Automatyka 5/2021 by Ł-PIAP

TEMAT NUMERU Systemy HMI/SCADA − dobre praktyki CENA 15,00 ZŁ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 24

SPRZĘT I APARATURA 40

WYDARZENIA 60

Andrzej Dereń Turck Polska

Aparatura kontrolno-pomiarowa w przemyśle

Cyfrowa edycja Hannover Messe 2021

AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

5/2021

Przekladnia falowa. Ruch to nasza pasja.

www.hiwin.pl

OD REDAKCJI

Szanowni Państwo, Drodzy Czytelnicy, Automatyzacja stawia wciąż nowe wymagania zarówno przed wdrażającymi, jak i przed rozwiązaniami, które jej służą. Jednym z kluczowych czynników sukcesu w procesach produkcyjnych stają się dziś dane. W tym numerze piszemy szeroko o systemach HMI/SCADA, które pozwalają systemom automatyki przemysłowej m.in. gromadzić, analizować i wizualizować ten cenny „surowiec”. Dzięki temu mamy gwarancję kompleksowego nadzoru nad przebiegiem procesu technologicznego czy produkcyjnego. Wiele miejsca poświęcamy również innym rozwiązaniom, które o tym decydują – aparaturze kontrolno-pomiarowej. Nadzór realizowany przez urządzenia służące do pomiaru strumienia objętości lub masy, różnicy ciśnień, temperatury, poziomu substancji, pozycji czy przemieszczenia pozwala nie tylko ocenić jakość produktu, ale także uchronić fabrykę przed stratami finansowymi.

Wydaje się, że koronawirus powoli odpuszcza – taką mamy wszyscy nadzieję. Jednak skutki, które spowodowała pandemia będą widoczne jeszcze przez wiele miesięcy. Jednym z nich jest spowolnienie gospodarcze, które jest odczuwalne w wielu branżach. Receptą na ten stan rzeczy może być w pewnym stopniu automatyzacja, która w dobie pandemii przyspieszyła. Tego typu inwestycje są jednak kosztowne i skomplikowane. Jak zrealizować takie przedsięwzięcie od strony finansowej i zagwarantować prawidłowe wykonanie umowy przez usługodawcę? O tym możecie Państwo przeczytać w artykule prawnym. Zachęcamy również do lektury wywiadu – Andrzej Dereń, dyrektor techniczny firmy Turck przybliża w nim temat automatyzacji, a także chmury i RFID, odgrywających coraz większą rolę w usprawnianiu produkcji. Mamy nadzieję, że już wkrótce spotkaniom towarzyszyć będzie uścisk ręki, a nie monitor. Jedną z okazji do ciekawych i owocnych rozmów są zawsze imprezy targowe. Nie wszystkim organizatorom udało się przejść suchą stopą przez kryzys, a nawet ci, którzy poradzili sobie lepiej niż inni niecierpliwie czekają na powrót do tradycji. Jednym z wydarzeń, na które możemy zaprosić już teraz są Międzynarodowe Targi Automatyki i Pomiarów Automaticon zaplanowane na 26–28 stycznia 2022 r. Na pewno tam będziemy i liczymy na spotkanie z Państwem. Na razie zaś zachęcamy do śledzenia gorących tematów na naszych łamach. Zapraszam do lektury!

AUTOMATYKA

-$.,.2/:,(. 52%27 -$.,.2/:,(. &+:<7$. -$.,.2/:,(. (/(0(17 :<.21$:&=<

Ekosystem MATCH + Jeden system dla lekkich robotów, cobotów w i robotów konwencjonalnych

! "# ! wykonawczych $ %

"#& ' ' %$ w trybie zautomatyzowanym ( $ %$! ) % * $ % - )

' ! ) .

THE KNOW-HOW FACTORY

www.zimmer-group.com

SPIS TREŚCI REDAKTOR NACZELNA Małgorzata Kaliczyńska tel. 22 874 01 46 malgorzata.kaliczynska@piap.lukasiewicz.gov.pl REDAKCJA MERYTORYCZNA Małgorzata Kaliczyńska REDAKCJA TEMATYCZNA Sylwia Batorska WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA Marcin Bieńkowski, Jolanta Górska-Szkaradek, Agnieszka Staniszewska, Damian Żabicki SEKRETARZ REDAKCJI Urszula Chojnacka tel. 22 874 01 85 urszula.chojnacka@piap.lukasiewicz.gov.pl

Z BRANŻY

PRODUKTY

ROZMOWA Automatyzacja, chmura i RFID Droga do usprawnienia produkcji

Rozmowa z Andrzejem Dereniem, dyrektorem technicznym firmy Turck Polska

TEMAT NUMERU Systemy HMI/SCADA – dobre praktyki

Systemy HMI/SCADA

Gdzie dziś jesteśmy?

MARKETING I REKLAMA Jolanta Górska-Szkaradek – menedżer tel. 22 874 01 91 jolanta.gorska-szkaradek@piap.lukasiewicz.gov.pl Sylwia Batorska tel. 22 874 00 60 sylwia.batorska@piap.lukasiewicz.gov.pl PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Elżbieta Walczak tel. 22 874 03 51 elzbieta.walczak@piap.lukasiewicz.gov.pl SKŁAD I REDAKCJA TECHNICZNA Ewa Markowska KOREKTA Ewa Markowska, Elżbieta Walczak DRUK Zakłady Graficzne „Taurus” Roszkowscy Sp. z o.o. Nakład: 4000 egzemplarzy REDAKCJA Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. 22 874 01 46, fax 22 874 02 20 automatyka@piap.lukasiewicz.gov.pl www.AutomatykaOnline.pl WYDAWCA Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Szczegółowe warunki prenumeraty wraz z cennikiem dostępne są na stronie automatykaonline.pl/prenumerata.

AUTOMATYZACJA, CHMURA I RFID Droga do usprawnienia produkcji Jakie cechy wspólne dla różnego rodzaju czujników do kontroli jakości powinny być przedmiotem szczególnej uwagi przy wyborze urządzeń? Co sprawiło, że Polska wygrała w produkcyjnych planach inwestycyjnych Grupy Turck? Czy można znaleźć jakieś korzyści z pandemii dla branży automatyki? Na te pytania odpowiada Andrzej Dereń, dyrektor techniczny firmy Turck Polska.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i modyfikacji nadesłanych materiałów oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów

promocyjnych.

AUTOMATYKA

SPIS TREŚCI

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Aparatura kontrolno-pomiarowa w przemyśle

Bezprzewodowa detekcja gazu SIL 2 w rafinerii

Kalundborg w Danii Rozwiązania ATEQ do testów w produkcji pojazdów elektrycznych

PRAWO I NORMY Zabezpieczenia wierzytelności w projektach automatyki i robotyki

RYNEK Jak prawidłowo dobrać sprzęgła?

WYDARZENIA Cyfrowa edycja Hannover Messe 2021

100 lat kreatywności firmy KROHNE

BIBLIOTEKA

WSPÓŁPRACA

LUDZIE Damian Terech, kierownik działu serwisu, Endress+Hauser

SYSTEMY HMI/SCADA – DOBRE PRAKTYKI Systemy automatyki przemysłowej w coraz mniejszym stopniu skupiają się na bezpośrednim procesie sterowania, sygnalizowaniu jego zakłóceń i reagowaniu na zmiany wybranych parametrów w danym, jednostkowym punkcie linii produkcyjnej. Obecnie od systemu automatyki wymaga się kompleksowego nadzoru nad przebiegiem procesu technologicznego czy produkcyjnego. System automatyki ma gromadzić i analizować dane, a także pozwalać na ich wizualizację. Realizacja tak szerokiego zakresu zadań możliwa jest m.in. dzięki systemom HMI i SCADA.

APARATURA KONTROLNO-POMIAROWA W PRZEMYŚLE Aparatura kontrolno-pomiarowa stanowi zespół narzędzi, za pomocą których możliwe jest dokonywanie bardzo precyzyjnych pomiarów jakości oraz efektywności systemów produkcji. W skład tych narzędzi wchodzą m.in. urządzenia pomiarowe i kontrolne służące do pomiaru strumienia objętości lub masy, różnicy ciśnień, temperatury, poziomu substancji, a także pozycji i przemieszczenia. Testy wykonane przez te urządzenia pozwalają na ocenę jakości produktu, a tym samym chronią przed ewentualnymi stratami finansowymi fabryki.

5/2021

Z BRANŻY

STÄUBLI Z NAGRODĄ RED DOT AWARD 2021 Robot przemysłowy TS2 SCARA firmy Stäubli zdobył nagrodę Red Dot Award 2021 w kategorii Product Design. Przyznawana od 1955 r. w Niemczech nagroda jest uznawana za jedną z najbardziej prestiżowych w dziedzinie wzornictwa przemysłowego. Co roku do tego wyróżnienia zgłaszanych jest kilka tysięcy rozwiązań. Konkurs jest podzielony na trzy główne kategorie: Product Design, Communication Design i Design Concept. Nagradzane projekty są prezentowane na wystawach na całym świecie, a także w Red Dot Design Museum. – Jesteśmy dumni ze zdobycia tej prestiżowej nagrody. Nagradza pasję i zaangażowanie zespołów Stäubli projektujących produkty i rozwiązania o niezrównanej wydajności, precyzji i niezawodności dla różnych środowisk – komentuje Christophe Coulongeat, Division Manager Stäubli Group.

Czteroosiowe roboty TS2 charakteryzują się modułową konstrukcją i mają opatentowaną technologię napędową firmy Stäubli, która wyznaczyła nowe standardy i umożliwia pracę z bardzo krótkimi cyklami roboczymi. W pełni uszczelniona obudowa zapewnia bardzo szeroki zakres potencjalnych zastosowań we wrażliwych środowiskach. Rodzina robotów TS 2 składa się z czterech modeli: TS2-40 o zasięgu 460 mm, TS2-60 o zasięgu 620 mm, TS2-80 o zasięgu 800 mm oraz TS2-100 o promieniu roboczym wynoszącym 1000 mm.

SOFTWARE RÉPUBLIQUE – EKOSYSTEM INTELIGENTNEJ I ZRÓWNOWAŻONEJ MOBILNOŚCI Grupa Boston Consulting szacuje, że globalny rynek mobilności wzrośnie do 2035 r. o 60 %, osiągając wartość 11 mld euro. Wzrost będzie głównie wynikiem pojawienia się innowacji technologicznych – pojazdów elektrycznych, nowych komponentów, nowych usług posprzedażowych oraz innych usług, których udział wzrośnie z 5 % do 45 % w globalnym rynku mobilności. Atos, Dassault Systèmes, Grupa Renault, STMicroelectronics i Thales połączyły siły w celu stworzenia Software République – nowego, otwartego ekosystemu inteligentnej i zrównoważonej mobilności do tworzenia innowacji w tym obszarze. Połączenie komplementarnej wiedzy pięciu partnerów ma umożliwić wspólne opracowywanie i wprowadzanie na rynek systemów oraz oprogramowań,

które zapewnią urozmaiconą i zrównoważoną ofertę mobilności dla miast, regionów, przedsiębiorstw i obywateli. Jakość nowych produktów i usług mają zapewnić sztuczna inteligencja, cyberbezpieczeństwo, łączność, wbudowana elektronika i technologia virtual twin. Współpraca ma dotyczyć trzech głównych obszarów: inteligentnych systemów ułatwiających bezpieczną łączność między pojazdem a jego cyfrowym i fizycznym otoczeniem, systemów symulacji i zarządzania danymi w celu optymalizacji terytorialnej i biznesowej oraz ekosystemu energetycznego upraszczającego ładowanie. Ekosystem jest otwarty na nowych członków i rozszerzenie współpracy. !

ERC 2021 – NIEMAL SETKA DRUŻYN NA STARCIE Blisko 100 drużyn z sześciu kontynentów potwierdziło chęć udziału w zawodach European Rover Challenge. 58 drużyn weźmie udział w trybie stacjonarnym on-site, a 38 zespołów wystartuje w trybie hybrydowym remote. Siódma edycja zawodów rozgrywanych w ramach ERC Space and Robotics Event 2021 odbędzie się w dniach 10–12 września 2021 r. w Kielcach. W tym roku, z powodu pandemii COVID-19, część programu ERC, tak jak rok wcześniej, będzie realizowana na kampusie Politechniki Świętokrzyskiej, a wybrane aktywności oraz 8

relacje na żywo z zawodów będą transmitowane na stronie internetowej wydarzenia. Tegoroczne wydarzenie będzie składało się z dwóch części: Strefy Zawodów oraz Strefy Inspiracji. Strefa Zawodów to miejsce, w którym odbywa się tytułowe wydarzenie – European Rover Challenge. Zawody pozwalają studentom zaprojektować, zbudować i przetestować działanie autonomicznych łazików, a następnie zmierzyć się z innymi zespołami z całego świata. W Strefie Inspiracji zainteresowani będą mogli wzbogacić wiedzę podczas pokazów i prezentacji naukowo-technicznych, zarówno na miejscu, jak i on-line. Współorganizatorami ERC 2021 są Europejska Fundacja Kosmiczna, Specjalna Strefa Ekonomiczna Starachowice oraz Politechnika Świętokrzyska. " " # $ "

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

YASKAWA: PONAD 500 000 SPRZEDANYCH ROBOTÓW MOTOMAN Sprzedaż robotów Motoman oferowanych przez firmę Yaskawa przekroczyła 500 000 sztuk. Od czasu debiutu rynkowego w 1977 r. pierwszego w pełni elektrycznego robota Motoman L10 asortyment rozwiązań japońskiego producenta znacznie się powiększył. Korzystając z nowatorskich technologii robotycznych, firma wprowadziła na rynek szereg bazujących na nich innowacyjnych produktów, wyposażając je nie tylko w manipulatory własnej produkcji, ale także w serwosilniki oraz zapewniającą szybkość i precyzyjność technologię sterowania ruchem. W 2003 r. Yaskawa postanowiła przejść od produkcji robotów uniwersalnych do wytwarzania robotów dostosowanych do danej aplikacji. W ostatnich latach, w odpowiedzi na potrzeby rynkowe, firma wprowadziła na rynek model Motoman HC10DT – robota współpracującego, który może pracować ramię w ramię z człowiekiem.

