Hoogtelijn Zwitserland Special by Koninklijke NKBV

W W W. N K B V. N L |

2009

| SPECIAL

HOOGTELIJN tijdschrif t van de koninklijke nederl andse klim- en bergsport vereniging

ZWITSERLAND

Familietrekking IJzige gletsjertochten Wijnwandelingen

SPECIAL

W W W. N K B V. N L | F E B R U A R I

HOOGTELIJN tijdschrif t van de koninklijke nederl andse klim- en bergsport vereniging

Bergsportdag 15 maart

Eilanden met bergen: IJsland, Groenland, La Gomera, Tom Patey en zijn Sea Stacs

2009

| NR

LEZING NORIT K2 EXPEDITIE Wilco van Rooijen stond samen met Cas van de Gevel, Pemba Gyalje Sherpa en Gerard McDonnell op 1 augustus 2008 op de top van de K2. Daarvoor betaalden zij een hoge tol. Bevroren ledematen, amputaties en McDonnell moest het succes zelfs met de dood bekopen. In totaal kwamen die eerste dagen van augustus elf klimmers van verschillende nationaliteiten op de K2 om het leven. Het verhaal van expeditieleider Van Rooijen.

LEZING LOWE ALPINE TUPAASSAT EXPEDITIE Jefta Smit, Sjors Verbrugge en Roland Bekendam openden in de zomer van 2008 een nieuwe route in Zuid-Groenland. Een multimediale presentatie over de Tupaasat expeditie.

15 MAART NIEUWEGEIN

KOM NAAR DE voor wandelaars NOG MEER LEZINGEN EN WORKSHOPS Wil je meer weten over kaart en kompas, veiligheid, wandelen rondom de Mont Blanc of bergtochten met kinderen, schuif dan aan bij een van de vele lezingen die worden gegeven, kijk voor het uitgebreide programma op www.nkbvbergsportdag.nl

De Bergsportdag is het begin van jouw bergsportvakantie. Laat je inspireren door bekende bergbeklimmers zoals Wilco van Rooijen. Volg een clinic van het Nederlands Team Sportklimmen. Doe mee aan de verschillende workshops en klauter zelf naar het dak van de hal. Laat je informeren bij de stands van NKBV-commissies, verkeersbureaus en bekende buitensportmerken en â&#x20AC;&#x201C;winkels.

LEZING PETER HABELER Als eerste beklom hij Everest zonder extra zuurstof. Peter Habeler is geboren en getogen in Tirol. Hij vertelt over bergsport in zijn Tirol.

BERGSPORTBEURS In de beurshal zijn de commissies en regio’s van de NKBV vertegenwoordigd. Je kunt je laten informeren over materiaal en techniek, veiligheid, bergsportkampen, sportklimmen,alpienetrektochtenendecursussenvande NKBV. Twijfel je nog aan welke bergsportreis je deze zomer wilt deelnemen, dan ben je hier aan het goede adres. Ook vind je er stands van verkeersbureaus en bekende buitensportmerken en –winkels. Je kunt bijvoorbeeld je kleding testen op wind- en waterdichtheid bij de GoreTexstand. Bij de Tirolers kom je alvast helemaal in de Oostenrijkse sfeer.

NEDERLANDS TEAM SPORTKLIMMEN Onze jongens en meiden! De beste sportklimmers en boulderaarsvanNederlandvertegenwoordigenonsland met verve. Ze draaien mee in de wereldtop. Tijdens de Bergsportdag wordt het team van 2009 gepresenteerd, kun je ze aan het werk zien en geven ze een clinic.

BERGSPORTDAG sportklimmers en alpinisten Kijk op nkbvbergsportdag.nl voor • Het laatste nieuws • Het programma • De standhouders • De plattegrond

Datum: zondag 15 maart 2009 Locatie: NBC de Blokhoeve te Nieuwegein Tijd: 11.00 - 17.00 uur Toegang: GRATIS www.nkbvbergsportdag.nl

Beter de bergen in met de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging. Kijk ook op www.nkbv.nl

HOOGTELIJN 1-2009

d de boer

Inhoud

Op de Hoogte

Nieuw-Zeelands mooiste

IJsland met een peuter

Nieuwe route op Groenland

Tom Patey’s Sea Stacs

Focus

Interview met Noes Lautier

Makkelijk is niet veilig

Bergsport EHBO op locatie

Zon zee en rotsen

Wandeleiland La Gomera

Indirect inbinden risicovol

En route

Van sportvrouw tot zakenvrouw

Recensies & Signalementen

Ledeninformatie

Alpiene beklimming van Nieuw-Zeelands mooiste

Legendarische capriolen op afbrokkelende Sea stacs

� � ��

��

IJsland met een peuter

��

Jefta Smit zekert op de Battle Axe op Groenland Foto: Roland Bekendam

Kijk voor meer informatie op www.nkbv.nl of www.hoogtelijn.nl

46 Hvar: zon zee en klimrotsen

HOOGTELIJN 1-2009

OP EEN ONBEWOOND EILAND Alweer zo’n twintig jaar geleden belandde ik tijdens een zwerftocht door Turkije aan de toen nog echt romantische westkust met kleine vissersdorpjes aan een ronde baai vol klassieke zeilschepen. Ik besloot met een drietal Engelse meiden mee te gaan op een tochtje met een jacht naar een onbewoond eiland. Wat wil je nog meer, een dag op dat felblauwe water in de warme zon, een onbewoond eiland verkennen, met als afsluiting een feestelijke barbecue op het jacht met allemaal leuke mensen. Het water was felblauw, het eiland een ronde bult van kleine keien, vijftig meter in doorsnede met daarop maar liefst één boompje. Een klein motorbootje bracht ons er heen. En voer direct weer terug naar het jacht. We waren snel klaar met het verkennen van de keien, met zwemmen ook eigenlijk wel en de zon was heet. Op ons geroep en gezwaai reageerde niemand op het jacht, de siësta was in volle gang. Drie uur hebben we met zijn viertjes in de schaduw van dat ene boompje zitten balen voordat het motorbootje ons kwam halen voor de barbecue. De moraal van dit verhaal: bedenk goed naar welk eiland je gaat, want een eiland is en blijft een eiland en je kunt er niet zo maar vanaf. Er zijn ontelbare eilanden waar je kunt klimmen en wandelen, grote en kleine, ontsloten of afgelegen. Hoogtelijn zocht er een aantal voor u uit die zeker de moeite waard zijn.

Bergsport EHBO op locatie

52 Wandeleiland La Gomera

Bep Maltha redacteur Hoogtelijn

Heb je nieuws voor Op de Hoogte, mail het naar opdehoogte@nkbv.nl Alle links die in deze rubriek worden genoemd kun je ook vinden op www.hoogtelijn.nl onder Hoogtelijn 1/2009 door in de inhoudsopgave op ‘Op de Hoogte’ te klikken. Meer bergnieuws op www.nkbv.nl

©Jeroen Musch

ACHT BRITSE BERGREDDERS GEWOND Acht leden van verschillende Mountain Rescue Teams in Wales zijn 10 januari gewond geraakt bij de nachtelijke redding van twee wandelaars op Snowdon, de hoogste top berg van Wales. De bergredders werden tijdens de operatie door hevige windvlagen omvergeblazen. Eén van hen hield een paar gebroken ribben over aan het avontuur, een ander scheurde zijn enkelbanden. Bij de redding van de twee onfortuinelijke wandelaars waren in totaal 48 leden van vier verschillende Mountain Rescue Teams betrokken. Het tweetal was in problemen geraakt nadat zij door windvlagen van 175 kilometer per uur van een verijsd pad net onder de top van de berg waren gewaaid. Zij vielen naar schatting honderd meter en liepen verschillende botbreuken op. Volgens de Britse omroep BBC brak een van de mannen zijn pols, een aantal vingers en zijn dijbeen. Zijn compagnon brak een sleutelbeen en een enkel. Vanwege de harde wind en de laaghangende bewolking was het niet mogelijk een helikopter in te zetten bij de redding. De slechte weersomstandigheden maakten het bovendien onmogelijk om de gewonde wandelaars op brancards van de berg te dragen. Uiteindelijk moest het tweetal – gespalkt en wel – op eigen kracht naar beneden lopen. Een woordvoerder van Llanberis Mountain Rescue zei dat de twee wandelaars “zeer ervaren en goed toegerust” waren.

KLIMMEN AAN HUIS IN ENSCHEDE Studenten van de Technische Universiteit Twente kunnen sinds kort hun armen zuur klimmen op de buitenmuren van de dertig meter hoge studentenﬂat op het Campagneplein in Enschede. Op de buitenkant van de half december opgeleverde ﬂat zitten niet minder dan 2500 klimgrepen. Een laagbouwgedeelte is ingericht als bouldermuur. Het studentencomplex is een van de hoogste klimmuren van Nederland. het is ontworpen door Arons en Gelauff Architecten.

LAAGSTE ZUURSTOFVERZADIGING Artsen van het University College Londen (UCL) hebben bij onderzoek net onder de top van Mount Everest in het bloed van een van de topklimmers de laagste zuurstofverzadiging aller tijden gemeten. De resultaten van het onderzoek werden begin januari gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift New England Journal of Medicine. De artsen namen op 8400 meter hoogte slagaderlijk bloed af bij klimmers die daarvoor de top van de berg hadden bereikt. Expeditiedeelnemers maakten gebruik van kunstmatige zuurstof, maar verwijderden twintig minuten voor zij bloed gaven hun zuurstofmasker. De bloedmonsters werden vervolgens binnen twee uur geanalyseerd in een speciaal opgezet laboratorium op 6400 meter hoogte. De onderzoeker vonden een gemiddeld zuurstofniveau van 3,28 kPa. De laagst gemeten waarde was zelfs 2,55 kPa. Normaalgesproken ligt het zuurstofniveau in het bloed tussen de 12 en 14 kPa; patiënten met een lagere verzadiging dan 8 kPa zijn in levensgevaar. Volgens de onderzoekers zouden de kennis over de extreem lage zuurstofwaardes bij klimmers in de toekomst kunnen leiden tot andere behandelmethodes voor ernstig zieke patiënten.

NEDERLANDSE BERGFILM WINT EERSTE PRIJS Edmond Öfner en Frank Moll hebben eind november van het vorig jaar de eerste prijs gewonnen in de categorie alpiene documentaires van het twintigste Internationales Berg und Abenteuer Festival in het Oostenrijkse Graz. De film is een terugblik op de Nederlandse Jannu-expeditie in 1987. Daarbij kwamen Ger Friele en Rudolf de Koning na een succesvolle beklimming om het leven in de afdaling. Öfner maakte deel uit van het team dat de extreem moeilijke noordwand - die bekend staat als de Wall of Shadows - bedwong en stond eveneens op de top. Twintig jaar na dato gaat hij met de camera op bezoek bij de andere drie oud-expeditieleden om te praten over wat hun destijds bezielde. Edmond Öfner was toen een van de beste klimmers van Nederland. Hij stopte met klimmen, afgeschrikt door de gebeurtenissen op de Jannu. Hoe denken de anderen over hun tocht van destijds? Zijn ze twee decennia nadien anders gaan kijken naar die levensgevaarlijke sport? Een is ook gestopt, een ander klimt nog steeds. De film is gemaakt vanuit de optiek van Edmond Öfner, die de film inspreekt. Hij maakt duidelijk wat de Jannu-expeditie voor invloed deze hebben gehad op zijn leven, en op dat van de andere drie. Recent gedraaide interviews worden afgewisseld met de spectaculaire beelden van de klim van destijds. De film is te zien tijdens de Bergsportdag op 15 maart in Nieuwegein. Kijk voor de programmering op Jannu. www.nkbvbergsportdag.nl

O N D E R R E D A C T I E VA N E R N S T A R B O U W

HOOGTELIJN 1-2009

Op de hoogte

©Frans Melskens

TOEKOMST WANGENITZSEEHÜTTE GEREGELD

KLIMDIPLOMA’S VOOR GYMLERAREN De eerste diploma’s van de landelijk erkende opleiding voor het klimonderwijs zijn op 16 en 17 december uitgereikt aan gymleraren in Amsterdam en Den Haag. De opleiding, gericht op studenten aan de Academies voor Lichamelijke Opvoeding (ALO’s), is het resultaat van een overeenkomst tussen de NKBV, de Koninklijke Vereniging van Leraren Lichamelijke Opvoeding (KLVO) en de ALO’s. Gymleraren kunnen zowel tijdens hun opleiding als in een nascholingsprogramma worden opgeleid tot Sportklimbegeleider Onderwijs (SKBO) en Sportkliminstructeur Indoor Toprope (SKI-IT). De SKBO wordt aangeboden aan alle ALO studenten en heeft volgens de initiatiefnemers een ‘gedegen maar laagdrempelig karakter’. In de praktijk betekent dat dat de aandacht vooral ligt bij didactiek en veiligheid en minder bij de klimvaardigheid van de studenten. De opleiding tot SKI-IT is een keuzevak voor studenten die zich verder willen verdiepen. Daarbij wordt wel meer gevraagd van het klimniveau van de deelnemers. Het SKI-IT-diploma is ook geldig zonder ALO-diploma en geeft instructeurs de mogelijkheid NKBV klimvaardigheidsbewijzen indoor toprope uit te reiken.

De NKBV zal de Wangenitzseehütte in september 2009 overdragen aan de Sektion Lienz van de Oostenrijkse Alpenvereniging (OeAV). De weg is hiervoor vrijgemaakt tijdens de Vergadering van Afgevaardigden van 22 november 2008. Toen stemde een kleine meerderheid in met het compromis dat het NKBV-bestuur met de OeAV had bereikt. De Wangenitzseehütte is de enige NKBV-hut in de Alpen. Door hoge onderhoudskosten dreigde al in 2007 sluiting voor de Wangenitzseehütte. De noodzakelijke vervanging van de kabelbaan, bestemd voor transport van voedsel, materiaal en afval, bleek namelijk onbetaalbaar voor het Hutten Exploitatiefonds van de NKBV. De kabelbaan is inmiddels in zo’n slechte conditie dat hij binnen afzienbare tijd niet meer gebruikt kan worden. Dan komt de bevoorraading en dus de exploitatie van de hut in gevaar. Dat gevaar is nu afgewend. Het voortbestaan van de hut is verzekerd doordat in het vervolg aanspraak kan worden gemaakt op ﬁnanciering van de OeAV en de Oostenrijkse overheden. De OeAV en de NKBV zijn overeengekomen dat ze de Wangenitzseehütte de komende tien jaar gezamenlijk zullen exploiteren, waardoor de hut ook ‘onze hut’ blijft, legde voorzitter Frits Vrijlandt tijdens de VvA uit. Het Hutten Ondersteuningsfonds van de NKBV zal de komende tien jaar in totaal maximaal 200.000 euro bijdragen aan de hut en de Sektion om de goede toekomst zoveel mogelijk te garanderen. Huttenwaardin Claudia Asslaber is erg blij met de samenwerking met Sektion Lienz. Ze ziet al weer uit naar de komst van de vele trouwe Nederlandse hutbezoekers. Voor de Sektion Lienz is de Wangenitzseehütte de derde hut, naast de Lienzer en de Hochstein Hütte.

Een Iraans-Nederlandse bergbeklimmer is op eerste kerstdag omgekomen in een lawine ten noorden van de Iraanse hoofdstad Teheran. Volgens een bericht van de Iraanse tv-zender Press TV werd de man, Mehdi Moayyedzadeh, bedolven onder de sneeuw toen hij probeerde de 3300 meter hoge Kolakchal te beklimmen. Ooggetuigen zouden alarm hebben geslagen, maar reddingswerkzaamheden konden vanwege het slechte weer pas twee dagen na het ongeluk beginnen met zoeken. Het stoffelijk overschot van de omgekomen klimmer werd uiteindelijk op 30 december, vijf dagen na het ongeluk, geborgen. Het was dit jaar het enige fatale ongeluk op de Kolakchal, die bekend staat om zijn zware stormen.

©Pieter Dirksz

IRAANS-NEDERLANDSE MAN KOMT OM IN LAWINE

TOP PRESTATIES? Proﬁleer je met de bergsport en word Vriend van de NKBV

HOOGTELIJN 1-2009

BERGSPORTREIZEN.NL MASTERCLASSES • BOULDEREN • FOTOGRAFIE BOULDEREN MET WOUTER JONGENEELEN IN FONTAINEBLEAU Meervoudig nationaal kampioen boulderen Wouter Jongeneelen kent Fontainebleau op zijn duipje. Hij klom hier boulders tot en met 8a+ en heeft er vandaag de dag nog steeds mooie projecten. Wouter is trainer bij Monk Bouldergym. In de masterclass zal is er vooral aandacht besteden aan klimtechniek en –tactiek: inlezen, inzicht, voetplaatsing, lichaamshouding, uitvoering van bewegingen en speciﬁeke technieken. Daarnaast is er aandacht voor veilig en blessurevrij boulderen. Denk daarbij aan het correct plaatsen van crashpads, spotten, risico’s inschatten en een goede warming-up. De masterclasses worden gegeven op beginners- en gevorderdenniveau.

Periode Beginners: 10 april – 12 april Gevorderden: 22 mei – 24 mei. Aantal deelnemers: 8 Prijs: € 140,-

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP WWW.BERGSPORTREIZEN.NL

BERGSPORTFOTOGRAFIE MET MENNO BOERMANS IN CHAMONIX Menno Boermans reist de hele aardbol over om de inspirerende bergwereld in al haar facetten vast te leggen. Met zijn bergsportfoto’s laat hij zien hoe de bergsport echt is: de onherbergzaamheid, het afzien. Zijn foto’s moeten authenthiek zijn en een even ruw en ruig karakter hebben als de onderwerpen die erop te zien zijn. Tot zijn opdrachtgevers behoren onder andere National Geographic, Mammut, Hoogtelijn en Air Zermatt. Tijdens de masterclass worden tochten gemaakt waarbij elke dag een ander thema centraal staat: wandelen, mens en landschap, sportklimmen, dieren en ijsklim. De Ne3derlandse UIAGM-gids Michiel Engelsman staat garant voor een veilig verloop van de cursus.

Perode: 16 augustus – 21 augustus Aantal deelnemer: 6 Prijs: € 1098,-

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP WWW.BERGSPORTREIZEN.NL

HOOGTELIJN 1-2009

Op de hoogte BLOK GOED ONTVANGEN

©Gijs Petersen Nobbe

Het nieuwe sportklimtijdschrift BLOK dat eind vorig jaar het levenslicht zag, is goed ontvangen. BLOK - dat staat voor BLad Over Klimmen - neemt sportklimmers en boulderaars mee naar interessante gebieden, brengt nieuws en achtergronden en biedt interviews met legendes uit de scene. De NKBV ondersteunt BLOK. Bovendien krijgen leden korting op een abonnement. Meer info: bladoverklimmen.nl

LICHT MP3-SPELER REDT SKIËRS Twee Franse skiërs die in problemen waren geraakt in het Zwitserse kanton Graubünden zijn gered dankzij het schijnsel van het display van een MP3speler. De twee skiërs raakten de weg kwijt tijdens een offpisteafdaling in de buurt van het plaatsje Savognin. Toen zij in steil en onbekend terrein terechtkwamen en het bovendien donker werd, belden zij met een mobiele telefoon de reddingsdienst. Daarbij raakte de batterij van het toestel leeg, waardoor het niet lukte een tweede keer contact te leggen. Na een urenlange zoektocht werd het tweetal uiteindelijk gelokaliseerd toen de helikopterbemanning het vage licht van het display van een MP3speler opmerkte. De skiërs werden met een lier uit hun benarde positie bevrijd. Zij hadden lichte onderkoelingsverschijnselen.

EXPEDITIENIEUWS TWEE NEDERLANDSE TEAMS NAAR PATAGONIË Martin Fickweiler en Niels van Veen zijn begin januari afgereisd naar Argentinië voor de beklimming van de beroemde (beruchte) Cerro Torre. Het tweetal wil de 3128 meter hoge berg beklimmen via de zogeheten Compressor Route (VI 5.10 A2, 900m). De Compressor Route werd voor het eerst beklommen door de Italiaan Cesare Maestri en dankt zijn naam aan compressor die hij gebruikte om haken aan te brengen. De compressor bleef na de beklimming achter in de wand. Fickweiler en Van Veen keren weer half februari terug in Nederland. De expeditie wordt ondersteund met een bijdrage uit het NKBV Expeditiefonds. Nieuws over de expeditie is te volgen op: www.martinﬁckweiler.nl/nieuws/cerrotorre08.html Harry de Brauw, Bart van den Doel en Gijs Petersen Nobbe zijn eind januari afgereisd richting de Cerro Fitzroy (3375) in Patagonië. Het drietal wil de berg bedwingen via de zogeheten Franco-Argentina route, een 650 meter lange, klassieke lijn gewaardeerd als ED- VI/A1. De route werd voor het eerst beklommen in 1984 door een - inderdaad - Frans-Argentijns team. Cerro Fitzroy is vernoemd naar kapitein, later admiraal, Robert Fitzroy, gezagvoerder van de Beagle, het schip waarmee Charles Darwin door de Zuid-Amerikaanse wateren voer. Fitzroy is een van de grondleggers van de meteorologie en is de uitvinder van het weerbericht. Onderussen zijn Cas van de Gevel, Mike van Berkel en Martijn Schell bezig met de voorbereiding van een expeditie naar de Kalanka (6931 meter) in de Garhwal Himalaya. Het team, dat vorig jaar ook al een poging ondernam 1250 meter hoge noordwand van de berg te beklimmen, vertrekt half augustus richting de Himalaya.

TOP MARKETING? Proﬁleer je met de bergsport en word Vriend van de NKBV

HOOGTELIJN 1-2009

Op de hoogte IJSKLIMMER DENNIS HOEK MEET ZICH MET TOP IJsklimmer Dennis van Hoek (21) werd op 4 januari tweede in de categorie Speed bij kampioenschappen in het Italiaanse Rabenstein. Van Hoek trekt tot eind februari met een kampeerbusje langs bevroren watervallen en ijsklimcompetities. Hoogtelijn sprak met hem kort na de wedstrijd in Daone, Italië, van 16, 17 en 18 januari. En? Nou, het ging relatief goed denk ik. Bij Difﬁculty kwam ik niet door de voorronde – de eerste tien van de groep gingen door en ik werd dertiende – maar bij speed zat ik in de ﬁnale. Daar ben ik gevallen waardoor ik niet meer op één of twee kon komen. Uiteindelijk ben ik op de vierde plaats geëindigd, waar ik toch redelijk blij mee ben. Het is geen podiumplaats, maar het is, zeker voor een Nederlander, een goede plek.

niet eens naar huis. Dat begreep ik tenminste van Urs, die spreekt Russisch. Ik moet zelf ook nog maar zien hoe ik thuis kom trouwens, want ik ben net m’n portemonnee kwijtgeraakt. Wanneer kom je eigenlijk thuis? Eind februari, is de bedoeling. Ik heb vorig jaar een kampeerbus gekocht die ik deze zomer heb opgeknapt en daarmee ben ik twee maanden onderweg. Door de week klim ik op bevroren watervallen en verder is er bijna ieder weekend wel ergens een internationale wedstrijd.

