Kijk op het noorden maart 2020 - nr 415

NUMMER 415 | JAARGANG 52 | 2020

STERREN

HOTSPOT EMMEN

POWERVROUWEN

AAN HET WERK BIJ MARTINI HOTEL

VOLOP GROENE CHEMIE EN BIOBASED ECONOMY

GEZONDE GROEI VOOR BRAAK ADVOCATEN

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Stienstra & van der Wal B.V. Stienstra en Van der Wal is een aannemingsbedrijf, gespecialiseerd in Waterbouw werken. Het bedrijf heeft vooral in de drie noordelijke provincies bekendheid opgebouwd met degelijk en vakkundig uitgevoerde werken, onder andere in opdracht van provincies, gemeenten en waterschappen.

Daarnaast weten ook vele aannemers de kwaliteiten van Stienstra & Van der Wal op juiste waarde in te schatten.

Walbeschoeiingen Steigers en vlonders Trailerhellingen Houten bruggen Remmingswerken

ROGMOLEWEI 6, IJLST TEL.: 0515 - 533 243 INFO@STIENSTRA-VANDERWAL.NL

VOORWOORD

Gezonde opvattingen en groene toekomst De juiste medewerker op de juiste plek: voor de Martini Hotel Group dé succesformule. Wat directeur Fred Dalebout hangen de echte sterren niet aan de muur, maar zijn ze aan het werk. Een Michelinster kunnen wij niet uitdelen voor deze gezonde opvatting over personeelsbeleid, maar een plek op de cover van deze editie is het in elk geval waard.

Diverse andere inspirerende bedrijven komen ook in deze voorjaarseditie aan het woord, onder ander over de biobased economy.

Gemeente Emmen profileert zich als dé hotspot voor biobased economy en groene chemie in het Noorden.

Ambitieuze bedrijven op het gebied van biochemie en foodrecycling zijn dan ook van harte welkom in Emmen, op het 100 hectare grote Emmtec-bedrijvenpark in Emmen. Directeur Hendrik van der Ploeg ziet dat vrijwel alle bedrijven die al op het terrein zijn gevestigd investeren in productie-uitbreidingen.

Bij het kenniscentrum Biobased Economy (KCBBE) van de Hanzehogeschool in Groningen halen biologen, biomedici en chemici de meest waardevolle grondstoffen uit gewassen en reststromen halen. Ook in Groningen wordt daarmee de basis gelegd voor een hoogwaardige biobased economie.

Zonne-energie-ontwikkelaar GroenLeven uit Heerenveen vertelt ons dat groene energie het Noorden ongekende kansen biedt. GroenLeven bouwde onder andere het grootste drijvende zonnepark buiten China: een zonnepark op de Bomhofsplas, een zandwinplas, bij Zwolle.

Het motto van Forbo Flooring Systems is ‘creating better environments’.

Daarbij verliest het Coevorder bedrijf ook het economische klimaat in de regio niet uit het oog. Van Dorp won een aanbesteding van de NS voor railinfra-werk in het Noorden en heeft onder andere daarom recent een vestiging in Groningen geopend. Lees deze en vele andere inspirerende verhalen in deze gloednieuwe Kijk op het Noorden: we hopen zowel letterlijk als figuurlijk op een groen voorjaar! <

Veel leesplezier!

Tine van Knijff Hoofdredacteur Kijk op het Noorden

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

3

BIJ MARTINI HOTEL GROUP ZIJN DE STERREN AAN HET WERK “Bij ons hangen de sterren niet aan de muur, maar staan ze http://klant.wermedia.nl:8888/ tphout/index.php/tandprothese/reparatie/ in de keuken, op het terras en achter de bar”, aldus directeur Fred Dalebout van de Groninger

PAGINA 18

Martini Hotel Group, met een knipoog naar de befaamde Michelinsterren. <

EMMEN: DÉ HOTSPOT VOOR BIOBASED ECONOMY EN GROENE CHEMIE Gemeente Emmen gaat voor een toekomstbestendige biobased economy en groene chemiecluster. In een biobased economy wordt biomassa als grondstof gebruikt voor de productie van energie, kunststof en brandstof. Wethouder Guido Rink over groene chemie: “Vergroening op het gebied van energie en grondstoffen die gebruikt worden is noodzakelijk. Het fossiele is eindig en de uitstoot van CO2 moet omlaag. Die innovatie in, en vergroening van, de sector is wat

PAGINA 26

wij bedoelen met groene chemie. We zijn hier in Emmen heel hard mee bezig.” <

FORBO FLOORING SYSTEMS: CREATING BETTER ENVIRONMENTS ‘Creating better environments’ is het motto van Forbo Flooring Systems. En daar is het bedrijf op meerdere fronten actief mee bezig: of het nu gaat om recycling, energiebesparing en -transitie, non-toxic bestanddelen voor een gezond binnenklimaat, designvloeren voor een mooie werksfeer of last but not least: het economische klimaat in de regio. <

EN VERDER O.A.:

4

PAGINA 30

Kenniscentrum haalt het beste uit biomassa ��������������������������34

Empowering your business �����������������������������������������������������������54

‘Groene energie biedt Noorden ongekende kansen’ ������������36

‘ Wij leveren belangrijke bijdrage aan circulaire economie’ �56

‘Goede reclame-uiting versterkt de boodschap’ ���������������������38

Drentse welzijnsinstellingen pakken ziekteverzuim aan ������58

Gezonde opvattingen en groene toekomst ������������������������������3

Feedtuber ontwikkelt unieke machines �������������������������������������40

Zwembandjes �������������������������������������������������������������������������������������63

Maak het verschil door te doen! ������������������������������������������������� 17

Economisch vliegwieleffect voor de regio ���������������������������������44

Groninger Museum viert 75 jaar bevrijding �����������������������������66

‘ Wij hebben een andere kijk op zaken’ �������������������������������������� 22

De liefste mensen ���������������������������������������������������������������������������49

De tentoonstelling Barbizon van het Noorden �����������������������67

Forse uitbreiding Ausnutria in zuivelhub Heerenveen �������� 24

Ondernemen in een ecologisch werklandschap ��������������������50

Een inspirerende plek om zaken te doen ���������������������������������68

Van Dorp op de stations in Groningen ������������������������������������� 29

ASQA Subsidies haalt voor innovaties miljoenen binnen ����52

Van boerenkar naar vernieuwer in installatiebranche ���������70

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

INHOUD

KIJK OP INHOUD E-SOLARLIGHT LAAT DE ZON ‘S NACHTS SCHIJNEN E-Solarlight zorgt er voor dat de zon ‘s nachts schijnt. Indirect, welteverstaan. Het Hoogeveense bedrijf levert namelijk straat-, terrein- en andere buitenverlichting, die grotendeels op zonne-energie draait. Landal en Center Parcs hebben al ontdekt dat ze op hun parken veel energie, CO2-uitstoot en geld kunnen besparen met innovatieve, hoogwaardige en betrouwbare buitenverlichting. Op maat gemaakt door dé expert op dit gebied: Dick Pieters van E-Solarlight. <

PAGINA 64 ‘POWERVROUWEN’ ZIJN SPECIALISTEN IN FAMILIERECHT De vier advocaten van Braak Advocaten zijn gespecialiseerd in personenen familierecht, erfrecht en scheidingsmediation. Het kantoor van Marieke Braak, Annemarie Velthuis-Muller, Lya Jeulink en Isabelle Feenstra is sinds kort gevestigd in het centrum van Groningen. “Hier hebben we de ruimte en kunnen we cliënten gastvrij ontvangen”, vertelt oprichtster Marieke Braak met trots. <

PAGINA 42 ‘WIJ DOEN HET NÉT EVEN ANDERS’ Zwanenburg Projecten doet het ánders. De creatieve projectontwikkelaars uit Heerenveen onderscheiden zich met vernieuwende concepten en spelen tegelijkertijd maximaal in op de marktvraag en maatschappelijke behoeftes. “Onze bedrijfswebsite heet niet voor niets mooieplek.nl. Dat is wat wij doen: mooie plekken ontwikkelen”, vertelt Bernhard Hoekstra. Samen met compagnon Erik Zwanenburg stuwt hij Zwanenburg Projecten tot grote hoogten. <

PAGINA 72

Kijk op het Noorden is een uitgave van: Kijk op uitgevers BV, BV, Het Tussendiepen Voert 3B, 1613 21, 9206 KL Grootebroek, AA Drachten,www.kijkophetnoorden.nl www.kijkophetnoorden.nlHoofdredacteur: Hoofdredacteur:Tine Tinevan vanKnijff KnijffRedactie: Redactie:Tine Tinevan vanKnijff, KnijffIsabella en anderen Brus Aanleveren nieuwsberichten: nieuwberichten: nieuwsberichten@kijkophetnoorden.nl nieuwsberichten@kijkophetnoorden.nlBladmanagement: Bladmanagement:Ed EdKlijnman KlijnmanFotografie: Fotografie: Ed Ed Klijnman, Klijnman Marcel en anderen Rob en Advertentie-exploitatie anderen Advertentie-exploitatie en planningen bedrijfsreportages: planning bedrijfsreportages: ? Vormgeving: Piet VDS Wiersma Crossmedia, +31 6 53 Emmen 42 42 78 Druk pietwiersma@kijkopuitgevers.nl, en afwerking: Veldhuis Media,Arnold RaalteStins +31 6 40 51 00 46 arnoldstins@kijkopuitgevers.nl Vormgeving: VDS Crossmedia, Emmen Druk en afwerking: Veldhuis Media, Raalte Aan de inhoud van de artikelen is veel aandacht aandact besteed. besteed.De Deredactie redactieen ende deuitgever uitgeveraanvaarden aanvaardengeen geenaansprakelijkheid aansprakelijkheidvoor vooreventuele eventueleonvolledigheden onvolledighedenofofonjuistheden onjuisthedenininde detekst. tekst.

Overname van artikelen uit deze uitgave is uitsluitend toegestaan met bronvermelding en na schriftelijke toestemming van de uitgever.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

5

De bodem tot succes.

Industrieel Antislip Vloeistofdicht Decoratief Emissievrij Antistatisch

Wij maken uw vloer met veel plezier

J.A. Koningstraat 21 9672 AC Winschoten Tel: (0597) 42 28 00 | www.verbionvloeren.nl

OPEN URBAN PLATFORMS HELPT BIJ REALISATIE SMART CITY Steeds meer mensen, verkeer, energieverbruik en toenemende aandacht voor duurzame oplossingen vraagt in steden om

LANDGOED LAUSWOLT BESTE GOLFRESORT VAN NEDERLAND

nieuwe technologieën op het gebied van veiligheid, gezondheid, energie en mobiliteit. De Nederlandse Praktijkrichtlijn ‘Open Urban Platforms’ draagt bij aan het realiseren van Smart Cities: de digitale transformatie van steden.

Landgoed Lauswolt in Beetsterzwaag is door Leading Courses uitgeroepen tot beste golfresort van Nederland en nummer 49 van beste

Het concept Open Urban Platform (OUP) bevordert het denken

golfresorts in Europa. Lauswolt is erg verguld met haar eerste plaats.

over de samenhang van de digitale infrastructuur, diensten en

Leading Courses is volledig gebaseerd op beoordelingen van golfers.

applicaties. Experts uit gemeenten, industriepartijen en

Directeur van Landgoed Lauswolt Marc van Gulick is ontzettend trots

kennisinstellingen werkten bij de NEN Standaardisatie

op deze benoeming: “Leading Courses is hét platform voor golfers

AdviesGroep – Smart Cities aan een richtlijn om gezamenlijke

waar ze hun mening achterlaten; dat wij uitgeroepen worden tot

ontwikkeling en inkoop van OUP’s te versterken. Deze richtlijn

beste golfresort van Nederland is fantastisch. Dat kan niet zonder

geeft handvatten voor: het borgen van interoperabiliteit en

een bijzonder gemotiveerd team dat dagelijks een unieke Lauswolt-beleving creëert voor onze gasten!”

dataportabiliteit in een smart city; het inzetten van een OUP als infrastructuur voor digitale diensten; het eigendom van OUP’s; de rol van de gemeente bij een OUP.

De golfclub voegt hieraan toe: “De reviews van de golfers laten steeds

6

vaker zien dat ze deze Friese parel weten te waarderen. Dit komt ook

Er worden partijen gezocht die willen deelnemen aan de

door de uitdagende spelbeleving waar bos en heide afgewisseld

adviesgroep. Neem contact op met Remco Perotti, secretaris

worden met water van het beekdal.”

SAG-SC, e-mail info@smartcity-standards.nl.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

NIEUWS

KIJK OP NIEUWS PRIMEUR VOOR GALERIE BAX KUNST: EXPOSITIE VAN BARBARES D’ESPRIT Een primeur voor Galerie Bax Kunst in Sneek: tot en met 25 april is er een nieuwe expositie te bezoeken van de Barbares d’Esprit. Het is de enige gelegenheid om de kunstwerken van de kunstenaarsgroep in Nederland te zien dit jaar.

gerenommeerde kunstenaars.

ANTEA GROUP MAAKT OOK NAAM IN AZIË

Bert van Santen en Ad Arma zijn de oprichters van deze

Unihorn India gaat officieel verder onder de naam Antea Group. Het

kunstenaarsgroep ‘Barbares d’Esprit’ (‘Denkende Barbaren’). Zij zijn

Indiase ingenieurs- en adviesbureau is in 1987 opgericht en sinds 2013

beiden vanaf 2016, het begin, bij de groep betrokken. Mark

gelieerd aan Antea Group. De naamswijziging biedt het internationale

Verdoes was lid van de groep van 2016-2018. Quraiseh was lid van

ingenieurs- en adviesbureau de kans om zich nadrukkelijker te profileren

2016-2019. Nu is kunstenares Kelly lid (2018 – heden) en bij de

op de snel groeiende Indiase markt.

In Sneek worden er in Galerie Bax Kunst, het Kunstencentrum Atrium en Theater Sneek kunstwerken getoond van de

groep actief. Het werk van ‘de Barbaren’ is in binnen- en buitenland te zien, ook op de grote kunstbeurzen.

“Een prachtig moment voor Antea Group”, vindt CEO Rob van Dongen.

“We zien volop mogelijkheden in India op het gebied van infrastructuur, milieu, stedelijke ontwikkeling en water. De vraag naar hoogwaardige ingenieurskennis groeit snel. Voor veel partijen zijn we interessant omdat we onze wereldwijde kennis kunnen koppelen aan de lokale markt met zijn specifieke vraagstukken en uitdagingen. Onder de naam Antea Group kunnen we ons vanaf nu ook in India als zodanig profileren.”

Vanaf heden is Antea Group, naast Europa en Zuid- en Noord-Amerika, ook officieel in Azië gevestigd.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

7

VEEL MEER ERNSTIGE ARBEIDSONGEVALLEN BIJ KLEINE BEDRIJVEN Arbeidsongevallen zijn een groot probleem in veel sectoren. Uit de laatste

ongevallen per 100.000 werknemers. Er zijn verschillende redenen waarom

cijfers van de Inspectie SZW blijkt dat er 4474 ongevallen waren in 2019,

ernstige ongevallen vaker voorkomen bij kleine bedrijven.

waaronder 69 dodelijke slachtoffers. Ieder jaar wordt het belang van veilig

Paul Bongenaar van VCA-Cursus: “Het start met het hebben van de juiste

werken benadrukt; toch gebeuren er in kleine bedrijven nog opvallend

kennis en deze weten toe te passen in praktijksituaties, maar om

meer ongevallen.

arbeidsongevallen uit te sluiten, is het belangrijk dat bedrijven een echte veiligheidscultuur creëren waarbij regelgeving en gevaren steeds opnieuw

Volgens de nieuwste cijfers van de Inspectie SZW gebeuren er 67 en 45

worden benadrukt. Weten hoe je ongevallen voorkomt of wat je moet doen

ernstige ongevallen per 100.000 werknemers bij kleine en middelgrote

als er iets mis gaat, is méér dan alleen theoretische kennis. Daarom is het

bedrijven. Grote bedrijven doen het uitdrukkelijk beter, met amper 10

erg belangrijk dat elk bedrijf aan risico-inventarisatie en evaluatie doet.”

HERITAGE HANGAR OOSTWOLD OPENT DE DEUREN Precies een jaar nadat er in april 2019 een begin is gemaakt met de bouw van een speciale hangaar op vliegveld Oostwold, wordt op vrijdag 3 april de Heritage Hangar Oostwold officieel geopend, met een speciale expositie over de geschiedenis van het Oldambt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het nieuwe gebouw op Vliegveld Oostwold biedt onderdak aan historische vliegtuigen van Vliegbedrijf Tom van der Meulen. Bijzondere vliegtuigen uit de Tweede Wereldoorlog, zoals de P-51 D Mustang, de Harvard AT-16 en de Boeing Stearman zijn in de Heritage Hangar van zeer dichtbij te bewonderen. Naast vliegend erfgoed bevat de collectie ook bijzondere voertuigen, zoals een Cushman Airborne Scooter uit 1944 en een Austin Eight Military Saloon. Ook zijn er verschillende objecten uit WOII te zien, zoals de motor van een Duitse Messerschmitt Bf 110 die bij Oostwold is neergestort. Voor de

ACCREDITATIE VOOR KALIBRATIELABORATORIUM A.P. VAN DEN BERG

thema-expositie, die loopt van 4 april t/m 1 juni, wordt samenge-

Het kalibratielaboratorium van A.P. van den Berg in Heerenveen is sinds kort

werkt met het Bevrijdingsmuseum Noord-Nederland.

trotse drager van de ISO 17025 accreditatie, toegekend door de Raad van Accreditatie (RvA). Daarmee heeft het bedrijf als leverancier van de meetinstrumenten voor het sonderen wereldwijd een unieke positie ingenomen.

A.P. van den Berg levert betrouwbare en nauwkeurige conussen, nu ondersteund met een gevalideerd kalibratieproces. De RvA heeft de accreditatie verleend op basis van de EN ISO/IEC 17025:2017. Daarmee is A.P. van den Berg opgenomen in een select gezelschap van slechts 59 bedrijven in Nederland.

Met deze accreditatie zijn de conussen van A.P. van den Berg niet gewijzigd; deze voldeden al ruimschoots aan de hoogste kwaliteitsklassen voor sonderingen. Wel zijn er in het laboratorium procedures ingevoerd en aangescherpt met als doel de meetonzekerheden te bepalen en te verkleinen. Daarmee is de nauwkeurigheid, de betrouwbaarheid en de consistentie van de meetgegevens naar een nog hoger niveau getild en dit wordt nu door de RvA ook regelmatig gecontroleerd.

8

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

KPMG JAN HOMMEN SCHOLARSHIP VOOR MBO-STUDENTEN

NIEUWS

KIJK OP NIEUWS

en ex-KPMG voorzitter Jan Hommen, biedt mbo-leerlingen

GARAGEPARK BOUWT 51 GARAGEBOXEN IN GRONINGEN

gedurende hun opleiding een financieel steuntje in de rug.

Garagepark bouwt een nieuw park met 51 garageboxen aan de

Twee studenten van het middelbaar beroepsonderwijs in Groningen maken kans op de KPMG Jan Hommen Scholarship (KJHS). Het programma, vernoemd is naar bestuurder

Verlengde Bremenweg in Groningen. Het is het eerste park van “Studenten met ambitie hebben in sommige situaties een

GaragePark, marktleider in het segment, in de provincie Groningen.

financiële injectie nodig om hun studie met succes te kunnen afronden”, zegt Ashnie Bisalsingh, bij KPMG

Het nieuwe park biedt een plek voor opslag- en bedrijfsruimte voor

verantwoordelijk voor het Jan Hommen Scholarship

(startende) zzp’ers en ondernemers in Groningen en omstreken. “Ik

programma. “En in feite is deze scholarship dan ook de

ben verheugd dat we met de bouw van ons nieuwe park intrede

eerste en enige studiebeurs voor mbo-studenten, waarmee

doen in Groningen”, aldus Rick Venema, directeur en oprichter van

de Stichting KJHS en mede-organsiator Stichting StreetPro

GaragePark. “We kunnen een plek bieden aan tientallen Groningse

het vijfde jaar ingaan.”

ondernemers die behoefte hebben aan een eigen, veilige en multifunctionele opslag- en bedrijfsruimte.”

Om voor de beurs in aanmerking te komen, moeten de leerlingen een aantal stappen doorlopen. Zo is er eerst een

Groningen kent een sterke groei in startende bedrijven. De stad

Talentontwikkelingsdag, waar 25 leerlingen een talentassessment ondergaan en een aantal workshops doen. Tien

staat landelijk bekend als een zeer succesvolle ‘startup city’, met

studenten worden geselecteerd voor een Empower Survival

een grote vraag is naar betaalbare opslag- en bedrijfsruimte, blijkt

Camp, waarbij ze zichzelf en hun grenzen leren kennen.

uit het feit dat op dit moment (bijna) alle garageboxen zijn verkocht.