KOLEJNY KROK W KIERUNKU ELEKTROMOBILNOŚCI W POLSCE

Toyota ulokowała w Polsce pierwszy poza Azją ośrodek produkcji i rozwoju napędów hybrydowych na świecie. Należący do koncernu zakład w Wałbrzychu dostarcza elektryczne przekładnie hybrydowe i współpracujące z nimi silniki benzynowe TNGA do niskoemisyjnych samochodów Toyota produkowanych w Europie. W ramach inwestycji Toyota rozbudowała w Wałbrzychu odlewnię oraz zainstalowała w obecnej hali skrzyń biegów nowe linie obróbcze i linię montażu. Jesienią 2021 r. w Wałbrzychu ma powstać bliźniacza linia przekładni, a na początku przyszłego roku – kolejna linia produkcji silników hybrydowych TNGA 1,5 l. &

% $

R E K L A M A

APARATURA DO ZAUTOMATYZOWANEJ KONTROLI JAKOŚCI Detektory nieszczelności dla kontroli wyrobów w liniach produkcyjnych Detektory nieszczelności z wykorzystaniem azotu z domieszką wodoru Testery do baterii oraz pojazdów elektrycznych Urządzenia dla systemów TPMS w kołach samochodowych Testery urządzeń pokładowych w statkach powietrznych (Pitot Static testers)

Proponujemy Państwu szkolenia, dobór metodyki testów, serwis i kalibracje ATEQ PL Sp. z o.o. ul. Patriotów 181, 04-881 Warszawa tel. 22 612 26 78, e-mail info@ateq.pl www.ateq.pl

5/2021

Z BRANŻY

EMT-SYSTEMS ŚWIĘTUJE 15. URODZINY Firma EMT-Systems, specjalizująca się w szkoleniach z zakresu różnych technik inżynierskich, obchodzi 15-lecie działalności. W czasie kilkunastu lat przekształciła się z jednoosobowej spółki w czołowy ośrodek szkoleń technicznych w Polsce, oferujący kompleksowe tematycznie kursy. Pomysł powołania do życia EMT-Systems wziął się z sygnałów płynących od firm produkcyjnych, które zgłaszały potrzebę szkoleń z zakresu mechatroniki. Założyciel Grzegorz Wszołek – młody naukowiec z Wydziału Mechanicznego Technologicznego Politechniki Śląskiej – podjął decyzję o założeniu firmy po konsultacji z obecnym dyrektorem gliwickiego Parku Naukowo-Technologicznego Jackiem Kotrą. Zdecydowały możliwości uzyskania wsparcia dla przedsiębiorczości akademickiej oraz sukces w konkursie „Mój Pomysł na Biznes”, organizowanym przez Biuro Karier Studenckich – projekt na-

pisany w ramach konkursu stał się zalążkiem działalności przyszłej firmy i uruchomienia pierwszych szkoleń. Oferta, początkowo ograniczona do dziedzin pneumatyki przemysłowej i hydrauliki siłowej, dziś obejmuje automatyzację, utrzymanie ruchu, projektowanie, mechatronikę, mechanikę, informatykę, robotykę i zarządzanie jakością. Firma ma na koncie duże projekty szkoleniowe, m.in. dla takich firm jak FIAT Auto Poland i GM Manufacturing Poland. ) &* +

DSR SREBRNYM PARTNEREM MICROSOFT Firma DSR otrzymała status Srebrnego Partnera Microsoft. Wpłynęły na to przede wszystkim wiedza i umiejętności specjalistów z DSR oraz efektywność oferowanych rozwiązań DSR 4FACTORY wdrażanych w polskich i międzynarodowych firmach produkcyjnych. Światowy lider technologii informatycznych wziął pod uwagę m.in. kompetencje programistów DSR w tworzeniu i integracji aplikacji na platformie chmurowej Azure. Dzięki zacieśnieniu współpracy DSR z Microsoft przedsiębiorstwa produkcyjne zyskują pewność jakości, wydajności i stabilności nowych rozwiązań z pakietu DSR 4FACTORY, wspierających kompleksowe zarządzanie produkcją. Otrzy-

mują jednocześnie skalowalne oprogramowanie do realizacji koncepcji Przemysłu 4.0. Systemy z oferty DSR 4FACTORY pozwalają m.in. na łatwe i szybkie wdrożenie z bezpiecznym i skalowalnym połączeniem z danymi w chmurze Microsoft Azure, zmniejszenie kosztów inwestycji dzięki elastycznemu systemowi licencjonowania, łatwą integrację z istniejącą infrastrukturą IT oraz utrzymanie otwartego środowiska informatycznego przygotowanego na rozszerzenia i dodatki. Zapewniają także dostęp do odpowiednich dodatkowych usług oraz uzyskanie wysokiej jakości usługi przy niższych kosztach. ' (

ROCKWELL AUTOMATION WSPIERA WALKĘ Z COVID-19 Firma Rockwell Automation przekazała organizacjom rządowym i non-profit, a także firmom partnerskim specjalizującym się w ochronie zdrowia publicznego w USA, autorskie oprogramowanie Arena służące do symulacji. Celem jest wsparcie działania w zakresie planowania szczepień przeciw COVID-19. Oprogramowanie może być stosowane do monitorowania przepływu pacjentów, personelu, zmian, a także przestrzegania wytycznych w zakresie zachowania dystansu społecznego wśród pacjentów oczekujących na szczepienie. – Oprogramowanie wspiera naszych partnerów działających w zakresie ochrony zdrowia

i pozwala efektywniej odpowiadać na potrzeby zaopatrzenia i personelu, a w rezultacie także przyspieszyć proces szczepień – mówi Patricia Contreras, wiceprezes ds. relacji zewnętrznych w Rockwell Automation. Amerykański system ochrony zdrowia non-profit wykorzysta przekazane przez Rockwell Automation oprogramowanie, aby wesprzeć zarządzanie ponad 30 punktów szczepień, z kolei departament zdrowia publicznego zastosuje je do zaplanowania kolejnych działań w zakresie przeprowadzanych szczepień w północno-wschodnim stanie Ohio. Trwają również rozmowy z kolejnymi świadczeniodawcami. Ponieważ zapasy szczepionek dynamicznie się zmieniają i coraz więcej osób uzyskuje dostęp do harmonogramu szczepień, potrzebne będą lepsze i bardziej wydajne narzędzia wspierające dystrybucję szczepionek. ( $

+ !

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

CHMURA NIE ZWOLNI TEMPA W 2021 r. wartość globalnego rynku rozwiązań edge, czyli architektury rozproszonych zasobów IT, wyniesie 12 mld dolarów – wynika z raportu „TMT Predictions 2021” firmy doradczej Deloitte. – Oczekujemy, że podstawą ekspansji w tym obszarze będzie zastosowanie innowacyjnych rozwiązań sztucznej inteligencji w telekomunikacji – szczególnie w sieciach 5G, jak również w ramach oferty dostawców skalowalnych usług obliczeniowych w chmurze, którzy będą wykorzystywać sztuczną inteligencję do stałej optymalizacji swojej infrastruktury – ocenia Sławomir Lubak, partner oraz lider branży telekomunikacji, mediów i technologii w Deloitte. Do 2023 r. 70 % przedsiębiorstw może stosować najnowocześniejsze technologie tego typu do przetwarzania danych. W 2020 r. wartość wydatków na rozwiązania chmurowe nieznacznie się zmniejszyła, co jest spowodowane głównie redukcją wydatków inwestycyjnych wywołaną przez pandemię i globalną recesję. – Należy jednak zaznaczyć, że rynek usług w chmurze jest i tak stosunkowo odporny na skutki obecnego kryzysu. W latach 2021– 2025 wzrost przychodów utrzyma się na poziomie z 2019 r. i wyniesie 30 %. Nie wykluczamy jednak wyższej wartości, bo przedsiębiorstwa będą wdrażać technologie chmurowe dla zwiększenia oszczędności oraz jednoczesnego podniesienia swojej zwinności i innowacyjności – podsumowuje Marcin Knieć, dyrektor w dziale Cloud Engineering Deloitte. '

I4 MEETING – PLATFORMA SPOTKAŃ VR

PROJEKTY R&D ZE SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ I PRAWDZIWYMI PROBLEMAMI Spółka Rackspace Technology, specjalizująca się w zarządzaniu przetwarzaniem w chmurze, opublikowała analizę, z której wynika, że co trzeci projekt R&D związany z wykorzystaniem sztucznej inteligencji kończy się porażką. Jako przyczynę respondenci wskazują niewystarczający poziom specjalistycznej wiedzy i niską jakość danych (po 34 %). – Zaawansowane technologie żyją z danych. Istnieje współzależność między dobrej jakości danymi a udanym procesem technologicznym – podkreśla dr Stanisław Drosio, dyrektor pionu usług i utrzymania oprogramowania ze spółki BPSC, dostarczającej zaawansowane systemy IT dla biznesu. Optymistyczną informacją jest fakt, że 44 % projektów R&D z wykorzystaniem sztucznej inteligencji zakończyło się sukcesem. Zdaniem badanych, którzy mają już za sobą pierwsze wdrożenia rozwiązań z zakresu sztucznej inteligencji i machine learning, najistotniejsze zastosowania dla tych technologii to rozwój kompetencji analitycznych (40 %), wsparcie dla innowacji (38 %) i uzupełnienie już istniejących systemów wewnątrz firmy (35 %). Przedsiębiorstwa, które są w trakcie takich wdrożeń spodziewają się przede wszystkim poprawy szybkości i efektywności już istniejących procesów (46 %), zwiększenia przychodów (40 %) i możliwości zaoferowania nowych usług i produktów (38 %). ." , ! R E K L A M A

Spotkania on-line, na których pracownicy i klienci przedstawiają prezentacje i omawiają projekty, są już codziennością dla wielu firm. Ta formuła ogranicza się jednak głównie do pokazywania filmów i zdjęć, które często nie oddają realiów. Firma Cad Schroer postanowiła zmienić ten stan rzeczy. W ramach strony www.cad-schroer.com została uruchomiona platforma i4 MEETING VR, która umożliwia użytkownikom spotkania on-line w indywidualnie zaprojektowanym wirtualnym świecie. Firmy mogą tworzyć światy VR z własnymi modelami produktów 3D, a zainteresowani korzystać z tych możliwości przy użyciu komputera, tabletu lub okularów VR. Użytkownicy wybierają awatar i wyświetlaną nazwę, a następnie dołączają do spotkania. Najwyższy poziom immersji osiąga się dzięki zastosowaniu okularów VR. , -

5/2021

Z BRANŻY

GOOGLE CLOUD – ŁATWY DOSTĘP DO CHMURY DLA FIRM I INSTYTUCJI Google uruchomił swoją najnowszą inwestycję w Polsce – region Google Cloud w Warszawie. To infrastruktura przetwarzająca dane i część globalnej sieci firmy zapewniającej dostęp do usług chmury obliczeniowej firmom i instytucjom. Inwestycja ma pomóc polskim przedsiębiorstwom w realizacji cyfrowej transformacji i przyspieszyć wdrażanie technologii chmurowych w gospodarce. To pierwsza tego typu infrastruktura globalnego dostawcy usług chmury publicznej w Europie Środkowo-Wschodniej. Warszawski region Google Cloud jest 25. takim ośrodkiem na świecie i jedynym, jaki firma otworzy w tym roku w Europie. Google Cloud pozwala przetwarzać znaczące ilości danych w bezpieczny sposób i służy do uruchamiania najbardziej zaawansowanych systemów IT oraz aplikacji. Warszawski ośrodek

składa się z trzech niezależnie działających stref dostępowych, połączonych superszybką siecią, co chroni przed ewentualnymi zakłóceniami w działaniu usług. W chmurze Google przedsiębiorstwa mogą nie tylko przechowywać nawet największe zbiory danych, ale także analizować je w czasie rzeczywistym z wykorzystaniem sztucznej inteligencji oraz uczenia maszynowego. Zainteresowane firmy i użytkownicy mogą skorzystać z zestawu takich produktów, jak Compute Engine, App Engine, Google Kubernetes Engine, Cloud Bigtable, Cloud Spanner czy BigQuery. / ,

