ZERO WASTE EXPEDITIE

DE CULTUURSECTOR OP KOERS

Op initiatief van Rijkswaterstaat, programma VANG Buitenshuis, startte de cultuursector ruim twee jaar geleden met de Zero waste expeditie cultuur. Dit nadat uit vooronderzoek bleek dat het voorkomen van afval in deze sector kansrijk is. De Nederlandse cultuursector bestaat uit 1136 instellingen (theaters, poppodia en musea) en is met ruim 50 miljoen jaarlijkse bezoekers afvalintensief. Wat zijn de resultaten tot nu toe?

TEKST: JOHANNA MINNAARD BEELD: RIJKSWATERSTAAT

In 2018 bewezen 13 toonaangevende culturele instellingen verspreid over Nederland dat het kon: hun hoeveelheid restafval aanzienlijk verminderen. Aan de hand van hun kennis en ervaring is de Zero waste expeditie tool (ZWEC- zie kader) ontwikkeld. In acht modules krijgen instellingen inzicht in de afvalstromen binnen hun bedrijf met als doel het voorkomen en beter scheiden ervan. De tool is ontwikkeld door Bureau8080 en onder hun leiding volgden vanaf 2019 bijna veertig culturele instellingen (theaters, musea en poppodia) de expeditie. De gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag waren betrokken als lokale opdrachtgever en aanspreekpunt. Dit was een bewuste keuze omdat cultuurinstellingen regelmatig met gemeenten om de tafel zitten. En gemeenten ontwikkelen activiteiten en ambities op gebied van een circulaire stad.

Dat het soms een barre tocht was, mag duidelijk zijn. De cultuursector is één van de sectoren die hard getroffen is door de coronacrisis. Een jaar zonder bezoekers, betekent ook een jaar zonder afval. De deelnemers hebben laten zien dat een crisis ook een kans biedt om ingesleten gewoontes om te zetten naar een meer duurzamere bedrijfsvoering.

WASTE VISION: WASTE VISION ZET IN OP TECHNOLOGIE MET SMART INSIDE

Informatietechnologie heeft de toekomst: Waste Vision ziet dit ook en IT wordt daarom organisatiebreed omarmd. Door software in te zetten binnen haar producten en dienstverlening stelt Waste Vision haar klanten in staat om data te verzamelen; deze gegevens kunnen vervolgens worden gebruikt voor het sturen van consumentengedrag en het monitoren en voorspellen van inzamelstromen. Verkregen inzichten maken het vervolgens mogelijk om grondstoffen op een doeltreffende wijze in te zamelen.

RADAR LEVEL SENSOR

Vulgraadsensoren spelen inmiddels een belangrijke rol in de afvalwereld; Waste Vision heeft een eigen innovatieve variant, bestemd voor prullenbakken in de openbare ruimte en voor rolcontainers voor (bedrijfs)afvalinzameling: de Radar Level Sensor. In tegenstelling tot ‘gewone’ ultrasone sensoren houdt de Radar Level Sensor rekening met de vorm van de container, kijkt ze door de vuilniszak heen en meet ze het profiel van het afval. De capaciteit van de prullenbak kan hierdoor nauwkeuriger worden afgelezen. De Radar Level Sensor detecteert bovendien automatisch wanneer de container wordt geleegd. Al deze informatie wordt draadloos gecommuniceerd, waardoor benodigde acties doelgericht kunnen worden uitgezet. Het voorspellen van inzamelmomenten wordt mogelijk gemaakt en hier kunnen automatisch veel efficiëntere routes voor worden gecreëerd. De verhoogde effectiviteit resulteert in een reductie in transportbewegingen, minder ledigingen en uiteindelijk zowel tijd- als kostenbesparingen met een hogere servicegraad.

ASSET TRACKER

De Waste Vision Asset Tracker bepaalt de locatie van een bedrijfsmiddel op basis van GPS. Daarnaast wordt ook bijgehouden wanneer de ‘asset’ wordt geledigd, toegepast of verplaatst. De Asset Tracker maakt op elk moment van de dag helder inzichtelijk waar alle bedrijfsmiddelen zich bevinden en welke bewegingen hebben plaatsgevonden. Verder kan de temperatuur worden gemonitord en wordt aangegeven of een bedrijfsmiddel al dan niet actief is. Bovendien kunnen signalen worden afgegeven wanneer inspecties moeten plaatsvinden.