Tijdens de finaledag op 7 mei zijn tenminste twee studenten

We zijn blij dat we ondernemend Groningen kunnen helpen in het

de gelukkige winnaars van een jaarlijkse beurs van €2.500

voorzien van opslag- en bedrijfsruimte.”

relatief veel succesvolle en schaalbare bedrijven. Venema: “Dat er

gedurende hun verdere mbo-studie of een gedeelte daarvan.

Met deze uitbreiding heeft GaragePark 26 garageparken, verspreid door heel Nederland.

FOSSIELVRIJE WEKEN IN NOORD-NEDERLAND Twee weken feest zonder een druppel fossiele brandstof. Dat is wat er van 1 tot 13 juni staat te gebeuren in heel Noord-Nederland. Met drie teams vanuit Groningen, Drenthe en Friesland, aangevuld met een grote groep studenten, wordt een evenement georganiseerd dat nog nooit eerder op de wereld in deze orde van grootte vertoond is: de Fossielvrije Weken.

Begin maart werd afgetrapt met een Kick-off in de EM2 in Groningen. Tijdens deze bijeenkomst werd voor alle belangstellende bedrijven, instellingen en organisaties uitgelegd wat je kunt doen om twee weken fossielvrij te reizen.

De Fossielvrije Weken zijn een initiatief van de Noordelijke Energiecommissarissen Hotze Hofstra (Groningen), Femke Adriaens (Drenthe) en Bouwe de Boer (Friesland). Ze worden gesteund door vele maatschappelijke initiatieven, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de provincies, gemeenten en bedrijven die duurzame en groene mobiliteit een warm hart toedragen. Onder andere Slim en Groen Onderweg, de Freonen van Fossylfrij Fryslân, Circulair Friesland, Groningen Bereikbaar, de NDC Mediagroep en VNO-NCW Noord.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

9

UITBREIDING LEVERINGSGAMMA MANITOU CENTER NEDERLAND Manitou Center Nederland breidt het leveringsgamma uit.

Manitou levert nu twee soorten meeneemheftrucks: de meeneemheftruck met hefmast en de meeneemheftruck met telescoopmast.

Deze handige driewielers beschikken over een ongekende restcapaciteit en vinden hun weg in vele terreinen. De lasten worden opgepakt middels een pantograaf, telescoopvorken of een combinatie ervan. Op elk wiel is een rem gemonteerd: uniek in deze categorie machines.

Deze variant biedt hefcapaciteiten tot 2.7 ton en voegt extra productiviteit tijdens het lossen toe door de reikwijdte van de telescoopmast. De grotere bodemvrijheid en krachtige motor maken het mogelijk in de moeilijkste terreinen goederen af te leveren of op te pikken. Extra prettig is de telescoopmast die een beter zicht naar voren biedt. Een telescoopmast heeft veel minder bewegende onderdelen dan een traditionele hefmast en dat scheelt aanzienlijk in onderhoud.

Beide varianten zijn met een meerweg besturing verkrijgbaar: ideaal in krappe ruimtes of bij het hanteren van goederen met lange afmetingen. Als tractie hoog op de wensenlijst staat, zoek dan een model met 3-wielaandrijving. Deze 3-wielaandrijving zit standaard op de Manitou meeneemheftrucks.

DIGITALWORKS WORDT DIGITALE PARTNER VAN GROENLEVEN

10

GroenLeven uit Heerenveen, marktleider in grootschalige zonne-energie,

“In Noord-Nederland wordt de noodzaak van de omschakeling naar

kiest voor digitaal consultancybureau DigitalWorks uit Groningen als haar

schone energie het meest gevoeld. Als Groninger bureau dragen wij daar

digitale partner. DigitalWorks gaat GroenLeven helpen bij het ontwikkelen van de digitale strategie, bij het opzetten, implementeren en managen

graag aan bij door onze kennis en expertise in te zetten voor GroenLeven.”

van digitale marketingkanalen, bij het op de juiste manier verzamelen van

Maarten de Groot, manager marketing en communicatie GroenLeven,

online data en bij het automatiseren van marketingactiviteiten.

over de keuze voor DigitalWorks: “Wij werken iedere dag gepassioneerd

“Wij zijn trots op deze samenwerking met een toonaangevend bedrijf als

aan de energietransitie. In DigitalWorks hebben wij een partner gevonden die met net zoveel passie aan een andere transitie werkt, namelijk

GroenLeven”, zegt Benjamin Vogelzang, medeoprichter van DigitalWorks..

aan de digitale transitie.”

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

NIEUWS

KIJK OP NIEUWS GRONINGSE EN DRENTSE JONGEREN ONTWIKKELEN KLIMAATADAPTIEVE OMGEVING We moeten ons aanpassen aan veranderende weersomstandigheden, maar hoe? Leerlingen van technasiumscholen in Groningen en Drenthe ontwierpen creatieve en vernieuwende klimaatadaptieve plan voor stedelijk gebied in hun eigen omgeving.

Zij deden dat in opdracht van de provincies Groningen en Drenthe en de waterschappen Drents Overijsselse Delta, Hunze en Aa's en Noorderzijlvest. Een selectie van de uitgewerkte plannen is gebundeld in het Ideeënboek Klimaatadaptatie.

Leerlingen van het Groninger Montessori Lyceum hadden volgens de jury, bestaande uit bestuurders, het beste plan, voor het Raadhuisplein in Haren. Aan jong en oud was gedacht en zowel hittestress als wateroverlast werden aangepakt met buffertegels, zonnepanelen, een fontein en veel groen.

Een vakjury, bestaande uit jeugdbestuurders van de waterschappen en gemeenteambtenaren, kwam met een andere winnaar: het plan voor het aanpassen van een fietstunnel in Hoogeveen, door leerlingen van het Roelof van Echten College. Zij bedachten een systeem om het overtollige water in de fietstunnel af te voeren en op te slaan, zodat het hergebruikt kan worden door een nabijgelegen tuincentrum.

GEMEENTE GRONINGEN WORDT AANGESLOTEN OP GLASVEZELNETWERK De gemeente Groningen wordt aangesloten op het glasvezelnetwerk van KPN NetwerkNL: in totaal krijgen ruim 88.000 huishoudens de komende jaren een glasvezelaansluiting. Wethouder Paul de Rook van gemeente Groningen en Jeroen van der Jagt, Regiodirecteur Noord Oost Nederland van KPN, zetten hun handtekening onder de plannen.

De werkzaamheden zijn begonnen en worden wijk per wijk ingepland. Het gaat om fiber to the home aansluitingen: van de wijkcentrale tot aan de meterkast van de consument.

Wethouder De Rook: “De gemeente Groningen is kartrekker voor de digitalisering van Noord-Nederland. We verwachten dat de komende jaren de datagroei enorm zal toenemen. Met glasvezel krijgen onze inwoners voor al deze doeleinden een betrouwbaar netwerk.”

KPN-Regiodirecteur Van der Jagt: “Deze samenwerking en de aanleg van het glasvezelnetwerk in Groningen een belangrijke ontwikkeling voor zowel de regio als KPN. KPN sluit in heel Nederland tot eind 2021 ongeveer één miljoen huishoudens op glasvezel aan, bovenop de 2,4 miljoen die het al heeft aangesloten.”

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

11

BENGS

GCON COMMUNICATIECONCEPT ADV A5 DEF.indd 3

Actie en incentive gaan prima samen. gaan prima samen.

Meer goede redenen?

Sneekermeer, Fryslân. eekermeer, Fryslân. www.gcb.nl/weknow

Organizer Company.

We We know. know.

Meer goede www.gcb.nl/weknow

GCB Full service Professional Congress Organizer and Destination Management Company.

www.bengs.nl

Specialist in

GCON COMMUNICATIECONCEPT ADV A5 DEF.indd 3

06-08-12 12:01

Al meer dan 10 jaar: Uw vacatures, ons werk!

ONZE EXPERTISES: maatwerk liften DEUREN

ZONWERING Wij produceren, installeren, repareren TOEGANGSTECHNIEK en onderhouden liftinstallaties.

R047-0513 HOB Groningen.indd 10

OB Groningen.indd 10

BEVEILIGING Tot wel 10 jaar garantie

Een goede service

Geen voorrijkosten

Snelle ombouwtijd en levering

Eestumerweg 49 Ten Post • 050 520 1100 Edisonstraat 60 6902 PK Zevenaar

R047-0513 HOB Groningen.indd 10

0316 344 336 info@lohrliften.nl

www.lohrliften.nl

in control

Wij zijn Lievense!

Vanaf 1 september 2018 heten wij niet meer LievenseCSO of Bartels. Voortaan zijn wij Lievense!

Een multidisciplinair advies- en ingenieursbureau op gebied van bouw, infra, water en milieu. Dagelijks staan onze 300 medewerkers van 10 locaties, waaronder vanuit Leeuwarden, voor je klaar.

Verkoop, Verhuur en Installatie

wi BOUW

INFRA

MILIEU

WATER

lievense.com

Totaalleverancier op het gebied van licht, geluid en beeld

Wij adviseren u graag!

Australiëweg 8 9407 TE Assen 0592 – 342098 www.dialgb.nl

NIEUWS

KIJK OP NIEUWS HIBIN-LEDEN: STIKSTOF EN PFAS REMMEN DE GROEI De omzetgroei in de bouwmaterialengroothandel valt in 2020 terug naar 0,5%. Dit blijkt uit de achttiende Conjunctuurmeting van Koninklijke Hibin onder ondernemers in de bouwmaterialengroothandel, uitgevoerd door Buildsight.

Acht op de tien bedrijven verwachten negatieve effecten op de omzetontwikkeling als gevolg van de stikstof- en PFAS-problematiek. In 2019 kwam de omzetstijging nog uit op een gemiddelde van 7,3%. De verwachte groeivertraging vertaalt zich ook meteen naar de arbeidsmarktontwikkeling. Twee derde van de respondenten verwacht stabilisering van het personeelsbestand. In 2019 groeide de werkgelegenheid nog met 3%.

In 2019 ondervond 42% van de bedrijven nog geen effecten van de PFAS- en stikstofproblematiek. De verwachtingen voor 2020 zijn somberder. Minder dan 20% van de bedrijven verwacht geen effect. Er is sprake van zowel uitstel als afstel van orders. 3% van de respondenten verwacht faillissementen bij afnemers.

IN HET KADER VAN 75 JAAR VRIJHEID: OVERLEVEN

GRAYDON: RECORDAANTAL STARTERS IN 2019

In de Martinikerk in Groningen presenteerde schrijver

In 2019 zijn er 271.039 nieuwe bedrijven

Zeeslagen en landingen over de hele wereld staan

gestart, blijkt uit de nieuwste Kwartaalmonitor

centraal. De visserij, koopvaardij en de Koninklijke

van bedrijfsinformatiespecialist Graydon. Dat is

marine leverden op zee een zware strijd voor onze

5,9 procent meer dan in het jaar ervoor en niet

bevrijding. Nu die bevrijding 75 jaar geleden is, is hun

eerder lag dat aantal zo hoog. Het aantal

onbekende geschiedenis te lezen in deze weergaloos

faillissementen nam echter ook toe (+3,9%)

spannende historische roman.

en beeldhouwer Ynskje Penning uit Haren vorig jaar het eerste deel van een trilogie, het boek Overleven.

Jarenlang werkte Ynsje aan dit boek over de lotgevallen van zeven mariniers in de Tweede Wereldoorlog.

terwijl het aantal bedrijven dat om andere redenen werd stopgezet is afgenomen (-2,3%).

Ynskje heeft het boek geschreven op basis van de verhalen van haar vader, Frans van Staalduinen. "In de

De stijging van de netto-groei in 2019 komt

boeken zijn de belangrijkste historische gegevens

voornamelijk door de toename van het aantal

verwerkt, zodat de lezer

starters en een daling van het aantal opheffingen. â&#x20AC;&#x153;De groei van de bedrijfspopulatie is

een overzicht krijgt van

echter een stuk kleiner dan vorig jaar. Dat

en daardoor beter

wordt veroorzaak door het toegenomen aantal

begrijpt waarom

faillissementen, een aanwijzing dat het

Nederlandse mariniers

ondernemersklimaat uitdagender wordt.

op bepaalde fronten

Desondanks ligt het aantal faillissementen nog

werden ingezet."

steeds op een laag niveau. Bovendien is het

Overleven is het eerste

aantal starters voor het derde jaar op rij

deel van een trilogie,

gestegen, wat laat zien dat ondernemers ook

de twee volgende

nog steeds voldoende kansen zien om zaken

delen zullen nog

te doenâ&#x20AC;?, zegt Gert van den Berg van Graydon.

verschijnen.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

de Tweede Wereldoorlog

13

n i w d o Nieuwbouw, Onderhoud Go & Refit.

www.jachtservicezuiderbaan.nl info@jachtservicezuiderbaan.nl

vement

pro ss Im Busine

Motoren, Scheepsinstallatie & Elektra.

Navigatieapparatuur & Vuilwatersystemen.

Hybridesystemen & Polyester reparaties.

Poetsen, Antifouling etc.

Producten, processen en technieken veranderen steeds sneller, dat stelt steeds nieuwe eisen aan kennis en vaardigheden van uw vakmensen.

Ik help bedrijven, en vakmensen optimaal te presteren, onder steeds veranderende omstandigheden, dat noem ik duurzaam vakmanschap. Vakmanschap van uw mensen bepaalt de prestaties (productiviteit) van uw bedrijf. Hoe zit dat voor uw bedrijf? Presteren uw mensen wat u van hen verwacht? vandaag? Ook volgend jaar? of over 3 jaar? Ik realiseer duurzaam vakmanschap, Door vakmensen nieuwe skills aan te leren, afgestemd op de ontwikkeling en de plannen van uw bedrijf.

Uw bedrijf verandert, nieuwe klanten, nieuwe producten, nieuwe machines .

Ervaren vakmensen die vertrekken, nieuwe mensen die binnenkomen in uw bedrijf.

Veranderingen die veel van u en uw vakmensen vragen, veranderingen die steeds weer andere eisen stellen aan u en de vakmensen die in uw bedrijf werken. Met een strategisch profiel krijgt u overzicht op de veranderingen. Een strategisch profiel is een verkenning van uw bedrijf aan de hand van de vragen: ‘Hoe ziet het er hier uit over 1, 3 of 5 jaar?’ en ‘Wat voor invloed heeft dat op de bedrijfsvoering?’

Vuurtorenweg 21 8531 HJ Lemmer Tel. 06-226 638 16

Nieuwbouw, Onderhoud & Refit.

Motoren, Scheepsinstallatie & Elektra.

Navigatieapparatuur & Vuilwatersystemen.

Hybridesystemen & Polyester reparaties.

Poetsen, Antifouling etc.

Meer weten? Bel Rob Cuperus tel. 06 81740084

Beheersbare, betrouwbare en betaalbare huisvesting voor onderwijs, gemeente, mkb, zorg en industrie

Bouwkostenbegroting  Projectvoorbereiding  Directievoering & toezicht Meerjaren onderhoudsplannen  Onderhoudsinspectie Vluchtplannen Contractenscan  Energiecontrole & -advies Koningsweg 35a I 9731 AR Groningen I 050 573 56 72 I www.syplon.nl

NIEUWS

KIJK OP NIEUWS VLAGGEN UNIE IN NIEUW PAND MET SHOWROOM Drachtster ondernemer Sill Marinus (29), directeur-eigenaar van de Vlaggen Unie, heeft een nieuw pand geopend op Bedrijventerrein Azeven, aan de Ottolaan 12 in Drachten.

Voor de deur van Ajax, Thialf en Van der Valk, maar ook in de tuin van vele particulieren staat een vlaggenmast met in top een vlag van Vlaggen Unie. Sill Marinus werd door het werken bij een vlaggenleverancier besmet met ‘het vlaggenvirus’. Hij startte in 2011 vanuit zijn zolderkamer Vlaggen Unie, de business liep zo goed dat hij al snel zijn intrek nam in een bedrijfspand. Dat is inmiddels alweer zo’n vijf jaar geleden. Sindsdien heeft de Vlaggen Unie een enorme vlucht genomen.

LOGISCH WERVING EN SELECTIE: VOOR LOGISTIEKE PROFESSIONALS Logisch werving en selectie is gespecialiseerd in het werven en selecteren binnen de functiegebieden Logistiek, Supply Chain en

Het team van Vlaggen Unie geeft advies en zorgt dat de leveringen

Operations op hbo-/wo-niveau in heel Nederland.

soepel verlopen. “Ons serviceteam zit dagelijks op de weg om vlaggenmasten te plaatsen en geheel gebruiksklaar op te leveren.”

Het in 2007 door Pieter Jan Venema opgerichte bedrijf houdt kantoor

Vlaggen Unie heeft ruim duizend vlaggenmasten en duizenden

in Emmeloord en leverde al logistieke professionals aan grote

vlaggen op voorraad. De meeste bestellingen worden gedaan via de webshop. Voor wie graag van tevoren het product wil ‘voelen’ is

bedrijven in heel Nederland, zoals supermarktketen Jumbo, witgoedfabrikant Electrolux, NS Stations, discounter Action, Yakult en DHL.

in het nieuwe pand een mooie showroom ingericht.

Venema vertelt: “Wij doorzien de Supply Chain van onze opdrachtgevers en weten zo de verbinding te maken tussen vraag en aanbod.

Bijvoorbeeld wanneer een productieorganisatie op zoek is naar een Supply Chain Manager die als geen ander de gehele keten kan doorzien. Grote kans dat wij deze Supply Chain professional al kennen, écht kennen. En dan kan een brug zo geslagen zijn.”

Inmiddels bestaat het bedrijf uit vijf gedreven professionals die zich iedere dag weer 100% inzetten om kandidaten en opdrachtgevers langdurig aan elkaar te verbinden. Venema: “Verbindend, resultaatgericht, eerlijk, ontwikkelend én de specialist in ons vakgebied. Dat is ons DNA. Persoonlijke aandacht en eerlijk zijn staan hierin altijd centraal. We maken graag met jou kennis!”

BISTRO BOYS OFFICIEEL ERKEND ALS SMAAKMAKER Bistro Boys is officieel erkend als Smaakmaker. Met dit label laat het horecabedrijf uit Groningen zien dat gastvrijheid en duurzaamheid er hand in hand gaan. Als een van de eerste Smaakmakers in Nederland komt Bistro Boys in aanmerking voor een verduurzamingsbudget ter waarde van 4500 euro.

Smaakmakers is een initiatief van Vattenfall en HorecaNederland.TV. Ze willen horecazaken mobiliseren om energiebewust en duurzaam te gaan ondernemen. “Nederlanders vinden duurzaamheid steeds belangrijker. Met het Smaakmakers-label kunnen horecazaken laten zien dat ze hun steentje bijdragen,” zegt Roderick Glerum, commercieel directeur Vattenfall.

Met een korte online energiecheck kunnen horecaondernemers ontdekken hoe hun zaak ervoor staat qua energieverbruik en of ze in aanmerking komen voor het Smaakmakerslabel. De eerste Smaakmakers van Nederland komen in aanmerking voor een verduurzamingsbudget van 4500 euro, een beloning voor bedrijven zoals Bistro Boys, waar duurzaamheid nu al hoog in het vaandel staat.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

15

FORWARDING WAREHOUSING DISTRIBUTION

with you in mind

BETONRENOVATIE & INJECTIETECHNIEKEN

BOTTERWEG 21, 8042 PA ZWOLLE TEL. +31-38-8501500 INFO@TGNFRITOM.NL WWW.TGNFRITOM.NL

o l i e h a n d e l

■ Betonreparatie

■ Koolstof lijmwapening

■ Betoninjectie

■ Spuitbeton

■ Kunststofvloeren

■ Vochtwering

■ Epoxy slijtlagen

■ Kelderafdichting

HOOGEVEEN - HOLLAND T: 0528 - 277 377 • E: info@kreeft.nl • I: www.kreeft.nl

CENES

B

interieurbouw- standbouw- scheepsbetimmering

Jan Bakker 06 51 88 59 36

www.noviolnoord.nl

verzorgingshuis

kantoor

ziekenhuizen

alisatie t re to

Foodgrade smeermiddelen

van on tw er

p

Smeermiddelen

quality from the north

overheidsintellingen winkelinterieur scholen

tentoonstellingsbouw

Brandstoffen / Ad Blue Branche gerelateerde artikelen

CENES.nl Gangbare producten zijn uit voorraad leverbaar

al meer dan 30 jaar vakmanschap !