TURCK DĄŻY DO POZYCJI LIDERA W DIGITALIZACJI PRZEMYSŁU Grupa Turck objęła mniejszościowy pakiet udziałów w niemieckiej firmie Asinco, specjalizującej się w pomiarach radarowych na potrzeby automatyki przemysłowej. Udziały w Asinco to dla Turck zabezpieczenie kompetencji w zakresie rozwoju i badań nad pomiarowymi czujnikami radarowymi, ale także wiedzy z dziedziny software – szczególnie istotnej z punktu widzenia przyszłych projektów planowanych w obszarze inteligentnych czujników. Dla Asinco inwestycja Turck oznacza dostęp do know-how tej firmy w zakresie tworzenia hardware’u do szerokiej palety urządzeń, jakie produkuje, a także wykorzystanie światowej sieci sprzedaży, marketingu oraz produkcji Turck. – W dobie Industry 4.0 Turck zmienia oblicze z dostawcy kompo-

nentów na dostawcę systemów, stąd know-how w zakresie software staje się jednym z kluczowych zasobów firmy. Po udanym przejęciu Vilant Systems oraz zakupie od firmy Beck IPS software’u chmury stanowiącego aktualnie bazę Turck Cloud, zrobiliśmy kolejny krok w kierunku przekształcenia się w jednego z liderów w digitalizacji przemysłu – ocenia Christian Wolf, dyrektor zarządzający Grupy Turck. Firma Asinco, założona w 2012 r., zatrudnia 30 osób. Stworzyła nowatorską technologię radarowych pomiarów odległości oraz poziomu, a ponadto jest jednym z liderów w układach sterowania ze sprzężeniem zwrotnym w walcowniach. &

SIECI PRZEMYSŁOWE NA ŚCIEŻCE WZROSTOWEJ Rynek sieci przemysłowych odzyskuje stabilność i odnotuje w tym roku 6 % wzrost – takie są prognozy HMS Networks. Firma co roku przeprowadza badanie tego rynku w celu analizy dystrybucji nowo podłączonych węzłów w instalacjach automatyki przemysłowej. Najwyższy wzrost n a d a l w y ka zu j e Ethernet przemysłowy. Obecnie stanowi 65 % nowo zainstalowanych węzłów w instalacjach automatyzacji fabryk. Standardy EtherNet/IP i Profinet konkurują o pierwsze miejsce, ale w tym roku Profinet wyprzedza EtherNet/IP z 18 % udziałem. EtherCAT nadal dobrze się sprawdza na całym świecie 12

i obecnie dorównuje wiodącej sieci fieldbus Profibus z 8 % udziałem w rynku. Protokół Modbus TCP zajmuje kolejne miejsce z 5 % udziałem w rynku i wraz z Modbus RTU dla magistrali fieldbus obie te technologie stanowią obecnie 10 % rynku, co potwierdza ich stałą pozycję w instalacjach fabrycznych na całym świecie. Nadal szybko rośnie łączność bezprzewodowa. Sieci Wi-Fi mają obecnie 7 % udziału w rynku, ale użytkownicy wciąż oczekują większego wpływu technologii 5G w fabrykach. Standardy EtherNet/IP i Profinet to wiodące rozwiązania w Europie i na Bliskim Wschodzie, a protokoły Profibus i EtherCAT zajmują drugie miejsce. Inne popularne sieci to Modbus RTU/TCP i Ethernet Powerlink. Rynek amerykański jest zdominowany przez EtherNet/IP, a na rozdrobnionym rynku azjatyckim prowadzą Profinet i EtherNet/IP. ! !

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

TARGI AUTOMATICON W STYCZNIU 2022 R. Organizatorzy Międzynarodowych Targów Automatyki i Pomiarów Automaticon zdecydowali o przeniesieniu wydarzenia na przyszły rok. Powodem jest obecna sytuacja epidemiczna. Najbliższa edycja targów odbędzie się w dniach 26–28 stycznia 2022 r. w Centrum Targowym EXPO XXI. Zgodnie z wcześniej przyjętymi założeniami będzie miała nową formułę, stając się częścią przedsięwzięcia łączącego aż trzy imprezy targowe – targi Automaticon, Elektrotechnika oraz Światło. Po raz pierwszy uruchomiony zostanie system elektronicznej rejestracji. Program wydarzenia zbudowany będzie wokół kilkunastu bloków tematycznych, dzięki czemu przekrojowo

zaprezentuje obecne możliwości branży i kierunki jej rozwoju, związane m.in. z automatyzacją i robotyzacją. Część wystawienniczą uzupełni bogaty program konferencji i seminariów dostępnych również on-line. Wystawcy mogą też liczyć na atrakcyjne pakiety biznesowe, a także korzystne oferty związane z przeniesieniem udziału na kolejną edycję. Organizator zapewni całoroczną dostępność wpisów do katalogu targowego oraz opisów nowości nadesłanych przez wystawców na stronie www.automaticon.pl. Ponadto przyszłoroczna edycja zyska wirtualną odsłonę w postaci specjalnie przygotowanej platformy. 2 $ 3 "4 "

CYFROWE BLIŹNIAKI W PRZEMYŚLE 4.0 Powstało Stowarzyszenie Industrial Digital Twin Association (IDTA), którego celem jest zapewnienie rozwoju cyfrowego bliźniaka jako bazowej technologii dla Przemysłu 4.0. Cyfrowy bliźniak odgrywa coraz ważniejszą rolę we wszystkich sektorach przemysłu. Służąc jako interfejs między fizycznymi urządzeniami i komponentami w świecie cyfrowym, zapewnia reprezentację kompletnych platform produkcyjnych w systemach informatycznych do symulacji, kontroli i usprawniania procesów. Dzięki informacjom i danym ta technologia jest kluczem do wirtualnego połączenia łańcuchów wartości i do zastosowań cyfrowych w całym cyklu życia. – Koncepcja cyfrowego bliźniaka jest ważnym aspektem w digitalizacji systemów produkcyjnych naszych klientów.

Z tego względu jest ważne, aby producenci i operatorzy instalacji stworzyli wspólne standardy, tak aby wymiana tych informacji mogła funkcjonować płynnie i bezpiecznie – podkreśla Nikolaus Krüger, dyrektor sprzedaży w firmie Endress+Hauser, która jest jednym z 23 członków i założycieli IDTA. Dzięki temu klienci będą mogli w przyszłości korzystać z kompleksowych standardów, które spełniają wymagania producentów, operatorów instalacji i integratorów. IDTA chce pełnić rolę międzynarodowej organizacji użytkowników cyfrowych bliźniaków w środowisku Przemysłu 4.0. Firma Endress+Hauser jest aktywna w wybranych grupach roboczych IDTA. Netilion, cyfrowy ekosystem firmy, oferuje funkcje wspierające cyfrowego bliźniaka, z planami wykorzystania koncepcji IDTA. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej stowarzyszenia: IDTAhttps://idtwin.org/en/. ) 01

PILZ CARE – PROGRAM SPERSONALIZOWANEJ POMOCY Firma Pilz wprowadziła program, który zapewnia klientom na całym świecie indywidualne wsparcie dla jej produktów. Odbiorcy mogą z niego korzystać zgodnie z indywidualnymi potrzebami, w zależności od aplikacji i typów maszyn. Dzięki programowi Pilz Care klienci uzyskują optymalną wydajność instalacji za przewidywalną i ustaloną cenę. Jednocześnie firma zapewnia ustandaryzowany zakres usług na całym świecie, oferując kompleksowe procesy wsparcia. Oferta obejmuje pakiet podstawowy, pakiet premium oraz pakiet kompleksowy. Wszystkie opcje gwarantują dostępność maszyn dzięki wsparciu technicznemu, działaniu u klienta oraz szybkiej dostawie części zamiennych. Umowy ramowe programu Pilz Care różnią się gwarantowanym czasem reakcji na zgłoszenie problemu. Łatwa dostępność części zamiennych i produktów oraz zdalne wsparcie techniczne gwarantu-

5/2021

je maksymalne skrócenie przestojów maszyn. Indywidualne wsparcie firmy Pilz obejmuje również usługi dodatkowe, takie jak regularne kontrole zabezpieczeń technicznych. Pozwala to szybko wykryć i usunąć usterki systemu. Dzięki temu zwiększa się dostępność maszyn i bezpieczeństwo instalacji, a ponadto gwarantowana jest ochrona przed odpowiedzialnością. Dlatego oferta programu Pilz Care jest szczególnie korzystna dla firm działających w szybko rozwijających się sektorach przemysłu, takich jak przemysł przetwórczy czy logistyka. "

Z BRANŻY

DRUK 3D DLA WSPARCIA ELASTYCZNOŚCI DZIAŁANIA Zmienność na światowych rynkach, spowodowana nieustępującym zagrożeniem epidemicznym, uwydatniła konieczność zwiększenia elastyczności działania przedsiębiorców. Jednym z efektów jest wzrost zainteresowania drukiem 3D. Przedsiębiorcy sięgają po tę technologię m.in. z myślą o tym, by utrzymać się na szczycie łańcuchów dostaw. W odpowiedzi na ten trend firma Ultimaker, specjalizująca się w profesjonalnym druku 3D, połączyła drukarki Ultimaker 3D w pakiet z oprogramowaniem Ultimaker Essentials. Dzięki temu klienci zyskują jedną platformę do pełnego wykorzystania ekosyste-

mu Ultimaker. Jednocześnie firma zaoferowała dwa nowe plany subskrypcji oprogramowania, Ultimaker Professional i Ultimaker Excellence, aby pomóc firmom w globalnym skalowaniu i profesjonalizacji drukowania 3D. – Platforma poprawia nasze obecne możliwości, a dzięki zróżnicowanemu ekosystemowi umożliwia naszym partnerom zapewnienie płynnej, innowacyjnej i ukierunkowanej na myślenie przyszłościowe obsługi klienta – mówi Jürgen von Hollen, CEO w firmie Ultimaker. Platforma drukowania 3D uruchomiona przez Ultimaker zapewnia możliwość kompleksowego działania, począwszy od współpracy inżynierów nad projektem, po przechowywanie i drukowanie na żądanie. Ultimaker dostarczy też otwarte interfejsy, interfejsy API i inne narzędzia dla programistów. 5 + !

NCBR I NFOŚIGW NA RZECZ KOMERCJALIZACJI I ROZWOJU ZIELONYCH TECHNOLOGII NFOŚiGW i NCBR podpisały umowę o współpracy przy tworzeniu, a następnie wdrażaniu i komercjalizacji zielonych technologii. Zakłada ona m.in. współfinansowanie badań naukowych, prac rozwojowych i wdrożeniowych. Dzięki podpisanej umowie możliwe będzie podejmowanie wspólnych działań instytucji w celu wdrożenia idei tzw. Organizacji Innowacji. Są to strukturalne i organizacyjne rozwiązania wspierające polskich naukowców oraz przedsiębiorców w procesie badań i wdrożeń innowacyjnych przedsięwzięć w obszarach największych wyzwań gospodarczych. W ramach umowy idee będą weryfikowane i prezentowane przez NCBR, a następnie wdrażane i komercjalizowane w programach NFOŚiGW. Celem

porozumienia są wspólne działania służące podnoszeniu efektywności gospodarowania zasobami, rozwojowi technologii proekologicznych i środowiskowych oraz transformacji w kierunku gospodarki niskoemisyjnej i neutralnej klimatycznie. Dzięki umowie NFOŚiGW będzie miał wpływ na podejmowane przez NCBR działania i będzie mógł tworzyć instrumenty wsparcia nakierowane na konkretne zielone rozwiązania. Umożliwi to zwiększanie zasięgu rynkowego technologii powstałych z inicjatywy NCBR lub technologii z podobnego obszaru. Ułatwi również finansowanie wdrożenia takich technologii potencjalnym odbiorcom. " "

AUTOMATYZACJA PRODUKCJI W BRANŻY OBRÓBKI METALI Co piąte przedsiębiorstwo z branży obróbki metali zintensyfikowało automatyzację procesów produkcji w trakcie pandemii, a podobna liczba firm (23 %) zwiększyła nakłady na odnowienie parku maszyn i urządzeń – takie wnioski płyną z badania Siemens Financial Services w Polsce. 30 % zamierza w najbliższych miesiącach inwestować w park maszyn i urządzeń, a 27 % – poprawić automatyzację. Jednak skala inwestycji jest mniejsza niż wcześniej. – W porównaniu do sytuacji przed wybuchem pandemii COVID-19 odsetek firm inwestujących w automatyzację oraz odno-

wienie parku maszyn i urządzeń zmniejszył się. W dużej mierze może to być spowodowane spadkami sprzedaży krajowej i zagranicznej. Poprawa koniunktury krajowej spowoduje zapewne ponowny wzrost inwestycji. Nie bez znaczenia jest również kondycja gospodarek europejskich, ponieważ aż 74 % badanych firm z tej branży eksportuje swoje produkty – wyjaśnia Tomasz Kukulski, prezes zarządu Siemens Financial Services w Polsce. 17 % firm zwiększyło w czasie pandemii dywersyfikację rynków zbytu, a u 16 % nastąpiła redukcja. Spadek sprzedaży krajowej, jak również eksportu w dobie pandemii odnotowało aż 39 % ankietowanych. Jednocześnie 12 % zadeklarowało wzrost sprzedaży krajowej, a zwiększenie sprzedaży zagranicznej – 23 %. W najbliższej przyszłości dalszych wzrostów spodziewa się 35 %, a spadków 20 % firm. # $ !

