Hoogtelijn 1/2020

WWW.NKBV.NL | FEBRUARI 2020 | NR 1

NR 1 | FEBRUARI 2020

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

koud

Hoe bereid je je voor op winterse omstandigheden?

WWW.NKBV.NL

NOCKBERGE TRAIL De onbekende kant van Karinthië

01_HL0120_R01_Cover_4mm.indd 1

RESTRISICO

Toerskiën versus het dagelijks verkeer

VOORPRET

Met een beetje training straks fit de zomer in

27-01-20 11:37

MAAK KENNIS MET DE

NIEUWE COLLECTIE

NKBV-LEDEN HEBBEN STANDAARD 10% KORTING BIJ BEVER

EN PROFITEER VAN DE

SALE BIJ BEVER T/M 1 MAART 2020

TOT 70% KORTING *NKBV-korting is niet geldig in combinatie met andere kortingsacties.

1. KINETIC ALPINE JACKET HEREN RAB 229.95 *206.96 - 2. KINETIC PLUS JACKET DAMES RAB 199.95 *179.96 3. AIRZONE TREK LOWE ALPINE 169.95 *152.96 - 4. ABISKO MIDSUMMER BROEK DAMES FJÄLLRÄVEN 169.95 *152.96 5. FUSEKNIT LIGHT RN SS CRAFT 44.95 *40.46 - 6. CHAIR ONE HELINOX 99.95 *89.96 - 7. FERRATA LOW LIGHT GTX HANWAG 239.95 *215.96 8. LITHE HOOD DAMES HAGLÖFS 124.95 *112.46 -

Prijs- en modelwijzigingen en druk- en zetfouten voorbehouden. Bekijk de actievoorwaarden op bever.nl *De NKBV-korting (10%) is niet geldig in combinatie met andere kortingsacties.

B20040-Hoogtelijn 1_2020_Spread_V04-DEF.indd 1_2020_Spread_V04.indd 1 B20040-Hoogtelijn 2

23-01-20 14:55

NIEUWE COLLECTIE BESCHIKBAAR VANAF 2 MAART Comfort én natweersbescherming in één jas. Hij is namelijk volledig waterdicht, stretchy en zeer goed ademend.

Deze superlichte, waterdichte en stretchy softshell heeft een groot ademend vermogen is ideaal als buitenlaag tijdens bergavonturen.

1 2

3

5

4 Naadloos, lichtgewicht en verkoelend sportshirt van gerecyclede PETflessen.

Gemaakt van luchtig en licht materiaal met een pasvorm en ventilatie die wandelen in warme klimaten koel en comfortabel maakt.

6

Dankzij het kleine pakvolume en het lage gewicht een absolute musthave voor fietsers, wandelaars, kampeerders en fanatieke buitensporter.

Exclusief bij Bever.

8

7

B20040-Hoogtelijn 1_2020_Spread_V04-DEF.indd 3

Schoen die zeer weinig weegt, maar robuust genoeg is voor via ferrata; een met metalen kabels uitgezet klimparcours langs een rotswand.

Ideale fleece om te dragen onder je jas tijdens zomerexpedities, of als vest bij warmer weer.

23-01-20 14:55 14:30 23-01-20

inhoud

Kijk voor meer informatie op nkbv.nl, hoogtelijn.nl, twitter.com/nkbv en op facebook.com/de.nkbv.

ACTUEEL 08 Op de Hoogte 88 Gespot

NKBV 07 Voorwoord Joachim Driessen 67 Mijn verhaal: Lottes eerste huttentocht

68 NKBV voor Jou

THEMA: KOUD 18 140 kilometer door Zuid-Tirol 24 Het risico van toerskiën versus het dagelijks verkeer

28 Op ski’s over de Nockberge Trail 32 Markt & Materiaal: bindingen, vellen en ijzers 34 Koudetraining 40 Winters wandelen in de Spaanse Pyreneeën 42 Libanon: land van mogelijkheden

ALPINISME 77 Seven Summits in één jaar

16 THEMA: KOUD

Een winters thema met een flink pak sneeuw. We nemen je mee op toerskitocht in Karinthië, Zuid-Tirol en Libanon, en op een frisse maar zonnige wandeling in de Spaanse Pyreneeën. Verder aandacht voor kou en hoe je je kunt voorbereiden op extreme omstandigheden, en een leerzame greep uit het toerski- en freeridebindingenaanbod.

WANDELEN 54 Parc naturel régional du Massif des Bauges

78 Voorbereiding: fit de zomer in 84 Meerdaagse tocht op Mallorca

KLIMMEN 48 Interview: Job van Hemert en Swaen Harmsen

70 Overzicht Nederlandse klim- en boulderhallen

72 Klimroute: tafoni op Corsica 83 Boulderen is booming

EN VERDER 14 Fles met een verhaal 59 Ragna Debats trailt op

28

34

KARINTHIË Toerskiën op de Nockberge Trail

KOUDETRAINING

Hoe bereid je je voor op winterse omstandigheden?

RISICO’S

Toerskiën versus het dagelijks verkeer

24

zeven continenten

60 De zes tempels van Reinhold Messner 74 DAV viert 150-jarig jubileum 81 Langs het pad: de ragebol 90 Vooruitblik

4 | HOOGTELIJN 1-2020

04_HL0120_R02_inhoud.indd 4

27-01-20 11:39

Ze stond negen keer op Mount Everest, een record voor vrouwen. In mei hoopt ze de tien vol te maken. Om meteen daarna een poging te doen op de K2. Lhakpa Sherpa is alleenstaande moeder met een volwassen zoon en twee tienerdochters. Ze verhuisde naar de VS met haar Roemeens/Amerikaanse man, van wie ze in 2015 scheidde. Sindsdien werkt ze als schoonmaakster en in restaurants als afwashulp en caissière om de opvoeding van haar dochters te betalen.

32

MARKT & MATERIAAL

Bindingen, vellen en ijzers

78

VOORBEREIDING

Fit de zomer in

stand

Sterke vrouw

Haar levensverhaal is dat van een enorme doorzetter, van een vrouw die niet in luxe leeft en in de VS haar hoofd boven water probeert te houden. Ze heeft geen auto, loopt naar haar werk en sprokkelt trainingsuren in de bergen van Connecticut of in een sportschool. Haar record op Mount Everest bracht haar weliswaar enige bekendheid, maar een sponsor klopte nog nooit bij haar aan.

48

Lhakpa Sherpa heeft een paar jaar geleden in Kathmandu een bedrijf opgezet dat trekkings en expedities organiseert.

Daaruit heeft ze een inkomen, maar niet voldoende om haar gezin draaiende te houden. Zodra ze weer richting Nepal gaat, blijven haar dochters achter in de VS, zegt ze haar baantjes op en pakt ze bij terugkeer alles aan om weer een inkomen te hebben.

Lhakpa was in 2000 niet de eerste Nepalese op Everest.

Pasang Lhamu Sherpa ging haar voor, maar overleed tijdens de afdaling. Die laatste kreeg een postzegel met haar beeltenis en een standbeeld, Lhakpa moet het doen met een paar oorkondes en medailles.

INTERVIEW

Klimkoppel Job & Swaen

54

Als zij in mei voor de tiende keer op 8848 meter staat, blijft deze sterke vrouw nederig zoals haar boeddhistische opvoeding haar heeft geleerd. “Ik ben maar een kleine muis op een grote berg.”

MASSIF DES BAUGES Polderen in het hooggebergte

Peter Daalder

Hoofdredacteur peter.daalder@hoogtelijn.nl

WWW.NKBV.NL | FEBRUARI 2020 | NR 1

NR 1 | FEBRUARI 2020

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

koud

Hoe bereid je je voor op winterse omstandigheden?

WWW.NKBV.NL

NOCKBERGE TRAIL De onbekende kant van Karinthië

01_HL0120_R01_Cover_4mm.indd 1

RESTRISICO

Toerskiën versus het dagelijks verkeer

VOORPRET

Met een beetje training straks fit de zomer in

Op de cover: koud! Redacteur Rinske Brand wierp zich op als proefkonijn en onderzocht hoe je je kunt voorbereiden op (extreme) kou. Ze nam ijsbaden, ging de vriezer in en zet sindsdien haar verwarming niet hoger dan 18 graden. Van vijand werd de kou haar beste vriend. Je leest over al haar ervaringen op pagina 34.

Coverfoto: winter in Schotland, foto van Nick Platje (Rewild).

23-01-20 11:41

HOOGTELIJN 1-2020 |

04_HL0120_R02_inhoud.indd 5

5

27-01-20 11:39

SAMEN LATEN WE HEEL VEEL MENSEN WINNEN Nederlandse Loterij is de organisatie achter zeven bekende kansspelen: Staatsloterij, Lotto, Eurojackpot, Miljoenenspel, Lucky Day, Krasloten en Toto.

Samen laten wij heel veel mensen winnen en niet alleen met miljoenen aan prijzengeld. Jaarlijks investeren we ook miljoenen in de Nederlandse sport en 18 goede doelen op het gebied van gezondheid en beweging.

We steunen jong en oud, olympisch en paralympisch en van revalidatie tot gehandicaptensport.

Door mee te spellen met één van onze spelen draag je dus direct bij aan onze missie, een gelukkig, gezond en sportief Nederland!

WAAR HEEL NEDERLAND WINT NEDERLANDSELOTERIJ.NL

Naamloos-1 1

20-01-20 14:15

Winter met een zwart randje Joachim

Duurzaamheid De NKBV streeft naar een duurzame relatie met haar leden en alle partijen in het veld.

Duurzaamheid is ook een kernwaarde als het gaat om natuur, milieu en sociale waarden. We brengen dit zo goed mogelijk tot uitdrukking in een duurzame inkoop en bedrijfsvoering.

Hoogtelijn wordt verpakt in suikerrietfolie en drukken we op FSC-papier: papier uit duurzaam beheerde bossen (een keurmerk met goedkeuring van het Wereld Natuur Fonds).

Voor onze correspondentie gebruiken we 100% gerecycled papier. We schenken duurzame koffie (Peeze) en hebben een CO2neutrale postbezorging en data-opslag. En we promoten het reizen per openbaar vervoer naar bergsportbestemmingen. Als je toch met de auto of het vliegtuig reist, kun je overwegen om je CO2-uitstoot te compenseren. Dit kan eenvoudig via greenseat.nl.

Winter vind ik de mooiste tijd van het jaar in de Alpen. Alles wit, de stilte bij het naar boven lopen en je eigen afdaalspoor terugkijken.

Zeker in januari als de sneeuw al wel goed is en het nog niet zo druk is, zijn skitoeren mijn favoriet.

N

atuurlijk is niets zonder risico, zeker de winter niet. Een gewoon wandelpad in de zomer kan in de winter lawinegevaarlijk zijn en het vinden van de route is zonder gele bordjes een stuk lastiger. Maar alles kun je leren, ook op een veilige manier toerskiën of sneeuwschoenwandelen. Goed voorbereid op pad met de juiste spullen (denk aan je pieper, schep en sonde!), je hebt het lawinebericht gelezen en begrepen, en met voldoende kennis om te weten wat verantwoord is. Er is altijd een restrisico, maar aan het verkeer deelnemen is helaas ook risicovol.

Toerskiën is populair, zeker in Oostenrijk.

Het schrille contrast met de overvolle skipistes en het gedrang bij de liften – zeker in de grote skigebieden – maakt dat veel skiërs hun heil buiten de piste zoeken. Begrijp me goed, ik heb niets tegen pisteskiën en een lift op zijn tijd is voor mij als toerskiër ook erg welkom, maar de massaliteit van sommige grote gebieden staat me tegen.

De plannen om het liefelijke skigebied van het Pitztal te verbinden met het skigebied in Sölden vinden wij als bestuur

van de NKBV een zwarte bladzijde in de ontwikkeling van de wintersport. Drie gondelbanen, 750.000 m3 op te blazen steen en het afgraven van een deel van de gletsjer, zijn desastreus voor dit gebied.

De Braunschweiger Hütte wordt dan omgeven door liften en de door toerskiërs geliefde gletsjer Mittelbergferner wordt een platgewalste piste. Wat ons betreft terecht dat onze Duitse en Oostenrijkse zusterorganisaties zich krachtig verzetten tegen dit project. Wij steunen ze daarin door onder meer de petitie mein #aufstehn te tekenen en ons te voegen bij de bezwaren die beide organisaties hebben aangetekend bij de Tiroler Landesregierung. En er is al een eerste succes: de presentatie over het project is voorlopig afgeblazen.

Volgende keer zal ik een dal verderop skiën, want kleinschalige gebieden met veel ruimte om te toeren, blijven mijn persoonlijke favoriet.

Joachim Driessen,

Beter de bergen in met de NKBV NKBV-leden profiteren van voordelen en kortingen en ontvangen vijf keer per jaar Hoogtelijn. Met je lidmaatschap draag je bij aan het onderhoud van hutten en paden in de Alpen en het behoud van klimgebieden.

Tip je vrienden om ook NKBV-lid te worden.

Ze kunnen zich aanmelden op nkbv.nl en zien daar welke voordelen het lidmaatschap hen nog meer biedt.

Opzeggen lidmaatschap

Het NKBV-lidmaatschap loopt per kalenderjaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat dan vóór 1 november op MijnNKBV.nl. Je ontvangt dan per e-mail een bevestiging van je opzegging.

Na 1 november wordt je lidmaatschap automatisch verlengd voor het volgende kalenderjaar. Kijk voor meer informatie over het lidmaatschap op nkbv.nl.

Partners van de NKBV

voorzitter NKBV mail: voorzitter@nkbv.nl twitter: @jdriessen06

HOOGTELIJN 1-2020 |

07_HL0120_R04_joachim.indd 7

7

27-01-20 11:40

Onder redactie van Rien Jans

op de hoogte

Heb je nieuws voor Op de Hoogte, mail het naar hoogtelijn@nkbv.nl.

Meer bergnieuws vind je op nkbv.nl, of volg ons op Facebook en Twitter.

Marian Kathmann en Ton Gordijn.

Alpinisme, de kunst van het beklimmen van toppen en rotswanden van hoge bergen in rotsachtig of ijzig terrein, is sinds december 2019 opgenomen op de UNESCO lijst van immaterieel erfgoed. Zwitserland, Italië en Frankrijk hadden de discipline voorgedragen bij de Verenigde Naties. Werelderfgoed is uniek en onvervangbaar, en daarom van belang om te beschermen.

Thijs van Delden heeft 8B en 8B+ geboulderd in Fontainebleau: Jour de Chasse en Mécanique Elémentaire. Max Deelen klom er eerst The Island 8B+ en daarna The Big Island 8C. Dat maakt Deelen de derde Nederlandse 8C-klimmer, na Jorg Verhoeven en Michiel Nieuwenhuijsen.

GreenHolds is de naam van een Nederlands initiatief dat recyclebare klimgrepen gaat produceren. Voor de productie die dit jaar start, is een nieuw materiaal ontwikkeld dat 100 procent herbruikbaar is en kan worden gemaakt van gerecyclede materialen. Tot nu toe zijn klimgrepen nog niet geschikt voor hergebruik. De nieuwe grepen zullen van dezelfde of hogere kwaliteit zijn dan de huidige generatie klimgrepen en ongeveer dezelfde prijs hebben. Volgens prognoses gaat de markt voor klimgrepen de komende tien jaar verdubbelen.

Eind vorig jaar overleed Wayne Merry (88), een van de drie klimmers die in 1958 als eersten El Capitan beklommen. Over een periode van 18 maanden spendeerde hoofdrolspeler/drijvende kracht Warren Harding met diverse partners in totaal 45 dagen aan het vinden van een route door het hoogste deel van de wand. Tijdens de uiteindelijke beklimming deden Harding, Merry en Whitmore er uiteindelijk 12 dagen over om boven te komen.

Onderzoekers van de universiteit van EichstättIngolstadt roepen op om oude beelden in te sturen van het Horlachtal en Kaunertal in Tirol en het Martelltal (Val Martello) in Zuid-Tirol.

Met die beelden willen ze veranderingen in die valleien over de afgelopen 150 jaar zichtbaar maken en synchroniseren met onderzoeksgegevens van temperatuur, neerslag, wind, vegetatie en afwatering uit die gebieden.

Foto’s, dia’s, ansichtkaarten, negatieven, glasplaten, oud of minder oud: alle beeld is welkom. Stuur voor meer informatie een mail naar sehag@ku.de.

Nieuwe rubriek: Langs het pad

Vanaf deze editie vertellen biologen en IVN-natuurgidsen Marian Kathmann en Ton Gordijn meer over de bloemen en planten die je in de bergen kunt tegenkomen. “Anderen enthousiast maken voor de natuur past heel erg bij ons”, vertelt het stel. “Vergeleken met de Nederlandse natuur groeien er in de bergen zo veel leuke andere soorten.

Zien we aan het begin van de vakantie de eerste diepblauwe gentiaantjes, dan voelen we geluk en ontspanning: vakantie! Dat gebeurt ook bij de gele bergsteenbreek, een van onze lievelingen die zowel in Noorwegen als in de Alpen veelvuldig groeit. Misschien kunnen we anderen ook enthousiast maken door de rubriek in Hoogtelijn, omdat het wandelen er nog mooier van wordt!”

De rubriek komt in plaats van de medische rubriek, die werd verzorgd door de Medische Commissie van de NKBV. Dat betekent overigens niet dat we niet meer over medische onderwerpen schrijven. De commissie blijft met enige regelmaat schrijven over gezondheid en bergsport, maar krijgt daarvoor meer ruimte dan de 1-pagina-rubriek.

De eerste aflevering van Langs het pad gaat over de ragebol (Einsteintjes) en vind je op pagina 81.

Explorers Grand Slam voor Jaco Ottink Jaco Ottink bereikte op 16 januari de Zuidpool.

Daarmee is hij de tweede Nederlander die de Explorers Grand Slam behaalde, de Seven Summits plus de Noord- en Zuidpool. Ook Wilco van Rooijen voltooide de Explorers Grand Slam, zij het in een iets andere variant.

Naast de Explorers Grand Slam is er de True Explorers Grand Slam: de ‘gewone’ Grand Slam plus alle veertien achtduizenders.

Jaco Ottink.

John Beugels overleden John Beugels (74), op vele terreinen actief geweest binnen de bergsportwereld in Nederland, is eind augustus overleden. John kwam uit de NBV, waarvan hij tussen 1985 en 1994 bestuurslid was. Daarvoor zat hij in de KAT, de Kommissie Alpiene Techniek, en was hij medeoprichter van de KOK, de Kommissie Opleiding Kader, dat de alpiene en rotsklimopleidingen verzorgde. En hij was lid van de samenwerkingscommissie KNAV en NBV op het gebied van sportklimmen. Daaruit ontstond in 1990 de

NKBB (Nederlandse Klim en Bergsportbond) die in 1998 na de fusie onderdeel werd van de NKBV. John was ook alpiene instructeur en tourenleider, (klim)materiaal keurmeester, erelid van klimtuin Fliegerhorst in zijn regio Maashoek en verwoed verzamelaar van historisch John Beugels. klimmateriaal.

Frans Melskens, destijds als docent betrokken bij de opleidingen, vertelt ons over John: “Hij was zeer betrokken, actief en stellig, hij overzag het geheel, gaf leiding en toonde grote inzet.”

8 | HOOGTELIJN 1-2020

08_HL0120_R06_opdehoogte.indd 8

27-01-20 11:45

Foto Mark Horrell

Lezing Alpinisme in een veranderend klimaat

Cho Oyu.

Prijzen permits Tibetaanse achtduizenders stijgen De Chinese Mountaineering Association (CMA) heeft de prijslijst bekendgemaakt voor permits voor de drie achtduizenders die in Tibet liggen. Voor de duurste, Mount Everest, is de prijsstijging het grootst: van 9.950 US dollar in 2019 gaat de prijs de komende drie jaar naar 15.800 dollar, een stijging van 58%.

Permits voor Cho Oyu gaan van 7.400 dollar naar 9.300. De normaalroute over de noordwand naar Shishapangma gaat van 7.150 naar 9.300 dollar en over de zuidwand van 7.650 naar 9.400 dollar.

Ook de kosten voor (Nepalese) sherpa’s stijgen naar 4.500 voor Everest en 4.000

voor Shishapangma en Cho Oyu. Sinds 2019 ben je in Tibet verplicht per klimmer één sherpa mee te nemen. Expedities moeten een minimum van vier deelnemers hebben, kleinere teams krijgen geen permits.

In de afgelopen jaren zijn de prijzen voor de Tibetaanse achtduizenders al verdrievoudigd. Grote vraag is of de Nepalezen hun prijzen nu ook gaan verhogen. Gelet op de campagne Visit Nepal 2020 ligt dat niet per se voor de hand. Voor een voorjaarspermit voor Mount Everest betaal je in Nepal 11.000 dollar, een prijs die al vijf jaar vaststaat.

Maak je zelfstandig (hoog)alpiene tochten en beklimmingen en wil je weten hoe groot de gevolgen van het opwarmende klimaat op het alpinisme zijn? Kom dan naar een van de vijf NKBV-lezingen Het alpinisme in een veranderend klimaat. Hier laat UIAGMberggids Boris Textor aan de hand van voorbeelden zien hoe de klimaatverandering gevolgen heeft gehad voor alpiene routes en tochten, maar ook hoe je met een goede voorbereiding en door andere doelen te stellen nog steeds prima van de bergen kunt blijven genieten. De precieze data (tussen 31 maart en 4 april 2020) en locaties (in het noorden, midden, oosten, zuiden en westen van Nederland) worden binnenkort bekend.

Houd hiervoor de NKBV-nieuwsbrief, website en social media in de gaten. De toegang is gratis voor NKBV- en SAC-leden.

Illustratie Toon Hezemans

Begin jaren tachtig was ik als jongetje van een jaar of negen voor het eerst op vakantie in Zwitserland. Samen met mijn opa Kees, die op dezelfde camping stond, maakte ik een wandeling door zijn geliefde Lötschental. We kwamen door fraaie dorpen met klinkende namen als Blatten en Fafleralp. De vriendelijke inwoners begroetten ons met een welgemeend “Grüß Gott!”, waarop het antwoord van mijn opa steevast luidde: “Danke, aber so hoch geh’ ich heute nicht!” Een mooie herinnering aan mijn eerste en opa’s laatste bergwandeling.

[Dim van den Heuvel]

en Passant

Grüß Gott

Heb je ook een leuk bergverhaal meegemaakt? Mail je anekdote van 120 woorden naar hoogtelijn@nkbv.nl o.v.v. En Passant.

HOOGTELIJN 1-2020 |

08_HL0120_R06_opdehoogte.indd 9

9

27-01-20 11:44

Winter in

100 kilo

meter

WINTE RWAND ELWEG EN

Gastein: winterwandelen Ver van de reuring op de pistes van het Gasteiner skigebied nodigen de stille zijdalen en bossen van Gastein uit tot uitdagende sneeuwschoenwandelingen of gemoedelijke winterwandelingen op de meer dan 100 kilometer winterwandelwegen of romantische promenaden. Overtuig jezelf tijdens de volle maan sneeuwschoenwandeling van de ongerepte natuur van Sportgastein. Je geniet nog meer in de wetenschap dat je straks in een van de beide openbare thermen heerlijk kunt ontspannen en bijkomen van een dag in de natuur.

Naamloos-2 2

23-01-20 10:47

op de hoogte

De Indian Mountaineering Foundation (IMF) geeft dit jaar 50% korting op klim- en trekkingpermits voor 123 toppen in het Indiase deel van de Himalaya. Het gaat om toppen van 5000 meter tot boven de 7000, verdeeld in ‘open area’ peaks en trekkingpeaks. Eerder al liet de IMF weten dat voor 137 toppen niet langer toestemming nodig is van de ministeries van Defensie en Binnenlandse Zaken. Een overzicht, met prijzen, staat onder meer op theuiaa.org.

Ladakh, India.

Foto Jaap Joles

50 procent korting op permits Indiase Himalaya

Dodelijke schilfers aan El Cap Aardwetenschappers van de universiteit van Lausanne hebben onderzocht hoe twee grote granieten schollen (flakes) aan El Capitan vastzitten. Deze beroemdste granieten monoliet ter wereld heeft veel van dergelijke flakes en verliest er af en toe een. In de afgelopen tien jaar gebeurde dat zo’n 20 keer. In 2017 verloor iemand op de grond onderaan de rots daarbij het leven.

De wetenschappers richtten hun apparatuur vanaf de grond op twee van de grootste flakes: Boot Flake en Texas Flake. Boot Flake heeft de grootte van een derde van een tennisveld, terwijl Texas Flake ruim twee

keer zo groot is als Boot Flake. Met infraroodcamera’s werden thermische beelden van de twee flakes gemaakt en laserscans brachten de directe omgeving in kaart.

Bij directe zonne-instraling op de rots blijft het deel van de flake dat niet aan het achterliggende gesteente vastzit, door convectie van lucht kouder. Volgens berekeningen zit Boot Flake met slechts vijf vierkante meter vast aan de berg, dat is 6,8 procent van zijn oppervlak. Dat lijkt al griezelig weinig, maar de grotere Texas Flake zit zelfs met iets minder dan anderhalve vierkante meter vast, wat 0,8 procent van zijn oppervlak is.

Maar die rust dan waarschijnlijk aan de onderkant op een ander stuk rots. De nieuwe informatie heeft geen voorspellende waarde voor kans op, of het tijdstip van het afbreken van deze flakes.

Foto Michael Feil architecten BDA

Ontwerp van de nieuwe voorgevel.

Alpines Museum verbouwd Het Alpines Museum op het Pratereiland midden in München wordt opgeknapt, uitgebreid en verbeterd. Na een jarenlange lobby heeft de Duitse Alpenvereniging (DAV), eigenaar van het museum, alle seinen op groen weten te krijgen. In 2021 starten ze met de verbouwing. Meest in het oog springend is een grote ingang aan de voorzijde van het gebouw. Lees meer over de DAV en het museum op pagina 74.

Wel of niet Action Directe?

Begin december postte de Duitse documentairemaker en klimmer Hannes Huch een explosief bericht op zijn blog rokblok.de.

Daarin trekt hij in twijfel of de Zweedse klimmer Said Belhaj ooit werkelijk de route Action Directe klom, in de Duitse Frankenjura. Action Directe geldt als de eerste 9a ter wereld. Zeggen dat je iemand niet gelooft, is nogal een aantijging, maar Huch kan het onderbouwen. Naderhand werden meer beklimmingen van Belhaj betwijfeld.

Wiens waarheid is nu de echte? Foto’s, video’s of gps-tracks zijn niet altijd sluitend bewijsmateriaal.

HOOGTELIJN 1-2020 |

08_HL0120_R06_opdehoogte.indd 11

11

27-01-20 11:45

SPORTKLIMNIEUWS Onder redactie van Naomi Persoon en Rien Jans

Oranje in 2020

Het jaar 2020 belooft een bijzonder klimjaar te worden. Hoewel de Olympische Spelen in Japan er voor het Nederlands Team geen onderdeel van uitmaken, staan er spannende wedstrijden op het programma en kijkt het team enthousiast uit naar mooie prestaties en ontwikkelingen.

Negen fitte en ambitieuze seniorenklimmers vertegenwoordigen Nederland tijdens internationale wedstrijden. Onder hen Tim Reuser, die in 2019 een fantastisch jaar draaide, maar net tekort kwam voor kwalificatie voor de Olympische Spelen. Hij komt als enige uit in zowel de lead- als boulderdiscipline. Don van Laere, Elko Schellingerhout, Tiba Vroom en Pleun Frank vergezellen hem in de boulder-selectie. Bij internationale leadwedstrijden zijn daarnaast Mark Brand en Lynn van der Meer opnieuw van de partij. Speedkampioenen van 2019 Jules Kluwer en Elbrich Schoorstra maken de seniorenselectie compleet.

Nikki van Bergen nam afscheid van het wedstrijdklimmen, maar maakt dit jaar haar rentree als assistent coach voor Jong Oranje. Naast Nikki klommen ook Vera Zijlstra, Julia Meijer, jeugdklimmers Ysa Rakestraw, Nikola Byelov, Ynze Visser en Edith Savenije en paraklimmers Mees

Vooijs, Rik Sollie, Fedde Benedictus en Baruch Barendregt voorlopig voor het laatst in de Oranje teamkleding. Nieuw in de selectie zijn jeugdklimmers Sabina van Essen, Noor Witte en Anya van Essen, senioren Tiba Vroom en Elbrich Schoorstra en paraklimmers Jamie Barendrecht en Joy Rubingh.

Bekijk de volledige selecties op nkbv.nl/ actueel/nieuws/oranje-in-2020.html.

Met de goede prestaties van Oranje uit 2019 op zak, start de selectie vol goede moed aan het nieuwe internationale wedstrijdjaar. Zo waren er in 2019 uitzonderlijke prestaties voor Tim

Reuser, die tijdens Boulder World Cups in Meiringen (12e) en München (7e) en het WK Lead in Japan (11e) eindigde bij de beste 10%, 6% en 11% van de wereld. Ook Lynn van der Meer gooide hoge ogen in de leaddiscipline door zich als 6e te kwalificeren voor de halve finale van het Europees kampioenschap in Edinburgh. Een uitzonderlijke prestatie voor een klimster van haar leeftijd die veel belooft voor de toekomst. Finales waren er tot slot voor Pleun Frank, Leto Cavé en nieuwkomer Sabina van Essen tijdens Europese Jeugdcups. Wat zal het jaar 2020 Oranje brengen?

Volg het team via #dutchclimbingteam op Instagram en Facebook!

Het Nederlands Team Sportklimmen.

Foto Rik Burger

Anders dan voorgaande jaren waarin de Bergsportdag het presentatiemoment was van het Nederlands Team Sportklimmen, maakte de klimwereld dit jaar kennis met de Oranjeselectie van 2020 tijdens Boulder 2 in Utrecht.

Klimcentrum Monte Cervino wisselt van eigenaar zich te wijden aan het onderhoud van het centrum. Ook dat hoort bij de afspraken over de toekomst van de berg. Niemand kan dat onderhoud ook beter uitvoeren dan Loef zelf, want hij kent elke centimeter. Hij bouwde en ontwierp de betonnen berg immers zelf. Dat Peter Loef.

Foto Martin Fickweiler

Monte Cervino in Bergschenhoek heeft sinds dit jaar een nieuwe eigenaar. Na 27 jaar wilde oprichter Peter Loef van de verantwoordelijkheden af die het ondernemerschap met zich meebrengt en daarom verkocht hij op 1 januari zijn klimcentrum. Terugblikken vindt Loef amper aan de orde, want hij blijft betrokken bij de berg. “Ik verlaat de berg wel, maar de berg verlaat mij niet.” Er gaat inhoudelijk en uiterlijk weinig veranderen aan Monte Cervino. Sterker nog: dat de klanten op termijn alleen maar voordeel van de eigendomswissel gaan ondervinden, was een harde eis bij de verkoop van het centrum. De nieuwe eigenaar is de buur van Cervino, Outdoor Valley, die heeft toegezegd te zullen investeren in verbeteringen aan het klimcomplex. Loef heeft nu de handen vrij om

de berg een Matterhorn moest worden, stond 27 jaar geleden helemaal niet vast. “De ideale berg heeft immers een piramide-achtige vorm”, vindt Loef, “maar we hadden overhangen nodig.”

En zo ontstond de huidige vorm. Enig in zijn soort, voor zover Loef weet. In Groningen staat wel de toren van Bjoeks, met 37 meter 2 meter hoger dan Cervino, maar die is van hout.

Loef gaat zich dus wijden aan verbetering van het gebouw, bijvoorbeeld het opknappen van de verticale naden, die eigenlijk de mooiste routes zijn: ‘echte’ rots. En wellicht verrijzen er rond de berg meer boulders. Daar staat er nu één van. En misschien nog een betonnen klimwand van een meter of twaalf… Plannen heeft Loef wel. En zijn spuitbetonmachine heeft hij ook nog steeds.

12 | HOOGTELIJN 1-2020

08_HL0120_R06_opdehoogte.indd 12

27-01-20 11:45

Foto World Cup Lead Puurs

Bij klimhal Klimax in Puurs werden al meerdere World Cups geklommen.

Het Nederlands Team wordt jaarlijks uitgezonden naar meerdere internationale wedstrijden. Behalve de selectie krijgen ook klimmers die niet in Oranje zitten de kans om internationale wedstrijdervaring op te doen. Voor senioren zijn hiervoor zogeheten meetmomenten ingericht tijdens de nationale lead- en bouldercompetities. Daarnaast is voor jonge leadklimmers de European Youth Cup Lead in het Belgische Puurs aangemerkt

als internationale wedstrijd in Nederland.

Dat maakt het mogelijk voor jeugdklimmers buiten de selectie om internationaal te klimmen. De wedstrijdresultaten bij Jeugd Lead 1 en Jeugd Lead 2 zijn hierbij meetmomenten om te kijken welke klimmers hiervoor in aanmerking komen.

Kijk voor meer informatie over meetmomenten op nkbv.nl.

NK Boulder 2020

Vera Zijlstra op het NK Boulder 2018.

In de fonkelnieuwe hal Revolt Bouldering Gym in Delft vindt dit jaar op 21 maart het NK Boulder 2020 plaats. Op de grote wedstrijdwand in de hal, die vergelijkbaar is met die van het WK 2018 in Innsbruck, is ruimte voor acht verschillende boulders.

Daardoor is een gescheiden mannen- en

Meer informatie en tickets vind je op nkboulder.nkbv.nl.