Wat is dat eigenlijk voor sport, Speed IJsklimmen? Het zijn wedstrijden waarbij je, meestal over een afstand van vijftien meter, zo snel mogelijk tegen een ijstoren omhoog gaat. Bovenaan zit een grote, rode knop waarmee je de tijd stopzet en wie het snelst is, gaat door naar de volgende ronde. In de ﬁnale klim je een ‘battle’ tegen elkaar, ieder op een toren. Na de eerste route wissel je van plek en wie over de twee routes de beste overall tijd heeft, wint uiteindelijk. Je gebruikt ook ander gereedschap. Je bijlen zijn korter en er zitten geen tanden op zodat je ze sneller uit het ijs krijgt. Hoe lang duurt dat, een route van vijftien meter? Gisteren was de beste tijd veertien seconden. Ik zou even moeten nakijken hoe lang ik er zelf over heb gedaan. Iets in de zestien seconden, 16,32 geloof ik. De wedstrijd in Rabenstein was langer, daar was de toren 25 meter. Dat betekent dat verzuring ook echt een rol gaat spelen tijdens het klimmen. In Rabenstein deed ik 33 seconden over de route. De winnaar, Urs Odermatt [Zwitserse schrijver van ijsklimgidsjes, EA], deed er 29 seconden over. IJsklimmen is een koude bezigheid, het is relatief gevaarlijk, ontzettend vermoeiend en je moet 1200 kilometer reizen om het te kunnen doen. Wat is precies de fun? De wedstrijden zijn een beleving op zich; er heerst een heel vriendschappelijke sfeer. Er zijn bijvoorbeeld veel Russische klimmers die nauwelijks Engels spreken maar waar je toch goed contact mee hebt. Iedereen wisselt bijvoorbeeld zonder moeilijk doen materiaal met elkaar uit: we zijn op zoek naar de beste klimmer, niet naar de klimmer met de mooiste bijlen. Het heeft denk ik ook te maken met het feit dat het een relatief klein groepje mensen is. Je komt elkaar bij alle wedstrijden tegen. Hoe ben je in het ijsklimmen verzeild geraakt? Een paar jaar geleden zag ik iets over het Nederlands IJsklimteam en daardoor raakte ik geïnspireerd. Toen heb ik bijlen gekocht en ben ik in Nederland gaan oefenen met drytoolen. Daarna ben ik gaan trainen met mensen van het Nederlands IJsklimteam en zo ben ik eigenlijk in de wedstrijden gerold. Een Nederlandse ijsklimmer, is dat niet net zoiets als het Jamaicaanse bobsleeteam? Dat dacht ik eerst ook, maar het blijkt dat ik me kan meten met Russische profklimmers. Die komen hier echt om geld te verdienen, anders kunnen ze

©Menno Boermans

HOOGTELIJN 1-2009

Op de hoogte CURSUS BERGSPORT EHBO IN ZERMATT ERKEND

©Menno Boermans

De praktijkcursussen Bergsport EHBO en Bergredding´ van het Alpine Rescue Center in Zermatt worden sinds kort erkend door de Medische Commissie van de NKBV. Dat betekent dat NKBV-kaderleden die een opleiding volgen bij het ARC 115 euro vergoed krijgen als tegemoetkoming in de deelnamekosten. Het medische gedeelte van de cursus wordt in de Nederlandse taal gegeven door Paramedic Uwe Brolle en Reddingsassistent Menno Boermans. Het technische gedeelte staat onder leiding van professionele bergredders, berggidsen en piloten van Air Zermatt. De cursussen worden deze zomer gegeven van 12 t/m 14 juni en 19 t/m 21 juni. Meer informatie: www.ehbbo.nl Of mail naar menno@alpinerescuecenter.nl

NETWERK KLIMMENDE VROUWEN

PLATFORM VOOR SPORTKLIMTRAINERS

Een groep Nederlandse klimsters wil de komende tijd bijeenkomsten organiseren voor zelfstandig klimmende vrouwen (in spe). Het is de bedoeling om onder de naam Cima Immink – een Dolomietentop genoemd naar de Nederlandse Jeanne Immink (1853 - 1929) – verschillende activiteiten op te zetten. Volgens de initiatiefnemers is alpiene klimmen vaak nog een ‘men only’ aangelegenheid en zijn er relatief weinig vrouwen die zelfstandig naar de Alpen of op expeditie gaan. “Wat precies de reden van het relatief lage aantal is, weten we niet. Gelet op onze eigen ervaringen zoeken we een deel van de verklaring in het competitieve karakter dat soms de kop opsteekt bij cursussen”, aldus de initiatiefnemers. Daarnaast zouden er niet voldoende vrouwelijke voorbeelden zijn. “Er zijn helaas maar weinig vrouwelijke instructeurs in de Alpen. Het kan voor aankomende, jonge klimsters drempelverlagend zijn om met een vrouwelijke cursusleidster te maken te hebben.” Verder stelt de groep dat vrouwen makkelijker praten over angst en onzekerheid en daardoor eerder overvleugeld worden door mannen met wie zij klimmen. “Het uitgangspunt is dat vrouwen minstens net zo geschikt zijn om te klimmen – van boulderen in Bleau tot in de Himalaya – als mannen. Daarvoor moet echter wel hier en daar een barrière weggenomen worden.” De eerste activiteit van Cima Immink is een ‘netwerk-event’ in de Eindhovense boulderhal Monk op 31 januari. Op het programma staan onder meer een boulderclinic, yoga, een lezing door een Nederlandse alpiniste en een high tea. Daarnaast wordt gedacht aan het organiseren van een vrouwenklimweekend in het voorjaar van 2009 en eventueel een alpiene cursus voor en door vrouwen. Meer informatie over Cima Immink: nkbv.nl/dbres/a/4917 Een discussie over het initiatief kun je lezen op: www.nkbv.nl/Prikbord/ Algemeen?forum=28&thread=21059

Stichting Top Climbing Holland (TopCH) is begonnen met een speciaal netwerk gericht op sportklimtrainers. Doel van het netwerk is onder meer het uitwisselen van informatie en deskundigheid trainingsconcepten, trainingsopzet en trainingsmethoden. De initiatiefnemers hopen daarmee het sportklimmen in Nederland op een hoger niveau te brengen. De eerste bijeenkomst van het TopCH netwerk werd op 24 januari gehouden in Mountain Network Arnhem. Meer informatie: www.topclimbingholland.org

MEERJARENBELEIDSPLAN VOOR NKBV AANGENOMEN De Vergadering van Afgevaardigden heeft 22 november van het vorig jaar het Meerjarenbeleidsplan 2009-2012 met een ruime meerderheid aangenomen. In het plan staan vijf hoofddoelstellingen voor de NKBV centraal: vereniging met landelijke en leidende spilfunctie, kennis hebben van klimmers en bergsporters en innoveren, ontwikkelen prestatiesport, gezonde ﬁnanciën en tenslotte een sterke verenigingstructuur. Daarnaast spelen de kernwaarden kwaliteit, veiligheid en duurzaamheid een belangrijke rol bij de realisatie van de vijf hoofddoelstellingen. Het jaarplan 2009 en de bijbehorende begroting telden iets meer tegenstemmers, maar werden ook aangenomen. Het grootste kritiekpunt zat voor een aantal afgevaardigden in het ﬁnanciële optimisme van de begroting. De voorspelde ledengroei - en dus hogere contributie-opbrengsten - werden met enige zorg bekeken. Met het goedkeuren van het jaarplan 2009 en de begroting is een eerste stap gezet naar het uitvoeren van het Meerjarenbeleidsplan.

TOP DEAL!! Proﬁleer je met de bergsport en word Vriend van de NKBV

HOOGTELIJN 1-2009

Op de hoogte SPORTKLIMNIEUWS WORLDCUP 2008 NAAR VERHOEVEN, NICKY EN NIKKI WINNEN NK’S

©Joost Hofman

Leden van het Nederlands Team, dat wordt gesponsord door VAUDE/ Edelrid, zetten zowel nationaal als internationaal mooie titels op hun naam. Jorg Verhoeven veroverde bij de wereldbekerwedstrijd in het Sloveense Kranj de Worldcup Lead 2008. Het is voor het eerst in de geschiedenis dat een Nederlandse klimmer de eerste plaats bereikt in het worldcupcircuit. Verhoeven begon de wedstrijd in Kranj met een redelijk goede uitgangspositie: om de wereldbeker te winnen, moest hij bij de eerste vijf eindigen en zijn directe concurrent Tomas Mrazek achter zich laten. Dat lukt: Verhoeven eindigde als tweede, Mrazek haalde de vierde plaats. Een uitgebreid wedstrijdverslag – met foto’s – staat op: www.nkbv.nl/Sportklimmen/Wedstrijden/Wedstrijdnieuws/4769.html Nicky de Leeuw (19) en Nikki van Bergen (16) veroverden 13 december in Amsterdam de Nederlandse titel Lead Climbing. Bij de dames wist Van Bergen haar grote concurrent Vera Zijlstra achter zich te laten. Ima Nahumury eindigde op de derde plaats. In de ﬁnale bereikten Van Bergen en Zijlstra dezelfde hoogte. Na uitgebreide bestudering van videobeelden, een voorlopige eindstand, protest van de deelnemers en overleg tussen jury en routebouwers, werd uiteindelijk besloten tot het organiseren van een superﬁnale. In die beslissings-

WORLCUP WEDSTRIJD IN NEDERLAND Tijdens het NK in Eindhoven is bekend gemaakt dat Boulderhal Monk op 12 en 13 juni het toneel is van een wereldbekerwedstrijd. Het is de derde keer in de geschiedenis dat in Nederland een ofﬁciële internationale wedstrijd wordt georganiseerd.

ronde zette Van Bergen het Nederlands kampioenschap op haar naam door vijf grepen hoger te klimmen dan Zijlstra. Bij de heren leek de wedstrijd vooraf vooral te gaan tussen Nikki de Leeuw, Timo Tak en Casper ten Sijthoff. Hoewel De Leeuw in de kwalificatieronde uit de route viel, wist hij toch een van de zes finaleplaatsen te bemachtigen. In de finale kwam hij uiteindelijk twee grepen hoger dan Tak. De derde plaats ging bij de mannen naar Pim Cattenstart. Bij het NK Boulderen op 22 december in Eindhoven eindigden Nicky en Nikki ook al op de hoogste podiumplek. En net als tijdens het NK Lead eindigde Van Bergen net voor Zijlstra op de eerste plaats, al is die uitslag misschien wat arbitrair: beide dames klommen zonder problemen de vier finaleroutes waarna de uitslag werd vastgesteld aan de hand van de resultaten in de halve finale. Daar had Zijlstra bij een van de routes één extra poging nodig. De derde plek ging, voor de derde keer in haar carrière, naar Eline Nas De finale bij de heren werd gewonnen door De Leeuw, gevolgd door Casper ten Sijthoff en Wouter Jongeneelen. De Leeuw en Van Bergen zijn op dit moment allebei Nederlands Kampioen Jeugd, Lead en Boulderen.

NIEUW TALENTENTEAM Toekomstige kampioenen kunnen sinds kort terecht in Enschede, waar klimvereniging ES Onsight een talententeam heeft opgericht. Het is de bedoeling om in het team talentvolle klimmers op te leiden tot het allerhoogste wedstrijdniveau. Het talententeam richt zich volgens de initiatiefnemers op alle talentvolle Nederlandse klimmers tussen tien en zestien jaar oud. Het team wordt gesponsord door softwaremaker SPSS. Meer informatie is te vinden op www.klimtalenten.nl.

HOOGTELIJN 1-2009

Op de hoogte NIEUWE COMMISSIE WEDSTRIJDEN Met ingang van het nieuwe jaar kent de NKBV een commissie wedstrijdsport nieuwe stijl. Deze commissie, waarin ook klimcentra zijn vertegenwoordigd, zal zich meer dan de voorganger bezighouden met het beleid. De uitvoerende en ondersteunende taken zijn ondergebracht bij verschillende werkgroepen waarvoor nog vrijwilligers moeten worden geworven. Er zijn onder meer werkgroepen jurering, routebouwen en wedstrijdadministratie. Tim van der Linden is de nieuwe contactpersoon wedstrijden bij het NKBV-bureau.

WEDSTRIJDKALENDER 2009 De wedstrijdkalender 2009 is te vinden op www.nkbv.nl/sportklimmen/wedstrijden/kalender

AAN DE LIJN MET FERDINAND SCHULTE

Je was favoriet bij het NK Boulderen maar eindigde als vierde. Hoe voelt dat? Als favoriet… oooooh… ik zag mijzelf niet als favoriet… wel als kanshebber. Mijn doel was om de finale te halen en dan verder te zien. Als ik eenmaal in de finale zit, kan ik vaak wat losser klimmen. In een finale kan er nog van alles gebeuren, ook bij world cups. Door de diversiteit in de boulders kun je de uitslag van tevoren moeilijk voorspellen. Tijdens het NK ging het tot de finale best goed maar de keiharde finaleboulders sloten helaas niet op mij aan… of andersom. De derde finaleboulder was er één op techniek en inzicht; die pakt Ferdinand in één poging, verwachtte iedereen. Er moest met een trucje om een hoek heen geklommen worden en ik zag het trucje niet binnen de vijf minuten. Dan is het zuur dat je het verschil niet alsnog in de andere boulders kunt maken. Bij het NK Boulderen in 2006 kon dat wel. Wat betekende die nationale bouldertitel in 2006 voor jou? Dat was absoluut het hoogtepunt van mijn klimcarrière. De sfeer en ambiance in de Effenaar… tot dan toe had ik nog nooit iets echt belangrijks gewonnen en als dat dan lukt tijdens zo’n mooi evenement … kippenvel. Vanaf 2007 ben je gestopt met het klimmen van leadwedstrijden. Waarom? Vooral om me meer te kunnen focussen. Het kriebelt af en toe wel. Misschien ga ik aankomend jaar weer meedoen aan een paar leadwedstrijden. Afwisseling is toch ook wel goed. Het zorgt voor motivatie en die is soms lastig te vinden als je zo gefocust bent.

De afgelopen tijd is er voor jou veel veranderd; afgestudeerd, verhuizen, een baan, wat voor impact heeft dat op je klimprestaties? Veel impact. Het studentenleven was voor mij zeer goed te combineren met de sport. Toen ik begon met werken zag ik het in eerste instantie als bijzaak naast het klimmen. Dat was geen succes omdat het demotiveert. Sinds kort heb ik een baan die aansluit op mijn studierichting psychologie, een uitdaging. Qua klimsport heb ik sinds dit jaar een nieuwe persoonlijke sponsor en ook dat zorgt voor extra uitdaging. Wat zijn je ambities voor 2009? Ik wil meer gaan buitenklimmen en mijn lijst met geklommen achtstegraad boulders aanvullen. Bij world cups wil ik halve ﬁnales halen. Verder wil ik aankomend jaar een goede basis leggen om in 2010 en 2011 nog te knallen, want de tijd begint te tikken.. Voel je jezelf al bijna te oud? Ja... op zich wel… Het is nu veel meer een bewuste keuze om te blijven investeren in de sport dan vroeger. Ik merk dat ik meer ambitie krijg richting mijn werk, mijn sociale leven verandert. De keuze voor de sport die vroeger haast vanzelfsprekend was, wordt steeds moeilijker om te maken. Het Nederlands Team wordt gesponsord door VAUDE/ Edelrid.

Vriend van de NKBV Voor € 7.500,- is een bedrijf al Vriend van de NKBV. Meer informatie over sponsoring: Bel Stan Stolwerk 03484-484073. Of stuur een mail naar stan.stolwerk@nkbv.nl

Proﬁleer je met de bergsport en word Vriend van de NKBV

©Joost Hofman

Nederlands Teamlid Ferdinand Schulte draait al zo’n tien jaar mee in het wedstrijdklimmen. In 2007 stopte hij met leadklimmen en focuste zich volledig op het boulderen. Voor het NK Boulderen 2008 werd hij als één van de grote favorieten gezien. Hij eindigde als vierde.

HOOGTELIJN 1-2009

L O C AT I E N I E U W Z E E L A N D

TEK ST EN FOTO’S BR AM MUNNICHS

MOUNT ASPIRING

Als in een ﬁlm maken de wolken plotseling plaats voor de zon

NIEUW-ZEELANDS MOOISTE Ik was best tevreden met het Nederlandse leven dat ik leidde. Een uitdagende baan, een leuk appartement in Amsterdam en veel vrienden en familie. Maar toch ontbrak er iets. Liefde voor de bergen is moeilijk te combineren met leven in de Lage Landen. Dus zei ik mijn baan op, verhuurde mijn appartement en stapte voor onbepaalde tijd op het vliegtuig naar Nieuw-Zeeland. Om te klimmen.

EIL ANDEN

HOOGTELIJN 1-2009

●

Mijn eerste zorg is het vinden van een geschikte klimpartner. Eén van de geijkte mogelijkheden hiervoor is het posten van een berichtje op de site van de New Zealand Alpine Club. Behalve wat leuke reacties en mogelijke plannen heeft dit vooralsnog geen concrete klimpartner opgeleverd. Maar geen nood, ik heb de afgelopen twee weken al heerlijk geklommen in de Darren Mountains en ben net vermoeid neergestreken op de camping in Wanaka. Terwijl ik mijn vuile was verzamel, gaat mijn mobieltje. “Hi, this is

Susan from New York. I am in Wanaka right now and I was wondering if you wanna climb Mount Aspiring with me?” Mount Aspiring? Nou, daar heb ik wel oren naar! Ik stop mijn oorspronkelijke was-, eet- en uitrustplan terug in de kast en spreek voor die avond met Susan af. De 38-jarige New Yorkse blijkt klein van stuk te zijn maar heeft een grote staat van dienst. Behalve op de toppen van Mount McKinley en

Beduusd door het grote contrast met de groene vallei stappen we na de helikoptervlucht de Bonar Glacier op

Alpamayo stond ze recentelijk ook bovenop Mount Cook. Ik voel me vereerd als ze zegt dat ze meer onder de indruk is van mijn klim-cv. We drinken een paar biertjes en praten over van alles en nog wat. Het klikt tussen ons en met haar ervaring zie ik het wel zitten om samen te klimmen. Dit gevoel blijkt wederzijds en daarmee is ons gezamenlijk plan een feit. Tijd voor concrete stappen. HELIKOPTER Vanwege de geringe infrastructuur heeft het klimmen in The Southern Alps veel meer een pionierskarakter dan in de ons vertrouwde Alpen. We zijn dan ook een volle dag zoet met alle voorbereidingen. We bezoeken één van de vele internetcafés voor de weersvoorspellingen. Voor de komende twee dagen wordt prima klimweer voorspeld. Om onze kans op succes te vergroten besluiten we met een helikopter in te vliegen. Er zijn immers legio voorbeelden bekend van klimmers die deze twee mooie dagen ‘verspilden’ met de aanloop naar de hut en er vervolgens een week vastzaten omdat buiten een sneeuwstorm voorbijraasde. De vraag is alleen: hoe regelen we dat? Onze zoektocht leidt allereerst naar het kantoor van de Department of Conservation (DOC). Hier krijgen we twee telefoonnummers van helikopterbedrijven en kopen meteen een permit om op Bevan Col te mogen landen. Daarna bezoeken we de twee gidsenbureaus en outdoorwinkels in Wanaka. Hier hopen we klimmers te vinden om de helikopter - en dus de kosten - mee te delen. Maar helaas, zonder succes. Aan het eind van de dag bestellen we een helikopter voor

ons tweeën, kopen een kaartje voor de bus en doen inkopen in de lokale supermarkt. Klaar voor het echte werk. BRUSSELMANS Die ochtend zet het busje ons af op Raspberry Flat waar de helikopter al staat te wachten. Ik heb nog steeds een beetje moeite met deze manier van ‘vals spelen’. Maar op het moment dat we opstijgen, verdwijnt mijn scepsis. Het is zo onwerkelijk om vlak boven de vallei op een bergruggetje af te stevenen, je adem in te houden en ... hop, eroverheen te vliegen, prachtig! Nog geen vijftien minuten na het verlaten van de groene vallei staan we in de koude wereld van rots, sneeuw en ijs. Beduusd door dit contrast en door de overweldigende indrukken van de helikoptervlucht stappen we de Bonar Glacier op voor een korte oversteek naar de Colin Todd Hut. De rode hut steekt vrolijk af tegen de grijstinten van haar omgeving. We installeren ons op het piepkleine terrasje en genieten onder de felle zon van het uitzicht. Even later zien we de eerste klimmers terugkomen van de top. Grappig, denk ik, die jongen lijkt op Jeroen. Verrek, het ís Jeroen. “Hee Brusselmans!” Jeroen beantwoordt zijn bijnaam met een brede grijns. Hartverwarmend om hier zo onverwacht een bekende tegen te komen. TENOR Samen genieten we in de ondergaande zon van de capriolen van de kea’s. Deze alpenpapegaaien knagen werkelijk aan álles wat los en

vast zit; een brutaliteit waardoor het lijkt alsof ze wéten dat ze een beschermde soort zijn. Hoewel de avond valt, heb ik nog geen zin om in mijn slaapzak te kruipen. Mijn frêle Amerikaanse blijkt binnen te snurken als een echte tenor. Noodgedwongen geniet ik nog wat langer van de heldere sterrennacht en onwillekeurig zoekt mijn oog het Southern Cross. Dit sterrenbeeld is alleen vanaf het zuidelijk halfrond te zien en is in de vlag van zowel Nieuw-Zeeland als van Australië terug te vinden. Uiteindelijk jagen de kou en de vermoeidheid ook mij de orkestbak in. ALL-AMERICAN-HUG Bovenop de graat worden we verwarmd door de eerste zonnestralen van de dag. Met onze hoofdlampjes op klimmen we tot de eerste gendarme. We zijn vroeg vertrokken en na anderhalf uur hoogte winnen via de gletsjer op goed geluk de rotsgraat ingestapt. Er is nauwelijks iets te vinden dat op een eerdere beklimming wijst, zoals steenmannetjes. Dat maakt het vinden van een goede route knap lastig, zeker in het donker. Regelmatig moeten we een stuk terugklimmen om een andere lijn te volgen. Ik ben dan ook blij met het daglicht. Even later tik ik met mijn helm tegen de rots en ineens klettert er iets de diepte in. Wat was dat? vraag ik me af. Maar tegelijkertijd weet ik het antwoord al: mijn hoofdlampje, verdorie! Waarom heb ik dat ding niet afgedaan toen het licht werd? Ondanks het daglicht blijft het zicht beperkt door de omringende

wolken. Hierdoor stuiten we zes uur na vertrek toch nog onverwachts op de toppiramide. We laten onze rugzak achter, en gewapend met stijgijzers en pickel stappen we het dertig graden steile bevroren sneeuwveld op. Een cadeautje: als in een ﬁlm maken de wolken plotseling plaats voor de zon. Onder een strakblauwe hemel hebben we opeens uitzicht over het zuidelijk deel van NieuwZeeland. Na de verplichte topfoto en een ‘all-American-hug’ dalen we de toppiramide weer af. De rest van de terugweg gaat als een trein, totdat we aankomen bij de plek waar ik vanochtend mijn hoofdlampje verloor. We hebben geen haast en ik wil graag een poging wagen om het terug te vinden. Susan laat me aan het touw zakken en zestig meter lager zie ik het lampje ineens liggen. Later in de hut blijkt deze het nog perfect te doen. Wat een geluk! EERLIJKHEID De volgende dag voert de terugweg eerst over ons eigen spoor naar Bevan Col waar we twee dagen geleden zijn afgezet. Hoe lager we komen hoe vaker we steenmannetjes zien. Via een oud sneeuwveld en over losse rotsen langs een waterval verliezen we snel hoogte. Na wat heen en weer geklauter over rotsplaten vinden we zelfs twee haken. Abseilend dalen we het laatste stuk naar de veiligheid van de valleibodem af. Stonden we vanochtend nog op de ijskoude gletsjer, nu omarmt de drukkende warmte van de dichtbegroeide Matukitukivallei ons. Het is een typisch Nieuw-Zeelandse vallei: groen, ruig en verlaten.

