel, maar is helaas niet erg accuraat. Het weerbericht dat we drie keer per dag opvragen is niet bepaald te vertrouwen en er is maar een manier om het weer te voorspellen: horen, zien en anticiperen. Daarnaast zijn ook onze kaarten zeer beperkt. We hebben ergens diep verborgen op het internet een kaart gevonden van het Russische leger, maar zelf de afstanden en verhoudingen inschatten vanaf de gletsjer is nauwkeuriger.

We zijn er inmiddels ook achter gekomen dat de omstandigheden een behoorlijke impact op ons en ons materiaal hebben. De temperaturen lopen uiteen van onder het vriespunt tot twintig graden boven nul, op één dag! En ook al eten we elke dag koolhydraten in het kwadraat, onze energievoorraad volledig aanvullen lukt gewoonweg niet. Bovendien is het eten dat we bij ons hebben redelijk zorgvuldig berekend, iets extra’s zit er dus niet in. We zijn inmiddels ook al een ijsbijl verloren, er zijn een aantal wandelstokken gebroken en twee splitboards gesneuveld. Ik heb mijn ogen verbrand door de heftige reflectie van de zon, Woogie heeft een enorme ontsteking in zijn enkel en Mustafa komt niet van zijn buikpijn af. Maar iedereen denkt in oplossingen, wat uiteindelijk zelfs tot een nieuwe missie leidt: het beklimmen en afdalen van de hoogste piek van het land, de Khuïten.

Doolhof De steile oostwand van de Khuïten, een berg met een karakteristieke vorm en een enorm dreigende ijswand, is niet eens zo massief vanaf het basiskamp. Een tot 4374 meter hoge beklimming via de zuidoostelijke graat ziet er toegankelijk uit, maar we hebben

44 | HOOGTELIJN 1-2018

18_HL0118_R31_Thema_Freeriden Mongolie_.indd 44

30-01-18 08:57

THEMA

WINTER

Grote stromingen op de getsjers zijn heuse obstakels.

er geen enkele informatie over. Een ding weet Mustafa in elk geval zeker: ook hier is nog nooit een snowboarder of skiër van die oosthelling afgereden. Niemand van ons had gedacht dat deze beklimming mogelijk zou zijn, maar na onze ervaringen van de afgelopen dagen lijkt dit plan opeens een stuk realistischer.

Gezien de afstand vanaf het basiskamp is het noodzakelijk om een tweedaagse expeditie in te plannen. Woogie en Mustafa gaan niet mee, voor deze top hebben zij nog niet voldoende ervaring. Daarnaast geven ze ons graag de kans deze missie tot een succes te maken en daarvoor hebben wij hun snowboards nodig, twee hebben wij er tenslotte al gebroken.

We pakken de tent, slaapzakken, eten voor twee dagen, brander om water te smelten en al onze klim- en snowboardmaterialen in en op onze rugzakken. We hijsen de twintig kilo zware tassen op onze schouders, knuffelen onze Mongoolse vrienden vaarwel en beginnen aan de langste hike van deze trip. De eerste paar kilometers zijn afschuwelijk zwaar. Het is daarom een verademing wanneer we na drie uur hiken eindelijk voet zetten op de gletsjer en verder kunnen per splitboard. De zon brandt inmiddels op onze wangen en ook het smeltende ijs zorgt voor vele diepe stromingen waar we ons tussendoor moeten zien te manoeuvreren.

Vanuit het dal komt slecht weer omhooggedreven, grote dikke en donkere wolken omringen ons langzaam. Plots stopt Rens, hij loopt voorop en leidt de touwgroep. “Touw strak! Er zitten hier gletsjerspleten!” Maar wanneer blijkt dat we nauwelijks verder kunnen omdat de spleten voor, achter, links en rechts van ons

Foto links Vers vlees moet worden gerookt om de houdbaarheid te verlengen.

Foto midden Een horseman die met zijn paarden langs ons basiskamp komt.

Foto rechts Onderweg naar Tavan Bogd kom je maar weinig mensen tegen.

zitten, begint het zweet me toch wel uit te breken, vooral omdat de dreigende bewolking nu om ons heen cirkelt. Bij elke stap die we zetten, loopt iemand van ons het risico door de sneeuw heen te zakken. Het is een zenuwslopend spel op sneeuw en ijs.

Maar liefst zes uur na vertrek ploffen we neer op het veilige sneeuwveldje van waaruit de jongens morgenochtend de graat op zullen klimmen. We zijn gesloopt, maar het uitzicht op de imposante oosthelling is fantastisch. Het koelt hier snel af, op ruim 3600 meter. Ingepakt in onze slaapzakken liggen we op een van de grote rotsplaten naar de ondergaande zon te kijken.

We hebben geluk, het wolkendek is naar China gezogen en een blauwe hemel recht boven ons opent zich. Wanneer de zon langzaam achter de Khuïten is weggezakt, duiken we de tent in, ook al is het pas half negen.

Ver van huis De volgende ochtend vertrekken Rens, Stephan en Sébastien over de zuidoostelijke graat naar de top van de Khuïten. Het is vijf uur als ik de stipjes op de berg langzaam kleiner zie worden en in mijn slaapzak weer op de rotsplaat ga zitten. Verschillende gevoelens hebben we vanochtend met elkaar gedeeld, adrenaline,

HOOGTELIJN 1-2018 |

18_HL0118_R31_Thema_Freeriden Mongolie_.indd 45

45

29-01-18 13:25

Naamloos-3 1 FLEX_Soellaart_A4_Ola.indd 2 Tnf_S18_APEX

30-01-18 13:43 26/01/18 14:21

THEMA

WINTER

focus en toch ook wel angst… We kunnen tenslotte niet met elkaar communiceren en als er iets gebeurt dan zijn we heel, heel ver van huis.

Vier uur na het vertrek staan de drie stipjes boven op de col van waaruit de afdalingen ingezet moet worden, net onder de top.

Er ligt blauw ijs en het is ruim vijftig graden steil, maar Stephan weet als eerste de abseil van dertig meter vrij snel en succesvol af te leggen. Hij klikt zichzelf uit het touw, daalt nog twintig meter verder af met behulp van zijn ijsbijl en zet dan een eerste bocht richting de traverse boven de grote ijsmassa’s. Die eerste bocht is niet bedoeld voor moeders ogen, maar Stephan herpakt zich snel en snowboardt stabiel op zeer hoge snelheid verder naar de sneeuwvlakte. Het is hem gelukt, het moeilijkste deel is voorbij als hij over de steile wand gecontroleerd naar beneden suist. Over de laatste barrière, een enorme breuklijn, springt hij zonder problemen, maar na de landing kunnen zijn benen hem niet meer dragen. Deze eerste snowboarder in de geschiedenis die de Khuïten via de oosthelling bedwong, is veilig beneden gekomen, gesloopt, maar tevreden. Nu de anderen nog.

Na Stephans afdaling maakt Rens een start aan de abseil. Hij voelt zich niet veilig en neemt de zeer dappere beslissing te stoppen en terug omhoog te klimmen. De tijd verstrijkt snel en de bewolking komt opnieuw opzetten. Op zulke momenten is de druk hoog en moet je snel beslissen. Sébastien kiest wel voor de battle met de Khuïten. Door een kleine val midden in het steile sneeuwveld verliest hij kort zijn zelfvertrouwen, maar realiseert hij zich vrij snel dat daar geen ruimte voor is. Hij herpakt zich en daalt met alle focus en kracht die hij over heeft af tot aan het bivak. Ruim twee uur na Stephans afdaling komt Sébastien met veel gemengde gevoelens aan bij de tent. Als ook Rens via een veiliger route is afgedaald, kunnen we ons na een kleine adempauze voorbereiden op de helse weg terug naar het basiskamp.

Laatste restjes energie Moe zijn kan niet, je focus verliezen evenmin. Het avontuur eindigt namelijk niet na die ene afdaling, het eindigt pas als je de gehele terugtocht hebt afgelegd. Met onze laatste restjes energie glijden we op ons board over de gletsjer richting de morenemuur.

Opengescheurde delen op de gletsjer zijn inmiddels gevuld met ijswater en het board graaft zich de laatste kilometer voortdurend diep in de papperige sneeuw. Dan maar lopen, kniediep en loeizwaar. Met het oog op het wisselvallige weer kunnen we niet te lang pauzeren en we zijn blij dat we hebben doorgezet. Ruim veertien uur na de roze zonsopgang strompelen we het basiskamp binnen. Onze Mongoolse vrienden schieten ons snel te

De eerste verkenningstocht over de Potaningletsjer.

Splitboarden in de Altai Vanaf de hoofdstad Ulaanbaatar vlieg je in vier uur naar Ölgii. Daar huur je een Furgonbusje met chauffeur die je in zeven uur naar de grenspost van de Tavan Bogd brengt. Het laatste stuk tot aan het basiskamp is een wandeling van vijf uur.

Kamelen huur je op de route tussen Ölgii en Tavan Bogd.

Vergunning

In Ölgii kun je een vergunning voor de toegang tot het natuurpark Tavan Bogd krijgen. Je hebt een tweede vergunning nodig om in een straal van 100 kilometer vanaf de Chinese en Russische grenzen te mogen komen.

Details

• Basiskamp: 3084 meter • Bivak voor tweedaagse expeditie naar Khuïten: 3618 meter • Afgelegde hoogtemeters: 556 • Afstand: 9000 meter • Khuïten vanaf bivak: 4374 meter

• Afgelegde hoogtemeters: 808 • Afstand: 14500 meter • Expositie: zuidoost omhoog, oost afdalen

Team Europa

• Mirte van Dijk, redacteur (NL) • Sébastien Jam, filmer (F) • Stephan Verheij, snowboardgids (NL) • Rens de Wild, snowboardgids (NL)

Team Mongolië

• Badraa Bat, president van de Mongolian Professional Snowboard Federation • Enkhtulga Enkhbayar (Kush), lid federatie en filmer • Baigal Galbadrakh (Mother Nature), lid federatie en kok • Battulga Gantulga (Woogie), oprichter Mongolian Professional Snowboard Federation • Munkhsaikhan Gundsambuu (Mustafa), co-founder Mongolian Professional Snowboard Federation

hulp en tillen de zware rugzakken van onze ruggen. Een kleine tien minuten later barsten de wolken open boven onze hoofden.

Zoals we inmiddels gewend zijn aan de adelaars die om ons heen cirkelen, de marmotten die tussen onze tenten door huppelen en het buitenleven zo dicht bij de natuur, zijn we inmiddels ook aan het leefritme gewend. Opstaan met zonsopgang en slapen als ze ondergaat. Voordat we beginnen aan onze terugreis naar de bewoonde wereld slapen we gelukkig nog één keer onder de heldere sterren. Deze reis was een race tegen de klok, in een land waar de tijd geen begin en geen einde kent.

Hier leven ze tussen de zon en maan.

HOOGTELIJN 1-2018 |

18_HL0118_R31_Thema_Freeriden Mongolie_.indd 47

47

29-01-18 13:26

Foto Zout Fotografie

Overzicht KLIM- en boulderHALLEN BOULDERHALLEN NKBV-KORTING?

HAL

NKBV-KORTING?

AVALON FITCENTRE Wageningen avalonfitcentre.nl

Nee

ENERGIEHAVEN Utrecht boulderhalenergiehaven.nl

BLOCK013 Tilburg block013.nl

Nee

BOLDER NEOLIET Rotterdam neoliet.nl

Nee

GRAVITON BOULDERGYM Sittard gravitonbouldergym.nl

BOULDERCENTRUM DELFTS BLEAU Delft delftsbleau.nl

Nee

BOULDERHAL BRUUT Breda boulderhalbruut.nl

Nee

BOULDERHAL DE CAMPUS Den Haag boulderhaldecampus.nl

Nee

Ja

GRIP BOULDERHAL Nijmegen gripnijmegen.nl

Nee

GROPO Groningen gropo.nl

Nee

IMPACT BOULDERHAL Almere impactboulderhal.nl

Nee

Nee

KEI BOULDERHAL Amersfoort keiboulderhal.nl

Nee

BOULDERHAL KUNSTSTOF Leiden boulderhalkunststof.nl

Nee

MONK BOULDERGYM Amsterdam monkamsterdam.nl

Nee

BOULDERHAL STERK Utrecht boulderhalsterk.nl

Nee

MONK BOULDERGYM Eindhoven monkeindhoven.nl

Nee

BOULDERLAB Amsterdam deklimmuur.nl

Nee

MOUNTAIN NETWORK MONK ROTTERDAM Rotterdam monkrotterdam.nl

Nee

CUBE BOULDERGYM Enschede cubebouldergym.nl

Nee

008d8d

richtlijn logogebruik

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

Indien plaatsing van de staande variant niet mogelijk is, gebruik dan de liggende variant van het logo. Op een witte ondergrond het logo met de grijsblauwe letters, op een donkere actergrond of op een foto de versie met witte letters.

RIJNBOULDER Arnhem rijnboulder.nl

Ja

Foto Tim van der Linden

HAL

48 | HOOGTELIJN 1-2018

48_HL0118_R23_Klimhallen-agenda.indd 48

29-01-18 13:26

Klimhallen NKBV-KORTING?

ARENDSE KLIMCENTRUM Breda arendse.nl

Nee

ARQUÉ KLIMCENTRUM Enschede arque.nl

Nee

AYERS ROCK Zoetermeer Ayersrock.nl

Foto Zout Fotografie

HAL

Ja

BJOEKS Groningen bjoeks.nl

Nee

DE KLIMMUUR CENTRAAL Amsterdam deklimmuur.nl

Nee

DE KLIMMUUR DEN HAAG HS Den Haag deklimmuur.nl

Nee

DE KLIMMUUR DEN HAAG UITHOF Den Haag deklimmuur.nl

Nee

DE KLIMMUUR HAARLEM Haarlem deklimmuur.nl DE KLIMMUUR ROTTERDAM Rotterdam deklimmuur.nl

MOUNTAIN NETWORK richtlijn logogebruik

HAL

FITLAND BROEK OP LANGEDIJK Broek op Langedijk geus.nl

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

NKBV-KORTING?

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

Indien plaatsing van de staande variant niet mogelijk is, gebruik dan de liggende variant van het logo. Op een witte ondergrond het logo met de grijsblauwe letters, op een donkere actergrond of op een foto de versie met witte letters.

MOUNTAIN NETWORK MOUNTAIN NETWORK ARNHEM Arnhem mountain-network.nl

Ja

MOUNTAIN NETWORK MOUNTAIN NETWORK DORDRECHT Dordrecht mountain-network.nl

Ja

MOUNTAIN NETWORK MOUNTAIN NETWORK HEERENVEEN Heerenveen mountain-network.nl

Ja

Nee

MOUNTAIN NETWORK NIEUWEGEIN Nieuwegein mountain-network.nl

Ja

Nee

NEOLIET EINDHOVEN NOORD Eindhoven neoliet.nl

Nee

NEOLIET EINDHOVEN ZUID Eindhoven neoliet.nl

Nee

richtlijn logogebruik

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

Indien plaatsing van de staande variant niet mogelijk is, gebruik dan de liggende variant van het logo. Op een witte ondergrond het logo met de grijsblauwe letters, op een donkere actergrond of op een foto de versie met witte letters.

richtlijn logogebruik

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

Indien plaatsing van de staande variant niet mogelijk is, gebruik dan de liggende variant van het logo. Op een witte ondergrond het logo met de grijsblauwe letters, op een donkere actergrond of op een foto de versie met witte letters.

richtlijn logogebruik

Ja

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

Indien plaatsing van de staande variant niet mogelijk is, gebruik dan de liggende variant van het logo. Op een witte ondergrond het logo met de grijsblauwe letters, op een donkere actergrond of op een foto de versie met witte letters.

GRIP KLIMCENTRUM Nijmegen gripnijmegen.nl

Nee

NEOLIET HEERLEN Heerlen neoliet.nl

Nee

I-VY CLIMBING Sittard i-vyclimbing.nl

Nee

NEOLIET TILBURG Tilburg neoliet.nl

Nee

KLIMCENTRUM ALKMAAR Alkmaar klimcentrumalkmaar.nl

Nee

NEOLIET UTRECHT Utrecht neoliet.nl

Nee

Ja

PENTAGON Dordrecht pentagonsport.nl

Nee

KLIMCENTRUM MONTE CERVINO Bergschenhoek montecervino.nl KLIMHAL AMSTERDAM Amsterdam klimhalamsterdam.nl

Nee

ROCCA SPORT & ADVENTURE Gulpen rocca.nl

Ja

KLIMMUUR KALYMNOS Utrecht olympos.nl

Nee

ROCK STEADY Bussum rocksteady.nl

Ja

KLIMMUUR UTRECHT Utrecht klimmuur-utrecht.nl

Nee

VITA KLIMCENTRUM Venlo klimhal-events.nl

KLIMMUUR

UTRECHT

MOUNTAIN NETWORK KLIMTUIN FLIEGERHORST Venlo fliegerhorst.nl

Ja

MOUNTAIN NETWORK AMSTERDAM Amsterdam mountain-network.nl

Ja

richtlijn logogebruik

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

Indien plaatsing van de staande variant niet mogelijk is, gebruik dan de liggende variant van het logo. Op een witte ondergrond het logo met de grijsblauwe letters, op een donkere actergrond of op een foto de versie met witte letters.

Nee

YELLOW STONE Roosendaal yellow-stone.nl

Ja

YOSEMITE KLIMCENTRUM Zwolle Yosemite.nl

Ja

HOOGTELIJN 1-2018 |

48_HL0118_R23_Klimhallen-agenda.indd 49

49

29-01-18 13:26

GRIGRI® +

Photo © www.kalice.fr

Standard features include assisted braking, anti-panic handle, and gear selector.

With the GRIGRI+, Petzl’s family of assisted-braking belay devices just expanded.

Designed for all climbers, this new device can be used with 8.9mm to 10.5mm diameter single ropes. The belay mode selector (for top rope or lead climbing) and the anti-panic handle make this device extremely comfortable to use at both the gym and the crag. www.petzl.com

Naamloos-1 1

17-05-17 15:36

KALENDER 2018 januari

J

B

J

B

B

februari maart

J

B

J

B

J

B

J

B

B

april

J

B

J

B

J

B

B J

mei

B

juni

B

B

J

B

J

L

B

juli

J

L

J

L

B

september

L J

L

J

L

J

L

B

L

NATIONALE WEDSTRIJDEN 2018 MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR

J

JEUGD

L

LEAD

oktober

za 3 zo 4

Jeugd Boulder 2 JAB Gropo Bouldergym, Groningen Jeugd Boulder 2 CDE Gropo Bouldergym, Groningen

za 10 zo 11 za 17 za 24 za 31/ ZO 1

Jeugd Boulder 3 JAB Cube Bouldergym, Enschede Jeugd Boulder 3 CDE Cube Bouldergym, Enschede Boulder 1 Bruut, Breda Jeugd Boulder 4 JAB Rijnboulder, Arnhem Delfts Bleau Youth Event Bouldercentrum Delfts Bleau

za 7 za 14 za 21

Jeugd Boulder 4 CDE Block 013, Tilburg Boulder 2 Energiehaven, Utrecht NJK Boulder 2018 Monk Rotterdam

za 26

Boulder 3 Monk Rotterdam

zo 10 za 16 zo 17 za 23 zo 24

Boulder 4 Boulderhal Sterk, Utrecht Jeugd Open* Monk Amsterdam Jeugd Lead 1 JAB Klimmuur Rotterdam Ice Cubes 2018* Cube Bouldergym, Enschede Jeugd Lead 1 CDE Mountain Network Dordrecht

zO 1 za 7

Jeugd Lead 2 JAB IVY Climbing, Sittard NK Boulder 2018 Apollohal, Amsterdam

za 1 Lead 1 Rock Steady, Bussum zO 2 Jeugd Lead 2 CDE Rock Steady, Bussum za 8/ ZO 9 Flatlander Cup 2018* Mountain Network Arnhem/Rijnboulder zO 16 Jeugd Lead 3 JAB Mountain Network Arnhem zO 23 Lead 2 Mountain Network Amsterdam zO 30 Jeugd Lead 3 CDE Neoliet Eindhoven Noord

L

J

L

zO 7 zO 14

Jeugd Lead 4 JAB Klimcentrum Yellow Stone, Roosendaal Lead 3 IVY Climbing, Sittard

L

zO 4 zO 11 zA 17 zO 18 zA 24

Jeugd Lead 4 CDE Mountain Network Nieuwegein Lead 4 Neoliet Tilburg NK SPEED 2018 IVY Climbing, Sittard Veteranenwedstrijd* Mountain Network Nieuwegein PETZL NK LEAD 2018 Neoliet Utrecht

L

zA 8 zA 15

NJK Lead 2018 Neoliet Utrecht PETZL NK IJSKLIMMEN 2018 Sportcentrum Olympos, Utrecht

J L S L L

december

Jeugd Boulder 1 JAB De Campus, Den Haag Jeugd Boulder 1 CDE De Campus, Den Haag Dust 2018* Monk, Rotterdam

J

L

november

za 13 zo 14 ZA 27

J I

* Wedstrijd zonder organisatorische ondersteuning vanuit de NKBV

CLIMBING

EN

- sponsor -

B

BOULDER

- sponsor -

S

SPEED

-supplier-

Structures & Equipment BV

- supplier -

I

- supplier -

IJSKLIMMEN

NKBV-lidmaatschap en een klimverzekering zijn verplicht bij deelname aan nationale wedstrijden.