Partners van het Nederlands Team Sportklimmen

Hoewel ze voor 2020 opnieuw geselecteerd was voor het Nederlands Team, heeft Vera Zijlstra eind 2019 aangekondigd een punt te zetten achter haar internationale wedstrijdcarrière. Jarenlang stond ze op eenzame hoogte in de Nederlandse bouldertop en behaalde ze steevast halvefinaleplaatsen tijdens internationale wedstrijden. Na een zware schouderblessure in 2017 werd ze geopereerd en werkte ze in een lang revalidatietraject aan haar comeback. Het leverde haar toen direct een eerste plaats op bij Boulder 1 in 2018. Toch veranderde er in aanloop naar het seizoen van 2019 naar Vera’s eigen zeggen iets: “Ik had nog wel plezier in trainen en wedstrijden, maar ik

Foto Zout Fotografie

Vera Zijlstra stopt met wedstrijdklimmen

vrouwenfinale mogelijk. En doordat de wedstrijdboulders ook na het NK Boulder 2020 in de wedstrijdwand blijven hangen, kun jij zelf ook eens je krachten meten met de finaleklimmers!

op de hoogte

Internationale wedstrijdervaring voor niet-Oranjeklimmers

miste steeds vaker de drive die ik zo lang als een soort vuur in me heb gevoeld en die ervoor zorgde dat ik altijd voluit ging.” Minder dan voluit gaan past niet bij de fanatieke boulderaar en samen met haar vriend en coach Wouter Jongeneelen besloot ze te stoppen met wedstrijdklimmen. “Wat ik het meest ga missen, is de spanning als je de mat opkomt.

Het presteren wanneer het erom gaat. En dan het gevoel wanneer je een boulder voor een uitzinnig publiek topt. Ik heb dit nog nooit bij iets anders gevoeld. Het is een verslavende combinatie van een gevoel van onoverwinnelijkheid en vreugde. Het gevoel van complete controle, maar tegelijkertijd lijkt alles vanzelf te gaan. Dat gevoel ga ik wel missen.”

Lees verder op nkbv.nl/actueel/nieuws/vera-zijlstra-stopt-met-wedstrijdklimmen.html.

Partners nationale wedstrijden

HOOGTELIJN 1-2020 |

08_HL0120_R06_opdehoogte.indd 13

13

27-01-20 11:45

DEPOT

Fles met een verhaal

Oude vriend Favoriete wandel- en klimpartners komen en gaan, maar de immer trouwe metgezel is voor velen de fles: je beste vriend die zorgt voor thee in de winter, een koele slok in de zomer, warme voeten in een koude tent, of een excuus om even pauze te mogen houden. Voor flessen met een verhaal hoefden we niet ver te zoeken: ieder redactielid van Hoogtelijn grijpt regelmatig naar dezelfde fles.

Onder redactie van Femke Welvaart

Gevonden voorwerp

Van bovenop de Nandouire in Sy viel mijn drinkfles uit mijn rugzak: een mooie, splinternieuwe Siggfles met een hele liter chocomel erin. Eenmaal terug beneden vond ik nergens in het woeste struikgewas mijn fles terug. Jammer, want het was een gewaardeerd verjaardagscadeau. Bijna een jaar later, terug op precies diezelfde plek, zie ik een rode Siggfles in de winters kale struiken. Ha, daar lag hij dus. Wat gek, het was toch een literfles en geen halve liter? Als er dan ook nog eens geen bedorven chocomel maar gewoon water in blijkt te zitten, rest de conclusie dat op diezelfde plek iemand anders dus ook zo’n mooie rode fles verloren is. Het gevonden exemplaar voldoet nu al jaren prima als brandstoffles. [Frank Husslage]

Sticker

Ik kocht deze thermosfles meer dan twintig jaar geleden voor het luttele bedrag van 15 gulden en neem hem nog regelmatig mee op wandelingen.

Meestal gaat er thee in, maar in de winter ook wel eens soep en in de zomer limonade. Tijdens een barre tocht door Jotunheimen (Noorwegen) liet ik de fles vullen met een warme bosbessendrank. Toen ik hem terugkreeg zat er een sticker van de hut op. [Marieke van Kessel]

14 | HOOGTELIJN 1-2020

14_HL0120_R05_Depot.indd 14

27-01-20 11:46

Wereldreiziger

Deze thermosfles is de hele wereld over geweest.

Van verlaten bergen diep in Mongolië tot dikke pakken sneeuw in Japan, van een niet bestaand skigebied in Roemenië tot een snowboardtrip in Libanon. Het fijne is dat het kopje thee wel 12 uur lang warm blijft, dus na een lange reis, moeilijke klim of heftige afdaling is er nog altijd iets warms te drinken. Ik ben er zelfs diverse keren voor teruggereden omdat ik hem ergens had laten staan. Een reis zonder deze fles is echt minder fijn. [Mirte van Dijk]

Allemaal dezelfde

Wanneer je ’s ochtends deze thermosfles in de hut op de balie zet om hem te laten vullen met Marschtee, merk je dat heel veel mensen dit flesje hebben.

Allemaal identiek, dus dan maar even een sticker erop om je fles te kunnen herkennen. Er gaat 450 cc in. Dat is niet veel, maar genoeg om me door een winterdag heen te helpen. Isoleert uitstekend! [Rien Jans]

Theepot

Onze theepot is een thermoskan. Het grootste deel van het jaar gedraagt hij zich als pot, maar als we een lange tocht maken, op ski’s of sneeuwschoenen, komt zijn ware aard boven. Dan voorziet hij ons op een stil plekje in de sneeuw van een warme slok. De stickers zijn bedoeld om zijn sportieve karakter te onderstrepen.

[Ico Kloppenburg]

Dop erop

Waarom ik mijn Siggfles meenam naar het toilet weet ik niet meer, maar tijdens een wandeltocht in Nepal liet ik de dop van deze fles in het hurktoilet vallen… Het was er donker, ik hoorde alleen het stuiterende kloenk-kloenk-kloenkkloenkkloenkkloenkkloenk en een zacht, nat plofje. Wonder boven wonder had iemand in de hut een extra dop bij zich. Die heb ik met een touwtje aan de fles bevestigd: dit overkomt mij nooit meer. [Femke Welvaart]

Ophangen

Smokkelen

Omdat in Noorwegen de drank zo duur is, verstopten wij stiekem onze eigen wijn in deze thermosbekers. Totdat ik in de hut de mijne per ongeluk omstootte aan tafel…

Toen hebben we toch maar een glas wijn besteld. [Lineke Eerdmans]

Mijn vrouw Mare heeft net onze thermosfles weggegooid, die ze al sinds haar 18e had. Te veel deuken en een dop die uit elkaar viel. Nu gebruiken we een tweeliter-MSR-zak. Heel handig, die kun je aan een standplaats ophangen met een setje, is sterk en neemt in je rugzak steeds minder plek in. [Florian van Olden]

Voetsporen

Scheef, gedeukt en de dop lekt, maar deze drinkfles gaat nog altijd met me mee op pad! Hij was van Rob, die in 2002 plotseling overleed, en sindsdien loop ik ermee in zijn voetsporen… [Lineke Eerdmans]

Heb jij ook een fles met een verhaal?

Deel je foto en zijn geschiedenis op Instagram: @_nkbv #hoogtelijn #flesmeteenverhaal.

HOOGTELIJN 1-2020 |

14_HL0120_R05_Depot.indd 15

15

27-01-20 11:46

In de Spaanse PyreneeÍn ligt er eind december maar weinig sneeuw. Het wil er ’s ochtends nog wel flink koud zijn, maar als in de middag de zon doorbreekt, kan het bovenste laagje al snel uit.

16 | HOOGTELIJN 1-2020

16_HL0120_R30_Thema_opening.indd 16

27-01-20 11:47

THEMA

WINTER

Thema: winter

Koud

Het is een rare winter: in Nederland lijkt het na een korte koude periode weer herfst en ook in de Alpen bleef het na een flinke dump in december een maand lang stil. Toch nemen onze redacteuren je mee naar de sneeuw, op toerskitocht in Karinthië, Zuid-Tirol en Libanon. Rinske Brand wierp zichzelf op als proefkonijn en onderzocht hoe je je kunt voorbereiden op (extreme) kou. Ze nam ijsbaden, ging de vriezer in en zet sindsdien haar verwarming niet hoger dan 18 graden. Van vijand werd de kou haar beste vriend.

Tekst Femke Welvaart Beeld Seb Jam

18 24 28 32 34 40 42

Grande Circolo: 140 kilometer door Zuid-Tirol Het risico van toerskiën versus het dagelijks verkeer Op ski’s over de Nockberge Trail Markt & Materiaal: bindingen, vellen en ijzers Hoe bereid je je voor op winterse omstandigheden?

Winters wandelen in de Spaanse Pyreneeën Libanon: land van mogelijkheden

HOOGTELIJN 1-2020 |

16_HL0120_R30_Thema_opening.indd 17

17

27-01-20 11:48

toerskitocht van 140 kilometer in Zuid-Tirol

Grande Circolo De naam klinkt al bijzonder: de Grande Circolo, de Grote Cirkel. Een uitdagend project in de winterse bergen van Zuid-Tirol, op de grens met Oostenrijk. Honderdveertig kilometer op ski’s, 11.000 meter stijgen en dalen, en dat in zes dagen. Het is een project van Salewa, het Italiaanse outdoormerk dat de Dolomieten beschouwt als haar achtertuin en een aantal goede wintersporters heeft uitgenodigd voor een pittige toerskitocht. De Tsjechische Helena Zapletalová die in Zwitserland woont, maakte de tocht voor Hoogtelijn.

Tekst Helena Zapletalová Vertaling Liesbeth Deddens Beeld Salewa/Luca Truchet Kaart SAS Art Studio

18 | HOOGTELIJN 1-2020

18_HL0120_R33_Thema_GrandeCircolo.indd 18

27-01-20 11:49

THEMA

WINTER

Tijdens de traverse op dag 4, met de Monte Nevoso, de GroĂ&#x;er Fensterlekofel en de Magerstein op de achtergrond.

HOOGTELIJN 1-2020 |

18_HL0120_R33_Thema_GrandeCircolo.indd 19

19

27-01-20 11:49

Traverse van Rein naar Luttach met schitterend uitzicht.

D

e twaalf deelnemers hebben elkaar niet eerder ontmoet.

Maar we hebben één ding gemeen: onze passie voor de bergen. De Grande Circolo begint in Sexten (Sesso) en eindigt in Gossensaß, een dorp tussen de Brenner en Bolzano.

De skitoer is een langgerekt lint langs de winterse juweeltjes in Zuid-Tirol. Als ik een blik op het programma werp, zijn ambitieus en uitdagend de eerste woorden die bij me opkomen.

Iedereen kent de namen Dolomieten, Marmolada, Drei Zinnen.

Dat krijgen we allemaal te zien begrijp ik, maar op afstand, want deze tocht komt op plekken waar ik nog nooit van heb gehoord.

Het outdoormerk Salewa dat de skitoer organiseert, noemt het een eerbetoon aan Zuid-Tirol.

Welkom met knödel Het is eind februari en vreemd genoeg ligt er niet veel sneeuw op de zuidflanken. Zuid-Tirol krijgt vaak te maken met de warme wind uit Midden-Italië en afgelopen winter was er aan deze kant van de Alpen veel minder neerslag dan in Oostenrijk en Zwitserland.

We beginnen dus met de ski’s op de rugzak en lopen in het bos omhoog. We skiën daarna naar beneden over een piste, waar twee gidsen kijken hoe onze skivaardigheid is. Het is een gevarieerde dag met wat wandelen, omhooglopen met vellen onder, skiën, maar vooral met waanzinnig mooie uitzichten op de graat tussen de Strickberg (2553 meter) en Marchginggele (2545 meter). De Marmolada en de karakteristieke Drei Zinnen zijn goed te zien.

Onderweg leer ik mijn mede-skiërs een beetje kennen. Sommigen rennen omhoog en anderen maken hun eerste toerskimeters van het seizoen.

Onze eerste echte afdaling is steil en ijzig. De sneeuw is weggewaaid en alleen de harde onderlaag ligt er nog. In de eerste bocht schiet de skischoen van een van de deelnemers uit zijn binding.

Wat schlinges lossen het probleem een beetje op, maar zelfs met een functionerende binding zijn de condities uitdagend.

Beneden bij Kalkstein brengen we de enige nacht in Oostenrijk door. We worden gastvrij ontvangen en de knödel maken het Oostenrijkse gevoel compleet. Dit traditionele gerecht blijkt later een centraal thema in te nemen in deze week. Wist je dat je een knödel alleen met een vork eet? Als je een mes nodig hebt, zijn ze niet goed gemaakt en beledig je de kok.

Iets onder de Chemnitzer Hütte (2419 m), kort na zonsopgang tijdens de langste dag van de skitocht.

Viva Italia De volgende morgen is het koud en de zon komt pas ’s middags in het diepe dal van Villgräten. We gaan steil omhoog naar het Kalksteinjöchl, een pas op 2349 meter op de grens met Italië, en monteren de harschijzers op de ski’s voor meer grip. Met een paar tochtgenoten ga ik de Geil op. Ik heb moeite om de drie anderen bij te houden, die in een flink tempo omhoogrennen.

Naar beneden is de sneeuw hard en hobbelig; mijn tanden rammelen in mijn mond tot we in het bos uitkomen en rustig naar St. Martin Obertal skiën, waar we knödel en tagliatelle als lunch geserveerd krijgen. Een zware lunch, die we met een dubbele espresso oplossen.

Bij de Hallscharte op 2549 meter is het afzien in de harde wind, maar de beloning is groot: we hebben een geweldig uitzicht op het Antholzertal, bekend als biatlon- en langlaufcentrum en met veel verschillende toerskiroutes. Op de noordhelling hebben we eindelijk goede sneeuw en glijden we over een bevroren meer de sauna en whirlpool tegemoet.

20 | HOOGTELIJN 1-2020

18_HL0120_R33_Thema_GrandeCircolo.indd 20

27-01-20 11:50

THEMA

WINTER

Afdaling naar het Stallerjoch (2099 m) en naar Antholz.

Dagtochten DAG 1 Sexten – Obervierschach – St. Silvester (kapel) – Strickberg – Marchkinkele – Kalkstein.

7:38 uur, 18,7 km, 1500 meter stijgen, 1445 meter dalen.

DAG 2 Kalkstein – Kalksteinjöchl – Geil – Gsiesertal – Hallscharte – Staller Sattel – Antholz.

9:50 uur, 23,6 km, 2000 meter stijgen, 2075 meter dalen.

DAG 3 Antholz – Antholzer Scharte – Magerstein – Kassler Hütte – Rein.

9:38 uur, 25,4 km, 2010 meter stijgen, 2028 meter dalen.

DAG 4 Rein – Ahornacher Jöchl – Pojen – Luttach – Weißenbach.

8:44 uur, 21 km, 1496 meter stijgen, 1716 meter dalen.

DAG 5 Weißenbach – Chemnitzer Hütte – Neves Stausee – Edelrauthütte – Obere Weißzintscharte – St. Jakob-Pfitsch.

13:11 uur, 33,4 km, 2675 meter stijgen, 2550 meter dalen.

DAG 6 St. Jakob-Pfitsch – Kematen – Schlüsseljoch – Enzianhütte – Brennerbad – Gossensaß.

5:18 uur, 19,2 km, 823 meter stijgen, 1174 meter dalen.

TOTAAL 54:19 uur, 141,3 km, 10504 meter stijgen, 10988 meter dalen.

Zon en wind De derde dag gaat het tussen boerderijtjes door en moeten we met onze ski’s op de rug een stuk lopen en over hekjes klauteren, tot we bij een aaneengesloten sneeuwdek zijn. Hier wordt het steeds steiler en doen de zon en wind hun best; ik vind het lastig om te bepalen wat ik aan of juist uit moet trekken. Met een jas in de zon is het te warm, maar de harde wind is koud.

In deze condities moeten we flink doorlopen om op tijd en veilig de zuidhelling van de Antholzer Scharte (2814 meter) te passeren.

Alles lijkt goed te gaan en we genieten van het spectaculaire uitzicht, tot een van de deelnemers last krijgt van hoogteziekte.

De twee gidsen splitsen de groep. Een gaat met een stel naar beneden en de ander neemt ons mee omhoog, naar de Magerstein op 3273 meter.

We hebben bijna direct onze stijgijzers nodig en klimmen naar de gletsjer. Daar zoekt iedereen zo goed en zo kwaad als het gaat zijn weg omhoog naar het topkruis. Een van de deelnemers heeft een paraglider meegenomen en vliegt naar beneden. Wij moeten daarentegen over de keiharde gletsjer terugskiën, naar de Kassler Hütte (2177 meter) waar we worden herenigd met de rest van de groep.

Bocht na bocht Wat een dag! De zon schijnt en met een paar enthousiastelingen navigeer en klauter ik tussen en over rotsblokken. Op het Ahornacher Jöchl, met 2276 meter de hoogste pas van de dag, staat er weer veel wind. Geen goede plek voor pauze, dus skiën we gauw naar een plek uit de wind. Richting het zuiden gaat het over heerlijk zachte voorjaarssneeuw tot dat weer overgaat in een steile afdaling zonder sneeuw, door het bos naar Luttach en vanaf daar nog omhoog naar Weißenbach. Bocht na bocht lijkt

Tijdens de afdaling naar St. Jacob-Pfitsch loopt de route over diverse obstakels, zoals een oude lawine en bruggen.

HOOGTELIJN 1-2020 |

18_HL0120_R33_Thema_GrandeCircolo.indd 21

21

27-01-20 11:50

Specialist in Bergsport Verzekeringen Voor meer informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

www.hienfeld.nl +31 (0)20 - 5 469 469 info@hienfeld.nl

T R A N G O T E C H G T X®

SHOP NOW ON WWW.LASPORTIVA.COM

adv samenstel.indd 22

23-01-20 14:49

THEMA

WINTER

Met de ski’s op de rugzak op de Westlicher Rieserferner, de gletsjer aan de noordzijde van de Magerstein (3273 m).

We nemen de fiets naar de start van de laatste ski-etappe in Kematen.

de weg eindeloos door te gaan. Even zijn we jaloers op de deelnemers die achterbleven in de hut om een dag te genieten van rust en sauna, maar als we in het Ahrntal komen en de Zillertaler Alpen zien met meer dan tachtig toppen boven de 3000 meter, is het leed gauw vergeten.

De Koninginnenetappe Dag vijf is de Koninginnenetappe van de Grande Circolo: een heel lange dag, dus moeten we vroeg starten. Het is nog donker als we Weißenbach verlaten. Eerst gaat het over talloze oude lawinekegels tot na twee uur buffelen eindelijk de zon opkomt en alles een stuk makkelijker lijkt te gaan. Bij het Neveser Joch moeten we beslissen of we doorgaan of omkeren. De weersvoorspellingen zijn niet goed, maar het lijkt haalbaar. Maar dan begint het toch harder te waaien en te sneeuwen. Daarom besluiten we in de buurt van de Edelrauthütte (2545 meter) van de steile traverse af te zien. Stil lopen we met onze ski’s op de rugzak door de sneeuw en mist.

We zijn al bijna twaalf uur onderweg en hebben al onze wilskracht nodig in de laatste meters. Het is afzien. Zelfs wanneer we eindelijk aan de afdaling beginnen, houdt iedereen zijn mond.

Er worden geen grappen meer gemaakt, iedereen wil zo snel mogelijk naar de warmte en het comfort van de hut.

Als we denken dat we alles gehad hebben, moeten we nog bij het smalste punt van de Gliderbach over een waterval heen klimmen en door een dicht bos verder. De avond valt en in het donker leggen we het laatste stuk af naar St. Jakob-Pfitsch. Na ruim 13 uur en ruim 33 kilometer skiën, lopen en klauteren smaken het bier en het eten fantastisch en kijk ik met een grijns terug op deze toertocht. Ik ben trots: vandaag hebben we 2600 meter gestegen en zijn we bijna 2500 meter afgedaald.

Op de fiets Vandaag doen we het anders: in plaats van weer een heel eind naar de sneeuw te lopen, nemen we een e-bike! En dat gaat prima, ondanks al onze skispullen. De weg naar het Schlüsseljoch op

2212 meter is niet lang, maar wel technisch. Tijdens de afdaling naar de Enzianhütte (1894 meter) zien we voor het eerst sinds lange tijd weer andere toerskiërs.

We schuiven aan tafel voor een afscheidsdrankje, de bekende knödel en tagliatelle. Het is nog maar een uurtje skiën en dan stappen we weer op onze fietsen om de tocht af te sluiten in Gossensaß, waar het een week geleden allemaal begon.

De cirkel is rond. Ik ben blij en trots, maar ook een beetje verdrietig dat het afgelopen is. We startten als een groep vreemdelingen en werden in een week tijd een groep vrienden. We zagen prachtige landschappen, ik heb flink moeten afzien en ik zag de mooiste bergen en wilde dieren. Ik ben verknocht geraakt aan de knödel, maar ook aan de schnaps en de lol die we hadden. Wat een ervaring!

De Grande Circolo Reis

Vanuit Nederland rijd je in ongeveer tien uur met de trein naar Innsbruck. Je moet dan drie of vier keer overstappen.

Vanaf Innsbruck gaat er elk uur een trein via Brenner naar Gossensaß. Die trein doet er een uur over.

Met de auto is het vanaf Utrecht 935 kilometer naar Gossensaß.

Skitochten

De Grande Circolo is een skitocht voor zeer ervaren skiërs. Het zijn lange routes met steile passages en gletsjers. Je kunt de route

inkorten of aanpassen naar gelang de omstandigheden.

De verschillende trajecten kun je ook als aparte dagtochten doen. We raden je aan hiervoor een gids in te huren.

Kijk voor meer informatie op suedtirol.info/nl en sites van de plaatselijke toeristenbureaus.

Accommodatie

Wij overnachtten in Hotel Gurdrun (Gossensaß), Gasthof Bachman (Innervillgräten), Hotel Wildgall (Antholz), Hotel Alpenrast (Rein), Hotel Alpenfrieden (Weissbach) en Hotel Hofer (St. Jakob-Pfitsch).

HOOGTELIJN 1-2020 |

18_HL0120_R33_Thema_GrandeCircolo.indd 23

23

27-01-20 11:50

Toerskiën versus het dagelijks verkeer

Hoe risicovol is toerskiën?

1%. Dat is het risico dat we overhouden volgens lawinegoeroe Munter, en volgens WePowder. Maar dat is natuurlijk waanzin. Het was tijdens een toerskicursus dat ik dat getal voor het eerst hoorde. Gelukkig was er ook toen ongeloof. Want één op de honderd! We zouden toch gemiddeld wel meer dan honderd skitoeren kunnen maken? Zeker als we alles volgens het boekje doen? Dit artikel gaat over het risico van toerskiën. Ik laat zien dat we eigenlijk helemaal niet goed weten hoeveel veiligheid beslismethodes zoals die van Werner Munter ons hebben gebracht. Maar ook dat dat niet betekent dat het zinloos is. Sterker nog: de grootste slag die we kunnen slaan in risicoreductie ligt nog voor ons.

Tekst Judith ter Schure Beeld Rogier van Rijn

24 | HOOGTELIJN 1-2020

24_HL0120_R34_Thema_ToerskienenRisico.indd 24

27-01-20 11:51

THEMA

WINTER

A

lle NKBV-leden houden van de bergen. Van wandelen, rotsklimmen of toerskiën. Risico’s zijn er zeker, maar bij het sportklimmen heb je goed materiaal en procedures.

Bij toerskiën komt het vooral aan op slim kiezen: voor de hellingen en de sneeuw die je denkt te kunnen vertrouwen. Zo kun je je tocht in lawinegevaarlijk terrein veel veiliger maken.

Toch brengen zelfs een perfecte planning en uitvoering je risico niet terug naar nul. Het weer in de bergen kan plots omslaan, een sneeuwdek is grillig. Je hebt dus te accepteren dat er voor elke bergtocht restrisico is: de kans dat je, ondanks voorzorgsmaatregelen en veilige keuzes, in de problemen komt en dat niet kunt navertellen.

Wat zegt dat restrisico concreet? Om dat duidelijker te krijgen, besloot ik mijn toerskitochten te vergelijken met het dagelijks verkeer. Het verkeer geeft een maatstaf voor het risico dat we allemaal klakkeloos lijken te accepteren. Hoe groot is mijn restrisico bij het toerskiën en hoeveel ritjes moet je in de auto maken om net zo veel gevaar te lopen?

Micromorts Om over risico te kunnen praten, is er de micromort: een eenheid waarmee je de kans kunt uitdrukken dat een bepaalde activiteit je fataal wordt per miljoen keer. In het verkeer is dat bijvoorbeeld het aantal dodelijke ongelukken per miljoen ritjes.

Als je wilt weten hoeveel veiliger een bepaalde keuze is, kun je dus de micromorts van de ene keuze vergelijken met de micromorts van het alternatief. Een rekenvoorbeeld: neem de recente Nederlandse cijfers voor de auto en de fiets. Tussen 2015 en 2017 liepen jaarlijks gemiddeld 220 autoritten en 190 fietstochtjes dodelijk af. In totaal waren we vaker onderweg per auto dan met de fiets, zo’n 7 miljard autoritten en 4 miljard fietstochtjes. Dat zijn dus zo’n 30 dodelijke ongelukken per miljard autoritten en 40 per miljard fietstochten, oftewel: autorijden en fietsen leveren ons zo’n 0,03 en 0,04 micromorts per rit op. Wat moet je je daar bij voorstellen? De kans dat een autorit op de Nederlandse weg je fataal wordt, is groter dan de kans dat je de Lotto wint, en die is 1 op 40 miljoen. Maar wel onvoorstelbaar klein. Die twee cijfers helpen ons daarom vooral om de twee keuzes te vergelijken.

Reduceer je eigen risico: stap in de auto. (Maar bedenk wel dat dan je kans veel groter is om iemand anders dood te rijden!)

Kunnen we op dezelfde manier over toerskiën praten? Het aantal dodelijke lawineongevallen wordt door Alpenlanden als Zwitserland sinds 1936 bijgehouden. Maar voor het aantal micromorts willen we ook weten hoeveel skitoeren er goed aflopen. In Nederland weten we veel over het verkeer omdat het CBS minutieus enquêteonderzoek doet. Maar tot 2016 was nergens te vinden of Alpenlanden voor toerskiën zulke cijfers hadden.

Dus waarom was Munter in de jaren 90 dan zo zeker van zichzelf?

En hoe zit het met het onderzoek dat WePowder aanhaalt?

De cijfers Het waren 91 lawine-ongelukken uit de jaren 70, 80 en 90 die Werner Munter op een rij zette. Daaruit destilleerde hij de situaties die een toerskiër beter zou kunnen mijden. Een voorbeeld: de helft van de lawines in de dataset ontstond op een helling steiler dan 39 graden, dus was de aanbeveling: mijd hellingen steiler dan 39 graden en je halveert je risico.

Laten we dit even vergelijken met het verkeer, en dan met name de fietsongelukken waar steeds meer aandacht voor is. Steeds meer ouderen stappen op de (elektrische) fiets, en het telefoongebruik op de fiets neemt toe. Als jij de Munter zou zijn van het fietsen, wat zou je dan aanbevelen?

Ruim de helft van de fietsongelukken vindt plaats op een damesfiets. Mijd de damesfiets en je halveert je risico? Nee, natuurlijk niet. We zien zoveel ongelukken met damesfietsen omdat er veel op damesfietsen wordt gefietst, niet omdat ze gevaarlijk zijn. Met andere woorden: in het aantal fietsritten dat goed afloopt, verwachten we hetzelfde aandeel damesfietsen als in de fietsongelukken.

Zie daar de common sense van Werner Munter. Als ervaren bergsporter wist hij dat niet de helft van de toerskiërs alleen maar steile hellingen van meer dan 39 graden skiet. Dus was het opvallend dat wel meer dan de helft van de dodelijke lawineongevallen daar plaatsvond. Op dezelfde manier dacht hij na over de zijde van de berg en het lawineniveau (1, 2, 3 of 4) dat de lawinedienst voorspelt.

De methode Munter is dus net zo goed gezond verstand als statistiek, maar dat maakt deze nog niet onbetrouwbaar. Eigenlijk doen we in het verkeer hetzelfde. Neem het verbod op alcohol achter het stuur. Nog steeds is in een groot aantal van de dodelijke autoritten alcohol in het spel: zo’n 12-23 procent volgens een schatting uit 2015, zeg één op de zes ongelukken. Maar gezond verstand vertelt ons ook dat alcohol in het verkeer helemaal niet zo veel voorkomt. Denk aan de miljarden saaie woon-werkverkeer autoritten. Daarvan is echt niet één op de zes een dronkenmansrit. Dus concluderen we: vermijd alcohol achter het stuur en je verkleint je risico op een auto-ongeluk.

Gezond verstand combineren met statistiek is dus zo gek nog niet. Maar voor echt optimaal kiezen, moeten we wel de micromorts weten. Vragen we de politie om met name te controleren op alcohol of op smartphones achter het stuur? We weten dat beide het verkeer gevaarlijker maken. Maar hoeveel gevaarlijker?

Ofwel, bij welke van de twee moeten we het strengst boetes uit delen? Dat weten we eigenlijk niet.

Micromorts vergelijken Precies hetzelfde was lange tijd het geval in het toerskiën. Alleen is die smartphone bij het toerskiën niet de boeman, maar onze

HOOGTELIJN 1-2020 |

24_HL0120_R34_Thema_ToerskienenRisico.indd 25

25

27-01-20 11:51

POWERED BY

Naamloos-4 2

23-01-20 12:46

THEMA

WINTER

statistiek combineren met gezond verstand is zo gek nog niet redding: juist omdat steeds meer toerskiërs tijdens de toer hun smartphone gebruiken – gps tracken! – weten we nu zo veel meer. Onder welke omstandigheden, op welke hellingen, in welke sneeuw, op welke bergen zijn toerskiërs het vaakst onderweg? Dat was iets wat Munter nog moest schatten, voor alle hellingen steiler dan 39 graden bij elkaar, maar nu hebben we gewoon de cijfers voor een specifieke helling!

aan inzichten op. Zo vertellen ze precies onder welke omstandigheden skitoeren goed of slecht aflopen. En dat kan toerskiërs helpen om een toer te plannen met zo min mogelijk restrisico.

Niet alleen maar op grond van hellingshoek en het lawinebericht zoals Munter ook al op grond van common sense aanraadde, maar met gedetailleerde data van skitoeren in die periode in het jaar, op die berg, zelfs de verschillende delen van de helling op de route.

Terug naar de micromorts. Voor het verkeer kunnen we fietsen en autorijden vergelijken, omdat we zowel het aantal dodelijke ongelukken als het totaal aantal ritjes weten. Daaruit kwam: 0,03 micromort voor de auto en 0,04 micromort voor de fiets. Sinds 2016 is er ook een schatting voor toerskiën beschikbaar. Het Zwitserse lawineonderzoeksinstiuut SLF begon een samenwerking met een groot bevolkingsonderzoek (Sport Schweiz) naar het aantal uren dat Zwitsers sporten. Nu hadden ze dus een schatting van het totaal aantal skitoeren die ze konden samenvoegen met het aantal lawineongelukken. Conclusie: toerskiën levert zo’n 9 micromorts per toer op.

Dat is gelukkig een heel stuk veiliger dan die 1% waarmee dit artikel begon. Dat zou 10.000 micromorts zijn! Die 1% komt dan ook van alleen maar naar de ongelukken kijken. Een beetje zoals de 1 op de 2 fietsongelukken op een damesfiets. Maar 9 micromorts is wel een stuk meer dan die 0,03 en 0,04 voor autorijden en fietsen.

Daarom zeg ik dat de grootste slag die we kunnen slaan in risicoreductie nog voor ons ligt. Stel je voor dat je online je toer plant en dat er automatisch rode, oranje en groene delen over je kaart worden geprojecteerd. Zoals je op de ouderwetse manier probeerde te doen met je snowcard: je krijgt rood, oranje of groen als je het lawinebericht combineert met de informatie over je helling. Alleen dan op detailniveau en zonder dat er nog gezondverstand-schattingen aan te pas komen. Pure cijfers.

Met zulke risicoreductie zou volgens de eerste analyses van de wetenschappers het restrisico veel verder kunnen zakken. En valt toerskiën uit het rijtje van extreme hobby’s. Duiken: 5-10 micromorts per duik. Parachutespringen: 8 micromorts per sprong. Deltavliegen: 8 micromorts per vlucht. En de mogelijke toekomst van toerskiën: 2 micromorts per toer. Dan is een jaar in het Nederlandse verkeer gewoon vergelijkbaar met jaarlijks veertien dagen toerskiën.

Veel toerskiërs zijn ervan overtuigd dat het gevaar veel groter was geweest als we Munter niet hadden gehad. De Zwitserse lawinewetenschappers zijn ook optimistisch. Volgens hen is een midweekje toerskiën per jaar even gevaarlijk als een heel jaar in het Zwitserse verkeer rijden (fiets/auto/voetgangers et cetera bij elkaar). Het Nederlandse verkeer is veiliger dan het Zwitserse: voor een jaar lang twee keer per dag in de auto kan ik maar drie dagen toerskiën in Zwitserland.

Maar mijn toerskitochten maak ik toch zo veilig mogelijk? Die 9 micromorts gelden voor een mix van alle toerskitochtjes samen. Zowel de toeren die netjes volgens de boekjes gepland zijn – met risicoreductie zoals de methode Munter – als de gevaarlijke toeren die misschien alleen door puur geluk goed aflopen. Hoeveel veiliger dan 9 micromorts we onderweg zijn dankzij de methode Munter, en hoeveel onveiliger zonder, weten we alleen niet.

