Kijk op het Noorden editie 428 juli 2023

PREZERO

Afvalverwerker op weg naar een duurzame wereld

MILLING COMPANY EUROPE

Duurzame producten en grondsto en ontwikkelen uit biomassa

VOORMALIGE NAM-LOCATIES

Meewerken aan kansrijke ontwikkelingen

voor de energietransitie

Bouwadvies wij bouwen zekerheid in

Bouwadvies nodig?

Dit zijn onze disciplines waar wij altijd aan de bal zijn.

Bouwtechnische aankoop- en verkoopkeuringen

Deskundigen onderzoek bouwkundig

MJOP

Bouwadvies

Bouwbegeleiding

Opleveringskeuring

Tekenwerk

BROEDPLAATS VAN ONDERNEMERSCHAP

Zakelijk Noord-Nederland bruist. Vooruitstrevende bedrijven, gepassioneerde ondernemers en bevlogen medewerkers ontwikkelen het Noorden tot een broedplaats van ondernemerschap. Een mix van innovatie en daadkracht zet de noordelijke provincies op de kaart. Dat is een positieve ontwikkeling voor de noordelijke economie, maar evenzeer voor ondernemersmagazine Kijk op het Noorden, dat al deze ontwikkelingen nauwgezet voor u in kaart brengt. In deze zomereditie tonen we u graag de laatste stand van zaken. Uw verhalen en ervaringen vormen het hart van dit blad. Bij het lezen daarvan wordt al snel duidelijk: Noord-Nederland mag trots zijn op haar ondernemers. Met de zomervakantie voor de deur is dat een prettige constatering!

De cover wordt deze keer gesierd door PreZero, een landelijke afvalverwerker met ruim 50 locaties. Met meer dan 2000 medewerkers wordt daar dagelijks afval verwerkt, gesorteerd en schoongemaakt voor hergebruik. Dennis van Klinken is als rayonmanager verantwoordelijk voor de negen noordelijke vestigingen, en vertelt over gescheiden inzamelen en hergebruik van bijvoorbeeld gebruikte dakramen.

Logistiek

In dit nummer van Kijk op het Noorden ook aandacht voor het verhaal van Hebe Jager van Grodal uit Veendam. Al dertig jaar zorgt Grodal uit Veendam ervoor dat de orders van hun klanten wereldwijd op tijd op de juiste plek terechtkomen of worden afgehaald. De allround logistiek dienstverlener handelt bovendien alle douaneformaliteiten af en zorgt voor op- en overslag van goederen.

Maakindustrie

Ook waren we op bezoek bij Mematec in Heerenveen. De snel groeiende metaal- en kunststofspecialist verhuisde in februari van dit jaar naar een splinternieuw bedrijfspand aan de Neptunus 13 op het Internationaal Bedrijvenpark Friesland in Heerenveen. ,,Op deze nieuwe locatie zijn we klaar voor verdere groei”, aldus directeur Egbert van Voorthuizen en zijn bedrijfsleider Marc van der Molen.

Vuurkracht

Je hebt als ondernemer zo nu en dan inspiratie of een goed advies nodig. Of je nu net begonnen bent, een crisis moet zien te doorstaan, in een transitie zit, het personeelsbestand uitbreidt of met een conflict wordt geconfronteerd: je hebt het als ondernemer maar op te lossen en je kunt dat niet altijd alleen. Maar dat hoeft ook niet. Want er is VuurKracht. “Een enthousiast team van specialisten, dat altijd betrokken is bij jouw vraagstukken”, aldus Anton van Nijkerk.

Italiaans

“Het belang van een goede klantenservice wordt nog steeds onderschat.” Dat zegt Jan Roelof Steenbergen. Als het gaat om klantgericht werken kunnen we volgens hem veel leren van de Italianen. “Daar ben je als klant echt koning en voel je je altijd welkom. Het is vaak een toneelstukje, maar het werkt wel. Die zuidelijke passie ligt ons niet zo, maar het moet toch lukken om ons een beetje Italiaans te gedragen?”

Voor u ligt een boeiende zomereditie van Kijk op het Noorden. Veel leesplezier gewenst! <

Kijk op het Noorden, hét zakelijk platform voor ondernemers in de Noordelijke regio, werkt samen met u aan een offline én online platform waar we met z’n allen trots op kunnen zijn. Op onze website en social mediakanalen publiceren we relevant nieuws voor en over ondernemers. Een aantal keren per jaar brengen we een magazine uit vol inspirerende interviews, boeiende achtergrondverhalen, informatieve columns en zakelijk nieuws.

PAGINA 16

MET AFVALVERWERKER PREZERO OP WEG NAAR EEN DUURZAME WERELD

Een reismand voor katten gemaakt van plastic flessen. Of koffiedik hergebruiken als grondstof voor nieuwe producten. PreZero (vroeger SUEZ) zorgt ervoor dat er steeds meer wordt hergebruikt van wat we met z’n allen weggooien. <

GRODAL EXPEDITIE B.V.

MAAKT ZICH OP VOOR DE TOEKOMST

Al dertig jaar zorgt Grodal uit Veendam ervoor dat de orders van hun klanten wereldwijd op tijd op de juiste plek terecht komen of worden afgehaald. De allround logistiek dienstverlener handelt bovendien alle douaneformaliteiten af en zorgt voor op- en overslag van goederen. ,,Het volledig ontzorgen van de klant op logistiek gebied, daar draait het bij ons om”, aldus directeur Hebe Jager. <

PAGINA 28

D.I.A. LICHT, GELUID & BEELD KIJKT UIT NAAR VEERTIGJARIG JUBILEUM

Al bijna veertig jaar is D.I.A. Licht, Geluid & Beeld uit Assen het adres voor een topevenement. Het bedrijf uit hartje Drenthe heeft, naast tientallen jaren ervaring, ook de modernste geluiden beeldapparatuur in huis. Niet voor niets zijn de organisatoren van onder meer de Koningsnacht, het bevrijdings- en TT-festival trouwe klanten van eigenaar Willem Everts en zijn mensen. <

KIJK OP INHOUD

ONDERNEMER IN GRONINGEN? GROBUSINESS HELPT JE

VERDER.

Groeiambities? Je positie verstevigen? Sparren over je bedrijf? Ondernemersvraagstuk? Je verbreedt je horizon met de verkenners van GroBusiness. <

PAGINA 59

‘WE WERKEN GRAAG SAMEN MET REGIONALE PARTIJEN’

In verschillende samenstellingen hebben we vanaf het najaar van 2021 gesprekken gevoerd over de ontmanteling, opruiming en herontwikkeling van voormalige NAM-locaties, resulterend in reportages voor Kijk op het Noorden. Vandaag gaat het over de toekomst: herontwikkeling en hergebruik.

Evert Linskens van NAM, Sible Harmsma van Arcadis en Harry Venema van WellGear zijn daar elk vanuit hun eigen organisatie bij betrokken en vertellen vol enthousiasme over de kansen die de energietransitie hierbij biedt. <

EXPOSITIE-TIP

PAGINA 64

THE ROLLING STONES – UNZIPPED: 60 JAAR ROCKGESCHIEDENIS

Een kijkje in het leven van The Rolling Stones? Bezoek deze zomer de expositie in het Groninger Museum, samengesteld met objecten uit hun persoonlijke archief. The Rolling Stones – Unzipped is de eerste internationale tentoonstelling van en over de wereldberoemde rockband. <

PAGINA 78

Kijk op het Noorden is een uitgave van: Brouwer Business Media Tussendiepen 21, 9206 AA Drachten 0512-366326, www.kijkophetnoorden.nl Redactie: Tine van Knijff, Erik Riensema, Persbureau Martin Laning, Nina Kamping, Yke Bremer en anderen. Aanleveren nieuwsberichten: nieuwsberichten@kijkophetnoorden.nl Fotografie: Ed Klijnman en anderen Vormgeving: VDS Crossmedia, Emmen Druk en afwerking: Veldhuis Media, Raalte

Aan de inhoud van de artikelen is veel aandacht besteed. De redactie en de uitgever aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele onvolledigheden of onjuistheden in de tekst.

Overname van artikelen uit deze uitgave is uitsluitend toegestaan met bronvermelding en na schriftelijke toestemming van de uitgever.

www.kijkophetnoorden.nl |

Bentacera en Harrier slaan handen ineen in Groningen

Bentacera en Harrier accountancybedrijfsadvies bundelen de krachten. Met deze samenvoeging zetten beide partijen, onder de naam Bentacera, een sterke positie neer in Groningen en bieden ze een breed scala van expertises aan in Noord-Nederland.

“Wij zetten ons elke dag in om van toegevoegde waarde te zijn voor onze klanten en medewerkers”, vertelt algemeen directeur Ronald de Jong van Bentacera. “Wij willen volwaardig sparringpartner zijn voor onze klanten. Dat betekent dat we op veel vakgebieden experts willen inzetten met de juiste kennis van zaken. Daarvoor hebben we ook in Groningen een relevante omvang nodig en de juiste mensen”.

Harry en Henriette Marissen van Harrier accountancy – bedrijfsadvies beamen deze visie. “Beide organisaties hebben dezelfde filosofie voor de toekomst. Ruimte voor ontwikkeling bieden aan je mensen, een brede expertise gericht op de belangrijke issues voor de toekomst en een robuuste organisatie. Met deze bouwstenen zijn wij een serieuze partner voor ondernemers in Groningen. Daarbij sluiten onze culturen naadloos op elkaar aan. Informeel, nuchter en persoonlijk met een sterke ambitie om het verschil te maken voor klanten.”

Dynamiek van diagnostica evident tijdens Open Diagnostics Event

Het veld van medische diagnostiek is sterk in ontwikkeling in Noord-Nederland, zo bleek tijdens het Open Diagnostics Event dat medio juni plaatsvond in het UMCG. Zo’n veertig deelnemers kwamen bijeen tijdens de bijeenkomst, die werd georganiseerd door het Open Diagnostics Ecosystem (ODE). “De ontwikkelingen in het vakgebied diagnostica gaan ontzettend hard, zeker hier in Noord-Nederland”, vertelt Peter Ketelaar, directeur van ODE.

ODE heeft extra tijd gekregen om tot eind 2023 nieuwe leerprojecten op te zetten en te begeleiden, meldde men tijdens het event. “Voor het vakgebied van diagnostica is dat goed nieuws. Onderzoekers en ondernemers met goede plannen nodigen we van harte uit zich bij ons te melden”, aldus Elke Veenman, Projectleider Open Diagnostics Ecosysteem.

Innovatieve diagnostica

Het Open Diagnostics Ecosystem is een initiatief van de LIFE Cooperative en heeft als doel om Noord-Nederland tot wereldwijde expert te transformeren in het ontwikkelen van innovatieve diagnostica. Het Open Diagnostics Ecosystem biedt toegang tot een netwerk van bedrijven, kennisinstellingen, zorgpartners en ontwikkelingsfaciliteiten die hun kennis en kunde inzetten om nieuwe technieken te ontwikkelen voor het stellen van een medische diagnose. Diagnostische technieken kunnen iets aantonen en zo een bijdrage leveren aan de identificatie van gezond weefsel, maar ook vroege detectie van ziekte.

Uterwei 3, 9284 XL Augustinusga

0512-361475 | www.spinderkabeltechniek.nl

SNEL EEN

ENERGIELABEL VOOR UW WONING OF BEDRIJFSGEBOUW A+

DIRECT PLANNEN: WWW.ENERGIECERTIFICAAT.NL

Socotec (voorheen Invent) is gecertificeerd voor zowel het energielabel basis- als detail methode voor woningen en bedrijfsgebouwen.

De basismethode wordt toegepast voor bestaande woningen en bedrijfsgebouwen, voor hoogwaardig geïsoleerde panden, alsmede nieuwbouw wordt de detailmethode gehanteerd (label A en hoger)

MEER INFORMATIE:

Voor bedrijfsgebouwen: bedrijfspand@invent.nl

voor woning: woning@invent.nl

Whatsapp: 06 – 83 80 84 65

Telefoon: 0593 – 54 10 45

Ossebroeken 26 9411 VR Beilen www.socotec.nl

Bouwstroom Noord lanceert website: bouwstroomnoord.nl

De website van Bouwstroom Noord is officieel gelanceerd: www. bouwstroomnoord.nl. Bouwstroom Noord is een samenwerking tussen vijf woningcorporaties (Actium, Woonservice, Woonconcept, Lefier en Wold & Waard) en twee bouwbedrijven (Trebbe en Dura Vermeer). Gezamenlijk committeren zij zich aan de woonopgave in Noord-Nederland. De website is ontwikkeld vanuit het gedachtegoed van Bouwstroom Noord en heeft tot doel de kennis, voortgang en resultaten van deze samenwerking te delen.

Nieuwe TopDutch-campagne van start

Samen willen de partners anders en slimmer bouwen, om ervoor te zorgen dat er voldoende, betaalbare en energiezuinige woningen worden gebouwd. Leon Vries, manager Vastgoed bij Woonservice: “Met de lancering van deze website willen wij externe belanghebbenden, zoals professionals in de bouwsector, corporatiemedewerkers, gemeenten en andere geïnteresseerden, informeren over en betrekken bij Bouwstroom Noord.”

Bezoekers kunnen op de website een overzicht vinden van de projecten, actuele berichten en kennisartikelen.

Naturally leading the transition. Met dit motto lanceerde de Investeringsen Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland (NOM) onlangs de nieuwe TopDutch-campagne. Het doel van de campagne is om de belangrijke transities waar Noord-Nederland voorloper in is, verder helpen te versnellen. Dit door de regio internationaal op de kaart te zetten als ideale vestigingsplek en door met doelgerichte campagnes internationale bedrijven te vinden die waarde toevoegen aan het regionale ecosysteem.

TopDutch is een campagne in opdracht van de Provincie Fryslân, Provincie Drenthe en Provincie Groningen. Door TopDutch als het primaire economische merk in te zetten voor initiatieven en netwerken, ondersteunt de campagne de noordelijke ambities en het noordelijke ecosysteem. Daarbij werkt TopDutch samen met de sectorspecialisten van de NOM, om de juiste bedrijven en investeerders te vinden die perfecte aanvullingen zijn voor de regio. “Zo willen we er samen voor zorgen dat meer innovatieve, buitenlandse bedrijven die voorloper zijn in de transitie, onze regio weten te vinden”, aldus TopDutch-campagneleider Simon Kloppenburg.

Geen kwantiteit, maar kwaliteit

“Ons doel is niet om zoveel mogelijk grote bedrijven naar de regio te halen”, vervolgt Kloppenburg. “We willen juist de gaten in de transities opvullen. Dat betekent dat we nauw willen samenwerken met regionale initiatieven, organisaties en bedrijven, zodat we precies alle missende schakels, behoeften en kansen in kaart kunnen brengen.”

De Wygeast 23

9294KP Oudwoude Netherlands

E-mail: info@promass.nl

Website: www.promass.nl

KIJK OP NIEUWS

GROTE MIJLPAAL VOOR DUURZAME BEVOORRADING KANTOREN BINNENSTAD

DE NAAM OLDENBURGER IS TERUG IN DE OUD-IJZER- EN METAALHANDEL BIJ RJ METALS

Met de oprichting van RJ Metals in Hoogezand keert een in NoordoostNederland bekende, oude naam terug in de oud-ijzer- en metaalhandel. Oprichter Rutgert Jan Oldenburger is de kleinzoon van Rutgert Oldenburger van het familiebedrijf Virol. Bovendien is hij zoon en neef van de laatste eigenaren Jan Lucas, Rutgert en Marius. Op 1 juni opende Rutgert Jan officieel de poorten van RJ Metals in Hoogezand: “Een onderneming in de geest van Virol met gezelligheid, leuke contacten en onderling vertrouwen.”

Sinds begin juni huurt Oldenburger een deel van het terrein van Berger Recycling aan de Korte Groningerweg in Hoogezand, waar RJ Metals met vijf medewerkers van start ging. Van daaruit worden in de wijde omgeving containers geplaatst bij bedrijven voor de inzameling van ijzer en metaal. Ook kunnen bedrijven zelf hun metalen op locatie afleveren. Daarnaast koopt RJ Metals door heel Europa partijen op. De specialisatie van RJ Metals is sortering, waarmee het materiaal geschikt is om te gebruiken door smelterijen. “Elkaar kennen en prettig zakendoen staat voorop. Bij ons is iedereen gelijk. Met elkaar klaren wij de klus. Zo dragen wij bij aan een circulaire economie, want die heeft de toekomst.”