THE SOUTHERN ALPS Nieuw-Zeeland of Aotearoa, het land van de langgerekte witte wolk, is verdeeld in een noorder- en een zuidereiland. De rug van het zuidereiland wordt gevormd door The Southern Alps en biedt een woeste speeltuin voor avontuurlijke alpinisten. De hoogste berg in deze ruige, tweehonderd kilometer lange bergketen is de 3754 meter hoge Mount Cook. De Tasman Glacier is met 29 kilometer langer dan de Aletschgletsjer in de Alpen en stroomt op slechts 700 meter boven de zeespiegel in zijn gelijknamig meer. Dit zijn ook de bergen waar Edmund Hillary, lokaal bekend als sir Ed, zijn basis heeft gelegd voor de eerste beklimming van Mount Everest in 1953. De 3033 meter hoge Mount Aspiring is een markante berg die het zuidelijke deel van The Southern Alps domineert. Deze driepuntspyramide torent hoog uit boven de omringende bergen en gletsjers en is onbetwist Nieuw-Zeelands mooiste berg.

De route Wij volgden de route op de noordwestgraat van Mount Aspiring; misschien wel de populairste alpiene beklimming van Nieuw-Zeeland. De route is gewaardeerd met een 2+, vergelijkbaar met een AD+ in het Franse systeem. Alternatief is de mooiere maar moeilijkere zuidwestgraat: een scherpe sneeuwgraat met een 3+ waardering (D+) en één van de classic climbs van Nieuw-Zeeland. De berg ligt - net als de meeste bergen in Nieuw-Zeeland - in een verlaten gebied en dat heeft een sterke invloed op het karakter van de beklimming. Dagelijks rijdt er vanaf Wanaka een busje tot het eind van de enige, onverharde weg naar Mount Aspiring National Park. Vanaf Raspberry Flat op 350 meter hoogte loop je in twee dagen door de Matukituki Valley, via de Bonar Glacier naar de Colin Todd Hut op 1799 meter. Hiervoor zijn twee routes mogelijk. Afhankelijk van de sneeuwcondities loop je via de French Ridge en vervolgens over The Quarterdeck of The Breakaway naar de Bonar Glacier. Halverwege deze route ligt de French Ridge Hut waar je de nacht kunt doorbren-

gen. De tweede route loopt via Bevan Col waar een bivak noodzakelijk zal zijn. De beklimming zelf neemt een volle dag in beslag en de vierde en langste dag brengt je door dezelfde vallei terug naar Raspberry Flat.

Department of Conservation De DOC is de overheidsinstelling die de nationale parken in NieuwZeeland beheert. Ze heeft een landelijk netwerk van kantoren waar je onder andere terecht kunt voor de aanschaf van kaarten en gidsjes, het reserveren en betalen van de hutten en de aanschaf van een permit om met een helikopter in een park te mogen landen. Daarnaast kun je je hier inschrijven in het rescue system. Dit is een vrijwillig systeem waarmee de DOC bijhoudt wie zich in het park bevindt. Als je je op de aangegeven datum niet hebt afgemeld, wordt een zoekactie gestart. De DOC beschikt over een uitgebreide website, onder andere met informatie over het Mount Aspiring National Park en het DOC kantoor in Wanaka. www.doc.govt.nz.

Beste tijd Nieuw-Zeeland ligt op het zuidelijk halfrond en de zomer - dus onze winter - is de beste tijd voor alpiene beklimmingen. Veel aanlooproutes lopen over spletenrijke gletsjers waarvoor voldoende sneeuw noodzakelijk is. Daarom is de late lente en vroege zomer meestal de beste tijd: oktober, november en december. Informeer van tevoren naar de sneeuwcondities want die kunnen van jaar tot jaar variëren.

Hutten Reserveren van de hutten kan bij het DOC-kantoor in Wanaka. • Colin Todd Hut (1799 m). Onbemande hut aan de voet van de noordwestgraat van Mount Aspiring. 12 slaapplaatsen, $ 20. Matrassen en radio aanwezig. Zelf brander, slaapzak en eten meenemen. • Aspiring Hut (450 m). In de zomer bemande hut aan het begin van

HOOGTELIJN 1-2009

Ze wordt ingesloten door steile rotswanden met her en der een doorkijkje naar gespleten gletsjers en witte bergtoppen. We steken nog twee keer de steeds breder wordende Matukitukirivier over. Eerst onopvallend, later duidelijker ontstaat er iets van een pad in deze wildernis. Twaalf uur na het vertrek staan we weer op Raspberry Flat, aan het begin van de onverharde weg. Een vriendelijke Kiwi biedt ons een lift aan maar eerst moeten we nog langs ons helikopterbedrijf. In Nieuw-Zeeland vertrouwt men nog vaak op de eerlijkheid van de mens. Hoewel ze alleen maar onze voornamen wisten, was het geen enkel probleem om pas na de beklimming te betalen. Zoiets moois ga je toch niet schaden? Inmiddels ben ik weer terug in Nederland en schuif iedere dag trouw aan in de ﬁle van lotgenoten. Maar er is wel een verschil. Ik weet nu hoe makkelijk het is om dit leven te veranderen maar toch kies ik er voor, bewust. Hierdoor ervaar ik een tevreden rust in mijn hoofd. De vraag is alleen: voor hoelang? ▲

de Matuktuki Valley. 25 slaapplaatsen, $ 20 - $ 25. ’s Zomers kooktoestel aanwezig. • French Ridge Hut (1480 m). Onbemande hut halverwege de French Ridge. 17 slaapplaatsen, $ 20. Matrassen en radio aanwezig. Zelf brander, slaapzak en eten meenemen.

Het weer Nieuw-Zeeland wordt omringd door oceanen waardoor het Fjordland in het zuidwesten één van de natste plekken op aarde is. De oostkant van het eiland kampt daarentegen regelmatig met droogte. De scheidslijn tussen deze twee extreme klimaten wordt gevormd door The Southern Alps. Soms doen ze mee met het natte weer uit het westen, soms met het droge weer uit het oosten. Weersvoorspellingen zijn hierdoor beperkt betrouwbaar en sowieso maximaal twee dagen houdbaar. De meest gebruikte weersites door klimmers zijn www.metservice.co.nz en www.metvuw.com.

Helikopter Helikopters worden in Nieuw-Zeeland regelmatig ingezet om alpinisten in berghutten af te zetten. Niet alleen vanwege de lange aanlooproutes, vaker nog vanwege de beperkte geldigheid van de weersvoorspellingen. Een enkeltje Raspberry Flat - Bevan Col kost per persoon 200 dollar, zo’n 100 euro. Daarnaast dien je een landing permit te kopen bij de DOC. Deze kost 150 dollar per helikopter, zo’n 75 euro. Wij maakten gebruik van Aspiring Helicopters, www.aspiringhelicopters.co.nz.

Gidsenbureaus Wanaka Voor het inhuren van een berggids maar ook voor informatie over de condities op de berg en op de verschillende aanlooproutes zijn er twee behulpzame gidsenbureaus in Wanaka. Adventure Consultants, www.adventureconsultants.co.nz, en Aspiring Guides, www.aspiringguides.com.

New Zealand Alpine Club De NZAC is een informatiebron over onder andere klimpartners en klimgidsjes en over het klimmen in Nieuw-Zeeland. Lidmaatschap geeft je recht op 50 procent korting in de hutten. De NKBV heeft helaas geen overeenkomst met de NZAC zodat het NKBV-lidmaatschap - ofﬁcieel - geen korting geeft. www.alpineclub.org.nz.

Documentatie • The Mount Aspiring region; a guide for mountaineers, Allan Uren and Mark Watson, New Zealand Alpine Club Publications, Christchurch 2004. • Blad E39 (Aspiring) en F39 (Matukituki) van de NZMS 260 serie. Schaal 1:50.000. Vanaf september 2009 wordt deze serie vervangen door de LINZ Topo50. • Classic Peaks of New Zealand; Hugh Logan, Craig Potton Publishing, New Zealand 2002. Fotoboek met de zeventien mooiste bergen in Nieuw-Zeeland, inclusief klassieke klimroutes. • www.dutchmountaineer.com. Dit is de site van Bram Munnichs. Je kunt hem ook mailen met speciﬁeke vragen over klimmen in Nieuw-Zeeland: bram@dutchmountaineer.com.

HOOGTELIJN 1-2009

L O C AT I E I J S L A N D

IJSLAND

MET EEN PEUTER Onder de vleugels van het vliegtuig door zie ik IJsland onder me liggen. Een onbegaanbaar lavaveld met daarachter bruine bergen en gletsjers. Naast me zit Joanne met Fosse op schoot. Hij is net één jaar oud. We gaan ontdekken of we ook met kind een bergvakantie kunnen houden. Met een wagen volgeladen rijden we Reykjavik uit. Eten voor vier dagen hebben we ingeslagen. Mueslirepen, babypotjes, luiers en soepstengels in overvloed. We reizen voor het eerst met een auto. Een geleend Volkswagenbusje waar we in kunnen slapen en koken. Er is zelfs verwarming aan boord! Langzaam trekken we tegen de klok in over de ringweg IJsland rond. Het bekende Geysir is onze eerste stop. We rijden een overvol parkeerterrein op en wandelen langs pruttelende aarde. Met een grote groep mensen wachten we tot de Strokkur begint te spuiten. Opeens komt er op nog geen vijf meter afstand een grote straal uit de grond. Wauw! Adembenemend! Maar in ons achterhoofd denken we bezorgd: wordt onze vakantie zo? Van mensenmassa naar mensenmassa? TWEE WATERVALLEN We tuffen door een vlakte. Rechts in de verte de oceaan, links uitlopers van gletsjers. Een surrealistisch scherpe lucht maakt dat we ons steeds vergissen in de afstand. Alles lijkt dichtbij, maar is eindeloos veel kilometers ver weg. Zelfs met een auto. Al van veraf zien we een bergwand met watervallen erlangs. Ja, daar moeten we heen voor onze wandeling. We hijsen Fosse, gehuld in ﬂeece en regenpak, in de rugdrager. We zijn op alles voorbereid (luiers,

T E K S T C L A A R TA L S M A

F O T O C L A A R TA L S M A E N J O A N N E W I S S I N K

OP DE RUG

Stukken ijs in Jรถkulsรกrlรณn drijven langzaam naar zee.

EIL ANDEN

HOOGTELIJN 1-2009

Kampioen all-terrain-kruipen Fosse.

reservekleding, eten en een bivakzak zitten in de rugzak), ook al is het maar een korte wandeling. De eerste waterval, Seljalandsfoss, is groots. Over een glibberig paadje kun je er achterlangs lopen. Het voelt alsof je een kathedraal binnenkomt. De wand achter de waterval is hol, waardoor er een grote ruimte is tussen de wand en de waterval. Rechts in de schaduw een natte donkere wand, links fel licht en een prachtig uitzicht over de vlakte. In de zon door de weilanden lopen we naar Gljufrafoss. Een waterval verstopt in een kloof, alleen te bereiken door het water. We trekken onze sandalen aan. Nieuwsgierige mensen kijken toe. Niemand durft schijnbaar. Ik stap in het water en mijn ademt stokt. Het is ijskoud! We waden een meter of tien door het water en gaan door een smalle kloof. Binnen is het donker en mosgroen. Ook deze waterval heeft iets religieus. Joanne en Fosse staan naast me. In het licht van boven lijken ze heilig. Moeder en kind steken fel wit af en kijken waar het licht vandaan komt. Fosse schatert het uit in al die nattigheid: oehoehoe! Een wandeling van niks eigenlijk, maar het voelt goed. Wandeling: parkeerplaats Seljalandsfoss (aan de F249, de waterval ligt slechts een klein stukje van de ringweg) - Glúfrafoss-parkeerplaats - parkeerplaats (1 uur). OVER EEN KAM De volgende ochtend ontbijten we in de bus met de kachel aan. Buiten schijnt een bleek zonnetje op de bergen. Binnen is het behaaglijk warm. Fosse zit in zijn autostoeltje en besmeurt de hele bus met jam. Even later bestijgen we de wand achter de camping. Het is maar honderd meter omhoog, maar het brengt ons helemaal in hogere sferen. Een echt klimmetje over een smal paadje. We hijgen en stampen en worden beloond met een weids vergezicht. Geen ommetje langs een bezienswaardigheid deze keer. Nee, een echte bergwandeling. Boven lopen we over glooiende heuvels, met wuivend gras. Het paadje slingert erdoorheen. Er klinkt gekraai in mijn nek en ook ik heb zin om hard te zingen. We kijken uit over de eindeloze spoelzandvlaktes van de gletsjer. Na een tijdje lopen langs

Op de top van.Sjonarnipa.

de rand dalen we weer af naar de vlakte. Mijn levende rugzak gaat door met zingen en roept: “hadada”. En terwijl Fosse zich van links naar rechts gooit in de drager, zoek ik een stevig plekje voor mijn schoenen. Je loopt toch anders met zo’n jochie op je rug. Beneden op de vlakte houden we pauze bij een basaltvloer. Het is een mooie plek om een banaan te eten en Fosse kan er een beetje rondkruipen. Zo kan ook hij z’n energie kwijt voor we weer in onze bus stappen. Wandeling: Kirkjubæjarklaustur (camping) – Systravatn – kerkvloer Kirkjubæjarklaustur (1,5 uur). GLETSJER Het is zeven uur en we zijn alweer op stap. Fosse zit nog op Nederlandse tijd dus we zijn al een tijdje wakker. Gister zijn we over de Skeidarsandu, een grote woestijnachtige spoelzandvlakte, naar het Skaftafell nationaal park gereden. Vanaf de weg zagen we al de uitlopers van de Vatnajökull, een enorme gletsjer die het zuiden van IJsland domineert. Nu kunnen we het ijs van dichtbij bekijken. Eerst lopen we naar de Svartifoss. Gister liepen hier hordes mensen omhoog naar de beroemde waterval; zo ’s morgens vroeg is er nog geen kip te bekennen. Fosse zit achterop te wippen en aan mijn haren te trekken. De Svartifoss is een kleine waterval met een decor van basaltpijpen. Mooi, maar eigenlijk mooier op een foto dan in het echt. Na een bananenpauze stijgen we door over een soort alpenwei. Vóór ons echte bergen, achter ons weer die immense vlakte. Ik hoor de mantra van Fosse in m’n oor: “adiggediggedigge”. Hij sukkelt in slaap in het zonnetje. Z’n hoofdje hobbelt zachtjes heen en weer. Ondertussen klimmen we hoger en hoger, richting Sjonarnipa. Hiervandaan kijken we bovenop een uitloper van de Vatnajökull. Als een zee met golven stroomt de gletsjer onder ons. Sjonarnipa is een klein topje. Niet meer dan een bordje en een mooi uitzicht. Het pad loopt verder richting Kristínartindar, maar wij keren weer om. Op de terugweg komen we pas de eerste mensen tegen. Wandeling Skaftafell: Skaftafell Nationaalpark (camping) - Svartifoss – Sjonarnipa - camping (2,5 uur).

Moeder en kind lijken veilig in de kloof van Glúfrafoss.

DRIJFHOUT Na een stuk rijden met de bus stoppen we ’s middags bij Jökulsárlón. Een meer met ijsbergen die van een gletsjer zijn gevallen. De stukken ijs drijven langzaam richting een kleine opening naar zee. Fosse heeft geen zin om in de drager te zitten. De wandeling langs het meer gaat dus niet door. Met z’n drieën zitten we op een stuk drijfhout. We kijken naar de ijsbergen, die langzaam om elkaar heen drijven. Zeehonden duiken er tussendoor. Alles is in beweging en je hoort het druppelen en knisperen. Je voelt de kou ondanks de stralende zon. Af en toe valt er met een plons een stuk ijs in het water. Fosse kruipt over de rotsen en neemt een hap ijs. Wandeling Jökulsárlón: parkeerplaats langs ringweg bij de brug (wandeling tot aan gletsjer heen en terug 3,5 uur). EENZAME KLOOF Met ons gidsje in de hand vinden we gemakkelijk het beginpunt van onze ongemarkeerde wandeling met Bachquerungen. Drie uur staat ervoor. Dat gaan we dus niet halen! De afgelopen dagen hebben we gemerkt dat 2,5 uur echt lang genoeg is. Maar goed, we zien wel hoever we komen… We stijgen heel relaxed langs het beekje en maken gebruik van de vele schapenpaadjes. Het voelt meteen of je midden in de bergen zit. Drie schapen lopen voor ons uit. Berkenstruikjes, basaltrotsen, een beekje, strakblauwe lucht en gruishellingen. Wauw! Meerdere keren steken we de beek over. Het water is niet diep, maar wel ijskoud weten we inmiddels. We balanceren van rots op rots en zijn in ons element. De kloof wordt breder en dan weer smaller, met afwisselend sappige weitjes en gruishellingen. Na een half uur, bij een basaltmuur en een klein watervalletje, keren we om en lopen dezelfde route terug. Bij de bus zetten we kofﬁe en kruipt Fosse door het hoge gras. Wandeling Stafafell: bij Staffafell aan de rechterzijde van de Jökulsá rivier een afslag nemen van de ringweg, na ca. 3 km auto parkeren vlak voor een kleine brug, rivier Raftagil door kloof rechts volgen (1 uur, zelfde weg heen en terug).

EILAND VAN STEEN Het nationale park Ásbyrgi bestaat uit een megagrote hoefafdruk in de aarde. Over de ontstaansgeschiedenis van dit natuurverschijnsel zijn verschillende theorieën: van een hoefafdruk van het achtbenige paard van Vikinggod Odin tot een fossiele waterval. In regenpakken beklimmen we het wandje achter de camping. Hooguit tien meter is het, maar wel echt klimmen. Dan staan we op het hoge gedeelte van de hoefafdruk. De wandeling leidt ons naar de punt van Eyjan, het eiland in het midden. Het waait en regent terwijl we over een mooi smal paadje bovenlangs lopen. Stugge heideplantjes langs het pad, mistﬂarden om ons heen. We zijn zo gewend geraakt aan eindeloze vergezichten en nu zien we niet veel verder dan een tiental meters. De punt van het eiland is onze top, snel een foto en weer terug. Weehehehehe! Fosse heeft duidelijk geen zin meer! In de luwte van een walletje eten we een banaan, maar echt pauzeren is er niet bij met dit weer. We moeten toch echt nog een ﬂink eind. Ook het lastige glibberige klimmetje weer af. Huilend komen we op de camping aan. Niet alleen Fosse. We voelen ons slechte moeders. We stoken de verwarming van de bus hoog op. Wat eten en wat drinken en we zijn allemaal weer blij. Wandeling Eyjan: camping in Ásbyrgi – punt van Eyjan - camping (1,5 uur). BERGGEVOEL We parkeren onze bus bij een strandje op één van de westelijke schiereilanden. Fosse kruipt over het strand richting het water en roept: “dadada!” Hij doet een poging tot boulderen op de zwarte keien en neemt nog een hap zand. Lopen kan hij nog steeds niet, maar hij draait zijn hand niet meer om voor het betere all-terrainkruipen. Zijn eerste bergvakantie zal hij niet onthouden, maar wij wel! En een bergvakantie is het geworden, ondanks de auto en de dagtochtjes. Het landschap is verbijsterend in dit land, met water dat uit de grond spuit, een meer met ijsbergen, kokende modder en stinkende zwavel. Ook al wandelen we maar kleine stukjes, het berggevoel is er niet minder om. En het mooie van IJsland is dat je met een paar stappen van de weg af al midden in de wildernis bent.

Papagaaienduikers kijken..

IJSLAND IJsland is ongeveer 2,5 keer zo groot als Nederland. In negentien dagen reden we de hele ringweg van IJsland rond. Bijna elke dag reden we een stukje verder. Er bleef genoeg tijd over om elke dag ook een stuk te wandelen, af en toe een omweg te maken en Reykjavik te bezoeken. Vervoer Een kampeerauto verschepen is soms goedkoper dan huren (wij deden dat met Eimskip, geregeld via Askja.nl). Je kunt ook met de ferry vanaf Denemarken en de Faerรถer naar IJsland varen (smyril-line.com). Zelf ga je dan met het vliegtuig. Sinds de kredietcrisis zijn de prijzen fors gezakt. Wandelen Andere goede plekken om korte wandelingen te maken zijn Dettifoss, Thingvellir en Myvatn. Verblijf De campings zijn meestal simpel en bestaan uit niet meer dan een veld met een douche en toilethok. Babyvoorzieningen zul je er niet vinden. De vele hotspots waren voor Fosse wel een succes.