Bronnen en meer informatie

Judith ter Schure deed dit onderzoek ten behoeve van haar artikel voor De Correspondent.

Kijk voor meer informatie over haar artikel en de bronnen die ze gebruikte op decorrespondent.nl.

Scan de QR-codes om direct bij het artikel en de bronnen uit te komen.

De toekomst Zie daar mijn hoop voor de toekomst. De schatting van 9 micromorts is gebaseerd op data uit 1999, 2007 en 2013, maar inmiddels weten we – dankzij de smartphone! – veel meer. En daar zijn lawinewetenschappers druk mee bezig. Eerste analyses van gpstracks van skitourenguru.ch en gipfelbuch.ch leveren al een schat

HOOGTELIJN 1-2020 |

24_HL0120_R34_Thema_ToerskienenRisico.indd 27

27

27-01-20 11:51

De lange klim naar de Steinnock door een prachtig dal.

De onbekende kant van Op ski’s over de Nockberge Trail

Karinthië

Waar denk je aan bij Karinthië? Meren? De Weissensee natuurlijk, bekend bij alle Nederlandse schaatsers. Maar skiën, laat staan toerskiën, is vast niet het eerste wat bij je opkomt. Toch leent de regio zich prima voor het maken van prachtige toerskitochten.

Zoals de Nockberge Trail, die in vier dagen een flinke doorsteek maakt.

Tekst Ico Kloppenburg Beeld Björn Ahrndt en Ico Kloppenburg

I

n het vliegtuig naar Klagenfurt is de voertaal Nederlands. Na een paar minuten valt bij ons het kwartje: dit zijn schaatsers op weg naar de Weissensee, om komende week de alternatieve Elfstedentocht te rijden. Slechts een paar passagiers hebben andere plannen. Wij bijvoorbeeld, zijn op weg naar het startpunt van de Nockberge Trail, in het dorpje Katschberg. In een winter waarin aan de noordkant van de Oostenrijkse Alpen alle sneeuwrecords worden gebroken, kijken wij toch wat zorgelijk uit het busje dat ons naar het hotel brengt. Op de hogere heuvels ligt nog wel de nodige sneeuw, maar de dalen zijn vrijwel sneeuwvrij.

Gelukkig zijn het die hogere heuvels waar wij overheen zullen skiën: toppen van rond de 2300 meter hoogte. Dat lijkt niet erg

indrukwekkend, maar het is februari en we weten uit ervaring dat het de omstandigheden zijn die bepalen hoe de hoogte wordt ervaren.

Het eerste wat we na aankomst in het hotel doen, is een heerlijk bezoek brengen aan de uitgebreide wellnessruimte. We kunnen er beter maar meteen aan wennen, want de combinatie van toeren overdag en luxe in de avond is het uithangbord van de trail. Het is duidelijk toerskiën voor wie wel sportief wil zijn, maar niet met een grote rugzak de bergen over wil (bagagevervoer!) en het niet vervelend vindt om ’s avonds uitgebreid te dineren en van de sauna te genieten.

Intieme skigebieden Wie gewend is aan de grote skioorden in Frankrijk of Tirol moet even schakelen. Een paar hotels, een klein winkeltje en wat skizaken, daarmee moet je het hier doen. Maar wat een intimiteit straalt het uit! Het is duidelijk dat iedereen elkaar kent en dat vooral families hier aan hun trekken komen. Volgens onze gids Elisabeth Fürstaller is dat de kracht van deze skigebieden: “Ouders kunnen hun kinderen hier gerust alleen laten, omdat het gebied overzichtelijk is. Zelf kunnen ze dan een mooie afdaling buiten de piste maken.” Lachend vult ze aan: “Met mij als gids bijvoorbeeld.”

28 | HOOGTELIJN 1-2020

28_HL0120_R31_Thema_Toerskien_Karinthie.indd 28

27-01-20 11:52

THEMA

WINTER

Foto Annemieke Markus

Het is koud en de vellen moeten op de ski’s.

Voor het diner ontmoeten we Elisabeth bij de bar en spreken we door welk materiaal we in de dagrugzak nodig hebben. Ook probeert ze er op een subtiele manier achter te komen wat het niveau van de groep is. Eerst vraagt ze omzichtig of we spitzekehren kunnen maken en als het antwoord niet duidelijk genoeg is, vraagt ze heel concreet of we bij onze laatste toer ook daadwerkelijk dit soort bochten hebben moeten maken. Ook al stellen we haar gerust, ze lijkt toch het type ‘eerst zien dan geloven’. Een karaktertrek die ze ongetwijfeld door ervaring heeft ontwikkeld.

Verder bespreken we de omstandigheden. Zoveel sneeuw als aan de noordkant van de Alpen ligt hier inderdaad niet, maar volgens Elisabeth is er genoeg voor een mooie toer. De wind is wel een zorg. Vandaag waait het zo hard dat de Ainecklift, die wij willen gebruiken, niet kan draaien. Natuurlijk kunnen we ook omhoog lopen, maar het zou dan wel een lange tocht worden.

Ook zijn de voorspellingen voor de komende dagen niet geweldig.

Vooral dag 2 ziet er slecht uit, maar voor die dag kunnen we een alternatief programma bedenken. Al met al beginnen we dit avontuur met de nodige onzekerheden, maar hé, flexibiliteit is een van de kernkwaliteiten van de buitensporter, toch?

Fantastische omstandigheden op dag twee.

Waar gaan we vandaag heen?

Snoeiharde wind De volgende dag blijkt de lift gelukkig te draaien en kunnen we dus gemakkelijk de Aineck (2210 meter) op. Daarboven waait het inderdaad behoorlijk. We komen er snel achter dat we zaken als mutsen, handschoenen en jassen beter beneden goed hadden kunnen organiseren dan hier boven. Als we de piepers hebben gecontroleerd dalen we snel af, kort over de piste en dan over een brede rug die naar het oosten loopt. We skiën vlak bij de grens tussen Karinthië in het zuiden en Salzburgerland in het noorden.

De sneeuw is hard en door de opgevroren randen skiet het bepaald niet gemakkelijk. Dit zijn de moeilijke momenten van zo’n tocht: koud uit Nederland, nog geen meter geskied en dan moet je een steeds steilere afdaling maken over allesbehalve gemakkelijke sneeuw. Het zorgt voor een paar onschuldige valpartijen en gelukkig bereiken we al snel een helling in de luwte waar genoeg poeder ligt om mooi in af te dalen. Het is meteen een aparte ontdekking: de toppen van de afgeronde bergen zijn vaak schoongeblazen en verijsd, maar beneden op de hellingen liggen regelmatig de mooiste veldjes met poedersneeuw!

Na een lange klim door gemakkelijk terrein, speelt de wind naarmate we hoger komen opnieuw de hoofdrol. Over een plateau op 2200 meter heeft de wind vrij spel en moeten we in de voorraden van ons uithoudingsvermogen graven. Markante punten in het landschap ontbreken dus ben ik blij met onze gids, die ons vastberaden over dit plateau loodst. Af en toe breekt de zon door de wolken, wat meteen mooie plaatjes oplevert.

Als het tijd is voor een pauze en we iets van luwte hebben gevonden, halen we een zitlap tevoorschijn. Dat ontlokt Elisabeth een lach: “Wat is dat met Nederlanders, dat ze altijd willen gaan zitten bij het picknicken, ook bij een gevoelstemperatuur van min 15?” Betrapt verkorten we onze pauze en gieten we onze thee staand naar binnen. Ze heeft gelijk: het is eigenlijk te koud om uitgebreid te gaan zitten. Snel door dus en dat is wel nodig: de afstand naar ons doel, het dorpje Innerkrems, is aanzienlijk en ons tempo ligt, ehm, om eerlijk te zijn, niet heel hoog. Gelukkig weet Elisabeth nog een afsnijder, die ons de laatste klim bespaart, en wint de aanhouder.

HOOGTELIJN 1-2020 |

28_HL0120_R31_Thema_Toerskien_Karinthie.indd 29

29

27-01-20 11:52

In deze sneeuw lijkt het alsof we allemaal goed kunnen skiën Dat zorgt voor fantastische omstandigheden en mooie plaatjes.

Boven merken we dat de waarschuwing voor de wind niet voor niets is geweest: als de vellen in de rugzak gaan, waait het als een malle.

Bijna boven op de Mattehanshöhe.

Moe bereiken we het hotel, waar weer een enorme wellnessruimte op ons wacht. Rozig door de omstandigheden maken we daar dankbaar gebruik van.

Poeder intermezzo Dag twee van de trail zal anders verlopen dan gepland. Door de verwachte windsnelheden vindt Elisabeth het niet verantwoord om de oversteek over het hoogste punt van de trail, de Königsstuhl (2336 meter) naar de Turracher Höhe (1795 meter) te maken.

Daarom maken we een korte dagtocht naar de Mattehanshöhe op 2086 meter, boven het hotel. Er is verse sneeuw gevallen, we lopen in de luwte en langzaam maar zeker komt de zon erbij.

Maar dan de afdaling. Wat een droomhelling! In deze sneeuw lijkt het wel of we allemaal goed kunnen skiën en is het alleen zaak de bomen te ontwijken. Tevreden klikken we beneden de ski’s los en stappen we in het bagagebusje dat ons naar de Turracher Höhe vervoert. Ook daar wacht een uitgebreid wellness resort, in een enorm hotel met een prachtig uitzicht over het meer.

De derde dag is voor ons tegelijk de slotdag, want we moeten de dag erna alweer terug naar huis. Gelukkig blijkt het een topdag te zijn, qua weer en qua skiplezier! Omhoog met de lift naar de Kornock op bijna 2200 meter en dan een heerlijke afdaling langs de Winkleralm. De vellen gaan onder voor een korte klim, die wordt gevolgd door een afdaling over een weg langs de beek.

Het is natuurlijk ontspannen om zo naar beneden te glijden, met af en toe wat bijprikken, maar echt uitdagend is anders. Gelukkig is de uitdaging verderop volop aanwezig.

Veel tijd Na een lange klim, eerst langs een weg, maar later in een steeds mooiere omgeving, staan we uiteindelijk op de graat die ons naar de Steinnock brengt. Met zijn 2197 meter is dit een van de hoogtepunten van de tocht en daar hoort natuurlijk een topfoto bij. Om er te komen, moesten we een paar spannende stukjes skiën. En ook de verijsde graat naar beneden, waar je onmogelijk bochten kunt maken en dus volledig in Schuss gaat, zullen we niet snel vergeten. En dan gebeurt wat we eigenlijk wel aan zagen komen: het wordt donker en we zijn nog niet bij het hotel.

30 | HOOGTELIJN 1-2020

28_HL0120_R31_Thema_Toerskien_Karinthie.indd 30

27-01-20 11:53

THEMA

WINTER

Foto links Op de top van de Steinnock (2197 m).

Foto rechts Onze gids Elisabeth.

Mooie plaatjes als de zon even doorbreekt.

De combinatie van een te laag tempo omhoog en ingewikkeld terrein naar beneden heeft ons te veel tijd gekost. Ook nu blijkt weer dat een berggids niet snel in paniek is en ook naar de groep rust uitstraalt. We genieten eerst van de ondergaande zon op deze prachtige verlaten plek. Dan dalen we in een rustig tempo de laatste helling af, die al snel overgaat in een piste, en glijden we naar het Heidihotel aan de Falkertsee. Onze laatste dag zit erop, maar de rest van de groep mag nog een dag genieten van de sneeuw, de vergezichten en ongetwijfeld nog een heerlijke sauna. Ik reis de volgende dag terug tussen Hollandse schaatsers, iedereen met nieuwe ervaringen.

Afdalen door de poeder op dag twee.

Toerskiën in Karinthië Regio

Karinthië (of Kärnten) is een van de zuidelijke deelstaten van Oostenrijk. Het grenst aan Italië, Slovenië en Oost-Tirol, Salzburg en Stiermarken. Denk aan een gebied even groot als Utrecht, Noord- en Zuid-Holland samen, maar met het inwoneraantal van Den Haag. Qua karakter en klimaat heeft het wel wat weg van Oost-Tirol: het weer wordt duidelijk beïnvloed door de ligging aan de zuidkant van de hoofdketen van de Alpen.

Reis

Karinthië ligt op ongeveer 1000 kilometer van Utrecht. Dat is een lange dag in de auto.

Met de trein is het niet anders en moet je minimaal drie keer overstappen.

In januari zijn goedkope vliegtickets vanaf Rotterdam Airport te boeken op de vluchten die schaatsers naar de Alternatieve Elfstedentocht vervoeren.

De toppen zijn wat afgerond en minder markant dan in hogere delen van de Alpen. De dagafstanden zijn soms flink, dus is een goed tempo noodzakelijk om de stijgingen in een acceptabele tijd te kunnen maken.

Trail

Op nockberge-trail.com kun je veel informatie vinden over de tocht. Daar wordt ook snel duidelijk dat afzien en comfort hier hand in hand gaan. Natuurlijk is het ook mogelijk alle bagage zelf mee te nemen op de tocht.

De Nockberge Trail is skitechnisch een eenvoudige vierdaagse tocht, maar moet je toch niet onderschatten. Vooral het zoeken van de route vereist alpiene ervaring.

Impressie

Kijk op vimeo.com/ 313888240 of scan de QR-code voor een video-impressie van dag 2.

HOOGTELIJN 1-2020 |

28_HL0120_R31_Thema_Toerskien_Karinthie.indd 31

31

27-01-20 11:53

markt & materiaal

LICHT, LICHTER, ULTRALICHT Waar bij alpiene ski’s de binding vaak standaard wordt bijgeleverd, geldt voor toer- en freerideski’s dat de consument meestal zelf de binding mag uitzoeken. Niet altijd even makkelijk, omdat met de technologische ontwikkeling en de toenemende populariteit ook het aanbod van het materiaal is toegenomen. En hoe lichter hoe beter, je wilt immers zo min mogelijk gewicht mee naar boven nemen. Je komt dan automatisch uit op een techbinding, ook wel pinbinding genoemd: de binding die je schoen met pinnen bij de neus van je schoen laat scharnieren en met twee staafjes achterin vastzet voor de afdaling. In deze Markt & Materiaal geven we een mini overzicht van de verschillende bindingen en bijbehorende materialen.

Onder redactie van Rik Burger

Sportief

Dynafit is hét merk voor de winteratleet en de Speed Radical (toer – zonder stopper) is de standaard onder toerskiërs op de Haute Route.

Een gebruiksvriendelijke betaalbare toerbinding met drie hakposities, en nog acceptabel licht ook. De binding is inmiddels zo lang op de markt en zo goed doorontwikkeld dat Dynafit ze vanaf 2020 levenslange garantie geeft.

Let op de DIN/ISO-specificatie van je binding, want die bepaalt of je schoenzool in de binding past.

Nu al een klassieker

Al meer dan 65 jaar maken ze met Duitse degelijkheid bindingen bij Marker. De Marker Kingpin 10 (toer – met stopper) en 13 (voor een zwaardere afstelling) zijn echte klassiekers.

Marker was ook het merk dat als eerste techbinding een DIN-certificering kreeg. De achterbinding lijkt erg op een normale alpiene binding. De zes veren in de voorbinding zijn de innovatie die zorgen voor de betrouwbaarheid van de gehele pinbinding. In loopstand zijn er drie hakposities.

1460 gram met stopper € 479,95 / € 499,95 marker.net

730 gram | € 380 | dynafit.com

Super lichtgewicht

De PLUM Race R99 (race – zonder stopper) is een van de lichtste pinbindingen op de markt. Gemaakt van aluminium en titanium en geschikt voor de echte wedstrijdtoerskiër die vooral omhoog rent in een strak pak (neonkleur mag!) In totaal wegen de

Eenvoud

Freeride veiligheid

Deze Fritschi Tecton 12 (freeride/toer – met stopper) is een echte freeridebinding en lijkt op de Marker Kingpinbinding. Een groot verschil is dat de Fritschi een vaste achterbinding heeft, zodat je schoen achter niet zijwaarts los kan. Dit zorgt volgens Fritschi voor een veel directere aansturing van je ski’s. Het veilig zijwaarts loslaten van de schoen wordt geregeld door de voorbinding. De extra gekleurde clips die je krijgt, zijn handig als je een linker- en rechterski wilt markeren.

1260 gram met stopper | € 535 fritschi.swiss

De Canadese producent G3, dat staat voor Genuine Guide Gear, maakt splitboards, ski’s en bindingen. Ze hebben als missie om voor iedereen de off-piste winterervaring te volmaken. Een mooi streven. Met de ION 10 (toer/freeride met stopper) hebben ze een

Voor de veiligheid is het verstandig om je binding te laten afstellen door een gecertificeerde professional.

bindingen slechts 198 gram. Voor mensen met iets meer gewicht (> 90 kilo) is de binding niet geschikt en er is geen mogelijkheid om crampons te bevestigen.

198 gram | € 499 fixation-plum.com

binding ontwikkeld die opvalt door zijn eenvoud en geschikt is voor de iets minder agressief skiënde freeriders. Er is ook nog een groter broertje, de ION 12.

1158 gram met stopper | € 495 genuineguidegear.com

Authenticiteit in kleur

Een mooi staaltje technologie met gevoel voor design: de ATK R12 (freeride – met stopper) en de FR 14 (zelfde binding, maar met een zwaardere afstelling) worden volledig in Italië gefabriceerd. Het leuke aan deze R12-bindingen is dat ze er in drie kleuren zijn: blauw, oranje en wit. De FR 14 is er alleen in het geel. Bijzonder bij ATK is dat deze bindingen maar liefst vijf hakposities hebben.

660 gram met stopper | € 559 atkbindings.com

32 | HOOGTELIJN 1-2020

32_HL0120_R10_Thema_m&m.indd 32

27-01-20 11:53

THEMA

WINTER

Tekst Rik Burger

Op de meeste bindingen kun je een stopper monteren. Soms krijg je de stopper bij de binding, andere keren kun je hem zelf aanschaffen en moet je de maat kiezen. Als je geen stoppers neemt, heb je leashes nodig. Voor de gewicht- of kostenbesparing lever je dan wel wat veiligheid in. Omdat je bij een lange val of in een lawine liever niet hebt dat de ski’s nog aan je enkels zijn bevestigd en om je oren slaan, hebben sommige leashes een systeem dat in zo’n geval loslaat. Diverse merken hebben specifieke toerkabels in het assortiment.

Fritschi Brake Xenic | maat 85 – 95 - 105 | € 54,95 Marker Touring Leash | € 49,95

Crampons (harscheisen)

Hoewel we vaak het woord harscheisen gebruiken, wordt zelfs in Duitsland de term crampon steeds meer gebruikt voor toerski-stijgijzers.

Niet elke crampon past op elke binding. Alhoewel steeds meer merken de Dynafitstandaard aanhouden, moet je goed opletten dat crampons passen. Gewicht speelt ook een rol, sommige merken verkopen zelfs speciale race crampons.

Daarnaast zijn ze in verschillende breedtematen te verkrijgen. Als de breedte van je ski bijvoorbeeld 95 millimeter is dan heb je crampons van 100 millimeter nodig, zodat ze netjes langs de (zij)kanten van je ski bewegen. Laat tijdens de afdaling je crampons niet zitten, want als je valt, zou dat een blessure kunnen opleveren omdat je schoen niet meer uit de binding kan draaien.

Dynafit Crampons | maat 80 - 100 mm | € 59,95

Stijgvellen

Zonder stijgvellen kun je niet toerskiën. Ze zijn er in drie soorten: mohair, nylon en een hybride vorm. De vellen plak je aan de onderkant tegen het belag van je ski. De meeste werken met lijm, maar er zijn tegenwoordig ook lijmloze vellen. Deze Pomoca’s krijg je in een hippe verpakking.

Van € 129,95 tot € 229,95 | pomoca.com

Design

Bij Pierre Gignoux maken ze de lichtste skischoenen ter wereld. Ook bij de ontwikkeling van de Ultimate 3 binding (race – zonder stopper) hebben ze door als basismateriaal carbon te gebruiken, veel gewicht bespaard. Een paar bindingen weegt daarom slechts 124 gram. Een nadeel is dat ze alleen geschikt zijn voor de futuristisch uitziende Gignouxschoenen. Een voordeel is dan wel dat die slechts 1 kilo per paar wegen. Wil je andere schoenen gebruiken dan is De Gignoux U77-binding het alternatief, en hij is als Dynafitbinding te verkijgen, met de naam DNA by Pierre Gignoux.

124 / 154 gram | € 500 | pierregignoux.fr

Diepgang

Stopper of kabel (leash)

Tecnica Cochise 130 DYN

Toer-, freeride- en pistesloffen in één

Toen ik na bijna 30 jaar trouwe dienst besloot dat het nu echt tijd werd om mijn skischoenen te vervangen, sloeg de paniek toe.

Ten eerste vanwege de gruwelverhalen van andere skischoenkopers. Je kent dat wel: in de winkel pasten ze perfect, maar na drie dagen gebruik is de pijn niet meer te harden. Toch maar bij mijn oude vertrouwde schoenen blijven? Ten tweede dacht ik dat het als bezitter van zowel toer-, freeride-, als pisteki’s onmogelijk zou zijn om één paar skischoenen te vinden voor elke combinatie van ski en binding. Gelukkig bleek het tegendeel waar.

Specificaties De Tecnica Cochise 130 DYN is een 130 flex schoen met een ISO 5355-zool (Vibram) en past daarmee op de meeste alpiene bindingen. Door de Dynafit gecertificeerde inserts kun je toer- en freeridebindingen gebruiken. In de loopstand heb je 42 graden bewegingsruimte.

Het gewicht per schoen is rond de 2 kilo (bij maat 26.5).

Wat belooft het merk?

Tecnica zegt dat de schoen is ontworpen om onder alle sneeuwomstandigheden met hoge eisen toch comfortabel de berg op en af te komen. Ze ontwikkelden een skischoen die op de piste voldoende druk geeft om met hoge snelheden te skiën, maar die ook buiten de piste voldoende flexibel is om te freeriden en die qua gewicht geschikt is om middellange toertochten te maken.

Worden de beloftes waargemaakt?

Jazeker, de vier buckels en de 45 millimeter brede band aan de bovenkant zorgen ervoor dat de schoen goed instelbaar is. De binnenschoen voelt prettig aan en is niet te warm bij het lopen.

Met een touwtje verbonden aan een hendel zet je de schoen heel gemakkelijk om van loop- naar skistand. Ik denk overigens dat de 42 graden bewegingsruimte niet wordt gehaald, maar het is nog steeds voldoende om aangenaam te lopen.

Waarom kopen?

Voor mensen met probleemvoeten, -scheenbenen of -kuiten heeft Tecnica de C.A.S. (Custom Adaptive Shape) ontwikkeld – een binnenen-buitenschoensysteem waarmee een professionele bootfitter veel pasproblemen kan oplossen.

Ik kocht mijn schoenen bij MK Skiservice in Bilthoven, waar ze me lieten zien hoe je al meer pasvorm krijgt als je de binnenschoen met een veter goed dichtmaakt.

Eindconclusie Als je een goede skiër bent die een multifunctionele skischoen wil om ook buiten de piste te kunnen toeren en freeriden, en als je niet op jacht bent naar de lichtste skischoen, dan is wat mij betreft de Tecnica Cochise 130 DYN een van de beste schoenen om aan te schaffen.

tecnicasports.com mkskiservice.nl € 549,95

HOOGTELIJN 1-2020 |

32_HL0120_R10_Thema_m&m.indd 33

33

27-01-20 11:53

Hoe bereid je je voor op winterse omstandigheden?

De kou als vriend Ik staar naar de 10.000 ijsblokjes die vrolijk ronddobberen in het opblaasbadje. Het instappen valt mee, maar wanneer het ijskoude water mijn borst bereikt, stokt mijn adem. Waar ben ik aan begonnen?

“Handen op het hart, denk aan een warm plekje, vind rust in het moment en wees niet bezig met hoe lang het nog duurt.”

Tekst Rinske Brand Beeld Rewild

D

e woorden van begeleider Bart Biermans echoën na in mijn hoofd. Mijn ademhaling is oppervlakkig en snel.

Nooit eerder voelde ik mijn ‘vechten of vluchten’-systeem zo aanslaan. Vluchten lijkt de beste optie, maar ik dwing mezelf die oerschreeuw te onderdrukken. Na een minuut – een eeuwigheid – wordt mijn ademhaling rustiger en lukt het me om weer enigszins normaal te denken. Mijn huid begint vreemd genoeg eerst warm en uiteindelijk zelfs heet aan te voelen. Weer anderhalve minuut later mag ik uit het ijsbad. Opeens is alles over.

Wat rest is een enorme overwinningsroes. Dat was ijs- en ijskoud, maar wat een ervaring!

het warmer krijgt, gaat zweten om af te koelen. Wie afkoelt, zal proberen de warmte vast te houden. Daarom vernauwen bij kou de vaten van de huid; zo gaat er niet al te veel warmte verloren.

Omdat de vitale organen en hersenen warm moeten blijven, is het op peil houden van de kerntemperatuur prioriteit. Hoe verder van de kern, hoe kouder het lichaam is. Voeten, handen en neus hebben het zwaar. Bij extreme blootstelling aan kou is het lichaam zelfs bereid deze af te laten sterven om hypothermie, onderkoeling, te voorkomen. De kerntemperatuur daalt dan onder de 37 graden.

Dit is op een gegeven moment onomkeerbaar, met de dood als gevolg.

Kun je je voorbereiden op de kou in de bergen en zo ja, hoe?

Na een paar extreem koude hooggebergte-ervaringen, ben ik benieuwd naar het antwoord op die vraag. Met een Franse winter skills-reis in het verschiet, inclusief overnachting in een sneeuwhol, start ik mijn eigen onderzoek. Van wisseldouche tot diepvriescel; dit proefkonijn onderging het allemaal en leerde onderweg van alles over de goede eigenschappen van bruin vet.

Na blootstelling aan kou verwijden de vaten van de huid weer en warmt het lichaam op. Dat gaat vaak gepaard met een rode huid en tintelingen; het teken dat het bloed weer terugkeert naar de extremiteiten. Hoe langer de blootstelling aan de kou is geweest, hoe langer het opwarmproces duurt.

Wat doet kou?

De mens is een warmbloedig wezen. Ons lichaam moet op een constante temperatuur worden gehouden van 37 graden. Wie

De voordelen van kou Kortom, kou betekent voor de mens simpelweg stress. De vraag is dus waarom je jezelf vrijwillig aan deze stress zou willen blootstellen. De claims, zowel fysiek als mentaal, zijn legio.

Milde koudetraining zou de kans op hart- en vaatziekten verkleinen,

34 | HOOGTELIJN 1-2020

34_HL0120_R32_Thema_Koudetraining.indd 34

27-01-20 11:54

THEMA

WINTER

Tips voor in de kou Na de training komt natuurlijk de proef op de som.

We geven je drie tips voor als je in de kou bent.

1. Zorg dat je droog blijft.

Echt gevaarlijk is het wanneer je nat wordt, door regen of inspanning, en dan de vrieskou in gaat. Droog blijven is fundamenteel. Trek dus een laagje kleding uit als je begint met een inspanning of als je begint te zweten.

omdat het cardiovasculaire systeem wordt getraind. Koudetraining maakt mentaal sterker en leert focussen. De kou verbetert de stofwisseling en de warmteregeling van het lichaam, zodat getrainde mensen sneller kunnen opwarmen in de kou. De meest recente onderzoeken wijzen uit dat het activeren van ons bruin vet hier een sleutelrol bij speelt.

2. Houd niet te veel kleding aan in je slaapzak.

Met kleding in een slaapzak gaan liggen, is funest. Bij het opstaan doe je dan eigenlijk één laagje uit, namelijk je slaapzak. Weer warm worden, is dan heel lastig. Even flink zijn en met shirt en

onderbroek de slaapzak in. De rest van je kleding onderin je slaapzak leggen, zorgt voor warme kleding de volgende ochtend.

3. Eet en drink verstandig en vooral ook genoeg.

Kou vreet aan je lichaam. Een actieve dag in winterse bergen kan tot een kleine 5.000 calorieën per dag kosten. Drink geen koude en koolzuurhoudende drank, deze kost het lichaam veel energie. Alcohol is uit den boze. Wel doen: een thermoskan met warme thee meenemen, liefst met suiker. Dat warmt van binnenuit op en de suiker geeft snelle energie.

Bruin vet Bruin vet komt uitsluitend voor bij zoogdieren. Bij jonge zoogdieren om warm te blijven, maar ook bij volwassen dieren die na een winterslaap weer snel moeten opwarmen. Ook bij pasgeboren baby’s is bruin vet aanwezig. Lange tijd werd gedacht dat bruin vet bij het ouder worden vanzelf verdween. Sinds 2009 weten we dat dat onjuist is.

Bruin vet zit bij mensen rond de nieren, in de nek, tussen de schouderbladen en rond de grote bloedvaten in de borst. Hoewel in kleine hoeveelheden aanwezig, zorgt het voor een goede verbranding van het ‘slechte’ witte vet. Veelal is het bruine vet inactief en de hoeveelheid verschilt ook per persoon. De inmiddels wereldberoemde Nederlander, ‘The Iceman’, Wim Hof heeft veel bruin vet, bleek uit onderzoeken. Daarom zou hij in staat zijn extreme kou gedurende lange tijd aan te kunnen. Hof heeft inmiddels diverse kouderecords op zijn naam staan, waaronder

het in blote bast beklimmen van de Kilimanjaro en 85 minuten in een ijsbad zitten zonder dat zijn kerntemperatuur daalt. Bruin vet is dus ons interne kacheltje. Dat is handig in de kou! En dat wordt dan dus ook mijn opgave: mijn bruine vet activeren.

Het interne kacheltje aan het werk Oké, bruin vet aan het werk. Maar hoe? Er blijken meerdere manieren om je hoeveelheid bruin vet te vermeerderen en het te activeren. De eerste en meeste effectieve manier is door middel van blootstelling aan kou. Bijvoorbeeld door jezelf vaker en langer bloot te stellen aan milde kou of juist aan een korte, extreem koude prikkel.

Milde kou-omstandigheden krijg je bijvoorbeeld door met een open raam te slapen, de thermostaat een paar graden lager te zetten, of door te gaan hardlopen in de winter in slechts een shirt

HOOGTELIJN 1-2020 |

34_HL0120_R32_Thema_Koudetraining.indd 35

35

27-01-20 14:56

en korte broek. Extreme prikkels krijg je door de in opkomst zijnde cryotherapie of het nemen van ijsbaden. Wim Hof ontwikkelde een methode van ademhalingstechnieken en ijsbaden, waardoor mensen beter bestand tegen kou zouden worden. Ik onderging het allemaal.

Van kou tot erger Mijn voorbereiding op de kou start ik in de nazomer. Slapen met een raam open is geen probleem, het Nederlandse klimaat is er prima geschikt voor. Een douche eindigen met koud water is, zeker na een workout, ook geen probleem. Het water dat in Nederland uit de kraan komt is 15 à 16 graden en dus prima te doen. Ik experimenteer dus met verschillende methoden; van wisseldouches tot koud eindigen en alleen maar koud douchen.

Maar de koude douches worden toch een stuk minder aanlokkelijk wanneer de herfst zijn intrede doet. Op de frisse herfstochtenden valt het me zwaar om vanuit mijn warme bed direct onder een koude douche te springen. Ik houd de koude douches uitsluitend voor na mijn workouts.

Tips voor een ijsbad of koud meer 1. Adem eerst 15 keer diep in en uit en wacht na de laatste uitademing zo lang mogelijk met opnieuw inademen. Adem dan in, houd 20 seconden vast en adem weer uit. Start de cyclus direct daarna opnieuw en herhaal de cyclus in totaal drie tot zes keer. Op deze manier breng je je lichaam al in een andere staat en reageer je minder actief op pijnprikkels.

2. Ga voor het ijsbad of meer staan en stel je voor dat je al in het water bent; rustig en kalm.

3. Stap of loop rustig het water in en wanneer je ademhaling versnelt, houd je adem dan twee seconden vast na in- en uitademen. Hiermee breng je je ademhaling tot rust.

4. Blijf altijd rustig en kalm, ook als het pijn doet. Houd focus.

5. Probeer te ontspannen en sta niet stil bij de tijd.

6. Ga na het ijsbad met gebogen benen staan (squat) en beweeg rustig heen en weer. Zo zet je de grootste spiergroepen aan het werk en warm je het snelst weer op.

De intrede van de herfst markeert wel het moment waarop ik mijn thermostaat thuis standaard op 16 graden zet, met een uitschieter naar een ‘luxe’ 18 graden voor de weekendavonden.

Zonder extra laagje kleding aan probeer ik te wennen aan deze binnentemperatuur. Dat gaat me goed af, al zou ik het niet behaaglijk noemen. Mijn lichaam moet voelbaar harder werken om warm te blijven. Hardlopen blijf ik doen in korte broek en shirt tot mijn trainer het me verbiedt nog langer in het kort te komen. Het is inmiddels stormachtig herfstweer.

Cryotherapie: de vriescel in Mijn volgende stap is cryotherapie en behelst een verblijf in een soort menselijke diepvries. Bij cryotherapie, van het Griekse woord kyros dat kou betekent, stel je je korte tijd letterlijk bloot aan extreem koude, droge lucht. In Nederland zijn een aantal van dit soort cabines te vinden. Een behandeling van drie minuten bestaat uit een rondgang in twee cabines. Met muts, sloffen, handschoenen en mondkapje betreed ik eerst 20 seconden een cabine op -60 graden en daarna een cabine die op -110 graden staat ingesteld. Daar blijf ik 2 minuten en 40 seconden in. De huidtemperatuur daalt in deze diepvries tot rond het nulpunt. Die afkoelende huid geeft dan een prikkel aan de rest van je lichaam om in actie te komen tegen de kou.