Contact NKBV-bureau: t: 0348 48 50 99 / e: wedstrijden@nkbv.nl

INSCHRIJVEN? WEDSTRIJDEN.NKBV.NL / MEER INFO? WWW.SPORTKLIMMEN.NL KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING | WWW.NKBV.NL NKBV-Kalender Naamloos-7 1 2018-Hoogtelijn.indd 1

26-01-18 11:11 09:35 27-01-18

Sky- en trailrunner Ragna Debats

‘Ik kan nogal goed tegen

pijn denk ik’

Ze komt aanrijden in het Volkswagenbusje waarmee ze er samen met man Pere en dochtertje Onna bijna elk weekend op uittrekt, de bergen in. Om buiten te zijn, te wandelen en hard te lopen. Haar lichaam lijkt gemaakt voor het hardlopen: ze is slank, met lange benen en opvallend gespierde kuiten. Dat we tijdens het interview in een stevig tempo bergop lopen, is niet te merken: sky- en trailrunner Ragna Debats (38) praat snel, zonder een spoortje kortademigheid in haar stem.

Tekst Rianne van Voorst Beeld Zout Fotografie

Z

e loopt nog maar relatief kort hard – en pas sinds een paar jaar professioneel. Ragna begon haar sportcarrière in de paardensport. Ze deed na de middelbare school een dressuuropleiding in Duitsland, droomde jarenlang van de Olympische Spelen. Ze was goed, maar brak niet door. Toen ze zich op haar 25ste realiseerde dat ze om werkelijk verder te groeien veel meer geld en duurdere paarden nodig had, verhuisde ze naar Engeland, waar ze een studie Spaans en Duits begon.

Paardrijden zou ze vanaf nu enkel voor de lol gaan doen: met de (oneerlijke) wedstrijdcultuur had ze het gehad. Ze vond woonruimte waar ze paarden mocht verzorgen en berijden tegen kost en inwoning. Maar zelfs nu ze vrij was van de druk van competitie leek de paardenliefde over. “Na een paar jaar, op een doordeweekse ochtend, werd ik wakker en realiseerde ik me dat ik die dag niet wilde paardrijden. En de dag erna ook niet meer. Het was genoeg geweest. Ik wilde andere dingen gaan doen.”

Vastbijten Zowel haar werkgevers als haar vrienden reageerden in eerste instantie sceptisch. “Eigenlijk geloofde niemand me. Ze dachten

allemaal dat ik binnen drie dagen weer op een paard zou zitten.”

Ze zaten ernaast. “Mijn beslissing leek voor de buitenwereld misschien heel abrupt, maar achteraf denk ik dat het gevoel dat ik wilde stoppen, al een langere tijd binnenin me broeide. Op enig moment kon ik gewoon niet anders meer dan ernaar luisteren.”

Maar wat moest ze nu, met al die extra tijd en energie die ze ineens over had? “Ik wist het niet. Moest me heroriënteren, nadenken over wat ik dan wél wilde met mijn leven. Het was best een lastige tijd.” Tijdens een uitwisseling naar Spanje werd ze ‘natuurlijk’ verliefd op een Spanjaard, en daarheen verhuizen leek een logische volgende stap. Maar daarvoor wilde ze dan wel eerst haar studie afmaken, liefst met hoge cijfers. “Ik kan me enorm in dingen vastbijten. Voor het laatste vak dat ik moest afronden, sloot ik me tien dagen vrijwel de hele dag in mijn kamer op om een essay te schrijven. Ik vergat te eten. Soms, als ik honger had, kookte ik wat wortels die ik uit de paardenstallen meenam, en dan ging ik gauw weer aan het werk.” Ze viel 8 kilo af en vertrok – met een cum laude op zak – naar de Spaanse Pyreneeën, waar haar toenmalige geliefde woonde. Ragna was

52 | HOOGTELIJN 1-2018

52_HL0118_R40_Interview.indd 52

29-01-18 13:27

HOOGTELIJN 1-2018 |

52_HL0118_R40_Interview.indd 53

53

29-01-18 13:27

29 jaar oud en klaar voor een nieuwe start. In de lokale bibliotheek vond ze een bijbaan, en sloot ze zich aan bij een groepje amateurfietsers uit de buurt. “Ik was door het paardrijden gewend om veel te bewegen, dus het voelde heel lekker om dat weer te kunnen doen. En zo leerde ik ook gelijk de omgeving kennen en wat nieuwe mensen.” Alleen bleek al gauw dat haar nieuwe Spaanse vrienden haar niet fanatiek genoeg waren. “Waren we net op gang, wilden zij om elf uur al ergens gaan ontbijten. Ik bestelde dan maar een espresso, maar eigenlijk wilde ik liever doorfietsen.”

Niet voor gemaakt En dus besloot ze er een sport bij te zoeken. Het werd hardlopen.

“Dat had ik vroeger weleens geprobeerd. Maar toen vond ik het loodzwaar, ik hield het helemaal niet lang vol. Achteraf gezien was ik toen waarschijnlijk te moe van het paardrijden, maar destijds dacht ik dat ik er gewoon niet voor gemaakt was. Dat er mensen waren die er van nature goed in waren, en mensen die dat niet waren. Ik hoorde blijkbaar bij die laatste groep. Dat je het zou kunnen leren, had ik nooit gedacht.”

Haar eerste hardloopdoel was een dorpje verderop, een kilometer of drie vanaf haar huis. “Dat redde ik niet. Ik moest hele stukken wandelen. Maar ik probeerde het een paar dagen later opnieuw en toen lukte het wel, en daarna koos ik mijn volgende doel: een

stad die tien kilometer weg lag. Heen en terug was dat dus ongeveer de lengte van een halve marathon.” Ik vraag Ragna hoeveel tijd er zat tussen het stellen van het eerste en het tweede hardloopdoel, denkend dat het antwoord ergens rond een jaar – of langer – zal liggen. Ragna twijfelt even, lijkt in haar hoofd een rekensom te maken. “Toch zeker een maand”, besluit ze. En dan, als ze mijn verbaasde blik ziet: “Maar het ging niet zo goed, hoor! De heenweg kon ik nog net uitrennen, maar daarna heb ik in de stad uitgeput cola zitten drinken – ik had suiker nodig, voelde me helemaal slap. En op de terugweg bleef ik meerdere malen stil staan.” In de schaduw van de bomen moest ze telkens noodgedwongen pauzeren om bij te komen en te schuilen voor de hitte; de heenweg had langer geduurd dan ze verwachtte en het was inmiddels dertig graden Celsius, met een brandende zon.

De ervaring schrikte haar niet af: na thuiskomst werd vrijwel direct een nieuw plan geformuleerd – ze wilde nu weleens proberen te rennen in de bergen, op die mooie paadjes waar ze al met de fiets was geweest. “Dat ging best goed. En ik vond het heerlijk om op onverharde wegen te rennen; ik kwam er elke keer zo vrolijk van thuis!”

Startnummer Misschien was het die vrolijkheid, die na zo’n hardlooprondje om haar heen hing, die een groepje lopers uit haar dorp deed

54 | HOOGTELIJN 1-2018

52_HL0118_R40_Interview.indd 54

29-01-18 13:28

Wie is Ragna Debats?

De Nederlandse Ragna Debats woont in Spanje en behoort tot de wereldtop in skyrunning (een hardloopdiscipline boven 2000 meter), sneeuwschoenrennen en (ultra)trailrennen.

2015: • 1e prijs Maratón de Montaña de Borriol (eerste na haar zwangerschap) • 1e plaats Mixed team Transalpine run, met partner Pere Aurell • 1e plaats Pierra Menta d’été 2016: • Brons WK Ultra Trail (IAU) • Zilver ISSF WK snowshoe running • 4e plaats ISF World Series Sky classic • Goud Copa de España 2017: • Wereldkampioen Snowshoe running (ISSF) • Wereldkampioen ISF World Series Ultra • Europees kampioen ISF Ultra running • Subkampioen overall champion World Series (goud Ultra, zilver Extreme, brons Sky Classic) • 4e WK Ultra Trail (IAU) Records: • RUT UltraMarathon (50 km, ruig terrein – 6:13’55) • Olympus SkyMarathon (44 km, 3200 hoogtemeters – 5:18’20)

besluiten haar aan te spreken, nadat ze haar met de auto voorbij waren gereden. “We zagen je hardlopen”, zei een van hen tegen haar. “Volgens mij gaat dat je goed af. Wij doen morgen mee aan een hardloopwedstrijd en hebben toevallig een startnummer over; wil jij het hebben?” Dat wilde ze wel. “Terwijl ik me na het paardrijden eigenlijk had voorgenomen om nooit meer aan een sportwedstrijd mee te doen. Maar ik had die ochtend zo genoten van het lopen, dat dit me ineens wel leuk leek.”

Misschien betrof haar competitiemoeheid vooral andere sporters, en niet zichzelf – want ze liep haar eerste loopwedstrijd op de ambitieuze wijze die haar in alles wat ze doet, lijkt te typeren.

Droogjes: “Ik had daarna zo’n pijn in mijn lichaam dat ik drie weken niet meer kon trainen. Maar ik had wel een bekertje gewonnen.” Na die drie weken rust pakte ze het hardlopen weer op en startte ze met haar eerste wedstrijdseizoen. Ze bleek talent te hebben, won lokale en regionale wedstrijden. Vaak kwam ze als eerste binnen, niet zelden meer dan een kwartier voor nummer twee. “Ik werd toen nog niet getraind, had geen strategie. Ik deed eigenlijk maar wat. Tijdens het lopen lette ik niet eens op de tijd.

Ik deed alles op gevoel.”

Pok! Daar kwam ze ver mee, maar haar wilskracht bleek sterker dan haar lichaam. Omdat haar botten niet gewend waren aan

hardlopen, raakte ze die eerste jaren meerdere malen geblesseerd.

Tijdens haar eerste marathon brak ze spontaan haar grote teen.

“Het leek of er een steen op viel – pok, voelde ik. En toen moest ik nog een kilometer of zeven.” Die ze wel uitliep, overigens. “Ik kan nogal goed tegen pijn, denk ik. Maar na de finish kon ik niet meer lopen.” Een paar jaar later ontstond er een fractuur in haar dijbeen, weer een signaal van haar lichaam dat ze sneller wilde dan ze aankon. “Toen keek de dokter me wel een beetje bezorgd aan”, vertelt ze grinnikend.

Maar zo doet ze de dingen nu eenmaal. “Als ik eenmaal iets wil, dan ga ik er helemaal voor. Ook als het moeilijk is. Ik weet het niet zeker, maar ik denk soms dat heel veel mensen zo hard en ver zouden kunnen lopen als ik, of andere doelen zouden kunnen bereiken, als ze maar zouden doorzetten.” Zoals zij deed bij het leren van het Catalaans, bijvoorbeeld. “Ik had Spaans gestudeerd, maar kwam wonen in Catalonië. Toen wilde ik de lokale taal leren spreken, liefst zo snel mogelijk.” De taaldocenten die ze om hulp vroeg, vertelden haar dat ze drie jaar nodig zou hebben om zich door de drie examenniveaus heen te werken: eerst A, dan B, dan C. “Toen heb ik de studieboeken zelf maar aangeschaft en ben ik thuis aan de studie gegaan. Na drieënhalve maand slaagde ik voor mijn examen op het niveau C.” Ze zegt het bijna verontschuldigend: “Ik geloof dat ik wel redelijk wat taalgevoel heb en talen interesseren me zeer, dus dat maakte het makkelijker.”

‘Als ik eenmaal iets wil, ga ik er helemaal voor’ In de hardloopwereld bleef haar doorzettingsvermogen niet onopgemerkt. Het Catalaanse hardloopteam belde, met de vraag of ze voor hen wilde uitkomen. Niet lang erna bood trainer Rafa Flores zijn diensten aan Ragna aan: “Hij benaderde me regelmatig na wedstrijden, vond me goed, zei hij, wilde me verder helpen.”

Het bleek geen onverstandig besluit om met hem in zee te gaan; met Flores won ze de laatste jaren wedstrijd na wedstrijd. Maar het vertrouwen in zijn aanpak moest in eerste instantie groeien.

“Voorheen bepaalde ik zelf mijn trainingstijden en afstanden; nu had ik ineens een trainer die me elke dag belde hoe het was gegaan en die me soms opdroeg om twee keer per dag te gaan rennen.” Ze grijnst: “Dat deed ik dus heel vaak niet. Ik rommelde met zijn schema’s. Moest ik van hem een relatief kort stuk fietsen, dan maakte ik daar 120 kilometer van omdat ik zin had om te bewegen. En moest ik een intervaltraining doen, maar had ik meer zin om met vrienden een duurloopje te doen, dan schoof ik zijn opdracht naar een andere dag.”

Zwanger Ze begon zich pas strikt aan zijn adviezen te houden, nadat ze in 2014 zwanger werd van haar geliefde Pere Aurell, een hardloper die ze een paar jaar daarvoor in het Catalaanse team had leren kennen. Het was een langgekoesterde wens om moeder te worden, maar de komst van dochtertje Onna bracht wel een grote verandering met zich mee ten opzichte van haar vroegere,

HOOGTELIJN 1-2018 |

52_HL0118_R40_Interview.indd 55

55

29-01-18 13:28

Een klassieke outdoor collectie is herboren na een leven lang in de natuur

greenland updated geïnspireerd door de ervaringen van de Groenlandexpeditie uit 1966, vervaardigde Fjällräven’s oprichter Åke Nordin een jas voor bergsporten. Hij had nooit kunnen weten dat dit kledingstuk bestemd was om uit te groeien tot iets veel groters – het symbool voor een nieuwe generatie Zweden met een groot verlangen om de natuur te herontdekken.

Naamloos-3 1

Dit seizoen zijn we teruggekeerd naar Groenland om de collectie die uit deze jas is voortgekomen te vernieuwen, waarbij we inspiratie kregen van een nieuwe generatie eilandbewoners. We volgden twee van hen, Gabe en Karina, tijdens een expeditie door sneeuw en ijs, over gletsjers en bergen. We hopen dat de vernieuwde collectie meer mensen zal aanmoedigen om van de natuur

te genieten, onder welke omstandigheden ook. Net zoals het allereerste Greenland jacket dat ooit deed.

www.fjallraven.nl

25-01-18 15:33

NK Skyrunning 2018 De NKBV organiseert het NK Skyrunning 2018 in het Zwitserse dorpje ​​Tesserete. Van 8 tot 10 juni 2018 worden er tijdens de Scenic Trail drie NK’s gehouden: het NK Ultra (113 km, 7400 hoogtemeters), het NK Skyrace (27 km, 2200 hoogtemeters) en de NK Vertical KM. ​​ Alle NKBV-leden kunnen aan deze wedstrijden meedoen.

Het NK Skyrunning is de kwalificatiewedstrijd voor de WK Skyrunning, dat van 13 tot 16 september 2018 in Schotland plaatsvindt.

Kijk voor meer informatie op nkbv.nl/skyrunning.

vrije sportleven. “Het begon er al mee dat ik ernstig ziek werd tijdens de zwangerschap, maar daar kwamen de artsen pas heel laat achter. Ik kon niks meer: na het ophangen van de was, of een wandeling van honderd meter naar de slager, was ik uitgeput en moest ik op de bank gaan liggen. Ik kon amper meer eten, voelde me ellendig. Ik vond het maar zwaar, dat zwanger-zijn. Pas later, toen het mijn man begon op te vallen dat mijn ogen zo geel zagen, bleek dat ik maandenlang ziek was geweest.”

Ze was op slag verliefd op dochter Onna. “Haar krijgen, maakte veel goed – ook dat ik me enorm zwak voelde na mijn zwangerschap en dat het door mijn ziekte veel langer duurde dan normaal om te herstellen.” Ze trainde vier maanden niet, maakte hoogstens een bergwandelingetje van een uurtje. “Langer kon ik ook niet weg, want ik gaf nog borstvoeding en Onna huilde zo vreselijk als ik weg was, dat mijn man er wanhopig van werd. Soms rende ik daarom op de terugweg een heel klein beetje, al mocht dat eigenlijk niet van de artsen.”

die voor de nodige inkomsten moet zorgen: Pere heeft een tuinbedrijf, Ragna werkt (vanuit huis) voor een metaalhandel.

Zij traint ’s ochtends, hij ’s middags. Ze doen zoveel mogelijk aan dezelfde wedstrijden mee en nemen de inmiddels driejarige Onna dan gewoon mee op reis. “We hebben nu een aantal sponsors die ons financieel ondersteunen. Vanuit Nederland

‘Mijn trainer gelooft in korte trainingstijden’

Onconventioneel

geeft MudSweatTrails een helpende hand en soms winnen we wedstrijdgeld, maar het is nog niet genoeg om van te kunnen leven. Volgend jaar willen we kijken of we ons nog meer op het wedstrijdlopen kunnen richten. Pere laat zich daarom omscholen tot brandweerman – dan werkt hij soms een 24 uursdienst, maar heeft hij de andere dagen vrij om te kunnen trainen. En ik wil me nog professioneler op het lopen gaan richten.”

Onna werd geboren op 1 september; op exact 1 januari begon Ragna weer te trainen. “Toen had ik nog tweeënhalve maand voor een marathon die ik wilde lopen. De wedstrijddirecteur – die ook een vriend van me is – had me gevraagd of ik daaraan mee wilde doen, en, nou ja, dat wilde ik eigenlijk wel.” En, nou ja, ze won hem dus.

“En dat lukte met relatief weinig trainen”, merkt ze op. “Mijn trainer is nogal onconventioneel, hij gelooft in korte trainingstijden. Ik liep bijvoorbeeld vorig jaar voor het eerst een ultratrailwedstrijd van 85 kilometer, maar daarvoor train ik de meeste dagen niet langer dan een uur, soms zelfs vijftig minuten. Ik ken eigenlijk geen andere atleten die zo weinig trainen, maar voor mij werkt het goed.”

