Hoogtelijn 3/2017

WWW.NKBV.NL | JUNI 2017 | NR 3

NR 3 | JUNI 2017

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

zin in zon

l t de zomer m r komen

SKYRU ING

Rennend over de Gotthard Tunnel Trail

SPL TKLI EN

Finger-, hand- en fistcracks in Ettringen

SCHOENEN

Voor elke bergsport het juiste model

WWW.NKBV.NL 01_HL0317_R01_cover.indd 1

22-05-17 10:02

‘BUITEN BEN IK OP MIJN PLEK’ Fred, Bever Almere. Avonturier.

Ik trek erop uit, tenzij ik verplichtingen heb. Dat is al meer dan 40 jaar mijn ‘formule’. Met mijn uitrusting ga ik de natuur in en blijf zo lang mogelijk weg.

Soms fietsend, soms met mijn kano, soms om dagenlang te wandelen. Als ik thuis ben, ben ik net terug óf alweer met een nieuwe tocht bezig. Bij ons in de woonkamer struikel je dan ook over de landkaarten en routegidsen. Eenmaal op pad voel ik me onafhankelijk. Buiten ben ik op mijn plek, dat is altijd zo geweest - en dat zal altijd zo blijven.

BEKIJK FREDS FAVORIETE BUITENGEAR OP BEVER.NL/BUITENMENS/FRED

02_HL0317_adv.indd 2

22-05-17 11:01

BUITEN BEGINT BIJ 02_HL0317_adv.indd 3

22-05-17 11:02

Inhoud

Kijk voor meer informatie op nkbv.nl, hoogtelijn.nl, twitter.com/nkbv en op facebook.com/de.nkbv.

ACTUEEL 07 08 12 14 74 87 90

Voorwoord Joachim Driessen Op de Hoogte In Memoriam Ueli Steck Wonderlijke wolken NKBV voor jou Gespot Vooruitblik

THEMA: ZOMER 16 Zin in zon 18 Rennen over de 24 30 34 38 42 48 52 58

Gotthard Tunnel Trail De Allalinhorn: je eerste 4000’er?

Met een peuter op Basiskamp Via degli Dei: wandelen van Bologna naar Florence Na 15 jaar weer de bergen in Bergschoenen: voor elke gelegenheid het juiste model Op alpiene jeugdcursus in de Stubaier Alpen Wandelen in de Verwall Markt & Materiaal: zonbescherming

16

THEMA: ZOMER

Het is juni: nog even en we gaan weer lekker lang op vakantie, de bergen in. Heerlijk opladen in de zon. In deze zomerse editie veel voorpret voor wandelaars, klimmers en skyrunners.

WANDELEN 70 Na 40 jaar terug in de Balkan 80 Dagwandeling: de Schrattenflue

KLIMMEN 62 67 76 82

Spleetklimmen in Ettringen Kookboek voor klimmers Klimroute: Sainte Victoire Klimmen in Paklenica, Kroatië

61 HIELSPOOR

Wat kun je doen tegen de pijn?

EN VERDER 61 Medisch: hielspoor 68 Duurzaamheid in de bergsport 78 De zin en onzin van braces of tape

82

48

Wonderschoon en toegankelijk

Jeugdcursus in de Stubaier Alpen

KLIMMEN IN KROATIË

ALPIENE CURSUS

4 | HOOGTELIJN 3-2017

04_HL0317_R02_inhoud.indd 4

22-05-17 08:40

Een grote man in een geel T-shirt en een opvallende gouden ketting ruimt in de voorjaarszon de tafels af op het terras van Chalet La Féma in de bergen van Val Cenis. Het sneeuwseizoen loopt op zijn eind, Nepalese vlaggetjes wapperen in de felle zon die de sneeuw probeert weg te branden.

BERGSCHOENEN

Voor elke gelegenheid het juiste model

18

SKYRUNNING

Gotthard Tunnel Trail

30

KAMPEREN

Op Basiskamp met een peuter

62

SPLEETKLIMMEN

Oefenterrein in Ettringen

stand

Vuile borden

42

Nu begrijpen we de grote foto van het Everest Basecamp in het restaurant en de fraaie foto’s van de Himalaya. De vriendelijke man met het korte zwarte haar is een Nepalees.

Hij heet Lakpa Geljen Sherpa; zeven maal stond hij met klimmers op de top van Mount Everest, op vier andere 8000’ers en vele 6- en 7000’ers.

Hij begeleidde in 2001 twee Fransen naar de top van de Everest, waarna zij met hun paraglider terugvlogen naar het basiskamp. Lakpa ging te voet. En hij is bekend van de eerste overschrijding van de Everest vanuit Tibet naar Nepal door vrouwen, drie Filipijnsen in 2007. Lakpa begeleidde een van hen en kreeg een groots onthaal in de Filipijnen.

In de zomer werkt Lakpa, die met een Française is getrouwd, in de Refuge du Fond d’Aussois in het nationaal park Vanoise, waar ook Nepalese vlaggetjes hangen.

Lakpa vertelt dat hij begon als keukenhulp bij trekkings en expedities en dat hij van zijn verdiensten een eigen trekkingbureau opzette in Kathmandu en daar ook vaak zelf actief is.

En zo staat de in Karikola, in het district Solukhumbu, geboren Lakpa in vloeiend Engels en Frans zijn verhaal te vertellen op een terras in de Franse Savoie, nadat zijn collega’s ons op de Nepalees gewezen hebben. Een klimmer met een uitstekend cv staat hier vuile borden op te ruimen. Zoals hij ooit begon als kitchenboy.

52

Peter Daalder

Hoofdredacteur peter.daalder@hoogtelijn.nl

DE VERWALL

Stille kant van Sankt Anton

Op de cover: Linda Modderkolk rent over de 100 meter lange hangbrug bij Mutschnengia tijdens een skyruntocht door de Zwitserse kantons Uri, Graubünden en Ticino. Leerlingen van de bosbouwschool bouwden de brug in 2011 met larikshout uit Graubünden. Het skyrunartikel over de Gotthard Tunnel Trail lees je vanaf pag. 18.

Foto: Barbara Kerkhof

HOOGTELIJN 3-2017 |

04_HL0317_R02_inhoud.indd 5

5

22-05-17 08:40

HEEL NEDERLAND WINT Wij zijn Nederlandse Loterij. De naam achter zeven bekende kansspelen.

Samen gaan wij voor een gezonder, socialer en gelukkiger Nederland.

Daarom investeren we onze opbrengst in de Nederlandse samenleving.

Met een flink deel daarvan steunen we doelen op het gebied van sport en bewegen.

Samen maken we sport en beweging bereikbaar voor iedereen.

Van jong tot oud, van Olympisch tot paralympisch, en van revalidatie tot gehandicaptensport. Want kinderen krijgen bijvoorbeeld meer zelfvertrouwen door te sporten, ouderen maken meer contact en de maatschappij wordt sterker door gezonde en fitte mensen.

Door mee te spelen met één van onze kansspelen, weet je één ding zeker: je draagt bij aan een gelukkiger en gezonder Nederland.

NEDERLANDSELOTERIJ.NL

Naamloos-1 1

17-05-17 15:25 06-04-17 12:24

Joachim

Duurzaamheid De NKBV streeft naar een duurzame relatie met leden en alle partijen in het veld. Duurzaamheid is ook een kernwaarde als het gaat om natuur, milieu en sociale waarden. We brengen dit zo goed mogelijk tot uitdrukking in een duurzame inkoop en bedrijfsvoering.

Hoogtelijn en onze reis- en cursusgidsen worden verpakt in composteerbare biofolie en drukken we op FSC-papier: papier uit duurzaam beheerde bossen (een keurmerk met goedkeuring van het Wereld Natuur Fonds). Voor onze correspondentie gebruiken we 100% recycled papier. De nieuwe ledenpasjes zijn gemaakt van 100% afbreekbaar pvc.

We schenken duurzame koffie (Peeze), hebben een CO2-neutrale postbezorging en dataopslag, en promoten het reizen per openbaar vervoer naar bergsportbestemmingen.

Beter de bergen in met de NKBV NKBV-leden profiteren van voordelen en kortingen en ontvangen vijf keer per jaar Hoogtelijn. Met je lidmaatschap draag je bij aan het onderhoud van hutten en paden in de Alpen en het behoud van klimgebieden. Tip je vrienden om ook NKBV-lid te worden. Ze kunnen zich aanmelden op nkbv.nl en zien daar welke voordelen het lidmaatschap hen nog meer biedt.

Opzeggen lidmaatschap

Het NKBV-lidmaatschap loopt per kalenderjaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat dan vóór 1 november op MijnNKBV.nl. Je ontvangt dan per e-mail een bevestiging van je opzegging. Na 1 november wordt je lidmaatschap automatisch verlengd voor het volgende kalenderjaar. Kijk voor meer informatie over het lidmaatschap op nkbv.nl.

Partners van de NKBV

Huttenkorting Net als ik zullen veel leden regelmatig in een berghut overnachten. Elke berghutovernachting heeft zo zijn gebreken – wie kent niet het geluid van knisperende plastic zakken van kamergenoten als jij nog even mag blijven liggen – maar er is de laatste jaren veel verbeterd. Waar veel Franse hutten nog erg basic zijn, hebben Oostenrijkse hutten inmiddels veel weg van een hotel met aparte kamers, warme douches en dekbedden.

A

ltijd prettig dat je als lid van de NKBV korting krijgt in hutten van Alpenverenigingen. Heel Hollands ben ik daar niet vies van. Die korting is overigens niet zomaar een geschenk van onze zusterorganisaties in de Alpenlanden.

Deze korting krijgen we dankzij het zogenaamde Gegenrecht. Normaal ruilen de Alpenverenigingen: een Italiaan krijgt korting in een Zwitserse hut en vice versa.

Maar omdat wij geen hutten hebben, met uitzondering van onze HerBerg in de Ardennen, valt er weinig te ruilen.

Jaren geleden hebben we daarom met onze zusterorganisaties afgesproken dat we elk jaar een donatie doen in het Gegenrechtfonds, dat ten goede komt aan het verbeteren en onderhoud van hutten en paden. In ruil daarvoor krijgen NKBV-leden korting.

Er is nog een tweede manier waarop we bijdragen aan de Alpenhutten. Bij de vorming van de NKBV is een stichting opgericht ter ondersteuning van berghutten, stichting HOF. Via deze stichting ondersteunen we jaarlijks maximaal twee

hutten voor bijzondere projecten. We ondersteunen daarbij het liefst projecten die hutten duurzamer maken, bijvoorbeeld met zonnepanelen of duurzaam sanitair.

Zo heeft de stichting recent een donatie gedaan aan de Bietschhornhütte in het Lötschental en heeft zij steun verleend aan de Wangenitzseehütte, een hut met Nederlandse historie, omdat deze van de Nederlandse Bergsport Vereniging (NBV) was en door veel leden bij elkaar gespaard is. Dit jaar helpen we met de verbouwing van de Bifertenhütte in Graubünden.

Kortom, veel hutten hebben een luxer, duurzamer, of Nederlands tintje. Een leuke gedachte als je je ’s morgens vroeg nog eens omdraait nadat je bent gewekt door de knisperende plastic zakken.

Ik wens je een mooie zomer in comfortabele berghutten!

Joachim Driessen, voorzitter NKBV mail: voorzitter@nkbv.nl twitter: @jdriessen06

HOOGTELIJN 3-2017 |

07_HL0317_R04-column.indd 7

7

22-05-17 08:41

NKBV-vrijwilliger Rob Spreeuw is 26 april benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Spreeuw kreeg de onderscheiding voor zijn inzet voor de NKBV en verschillende andere organisaties, waaronder een lokale atletiekvereniging en de Stichting Bevrijding ’45 in Apeldoorn. Als vrijwilliger bij de NKBV was hij van 2003 tot 2014 trektochtleider.

Daarnaast speelde hij onder meer een rol bij de totstandkoming van de NKBV Tochtenwiki.

Berggids Roeland van Oss, filmmaker Rim Lucassen en vier andere klimmers reizen deze zomer naar Pik Lenin (7134 meter) op de grens van Kazachstan en Tadzjikistan. Het is de bedoeling om tijdens de beklimming van de berg een documentaire te maken die “de fascinerende kant van bergsport laat zien.” Het team is een crowdfunding actie begonnen om de financiering van de film rond te krijgen. Meer informatie via bit.ly/2pWXoFC. De Britse bergsportvereniging BMC heeft de zogeheten Crookrise Crag in het Yorkshire Dales National Park aangekocht. De wand, met daarop 56 klimroutes, was door de nationale parkauthoriteit in de verkoop gezet, waardoor toegang voor klimmers mogelijk in gevaar kwam. De BMC besloot daarop de rotsen, die volgens de organisatie voor de klimsport van nationaal belang zijn, te kopen.

De vereniging betaalde 18.000 pond (€ 21.300) voor de rotsen.

Smeltwater van gletsjers en ijskappen zorgt niet alleen voor extra overstromingsgevaar, het is vaak verontreinigd met zware metalen of organische verbindingen. Dat schreven wetenschappers van het Institute of Tibetan Plateau Research begin mei in een brief in het wetenschappelijke tijdschrift Science. De verontreiniging is in de loop der jaren opgeslagen in het ijs en komt nu de gletsjers smelten, versneld vrij. Een andere groep wetenschappers wees min of meer tegelijkertijd op het risico van bacteriesporen en virussen die kunnen vrijkomen bij het smelten van de permafrost.

Tip voor snelle eters met (te) veel geld: verschillende reisorganisaties bieden vanaf dit jaar de mogelijkheid te ontbijten in Everest basecamp.

Voor omgerekend 7000 euro voor twee personen vlieg je met een helikopter naar het basiskamp, waar je – in verband met dreigende hoogteziekte – vijftien minuten hebt om je ontbijt te verorberen.

Het basiskamp van Everest is in korte tijd uitgegroeid tot een reguliere vakantiebestemming, met onder meer de mogelijkheid voor huwelijksvoltrekkingen en (al dan niet aansluitende) dance parties.

Foto Zout Fotografie

op de h gte

Heb je nieuws voor Op de Hoogte, mail het naar hoogtelijn@nkbv.nl.

Meer bergnieuws vind je op nkbv.nl, of volg ons op Facebook en Twitter.

EK Ultra Skyrunning in Val d’Isère In het Franse Val d’Isère wordt op 12 juli het EK Ultra Skyrunning gehouden. Het EK Ultra wordt georganiseerd als onderdeel van de beroemde High Trail Vanoise, een race van 67 kilometer waarin atleten in totaal meer dan 5400 hoogtemeter overbruggen. Het terrein is behoorlijk technisch met mooie alpiene passages, stevige toppen en lange afdalingen. Het hoogste punt van de race ligt op 3653 meter. Later in het jaar staan

ook nog de skyrunningdisciplines EK Sky en het EK Vertical KM op het programma. Aan de laatste wedstrijd heeft de NKBV meteen het NK Vertical gekoppeld, waaraan alle NKBV-leden kunnen meedoen. Voor de EK’s wordt een team van maximaal vier mannen en vier vrouwen samengesteld om Nederland te vertegenwoordigen. In 2015 was het Nederlands Team Skyrunning goed voor een tiende plaats in het landenklassement.

Lezersreactie: steenmannen Op de verzameling steenmannen (Hoogtelijn #2, 2017, pag. 16-17) mailde Stefan Waanders ons een aanvulling: “De steenmannen op de Petersköpfl in Hintertux zijn ontstaan in een periode waarin het antisemitisme ook de bergen binnen sijpelde en er gepoogd werd om de Alpen ‘Judenfrei’ te maken door hen uit berghutten te weren. Als reactie daarop hebben bergwandelaars steenmannen op de Petersköpfl opgericht. Het zijn stille getuigen van protest uit deze donkere bladzijde van het alpinisme.” Na Stefans e-mail zijn we op zoek gegaan naar meer informatie hierover. Het Friesenberghaus, vlakbij de steenmannen, is gesticht door de Deutsche Alpenverein Berlin (DAVB), opgericht uit onvrede met het anti-Joodse beleid van de landelijke bergsportverenigingen. In 1999 plaatste de Sektion Berlin een gedenkteken bij de hut, die in 2003 werd benoemd tot Bildungs- und internationalen Begegnungsstätte gegen Vorurteile. Redacteur Frank Husslage, die de bewuste steenmannen heeft gefotografeerd, kende die geschiedenis niet. “Ik was in de veronderstelling dat deze

verzameling steenmannen het gevolg was van actieve wandelaars, al vond ik het wel een vreemde plaats; zo druk belopen is dit pad vanaf de Schlegeis Stausee richting Olperer niet. Nu ik me heb verdiept in de geschiedenis van het Friesenberghaus is het me een stuk duidelijker. Toen ik er wandelde, was de hut gesloten en heb ik dus het monument niet gezien. Anders was me misschien al eerder een licht opgegaan.”

8 | HOOGTELIJN 3-2017 | ONDER REDACTIE VAN ERNST ARBOUW

08_HL0317_R06_opdehoogte.indd 8

22-05-17 08:42

Foto Zout Fotografie

BERGSPORTAWARDS 2017

Frima-de Boer en Nieuwenhuys winnen Bergans NK Toerskiën 2017 Greg Nieuwenhuys en Hester Frima-de Boer werden 26 maart Nederlands kampioen toerskiën bij het Bergans NK Toerskiën in het Zwitserse Disentis.

Vooral bij de heren werd de wedstrijd op het scherpst van de snede beslist; Nieuwenhuys en nummer twee Jurgen Mesman kwamen gelijktijdig over de finish, maar uiteindelijk bleek Nieuwenhuys dertien seconden sneller. Hij won met een tijd van 2 uur, 21 minuten en 27 seconden. De derde plek bij de heren ging naar Bjorn Verduijn.

Bij de dames legde Frima-de Boer het 14,4 kilometer lange traject af in 3:25:08, gevolgd door Dorien Geertsema en Milah Wouters.

Op 20 mei reikte de NKBV tijdens haar 115-jarige jubileumviering de BergsportAwards 2017 uit voor de volgende bergsportprestaties van Nederlanders in 2016: David Bacci won met zijn beklimming van Cerro Torre via de Ragniroute de Award voor Alpiene Beklimming. Naast de Cerro Torre, waar hij als eerste Nederlander op de top stond, beklom hij ook Fitzroy.

Jorg Verhoeven deed de tweede vrije beklimming van de Dihedral Wall (5.14a), wat hem de Award voor Klimprestatie Buiten opleverde. Jorg herhaalde deze 730 meter lange bigwallroute op El Capitan in Yosemite twaalf jaar na de eerste vrije beklimming door Tommy Caldwell.

Met zijn negende plaats op het WJK boulder won Don van Laere de Award voor Klim

prestatie Binnen. Don eindigde op een knappe negende plaats bij de WK voor de jeugd A in het Chinese Guanghzou. Met deze top-10 notering laat hij zien dat hij bij de wereldtop hoort. De Award voor favoriete Europese bergwandelbestemming ging naar het Italiaanse Trentino, een heerlijke mix van alpien en mediterraan terrein dat zowel cultuuren natuurliefhebbers als bergen multisporters aantrekt.

Een extra Award werd toegekend aan Marianne van der Steen, die met Kamasutra (D13+) in Bus del Quai als eerste klimmer ooit een drytoolroute van deze moeilijkheidsgraad heeft geflasht.

Tot slot ontving de 78-jarige alipinst Herman Plugge een Lifetime Achievement Award voor zijn spraakmakende expedities over de hele wereld.

En pa ant

De reddende hoofdlamp Bas en ik besloten in onze alpiene jeugdjaren de Zinalrothorn te beklimmen. We kwamen als voorlaatsten op de top. Na ons kwam een Engels stel dat voor ons weer omlaag ging. De anderen daalden sneller en al snel waren we alleen en verdwaald in de nacht. De enige weg omlaag, de ‘schoorsteen’, konden we niet vinden. Bas wachtte, met een blik op de sterrenhemel, het liefst de volgende ochtend af. Ik bleef zoeken en zag uiteindelijk een lichtje. Was er iemand op de gletsjer ver beneden? We daalden toch af en vonden een naar boven gerichte hoofdlamp bovenaan de ‘schoorsteen’. Eenmaal op de gletsjer loodste een elk kwartier zwaaiende lamp ons door het donker naar de hut. We waren gered door het onbekende Engelse stel. [Stefan van Baars]

Illustratie Toon Hezemans

Heb je ook een leuk bergverhaal meegemaakt? Mail je anekdote van 120 woorden naar hoogtelijn@nkbv.nl o.v.v. En Passant.

HOOGTELIJN 3-2017 |

08_HL0317_R06_opdehoogte.indd 9

9

22-05-17 08:42

op de h gte

Eerste Nederlander beklimt alle Alpenvierduizenders De in Duitsland wonende Nederlander Henk Vink voltooide dit voorjaar de beklimming van alle 82 bergen van meer dan vierduizend meter in de Alpen. Vink beklom eind april de Combin de la Tsessette (4135 meter), de noordoosttop van de 4314 meter hoge Grand Combin. Daarmee is hij voor zover bekend de eerste Nederlander die alle vierduizenders in de Alpen heeft beklommen.

In het verleden hebben verschillende andere Nederlandse klimmers geprobeerd de lijst met vierduizenders te voltooien.

Topklimmer en lid van de NKBV Expeditie Academie Martijn Seuren had 81 van de 82 toppen op zijn naam.

Hij verongelukte in de zomer van 2015 bij de beklimming van de laatste top op zijn lijst, de Aiguille de Rochefort (4001 meter) in het Mont Blancgebied.

ADVERTENTIE

PROG RE SS B E YON D LOG IC NOW WITH WRIST HR

SUUNTO SPARTAN SPORT WRIST HR

Spartan Wrist HR Ad HL2 2017 210 x 135 + 5mm.pdf.indd 1

22/03/2017 21:29

10 | HOOGTELIJN 3-2017

08_HL0317_R06_opdehoogte.indd 10

22-05-17 08:43

Foto Tim van der Linden

Het Nederlands Team Sportklimmen is in april uitgebreid met de 15-jarige Mikola Byelov. Op woensdag 12 april haalde de in Oekraïne geboren jeugdklimmer zijn Nederlandse paspoort op bij de gemeente Diemen en voegde hij zich officieel bij Oranje. De afgelopen maanden trainde Mikola al mee met de selectie en nam hij deel aan de nationale bouldercompetitie. Hij eindigde als zevende in het algemeen klassement en neemt daarom ook deel aan het NK Boulder 2017. “Mikola is een waardevolle toevoeging voor de Nederlandse selectie”, aldus coach Aukje van Weert. “Hij is leergierig en sterk en bovendien zeer gemotiveerd.”

En dat is negentien Sinds mei zijn er in Nederland maar liefst negentien boulderhallen. In Almere, Amsterdam en Den Haag zijn de afgelopen maanden drie hallen geopend. In Almere is de eerste klimlocatie van die stad neergezet: Boulderhal Impact. In Amsterdam opende Het Lab, dat goed eten combineert met fanatiek sporten.

Den Haag heeft tot nu toe met De Campus de grootste boulderhal van Nederland. Maar niet voor lang. In Arnhem bouwt Mountain Network namelijk aan de volgende grootste boulderhal: RijnBoulder. Daarnaast opent dit najaar Energiehaven, de tweede boulderhal van Utrecht. Dat betekent dat de teller in 2017 zelfs op 21 komt te staan! Bekijk alle hallen op nkbv.nl/sportklimmen/hallen/ overzicht-klimmen-in-nederland.

Foto Zout Fotografie

Mikola Byelov in Oranje

NK Boulder 2017 De ontknoping van de nationale bouldercompetitie nadert.

Op zaterdag 8 juli vindt in de Apollohal in Amsterdam het NK Boulder 2017 plaats. Titelhouders Tim Reuser en Julia Meijer zijn van de partij, maar internationale toppers Jorg Verhoeven en Vera Zijlstra laten verstek gaan. Jong Oranje is dit jaar goed vertegenwoordigd met maar liefst zes klimmers op het NK. Behalve Julia laten Lynn van der Meer, Pauline Schreurs, Don van Laere, Mikola Byelov en Nigel Armino hun spierballen zien.

Ook oude bekenden zoals Elko Schellingerhout, Timo Tak, Wouter Jongeneelen, Elisabeth Keijzer en Kim van den Hout verschijnen aan de start. Op nkboulder.nl vind je alle deelnemers.

De halve finale van het NK Boulder is gratis toegankelijk en start om 12:15 uur, de spectaculaire finale gaat om 20:45 uur van start.

Tickets voor de finale kosten 15 euro en zijn verkrijgbaar op nkboulder.nl. Kun je er niet bij zijn? Volg dan de livestream en moedig de deelnemers aan vanaf de bank!

Wil je meehelpen het NK Boulder 2017 tot een groot succes te maken? We zoeken vrijwilligers die ons bij evenementen en wedstrijden kunnen helpen met op- en afbouwen, ticketcontrole en andere werkzaamheden. Natuurlijk krijg je je onkosten vergoed, zorgen we heel goed voor je en mag je gratis naar het NK Boulder 2017! Geef je op via nkbv.nl/vacatures.

op de h gte

SPORTKLIMNIEUWS

Foto Rob Gosker

Wel 4+-regel op NK Boulder

MOUNTAIN NETWORK

De internationale sportklimfederatie (IFSC) heeft dit wedstrijdseizoen de regels aangepast bij de World Cups boulder. In plaats van dat een klimmer na de tijdslimiet van vier minuten zijn poging nog mag afmaken, moet de deelnemer nu direct na het verstrijken van de tijd uit de boulder komen. Uit de eerste wedstrijden met de nieuwe regel lijkt die regel ervoor te zorgen dat klimmers te geforceerd klimmen of zelfs niet

meer aan hun laatste poging beginnen, terwijl voorheen in die laatste poging de boulder vaak nog werd getopt. Ondanks dat de NKBV-reglementen vrijwel alle IFSC-regels overnemen, wordt tijdens het NK Boulder 2017 nog geklommen met de 4+-regel. Boulderaars kunnen dit jaar dus hun poging bij het verstrijken van de tijd nog afmaken. Bij de volgende nationale competitie wordt de nieuwe regel hoogstwaarschijnlijk wel van kracht.

richtlijn logogebruik

MNlOgO sTAANdE vARIANT

MNlOgO lIggENdE vARIANT

de staande variant mag alleen gebruikt worden als een soort ‘label’. geplaatst vanuit de bovenkant van de pagina of vanuit de bovenkant van een illustratie-/fotokader

Indien plaatsing van de staande variant niet mogelijk is, gebruik dan de liggende variant van het logo. Op een witte ondergrond het logo met de grijsblauwe letters, op een donkere actergrond of op een foto de versie met witte letters.

Partners van het Nederlands Team Sportklimmen

Partners nationale wedstrijden

HOOGTELIJN 3-2017 |

08_HL0317_R06_opdehoogte.indd 11

11

22-05-17 08:43

In Memoriam: Ueli Steck 1976 – 2017

De man die geen machine wilde zijn Op 30 april verongelukte Ueli Steck (40) bij een acclimatisatietocht in de Himalaya. De Zwitserse alpinist was de beste klimmer van zijn generatie – en misschien wel van elke generatie.

“I

k ben gewoon maar iemand die zijn weg zoekt in het leven.”

Ueli Steck zit op zijn balkon in Ringgenberg. In de diepte ligt de Brienzersee, met aan de overkant een beboste berg-helling. Daarachter, onzichtbaar, liggen de toppen van het Berner Oberland: Mönch, Jungfrau, Eiger. Tijdens de stiltes in het gesprek – en die zijn er veel – rijst geluid tegen de hellingen. Een knetterende bromfiets, de stoptrein, een toeristenboot op het meer. Er hangt onweer in de lucht. Een bui die dreigt en dreigt en uiteindelijk oplost in het niets.

Het is augustus 2015 als fotograaf Laurens Aaij en ik Ueli Steck interviewen voor Hoogtelijn. Hij spreekt zachtjes en laat regelmatig lange stiltes vallen, alsof hij de woorden stuk voor stuk bij elkaar moet zoeken. Af en toe maakt hij een verontschuldigend gebaar: sorry, ik weet het ook even niet. Niet iemand bij wie je de bijnaam The Swiss Machine zou verwachten. Bescheiden, ingetogen en zachtmoedig. Ik leg hem voor dat hij de beste en beroemdste klimmer ter wereld is. “Dat weet ik niet, en eigenlijk kan het me niet zo veel schelen.” Hij zegt het bijna fluisterend.

Of hij het leuk vond of niet, en dat laatste is een serieuze mogelijkheid, Ueli Steck wás de beste klimmer ter wereld. Van zijn razendsnelle solo’s op de noordwanden in het Berner Oberland

12 | HOOGTELIJN 3-2017

tot zijn grensverleggende expedities in de Himalaya, alles wat hij deed was samen te vatten met minstens twee van drie woorden: snel, solo en spectaculair. Dit voorjaar reisde hij naar de Himalaya voor de overschrijding van Mount Everest (8848 meter) en Lhotse (8516 meter) in één beklimming, zonder gebruik van kunstmatige zuurstof. Hij verongelukte tijdens een acclimatisatietocht op de Nuptse.

Steck was niet alleen bekend door zijn grensverleggende beklimmingen in de Himalaya en door zijn snelheidsrecords in de Alpen. Ook zijn ijzeren trainingsdiscipline was fameus.