City Hub Groningen feestelijk geopend

Logistiek centrum City Hub Groningen is officieel in bedrijf genomen. Vanaf de City Hub worden kantoren van de gemeente Groningen, Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), provincie Groningen en de Belastingdienst op duurzame wijze bevoorraad. Andere bedrijven en organisaties zijn ook van harte welkom om mee te doen met dit initiatief.

De City Hub Groningen bevindt zich aan de Rostockweg, ten oosten van de binnenstad. Vanaf daar verzamelt City Hub Groningen de goederen, slaat deze op en vervoert ze vervolgens naar verschillende bestemmingen in de stad. Het vervoer wordt gedaan in samenwerking met Jan de Jong Verhuizingen en Go-Fast fietskoeriers & Stadslogistiek en vindt plaats via milieuvriendelijke transportmiddelen, zoals elektrische wagens en bakfietsen. Hierdoor wordt de uitstoot van broeikasgassen en luchtvervuiling verminderd. Ook is er door de bundeling van de bevoorrading minder vrachtverkeer in de binnenstad, waardoor er meer ruimte ontstaat voor voetgangers en fietsers.

Zero-emissiezone

De City Hub Groningen speelt alvast in op het voornemen van de gemeente Groningen om in 2025 in de binnenstad een zero-emissiezone in te voeren. Binnen die zone mag bevoorrading alleen plaatsvinden zonder schadelijk uitstoot van gassen, dus: elektrisch, op waterstof of op de fiets.

De City Hub is er in eerste instantie voor een proefperiode van een jaar. Rijksuniversiteit Groningen monitort de resultaten.

High-Tech Offset volgens Veldhuis Media

We produceren het drukwerk volgens de ISO 12647-2 norm. Het is dé standaardnorm voor offsetdruk. Hierdoor garanderen wij een voorspelbare kwaliteit. Je wensen en ons drukproces naadloos op elkaar aangesloten. Hierdoor krijg je het kwaliteitsdrukwerk mooi op tijd en toch voordelig.

Snel en voordelig het drukwerk op de plaats van bestemming.

catologi en Dat kunnen we. Als geen ander.

Magazines en boeken drukken, dat kunnen we als geen ander.

Beeldbellen dankzij

WeSeeDo nu mogelijk in Onvia-applicatie

Onvia en WeSeeDo slaan de handen ineen om beeldbellen via de Onvia Verzuimapplicatie mogelijk te maken. Dankzij de integratie binnen de applicatie kunnen gebruikers op afstand gemakkelijk en veilig gesprekken voeren met hun cliënten. Met één klik kan een beeldbelgesprek worden opgestart.

Bij bedrijfsartsen en casemanagers neemt de behoefte toe om op eenvoudige wijze en op afstand met hun cliënten te kunnen overleggen, waarbij het persoonlijk aspect van elkaar in de ogen kunnen kijken behouden blijft. Om aan deze wens te voldoen, is een samenwerking gestart met WeSeeDo.

Simpele bediening

“Wij hebben gekozen voor WeSeeDo omdat het enorm simpel is in de bediening voor de gebruiker en daarom begrijpt iedereen wat de bedoeling is”, vertelt Onvia-directeur Jelmer Hoekstra.

“Bovendien kunnen we een look en feel van Onvia of onze klant toepassen om het herkenbaar en eenduidig te houden voor de gebruikers. Onze klanten kunnen vanuit Onvia afspraken plannen en de medewerker via selfservice uitnodigen. Vervolgens haalt de arts met slechts één klik de medewerker uit de wachtkamer. De medewerker kan op elk gewenst deelnemen aan het gesprek.”

Leerlingen RSG De Borgen bedenken beste idee duurzaam waterbeheer

Groningen

De afgelopen weken werkten zo’n 400 scholieren van de Technasiumscholen in Groningen, Friesland en Drenthe aan een plan om huishoudelijk water duurzamer en meer circulair te gebruiken. Onlangs streden de winnende groepjes van elke school om de provinciale winst door hun idee aan een jury van bestuurders en beleidsmakers te presenteren in Wildlands Adventure Zoo in Emmen. Leerlingen van rsg De Borgen sleepten met hun idee voor een ondergronds filter voor douchewater de prijs in de wacht voor het beste idee rond duurzaam waterbeheer in Groningen.

Scholieren, uit de vier noordelijke waterschappen en de drie provincies, kregen de opdracht om na te denken over het (her) gebruik van huishoudelijk water. De jury, bestaande uit onder andere dijkgraaf Roeland van der Schaaf van Waterschap Noorderzijlvest en gedeputeerde van provincie Groningen Melissa van Hoorn, waren onder de indruk van alle creativiteit. “Met dit soort events geef je de stem van de jeugd een plek in de klimaatoplossingen van de toekomst.”

Het winnende groepje had een uitvinding waarbij douchewater door een natuurlijk filter loopt en wordt opgeslagen in een ondergronds reservoir voor hergebruik. Het feit dat deze oplossing goed opschaalbaar is, uitstekend doordacht was en bovendien klimaatadaptief, gaf de doorslag.

Producten, processen en technieken veranderen steeds sneller, dat stelt steeds nieuwe eisen aan kennis en vaardigheden van uw vakmensen.

Ik help bedrijven, en vakmensen optimaal te presteren, onder steeds veranderende omstandigheden, dat noem ik duurzaam vakmanschap. Vakmanschap van uw mensen bepaalt de prestaties (productiviteit) van uw bedrijf. Hoe zit dat voor uw bedrijf? Presteren uw mensen wat u van hen verwacht? vandaag? Ook volgend jaar? of over 3 jaar? Ik realiseer duurzaam vakmanschap, Door vakmensen nieuwe skills aan te leren, afgestemd op de ontwikkeling en de plannen van uw bedrijf. Uw bedrijf verandert, nieuwe klanten, nieuwe producten, nieuwe machines . Ervaren vakmensen die vertrekken, nieuwe mensen die binnenkomen in uw bedrijf. Veranderingen die veel van u en uw vakmensen vragen, veranderingen die steeds weer andere eisen stellen aan u en de vakmensen die in uw bedrijf werken. Met een strategisch profiel krijgt u overzicht op de veranderingen. Een strategisch profiel is een verkenning van uw bedrijf aan de hand van de vragen: ‘Hoe ziet het er hier uit over 1, 3 of 5 jaar?’ en ‘Wat voor invloed heeft dat op de bedrijfsvoering?’

Meer weten? Bel Rob Cuperus tel. 06 81740084

‘HET GROOTSTE MKB-LEIDERSCHAPSEVENT VOOR DE REGIO FRIESLAND, GRONINGEN EN DRENTHE’

MKB-leiderschapsevent Overstag 2023:

‘Samen op de brug’ op 6 september

VOORAANKONDIGING

Als compagnons, vennoten of familieleden gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het eigenaarschap en leiderschap van een MKB-bedrijf: hoe doe je dat? Deze vraag staat centraal tijdens Overstag 2023: ‘Samen op de brug’ op woensdag 6 september in Stadsschouwburg De Harmonie in Leeuwarden. MKB-leiders leren deze dag op een interactieve manier samen met gelijkgestemden van collega-ondernemers, experts en andere sprekers die hun praktische en waardevolle lessen delen.

Want samen iets ondernemen is vaak erg mooi om te doen, maar kan soms ook enorm beknellen, blijkt uit alle verhalen die we hierover horen. Het is heel simpel: het begint bij jou als leider. Niet bij je team, niet bij je klanten en ook niet bij je medewerkers. Nee, bij jou! Vergelijk jouw onderneming eens met een schip. Een schip zonder kapitein is stuurloos. De kwaliteit van de kapitein bepaalt hoe goed het met het schip gaat. Of het een behouden vaart wordt. Overstag gaan is het vermogen voldoende te kunnen vertragen en exibel te zijn in je aanpak om het waar nodig over een andere boeg te gooien. Hoe je deze visie praktisch invulling geeft, blijkt uit de inspirerende lessen van de collegaondernemers, experts en andere sprekers op woensdag 6 september.

Meer info: Neem contact op met Peter Scherjon via peter@mkbbeter.nl

Founder MKB Beter Mediapartner OF

Met afvalverwerker PreZero op weg naar een duurzame wereld

Een reismand voor katten gemaakt van plastic flessen. Of koffiedik hergebruiken als grondstof voor nieuwe producten. PreZero (vroeger SUEZ) zorgt ervoor dat er steeds meer wordt hergebruikt van wat we met z’n allen weggooien.

Grondstoffen

PreZero verwerkt bedrijfsafval tot grondstoffen. Die worden opnieuw gebruikt en dat is winst voor het milieu. De onderneming heeft in Nederland vijftig locaties met ruim 2000 werknemers. Dennis van Klinken is als rayonmanager verantwoordelijk voor de negen Noordelijke vestigingen, waar samen ruim 200 mensen werken. In Noord-Nederland is de onderneming onder meer te vinden in Emmen, Leeuwarden en Wildervank.  ‘We halen afval op bij bedrijven, maar ook scholen, gemeenten en ziekenhuizen weten ons te vinden. Het afval wordt gesorteerd en schoongemaakt. Een concreet voorbeeld is het gescheiden inzamelen van dakramen. Die worden gedemonteerd zodat de grondstoffen een tweede leven krijgen.’ In 2022 werden er door samenwerkingspartner VELUX  4900 dakramen ingezameld. Een verdubbeling vergeleken met het jaar ervoor volgens Van Klinken. ‘Alle gedemonteerde en gesorteerde stromen vanuit deze dakramen, zoals het hout, glas, metaal en de kunststoffen worden hergebruikt.’

Afvalhout

Een ander voorbeeld is afvalhout. Bij GreenBlocks in Coevorden wordt dagelijks ruim 100.000 kilo

afvalhout, afkomstig van PreZero, verwerkt. Ze maken hier palletklossen van, waardoor er minder bomen gekapt hoeven te worden. ‘In Nederland gooien we jaarlijks per persoon bijna 24 kilo houtafval weg. Daarvan scheiden we 77 procent zodat er bijvoorbeeld pallets en spaanplaten van gemaakt kunnen worden. We zijn het eerste bedrijf in Nederland dat de keten van afvalhout weet te sluiten’, aldus een trotse rayonmanager.

Flexibel

PreZero heeft innovatie hoog in het vaandel staan. De medewerkers proberen altijd oplossingen te vinden, zodat de klant snel en efficiënt kan blijven werken. ‘We hebben voor elk bedrijf een duurzame afvaloplossing of een op maat gemaakte oplossing voor hun interne proces.’ Zoals bij Scania in Zwolle, waar PreZero intensief betrokken is bij de bedrijfsactiviteiten in de fabriekshal en verweven is met het productieproces. ‘Ons bedrijf is ook flexibel. Zo zijn er altijd afspraken te maken over de tijden waarop we onze dienstverlening moeten uitvoeren. Voor ons is meedenken meer dan vanzelfsprekend’, legt de afvalspecialist uit.

Preventie

Toch blijft veel afval ongebruikt omdat er nog geen hergebruikmogelijkheden zijn. Van Klinken: ‘Onze afdeling Innovatie is constant op zoek naar nieuwe toepassingen. Dat doen ze onder meer samen met de klant. We wachten niet op de klantvraag of vragen alleen wat ze willen, maar geven juist proactief advies om hun processen te verduurzamen. Het advies om doorzichtige in plaats van gekleurde verpakkingsfolie te gebruiken is daar een voorbeeld van. De eerste versie is beter te recyclen. Samen denken we op die manier verder voor een duurzaam morgen.’

Voorlichting

Bij het verminderen van de afvalstromen speelt voorlichting een belangrijke rol. ‘We geven regelmatig rondleidingen aan scholen en merken dat het hergebruik van afval, maar ook preventie, leeft bij jongeren. Daar zijn we blij mee, want het gaat om uitdagingen die ons allemaal aangaan en met elkaar moeten aanpakken.’

Stagiair

De 36-jarige manager is verknocht aan het bedrijf waar hij achttien jaar geleden als stagiair begon. ‘Afval was voor mij toen nog iets wat je in de container gooide en daarna in de vuilniswagen verdween. Van

afvalrecycling had ik nog nooit gehoord. Dat je koffie kon drinken uit kopjes van gebruikt koffiedik was onvoorstelbaar. Laat staan dat je keukenschorten kon maken van gebruikt etalagedoek, of een duurzaam gebouw kon inrichten met gebruikte materialen’, klinkt het enthousiast.

Investeren

Om daadwerkelijk een bijdrage te leveren aan het sluiten van cirkels investeert PreZero volop in onder meer haar Noordelijke locaties. Dat doet ze het op het gebied van inzamelvoertuigen, maar vooral ook op het gebied van verwerking en het bouwen van installaties. Dit kunnen verwerkingsfaciliteiten

zijn die onder meer papier of hout ontvangen, maar ook gemengde stromen kunnen sorteren tot mono-stromen. Die gaan daarna naar de eigen productiefaciliteiten, zoals GreenBlocks, of naar een van de ketenpartners.

Betrokkenheid

De betrokkenheid met het milieu houdt voor Dennis van Klinken niet op als hij na werktijd de deur van zijn PreZero-kantoor dicht doet. ‘Thuis scheid ik mijn afval zorgvuldig en als ik ergens een blikje zie rondslingeren raap ik

dat op. Die mentaliteit zie ik bij al mijn collega’s. We kennen het effect van afval op het milieu en gaan er dus zorgvuldig mee om. We hebben tenslotte maar één planeet en daar moeten we zuinig op zijn. Je merkt gelukkig wel dat steeds meer mensen dit beseffen en er rekening mee houden. We zijn goed bezig, want in vergelijking met andere landen wordt er in Nederland veel afval gescheiden en gerecycled. Toch is er nog genoeg te doen voor we ons doel van nul procent verspilling, ofwel Zero waste, bereikt hebben.’ <

Metalen

Met de locatie in Winschoten heeft PreZero de mogelijkheid om de vele verschillende soorten metalen op kwaliteit te sorteren en te bewerken. Uniek aan deze locatie is de in 2022 in gebruik genomen aluminium pers waarmee het bedrijf in staat is om het losse aluminium in grote blokken te persen die rechtstreeks naar de diverse smelterijen worden gebracht. Daar worden er weer nieuwe producten van gemaakt. Door het persen van het aluminium reduceert PreZero aanzienlijke CO2-uitstoot op het transport

Bouw- en sloopafval

René Paas, commissaris van de Koning in de provincie Groningen, opende zaterdag 17 december 2022 de nieuwe hypermoderne sorteerinstallatie van PreZero voor bouw- en sloopafval. Deze geavanceerde installatie kan 160.000 ton gemengd bouw- en sloopafval per jaar verwerken en biedt extra sorteermogelijkheden van diverse houtkwaliteiten. Dat maakt het mogelijk om 20 procent meer hout te recyclen voor toepassingen in nieuwe producten, zoals spaanplaat. De installatie is uitgerust met de allerlaatste technologie – zoals optische infrarood scheiders, non-ferro scheiders en nieuwe zeeftechnieken.

E-Waste

Onder e-waste valt alle apparatuur met een stekker of werkend op batterijen. Deze afgedankte elektrische en elektronische apparaten (AEEA) bevatten veel waardevolle grondstoffen. PreZero biedt een duurzame totaaloplossing voor inzameling, demontage, sortering en hergebruik van grondstoffen uit e-waste vanuit de eigen locatie in Midwolda.

Kunststof sorteerinstallatie

In Zwolle heeft PreZero een state of the art kunststof sorteerinstallatie waarin 150.000 ton huishoudelijk plastic, blik en drinkpakken wordt gesorteerd. Sinds dit jaar sorteert PreZero hier ook de zelf ingezamelde gemengde bedrijfsmatige plastic verpakkingen en de drankkartons.

'We kennen het effect van afval op het milieu en gaan er dus zorgvuldig mee om.

We hebben tenslotte maar één planeet en daar moeten we zuinig op zijn'

MEDEWERKERS ZIJN DE SLEUTEL TOT SUCCES:

PLANN INGENIEURS EN MORV ADVISEURS BLIJVEN DOORGROEIEN

Sinds 2003 legt PLANN ingenieurs zich toe op de inrichting en het beheer van buitenruimtes in Noord- en Oost-Nederland. Daarnaast richtte het bedrijf begin vorig jaar MORV adviseurs op, voor milieukundig onderzoek en advies in bodem en ecologie. Beide zijn groeiende bureaus. “Dankzij onze medewerkers kunnen we optimaal invulling geven aan de toenemende vraag”, aldus Sander Akkerman. Hij is samen met Arjen Wallinga directeur-eigenaar van PLANN en MORV, waarbij Jelger Goudberg ook directeur en mede-eigenaar van MORV is.