Waste Vision ontwikkelt alle software zelf met eigen developers in Nederland, zodat zo goed mogelijk kan worden ingespeeld op de ontwikkeling van (zoals bijvoorbeeld de hiervoor omschreven) nieuwe, innovatieve producten. De afvalwereld is een relatief behouden markt met latente behoeften; Waste Vision laat graag zien wat de mogelijkheden van haar producten zijn. Technologie faciliteert informatiestromen, en die zijn in de huidige tijdgeest enorm waardevol. Slimme concepten en bewezen technologieën worden door Waste Vision dan ook volop benut om grondstoffen effectief terug te kunnen winnen voor hergebruik.

MEER INFO

Contactpersoon: Frank Mokveld Telefoonnummer: 06 - 1223 36 70 Email: frank.mokveld@wastevision.com

EXPEDITIE

De deelnemende instellingen doorliepen de expeditie aan de hand van acht stappen. Het begint allemaal met een goede voorbereiding. In deze eerste stap wordt zoveel mogelijk informatie verzameld om de huidige situatie goed in kaart te brengen. De sorteerproef van het restafval die erop volgt is een cruciale stap gebleken. Het daadwerkelijk zien en uitzoeken van de diverse reststromen zet mensen aan het denken over hun eigen inkoop en gebruik van grondstoffen. Bij stadslab RAUM in Utrecht is bijvoorbeeld tijdens de sorteerproef het idee omstaan om tassen te maken van oude banners. De sorteerproef biedt inzicht in de samenstelling van het restafval, levert draagvlak op voor de expeditie én er worden ambassadeurs binnen de organisatie opgeleid. Door de coronamaatregelen was het niet mogelijk om alle sorteerproeven fysiek op locatie en met collega’s uit te voeren. Als alternatief ontwikkelde Bureau8080 een digitale sorteerproef waarbij ook gekeken werd naar de manier waarop het afval vrijkomt in de organisatie. Op basis van de sorteeranalyse kiezen instellingen welke afvalstromen het beste kunnen worden aangepakt. Wat kan door anders of niet meer in te kopen worden voorkomen? En hoe kan afval beter worden gescheiden? Deze stap is het meest intensief; er wordt kritisch gekeken naar het aantal en de plek van afvalbakken en naar inkoop. Zo adviseert De Doelen haar klanten bij congressen twee broodjes per persoon aan te bieden in plaats van drie om voedselverspilling te voorkomen. De Melkweg heeft watertaps aangeschaft als alternatief voor de waterflesjes die aan artiesten werden gegeven. En bij het Haagse Popradar leverde een kritische blik op de afvalbakken een besparing op. Er bleken dat in het pand meer dan 50 prullenbakken aanwezig waren! Die hoeveelheid is flink gereduceerd waardoor er minder vuilniszakken en handelingen nodig zijn. De instellingen gaan tijdens de expeditie dus ook met de schoonmaak en de afvalverwerker om de tafel om te onderzoeken wat er beter kan. Hoe wordt het afval verwerkt? Kan er worden samengewerkt met organisaties in de buurt om het aantal ritten te beperken? En op welke manier kan dat worden vormgegeven? Ook in dat soort trajecten spelen gemeenten een rol en kan er meer dan je in eerste instantie zou verwachten. Het eindresultaat van de zero waste expeditie is een plan van aanpak waarmee instellingen hun ambities realiseren.

De expeditie is succesvol gebleken door de aanpak en door de onderlinge kennisuitwisseling. Regelmatig komen de organisaties bij elkaar om ervaringen te delen en kennis te halen. Veel kennis is beschikbaar maar niet altijd goed vindbaar. En onderling contact biedt nieuwe mogelijkheden. Zo is de samenwerking met de gemeenten erg waardevol gebleken: zij zoeken samen met ondernemers en organisaties naar manieren om bedrijfsafval te voorkomen. De cultuursector is daarbij, net als andere sectoren, zoals sport, onderwijs en zorg belangrijk. We zijn er nog niet maar samen met bedrijven, gemeenten en organisaties kunnen we een tandje bijzetten om de transitie naar een circulair Nederland in 2050 te realiseren.

MEER LEZEN?

Voor vragen over de aanpak bedrijfsafval binnen de cultuursector kunt u terecht bij VANG Buitenshuis (vangbuitenshuis@rws.nl). Meer informatie over de ZWEC tool is verkrijgbaar bij Bureau8080 (www.bureau8080.nl).

De ZWEC (zero waste expeditie cultuur) is een tool waarbij vijf ‘R’-stappen per reststroom worden doorlopen, in de volgorde: Refuse (weiger), Reduce (verminder), Reuse (hergebruik), Recycle, Rot (organisch afval). De tool is zo ingericht dat instellingen worden gestimuleerd om met hun bedrijfsvoering hoger op de R-ladder te komen en zo bij te dragen aan een circulaire economie.

Bron: Verkenning VANG Buitenhuis, Van Afval naar Grondstoffen in de Cultuursector, Bureau 8080, 2017