Vraag en Aanbod 2 - 2023

Fried Kaanen koninklijk onderscheiden

Scheidend Koninklijke Metaalunievoorzitter Fried Kaanen heeft tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van Metaalunie in Nieuwegein uit handen van locoburgemeester Rick Verschure van de gemeente Zutphen een koninklijke onderscheiding ontvangen. Kaanen, woonachtig in Zutphen, is benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.

Daarnaast werd hij door de nieuwe Metaalunievoorzitter Mark Helder ook tot erelid benoemd van Metaalunie. Kaanen ontving de eerbetuigingen onder meer omdat hij veel heeft betekend voor de verenigingen Metaalunie en MKB-Nederland en het ondernemerschap in Nederland.

Circulair

De laatste jaren heeft hij zich persoonlijk hard gemaakt voor onder meer de circulaire economie. Als trekker van een van de vijf klimaattafels én als voorzitter van het transitieteam Circulaire Maakindustrie heeft hij een belangrijke bijdrage geleverd. Mede dankzij zijn inzet lukt het om ook daar sámen te werken, over de sectoren heen.

Kaanen maakte, zo zei hij tijdens de bijeenkomst, ‘van de voorbereiding naar een circulaire economie een persoonlijk speerpunt. ‘We zullen anders

moeten gaan nadenken over het gebruik van grondstoffen en producten veel langer in cirkels houden. Samen met de andere teams hebben we als Maakindustrie de agenda’s geschreven.’

Volgens hem is het afgelopen jaar duidelijk geworden dat er geen transitie aan komt, maar dat we er middenin zitten. Kaanen: ‘Het is een transitie

op vele fronten. Op het gebied van klimaat, energie, mobiliteit, circulariteit, en veranderde geopolitieke verhoudingen. Dat gaat gepaard met spanningen. Het zal pijn doen. Maar wij als ondernemers zeggen dan: het biedt kansen.’

Broodnodig

Mark Helder voegde daar nog aan toe: ‘Het is ook broodnodig om slimmer, innoverend en sneller te kunnen produceren. Dat verduurzaming nog urgenter is geworden, zal niemand ontgaan zijn.’ Maar de tijd van alleen dit constateren, is voorbij zei hij: ‘die handschoen moeten we nu echt oppakken.’

www.metaalunie.nl

EVENEMENT

Advanced Manufacturing Belgium: drie metaalbeurzen onder een dak

ANTWERPEN • Beursorganisatie Easyfairs gaat in België de beurzen Welding Week, Subcontracting en Metal samenvoegen onder de naam “Advanced Manufacturing Belgium”. Metal is een nieuw concept, gebaseerd op ‘Journée du Métal’ dat zich richt op de Franstalige Belgische markt. Ook BIL, Belgisch Instituut voor lastechniek, zal tijdens Welding Week haar tweejaarlijkse lassymposium organiseren.

Op 22 en 23 november 2023 komt de volledige Benelux metaalsector samen tijdens Advanced Manufacturing Belgium met hieronder drie shows. Naast het gekende Welding Week, dé beurs voor de lasprofessional en de vakbeurs Subcontracting, het event voor industriële toeleveranciers lanceren beursorganisator Easyfairs een nieuw event: Metal. Op de nieuwe vakbeurs ontdekken metaalbewerkende professionals de nieuwste oplossingen in verspanen,

plaatbewerking, oppervlaktebehandeling, 3D-printen en vele meer.

Positief

In juni 2022 vond de eerste editie van Journée du Métal plaats, een nieuw beursconcept van één dag met all-in standen gericht op de Franstalige markt. Met 70 exposanten en 715 Frantalige bezoekers werd dit vernieuwende concept, volgens Easyfairs een succes. Op Journée du Métal stonden zowel exposanten met las-, metaal- als toeleveringsoplossingen. ‘Deze combinatie werd door onze bezoekers, exposanten en strategische partners heel positief bevonden’, klinkt het.

Volledig

Eerder onderzoek na Welding Week en Subcontracting 2019 gaf volgens de beursorganisator ook aan dat onze bezoekers graag de volledige oplossingsketen wilden zien.

Champagne aan het einde van de avond, scheidend voorzitter Fried Kaanen en zijn opvolger Mark Helder. (Foto: Vraag&Aanbod – Rolf Elling)

‘Het is een transitie op vele fronten'

PERSONALIA

Jan Willem Erisman

wordt voorzitter Wetenschappelijke Klimaatraad

DEN HAAG • De ministerraad heeft op voordracht van minister Jetten voor Klimaat en Energie besloten prof. dr. ing. Jan Willem Erisman per 1 maart 2023 te benoemen als voorzitter van de Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR). Deze ona ankelijke adviesraad gaat het kabinet adviseren over het klimaatbeleid.

Erisman is het eerste lid van de adviesraad dat is benoemd. De werving van de overige leden van de WKR is momenteel in volle gang.

In het coalitieakkoord is afgesproken om een ona ankelijke wetenschappelijke adviesraad in te stellen om het kabinet te adviseren over het klimaatbeleid. De WKR kent een multidisciplinaire samenstelling en gaat uit maximaal tien leden bestaan, waaronder een voorzitter. De adviesraad is een ona ankelijk, wetenschappelijk adviescollege dat gevraagd en ongevraagd advies geeft aan regering en parlement op basis van wetenschappelijke kennis, over het te voeren klimaatbeleid.

Prof. dr. ing. Erisman is hoogleraar Milieu en Duurzaamheid bij het Centrum voor Milieuwetenschappen aan de Universiteit Leiden. Daarvoor was hij directeur-bestuurder van het Louis Bolk Instituut, een instituut dat internationaal advies geeft over en onderzoek doet naar duurzame landbouw, voeding en gezondheidszorg.

www.rijksoverheid.nl

Advanced Manufacturing Belgium: drie metaalbeurzen onder een dak vervolg van voorpagina

Nieuw voor de drie vakbeurzen onder Advanced Manufacturing Belgium zijn de all-in standen. Deze hebben een groot open karakter zonder frieslijst en een grote bedrukte achterwand met visuals van de exposanten. ‘De producten van de exposanten maken zo bijna deel uit van de wandelgangen waardoor bezoekers veel sneller contact zoeken. Dankzij de grote op maat gemaakte bedrukte achterwand weet de bezoeker ook direct welke oplossingen de exposant te bieden heeft.’

Lassymposium

Tijdens de combinatiebeurs zal ook BIL, Belgisch Instituut voor lastechniek, haar lassymposium organiseren.

Dat lassymposium wordt om-en-om georganiseerd met NIL, Nederlands Instituut voor de lastechniek. Het ene jaar is NIL de organisator en vindt het evenement in Nederland plaatst, de editie erop is het de beurt aan BIL.

Advanced Manufacturing vindt plaats op 22 & 23 november 2023 in Antwerp expo.

Trend reshoring zet door

HEIST-OP-DEN-BERG (BE) • Er is duidelijk sprake van een trend van reshoring, het fenomeen waarbij bedrijven productie uit lageloonlanden terughalen naar Europa. Dat stelt automatiseringsspecialist RoboJob, dat vooral een opvallend stijgende vraag van automatiseringsoplossingen ziet in Frankrijk en Duitsland.

‘We voelen dat klanten op zoek zijn naar een manier om hun productie hier te optimaliseren, ondanks dat het moeilijk is om personeel te vinden. In Duitsland en Frankrijk zien we toch wel een opvallend stijgende vraag zien sinds de covidperiode’, zegt Helmut De Roovere, CEO van Robojob dat daarom in maart deelneemt aan de metaalbewerkingsbeurzen Intec (DE) en Global Industrie (FR).

Er is volgens Robojob, dat automatische laad- en losinstallatie maakt voor CNC-machines, al een hele tijd duidelijk dat er een golf van reshoring op gang komt. Bedrijven halen massaal hun productie weg uit lageloonlanden en openen fabrieken op eigen bodem. ‘Dat zien we niet alleen in de Verenigde Staten, maar ook in Europa.’

Loonkosten

Een van de redenen voor bedrijven om terug ‘naar huis’ te komen, zit hem volgens het Belgische bedrijf in de oorspronkelijke drijfveer voor de massale offshoring van de voorbije twee decennia, namelijk de loonkosten. ‘Het verschil in loonkosten is helemaal niet meer zo groot als vroeger.’ Daarnaast weegt de explosief gestegen transportprijs door in de productprijs en is de betrouwbaarheid van het transport afgenomen. ‘Bedrijven willen risico’s op het vlak van supply chain tegengaan, dus ze maken die ketting eenvoudigweg korter’, zegt De Roovere hierover.

Krapte arbeidsmarkt Robojob voelt de reshoring-trend volgens eigen zeggen vooral door de stijgende vraag naar automatiseringsoplossingen. Daarbij speelt ook de krapte op de arbeidsmarkt een rol. ‘Hier bij ons kreunen productie-afdelingen nog steeds onder een groot personeelstekort. Automatisering is dan ook een logische stap’, klinkt het.

www.robojob.eu/en

BUSINESS Grootste order elektrische bussen voor VDL

VALKENSWAARD • Openbaarvervoerbedrijf EBS zal in december 2023 met 193 nieuwe generatie VDL Citea’s de nieuw gevormde concessie Zaanstreek-Waterland starten. De voertuigen, volledig gebaseerd op een elektrische aandrijfl ijn, zullen vanaf september worden geleverd. Voor VDL Bus & Coach is dit de grootste order elektrische voertuigen tot nu toe.

VDL Bus & Coach levert zestig nieuwe generatie VDL Citea’s van het type LE-122 en 133 VDL Citea’s LE-135. De VDL Citea’s LE-135 worden zowel in R-Net als in M-Net uitvoering geleverd. De voertuigen worden voorzien van batterijpakketten met respectievelijk een capaciteit van 490 kWh (LE122) en 552 kWh (LE-135).