Vanuit de kantoren in Meppel en Drachten verlenen PLANN en MORV hun diensten aan overheden, bedrijven, projectontwikkelaars, aannemers en verenigingen in Noord- en Oost-Nederland. Akkerman: “De specialistische kennis van PLANN wordt ingezet tijdens verschillende projectfasen in de werkvelden Infra & Groen, Begraafplaatsen, Natuur & Water en Sport.”

Een voorbeeld van een recent project waar PLANN aan heeft bijgedragen is ‘Vergroening Waagplein’ op het Waagplein in Leeuwarden. “In dit project is er veel aandacht besteed aan klimaatadaptief vergroenen. Wat het project verder bijzonder maakte, was dat er tijdens de werkzaamheden verschillende archeologische vondsten werden gedaan”, vertelt Wallinga. “PLANN heeft de gemeente geassisteerd met het ontwerp, bestek en de aanbestedingen van dit project. Ook behartigden we de directievoering en het toezicht.”

Integrale projecten

In het voorjaar van 2022 besloten Akkerman en Wallinga MORV adviseurs op te richten. “Er kwamen steeds vaker milieukundige en ruimtelijke vraagstukken op ons af. Om onze integrale projecten beter te organiseren, dat wil zeggen de lijnen te verkorten, hebben we een nieuw bureau opgericht. Hierdoor kunnen we inmiddels al ruim een jaar sneller en efficiënter schakelen.” Jelger Goudberg is

directeur en mede-eigenaar van MORV. Akkerman: “Hij heeft een schat aan ervaring meegebracht waar we veel van leren. Bovenal heeft zijn komst ervoor gezorgd dat de kwaliteit van onze integrale projectaanpak sterk verbeterd is.”

Net als PLANN is ook MORV momenteel zeer actief in het werkveld Sport. Hierin werken beide bureaus veel samen. “MORV verzorgt onder andere milieukundig onderzoek voor de renovatie van kunstgrasvelden. Dit doet ons bureau voor gemeenten en verenigingen, maar ook voor aannemers en andere partijen die werkzaam zijn in de buitensport. In het afgelopen jaar heeft MORV zich ontwikkeld als onbetwiste specialist voor buitensportaccommodaties”, zegt Goudberg trots.

‘We maken het voor mekaar!’ Overeenkomstig de groei, is het aantal medewerkers van MORV sinds de oprichting gestegen naar 6 personen. Bij PLANN is het aantal medewerkers toegenomen naar 24

personen. Daarom werd het kantoor in Leeuwarden onlangs verruild voor een kantoor in het Adverium te Drachten. “Een mooie zichtlocatie die naadloos aansluit op onze wens om centraler in het Noorden gevestigd te zijn. In Drachten zijn we nu optimaal toegankelijk voor onze opdrachtgevers uit Groningen, Friesland en Drenthe. Opdrachtgevers uit het oosten en midden van Nederland zijn van harte welkom op ons kantoor in Meppel.”

PLANN en MORV blijven doorgroeien, hoewel dit niet direct hun ambitie is. “We worden meer en meer zichtbaar in de markt, waarbij we ons onderscheiden van de gevestigde orde door echte korte lijnen en persoonlijk contact. En dat is volledig te danken aan onze medewerkers. Daarom staat hun tevredenheid bovenaan onze prioriteitenlijst. Onder het motto ‘We maken het voor mekaar!’, steken we graag de handen uit de mouwen om de buitenruimte voor iedereen een stukje mooier te maken.” <

'We worden meer en meer zichtbaar in de markt, waarbij we ons onderscheiden van de gevestigde orde door echte korte lijnen en persoonlijk contact. En dat is volledig te danken aan onze medewerkers'

Sander Akkerman, directeur-eigenaar PLANN en MORV

Jelger Goudberg, directeur en mede-eigenaar MORV

Arjen Wallinga, directeur-eigenaar PLANN en MORV

EEN EN AL OOR

Wanneer je tijdens een gesprek de juiste vragen stelt, is de kans groot dat een potentiële klant waar je bij aan tafel zit een nieuwe klant wordt. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij een bedrijf dat groot geworden is in de textiel. Ik kwam daar voor de tweede keer en de klant was, zeker naar aanleiding van het eerste gesprek, een en al oor. Hij vroeg me het hemd van het lijf. En dat was maar goed ook, want er waren veel zaken die hij anders zou kunnen en had moeten regelen.

In zo’n gesprek passeren allerlei onderwerpen de revue en helaas leidt dit in eerste instantie vaak tot teleurstelling en verbazing wanneer je de klant vertelt dat het anders en beter kan. Verbazing dat het bijvoorbeeld met de bedrijfsopvolging anders en beter geregeld had kunnen worden.

Omdat we te maken hebben met een vermogende klant is het altijd interessant om het testament erbij te pakken. Meteen werd duidelijk dat hij had verzuimd aan zijn kleinkinderen na te laten. Niet verstandig, maar nog wel te repareren. Ook meende hij dat hij zijn levenstestament op orde had, maar hij had vergeten een paragraaf ten aanzien van huwelijkse voorwaarden op te nemen. Dat zou voor de nabestaande wel zo prettig zijn. Wanneer je het daar tijdens het gesprek allemaal over hebt, zie je de verbazing in zijn ogen toenemen. ‘Wat hebben mijn adviseurs hiervoor allemaal gedaan?’

We gaan verder. Uit het uittreksel van de Kamer van Koophandel bleek dat de aandelen niet waren gecertificeerd. Als jij als aandeelhouder wilsonbekwaam bent, wie neemt dan de touwtjes in handen? Verder stond het privéadres op het uittreksel en dat is niet verstandig. De kans dat je ooit mensen op de stoep krijgt die je daar liever niet wilt, is dan altijd aanwezig.

Mijn verwachting was dat de ondernemer meteen aan de telefoon zou hangen, nadat ik was weggegaan. En dat hij de nacht die volgde slecht zou slapen. Hij dacht alles op papier te hebben en goed te hebben geregeld. Toen ik terugkwam op kantoor, kwam er inderdaad meteen een telefoontje. Hij wilde me op korte termijn weer spreken. Dat zegt genoeg. Het gaat er niet om klanten tot iets te dwingen, het gaat om overtuigen en dat de klant uiteindelijk geholpen wordt. Deze klant is daar inmiddels van overtuigd. <

Hennie van Braak, Van Braak Accountants

06-53734363

hhvanbraak@vanbraakaccountants.nl

Buitenmaterialenspecialist al elf jaar succesvol

SKWSHOP SCOORT MET

VOETBALTRIBUNES EN PANNAKOOIEN

De naam SKWshop doet waarschijnlijk niet direct bij iedereen een belletje rinkelen. Toch kom je de producten van dit Groningse bedrijf bijna overal tegen. De onderneming van Karin van Dijk en haar mensen levert al ruim tien jaar onder meer verkeersdrempels, fietsoverkappingen, dug-outs en informatieborden in heel Nederland. Maar ook in België, Frankrijk en zelfs op de Antillen zijn hun producten populair.

Ook straatmeubilair zoals slagbomen, evenals tribunes en voetbaldoelen, maken deel uit van het assortiment. ‘We zijn hét adres als het om inrichting van de openbare ruimte gaat en durven rustig te zeggen dat we het meest uitgebreide assortiment van Nederland en België hebben’, aldus een trotse Van Dijk. Alles wordt aangestuurd vanuit een knus kantoor in hartje Stad. Aan de Heresingel 28 staat een team van 5 mensen de klant bij met uitleg en persoonlijk advies. Wat direct opvalt, is de gedrevenheid van de medewerkers. Een wachthuisje of parkbank, ballenvanger of hekwerk: de Groningers zetten alles op alles om de klant aan een goed product te helpen.

Gedegen advies

Bij SKWshop is er geen callcenter waar de bestellingen en vragen binnenkomen. Ze houden liever alles in eigen hand. Omdat het een klein team is, krijg je bijna altijd dezelfde persoon aan de telefoon. Eén keer je verhaal doen is dus voldoende om de mensen in

actie te laten komen. Dat doen ze al jaren voor grote opdrachtgevers zoals defensie, justitie en de KNVB. Maar ook een Nederlandse beachclub op Ibiza deed een beroep op de Groningers.

Helder en duidelijk

‘We zijn blij dat deze grote organisaties tevreden met ons zijn. Maar we zetten ons met evenveel energie in voor kleine bedrijven of sportclubs.’ Als klant hoef je je geen zorgen te maken over ellenlange, moeilijk leesbare offertes: ‘Bij ons krijg je een duidelijke uitleg en een gedegen advies. We ontzorgen de klant van bestelling tot, indien nodig de montage’, zo omschrijft de ondernemer het bedrijf.

Geen advies nodig? Zelf via de website bestellen kan natuurlijk ook. Is het gezochte materiaal niet te vinden? Karin van Dijk en haar mensen denken graag mee over een oplossing. Het assortiment is namelijk groter dan op internet wordt aangeboden. De

producten worden als bouwpakket of volledig gemonteerd geleverd, of desgewenst bij de klant op locatie gemonteerd. Onderaannemer Hoving Hekwerken bv uit Stadskanaal neemt dit voor zijn rekening. ‘Don Hoving en zijn mensen doen al jaren het montagewerk. We werken al zo lang met hen samen dat we ze eigenlijk als onderdeel van ons team zien’, stelt de buitenmaterialenspecialist.

Van alle markten thuis

Naast buiteninrichtingen is SKWshop ook de expert als het gaat om kantoorunits in alle soorten en maten voor binnen en buiten. Verder worden ook de steeds populairder wordende padelbanen door SKWshop geleverd. ‘We zijn echt van alle markten thuis en genieten ervan om ons in nieuwe ontwikkelingen, zoals een eigen lijn kantoorunits, SOLAR energie en de padelsport te verdiepen’, besluit Van Dijk. <

We maken het voor mekaar!

PLANN ingenieurs houdt zich iedere dag bezig met de inrichting en het beheer van de buitenruimte. We werken overheden, projectontwikkelaars en aannemers. Onze diensten worden ingezet in de verschillende projectfasen binnen de werkvelden Infra & Groen, Natuur & Water, Begraafplaatsen, Aannemersondersteuning en Sport.

Wij zijn MORV adviseurs! Een milieukundig adviesbureau wat voornamelijk opereert in Noord en Oost Nederland We verzorgen milieukundig (voor)onderzoek en voeren partijkeuringen van grond, baggerspecie en niet vormgegeven bouwstoffen uit. Tevens doen we milieukundig (water)bodemonderzoek en zijn we gespecialiseerd in milieukundig onderzoek naar kunstgrasvelden en naar de groenstroken daarom heen.

DE WERELD VAN FLORIS HOVERS

Geef jouw project VORM!

DE KRACHT VAN GENERATIEVE AI VOOR HET MKB

In een tijdperk waarin technologische vooruitgang het bedrijfslandschap drastisch verandert, staat generatieve AI, met als meest herkenbare voorbeeld natuurlijk ChatGPT, klaar om het MKB (Midden- en Kleinbedrijf) te transformeren. Deze opkomende technologie biedt ongekende mogelijkheden, maar brengt ook uitdagingen en risico’s met zich mee. Laten we eens kijken naar de voordelen, nadelen en de verantwoordelijkheid die gepaard gaat met het gebruik van generatieve AI in het MKB.

Laten we beginnen met de voordelen. Generatieve AI stelt MKB-bedrijven in staat om efficiënter en effectiever te werken. Door het automatiseren van repetitieve taken, zoals klantenservice, dataverwerking en marketingcampagnes, kan kostbare tijd en middelen worden bespaard. Dit geeft ondernemers de vrijheid om zich te concentreren op strategische en creatieve aspecten van hun bedrijf.

Daarnaast biedt generatieve AI nieuwe mogelijkheden voor productontwikkeling en personalisatie. Door gebruik te maken van machine learning-algoritmen kan AI gegevens analyseren en patronen ontdekken die anders mogelijk onopgemerkt zouden blijven. Dit stelt MKB-bedrijven in staat om producten en diensten beter af te stemmen op de behoeften en voorkeuren van hun klanten, waardoor ze een concurrentievoordeel behalen.

Hoewel generatieve AI veelbelovend is, zijn er ook enkele nadelen. Ten eerste zijn er zorgen over de ethiek en privacy. Het gebruik van AI kan leiden tot misbruik van gegevens en het creëren van bevooroordeelde algoritmen. Het is daarom cruciaal dat MKB-bedrijven zorgvuldig omgaan met gegevensverzameling, -opslag en -gebruik, en ethische richtlijnen naleven.

Een ander nadeel is de afhankelijkheid van technologie. Hoewel AI-systemen krachtig zijn, zijn ze niet perfect. Fouten kunnen optreden en menselijke tussenkomst kan nog steeds nodig zijn om de resultaten te valideren. Het is belangrijk dat bedrijven niet blindelings vertrouwen op AI, maar een combinatie van menselijke expertise en technologie hanteren om tot de beste resultaten te komen.

Tot slot, laten we de risico’s niet over het hoofd zien. Een van de belangrijkste risico’s van generatieve AI is de verspreiding van misinformatie. AI-systemen kunnen worden gemanipuleerd om valse inhoud te genereren, wat kan leiden tot verwarring en schade aan de reputatie van een bedrijf. Het is van cruciaal belang dat MKB-bedrijven waarheidsgetrouwheid waarborgen en verantwoordelijkheid nemen voor de gegenereerde inhoud.

Als het MKB generatieve AI omarmt met een verantwoorde benadering, kunnen ze de vruchten plukken van de technologische vooruitgang. Het is een kans om innovatie te stimuleren, klantrelaties te versterken en concurrentievoordeel te behalen. Laten we dus vooruitkijken naar een toekomst waarin generatieve AI het MKB in staat stelt om op te bloeien, terwijl we ons bewust blijven van de uitdagingen en de verantwoordelijkheid die deze technologie met zich meebrengt.

Tekst en beeld bij deze column zijn door generatieve AI gegenereerd.

Grodal Expeditie B.V. maakt zich op voor de toekomst

Al dertig jaar zorgt Grodal uit Veendam ervoor dat de orders van hun klanten wereldwijd op tijd op de juiste plek terecht komen of worden afgehaald. De allround logistiek dienstverlener handelt bovendien alle douaneformaliteiten af en zorgt voor op- en overslag van goederen. ,,Het volledig ontzorgen van de klant op logistiek gebied, daar draait het bij ons om”, aldus directeur Hebe Jager.

Per vliegtuig, als zeevracht, over de weg, met de trein of een efficiënte combinatie van de vervoersmogelijkheden: Grodal biedt alle modaliteiten aan. Vanuit het expediteurskantoor in Veendam zorgt het bedrijf ervoor dat jaarlijks duizenden zendingen hun weg vinden van en naar allerlei locaties in de wereld. ,,De bedrijven leggen de orders bij ons neer en wij zorgen voor de rest. We komen echt overal, van Australië tot Amerika en van Afrika tot Azië. We regelen veel importzendingen vanuit Azië. Onze kracht ligt in dienstverlening voor het midden- en kleinbedrijf en start-ups. We verzorgen de transporten voor onze klanten met een stukje extra aandacht.”

Toekomst

Op het moment is Grodal bezig om serieuze stappen te zetten voor de toekomst. Het bedrijf staat voor belangrijke keuzes, aldus Jager, die passen bij de tijd. ,,We zijn bezig met duidelijke toekomstplannen voor het

bedrijf. Daarbij is de quote ‘Schoenmaker blijf bij je leest’ goed van toepassing”, vindt Jager. ,,We willen meer mee gaan bewegen op de vraag in de markt. Duurzaamheid of sustainibility in het Engels - de internationale voertaal in de expeditiewereld- speelt daarbij onder andere een belangrijke rol. Het gebruik maken van hubs, waarbij zendingen op centrale punten worden verzameld en vervolgens gezamenlijk worden uitgereden, is één van de voorbeelden van logistiek en tegelijkertijd duurzaam werken.” Zo wil Grodal – naast allround dienstverlener - veel meer een ketenpartner worden en op die manier onderdeel worden van een logistieke keten. Het bedrijf wil bijvoorbeeld de mogelijkheid van douane-entrepots gaan aanbieden aan hun klanten. ,,De entrepots kunnen dienen als opslagplaats of distributiecentrum van goederen. Over deze goederen hoef je niet direct btw en invoerrechten te betalen en je kunt vanuit het entrepot de zending in delen invoeren.

Dit levert dus fiscaal voordeel op voor de klant, die de invoerheffingen deels kan uitstellen totdat ze de goederen écht nodig hebben”, legt Jager uit.