Dat geldt ook voor Pere, die dezelfde trainer heeft. Hij werd dit jaar tweede op het combined klassement van de ISF Skyrunning World Series. Het stel combineert het ouderschap schijnbaar moeiteloos met een succesvolle hardloopcarrière en een baan

Het doel voor 2018? “Wereldkampioen worden.” Ze zegt het zonder twijfel, maar dan volgt weer die verontschuldigende toon: “Het klinkt misschien arrogant, maar ik voel dat ik dat in me heb.

Fysiek, in elk geval. Mentaal moet ik nog groeien.” Dat merkte ze tijdens het WK Ultra Trail in 2016. Ze had nog nooit zo’n verre afstand gelopen en hoopte ergens tussen de vijfde en de tiende loper te finishen, maar realiseerde zich na vier uur tot haar verbijstering dat ze nog maar twee lopers voor zich had. “Wauw, dacht ik, ik loop tussen de medailles!” Het lukte haar niet de nummer twee in te halen – “Ik had haar in mijn gezichtsveld en probeerde het urenlang, maar verloor die strijd uiteindelijk.

Misschien omdat ik van tevoren gewoon nooit had durven denken dat ik zo hoog zou eindigen.”

Voor dit jaar zijn haar verwachtingen hoger gespannen en heeft ze haar zinnen op goud gezet. Kleine kans dat ze die medaille dan níet pakt.

HOOGTELIJN 1-2018 |

52_HL0118_R40_Interview.indd 57

57

29-01-18 13:28

Utrechtse professor waakt over sneeuw en ijs

Een halve eeuw in de

onderweg

Bernina

Het Berninamassief in het uiterste puntje van Zuidoost-Zwitserland is rijkelijk met ijs bedekt.

De vraag is alleen: hoe lang nog? Marnix Viëtor wandelt en klimt er al ruim vijftig jaar. Op de vergletsjerde flanken van Il Chapütschin ziet hij de ijscondities veranderen. ‘Gletsjerprofessor’ Hans Oerlemans, die er zijn eigen meetstation neerzette, heeft misschien een oplossing.

Tekst Marnix Viëtor Beeld Dominick Viëtor

H

ans Oerlemans weet het nog precies. Tijdens de afdaling op de Giétrozgletsjer, in de buurt van de Cabane des Dix in het Wallis, ging het mis. “De sneeuwbrug waarop ik liep, stortte in en ik kwam terecht in een duistere wereld waar je alleen water hoort druppelen.” Hij vertelt het verhaal op de laconieke toon van een geroutineerde bergsporter, maar Oerlemans is vooral bekend als meteoroloog en glacioloog. Meer dan twintig jaar geleden plantte hij, na een pittige discussie met de toenmalige burgemeester van Pontresina, zijn eerste weerstation op de Morteratschgletsjer, de langste gletsjer van kanton Graubünden.

Voor ik de ‘gletsjerprofessor’ ontmoet in zijn werkkamer in de Utrechtse Uithof en met hem in gesprek ga over gletsjers, klimaatverandering en de toekomst van de bergsport, bezoek ik eerst zelf de ‘Festsaal der Alpen’. Dat is de troetelnaam die klimgidsjesauteur Walther Flaig gaf aan het gebied rond de Piz Bernina, de enige vierduizender van de Oost-Alpen.

Plakboek als extern geheugen Eind juli heb ik onverwacht een paar dagen vrij voor een echte Hochtour, mijn zonen Silvan en Dominick zijn mijn gidsen. De Corvatschbaan brengt ons vanaf Surlej boven het dorp Silvaplana naar Murtèl. Dat bespaart ons heel wat hoogtemeters. De Chamanna Coaz is onze uitvalsbasis voor de beklimming van Il Chapütschin. Op zijn vergletsjerde flanken wil ik met eigen

ogen zien hoe de gletsjers erbij liggen sinds mijn allereerste bezoek aan dit gebied in 1964, ruim vijftig jaar geleden. In mijn studietijd klom ik er ook met vrienden.

Het plakboek van mijn vader uit 1964 fungeert als extern geheugen.

Het bevat foto’s en ansichtkaarten die goed in beeld brengen hoe de bergen er in die tijd uitzagen.

Klimonderkomen met matrassen Zomer 1964. Als jochie van nog geen 10 jaar ga ik met mijn ouders en jongere broer en zus mee naar het piepkleine Sils Maria in het Zwitserse Oberengadin. In het plakboek van mijn vader lees ik over een wandeling in het Fextal en de tocht naar de Coazhut in het Rosegtal.

Op dinsdag 7 juli 1964 schrijft mijn vader: “De Coazhut ligt dicht tegen de rotswand aangedrukt met een onvergetelijk uitzicht op de Sellagroep in het bijzonder. De hut is een klimonderkomen waar op matrassen wordt geslapen.” In het plakboek zie ik een ansichtkaart van de hut. Daarop kun je goed zien dat de Sellagletsjer nog een middenmorene heeft en dat de gletsjertong tot diep in het Rosegtal reikt.

Da hat sich einiges geändert Juli 2017. Van kabelbaanstation Murtèl ga ik met Silvan en Dominick op weg naar de Coazhut. We schouderen de rugzakken,

58 | HOOGTELIJN 1-2018

72_HL0118_R41_Gletsjeronderzoek.indd 58

29-01-18 13:29

Foto’s Leo Christiaan Viëtor

Het plakboek uit 1964 laat zien hoe de gletsjers en de bergen er in die tijd uitzagen.

lopen wat onwennig langs reclame voor zonnebrand en terreinauto’s en verlaten via een zijdeur de beschaving. Van Murtèl trekken we over de Fuorcla Surlej tussen rotsblokken en langs alpenrozen naar de hut. Met de verrekijker kunnen we hem al zien liggen: een blokje op een verhoging in een grijzig landschap.

Het is dezelfde tocht die ik in 1964 met mijn ouders maakte.

“Het is vrij koud, in de hut op Fuorcla Surlej drinken we onze pepermuntthee. Dan lokt de Coazhut, diep het Rosegtal in, afdalend langs de flank”, schrijft mijn vader. Maar in die zomer daalden we – zonder overnachting – dezelfde dag nog af naar Pontresina.

Ditmaal is deze hut van de Zwitserse Alpenclub wel ons onderkomen voor de nacht. Op de stevige rand van het huttenterras laten we onze zware rugzakken van de schouders glijden. We zijn op tijd voor het avondeten. Huttenwaard Kunfermann ontvangt ons wat afstandelijk. Als ik hem vertel dat ik hier ook in 1964 met mijn ouders ben geweest, zegt hij “Da hat sich einiges geändert, vielleicht waren Sie noch in der alte Hütte.” Ik haal een kopietje van de ansichtkaart uit mijn vaders plakboek tevoorschijn. Hoe zou hij reageren? Ik vraag hem hoe de Roseggletsjer er over vijftig jaar uit zal zien, maar Kunfermann is een man van weinig woorden.

Wat hij wel kwijt wil, zijn de zorgen over het steeds sneller smelten

van het gletsjerijs. Meer details geeft hij niet. Daarvoor moet ik bij deskundigen te rade gaan, zegt hij. “Fragen Sie doch Felix Keller oder ihr Landsmann Hans Oerlemans.”

Zigzaggend de morene op Na een onrustige nacht en een geweldig ontbijt trekken we de volgende morgen stipt om zes uur de deur van de hut achter ons dicht. Op naar de Chapütschin! Op het programma staat de zuidwestgraat omhoog en via de gebruikelijke route over de noordwestgraat naar beneden. Zigzaggend de morene op en dan aanbinden voor de gletsjer. Het bekende werk. Maar het ‘berggevoel’ wil vanochtend niet komen. De omgeving oogt kaler, grijzer, haast vijandig. Heel anders dan vroeger met mijn ouders in de jaren ’60. “Sinds 1964 hebben de gletsjers boven de Coazhut zo’n kwart van al hun ijs verloren”, mailt Oerlemans mij later als ik weer achter mijn bureau zit. Wat overblijft zijn puinhellingen, rotsblokken en zogenaamde Gletsjerschliffe, door het gletsjerijs gladgeslepen rotsplaten.

Zo rond de 2800 meter, net onder de Fuorcla dal Chapütschin, herken ik de bergen uit mijn jeugd weer. Hier hebben de hogere temperaturen minder vat op het ijs en geniet ik volop van het gletsjerlandschap en onze rustige gang aan het touw.

HOOGTELIJN 1-2018 |

72_HL0118_R41_Gletsjeronderzoek.indd 59

59

29-01-18 13:29

Foto’s Glaciers online, J. Alean en M. Hambrey

1900

“Dan start onze buschauffeur de motor en rijden we Sils Maria uit achter gestaag heen en weer bewegende ruitenwissers die ons het zicht gunnen op de het grote bord ‘Auf Wiedersehen - Sils Maria’.” Dit is de laatste regel uit het dagboek van mijn vader.

Ook mijn vakantie is voorbij. De volgende ochtend pak ik de trein uit Pontresina via Chur naar Basel en daarna de ICE naar het laagland.

Op bezoek bij Oerlemans

2012 Op de ingekleurde ansichtkaart (boven) uit 1900 loopt de gletsjertong tot het maximum uit de Kleine IJstijd (1500-1900). Door stijgende temperaturen is de gletsjer 100 jaar later (foto onder) bijna twee kilometer korter en zijn er bomen gaan groeien.

Mooie klim in tweedegraads rots Vanaf de Fuorcla zien we diep onder ons het langgerekte Fextal en ver weg, in Italië, de Monte Disgrazia. Dan lonkt de gekromde zuidwestgraat op de Chapütschin. Na een mooie klim in tweedegraads rots, met een enkele pas derdegraads, sta ik met mijn zonen op de top van de Chapütschin. Na een omhelzing, wat chocorepen en een slok uit de thermosfles gaat het via de gebruikelijke route naar beneden. Simpele rotsen, een steil sneeuwcouloir, gemakkelijke sneeuwvelden en tot slot een paadje door het puin brengen ons na ruim twee uur terug bij de hut.

Auf Wiedersehen Sils Maria Een halfgeopend schuifpaneel scheidt de Stube van de keuken.

Roerend in grote pannen staat Kunfermann in zichzelf mompelend over het houtfornuis gebogen. Ik vraag hem om heet water. Het duurt en duurt, maar dan krijg ik toch mijn dampende kan water en genieten we van thee, chocola en koekjes rond de stenen tafel naast de hut. De middag vordert, het is tijd om afscheid te nemen van Kunfermann. Zal ik deze sympathieke brompot en zijn historisch klimonderkomen ooit nog terugzien?

Silvan en Dominick gaan door naar de Tschiervahut om de Biancograat te beklimmen. Voor mij zit het er alweer op, ik daal af naar Pontresina.

Begin september loop ik op een druilerige namiddag het Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek van de Universiteit Utrecht binnen. Hans Oerlemans ontvangt mij met automatenkoffie en een pindarotsje. Voor hij van wal steekt, wil hij eerst kwijt dat zijn val in de spleet van de Giétrozgletsjer niets te maken heeft met klimaatverandering. “We moesten over een sneeuwbrug. Je hoopt dan dat die sterk genoeg is, maar dat was dus helaas niet het geval.” Moeiteloos maakt hij een bruggetje naar het onderwerp waarvoor ik hem deze middag opzoek: “Sinds 1850 is ongeveer de helft van het ijsvolume van de Alpengletsjers verdwenen. Waarschijnlijk zal er aan het eind van de eeuw alleen rond de hoogste toppen van het Berninamassief nog ijs over zijn, niet meer dan tien procent van het huidige volume.” Ik zie tot mijn schrik opeens een compleet ander landschap voor me. Oerlemans: “Waar het ijs zich terugtrekt, ontwikkelt zich pioniervegetatie. Op den duur zullen er naaldbomen groeien en ontstaan her en der grote meren van smeltwater.”

Jürg Meyer van de Zwitserse Alpenclub voorspelde al meer dan tien jaar geleden dat het smelten van het ijs en het verdwijnen van de permafrost een groot deel van de bestaande alpiene routes onbegaanbaar zal maken. Zijn voorspelling lijkt uit te komen: enkele jaren geleden moest het pad naar de Coazhut worden verlegd vanwege hellinginstabiliteit. Oerlemans schuift een extra stoel achter zijn computer. Samen kijken we naar ijzige beelden van de Morteratschgletsjer en legt hij uit wat de data van zijn meetstation betekenen die hij dagelijks via de satellietverbinding in zijn mailbox ontvangt.

Weerstation op de Morteratschgletsjer

Hoogleraar Hans Oerlemans installeerde in 1995 een weerstation op het ijs van de Morteratschgletsjer. Dat ging niet vanzelf: de toenmalige burgemeester van Pontresina vond het maar niets. Wat moest een Hollander op Zwitsers gletsjerijs?

Nu maken berggidsen met hun cliënten steevast een ommetje langs het Nederlandse weerstation. “Het meet temperatuur, vocht, straling, wind, afsmelting en sneeuwval,” vertelt Oerlemans, “en slaat alle gegevens op, op een geheugenkaart.”

Via een satellietverbinding krijgt Oerlemans de globale data dagelijks in zijn mailbox. Voor het uitlezen van detailgegevens reist Oerlemans een paar keer per jaar naar zijn ‘huisgletsjer’.

Stapten treinreizigers in 1880 van station Morteratsch zo het ijs op, inmiddels heeft de gletsjer zich zo’n 2700 meter teruggetrokken (550 meter sinds 2000) en is het vanaf het treinstation zo’n vijftig minuten lopen naar de gletsjertong. Daar bindt Oerlemans de stijgijzers onder, klimt het ijs op en staat hij als het meezit binnen een uur voor zijn weerstation waar de gletsjer ook nu nog zo’n honderd meter dik is.

60 | HOOGTELIJN 1-2018

72_HL0118_R41_Gletsjeronderzoek.indd 60

29-01-18 13:29

Onderweg van de Fuorcla Surlej naar de Coazhut, met uitzicht op de Piz Bernina, Piz Scersen en Piz Roseg.

Sneeuwmachine aan een kabelbaan Het bezoek aan Oerlemans loopt flink uit. In de flats van het Universiteitscomplex aan de Uithof floepen de lampen al aan.

Voor ik van Oerlemans afscheid neem, probeer ik me voor te stellen hoe de kinderen van mijn zonen over vijftig jaar de Berninabergen beklimmen. Dan zal het meeste gletsjerijs zijn gesmolten. Oerlemans lijkt mijn gedachten te raden. “Ik ben niet van plan me neer te leggen bij het verdwijnen van mijn geliefde Morteratschgletsjer. Samen met mijn Zwitserse collega Felix Keller onderzoek ik hoe we een deel van de gletsjer in de zomer met sneeuw kunnen bedekken. Zo’n sneeuwlaag zorgt voor isolatie en als je dat lang genoeg doet en over een groot gebied, dan zou de gletsjer – in theorie – weer kunnen groeien.”

Sinds april 2017 testen Keller en Oerlemans de methode. Door water te laten bevriezen, creëerden ze een minigletsjer van zo’n 20 bij 20 meter. Als de test slaagt, begint het grote werk. De voortekenen zijn gunstig: ondanks de zeer warme zomer van 2017 heeft het gletsjertje de test doorstaan, zij het ternauwernood.

Als de financiering rond is, wil Oerlemans de methode toepassen op een deel van het smeltgebied van de Morteratschgletsjer.

“We denken aan een sneeuwmachine die met een kabelbaan over de gletsjer gaat. Want je kunt op de gletsjer geen 3000 sneeuwkanonnen neerzetten en die zou je wel minimaal nodig hebben.”

Bergen hebben gletsjers nodig Oerlemans is realistisch genoeg om te beseffen dat zijn reddingsplan, hoe vernieuwend ook, niet de ultieme oplossing is om de Alpengletsjers te redden. Hij zou liever het probleem bij de bron aanpakken en de opwarming van de aarde tegengaan. Oerlemans: “Ik zou willen dat de wetenschap serieuzer wordt genomen. We zullen de klimaatafspraken nu echt moeten gaan waarmaken. Dat is de enige manier om de Morteratschgletsjer voor toekomstige generaties te behouden.”

Weer thuisgekomen blader ik nog een keer door het plakboek van mijn vader. In hoeverre was hij zich bewust van de smeltende

Hans Oerlemans

Hans Oerlemans is klimaatonderzoeker en hoogleraar meteorologie aan de faculteit Natuur- en Sterrenkunde van de Universiteit Utrecht. Hij geldt als een van de topexperts op het gebied van onderzoek naar klimaat en gletsjers en won in 2001 de prestigieuze Spinozaprijs. Als natuurkundige promoveerde Oerlemans bij het KNMI op een model dat de ijstijden kon verklaren. Daarna zette hij zijn eigen onderzoeksgroep op bij de Universiteit Utrecht: het Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek Utrecht (IMAU).

In 2010 kreeg hij een lintje en werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.

Oerlemans onderscheidt zich van veel van zijn collega-glaciologen door het combineren van praktisch veldwerk en het opstellen van modellen die klimaatverandering kunnen voorspellen. Daarmee loopt hij internationaal voorop. De theoretische gletsjermodellen ijkt hij aan de hand van de door hem zelf verzamelde meetgegevens. Dat stelt hem in staat betrouwbare prognoses te geven voor de Alpengletsjers. Geen overbodige luxe, want de opwarming is daar gemiddeld tweeënhalf keer zo groot als elders op aarde.

gletsjers en de opwarming van de aarde? Ik stuit op een passage over zijn laatste bergtocht van de zomer van 1964: “We kijken het Fextal in. De sfeer van deze namiddag is buitengewoon mooi. De gletsjers vertonen nog een laatste glans van zonnelicht. Op hun

‘Ik ga er alles aan doen om verder afsmelten tegen te gaan’ witte bedding liggen lange zwarte en grillige schaduwen van de omringende bergpieken als donkere tapijten uitgespreid.

Eigenlijk zou je hier nog een paar uur moeten blijven.” Sneeuw en ijs zijn voor toeristen en klimmers de trekpleister om het Engadin te bezoeken. “Bergen hebben gletsjers nodig”, vertelde Oerlemans me. “Daar heeft het gebied zijn aantrekkingskracht aan te danken. Ik ga er alles aan doen om verder afsmelten tegen te gaan, te beginnen bij de Morteratschgletsjer.”

HOOGTELIJN 1-2018 |

72_HL0118_R41_Gletsjeronderzoek.indd 61

61

29-01-18 13:29

Beklimming van de Dent d’Orlu

My first multipitch Hoe zet je de stap naar het zelfstandig en veilig klimmen van een multipitch rotsroute? Inge en Sabine besloten dat ze er klaar voor waren en reden naar de Pyreneeën om de Dent d’Orlu te beklimmen. Het niveau van de route konden ze makkelijk aan, maar door de omstandigheden werd het toch nog een hele overwinning. Een verhaal over misvattingen en aannames, fouten en trots.

Tekst Sabine Hezemans Beeld Inge van Vilsteren

Z

elf een lange multipitch doen. Helemaal zelfstandig de beslissingen nemen, het tempo bepalen et cetera. Niet met een ervaren klimmer in de buurt, want dan is het zo makkelijk om hulp te vragen als het lastig wordt. Met dat doel gaan we naar de Orlu, een berg die ons prima geschikt lijkt. Op de Orlu liggen routes die we qua niveau zeker aankunnen. We klimmen in de hal een 6a redelijk makkelijk en hebben hier een route op het oog met maximaal vijfde graads lengtes. De elf lengtes van de route maken hem wel uitdagend lang. En om praktisch te zijn: de weersvoorspellingen in de buurt zijn goed, als grote uitzondering voor de rest van Europa.