Nieuwe vloot

Wij zijn enorm trots dat VDL Bus & Coach de volledige nieuwe vloot voor deze nieuw samengestelde concessie mag leveren’, aldus Rolf-Jan Zweep, die per 1 januari de rol van CEO bij VDL Bus & Coach van Paul van Vuuren heeft overgenomen. ‘EBS en VDL zijn

goede bekenden van elkaar. Eerder mochten we EBS al bedienen met 10 elektrisch gelede voertuigen voor de concessie Waterland en 23 elektrische zogeheten low-entry voertuigen in Haaglanden. Ook de nieuw te leveren bussen zullen jaarlijks veel kilometers gaan rijden. De nieuwe generatie VDL Citea is daar uitermate geschikt voor door zijn e ciënte energieverbruik en optimale rij-eigenschappen. De voertuigen zullen luxe en huiselijk worden ingericht, waardoor de busrit als een aangename manier zal worden ervaren om op de plaats van bestemming te komen.’

Nieuwe generatie

Sinds de introductie van de eerste VDL Citea SLF-120 Electric in 2013, heeft VDL Bus & Coach zich sterk gericht op elektrische mobiliteit. Vanuit de VDL-visie is een nieuw busconcept ontwikkeld, volledig gebaseerd op een elektrische aandrijflijn, dat klaar is voor de toekomst en waarbij zero emissie vanzelfsprekend is. Batterijen in de vloer, zijwanden van composiet uit één stuk, slim energiemanagement, een uitgekiend

klimaatsysteem en een ergonomische chauffeursomgeving. Met deze vijf belangrijke innovaties heeft VDL Bus & Coach het productgamma van de nieuwe generatie VDL Citea geïntroduceerd, dat bestaat uit vier verbeterde lengtevarianten en vijf types. De nieuwe generatie VDL Citea is in verschillende landen verkocht

en wordt in verschillende steden en gebieden ingezet, waaronder in Nederland (Eindhoven en Amsterdam), Finland (Kotka en Lahti), België (geheel Vlaanderen), Duitsland (Oberhausen en Braunschweig) en Frankrijk (Bordeaux). www.vdlbuscoach.com/nl

VDL Bus & Coach levert zestig nieuwe generatie VDL Citea’s.

ECONOMIE RoboJob merkt trend in Frankrijk en Duitsland

09FOTB_BijschriftInFoto

Rijk zet in op forse versnelling woningbouw

DEN HAAG • Om de woningbouwontwikkeling fors te versnellen heeft minister De Jonge het ‘Plan van aanpak versnellen processen en procedures woningbouw’ naar de Tweede Kamer gestuurd. Het plan bevat meerdere versnellingsacties die ervoor moeten zorgen dat de gemiddelde ontwikkeltijd van woningbouwprojecten omlaaggaat.

Minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening Hugo de Jonge: 'Het bouwen van een woning, van plan tot realisatie, duurt gemiddeld 10 jaar. Dit moet en kan korter. Er zijn voorbeelden van projecten die binnen 3 jaar worden gerealiseerd. En het kan nog sneller. Dit plan van aanpak moet ervoor zorgen dat de bouw op alle fronten wordt versneld. Daarbij willen we het ‘not in my backyard’-sentiment doorbreken. We zijn het aan alle woningzoekenden verplicht om alles te doen wat in ons vermogen ligt om de woningbouw te versnellen.'

Ook moet er innovatiever en meer

industrieel gebouwd gaan worden. Voor elk project gelden nu andere eisen en verplichtingen. Dit kost tijd en geld. Om industriële woningbouw op te schalen wordt samen met de sector gekeken naar mogelijkheden voor verdere standaardisatie. Opdrachtgevers kunnen ook gezamenlijk zorgen voor standaardisatie en het opschalen van de industriële productie. Door de vraag met meerdere partijen te bundelen kunnen bouwers hun productiecapaciteit optimaal benutten waardoor er ruimte is voor innovatie en kostprijsverlaging.

Het Rijk neemt regie door over deze punten versnellingsafspraken te maken in regionale woondeals, met projecten versnelling te realiseren en door de inzet van versnellingstafels. Aan deze versnellingstafels overleggen overheden, woningcorporaties en marktpartijen over de voortgang van de realisatie van de woningbouwopgave. Hierbij worden mogelijke knelpunten besproken en oplossingen gecreëerd. www.rijksoverheid.nl

SUBSIDIE 108 miljoen euro subsidie voor project Furec

GEERTRUIDENBERG • Het Furec-project van RWE, dat circulaire en groene waterstof wil produceren uit niet-recyclebaar vast huishoudelijk afval in Limburg, heeft een financiering van 108 miljoen euro ontvangen van het Innovatiefonds van de EU.

De financiering door het Innovatiefonds van de EU is een cruciale mijlpaal voor de voortgang van het Furec-project, aangezien er een totale investering van meer dan 600 miljoen euro nodig is om het hele project uit te voeren. Dankzij deze toegezegde financiering kan RWE door met de verdere ontwikkeling van het project, zoals het verkrijgen van de nodige toestemmingen en vergunningen. Tegelijkertijd gaat het bedrijf contracten afsluiten met leveranciers voor de installaties, potentiële afnemers van waterstof en CO₂ en bedrijven die afval in geschikte hoeveelheden en kwaliteit leveren. Een definitief investeringsbesluit moet in 2024 worden genomen.

Furec ontvangt financiering uit het EU-innovatiefonds, dat voor 100 procent wordt gefinancierd door het EU-emissiehandelssysteem (ETS). Het fonds zal naar verwachting ongeveer 38 miljard euro steun verlenen voor de commerciële demonstratie van innovatieve koolstofarme technologieën in de periode 2020-2030. benelux.rwe.com

FME: 'Krachtig optreden EU'

ZOETERMEER • FME vindt dat Nederland steun moet zoeken bij de Europese Commissie en de lidstaten om te bewerkstelligen dat Europa een standpunt inneemt bij de door de VS afgekondigde verregaande exportbeperking van chiptechnologie naar China.

Nederland is wereldwijd één van de belangrijkste leveranciers van machines die worden gebruikt bij de productie van chips. ‘In deze tijd van snelle technologische ontwikkelingen, digitalisering en geopolitieke spanningen is nationale en Europese strategische autonomie van groot belang’, zegt FME-voorzitter Theo Henrar. ‘Nederland is gebaat bij een meer eensgezind en krachtig optreden van de EU.’

Excelleren

Een nog verdergaande exportbeperking heeft negatieve gevolgen voor de Nederlandse en de Europese economie en voor een aantal individuele bedrijven, die tientallen procenten van hun omzet uit China halen. Henrar: ‘De digitale economie is de afgelopen

Banken een zegen of gruwel?

vijftien jaar 2,5 keer harder gegroeid dan de analoge. Halfgeleider-en chiptechnologie ligt aan de basis van deze groei. Om ons toekomstig verdienvermogen te verzekeren is het belangrijk om als natie te excelleren in de mondiale digitale economie. Er moet dus ruim baan zijn voor onze Hollandse digitale kampioenen, binnen de door de EU vastgestelde grenzen.’

FME vindt ook dat Nederland veel meer de samenwerking moet opzoeken met serieuze halfgeleidernaties die China omringen, zoals Zuid-Korea, Taiwan en Japan.

Zo’n 15 jaar geleden werd ik ondernemer. Daarvoor was geld nooit een probleem, behalve de hoogte van mijn eigen salaris. Financiering van plannen in een ‘corporate omgeving’ hing bij mij als loonslaaf af van de kwaliteit van het plan en niet van financiering. In de corporate omgevingen moest wel regelmatig bezuinigd worden, maar groei was van belang. Goede plannen die voor groei zorgde konden altijd wel op steun en financiering rekenen. Hoe anders is dat als ondernemer. Zeker nu veel bedrijven gebruik konden maken van belastinguitstel vanwege Corona en daardoor een hoge schuldenlast hebben, zijn plannen sterk a ankelijk van financiering. Mijn eerste bedrijf had tijdschriften, waarvan 80 procent van de omzet in september binnenkwam. Bij de koop van het bedrijf was het nog verlieslatend en dus brandde geen bank zijn vingers eraan. Toen in mei de bodem van de schatkist in zicht kwam was er veel overredingskracht nodig om bij de Rabobank een seizoen krediet tot september los te peuteren. Dat kwam er uiteindelijk, maar ondanks een verwaarloosbaar risico voor de bank was het niet eenvoudig. Langs vele loketten en een sterke overredingskracht kwam het uiteindelijk zover. Het is de vraag of dat in het huidige ‘spreadsheet’ tijdperk met onverbiddelijke ratio’s nog steeds zou kunnen. Vorig jaar verlieslatend, dan geen bankkrediet. Of nog erger, vallen ratio’s een jaartje buiten de limieten, bijvoorbeeld door Corona trekt een bank even makkelijk haar kredietfaciliteit weer in. Banken een gruwel. Aan de andere kant is ons financiële systeem zodanig dat niemand, op de staat na, zo goedkoop kan lenen als een bank en dus zijn bankleningen voor bedrijven nog relatief goedkoop. Zeker als gebruik gemaakt kan worden van staatsgaranties zoals een borgstellingskrediet. Aandeelhouders vragen meer rendement om hun beschikbaar gestelde vermogen en lenen via andere platforms levert steevast hogere rentes op. Voor vastgoed zijn er wel alternatieven als Mogelijk en Briqwise, maar wil je überhaupt kapitaalbeslag in de vorm van vastgoed in je onderneming? Banken zijn een goede keus voor relatief goedkope groeifinanciering als je onderneming in de basis gezond is. Banken een zegen dus. Tips voor financiering: Trajecten kosten veel tijd, 6 maanden is geen uitzondering dus begin vroeg. Alles begint met een goed businessplan en liquiditeitsprognose. Je accountant of een financieringsdeskundige kan daarbij helpen.

Joachim Driessen, onafhankelijk adviseur Reageren?