Tussendiepen 25A 9206 AA Drachten +31 521 523 950

COLUMN

KIJK OP ENERGIETRANSITIE MAAK HET VERSCHIL DOOR TE DOEN! We staan als Nederland voor een groot aantal keuzes voor onze toekomst en moeten daar binnen een korte termijn besluiten over nemen. Besluiten die grote impact zullen hebben op ons in het komende decennium.

EĂŠn daarvan is een besluit over onze energiebehoefte en de energiebronnen die we daarvoor gebruiken. Nu zijn we als het Noorden nog de grootste leverancier van fossiele brandstoffen, maar ik ben ervan overtuigd dat we een toonaangevende regio kunnen worden in de energietransitie en een hot spot kunnen zijn met toonaangevende oplossingen en technologieĂŤn.

Er zijn al technieken en innovaties klaar die ons in staat stellen om deze ambitie te realiseren. Het is nu tijd om ze daadwerkelijk toe te passen.

Daarom mijn oproep aan opdrachtgevers om samen met ondernemers deze toe te gaan passen. Zorg dat we ervaringen opdoen en geweldige resultaten neerzetten die een voorbeeld stellen voor de rest van Nederland. De schaal van Noord-Nederland is perfect om als proeftuin op te treden; maak hier gebruik van. Het biedt kansen.

Nationaal maar ook internationaal, want de energietransitie is niet enkel iets wat speelt binnen onze landsgrenzen. Praat erover, laat het zien, maak het verschil door te doen!

Als grootste werkgevers- en ondernemersvereniging in het Noorden zijn we betrokken bij initiatieven die de energietransitie willen bevorderen. Voorbeelden zijn de campagne over energiebesparing binnen het MKB, het noordelijke programma Groene Waterstofbooster en het landelijk netwerk Groene Groeiers. Daarin vertegenwoordigen we de belangen van onze leden en proberen gunstige omstandigheden voor hen te realiseren. Daarnaast ben ik ervan overtuigd dat het nodig is dat ondernemend Friesland, Groningen en Drenthe de koppen bij elkaar steekt en concrete plannen maakt en deze daadwerkelijk uitvoert. Alleen dan maken we stappen naar een groenere toekomst waarin het Noorden van groot belang is, zowel in beschikbare technieken, kennis en kunde. En zijn we andere stappen voor.

Helaas beschik ik niet over een kristallen bol waarin ik precies kan zien wat ons het komende decennium staat te gebeuren. Maar dat dat we de komende periode voor de toekomst zeer bepalende besluiten moeten nemen, voel ik aan mijn theewater. Daarom ook mijn oproep aan u als ondernemer om op tijd over te gaan tot actie. Hoe groot of klein dan ook. Zo zorgen wij voor een optimaal en duurzaam ondernemersklimaat in Noorden.

Wilt u meer weten over het thema Klimaat en Bedrijf, Ton Schoor

kijk dan op de website www.vno-ncwnoord.nl.

Directeur VNO-NCW MKB Noord

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

17

Bij Martini Hotel Group zijn de sterren aan het werk “Bij ons hangen de sterren niet aan de muur, maar staan ze in de keuken, op het terras en achter de bar”, aldus directeur Fred Dalebout van de Groninger Martini Hotel Group, met een knipoog naar de befaamde Michelinsterren.

18

Dalebout (49) is twaalf jaar geleden samen

Uitvalsbasis

met zijn vrouw gaan werken in het Martini

Zo is het Martini Hotel een perfecte plek voor

Hotel aan het Zuiderdiep in hartje Stad. Tien

een bedrijfsuitje of afscheidsreceptie. Lekker

jaar geleden zijn zij mede-eigenaar geworden

eten in het sfeervolle restaurant, bijpraten in het

en sinds twee jaar zijn zij de eigenaren. Het begin van een groep waarvan tegenwoordig

Grand Café of even feesten in het feestcafé.

Voor de budgetreiziger is er het Bud Gett Hostels,

hotels, bars, restaurants en een hostel deel uit

eveneens in het centrum van Groningen.

maken. “Voor elk wat wils: eten, drinken,

Ideaal voor vrijgezellenfeesten en andere

overnachten. En dat alles dankzij een team

groepsactiviteiten. Het Brinkhotel te Zuidlaren

van 180 gedreven medewerkers die het

heeft ruimte voor trainingen en vergaderingen

bieden van gastvrijheid als hoogste doel

tot 250 man en is goed bereikbaar vanuit

hebben.”

Groningen, Drenthe en Friesland.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

19

INGPLUS.N T IF L | L .N S U L INFO@LIF TINGP s z ij n : ie t a s li ia c e p O n ze s

P h a rm a & c le a n roo m

F oo d

Wa te r

L

A te x

Verkoop | Inspecties | Keuringen | Projecten

ntdekken!

le MSI o ië tr s u d in i m e s ieuwe

Kom onze n

Weth. Ohmannstraat 12 7951 SB Staphorst 0522 202084 manitou-center.nl

VERKOOP - VERHUUR - SERVICE

Manitou_Ad_KijkOpHetNoorden_210x135_NL_v1.indd 1

19/02/19 09:36

Of het WEEVA: het Woon- En Eethuis Voor Allen

Die visie komt ook terug in het

genieten van onder meer unieke cocktails en

werd in 1871 opgericht als volksgaarkeuken en

personeelsbeleid: “Het is een van onze

bijzondere bieren. “Mijn vrouw en ik kwamen

was jarenlang een begrip in Stad en Ommeland.

speerpunten om voor de juiste medewerker

dit concept tegen tijdens een vakantie en

Negen jaar geleden werd dit oer-Groningse

de juiste plek te vinden. Als jij je gelukkig voelt

waren verkocht. Waarom opnieuw het wiel

restaurant, met succes, nieuw leven ingeblazen.

bij de receptie, dan straal je dat uit en dat

uitvinden als iemand anders dat al voor je

merkt de gast. Hetzelfde geldt voor

heeft gedaan.” Vanaf het begin is het in Bar

Trots

bijvoorbeeld de bediening en de keuken. Wij

1672 gezellig druk. En aangezien de

De 49-jarige horecaman is trots op de vele

hebben een goed team variërend in leeftijd

bovenetages nog niet geopend zijn, zijn hier

smaken die de Martini Hotel Group in

van 16 tot 73 jaar, waarbij iedereen veel

nog volop groeimogelijkheden

Groningen en Drenthe biedt. “Een moderne en

vrijheid en zelfstandigheid krijgt. Een prachtige

vooruitstrevende onderneming, bestaande uit

mix van jong enthousiasme tot ervaren

Verder uitbreiden ziet Dalebout niet als een

toonaangevende bedrijven in de

krachten die van elkaar willen leren. Dat zie je

verplichting, maar toch: “Er komen altijd weer

gastvrijheidssector”, omschrijft hij het concern.

terug in het totaalproduct.”

nieuwe ideeën op je pad. Bijvoorbeeld tijdens

De uit Zeeland afkomstige Dalebout is gepokt

Doorgroeien

pakken we het op. Het mag in elk geval nooit

en gemazeld in de horeca. Hij begon als

De medewerkers nemen niet alleen elkaars

ten koste gaan van onze kwaliteit.”

vakantiewerker aan de Zeeuwse kust, doorliep

kennis over, maar krijgen ook binnen het

de middelbare en hogere Hotelschool, en

bedrijf kansen om door te groeien. Dankzij de

Plannen om buiten Groningen en Drenthe

verdiende zijn sporen in de praktijk.

veelzijdigheid van de Martini Hotel Group zijn

actief te worden zijn er niet. De Dalebouts zijn

er mogelijkheden volop. “Ik ben er echt trots

verknocht aan de regio. “Mensen zijn hier

Passie

op dat we één van de grotere horecabedrijven

nuchter en komen hun afspraken na. Dat

Werken in de gastvrijheidssector is voor hem

in Groningen zijn en nauwelijks verloop

klinkt vanzelfsprekend maar in mijn ervaring is

meer dan werk. Het is een passie. “Alles wat ik

hebben en dat ondanks de schaarste op de

dat niet altijd zo. De Zeeuwse en Noordelijke

doe is erop gericht om samen met mijn team

arbeidsmarkt. Veel mensen willen hier graag

mentaliteit liggen elkaar wel. Ik ben niet voor

de gast een onvergetelijke belevenis te

werken. Dat is goed werkgeverschap!”

niets al 27 jaar samen en 20 jaar getrouwd

een rol. Van een soepel lopend

Natuurlijke groei

met een Groningse”, lacht de horecaondernemer. <

reserveringssysteem tot bij wijze van spreken

De nieuwste loot aan de stam is Bar 1672,

dat verse koekje bij de koffie. Een stapje extra

tegenover het Martini Hotel. Hier waan je je

zetten voor de gast: dat is wat telt.”

letterlijk 100 jaar terug in de tijd en kun je

de een vakantie. Als het in onze formule past,

bezorgen. De kleinste dingen spelen daarbij

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

21

VAN BRAAK ACCOUNTANTS:

‘ Wij hebben een andere kijk op zaken’ Groei was het nieuws waarmee Van Braak Accountants (VBA) tien jaar geleden op de cover van Ondernemend Friesland stond. Nu is groei opnieuw - of nog steeds - actueel bij dit bedrijf, dat meerdere vestigingen heeft. “We willen zo dicht mogelijk bij onze klant gevestigd zijn.”

Oprichter van VBA, Hennie van Braak, opende

Wat confronterend kan zijn, maar tegelijk leidt

tien jaar geleden een nieuwe vestiging in

tot het meest passende advies. “Als je komt te

Drachten. Het was een afsplitsing van het

overlijden, wat gebeurt er dan met het

kantoor in Marum, dat uit zijn jasje was

bedrijf? Of het bedrijf gaat failliet; zijn er dan

gegroeid. Het Drachtster team bestond toen

nog mogelijkheden voor een doorstart? Er

nog uit vijf man, inmiddels zijn dit er 35. Een vrij

kan van alles misgaan en ook dáár moet je

omvangrijk kantoor, waar een jaar geleden

over nadenken. We krijgen nog wel eens te

wederom een nieuwe vestiging uit voortvloeide

horen: waarom heeft mijn eigen accountant

in Emmen. “Ook dat is een succesverhaal”, zegt

daar niet over nagedacht? Wij hebben

Arnold de Roo, vestigingsleider van Drachten

duidelijk een andere kijk op zaken, en

en Emmen. “We begonnen er met twee man,

bedenken oplossingen die anderen niet

nu werken er zes.”

bedenken.”

Ondernemende types

Gezicht laten zien

Vier man groei in één jaar tijd, sneller hoeft het

Dat betekent ook dat VBA zijn klanten van

van De Roo niet te gaan. “De groei moet

haver tot gort kent. Relatiebeheerders gaan

beheersbaar blijven. We willen echt goede

meerdere keren per jaar bij hun klanten

mensen aannemen en die zijn voor ons lastig

langs. Ook Hennie van Braak en De Roo zelf

te vinden. Het zijn toch de meer

laten hun gezicht wel eens zien. “We proberen

ondernemende types die bij ons werken. Ze

toch een keer per jaar bij elk bedrijf langs te

maken van A tot Z het werkproces van de klant

gaan. Wat gebeurt er bij die bedrijven, hoe

mee, en denken met klanten mee. Iedereen

ontwikkelen ze zich? We doen er alles aan om

kan een jaarrekening opstellen, maar adviseren

in de buurt van onze klant te zitten, om die

is wel een andere tak van sport. En daar zijn wij

lijnen zo kort mogelijk te houden. Vandaar

sterk in.”

ook dat we ons kantoor in Emmen midden op een bedrijventerrein hebben gevestigd. Er

22

Tijdens hun advisering nemen de adviseurs van

kan veel via de computer, maar mensen

VBA niet snel een blad voor de mond.

willen tóch bij je binnenlopen.” <

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

ARNOLD DE ROO Geboorteplaats: 23 maart 1986 Geboortedatum: Emmer-Compascuum Burgerlijke staat: Gehuwd Hobbyâ&#x20AC;&#x2122;s: Motoren

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

23

Forse uitbreiding Ausnutria in zuivelhub Heerenveen De internationale zuivelonderneming Ausnutria gaat fors uitbreiden in Heerenveen. Met de expansie kan de onderneming de productie flink opschroeven. Communicatieadviseur An Moorman geeft tekst en uitleg.

Wat gaat er precies gebeuren?

aan de groeiende vraag naar zuigelingen-

‘Er komt een ultrafiltratie-installatie voor het

voeding. De fabriek wordt uitgerust met de

filteren van eiwitten uit geitenwei, een

modernste productieprocessen en state-of-

melkverwerkingsfaciliteit om melk te verwerken

the-art machines.’

tot basepoeder, dat is de basis voor de flesvoeding, en een blikfabriek. Dat laatste is

Zijn er meer voordelen?

een gedeelde investering met Trivium.

Zij zijn marktleider in verpakkingen voor

‘De fabriek wordt geïntegreerd met onze

zuigelingenvoeding in Europa en een van de

verpakken. Er komt een verbindingsbrug

belangrijkste spelers in andere markten voor

tussen de verpakkingsfabriek en de andere

metalen verpakkingen’.

fabrieken. Dat is winst met het oog op

huidige fabrieken voor droog mengen en

voedselveiligheid en hygiëne. Al met al praat je

24

Waarom een eigen blikfabriek?

over een productiecapaciteit voor meer dan

‘Met een blikproductieproces op locatie

150 miljoen blikken in de komende jaren. We

waarborgen we de stabiele en efficiënte

hebben een contract voor tien jaar getekend

levering van hoogwaardige blikken.

om verschillende blikformaten te produceren.

Daardoor kunnen we nog beter bijdragen

Ook voor onze fabriek in Leeuwarden.’

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

De beursgenoteerde onderneming Ausnutria heeft wereldwijd tien fabrieken, waarvan vijf in Nederland. De activiteiten variëren van R&D, inzameling van melk, verwerking, productie en verpakking tot marketing en sales van zuigelingenproducten naar Europa, Noord- en Zuid-Amerika, het MiddenOosten, Rusland, China en andere Aziatische landen. Ausnutria heeft wereldwijd ongeveer 4000 werknemers. In

Ausnutria is inmiddels een gerespecteerde werkgever in het noorden. Zorgt de expansie opnieuw voor banen?

Een prima plek om je hoofdkantoor te

Nederland zijn dat er ruim 700. Het

vestigen. Dat gaat eind 2022 gebeuren. Als

bedrijf is uitgegroeid tot een van de

alles volgens plan verloopt verhuist ons

grotere bedrijven in de kindervoeding. De

‘We zijn een uitgebreid wervingsproces gestart

hoofdkantoor dan van Zwolle naar

baby- en kindervoeding wordt wereldwijd

om technisch personeel te werven. Voor ons

Heerenveen.’

verkocht, onder andere onder de

én voor Trivium. Zo dragen we ons steentje bij

merknamen Kabrita en Neolac.

aan de noordelijke werkgelegenheid. Voor de

Wat is jullie missie?

gemiddelde consument is Ausnutria

‘We willen een bijdrage leveren aan de

waarschijnlijk geen bekende klank. Maar in het

beschikbaarheid van gezonde en nutritionele

noorden zijn we een bekende naam. Een

flesvoeding, zodat ouders en verzorgers die

werkgever die zich verbonden voelt met de

aangewezen zijn op het gebruik van

noordelijke regio in het algemeen en met

flesvoeding voor hun kind toegang hebben tot

Friesland in het bijzonder. Friesland is een

hoogwaardige producten. Met een hoge

mooie provincie om te wonen en te werken.

kwaliteit producten en diensten voeden we de

Het is mooi om te zien dat Heerenveen een

gezonde ontwikkeling van kinderen én de zakelijke groei van onze klanten.’ <

sterke zuivelhub is geworden.

An Moorman An Moorman, 32 jaar. Studeerde Nederlands. Gespecialiseerd in woordvoering. Voor haar overstap naar de zuivel werkte ze als woordvoerder in de financiële sector. Hobby’s: yoga, reizen, lezen. Boek dat veel indruk maakte: ‘De kleine Johannes’ van Frederik van Eeden.

‘Een prachtig boek, dat al in 1884 werd gepubliceerd. Het is niet alleen een sprookje, maar ook een verhaal over idealisme, het zoeken naar geluk en respect voor je medemens en de natuur.’

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

25

Arthur Evers, Directeur Operations

FORBO FLOORING SYSTEMS:

Creating better ‘Creating better environments’ is het motto van Forbo Flooring Systems. En daar is het bedrijf op meerdere fronten actief mee bezig: of het nu gaat om recycling, energiebesparing en -transitie, non-toxic bestanddelen voor een gezond binnenklimaat, designvloeren voor een mooie werksfeer of last but not least: het economische klimaat in de regio.

Recycling Met recycling is het bedrijf al vele jaren bezig, op alle productielijnen en ook bij andere vestigingen: “We kunnen inmiddels 90% van wat bij de productie overblijft recyclen. Ook recyclen we extern materiaal. We voeren samen met een

Het Coevorder bedrijf groeit flink: sinds 2012 is

zakelijke markt. De jongste investering is een

afvalverwerker een pilot uit om de recycling

het aantal medewerkers gegroeid van 250 naar

enorme digitale printer, waarmee sinds vorig jaar

verder op te voeren”, vertelt Evers. “Daarnaast

ruim 400. En al maakt het bedrijf deel uit van een

schitterende en unieke custom design vloeren

ontwikkelen onze R&D medewerkers in

internationaal concern met 14 fabrieken, 38

kunnen worden gemaakt, met bovendien minder

samenwerking met productmanagement vloeren

verkoopkantoren en 6.000 medewerkers, de

waste. We vinden de resultaten daarvan onder

die makkelijker recyclebaar zijn. Bijvoorbeeld met

band met de regio blijft sterk: “We werken graag

meer terug in de hotels van Accor.

de recente introductie van ‘losleg’ vloeren als

samen met betrouwbare leveranciers uit de

Allura Ease, Allura Flex en Allura Puzzle, die niet

omgeving, ze innoveren met ons mee en dragen

In 2017 investeerde Forbo Flooring Systems al in

verlijmd hoeven te worden. Zodat bij de recycling

zodoende sterk bij aan ons succes. Dat werkt

een compleet nieuwe productielijn in Coevorden,

van deze producten geen moeilijk verwijderbare

twee kanten op”, benadrukt Arthur Evers,

waar onder de merknaam Sphera homogene

lijm- en steenresten met het vinyl meegaan.”

directeur operations van Forbo Flooring Systems.

vinyl vloeren worden gemaakt, die ook bij slijtage hun unieke kleur behouden. Er is bovendien zeer

Energietransitie

Custom design

kritisch naar het productieproces gekeken, met

Een andere belangrijke stap op weg naar

Onder de divisie Business Unit Vinyl richt de

als doel zero waste en zo min mogelijk

volledige duurzaamheid is de energietransitie.

Coevorder vestiging zich bijna volledig op de

energieverbruik.

“We gebruiken 8 miljoen kubieke meter gas per

environments jaar, naast elektriciteit. Dat willen we graag

energietransitie. En werkt hij graag samen

bedrijven, waar vaak een enorm innovatief

verminderen en vervangen door schonere

binnen de Dutch Tech Zone: “Het leuke van

vermogen zit. Als je dat kunt koppelen aan je

energie. We onderzoeken alle mogelijkheden: de

dergelijke samenwerkingsverbanden is dat je

manier waarop we onze ovens gaan isoleren,

ook in gesprek komt met zowel grote als kleine

eigen schaalgrootte, kun je flinke synergie behalen.” <

warmteterugwinning via naverbranding, filtertechnologie, maar ook de mogelijke toepassing van biogas en waterstof. Al denk ik dat de grootste winst te behalen is met efficiëntere productie en efficiënt energiegebruik. Dat begint met iets als led-verlichting, waar we al volop in geïnvesteerd hebben, maar kan veel verder gaan natuurlijk.”

Dutch Tech Zone Zowel bij de energietransitie als bij het optimaliseren van productieprocessen praat en werkt Evers graag samen met andere ondernemers en kennisinstellingen in de regio.

Zo was hij eind vorig jaar gastheer van het jaarlijkse CEO Dinner van de Top 40 industriebedrijven in Drenthe, met als thema

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Forbo Coevorden terrein

27

Jelmer Batteram (links) en Louis Ambergen.

28

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

NIEUWE VESTIGING DANKZIJ RAILINFRA-WERK IN HET NOORDEN

Van Dorp op de stations in Groningen Een nieuw contract voor drie jaar, met kans op verlenging, maakte voor Van Dorp de opening van een nieuwe vestiging mogelijk in Groningen. Van Dorp Railinfra verzorgt in het hele land het ontwerp, de uitvoering en het beheer van technische installaties. “Wij zijn onder andere ‘huisinstallateur’ voor de NS, waarvoor we onder dit nieuwe contract ook in het Noorden aan de slag mogen”, vertelt Louis Ambergen.