Toen hij in 2015 als hoofdgast op de NKBV Winterbergsportdag in Utrecht was, verdween hij tussen zijn lezingen voor een extra training. Hij had van tevoren keurig gepland waar de dichtstbijzijnde sportschool was, zodat er zo min mogelijk trainingstijd verloren ging. Na anderhalf uur op de loopband kwam hij terug naar de Jaarbeurs voor zijn tweede lezing.

Vooral die minutieuze voorbereiding en zelfdiscipline bezorgden hem de bijnaam The Swiss Machine. Zelf had hij een hekel aan die naam. Het was bovendien een titel die niet bij hem paste.

Een bedenksel van de mainstream media. In werkelijkheid was Steck voorzichtig en ingetogen, bescheiden over zijn prestaties.

| TEKST ERNST ARBOUW

08_HL0317_R06_opdehoogte.indd 12

22-05-17 08:43

Foto Damiano Levati

“Wat heb ik nou bereikt? De wereld wordt er niet beter van als ik een berg beklim. Ik help er niemand mee. Ik doe het alleen voor mezelf. Ik ben blij dat ik kan klimmen, en ik ben blij dat klimmen me heeft gebracht waar ik nu ben, maar dat is nog geen reden om trots te zijn”, zei hij tijdens het interview met Hoogtelijn.

Een paar maanden later ontstond onenigheid over zijn ongekende solobeklimming van de Annapurna zuidwand. Steck klom de route over de 2500 meter hoge wand in 28 uur van het basiskamp tot de top van de berg. Een aantal klimmers twijfelde hardop aan zijn prestatie. Zij voelden zich gesteund door het feit dat Steck onderweg zijn camera was verloren en geen GPS-track van zijn beklimming had. “Het is pijnlijk. Het raakt me enorm, maar wat kan ik eraan doen? Er zijn twee getuigen die me in de wand hebben

Foto Archief Mountain Hardwear

Foto Laurens Aaij

Steck werd tijdens zijn carrière een paar keer het middelpunt van controverse. In april 2013 raakte hij buiten zijn eigen schuld betrokken bij een vechtpartij op de flanken van Mount Everest, waarbij ongeveer honderd gemaskerde sherpa’s het gemunt hadden op hem en zijn medeklimmers Jonathan Griffith en Simone Moro. Aanleiding voor de rel zou een felle woordenwisseling tussen de Italiaanse klimmer Moro en een van de sherpa’s zijn geweest. Toen de drie Europese klimmers na het incident afdaalden naar kamp 2 werden ze daar opgewacht door ongeveer honderd gemaskerde sherpa’s, gewapend met stenen en ijsbijlen. Steck en een klimmer die het drietal probeerde te beschermen, kregen rake klappen en werden met stenen tegen hun hoofd geslagen.

Griffith werd tegen de grond gewerkt en herhaaldelijk geschopt en geslagen. gezien, boven de moeilijkheden van de beklimming. Dan roepen tegenstanders: ‘Je hebt getuigen omgekocht.’ Wat kan ik dan nog zeggen?”

Na de rel op Everest en de controverse over Annapurna worstelde Steck met depressie. “Ik heb de afgelopen twee jaar heel veel dingen op een rijtje moeten zetten. Sinds Everest vind ik het moeilijk mensen te vertrouwen. Sherpa’s met wie ik een paar dagen eerder nog thee had gedronken, stonden ons op te wachten met stenen in hun handen”, vertelde hij daarover. “De afgelopen twee jaar heb ik enorm geworsteld. Ik had voor mezelf het hoogst haalbare bereikt. Als ik zo doorga, als ik dit soort tochten blijf maken, dan ben ik binnenkort dood. Hoe ga je dan verder.

Uiteindelijk heb ik gezegd: Oké, ik klim niet voor iemand anders.

Ik klim voor mijn eigen plezier.”

Steck klom vaak alleen. Hij had er een keurige, rationele verklaring voor: “Als je alleen bent, ben je helemaal zelf verantwoordelijk voor elke beslissing, dus ook voor elke verkeerde beslissing.

En als je een verkeerde beslissing neemt, ben jij de enige die de consequenties draagt.”

In werkelijkheid was het antwoord waarschijnlijk complexer.

Steck zocht als klimmer iets in zichzelf. Daarbij had hij niet per se medeklimmers nodig, of publiek, of bewonderaars of media.

De man die tegen wil en dank was omgedoopt tot Zwitserse Machine klom omdat hij in de bergen iets vond wat hij normaalgesproken miste: “Om alleen een grote wand in te stappen, is durf en zelfvertrouwen nodig. Ik ben niet bang als ik in de bergen ben. In het dagelijks leven heb ik geen enkel zelfvertrouwen, maar dat verandert zodra ik in de bergen ben. Als ik onderweg ben, dan weet ik wat ik doe, ik weet wat ik kan, en ik weet wie ik ben.”

HOOGTELIJN 3-2017 |

08_HL0317_R06_opdehoogte.indd 13

13

22-05-17 08:43

Wonderlijke wolken

#Cloudporn

4

Bergsporters hebben een haat-liefdeverhouding met wolken. Wolken zijn brengers van onheil. Het ene moment kijk je bewonderend naar een donkere rol in de lucht, het volgende moment zit je midden in onweer, met een zoemende pickel (of statief) en vonken over het touw.

3 1

2

Wolken kondigen mogelijk een sneeuwstorm aan, die je sporen zal wissen. Ze worden gestuwd door dezelfde wind die jou van de graat kan blazen, of ze brengen regen mee die het comfortabele wandelpad in een verraderlijke beek verandert. Maar wolken brengen ook verlossing: schapenwolken die een week van stabiel klimweer aankondigen, een wolkje dat precies op het juiste moment voor de hete middagzon schuift, het wolkendek dat het uitzicht minder ver, maar wel veel fraaier maakt – het schaduwspel op je smartphone die zo veel likes zal opleveren als Facebook-, Twitter-, of Snapchatpost (niet je neus ophalen nu, beken maar).

14 | HOOGTELIJN 3-2017

16_HL0317_R05_tabletop.indd 14

Bekijk de foto’s beste lezer, wat is daarbij jouw advies voor de fotograaf?

Doorgaan en genieten van het weer!

Vluchten naar een veilige hut!

Meteen uploaden op Instagram met de hashtag #cloudporn!

| TEKST FLORIAN VAN OLDEN

22-05-17 08:47

7

5

8

6

9

1 Deze foto is genomen in Margalef, waar een Spaanse vriend van Gino, Ignasi, zich uitleeft in een 8b+. Het is nog droog, maar een jackje voor de zekeraar kan geen kwaad. [Gino Marley]

2 In Spanje aan de Costa Blanca vind je naast gepensioneerden op overvolle stranden ook genoeg mooie plekken voor klimmers en wandelaars die geen boodschap hebben aan drukte en die niet terugschrikken voor een wolkje. Zie dit goedweerwolkje boven de Peñon de Ifach, Calpe. [Frank Husslage]

3 Genomen vanuit de Cassinroute op de Westliche Zinne. Een prachtige dag die begon met dit uitzicht. De foto is genomen door Florian van Olden of Johan Cavé, het origineel kunnen we niet meer vinden helaas. [Florian van Olden]

4 Laghi dei Tre Becchi bij Col di Nivolet. Na het maken van deze foto vluchtten we voor het naderende onweer naar de lagergelegen hut. Mijn statief liet ik achter omdat deze zonder beschutting te veel een bliksemafleider zou zijn. De volgende dag heb ik hem weer opgehaald. [Melvin Redeker]

5 Het is avond bij de Hochstubaihütte met een wilde zonsondergang. We vreesden voor beestenweer, maar de volgende ochtend was het schitterend stabiel zomerweer! [Ico Kloppenburg]

6 Eentje uit de oude doos. Ook in de jaren negentig had je machtige aambeeldwolken.

Deze is genomen vanaf de Mont Blanc du Tacul. [Eric Heyselaar]

7 Soms leveren wolken een mooi, spooky beeld op met een doorkijk op verre bergen. Hier richting de Manaslu vanaf de Annapurna Trail, Nepal. [Ico Kloppenburg]

8 We stonden met onze camper aan Kluane Lake (Yukon, Canada) en zagen met een behoorlijke vaart deze wolk binnenkomen. Het werd hartstikke donker, alleen in de verte scheen de zon nog met één felle straal door een gaatje in het wolkendek. Vlak na deze foto barstte het los, trok de wolk snel weg en klaarde de boel weer helemaal op. [Femke Welvaart]

9 Het is een mooie wolkenfoto, maar het is de Biancograat en daar moet je aardig je best doen om geen mooie foto te maken.

[Dries Brandsma]

HOOGTELIJN 3-2017 |

16_HL0317_R05_tabletop.indd 15

15

22-05-17 08:48

Thema: zomer

zin in zon Het was een rare, want relatief warme winter, maar als het dan een periode sneeuwde, viel het wel meteen met bakken uit de lucht. Zeker laat in het seizoen konden een aantal gelukkige wintersporters nog ruim genieten van een dik pak onder een stralende zon. Inmiddels staan veel hoofden alweer op de zomerstand. Heerlijk lang op vakantie, de bergen in, in je korte broek of met slechts een paar laagjes om je te beschermen tegen de felle zon of de kou op hoogte. Zo kunnen we ons weer opladen voor het nieuwe schooljaar of de grijze herfstperiode in ons vlakke land.

Wandelaars, klimmers of skyrunners – met deze zomerse Hoogtelijn kan je voorpret nu al beginnen.

18 24 30 34 38 42 48 52 58

Rennen over de Gotthard Tunnel Trail De Allalinhorn: je eerste vierduizender?

Met een peuter op Basiskamp in de Silvretta Via degli Dei: wandelen van Bologna naar Florence Na 15 jaar weer de bergen in Schoenen: voor elke gelegenheid het juiste model Op alpiene jeugdcursus in de Stubaier Alpen Wandelen in de Verwall Markt & Materiaal: zonbescherming

16 | HOOGTELIJN 3-2017 | TEKST

18_HL0317_R30_thema-opening.indd 16

FEMKE WELVAART | FOTO LEX VAN DEN BOSCH

22-05-17 09:07

THEMA ZOMER

HOOGTELIJN 3-2017 |

18_HL0317_R30_thema-opening.indd 17

17

22-05-17 09:07

Gotthard Tunnel Trail

Re end

3kantons d r

Het begon met een idee, met een hang naar avontuur, zoals het meestal gaat. Iets met hardlopen. Iets met bergen. Iets zonder startnummers. Het idee werd een plan, de bergen werden het Gotthardmassief. In september liepen we de Gotthard Tunnel Trail, een gloednieuwe route door Zwitserland.

S

inds vorige zomer rijdt er een trein dwars door het Gotthardmassief. De Gotthardtreintunnel is met 57 kilometer de langste ter wereld. In twintig minuten ben je van noord naar zuid; een uitkomst voor reizigers met haast. Wie meer tijd heeft, zou eens moeten kijken naar wat je niet ziet als je de tunnel neemt: de bergen, de bloemen, de watervallen. Alles is samengevat in die nieuwe route door drie kantons – alsof we door drie verschillende werelden rennen.

Erstfeld, Uri De tunnel begint in Erstfeld, een klein dorp waar wij na een lange reis de trein uit rollen. Een kleine expositie laat zien hoe er werd geboord in dat machtige bergmassief, hoe kristallen naar boven kwamen, hoe zacht suikerdolomiet problemen dreigde te geven, hoe groot de boor was die door alles heen dreunde en hoe heet het in de berg is.

Onze eerste etappe loopt naar Bristen, waar we ons in eerste instantie per kabelbaan naartoe begeven. Niet omdat we niet willen of kunnen rennen, maar vanwege de charme van een soort zeepkist aan een kabel, die ons na een kort telefoontje omhoog trekt. Er ligt een wollen dekentje in voor frisse dagen. Het pad naar Bristen is gemakkelijk en mooi, lieflijk zoals je bij Zwitserland verwacht. Groene weides, dennenbomen en houten huizen. We lopen Bristen in bij een enorme, klaterende waterval.

18 | HOOGTELIJN 3-2017

Bristen, Uri De tweede etappe is 18,8 kilometer en telt 1807 positieve hoogtemeters: redelijk steil dus. We kopen een paar kleine kristalletjes bij een stalletje in Bristen; ze passen er nog net bij in onze hardlooprugzakjes. Het klimmen door het vochtige gras zorgt direct voor natte voeten. We stijgen snel, lopen vooruit op de plukken wolk die tussen de bergen hangen. Door de mist zigzaggen we omhoog, op weg naar de Etzlihütte op 2052 meter hoogte.

De ijzige wind blaast ons naar binnen, de warme hut in. Terwijl we hete, zoute soep eten, zien we niets meer door de ramen.

De wolken blijven hangen ondanks de wind, ze lijken ons op te wachten. Ze doen niets, donderen en bliksemen niet, zijn niet al te massief en ze maken ons daarom niet bang. Na de soep kijken we wat verdwaasd omhoog. “Waar is het pad?” “Geen idee. Ik weet alleen dat we hier 400 meter moeten stijgen.”

We klimmen over rotsblokken omhoog naar Mittelplatten. De oorspronkelijke route over de Chrüzlipass is afgesloten vanwege steenval. Waar het begin van de tweede dag nog heel goed renbare stukken kende, klauteren we nu met handen en voeten naar boven.

Not exactly a walk in the park, maar wat is dit indrukwekkend!

Eenmaal bovenop de Mittelplatten, op 2487 meter, begint het licht te regenen. We maken een paar foto’s, trekken onze regenpakken aan en lopen Graubünden tegemoet.

| TEKST EN FOTO’S BARBARA KERKHOF

30_HL0317_R36_thema-gotthard.indd 18

22-05-17 09:15

THEMA ZOMER

HOOGTELIJN 3-2017 |

30_HL0317_R36_thema-gotthard.indd 19

19

22-05-17 09:16

Sedrun, Graubünden

Het eerste deel van de afdaling is technisch en glad door de regen, het tweede deel spetteren we kilometers lang door modder en koeienpoep naar beneden. Gelukkig is ons hotel in Sedrun droog en warm, en er is een sauna. Er zijn redenen genoeg om een tocht als deze te wandelen met al je bagage op je rug, maar wat zijn wij blij dat onze spullen door Swiss Trails worden vervoerd. Elke avond hebben we droge kleding, elke ochtend droge schoenen en we rennen elke dag met alleen het hoogstnodige door de bergen.

De eerste klim is een lange. We weten niet of we op de goede weg zitten. We twijfelen tussen teruggaan of doorlopen. “Nog een klein stukje. Tot daar, bovenaan die bocht.” En ja: na een paar kilometer geen rood-witte strepen te hebben gezien, staan we boven bij Stagias, een prachtig uitzichtpunt. We zijn op weg naar de Lukmanierpass. Het is met ruim 23 kilometer onze langste etappe. Met 1107 meter stijgen valt het klimmen mee, maar we willen niet verkeerd lopen. Ondanks onze wens, gaan we bij Drual de mist in. Aan een oud mannetje vragen we de weg naar Lukmanier en hij wijst recht vooruit. We zien een lange verharde weg. Maar rechts van ons slingert een smal bergpaadje loodrecht omhoog, met rood-witte markering. We twijfelen. Ons Reto-Romaans is bar slecht; we snappen er niet één woord van.

Het tandeloze opaatje gaat er eens lekker voor zitten en lacht hardop als we ons een weg naar boven banen.

En natuurlijk. Natuurlijk had hij gelijk, zien we na een half uur stevig klimmen. Dit pad lijkt niet de goede kant op te gaan.

Maar die markering dan?

We draaien om, schuiven en glijden het pad weer af en sprinten langs het plekje waar het opaatje zat. Na een tijd langs de weg rennen, zien we de markeringen weer terug. De Lukmanierpass ligt aan een groot stuwmeer. De weg ernaartoe is prima te rennen en nog makkelijker als je wandelt. Maar een klein beetje saai is het ook wel. Na Stagias was het landschap zo mooi, zo lieflijk, met een indrukwekkende hangbrug die is gebouwd door leerlingen van de bosbouwschool. Dit laatste stuk is eentonig en de harde wind maakt het er niet gezelliger op. We bikkelen maar even door.

Dertig kilometer staat er op de teller als we de hut binnenvallen.

We liepen aan de verkeerde kant om het stuwmeer heen. Draaiden om, vreesden dat we niet bij de hut konden komen langs deze kant. We renden over het begroeide dak van een autotunnel,

we spe eren d r mo er en koeienpoep n r beneden

20 | HOOGTELIJN 3-2017

30_HL0317_R36_thema-gotthard.indd 20

22-05-17 08:50

THEMA ZOMER

sprongen eraf en sjeesden zo de hut in. Een hete douche en twee borden risotto later luisteren we naar het huilen van de wind.

Lukmanierpass, Graubünden Een dominee loopt van het kleine, witte kerkje weg. Zijn zwarte habijt wappert in de ijzige wind, het herfstlandschap is gehuld in stemmige mist. Wij trekken mutsen en handschoenen aan voor we langs het meer op pad gaan. Het is een graad of zes en waterkoud. Door het klimmen zijn we zo weer opgewarmd.

We lopen over een onregelmatig stenenpad omhoog, naar Val Termine – niet meer dan een vervallen boerenschuur op zo’n 2100 meter hoogte. Terwijl we daar even staan, het landschap bewonderend en schuilend tegen de wind, worden we overvallen door een groot geluksgevoel. Hoe bijzonder is het dat wij, hartsvriendinnen op zoek naar avontuur, hier samen mogen en kunnen lopen?

Vanaf Val Termine wordt de route spectaculair. We wanen ons even in de Schotse Hooglanden vanwege het ruige weer, de verlatenheid, de okerkleurige vergezichten en het stromende water. We eten brood achter een rots, uit de wind. Vanaf daar klimmen we omhoog naar de Passo del Sole, een prachtige klim over smalle paadjes. In dit deel van de bergen bestaan de rotsen uit suikerdolomiet: een zachte, gele substantie. Je kunt zo een stuk rots pakken en het verkruimelen; geen wonder dat dit problemen opleverde bij het maken van de tunnel, een heel eind beneden ons. De Passo del Sole bereiken we door een wat gruizig stenenveld, blokken marmer lukraak neergekwakt door de elementen.

Op weg naar de Passo Predelp vergapen we ons aan het landschap met haar rotsformaties. We maken heel veel foto’s terwijl de zon haar best doet door de dichte wolken heen te schijnen. Eenmaal bovenop Predelp (2452 meter) wapperen Tibetaanse vlaggetjes in (alweer) de harde wind. We schuilen in een rotsig hol en eten nog wat brood. De afdaling die volgt is pittig. Niks rennen.

Struikelend en voorzichtig stappend hobbelen we naar beneden, twijfelend over de route. Elke markering lijkt met zorg verstopt achter een struik of steen. Het laatste stuk naar Carì rennen we Ticino in en dat merken we: de wind wordt zachter en de zelfgemaakte ravioli in onze hut smaakt naar Italië.

Carì, Ticino Het is zoeken naar het begin van de route, vanaf onze eenvoudige, maar comfortabele hut. Onze rugzakjes puilen uit van de dikke boterhammen met huisgemaakte geitenkaas die we meekregen.

We hebben korte broeken aan, maar het is nog fris. Bospad in, bospad weer uit. De verharde weg maar op… Dankzij Google Maps vinden we onze weg weer terug en volgen vanaf hier de Strada Alta richting Bodio. We rennen over het eeuwenoude pad door gehuchten en langs kerkjes en Mariabeelden. De huizen zijn roze en mintgroen, er groeien tomaten en bloemenstruiken.

Onze boterhammen eten we op in de volle zon, verwarmend en ontspannend. Het mooie weer voelt als een grote beloning na het bikkelen in de kou. We zien oneindig hoge watervallen en steken beekjes over. Met natte voeten en blije harten rennen we door dit prachtige Italiaanse deel van Zwitserland.

Ons hotel in Anzonico is prima, de kamers zijn klein en eenvoudig.

We hangen na het lopen wat rond in de zon op het binnenplaatsje.

HOOGTELIJN 3-2017 |

30_HL0317_R36_thema-gotthard.indd 21

21

22-05-17 08:52

BORA AR PACK The classic Bora Pack is back. A revolutionary new suspension system saves energy by gliding vertically and horizontally to stabilize over uneven terrain.

Naamloos-1 1

17-05-17 15:23

THEMA ZOMER

De laatste etappe van 23,2 kilometer hebben we in tweeën gesplitst, omdat dat beter uitkwam met de terugreis naar Nederland. We zijn blij met een wat kortere, minder intensieve dag.

Anzonico, Ticino De laatste dag. We lopen al dagen een route van A naar B en deden dat soms zo snel mogelijk. Altijd vooruit. En nu het einde in zicht komt, willen we ineens liever dat alles langzamer gaat.

Nog even die vertraging, dit leven waarin er niets anders is dan hardlopen, bergen en onze vriendschap. Maar er moet een vliegtuig gehaald worden, dus we strikken onze veters en beginnen te rennen over de Strada Alta. Het gaat voorspoedig, over boomwortels en rotsen en met rechts steeds een prachtig uitzicht.

Maar dan ineens: een waarschuwingsbord. Iets met explosiegevaar – en verder reikt ons Italiaans niet. We zijn bijna beneden in de buurt van Bodio, maar kunnen niet verder. We bellen onze contactpersoon ter plaatse, die ons weet te vertellen dat we heel even moeten wachten: “Om 12 uur gaat iedereen lunchen en dan

laat niemand iets ontploffen. Over tien minuten kun je gewoon doorlopen.” We wachten geduldig en stappen dan heel voorzichtig het pad op. Inderdaad, de helikopter die we zojuist nog hoorden, staat geparkeerd. Ook de graafmachines zijn verlaten. We haasten ons weg van de bouwplaats en dalen af naar Pollegio. We hebben honger en dorst, maar besluiten het lieflijke pleintje achter ons te laten en vast door te rennen naar Bodio, waar zowel de tunnel als onze route eindigt.

Terug naar ‘normaal’ Door een verkeerde afslag of een gemist bordje rennen we de lelijkste route die maar denkbaar is naar Bodio. Langs de hoge spoormuur, langs een enorm kantoorgebouw en het laatste stukje over de provinciale weg waar auto’s ons keihard voorbijrazen. Bij de eerste zijstraat van Bodio stoppen we, wat verwilderd om ons heen kijkend. Zijn we er? Was dit het? We omhelzen elkaar lang. Auto’s rijden voorbij, mensen doen boodschappen: alles is normaal. Maar wij voelen ons bijzonder na deze intense dagen op de Zwitserse bergtrails.

De Gotthard tunnel trail Route

De Gotthard Tunnel Trail is 100 kilometer lang en telt 5600 positieve hoogtemeters. Hij begint in Erstfeld en eindigt in Bodio, net als de Gotthardtreintunnel. Het hoogste punt van de route is Mittelplatten op 2487 meter, het laagste punt is Bodio op 301 meter. Zeker de helft van de route is, wat ondergrond betreft, te rennen.

De rest is prima te wandelen. Voor sommige stukken, zeker bij slecht weer, is enige bergervaring wel prettig. Op de website vind je alternatieve routes die de trail langer of korter maken als je dat wilt. Overnachten kan op verschillende plaatsen, maar er zijn ook delen van de route waar

niets of niemand is, zoals tussen de Lukmanierpass en Carì.

Reis

Wij vlogen met Swiss naar Zürich en reisden per trein naar Erstfeld.

Op de terugweg stapten we in Bodio in de bus naar Biasca en reisden verder per trein terug naar Zürich.

Periode

De zomermaanden lenen zich het best voor het lopen van deze trail.

In juni ligt er soms nog te veel sneeuw, het is verstandig om van tevoren te informeren naar de actuele omstandigheden. In juli, augustus en september loop je er prima.

Gids, kaart en gps-tracks

Wij waren afhankelijk van de eenvoudige kaartjes en de bewegwijzering, omdat de gpx-bestanden een hickup hadden toen wij ze in onze horloges wilden zetten. De trail loopt over bestaande wandelroutes en daardoor zijn de rood-witte markeringen vaak duidelijk aanwezig. De Gotthard Tunnel Trail staat met groene stickers aangegeven op wegwijzers, vooral op momenten dat je moet kiezen tussen links en rechts.

Handige sites

Kijk voor meer informatie op gotthard-tunnel-trail.ch en gotthard-connects.ch.

HOOGTELIJN 3-2017 |

30_HL0317_R36_thema-gotthard.indd 23

23

22-05-17 08:53

De wonderlamp van S s-F Je eerste vierduizender?

Hoog boven Saas-Fee prijkt de ijskap van de Allalinhorn. Met een touw, een paar stijgijzers en wat doorzettingsvermogen is deze berg voor de meesten met een goede conditie wel te doen. Dé kans als je een keer een vierduizender wilt doen, maar geen bergbeklimmer bent. Huur als je niet zo veel ervaring hebt, wel even een berggids in.

24 | HOOGTELIJN 3-2017

| TEKST EN FOTO’S LEX VAN DEN BOSCH (BEELDENVERHAAL.NL)

20_HL0317_R37_thema-mijneerste4000.indd 24

22-05-17 09:08

THEMA ZOMER

Op weg naar de Felskinn vanuit de Britannia Hütte zien we de eerste zonnestralen de rots raken.

HOOGTELIJN 3-2017 |

20_HL0317_R37_thema-mijneerste4000.indd 25

25

22-05-17 09:09

D

e vrienden van mijn Duitse maatje Stefanie kwamen niet meer bij van het lachen toen ze vertelde dat ze haar eerste vierduizender met een Nederlander zou bedwingen.

Waarom nou uitgerekend met een Flachlander? Wat ze niet wisten, is dat de berg die we gingen ‘beklimmen’ eigenlijk heel eenvoudig is. Het avontuur begint in Saas-Fee, een traditioneel dorp aan het einde van het Saasdal. Van de maar liefst elf vierduizenders rond het op 1800 meter hoogte liggende bergdorp is de Allalinhorn verreweg de makkelijkste top om op te komen.

Wonderlamp Erg Zwitserduits klinkt de naam van de berg niet. “Er is een theorie dat de Saracenen hier in de middeleeuwen vanuit Italië kwamen en dat zij de Arabisch klinkende naam aan de berg hebben gegeven.” Bruno van het verkeersbureau in Saas-Fee houdt een slag om de arm wanneer hij het verhaal oplepelt. Zelf vind ik Allalin verdacht veel op Aladin lijken, het jongetje met de wonderlamp uit de sprookjes van Duizend-en-één-nacht. Bruno kan er wel om lachen als ik het hem vertel. Nu de berg ’s avonds wordt beschenen met lampen, is de berg hard op weg alsnog een sprookjesboek te halen.

Bruno is trouwens de perfecte ambassadeur voor Saas-Fee om buitensporters aan te trekken. Van alle vierduizenders rond het Saasdal is er maar één die hij nog moet beklimmen. Ook de Dom, met 4545 meter de hoogste, heeft hij al gedaan. Maar een echte Saas-Feeër is de uit Basel afkomstige Bruno daarmee nog niet geworden. Door veel dorpelingen wordt hij nog altijd een Ausserschweizer genoemd, een term die wordt gebruikt voor Zwitserse inwoners die ‘van buiten’ komen. Traditionele jongens, die Saas-Feeërs. Al is dat niet zo gek als je bedenkt dat pas in 1952 het muilezelpad vanuit het Saasdal werd vervangen door een toegangsweg omhoog.

Hoge hut Een dag later gaat Bruno met ons mee naar de Britannia Hütte, een door de Engelsen gestichte hut op 3030 meter hoogte, die is gebouwd om de omliggende vierduizenders te beklimmen.

Voor ons zal de hut het uitgangspunt zijn om de Allalinhorn op

De aer rste Zwitser op ski’s Volgens de Saas-Feeërs was hun negentiende-eeuwse dorpspastoor Johann Josef Imseng de allereerste Zwitser die ooit op ski’s heeft gestaan. Het moet in 1849 zijn gebeurd, toen een man op een winterse dag op sterven lag in Saas-Grund, een buurdorp dat 250 meter lager ligt dan Saas-Fee. De pastoor, die ook berggids was, had hem nog snel willen oliën voor zijn overlijden. Om op tijd te zijn, zou de pastoor in allerijl een paar houten planken hebben ondergebonden om snel te kunnen afdalen in de sneeuw.

“Het is wel een beetje een legende hoor”, verontschuldigt Bruno van het bureau voor toerisme zich. “Wat zeker wel klopt, is dat de pastoor veel voor het toerisme heeft betekend. Zo heeft hij het eerste hotel in Saas-Fee gesticht.” Ook was Imseng de eerste die op de top van de Allalinhorn stond, samen met een Engelsman.

Maar helaas werd hij destijds niet zo goed begrepen door zijn dorpsgenoten.

Naar verluidt is Johann Josef onder verdachte omstandigheden gestorven.

te gaan. Nu we de 4027 meter hoge berg met ijskap al ruim een dag boven het dorp hebben zien prijken, staan we te popelen om naar boven te gaan. We besluiten de meest eenvoudige en veilige route met een stuk kabelbaan erin te nemen; Stefanie mag dan wel triatleet zijn, ze heeft nooit eerder op een vierduizender gestaan.