Er is nog weinig wetenschappelijk overtuigend bewijs, maar cryotherapie zou helpen bij tal van aandoeningen, van huidproblemen tot spierschade en van reuma tot depressie, jetlags en slaapproblemen. Ik ben hier toch vooral voor mijn weerbaarheid tegen kou. En dat is nog best pittig. Vooral ademhalen gaat in deze extreem koude lucht moeilijk.

Wie de winterse kou wil trotseren, doet er goed aan een paar weken voor vertrek te starten met koudetraining.

36 | HOOGTELIJN 1-2020

34_HL0120_R32_Thema_Koudetraining.indd 36

27-01-20 11:55

THEMA

WINTER

Sneeuwschoenwandeling in Frankrijk.

Foto Chumba Sherpa

Koude hooggebergteervaring op de Mera Peak in Nepal.

Na drie minuten sta ik weer buiten. Mijn huid is inderdaad koud, maar al snel warm ik weer op. Een paar haartjes zijn overeind gaan staan, maar veel meer na-effect is er niet.

Waar een beetje rillen het effect is van een goede koudetraining en actief bruin vet, en hevig rillen een te intense training betekent, doet het uitblijven van enige vorm van rillen me vermoeden dat mijn bruine vet niet in actie is gekomen.

Sinds zijn eerste kennismaking met ijsbaden heeft Bart zijn leven omgegooid en is hij zich fulltime gaan richten op het aanbieden van koudetrainingen. Bij hem stap ik dan ook in een ijsbad, tot twee keer toe nota bene. Een intense ervaring, met naderhand niet alleen het gewenste rileffect, maar ook een enorm overwinningsgevoel. De dagen erna voel ik alsof ik de wereld aankan en neem ik meer risico.

IJsbad

De menselijke vriescel in voor drie minuten cryotherapie.

Foto Freezlab

Tijd voor het echte werk: een ijsbad. Omdat ik nog niet overtuigd ben van de fysieke voordelen van koudetrainingen neem ik contact op met Bart Biermans. Bart is arts en gecertificeerd Wim Hof Methode-instructeur. Ik vraag hem hoe hij als medicus naar koudetrainingen kijkt. “Mijn vrienden kenden me als ultieme koukleum die altijd met een thermoshirt rondliep. In een ijsbad zitten, zag ik vooral als een geweldige fysieke en mentale uitdaging. Toen Wim Hof ging samenwerken met onder meer het Radboud ziekenhuis was ook mijn professionele interesse gewekt. Daar werd koudetraining aantoonbaar gekoppeld aan een betere gezondheid en verhoogd immuunsysteem en dat maakte het voor mij als arts extra interessant.�

Voor de tweede keer samen met duizenden ijsblokjes in bad.

HOOGTELIJN 1-2020 |

34_HL0120_R32_Thema_Koudetraining.indd 37

37

27-01-20 11:55

BLIJF WARMER EN DROGER IN JOUW DONSJAS

DROOG!

NAT?

Blijf warmer en droger door jouw donsjas en uitrusting te reinigen en te doen herleven met Nikwax

Vuil en vocht kunnen de effectieve levensduur van jouw jas sterk beinvloeden

Nikwax Down Wash Direct®

Gebruik Down Wash Direct om veilig hydrofoob en normaal dons te reinigen. Het waterafstotende en isolerende vermorgen word hierdoor herstelt

Verkrijgbaar in de betere outdoor- en sportwinkels Z

O F LU O RO

C

Naamloos-3 2

SED BA

ER

AR

WAT ER

B O N (PFC)

NIKWAX, MEER DAN WATERAFSTOTEND VERMOGEN Alle Nikwax producten zijn op waterbasis, zijn PFC-vrij, niet brandbaar en bevatten of hebben nooit schadelijke stoffen gebruikt. Nikwax heeft al zijn operationele koolstof uitstoot sinds de start van het bedrijf gecompenseerd door tropisch regenwoud te regenereren en te beschermen in samenwerking met het World Land Trust

nikwax.com

22-01-20 14:55

THEMA

WINTER

Kun je je met koudetraining voorbereiden op een winterreis? Ja: stel je langere tijd bloot aan temperaturen onder 18 graden Celsius.

Ik vraag Bart naar zijn fascinatie voor kou en koudetrainingen.

“In onze maatschappij heerst een enorme weerstand tegen kou”, stelt hij. “Kou zou slecht zijn en je kunt er zelfs ziek van worden, maar niets is minder waar.” Blootstelling aan kou zet volgens Bart van alles in werking in het menselijk lichaam. Niet alleen zijn dit processen die een pijnverlagend en ontstekingsremmend effect kunnen hebben, maar wie in een ijsbad stapt, verlegt eigen grenzen en neemt die ervaring mee naar andere momenten. Wel benadrukt Bart dat een lichaam voortdurend aan kou blootstellen ook niet goed is. “Het gaat juist om de balans tussen warmte en kou. Maar de bandbreedte mag wel wat opgerekt worden. De westerse mens heeft het zichzelf wel heel comfortabel gemaakt, met amper blootstelling aan kou. Het nemen van ijsbaden helpt je je weerbaarheid op te rekken. Het gaat om het trainen van je mindset. Je moet kou leren zien als vriend in plaats van als vijand.

De kunst is om niet meer te verkrampen, maar je comfortabel te blijven voelen bij kou. Je gaat niet voor je plezier de kou in, maar het brengt je heel veel: een hogere weerstand, nooit meer ziek zijn en mentaal sterker worden.”

Elke dag de kou in Ook Pim Welvaart, sinds kort koudetrainingfan, zegt eigenlijk een hekel te hebben aan kou. Toch schreef hij zich in voor een tienweekse Adem & Koude Training, nadat hij werd geconfronteerd met een hernia. Sindsdien is hij groot voorstander van trainen in en met kou en is zijn leven volstrekt veranderd. Niet alleen zijn de klachten van de hernia verdwenen, Pim is naar eigen zeggen ook fitter, scherper en vrolijker. Daarnaast werken zijn immuun- en spiersysteem veel beter. Hij verwacht ook dat zijn eigen hoeveelheid bruin vet flink is toegenomen sinds hij met de trainingen begon. Zijn regime bestaat tegenwoordig uit twee keer per dag een koude douche, ’s ochtends de hond uitlaten in slechts een shirt en korte broek, ongeacht de buitentemperatuur, en elke ochtend een ijskoud bad, dat hij speciaal in zijn achtertuin heeft laten installeren.

Op mijn vraag of het nu makkelijker is dan in het begin, antwoordt hij: “Je moet altijd iets overwinnen voor je de extreme kou ingaat. Dat hebben zelfs de meest ervaren trainers nog. De voordelen zijn voor mij zo evident, dat ermee stoppen dom zou zijn.” Zijn fysieke weerbaarheid tegen kou is beter geworden, vindt hij, maar het koud hebben vindt hij nog steeds verschrikkelijk. Het verschil is dat hij weet dat zijn lichaam het aankan. “Het lijf went eraan, maar het went niet.”

Zelf aan de slag Voor wie een winterreis op de agenda heeft staan, adviseert Bart Biermans een paar weken voor vertrek te starten met het trainen voor en in de kou. Dat kan met een koude douche, met zwemmen in natuurwater, of eens in de zoveel tijd in een ijsbad te gaan zitten.

Maar eigenlijk is je langere tijd blootstellen aan temperaturen onder de 18 graden of lange wandelingen maken in een korte broek en T-shirt de beste aanpak. Je moet het lichaam leren de thermostaat aan te zetten en dus het bruin vet te activeren. Het verschil zou al binnen een paar weken voelbaar moeten zijn.

Maar vergeet niet, de interne kachel houdt weliswaar de kern warm, maar voor de extremiteiten – handen, voeten en hoofd – is er geen voordeel. Die zullen altijd bedekt moeten zijn om de kou aan te kunnen.

Veel plezier in de kou!

Online verder lezen

icemantrainingen.nl: over de trainingen van Bart Biermans. innerfire.nl: over Wim Hof en zijn methode.

Kijk op nkbv.nl/actueel/blog/koudetraining.html voor een video van redacteur Rinske Brand die voor het eerst in een ijsbad stapt, en voor meer informatie en scepsis over koudetrainingen in andere media.

HOOGTELIJN 1-2020 |

34_HL0120_R32_Thema_Koudetraining.indd 39

39

27-01-20 11:55

dagwandeling

Wandelen in de Spaanse Pyreneeën

In het winterzonnetje

In een piepklein plaatsje in het midden van de Spaanse Pyreneeën ligt een onverwacht leuke winterse wandeling verborgen. Niet te moeilijk, niet te zwaar en voornamelijk met je gezicht in het winterzonnetje.

Tekst en beeld Mirte van Dijk

H

et dorpje Laspaúles zou je zo voorbij rijden als de kaarsrechte en beroemde N-260 er niet dwars doorheen zou lopen.

Het grote bord waarop de camping staat aangegeven, is moeilijk over het hoofd te zien, net als de artistieke uit ijzer gesmede heks op een bezem. De camping ís voor een deel het dorp, de heks het ‘wapen’. We parkeren er tussenin, want de start van de dagwandeling ligt hier, bij het grote informatiebord naast de camping.

Na het passeren van een wonderlijke beeldentuin, in dezelfde stijl als de heks op de bezem, en het hoogst gelegen huisje van Laspaúles, opent het landschap zich en wandelen we al snel het wijde groene bergachtige terrein in.

Met de zon op onze bol en op het prachtige uitzicht van de gemeente Ribagorza. Het wandelpad is goed aangeven en breed genoeg om naast elkaar te kunnen lopen. Gezellig!

Oeroud dorpje

De route loopt gestaag omhoog en is ook heel goed te doen met (jonge) kinderen of op je mountainbike. Zelfs in de winter. Hoewel je wel degelijk sneeuw kunt vinden in het landschap, zal je onderweg niet snel tot aan je enkels in het witte spul verdwijnen.

Ongeveer halverwege de wandeling, voordat de route weer gestaag het dal in loopt, kun je nog een extra 45 minuten doorlopen naar boven, richting een kleine onbemande bivakhut. Dat is zeker de moeite waard, omdat je vanaf daar een prachtig panorama hebt op zowel de vallei

Aan de Spaanse kant van de Pyreneeën is veel zon. Niet alleen in de zomer, maar ook in de winter. Hoewel de temperaturen laag kunnen zijn in de ochtend, kun je tijdens het middaguur best in je T-shirt rondwandelen. Het gevolg van die vele uren zon? Veel flora en fauna.

Het eerste kwartier lopen we door het oeroude dorpje, een op sommige plekken steil weggetje dat tussen de huisjes omhoogkronkelt. Kippen, honden en katten liggen in het eerste ochtendlicht op te warmen.

In de bivakhut staan stoelen die onze pauze met warme choco nog aangenamer maken.

Chocostop

Het wandelpad is lekker breed, waardoor je gezellig naast elkaar kunt lopen.

40 | HOOGTELIJN 1-2020

40_HL0120_R08_Thema_Dagwandeling.indd 40

27-01-20 11:56

THEMA

WINTER

Wandelen in de Spaanse Pyreneeën Reis

Laspaúles ligt in Ribagorza in Huesca, wat weer in Aragón ligt.

Je kunt er vanuit Nederland met de auto komen, maar als je geen zin hebt in die lange rit van 1350 kilometer, dan kun je vliegen op Barcelona en daar tegen een zeer gunstig tarief een auto huren.

Vanaf Barcelona rijd je via een prachtige route in drie uur naar Laspaúles of de bekendere vallei van Benasque. Er rijden helaas geen treinen.

Rondwandeling

Op de hele route loop je door een groene en roestbruine natuur.

Je bevindt je dicht bij de hoogstgelegen regio van de Pyreneeën, wat betekent dat je in de winter al snel je ski’s onder moet binden om ergens te kunnen komen.

Rondwandelingen zijn daarom niet in grote hoeveelheden te vinden.

Laspaúles is een prachtige locatie waar in de winter vrijwel geen toeristen te vinden zijn.

De tocht duurt, inclusief het bezoek aan het bivakhutje en zonder pauzes, ongeveer vier uur.

Het hoogste punt is 1880 meter, Laspaúles ligt op 1430 meter.

De totale lengte is ongeveer 15 kilometer.

Locatie

Je kunt in Laspaúles overnachten, zelfs op de camping. Zoek je liever iets wat minder afgelegen ligt, dan bezoek je Castejon de Sos dat een kleine twintig minuten rijden verderop ligt. Andere uitstapjes zijn zeker ook mogelijk en de moeite waard. Bezoek dan bijvoorbeeld Valle de Benasque, waar je uitzicht hebt op de hoogste berg van de Pyreneeën, de Aneto (3404 meter). Vergeet in dat geval niet je ski’s mee te nemen, want skiën kun je er ook, in Aramón Cerler.

Route en meer informatie

Benieuwd naar de route in 3D? Ga naar hoogtelijn.nl, klik op de cover van deze editie en bekijk via de button onderin de gpx-file en 3D-video. Je vindt daar ook de link naar de tocht in de Tochtenwiki.

Meer informatie over het gebied vind je op turismoribagorza.org, turismodearagon.com en benasque.com.

als op de hoogste bergen van de Pyreneeën.

En omdat het hutje de perfecte plek is om te pauzeren en je meegenomen chocolademelk op te warmen met je brandertje.

Foto Seb Jam

Over heuvels Met nieuwe energie vervolgen we de route terug naar Laspaúles. De brede weg leidt ons door de bossen, over heuvels en via het spookachtige dorp Neril terug naar de parkeerplaats. Met een beetje geluk is het dorpsbarretje open, want een cola in het winterzonnetje gaat er wel in.

HOOGTELIJN 1-2020 |

40_HL0120_R08_Thema_Dagwandeling.indd 41

41

27-01-20 11:56

Land van mogelijkheden Libanon

Libanon heeft opvallend veel te bieden, niet alleen cultuur-historisch, maar ook in de bergen. Van skigebied tot topbeklimming, van mountainbikeroutes tot boswandelingen: de mogelijkheden zijn bijzonder interessant voor iedere bergsportliefhebber die graag aan cultuuraandelen doet.

Tekst en beeld Mirte van Dijk

Elena Koenz op het hoogste punt van het Cedars Ski Resort.

42 | HOOGTELIJN 1-2020

42_HL0120_R35_Thema_Libanon.indd 42

27-01-20 11:57

THEMA

WINTER

HOOGTELIJN 1-2020 |

42_HL0120_R35_Thema_Libanon.indd 43

43

27-01-20 11:57

Net als in Europa: aan de voet van de berg staat een ski- en snowboardschool.

W

e lopen door de verlaten Rachid Karami International Fair, een zeer indrukwekkende collectie van betonnen gebouwen gelegen in de meest iconische stad van Libanon, Tripoli. De constructies werden gebouwd voor culturele festiviteiten, maar zijn helaas nooit afgemaakt vanwege de Libanese burgeroorlog. Zodra de zon ondergaat, klimmen we bovenop een verlaten helikopterplatform. De warme bries wervelt door onze haren. Het uitzicht over de stad is adembenemend van hier. We zijn hier niet alleen en delen dit mooie moment met een groep Libanese vrienden die zich The Lebanese Wanderers noemen. Ze komen vanuit het hele land en hebben één ding gemeen: de liefde voor hun land, cultuur en historie. Zonder hen zou dit verhaal nooit hetzelfde zijn geweest.

Overweldigend In elke hoek van de dichtbevolkte binnenstad is een winkeltje met verse groenten, fruit of vis en achter elke deur kun je goud, telefoons of kleding kopen. Was wordt op prikkeldraad gedroogd, fietsen hangen aan balkons en banners van politieke leiders bedekken oude kogelgaten in de muren. Terwijl je door de

Libanon komt van het woord laban, ‘plaats van witheid’ straatjes loopt, kun je het verse voedsel ruiken, het gelach horen en de uniformen van het Libanese leger zien. Zonder enige voorkennis over de geschiedenis van het land is het nogal overweldigend om Libanese militairen te zien patrouilleren.

Maar vergeet niet dat ze zonder twijfel hun leven zullen geven voor iedereen die zich in deze straten bevindt.

Vanaf het helikopterplatform kijken we neer op diezelfde straten.

Alle moskeeën om ons heen beginnen hun gebeden. Het galmt tot diep in de verte, terwijl de lucht in de vroege avonduren roze kleurt. Vlak voordat de zon achter de horizon verdwijnt, schijnen

de laatste stralen over de wit bedekte bergen die opdoemen in de verte. En die bergen gaan we de komende dagen verkennen.

Skigebied Libanon komt van het woord laban, wat ‘plaats van witheid’ betekent, en verwijst naar de met sneeuw bedekte delen van het land. Een welkome bevestiging dat we met onze ski’s en snowboards wel degelijk op de juiste plek zijn. De hoogste bergen van het land bevinden zich in de North Governate. Het Cedars Ski Resort ligt in het midden van een driehoek die wordt gevormd door het beroemde bergdorp Bcharre, de hoogste berg van Libanon – de Qurnat as Sawda (3088 meter) – en het Cedars of God-bos dat tevens Unesco Werelderfgoed is. Deze driehoek, die meerdere keren in het Oude Testament wordt genoemd, beslaat ongeveer 170 vierkante kilometer cultureel erfgoed. Het skigebied ligt tussen de 2095 en 2850 meter hoog en heeft slechts negen kilometer pistes en een handvol stoeltjesliften. Toch zijn de afdalingen terug naar het bergdorp Bcharre ontelbaar.

Cultuurwandelen Hier lijkt een dag in het skiresort niet heel anders dan een dagje in Europese resorts: mensen pronken met hun nieuwe spullen, er klinkt luide muziek onder aan de pistes en groepjes kinderen op ski’s proberen driftig hun skileraar te volgen. Zodra je oog valt op een paar cultuurspecifieke elementen, zoals een shisha (waterpijp) op het terras, gerechten met hummus tijdens de après-ski en de ongelofelijk mooi opgemaakte vrouwen die zelfs

44 | HOOGTELIJN 1-2020

42_HL0120_R35_Thema_Libanon.indd 44

27-01-20 11:57

THEMA

WINTER

Was wordt in het stadsleven gewoon over het prikkeldraad gedroogd.

Elena Koenz op een afdaling net naast de pistes in het Cedars Ski Resort met uitzicht op Bcharre.

Het bergleven in Becharre.

je dag aan de Middellandse Zee af te sluiten met een verfrissende duik of een paar uurtjes op je surfplank. Te allen tijde omringd door unieke vergezichten met historische verfijning. Je komt niet naar Libanon voor slechts één ding, je komt hier voor alles wat het land te bieden heeft. Hoewel de winter diverse mogelijkheden biedt om meters te maken in een van de skiresorts, kun je hier eigenlijk het hele jaar door van de bergen genieten. Er zijn talloze wandelingen in het laaggebergte te maken. Wil je liever wat hogerop, dan kan dat ook. Maar pieken zoals we die kennen in Europa vind je hier niet. Hier kom je voor het cultuurwandelen.

En om de schoonheid van zo’n divers land te aanschouwen.

Zoals de wereldberoemde Cedars of God, het op de Unesco Werelderfgoedlijst geplaatste bos onderaan de flanken van het Cedars Ski Resort.

Het contrast tussen vroeger en nu is groot in Libanon, maar er is eindeloos respect voor de ouderen.

tijdens sportactiviteiten zo bewonderenswaardig elegant blijven, krijg je toch echt het gevoel dat je in het Midden-Oosten bent.

Het hele jaar door genieten Dankzij de veelzijdige geschiedenis en cultuur op dit tienduizend vierkante kilometer grote stuk land, ontrafelen eindeloze verhalen en ontelbare avonturen. Een van de schoonheden van dit land is de mogelijkheid om je dag in het Cedars Skiresort te beginnen, met de mountainbike door de heilige Kadishavallei af te dalen en

The Cedars of God We staan voor een van de oudste bomen ter wereld, de Libanese ceder (Cedrus libani), op een van de laatst overgebleven plaatsen waar de oude ceders nog steeds groeien. Duizenden jaren geleden was het hele land bedekt met ceders, van bergtop tot zeeniveau. Het is het meest waardevolle symbool van Libanon en wordt daarom erkend als het nationale embleem. De groene boom op de vlag van het land is de oudste ceder die hier in dit bos te vinden is. De boom symboliseert kracht en onsterfelijkheid, iets dat wordt bevestigd door zijn onverwoestbaarheid tijdens de tumultueuze periodes die inmiddels in de geschiedenisboeken terug te vinden zijn. Maar zelfs wanneer de ceders de

HOOGTELIJN 1-2020 |

42_HL0120_R35_Thema_Libanon.indd 45

45

27-01-20 11:57

Foto Tit Titel: el Valeent nntin tin ine Fabre, Fabre br Dent du Géa éan © Ben éant B Tibbetts

PRÄSENTIERT VON

VANAF APRIL OP TOURNEE 14-04 DEN HAAG | LOURDESKERK SCHEVENINGEN 15-04 AMSTERDAM | THEATER DE MEERVAART 16-04 ENSCHEDE | KINEPOLIS* 17-04 UTRECHT | KINEPOLIS JAARBEURS*

18-04 GRONINGEN | KINEPOLIS* 19-04 EINDHOVEN | EVOLUON 20-04 ROTTERDAM | THEATER ROTTERDAM

TICKETS, TRAILER EN ALLE INFO OP BEVER.NL/BANFF

Aanvang: 20:00 uur | *Aanvang: 19:00 uur

PRESENTED BY

Meindl heeft al menig innovaties op het gebied van schoenen teweeg gebracht.

De nieuwste innovatie heet Identity. Bij de modellen uit deze nieuwe serie bieden wij een gedetailleerd herkomstbewijs van het gebruikte leer aan. Hiermee verschaft Meindl een volledig transparante kijk op de productie van de schoenen, vanaf de alpenweide waarop de koeien grazen, de leerlooierij waar het leer bewezen milieuvriendelijk wordt gelooid tot de uiteindelijke productie. Al bij de leerlooierij wordt het leer voorzien van een identificatienummer welke handmatig in het leer wordt gedrukt. Dit identificatie nummer ook Identitynummer genoemd is dan in de schoen vereeuwigd op de binnenkant van de manchet. Op deze manier kan men de afgelegde levensweg van het gebruikte bovenleer op www. identity-leder.de volgen!

IDENTITY – LEER MET HERKOMSTBEWIJS ORIGINAL

Tessin Identity

Linosa Identity

www.identity-leder.de

mei_Anz_LinosaIdentity_Hoogte_210x135_MAI14_def.indd 1

adv samenstel.indd 46

15.05.14 11:01

23-01-20 14:47

THEMA

WINTER

Wintersport in Libanon Reis

In Tripoli heerst een collectieve atmosfeer: alles is van iedereen, we zijn een grote familie. Dus iedereen voert de huisdieren.

sterkste in hun soort zijn en bestand zijn tegen een uitdagende omgeving, hebben ze het moeilijk om de opwarming van de aarde te overleven.

Het verhaal – de mythe – dat ooit de bewakers van de ceders, de halfgoden, de strijd tegen de mens om dit goddelijke bos hebben verloren, wordt nog steeds doorverteld. De verloren strijd had als gevolg dat de inheemse bevolking het hout ging exporteren. Er wordt zelfs beweerd dat het hout door de Bijbelse koning Salomon werd gebruikt om de eerste tempel in Jeruzalem te bouwen. Nu, meer dan vijfduizend jaar later, hebben mensen nog steeds de leiding over de natuur, wat leidt tot interessante gedachten over het contrast tussen een beschermd stukje werelderfgoed aan de voet van een drukbezocht skigebied. Maar er zijn in dit land meer dingen die opvallend zijn, zoals een overvloed aan cultureel historische verschillen. Je vindt diverse legerbases, vervallen gebouwen en soms zelfs mijnenvelden op je wandelroute. Laat je daar niet door afschrikken, het geweld komt van buitenaf, niet van binnenin. Moskeeën, kerken en kloosters kunnen hier nog altijd naast elkaar bestaan. Er is een wederzijds respect voor iedereen die onderdeel uitmaakt van de Libanese bevolking. En toeristen zijn zeer, zeer welkom. Het is een onbetwistbaar feit dat Libanon nog steeds te kampen heeft met politieke problemen. Het wekt nieuwsgierigheid. Maar één ding is duidelijk: in dit land denken ze in mogelijkheden en niemand kan dat ontkennen.

Je kunt maar op één manier Libanon in, namelijk via het vliegveld van Beiroet. Transavia biedt tegenwoordig vier keer per week directe vluchten aan van Amsterdam naar Beiroet.

Let op: de prijzen kunnen erg uiteenlopen! Van € 75 retour tot € 300 enkele reis. Je hebt geen visum nodig en hoeft vooraf niets te regelen. Bij binnenkomst en vertrek krijg je een mooie stempel in je paspoort waar geen extra kosten aan verbonden zijn.

Accommodatie

In Beiroet en Tripoli kun je kiezen voor een Airbnb, dat is wat avontuurlijker dan een hotel. Vaak krijg je de coördinaten doorgestuurd, die je vervolgens aan de taxichauffeur kunt doorgeven. In Beiroet zijn de voordeuren soms moeilijk te vinden (lees: veel appartementen op een klein oppervlak).

Tip: neem een taxi vanaf het vliegveld, het is niet duur en vele malen praktischer.

Slapen in het Cedars Ski Resort kun je het best in het White Cedars Hotel. Dat hotel is nieuw en gebouwd naar West-Europese standaarden.

Vrij luxe dus.

Skiën en snowboarden

Skiën en snowboarden werkt vrijwel hetzelfde als in bijvoorbeeld Oostenrijk. Er zijn twee noemenswaardige resorts in Libanon, het Cedars Ski Resort (historisch/cultureel gezien het beroemdst) uit dit artikel en het Mzaar Ski Resort (het bekendst) dat vele malen groter is en tevens dichter bij Beiroet ligt. Wil je vooral pisteskiën dan is Mzaar daar meer geschikt voor. Wil je liever een hele bijzondere ervaring en het skiën combineren met mountainbiken en culturele activiteiten, dan is het Cedars Ski Resort jouw plek van bestemming. Toerskiën kan op beide plekken, je hebt er niet per se een gids voor nodig (omdat de mogelijkheden vrij beperkt zijn), maar je moet wel informatie van de lokale deskundigen inwinnen. Waarom? Omdat je als toerist geen toegang hebt tot alle sectoren en je confrontaties met legerpatrouilles wilt voorkomen.

Handige websites

Wil je meer lezen over buitensporten in Libanon, kijk dan op skileb.com, mzaarskiresort.com, lebanesewanderers.com en livelovebeirut.com.

Kloosters, moskeeën en kerken kunnen hier nog altijd zonder problemen naast elkaar bestaan.

HOOGTELIJN 1-2020 |

42_HL0120_R35_Thema_Libanon.indd 47

47

27-01-20 11:58

‘Samen klimmen is magisch’ Sportklimmend koppel Job van Hemert en Swaen Harmsen

Vlak voordat Job van Hemert (25) een hoogtepunt in zijn klimcarrière beleefde, doorleefde zijn vriendin Swaen Harmsen (25) een behoorlijk nerveus moment in de hare. Want daar hing ze, zekerend aan een rotswand in de Gorges du Verdon en kijkend naar de zoveelste poging van Job om een 8b-route te klimmen. Ze hoopte dat het hem zou lukken: het was al zijn vijftiende serieuze poging van die decemberweek, zijn huid werd dunner, het hooghouden van de moraal werd lastiger.

Tekst Roanne van Voorst Beeld Rein Rijke (Zout Fotografie)

48 | HOOGTELIJN 1-2020

48_HL0120_R40_Interview.indd 48

27-01-20 11:58

O

m hen heen was het stil – andere klimmers waren al vertrokken, met deze kou waren alleen de gieren nog over. Hij maakte een pas. En nog een, die lastige passage voorbij. Zij hield haar adem in. “En wat doet hij?”, zegt ze verontwaardigd, “Keihard juichen, ver voordat hij de top heeft bereikt! Omdat hij de crux voorbij is. Maar ik, beneden, ging kapot van de zenuwen. Straks raakte hij zo overmoedig dat hij vlak voor het eind van de route van een bak glipt!”

Meeleefstress Het is, legt Swaen uit, soms bijna net zo spannend om je levenspartner aan een project te zien werken, als om zelf aan het klimmen te zijn. “Omdat je zo met elkaar meeleeft, weet hoe hard de ander zijn best doet.”

Omdat hij in zijn dagboek voorbereidende visualisaties beschreef over deze route, en die passages aan haar voorlas, met een stem waarin de doorvoelde emotie te horen was: “Dag 8. Ik ben relaxt

en voel me weer beter en psyched (…) Het opwarmen voelt goed, yes! Sterk, overtuigend en helemaal ‘aan’ en uit alle macht knijp ik de cruxgrepen fijn, dat voelt goed! Haa! Dan pak ik dé greep, verplaats mijn voeten, klip en klim door. Even rusten voor het laatste pasje, dat gaat soepel. Dan blijf ik het uitschreeuwen van blijdschap tot ik boven kom! Yes, Yeahh, Wohoow!”

Omdat ze het hem zo gunt dat die visualisaties waarheid worden.

“Ik wil het net zo graag als hij. Alleen dat meeleven is soms bijna niet te doen.” In de Utrechtse boulderhal waar we hebben afgesproken voor een gesprek doet Swaen na hoe ze soms bijna niet naar Job durft te kijken als hij klimt, in elkaar krimpt als hem iets niet lukt. “Ik word er zo onwijs nerveus van!”

Maar het tegenovergestelde is ook waar, en maakt al die meeleefstress goed. Als het namelijk wel lukt, maakt een emotionele verbinding tussen klimpartners de gedeelde ervaring juist magisch, vinden ze allebei. Dan beschrijft Job op zijn Instagram,

HOOGTELIJN 1-2020 |

48_HL0120_R40_Interview.indd 49

49

27-01-20 11:58

nadat Swaen in 2018 de route Hydra (8a) in Ettringen klom, hoe trots hij op haar is: “… Where I made two long moves, she made about 6 moves using the tyniest holds ever, and when it was way too cold for everybody else, for Swaen it were sendtemps.

Inspiring!”

In de woorden van Swaen is er niks magischer en romantischer dan samen met Job klimmen. “Met hem voel ik me het sterkst, durf ik het meest.” De ‘hem’ in kwestie wrijft glimlachend met een hand over zijn baardstoppels en voegt toe dat er echt niemand is, met wie het klimmen beter wordt, dan met haar.

“Met haar kan ik het allermeest mezelf zijn. En samen op die mooie, stille klimplekken zijn, is zo bijzonder.” Daarop begint de ‘haar’ in kwestie op haar stoel heen en weer te wiebelen, verschuift de bril op haar neus een onzichtbare centimeter.

“Echt?”, vraagt ze stralend aan hem. “Dat is echt speciaal, dat je dat vindt.”

Verliefd Wie nu denkt dat dit stelletje nog onder de invloed is van prille verliefdheidshormonen, zit er zeven jaar naast. Want ze zijn al vanaf hun achttiende samen, vrijwel vanaf het moment dat ze elkaar leerden kennen in de klimhal. Waar zij hem vanuit een ooghoek bekeek, nadat haar trainer haar al meermalen iets over een zekere Job had verteld. De Job die nu met haar trainer routes aan het klimmen was, en stiekem blij was dat zij niet inging op de uitnodiging van de trainer, toen die haar vroeg om met hen mee te klimmen. “Want dan zou ik echt heel zenuwachtig zijn geworden, denk ik”, grinnikt Job. En Swaen, met licht opkomende blossen op haar wangen: “Voelde je je zenuwachtig? Ik ook! Toen

we uiteindelijk toch in gesprek raakten en een paar weken later alsnog samen begonnen te klimmen, wist ik direct dat we nooit zomaar vrienden zouden worden. Of zomaar klimpartners.”

Niet zomaar klimpartners, nee. Wel hevig verliefde klimpartners.

Eerst tijdens een klimweekend in Freyr, waar Job regelmatig klom en waarvan Swaen beweerde dat ze er een 7a-project had: de Pilier Cromwell, Cinq Anes. “Ik was een beetje aan het opscheppen, want die route was nog veel te moeilijk voor me,” geeft ze nu grijnzend toe. “Ik klom toen pas een jaar of drie en was nog niet veel buiten geweest, maar was hongerig naar meer – met name naar die route, daar was ik helemaal verliefd op. Ik had hem een keer toprope geprobeerd en het zou nog twee jaar duren voor ik hem uiteindelijk kon voorklimmen.”

Hij viel ervoor, zo’n meisje met hoge klimambities. “Dat ze een gebied als Freyr leuk vond, maakte al grote indruk,” zegt Job, “en dat ze er een 7a-project had, helemáál.” De jaren ervoor had hij soms moeite gehad om klimpartners te vinden die te porren waren voor een klimweekend weg naar Freyr: “Soms was ik de hele week bezig met het organiseren van zo’n uitje, moest ik iemand vinden met een rijbewijs en een auto, en iemand die het zag zitten mij te zekeren.”

En daar was dus, ineens, Swaen. Klein van lengte, talentvol en sterk in haar klimmen, en zeker zo enthousiast over klimmen als hij.

