INSTRUMENTALITEIT
ZELDZAME NEDERLANDSE BAROKHOBO’S MUZIEKSCHATTEN IN HET RIJKSMUSEUM TEKST / Giovanni Paolo Di Stefano BEELD / Rijksmuseum, Amsterdam
afb. 1
Dit artikel is het eerste in een nieuwe serie, gewijd aan de hoogtepunten uit de collectie oude muziekinstrumenten van het Rijksmuseum. De verzameling bestaat uit meer dan zeshonderd instrumenten, waarvan er veel uitzonderlijk zeldzaam zijn en van bijzondere kwaliteit. Van 1952 tot 2012 had het Haags Gemeentemuseum de collectie in bruikleen; tussen 2012 en 2015 keerden alle instrumenten terug naar Amsterdam om aldaar opnieuw aan het publiek te kunnen worden getoond. Het Rijksmuseum bezit een van de belangrijkste collecties oude hobo’s ter wereld. Sommige daarvan bevinden zich sinds 1899 in het museum; het merendeel is afkomstig uit de verzameling van de Nederlandse musicoloog Johan Coenradus Boers (18121896). In maart 2018 werd de collectie van het Rijksmuseum verrijkt met de zeldzame exemplaren uit de verzameling van Han de Vries (*1941): 69 vroege hobo’s en 14 papieren documenten. De Vries, die in de jaren zeventig als verzamelaar begon, was een vooraanstaand exponent van de Nederlandse hoboschool
en eerste hoboïst bij het Concertgebouworkest. Daarnaast was hij als solist internationaal vermaard. Met deze aanwinst bevestigt de collectie van het Rijksmuseum het belang van de houtblaasinstrumentenmakerij in Nederland in de late zeventiende eeuw en vroege achttiende eeuw. Sommige van de oudst bekende barokhobo’s werden in Nederland gemaakt. Hoewel de hobo in de zeventiende eeuw in Frankrijk ontstond als verbeterde versie van de schalmei, begonnen Nederlandse makers al snel kopieën te vervaardigen van die vroegste Franse voorbeelden. In dit verband moeten we met name de Amsterdammer Richard Haka (1646-1705) noemen. Haka, zoon van een Engelse wandelstokmaker die rond 1652 naar Nederland verhuisde, begon omstreeks 1660 houten blaasinstrumenten te maken. Omstreeks 1680 startte hij met de productie van wat hij zelf de ‘franse haubois’ (Franse hobo) noemde. Door Haka en zijn navolgers werd Amsterdam op dit gebied al snel toonaangevend in Europa. De werkplaats van Haka raakte in heel Europa bekend; hij leverde instrumenten aan