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

„UNLOCK THE LOCKDOWN” – IGUS NIE ZWALNIA W DOBIE PANDEMII Firma igus Polska podsumowała swoje funkcjonowanie w czasie pandemii COVID-19. Dzięki wprowadzonym usprawnieniom 2020 r. zakończyła z 10 % wzrostem. Najważniejszym celem, jaki wyznaczyła sobie po ogłoszeniu lockdownu w marcu 2020 r., było utrzymanie się na rynku i zachowanie ciągłości dostaw dla przemysłu. W ciągu roku inżynierowie sprzedaży firmy odbyli niemal 2500 wirtualnych spotkań i przeprowadzili 24 szkolenia on-line dla klientów. Spotkania on-line odkryły możliwości, jakie dotąd nie były dostępne albo praktykowane, np. rozmowy z kilkoma klientami z różnych krańców Polski w ciągu jednego dnia. Aby odbywały się one na jak najwyższym poziomie, inżynierowie sprzedaży dzień wcześniej przesyłają do klientów próbki rozwiązań, które później są omawiane on-line. Firma angażuje się też w projekty związane z walką

z koronawirusem, gdzie wyzwaniem jest utrzymanie szybkości i ciągłości dostaw dla branży medycznej. W styczniu 2021 r. igus uruchomił centralę telefoniczną w chmurze. Dzięki temu rośnie sprzedaż i popularność usługi iChat. Zakończyła się też rewitalizacja strony internetowej spółki. W tej chwili można przez nią zamówić 80 000 produktów. Hitem okazało się także stoisko igus, które firma zorganizowała w swojej centrali w Kolonii, w zastępstwie wstrzymanych z powodu pandemii targów. W kwietniu 2021 r. wystawa została wzbogacona aż o 168 nowości produktowych.

ENDRESS+HAUSER Z POTWIERDZENIEM NAJWYŻSZEGO POZIOMU BEZPIECZEŃSTWA Firma Endress+Hauser otrzymała certyfikat potwierdzający najwyższe standardy w zakresie bezpieczeństwa produktów i usług cyfrowych – uznawany na całym świecie certyfikat ISO 27001 dla kompleksowego systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji. Uzyskanie tego certyfikatu wymaga zarezerwowania zasobów i dokonania inwestycji. – To był wysiłek, który z przyjemnością podjęliśmy, ponieważ ostatecznie obniżamy nasze ryzyko i optymalizujemy procesy biznesowe. Jednak jeszcze ważniejszym aspektem jest to, że budujemy zaufanie wśród naszych klientów. Możemy skutecznie wykrywać zagrożenia i w rezultacie aktywnie

chronić dane naszych klientów – mówi dr Rolf Birkhofer, dyrektor zarządzający Endress+Hauser Digital Solutions. Endress+Hauser stworzył system zarządzania bezpieczeństwem informacji (ISMS) oraz wdrożył procesy, które zabezpieczają i optymalizują ochronę wszystkich rodzajów informacji, danych i systemów. Jednocześnie firma uzyskała potwierdzenie, że ekosystem Netilion IIoT spełnia wymagania normy ISO 27017, opracowanej specjalnie dla bezpieczeństwa informacji aplikacji w chmurze. Z kolei trzy lata temu, jako jedna z pierwszych firm przemysłowych, otrzymała prestiżowy certyfikat StarAudit, który potwierdza, że oferowane przez nią usługi internetowe działają zgodnie ze specjalnie zdefiniowanymi standardami. ) 01

STARTUJE KONKURS FABRYKA PRZYSZŁOŚCI Platforma Przemysłu Przyszłości organizuje konkurs Fabryka Przyszłości promujący dobre praktyki w zakresie transformacji cyfrowej. Inicjatywa ma inspirować i wspierać przedsiębiorstwa we wprowadzaniu rozwiązań z obszaru Przemysłu 4.0. Konkurs jest adresowany do małych, średnich i dużych firm, w których wdrożenie cyfryzacyjne przeprowadzone w ostatnich dwóch latach przyniosło wymierne korzyści. Zgłoszenia zostaną ocenione pod kątem postępów we wdrażaniu nowych rozwiązań. – Liczymy, że nasz konkurs przyczyni się do poszerzenia wiedzy na temat transformacji, a przykłady udanych wdrożeń zachęcą kolejne firmy do wprowadzania nowoczesnych rozwiązań – mówi Aleksandra Ścibich-Kopiec, prezes Platformy Przemysłu Przyszłości. Zgłoszeń można dokonywać do 21 czerwca 2021 r. przez stronę 5/2021

https://przemyslprzyszlosci.gov.pl/fabryka-przyszlosci/, gdzie zainteresowani znajdą szczegóły dotyczące przedsięwzięcia. Nagrodą jest tytuł lub nominacja do tytułu Fabryki Przyszłości. Przyznane mogą zostać także nagrody specjalne i wyróżnienia, a laureaci będą uprawnieni do oznakowania nagrodzonego zakładu produkcyjnego oraz umieszczenia w materiałach promocyjnych loga konkursu. Zwycięzcy mogą liczyć na promocję w branżowym magazynie Przemysł Przyszłości oraz podczas debat i konferencji organizowanych przez PPP. Polskie Fabryki Przyszłości poznamy w grudniu. " + " + " 6

PRODUKTY

MODEM RADIOWY ACW-TH-O ACW-TH-O to moduł radiowy, wyposażony w cyfrowy czujnik temperatury i wilgotności. Urządzenie ma wbudowaną antenę ¼ falową i jest przeznaczone do monitorowania temperatury i wilgotności na zewnątrz. Jest przeznaczone do realizacji zadań w sektorze usługowym, przemysłowym, a nawet w rolnictwie. Wartości temperatury i wilgotności są przekazywane do platformy internetowej za pośrednictwem sieci Sigfox (100 bps) lub LoRaWan (300 bps do 10 kbps). Działa w paśmie 865–870 MHz, a jego moc wynosi 25 mW. Moduł może pracować w temperaturze od –20 °C do +55 °C. Wymiary ACW-TH-O to 100 mm × 100 mm × 35 mm. Stopien ochrony

wynosi IP66. Może być montowany na ścianie, na rurze, na szynie DIN (z dodatkowym adapterem). Urządzenia z serii ACW-TH mają zaimplementowany Eco-energy mode, nowy tryb pracy, który umożliwia wysyłanie wartości temperatury/wilgotności w przypadku przekroczenia ustalonych przez użytkownika wartości progowych. Jest to dodatkowa funkcjonalność – dotychczas dane pomiarowe były wysyłane cyklicznie, w zdefiniowanych interwałach. Ecoenergy mode trzykrotnie wydłuża czas działania baterii, minimalizując negatywny wpływ na środowisko naturalne.

FUNKCJA POŁĄCZENIA WIELU UŻYTKOWNIKÓW W EASYACCESS 2.0 Rozwiązanie zdalnego dostępu oferowane przez firmę Weintek, EasyAccess 2.0, stało się zaletą dla wielu osób. Pomaga ono z łatwością monitorować i diagnozować zdalne urządzenia, a także przeprowadzać zmiany w ich oprogramowaniu bez konieczności opuszczania murów biura czy domu. Począwszy od wersji 2.9, EasyAccess 2.0 dostarcza funkcję, która umożliwia maksymalnie trzem użytkownikom jednoczesne połączenie z HMI. Funkcja równoczesnego połączenia wielu użytkowników pozwala inżynierom na natychmiastowe połączenie ze zdalnymi urządzeniami i rozwiązanie problemów w przypadku wystąpienia błędu bez konieczności cze-

kania na zwolnienie połączenia przez innego użytkownika lub wzajemnego uzgadniania kolejności dostępu. EasyAccess 2.0 dostarcza łatwe w użyciu rozwiązanie do zdalnego połączenia, jednocześnie jego nadrzędną kwestią jest zapewnienie bezpieczeństwa systemu. Dlatego funkcja równoczesnego połączenia wielu użytkowników obwarowana jest kompleksowymi środkami bezpieczeństwa. Przykładowo, funkcja ta jest opcjonalna: użytkownicy mogą ją włączyć lub wyłączyć. Użytkownicy zawsze wiedzą, czy do HMI podłączony jest inny użytkownik, a jeśli tak, to kto nim jest. W razie potrzeby administrator może zamknąć połączenie przez dowolnego użytkownika wykonywane w ramach swojego konta. 8

ETHERNETOWE SWITCHE ROCKETLINX Switche RocketLinx zostały zaprojektowane z myślą o niezawodności, zoptymalizowane pod kątem wydajności sieci, w zgodzie z najnowszymi standardami cyberbezpieczeństwa. RocketLinx Ethernet zapewniają stabilną i szybką transmisję danych w sieciach przemysłowych o znaczeniu krytycznym. Seria składa się z zarządzalnych i niezarządzalnych switchy Gigabit i Fast Ethernet, dopasowanych do różnych potrzeb. Modele niezarządzalne oferują ekonomiczne rozwiązania klasy przemysłowej w celu łatwej rozbudowy sieci typu plug-and-play. Zarządzalne modele umożliwiają rozszerzenie łączności sieci Ethernet z terenu do zakładu, gdzie wy16

magane jest zaawansowane zarządzanie, bezpieczeństwo, nadmiarowość sieci i niezawodność o znaczeniu krytycznym. Switche RocketLinx zostały zaprojektowane w wytrzymałych metalowych obudowach, gwarantując wysokie przewodnictwo cieplne i doskonałe odprowadzanie ciepła. Smukłe, zajmujące niewiele miejsca konstrukcje pozwalają na łatwą integrację w szafie z zachowaniem bezpieczeństwa i niezawodności oraz zgodności z normami, w tym Class I, Div 2, CE, FCC i UL508. Każdy switch ma konfigurowalny przekaźnik alarmowy służący do powiadomień o zdarzeniach portowych. "

07 -

AUTOMATYKA

PRODUKTY

LOCKGARD OPTYMALIZUJE PTYMALIZUJE BEZPIECZEŃSTW BEZPIECZEŃSTWO LUDZI I MASZYN Comitronic-BTI nieustannie nie opracowuje produkty na bazie najnowszych owszych technologii, projektując je tak, aby sprostały wymogom przerzemysłu. Firma wprowadziła na ryenie nek innowacyjne urządzenie ące. blokujące/odblokowujące. LOCKGARD współpracuje z inteligentnym cyfrowym kluczem RFID, aby zapobiec elektrycznym zagrożeniom, podczas obsługi ugi maszyny i niebezpieczeństwu związanemu z jej nieprawidłową obsługą. LOCKGARD, oferowany przez Comitronic-BTI to urządzenie zabezpieczające z blokadą przełącznika, które jest jednocześnie urządzeniem

za zasilającym. Zarządza również dostępem do niebezpiecznej maszyny poprzez kontr trolę wejścia/wyjścia . LOCKGARD działa dzięki specjalnemu kluczowi R RFID z 16 mln kodów. Inteligentny klucz sam uczy się s kodu od pierwszego uruchomienia (nie ma zatem potrzeby p dodatkowego oprogramowania). Gdy przełącznik prz jest w pozycji włączonej, klucz jest uwięziony i maszyna ma działa. Aby wyjąć klucz, należy najpierw wyłączyć maszynę i aktywować polecenie odklucza identyfikator RFID jest nieblokowania. Po wyjęciu wyj aktywny, system nie działa (więcej informacji w animacji: https://lockgard.comitronic-bti.com). , + *.&4

MAŁY SKANER O WIELKICH MOŻLIWOŚCIACH Firma Evatronix wprowadziła na rynek skaner eviXscan 3D FinePrecision. Wyróżnia się on wysoką precyzją pomiaru i dużą szczegółowością odwzorowania powierzchni mierzonych obiektów. Skaner eviXscan 3D FinePrecision to optyczne urządzenie pomiarowe działające w technologii niebieskiego światła strukturalnego LED. Skaner 3D, wyposażony w dwie szybkie kamery 8,9 Mpx najnowszej generacji z matrycami CMOS, charakteryzuje się wysoką dokładnością odwzorowania nawet najmniejszych elementów mechaniki precyzyjnej. Zastosowana w urządzeniu technologia umożliwia osiąganie dokładnego pomiaru wymiarów skanowanego obiektu (dokładność lepsza niż 6 µm, powtarzalność na poziomie mniejszym niż 3 µm). Szczegółowość uzyskiwanych skanów to także efekt dużej gęstości rejestrowanych punktów (ponad 1200 punktów na

każdy milimetr kwadratowy skanowanej powierzchni). Pojedynczy skan może zebrać dane pomiarowe w objętości 120 mm × 60 mm × 45 mm. Istotnym atutem skanera eviXscan 3D FinePrecision jest krótki czas skanowania. Połączenie szybkich kamer i nowej generacji systemu projekcji światła w technologii DLP, którego sygnał wyzwala pracę kamer za każdym razem, gdy wyświetlany jest nowy wzorzec, pozwala na ograniczenie czasu akwizycji skanu do kilkuset milisekund. ): !