Samen klimmen De verliefdheid tussen Job en Swaen ontwikkelde zich in een pizzarestaurant waar de hoofdmaaltijd vijf euro kostte en een drankje er niet vanaf kon, maar er wel urenlang handen konden worden vastgehouden. Ze bestendigde in de bus waarmee het stel tien maanden door Europa reisde en die kanariegeel werd geschilderd, omdat dat nou eenmaal Swaens lievelingskleur is.

De verliefdheid verdiepte zich in de grote rotswanden van Yosemite, waarheen ze reisden van het geld van de verkochte bus. En leeft voort op een middag in Nederland, waarop de regen met bakken uit de hemel valt, waar eerder op die dag werd gestudeerd voor de masterstudies, en waar nu koffie wordt besteld in de Utrechtse boulderhal Energiehaven.

Ze zitten naast elkaar, de bovenlichamen naar elkaar toe gedraaid en elkaars verhalen aanvullend. “Ze heeft heel hard gewerkt voor haar project tijdens die Europa-busreis”, zegt hij, refererend aan de 8a die Swaen klom in Siurana, “Swaen, wil jij over jouw route vertellen?” Dat wil ze, en haalt hardop herinneringen op aan hoe ze tot laat oefende en oefende en er wéér uitviel, aan hoe ze die laatste avond verdrietig dacht dat het nooit zou lukken, en hoe ze toen de volgende ochtend toch ineens de route topte – haar hardste route ooit. “Job was heel lief in dat proces”, zegt ze er nu bij, “die ging mijn route pas daarna proberen, zodat ik hem als eerste kon doen. Voor hem is een 8a helemaal niet meer zo moeilijk, maar toch wachtte hij.” Op haar. Voor haar.

Hij vertelt daarna over de tocht in de Verenigde Staten, waar ze in 2018 in drie dagen The Nose op El Capitan klommen (niet onbelangrijk detail: voor zover bekend was Swaen de eerste Nederlandse vrouw die dat deed; misschien ook wel de eerste Nederlandse vrouw die Half Dome klom. In elk geval was ze een van de eerste Nederlandse vrouwen) en waar zij samen zo veel

50 | HOOGTELIJN 1-2020

48_HL0120_R40_Interview.indd 50

27-01-20 11:59

‘Dat ze Freyr leuk vond maakte al grote indruk’

leerden: “De touwtechnieken waren voor ons beiden nieuw en je moet echt op elkaar vertrouwen. Zelfs als ik stukken voorklom, omdat ik wat sterker ben dan Swaen,” – hij benadrukt dat het daarbij gaat om fysieke kracht, niet om klimtechniek of vaardigheden – “moest zij nog in haar eentje allemaal ingewikkelde klussen zien te klaren met het touw, jumaren, beslissingen nemen over het materiaal… We waren totaal van elkaar afhankelijk. En dat was…” Hij zoekt, zij vindt het woord: “Magisch”.

Job vertelt door, over Swaen, die later de hele Washington Column voorklom, een route iets verderop in de vallei. Zij voegt daaraan toe dat die route over een kleine big wall loopt, waarvoor ze een nacht op de wand doorbrachten. De route voelde voor haar als een van haar grootste persoonlijke prestaties, onder andere vanwege het feit dat ze zich het spleetklimmen dat ze ervoor moest uitvoeren pas een paar maanden voor de Amerikareis eigen had gemaakt. “En Job heeft samen met onze vriend Leon Diependaele The Nose herhaald in tien uur. En Freerider vrijgeklommen, een route van maximaal 7c+, vlak naast The Nose. Dat was echt…” Hij, grinnikend: “Magisch”.

Verrijkend Hoewel de reiservaringen vooralsnog behoren tot hun mooiste gedeelde herinneringen en zorgen voor de meest tot de verbeelding sprekende verhalen, heeft het thuis in Nederland zijn, ook zo zijn voordelen. Boulder- en trainingsfaciliteiten bijvoorbeeld. Job woont zo’n beetje naast de hal waar het gesprek voor Hoogtelijn plaatsvindt en is hier dan ook veel te vinden, zij werkt en traint vooral in boulderhal Sterk.

Nog zo’n voorbeeld van een voordeel van het thuiszijn: de keuken in het appartement van Job leent zich voor uitgebreider

kokkerellen, met daarin meestal Job in de rol van keukenprins.

Swaen: “Hij vindt koken leuk, ik word er gestrest van.” Zowel thuis als op reis kookt Job dus het meest, maar onderweg blijft het repertoire logischerwijs wat beperkter: met name havermout blijkt een frequent gebruikt succesrecept. Job: “Maar wel echt goede havermout, hè?” Swaen: “Echt de beste havermout.”

Hier kookt hij onder andere op hun wekelijkse date nights, want die heeft het stel sinds kort ingevoerd om bewust tijd en ruimte te maken voor elkaars niet-klimgerelateerde interesses.

Swaen is bijvoorbeeld kunstenaar, schildert en volgt daarnaast

HOOGTELIJN 1-2020 |

48_HL0120_R40_Interview.indd 51

51

27-01-20 11:59

Lauterbrunnental, Jungfrau Region

The journey is the destination: Trekking in Bern means freedom, pleasure and adventure.

Find out more at madeinbern.com/hiking

20190318_BE_Inserat_Benelux_230x297_ JRT_v2.indd 1 Naamloos-2 2

20.03.2019 08:35:49 23-01-20 10:49

vrouwelijkheid die zich manifesteren in hoe mensen de natuur aanschouwen, tegelijk en als gelijken kunnen bestaan.”

Subliem

een opleiding Artistic Research, die haar leert onderzoek te doen naar thema’s die haar kunst ondersteunen. Op dit moment is dat de feminine sublime, legt ze uit, met glanzende ogen die aangeven dat dit thema belangrijk is voor haar, misschien wel belangrijker dan die eerder getopte 8a, die zelfstandig voorgeklommen Washington Column en de volgende klimprojecten die ongetwijfeld zullen volgen. “Het filosofische concept van het sublieme komt veel voor in de kunst en wordt geassocieerd met het mooie van de natuur, maar ook het schrikwekkende ervan. Het is een concept dat volgens veel denkers is gebaseerd op ideeën rondom mannelijke stoerheid en kracht. Ik ben nu aan het onderzoeken wat een andere, meer vrouwelijke kijk op het sublieme zou kunnen zijn. Er bestaat zoiets als het feminiene sublieme, ontdekte ik: dat is ook geassocieerd met het overweldigende van de natuur, maar focust op de problematiek van het ‘gendered denken’ en laat zien hoe tegenstellingen zoals mannelijkheid en

Wie zijn Job en Swaen?

Sportklimmers Job en Swaen beschrijven hun klimavonturen op Instagram: @jobvanhemert en @swaenharmsen.

Swaen deelt haar kunstwerken via @swaenthaisa_art en swaenharmsen.com.

De cover van Hoogtelijn 4, 2019 is getekend door Swaen.

1994 2007 2009 2012 2016

Swaen wordt geboren in Zevenaar, Job in Arnhem.

Swaen begint met sportklimmen.

Job begint met sportklimmen.

Ze krijgen een relatie.

Job klimt Les Braves Gens ne Courent pas les Rues, 8b, Gorges du Verdon.

Swaen klimt Brot de fonoll, 8a, Siurana.

2017 Job en Swaen klimmen The Nose in 3 dagen. Job en Leon Diependaele klimmen The Nose in 10 uur; Freerider in 4 dagen vrij. Job klimt Bachar/Yerian, Tuolumne, Yosemite (7a) (R/X). Swaen klimt de Washington Column Southface voor.

2018 Swaen klimt Hydra (9+, 8a, een van de moeilijkste vingerspleetroutes in Ettringen).

2019 Job klimt 8a onsight, Annapurna, Baile Herculane, Roemenië.

Misschien wel een beetje een krachtvorm die herkenbaar is voor haar, omdat die doet denken aan de wijze waarop ze zelf spreekt over, en handelt in, de klimsport. Getalenteerd, maar bescheiden als ze zegt dat ze al twaalf jaar klimt en dus misschien al veel harder had kunnen klimmen, daarbij schijnbaar oprecht vergetend dat de meeste klimmers nooit in de buurt van een 8a zullen komen. Mentaal stevig, ondanks het feit dat ze Job een grotere durfal noemt: “De wanden met enorme haakafstanden die hij wil doen, hoeven voor mij niet zo en als hij ze toch graag wil klimmen, word ik ineens een beetje streng, want zelfs als zijn zekeraar voel ik me medeplichtig – dan vind ik dat we daar eerst boeken over moeten lezen en samen reddingstechnieken moeten doornemen.”

En dat doen ze dan. En dan gaat alles goed en blijkt haar zorg gelukkig niet nodig te zijn geweest, maar is ze toch tevreden dat ze haar grote verantwoordelijkheidsgevoel niet helemaal opzij heeft laten duwen door zijn hevige klimwens.

Terwijl zij vertelt over de feminine sublime, glimlacht en knikt Job, en als ze even stil valt schetst hij hun avonden, samen, wanneer er niet wordt geklommen, maar wordt gepraat over kunst, filosofie, gedichten en literatuur. “Enorm verrijkend”, noemt hij dat. “Want van al die dingen wist ik dus echt helemaal niks.” Net zoals zij niet zoveel weet over de dingen die hij in zijn studie leert, een mastertrack Leadership & Management.

“Ontzettend interessant”, vertelt zij. “Want het klinkt alsof zijn managementzaken heel veel verschillen van de kunstonderwerpen die mij bezighouden in mijn atelier, maar uiteindelijk gaat het werk van een goede manager over menselijk gedrag en dat zijn onderwerpen waar ik ook veel mee bezig ben.” Zo veel dat zij, tijdens hun reizen, vaak dagboeken volschrijft over de mensen die ze onderweg ontmoet en de dingen die ze van hen hoorde en zag tijdens gedeelde maaltijden en bij aangestookte vuurtjes.

Stukken tekst die ze ’s avonds dan weer aan Job voorleest en waar hun gesprekken vervolgens urenlang op doorbouwden, over mensen, de wereld, liefde en wat nou echt belangrijk is, en wat eigenlijk helemaal niet.

Fatsoenlijke luxe En dan zegt Job, midden in zo’n gesprek, ineens dat hij wel een 8b+-multipitch van bijna 200 meter zou willen proberen, die de Silbergeier heet en in Zwitserland ligt. En als hij dat dan nog drie keer zegt, zal zij hem net zo lang aanmoedigen tot hij dat daadwerkelijk probeert, zoals eerder dit jaar gebeurde. Hij: “Ik klom hem nog niet, maar ik kon wel de passen maken.” Zij: “Het was heel veelbelovend.” En dan zegt Swaen, halverwege een ander gesprek ineens dat ze volgende zomer wel naar Colorado wil, om de Diamond te klimmen, en of hij dan mee wil? En dan zegt hij: “Ja”.

Nee, fulltime klimmen willen ze niet, de rest van hun leven. Liever doen ze werk dat ze boeiend vinden, dat ze daarmee geld verdienen en daarvan regelmatig op klimreis kunnen. Hij: “Zoiets als we eerder samendeden, maar dan met fatsoenlijke luxe.” Zij: “Of zonder luxe. Zo simpel als toen in de bus vind ik ook een rijke ervaring.” En die havermout en de rotsen. Magisch.

HOOGTELIJN 1-2020 |

48_HL0120_R40_Interview.indd 53

53

27-01-20 11:59

Parc naturel rĂŠgional du Massif des Bauges

Polderen in het

hooggebergte

54 | HOOGTELIJN 1-2020

54_HL0120_R41_Massif.indd 54

27-01-20 12:02

Mondeuse, een typische Savoiewijn, worst en tome de Bauges op de picknicktafel bij Refuge d’Orgeval.

Berggidsen strijden er al jaren voor extra refuges, boeren houden alles het liefst bij het oude. In het 90.000 hectare grote regionale park van het Baugesmassief zijn de tegenstellingen vaak groot.

Gelukkig zetten de 22 medewerkers van het Maison du Parc de partijen regelmatig met elkaar aan tafel. En met succes. Een bergwandelverhaal over polderende parkmedewerkers, eigenwijze boeren, vasthoudende natuurliefhebbers en een bezoekend publiek dat aan het veranderen is.

Tekst en beeld Lex van den Bosch

K

aas, brood, een flinke worst, pasta, tomaten, bananen, feta – als we bij het gidsenbureau in Le Châtelard aankomen, is het nog een keer flink stouwen geblazen in onze rugzakken. Eigenaar en berggids Pascal Mouchet zal ons persoonlijk ‘zijn’ Massif des Bauges laten zien, het bergmassief tussen Annecy, Albertville, Aix-les-Bains en Chambéry. Het massief waar hij zo van houdt, en waar hij al zijn leven lang bezig is met de ontwikkeling van de bergsport. De zuidelijke toegangspoort tot het kalkachtige massief is Chambéry, de stad die ooit de hoofdstad van het Savoyerijk was, maar vanaf 1563 die eer aan Turijn moest laten.

Dorp als hoofdstad

Op de flanken van de Acalod, na een nacht met veel regen.

Kom je fris uit Nederland, dan is Chambéry een betrekkelijk rustig stadje met middeleeuwse steegjes in een historisch centrum, een burcht, een kathedraal, een uitmuntende streekmarkt in Les Halles en restaurantjes waar je in alle (Franse) soorten en maten je hart culinair kunt ophalen. Kom je uit het Massif des Bauges, dan heb je het gevoel ondergedompeld te worden in de grote stad. In de Bauges zijn gemeenschappen klein en burgemeesters van lokale afkomst. De hoofdplaats van het bergachtige gebied is Le Châtelard, een dorp met nog geen zeshonderd inwoners, maar waar wel, behalve het gidsenbureau van Pascal, het Maison du Parc te vinden is van het 90.000 hectare grote

HOOGTELIJN 1-2020 |

54_HL0120_R41_Massif.indd 55

55

27-01-20 12:02

Foto links Gemzen op de Arcalod. Foto rechts Le Compôte, een dorp met 250 inwoners.

Parc naturel régional du Massif des Bauges. Bezoekers kunnen er onder andere terecht voor informatie over routes en overnachtingsplaatsen. Bijvoorbeeld over de vijfdaagse Tour des Bauges, een vrij eenvoudige route met hoogteverschillen tot 1000 meter per dag, die je met kinderen vanaf een jaar of tien kunt lopen, eventueel begeleid door een ezel.

Tour de l’Arcalod Wij kozen voor de Tour de l’Arcalod, een tweedaagse tocht rond de markante Arcalod, waarbij je overnacht in Refuge d’Orgeval.

“Een van de mooiste stukken van de Hautes Bauges”, zegt gids Pascal, terwijl hij op zoek is naar een bellend mobieltje in een van de vakken van zijn rugzak. Het is altijd een beetje hectisch als hij vanuit het kantoortje moet vertrekken. Maar na een half uur gaan we dan toch op pad.

En we hebben geluk: het is prachtig weer als we aan onze tocht beginnen. In een boog lopen we zuidelijk om de Arcalod heen,

‘Behalve skigebieden hebben we echt alles hier in de Bauges’ om aan het eind van de dag noordelijk af te buigen naar Refuge d’Orgeval, de berghut aan de oostzijde van de berg, op 1603 meter hoogte. De zon is al achter de Arcalod verdwenen als we plaatsnemen aan de picknicktafel op het terras. Een uitgelezen plek om van het uitzicht te genieten, mensen te ontmoeten – collega berggids Anne Généreau is dan al bij ons komen zitten – en van de avondmaaltijd genieten. Zeker nu de avond zwoel aanvoelt; een unicum op hoogte. In het dal zullen de temperaturen vandaag wel weer de 35 graden hebben aangetikt.

We bestellen een fles Mondeuse, een typische Savoiewijn die veel in de regio wordt gedronken. Inmiddels verschijnen ook brood, salade, worst en kaas op het tafelblad. “Dit is tome des

Bauges”, verduidelijkt de naar de kaas wijzende Anne. “Die wordt altijd bij de maaltijd geserveerd, niet achteraf zoals bij andere kazen. ‘Tome’ schrijf je hier in de Bauges met een enkele m, niet met dubbel m.”

Ambassadeurs van het bergleven Het is alsof Anne de eigenzinnigheid van de Baujus – zo noemen de inwoners van de Bauges zichzelf – nog eens extra wil onderstrepen. Net als Pascal is ze een hartstochtelijk ambassadeur van het bergleven. Zestien jaar lang was ze beheerder en eigenaresse van Creux de Lachat, een refuge die ze zelf had opgezet en die naast Refuge d‘Orgeval de enige andere berghut in het zuidelijke Savoiedeel van de Bauges is. Het noordelijke Haute-Savoiedeel van het Massif des Bauges telt er veel meer. “Dat is precies het probleem hier”, springt Pascal in. “Er zijn veel te weinig refuges in het zuiden, en de hutten die er zijn, zijn niet het hele jaar open. Als initiatiefnemer van het project Refuges Hautes Bauges probeer ik er drie hutten bij te krijgen, maar we hebben nog een lange weg te gaan. Behalve skigebieden hebben we echt alles hier in de Bauges, van canyoning tot klimmen, van parapenten tot speleologie, en van langlaufstations tot wandelpaden. Paden en routes heb ik vaak eigenhandig aangelegd. Er is zo veel potentie in het gebied, maar de Baujus lijken gewoon niet te willen.

Vooral de boeren zijn erg conservatief. Ze houden liever alles bij het oude en worden gesteund door hun burgemeesters.” Er lijkt iets van moedeloosheid in de woorden van de 56-jarige Pascal te sluipen: “Maar mijn generatie wordt oud, het wordt tijd dat jongeren het roer gaan overnemen, over vijf jaar kan ik mijn gidsenbureau verkopen.”

Route bovenlangs In de nacht wast zware regenval de gedachten over refuges en onwillige bergbewoners voorlopig even weg. Het weer is volkomen omgeslagen. Toch durft Pascal het wel aan om de wat lastiger route bovenlangs te nemen. “Boven heb ik ooit haken in de rots

Bergen en wijnen met een reputatie

Maxime Dupraz inspecteert zijn druiven op hagelschade.

Wijnen uit de Savoie hebben geen goede naam in Frankrijk, maar dat is niet helemaal terecht, vindt zesde-generatie-wijnbouwer Maxime Dupraz. En Maxime heeft wel enig recht van spreken, want zijn wijnen uit de appellation Apremont worden hoog gewaardeerd. Samen met zijn broer Jérémy boert hij sinds 2018 biologisch. Vlak bij Mont Granier (1933 meter), de kalkberg die in het najaar van 1248 voor een deel instortte en aan zo’n duizend middeleeuwers het leven kostte.

Het was waarschijnlijk de grootste instorting die Europa sinds mensenheugenis heeft gekend. Op de puinvelden, waar zich in de loop der eeuwen alweer bodem heeft gevormd, wordt sinds de 18e eeuw wijn verbouwd: Vin de Savoie Abymes.

56 | HOOGTELIJN 1-2020

54_HL0120_R41_Massif.indd 56

27-01-20 12:02

Wandelen in het Massif des Bauges Reis

Van Utrecht naar Le Châtelard is het via Genève en Annecy 990 kilometer rijden. Met de trein is Chambéry de toegangspoort naar het Massif des Bauges. Maak dan gebruik van de TGV tussen Brussel-Zuid en Lyon (3:55 uur).

Vliegen kan – afhankelijk van het seizoen – op Chambéry en Genève.

Dorpen in het Massif des Bauges als École, Lescheraines en Le Châtelard zijn met Aix-les-Bains en Chambéry verbonden door een openbare bus

gemaakt, het is geen moeilijke passage, maar met de natte leem en het gladde kalksteen in de regen, zullen we even het touw moeten gebruiken.” En inderdaad, na het passeren van een tweeduizend meter hoog colletje, is de steile, lemige afdaling spekglad. Maar worstel en kom beneden! Pas bij Croix d’Allant, op 1580 meter hoogte, komen we tot rust. De regen hebben we dan al een paar uur achter ons gelaten. Het is het ideale moment om te lunchen. Een homp brood, een rauwmelkse tome de Bauges, een klimtouw dat afhangt van een geaderde rots: op de zitsteen van Pascal creëren we een onbedoeld stilleven. Begeleid door uitzicht genieten we van onze lunch. Onder ons, diep in de vallei, zien we de dorpen École, Arith, Jarsy en La Compôte.

Biodiversiteit Na een afdaling en een ritje met de auto zijn we aan het eind van de dag terug in Le Châtelard, waar we de tocht besluiten met een biertje. Nog een hele opgave, want op maandag blijken vrijwel alle gelegenheden in het dorp gesloten te zijn. Gelukkig is het Maison du Parc de volgende dag gewoon open. Het leidende motto in het mooi vormgegeven parkhuis is “Een duurzame en integrale ontwikkeling van het regionale park met inachtneming van de identiteit.” – Mathilde Pantalacci (33), een van de 22 medewerkers in het huis, kan het moeiteloos oplepelen. Als medewerker Milieu, Landbouwecologie en Natura2000 heeft ze vooral langlopende projecten over biodiversiteit in haar pakket.

“Doordat we een regionaal park zijn, zijn er eigenlijk geen regels.

Alleen in de drie kleine stukjes nationaal park, die als enclaves in het regionale park liggen en bij elkaar maar 5200 hectare beslaan, zijn allerlei restricties. Zo moet je daar op de paden blijven, mag je er niet fietsen, mag je er niet kamperen en moet je je hond thuislaten. In het 90.000 hectare grote regionale park zijn vrijwel alle activiteiten toegestaan, wat de nodige spanningen oplevert. Bijvoorbeeld tussen boeren en publiek, en tussen natuurbeschermers en buitensporters. Maar de partijen kunnen er ook wat van leren. Aan ons de taak om deze partijen met elkaar aan tafel te zetten in ons parkhuis. Het gaat dan vrijwel altijd om projecten met een lange adem.”

De klippen omzeilen Een mooi voorbeeld is het project met de parapenters en de natuurbeschermers. De eersten wilden vooral vliegen, de laatsten maakten zich grote zorgen over verstoringen van nesten van steenarenden en slechtvalken. Mathilde: “Uiteindelijk zie je dat zo’n langdurende dialoog wat oplevert. De meeste mensen zijn namelijk van goede wil.” Tien jaar na het begin van het project ligt er voor de parapenters een voorlichtingsbrochure op tafel met gedragscodes. Een bijgeleverde gps-track helpt de vliegers minstens 250 meter uit de buurt van de kwetsbare nesten te

(lijn C6). Zie baugez-vous.fr en francony.com.

Routes en overnachtingen

Op rando.parcdesbauges.com kun je alles vinden over wandelingen en trektochten in het Massif des Bauges, inclusief kaartjes, afstanden, hoogteprofielen en achtergronden (patrimoines) per locatie per wandeling. Klik op het wandelschoenicoon in de linkerkantlijn voor eendaagse wandelingen en op het richting-

aanwijzericoon voor trektochten. Hier kun je ook de door ons gelopen Tour de Arcalod (26 kilometer) vinden. Onder het huisjesicoon vind je de overnachtingsmogelijkheden in het gebied.

Chambéry

Wil je meer weten over Chambéry, ga dan naar chambery-tourisme.com.

Gidsenbureau

Het gidsenbureau van Pascal kun je vinden op terres-altitude.com.

blijven. Mathilde: “Het voordeel is dat de onwetendheid onder parapenters enorm is afgenomen. Dit nemen ze mee als ze een volgende keer ergens anders gaan vliegen. Vandaar dat we zien dat nationale parken deze consensusbenadering aan het adopteren zijn. Inmiddels zijn we bezig met gerichte projecten per activiteit. Zo proberen we momenteel het bewustzijn onder de inrichters van klimroutes te vergroten. Routes openen op de verkeerde plek kan een negatieve invloed hebben op de biodiversiteit. Vooral vleermuizen en rotskruipers, de opvallende grijs-rode verre verwanten van de boomklever en boomkruiper, zijn gevoelig voor verstoring. Onze boodschap is dat je niet alleen bent op de berg, dat je de ruimte moet delen. Met planten, met dieren, maar ook met bosbouwers en boeren.”

Stedelingen op het boerenland Maar mensen veranderen, ook het wandelend publiek. Benoit Tiberghien (55), medewerker Toersime & Hiking in het Maison du Parc, weet er alles van: “De laatste drie à vier jaar heb ik de wandelaars sterk zien veranderen. De moderne wandelaar vindt een paar uurtjes lopen wel genoeg, maar wil dat wel doen in totale vrijheid, wat tot conflicten met boeren en bosbouwers leidt. Vooral stedelingen realiseren zich vaak niet dat de ruimte gedeeld moet worden met de eigenaren van de grond. Ze hebben geen kaart bij zich en lopen op de routeplanner van hun telefoon.

Tegelijkertijd zien we het trekkingpubliek dat wel op een gedetailleerde kaart loopt, steeds ouder worden. Aan ons de taak om de moderne wandelaar dus goed voor te lichten, net zoals we dat doen met parapenters, toerskiërs en klimmers.”

Toevallig stilleven op onze lunchplek Croix d’Allant.

HOOGTELIJN 1-2020 |

54_HL0120_R41_Massif.indd 57

57

27-01-20 12:02

WORD BEVER BUITENVRIEND

EN REGISTREER JE ALS NKBV-LID BIJ BEVER MET JE NKBV-LIDNUMMER EN PROFITEER STANDAARD VAN 10% KORTING* *Bekijk de actievoorwaarden op www.bever.nl en meld je aan op www.bever.nl/buitenvriend/nkbv

MELD JE GRATIS AAN EN PROFITEER VAN

BUITENVRIEND VOORDELEN Exclusieve aanbiedingen

10% korting op reparatieservices

Gratis APK voor buitengear

Volop ideeën voor jouw buitentijd

Buitengewoon voordeel

Buitengewone service

Buitengewone inspiratie

   

 Na aankoop gratis onderhoud op diverse producten  365 dagen ruiltermijn  Gratis APK voor buitengear  Digitale kassabon en aankoophistorie  Winkelen op afspraak

 Als eerste op de hoogte van events  Korting op events van Bever en onze partners  Alles voor de beste buitentijd in jouw inbox

Exclusieve aanbiedingen Eerder toegang tot acties 10% korting op reparatieservices Een cadeautje op je verjaardag

B20040-Hoogtelijn1-2020-Buitenvriend-B_V01.indd 1 Naamloos-2 2

23-01-2020 08:44 23-01-20 10:46

Ragna Debats met familie in één jaar naar negen bijzondere races

Sky- en trailruntopper loopt op zeven continenten Ragna Debats is Nederlands beste sky- en trailrunner.

Meervoudig wereldkampioen, winnaar van de Marathon des Sables en de CCC van Courmayeur naar Chamonix, Europees kampioen Skyrunning en ook nog WK-goud bij het sneeuwschoenlopen. Ragna (40) is vanaf december een jaar op reis met man Pere Aurell, dochter Onna en hond Bru. Zij reizen naar zeven continenten, waar Ragna en Pere negen uitdagende wedstrijden lopen.

Ragna met Pere en Onna in de bossen bij Berg en Dal, waar Ragna het berglopen ontdekte.

Tekst Peter Daalder Beeld Aart Markies

“I

k wilde iets nieuws doen, mezelf overtreffen”, vertelt Ragna. Dat was niet eenvoudig want haar erelijst is, evenals die van haar man Pere, onwaarschijnlijk lang met talloze ereplaatsen in sky- en trailrunning. “Wij reizen vaak met de auto naar wedstrijden en nemen altijd onze dochter Onna van 5 en de hond Bru mee. Het is prettig om met het gezin te reizen, we krijgen ook vaak positieve reacties. Bij de wedstrijden is er voor Onna vaak oppas geregeld of zijn er vrienden die op haar passen. Als ik loop, begeleidt Pere mij en als hij loopt, zorg ik voor hem.”

Rolling Mountains “Met ons project Rolling Mountains reizen we in een jaar naar zeven continenten en lopen we negen wedstrijden. Alleen mag Bru, een Catalaanse schapendoes gekruist met een herder, niet overal mee naartoe, omdat we ook in nationale parken

Negen wedstrijden Januari: Hong Kong, Vibram 100 (103 kilometer, 5300 hoogtemeters). Ragna werd hier derde.

Februari: Argentinië, Aconcagua Ultra Trail (100 kilometer, 3190 hoogtemeters). De wedstrijd eindigt in het basiskamp op 4300 meter. Daarvóór hopen Ragna en Pere de Aconcagua (6962 meter) te beklimmen.

April: Costa Rica, Volcano Ultramarathon (230 kilometer, zelfverzorgend, alleen water wordt geleverd, 11000 hoogtemeters).

Juni: Verenigde Staten, Western States Endurance Run, Squaw Valley (166 kilometer, 5500 hoogtemeters).

Juli: Frankrijk, Ourea Trail, Avoriaz (250 kilometer, 19000 hoogtemeters).

Augustus: Tanzania, Kilimanjaro Trail Marathon (42 kilometer, 3800 hoogtemeters, finish op de top, op 5985 meter).

Augustus: Frankrijk/Italië/Zwitserland, Ultra Trail Mont Blanc (170 kilometer, 10000 hoogtemeters).

Oktober: Nieuw-Zeeland, Crater Rim Ultra (53 kilometer, 2500 hoogtemeters).

November: Antarctica, The Last Desert (100 kilometer).

komen. Bij de planning hebben we gekozen voor de meest bijzondere wedstrijden op elk continent en zorgen we ervoor dat we voldoende rust krijgen.”

Het lijstje (zie kader) is indrukwekkend. “We krijgen met alles te maken”, zegt Ragna. “Hitte, kou, twee hoge bergen, twee wedstrijden van 100 mijl, de meest prestigieuze tochten van Europa en Noord-Amerika. En een etappetocht waarbij we geheel zelfvoorzienend zijn.” Tussendoor houden ze echt vakantie, reizen per camper en hopen ze veel te zien, met name in Zuid- en Noord-Amerika. “De UTMB in augustus en de wedstrijden van 100 mijl zijn het meest prestigieus, maar de tocht naar de top van de Kilimanjaro is vanwege de hoogte de meest uitdagende denk ik”, zegt Ragna. “Normaal loop je in een wedstrijd tegen anderen, op de Kilimanjaro verwacht ik dat ik vooral mezelf moet overwinnen. Kijken hoever ik kan gaan.”

Huwelijk Na de UTMB is er tijd voor een weekje rust voordat Ragna en Pere in september op hun eigen trainingsberg vlak bij Barcelona trouwen. “Pere heeft me vorig jaar al gevraagd, maar het was zo druk met wedstrijden. Dit jaar past het prima in ons project.”

Ragna kan dit levensproject realiseren dankzij sponsoring van onder andere Rab, Garmin, Merrell en de NKBV.

Volg Ragna en Pere op rolling-mountains.com/nl/ en via hun social mediakanalen. Voor de NKBV maakt Ragna blogs over haar sport. Ga naar nkbv.nl/kenniscentrum en klik op ‘sky- en trailrunning’.

HOOGTELIJN 1-2020 |

59_HL0120_R47_Ragna.indd 59

59

27-01-20 12:36

6

Overweldigende hoeveelheid informatie van een berglegende

tempels van Reinhold Messner Foto MMM/Tappeiner Verlag

De

Reinhold Messner is een van de grensverleggende klimmers van het moderne alpinisme. Hij beklom als eerste alle veertien bergen boven de 8000 meter en stond als eerste zonder extra zuurstof op Mount Everest. Maar de man met de immer woeste haardos zit nog niet stil. De 75-jarige Zuid-Tiroler berglegende heeft zijn wereld, zijn interesses en zijn kijk op de bergsport vastgelegd in zes musea. Zes tempels van een bevlogen man.

Tekst Peter Daalder Beeld Peter Daalder en Messner Mountain Museum

Reinhold Messner op de binnenplaats van museum Ripa in Bruneck.

H

et lijkt wel een bedevaart. Zes musea bezoeken, telkens met een tussenpose van een paar dagen. Omdat ze ook nog eens in prachtige berggebieden liggen, zijn overal mooie tochten te maken. Messner heeft een goed oog voor bijzondere locaties: drie kastelen, één vesting met kazerne en een kraaiennest met kanonnen, één ondergrondse soort gletsjerspleet en één hypermodern museum van uitzonderlijke architectuur op de top van een berg. De prestaties van Messner zelf worden maar mondjesmaat uitgelicht in de Messner Mountain Musea (MMM), soms moet je er echt naar zoeken. Messner geeft veel meer ruimte aan collega-alpinisten, -poolreizigers en -avonturiers die

grote prestaties leverden. “De musea hebben mijn naam, want dat heeft deuren geopend”, zegt hij in een van zijn films. “Maar het gaat mij erom de geschiedenis van de bergsport te laten zien. En van de landen waar we dat doen, van de bergvolkeren die er leven en die ik ben tegengekomen. Van de religies die zij aanhangen. Ik wil kunst laten zien die in de bergen is gemaakt.”

Messner filosofeert graag, wijst op het gevoel dat in mensen loskomt zodra ze de bergen en de bergwereld ervaren. De pracht, de tijdloosheid, de gevaren, de verhevenheid, de grootte van de bergen en hun geheimen. Het wordt tijd voor de tempels van een groot bergbeklimmer.

60 | HOOGTELIJN 1-2020

60_HL0120_R42_Messner.indd 60

27-01-20 12:03

Foto MMM/Alexa Rainer

Feuernacht Na een eindeloze afdaling van de Brennerpas rijden we Bolzano in.

Bozen op zijn Duits. Daarmee zitten we meteen in de geschiedenis.