Beklimming van de Dent d’Orlu

De Dent d’Orlu ligt in de oostelijke Pyreneeën, bij de Franse stad Ax-les-Thermes, op circa 1300 kilometer van Utrecht. De top van de berg ligt op 2222 meter. De gneiswanden van de Dent d’Orlu zijn bij uitstek geschikt om ervaring op te doen met langere routes, zonder lange aanloop en met moderne behaking. De meeste routes zijn van een gemiddelde moeilijkheidsgraad (5e en 6e graad) en de vijftien routes in de oostwand variëren van AD+ tot TD+ en 300 tot 550 meter. In de zuidwand zitten ook lange zware routes (750 m ED+). Zoals meestal in dit soort wanden varieert de kwaliteit van de behaking tussen de routes en soms zelfs binnen de route.

Voor de oostwand ga je richting Ascou en na het dorpje bij de camping aan het Lac de Goulours naar rechts over een onverharde weg, tot een parkeerplek die ‘La poêle à frire’ heet. Daarna ga je over een pad met gele markering in een uur naar de voet van de wand.

Voorbereiding Wij bereiden ons goed voor. De route is semi behaakt, dus gaat er een full rack van nuts en friends aan de gordel. Friends zijn fijn. Doe daar maar een paar extra van. We willen minimaal vier schroefkarabiners mee. Doe maar een paar extra voor de zekerheid.

Een dubbeltouw om goed te kunnen abseilen indien nodig. En liters water. Water is belangrijk! En natuurlijk eten. Eten moet ook mee.

We hebben alles. In het gidsje staat dat je voor de beklimming drie uur nodig hebt. Mooi, dat kunnen we dan in een middag doen. Wij hebben misschien een uurtje extra nodig omdat we nog niet heel snel zijn, maar we zijn voor het avondeten terug als we om 13.00 uur vertrekken. We denken er niet over na dat elf touwlengtes in drie uur (16 minuten per touwlengte) bijna onmogelijk is. En dan hebben we het nog niet over het leggen van nuts en friends en het zoeken naar de route… Afijn. We denken het in een middagje te doen.

Terug De aanloop is langer en zwaarder dan gedacht. Meer dan een uur flink stijgen. En dat met zware bepakking door materiaal en eten.

Maar we genieten nog steeds: de route erheen is prachtig, afwisselend en de zon schijnt. Onder aan de rots vinden we de route snel, vooral doordat een paar klimmers voor ons er net instappen.

Na onze lunch (hoera, de rugzak is iets lichter!) gaan ook wij de route in. Al na drie lengtes komen we tot de voorzichtige conclusie dat wij de drie uur gidsjestijd nooit gaan halen. Dus besluiten we om te keren. Abseilen is het verstandige besluit. Het is de eerste dag van de vakantie en er komen nog genoeg mooie dagen.

Helaas laat het weer ons de volgende dagen in de steek. Na twee dagen regen (en uitzitten van de tijd) besluiten we: als het morgen niet regent, gaan we, regent het wel, dan gaan we naar huis. Dit keer overwegen we alles beter: de eerste keer waren we te zwaar bepakt. Hebben we echt zo veel friends nodig? We nemen alleen de karabiners mee die echt noodzakelijk zijn. En minder water; we hebben toch geen tijd om liters te drinken.

62 | HOOGTELIJN 1-2018

70_HL0118_R44_Dent d'Orlu.indd 62

29-01-18 13:30

Gidsjestijd

De tijd die in gidsjes wordt vermeld, is de realistische tijd die volgens de kenner (de auteur, of bergsportcommunity) nodig is om beheerst en zonder haasten een route op normale wijze (om en om) als touwgroep te klimmen. Wie consequent langzamer is dan de gidsjestijd, bevindt zich waarschijnlijk in terrein dat boven zijn macht ligt. Dat is niet erg, maar zorg er dan voor dat je jezelf en je klimmaatje niet pusht en dat jullie voldoende marge overhouden.

Of kies in dergelijke gevallen voor routes waarover je weer kunt abseilen.

We worden wakker en het is droog! Mistig, maar droog. We kijken elkaar aan en zeggen: “Het regent niet en die mist trekt wel op!” Optimisme is een groot goed.

We kennen de aanloop en weten wat we kunnen verwachten in de eerste drie lengtes. Dat geeft vertrouwen, maar het weer zit niet mee. We komen aan en zien de berg niet meer; volledig verdwenen in de mist. We gaan toch klimmen en klimmen in een grote wolk. Boven, onder, links en rechts: overal mist. De rots lijkt de regen van de afgelopen dagen uit zich te persen.

Maar hij is niet alleen nat van de regen, er komen riviertjes uit de scheuren van de rots. “Dat wordt vast beter, we kennen het begin”, zeggen we optimistisch.

De rots was de eerste keer veel droger. En dat het grootste gedeelte van de route wrijvingsklimmen is, daar hebben we niet bij stilgestaan. En dat wrijvingsklimmen op riviertjes een hele nieuwe discipline is, daar moeten we aan wennen.

We klimmen door. De behaking in de eerste drie lengtes is redelijk, dus nemen we aan dat dat werd bedoeld met semi behaakt. In het begin hebben we zeven tot acht haken in een lengte van 40 meter, maar dit wordt steeds minder. En er zijn weinig mogelijkheden om die nuts en friends te leggen op de platen waar we overheen klimmen. We worden getest tijdens de route, maar doorstaan de test van stressbestendigheid: tien meter boven mijn laatste friend en ik kan nog steeds niets leggen!

We doorstaan de test van de elementen: klappertandend zonder gevoel in onze voeten staan we gewoon op wrijving! We doorstaan de test van de gêne: plassen op een standplaats terwijl je klimpartner nieuwtjes uitwisselt met een andere klimmer twee meter verder. En we slagen voor de test van de tijdsdruk: we komen om 19.30 uur op de top en zijn voor het donker bij de auto. We hebben de terugweg in een recordtempo afgelegd.

Belangrijke lessen Wat zijn we blij dat we de auto zien! Nooit meer nemen we de gidsjestijd klakkeloos aan: we gaan voortaan altijd zelf rekenen.

Nooit meer zullen we denken dat alleen regen de rots nat kan

Foto Rik van Huis

De test van de elementen

Inge van Vilsteren (links) en Sabine Hezemans vergaten in alle consteratie een topfoto te maken.

Daarop nemen ze een paar weken later in Orpierre revanche.

maken. Nooit meer gaan we zonder hoofdlampje een lange beklimming doen. En voortaan zullen we altijd navragen hoe de behaking is. Of wat ze bedoelen met ‘semi behaakt’. En voortaan weten we ook dat naar beneden rennen veel minder energie kost dan elke stap proberen te fixeren.

Bovenal hebben we geleerd dat we 100 procent op elkaar kunnen vertrouwen. Terugkijkend waren we erg stoer en zeer koelbloedig.

We stemden telkens samen af en maakten keuzes. Het was spannend, maar nooit gevaarlijk (al had het vast veiliger gekund).

Twee vriendinnen die nu weten dat ze goed op elkaar kunnen bouwen. Op naar de volgende uitdaging!

We doorstaan de test van de elementen HOOGTELIJN 1-2018 |

70_HL0118_R44_Dent d'Orlu.indd 63

63

29-01-18 13:30

Beklimming van de Piz Amalia

Prinsessentop Wat doet Amalia op de kaart van Zwitserland? In een uithoek van het zuidoostelijke Engadin ligt een bergtop die is vernoemd naar de Nederlandse prinses. De beklimming ervan wordt beloond met een weids uitzicht: aan de ene kant zie je de Italiaanse Alpen, aan de andere kant het nationaal park.

Tekst en beeld Marusja Aangeenbrug

Vlak onder de top haalt Christian Müller, initiatiefnemer van het festival, een Nederlandse vlag uit zijn rugtas.

“H

m, ik weet niet of we wel naar boven kunnen.” Not Buchli, de gids uit Scuol, zegt het maar eerlijk. Hij is heus niet bang voor een beetje regen of sneeuw, maar risico’s neemt hij niet met een groep. De afgelopen nacht is er sneeuw gevallen en het is de vraag hoeveel er ligt op de top van de Piz Amalia.

Het is nog pikdonker als we vroeg in de ochtend van Scuol naar S-charl rijden. Achterin het busje zit Not opgevouwen tussen rugtassen en regenjassen van de Nederlanders en Zwitsers die meegaan op de bergwandeling. Hij tuurt naar buiten, naar de weg die op sommige plekken vol ligt met gruis en stenen. Door overvloedige modderstromen en aardverschuivingen is de route naar S-charl wekenlang onbegaanbaar geweest. “De rotsen bestaan hier voor een groot gedeelte uit dolomiet”, legt Not uit. “Dat is bros gesteente. Op sommige plekken wordt het bij elkaar gehouden door permafrost, maar als dat smelt, laat het gesteente los.”

alleen de hoogte vermeld: 2918 meter. Zwitserland Toerisme en de lokale VVV stelden aan de gemeenteraad van Scuol voor om de berg een naam te geven ter gelegenheid van de doop van de Nederlandse kroonprinses.

De naam voor de onbekende bergtop is een cadeau vanwege de band die de regio al heel lang heeft met Nederland: aan het einde van de 19e eeuw kwamen de eerste kuurtoeristen naar het Engadin. Zij kwamen af op de minerale bronnen en het droge en zonnige klimaat. Plaatsen als Tarasp-Vulpera en Scuol waren beroemde kuurbestemmingen.

Kuren

In Vulpera staat nog steeds Villa Wilhelmina, vernoemd naar de Nederlandse koningin die hier ooit met een jonge Juliana logeerde.

Er kwamen veel welgestelde Nederlanders om te kuren, zoals ook de dirigent Willem Mengelberg. Hij was een groot liefhebber van het gebied en liet begin 20e eeuw een eigen chalet bouwen vlakbij het chique kuurhotel Val Sinestra. Sinds zijn dood in 1951 is Chasa Mengelberg in gebruik als gastenverblijf.

S-charl ligt in het uiterste hoekje van de regio Engadin in het Zwitserse kanton Graubünden. Daar, vlak bij de grens met Italië, staat sinds 2004 de Piz Amalia. Sinds 2004, omdat de berg tot dat moment naamloos door het leven ging. Op de kaart stond

De beklimming van de Piz Amalia is onderdeel van het NederlandsZwitserse Piz Amalia Music Festival (zie kader). Initiatiefnemer van het festival is Christian Müller, een Zwitserse architect die

64 | HOOGTELIJN 1-2018

60_HL0118_R43_Piz Amalia.indd 64

29-01-18 13:30

deels vanuit Rotterdam werkt. Hij heeft Zwitsers en Nederlanders enthousiast gemaakt voor de wandeling. Bovenop zullen ze een wens in het topboek kunnen schrijven voor Amalia, dat is de bedoeling.

Overlevingsdrang In het schemerdonker stappen we uit bij Alp Praditschöl, waar een bord staat met uitleg over de Piz Amalia. Het is net twee graden onder nul. Not wijst naar boven. “Kijk daar, dat is ’m.”

De top ligt tussen de Piz Astras en de Piz Mezdi. Hij wijst ook naar de overkant van het dal. Daar ligt het Tamangur Wald, het hoogstgelegen arvenbos van Europa (ongeveer 2300 meter).

De arve, ook wel alpenden genoemd, is een dennensoort die onder extreme omstandigheden (tot -40° Celsius) kan overleven.

De boom speelt een belangrijke rol in de regio. Op veel plekken ruik je de typische arvengeur zodra je ergens binnenstapt, want in het hout zitten etherische oliën. Tafels, stoelen en kerkbanken worden van het geurende hout gemaakt, hele woonkamers zijn ermee bekleed.

Maar de arve betekent meer. Het Engadin is een van de regio’s in Graubünden waar Retoromaans wordt gesproken, de vierde taal van Zwitserland. Slechts ongeveer 36 duizend mensen spreken deze taal. In 1923 vergeleek een dichter het steeds kleiner wordende arvenbos met de dreigende teloorgang van het Retoromaans. Sindsdien staat de arve symbool voor de hardnekkigheid, overlevingsdrang en kracht van de taal en cultuur.

Bevroren gras De Piz Amalia is niet bereikbaar via een wandelpad. We klimmen dwars door het gras, recht omhoog richting de top, legt Not uit.

Het bevroren gras knispert onder onze voeten. Langzaam vormt zich een spoor, eerst in de rijp, en hogerop in een dunne laag sneeuw.

Is het eigenlijk niet raar, een bergtop die lange tijd geen naam had? “Nee hoor, er zijn wel meer bergen die geen officiële naam

Gids Not Buchli (met rode jas) legt uit wat zijn plan is voor de wandeling: recht omhoog naar de top.

hebben”, zegt Not. “De reden is simpel. Deze berg ligt achterin een dal waar lange tijd maar weinig mensen kwamen. Niemand zag blijkbaar een reden om de berg een naam te geven.”

Kort voor half acht maant Not iedereen te stoppen. Aan de andere

Het warme ochtendlicht valt over de besneeuwde hellingen kant van het dal komt zo de zon op. Achter de bergtoppen, precies op de grens met Italië, is te zien hoe de lucht langzaam lichter wordt. Dan piepen de eerste zonnestralen tevoorschijn. Eerst voorzichtig, maar ineens lijkt het heel snel te gaan. Binnen een paar minuten valt het warme daglicht over de besneeuwde hellingen.

Iedereen is stil.

Nederlandse vlag Als we verder lopen, gaan we door de sneeuw. De helling is af en toe best steil en wie z’n voet verkeerd neerzet, kan zo uitglijden.

’s Nachts is er een laagje sneeuw gevallen en heeft het gevroren.

HOOGTELIJN 1-2018 |

60_HL0118_R43_Piz Amalia.indd 65

65

29-01-18 13:31

LA SPORTIVA ® is a trademark of the shoe manufacturing company “La Sportiva S.p.A” located in Italy (TN)

Naamloos-3 1

We are not just skiers.

We are effort and dedication.

We are research and devotion.

We train, we prepare, and we earn every centimeter.

WE ARE SKIMOUNTAINEERS. www.lasportiva.com Become a La Sportiva fan @lasportivatwitt Val di Fiemme, Trentino

SHOP NOW ON WWW.LASPORTIVA.COM

25-01-18 15:33

Het eindpunt is in zicht, maar het is niet veilig om tot de top te gaan.

Op 2800 meter staan we bovenop de bergkam. Het waait flink, maar dat deert niet. Het uitzicht in het andere dal is magnifiek.

We kijken recht in het 170 km² grote nationaal park. Een stuk onder ons scharrelen een paar gemsbokken.

We klimmen nog een klein stukje, tot ongeveer 100 meter onder de top. Vanaf hier gaat het behoorlijk steil omhoog, over een smalle, besneeuwde rotskam. “Verder omhoog is niet meer veilig”, oordeelt Not. Dus vandaag geen nieuwe gelukwensen voor prinses Amalia in het boek op de top.

Christian Müller haalt een Nederlandse vlag tevoorschijn uit zijn rugtas. Hij had de oude vlag op de top willen vervangen. Dan maar een foto vlak onder de top. De Zwitser, in een oranje jas, laat het rood-wit-blauw enthousiast wapperen. “Een andere keer kom ik wel weer boven”, relativeert hij de onafgemaakte klim.

Eigenlijk hoopt hij dat prinses Amalia zich ook een keer waagt aan de wandeling. “En”, lacht hij, “Ik wacht tot er een Nederlander zo gek is om een keer een fiets omhoog te dragen en op de top te plaatsen, als symbool van Nederland.”

Wandelen in het Engadin Bereikbaarheid

Met de trein reis je vanaf Utrecht in 11 uur naar Scuol (3x overstappen). Kijk voor meer informatie over de ov-voordeelpassen van het Swiss Travel System op SwissTravelSystem.com. Met de auto is het 950 kilometer rijden vanaf Utrecht.

Swiss vliegt dagelijks vier keer van Amsterdam naar Zürich: swiss.com.

Nationaal park

Er zijn 1600 beschermde natuurgebieden in Zwitserland, maar het Nationalpark in het Engadin wordt het strengst beschermd.

Het is het enige park met titel Nationalpark, andere heten Naturpark of Regionalpark.

In die parken is meer toegestaan. In het Nationalpark mag de natuur vrijelijk zijn gang gaan: er wordt niet gekapt en niet gejaagd. Als er een soort verdwijnt uit het park, dan verdwijnt hij. Mensen mogen alleen wandelen op de aangegeven routes, ze mogen niets meenemen en niets achterlaten. Het Nationalpark is al in 1914 opgericht, toen bezorgde inwoners van de regio de bergen wilden beschermen tegen het opkomende toerisme.

Piz Amalia Music Festival

Na het dopen van de top stuurde Tourismus Engadin Scuol elk jaar een

100 meter onder de top keren we terug.

kaart naar prinses Amalia. Christian Müller vond het jammer dat er niet meer werd gedaan met de band tussen de regio en Nederland. Daarom zette hij een gezamenlijk festival op met muziek en natuurschoon. Leerlingen van de vooropleiding van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en leerlingen van het Gymnasium Rämibühl in Zürich geven samen concerten, eerst in Zwitserland en daarna in Nederland.

“Spelen op zo’n festival, met jongeren die je niet kent, betekent intensief oefenen, legt Anthony Zielhorst, artistiek leider van de Nederlandse jongeren uit. “En dat werkt: hun niveau gaat met sprongen vooruit.”

Dit jaar worden de bergwandeling en een concert in het bergkerkje van S-charl georganiseerd op vrijdag 14 september.

Op zaterdag 15 september is er een concert in Kulturzentrum NAIRS.

Meer informatie

• Engadin Scuol Samnaun Val Müstair: engadin.com • Graubünden: graubuenden.ch • Zwitserland: MySwitzerland.com of bel 00800 100 200 30.

• Nationalpark: nationalpark.ch • Piz Amalia Music Festival: pizamalia.ch.

HOOGTELIJN 1-2018 |

60_HL0118_R43_Piz Amalia.indd 67

67

30-01-18 08:39

FICTIE

In het begin…

Een verhaal van Ico Kloppenburg

Hij kiest zijn spelers zorgvuldig. Begint met herders en boeren die lange nachten doorbrengen op verlaten almen. Die op zoek naar verdwaalde schapen hoger en hoger klimmen, zelf verdwalen en diep van binnen ontdekken dat de top van de berg een doel op zich kan zijn. Dan zet hij dromers met een hoger doel in: wetenschappers met instrumenten, die in het spoor van herders proeven doen op de hoogste toppen van de rimpelingen onder zijn hemel. Hij bouwt zijn spel zorgvuldig op, smijt met bliksem, hagel of vallend gesteente om zijn spelers te testen. Vaak wint hij, soms glipt er iemand doorheen en kijkt hij glimlachend op hem neer. Met waardering voor zo veel onbezonnen doorzettingsvermogen. Winnen of verliezen, wat maakt het uit: hij staat er boven.

Twee grote wereldbranden jaagt hij over het veld. Ze schakelen talentvolle spelers uit en creëren kansen voor aanstormende talenten. Het speelveld verplaatst zich naar andere terreinen, andere culturen.

En, zo realiseert hij zich, het is zaak om niet alleen in te zetten op hoog, koud en ver, maar ook op ‘kort maar hevig’.

Hij spreidt zo zijn kansen en houdt het speelveld in balans. Dan valt hem op dat sommige spelers ‘kort maar hevig’ wel heel letterlijk nemen. Ze bivakkeren dagen onder een blok van vijf meter in de hoop grenzen op de vierkante meter te verleggen.

Hij heeft nu geen tijd meer om rustig door zijn baard te strijken en na te denken over het volgende level: er gebeurt te veel tegelijk en het spel lijkt zich vanzelf te spelen. Een Italiaan met een Duitse naam dwaalt in een uithoek over een Naakte Berg.

Hij had hem eerst nauwelijks opgemerkt.

Waarom is hij alleen? Waar is zijn tochtgenoot? Hij blijft wel heel lang zoeken – hij moet nu toch sterven? – hij staat op, gaat door, overleeft ternauwernood en domineert het spel jarenlang. “Respect”, denkt hij hardop, en concentreert zich op wat verderop op het speelveld gebeurt.