E-mail: rolfelling@vraagenaanbod.nl

FME: ‘Krachtig optreden EU voor NL export chiptechnologie.’

Sterk herstel binnenlandse orderpositie, export onder druk

NIEUWEGEIN • Na ruim een jaar van een geleidelijk afnemende groei, leek het derde kwartaal van vorig jaar een harde terugval van activiteiten in te luiden. Aan het einde van het vierde kwartaal van 2022 is van terugval echter geen sprake meer. Met uitzondering van de buitenlandse orderpositie geeft de mkb-maakindustrie aan dat het zich in het vierde kwartaal veel beter ontwikkeld heeft dan het derde kwartaal, zo blijkt uit de Koninklijke Metaalunie Economische Barometer over het vierde kwartaal van 2022.

De waardering van de orderpositie is in het vierde kwartaal positiever dan drie maanden geleden. De verwachtingen voor het eerste kwartaal van 2023 zijn niet positief, maar minder negatief dan dat deze eind september waren. Vanaf het derde kwartaal van 2020 kende de binnenlandse orderpositie een stabiele groei. In het derde kwartaal van 2022 was het hier vrij abrupt mee gedaan, maar in het vierde kwartaal gaat de groei weer verder. Bij 35 procent van de bedrijven is de binnenlandse orderpositie toegenomen (was 20%), terwijl deze bij 16 procent is afgenomen (was 30%). Het vierde kwartaal kent daarmee een groei bij, per saldo, 19 procent van de bedrijven. Ook de waardering van de binnenlandse orderpositie is weer op het betere niveau van het tweede kwartaal van 2022. 47 procent van de ondernemers waardeert de binnenlandse orderpositie eind 2022 als positief, terwijl maar 10 procent deze als negatief waardeert. Een kwartaal eerder was dit nog maar 30 procent positief en 20 procent negatief, een duidelijke verbetering. De

verwachtingen voor het eerste kwartaal van 2023 zijn aanmerkelijk minder negatief dan aan het einde van het derde kwartaal. Bijna 20 procent van de geënquêteerde bedrijven geeft aan een betere orderpositie voor het eerste kwartaal te verwachten, terwijl een kwart van hen juist een verslechtering van de binnenlandse orderpositie verwacht. Per saldo negatief 5 procent, dat was in het vorig kwartaal negatief 19 procent. De gemiddelde orderportefeuille in weken is van gemiddeld 9,7 naar 11,2 weken.

Orderpositie buitenland

De ontwikkeling van de orderpositie buitenland is beduidend minder gunstig dan die van het binnenland. In het eerste kwartaal van 2022 nam de orderpositie buitenland nog toe ten opzichte van het kwartaal ervoor. In de drie kwartalen daarop is deze per saldo afgenomen. In het vierde kwartaal geeft een derde van de exporterende bedrijven aan dat de exportportefeuille is afgenomen, terwijl slechts 16 procent aangeeft dat deze is toegenomen. Deze structurele afname van de orderpositie buitenland leidt tot een weinig positieve waardering van de orderpositie buitenland. Het aandeel bedrijven dat de orderpositie buitenland positief waardeert, is gelijk aan het aandeel bedrijven dat dit negatief waardeert. Per saldo nul, terwijl dit voor de binnenlandse orderpositie per saldo positief 37 procent is. De verwachtingen van de orderpositie buitenland voor het eerste kwartaal van 2023 zijn daarentegen positiever dan in het voorgaande halfjaar. 27 procent van de exporterende bedrijven verwacht een groei van de

orderpositie buitenland, terwijl 20 procent een krimp van de orderpositie verwacht.

Prijzen

Sinds het uitbreken van de coronapandemie heeft de Nederlandse industrie te maken met sterk oplopende prijzen. Materiaalprijzen stegen als eerste, maar zijn voor een belangrijk deel ook al weer gedaald. Daarnaast zijn de energieprijzen sterk gestegen, maar ook andere kosten zoals loonkosten nemen toe. Aan het einde van het tweede kwartaal gaf ruim een kwart van de bedrijven aan dat de doorgevoerde prijsverhogingen onvoldoende zijn om de hogere (inkoop)kosten te compenseren. In het derde kwartaal neemt het aantal bedrijven dat de hogere kosten aan de afnemers niet kan doorbelasten toe tot 30 procent. In het vierde kwartaal ligt dit weer ongeveer op het niveau van het tweede kwartaal: 3 procent kan bijna geen prijsverhoging doorvoeren en 21 procent van de respondenten kan een belangrijk deel van de kostenstijging niet doorberekenen aan de afnemers, samen bijna een kwart van de respondenten. De overige 76 procent kan de kosten voor een belangrijk deel of helemaal doorbelasten aan de klant.

Personeel

Bij de bedrijven die deze Economische Barometer invulden, werken gemiddeld 20 medewerkers, 18 medewerkers in vaste dienst en 2 medewerkers met een flexibel contract. De gestage groei van het aantal medewerkers van het afgelopen anderhalf jaar leek in het derde kwartaal tot stilstand te zijn gekomen, maar neemt in het vierde

kwartaal weer wat toe. Bij 13 procent van de bedrijven werken meer mensen in vaste dienst dan een kwartaal eerder, terwijl dit bij 10 procent van de bedrijven juist minder is. Van de metaalwarenbedrijven geeft een kwart aan dit kwartaal meer personeel in vaste dienst te hebben.

Personeel

De vraag naar personeel blijft groot. Net als in het derde kwartaal heeft ook in het vierde kwartaal van 2022 de helft van de geënquêteerde bedrijven tenminste een vacature openstaan. Dit was in de eerste helft van 2022 ongeveer 57 procent. De aan de bouw toeleverende bedrijven en machinebouwers hebben de meeste vacatures uitstaan. Afgezet tegen alle medewerkers heeft de mkb-maakindustrie in het vierde kwartaal gemiddeld voor 5 procent van het personeelsbestand aan vacatures openstaan. Dat is overigens wel minder dan in de eerste drie kwartalen van 2022. Net als voorgaande kwartalen verwachten de meeste sectoren niet dat ze alle openstaande vacatures in het komende hal aar kunnen invullen, zij het dat het aandeel ten opzichte van voorgaande kwartalen wel wat is afgenomen. De bedrijven verwachten 80% van de openstaande vacatures de komende periode in te kunnen vullen (dit was 70%).

Winstgevendheid

Als gevolg van de toename van de orderpositie is ook de winstgevendheid toegenomen ten opzichte van het derde kwartaal van 2022. Bij 34 procent van de bedrijven is het bedrijfsresultaat in het vierde kwartaal toegenomen (was 13%), terwijl dit bij 17

procent is afgenomen (was 38%). De waardering van het bedrijfsresultaat ligt in het vierde kwartaal aanmerkelijk hoger dan in voorgaande kwartalen. Nu geven zes op de tien respondenten aan tevreden te zijn met het bedrijfsresultaat, slechts 5 procent waardeert het bedrijfsresultaat als negatief. Over het verwachte bedrijfsresultaat voor het eerste kwartaal van 2023 is men voorzichtiger: 16 procent geeft aan een beter resultaat te verwachten, terwijl 22 procent een slechter resultaat verwacht. Ook de winstgevendheid is toegenomen ten opzichte van het derde kwartaal. Driekwart van de bedrijven geeft aan winst te maken, een op de vijf draait quitte en 5 procent maakt verlies.

Investeringen machines

In het derde kwartaal maakten alle perikelen rondom Oekraïne, de stijgende prijzen en de teruglopende orderposities, dat de lange termijnverwachting steeds onzekerder werd. Dit kwam tot uiting in de te verwachten investeringen in machines. Deze was sinds het uitbreken van corona in het eerste kwartaal van 2020 niet zo negatief geweest. In het vierde kwartaal van 2022 is de stemming behoorlijk omgeslagen. Nog steeds zijn er meer ondernemers die verwachten minder te investeren in machines, dan er ondernemers zijn die verwachten juist meer te gaan investeren. Maar het aandeel ondernemers dat verwacht meer te gaan investeren is toegenomen van 13 procent naar 20 procent, terwijl het aantal ondernemers dat verwacht minder te gaan investeren is afgenomen van 50 naar 28 procent.

'Bij 34 procent van de bedrijven is het bedrijfsresultaat in het vierde kwartaal toegenomen'

ECONOMIE Vanaf het derde kwartaal van 2020 kende de binnenlandse orderpositie een stabiele groei

Bij 34 procent van de bedrijven is het bedrijfsresultaat in het vierde kwartaal toegenomen.

•

•

BIBUS nieuw bedrijf op degelijke fundamenten

Evert Bruinekool

Mparts BV en BIBUS

Romicon BV gaan samen verder. Vanaf 1 januari 2023 zijn de ondernemingen één team vanuit Meer en Duin in Lisse.

Onder de nieuwe naam BIBUS BV als volle dochter van het Zwitserse in 1947 opgerichte bedrijf BIBUS Holding AG.

Het streven is om binnen vijf jaar een van de grotere totaalleveranciers in de Benelux te worden voor sectoren als de machine- en apparatenbouw, de verpakkingswereld, alsmede de maritieme en medische sector.

BIBUS BV wordt de komende jaren in fasen verlegd van een handelsonderneming naar ontwikkelpartner en totaalleverancier.

Breed assortiment

‘One-stop-shopping en het leveren van toegevoegde waarde. Dat

zijn de belangrijkste doelen voor de korte- en middellange termijn voor BIBUS’, aldus managing director en partner Stefan van der Beek. ‘Ons totale assortiment omvat inmiddels ruim 45.000 verschillende artikelen. Van mechanische en pneumatische componenten tot componenten op het gebied van mechatronica, procestechniek, milieutechniek, opspansystemen en machines.’