Zuid-Tirol, Alto Adige in het Italiaans, ging na de Eerste Wereldoorlog in 1918 van Oostenrijk naar ItaliĂŤ. In 1961 werd Zuid-Tirol opgeschrikt door de Feuernacht, waarbij een groot aantal elektriciteitsmasten werd opgeblazen. Het was een protest van Duitssprekende en Oostenrijklievende separatisten die zich ergerden omdat het Verdrag van Parijs uit 1946 niet werd uitgevoerd. Daarbij werden Duitstaligen in Zuid-Tirol gelijkgesteld aan Italianen en behielden ze hun eigen onderwijs. De Italianen

waren zo laks in het nakomen van die afspraken, dat velen zich weer wilden aansluiten bij Oostenrijk. De actievoerders werden door de Duitstaligen gezien als verzetshelden en als terroristen door de Italianen.

Architecte Zara Hadid maakte het museum Corones gedeeltelijk in de berg.

Symbool Nu leeft men vreedzaam met elkaar, hoewel de bloedgroepen nog steeds bestaan. In oktober 2019 werd de Italiaanse naam Alto Adige veranderd in Provincia di Bolzano, wat tot felle reacties leidde bij het Italiaanse deel van de bevolking, die politiek nauwelijks invloed heeft in de welvarende provincie.

HOOGTELIJN 1-2020 |

60_HL0120_R42_Messner.indd 61

61

27-01-20 12:04

In Bolzano ligt sinds 1998 Ötzi, de man uit het ijs. De resten die 5300 jaar oud zijn, zijn te zien in het Ötzimuseum, dat formeel het Zuid-Tiroler Archeologiemuseum heet. Door een piepklein raam in een koelcel, waar de lucht op de juiste temperatuur en vochtigheid wordt gehouden, kun je het restant van de man zien. Het is een enorme publiekstrekker en het is bijzonder hoeveel ze te weten zijn gekomen van deze man, die ten tijde van zijn overlijden diarree bleek te hebben en jeuk, want er zijn twee mensenvlooien gevonden in zijn door het ijs prima geconserveerde overblijfselen. Ötzi werd op 3210 meter gevonden bij het Hauslabjoch, iets meer dan 92 meter op Italiaans grondgebied. Hij werd eerst overgebracht naar Innsbruck, maar in 1998 in goede verstandhouding overgedragen aan het museum in Bolzano.

De vindplaats ligt boven het skioord Kurzras aan het einde van het Schnalstal, het dal dat naast kasteel Juval noordwaarts loopt.

Foto MMM/Gerhard Hagen

Ötzi in Bolzano

De expositieruimte van het museum Ortles ligt grotendeels onder de grond.

Museum Firmian zit in kasteel Sigmundskron boven Bolzano.

Herdenking van alle omgekomen alpinisten.

Een portret van Ronald Naar hangt op de bovenste rij, tweede van links.

Symbool en thuishaven van de strijd was destijds het kasteel Sigmundskron, hoog boven de stad, een waar broeinest van het anti-Italiaanse geluid. In 1957 verzamelden 30.000 Zuid-Tirolers zich in het grote kasteel en eisten autonomie. In het begin van de jaren zeventig kreeg Zuid-Tirol grote mate van zelfbeschikking, onder andere volledig fiscale autonomie.

Firmian Messner heeft een lange strijd geleverd om een van zijn musea in Sigmundskron te vestigen en kreeg alleen toestemming als hij de geschiedenis van de regio ook in het museum liet zien.

“Dit hele museumproject is mijn vijftiende 8000’er’’, zegt Messner over zijn zes musea. De meeste moeite had hij om het grootste en meest uitgebreide museum van de zes van de grond te krijgen. Firmian heeft hij het genoemd, naar een naam die in het jaar 945 al gebruikt werd. ’De betoverde berg’ geeft Messner dit museum als ondertitel.

In Firmian wordt een uitgebreid overzicht gegeven van de bergsport. Het kasteel, deels een ruïne, is mooi opgeknapt, stijlvol aangepast en geeft ook een mooie blik op Bolzano, waar de akkers met fruitbomen en de wijngaarden tot in de buitenwijken doorlopen.

In een kleine ruimte zijn voortdurend twee regels en het refrein te horen van Bob Dylan’s Blowin’ In The Wind: “How many deaths

will it take till he knows / That too many people have died?”

In de ruimte is plaats voor de vele overleden bergsporters die Messner heeft gekend. Er hangt ook een foto van Ronald Naar, die hij een aantal maal ontmoette.

Juval In juli en augustus leeft Messner in slot Juval, op een strategische plaats hoog boven het dal. Dan is het kasteel dicht, buiten die periode is het te bezichtigen, inclusief zijn werkkamer waaruit hij zo lijkt te zijn weggelopen. Omringd door boeken, maskers en oosterse religieuze stukken, is dat de plaats waar Messner werkt als hij in dit kasteel woont. ‘De berg als mythe’ is het thema van dit kasteel. Er is onder andere een kapel te zien waar Messner op een altaartje symbolen van diverse godsdiensten bij elkaar heeft gezet.

In het benedenhuis verzamelde hij zijn expeditie-uitrusting en vele oorkondes die hij her en der kreeg, onder andere het erelidmaatschap van de internationale bergsportbond UIAA, ondertekend door voorzitter Frits Vrijlandt.

Messner kocht meteen de landerijen en huizen rondom het kasteel. Hij heeft er nu een biologische bergboerderij en samen met andere boeren een coöperatie die de producten van de groep aan de man brengt. In Juval, dat deels een glazen dak heeft, brak Messner zijn been bij een vrij onschuldige klauterpartij op de

62 | HOOGTELIJN 1-2020

60_HL0120_R42_Messner.indd 62

27-01-20 14:55

De ‘gletsjerspleet’ van museum Ortles.

Op de achtergrond zie je de Ortler.

Dolomites

Ortles Tegen de grens met Zwitserland, bij de beroemde Stelviopas, met 48 haarspeldbochten geliefd bij fietsers en motorrijders, kocht Messner in Sulden (Solda in het Italiaans), niet te verwarren met het Oostenrijkse Sölden, een boerderij met grond voor zijn jakkudde. De 18 jaks lopen hoog op de berg als de sneeuw weg is, anders drentelen ze rond het museum. In Sulden bouwde hij een ondergronds museum, aan het ‘Einde van de wereld’ met zicht op de majestueuze Ortler, gewijd aan sneeuw en ijs.

Het museum oogt als een gletsjerspleet met grillige schuine wanden, waar je hoog boven je door de nauwe spleet de lucht kunt zien. Met donderend geraas komt een lawine op je af als je een luik in de muur opent. En er is een indrukwekkende film over de avonturen op de Zuidpool, waar Messner na zijn klimleven naar toe trok.

Messner opende in een oude boerenschuur een sfeervol klein restaurant ‘Yak & Yeti’ waar jakvlees wordt geserveerd. De Yeti is te zien in het museum, althans Messners voorstelling van deze Verschrikkelijke Sneeuwman.

de kanonnen de omliggende valleien in de gaten hielden. Waar vroeger de vuurmonden stonden, staan nu geschutskoepels van glas en staal boven op de vesting. De manschappenkazerne naast de vesting is nu een berghut.

Messner noemt dit zijn lievelingsplek. Niet zo gek, hij is geboren in Villnöss, midden in de Dolomieten, leerde er klimmen en was actief op honderden bergen en routes in dit gebergte. In een groot aantal kleine kamers laat hij vooral het rotsklimmen zien, onder andere met een bekende foto van de Nederlandse Jeanne Immink die rond 1900 bewondering afdwong met moeilijke Dolomietenbeklimmingen.

Ripa Op weg naar Bruneck voor de laatste twee musea, bezoeken we de Drei Zinnen. Inmiddels een attractie van jewelste geworden waar je voor de parkeerplaats bij de Rifugio Auronzo maar liefst 30 euro betaalt. Prachtig zijn de drie rotspieken, te zien vanaf het simpele en drukke wandelpad dat onder langs de pieken loopt.

Wie voldoende tijd heeft, kan om het massief heen lopen.

Het museum Dolomites in de voormalige vesting bestaat uit één lange gang met manschappenkamers.

Foto MMM/Nicole Windegger

Geschutskoepels van staal en glas op het dak van het museum Dolomites.

Het is net een gletsjerspleet met grillige schuine wanden

Foto MMM/Gerhard Hagen

oude muur van het kasteel. “Daar heb ik echt een bok geschoten”, aldus de man die zijn hele leven op rotsen klom.

In het dal staan ontelbaar veel peren- en vooral appelbomen, vaak met een net beschermd tegen de hagel. Op een avond luiden de kerkklokken in Kastelbell, er komt geen eind aan. Het blijkt een gewoonte om bij onweer de klokken te luiden. Door de beweging van de lucht moet dat de wolken uit elkaar drijven, is het verhaal.

Een forse afstand dwars door de Dolomieten is nodig om het MMM Dolomites te bereiken. Begeleid door honderden motorrijders rijden we over de Sellapas en de Passo Pordoi, langs Monte Pelmo naar Pieve di Cadore, een gezellig Italiaans dorp waar geen Duits meer wordt gesproken. Het ‘Museum in de Wolken’, heet Dolomites, hoog op de Monte Rite (2181 meter), dat rotsen als thema heeft.

Geen wonder, om je heen zie je honderden indrukwekkende Dolomietentoppen van kale grijze steen. Je komt er met een stevige wandeling van twee uur of met een hotseknotsritje in een minibus vanaf Passo Cibiana, want auto’s mogen er niet komen.

Het museum zit in een vesting uit de Eerste Wereldoorlog, waar

HOOGTELIJN 1-2020 |

60_HL0120_R42_Messner.indd 63

63

27-01-20 12:04

MFS®-VAKUUM-SYSTEM

COMFORT OP HET HOOGSTE NIVEAU MFS®-VAKUUM-SYSTEM SPEZIELLE POLSTERSCHÄUME SPECIALE SCHUIMVOERING Weiches geweven Manschettenpolster Zacht, schuimretikuliert bovenaan.

MFS®-VAKUUM-SCHAUM MFS® VACUÜMSCHUIM Exakte und druckfreie Anpassung an jede Fußform Drukverlagend, past zich perfect aan elke voet im Knöchel-, Manschetten und Laschenbereich. Bis aan; hetreichend. gebiedDer rond veter in denin Ballen Fuß de wirdenkels, weich aber enghaakjes umschlossen. en – oogjes, tot aan de bal van de voet.

De voet wordt zacht, maar strak omhuld.

RETIKULIERTERSCHUIM SCHAUM GEWEVEN bis in den Zehenbereich, garantiert eine perfekte Anzorgt voor een perfecte pasvorm tot aan passung. het gebied rond de tenen.

SPEZIELLE POLSTERSCHÄUME Weiches Manschettenpolster retikuliert

MFS®-VAKUUM-SCHAUM Exakte und druckfreie Anpassung an jede Fußform im Knöchel-, Manschetten und Laschenbereich. Bis in den Ballen reichend. Der Fuß wird weich aber eng umschlossen.

Vakuum Lady Ultra

Vakuum Men Ultra

mei_Anz_VakuumMen_Hoogte_210x135_MAI14.indd 1

adv samenstel.indd 64

RETIKULIERTER SCHAUM bis in den Zehenbereich, garantiert eine perfekte Anpassung.

www.meindl.de

15.05.14 11:01

23-01-20 12:04

Links: Religieuze beelden in het stadskasteel van Bruneck, waar Ripa in zit.

In het stadskasteel van Bruneck zit het museum Ripa.

Rechts: De ijsbijl die Reinhold Messner gebruikte tijdens zijn solotocht op de Nanga Parbat in 1978.

Foto MMM/Harald Wisthaler

Grote lichte ruimtes voor de kunstwerken in het museum Corones.

In het centrum van Bruneck staat het MMM Ripa, waar ’Erfenis van de bergen’ het thema is. Er is veel aandacht voor de bergvolken, hun woonvormen, hun religie en hun kunst. We dalen af in een meditatieruimte waar ijle muziek voor rust zorgt. Daarna stijgen we op in de toren voor een blik over de wereld.

Het is onwaarschijnlijk wat Messner ook hier allemaal bij elkaar heeft gebracht. Het wordt te veel, het syndroom van Stendhal slaat toe: overrompeld door de schoonheid van zoveel moois, zoeken we ons heil in de kleine binnenstad van Bruneck voor een aards bord eten en een glas fris.

Corones Het letterlijke hoogtepunt is het MMM Corones, op 2275 meter op de Kronplatz, in de winter een skigebied, ’s zomers een druk uitgangspunt voor veel activiteiten: wandelen, mountainbiken, parapenten. Dit museum gaat over het traditionele alpinisme, de ‘koningsdiscipline van de bergsport’. Het zit in een spectaculair gebouw, half in de berg, van de Iraaks/Britse architecte Zaha Hadid met grote ramen naar het dal en een balkon boven de helling, alsof je op een springschans staat.

Hier verzamelde Messner klimgereedschap van beroemde klimmers op al even beroemde tochten. Je ziet er indrukwekkende schilderijen

en memorabilia uit de recente periode van het alpinisme. En een film waarin Messner zijn filosofie nog eens uitlegt. Hij heeft zo zijn eigen visie. Hij heeft niets tegen mensen die Everest en andere populaire bergen beklimmen, maar vindt dat de commerciële aanpak en invloed weinig meer met alpinisme te maken hebben.

Op de muur van het museum staat: “Waar begint het alpinisme, als het toerisme de top van Mount Everest heeft bereikt?”

Toegift op de Kronplatz is Lumen, een museum over bergfotografie.

In 2019 geopend in het voormalige bergstation van de gondelbaan. Een heel bijzondere inrichting en met schitterend beeldmateriaal.

Grote dingen Aan het eind van onze pelgrimage langs de zes musea van Messner denk ik aan een van de wijze gedachten die hij verzamelde over de bergwereld en het leven: “Bergbeklimmen is nutteloos en op zich zinloos. Het heeft alleen zin voor de bergbeklimmer door het te doen.” En toch krijg je daarmee zes bijzondere musea op indrukwekkende wijze gevuld. De Engelse dichter William Blake, graag geciteerd door Messner, zei het al: “Grote dingen komen tot stand als mens en bergen bij elkaar komen.”

De zes musea van Messner De zes musea van Reinhold Messner liggen ver uit elkaar, tussen Ortles en Dolomites is de afstand 260 kilometer via talloze bergpassen. Met het openbaar vervoer is het een hele klus ze allemaal te bezoeken. Daarom reisden wij per trein naar Innsbruck en verder per huurauto. Vanuit Utrecht duurt dat 10-11 uur met twee of drie keer overstappen. Twee uur verder treinen naar Bolzano kan ook. Met de auto is Bolzano 1000 kilometer rijden vanaf Utrecht.

en -tijden. Wij namen de volgende route: Bolzano/ Bozen (Firmian), Kastelbell (Juval), Sulden (Ortles), Pieve di Cadore (Dolomites), Bruneck (Ripa en Corones). Wie niet kan kiezen, begint het beste in Firmian, verreweg het grootste museum.

Je vindt alle openingstijden, prijzen en verdere informatie op messner-mountain-museum.it.

In alle musea is een door Messner ingesproken museumrondgang te volgen via de gratis app Locandy.

Route

Taal en historie

Het is verstandig het bezoek aan de zes locaties van Messner Mountain Museum (MMM) goed te plannen, omdat er veel verschil zit in openingsdagen

Vijf van de zes musea liggen in het officieel tweetalige Zuid-Tirol, waar je overal goed met Duits terecht kunt. Het museum Dolomites ligt

in de provincie Belluno, waar Italiaans de voertaal is. De geschiedenis van Zuid-Tirol is mooi verweven in het boek Eva slaapt van Francesca Melandri, een liefdesgeschiedenis die pijnlijk duidelijk maakt hoe de strijdende partijen niet alleen de regio verscheurden, maar ook families uit elkaar dreven.

Boek

De jongste dochter van Messner, Magdalena Maria, die de zakelijke leiding heeft van MMM, schreef een handzaam boekje met veel praktische informatie en achtergronden bij de exposities in de zes musea. Messner Mountain Museum, uitgave Folio Verlag, ISBN 978 3 85256 765 5, prijs: € 10.

HOOGTELIJN 1-2020 |

60_HL0120_R42_Messner.indd 65

65

27-01-20 12:04

Naamloos-2 2

23-01-20 10:48

In Mijn Verhaal vertellen wandelaars, klimmers en alpinisten over hun bergsportervaringen Heb jij ook een leuk verhaal? Stuur dan een mail naar hoogtelijn@nkbv.nl.

Lottes eerste huttentocht Al negen jaar gaat Thijs Mulder met zijn vrouw Karin een week naar Zwitserland. De dochters zitten eerst nog in de draagzak, later lopen ze ook stukken zelf. Als de oudste dochter Lotte zes is, wil ze op huttentocht. Thijs en Karin wachten nog een jaar en dan is het eindelijk zover: Lottes eerste huttentocht.

Naam Thijs en Lotte Mulder Leeftijd 40 en 12 jaar Woonplaats Scheveningen

Grote droom Lotte: “Ik zou wel eens een hele week op huttentocht willen.”

Motto Thijs: “Cadeaus zijn tijdelijk, momenten zijn goud waard.”

mijn verhaal

Wandelen met het gezin

Tekst Femke Welvaart Beeld Familie Mulder

“T

oen Lotte en Sanne klein waren, maakten we dagtochten, eerst met hen in de draagzak, maar vanaf hun vierde jaar liepen ze al hele stukken zelf.”

Trots vertelt Thijs Mulder over zijn oudste, die al heel snel wist wat ze wilde. “Voor we aan een wandeling begonnen, bekeken we eerst de kaart en liet ik Lotte zien waar we naartoe zouden gaan, waar we pauze konden houden en wat we onderweg zouden tegenkomen.

Ze heeft een rijke fantasie en zag onderweg van alles, insecten enzo. Dus moest er een vergrootglas mee, en een kompas en zakmes.

Onderweg vonden we een geschikte tak en sneden die kaal. Dat werd Lottes wandelstok.

Later ruilde ze die in voor echte wandelstokken, omdat die toch praktischer zijn.” De zelfgeslepen stok met gespaarde schildjes hangt inmiddels als trofee bij de familie aan de muur.

Karin, Lotte en Thijs.

Overnachting in de hut Op haar zesde wil Lotte op huttentocht. “Dat vonden wij nog wat vroeg, maar een jaar later ben ik gezwicht: ik zou met haar en onze vriendin Melanie naar de Lämmerenhütte wandelen, daar overnachten en de volgende dag weer teruglopen. Karin ging niet mee, zij bleef bij Sanne. Dat er toch een tweede volwassene bij was, vond ik wel een prettig idee – want wat als er onderweg iets met mij gebeurde? Hoe moest Lotte zich dan redden?”

De tocht De wandeling start met een gebukt stukje door een lage tunnel en daarna moeten ze een sneeuwveld oversteken. “Om je heen kijken? Eerst stil staan!”, adviseert Lotte.

Dit leerde ze eerder van haar moeder, die een dag met een koude natte broek liep, omdat ze op een gletsjer was omgerold.

“In de aanloop naar dit avontuur heeft Lotte alles wat ze kon bedenken aan ons gevraagd en dat kregen we tijdens de

De hele familie, een paar jaar later.

wandeling terug”, vertelt Thijs. “Pap, je hebt je stok niet aan de lage kant van de berg!”, “Melanie, die steen is nat, dus glad!”

Door het extreem warme weer zijn er veel stroompjes ontstaan en lopen ze zingend door de natte modder naar de voet van de berg. In de verte zien ze de hut al liggen. Bij een richel waarlangs touwen zijn aangebracht die parallel aan de waterval lopen, wordt het echt leuk; dit heeft Lotte niet verwacht! Vol energie klimt ze langs de richel. “Pap, veiligheid voor alles, dus ik zou daar je voet neerzetten, die steen ligt los!” Langzaam komen ze steeds hoger, tot ze moe bij de hut arriveert. “Pap, ik zie een trampoline!” Meteen is ze vergeten hoe moeilijk ze het af en toe had.

Die nacht slapen ze gezellig op de slaapzaal en de volgende dag keren ze vol verhalen terug naar de rest van het gezin.

Wandeltips Inmiddels is Lotte 12 en Sanne 9 en maken ze met z’n allen wandelingen. “Wat altijd in de rugzak van Lotte meegaat, is een doos Pringles. Dat is zo gegroeid. We hebben de kinderen overigens altijd het eten laten dragen. Dat bleek heel goed te werken: zo hebben zij zeggenschap over de pauzemomenten en wat er tijdens die pauzes wordt gegeten.” Zijn er meer adviezen die Thijs ouders van jonge kinderen wil meegeven?

“Doe kleine wedstrijdjes onderweg, bijvoorbeeld wie de hut als eerste ziet, en maak een treintje als ze er echt even doorheen zitten. Ik loop dan voorop en steek mijn wandelstokken naar achteren. De dochter achter mij pakt die stokken en zo lopen we samen in hetzelfde ritme de berg op of af. Dat werkt als een trein!”

HOOGTELIJN 1-2020 |

67_HL0120_R14_mijnverhaal.indd 67

67

27-01-20 12:05

Topvlagfoto Margreet Beekman stuurde ons deze topvlagfoto na de huttentocht Tour des Combins die zij met Bergsportreizen maakte. “Een fantastisch mooie en gevarieerde tocht door de Zwitserse en Italiaanse Alpen met lange dagtochten.

We maakten deze foto op 29 augustus 2019 onderweg vanuit Rifugio Champillon Adolphe Letey naar Saint-Oyen op de Mont de Crou de Bleintse (2824 meter), met prachtig uitzicht op onder meer de Mont Blanc.”

V.l.n.r. Frans Kroese, Margreet Beekman, René van Bennekom, Kunda Zeilemaker, Rogier van der Groep, Ger Koole, Cees de Haan, Bart van der Veere. (Thea Korten wachtte hen 120 meter lager op.)

Foto Margreet Beekman

nkbv voor jou

Kijk voor het laatste verenigingsnieuws op nkbv.nl of volg de NKBV op Facebook: facebook.com/de.nkbv.

Ga mee op alpiene cursus

Foto Zout Fotografie

Ongerepte natuur, prachtige rotsmassieven en spectaculaire uitzichten maken de bergen onweerstaanbaar. Eenmaal verknocht, wil je steeds iets verder. Je krachten meten, je grenzen opzoeken. Met de alpiene cursussen van Bergsportreizen zet je die volgende stap, of je nu jong bent of op leeftijd, alleen of met je gezin,

beginner of doorgewinterde alpinist. In kleine groepen neemt Bergsportreizen je mee naar de mooiste plekken van de Alpen. Met het doel dat je zelfstandig bergtochten kunt maken.

En de diehards? Die zien we graag terug in een van de specialisatiecursussen of masterclasses.

Kijk voor alle details op bergsportreizen.nl/alpinisme.

Fit en Vitaal

We maakten afgelopen najaar vier video’s van Belgische klimgebieden en dit voorjaar laten we nog een aantal klimgebieden zien. Leuk om zo je volgende klimavontuur te verkennen en te kijken waar je binnenkort de wand in wilt gaan! Ga naar nkbv. nl/kenniscentrum en vink links bij Thema’s ‘klimlocaties’ aan en onder Type ‘video’.

dit jaar starten we het traject en gaan we met deze wandelaars in september op huttentocht.

Om de afvallers onder de aanmeldingen en alle andere geïnteresseerden ook een optie te bieden, ontwikkelden we twee speciale tochten in het reizenaanbod van Bergsportreizen.

Kijk voor meer informatie op nkbv.nl/fitenvitaal.

Foto Zout Fotografie

Klimgebieden in de buurt

In het najaar van 2019 konden NKBV-leden zich aanmelden voor het project Fit en Vitaal, waarbij we een groep oudere leden begeleiden in de voorbereiding en het maken van een huttentocht in de Alpen. We kregen hiervoor bijna 100 aanmeldingen. Omdat dit een pilot is, kunnen deze eerste keer slechts 12 leden deelnemen. Begin

68 | HOOGTELIJN 1-2020

68_HL0120_R20_NKBVvoorjou.indd 68

27-01-20 12:05

NKBV gaat digitaal Om onze dienstverlening te verbeteren en om ervoor te zorgen dat je alles wat je nodig hebt via één platform kunt zien, regelen en bestellen, heeft de NKBV een app ontwikkeld. Zo heb je alles binnen handbereik. Je kunt nu al je eigen profiel bekijken en aanpassen, de activiteitenen evenementenkalender raadplegen en het laatste NKBV-nieuws volgen. Later dit jaar worden er steeds meer functies aan toegevoegd. Dit kun je verwachten in 2020: • Je digitale ledenpas met een overzicht van je betaalde diensten, zoals de verzekering, of een klimjaarkaart.

• Activiteiten van jouw NKBV-regio.

• Landelijke NKBV-kalender met opleidingen en cursussen.

• De mogelijkheid om je via de app aan te melden voor activiteiten en tickets te bestellen.

• Kalender van de nationale wedstrijden en jouw persoonlijke resultaten.

Verder ontwikkelen we dit jaar een geheel nieuw regioplatform waarbij je eenvoudig kunt zien wat er bij jou in de buurt wordt georganiseerd en waarvoor je je direct kunt aanmelden. Via een mailcyclus gaan we je

Workshops in eigen land Ook dit voorjaar organiseert Bergsportreizen weer workshops. Maak in eigen land kennis met diverse onderdelen van de bergsport, zoals klettersteigen, alpiene touwtechnieken, weerkunde en fotografie. Hiermee leg je een mooie basis voor je vakantie in de bergen. Kijk op bergsportreizen.nl/workshops voor het volledige aanbod.

voorbereiden op je bergwandelvakantie. Je krijgt dan informatie over tochtenplanning, oriëntatie, bergwandeltechniek, training en gebiedsinformatie. Houd de maandelijkse nieuwsbrief in de gaten als je je hiervoor wilt aanmelden.

Ten slotte maken we dit voorjaar nog meer video’s met oefeningen om goed voorbereid de bergen in te gaan.

Zodra de NKBV-app beschikbaar is, krijg je hierover per e-mail bericht.

Tweet mee met de @NKBV Trailrunning NED @TRAILRUNNINGNED – 6 jan.

Start2Trail Mountains – door Chris van Beem.

Een nieuw programma waar Trailrunning in de bergen centraal staat. #NKBV #TrailrunningCommunity #Start2TrailMountains @NKBV

Foto Zout Fotografie

Frans Hofmeester @FransHofmeester – 30 dec.

Wat mooi om dit te zien Pieter. Wow. Bivak onder de wand. En die notities. Ze brengen fijne herinneringen terug. Dia’s mogen gezien worden. Bejaard of niet. Groet uit Zuid Afrika.

Als ik terug ben van de Tafelberg zal ik meer beelden delen!

De HerBerg opent begin deze zomer Het is bijna zover: begin deze zomer opent onze eigen berghut in de Ardennen na een grondige verbouwing haar deuren. Vanaf juni kun je weer in Sy genieten van de fantastische omgeving rondom de Ourthe.

Dan is de Tukhut definitief gesloten en wordt de HerBerg geopend. De HerBerg heeft drie tweepersoonskamers, drie achtpersoonskamers en één tienpersoonslager, er is modern sanitair, een vernieuwde algemene ruimte en een nieuwe keuken. Zo kun je deze zomer nog meer genieten van een wandeling, klimroute, mountainbike-

of kanotocht net over de grens. De scherpe ledenprijs is onveranderd laag gebleven: NKBV-leden overnachten al voor 10 euro p.p.p.n. op de slaapzaal, voor 12,50 euro in een achtpersoonskamer en voor 15 euro op een tweepersoonskamer. Eind maart komt de nieuwe site online en kun je weer online reserveren. Wil je eerder een plek veiligstellen? Stuur dan een mail naar ledenservice@nkbv.nl en geef aan in welk weekend en met hoeveel personen je (na 15 juni) wilt komen. Wij kijken dan of er nog plek is.

Jos Stam @Jos_Stam – 28 dec.

Mooi uitzicht vanuit #Wormser hütte @Montafon vandaag @NKBV @DAV_Alpenverein @WeermanRoel na bijna hele week sneeuw en mist. Mooie afsluiting van weekje.

Else de Feber @eadfeber – 27 dec.

Wat mooi dat leden mee mogen denken en werken aan het nieuwe MJBP. Helaas zelf de 25e verhinderd, maar ben erg benieuwd!

Trudy Vos @TrudyVos 15 dec.

NK-IJsklimmen @NKBV @Petzl wederom een mooi event! Trots op dochterlief! Tweede!

Laradio @LaraRense 18 jan.

Als antwoord op @erwincom. Ik heb topropepapiertje maar vind boulderen (zonder rope dus) leuker. Meer vrijheid, kortere puzzels die je op moet lossen.

Arno Heesakkers BD @a_heesakkers 6 jan.

Wie snel beneden wil zijn, laat boven aan de klimwand gewoon los en pats boem daar land je al op de mat. Eng? Welnee! En, ook mooi, je bent echt nooit te oud om aan een wand te gaan hangen, te klimmen en te klauteren, boulderen dus.

HOOGTELIJN 1-2020 |

68_HL0120_R20_NKBVvoorjou.indd 69

69

27-01-20 12:05

Foto Zout Fotografie

Overzicht KLIM- en boulderHALLEN BOULDERHALLEN HAL

NKBV-KORTING?

HAL

NKBV-KORTING?

HAL

NKBV-KORTING?

AVALON FITCENTRE Wageningen avalonfitcentre.nl

Nee

BOULDERHAL KUNSTSTOF Leiden boulderhalkunststof.nl

Nee

IMPACT BOULDERHAL Almere impactboulderhal.nl

Nee

BAZ Zaandam bazbouldergym.nl Opent begin 2020

Nee

BOULDERHAL ROEST Zwolle boulderhalroest.nl

Nee

KEI BOULDERHAL Amersfoort keiboulderhal.nl

Nee

BETA BOULDERS Amsterdam betaboulders.nl Opent februari 2020

Nee

BOULDERHAL STERK Utrecht boulderhalsterk.nl

Nee

MONK BOULDERGYM Amsterdam monk.nl/amsterdam.nl

Nee

Nee

Nee

MONK BOULDERGYM Eindhoven monk.nl/eindhoven.nl

Nee

BLOCK013 Tilburg block013.nl

BOULDERHAL WALHALLA Den Haag Opent april 2020

Nee

Nee

MONK BOULDERGYM Rotterdam monk.nl/rotterdam.nl

Nee

BOLDER NEOLIET Rotterdam neoliet.nl/rotterdam

CLUB MONK Amsterdam monk.nl/club-amsterdam Opent 14 febrauri 2020

Nee

Nee

NOMAD BOULDERS Amsterdam Opent zomer 2020

Nee

BOSSCHE BOULDERS Den Bosch bosscheboulders.nl

CUBE BOULDERGYM Enschede cubebouldergym.nl

Nee

Nee

RADIUM BOULDERS Maastricht radiumboulders.nl

Nee

BOULDERCENTRUM DELFTS BLEAU Delft delftsbleau.nl

DE FABRIEK Haarlem boulderhaldefabriek.nl

Nee

BOULDERHAL BRUUT Breda boulderhalbruut.nl

Nee

REVOLT BOULDERING GYM Delft revoltclimbing.com

BOULDERHAL DE CAMPUS Den Haag boulderhaldecampus.nl

Nee

GRAVITON BOULDERGYM Sittard gravitonbouldergym.nl

Ja

008d8d

BOULDERHAL Nee ENERGIEHAVEN Utrecht boulderhalenergiehaven.nl

GRIP BOULDERHAL Nijmegen gripnijmegen.nl

Nee

RIJNBOULDER Arnhem rijnboulder.nl

GROPO Groningen gropo.nl

Nee

HET LAB Amsterdam hetlabamsterdam.nl

Nee

BEEST BOULDERS Nee Den Haag deklimmuur.nl/vestigingen/ beest-boulders

Ja

70 | HOOGTELIJN 1-2020

70_HL0120_R45_Overzicht_Klimhallen.indd 70

27-01-20 12:26

Klimhallen NKBV-KORTING?

ARENDSE KLIMCENTRUM Nee Breda arendse.nl ARQUÉ KLIMCENTRUM Enschede arque.nl AYERS ROCK Zoetermeer ayersrock.nl BJOEKS Groningen bjoeks.nl BROEKERBERG BROEK OP LANGEDIJK Broek op Langedijk geus.nl

Nee

Ja

Nee

HAL Ja

DE KLIMMUUR CENTRAAL Nee Amsterdam deklimmuur.nl DE KLIMMUUR DEN HAAG HS Den Haag deklimmuur.nl

Nee

DE KLIMMUUR DEN HAAG UITHOF Den Haag deklimmuur.nl

Nee

DE KLIMMUUR HAARLEM Nee Haarlem deklimmuur.nl DE KLIMMUUR ROTTERDAM Rotterdam deklimmuur.nl

Nee

GRIP KLIMCENTRUM Nijmegen gripnijmegen.nl

Nee

IVY CLIMBING Sittard ivyclimbing.nl KLIMCENTRUM ALKMAAR Alkmaar klimcentrumalkmaar.nl

Foto Zout Fotografie

HAL

Ja

Nee

KLIMCENTRUM MONTE CERVINO Bergschenhoek montecervino.nl

Ja

KLIMCENTRUM NOARDWAND Leeuwarden Mountan-network.nl

Ja

NKBV-KORTING?

KLIMHAL AMSTERDAM Amsterdam klimhalamsterdam.nl

HAL

NKBV-KORTING?