NOWA JAKOŚĆ USZCZELNIENIA I DŁUŻSZA ŻYWOTNOŚĆ Napędy wykorzystywane w przemyśle są eksploatowane przy dużej dynamice i zmiennym kierunku obrotów oraz coraz częściej pracują całą dobę – nawet do 8000 roboczogodzin rocznie. Biorąc pod uwagę takie obciążenia, pierścień uszczelniający wał stanowi najsłabsze ogniwo motoreduktora pod kątem żywotności. Firma SEW-Eurodrive zaprojektowała wspólnie z Freudenberg Sealing Technologies pierścień uszczelniający Premium Sine Seal (PSS). Jest on przeznaczony dla szybkoobrotowego wałka silnika motoreduktora. Charakteryzujące się zoptymalizowanym smarowaniem w szczelinie uszczelnienia, zredukowanym tarciem i zużyciem, jak również podwyższonym bezpieczeństwem szczelności.

5/2021

Dzięki sinusoidalnej powierzchni uszczelniającej Premium Sine Seal zapewnia znacznie dłuższy okres eksploatacji. Ponadto w przypadku awarii nowy simmerring można zastosować na wale w tym samym miejscu. Jest to możliwe, ponieważ uszczelnienia PSS nie powodują wycierania się wałka, z którym współpracują. Specjalny kształt powierzchni uszczelniające powoduje, że powierzchnia styku uszczelniacza z wałem jest większa, co zapewnia lepsze odprowadzenia ciepła i polepsza przepływ na powierzchni uszczelniającej. Dzięki temu następuje niejsze zużycie na powierzchni uszczelniającej nawet o 50 %. Wydłużona żywotność nawet o 100 % w porównaniu z klasycznymi pierścieniami uszczelniającymi. )9*) :

PRODUKTY

PRZETWORNIK CIŚNIENIA INTROBAR 20 Przetworniki ciśnienia typ INTROBAR 20 stosowane są do pomiaru ciśnienia w sieciach wodociągowych, zestawach hydroforowych, węzłach cieplnych, sieciach cieplnych itp. Elementem pomiarowym jest piezorezystancyjny czujnik krzemowy, który oddzielony jest od medium membraną separującą i cieczą manometryczną. Wszystkie części przetwornika ciśnienia stykające się z medium wykonane są ze stali nierdzewnej 316L.

Przetworniki te charakteryzują się wysoką jakością wykonania, a dodatkowo producent oferuje atrakcyjne ceny i szybkie terminy dostawy. Różnorodna szerokość zakresów pomiarowych do wyboru sprawia, że przetworniki ciśnienia INTROBAR 20 znajdują zastosowanie w niemal każdej instalacji. Przetworniki ciśnienia INTROBAR to powszechnie stosowane rozwiązanie do kontroli ciśnienia, niezależnie czy mierzonym medium jest para wodna, gaz, olej czy inna ciecz. Możliwości pracy w temperaturze do –30 °C i IP65 sprawiają, że przetwornik sprawdza się w polskich warunkach pogodowych. 4

WŁAŚCIWE NARZĘDZIE DO OSIĄGNIĘCIA KAŻDEGO CELU Szlifierka oscylacyjna AOV jest „specjalistką” od szlifowania i polerowania powierzchni detali. Moduł pneumatyczny jest napędzany przez silnik łopatkowy i osiąga maksymalną prędkość 10 000 obr./min. Łożysko osiowe silnika zapewnia elastyczność, dzięki której siły docisku stale działają na powierzchnię detalu. W ten sposób można osiągnąć doskonałe rezultaty polerowania i szlifowania, nawet jeśli powierzchnie były początkowo bardzo nierówne. Dzięki dwóm przyłączom powietrza siłę nacisku można regulować oddzielnie w dwóch kierunkach, tzn. podczas cofania i wysuwania, a także zmieniać

ją w zależności od potrzeb (zakres: od 6,7 N do 67 N). Zapewnia to, że urządzenia AOV mają stałą siłę nacisku, nawet w zastosowaniach podwieszanych. Szlifierkę mimośrodową można opcjonalnie wyposażyć w pady dociskowe o różnych średnicach (125 mm lub 5” albo 150 mm lub 6”). Szlifierkę można opcjonalnie wyposażyć w przyłącze do odsysania usuwanego materiału. Dzięki temu niewielkim kosztem można zapobiec zanieczyszczeniu stanowiska robota i wynikającym z tego przestojom. ,15#

SURFACECONTROL 3D 3500 W ofercie WObit dostępny jest nowy czujnik surfaceCONTROL 3D 3500 o wysokiej precyzji służący do zautomatyzowanych pomiarów geometrii, kształtu i powierzchni na powierzchniach odbijających rozproszone światło. SurfaceCONTROL 3D 3500 wyróżnia się kompaktową konstrukcją i wysoką dokładnością pomiaru połączoną z dużą szybkością przetwarzania danych. Dwa modele obejmują różne pola pomiarowe. Oprócz szybkiego przesyłania danych przez Gigabit Ethernet, czujnik oferuje dodatkowy cyfrowy interfejs I/O. 2D/3D Gateway II obsługuje połączenia EtherNet/IP, Profinet i EtherCAT. Zaawansowane narzędzia programowe pozwalają na precyzyjne pomiary 3D i inspekcję powierzchni. Zgodność z GigE Vision umożliwia również łatwą integrację z oprogramowaniem do przetwarzania obrazu innych firm. Kompleksowy pakiet SDK do integracji oprogramowania klienta uzupełnia pakiet oprogramowania.

SurfaceCONTROL 3D 3500 dostarcza pełne obrazy 3D w 0,2 s, do 2,2 mln/s punktów 3D, migawki o dokładności mikrometrycznej z dużymi polami pomiarowymi. Najwyższa precyzja wynosi < 0,4 ˬm. Ma zintegrowane interfejsy cyfrowe: GigE Vision/GenICam oraz przez bramkę 2D/3D interfejsy cyfrowe: Profinet/EtherCAT/EtherNet/IP. 9;

AUTOMATYKA

PRODUKTY

NOWE FUNKCJONALNOŚCI PANELI HMI SERII IP Panele operatorskie serii iP marki Weintek oferują wysoką wydajność, dzięki wyposażeniu modeli w procesory Cortex A8 o taktowaniu 600 MHz, 128 MB pamięci Flash i takiej samej ilości pamięci RAM. Wizualizacje wyświetlane są na wyświetlaczach o wysokiej jakości obrazu: paleta kolorów to 16/16,2 mln kolorów, z rozdzielczością do 1024 px × 600 px (w zależności od modelu). Modele dostępne są w trzech rozmiarach wyświetlaczy: 10,1”, 7,0” oraz 4,3”. Panele operatorskie serii iP mają złącza USB i Ethernet RJ-45. Charakteryzują je niesamowite zdolności komunikacyjne, oferują wsparcie dla ponad 300 znanych producentów urządzeń na rynku automatyki. < 9)4#&)

OBUDOWA SZCZELNA LILA Nowa obudowa LILA zapewnia wysoką szczelność, występuje w czterech stopniach ochrony: IP44, IP54, IP65 i IP66. Stanowi dobre zabezpieczenie urządzeń elektrycznych i elektronicznych, wymagających ochrony przed czynnikami zewnętrznymi. Co więcej, dzięki specjalnie opracowanej konstrukcji obudowa szczelna LILA gwarantuje drugi stopień ochronności, a tym samym pełne izolowanie wanie oraz wysoki poziom bezpieczeństwa w przestrzeni t i publicznej. bli j Wykonana jest z kompozytu poliestrowo-szklanego (żywica poliestrowa + włókno szklane), odpornego na oddziaływania substancji chemicznych i rozpuszczalników, co pozwala na zastosowanie jej w trudnych warunkach.

Układy elektryczne, systemy drogowe, teleinformatyka, zakłady produkcyjne czy instalatorzy i producenci automatyki – to tylko niektóre z branż, w których sprawdzi się obudowa LILA. Nowością jest także system montażowy do aparatury modułowej – innowacyjne rozwiązanie, które pozwala na prosty i solidny montaż aparatury wewnątrz obudowy. Obecnie w ofercie firmy Emiter obudowa szczelna LILA występuje w pięciu rozmiarach i czterech wariantach ochrony dopasowanych do różnych potrzeb. ) 4&)(

LIONE - ETHERNETOWE PRZETWORNIKI WILGOTNOŚCI Ethernetowe przetworniki wilgotności względnej i/lub temperatury z serii LiOne to idealne rozwiązanie do systemów monitoringu parametrów powietrza w automatyce budynkowej. Oferowany przez LiOne popularny protokół Modbus TCP znacznie ułatwia implementację urządzenia w systemach BMS, EMS, HVAC, przy wykorzystaniu istniejącej infrastruktury Ethernet. W przypadku wybranych modeli przetworników LiOne istnieje możliwość doboru rozłącznej sondy pomiarowej wilgotności względnej i temperatury z serii Sens-H. Dostępne są sondy standardowe

5/2021

z zakresem pomiarowym od 0 % do 100 % RH oraz od –50 °C do +100 °C, a także sondy przemysłowe, z rozszerzonym zakresem od –10 °C do +200 °C. Przetworniki wilgotności i temperatury z serii LiOne mają dodatkową funkcję obliczeń psychometrycznych. Na podstawie zmierzonej wilgotności względnej i temperatury powietrza urządzenie może wyliczyć np. temperaturę punktu rosy przy aktualnym ciśnieniu atmosferycznym. Dostępne są różne wersje mechaniki przetwornika, w tym wersja: naścienna, przewodowa, z wymiennym sensorem o wysokiej dokładności pomiarów. Producent oferuje specjalne wykonania mechaniki (np. zmiana koloru obudowy). ";#)

PRODUKTY

ODWADNIACZE PŁYWAKOWE, TERMOSTATYCZNE SERII FT-4000 Odwadniacze pływakowe, parowe, termostatyczne serii FT-4000, łączą w sobie oszczędność na trzech ważnych polach: energii, instalacji oraz wymiany. Ich montaż odbywa się na uniwersalnych głowicach wraz z wbudowanym filtrem, co zapewnia szybką i łatwą wymianę instalacji oraz dodatkową ochronę przed brudem i kamieniem. Odwadniacz pływakowy, termostatyczny wykonany może być z głowicą IS-2 wraz z wbudowanym flirtem lub stacją TVS-4000. Wbudowany element termostatyczny odwadniacza powinien być ze stali nierdzewnej typu płytkowego wraz z elementami Hastelloy.

Powinien być w stanie stawić opór 25 °C ciepła przegrzanego i być odpornym na obrażenia spowodowane uderzeniami wodnymi. Odwadniacze serii FT-4000 przeznaczone są do pary wodnej, mogą pracować w temperaturze medium do 315 °C i przy ciśnieniu do 32 barów. Dzięki wykonaniu ze stali nierdzewnej są lekkie, kompaktowe oraz odporne na korozję. 4

UNIWERSALNA JEDNOSTKA KOMPENSACYJNA PCFC Moduł PCFC uzupełnia ofertę produktów firmy SCHUNK. Moduł kompensacyjny przydaje się zwłaszcza wtedy, jeśli detal musi być obrabiany z wcześniej określoną siłą. PCFC zapewnia stałą siłę zgodności działa-

jącą w dowolnym położeniu. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu czujnika położenia. Kompensuje siłę ciężaru razem z zaworami regulacji ciśnienia dostarczonymi przez klienta. PCFC można łączyć z różnymi narzędziami, dzięki czemu nadaje się do wielu zastosowań. Uniwersalna jednostka kompensacyjna PCFC ma zintegrowany system pomiaru skoku, który zapewnia stałą siłę kompensacji w dowolnym położeniu. PCFC można łączyć z szeroką gamą narzędzi, dzięki czemu jest to niezwykle uniwersalne rozwiązanie. ,15#

PNEUMATYCZNE WRZECIONO POLERSKIE MFT-R MFT-R jest optymalnym rozwiązaniem dla użytkowników, którzy potrzebują szczególnie elastycznego i wytrzymałego wrzeciona polerskiego, przeznaczonego do polerowania i szczotkowania detali z elastycznością osiową. Wrzeciono wyposażone jest w pneumatyczny silnik łopatkowy o maksymalnej prędkości obrotowej do 5600 obr./min. Aby uzyskać doskonałe wykończenie powierzchni, prędkość obrotową można zredukować do minimum. Wytrzymały silnik pracuje tylko przez krótki czas, co skraca czas obróbki. Dzięki zastosowaniu systemu stabilizującego można indywidualnie ustawiać siłę wyważania i zgodność promieniową narzędzia. Elastyczność można ustawiać w zakresie od 9 N do 70 N w zależności od ustawionego ciśnienia. Użytkownik może zastosować optymalną wartość dla każdego detalu, uzyskując w ten sposób wyniki o powtarzalnej, wysokiej jakości w dowolnej

pozycji montażowej. Każdą tolerancję detalu można skompensować, co znacznie ułatwia programowanie ścieżki robota. Rozwiązanie MFT-R jest również szczególnie przyjazne dla użytkownika ze względu na swoje inne funkcje: opcjonalne mocowanie osiowe umożliwia szybkie i łatwe przełączanie między kompensacją wahliwą i promieniową. Dlatego za pomocą jednego narzędzia można elastycznie obrabiać różne geometrie detali, co stanowi korzyść ekonomiczną pozwalającą zmniejszyć koszty inwestycji niemal o połowę. Urządzenie MFT-R jest dostępne jako jednostka stacjonarna lub może być zamontowane elastycznie (osiowo lub promieniowo) na robocie. ,15#

AUTOMATYKA

PRODUKTY

POWER PANEL C80 – WYSTARCZY WŁĄCZYĆ

Nowy Power Panel C80 łączy w jednym urządzeniu HMI zalety wydajnego sterownika i nowoczesnego terminala operatorskiego. Instalacja C80 jest kompatybilna z panelami Automation Panel B&R. Użytkownicy korzystają zatem z zalet pełnej elastyczności – mogą skalować swoje maszyny w sposób optymalny pod względem wydajności i kosztów.