Warmtestad Groningen De vestiging Groningen wordt geleid door vestigingsleider Jelmer Batteram en regiodirecteur Gijs Folmer. “Vanuit Heerenveen beheerden we bijvoorbeeld het contract voor Warmtestad Groningen, dat kan nu vanuit Groningen zelf

Ambergen is Adjunct Directeur Railinfra bij Van

Van Dorp, dit systeem houdt de wissels vrij van

gebeuren”, vertelt Batteram. “Warmtestad

Dorp. “Ik ben landelijk verantwoordelijk voor

ijs en sneeuw tijdens de winterperiode.

Groningen is een project van gemeente

Railinfra: een special binnen Van Dorp.” Voor

“Bovendien bouwen wij het spoortraject

Groningen en Waterbedrijf Groningen,

diverse NS-stations in de regio worden vanuit

tussen Groningen en Leeuwarden om van gas

met als doel Groningen te verduurzamen

de nieuwe vestiging in Groningen Railinfra-

gevoede verwarming naar elektrische

en van het gas af te krijgen. Wij beheren

werkzaamheden uitgevoerd. “Al vanaf 2003

verwarming, ook een verduurzamingsproject.”

alle technische installaties voor de

hadden we een onderhoudscontract voor de

Daarnaast worden de technische installaties

stadsverwarming, zowel de opwek als de

regio Oost-Nederland. Toen het gehele

aangepast voor het ESGL project (Extra

afgifte. Met behulp van diverse duurzame

contract voor elektrotechnische en

Sneltrein Groningen Leeuwarden). Van de ca.

opwekstations, restwarmte uit de industrie

werktuigbouwkundige installaties door de NS

400 NS-stations heeft Van Dorp er 200 in

en bijvoorbeeld warmte- en koude- opslag

landelijk werd aanbesteed, heb ik ingeschreven

onderhoud. “We zijn heel blij met dit nieuwe

voor Midden-, Oost en Noord Nederland.”

contract van drie jaar, daarna hebben we nog

in combinatie met een warmtedistributienet wordt duurzame energie

vijf keer kans op een jaarlijkse verlenging. Als

opgewekt en afgegeven aan de

Onderhoud en verduurzaming

we het goed blijven doen, hebben we weer

aangesloten gebruikers. Het is een

Van Dorp wist de aanbesteding te winnen. “Het

voor acht jaar Railinfra-werk te verrichten voor

behoorlijk groot project, dat past in de

contract is drieledig. We verrichten voor alle

de NS.”

landelijke verduurzamingstrend.”

onderhoud, de storingen én alle spin-off. We

Gezonde groei

Voor Van Dorp is Warmtestad een

zijn de enige partij die voor de NS op de

De vestiging in Groningen is ook opgezet om

interessante klant in Groningen: “Gezien

stations zelf werkt: wij lossen alle storingen op,

Van Dorp in deze regio te kunnen laten

onze duurzame doelstellingen. Het is een

verzorgen alle installaties en voeren alle

groeien. De vestiging neemt namelijk eveneens

groot voordeel dat we er nu zelf gevestigd

klussen uit die voortvloeien uit het onderhoud.

het Technisch Beheer van de

zijn: mensen weten ons meteen goed te

Alles staat in het teken van de reiziger: die

gebouwgebonden installaties voor bestaande

vinden. Van Dorp is een totaalinstallateur

moet veilig en comfortabel kunnen reizen van

en nieuwe klanten uit de regio voor haar

en dat wordt nu ook in het Noorden

A naar B. Daar hoort ook goede verlichting bij,

rekening. “Van Dorp is een heel gezond,

steeds meer zichtbaar.”

door het plaatsen LED-verlichting

bloeiend familiebedrijf dat altijd kijkt naar

verduurzamen we de stations waarbij de

mogelijkheden om de klantenkring verder uit

verlichting wordt gedimd bij afwezigheid van

te breiden. Ik ben blij dat we dat vanaf nu ook vanuit Groningen gaan doen.” <

stations en perrons het preventief jaarlijks

de reizigers. ”Ook wisselverwarming verzorgt

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

29

Wethouder Guido Rink. Foto: Martin Laning

Emmen: dé hotspot voor biobased economy en groene chemie 30

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Gemeente Emmen gaat voor een toekomstbestendige biobased economy en groene chemiecluster. In een biobased economy wordt biomassa als grondstof gebruikt voor de productie van energie, kunststof en brandstof. Wethouder Guido Rink over groene chemie: “Vergroening op het gebied van energie en grondstoffen die gebruikt worden is noodzakelijk. Het fossiele is eindig en de uitstoot van CO2 moet omlaag. Die innovatie in, en vergroening van, de sector is wat wij bedoelen met groene chemie. We zijn hier in Emmen heel hard mee bezig.”

Hij vervolgt: “Chemport Europe is hier

echt het vliegwiel van de regio als het gaat om

gevestigd, dat zet zich in voor de ontwikkeling

biobased economy en groene chemie”,

van een groenere chemische sector.

benadrukt wethouder Rink.

Daarnaast hebben we bedrijven zoals Teijin Aramid: de grootste aramidefabriek ter

Faciliteren en stimuleren

wereld staat hier in Emmen. Van de duurzame

De gemeente faciliteert en stimuleert

aramide die zij produceren worden onder

innovatieve bedrijven. “Dat doen we onder

andere autobanden gemaakt en van hun

andere met het bedrijfsnetwerk SUSPACC: het

product Twaron worden onder andere

Sustainable Products and Chemicals Cluster.

kogelvrije vesten gemaakt.” De wethouder

Dat behartigt de belangen van bedrijven in de

noemt ook DSM: “Zij maken speciale

groene chemie. Heel verschillende

hittebestendige polyesters en nieuwe

ondernemingen zijn hierbij aangesloten. Wij

biobased polymeren. DSM heeft drie fabrieken

enthousiasmeren bedrijven om deel te nemen

op het EMMTEC industrieterrein in Emmen.”

in dergelijke netwerken, we zorgen voor verbindingen tussen bedrijven en

Een ander ‘paradepaardje’ is de eerste

onderwijsinstellingen en maken in onze eigen

beweegbare brug ter wereld die van

uitingen als gemeente duidelijk dat hier unieke

biocomposiet is gemaakt, deze staat in

dingen gebeuren. Dat trekt bedrijven aan die

Wildlands. De dierentuin heeft deze brug van

zich in hetzelfde vakgebied bewegen en er

geperste vlasvezel en biologische hars laten

profijt van hebben zich hier te vestigen.”

maken door Machine Fabriek Emmen. “Met

Daarmee maakt de wethouder het doel van de

deze ondernemingen en nog veel meer zijn wij

gemeentelijke profilering duidelijk: het

Foto: Theo Berends

GZI NEXT De gaszuiveringsinstallatie GZI in Emmen is ontmanteld, maar wordt ingezet voor een uniek project: GZI NEXT. Samen met Provincie Drenthe, EMMTEC services, New Energy Coalition, Gasunie, Gasunie Transport Services (GTS) en de NAM, onderzoekt de gemeente Emmen of de locatie hergebruikt kan worden voor het transporteren van groene waterstof.

Wethouder Rink: “De infrastructuur ligt er. Door elektrolyse te gebruiken willen we van zonneenergie waterstof maken, die vervolgens vervoerd kan worden. Dit project is een blauwdruk om het Nederlandse aardgasnet in te zetten voor het transporteren van duurzame energie.” Rink is enthousiast en benadrukt dat minister Wiebes van Economische Zaken dat eveneens is. “Hij heeft in één van zijn kamerbrieven gerefereerd aan dit project.”

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

31

Grodal Expeditie B.V. is een volledig onafhankelijke Expediteur en een gecertificeerd douane-vertegenwoordiger. Grodal is ruim 25 jaar actief en vanaf de start van de onderneming al gevestigd in Veendam. Grodal onderscheidt zich door de deskundigheid met betrekking tot de douaneformaliteiten, de know how van het gehele logistieke proces en de stelregel: afspraak is afspraak.

• Grodal staat voor kwaliteit.

• Grodal heeft een enorm netwerk van agenten wereldwijd.

• Grodal heeft ook een logistiek adviserende rol richting zijn klanten.

• We zijn dan ook zeker een dienstverlenend bedrijf in de brede zin van het woord!

• Verder is Grodal volledig onafhankelijk en kiest steeds lokale partners die voor het betreffende traject optimaal presteren. Wij voeren de regie over een logistieke keten en kiezen voor u de meest efficiënte wijze van vervoer.

• En als douane-vertegenwoordiger en AEO gecertificeerd bedrijf kunnen wij ook alle douaneformaliteiten voor u afhandelen.

Grodal Expeditie B.V. Boven Oosterdiep 96, Veendam P.O. Box 423, 9640 AK Veendam The Netherlands Tel. +31 (0)598 612725 Fax +31 (0)598 615229 e-mail: jager@grodal.nl // website: www.grodal.nl VAT: NL801838617B01 / EORI: NL801838617 Trade Register Groningen: 02330341

De B2B webshop voor verpakkend Nederland!

www.dutchboxx.shop

Foto: Theo Berends

Foto: Theo Berends

Programma’s versterken groene chemiesector

daarom is deze samenwerking cruciaal.” Die

sectoren en het uitbreiden van werkgelegenheid door groeiende productie

Het komt de gemeente overigens niet zomaar

regio aan het werk gaan. Ook het bijscholen of

en overnames. “Die effecten zien we ook

aanwaaien. Onder andere een uitgebreide set

omscholen van werknemers is enorm belangrijk,

duidelijk.”

van aanvragen bij het Europees Fonds voor

benadrukt Rink. “De energietransitie brengt

Regionale Ontwikkeling (EFRO) leverde Emmen

nieuwe banen met zich mee; denk aan

Rink noemt het bezoek dat de gemeente

voldoende middelen op om programma’s op te

waterstofengineers en solar-engineers. Samen

onlangs bracht aan Chemelot, in het

zetten die de groene chemiesector versterken.

met het bedrijfsleven en het onderwijs zorgen we

Limburgse Geleen. “Voor wat betreft het

“Dankzij deze subsidies kunnen we 11 miljoen

ook voor werknemers voor een hybride

industriepark valt op dat Chemelot inzet op

euro besteden aan programma’s die onze

leeromgeving, waarin kennis wordt gedeeld.”

groene grondstoffen; de ‘reststoffen’ die

biobased economy en groene chemiecluster

vrijkomen bij de productie worden gebruikt

toekomstbestendig maken.”

behouden van banen in de genoemde

voor energieopwekking. Emmen zet juist in

moet bovendien leiden tot vakmensen die in de

Wethouder Rink besluit: “Biobased economy en groene chemie mag dan een nichemarkt zijn: het

op mechanische recycling en sinds 2019 ook

De wethouder noemt als voorbeeldprogramma

is wel de toekomst. We worden ons met z’n allen

op chemische recycling door het bedrijf

de intensieve samenwerking van een

veel bewuster van onze consumptie-, productie-

Cumapol, in samenwerking met Morssinkhof.”

bedrijvencluster met onderwijsinstellingen. “In

en afvalproblemen. We zorgen er nu voor dat

De wethouder vervolgt: “Door gericht aan

een hybride leeromgeving stellen bedrijven

afval afbreekbaar is, dat we het materiaal uit

te geven waar wij goed in zijn, krijgen we

up-to-date materiaal beschikbaar waar studenten

elkaar halen en opnieuw gebruiken. Het

zowel nationaal als internationaal meer

mee werken. Voor opleidingen is het te kostbaar

naamsbekendheid.”

om de nieuwste machines aan te schaffen,

probleem speelt zich nu af, maar de oplossing ook!” <

Groen goud Emmen heeft groen goud in handen, dat is

Foto: Theo Berends

duidelijk. “De kennis die onze bedrijven gezamenlijk hebben, is uniek. Bovendien willen we studenten verleiden om in de genoemde sectoren keuzes te maken.” NHL Stenden Hogeschool heeft een vestiging in Emmen, waar opleidingen op het gebied van biobased plastics gevolgd kunnen worden. Rink: “Bovendien heeft de RUG aangekondigd in Emmen aan de slag te gaan met onderzoeksfaciliteiten op het gebied van groene chemie. We hebben straks een goede doorlopende leerlijn: van mbo tot universitair niveau kunnen studenten aan de slag én doorstromen naar bedrijven in de regio.”

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

33

Kenniscentrum Biobased Economy haalt het beste uit biomassa

34

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Wie het beste uit biomassa wil halen, doet er goed aan eens aan te kloppen bij het kenniscentrum Biobased Economy (KCBBE) van de Hanzehogeschool in Groningen. Daar weten biologen, biomedici en chemici de meest waardevolle grondstoffen uit gewassen en reststromen te halen en leggen daarmee de basis voor een hoogwaardige biobased economie. In samenwerking met ondernemers, overheid en investeerders.

Lector Biobased Chemie André Heeres en

Nog een laag hoger haal je voeding uit de

Kleurpigmenten

docent-onderzoekers Maaike Smelt en Jurre

biomassa; dat is wat we al vele eeuwen doen

Net zo hoog in de piramide en volop in

Hageman van het KCBBE staan

in de vorm van landbouw. En in de top van

onderzoek zijn de pigmenten uit tulpen en

geïnteresseerde ondernemers graag te woord

de waardepiramide halen we grondstoffen

rozen. Deze rood tot blauw-paarse pigmenten

over de mogelijkheden. Vooropgesteld: er

voor de farmaceutische industrie uit de

kunnen wellicht een alternatief bieden voor

wordt onafhankelijk toegepast onderzoek

biomassa. Weinig volume, maar een zeer

antibiotica waartegen veel resistentie bestaat.

verricht, vaak mede gefinancierd door de

hoge waarde.”

De pigmenten worden nu uit reststromen van tulpen en rozen gehaald, maar wellicht blijken

overheid. Maar daar zijn ook zeker ondernemers bij nodig. Enerzijds als

Anti-tumor

ook andere bloem- en fruit-reststromen een

leverancier van gewassen en reststromen,

Zo is het KCBBE momenteel bijvoorbeeld bezig

waardevolle bron van deze antimicrobiële

anderzijds als afnemer van de hoogwaardige

met de winning van Lupeol. Deze grondstof

pigmenten te zijn. Dit onderzoeksgebied

grondstoffen die uit die biomassa worden

wordt met CO2-extractie uit lupine schillen (de

verenigt daarmee het bedrijfsleven met het

gehaald of als investeerder in de startups die

zaadhuid) gehaald en heeft -zo is onlangs

zoeken naar biobased alternatieven voor de

mede vanuit het KCBBE ontstaan (zoals

vastgesteld- cosmetische anti-ageing en zelfs

huidige chemische grondstoffen en draagt

bijvoorbeeld BioBTX, dat plastic uit biomassa

een anti-tumor werking. Het behoeft geen

bovendien bij aan een oplossing voor een

maakt).

betoog hoe hoog de maatschappelijke waarde

wereldwijd groeiend gezondheidsprobleem.

van die stof is of kan worden.

Waardepiramide

Ook aardappelen liggen onder het vergrootglas

Nieuwe reststromen

Wat het KCBBE nastreeft is het beste uit te

van KCBBE, in samenwerking met Avebe.

De biobased-onderzoekers willen graag nog

leggen aan de hand van de ‘biobased

Alsmede afrikaantjes. KCBBE’ers ontdekten

veel meer reststromen in de regio ontdekken,

waardepiramide’: “De horizontale as van de

tijdens een ritje door Drenthe dat deze lieflijke

op zoek naar nieuwe moleculen met een hoge

piramide staat voor het volume van de

bloemen tussen aardappelen door werden

waarde op het gebied van voeding, chemie en

biomassa, de verticale as voor de

geteeld ter bestrijding van aaltjes, om daarna

(met name) farmacie. Ondernemers met

maatschappelijke waarde. We verdelen die

roemloos te worden omgeploegd. “We hebben

organische reststromen kunnen zich melden.

piramide in vier lagen. In de onderste laag zien

contact gezocht met de teler en inmiddels

Hoe klein, groot of bijzonder de reststroom ook

we biomassa als energiebron: je gooit alles in

hebben we luteïne weten te extraheren.

is. Het KCBBE komt graag in contact met

de verbrander of vergister en het levert energie

Hiermee kun je onder meer

ondernemers die interesse hebben om samen

op. Ga je één laag hoger, dan haal je chemische

leeftijdgerelateerde netvlies-degeneratie

grondstoffen of bouwmaterialen uit de

voorkomen.” Oftewel: we krijgen straks langer

te werken aan nieuwe (deel)projecten.

Geïnteresseerd? Het kenniscentrum

biomassa, bijvoorbeeld hennepvezels. Iets

een goed zichtvermogen, dankzij Drentse

is bereikbaar via :

minder volume, maar meer waarde.

afrikaantjes en Groninger onderzoekers.

biobasedeconomy@org.hanze.nl. <

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

35

DIRECTEUR ROLAND PECHTOLD VAN ENERGIE-ONTWIKKELAAR GROENLEVEN:

‘Groene energie biedt Noorden ongekende kansen’

36

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Het bedrijfsleven in Noord-Nederland kan volop profiteren van de energietransitie, maar moet dan wel zijn kansen pakken. De overstap van gas naar groene energie en van centrale naar decentrale energieopwekking biedt het ruimterijke Noorden ongekende kansen op economische groei. Dat zegt directeur Roland Pechtold van zonne-energie-ontwikkelaar GroenLeven uit Heerenveen.

“In de Randstad is geen plek voor wind- of

ons aandeel van duurzame energie van 8,5%

zonneparken en waterstoffabrieken. Iedereen

staan we helemaal achteraan. Handen uit de

kijkt daarom naar Groningen, Friesland of

mouwen, dus.”

Drenthe. Dit levert veel werkgelegenheid op en nieuwe technologie. Grijp die kansen”, aldus de

600.000 zonnepanelen

gedreven schone energieproducent.

Het gaat, zo benadrukt hij, niet alleen om het bouwen van windmolens of zonneparken. De

Waterstofunie

energieomslag brengt ook nieuwe kennis mee,

De vraag naar stroom neemt mede vanwege

met alle voordelen van dien. “Denk bijvoorbeeld

de elektrische auto’s en de elektrificatie van de

aan digitalisering.” Het bedrijf uit Heerenveen

industrie en huishoudens alleen maar toe. De

draagt zelf zijn steentje bij door het realiseren

huidige energiecentrales kunnen het straks niet

van grootschalige zonne-energie. In 2019 heeft

meer aan en we moeten over op duurzame

het 14 zonneparken en 250 grote zonnedaken

Bouwen op lastige plekken: bij GroenLeven

energiebronnen als wind- en zonne-energie.

gerealiseerd, goed voor in totaal meer dan

doen ze het graag. Zo realiseerde GroenLeven

Dat biedt volop kansen voor bedrijven en

600.000 zonnepanelen. Hiermee is 64 miljoen

een zonnecarport bij TT Assen en een

particulieren. “Zo gaan met zonne-energie

kilo CO2 bespaard. “Dat is 1 procent van het

zonnepark tussen de start- en landingsbaan op

economie en ecologie hand in hand. Goed voor

hele Klimaatakkoord en dat voor 1 bedrijf. Niet

Groningen Airport Eelde. “We kijken dus naar

het klimaat en goed voor de portemonnee”,

slecht, dacht ik zo”, lacht de ondernemer.

dubbelfuncties van gebouwen of terreinen.

aldus Pechtold. “Er ontstaat daarnaast een

Liever daar bouwen dan op vruchtbare

totaal nieuwe energiemarkt. Ik zie Gasunie zijn

Dubbelfuncties

landbouwgrond”, aldus Pechtold, die niet alleen

naam nog veranderen in Waterstofunie”, kijkt

Een van de projecten is het grootste drijvende

zakelijk groen bezig is. “Ik gebruik een

hij vooruit.

zonnepark buiten China, een zonnepark op de

elektrische auto, die ik oplaad met eigen

Bomhofsplas, een zandwinplas, bij Zwolle. Deze

zonnepanelen. Drie keer per week laat ik het

Werk aan de winkel

bestaat uit zo’n 72.000 zonnepanelen, die

vlees staan en ik vlieg zo weinig mogelijk.” <

De 50-jarige uit Rotterdam afkomstige Pechtold

genoeg groene stroom opwekken voor ruim

benadrukt dat er voor Nederland werk aan de

6.500 huishoudens. De panelen laten licht door

winkel is als het gaat om de omschakeling van

en er wordt gebruikgemaakt van lichtstraten en

gas naar nieuwe energiebronnen. “We zijn in

biohutten zodat de energie en ecologie goed

Europa het slechtste jongetje van de klas. Met

samengaan.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

37

DYGRA LICHTRECLAME

‘Goede reclame-uiting versterkt de boodschap’ Dygra Lichtreclame is al sinds 1991 specialist op het gebied van lichtreclame, buitenreclame en gevelreclame. “Tegenwoordig werken we heel veel met LED-verlichting”, vertelt directeur Jouke Dijkstra. Vanaf industrieterrein De Alde Mar in Dronryp bedient Dygra klanten in vooral de noordelijke helft van Nederland.

