Muziekwereld 2, 2014 web Jazzdagspecial

jaargang 95

nummer 2 - 2014

vakbond voor musici en acteurs

Een eigen opname met het Sena Muziekproductiefonds

Jouw muziek gaat het maken... met het Sena Muziekproductiefonds Ben je professioneel muzikant en mis je de financiĂŤle middelen om jouw muziek te produceren?

Het Sena Muziekproductiefonds kan je helpen! Zorg dat je deze kans niet laat liggen en dien jouw aanvraag vandaag nog in bij Sena.

Ga voor meer informatie en de voorwaarden naar www.sena.nl/muziekproductiefonds

redactioneel

Niet alleen voor jazzmusici In deze (jaarlijkse) jazzdagspecial van de Muziekwereld uiteraard uitgebreid aandacht voor de jazz en de Jazzdag op 27 en 28 juni.

Maar ook een nadere blik op de steeds onduidelijkere afrekeningen van theaters met artiesten (ervaringen met schimmige kostenposten en gedwongen winkelnering) en de bezuinigingsronde van Nederland over de voortgaande afkalving van het gesubsidieerde (gemeentelijke) muziekonderwijs.

Veel aandacht ook opnieuw voor auteurs- en naburige rechten.

Bart Wirtz wijdt zijn column aan het voor meer en meer muzikanten herkenbare Spotify-dilemma. Een onderwerp waarvoor ook Ntb-secretaris Erwin Angad-Gaur tijdens het internationale SCAPR-congres vorige maand opnieuw aandacht vroeg. Het is tijd dat musici en auteurs een eerlijke vergoeding gaan ontvangen voor online-streamingdiensten.

De Ntb blijft zich samen met nationale en internationale partners in Europa inzetten voor aanpassing van de Europese regelgeving.

Advocaat Bjorn Schipper geeft zijn opinie over de opgeheven blokkade van The Pirate Bay en de grotere ruimte voor embedded hyperlinks.

Tijdens de Sena-Jaarvergadering werd tenslotte opnieuw de door de Ntb jarenlang bepleitte gagenorm voor gesubsidieerde projecten bevestigd, terwijl ook Stichting NORMA inmiddels besloten heeft bij het NORMA-fonds een gagenorm in te voeren. Een felicitatie waard voor de Ntb-vertegenwoordigers binnen de Sena- en NORMA-besturen.

Op de VCTN-pagina voor Muziekauteurs tenslotte enkele hoofdpunten uit de Buma/Stemra-jaarvergadering en de groeiende invloed van onze Vereniging voor Componisten en Tekstdichters Ntb. Daarnaast o.m. de vaste rubrieken Vers geperst, Eerste Hulp Bij Opnamen, Kort Nieuws en de ZZP-rubriek.

Een gevulde Muziekwereld kortom, zoals u van ons gewend bent, met veel (diverse) informatie voor zowel zelfstandigen als musici in loondienst.

Volg om goed op de hoogte te blijven ook onze digitale nieuwsbrief, onze website en onze twitteraccount (@Artiestenbond) !

Wij wensen u een goede en muzikale zomer!

Muziekwereld nr. 2 - 2014

Inhoud

4 8

kort nieuws

Jazzdag 2014

Wat speelt er?

Afrekenen met de artiest

16 Jazzdag 2014 zoekt de grenzen op orkesten

26 CAO’s bij omroepmusici en

Metropole Orkest rond cd-besprekingen

28 Vers geperst 29 Gehoord en gezien op YouTube 30 Casey’s Column muziekonderwijs

32 De bezuinigingsronde van Nederland 35 De favoriete compositie van…

ZZP

37 Hoe zit het? Ben je ZZP-er? Freelancer?

Ondernemer? Resultaatgenieter? essay

38 Geen blokkade The Pirate Bay – Meer

ruimte voor embedded hyperlink

rechten 42 Internationaal Naburig Rechtencongres EHBO

44 Studiorelease 45 VCTN-nieuws column

46 Bart Wirtz - Greenstreaming 47 Alvorens en Dringende waarschuwing column

49 Stan Rijven – Don’t look back?

Ntb-verzekeringen

51 Ntb-verzekeringspakket

Gerecenseerde cd’s op Radio 6 De gerecenseerde Jazz- en Wereldmuziek-cd’s in de Vers geperst-rubriek komen ook in een muzikale ‘jukebox’ van Radio 6 te staan. Uit deze ‘jukebox’ van Vers geperst-cd’s wordt iedere woensdagavond van 20:00 uur tot 22:00 uur een selectie als webstream uitgezonden. De selectie vindt ‘at random’ plaats zodat alle artiesten evenveel kans hebben om beluisterd te worden. De stream is iedere woensdagavond te beluisteren op het webkanaal Jazz van Radio 6 www.radio6.nl. Ga naar webkanalen en kies: Jazz. Ntb-leden die een cd opsturen ter recensie maar geen gebruik willen maken van deze service dienen dit aan te geven in de begeleidingsbrief.

Onder de leden

52 Peter Beets 54 Ntb-congres op 30 juni 54 Ntb-shop 55 Colofon

Omslagillustratie: Robert Swart

kort nieuws

Wat speelt er?

Regieteam FPK voor collectieve internationale muziekpromotie Na een jaar van noodverbanden aanleggen, gesprekken voeren en een Quickscan organiseren, zal het Fonds Podiumkunsten (FPK) per 1 oktober a.s. een operationeel nieuw subsidiesysteem aanbieden voor de collectieve promotie van NL podiumkunsten in het buitenland. Onlangs verstuurde het fonds een brief waarin al wordt voorgesorteerd op de nieuwe constructie.

Een regieteam dat bij het FPK wordt ondergebracht zal de experts en organisaties in het veld ondersteunen bij hun exportprojecten. Het team bestaat vrijwel zeker uit voormalige medewerk(st)ers van TIN en MCN. Omdat er slechts 1.1 miljoen euro per jaar beschikbaar is voor alle podiumkunstgenres zal de exportondersteuning een bescheiden activiteit blijven van het FPK. Het fonds spreekt in de brief over ‘scherpere keuzes maken’ wat meestal een voorbode is van ‘meer budget voor minder projecten’. Wordt vervolgd.

Sena op de Jazzdag 2014 Tijdens de Jazzdag 2014 verzorgt Sena een korte presentatie van het Muziekproductiefonds (zie conferentieprogramma Jazzdag elders in dit blad). Je kunt ook advies vragen bij de Sena-stand in de foyer van LantarenVenster.

pagina 4

Kijk voor uitgebreide informatie over de subsidievoorwaarden en het aanvraagformulier op: www.sena.nl.

Sena Muziek Productiefonds voor financiering van geluidsopnamen In een tijd dat de financiële bronnen van uitvoerende musici steeds verder opdrogen, heeft Sena een eigen Muziek Productiefonds opgezet. Dit fonds biedt musici de kans om met subsidie een kwalitatief hoogwaardige geluidsopname te maken die vervolgens direct fysiek of digitaal kan worden geëxploiteerd. Er zijn momenteel geen mogelijkheden om subsidie aan te vragen voor een cd-productie of geluidsopname terwijl opnamen van goede kwaliteit nog altijd van doorslaggevend belang zijn voor de carrière van professionele musici. Om die reden heeft Sena Performers besloten om dit fonds in te richten.

Wie, wat waar?

Professionele uitvoerende kunstenaars (meer dan 20 uur per week werkzaam als uitvoerend kunstenaar) kunnen een aanvraag doen voor een bijdrage uit het fonds. De deadlines voor de aanvraagrondes staan op de website van Sena. Je kunt maxi-

maal € 5000 aanvragen om de productiekosten van geluidsopnamen te financieren. Tweederde van dit bedrag is een subsidie en éénderde een renteloze lening. Aanvragers moeten het geleende bedrag binnen twee jaar terugbetalen aan Sena en het fonds financiert nooit meer dan 50% van het totaalbudget. De andere betrokken partijen moeten eenzelfde bedrag bijleggen om tot een finished product te komen. Met deze subsidievoorwaarden wil Sena stimuleren dat musici er ook alles aan doen om hun geluidsopnamen zo effectief mogelijk te exploiteren.

De subsidievoorwaarden staan op de website van Sena en en je kunt er een digitaal aanvraagformulier downloaden en invullen.

Als musicus raak je nooit uitgeleerd!

Huismuziek voorziet in een groei-

ende behoefte aan specifieke nascholing voor vakmusici. Komend seizoen worden zeven verschillende cursussen voor musici van allerlei disciplines georganiseerd.

Ntb-leden Oene van Geel en Anneke Frankenberg geven de weekendcursus ‘Vier windstreken voor strijkers’, samen met Mimi Mitchell en Lenneke van Staalen op 30-31 mei 2015 in het nieuwe Akoesticum in Ede. Vier strijkerswerelden met elk een eigen muziekstijl, techniek en mogelijkheden. Anneke laat je volksmuziek uit Oost-Europa en Zuid-Amerika spelen. Wat kun je allemaal met een simpel liedje doen? Omspelen, variëren en verschillende rolverdelingen komen aan bod. Muzikale avonturier Oene gaat dieper in op improvisatie. Hij gebruikt de achtergrond van de deelnemers voor een gezamenlijke improvisatiesessie.

Mimi neemt barokstrijkstokken mee en duikt de swingende en gepassioneerde barokmuziek in.

Oene van Geel

Ntb - Muziekwereld

Nominaties Gouden Notenkraker 2014

Ze legt basisstrijktechnieken uit en laat je de vrijheid van de barok proeven. Lenneke diept Indiase klassieke muziek uit. Dit vraagt een compleet andere manier van spelen en luisteren. Uit elke windstreek neem je een goede les mee.

Begeleid je (pop)koren op piano en wil je je vaardigheden uitbreiden? Meesterbegeleider Bert van den Brink geeft een weekend voor pianisten in Utrecht, 18-19 april 2015. Het voornaamste onderwerp is werken aan vrijheid.

Je leert partijen naar jouw zin te veranderen: makkelijker, moeilijker, beter, leuker of saaier.

Maar vrijheid houdt ook in: transponeren en het maken van introducties of tussenspelen.

Voor meer informatie en inschrijven: www.huismuziek.nl.

De Nominaties voor de Gouden Notenkraker (de prijs van uitvoerend kunstenaars voor uitvoerend kunstenaars) werden deze maand bekend gemaakt. De nominatie-jury, bestaande uit vertegenwoordigers van Ntb, Sena en NORMA nomineerden in de categorie muziek: Wouter Hamel, Mr. Probz en Tim Knol. En in de categorie televisie: Maarten Heijmans , Daan Schuurmans en Rifka Lodeizen.

De uitreiking vindt plaats op 29 september in Paradiso. Tot 28 september is het mogelijk te stemmen via www.goudennotenkraker.nl.

De Gouden Notekraker was vanaf 1974 de muziekprijs van de Ntb. In 2007 nam Stichting NORMA de organisatie van de prijs over, waarbij de Prijs werd uitgebreid met de categorie ‘Televisiedrama’. Sinds 2010 is Sena medeorganisator.

Tim Krol foto: Jens van der Velde

Wouter Hamel foto: Sanja Marusic

Mr. Probz foto: Ilja Meefout

World Music Forum op Womex 2014 Vanuit het World Music Forum NL (WMFNL) wordt op de tradefair van de Womex 2014 (van 22-26 oktober in Santiago de Compostella (Spanje)) een Dutch Umbrella georganiseerd. Meld je z.s.m. aan bij WMFNL, dan word

nummer 2 - 2014

je op de hoogte gehouden van alle Dutch Umbrella-activiteiten voor Nederlandse deelnemers zoals deelname aan de vergaderruimte en stand- faciliteiten, netwerkborrel, conferentie en trade-dinner. Het is ook mogelijk om een eigen pagina in het informatieboekje te reserveren (€ 50 ex btw) .

Daan Schuurmans

foto: Bonita Postma

Maarten Heijmans foto: Rudy Hellewegen

Rifka Lodeizen foto: Leoni Ravestein

Deadline voor aanmelding is 1 september a.s. Zie www.worldmusicforum.nl of mail info@worldmusicforum.nl

Loran Witteveen Quintet wint de Sena Dutch Jazz Competition 2014 To close to call. De jury heeft moeite om een winnaar te kiezen

uit de kwalitatief sterk bezette finale van de Sena Dutch Jazz Competition 2014.

“Het niveau is enorm hoog”, vertelt jurylid Frank Bolder (programmeur LantarenVenster en North Sea Jazz Festival).

“Het Loran Witteveen Quintet speelt prachtige composities en dat gaf uiteindelijk de doorslag.”

pagina 5

kort nieuws

foto: Hans Speekenbrink

Amanda Kuyper (muziekredacteur NRC Handelsblad) en Ilja Reijngoud (trombonist, componist, arrangeur en dirigent) vormen samen met Bolder de finalejury. In hun officiële juryrapport prijzen zij het quintet om z’n “geweldig goed samenspel waarmee ze complexe composities in vervlochten melodielijnen ontspannen live wisten te brengen.”

Witteveen zelf is totaal verrast: “We hadden nooit gedacht dat we zouden winnen en hadden al onze instrumenten al ingepakt.”

Het quintet moet alle instrumenten razendsnel weer uitpakken om nog een ‘celebration set’ te spelen. En dat is nog maar het begin. Want op 5 juli wacht al de EBU European Jazz Competition waar het quintet zich moet meten met vier andere talentvolle Europese jazzensembles in LantarenVenster waarna het meteen doorstoomt naar een optreden tijdens het North Sea Jazz Festival 2014. Het maakt allemaal deel uit van het prijzenpakket voor de winnaar van de DJC. De groep neemt ook nog een geldbedrag van € 5000 mee naar huis en toert volgend jaar langs de jazzpodia

pagina 6

als één van de twee deelnemers aan de Young Vip Tour 2015.

Pianist Dominic J Marschall, op de finale-avond aanwezig met zijn eigen trio, wint de prijs ‘Beste Solist 2014’. Dit trio verzorgt een showcase tijdens de Jazzdag 2014.

De Sena Dutch Jazz Competition is een initiatief van o.a. de Ntb, de NTR en het North Sea Jazz Festival.

Finale EBU European Jazz Competition tijdens North Sea Round Town Vijf internationale jazzensembles met aanstormende toptalenten strijden om de hoofdprijs van de EBU European Jazz Competition op 5 juli a.s. in LantarenVenster.

Het is één van de internationale hoogtepunten tijdens North Sea Round Town.

De kwalificatierondes werden eerder dit jaar georganiseerd door de European Broadcasting Union (EBU). Europese lid- (publieke omroep-)organisaties van de EBU nomineerden een jazzgroep uit eigen land die zij bijzonder talentvol vinden en waarvan de musici niet ouder

zijn dan dertig jaar. Een jury van jazzradio-producenten van de omroepen selecteerde ‘blindfolded’ vier finalisten. De vijfde finalist is het Nederlandse Loran Witteveen Quintet dat onlangs de finale van de Sena Dutch Jazz Competition 2014 won.

Elke finalist presenteert een set van dertig minuten. Vervolgens zal een hooggekwalificeerde internationale jury de winnaar van de ‘Sena Award Best Group’ kiezen. Via het netwerk van de EBU wordt de finale via de radio in diverse Europese landen (waaronder Nederland) uitgezonden.

De European Jazz Competition kent twee hoofdpartners: de European Broadcasting Union (www.ebu.ch/euradio) en Sena (www.sena.nl).

Programma finale EBU European Jazz Competition 2014 - 19:30 | Gregor FTIČAR Trio (SLO) - 20:15 | Kadi Quartet (FI) - 21:00 | Filip Jers Quartet (SWE) - 21:45 |Loran Witteveen Quartet (winnaar Sena Dutch Jazz Competition 2014) - 22:30 | Roller Trio (BBC) - 23:00 | DJ (lounge) - 23:45 | Award Winning Ceremony: European Jazz Award 2014 powered by Sena & EBU - 00:00 | Celebrating set: Winner Best Group 2014 EJC 014 Datum: 5 juli Plaats: LantarenVenster Rotterdam

- ingezonden mededeling -

Alexander Techniek voor muzikanten

Voor meer ontspanning en plezier.

Voor een betere houding en coördinatie.

Bij lichamelijke klachten en stress.

Willem Hellbreker 06-47340931

www.alexander-techniek.nu Ntb - Muziekwereld

Fiscale en administratieve dienstverleners, ook voor ZZP-ers Zakelijke kracht en persoonlijke aandacht Specialisten in artiestenzaken zoals: 路 belastingaangiften

路

路 jaarrekeningen

Bezoek- en postadres: Zielhorsterweg 57 3813 ZX Amersfoort Tel.: 033-489 29 30 Fax: 033-445 02 20 info@bouwmanveldhuijzen.nl nummer 1 - 2014

pagina 7

tekst: Anita Verheggen

Schimmige kostenposten en gedwongen winkel­nering. Inmiddels zijn het gangbare praktijken als een theater afrekent met de artiest.

Afrekenen met de artiest “In 2009 werd ik voor het eerst geconfronteerd met een veranderde mentaliteit bij de theaters. Onze crew was de hele dag bezig geweest met het opbouwen van de set voor het optreden van Carel in de schouwburg van Roozendaal. Niet lang daarna ontving ik een rekening voor 18,5 kopje koffie van die schouwburg.” Aan het woord is Thirza Lourens. Zij is de echtgenote en manager van bandoneonist Carel Kraayenhof die na zijn fameuze oppagina 8

treden tijdens de bruiloft van Maxima en Willem Alexander in één klap een bekende Nederlander werd. “Carel treedt overal ter wereld op maar nergens komen we zulke mistige partage-deals tegen als in het Hollandse theater- en schouwburgcircuit”, aldus Lourens. “In de huidige economische crisis is dit een echte bottleneck geworden voor artiesten die in dat circuit een minimum-inkomen willen verdienen.” Lourens is niet de enige

die kritiek heeft op de manier waarop theaters en concertzalen tegenwoordig afrekenen met de artiesten. Steeds meer musici, artiesten uit het middensegment van de markt maken zich zorgen over de nieuwe afrekenmethodes. Wat is er aan de hand? Al sinds jaar en dag worden er in dat podiumcircuit zogenaamde partage-afspraken gemaakt. Daarbij ontvangt de artiest een garantiebedrag van het theater. Als de entree-opbrengsten hoger uitvallen Ntb - Muziekwereld

dan dit bedrag verdelen het theater en de artiest dit meerbedrag volgens een vooraf afgesproken percentage. Niets mis met zo’n simpele winstdeling zou je zeggen. Ware het niet dat theaters deze afspraken steeds vaker oprekken om uit de rode cijfers te blijven.

Zij willen een deel van hun kosten terugverdienen via een z.g. theatertoeslag die in de entreeprijs wordt verdisconteerd. Als de artiest niet vooraf duidelijk met het theater afspreekt nummer 2 - 2014

over welke bedrag per entreekaartje wordt afgerekend, m.a.w. over welk bedrag de winstdeling plaatsvindt, valt de uiteindelijke opbrengst veel lager uit dan verwacht. Als partijen wel een duidelijke afspraak over de afrekenprijs maken drijft dat de uiteindelijke prijs van de entreekaartjes verder op.

Bovendien wordt de partage-deal anno 2014 gekenmerkt door een gebrek aan transparantie.

Melkkoetje

De theatertoeslag, door de theaters van de recette afgetrokken voordat de eventuele winst onder beide partijen verdeeld wordt, is een doorn in het oog van artiesten en boekers. De toeslag zorgt voor minder toeschouwers en kost artiesten geld. Bovendien is het onduidelijk uit welke kosten hij is opgebouwd. Lourens: “Ieder theater heeft in die toeslag verschillende kosten gestopt en sommige kosten zijn pagina 9

Thirza Lourens foto: Minke Faber

dubieus. Zo moesten we in Groningen voor de scheurders van de kaartjes betalen terwijl je toch verwacht dat die gewoon op de loonlijst van dat theater staan. Dergelijke kosten worden ook niet gespecificeerd. Je komt er alleen achter wanneer je er zelf naar vraagt.”

Saxofonist Rolf Delfos deelt de kritiek van Lourens. Hij toerde langs 25 theaters met zijn ensemble Artvark en John Buijsman en werd onaangepagina 10

naam verrast toen hij de afrekeningen zag. “Als we geen subsidie voor onze productie hadden gekregen hadden we geld moeten bijleggen. Bij de schouwburg in Rotterdam hadden we een uitverkochte zaal en hielden nog geen € 500 over. Peter Broekhuizen, die bij ons de administratie doet, let op elk detail en hij wist niet wat ‘m overkwam toen hij de afrekening van de Kleine Komedie onder ogen kreeg.

Dat theater bracht kosten in rekening waar we nog nooit van hadden gehoord. Er waren nog plaatsen zat in de zaal en wij werden gestimuleerd om vrijkaarten weg te geven. Daar werd niet bij verteld dat die kaarten later bij ons in rekening zouden worden gebracht! Peter heeft alle afspraken met de theaters zorgvuldig bewaart en dan blijkt alsnog hoeveel je niet weet.

Al doende zijn we er achtergekomen hoe het in die theaters werkt en je schrikt je rot.” De afrekeningen van het Amsterdamse theater De Kleine Komedie zijn een goed voorbeeld van hoe een in aanleg eenvoudige partageafspraak uitloopt op een financiële zeperd voor de artiest. De theatertoeslag wordt er op een ‘creatieve’ wijze opgerekt tot een verkapte subsidie van de artiest aan het theater. Zo wordt er een Bijdrage Steunfonds van de recette afgetrokken ter compensatie van de teruggelopen subsidies en moet de artiest meebetalen aan de servicekosten en de PR. “De afrekening die ik vorig jaar van hen ontving was een enorm epistel.