Een andere goede wandelplak: Thingvellir.

Kijk op Gonordic.nl voor links naar verschillende accommodaties van campings tot luxe hotels. Documentatie โ ข Island. Die schรถnsten Tal- und Hรถhenwanderungen, Gabriele en Christian Handl, Bergverlag Rother. Vrijwel al onze wandelingen kwamen uit dit wandelgidsje. In maart 2008 komt er een nieuwe versie van uit. We hebben verder geen kaarten gekocht. De wandelingen staan goed aangegeven en de gratis kaartjes van de nationale parken zijn ook redelijk goed. Uitrusting en fourage Lopen met wandelstokken is prettig met een kind op je rug, zeker bij het doorwaden van beken. Bij de Decathlon hebben ze buitensportkleding in babyformaat, zoals een ademend regenpak in maat 86. Op IJsland waait het altijd, ook als het mooi weer is. De softshell lijkt uitgevonden voor dit land. Het is handig om steeds voor een aantal dagen inkopen te doen, aangezien je niet zoveel winkels tegenkomt.

Sirdal Lady Jacket

Dermixaxâ&#x201E;˘ 3-layer stretch fabric / laser cut and welded friction strips /

detatchable snow skirt / long ventilation pit zips / integrated Recco chip / articulated sleeve endings.

www.bergans.com

000_SkiMag_AdvPag kopie.indt 1

15-12-2008 11:15:25

HOOGTELIJN 1-2009

L O C AT I E : G R O E N L A N D

T E K S T J E F TA S M I T

FOTO’S ROL AND BEKENDAM

HINDERLIJKE POOL

Met de verrekijker turen we naar de wand: verschrikkelijk gladde platen

EIL ANDEN

HOOGTELIJN 1-2009

VOS MAAKT NAAM TUPAASSAT-EXPEDITIE 2008 In de zomer van 2008 reisden Roland Bekendam, Sjors Verbrugge en Jefta Smit af naar het zuiden van Groenland om een nieuwe route te openen in een van de vele loodrechte rotswanden. Ondanks een hinderlijke poolvos slaagde het drietal daarin. Tijdens de Bergsportdag op 15 maart in Nieuwegein geven ze een multimediapresentatie van hun expeditie.

●

1 augustus 2008 Met z’n drieën zitten we op een rijtje bij te komen van een lange dag klimmen met een zware rugzak. Een zekering hebben we niet nodig; zo riant is de bivakplek. We genieten van het uitzicht kauwend op een stukje Groninger worst (meegegeven door opa). We verkeren nog in volstrekte onzekerheid over wat de dag van morgen ons gaat brengen. We zijn een route aan het openen op een enorme rotswand in Zuid-Groenland. De berg heet de Battle Axe en is voor zover we dan weten slechts één keer eerder beklommen, door twee Amerikanen. mei 2007 Hoe we hier verzeild zijn geraakt? Op een regenachtig zondagmorgen in mei 2007 zaten we in Le Chamonix in Freyr. We zouden een dagje gaan klimmen en de mogelijkheden voor een gezamenlijke expeditie bespreken. Gaan we naar de Himalaya, de Trango Towers? Roland heeft een plaatje van een mooie berg (punt 2106) op Groenland. “Die heeft een westwand met tot 1500 meter hoge pijlers die nog niet eerder beklommen zijn!” Daar hoeven we niet lang over te praten. Zomer 2008 gaan we in alpiene stijl proberen een mooie lijn te openen. 18 juli 2008 Het valt tegen. Met de verrekijker turen we naar de wand. Verschrikkelijk gladde platen. De toppen van de pijlers zijn bedekt met zwart korstmos. Moeten we besluiten dat de routes waar we een jaar van hebben gedroomd niet mogelijk zijn? Ja, eigenlijk wel. Toch laten we de spullen die we meegebracht hebben achter in het Advanced Base Camp (ABC). Rechts van de pijlers lijkt namelijk wel een route te klimmen. 18 juli 2008 (’s avonds) In het BC komt Roland met een foto die hij van een paar Fransen heeft gekregen. Een lijntje is getekend op de plek waar wij een mogelijkheid zagen. Balen! We zijn een week onderweg en hebben nog drieënhalve week te gaan. Gaan we eerst de Franse route herhalen? We hebben hier nauwelijks informatie over. Gezien de huidige sneeuwcondities zullen we ook een eigen lijn moeten vinden. Hun instapcouloir bestaat niet meer. Ons doel is echter een volledig nieuwe route openen en Sjors en ik hebben op een andere prachtige berg al meerdere opties gezien! Het klinkt als een luxe probleem, maar het is nu wel zaak echt te doen wat we graag willen. Veel twijfel… Omdat we onze spullen onder punt 2106 hebben liggen gaan we daarvoor. 25 juli 2008 Het is vijf uur. Ik lig al een uur te ontbijten, ga naar de wc. Als ik terugkom zegt Roland zich niet lekker genoeg te voelen. Een griepje! Sjors: “Natuurlijk gaan we met z’n tweeën.” En zo bevinden we ons vervolgens met zijn tweeën in de wand. Voor het eerst hebben we helemaal geen gidsje dat ons de weg wijst. Nu bestuderen wij alleen de rots en bepalen we zelf waarheen we denken te moeten gaan. We klimmen de eerste dag 700 hoogtemeters,

maximaal vijfdegraads. Rond drie uur bereiken we onze bivakplek. Het is echt prachtig. We zijn onder de indruk. Overal gletsjers, bergen en meren. Nergens dorpen, berghutten en zelfs in de verste verte geen andere klimmers. Alleen wij tweeën en een satelliettelefoon in de rugzak in geval van nood. De reddingsdienst die ons dan zou moeten komen helpen, ontbreekt hier echter. 26 juli 2008 Einde middag, dag twee in de route. De rots is brak en er zijn geen tussenzekeringen mogelijk. We zien alleen artiﬁciële opties die tijdrovend zullen zijn. We maken een abseil, vervolgens traverseren we een stuk. Helaas vinden we alleen steile en natte rots. Hier bivakkeren? We besluiten af te dalen. Zijn we mietjes, moeten we meer afzien? Maar we zijn lichtgewicht en hebben niet genoeg warme spullen bij ons om de nacht door te brengen. Waarschijnlijk zo’n honderd meter onder de top besluiten we om af te dalen. Op elke relais hadden we een boorhaak geslagen zodat we relatief gemakkelijk weer bij onze bivakuitrusting zouden moeten kunnen komen. Het is donker. De boorhaken zijn moeilijk te vinden. Uiteindelijk komen we om twee uur ’s nachts op onze slaapplek aan. We kruipen in onze slaap-en bivakzakken. Ik ril de hele nacht. Sjors neemt ’s ochtends de leiding. In de namiddag zijn we weer veilig in ABC. Er volgen drie rustdagen. Op dag vier willen we voor een nieuwe route op de 1100 meter hoge zuidwestwand van de Battle Axe gaan. Gelukkig, het regent. Nog een dag rust. 1 augustus 2008 Drie zware rugzakken. Drie mannen die om zes uur ’s ochtends opstaan om een droom te verwezenlijken. Het is een prachtige

wandeling met uitzicht op het fjord en de Matterhorn van Groenland. Aan een idyllisch riviertje richten we het ABC in. Nou ja, ABC… een Biblertentje en Roland vond dat hij wel in een bivakzak kon slapen. Rond een uur of tien ’s avonds doe ik een plasje… Een poolvos zie ik er met mijn Platipus vandoor gaan…. Ik wek Sjors en Roland. We maken een paar mooie plaatjes van deze arctische verschijning en gaan vol goede moed weer slapen. Om middernacht schudt Roland aan de tent. “Die vos springt steeds over m’n hoofd.” Met z’n drieën liggen we vervolgens nog tot twee uur in de Bibler. 2 augustus 2008 Aan mij de eer om te beginnen. De eerste lengte is een mooie versnijding waarin piazbewegingen en spreidpassen elkaar afwisselen, 6a waarschijnlijk. Het lukt Sjors en Roland in elk geval niet om met de loeizware rugzakken vrij te klimmen. Vooraf hadden we geen sneeuwveldjes kunnen ontdekken in de wand. Daarom hebben we behalve de bivakspullen, het eten en het klimmateriaal nog eens twaalf liter water mee. Bijna bij onze bivakplek stuiten we op een stroompje, afkomstig van een sneeuwveld dat niet van onder af te zien was. Voor niets zo veel gezeuld, maar wel drinken in overvloed. Een van de lastigste zaken bij het openen van een nieuwe route is het kiezen in welke stijl je dat gaat doen. Tijdens de voorbereiding waren we het erover eens dat we geen vaste touwen zouden aanbrengen en dat we alleen haken zouden boren om aan te kunnen abseilen. Dit voor het geval er geen eenvoudiger manier zou zijn om van de berg af te komen. Alpiene stijl dus. Dat betekent dat je alles voor de vooraf ingeschatte benodigde tijd meeneemt en in de wand

Op het fjord mogen we nagenieten van onze nieuwe route Arctic Fox

natuurlijke bivakmogelijkheden moet zien te vinden. Voor de Battle Axe was geen gemakkelijke afdaalroute zichtbaar of bekend uit de klimliteratuur. Daarom stellen we onze afdaling zeker, door op de standplaatsen een boorhaak achter te laten. Rond zes uur bereiken we het punt waarop we moeten beslissen verder te klimmen of een slaapplek te zoeken. Roland heeft onderweg een goede plaats gespot. Daar gaan we heen. Drie volledig vlakke plekken. Niet vaak zijn de slaapplekken op de berg zo riant. We genieten van de meegebrachte lekkernijen: cup a soup, expeditiemaaltijden en thee. Nog steeds weten we niet of en hoe we de top kunnen halen. Morgenochtend vroeg willen we vanuit de zuidwand richting een graat klimmen en hopen we daarachter in de zuidwestwand een weg verder omhoog te vinden. Maar of dat kan… 3 augustus 2008 Om drie uur gaat de wekker. Om half vijf zijn we al weer aan het klimmen. Roland klimt als eerste en Sjors en ik komen gelijktijdig na. Terwijl hij klimt, hamert een van ons een gat voor een boorhaak. Na vier lengtes kunnen we juichen. Er lijkt een spletensysteem te zijn naar de topgraat. Prachtig klimmen. Rode rots. Klassieke schoorstenen, wrijvingspasjes, daken, dit alles in een moeilijkheidsgraad van maximaal 6a. Twee camera’s op m’n schoot. Een spitse rotspiek voor me die Sjors als eerste mag beklimmen. Nu echt juichen! Het is gelukt. Ik neem foto’s, maak een ﬁlm. De top is zo klein dat we alle drie na elkaar erop moeten gaan staan. We vinden onder een hoopje stenen een ﬁlmbusje. Er zitten twee briefjes in die aangeven dat de berg eerder is beklommen in de jaren ’50 en ’70 via een vermoedelijk makkelijker

route vanaf de gletsjer aan de westkant van de berg. En we weten dat in 2000 twee Amerikanen hier boven zijn geweest; zij hebben niets achtergelaten. Wij voegen weleen briefje toe in het ﬁlmbusje. De vierde beklimming van de berg, via de prachtige nieuwe route Arctic Fox (1100 m hoog, TD+, 6a) door de zuiden zuidwestwand, is dus voor ons. 5 augustus 2008 Helderblauw glinsterend water om me heen. Ik zit in een kano. Naast mij ijsbergen, uitzicht op de Battle Axe, ons basiskamp en twee blije vrienden. Het is gelukt een droom te verwezenlijken en mooier dan dit lijkt het niet te kunnen worden. De eerste dag in BC hebben we bezoek van een groep Noorse kayakkers en mogen wij in het fjord nagenieten. Een week regen en sneeuw in de bergen volgt. We gaan ons vervelen. De boeken zijn uit. Na vier weken wil iedereen ook wel weer naar huis. ▲

KOM NAAR DE BERGSPORTDAG OP 15 MAART VOOR DE LEZING. KIJK OOK OP TUPAASSAT.COM DE TUPAASSAT-EXPEDITIE IS GESPONSORD DOOR ONDER ANDERE LOWE ALPINE EN DE KONINKLIJKE NKBV

HOOGTELIJN 1-2009

L O C AT I E S C H O T L A N D

T E K S T I VA R S C H U T E

TOM PATEY EN ZIJN KLIMMEN OP UITBREKEND ZANDSTEEN Ik heb erover gedacht: een Sea Stac beklimmen. En had zelfs zo’n mini-eilandje voor de Schotse kust uitgekozen: de Old Man of Stoer. Na een paar nogal intimiderende foto’s bestudeerd te hebben achtte ik het gezonder achter een tekstverwerker te gaan zitten en op een andere manier iets over deze fascinatie te vertellen. Sea Stac climbing: weet waar je aan begint, denk er dan nog eens goed over na en annuleer je vliegticket. Op het moment dat de veerboot op weg naar Stromness de Old Man of Hoy passeerde, wendde Tom Patey zich trots tot een medepassagier, een echte ‘Orcadian’, geboren en getogen op de Orkneys, een eilandengroep benoorden Schotland. Tom Patey zou deze ‘thrusting unclimbable ﬁnger of rock’ gaan bedwingen samen met Chris Bonington en Rusty Baillie. Beide mannen hadden de noordwand van de Eiger beklommen, een aanbeveling van de hoogste orde volgens Patey. Hij maakte er geen indruk mee. Het onderkoelde antwoord van de Orcadian luidde “U bedoelt die twee zieke heren?” Achter de rug van Patey hingen Bonington en Baillie over de reling hun maag te ledigen in de Schotse golven. EEN MANNETJE Het was 1966 en geen enkele inwoner van Orkney geloofde dat Tom Patey en zijn metgezellen zouden slagen. De Mount Everest was allang geschiedenis maar de Old Man of Hoy was nog nooit beklommen. Met een hoogte van (nu nog!) 137 meter en opgebouwd uit lagen uitbrekende rode zandsteen is het tot op de dag van vandaag in de Britse klimkroegen een zwaar tot de verbeelding sprekende rotstoren, de uitdaging gevangen in zijn vriendelijke maar misleidende benaming. In het begin van de negentiende eeuw tekende William Danniell het ding nog met twee benen: een mannetje. Vandaar. Het kortere been stortte kort erna in elkaar. Het puin verbond de Old Man of Hoy met het gelijknamige eiland en maakte de voet van de pilaar relatief eenvoudig bereikbaar. “Je kunt een foto nemen en dat is het dan,” kreeg de ietwat vernederde Tom Patey op de veerboot te horen. @ Sandy Ritchie

DEADLINE Tom’s idee, geboren in een pub in Anglesey, was in zijn tijd bezien totale gekte, dus helemaal iets voor hem. Bonington bleek een blok aan zijn been. Baillie en Patey moesten alles voorklimmen en Bonington naar de beste plekjes geleiden. Cameraposities wel te verstaan: Bonington had een contract met een krant afgesloten en hikte bovendien aan tegen de deadline, zoals hij Baillie en Patey dan ook voortdurend te verstaan gaf. En ze lieten het zich goedmoedig welgevallen, langzaam hun weg omhoog zoekend, losse steen verwijderend. Het kostte ze drie dagen, maar ze haalden het in de wetenschap dat ze in ieder geval met

Klimmen op Old man of Hoy.

EIL ANDEN

HOOGTELIJN 1-2009

Old man of Stoer.

@ Berty Boy

SEA STACS

@ Mijoli

Am Buachaille.

Sea stacs Een Sea Stac: een vertaling doet afbreuk aan wat het is. Een zeepilaar? Pijler? Nee, dan toch maar een Sea Stac. Sea Stacs zijn geen particulier Schots verschijnsel. Ze komen over de hele wereld voor, maar op de een of andere manier is het beklimmen ervan toch vooral een Brits of zelfs Schots gebeuren. De combinatie van omstandigheden: rotweer, ruige zee en onverstoorbare Britse (Schotse?) ﬂegmatiek, maken het Sea Stac-climbing tot een gebeuren waar buitenlanders slechts minzaam worden getolereerd. In geologische zin is een Sea Stac niets anders dan een erosierest in de vorm van een pijler. De zee werkt gestaag in op de rotsige kust en zal uiteindelijk - overal en altijd - de kust eroderen. Het feit dat zich pijlers vormen is afhankelijk van de opbouw en soort van het gesteente. De rots moet de gelaagdheid van spekkoek bezitten, een gelaagdheid zoals die in sedimentair gesteente voorkomt. Laagje voor laagje heeft dergelijke rots zich lang geleden op de bodem van de zee, rivieren en meren opgebouwd uit bezinksel, of met een mooi woord ´sedimentlast´. Samengedrukt, versteend en tot land verworden, bezit een dergelijk sedimentair gesteente, kalksteen of zandsteen, een hardheid ergens tussen klei en graniet. Net de goede hardheid. Doordat de zee de verticale scheuren in het gesteente uitslijt tot grotten en bogen die uiteindelijk onder hun eigen gewicht bezwijken, vormen zich de Sea Stacs. Niet voor eeuwig, daarvoor is het gesteente te erosiegevoelig.

een foto in de krant zouden komen. De welgeteld negen toeschouwers op de rand van de klif hadden op dat moment hun positie allang verlaten. Uiteindelijk besloten ze een steenmannetje te bouwen en een klein vreugdevuurtje te ontsteken, wat uiteraard bijna in een drama eindigde. Net op tijd konden ze hun touwen uit de vlammen redden. FANATEN Een jaartje later deden Tom Patey en vijf andere fanaten waaronder Dougal Haston het nog eens dunnetjes over. Live, voor de BBC. Vaak wordt door deze legendarische tv-uitzending de beklimming uit 1967 ten onrechte als de eerstbeklimming beschouwd. Het werd een succes en kleurde Tom Patey voor de rest van zijn korte leven als de bedwinger van de Old Man of Hoy. Inmiddels zijn er zeven erkende routes naar de top, wordt de sea stac tientallen malen per jaar beklommen en is er een heel scala van Everest-achtige records gevestigd, daarmee enige inﬂatie gevend aan het beklimmen van de Old Man of Hoy. Er is echter één beklimming die Patey gewaardeerd zou hebben. In 1997 soleerde de Française Catherine Destivelle, zwanger en wel naar de top, net als Patey gevangen door de camera’s. Een jaar later kwam de ﬁlm ‘Rock Queen’ uit. TURFSTEKEN In 1967 probeerde Tom Patey de 60 meter hoge Old Man of Stoer te beklimmen, nog zo’n monster langs de Schotse kust. Van een foto krijg je al hoogtevrees. Samen met Brian Henderson, Paul Nunn en

Excelsior, A Braemar ballad The shades of night were falling fast As from the Fife a man was cast He lay forgotten on the snow His friends had left an hour ago A taxi to the Derry Gate The night is cold, the hour is late” The woman shook her aged head “The taxi driver’s gone to bed But suddenly to his surprise A maiden stood before his eyes She said to him “Tis cold you be You won’t be cold in bed with me” He said “My comrades wait for me I cannot stay the night with thee.” And as he answered with a sigh A tear stood in his bright blue eye. The cold north wind blew down the glen The mist lay low upon the Ben His footsteps lost in drifting snow He staggered blindly to and fro.

@ jazzbeat

They found the corpse beneath the ice They left a stone with this device: “He died Alone – It came to pass From mixing whiskies with his Bass. Old Man of Hoy.

Brian Robertson ging hij op pad, met een aantal ladders op de nek om de oversteek over het kleine stukje zee te kunnen maken dat de Old Man of Stoer van de klif scheidt. Patey: ”Niet elke dag wordt het turfsteken op aangename wijze onderbroken doordat vier wild ogende mannen met ladders de veenmoerassen passeren op weg naar Stoer Point. De turfstekers trokken hun eigen conclusies.” Begrijpelijk; Patey trachtte voor de derde keer de Old Man of Stoer te beklimmen, dus enige scepsis was bij de eilanders in de plaatselijke pub wel op z’n plaats. Het is hem desondanks gelukt, nagestaard door grijze zeehonden haalden Patey en Robertson uiteindelijk de top. Ook al wilde Robertson een lijn volgen ´zoals een zeemeeuw schijt´, een direttissima die Patey als voorklimmer liet voor wat het was: niet te beklimmen. Het touw trok de hardnekkige Robertson uit z´n rechte lijn. Overigens werd hij op zijn wenken bediend: de Old Man of Stoer zat vol met jonge Noordse stormvogels die hem op z´n kop scheten, zodat hij zich met een aangenaam luchtje om zich heen bij Patey voegde. AFKEER Tom Patey werd 38 jaar. Hij was een begenadigd ijs- en winterklimmer. Bekend om het vinden van de juiste lijn, maar berucht om zijn liederen en gedichten, een entertainer van de eerste orde. Hij soleerde veel: “Ik heb een gezonde (!) afkeer van het touw, teveel een traditie. En hoe beter de touwen worden, hoe meer kans er is dat ik mijn maten meesleur als ik val.” Patey bedwong talloze technisch lastige Schotse pieken en wanden, maar waagde zich ook in het echte hooggebergte. Daar beperkte hij zich tot de toppen voor

de echte ﬁjnproevers. In 1956 bedwong hij samen met John Hartog de Muztagh tower (7273 m) en in 1958 met Mike Banks de Rakaposhi (7788 m), juwelen van bergen, beide in de Karakoram in Pakistan. In 1968 bedwong hij samen met Ian Clough - als eerste uiteraard - de Am Buachaille (‘de herder’), een andere Schotse Sea Stac. Ian Clough werd op 30 mei 1970 op de Annapurna dodelijk door vallend ijs geraakt en had geen idee dat Tom Patey net vijf dagen daarvoor al abseilend te pletter was gestort. Uiteraard van een Sea Stac die hij als eerste beklom. The Maiden werd zijn zwanenzang. De Schotse minstreel zou nooit meer zingen.