“Wij ontwerpen en produceren alle reclameuitingen zelf. Denk daarbij aan gevelbelettering, reclamezuilen en reclameborden, maar ook autoreclame, fotoprints op plaat en XL fullcolour folies voor carwrapping. Binnenkort voegen we ook digitale signing voor binnen en buiten aan ons assortiment toe, onder de naam Dygra Digital.” Dijkstra vertelt over lichtreclame en de mogelijkheid om lichtbakken binnen en buiten kantoorpanden te plaatsen.

“Tegenwoordig wordt in gebouwen ook veel gewerkt met behang en doeken in frames: wallpictures die een hele wand bedekken, vaak van textiel of vinyl. Op nieuwe trends zoals deze spelen wij uiteraard in.” Dygra levert producten aan eindgebruikers, maar ook aan reclamebureaus en signmakers. “Zij produceren de producten die ze aanbieden niet altijd zelf, zo wordt ook bij ons een deel van die productie uitbesteed.”

LED-verlichting van A tot Z Dijkstra zit al bijna dertig jaar in de reclame en heeft vele ontwikkelingen meegemaakt. “Ook de productiemethodes zijn veranderd. Zo heeft

38

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

de komst van LED-verlichting nieuwe manieren

productaanbod op internet. “Dat aanbod is

van uitlichten mogelijk gemaakt. Bovendien kan

heel groot, maar gelukkig willen veel mensen

LED ook in kleinere toepassingen gebruikt

toch graag goed geadviseerd worden: voor

worden.” Dygra is al vanaf 2003 met LED bezig.

welke reclame-uiting moet ik kiezen, wat is

“We hebben de nodige kennis opgedaan en

goed leesbaar en ook vanaf afstand zichtbaar?

bouwen LED-verlichting zelf in voor onze

Onderweg zie ik vaak voorbeelden waarbij dit

klanten: we leveren veel specialistisch

niet goed is gebeurd en de lichtreclame niet

maatwerk. We hebben verschillende LED-

goed zichtbaar is. Zonde van de investering. Wij

modules die we kunnen gebruiken. Verlichte

kunnen ondernemers uitleggen hoe bepaalde

letters op een gevel moeten namelijk niet

zaken werken en we werken met fotomontage:

alleen op maat worden gemaakt zodat het

van tevoren kan de klant beoordelen hoe het

goed op de gevel van een gebouw uitkomt, je

eruit komt te zien. Dan heeft hij meteen een

hebt ook te maken met welstandnota’s waar

goed beeld van het eindresultaat.”

Dat is geen loze kreet: van bewegwijzering voor

gemeentes zich aan moeten houden.” Over de eisen en voorwaarden die daarmee gepaard

Dat eindresultaat ziet er vandaag de dag vaak

industrieterreinen tot plattegrondkasten voor

gaan, hoeven klanten van Dygra zich geen

strak en simpel uit. “Niet te veel poespas, dat is

dorpen, en van reclame-tv-schermen voor in

zorgen te maken. “Wij regelen dit compleet

echt een trend van deze tijd. Soms moet je

wachtkamers tot seizoens-themadoeken voor

voor de klant, van A tot Z. We verzorgen eerst

dingen weglaten om bijvoorbeeld een logo

bedrijven: bij Dygra krijgt men altijd een antwoord

een praktisch advies en een gedegen ontwerp.

beter uit te laten komen.” Dygra heeft de

op de vraag. “Bovendien verzorgen we ook het

Daarna verzorgen we de vergunningaanvraag

kennis én de machines om voor een perfect

onderhoud voor licht- en gevelreclame. Dat moet

en na goedkeuring de productie en montage.”

zichtbare reclame-uiting te zorgen. “We hebben

er netjes blijven uitzien, het is tenslotte hét

een computergestuurde freesmachine, een

visitekaartje van het bedrijf.” Dijkstra besluit: “Als

Advisering en fotomontage

spuitcabine waarin we letters en constructies

de reclame niet goed is, zend je als bedrijf de

Advisering is steeds belangrijker geworden en

op kleur spuiten en grote fullcolour printers. U

verkeerde boodschap uit. Goede reclame

biedt een kwalitatieve tegenhanger voor het

vraagt, wij draaien!”

versterkt juist de boodschap van het bedrijf.” <

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

39

MAATWERK VOOR INSLURVEN VEEVOER EN BIOMASSA

Feedtuber ontwikkelt unieke machines Op industrieterrein Lemsterhoek in Lemmer zetelt sinds begin dit jaar Feedtuber, de onderneming van Jan Dirk van der Tol. Feedtuber levert machines op maat voor het inslurven van veevoer en biomassa, zodat die producten heel snel en op een zo hoog mogelijke kwaliteit kunnen worden opgeslagen. Hier is steeds meer vraag naar.

40

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Bokashi Bokashi - Japans voor ‘goed gefermenteerd organisch materiaal’ - kan worden gemaakt in de folieslurf van een Feedtuber.

“Composteren is het gangbare proces van de verwerking van groenafval, maar dat gebeurt in de openlucht. Door verbranding raak je Voorheen was Feedtuber gevestigd in

kwartier tot een uur bezig voor je kunt draaien:

veel massa en kwaliteit kwijt én heb je een

Nijemirdum, maar in Lemmer was een grote

van het moment dat de loonwerker het erf

enorme CO2-uitstoot. Bokashi is een

loods beschikbaar. Die hebben Van der Tol en

oprijdt tot het moment dat de eerste trailer het

aanvullend systeem: bij de biomassa worden

zijn werknemers nodig, want het bedrijf groeit.

product kan verwerken. Wij doen dat in vijf tot

enzymen gevoegd, en zeeschelpenkalk om

“Feedtuber is in 2016 ontstaan na een vraag van

tien minuten, dat scheelt enorm. Onder hoge

de zuurgraad bij te sturen, bovendien komt

SuikerUnie, onderdeel van Royal Cosun. Zij

druk wordt het materiaal razendsnel in de slurf

er geen CO2 vrij. Het fermentatieproces kent

wilden hun slurfensysteem voor perspulp

geperst. In Oost-Europa is het slurvensysteem

geen massaverlies en verlies van kwaliteit. Dit

uitbreiden, maar konden dat niet doen met

heel groot. In Nederland en België staat het

past heel goed bij ons slurvensysteem, want

bestaande machines. Zo is Feedtuber

redelijk op de kaart, maar we gaan ook verder

loonbedrijven kiezen voor ons als ze

begonnen: wij ontwikkelen unieke machines, op

Europa in.”

overtuigd zijn van de kwaliteit: met Bokashi

aanvraag van klanten.”

kunnen we oogstverliezen en Van der Tol is importeur in de Benelux voor een

bewaarverliezen terugbrengen met 20 tot 25

Van der Tol had van 1995 tot 2015 samen met

bedrijf in Duitsland dat standaard

procent. Hoe hoger de kwaliteit is van de

een compagnon een soortgelijk bedrijf in

slurvenmachines verkoopt. “Budissa Bagging is

droge stof die bijvoorbeeld een koe eet, hoe

Tsjechië. “Toen de zoon van mijn compagnon

een grote speler. We stappen in op hun netwerk

meer melk of vlees die koe levert. Dat is de

aangaf verder te willen in het bedrijf, ben ik eruit

en kunnen zo Feedtuber uitrollen in Europa.”

kwaliteit waar een boer naar op zoek is en

gestapt. Ik ben van oorsprong werktuigbouwer

wat de combinatie van Feedtuber en Bokashi

en vind het geweldig om concepten uit te

Circulaire ontwikkelingen

denken. Ik kan nu in deze nichemarkt

De Belo Groep in Linschoten produceert de

klantspecifiek machines bouwen.”

Feedtubers. “Wij zijn zelf druk bezig het systeem

levert.

verder te ontwikkelen. Loonbedrijven willen –

duurzaamheid en circulariteit steeds

Tijdswinst

met onze machines – veevoer en biomassa op

belangrijker wordt. Wij zijn lid van Vereniging

Klanten kiezen voor machines die ter plekke

een zo hoog mogelijke kwaliteit opslaan en

Circulair Friesland, een boeiende club waarvan

voer en biomassa inslurven vanwege de

gebruiken, daarbij is duurzaamheid enorm van

tijdswinst. “Met bestaande machines ben je drie

belang. Ik merk ook op de vakbeurzen dat

ik veel leer. Feedtuber gaat volop mee in de ontwikkelingen van deze tijd!” <

Machines4Green Van der Tol heeft nog een bedrijf: Machines4Green. “Met deze onderneming lever ik radiografisch bestuurbare talud- en bermmaaiers. Hiermee laten bedrijven maar ook bijvoorbeeld gemeenten werknemers veilig werken op moeilijk bereikbare plekken. Ik ben importeur voor de Benelux voor de merken Spider en Raymo. Deze maaiers worden ingezet voor het maaien van taluds en steile bermen. Ook de – volledig elektrische - varianten die onder zonneparken kunnen maaien, zijn erg in trek. Wij leveren niet alleen de machines, we verzorgen ook het onderhoud.”

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

41

E-Solarlight laat de zon ‘s nachts schijnen E-Solarlight zorgt er voor dat de zon ‘s nachts schijnt. Indirect, welteverstaan. Het Hoogeveense bedrijf levert namelijk straat-, terrein- en andere buitenverlichting, die grotendeels op zonne-energie draait. Landal en Center Parcs hebben al ontdekt dat ze op hun parken veel energie, CO2-uitstoot en geld kunnen besparen met innovatieve, hoogwaardige en betrouwbare buitenverlichting. Op maat gemaakt door dé expert op dit gebied: Dick Pieters van E-Solarlight.

42

Pieters is een innovatieve elektrotechnicus, die in het verleden furore maakte met beveiligingssystemen voor winkelketens en vakantieparken. In het verlengde daarvan ontwikkelde hij smart home systemen voor vakantiehuisjes, voor zowel beveiliging als energiebesparing. “Toen ik op de vakantieparken bezig was, bedacht ik me dat de buitenverlichting er ook efficiënter kon, door gebruik te maken van zonne-energie en led-verlichting. Die technieken waren destijds nieuw en sterk in ontwikkeling.”

Buitenverlichting In 2015 ging Pieters van start met E-Solarlight.

Het bedrijf ontwikkelt buitenverlichting op maat voor bedrijven en instellingen. Waarbij enerzijds zoveel mogelijk zonlicht wordt opgevangen en opgeslagen met zonnepanelen

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

en anderzijds het terrein en/of het pand zo

we een hybride systeem hebben ontwikkeld,

een led-lamp aanzienlijk korter is als ie steeds

efficiënt mogelijk wordt verlicht met led-

waarbij van de 4200 uur die een straatlamp

aan en uit gaat. Hij houdt het veel langer vol als

lampen.

gemiddeld per jaar brandt, 3000 uur van

hij altijd aan blijft en in een stille situatie

Waarbij ook de vormgeving een rol speelt; de

zonne-energie afkomstig is en 1200 uur van

helemaal gedimd is, om feller te branden als er

lampen en lantaarnpalen moeten een mooie

netspanning. Dat levert niettemin 80 %

traffic is.” Een goed advies is dus onontbeerlijk;

uitstraling hebben of zelfs in de vorm van

besparing op.”

ook als het gaat om subsidies, zoals de

lichtreclame worden geïnstalleerd. En last but

investeringsaftrek.

not least zorgen sensoren en slimme

Slim systeem

schakelaars er voor dat de hoeveelheid licht

Omdat geen bedrijf en geen situatie gelijk is

Solar laadtafel

wordt aangepast aan de noodzaak. Zodra er

maakt E-Solarlight altijd een verlichtingsplan op

De innovatieve ondernemer zit ondertussen

beweging op een parkeerplaats is, neemt de

maat. Niet alleen voor buiten, maar ook voor

niet stil: “Ik ben alweer met nieuwe uitdagingen

lichthoeveelheid toe.

binnen. Want led-verlichting zorgt ook binnen

bezig: een solar laadpaal voor het opladen van

voor besparing. Helemaal als er een slim

elektrische auto’s en een solar campingtafel

80% besparing

systeem is, waarbij de hoeveelheid licht wordt

voor het opladen van e-bikes”, vertelt Pieters in

“Het is nog niet zover dat de verlichting voor

aangepast aan de traffic in en rondom een

de showroom van E-Solarlight, staand aan de

100% op zonne-energie kan draaien, of je moet

pand. Pieters benadrukt daarbij dat de input

solar statafel, waaraan we onze telefoon tijdens

al een zonnepaneel ter grootte van een

aan kennis en ervaring van even groot belang is

het interview opladen. <

tweepersoonsbed boven de lamp hebben.

om structurele besparingen te bereiken:

Maar dat is natuurlijk geen optie. Vandaar dat

“Bedenk bijvoorbeeld dat de levensduur van

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

www.e-solarlight.com

43

TIEN JAAR WATER ALLIANCE

Economisch vliegwieleffect voor de regio Water Alliance bestaat in 2020 tien jaar. Circa tweehonderd gasten blikten in januari van dit jaar in het WTC WestCord Hotel in Leeuwarden terug op het dubbele lustrum. Dit in het kader van het symposium WaterLink. “Wanneer ik terugkijk op tien jaar Water Alliance, zie ik een enorme dynamiek, met een vruchtbare samenwerking tussen tal van partijen, aldus de door de Nederlandse overheid aangestelde watergezant Henk Ovink.” Een mooi voorbeeld van waar deze goede samenwerking vanuit de Water Alliance toe kan leiden: de internationale doorbraak van Leeuwarder bedrijf Hydraloop Systems.

Ondernemend Friesland in gesprek met twee hoofdrolspelers: Arthur Valkieser, CEO van Hydraloop en Hein Molenkamp directeur van de Water Alliance.

Felicitaties van Evelien Walstra (links) en burgemeester Sybrand Buma van de gemeente Leeuwarden (rechts) voor Hydraloop en de Water Alliance. Buma: ‘Wanneer iemand nu nóg niet weet dat Leeuwarden een waterstad is dan weet ik het niet meer’

44

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Feestelijke viering tien jaar Water Alliance: het hele team op het podium in het WTC Leeuwarden (foto Lucas Kemper)

ARTHUR VALKIESER:

‘Stormachtige groei is eigenlijk slechts een bedrijfskundig probleem’ Het is bijna niet voor te stellen, maar nog even voor wie het heeft gemist: wat is er in januari van dit jaar met jullie gebeurd?

kritisch tegen het licht houdt. Wanneer je dan

Hydraloop is een waterrecyclingsysteem voor

mentale boost. We zijn door de Water Alliance

huishoudens, dat het water van de douche en

het afgelopen jaar ook in contact gebracht met

wasmachine opvangt en zuivert voor hergebruik.

een aantal belangrijke internationale organisaties.

wint is dat een fijne bevestiging van dat wat je al dacht: dat je iets bijzonders hebt. Het geeft je een

Wij wonnen hiermee in januari de belangrijkste Consumer Electronic Show (CES) in Las Vegas.

En nu? We kunnen ons voorstelen dat jullie nu volop in de groeistuipen zitten.

Dat is een zeer grote en prestigieuze beurs. Dat

Ja dat is goed uitgedrukt. We hebben het gevoel

heeft voor ons een enorme versnelling gebracht,

dat we onze grootste hobbel naar succes nu

met een overdonderende hoeveelheid media-

hebben genomen. Ineens kent iedereen ons en

aandacht. We hadden in ons businessplan staan

ligt er een wereldmarkt voor ons open.

dat we ieder jaar speciale focus zouden hebben

Stormachtige groei is eigenlijk slechts een

op het veroveren van een specifieke regio in de

bedrijfskundig probleem. Dat is op te lossen.

wereld. Dat kan nu niet meer. De aanvragen

Opschalen dus; resellers zoeken in diverse

komen nu uit alle delen van de wereld binnen.”

landen in de hele wereld, mensen aannemen,

prijzen, waaronder The Best of the Best op de

specialisten inhuren, en productie uitbreiden.

En dat slechts een dik jaar nadat jullie de WIS award van de Water Alliance wonnen, in 2018.

Daar zijn we dit jaar keihard mee bezig. Onze

Ja, de WIS Award was daarbij voor ons een

hebben dus na onze vestiging op de

belangrijke stap. Ten eerste omdat meedoen al

WaterCampus enkele jaren geleden met de

veel publiciteit oplevert. Maar ook omdat een

Water Alliance toegang gekregen tot een enorm

vakjury van respectabele experts jouw innovatie

netwerk.”

productie hebben we succesvol onder kunnen brengen bij Technologies Added in Emmen. We

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Sabine en Arthur Valkieser met hun Hydraloop.

45

Technisch dienstverlener met oog voor de toekomst.

Bent u op zoek naar een betrouwbare partner voor het beheer, onderhoud of de verduurzaming van uw gebouwinstallaties? Dan staan onze collega’s in uw regio graag voor u klaar.

Groningen 050 - 302 63 00 infogroningen@vandorp.eu

Heerenveen 0513 - 640 178 infoheerenveen@vandorp.eu

Meer weten of wilt u contact opnemen met één van onze andere vestigingen? Ga dan naar vandorp.eu.

e k l e k e l p n ee oie o m k ple Marktweg 75, Heerenveen

Geef ons een plek en we maken er een mooie plek van. Bij Zwanenburg Projecten smullen we van moeilijke klussen. Een totaal vernieuwend woonconcept bedenken. Die rotte plek op de stadsplattegrond - waar niemand zijn vingers aan wilde branden - slim invullen; ineens is hij enorm gewild.

Dat heet ‘inbreiding’ met een uitgekiende visie.

Als het klaar is, zeg je: ja, logisch.

Een kwestie van anders denken, anders doen.

T 0513 - 61 03 03

E info@mooieplek.nl

WWW.MOOIEPLEK.NL

HEIN MOLENKAMP:

‘Werkgelegenheid creëren voor de regio’ Om maar met de deur in huis te vallen: één van jullie leden wint de WIS Award van de Water Alliance en is ruim een jaar later wereldnieuws.

Hoe voelt dat?

De groei van de WaterCampus en zeker van het

hebben dat je elkaar blijft helpen wanneer

aantal start ups is dan prachtig, maar vooral ook

nodig. Wat ons dagelijks werk betreft: onze

het (regionale) mkb versterken is van belang. Wij

focus ligt alweer op de internationale beurzen

zijn er daarom op gefocust om te zorgen dat

en vele evenementen in binnen- en buitenland

ook de maakindustrie en andere

die er aankomen. Onder andere IFAT München,

Dat voelt vooral feestelijk. We zijn uiteraard

toeleveranciers profiteren van de groei van

KIWW in Zuid-Korea en SIWW Singapore staan

zeer blij voor Hydraloop. Ze verdienen het;

watertechnologische innovaties. Denk aan

op het programma. Van 21-24 september

een mooie innovatie en een super gedreven

producenten van industriële installaties voor

hebben we in Leeuwarden weer de European

houding als het gaat om business

waterzuivering, of food-productie. Een bedrijf

Water Technology Week; waar we enkele

development. En natuurlijk zijn we ook trots,

als Westra Roestvaststaal profiteert

duizenden internationale professionals

dit is dus wat we willen, bevorderen van

bijvoorbeeld heel goed van de groei van ons lid

Nederlandse innovatieve watertechnologie.

Wafilin Systems die afgelopen maanden een

verwachten, niet alleen vanuit de watertechnologiesector. Want watertechnologie is in

Hydraloop brengt zélf met grote regelmaat

zeer innovatieve installatie opleverde om

vele andere sectoren zoals industrie,

naar buiten hoe belangrijk hun lidmaatschap

duurzaam eiwitten te winnen bij Avebe in

voedingsmiddelen- en health sector vaak een

van de Water Alliance is voor het ontginnen

Groningen. Zo zijn er tal van andere

cruciale factor. En er komt weer een WIS Award

van markten. We hebben heel erg

aan met een negental super interessante

meegeholpen met zaaien; mooi wanneer een

voorbeelden.