Hij zoomt in op een langharige, bijna wolfachtige, Duitse atleet. Bizar hoe je in zo’n figuurtje jezelf kunt herkennen. Dat haar, die blik, het zou zijn zoon kunnen zijn. Hij zet het spel even stil als hij ziet hoe hij, springend van vingergat naar vingergat in de rots boven is gekomen.

Spoelt terug om te zien of hij het goed heeft gezien. En spoelt nog eens terug.

Hij gelooft in deze klimmer, maakt in stilte al plannen voor grotere avonturen. Om het spel plots te pauzeren als hij ziet hoe zijn wolvenzoon wordt uitgeschakeld, nota bene in een dom auto-ongeluk. Met de rug van zijn hand veegt hij misplaatste emoties uit zijn ooghoek. Hecht je nooit teveel aan een speler – regel één van de game – hij was het even vergeten.

Hij schenkt een Duvel in en speelt verder, maar beseft dat hij de controle voor een belangrijk deel is kwijtgeraakt. De zaak loopt gierend uit de klauwen en een van de aanstichters is een slungelige puber met een wat prehistorische motoriek. De herinnering aan het wolvenkind verdwijnt, maar komt onverwacht bovendrijven als hij zich realiseert dat het spel klaar is.

Deze Adam, zijn eigen creatie, brengt het spel naar een niveau waarvan hij nooit heeft kunnen dromen. Met een zucht sluit hij af en staat op. Game over.

Illustratie Martien Bos

I

n het begin was de wereld leeg en plat.

Vooral erg plat. Daar had hij snel iets aan gedaan: tijdverloop vol vooruit, erosie aan en natuurlijk platentektoniek op vol vermogen. Kijk, dat oogt prettiger dan die troosteloze pannenkoek. Bergen, groot en klein verschijnen en verdwijnen, laten rivieren meanderen en uitmonden in zee. Gletsjers verplaatsen puin, leggen blokken willekeurig waar. Het speelveld is klaar.

68 | HOOGTELIJN 1-2018

64_HL0118_R45_Fictie.indd 68

29-01-18 13:31

HOOGTELIJN 1-2018 |

64_HL0118_R45_Fictie.indd 69

69

29-01-18 13:31

klimroute

Het perfecte gneis van Pabbay

Op ‘expeditie’ in Europa Kamperen aan een idyllisch wit zandstrand op een onbewoond eiland, bijna geen andere klimmers – laat staan toeristen – en perfecte rots. Dat klinkt als de ideale bestemming voor een klimtrip! Toch zal niet iedereen de eilanden Pabbay en Mingulay in de Schotse Hebriden op zijn verlanglijst hebben staan.

Tekst en beeld Harald Swen

F

rancis stuurt de Boy James behendig langs de eilanden tussen Barra en Pabbay. Na een uur varen, komt het zonovergoten zandstrand aan de glooiende oostzijde van Pabbay in zicht.

Snel brengen we onze kampeer- en klimspullen en etenswaren voor ruim een week aan land. We slaan ons kamp op naast de enige overgebleven ruïne van het dorp dat ruim 100 jaar geleden werd verlaten.

Prophecy of Drowning Er is slechter weer voor het eind van de dag voorspeld, dus besluiten we met drie touwgroepen gelijk de beroemdste route van het eiland in te gaan: Prophecy of Drowning, een E25c van 115 meter lang. De route ligt op de hoogste zeeklif aan de andere, ruigere zijde van het eiland.

Bepakt met statische touwen en een enorm rack nuts en cams gaan we op weg.

Bij een markante poel turen we met z’n allen naar beneden. Ergens onder ons moet de route lopen, maar waar precies? De eerste oriëntatie is lastig, maar al snel zijn we erachter dat we goed zitten.

We laten ruim 100 meter statisch touw zakken en beschermen het met touwbeschermers op plekken waar het over de rots loopt. De extreem ruwe rots

Roland Bekendam in de eerste lengte van Prophecy of Drowning.

70 | HOOGTELIJN 1-2018

58_HL0118_R09_Klimroute_Pabbay.indd 70

29-01-18 14:10

Klimmen op Pabbay en Mingulay

Foto Carla Löhrer

Seizoen

De maanden mei en juni zijn er de droogste maanden en de kans op zon is dan groot. Houd wel rekening met harde wind en een reële kans op flinke storm die de eilanden onbereikbaar maakt.

Foto Roland Bekedam

Kamp inrichten bij de ruïne.

De rots op Pabbay en Mingulay behoort tot het mooiste dat Groot-Brittannië te bieden heeft.

Op het drie miljard jaar oude, zeer solide en overhangende gneis met goede zekermogelijkheden vind je vooral routes van 6a tot 7b. Pabbay is een klein boomloos eiland van anderhalf bij drie kilometer. Omdat goede paden ontbreken, duurt het relatief lang om van de kampeerplek naar de rotsen aan de andere zijde van het eiland te komen. Wij richtten daarom een aantal depots in waar we touwen en materiaal achterlieten.

Reis Seacliff climbing wordt niet beter!

kan namelijk al na een paar abseils de mantel doorslijten. Voorzichtig ga ik als eerste naar beneden. Een paar meter boven zee maak ik een niet al te comfortabele stand. Rob komt ook naar beneden en het avontuur gaat nu echt beginnen.

Seacliff climbing op z’n best

Accommodatie en verzorging In Barra kun je naast de haven je tentje gratis een nacht opzetten.

Daarnaast zijn er reguliere overnachtingsmogelijkheden.

Langs het statische touw het onbekende tegemoet.

Foto Carla Löhrer

We zijn iets te vroeg gestart en de zon heeft de rots nog niet goed gedroogd. Zeekliffen zijn vaak bedekt met een laagje zout dat vocht vasthoudt.

Zodra de zon op de rots schijnt verdampt dit, maar tot die tijd is de rots onaangenaam glad.

De eerste lengte is daardoor, en door de expositie, indrukwekkend klimmen. Via een overhangende versnijding leidt de eerste lengte in 40 meter tot net naast het enorme dak van de Great Arch. Alles uiteraard compleet zelf af te zekeren. De zee die onder me tegen de rots beukt en de broedende meeuw naast me maken het helemaal af. Dit is seacliff climbing op z’n best! Rob komt snel na en arriveert met een grote grijns op z’n gezicht op de standplaats. Roland en Hans zitten ons op de hielen en genieten net zo veel als wij in deze en de overige drie lengtes. Het beste gneis en de mooist gelegen route die je je kunt wensen op de kliffen van Groot-Brittannië – de perfecte start van ruim een week op het eiland.

Op expeditie in Europa, het kan dus echt!

Je neemt de boot naar Hull of Newcastle en rijdt dan naar Oban.

Vanaf Oban vaart Caledonian MacBrayne in vijf uur naar Castlebay op Barra. Francis Gillies (barrafishingcharters.com) brengt je met de boot in circa een uur naar de eilanden. Een retourtrip naar beide eilanden voor maximaal twaalf personen kost ongeveer € 1200. Reken per enkele reis op minimaal twee volle dagen reizen.

Pabbay en Mingulay zijn onbewoond.

Hier kampeer je wild en haal je het drinkwater uit een beekje. In Barra is een kleine buurtsuper, maar het is handiger om al het eten mee te nemen vanaf het vasteland. In de leuke toeristische stad Oban zijn goede supermarkten.

Route en topo

Voor Prophecy of Drowning heb je 100 meter statisch touw nodig en een dubbele of driedubbele sets cams/nuts. Je hebt niet alleen zekeringsmateriaal nodig voor de lengtes van de route, maar ook voor de abseilstand en de standplaatsen onderweg.

Scottish Rock Volume 2 North (Pesda Press 2014) omvat in bijna 500 pagina’s alle noodzakelijke informatie over het klimmen op de eilanden en de rest van Noord-Schotland.

Wil je meer weten? Stuur dan een mail naar harald.swen@nkbv.nl.

HOOGTELIJN 1-2018 |

58_HL0118_R09_Klimroute_Pabbay.indd 71

71

29-01-18 13:32

hikeTicino

Excursions in Ticino. > 4,000 km of trails

29 Premium Itineraries

> 500 points of interest

2 UNESCO sites

> 300 km mapped with Google Street View Trekker

App

Website

Infopoint

The App hikeTicino will help you discover the itineraries closest to you.

Plan your itinerary and much more, on the Ticino Turismo website.

Many tourist offices in the area are available to meet all your needs.

hike.ticino.ch

hike_A4_en_it.indd 1 Naamloos-3 1

20.07.17 25-01-18 11:01 14:40

Deze rubriek is geschreven door de Medische Commissie van de NKBV. Heb je vragen?

Kijk op nkbv.nl/kenniscentrum onder het kopje Medisch of vul het formulier in via goo.gl/D4Y2ZB.

Oog voor je ogen “Geniet van de zon, bescherm jezelf” is het motto van KWF Kankerbestrijding. Maar, ben je met het smeren van een dikke laag zonnebrand klaar om de zon in te gaan? Wat de Medische Commissie betreft, mag er meer oog zijn voor de ogen: net als met je huid, moet je met je ogen oppassen in de zon. Niet alleen ’s zomers op het strand, maar ook ’s winters in de sneeuw loop je het risico op oogverbranding.

medisch

Voorkom sneeuwblindheid

Tekst Dieke Kok en Maartje Melse Illustratie Toon Hezemans

N

aast het licht dat wij kunnen zien, zit er ultraviolette (uv) straling in zonlicht. Een deel van de uv-straling wordt gelukkig gefilterd door de ozonlaag, maar een aanzienlijk deel komt wel bij ons terecht. Onze huid past zich hierop aan door bruin te worden of sproeten te ontwikkelen, maar onze ogen hebben deze aanpassingsmogelijkheden niet en beschadigen bij te lange blootstelling aan uv-straling. Dit komt doordat het hoornvlies (cornea) de meeste uv-straling absorbeert, wat de buitenste laag van het hoornvlies beschadigt. De medische term hiervoor is fotokeratitis, ofwel sneeuwblindheid.

Wat merk je van sneeuwblindheid?

Tijdens je wandeling of skitocht door de sneeuw merk je vaak nog niet veel. Pas na een aantal uren, soms dus pas na terugkomst, krijg je last van je ogen: ze doen vreselijk veel pijn, jeuken en ‘schuren’, alsof er zand in zit.

Ook licht doet pijn aan je ogen en er kunnen daardoor ooglidspasmen optreden. Pijn stillen, een koud kompres aanleggen en wachten biedt enige verlichting. Het ergste ongemak verdwijnt na ongeveer 24 uur en na 48 uur zullen nagenoeg alle klachten zijn verdwenen.

Bij herhaalde blootstelling is de kans op het ontwikkelen van staar, oogkanker en blindheid wel vele malen groter.

Op zoek naar de juiste zonnebril Natuurlijk kun je sneeuwblindheid voorkomen, en voorkomen is beter dan… juist, genezen.

Een goede zonnebril voorkomt niet alleen verblinding, maar filtert ook zo veel mogelijk uv-straling weg. Europese afspraken onderscheiden vijf verschillende brilcategorieën, ofwel filterkwaliteiten, waarbij categorie 0 puur esthetisch is en geen bescherming biedt, en 4 maximaal uv filtert, waardoor deze laatste categorie brillen ook geschikt zijn voor extreme omstandigheden, zoals hoog in de bergen en in de sneeuw.

Zoek dus naar een bril die past bij jouw buitenactiviteit. Let daarbij ook op de pasvorm: bij lopen in de sneeuw of op ijs komt zonlicht niet alleen van boven, maar ook van onderaf en vanaf de zijkant als gevolg van reflectie. Een kekke bril die niet aansluit op je gezicht gaat je dan dus onvoldoende helpen.

Grote glazen of zogenaamde wrap arounds bevorderen je zicht.

Goed om te weten • Ook bij bewolkt weer moet je je zonnebril ophouden. Meer dan de helft van de uvstraling dringt gewoon door de wolken heen, dus ook bij bewolkt weer is een zonnebril op zijn plaats.

• Hoe hoger je komt, hoe meer risico je loopt.

Met elke 300 hoogtemeters neemt de intensiteit van de uv-straling met ongeveer 5 procent toe.

• 6-8 uur op het strand of 1 uur hoog op de gletsjer kan al genoeg zijn voor het verbranden van je ogen.

• Bij het uitzoeken van de juiste zonnebril kan het etiketje helpen. Als er UV400 op staat, betekent dit dat er uv-straling tot een golflengte van 400 nm wordt weggefilterd. Dat is min of meer maximaal.

• De ogen van kinderen en baby’s zijn nog niet helemaal ontwikkeld. Zodoende laten ze veel meer uv-straling door. Bij de kleintjes is behalve een goede zonnebril, een zonnepet een must.

• Tijdens je vakantie kun je in de lokale krant naar de zogenaamde uv-index kijken. Deze is gebaseerd op een aantal lokale factoren.

Hoe hoger, hoe meer bescherming je nodig hebt!

• Je kunt een bril van karton maken als je je zonnebril bent vergeten. Neem een stuk karton en snijd of knip er twee gleufjes in, en klap het losgekomen stukje iets omhoog.

Kijk voor meer informatie op oogfonds.nl en op goedvoorogen.nl/sportief-en-ogen/ zon-en-ogen.

HOOGTELIJN 1-2018 |

77_HL0118_R15_Medisch.indd 73

73

29-01-18 13:33

Foto Remco Berendsen

Mark Merwin op de Cho Oyu. Na een eerdere acclimatisatietocht gaat hij nu naar kamp 2 op 7000 meter.

Thuis acclimatiseren in een zuurstofarme tent

Pre-acclimatiseren Steeds vaker zie je online aanbiedingen van producten die ervoor zorgen dat we minder hoogte-gerelateerde problemen hebben op bijvoorbeeld de Kilimanjaro of in de Himalaya. Er wordt in deze reclames beweerd dat pre-acclimatiseren met behulp van ‘normobare hypoxie’, bijvoorbeeld met een zuurstofarme tent, een effectieve methode is. De NKBV Medische Commissie boog zich over de vraag of de kans op het ontwikkelen van hoogte-gerelateerde klachten met deze tent inderdaad afneemt en hoe zo’n voorbereiding er dan uitziet.

Tekst Remco Berendsen en Marieke van Vessem

W

anneer je omhoog gaat, neemt de luchtdruk langzaam af. Op ongeveer 5800 meter is de luchtdruk de helft van die op zeeniveau. Het gevolg van deze luchtdrukdaling is dat ook de zuurstofdruk in de lucht daalt en dat deze dan dus ook de helft van de druk op zeeniveau is. Wanneer er minder zuurstofdruk heerst, kan het onaangepaste lichaam minder zuurstof opnemen. Het aanpassen van het lichaam aan deze lage luchtdruk heet acclimatiseren en heeft als doel meer zuurstofopname te bereiken.

Het systeem: normobare hypoxie Het proces van acclimatiseren heeft tijd nodig en de duur verschilt per individu. Tijd is vaak een probleem tijdens een geplande reis naar bijvoorbeeld de top van de Kilimanjaro, omdat het reisschema vaststaat. Een oplossing zou kunnen zijn om thuis, op zeeniveau, te ‘pre-acclimatiseren’. Er worden verschillende manieren aangeboden om te pre-acclimatiseren, maar in dit artikel bespreken we alleen de zuurstofarme tenten. De naam legt meteen het mechanisme uit: in zo’n tent is het zuurstofgehalte lager dan erbuiten, waardoor de zuurstofdruk lager is, maar de luchtdruk in de tent wel gelijk is aan de luchtdruk buiten de tent. Dat is de eerder Figuur 1.

Luchtdruk is 762 Torr

21% zuurstof in de lucht

Luchtdruk is 543 Torr

15% zuurstof in de tent

21% zuurstof in de lucht

Zuurstofdruk is 21% x 762

Zuurstofdruk is 15% x 762

Zuurstofdruk is 21% x 543

Zuurstofdruk = 160 Torr

Zuurstofdruk = 114 Torr

Zuurstofdruk = 114 Torr

Normobare normoxie (NN)

Normobare hypoxie (NH)

Hypobare hypoxie (HH)

genoemde normobare hypoxie. (Zie figuur 1.)

Het zuurstofgehalte in de tent uit dit voorbeeld komt ongeveer overeen met een hoogte van 2900 meter. Het grote verschil met de echte situatie, op de berg, is dat de luchtdruk niet verandert.

Door de lagere zuurstofdruk past het lichaam zich aan, om zo optimaal mogelijk – zowel fysiek als mentaal – te functioneren op die hoogte. De belangrijkste aanpassingen van het lichaam zijn een toename van de rust-hartfrequentie (en een daling van de maximale hartfrequentie tijdens inspanning), een toename van de ventilatie (een diepere en snellere ademhaling) en een toename van de rodebloedcelconcentratie. Dankzij deze aanpassingen kan het lichaam voldoende zuurstof blijven transporteren van de longen naar de organen en weefsels.

Wanneer mensen acuut naar hoogte gaan (4300 meter) is de prevalentie van acute hoogteziekte (AMS; Acute Mountain Sickness) ongeveer 80 procent op dag 1, met een geleidelijke afname vanaf dag 2 tot bijna 0 procent op dag 6 (zie figuur 2).

Wetenschappelijk onderzoek Om te beweren dat pre-acclimatiseren een effectieve methode is om hoogteziekte te voorkomen, is onderbouwing met bewijs uit wetenschappelijk onderzoek nodig. De bewijskracht van een onderzoek is afhankelijk van de gekozen onderzoeksmethode en de manier waarop het onderzoek is uitgevoerd.

Dit wordt als volgt ingedeeld: • A1: Systematische beoordeling (meta-analyse) • A2: Gerandomiseerd vergelijkend onderzoek van goede kwaliteit • B: Gerandomiseerd vergelijkend onderzoek van matige kwaliteit • C: Niet-vergelijkend onderzoek • D: Mening van deskundigen Hierbij heeft niveau A1 de hoogste bewijskracht en D de laagste.

74 | HOOGTELIJN 1-2018

66_HL0118_R46_Acclimatiseren.indd 74

29-01-18 13:36

De kwaliteit van het onderzoek wordt door verschillende zaken beïnvloed. Een kwalitatief goede studie naar pre-acclimatisatie bevat in elk geval de volgende elementen: • Proefpersonen uit de interventiegroep (wel pre-acclimatisatie) worden vergeleken met een controlegroep (geen pre-acclimatisatie).

• Het betreft een gerandomiseerde studie (proefpersonen worden willekeurig in de controlegroep en de interventiegroep ingedeeld). Hierdoor moeten de groepen aan het begin van de studie vergelijkbaar zijn.

• De proefpersonen en de onderzoekers zijn geblindeerd (een dubbelblinde studie). Hierdoor weten beide groepen niet wie er in de interventie- en wie er in de controlegroep zit tijdens het onderzoek. Zo kunnen ze ook niet worden beïnvloed door hun overtuigingen over pre-acclimatisatie (placebo-effect).

Om blindering bij pre-acclimatiseren te bereiken, slapen proefpersonen uit de controlegroep ook in een tent, waarbij de zuurstofconcentratie niet wordt verlaagd.

• Beide groepen moeten, afgezien van de interventie, hetzelfde worden behandeld.

• De resultaten moeten volledig en objectief worden beschreven.

Bewijs voor de bewering Is er duidelijk bewijs te vinden in de literatuur dat aangeeft dat pre-acclimatiseren helpt en wat verstaan we dan onder pre-acclimatiseren? Er zijn veel studies gedaan naar het effect van pre-acclimatiseren in de breedste zin van het begrip. Het overgrote deel van deze studies kijkt vooral naar de effecten van hypoxie op de kwaliteiten van topsporters die na een zogenaamde hoogtestage terugkeren voor een wedstrijd op zeeniveau. Het doel van zo’n hoogtestage is om de atletische prestatie te verbeteren. Als we de vergelijking doortrekken naar de bergsporter, gaat het die reiziger voornamelijk om gezond blijven en dus het voorkomen van hoogteziekte (AMS).