Door het omvangrijke productenpakket hebben de engineers van BIBUS voortaan de mogelijkheid om

reeds in het ontwikkeltraject van projecten zeer diverse oplossingen met A-merken aan te bieden. ‘Door oplossingsgericht mee te denken in de ontwikkelingsfase van projecten kunnen de engineers van BIBUS moeiteloos de meest kostene ciënte, veilige, kwalitatief hoogwaardige of innovatieve oplossingen adviseren en realiseren’, stelt Van der Beek. ‘Dit resulteert in een lagere ‘total cost of ownership’.’ In de laatste fase bij een project betrokken worden, zorgt niet altijd voor de beste oplossing of

brengt hogere kosten met zich mee.

Alleen A-merken

BIBUS vertegenwoordigt momenteel 27 A-merken vanuit de hele wereld, zoals Bansbach, ACE, Halder, Boteco, CKD, Ross, Airtac, Matrix, Mahr en Secoh. Al deze producten zijn verdeeld over vijftien productgroepen, namelijk bedienen, machine-elementen, bevestigen, bekabelen, beschermen, robotaccessoires, dempingstechniek, aandrijven, pneumatiek, procestechniek, vacuümtechniek, meet- en regeltechniek, opspannen, machines en pompen.

Inmiddels is er gestart met de lancering van een omvangrijk pakket pneumatiek met maar liefst 15.000 pneumatiekcomponenten van bekende A-merkfabrikanten. Componenten variërend van rotatieremmen, veiligheidsdempers, flowmeters en -controllers, manifolds met I/Olinks en grijpers tot pneumatische cilinders. ‘Bij het voormalige BIBUS Romicon is immers al veel expertise aanwezig op pneumatisch gebied’, stelt Van der Beek. ‘Na integratie van de 15.000 pneumatische producten binnen de ICT-structuur van het voormalige Mparts, kon het team direct starten met ‘cross selling’ ofwel deze nieuwe producten aanbieden bij onze bestaande klanten en vice versa.’

Totaalleverancier

‘Op pneumatisch gebied is het streven om uit te groeien tot totaalleverancier om vervolgens binnen vijf jaar organisch de overstap te maken naar ‘system integrator’. Niet alleen op pneumatisch gebied wordt het assortiment verder uitgebreid en geoptimaliseerd, ook op het gebied van mechatronica, elektrische en mecha-

Roberto Deola ceo Bibus AG (l) en Stefan van der Beek (r) ceo Bibus.

Het totale assortiment omvat inmiddels ruim 45.000 verschillende artikelen.

BUSINESS Het streven is om binnen vijf jaar een van de grotere totaalleveranciers in de Benelux te worden

nische aandrijftechniek worden momenteel grote stappen gezet. De bedoeling is dat dit segment een groot speerpunt van het bedrijf wordt’, vertelt Van der Beek.

Het gezamenlijke productenpakket is inmiddels ondergebracht in één SAP-database, waaruit voortaan ‘live’ documentatie kan worden geprint op elke gewenste locatie en foto’s, werktekeningen en STEP/CAD-bestanden van bijna alle producten kunnen worden gedownload naar een eigen omgeving voor verdere verwerking. Eventuele aanpassingen in de SAP-database worden ‘real time’ doorgevoerd op de website en de webshop. In vijf maanden was de verkoop en uitwisseling in aandelen een feit, Van der Beek is aandeelhouder van BIBUS geworden: ‘Het bovenstaande integratieproces was het afgelopen jaar een monsterklus, we blikken met trots terug. Het fundament voor BIBUS is gelegd.’

Nieuwe medewerkers

Tijd nu om met volle kracht vooruit te gaan en onze middellange doelen te realiseren, namelijk totaalleverancier en system integrator worden voor de maakindustrie. ‘De gezamenlijke omzet in de Beneluxmarkt is circa 6,5 miljoen euro.’ Als alles conform planning verloopt dan verwacht Van der Beek dat de omzet jaarlijks tot zeven procent stijgt in de bestaande markten. Door de te verwachten omzetstijging zal ook het team verder moeten worden uitgebreid in de komende periode. Onlangs zijn er al twee engineers aangenomen. Het team bestaat inmiddels uit achttien medewerkers. ‘Handjes is moeilijk maar medewerkers willen graag bij ons werken, als ze de platte vriendelijke organisatie leren kennen.’

‘Ik verwacht aan medewerkers te kunnen komen ondanks de krapte op de arbeidsmarkt. De komende tijd zullen er al snel vijf engineers nodig zijn om als system integrator te kunnen werken. Onze krachten bundelen en onze schouders eronder zetten, dan zijn we over vijf jaar vanaf nu als totaalleverancier en system integrator niet meer weg te denken uit de Benelux markt.’

Samen sterk

Roberto Deola, CEO BIBUS AG, antwoordt op de vraag waarom Mparts: ‘We willen met lokale partners uitbreiden, Mparts werkt al lang samen met Bansbach Easylift GMBH. De referenties en feedback over dit bedrijf zijn extreem goed vanuit Bansbach. Voor ons een reden

om Mparts in ons bedrijf als dochteronderneming eenenvijftig op te nemen samen met BIBUS Romicon.’

Van der Beek wil meer gaan doen als leverancier van systeemoplossingen, dat past goed bij de strategie en werkwijze van BIBUS Holding. ‘Toen was de keuze eenvoudig.’

‘We zitten in een markt waar consolidatie plaatsvindt, merken worden minder waard’, zegt Van der Beek. ‘Dat houdt ergens op, dan is het goed dat je je bij een grote partij aansluit die hebben meer salespower. De BIBUS Holding heeft een decentraal management en de cultuur sluit goed aan bij die van ons.’ BIBUS krijgt hierdoor ook meer kansen in mechatronicamarkt. ‘Dat is een hele belangrijke voor de toekomst, details geef ik nog niet, de plannen zijn er.’ Een andere reden is ook dat achter BIBUS nu een kapitaalkrachtige moeder zit waardoor met eventuele uitbreidingen sneller geschakeld kan worden.

Verder kijken

Het overnamepad is ook een van de redenen om toe te treden tot de BIBUS Holding stelt Van der Beek: ‘Het komt voor dat er goede bedrijven zijn die geen opvolging hebben, als de pensioenleeftijd nadert. Als die passen bij BIBUS BV zou ik ze met een sterke moeder makkelijker kunnen overnemen en hoef ik dit niet alleen privé te dragen.’ Hij kijkt naar de markt en kent de lokale markt veel beter dan Zwitserland. ‘Ik zie en hoor veel in de Nederlandse markt.’

‘Ik verwacht aan medewerkers te kunnen komen ondanks de krapte op de arbeidsmarkt'

Op pneumatisch gebied is het streven om uit te groeien tot totaalleverancier.

BIBUS vertegenwoordigt momenteel 27 A-merken vanuit de hele wereld.

Staalprijzen weer in de lift

WIJCHEN • Een punt wat bij veel staalfabrieken tegenwoordig hoog op de agenda staat is het uiteindelijk (bijna volledig) energie neutraal produceren van staal (lees: groen staal). Veel staalproducenten zijn hier al druk mee bezig, zitten momenteel in een overgangsfase en andere staalfabrikanten zullen snel (moeten) volgen.

Buiten het feit dat dit enorm zal bijdragen aan een vermindering van schadelijke uitstoot, is het voor de staalfabrieken ook van groot belang om hieraan te voldoen omdat verwacht wordt dat de staalverwerkende bedrijven hier binnen afzienbare tijd meer en meer om zullen gaan vragen. Dat valt te lezen in het eerste Staaljournaal van Noviostaal van het nieuwe jaar.

Kentering

Onder andere door vakantiesluitingen en het onderhoud van machines vertraagt de staalmarkt traditioneel altijd wat aan het eind van ieder jaar en aan het begin van het nieuwe. Alhoewel de staalprijzen in het midden van december 2022 toch nog wat onder druk stonden, ziet Noviostaal de laatste dagen van december en de eerste weken van januari toch een overduidelijke kentering in de markt.

Staalproducenten zijn eind december op de markt teruggekeerd met hogere staalprijzen dan de periode ervoor. Vooralsnog ziet het ernaar uit dat ze dit prijsniveau vast kunnen houden en wellicht zelfs nog verder kunnen laten stijgen. Dit zou kunnen betekenen, dat door alle productiebeperkingen van de staalfabrieken afgelopen tijd, de spreekwoordelijke staalbodem inmiddels al is bereikt.

Natuurlijk zullen de producenten er alles aan doen om dit nieuwe prijsniveau te behouden met als doel nog hogere staalprijzen in de toekomst.

COVID-19, energie uitdagingen, de oorlog in Oekraïne en het feit dat in China het nieuwe jaar pas vanaf over een paar dagen begint, zijn factoren die de staalprijzen absoluut kunnen beïnvloeden. De orderboeken van de fabrieken lijken echter vol te lopen voor Q1 2023, levertijden lopen uit, grondstofprijzen als ook de basisprijzen voor staal zijn aan het stijgen, handelaren lijken meer en meer te kopen, dus heel veel signalen dat de staalprijzen nog verder zullen gaan stijgen in de komende periode.

Nieuwe prijzen

Traditioneel proberen de staalfabrieken bij aanvang van het nieuwe jaar een prijsverhoging door te voeren.

In het StaalJournaal van vorige maand hintte Noviostaal daar al op, want er waren in december diverse signalen, waardoor een naderende prijsstijging niet uit te sluiten viel. Nu medio januari heeft het prijsniveau voor kwartaals- c.q. hal aarlijkse contracten én op de spotmarkt zich inderdaad aanzienlijk opwaarts ontwikkeld . De grootste Europese staalproducent, ArcelorMittal, kondigde begin januari een minimum basisprijs voor warmgewalste coils aan van 760 euro per ton, voor koudgewalste coils 860 euro en verzinkt materiaal 880 euro. De meeste collega-producenten volgden dat beleid en pasten hun prijzen aan. En om met de deur in huis te vallen:

nieuwe prijsverhogingen zijn binnenkort wederom niet uit te sluiten.