Ze względu na małą głębokość zabudowy, obsługujący multi-touch terminal HMI C80 nadaje się do maszyn o szczególnie małych wymiarach i ograniczonej przestrzeni w szafie sterowniczej. Praca bez twardego dysku i wentylatora dodatkowo ogranicza zakres wymaganej konserwacji. Uruchomienie Power Panel C80 jest szybkie i łatwe. Nie ma potrzeby instalowania systemu operacyjnego. Wszystkie niezbędne pakiety oprogramowania są już zainstalowane fabrycznie. Moduły I/O, sterowania ruchem osi i elementy bezpieczeństwa można połączyć bezpośrednio z panelem. Nie ma potrzeby instalowania dodatkowych sterowników. Użytkownik musi jedynie włączyć Power Panel C80 i wgrać aplikację. Przednia część panelu ma stopień ochrony IP65, dlatego Power Panel C80 idealnie nadaje się do użytku w trudnych warunkach. Panel z multi-touch jest dostępny z przezroczystą lub przeciwodblaskową powierzchnią szklaną w czterech różnych formatach panoramicznych (7,0″, 10,1″, 12,1” i 15,6″) oraz w formacie 4:3 (5,7″). .=(

R E K L A M A

5/2021

PRODUKTY

SYGNALIZATORY WIBRACYJNE LIQUIPHANT Endress+Hauser rozszerzył gamę wibracyjnych sygnalizatorów poziomu o urządzenia do stref zagrożonych wybuchem. Ich atutem jest bezpieczna łączność bezprzewodowa Bluetooth, umożliwiająca zdalny dostęp do urządzenia nawet w miejscach trudno dostępnych. Liquiphant FTL62 to sygnalizator wibracyjny z widełkami pokrywanymi. Specjalna powłoka wywinięta jest na przylgę przyłącza kołnierzowego, co zapewnia pełną odporność korozyjną. Do wyboru jest kilka rodzajów pokryć teflonowych lub wykonanie emaliowane, co umożliwia pomiar nawet silnie korozyjnych cieczy, jak stężone kwasy i ługi. Liquiphant FTL64 to sygnalizator wibracyjny opracowany z myślą o najbardziej wymagających punktach pomiarowych, gdzie występuje wysoka temperatura (do 280 °C) i/lub wysokie ciśnienie (do 100 barów) oraz gdzie wymagane są najwyższe standardy bezpieczeństwa. Model

ten został zaprojektowany zgodnie z PN-EN 61508, co oznacza, że może pracować w zabezpieczeniowych układach blokadowych SIL 2 lub ub SIL 3 w układach redundantnych. Wyjątkową cechą serii Liquiphant jest ikacji też system autodiagnostyki i weryfikacji Heartbeat Technology. Dzięki tej funkcjonaljonalności użytkownik może przeprowadzićć test diagnostyczny przyrządu bez demontażu ntażu i przerywania jego pracy. Ponadto użytkowytkownik otrzymuje raport w PDF zgodny z wymaganiami ISO 9001:2008 oraz ISO 9001:2015, 1:2015, np. na potrzeby audytów. ) 01 01

ODWADNIACZ TERMOSTATYCZNY TC-R Odwadniacz termostatyczny serii TC-R, z przyłączami higienicznymi ze stali nierdzewnej, został zaprojektowany by sprostać specjalnym wymaganiom jakie niosą ze sobą systemy z czystą parą. Różne konfiguracje obudowy odwadniacza, pozwalają na wybór przyłącza i łatwe czyszczenie. Konstrukcja termostatyczna jest swobodnie-spustowa i może działać w temperaturze zbliżonej do temperatury pary przy każdym ciśnieniu. Dzięki wykonaniu ze stali nierdzewnej 316L odwadniacze termostatyczny serii TC-R są odporne na korozję, lekkie i łatwe w montażu. Zastosowanie

znajdują w wielu aplikacjach, m.in. w fermentatorach, sterylizatorach, bioreaktorach, systemach CIP/SIP. Dzięki swojej konstrukcji odwadniacze termostatyczne mogą działać w temperaturze zbliżonej do temperatury pary przy każdym ciśnieniu. Maksymalne ciśnienie zwrotne pracy to 99 % ciśnienia wlotowego, przepustowości oparte na ciśnieniu różnicowym, bez ciśnienia zwrotnego. Owadniacze TC-R mogą pracować w temperaturze medium do 186 °C przy ciśnieniu do 8,3 barów. 4

SYSTEMY DETEKCJI POŻARU W SZAFACH STEROWNICZYCH SKAMER-ACM Ze względu na rosnące zapotrzebowanie rynku automatyki na systemy ppoż., firma SKAMER-ACM wprowadza do swojej oferty inwestycyjnej kompleksową realizację systemów detekcji pożaru w szafach sterowniczych. Oferta obejmuje doradztwo techniczne, projekt, wykonanie i serwis realizowanych systemów na bazie urządzeń Protec przy współpracy z firmą D+H. Systemy zasysające Protec zapewniają bardzo wczesną detekcję zdarzenia pożarowego – znacznie szybszą niż w przypadku zastosowania detektora punktowego. Ten sposób detekcji umożliwia wykrywanie przegrzewających się układów scalonych lub przewodów elektrycznych umieszczonych w szafie, tym samym ograniczając do minimum większe uszkodzenia i związane z tym koszty oraz przestoje produkcyjne. Czujki zostały tak zaprojektowane, aby zminimalizować

zjawisko fałszywych alarmów wywołanych m.in. zakłóceniami elektromagnetycznymi. System sygnalizacji Protec nie spowoduje też zwarcia w szafie, bo bezpośrednio do niej nie są wprowadzane metalowe podzespoły. Szybki montaż, bardzo prosta konserwacja w większości przypadków nie wymaga otwierania szafy sterowniczej lub rozdzielni. Urządzenia Protec zapewniają bezproblemową pracę w szerokim zakresie temperatury. + * ,

AUTOMATYKA

PRODUKTY

ZAWORY Z SEPARACJĄ MEDIÓW VYKA/VYKB/VZDB

SPEKTROMETR SPECTRO::LYSER V3

Niezależnie od tego, czy potrzebne jest dozowanie, zasysanie czy przepływ ciągły, dzięki zaworom z separacją mediów oferowanym przez Festo można wybrać jeden

z trzech trybów pracy. Kompaktowe, ale wydajne zawory są niezwykle precyzyjne w aplikacjach dozowania i zasysania każdej ilości, nawet tej najmniejszej. Ich imponujące parametry ciśnienia i szerokość nominalna sprawiają, że są one również idealne do regulacji przepływu, np. w płytach kanałowych rozdzielaczy.

Najnowszej generacji wieloparametrowy, zanurzeniowy spektrometr spectro::lyser UV-Vis przeznaczony jest do pracy bezpośrednio w procesie, realizując pomiary analityczne w czasie rzeczywistym. Czujnik pozwala na wybór mierzonych wartości: BZT5, ChZT, OWO, RWO, NO3-N, TSS, TS,BTX, UV254, alarmy spektralne, temperatura, ciśnienie. Wykonany jest w technologii cyfrowej (Modbus RTU), umożliwiając pomiar na zasadzie podłącz i mierz, co czyni pomiar szybkim i sprawnym. Pozwala na bezpośredni montaż i pomiar (InSitu), w komorze przepływowej (panele) lub na rurociągu pipe::scan. Spectro::lyser UV-Vis przeznaczony jest do monitorowania jakości wód powierzchniowych, gruntowych, pitnych oraz ścieków.

WIELOOSIOWY PRZETWORNIK MCS10 Przetwornik wieloosiowy MCS10 umożliwia pomiar do sześciu sił i momentów w trzech osiach (x, y, z) i idealnie nadaje się do zastosowań w inżynierii mechanicznej, na stanowiskach testowych, a także w procesach badawczo-rozwojowych. Dzięki innowacyjnej konstrukcji tarczowej MCS10 umożliwia uzyskanie najlepszych możliwych wyników pomiarowych w klasie dokładności do 0,1, gwarantując również szczelność na poziomie IP67. Jest wykonywany w dwóch wersjach: pierwszej przeznaczonej do pomiaru sił wzdłuż trzech osi (Fx, Fy, Fz) i w drugiej umożliwiającej ponadto pomiar momentu działającego wzdłuż tych trzech osi (Mx, My, Mz). Poszczególne kanały pomiarowe czujników wieloosiowych często oddziałują na siebie nawzajem. MCS10 redukuje tego typu zakłócenia, znane jako crosstalk, do minimum. W tym zakresie dostarczana

jest indywidualna macierz kompensacji, której można użyć do dalszej poprawy precyzji pomiaru. Dzięki technologii TEDS zainstalowana jednostka akwizycji danych automatycznie wykrywa MCS10. Zapewnia to gotowość do natychmiastowego użycia bez obszernej parametryzacji. Wszystkie osie pomiarowe przetwornika można konfigurować niezależnie od siebie. HBM połączył doświadczenie z wielu niestandardowych przetworników specjalnych w MCS10, dodając jednocześnie niezawodność i elastyczność standardowego produktu. Najnowsza wersja tej dobrze znanej serii MCS10, ma dwukrotnie większy zakres znamionowy, dzięki czemu nadaje się do obciążeń nominalnych 40 kN dla Fx/Fy i 200 kN dla Fz oraz 3,5 kNm dla Mx/My i 3,0 kNm dla Mz. . 4 > 8 ? 8@ $

5/2021

ROZMOWA

Automatyzacja, chmura i RFID Droga do usprawnienia produkcji

C - $ > 8 8 $ 8 6 $

D + + 8 $ $ @ E , $ >

" $ $ 8 - - $ 8 - / & E ,

+ > GD 8 6 6 + > + E #

$ 8 ' - H + & " I

AUTOMATYKA

ROZMOWA

Fot. Turck

Jednym z wiodących tematów majowego wydania naszego miesięcznika jest aparatura kontrolno-pomiarowa w przemyśle. W jakim kierunku ewoluują dziś rozwiązania z tego obszaru? Wydaje się, że czwarta rewolucja przemysłowa to główny czynnik wyznaczający w tej chwili trendy w rozwoju techniki kontrolno-pomiarowej. Pozyskiwanie większej ilości danych o stanie procesu czy majątku produkcyjnego to podstawa przemian, które w tej chwili się dokonują. Z pewnością pojawią się nowe obszary, w których czujniki będą stosowane, a więc i nowe wymagania dla nich. Miniaturyzacja czujników, ich bezprzewodowe działanie czy odporność na ekstremalne warunki pracy będą konieczne do pozyskania danych z trudno dostępnych maszyn oraz obszarów, gdzie zmierzenie wybranych parametrów umożliwi optymalizację, poprawę efektywności produkcji czy zapobieżenie nieplanowanym przestojom. Jakie wymagania są obecnie stawiane czujnikom? Istotne i oczekiwane są możliwości zdalnej parametryzacji, wbudowana diagnostyka czy szereg oferowanych wartości dodatkowych. Przykładem mogą być czujniki zbliżeniowe – jeszcze do niedawna były to zwykłe krańcówki, a dziś zapewniają cyfrową komunikację, informacje diagnostyczne, zdalną parametryzację, regulację zasięgu działania, pomiar temperatury, funkcje logiczne czy identyfikację. Daje to szerokie możliwości. Zapewnia sprawne przezbrajanie maszyn i dostosowanie ich do kastomizowanego małoseryjnego wytwarzania dóbr. Pozwala również szybko identyfikować usterki, minimalizować czas wymiany uszkodzonej aparatury bez specjalistycznej wiedzy i wdrażać koncepcję predykcyjnego utrzymania ruchu. Umożliwia ponadto konstruowanie maszyn w sposób modułowy, a co za tym idzie – zapewnia autonomiczność sterowania tymi modułami. Kilka lat temu powiedzielibyśmy, że to zbędne „fajerwerki” w prostym urządzeniu do prostych funkcji. Dziś jest to wymóg, którego spełnienie jest konieczne do realizacji nowoczesnej produkcji. 5/2021

Na co należy zwrócić szczególną uwagę przy wyborze czujników stosowanych w kontroli jakości produkcji? Kontrola jakości to dość szeroki zakres aplikacji i stosowanych czujników, chociaż zapewne dla większości Czytelników pierwszym skojarzeniem będzie optyka, czyli czujniki laserowe czy systemy wizyjne. Są one powszechne w wielu procesach i branżach, np. w produkcji żywności – począwszy od sprawdzania zakorkowania butelki mleka, po właściwą etykietę czy nadruk daty przydatności do spożycia. Jednak na tym nie koniec. We wspomnianym przemyśle spożywczym niezwykle istotne jest także śledzenie partii produkcyjnych, wiedza, z jakiej farmy pochodzi butelkowane mleko, czy poddano je wymaganej obróbce termicznej itp. Tutaj doskonale sprawdzają się systemy RFID.