Er was bijvoorbeeld een bedrag in de toeslag opgenomen voor de opleiding van het personeel. Daar was ik helemaal verbijsterd over. Maar het erge is: zij hebben een machtspositie. Je bent al blij als je daar mag staan met je gezelschappen dus ga je er maar mee akkoord“, vertelt Marijke van der Zee van De Zee Theaterproducties. Zij verkoopt al sinds 1997 voorstellingen aan de theaters en maakt zich zorgen over de oplopende kostenposten: “De theatertoeslagen zijn zo’n jaar of tien geleden opgekomen en zijn steeds hoger geworden. Het begon met € 1,50 per verkocht kaartje maar bij sommige zalen is dat nu al 4 of 5 euro waardoor de kaartjes schreeuwend duur worden.

Als het nou in verhouding was: bijvoorbeeld een bedrag van € 2,50 per kaartje met een gratis drankje daarbij inbegrepen, dan is het nog te billijken.

Dat vind ik de maximale toeslag die je in rekening kunt brengen. Dan houd Ntb - Muziekwereld

je een kaartje betaalbaar en is de voorstelling bereikbaar voor een breder publiek. Maar de theatertoeslag is nu echt een melkkoetje voor de theaters geworden. Die ontvangen minder subsidie en denken dat ze dit met die toeslag kunnen compenseren.”

Gedwongen winkelnering

De machtspositie van de podia en de ‘voor jou een ander’-mentaliteit leidt tot nog een andere, dubieuze trend: het theater trakteert het publiek op een gratis pauzedrankje. Uit de portemonnee van de artiest welteverstaan want ook deze drankkosten worden afgetrokken van de recette. Lourens: “Het Zaantheater is één van de concertzalen die zo’n drankje aanbieden.

Het publiek, mijn gast, heeft daar dus helemaal niet de keuze of het wel of niet een drankje wil. Ik heb zelf ook niet de keus of ik dat drankje überhaupt wil aanbieden! En ze houden niet bij hoeveel drankjes daadwerkelijk worden afgenomen door het publiek.” Delfos noemt nog een andere instinker: “Er wordt niet duidelijk of het theater nu de inkoopprijs van de drankjes bij de artiest in rekening brengt of de verkoopprijs.” Van der Zee weet het antwoord: “Natuurlijk wordt de verkoopprijs in rekening gebracht. Zo verdient het theater er nog wat aan.”

Het blijkt dat deze praktijk, de z.g. portemonneeloze pauze, inmiddels gemeengoed is bij veel theaters en concertzalen en aan de artiesten wordt opgedrongen. Als je niet akkoord gaat met deze gedwongen winkelnering is dat ook goed want voor jou een ander.

Maatwerk

Ondertussen klaagt het publiek over te hoge entreeprijzen. Lourens: “Ik zou het wel in de Telegraaf willen

Tips bij het maken van partage-afspraken met theaters, concertzalen en clubs - Maak een realistische begroting van de kosten en bereken vooraf welke standaardkosten je per voorstelling moet terugverdienen.

- Spreek schriftelijk een garantiebedrag met de theaters af waarmee je in ieder geval deze standaardkosten kunt dekken. (Geldt vooral voor ongesubsidieerde producties.)

(Volgens Van der Zee bieden de kleine zalen in het theatercircuit maximaal € 1000 garantie voor onbekendere bands: “Als je een hoger bedrag vraagt kun je geen tournee boeken.”)

- Maak een duidelijke schriftelijke afspraak over de vaste afrekenprijs.

(Van der Zee raadt onbekende bands en ensembles een afrekenprijs van € 14 aan.

Met een theatertoeslag van € 4 blijft de entreeprijs dan onder de psychologische grens van € 20.)

- Probeer schriftelijk een partage van 80 – 20 af te spreken (80% voor de artiest en 20% voor het theater).

- Vraag vooraf om een specificatie van de theatertoeslag. Welke kosten zijn daarin opgenomen? Onderhandel zo mogelijk over deze kosten.

- Maak schriftelijke afspraken over de catering voor de artiest. Welke partij neemt welk deel van de kosten op zich?

uitschreeuwen: ‘De opbrengst van dat kaartje gaat niet voor 100% naar de artiest waar je voor komt. Realiseer je dat!’ Het publiek denkt dat we binnenlopen met die entreeprijzen maar daar is geen sprake van in ons marktsegment.”

Het marktsegment waar Lourens op doelt beslaat tegenwoordig het overgrote deel van de theater- en concertmarkt want de bezoekersaantallen in dat circuit lopen terug. Ook bekende namen zijn geen garantie meer voor een volle bak. Van der Zee: “Je merkt dat er een economische crisis is.

Voor mensen is een theaterkaartje een luxe artikel dat als eerste wordt geschrapt als er minder geld is. Daarom is het zo belangrijk om de prijs van de kaartjes niet te hoog op te drijven. Ik heb liever meer publiek.”

De theatertoeslag wordt op een ‘creatieve’ wijze opgerekt tot een verkapte subsidie van de artiest aan het theater

nummer 2 - 2014

Lourens ziet zichzelf als een partner van de theaters: “Mijn missie is om, samen met de concertzalen, zoveel mogelijk mensen te trekken naar de concerten. Maar ik zie dat er steeds minder mensen komen in theaters met een traditionele programmeur die gemakzuchtig de standaard voorstellingen uit de brochures van de grote theaterbureaus boekt. Het publiek wordt wijzer en weet wat er speelt. Als een programmeur daar niet op inspeelt en niet aansluit bij het publiek in zijn regio zien mensen het niet meer als hun theater. Je moet tegenwoordig maatwerk in je programmering leveren om voldoende mensen te trekken.”

Delfos is het met deze visie eens: “Theater Bouwkunde in Deventer is heel klein maar superleuk. Het heeft een heel gaaf sfeertje. Zij hebben gefocust op een bepaalde doelgroep en dat werkt. Ook de programmeurs van het Hoftheater in Almelo en het theater in Alphen aan de Rijn hebben pagina 11

Er wordt nog steeds geld gestopt in het (ver)bouwen van theaters terwijl de subsidies om de zalen te exploiteren en concerten te programmeren juist afnemen de reputatie dat ze alternatieve producties zoals Artvark programmeren.

Net als de directeur van het theater in Naaldwijk. Daar was het ook verrassend leuk. Als die programmeurs een

naam opbouwen bij het publiek dat op dit soort producties afkomt, ga je vanzelf meer mensen naar zo’n voorstelling trekken.”

Alternatief circuit

Van der Zee is somber over de vernieuwingsdrang van theaters en concertzalen. “Er zijn een paar bevlogen theaterdirecteuren maar verder is er niks nieuws onder de zon, er zijn geen nieuwe inzichten terwijl die vernieuwing juist hard nodig is. Theater branchevereniging VSCD praat alleen met de Vereniging van Vrije Theaterproducenten (VVTP), een handjevol grote producenten, over de partageregelingen (zie de Mantelovereenkomst met de VVTP op de website van de VSCD, red.). Niet met de kleinere theaterbureaus. Dat is een gemiste kans.” Zowel Van der Zee als Lourens wijzen op het steeds groter wordende alternatieve circuit van kerkjes en huiskamerpodia, die door vrijwilligers worden gerund en waar artiesten met plezier optreden. De kaartjes zijn er betaalbaar en het publiek komt er graag naar toe.

Van der Zee: “Lenny Kuhr trekt volle kerkzalen. Het publiek is hartstikke enthousiast en ze verkoopt er veel meer cd’s dan in de theaters omdat mensen haar concerten als een unieke belevenis ervaren. Het is eigenlijk wel vreemd: er wordt nog steeds veel geld in de bouw van theaters, in stenen, gestopt terwijl wij in huiskamers van particulieren naar de optredens van de artiesten zitten te kijken.” Lourens: “Mensen zijn op zoek naar beleving.

Als Carel in een kerkje optreedt krijgen mensen het gevoel dat hij echt voor jou speelt. Het publiek wil een persoonlijke band opbouwen met de artiest.” Lourens wil graag samen met de theaters brainstormen over een nieuwe gezamenlijke aanpak om meer publiek naar de zalen te trekken. Zij en Delfos zijn bovendien van mening dat er een landelijke afspraak zou moeten komen over de partageregelingen en de kosten die een theater mag doorberekenen aan de artiest.

Niet rijk

Marijke van der Zee foto: Minke Faber

pagina 12

Maar VSCD-beleidsmedewerker Aljoscha Wassenaar zegt dat de Ntb - Muziekwereld

Interview met

Ook in andere podiumcircuits is het bal(letje-balletje) Niet alleen het theatercircuit maakt gebruik van partageregelingen, ook de poppodia uit het gesubsidieerde clubcircuit en de commerciële clubs hanteren dergelijke regelingen. Ze worden ‘costing’ genoemd en ook hier moet de artiest alle zeilen bijzetten om een financieel fiasco te voorkomen.

Een voorbeeld van een ‘balletje-balletje’-afrekening hebben we Om privacy redenen is de naam van de artiest verwijderd

laten screenen door Ntb-jurist Mark Gerrits. Zijn bevindingen lees je in dit kader. Het gaat hier om een afrekenvoorbeeld van de North Sea Jazz Club in Amsterdam, inmiddels berucht onder musici vanwege de manier waarop met jazzmusici wordt afgerekend. De NSJ-club staat om deze reden al meer dan een jaar op de Alvorenslijst van de Ntb.

? kaartje 1,-- per € d a ’ kosten verings . De e ‘reser d in Society e e Rights g tiest m r in a m e recht­r s d auteur r Perfo : Deelt o e d o D te v . a t n a se e rice g sta sities ptred Ticket p compo Afkortin n het o s. n eigen 7% PRS: hten va ij c r z e e r ft ij s a r h en doo u ft ig ls rice le de aute ar uit e uma (a a r B o ig n s o a Ticket p v v e it op terug lassiek nt draa er weer ). Een k muzika kosten t hij lat g n ij a r v k k n e gste oraftr opbren nder vo eeld, o r zijn p s e g arten e heeft veel ka e o gt? h n ltje krij trolere stempe n n je con e a e k r e u o de de sold: H liek bij Tickets het pub ls a t h pers/ verkoc jesknip e kaart d . .a o en van te zijn! de kost hijnen podium c t s e it h D n enses: rew va Hall exp ehele c en de g g in ig . beveil n NSJC e PR va d n a a talen meebe kend st mag r verre ie t r a e wordt e f PR : D O ? ? n inken prijze n en dr erkoop van ete ijn dit v n Z e : z g ij n r ri p Cate soneel? inkoop van per van de n e is s iz a u b op ar verh ar de b ’. r het na o o v n ort-act e e ‘supp rs: Kost d e sf n n a a v tr etalen Internal osten b ag de k m t s ie e art post’ act/dj: D h in? ‘kosten Support SJC toc rdt als N o t w r t u kan s u artie die h deling r winst Maar... voor de e g v a o r r d a e a b tte w arantie de rece e: Het g erd’? ken van k o Guarante r t arande e g e fg rd en a r dan ‘g e e o is v nde t e a g op aar: w 8 betale den. M n en 15 a in v m s t 0 a 5 pla den. van 2 e’)? aciteit l invoic p te tre zaalcap n (‘Tota en om o n le m e a e e t n e ij e b B ld me 000,- € 862: et je ge eze € 1 et ik d ers, mo o k e m o f z e O b gen?

00,- krij nu € 10 ik a G : rank,in de d € 1000 iet mee n lt e e aar d delen m . isten rekend NSJC te ij b t e r uurvere e tt afge c e n c o re c de fact t e e n d h a r a n e t a v v o ie oet n risico lechts n. et volle ent vold wordt s t IETS aa docum zaal. Er at is he gd om h r dus N it a e ie D d ra h v ? n r e a je u g v zo ja: w u t b t n n e c e n E rd h e n fa o ? g n is w n st dit ee tenbro vert. houdin ief BTW actuure De artie inkoms band le je boek oice’. Is 2013/F f exclus andere aan de anuariat in- o otal Inv tom: in t r -j d n ‘T s o e : n -1 Is t K t r . . ie e e e an 0 g z e d d 5 h om isen-p elastin an € 1 JC een W zou ument factuure omzetb edrag v t de NS . De BT l/ a b Dit doc e d d .n d n n e e e m p n us niet! e k o o li d r en: nu de wet ten zijn scaalon PR voo ,--) verre e s t .fi rd 0 s n o 5 o w e o m 1 w w p lg € % d o n v ee ken ttp://w asis (= ost 21 er staat elijke s op : h est verre netto b r deze p beeld: raf duid Kijk een r de arti ou voo er is op o z o n t e d Bijvoor a , n D % a aak voo ?

1 d e m 2 g u : n r o ta a z n te v n e erc og be an! koste n tarief BTW-p t versta ment! N eeft ee W in de n word jk Settle . De BT te ost PR h li n s p e ij o z k e id 0 d u n l ,5 Ste zet e nummer 2 - 2014 pagina 13 een d 0 = € 31 : vraag ntie, om 0 - € 15 ADVIES der gara n o € 181,5 r e t en wa afsprak

Rolf Delfos foto: Minke Faber

theatertoeslag een aangelegenheid is van individuele leden. “Onze mantelovereenkomst met de VVTP (waar de theatertoeslag niet nader in wordt gedefinieerd, red.) is niet meer dan een richtlijn. Zowel producenten als theaters kunnen dat naar eigen goed-

dunken toepassen. Ieder theater heeft een eigen modus gevonden voor de theatertoeslag en daar kunnen wij niet zoveel aan doen.

Het zou kunnen dat sommige podia als gevolg van bezuinigingen niet langer alle risico’s kunnen dragen en

Artiesten draaien op voor een groot deel van de exploitatietekorten bij de theaters pagina 14

aan artiesten - met name die met meer risicovolle uitvoeringen - meer dan voorheen gevraagd wordt in dat risico te delen. Gebeurt dat consequent niet dan kan het lastig worden sommige uitvoeringen te programmeren zonder de bedrijfsvoering van bepaalde podia in gevaar te brengen. Met z’n allen proberen we de deuren juist open te houden zodat de artiesten kunnen optreden.”

De theatertoeslag is wel een item dat de VSCD in de toekomst met de VVTP gaat bespreken. Wassenaar: “De VVTP wil graag inzage in die theatertoeslagen net zoals wij inzage willen in de auteursrechten die zij bij de theaters in rekening brengen. Dat is voor ons weer een duister ding waar zij de boeken over gesloten houden.

Het is wel een streven om daar aan beide kanten een keer helderheid over te krijgen maar niet op korte termijn.

Uiteindelijk komen we er wel uit. Dat is het aparte van onze branche, we hebben hetzelfde doel voor ogen: we willen zoveel mogelijk mensen van mooie dingen laten genieten. Daar worden we niet rijk van met z’n allen maar het is wel onze passie.” De entreeprijzen zijn volgens Wassenaar niet gestegen: “Het publiek betaalt momenteel geen hogere entreeprijs bij VSCD-theaters. Uit onze cijfers blijkt dat men (na inflatiecorrectie) juist minder betaalt dan voorheen.”

Desgevraagd laat hij weten best bereid te zijn om met andere partijen dan de VVTP te overleggen mits ze een substantieel deel van de markt vertegenwoordigen.

Risico delen

Half mei publiceerde NRC een uitgebreid artikel over de huidige stand van zaken bij de theaters. De cijfers uit dit artikel hebben we in een apart kader gezet en zij spreken boekdelen.

Er wordt nog steeds geld gestopt in het (ver)bouwen van theaters terwijl de subsidies om de zalen te exploiteren en concerten te programmeren Ntb - Muziekwereld

juist afnemen. Dat noopt de theaters om te bezuinigen op de programmering en harder te onderhandelen met de artiesten. In toenemende mate moeten artiesten het financiële risico van het concert delen met het theater.

In de praktijk betekent dit dat artiesten opdraaien voor een groot deel van de exploitatietekorten bij de theaters omdat zij vaak de onderliggende partij zijn in dit onderhandelingsgeweld.

Daarom wordt het voor hen zo langzamerhand onmogelijk om nog een minimum-inkomen te verdienen in het theatercircuit. Dat geldt ook voor het popcircuit waar het begrip: ‘Pay to play’ in opkomst is. De artiest moet het podium betalen om nog op te mogen treden. Het is de omgekeerde wereld want vroeger betaalde het podium juist de artiest om op te treden. Niet vreemd dat steeds meer musici en artiesten kiezen voor het alternatieve

Recente cijfers over het VSCD-theatercircuit in Nederland - Sinds 1990 is er 1,2 miljard euro geïnvesteerd in de nieuwbouw en verbouw van 92 theaters en concertzalen. Daarvan werd vanaf crisisjaar 2008 700 miljoen gestoken in 49 nieuwe theaters.

- De zalen krijgen 210 miljoen subsidie van de overheden. Daarop is gemiddeld 10% (is 20 miljoen) bezuinigd.

- In 2012 trokken de theaters en concertzalen 1,9 miljoen minder bezoekers (totaal aantal bezoekers is bijna 12 miljoen). Dat is een kwart minder dan piekjaar 2008.

- In 2012 werden 5.248 minder voorstellingen georganiseerd (totaal 33.226 voorstellingen) dan in 2008 (totaal 38.474).

(Bron: Onderzoek NRC dat op 15 mei jl. werd gepubliceerd in het Cultureel Supplement).

circuit van huiskamers, tuinen, schuren en kerken waar de overheadkosten tot een minimum worden beperkt en nog iets kan worden verdiend. Ook dit is de omgekeerde wereld: voor veel

subsidiegeld zijn er tot in het kleinste gat van Nederland theaters en poppodia gebouwd maar de artiesten hebben hun toevlucht genomen tot huiskamers en kerken.

- ingezonden mededeling -

World Blend Café

open source network

27 juni Jazzdag Jazz me up

wereldspelers aan de bal LantarenVenster, Rotterdam 16.00, zaal 4

8 sep World Blend Café Bimhuis, Amsterdam

Dutch Umbrella

22-26 okt Womex Santiago de Compostella, Spanje worldmusicforum.nl adv WMC liggend_juni2014.indd 1

nummer 2 - 2014

04-06-14 14:41

pagina 15

Interview met

Jazzdag 2014 zoekt de grenzen op Al een aantal jaren is de Jazzdag een vaste waarde in de twee weken voorafgaand aan het North Sea Jazz Festival en North Sea Round Town. Op de populaire Kop van Zuid strijkt het netwerk- en showcase-evenement op vrijdag 27 en zaterdag 28 juni neer in het Rotterdamse LantarenVenster, het stijlvolle Hotel New York en voor het eerst ook op het schip De Ameland. Dat ligt aan de Antoine Platekade naast LantarenVenster.

Het doel van de Jazzdag is het samenbrengen van de Nederlandse jazzwereld. Dat zijn allereerst muzikanten, maar ook managers, programmeurs, radio- en tv-makers, platenlabels en de grote schare van jazzliefhebbers.

Festival

Voor die laatste groep, maar natuurlijk ook voor alle andere deelnemers, is het prikkelende aanbod van showcases interessant. Talentvolle Nederlandse jazzacts, maar ook groepen die zich reeds bewezen hebben, presenteren zich op vrijdagavond in korte sets om te laten horen waartoe ze in staat zijn.

Ze hopen daarmee een nieuw publiek aan zich te binden en concerten te versieren op de Nederlandse jazzpodia of zelfs hun geluk te beproeven

in het buitenland. En wie weet ligt er ook nog wel een platencontract of een radio- of tv-optreden in het verschiet.

Naast de al wat gevorderde muzikanten spelen ook de aanstormende talenten van de jazzopleidingen. De zeven Nederlandse conservatoria hebben hun beste masterstudenten afgevaardigd voor het programmaonderdeel Next Generation Jazz waar ook de winnaars van het Prinses Christina Jazz Concours en het Jazz Vocalisten Concours een plek hebben verdiend.

Dat de Jazzdag steeds internationaler van opzet wordt, blijkt uit de programmering van de zaterdagavond.

In het kader van het European Talent Exchange Program voor de jazz hebben een aantal belangrijke Europese jazzfestivals een opmerkelijke jazzact uit hun land uitgekozen. De bedoeling is dat die band op alle aangesloten festivals van zich laat horen, en dus ook op de Jazzdag. Musici uit Tsjechië, Groot-Brittannië, Ierland, Noorwegen en Polen hebben inmiddels hun optreden toegezegd.

Conferentie

Voor de professionals uit de jazzwereld is het conferentieprogramma dat overdag plaatsvindt van belang. In informatiebijeenkomsten en paneldiscussies worden nieuwe ontwikkelingen, uitdagingen en hete hangijzers besproken en behandeld. Op vrijdag staan twee grote vragen centraal: Hoe kan de Nederlandse jazzsector versterkt worden door de zelfwerkzaamheid te verbeteren? En welke alternatieven heeft de jazz om zich beter te manifesteren? Op de internationaal gerichte zaterdag wordt gefocust op speelmogelijkheden in het buitenland en biedt het programma voor muzikale ontwikkeling Take Five Europe een kijkje in de keuken. Steeds meer buitenlandse geïnteresseerden weten de weg naar de Jazzdag te vinden en waarderen de brede aanpak.