Als argumenten voor de stijging werden genoemd de hogere prijzen voor energie, ijzererts en schroot plus -naar men zegt- fors méér geboekte opdrachten. De markt is inderdaad behoorlijk opgeveerd en die conclusie wordt onderbouwd doordat fabrieken langere levertijden afgeven. Het besluit van de Europese marktleider moet overigens ook gezien worden in het kader van de onderhandelingen met de automobielindustrie. Overeengekomen prijzen zijn daarbij leidend voor de contracten in andere sectoren. Maar ook de marktsituatie in Azië is andermaal van invloed op de Europese markt.

China

Sinds de Chinese regering in de afgelopen maand de COVID-19 maatregelen versoepeld heeft is de vraag naar staal behoorlijk hersteld en de vooruitzichten voor een groter verbruik in 2023 zijn positief, gekeken naar de economische impulsen die de nationale regering geeft. Later deze maand wordt het Chinese Nieuwjaar gevierd en vooruitlopend op die te verwachten betere vraag daarna hebben veel producenten forse orders voor diverse grondstoffen geplaatst.

De prijzen van vooral ijzererts, cokes en schroot vertonen sinds begin vorige maand een stijgende lijn. Hoewel er voor steenkool, een andere voor de staalproductie benodigde grondstof, nu nog slechts weinig meer betaald werd, wordt er voor ijzererts en cokes inmiddels ruim twintig procent meer gevraagd. De schrootprijs steeg met bijna 25 procent.

De aanname is dat ook steenkool binnenkort duurder gaat worden. Dit omdat door de verwachte toename van de staalproductie in China er meer van deze grondstof benodigd is. Weliswaar kan China nog steeds goedkoop steenkool uit de Russische Federatie verkrijgen, maar de gewenste hoeveelheden kunnen vanwege beperkte capaciteiten in de infrastructuur niet gerealiseerd worden. Noviostaal noemt dit “goedkoop” omdat Rusland vanwege de sancties veel

van haar afzetmarkten niet meer kan beleveren en China hiervan handig gebruik gemaakt door haar inkoopprijzen verlaagd te krijgen, dat laatste overigens ook voor gas en olie. Maar door de eerdergenoemde beperkte transportmogelijkheden wordt het land nu wel gedwongen elders in de wereld te kopen. In dit geval met name in Australië, maar dan wel tegen andere condities, lees: hogere prijzen. De effecten van dat laatste merken ook de Europese fabrieken en dus is dat voor hun een extra aanleiding binnenlandse prijzen te gaan verhogen. Daarbij worden ze stilletjes ook nog ondersteund vanwege de gestegen importprijzen, alsmede geringere invoerhoeveelheden. In de offertes van non-EU-leveranciers wordt bovendien over aanleveringen in april of mei geschreven, terwijl de meeste Europese fabrieken levertijden van (nog) maart en april aangeven. De vraag is natuurlijk of de nu verhoogde staalprijzen een verdere stijging zullen laten zien. Daar is lastig een antwoord op te geven, aangezien in Europa de staalproductie nog steeds met capaciteitsbeperkingen worstelt. Wanneer gaan er weer lijnen, dus hoogovens en walsstraten, opgestart worden en blijft daarmee het nu fragiele evenwicht van vraag en aanbod nog wel enigszins overeind?

Andere factoren die de omvang respectievelijk de mate van de groei van de staalbehoefte kunnen beïnvloeden zijn economische ontwikkelingen, energiekosten, hogere of lagere rente respectievelijk inflatie, alsmede politieke stabiliteit in de diverse EU-lidstaten ofwel besluitvorming zoals stimulerende maatregelen en natuurlijk (-en helaas-) de oorlog in Oekraïne. De Europese fabrieken hebben wel baat bij de handhaving van de vigerende importhe ngen (Safeguards). De Wereld Handels Organisatie (WTO) had naar aanleiding van klachten, die diverse landen hadden ingediend, de EU gevorderd de vigerende importregeling en -he ngen meer in lijn te brengen met de geldende condities zoals door de WTO ooit opgesteld. De EU-Commissie kreeg daarvoor tot 16 januari 2023 de tijd om op deze

klachten te reageren. De Commissie heeft haar standpunt onlangs bekend gemaakt en is van mening middels een ingebracht amendement wel te voldoen aan de criteria van de WTO zonder daarbij inhoudelijk de huidige regeling te hoeven wijzigen dan wel geheel in te trekken. Dit natuurlijk zeer tot teleurstelling van de naar de EU exporterende landen, zoals China en Turkije. De Europese staalmakers hoeven daarom niet bang te zijn voor nog grotere importvolumes tegen lagere prijzen dan die op de binnenlandse markt gelden. Punt van zorg voor de meeste staalmakers is vooral de hoogte van de energiekosten.

Hoge energieprijzen Een mogelijk eerste slachtoffer van de omhooggevlogen energieprijzen is Liberty Steel in het Verenigd Koninkrijk. Deze onderneming had al ernstige financiële problemen, maar wordt nu ook nog eens geconfronteerd met een enorme toename van productiekosten vanwege die dure energie. Om in rustiger vaarwater te komen worden enkele onderdelen in het Verenigd Koninkrijk tijdelijk stilgelegd of draaien met minder omzet. Daarnaast echter vrezen de bonden ook nog het ontslag van medewerkers, mogelijk zelfs vierhonderd personen. UK Steel, de vereniging van staalproducenten, heeft een oproep aan de Britse overheid gedaan om concrete maatregelen te nemen tegen deze dure energie om dreigende uitval van bedrijven te voorkomen. Ook in andere EU-lidstaten zijn dergelijke verzoeken aan nationale overheden gedaan. Mocht dat bij meer producenten tot financiële problemen leiden zou dat een bedreiging kunnen worden voor de gewenste omschakeling naar de fabricatie van fossielvrij staal.

Vooralsnog lijkt het er volgens Noviostaal op dat een nieuwe ronde van prijsverhogingen eraan ligt te komen, hoewel sommige insiders van mening zijn dat een te snelle prijsverhoging contraproductief zal werken, omdat dit kopers zou kunnen afschrikken vanwege de diverse onzekerheden die hierboven zijn genoemd. Twijfels zijn er zeker, want er zijn ook deskundigen

die denken dat de huidige golf aan orders, dus de actuele vraag, overschat wordt en daarmee een tijdelijke is. Het blijft speculeren, maar daarmee begint 2023 wel als een boeiend staaljaar.

Autoproductie

De Japanse autoproductie is in oktober 2023 gedaald ten opzichte van september 2023. De daling heeft waarschijnlijk te maken met een tekort aan auto-onderdelen, zoals halfgeleiders, dat de export en binnenlandse verkoop beïnvloedde. De daling van 8,4 procent ten opzichte van de maand ervoor betekende een totaal van 694.160 auto’s in de maand oktober 2022.

Europa’s grootste auto producerende land Duitsland zag een positief sentiment in de tweede helft van 2022, wat resulteerde in sterkere productie- en verkoopcijfers voor het hele jaar. De autoproductie steeg in 2022 in vergelijking met 2021 met elf procent tot 3,4 miljoen. Nog altijd bleef de productie van auto’s 26 procent onder die van het jaar vóór de coronacrisis in 2019. De registratie van nieuwe auto’s steeg in december met 38 procent tot 314.300 voertuigen vergeleken met dezelfde maand in 2021 en met één procent tot 2,7 miljoen auto’s over heel 2022. De autobranche verwacht dat de vraag naar voertuigen zich dit jaar enigszins zal herstellen.

Noorwegen

/ Finland (Blastr)

Een Noorse startup wil investeren in een nieuw te bouwen energie neutrale staalfabriek voor vlakke producten in Finland voor een bedrag van circa vier miljard euro. De capaciteit wordt geraamd op ongeveer 2,5 miljoen ton per jaar voor warmgewalst en koudgewalst staal. Het is de bedoeling dat de productie eind 2026 van start gaat. Verwacht wordt dat het project de CO2-uitstoot met 4,6 miljoen ton per jaar zal verminderen in vergelijking met conventionele methoden. Het bedrijf wil bij de productie cokes en steenkool vervangen door waterstof in de chemische reductiefase en daarmee de gehele CO2-uitstoot in de hele waardeketen verminderen. www.noviostaal.nl/

ECONOMIE Veel staalproducenten zijn druk bezig met groen staal

Staalproducenten zijn eind december op de markt teruggekeerd met hogere staalprijzen dan de periode ervoor.

'Traditioneel proberen de staalfabrieken in het nieuwe jaar een prijsverhoging door te voeren'

De uitbestedende klant vergeet vaak de bijkomende kosten.

Klopt het dat China echt (veel) goedkoper is dan Europese bedrijven? Hartgers denkt van niet.

SPECIALIST

Is uitbesteden in China nog te rechtvaardigen?

China en de handel met China staat de laatste tijd sterk in het nieuws. Meestal niet in positieve zin. De Chinese overheid (niet het Chinese volk!) ontpopt zich steeds meer tot een agressieve dictatuur die alle afspraken en mensenrechten schendt. Het is de vraag of we met zo’n systeem zaken willen blijven doen.

En tijdens de COVID pandemie bleek ook nog eens hoe a ankelijk Europe van China is en dat de Chinese overheid er niet voor terugschrikt om deze a ankelijkheid uit te buiten. Reden om handelsrelaties met China drastisch te herzien. Maar dan. Diverse ondernemers die ik de laatste tijd sprak waren het best wel eens met deze stellingen, maar ja, ‘China is wel veel goedkoper.’ Hoewel je de vraag kan stellen, zeker vanuit Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) of dit zo te rechtvaardigen is, zal elke onderneming wel op de kosten moeten letten.