Aan de hand van vragenlijsten kun je de diagnose AMS stellen.

De Lake Louise Self Reporting Score (LLSRS) en de Environmental

Cognitieve prestatie Rustsaturatie Fysieke prestatie

Hartfrequentie tijdens inspanning (144 watt)

AMS prevalentie

Figuur 2. Representatief tijdsverloop van de acclimatisatie van acute blootstelling van ‘laaglanders’ aan 4300 meter. De verschillende curves stellen het volgende voor: AMS prevalentie, fysieke prestatie, hartfrequentie tijdens inspanning (144 Watt), rustsaturatie en de cognitieve prestatie.1

Symptoms Questionnaire (ESQ) zijn de meest gebruikte vragenlijsten. Als de score van de vragenlijst boven een bepaalde afkapwaarde komt, is er sprake van AMS. En hoe hoger de score, hoe ernstiger de symptomen van AMS worden ervaren. De diagnose is dus onderhevig aan subjectiviteit, maar het is op dit moment nog niet mogelijk de diagnose op een andere manier te stellen.

Helpt de tent?

Heeft het verblijf in een zuurstofarme tent nu effect op het vóórkomen en voorkómen van AMS? Er zijn tot nu toe vijf dubbelblinde placebogecontroleerde gerandomiseerde studies gedaan over dit onderwerp (zie tabel).2-6 De studie van Dehnert3 is daar een van en vergelijkt twee groepen die vóór een hoogteblootstelling in een hypoxische (zuurstofarme) tent overnachtten (zie tabel hieronder).

Overzicht van dubbel geblindeerde, gerandomiseerde studies.2-6 (NH = Normobare hypoxie, NN = Normobare normoxie, HH = Hypobare hypoxie)

Studie

Aantallen in groepen (N)

Protocol pre-acclimatisatie

Test

Uitkomst

Fulco, 2011 Interventie N=14 Controle N=9

7 nachten slapen in een tent.

Interventie (NH): afgebouwd van 16.2% zuurstof (ca. 2200 m) de eerste nacht naar 14.4% zuurstof (ca. 3100 m) de 7e nacht.

Controle (NN): 20.9% zuurstof (ca. zeeniveau).

25 uur na het protocol transport naar 4300 m (HH) en verblijf voor 5 dagen.

De proefpersonen in de NN-groep hadden een hogere AMS-score en prevalentie bij ontwaken. Overdag was er geen verschil tussen beide groepen.

Wille, 2012 Interventie N=13 Controle N=13

1 uur per dag gedurende 7 dagen.

Interventie (NH): 12.6% zuurstof (ca. 4500 m).

Controle (NN): 20.9% zuurstof (ca. zeeniveau).

Pre-test (minimaal 4 weken voor het protocol) en post-test (2 dagen na het protocol): 8 uur verblijven bij 11.3% zuurstof (ca. 5300 m) (NH).

De interventiegroep had, in tegen-stelling tot de controlegroep die geen verschil liet zien, een lagere AMS-score tijdens de post-test. De prevalentie van AMS was gelijk.

Dehnert, 2014 Interventie N=21 Controle N=21

14 nachten slapen in een tent.

Interventie: afgebouwd van 15.4% (ca. 2500 m) naar 14-15% zuurstof (ca. 3043 m) (NH).

Controle (NN): 21% zuurstof (ca. zeeniveau).

4 dagen na het protocol verblijven bij 12% zuurstof (ca. 4500 m) voor een duur van 20 uur (NH).

De proefpersonen in de controlegroep hadden een hogere AMS-score, maar de prevalentie van AMS was gelijk.

Faulhaber,2016 Interventie N=15 Controle N=17

1 uur per dag gedurende 7 dagen.

Interventie (NH): 12.6% zuurstof (ca. 4500m).

Controle (NN): 20.9% zuurstof (ca. zeeniveau).

48 uur na protocol, transport naar 3650 m met een verblijf van 45 uur (HH).

Geen verschil in AMS-score en -prevalentie.

Niedermeier, 2017 Interventie N=22 Controle N=20

1 uur per dag gedurende 7 dagen.

Interventie (NH): 12.6% zuurstof (4500 m).

Controle (NN): 20.9% zuurstof (ca. zeeniveau).

Verblijven bij 12.6% zuurstof (NH) gedurende 12 uur.

Geen verschil in AMS-prevalentie.

HOOGTELIJN 1-2018 |

66_HL0118_R46_Acclimatiseren.indd 75

75

29-01-18 13:36

Specialist in Bergsport Verzekeringen W.A. Hienfeld B.V.

Voor meer informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

hienfeldadv.indd 1

Postbus 75133 1070 AC Amsterdam +31 (0)20 - 5 469 469 info@hienfeld.nl

25/01/2018 11:13

ALPIENE CURSUSSEN DE VOLGENDE STAP NAAR ZELFSTANDIGE BEKLIMMINGEN

BEKIJK HET AANBOD OP BERGSPORTREIZEN.NL 100% dochter van de NKBV.

advertentie alpiene cursussen_nieuw.indd 1

hienfeld+nkbv.indd 1

26-01-18 14:35

30-01-18 11:50

Verklaring terminologie

Prevalentie: het aantal personen dat op een bepaald moment een aandoening heeft.

Hypoxie: een laag zuurstofgehalte in de lucht.

Placebo-effect: de werkzaamheid van een interventie die berust op geloofwaardigheid en de positieve effecten ervan.

Het bleek lastig om de studie uit te voeren, waardoor niet alle proefpersonen op de juiste hoogte sliepen. Hierdoor konden de auteurs een deel van de proefpersonen niet meenemen in de analyse. De auteurs vonden een verschil tussen de twee groepen qua AMS-scores, maar het verschil is niet relevant, omdat de score in de pre-acclimatisatiegroep nog erg hoog is en de score in de controlegroep op de drempelwaarde uitkomt van de diagnose hoogteziekte voor wat betreft de LLSRS. Vervolgens zijn de gegevens bekeken door een vergelijking te maken tussen geslapen onder 2000 meter en geslapen boven 2000 meter. De verschillen tussen de hoogteziektescores blijven significant, maar zijn niet relevant, omdat de score in de controlegroep onder de afkapwaarde voor hoogteziekte valt.

Ook de andere studies die worden weergegeven in de tabel tonen geen duidelijk voordeel voor pre-acclimatiseren in een hoogtetent. Acclimatiseren op hoogte is bewezen effectief tegen het ontwikkelen van hoogteziekte. Het aanbevolen stijgingsprofiel pleit hiervoor. Een prospectieve observationele studie uit Taiwan laat zien dat de prevalentie van AMS lager is wanneer personen binnen twee maanden voor de beklimming van de Yushan (3952 meter) meer dan twee dagen boven de 3000 meter zijn geweest.7 Ook onderzoek van Richalet laat zien dat wanneer bergbeklimmers acclimatiseren op hoogte, ze beter zijn voorbereid op de werkelijke beklimming.8 In het algemeen lijkt het er dus wel op dat pre-acclimatiseren nuttig kan zijn voor bepaalde groepen, die tijdens de tocht niet voldoende op de berg kunnen acclimatiseren. Denk hierbij aan de routes op de Kilimanjaro, die geen van alle voldoen aan de geldende stijgingsrichtlijnen.

De ideale voorbereiding Het is onduidelijk hoe een ideale voorbereiding eruitziet. In de literatuur staan veel verschillende protocollen beschreven (aantal dagen, naar welke hoogte), maar het lijkt erop dat de pre-acclimatisatie in een hypoxische tent gekoppeld moet zijn aan de uiteindelijke te bereiken hoogte, en dat het een bepaalde duur moet hebben, de zogenaamde hypoxische belasting. Een ander belangrijk punt is timing: hoe lang kan er maximaal zitten tussen het pre-acclimatiseren en de beklimming?

Voordat er een goed, eenduidig advies kan worden gegeven, zijn er nog meer vergelijkbare studies nodig, met name studies die kijken naar de duur van de voorbereiding en de mate van hypoxische belasting.

Conclusie Ondanks dat pre-acclimatiseren in een hypoxische tent mogelijk een positief effect lijkt te hebben op de ernst van AMS, is het momenteel nog niet duidelijk hoe het voorbereidende protocol eruit moet zien. Om de kans op hoogteziekte te verminderen, is het belangrijk om je te houden aan een goed stijgingsprofiel tijdens de expeditie (vanaf 2500-3000 meter per nacht de

Een goed stijgingsprofiel vermindert de kans op AMS slaaphoogte met maximaal 300-500 meter verhogen, met elke twee tot vier dagen een dag waarop de slaaphoogte niet wordt verhoogd)9 en eventueel preventieve medicatie te gebruiken in situaties waarin het risico op hoogteziekte hoog is (bijvoorbeeld bij mensen die gevoelig zijn voor AMS, of bij een ‘gedwongen’ snel stijgingsprofiel, bijvoorbeeld op de routes op de Kilimanjaro of wanneer je invliegt op een hooggelegen vliegveld, zoals La Paz of Cuzco).

Literatuur

1. Muza, S.R., B.A. Beidleman, and C.S. Fulco, Altitude preexposure recommendations for inducing acclimatization. High Alt Med Biol, 2010. 11(2): p. 87-92.

2. Wille, M., et al., Short-term intermittent hypoxia reduces the severity of acute mountain sickness. Scand J Med Sci Sports, 2012. 22(5): p. e79-85.

3. Dehnert, C., et al., Sleeping in moderate hypoxia at home for prevention of acute mountain sickness (AMS): a placebo-controlled, randomized double-blind study. Wilderness Environ Med, 2014. 25(3): p. 263-71.

4. Niedermeier, M., et al., Is decision making in hypoxia affected by pre-acclimatisation?

A randomized controlled trial. Physiol Behav, 2017. 173: p. 236-242.

5. Faulhaber, M., et al., Seven Passive 1-h Hypoxia Exposures Do Not Prevent AMS in Susceptible Individuals. Med Sci Sports Exerc, 2016. 48(12): p. 2563-2570.

6. Fulco, C.S., et al., Effect of repeated normobaric hypoxia exposures during sleep on acute mountain sickness, exercise performance, and sleep during exposure to terrestrial altitude.

Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol, 2011. 300(2): p. R428-36.

7. Weng, Y.M., et al., Different duration of high-altitude pre-exposure associated with the incidence of acute mountain sickness on Jade Mountain. Am J Emerg Med, 2013. 31(7): p. 1113-7.

8. Richalet, J.P., et al., Use of a hypobaric chamber for pre-acclimatization before climbing Mount Everest. Int J Sports Med, 1992. 13 Suppl 1: p. S216-20.

9. Kupper, T.E., et al. Emergency Field Management of Acute Mountain Sickness, High Altitude Pulmonary Edema, and High Altitude Cerebral Edema, Consensus Statement of the UIAA medical commission, 2012. 2, 19.

HOOGTELIJN 1-2018 |

66_HL0118_R46_Acclimatiseren.indd 77

77

30-01-18 10:04

Foto Daniel Weststeyn

NKBV-topvlag in de Kaukasus Daniel Weststeyn liet de NKBV-vlag wapperen op Mount Kazbek (5033m), op de Georgisch/Russische grens.

“Eerder dit jaar heb ik een C1-cursus gedaan en nu ging ik met twee vrienden de Kaukasus in. Het werd een avontuur met hoogteziekte, buikgriep en middernachtelijke sneeuwstormen die ons tot omkeren dwongen. Helaas moesten mijn twee klimmaten daarop naar het dal. Ik kon de eer van het team toch nog redden door de nacht erop aan te haken bij een Catalaanse groep en de top alsnog bereiken.”

Check de dekking van je zorgverzekering In Nederland is er veel gewijzigd in de basis- en aanvullende dekking van zorgverzekeraars. Kijk goed naar de wijzigingen voordat je op (wintersport)vakantie gaat.

1

Banff World Tour 2018 Begin april kun je weer twee uur lang genieten van films over de meest spectaculaire outdoorbestemmingen, expedities, indrukwekkende culturen en spannende sporten. De Banff World Tour 2018 is een van de grootste en meest prestigieuze festivals voor avonturenfilms met de bergen als centraal thema. Als NKBV-lid kun je ook dit jaar weer kans maken op vrijkaartjes! Houd de nieuwsbrief van februari in de gaten en doe mee met de winactie.

Ontvang je de nieuwsbrief nog niet? Meld je dan aan via nkbv.nl/nieuwsbrief. Niet gewonnen? Koop dan je ticket via bever.nl/banff.

verhalen. Heb je een budget zorgverzekering, dan worden medische kosten in het buitenland niet vergoed. Als je dan naar een privékliniek wordt gebracht, is dekking uitgesloten en kun je de extra kosten van die kliniek niet verhalen op de NKBV-reisverzekering. Probeer in dat geval dus te voorkomen dat je naar een privékliniek wordt gebracht.

Foto Rogier van Rijn

Ga je op wintersport?

3tips

Foto Ben Page

nkbv voor jou

Kijk voor het laatste verenigingsnieuws op nkbv.nl, of volg de NKBV op Facebook: facebook.com/de.nkbv.

In Nederland zit in de basiszorgverzekering standaarddekking van spoedeisende hulp en medische kosten in het land waar je op vakantie bent. Extra kosten van bijvoorbeeld een privékliniek kun je dan op je NKBV-reisverzekering

Check welk materiaal is gedekt De NKBV-reisverzekering dekt schade aan of verlies van je ski’s of snowboard – ongeacht of je ze meeneemt op reis of in het buitenland huurt – inclusief bindingen, stoppers en dergelijke, tot een bedrag van 2500 euro.

Een ski-imperiaal is verzekerd tot 100 euro.

2

Heb je ook een annuleringsverzekering?

Kun je niet meer skiën door een ski- of snowboardongeval, dan kun je het bedrag dat je hebt

3

betaald voor een skipas verhalen op je NKBV-annuleringsverzekering.

Wel heb je daarvoor een medische verklaring van de arts in het buitenland nodig. De skipas en medische verklaring kun je al op je vakantiebestemming inleveren, bij het dalstation waar je je pas hebt gekocht. Het bedrag van de niet genoten liftpasdagen wordt dan contant aan je uitbetaald. Moet je door lichamelijk letsel of door het ongeval eerder naar huis, dan kun je ook de gemaakte kosten van de accommodatie en van de niet genoten vakantiedagen claimen via je NKBV-annuleringsverzekering.

Meer informatie Kijk voor meer informatie over de precieze dekkingen en de polisvoorwaarden op nkbv.nl/ verzekering en klik op een van de blokken rechts. Je vindt daar ook een link naar de meest gestelde vragen. Zit jouw vraag er niet bij?

Neem dan contact op met de NKBV Ledenservice: info@nkbv.nl of (0348) 409 521.

78 | HOOGTELIJN 1-2018

78_HL0118_R20_NKBV.indd 78

29-01-18 13:38

Foto Rogier van Rijn

Op vakantie met leeftijdsgenoten: 50+

Op reis in het voorjaar Wil je in de komende maanden op vakantie en ben je op zoek naar een avontuurlijke bestemming?

In de maanden februari en maart kun je met Bergsportreizen.nl op ski’s of sneeuwschoenen mee buiten de piste. In april staan de eerste sportklim- en canyoningcursussen op de agenda.

Kijk op bergsportreizen.nl voor meer informatie.

Ben je 50 jaar of ouder en wil je doordeweeks of in het weekend met leeftijdsgenoten wandelen of klimmen? Met de Sectie 50-plus kan dat in het hele land en in het buitenland. Ook worden er speciaal voor 50-plussers (inter)nationale reizen en cursussen georganiseerd.

Op 50plus.nkbv.nl vind je het hele programma en meer informatie over deelname aan de activiteiten.

Foto Zout Fotografie

Tweet mee met de @NKBV Trudy Vos @TrudyVos 17 dec.

Dochterlief zilver @NKBV NL kampioenschap ijsklimmen #trots Siked @SikedClimbing 20 nov.

Hollandse sends in het Franse boulderbos door Vera Zijlstra en Elko Schellingerhout! https:// siked.nl/hollandse-sends-franse-boulderbos/ … @NKBV #fontainebleau #bouldering

Workshops van Bergsportreizen.nl Tijdens de workshops van Bergsportreizen.nl maak je in eigen land of net over de grens kennis met diverse onderdelen van de bergsport, zoals bergwandelen, alpiene touwtechnieken en oriënteren met een GPS. Hiermee leg je een basis voor het echte werk in de Alpen.

2 maart 3 maart 3 maart 10 maart 23 maart 6 april 7 april 13 april 14 april 14 april 20 april 21 april

Bergwandelen 18+, Ardennen Basis Alpiene Touwtechnieken, Zwolle GPS voor beginners, Schoorl Basis Alpiene Touwtechnieken, Bussum Bergwandelen voor gezinnen met kinderen van 8 – 14 jaar, Ardennen Kaart, kompas en GPS, Ardennen Basis Alpiene Touwtechnieken, Bussum Bergwandelen voor gezinnen met kinderen van 8 – 14 jaar, Ardennen GPS voor gevorderden, Roosendaal Basis Alpiene Touwtechnieken, Zwolle Bergwandelen voor gezinnen met kinderen van 2 – 7 jaar, Ardennen Basis Alpiene Touwtechnieken, Bergschenhoek

Een aantal workshops hebben we in prijs kunnen verlagen. Kijk voor het complete workshopaanbod en de prijzen op bergsportreizen.nl/workshops.

Workshops bij jou in de buurt Naast de workshops die we landelijk aanbieden via Bergsportreizen.nl organiseren vijftien NKBV-regio’s elk een eigen activiteitenprogramma met workshops, lezingen en cursussen. Kijk voor meer informatie over de NKBV-regio’s en het workshop- en activiteitenaanbod bij jou in de buurt op nkbv.nl/regionaal-aanbod en klik op de website van jouw regio.

Aart Cornelissen @AartCornelissen 20 nov.

Bob de Beker in het Friesch Dagblad van vandaag @NKBV @SintNicolaas #NKLead2017 #klimmen #bouldering #climbing LeidscheRijnInBeeld @LRinbeeld 19 nov.

Nieuw klimcentrum Neoliet in #leidscherijn dit weekend het decor voor het NK Lead 2017 @NKBV #klimmen #bouldering #climbing #utrecht #neoliet Kick Hommes @KickHommes 19 nov.

Wel een heel gaaf olympisch onderdeel. Maar laat Lead-kampioene Lynn van der Meer eerst maar eens ‘lekker klimmen’ @NKBV Richard Kaper @RichardKaper 18 nov.

Gaaf om weer live #sportklimmen te hebben gezien! Indrukwekkend niveau van vijfvoudig NL kampioen Tim Reuser op #nklead van @NKBV Arnaud de Wilde @ArnaudDeWilde 18 nov.

Gefeliciteerd @NKBV en @Hoogtelijn met de 100e uitgave van het Hoogtelijn magazine. Top! Andreas Dijk @AndreasDijk 18 nov.

Als antwoord op @jdriessen06 In gedachten ga ik 20 jaar terug. Met redactieleden Berggids (KNAV) & Bergvriend (NBV) om de tafel brainstormend over formule & titel van het blad dat na fusie per 1-1-1998 moest verschijnen. Boeiend proces, 2 culturen mixen. Maar het resultaat @Hoogtelijn mag er wezen. @NKBV

HOOGTELIJN 1-2018 |

78_HL0118_R20_NKBV.indd 79

79

29-01-18 13:38

mijn verhaal

In Mijn Verhaal vertellen wandelaars, klimmers en alpinisten over hun bergsportervaringen Heb jij ook een leuk verhaal? Stuur dan een mail naar hoogtelijn@nkbv.nl.