Matchmaking en Demopanel

Naast de puur inhoudelijke pro­ gramma­-onderdelen is er de match­ making, waar programmeurs, bookers, festivaldirecteuren, programma­ makers, platenlabels en muzikanten in staat worden gesteld om elkaar te ontmoeten. Maar ook in de wandelgangen en bij de borrel is er ruimschoots gelegenheid om op informele basis contacten te leggen. Voor beginnende muzikanten is het nieuwe demopanel een waardevolle aanvulling.

In deze openbare sessie kan men hier pagina 16

Ntb - Muziekwereld

het eigen demo-materiaal door labels, managers, radiomakers en journalisten laten beoordelen.

A Great Day in Harlem – Nederlandse fotoshoot

Omdat de organisatie van de Jazzdag weet dat stilstand achteruitgang is, zijn er weer twee nieuwe onderdelen aan het programma toegevoegd. Op vrijdagmiddag worden om 12.00 alle belangrijke Nederlandse jazzmuzikanten opgeroepen om naar Rotterdam te komen voor dé jazzfoto. Bij het Verhalenhuis in Katendrecht, één van de oudste jazz-hotspots van Rotterdam, staat fotograaf Joop Reijngoud klaar om zoveel mogelijk musici bij elkaar op één foto te krijgen. Het grote voorbeeld voor dit initiatief is de beroemde foto van Art Kane uit augustus 1958 ‘A Great Day in Harlem’ waarvoor alle grote Amerikaanse jazzartiesten bijeen kwamen in de New Yorkse wijk Harlem.

PROGRAMMA vrijdag 27 juni 2014 • Nationale Matchmaking 01:00 PM - 05:00 PM LantarenVenster - Zaal 1 Een belangrijke reden om de Jazzdag te bezoeken is voor velen het matchmakingprogramma. Dat brengt muzikanten, managers, labeleigenaren, mediaprofessionals, journalisten en festivalorganisatoren nader tot elkaar.

Dit jaar biedt de Jazzdag alle geregistreerde bezoekers van de Jazzdag de kans om zich op te geven voor het matchmakingprogramma. Het nieuwe systeem op de website van de Jazzdag biedt delegates de mogelijkheid om

met elke professional die de Jazzdag bezoekt een korte sessie in te plannen. Hierdoor vervalt ook de deadline en kun je zelfs kort van tevoren nog een afspraak inplannen.

• Jazz education preparing for independent careers 04:00 PM - 04:45 PM LantarenVenster - Zaal 3 English spoken

De tijd dat een conservatorium muzikanten uitsluitend leerde hoe ze hun instrument moesten beheersen, ligt ruimschoots ach-

Jamsessie

Ook nieuw is de jamsessie die na de showcase-optredens plaatsvindt in de foyer van LantarenVenster. Een uitgelezen gelegenheid om verrassende nieuwe muzikale ontmoetingen bij te wonen, en de krachten te bundelen met de Jazzdag-artiesten. De Jazzdag wil deze jamsessie jaarlijks terug laten komen en roept alle Jazz-artiesten op om hier aan mee toe doen! Meer informatie is te vinden op de website van de Jazzdag.

Toegang

De toegang van de jamsessie is, net als het hele showcaseprogramma, gratis.

Voor het eerst dient voor de registratie voor het conferentieprogramma te worden betaald. Maar voor het schappelijke bedrag van 35 euro biedt de Jazzdag een evenement dat zijn weerga in Nederland niet kent. Registeren voor het conferentieprogramma kan via de website van de Jazzdag www.jazzdag.nl. nummer 2 - 2014

illustraties: Robert Swart

pagina 17

Rotterdam 27 en 28 juni 2014 pagina 18

ter ons. De vakopleidingen realiseren zich terdege dat muzikale kwaliteit alleen niet genoeg is voor een zelfwerkzaam bestaan.

Op welke manier kunnen de jazzopleidingen hun studenten het best op een zelfstandige werkpraktijk voorbereiden?

Codarts werkt bijvoorbeeld met een ‘learning by doing’-model, waarbij muziekstudenten de praktijk leren kennen via een eigen impresariaat. ArtEZ brengt studenten via het verplichte vak ‘musiconomie’ de noodzakelijke kennis bij van de fiscaal-economische en administratieve kanten van het vak. Friederike Darius (hoofd The Codarts Agency) en Tilmar Junius (vervangend hoofd pop & jazzafdeling ArtEZ Zwolle)

bespreken ‘best practices’ en de gedroomde toekomst van het praktijkgericht kunstvakonderwijs.

• Asian Jazz market 03:00 PM - 03:45 PM LantarenVenster - Zaal 3 English spoken

Buitenlandse podia kunnen een belangrijke aanvulling bieden op de tourmogelijkheden voor Nederlandse jazzacts, en Azië is volop in ontwikkeling als interessant afzetgebied. Omdat de diversiteit van de Aziatische markt groot is, belicht dit panel twee landen waarmee nader kennis wordt gemaakt. In Japan hebben diverse Nederlandse bands,

van Wouter Hamel tot Jungle

by Night, al stappen gezet; de Nederlandse ambassade in Tokio licht kansen, mogelijkheden en achtergrond van de Japanse jazzmarkt toe. In Hong Kong ontstaan nieuwe perspectieven door het recent gelanceerde initiatief van North Sea Jazz Hong Kong, dat in november 2014 voor het eerst plaatsvindt: biedt dit ook kansen voor Nederlandse groepen? Jeroen van Vliet heeft met verschillende ensembles in Azië getoerd, onder meer in Japan en Hong Kong, en vertelt over zijn praktijkervaringen met het Aziatische publiek en de lokale jazzcultuur.

Ntb - Muziekwereld

Showcases

• Sena Partagepanel Partageregelingen in Nederland: eerlijke verdeling van de armoede?

27 juni 2014

02:00 PM - 02:45 PM LantarenVenster - Zaal 3 De inkomsten van de Nederlandse podia zijn de afgelopen jaren sterk afgenomen terwijl de kosten, onder meer door kostbare nieuwbouw, alleen maar stijgen. Om toch kostendekkend te kunnen werken en financiële risico’s te beperken, grijpen de organisaties steeds vaker naar het middel van de zgn. partageregeling. De optredende muzikant krijgt een deel van de deuropbrengst (recette) nadat het podium daar eerst de nodige kosten van af heeft getrokken. Er worden verschillende modellen gehanteerd waarbij de musici regelmatig met lege handen achterblijven. Ze subsidiëren met hun concert in feite vooral de instandhouding van het Nederlandse podiumcircuit. Het Sena Partage Panel presenteert rekenmodellen uit de praktijk, stelt misstanden aan de kaak en bespreekt alternatieven bezien vanuit beide partijen.

- Moderator: Alexander Beets ( jazzmusicus, Hoofd business Fontys Rock Academie) - Thirza Lourens (manager Carel Kraayenhof ) - Matti Austen (directeur Theater

foto: Vincent Carmiggelt

Paul van Kessel

Paul van Kessel: 20.00-20.30 LantarenVenster Foyer Alex Koo Quintet: 20.00-20.30 Hotel New York Balszaal NGJ Henk Kraaijeveld: 20.00-20.13 Hotel New York Bibliotheek foto: Mylène Berghs

Maarten Hogenhuis Trio

De Lieve Vrouw, lid Amsterdamse Kunstraad, oud bestuurslid van de VSCD) - Marijke van der Zee (De Zee Theaterproducties)

• World Blend Café: ‘Jazz me up - wereldspelers aan de bal’ 04:00 PM - 04:45 PM LantarenVenster - Zaal 4

• Social media 01:00 PM - 01:45 PM LantarenVenster - Zaal 3

Jazz en wereldmuziek, steeds vaker spelen ze in hetzelfde team.

Dat is niet meer dan logisch.

Beide muziekwerelden wortelen in traditie, staan van nature voor uitwisseling en improvisatie, en de muziek is een belangrijkere

Maarten Hogenhuis Trio: 20.00-20.30 De Ameland Odyssee: 20.30-21.00 LantarenVenster Zaal 1 Tico Pierhagen & Aguabajo: 20.30-21.00 LantarenVenster Zaal 2 foto: Merlijn Doomerik

Bob van Luijt

Bob van Luijt solo: 20.30-21.00 Hotel New York Tuschinski 1 nummer 2 - 2014

pagina 19

Rotterdam 27 en 28 juni 2014 pagina 20

drijfveer dan het geld. Nog een overeenkomst: allebei proberen ze vanuit cornerpositie het speelveld te vergroten op een muziekmarkt waar pop dominant aan de bal is. Alleen op kwaliteit kun je blijkbaar niet winnen, maar hoe dan wel? Tijdens dit World Blend Café (*) geven drie wereldspelers een voorzet.

- Artiest: Minyeshu (Ethiopisch / Nederlandse zangeres) - Boeker: Rob van den Bosch (o.a.

Jungle By Night, Kapok, Skip & Die) - Programmeur: Danka van Dodewaard (Amsterdam Roots, Korzo, Rasa) De volgende vragen komen aan bod: - Heeft de diversificatie jazz-popwereldmuziek nog zin?

- Hoe lukt het om verschillende circuits te bespelen?

- Welke tips & tricks hebben zij in petto?

- Moderator: Stan Rijven (World Music Forum, NL)

• Partnerschap tussen Publiek en Artiest 03:00 PM - 03:45 PM LantarenVenster - Zaal 4 Het jazzpubliek bestaat niet alleen uit passieve consumenten die een toegangskaartje of cd kopen, maar vaak ook uit betrokken liefhebbers die op zoek zijn naar meer. Verschillende initiatieven proberen een nieuwe invulling te geven aan de relatie tussen publiek en muzikant om

aan deze behoefte tegemoet te komen, een ander soort ontmoeting tussen liefhebber en artiest te creëren en zo ook nieuwe businessmodellen uit te proberen. Splendor is zo’n initiatief, een ontmoetingsplek voor muzikanten en publiek, waar het financieringsmodel is gebaseerd op een intensief commitment van donateurs en obligatiehouders.

Jazzhuis Abcoude is opgericht door muzikanten en liefhebbers om eigentijdse en toegankelijke jazzconcerten te realiseren in hartje Abcoude. En JAM schept mogelijkheden voor de grote groep amateurmuzikanten die het niet bij luisteren alleen willen laten.

Ntb - Muziekwereld

• ‘Playing outside’, alternatieve podia 02:00 PM - 02:45 PM LantarenVenster - Zaal 4 Jazz manifesteert zich steeds vaker buiten het reguliere circuit van podia en festivals: er wordt regelmatig gespeeld in huiskamers, kerkjes, of op allerlei andere plekken. Deze ontwikkeling is overigens niet uniek aan de jazz: in de wereldmuziek bestaat al jaren een levendige praktijk van concerten die buiten de reguliere kanalen worden georganiseerd, bijvoorbeeld in partycentra. En ook in de popmuziek wordt gekeken naar nieuwe mogelijkheden. Wat bieden die alternatieve plekken dat op de reguliere podia niet mogelijk is? Wat zijn de consequenties (bijvoorbeeld logistiek, publicitair) om zo’n alternatieve plek te gebruiken? Drie ervaringsdeskundigen, afkomstig uit jazz, pop en wereldmuziek, vertellen over hun ervaringen en geven aan wat de sector hiervan kan leren.

- Moderator:Mijke Loeven ( Jazz International Rotterdam, North Sea Round Town, NL) - Met: Jaïr Tchong (Programmamaker, Cultuurjournalist, NL) - Rob Kramer (Productiehuis OostNederland, NL) - Joost Patocka ( Jazzkerk Aartswoud, NL)

• Levend Jazz Archief 01:00 PM - 01:45 PM LantarenVenster - Zaal 4 Het Nederlands Jazz Archief is bezig met een bijzonder project: een serie gefilmde portretten van belangrijke Nederlandse jazzmusici, om aldus de ‘oral history’ van de Nederlandse jazz vast te leggen en beschikbaar te

nummer 2 - 2014

maken. Daarbij is een belangrijk uitgangspunt dat dit niet alleen mooi archiefmateriaal oplevert, maar ook een bijdrage gaat leveren aan de levende, hedendaagse jazzpraktijk. Het NJA wil de jazzsector hierbij graag betrekken en laten meedenken over de toepassingsmogelijkheden, nu het project nog in ontwikkeling is. Na een korte uitleg over het project en een toelichting over de manier waarop jazzpodia de portretten kunnen inzetten, wordt de zaal uitgenodigd ideeën aan te dragen over manieren waarop dit project praktisch kan worden toegepast en tot leven kan komen in de hedendaagse jazzpraktijk. Daarbij zal een deskundige van Digitaal Erfgoed Nederland vanuit zijn ervaring van best practices van digitaal gebruik van historische informatie meedenken over de uitvoerbaarheid.

foto: Alice Zulkarnain

Lars Dietrich

Lars Dietrich: 21.00-21.30 LantarenVenster Foyer Udo Pannekeet: 21.00-21.30 Hotel New York Balszaal NGJ: Joell Wilson Quintet: 21.00-21.30 Hotel New York Bibliotheek Little Known Facts: 21.00-21.30 De Ameland Maartje Meijer Band feat.

New Amsterdam Voices: 21.30-22.00 LantarenVenster Zaal 1 foto: Tom Gerhard

• Tafel van de Vooruitgang: Jazz en Hockey De Tafel van de Vooruitgang is een rondetafelgesprek bij Sublime FM onder leiding van presentator Bas Westerweel met inspirerende, internationale berichten over innovatie, maatschappelijke ontwikkelingen en economie.

Er lijkt een sterke match te zijn tussen jazz en hockey: er is bijvoorbeeld veel overlap tussen beide publieksgroepen.

Welke kansen liggen er bij het koppelen van jazz met hockey, wat hebben beide werelden elkaar te bieden, en wat zijn de drempels die weggenomen kunnen worden om de relatie verder te versterken? Hockey is steeds meer een volkssport geworden, een beleving met de

Torque Trio

Torque Trio: 21.30-22.00 LantarenVenster Zaal 2 Jasper Blom Quartet: 21.30-22.00 Hotel New York Tuschinski 1 Sinas: 22.00-22.30 LantarenVenster Foyer foto: Brecht Hoffman

hele familie. Jazz kan aan deze beleving bijdragen. Hockeyclubs kunnen muzikanten een mooi podium bieden en muzikanten dragen bij aan de beleving en de verbinding van de hockeyclub.

Bij het WK hockey in Den Haag deze zomer werken Sublime FM en de hockeybond bijvoorbeeld al nauw samen.

- Moderator: Bas Westerweel - Met: Johan Wakkie (directeur KNHB), Ikaros van Duppen (gen-

Marco Santos

Marco Santos: 22.00-22.30 Hotel New York Balszaal NGJ: Panos Iliou/Juanga Lakunza/ Pavel /Shocherbakov/Veit Steinmann: 22.00-22.30 Hotel New York Bibliotheek pagina 21

27 en 28 juni 2014

Rotterdam

remanager Buma Cultuur) en Rolf Delfos (saxofonist en DJ bij Sublime FM).

pagina 22

recent gehonoreerde muzikanten vertelt over zijn ervaringen met het muziekproductiefonds bij zijn laatste cd.

• Sena Muziekproductiefonds 04:00 PM - 04:30 PM LantarenVenster - Zaal 5

• Geld naast de gage 03:30 PM - 04:00 PM LantarenVenster - Zaal 5

Wil je in eigen beheer een nieuw album gaan opnemen, maar is het moeilijk om genoeg geld bij elkaar te sprokkelen voor alle studio- en bijkomende kosten?

Het Sena Muziekproductiefonds kan dan uitkomst bieden.

Dominique Citroen van Sena legt uit wat de voorwaarden en mogelijkheden zijn. Eén van de

Om een gezonde bedrijfsvoering te realiseren kunnen muzikanten, naast de gage, gebruik maken van diverse inkomstenbronnen die wel eens over het hoofd worden gezien. Zo kunnen je inkomsten uit auteursrecht toenemen wanneer je regelmatig setlijsten inlevert. Door regelingen van Sena en NORMA zoals thuis-

kopieheffingen, leenrecht en archiefexploitatierecht zijn er namelijk vergoedingen beschikbaar voor uitvoerend muzikanten.

Alexander Beets ( jazzmusicus en Hoofd Business van de Fontys Rock Academie) laat een aantal mogelijkheden de revue passeren en rekent voor wat het kan opleveren.

• Tracks licenseren 03:00 PM - 03:30 PM LantarenVenster - Zaal 5 Een van de manieren waarmee je als muzikant/componist extra aandacht kunt genereren, en bovendien aanvullende inkomsten

Ntb - Muziekwereld

DASH!: 22.00-22.30 De Ameland

kunt verwerven, is door je muziek in licentie te geven, om bijvoorbeeld bij reclamespotjes te gebruiken. Maar hoe krijg je het voor elkaar dat een reclamebureau jouw muziek wil gebruiken?

Sizzer is een bureau dat muziek produceert voor commercials en voor merken.

Marcel Alexander Wiebenga (business development director en music supervisor bij Sizzer) legt uit hoe deze licentie werkt, wat voor muziek kansrijk en bruikbaar is, hoe de productie wordt aangepakt, hoe je op de juiste plekken kan komen en wat het kan opleveren.

foto: Yannick Nuyts

Esther Hees

Esther van Hees: 22.30-23.00 LantarenVenster Zaal 1 Jeroen van Vliet’s trio OGU: 22.30-23.00 LantarenVenster Zaal 2 foto: Rick Hekman

• Nieuwe ontwikkelingen internationalisering FPK 02:30 PM - 03:00 PM LantarenVenster - Zaal 5 Het Fonds Podiumkunsten speelt een belangrijke rol in het faciliteren van de internationalisering van de jazzsector, omdat het zowel voor de import als de export van podiumkunsten geld beschikbaar kan stellen.

Pieter Zeeman, hoofd internationalisering bij het FPK, komt de laatste ontwikkelingen bij het fonds op dit vlak toelichten.

Naast een heldere uitleg over recente veranderingen binnen de internationaliseringsregeling zal hij ook een eerste voorlopige indruk geven over de recente ontwikkelingen betreffende de internationale promotie van de Nederlandse podiumkunsten, die het fonds na de zomer uitvoeriger zal presenteren.

• Introductie internationaal cultuurbeleid 02:00 PM - 02:30 PM LantarenVenster - Zaal 5 nummer 2 - 2014

The NOO Ones

Als klein land heeft Nederland nu eenmaal veel buitenland.

Dat buitenland is dan ook een belangrijke afzetmarkt voor Nederlandse jazz- en wereldmuziek. Om dat internationale verkeer te stimuleren zijn diverse organisaties actief die de weg kunnen wijzen en hulp bieden.

Dutch Culture is een van die organisaties, die in opdracht van de rijksoverheid de uitvoering van het internationaal cultuurbeleid ondersteunt. Dit panel biedt een korte introductie ‘internationaal cultuurbeleid voor beginners’, waarbij in hoofdlijnen wordt uitgelegd wat je moet weten, waar je moet zijn en wat je van wie kunt verwachten als je als muziekprofessional in of met het buitenland wilt gaan werken.

• JazzGuru 01:30 PM - 02:00 PM LantarenVenster - Zaal 5 Voor het beluisteren van muziek worden online-mogelijkheden steeds belangrijker. Via Spotify, YouTube en andere kanalen heeft de jazzliefhebber toegang tot een stortvloed aan albums.

Maar waar vind je in die massa muziek de pareltjes? JazzGuru biedt een filter om met behulp van deskundig advies goede jazzmuziek te vinden. Daarnaast wordt samengewerkt met radiozenders en festivals om ook het muziekadvies van de ‘goeroes’ offline toegankelijk te maken. Jaap van Eggelen legt uit welke mogelijkheden dit platform biedt om luisteraars te bereiken.

The NOO Ones: 22.30-23.00 Hotel New York Tuschinski 1 Atanga Boom!: 23.00-23.30 LantarenVenster Foyer foto: Nic Marnati

Growth

GROWTH: 23.00-23.30 Hotel New York Balszaal NGJ: Sanne Huijbrechts/ Frank Windemuller/ Floriaan Wempe: 23.00-23.30 Hotel New York Bibliotheek pagina 23

Rotterdam 27 en 28 juni 2014

• Demopanels Demopanel 1 01:30 PM - 02:15 PM Demopanel 2 02:45 PM - 03:30 PM Demopanel 3 04:00 PM - 04:45 PM LantarenVenster - Zaal 6 Wil jij weten hoe professionals denken over jouw muziek? Drop dan je demo in één van de twee demodozen bij de infobalie en kom om 13:30, 14:45 of 16:00 uur naar het Demopanel. Hier bespreken recensenten, boekers en managers een selectie van de ingeleverde demo’s voor een volle zaal.

Onder leiding van Jasper van Vugt geven Linda Waal (Stroom), Jochem Tromp (Dox Records), Angelique van Os (OOR, Jazz), Barry Olthof (OAP Records), Co de Kloet (Radio 6), Koen Graat

( Jazzism, Jazz in Duketown, November Music), Bart Wirtz (Sublime FM), Ilana Goldstoff (Dox Records) en Rolf Delfos (Sublime FM) hun mening over de nieuwe muziek.

Zaterdag 28 juni 2014 • Bimhuis 40 jaar; aansluitend David Kweksilber Bigband 04:30 PM - 06:30 PM LantarenVenster - Zaal 1 English spoken

Het Bimhuis viert in het seizoen 2014-2015 zijn veertigjarig bestaan met meer concerten dan ooit en tal van bijzondere evenementen. Rode draad is een intensivering van de interna-

tionale activiteiten, onder de noemer ‘City Links’. Met podia en organisaties in verschillende steden (om te beginnen in Londen, Oslo, Chicago en Berlijn) worden onderlinge presentaties, co-producties en uitwisselingen opgezet, gebruik makend van het opgebouwde netwerk, en alles toekomstgericht. De artistiek directeur van het Bimhuis, Huub van Riel, licht een aantal van deze activiteiten toe en gaat in gesprek met internationale collega’s over samenwerkingsmogelijkheden.