Glacier Trail We laten ons met de lokale bus afzetten bij de Mattmarkstuwdam, op 2200 meter hoogte. Een bijzondere plek omdat zich bij de bouw van de dam een enorme ramp voltrok. 88 arbeiders werden onder twee miljoen kuub ijs en puin bedolven, toen in 1965 een stuk van de Allalingletsjer afbrak. Niemand van de vooral Italiaanse werkers overleefde de ramp.

Na een bezoek aan het Kraftwerkmuseum bij de dam beginnen we onze tocht. De eerste honderden meters lopen we langs het turquoise water van het meer. Pas als we rechts afslaan om de Glacier Trail te volgen, loopt onze route voor het eerst omhoog.

In een lekker straf tempo verdwijnt het steeds kleiner wordende meer langzaam uit het zicht. Hoe hoger we komen, hoe meer water plaatsmaakt voor ijs. Wanneer zware wolken voor de zon schuiven, wordt het plotseling kouder. En als we voor het eerst voet op het ijs van de gletsjer zetten, begint het ook nog te hagelen en te onweren. Gelukkig zet het dreigende weer niet door, waardoor we zonder problemen de Britannia Hütte bereiken. Goed dat we vandaag de Allalinhorn niet zijn opgegaan, voor morgen is de weersverwachting een stuk beter.

Engelse donaties Als we de Britannia Hütte binnenlopen, stuiten we op een plaquette in de gang die in 2012 aan de muur is gehangen. Dankzij de vrijgevigheid van de Engelse leden van de SAC, de Zwitserse Alpenvereniging, wordt de hut verwarmd met zonnecollectoren, lezen we op de gegraveerde metalen plaat. Het waren ook deze Engelse leden die precies een eeuw eerder de bouw van de hut

26 | HOOGTELIJN 3-2017

20_HL0317_R37_thema-mijneerste4000.indd 26

22-05-17 09:12

THEMA ZOMER

Foto links Op weg naar de top van de Allalinhorn. Foto rechts Scholieren keren terug na een ochtend zomerskiën op de gletsjer. Foto onder Bijna op de top van de Allalinhorn.

je rste vierduizender doe je m r één k r in je leven

HOOGTELIJN 3-2017 |

20_HL0317_R37_thema-mijneerste4000.indd 27

27

22-05-17 09:12

MOUNTAIN BOOTS HANDCRAFTED WITH PASSION BORN IN BAVARIA – WORN AROUND THE WORLD

WWW.HANWAG.NL

Naamloos-1 1

17-05-17 15:24

THEMA ZOMER

Foto links Het laatste stuk gaat over een besneeuwde graat. Foto rechts Lex en Stefanie bij het topkruis.

mogelijk maakten. Kennelijk was het eeuwfeest een mooie aanleiding voor de Engelsen om een nieuwe donatie aan de SAC te doen.

Nadat we onze slaapplek op het Lager hebben geregeld aan de bar, installeren we ons met een groot glas bier in de behaaglijke Stube.

Het is nog aardedonker als we opstaan. Vijf uur geeft mijn telefoon aan. En dan te bedenken dat we de derde, en laatste, groep zijn die vandaag vertrekt uit de hut. Na een wat gehaast ontbijt met een flinke plens koffie gaan we voor de klok van zes in de schemer op pad. In eerste instantie lopen we over een hardbevroren sneeuwveld, daarna over een stenig pad. De zon staat al aan de hemel als we bij het Felskinnstation van de bergmetro komen. Het is dan half acht. Samen met berggids Philip Zehnder reizen we naar het Mittelallalinstation, op 3450 meter. Op de rubberen matten van het skistation halen we onze klimgordel en stijgijzers uit de rugzak. Eindelijk, nu kan het echte werk beginnen!

Eerste vierduizender Al na een paar honderd meter, als we een klasje schoolgaande zomerskiërs achter ons hebben gelaten, zekeren we ons voor het eerst aan het touw. Vanaf nu zullen we in ganzenpas de helling op gaan. Stap voor stap, in een monotoon ritme, lopen we achter onze voorganger aan. Steeds als ik even opzij stap om een foto te maken, moet ik mijn tussensprintje om weer bij te komen bekopen met ademnood. Je kunt maar beter gestaag doorlopen in deze ijle lucht. Halverwege, na ongeveer een uur doorbuffelen, houden we pauze bij het Feejoch, op 3807 meter hoogte. Na nog een klein uur westwaarts stijgen, staan we onder aan de top. Mistflarden drijven langs ons heen, voortgestuwd door een aantrekkende wind.

Nu we bijna op 4000 meter staan, verandert elk zuchtje wind al gauw in een snijdend koude wind.

En dan is het moment gekomen. Na een klein stuk over een sneeuwige graat staan we eindelijk bij het kruis op de top.

Het moment om Stefanie te feliciteren. Je eerste vierduizender doe je nou eenmaal maar één keer in je leven.

Standplaats Saas-Fee Dorp zonder uitlaatgassen

Ondanks hun traditionele instelling zijn de Saas-Feeërs hun tijd op ten minste één aspect ver vooruit: ze hebben namelijk geen auto’s in het dorp. Terwijl voetgangers en fietsers elders ter wereld worden opgezadeld met uitlaatgassen, worden in Saas-Fee alle auto’s en verbrandingsmotoren geweerd uit het dorp. Er rijden alleen nog elektromobielen door het dorp, in de meest vreemde soorten en maten.

Jongeren rijden niet op een scooter, maar bewegen zich voort op een lichtgewicht step. En natuurlijk zijn er ook taxivarianten van de elektrische voertuigen. Meestal met bel. Denk dus niet dat er een Italiaanse ijskar aan komt rijden wanneer je gerinkel hoort op straat. Het weren van al die toeristen- en bewonersauto’s bespaart ook een hoop ruimte in het dorp. Zo vind je in het idyllische centrum geen eindeloze parkeerplaatsen maar moestuintjes.

Jeugdherberg: de hippe kant van Saas-Fee Bij opkomende zon onderweg naar Felskinn.

Naast de berghutten die je nodig hebt om de toppen te doen, is het handig

om een slaapplaats in het dal van Saas-Fee te zoeken. Hoewel, ‘dal’: Saas-Fee ligt nog altijd op 1800 meter hoogte. Aanrader is de nog maar twee jaar oude (en hippe) jeugdherberg, die niet alleen zeer betaalbaar is, maar ook een fraaie wellness heeft, compleet met hamam, hot tub, een relaxruimte en twee bijzonder ruime sauna’s. Met de zaalbrede panoramavensters droom je gegarandeerd weg in dat Zwitserse berglandschap!

Vervoer

Met swiss.com vlieg je gemakkelijk naar Zürich, waar je overstapt op het Zwitserse spoorwegnet (sbb.ch) naar Visp. Het laatste stuk reis je met bus 511 naar Saas-Fee. Zie postauto.ch voor de bustijden.

Kijk op swisstravelsystem.com voor gunstige ov-passen in Zwitserland.

Saas-Fee en Zwitserland online

• Op saas-fee.ch vind je gedetailleerde informatie over vakanties in Saas-Fee. • Op wallis.ch vind je informatie over de regio.

• Op visitswitzerland.ch vind je alles over Zwitserland zelf.

HOOGTELIJN 3-2017 |

20_HL0317_R37_thema-mijneerste4000.indd 29

29

22-05-17 08:57

In de

bergen met een peuter

Basiskamp in de Silvretta

Vertrek vanuit de Saarbrücker Hütte.

30 | HOOGTELIJN 3-2017

| TEKST ASTRID SLOT | FOTO’S ANNEMIEKE KUIN

26_HL0317_R35_thema-2jarigebasiskamp.indd 30

22-05-17 09:13

THEMA ZOMER

Het gondeltje van de Versettlabahn in Gaschurn komt boven aan. Bam, ik heb meteen hoofdpijn. Silvan, onze tweejarige peuter, loopt verwachtingsvol het weidse berglandschap in. Ik hijg en puf en lijk geen adem te hebben.

Dat ken ik niet van mezelf, mijn zwangerschap heeft kennelijk meer invloed op mijn gestel dan ik had verwacht.

Gelukkig hebben we nog een paar dagen voor de start van het basiskamp, dus kunnen we wat acclimatiseren.

R

uim een half jaar geleden hebben we het zomerkamp in de Silvretta uitgezocht. De vele bergbaantjes in de omgeving en de mogelijkheden om te wandelen en te klimmen, spraken ons aan. Op Bergsportreizen.nl konden we de leeftijd van de ingeschreven kinderen zien en Silvan paste daar met zijn twee jaar mooi tussen. Een paar maanden later werd ik zwanger. Voor de zekerheid vroeg ik aan de gynaecoloog of ik naar de bergen mocht en of ik mocht klimmen. “Gewoon doen, als je dat leuk vindt”, was zijn antwoord.

Vriendschappen Wat neem je allemaal mee met een peuter? De auto zit ramvol en daarachter hangt een aanhanger, met fietsen erbovenop. Silvan slaapt in de grote De Waardtent in zijn eigen kampeerbedje. Wij slapen ernaast. ’s Ochtends gaat de rits van het kampeerbedje open en springt Silvan boven op ons. We hebben een fietskarretje, zodat ik niet overal naartoe hoef te lopen. Hup, Silvan in de kar en dan naar het washok rijden. Het speelgoed dat we hebben meegenomen, blijkt voor een groot deel overbodig.

Op zaterdag komt Hanna met haar familie aan. De klik die Silvan had tijdens de kennismakingsdag met de oudere Hanna, is er nog steeds. Elke ochtend zoeken ze elkaar op om te spelen. Hun gelach schalt over het kampeerveld. Ook de oudere kinderen vinden elkaar al snel. De jonge kindjes bekijken het geheel vanuit hun veilige plek rond hun eigen tent en langzaam trekken de kleintjes ook meer naar elkaar toe. Elke avond hebben we kampraad. In een grote kring met drinken en iets lekkers bespreken we de plannen. Het is gezellig. De meeste deelnemers zijn met de intentie gekomen om hun kinderen te laten kennismaken met

Foto Martien Haasjes

Foto links Eerste kennismaking met rots in de klimtuin bij Partenen. Foto rechts Goochelacts op het terras van de hut. Foto onder Als de groten weg zijn, nemen de kleintjes het kampeerveld over.

de Alpen en een bergsportvakantie. Er heerst een goede sfeer.

Niet iedereen wil elke avond in de kring zitten en ook dat is prima.

Na een week is mijn hoofdpijn op hoogte gelukkig minder. Het wandelen gaat wel erg langzaam. De oudere kinderen zijn met hun ouders op een tweedaagse huttentocht geweest. Het leek ons ook een mooie ervaring, één nachtje in een hut en daarna weer terug, maar Silvan is erg onrustig in zijn slaap. Hij droomt veel en als hij tijdens een van zijn dromen begint te roepen, besluiten we dat het nog te vroeg is om zo’n nieuwe ervaring te beleven. In plaats daarvan gaan we wandelen en barbecueën met de drie andere families met kleine kinderen. De groepsdynamiek is zo anders zonder de grote kinderen; de kleintjes spelen allemaal met elkaar op een groot speelkleed, terwijl de ouders de barbecue klaarzetten.

De rotsen in Rotsklimmen is onze passie. We kunnen de eerste week samen een ochtend klimmen, terwijl Silvan met Hanna op de camping speelt. Net als bij het bergwandelen, gaat het klimmen rustig aan. De laatste route heeft een lichte overhang en daar merk ik wat mijn grenzen zijn: overhang klimmen met een dikke buik is te ambitieus. Met veel bloks en touwsteun van beneden, worstel ik me erdoorheen.

Op huttentocht Het mooie weer houdt aan en in week 2 gooien we het huttentochtidee weer in de groep. Bijna iedereen is enthousiast. Een andere moeder vertelt dat ze zelf als dreumes ook al in hutten sliep, gewoon tussen papa en mama in. Ze ziet het wel zitten om met

HOOGTELIJN 3-2017 |

26_HL0317_R35_thema-2jarigebasiskamp.indd 31

31

22-05-17 09:13

Meindl heeft al menig innovaties op het gebied van schoenen teweeg gebracht.

De nieuwste innovatie heet Identity. Bij de modellen uit deze nieuwe serie bieden wij een gedetailleerd herkomstbewijs van het gebruikte leer aan. Hiermee verschaft Meindl een volledig transparante kijk op de productie van de schoenen, vanaf de alpenweide waarop de koeien grazen, de leerlooierij waar het leer bewezen milieuvriendelijk wordt gelooid tot de uiteindelijke productie. Al bij de leerlooierij wordt het leer voorzien van een identificatienummer welke handmatig in het leer wordt gedrukt. Dit identificatie nummer ook Identitynummer genoemd is dan in de schoen vereeuwigd op de binnenkant van de manchet. Op deze manier kan men de afgelegde levensweg van het gebruikte bovenleer op www. identity-leder.de volgen!

IDENTITY – LEER MET HERKOMSTBEWIJS ORIGINAL

Tessin Identity

Linosa Identity

www.identity-leder.de

mei_Anz_LinosaIdentity_Hoogte_210x135_MAI14_def.indd 1

15.05.14 11:01

GEGARANDEERD VERTREK Nog geen plannen deze zomer?

We hebben nog beperkt plaats op een aantal huttentochten en cursussen Kijk op: www.bergsportreizen.nl/ gegarandeerd-vertrek

KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING I WWW.NKBV.NL

32_HL0317_adv.indd 32

22-05-17 10:46

THEMA ZOMER

Na de barbecue komt het allerbelangrijkste...

haar gezin een nachtje weg te gaan. We kiezen de Lindauer Hütte en gaan bijna met het gehele basiskamp op pad. De weg ernaartoe kan via een makkelijke en een uitdagende route, de aanloop gaat via het welbekende bergbaantje.

Het makkelijke pad naar de Lindauerhütte is goed te doen, het uitzicht is prachtig. Silvan loopt prima en als hij moe is, gaat hij in de rugdrager. De groep loopt redelijk gelijk op en dat stimuleert de kinderen tot doorlopen. Het wandelen valt me mee. De stokken die ik gebruik, zijn prettig. Op tweederde is er een afdaling naar een alm. Fijn, naar beneden lopen, maar ik bedenk wel dat ik de helling morgen ook weer op moet lopen. Net na de lunch komt ‘de groep met de kleintjes’ aan bij de hut. Silvan is in de rugdrager in slaap gevallen. We zetten hem met rugdrager en al in een rustig hoekje van het terras en bestellen Kaiserschmarrn.

Voor elkaar De hut is één groot spannend feest. Het Lager is een grote trampoline waar Silvan en zijn kamergenootjes overheen rausjen. ’s Avonds slapen de meisjes in onze kamer redelijk snel, maar Silvan blijft praten en aandacht vragen. Een ijsje op het terras en veel slaapliedjes later, valt hij toch in slaap, terwijl ik naast hem lig. ’s Ochtends is de tweedeling in leeftijd goed zichtbaar: de ouders met kinderen onder de vijf jaar staan al klaar om te vertrekken, terwijl de anderen nog bezig zijn. Aangezien wij de langzaamsten zijn, vertrekken we alvast met de kleintjes.

De weg terug gaat langzaam. Het is mooi weer en het is warm. De weg gaat meer en meer omhoog. Het wordt zwaarder. Ik loop met een rugzak op en Jaap Jan draagt Silvan. De weg die ik gisteren zo vlot naar beneden liep, puf ik langzaam omhoog. De groep met grotere kinderen haalt me in. Ze praten gezellig met Silvan en stuiven weer verder. Ik vind het zo wel leuk genoeg geweest met mijn dikke buik. “Het gaat wel”, zeg ik tegen Daniël die achterop komt, maar eigenlijk gaat het niet en als hij mijn rugzak op zijn rugzak plaatst, loopt het een stuk beter. Bij de rustplaats aangekomen, krijg ik mijn rugzak terug en loopt Daniël terug om een jonge deelneemster op zijn schouders te nemen. Het is kenmerkend voor dit basiskamp: iedereen is er voor elkaar.

Nieuwe ervaring Ook Silvan is klaar met het wandelen. “Mama, ik wil niet meer wandelen”, zegt hij wijs. In de dagen na onze huttentocht maken we daarom uitstapjes met de bergbaantjes, spelen op de camping, doen de was en gaan nog eens naar het bergzwembad met de

fietskar. Jaap Jan neemt een aantal deelnemers mee naar de Vallüla (2813 meter). Hij heeft meer alpiene ervaring en vindt het leuk om de anderen een ervaring te laten beleven, die ze zelf niet zouden ondernemen.

Bonte avond Het basiskamp eindigt met een geweldige bonte avond. Er is druk geoefend op goochelen, dansjes en judo. De dag erna vertrekt bijna iedereen. We hebben de tent net voor een stortbui ingepakt en mogen schuilen in de tent van de familie die nog een dag blijft. ’s Avonds vertrekken we na een laatste schnitzelmaaltijd met de overgebleven gezinnen, met een voldaan gevoel naar Nederland. Silvan slaapt bij de eerste bocht.

Het is november. Met een dikke buik zit ik aan de ontbijttafel.

Silvan speelt met zijn brood. “Stop je brood in je mond”, zeg ik.

“Dat is geen brood mama,” zegt hij, “het is een bergbaantje!”

NKBV Basiskampen Elk jaar organiseert de NKBV verschillende Basiskampen: in een ongedwongen sfeer met gelijkgestemde bergsporters kamperen in de bergen. Een Basiskamp duurt meestal twee weken, soms één, en heeft een maximum van 40 personen.

Je zorgt zelf voor vervoer en eten en je betaalt je eigen overnachtingen. Twee deelnemers coördineren het kamp; zij stemmen de gezamenlijke activiteiten met de groep af, maar zijn geen reisleider.

Om inspiratie op te doen, kun je putten uit de NKBV-koffer met stafkaarten, wandel- en klimgidsjes en tochtverslagen van oud-deelnemers. Er zijn ook Basiskampen speciaal voor 50+, een Basiskamp Sportklimmen, en Basiskampen waarbij je als extra optie een mountainbiketocht onder leiding van een Nederlandse mountainbike-instructeur kunt boeken.

Eén week Basiskamp kost € 20 per volwassene en € 8 per kind (5 t/m 17 jaar), twee weken respectievelijk € 39 en € 17.

Kijk voor meer informatie op bergsportreizen.nl/basiskampen.

HOOGTELIJN 3-2017 |

26_HL0317_R35_thema-2jarigebasiskamp.indd 33

33

22-05-17 09:00

In het

spoor van de goden Vijfdaagse wandeltocht van Bologna naar Florence

D Foto links Vijf dagen lang volgen we de bordjes van de Via Degli Dei. Foto rechts Sporen van de oude Romeinse weg.

Een handelsroute voor de Etrusken en een militaire weg voor de Romeinen: de wortels van de Italiaanse Godenweg gaan terug tot de zevende eeuw voor Christus. Tegenwoordig is de route een geliefde wandeltocht. Vijf dagen lang genieten we van het heuvelachtige landschap, de kloosters, kastelen en het heerlijke Italiaanse eten. En de goden? Die wijzen ons in dorpen en op bergen de weg. Welkom op de Via degli Dei. 34 | HOOGTELIJN 3-2017

aar! In de verte openen de heuvels van de Apennijnen zich en strekt Florence zich voor ons uit. Vanaf onze hoge heuvel lijkt ‘La Bella’ op een miniatuurstad die glinstert in de ochtendzon. Na vier lange wandeldagen is deze eerste blik op Florence net wat we nodig hebben om het laatste deel van de tocht te voltooien. Want hoewel we de hoofdstad van Toscane vandaag niet meer uit het oog verliezen, hebben we nog zo’n twintig kilometer te overbruggen tot de eindbestemming.

Voor we op pad gaan, bewonderen we het dertiende-eeuwse klooster Monte Senario, een van de belangrijkste heiligdommen van Toscane. Ondanks dat we vanochtend al een uur hebben geklommen, is het nog vroeg. De omgeving is uitgestorven. Het imposante klooster en de kerk zijn dicht, maar de stilte maakt deze plaats nog bijzonderder. We lopen om het klooster heen langs de bordjes die naar de historische grotten leiden. We zouden ze graag bezoeken, maar Florence wacht. Al vijf dagen.

De langste portico ter wereld De 666 treden naar het heiligdom van San Luca ‘lanceren’ ons naar het begin van de route. De rode daken van Bologna worden steeds kleiner en de omgeving steeds groener en heuvelachtiger.

| TEKST EN FOTO’S MEREL DIEMONT

36_HL0317_R33_thema-degli.indd 34

22-05-17 09:02

THEMA ZOMER

Foto links Over het karrenspoor verlaten we Monzuno. Foto onder De kerk van San Luca.

De stad staat bekend om haar zogenaamde portico’s en via de langste portico ter wereld – door UNESCO erkend als werelderfgoed – klimmen we op deze eerste wandeldag in drie kwartier van zeeniveau naar 300 meter hoogte. De toon is gezet en boven genieten we van het weidse uitzicht over de heuvels waar we straks doorheen lopen. Maar eerst dalen we via een smal pad dat door kerkgangers wordt gebruikt om de missen in de grote ronde kerk van San Luca bij te wonen, aan de zuidelijke kant af naar de rivier de Reno. Onderweg zien we veel sporen van de Tweede Wereldoorlog. Schuilkelders en monumenten herinneren ons eraan dat hier destijds hevig is gevochten. Tegenwoordig is dit een prachtig natuurgebied en de komende uren wandelen we over een door bomen overwoekerd pad langs de rivier. Er is geen mens te zien en we wanen ons in een Italiaanse jungle, waar hagedissen voor onze voeten wegschieten en we omringd zijn door duizend kleuren groen.

De Godenweg Waarom deze route de Godenweg (Via degli Dei) heet, blijkt als de hoogste berg van de eerste wandeldag voor ons opdoemt: de Monte Adone. Deze berg is vernoemd naar de god Adonis, omdat volgens een legende de schoonheid van deze God net zo overweldigend is als de beklimming van de berg. Meer plaatsen en bergen op de route zijn vernoemd naar goden, zoals Monzuno (berg van Jupiter), Monte Venere (berg van Venus) en Monte Luario (vernoemd naar de Romeinse godin Lua).

De ruim zeshonderd meter hoge Monte Adone is inderdaad van ver te zien en markeert de overgang van de bewoonde naar de onbewoonde wereld. Boerderijen en dorpjes zijn de enige vormen van bewoning die we de komende dagen tegenkomen.

Genietend van het uitzicht over de vallei klimmen we naar het topkruis van deze goddelijke berg. Felle zon en harde wind wisselen elkaar af en hoewel we hier eindeloos zouden kunnen blijven, dalen we snel weer af want de beklimming maakt hongerig.

Er zijn verschillende bed and breakfasts, barretjes en restaurantjes te vinden, maar de route is er niet mee bezaaid. Dat is ook juist de charme van dit gebied. Gelukkig zien we het restaurantje Vecchia Trattoria Monte Adone, waar eigenaar Pietro ons de

We genieten van de pasta en het Italiaanse dorpsleven traditionele tagliatelle al ragù voorschotelt. We genieten van de pasta en het Italiaanse dorpsleven en met onze voeten omhoog kijken we bewonderend op naar de Monte Adone. Daar stonden we zojuist!

Een herberg vol wandelaars Hoewel het voorjaar een van de beste momenten voor deze wandeling is, lijken we de route voor onszelf te hebben. Maar schijn bedriegt, want in de kleine herberg van Eliza ontmoeten we de andere wandelaars die – net als wij – niet voor een georganiseerde tocht hebben gekozen. In het bergdorpje Madonna dei Fornelli verwent Eliza ons met een heerlijk viergangendiner. We eten met de andere wandelaars aan een lange tafel en hoewel de voertaal overwegend Italiaans is, is het leuk om ervaringen uit te wisselen onder het genot van lokale gerechten als risotto alla zucca en salsiccia alla griglia. De wijn vloeit rijkelijk, maar de meeste gasten maken het niet laat. Ondanks onze vermoeide voeten, besluiten we nog wat te drinken in de naastgelegen pizzeria waar iedereen uit de weide omtrek de zaterdagavond doorbrengt. Naast de enorme steenoven waar pizza’s in- en uitvliegen, praten we na over de eerste vijftig kilometer en de Toscaanse heuvels die we morgen zullen binnenlopen.

HOOGTELIJN 3-2017 |

36_HL0317_R33_thema-degli.indd 35

35

22-05-17 09:02

De Flaminia Militare Als Eliza ons de volgende morgen uitzwaait, is er helaas weinig van de Toscaanse heuvels te zien: een dikke mist houdt het landschap voor ons verborgen. De laaghangende wolken geven de bospaadjes een extra mysterieus tintje en we moeten goed opletten dat we niet verdwalen. Toch had de mist een slechtere dag kunnen uitkiezen, want juist op dit stuk is ook dichtbij veel te zien. We lopen vandaag namelijk over een groot deel van de Flaminia Militare, de oude Romeinse weg die in 187 voor Christus is aangelegd door consul Caio Flaminio om Bologna te verbinden

met het Toscaanse Arezzo. Over een lengte van 24 kilometer kun je delen van deze verharde en met mos begroeide weg zien. De Via degli Dei kent een soortgelijke oorsprong: in de zevende eeuw voor Christus was deze weg de Etruskische handelsroute tussen Bologna en Florence. Eeuwen later gebruikten de Romeinen dezelfde weg en ook in de middeleeuwen was deze route geliefd om wandelend of te paard het relatief gemakkelijke deel van de Apennijnen over te steken.

Toscaanse heuvels en kastelen Aan het eind van de derde dag steken we ongemerkt de grens tussen Emilia-Romagna en Toscane over. De Passo della Futa heet ons hartelijk welkom. Deze bergpas is vaak het toneel van wielerwedstrijden en autokoersen en vandaag wemelt het er van de motorrijders. In restaurant Passo della Futa staat in een mum van tijd een typisch Toscaanse bistecca alla Fiorentina voor ons klaar. Met een straffe espresso voor toe weten we weer waarom wandelen in Italië niet alleen mooi, maar ook zo lekker is.

Foto linksboven Kruis op de top van Monte Adone.

Foto rechtsboven Restaurant Passo della Futa. Foto rechtsonder Verlaten Toscaanse villa.

Halverwege de vierde dag ruilen we de mysterieuze donkere wouden in voor glooiende heuvels en door cipressen omzoomde paden die langs kastelen en oude landhuizen voeren. Kortom, we zijn in Toscane beland en de kuddes schapen en velden vol gele boterbloemen maken het plaatje compleet. De zon schijnt volop en in ons enthousiasme besluiten we alvast een deel van de laatste – en langste – dag te lopen. We laten het gezellige dorp San Piero a Sieve – vernoemd naar het riviertje de Sieve – achter ons en wandelen over kronkelende karrensporen steeds dieper Toscane in. We leggen vandaag meer dan dertig kilometer af en de laatste uren stijgen we voortdurend. De vlinders dansen om onze hoofden en de boeren op de akkers steken vriendelijk hun hand op. Onze voeten en benen protesteren, maar de omgeving is te mooi om aan blaren en spierpijn te denken.

De Apennijnen voorbij De wandelaars van de Italiaanse bergsportvereniging die de Via degli Dei in de jaren 80 nieuw leven inbliezen, hebben zeker niet gekozen voor de makkelijkste route. Tot op het laatst volgen we

36 | HOOGTELIJN 3-2017

36_HL0317_R33_thema-degli.indd 36

22-05-17 09:03

THEMA ZOMER

Foto links Wandelen door het Toscaanse landschap verveelt nooit.

Foto rechts Rivier de Reno.

Vijfdaagse wandeltocht van Bologna naar Florence Reis

het historische pad en we beklimmen zwetend onder de warme voorjaarszon verschillende passen. Het uitzicht over Florence is elke klim waard. Ook hier zijn we alleen met een handvol geiten en de zoemende bijen. We lijken alle andere wandelaars achter ons te hebben gelaten en genieten in stilte van het panorama dat Florence ons biedt. Tussen duizenden olijfbomen dalen we af naar Fiesole, om Florence ten slotte uit het zicht te verliezen: we staan er middenin. Het drukke verkeer en de vele toeristen vormen een schril contrast met de rust en schoonheid van het landschap van de afgelopen dagen. Moe maar tevreden zoeken we een rustig terras, waar de ober niet kan geloven dat we naar zijn stad zijn gelopen. We knikken trots: er lopen vele wegen naar Rome en dat geldt ook voor Florence. De Via degli Dei is absoluut de meeste bijzondere.

Bologna ligt op 1260 kilometer rijden van Utrecht en Florence op 1345 kilometer. Vrijwel iedereen loopt de route van Bologna naar Florence, omdat de wandeling in Bologna is opgezet en daar dus het bekendst is. De makkelijkste en snelste manier om in Bologna te komen, is met het vliegtuig.

Vanaf Schiphol heeft KLM goede verbindingen. In de zomermaanden vliegt Transavia ook vanaf Eindhoven en het hele jaar door vind je de goedkoopste vluchten naar Bologna vanaf vliegveld Weeze (in Duitsland, net over de grens bij Nijmegen). Je kunt ook de trein (via Milaan) of de auto nemen. Vanaf Florence gaan er elk uur treinen naar Bologna. Deze hoef je niet vooraf te reserveren.

Accommodatie

Op viadeglidei.it staat een overzicht van hotels, bed and breakfasts, campings en restaurants die op of nabij de route liggen. De beschreven herbergen en restaurants staan ook in dit rijtje. Via deze website kun je ook de routekaart kopen, wat absoluut aan te raden is. Niet alleen omdat de route soms niet goed is bewegwijzerd, maar ook omdat de kaart in vijf etappes is verdeeld, waardoor je precies kunt zien welke overnachtingen je voor welke etappe moet boeken.