percką i doświadczenie producenta, oferowanie sprawdzonego rozwiązania – nie tylko czujnika – i referencje w danej branży. Co nam po czujniku wizyjnym z niespotykaną na rynku rozdzielczością, jeśli nie ma on zaimplementowanych odpowiednich narzędzi i algorytmów albo z systemu RFID, którego z jakichś przyczyn nie będziemy mogli łatwo zintegrować z istniejącym systemem zarządzania? Jakie są dziś największe wyzwania związane z automatyzacją procesów produkcyjnych? Zmienia się model handlu i oczekiwania klientów. Aby produkować więcej, szybciej i w małych seriach – a takie zamówienia są dziś częste – przy zachowaniu opłacalności produkcji, należy zautomatyzować wiele obszarów i pro-

MINIATURYZACJA CZUJNIKÓW, ICH BEZPRZEWODOWE DZIAŁANIE CZY ODPORNOŚĆ NA EKSTREMALNE WARUNKI PRACY BĘDĄ KONIECZNE DO POZYSKANIA DANYCH Z TRUDNO DOSTĘPNYCH MASZYN ORAZ OBSZARÓW, GDZIE ZMIERZENIE WYBRANYCH PARAMETRÓW UMOŻLIWI OPTYMALIZACJĘ, POPRAWĘ EFEKTYWNOŚCI PRODUKCJI CZY ZAPOBIEŻENIE NIEPLANOWANYM PRZESTOJOM. Kontrola jakości to także m.in. wspomaganie operatorów w procesach ręcznego składania wyrobu z kilku czy kilkunastu komponentów. W tym przypadku idealnym rozwiązaniem są systemy weryfikacji pobrań (pick-to-light) eliminujące błędy ludzkie typu pobranie niewłaściwego elementu czy pominięcie jakiegoś komponentu. To również jest kontrola jakości, mimo że to tylko zestaw lampek i czujników z układem logicznym gwarantującym właściwą sekwencję i liczbę komponentów. Mimo dużej różnorodności rozwiązań, mają one istotne części wspólne, na które należy zwrócić szczególną uwagę przy wyborze urządzeń. Na równi z parametrami technicznymi czujników postawiłbym wiedzę eks-

cesów dotąd „nietkniętych”. To wiąże się z koniecznością zainwestowania środków, zmianami organizacyjnymi w przedsiębiorstwie i w zarządzaniu produkcją. Jak sprawnie i poprawnie przeprowadzić taką transformację? Zbyt gwałtowne zmiany, dokonywane na wielu polach naraz, w krótkim czasie i bez solidnego fundamentu, mogą przynieść skutek odwrotny do zamierzonego. Realizacja takiego procesu mądrze, małymi krokami to duże wyzwanie, ale nie niemożliwe do realizacji. Pomagamy klientom w wielu obszarach przeprowadzać transformację i dostosowywać się do wymogów nowoczesnej produkcji. Dla przykładu 25

ROZMOWA należąca do Grupy Turck spółka Turck Vilant Systems ma 20 lat doświadczeń w optymalizacji procesów przepływu materiałów i wyrobów w produkcji i logistyce. Bazując przede wszystkim na technologii RFID, pomagamy klientom zwiększać wydajność, sprawniej zarządzać magazynami, eliminować błędy w dostawach czy kontrolować ich majątek produkcyjny. Nie jesteśmy jedynie dostawcą software – realizujemy projekty całościowo: od zdefiniowania procesu, przez wybór technologii, testy i instalacje pilotażowe po montaż, uruchomienie, integrację z istniejącymi systemami ERP oraz wsparcie 24/7. Korzystając z naszej wiedzy i doświadczenia, klienci mogą zrealizować projekt sprawnie, bez niespodzianek i z gwarancją oczekiwanego zwrotu z inwestycji. Do tej pory spółka wdrożyła ponad 1000 projektów w 35 krajach. To pokazuje, że jest to możliwe, ale trzeba korzystać ze sprawdzonych rozwiązań i wiedzy eksperckiej. Co do jednego nie ma wątpliwości – migracja jest konieczna, jeśli chce się pozostać konkurencyjnym na rynku.

wątpliwe zalety. W tej chwili zdecydowana większość wiodących producentów z branży automatyki posiada i oferuje takie rozwiązania. Pamiętajmy też, że równocześnie z rozwojem infrastruktury sporo inwestuje się w zaawansowane narzędzia do analizy dużej ilości danych. Uświadomienie sobie przez inwestorów korzyści ze stosowania chmury, a także dostępnych narzędzi analitycznych pomagających w podejmowaniu właściwych decyzji biznesowych, jest tylko kwestią czasu. W obszarze rozwiązań chmurowych Turck proponuje narzędzie Turck Cloud. Gdzie znajduje ono zastosowanie i jakie funkcje pozwala realizować? Rzeczywiście, od ponad dwóch lat mamy własną chmurę, którą oferujemy klientom. To rozwiązanie zostało przygotowane stricte z myślą o zastosowaniach przemysłowych. Zapewnia odpowiedni poziom cyberbezpieczeństwa, nielimitowaną ilość przechowywanych danych, narzędzia do ich prezentacji i archiwizacji, raportowania, alarmów oraz powia-

FIRMY, KTÓRE DO TEJ PORY OPIERAŁY SWOJĄ PRODUKCJĘ GŁÓWNIE NA ZASOBACH LUDZKICH, TERAZ Z PEWNOŚCIĄ PRZEANALIZUJĄ I ROZWAŻĄ INWESTYCJE POZWALAJĄCE NA PRZYNAJMNIEJ CZĘŚCIOWE ZAUTOMATYZOWANIE ICH ZAKŁADÓW. Z NASZEJ – AUTOMATYKÓW – PERSPEKTYWY TO JEDEN Z NIEWIELU PLUSÓW PANDEMII. Rośnie zainteresowanie rozwiązaniami chmurowymi. Czy Pana zdaniem można prognozować szybkie upowszechnienie się tego konceptu w zastosowaniach przemysłowych? W życiu codziennym już dość powszechnie korzystamy z chmury, np. do współdzielenia plików wewnątrz organizacji czy rodzinnego albumu ze zdjęciami. Jestem absolutnie przekonany, że w niedługim czasie rozwiązania chmurowe się upowszechnią, ponieważ mają one nie26

domień przez e-mail i sms. Wszystko to z przyjaznym, intuicyjnym interfejsem użytkownika, pozwalającym na korzystanie z chmury bez szerokiej wiedzy informatycznej. Mamy także własny hardware – urządzenia dostępowe pozwalające na zbieranie danych zarówno z urządzeń Turck, jak i z urządzeń innych producentów. Typowych zastosowań chmury u naszych klientów widzimy co najmniej kilka. Producentom typu OEM umożli-

wiają szybką, zdalną diagnostykę maszyn w przypadku wystąpienia awarii czy skontrolowanie właściwych warunków pracy ich urządzeń w przypadku reklamacji. Z kolei dla użytkowników końcowych jest to miejsce prezentacji i archiwizacji różnych danych dodatkowych, ułatwiających podejmowanie decyzji biznesowych – np. wskaźnika OEE, planowania postojów czy właściwego wykorzystania zasobów pracowniczych – i to z każdego miejsca na świecie. Którą grupę produktów firma planuje rozwijać w największym stopniu? Największego rozwoju należy się spodziewać w obszarze rozwiązań do szeroko pojętej automatyzacji produkcji. Myślę tu głównie o modułach IO z własną logiką, sterownikach PLC i infrastrukturze dla przemysłowych sieci komunikacyjnych opartych na warstwie ethernetowej, ze szczególnym naciskiem na rozwiązania on-machine. Od lat jesteśmy jednym z liderów w tworzeniu rozwiązań z wysokim stopniem ochrony IP do montażu bezpośrednio na maszynach czy liniach produkcyjnych. Naszym celem jest dostarczanie kompletnych systemów sterowania przygotowanych na przyszłe wyzwania zgodne z filozofią Przemysłu 4.0 W której z oferowanych przez Turck grup produktowych widzi Pan największy potencjał w zakresie rozwoju możliwości tego typu rozwiązań oraz popytu rynkowego? Jedna z kluczowych technologii produkcji przyszłości to RFID. Oczekujemy boomu na tego typu systemy. Technologia sama w sobie jest dobrze znana od wielu lat, ale digitalizacja przemysłu z pewnością spowoduje jej upowszechnienie i wkroczenie do obszarów, które dotąd nie były brane pod uwagę jako potencjalne aplikacje dla tych rozwiązań. Z którymi sektorami przemysłu firma Turck tworzy bliskie związki? Zaryzykuję stwierdzenie, że trudno będzie znaleźć branżę, w której rozwiązania naszej firmy nie są obecne. Niemniej jednak są sektory, w których możemy pochwalić się szczególnymi osiągnięciami, specjalizowanymi rozwiązaniami, ekspercką wiedzą i doświadczeniem. Jednym z nich jest z pewnością automotive. Ten sektor AUTOMATYKA

ROZMOWA przeżywa aktualnie wielkie przeobrażenie, a my podążamy za tymi zmianami z naszymi produktami i rozwiązaniami. Przykładem niech będzie nowy czujnik zbliżeniowy do komponentów z włókien węglowych – materiału przyszłości w produkcji samochodów. Niezwykle ważna jest dla nas branża intralogistyki. Nasza spółka Turck Vilant realizuje kompleksowe aplikacje oparte na RFID, pomagając w optymalizacji, gospodarce materiałowej i przepływie towarów oraz surowców wewnątrz zakładów, od przyjęcia do wydania gotowego produktu. Filarem działalności jest też sektor mobile equipment – zarówno rozwiązania dla producentów pojazdów specjalnych, jak i dla transportu publicznego.

Fot. Turck

Jak rozwija się współpraca Turck ze światem nauki oraz działalność szkoleniowa? Współpraca ze światem nauki to głównie edukacja studentów i uczniów zawodowych szkół średnich. Doposażamy stanowiska naukowe, a ponadto regularnie prowadzimy seminaria oraz webinaria dla wielu uczelni technicznych w kraju. Od lat prowadzimy również szkolenia dla firm, aczkolwiek ich charakter się zmienia. Przez wiele lat były to szkolenia ogólne, otwarte i zorientowane na konkretne produkty lub grupy produktowe. Teraz dominują szkolenia zamknięte i specjalizowane, czyli poświęcone konkretnym zastosowaniom, aplikacjom czy projektom. Szczególnym zainteresowaniem cieszą się tematy związane z bezpieczeństwem maszyn, wibrodiagnostyką oraz RFID. Dość regularnie dzielimy się też z naszymi klientami wiedzą w zakresie podstaw platformy programowania CoDeSys czy technologii IO-link. Jaka jest strategia firmy Turck na najbliższą przyszłość? Na najbliższe lata założyliśmy sobie kilka celów, które chcemy zrealizować w Polsce. Przede wszystkim planujemy zintensyfikować współpracę z branżami farmaceutyczną i spożywczą. Stawiamy też na rozbudowę kompleksowych aplikacji weryfikacji pobrań, czyli wspomniane wcześniej pick-to-light, a także systemów usprawniających 5/2021

komunikację między różnymi działami przedsiębiorstwa – tzw. call for parts – oraz RFID. Z bardziej przyziemnych najbliższych naszych celów mogę wymienić plan przeprowadzki do nowej siedziby. Niestety budowa się opóźnia, a miejsca na rozwój i realizację nowych pomysłów w obecnej lokalizacji bardzo nam brakuje. Grupa Turck zdecydowała się na otwarcie w Polsce swojego pierwszego zakładu produkcyjnego w Europie Środkowo-Wschodniej. Co zdecydowało o tym, że Lublin wygrał w rywalizacji z lokalizacjami z Litwy, Węgier czy Rumunii? Firma rozważała pięć różnych lokalizacji w Europie dla swojego nowego zakładu. Zostały one ocenione na podstawie licznych kryteriów, które są ważne przy prowadzeniu tego typu działalności. Lublin jako miasto o istotnej tradycji przemysłowej zwyciężył przede wszystkim ze względu na wsparcie organizacyjne ze strony miasta oraz konkurencyjne koszty funkcjonowania. Przewagą Lublina jest także fakt, że miasto ma dobre połączenie lotnicze z lokalizacją naszej firmy w Niemczech, a także – co jest istotnym atutem – silną bazę wyższych uczelni technicznych. Wierzę też, że malutkim plusem były lokalne sukcesy Turck Polska. Jesteśmy na rynku już od 20 lat i staliśmy się jedną z wiodących spółek Grupy Turck w Europie. Jakie rozwiązania są produkowane w stolicy Lubelszczyzny? Czy jest to produkcja długo- czy krótkoseryjna? Obecnie produkujemy w Lublinie czujniki indukcyjne. Wkrótce zostanie uruchomiona produkcja konfekcjonowanych przewodów, która na pewno obejmie najpopularniejsze wykonania ze złączem M12 i M08, i to w dużym woluminie. Będziemy też gotowi do produkcji krótkich serii z całego spektrum rodziny Connectivity, według bieżących potrzeb klientów z całej Europy. Zgodnie z określeniem High mix – Low volume (HMLV), w ciągu jednego dnia produkowanych będzie wiele różnych wariantów wyrobów w małych seriach. Dzięki temu będziemy mogli łatwo dostosować się do zmiennego popytu oraz zapewnić jak najkrótszy czas dostaw.