Wie meer over Tom Patey wil weten moet zijn verzameld werk lezen, na zijn dood op initiatief van zijn vrienden uitgegeven: Tom Patey, 2005 (3e druk). One Man’s Mountains: Essays and Verses. Canongate Books, Edinburgh. Onder andere te verkrijgen op www.zavvi.co.uk (£ 9,99, op het moment van schrijven ongeveer € 12,40). En wie in zijn algemeenheid meer wil weten over de Schotse Sea Stacs kan bijvoorbeeld terecht op www.orkney-seastacks.co.uk of www.ukclimbing.com. Topo’s zijn te verkrijgen bij de Scottish Mountaineering Club (www.smc.org.uk). En wie de ﬁlm ‘Rock Queen’ wil zien, moet naar www.imdb.com surfen.

HOOGTELIJN 1-2009

Focus

Er is nog een Nederlandse berggids actief in de Alpen! Behalve Edward Bekker, Michiel Engelsman, Martijn Schell en Robert Steenmeijer, trekt berggids Bernard van Dierendonck de bergen in met zijn klanten. Alweer sinds 2000 draagt hij met trots het gidsenspeldje. Bovendien maakt hij onderweg prachtige foto’s. Deze gestrande ijsberg legde hij vast in Zuid-Groenland. Dat Van Dierendonck niet bekend is in Nederland komt doordat hij al op zeer jonge leeftijd met zijn ouders is verhuisd naar Zwitserland. Daar timmert hij aan de weg als zoals hij zelf zegt “als ein Holländer der Bergführer ist, ein Bergsteiger der in der Stadt wohnt, ein Journalist der fotograﬁert, ein Fotograf der schreibt, ein Vater von zwei Töchtern der arbeitet.” Meer foto’s van Bernard van Dierendonck vind je op zijn website: www.vandierendonck.ch ▲

Heb jij ook een mooie foto die in Focus past? Stuur hem naar Hoogtelijn. Redactie Hoogtelijn, Postbus 225, 3440 AE Woerden, hoogtelijn@nkbv.nl

HOOGTELIJN 1-2009

INTERVIEW

TEKST PETER DA ALDER

FOTO’S ROBERT ECK ARDT

Noes Lautier schrijft bergwandelgidsen

TWEE JAAR SPEUREN

Na haar afscheid als eindredacteur van Op Pad begon Noes Lautier ruim twee jaar geleden aan een hartenwens waarvoor ze eerder geen tijd had, het samenstellen van een wandelgids. Het werden er meteen twee, beide in het gebied van de Mont Blanc. Noes Lautier verkende ’alle’ paden in de omgeving van de hoogste berg van de Alpen, inclusief die van de beroemde Tour du Mont Blanc. Ze struinde twee zomers door het gebied, verzamelde duizenden gegevens en heeft die gerangschikt in twee handzame wandelgidsen, die volgens haar in weer en wind te gebruiken zijn. “Als het slecht weer is moet je snel kunnen zien waar je naartoe moet. Dus geen ellenlange verhalen, maar alle informatie kort en bondig bij elkaar.” Als eindredacteur weet Noes Lautier wat nauwgezet werken is. Geen fouten in de tekst, alle gegevens tot vervelens toe checken, nog een laatste keer de proeven bekijken. Een dergelijke ijzeren discipline is volgens haar onontbeerlijk om een wandelgids te maken waarop bergwandelaars kunnen vertrouwen. Noes Lautier is voor bergen wandelliefhebbers bekend als eindredacteur van Op Pad waarvoor ze 19 jaar werkte en waarvan ze in april 2007 afscheid nam. “Ik had daar een wereldbaan en heb er een gouden tijd gehad.” Na een studie Spaans en banen in de drukkerijwereld en bij een surfplankenbedrijf kwam ze in de schrijvende journalistiek terecht. PROEFWANDELINGEN Via vrienden maakte Noes Lautier kennis met wandelen en met de bergen. Dat beviel zo goed dat ze ’proefwandelingen voor vreemde voettochten’ ging maken met de Alpenvereniging. Zoetjesaan werd steeds meer uitrusting aangeschaft. Ze had daarvoor een lange lijst

Voor, naast, achter Mont Blanc maar nog nooit erop Noes Lautier kent de Mont Blanc na haar werk voor de twee wandelgidsen in het gebied rondom de berg, van alle kanten. Maar erop stond ze nog nooit. “Nee joh, ik kan zo ontzettend slecht tegen de hoogte. Op 3000-3500 meter begint het. Ik krijg koppijn, word misselijk. Het wordt verschrikkelijk afzien als ik zo hoog kom. Ik kan er niet van genieten. En ik ga het dus ook niet meer proberen.”

gemaakt met spullen die één voor één gekocht werden toen ze een leuke verkoper ontmoette in een bergsportzaak. De lijst was zo lang en ze kwam zo vaak in de winkel dat het leidde tot een afspraak met de verkoper, haar huidige partner Robert Eckhardt, ook voor lezers van Hoogtelijn geen onbekende. Van ’iets gezelligs doen’ met Robert Eckhardt, bergsporter, schrijver en fotograaf, kwam het al gauw tot klimmen in Freyr. De tochten werden steeds moeilijker. Ze volgde, maar langzaam groeide een haatliefdeverhouding met het klimmen toen er steeds moeilijker tochten op het programma kwamen. “Ik klim nu alweer jaren met heel veel plezier. Tot 6a, dat is mijn max. Ik ben een echte naklimmer,” vertelt ze. “Robert is elke keer weer trots op me als het goed gaat. Makkelijker dan 6a vind ik helemaal niet erg. Robert klimt gelukkig al zijn hele leven allerlei moeilijke routes met anderen. Samen maken we ook veel trek- en wandeltochten.” HOOGSTE BERG Bij het afscheid van Op Pad (“Ik mis mijn collega’s enorm, dat is het nadeel van het werken als freelancer. We hadden een enorm hecht team, heerlijk om mee te werken.”) werd een idee geboren: een gids over tochten met uitzicht op de Mont Blanc, de hoogste berg van de Alpen. “Nee, niet de hoogste berg van Europa, ik ben daar heel nauwgezet in,” zegt ze als strenge eindredacteur. En omdat ze toch actief zou zijn rondom het massief, zou ze het een gemiste kans vinden om niet een aparte gids te maken van de beroemde Tour du Mont Blanc. Noes Lautier wilde al jaren een wandelgids maken. Tijdgebrek verhinderde dat. Ze is nu blij dat het karwei klaar is: “De klus is nu klaar en voorlopig even geen nieuw gidsje meer. Het is een pittige klus die je alleen kunt doen als je voldoet aan een aantal voorwaarden. Je moet een ijzersterk plan hebben, een uitstekend humeur, flexibel zijn, een ijzeren discipline hebben en doorzettingsvermogen. En als je tochtgenoten meeneemt, moeten die ook flexibel zijn, humor hebben, er vooral geen eigen ideeën op na houden over de te maken tochten en uitstekend gehumeurd zijn. Gelukkig heb ik veel vrienden die aan dat profiel voldoen.”

Op het heuveltje achter Chalet du Mont Joly

HOOGTELIJN 1-2009

Afgelopen zomer had Lautier drieënhalve maand om te lopen, waarin ze ook nog voor een ANWB-gids materiaal heeft verzameld. In 2007 heeft ze negen weken besteed aan het maken van wandelingen. ”Het is een prachtig gebied en er zijn enorm veel wandelingen te maken, zowel dagtochten als meerdaagse trektochten. Dat moest een mooi gidsje opleveren, was de gedachte aan het begin.” Uiteindelijk hebben Lautier en haar tochtgenoten vele duizenden hoogtemeters gemaakt: ”Het was nog een heel gedoe om uit te zoeken op welke wandelingen je de Mont Blanc ziet. Natuurlijk staat er een aantal bekende tochten in. Die zijn niet voor niets beroemd. Maar er staan ook veel onbekende tochten in het gidsje. Experts uit het gebied hebben me geholpen bij de keuze van de wandelingen.” Onder hen een Franse accompagnateur en montagne, een bergwandelgids, die de TMB 55 keer heeft gelopen, de bekende bergfotograaf Mario Colonel, de Nederlandse berggids Edward Bekker die in het gebied woont, een Zwitser die verantwoordelijk is voor de markering van 200 kilometer wandelpad en uiteraard uitgever Robert Weijdert, een grote kenner van het Aosta-dal. HUTTENHATER ”Ik ben niet zo’n huttenliefhebber, ik ben eigenlijk een huttenhater. Als je in september met vijf man in een hut zit, prachtig, maar in het

Tip van Noes Wat is de Geheimtipp van Noes Lautier? ”Zonder twijfel een wandeling in het noordelijke deel van de Vallée de Chamonix. Beginnen bij Le Buet, via Refuge de Loriaz naar de Col de la Terrasse, dan even Zwitserland in vlak bij de dinosaurussporen boven het Lac d’Emosson. Tenslotte afdalen via de Col des Corbeaux, door het Val de Tré-lesEaux. Het is een lange tocht, maar met veel afwisseling en heel erg mooi. Ik heb die wandeling telkens moeten uitstellen vanwege het weer en hem uiteindelijk op mijn laatste wandeldag gelopen.”

Op de afdaling van de Col des Corbeaux, door het Val de Tré-lesEaux. Dé ‘Geheimtipp’ uit het gidsje ‘Met uitzicht op de Mont Blanc’.

seizoen met z’n allen op zo’n lange plank met veel te smalle matrassen, nee, dat is niet aan mij besteed. Ik loop liever vanuit het dal of neem een tentje mee en als het niet anders kan een nachtje in een hut.” Noes Lautier liep de Tour du Mont Blanc tweemaal, eenmaal de ofﬁciële route en eenmaal de varianten. Ze was twintig wandeldagen actief, de gemiddelde wandelaar doet negen tot elf dagen over het rondje Mont Blanc. ”De TMB is vooral mooi net buiten het seizoen, eind juni/begin juli en de tweede helft van september. Het is dan rustiger maar vroeg in het seizoen kan er nog teveel sneeuw liggen. De varianten in het boekje zijn niet alleen voor doorgewinterde lopers, mits men wacht tot de sneeuw is verdwenen. Dat soort informatie staat uiteraard allemaal in de gidsjes. Die zijn handig in het gebruik. Het moet meteen duidelijk zijn waar je naartoe moet. De routebeschrijving is nauwkeurig, maar kort en to-the-point.” VERRIJKING Hoewel Noes Lautier het heerlijk vindt om alleen te lopen, was het vooruitzicht op zoveel wandeldagen in haar eentje teveel van het goede. Ze loopt stevig door met ongeveer 500 hoogtemeters per uur. ”Ik heb mijn tochtgenoten niet ontmoedigd, want ik wist dat iedereen die meeging een goede conditie had, maar ik heb vooraf

Je moet een ijzersterk plan hebben, een uitstekend humeur en een ijzeren discipline

De oriëntatietafel op de Mont Joly is ideaal om aantekeningen te maken.

wel duidelijk gezegd dat een tocht kan tegenvallen, want als ik fout loop wil ik terug naar het punt waar ik de mist in ging. Als je een route beschrijft, moet je ook echt die route lopen en niet een alternatief. En het was duidelijk dat het voor mij geen vakantie was, en dat mijn tochtgenoten zich met slecht weer alleen zouden moeten amuseren, omdat ik dan aan het werk wilde.” Ondanks tegenslag, zoals die keer dat een kapotte kabelbaan maar liefst 700 extra hoogtemeters betekende bovenop de 1000 meter die de tocht al in petto had, verliep de samenwerking met haar tochtgenoten goed. ”Het blijkt dat ik een reëel beeld geschetst heb, want in heb in 2008 met tien verschillende mensen gelopen, zonder één enkele irritatie. Voor mij was het een verrijking van de tocht en de gidsjes, want onderweg kwamen er toch diverse suggesties voor aanvullingen en verbeteringen.” ”De laatste wandeling in het Mont Blancgebied heb ik gemaakt met een Franse vriendin en met Robert. Na 52 dagen wandelen in 2008 was het opeens voorbij. Vreselijk om ermee te moeten ophouden. Maar nu toch maar even geen nieuw gidsje, het heeft me heel erg opgeslokt. Ik ga eerst InDesign leren, een opmaakprogramma, zodat ik dat in de toekomst ook kan.” En, Noes, naast de verplichte tochten ook nog echt vakantie gevierd? ”Ja, ik heb een week vrijaf gehad. Toen heb ik met vrienden iets leuks gedaan: een wandeltrektocht in Italië. Heerlijk, zonder alle spullen die ik steeds bij me had voor de gidsjes. Maar wel lopen, ja. Je bent verslaafd of niet…” ▲

WANDELGIDSEN MET KORTING VOOR NKBV-LEDEN De wandelgids over de Tour du Mont Blanc wordt gepresenteerd op 28 februari tijdens de Fiets- en Wandelbeurs in de RAI in Amsterdam en op 15 maart tijdens de Bergsportdag van de NKBV in Nieuwegein. De andere gids verschijnt eind maart. Het gidsje Tour du Mont Blanc – De ofﬁciële route/De varianten/De mooiste Tour, met de beschrijving van deze beroemde 9- tot 11-daagse huttentrektocht kost € 12,voor NKBV-leden in plaats van € 14,90. De gids Met uitzicht op de Mont Blanc – 39 dagtochten/12 meerdaagse tochten/Kindertochten, met wandeltochten rondom de Mont Blanc in Frankrijk, Italië en Zwitserland, kost voor NKBV-leden € 16,- in plaats van € 19,50. Op de tochten in het tweede gidsje is de Mont Blanc minstens eenmaal te zien. Beide boekjes kosten samen voor NKBV-leden €25,- incl. verzendkosten. Gebruik de bon in het katern Verenigingsinformatie van deze Hoogtelijn.

Het gezin Reinstadler verwelkomt u in de gezellig sfeer van dit uiterst verzorgd 3 sterren hotel. Zijn ligging op het einde van een diep dal geeft u de gelegenheid om van de schitterende natuur te genieten. Het hotel, dicht bij het dorpscentrum gelegen, is een succesvolle mengeling van Tirools hartelijkheid en van Italiaanse levensvreugde. Mooie en comfortabele twee persoonskamers en appartementen voor gezinnen, met balkon, tv en telefoon, badkamer met haardroger, kluis en minibar. Het restaurant zal de fijnproevers bekoren met zijn Italiaanse en Tiroolse specialiteiten. Uitstekende wijnen.

Zomerprijzen 2009

Halfpension, per persoon, per dag.

Comfort 2 persoon kamer

Gampen Junior Suite

Gampen ortler Suite Family suite 3-4 Volw.

27.06 – 11.07

11.07 – 01.08

01.08 – 08.08

08.08 – 15.08

15.08 – 12.08

22.08 – 26.09

1e kind - tot 10 jaar: gratis. 2e en volgende kind: 50% korting. Kinderen 10-14 jaar 50% korting. Elke 3e en 4e volwassenen 30% korting. Voor meer info kunt u contact opnemen met Hotel Cristallo, 39029 Sulden ITALY Tel. 0039-0473-613234 www.gampen.info Gampen@bb44.it

Adv. Hotel Cristallo.indd 1

04-02-2009 10:11:45

TEKST FREEK STREBE

HOOGTELIJN 1-2009

ONGEVALLENSTATISTIEK DUITSE ALPENVERENIGING De meeste ongevallen in het hooggebergte van leden van de Duitse Alpenvereniging (DAV) zijn het gevolg van struikelen, uitglijden of vallen in relatief eenvoudig terrein. Dat blijkt uit de tweejaarlijkse ongevallenstatistiek over 2006 en 2007 die de DAV eind 2008 heeft gepubliceerd.

MAKKELIJK IS NIET VEILIGER Het DAV-onderzoek behelst alleen ongevallen van de eigen leden die geleid hebben tot de inzet van een reddingsdienst en/of medische behandeling. De bron van de informatie is de verzekeringsmaatschappij waarbij de leden zijn aangesloten. Ongevallen die niet gemeld zijn en die van niet-leden zijn dus niet in de statistieken verwerkt. Daarom zijn ze niet representatief voor het Alpengebied en is een een-op-eenvertaling naar de NKBV speculatief. Toch kunnen we er wat van leren, aldus de Veiligheidscommissie van de NKBV. Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw daalt het relatieve aantal ongevallen en dodelijke ongelukken traag maar gestaag. Het gaat hierbij om de verhouding tussen het aantal ongevallen en het aantal leden. De zomer van 2003 kende een ﬂinke piek als gevolg van een langdurige mooiweerperiode. Die leidde niet alleen tot uitzonderlijk veel drukte in het hooggebergte onder uitgeaperde condities maar ook tot uitdroging, uitputting en zonnesteken bij wandelaars. Met een aandeel van ieder bijna 30 procent waren in 2006 en 2007 opnieuw de wandelaars en de pisteskiërs koplopers wat betreft ongevallen en reddingsinzet. Alpiene beklimmingen (14%), rotsen ijsklimmen (13%) en toerskiën (11%) volgen op gepaste afstand. Dit zijn de percentages op zich. Uit een Oostenrijks onderzoek is gebleken dat de kans op een ongeval (blessure) per duizend uren sport het hoogst is bij voetbal en het laagst bij wandelen en rotsklimmen. Dat onderzoek zegt echter niets over de ernst van de blessures. De grootste kans op een ongeval lopen mannen tussen 19 en 40 jaar. Kijken we alleen naar de dodelijke ongevallen, dan neemt het risico nauwelijks af als ze ouder worden. Hartinfarcten en hartfalen spelen hen dan parten. De NKBV-Veiligheidscommissie adviseert oudere mannelijke wandelaars en alpinisten regelmatig hun hartfunctie te laten onderzoeken. Training vooraf en een goede acclimatisatie reduceren de risico’s. Oudere wandelaars moeten sowieso oppassen: hoe ouder, hoe groter de kans op struikelen, vallen en uitglijden. De meeste ongevallen (34%) in het hooggebergte zijn het gevolg van struikelen, uitglijden of vallen in relatief eenvoudig terrein. Daarnaast vormt blokkering met 25 procent een belangrijk aandeel

voor de inzet van reddingsdiensten, al dan niet met ziekenhuisopname. Van blokkering is sprake bij vastlopen of vastklimmen door verdwalen, weersomslag of overschatting van eigen kunnen. Blokkering kent een stijging van 30 procent ten opzichte van voorgaande jaren. Opvallend vaak was de oorzaak problemen met diepe natte sneeuw – een van de gevolgen van de klimaatveranderingen in de Alpen. De toegenomen populariteit van klettersteigen vertaalt zich in het aantal ongevallen: dat is verdubbeld sinds 2000. Belangrijkste oorzaken: blokkering en vallen. Een val is ook de ongevalsoorzaak nummer een bij rotsklimmen (bijna 40%). Relatief gezien daalt deze oorzaak, terwijl het aantal gevallen van blokkering een stijgende tendens toont. De verklaring is gelegen in de toename van het zogenaamde Plaisirklettern dat beoefend wordt door steeds meer klimmers zonder een klassieke alpiene opleiding. Het gebrek aan ervaring en opleiding breekt hen dan op. Bij het toerskiën neemt het relatieve aantal (percentage) lawineongevallen toe (vooral bij lawinestufe 3, precies op de helft van de schaal 1–5), maar het aandeel ‘met dodelijke aﬂoop’ neemt juist af. Misschien dat het gebruik van hulpmiddelen als de nieuwe generatie pieps, airbags en Avalung bijdraagt aan het op tijd bergen van lawineslachtoffers, maar dit is nog niet met zekerheid is te zeggen. Een sneeuwarme winter leidt overigens niet tot minder lawineongevallen. Tot slot: meer dan 70 procent van de ongevallen wordt gemeld met een mobiele telefoon. Zaak dus om deze bij je te dragen met voorgeprogrammeerde noodnummers. Er zal echter niet altijd sprake zijn van bereik: draag dus ook zorg voor de ‘klassieke’ alarmeringsmiddelen zoals ﬂuit, spiegel en vuurpijlen. ▲

KIJK VOOR DE INTEGRALE PUBLICATIE VAN HET ONDERZOEK OP WWW.ALPENVEREIN.DE/TEMPLATE_LOADER.PHP?TPLPAGE_ID=385 KIJK VOOR DE ACTUELE NOODNUMMERS OP: WWW.NKBV.NL/VOORLICHTING/VEILIGHEID/4031.HTML

HOOGTELIJN 1-2009

TEK ST SJORS KURVERS

FOTO’S MENNO BOERMANS

BERGSPORT EHBO Man sollte immer Respekt für den Hubschrauber haben

De piloten van Air Zermatt kunnen bijna overal bij om bijvoorbeeld een arts af te zettten.

HOOGTELIJN 1-2009

IN HET VELD VERGEET DE THEORIE Een cursus basic life support in Nederland volgen is verstandig voor iedereen die geregeld in de bergen komt. Een cursus eerste hulp bij bergsportongevallen op locatie doen, is natuurlijk nog beter. Dan blijkt dat theorie en praktijk niet altijd matchen en dat bergsporters met improvisatietalent een streepje voor hebben. Bij het Alpine Rescue Center in het Zwitserse Zermatt worden sinds vorig jaar cursussen EHBBO aan Nederlandse bergsporters aangeboden. Initiatiefnemer is de klimmende fotograaf Menno Boermans; hij is bij het Rescue Center in opleiding als bergredder en organiseert de cursussen in zijn vrije tijd. In eerste instantie lijken ze vooral bedoeld voor (semi-)professionele bergsporters en instructeurs van de NKBV. Maar de doelgroep is breder, licht Boermans toe: ”We mikken op de serieuze bergsporter en die hoeft echt niet beroepsmatig in de bergen actief te zijn. Ervaring in de bergen is zeker noodzakelijk, maar belangrijker is de intentie om te leren.” Tijdens de cursus worden ongevalsituaties zo natuurgetrouw mogelijk nagebootst met acteurs op locatie rondom Zermatt; in bergachtig terrein dus. Met de Matterhorn als decor oefenen de deelnemers twee dagen lang eerste hulp bij bergsportongevallen, een dag reddingtechnieken en een dag inzet van de helikopter. Sjors Kurvers was een van hen. ALLES FIX Felix Flux is berggids én Rettungsspezialist; hij begeleidt het onderdeel bergredding. Veel van de reddingstechnieken die je bij de NKBV leert, komen in zijn training ook aan bod. Voor hem is er niet één enkele manier, maar bepalen de omstandigheden welke technieken je toepast als je iemand in de bergen wilt redden. Vooral je praktijkervaring speelt daarbij een belangrijke rol. Zo keurt hij minder gebruikelijke reddingstechnieken zeker niet af, maar hij steekt zijn voorkeur voor de technieken die in eigen huis worden gebruikt en ontwikkeld niet onder stoelen of banken. Het tekent de cursus: in principe maakt het niet uit hoe je te werk gaat, zolang het maar veilig is. Uitgangspunt daarbij is steeds: het ongeluk is gebeurd, daar is niks meer aan te doen. Nu moeten we proberen met de middelen die we hebben er het beste van te maken. Improviseren dus, iets wat de mannen van Air Zermatt dagelijks doen en waarin ze meester zijn geworden. Veel van hun oplossingen zijn in noodsituaties geboren. Denk bijvoorbeeld aan de Dreibein, een soort statief om een takel aan te bevestigen, waarmee je iemand uit een gletsjerspleet kunt bevrijden. De Dreibein maakt het mogelijk deze handeling efficiënt en vooral overzichtelijk uit te voeren. Sommige cursisten hebben een modern zekerapparaat bij zich, zoals de Reverso of ATC Guide. Felix laat ze deze gebruiken bij de reddingstechnieken. Ze blijken uitstekend geschikt als terugloopzekering in een takel. Felix vindt alles prima, zolang zijn cursisten zich er maar van overtuigen dat vóórdat ze beginnen te ‘redden’ “alles fix” is. Ondertussen houdt hij alles nauwlettend in de gaten. BOEKJES VERGETEN De instructeurs weten precies waar ze het over hebben. Uwe Brolle, die het EHBBOgedeelte begeleidt, werkt in het dagelijks leven als verpleegkundige op de intensive care. Hoewel onze vragen steeds specifieker worden naarmate de cursus vordert, weet hij overal uit ervaring op te antwoorden. Uwe weet ons er ook van te overtuigen dat wat wij in Nederland uit de boekjes hebben geleerd, we in de bergen meestal beter direct kunnen vergeten. En dat is soms wel even schakelen. Aan de andere kant: onze

Open botbreuk.