Het is overigens lang niet altijd nodig om de accommodatie vooraf te reserveren. Houd wel in de gaten dat niet alle restaurants en accommodaties open zijn, zeker niet in het voor- en najaar.

Routes

Op de stille bospaden waan je je in de Romeinse tijd.

De route is aangegeven met een rood-wit vlaggetje met VD erop: Via degli Dei. Elk traject wordt onderhouden door de lokale wandelvereniging en dat zorgt ervoor dat de route op sommige

delen relatief slecht is aangegeven en op andere delen juist fantastisch. Zeker in Toscane is het af en toe zoeken en de hierboven genoemde kaart is daarom hard nodig.

Merel Diemont woonde een jaar in Bologna.

In die tijd schreef ze de reisgids Wandelen in Bologna. Kijk op odyssee-reisgidsen.nl/gids/ wandelen-in-bologna voor meer informatie.

HOOGTELIJN 3-2017 |

36_HL0317_R33_thema-degli.indd 37

37

22-05-17 09:03

Na vijftien jaar weer de bergen in

‘Wandelen doe je tussen je oren’ Vrijdagochtend 5 augustus, 4:30 uur. De laatste wandeling zit er alweer op.

Ik lig te luisteren naar de rivier naast de hut, begeleid door de stromende regen en het gesnurk van een kamergenoot. In theorie zou ik nog twee uur kunnen slapen, maar ik ben klaarwakker. Al om negen uur ging bij mij het licht uit; uitgeteld. Toch kan ik nu de slaap niet meer vatten. Mijn lichaam voelt aan alsof het een week heeft gelopen en in gedachten komen de pieken en dalen weer voorbij.

O

p het moment van schrijven ben ik 29 jaar en heb ik net een huttentocht achter de rug. Na ongeveer vijftien jaar ging ik opnieuw de zomerse bergen in, samen met mijn vader van 64. Net als vroeger, maar dan zonder het gezelschap van mijn zusje en moeder. En dit keer overnachtten we in hutten op de berg in plaats van een kampeerplaats op de camping in het dal.

Lunch bij het bergmeer met het geluid van de waterval achter ons.

Terug naar de natuur Lang – heel lang – geleden was het niet meer dan vanzelfsprekend dat ik minimaal twee keer per jaar in de bergen te vinden was.

In de winter trok ons gezin met de skibox op het dak richting de Alpen en in de zomer namen we de vouwwagen mee. Rond de pubertijd vond ik het steeds minder aantrekkelijk worden en toen ik eenmaal op mezelf woonde, ging ik veel minder vaak en

38 | HOOGTELIJN 3-2017

| TEKST EN FOTO’S LAURA SANNES

40_HL0317_R32_thema-weerindebergen.indd 38

22-05-17 09:17

THEMA ZOMER

Foto links Zodra ik de kam opstap, vergeet ik hoe moe ik ben. Foto boven Ineens zie ik twee horens in de mist, gevolgd door nog twee. Magisch!

anders op vakantie. Dus toen mijn vader na al die jaren voorstelde om samen een huttentocht te doen, had ik daar wel oren naar.

De behoefte om weer eens echt in de natuur te zijn, stak steeds hardnekkiger de kop op. En zo geschiedde.

onbereikbaar zijn. Al betekent dat ook dat je niet even Google Maps erbij kunt pakken om de weg te zoeken. Dus nemen we een ouderwetse wandelkaart mee en wijzen markeringen en bordjes op de route ons de weg.

Voorbereidingen

Ik vind het ook nog best spannend hoe het zit met mijn verzekering.

Een ongeluk zit in een klein hoekje en dat kan op een bergpaadje heel vervelend uitpakken. Het loont om dit vooraf goed te checken.

Gelukkig blijk ik prima doorlopend verzekerd te zijn.

Bestemming kiezen, plannen smeden en een datum vastleggen: het wandelavontuur is officieel begonnen. We gaan de Stubaier Höhenweg doen, in Oostenrijk. Mijn eerste stap in de voorbereidingen is de aanschaf van goede schoenen. Nu staat schoenen kopen bij mij niet zo hoog op de lijst van favoriete bezigheden en bergschoenen al helemaal niet. Wat het extra lastig maakt, is dat

De wandeling kent letterlijk en figuurlijk pieken en dalen ik het uiterlijk best belangrijk vind. Het eerste punt dat ik moest loslaten. Punt twee: accepteer de prijs – als opstartend zelfstandig ondernemer is die wel even slikken. En ten slotte punt drie: houd moed bij de zoektocht naar de juiste schoenen. Echt comfortabel vind ik bergschoenen niet, maar in welke mate mogen ze dan niet lekker zitten? Kortom: de aanschaf alleen al is een heel avontuur en dan heb ik ze nog niet eens ingelopen.

Hoog in de bergen is 3- of 4G geen zekerheid. Of je überhaupt kunt bellen of sms’en, is al de vraag. Ik vind het heerlijk, even

Eten op de berg Wat me de meeste stress oplevert tijdens de voorbereidingen, is het uitzoeken van wat ik aan eten op de berg kan verwachten en wat ik beter zelf kan meenemen. In het dagelijks leven ben ik namelijk veel bezig met gezond eten. Ik vind een goede balans het belangrijkst; af en toe wat ongezonds kan prima, maar ik merk dat ik me het best voel met veel groente en weinig koolhydraten en suiker. Precies het tegenovergestelde verwacht ik in de hutten op de berg. Gelukkig besteedde Hoogtelijn #2, 2016 uitgebreid aandacht aan de bergkeuken en kan ik gewapend met mijn persoonlijke overlevingspakket de bergen in. Nu kan het avontuur echt beginnen.

Pieken en dalen Wandelen in de bergen kent letterlijk en figuurlijk pieken en dalen.

Zo ben ik het laatste stuk in de auto super vrolijk; Rammstein dreunt door de speakers en zorgt voor een enorme adrenaline boost. Het uitzicht is prachtig. Maar hoe dichterbij we komen, hoe zenuwachtiger ik word. Heb ik het niet onderschat?

HOOGTELIJN 3-2017 |

40_HL0317_R32_thema-weerindebergen.indd 39

39

22-05-17 09:18

BEVER 40 JAAR ANNIVERSARY BACKPACK PRE-ORDER NU OP BEVER.NL/40-JAAR Op naar de volgende 40 jaar. Daarom planten we per verkochte tas 3 bomen om ontbossing tegen te gaan. En net als die bomen zal deze tas er over 40 jaar nog steeds zijn. Dat weten we zo zeker, dat we je 40 jaar garantie geven.

PER VERKOCHTE TAS PLANTEN WE 3 BOMEN: •

We werken samen met Trees for All. Zij realiseren, herstellen en beschermen bos in binnen- en buitenland.

•

We planten de bomen in Nederland.

•

Er zijn ongeveer 1000 bomen nodig om een “Bever” bos te planten. Halen we dat niet, dan worden de bomen uiteraard ook geplant, maar dan in een “gemeenschappelijk” bos.

•

Alle Nederlandse bossen van Trees for All zijn openbaar toegankelijk voor recreatie.

•

Volg de voortgang van het planten van het bos op facebook.com/bevernl

Bij de tas krijg je vier patches.

Strijk er één (of alle) zelf op je tas

Lees meer op BEVER.NL/40-JAAR

SPECIAL EDITION BEVER X MILLICAN 100% GERECYCLED POLYESTER (40 PET FLESSEN) ALLEEN IN PRE-ORDER :

VAN 100,00 VOOR

75,00

40 JAAR GARANTIE

Naamloos-1 1

20-05-17 14:35

Met mijn vader op de Eggessengrat (2631 m).

THEMA ZOMER

Foto midden Terug bij de eerste hut, de Nürnberger Hütte. Foto rechts Met mijn vader, jaren geleden.

De eerste stappen uit de auto raak ik toch weer enthousiast. Mijn tas is zwaar, maar de zon schijnt en we hebben er zin in. Tot na nog geen vijf minuten het eerste krampje zich aandient. Nee toch! Met pijn en moeite zet ik mijn stapjes omhoog. Dit wordt een lange dag...

Halverwege vraag ik me af waarom ik zo nodig terug de bergen in moest en hoe ik bij de hut ga aankomen. Laat staan hoe het de rest van de week moet. Zelfs het uitzicht kan me niet meer opvrolijken. Maar dan, na uren afzien, gaan we de hoek om en zie ik de hut liggen. Ik zweef bijna over het pad. Welke pijn?

Hoezo moe? Ik ben trots op mezelf: ik heb mezelf naar boven moeten slepen en hier ben ik dan. Wat een ervaring!

Momenten om te koesteren Op de eerste avond ontmoeten we twee Nederlandse jongens met wie ik een bijzonder gesprek heb. Het gaat over geloven, toeval en, natuurlijk, over voeding. Alles klopt en ik voel me helemaal op mijn plek hier boven op de berg, op een schommel, uitkijkend op het dal dat langzaam verdwijnt in de mist. Terug in de bergen herinner ik me pas weer welk magische effect de stromende bergriviertjes, blauwe bergmeren en reusachtige bergtoppen op mij hebben. Ik kan er uren naar kijken en word er stil van, het maakt me rustig. De prachtige natuur maakt dagelijkse issues plotseling minder belangrijk. En het levert me een mooi inzicht op: sta regelmatig even stil om te zien hoe ver je al bent gekomen en om te genieten van het uitzicht.

De natuur tovert een grote glimlach op mijn gezicht als ik ernaar kijk: duizenden soorten bloemetjes, dieren die rustig op je pad blijven liggen, andere die juist direct wegsprinten, en als je mazzel hebt twee nieuwsgierige steenbokken die opduiken in de mist. Wauw, wat hebben wij een geluk!

In tegenstelling tot de gedachte waar ik de eerste dag onderweg mee speelde, hoe heerlijk het zou zijn als we niet verder hoefden te lopen, merk ik dat ik het jammer vind dat we na dag drie de tocht moeten vergemakkelijken. Mijn vader is door zijn knie gegaan, waardoor we onze plannen moeten omgooien en een deel met de lift moeten doen. Nu pas realiseer ik me dat het best fijn is om helemaal kapot aan te komen in de hut.

Alles wat je aandacht geeft, groeit Mijn vader zegt altijd “Wandelen doe je tussen je oren.” En ik kan niet anders dan het volledig met hem eens zijn. Als je je focust op de pijntjes en andere lastige dingen, loop je niet lekker. Verleg je je aandacht naar de omgeving of hoe je je voeten het beste neerzet, dan ben je je narigheden zo weer vergeten.

Dankbaar Onderweg kwam ik zo veel kinderen tegen in wie ik mijn eigen jonge enthousiasme terugzag. Ik ben mijn ouders dankbaar dat ze me vroeger mee de bergen in sleurden, terwijl mijn zusje en ik liever in het zwembad bleven liggen. Mijn kinderen zal ik later zeker dezelfde liefde voor de bergen willen meegeven.

En zo kijk ik nu terug op een geweldige ervaring, samen met mijn vader. Herinneringen kwamen boven en mijn berghart is weer sneller gaan kloppen. Ja, ik heb afgezien. Maar zonder wrijving geen glans. Dus pap, waar gaan we volgend jaar naartoe?

Laura schreef een blog over eten in de bergen: altijdtrek.nl/verslag/eten-oostenrijk.

HOOGTELIJN 3-2017 |

40_HL0317_R32_thema-weerindebergen.indd 41

41

22-05-17 09:18

Bergen schoenen Voor elke gelegenheid het juiste model

42 | HOOGTELIJN 3-2017

| TEKST SIETO VAN DER HEIDE

44_HL0317_R38_thema-schoenen.indd 42

22-05-17 09:22

THEMA ZOMER

Op zoek naar een paar nieuwe berg- of wandelschoenen word je in de outdoorwinkel overladen met mogelijkheden. Natuurlijk loont het om iemand in de winkel te vragen je te helpen en is het goed om veel schoenen te passen. Nog beter is om vooraf te weten wat je ongeveer zoekt en je dus in te lezen in het onderwerp. Met dit artikel over de verschillende soorten wandel- en bergschoenen helpen we je vast op weg.

V

roeger dacht je aan de Meindl Perfekt als je wandelschoenen nodig had; die loeizware schoenen met dubbelgestikte zolen brachten je overal. Iets minder vroeger was het de Nepal Top van La Sportiva, een modernere schoen en de norm voor alpinisten die het hoger zochten. Een paar jaar geleden wandelde en klauterde ik naar kamp 1 van de 6812 meter hoge Ama Dablam in een paar approach-schoenen en onlangs zag ik een documentaire waarin een vrouw trailrunnend, in bijbehorende schoenen, de top van de 6962 meter hoge Aconcagua probeerde te bereiken.

Schoenen voor bergsport veranderen. Door techniek, maar ook door de manier waarop bergsporters met hun sport omgaan en steeds andere manieren vinden om actief te zijn in de bergen.

Berg(sport)schoenen heb je dus in verschillende soorten. Je kent vast de A, B, C en D-indeling, die al een tijdje meegaat.

Maar omdat de ontwikkelingen niet stilstaan, verandert deze indeling mee. Zo zijn er inmiddels tussencategorieën, zoals A/B en B/C, en lage modellen zoals approach- en trailrunschoenen.

Meten met twee maten

Foto Zout Fotografie

Eigenlijk is het meten met twee maten. Die ABCD-indeling is er namelijk voor wandelschoenen, maar ook voor bergsportschoenen.

Dat lijkt op elkaar, maar is niet hetzelfde. Schoenen voor een huttentocht in Oostenrijk of een stevige trekking in Noorwegen moeten voldoen aan andere eisen dan schoenen voor alpinisten die de top van de Mont Blanc (4808 meter) willen halen. In een wandelschoen zoek je naar ondersteuning (onder andere voor het gewicht dat je op je rug draagt) en comfort (voor het terrein waarop je loopt), terwijl een schoen voor alpinisten goed moet presteren in steiler, technisch terrein. Dat een A-schoen vrij licht is en een D-schoen zwaar, is een feit. Maar vooral in het midden van de indeling, rond de B en C, is er nogal wat overlap tussen de twee.

En zoals gezegd, zijn er tegenwoordig nieuwe soorten bergsportschoenen die hun plek in het spectrum zoeken, zoals trailrunschoenen. Omdat ze vaak erg licht zijn, passen ze in de A-categorie, maar vaak loop je er wat steilere en soms moeilijke trails mee en waar passen ze dan? Hetzelfde geldt voor approach-schoenen: vaak lage schoenen voor de aanloop naar een meer technische klimroute. In deze categorie zijn er ook schoenen waarmee je prima in niet al te technisch of steil terrein kunt klimmen of klauteren.

Gore-Tex of niet?

Gore-Tex is een membraan dat je schoenen waterdicht maakt.

Dat is fijn, omdat er dan geen water van buiten naar binnen komt. Maar helaas ademen schoenen met zo’n membraan wat

minder, waardoor zweet minder goed kan worden afgevoerd.

Bedenk dat je lang niet altijd een waterdichte schoen nodig hebt! Waar ga je wandelen en onder welke omstandigheden?

Wees je bewust van die details en beslis dan of je voor waterdichte schoenen gaat of niet.

Breed of smal?

Elke voet is anders. Daarom heeft elk type schoen een andere leest en is die verkrijgbaar in meerdere maten. Er zijn tegenwoordig ook merken die schoenen maken met een extra brede of juist extra smalle leest. Voelt het alsof je nooit de juiste schoen kunt vinden? Kijk dan eens naar die buitencategorie leesten.

Overzicht Om je een idee te geven van welke schoenen geschikt zijn voor welke activiteit of soort terrein, doen we op de volgende pagina’s een greep uit het enorme aanbod aan merken en modellen. Je ziet daar ook wat je kunt verwachten qua gewicht en prijs.

Hoe kies je een nieuwe schoen?

• Denk voor je naar een winkel gaat, alvast na over het terrein waarop je gaat lopen. Zo kun je inschatten welke categorie schoen je zoekt.

• Ga naar een winkel met een groot aanbod. Koop schoenen alleen online als je bekend bent met het merk, de maatvoering en het type schoen.

• Pas meerdere merken en modellen. Elk schoenenmerk en zelfs elk type schoen heeft zijn eigen leest en je moet de juiste leest voor jouw voet vinden.

• Ga pas passen als je die dag al wat hebt gelopen.

Je voeten zijn dan iets opgezwollen, wat aansluit bij de situatie waarin je voeten zich bevinden als je ‘in het echt’ wandelt.

• Pas je schoenen met wandelsokken, bij voorkeur je eigen sokken (en niet leensokken van de winkel).

• Doe schoenen los aan en kijk hoeveel ruimte er nog is. Te ruim is niet goed, maar het moet ook niet net aan zijn.

Als je met losse veters een vinger tussen hiel en schoen kunt krijgen zit je goed.

• Veter je schoenen en loop een paar rondjes in de winkel.

Veel outdoorwinkels hebben een object met rotsen en een helling; loop daar ook een paar keer op en vanaf.

• Als je de juiste schoen hebt gevonden, maak er dan eerst nog wat meters mee in huis.

Als je dan knelpunten vindt, kun je ze vaak nog ruilen.

Maak daarover in de winkel een afspraak.

• Als je zeker bent van je keuze, ga dan ook buiten wat kilometers maken.

Zorg dat je voet gewend is aan de schoen voor je echt op pad gaat.

En dan ga je de bergen in.

Veel plezier!

HOOGTELIJN 3-2017 |

44_HL0317_R38_thema-schoenen.indd 43

43

22-05-17 09:22

Welke schoen voor welk terrein?

Trailrun

Speedcross Vario 636 gr/paar € 115

Arakys 540 gr/paar € 130

Acrux SL 600 gr/paar € 150

Exaroc GTX 700 gr/paar € 189

Vakuum Men Ultra 1240 gr/paar € 115

S-Lab XA Alpine 700 gr/paar € 249

lowa

la sportiva

hanwag

salomon

meindl

arc’teryx

Norvan VT 600 gr/paar € 160

wandelen

Mutant 640 gr/paar € 139

TX2 560 gr/paar € 139

Aerox GTX Mid 820 gr/paar € 199

Litepeak GTX 1200 gr/paar € 245

Evasion 2 GTX 800 gr/paar € 119

Belorado Low GTX 810 gr/paar € 169

Banks II 1310 gr/paar € 189

Primer GTX 780 gr/paar € 189

Synthesis GTX 790 gr/paar €195

Arco GTX Mid 1200 gr/paar € 199

44 | HOOGTELIJN 3-2017

44_HL0317_R38_thema-schoenen.indd 44

22-05-17 09:23

THEMA ZOMER

Rots

alpien

expeditie

Bora Mid GTX 1000 gr/paar € 260

Acrux AR 1880 gr/paar € 600

Air Revol. 4.1 1400 gr/paar € 279

Perfekt 2440 gr/paar € 349

X-Alp Mid Ltr GTX 1140 gr/paar € 179

X-Alp Mtn GTX 1240 gr/paar € 229

Ancash GTX 1710 gr/paar € 269

Ferrata Combi GTX 1430 gr/paar € 279

Core GTX 830 gr/paar € 199

Trango Alp Evo GTX 1450 gr/paar € 309

Lavadero GTX 1380 gr/paar € 229

Ticam II GTX 1640 gr/paar € 254

Piz Palü GTX 1960 gr/paar € 339

Avior GTX 1850 gr/paar € 569

Friction II GTX 1630 gr/paar € 319

Nepal Cube GTX 1780 gr/paar € 479

Alpine Pro GTX 1650 gr/paar € 379

Olympus Mons Evo 2520 gr/paar € 749

Expedition 8000 2800 gr/paar € 799

HOOGTELIJN 3-2017 |

44_HL0317_R38_thema-schoenen.indd 45

45

22-05-17 09:23

spectacular trekking for everyone

Abisko Friluft Backpack

next stop nature al meer dan 50 jaar houden we ons bezig met het maken van rugzakken en als het aan ons ligt gaan we nog 50 jaar door met het verbeteren van deze kunst van het dragen.

Elk jaar worden onze rugzakken tot in detail getest tijdens onze jaarlijkse trektocht, de Fjällräven Classic. Dit levert ons niet

alleen goede feedback op, maar ook inspiratie voor het maken van de nieuwe generatie rugzakken. Daarbij staan het verbeteren van de functionaliteiten en het verminderen van de impact op het milieu voorop.

De Abisko Friluft rugzak is een lichte, duurzame trekking rugzak met een hoog

draagcomfort. Hij is gemaakt van het slijtvaste G-1000 HeavyDuty Eco dat tevens optimale ventilatie biedt.

Next stop nature.

www.fjallraven.nl

Naamloos-1 1

17-05-17 15:24

THEMA ZOMER

Wat kun je met welke schoen?

Deze Arc’teryx Norvan VT trailrunschoen is licht en laag. Dit model is specifiek geschikt voor hardlopen in de bergen, maar je hebt ook A-schoenen die voor wandelen worden gemaakt.

Deze zijn dan bedoeld voor wandelingen op paden (of straten) zonder grote hoogteverschillen. Ze geven vrijheid bij de enkel en bij het afwikkelen van de voet, maar zijn meestal minder geschikt op paden met losse stenen of sneeuw.

Deze Terradora van Keen is een halfhoge schoen, maar A/B-schoenen zijn er ook in lage modellen. De Terradora is bedoeld voor sportieve activiteiten in Nederland of dagwandelingen in de bergen, zonder zware rugzak en op niet al te ruige ondergrond.

Dit specifieke model is speciaal voor vrouwen ontworpen en heeft daarom een andere leest gekregen dan de voorgaande Keenmodellen.

Deze Hanwag Ferrata Combi GTX is een schoen waarmee je stevige tochten loopt en klimt, bijvoorbeeld van hut naar hut in hoogalpien terrein. C-schoenen hebben een stijvere zool dan een B- of B/C-schoen, waarmee je doorgaans ook in de sneeuw uit de voeten kunt en meestal passen er stijgijzers onder, soms zelfs semi-automatische. De Gore-Tex voering maakt de schoenen waterdicht.

De Nepal Cube GTX is een D-schoen met een volledig stijve zool en bedoeld voor hoogalpiene tochten in sneeuw en ijs. Die stijve zool maakt de schoen stijgijzervast (vrijwel altijd voor automatische bindingen) en zorgt voor precisie bij het klimmen. Voor de gemiddelde wandelaar zijn deze schoenen ongeschikt.

Een B-schoen zoals deze Meindl Litepeak GTX, is meestal een halfhoge tot hoge schoen.

Deze categorie schoenen wordt ook wel trekkingschoenen of softwalkers genoemd en zijn geschikt voor lange wandelingen in de bergen en niet te moeilijke huttentochten waarbij je geen sneeuwvelden tegenkomt. Deze schoen geeft iets meer steun aan de voet en enkels dan een lage schoen zoals de A of A/B. Doordat de B-schoen een minder stijve zool heeft dan een B/C- of C-schoen, is het loopcomfort hoger. Dankzij de hogere schacht krijg je geen sneeuw, vocht of gruis in je schoenen.

Expeditieschoenen zijn de buitencategorie. In principe kunnen deze schoenen wat D-schoenen kunnen, maar dan op grotere hoogte en bij lagere temperaturen. Deze schoenen gebruik je voor expedities in de Greater Ranges of voor een winterbeklimming.

In de B/C-categorie vind je veel schoenen die geschikt zijn voor zware trektochten in moeilijker, mogelijk rotsachtig terrein, zoals deze Salomon X-Alp Mid Ltr GTX Deze categorie schoenen is vaak geschikt voor stijgijzers met flexibele bindingen.

Hoe zit het met inlegzolen?

We vroegen Niels Ruijs, certified pedorthist van Superfeet, waarom inlegzolen volgens hem belangrijk zijn.

“Alle schoenen worden gemaakt voor een neutrale voet, dus een voet die zich normaal afwikkelt en geen last heeft van bijvoorbeeld overpronatie (de enkel kantelt dan tijdens de afwikkeling naar binnen, red.). Het probleem is dat het overgrote deel van de mensen tegenwoordig geen neutrale voet heeft, met name door de harde ondergrond die je in bewoonde gebieden bijna overal tegenkomt. Het gevolg van veel lopen op een harde, vlakke ondergrond is dat de voet instabiel wordt – en dus niet meer neutraal is – en klachten krijgt, zoals drukpunten, eelt en een brandend gevoel. Als je de voet in een betere positie zet, lossen die problemen meestal op. En dat is precies waar de Superfeet inlegzool voor gemaakt is: de overpronatie verdwijnt, de demping verbetert en de stabiliteit in het hele lichaam neemt toe.”

Heb je probleemvoeten, raadpleeg dan een podotherapeut.

Superfeet Green – de eerste insole van Superfeet, die het meeste comfort biedt.

Superfeet Outside – Superfeet maakt naast inlegzolen tegenwoordig ook schoenen en sandalen waar de inlegzool al in zit.

HOOGTELIJN 3-2017 |

44_HL0317_R38_thema-schoenen.indd 47

47

22-05-17 09:23

Foto Anna Scherphof

Bij het topkruis van de Winnebacher WeiĂ&#x;kogel. Van boven naar onder, en van links naar rechts: gids Stefan, Jade, Sophie, Femke, Eefje, Anna, Esmee, Roos, Pepijn.

De aanloop vanuit de hut naar de gletsjers.

NKBV J1-cursus Stubaier Alpen

Scho elen n het topkruis “Nur Mädchen?â€?, roept onze Duitse gids Alex uit. De enige jongen in ons gezelschap mort een beetje beledigd dat hij er ook nog is. Normaal is het juist andersom met zeven jongens en ĂŠĂŠn meisje. “Dat wordt een gezellige weekâ€?, zegt Alex.

I

k kreun, mijn rugzak is ongelofelijk zwaar en de tocht naar boven is zeker 600 hoogtemeters. Maar gelukkig is de redding nabij: de goederenlift van de hut! We dumpen dankbaar onze rugzakken in het liftje en vertrekken naar boven. Boven in de hut komen we de tweede meevaller tegen: we zitten in een Lager van

48 | HOOGTELIJN 3-2017

acht personen. Mijn zorgen over hoe we de wekker gaan zetten zonder anderen wakker te maken, zijn meteen verdwenen. Een halfuurtje later vertrekken we vanuit de hut: we lopen over kleine richeltjes, klimmen omlaag en omhoog boven de afgrond terwijl de regen alles spekglad heeft gemaakt. Het gaat nog wat ongemakkelijk, we kennen elkaar immers net. Gelukkig breekt de spanning als de gidsen ons iets uitleggen over het mos dat we tegenkomen: “Dat mos is glad, hoe noem je dat in het Nederlands?â€? “Korstmos, volgens mijâ€?, antwoordt Femke. Zodra onze Duitse gids het probeert uit te spreken, barsten we in lachen uit: “KrrĂźstmoess?â€? De gids lacht met ons mee terwijl hij uitroept dat hij zijn tong zal moeten inslikken om dit ooit te kunnen uitspreken.

| TEKST ROOS KOOPMAN

50_HL0317_R34_thema-j1cursus.indd 48

22-05-17 09:25

Glijdend de gletsjer af Het onderdeel waar ik me het meest op heb verheugd, zijn de valtechnieken. Het komt erop neer dat we ons naar beneden laten glijden en dan leren stoppen. Rennen, glijden, op mijn buik met mijn hoofd naar beneden, afremmen, stoppen – dan hetzelfde ritueel op mijn rug met mijn hoofd naar beneden. Of ik loop met mijn pickel en glijd zogenaamd uit, of we gaan met een koprol de berg af. Als laatste lopen we nog één keer omhoog en gaan we skiënd op onze schoenen de gletsjer af. Iets wat we vanaf nu telkens weer doen als we op een gletsjer zonder spleten zijn.

Na de beklimming van de Winnebacher Weißkogel is het weer zover: we laten ons expres naar beneden glijden, doen de valtechniek en vanuit daar ‘skiën’ we verder naar beneden.

Als laatste doen we nog de Seilrolle en dan eindigt de dag met een sneeuwballengevecht.

Spelletjes in de hut Na een lange dag wandelen is het tijd voor kaartspelletjes! Zodra we in de hut aankomen, beginnen we met allerlei spelletjes. Bij het toepen moet de verliezer een minuut lang in de ijskoude Winnebachsee, het gletsjermeer, gaan staan. Natuurlijk verlies ik net dat potje, samen met Esmee en Eefje. Dapper stappen we naar buiten. Het regent, ook dat nog. De anderen kijken vanonder het afdakje naar ons, terwijl we het meer instappen. Zodra de tijd om is, rennen we lachend naar binnen, waar onze gidsen ons raar aankijken.

Roos Koopman, die zich inmiddels heeft opgegeven voor een J2-cursus.

Foto Yvonne Betting-Koopman

Foto Anna Scherphof

Foto Yvonne Betting-Koopman

THEMA ZOMER

Elke avond worden onze spelletjes luidruchtiger en al snel merken de andere gasten dat je, als je rustig van je drankje wilt genieten, niet bij ons moet gaan zitten. De laatste paar dagen hebben we de grootste lol als we met een van onze Duitse gidsen een potje Weerwolven en met het spel Rara Wie Ben Ik, dat we op bierviltjes hebben geschreven.