ANDRZEJ DEREŃ

Inżynier automatyk z 25-letnim stażem w branży. Absolwent Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Opolskiej o specjalności automatyzacja procesów przemysłowych. Ukończył także studia podyplomowe z zakresu bezpieczeństwa technicznego w przestrzeniach zagrożonych wybuchem w Głównym Instytucie Górnictwa. Karierę zawodową rozpoczynał jako integrator systemów automatyki w opolskich firmach. Uczestnicząc w wielu międzynarodowych projektach (m.in. dla inwestorów w Izraelu, Rosji, Australii czy Hiszpanii), zdobył bogate doświadczenie w aplikacjach branży chemicznej i petrochemicznej oraz we współpracy w międzynarodowym środowisku. Pracę w firmie Turck Polska rozpoczął 20 lat temu jako doradca techniczny, specjalista od rozwiązań przeznaczonych do stref zagrożenia wybuchem. Obecnie jako dyrektor techniczny kieruje działem wsparcia technicznego w siedzibie firmy w Opolu oraz nadzoruje największe i najważniejsze projekty realizowane przez Turck w Polsce. Obszar zainteresowań i kompetencji zawodowych to przede wszystkim automatyka procesowa ze szczególnym naciskiem na aplikacje w obszarach Ex. Uczestnik i prelegent wielu seminariów i konferencji branżowych, aktywny także w środowisku międzynarodowym. Prywatnie mąż i ojciec, motocyklista oraz popularyzator i fan piłki ręcznej, w którą sam od czasu do czasu gra.

ROZMOWA Jak podsumuje Pan rok działania firmy w warunkach pandemii? Czy odczuliście negatywne skutki? Konsekwencje tej niecodziennej sytuacji dotknęły zapewne wszystkie firmy z branży, również naszą. Początek pandemii to zamrożenie wielu sektorów, w tym także tych wiodących dla nas, jak np. automotive. Fatalną sytuację realnie odczuliśmy w obrotach. Teraz, gdy oswoiliśmy się z sytuacją i staramy się wracać do względnej normal-

zamierzamy redukować liczby pracowników – ani globalnie, ani lokalnie, a większość planów realizujemy na tyle, na ile warunki pozwalają. Zakładając, że najgorsze już na nami, mogę powiedzieć, że wyszliśmy z tego nieoczekiwanego kryzysu obronną ręką. W opinii niektórych pandemia przyczyniła się do szybszego rozwoju automatyzacji. Jakie jest Pana zdanie?

MAM NADZIEJĘ, ŻE PO UNORMOWANIU SYTUACJI PANDEMICZNEJ WYPRACUJEMY DOBRY BALANS MIĘDZY WIRTUALNYMI I TRADYCYJNYMI SPOTKANIAMI BRANŻOWYMI. NIE WYOBRAŻAM SOBIE, ABY BUDOWAĆ ZAUFANIE I PARTNERSKIE RELACJE MIĘDZY DOSTAWCAMI I ODBIORCAMI JEDYNIE W ŚWIECIE WIRTUALNYM. ności, pojawiły się kolejne problemy – brak komponentów do produkcji na rynku elektroniki, wzrost cen i wydłużone czasy transportu drogą morską czy powietrzną oraz – paradoksalnie – nieprawdopodobny wzrost liczby zamówień. Staramy się temu sprostać najlepiej, jak potrafimy. Udaje nam się utrzymać płynność finansową, nie

Pewnie nie będę oryginalny w tym stwierdzeniu, ale zgadzam się z wieloma opiniami z różnych środowisk, że potrzeba automatyzacji i robotyzacji wielu branżom i inwestorom została w wyniku pandemii brutalnie uświadomiona. Firmy, które do tej pory opierały swoją produkcję głównie na zasobach ludzkich, teraz z pewnością przeanali-

zują i rozważą inwestycje pozwalające na przynajmniej częściowe zautomatyzowanie ich zakładów. Z naszej – automatyków – perspektywy to jeden z niewielu plusów pandemii. Pandemia wywróciła funkcjonowanie branży targowej, czego najlepszym dowodem jest zakończenie działalności przez Expo Silesia. Część organizatorów i wystawców postawiła w tym czasie na własne inicjatywy, jak wirtualne targi i wirtualne stoiska. Czy Pana zdaniem zainteresowanie imprezami targowymi w tradycyjnej formie wróci po pandemii do normy? Pandemia spowodowała zamrożenie tradycyjnych imprez targowych, ale wierzę, że jest to tylko czasowe wstrzymanie, a nie ich koniec. Wiele inicjatyw przeniesiono do świata wirtualnego i to uznaję za plus, ponieważ dzięki temu pokazano nowe możliwości docierania do klientów. Mam nadzieję, że po unormowaniu sytuacji pandemicznej wypracujemy dobry balans między wirtualnymi i tradycyjnymi spotkaniami branżowymi. Nie wyobrażam sobie, aby budować zaufanie i partnerskie relacje między dostawcami i odbiorcami jedynie w świecie wirtualnym. ( + $

Urszula Chojnacka AUTOMATYKA

R E K L A M A

AUTOMATYCZNIE

NAJLEPSI

W W W . A U T O M A T Y K A O N L I N E . P L / A U T O M A T Y K A

AUTOMATYKA

TEMAT NU N NUMERU UMERU + , ' $ $ @ $ -

8@ @ $@

+ +

Systemy HMI/SCADA − dobre praktyki Systemy automatyki prze+ $ 8 $ + 8 +

8@ N 6 + $

$ 8

$ + $ - + $ $ +

8 $ +

8 8I ; + + $ + N

+ $

+ - 8 I + + +

+ D $ D

> $ D - $ 8NI ( 8 + > $

8 +I I N + + 1 4

, ' I

od pojęciem SCADA (Supervisory Control And Data Acquisition), kryje się kompleksowy system informatyczny (najczęściej jedenlub kilka komputerów przemysłowych klasy PC plus odpowiednie oprogramowanie), który nadzoruje przebieg procesu technologicznego lub produkcyjnego. Jego główną funkcją jest zbieranie i archiwizowanie aktualnych danych z pomiarów, ich wizualizacja, a także sterowanie procesem za pośrednictwem komend i instrukcji wydawanych elementom układu automatyki. System taki odpowiada również za alarmowanie w sytuacjach krytycznych i powiadamiane o problemach, zanim wystąpi awaria. Jak widać, głównym zadaniem systemu SCADA jest usprawnienie przebiegu procesu produkcyjnego, stąd jego działanie bazuje na bezpośredniej współpracy z elementami automatyki, które zaimplementowane zostały wcześniej w procesie technologicznym. Systemy SCADA swoje miejsce mają zatem między urządzeniami sterującymi, pomiarowymi i wykonawczymi, takimi jak sterowniki

PLC, moduły I/O czy czujniki i liczniki, a operatorem sprawującym nadzór nad maszyną czy linią produkcyjną. System SCADA działa w łańcuchu urządzeń, pełniąc nadrzędną funkcję na styku operator–maszyna. Cechą charakterystyczną systemów SCADA, jest to, że mogą one integrować działanie wiele sterowników PLC. Ponadto system SCADA odpowiada również za archiwizację zebranych i przetworzonych informacji oraz za ich przekazywanie do systemów nadrzędnych klasy PLM, MES i ERP przedsiębiorstwa.

Istota sterowania i monitoring procesu Pod względem funkcjonalnym współczesne systemy automatyki oraz systemy sterowania urządzeń są dość mocno do siebie zbliżone. Komputer przemysłowy, bądź sterownik PLC podejmuje decyzje związane z pracą podłączonych do niego urządzeń na podstawie zbieranych w czasie rzeczywistym danych o stanie maszyny czy linii produkcyjnej. Informacje te pochodzą z podłączonych do jego wejść czujników, np. temperatury AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU lub położenia oraz różnego rodzaju przetworników, które są zazwyczaj sprzężone z elementami wykonawczych maszyny lub instalacji automatyki przemysłowej. Urządzenie sterujące na podstawie zebranych danych realizuje automatycznie zaprogramowane wcześniej algorytmy związane z procesami sterowania i regulacji, reagując tym samym w czasie rzeczywistym na wszelkiego typu zdarzenia związane z wykonywaniem ustalonych uprzednio czynności dotyczących pracy maszyny bądź linii. W praktyce – to sterownik PLC na podstawie stanu wejść, a więc danych otrzymanych z urządzeń pomiarowych i wykonawczych wykonuje operacje sterowania zgodnie z przygotowanym scenariuszem. Następnie wysyła dane do systemu SCADA, gdzie następuje ich przetwarzanie i archiwizacja. Na podstawie tych danych przez system SCADA generowa-

Wielopłaszczyznowe funkcjonowanie systemów SCADA w procesie produkcyjnym: • z urządzeniami pomiarowymi i wykonawczymi, przez sterownik, do którego dane są wysyłane jako wejścia, • ze sterownikami PLC, które wykonują sterowanie i regulację na podstawie parametrów zadanych przez operatora oraz danych z czujników i urządzeń pomiarowych; wysyłają dane do systemu SCADA, • z użytkownikiem – przez możliwość zadawania parametrów pracy urządzeń, możliwość pracy w trybie ręcznym lub awaryjnym, wizualizację pracy procesu produkcyjnego lub technologicznego, która umożliwia monitorowanie. &;(

proces bądź też przejść na prowadzenie sterowania w trybie ręcznym. Podobny schemat działania występuje również w przypadku sterowania i monitoringu obiektów rozproszonych, przy czym sterowanie jest rozdzielone między moduły sterowania obiektowego i system centralny czyli sterownik nadrzędny. To on odpowiada za nadzór i sterowanie całością rozproszonej infrastruktury.

POD WZGLĘDEM FUNKCJONALNYM WSPÓŁCZESNE SYSTEMY AUTOMATYKI ORAZ SYSTEMY STEROWANIA URZĄDZEŃ SĄ DOŚĆ MOCNO DO SIEBIE ZBLIŻONE. na jest wizualizacja parametrów pracy procesu lub linii a operator może nie tylko obserwować stan procesu produkcyjnego, wartości określonych wyjść oraz alarmy, ale może również zadawać parametry procesu, wyłączyć lub włączyć

Sterowniki obiektowe komunikują się ze sterownikiem nadrzędnym, dzięki czemu możliwa jest realizacja przez niego funkcji sterująco-nadzorczych. Z punktu widzenia teorii sterowania nie jest tu istotne, czy mamy do czynienia

z rozproszonymi w hali fabrycznej maszynami, systemami automatyki, robotami czy gniazdami produkcyjnymi. Mogą to być też równie dobrze elementy sieci energetycznej, automatyki budynkowej bądź oczyszczalni ścieków lub rurociągów przesyłowych. Funkcjonalny schemat działania dla tych systemów jest zawsze taki sam – elementy podrzędne we własnym zakresie dokonują regulacji i reagują na polecenia elementu nadrzędnego, który nadzoruje pracę kilku obiektów podrzędnych, sam wysyłając informacje i odbierając polecenia z modułu sterującego znajdującego się ewentualnie „nad nim”. W ten sposób tworzony jest hierarchiczny łańcuch urządzeń sterowania pozwalający sprawować kontrolę nad infrastrukturą rozproszoną.

Systemy SCADA Jak już wspomniano systemy SCADA pozwalają na uzyskanie szybkiego wglądu

7 I ..

LICZY SIĘ STOSUNEK FUNKCJONALNOŚCI DO CZASU OBSŁUGI SYSTEMU SCADA WIKTOR SUSFAŁ, INŻYNIER DS. APLIKACJI, ELMARK AUTOMATYKA Z każdym dniem rośnie liczba urządzeń podłączanych do sieci – czy to globalnych, czy to lokalnych (zakładowych). Konsekwencją tego jest fakt, że w tych samych odstępach czasu przesyłamy coraz więcej danych z coraz większej liczby źródeł. Rosnąca liczebność komunikujących się komponentów automatyki wymaga takich mechanizmów systemów SCADA/HMI, które pozwalają na łatwe rozszerzanie listy monitorowanych urządzeń oraz szybkie dostosowywanie ekranów synoptycznych do prezentacji większej ilości danych. Dobry nowoczesny system SCADA to system, który oferuje wysoki stosunek liczby dostępnych funkcji do czasu poświęcanego na utrzymanie i zarządzanie tym systemem. Przykładem dobrych praktyk jest GENESIS64 – sztandarowe rozwiązanie firmy ICONICS, tu większość konfiguracji udaje się przenieść poza sam system.

5/2021

Narzędzia do zarządzania monitorowanymi zasobami pozwalają na jednokrotne zaprojektowanie uniwersalnej aplikacji – np. przez integratora. Obsługa oraz rozszerzanie projektu o nowe punkty danych może odbywać się przez wypełnianie zwykłych arkuszy Excel oraz późniejszą konwersję tych informacji – za pomocą wbudowanych narzędzi. W połączeniu z inteligentnymi metodami wizualizacji, dzięki którym ekran samoistnie dostosowuje się do liczby prezentowanych danych, obsługa profesjonalnego systemu SCADA może być prowadzona z poziomu innych, ogólnie znanych programów. