42
Tijdschrift Oude Muziek / 01 2020
BERichten AFSCHEID VAN EEN PIONIER IN MEMORIAM JAAP SCHRÖDER
TEKST / Mimi Mitchell
Op 1 januari 2020, de dag na zijn 94e verjaardag, overleed de barokvioolpionier Jaap Schröder. Vanuit de hele wereld stroomden condoleances binnen die lieten blijken welke enorme invloed deze kamermusicus, dirigent en pedagoog had. Rode draad in het muzikale leven van Schröder was het strijkkwartet. Als jonge violist begon hij in het Nederlands Strijkkwartet. Daarna richtte hij in Nederland het Quartetto Esterhazy op, gevolgd door het Smithson Quartet in de Verenigde Staten en het Skálholt Quartet in IJsland. Schröder heeft veel ensembles als concertmeester geleid, zoals Concerto Amsterdam, de Academy of Ancient Music (met wie hij alle Mozart-symfonieën opnam) en de Smithsonian Players. Jaap Schröder, altijd beleefd en een echte heer, heeft zijn sterke opvattingen over uitvoeringspraktijk vooral kenbaar gemaakt in zijn vertolkingen. Het Quartetto Esterhazy, het eerste strijkkwartet op historische instrumenten, was een baanbrekend ensemble. Na meer dan een jaar studie en repetities heeft dit viertal de wereld van het traditionele strijkkwartet met veel succes geconfronteerd met nieuwe klanken en interpretaties. Het openingsthema van Haydns Kwintenkwartet, gespeeld zonder vibrato en met open snaren, werd ervaren als het spreekwoordelijke toewerpen van de handschoen. Ook als pedagoog was Schröder invloedrijk: zowel voor zijn medemusici als in de rol van docent aan het Conservatorium van Amsterdam en de Schola Cantorum Basiliensis (Zwitserland) fungeerde hij als musicerend voorbeeld. Als gastdocent inspireerde hij studenten van Yale University en de Juilliard School of Music (VS). Tot op het laatst bleef Schröder actief en geïnteresseerd in de wereld om zich heen. Hij had een ijzersterk geheugen, zat nog steeds vol plannen en bleef gepassioneerd om zijn liefde voor muziek door te geven. Tot enkele weken voor hij stierf was hij nog bezig met een lezing, die hij helaas niet meer heeft kunnen geven. Ondanks zijn uitgebreide kennis heeft Schröder altijd beweerd dat hij meer musicus was dan musicoloog. Talloos waren de recensenten en luisteraars die onder de indruk en geïnspireerd raakten door zijn uitvoeringen. Gelukkig heeft hij honderden opnamen aan ons nagelaten plus zijn boek Bach’s Solo Violin Works: A Performer’s Guide. Het is een indrukwekkend oeuvre.