NEOLIET Nee EINDHOVEN NOORD Eindhoven neoliet.nl/eindhoven-noord

Nee

KLIMMUUR DEN HELDER Nee Den Helder klimmuurdenhelder.nl KLIMMUUR KALYMNOS Utrecht olympos.nl

Nee

NEOLIET Nee EINDHOVEN ZUID Eindhoven neoliet.nl/eindhoven-zuid Nee

KLIMMUUR UTRECHT Utrecht klimmuur-utrecht.nl

Nee

NEOLIET HEERLEN Heerlen neoliet.nl/heerlen NEOLIET TILBURG Tilburg neoliet.nl/tilburg

Nee

NEOLIET UTRECHT Utrecht neoliet.nl/utrecht

Nee

PENTAGON Dordrecht pentagonsport.nl

Nee

KLIMMUUR

UTRECHT

KLIMTUIN FLIEGERHORST Venlo fliegerhorst.nl

Ja

MOUNTAIN NETWORK AMSTERDAM Amsterdam mountain-network.nl

Ja

MOUNTAIN NETWORK ARNHEM Arnhem mountain-network.nl

Ja

MOUNTAIN NETWORK DORDRECHT Dordrecht mountain-network.nl

Ja

MOUNTAIN NETWORK HEERENVEEN Heerenveen mountain-network.nl

Ja

MOUNTAIN NETWORK NIEUWEGEIN Nieuwegein mountain-network.nl

Ja

MULTISPORTPARK BERG EN BAL Castricum bergenbal.nl/klimmen

Ja

ROCK STEADY Bussum rocksteady.nl

Ja

SPORTCENTRUM Nee UNIVERSUM Amsterdam usc.uva.nl/sport/klimmen VITA KLIMCENTRUM Venlo klimhal-events.nl

Sportcentrum

Universum

Nee

WELLNESSELANDE Nee Barendrecht wellnesselande.nl/inspannen/klimhal YELLOW STONE Roosendaal yellow-stone.nl

Ja

YOSEMITE KLIMCENTRUM Ja Zwolle yosemite.nl

HOOGTELIJN 1-2020 |

70_HL0120_R45_Overzicht_Klimhallen.indd 71

71

27-01-20 12:06

klimroute

Zo zeker je in tafoniterrein.

Esméralda

Tafonispektakel op Corsica Vanaf de voortop ziet de topwand van Esméralda er intimiderend steil en greep-arm uit. Ik heb al twaalf touwlengtes in de armen en voel de verleiding om vanaf hier al de abseilroute in te duiken. Gelukkig haalt Britta me over om door te gaan. We seilen ab naar de insnijding tussen de voortop en de topwand en na een korte ‘prutslengte’ staan we onder de licht overhangende wand.

Abseil in typisch tafoniterrein.

Tekst en foto’s Hans van Zwol en Britta Johansson

H

et is Britta’s lengte. Vlotjes klimt ze aan vaak goede maar soms behoorlijk aflopende grepen door het steile deel heen. Waar ze links om de hoek moet stappen, de steile wrijvingsplaat op, dreigt touwwrijving, en in een tafonigat met zandloper maakt Britta een tussenstand.

De wrijvingsplaat is voor mij. Gelukkig goed gezekerd, werk ik me met muizenstapjes langs deukjes en granietkristallen omhoog.

Ook dit lukt; de laatste 6b-lengte zit erop.

Na nog een vriendelijke 6a-lengte kunnen de klimschoenen uit. Dan is het alleen nog

maar genieten van het fantastische uitzicht over het Restonicadal in de namiddagzon.

Tafoni Tafoni’s zijn de lokale specialiteit van Corsica.

Vermoedelijk ontstaan door een combinatie van relatief grote temperatuurverschillen tussen dag en nacht, en het zout in de lucht.

Ze beginnen als golvingen in het rotsoppervlak en groeien door tot diepe uithollingen, gatenkaas, zandlopers en zelfs halfopen grotten. Tafonistructuren laten zich vaak perfect vastpakken of heel hooken, en geven het klimmen een afwisselend 3D-karakter.

72 | HOOGTELIJN 1-2020

72_HL0120_R09_Klimroute.indd 72

27-01-20 12:07

Klimmen op Corsica De behaking van multipitchroutes op Corsica kan nogal variëren. Esméralda is perfect behaakt. De aanbevolen paar kleine friends en de bandschlinges voor de zandlopers komen vrijwel alleen in de eerste lengte van de gordel. Verder is de route een supergevarieerde aaneenschakeling van prachtige lengtes: nergens eng of gevaarlijk. Een leunend tafoni-kamin, steile wandpassages en dakjes wisselen af met technisch plaatklimmen, stukjes wrijving en een enkele spleet. Dit alles geserveerd in bomvast grofkorrelig graniet. Wat wil je nog meer?

Bijna op de standplaats.

Populaire gebieden

Je kunt op Corsica enorm veel klimmen, maar de grootste en populairste gebieden voor lange routes zijn het Restonicadal en het Tavignanodal bij Corte, en het gebied rondom de Bavellapas vlak bij Zonza.

Reis

Met de veerboot vertrek je vanuit Frankrijk van Marseille, Toulon of Nice, naar Bastia, Calvi of Ajaccio. Vroeg boeken is verstandig.

Ter plekke heb je eigenlijk een auto nodig, want de meeste klimgebieden zijn lastig met openbaar vervoer te bereiken. Wil je met het vliegtuig, dan kun je kiezen voor Ajaccio, Bastia of Calvi.

traverse 6

Seizoen

́

Camping Tuani, Restonicadal, Corte.

Je kunt op Corsica het hele jaar door sportklimmen. Kies een gebied op de goede hoogte en oriëntatie.

Voor multipitchklimmen zijn mei/begin juni en september/oktober de beste maanden.

Wil je bergwandelen, dan is de periode tussen juni en oktober het best. Als je na sneeuwrijke winters op de de hoger gelegen paden wilt wandelen, is het raadzaam niet eerder dan begin juli te gaan.

Route

Esméralda, Punta a u Finellu, 450 meter, circa 14 lengtes, maximaal 6b+, 6a+ obl. De route staat bekend als een van de mooiste routes van Corsica in deze moeilijkheidsgraad. De aanloop van ruim een uur over maquispaadjes en een beekbedding is in het eerste deel niet overal gemakkelijk te vinden. De afdaling gaat via enkele abseils in de buurt van de route, gevolgd door een eenvoudig pad door een begroeide geul.

Materiaal

Hans in de zevende lengte, 6a+.

Twaalf setjes van verschillende lengte zijn in principe genoeg, maar een paar extra lange schlinges (120 cm) voor zandlopers zijn handig. Eventueel middelgrote cams voor de eerste lengte. Dubbeltouw (50 m).

Gids

Grandes voies de Corse van B. Maurin en T. Souchard (2015). ISBN: 978-2-9526-3885-2.

Falaises de Corse van B. Maurin en T. Souchard (2018). ISBN: 978-2-9526-3888-3.

Kletterführer Korsika van N. Luzar en V. Roth (2008). ISBN: 978-3-00-024237-3.

Handige website

Kijk op camptocamp.org/routes/ 233665/fr/punta-a-u-finelluesmeralda of scan de QR-code.

Andere outdooractiviteiten

Op Corsica kun je ook fantastisch wandelen, fietsen en canyoningen.

HOOGTELIJN 1-2020 |

72_HL0120_R09_Klimroute.indd 73

73

28-01-20 10:00

DAV viert jubileum met boek en tentoonstelling

Groene bergreus De Deutscher Alpenverein (DAV) bestaat 150 jaar. Onze oosterburen hebben 1,3 miljoen leden met 358 regio’s en zijn daarmee de vijfde sportbond in Duitsland en de grootste vereniging voor natuurbehoud.

De DAV is in Duitsland een club waarmee rekening wordt gehouden.

Het is een grote gezonde groene bergreus.

Tekst Peter Daalder Beeld Archief DAV

P

as in 1869 is er sprake van een Duitse Alpenvereniging, als 36 mannen de Sektion München oprichten, de basis van wat zal uitgroeien tot de DAV. Dat is rijkelijk laat, want de Mont Blanc was al in 1786 beklommen, de Grossglockner in 1800 en de Matterhorn in 1865. En een jaar voor de oprichting stond de Duitse wetenschapper Hermann von Barth al op de Watzmann.

De DAV is tot dat moment onderdeel van de Oostenrijkse Alpenvereniging, maar zij zijn gevestigd en vergaderen in het vlakke Wenen en hebben weinig oog voor de ontsluiting van de bergen.

Terwijl onder andere Tirol door de opening van de Brennerspoorweg voor velen binnen handbereik is.

Wetenschap Tot de jaren twintig van de vorige eeuw is de DAV een club van de gegoede burgerij, academici, ondernemers, ambtenaren en militairen. Vrouwen worden in vele Sektionen geweerd, hoewel ze wel actief zijn in de bergen. Een van de opmerkelijke Duitse pioniers is Freiherr Hermann von Barth-Harmating die in het oprichtingsjaar onder andere de Hochvogel in de Allgäuer Alpen beklom. Door zijn dagboekaantekeningen werden de tochten van Von Barth bekend en staat hij symbool voor het begin van de DAV.

In de beginperiode is er ook veel aandacht voor de wetenschap; gletsjermetingen worden al aan het eind van de negentiende eeuw uitgevoerd, zoals ook kaartenmakers in die periode het gebergte vastleggen met pen, potlood en penseel.

Stormachtige groei De DAV, in 1874 weer vreedzaam gefuseerd met de Oostenrijkers, maakt een stormachtige groei door. Kort voor de Eerste Wereldoorlog heeft de vereniging 100.000 leden, verdeeld over 407 regio’s. Er wordt serieus werk gemaakt van de bouw van vele tientallen berghutten. De DAV ontwikkelt een blauwdruk voor een hut, zodat niet alles steeds opnieuw hoeft te worden bedacht.

Er zijn nu 323 DAV-hutten waarvan de meeste inmiddels ook al weer een paar keer gesaneerd zijn en voldoen aan de nieuwste eisen voor energiezuinig en milieuvriendelijk gebruik. Dat past ook bij de groene ontwikkeling van de DAV. Er is veel belangstelling voor alles wat groeit en bloeit in de Alpen en er komt in 1899 een aparte vereniging, die in eerste instantie als opdracht krijgt een Alpenplantentuin te maken. Tegenwoordig is de DAV een serieuze gesprekspartner op het gebied van natuurbehoud en milieu in de bergen. Bergbaantjes, waterkrachtprojecten, skiliften – het is geen automatisme meer om op die terreinen uit te breiden. In de DAV vindt men een geduchte groene tegenstander van de verdere aantasting van de bergwereld.

Antisemitisme De DAV gaat bij het terugkijken op 150 jaar geschiedenis de zwarte bladzijden niet uit de weg. Vanaf 1890 zijn er al Sektionen zoals Graz, die alleen nog maar Ariërs accepteren en in 1899 ontstaat de eerste antisemitische Sektion in Brandenburg. Rond

74 | HOOGTELIJN 1-2020

74_HL0120_R49_150jaarDAV.indd 74

27-01-20 12:08

Wandelgroep rond 1900.

Tentoonstelling

In de loop van de jaren verschenen vele soorten en kleuren speldjes met een edelweiss, het symbool van de DAV.

In het Alpines Museum is de tentoonstelling Die Berge und wir, 150 Jahre Deutscher Alpenverein, nog te zien tot en met 13 september 2020. Op vertoon van je NKBV-ledenpas krijg je er korting. Kijk voor de openingstijden en bereikbaarheid op alpines-museum.de.

1920 worden joden uitgesloten, op hutten verschijnen borden dat joden niet gewenst zijn, hoewel er ook Sektionen zijn waarin ze goed vertegenwoordigd en geïntegreerd zijn. Er is in die beginperiode binnen de DAV wel enige oppositie, maar uiteindelijk verandert de Deutscher Alpenverein in een instrument van het nationaalsocialisme. Die gedachten en uitgangspunten worden omarmd en uitgedragen als na te streven kernwaarden van het alpinisme: strijd, hardheid, kameraadschap en leiderschap.

Voorzitter van de vereniging is geruime tijd Arthur Seyss-Inquart, de latere Rijkscommissaris van Nederland.

Na de oorlog wordt de DAV verboden en in 1950 opnieuw opgericht.

Maar dat heeft behoorlijk wat voeten in de aarde. De geallieerden verbieden de Duitsers hun hutten in Oostenrijk weer in bezit te nemen. En er is een door de geallieerden opgelegd idee om in Oostenrijk en Duitsland terug te keren naar één Alpenvereniging.

Maar bovenal is er een strijd binnen Duitsland waar ‘München’ en ‘Stuttgart’ lijnrecht tegenover elkaar staan. Dat heeft vooral te maken met functionarissen uit de oude DAV, die het nationaalsocialistisch beleid hebben uitgedragen en die in de nieuwe bergsportvereniging weer een rol willen spelen. Ook de DAV ontkomt niet aan de verwarring na de oorlog, waarbij eens te meer blijkt dat het lastig is bij de denazificatie onbesmette personen te vinden als bestuurslid.

Moderne ontwikkeling Net als de NKBV beweegt zustervereniging DAV zich actief in de indoor klimwereld. De DAV bezit zelf ruim tweehonderd boulderen klimhallen, evenals een aantal outdoor klimlocaties. De vereniging heeft zelfs een bloeiende jongerenafdeling, de JDAV, waardoor het totale ledenaantal van de DAV elk jaar een aantal

Ter gelegenheid van het jubileum bracht de Deutsche Post een postzegel uit.

procenten groeit. Maar liefst een kwart van de leden is onder de 26.

Nieuwe sportonderdelen zoals het populaire mountainbiken, groeien als kool. Ook de DAV heeft een expeditieacademie, één voor vrouwen en één voor mannen. En het Duitse sportklimteam bereidt zich voor op de Olympische Spelen in Japan later dit jaar. Sinds 2004 heeft de DAV ook een Gay Outdoor Club, waarvan 1600 mensen lid zijn.

Veel werk wordt bij alle Sektionen verricht door vrijwilligers, zoals dat ook bij de NKBV gebeurt. In Duitsland zijn de aantallen indrukwekkend: de DAV kent op 1,3 miljoen leden 20.400 opgeleide tochtleiders en heeft 27.000 vrijwilligers. Het grootste nieuwe project van de DAV is de uitbreiding en renovatie van het Alpines Museum in München, waarvoor 9,4 miljoen euro nodig is. De DAV steekt er zelf 2,5 miljoen euro in en de overheid betaalt ruim de helft van de kosten, ook om het voortbestaan van de belangrijke Alpenbibliotheek voor de toekomst zeker te stellen.

De uitgebreide geschiedenis van de DAV staat in het 320 pagina’s tellende jubileumboek met ruim 400 illustraties. Het is met de vertrouwde Duitse grondigheid een mooi naslagwerk geworden van een bloeiende vereniging.

Die Berge und wir, 150 Jahre Deutscher Alpenverein Uitgave Prestel Verlag, prestel.de ISBN 978 3 7913 5886 4 € 39

HOOGTELIJN 1-2020 |

74_HL0120_R49_150jaarDAV.indd 75

75

27-01-20 12:09

SCAN MET JE MOBIELE CAMERA

BEKIJK HET CURSUSAANBOD!

Ben jij klaar voor een alpiene carrière?

Boek je basiscursus op bergsportreizen.nl VANAF

€ 920 PER PERSOON

Naamloos-3 2

22-01-20 14:55

Op de Aconcagua.

Minutieuze eet- en trainingsschema’s voor ambitieus project

Seven Summits in één jaar Voor de Valkenswaardse ondernemer in e-commerce Jur Rademakers (39) staat 2020 in het teken van een ambitieus project. Hij hoopt de Seven Summits, de zeven hoogste bergen op zeven continenten, binnen een jaar te beklimmen. Om zeven maal te pieken en te herstellen in korte tijd stelde Judith Huysmans een veelomvattend trainings- en eetschema voor hem op.

Tekst Peter Daalder Beeld Hylke Knot

J

ur Rademakers sliep in 2019 in een zuurstoftent om zo optimaal mogelijk aan het Seven Summitsproject te beginnen. En om te leren omgaan met kou stapte hij in oktober tijdens een Wim Hoftraining in een ijsbad. Hij zocht een teamarts en nam een voedings- en trainingsdeskundige in de arm. “Voeding is een van de belangrijkste aspecten bij elke sport”, stelt Judith Huysmans. Zij is buitensportinstructeur en studeerde vervolgens orthomoleculaire voedingsleer met een specialisatie in sportvoeding.

Vet en koolhydraten “Ik ga ervan uit dat 60 procent van je lichamelijke mogelijkheden uit je voeding voortkomt en 40 procent uit training. Om te sporten heeft je lichaam energie nodig”, legt Judith uit. “Die energie krijgt het met name van koolhydraten en vetten in je voeding en alleen in noodsituaties van eiwitten. Het is interessant om te ervaren wat de voordelen en mogelijkheden zijn als je je lichaam kunt trainen op het verbeteren van het vetverbrandingsproces.”

Zo trainen ze de spiercellen om langer vet als brandstof te kiezen, boven de afbraak van koolhydraten. “De afbraak van één gram vet levert tweemaal zoveel energie op als de afbraak van één gram koolhydraten.”

Maar het is een methode die je moet opbouwen en trainen.

“Voor het afbreken van vet heb je veel tijd nodig. Wanneer Jur hoger op de berg klimt, moet je dat dus niet meer doen. Deze systematiek luistert nauw en geeft een enorme trainingsprikkel aan het lichaam.” Jur deed driemaal zo’n kuur. “Zo’n programma kan de ultieme training zijn voor iedere duuratleet, maar goede begeleiding hierbij is noodzakelijk. Tijdens de tiendaagse training wordt de vetverbranding steeds meer een automatisme voor het lichaam. Daardoor werkt de vetverbranding langer en kun je dus tweemaal zoveel energie vrijmaken.” Jur deed de kuur in combinatie met een pittig trainingsprogramma van dertig minuten intensieve aerobe training per dag.

Jur Rademakers.

grens van Kazachstan en Kirgizië. Ze haalden de top niet, het weer was bar en boos, maar toch heeft Judith een schat aan gegevens verzameld. “We hebben daarvan veel geleerd voor de Seven Summits. De kunst is om je lichaam strategisch te trainen en te voeden, zodat je leert om de opgeslagen energie uit je lichaam tijdens de expeditie te gebruiken. Dan heb je op de berg minder voedsel nodig.”

De meningen over het nut van een sportvastenkuur zijn verdeeld en bij bergsporters maakt de hoogte het nog gecompliceerder. Bovendien zijn er naast de methode van Judith andere voedingsstrategieën die je kunt inzetten. Wil je zelf ook je voeding optimaliseren, neem dan contact op met een voedingsdeskundige om af te stemmen wat het beste bij jou en jouw uitdagingen past.

40 op 7 Jur Rademakers begon zijn 7Summits1Year-project in november 2019 op Antarctica met Mount Vinson (4897 meter, 4 december op de top) en op 23 december stond hij op de Aconcagua (6962 meter). In april/mei volgt Mount Everest (8848 meter) en in juli Denali (6194 meter). In september staat de Elbrus (5642 meter) op het programma, in oktober de Carstensz Pyramide (4884 meter) en in november de Kilimanjaro (5895 meter), waar Jur zijn 40ste verjaardag hoopt te vieren.

Judith houdt een blog bij over de vorderingen. Kijk op endvr.nl, 7summits1year.com, en op Facebook: @Summits1Year.

Jur op de top van Mount Vinson.

Strategisch eten Jur was in augustus en september enkele weken met berggids Boris Textor op de Khan Tengri, een 7010 meter hoge berg op de

HOOGTELIJN 1-2020 |

77_HL0120_R48_7Summitsinjaar.indd 77

77

27-01-20 12:09

Fit voor de zomer

Alle kleine beetjes helpen Zo, de zomervakantie is geboekt. Lekker de bergen in! Hoewel het nog een paar maanden duurt voordat het zover is, ligt de kaart al op tafel om een meerdaagse tocht uit te stippelen. We rijgen de steilste hellingen, de mooiste uitzichtpunten en de gezelligste hutten aaneen. Met de voorpret zit het dus wel goed, maar hoe zit het met onze conditie? Want wie goed getraind op pad gaat beleeft niet alleen meer plezier in de bergen, maar loopt ook minder risico op blessures. Ik spreek Jonas Föllmi, personal trainer van ForteVital en betrokken bij de training voor het NKBV-programma Fit & Vitaal, en vraag hem wat ik nu al kan doen om straks fit aan mijn zomervakantie te beginnen.

Tekst Marieke van Kessel Beeld Stefan Witte

A

llereerst: wat je precies moet doen om voldoende conditie op te bouwen, is natuurlijk van veel verschillende factoren afhankelijk. Hoe je basisconditie is bijvoorbeeld, en wat voor soort tocht je gaat maken. In dit artikel gaan we uit van een bergwandelaar met een matige tot redelijke basisconditie, die een meerdaagse tocht wil maken met een rugzak met een gewicht van 8 tot 10 kilo.

Uithoudingsvermogen Volgens Jonas draait het bij wandelen in de bergen om de juiste balans tussen uithoudingsvermogen, flexibiliteit en kracht. Je uithoudingsvermogen kun je verbeteren met cardio-oefeningen, waarbij hardlopen met stip op één staat. Het voordeel van hardlopen voor bergwandelaars is dat je pezen en gewrichten

gewend raken aan een zwaardere belasting – ze vangen met elke stap immers klappen op, net als bij het afdalen. Drie keer per week een half uur tot een uur hardlopen, doet al wonderen voor je lichaam en voor je conditie. Ben je (nog) geen hardloper dan moet je dit uiteraard rustig opbouwen om blessures te voorkomen.

Online zijn daarvoor diverse schema’s te vinden.

Wil je liever niet hardlopen? Dan kun je er ook voor kiezen om meerdere keren per week een lange wandeling te maken. De tip van Jonas is om in dat geval ook eens voor onverharde paden te kiezen, bijvoorbeeld door de duinen of over het strand, in een wat hoger tempo te lopen, of om in een omgeving met wat hoogteverschillen te wandelen. En vergeet dan vooral niet om extra gewicht in je rugzak te stoppen! Het voordeel van wandelen

78 | HOOGTELIJN 1-2020

78_HL0120_R46_Fitvoordezomer.indd 78

27-01-20 12:10

Ademhalingsoefeningen kunnen helpen om weer tot jezelf te komen.

is dat dat doorgaans een langdurige training is, zodat je jezelf niet alleen fysiek maar ook mentaal goed voorbereidt op lange dagen onderweg.

Behalve hardlopen en wandelen, zijn ook fietsen, zwemmen en roeien goede cardio-oefeningen. Die zorgen onder andere voor een verbeterde zuurstofopname van de spieren.

Flexibiliteit en kracht Flexibiliteit en kracht zorgen ervoor dat je lichaam soepeler beweegt en bovendien sterker en minder blessuregevoelig wordt. Een steile helling is bijvoorbeeld veel eenvoudiger te nemen als je sterke bovenbeenspieren hebt, omdat je dan gemakkelijker je lichaamsgewicht omhoog kunt verplaatsen.

Die bovenbeenspieren kun je trainen met split squats en gewone squats. Met beide soorten squats zorg je tevens voor flexibele(re) enkels, knieën en heupen. Ben je, zoals ik, iemand die wat moeite heeft met lopen door rotsachtig terrein? Om je trittsicherheit te verbeteren, kun je ook je enkelstabiliteit trainen.

Daar kun je vanavond nog mee beginnen door simpelweg op één been te balanceren terwijl je bijvoorbeeld je tanden poetst.

Zodra het je lukt om 10-20 seconden stabiel te blijven staan, kun je de oefening steeds wat verder uitbreiden: met één been

Bij het bergwandelen draait het om de juiste balans tussen conditie, flexibiliteit en kracht.

Ook rust is een belangrijk onderdeel van een goede voorbereiding.

naar voren stappen en (voorzichtig!) opzijspringen, al dan niet met je ogen dicht. En dat is moeilijker dan je denkt!

Wie het niet ziet zitten, of wie niet de zelfdiscipline heeft om thuis oefeningen te doen, kan ook voor pilates of yoga kiezen, of onder begeleiding kettlebell- of andere krachttrainingen doen.

Beweeg!

Goed, ik noteer dus het hardlopen en de oefeningen. “Maar dat is nog niet voldoende”, waarschuwt Jonas. “Veel mensen leiden tegenwoordig een voornamelijk zittend bestaan. Dat komt de mobiliteit van je lichaam niet ten goede. Als je spieren doorgaans weinig beweging krijgen, zullen ze bij zware inspanning veel sneller verzuren. Het is dus verstandig om ook in je dagelijks leven meer te bewegen. Daarbij geldt: alle kleine beetjes helpen.

Ga dus op de fiets naar je werk of naar de supermarkt, haal koffie voor je collega’s, neem de trap in plaats van de lift, maak een ommetje tijdens de lunchpauze. Een stappenteller kan je inzicht geven in hoe veel (of hoe weinig!) je beweegt.”

Rusten is óók trainen En dan is er nog iets wat veel mensen vergeten, en dat is dat ook rust en ontspanning belangrijke onderdelen zijn van een goede voorbereiding. Na een intensieve (kracht)training moet je 24 tot 72 uur rust nemen om je lichaam optimaal te laten herstellen en conditie op te bouwen. Daarnaast is het verstandig om ook in je dagelijks leven voldoende te ontspannen. Veel mensen hebben het druk, waardoor ze voortdurend worden blootgesteld aan prikkels. Ademhalingsoefeningen kunnen helpen om weer een beetje tot jezelf te komen. Ook niets doen – hoe nutteloos het misschien ook lijkt – is af en toe goed voor je. Zorg daarnaast voor voldoende slaap: de richtlijn voor volwassenen is ten minste acht uur per nacht. De meeste mensen gaan ook veel te gestrest op reis.

Je herkent het misschien wel: de dag voordat je vakantie begint nog gewoon werken, daarna de rugzak inpakken en de volgende ochtend vroeg op pad naar de vakantiebestemming. Het is beter om een paar dagen vrij te nemen voordat je vertrekt, zodat je zowel geestelijk als lichamelijk uitgerust aan je tocht begint.

Ten slotte: het klinkt misschien heel logisch, maar kijk behalve naar de tocht die je graag wilt maken, ook kritisch naar je eigen conditie. Maak voordat je je plannen vastlegt eens een pittige oefenwandeling. Raak je in no time bezweet of buiten adem?

Dan is er werk aan de winkel! Kun je geen tijd vrijmaken om aan je conditie te werken, of is je doel (dit jaar) niet haalbaar? Pas dan je plannen daarop aan. Veel wandelplezier!

Video’s met oefeningen

Op nkbv.nl/kenniscentrum/oefeningen-voor-thuis-om-fit-debergen-in-te-gaan.html (scan de QR-code!) vind je instructievideo’s waarin Jonas al deze en meer oefeningen uitlegt en voordoet. Ook kun je in veel NKBV-regio’s meedoen aan een conditieprogramma of wandelingen om je voor te bereiden op je wandelvakantie. Kijk op nkbv.nl/kenniscentrum/regio-s.html.

HOOGTELIJN 1-2020 |

78_HL0120_R46_Fitvoordezomer.indd 79

79

27-01-20 12:10

G-1000® ECO

Duurzaam, aanpasbaar, tijdloos De eigen stof van Fjällräven. Gemaakt van organisch katoen en gerecycled polyester met fluorcarbonvrije impregnering. Aanpasbaar met Greenland Wax.

DE NATUUR WACHT Fjällräven Keb Trousers prijswinnaar

terwijl je dit leest, maakt het landschap zich voor je klaar.

Pak je spullen en ga op verkenning met de bekroonde Keb Trousers van Fjällräven. Het resultaat van acht jaar ontwikkeling, herhaalde tests in de buitenlucht en waardevolle feedback van dragers wereldwijd. Wees dus niet verbaasd om de goede pasvorm of de comfortabele bewegingsvrijheid. Aanpasbaar aan

Naamloos-2 2

de temperatuur en met zakken die perfect zijn gepositioneerd.

Bij elke wandeling duurzaam en prestatiegericht dankzij winden waterbestendige G-1000 Eco-stof gemaakt van gerecycled polyester en biologisch katoen met fluorcarbonvrije impregnatie.

De natuur wacht op je. Waar wacht jij nog op?

www.fjallraven.nl

23-01-20 10:46

In de rubriek Langs het Pad vertellen biologen en IVN-natuurgidsen Marian Kathmann en Ton Gordijn ons meer over flora in de bergen.

langs het pad

De ragebol

Einstein

in de bergen

Je hebt ze vast wel eens gezien, de Einsteintjes hoog in de bergen.

Duizenden bij elkaar, wuivend in de wind, prachtig glinsterend met tegenlicht. Je vindt ze in bergweiden, moerassen en op puinhellingen; verschillende plantensoorten met eenzelfde ragebol als vrucht.

Kruipend nagelkruid.

Tekst en beeld Marian Kathmann en Ton Gordijn

I

n de Alpen komen zeker vijf soorten Einsteintjes voor: de alpenanemoon, het kruipend nagelkruid, het bergnagelkruid, de achtster en het bergveenpluis. Op de twee nagelkruiden na, lijken de bladeren en bloemen van deze planten helemaal niet op elkaar, maar de vruchten wel. Deze lijken op het wilde haar van de wetenschapper Einstein, vandaar de naam Einsteintjes.

Windgevoelig Deze vijf plantensoorten hebben elk een andere soort groeiplaats, maar altijd op een open plek, waar de wind vrij spel heeft. En dat verklaart waarom de vruchten van die verschillende plantensoorten zo op elkaar lijken: de wind helpt hen bij de verspreiding.

De ragebollen bestaan uit veel haartjes die de veervormig uitgegroeide stijlen van een vrucht zijn. Ze zijn pluizig en vederlicht en staan vaak kronkelig of spiraalsgewijs alle kanten uit. Net als het warrige haar van Einstein. Als de vruchten van deze pluizenbollen rijp zijn, laten die haartjes los, of bij de nagelkruiden laat zelfs de hele ragebol los, en neemt de wind ze mee. Zo kan de plant zich over grote afstand verspreiden.

De kiemkracht van het pluis is niet groot.

De planten moeten het daarom van de grote aantallen hebben. Daarnaast blijkt dat bijvoorbeeld de achtster niet elk jaar veel bloemen krijgt, omdat de temperatuur en het vochtgehalte in de juiste periode heel nauw luisteren.

Alternatieven Alle planten met pluizenbollen hebben naast de wind ook andere manieren om zich te verspreiden. Meestal doen ze dat met hun uitgroeiende en afbrekende wortelstokken, maar ook met uitlopers over de grond (kruipend nagelkruid). Hiermee verspreiden ze zich niet zo ver, maar zo wedden ze niet op één paard.

Baard Ook in Nederland zijn Einsteintjes te vinden, zoals de bosrank. Die groeit niet op open plekken, maar in bomen en struiken. Als je goed kijkt, groeit hij eigenlijk niet in, maar op bomen en struiken. Slim: daarmee krijgt de wind weer vat op de bosrank.

Wij vinden dat de vruchten van de bosrank op pluizenbollen lijken, de Engelsen hebben een andere mening: zij noemen hem old man’s

beard. Wat weer in de richting komt van Einsteins haar! Daarnaast noemen ze de bosrank ook wel traveller’s joy. Zij vinden die vruchten dus ook mooi.

Eigen tuin Vind je de pluizenbollen zo mooi dat je ze in je eigen tuin wilt laten groeien, dan moeten we je teleurstellen. Om te kunnen overleven hebben ze namelijk meestal een vrieskoude winter nodig met langdurige sneeuwbedekking en die hebben wij zelden in Nederland.

Gelukkig groeit de bosrank wel prima in Nederland.

Nog veel te leren Wij zagen ooit de aparte veertjes uit de ragebol van het bergveenpluis wegwaaien, maar hebben dat nog nooit van andere ragebollen gezien. Hoe komt dat? Zijn we altijd in het verkeerde seizoen in de bergen en zijn we weg voor de ragebollen echt rijp zijn? Of kijken we niet goed? Zo blijven er gelukkig altijd weer redenen voor ons, biologen en natuurgidsen, om de bergen in te gaan en misschien eens voor een andere periode te kiezen dan we gewend zijn.

Bergnagelkruid.

HOOGTELIJN 1-2020 |

81_HL0120_R16_Bloemen.indd 81

81

27-01-20 12:11

© Frank Kretschmann

CHRIS SHARMA // While belaying, you hold the life of your partner in your hands. For this reason, I’m very particular about who’s belaying me and as a belayer, I always try to stay totally focused. // #belaybetter

GRIGRI®

Belay device with assisted braking for a broad range of single rope diameters (8.5 to 11 mm). www.petzl.com

Naamloos-1 1

20-01-20 15:29

Verbreding van de bouldersport

Boulderen is booming In ons jaarlijkse overzicht van boulder- en klimhallen noteerden we in 2019 twee nieuwe boulderhallen.

Maar binnenkort openen zeker tien nieuwe boulderhallen hun deuren. Blijkbaar groeit het boulderen flink. Dat roept de vraag op waar het naartoe gaat met het boulderen. Hoofd Sport van de NKBV Rogier Wouters heeft geen glazen bol, maar is wel goed geïnformeerd.

Rogier Wouters.

Tekst Rien Jans Beeld Tim van der Linden

R

ogier Wouters kwalificeert het boulderen als ‘flink in beweging’. En die groei zet voorlopig ook nog wel door.