Hoofdjury Lisa Özmay

‘Alles moet tot in de puntjes kloppen’

Naam: Lisa Özmay Leeftijd: 31 Woonplaats: Warmond

Lisa Özmay (31) is al jaren op vrijwillige basis actief binnen de NKBV. Eerst als routejury en sinds vier jaar ook als hoofdjury. Dit jaar neemt ze deel aan de IFSC Europe Continental Judge cursus.

NKBV-lid sinds: 2008 Volgt: bijscholing tot IFSC Jury Droomt van: jureren op de Olympische Spelen

Tekst Anne van Leeuwen

Overal aan denken Het blijft opletten; elke wedstrijd en elke hal heeft zo z’n eigen uitdagingen. Er moet bijvoorbeeld ook worden nagedacht over waar het publiek moet zitten, zodat ze de wedstrijd niet hinderen, maar alles wel goed kunnen zien. “Zo was er een keer een NJK Boulder.

We hadden niet bedacht dat bijvoorbeeld ouders hun kind van dichtbij wilden zien klimmen. De boulders waren toen verspreid over de hal, wat ervoor zorgde dat het publiek de hele tijd in beweging was. Dat gaf veel onrust.”

Lisa in actie tijdens een jeugdwedstrijd.

Hoofdjury’s Joachim en Lisa.

Foto Tim van der Linden

A

ls hoofdjury is Lisa de eindverantwoordelijke van de wedstrijd. “Alles valt of staat bij een goede samenwerking.

Van tevoren wordt daarom met de hal en de hoofdroutebouwer overlegd. Alles moet organisatorisch tot in de puntjes kloppen: wat gebeurt wanneer en wie doet wat? De hoofdroutebouwer moet op de hoogte zijn van alle deelnemers en hun niveau, maar ook moeten de routes goed te jureren en veilig te klimmen zijn. Gelukkig is de samenwerking over het algemeen goed, en is er door jarenlange ervaring een goed werkend draaiboek.”

Hoofdjury Op de dag zelf is er ook genoeg te doen.

De hoofdjury verzorgt de briefings aan het juryteam en aan de deelnemers van de wedstrijd. Die moeten op de hoogte zijn van de regels van de wedstrijd en bijzonderheden van de te klimmen route. De hoofdjury zorgt niet alleen voor haar team, maar heeft ook een leidende rol bij conflictsituaties en eventuele protesten. Binnen de NKBV zijn er zes hoofdjury’s actief, die samen het gehele wedstrijdseizoen draaien, zo’n 29 stuks per jaar. Gemiddeld betekent dit dat het juryteam zo’n drie keer per maand in actie komt.

Foto Sytse van Slooten

Bijscholing Vorig jaar vond er een speciale bijscholing vanuit de IFSC plaats (IFSC Jury). Een strenge voorselectie ging aan deze cursus vooraf; slechts acht deelnemers uit verschillende EU-landen (onder wie ook NKBV-hoofdjury Wycher Bos) plaatsten zich voor deze bijscholing. Lisa heeft inmiddels het theorie-

weekend achter de rug, de drie praktijkstages (lead, boulder, speed) volgen nog. Na de bijscholing wordt er opnieuw geëvalueerd.

Als Lisa inderdaad haar papieren haalt, mag ze optreden als jury van internationale wedstrijden. Helaas vinden dat soort wedstrijden maar een keer per zoveel jaar plaats in Nederland, maar dat weerhoudt haar er niet van om te dromen. Van de Olympische Spelen bijvoorbeeld, om daar een keer te jureren terwijl een Nederlandse klimmer in de finale staat.

Plezier centraal Lisa begon als routejury na het organiseren van een regiowedstrijd. Dat beviel zo goed dat ze ook op nationaal niveau wilde bijdragen aan de klimsport. Eerst als routejury, later als hoofdjury, en nu is ze dus ook op weg om IFSC Europe Continental Judge te worden. Ze heeft haar rol gevonden: “Het plezier staat centraal. Het gevoel na een goede wedstrijd, dat iedereen een sportief uitdagende dag heeft gehad en tevreden naar huis gaat. Dat de klimmers lekker hebben geklommen en het publiek een mooie show heeft gekregen.

Dat je dat met je team bereikt, daar doe ik het voor.”

Word ook NKBV-vrijwilliger

De NKBV kan niet zonder al haar enthousiaste vrijwilligers, zowel regionaal als op landelijk niveau. In dit artikel vertelt Lisa Özmay over haar taken als hoofdjury. Vind jij het ook leuk om jouw energie in te zetten voor de vereniging? Kijk dan met enige regelmaat op nkbv.nl/vacatures.

Misschien zit er een functie in een commissie of tijdelijk project bij, die precies bij jou past!

80 | HOOGTELIJN 1-2018

81_HL0118_R14_Mijnverhaal.indd 80

29-01-18 13:39

De winnende coverfoto: een beklimming van de Wildspitze, van Diederik Stoorvogel.

Wildspitze, huttentocht en klettersteig in de prijzen

En de winnaar is…

Ter gelegenheid van het verschijnen van de 100ste Hoogtelijn schreven we drie prijsvragen uit. Tijdens de NKBV Bergsportdag op 21 januari maakten we in de stand van Hoogtelijn de drie winnaars bekend en werden de in totaal zes eervolle vermeldingen in het zonnetje gezet door de bijna voltallige Hoogtelijnredactie.

Tekst Peter Daalder

Winnaar coverfoto

Lezers konden hun mooiste foto insturen om kans te maken op de cover van Hoogtelijn #3, 2018. Veel inzenders stuurden niet één foto op, maar lieten de jury meegenieten van hele collecties bergfoto’s. De winnaar is Diederik Stoorvogel met een foto van de beklimming van de Wildspitze in de vroege ochtend. Over zijn foto zegt onze collega en fotograaf Reinier Rijke (Zout Fotografie): “De fotograaf heeft met heel weinig licht moeten werken, waarbij de sterren en maan goed te zien zijn, maar waar ook de bewegende alpinisten zonder bewegings-

onscherpte in beeld zijn gebracht. De silhouetten van de alpinisten steken mooi af tegen een opkomende zon en de diepblauw nachtelijke lucht die er boven hangt.”

De foto is heel goed bruikbaar voor de cover: het is een mooi beeld en laat voldoende ruimte voor de titel en tekst.

Eervolle vermeldingen zijn er voor Ellie Roetgerink van haar opname bij de Osornovulkaan in Chili en voor Line van den Berg voor de foto van berggids Roeland van Oss op de Kuffnergraat op de Mont Maudit in het Mont Blancmassief.

Mee op klimreportage

De andere twee prijsvragen waren voor mensen met een goed reportage-idee. De winnaars gaan met een Hoogtelijnredacteur op stap om van dichtbij te zien hoe een klim- of wandelreportage wordt gemaakt.

De artikelen worden gepubliceerd in Hoogtelijn #5, die op 16 november verschijnt.

Uit de drie genomineerden voor de klimreportage koos de jury als winnaar het idee van de 22-jarige klimmer Jort van Slooten, die graag zijn 54-jarige moeder meeneemt op een klettersteigtocht. Ico Kloppenburg, redacteur van Hoogtelijn, gaat met de prijswinnaars en een fotograaf de klettersteigreportage maken.

Eervolle vermeldingen zijn er voor Reinier Oudekerk, die samen met zijn vader avonturen opzoekt in de bergen en als idee had naar de top van een berg te klimmen en daar een nacht in een bivakzak door te brengen. De andere eervolle vermelding is voor Line van den Berg, die ook bij de coverfoto’s een vermelding kreeg. Zij constateert dat “mixed klimmen het nieuwe ijsklimmen is” en wilde daar een reportage over maken.

Mee op wandelreportage

Bij de wandelaars heeft de jury lang getwijfeld tussen twee zeer goede ideeën. Winnaar is Tanja De winnaars in de Koegler en haar gezin (haar man Hoogtelijnstand en Merel van 12 op en Jur van 10) die de simpele vraagde stelde: “HuttenBergsportdag. tochten, leuk, maar hoe doe je dat?” Deze reportage

Eervolle vermelding voor Ellie Roetgerink met de Osornovulkaan in Chili.

moet een informatief artikel opleveren voor allen die met een (hutten)tocht beginnen. Hoogtelijnhoofdredacteur Peter Daalder maakt deze reportage met fotograaf Aart Markies en het gezin uit Denekamp in het Wipptal en het Stubaital in Oostenrijk.

Eervolle vermelding met stip is voor Marleen van Klingeren. Zij stuurde een goed omschreven plan in met achtergronden voor een reportage over vluchtroutes in de bergen. Dit onderwerp komt binnenkort al in Hoogtelijn met een artikel over de Sentiero della pace in Trentino. De laatste eervolle vermelding is voor Remco de Jong die een parodie maakte op het spelletje “Ik ga op reis en neem mee…”, met het idee om in het Olympisch jaar een tocht te maken rond Mount Olympus in Griekenland.

Eervolle vermelding voor Line van den Berg: Roeland van Oss op de Mont Maudit.

Mooiste cover uit 20 jaar Hoogtelijn In de Hoogtelijnstand vroegen we bezoekers om een stickertje te plakken op een van alle 100 Hoogtelijncovers, die zij het allermooist vonden. Winnaar is de close-up van Messner (#3, 2016), op de voet gevolgd door de twee rotsen in de Dolomieten (#2, 1999) en de ijsklimcover uit 2017.

HOOGTELIJN 1-2018 |

00_HL0118_R00_prijswinnaars.indd 81

81

29-01-18 13:44

82 | HOOGTELIJN 1-2018

82_HL0118_R42_Fjallraven.indd 82

29-01-18 13:44

Vijfdaagse trektocht in Zweeds Lapland

De grote leegte in het kwadraat De Fjällräven Classic wordt sinds 2005 jaarlijks georganiseerd om deelnemers te laten ervaren wat het buitenleven in een ruige wildernis betekent. Omdat de Zweden het aantal deelnemende vrouwen willen verhogen, nodigde het outdoormerk afgelopen zomer vrouwelijke journalisten uit: Women on the trail. Voor Hoogtelijn liep Renate Kranenburg de 110 kilometer lange trektocht.

Tekst Renate Kranenburg Beeld Anette Andersson en Renate Kranenburg

E

chte wildernis, waar je die tegenwoordig nog vindt in Europa? Reis naar Zweeds Lapland en je staat er midden in. Honderdvijftig kilometer boven de poolcirkel ligt een fascinerend landschap in vele tinten groen, grijs en bruin. De grote leegte in het kwadraat: ruig en oneindig, waar het kwik hartje zomer nauwelijks boven de tien graden uitkomt. Een plek waar stilte overheerst.

Het is het land van de Sami, en van de Fjällräven Classic Sweden, een meerdaagse trektocht die gedeeltelijk over de Kungsleden loopt. Beginpunt is Nikkaluokta, een vlek op de kaart, belangrijk voor de Sami tijdens de trek met hun rendierkuddes. In vijf dagen lopen we naar Abisko, bekend van het nationaal park.

Kilo’s zonder doel De wekker gaat om half zes. Mijn laatste warme douche voor de komende dagen, voor de laatste keer echt eten. De inpakmarathon van gisteren was een goed idee. Na een zorgvuldige herdefiniëring van de term ‘basisuitrusting’, weegt mijn 65 literrugzak niet meer dan 14 kilo. Ik mag niet te vroeg juichen, want daar moeten mijn

camera en waterfles nog bij. Wanneer een groepsgenoot haar rugzak aan de weegschaal hangt, spreekt deze haar streng toe: 21 kilo. Crèmepjes, make-up, droge shampoo en T-shirts moeten plaatsmaken voor gelukkigere ledematen, meer wandelplezier en een grotere kans op de eindstreep. Elke kilo die aan je rug hangt, moet een doel hebben.

Mijn groepsgenoten zijn dertien vrouwen uit zeven landen, twee vrouwelijke gidsen en een jonge Australische herder, Vassi. Uitgerust met paarse jassen en blauwe regenhoezen van de Zweedse bergvos zijn wij klaar voor ons arctisch avontuur.

Tocht voor iedereen We starten in Nikkaluokta, waar in het begin van de 19de eeuw de eerste inwoners, de Njargajohtti, rendierdrijvers, zich vestigden.

Er zijn nu 2000 wandelaars uit 38 landen die aan de Classic beginnen. Nederland staat met 250 deelnemers op nummer drie.

Hoewel Fjällräven méér vrouwelijke deelnemers wil, deden er nog niet eerder zo veel vrouwen mee aan deze tocht, maar liefst 40 procent afgelopen zomer. De tocht, het is geen race, is voor

HOOGTELIJN 1-2018 |

82_HL0118_R42_Fjallraven.indd 83

83

30-01-18 08:41

Foto Kathelijne Seeldraeyers

Gids Anne legt de route uit.

een breed publiek, jong en oud, of je nu een ervaren wandelaar bent of voor het eerst op trektocht gaat. Het doel is om zo veel mogelijk mensen de natuur in te krijgen. Van de deelnemers loopt 82 procent de tocht voor het eerst en met een uitgezette route en checkpoints is dit een veilige context voor een meerdaags trekkingavontuur boven de poolcirkel.

Na de start lopen we de eerste paar kilometer in een lange stoet door een dicht berkenbos met uitzicht op de besneeuwde Kebnekaise, met 2097 meter de hoogste berg van Zweden. Na nog geen honderd meter komt de stroom wandelaars abrupt tot stilstand en bots ik bijna tegen mijn voorganger op. Er blijkt een grote modderpoel op het pad te liggen, waar iedereen omheen wil. De sneeuw is nog maar net weggesmolten, het is midden augustus, en de paden zijn drassig. Om ze begaanbaar te houden, zijn er op veel plaatsen planken neergelegd. Zo blijven ook de voeten droog.

Voeteninspectie Voor me bewegen vijftien blauwe regenhoezen door het bos.

Het regent nog niet, maar er komt een donkere lucht aan en we hebben de regenhoes uit voorzorg alvast over onze rugzakken gedaan. We steken wiebelende hangbruggen over en lopen over de zompige aarde, totdat we aankomen bij het jadekleurige Ladtjojaure. Jaure is Samisch voor meer. Op een steenstrandje aan het water gaan de schoenen uit. Tijd voor een voeteninspectie.

De eerste blarenpleisters worden geplakt, natte sokken verwisseld voor droge. We testen de rendierburger die even verderop in het Lap Dånalds openluchtrestaurant wordt gebakken en die smaakt!

Na 19 kilometer lopen komen we om zes uur ’s avonds eindelijk het eerste checkpoint tegen. De glooiende hellingen rondom het Kebnekaisebergstation kleuren blauw en groen van de tentjes, en

Fjällräven Classic

De Fjällräven Classic wordt georganiseerd in Zweden, Denemarken, de VS en Hong Kong en kostte in 2017 ongeveer € 230. In 2018 wordt de Classic in Zweden van 17 t/m 24 augustus georganiseerd: acht dagen, waarbij je op drie dagen op verschillende tijdstippen kunt starten. De meesten lopen er vijf dagen over.

De tocht begint in Nikkaluokta op 65 kilometer van Kiruna, waar een vliegveld is.

Vanaf Kiruna gaan er bussen en taxi’s naar het startpunt.

Wil je ook meedoen? Kijk voor meer informatie en aanmelding op classic.fjallraven.com.

we vullen er dankbaar onze energie aan met warme thee, cake en soep. Ons doel voor vandaag ligt echter nog een demotiverende drie kilometer verderop. De vermoeidheid is bij iedereen voelbaar, maar Vassi houdt de moed erin en rent onophoudelijk heen en weer om zich ervan te verzekeren dat niemand voor het einde afhaakt.

Panoramisch toilet Tegen half negen ’s avonds komen we aan op een winderige vlakte aan de voet van de Tolpagorni (1662 meter) die voor de Kebnekaise ligt, waar we met moeite een vlak stukje grond vinden aan een rivier. Deze vlakte wordt gekscherend de E. coli-vlakte genoemd, omdat er zo veel mensen ziek vandaan gaan.

De ongeschreven regel dat je upstream je water haalt en downstream, een flink eind van het water vandaan, een wc-plek zoekt, wordt niet door iedereen nageleefd. Voor die vijf minuten extra lopen heb je hier wel een groot rotsblok om je achter te verschuilen, het enige in de wijde omtrek, en een panoramisch toilet.

Ondertussen snijdt de wind in mijn gezicht en mijn vingers doen pijn van de kou. Ik weet niet of ik het nog warm kan krijgen vanavond. De theorie van de snelcursus bushcraft, die we voor vertrek kregen, kunnen we nu in de praktijk brengen. Dat betekent tent opzetten met de ingang náár de wind, zodat je zelf het verst af ligt van de wind, wat één graad scheelt. Een tweede leerpunt is dat je, door de brander efficiënt te gebruiken, wel 40 procent brandstof kunt besparen. Dus deksel op de pan en windscherm om de brander.

84 | HOOGTELIJN 1-2018

82_HL0118_R42_Fjallraven.indd 84

29-01-18 13:45

Foto Kathelijne Seeldraeyers

In een oogwenk kookt het water en snel werk ik de gevriesdroogde couscous naar binnen. Hoewel ik dit astronautenvoedsel sinds een paar jaar heb afgezworen en sindsdien stronken broccoli en pakken pasta de berg op sjouw, komt deze maagvulling zowaar in de buurt van lekker. Ons afval doen we in een afvalzak die we pas in Abisko kunnen weggooien. Leave no trace, only footprints is een van de uitgangspunten van de tocht.

Regen en zon zorgen voor spectaculaire regenbogen op weg naar Alesjaure.

Doorweekt Het is elf uur ’s avonds en nog net zo licht als vanmiddag. Mijn Belgische tentgenoot Kathelijne slaapt. Ik luister naar de regendruppels, die steeds indringender tikken op het tentdoek. En naar de wind, die onvermoeibaar lijkt. Ik doe mijn slaapmasker op en kruip dieper in mijn slaapzak. Onderin ligt een fles met warm water, mijn kleren voor morgen en mijn natte sokken.

De volgende dag word ik wakker in een plas water. Mijn slaapzak, lakenzak en matje zijn op sommige plekken doorweekt. Halverwege mijn slaapzak vind ik mijn drinkfles, leeg, de schroefdop er nog maar losjes op... Ik moet mijn spullen nat inpakken, in het vooruitzicht dat die vanavond nog niet droog zijn.

Avontuur met volle teugen In Zweden bestaat er niet zoiets als slecht weer. Alleen slechte kleding. Anders dan in de Alpen, waar je op een tocht wel een of meerdere hutjes tegenkomt waar je kunt schuilen, verenig je je in Zweden met de elementen, zolang je je maar op het weer kleedt.

Stromende regen, snijdende wind, sneeuw in je gezicht en ijzige kou, soms wel dagenlang, verwelkom je met open armen om het avontuur met volle teugen in je op te kunnen nemen.

Zo lopen we op dag twee, een etappe van 24 kilometer, de halve dag in de regen. Na het tweede checkpoint bij Singi weet ik hoe het voelt om tot op het bot verkleumd te zijn. Bij de enige schuilplaats in de wijde omtrek, een plastic afdak

van een voedseltent, warmen we ons op met een wrap met stoofvlees, aardappelpuree en bessenjam. Dat doet goed!

Ondanks deze grauwe dag is de teamgeest groot. We verdelen de inhoud van de rugzak van een woman on the trail met zere knieën, delen onze chocola en nootjes, helpen elkaar door de moeilijke momenten heen. Het gaat ons om het plezier van samen in de natuur onderweg zijn. Naarmate de dagen vorderen, merk ik dat ik steeds meer loskom uit de waan van mijn alledaagsheid.