En niet alleen binnen de maakindustrie; ook de

bedrijf kan oogsten.

bedrijven in de creatieve industrie,

kansen voor watertech, maar dus óók voor de

automatiserings- en besturingssystemen en

toeleverende maakindustrie.

nieuwe Nederlandse innovaties. Daar liggen

Kun je iets meer zeggen over dat ‘zaaien’?

andere dienstverleners zijn nodig om de groei van bedrijven te ondersteunen. Het gaat dus in

Waterkwaliteit is nu al belangrijk, maar zal

Wij proberen voor onze leden op diverse

onze sector naast technologie ook om

wereldwijd alleen maar meer uitdagingen

plekken in de wereld bruggen te slaan. Naar

disciplines als engineering, marketing, sales,

bieden om de snel toenemende

markten en potentiele opdrachtgevers. Onder

export en veel meer. Dat wij de afgelopen tien

wereldbevolking gezond te houden en van

andere door al tien jaar op de meest

jaar dat economische vliegwieleffect hebben

voldoende voedsel te voorzien. Kortom: genoeg

belangrijke waterbeurzen te staan. Dat kun je

weten te bewerkstelligen maakt me trots en

te doen om daar samen in op te trekken met

niet alleen, maar alleen wanneer je met

geeft energie voor de volgende 10 jaar.

bedrijven, kennisinstellingen en overheden.

diverse partijen een vuist maakt. En in staat

Onze regio heeft daarin met de WaterCampus

kennisinstellingen, maar ook met een

En hoe nu verder? Er zal ook wel heel wat op jullie afkomen

organisatie als het Netherlands Water

Met de stormachtige vraag kan Hydraloop zal

Partnership. En via de nauwe contacten die

Hydraloop de komende jaren flink groeien.

wij wereldwijd met andere belangrijke

Maar uiteraard hoort het bij een innovatie

waterclusters hebben.

Denk aan onze GWTHA partner The Water

ecosysteem zoals we dat op de WaterCampus

bent goed samen te werken. Met overheden,

en al zijn aangesloten bedrijven een bijzondere positie. <

www.wateralliance.nl

Council in Milwaukee in de VS, waar we Hydraloop vorig jaar in oktober hebben geïntroduceerd aansluitend op de Weftec beurs in Chicago. Deelname van Hydraloop aan de Consumer Electronic Show (CES) in Las Vegas was natuurlijk met het winnen van de overall Best of CES Award een hoogtepunt en echte doorbraak. Geweldig dat dit er dan uitkomt.”

Samenwerken en werkgelegenheid zijn voor jullie twee belangrijke woorden hebben we begrepen Dat klopt. Bij alle matchmaking en business

Hein Molenkamp op het podium met

development die wij nationaal en internationaal

Nederlands watergezant Henk Ovink.

doen zorgen we voor matches tussen diverse bedrijven. Belangrijk doel voor ons is

Volgens Ovink voel je rondom Water Alliance en WaterCampus ‘heel veel energie’.

werkgelegenheid te creëren voor de regio.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

47

Normakk is een officieel erkende, onafhankelijke keuringsinstantie en energiedeskundige.

Waarom hebben we je nodig - en waarom heb jij Normakk nodig?

In 2023 moet elk zakelijk pand in Nederland verplicht Energielabel C of hoger hebben. Samen met Normakk ga je een waterdicht en tochtvrij verbeterplan opstellen, op weg naar zo’n felbegeerd, voldoende energiezuinig pand. Het scheelt straks ook nog eens in de beheerskosten, tot lang na 2023.

Normakk begeleidt je op het hele traject naar minimaal Energielabel C. Als het moet krijg je een compleet nieuw Energielabel. Eind goed, al goed.

Ben jij degene naar wie we op zoek zijn?

Aarzel niet en bel of mail ons.

Functie-eisen: • Vooruitziende blik • In bezit van zakelijk pand met een te laag of helemaal géén Energielabel

(050) 727 10 30

E

• Liefhebber van de woorden: economisch rendabel, haalbaar en betaalbaar • In staat om naar goede adviezen te luisteren

info@normakk.nl

www.normakk.nl

VERSTANDIGE VASTGOEDEIGENAAR*

• Altijd bereid om naar praktische oplossingen te zoeken

* Normakk is ook op zoek naar slimme huiseigenaren.

Kijk op www.normakk.nl voor meer informatie.

T

GEVRAAGD:

M/V

COLUMN

KIJK OP VERBINDING

DE LIEFSTE MENSEN Zo belangrijk is het allemaal niet, wat we precies doen tussen 8 en 5. Het lijkt wel zo. Wij allemaal, met onze telefoons, laptops en afspraken. Druk, druk, druk.

Het zegt uiteindelijk allemaal niks. Dat weten we wel. Maar we beseffen het pas weer als er iemand uit ons midden wegvalt, als we te maken krijgen met groot verdriet of een traumatische gebeurtenis.

De meest waardevolle momenten in een mensenleven zijn die waarop je écht verbinding maakt met iemand. Of dat nu een familielid, collega, vriend, goede buur of kennis is. In de loop der jaren variëren die verbindingen nogal eens. Contacten verwateren, elk gaat zijn eigen weg.

We hunkeren naar verbinding, we zijn kuddedieren. Zowel in ons ‘8-tot-5-leven’ als daarbuiten. Niet voor niks zijn we ook zakelijk op zoek naar verbinding en samenwerking. Je zou kunnen zeggen dat de economische crisis de traumatische gebeurtenis was waardoor we in dat opzicht weer beseften wat echt belangrijk is: niet het pure rendementsdenken, maar het groeien als ondernemer door het delen van kennis en ervaring. Steeds meer ondernemers zien bijvoorbeeld in dat samenwerking hét grote geheim is van het doen slagen van de energietransitie.

We zijn kwetsbaar, als ondernemer en als mens. Aan het einde van de dag is het niet belangrijk of de mailbox leeg is en de to do-list af. Wat telt is of je hebt geïnvesteerd in de mensen om je heen. Of je oprechte interesse hebt getoond. Of je het onderscheid hebt weten te maken tussen de mensen die ‘druk, druk’ als statusverhogend zien, en de mensen die zoveel mogelijk verbindingen hebben gemaakt. Het laat zich raden welke groep mensen je het beste om je heen verzamelt.

Met een vriendin mijmerde ik over de mensen die we in de loop der jaren achter ons hebben gelaten. Ze zei: ‘de kunst is om de liefste mensen om je heen te houden’. Ik bleek één van die liefste mensen. En daar ben ik trots op. Je hebt echt geluk als een paar van die mensen ook voorbij komen in je ‘8-tot-5-leven’. Ook al is het maar even. < Tine van Knijff-van Hijum

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

49

ECOMUNITYPARK IN OOSTERWOLDE

Ondernemen én innoveren in een ecologisch werklandschap Aan de rand van Oosterwolde en vlak naast de N381 ligt ecologisch werklandschap Ecomunitypark. Een plek waar het draait om succesvol en duurzaam ondernemerschap. Maatschappelijke thema’s als een circulaire economie, de energietransitie en zorg voor biodiversiteit zijn hier het gesprek van de dag. Vanuit deze thema’s en dankzij de dagelijkse aanwezigheid van de Noordelijke mbo-, hbo- en wo-kennisinstellingen, kunnen ondernemers hier krachtig innoveren en groeien. We spreken Anne Jan Zwart, initiator van Ecomunitypark, over het park en het moderne businessmodel waarbij winst maken op het gebied van People, Planet en Profit centraal staat.

Dat Ecomunitypark niet zomaar een bedrijventerrein wordt genoemd, maar een ecologisch werklandschap, begrijpen we wel. Bij aankomst valt meteen op dat het groen en ruimtelijk is opgezet. “We zetten in op kwaliteit van ruimte en de stimulatie van de biodiversiteit. Verspreid tussen de bouwkavels blijft 50% van de 17 hectare dan ook natuur,” begint Anne Jan Zwart. “De focus ligt hier op duurzaamheid en een circulaire economie.

Bedrijven met een moderne kijk op ondernemen zullen zich hier prima thuis voelen.” Op dit moment zijn ECOstyle en de kaasfabriek Kaaslust hier al gevestigd en staat het prachtige nieuwbouwproject van Bouwkundig Bureau Jorrit Kok in de steigers: een kantoor geheel vervaardigd van zeecontainers. In de aankomende maanden start ook de bouw van het logistieke en online

50

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

centrum van tuincentrum Tuinland. Tevens is er

Bovendien is het een prachtige bron van nieuw

“Ondernemers zien deze thema’s, en de global

voor geïnteresseerden nog mogelijkheid tot

talent.” Het Biosintrum is een volledig circulair

goals, steeds vaker als onderdeel van hun

vestiging in dit unieke parkconcept.

gebouw dat uitgebreide restaurant- en

verantwoordelijkheid. Bedrijven met actieve

vergaderfaciliteiten biedt en centraal op het park

aandacht hiervoor, worden door jong talent

Gemeenschap

is gelegen. “Bij ECOstyle hebben we bewust geen

tevens hoger gewaardeerd bij hun keuze aan

Bedrijven die zich vestigen in het park

eigen kantine, zodoende treffen wij hier dagelijks

welk bedrijf zij zich willen verbinden.” Door in te

profiteren niet alleen van de inspirerende

vele mensen. Het gebouw, en eigenlijk het

zetten op People – jong talent en kennisdeling –

werkomgeving en centrale ligging in Noord-

gehele park, brengt mensen samen, waardoor

en Planet – biodiversiteit en circulariteit – gaat

Nederland, maar ook van kennis van

we een hechte gemeenschap hebben en er

Ecomunitypark voor Profit op langere termijn,

kennisinstellingen en vroege kennismaking met

nieuwe projecten ontstaan. Vervolgens werken

zowel economisch als maatschappelijk. “Door

jong talent. “In het Biosintrum krijgt de

we hier van kop tot staart aan die projecten.”

constant bij te sturen en te investeren in People

samenwerking tussen MKB-bedrijven en de

en Planet, zijn we over 10 jaar nog steeds

Noordelijke kennisinstellingen vorm. Dagelijks

Global goals

relevant. Duurzaam ondernemen zit in ons hart

werken studenten hier aan hun projecten en

Ecomunitypark focust zich op People, Planet en

en ziel; steeds meer klanten eisen dit ook van

praktische vraagstukken die vanuit hun studie

Profit door een podium aan modern

of het bedrijfsleven zijn aangedragen. Voor

ondernemerschap te bieden en het gesprek op

ons. Uiteindelijk gaan we voor dit model, omdat we erin geloven.” <

ondernemers op Ecomunitypark is dit een

gang te brengen over maatschappelijke thema’s

unieke kennissleutel tot onderzoek naar export,

als circulaire economie, duurzame energie en

marketing, IT en groei van het bedrijf.

biodiversiteit.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

www.ecomunitypark.com

51

ASQA Subsidies haalt voor innovaties van haar noordelijke klanten miljoenen binnen ‘Age si quid agis’, ofwel: als je iets doet, doe het dan goed. En dat doet ASQA Subsidies dan ook. Voor verschillende innovatieve projecten van bedrijven als Senbis Polymer Innovations en CuRe Technology op het Emmtec terrein in Emmen werden subsidieaanvragen gehonoreerd. Ook in Groningen verkregen onder meer BioBTX en Foamplant hun benodigde subsidies. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van subsidieaanvragen ter hoogte van vele miljoenen, die door de deskundigheid van het almaar groeiende ASQA Subsidies succesvol zijn verkregen voor haar klanten.

adviesbureau tevens als regisseur en

zien het als onze missie om onze klanten te

ASQA Subsidies begeleidt en regisseert met succes het subsidieproces

helpen bij het innoveren, met optimale

Het adviesbureau is sinds de oprichting in 2010

benutting van de mogelijkheden. Wij zorgen

flink gegroeid. Inmiddels werken er acht

Samen optrekken en verwachtingen waarmaken

ervoor dat een plan voldoet aan de eisen

adviseurs die de subsidieregelingen goed

Directeur Klaas Zijlstra benadrukt nog eens het

van de subsidiegever, maar ook realistisch

kennen en het innovatieve karakter van hun

woord realistisch: “Je moet geen subsidie willen

en haalbaar voor het bedrijf zelf is. Dat

klanten begrijpen. ASQA Subsidies vertaalt en

om de subsidie. Het moet daadwerkelijk om

begint bij een goed advies, sparren en

verbindt innovatieprojecten van klanten op een

een innovatie met een maatschappelijke

verbinden. En als de subsidie eenmaal

unieke manier tot subsidieaanvragen die

meerwaarde gaan en daarvoor is commitment

verleend is en het project loopt, begeleiden

nodig. Want ook al nemen wij klanten heel veel

we bij het inrichten en voeren van de

welkom worden ontvangen door subsidieverleners zoals het SNN. Dit resulteert in een

projectadministratie en verzorgen we

zeer hoog percentage gehonoreerde

gaan en ook zelf tijd erin stoppen en investeren.

rapportages en de eindverantwoording”, vat

aanvragen. ASQA Subsidies werkt voor kleine,

Waarbij we wel samen kunnen kijken naar de

Klaas Zijlstra de werkzaamheden van zijn

middelgrote en grote bedrijven, kennisinstellingen

financiering, want ook daarvoor beschikken we

bedrijf kort samen.

en samenwerkingsverbanden, waarbij het

als ASQA Subsidies over een goed netwerk.”

“We zijn veel meer dan een intermediair tussen bedrijven en subsidieverstrekker. Wij

52

procesbegeleider optreedt.

werk uit handen, je moet er als bedrijf wel voor

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Een overzicht van beschikbare innovatie-

grote subsidiebedragen. Een voorbeeld is het

concurrentie- of andere overwegingen.

subsidies is geen sinecure, zo blijkt als we

omvangrijke kennisontwikkelingsproject BERNN

Uiteraard bespreek ik dat als eerste met onze

Zijlstra ernaar vragen. “Er zijn tientallen

(Bio Economy Region Northern Netherlands)

klanten.”

verschillende innovatieregelingen, onder te

waaraan 18 organisaties deelnemen: vijf

verdelen in werkgebieden als regionaal,

noordelijke kennisinstellingen, twee grote

Klaas Zijlstra ziet zichzelf en zijn collega’s dan

nationaal en Europees of generiek, sectoraal en

bedrijven, een onderzoeksinstituut en tien

ook vooral als sparringpartner van innovatieve

specifiek. En dan is er ook nog een

MKB-bedrijven. “Daarbij putten we uit ons

ondernemers, met een persoonlijke manier

onderverdeling in TRL, ofwel Technology

groeiend netwerk van bedrijven die innovatief

van werken en communiceren. Al wil hij

Readiness Level, variërend van TRL 1 voor

bezig zijn of willen zijn.”

desgevraagd in algemene zin voor de lezers

fundamenteel onderzoek tot TRL 9 voor een product of dienst op de markt.”

van Kijk op het Noorden wel een tip geven: “In Zijlstra en zijn collega’s onderhouden dat

april komen er nieuwe budgetten beschikbaar

groeiende netwerk niet in de vorm van een

bij de VIA- en de MIT-subsidieregelingen. De

Samenbrengen om samen te innoveren

club of online platform: “We onderhouden

ervaring leert dat je daar snel bij moet zijn, als

Het meest interessant, ook voor het MKB in het

persoonlijk contact om goed op de hoogte te

je er gebruik van wilt maken.” Waarbij

Noorden, zijn de samenwerkingsverbanden die

blijven van de ontwikkelingen. Op die manier

aangetekend dat er wel een goed uitgewerkt

rondom innovaties zijn ontstaan. ASQA

kunnen we koppelen en verbinden. Overigens

innovatieplan moet liggen: ‘age si quid agis’. <

Subsidies brengt als initiator en regisseur

is het niet altijd verstandig om samen te

verschillende partijen bijeen en maakt

werken; soms is het ook zinvol om als bedrijf

daardoor belangrijke innovaties mogelijk met

individueel een subsidietraject in te gaan, uit

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

www.asqasubsidies.nl

53

EMMTEC:

Empowering your business Ambitieuze bedrijven in - met name - de sectoren biochemie en foodrecycling, zijn van harte welkom op het 100 hectare grote Emmtec-bedrijvenpark in Emmen. Temidden van gerenommeerde bedrijven als DSM, Teijin en Jellice, alsmede innovatieve bedrijven als BASF 3D Printing Solutions, Cumapol en Morssinkhof en kenniskatalysator Green PAC, is er op het imposante terrein nog ruimte beschikbaar voor nieuwe bedrijven. Eigenaar van het park is EMMTEC, onderdeel van het internationale energieconcern GETEC.

54

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

EMMTEC levert met ongeveer 350

bedrijven de mogelijkheid om meer

medewerkers 24 uur per dag alle cruciale

productie uit dezelfde hoeveelheid energie

faciliteiten: hoogstaande utilities en services op

te halen. “Daar lopen we al jaren mee

het gebied van engineering, laboratorium en logistiek. Van energie tot water, van tankcleaning

voorop. Evenals met de ontwikkeling van

tot warehousing en van procesautomatisering

energietransitie, zoals GZI Next, ofwel de

tot laboratoriumanalyses.

transitie van de voormalige gaszuiveringsinstallatie hier even verderop tot een

“Empowering your business. Dat is ons

moderne duurzame energiecentrale. Ook

Delfzijl

motto”, aldus directeur Hendrik van der Ploeg

werken we aan een stadswarmtenet in

De kennis en ervaring van EMMTEC worden niet

van EMMTEC. “En dat doen wij door

Emmen, met inzet van onze restwarmte.”

alleen ingezet voor de bedrijven op het Emmer

nieuwe initiatieven op het gebied van

bedrijvenpark. De tweede vestiging van EMMTEC

innovatief te zijn en mee te denken met onze klanten, de 20+ bedrijven die hier gevestigd

Hoogcalorisch gas

in Delfzijl is daar een mooi voorbeeld van. En nu

zijn. Die zijn in Emmen zó succesvol, dat we

EMMTEC investeert veel in de energietransitie

het bedrijf deel uitmaakt van het internationale

vrijwel alle bedrijven zien investeren in

en het nog verder doorontwikkelen van het

concern GETEC, is het speelveld zelfs verlegd naar

productie-uitbreidingen op het park.”

energiemanagementsysteem. “We moeten

heel Noordwest-Europa. Maar de basis blijft het

ook wel. Ook al lopen we voorop in de

unieke bedrijventerrein in Emmen, waar

Energiemanagement

nieuwe ontwikkelingen en weten we veel te

ambitieuze bedrijven een goede start kunnen

EMMTEC was al met energietransitie bezig

besparen, we staan dankzij onze volop

maken. Op een flexibele manier: “Als je hier

nog voordat het woord bestond. Vanaf de

producerende bedrijven in de top 10 van

begint, kies je zelf welke utilities en services je

start in 1998 - toen EMMTEC ontstond na

verbruikers van laagcalorisch gas in

afneemt: dat kan een basispakket zijn, een

een splitsing van bedrijfsonderdelen van het

Nederland. We zijn dan ook verplicht om in

compleet pakket en alles daartussenin. Wij

voormalige Akzo, dat sinds 1951 (toen nog

oktober over te stappen op hoogcalorisch

leveren volledig op maat. Proactief,

Aku) op deze plek gevestigd was - heeft

gas. Maar dat is voor ons geen probleem, wij

oplossingsgericht en altijd volgens afspraak. En

EMMTEC gestreefd naar optimaal hergebruik

zijn vanaf de start flexibel met de toepassing

met uitgebreide aandacht voor je business en de

van stoom, restwarmte en andere vormen

van verschillende energiestromen en

markt. We zorgen daarmee voor stabiliteit en

van energie. Het energiemanagementsysteem dat data inzichtelijk maakt, biedt

investeren ook in nieuwe energievormen,

zekerheid en vormen de drijvende kracht achter het bedrijf. Ofwel: Empowering your business.” <

zoals nu biogas en waterstof.”

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

55

VERREGAANDE ROBOTISERING BIJ BOLLEGRAAF RECYCLING SOLUTIONS

‘ Wij leveren belangrijke bijdrage aan circulaire economie’ Bollegraaf Recycling Solutions uit Appingedam is een wereldwijde speler op het gebied van recycling en het sorteren van afval. Met de recyclingoplossingen die het bedrijf ontwikkelt, wil het wereldleider worden op het gebied van recyclingsystemen. Bovendien leveren de zeer accurate sorteerders een belangrijke duurzame bijdrage, wereldwijd.

Bollegraaf sorteert afval, waaruit die afvalstroom ook bestaat. Het bedrijf – met 58 jaar ervaring- ontwikkelt geavanceerde en winstgevende sorteer- en recyclingsystemen en -oplossingen en installeerde er al 3700 in Europa, Noord-Amerika, Canada en Mexico.

Directeur Edmund Tenfelde: “De capaciteit van die systemen is vele malen groter dan die van concurrenten, tot onze klanten behoren dan ook de leiders in de recyclingindustrie.