Springen over pickels Onze gidsen nemen ons mee naar een verijsde gletsjer, waar we oefenen met stijgijzers: we springen van de ene naar de andere kant over gletsjerriviertjes, klimmen op gletsjertafels, volgen een gek parcours dat bestaat uit pickels waar je overheen moet springen, en rennen de gletsjer af. Het is ongelofelijk koud en om warm te blijven houden we een korte middagpauze voor we echt de gletsjer op gaan. We klimmen steil omhoog met de ene voet recht en de andere dwars. De belangrijkste tip van de gidsen: “hakken takken!” (we moeten onze hakken laten zakken). We springen en stappen over de spleten heen.

Terwijl we naar beneden lopen, raast er net boven ons een steenlawine naar beneden. De gidsen kijken gefascineerd naar de massa. Ik vind het best eng...

De eerste top We vertrekken naar de Breiter Grießkogel. Vandaag zijn Pepijn en ik de dagleiders, dus moeten wij het tempo bepalen. De gletsjer is erg steil, maar het laatste stuk gaat over de rotsen en is minder zwaar. Omdat het weer op de top geweldig is, besluiten we om er

HOOGTELIJN 3-2017 |

50_HL0317_R34_thema-j1cursus.indd 49

49

22-05-17 09:25

HIGH MOUNTAINS

– Photos : Š Marc Daviet - Semaphore.

HIGH PROTECTION

EXPLORER 2.0 /

FOTOCHROMATISCHE LENZEN CAT.2>4 Ergonomischer, betere ventilatie, slanker en stijlvoller, de vernieuwde Explorer 2.0 bereikt nieuwe toppen op het gebied van performance. Deze gletsjer zonnebril bedekt je ogen compleet, heeft afneembare zijkapjes, 360 graden verstelbare pootjes, lenzen met de hoogste beschermingsfactor en is ontworpen voor extreme omstandigheden. Compromisloos!

julbo.com

High tenacity, waterproof upper with Honey-Comb Guard abrasion resistant inserts.

Low profile, La Sportiva Cube sole by Vibram.

The most advanced technology for mountaineers meets the unmistakeable design of the TRANGO range.

Trango Tower: the future is now.

www.lasportiva.com Become a La Sportiva fan @lasportivatwitt Val di Fiemme, Trentino

50_HL0317_adv.indd 50

SHOP NOW ON WWW.LASPORTIVA.COM

22-05-17 10:46

Foto Yvonne Betting-Koopman

THEMA ZOMER

Foto Alex Giacomelli

Foto Roos Koopma

n

De J1-groep op de top van de Breiter Grießkogel.

Beklimming van de Breiter Grießkogel.

te lunchen. Uitkijkend over het dal oefenen we met het oriënteren met een kaart.

De route naar beneden is nog steiler en met veel ijs. De dagleiders moeten voorop. Met trillende benen kom ik naar voren en laat me inbinden. De enige tip die ik heb gekregen, is dat ik een beetje naar de rotsen moet lopen en dan gewoon naar beneden moet gaan. Steunend op mijn pickeltje sla ik mijn hakken in de sneeuw en maak zo een trappetje naar beneden. Eenmaal beneden, kijk ik naar mijn spoor en ben ik trots nu een andere touwgroep van mijn trap gebruikmaakt.

Lekker dagje klimmen Het is de eerste dag dat het niet mistig is. We gaan sportklimmen en vertrekken ‘s morgens vroeg naar de Klettergarten. Daar oefenen we nog een keer met de knopen en beginnen we met een paar wandjes. Aan het begin van de dag heb ik er niet zo’n zin in, want klimmen in de hal vind ik niet zo leuk. Maar hier ontdek ik dat ik het ‘in het echt’ wel erg leuk vind! Tegen tweeën pakken we onze spullen in en vertrekken we weer, terug naar de hut. Daar dumpen we het extra touw en lopen we naar een klimroute van vier touwlengtes. Standplaats maken, voorklimmer zekeren, naklimmen, eitje! Bij de derde touwlengte ga ik ook een keer voorklimmen. Op de een of andere manier kies ik de moeilijkste route en glijd ik uit. Gelukkig kan ik me nog ergens aan vastgrijpen en heeft Jade het touw snel strakgetrokken. Hulde aan Jade! Een beetje trillerig klim ik verder, ervan overtuigd dat ik een heel avontuur heb beleefd terwijl Stefan, de gids, relaxed en zonder zekering naast me klimt en de setjes die ik inhang er weer uithaalt en aan mij geeft zodat ik ze er weer kan inhangen.

De route die geen route is Vandaag gaan we naar het tweede topje van de week, de Winnebacher Weißkogel (3182 meter). Gids Stefan stelt voor om de top van een andere kant te beklimmen. Op een klein stukje rotsveld

van één bij één proberen we met z’n vieren zonder te vallen onze stijgijzers uit te doen. Stefan klimt voor. Soepel maakt hij een standplaats van een uitstekende rots en wenkt ons naar boven.

Al heel snel komen we erachter dat het ‘pad’ geen pad is en dat alles los zit. Het komt erop neer dat ik op een losse steen sta en denk: als ik nou die minder losse steen vastpak met mijn handen en dan heel snel mijn been daaroverheen slinger, kan ik daar staan. Dan begint de steen waarop ik sta te wiebelen en klim ik binnen twee seconden naar boven. Terwijl ik sta uit te hijgen, merk ik dat de steen waar ik nu op sta, ook los zit! Het wordt al snel een grap: om elkaar te waarschuwen voor de losse stenen, roepen we “Deze steen zit los!” “Oh wacht, deze ook!” “Ik zou daar niet op gaan staan!”, et cetera. Veilig boven bij het kruis maken we een groepsfoto; we schommelen in onze gordels!

Prusiken in het trapgat Onze laatste dag is het regenachtig, dus besluiten de gidsen om in de hut te blijven. Na het ontbijt houden we de laatste presentatie van de vier die we tijdens de cursus moeten doen: EHBO, alpiene gevaren, het weer, en alpiene uitrusting. Niemand van ons heeft het boekje Bergsport in het kort dat we thuisgestuurd kregen, ingepakt. Het weegt ongeveer 150 gram en dat vonden we te zwaar (sommigen kozen liever – heel J1! – voor een wimperkruller…)

Het gevolg is dat de presentaties een beetje ongemakkelijk gaan.

We moeten nu alles uit ons hoofd doen.

Tip voor als je op J1-cursus gaat: vergeet dit handige boekje niet, want het is best handig als je een beetje inhoud in je presentatie hebt…

Na de presentatie oefenen we het prusiken in het trapgat en spelen we met het touw. Dan is het tijd voor de lunch en moeten we onze tassen alweer inpakken. Beneden in het dal nemen we afscheid met heel veel knuffels en de belofte dat we met z’n allen de J2 gaan doen. In de auto denk ik terug aan een geweldige week. Met Anna, Esmee en Sophie ga ik me zeker voor de J2 in het Ötztal inschrijven!

Jeugd Alpiene Basiscursus (J1) Tijdens de basiscursussen voor de jeugd (14-16 of 16-18 jaar) oefen je in ongebaand terrein, je klimt in rotsachtig terrein, en leert hoe je een sneeuwveld passeert en wat je moet doen als je op een gletsjer bent. ’s Avonds in de hut krijg je theorieles over tochtplanning, oriëntatie en alpiene gevaren.

Kijk voor meer informatie op bergsportreizen.nl.

HOOGTELIJN 3-2017 |

50_HL0317_R34_thema-j1cursus.indd 51

51

22-05-17 09:25

De stille kant van Sankt Anton De Verwall

Het Oostenrijkse wintersportdorp Sankt Anton am Arlberg is ook ’s zomers druk. Het is zo’n plaats waar toeristen naartoe gaan om te winkelen, te eten en met (ski)liften de bergen in te trekken. Stanton zoals de Britten het dorp noemen, is een goed vertrekpunt voor een huttentocht in de Verwall. Al na een uurtje lopen zijn we aan de stille kant van Sankt Anton.

D

e Arlberg is eigenlijk geen berg, maar een pas. De overgang van Tirol naar Vorarlberg werd vooral bekend door het skidorp Sankt Anton, waar meestal ‘am Arlberg’ aan vastgeplakt wordt. Het is een knooppunt van busverbindingen, er loopt een trein door het dal en omdat de Arlbergtunnel nu al twee zomers op een rij wordt opgeknapt, rijdt er meer verkeer dan normaal door het dorp. Vorig jaar reden betonwagens af en aan, vanaf de vroege ochtend tot laat in de avond werd er gewerkt aan nieuwe skiliften. Er werd gebouwd aan een verbinding met Lech, waardoor de skigebieden van Lech en Zürs nu via de sneeuw bereikbaar zijn. De afgelopen winter is die verbinding geopend.

Broederschap Er is dus volop leven in de brouwerij, maar wij zoeken zoals veel wandelaars de stilte. Waar is die in Stanton? Voor het zover is, wil Wilma Himmelfreundpointner van het plaatselijke toeristenbureau ons graag nog iets laten zien waarop ze trots is. Dus stappen we

52 | HOOGTELIJN 3-2017

bij haar in de auto en rijden naar St. Christoph am Arlberg.

Typisch zo’n nederzetting bij een pasovergang. Met wat restaurants, een souvenirwinkel, skigymnasium, een betonkolos als parkeergarage, liften, maar hier ook de zetel van een bijzondere broederschap. Koning Willem-Alexander, koningin Máxima en prinses Beatrix zijn er lid van, zoals Claus, Juliana en Bernhard dat ook waren. Vanuit Lech, dat om de hoek ligt, bezoeken de koninklijke gasten vrijwel jaarlijks de kapel en het hotel waar de broederschap zijn thuisbasis heeft. Ook de vorstenhuizen van Spanje, België en Liechtenstein zijn er vaak te gast. Wilma is de eerste vrouw in het bestuur van het genootschap dat is opgericht in 1386 en het motto ‘Zien, helpen, doen’ heeft.

Destijds opgezet door een man die zelf te vondeling werd gelegd.

Hij bouwde een hospice op de pas, het begin van de Broederschap St. Christoph. De 20.000 leden brengen nu geld bijeen voor de noden van minderbedeelden in deze samenleving. Mét koninklijke aanbeveling.

| TEKST PETER DAALDER | FOTO’S AART MARKIES

54_HL0317_R31_thema-verwallrunde.indd 52

22-05-17 09:27

THEMA ZOMER

Om de hoek is het ineens doodstil

De Verwall is een Naturschutzgebiet; er staat geen hut, geen boerderij, zelfs geen schuur.

Alpien gebied Maar we zijn hier om te wandelen, dus vroegen we Niki Wolfram, behalve hotelier in Sankt Anton ook Bergwanderführer, over de Verwall. Hij kent het gebied op zijn duimpje. “Dit is een heel ander gebied dan wat veel mensen kennen van Oostenrijk. Het is veel meer alpien. Het is stil, hoog en de afstanden zijn groter dan in veel andere gebieden van het land.”

Hij heeft niets te veel gezegd. Het gebied is ruig en kaal, maar toch afwisselend. Er zijn liefelijke groene dalen en kale valleien met grote rotsblokken, enorme puinhellingen en prachtige bergmeren. Het is een Naturschutzgebiet, waar gemzen, steenbokken en adelaars vrijwel ongestoord leven.

We lopen een uurtje vanaf St. Christoph voortdurend begeleid door het geklop van een drilboor aan de overkant van het dal.

Langzaam kringelt het pad omhoog en ‘om de hoek’ is het ineens doodstil. Weg herriemakers, we zijn nu echt in de Verwall. Een uitgestrekt gebied in het westen van Tirol tegen de grens met Vorarlberg. Het gebied is verdeeld in de oostelijke en westelijke Verwall. In beide delen zijn huttentochten van een dag of vijf uitgezet; wij kozen voor de oostelijke variant vanuit Sankt Anton.

De eerste dag is een rustige. Goed om in te lopen en te wennen aan de hoogte. De eerste stop is in de Kaltenberghütte, net weer open met nieuwe beheerders. Een kleurrijk gezelschap bestiert de hut met een kok uit Jamaica met haarvlechten tot over zijn achterwerk. Verder een Tsjechische en een Poolse dame en als bijdehandste een jonge vrouw uit het dorp, die alles in de gaten houdt. Het bergeten is de Jamaicaan wel toevertrouwd, maar zowel voor- als hoofdgerecht met pasta én een Knödel toe is wat veel van het stevige.

hütte. In de frisse ochtend komen we hoog boven het dal van de Inn. We zijn alert op steenmannen (zie Hoogtelijn #2, 2017, pagina 16 en 17) en nemen ruim de tijd voor een uitgebreide fotosessie.

De Verwall is hier kaal, het enige lieflijke zijn een paar heldere bergmeertjes. We komen de hele dag niets tegen dat op bewoning wijst. Geen hutje, geen boerderij, geen schuur, niets.

Op het Gstansjöchli pauzeert iedereen, met uitzondering van twee skyrunners die alleen oog hebben voor de volgende stap van hun voeten. Nog even terugkijken en vooral vooruit naar het nieuwe dal. Het dal van de Konstanzerhütte. Zouden we die al kunnen zien? Anderen hebben hetzelfde idee, maar ook met de verrekijker ontdekken ze niets.

Verscholen achter hoge bomen op een heuveltje net boven de plek waar vier dalen samenkomen, is de hut pas kort voor het einde van de etappe te zien. Een laatste klimmetje en dan is er het terras dat vol zit met mountainbikers die hier over de grindweg goed naartoe kunnen fietsen. Het aantal e-mountainbikes neemt enorm toe, daarom is deze plek voor velen redelijk makkelijk bereikbaar.

Foto links Waarschuwing voor steenslag.

Foto rechts Het schild van de Broederschap St. Christoph.

Gstansjöchli Maar liefst zeventig Haflingerpaarden lopen in dit gedeelte van de Verwall. Nu eens geen koeien, geiten of schapen, maar de sierlijke lichtbruine paardjes. Ze bekijken ons aandachtig als we de volgende ochtend beginnen aan de route naar de Konstanzer-

HOOGTELIJN 3-2017 |

54_HL0317_R31_thema-verwallrunde.indd 53

53

22-05-17 09:27

De Verwall is ruig en kaal met een aantal hoge overgangen.

Vrienden Toevallige passanten worden vrienden in de hut. We proosten en denken nog even terug aan de pittige stukken van vandaag, 700 meter omhoog en 1100 door veel losse steenslag omlaag.

De fraai verbouwde hut heeft de efficiëntie van een moderne taveerne. Eten en drank wordt geserveerd aan tafel.

Na twee avonden met dezelfde medewandelaars, is het geen verrassing meer wie we de derde dag onderweg treffen. We zijn op weg naar de Darmstadterhütte. Dezelfde groepjes passeren we net zo vaak als zij ons. We zeggen elkaar gedag en puffen glimlachend. Ja, de derde ontmoeting betekent een rondje vanavond in de hut. Omdat reisgenoot Aart modellen zoekt voor zijn foto’s, is aan die derde keer niet te ontkomen… Dat is dan de beloning voor de bergfoto mét mensen die nu eenmaal vaak sprekender is dan een kaal panorama. Ook vandaag zien we alleen onze medewandelaars, veel mountainbikers kiezen het brede pad dalinwaarts en de volle hut loopt in no time leeg naar de vier dalen die bij de hut samenkomen.

Op de kaart wordt na het Kuchenjöchli een imposant sneeuw- en ijsveld aangegeven, maar zoals op veel plaatsen, is er niet veel meer van over dan een laatste sneeuwveldje dat mooi uitgespreid ligt over de onafzienbare omgekieperde blokkendoos van grote en kleine brokken steen. Aan het eind van het stenendal, waarop

je geen seconde ontspannen kunt lopen, wacht de Darmstadterhütte, een heerlijk ouderwetse hut. De gezellige bruinhouten eetruimte heeft niets van het berghotel waar we vandaan komen.

Regen, hagel en sneeuw De huttenwaard begroet iedereen en vraagt steevast waar je vandaan komt en wat de plannen voor de volgende dag zijn.

Dan heeft hij een vervelende mededeling. Hoewel het er nu nog redelijk uitziet, daalt de temperatuur komende nacht sterk en wordt er vanaf 2000 meter sneeuw verwacht. Daar gaat onze koningsetappe…

De volgende morgen is het duidelijk: het heeft vrijwel de hele nacht geregend en gesneeuwd. De tocht naar de Niederelbehütte is volledig dichtgesneeuwd. De route loopt ook over blokkenterrein. Dat is nu gevaarlijk en wordt ten sterkste afgeraden.

We nemen de raad van de huttenwaard ter harte. Hij laat de weerkaarten zien, geen enkele kans op verbetering. We pakken ons goed in en zorgen dat ook de spullen in de rugzak goed zijn beschermd. Tijdens een eerdere tocht door regen, hagel en sneeuw, bleek er namelijk water te staan in het onderste vak van mijn rugzak. Na uren nattigheid sijpelt er kennelijk toch water via de draagriemen in de rugzak.

Het worden vier lange uren lopen naar Sankt Anton langs het Kartellstuwmeer. Twee druipende, verzopen wandelaars met felgekleurde regenkleding en beschermhoezen over de rugzakken vallen tegen het middaguur het dorp binnen. Vandaag wordt het niets meer, maar de barometer geeft hoop.

Hoog bezoek

Een schitterend bergmeer is het enige lieflijke tijdens een van de wandeletappes.

Bergwanderführer Niki heeft meteen een alternatief voorhanden.

De Niederelbehütte is niet meer bereikbaar. We rijden met een taxi naar de Vordere Malfon Alm, één dal verder naar het oosten.

Het weer is behoorlijk opgeklaard en we lopen 800 meter omhoog naar een mooie authentieke hut, de Edmund-Graf-Hütte, met de huisberg Hohe Riffler (3168 meter) als wachter hoog boven de hut. Door het noodweer van de vorige dag zijn de stroompjes bruin, hier en daar zien we Muren, gruislawines door overvloedig water. En we zijn gewaarschuwd voor steenslag.

Tegen het eind van de middag, als het weer fris begint te worden, krijgen we hoog bezoek. Een grote groep steenbokken lijkt zich niets aan te trekken van de hut en de mensen eromheen. Vrij

54 | HOOGTELIJN 3-2017

54_HL0317_R31_thema-verwallrunde.indd 54

22-05-17 09:27

THEMA ZOMER

Het is een groep van twaalf mannetjes, die de vrouwtjes en de kleine steenbokken hoger op de berg hebben achtergelaten. Zelf zijn ze brutaal genoeg om af te dalen voor het sappige gras. Veel hebben de beesten overigens niet te duchten, af en toe wordt er een oud exemplaar afgeschoten, maar verder doet niemand ze iets.

Alternatieve route De eerste tussenstop: de Kaltenberghütte.

dicht bij de hut klimmen ze op grote rotsblokken, likken aan de stenen, kauwen op het groen en liggen een beetje te chillen in het gras. Ze houden de hut in de gaten en zien hoe lastig de houterige tweebeners het hebben op een slackline die bij de hut is opgesteld.

De laatste etappe naar Kappl is ongekend mooi. Dit is een prachtig alternatief voor de sneeuwdag eerder deze week. Eerst omhoog in een enorme ketel aan het einde van het dal en dan via rotsachtig terrein naar de plek waar de warme zon achter de berg tevoorschijn komt. Een bergmeer weerspiegelt de verse sneeuw van de Hohe Riffler, terwijl de lucht langzaam diepblauw kleurt.

Het blijkt een gewilde dagtocht voor mensen die vanuit Kappl met de lift omhoog zijn gegaan en nu de steile opgang beklimmen over smalle paadjes met veel losliggende kleine stenen.

Een grote groep tegenliggers tussen de Konstanzerhütte en de Darmstadterhütte.

Toevallige passanten worden vrienden in de hut

HOOGTELIJN 3-2017 |

54_HL0317_R31_thema-verwallrunde.indd 55

55

22-05-17 09:27

Naamloos-1 1

17-05-17 15:26

THEMA ZOMER

Een dag met veel losse steenslag bij de afdaling van het Kuchenjöchli.

We ontmoeten een man met een grote verrekijker. Als we hem attenderen op de steenbokken, blijkt hij daarvan alles te weten.

Hij houdt de kudde in de gaten en weet precies welk beest mag of moet worden afgeschoten. Op het smalle pad volgt een kleine discussie of dat afschieten ook echt moet, maar om dat te onderstrepen heeft de man, die puffend omhoog kwam, opeens adem genoeg. Er volgt een verhandeling over het welzijn van de dieren en de bemoeienis van de ‘groenen’. In heel Tirol zijn 6.000 steenbokken, leren we, en sinds vijf jaar is de jacht weer toegestaan. Omdat ze niet zo schuw zijn als gemzen, waren ze

daarvóór bijna uitgeroeid. Nu mag er weer geschoten worden, maar daarvoor betaalt de jager behalve zijn vergunning 12.000 euro. Dan mag je een bok boven de 12 jaar schieten. Wij wensen hem een fijne dag en dalen verder af.

In de verte zien we de Niederelbehütte die we eergisteren moesten missen. We naderen langzaam de drukte van de bewoonde wereld en het kinderpark dat om een Alpengasthof is gebouwd. Een kleine dierentuin, een rodelbaantje, springkussens en uiteraard terrassen.

Aan dat laatste zijn we wel toe.

Huttentocht Oostelijke Verwall Reis

Van Utrecht naar Sankt Anton is het 888 kilometer rijden. Met de trein duurt de reis vanaf Utrecht ruim 12 uur, met een overstap in Frankfurt en Zürich. Wie in Keulen opstapt, reist in 8 uur naar Sankt Anton, met een overstap in Basel en Zürich.

De Arlbergtunnel is deze zomer afgesloten vanwege groot onderhoud. Tot eind september wordt het autoverkeer over de oude pasweg geleid.

Informatie

De aangegeven formele looptijden zijn af en toe aan de krappe kant.

Er zijn diverse varianten mogelijk in het Verwallgebied, waarbij je moet oppassen met de overgang naar het andere deel van de Verwall. Overal in de dalen is openbaar vervoer, maar dat moet een behoorlijke omweg maken als je van het oostelijke in het westelijke deel terechtkomt.

In de Tochtenwiki van de NKBV worden diverse tochten in de Verwall besproken: tochtenwiki.nkbv.nl/nl.

Accommodatie

Met uitzondering van de EdmundGraf-Hütte (OeAV) zijn alle hutten van een Sektion van de Deutscher Alpenverein. Overal krijgen NKBVleden korting op het eten en de overnachting. Reserveren is zeer wenselijk.

De volgende hutten liggen op de beschreven rondwandeling: • Kaltenberghütte: kaltenberghütte.at.

• Konstanzerhütte: konstanzerhuette.com.

• Darmstädterhütte: darmstaedterhuette.at.

• Edmund-Graf-Hütte: edmund-graf-huette.at.

• Niet beschreven maar wel op de standaardroute: Niederelbehütte: www.niederelbehuette.at.

In sommige hutten is er geen stroom voor het opladen van telefoons en camera-accu’s. In de Edmund-Graf-Hütte ligt er tussen zes en half acht ’s avonds een doos voor tien stekkers om apparatuur op te laden.

• St. Anton am Arlberg, Mayr XL-wanderkarte 401, 1:25.000, landkartenverlag.de, € 8,50.

Geplastificeerd en groot gedrukt.

Met wandel-, fiets- en MTB-routes.

• Kompass nr. 33, Arlberg Verwallgruppe, 1:50.000, € 11,99.

Geplastificeerd.

• Alpenvereinskarte nr. 28, Verwallgruppe, 1:50.000, € 11,99.

• Op de site van de Darmstädter Hütte staat de volledige brochure van de Deutscher Alpenverein over de Verwallrunde: alpenverein-darmstadt.de/ huetten/darmstaedterhuette.

• Meer informatie over de Broederschap St. Christoph op bruderschaft-st-christoph.org.

Route

De route loopt over goed gemarkeerde paden, onder andere over een aantal hoge passen. Op een enkel stukje is wat licht klimwerk vereist. Daar zijn staalkabels gespannen.

HOOGTELIJN 3-2017 |

54_HL0317_R31_thema-verwallrunde.indd 57

57

22-05-17 09:27

markt & materi l

BESCHERMINGSFACTOR Het is zomer en dus de tijd voor zon en warmte. In deze Markt & Materiaal laten we spullen zien waarmee je veilig beschermd en comfortabel koel of droog blijft.

Eén graad verschil

Odlo, bekend van technisch sportondergoed, heeft een nieuwe stof: Ceramicool. Deze stof belooft je huid met één graad te koelen – als je in warm weer stevig aan het bewegen bent, helpen alle beetjes. Door keramiekdeeltjes in de open en dunne stof wordt warmte snel van je huid opgenomen en weggeleid van je lichaam, aldus Odlo.

Smeren tegen de zon

€ 55 (shirt) / € 50 (singlet) odlo.com

Heb je wel eens in bed gelegen met een zonverbrande rug of schouders? Daar zit niemand op te wachten. Als je in de felle zomerzon komt, is er dus één ding te doen: smeren! Denk aan zonnebrandcrème en vergeet ook je lippen niet.

Care Plus heeft Outdoor & Sea SPF50 voor die schouders en Sun Protection Lipstick SPF30 voor je lippen.

€ 13,95 (SPF50) / € 3,50 (lippenbalsem) careplus.eu

Simpele zonbescherming

Een snelle en effectieve manier om je hoofd te beschermen? Een pet!

We maakten een kleine selectie uit het aanbod, allemaal geschikt voor actieve buitensport: de Jack Wolfskin Active Fold-Away, de Salomon XA en de Buff Pack Run.

€ 26,95 (Jack Wolfskin) € 24,95 (Salomon) € 29,95 (Buff ) bever.com

Houd de zon uit je ogen

Als je naar grote hoogte gaat, kies je het best voor een zonnebril die goed op je gezicht aansluit met categorie 4-glazen. Maak je een stevige wandeling op lagere hoogtes, ga je naar het strand of op reis, dan is een bril met categorie 3-glazen ook prima, zoals deze Beach zonnebril uit de Travelcollectie van Julbo.

€ 59,95 (met Spectron 3-glazen) julbo.com

58 | HOOGTELIJN 3-2017 | ONDER REDACTIE VAN SIETO VAN DER HEIDE

HL0317_r10_menm.indd 58

22-05-17 09:28

THEMA ZOMER

Gebruik jij ook onverwoestbaar materiaal dat de tand des tijds heeft doorstaan? Mail het ons! hoogtelijn@nkbv.nl.

Sun Protection Factor

Er zijn meerdere manieren om je huid tegen de zon te beschermen. We noemen in deze Markt & Materiaal uiteraard zonnebrandcrème, maar je kunt ook kleding kiezen met een Sun Protection Factor (SPF). Deze hardloopshirtjes van The North Face, de Ambition (voor heren) of de Initiative (voor dames) zijn goede voorbeelden, beide bieden SPF30 en zijn luchtig door de mesh panelen.

€ 40 thenorthface.nl

Houd ’t luchtig

Velen kennen de wandelbroeken van Fjällräven en waarschijnlijk ook wel de G-1000 stof waarvan die broeken zijn gemaakt. Het materiaal is sterk, slijtvast, redelijk waterdicht te maken en houdt ook warmte vast. Dat laatste, warmte vasthouden, is niet altijd fijn – in warmere klimaten wil je juist een luchtige broek. Daarom heeft Fjällräven G-1000 Air ontwikkeld, dat, je raadt het al, luchtiger is. Van die nieuwe stof maken ze onder andere de Travellers Trousers.

€ 129,95 fjallraven.nl

Gouwe ouwe

Friends en vrienden Nieuwe inzichten en slijtage... Ook aan klimmateriaal kleeft zoiets als een uiterste houdbaarheidsdatum. Karabiners koop ik vanaf 1980 en de eerste nut in mijn verzameling dateert uit 1983. In de loop der tijd schaf ik meer aan en ik gooi af en toe iets weg. Na die eerste nut, een Grivel, kocht ik een setje ‘zachte halvemanen’ van het merk Cassin. Ze zijn allemaal nog in gebruik, ondanks de recente concurrentie van nieuwere, gekocht in 2016.

De stap van nuts naar friends was destijds een logische.

Er zit meer variatie in dan de nuts. Met een beperkt budget in de jaren 90 kocht ik verouderde modellen, in kleine porties.

De modernere zijn misschien handiger in gebruik, maar er gaan altijd een paar oudjes mee, wat wel eens commentaar oplevert. Dent Blanche, lang geleden… Peter Paul uit zijn ongenoegen over het disfunctioneren van een van mijn Camps. Onhandig op dat moment, maar een kleine ingreep mijnerzijds garandeert de inzet van deze friend tot op heden.

Of de Hugh Banner Quadcams uit Wales… Tijdens het klimmen daar, zei vorig jaar iemand: “They belong to a museum”, indringend kijkend naar mijn fossiel ogende metaalwaren. Behalve HB’s zaten er de bekende, door Ray Jardine ontwikkelde klassieke friends tussen, afkomstig van een aan ziekte overleden vriend. Net zoals elke klim hebben alle friends een eigen verhaal. En zolang ze ‘het doen’, blijf ik ze gebruiken en vervang ik hooguit hun schlinges. Meer niet…

Raymond Haan

NKBV-lid sinds 1983 Alpinist en rotsklimmer

Wil je meer weten over welk oud klimmateriaal je veilig kunt blijven gebruiken en wat je wel tijdig moet vervangen?