Dertig jaar

Grodal Expeditie b.v werd dertig jaar geleden opgericht door de heren H. Groen en P. Dallinga. Van de beginletters van beide achternamen werd de bedrijfsnaam Grodal gevormd. Dallinga had ruime ervaring als expediteur en Groen was actief als transportondernemer.

De combinatie van de beide specialiteiten hebben er toe geleid dat Grodal is uitgegroeid tot een strategische partner in de logistieke dienstverlening. ,,We hebben een heel trouw klantenbestand, waarvan sommigen al dertig jaar bij ons zijn. Steeds meer bedrijven weten ons te vinden en zo zijn we ondertussen al dertig jaar onderweg”, besluit directeur Jager.

Visie. Kies. Focus.

Uit grenzeloze ambitie en veel enthousiasme komen we vaak tegen dat organisaties meer initiatieven tegelijk, maar ook náást elkaar starten, om vorm te geven aan hun visie en ambitie.

Een werkgroep hier, een coach daar... Vele ballen worden tegelijk de lucht in gegooid om invulling te geven aan woorden als inzetbaarheid, werkplezier, amplitie, werkvermogen, integraal, verzuim, vitaliteit, leiderschap en eigen regie.

Vanaf een afstand is het een schitterend gezicht al die ballen, dat zeker! Maar ingezoomd, welk probleem wordt er nou echt opgelost? Is verzuim het probleem? Of is het binnenhalen van goede medewerkers jullie kopzorg? Maak met elkaar eerst expliciet wat het probleem is en welk effect dat heeft op de kwaliteit van de dienstverlening waar je voor staat.

Té veel ballen in de lucht geeft druk en stress bij managers en HR. Veel tijd gaat zitten in het voeren van besprekingen. Het resultaat is wellicht dat verzuim iets daalt, maar werkdruk blijft voelbaar. Rennen is het nieuwe werkwoord en de grote hoeveelheid overleggen voeren de boventoon. Zorg ervoor, nadat je met elkaar weet waar je invloed op hebt, dat je daarbij ook termen en woorden kiest die erbij passen. Leiderschap, persoonlijk leiderschap, duurzame inzetbaarheid, verzuim, vitaliteit het zijn allemaal woorden met andere betekenissen. Dus eerst zelf begrijpen, wat vaak ligt bij HR, en dán begrepen worden in de organisatie. Niet andersom, want dat is gedoemd te mislukken.

Focus aanbrengen en lading geven is minder complex dan vaak wordt gedacht. Hier zijn hele mooie en doeltreffende tools en methodes voor om hier vorm aan te geven en het gesprek te voeren. Tijd en mensen vrijmaken uit de organisatie zijn onmisbare voorwaarden voor duurzame veranderingen die vaak lastiger realiseerbaar blijken.

Nee... Het hoeft niet ontzettend ingewikkeld te zijn, juist niet! Veel organisaties maken het vaak zo groots en ingewikkeld. Een monster... Brrrrr.

Doe dat niet. Pel het af... Maak het concreet, begin vanuit daar met een ‘learning mindset’. Starten en openstaan voor verandering en verbetering en vooral zelfreflectie en persoonlijk leiderschap. De tijd hiervoor nemen en IEDEREEN daarin meenemen.

Maak de woorden concreet. Wat betekent dit voor de manager, de teamleider, de receptioniste en ook zeker de directeur en bestuurder. Walk the talk! Woorden vertalen in gedrag, van iedereen! Verantwoordelijk nemen, elkaar vinden, elkaar aanspreken...

Dit soort processen vinden wij schitterend. Want op deze manier (met de juiste tools) aanjagen, remmen, gasgeven, 3 stappen naar voren, 2 weer terug... Dat maakt het verschil. Hierdoor beklijft het. Dan wordt het duurzaam, stijgt het werkvermogen, hogere vitaliteit, minder verzuim. Pas dan ga je met elkaar scoren met focus op dat ene doel! <

HOEVEEL BALLEN GOOI JIJ OP?

Linata Rutgers, Directeur en inspirator Werk 3.0 Human Impact | www.werk30.nl | Linata@werk30.nl voor een kopje koffie met een koekje erbij.

D.F. WOUDAGEMAAL LEMMER

‘Onze focus ligt steeds meer op educatie’

Het Ir. D.F. Woudagemaal is het grootste nog werkende stoomgemaal ter wereld. Het stamt uit 1920 en staat dit jaar 25 jaar op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Het Woudagemaal is een geliefde plek voor toeristen uit binnen- en buitenland, voor groepsuitjes en als vergaderlocatie. Indien nodig wordt het ingezet door Wetterskip Fryslân om te zorgen voor droge voeten in de provincie. Communicatiemedewerker Sonja van der Goot legt aan OF uit waarom het gemaal zo uniek is in de wereld.

“In 2020 bestond het Ir. D.F. Woudagemaal 100 jaar”, vertelt Sonja van der Goot. “Dat wilden we toen groots vieren, maar door corona moesten we de feestelijkheden doorschuiven. In 2023 - dan bestaan we 103 jaar – gaat de theatervoorstelling ‘Floed’ in première, opgevoerd in en om het gemaal door Stichting de Noorder Smederij. De voorstelling, waarvan Theo Smedes de regisseur is, vertelt het bijzondere verhaal hoe wij als mensen moeten leren leven met het water. Water is onze vriend, maar tegelijkertijd onze vijand. De functie van

waterbeheer door het gemaal komt duidelijk naar voren in deze spectaculaire en theatrale voorstelling. Per uitvoering – er zijn er negen - kunnen 400 man genieten van deze unieke belevenis. We vinden het prachtig dat het Woudagemaal hiervoor het decor is.”

Goed waterbeheer

In onze waterrijke provincie zorgt Wetterskip Fryslân ervoor dat alle Friezen veilig kunnen wonen, werken en recreëren. Het Woudagemaal is eigendom van Wetterskip Fryslân en één van de twee

IJsselmeergemalen dat zorgt voor goed waterbeheer en verdeling: niet te veel en niet te weinig. “Het is het grootste nog werkende stoomgemaal ter wereld”, legt Sonja uit. “Daarmee is het uniek en onvervangbaar en staat het sinds 1998 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO (zie kader, red.). In onze huidige tijd is het gemaal nog steeds belangrijk, want door klimaatverandering is de strijd tegen het water misschien wel actueler dan ooit. Als het waterpeil stijgt, dan moet het gemaal weer pompen.”

IR.

Wat is de Werelderfgoedlijst?

De Werelderfgoedlijst van UNESCO is de lijst van alle erfgoederen die door de organisatie zijn erkend als Werelderfgoed. Om deze status te krijgen moeten erfgoederen aan zeer strenge criteria voldoen. Op dit moment staan 1157 erfgoederen op de lijst, waarvan 12 in het Koninkrijk der Nederlanden. Het erfgoed moet zo bijzonder zijn dat het onvervangbaar is en van waarde voor de hele mensheid. Daarnaast kijkt het Werelderfgoedcomité naar de authenticiteit en integriteit van het erfgoed. Hierbij spelen ontwerp, materiaal, vakmanschap en setting, naast sociale en culturele aspecten die medebepalend zijn voor de uitzonderlijke en universele waarde, een rol.

Bron: www.unesco.nl

Vergroten waterbewustzijn

Dat leven met het water niet vanzelfsprekend is, is een belangrijke les die kinderen van de basisschool al leren. “Spelenderwijs vertellen wij hun over het werk van het waterschap”, vertelt Sonja. “Onze focus ligt steeds meer op educatie, want alles begint bij de jeugd. Zo hebben wij hier een speciaal educatieteam, vrijwilligers die veel affiniteit met onderwijs hebben en onze lesprogramma’s ‘Droge Voeten’ en ‘Woudagemaal en Water’ verzorgen. Het doel hiervan is om kinderen hun waterbewustzijn te vergroten. Ook het schoolreisje ‘van droge naar natte voeten’ is een leerzame ervaring: een speurtocht door het monumentale gebouw en aansluitend de schoenen en sokken uit en lopen over het ‘Blotevoetenpad’ Gaasterland in Oudemirdum. En natuurlijk hopen we dat ervan al het vertelde iets blijft hangen.”

Ingeslagen weg

Het Woudagemaal is niet alleen een inspirerende locatie voor de jeugd, ook volwassenen kunnen er prima terecht voor een uitje, groepsreis, bijeenkomst of vergadering. De grote zaal en de dienstwoning lenen zich hier uitermate voor.

“De komende tien jaar gaan wij vooral door op de ingeslagen weg”, zegt Sonja tot besluit. “Educatie en voorlichting worden steeds belangrijker. We hebben invloed op de wereld om ons heen: hoe leven wij met zijn allen? Die bewustwording, daar gaat het om.” <

'We hebben invloed op de wereld om ons heen: hoe leven wij met zijn allen? Die bewustwording, daar gaat het om'

Speciaal voor bouwprojecten waar heien geen optie is, introduceren wij een bestaande, beproefde en in Nederland uitgebreid geteste methode om hoogwaardige prefab funderingspalen met een hydraulisch aangedreven machine de grond in te drukken. Trillingsvrij, geluidsarm en zonder dat er (vervuilde) grond omhoog komt. De betrouwbaarste funderingspaal van Nederland heet Drukpaal.nl Aangenaam kennis te maken!

MILLING COMPANY EUROPE (MCE), EMMEN:

‘Samen bouwen aan perspectief in de agro- en industriële kringloop’

Een groeiend tekort aan grondstoffen, milieuvervuiling, ontbossing, klimaatverandering: de westerse consumptiemaatschappij heeft

vernietigende gevolgen voor onze planeet. Milling Company Europe in Emmen, kortweg MCE, wil een bijdrage leveren aan het oplossen van de uitdagingen in onze huidige samenleving. Hoe? Door duurzame producten en grondstoffen te ontwikkelen uit biomassa. We spraken erover met oprichter en eigenaar Louis Wittendorp en business development director Eelkje Oldenburger. “Ons doel is om samen met onze partners, waaronder mkb-bedrijven en het onderwijs uit de regio, de kringloop sluitend te maken”, aldus het tweetal.

‘We hebben de grootste proeftuin voor biomassa in Europa kunnen realiseren’

MCE is gevestigd in de voormalige meng- en diervoederfabriek van Agrifirm aan de Rondweg in Emmen. In 2017 kochten Wittendorp en Pot dit 52 meter hoge betonnen gebouw met daarin nog de bestaande installaties van Agrifirm. “Door de grootte van het gebouw kunnen we hier tonnen aan agrarische reststromen verwerken. Dat is uniek in Europa.” Mede daarom ontving MCE in 2020 ruim 2,7 miljoen euro subsidie van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en de provincie Drenthe. “Hiermee hebben we de grootste proeftuin voor biomassa in Europa kunnen realiseren. We hebben de subsidie onder andere besteed aan het updaten van de bestaande installaties en daarnaast aan verwerkings- en onderzoeksapparatuur voor biomassa.”

Bio-economie

Biomassa is een verzamelterm voor organische reststromen en bijproducten uit de agro-, food- en feed-sector. Denk hierbij aan graan en mais, maar ook aan materiaal als bermgras, resthout, koffievliezen en cacaoresten. “Door deze verschillende soorten biomassa fijn te malen en vervolgens in stuifvrije korrels en pellets te persen, kunnen we ze hergebruiken en geschikt maken voor nieuwe toepassingen. Dit doen we zowel op grote als op kleine schaal en voor zowel bulkproducten als voor de nichemarkt.”

MCE legt zich als ketenpartner toe op duurzame innovaties in de bio-economie, waaronder bodemverbetering, energie toepassingen, strooisels, organische halffabricaten en bio-compounds. “Jaarlijks kan MCE ruim 230.000 ton aan organische restromen verwerken. Hierbij is onze fabriek dusdanig ingericht, dat alle productieprocessen vanuit één vertrek kunnen worden aangestuurd en gecontroleerd, vanaf een smartphone.”

Ongebaande paden

Vanuit de focus op circulariteit, het streven naar een bio-economie en het sluitend maken van de kringloop, beschikt MCE over alle benodigde protocollen en certificeringen. “Op basis hiervan willen we innovaties mogelijk maken en uiteenlopende praktijkproeven uitvoeren. Daarbij hebben we ons in de afgelopen jaren gespecialiseerd in het betreden van ongebaande paden.” Hiermee wil MCE zichzelf naast producent en leverancier vooral als proeftuin profileren om de kennis over biomassa te vergroten. “In onze proeftuin bieden we andere ambitieuze ondernemers de mogelijkheid om hun

producten te testen, waarbij we samen op zoek gaan naar innovatieve oplossingen. Alles is bij ons mogelijk, totdat het tegendeel bewezen is.” Inmiddels heeft MCE zich ontwikkeld tot de grootste innovatie-hub van Europa die Technology Readiness Levels (TRL) 2 tot en met 9 faciliteert.

Van vegan leer tot koffiekopjes

De voorbeelden van duurzame producten en grondstoffen uit biomassa die MCE tot nu toe heeft ontwikkeld, geproduceerd en geleverd zijn talrijk. “Visnetten vermalen we bijvoorbeeld tot poeder dat gebruikt wordt als kleurcoating. Ook hebben we voorbereidende werkzaamheden verricht voor het vermalen van eikenblad. Hier heeft

Foto: www.looop.company

‘Jaarlijks kan MCE ruim 230.000 ton aan organische restromen verwerken’

een klant vegan leer van gemaakt.” Andere voorbeelden zijn producten en verpakkingen die gemaakt worden van aloë vera restanten, compounds voor koffiekopjes en onderzetters uit koffiedik. Op het gebied van bodemverbetering ontwikkelde een van onze partners een bodemverbeteraar vermengd met natuurlijke grondstoffen, onder meer afkomstig uit de wijnindustrie. MCE doet de processing en het pelletiseren tot het eindproduct. “We maken aan de hand van een recept een bodemverbeteraar en we vergroten daarmee het aantal mineralen. Dit zorgt vervolgens voor een vergroting van de biodiversiteit. Dit product wordt dan ook veelvuldig toegepast in de landbouw.”

De groene stal

Om de kringloop voor de boer sluitend te maken, houdt MCE zich naast bodemverbetering eveneens bezig met duurzame oplossingen voor de stallen. Hiervoor werd samen met verschillende partners een duurzaam stalstrooisel ontwikkeld. “Het stalstrooisel is vervaardigd uit organische bijproducten uit de graan- en vezelverwerkingsindustrie, waaronder speltdoppen, hennepvezels, graanresten en vlasstof. We hebben het stalstrooisel beschikbaar gemaakt in zowel gepelleteerde vorm als gecrushte vorm, afhankelijk van de toepassing. Voor een ontsmettende en antibacteriële werking kunnen we er

bovendien naar wens toevoegingen aan doen. Kalk bijvoorbeeld of bentoniet. Bentoniet is een natrium kleisoort afkomstig uit de natuur en bevat kleine deeltjes die de grond waterdicht maken. Daarmee is het product geschikt voor de pluimvee-, kalkoenen- en rundveehouderij.”

Het stalstrooisel heeft een positieve invloed op het stalklimaat en de hygiëne. Daarbij kan het product worden aangeleverd in zowel bigbags als in bulk. Na gebruik zijn vervolgens toepassingsvormen voor vergistingsinstallaties mogelijk, door de relatief hoge gasopbrengst.

Kattenbakvulling

Een ander mooi voorbeeld van een circulair product dat vanuit een partnership ontwikkeld werd is kattenbakvulling. “Deze bijzondere kattenbakvulling is volledig gemaakt van organische bijproducten van de hoogste kwaliteit en bevat geen chemicaliën. Wel bevat het onder andere speltdoppen en vlasstof. Speltdoppen ontstaan bij het verwerken van de tarwesoort spelt voor bijvoorbeeld brood of bier. Vlasstof komt vrij bij de verwerking van hennep- en vlasplanten. Deze planten worden veelal gebruikt voor de productie van consumentengoederen zoals de bekleding van meubels. Door deze bijproducten op te waarderen tot sterk absorberende korrels,

krijgen ze een tweede leven. De kattenbakvulling is door het gebruik van deze organische bijproducten niet alleen circulair, maar ook volledig biologisch afbreekbaar.”

Richting de toekomst wil MCE zich onder andere meer bezig gaan houden met de verwaarding van biomassa grondstoffen en voorproduct toepassingen in de bouwsector. <

Circulaire uitdaging?

Van harte welkom!

Als grootste organische co-stromen verwerker en innovatieve proeftuin van Europa, is MCE altijd op zoek naar nieuwe circulaire uitdagingen. Daarom worden ondernemers die meer uit hun bedrijf en reststromen willen halen van harte uitgenodigd om contact op te nemen. MCE denkt mee, is flexibel en het team stelt hun expertise graag beschikbaar. Door samenwerking met partners wil MCE een waardevolle bijdrage leveren aan een 100 procent circulaire wereld zonder afval. Doet u mee?