De volledig geautomatiseerde sorteerrobots zijn in staat om materialen zoals plastics te sorteren en scheiden tijdens de laatste fasen van een afvalsorteerproces.” De afvalverwerkingssystemen maken het mogelijk om plastic, papier, karton en blik, mits niet vervuild door GFT, te sorteren en tot balen herbruikbaar materiaal te verwerken.

Duurzaamheid Duurzaamheid is terug te vinden in elk aspect van het merk en de activiteiten van Bollegraaf Recycling Solutions. De reden dat Bollegraaf

56

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

“De lasrobots, die we al tien jaar inzetten voor de las- en buigproductie, maken het

Circulaire economie

de kwaliteit van het leven op onze planeet te verbeteren, zowel wat het milieu als de

mogelijk om kostenefficiënt te produceren.

steeds een beetje groener. “Handmatige

gezondheid van mensen betreft. Tenfelde:

Vooral door de sterke reductie van de totale

sortering, wat wereldwijd nog veel wordt gedaan,

“Bovendien behalen de sorteeroplossingen die

is veel minder efficiënt. Daardoor gaat veel

wij klanten bieden het hoogste rendement op

lastijd van de complete frames. Maar ook het feit dat de laskwaliteit hoog en constant

hun investeringen én de beste klantervaring.

is, speelt een cruciale rol in de kwaliteit

leef- en werkomstandigheden te kunnen

Het sorteren en scheiden van materialen helpt

van onze producten,” benadrukt

verbeteren begonnen we ruim tien jaar geleden

om de waarde van die materialen terug te

Edmund Tenfelde.

met de ontwikkeling van de sorteerrobot. Met

zeer geavanceerde systemen produceert is om

De systemen van Bollegraaf maken onze wereld

materiaal verloren. Om zowel veiligheid als

behulp van vision systemen worden diverse

winnen, voor de klanten, voor de recyclingindustrie én voor de wereld en de

De bezetting op de lasrobots neemt steeds

materialen op moleculair niveau uitgenomen of

beperkte hulpbronnen die er nog zijn.”

verder toe. “Om door te kunnen groeien

uitgeschoten. Daarmee wordt de no-people plant

moeten we extra medewerkers opleiden om

stukje bij beetje werkelijkheid en leveren we een

Lasrobot

zowel de robotinstallaties te kunnen bedienen

Bollegraaf bouwt zowel de hardware als de

als kunnen programmeren.”

belangrijke bijdrage aan de circulaire economie,” besluit Edmund Tenfelde. <

software van afvalverwerkingssystemen. Tot de hardware behoren onder andere shredders, sorteersystemen, transportsystemen en balenpersen. De software helpt om het recyclingproces op afstand te monitoren en managen. Door deze totaaloplossingen te leveren kan Bollegraaf meer betekenen voor klanten. Tenfelde: “Een deel van hen wil zich manifesteren als grondstofleverancier in plaats van als afvalverwerker. Wij kunnen daar de systemen voor leveren.”

Bollegraaf werkt voortdurend aan de ontwikkelingen van nieuwe oplossingen en blijft investeren in procesoptimalisatie. Het behouden van een voorsprong op concurrenten in de branche wordt onder andere gedaan door te investeren in lasrobotisering. Volgens Tenfelde kan de lasrobot hét verschil maken als het gaat om efficiënt en concurrerend produceren.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

57

Drentse welzijnsinstellingen ondernemers ziekteverzuim V.l.n.r. Annelies Mohlmann, Corine Volleberg, Paul Leenaarts, Johan Bosman en Paul Vlootman.

58

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

pakken samen met aan Vijf welzijnsinstellingen in Zuid-Drenthe willen nauw gaan samenwerken met het bedrijfsleven in de regio, om het ziekteverzuim aan te pakken. Het gaat om Maatschappelijk Welzijn Coevorden, Welzijn Mensenwerk MeppelWesterveld, Welzijn De Wolden, Stichting Welzijnswerk Hoogeveen en Welzijn Midden-Drenthe. De organisaties hebben de afgelopen jaren de onderlinge samenwerking geïntensiveerd en zijn klaar voor de volgende stap.

De inzet van welzijnswerk kan ondernemers veel geld besparen, vat Paul Leenaarts, directeur van Welzijn De Wolden de visie van de samenwerkende welzijnsorganisaties samen. Leenaarts: “Zeker 1 op de 7 werknemers heeft bijvoorbeeld grote financiële problemen. De spanning die dit met zich meebrengt heeft een negatieve invloed op het werk en dus op de productie. Of denk aan de mantelzorger die voor een chronisch zieke partner moet zorgen. Allemaal zaken die voor een hoog ziekteverzuim kunnen zorgen. En dus hoge kosten voor de werkgever.”

Uitval beperken ‘Wij helpen bedrijven een sociaal beleid op poten te zetten en daarmee de uitval te beperken’, biedt Leenaarts aan. De organisaties hebben ruime ervaring met deze aanpak, weet directeur Corine Volleberg van Welzijn MensenWerk: ‘Wij

Positieve gezondheid

bieden dit soort ondersteuning al

Positieve gezondheid noemen de directeuren

succesvol aan bij onder meer huisartsen,

deze aanpak. Bij een gebroken been kunnen ze

scholen en woningbouwcorporaties. Een

niet helpen, maar bij schulden of andere

huisarts had bijvoorbeeld een patiënt die

sociaal-maatschappelijke problemen staan ze

ruim 60 keer per jaar op het spreekuur kwam.

voor de mensen klaar. Vanzelfsprekend in

Wij zijn met die persoon in gesprek gegaan en

nauw overleg met een arts of in de nabije

de klachten bleken niet lichamelijk te zijn. Wij

toekomst de ondernemer.

hebben hem aan passend vrijwilligerswerk

De bestuurders snappen dat er bij

geholpen en sindsdien komt hij vrijwel nooit

ondernemers mogelijk terughoudendheid

meer bij de huisarts.”

bestaat als het gaat om samenwerking met de

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

59

e-so

e-solarlight

Van idee tot digitaal model, van digitaal model tot prototype.

•

Draaien

•

cnc-draaien

•

frezen

•

cnc-frezen

•

simultaan frezen

•

slijpen

•

draadvonken

T: 0528-260474 | info@meprof.nl

•

zinkvonken

www.meprof.nl

•

printen

Meprof adviseert en ondersteunt met hun kennis en ervaring tijdens het hele productieproces. Hiervoor worden diverse technieken gebruikt, allemaal uit te voeren op uiteenlopende materialen.

Meprof Instrumentenmakerij Hoogeveen Pascalstraat 2B, 7903 BJ Hoogeveen

E-Solarlight is dé specialist in: - Led-verlichting voor zowel binnen als buiten.

- Solar-Hybride buitenverlichting.

- Bioritme led-verlichting met natuurlijk licht verloop.

Voor meer informatie bel of mail ons gerust.

info@e-solarlight.com www.e-solarlight.com

Telefoon +31 528 820901

T/M 30 AUGUSTUS 2020

‘zachte sector’. “Ik kan mij goed voorstellen dat

Niet vanzelfsprekend

er gedacht wordt: Welzijnswerk Hoogeveen

Dat deze aanpak mogelijk is, was een aantal

komt praten en dat gaat ons geld kosten. Ik kan

jaren geleden bepaald niet vanzelfsprekend.

uitleggen dat dit niet zo is. Een gezonde geest

Door jarenlange bezuinigingen was er geen

in een gezond lichaam is winst voor werknemer

geld en menskracht. Welzijnswerk is een

én werkgever. Minder ziekteverzuim scheelt nu

makkelijke prooi als overheden moeten

eenmaal geld”, is de stellige overtuiging van

bezuinigen omdat het resultaat vaak moeilijk in

Johan Bosman, directeur Stichting Welzijnswerk

cijfers uit te drukken is en dus slecht meetbaar.

Hoogeveen.

Die financiële tegenwind is gaan liggen en de organisaties konden zich weer nestelen in de

De samenwerking maakt, zoals het nu lijkt, een

haarvaten van de samenleving.

voorzichtige start en begint bij de mkb’ers in Coevorden, Hoogeveen, De Wolden, Meppel en

Geen fusie

Westerveld. Contacten met het bedrijfsleven

Om dat te bereiken kozen ze voor

zijn er al. De bestuurders zijn regelmatig te gast

intensieve samenwerking die, zo klinkt het

bij serviceclubs zoals de Rotary. “Dat zijn fijne

beslist, zeker niet een fusie als doel heeft.

bijeenkomsten met ondernemers die graag

Lokaal maatwerk blijft altijd voorop staan.

projecten van ons willen ondersteunen. Zij

“Onze welzijns- en opbouwwerkers werken

kennen ons en dus kloppen we eerst bij hen

samen, net als het management en

aan om onze ideeën toe te lichten”, aldus

personeelszaken. Het is goed een kijkje in

Corine Volleberg.

andermans keuken te kunnen nemen.

Dat houdt je scherp. We werken nu samen op inhoud, organisatie en beleid. Samen kunnen we dingen veel beter aanpakken.

Waarom dan opnieuw het wiel uitvinden in plaats van elkaar te versterken. Een jongere gaat bijvoorbeeld in Hoogeveen naar school, maar woont in de Wolden.

Problemen op school krijgen wij dus beide op ons bordje.

Onze maatschappelijk werkers en opbouwwerkers hebben daarom nauw contact, ze bedenken samen projecten en kunnen indien nodig werk van elkaar overnemen. Dat gaat echt uitstekend.

Waarom zouden we dan fuseren? Op deze manier zijn wij klaar voor de toekomst”, aldus Bosman. <

Wist u dat 26% van de werknemers werk met mantelzorgtaken

Mantelzorgers zijn mensen die langdurig en onbetaald zorgen voor een

combineert? (Bron: Monitor Werk&Mantelzorg). Werknemers met

chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende persoon uit hun

mantelzorgtaken hebben meer zorg, meer werk, meer stress.

omgeving. Dit kan een partner, ouder of kind zijn, maar ook een ander

Medewerkers raken belast, mentaal en fysiek.

familielid, vriend of kennis. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat er zware fysieke zorg verleend wordt, maar ook dat er voortdurend spanning en

Wat is de impact van mantelzorg voor uw organisatie? Hoe zorgt u als

zorg is in verband met een psychische aandoening. Als richtlijn stelt u

werkgever structureel voor duurzame inzetbaarheid van medewerkers

zich de volgende 3 vragen: zorgt u minimaal 8 uur per week voor

die hun werk met mantelzorgtaken combineren? Ervaring leert dat

iemand die extra hulp nodig heeft? Duurt deze zorgvraag langer dan 3

werkgevers risico lopen op verminderde productiviteit, verzuim en uitval

maanden? Doet u dit vanuit een persoonlijke band die u met die

bij werknemers met mantelzorgtaken.

persoon heeft? Is uw antwoord 3 x ja, dan bent u mantelzorger.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

61

FINANCIEEL KADER HEEFT EEN NIEUWE TOEKOMST Participatie en verbinding Verandermanagement Advies en detachering Als financial ga je meer dan ooit de doorslag geven in het verbeteren van bedrijfsresultaten.

Laat je bijpraten. Bel ons: 085 06 09 390.

secretariaat@hudifine.nl www.hudifine.nl

Voor bedrijven, gemeentes en buurten Energietransitie Circulaire economie Geen afval Duurzame wijken

Anders werken in finance

ME

TK D IJ È D K OP RUK HE KE T N RIJ OO RD

EN

Voor al uw zakelijk drukwerk: Briefpapier | Enveloppen | Visitekaartjes Posters | Notitiebloks | Offertemappen | Kalenders Gepersonaliseerd drukwerk | Ansichtkaarten Deurhangers | Stickers | Bureauleggers Grootformaat posters | Stoepborden | Menukaarten Foto’s op canvassen | Lichtbak posters Banners | Doeken | Frames en displays | Beachwings Vlaggen | Borden | Panelen | Stickers | Etiketten

DE LANGDURIGE VERBINDING, TUSSEN KANDIDAAT EN WERKGEVER. LOGISCH, TOCH?

VRAAG NAAR DE MOGELIJKHEDEN

Hoofdweg 17, 9422 AE Smilde | T: 0592 - 41 35 96 E: info@drukkerijhevo.nl | I: www.drukkerijhevo.nl

www.logischwerving.nl

Winschoterdiep 50 Groningen| info@greenconnections.nl Tel. 06 546 74 779 |www.greenconnections.nl

Projecten

COLUMN

KIJK OP DE EERSTE STAP ZWEMBANDJES Iedereen herkent het wel. Je hebt jezelf iets voorgenomen om te gaan uitvoeren, maar je weet niet hoe je het moet aanpakken. Al gauw is er dan de neiging om het voor ons uit te schuiven. Zeker wanneer het iets betreft wat je nog niet eerder hebt gedaan. Want waar moet je beginnen en wie betrek je in je plannen? Het wordt nog lastiger wanneer je het gehele traject niet kunt overzien.

De Dikke van Dale Volgens de Dikke van Dale is de betekenis van ‘zich oriënteren’ : 1) nagaan waar je je bevindt; 2) je van de toestand, de verhoudingen op de hoogte stellen. De afgelopen weken heb ik gesprekken gevoerd met diverse ondernemers die uitvoering wilden geven aan de overdracht van hun bedrijf, maar niet wisten hoe en waar te beginnen. Ze vonden het met name lastig omdat ze het nog nooit eerder hadden gedaan. Eén ding hadden ze echter gemeen. Het uitstel hadden ze omgebogen in een daad van actie: een oriënterend adviesgesprek met een adviseur om te sparren over bedrijfsoverdracht.

Onontgonnen terrein Tijdens deze gesprekken hebben de ondernemers ervaren dat het vraagstuk rondom bedrijfsopvolging hen ook emotioneel raakt. Het onderwerp trekt je uit je comfortzone, waarbij je ook nog moeten gaan nadenken over je toekomst; over los kunnen laten; over angst voor het zwarte gat. Kortom: onbekend en onontgonnen terrein.

Waar moet je beginnen? Hoe moet je beginnen? Wanneer moet je beginnen? Met wie moet je beginnen? Het zijn de bekende vragen waar iedere ondernemer mee worstelt wanneer bedrijfsopvolging zich aandient.

Springen Het is mooi dat je bij het zoeken naar antwoorden op al die vragen terecht kunt bij een adviseur, maar het zou ook fijn zijn als je ervaringen kunt uitwisselen met ‘lotgenoten’. Collega-ondernemers die ook voor dezelfde keuzes staan en zich daarop goed willen voorbereiden. Het Centrum voor Bedrijfsopvolging biedt hiervoor een platform op verschillende manieren, individueel of collectief. Het opvolgingstraject begint echter altijd bij het inventariseren van de continuïteit van de onderneming, alsmede het veilig stellen van de lange termijn financiële planning. Een onafhankelijke waardering van de onderneming kan hierbij een indicatie geven van de route die je gaat volgen.

En wanneer je dan die sprong in het diepe waagt is er altijd die adviseur, die je zwembandjes aanreikt, zodat je niet zult verdrinken in ‘het proces’ gedurende het traject van overdracht van je onderneming. <

Klaas Olijnsma Centrum voor Bedrijfsopvolging

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

63

GEZONDE GROEI VOOR BRAAK ADVOCATEN

‘Powervrouwen’ zijn specialisten in familierecht De vier advocaten van Braak Advocaten zijn gespecialiseerd in personen- en familierecht, erfrecht en scheidingsmediation. Het kantoor van Marieke Braak, Annemarie Velthuis-Muller, Lya Jeulink en Isabelle Feenstra is sinds kort gevestigd in het centrum van Groningen. “Hier hebben we de ruimte en kunnen we cliënten gastvrij ontvangen”, vertelt oprichtster Marieke Braak met trots.

Marieke heeft meerdere redenen om content

Specialisatieopleiding vFAS

er dan ook voor dat mensen goed nadenken over

te zijn: ze is bekroond tot Lawyer of the Year

Van de vier advocaten hebben drie de

wie ze in de arm nemen. Mediation is een groot

2019 door de Academie voor de

specialisatieopleiding personen- en familierecht

onderdeel van onze praktijk.” Advocate Lya Jeulink

Rechtspraktijk; ze viel op door het cum laude

bij de vFAS al afgerond. “Een intensief traject

is daarnaast gespecialiseerd in erfrechtzaken.

afronden van de specialisatieopleiding

waarna je je met recht specialist mag noemen op

personen- en familierecht bij de vereniging

het gebied van niet alleen familierecht en

Mediation

voor Familie- en Erfrechtadvocaten en

echtscheidingen, maar ook van

Familierecht is bij uitstek een rechtsgebied waarbij

Scheidingsmediators (vFAS). Bovendien was zij

scheidingsmediation”, vertelt Marieke. “Sommige

mensen op zoek zijn naar iemand waar ze

bij haar beëdiging in 2008 de jongste advocaat

mensen kiezen in scheidingssituaties voor een

vertrouwen in kunnen hebben. Marieke: “En

van Nederland. “De verkiezing heeft veel

mediator die geen jurist of advocaat is, onder

waarvan ze bemerken dat ze goed worden

positieve impact gehad. Het heeft mensen een

meer omdat de tarieven vaak lager zijn. Dat kan

geholpen. Het gaat om ingrijpende situaties:

extra reden gegeven om voor ons kantoor te

tot problemen leiden op termijn, waardoor

scheidingen, kwesties rondom kinderen en

kiezen.”

mensen alsnog bij ons terecht komen. Wij pleiten

nalatenschappen.”

Het team van Braak Advocaten: Marieke Braak, Annemarie Velthuis-Muller, Lya Jeulink, Isabelle Feenstra en Mariëlla Schouten.

“Op een vrouwenkantoor horen powervrouwen aan de muur. Daarom verzorgt de bekende kunstenares Marion Nap een expositie in ons nieuwe pand.”

64

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Als partners die willen scheiden samen binnenkomen bij Braak Advocaten, is dat een goed teken. “Dan proberen we hen met behulp van mediation tot overeenstemming te laten komen. Het mooiste is natuurlijk als mensen er onderling uitkomen. Wij informeren hen uiteraard ook over hun rechtspositie, door die informatie stellen ze hun ideeën en wensen al bij.” Zo is er sinds 1 januari 2020 een nieuwe wet partneralimentatie, waarbij in plaats van maximaal 12 jaar nog maar (in beginsel) maximaal 5 jaar aanspraak gemaakt kan worden op partneralimentatie. “Dat is een groot verschil, wij maken mensen bewust van de nieuwe regels.”

Procederen en kindgesprekken Scheidingen verlopen niet altijd gemakkelijk.

“Zo’n 15 procent eindigt in een (complex) proces.

Wij hebben ook een procespraktijk, dus procederen doen we met regelmaat. In dit rechtsgebied wil de rechter de mensen op zitting zien en met ze in gesprek gaan. Dit maakt ons vak erg divers: de ene dag staan we in de rechtbank en de volgende dag praten we met kinderen over de scheiding van hun ouders.”

Gedurende de specialisatieopleiding worden de advocaten namelijk ook opgeleid om die gesprekken te voeren. “Die gesprekken geven kinderen de gelegenheid om hun eigen wensen uit te spreken, zodat hier rekening mee gehouden kan worden in het mediationtraject van de ouders.” Marieke voegt daaraan toe: “Als je ons inschakelt, wordt gekozen voor een deskundige aanpak van de scheiding, zodat alle betrokkenen verder kunnen.” De werkwijze van het advocatenkantoor is succesvol voor de vier powervrouwen. “Het kantoor staat goed bekend omdat we onze cliënten goed helpen én omdat we alle vier veel van ons vak houden.” <

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

65

Groninger Museum viert 75 jaar bevrijding met expositie En tóch staat de Martini Het Groninger Museum presenteert En tóch staat de Martini – 75 jaar bevrijding in Groningen. Objecten variërend van originele legervoertuigen uit de Tweede Wereldoorlog tot souvenirs die door Groningers jarenlang bewaard zijn, vormen een herinnering aan die indringende dagen. Authentieke filmbeelden en ooggetuigenverslagen brengen de sfeer van de oorlogsjaren en de bevrijding tot leven.