Door de hitte bevangen

Evacuatie met provisorische brancard.

patiënten liggen er vaak zo onmogelijk bij, dat we volgens die boekjes waarschijnlijk alleen maar 112 zouden mogen bellen. We zouden dan niet veel meer kunnen doen dan de pechvogel stabiliseren en hulp van buitenaf inschakelen. Soms is het echter verstandig een slachtoffer toch te verplaatsen, terwijl dat eigenlijk ‘niet mag’. Het gaat er dan om een zo veilig mogelijke situatie te creëren, voor slachtoffer én redder. Iemand die bijvoorbeeld in een steenslagzone ligt, moet daar natuurlijk vandaan. In de bergen komt het eerder neer op redden wat er te redden valt dan netjes de theorie volgen. Je moet daarbij voortdurend de risico’s afwegen. OEFENEN! Uwe Brolle speelt samen met Katharina Klink voor slachtoffer. Alle lesblokjes, variërend van ‘spalken’ tot ‘onderkoeling’ worden gegeven in de buitenlucht. Het ene lesje is nog maar net afgelopen, of er klinkt alweer een noodsignaal vanuit het bos of vanachter een rots. Soms komt een Notruf op een van de gsm’s binnen, een andere keer horen we luid geschreeuw. Op zo’n moment laten we alles uit onze handen vallen, graaien de benodigde spullen bijeen en spoeden ons naar plaats van het ongeluk. Daar treffen we meestal Uwe en Katharina, ernstig bloedend en in shock aan, of de een bewusteloos en de ander in totale paniek. Aan de cursisten de taak zo goed en zo kwaad als het kan eerste hulp te verlenen. Dan blijkt dat dat nog niet zo simpel is. Catharina acteert zo goed dat ik haar ervan verdenk dat ze er een tweede carrière op nahoudt als toneelspeelster. Brolle heeft er merkbaar lol in: als hij iemand met een epileptische aanval speelt laat hij ons ﬂink schrikken. Nadat we hem eindelijk hebben gekalmeerd, ondervinden we dat overgeven ook bij een epileptische aanval kan horen. Brolle had daartoe van tevoren zijn mond vol Brinta gestopt... Juist deze praktijkoefeningen maken de

cursus erg leerzaam. Je realiseert je dan beter dat je echt in de stress schiet zodra het menens wordt en je werkelijk aan de bak moet. Naarmate de cursus verstrijkt, gaat de groep steeds doeltreffender te werk. Op dag één ontbrak elke structuur, tijdens de laatste casussen functioneert de groep echt als team waarin iedereen zijn eigen functie kent en uitoefent. WO IST DIE PARTY? ’s Avonds hebben we nog maar net onze pizza achter de kiezen of er komt alweer een oproep binnen. Twee wandelaars zijn ‘s ochtends uit Zermatt vertrokken voor een wandeling naar Täsch en sindsdien is niets meer van ze vernomen. Snel maken we een plan: wie neemt de leiding, hoe kunnen we zo snel mogelijk het onfortuinlijke stel vinden en wat nemen we mee. Daarna spoeden we ons naar het wandelpad richting Täsch.

In de Bergen komt het eerder neer op redden wat er te redden valt De wandelaars vinden we ver naast het pad. De reden daarvoor wordt ons rap duidelijk. Het stel had vandaag het wandelen vrij snel bekeken en zich in het zonnetje tegoed gedaan aan de meegenomen drankvoorraad. Met een ﬂinke slok op over een steil pad lopen valt niet mee. Katharina Klink is een eind naar beneden gevallen en op een houten krat met verroeste spijkers terechtgekomen. “Wo ist die Party?” is het enige wat Uwe Brolle weet uit te brengen, maar hij is er wel wat minder slecht aan toe. Deze casus is niet de moeilijkste van de cursus, maar de invallende duisternis en kou maken het verdraaid lastig adequaat hulp te verlenen.

Verzorging gevallen bergsporter.

RESPEKT Absoluut het spectaculairste onderdeel van de cursus, waar alle cursisten reikhalzend naar uit hebben gekeken, is het vliegen met de helikopter. Voordat we het luchtruim kiezen krijgen we instructie van Oliver Kreuzer. Zijn boodschap is glashelder: mann sollte immer Respekt für den Hubschrauber haben. Er gaat zelden iets mis, maar de bergredders opereren vaak op het randje van wat mogelijk is, waarbij de grenzen van zowel mens als machine worden opgezocht. De belangrijkste zaken oefenen we eerst droog, in de hangar. In- en uitstappen in een stilstaande heli en aan een takel in je gordel hangen stelt ook weer niet zoveel voor. Denken we dan nog... Tegen het einde van de middag nadert het moment dat we echt gaan vliegen en stijgt de spanning merkbaar. Ik controleer mijn gordel wel vijf keer en we worden steeds stiller. Enigszins gespannen kijken we toe hoe het personeel van Air Zermatt het materieel in orde maakt. Niet veel later storten we met een noodgang het Mattertal in. Ik ben nog maar net hiervan bekomen of we vliegen recht op een steile ﬂank af. Op het laatste moment zet piloot Dani Aufdenblatten de heli met het landingsgestel tegen de wand en moeten we eruit. Dit is niet te vergelijken met het oefenen eerder op de dag! De heli raast, danst heen en weer, met de rotorbladen op een meter van de wand. Wat ben ik opgelucht als het gevaarte weer wegvliegt en ik met beide benen op de grond sta.. Als mijn hartslag enigszins tot rust is gekomen, verschijnt de heli opnieuw. Deze keer nemen we echter geen plaats op de achterbank, maar komen we als een tros druiven ónder de heli te hangen. Geruststellender omdat de machine zelf daarbij niet zo dichtbij komt, maar de adrenaline rush die daarna mijn lichaam overmant is

waanzinnig. Voor we het goed en wel doorhebben zijn we weer terug op de basis waar iedereen stuitert van opwinding. Het vliegen met de helikopter maakte ons duidelijk dat - zolang er voldoende zicht is - heel veel mogelijk is als in nood verkerende bergsporters gered moeten worden. Het was misschien niet het meest leerzame onderdeel, maar gaf wel een fantastische kijk in de keuken van de Bergrettung.

Geïnteresseerd De cursus is bedoeld voor de serieuze bergsporter. Ervaring in de bergen is dus noodzakelijk, maar nog belangrijker is de intentie om te leren. Voor zowel zomer- als winterinstructeurs is het een zinvolle aanvulling op de bestaande BLS-cursus. Daarnaast kan de cursus interessant zijn voor mensen die (semi)professioneel bezig zijn met buitensport. De EHBBO-cursussen wordt georganiseerd en geleid door Menno Boermans, bergredder i.o., namens het Alpine Rescue Center in Zermatt. Cursusdata 2009 • 12-14 juni • 19-21 juni

MEER INFO: E: MENNO@ALPINERESCUECENTER.NL • I: WWW.ALPINERESCUECENTER.NL.

HOOGTELIJN 1-2009

EIL ANDEN

KLIFKLIMMEN

L O C AT I E K R O AT I Ë

T E K S T I VA R S C H U T E

FOTO JOHN THEUNISSEN

HOOGTELIJN 1-2009

OP HVAR ●

KROATISCH EILAND Kroatië telt meer dan duizend eilanden waarvan er 43 zijn bewoond. Hèt rotsklimeiland bij uitstek is Hvar, spreek uit ‘Gvar’. Hvar is een langgerekt smal eiland met kliffen en baaien, drie kleine stadjes en talloze dorpjes en gehuchtjes. Er zijn vijf klimtuinen en een paar klimgebiedjes die net in ontwikkeling zijn. We kregen zin om aan een touw boven zee te hangen en bezochten ze (bijna) allemaal. Je bent vijftig of bijna vijftig en je wilt nog eens vijftig jaar rotsklimmen. Maar wel op jouw manier. Het mag een beetje buffelen zijn, maar je moet ook de tijd hebben om de spierpijn te laten zakken. Geen gevaarlijk gedoe meer met onbetrouwbare haken en idiote haakafstanden. En natuurlijk wat zon op je hoofd en een drankje op het terras. Liever geen camping, althans niet nu. Allemaal overwegingen die ons uiteindelijk naar het Kroatische Hvar brachten. Na een veertochtje vanuit Split komen we ’s avonds aan op Hvar en strijken neer in een hotel aan de marmeren haven van het gelijknamige dorpje. Met het klimgidsje in de hand bestellen we het eerste drankje op het eerste terrasje. Onder een palm, geheel volgens plan.

ZURE WIJN Een dag later rijden we naar de volgende klif. De bekendste: Suplja Stina. Bij het begin van de wand ligt een soort hut. Klimmers kunnen er overnachten naar blijkt. Het ziet er aantrekkelijk uit: terrasje met uitzicht op weinig anders dan de kalme Adriatische Zee Je moet je er aanmelden als je gaat klimmen. Suplja Stina is privé-terrein. Daar hadden we overheen gelezen. Aarzelend komt een lange man op ons

▲

FLIPPERS Oké, dit is natuurlijk helemaal niet de bedoeling. Ik zou zeggen: huur een boot. Of neem ﬂippers en een kapmes mee als je in Podstine gaat klimmen. Het blijkt niet eenvoudig om aan de voet van de klif te komen. Aarzelend kijk ik naar het water waar ik doorheen zal moeten waden. De golven hebben de rots uitgebeten en spatten met dubbele kracht uiteen in de holte onderaan de overhangende klif. Langzaam beweeg ik van de ene glibberige steen naar de andere, broek uit, rugzak vastgesnoerd, loerend naar zee-egels. En natuurlijk redden we het zonder valpartijen. De standplaats van de route waar we willen beginnen ligt op een rotspunt, door een soort gletsjerspleet van de feitelijke klif gescheiden. Tien meter diep schatten we; de bodem is door de kromming van de spleet niet te zien, maar dat daar zeewater kolkt is duidelijk. Een val lijkt ons dodelijk. John legt een zelfzekering aan en ik stap de eerste route in. Vlijmscherpe kleine scheuren leiden me door de route. Ik laat kleine bloedsporen achter op de rots. Hier en daar een plukje stekelgras, met tussen mijn voeten uitzicht op Adriatisch blauw. Het besef dringt frontaal tot me door: ik hang aan een klif boven zee aan twee dunne touwen. Rots, zee en lucht. Daar ging het allemaal om.

af zo gauw we weer passeren na een lange klimdag. Miroslav Stec blijkt de beheerder en eigenaar van de hut en het massief. En de bouwer van alle routes. Een lieve en zachte man die onze kleine overtreding met gratis bier beloont. En - helaas - een slokje van zijn afgrijselijk zure zelfgemaakte wijn. De rots bleek weerbarstig, of was het mijn dag niet? Minder scherpe rots dan gisteren, kan ook nauwelijks anders, maar wat het nou eigenlijk is? Rommelig spul, soms bijna conglomeraat, soms door kleine waterstroompjes zo vloeiend en glad als ijs. In een route die Settagon is gedoopt, vond ik de juiste combinatie van bewegingen die me in een keer door een stuk heen deed klimmen, dat me boven mijn macht leek. Eindelijk had ik een vogelzicht op de haven, waar een van de bootjes voor eeuwig is gestrand, getroffen door een naar beneden vallend rotsblok. Maar bij dat ene vloeiende stukje bleef het dan ook. John noemt de rots spekkig. De wet van Suplja Stina lijkt te zijn ‘des te geler, des te gladder’. Het moet gezegd, hij heeft zich beter geweerd dan ik, met genoegen slurpt hij dan ook mijn glas wijn naar binnen.

MOUNTAIN

N E T W O R K

WIJ ZOEKEN NIEUWE COLLEGA’S

WIJ VERZETTEN BERGEN VOOR U

MOU NTAIN N ETWORK staat voor meer dan 20 jaar expertise en heeft de ambitie om het ‘netwerk’ van centra uit te breiden en in te richten als veelzijdige bergsportcentra. Op deze centra ‘nieuwe stijl’ vindt je naast klim- en trainingsfaciliteiten, onder meer een bergsportcafé, klimshop, infotheek en kun je er terecht voor NKBV gecertificeerde cursussen en opleidingen, een trainingsconsult en een NKBV lidmaatschap. De bergsportcentra van Mountain Network zijn door de NKBV erkend als opleidingscentra en fungeren voor het mbo/hbo als erkend leerbedrijf. Om de ambities te verwezenlijken zijn wij op zoek naar nieuwe collega’s! LOCATIEMANAGER M/V Is eindverantwoordelijk voor het bergsportcentrum en bewaakt de missie van Mountain Network. Hij is het gezicht voor bezoekers en medewerkers en het aanspreekpunt voor het management. Voor deze fulltime functie zoeken wij een enthousiaste bergsporter met organisatietalent, enkele jaren werkervaring en een hbo werken denkniveau. SPORTMANAGER M/V Is verantwoordelijk voor de sportactiviteiten op het bergsportcentrum. Samen met de locatiemanager is hij een belangrijke spil in de verwezenlijking van de missie van Mountain Network. Voor deze fulltime functie zoeken wij een enthousiaste klimsporter met didactische kwaliteiten, enkele jaren werkervaring en een hbo werken denkniveau. HORECAMEDEWERKER M/V Is verantwoordelijk voor de horeca- en cateringactiviteiten in het bergsportcentrum en vervult daarnaast bar/baliediensten. Hij werkt onder supervisie van de locatiemanager en is lid van het basisteam. Voor deze functie (32-40 uur) zoeken wij een creatieve persoon met affiniteit met de bergsport en oog voor presentatie, hygiëne en sfeer, enkele jaren werkervaring en een mbo werken denkniveau. LOCATIEMEDEWERKER M/V Verzorgt bar/baliediensten en verricht allerhande voorkomende werkzaamheden. Hij werkt onder supervisie van de locatiemanager en is lid van het basisteam. Voor deze functie (20-40 uur) zoeken wij een enthousiaste bergsporter die servicegericht te werk gaat en een mbo werken denkniveau heeft.

Specialist in bergsportverzekeringen

FITNESSMEDEWERKER M/V Begeleidt bergsporters tijdens hun trainingssessies en stelt ism de sportmanager trainingsprogramma’s op. Hij werkt onder supervisie van de sportmanager en is lid van het basisteam. Voor deze functie (15-25 uur) zoeken wij een sportief persoon die weet te enthousiasmeren, affiniteit heeft met de bergsport en beschikt over een mbo werken denkniveau.

Meer info op: www.mountain-network.eu/vacatures

M N ARNHEM

W.A. HIENFELD B.V. Postbus 75133 Telefoon Telefax E-mail

1070 AC Amsterdam 0031(0)20 - 5 469 469 0031(0)20 - 6 427 701 info@hienfeld.nl

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden.

M N NIEUWEGEIN M N HEERENVEEN M N AMSTERDAM M N DORDRECHT (2010) M N ARDENNEN (B) M N MONT BLANC (F)

SPORTS / EVENTS / EDUCATION / PRODUCTS ARNHEM / NIEUWEGEIN / HEERENVEEN / AMSTERDAM / DORDRECHT / ARDENNEN (B) / MONT BLANC (F)

Rots, zee en lucht. Daar ging het allemaal om.

MANTELEN Straćine zucht onder een weids panorama. Een eindje landinwaarts en een flink stukje hoger liegt het uitzicht op de veerboten van Stari Grad er niet om. ‘Mantelen’, dat is het. Er zijn zowaar andere klimmers, een stel Fransen dat we met enig leedvermaak in de iets ondergewaardeerde routes zien kruipen. Aan het commentaar te horen zijn ze het hartgrondig met ons eens. We bespreken het met ze en leiden ze naar de makkelijkere routes. Horizontale scheuren, net boven je macht, verdelen de wand in lagen. Je staat comfortabel op zo’n schoorsteenmantel, alleen het stuk naar de volgende is een atletische uitdaging waar de topo geen melding van maakt. John, voorklimmend, lost het op door een keer op zijn antieke mijnwerkershelm te gaan staan. Meer naar rechts, naar het westen eigenlijk, verandert het karakter van de routes. Straćine, gewoon plezierklimmen, een beetje iets van alles. JAMMEN John klimt in wat eigenlijk een pyjamabroek was, een tot nu toe goed bewaard geheim. En hij heeft het helemaal te pakken. Was het

gisteren mantelen, vandaag is het ‘jammen’. Na een afgrijselijke tocht door het Kroatisch struikgewas op zoek naar het massief (we zaten verkeerd, en niet zo’n beetje ook), staan we zowaar in de schaduw van het lieﬂijke wandje van Velika Stiniva. Het dorp is verlaten, de rots is leeg en in de sector waar het allemaal om draait (sector A), kunnen we 22 korte routes achter elkaar klimmen, steeds een paar comfortabele meters opschuivend. Een smal slechts acht meter hoog wandje waarvan alle routes variaties op eenzelfde thema zijn. Scheuren volgend, onze handen, vingers en voeten erin jammend. Je kunt jammen door bijvoorbeeld de muis van de hand klem te zetten en er vol het gewicht op te zetten, doceert John. In klimhallen kom je het niet tegen. En John, die vindt het heerlijk. Ik zoek nog naar het pijnlijke ritme, maar ga mee in zijn masochistisch enthousiasme. De rots heeft de juiste korrel, af en toe een mooie korte krachtige plaat tot je weer zijwaarts in zo’n spleet kunt kruipen. In Velika Stiniva is het te doen, een hypnotiserend ritme van routes met karakter, en als beloning tophaken tussen bloemen die paarser zijn dan paars kan zijn. En route na route klimmen we langzaam de schemering in. ▲

HVAR Hvar ontvangt gemiddeld 2724 uur zonneschijn per jaar, meer dan welk ander Kroatisch eiland ook. En niet alleen het zonnigste, Hvar is ook het groenste eiland langs de Dalmatische kust. Je kunt er eenvoudig komen door de boot vanaf Split te nemen (de bijnamonopolist Jadrolinija: www.jadrolinija.hr; diverse boten, diverse opties). Het dorpje Hvar en Stari Grad zijn de metropolen. Wie alle klimgebieden binnen ﬁetsbereik wil hebben kan beter in Stari Grad verblijven. Er is een camping. Mijd de maanden juli en augustus, Hvar is dan drukbezocht en een stuk duurder. Realiseer je dat de wanden op Hvar niet echt hoog zijn, dus weinig multipitch routes. Maar wie op een Kroatisch eiland wil klimmen gaat naar Hvar. Op Vis en Brac en een paar meer noordelijk gelegen eilanden kan ook wel geklommen worden, maar alleen Hvar telt meerdere klimgebieden. Meer dan genoeg voor een weekje. In het kort:

Klimgebieden Suplja Stina Suplja Stina is met voorsprong het meest uitgestrekte klimgebied van Hvar, en een van grootste van Kroatië. En wie Suplja Stina zegt, zegt Miroslav Stec. Hij is de beheerder van het gebied en de hut en heeft eigenhandig 3000 haken geplaatst, meer dan 120 routes. Miroslav is een rustig natuurmens die liever niet teveel mensen tegelijk ziet komen. In de hut zijn circa tien (goedkope) slaapplaatsen beschikbaar; er is gas om te koken en bier of zure wijn verkrijgbaar. Het uitgestrekte massief ligt aan de zuidkust ten oosten van het dorpje Sveta Nedjelja. Kan niet missen, volg gewoon de kustlijn. In Sveta Nedjelja kun je alleen per auto of bus komen, door een nauwe tunnel die vanaf Jelsa aan de noordkust van het eiland te bereiken is. Fietsen

is uitgesloten, levensgevaarlijk. Wil je echt ﬁetsen, neem dan de mountainbike vanaf Hvar en volg de kust. Lastig, maar het kan. De routes zijn zeer verzorgd, met rode verf zijn zelfs de losse stukken rots aangegeven. Bijzonder: een traverse ongeveer twee meter boven zee van maar liefst 200 meter lengte (5b, de laatste 30 meter helaas 8a). Het gebied is verdeeld in sectoren. Met name in de behindtowersector zijn de laatste jaren talloze routes bijgebouwd die niet in de topo (zie hieronder) staan. Er zijn meer afwijkingen van de topo: de route cliffbase.com is bijvoorbeeld ingekort tot 15 m. Een actueler overzicht is bij Miroslav te verkrijgen, evenals een overzicht van een aantal kleinere gebieden aan de zuidkust die deels nog in ontwikkeling zijn.

Velika Stiniva De topo is wellicht misleidend, sector A en B liggen naar het dorp en de zee rijdend niet aan de linkerkant van het dal, maar aan de oostkant. De weg snijdt er dwars doorheen. Bijna automatisch zoekt je blik naar hoge rotspartijen. Nee dus, zoek naar een smalle rotswand van maar acht meter hoogte. Zoals gezegd: jammen. In sector C en D, we zijn er niet geweest, zijn de routes iets langer, bijna 20 meter.