Laten we er samen iets moois van maken!

Geld besparen door duurzaam te ondernemen?

▪ Het scheiden van materiaal met veel volume, zoals folies of papier, in een aparte container kan voordelig uitpakken.

▪ Ook kleine afvalstromen zijn interessant om te scheiden - denk aan glas of organisch afval.

Neem vrijblijvend contact met ons op om uw afvalmanagement in kaart te brengen.

Grenzeloze mogelijkheden!

Mematec op nieuwe locatie klaar voor groei

Het was een hectisch jaar voor Mematec in Heerenveen. De snel groeiende metaalen kunststofspecialist verhuisde in februari van dit jaar naar een splinternieuw bedrijfspand aan de Neptunus 13 op het Internationaal Bedrijvenpark Friesland in Heerenveen. ,,Op deze nieuwe locatie zijn we klaar voor verdere groei”, aldus directeur Egbert van Voorthuizen en zijn bedrijfsleider Marc van der Molen.

In de 25-jarige geschiedenis heeft Mematec een grote ontwikkeling doorgemaakt, zo gaat de heer Van Voorthuizen verder. Het bedrijf begon met de assemblage van schoenreparatiemachines, maar is ondertussen uitgegroeid tot een productiebedrijf met drie specialismen onder één dak: metaalbewerking, kunststofbewerking en machinebouw.

Het snel dalende aantal schoenmakers in de laatste decennia van de vorige eeuw, maakte het voor Mematec noodzakelijk om verder te zoeken naar andere werkzaamheden. ,,In de jaren tachtig waren er nog 12000 schoenmakers, waar je een hakje of een zool kon laten vervangen. In het jaar 2000 was dit aantal gezakt naar 500. Dit maakte dat we meer in

eigen beheer wilden gaan produceren.”

Tijdens de zoektocht naar nieuwe bedrijvigheid kwam het toenmalige metaal- en assemblagebedrijf bij een kunststofbedrijf terecht. ,,Er ging een andere wereld voor ons open. We kregen de mogelijkheid het bedrijf over te nemen en vanaf 2008 hebben we

ons steeds meer gefocust op kunststof. We groeiden in die tijd zo hard dat we op zoek moesten naar nieuwe bedrijfsruimte. We kwamen in 2012 terecht in een groot pand van een bouwbedrijf in Heerenveen-Zuid, dat we deels konden huren. Deze huur werd echter opgezegd in oktober 2021. Hierdoor hadden we veertien maanden om een ander pand te regelen. We hadden het geluk dat er een optie vrij kwam op een groot stuk grond op het IBF en daar hebben we ons pand laten bouwen.”

Aan het begin van dit jaar kon Mematec het nieuwe pand betrekken. ,,Het was een heel gek jaar. Materialen verdubbelden in prijs en levertijden waren onbekend of onzeker. Zo

hebben we de eerste tijd zelfs zonder verwarming gedraaid. De stroomaansluiting is net rond en nu gaat het nog om de puntjes op de i”, gaat Van Voorthuizen verder.

Assemblage

In het nieuwe pand is meer ruimte ingericht voor assemblage. ,,Vanuit de metaal- en kunststofafdeling zijn we eigen toeleverancier van onze assemblageafdeling, waar alles in elkaar gezet wordt. We hebben een grote spuitcabine aangeschaft, waar we voor-gemonteerde producten kunnen spuiten, waarna ze verder geassembleerd worden. Zo maken we koelunits voor de melkveehouderij en

tuinbouw, dakluiken, maar ook de omkasting van 3D printers. Dat laatste product hebben we - samen met de klant - ontwikkeld. De omkasting van de 3D printer maken we van het begin tot het eind in eigen beheer. Met deze printer kunnen onder andere betonnen ornamenten geprint worden, die bijvoorbeeld nodig zijn op de afgebrande Notre Dame in Parijs.”

De komst van de kunststofafdeling, het verder toeleggen op engineering en assemblage heeft, samen met een verjonging van het personeel, gezorgd voor een groeispurt bij Mematec. ,,We zijn veel breder inzetbaar en in veel branches werkzaam. We ontwerpen en maken unieke producten, maar werken ook seriematig. Het personeel is uitwisselbaar tussen de metaal-, kunststofen assemblageafdeling. We kunnen snel schakelen, waardoor we binnen twee of drie dagen een order kunnen uitleveren.”

In het nieuwe pand is Mematec klaar voor de toekomst. ,,We hebben hier genoeg mogelijkheden om verder te groeien.” <

'De komst van de kunststofafdeling, het verder toeleggen op engineering en assemblage heeft, samen met een verjonging van het personeel, gezorgd voor een groeispurt bij Mematec'

EEN UNIEK UITJE VOOR

JE MEDEWERKERS!

Wij van Buro Events staan garant voor unieke bedrijfsevents. Met diverse arrangementen zorgen wij voor de échte beleving. Zet jouw medewerkers in het zonnetje!

Opzoek naar die unieke beleving voor uw bedrijf of organisatie?

Buro Events regelt het voor je!

KOM MET ONS IN CONTACT!

Boek vandaag nog jouw unieke bedrijfsevent!

W e t t e r w i l l e 9 , 8 4 0 1 G B G o r r e d i j k

C o n t a c t @ b u r o e v e n t s . n l

0 5 1 3 7 4 4 0 1 0

Kijk op buroevents.nl voor ons aanbod aan arrangementen!

JOUW BEDRIJFSEVENT, EEN UNIEKE BELEVING

De grutste kolleksje Fryske boeken en kado’s fynst by de Afûk

Dit is net samar in boekhannel, mar in spesjalisearre winkel yn alles wat der yn en oer it Frysk en Fryslân ferskynt. De Afûk Fryske boek- en kadowinkel fynst yn it sintrum fan Ljouwert, oan de Boterhoek 3, foar de Aldehou oer. Flak by de parkeargaraazje Oldehove en it prachtige stedspark ‘De Prinsetún’. Yn de Afûk-winkel fynst de moaiste (foar)lêsboeken foar jong en âld, boeken oer Fryslân, de Fryske taal, skiednis en kultuer, mar ek in grut ferskaat oan oare produkten, lykas Fryske kreamkadootsjes, orizjinele sûvenirs, aansichtkaarten, lekkers en leuke kado-artikels.

Passy foar it Frysk en foar

Fryslân is wat ús driuwt. Dat

wolle wy graach diele!

Kadopakketten op maat Sikest noch in leuk kadopakket om jim meiwurkers te betankjen foar harren ynset of wolst graach in moai relaasjegeskink fuortjaan mei in Frysk tintsje? Ek dan bist by de Afûk oan it goede adres! Wy kinne yn oerlis en op fersyk fan alles op maat foar jim meitsje en leverje. Yn ferskillende priisklassen en mei óf sûnder Frysk boek.

Foar mear ynformaasje oer de mooglikheden, kinst kontakt opnimme mei de Afûk-winkel fia mail of telefoan. Of kom gesellich del om ynspiraasje op te dwaan!

Neist de winkel, docht de Afûk noch folle mear foar de promoasje en befoardering fan de Fryske taal. Nijsgjirrich? Skriuw dy dan yn foar de Afûk-nijsbrief fia de website en bliuw op ’e hichte fan it lêste nijs oer leuke produkten en moaie projekten fan de Afûk. Of folgje ús op de socials. <

www.facebook.com/stichtingAfuk

www.instagram.com/stichtingafuk

Kom ris del yn de Afûk Fryske boek- en kadowinkel om de Fryske taal en kultuer op te snuven!

Boterhoek 3, 8911 DH Ljouwert 058 234 30 70

ynfo@afuk.frl

www.afuk.frl

www.websjop.afuk.frl

Frysk bedriuw? Meitsje it sichtber!

Als Fries bedrijf kun je je Friese identiteit nog meer versterken door het Fries ook zichtbaar te maken in je communicatie. ‘Praat mar Frysk’ van de Afûk kan daarbij helpen in zowel praktische als financiële zin.

We denken graag op een open en creatieve wijze met je mee over hoe en waar je het Fries zichtbaar kunt maken. Zo hebben we bedrijven bijvoorbeeld al geholpen met bewegwijzering in het Fries, hebben we een voetbalclub geholpen met een Friestalig wedstrijdprogrammaboekje en zijn er bedrijven met Friese menukaarten, muurteksten en folders. Vanzelfsprekend zorgt de Afûk daarbij voor de correcte vertalingen. Ook hebben wij bij organisaties meegedacht over taalbeleid, voor zowel de interne als de externe communicatie. Op deze manier kan het gebruik van de Friese taal als een plus werken op je bedrijfsidentiteit, je klantrelaties en de binding met de regio.

Wy komme dan ek graach by jo del!

Dan kunnen we met elkaar de wensen in kaart brengen, passend bij het bedrijf en de bedrijfsvoering. Bovendien kunnen de vertaalkosten en extra materiaalkosten tot € 5.000,- in veel gevallen door ons worden vergoed, via een speciale laagdrempelige regeling die onderdeel is van de 'Subsydzjeregeling Sichtberens Fryske Taal 2023' van de provincie Fryslân. Denk bijvoorbeeld aan folders, websiteteksten, teksten op menukaarten, gebouwen, rijdend materieel, etc. Je hoeft daarvoor zelf geen formulieren in te vullen of subsidie aan te vragen. Wij helpen graag!

Belangstelling? Nim dan kontakt op mei ús relaasjebehearder Tialde Ploegh. tialde.ploegh@afuk.frl

Praat mar Frysk

www.praatmarfrysk.nl ynfo@praatmarfrysk.nl

www.facebook.com/PraatmarFrysk

www.twitter.com/praatmarfrysk

www.instagram.com/praat_mar_frysk/

www.linkedin.com/company/praatmarfrysk/

“As wy foar elke selfy mei ús ‘Utferkeap-flagge’ in euro krigen, dan koene wy dêr goed fan op fakânsje.”

(Jacob Wijnia, Jacob Mannenmode, Ljouwert)

Utferkeap-flagge by Jacob Mannenmode

Relaasjebehearder Tialde Ploegh

D.I.A. Licht, Geluid & Beeld kijkt uit naar veertigjarig jubileum

Al bijna veertig jaar is D.I.A. Licht, Geluid & Beeld uit Assen het adres voor een topevenement. Het bedrijf uit hartje Drenthe heeft, naast tientallen jaren ervaring, ook de modernste geluid- en beeldapparatuur in huis. Niet voor niets zijn de organisatoren van onder meer de Koningsnacht, het bevrijdingsen TT-festival trouwe klanten van eigenaar Willem Everts en zijn mensen. Van bandset tot dj-booth en van rookmachine tot beeldschermen: je vindt het allemaal aan de Australiëweg 8 in de Drentse hoofdstad.

In de zomer verzorgt D.I.A geluid en beeld voor veel evenementen in heel Drenthe. Daar blijft het niet bij. Het bedrijf draagt ook haar steentje bij aan beurzen, bruiloften, personeelsavonden of houseparty’s. Naast het huren of kopen van apparatuur, klop je bij D.I.A ook nooit vergeefs aan voor goed advies op maat.

Mijlpaal

Volgend jaar viert het bedrijf alweer haar veertigjarig bestaan en dat jubileum gaat niet onopgemerkt voorbij. ‘Deze mijlpaal hebben we bereikt dankzij onze klanten. Een uitbundig feest past niet bij ons, maar we gaan hen zeker op een gepaste manier bedanken. Dat geldt ook voor mijn, uit vijf vaste krachten en ruim twintig freelancers bestaande, team. Met zijn allen hebben we hier hard voor gewerkt’, kijkt de Asser ondernemer terug.

Disco International

Tegenwoordig verzorgt D.I.A. het geluid voor duizenden mensen. Maar het begon allemaal in de jaren tachtig met discofeesten. Onder de naam Disco International Assen was dj Willem Everts zelfs in Duitsland op feesten te vinden. Het plaatjes draaien was leuk, maar geluidstechniek boeide hem veel meer. Toen hij de hits kon inruilen voor het

regelen van het geluid bij bands was de keuze snel gemaakt. De naam D.I.A was inmiddels een begrip, dus werd dat ook de bedrijfsnaam.

Klein maar flexibel

De Asser onderneming is relatief klein, maar dat ziet Everts juist als een groot voordeel. ‘We hoeven niet uitgebreid te vergaderen voor een opdracht. Een paar telefoontjes en we kunnen aan de slag. Bovendien krijgt de klant altijd dezelfde persoon aan de lijn. Je weet daardoor precies wat je aan elkaar hebt. Dat scheelt tijd en dus geld. We zijn klein, compact en flexibel. Dat bevalt ons, maar ook de klant, uitstekend’, constateert de 55-jarige geboren en getogen Assenaar. Het Noorden inruilen voor de Randstad is ook niet aan de orde. Het mag dan stil zijn op de grote heide. In Assen bruist het op festivalgebied. <

'Het mag dan stil zijn op de grote heide. In Assen bruist het op festivalgebied'

Weegoplossingen voor o.a. industrie, landbouw, handel en laboratoria. Ruime voorraden, snelle levering en vakkundige installatie en service.

www.henkmaas.nl

Tel.: 0592 - 341 341

Fax: 0592 - 340 826

info@bouwmijhendriks.nl

www.bouwmijhendriks.nl

ER GAAT NIETS BOVEN GRONINGEN

Hoevenkamp 5a - 9461 HE Gieten (DR)

SLIMME

OPLOSSINGEN MAKEN DE TOEKOMST NU AL MOGELIJK

ALLES MET GEMAK IN HUIS VOOR JOUW ‘SMART HOME’ PROJECT

De toekomst moet je niet voorspellen maar samen mogelijk maken. Dat is waar Technische Unie zich sterk voor maakt. Elke dag zetten wij alles op alles om jouw uitdaging mogelijk te maken. Met het beste materiaal. Met mensen die gaan voor kansrijke ideeën,

technischeunie.nl

oplossingen en innovaties. Met opgestroopte mouwen en een glimlach staan wij klaar. Voor jou, voor iedereen die keihard werkt om Nederland mooier, slimmer en duurzamer te maken. Wij zijn trots op wat er al is bereikt en wat wij samen nog gaan bereiken. Aan de slag!

VuurKracht inspireert ondernemers

Je hebt als ondernemer zo nu en dan inspiratie of een goed advies nodig. Dat is inherent aan de ontwikkeling van je bedrijf. Of je nu net begonnen bent, een crisis moet zien te doorstaan, in een transitie zit, het personeelsbestand uitbreidt of met een conflict wordt geconfronteerd: je hebt het als ondernemer maar op te lossen en je kunt dat niet altijd alleen. Maar dat hoeft ook niet. Want er is VuurKracht.

Het in Groningen gevestigde adviesbureau VuurKracht staat ondernemers in het mkb bij met een breed pakket aan dienstverlening en doet dat op innovatieve wijze. Binnen het team van dertien experts aangevuld met tal van externe deskundigen, richten zij zich vooral op bedrijfsstrategisch en technisch advies en HRM-ontwikkeling.

Transitie

‘Een enthousiast team van specialisten, dat altijd betrokken is bij jouw vraagstukken. Voor zowel jouw business als jouw persoonlijke ondernemersvragen’, aldus Anton van Nijkerk, die VuurKracht sinds 2020 runt. Zelf werd hij geconfronteerd met een flinke transitie van zijn pas

verworven onderneming: ‘VuurKracht was een faciliterend bedrijf dat voor de gemeente en het UWV reïntegratietrajecten uitvoerde. Maar door de coronacrisis werden we gedwongen tot een versnelde doorontwikkeling. Een intense periode; als ervaren ondernemer was ik veel gewend, maar nu moest ik al mijn ervaring en

expertise uit de kast trekken. We hebben ondertussen een brede klantenkring in het mkb opgebouwd met een aanbod dat goed bij ons past, waarbij we ons hoofdzakelijk focussen op bedrijfsstrategisch advies en HRM-ontwikkeling.

Klant

Deze ervaring komt goed van pas in de dienstverlening aan anderen: ‘We hebben geleerd hoe je als bedrijf snel kunt schakelen en op een creatieve en innovatieve wijze kunt kijken naar je business. Bijvoorbeeld door je strategie niet te baseren op je eigen producten, diensten en processen, maar te kijken wat je klant nodig heeft en dus waar de markt om vraagt. Hoe je je klant kunt ontzorgen in plaats van je product verkopen. Dat is een mindset waarmee je als ondernemer kunt scoren. Investeer in je klant, communiceer met je klant en ga netwerken met je klant.’