Is dit terecht? Klopt het dat China echt (veel) goedkoper is dan Europese bedrijven? Die vraag is natuurlijk niet makkelijk te beantwoorden, maar het antwoord is toch negatief. China is zeker niet goedkoper dan Europa! Maar waarom stellen veel ondernemers dat dan toch? Inkopen bij Europese bedrijven is ook nog makkelijker dan in China en toch gaat de handel

met China weer op grote voet verder.

De hoofdreden is vaak gemakzucht. Als iedereen zegt dat China goedkoper is, dan hoef ik dat zelf niet uit te zoeken en heb ik rechtvaardiging van mijn handel denken veel ondernemers. In discussies wordt er op gewezen dat de Chinese lonen zoveel lager liggen dan de Nederlandse. Als ik dan naar de looncomponent in hun kostprijs vraag, weten ze die niet. Dus waarop is deze beslissing dan gebaseerd? Nog los van het punt dat de Chinese lonen de laatste jaren ook stevig aan het stijgen zijn.

Het grote probleem is dat men vaak alleen naar de lonen of de kostprijzen kijkt en de rest vergeet. Als lonen in China lager liggen, is de kostprijs van een product lager. Vaak worden door de Chinese overheid als strategisch geziene bedrijven ook nog stevig gesubsidieerd om zo hun kostprijs nog lager te krijgen. Maar de uitbestedende klant vergeet vaak de extra kosten van transport, de moeilijke communicatie (vraag maar eens een CE-document op bij de Chinese leverancier), afstemmingsproblemen etc etc. mee te nemen in de berekening. Want de prijs staat op de offerte, bijkomende kosten niet.

De tweede fout die men maakt is dat men simpelweg een tekening bij een Europese leverancier neerlegt, zonder toelichting te geven of zonder een relatie met dat bedrijf te hebben. De offerteprijs is dan hoger dan die van Chinese bedrijven. Ziedaar het bewijs! Maar redeneert u zelf eens. Een

onbekende klant die nog nooit zaken met u heeft gedaan legt een tekening neer en vraagt een prijs op. Gaat u dan meedenken met de klant over een optimale prijs en goede leveringscondities of geeft u een prijs waarin alle mogelijke risico’s zijn verwerkt?

Jaren geleden toen de lonen in het voormalig Oostblok nog erg laag waren, heeft TNO een onderzoek gedaan naar kostprijzen in Nederland en het voormalig Oostblok. Er werd een proeforder bij diverse toeleverbedrijven uitgezet. Het betrof een simpel uitontwikkeld product in grote aantallen dat op een CNC-draaibank geproduceerd moest worden. Een product waarvan iedereen zegt dat Nederland hiervoor te duur is. Uit de nacalculaties bleek echter dat de prijs van het product bij alle bedrijven hetzelfde was. Ofwel men kon dit simpele, geheel uitontwikkelde product evengoed in Nederland inkopen.

Naast dit onderzoek heb ik ook nog veel bedrijven gezien die in China gingen uitbesteden en met hangende pootjes terug zijn gekomen. Dat laatste werd natuurlijk nooit aan de grote klok gehangen. Dus ook daarom denkt iedereen dat uitbesteden naar China goed en goedkoop is.

Een tijd geleden sprak ik een ondernemer die met MVO verder wilde. Zijn bedrijf was al helemaal hiervoor ingericht en ik vond daar vrijwel geen verbetermogelijkheden meer. Echter zijn productie besteedde hij grotendeels in China uit. Want die producten (elektronica) waren in

Europa niet voor die prijs te vinden. Bij verdere navraag bleek deze ondernemer nooit onderzoek te hebben gedaan of inkopen in Nederland echt duurder was dan in China. Nu wil dit voorbeeld uiteraard niet alles zeggen, maar het geeft wel aan dat ook serieuze ondernemers te makkelijk op de ‘waan van de dag’ afgaan.

Kortom, uitbesteden naar China lijkt gemakzucht. Aan inkopen wordt weinig aandacht besteed en nog minder aan het opbouwen aan goede relaties met (Nederlandse) toeleveranciers. Maar als dat de reden moet zijn om

met een agressieve dictatuur te willen handelen, is dat te makkelijk.

Ten slotte nog een goede opmerking van een ondernemer. Die vroeg me waarom ik alleen met Europese bedrijven wilde handelen. Waarom niet bijvoorbeeld met bedrijven in Afrikaanse landen. Die willen zich ook gaan verbeteren en Europa heeft het al best goed. Kijk, deze ondernemer dacht echt goed na over MVO. Mijn antwoord was dat elke ondernemer ook deze keuze goed moet overdenken. Maar dit is een serieuze vraag die beantwoording verdiend.

INTERNATIONAAL ONDERNEMEN

bedrijfsvoering • versterking van de concurrentiekracht • “Industriële” marketing • R&D • technisch geschoolde / flexibele arbeidsmarkt • duurzaamheid • investering • wetgeving

Paul Hartgers is technologie-adviseur bij PKM advies metaal.

Tel:

Kunststof lasersnijbedrijf BMTEC presenteert veelbelovende merkbelofte

BMTEC heeft op 9 januari zijn merkbelofte voor zijn eigen offertesysteem CutWise bekendgemaakt. “Wij beloven 100 procent leverbetrouwbaarheid met CutWise. Is de bevestigde leverdatum niet behaald? Dan zijn de onderdelen gratis.”

BMTEC, gevestigd in Emmen, is marktleider in het lasersnijden van kunststoffen. Lasersnijden is een bewerkingsmethode waarbij een laserstraal van slechts 0,1 millimeter dik uiterst precies door het materiaal heen gaat. Hierdoor is kunststof gemakkelijk in elke gewenste vorm te snijden.

Bovendien heeft het vele voordelen ten opzichte van frezen. Zo is er meestal geen nabewerking nodig, zijn details makkelijker te realiseren en worden binnenhoeken scherp en onafgerond lasergesneden.

BMTEC lasersnijdt kunststof van uitstekende kwaliteit en is tevens ISO 9001:2015-gecertificeerd. Het kunststof lasersnijbedrijf levert aan zowel nationale als internationale industriële bedrijven, zoals Tesla, Shell, VDL en ABB.

24/7 online lasersnijden met CutWise

Deze en vierduizend andere klanten maken graag gebruik van BMTEC ’s offertesysteem, genaamd CutWise. Via CutWise kunt u snel uw prijs

voor lasergesneden kunststof berekenen. Een offerte op maat ontvangt u namelijk al binnen 10 seconden. Is de offerte akkoord?

Dan kunt u kiezen uit levertijden vanaf drie werkdagen voor leveringen binnen Nederland. Vervolgens zet u de offerte met één klik om in een order, waarna u de status van uw bestelling live kunt volgen. BMTEC is bovendien bezig om

CutWise internationaal verder uit te breiden, zodat behalve Nederland, België, Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland ook landen zoals Denemarken, Finland en Zweden er in de toekomst gebruik van kunnen maken.

Leverdatum niet behaald? Onderdelen gratis! Op 9 januari heeft BMTEC een

merkbelofte voor zijn eigen offertesysteem CutWise bekendgemaakt. Bedrijfsleider Bakschik Martirosian van BMTEC noemt het baanbrekend nieuws. Zo schrijft hij op diverse socialemediaplatformen:

“Baanbrekend nieuws! Vandaag is een belangrijke dag voor mij, mijn ontwikkelteam en BMTEC. De afgelopen

twee jaar hebben wij hard gewerkt naar dit punt. Wij zijn een productiebedrijf, maar halen nu het uiterste uit software. Vandaag maken wij de merkbelofte van CutWise bekend. Wij beloven 100 procent leverbetrouwbaarheid met CutWise. Is de bevestigde leverdatum niet behaald? Dan zijn de onderdelen gratis.”

Dat is nog eens een statement!

METAAL Lasnaadreiniging

Het TIG Brush reinigingssysteem voor roestvast staal maakt gebruik van een combinatie van elektriciteit, hitte en chemie om hoogwaardige resultaten in lasnaadreiniging en afwerking van de metaaloppervlakte te krijgen. De gepatenteerde, geleidende borstel, uitgevonden door Ensitech, brengt een reinigingsvloeistof aan op het werkoppervlak, waardoor een elektrochemische reinigingsactie ontstaat met snelle en effectieve resultaten. Sinds 1 januari dit jaar is Sir John de enige officiële importeur voor de Benelux van deze TIG Brush lasnaad reinigingssystemen voor roestvast staal. De zogenaamde Dynamic Power Transfer levert een gelijkmatig verdeelde kracht voor een snelle, hoogwaardige reiniging van alle roestvast stalen materialen en diktes. Krappe hoeken en spleten reinigen wordt heel eenvoudig met de TIG-borstel, terwijl verlengstukken het bereik kunnen vergroten. Het robuuste ontwerp van de TIG Brush kan tegen een stootje. Het product heeft een garantie van 2,5 jaar. www.sir-john.nl

INDUSTRIETECHNIEK Vacuümpompen

METAAL Freessysteem

Het frezen van uitdagende materialen zoals taaie staalsoorten, roestvast staal, superlegeringen en titanium veroorzaakt opbouw of gekerfde randen en gebroken snijplaten, wat tot hogere gereedschapskosten en onverwachte uitval leidt. Om deze uitdagende ISO P-, M- en S-materialen het hoofd te bieden, beschikt het nieuwe High Feed SP-freessysteem van Seco van de volgende generatie over een combinatie van speciale snijgeometrieën en snijplaatkwaliteiten, evenals geoptimaliseerde aansnijhoeken, die samen zorgen voor een hoger spaandebiet, een maximale spaanafvoer en een langere standtijd. Een enkel High Feed SP-gereedschap is enorm veelzijdig en is geschikt voor een complete reeks freesbewerkingen met hoge voeding en vele materialen. Het gereedschap optimaliseert bewerkingen zoals kopieerfrezen, kamerfrezen, vlakfrezen en axiaalfrezen om de gereedschapsvoorraad verder te verlagen. Gebruikers optimaliseren de freesprestaties en voorkomen dat er tussen talloze gereedschappen hoeft te worden gewisseld om diverse bewerkingsstrategieën en werkstukmaterialen te implementeren.