Meditationsplats Dag drie is met zijn 27 kilometer en de Tjäktja-pasovergang de zwaarste dag van ons Classicavontuur. Onze gidsen Anne en Suzanne zijn duidelijk: voor wie het niet in één keer naar de voet van de pas haalt, is het einde avontuur en wordt een reddingshelikopter geregeld. Ze zeggen het in het belang van de groep, maar toch is de sfeer gespannen. Spierpijn en andere blessures steken bij de meesten van ons de kop op, ook bij mij. Mijn rugzak begint monsterlijk zwaar te voelen en mijn achillespezen verlangen

Het gaat ons om het plezier van samen onderweg zijn naar mijn ingelopen schoenen, die thuis staan. Na een dag pijn negeren, ga ik voor de zekerheid langs bij de EHBO-post in de Sälka Mountain Hut. Met twee ingetapete benen, van hielen tot knieholte, ga ik even later op pad. De enige stop die we maken is bij de mobiele koffietent, die wandelaars elke dag langs het pad staat op te wachten met warme koffie. Gelukkig komt iedereen mee en niet veel later staren we vanaf de top van de pas op 1140 meter in de uitgestrekte vallei.

Laatste avond in Kieron, opwarmen bij het kampvuur.

Bovenop de pas prijkt een pijl ‘Meditationsplats’, overigens niet de eerste op deze tocht. Zou deze speciaal voor de Classic zijn neergezet? Ironisch genoeg bevind ik me in een overweldigende wildernis van stilte, maar ondanks het feit dat de deelnemers zich verspreiden, word ik omgeven door tientallen wandelaars en is het druk op het pad. Hoe anders zou het zijn als ik alleen was geweest?

HOOGTELIJN 1-2018 |

82_HL0118_R42_Fjallraven.indd 85

85

29-01-18 13:45

Beklim met mountain network

de hoogste alpentoppen

M O U N TA I N

network

zugspitze 2962 m duitsland

dufourspitze

grossglockNer 3798 m oostenrijk

4634 m zwitserland

triglav

moNt blaNc 4810 m frankrijk

graN paradiso 4061 m ilatiĂŤ

2864 m sloveniĂŤ

uitgelicht

grossglockNer Beklim de hoogste berg van Oostenrijk. De route naar de top loopt door Nationaal Park Hohe Tauern, over een gletsjer en via een steile rotsgraat. Door ons traject van voorbereiding in Nederland en van training en acclimatisatie in Oostenrijk is het beklimmen van de Grossglockner mogelijk voor mensen met een goede conditie maar zonder klimervaring. begeleiding door ervaren uiagm berggidsen / 7 dagen / 3 tot 8 deelnemers / vertrekdata in juli en augustus E 1295,- (incl. overnachtingen o.b.v. halfpension, bergsportuitrusting en voorbereidingsdag in Nederland)

Neem voor meer iNformatie over beklimmiNg vaN de grossglockNer of aNdere bergeN coNtact met oNs op: travel@mouNtaiN-Network.Nl

w w w. m o u N ta i N - N e t w o r k . N l

Naamloos-1 1

/mNbergsport

25-01-18 15:35

Foto links Het dal kleurt blauw door onze tentjes.

Foto onder Lokaal rendiervlees op polarbrood, een van de favoriete snacks.

Spectaculair decor Na de pas met zijn sneeuw en ijsmeren gaat het naar beneden door een maanlandschap van blokken en losse stenen, waarin elke vorm van vegetatie ontbreekt. Achter ons trekt de lucht snel dicht en we zetten de pas erin om de regen voor te blijven.

Bij het Tjäktja checkpoint laat ik de vierde stempel in mijn trekkingpas zetten en wacht er voor iedereen een brownie.

Hoe je je over zoiets kleins kunt verheugen.

Eindelijk breekt de zon door en zitten we voor een moment uit de wind. Tijdens de pauze doet zelfs Vassi een powernap. Hij kan het weten, want we zijn pas op de helft. Na de pauze is het namelijk nog 14 kilometer naar Alesjaure. Regen en zon vormen een spectaculair decor aan de hemel. De rest van het stuk tot Alesjaure loop ik op de automatische piloot. Eindelijk komt er een hangbrug in zicht, waarna het tot het kamp nog een korte klim is.

De Alisjavri Sami Village aan de overkant van het Alesjauremeer is al een paar weken verlaten. De Sami die rendieren in dit gebied hebben, komen hier drie weken in de zomer om hun rendieren te volgen. Vanaf het Alesjaure-tentenkamp is het uitzicht over het meer spectaculair. Maar de wind en regen maken het onaangenaam buiten de tent, hoe ik ook mijn best doe om me te verenigen met de elementen. Zelfs de Zweden vinden het een stuk kouder dan gebruikelijk voor deze tijd van het jaar, het is maar iets boven het vriespunt. De kou kruipt in elke vezel van mijn kleding, die niet warm genoeg is, en de enige aangename plek is mijn slaapzak. Met spijt denk ik aan mijn dikke donsjas die ik heb achtergelaten bij de spullen die bij aankomst in Abisko op ons liggen te wachten.

Kampvuur en Jägermeister De volgende dag is het grauw en koud, met wind tot stormkracht.

Het is goed mis met een van de women on the trail. Franzi’s knieën willen echt niet meer en haar maag is van streek door de pijnstillers. Ze wordt opgehaald met de reddingshelikopter en naar het Abisko Tourist Station gevlogen. Hoewel we allemaal balen van haar vertrek, moet het wel leuk blijven. Als het een kwelling wordt, heeft het geen zin meer.

De 18 kilometer naar Kieron is ‘bijna niets’ in vergelijking met de 27 van gisteren. Het is niet de afstand die me tergt, maar de ijzige kou. Ik luister naar het getik van de regen op mijn regenhoes en zet mijn blik op oneindig. Ik vergeet haast dat we langs Kieron, de heilige berg van de Sami lopen.

Hoewel ik geen honger heb, stoppen we op een open vlakte waar de wind vrij spel heeft. Deze pauze had ik liever overgeslagen.

Ik zet mijn brander achter een klein rotsblok, dat ik deel met twee andere vrouwen, en probeer achter mijn rugzak te schuilen terwijl een zakje hete chili mijn handen en maag opwarmt. Dan dalen we onder de boomgrens (800 meter) en meteen oogt het landschap, met het Abisko-meer in de verte, een stuk vriendelijker.

Tegen het eind van de middag wacht ons een kampvuur en pannenkoeken en komen ook de flesjes Jägermeister tevoorschijn, die Anne en Suzanne vanuit Nikkaluokta hebben meegenomen.

Zo komt de stemming er weer helemaal in.

Op blote voeten De laatste kilometers naar het Abisko Tourist Station schijnt de zon. De natuur in het Abisko National Park is overweldigend met zijn watervallen en ruige kliffen. Het schijnt dat je vanaf het Aurora Sky Station in Abisko het noorderlicht het best kunt zien.

Ik loop op blote voeten in mijn sandalen, mijn schoenen bungelen aan mijn rugzak. Ik heb geen andere keus, want mijn achillespezen protesteren bij elke stap in mijn nieuwe bergschoenen.

Hoe je je over zoiets kleins als een brownie kunt verheugen Onze stemming is uitgelaten, alsof we een overwinning hebben behaald. We smeren onze wangen in met modderstrepen en komen luid zingend over de finish, terwijl we met applaus en gejuich worden onthaald door onder anderen Franzi, onze tochtgenoot met de zere knieën.

Daar kom ik ook Jenny van de bereden politie weer tegen, die ik met haar groep van bijna 38 Nederlanders van de politie sinds het begin van de tocht steeds weer ontmoette. Na een zware burn-out is de Classic voor haar de perfecte manier om dingen anders te gaan zien. “Het was top”, voegt ze eraan toe. Ik voel dat de Classic ook iets in mij heeft veranderd. De 110 kilometer lopen door Noord-Zweden nestelt zich in al mijn cellen. In de uitdaging van mijn arctisch avontuur schuilt de beloning voor het volbrengen ervan: een intens gevoel van voldoening. Een ding weet ik zeker: de grote leegte van Zweeds Lapland laat me niet meer los.

HOOGTELIJN 1-2018 |

82_HL0118_R42_Fjallraven.indd 87

87

29-01-18 13:46

Onder redactie van Frank Husslage en Ico Kloppenburg

gespot

Volg @hoogtelijn op Twitter voor het laatste nieuws van de redactie.

Tips zijn welkom op hoogtelijn@nkbv.nl.

Bergreuzen in voeten De cover van Between the Sunset and the Sea wordt gesierd door een woeste bergreus. Boven de wolken uittorenend, de graten verlicht door een gelig avondlicht, de sneeuwvelden en couloirs in koude schaduw.

Couloirs? Gullies zul je bedoelen. Dit boek gaat over bergen in Groot-Brittannië en de berg is onmiskenbaar ’s lands hoogste, Ben Nevis. Een berg van 4408 voet en 7 inches (1343,7 meter). Gemeten naar continentale maatstaven kan ik het woord bergreus uit mijn eerste zin schrappen. Zelfs de Vogezen reiken hoger. En daarmee hebben we meteen de essentie van het boek te pakken. Volgens auteur Simon Ingram, redacteur van het Britse buitensportblad Trail Magazine, wordt de kwaliteit van een berg niet alleen afgemeten aan diens hoogte. In een jaar tijd bezoekt hij als bergwandelaar

zestien bergen over het hele eiland, bekende en onbekende, en keer op keer lukt het hem om die stelling te onderbouwen. Het kan de vorm van de berg zijn, maar ook de technische moeilijkheid, het klimaat, de culturele bagage of de plaats in de bergsportgeschiedenis die een berg zijn maat geeft. In zestien inspirerende hoofdstukken neemt Ingram zijn lezers mee over het eiland en door grote stukken van de Britse bergsportcultuur. De door mij gelezen paperbackeditie is zeer schraal geïllustreerd. Betere foto’s en eventueel wat kaarten hadden hier echt een meerwaarde gehad.

En keer op keer kwamen bij mij de Britse kaarten en klimgidsen uit de kast, om de verhalen beter te kunnen volgen. Die hebben nu vaak een post-it gekregen: “Daar wil ik ook naartoe!” [Frank Husslage]

Wandelloze wanden

VLIEGENDE HOLLANDER En wie zagen we plotseling langskomen op Facebook, gepost door een trotse moeder? Het is Nicky de Leeuw die meedoet aan Ninja Warrior Austria en daar als Der fliegende Holländer met verreweg de snelste tijd de finale ingaat en hem uiteindelijk wint. Sterk werk Nicky!

Mountain Vanaf 22 maart 2018 draait de film Mountain in de Nederlandse bioscopen. Een film over de schoonheid, het mysterie en de kracht van bergen, met een voice-over van acteur Willem Dafoe en muziek van het Australian Chamber Orchestra. De documentaire laat de hoogste pieken van de wereld zien met klimmers, wingsuit flyers en mountainbikers, en geeft een beeld van de manier waarop de bergen tegenwoordig worden geëxploiteerd.

Nieuwsgierig? Bekijk de trailer via goo.gl/8Zd3ce.

MAAK KANS OP 2 GRATIS KAARTEN Hoogtelijn geeft 5x2 kaartjes weg!

Wil je meedingen naar twee gratis kaartjes? Stuur voor 13 maart 2018 een e-mail naar hoogtelijn@nkbv.nl met het onderwerp ‘Gratis kaarten Mountain’.

Between the Sunset and the Sea, Simon Ingram William Collins Books, 2016 (williamcollinsbooks.com) ISBN 978-0-00-754790-6 € 11,60

Max 30 min, Alpine Kletterei schnell erreicht, Matthias Baudrexl Bergwerk verlag, 2017 (bergwerk-verlag.com) ISBN 978-3-00-056785-8 € 29,90

Veel sportklimmers hebben een naam hoog te houden als het gaat om hun perceptie van bereikbaarheid van routes.

Wandelen in een lange aanloop is taboe.

Als ze konden kiezen, dan zou de instap van een route op een terras met dampend hete, loeisterke koffie zijn. De Duitse berggids Matthias Baudrexl leefde zich uit in een alpiene rotsklimgids die dit ideaal zo dichtbij mogelijk brengt. In de gids Max 30 min. Beschrijft hij 65 multipitch rotsklimroutes met korte aanlooptijd. Routes in de Dolomieten, Tirol, het Sarcadal, Bergell en in de omgeving van Chamonix. In elke regio behandelt hij ook een sportklimgebied. De ultrakorte aanlooptijd is soms het resultaat van kabelbanen, met name rond Chamonix en bij het Albignastuwmeer.

Een heel mooie plus aan deze gids vind ik de laatste pagina’s: daar worden de noodzakelijke en actuele zekerings- en reddingtechnieken helder beschreven.

De topo is zichtbaar gesponsord, maar die sponsoring heeft geen negatieve invloed op de inhoudelijke kwaliteit.

En het houdt de gids wel betaalbaar.

En die hete, sterke koffie dan? Bij elke route staat ook de dichtstbijzijnde koffietent beschreven. Baudrexl gaf deze gids de nummering Band 1 mee.

Ik kijk uit naar de volgende Banden.

[Frank Husslage]

88 | HOOGTELIJN 1-2018

88_HL0118_R13_Gespot.indd 88

29-01-18 13:46

Grote voeten Het Zwarte Woud is Duitslands hoogste middelgebergte en rijkt tot ruim 1400 meter. Glooiende toppen, weliswaar in de regenschaduw van de Vogezen en de Alpen, maar toch sneeuwzeker genoeg om er een verantwoorde sneeuwschoenbestemming van te maken.

Local Matthias Schopp leefde zich uit in een gids met 48 sneeuwschoentoeren en een meerdaagse doorsteek van het hele Zwarte Woud. De bekende highlights waar ook beginners uit de voeten kunnen, komen uiteraard aan bod: Feldberg en Herzogenhorn.

Maar ook minder bekende dalen blijken prima terrein voor de grote voeten. De gids biedt gedetailleerde routebeschrijvingen met detailkaart 1:50.000, informatie over lokale beschermingsregels en uiteraard een heleboel lekker makende foto’s.

[Frank Husslage]

Schwarzwald, Matthias Schopp Rother, 2017 (rother.de) ISBN 978-3-7633-5813-7 € 15,40

Kattenklimwand Martijn Janssen maakte voor zijn katten Noxy en Lumos een eigen klimmuur in de woonkamer, zodat hij met zijn vriendin Karin Slits kan genieten van twee echte klimkatten. Moeder Jeannet Janssen stuurde ons de foto, die ongetwijfeld leidt tot andere kiekjes in de postbus van de redactie.

Allmightystone De vraag is: zijn ze in scene gezet of heeft iemand de moeite genomen de klimmer uit de foto weg te photoshoppen? Hoe dan ook, op Instagram komen veel foto’s voorbij waarin een klein groepje mensen een rots lijkt te aanbidden. De teksten zijn bijpassend.

TOPLOGGER Bijhouden welke boulders je klimt? Zien welke boulders zijn vernieuwd in je favoriete hal? Of welke boulder je nu echt serieus moet proberen, omdat hij er bijna wordt uitgeschroefd? Het kan nu allemaal met de handige gratis app Toplogger, die Koen Swinkels heeft ontwikkeld.

Met een mooi overzicht van waar de routes zitten, wat ze waard zijn en hoeveel sterren ze van de klimmers krijgen. Dus je hoeft nooit meer naar de lijstjes in de hal te rennen om te zien hoe moeilijk het probleem was dat je net hebt geklommen. Of net niet kon klimmen.

Voorlopig zijn de hallen Arqué, Bruut, Grip Boulder Hal, Grip Klimcentrum, en Monk Amsterdam, Eindhoven en Rotterdam in de app te vinden. Lees meer over klim-apps op nkbv.nl/kenniscentrum (zoek op ‘klimapps’).

Wie ziet meer?

Een verhaal over de liefde voor de bergen. Groot versus klein, natuur versus cultuur: klassieke thema’s maar zo hedendaags verteld. Een Milanees gezin trekt elke zomer naar het Val d’Aosta. Deze jaarlijks terugkerende Alpenweken zijn de zuurstof in hun levens. Vader is alpinist, die het letterlijk en figuurlijk benauwende en frustrerende stadsleven dan korte tijd inruilt voor het hooggebergte, waar zijn ware leven ligt. Ook moeder bloeit op in het rustige landleven dat ze er aantreft. De elfjarige zoon Pietro raakt bevriend met Bruno, een leeftijdgenootje uit het Alpendorpje. Die wijdt de stadsjongen in in de geheimen van het gebergte. In de worsteling met de ongenaakbare bergnatuur en de zich ontwikkelende 21e-eeuwse cultuur wordt de binding van het gezin met de bergen steeds sterker. Pietro’s band met Bruno raakt zelfs onlosmakelijk verweven. Tot het moment dat deze wordt doorgesneden. Maar wie heeft er dan meer van de bergen gezien? [Frank Husslage]

De acht bergen, Poalo Cognetti De Bezige Bij, 2017 (debezigebij.nl) ISBN 978 90 234 6641 3 € 19,99

HOOGTELIJN 1-2018 |

88_HL0118_R13_Gespot.indd 89

89

29-01-18 13:46

vooruitblik

Hoogtelijn 2-2018 verschijnt 6 april THEMA

Colofon

Tirol

Hoogtelijn is het officiĂŤle tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar.

De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn.

Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

Redactie

Peter Daalder (hoofdredacteur) Femke Welvaart (eindredacteur) Mirte van Dijk, Sieto van der Heide, Frank Husslage, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Anne van Leeuwen, Florian van Olden, Ivar Schute.

Medewerkers

Suzan van der Burg, Jody Hagenbeek, Dim van den Heuvel, Christine Tamminga, Peter Uijt de Haag (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (illustraties).

Redactie-adres

NKBV, t.a.v. Hoogtelijn, Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, hoogtelijn.nl

Advertentie-exploitatie

Patrick Baars Postbus 225, 3440 AE Woerden 0348-484066/06-18653645 patrick.baars@nkbv.nl

Interview David Lama Trektocht door de Lyngen Alpen

Productie en vormgeving

Studio ManagementMedia, Hilversum Anita Baljet

Druk

Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 39.250 ISSN: 1387-862X

Los abonnement

Niet-leden kunnen zich abonneren op Hoogtelijn voor â‚Ź 22,50 per jaar. Kijk op nkbvwebshop.nl.

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden Fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen Bank: IBAN NL84RABO0161417213 BIC RABONL2U

90 | HOOGTELIJN 1-2018

90_HL0118_R12_Vooruitblik.indd 90

29-01-18 13:47

BASISKAMPEN VOOR JONG EN OUD IN EEN ONGEDWONGEN SFEER GENIETEN VAN JE BERGSPORTVAKANTIE AF VAN P.P. € 20

• • • • •

Samen met andere gezinnen op pad Thema basiskampen voor sneeuw & ijs en klettersteigliefhebbers Speciaal basiskamp voor skyrunners NIEUW! Basiskampen inclusief begeleide gletsjertocht NIEUW! Ook voor 50-plussers

BEKIJK HET AANBOD OP BERGSPORTREIZEN.NL 100% dochter van de NKBV.

ADV_NKBV-basiskampen 2018-v2.indd 1 Naamloos-3 1

18-01-18 15:32 21:56 25-01-18

ADAPT TO YOUR ENVIRONMENT

10:48AM

TREKTOCHT CAMINO DE SANTIAGO Dankzij de vooruitstrevende ventilatietechnologie van AirZone blijf je altijd koel, want het rugpand met gespannen gaas garandeert een maximale luchtstroom. Het draagssysteem past zich aan jouw bouw aan en helpt je om je bepakking comfortabel te dragen. Welke route je ook kiest, met AirZone pas jij je aan je omgeving aan.

www.lowealpine.com/airzone

Naamloos-3 1

25-01-18 15:34