Kijk op nkbv.nl/kenniscentrum/document/Levensduur+ klimuitrusting/120.

HOOGTELIJN 3-2017 |

HL0317_r10_menm.indd 59

59

22-05-17 09:28

Naamloos-1 1

17-05-17 15:26 10/05/17 09:24

Deze rubriek is geschreven door de Medische Commissie van de NKBV. Heb je vragen?

Kijk op nkbv.nl/kenniscentrum onder het kopje Medisch of vul het formulier in via goo.gl/D4Y2ZB.

medisch

Pijn onder de voet

Hielspoor Hielspoor kan flink wat roet in het eten gooien bij de bergsporter. Bij elke stap die je zet, is er die zeurende pijn onder je voet. Dit is zeer frustrerend en kan zelfs leiden tot het annuleren van je tocht. Wat is hielspoor en wat kun je er tegen doen?

O

nze voetzool bestaat onder andere uit een peesplaat die de bal van de voet met het hielbeen verbindt. Overbelasting van de peesplaat geeft microscheurtjes die leiden tot ontsteking en afbraak van het bindweefsel (Latijn: fasciitis plantaris). Het risico op overbelasting neemt toe bij plotselinge toename van de belasting of als je op een harde ondergrond loopt. Er is daarnaast een verband met overgewicht en een slecht afrolpatroon van de voet. Het slechte afrolpatroon van de voet kan worden veroorzaakt door kenmerken van de voet zelf, zoals platvoeten en holvoeten, of door onvoldoende voetheffing, bijvoorbeeld door een korte achillespees.

Overbelasting De overbelasting leidt tot pijn onder het hielbeen en/of onder de voetzool tijdens het lopen. Als de aandoening chronisch wordt, ontstaat er soms een verkalking op de aanhechting van het bindweefsel aan het hielbeen, wat hielspoor wordt

genoemd. De rol van deze verkalking in het ontstaan van de pijnklachten is onbekend.

Behandeling De behandeling bestaat uit rust (eventueel kun je in het eerste stadium gips aangemeten krijgen), rekoefeningen van de kuit, ontstekingsremmers zoals ibuprofen, en indien nodig afvallen. Ook dient er aandacht te zijn voor aangepast schoeisel met goede schokabsorptie en eventueel steunzolen.

De rekoefeningen zijn zeer belangrijk in de behandeling van hielspoor. Er bestaan meerdere rekoefeningen voor de kuitspier en de peesplaat zelf. Ga voor meer informatie hierover naar een fysiotherapeut of arts. Met deze behandeling nemen de klachten bij de meerderheid van de patiënten binnen 6 tot 12 maanden af. Van alle patiënten die de behandeling ondergaan, is ongeveer 80 procent binnen een jaar zelfs volledig klachtenvrij. Als deze behandeling geen effect heeft, kunnen bij aanhoudende klachten corticosteroïdeninjecties worden overwogen. Het is aangetoond

dat corticosteroïdeninjecties de klachten op korte termijn verminderen; op langere termijn (3 tot 6 maanden) hebben deze injecties geen effect. Het gebruik van extracorporele shockwave therapie (ECST) is omstreden en de meerwaarde hiervan is niet overtuigend aangetoond.

Met deze behandelingen zullen de klachten bij de meerderheid van de patiënten verbeteren.

Patiënten bij wie deze behandelingen geen effect hebben, kunnen een operatie overwegen. Maar die behandeling is wel een laatste uitweg.

Hielspoor Fasciitis plantaris Peesplaat

TEKST RONALD AKKERMAN | ILLUSTRATIE TOON HEZEMANS | HOOGTELIJN 3-2017 |

67_HL0317_R15_medisch.indd 61

61

22-05-17 09:29

Kris Schrijvers in de route Aucune Plaquette.

Spleetklimmen in Ettringen

Oefente ein Imposant torent de steile wand boven mij uit, massief en zonder structuur. De enige weg omhoog lijkt de kaarsrechte scheur recht boven me. Met een vijfdegraads waardering moet dit toch geen enkel probleem zijn? Vechtend en zwetend probeer ik mezelf omhoog te werken terwijl alles verkeerd aanvoelt. Uit alle macht probeer ik boven me een tussenzekering te plaatsen. Als ik het touw wil klippen, zit het vast. Het zit verklemd tussen mijn voet en de rots. Dan glipt mijn hand weg en het volgende moment hang ik ondersteboven naast mijn zekeraar. “Are you okay Niek?”

I

k weet het nog goed. Mijn eerste ervaring met spleetklimmen was een totaal fiasco. Het liet mij vertwijfeld en gefrustreerd achter. Ik kon met geen mogelijkheid de route uitklimmen, ondanks mijn ruime ervaring in het sportklimmen en alpinisme.

En het ergste was nog dat het een heel makkelijk gewaardeerde route was. Wat is hier aan de hand?, vroeg ik me af. Ik ben toch geen beginneling?

Bezeten Thuis van mijn klimtrip kon ik het maar niet loslaten. Het intrigeerde me. Wat maakt het spleetklimmen toch zo anders? Geobsedeerd zocht ik op het internet naar filmpjes en artikelen over spleetklimmen en natuurlijk naar de mooiste spleetklim-gebieden.

Zelfs op de fiets naar de universiteit zag ik spleetklimroutes op gebouwen. Ik werd gegrepen door deze bijzondere klimtechniek en al snel reisde ik af naar de Verenigde Staten, naar het klimparadijs Yosemite. Het klimmen was ook nu weer een fiasco.

Maar dit keer accepteerde ik het. Het maakte niets uit, het voelde geweldig. En een mooie bijkomstigheid was dat ik beetje bij beetje behendiger werd.

Ongekende mogelijkheden Vijf jaar op rij bezocht ik klassieke spleetklimgebieden in de VS, zoals Yosemite, Zion en Indian Creek. Tussendoor klom ik in de Alpen. Hier merkte ik al snel dat ik mijn opgedane ervaring in het spleetklimmen ontzettend goed kon toepassen in klassieke alpiene routes. Vrijwel alle mooie lijnen in de bergen volgen een lijn van zwakte omhoog naar de top. In de scheuren en barsten

62 | HOOGTELIJN 3-2017

62_HL0317_R43_spleet.indd 62

| TEKST EN FOTO’S NIEK DE JONGE

22-05-17 09:30

Bert Kruyt in de route Dreckriss.

ben je enorm in het voordeel als je over een breed scala aan spleetklimtechnieken beschikt. Spleetklimmen maakte van mij simpelweg een betere alpinist!

Ik begrijp dat niet iedere ambitieuze klimmer vijf jaar op rij naar de VS kan reizen om het spleetklimmen onder de knie te krijgen, maar gelukkig hoeft dit ook niet. Wij Nederlanders wonen namelijk vlakbij een prachtig oefengebied in de Eifel, de basaltgroeves van Ettringen en Mayen. In deze oude steengroeves klim ik al een decennium met een vaste groep vrienden. En allemaal hebben we een grote liefde opgebouwd voor het spleetklimmen en de kwaliteit die Ettringen biedt. Toch merk ik dat er bij de meeste sportklimmers en regio’s binnen de NKBV een zekere ‘huivering voor’ en ‘afkeer van’ Ettringen bestaat. “De routes zijn er te moeilijk” en “Zelf afzekeren is eng en gevaarlijk” zijn veelgehoorde opmerkingen die ik niet begrijp. Dus lijkt het me tijd om hier eens verandering in te brengen. Want voor iedereen die het spleetklimmen onder de knie wil krijgen, is Ettringen een fantastisch klimgebied met ongekende mogelijkheden.

Ettringen Al sinds de Romeinse tijd wordt er in en rondom Ettringen gedolven naar het basalt in de ondergrond. Het basalt is ontstaan door uitbarstingen van de Laacher Seevulkaan. Deze was voor het laatst ongeveer 13.000 jaar geleden actief.

De kuilen in Ettringen kregen pas gestalte door de basaltwinning in de afgelopen 150 jaar. In die periode werd het basalt op meer ‘ambachtelijke’ wijze gedolven dan tegenwoordig. Het resultaat zijn rotswanden van hoge kwaliteit, met een typische zeshoekige

structuur. Op dit prachtige stukje erfgoed kunnen wij nu genieten van een unieke klimstijl, variërend van spleetroutes, versnijdingen en unieke kanten. Daarnaast is Ettringen een typisch vierseizoenengebied. Zo kun je er in de winter en het vroege voorjaar klimmen op de zonovergoten wanden van de Grosse Wand en de Kühlschrank en kun je in de zomer de koelte van de diepere kuilen en de schaduwrijke bossen opzoeken.

Als ik de basaltkuilen inloop, moet ik weleens denken aan de arbeiders die hier vroeger werkten. Hoe ze bezweet en onder het stof verlangden naar hun vrije dag in het weekend. Hoe ironisch dat wij tegenwoordig onze vrije tijd besteden in diezelfde kuilen, bezweet en onder het stof.

Spleetklimmen als specialisme Spleetklimmen is inmiddels een specialisme binnen het rotsklimmen. Bij spleetklimmen trek je niet aan kleine randjes en knijp je geen grepen fijn. Je volgt geen ingewikkelde sequenties om de juiste greepvolgorde te vinden en je maakt al helemaal geen complexe kruispassen. Ook zijn er geen glinsterende boorhaken die de weg omhoog leiden. Nee, bij spleetklimmen beklim je vaak kaarsrechte scheuren in het gesteente en bestaat de klimtechniek letterlijk uit het opvullen van lege ruimtes.

Dat opvullen doe je met behulp van hand-, voet-, arm- en beenverklemmingen. En soms kruip je zelfs met je hele lichaam in de rots. En hierbij moet je vooral duwen om houvast te krijgen. Dat laatste is zelfs voor de meest doorgewinterde sportklimmers en boulderaars behoorlijk wennen.

HOOGTELIJN 3-2017 |

62_HL0317_R43_spleet.indd 63

63

22-05-17 09:30

ijvers

spl tkli en vr gt om n extra oplo end vermogen

Foto Kris Schr

Kris Schrijvers in de route Training for Utah.

meer of minder moeite hebben met bepaalde maten dan een klimmer met kleinemeisjeshanden. Probeer je daarom niet te veel te laten leiden door de gradering van de route. Per slot van rekening is dit slechts een indicatie.

Opwarmen in de ochtendzon

Foto links Niek de Jonge in de route Graflicher Riss.

Foto rechts Ettringen.

Naast een nieuwe klimtechniek vraagt het spleetklimmen nog een extra oplossend vermogen. Spleten worden namelijk zelf afgezekerd met behulp van mobiele tussenzekeringen. Hierbij worden camalots (klemveren) veruit het meest gebruikt, omdat de spleten vaak parallel lopen.

Spleten zijn er in verschillende maten en worden dus ook met verschillende maten camalots afgezekerd. De verschillende maten zijn ruwweg opgedeeld in fingercracks, handcracks, fistcracks, off-widths en chimneys. En elke maat vraagt weer om een specifieke verklemmingstechniek. Zo specifiek dat zelfs het klimmen van bijvoorbeeld off-widths is uitgegroeid tot een apart specialisme binnen het spleetklimmen.

Bij het spleetklimmen is de grootte van je handen een zeer bepalende factor. Zo zal een klimmer met grote kolenschoppen

Ik begin mijn weekend in Ettringen altijd graag in het deel van de sector KĂźhlschrank, direct onder de grote parkeerplaats van Ettringer Lay. Heerlijk in het vroege ochtendzonnetje geniet ik van korte maar prachtige routes. De betrekkelijk nieuwe sector herbergt ook nog eens de fantastische fingercrack Training for Utah (5-). Deze route is uitermate geschikt om je eerste vingerverklemmingen te oefenen, doordat de wand een beetje ligt. Maar onderschat deze route niet! Want de verklemmingen die je moet leggen, zijn van de zwaarste categorie binnen de fingercracks, de zogeheten ringlocks/thumbstacks. Een techniek waarbij je als het ware je vingers over je duim heen plaatst en zo de lege ruimte in de rots opvult. Makkelijker gezegd dan gedaan!

Een andere must do in deze sector is de in het oog springende lijn Aucune Plaquette (7). Van vinger- tot handverklemmingen biedt deze route je een breed scala aan technieken. Probeer niet te smokkelen door uit te spreiden naar rechts. Wil je nou een betere spleetklimmer worden of niet?

Finsterlay Op weg naar het prachtige stadje Mayen kom je langs drie kuilen die midden in het akkerland liggen. De middelste kuil is een waar spleetklimparadijs met kaarsrechte scheuren in verschillende maten. Wie niet van spleetklimmen houdt, heeft in Finsterlay echt niets te zoeken. Door de hoge dichtheid aan spleetroutes is een bezoek aan deze kuil voor de geoefende maar ook beginnende

64 | HOOGTELIJN 3-2017

62_HL0317_R43_spleet.indd 64

22-05-17 09:30

Oefenroutes Ik heb een korte lijst van routes samengesteld die naar mijn mening geschikt zijn om de verschillende verklemmingstechnieken te oefenen en die van jezelf een betere spleetklimmer maken. De routes zijn in oplopende moeilijkheid, waardoor je als het ware een traject kunt doorlopen van beginner tot expert. De graderingen zijn in d e UIAA-schaal en voor het gemak heb ik er de paginanummers van de klimtopo Schwarze Säulen, Kletterführer Mayen (uitgave 2013) bij gezet. Veel plezier!

Fingercracks

spleetklimmer een absolute aanrader. Finsterlay herbergt naast een aantal prachtige handspleten, zoals Mjölnir (7) en OGER (7+) ook een ruim aanbod aan off-widths. Deze maat is wat mij betreft het absolute koningsnummer van het spleetklimmen. Met deze maat kun je eigenlijk niets beginnen. De spleet is te wijd voor een vuistverklemming en te smal om in te kruipen en met je lichaam te verklemmen. Kortom, je zult de vindingrijke technieken als armbars, chickenwings en het stacken moeten toepassen. Echte aanraders zijn Wildsau (6+), Sinizbukwud (6+), M.D.W. (7+) en voor de expert M.D.S. (7+) en Kleiner Doofer Krabbelkäfer (8).

Bloed, zweet, beurse ledematen en braakneigingen gegarandeerd.

Anders heb je domweg niet genoeg je best gedaan!

• Training for Utah (5-) pagina 81 – Vingerverklemmingen van de zwaarste categorie! Kun jij een ringlock leggen en soepel omhoog klimmen?

• Gash (7) pagina 125 – Smokkelen met je voeten is hier geen optie!

Pure en dwingende fingercrack, achter in de sector Kranwand.

• Dirty Deeds Done Dirt Cheap (7) pagina 244 – Puur vingerverklemgenot met een listig einde. Misschien wel mijn meest favoriete route in het bos van Kottenheim.

• Fegefeuer (7+/8-) pagina 104 – Fantastische lijn in een kuil met veel ambiance. Voor menigeen is deze route de start van een leven verslaafd aan spleetklimmen.

Tips tot slot

Hand- & Fistcracks

Handcrack in Aucune Plaquette.

De diversiteit van Ettringen is ongekend en uniek voor Europa.

Want voor wie in Ettringen leert klimmen, verschijnt er in de rest van de wereld een ongekende rijkdom aan klimmogelijkheden.

Voor degenen die het spleetklimmen serieus willen oppakken, heb ik in het kader hiernaast een lijst van routes samengesteld die geschikt zijn om je de verschillende verklemmingstechnieken eigen te maken. Gun jezelf de tijd om de nieuwe technieken te leren en beschouw jezelf weer als een beginner. Let goed op je voettechniek en oefen desnoods eerst in toprope. En vergeet niet: klimmen leer je door te klimmen! Heel veel succes en vooral veel plezier, en tot in Ettringen!

Niek de Jonge geeft in Ettringen spleetklimcursussen aan groepen en beschikt over een heuse crackmachine.

Kijk voor meer informatie op niekdejonge.nl.

Niek wordt ondersteund door Rab.

• Lauras Stern (5) pagina 244 – Van het begin tot eind perfecte handverklemmingen ofwel perfect hands, of heb jij misschien kleinemeisjeshanden?

• Handriss (6) pagina 129 – Dit is toch geen handcrack? Fysieke en dwingende vuistverklemmingen van begin tot eind!

• Mjölnir (7) pagina 44 – Eindelijk ben je met je kleine handen in het voordeel! Perfecte handspleet met een listig begin.

• OGER (7+/8-) pagina 44 – Voor kleine handen een drama en voor grote handen een makkie.

Toch krijg je in deze fistcrack niets cadeau.

Off-width & Chimney

• Gräflicher Riss (6-) pagina 134 – Met recht de mooiste squeeze chimney in Ettringen. Absolute aanrader! (Om te oefenen adviseer ik een toprope uit te hangen vanuit de Linker Y-Riss.)

• Wildsau (6+) pagina 46 – Voor wie de voettechniek van het off-widthklimmen beheerst een makkie. Maar voor de beginner een waar gevecht!

• Auf Tauchfahrt (7) pagina 124 – Wie deze route zonder kreunen kan klimmen, mag zich van mij een expert noemen. Een prachtige fysieke en dwingende route op de Kranwand.

• M.D.S. (7+) pagina 44 – In deze route zal je het helemaal zelf moeten doen! Waanzinnig duurmonster en indrukwekkende lijn in Finsterlay.

Mijn top 5 voor de expert

1. Aucune Plaquette (7) pagina 80 – Mijn favoriete trainingsroute van vingers tot hand. Je bent pas een expert als jij hem klimt zonder naar rechts te stappen!

2. Mettwürstchen (7+) pagina 141 – Mega klassieker van historische waarde! Deze lijn heeft het allemaal! Probeer ook eens de directe instap via een dwingende fingercrack.

3. In der Kelle des Knopfgiessers (8) pagina 87 – Misschien wel de mooiste spleetroute van het hele gebied! Van tight-hand tot fingertips moet je hier een groot arsenaal aan spleetklimtechnieken toepassen. En de expert heeft de glinsterende boorhaken toch echt niet nodig!

4. Seepferdchen (8+) pagina 128 – Van begin tot eind puur esthetisch klimgenot!

Fysieke route met dwingende verklemmingen bovenin, waanzinnig!

5. Mut der Verzweiflung (8+/9-) pagina 91 – Inmiddels uitgegroeid tot de bekendste en meest gewilde route van het gebied. En met recht!

HOOGTELIJN 3-2017 |

62_HL0317_R43_spleet.indd 65

65

22-05-17 09:30

GRIGRI® +

Photo © www.kalice.fr

Standard features include assisted braking, anti-panic handle, and gear selector.

With the GRIGRI+, Petzl’s family of assisted-braking belay devices just expanded.

Designed for all climbers, this new device can be used with 8.9mm to 10.5mm diameter single ropes. The belay mode selector (for top rope or lead climbing) and the anti-panic handle make this device extremely comfortable to use at both the gym and the crag. www.petzl.com

Naamloos-1 1

17-05-17 15:36

&

Koken Cookies Kookboek voor klimmers

Koken, tekenen en klimmen zijn de hobby’s van Lotte Meijer. De 35-jarige Amsterdamse ontwerpt in het dagelijks leven interactieve producten voor musea, onderwijs en de zorg, klimt het liefst buiten en zorgt vaak voor de inwendige mens tijdens klimtrips. Ze bundelde haar favoriete recepten voor klimmers.

“A

ls we gaan klimmen, bak ik meestal iets lekkers om mee te nemen”, vertelt Lotte Meijer. “En als er gekookt moet worden, doe ik dat graag. Mijn favoriete recepten deel ik met mijn vrienden. Drie jaar geleden ben ik ze ook gaan illustreren, omdat ik mijn enthousiasme voor het eten en klimmen wilde omzetten in iets visueels. Ik deelde ze op Facebook als ik er eentje af had. Inmiddels heb ik er genoeg om te bundelen.”

Lotte Meijer op oudjaarsdag 2011 tijdens de beklimming van East Buttress op El Capitan in haar favoriete klimgebied Yosemite (VS).

is lekker, en je verbrandt veel energie tijdens het klimmen.”

Was het hoog tijd dat er zoiets als een klimmerskookboek zou verschijnen? “Ik denk niet dat het levens gaat redden”, lacht ze, “maar je zal maar op klimvakantie zijn en honger hebben.

Of thuis je snacks voor je bergsportweekeinde voorbereiden; dan komt dit goed van pas.”

Het boek is eigenlijk een bundeling van recepten op losse fleurige kaarten, bij elkaar gehouden door een touwtje. “Iemand die een achtje kan knopen, kan ermee overweg. Je hoeft dan niet altijd alle recepten mee te nemen. De kaarten hebben een lamineerlaagje, zodat er niets gebeurt als er wat nattigheid op komt.”

Nieuwe recepten Als de recepten-aan-een-touwtje een succes worden, kan Lotte die uitbreiden. “Iedereen mag zijn recepten sturen naar info@cooking-for-climbers.com. En de namen van favoriete restaurants bij klimgebieden, want die staan er ook in.” De tekst is in het Engels, met hier en daar een vertaling in het Nederlands voor minder bekende kook- en baktermen en namen van ingrediënten. “Ik heb veel klimmende vrienden in de VS waar ik vier jaar heb gewoond, en de meeste Nederlanders spreken wel Engels.

Bovendien wordt het kookboek via cooking-for-climbers.com verkocht en ik hoop ze in klim- en boulderhallen kwijt te kunnen.”

Heeft Lotte nog tips voor klimmende Hoogtelijnlezers? “Ja, neem altijd een zakje met wat kaneel of chilivlokken mee, dat geeft extra smaak aan veel gerechten. En gebruik grof zeezout in de koekjes – heerlijk die korreltjes!”

Win de recepten van Lotte Meijer Lotte traint in de klimhal, maar is het liefst buiten actief. Binnen heeft ze net de twee eerste 7a’s geklommen, buiten is 6 tot 7 wel het maximum. “Hoog is voor mij belangrijker dan hard. Het liefst klim ik een multipitch. Yosemite is mijn favoriet en in Europa vind ik Finale Ligure een mooi gebied. Het is eigenlijk niet hoog genoeg, maar het Italiaanse eten maakt veel goed.”

Lekker, makkelijk en goed Lotte heeft drie eisen voor de recepten: “Ze moeten lekker zijn, makkelijk, en goed te maken voor een groep op een camping.

Of van tevoren thuis te bakken. Zoetigheid is prima, want het

Lotte stelt twee exemplaren van de gebundelde recepten beschikbaar. Stuur voor 1 juli 2017 een mail naar hoogtelijn@nkbv.nl onder vermelding van Cooking for Climbers en wie weet ben jij een van de gelukkige winnaars.

The Joy of Cooking for Climbers, Lotte Meijer is te bestellen via cooking-for-climbers.com. € 17,50

The Joy of

Cooking for Climbers OR HIKERS, CAMPERS, BOULDERERS & OTHER FANS OF THE OUTDOORS

Lotte Meijer

TEKST PETER DAALDER | FOTO’S/ILLUSTRATIES LOTTE MEIJER EN JONATHAN LAI | HOOGTELIJN 3-2017 |

77_HL0317_R45_kookboek.indd 67

67

22-05-17 09:31

Bewuste keuze Duurzaamheid in de bergsport

Is het je opgevallen toen je deze Hoogtelijn uitpakte? Hij is niet langer verpakt in plastic, maar in biofolie! Hiermee levert de NKBV een nieuwe, voortdurende, bijdrage aan duurzaamheid. Een onderwerp dat hoog op de agenda staat van de vereniging en een belangrijk onderwerp in het meerjarenbeleidsplan. Om dit in goede banen te leiden, is de Commissie Duurzaamheid in het leven geroepen.

Ik spreek commissieleden Gert van Beek en Bianca Nijhof over de korte- en langetermijnvisie van deze zeskoppige commissie.

B

ij het woord duurzaamheid denken veel mensen aan vervuilende vliegtuigen of ronkende auto’s, maar de Commissie Duurzaamheid gaat een stapje verder en maakt het misschien zelfs eenvoudiger. “Als je in de bergen bent, helpt het al als je gebruikmaakt van lokale voorzieningen, zoals berghutten en het openbaar vervoer”, legt Bianca Nijhof uit.

“Maar ook als je lokaal gemaakte kaas koopt, bent je duurzaam bezig. Omdat de lokale bevolking profiteert van de opbrengst en omdat de kaas dan niet met een helikopter hoog de bergen in hoeft te worden gebracht.”

Duurzaamheid gedefinieerd

waarvan iedereen zijn eigen duurzame afweging kan maken.

Wat we vooral willen laten zien, is dat duurzaamheid leuk is en dat iedereen er een bijdrage aan kan leveren.”

“De basis van duurzaamheid is niet alleen groen”, gaat Nijhof verder. “Wij kijken bijvoorbeeld ook naar sociale en financiële aspecten; is de maatschappij in balans? Een voorbeeld: veel berghutten stoken nog steeds op hout. Maar dat heeft wel ontbossing en daardoor erosie als gevolg. Een oplossing zou zijn om via zonnecellen aan energie te komen. Dat is meteen beter voor de gezondheid. Maar veel bergbewoners hebben niet de financiële middelen om die duurzame verandering in te zetten.

Voor we verder ingaan op doelen en acties, is het prettig om te weten waarover we precies praten. Maar dan blijkt dat het begrip duurzaamheid lastig te definiëren is. Hoe denkt de commissie hierover? “De term kun je inderdaad heel breed definiëren en die discussie willen we niet aangaan”, zegt commissievoorzitter Gert van Beek resoluut. “Wij maken het liever concreet: hoe motiveren we iedereen – het NKBV-bureau en de NKBV-leden – om met duurzaamheid aan de slag te gaan? We houden het daarom bij een beschrijving van het duurzame doel dat de NKBV nastreeft en geven vervolgens zo veel mogelijk handvatten aan de hand

68 | HOOGTELIJN 3-2017

14_HL0317_R22_duurzaam.indd 68

Een van de wensen van de Hoogtelijnredactie en -lezers was een duurzamer folie bij verzending.

Vanaf nu wordt Hoogtelijn verstuurd in composteerbare biofolie. Het folie is biologisch afbreekbaar en kan dus bij het GFT-afval. Let op: het folie is niet geschikt voor de composthoop in de tuin, omdat de temperatuur daar niet hoog genoeg wordt.

Foto Rik Burger

Foto Rik Burger

Verzending Hoogtelijn voortaan in biofolie

| TEKST FEMKE WELVAART

22-05-17 09:31

Word ook NKBV-vrijwilliger

De NKBV kan niet zonder al haar enthousiaste vrijwilligers, zowel regionaal als op landelijk niveau. Zoals Gert van Beek en Bianca Nijhof, die in dit artikel vertellen over de Commissie Duurzaamheid. Vind jij het ook leuk om jouw kennis en energie in te zetten voor de vereniging? Kijk dan met enige regelmaat op nkbv.nl/vacatures. Wie weet zit er een functie bij, in een commissie of tijdelijk project dat precies bij jou past!

Door lokaal geproduceerde kaas te kopen, draag je al bij aan duurzaamheid.

Daarom is het belangrijk dat wij, toeristen, geld uitgeven bij bijvoorbeeld de lokale hutten, kaasboeren en vervoerders. Dat is niet alleen een bewuste, maar zeker ook een leuke keuze!”

Nadenken over duurzame alternatieven Eigenlijk is duurzaamheid nadenken over wat je doet en wat jouw impact is. Bewuste afwegingen maken dus. Zowel negatief (met welke keuzes schaadt je het milieu) als positief (wat draag je bij aan het natuurlijke, sociale of financiële systeem). Hoe ziet de commissie dit in relatie met de bergsport? “Duurzame bergsport heeft een minimale tot geen impact op het milieu, draagt bij aan het geluk en de hoogtebeleving van de deelnemers, vindt plaats met respect voor de natuur en houdt rekening met een gezonde leefomgeving voor de lokale bevolking”, somt Van Beek op.

“Dat vraagt om een misschien wat aangepaste houding van de bergsporter die kiest voor duurzame alternatieven. Het gaat erom dat je een bewuste afweging maakt en zelf kiest wat bij jou past. De bergen liggen nou eenmaal niet in Nederland, dus kun je niet om vervoer heen. We reizen per auto, gaan vliegen, of nemen de trein. De NKBV gaat deze reizigers niet vertellen dat ze niet meer mogen vliegen omdat dat te vervuilend is. Wat wij willen bewerkstelligen, is dat iedereen zich ten minste bewust is van zijn persoonlijke CO2-uitstoot, dat hij het leuk vindt om na te denken over duurzame alternatieven en dat er mogelijkheden zijn om de CO2-uitstoot te compenseren.” “Je kunt er bijvoorbeeld voor kiezen om wel het vliegtuig te nemen, maar op je bestemming een duurzaam steentje bij te dragen”, vult Nijhof hem aan.

“Je zou dan tijdens een van je wandelingen een zak mee kunnen nemen waarin je het zwerfvuil dat je tegenkomt, verzamelt. Of je neemt het afval dat je anders achterlaat in de hut, weer mee naar het dal. Dan hoeft het boven op de berg niet te worden verbrand met houtkap, ontbossing en erosie als gevolg. En het maakt je meteen bewust van wat je allemaal weggooit. Ook dat zijn vormen van compenseren en alle beetjes helpen.”