www.secotools.com

Met zijn nieuwe CMS HD-serie modulaire meertraps vacuümpompen biedt Coval een robuuste en krachtige oplossing voor toepassingen die een hoog zuigdebiet vereisen voor het vacuüm hanteren van een breed scala aan objecten. Ze zijn bij uitstek geschikt voor het oppakken en verplaatsen van producten in toepassingen zoals het hanteren van poreuze onderdelen of het legen van tanks met groot volumes. Coval's nieuwe CMS HD meertraps vacuümpompen beantwoorden aan de huidige behoeften van de industrie. Ontwikkeld in samenwerking met system integrators en industriële klanten, verbeteren de nieuwe vacuümpompen de prestaties op drie belangrijke gebieden: kracht, robuustheid en modulariteit. De pompen zijn gespecificeerd voor debieten tot 1300 Nl/min. Het assortiment is ontworpen en vervaardigd in zware kwaliteit waardoor zij geschikt zijn voor gebruik in ruwe omgevingen. De pompen kennen een IP65-classificatie en zijn ontworpen voor een levensduur van 50 miljoen cycli. www.coval.com

13-jan20-janplus/min

AluminiumLoco 2.511,00 2.585,00 74,00

$/ton3-mnds 2.544,00 2.613,00 69,00

KoperLoco 9.106,00 9.230,00 124,00 $/ton3-mnds 9.129,00 9.245,00 116,00

LoodLoco 2.213,00 2.142,00 -71,00

$/ton3-mnds 2.193,00 2.143,00 -50,00

NikkelLoco 27.125,00 28.600,00 1.475,00

$/ton3-mnds 27.350,00 28.800,00 1.450,00

Tin Loco 28.525,00 29.225,00 700,00 $/ton3-mnds 28.600,00 29.315,00 715,00

ZinkLoco 3.301,00 3.443,00 142,00 $/ton3-mnds 3.281,00 3.425,00 144,00

BUSINESS

DEVENTER • De prijzen die in de bovenstaande tabellen worden vermeld zijn indicatieve, brutoprijzen. De daadwerkelijke prijzen liggen meestal een stuk lager afhankelijk van de hoeveelheid en frequentie waarop de materialen worden afgenomen.

Hierna een verder specificatie van de kunststofprijzen. De prijzen die in de tabellen van kunststoffen worden genoemd zijn onderveeld in: - gangbare grondstoffen, in grotere volumes, per silowagen geleverd - technische grondstoffen, in hoeveelheden van 5 ton, geleverd in zakken op pallets

Het zijn richtprijzen, rekening houdend met ontwikkelingen op kor-

KUNSTSTOF METAAL

KUNSTSTOF METAAL

Draaisel 110 136 ▲ Roodkoper 5850 6063 ▲ Geelkoper 3710 3863 ▲ Aluminium 960 1007 ▲ Al. Draaisel 480 525 ▲ Rvs 18/8 970 1100 ▲ Lood 1380 1453 ▲ Zink 1670 1757 ▲ (BRON: VRAAG EN AANBOD)

KUNSTSTOF

Toelichting op de Vraag & Aanbod richtprijzen

te termijn, kortom, een prijstrend aangevend. De noteringen worden gegeven door een gemiddelde te berekenen tussen gepubliceerde contractprijzen en actuele spotprijzen op de markt.

Volume speelt een belangrijke rol. Zeer grote afnemers doen rechtstreeks zaken met producenten.

Meestal wordt bij de uiteindelijk te betalen prijs van een kunststofsoort rekening gehouden met de maandelijks gepubliceerde monomeerprijs.

Daarnaast kunnen kwantumkortingen worden bedongen en speelt continuïteit/beschikbaarheid de laatste jaren ook een rol. De netto prijs is in deze categorie lager dan de in onze tabel genoemde richtprijzen. De prijs van PVC poeders ligt vrij-

wel op de richtprijs. Verwerkers van gangbare kunststoffen, die aangewezen zijn op distributeurs, betalen meer, echter ook hier geldt dat het volume bepalend is voor de toeslag bij levering van minder dan een volle wagen. Een relatief gering verschilwordt doorberekend voor een volle wagen, toeslagen volgens een staffel kunnen vanaf 0,10 tot 0,75 euro per kg oplopen bij kleinere zendingen.

Prijzen van technische grondstoffen lijken stabieler, echter, bij ABS en POM heeft invoer op lage prijzen de markt onder druk gezet, andere soorten zijn a ankelijker geworden van onverwachte prijsstijgingen door schaarste in andere werelddelen. Ook hier is het verschil in af te ne-

1450-40950-208500

14400 1200

1850-20 9700

1950-2012800830-10

470003050-102100-20

men volume per keer van grote invloed op de prijs.

Des te kleiner het volume, des te hoger de toeslag, die kan oplopen tot vele euro’s per kilo, a ankelijk van het specifiek gewenste, of voorgeschreven type.

Grote afnemers betalen aanzienlijk minder dan de aangegeven richtprijzen.

Regranulaat en maalgoed De prijzen van regranulaten en maalgoed volgen met vertraging de prijzen van de originele materialen. Bepalend is de continuïteit van kwaliteit en beschikbaarheid.

Wel is sprake van grote verschillen met de aangegeven richtprijzen wanneer het te leveren recyclaat uit

meerdere soorten bestaat. Het prijsverschil kan tot tientallen procenten onder de richtprijzen liggen, in een kwaliteit die wel goed verwerkbaar is.

Aan de gegeven richtprijzen kunnen geen rechten worden ontleend. Het is duidelijk dat nooit een absolute hoogte van een prijs wordt genoemd. Onze richtprijs let op toekomstige ontwikkelingen, houdt rekening met meerdere factoren die van invloed zijn op de verwachte marktprijs. Deze wijkt meestal af van de hogere contractprijzen die door producenten worden afgegeven. Te beschouwen als bruto verrekenprijzen waar kortingen op kunnen worden gegeven. Afwijkend van de actuele

Robuust. Duurzaam. Design.

Optima Kranen B.V., onderdeel van de Breedveld Groep, is als officieel OMIS-dealer gespecialiseerd in de verkoop van bovenloopkranen, onderhangende kranen, zwenkkranen, portaalkranen en magazijn oplossingen zoals het automatische magazijn kraansysteem dat door OMIS zelf ontwikkeld is.

OMIS en Optima Kranen zijn beide al lang bestaande familiebedrijven en hebben de handen ineengeslagen om de beste kraan- en hijsoplossingen in de Nederlandse markt aan te kunnen bieden. Met afzonderlijk al ruim 50 jaar ervaring in de kranenmarkt kiest u voor degelijkheid, betrouwbaarheid en kennis en daarmee voor het beste advies voor uw vraagstuk.

optimakranen.nl

Faillissementen Beurzen

FEBRUARI

I

Manufacturing Technology Conference 14/2 2023 VELDHOVEN

Inl.: Knowledge Sharing Centre www.kscevents.nl

MAART

AM for Production

29-30/3 2023 ‘S -H ERTOGENBOSCH

Inl.: Mikrocentrum www.amforproduction.nl

Machineering

29-31/3 2023 B RUSSEL

Inl. Brussels Expo www.machineering.eu

APRIL

Hannover Messe

17 - 21/4 2023 H ANNOVER (DE)

Inl.: Deutsche Messe www.hannovermesse.de

Maintenance Next 18-20/4 2023 R OTTERDAM

Inl. Rotterdam Ahoy www.maintenancenext.nl

Nederlandse Metaaldagen 19-21/4 2023 ’S -H ERTOGENBOSCH

Inl.: United Industrial Fairs www.denederlandsemetaaldagen.nl

MEI

Mix Noordoost

10-11/5 2023 H ARDENBERG

Inl.: Easyfairs www.mixnoordoost.nl

SEPTEMBER

Matexpo

6-10/9 2023 KORTRIJK

Inl.: Kortrijk XPO www.matexpo.com

Parts2clean 26-28/9 2023 STUTTGART

inl.: Deutsche Messe www.parts2clean.de

JUNI

Vision & Robotics

7-8/6 2023 ’S -H ERTOGENBOSCH

Inl.: Mikrocentrum vision-robotics.nl

OKTOBER

Metavak

10-12/10 2023 G ORINCHEM

Easyfairs www.metavak.nl

NOVEMBER

BlechExpo/Schweisstec

7-10/11 2023 STUTTGART

Schall www.blechexpo-messe.de www.schweisstec-messe.de

UITGESPROKEN

Gioval Transport bv

Fluitschiplaan 273, 2496 XX 's-Gravenhage Curator: mr R.J.H. Berghuis, Postbus 85850, 2508 CN ’s-Gravenhage, tel. 0703547054

Aannemingsbedrijf Wiggers

Stevinstraat 21, 7102 DZ Winterswijk

Curator: mr N.G. Cornelissen, Zilverlinde 1, 7131 MN Lichtenvoorde, tel. 0544-397200

Stena Techniek

Jan Steenstraat 10, 7141 XG Groenlo Curator: mr I.L. Conijn, Postbus 348, 7000 AH Doetinchem, tel. 0314-372311

Afbouw Apeldoorn bv, hodn Verduurzaam Adviespunt

Korenstraat 74, 7311 LZ Apeldoorn Curator: mr B.M. König, Waterloseweg 7A, 7311 JG Apeldoorn, tel. 055-2002318

Kroonboer Installatietechniek bv Kobaltstraat 14A, 1411 AM Naarden Curator: mr N.T. Elferink, Postbus 3053, 3502 GB Utrecht, tel. 088-4070444

Alessio Timmerbedrijf, hodn Alessio Schoonmaakservices

D. Doniastraat 131, 1501 TW Zaandam Curator: mr G.F.H. Velthuizen, Vincent van Goghweg 83, 1506 JB Zaandam, tel. 075-2026716