Rendement

VuurKracht inspireert klanten graag bij het nemen van de juiste beslissingen met deskundige adviezen die creactief en innovatief zijn. ‘We hebben vaak te maken met complexe vraagstukken als het terugdringen van ziekteverzuim, duurzame inzetbaarheid en teamontwikkeling. We kiezen dan vaak voor een net iets andere aanpak door bijvoorbeeld de ‘Wereld van Verschil’, een DISC-methodiek, in te zetten. Deze training geeft teamleden op een interactieve, visuele en humoristische wijze inzicht hoe zij omgaan gaan met anderen, wat hun leiderschaps- en communicatiestijl is, wat hun sterke punten en ontwikkelpunten zijn, maar ook hoe anderen hen kunnen zien en ervaren. Met als resultaat dat je als bedrijf je rendement verhoogt, want je team gaat beter samenwerken en behaalt zo makkelijker de gestelde doelen.’

Podcast

VuurKracht inspireert ondernemers ook met de podcast ‘Lekker Ondernemend’, die maandelijks in de eigen studio wordt geproduceerd. In elke aflevering interviewen adviseurs Niels Wolters en Nick Derks een ondernemer die zijn of haar ervaringen, kennis en tips deelt. De podcast is te vinden op diverse platforms, waaronder Spotify.

Zo inspireert VuurKracht ondernemers vanuit meerdere invalshoeken met duurzame adviezen, die bevlogen ondernemers helpen ambities waar te maken. <

ZORGVULDIGE WANORDE

‘Er bestaan ondernemingen waarvoor een zorgvuldige wanorde de beste aanpak is’. Zo begint een van de hoofdstukken van de klassieker Moby Dick van Herman Melville. Na meer dan 170 jaar nog steeds een lezenswaardig boek met veel aandacht voor hoe de walvisvaart vroeger precies in zijn werk ging met mooie beschouwingen. In Moby Dick is kapitein Ahab met zijn schip op zoek naar de witte potvis die de bijnaam Moby Dick heeft gekregen. Ahab had tijdens een eerdere reis oog in oog gestaan met Moby Dick en daarbij een been verloren. Verteerd door wraak en met een houten been wil hij de witte walvis alsnog buit maken en daarmee jaagt hij zijn hele bemanning en zichzelf met schip en al naar de diepte. Maar dat terzijde.

In de tijd van Melville was de walvisvangst elke keer weer een risicovol avontuur, een strijd waarvan het verloop niet precies te voorspellen en te plannen was. Vanuit een jarenlange ervaring moesten de walvisvaarders elke keer weer een inschatting maken van de beste aanpak. Dat is vooraf niet precies te regelen, vandaar de zorgvuldige wanorde. Regels en een zekere wanorde moeten soms naast elkaar bestaan. Sterker nog: door alles te regelen veroorzaak je wanorde. Kijk maar naar de stikstofproblematiek. De regels worden zo rigide toegepast dat alles vast komt te zitten, met voorlopig alleen maar chaos als resultaat.

Voor het bodembeleid en bodemsanering gold dertig jaar geleden hetzelfde. Te strakke normen en regels zetten alles vast. Door de verplichte strenge terugsaneerwaarden voor de chemische verontreinigingen, waren er in het begin van de bodemsanering grofweg maar twee mogelijkheden: of de verontreinigde grond volledig weggraven en het vieze grondwater oppompen, of de verontreinigde bodem met damwanden voor eeuwig inpakken (isoleren en beheersen). Beide zijn peperduur. Er was behoefte aan nieuwe flexibelere saneringsoplossingen, maar die kenden onzekerheden en pasten niet in de protocollen. Halverwege de jaren negentig was eerst een beleidsvernieuwing nodig met minder strakke regels om nieuwe veelbelovende ontwikkelingen zoals biologische saneringstechnieken die uiteindelijk veel duurzamer en betaalbaarder bleken, mogelijk te maken. Dat gaf experts meer ruimte voor maatwerkoplossingen, waarmee een bodemsanering in de meeste gevallen ook nog eens stukken goedkoper kon uitpakken.

Dat hebben we in het stikstofdossier ook nodig. Geen rigide focus op kritische depositiewaarden voor stikstof maar gebiedsgericht maatwerk met monitoring van de daadwerkelijke natuurkwaliteit.

Een soort van zorgvuldige wanorde zeg maar. Herman Melville had dat goed gezien. <

Sytze Keuning - Bioclear Earth

Groninger Roadbear Studios onderneemt op meerdere vlakken

Dicht tegen de Eemshaven aan, in het oer Groningse dorpje Oudeschip, zetelt een ambitieus ondernemersduo onder de naam Roadbear Studios. René Diekstra en Vita van der Lijke zijn niet alleen een sterk zakelijk koppel, ook privé zijn ze al jaren partners. Het werkt prima voor de twee Groninger ondernemers: de ideale combinatie met een gezin met twee opgroeiende kinderen.

Sinds zes jaar zijn Vita en René eigenaar van hun creatieve studio Roadbear Studios. Vita: ‘Wij zijn het creatief brein achter media, code en design. Met onze expertise als developer en designer vormen we een digitaal duo: we ontwerpen logo’s, bouwen websites en apps, maar denken ook mee op strategisch vlak.’

Meerdere ondernemingen

Roadbear Studios werkt voor zzp’ers in de buurt, maar ook voor grote namen als Century, de Hanzehogeschool, Gemeente Groningen en Arcadis. Op welke klanten zijn ze trots? René: ‘Eigenlijk zijn we bij elke klant trots na oplevering. Alles wat we maken vormt een bouwsteen voor zo’n organisatie. We zijn er vooral trots op dat zoveel, ook grote organisaties, ons weten te vinden.’

Het ondernemen smaakt al snel naar meer na de start van Roadbear Studios, vlak na de start leidt een persoonlijke irritatie tot een nieuwe onderneming. Vita: ‘We hadden veel hinder van bouwwerkzaamheden. Online konden we nergens een overzicht vinden van de planning, we kregen alleen een briefje in de bus van de aannemer. Dat moet toch anders kunnen, dachten wij toen. Met een Economic Board Groningen subsidie hebben we toen de Hndr app opgezet. De app richt zich op gemeenten en bouwbedrijven met plannen in de openbare ruimte. Dit draait nu al een aantal jaar met succes.’

Een ander vraagstuk leidt een paar jaar geleden tot een nieuwe onderneming: ‘We waren na een vakantie enthousiast over e-choppers en wilden die thuis ook aanschaffen. Toen bedachten we dat we ze ook konden verhuren. We hebben er vijf aangeschaft en verhuren deze nu via waddenscooters.nl.

GroBusiness geeft een zetje

De afgelopen zes ondernemende jaren brengen Vita en René ook regelmatig op het pad van Economic Board Groningen en later GroBusiness. Vita: ‘We hebben Maarten Soppe leren kennen toen hij de subsidie expert was bij Economic Board Groningen. Toen hij later doorstroomde naar het ondernemersportaal GroBusiness zijn we in contact gebleven. Nu verwijzen we regelmatig onze klanten naar hem door.’ Zelf hebben ze door de jaren heen regelmatig contact gezocht om vraagstukken voor te leggen. Juist wanneer ze op zoek waren naar specialistische kennis, klopten ze aan bij GroBusiness: ‘Het contact is zo gelegd en op de vraag of zij ons kunnen doorverwijzen naar specialisten, volgt altijd een uitgebreid, bevestigend antwoord. Als wij, of onze klanten, ergens een zetje bij nodig hebben, bellen we GroBusiness.’

4 TIPS VOOR

ONDERNEMERS IN GRONINGEN

1. Deel je kennis. Wees niet bang om te delen wat je weet, dat trekt juist klanten en samenwerkingspartners aan.

2. Wees niet bang voor concurrentie. Er is genoeg werk voor iedereen, denk in overvloed in plaats van schaarste.

3. Heb vertrouwen in je eigen kunnen. Jouw kennis en kunde zorgen dat klanten (terug blijven) komen.

4. Als de wereld je ondernemerschap serieus moet nemen, moet je dat zelf ook doen.

Weed Free Service

Wij zijn uw partner voor milieuvriendelijk onkruidbeheer.

Onkruid is van alle tijden. Hardnekkig, vervelend, onesthetisch en een constante bedreiging voor cultuurgewassen en planten in tuinen en parken. Maar met de bestaande methoden is onkruidbestrijding duur, slechts kortstondig effectief, milieuonvriendelijk en dus gevaarlijk voor mens en dier. Al dan niet onder druk van wet-en regelgeving wil je daar dus vanaf.

Ceresweg 48, 8938 BG Leeuwarden

085 – 303 8276

info@weedfreeservice.nl

www.weedfreeservice.nl

Eckertstraat 7, 8263 CB Kampen 038-3865747 www.plafo.nl

Ondernemer in Groningen?

GroBusiness helpt je verder.

Groeiambities? Je positie verstevigen? Sparren over je bedrijf? Ondernemersvraagstuk?

Je verbreedt je horizon met de verkenners van GroBusiness.

Als ondernemer kan je simpelweg niet iedereen en alle mogelijkheden kennen. GroBusiness helpt je op weg. De business verkenners van GroBusiness zijn op de hoogte van ontwikkelingen, verkennen samen met jou opties, zetten hun grote netwerk in en wijzen je de weg naar mogelijkheden en samenwerkingspartners. Je ziet meer mogelijkheden met GroBusiness.

GroBusiness is sinds 2021 hét centrale contactpunt voor ondernemers in de provincie Groningen. Het ondernemersportaal is een programma van Economic Board Groningen. Heb je een algemene ondernemersvraag, zoek je specifieke hulp of wil je vrijblijvend sparren met een van onze business verkenners? Kijk op grobusiness.nl. <

DIENSTVERLENINGSADVISEUR JAN ROELOF STEENBERGEN:

‘Het belang van een goede klantenservice wordt nog steeds onderschat.’ Dat zegt Jan Roelof Steenbergen. Als adviseur helpt hij al ruim dertig jaar bedrijven en organisaties bij het verbeteren van hun contact met de klant. Hij geeft trainingen, doet klantgerichtheidsonderzoeken en is inzetbaar als interim teamleider.

Volgens hem worden klantenservicemedewerkers nog te vaak gezien als veredelde telefonistes. ‘De telefoon opnemen kan toch iedereen, hoor ik wel eens. Wie zoiets zegt, snapt niet dat deze afdeling de voelsprieten van je bedrijf vormen. Hier merken ze als eerste wanneer er veel klachten of vragen over een specifiek product of dienst binnenkomen. Een organisatie die zijn klanten serieus neemt, geeft dit snel door aan de juiste afdeling zodat problemen worden aangepakt. Laat je dit sloffen, dan stemt de klant met zijn voeten en dat kost geld. Klantgerichtheid bepaalt dus je inkomen. Klantexperts moeten daarom stafvergaderingen bijwonen. Met hun kennis kunnen ze voorspellen hoe de klant reageert. Voorkomen is beter dan genezen tenslotte.’

Van alle markten thuis

De Assenaar heeft ruime ervaring als teamleider en adviseur bij onder meer callcenters, administratieve organisaties en

gemeenten. Hij organiseert klanttevredenheidsonderzoeken, schrijft dienstverleningsconcepten en zet klantcontactcentra op poten. Ook het actueel houden van de sociale media kan hij voor zijn rekening nemen.

Italianen

Als het gaat om klantgericht werken kunnen we volgens hem veel leren van de Italianen. ‘Daar ben je als klant echt koning en voel je je altijd welkom. Het is vaak een toneelstukje, maar het werkt wel. Die zuidelijke passie ligt ons niet zo, maar het moet toch lukken om

ons een beetje Italiaans te gedragen? Als je mensen helpt zoals je zelf geholpen wilt worden, kom je al een heel eind.’

Dankbaar

Het persoonlijk contact is in dit digitale tijdperk volgens hem nog steeds belangrijk. De gedachte dat mensen anno 2023 alles digitaal willen klopt niet. Mensen willen, zo weet de adviseur uit ervaring, een mens van vlees en bloed spreken. ‘Het telefoonnummer van de klantenservice verstoppen op de site zoals je nog vaak ziet, is dus een foute keuze’, benadrukt hij. ‘Je neemt je klanten op die manier niet serieus en als je ze uiteindelijk aan de telefoon hebt, zijn ze vaak geïrriteerd. Het kan pittig werk zijn en daar houd ik ook rekening mee tijdens mijn trainingen. Toch is dienstverlening en klantcontact mooi en dankbaar werk. Ik geniet er nog elke dag van.’  <

'Als je mensen helpt zoals je zelf geholpen wilt worden, kom je al een heel eind'

‘Klantenservicemedewerkers zijn de voelsprieten van je organisatie’

OVERNAME DOOR FRANSE MULTINATIONAL:

Invent uit Beilen heet nu SOCOTEC

Vorig jaar zomer werd Invent uit Beilen onderdeel van de CAG Groep, die nog in hetzelfde jaar werd overgenomen door de SOCOTEC Group. Na een intensieve rebranding periode van zes maanden gaat Invent vanaf nu verder onder de naam SOCOTEC. Kijk op het Noorden sprak erover met Jan Drenth, directeur SOCOTEC voor de servicelijn Building Performance, voorheen Invent.

De SOCOTEC Group is een Franse multinational en wereldwijd marktleider op het gebied van Testen, Inspecteren en Certificeren (TIC) in de bouw, infrastructuur en industrie. Ook in Nederland wil SOCOTEC hierin een toonaangevende partner zijn.

“Daarom heeft SOCOTEC in 2022 drie Nederlandse bedrijven overgenomen die marktleider zijn in hun regio”, licht Jan toe. Samen vormen ze SOCOTEC Nederland. Naast de CAG Groep werd ook Inpijn Blokpoel uit Son overgenomen, die zich richt

op Geotechniek en Milieuonderzoek, en de Hanselman Groep uit Oosterbeek, specialist in Risicomanagement en Claims. Bij de voormalige CAG Groep, waar ook voormalig Invent deel van uitmaakt, ligt de dagelijkse focus op het werkgebied Gebouwprestatie.

Van aanname tot oplevering

“Als SOCOTEC Nederland bedienen we onze klanten met technische expertise gedurende de hele levenscyclus van de gebouwde omgeving”, vertelt Jan. “Met meer dan 400 deskundigen leveren we test-, inspectie-, certificerings- en compliance-expertise in de bouw- en infrastructuursector. We zijn in Nederland een unieke gekwalificeerde partner voor de aanname tot en met de oplevering van projecten die hieraan gerelateerd zijn. Daarbij onderscheidt SOCOTEC Nederland drie verschillende fases.”

In de eerste fase, de Ontwerp & Voorbereidingsfase, wordt aan klanten ontwerpadvies geboden, geotechnisch onderzoek, een monitoringsplan en bouwkundige opnames. Tijdens de tweede fase, de Bouw & Project fase, worden onder andere milieutoezicht en kwaliteitscontroles

uitgevoerd. Datzelfde geldt voor omgevingsmonitoring en geotechnische monitoring. Ook wordt in deze fase expertise ingezet op het gebied van claims. In de derde fase, de Operationele fase, is SOCOTEC Nederland klanten van dienst met services als bouwkundige en geotechnische inspecties, energielabeling en meerjarenplanningen voor onderhoud.

Prestatie op duurzaamheid

Door de overname van Invent uit Beilen vorig jaar, wilde de voormalige CAG Groep ook expertise in energieoptimalisaties van de gebouwde omgeving aan hun dienstenportfolio toevoegen. “Bedrijven en particulieren in Noord-Nederland kunnen bij ons terecht voor optimale ondersteuning in de energietransitie. Onze primaire doelstelling is het realiseren van een klimaat- en toekomstbestendige woon- en werkomgeving. In Beilen werken we met

elkaar aan een veiligere en duurzame gebouwde omgeving. Zo toetsen we binnen de gebouwoptimalisatie en -energieprestatie of woningen, gebouwen en overig vastgoed voldoen aan de vereisten. Daarbij zijn onze klanten altijd verzekerd van deskundig advies op maat. Bovendien bieden we onze service aan partners en klanten gedurende de gehele levenscyclus van de gebouwde omgeving.”