Op dit moment is de commissie druk met het berekenen van de voetafdruk van het NKBV-bureau en wil ze inspiratiesessies organiseren voor medewerkers van het bureau. Daarnaast wil ze duurzaamheid laten opnemen in de opleidingen van instructeurs en tochtleiders, gaat ze de belangstelling binnen regio’s peilen en wil ze alle leden die een duurzame afweging willen maken, maar niet weten hoe dat moet, in de toekomst toegang geven tot een tool waaruit blijkt welke impact zijn specifieke bergsportreis op het milieu heeft. “We kunnen niet verwachten dat iedereen vanaf nu de knop omzet en andere keuzes maakt.

Wel kunnen we zo veel mogelijk mensen interesseren voor dit onderwerp, hen informeren, en zo stukje bij beetje een nieuwe manier van denken en handelen creëren.”

‘Duurzaamheid is leuk; je kiest zelf wat bij jou past’ Als we willen dat toekomstige generaties minstens evenveel plezier beleven aan de bergen als wij, moeten we dus nu dingen anders gaan aanpakken? Nijhof: “Zo is het. Ik gebruik graag de treffende uitspraak ‘We hebben de aarde niet geërfd van onze ouders, maar lenen haar van onze kinderen.”

Heb je een goed idee voor de Commissie Duurzaamheid? Stuur dan een mail naar duurzaamheid@nkbv.nl, de commissie gaat er graag mee aan de slag.

Zonnepanelen op de Mindelheimer Hütte.

Foto Günther R. Träumer

Foto Mieke Scharloo

Zo veel mogelijk mensen bewust maken

HOOGTELIJN 3-2017 |

14_HL0317_R22_duurzaam.indd 69

69

22-05-17 09:32

Wandelen in de Dinarische Alpen

Na 40 jaar

terug in de Balkan

De zes mannen gaan al veertig jaar met elkaar op reis.

Foto boven: 2014 Foto onder: 1974

70 | HOOGTELIJN 3-2017

De mannen van het wandelclubje Clinophilia gaan al veertig jaar met elkaar op pad. Dit keer nodigt een van leden de club uit in zijn thuisland Bosnië-Herzegovina. Bergwandelen in Bosnië? Ja, en hoe! Het brengt de mannen op voor hen nog onbekend terrein, de Dinarische Alpen. Een ruig en afwisselend landschap met kale, steile hellingen, een mooie graat, prachtige bospaden, fantastische uitzichtpunten, lieflijke meren en, wat ze nooit eerder zagen, velden vol orchideeën, narcissen, krokussen, lelies en oneindig veel meer planten.

| TEKST EN FOTO’S KLAAS MARCK, LAURENS VAN DER SCHUUR, GIJS DE JONG EN JURRIAAN KRAAK

70_HL0317_R42_viadinarica.indd 70

22-05-17 09:34

Foto rechts De witte asfodeel bij uitzichtpunt Boric. Foto uiterst rechts De belvedère achter de koninklijke jachthut Zljeb met uitzicht op de Cursnicaketen.

Foto linksonder De herbouwde Ottomaanse brug Stari Most in Mostar.

Foto rechtsonder Uitzichtpunt Boric in nationaal park Sutjeska.

D

e Dinarische Alpen bestaan uit een langgerekt karstgebergte dat zich over een lengte van 650 kilometer uitstrekt langs de Adriatische kust, van Slovenië tot in Albanië. De hoogste top is de Maja Jezerce (2694 meter) in Albanië. Internationaal toerisme is er in tegenstelling tot de kustgebieden aan de Adriatische Zee, nauwelijks tot ontwikkeling gekomen. Dit hangt mogelijk samen met de geschiedenis van de genoemde landen, gekenmerkt door eeuwen van etnische, religieuze en politieke conflicten. De belegering van Sarajevo van 1992 tot 1996 en de massamoord in Srebrenica in 1995 spreken boekdelen.

Sarajevo en Umoljani In de laatste week van mei vliegen we met zes man van het wandelclubje Clinophilia (‘Liefde voor het hellende vlak’) naar Sarajevo. We bezoeken er diezelfde middag het oude Ottomaanse stadsdeel met zijn elegante moskeeën en oude koranschool. Het immense grafveld naast het Olympisch Stadion (Winterspelen 1984) maakt diepe indruk. Hier begroef de stad haar doden in de beschermende duisternis van de nacht, tijdens de jaren van belegering, twintig jaar geleden.

De volgende dag rijden we de stad uit in de schaduw van de 2067 meter hoge Bjelasnica. De weg slingert langs de berg omhoog naar het bergdorpje Umoljani. ’s Middags gaan we de nabij gelegen bergketen Visocica op. Startpunt is de

Treskavicahut (1228 meter). Het pad voert over weitjes en door een bos naar een alpenweide vol krokussen, primula’s, gentianen, ratelaars en helleborussen. Het is het toneel van een immens groot kalkstenen amfitheater.

Langs de steeds steilere helling stampen we door de laatste sneeuwvelden ons eigen pad naar een zadel op 1888 meter.

Dan gaat het over een brede graat naar de 1960 meter hoge Vito.

We vervolgen de graat met prachtig uitzicht en komen aan bij de Drstva (1808 meter). Vanaf dit topje dalen we in warm namiddaglicht af naar ons vertrekpunt.

Naar Lukomir Onze tweede wandeltocht brengt ons van Umoljani naar het hoogste en meest geïsoleerd gelegen dorpje Lukomir (1496 meter).

Vooral stijgend en af en toe dalend wandelen we anderhalf uur door bossen en weitjes tot we op een halfverharde weg komen.

Iets verder duiken we weer een groene vallei in met glooiende hellingen en rotsblokken. Dan zien we de eerste daken van Lukomir liggen, waar ons een warm welkom wacht door de oude schaapsherder Vejsil Comor en zijn vrouw Rahima. Het zijn vrienden van onze Nederlandssprekende gids Thierry.

Opgedroogd bij de ronkende oven waarin onze lunch werd gebakken, en gesterkt door koffie en mooie verhalen, vervolgen we onze tocht door een afwisselend landschap langs de Rakitnicakloof. Halverwege ontmoeten we een schaapherder met zijn kudde.

Hij vertelt dat verderop het pad is weggeslagen en dat we dus

HOOGTELIJN 3-2017 |

70_HL0317_R42_viadinarica.indd 71

71

22-05-17 09:34

Een veld vol bloeiende primula’s met op de achtergrond de Visocica.

Foto links Op de top van de Drstva. Foto rechts Het hoogstgelegen dorpje van Bosnië-Herzegovina, Lukomir (1496 m).

hogerop moeten. Een paar uur later dalen we rustig af langs een groene helling waar zeven kleine watermolens langs een oude steile beek staan. We zien Umoljani liggen, goed herkenbaar aan een karakteristiek eeuwenoud moskeetje aan het begin van het dorp.

Sporen van het verleden In dichte beukenbossen liggen onttakelde Olympische skischansen en liftinstallaties. Op een gebouw naast de schans staat met

Bij de top van de Drstva.

grote letters UN geschilderd: restanten van een Franse VN-post twintig jaar geleden. Vanaf de weg zien we waarschuwingsbordjes voor landmijnen. Alle reden om hier niet te wandelen.

Ons doel vandaag is de Diva Grabovicavallei, net voorbij de stad Jablanica die aan de Neretva ligt. Hier wist het partizanenleger van maarschalk Tito in 1943 met een list te ontsnappen aan Duitse troepen. De opgeblazen treinbrug is nog altijd een trekpleister.

Vanuit Diva Grabovica lopen we door beuken- en eikenbossen naar de 700 meter hoger gelegen oude koninklijke jachthut Zljeb.

Het klapstuk is niet de jachthut maar een hierachter gelegen belvedère: een mediterraan ogend kalkstenen klif begroeid met geurende pijnbomen. De perfecte plek voor onze lunch.

Laat in de middag rijden we door de Neretvakloof naar Mostar, de hoofdstad van Herzegovina.

Rustdag in de vallei Vandaag doen we het rustig aan. In Blagaj, net onder Mostar, brengt een bescheiden klimmetje ons naar de resten van een oud fort met uitzicht over de uitgestrekte Neretvavallei. Van hieruit wandelen we naar het lagergelegen Tekija, een bijna vijfhonderd jaar oude Ottomaans gebouw voor derwisjen (islamitische bedelmonniken).

Onze lunch op een eilandje in de Bunica is onvergetelijk. ’s Middags bezoeken we in Citluk een vinarija waar Josip Brkic zijn wijnen maakt.

Nationaal park Sutjeska Op onze een-na-laatste dag rijden we naar nationaal park Sutjeska, grenzend aan Montenegro. Het park wordt gedomineerd door

72 | HOOGTELIJN 3-2017

70_HL0317_R42_viadinarica.indd 72

22-05-17 09:34

We zagen tien verschillende orchideeën: de aangebrande orchis, hondskruid, de bleke orchis, het witte bosvogeltje, de vleeskleurige orchis, de rode vlierorchis, de gele vlierorchis, de keverorchis, de mannetjesorchis en de nachtorchis.

drie bergketens, de Zelengora, de Maglic en de Volujak. In het park ligt een van de weinige oude regenwouden van Europa.

We droppen onze bagage in het enige hotel in het park, Hotel Madost, een kolos van beton en hout met alle stijlkenmerken van klassieke Sovjet-architectuur, en rijden richting de Zelengora.

Met zicht op de Ardovkam in de verte beklimmen we op ons gemakje de Uglesin Vrh (1859 meter) en dalen dan af naar de Donje Bare, een op 1475 meter gelegen meer. Vanaf daar is het nog een kilometer naar uitzichtpunt Boric. Het pad loopt langs velden vol narcissen, bergirissen en witte asfodelen, de bloem van de klassieke rouw. Het uitzicht overdondert ons. We hebben zicht op de Maglic en de Volujak terwijl aan onze voeten de duistere diepte van de kloof van de 700 meter lager stromende Sutjeska ligt.

Heel tevreden lopen we terug naar ons startpunt.

Vrijdag: onze laatste wandeldag. Met mist en regen lopen we naar het Trnovackomeer, dat net in Montenegro ligt. Van een verharde weg gaat de route geleidelijk over in een lastig rotsig pad, dat daalt naar een grote groene weide en vervolgens een donker bos induikt. Plots opent het bos zich en zien we het meer liggen. We wandelen nu Montenegro binnen. Door de laaghangende wolken kunnen we de Maglic, de Volujak en de

Trnovacko Dumitor niet zien liggen. We houden ze te goed.

Het is mooi geweest, heel mooi.

Heden en verleden Het was een bijzondere tocht. Zes van ons reden veertig jaar geleden in een oud Volkswagenbusje door de Balkan, op weg naar Turkije om uiteindelijk in Irak de hangende tuinen van Babylon te bezoeken. Dat doel hebben we toen niet bereikt,

De belvedère is begroeid met geurende pijnbomen omdat de Turks-Iraakse grens voor ons gesloten bleef. Terug in Nederland is het reisgezelschap nooit volledig herenigd geweest, tot deze wandelweek in Bosnië-Herzegovina.

En die hangende tuinen? Die bestaan dus echt! We hebben ze nu met eigen ogen gezien: de ongerepte hellingen van de Dinarische Alpen in Bosnië en Herzegovina, met hun veelkleurige kleed van orchideeën, narcissen, krokussen, lelies, primula’s, irissen, asfodenen, gentianen en zo veel ander moois.

En zo komen heden en verleden samen in Bosnië-Herzegovina.

Wandelen in Bosnië-Herzegovina Reis

Bosnië-Herzegovina biedt goede mogelijkheden om te wandelen in de Dinarische Alpen, een relatief onbekend gebergte dat zich uitstrekt van Slovenië tot Albanië.

Vanaf Utrecht is het ongeveer 1700 kilometer rijden naar Serajevo.

Diverse luchtvaartmaatschappen vliegen vanaf Schiphol naar Sarajevo, met minimaal één overstap.

Lokale touroperators

Er zijn niet of nauwelijks goede wandelgidsen en -kaarten, het openbaar vervoer is gebrekkig en op sommige plaatsen liggen nog landmijnen. Daarom is het verstandig om gebruik te maken van de diensten van lokale touroperators en gidsen.

Wij schakelden Thierry Joubert in, een Nederlandse gids die al ruim twintig jaar in Bosnië woont en werkt voor Green Visions. Kijk voor meer

informatie op greenvisions.ba.

Je kunt meerdaagse trektochten maken of bergwandelen combineren met andere sportieve activiteiten, zoals raften of mountainbiken.

Op de graat van de Visocacaketen tussen de Vito en de Drstva.

Via Dinarica

In navolging van de Via Alpina, een 5.000 kilometer lang netwerk van wandelpaden in acht landen, is het initiatief genomen voor een Via Dinarica. Het plan is om twee wandelroutes hiervoor aan te merken, één langs de Adriatische kust en één midden door het gebergte, en een mountainbikeroute in het beboste achterland.

Het plan bevindt zich nog in een beginstadium: ze zijn begonnen met het uitzetten en markeren van de eerste wandeletappes. De hier beschreven tocht voert deels langs deze paden. Kijk voor meer informatie op viadinarica.com.

HOOGTELIJN 3-2017 |

70_HL0317_R42_viadinarica.indd 73

73

22-05-17 09:34

Winactie: stuur je NKBV-topvlagfoto in

Het weer in de Alpen

Foto Bas Lendemeijer

Maak jij deze zomer ook een leuke topvlagfoto met de NKBV-topvlag?

Stuur hem dan voor 1 september naar communicatie@nkbv.nl en vermeld in je mail het gebied, de berg, wie er op de foto staan en een leuke anekdote over je tocht. Zo maak je kans op mooie prijzen van onze sponsors en partners, zoals een rugzak, jas of cadeaukaarten. Heb je nog geen topvlag, bestel hem dan voor € 3,95 (excl. verzendkosten) via nkbvwebshop.nl/nkbvtopvlag.

Foto MySwitzerland

nkbv v r jou

Kijk voor het laatste verenigingsnieuws op nkbv.nl of volg de NKBV op Facebook: facebook.com/de.nkbv.

Bas Lendemeijer was met zijn vriendin op vakantie in Amerika, waar ze een aantal mooie toppen beklommen. “Natuurlijk ging de NKBV-vlag mee en ik wilde jullie de foto’s niet onthouden. Hier staan we bovenop de Half Dome in Yosemite National Park. Om hier bovenop te komen, moet je 120 meter tegen een gladde 45 graden helling van graniet op lopen, met de hulp van kabels. Erg zwaar!

Een leuk weetje is dat deze berg het logo van The North Face is.”

Gegarandeerd vertrek

Wil je deze zomer nog mee met Bergsportreizen.nl?

Kijk gauw op de site welke reizen je nog kunt boeken. Zeker die met gegarandeerd vertrek lopen snel vol, dus wees er vlug bij. Kijk voor die reizen op bergsportreizen.nl/gegarandeerd-vertrek.

Brochure Er is ook een NKBV-brochure Het weer in de Alpen. Hierin wordt

precies uitgelegd hoe je in de bergen het weer kunt inschatten en waar je op moet letten. De handzame brochure in A5-formaat met 34 pagina’s kost € 3,95 (excl. verzendkosten). Je kunt hem bestellen in de NKBV-webshop, op nkbvwebshop.nl/weerindealpen.

Foto Zout Fotografie

Leer tijdens bergtochten het weer inschatten en de voortekenen van een weersomslag kennen. In het webinar Het weer in de bergen, dat we juni 2016 streamden op nkbv.nl, vertelt Alpenweerman.nl hoe je verschillende weertypen kunt lezen.

Bekijk dit webinar op nkbv.nl/ kenniscentrum/document/ Het+weer+in+de+Alpen/40.

Wil je meer leren over het weer?

De NKBV organiseert regelmatig workshops. Op bergsportreizen.nl/ workshops/weerkunde vind je meer informatie.

Jubileum NKBVregio Maashoek

Sinds juni 2015 is de NKBV aangesloten bij het Instituut voor Sportrechtspraak (ISR). Zodra er een incident is dat te maken heeft met matchfixing, seksuele intimidatie of doping, dan ondersteunt het ISR de betrokkenen, zoals het slachtoffer, de verdachte en de bond. Het gaat hier om zaken die de specialistische kennis van het instituut nodig hebben en die zowel juridisch, inhoudelijk als publicitair voor alle betrokkenen een hoge impact hebben. Meer informatie over het ISR vind je op instituut-sportrechtspraak.nl en over de aansluiting van de NKBV bij het ISR op nkbv.nl/kenniscentrum/document/isr/330.

Foto ANWB

NKBV aangesloten bij het ISR

De NKBV-regio Maashoek viert op 3 september haar zestigste verjaardag. Alle NKBV-leden zijn uitgenodigd om dit met hen te vieren in Klimtuin Fliegerhorst in Venlo. Kom ook boulderen, (voor-)klimmen, abseilen, drytoolen, tokkelen, klettersteigen, slacklinen of zelfs kamperen.

Ook niet-leden zijn van harte welkom. In de volgende editie van Hoogtelijn lees je meer over de activiteiten in de Fliegerhorst.

74 | HOOGTELIJN 3-2017

74_HL0317_R20_nkbvboorjou.indd 74

22-05-17 09:37

Uit het Kenniscentrum

BERGWANDELEN MET EEN HOND

Check de hut Ook zonder hond moet je tegenwoordig reserveren in berghutten, maar met hond loont het extra de moeite om contact op te nemen met de huttenwaard en zeker te stellen dat je hond mee mag. Niet alle hutten laten honden toe en sommige hutten brengen voor een hond extra kosten in rekening.

Zorg voor een goede conditie Niet iedere hond kan zomaar 6 tot 8 uur wandelen, zeker niet in alpien terrein of bij hoge omgevingstemperaturen.

Bepaalde raskenmerken maken een hond minder geschikt voor langdurige, zware inspanning of voor activiteiten onder bepaalde weersomstandigheden.

Het is raadzaam om advies in te winnen bij een dierenarts of bij twijfel de hond te laten onderzoeken.

Wanneer je de hond minimaal vier keer per dag uitlaat, waarvan één wandeling van minstens een uur waarbij de hond los mag lopen en kan rennen en spelen, en als je in het weekend misschien nog wat extra loopt, is een conditietraining niet noodzakelijk. Heb je minder tijd met

de hond, dan is een conditietraining naast de fiets een goed alternatief.

Foto Zout Fotografi e

Klaar voor vertrek?

Checklist

Veel baasjes nemen hun hond mee op vakantie. Of zelfs de bergen in. Een stevige bergwandeling of een meerdaagse huttentocht met je hond vergt de nodige voorbereiding. We zetten een aantal dingen voor je op een rij.

Reis geboekt, spullen verzameld? Doe de laatste check en ga de bergen in.

Veel plezier!

Check douanebepalingen Kijk voor reizen met een huisdier binnen de EU en douanebepalingen op de site van het Landelijk InformatieCentrum Gezelschapsdieren, licg.nl. Ook op de website van het Trimbos-instituut vind je veel informatie over reizen en bergwandelen met een hond.

Check je paklijst; heb je alles in huis?

Is je materiaal in orde?

Neem voldoende laagjes (kleding) mee zodat je op alle weersituaties bent voorbereid.

Hoe is je conditie; moet je nog trainen?

Boek een NKBV-workshop en fris je technische kennis op.

Check de kleine lettertjes van je verzekering als je geen NKBV-reisverzekering hebt. Zijn ook je tochten op ongebaande paden gedekt?

Bestel je kaarten en klimgidsen op nkbvwebshop.nl.

Deel je plannen met je vrienden op facebook (de.nkbv) en twitter @nkbv.

Bergredding voor dieren De Oostenrijkse bergredding rukt ook uit om dieren te redden en te bergen. De kosten hiervan worden bij de eigenaar van het dier in rekening gebracht. Het bergen van een (huis)dier wordt niet gedekt door de verzekering, ook niet door de verzekering van de NKBV, de Alpenverein of vergelijkbare reisverzekeringen. De kosten voor het redden of bergen van een hond kan duizenden euro’s bedragen.

Kijk voor meer informatie over bergwandelen met een hond op nkbv.nl/kenniscentrum/document/ Bergwandelen+met+de+hond/296.

Tw t m met de @NKBV Floyd Aanen @FaanenFM 5 mei Zondag vliegen. De topvlag van @NKBV voor de top van Carrauntoohil is ingepakt. #Ierland @Hoogtelijn MudSweatTrails @MudSweatTrails 2 mei BAM! Ragna Debats 2e bij seizoen opener Skyrunning World Series in China. @Skyrunning_com @NKBV #skyrunning

Bergsportreizen.nl ontwikkelt op dit moment een standplaatstocht met honden in Oostenrijk, die je in 2018 kunt boeken. Meer informatie hierover vind je in de gids Bergsportreizen & Cursussen 2018 (15 december op de mat).

Foto Willem Rietveld

Snow Leopard NL @snowleopardnl 25 apr.

Mooie prestatie! 10 deelnemers aan de @NKBV #miniexpeditie naar #merapeak bereiken de top (6476m).

Ernst van der Leij @ErnstvanderLeij 21 apr.

Gewonnen @NKBV Gesigneerd boek van Karl Gabl, een held, alpinisten bellen hem voor het weer op grote hoogte. Dank.

Nederlandse Loterij @NLLoterij 14 apr.

Renske heeft een mooie ambitie: ervoor zorgen dat meer mensen met een beperking gaan klimmen. En dat zien wij graag! http:// bit.ly/2oUxqoL.

HOOGTELIJN 3-2017 |

74_HL0317_R20_nkbvboorjou.indd 75

75

22-05-17 09:38

klimroute Sainte Victoire

Zestien lengtes spoorzoeken Ongeveer vier boorhaken, één nieuw geslagen haak van die touwgroep van gisteren, en de rest oude, verroeste herinneringen aan een rijk verleden.

Welkom in Sainte Victoire! Het is september, de dagen worden korter en de temperaturen zijn al wat aangenamer. Mooie gelegenheid om drie klassiekers uit 1941 aan elkaar te koppelen: Les Moussaillons, Arête du Jardin en Arête Sud-Ouest de la Croix. Samen goed voor een stevig dagje genieten.

D

we over loszittende treetjes omhoog. Vanaf de tweede lengte zitten we in harde en ruwe kalk, en zoeken we een weg omhoog. De route komt nergens boven de 4c uit, tenminste: als je je

Foto Amitié Nature La Ciotat

e instap van de eerste lengte is glad, de rots conglomeraat. Losse kiezels, een touwlus en oude mephaken zorgen voor een aarzelende start. Heel voorzichtig trippelen

niet verklimt. Dus is het zoeken naar de ideale lijn en jezelf verplaatsen in de klimmers van toen. En af en toe vertelt een stukje oud roest met een gat erin dat we inderdaad op de weg van de eerste klimmers zijn.

Hakengebrek We zijn de enigen hierboven en het uitzicht in de diepte is prachtig. De rots is perfect en overal kun je nuts en friends kwijt. De boompjes en struiken onderweg zijn stevig genoeg voor een bandschlinge, dus kunnen we best leven met het hakengebrek. De oude mephaken krijgen wel een setje, maar dat is enkel en alleen voor het touwverloop en de psychologische zekering.

Na zeven lengtes is de eerste route klaar en wandelen we een stukje naar de volgende instap. We komen nu op een graat uit met afwisselend steile stukjes en dan weer plateautjes met grind. Het grote Croix de la Provence zien we al boven ons hoofd.

Fantastisch uitzicht De laatste route gaat steil omhoog, haken zien we niet meer, en via een serie van schoorsteentjes en platen (of nee, toch nog een haak, we zitten goed!) komen we bij het kruis.

We zijn de enigen hierboven en hebben een fantastisch uitzicht. Parapentes suizen als grote vleermuizen boven ons, en verder zijn we alleen. De zon wordt al oranje en beneden wacht op de camping de Camion de pizza au feu de bois...

76 | HOOGTELIJN 3-2017

68_HL0317_R09_klimroute.indd 76

| TEKST MARCO STAUBESAND EN MILJA PELS

22-05-17 09:40

Foto Nicolas Féraud

Foto Islami

Sainte Victoire Ligging

De rotsen van Sainte Victoire liggen pal ten noorden van Marseille en ten oosten van Aix-en-Provence. Dorpjes met voorzieningen liggen ten zuiden van het massief. Het massief loopt oost-west.

Alle klimroutes liggen op het zuiden, aangezien vanaf de bovenkant een flauwe helling afloopt naar het noorden. De bovenkant ligt op 1000 meter boven zeeniveau en het kan er bij slecht weer nog aardig spoken.

Klimmen

Foto Marco Staubesand

Er zijn meer dan 1.000 routes en elk klimgidsje bevat een selectie. De rotsen zijn af en toe behoorlijk gladgeklommen, zeker in de 4e en 5e graad. De toegang is makkelijk, via met verschillende kleuren gemarkeerde paden.

De kortere routes zijn met 10-14 setjes te klimmen. Haken zijn van uiteenlopende kwaliteit, maar over het algemeen goed.

De grote, lange routes (zoals hier beschreven) vereisen een volle gordel: 6-10 setjes, een

complete set nuts, ongeveer 5 friends in verschillende maten en 5-8 bandschlinges.

Stap hier dus alleen in als je weet hoe je dit materiaal moet gebruiken! Een goed route-inzicht is noodzakelijk en haken zijn schaars en van dubieuze kwaliteit. De meeste van de grote routes liggen in die gebieden van Sainte Victoire, waar geen booractiviteiten mogen plaatsvinden. Zo houden deze routes hun karakter…

Overnachten

Er zijn campings in Beaurecueil, Peynier, Rousset en Puyloubier en diverse Gîtes d’Étapes in Puyloubier en St. Antonin.

Ook hotelletjes en herbergen vind je onder andere in Puyloubier en St. Antonin.

Eten en drinken

In Aix is er te veel om op te noemen. Daar zijn ook grote supermarkten.

In Puyloubier is een kleine supermarkt, een bakker, slager, et cetera. Op de camping in Beaurecueil is er op dinsdag en donderdag pizza au feu de bois. In de omgeving zijn diverse restaurants en cafés.

Topo’s

Escalade en Pays d’Aix (2002) van Daniel Gorgeon en Philippe Légier. Hierin staan ook de grote routes met meerdere lengtes.

Goede foto’s met daarop alle routes en paden.

Kaart

1:25.000, nr 3244ET, Montagne Sainte Victoire/Aix-en-Provence/Gardanne/Trets.

HOOGTELIJN 3-2017 |

68_HL0317_R09_klimroute.indd 77

77

22-05-17 09:40

Steun en toeverl t De zin en onzin van braces of tape

Klimmers en bergsporters hebben regelmatig te maken met overbelasting, verstuikingen en andere kwalen van spieren, pezen en gewrichten.

Een veel gehoorde vraag is of het gebruik van een extern steunmiddel, zoals tape of een brace, zinvol is. De controverse rond de zin (en onzin) van braces en tape is groot, mede omdat wetenschappelijk bewijs niet of nauwelijks voorhanden is. Daarom is het onmogelijk om een eenduidige aanbeveling te geven.

E

xterne steunmiddelen geven in verschillende mate ondersteuning aan spieren, pezen en gewrichten. Deze steunmiddelen kunnen gemaakt zijn van soepele stof, al dan niet elastisch, hard kunststof, of zelfs metaal. Steunverbanden van stof geven de minste ondersteuning en harde braces van kunststof of metaal geven de meeste ondersteuning. Gipsbehandeling is de meest extreme vorm van ondersteuning, waarbij een gewricht vrijwel geheel wordt vastgezet.

De functie van steunmiddelen

Foto Zout Fotografie

De functie van de steunmiddelen is tweeledig. Enerzijds als behandeling na een ongeval zoals een verstuiking, anderzijds ter voorkoming van een kwetsuur, of van een verergering of terugkeer van een reeds bestaande kwetsuur.

78 | HOOGTELIJN 3-2017

In het geval van behandeling hebben tape of een brace een ondersteunende functie: ze vangen instabiliteit op en compenseren het functieverlies van spieren en gewrichten. Soms zijn ze ook bedoeld om pezen of gewrichten rust te gunnen, een beetje zoals met gips.

Anderzijds hebben tape en een brace een preventieve functie op het ontstaan, verergeren of de terugkeer van kwetsuren. De gedachte hierbij is dat een brace of tape de zenuwuiteinden op de huid extra stimuleert en het brein meer informatie geeft over de positie van het desbetreffende gewricht. Dit wordt proprioceptie genoemd. Met het verbeteren van de proprioceptie kunnen reflexmatige en beschermende spieractiviteiten eerder en sneller optreden en zodoende schade beperken of voorkomen.

| TEKST PAUL VAN DER VOORT

78_HL0317_R44_zinenonzin.indd 78

22-05-17 09:41

Foto Martin Fickweiler

Tape rond de vingerkootjes neemt ongeveer 13 procent van de belasting op de vinger over.

Omstreden Het preventief gebruik van een brace of tape is in de meeste gevallen omstreden en niet bewezen effectief. Langdurig gebruik van tape of een brace zou zelfs een negatieve invloed kunnen hebben op de stabiliteit van een gewricht. Daarnaast is de invloed van het langdurig gebruik van steunmiddelen op de proprioceptieve functie onbekend.

Tape voor klimmers Sportklimmers gebruiken regelmatig tape rondom de vingerkootjes. Hiervan is aangetoond dat tape ongeveer 13 procent van de belasting op de vinger kan overnemen. Maar het kan piekbelastingen niet opvangen en daarmee het optreden van blessures niet voorkomen. In die zin fungeert tape louter als ‘reminder’.