Bouwgroep Noord Oost bv Moermanskweg 2-3, 9723 HM Groningen Curator: mr M.P. Waninge, Postbus 1100 -E, 9701 BC Groningen, tel. 050-5214333

ABFO Bouw Tollensstraat 116, 5343 HM Oss Curator: mr R.G.F. Lammers, Postbus 128, 5340 AC Oss, tel. 0412-614443

JJMQ Timmer Transport bv Schoenerhof 18, 3181 NR Rozenburg

Curator: mr I.M. Harmsen, Veerhaven 17, 3016 CJ Rotterdam, tel. 088-2344500

LBA Civiel bv Barkenkamp 5, 7141 EL Groenlo

Curator: mr V.F.M. Jongerius, Postbus 218, 7000 AE Doetinchem, tel. 0314-375500

Kool Transport bv De Limiet 17, 4131 NR Vianen

Curator: mr J.V. Maduro, Postbus 170, 3500 AD Utrecht, tel. 088-4402400

BHQ Transport Amalia van Solmsplein 3, 7242 AC Lochem Curator: mr M. Vriezekolk, Postbus 8, 7200 AA Zutphen, tel. 0575-545455

A Machinebouw

Sterrenlaan 14C, 7314 KJ Apeldoorn

Curator: mr S.H.J. Buitenkamp, Postbus 232, 8160 AE Epe, tel. 0578-614029

Pijtra Logistics bv Siliciumweg 69, 3812 SW Amersfoort

Curator: mr M. Blok, Postbus 442, 6710 BK Ede (Gelderland), tel. 0318-687878

Klusbedrijf Django Mohnen

Nieuwpoortslaan 130, 1815 LR Alkmaar

Curator: mr A. Glijnis, Kennemerstraatweg 2, 1815 LA Alkmaar, tel. 072-5121300

SAB Shiprepair & Refits bv, hodn SAB Constructies

Industrieweg 8, 8861 VH Harlingen

Curator: mr R.H. Knegtering, Postbus 222, 8901 BA Leeuwarden, tel. 058-2122444

EJ Metaal bv, hodn Metaalbewerking E. de Jong Edisonstraat 23, 8861 NA Harlingen Curator: mr R.H. Knegtering, Postbus 222, 8901 BA Leeuwarden, tel. 058-2122444

SAB Harlingen bv Industrieweg 8, 8861 VH Harlingen Curator: mr R.H. Knegtering, Postbus 222, 8901 BA Leeuwarden, tel. 058-2122444

Heijmans Sneltransport en Logistieke Diensten bv Kronenburgsingel 525, 6831 GM Arnhem Curator: mr B.G. Arends, Postbus 1040, 5602 BA Eindhoven, tel. 040-2445600

BARST Glas & Schilderwerken bv Manmakerweg 4, 2971 VP Bleskensgraaf ca Curator: mr F.S. van Opstal, Coolsingel 104, 3011 AG Rotterdam, tel. 010-2617500

Jansen Tegelwerken bv Achter de Molen 2C, 7076 BM Varsselder Curator: mr R.W.J.M. Schuurman, Postbus 348, 7000 AH Doetinchem, tel. 0314-372311

S&W Grondwerken bv Ettenseweg 20F, 7071 AD Ul Curator: mr M. Timmer, Postbus 218, 7000 AE Doetinchem, tel. 0314-375500

VEREENVOUDIGDE AFWIKKELING

Van Esch Materieel bv Heikantsebaan 16, 5056 PL Berkel-Enschot Curator: mr R.G.B. Hermsen, Postbus 414, 5000 AK Tilburg, tel. 013-4668888

Selcius koude- & klimaattechniek bv Vermogenweg 203, 3641 ST Mijdrecht Curator: mr D.H. de Haan, Newtonlaan 265, 3584 BH Utrecht, tel. 088-4804000

Alltrans LTV bv Nijverheidsweg 1D, 6651 KS Druten Curator: mr S.A. van Ierssel, Postbus 270, 6000 AG Weert, tel. 0495-536138

GEËINDIGD

RIMUBO Bouw bv Wulpplantsoen 6, 2496 PH ’s-Gravenhage Wegens gebrek aan baten

Steigerbouw Achterhoek bv Spoorstraat 34, 6942 EE Didam Door verbindende uitdelingslijst

MgAubel Infra bv Gieterijweg 5, 3089 JZ Rotterdam Wegens gebrek aan baten

Floyd & Fletcher Logistics bv Parmentierplein 13, 3088 GN Rotterdam Wegens gebrek aan baten

Metaalbewerkingsbedrijf J. van Gestel bv Strijbeekseweg 47D, 4856 AA Strijbeek Wegens gebrek aan baten

Martijn Methorst Logistics bv Prinsesselaan 11, 3905 GK Veenendaal Door verbindende uitdelingslijst

JM Rental Fleet bv Prinsesselaan 11, 3905 GK Veenendaal Door verbindende uitdelingslijst

Juma Logistics bv Prinsesselaan 11, 3905 GK Veenendaal Door verbindende uitdelingslijst

Alltrans LTV bv Nijverheidsweg 1D, 6651 KS Druten Wegens gebrek aan baten

Van Aken Architects bv Stratumsedijk 44, 5611 NE Eindhoven Wegens gebrek aan baten

Salland renovatie bouw bv Enterstraat 133, 7461 PD Rijssen Door verbindende uitdelingslijst

Aannemingsbedrijf Zevenbergen bv Satijnbloem 43, 3068 JP Rotterdam Wegens gebrek aan baten

Intra Community Logistics bv, hodn Incovan De Linie 3B, 2905 AX Capelle aan den IJssel Wegens gebrek aan baten

M&D Services bv, hodn VET Techniek Bergstoep 25, 3079 DS Rotterdam Wegens gebrek aan baten

Joa Montage bv Frankrijkpark 47, 2408 CC Alphen aan den Rijn Wegens gebrek aan baten

SLOTUITDELINGSLIJST

VDHBT bv Delta 139, 6825 MP Arnhem

EBR Marine Constructions bv Biesboschweg 5, 4926 SJ Lage Zwaluwe

Electrotechnisch Installatiebureau Peterson bv Nieuw-Zeelandweg 9E, 1045 AL Amsterdam

VERVANGING CUR/BWV

Kelderman Techniek bv Morsestraat 11, 6716 AH Ede Curator: mr. C.A. Hage, Berkenlaan 22, 6711 RN Ede (Gelderland), tel. 0318-657630

Marell Betonwerken bv Eijkenderweg 67, 6361 DG Nuth

Curator: mr R.J.M.C. Rosbeek, Postbus 1750, 6201 BT Maastricht

Aannemersbedrijf Marell bv Eijkenderweg 67, 6361 DG Nuth Curator: mr R.J.M.C. Rosbeek, Postbus 1750, 6201 BT Maastricht

VERNIETIGD

A-Fort Transport bv Van Boetzelaerlaan 24, 3828 NS Hoogland Vernietiging faillissement na verzet Bron: www.rechtspraak.nl

Colofon

Uitgeverij Mybusinessmedia Postbus 58 7400 AB Deventer

Verschijning

Tweewekelijks op vrijdag

Redactie Postbus 58 7400 AB Deventer Telefoon: 0570 - 504 390 E-mail: redactie@vraagenaanbod.nl

Hoofdredacteur Rolf Elling Eindredactie Kasper Weigand Webredactie Jorine van Knippenberg

Uitgever

Joachim Driessen

Advertentieverkoop

Bert Brassée Tel.: 06 833 313 82

Cobie te Nijenhuis Tel.: 0570 504 313

Roy Wösting Tel.: 06 225 483 04

E-mail: verkoop@vraagenaanbod.nl

Abonnementen

Voor vragen over abonnementen, bezorging en of adreswijzigingen kunt u: Bellen met: 0570 - 504 325 Mailen naar: klantenservice@vraagenaanbod.nl Schrijven naar: MYbusinessmedia Vraag en Aanbod Postbus 58 7400 AB Deventer

Abonnementsprijs

Jaarabonnement Nederland € 329,-* Jaarabonnement buitenland € 399,-*

* Prijzen zijn excl. 9% BTW.

Jaarabonnement geldt tot wederopzegging. Beëindiging van het abonnement kan uitsluitend schriftelijk geschieden, uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode; nadien vindt automatisch verlenging plaats.

Auteursrechten

fotocopie, microfilm, elektronisch of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Op de advertentiecontracten of overeenkomsten tot plaatsing van losse advertenties zijn van toepassing de Regelen voor het Advertentiewezen van de Stichting ROTA zoals gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam onder nummer 28114570. Uitgeverij Mybusinessmedia Holding bv legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst. Uw gegevens kunnen door uitgeverij Mybusinessmedia Holding bv, of zorgvuldig geselecteerde derden, worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten.

Indien u hier bezwaar tegen heeft, dan kunt u dit melden aan Uitgeverij Mybusinessmedia Holding bv, t.a.v. afdeling Relatiebeheer, Postbus 58, 7400 AB Deventer.

Lid FPPB, Federatie van de Periodieke Pers van België, Lid European Association of Machine Tool Merchant.

Demag zwenkkranen zorgen voor een hoge efficiëntie en een verbeterde operationele veiligheid op de werkvloer. Onze kolom- en wandzwenkkranen kunnen ingezet worden voor het verplaatsen van lasten van 80 kg tot 10 ton. Met Demag zwenkkranen kunt u allerlei soorten werkmaterialen snel en gemakkelijk vervoeren en nauwkeurig positioneren. Kijk voor meer informatie op www.demag.nl/zwenkkraan

Voor bedrijfslasten tot 10.000 kg

Eenvoudig te monteren

Kolom- of wandzwenkkraan

Armlengtes op maat leverbaar

Optioneel met zwenkbegrenzing

Actieprijs 3 m arm + 250 kg takel