De titel van de tentoonstelling, En tóch staat

de vervolging van de Joodse gemeenschap.

de Martini, is ontleend aan een boekje dat al

Maar ook het leven van al die mensen die niet

snel na de bevrijding verscheen. Het vertelt

vervolgd werden, en het liefst hun gewone

het verhaal van ‘Groningen onder Duitsch

leven wilden voortzetten.

schrikbewind’. De auteurs gebruikten de Martinitoren als symbool voor heel

De blijdschap van de teruggewonnen vrijheid

Groningen: er was veel geleden, maar in de

kwam tot uitdrukking in een groot aantal

kern hadden de Groningers zich er wél

‘bevrijdingsrokken’ of ‘Nationale Feestrokken’.

doorheen geworsteld. De trots van

Overal in Nederland maakten vrouwen in de

Groningen, de Martinitoren, bleek

jaren na 1945 zulke rokken, naar een idee van

onverwoestbaar.

verzetsstrijdster Mies Boissevain. Ook in Groningen was er veel enthousiasme. Na een

De expositie staat stil bij vele facetten van de

oproep van het Groninger Museum bleek dat

oorlog en de bezetting in Stad en Ommeland.

veel rokken bewaard zijn. Bijna veertig ervan zijn in de tentoonstelling te zien. <

Verzet en collaboratie komen aan bod, net als

66

Vormgeving Rudo Menge

www.groningermuseum.nl

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Alexander Mollinger, een najaarsdag in Drenthe, 1866, Olieverf op doek, Drents Museum, schenking van de Stichting Vrienden van het Drents Museum

De tentoonstelling Barbizon van het Noorden De ontdekking van het Drentse landschap 1850-1950 is verlengd tot en met 13 september 2020. In Barbizon van het Noorden presenteert het museum werk van grote kunstenaars uit de 19de en 20ste eeuw die de natuur van Drenthe ontdekten en op doek vastlegden. Kunstwerken van onder meer Israëls, Liebermann en Van Gogh laten de unieke eigenschappen van Drenthe zien. Voor deze tentoonstelling werkt het museum samen met Stichting Het Drentse Landschap.

Barbizon van het Noorden

het Drentse landschap van rond 1900 en

Drenthe staat bekend om zijn prachtige natuur

ontdekken ze een wereld vol idyllische plekjes,

en gemoedelijke bevolking. Veel toeristen

betoverende dorpjes en wonderschone

bezoeken de provincie elk jaar weer precies om

landschappen. Schilderijen, grafiek en tekeningen

die typische kenmerken. Dit beeld van Drenthe is

van grote kunstenaars, waaronder Jozef Israëls,

in de 18de eeuw ontstaan, toen de eerste

Hendrik Willem Mesdag, Vincent van Gogh, Julius

kunstenaars gewapend met hun potlood en

van de Sande Bakhuyzen en Max Liebermann

schildersezel de woeste maar bovenal het

worden gepresenteerd in combinatie met nog

wonderschone Drentse landschap ontdekten. Er

niet eerder getoonde onbekende pareltjes uit de

is een mooie vergelijking te maken met het

rijke collectie van het Drents Museum.

bekende Franse Barbizon, waar kunstenaars zich in de 19de eeuw verzamelden om de natuur te

Het Drentse Landschap

gaan schilderen, vaak in de openlucht. Drenthe

Voor dit project werkt het Drents Museum samen

vervult eenzelfde rol als Barbizon met

met Het Drentse Landschap. Deze stichting werd

kunstenaarsdorpen als Zweeloo, Rolde en Vries

in 1934 opgericht en bestaat dit jaar 85 jaar. Het

als verzamelplekken.

Drentse Landschap beheert zo’n 9.000 hectare natuur en circa 300 veelal monumentale

De schoonheid van Drenthe

objecten, waaronder havezaten, kerken en

In de tentoonstelling Barbizon van het Noorden

diverse boerderijen. Daarnaast heeft de stichting

– De ontdekking van het Drentse landschap

de zorg voor 22 hunebedden, drie historische schansen en tientallen grafheuvels. <

1850-1950 maken bezoekers een wandeling door

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Jozef Israëls, de Drentse Madonna, 1893, olieverf op doek, 142 x 109 cm, Drents Museum, schenking Stichting Vrienden van het Drents Museum

67

FRIES MUSEUM:

Een inspirerende plek om zaken te doen Hartje Leeuwarden huisvest een locatie rijk aan kunst en cultuur: het Fries Museum. Niet een locatie waar je 1-2-3 aan denkt voor zakelijke gelegenheden. En juist daarom is het zo geschikt om hier inspirerende vergaderingen, recepties en diners te organiseren. We krijgen van Fernanda Constandse, medewerker evenementen, een rondleiding langs de vele plekken waar op een unieke manier een evenement georganiseerd kan worden.

68

Fernanda Constandse ontvangt ons in de foyer

in het museum krijgt al snel een extra

van het museum en steekt meteen van wal:

dimensie. Niet alleen vanwege de prachtige

“We verzorgen in het museum een breed scala

setting, maar ook omdat iedere genodigde de

aan evenementen: van borrel tot diner en van

tentoonstellingen mag bezoeken. “Een receptie

vergadering tot beurs. Omdat we vele

valt bijvoorbeeld goed te combineren met een

verschillende plekken hebben die we hiervoor

rondleiding. Anderzijds kan men na een

kunnen inzetten, vind ik het fijn om de mensen

receptie, diner of een vergadering op

hier uit te nodigen, zodat ze de mogelijkheden

eigen gelegenheid door

kunnen zien en ervaren. Naar aanleiding van

het museum.”

de wensen, kijken we samen welke ruimte daarbij aansluit.” Een zakelijke aangelegenheid

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Kies je moment

Op hoog niveau

De meeste zakelijke gelegenheden vinden

De Panoramazaal op de derde verdieping

De juiste ruimte voor de juiste gelegenheid

plaats wanneer het museum gesloten is voor

heeft bij Fernanda een speciaal plekje: “De

Het Fries Museum is flexibel en vele

reguliere bezoekers. Zodoende zijn de foyer en

opening van Culturele Hoofdstad 2018 werd

plekken in het museum zijn geschikt voor

de balkons van de eerste, tweede en derde

hiervandaan live uitgezonden. Je hebt hier

evenementen. De foyer is in al haar

verdieping beschikbaar. Het tijdstip van jouw

prachtig uitzicht over het Wilhelminaplein, dus

openheid perfect voor beurzen, terwijl de

evenement is ook voor andere zaken van

dat is wel speciaal. Met stroomvoorzieningen,

theaterzaal met een gesloten karakter

belang. “We moeten rekening houden met

een scherm en een oude vertrouwde flipover

uitblinkt in luxe en comfort. Recepties of

beveiliging na sluitingstijd, maar ook met

is het een prachtige ruimte om op ‘hoog

borrels in klein gezelschap komen het best

bezoekers van Slieker Film en Café Thûs. Het

niveau’ te vergaderen.” Bij het Fries Museum is

tot hun recht op het balkon van de eerste

café verzorgt doorgaans de hapjes en drankjes

in overleg ontzettend veel mogelijk. Na deze

en derde verdieping. Is het tijd voor een

voor de walking dinners of borrels. Daarnaast

rondleiding zijn we er dan ook van overtuigd

workshop of creatieve sessie? Dan komt

delen we het gebruik van de Theaterzaal met

dat dit een inspirerende plek is om zaken te

het Rabobank atelier op de tweede

Slieker. Wanneer de zaal niet geboekt is, kan

doen en zakelijke evenementen te organiseren. <

verdieping in beeld. Dineren met prachtig

Slieker hier films vertonen.” Goed vooruitplannen is dus van belang.

uitzicht kan zowel op het balkon van de tweede als de derde verdieping. Tot slot is de Panoramazaal uitermate geschikt voor inspirerende vergadersessies.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

69

70

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

110 JAAR KONINKLIJKE DAMSTRA INSTALLATIETECHNIEK

Van boerenkar naar vernieuwer in installatiebranche Teake Damstra moest er een aantal weken voor onderhandelen, maar zijn beppe Anne Damstra-van der Wiel zat als 99-jarige maar mooi op de eerste rij bij het feest ter ere van het 110 jarig jubileum van de Koninklijke Damstra Installatietechniek. Damstra: “Ze heeft niet meer de leeftijd om alle feestjes bij langs te lopen, maar ik ben blij dat ze erbij was en kan terugkijken op een mooie avond.”

Mevrouw Damstra-van der Wiel kon en mocht

Laatste boerenwagen

om aan goed water te komen.” Door de jaren

niet ontbreken op het grote feest op 15 januari

Alsof een eenmalig jubileumboek al niet

heen bleef het bedrijf voor de troepen uitlopen.

jongstleden. In 1910 begon haar vader Sytze

speciaal genoeg is, werd ook nog een door

In de jaren negentig bijvoorbeeld waren ze als

van der Wiel het bedrijf met een wagenmakerij,

Thymen Damstra gerestaureerde

één van de eerste bedrijven in Nederland al

in 2020 leiden haar 4 kleinzonen Teake, Rein,

boerenwagen onthuld. Het is één van de

bezig met warmtepompen.

Sytse en Symen dagelijks de 150 werknemers

laatste wagens die Sytze van der Wiel in de

die inmiddels werkzaam zijn bij het

jaren 50 bouwde. Het staat nu in volledig

Ook nu nog lopen de Damstra’s voorop. Zo is

installatiebedrijf. Uit handen van Teake kreeg ze

gerestaureerde staat voor het bedrijfspand in

het pand in Driezum sinds begin vorig jaar

samen met haar zoon Thymen, voormalig

Driezum. “De wagen zakte van ellende bijna

volledig van het gas. Nu is het plan om binnen

directeur en vader van de huidige directeurs,

door de wielen”, geeft Damstra aan. “Mijn vader

tien jaar volledig off grid te gaan. “We zijn van

het eerste exemplaar van het boek ‘Damstra,

heeft er nog een hele klus aan gehad om het

het gas af, nu willen we er ook voor zorgen dat

van wagenmaker tot koninklijk installatiebedrijf’

weer in oude staat te herstellen. Veel

we zelfvoorzienend worden qua elektriciteit”,

uitgereikt. Een geschenkboek voor familie,

gereedschap uit die tijd is er niet meer en ook

vertelt Damstra. “We onderzoeken of we met

relaties en (ex)werknemers, speciaal voor de

onderdelen moesten soms vanuit Brabant,

behulp van een waterstofgenerator de

gelegenheid geschreven door Henk Dilling.

Limburg of zelfs België komen. Maar na een

overcapaciteit van door zonnepanelen

half jaar hard werken is het hem gelukt. De

opgewekte energie kunnen opslaan. Over een

wagen staat er weer prachtig bij.”

half jaar willen we met testopstellingen aan de slag. Met onze inzet om volledig

Vernieuwing

energieneutraal te opereren laten we iedereen

Het bedrijf heeft een naam wat betreft

zien welke mogelijkheden er zijn en kunnen we

innovaties. Oprichter Sytze van der Wiel was in

anderen misschien net dat laatste zetje in de

Geboren: 25-08-1974

zijn tijd al inventief bezig. Damstra: “Hij holde

rug geven ook tot actie over te gaan.” <

Geboorteplaats: Dokkum

boomstammen van vier à vijf meter uit en

Burgerlijke staat: Gehuwd, 3 kinderen

maakte er waterpompen van. Deze werden

Hobby’s: Skiën en klussen aan de woning

dan ingegraven. Dat was voor veel mensen een

TEAKE DAMSTRA

uitkomst. Het was in die tijd niet gemakkelijk

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

71

HET ONDERSCHEIDEND VERMOGEN VAN ZWANENBURG PROJECTEN

‘Wij doen het nét even anders’

72

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

Zwanenburg Projecten doet het ánders. De creatieve projectontwikkelaars uit Heerenveen onderscheiden zich met vernieuwende concepten en spelen tegelijkertijd maximaal in op de marktvraag en maatschappelijke behoeftes.

“Onze bedrijfswebsite heet niet voor niets mooieplek.nl. Dat is wat wij doen: mooie plekken ontwikkelen”, vertelt Bernhard Hoekstra. Samen met compagnon Erik Zwanenburg stuwt hij Zwanenburg Projecten tot grote hoogten.

Het team van Zwanenburg, ontwikkelaars met

WoonSpods

elk hun eigen expertise, wil toegevoegde

Hoekstra vervolgt: “Nu hebben we WoonSpods

waarde creëren en ziet kansen op plekken waar

en MooiZen als actuele concepten. Het concept

anderen zich niet aan willen branden. “Wij gaan

WoonSpods ziet toe op een energieneutrale

er altijd vanuit dat het wél kan, daarmee

hippe woning die rug aan rug wordt

onderscheiden wij ons”, aldus Hoekstra. Het

gerealiseerd voor één- à tweepersoons

DNA van Zwanenburg is duidelijk herkenbaar.

huishoudens. Compact, eigenzinnig, betaalbaar,

“Wij zijn slagvaardig adequaat, onze aanpak is

energieneutraal en door de keuze uit

nuchter en no nonsens, we denken en doen

verschillende interieurpakketten ook compleet

net even anders. Dat DNA vloeit overal in door,

naar eigen wensen in te richten. In de nieuwe

ook in onze conceptontwikkeling.”

wijk Middelsee in Leeuwarden wordt binnenkort gestart met het eerste Woonspods-

“Met het ontwikkelen van steeds nieuwe

project. Hierbij gaat het om veertig woningen

concepten spelen we proactief in op een

op een eiland aan het Van Harinxmakanaal.”

pregnante marktvraag en/of een

Zie voor meer info: www.woonspods058.nl.

maatschappelijke opgave. In de crisistijd hebben wij als voorbeeld het ‘Mooi Wonen’

MooiZen

Ook biobased en circulair aan de slag? Sluit aan in Heerenveen

concept geïntroduceerd. In die tijd liep alles

Het woonconcept MooiZen is voortgekomen

vast op voorverkooppercentages. Als basis

uit de wens om meer betekenisvol te

Rondom de nieuwe fabriek aan de Komeet

hebben we een woning ontwikkeld van 7 bij

ondernemen, vertelt Hoekstra. “En om een

in Heerenveen is nog zes hectare grond in

7,80 meter, die makkelijk uitbreidbaar is op de

slimme, duurzame woning te ontwikkelen met

optie. Hoekstra: “We zijn in overleg met de

begane grond met 1,20, 2,40 of 3,60 meter en

een lage ecologische footprint, primair voor

gemeente om partijen die willen aanhaken

daarmee voor veel doelgroepen geschikt is.

sociale huur en sociale koop. Centrale thema’s

bij de MooiZen manier van werken: circulair

Hiermee gingen wij naar gemeenten en gaven

hierbij zijn: gezond, betaalbaar en duurzaam

en biobased, hier aan te laten sluiten.

we aan dat we kavels wilden kopen en

wonen. De casco’s van de woningen zijn

Ondernemingen kunnen een locatie krijgen

gegarandeerd gingen bouwen. Wat we niet

biobased, waarbij de wanden worden

vlakbij de fabriek, zodat we elkaar kunnen

zouden verkopen, zouden we gaan verhuren.

geïsoleerd met geupcycled afvalmateriaal:

versterken in de markt. Zo willen we een

Geen discussie meer over

cellulose, zodat niet langer geïsoleerd hoeft te

circulaire groep ondernemers bij elkaar

voorverkooppercentages. Daarmee had

worden met het asbest van de toekomst;

krijgen”, legt Hoekstra uit. Dat hoeven niet

iedereen die bij het project betrokken was,

glas- en steenwol. De woningen worden

per se bouwbedrijven of ontwikkelaars te

inclusief de koper, zekerheid dat het

opgetrokken uit houtelementen, zijn supergoed

zijn. “We willen hier bijvoorbeeld eigen afval

daadwerkelijk werd gerealiseerd en zorgden we

geïsoleerd en kierdicht, maar damp-open. Ook

uit de regio verwerken tot cellulose, ook

op veel plekken dat de verkoop weer ging

wordt er gewerkt met zoveel mogelijk

daar liggen kansen voor bedrijven.”

lopen. We hebben in alle projecten in zeer

stralingsarme materialen, zodat er een heel

korte tijd alle woningen kunnen verkopen.”

aangenaam en gezond binnenklimaat wordt

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

73

gecreëerd.” Hoekstra weet dat in bijvoorbeeld

wordt beperkt en stikstof voor deze projecten

ons is ieder eindverantwoordelijk voor de eigen

Oostenrijk en Amerika al jaren op deze manier

geen discussie of probleem is.”

projecten, maar uiteraard delen we als collega’s

wordt gebouwd en geïsoleerd. “Ook hebben

onze kennis met elkaar.” Die gezamenlijke visie

we goed gekeken naar de scheepvaartindustrie

De eerste MooiZen projecten zijn inmiddels

leidt vaak tot eindresultaten die alle

en automotive-branche. Ook daaruit zijn allerlei

gerealiseerd en op dit moment worden 13

verwachtingen te boven gaan. “Onze ambitie is

zaken toegepast in de woningen en in de

woningen in Deventer gerealiseerd voor

om nóg meer van zulke mooie projecten te

manier van produceren en bouwen.” Voor de

individuele kopers, en in Heerenveen 38

ontwikkelen”, vertelt Hoekstra. ‘We hebben net

productie is separaat van de Zwanenburg

huurwoningen voor WoonFriesland. Kijk voor

zelf een mooi kantoorpand betrokken aan de

Groep een productiebedrijf opgezet dat de

meer info op www.mooizen.nl.

Marktweg in Heerenveen, waar we als team

naam IIBO heeft gekregen: Intelligente,

weer een hele tijd in vooruit kunnen. Dit

Innovatieve Bouw Oplossingen. “In de fabriek in

Nieuwe energie

Rijksmonument is een prachtig gebouw, dat

Heerenveen wordt momenteel de grootste

Op de website www.mooieplek.nl zijn

ons ook nieuwe energie geeft. Deze heerlijke

robotstraat van Europa voor projectmatige

voorbeelden genoeg te vinden van projecten

werkplek past uitstekend bij ons bedrijf: óók

houtskeletbouw geïnstalleerd,. Hier kan straks

waar het team van Zwanenburg trots op is. “Bij

een mooie plek!” <

iedere zeventien minuten een compleet gevelelement worden geproduceerd, inclusief kozijnen, vensterbanken en wandafwerking.

Desgewenst kunnen de gevelelementen worden voorzien van steenstrips. Deze worden machinaal aangebracht in een tempo van 2200 strips per uur, in ieder verband dat wenselijk is, met ook de mogelijkheid tot het toepassen van verschillende steendiktes in een gevel.”

De woningen worden compleet in de fabriek gemaakt en op maximaal drie diepladers per woning naar de projectlocatie vervoerd. “Dat bespaart veel CO2 ten opzichte van de traditionele manier van bouwen”, benadrukt Hoekstra. “Op locatie wordt de woning in één dag wind- en waterdicht gemonteerd; inclusief toilet, keuken en badkamer. Een telescoopkraan is op locatie vervolgens nog het enige groot materieel, waardoor de overlast in de wijk tijdens de bouw tot een minimum

74

44 te realiseren rug-aan-rug woningen in Leeuwarden volgens het Woonspods concept.

KIJK OP HET NOORDEN | WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL

O N T D E K D E K R A C H T VA N

BEZOEK HET GROOTSTE NOG WERKENDE STOOMGEMAAL TER WERELD

Het Woudagemaal, uniek in de wereld Ontdek de kracht van stoom in het bezoekerscentrum en beleef het mee in 3D. De rondleiding voert je langs de fascinerende techniek van het grootste, nog in werking zijnde stoomgemaal ter wereld. Een indrukwekkende kathedraal van stoom gebouwd in de architectuur van de Amsterdamse School. Dat mĂłet je gezien hebben. Oog in oog met de beschermende kracht tegen het water.

Zonder het Woudagemaal zag Nederland er heel anders uit! dinsdag t/m zaterdag zondag

10.00 - 17.00 uur 13.00 - 17.00 uur

Voor openingstijden tijdens feest- en bijzondere dagen n zie op www.woudagemaal.nl

- Unesco Werelderfgoed - Spannende 3D-film - Educatieve activiteiten - Prachtige architectuur - Technisch hoogstandje - Gezellige koffie- en theeschenkerij - Gratis audiotour app in negen talen - Rolstoel- en rollatorvriendelijk

ER

ELD

ER FG

O

E

D

W

Bezoekadres: Gemaalweg 1a, 8531 PS Lemmer

t

t

United Nations (GXFDWLRQDO 6FLHQWLÂżF DQG Cultural Organization

GE

I

N

RI

E

MO

E R LD H

N D I AL

WO

TA

t

PA T R I M

O

Ir. D.F. Woudagemaal Werelderfgoed sinds 1998

Magistrale beleving van stoom, architectuur en water

Wij denken graag net even anders met u mee!

Duidelijk en betrokken advies. Daar ligt onze kracht en uw kans om het verschil te maken.

Wij zijn betrokken adviseurs die ervaring en visie meebrengen. Doelgericht op zoek naar kansen en inventieve oplossingen om samen succesvol te kunnen groeien.

www.vanbraakaccountants.nl

adres Kraaiheide 15 9202 PC Drachten

post Postbus 652 9200 AR Drachten

tel 0512 - 571250 mail drachten@vanbraakaccountants.nl