Wouters weet van de komst van zeker tien nieuwe boulderhallen in 2020. En dan zijn er misschien nog plannen waar Wouters niet van op de hoogte is. Boulderhallen zijn immers allemaal particuliere initiatieven. Iedereen die het wil, kan morgen een hal starten; de bemoeienis van de NKBV ligt in de wedstrijdsport, de trainersopleidingen en de promotie van de sport. Uiteraard werkt de NKBV daarbij nauw samen met de hallen.

Samenwerking De NKBV bevordert ook de samenwerking tussen de hallen onderling. “Zo organiseren we jaarlijks de Hallendag, vertelt Wouters. “Hier staan onderwerpen op de agenda als het creëren van een sociaal veilige sportomgeving, fysieke veiligheid, promotie, praktische zaken als collectieve verzekeringen en het uitwisselen van ideeën over de toekomst van de sport.”

Olympische Spelen Hoe ziet die toekomst van het boulderen er eigenlijk uit?

“Sportklimmen, met boulderen als een van de drie disciplines, wordt dit jaar voor het eerst een Olympische sport op de Spelen in Tokio en naar alle waarschijnlijkheid ook in Parijs, in 2024.

Dat geeft komende zomer vast veel exposure op de televisie, waardoor er vanzelf veel mensen komen die het ook wel eens willen proberen. Dat momentum gaan wij gebruiken om de sport meer onder de aandacht te krijgen bij een breed publiek, onder meer met een boulderpaddenstoel op het Olympic Festival op Scheveningen. We willen de Olympische Spelen ook gebruiken

om de wedstrijdsport een boost te geven; hoe gaaf zou het zijn als we een Nederlandse klimmer op de Spelen kunnen krijgen!”

Nieuwe doelgroepen Met de aanwas van nieuwe boulderhallen in Nederland neemt ook de dichtheid van de hallen flink toe. Delft heeft sinds januari zijn tweede boulderhal en in Amsterdam openen dit jaar vier boulderhallen. “Dan zou het interessant kunnen zijn om je aanbod te verbreden en zodoende een ‘eigen doelgroep’ aan te spreken en niet allemaal in dezelfde vijver te vissen”, schetst Wouters. “Naast het pure boulderen, met vaak een trainingsruimte erbij, worden er al uitstapjes gemaakt naar andere disciplines, zoals yoga, mengvormen als acroyoga of een parcours, en er wordt geëxperimenteerd met boulderen voor kinderen in achterstandswijken.” En als de sport echt algemeen wordt, kunnen er zelfs ‘Basic (Fit-) boulderconcepten ontstaan: veel boulderen voor weinig geld, filosofeert Wouters. “Daarvoor zijn grote investeerders nodig.

Die krijgen interesse bij grote aantallen sporters, waardoor er meer geld komt en daarmee meer publiciteit, grotere sponsors en grotere adverteerders.”

Dat de sport voorlopig blijft groeien, mogen we zeker verwachten!

Meer weten over de bouldersport?

Kijk op nkbv.nl/sport/boulderen en kom kijken naar het NK op 21 maart in Delft! nkbv.nl/actueel/events.

HOOGTELIJN 1-2020 |

83_HL0120_R44_ToekomstBoulderhallen.indd 83

83

27-01-20 12:21

Het pad van de droge stenen Meerdaagse tocht door Unesco Werelderfgoed op Mallorca

Wandelaars op de etappe Tossals Verds.

Het grootste eiland van de Balearen heeft meer te bieden dan witte beachclubs en Balibedden. In het landelijke gebied aan de westkant van Mallorca loopt de GR221, een machtige wandelroute van 140 kilometer door de Serra de Tramuntana, die op de Unesco Werelderfgoedlijst staat.

Tekst en beeld Renate Kranenburg

H

et is eind april en ik heb onverwacht een paar dagen vrij. Een vriend vertelt me over de GR221 op Mallorca, waar zijn zus en haar achtjarige dochter vier dagen een trektocht maakten. Niet veel later land ik op Palma, veter mijn bergschoenen vast, zwaai mijn rugzak op en stap in hun voetsporen op de Ruta de Pedra en Sec, het Pad van de Droge Stenen.

Kalkstenen paden De GR221 loopt van de vissershaven Port d’Andratx in het zuidwesten tot Port de Pollença in het noordoosten, met voldoende

accommodaties onderweg waar je kunt overnachten. Alternatieven op de hoofdroute zijn mogelijk. De route bestaat uit een historisch netwerk van kalkstenen paden en ezelpaden. Links en rechts van de route zie je talloze muurtjes en terrassen op de hellingen, opgebouwd uit dezelfde kalksteen. De regering van het eiland herstelde oude routes en maakte ze opnieuw toegankelijk voor wandelaars. Het centrale en oostelijke gedeelte van de route zijn goed gemarkeerd en bewegwijzerd, op het westelijke deel van de route ontbreekt de markering wel eens.

Dag van de Arbeid Omdat ik maar vier dagen heb en dus niet de hele route kan lopen, begin ik mijn wandeltocht halverwege, in het pittoreske plaatsje Deià. Het is 1 mei, de Dag van de Arbeid, waardoor de bus me niet verder dan Valdemossa brengt, twee uur lopen van mijn beoogde startpunt. Daar sta ik dan met mijn rugzak vol goede moed, nog niet begonnen en nu al gestrand… Na lang wachten verschijnt er eindelijk een taxi die me ergens voorbij het dorpje – de chauffeur weet precies in welke bocht – op de GR221 afzet.

84 | HOOGTELIJN 1-2020

84_HL0120_R50_Mallorca.indd 84

27-01-20 12:12

Op de etappe Refugi de Muleta naar Tossals Verds.

uit Frankrijk wiens familie een lange geschiedenis heeft in Sóller, komen sommige wandelaars jaarlijks speciaal voor hun citroenmeringuetaart terug naar Son Mico.

Het is de tijd van de citrusvruchten; op de lagergelegen hellingen hangen de citrusbomen vol met citroenen en sinaasappels. Met een groot stuk citroen-meringuetaart en versgeperst sinaasappelsap voor me staar ik naar de omliggende bergen. In de verte de Puig Major en links van de berg de uitgestrekte zee.

Beloning

Ook op de mountainbike kun je de bergen van Mallorca goed verkennen.

Na Son Mico loopt het pad langs eeuwenoude eiken en minstens zo oude olijfbomen die zo wonderlijk vergroeid zijn dat het lijkt of ze zo uit een Harry Potterfilm komen. Je zou er verstoppertje in kunnen spelen. Aan het eind van de middag kom ik aan bij Refugi de Muleta, die net voor Sóller ligt en die je met zijn spectaculaire ligging boven zee en nabijgelegen vuurtoren echt het gevoel geeft op een eiland te zijn. De hut met dertig bedden in een slaapzaal is eenvoudig, maar heeft als ultieme beloning een heerlijk warme douche.

Een paar honderd meter bij de hut vandaan ga ik op een grote steen in de zon zitten. Ik staar in de oneindige zee. Voor de kust vaart een bootje voorbij dat een wit spoor in de bijna rimpelloze zee trekt. Ik kan oneindig ver kijken, naar de zon die in het water schijnt, naar de zonnestralen die over het gegolfde water naar mij toe komen, naar de andere witte bootjes ver op zee. Ik sluit mijn ogen en blijf nog een hele tijd zitten.

Overal ruikt het naar de zoete bloesem van citroenen Lente Anders dan in de Alpen met zijn gletsjerstromen en meren, loop je hier met de Balearische Zee aan je voeten, met name tijdens de eerste etappes vanaf Port d’Andratx. De hoogste berg op het eiland is de Puig Major, wat ook de hoogste berg betekent. Deze 1445 meter hoge berg mag je niet beklimmen, omdat de top wordt gebruikt voor militaire doeleinden.

De weg gaat meteen steil omhoog, over een hobbelig kalkstenen pad. Na vijf minuten voel ik mijn kuiten branden. Links van mij schittert de zee, de kustlijn is spectaculair. Het is volop lente: de zon staat al hoog, overal bloeien bloemen in allerlei kleuren, insecten vliegen en krioelen en het bos ruikt heerlijk.

Citroen-meringuetaart De ontdekking van Son Mico, op een uitzichtpunt halverwege Deià en Sóller, is met niets te vergelijken. In de oude, museumwaardige finca, Spaans voor landhuis, worden de heerlijkste taarten, cakes en verse sapjes met sinaasappels uit Sóller bereid. Volgens eigenaressen Inès en Isabelle, twee zussen

Na het eten ga ik nog een keer naar buiten om de ondergaande zon te zien. De lucht is half bedekt met wolken en de zon is een vurige oranjerode streep die steeds dieper wegzakt tot hij helemaal in zee is verdwenen.

Wirwar van steegjes De etappe van Refugi de Muleta naar Tossals Verds op dag twee is met zijn 25 kilometer en 800 meter stijgen de langste en zwaarste etappe tussen Deià en Pollença. De route voert langs ontelbaar veel citroen- en sinaasappelbomen. Overal ruikt het naar de zoete bloesem en op sommige plekken kun je citroenen aan de straat kopen. Tot mijn verbazing loopt de route dwars door het drukke stadscentrum van Sóller. Ik ben de bewegwijzering kwijt en verdwaal een paar keer in de wirwar van kleine steegjes. Even overweeg ik om de historische tram omhoog te nemen. Dat scheelt 200 hoogtemeters. Ach, het zal sowieso een lange dag worden, dus besluit ik die 200 hoogtemeters er gewoon wel bij te doen.

Als ik eindelijk een uitweg uit de drukte heb gevonden en weer een wegwijzer volg richting Barranc de Biniaraix, zie ik in de verte de Coll de l’Ofre. Hij lijkt schrikbarend hoog en ver weg.

Bij een eeuwenoud stenen wasbekken eet ik de boterhammen die ik uit de Refugi de Muleta heb meegekregen. Daarna begint

HOOGTELIJN 1-2020 |

84_HL0120_R50_Mallorca.indd 85

85

27-01-20 12:12

de grote klim. Over het pad van keien slingert de smalle weg met scherpe haarspeldbochten naar boven. Links van het pad is een afvoergeul gemaakt voor het regenwater. Niet dat hier doorgaans veel regen valt, maar als het regent kan het flink plenzen. Na bijna twee uur hijgen en zweten ben ik boven. Ik denk aan het achtjarige nichtje van die vriend van mij. Deze etappe op de GR221 lijkt allesbehalve een tocht voor kinderen, maar zij heeft het toch maar gepresteerd.

Natuurlijk reservoir Boven ligt het intens groene Lac de Cúber, een van de twee natuurlijke waterreservoirs van Mallorca. Na de afdaling door een donker bos waar ik geen andere levende ziel dan een paar berggeiten tegenkom, gaat het pad weer omhoog, naar Coll des Coloms. De zee is niet meer te zien, in plaats daarvoor is het uitzicht over het Lac de Cúber ook grandioos.

Wanneer ik de pas aan de andere kant afdaal, is het zes uur ’s avonds. De zon zakt langzaam, maar het is nog lang niet donker. Het einde van de dag is een van de mooiste momenten

De smalle weg slingert met haarspeldbochten naar boven om in de bergen te zijn. De zon is nog warm, de omgeving staat in een zachte gloed, en de stilte zingt in mijn oren. Niet veel later wordt die rust verstoord door, hoe kan het ook anders, Nederlandse stemmen. Het pad houdt op en boven mij dalen vier tienerjongens en een moeder een passage van ongeveer twintig meter af met behulp van ijzeren kettingen. Het stuk ziet er voor de ongeoefende wandelaar angstaanjagend uit, maar is in werkelijkheid een fluitje van een cent.

Eindelijk, na elf uur onderweg, zie ik tussen de olijfbomen in een oase van groen, Refugi Tossals Verds liggen. In een muurtje bij de hut is een steenoven ingebouwd. Ik lust nu wel een pizza! In de hut is het stampvol, niet alleen met

wandelaars, maar er is ook een schoolklas. Tegenover mij aan tafel zit een fit stel dat de GR221 trailrunnend doet.

Tol De etappe van Tossals Verds naar Lluc loopt het eerste gedeelte door een groot bos dat ruikt naar rozemarijn. Het kruid staat in bloei, overal zie je paarse bloempjes. Wanneer ik na een paar uur boven de boomgrens kom, zie ik pas echt hoe bergachtig Mallorca is. De lucht ziet er dreigend uit, hopelijk kan ik de regen voor blijven.

Nietsvermoedend stuit ik op een hek. Een man komt uit de hut ernaast op me af gelopen. Of ik wil betalen. “Betalen, waarvoor?” vraag ik verbaasd. “Privaat grondgebied”, antwoordt de man. “zes euro graag”. Dat had ik nergens gelezen. Eerlijkheidshalve had ik überhaupt niet zoveel gelezen voordat ik aan deze tocht begon. Vertwijfeld betaal ik hem de zes euro en klim over het hek. Het ticket stop ik snel weg.

GR222 De afdaling door het bos lijkt eindeloos. Mijn richtingsgevoel zegt dat ik links moet aanhouden, maar het pad buigt af naar rechts. Inmiddels regent het. Ik loop door en ben opgelucht als ik weer een wegwijzer spot. De verdere weg naar beneden heb ik toch het gevoel dat ik verkeerd zit. Op mijn mobiele telefoon is de route niet goed zichtbaar. Gps heb ik niet, daar is het nu echt tijd voor.

Beneden aan het pad zie ik een wegwijzer, gelukkig. Als ik daar aankom, lees ik tot mijn schrik: GR222. Naar Lluc nog 1 uur en 15 minuten, de pijl wijst in de richting waar ik vandaan kom. Ik zat toch op de GR221? Ik pak het verfrommelde ticket uit mijn jaszak. Puig de Massanella, staat erop. Dat is de twee na hoogste berg op Mallorca, maar met zijn 1364 meter de hoogste die mag worden beklommen. Die was ik nu zeker niet van plan!

Innerlijke vrede Ontmoedigd loop ik het hele stuk terug, maar de GR221 kan ik niet meer vinden. Dan volg ik maar de GR222 naar Lluc, voorbij de Refugi Son Amer (volgeboekt), door naar het Klooster van Lluc. Bijna twee uur later stap ik compleet verregend het serene

86 | HOOGTELIJN 1-2020

84_HL0120_R50_Mallorca.indd 86

27-01-20 12:12

Foto links Op de Col des Coloms.

Foto midden Lac de Cúber, een van de natuurlijke waterreservoirs op Mallorca.

Foto rechts Refugi Tossals Verds.

landgoed op. “Vrede zij met jou”, staat er in zeven talen op het welkomstbord. Het klooster werd in de dertiende eeuw gesticht op de plek waar de Moorse herdersjongen Lluc een standbeeld ontdekte van de maagd La Moreneta, de zwarte Madonna. Het grootste klooster van de Balearen is een belangrijk bedevaartsoord en het spirituele centrum van Mallorca.

Na een vullende avondmaaltijd en met mijn hoofd in het kussen onder het kruisje aan de muur komt mijn innerlijke vrede snel terug.

Bergen en zee Na een bezoek aan de basiliek vertrek ik de volgende dag met strakblauwe lucht. Het eerste gedeelte loopt over een breed pad

met mediterrane struiken en bomen. In de verte blinkt de zee, de contouren van het eiland zijn duidelijk zichtbaar. Dit is nu zo mooi aan het wandelen op Mallorca; de bergen en de zee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Na de laatste afdaling loopt het pad grotendeels parallel aan de autoweg. Deze etappe is qua schoonheid niet te vergelijken met eerdere etappes op mijn tocht, maar daar staat tegenover dat de zee nu niet ver meer is.

Ik trek mijn bergschoenen uit en loop de laatste meters als een echte pelgrim op mijn blote voeten door het warme zand. Eindelijk kan ik het water aanraken.

GR221 op Mallorca De GR221 is 140 kilometer lang met tien etappes, het hier beschreven stuk Deià – Port de Pollença is 66 kilometer lang.

Beste seizoen

Mallorca heeft het hele jaar door een aangenaam klimaat. In de zomer kan het heet zijn, in de winter valt er soms sneeuw op de hogere gedeelten van de route.

Moeilijkheid

Accommodatie

Gidsje

Sportklimmen

Op de route loop je over stenige ondergrond, ezelpaden, sommige stukken zijn steil. Het is een ideale meerdaagse trektocht voor beginners, maar je hebt wel een goede conditie nodig.

Trekking in Mallorca, GR221 – The Drystone Route through the Serra de Tramuntana van Cicerone (2017), cicerone.co.uk.

ISBN 9781852848507. Circa € 17.

Kijk voor overnachtingsmogelijkheden op gr221.info. Hutten kun je reserveren via seu.consellde-mallorca.net/refugis/ en/dispo/llits/. (Geen korting met de NKBV-pas.)

Mallorca is ook een eldorado voor sportklimmers, met routes tot 175 meter lang (in het gebied Sa Gubia). Als je geluk hebt met het weer, kun je er het hele jaar door klimmen.

HOOGTELIJN 1-2020 |

84_HL0120_R50_Mallorca.indd 87

87

27-01-20 12:12

Onder redactie van Frank Husslage en Ico Kloppenburg

gespot

Volg @hoogtelijn op Twitter voor het laatste nieuws van de redactie.

Tips zijn welkom op hoogtelijn@nkbv.nl.

Feel Good Pacific Crest Trail In de vorige editie van Hoogtelijn recenseerden we al twee boeken over de Pacific Crest Trail. De Oostenrijker Peter Hochhauser liep die 4200 kilometer lange tocht van Mexico naar Canada ook. Dat zoiets niet vanzelf gaat, zeker niet als je totaal onervaren bent, is geen verrassing. Op bit.ly/2Ovflbe zie je een filmverslag. Of scan de QR-code.

Ongeluk komt zelden alleen Op zondag 23 juli 2006 valt Peter van de Jungfrau. Pas drie jaar later worden zijn stoffelijke resten gevonden en kan Elma Uijl de urn uit Zwitserland mee naar Nederland nemen. De tussenliggende tijd is een drama voor haar, en niet alleen vanwege het verlies van haar man. Omdat het stoffelijk overschot van Peter niet wordt gevonden, is er geen overledene en blijken allerlei zekerheden in het leven niet zo zeker te zijn. De verzekering betaalt niet uit, Elma krijgt geen weduwenpensioen en meer zaken waar je in het normale leven nooit bij

stil staat. Elma probeert haar verdriet, haar wanhoop en later haar opkrabbelen een plaats te geven door het schrijven van brieven aan Peter. Een combinatie van die brieven met een feitenrelaas van de geschiedenis tot na het moment dat Peter wordt gevonden, bundelt ze dertien jaar na het ongeluk in het boek Bergongeval.

[Frank Husslage] Bergongeval.

Echtgenoot overleden, maar geen weduwe, Elma Uijl Boekscout (2019), boekscout.nl ISBN 9789463890755 € 18,50

PODCASTS ZIJN HOT De podcasthype lijkt nu echt aangeslagen. Daarom gaan we hier regelmatig een klim- of wandelpodcast in het zonnetje zetten. Suggesties zijn

welkom via hoogtelijn@nkbv.nl.

Niall Grimes is een Ierse klimmer die bijna 30 jaar in Sheffield woont.

In zijn podcast Jam Crack geeft hij zijn eigenzinnige kijk op onze sport.

Veel interviews in rommelige pubs, maar ook afleveringen waarin bekende klimmers voorlezen uit de klimliteratuur.

Tip van Hoogtelijn? Een wat oudere aflevering, uit maart 2017, waarin Chris Schulte het verhaal van de Fransman Bernard Amy voorleest.

In de Engelse vertaling, gelukkig, met de simpele titel The greatest climber in the world. Wat een verhaal! Je vindt deze podcast via niallgrimes.com of een zoekopdracht in je eigen podcastspeler.

Kunstwerk Het boek K2 – Storia della montagna Impossibile van de Milanese ontwerper en art director Alessandro Boscarino is een buitengewone hulde aan de op een na hoogste berg van de wereld (8611 meter). Het 30,5 x 48,5 centimeter grote boek bestaat uit zeven meter papier vol tekst, foto’s en illustraties, dat als een ingenieuze harmonica in elkaar is gevouwen. Het boek vertelt over de beklimmingen van de K2, van de negentiende-eeuwse expedities van wetenschappers en cartografen tot het verhaal van de Italianen Lacedelli en Compagnoni die in 1954 als eersten op de top van de K2 stonden. Als je het boek op de traditionele manier van voor naar achter, pagina voor pagina omslaat, dan lees je alles over de vroege verkenning van de berg.

Draai je het boek om, dan kun je opnieuw van voor naar achter de pagina’s omslaan en dan lees je over de beklimmingen van de K2. Maar naast het traditionele ‘page turnen’, kun je ook een rij pagina’s uitvouwen en de reeks vervolgens op een andere manier weer in elkaar vouwen, waardoor je bijzondere reeksen krijgt. Als je bijvoorbeeld de pagina’s 20-26-32 naast elkaar vouwt, kun je in drie stappen inzoomen op de gehele berg, het bovenste deel en de toppiramide. Of – dan heb je wel een flinke tafel nodig – vouw de pagina’s 22-24-28-30 naast elkaar, zodat je alle vier beschreven expedities met elkaar kunt vergelijken. En voor mensen die houden van details: let op de kleur van die expedities: die zie je weer terugkomen in de verschillende routes die de klimmers namen. Bob Augustijn, die nauw betrokken is geweest bij het boek, gaf me nog een tip: “Kijk eens naar de veertien 8000’ers op pagina 3 – de grafiek geeft de correcte volgorde van de beklimmingen, maar de hoogte van de staafjes correspondeert dan weer met de hoogte van de berg.

Zo kreeg Everest het langste stokje en Shishapangma de kortste.” Leg je het boek in zijn volle lengte uit, dan ontvouwt zich daar een indrukwekkende eeuw aan geschiedenis met kaarten, foto’s en routes.

Een magisch boek dat het alleen al door zijn bijzondere vormgeving en vouwmogelijkheden waard maakt om gauw een cursus Italiaans te gaan volgen. [Femke Welvaart]

K2 – Storia della montagna Impossibile, Alessandro Boscarino Uitgave: Rizzoli Lizard (2018), rizzolilizard.rizzolilibri.it ISBN 9788817105224 € 45 Bekijk de leeswijzer op facebook.com/RizzoliLizard/ videos/270128903664862/.

88 | HOOGTELIJN 1-2020

88_HL0120_R13_Gespot.indd 88

27-01-20 12:19

Angst in de bergen Hommage aan Buoux Dertig jaar geleden opende Ben Moon de route Agincourt (8c) en verlegde hij de grens van het sportklimmen. De naam was meteen een duidelijk statement. Inmiddels is Buoux een beetje uit de mode geraakt; Agincourt wordt zelden herhaald. Ben gaat terug en is zichtbaar geïrriteerd dat het hem niet lukt de route te herhalen. Wie nou denkt dat dit met leeftijd te maken heeft: volgens Ben heeft het vooral te maken met motivatie en drive.

Kijk op bit.ly/33zAk1R of scan de QR-code.

Een paar keer heb ik gezien hoe mensen in de bergen in paniek raakten.

Dat gebeurde telkens boven de boomgrens als de laatste verbinding met de bewoonde wereld was doorgesneden. Ik moest hieraan denken bij De grote angst in de bergen van Charles-Ferdinand Ramuz (1878 – 1947), een boek dat lange tijd controversieel was door de eigenzinnig gestileerde boerenspreektaal. De grote angst speelt in een bergdorp in de Zwitserse Alpen, waar zich twintig jaar eerder raadselachtige gebeurtenissen op de hoogste alm hebben afgespeeld. Al die tijd is de plek onbewoond gebleven tot de nieuwe generatie, tegen de waarschuwingen van de ouderen in, hem weer in gebruik neemt. Vanaf de eerste regels weet je dat de rampspoed zich opnieuw zal voltrekken. De beschrijving van de daaropvolgende gebeurtenissen, die doen denken aan de Bijbelse plagen uit Egypte, is bloedstollend. Wat vooral opvalt is de stilistische kracht van de auteur. Ramuz gebruikt herhalingen, wisseling van tijden en een perspectief dat voortdurend verschuift. Die grilligheid weerspiegelt de angstaanjagende kanten van het hooggebergte en de onwetendheid van de mensen. Zij moeten niet denken dat ze alles met de natuur kunnen uithalen – de bergen dulden op sommige plekken geen indringers.

Daarmee zijn we terug bij onze tijd: die parallel maakt deze schitterende roman dubbel de moeite waard. [Robert Weijdert]

Eén met de elementen

Carmen Chica & Manuel Marsol – de berg Vertaald door Helena Overkleeft Uitgever: Boycott (2017), boycottbooks.com ISBN 978-94-92986-03-0 € 19.95

Met het prachtige prentenboek de berg kunnen kinderen zich uitleven in creativiteit. Want wat zien zij in de tekeningen van illustrator Manuel Marsol?

Een vrachtwagenchauffeur rijdt elke dag zijn vaste route op de berg. Vandaag zet hij zijn wagen aan de kant van de weg, omdat hij een toiletstop moet houden. Eenmaal midden in het bos raakt hij, gade geslagen door een zwart figuurtje met fonkelende oogjes, verdwaald. Hij loopt door het bos, gevolgd door het zwarte figuurtje, en wordt steeds meer één met de elementen voelen, horen, ruiken en kijken. Langzaam transformeert hij in een kleurrijk en harig bergmonster. Voor sommige lezertjes kan dit een best griezelig boek zijn, omdat je er ook als volwassen lezer een beetje unheimisch gevoel bij krijgt. Maar als de transformatie rond is, zie je een blij bergmonster dat geniet van de natuur en speelt met de dieren in het bos. Als de avond valt, vindt hij zijn auto terug en is hij plots weer de vrachtwagenchauffeur van vanmorgen. Het is alsof wij – de lezers en hij – letterlijk uit een droom ontwaken.

Een bijzonder prentenboek waarmee illustrator Marsol de internationale prijs voor illustratie won op de Bologna Children’s Book Fair 2017.

[Femke Welvaart]

De grote angst in de bergen, Charles-Ferdinand Ramuz Uitgeverij Van Oorschot (2019), vanoorschot.nl ISBN 9789028290150 € 21,50

Blind op de Old Man of Hoy De beroemde vrijstaande pilaar voor de Orkney eilanden (Schotland) trekt nogal bijzondere beklimmingen.

Vorig jaar was het Edward Mills van 8 die als jongste beklimmer geld inzamelde voor zijn moeder met borstkanker. Afgelopen zomer beklom de blinde Jesse Dufton – lid van het Britse paraklimteam – de staak. Hij klom alles voor en plaatste zelf de tussenzekeringen. En voor de kenners: de route is dus wel een E1! Via een oortje kreeg hij aanwijzingen van zijn coach beneden. Als die hem kon zien tenminste.

Zie cnn.it/2sL5eHX of scan de QR-code. Er is een documentaire over de beklimming gemaakt, Climbing Blind, die tijdens de Brit Rock Film Tour wordt vertoond.

GOED ZEKEREN, BEST BELANGRIJK Waarom hebben we het hilarische filmpje van Petzl met de titel The best belayer in the world hier nooit langs laten komen? Kijk er nog maar eens op bit.ly/37uCpiZ of via de QR-code en geniet van de onvergetelijke quote: “No, I don’t climb, I’m a belayer!” Petzl is nu ook een serieuze campagne gestart over zekeren, waarin Jorg Verhoeven een belangrijke rol speelt. Makkelijk te vinden via Instagram.

HOOGTELIJN 1-2020 |

88_HL0120_R13_Gespot.indd 89

89

27-01-20 12:13

vooruitblik

Hoogtelijn 2-2020 verschijnt 3 april

Colofon

THEMA

OOSTWAARTS

Hoogtelijn is het officiële tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar.

De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn. Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

Redactie

Trailen in Tsjechië

Peter Daalder (hoofdredacteur) Femke Welvaart (eindredacteur) Rinske Brand, Mirte van Dijk, Lineke Eerdmans, Sieto van der Heide, Frank Husslage, Rien Jans, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Florian van Olden.

Medewerkers

Suzan van der Burg, Jody Hagenbeek, Dim van den Heuvel, Christine Tamminga, Peter Uijt de Haag (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (illustraties).

Klimmen in Bulgarije & Roemenië

Redactie-adres

NKBV, t.a.v. Hoogtelijn, Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, hoogtelijn.nl

Advertentie-exploitatie

Patrick Baars Postbus 225, 3440 AE Woerden 0348-484066/06-18653645 patrick.baars@nkbv.nl

Productie en vormgeving

Studio ManagementMedia, Hilversum Anita Baljet, Johanna Baptist

Druk

Multipitch cursus

Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 39.800 ISSN: 1387-862X

Los abonnement

Niet-leden kunnen zich abonneren op Hoogtelijn voor € 22,50 per jaar. Kijk op nkbvwebshop.nl.

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging

Interview met Adam Ondra

Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden Fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen Bank: IBAN NL84RABO0161417213 BIC RABONL2U

90 | HOOGTELIJN 1-2020

90_HL0120_R12_Vooruitblik.indd 90

28-01-20 08:36

NATIONALE WEDSTRIJDEN

NATIONALE WEDSTRIJDEN

BOULDER 2020

LEAD 2020

DEC ZA ZO

21 22

JEUGD BOULDER 1 JEUGD BOULDER 1

CUBE BOULDERGYM, ENSCHEDE CUBE BOULDERGYM, ENSCHEDE

JAN ZA ZA ZO ZA ZA ZO

4 11 12 18 25 26

BOULDER 1 JEUGD BOULDER 2 JEUGD BOULDER 2 BOULDER 2 JEUGD BOULDER 3 JEUGD BOULDER 3

NEOLIET BOLDER, ROTTERDAM NEOLIET BOLDER, ROTTERDAM BOULDERHAL STERK, UTRECHT BLOCK 013, TILBURG BLOCK 013, TILBURG

FEB ZA ZA ZO ZA ZO ZA ZA

1 8 9 15 16 22 29

BOULDER 3 DOCK MASTERS* DOCK MASTERS* JEUGD BOULDER 4 JEUGD BOULDER 4 BOULDER 4 NJK BOULDER

RADIUM BOULDERS, MAASTRICHT ENERGIEHAVEN, UTRECHT ENERGIEHAVEN, UTRECHT MN RIJNBOULDER, ARNHEM MONK, ROTTERDAM MONK, EINDHOVEN DE CAMPUS, DEN HAAG

MRT ZA 21 NK BOULDER ZA/ZO 28/29 DBIYO*

APR ZA

25

LEAD 1

MOUNTAIN NETWORK ARNHEM

MEI

30

LEAD 2

MOUNTAIN NETWORK AMSTERDAM

JUN ZA

6

JEUGD LEAD 1

ZO ZA ZO

7 20 21

JEUGD LEAD 1 JEUGD LEAD 2 JEUGD LEAD 2

IVY CLIMBING, SITTARD IVY CLIMBING, SITTARD MN NOARDWAND, LEEUWARDEN MN NOARDWAND, LEEUWARDEN

JUL

ZA ZO

11 12

FLATLANDERCUP* FLATLANDERCUP*

MOUNTAIN NETWORK ARNHEM MN RIJNBOULDER ARNHEM

SEP

ZA ZA ZO ZA ZA ZO

5 12 13 19 26 27

LEAD 3 JEUGD LEAD 3 JEUGD LEAD 3 LEAD 4 JEUGD LEAD 4 JEUGD LEAD 4

MOUNTAIN NETWORK AMSTERDAM NEOLIET, UTRECHT ROCK STEADY, BUSSUM MN NOARDWAND, LEEUWARDEN MOUNTAIN NETWORK NIEUWEGEIN MOUNTAIN NETWORK DORDRECHT

OKT ZA ZA ZA

3 17 31

PETZL NK LEAD 2020 NK PARAKLIMMEN NJK LEAD 2020

IVY CLIMBING, SITTARD IVY CLIMBING, SITTARD MOUNTAIN NETWORK AMSTERDAM

NOV ZA

7

NK SPEED 2020

IVY CLIMBING, SITTARD

DE CAMPUS, DEN HAAG

REVOLT CLIMBING, DELFT DELFTS BLEAU, DELFT

NKBV lidmaatschap en klimverzekering zijn verplicht bij deelname aan nationale wedstrijden. | * Wedstrijd zonder organisatorische ondersteuning vanuit de NKBV.

ZA

NKBV lidmaatschap en klimverzekering zijn verplicht bij deelname aan nationale wedstrijden. | * Wedstrijd zonder organisatorische ondersteuning vanuit de NKBV.

INSCHRIJVEN NKBV.NL/WEDSTRIJDEN | MEER INFO SPORTKLIMWEDSTRIJDEN.NL KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING | WWW.NKBV.NL

CLIMBING

NKBV-Kalender 2020-Hoogtelijn-def2.indd 1 NKBV-Kalender-Hoogtelijn-2020-def2.indd 2

Structures & Equipment BV

16-01-20 08:46 16:12 20-01-20

The horizon shimmers A white sun sears Shoulder your AirZone Breathe in. Buckle up.

Zip, clip, adjust Pick up the pace, feel the heat No sweat.

This is The Carry Moment™ Breathe out, and go.

AIRZONE

award winning ventilation

Featuring all-new, patented FormKnit™ technology, the AirZone Trek’s iconic carry system offers world-class comfort and ventilation. Whether you’re feeling the heat on dusty tracks or picking up the pace hut-tohut, the AirZone Trek helps you keep your cool.

www.lowealpine.com

AIRZONE: designed to move your world

542839_NKBV Naamloos-1 1Hoogtelijn-AZ 230x297.indd 1

20/01/2020 10:56:55 20-01-20 15:26