Podstine Podstine telt elf soepel gewaardeerde routes die alle boven zee beginnen of op een min of meer losstaand rotsje in zee. De weg ernaar toe loopt volgens het gidsje onderlangs de klif vanaf het punt waar de bebouwing van Hvar ophoudt. Dat klopt, maar goed bereikbaar is anders. Iets voor doorzetters. De rots is messcherp, dus let op je touwverloop. De 25 meter hoge klif is goed behaakt,

zelfs overbehaakt, maar of dat erg is? En mooi, erg mooi. Jammer dat er maar zo weinig routes zijn.

Het massiefje ligt een halve kilometer voorbij het dorp aan de rechterhand. Ook Milna is nog in ontwikkeling. Voor liefhebbers van ﬂinke overhangen heeft Milna een paar aardige routes te bieden.

Stra´cine Stra´cine is bereikbaar door bij Selce de weg omhoog te nemen. Kan niet missen. Een klein bordje ‘free climbing’ geeft aan waar het massief is. Een stukje klauteren brengt je bij de 16 routes, waarvan de langste 27 meter is. Routes 1 t/m 5 leken ons ondergewaardeerd. Ook de tophaken leken ons niet allemaal ingetekend. En de routes 12 t/m 16 waren niet bereikbaar zonder kapmes: te dicht struikgewas. Voordeel: het massief ligt op het noorden, dus niet in de verzengende zon.

Milna Ook Milna is een klein gebiedje: 14 routes van maximaal 25 meter. De gemakkelijkste route is 5c gewaardeerd. Milna ligt even ten oosten van Hvar, maar met de auto kun je beter vanuit Stari Grad de tunnel nemen naar de zuidkust en dan in westelijke richting rijden.

Documentatie • Croatia Climbing guide, Boris Cuji´c, Astroida d.o.o., 2007 4e druk, bijvoorbeeld te verkrijgen op de website www.jvw.nl. • www.cliffbase.com - Cliffbase is de hut van Miroslav Stec in Suplja Stina (Sveta Nedjelja). Je kunt hem ook mailen: cliffbase@cliffbase.com of miroslavstec@hotmail.com. Miroslav bemiddelt ook bij het verkrijgen van onderdak elders. • http://nl.croatia.hr/Home - Kroatisch Nationaal Bureau voor Toerisme • www.hvar.hr - toeristische informatie over het eiland

HOOGTELIJN 1-2009

L O C AT I E C A N A R I S C H E E I L A N D E N

T E K S T E N F O T O ’ S N I E L S S M I T, W E R E L D F O T O . O R G

WANDELEILAND

EIL ANDEN

LA GOMERA ●

El Cedro parc.

Klim naar de Fortaleza, 1243 m.

HOOGTELIJN 1-2009

Los Organos.

Uitzicht op de El Teide van Tenerife, de hoogste berg van Spanje.

In de omgeving van ChiguerĂŠ, verlaten gehucht.

LA GOMERA La Gomera is een van de Canarische eilanden in de Atlantische Oceaan ten westen van de zuidpunt van Marokko. Het eiland ligt ten zuidwesten van Tenerife. Het is met 378 vierkante kilometer het op een na kleinste eiland van de Canarische Eilanden. Er heerst een subtropisch klimaat. Aan de noordkant van het eiland hebben de passaatwolken de overhand; de zuidkant is zonniger. De highlights zijn het nationaal park Garajonay met de berg Garajonay (1487 m) dat op de UNESCO Werelderfgoedlijst staat en Los Organos, basaltformaties aan de kust. Deze zijn bereikbaar met de boot vanuit Valle Gran Rey, Siron Tina en San Sebastian.

Vervoer Vliegen naar Tenerife Sur (circa 4,5 uur), transfer naar Los Cristianos haven; per boot naar San Sebastian de La Gomera (circa 1,5 uur). Je kunt ook een binnenlandse vlucht nemen van Tenerife naar La Gomera (circa 0,5 uur). Busverbindingen: Sericio Regular Gomera, www.gomera.info/bus.htm

3 Van Vallehermoso naar Cumbre de Chiguere Vertrekpunt: Vallehermoso Eindpunt: Vallehermoso Duur: 5 uur Zwaarte: middelzwaar Hoogte verschil: 600 m Highlights: grandioze uitkijkpunten.

4 Rondje Fortaleza en Garajonay Vertrekpunt: Chipude Eindpunt: Chipude Duur: 5 uur Zwaarte: zwaar, zie foto la Gomera (9) Hoogte verschil: 650 m Highlights: bij mooi weer zie je El Hierro, Fortaleza leuke klim, Chipude typisch Gomeriaans dorpje en prachtig nationaal park.

5 Dal van Valle Gran Rey Verblijf Er is één camping op La Gomera: La vista in El Cedro, tel/fax 922 88 09 49. Reserveren is aan te raden. Wildkamperen is verboden op La Gomera. Verder zijn er tal van bed&breakfasts (vanaf zo’n € 20,- per persoon per nacht), hotels en vakantiewoningen.

Documentatie • La Gomera en el Hierro, H. Bauregger, Deltas, 2004 • Wanderführer La Gomera, Margit Mühler, Kompass, 2006 • La Gomera, el Hierro, Reiseführer, Michael Leibl e.a., Marco Polo, 2006 • Travelguide Canary Islands, Sarah Andrews e.a. Lonely Planet, 2007 • La Gomera Wanderführer, Klaus Wolfsperger e.a., Rother, 2007 • Kompass Wander- und Bikekarte, schaal 1: 30.000 • http://lagomera.startpagina.nl • www.gomera-island.com

De mooiste wandelingen 1 Arure, Galion bergen, Taguluche Vertrekpunt: Arure Eindpunt: Arure Duur: 6 uur Zwaarte: middelzwaar tot zwaar Hoogte verschil: 600 m, zie foto La Gomera (5) Highlights: mooi uitzicht op het dal van Taguluche en de Galion bergen, ruig en avontuurlijk. 2 Barranco de Guarimiar Vertrekpunt: Imada Eindpunt: Imada Duur: 4 uur Zwaarte: zwaar Hoogte verschil: 750 m Highlights: Barrano de Guarimiar met indrukwekkende dieptes.

Vertrekpunt: La Galera Eindpunt: La Galera Duur: 6 uur Zwaarte: zwaar Hoogte verschil: 1050 m Highlights: grootse rondwandeling via terrassen en buurtschappen naar El Cercado. Terug via de bergkam boven Valle Gran Rey.

A moment for eternity.

640_08 Inserate NKBV Niederlande Hoogtelijn.indd 1

16.10.2008 15:06:12 Uhr

WERF EEN NIEUW LID VOOR DE KONINKLIJKE NKBV EN ONTVANG BEIDEN EEN GRATIS

FIRST AID LIFELINE SET TER WAARDE VAN € 14,95 (TOTALE WAARDE € 29,90)

First Aid Lifeline: je reddingslijn bij reis en sport • identiﬁcatie dankzij een unieke code op stickers, polsband en/ of ketting • medisch dossier direct beschikbaar bij nood • familie en verzekeraars worden gewaarschuwd • overal ter wereld

Deze actie is geldig tot 1 juni 2008 Alleen door gebruik te maken van de meegehechte antwoordkaart Kijk voor de algemene voorwaarden van het lidmaatschap op www.nkbv.nl

HOOGTELIJN 1-2009

L O C AT I E Z W I T S E R L A N D

T E K S T R AY M O N D H A A N

En route

Der Vogel und das Kind Soms heb je een smoes nodig om samen te gaan klimmen. Raymond Haan en Peter Paul van Montfort bedachten er een en reisden samen af naar Zwitserland. Tijdens één van onze telefoongesprekken eerder dit jaar blijkt dat ook Peter Paul het speldje, horend bij het 25-jarig lidmaatschap van de NKBV, heeft ontvangen. Op 8 juli 1983 stonden we samen op de top van de Mont Blanc. Bij wijze van jubileum willen we dit jaar ook samen op pad. Op weg naar de bergen logeren we bij Frans en Marion die in Zwitserland wonen; kenners dus. Frans produceert - wat vroeg op de dag weliswaar - overeenkomstig het prachtige weer, een goedbuiige glimlach. Hij stelt voor om naar Ofen en Nünplatten ten oosten van Sarnen te rijden. Zat niet in de planning, maar als hij vóór is, dan moet het de moeite waard zijn.

Ik zweet me te pletter en ben blij de kalkrotsen te bereiken. Al in de eerste touwlengte wordt duidelijk dat de route overdadig behaakt is. Het klimplezier vermindert er echter niet door. De rotsen zijn prachtig! Aan het eind van de tweede touwlengte is het even gebukt klimmen geblazen. Een deels natte plaat bevat een verlaagd plafond, waarna de standplaats binnen bereik is. Dan wordt het kiezen: 5b of een variant rechts die op papier 6b ‘doet’. Daarmee is het de zwaarst gewaardeerde touwlengte van de route. De horizontaal gevormde spleetjes vragen, behalve wat technische bewegingen en een beperkte dosis knijpwerk, vooral Genussklet-

terei. Minder dan 6b lijkt me, maar zeer de moeite waard. De 6a+ erop volgend is van een ander karakter. Brute kracht (of de juiste, niet aanroepbare techniek) lijkt de deur naar de wereld van ﬁjnere momenten te openen. Traverserend onder een dak, via een met water gevulde richel, is het toch wel even ploeteren. Dan de uitklim. Bijna even onopvallend als de eerste touwlengte. Bij de standplaats realiseer ik me hoe jammer het is dat de Genusskletterei al weer voorbij is. En voordat ik het besef staat Peter Paul voor m’n neus met het Wandbuch in zijn handen. Onze namen staan al genoteerd… Werk van de afdalende Frans en Marion. Na het

F OTO ’ S P E T E R P A U L VA N M O N T F O R T E N R AY M O N D H A A N

HOOGTELIJN 1-2009

En route 6a+

6a+

� � � � ��

maken van wat foto’s gaan ook wij naar beneden. Tijdens het abseilen denk ik nog even terug aan de klim van bijna 25 jaar geleden. Of het nu gaat om een klim naar de top van een berg of een mooie rotsroute naar een onbenoemd punt. Het blijven onweerstaanbaar mooie bezigheden. ▲

● ROUTE-INFORMATIE Route

Documentatie

De route Der Vogel und das Kind kent vijf touwlengtes met de beschreven variant in de derde touwlengte. Waardering: 6a-5a-5b(6b)6a+-6a+. De route is in totaal 209 klimmeters lang. Let op: vanaf de tophaak naar de derde standplaats is het 46 meter abseilen. Abseilpiste: 46 m, 40 m, 50 m.

• Schweiz Plaisir Ost; Jürg von Känel, Edition Filidor, 2007. • Kaarten: Melchtal (SLK: 1190), Stans (SLK: 245)

Materiaal • Benodigd touw: 2 x 50 meter • Aantal Express-setjes: 11

Reis Vanaf Luzern over snelweg 8 richting Brünig / Sarnen. Neem de afslag Kerns. Na Kerns naar St. Niklausen, Melchtal en tenslotte naar Turrenbach: parkeren. Vanaf de snelweg is dat ongeveer 17 km.

Vanaf de parkeerplaats is het 2,5 uur lopen naar het begin van de route. Volg het gemarkeerde wandelpad naar Wolﬁsalp. Vlak daarvoor verlaat je het pad en ga je over geröll en padsporen naar de voet van de wand.

Verblijf Er zijn diverse pensions, ook met slaapzaal, in het Melchtal. Kijk op www.melchsee-frutt.ch

HOOGTELIJN 1-2009

ADVERTORIAL

TEK ST EN FOTO MENNO BOERMANS

VAN SPORTVROUW Wat doe je als je gek bent op klimmen, een neus hebt voor handel en bovendien nog over vrije uren beschikt? Je gaat de boer op met een honderd procent Nederlands kledingmerk. Nederlands Kampioen Boulderen 2003 Irene Pieper deed dat. Sinds 2004 is de Enschedese Irene Pieper de stuwende vrouw achter Nihil, de kledingsponsor van het Nederlands sportklimteam in 2007. Het bedrijf brengt stijlvolle broeken en shirts voor sportklimmers en boulderaars op de markt in Europa en binnenkort ook in Japan. Japan, hoe krijg je dat voor elkaar? “Dat is een grappig verhaal. Een Japanse klimmer bestelde vorig jaar via internet een van onze broeken. Afgelopen juli waren we met Nihil present op dé grote vakbeurs in Friedrichshafen, en toen stond daar opeens een Japanner in de Mithrill pant voor onze neus. Hij leefde er in, zo vertelde hij. Met de sample-collectie onder zijn arm ging hij naar huis en waarschijnlijk wordt hij onze distributeur in Japan.” Hoe ben je in het klimmen verzeild geraakt? “In april 1995 klom ik mijn eerste route. Mijn vriend René klom al langer en hij nam me mee naar Ibbenbüren, Duitsland. Meteen had ik de smaak te pakken. Ik wilde alleen nog maar klimmen. In Enschede ging ik trainen bij Peter Horning. Hij had thuis een paar wandjes met grepen gebouwd. Later liet hij een complete hal bouwen: het huidige Arqué.” Je doet ook wedstrijden? “Al in 1997 deed ik mee aan het Nederlands Jeugd Kampioenschap. Samen met Roman van der Werf, die net als ik niet uit de klimhal in Enschede weg te slaan was. We werden allebei tweede in onze categorie. Later volgden meer wedstrijden. Ik wilde de beste zijn.” En, gelukt? “Bij het klimmen niet, maar bij de discipline boulderen werd ik in 2002 derde op het NK en in 2003 wist ik de eerste plek te bemachtigen. Ik was Nederlands Kampioen! “ Ook buiten in de echte rots heb je goed gepresteerd. “Gezien de korte reistijd vanuit Enschede was ik veel te vinden in de bouldergebiedjes in Duitsland. In de Pferdestahl, in de Ith, klom ik in 2003 mijn eerste 7a en 7a+ boulder en een 7b traverse. Twee jaar later lukte het me om Magic Bus te klimmen, een 7b+ boulder in Fontainebleau met een groot dak. “ Klim je nog steeds? “Door drukte is het qua wedstrijden momenteel wat minder, maar het fanatisme is er nog.” Terug naar Nihil. “In 2002 werd Nihil opgericht door Jörg Franken en Maarten Miedema. Ze wilden een Hollands kledingmerk op de markt brengen, speciaal voor klimmers en boulderaars. Om bekendheid te krijgen sponsorden ze een paar Nederlandse klimmers, onder wie ik.

Ik was meteen onder de indruk van het merk. De designs waren vernieuwend en het concept goed. Toch kregen ze het merk niet echt van de grond. Dat kwam vooral doordat ze het ‘erbij’ deden. In de avonduurtjes, zeg maar. Ze hadden gewoon te weinig tijd om het merk echt goed te lanceren en hielden het na twee jaar voor gezien. Ik heb het toen overgenomen.” Jij had wel tijd? “Ja, als freelance vormgeefster was ik een stuk ﬂexibeler. Bovendien had ik net een blessure opgelopen. Tijdens een klimtripje naar de Ith in Duitsland kreeg ik erg veel last van mijn elleboog en knie. Ze waren warm en rood, en deden behoorlijk pijn. In het ziekenhuis werd de diagnose gesteld: reactieve artritis. Ik had een bacteriële infectie in mijn lijf. Klimmen kon ik dat jaar wel vergeten. Had ik mooi tijd om in Nihil te steken.” Je doet het in je eentje? “In het begin wel, nu samen met mijn vriend René Geerlings. Hij is de salesmanager, ik doe het ontwerp en de marketing.” Omschrijf de stijl van Nihil eens? “Onze slogan is ‘progressive wear for optimal performance’. Dus vernieuwende hippe en progessieve kleding die zo lekker zit dat het de prestatie ten goede komt.” Concreet? “De broeken en shirts zitten lekker tijdens het klauteren. Er is bij het ontwerpen van de vorm nagedacht over welke bewegingen de drager, van bijvoorbeeld de broek, maakt. Ook passen we lichtgewicht stoffen toe voor de luchtige kleding tijdens het lopen, maar een boulderbroek daarentegen moet weer robuust zijn omdat het vaak in aanraking komt met de rots. “ Dan is het dus een pre dat jij zelf ook klimt? “Jazeker. Dat ik als ontwerper van de kleding zelf weet wat belangrijk is voor de gebruiker, is een van de punten waarop we scoren. Dat ik zelf klimmer ben maakt Nihil ook geloofwaardiger.” En het moet er mooi uitzien... “Uiteraard. Het idee is dat de klimmer op vakantie in zijn kleding ook daarna gerust in een restaurantje iets kan gaan eten zonder eruit te zien als een sloeber. Vaak kijk ik tijdens het ontwerpproces naar wat de casual mode doet. Wat is in, welke kleuren komen in de mode enzovoort. Dat pas ik een beetje toe op mijn kledinglijn. Fashion meets outdoor.” Waar komt de naam eigenlijk vandaan? “Nihil betekent nagenoeg niets. Tijdens het neerzetten van sportieve

TOT ZAKENVROUW

prestaties wil je geen hinder ondervinden van onze kleding. Daarnaast is het ook een verwijzing naar de klimmer die nauwelijks iets nodig heeft om zijn sport buiten te beoefenen. Met niets en zichzelf in de natuur, dat idee.” Waar staat Nihil nu? “We zijn een serieuze speler op de outdoor markt. Het aantal verkooppunten stijgt en we blijven onze producten ontwikkelen. We hebben onlangs onze strategie iets aangepast en gaan ons nu meer

richten op sport en lifestyle en iets minder op alleen klimkleding. De producten zijn niet alleen meer interessant voor de hardcore klimmer maar ook voor de grote groep recreatieve buitensporters.” Waar staat Nihil over vijf jaar? “Het bedrijf is nog steeds even klein, maar de verkoop is veel groter. Heel Amerika kent Nihil. En ook de Nederlandse winkels durven het te verkopen.”

HOOGTELIJN 1-2009

O N D E R R E D A C T I E VA N F R A N K H U S S L A G E

Recensies & signalementen

Solidariteit

Buildering

High

De poging van de Italianen Stefano Longhi en Claudio Corti en de Duitsers Günther Nothdurft en Franz Mayer om in augustus 1957 de Eigernoordwand te beklimmen liep uit op een drama dat vijftig jaar nadien nog steeds de aandacht trekt. De vorderingen van de twee touwgroepen waren zodanig dat er een reddingsactie op touw werd gezet. Van verschillende kanten kwamen er klimmers in actie om de vier mannen uit hun benarde positie te bevrijden. Alpinisten van naam als Lionel Terray (in de regio onderweg met de Nederlanders Tom de Booij en Cees Egeler), Riccardo Cassin, Carlo Mauri waren betrokken bij de reddingspogingen. Alleen Corti overleefde het drama. Zijn tochtgenoot Longhi hing ruim twee jaar dood in de wand. Nothdurft en Mayer werden pas in september 1961 teruggevonden in de westﬂank van de Eiger. Uit dit voorbeeldig uitgegeven boek spreekt een ongekende solidariteit binnen de toenmalige klimwereld. Het boek is eigenlijk meer een fotoboek dan een geschiedschrijving van een redding. Maar de combinatie van de zakelijke tekst en de vele zwartwitfoto’s geven een goede indruk van wat er zich toen heeft afgespeeld op de Eiger. Direct na de redding was de mediaaandacht ongekend groot. In het veel gelezen boek over Eigernoordwandbeklimmingen “de Witte Spin” van Heinrich Harrer wordt nogal harde kritiek geuit aan het adres van Corti. De auteurs van ‘Corti drama’ zijn, geheel in lijn met de vrij zakelijke toon van het boek, mild voor Corti en zijn merkbaar ongelukkig met de manier waarop Harrer Corti heeft behandeld . (PD)

Vanaf de cover kijkt een man met een bobbelige neus je aan, zijn handen vol magnesium en zijn klimpositie duidelijk een heftige. Als je beter kijkt, beklimt hij een glazen wand en zie je in de achtergrond niet precies hoe diep zijn parkachtige uitgangspositie onder hem ligt. Dan begint ook de rest te dagen: hij heeft geen touwen, geen gordel, geen zekering! Alain Robert, alias Spiderman, klimt al jaren solo in de rotsen (niet altijd met even goed gevolg), als hij een aanbod krijgt om voor een ﬁlm een gebouw in Chicago te beklimmen. Hij krijgt de smaak te pakken en beklimt het liefst de hoogste wolkenkrabbers die hij kan vinden. En hij probeert er zijn werk van te maken door zich te laten sponsoren. Het extra geld gaat naar goede doelen. Dit boek gaat over een man die ongelofelijke risico’s neemt op een bijna wekelijkse basis. Na lezing blijf je met een zeer dubbel gevoel zitten. Hij is een Zuid-Franse superheld in een spinnenpakje klevend aan de hoogste glazen wanden van de wereld, die zich zeer bewust is van zijn actieve zoektocht naar risico en aandacht. Maar het verhaal stikt van de Amerikaans klinkende superlatieven. Hij vertelt zijn levensverhaal alsof hij druk gebarend in een café staat met een steeds groeiende menigte om hem heen. En misschien is dat niet de manier om een streven naar hoogte en een betekenisvol leven uit te drukken. [Renske den Boer]

Dat je met diabetes best een berg op kunt, heeft Bas van de Goor vorig jaar oktober bewezen met zijn expeditie naar de Kilimanjaro. De olympisch volleybalkampioen Van de Goor kreeg in 2003 te horen dat hij diabetes type 1 heeft. Op zijn vraag wat hij nog wel en wat hij niet meer op het gebied van sport kon doen, antwoordden de artsen laconiek: volleyballen kan prima, maar bergbeklimmen raden we je af. Inmiddels had de volleyballer de Bas van de Goor Foundation opgericht met als missie de de kwaliteit van leven van mensen met diabetes te verbeteren door sport en bewegen. Onder de vlag van deze organisatie zette hij samen met René de Bos zijn Kilimanjaro Diabetes Challenge op poten. Samen met zeven lotgenoten en een leger aan (medische) begeleiding gingen ze na een jaar voorbereiding op pad. Eerst werd Mount Meru verschalkt, daarna Kilimanjaro. Slechts een deelnemer moest afhaken vanwege knieklachten; de rest haalde de top. Onderweg deden de medici onderzoek. In alle opzichten was de missie geslaagd.