Op deze manier wordt de conformiteit van de gebouwde omgeving gewaarborgd, wordt de levensduur verlengd en worden de technische, energie- en milieuprestaties verbeterd. “Kortom, hoewel onze bedrijfsnaam is gewijzigd van Invent in SOCOTEC, bieden we precies dezelfde hoogstaande service waar we in het Noorden al jarenlang bekend om staan”, zegt Jan tot besluit. <

'Hoewel onze bedrijfsnaam is gewijzigd van Invent in SOCOTEC, bieden we precies dezelfde hoogstaande service waar we in het Noorden al jarenlang bekend om staan'

IDEEËN VOOR HERONTWIKKELING EN HERGEBRUIK VOORMALIGE NAM-LOCATIES

‘We werken graag samen met regionale partijen’

In verschillende samenstellingen hebben we vanaf het najaar van 2021 gesprekken gevoerd over de ontmanteling, opruiming en herontwikkeling van voormalige NAM-locaties, resulterend in reportages voor Kijk op het Noorden. Vandaag gaat het over de toekomst: herontwikkeling en hergebruik. Evert Linskens van NAM, Sible Harmsma van Arcadis en Harry Venema van WellGear zijn daar elk vanuit hun eigen organisatie bij betrokken en vertellen vol enthousiasme over de kansen die de energietransitie hierbij biedt.

Evert Linskens: “Vanuit NAM ligt de focus op hergebruik van de infrastructuur op de locaties die we – onder andere samen met Arcadis en WellGear - ontmantelen en opruimen. Dit gebeurt in het Groningen-

gasveld, maar ook in Drenthe, Overijssel en Twente. We hebben bijvoorbeeld net een pijplijn overgedragen aan een partij die een groen gas-netwerk wil aanleggen en één van onze elektriciteitskabels wordt ingezet voor

een nieuw elektriciteitsnetwerk. Het is zonde om goed materiaal af te voeren, terwijl we ook kunnen meewerken aan kansrijke ontwikkelingen voor de energietransitie.”

Harry Venema: “De NAM-locaties die gekoppeld zijn aan het Groningen-gasveld worden niet ontmanteld en opgeruimd omdat ze aan het einde van hun levensduur zijn, maar vanwege een politiek besluit. De infrastructuur die er ligt is altijd goed onderhouden en kan nog zeker dertig jaar of langer mee. Pijpleidingen, elektriciteitskabels en -aansluitingen, maar ook compressoren en trafo-stations zijn waardevolle materialen. Het is zonde om die nieuw te kopen, terwijl het hier beschikbaar is en gebruikt kan

worden voor bijvoorbeeld het aansluiten van regionaal ontwikkelde zonneparken, elektriciteitsopslag, of transport van waterstof en groen gas.”

Netcongestie verhelpen

Linskens: “De goed onderhouden NAMinfrastructuur is beschikbaar voor hergebruik. We dragen het graag over aan partijen die er iets goeds mee kunnen doen voor de regio. We zijn daar wel selectief in: er moet een goed draagvlak zijn vanuit de regio

en die moet er echt van profiteren. Oplossingen om met elektriciteitskabels en -aansluitingen de netcongestie in een bepaalde omgeving te verhelpen, daar werken we bijvoorbeeld graag aan mee.” Al deze stappen kunnen overigens alleen worden genomen wanneer de eigenaar van de grond die de NAM jarenlang heeft gehuurd voor zo’n locatie, akkoord gaat met dit vervolg. Linskens beaamt: “Het ontwikkelrecht van de locaties ligt bij de grondeigenaar, dus als er concrete ideeën zijn voor herontwikkeling worden die allereerst met deze eigenaar besproken.”

Haalbaarheid toetsen

Sible Harmsma weet uit ervaring: “De meeste grondeigenaren waar we contact mee hebben, zeggen: kom maar op met je plan en laat maar zien wat de regio en ik daaraan hebben. Daarom doen we haalbaarheidsstudies om ideeën te toetsen: is het op alle vlakken haalbaar? Allereerst moet het idee technisch bezien uitvoerbaar en werkend zijn. Het is vervolgens ontzettend belangrijk om alle belanghebbenden in de regio tijdig te betrekken bij plannen, want ook al vinden wij een bepaalde ontwikkeling prachtig, je weet pas wat een ander ervan vindt als je het vraagt.

‘De te verwijderen infrastructuur op en tussen deze NAM-locaties biedt de mogelijkheid om te worden ingezet binnen kansrijke regionale ontwikkelingen in de energietransitie’

Bovendien moet het passen binnen wet- en regelgeving en is ook overleg met gemeenten en provincie nodig. Er zijn dus nogal wat stappen te nemen en het is belangrijk die in de juiste volgorde te doen.”

Energie voor de regio

Venema: “De Provincie Groningen wil graag koploper zijn in de energietransitie en bijvoorbeeld een grote rol spelen in de waterstofeconomie. Wij werken graag mee om die ambities te helpen behalen. We zien dat diverse regio’s worstelen met het toepassen van nieuwe vormen van energie, daarom vinden wij dat de omgeving rondom de voormalige NAM-locaties direct moet kunnen profiteren van de herontwikkelingsmogelijkheden die rondom of op deze locaties mogelijk zijn. We zijn dan ook met name op zoek naar voorbeelden die echt regionaal gedragen worden. We gaan graag in gesprek met regionale energiecoöperaties die bijvoorbeeld zonneparken en/of elektrolysers voor het opwekken van waterstof willen ontwikkelen

om direct energie aan de regio te kunnen leveren.”

toetsen we aan wet- en regelgeving.” Linskens: “Wij ondersteunen en denken mee en daar hebben we de laatste jaren veel van geleerd.” Harmsma: “Met z’n allen hebben we een heleboel lerend vermogen. Het voelt als pionieren: we zijn nu een jaar of drie, vier als een soort Willie Wortel nieuwe ideeën aan het bedenken, als iedereen daar enthousiast over is kunnen we serieus aan de slag. In de nieuwe Omgevingswet, die op 1 januari ingaat, heeft participatie van de omgeving bij nieuwe ontwikkelingen een belangrijke rol gekregen. Met onze werkwijze sorteren we daarop voor: wij willen juist met de regio in gesprek en alle belanghebbenden erbij betrekken. Voor ons is dit geen verplichting, we willen het graag.”

Lagere energierekening

Venema: “We wonen zelf in de regio’s waar het om gaat: we kennen de historie, ambities en wensen van de omgeving. Natuurlijk: als NAM klaar is met gaswinning, kan het allemaal weer weiland worden. Maar nu we allemaal de urgentie van de energietransitie voelen, is dat zonde. Als een grondeigenaar ontvankelijk is voor herontwikkeling en deze wordt gerealiseerd, dan zorgt de grondeigenaar er misschien wel mede voor dat het dorp waar hij woont hiervan profiteert door een lagere energierekening.”

Pionieren en participatie

Harmsma: “Pas op het moment dat je de support hebt van alle belanghebbenden, kun je echt aan de slag met herontwikkeling. We kunnen zelf van alles bedenken, maar we horen graag welke ideeën er leven. Plannen

Harmsma: “In het kader van de versterkingsoperatie van woningen die door aardbevingen getroffen zijn, wordt al gekeken hoe deze woningen meteen verduurzaamd kunnen worden. Als de infrastructuur van de voormalige NAMlocaties hier een rol in kan spelen, zou dat heel mooi zijn.”

‘We zijn op zoek naar voorbeelden die echt regionaal gedragen worden. We gaan graag in gesprek met regionale energiecoöperaties’

Evert Linskens (NAM)

Harry Venema (WellGear)

Sible Harmsma (Arcadis)

Waterstof tanken

Linskens: “Door concrete dingen te doen, zoals het hergebruik van pijpleidingen en elektriciteitskabels, kunnen meerdere partijen impact maken voor vele dorpen. Als men in andere dorpen ziet wat er mogelijk is, creëren we een vliegwieleffect. Dan willen zij ook aan de slag.” Venema: “De energietransitie gaat enerzijds over grote maatregelen, maar anderzijds heb je de aders en haarvaten in de regio nodig om kleinschalig dingen te kunnen realiseren zoals zonneparken en waterstoftankstations. Als je bij een lokaal zonnepark de opgewekte energie omzet naar waterstof, waardoor lokale agrariërs daarmee in de toekomst hun tractors kunnen voltanken, ben je volgens mij goed bezig.” Linskens en Harmsma beamen beiden: “Dat zou fantastisch zijn.”

Linskens: “In een aantal dorpen zijn al lokale initiatieven om woningen op waterstof over te zetten. Dit zijn nog pilotprojecten, maar als onze infrastructuur hieraan kan bijdragen, is dat een geweldige zet in de goede richting.”

voorbeeld van een voormalige NAM-locatie waar herontwikkeling plaatsvindt is GZI Next in Emmen. Linskens: “In 2020 is hier een zonnepark gebouwd en er is nu net een waterstoftankstation geopend. Het ligt in de verwachting dat hier in de toekomst ook een elektrolyser komt en een groen-gas fabriek, om te kijken wat je daarmee kunt bereiken. Deze locatie is een soort leerschool. Vanmorgen is er bijvoorbeeld een groep technische mbo-studenten rondgeleid om te kijken wat hier gebeurt qua energietransitie. We betrekken de regio ook weer bij deze ontwikkelingen.”

Inspelen op wensen en ambities

Tijdelijke opslag van energie met eCATS

Voorbeelden laten zien

Hij vervolgt: “Een ander voorbeeld is een ontwikkelaar die bermgras omzet in groen gas en daarvoor is een pijpleiding van ons overgenomen om dat gas daar doorheen te laten gaan.” Harmsma: “Zo concreet moeten we het maken: voorbeelden laten zien.” Eén

Venema: “Een voorwaarde voor succes in de ontmanteling en het hergebruik van NAM-locaties en de infrastructuur is flexibiliteit: snel kunnen inspelen op ontwikkelingen zoals wensen en ambities van de regio.” Linskens: “De locaties worden in een bepaalde volgorde ontmanteld, volgens een strakke planning. Maar als er ontwikkelingen in een regio zijn waarvoor het nodig is een locatie die later op de planning staat, eerder te ontmantelen, dan kunnen we daarover in gesprek.” Naast de energietransitie komen er vanuit diverse regio’s ook andere ideeën voor herontwikkeling. Nieuwe woonwijken bijvoorbeeld, ruimte voor tiny houses, of een natuurpark voor de omgeving. Harmsma: “Dat zijn natuurlijk ook opties.” Venema: “Oftewel, lokale energiecoöperaties, dorpsbelangen, andere initiatieven, ontwikkelaars: kom maar op met jullie ideeën! Wij staan ervoor open om hierover met jullie het gesprek aan te gaan.” <

Arcadis en het bedrijf Emmett Green hebben het eCATS systeem bedacht en ontwikkeld, dat staat voor energyCompressed Air Transport and Storage. Venema: “In het Noorden wordt veel windenergie en zonne-energie opgewekt, maar vanwege netcongestie is het lastig om al die energie kwijt te kunnen op het inmiddels overbelaste elektriciteitsnet. Het idee is om de overtollige energie tijdelijk op te slaan in voormalige aardgaspijpleidingen, in een geconditioneerd systeem met compressoren die de lucht in de leidingen onder druk zetten. Wanneer er weer ruimte is op het net kan deze energie worden vrijgegeven. Via turbines wordt er dan elektriciteit gegenereerd en het elektriciteitsnet gebalanceerd. Een perfecte combinatie van hergebruik van de pijpleidingen en het niet hoeven verspillen van hernieuwbare energie.”

Harmsma: “Siemens Energy is hier als technische partner bij betrokken. Er is al bewezen dat het werkt, ook in het buitenland wordt deze techniek al toegepast. We zitten nu in de fase: is het financieel haalbaar en wat is er nodig om dit daadwerkelijk te realiseren? Linskens: “We weten dat grote elektriciteitsmaatschappijen die met netcongestie te maken hebben, erg geïnteresseerd zijn. Maar ook aan de afnamekant zijn partijen op zoek naar dit soort oplossingen. eCats kan een goede bijdrage leveren aan het oplossen van het congestievraagstuk in de regio en het balanceren van het elektriciteitsnetwerk. Dit geeft mogelijkheden voor nieuwe industrie die zich in de regio wil vestigen.”

‘Als je bij een lokaal zonnepark de opgewekte energie omzet naar waterstof, waardoor lokale agrariërs daarmee in de toekomst hun tractors kunnen voltanken, ben je volgens mij goed bezig’

Bij Baker Tilly komt het beste van twee werelden samen

zijn een internationale organisatie, met lokaal ondernemerschap. Dat trekt zowel klanten als goede medewerkers aan.” Het vierkoppige managementteam in Groningen bestaat naast Engwerda (Partner Audit) uit Sandra Mallee (Director MKB Accountancy & Advies), Alex van Wamel (Director Tax Advisory) en Winnie Grondel-Kort (Sr. Manager Audit).

Overname Rikst Accountants

Baker Tilly biedt meerdere diensten aan, waaronder audits, het samenstellen van jaarrekeningen, fiscaal advies en een breed pakket aan overige adviseringen. Hierbij kun je denken aan ESG, Employment, IT, Business

Midden 2021 werd Daniël Engwerda als partner benoemd bij accountancy- en advieskantoor Baker Tilly. Zijn taak om het bedrijf in het noorden verder op de kaart te zetten raakte in een versnelling door het openen van een vestiging in Groningen. Twee jaar later hangt de vlag er uitstekend bij.

‘In Groningen zijn we in twee jaar tijd van nul naar bijna 50 mensen gegroeid’

van links naar rechts: Daniël Engwerda, Sandra Mallee, Alex van Wamel en Winnie Grondel-kort

en Corporate Finance. “Met de overname van Rikst Accountants in 2022 kreeg ons kantoor in Groningen er meteen 17 collega’s bij, wat onze groei in het noorden een flinke boost gaf. De klantenportefeuille die we meekregen vanuit de overname betekende een versteviging van onze positie binnen het lokale mkb. Persoonlijk houd ik ervan om te werken met plaatselijke organisaties en bedrijven. Regionaal ondernemen zorgt onder meer voor vertrouwen en binding. Het maakt samenwerken prettig. Dat is een kracht van ons.” Engwerda heeft een duidelijk beeld bij de stappen die Baker Tilly nog kan zetten in het noorden. “Ik wil doorgroeien, maar wel op een beheersbare manier. In Groningen willen we de stap maken naar 80 tot 100 mensen. Daarnaast kijken we altijd kritisch naar ons pakket aan diensten. We willen zo breed mogelijk adviseren, waardoor verdieping van een bestaande dienst of het toevoegen van een nieuw onderdeel, zoals duurzaamheid, noodzakelijk is.”

Het belang van diversiteit Talent wordt in het noorden onder meer geworven door in contact te staan met de Rijksuniversiteit Groningen, de Hanzehogeschool Groningen en NHL Stenden (Leeuwarden). Al is talent volgens Engwerda niet leeftijdgebonden. “We hebben diversiteit hoog op de agenda staan”, gaat hij verder, “waardoor we een gemêleerde groep collega’s hebben. Bij ons is iedereen welkom, ongeacht leeftijd, sekse, achtergrond of

geloof.” Verder zet Baker Tilly intern weloverwogen in op belangrijke elementen als persoonlijke ontwikkeling, opleidingen, vitaliteitstrainingen en duurzaamheid, en is er bewuste aandacht voor bedrijfsuitjes, sportieve activiteiten en goede doelen. “De mens staat hier op één. We zeggen wel eens dat het beste van twee werelden bij ons samenkomt. Baker Tilly heeft internationale allure met een informeel karakter. De lijnen zijn kort. Door ons lokale ondernemerschap is er veel vrijheid en kunnen we eigen keuzes maken. Hierdoor zijn we menselijk en pragmatisch. We kunnen meedenken met de klant. Niet alleen controleren, maar ook adviseren. Op dat vlak kunnen we het verschil maken.” <

‘Baker Tilly biedt een breed en volledig scala aan diensten’

van links naar rechts: Sandra Mallee, Alex van Wamel, Daniël Engwerda en Winnie Grondel-kort

‘Wij zijn echt de exotenbestrijders van het Noorden’

Wie regelmatig over snelwegen en langs taluds in het Noorden rijdt, heeft hem wellicht al voorbij zien komen: de elektrische bestrijdingscombinatie van Weed Free Service. De machine is een primeur in Nederland. Met een elektrische bestrijdingsunit aan een grote maaiarm elektrocuteert de tractor invasieve exoten op moeilijk bereikbare locaties. “We noemen dit E-Weeding”, vertelt directeur Harry Kloosterman.

Tien jaar geleden richtte hij Weed Free Service op. In 2013 was de milieuvriendelijke heetwatermethode die het bedrijf vanuit Leeuwarden hanteerde, al heel vernieuwend. Inmiddels zijn er diverse methodes bijgekomen, is er ook een vestiging in

Farmsum bij Delfzijl en werkt een ploeg van zo’n veertig mensen dagelijks aan onkruidbestrijding en het bestrijden van exoten in opdracht van vele overheden en semi-overheden. “Wij zijn echt de exotenbestrijders van het Noorden”, aldus Kloosterman.

