8.2. Model triangulacyjny ewaluacji

• wykazuje się znajomością definicji i twierdzeń oraz umiejętnością ich zastosowania do rozwiązywania problemów i zadań; • posługuje się poprawnym językiem matematycznym; • samodzielnie zdobywa wiedzę, korzystając z różnych źródeł; • przeprowadza różne rozumowania dedukcyjne. 6) Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: • twórczo rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania; • jest zaangażowany i podejmuje nowe wyzwania; • twórczo i oryginalnie rozwiązuje nietypowe zadania; • bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach matematycznych.

Dla uczniów posiadających opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej wymagania edukacyjne wynikające z programu nauczania muszą być dostosowane do ich indywidualnych potrzeb edukacyjnych i psychofizycznych.

W celu uzyskania możliwie pełnego obrazu nauczania matematyki po danym roku szkolnym lub etapie edukacyjnym proponuje się: • obserwacje kilku kolejnych lekcji przez nauczycieli matematyki pracujących w tej samej szkole, • przeprowadzenie ankiety indywidualnej wśród uczniów, • wywiad grupowy z uczniami, • test sprawdzający wiedzę i umiejętności uczniów, • wywiady indywidualne z rodzicami uczniów.

Na oczekiwane cele przeprowadzonego badania składają się: 1) Zdiagnozowanie sposobu postrzegania i interpretowania przez innych nauczycieli matematyki metod wykorzystywanych do realizacji podstawy programowej, w tym rozpoznawania przez nauczycieli wymagań ogólnych. 2) Identyfikacja czynników związanych z postawami i umiejętnościami nauczycieli, które mogą wpływać na osiągnięcia uczniów. 3) Analiza postaw uczniów wobec matematyki i lekcji matematyki. 4) Analiza stopnia opanowania przez uczniów typowych, narzędziowych umiejętności oraz umiejętności wymagających głębszego rozumienia pojęć i własności matematycznych. 5) Analiza stosunku rodziców badanych uczniów do sposobu uczenia się matematyki przez ich dzieci i monitoringu postępów nauczania.

Cechą tego modelu ewaluacji jest ocenianie jakości nauczania z punktu widzenia kilku grup, np. z perspektywy uczniów, rodziców, nauczycieli, dyrektora szkoły. Triangulacja badań

pedagogicznych umożliwia pełniejsze, wielostronne poznanie obiektu poddanego obserwacji, ponieważ wiąże się z ujmowaniem go z różnych perspektyw i w różnorodny sposób. Pozyskanie danych od różnych osób i różnie ujmujących temat pozwala na uzyskanie wielowymiarowego i obiektywnego opisu zjawiska.

Przykład 1 Ankieta skierowana do uczniów

Ankieta ma na celu: • ocenę skuteczności poszczególnych działań podejmowanych w trakcie lekcji, • identyfikację korzyści płynących ze stosowanych metod i form pracy, • identyfikację barier utrudniających uczniom nabywanie wiedzy i umiejętności z zakresu kompetencji kluczowych.

Oceń w skali 1–6 swoje osiągnięcia w następujących obszarach: • uczenie się i rozwiązywanie problemów; • myślenie – dostrzeganie zależności przyczynowo-skutkowych i funkcjonalnych oraz złożoności zjawisk; • poszukiwanie, segregacja i wykorzystywanie informacji z różnych źródeł; • doskonalenie się – elastyczne reagowanie na zmiany i poszukiwanie nowych rozwiązań; • komunikowanie się – korzystanie z technologii, porozumiewania się w kilku językach; • argumentowanie i obrona własnego zdania; • współpraca i porozumienie w grupie; • działania – organizowania pracy, opanowania technik i narzędzi pracy, projektowania działań i przyjmowania odpowiedzialności za wyniki.

Ankietę można poszerzyć o opinię na temat działań kierowanych do uczniów: • przedsięwzięć rozbudowanych i wymagających dużego zaangażowania ze strony nauczyciela i uczniów; • uzyskiwania dodatkowych umiejętności; • otwartości i chęci podejmowania nowych aktywności; • ciekawych sposobów poszerzania swojej wiedzy i kontaktów z rówieśnikami; • realizacji programu nauczania w atrakcyjny sposób; • poszerzenia wiedzy i zdobycia praktycznych umiejętności; • nabycia postaw, wiedzy i umiejętności w każdej kompetencji; • doskonalenia umiejętności z zakresu komunikacji interpersonalnej; • integracji poprzez pracę zespołową; • wzbogacenia warsztatu pracy, doposażenia pracowni; • oceny umiejętności nauczyciela w zakresie wdrażania nowatorskich metod nauczania; • konkurencyjności szkoły w regionie; • wpływu wyjazdów edukacyjnych na wszystkie zaplanowane działania.

Przykład 2 Ankieta skierowana do rodziców uczniów na zakończenie etapu edukacyjnego

Ankietę można przeprowadzić w formie testu niedokończonych zdań: 1) Sukcesem edukacji matematycznej jest… 2) Nauczanie matematyki było szansą na … 3) Efekty nauczania matematyki to… 4) Na zakończenie etapu edukacyjnego uważam, że wskazane jest…

Przykładowe odpowiedzi:

Ad. 1) Np. umożliwienie uczniom mającym trudności w uczeniu się wyrównania braków edukacyjnych, właściwy dobór metod, form i środków pracy, twórcza realizacja podjętych działań, motywacja do działania i podejmowania nowych wyzwań.

Ad. 2) Np. rozwój i promocja szkoły w środowisku lokalnym, lepsze przygotowanie uczniów do podjęcia nauki na wyższym etapie kształcenia, wzbogacenie warsztatu pracy nauczyciela, rozwinięcie umiejętności strategicznego myślenia.

Ad. 3) Np. otwarcie uczniów na współpracę, nabycie umiejętności dobierania odpowiedniego modelu matematycznego, wzrost pewności siebie, wzrost komunikatywności.

Ad. 4) Np. kontynuowanie podjętych działań, położenie większego nacisku na odnoszenie korzyści przez wszystkich zainteresowanych, stosowanie coraz więcej liczby innowacyjnych narzędzi z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnych, w wyniku czego uczeń potrafi w praktyce zastosować umiejętności kluczowe.

Do korzyści płynących z właściwej organizacji procesu dydaktycznego można zaliczyć: • poznanie możliwości praktycznego wykorzystania matematyki w życiu codziennym, • umiejętność obsługi urządzeń służących do obliczeń matematycznych, • poznanie łatwiejszych sposobów rozwiązywania zadań, • uzyskanie wiedzy wykraczającej poza szkolny program nauczania, • uzyskanie umiejętności swobodnego występowania przed szerszą publicznością, • uzyskanie umiejętności świadomego kierowania swoim życiem, • wzrost odpowiedzialności i kreatywności, • lepsze przygotowanie do egzaminu ósmoklasisty, • większą motywację do działania i podejmowania wyzwań.

Według Hanny Komorowskiej ewaluacja powinna przebiegać w trzech etapach (Komorowska, 1995): I. Ewaluacja przedempiryczna – dokonywana po opracowaniu programu (weryfikacja założeń przed zastosowaniem w praktyce szkolnej).