De David Kweksilber Bigband (DKBB) fungeert als ambassadeur van het jubileum. De bezetting bestaat uit muzikale pioniers uit de geïmproviseerde en modern klassieke muziek, allen virtuoze specialisten en unieke persoonlijkheden op hun instrument. Componisten uit de meest uiteenlopende muzikale richtingen worden hierdoor geïnspireerd om speciaal voor de DKBB te schrijven. Aansluitend op het gesprek zal DKBB daarom een dwarsdoorsnede uit zijn veelzijdige oeuvre laten horen.

• ETEP roundtable 03:00 PM - 04:30 PM LantarenVenster - Zaal 1 English spoken

De Europese jazz is artistiek een sterk product, met vele talentvolle muzikanten en bijzondere en eigenzinnige ensembles met een eigen geluid. Toch zijn we binnen Europa eigenlijk niet heel goed op de hoogte van het jazztalent in onze buurlanden: het internationale programma op festivals en podia bestaat vaak nog voor een groot deel uit Amerikaans aanbod. In de popmuziek bestaat sinds enkele jaren

pagina 24

Ntb - Muziekwereld

The Ob6sions: 23.00-23.30 De Ameland foto: Jossy

Minyeshu

een succesvol ‘European Talent Exchange Programme’, waar Europese festivals afspraken maken om de uitwisseling van Europees muziektalent te stimuleren. Bij de ETEP Round Table bespreekt een groep Europese jazzfestivals de mogelijkheden om een vergelijkbaar initiatief voor de jazz op te zetten, met mogelijke financiële ondersteuning van de EU. De internationale showcase op zaterdagavond is onderdeel van de eerste pilot.

• Take V Europe 02:00 PM - 02:45 PM LantarenVenster - Zaal 2 English spoken

Take Five werd in Groot-Brittannië ontwikkeld door Serious. Het is een professioneel ontwikkelingsprogramma dat talentvolle, creatieve jazzmuzikanten de gelegenheid geeft om even een ‘time out’ te nemen om hun vak te ontwikkelen, aan hun carrière te werken en hun muziek de wereld in te sturen. Naast podium- en muziekworkshops ligt de focus op de ontwikkeling van de zakelijke- en netwerkvaardigheden. Tijdens dit panel zullen John Cumming (directeur van Serious en het London Jazz Festival) en Jan Ole Otnæs (directeur van Nasjonal Jazzscene in Oslo) met elkaar de carrière van de

nummer 2 - 2014

Nederlandse basgitarist Bob van Luijt bespreken. Zo geven ze het publiek een kijkje in de keuken van het Take Five-proces.

- Met:Oscar Jan Hoogland (DOEK, NL), Laura Jurd (Chaos Collective, GB) - Bart Suèr (Dox, NL)

• The power of the collective 02:00 PM - 02:45 PM LantarenVenster - Zaal 5

• Van showcase naar speelbeurt 03:00 PM - 03:45 PM LantarenVenster - Zaal 5

English spoken

Showcases zijn een belangrijk middel om jezelf als band in de kijker te spelen en onder de aandacht van programmeurs te komen. De Jazzdag is zo’n mogelijkheid, en er zijn diverse platforms die kunnen dienen als springplank naar internationale optredens, zoals de jaarlijkse European Jazz Meeting op Jazzahead in Bremen. Op zo’n showcase met een vlammend optreden een visitekaartje achterlaten is één ding, maar hoe kun je dat momentum vervolgens succesvol omzetten in een mooie serie speelbeurten? Susanna Von Canon vertegenwoordigt al jaren enkele prominente Nederlandse jazzmusici zoals de Instant Composers Pool en Eric Vloeimans. Lucas Dols is met Tin Men & the Telephone de eerste stappen aan het zetten naar een internationale carrière – de band stond een paar jaar terug op de Jazzdag en speelde dit voorjaar nog op Jazzahead. Wat zijn hun ervaringen?

In een complex muzieklandschap van promoters, festivals, podia, labels, boekers, managers en media is het voor een muzikant niet altijd makkelijk om in zijn eentje een plek te veroveren. Soms kan het een behoorlijk verschil maken door met een aantal gelijkgestemden de handen ineen te slaan en als collectief te gaan werken. Door bijvoorbeeld management, PR, organisatie en administratie te delen kan de slagkracht veel groter worden. DOEK (voorheen: de Oefening de Kunst) en Dox zijn twee Nederlandse muzikantenplatforms die op die manier, elk op geheel eigen wijze, een unieke plek in de Nederlandse jazzwereld hebben verworven. Ze zijn er ook niet meer uit weg te denken. Oscar Jan Hoogland (DOEK) en Bart Suèr (Dox) vertellen over de meerwaarde die het collectief kan bieden.

- Moderator: Susanna von Canon

Minyeshu: 23.30-00.00 LantarenVenster Zaal 1 Dominic J Marshall Trio: 23.30-00.00 LantarenVenster Zaal 2 Mechanical Duck: 23.30-00.00 Hotel New York Tuschinski 1

Showcases 28 juni 2014

Martin Brunner Trio (Tsjechië): 20.00-20.30 LantarenVenster Zaal 1

Blue-Eyed Hawk

Blue-Eyed Hawk (Ierland): 20.45-21.15 LantarenVenster Foyer Igor Gehenot Trio (België): 21.15-21.45 LantarenVenster Zaal 1 Laura Jurd Quartet (UK): 21.30-22.00 LantarenVenster Foyer RGG Trio (Polen): LantarenVenster Zaal 1 foto: Maarten van der Kamp

Bruut

BRUUT!: 22.45-23.15 LantarenVenster Zaal 2 pagina 25

orkesten

CAO’s bij omroepmusici en Metropole Orkest rond Hans Stap De CAO van de Stichting Omroep Muziek (CAOSOM) waaronder het Radio Philharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor ressorteren, is onlangs door de musici en zangers die lid zijn van de Ntb of FNV KIEM goedgekeurd. Ook de vakbondsleden van het Metropole Orkest hebben onlangs ingestemd met hun CAO. Inhoud op hoofdlijnen

De beide CAO’s kennen bijna dezelfde aanpassingen als die in de CAO Nederlandse Orkesten. Zo is er in deze CAO ook een seizoenjaartaak­ stelling opgenomen. Omdat het Metropole Orkest een zogenaamd ‘deeltijdorkest’ is met 50%-aanstel­ lingen, is de invulling cijfermatig ten opzichte van de seizoenjaartaakstelling gehalveerd. Voor het Metro-

Metropole Orkest foto: Simon van Boxtel

pagina 26

pole Orkest is levensvatbaarheid van groot belang. Daarom moet zoveel mogelijk vereenvoudiging van administratieve belasting in combinatie met toekomstbestendigheid van de financiering van dit orkest de grondslag vormen om levensvatbaar te blijven.

Het ten goede laten komen van de financiën van het – bij reorganisatie ontstane – suppletiefonds Metropole Orkest aan de musici met vast dienst-

verband heeft als doel behoud van vaste dienstverbanden, het bieden van een sociaal vangnet en een zo hoog mogelijke inkomensgarantie, om op termijn aansluiting te kunnen verkrijgen bij de Basis Infrastructuur (BIS) per boekjaar 2017.

Collectieve podiumactiviteiten – persoonlijke portefeuille

In beide CAO’s is er in het kader van

Groot Omroepkoor

Ntb - Muziekwereld

een seizoenjaartaakstelling onderscheid gemaakt tussen ‘collectieve podiumactiviteiten’ en de zogenaamde ‘persoonlijke portefeuille’. Voor de collectieve podiumactiviteit van het Metropole Orkest versus forfait (o.a. bedoeld om de artistieke speelvaardigheid op peil te houden) geldt een verhouding van 3 :1 in uren geteld. Dus bij een concert of repetitie geldt bij 3 uur een forfait van 1 uur. Voor studiowerk of opname is er een iets gunstigere verhouding van 2:1. Voor het Radio Philharmonisch en het koor geldt sowieso een verhouding van 2:1 collectieve podiumactiviteit versus forfait.

Door gebruikmaking van deze nieuwe systematiek waarin ook nog eens een eerste aanzet wordt gemaakt om invulling van een persoonlijke portefeuille te realiseren, maakt men veel beter inzichtelijk wat een musicus/zanger allemaal moet doen tijdens en voorafgaande aan een uitvoering. Natuurlijk kan gezegd worden dat dit allemaal voor administratieve rompslomp zorgt.

Tot op zekere hoogte is dat ook zo.

Zeker in de komende seizoenen zal het

lijken op ‘tijdschrijven’. Het voordeel is echter dat elke werkzaamheid door middel van deze nieuwe systematiek inzichtelijk wordt gemaakt: hoeveel tijd uitvoering en voorbereiding kosten, maar ook hoeveel tijd een musicus besteedt aan projecten die hij zelf of in opdracht van zijn werkgever naast het regulier orkest/koorwerk in gang kan zetten.

Indammen excessief inzetten van musici

Met betrekking tot het indammen van excessief inzetten van musici zijn er in beide CAO’s maxima op­ genomen aangaande kwartaalplanning/ indeling en seizoenplanning/indeling om te voorkomen dat men over de bekende kling gejaagd wordt.

Voor de musici van het Metropole Orkest zijn er nog aanvullende afspraken opgenomen zodat zij zo goed mogelijk – naast hun parttime dienstverband bij het Metropole Orkest – elders ook nog inkomen kunnen genereren zonder teveel beperkt te worden door de seizoenplanning en -indeling

van het orkest. Gezien het feit dat het Metropole Orkest ook nog eens zijn inkomsten uit de markt moet zien te halen en feitelijk zonder subsidie moet zien te overleven, is het een behoorlijke opgave voor musici en directie om de komende jaren het hoofd boven water te houden.

Toch kwamen er tijdens de periode van raadpleging aanvullende en vooral terechte verbeteringen vanuit de musici naar voren waarmee de werkgever bij beide CAO’s uiteindelijk ook grotendeels akkoord ging.

Deze inhoudelijke verbeteringen van beide CAO’s in combinatie met reële loonsverhogingen: 4% voor het Metropole Orkest over een periode van 24 maanden en 1,5% voor het Radio Philharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor, verdeeld over een periode van 17 maanden in combinatie met een incidentele loonsverhoging van 1% (2013), zijn uiteindelijk de grondleggers geweest voor twee CAO’s waarmee een grote meerderheid van de leden de toekomst met vertrouwen tegemoet ziet. 

Radio Philharmonisch Orkest foto: Marcus Stenz

nummer 2 - 2014

pagina 27

redactie: rakenDra Smit

Vers geperst

MARIKE JAGER The Silent Song MorningCofeeRecords

RONALD SNIJDERS Made For Music Black Straight Music

MCR023 ‘Een stem. Een akoestische gitaar en in de verte een kokette piano.

En een hart dat compromisloos gestript wordt.’ Ik val maar gelijk met de deur in huis met dit citaat van de website van singer/ songwriter Marike Jager zelf over deze vierde plaat. Treffender kan ik het na beluistering van deze bijzondere cd namelijk niet verwoorden.

Bijzonder is deze plaat alleen al door de totstandkoming in een lemen tuinhutje waarvan de akoestiek zeer inspirerend bleek.

In de hut werd in alle eenzaamheid gecomponeerd waarna de stukken daar ook werden opgenomen samen met levenspartner Henk Jan Heuvelink.

De liedjes zijn daardoor klein maar zeer intiem geworden waarbij de voor Marike Jager karakteristieke mooie retromelodieën helemaal tot hun recht komen. Daarbij is de stilte van de lemen hut over het gehele album op de achtergrond aanwezig om de luisteraar die zichzelf verliest in de delicate magie van de zangeres weer zachtjes op de grond te laten landen. Heel mooi! www.marikejager.com

BSM126 Ronald Snijders verhuisde in 1970 van Suriname naar Nederland. Sinds die tijd heeft hij hier een grote reputatie opgebouwd als fluitist, componist, producer en last but not least als musicoloog. Hij is vooral bekend door zijn werk in de worldjazz en funkjazz, maar in al die jaren heeft hij zich op een veel breder muzikaal terrein begeven met bijvoorbeeld Braziliaanse, westerse kamer-/orkestrale en hindoestaanse invloeden.

Dit is een van de redenen dat hij nu met deze box is gekomen met maar liefst 20 (!) cd’s met 382 niet eerder uitgebrachte stukken in allerlei stijlen.

Op de eerste cd staat muziek van Ronald Snijders zoals we hem al jaren kennen. Messcherpe funk, world en jazz gebracht door een zeer groot leger aan musici waarmee Ronald Snijders al sinds 1970 samenspeelt. Met de dwarsfluit in de hoofdrol die als een zilveren draad zijn melodieën door de meestal zeer swingende arrangementen weeft.

Indrukwekkende muzikale autobiografie! www.ronaldsnijders.nl

pagina 28

AMSTERDAM KLEZMER BAND Blitzmash Vetnasj Records CTC-29909735 De Amsterdam Klezmer Band blijft met zijn tijd meegaan getuige deze nieuwe schijf, een van de vele hoogwaardige releases van de afgelopen jaren van dit bruisende gezelschap.

In het openingsnummer ‘Op je hoede’ komt dit zowel in de door Job Cohen gerapte tekst als in de muziek op feestelijk vernieuwende wijze tot uiting.

Er wordt ver voorbij de grenzen van de Klezmertraditie gegaan.

Dit niet in het minst door de medewerking van maar liefst vijfentwintig gastmusici waaronder Benjamin Herman, Lillian Viera en Kyteman. Opgezweept door het enthousiasme van de AKB zelf horen we een kleurige, bonte en uitgelaten optocht voorbij komen met muzikale elementen uit de hele wereld. De Klezmer zelf fungeert hier meer als een soort van ‘meeting point’ waar het gehele gezelschap elkaar weer terug kan vinden na wilde orgies van bijvoorbeeld Dixieland gecombineerd met elektronica en een hongerig rappende frontman Job Chajes. Topplaat! www.amsterdamklezmerband.com

ANNE CHRIS Just Kissed the Sun o twenty records ORCD03 Zangeres Anne Chris Dekker werkte voor dit album samen met toetsenist/producer Daan Herweg, bassist Kasper Kalf, drummer Jasper van Hulten, saxofoniste Tineke Postma en gitarist Bas van der Wal. Op deze cd worden 10 eigen stukken gespeeld en twee bewerkte covers: ‘Stepping Out’ van Joe Jackson en ‘Love is a Battlefield’ bekend in de uitvoering van Pat Benatar.

De muziek is een cross-over van pop en jazz waarbij vooral mede-componist/producer Daan Herweg regelmatig kan excelleren op piano en Fender Rhodes.

De heldere en soepele stem van Anne Chris krijgt alle ruimte in de kleine, intieme bezetting die een paar keer wordt versterkt met Tineke Postma en Bas van der Wal. De zuivere close harmonykoortjes die Anne Chris zelf heeft geweven zijn daarbij een lust voor het oor.

Het repertoire zelf is zeer gevarieerd waardoor deze plaat niet snel gaat vervelen.

Kortom: een album waar goede smaak wordt gecombineerd met muzikaal vakmanschap en veel gevoel. www.annechris.com

Ntb - Muziekwereld

Gehoord en gezien op YouTube

ARTVARK SAXOPHONE QUARTET Bluestories Zennez Records ZR1311002 Altsaxofonisten Rolf Delfos en Bart Wirtz, baritonsaxofonist Peter Broekhuizen en tenorsaxofonist Mete Erker bestrijken met hun saxofoons een zeer breed toon- en gevoelsbereik. Op dit album wordt dat potentieel losgelaten op veertien eigen composities. Op deze plaat met hedendaagse jazzcomposities is geen drummer, bassist of gitarist te horen. De traditionele functies van deze instrumenten worden door de vier blazers met verve uitgevoerd. Alles met veel gevoel, suspense, nieuwe klanken, ritmewisselingen en andere onverwachtse van de gangbare jazz afwijkende klankexperimenten.

De muziek staat als een huis.

Deze vier mannen verstaan hun vak en gaan gelukkig veel verder dan alleen maar dat. De arrangementen worden zonder bladmuziek voor de neus gespeeld maar daarbuiten wordt er ook geïnspireerd geëxperimenteerd en geïmproviseerd.

Een album voor de jazzliefhebber met gevoel voor avontuur en stijl. Ook verplichte kost voor saxofonisten. www.artvarksq.com

nummer 2 - 2014

FRACTAL MIRROR Strange Attractors Eigen beheer In de jaren tachtig van de vorige eeuw waren zanger/gitarist Leo Koperdraat en bassist/arrangeur Ed van Haagen al bezig muziek te maken geïnspireerd door artiesten als David Sylvian en bands van het bekende 4AD label. In 2013 leerden ze via internet de Amerikaanse drummer Frank Urbaniak kennen wat uiteindelijk resulteerde in een onlinesamenwerking waarbij de drums in Amerika werden opgenomen en de mix in Noorwegen werd gedaan.

Op Strange Attractors horen we pop/rockmuziek waarin de liedjes een ouderwetse kop en staart hebben. Veelvuldig gebruik van synthesizers en mellotrongeluiden geeft bij voorbaat al een retro-saus, smakend naar de jaren 80. Het stemgeluid van Leo Koperdraat past daar naadloos in met zijn wat naar Ian Curtis ( Joy Division) neigende klank en manier van zingen. Denk daarbij ook aan soundscapes a la ‘Talk Talk’ en je krijgt een beetje een idee van Fractal Mirror. Maar: woorden zeggen maar weinig, beter gewoon gaan luisteren! www.fractalmirror.net

Praful Solo Live Copenhagen - opening for Eckhart Tolle Tot vandaag blijf ik solo-concerten een grote uitdaging vinden – hoe maak ik helemaal alleen met mijn fluiten en saxen boeiende, rakende muziek? De verleiding is groot om veel van tevoren te bedenken en voor te bereiden, composities, misschien backing tracks. Maar in mijn ervaring raakt het de mensen veel meer, als ik gewoon puur uit het moment speel en de muziek als het ware door me heen laat stromen en ontstaan. Nergens past dit beter als bij een spirituele leraar als de wereldberoemde Eckhart Tolle, die vooral over aanwezigheid spreekt.

In 2013 mocht ik in Kopenhagen voor 2000 bezoekers zijn avond openen. Ik begon met de Indiase Bamboe Fluit en nam na een tijdje met een loop pedal soundsheets op, waar ik vervolgens overheen speelde en zong. Na 30 minuten was het publiek in een diepe stilte aangekomen en was het voor Eckhart een inkoppertje ;-) Zoek op Praful Solo Live Copenhagen - opening for Eckhart Tolle - ingezonden mededeling -

AlGenezen 10 jaar is betrouwbare beter dan blessurepreventie doorspelen

pagina 29

Vers geperst

Casey’s Column SHANDIZ Echo Eigen beheer

EVA SUR SEINE Singin’ Django Eigen beheer Eva sur Seine is zangeres Eva Scholten en het Thomas Baggerman Trio.

Op deze ep spelen ze zes Django Reinhardt-stukken die ze zelf van teksten hebben voorzien. Het resultaat is zeer verfrissend en verrassend. We horen Eva Scholten als een volleerde Jazz Diva soepel door het strakke ‘Club de France’-geluid van het geoliede trio manoeuvreren. De instrumentale melodieën van Django Reinhardt krijgen daardoor een geheel nieuwe dimensie.

Ondertussen scat Eva moeiteloos mee met sologitarist Thomas Baggerman’s meest virtuoze licks om vervolgens in het Engels verder te zingen. In het slotnummer ‘Diminushing’ wordt de luisteraar opeens verrast met een Nederlandse tekst waarin duidelijk gewag wordt gemaakt van relatieperikelen met een mentaal afwezige partner. Het is ook een oorwurm waar voor gewaarschuwd dient te worden; hij bleef uren hangen!

Verrassende plaat! www.evasurseine.com

pagina 30

Shandiz is in 2001 opgericht en bestaat uit Mehrnaz Salehi (zang), Imre Keblusek (cello) Angela Skala (viool) en Hamid Tabatabaei (piano, composities en arrangementen). Het gezelschap maakt muziek die haar wortels in de Iraanse cultuur heeft, maar door Hamid Tabatabaei volgens de klassieke westerse traditie is bewerkt.

Dit is hun vierde cd. Echo is een compositie van Hamid Tabatabaei en bestaat uit een instrumentaal deel van tien en een gezongen deel van negen liederen gebaseerd op gedichten van de hedendaagse Iraanse dichter M. Sereshk.

De instrumentale stukken hebben iets impressionistisch wat door de kleine kamerbezetting wordt versterkt. Bij de vocale stukken wordt de uitvoering dramatischer. Omdat er met de westerse toonverdeling wordt gewerkt blijft de muziek een westers karakter houden. De teksten zijn wel Iraans. Ze gaan over het onderdrukkende regime van de ayatollahs en het verlangen naar een vrij Iran.

Een mooie synthese van twee werelden. www.shandiz.eu

JAZZMUSICUS EN PRESENTATOR CEES SCHRAMA KAN TERUGKIJKEN OP EEN LANGE CARRIÈRE, DOORSPEKT MET VELE SAPPIGE ANEKDOTES UIT DE WANDELGANGEN VAN HET MUZIEKLEVEN. Boontje komt om z’n loontje Eind jaren ’60 kwam ik uit Londen terug waar ik in de Beatles-studio had meegewerkt aan een plaat van de Golden Earring. ’s Avonds had ik een optreden met Euson and Stax in de Brabanthallen in Den Bosch. Na een zeer turbulente vlucht reed ik vanaf Schiphol in een vliegende storm naar Den Bosch. We hadden er een succesvol optreden samen met de Tee Set en Shocking Blue. In totaal waren er 5 bands die op verschillende plekken in de stampvolle hal optraden. Na afloop ontstond er commotie.

Een paar muzikanten vertelden dat de vogel die ons moest uitbetalen er ineens niet meer was. In die tijd werden de entreegelden in een kassa gestopt. En in de loop van de avond telde de organisator van het concert uit wat er was binnengekomen en wat hij moest uitbetalen aan de muzikanten.

Want er was nauwelijks giro en rekeningen sturen bestond nog niet. Je kreeg altijd op de avond zelf je geld. Alleen nu even niet want de organiNtb - Muziekwereld

sator was er niet. Paniek bij de managers van de bands die de koppen bij elkaar staken en vervolgens in het gebouw op zoek gingen naar de organisator. Ondertussen waren wij onze spullen aan het inladen in de bandbus. De hal was zo groot dat we ons Volkswagen-busje daar gemakkelijk in konden parkeren. Ineens riep één van de jongens: “Daar loopt ie!” En inderdaad liep er een man in een regenjas met een ijzeren kassa onder z’n arm. Onze manager aarzelde niet en reed in ons busje met een noodgang door de hal achter ‘m aan. Hij probeerde nog door een zijdeur te ontvluchten maar werd klemgereden tussen de bumper en de muur. Het geldkistje viel op de grond en de toegesnelde managers verdeelden het geld terwijl de organisator schreeuwend van pijn naar z’n ribben greep. Hij zei dat hij ons best had willen betalen maar het geld eerst ‘in veiligheid’ had willen brengen. Het voor hem bedoelde restant hebben we in eigen zak gestoken. Ik heb dit nog een keer meegemaakt in België waar ik samen met Ruud Jacobs en Peter Ypma Hank Mobley zou begeleiden. Het concert vond plaats op een eilandje in de Maas in de buurt van Dinant. Een pontje bracht ons naar het eiland. Na een uitstekend optreden hoorden we een muzikant roepen dat er geen geld was. De eigenaar van het festival was met de Noorderzon vertrokken. Samen met onze collega’s gingen we naar de man op zoek want we hadden duizenden francs van ‘m te goed.

Maar hij was nergens te zien; ook niet bij de pont. Totdat we het lawaai van een speedboot hoorden. En daar ging ie er met het geld vandoor. Aan de wal was iemand zo slim om de politie te bellen en een uur later hoorden we dat hij was opgepakt. De politie heeft ons nog dezelfde dag keurig uitbetaald en wat overbleef is in het politiefonds gestort.

Ja, dat waren nog eens tijden! nummer 2 - 2014

VEERESH AND THE HUMANIVERSITY SOUND Samasati, the art of witnessing Freestate Records FRS 22

VOGELTJE ZING MAAR! Liedjes voor Kinderen o twenty records ORCD02 Op deze cd eens heel iets anders, namelijk kinderliedjes. Componist/gitarist Peter Dekker schreef de liedjes toen zijn dochter Anne Chris nog een klein meisje was. Nu jaren later heeft hij ze opgenomen samen met diezelfde dochter (nu zelf zangeres) en producer/multi-instrumentalist Cord Heineking.

Op deze plaat niet de gebruikelijke housebeat met een melodietje. Daar gruwelt de componist van. Nee, op deze plaat degelijk vakwerk met kleine bezetting en zeer professionele musici en productie.

Anne Chris is een veelzijdige zangeres en zingt de liedjes met de stem van een engel.

Ik kan me voorstellen dat kinderen alleen al daardoor moeiteloos mee gaan zingen.

De teksten zijn ook op maat gesneden voor kleine oortjes. Dat blijkt al uit de titels zoals ‘Poffertjes Bakken’, ‘Gerard, de Reus’ en ‘De bonte Koe’.

Een muzikaal en pedagogisch verantwoorde kinder-cd. www.vogeltjezingmaar.nl

Veeresh is de oprichter en director van de Humaniversity te Egmond aan Zee. Op de Humaniversity worden niet alleen sinds jaar en dag social meditation workshops en trainingsprogramma’s gegeven. Ze hebben ook een studio waar deze inmiddels 22e cd is gemaakt met o.a. Mahi Hiraoka, Maneesh de Moor en Praful Schröder.

Het thema van dit album is de dood. Aan de hand van tien stukken wordt de luisteraar als het ware meegenomen door een moderne muzikale variant van het Tibetaanse Dodenboek. In eerste instantie wekt dat misschien wat weerstand op. De muziek, de begeleidende diepe stem van Veeresh en de album­ opbouw voeren de luisteraar uiteindelijk echter naar een plek waar het leven weer fris genoten en gewaardeerd wordt!

Deze plaat is niet alleen voor meditatieve doeleinden geschikt.

Muzikaal is het ook genieten. De tien stukken zijn zeer gevarieerd qua sfeer/stijl en helemaal in tune met de tijdsgeest. Productioneel en qua artwork zeer professioneel en smaakvol gedaan. Echt een plaat voor mensen die voor de verandering eens de diepte in willen gaan. www.humaniversity.com

pagina 31

muziekonderwijs

De bezuinigingsronde van Nederland Hans Stap Zoals we in de vorige ‘ronde’ al aangaven, gaat het in kunsteducatieland Nederland niet meer om bezuinigen maar om liquideren of met opzet aansturen op een faillissement. Deze trukendoos wordt door gemeenten en bestuurders van kunsteducatie- instellingen opengetrokken om de kosten van het opheffen zo laag mogelijk te houden of om de opheffing helemaal kosteloos in gang te zetten.

Op moment van het ter perse gaan van deze Muziekwereld zijn er nog 137 kunsteducatie-instellingen in Nederland.

In het begin van de economische crises stond dit aantal nog op 195! Na de zomervakantie van 2014 zal weer een tiental van deze instellingen het loodje gelegd hebben en staat de teller op iets meer dan 120. Als de afbraak in dit tempo doorgaat is de verwachting dat er op niet al te lange termijn nog maar in enkele van de ruim 400 gemeenten in Nederland een gesubsidieerd instituut voor kunsteducatie zal overblijven. Het merendeel is tegen die tijd ‘omgetoverd’ in een coöperatie of ondernemersvereniging waarbij het de vraag is of dit soort constructies een lang leven beschoren zal zijn. Als we nog eens nagaan welke instituten

voor kunsteducatie eind jaren 90 zijn ‘omgevormd’ tot soortgelijke constructies, dan zien we dat anno 2014 het aantal overgeblevenen op de vingers van een hand is te tellen. In de vorige uitgave van ‘de ronde’ gaf ik al aan dat er te gemakkelijk gedacht en gehandeld wordt inzake omzetting werknemerschap naar zzp-er. Inmiddels wordt deze zienswijze ook door de werkgeversorganisatie Kunstconnectie onderschreven en hebben de sociale partners in het OAK een manifest uitgegeven waarin wij waarschuwen voor de valkuilen in dit soort overgangssituaties van werknemer naar ondernemerschap. Het manifest over deze materie in de sector kunsteducatie is te downloaden op www.ntb.nl. (Zie ook het kader op pag. 33.)

De Ronde langs de instellingen De Stroming Wijchen Nu het eerste gedeelte van het sociaal plan CAR/UWO al is geïmplementeerd ten behoeve van de bezuinigingen op kunsteducatie in de gemeenten West Maas en Waal en Heumen, zullen voor de zomervakantie van 2014 ook de gemeenten Beuningen en Groesbeek de subsidie stopzetten. Maar ze staan wel garant voor de inhoud van het daarbij behorende sociaal plan. De inhoud van dit laatste plan is identiek aan dat wat in 1e termijn voor de gemeenten West Maas en Waal en Heumen gold. De grootste gemeente, Wijchen, wil een geheel ander pad betreden en heeft

pagina 32

te kennen gegeven niet in z’n geheel aan te sluiten bij de tweede tranche van het sociaal plan, maar de docenten/werknemers werkzaam in de gemeente Wijchen over te nemen. Dientengevolge geldt voor hen in principe de volledige reïntegratietermijn van 2 jaar met behoud van alle bepalingen van de rechtspositieregeling CAR/UWO. Bij het ter perse van dit nummer kwam nog naar voren dat docenten/werknemers van de Stichting Personeel de Stroming werkzaam in de gemeente Wijchen alsnog gebruik zouden kunnen maken van de ‘afkoopmogelijkheid’ (reïntegratie en boven­

wettelijke uitkering) van het eerder genoemde tweede sociaal plan. Binnenkort zal de raadpleging van de leden over dit sociaal plan plaatsvinden.

Pulz Best Hilvarenbeek Voor Pulz geldt eigenlijk op dit moment wat voor veel andere geliquideerde instellingen ook al gold. Het faillissement heeft in alle eerder beschreven en benoemde situaties te maken met de totale onbetrouwbaarheid van lokale overheden in Nederland. Hadden de bonden Ntb en FNV KIEM in samenspraak met de directie van Pulz niet zo lang geleden een nieuwe adequate afvloeiingsregeling vast kunnen stellen, en ja hoor, voordat men het hoofd heeft gekeerd, wordt men geconfron-

Ntb - Muziekwereld

teerd met een door gemeenten opgelegde reorganisatie die op geen enkele wijze door de subsidiërende gemeenten Best en Hilvarenbeek financieel gedragen wordt. Alle scenario’s m.b.t. deze reorganisatie in relatie tot de indertijd door dezelfde gemeenten opgelegde rechtspositieregeling CAR/UWO, wijzen uit dat Pulz failliet gaat. Failliet omdat Pulz - in opdracht van de respectievelijke gemeenten - nooit voldoende middelen mocht reserveren ten behoeve van dergelijke consequenties, en de gemeenten nu op geen enkele wijze garant willen staan voor de omzetting van al het CAR/UWO-personeel naar de CAOKE. Bij zo’n omzetting van arbeidsvoorwaardenregeling gelden de bepalingen van de CAR/UWO en de financiële en rechtspositionele consequenties die hieruit voortvloeien willen deze gemeenten niet op zich nemen. Gevolg: faillissement, waarbij alle rechten zoals opgenomen in de CAR/UWO niet meer van toepassing zijn en de docenten/ werknemers alleen nog recht hebben op een WW-uitkering van het UWV. Het geheel kost de gemeenten dus geen rooie cent en de gemeentebestuurders wassen – voor de zoveelste keer - hun (smerige) handen in onschuld.

ICO Emmen/Coevorden Voor deze kunsteducatie-instelling geldt bijna hetzelfde als voor de vorige. Het is in Coevorden en Assen nog zelfs een gradatie erger. Hier geldt al de CAOKE en een ieder weet dat de kosten van deze CAO aanzienlijk lager zijn dan de kosten van de CAR/ UWO in geval van reorganisatie of leegstand.

Als men beide CAO’s in het kader van een pakketvergelijking naast elkaar legt, dan is het een verschil tussen hemel en aarde. Toch is de gemeente Coevorden niet genegen garant te staan voor de consequenties van een liquidatie en heeft de gemeente Emmen zich maar gemakshalve achter het standpunt van de gemeente Coevorden geschaard. Een liquidatie die in hoge mate is ingegeven door de opstelling van beide gemeenten. Hier dus ook weer de aantoonbare onbetrouwbaarheid van de lokale/gemeentelijke overheid.

Ook in Emmen en Coevorden worden de docenten/werknemers via het UWV afgescheept

nummer 2 - 2014

Principe-akkoord CAO Kunsteducatie Per 5 juni is er een principeakkoord bereikt tussen de bonden Ntb, FNV KIEM en werkgeversorganisatie Kunstconnectie over een CAO 2014-15. De looptijd is van 1 jan. 2014 tot 1 juli 2015. De lonen worden per 1 juli 2014 met 1% en per 1 april 2015 met 0,5% structureel verhoogd. De premie van het mobiliteitsfonds wordt met 0.3% verlaagd waarbij de verlaging vooral betrekking heeft op het eerst inzetten van de ontstane reserves van dit fonds. Daarnaast is er een kleine aanpassing van het invoeringstraject omtrent de lokale werktijdenregeling afgesproken waarbij het de bedoeling is om meer instellingen te overtuigen van de noodzaak van een lokale werktijdenregeling. Als laatste is er m.b.t. de vele liquidaties in de sector KE afgesproken om het zogenaamde ‘relatiebeding’ in die situaties niet meer van toepassing te verklaren en is de bepaling omtrent de eindejaarsuitkering zodanig aangepast dat de medewerker bij ontslag voorafgaande aan 1 december van enig jaar toch - verhoudingsgewijs - het recht behoudt op deze uitkering.

met een klein WW-tje en alle opgebouwde CAO-rechten zijn door deze gemeenten als het ware in het bekende afvalputje gedeponeerd. Het faillissement zal een dezer dagen door de rechtbank worden uitgesproken.

Muziekschool Stedebroec Grootebroek/Bovenkarspel Op deze school trekken bestuur en directie zich niets aan van een aantal door hen foutief doorgevoerde bepalingen van de CAOKE. Zo zijn en blijven bestuur en directie van deze school van mening dat de zogenaamde ‘suppletieregeling’ van de CAOKE - die fluctuaties in betrekkingsomvang van iedere docent per schooljaar opvangt - door een addendum

aan de arbeidsovereenkomst buiten werking kan worden gesteld. De Ntb heeft de directie en het bestuur van deze muziekschool er al een aantal keren op gewezen dat de CAOKE een zogenaamde standaard-CAO is, waar op grond van CAO-wetgeving de werkgever zowel in positieve als in negatieve zin NIET van mag afwijken. In alle arbeidsovereenkomsten van de werknemers die lid zijn van de Ntb staat een verwijzing naar deze CAOKE. Toch is men in Grootebroek en Bovenkarspel van mening dat deze wet niet op hen van toepassing is en dat desbetreffende ‘suppletieregeling’ door het toevoegen van een bepaling in de arbeidsovereenkomst kan worden omzeild. Tevens is na onderzoek van de Ntb

Manifest sociale partners Kunsteducatie De vakorganisaties Ntb en FNV KIEM en de werkgeversorganisatie Kunstconnectie verenigd in het OAK (overleg arbeidsvoorwaarden kunsteducatie) luiden de noodklok rond de ongebreidelde inzet van zzp-ers bij de centra voor de kunsten. Het vervangen van docenten kunsteducatie in loondienst door een zzp-er – al dan niet georganiseerd in een coöperatie – zien veel gemeenten als ‘het ei van Columbus’. De gemeenten denken hiermee een kansrijk bezuinigingsmodel te hebben gevonden: ‘dure’ werknemers massaal ontslaan en vervangen door zzp-ers.

Zij beseffen daarbij echter onvoldoende dat in de overgang van het werknemerschap naar zzp-schap over allerlei facetten m.b.t. ‘fictief dienstverband’ te gemakkelijk wordt gedacht. Het manifest is een waarschuwing van sociale partners aan gemeenten en directies van kunstinstellingen om niet te lichtvoetig met deze materie om te gaan en zich in kennis te laten stellen door sociale partners welke alternatieven er zijn om ongebreidelde inzet van zzp-ers te voorkomen.

Het manifest is te downloaden via www.ntb.nl.

pagina 33

gebleken dat de werkgever veel docenten te laag heeft ingeschaald. De toepassing door deze werkgever van de periodieken in de docentenschaal 8 in relatie tot het aantal ervaringsjaren teruggaande tot 1989 geeft aan dat er in de afgelopen jaren bij wijziging van de periodiekenstructuur van deze CAOKV/KE cruciale fouten door de werkgever zijn gemaakt die nu nog steeds financieel nadelig uitpakken voor de docenten. Wordt vervolgd.

Bergen op Zoom Op de gemeentelijke muziekschool van Bergen op Zoom zijn er allerlei commissies bezig om arbeidsvoorwaarden van hoofdstuk 19b in de CAR/UWO aan te passen zonder de formele inbreng van de Ntb of FNV KIEM

in de mogelijke rechtspositionele gevolgen van deze wijzigingen. Tevens is er voor deze wijziging een formeel besluit van het LOGA (landelijk overleg arbeidsvoorwaarden gemeenten) nodig dat tot op heden nog steeds niet is afgegeven! Via zijn leden heeft de Ntb al een aantal keren geprobeerd om een formalisering van de overlegstructuur in gang te zetten, maar de betrokken ambtenaren en het Georganiseerd Overleg van deze gemeente willen bij voorkeur geen ‘pottenkijkers’. Op dit moment heeft de Ntb wel de beschikking over een aantal stukken van de interne werkgroepjes waaruit blijkt dat er zich bij invoering hiervan of invoering op termijn allerlei rechtspositionele gevolgen kunnen voordoen waarvoor nog geen afspraken gelden. Het is ons inziens van het grootste belang om in

dit soort processen zo min mogelijk fouten te maken! Een voorbeeld hiervan is een voorstel vanuit een van de werkgroepen om tot een lokale werktijdenregeling te komen waarbij het sjabloon van de CAR/UWO over deze regeling als invuloefening is gebruikt. In procedurele zin klopt de invoering ook al niet omdat de CAR een procedurele insteek via de OR of OC heeft bepaald met inbegrip van het overeenstemmingsvereiste en niet via een werkgroep of anderszins. Daar wordt vooralsnog in Bergen op Zoom niet aan voldaan!

De gemeente Bergen op Zoom probeert het wiel nog steeds zelf uit te vinden. Tot op heden wil men geen gebruik maken van onze expertise via een door de Ntb gewenste geformaliseerde overlegstructuur (subcommissie GO). 

- ingezonden mededeling -

DUTCH - JAZZ elke Dinsdag 22:00 / 23:00 op Sublime FM foto : Frank de Graaf

foto : Roland van Tulder

Hét radioprogramma waar de Nederlandse jazz centraal staat met Rolf Delfos en Bart Wirtz

pagina 34

Ntb - Muziekwereld

De favoriete compositie van…

Margriet Sjoerdsma, zangeres en componiste

Ane Brun

Het is een moeilijke, zo niet een onmogelijke opgave om mijn favoriete compositie te noemen. Mijn favoriete compositie bestaat niet. Als ik zin heb in een mooie tekst luister ik naar Bob Dylan. Als ik in een te gekke sfeer wil worden meegezogen, luister ik naar Sigur Rós en voor mooie wendingen in akkoorden en een mooie melodie is de Noorse singer/songwriter Ane Brun één van mijn favorieten. Ik luister steeds naar andere elementen in een liedje. Daarom is het moeilijk is om te kiezen.

Maar één van de composities waar ik nu naar luister en die ik zeer waardeer is: ‘Raise my Head’ van Ane Brun. Het is een mooi liedje met veel akkoorden. Heel veel akkoorden is niet altijd het sterkst in een liedje, maar in dit geval wel. De

nummer 2 - 2014

melodie is heel gaaf en het is eigenlijk logisch dat er zoveel akkoorden in dat liedje zitten. Het heeft aparte wendingen en de tekst vind ik ook mooi. Het is eigenlijk de combinatie van de tekst, de melodie en de harmonieën die helemaal klopt.

Een paar jaar geleden kwam ik haar cd ‘Changing of the Seasons’ tegen en die vond ik erg mooi. Toen ben ik verder gaan luisteren. Haar nieuwste cd ‘It all starts with one’ is ook prachtig. Ze heeft een heel bijzondere stem en het is een bijzonder mens. Je hoort die Noorse in­ vloeden terug in haar muziek. Dat spreekt me erg aan. Ik ken eigenlijk niet iemand die net zo klinkt als zij. De Noorse natuur hoor je door haar muziek heenkomen. Niet toevallig ga ik de komende zomer drie maanden naar Noorwegen om daar com­

posities voor een nieuwe plaat te schrijven.

Het lijkt me een heel inspirerend land en ik heb er een ontzettende hang naar. Vraag me niet waarom, het is nu eenmaal zo. Ik kan me zo voorstellen dat het landschap daar me inspireert om mooie liedjes te schrijven. Eerst ga ik in een huis onder Oslo aan een fjord zitten, dan naar Bergen en daarna naar de Lofoten. De afgelopen jaren heb ik het ontzettend druk gehad en daar ben ik even helemaal klaar mee. In Noorwegen kies ik voor de afzondering. Er is geen internet en ik ga back to basics. Ik kijk er heel erg naar uit om gewoon te gaan doen wat ik wil doen: liedjes schrijven en gitaar leren spelen. Iedereen is hier zo gehaast en druk. Alles dendert maar door en daar wil ik even van weg. Ik wil zelf beslissen welke afslag ik neem.

pagina 35

De beste magazines voor muzikanten en muziekliefhebbers!

De Bassist

Lust For Life

Musicmaker

Het lijfblad voor basgitaristen en

Het glossy maandblad over muziek &

Hét lijfblad voor alle Nederlandse

contrabassisten verschijnt vier keer per

meer is de opvolger van het befaamde

muzikanten staat elke maand bomvol

jaar en meldt bijna dagelijks het laatste

Revolver Magazine en verschijnt tien

met interviews, praktische tips en tests

basnieuws op de website.

keer per jaar. Check ook de website!

van de nieuwste apparatuur.

www.debassist.nl

www.lustforlifemagazine.nl

www.musicmaker.nl

Koop ze in de winkel of bestel ze online op www.muziekbladopjemat.nl Tip: ClassicRockMag.nl Clasic Rock Mag is hét Nederlandse web-only magazine over classic rock, boordevol tijdloze artikelen over de helden van weleer: van AC/DC tot ZZ Top. Met onder meer lijstjes, achtergronden, columns, concerttips, interviews, recensies, video’s, prijsvragen en uiteraard de laatste nieuwtjes over de legendarische rockers uit binnen- en buitenland!

Volg ons ook op Facebook en Twitter, en bestel het stoere ClassicRockMag T-shirt via muziekbladopjemat.nl!

www.classicrockmag.nl

ondernemerschap voor de inkomstenbelasting.

Omdat er nogal vaak verwarring is over allerlei termen, zetten we ze hier nog eens op een rijtje. Het is de bedoeling dat je hiermee kunt beoordelen wat de fiscale status is van je werkzaamheden als artiest.

Wat is het verschil tussen een ZZP-er en een freelancer?

Een ZZP-er is hetzelfde als een freelancer. Het zijn twee verschillende termen voor iemand die als zelfstandige voor verschillende opdrachtgevers werkt. Je verwerft je eigen opdrachten, bepaalt je eigen tarief en deelt je eigen werktijden in.

Vervolgens moet beoordeeld worden of je als ZZP-er/freelancer wel of niet als BTW- ondernemer en als IB-ondernemer wordt aangemerkt. Verderop zul je zien dat het ondernemerschap voor de BTW niet altijd samenvalt met het nummer 2 - 2014

Wanneer is een artiest BTWondernemer?

Als artiest heb je een VARwuo nodig om je optredens te mogen factureren. Je bent dan BTW-ondernemer.

De VAR-wuo is voor de opdrachtgever het bewijs dat je als zelfstandige mag factureren.

Wat te doen als je als artiest geen BTW-ondernemer bent?

Als je niet voldoet aan de voorwaarden voor een VARwuo, mag je niet factureren met BTW. Je moet je optredens dan laten verlonen.

Het verloningsbedrijf stuurt in dat geval een factuur naar de opdrachtgever.

Ongeacht de omvang van je werkzaamheden kun je er als artiest ook voor kiezen om je altijd te laten verlonen. Dit noemen we de artiestenregeling.

Wanneer is een artiest IBondernemer?

Het ondernemerschap voor de BTW houdt niet per definitie in dat je ook voor de inkomstenbelasting als ondernemer gezien wordt.

De voorwaarden voor het ondernemerschap voor de inkomstenbelasting zijn: - Je neemt deel aan het economisch verkeer - Het is realistisch om te verwachten dat je werkzaamheden winst zullen opleveren - Je hebt verschillende opdrachtgevers, waardoor je minder afhankelijk bent van ĂŠĂŠn opdrachtgever - Je besteedt redelijk veel tijd aan je activiteiten, in elk geval voldoende om rendabel te kunnen ondernemen - Je bent aansprakelijk voor de schulden van je onderneming - Je maakt reclame voor je werkzaamheden, gebruikt briefpapier, visitekaartjes etc.

- Je loopt ondernemersrisico: dit betekent dat je kans hebt dat je opdrachtgever niet betaalt.

Als je aan bovengenoemde criteria voldoet, kun je je inkomsten en kosten aangeven als winst uit onderneming.

Je voldoet als musicus niet aan de criteria voor IB-ondernemerschap: resultaatgenieter

Als je niet aan de criteria van het IB-ondernemerschap voldoet maar wel als zelfstandige werkt, kun je je inkomsten en kosten aangeven als resultaat uit overige werkzaamheden.

Het is in dit geval nog steeds mogelijk dat je voor de BTW wel ondernemer bent. Als resultaatgenieter heb je niet de voordelen van de ondernemersaftrekken zoals de zelfstandigenaftrek en de MKB-winstvrijstelling.

Belangrijk: ook een verloonde artiest kan IB-ondernemer zijn

Uit het bovenstaande blijkt dat je ook als verloonde artiest kunt voldoen aan de voorwaarden voor het IB-ondernemerschap.

In dat geval neem je de verloonde inkomsten bruto op als inkomsten voor je onderneming en geef je aan hoeveel loonheffing er op is ingehouden. De kosten kun je ook weer gewoon aftrekken en je hebt recht op de ondernemersaftrekken mits je minimaal 1.225 uren gewerkt hebt.

Amersfoort, 3 juni 2014, Greet van Aken, Fiscalist Bouwman &Veldhuijzen

pagina 37

essay

Meer ruimte voor embedded hyperlinks

Geen blokkade The Pirate Bay Bjorn Schipper In eerdere bijdragen voor Muziekwereld heb ik in 2012 in de vorm van een tweeluik aandacht besteed aan de jarenlange juridische strijd van rechthebbenden op muziek, films, (e-)boeken en games tegen de online activiteiten van The Pirate Bay1. In 2013 heb ik in Muziekwereld de zaak van online radioportal Nederland.FM behandeld, waarin plaatsing van embedded hyperlinks centraal stond2. Onlangs zijn er inzake The Pirate Bay en met betrekking tot het plaatsen van (embedded) hyperlinks belangrijke uitspraken van rechters geweest. Het Hof Den Haag deed op 28 januari 2014 uitspraak in het hoger beroep van de bodemprocedure tussen BREIN en de providers over het al dan niet moeten blokkeren van de toegang tot de website van The Pirate Bay3. De hoogste Europese rechter, het Hof van Justitie EU, deed op 13 februari 2014 een belangrijke uitspraak over toelaatbaarheid van (embedded) hyperlinks in de van oorsprong Zweedse zaak Svensson4. Tijd voor een update.

The Pirate Bay: inzet van vele rechtszaken De website van The Pirate Bay is de afgelopen jaren niet alleen bijzonder populair geweest onder gebruikers van illegale content, maar ook veelvuldig inzet van rechtszaken, zowel straf- als civielrechtelijk. In Zweden zijn de oprichters van The Pirate Bay strafrechtelijk veroordeeld en is hen door de rechter een civielrechtelijk inbreukverbod opgelegd5. Toen bleek dat The Pirate Bay online actief bleef, zijn Zweedse rechtenorganisaties procedures gestart tegen internet-providers om via de rechter te proberen een toegangsblokkade af te dwingen6. Met behulp van providers in Duitsland en Oekra誰ne bleef The Pirate Bay online.

In Nederland wees de rechter in 2009 op vordering van BREIN een verstekvonnis in kort geding waarbij The Pirate Bay veroordeeld werd de inbreuk op auteursrechten en naburige rechten te staken7. Nadat pagina 38

The Pirate Bay in verzet was gekomen tegen dit verstekvonnis, oordeelde de rechter in 2009 in verzet in kort geding dat The Pirate Bay zich niet zelf schuldig maakte aan inbreukmakend handelen,maar dat zij wel onrechtmatig jegens de rechthebbenden handelde door haar gebruikers stelselmatig in staat te stellen de inbreuken te kunnen plegen. De op de website van The Pirate Bay aanwezige torrents die betrekking hadden op illegale content moesten op last van de rechter worden verwijderd en ontoegankelijk worden gemaakt voor internetgebruikers in Nederland. In de door BREIN aanhangig gemaakte bodemprocedure tegen The Pirate Bay wees de rechter in 2010 een verstekvonnis. Daarbij kreeg The Pirate Bay zowel een inbreukverbod als een verbod op onrechtmatig handelen opgelegd en werd The Pirate Bay bevolen de website voor internetgebruikers in Nederland ontoegankelijk te maken.

Ntb - Muziekwereld

Providers op het strijdtoneel Ondanks al deze rechterlijke veroordelingen, bleef The Pirate Bay gewoon online actief, ook in Nederland.

BREIN wendde zich vervolgens tot de internet-providers met het verzoek de toegang tot The Pirate Bay te blokkeren. Toen de providers vanwege principiële bezwaren weigerden hieraan mee te werken, dagvaardde BREIN een van de grootste providers, Ziggo, om via de rechter een toegangsblokkade af te dwingen waardoor abonnees van Ziggo geen toegang meer tot de website van The Pirate Bay zouden kunnen krijgen. In kort geding8 werd de door BREIN verzochte blokkade afgewezen. De activiteiten van The Pirate Bay konden juridisch weliswaar niet door de beugel, maar BREIN had niet aangetoond dat een groot deel van het abonneebestand van Ziggo gebruiker van The Pirate Bay zou zijn.

Bij vonnis van 11 januari 20129 werd de verzochte toegangsblokkade in de bodemprocedure tussen BREIN en Ziggo wel toegewezen. Aan de hand van het door BREIN overgelegde bewijs stelt de rechter vast dat een aanzienlijk deel van het abonneebestand van Ziggo (en XS4ALL) zich schuldig zou hebben gemaakt aan onwettige activiteiten via de website van The Pirate Bay. De verzochte toegangsblokkade doorstaat volgens de rechter de toets van subsidiariteit en proportionaliteit.

De vrijheid van ondernemerschap van de providers en de vrijheid van hun internetabonnees om inlichtingen of denkbeelden te ontvangen, leggen het hier af tegen de bescherming van auteursrechten en naburige rechten van anderen.

Daarna waren de andere providers aan de beurt. Op vordering van BREIN werden ook UPC, KPN, TMobile en Tele2 in kort geding10 veroordeeld tot het blokkeren van de toegang tot The Pirate Bay. Hoger beroep: blokkade providers ineffectief Het Hof Den Haag deed onlangs uitspraak in het hoger beroep van de bodemprocedure tussen de providers Ziggo en XS4ALL, en BREIN. Mijn eerdere angst voor het effect van ‘de onderbuik’11 van de rechter in deze nummer 2 - 2014

zaak, bleek ongegrond. Ik doelde daarmee op de soms natuurlijke neiging van rechters om reeds onwettig geoordeelde activiteiten van The Pirate Bay linksom of rechtsom een halt toe te roepen, ongeacht de aard van de maatregel.

Het Hof stelt op basis van het door BREIN overgelegde bewijs vast dat een relevant deel van de internetabonnees zich schuldig maakt aan onwettige activiteiten via The Pirate Bay. Het Hof oordeelt dat de beheerders van The Pirate Bay zich - met uitzondering van gebruik van het artwork op covers van dvd’s, cd’s, boeken en filmposters - niet zelf schuldig maken aan inbreukmakend handelen. Het faciliteren van inbreuken door gebruikers van The Pirate Bay, is wel onrechtmatig.

Het Hof overweegt dat effectiviteit (doeltreffendheid) van een toegangsblokkade onderdeel is van de evenredigheids- of proportionaliteitseis. Het is aan BREIN om aan te tonen dat een blokkade in voldoende mate effectief is. Het Hof stelt vast dat het bezoek aan The Pirate Bay in Nederland is afgenomen, ook al is The Pirate Bay via allerlei technische kunstgrepen nog steeds toegankelijk. De toegangsblokkade sorteert echter geen effect op het gedrag van de beheerders van The Pirate Bay. Doordat internet-abonnees via technische kunstgrepen de blokkade op grote schaal ontwijken en de door hen gepleegde inbreuken niet verminderen, is feitelijk geen noemenswaardige afname van de inbreuken bereikt, waardoor de blokkade niet effectief blijkt.

Sterker, het Hof stelt op basis van het beschikbare bewijsmateriaal vast dat, ondanks de blokkade, het aantal illegale downloaders alleen maar is toegenomen.

Het Hof concludeert dat de vrijheid van ondernemerschap van de providers - dat wil zeggen: de vrijheid om naar eigen inzicht te handelen - door de blokkade wordt aangetast. Omdat de blokkade door BREIN primair niet gevorderd is voor bescherming van het artwork maar meer met het oog op bescherming van muziek, film, games en (e-)boeken, is die inbreuk volgens het Hof van onvoldoende gewicht om een toegangsblokkade te kunnen rechtvaardigen. Het Hof oordeelt pagina 39

essay

tot slot dat de providers ook niet anderszins onzorgvuldig handelen door niet de toegang tot The Pirate Bay te blokkeren. Slotsom is dat de toegangsblokkade moet worden opgeheven.

BREIN heeft inmiddels cassatie ingesteld tegen de beslissing van het Hof Den Haag. De Hoge Raad zal zich nog gaan uitlaten over de rechtmatigheid van de toegangsblokkade in verband met The Pirate Bay. Svensson: meer ruimte voor (embedded) hyperlinks Het Hof van Justitie EU oordeelde onlangs inzake Svensson dat hyperlinks in beginsel wel auteursrechtelijk relevant zijn, maar ingeval van hyperlinken naar vrij toegankelijk content op het internet geen ‘nieuw

publiek’ bereiken en dus geen nieuwe openbaarmaking inhouden12.

In de zaak Svensson ging het feitelijk om de plaatsing van hyperlinks naar de website van een Zweedse krant via welke artikelen van journalisten vrij toegankelijk waren. Het op deze wijze plaatsen van aanklikbare hyperlinks op een website is volgens het Hof een rechtens relevante ‘beschikbaarstelling’ in de zin van ‘mededeling’ aan het publiek die toeziet op alle potentiële gebruikers van de betrokken website. Het gaat hier om een onbepaald en vrij groot aantal gebruikers, namelijk alle internetgebruikers, omdat de artikelen op de website van de Zweedse krant voor iedereen vrij toegankelijk zijn. Er is dan ook geen sprake van een ‘nieuw publiek’

- ingezonden mededeling -

LICHAMELIJKE KLACHTEN? Muzikanten hebben vaak te maken met lichamelijke klachten. Vooral in de schoudergordel, nek, rug, armen en handen als gevolg van lange tijd oefenen, repeterende bewegingen of door een verkeerde speeltechniek en houding.

KORTINGSACTIE

Onze behandelingen:

Lilawadee heeft zeer effectieve behandelingen voor muzikanten met lichamelijke klachten.

• thai yoga massage

Nu speciaal voor muzikanten een massage met 20% korting!*

• thaise voetreflex massage

Na het intakegesprek, waarin de klachten in beeld worden gebracht, wordt de behandeling gegeven waarbij aandacht wordt besteed aan het gehele lichaam, maar waar het accent zal komen te liggen op die plekken waar de muzikant last van heeft. Door de behandeling ontstaat er een verbetering van de flexibiliteit, worden pijnklachten voorkomen of verholpen, zal er minder stress zijn voor en na een optreden en zal de muzikant zicht beter bewust zijn van eigen lichaam.

• kruidenstempel massage

• sportmassage • aroma olie massage • hot stone massage • zwangerschapsmassage

*deze korting is geldig in de maanden juni, juli en augustus

Meer informatie?

Kijk op www.lilawadee.nl of bel naar 06 1888 54 65.

pagina 40

Tel. 06 1888 54 65 • info@lilawadee.nl www.lilawadee.nl

Ntb - Muziekwereld

indien deze artikelen via hyperlinks elders door andere internetgebruikers ingezien kunnen worden, hetgeen een vereiste is om rechtens van nieuwe openbaarmaking te kunnen spreken.

Het Hof overweegt expliciet dat het niet uit maakt of het om gewone hyperlinks of embedded hyperlinks gaat. Bij een embedded hyperlink wordt het vrij toegankelijke werk eveneens aan hetzelfde publiek ter beschikking gesteld.

bij bepaalde content vrij toegankelijk op het internet geplaatst is meer ruimte aan hyperlinks, waaronder embedded hyperlinks. Dat is goed nieuws voor bijvoorbeeld online-radiostations die graag willen bereiken dat in potentie alle internetgebruikers naar hun uitzendingen luisteren. Bij voorkeur via de eigen website en anders via websites van bijvoorbeeld radioportals waar potentiële luisteraars via aanklikbare (embedded) hyperlinks de uitzendingen kunnen beluisteren. Online radioportals zullen dan ook blij met Svensson zijn. Het Hof van Justitie EU haalt met de beslissing inzake Svensson in zoverre een streep door de veelbesproken14 uitkomst inzake Nederland.FM15.

Voor hyperlinks naar online-content uitsluitend beschikbaar tegen betaling, kan aldus nog steeds sprake zijn van het bereiken van een ‘nieuw publiek’ en dus nieuwe openbaarmaking. Daarbij mogen evenmin restricties worden omzeild. Ook hyperlinks naar zonder toestemming van de rechthebbenden online geplaatste (illegale) content worden als rechtens relevante directe beschikbaarstellingshandelingen gezien die niet zomaar vrij zijn13.

De uitkomst van Svensson is naar mijn mening positief voor het digitale ‘ecosysteem’ dat nu in het geval van online vrij toegankelijke content met behulp van (embedded) hyperlinks in termen van klikken aan de bron de belangrijke rol van multiplier kan blijven vervullen, zonder onnodige (juridische) belemmeringen.

Svensson: positief voor online radiostationsen portals De uitspraak inzake Svensson biedt in situaties waar-

Bjorn Schipper is advocaat en oprichter van Schipper Legal in Amsterdam

1 B.H.M. Schipper, ‘The Pirate Bay: a never ending story. Opmaat naar de juridische oorlog rondom piratenplatform’, Muziekwereld 2012/2, pp. 40-43 en ‘The Pirate

Bay: the story continues. Piraterijbestrijder BREIN lijnrecht tegenover providers’, Muziekwereld 2012/3, pp. 36-39.

2 B.H.M. Schipper, ‘De embedded hyperlink vogelvrij verklaard. Impact vonnis radioportalsite Nederland.FM’, Muziekwereld 2013/2, pp. 42-45.

3 Hof Den Haag 28 januari 2014, IEF 13467 (Ziggo c.s./BREIN).

4 HvJ EU 13 februari 2014, zaak C-466/12, IEF 13540 (Nils Svensson e.a./Retriever Sverige AB).

5 Stockholm District Court 17 april 2009, B 13301-06 (The Pirate Bay).

6 Stockholm District Court 24 augustus 2009 (Disney, Universal, Time Warner e.a. v. Black Internet).

7 Vzr. Rb Amsterdam 30 juli 2009, (Brein/The Pirate Bay).

8 Vzr. Rb. Den Haag 19 juli 2010, LJN: BN1414 (BREIN/Ziggo cs.).

9 Rb. Den Haag 11 januari 2012, IEPT20120111 (BREIN/Ziggo c.s.).

10 Vzr. Rb. Den Haag 10 mei 2012, IEPT20120510 (BREIN/UPC c.s.).

11 Zie onder andere ook de blog van Arnoud Engelfriet: ‘Een cynisch stukje piratenbaaifrustratie’, 14 mei 2012 (iusmentis.com).

12 Zie onder meer J. Spauwen, ‘Hof van Justitie EU: linken en embedden geen auteursrechtinbreuk’, 13 februari 2014 (mediareport.nl) en J. Becker en M. Jansen, ‘Het

Svensson-arrest; iedere link met het auteursrecht doorbroken?’, 1 april 2014, IEF 13705.

13 Zie onder meer H.T.L. Stockmann, ‘Svensson: Het internet gered, de rechthebbenden gered’, 14 februari 2014, IEF 13543.

14 E. Jurjens, ‘Drie stappen van het Nederland.fm-vonnis: interventie, ander publiek en winstoogmerk’, IEF 12204.2013, T.M. van den Heuvel, ‘Linke links – Auteurs-

rechtinbreuk, onrechtmatig, of slechts een wegwijzer?’, IEF 12267, M.G.A. Egeler en A.R. Lodder, ‘Nederland.fm pleegt auteursrechtinbreuk door te hyperlinken naar radiostreams van radiostations’, noot in Computerrecht 2013/83, en A.R. Lodder, ‘Nederland FM: uitspraak Haagse rechter is niet uit te leggen’, bericht van 14 januari 2013 op www.jurel.nl.

15 Vzr. Rb. Den Haag 8 juli 2011, IEPT20110708 (Buma/Stemra/Nederland.fm) en Rb. Den Haag 19 december 2012, IEF 12159, AMI 2013/2 met noot van D.J.G. Visser (Buma/Stemra/Nederland.fm).

nummer 2 - 2014

pagina 41

rechten

Internationaal Naburig Rechtencongres NORMA en Sena organiseerden in mei de 39e General Assembly van SCAPR. SCAPR is de internationale koepelorganisatie van rechtenorganisaties voor uitvoerend kunstenaars.

Het doel van SCAPR is om de samenwerking en uitwisseling van naburige rechtengelden tussen alle zusterorganisaties wereldwijd te bevorderen en te verbeteren, zodat alle uitvoerende kunstenaars de gelden ontvangen waar zij recht op hebben. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de internationale distributiesystemen IPD4 en (het nog in ontwik­ keling zijnde) VRDB2 om de uitwisseling van gelden efficiënter te maken. Met name voor de verdere ontwikkeling van de internationale database VRDB2 was de SCAPRbijeenkomst in Nederland essentieel.

De bijeenkomst werd op dinsdag 13 mei ingeleid door Ntb-secretaris Erwin Angad-Gaur, die in zijn welkomsspeech opnieuw aandacht vroeg voor een eerlijke verdeling van gelden voor online streaming diensten (zie ook de column van Bart Wirtz op pag. 46 van deze Muziekwereld).

Windmills on my mind (verkorte welkomsspeech van Erwin Angad-Gaur tijdens de SCAPR General Assemby)

Ladies and gentlemen, Welcome to Amsterdam and welcome to the Netherlands. The country of the red light district, marijuana, world renowned musea and orchestras. The country of Shocking Blue, The Golden Earring, Focus, 2 Unlimited, dj Tiësto, Caro Emerald, Andre Rieu, Carel Kraaijenhof, Wouter Hamel, The Common Linnets and Mr Probz. The country of clogs, water and windmills, as tradition has it.

The latter seem apt for our business. Windmills and - more Spanish then Dutch I admit - fighting them.

There are Windmills on my mind.

Illegal downloading, the old economy dictating the new, explaining to people - even to fellow musicians - that copyright and neighbouring rights are far from obsolete; and explaining to fellow musicians and politicians alike that collective licensing is the future of copyright online (the powerful lobby of the established record companies notwithstanding).

As a former musician, composer/lyricist and singer I know the pain of being available on Spotify and receiving pittance for it.

As a former music producer I know the pain of working hard in the studio to achieve the ultimate result, only to find that our pagina 42

production, the very day of its radio debut, has been ripped and distributed on the internet in the most appalling sound quality imaginable.

As chairman of Sena Performers, secretary of NORMA and general secretary of the Dutch musicians’ union (the Ntb) however I know it is worth fighting for the rights that are rightfully ours.

It was worth fighting for neighbouring rights which were only regulated in the Netherlands twenty years ago.

It was worth fighting for a longer term of protection of neighbouring rights on a European level, so musicians will no longer survive their own rights. As it will be worth fighting for an equal extension (of twenty years) of the protection of the neighbouring rights on audio-visual works.

NORMA together with the Dutch musicians unions Ntb and FNV KIEM, sued the Dutch government for not extending the private copy system to levies on new devices. Eventually this case was successful resulting in a new Dutch private copy system, as of January 1, 2013 including new electronic devices.

It was and is worth fighting for Dutch contract law. The contractual position of authors and performers will soon, we hope, be imNtb - Muziekwereld

proved by law. A copyright contract bill is currently pending before the Dutch parliament.

It is not worth however to fight new developments, or fight consumers’ rights. Especially as consumers and artists share more interests then is commonly assumed.

We have to ensure a reasonable balance between the interest of performers, authors, producers and consumers.

Collective rights management has a proven track record of reducing transaction costs on the market and ensuring a fair distribution of remunerations.

The Dutch musicians’ and consumers’ unions (together with the French consumers’ and artists’ unions) have therefore developed European proposals for a legal basis for compulsory collective right management in international legislation. The equitable remuneration for commercial phonograms should be extended to online uses. As I mentioned before: Performers receive little revenues for the streaming of their music while new business models are obstructed by individual rights centered in the hands of the old economy. Collective rights management could facilitate instead of obstruct, as Sena (like its sister organisations) has been proving in the offline environment every day for the last twenty years.

In the same way we believe the private copying system should be a model for a remuneration system for non commercial peer to peer file sharing. Although the private copy system has been subject to many discussions in the Netherlands, the alternative - as the European Parliament concluded recently by adapting the Castex Report - is unthinkable and unreasonable: imagine record companies checking at people’s homes whether they have made a copy of a cd they have lent at a library, or film companies checking whether or not consumers have made unauthorised copies from television broadcasts.

The same should logically apply to consumers behaviour on the internet. For the legitimacy and acceptance of copyright, for a fair distribution of revenues and for a free and democratic society.

Fighting windmills is as useless as fighting the wind itself. I am proud to say that in the Netherlands, we have a tradition in dealing with both.

NORMA and Sena are delighted to host this 39th General Assembly. We are looking forward to successful meetings and wish you a very pleasant stay in Amsterdam!

Thank you

De voorstellen van Ntb, KIEM en Consumentenbond zijn te lezen op de website van de Ntb: www.ntb.nl - nieuws Consumers & Creators for creation in the digital age. nummer 2 - 2014

Cursussen voor vakmusici DIRIGEREN o.l.v. Hebe de Champeaux 30 augustus, 6, 20 en 27 september 2014, 14.00-17.00 uur muzyQ, Amsterdam

KOORDIRECTIE o.l.v. Rineke Marwitz 4 oktober, 1 november 2014 en 10 januari, 7 februari en 7 maart 2015, 12.00-18.00 uur Akoesticum, Ede

KOORIMPROVISATIE o.l.v. Wilko Brouwers en Mascha Löschmann 21 en 28 maart 2015, 11.00-17.00 uur Akoesticum, Ede

IMPROVISEREN, EEN VREUGDE DIE IEDEREEN LEREN KAN o.l.v. Robijn Tilanus 28 maart, 25 april en 30 mei 2015, 13.00-17.00 uur De Zeven Linden, Utrecht

ARRANGEREN o.l.v. Willem van Merwijk 10, 17 en 24 april 2015, 10.00-13.00 uur Akoesticum, Ede

BEGELEIDEN VAN POPKOREN o.l.v. Bert van den Brink 18-19 april 2015, zaterdag 10.00-zondag 17.00 uur Parnassos, Utrecht

VIER WINDSTREKEN VOOR STRIJKERS o.l.v. Anneke Frankenberg, Oene van Geel, Mimi Mitchell en Lenneke van Staalen Data: 30-31 mei 2015 Akoesticum, Ede

Voor meer informatie en inschrijven: www.huismuziek.nl info@huismuziek.nl pagina 43 026-8450788

Producer rakenDra Smit geeft voorlichting over cd-productie. Leden van de Ntb kunnen rakenDra Smit op maandag en dinsdag bellen/emailen met al hun vragen op dit gebied. Ook kunnen zij een afspraak met hem maken om samen een opnameplanning of opnamebudget op te stellen of door te nemen of te helpen bij de studiokeuze.

Omdat veel van de gestelde vragen steeds weer terugkomen en dus bij meerdere muzikanten leven, beantwoordt hij een aantal van deze vragen in deze rubriek.

Eerste Hulp Bij Opnamen Studio release Een studio heeft me aangeboden mijn muziek, zelf gecomponeerd, op te nemen en eventueel uit te brengen.

Ze zouden me een contract voorleggen, maar tot nou toe heb ik nog niets gezien. Waar moet ik op letten?

Ten eerste: neem niets op in die studio voordat je een overeenkomst hebt op papier. Als je in dit stadium dingen op gaat nemen dan heeft geen van de beide partijen, namelijk de studio en jij, het recht om iets met de opnames te doen. Er moet een overeenkomst zijn.

Waar je op letten moet is het volgende: 1. Je Auteursrecht. Zorg er voor dat je niet zomaar een uitgavecontract tekent, en zeker niet als jij daar niets voor terug krijgt. Bij een uitgavecontract teken je, in de meeste gevallen, een derde van je auteursrechten weg en aangezien het auteursrecht een van de grootste geldstromen in de muziekbusiness is, is dit een belangrijk onderhandelingsitem. Veel musici leven nog in de foutieve veronderstelling dat een muziekuitgever cd’s uitbrengt. Dat is niet zo, uitgevers zijn meer ‘liedjesmakelaars’ en meestal geen platenmaatschappij, een uitgavedeal is dan ook niet nodig om een cd uit te brengen. Daarvoor heb je geen uitgavedeal maar een: 2. platencontract nodig. Meestal zal de studiobaas je een titelcontract of een artiestencontract voor leggen. Bij een artiestencontract zit je voor een aantal jaren vast aan de studio en dat is dan ook in veel gevallen niet aan te raden. Krijg je een titelcontract aangeboden probeer dan een percentage van de omzet te bedingen en niet van de winst. Dat scheelt namelijk aanzienlijk.

Traditioneel krijg je bij een titelcontract een royaltypercentage op

pagina 44

basis van de ppd-prijs. Ppd (price published per dealer) staat voor de groothandelsprijs, dus niet de winkelprijs. Tegenwoordig wordt de ppd-basis steeds meer vervangen door termen als ‘bruto gefactureerde waarde’, dat is zeg maar de omzet die de studio factureert voor alle exploitatievormen van de opnamen.

Wat je de studio zou kunnen voorstellen is een gedeeld masterband-eigenaarschap. Je bent dan in feite samen platenmaatschappij.

Het percentage dat je dan ontvangt is ongeveer hetzelfde, maar als (halve)masterband-eigenaar maak je ook aanspraak op een uitkering van Sena-producenten en dat is aanzienlijk meer dan de uitkering van Sena-performers waar je sowieso recht op hebt. Dit komt overigens alleen aan de orde als je op radio en tv gedraaid gaat worden.

Verder krijg je als mede-eigenaar van de masterband een groter aandeel als een van de tracks wordt uitgelicenseerd aan een andere maatschappij, voor een compilatie-cd bijvoorbeeld.

Wat ik je verder aanraad is om de contracten altijd door een deskundige te laten checken. Je kunt dat doen bij een gespecialiseerde advocaat. Deze rekenen daar zo tussen de € 250 en € 500 voor, dit is meer dan twee keer de Ntb-jaarcontributie. Bij de Ntb hebben we juristen die gespecialiseerd zijn op dit gebied en waar je als lid gebruik van kunt maken, verder heeft de Ntb nog vele ander diensten voor dezelfde prijs, dus reken maar uit!

Ntb - Muziekwereld

actueel

vereniging in 2013, voordrachtrechten had voor bestuurlijke functies binnen Buma/Stemra.

Buma/Stemra Jaarvergadering - VCTN kandidaten verkozen Op 21 mei vond de Buma/Stemra Jaarvergadering 2014 plaats.

Tijdens de vergadering werd VCTN-bestuurslid Frank van Wanrooij verkozen in het nieuwe bestuur van Buma Cultuur.

Willem Hoiting (tot 30 juni a.s. bestuurslid van Ntb en VCTN) werd benoemd in de geschillencommissie van Buma/Stemra.

Ook Iason Chronis, voorgedragen voor de Buma/Stemra Ledenraad door Popauteurs.nl en gesteund door VCTN, werd verkozen.

Het was de eerste keer dat VCTN, dankzij de erkenning als beroeps-

- Jaarvergadering dwingt bestuur Buma/Stemra tot rooster van aftreden Hoewel een statutaire verplichting heeft het Buma/Stemra Bestuur het afgelopen jaar verzuimd een rooster van aftreden op te stellen, waardoor als gevolg van natuurlijk verloop dit jaar slechts één bestuurszetel verkiesbaar was. (De Buma/Stemra Ledenraad voldeed wel aan zijn statutaire verplichting.) VCTN, samen met Popauteurs.nl en BCMM, diende een agendapunt in op de jaarvergadering om deze beslissing van het bestuur aan de orde te kunnen stellen.

Uit de ingediende toelichting: “BCMM, VCTN en Popauteurs. nl vinden het van groot belang dat een evenwichtig rooster van aftreden wordt opgesteld. Dit is van belang voor de verenigingsdemocratie (…), maar ook voor

Mail ons uw Buma/Stemra-nummer!

Voor ‘erkenning’ van onze vereniging vraagt Buma/Stemra ons ( jaarlijks) een ledenlijst met Buma/Stemra-nummers van de leden aan te leveren aan een onafhankelijke instantie, die deze gegevens vertrouwelijk zal behandelen.

Wij vragen u, voor zover u dat nog niet gedaan heeft, ons hiertoe uw 7 cijferige (!) Buma/Stemra-relatienummer te mailen.

nummer 2 - 2014

de continuïteit (het voorkomt de mogelijkheid dat om de vier jaar een vrijwel volledig nieuw bestuur aan moet treden en moet inwerken), daarnaast voorkomt een evenwichtig rooster van aftreden de mogelijkheid van ‘een coup’ waarmee Buma/Stemra in een vergadering door een groepering zou kunnen worden ‘overgenomen’...”

Het bestuur was niet bereid de indieners tegemoet te komen, waarna een motie in stemming werd gebracht die het bestuur opdraagt een gefaseerd rooster van aftreden op te stellen. De motie werd met grote meerderheid aangenomen.

Flexibilisering aansluitingscontracten Als gevolg van een onderzoek van de ACM (de Nederlandse mededingingsautoriteit) dient Buma/Stemra op korte termijn zijn aansluitingscontracten te flexibiliseren. Auteurs zullen de mogelijkheid krijgen verschillende ‘rechtencategorieën’ van overdracht aan Buma/Stemra uit te zonderen. Bijvoorbeeld kan men er voor kiezen exploitatie

online niet over te dragen aan Buma/Stemra.

Meer informatie is te vinden op de website van Buma/Stemra: www.bumastemra.nl

VCTN-Congres op maandag 30 juni Het VCTN-congres 2014 zal dit jaar op maandagmiddag 30 juni plaatsvinden, voorafgaand aan het Ntb-congres (zie ook pag.

54).

Locatie: Centrum De Roos, Parkzaal, P.C. Hooftstraat 183, Amsterdam Tijd: 14.00 uur (inloop vanaf 13.30 u) Voorlopige agenda - Opening - Verslag activiteiten congresperiode - Financieel Jaarverslag 2013 - Bestuursverkiezing * - Rondvraag - Sluiting

* De zittingstermijnen van Ntbsecretaris Erwin Angad-Gaur en bestuurslid Willem Hoiting lopen dit jaar af. De secretaris is statutair herbenoembaar en wordt door het bestuur opnieuw voorgedragen. Voor de bestuurszetel draagt het bestuur de heer Alexander Beets voor.

pagina 45

column

Bart Wirtz

Green Streaming

pagina 46

Ik zit met een dilemma. Of laat ik beginnen te zeggen dat ik eerst blij verrast was, en in een later stadium pas aan het wankelen werd gebracht.

Het zit zo. Op Spotify kun je zien hoeveel een track van een bepaalde artiest gestreamd is. Toen ik er achter kwam dat een stuk van mij ongeveer 200.000 keer was beluisterd, werd ik meteen vrolijk en heb in mijn enthousiasme Buma/Stemra gebeld om te vragen hoeveel dat dan ongeveer zou opleveren. Zij lieten mij weten dat er met Spotify een percentage is onderhandeld dat uitkomt op 0,00001137 cent per gespeelde track.

Met mijn getemperde blijdschap ben ik toen van mijn 2 welverdiende euro’s een espresso gaan kopen.

In dit geval treft de belangenorganisatie geen blaam omdat er blijkbaar zoveel macht ligt bij Spotify dat ze dit soort bedragen kunnen handhaven. Het gekke is dat ik er niet achter kom waar de tien euro die ik elke maand betaal naar toe gaat. Ik ken veel mensen die een betaalde account hebben bij Spotify en dus graag voor muziek betalen. Veel van deze gebruikers hebben echter geen idee dat er zo weinig terecht komt bij de muzikant.

Het dilemma is dan ook het volgende: Ik ben er bij gebaat dat mijn muziek verspreid wordt over zoveel mogelijk mensen. Spotify is daarvoor een perfect medium en bovendien geloof ik sterk in de kracht van een dergelijk systeem. De keerzijde is echter dat ik het gevoel krijg dat we als musici flink worden genaaid. Is het een gezonde situatie om voorover gebukt mijn muziek de wereld in te blazen?

Samen met mijn collega en mede-radiopresentator Rolf Delfos kwam ik daarom op het volgende idee: ‘Green Streaming’, een muziekplatform à la Spotify maar dan geënt op het idee van ‘groene stroom’. Het idee is dat de gebruiker

er zeker van is dat het maandelijkse contributiebedrag goed terecht komt; bij de muzikanten dus. Het betekent tegelijkertijd dat het voor het grootste deel ook geïnitieerd moet worden door muzikanten zodat er een eerlijk 1 op 1 en transparent systeem ontstaat. Het lastige is dat een concurrent van Spotify met voldoende aanbod alleen is op te zetten met toestemming van de aandeelhouders van Spotify, te weten: de grote platenmaatschappijen. De oude economie dicteert nog altijd de nieuwe en houdt een concurrerend model met een andere verdeling van de opbrengsten tegen. Dit komt omdat de Europese Richtlijn die maatschappijen feitelijk een monopolie op on demand digitale diensten heeft gegeven.

Bovendien hebben veel Spotifygebruikers er geen idéé van dat hun geld niet bij de muzikanten terecht komt. Het heeft wat mij betreft dus prioriteit om dat bewustzijn te creëren. Ik weet niet hoe jullie er over denken, maar het lijkt mij goed om de financiële misstanden van dit systeem breed uit te meten. Het is belangrijk dat musici de voorstellen van de muzikantenbonden om de macht van de major platenmaatschappijen te doorbreken steunen, zich laten horen en mensen erop wijzen dat het beter kan en moet. En het zou wenselijk zijn als ook de platenlabels zich mengen in deze discussie zodat - en misschien hebben sommige grootverdieners hier geen zin in - er meer openheid komt over de gang van zaken. Want voor mij is er ook nog heel veel onduidelijk. Ik weet alleen dat ik 10 euro per maand neertel en dat ik van de 200.000 streams slechts mijn iets te bittere espresso kan betalen.

Bart Wirtz is saxofonist en won met zijn laatste album ‘iDreamer’ een Edison. Verder presenteert hij samen met Rolf Delfos wekelijks het programma ‘Dutch Jazz’ op SublimeFM.

Ntb - Muziekwereld

 Alvorens Alvorens overeenkomsten aan te gaan met de volgende personen en onder­nemingen doet men er goed aan eerst contact op te nemen met de Ntb. Dit houdt op zich geen negatieve kwalificatie in.

Op te vragen alleen voor Ntb-leden

 Dringende waarschuwing Op deze lijst worden bemiddelingsbureaus, bedrijven en platenmaat­schappijen geplaatst waarmee Ntbleden dermate slechte ervaringen hebben opgedaan dat de Ntb de leden dringend wil waarschuwen geen zaken meer met deze bedrijven te doen. Plaatsing op deze lijst betekent ook dat de bond geen juridische bijstand meer kan verlenen bij problemen die voortvloeien uit het zakendoen met deze bedrijven.

Op te vragen alleen voor Ntb-leden

TESTING...1,2,3 JU N I/ JU

US TU S

20 14

27

NR

LI /A UG

Test het zelf Davy De ckmijn

4 nummers voor maar

E H Y B R ID S DRUM

GA 6E JA AR NG

n sound va Be atleLs age Landen de rs eporte olor R

15,

00

NL pe r jaa r t 4 ke er

pe akers Podium S fé Van ca p o p k tot Pin

ve rs ch ijn

C

B ¤ 7, 95 ww w. ba nd co ac h. eu

Feedbaicekk & krit

E E N H E ID BEHOUD E BAND IN J

001_bc02

✔ ❒

Ja!

Cover.indd

20-05-14

13:51

Vul onderstaande bon in of surf naar www.bandcoach.eu/abonneren

1

Bellen (+31(0)314 626 436) of mailen (info@bandcoach.eu) kan natuurlijk ook.

Stuur mij de komende vier nummers van Bandcoach voor maar € 15,00*. Zonder verdere verplichting. * Max. één keer per adres een testabonnement voor € 15,00

Mijn gegevens achternaam:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voorletters: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . m/v adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pc/woonplaats:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . NL/B telefoonnummer: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

❍ Ik ❍ Ik

betaal per automatische incasso betaal na ontvangst van de factuur

Door ondertekening van deze antwoordcoupon machtig ik Septime b.v. te ’s-Heerenberg het bedrag af te schrijven van mijn rekeningnummer.

IBAN nummer:

e-mailadres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . naam band/artiestennaam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Datum: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Handtekening: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

mijn rol in de muziek: gitarist / toetsenist / drummer / bassist / zang(lead/backing) / songwriter /

Vul de bon in en stuur deze in een ongefrankeerde envelop naar: Bandcoach, antwoordnummer 5506, 7040 ZX ‘s-Heerenberg

techniek / muziekdocent /anders: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

o d n

Stan Rijven

Ritmu

column

nummer 2 - 2014

Don’t look back?

Sinds 1979 is Stan Rijven popjournalist. Destijds een beroep waarvoor geen opleiding bestond.

Zoiets leerde je in de praktijk, interviewen bijvoorbeeld.

“Je hebt een half uur” sist de PR-dame van de platenmaatschappij. “No problem” mompel ik de hotelsuite binnenstappend. Daar zit hij dan, breed uitgezakt op de bank. Een getoverde glimlach op het gelaat om de zoveelste journalist te woord te staan. En dan? Twee partijen met ieder hun eigen belang. De artiest zoekt publiciteit, de journalist een verhaal. Maar wanneer je met een ster van doen hebt, die overal zo’n twintig interviews per dag afwerkt, liggen cliché’s op de loer. Hoe die te voorkomen, waarmee het ijs te breken? “Met een toepasselijk kado kraak je de modus en heb je een gespreksonderwerp”, was mijn gedachte. Hoewel, de eerste keer ging het al mis.

Juli 1979 vertoeft Peter Tosh in het Amsterdamse Pulitzer. Een maand eerder stond ‘de grootste reggae-ster na Bob Marley’ nog op Pinkpop waar Mick Jagger wel aanwezig was, maar niet meezong met diens hit ‘Don’t look back’. Tosh lanceert nadien een nieuw album en heeft een uitverkocht optreden in de Jaap Edenhal voor de boeg. De Jamaïcaanse zanger die muziek & marihuana verenigt, verdiende aldus een navenant souvenir. Het is 11 uur ’s ochtends, met alle gevolgen van dien. In zijn nopjes benut Tosh direct de geschonken glazen marihuana-pijp en laat mij delen in zijn enthousiasme: “I and I are very happy, man”. Zijn concert heb ik nog kunnen verslaan, ons interview ging in rook op. Een jaar later, The Ritz in Londen. Mijn held John Hiatt komt naar Carré, als voorprogramma en begeleider van Ry

Cooder. Ze zitten samen in hetzelfde hotel maar het is Hiatt die ik wil interviewen. Wegens zijn 1e hit ‘Washable ink’ overhandig ik hem een flesje uit de feestwinkel (‘U spuit het op een wit hemd, paniek!, daarna verdwijnt de inktvlek als sneeuw voor de zon’).

Hiatt waardeert de grap en begint voluit te vertellen. Wanneer een norse Cooder binnenwandelt en hij door Hiatt besprenkeld wordt is de pret over.

Echter, ook zonder ‘toepasselijke kado’s’ sneefden vele interviews. 2008: kleedkamer, Schouwburg Leiden. Ik groeide op met de Britse blues uit de school van John Mayall, de talentscout van gitaristen als Eric Clapton en Peter Green. 75 jaar oud toert Mayall nog steeds, zij het nu als gedoofde sixties-ster. Roerend moment om uitgebreid terug te blikken. Tot mijn schrik krijg ik een kwartier, tot mijn vreugde tref ik een collega: “Jij ook vijftien minuten?”. We besluiten samen het interview te doen, zodat we opgeteld over een half uur beschikken. Na tien minuten staan we beduusd buiten, nimmer zo’n zuurpruim meegemaakt. Het kan ook anders. The Five Bind Boys of Alabama, in de fifties behorend tot de invloedrijkste gospelformaties, beleven in de nineties een comeback. Daags voor hun Paradiso-concert bezoek ik ze op hun schamele hotelkamer aan de Amstel. Vijf witte bedden, waarop vijf zwarte mannen zitten. “Een Anton Corbijnfoto” schiet het door me heen. Ze zien mij niet, des te beter horen ze me. De tijd staat stil wanneer hun verhalen en spontane gezangen door de kale kamer rollen. Een interview als kado dat me terugvoerde naar die eerste, even bizarre ervaring met Peter Tosh. Naar huis fietsend zongen vijf blinde zangers in koor ‘Don’t look back’.

Stan Rijven is muziekjournalist, programmamaker en deejay

pagina 49

Achterstraat 11 4101BB Culemborg info@artiestenverloningen.nl www.artiestenverloningen.nl 0345-524404

Speel op safe, laat je verlonen!

Verlonen artiesten én andere culturele werkzaamheden Artiestenverloningen.nl heeft zich sinds 1993 toegelegd op het verlonen van artiesten en verloont tevens alle andere culturele werkzaamheden. Zij onderscheidt zich o.a. door: • Deskundige ondersteuning • Samenwerking met vakbonden en belastingdeskundigen.

• Online aanleveren van verloningen.

• Uitbetaling binnen één dag nadat de opdrachtgever heeft betaald.

• Mogelijkheid om alleen BTW te betalen over de administratiekosten.

Wat is verlonen?

Wij nemen het ‘fictieve werkgeversschap’ over van de opdrachtgever. Wij verzorgen de facturering naar opdrachtgevers en uitbetaling van loon/gage aan uitvoerenden, inclusief inhouding en afdracht van loonheffingen. Opdrachtgevers én uitvoerenden besparen we daarmee tijd en administratieve rompslomp. Bovendien krijgt de opdrachtgever niet met onverwachte naheffingen van de Belastingdienst te maken.

Uitvoerenden hoeven niet over een VAR te beschikken.

De voordelen van verlonen • Leden van de NTB krijgen korting op de administratieskosten.

• Je hebt geen VAR (zelfstandigheidsverklaring) nodig.

• Ook zonder VAR kan de artiest beroepskosten opvoeren • Wij verzorgen administratie en facturering • Je hebt een overzichtelijk inzicht in ontvangen en nog openstaande betalingen • Je bent verzekerd voor alle werknemersverzekeringen (ZW, WW, WIA en WAZO) pagina 50 i n d i e n e r n i e t v o l l e d i g g e b r u i k i s g e m a a k t v a n d e k l e i n e v e r g o e d i n g s r e g e l i n g .Ntb - Muziekwereld

Ntb-verzekeringen

Op maat Het Ntb-Verzekeringspakket Eén van de voordelen van het lidmaatschap van de Nederlandse Toonkunstenaars Bond is ongetwijfeld het Ntb-Verzekeringspakket. Naast de algemeen gebruikelijke verzekeringen welke binnen dit pakket kunnen worden afgesloten (met vaste kortingen!) kent dit pakket een aantal verzekeringen die speciaal op onze doelgroep zijn afgestemd.

Instrumenten­verzekering Onbetwist speerpunt is de Instrumentenverzekering. Tegen een zeer scherpe premie worden de muziekinstrumenten, zowel voor particulier als beroepsmatig gebruik, verzekerd. De verzekering biedt dekking tegen materiële schade aan de met name op de polis genoemde instrumenten.

Zo zijn je instrumenten onder andere verzekerd tegen breuk door vallen, beschadigingen tijdens vervoer, maar ook tegen diefstal vanuit je woning of

Het Ntb-pakket: Instrumentenverzekering

Aansprakelijkheidsverzekering Aansprakelijkheidsverzekering Combi Doorlopende Reisverzekering Autoverzekering Inboedelverzekering Opstalverzekering Uitvaartverzekering Zorgverzekering nummer 2 - 2014

bijvoorbeeld repetitieruimte.

Niet verzekerd is diefstal van je instrumenten vanuit een auto of wanneer ‘slechts’ optische schade ontstaat zoals krassen en deuken.

Deze verzekering kent standaard een werelddekking zodat je je ook bij verblijf in het buitenland geen zorgen hoeft te maken. De schaderegeling is uitstekend en heeft zich al vaak bewezen.

Aansprakelijkheids­ verzekering Een tweede belangrijke verzekering die speciaal voor onze leden op maat is gemaakt, is de Aansprakelijkheidsverzekering die zowel het particuliere maar vooral ook het zakelijke gedeelte afdekt.

Tegen een vaste premie per jaar zijn dus alle activiteiten die je onderneemt op muzikaal gebied, verzekerd. Denk aan optredens naast je baan in loondienst of als zelfstandig muziekdocent. Deze verzekering wordt vaak onderschat maar wij vinden haar van groot belang. Als iemand door jouw handelen schade oploopt, schade aan andermans goederen of persoonlijk letsel, dan

ben je verplicht deze schade te vergoeden en dan kunnen al je bezittingen op het spel komen te staan. Ter bescherming hiervan is een aansprakelijkheidsverzekering dus van groot belang.

Doorlopende reisverzekering De derde speciale verzekering voor Ntb-leden is de doorlopende reisverzekering. Naast de vakantiereizen biedt deze verzekering ook dekking tijdens optredens in het buitenland.

Deze extra uitbreiding is van groot belang omdat een standaard-reisverzekering alleen dekking verleent voor reizen met een recreatief doel.

Naast deze speciale verzekeringen kunnen ook de standaardverzekeringen zoals voor woonhuis en inboedel in het Ntb-pakket worden ondergebracht. Ook een scherp geprijsde autoverzekering (zowel personen- als bestelauto) kan in het pakket worden meegenomen. De premie voor alle verzekeringen kan je per maand betalen zonder toeslag.

Ook op dit gebied kan de Ntb veel voor je betekenen!

Speciale verzekeringssite Alle informatie over het Ntb-verzekeringspakket kunt u vinden op de speciaal ingerichte internetsite. Hier kunt u tevens één of meerdere offertes aanvragen.

Deze site is te bereiken via de ledenservice van de Ntb-site (www.ntb.nl). Ook via email: ntb@ vdroest.nl kunt u aanvragen indienen of contact opnemen.

pagina 51

Onder de leden Peter Beets Peter Beets is een pianogigant die wereldwijd bewondering oogst met zijn virtuoze spel. Zijn veelzijdigheid en creativiteit komen tot uitdrukking in de uiteenlopende muzikale projecten die hij onderneemt. Hij was jarenlang de begeleider van Rita Reys en is vaste pianist van the Jazzorchestra of the Concertgebouw. Maar hij maakt ook bewerkingen van klassieke muziek zoals zijn project ‘Chopin meets the Blues’. Hij won een Edison (2010), de Prix Martial Solal (1998) en de Pall Mall Export Swing Award (1988) en heeft inmiddels vele cd’s op zijn naam staan. Zijn meest recente cd is ‘Portrait of Peterson’ waarmee hij een muzikale ode brengt aan één van zijn grote voorbeelden: Oscar Peterson. Beets nam de cd op in New York samen met drummer Greg Hutchinson en bassist Reuben Rogers.

In Europa speelt hij veel met zijn eigen trio (in verschillende bezettingen). Maar je ziet hem ook veelvuldig op het podium met zijn broertjes Marius (contrabas) en Alexander (tenor-saxofoon) als Beets Brothers. Eind mei begeleidde hij met zijn broers zangeres Deborah Brown tijdens een korte tournee in Nederland. Het is slechts een greep uit de overvolle agenda van Beets want hij is één van de meest optredende jazzmusici in en buiten Nederland.

Waar ben je momenteel mee bezig?

We hebben net met Deborah Brown een cd gemaakt en van de zomer ga ik met mijn eigen band naar Korea. Daarna ga ik met lokale ritmesecties optreden in Philadelphia, Toronto en New York. Ik speel met mijn New York Trio in The Blue Note en met een sextet in Birdland. Met hen speel ik ook op het Newport Jazzfestival. Deze zomer sta ik twee keer met mijn eigen band in het concertgebouw bij de Robeco zomerconcerten. Ik treed op met mijn trio en Fay Claassen en doe het project ‘Opera meets the blues’ in een quintet-bezetting.

Tijdens het komende theaterseizoen speel ik o.a. in het programma ‘New York Round Midnight, a night at the club’ van de stichting JazzNL. Dat is een tournee langs 20 Nederlandse theaters. En eind september vertrek ik naar Nashville voor een optreden met het Nashville Symphony Orchestra. Ik vind het leuk dat ik door die grote orkesten wordt uitgenodigd als solist.

Van de week heb ik nog met het symfonieorkest van Boekerest opgetreden.

Wat speel je met die orkesten?

Met het orkest van Nashville

speel ik een compositie waarin ik stukken van Paul McCartney moet interpreteren. In Boekarest was het een tribute aan Django Reinhardt. Ook daar was speciaal een compositie voor geschreven. Het zijn allemaal erg leuke dingen om te doen.

Is het niet lastig om nieuwe muzikale projecten te verzinnen als je zoveel moet reizen?

Ja, dat is niet makkelijk. Op momenten dat je het druk hebt kom je niet aan creatieve processen toe maar ook niet aan acquisitie voor de periodes dat je weer wat minder te doen hebt.

Tijdens periodes dat ik het druk heb moet ik ook nog veel regelen, plannen en mailen voor de periode daarna. Daar word ik wel eens gek van want je moet tegelijkertijd je creativiteit niet verloochenen. Mijn boeker wil nu al weten wat ik in het seizoen 2015-2016 in de theaters ga doen. Als ik één van mijn huidige projecten wil doen, is dat niet nieuw genoeg dus moet ik nu al bedenken wat ik tegen die tijd leuk vind om te doen. Dat moet ik dan nog gaan schrijven. Het is ook moeilijk om je muzikaliteit in het algemeen te ontwikkelen en te vernieuwen als je veel on the road bent. Je zit

foto: Marcel Fossen

pagina 52

Ntb - Muziekwereld

bijna nooit achter de piano en bijna alleen maar in hotelkamers, op vliegvelden en in vliegtuigen.

Als je in de venue bent moet je soundchecken, eten, optreden en daarna weer naar de volgende plek. Dat is een euvel en de reden waarom veel pianisten stoppen met toeren. Gelukkig heb ik daar een oplossing voor gevonden. Je kunt in je hoofd muziek horen en studeren, een oefening doen in alle 12 toonsoorten. Het gaat om vingerzetting. Je moet de muziek die je in je hoofd hoort vertalen naar bijvoorbeeld toonsoort B en dan visualiseer je je handen en de piano. Dan kun je ook studeren want dat is niet alleen ploeteren achter de vleugel.

Composities werk ik maat voor maat uit. Iedere maat van mijn composities moet ultiem zijn; dat is ontzettend veel denkwerk en gaat 24 uur per dag door.

Als ik niet componeer heb ik een ‘librarian’ in mijn hoofd.

Als ik een motiefje hoor zoekt de ‘librarian’ waar dat vandaan komt. Meestal weet ik binnen 10 minuten dat het bijvoorbeeld een strofe uit een solo op een bepaalde plaat van Miles Davis is. Wat ik speel heb ik allemaal geleerd van mijn voorgangers en ik weet precies welk loopje van wie komt. De librarian is de hele dag bezig achter in mijn hoofd net als de componist.

In al mijn programma’s speel ik de muziek die ik mooi vind en zelf gemaakt heb. Jazz is de ultieme vrijheid. Je kunt er oud mee worden en je wordt er steeds beter in.

nummer 2 - 2014

foto: Jos Knaepen

pagina 53

Keyboard Translations Haal het maximale uit je vertaalde teksten met doelgerichte Nederlands-Engels vertalingen voor de culturele sector.

Laat je website, programmaboek, of subsidieaanvraag in het Engels vertalen door iemand met uitstekend kwalificaties en jaren ervaring in de culturele sector.

Vergroot het bereik van je ensemble of venue.

Verhoog je internationale uitstraling.

Verkoop meer kaarten aan bezoekers uit het buitenland.

Schrijf je liever zelf je teksten in het Engels, bv. voor sociale media? Voorkom fouten en maak een professionelere indruk door je teksten te laten corrigeren door een native speaker. Stuur een mail naar info@keyboardtranslations.com Of, bezoek de website: www.keyboardtranslations.com MA Vertalen, UvA, Lid van Sense – Society of English-Native-Speaking Editors in the Netherlands. Amsterdam KvK: 53127641

Ntb-congres op 30 juni Het Ntb-congres 2014 zal dit jaar op maandagmiddag 30 juni plaatsvinden.

* De zittingstermijnen van Ntb-secretaris sector Muziekonderwijs Willem Hoiting bestuurslid Lichte Muziek terug. De secretaris is statutair herbenoembaar en wordt door het bestuur opnieuw

pagina 54

Gidsen: Ntb Boekingsgids – leden € 5,00, niet-leden € 10,00 ex. verzendkosten Ntb Studio­sterrengids & Master-cd – leden € 7,50, niet-leden € 15,00 ex. verzendkosten. Te bestellen op www.ntb.nl – Ntb-Shop Brochures: Zelfstandige Muziekles­ praktijk, Functione­rings­ gesprek, Produc­tiewijzer Kamer­muziek, Kapstok componistentarieven, diverse brochures over belasting en VAR. Voor Ntb-leden gratis te downloaden op www.ntb.nl - ledenservice

Modelcontracten en formulieren, o.a.: Losse optredens, arbeidsovereenkomsten, lespraktijk, model­voorwaarden

cd-artiestencontract, licentie-overeenkomst, sessie-overeenkomst, overeenkomst van opdracht componisten, consignatiecontract, declaratieformulier vergoeding vakbonds­contributie (voor werknemers orkesten/muziekscholen). Voor Ntb-leden gratis te downloaden op www.ntb.nl - ledenservice CAO’s: CAO Kunsteducatie, CAO Nederlandse Orkesten, CAO Stichting Omroep Muziek, CAO Remplaçanten Neder­ landse Orkesten, Dansers CAO, Onder­zoek naar de relatieve inkomens­positie van orkestmusici +Tabellen­ boek. Onderzoeks­rapport ‘Pop, wat levert het op?’.

Gratis te down­loaden op www. ntb.nl

voorgedragen. Het bestuurslid Lichte Muziek Mechteld Bannier is tussentijds teruggetreden; het bestuur voorzag in deze vacature door Alexander Beets tijdelijk te benoemen. Hij is tijdens

Voorlopige agenda - Opening - Verslag activiteiten congresperiode - Samenwerking met FNV KIEM en andere organisaties a. Financieel Jaarverslag 2013 b. Aanpassing en indexatie vacatiegelden bestuur, DB en kaderleden - Bestuursverkiezing * - Benoeming commissies ** - Rondvraag - Sluiting

Op de Ntb-site www.ntb.nl kunnen de volgende producten gedownload/besteld worden:

Erwin Angad-Gaur en bestuurslid uit de lopen dit jaar af, tussentijds trad het

Locatie: Centrum De Roos, Parkzaal,

P.C. Hooftstraat 183

te Amsterdam Tijd: 14.30 uur (aanslui tend aan VCTN-

congres, zie pag. 45)

Ntb shop

Ledenadvertentie

De Muziek Experience

het congres verkiesbaar voor deze functie. Het bestuurslid Muziekonderwijs beëindigt dit jaar zijn maximale zittingstermijn. Wij danken Willem Hoiting ook hier voor zijn inzet voor de Ntb in de afgelopen jaren. Het bestuur draagt voor deze functie de heer Ad Hoendervangers voor. ** Leden die het komende jaar beschik-

Wij zijn opzoek naar zelfstandige gediplomeerde muziek leraren, die 1 dag of meer in de week De Muziek Experience willen versterken met hoogwaardig muziek les, workshops in de vakantie of het deelnemen in onze Zondag Middag lunch concerten.

Bekijk onze website op www.jouwpiano.nl en als U met ons wilt samenwerken, laat het ons weten en stuur een email naar info@jouwpiano.nl

baar zijn voor de geschillencommissie dan wel de financiële controle commissie kunnen zich melden bij het bestuur (via info@ntb.nl).

Bloemfonteinstraat 39 3072 HC Rotterdam tel: 010-7955575

info@jouwpiano.nl www.jouwpiano.nl

Ntb - Muziekwereld

colofon Muziekwereld is het blad van de Ntb, vakbond voor musici en acteurs Keizersgracht 317 1016 EE Amsterdam T : 020 – 620 3131 F : 020 – 620 2508 E : info@ntb.nl I : www.ntb.nl Redactie: Erwin Angad-Gaur (hoofdredacteur) Ruud Zinzen (eindredacteur) Anita Verheggen Met medewerking van: Greet van Aken, Mark Gerrits, Stan Rijven, Bjorn Schipper, Cees Schrama, Margriet Sjoerdsma, rakenDra Smit, Hans Stap, Bart Wirtz Illustraties Robert Swart Fotografie: Minke Faber, Robert Swart, Ruud Zinzen Basisvormgeving / Lay-out: Robert Swart Drukwerk Senefelder Misset, Doetinchem

Ntb

Bestuur

Jilt Jansma (voorzitter) Erwin Angad-Gaur (secretaris) Donna Wolf (penningmeester) Alexander Beets Willem Hoiting Frank van Wanrooij Erik Winkelmann

Bureau

Administratie en helpdesk Caroline Beukenkamp c.beukenkamp@ntb.nl Ruud Zinzen r.zinzen@ntb.nl Financiële administratie Martijn Jansen m.jansen@ntb.nl CAO’S Hans Stap (orkesten en muziekonderwijs) h.stap@ntb.nl Erwin Angad-Gaur (muziekdramatische kunst) e.angad-gaur@ntb.nl Juridische zaken/contracten Rechtspositionele zaken/contractscreening/ advisering rechtsvormen beroepspraktijk: Mark Gerrits m.gerrits@ntb.nl Annemarieke Schulte a.schulte@ntb.nl

Auteurs- en Naburige Rechten/ screening cd- en uitgavecontracten: rakenDra Smit r.smit@ntb.nl Erwin Angad-Gaur e.angad-gaur@ntb.nl Anita Verheggen a.verheggen@ntb.nl EHBO-project (vragen over cd/dvd-producties) rakenDra Smit r.smit@ntb.nl Verzekeringen/belasting/Muziekwereld Ruud Zinzen r.zinzen@ntb.nl Werkgebieden Lichte muziek en artiesten: Anita Verheggen a.verheggen@ntb.nl rakenDra Smit (pop) r.smit@ntb.nl Orkesten: Hans Stap h.stap@ntb.nl Kamermuziek: Anita Verheggen a.verheggen@ntb.nl Muziekdramatische kunst: Erwin Angad-Gaur e.angad-gaur@ntb.nl Muziekonderwijs: Hans Stap h.stap@ntb.nl Acteurs: Erwin Angad-Gaur e.angad-gaur@ntb.nl De Ntb is op werkdagen telefonisch bereikbaar tussen 12:00 en 17:00 uur. U kunt uw vragen en andere zaken ook per fax of email aan ons voorleggen.

T: 020 620 31 31 F: 020 620 25 08 E: info@ntb.nl

Ntb Switchpakket voor muziekdocenten Maakt u de overstap van muziekschool naar privé lespraktijk? Van werknemer naar ZZPer? Dan is het Ntb Switchpakket geknipt voor u! Het Switchpakket bevat: • Model-contract en algemene voorwaarden voor privé-lessen • Hulp bij berekening van lestarieven • Fiscale en administratieve informatie voor ZZPers • Presentatie via muziekdocentenbank.nl met uw instrument en specialiteiten, een YouTube-filmpje en links naar Facebook/ Twitter • Verzekeringspakket op maat voor uw privélespraktijk Meer info via www.ntb.nl email: info@ntb.nl tel. 020-6203131

nummer 2 - 2014

pagina 55

Wij weten wat er speelt!

Word lid!

Wat doet de Ntb voor jazz?

De Ntb is partner en medeorganisator van: de Jazzdag, Dutch Jazz Competition, European Jazz Competition en het Nationaal Jeugd Jazz Orkest.

Wat heb je aan de Ntb? • Goedkope instrumentenverzekering met dekking bij optredens.

• Zakelijke kennis van en een netwerk binnen de wereld van de podiumkunsten.

• Goedkope factureringsservice en loonadministratie optredens.

• Juridische check contracten.

• Rechtsbijstand bij problemen met opdrachtgevers.

•­ Advies op maat over opbouw muziekcarrière.

www.ntb.nl of bel: 020 620 31 31 De Ntb is dé vakorganisatie voor jazzmusici

vakbond voor musici en acteurs