Voor het schoudergewricht is weinig bekend omtrent het gebruik van tape. Momenteel is er veel onderzoek gaande naar het gebruik van kinesiotape voor onder andere het schoudergewricht. Kinesiotape is een dun, lucht doorlatend, watervast, elastische tape, met als doel het verbeteren van de proprioceptie.

Of kinesiotape daadwerkelijk de kans op het optreden van blessures vermindert, is niet geheel duidelijk.

deze steunmiddelen is dat ze de bewegingsuitslag van het enkelgewricht met 25 procent verminderen.

Over het preventieve gebruik van een brace of tape rond het kniegewricht is weinig bekend. Voor dit gewricht wordt ook de preventieve functie van kinesiotape onderzocht, maar tot op heden nog zonder doorslaggevend bewijs.

Behandeling of preventie Voor de behandeling van letsel van spieren, pezen en gewrichten kan het gebruik van tape of een brace vaak effectief zijn. Ter preventie heeft het met name als doel het verbeteren van de proprioceptie, maar is het onduidelijk of het daadwerkelijk helpt blessures te voorkomen. Ongelimiteerd gebruik van tape of een brace is derhalve omstreden en niet te adviseren.

Enkel- of kniegewricht Bergsporters hebben vaker te kampen met kwetsuren van het enkel- of het kniegewricht. Voor het enkelgewricht is aangetoond dat preventief gebruik van tape of een brace het opnieuw optreden van enkelletsel tot 50 procent kan verminderen. Het nadeel van

Twee voorbeelden van braces.

HOOGTELIJN 3-2017 |

78_HL0317_R44_zinenonzin.indd 79

79

22-05-17 09:41

dagwandeling

Wandeling in Luzerns Wilde Westen

Holle bergen

Of wij ook weten waar die rood-witte strepen langs het pad voor dienen, wil Daniela graag weten. Vanmiddag zijn wij haar enige twee gasten. Een half uurtje later weet ze wat ze aan ons heeft. In geen velden of wegen zijn er nog rood-witte markeringen te zien en volgens de hoogtemeter stijgen we zo’n duizend meter per uur. Daniela hijgt zich de longen uit het lijf, maar kan ons enthousiasme wel waarderen.

Op de ruwe steen glijden je voeten echt niet weg.

D

e Schrattenflue rijst loodrecht op uit de moerassen aan de voet ervan. Zoals altijd wordt de wand vlakker naarmate we dichterbij komen. Uiteindelijk kunnen we gewoon naar boven wandelen, al is soms een handsteuntje nodig om balans te houden; de voeten glijden echt niet weg op het ruwe gesteente. Zo ver het oog rijkt, zien we alleen maar vlijmscherpe waterribbels in alle soorten en maten. ‘Luzerns Wilde Westen’ is vooral een walhalla voor speleologen. Onder onze voeten liggen sommige van de grootste grotten van de Alpen.

Volksverhalen Daniela vertelt de onvermijdelijke volksverhalen over koeien die in grotten verdwenen; over hoe de boeren

80 | HOOGTELIJN 3-2017

| TEKST EN FOTO’S FRANK HUSSLAGE

80_HL0317_R08_dagwandeling.indd 80

22-05-17 09:43

Wandelen op de Schrattenflue Gebied Een struise Helvetische boerin bij Silwängen brengt ons koffie, minstens voor de helft aangelengd met zelfgestookte schnaps.

de scheuren en barsten toeschreven aan duivelsnagels en over verdwalende herders in de mist. Ik kan me bij dat laatste veel voorstellen. Van het ene moment op het andere sta ik aan de rand van een metersdiep hol. Zo diep, dat de lokale klimmers er een rij haken in hebben geboord. Tja, dan hadden we de rood-witte strepen maar moeten volgen…

Waar we klimmend tegen een witte wand aan keken, kijken we dalend tegen de tientallen kilometers lange grenskam tussen Luzern en Bern. Als wachters over deze grens domineren daarboven de reuzengestalten van Eiger, Mönch en Jungfrau een steeds mooier verkleurende horizon.

De Schrattenflue is naamgever van de kalksteen Schrattenkalk.

Miljoenen jaren lang loste het koolzuur in de regen de kalk op, als suiker in water. Het resultaat is een karstlandschap doorregen met geulen, gaten, holen en grotten. Daarmee is de Schrattenflue niet alleen een perfecte wandelbestemming met vele kilometers gemarkeerde paden, maar ook een prachtige bestemming voor speleologen. Het toeristenbureau van Sörenberg verzorgt gegidste tochten door deze grotten.

De helling is onderdeel van UNESCO biosfeergebied Entlebuch rond het dorpje Sörenberg. Ook de vele moerasgebieden in de regio maken onderdeel uit van het biosfeergebied. Ons startpunt Berggasthaus Salwideli ligt daar middenin. Rechtstreeks vanuit de voordeur zijn daar meerdere, afwisselende dagwandelingen te maken. Net als Berggasthaus Salwideli proberen de meeste andere restaurants en hotels in de omgeving ook zo veel mogelijk met natuurlijke ingrediënten uit de directe omgeving hun maaltijden samen te stellen. Dat doen ze onder de naam Entlebucher Gastropartner. Meer informatie over Entlebuch vind je op biosphaere.ch.

Route

De gevolgde route is een combinatie van meerdere lokale, goed gemarkeerde wandelingen. Het terrein leent zich ook goed om zelfstandig door ongebaand terrein te struinen, al kan bij mist oriëntatie uitermate moeilijk worden. Almboerderij Silwängen heeft een terrasje, verder is er geen horeca onderweg. Parkeren kan goed bij Berggasthaus Salwideli. Daar is ook een knooppunt van vele gemarkeerde wandelroutes. De autoweg gaat weliswaar verder door naar boven, maar daar wordt parkeren moeilijk tot onmogelijk.

Bereikbaarheid De Berner Oberlander reuzen Wetterhorn, Schreckhorn en Finsteraarhorn steken boven de grenskam uit.

Sörenberg ligt iets meer dan 800 kilometer rijden vanaf Utrecht. Als je met het openbaar vervoer wilt reizen, pak je de trein via Luzern naar Schüpfheim en vanaf daar de bus naar Sörenberg.

Kaarten

dorp

u e

f

l

looprichting hut

t

t

n

S c h r a

route

SAS Art Studio

e

De Schrattenflue vind je op de kaart 1189 Sörenberg (1:25.000) van het Bundesamt für Landestopografie swisstopo. Op map.wanderland.ch kun de kaart online bekijken en kun je op het kleinste detail inzoomen.

wegen water

N Hängst Silwängen

Sörenberg

0 km

1 km

2 km

Berggasthof Salwideli

HOOGTELIJN 3-2017 |

80_HL0317_R08_dagwandeling.indd 81

81

22-05-17 09:43

Klimmen in Paklenica, Kroatië

Wondersch n toegankelijk

&

Op nog geen vijftig kilometer vanaf de toeristische havenstad Zadar ligt het grootste en meest populaire klimgebied van Kroatië. Nationaal Park Paklenica telt in totaal zo’n vierhonderd routes, variërend van de meest eenvoudige en toegankelijke sportklimroutes in de Klanci tot meer afgelegen, 350 meter lange klimavonturen op de noordwand van de Anica Kuk (712 meter).

Marlies Quack beklimt prachtige Wasserrillen in de tweede lengte van Bears on Toast (120m 6c+).

P

aklenica is te bereiken vanuit het kustplaatsje Starigrad.

Het is geen grootse entree. Een smal kronkelweggetje voert je het laatste stuk via een onduidelijke splitsing langs wat verlaten huisjes. Aan het einde van de weg is een grote parkeerplaats en sta je direct aan het begin van de Paklenicakloof.

Senza Pieta Paklenica verrast me door de enorme mate van cultivering. Een breed pad dat langs picknicktafels leidt, voert van de parkeerplaats naar een souvenirwinkel, toiletruimte en zelfs een café met rolstoellift die zijn uitgehouwen in de rotsen. Overal staan bordjes die de richting wijzen naar markante klimmassieven en -routes. Het lijkt alsof ik in een outdoor klimhal terecht ben gekomen. Er liggen prachtig geconstrueerde bruggen over de rivier en het pad waarop ik loop, is geplaveid met in cement vastgelegde rotsblokken. Een rood-witte markering is aangebracht bij splitsingen waar de route wellicht wat onduidelijk zou kunnen zijn.

Als eerste route klimmen we Senza Pieta (200m 6b+) en bij het bereiken van de top van Debili Kuk zie ik in grote rode letters ABSEIL staan, vergezeld van een duidelijke pijl en gevolgd door rood-wit geschilderde strepen en stippen. Deze betutteling interpreteer ik als een vorm van gastvrijheid. Ik voel me dan ook heel welkom hier en zonder problemen bereiken we de voet van de wand.

Anica Kuk, Nostalgica en Klin De volgende dag gaan we op weg naar de noordwestwand van Anica Kuk en lopen we dieper de gorge in. Het pad is nog steeds geplaveid en alle belangrijke splitsingen zijn met borden aangegeven. Al snel vinden we een bord met daarop Anica Kuk en een duidelijke rode pijl naar rechts. Maar wanneer we op wat rotsen klauteren, zien we geen brug over de snelstromende rivier. Ook van enige rood-witte markering ontbreekt elk spoor.

Vertwijfeld keren we terug naar het hoofdpad en vervolgen onze weg tot we het gevoel krijgen steeds verder van de wand te raken.

82 | HOOGTELIJN 3-2017

| TEKST EN FOTO’S MARTIN FICKWEILER

82_HL0317_R41_klimmenineuropa.indd 82

22-05-17 09:47

Klimmen Europain

Fleur Derks beklimt compacte rots in de derde touwlengte van Senza Pieta (200m 6b).

HOOGTELIJN 3-2017 |

82_HL0317_R41_klimmenineuropa.indd 83

83

22-05-17 09:47

de balans tu en comfort en avont r was precies goed Marlies in de vijfde touwlengte van Bigwall Speed Climbing (220m 6c+).

We besluiten om te draaien en terug te lopen naar het bord om de rivier iets nauwkeuriger te bekijken. Na enig onderzoek staan we met vijf behendige sprongen aan de overkant van de rivier. We besluiten een onduidelijk paadje links heuvelopwaarts te volgen en duwen takken opzij, stappen over bramen en zigzaggen door rotsachtig terrein omhoog. Bezweet van de inspanning klauteren we door tot we plotseling op een goed gemarkeerd en langzaam stijgend pad stuiten. Er staan borden die de richting aangeven naar het begin van de klassieke routes. Uiteindelijk hebben we toch wat hulp nodig van lokale klimmers om het begin van de

Het dorpje Marasovici.

In de achtergrond zie je de Paklenicakloof.

route te vinden, omdat een essentieel bord ontbreekt doordat de paal is afgebroken. Wanneer we bij de route arriveren, starten we in de eerste twee eenvoudige touwlengtes van Nostalgica (350m 6a).

In de derde touwlengte buigen we echter af naar links en klimmen verder in de route Klin (350m 6c).

Donkere wolken Al snel worden we geconfronteerd met moeilijke klimpassen die maken dat deze route steviger gewaardeerd is. Klin werd in 1966 voor het eerst beklommen waarbij de eerstbeklimmers vijf dagen bezig waren om boven te komen. Hoewel de route een logische aaneenschakeling van spleten en versnijdingen volgt, is het op enkele cruciale plekken toch nodig de routetekening goed in de gaten te houden. We klimmen gestaag en om vier uur in de middag bereiken we het einde van de route. In het noorden pakken donkere wolken zich samen boven het Velebitgebergte.

De eerste tekenen van onweer dienen zich aan. Hoewel het gerommel in de lucht nog ver bij ons vandaan klinkt, haasten we ons over de top van Anica Kuk; we zijn blij met de duidelijke markering. Al snel laten we het kale rotsachtige terrein van de top achter ons en dalen verder af door het bos. Hoewel het begint te regenen, lijkt het onweer slechts heel langzaam onze kant op te komen. Het pad voert ons onder de wand van Anica Kuk door en ik zie hoe klimmers nog bezig zijn om veilig beneden te komen. Opgelucht haal ik adem en realiseer me dat vandaag de balans tussen comfort en avontuur precies goed was.

Wanneer we bij de parkeerplaats aankomen, ontmoet ik iemand van de Croatian Mountain Rescue Service. Hij vertelt dat in het beleidsplan van het Nationaal Park Paklenica is gesteld dat er in

84 | HOOGTELIJN 3-2017

82_HL0317_R41_klimmenineuropa.indd 84

22-05-17 09:48

Fleur in de vijfde touwlengte van Bigwall Speed Climbing (220m 6c+).

Marlies start de tweede touwlengte van Bigwall Speed Climbing (220m 6c+).

De 350 meter hoge noord- en noordwestwand van de Anica Kuk.

juli en augustus dagelijks leden van de Rescue Service aanwezig zijn. Hetzelfde beleidsplan heeft ervoor gezorgd dat Paklenica tot in de puntjes is georganiseerd met duidelijke markeringen en regels. Hoewel deze ogenschijnlijke betutteling ongetwijfeld veel problemen en ongelukken heeft voorkomen, helpt het ook om de stroom van honderdduizend bezoekers per jaar in goede banen te leiden. Zolang iedereen duidelijk ziet waar de paden lopen, blijft het behoud van de rest van deze prachtige natuur gewaarborgd.

Mooie herinnering Moe maar voldaan van een lange dag klimmen leg ik mijn rugzak achterin de auto. Voordat ik instap, neem ik de omgeving nog even goed in me op. Ik luister naar het ruisen van de rivier en zie de smalle kloof naar het noorden toe steeds wijder worden.

Natgeregende klimmers komen het pad af rennen: de donkere wolken hangen inmiddels tot ver boven de Adriatische Zee. Toch is de regen maar tijdelijk, morgen zal alles weer droog zijn en kunnen we ons opnieuw opmaken voor een mooie dag klimmen.

De route Big Wall Speed Climbing (220 m 6c+) staat door een korte aanloop van zo’n vijf minuten voorlopig bovenaan mijn lijstje.

We rijden terug naar het kustplaatsje Starigrad terwijl Paklenica in mijn herinnering achterblijft als een wonderschoon en toegankelijk gebied, waar voor zowel beginnende als gevorderde klimmers prachtige routes wachten.

Martin Fickweiler wordt in de serie Klimmen in Europa gesponsord door:

Klimmen in Nationaal Park Paklenica Reis

De afstand Utrecht – Paklenica is ongeveer 1400 kilometer. Vanaf de internationale luchthaven van Zagreb kun je Paklenica met een huurauto in nog geen drie uur (270 kilometer) bereiken. Vanaf de binnenlandse luchthaven van Zadar is het slechts een klein uurtje rijden (46 kilometer) naar de entree van het nationale park.

Accommodatie

In Starigrad en omgeving zijn veel campings, pensions en hotels. Vlak voor de entree van het park is ook een camping.

Seizoen

De beste periode om in Paklenica te klimmen, is van april tot en met oktober. In het voorjaar is de kans op neerslag groter en kan er een harde noordoostenwind (Bura) door de gorge waaien. In de zomer kan het erg warm zijn en kun je vooral in de schaduw van de noord- en noordwestwand van Anica Kuk klimmen. De herfst is de beste periode om in Paklenica te klimmen.

De temperatuur is dan goed, er is een kleine kans op neerslag en de Adriatische Zee is aangenaam om in te zwemmen.

Rotskwaliteit en routes

Op de kalkwanden van Paklenica is een grote diversiteit aan routes.

Variërend van de toegankelijke sportklimroutes in de Klanci tot avontuurlijke, 350 meter lange rotsklimtoeren op de noord- en noordwestwand van de Anica Kuk. Na regenval drogen de rotsen van Paklenica snel.

Materiaal

Het merendeel van de routes in Paklenica is voorzien van boorhaken.

Toch zijn er ook nog voldoende routes te vinden waar het gebruik van mobiele zekeringen noodzakelijk is.

De klimhelm wordt door de reddingsdienst van Paklenica gezien als een noodzakelijk uitrustingsstuk.

Gids

Paklenica Penjacki vodic (2013) van Boris Cujic. ISBN 978-953-6912-10-0.

HOOGTELIJN 3-2017 |

82_HL0317_R41_klimmenineuropa.indd 85

85

22-05-17 09:48

Alpenvakantie die bij je past!

Graubünden: uitzicht op een topvakantie.

Graubünden, het vakantiegebied nr. 1 van Zwitserland, staat bekend om zijn afwisselende dalen, de prachtige bergwereld, de vele bergmeren en de heldere Alpenlucht. Meer dan 10.000 kilometer wandelwegen, 937 bergtoppen en 615 meren wachten erop om ontdekt te worden. Voor wandelaars varieert het aanbod van eenvoudige wandelingen door de Alpenwereld tot meerdaagse bergwandelingen of uitdagende bergtoppentochten. Zorgeloos wandelen, goed eten en drinken, stijlvol overnachten en daarbij de schoonheid van de bergwereld met alle zintuigenbeleven. Wat wil je nog meer? Laat je inspireren en vind in Graubünden de Alpenvakantie die bij je past. graubuenden.ch/hiking

Vakantiegebied nr. 1 van Zwitserland.

Naamloos-1 1

17-05-17 15:27

Volg @hoogtelijn op Twitter voor het laatste nieuws van de redactie.

Tips zijn welkom op hoogtelijn@nkbv.nl.

De zomer komt eraan en de plannen zijn duidelijk: naar de bergen, met de kinderen. Het liefst een hele ‘mooiweerzomer’ lang. Voor het moment waarop de zoveelste leuke bergbeekjeswandeling toch op een herhaling van zetten begint te lijken, of een zomerdag geen ‘mooiweerzomerdag’ blijkt, brachten zowel uitgeverij Rotpunkt als Rother een boek uit over bergvakanties met kinderen.

In Bergfloh worden veertig een- tot driedaagse bergwandelingen beschreven, die voor kinderen vanaf zes jaar spannend zijn, maar waarbij ook ouders niets te kort komen. De uitgave bestrijkt de Zwitserse Alpen, met nadruk op CentraalZwitserland. Per wandeling geeft Bergfloh naast praktische zaken, zoals

Bergfloh, Die schönsten Berg- und Hüttenwanderungen mit Kindern in der Schweiz, Remo Kundert, Werner Hochrein Uitgave: Rotpunktverlag, 2016, rotpunktverlag.ch ISBN 978-3-85869-678-6 € 36,99

routeschetsen, hutten-, ov- en beknopte gebiedsinformatie, ook nog een toepasselijk spelidee mee.

De collegae van Rother pakten kinderplezier in de bergen net wat anders aan in hun splinternieuwe uitgave Erlebniswandern mit Kindern. Hier gaat het over stoere wandelingen in de prachtige berglandschappen van Südtirol. Daarnaast komen vijftig slechtweertips aan bod, zoals ruïnes, grotten, klimparken en musea. Uiteraard geeft ook deze gids alle praktische informatie om veilig aan een tocht te kunnen beginnen, inclusief gps-routes die je kunt downloaden. Voor de kinderen wordt het boek interessanter door het kleine murmeltier Rothi, dat hun vertelt over wetenswaardigheden onderweg. [Frank Husslage]

gespot

Bergen kinderplezier

Erlebniswandern mit Kindern, Südtirol, Gerhard Hirtlreiter, Eduard Soeffker Uitgave: Rother, 2017, rother.de ISBN 978-3-7633-3152-9 € 16,99

Broederliefde Franz en Toni Schmid, Reinhold en Günther Messner, Thomas en Alexander Huber, Nicolas en Olivier Favresse. Deze rij met beroemde broers in de bergsport kun je makkelijk aanvullen met tientallen andere koppels. En dat hebben de auteurs Katja Solderer en Clemens Kratzer van het boek Brüder am Seil dan ook gedaan. 176 goed gevulde en fraai geïllustreerde bladzijden lang vertellen zij over de bijzondere band, die samen klimmende broers vaak tot bijzondere prestaties brengt. De broers hebben vaak samen dezelfde leerschool doorlopen en kennen elkaars zwakke en sterke kanten als geen ander. Dit maakte hen onlosmakelijke koppels, die elkaar tot letterlijk de grootste hoogten brachten.

Waar het wereldberoemde, tragische verhaal van Reinhold Messner die in 1970 zijn broer Günther verliest in de afdaling van de Nanga Parbat, aan het ene uiterste van een spectrum staat, vormt het verhaal van de Belgische topklimmers Nicolas en Olivier Favresse, die elkaar succesvol

afwisselen op de erepodia van het sportklimmen en met hun alpiene, trad- en bigwallbeklimmingen excelleren, het andere uiterste. De auteurs belichten dit hele spectrum vanuit interviews, reportages en literatuurstudie in een soms hartverscheurend, maar altijd zeer lezenswaardig boek. [Frank Husslage]

Brothers of Climbing Is klimmen een wit spelletje? Het lijkt er wel op, als je rondkijkt in de gemiddelde klimhal… In de VS speelt precies hetzelfde, hoewel Kai Lightner natuurlijk een geweldig rolmodel is. Een groep klimmers uit New York probeert met de club Brothers of Climbing (BOC) meer kleur in de klimwereld te brengen. Kijk op vimeo.com/206446083 of scan de QR-code om de inspirerende video te bekijken.

Brüder am Seil – Dramen, Erfolge, Geschichten, Katja Solderer en Clemens Kratzer Uitgave: Edition Raetia, 2014, raetia.com ISBN: 978-88-7283-484-8 € 19,90

FILOSOFISCHE GRAFFITI Niet alle graffiti wordt gemaakt ter meerdere eer en glorie van de artiest of zijn posse. Soms zijn er ook filosofen die de spuitbus ter hand nemen en een gedachte met ons delen. Zoals in dit geval Saar.

ONDER REDACTIE VAN FRANK HUSSLAGE EN ICO KLOPPENBURG | HOOGTELIJN 3-2017 |

87_HL0317_R13_gespot.indd 87

87

22-05-17 09:48

hienveld 1-2 fc.adv 27.3.2003 14.33 B&R Pagina 1

Wij verze en bergen v r u

WIJ VERZETTEN Specialist in eringen k e z r e v t r o p s g r be BERGEN VOOR U

W.A. Hienfeld b.v.

Postbus 75133, 1070 AC Amsterdam T 0031 (0)20 - 5 469 469 F 0031 (0)20 - 6 427 701 E info@hienfeld.nl Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

adv.heinfield_210x135.indd 1

18-03-15 15:29

LOVE NATURE.

Love performance.

Photo: Moritz Attenberger

Specialist in bergsportverzekeringen W.A. HIENFELD B.V. Postbus 75133 Telefoon Telefax E-mail

1070 AC Amsterdam 0031(0)20 - 5 469 469 0031(0)20 - 6 427 701 info@hienfeld.nl

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden.

VAUDE ECO PRODUCT

Uphill 12 LW Fietsrugzak: · Zeer lichtgewicht · Ventilerend draagsysteem · Milieuvriendelijk en eerlijk gefabriceerd

S17_BS_NL_Hoogtelijn_210x135+5.indd 1

88_HL0317_adv.indd 88

05.05.2017 08:58:46

22-05-17 10:47

gespot

Geactualiseerd uitzicht

Met uitzicht op de Écrins, Noes Lautier en Robert Eckhardt Uitgave: Robert Weijdert, 2017, weijdert.nl ISBN 978-90-823345-2-4 € 22,50

In 2012 werd de wandelgids Met uitzicht op de Écrins van Noes Lautier en Robert Eckhardt met veel lof ontvangen door het Nederlandse bergwandelpubliek. In de afgelopen vijf jaar is er alweer veel veranderd.

Routes zijn veranderd, markeringen aangepast, hutten anders bereikbaar geworden et cetera.

Reden genoeg voor de auteurs om hun uitgave volledig te herzien en opnieuw uit te brengen.

Eén route is vervallen, honderden puntjes werden opnieuw op de i’s gezet en daarmee ligt er weer een volledig actuele gids met 76 dagtochten, toppentochten, kinderwandelingen en meerdaagse tochten in de Écrins in de winkelschappen.

[Frank Husslage]

KINDERKAMER IN DE ALPEN In de Facebookgroep Alpenfreaks, plaatste Anne Gmelig Meyling uit Groningen bijgaande foto. De kersverse moeder gaf een toelichting: “Wij hebben 2 weken geleden ons eerste kind gekregen. Als echte Alpenfreaks hebben we nu een wandschildering van onze geliefde Zwitserse bergen in de babykamer (gemaakt door mijn vader). De Alpen-indoctrinatie moet jong beginnen natuurlijk! ;-) (Kenners van het Kiental weten vast en zeker waar deze plek is trouwens!)” Gefeliciteerd en zoete dromen gewenst voor de kleine!

Alle zeven goed Bergwandelen op de Canarische Eilanden is populair. In het vroege voor- en late najaar, als de Alpen ontoegankelijk zijn voor bergwandelaars, kun je hier bij meestal prima weer gemakkelijk tot boven

Azure Window op Malta ingestort

Rotsformaties lijken de eeuwigheid te hebben, maar klimmers weten natuurlijk wel beter. Rotsvormen zijn aan constante verandering onderhevig. Dat blijkt als beroemde rotsroutes in één klap verdwijnen.

Een spectaculair voorbeeld zagen we onlangs op Malta, waar een rotsboog verdween in zee. Zie digg.com/2017/azure-window-gonemalta. De markante Engelse klimmer Stevie Haston is boos op de overheid die de rots probeerde te beschermen. Hij schrijft op zijn weblog: “It was created by storms, and it was killed by storms.” Kijk op steviehaston.blogspot.nl/2017_03_01_archive.html of scan de QR-code en ga naar de bijdrage van 1 maart 2017.

de drieduizend meter terecht.

Wandelingen van zeeniveau tot net onder de sneeuwgrens brengen je door vrijwel alle klimaatzones, met bijpassende vegetatie. Auteur Rolf Goetz neemt zijn lezers mee op 35 botanische wandelingen, verspreid over alle zeven eilanden. Hoewel de nadruk op de natuur ligt, is er voldoende aandacht voor praktische zaken, zoals openbaar vervoer, landkaarten en downloadbare gps-routes. [Frank Husslage]

Kanarische Inseln, Botanische Wanderungen, Rolf Goetz Uitgave: Rother, 2017, rother.de ISBN 978-3-7633-3166-6 € 16,99

HOOGTELIJN 3-2017 |

87_HL0317_R13_gespot.indd 89

89

22-05-17 09:49

v ruitblik

Hoogtelijn 4-2017 verschijnt op 1 september

THEMA

Groot-Brittannië

Colofon Hoogtelijn is het officiële tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar.

De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn.

Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

Redactie

Peter Daalder (hoofdredacteur) Femke Welvaart (eindredacteur) Ernst Arbouw, Mirte van Dijk, Sieto van der Heide, Frank Husslage, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Anne van Leeuwen, Florian van Olden, Ivar Schute.

Medewerkers

Suzan van der Burg, Jody Hagenbeek, Dim van den Heuvel, Christine Tamminga, Peter Uijt de Haag (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (illustraties).

Redactie-adres

NKBV, t.a.v. Hoogtelijn, Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, hoogtelijn.nl

Munro’s verzamelen in Schotland

Advertentie-exploitatie

Patrick Baars Postbus 225, 3440 AE Woerden 0348-484066/06-18653645 patrick.baars@nkbv.nl

Productie en vormgeving

Studio ManagementMedia, Hilversum Anita Baljet

Druk

Walser boeren op zoek naar goede grond

Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 39.000 ISSN: 1387-862X

Los abonnement

Niet-leden kunnen zich abonneren op Hoogtelijn voor € 22,50 per jaar. Kijk op nkbvwebshop.nl.

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden Fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen Bank: IBAN NL84RABO0161417213 BIC RABONL2U

90 | HOOGTELIJN 3-2017

90_HL0317_R12_vooruitblik.indd 90

22-05-17 09:49

TOP VERZEKERD VOOR AL JE VAKANTIES IN DE BERGEN OF OP HET STRAND

• Uitgebreide bergsportdekking • Alle off-piste afdalingen en tochten gedekt met of zonder begeleiding, ongeacht lawinegevaar • Werelddekking • Dekkingsperiode van 46 aaneengesloten dagen • Verlening mogelijk bij langdurige reizen • NKBV-Alarmcentrale 24 uur per dag, 7 dagen per week bereikbaar • Strandvakantie? Dan is de verzekering ook zeer compleet (duiken is ook verzekerd) • Dekking van reisbagage, ongevallen, geneeskundige kosten, wettelijke aansprakelijkheden en rechtsbijstand* * Voor afsluiten en de polisvoorwaarden kijk op nkbv.nl/verzekering.

S SLECHT €30,75 R PER JAA

KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING I WWW.NKBV.NL

ADV HL-Reisverzekering 2017.indd 1 Naamloos-1 1

16-03-17 15:26 16:34 17-05-17

LOCATION: Nanda Devi Camp 03 1979 PACK: Expedition Series 1967

In 1967 we made a backpack that in one moment, changed the world.

‘The Expedition’ was the first pack to feature an internal frame. It made the pack lighter, stronger and easier to carry. This design became a blueprint for every pack made today. Fifty years on we still spend every moment doing what we love - designing the best backpacks in the world.

#FORMOMENTSLIKETHIS | LOWEALPINE.CO.UK/50YEARS

Naamloos-1 1

20-05-17 14:35