E-Weeding en Weed-Freeze

Naast E-Weeding is ook Weed-Freeze een nieuwe methode, door Weed Free Service zelf ontwikkelde. Met deze bestrijdingsmethode worden invasieve exoten gedood door middel van vrieskou.

“Wij innoveren continu. Stilstand is achteruitgang. Alles dat wij doen is maatwerk, ook zoeken we het veel in combinaties. Je zou zeggen: bestrijden met heet water en elektriciteit gaat niet samen. Maar als je eerst met water langsgaat en later met stroom, krijg je een heel hoge connectie met de grond: de geleidbaarheid is dan groter. Daardoor is wat je doet effectiever.”

Maatwerk

Kloosterman weet waar hij het over heeft en draagt zijn kennis en ervaring door middel van interne opleidingen over aan zijn medewerkers. “Exotenbestrijding is maatwerk. De jongens moeten precies weten hoe en waar ze moeten bestrijden en hoe we verspreiding kunnen voorkomen. Ik controleer het werk ook.” Bij nieuwe opdrachten gaat Kloosterman zelf ter plekke kijken wat er precies aan de hand is. Hij adviseert opdrachtgevers graag over de beste aanpak. “Daar staat en valt het mee. De bestrijdingsmethode hangt van de plant en de grondsoort af, ook heeft elke methode zijn eigen werkwijze: heet waterbestrijding

doen we vijfmaal per jaar op een locatie, met

stroom is viermaal per jaar voldoende, met Natural Green Water volstaat driemaal per jaar en met de zeeftechniek komen we eenmaal per jaar langs, maar halen we door middel van handpicking de wortels van de planten eruit. Het is maar net wat op welke locatie het meest geschikt is. Dat vergt kennis en die hebben wij.”

België en Duitsland

De kennis en expertise van Weed Free Service gaat inmiddels over grenzen heen, want het bedrijf is ook actief in België en Duitsland. “Daar werken we eveneens voor gemeenten en grote organisaties. We staan in de markt goed bekend, ook doordat we zelf veel proeven doen en daardoor zeer effectief zijn in de bestrijding.” Van februari tot en met september heeft het bestrijdingsteam het enorm druk. “Vanaf september tot december bouwen we wat af. In de wintermaanden hebben we intern genoeg te doen en dan begint het allemaal weer opnieuw.”

Innovatie

Kloosterman lacht erbij, want hij vindt het prachtig. “Het buitenwerk en resultaat

behalen vind ik mooi. Maar het allermooiste is het innoveren. We kunnen zelf engineeren, voorbouwen en beproeven, en testen intern veel innovaties. We verduurzamen ook continu. Onze tractor is waterstof-ready en we werken zoveel mogelijk met elektrische machines en auto’s. We gaan steeds een stukje verder.”

Kloosterman heeft een ‘mooie club mensen’ om zich heen. “We hoeven niet per se veel groter te worden als bedrijf. Het is goed zoals het nu is. We doen waar we goed in zijn: met onze kennis en expertise bieden we op innovatieve wijze, milieuvriendelijke exotenbestrijding op maat.” <

De bestrijdingsmethodes:

E-Weeding: Elektrocutietechniek

Weed-Freeze: Bevriezingstechniek

Local Hot Water: Heetwatertechniek

Natural Green Water:

Heetwatertechniek in bulk

Afgraven en zeven: Zeeftechniek

Voorbeelden van invasieve exoten die Weed Free Service succesvol

bestrijdt: Berenklauw, Duizendknoop, Watercrassula, Waternavel en Bitterzoet.

Kijk voor meer info op www.weedfreeservice.nl

‘Met onze kennis en expertise bieden we op innovatieve wijze, milieuvriendelijke exotenbestrijding op maat’

Vijftig jaar Van der Plas B.V.

Het is een bijzonder jubileumjaar voor het bouwkundig adviesbureau uit Groningen. Het bedrijf bestaat in 2023 precies 50 jaar en de fusie met FEDDarchitect van Niels Feddema resulteerde in een nieuwe naam van het bedrijf: van ‘Adviesburo Van der Plas’ is het veranderd in ‘Van der Plas Adviseurs & Architecten’.

Het bedrijf is breed inzetbaar, legt bureaumanager en projectleider Henk Kuipers uit. Samen met directeur Johan Heuker en architect Niels Feddema vormen ze de leiding van het bedrijf. ,,We zijn een bouwkundig adviesbureau ‘plus’. We assisteren opdrachtgevers vanaf het eerste initiatief tot de oplevering bij de bouw. We regelen de vergunningen, de aanbesteding, zorgen voor de kostenbewaking, de bouwbegeleiding, maar regelen ook de nazorg. We zijn bijvoorbeeld ‘bouwkundig adviseur’ bij de drie noordelijke ziekenhuizen: het UMCG, Martini ziekenhuis en het WZA.”

Met een team van specialisten, variërend van opzichters tot tekenaars en van projectleiders tot calculatoren en inspecteurs, voert Van der Plas Adviseurs & Architecten kleine tot grote (ver) bouwprojecten uit. ,,We begeleiden alle facetten bij het bouwproces en ondersteunen en ontzorgen hierbij de opdrachtgever van A tot Z”, aldus Kuipers. ,,Het werk varieert van het ontwerpen van gebouwen, het begeleiden en adviseren van (ver)bouwprocessen tot het advies bij onderhoud en bouwgebreken.”

In het oog springende projecten van Van der Plas zijn de nieuwbouw van de villa van een lokale voormalig profvoetballer en de protonen faciliteit van het UMCG. Het bouwkundig adviesbureau ‘plus’ doet verder sloop/nieuwbouw- en versterkingsprojecten in het aardbevingsgebied. En uiteraard ook reguliere nieuw- en verbouw van bedrijfspanden, particuliere woningen en onderhoudsplanning en inspectie van panden.

Vijftig jaar!

Op 1 januari 1973 werd Adviesburo Van der Plas opgericht door Dick van der Plas. Het bedrijf groeide in de loop van vijftig jaar uit tot een middelgroot bouwkundig adviesbureau, dat na de start in Haren en een tussenstop in Paddepoel uiteindelijk in 2004 op het Zernikepark in Groningen terecht kwam. ,,We hebben daar een eigen kantoorpand waar we zeer trots op zijn. We zijn vooral een no-nonsense bedrijf en zo willen we als bedrijf het 50-jarige jubileum ook vieren. We gaan gezellig met ons personeel en de aanhang op stap. Dat past bij ons”, aldus Heuker.

De fusie met FEDDarchitect was een logische stap, geeft Heuker aan. ,,De afgelopen tien jaar werkten we al nauw met elkaar samen. Feddema zorgde als architect voor de ontwerpen en het technische deel werd verder bij Van der Plas uitgewerkt. Uiteindelijk hebben we besloten om samen verder te gaan onder onze nieuwe naam. Zo zijn we als Van der Plas Adviseurs & Architecten klaar voor de toekomst met zowel de bouwkundige- en de architecten poot onder één dak.”

Feddema is blij met de fusie en hoopt het aantal architecten bij Van der Plas verder uit te breiden. ,,Het is mooi in een goed lopend bedrijf in te stappen na een lange samenwerking en wederzijds vertrouwen. Het architectonische en bouwkundige deel vloeit bij Van der Plas perfect in elkaar over. Zo kunnen we als Van der Plas Adviseurs & Architecten samen verder.” <

Novar bouwt grootste zonthermiepark van Nederland

Het Groningse bedrijf Novar bouwt momenteel het grootste zonthermiepark van Nederland in Dorkwerd. Zonthermie is een innovatieve manier om duurzame energie op te wekken, waarbij zonnecollectoren zonlicht omzetten in warmte, waarmee water wordt verhit. Het is een uniek project met een omvang die past hij Novar als marktleider op het gebied van groene energiesystemen.

Op het voormalige baggerdepot in Dorkwerd van K3/Lingedelta komen op twaalf hectare grond maar liefst 24000 zonnecollectoren te staan, die 37,44 megawatt aan energie kunnen leveren. ,,Het wordt het op drie naar grootste zonthermiepark ter wereld”, aldus projectdirecteur Emile Janssens van Novar. ,,We gaan het warme water leveren aan het duurzame nutsbedrijf WarmteStad en kunnen voorzien in ongeveer 40% procent van hun huidige warmtenetbehoefte.”

Toekomst

Novar is overtuigd van zonthermie als nieuwe duurzame energiebron van de toekomst. ,,Het werkt als volgt”, legt Janssens uit. ,,Een zonnecollector vangt, wanneer de zon schijnt, zonlicht op. De collector werkt iets anders dan een zonnepaneel. Een vloeistof wordt door de collectoren gepompt, dat door het zonlicht wordt verwarmd. Deze verwarmde vloeistof wordt grotendeels ondergronds met leidingen verder vervoerd naar het warmtenet. De innovatie vacuümtechniek van het Italiaanse bedrijf TVP Solar in de collectoren verwarmt het water – dat door de collectoren stroomt – tot 90 graden Celsius.”

Een veel gestelde vraag die Janssens krijgt is hoe het park werkt als de zon niet schijnt of als het winter is. ,,Ook voor bewolkte winters biedt de vacuümtechnologie een oplossing. De vacuümtechniek heeft een significante hogere opbrengst dan reguliere collectoren. Verder werken we met een buffervat van twintig meter hoog, waarin 6000 kubieke

meter water aan warmtevoorraad kan worden opgeslagen.”

Bekend

Novar – toen nog werkzaam onder de naam Solarfields - is zeven jaar geleden al begonnen met de eerste plannen voor het park. ,,Zonthermie is nog niet heel erg bekend in Nederland. Wij willen als bedrijf nieuwe technologieën onderzoeken en oplossingen vinden op het gebied van duurzame energie en daar past zonthermie goed bij. Het park is een belangrijk project in het realiseren van een CO2-neutraal en aardgasvrij Groningen.”

Na een lange aanlooptijd van overleg met meerdere partijen en het doorlopen van alle vergunningsprocedures zit Novar momenteel in de afrondingsfase van het innovatieve energieproject, waarin K3/ Lingedelta en de leverancier van de zonnepanelen TVP Solar participeren. Het is

de bedoeling dat het park eind 2023 warmte gaat leveren aan WarmteStad. Met de opbrengst van het zonthermiepark kunnen 2500 tot 2600 bedrijven en huishoudens in Groningen van warm water worden voorzien.

De natuurlijke inpassing van het park in het landschap is van groot belang, vindt Novar. ,,Door een ecoloog is daarvoor een inrichtingsplan geschreven. Na afstemming met omwonenden en betrokken overheden wordt het park op palen gebouwd, waardoor er minder beton gebruikt hoeft te worden en er meer ruimte is voor bloem- en kruidenrijk grasland. Van het 22 hectare grote baggerdepot is 12 hectare bestemd voor zonthermie. Op de overige 10 hectare krijgt de natuur alle ruimte. Dit proces willen we zorgvuldig afronden. De opening van het zonthermiepark zal daardoor waarschijnlijk begin 2024 zijn.” <

De wereld van Floris Hovers in het Drents Museum

Van 1 juli tot en met 13 augustus 2023 presenteert het Drents Museum De wereld van Floris Hovers. Deze solotentoonstelling van ontwerper en kunstenaar Floris Hovers (1976) toont een veelheid aan kleurige fantasiesteden, skylines, miniatuurvoertuigen, houten dieren en meubels. Hovers nodigt de bezoeker uit in zijn bijna volmaakte eenvoudige wereld, waar alle ruimte is voor verbeelding.

Kleur, vorm en constructie

Deze zomer kom je in de grote tentoonstellingszaal ogen tekort. De ontwerpen van Hovers verrassen door hun eenvoud. In zijn werken speelt hij met materialen, kleuren, vormen en constructies. Hovers begint met observeren, onderzoeken en schetsen, waarna hij al gauw overgaat tot het maken. Door te zoeken naar balans komt hij tot de essentie. Het herkenbare ontwerp wat overblijft, spreekt tot de verbeelding van de kijker. Zo treedt Hovers op een speelse manier de volwassen wereld tegemoet, waarbij hij continu zoekt naar een evenwicht tussen functionaliteit en schoonheid.

Herbruikbaar materiaal

In alles wat Hovers ontwerpt en maakt is het proces net zo belangrijk als het eindresultaat. Hij construeert zijn werken met basismaterialen, zoals hout, restmateriaal en honingraat-

karton. Inspiratie haalt Hovers uit vintage houten speelgoed uit de voormalige Oostbloklanden, maar ook uit architectuur. Het zijn vaak simpele, grove industriële vormen en functionele constructies die hem aanspreken.

ArcheToys

Floris Hovers woont in Raamsdonk en werkt in Raamsdonksveer, het dorp waar hij ook is opgegroeid. In 2004 studeert hij af aan de Design Academy Eindhoven, waarna hij in 2006 zijn eigen ontwerpstudio start. Vijf jaar later – in 2011 – wordt Hovers bekroond met de Sanoma Woonaward voor ‘Jong Talent’. Met zijn iconische ArcheToys krijgt hij internationale bekendheid. Deze serie miniatuurvoertuigen is opgenomen in de vaste collectie van het Stedelijk Museum Amsterdam. De ArcheToys worden sinds 2013 in licentie geproduceerd door designlabel Magis (I).

Bouw mee!

Tijdens de tentoonstellingsperiode krijgt iedereen de mogelijkheid om mee te bouwen aan een grote kleurrijke fantasiestad van verschillende materialen. <

Floris Hovers in zijn atelier, 2021, Foto: Niels Jansen

Gekleurde skyline #18, hout, lak, metaal en plastic, Foto: Floris Hovers.

EXPOSITIE-TIP

The Rolling Stones – Unzipped: 60

jaar rockgeschiedenis

Een kijkje in het leven van The Rolling Stones? Bezoek deze zomer de expositie in het Groninger Museum, samengesteld met objecten uit hun persoonlijke archief. The Rolling Stones – Unzipped is de eerste internationale tentoonstelling van en over de wereldberoemde rockband. In totaal worden ruim 400 originele objecten van de Stones geëxposeerd, waaronder zeldzame audio- en videofragmenten, stage designs, albumcovers, iconische kostuums en originele instrumenten, inclusief het drumstel van het in 2021 overleden bandlid Charlie Watts.

Dagboek Keith Richards

Nieuw: beschilderde gitaar

Nieuw in de expositie is de beschilderde gitaar van Keith Richards. De Gibson Les Paul besloot hij te verven toen hij zich verveelde in afwachting van zijn gevangenisstraf, waarschijnlijk in 1967 of 1968. Het schilderen begon bij zijn schoenen, ging verder bij zijn witte laarzen en daarna moest de gitaar eraan geloven. Het instrument is uitgegroeid tot een iconisch stuk.

Een ander persoonlijk object is het dagboek van Keith Richards uit 1963. Het dagboek komt uit zijn eigen verzameling en geeft een inkijkje in de gedachten van de gitarist. Hij schreef over oefensessies, optredens, het aantal toeschouwers en of de band het een beetje goed deed en hoeveel geld ze verdienden. Het dagboek bevat de meest uiteenlopende verhalen.

Slotstuk: een liveshow uit 2016

Verder ervaar je als bezoeker bijna letterlijk de geschiedenis en de indrukwekkende carrière van de rockband in een reconstructie van hun opnamestudio en Londense appartement. Met als slotstuk van de expositie een liveshow van hun concert in 2016 in Cuba in de vorm van een Dolby surround-experience.

Keith Richards Gibson Les Paul Custom, 1957

Diary Keith Richards, 1963. ©Keith Richards Archive

The Rolling Stones – Unzipped Groninger Museum, 2020-2021 ©Peter Tahl

The Rolling Stones ©Claude Gassian

The Rolling Stones – Unzipped is t/m 21 januari 2024 te bezoeken in het Groninger Museum. Bestel tickets via rollingstonesgroningen.nl.

werkenbijduravermeerbouwhengelo.nl

MAAK MEER IMPACT IN GRONINGEN

KOM WERKEN BIJ DURA VERMEER

Wil jij een leuke baan én impact maken? Kom samen met ons Het Goede Doen! Wij zoeken werkvoorbereiders, uitvoerders en timmermannen voor onze woningbouw-, utiliteitsbouw- én renovatieprojecten in Groningen.

Zodra je het groengele gevoel hebt ervaren wil je nooit meer anders. Echt. Bezoek werkenbijduravermeerbouwhengelo.nl voor alle vacatures, video’s, ons merkboek en 6 redenen om vandaag nog door te pakken.