CORTI – DRAMA, Daniel Anker, Rainer Rettner AS-verlag, 2007 ISBN 978 3 909111 33 6 Prijs ca € 55,-

With bare hands; the story of the human spider Alain Robert Maverick House, 2008 ISBN 9781905379552 Prijs € 25,99

Ronald Hoogendoorn legde zowel de voorbereidingen als de expeditie zelf vast in prachtige foto’s. Deze zijn gebundeld in het boek over de Diabetes Challenge dat verder nauwelijks tekst bevat. Die is ook niet nodig; de foto’s spreken voor zich. Het is een fraai vormgegeven en zorgvuldig gedrukt boek geworden dat vooral de moeite waard is voor betrokkenen, hun relaties en allen die de Bas van de Goor Foundation willen steunen. High on insulin, Kilimanjaro Diabetes Challenge ‘08 Bas van de Goor Foundation ...daM uitgeverij, 2008 ISBN 978 90 71902 02 4 Prijs € 22,50

HOOGTELIJN 1-2009

Het Kristal Ilja Bos, uitgave in eigen beheer, te bestellen via www.bergbelevenissen.nl Ze bestaan nog: mensen die hun vaste baan opzeggen om hun dromen achterna te gaan. Zelfs in Nederland. Eén van hen is Ilja Bos. In ‘Het Kristal’ schrijft ze een verhaal over bergsport, over afzien en over in jezelf geloven. In haar bergsportersleven raakte Ilja gefascineerd door Jeanne Immink, de legendarische Nederlandse bergsportster uit de gouden eeuw van het alpinisme, naar wie zelfs een Dolomietentop vernoemd is. Steeds weer kruiste Ilja’s pad dat van Jeane Immink. De uitgave van Het Kristal markeert het punt waarop Ilja stopte met haar werk om haar brood in de bergen te gaan verdienen. Mongolei - Trekking, Wandern, Mehrtagestouren, Bergtouren Panico Alpinverlag, 2008, 978-3-936740-47-9 Auteur Jens Geu kent Mongolië sinds 20 Jaar en legt met deze topo de eerste goed onderlegde trekkinggids van een van de mooiste landen ter wereld op tafel. Naast een keuze uit trekkingroutes in woestijn, steppe, taiga en hooggebergte biedt de gids ook veel tips omtrent land, cultuur en bevolking. Uiteraard wordt de tekst aangevuld met de nodige overzichtsen detailkaarten. Die Erschließung der Dolomiten Hans-Günter Richardi, Athesia, 2008, ISBN 978-88-82665-24-1 Richardi, ex-redacteur van de Süddeutsche Zeitung, doet verslag van de ontsluiting van de ‘Bleke Bergen’. In 1862 waren de Weners Paul Grohman en Viktor Wolf-Glanvell de eersten die als bergsporters de Dolomieten betraden. Vanuit Cortina d’Ampezzo ontdekten zei de onbekende wereld van de witte rotsnaalden en binnen een paar jaar hadden ze samen vele eerstbeklimmingen in het gebied op hun naam staan. 2008 American Alpine Journal John Harlin III, American Alpine Club, 2008, ISBN 9781933056074 Het traditionele jaarboek waarin de belangrijkste beklimmingen en bergsportfeiten van het afgelopen jaar beschreven worden. Vijfhonderd pagina’s met dramatische successen en hartverscheurende mislukkingen. Accidents in North American Mountaineering, 2008 Jed Williamson, American Alpine Club, 2008, ISBN 9781933056081 De jaarlijkse Amerikaanse evenknie van Pit Schuberts successerie ‘Sicherheit und Risiko’. Al meer dan vijftig jaar geven de boeken uit deze serie een overzicht van bergsportgerelateerde ongelukken

El Chorro Mark Glaister, www.rockfax.com, 2008 El Chorro is een van de mooiste klimgebieden van Spanje, gelegen op vijftig kilometer van Malaga. El Chorro is een kalksteengebied waar met name ’s winters veel sportklimmers hun toevlucht zoeken. De meest betrouwbare klimgids van de regio is sinds 2001 die van Rockfax. Helaas is deze al sinds 2004 uitverkocht. Sinds december 2008 heeft Rockfax een volledig herziene en uitgebreide versie op de markt. Meer dan duizend routes, veel stoere foto’s, goede routeschetsen en alle benodigde informatie over toegang, onderdak, boodschappen en andere activiteiten. Met deze gids start Rockfax een complete serie over El Chorro en de omringende klimgebieden. The High Mountains of Crete Loraine Wilson, Cicerone, 2008, ISBN 9781852845254 Cicerone heeft zijn wandelgids over Kreta geactualiseerd. Al jaren was de eerste druk de standaard voor hen die op Kreta willen bergwandelen of het langeafstandswandelpad E4 volgen. Hij was echter hard toe aan een tweede druk. Met Mount Ida en Psiloritis zijn er twee nieuwe berggebieden opgenomen. Uiteraard zijn alle kaarten en gegevens over bijvoorbeeld het openbaar vervoer geupdatet. Ook zijn de 113 beschreven wandelingen voorzien van coördinaten voor GPS-gebruikers. En zeker dat laatste kan in het soms zeer ruige Kretenzische binnenland erg handig zijn. • Tour du Mont Blanc Jim Manthorpe, Trailblazer, Surrey, 2008, ISBN 9781905864126 • The Walker’s Haute Route Alexander Stewart, Trailblazer, Surrey, 2008, ISBN 9781905864089 De trekkinggidsen van Trailblazer hebben hun sporen vooral verdiend in slecht gecartografeerd gebied in Verweggistan. Hun gidsen zijn onovertroffen in het beschrijven van trektochten door gebied waarvan geen of alleen slechte landkaarten bestaan. De meerwaarde van deze gidsen voor bekende wandelingen in de Alpen is minder groot, omdat deze gebieden perfect gedocumenteerd zijn. Daarmee zijn de gidsen zeker niet minder goed.

INTERNET Kijk voor meer recensies en signalementen op www.hoogtelijn.nl. Klik op de cover van Hoogtelijn 1/2009 en kies Recensies & Signalementen.

MOUNTAIN

N E T W O R K

WIJ ZOEKEN NIEUWE COLLEGA’S MOU NTAI N N ETWOR K staat voor meer dan 20 jaar expertise en heeft de ambitie om het ‘netwerk’ van centra uit te breiden en in te richten als veelzijdige bergsportcentra. Op deze centra ‘nieuwe stijl’ vindt je naast klim- en trainingsfaciliteiten, onder meer een bergsportcafé, klimshop, infotheek en kun je er terecht voor NKBV gecertificeerde cursussen en opleidingen, een trainingsconsult en een NKBV lidmaatschap. De bergsportcentra van Mountain Network zijn door de NKBV erkend als opleidingscentra en fungeren voor het mbo/hbo als erkend leerbedrijf.

WIJ VERZETTEN BERGEN VOOR U

Om de ambities te verwezenlijken zijn wij op zoek naar nieuwe collega’s! LOCATIEMANAGER M/V Is eindverantwoordelijk voor het bergsportcentrum en bewaakt de missie van Mountain Network. Hij is het gezicht voor bezoekers en medewerkers en het aanspreekpunt voor het management. Voor deze fulltime functie zoeken wij een enthousiaste bergsporter met organisatietalent, enkele jaren werkervaring en een hbo werken denkniveau. SPORTMANAGER M/V Is verantwoordelijk voor de sportactiviteiten op het bergsportcentrum. Samen met de locatiemanager is hij een belangrijke spil in de verwezenlijking van de missie van Mountain Network. Voor deze fulltime functie zoeken wij een enthousiaste klimsporter met didactische kwaliteiten, enkele jaren werkervaring en een hbo werken denkniveau. HORECAMEDEWERKER M/V Is verantwoordelijk voor de horeca- en cateringactiviteiten in het bergsportcentrum en vervult daarnaast bar/baliediensten. Hij werkt onder supervisie van de locatiemanager en is lid van het basisteam. Voor deze functie (32-40 uur) zoeken wij een creatieve persoon met affiniteit met de bergsport en oog voor presentatie, hygiëne en sfeer, enkele jaren werkervaring en een mbo werken denkniveau. LOCATIEMEDEWERKER M/V Verzorgt bar/baliediensten en verricht allerhande voorkomende werkzaamheden. Hij werkt onder supervisie van de locatiemanager en is lid van het basisteam. Voor deze functie (20-40 uur) zoeken wij een enthousiaste bergsporter die servicegericht te werk gaat en een mbo werken denkniveau heeft.

Specialist in bergsportverzekeringen

Meer info op: www.mountain-network.eu/vacatures

M N ARNHEM

W.A. HIENFELD B.V.

M N NIEUWEGEIN

Postbus 75133

M N AMSTERDAM

1070 AC Amsterdam

M N HEERENVEEN M N DORDRECHT (2010)

Telefoon Telefax E-mail

0031(0)20 - 5 469 469 0031(0)20 - 6 427 701 info@hienfeld.nl

M N ARDENNEN (B) M N MONT BLANC (F)

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden.

SPORTS / EVENTS / EDUCATION / PRODUCTS ARNHEM / NIEUWEGEIN / HEERENVEEN / AMSTERDAM / DORDRECHT / ARDENNEN (B) / MONT BLANC (F)

64-advertenties.indd 64

03-02-2009 11:36:32

HOOGTELIJN 1-2009

NKBV ledeninformatie Lidmaatschap – jouw voordelen • gratis vijf keer per jaar het enige Nederlandse allround klim- en bergsporttijdschrift Hoogtelijn • tot 50% korting op je overnachtingen in alpenhutten en de NKBV-hutten in Oostenrijk en België • doorlopende reisverzekering met klim- en bergsportdekking voor slechts € 21,50 per jaar • jaarlijks een gevarieerd aanbod van klim- en bergsportcursussen en – tochten in het buitenland • jaarlijks een gevarieerd aanbod aan regionale activiteiten bij jou in de buurt • toegang tot kaderopleidingen voor o.a. instructeur, trektochtleider, trainer en scheidsrechter • toegang tot de landelijke sportklimcompetitie • gratis toegang tot het bergsportinformatienummer 0348-409521 • gratis gebruik van zes regionale gespecialiseerde bibliotheken en een centraal bergsport informatiecentrum • 20% korting op de huur van bergsportmaterialen bij Base-Camp • 15% korting op je uitrusting bij Bever Zwerfsport, Spac Sport, Demmenie en Slee Buitensport wanneer je een tocht of cursus bij bergsportreizen.nl boekt • 8,5% korting op cursus Weerkunde bij Meteo Consult • toegang tot de grote Belgische rotsklimmassieven

bankrekening 22.53.37.274 of girorekening 53.47.44 ten name van NKBV te Woerden onder vermelding van je lidnummer en ‘kk 2009’. Het klimmen in de betreffende rotsmassieven is gebonden aan regels. Deze kun je nalezen op www.nkbv.nl onder Klimregeling.

Klimjaarkaart 2009 NKBV-leden die in 2008 in bezit waren van de klimkaart ontvingen medio januari automatisch de factuur voor de klimjaarkaart 2009. Na de verwerking van de betaling ontvang je de klimjaarkaart. Deze is geldig gedurende het kalenderjaar waarin ze wordt afgegeven. Je hebt dan toegang tot de genoemde rotsmassieven zonder verdere kosten. Kijk voor het overzicht en de gedetailleerde regeling op www.nkbv.nl onder Klimregeling.

Tarieven Tukhut 2009 In 2009 worden de tarieven voor de Tukhut verhoogd. De nieuwe tarieven zijn per persoon per nacht: Volwassen lid € 7,-; niet-lid € 15,Kinderen lid €4,-; niet-lid € 8,-

Verhuisd? Geef de adreswijziging zelf door aan de NKBV. Voor de bezorging van de acceptgiro’s met bergsportreizen.nl maakt de vereniging gebruik van Sandd. De doorstuurservice van TPG is niet van toepassing.

Facturen 2009 Heb je nog geen contributie- en verzekeringsfacturen 2009 ontvangen? Neem dan contact op met afdeling sportservice op, 0348-409521 (kies 1) De algemene voorwaarden voor het lidmaatschap – waaronder opzeggen van het lidmaatschap- vind je op onze website www.nkbv.nl/lidmaatschap.

Klimmen in België NKBV-leden kunnen in België klimmen op zeven rotsmassieven: Freyr, Beez, Dave, Les Awirs, Hotton, Durnal en Pont-á-Lesse. Toegang tot deze massieven is voor NKBV-leden alleen mogelijk met een geldige klimjaarkaart. De klimjaarkaart kost €20,00. Je kunt dit bedrag overmaken op � � ��

��

In maart ontvangen alle NKBV-leden de Nationale Sportpas 2009. Dus als je korting wilt bij Total, Perry Sport, Expert, Aktiesport of één van de andere deelnemende bedrijven, activeer dan je pas. De sportpas is hét kortingsprogramma voor sporters met korting in euro’s en niet in punten of zegels. Kijk op www.nationalesportpas.nl voor alle kortingspercentages en speciale aanbiedingen.

Bureau gesloten Het NKBV- bureau is op de volgende dagen gesloten: Goede vrijdag (10 april), Pasen (13 april), Koninginnedag (30 april), Hemelvaart (1 mei). � � ��

��

Nationale Sportpas 2009

��

Lidmaatschap Hoofdlid › 18 jaar € 46,50 Seniorlid › 65 jaar € 46,50 Juniorlid 18 t/m 24 jaar € 43,50 Gezinslid › 18 jaar € 38,00 Jeugd(gezins)lid < 18 jaar € 15,00 Lid worden? Meld je online aan via www.nkbv.nl/vereniging/ lidmaatschap. Hier vind je ook de algemene voorwaarden voor het lidmaatschap – waaronder de regels van het opzeggen van het lidmaatschap.

HOOGTELIJN 1-2009

Vooruitblik

Hoogtelijn 2-2009 verschijnt 24 april

Goed voor het voorseizoen:

VOORALPEN

Hoogtelijn is het ofﬁciële tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV) Het verschijnt vijf keer per jaar, in februari, april, juni, september en november. Artikelen en bijdragen in Hoogtelijn zijn op persoonlijke titel geschreven tenzij anders vermeld. Niet elk(e) artikel of bijdrage van een redacteur of andere schrijver geeft per deﬁnitie de mening of het standpunt van de Koninklijke NKBV weer. De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn. REDACTIE Mieke Scharloo (eindredacteur), Pieter Dirksz (penningmeester), Frank Husslage, Moniek Janssen, Sjors Kurvers, Bep Maltha, Ivar Schute.

Chartreuse

MEDEWERKERS Jody Hagenbeek, Peter uijt de Haag, Christine Tamminga, Arnold Tang, Milka van der Valk Bouman (correctie); Saskia Gottenbos (cartograﬁe); Toon Hezemans (cartoon); Martijn Schell REDACTIE-ADRES NKBV-Bureau, t.a.v. Secretariaat Hoogtelijn Postbus 225, 3440 AE Woerden E-mail redactie Hoogtelijn: hoogtelijn@nkbv.nl

Beieren

Vogezen

Tentoonstelling:

Nederlandse Karakorumexpeditie 1912

NKBV-BUREAU Open ma t/m vrij 9.00-12.30 uur en 13.00-16.00 uur. Telefonisch bereikbaar: ma 13.00- 16.00 uur di t/m vrij 10.00 – 12.30 uur en 13.00 –16.00 uur Bezoekadres: Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Postadres: postbus 225, 3440 AE Woerden Tel: 0348-409521 / Fax: 0348-409534 E-mail: info@nkbv.nl Homepage: http://www.nkbv.nl TOPPERS € 3,- per 30 tekens, min € 9,- per Topper. Download het opgaveformulier van de website: www.nkbv.nl/tijdschrift/toppers of vraag het aan via 0348-409534 Sluitingsdata Katern Verenigingsinformatie nr 2009/2: 2 april 10.00 uur nr 2009/3: 11 juni 10.00 uur ADVERTENTIE EXPLOITATIE ManagementMedia BV, Emmastraat 61, postbus 1932, 1200 BX Hilversum tel: 035-6232756, fax: 035 6232401 Olger Kooring & Peter Dierdorp olger.kooring@managementmedia.nl peter.dierdorp@managementmedia.nl VORMGEVING Studio ManagementMedia, Edith van de Giessen (art director), Meta Pols

Interview met Katja Staartjes

DRUK: Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 37.000 ISSN: 1387-862X Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

HOOGTELIJN 1-2009

Vooruitblik

Hoogtelijn 2-2009 verschijnt 24 april

Goed voor het voorseizoen:

VOORALPEN

Chartreuse

Beieren

Vogezen

Tentoonstelling:

Nederlandse Karakorumexpeditie 1929

Interview met Katja Staartjes

DRUK: Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 37.000 ISSN: 1387-862X Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

Goed voorbereid op vakantie Daar hoort een goede verzekering bij De NKBV biedt leden twee verzekeringen aan: • Doorlopende (bergsport) ongevallenreisverzekering • Doorlopende annuleringskosten verzekering Waarom verzekeren via de NKBV? • Omdat de verzekeringen gelden voor al je vakanties of het nou een strand-, ski-, of bergsportvakantie betreft. • Omdat het op wandelen klimgebied één van de beste reisverzekeringen is. • Omdat de verzekeringen spotgoedkoop zijn. Doorlopende (bergsport) ongevallenreisverzekering • De reisverzekering heeft werelddekking en rubrieken voor redding, opsporing, repatriëring, bagage, geneeskundige kosten, rechtsbijstand en ongevallen! • Geldt voor alle bergsportactiviteiten, al dan niet onder de leiding van bevoegde gidsen, instructeurs of erkende voorklimmers. Premie per kalenderjaar • Personen van 0 – 5 jaar:  1,50 • Personen van 5 – 12 jaar:  10,50 • Personen van 12 jaar en ouder:  22,50 Doorlopende annuleringskosten verzekering Geldt bij onder andere: • Overlijden, ernstige ziekte of ongeval van familieleden in eerste of tweede graad • Zwangerschap • Onverwacht ter beschikking krijgen van huurwoning • Onvrijwillige werkloosheid • Overlijden van uw huisdier • Herexamen tijdens uw geplande vakantie • Definitieve ontwrichting huwelijk of samenlevingscontract

Meer informatie Op nkbv.nl vind je meer informatie over deze verzekeringen, de polisvoorwaarden en kan je de verzekeringen afsluiten.

Premie per jaar • 1 persoon:  40,• 2 personen:  65,• 3 personen of meer:  80,-

De verzekeringen zijn tot stand gebracht via bemiddeling van onze verzekeringsmakelaar Mercer B.V. Deze tekst is met zorg samengesteld, echter kunnen hieraan geen rechten worden ontleend.

ol topja

ck!

vind je dit nog niet klimmen genoeg dan?

wanneer gaan we nu echt klimmen? ik heb toch niet voor niets dit jack gekocht, ik wil echt klimmen!!!

De trekkoordjes van je capuchon waaien zelfs bij orkaankracht niet in je gezicht

Absoluut top! Gore-Tex heeft een nieuw topproduct. Drielaags Pro-Shell is lichter, sterker, soepeler en ademt beter. Lowe Alpine maakt er topjacks van. En die worden graag gedragen door topklimmers. Zodat je ze nogal eens op een top tegenkomt…

en (de instructeurs van de Nederlandse Klim de rij) Bergsport Vereniging stonden er voor in

• Naden afgeplakt met 13 mm microtape

(soepeler, lichter en beter ademend)

Summit jacket

weegt maar 493 gram!

Climb Pro jacket

weegt maar 514 gram!

• ‘Watershed’ ™ naadloze schouders

(duurzamer bij rugzakgebruik)

• ‘Swivel Sight’ ™ (zodat hij goed met je hoofd meedraait) verstelbare capuchon (groot genoeg om je helm onder te

dragen, maar past toch in je kraag!)

• Perfect afsluitbare manchetten

(met één hand te bedienen)

• Twee hoge borstzakken (ruim boven je klimgordel) • Helix mouwconstructie waardoor je je armen goed omhoog kunt steken (en dat gebeurt nogal eens als je klimt…)

Lowe_proshell-230x297+5.indd 1

Waterbestendige ritsen (hoofdrits, borstzakken en ventielatieritsen op de achterkant bovenarm)

Deze topjacks zijn natuurlijk maar een klein deel van onze uitgebreide kledingcollectie. We hebben nog veel meer. Check www.lowealpine.com voor ons hele aanbod. Of ga naar je buitensportwinkel. Voor onze rugzakken check www.rugzak.nl.

Tip! Word ka Die he derlid van d bben a e llemaa l zo’n c o

30-05-2008 15:16:54

Qurius is de Europese Microsoft partner die branchespecifieke softwareoplossingen en IT-infrastructuren ontwerpt, realiseert en beheert. Qurius kenmerkt zich door een open bedrijfscultuur waarin passie en waardering voor unieke persoonlijkheden centraal staan. Wij bieden een internationale, dynamische werkomgeving waarbinnen je zelfstandig kunt werken en waar veel ruimte is voor eigen initiatief en persoonlijke ontwikkeling.

Qurius about passion Als bergbeklimmer is er niks mooier dan het bereiken van de top. Stel je eens voor dat je ook in je werk altijd voor het hoogst haalbare gaat. Hoe steiler, hoe spannender. Hoe hoger, hoe mooier… Wij zijn op zoek naar gedreven bergbeklimmers die altijd gaan voor topresultaat. Durf jij de sprong te wagen? In verband met onze groei komen wij graag in contact met:

.NET Developer Als .NET Developer werk je aan innovatieve maatwerk- en integratieprojecten voor gerenommeerde klanten. Je werkt met .NET 3.5 en technieken als WCF en LINQ.

ERP Projectmanager Als ‘expeditieleider’ sta je voor de uitdaging het implementatie traject tot een goed einde te brengen, binnen de overeengekomen tijd-, budget- en kwaliteitsafspraken.

ERP Consultant Als ERP Consultant implementeer je onze op Microsoft Dynamics gebaseerde branche oplossingen en begeleid je het complete implementatietraject.

Meer informatie of solliciteren? Stuur je sollicitatiebrief met CV voor 1 oktober a.s. naar topmensen@qurius.nl. Heb je nog vragen dan kun je natuurlijk ook contact opnemen met onze HRM adviseur Steven Meijer, te bereiken op 0418-683500.

Adri

Topbedwinger en Senior Support Engineer bij Qurius

De Europese Microsoft partner

Qurius heeft vestigingen in Zaltbommel, Veenendaal, Rijswijk, Hoogeveen en Joure.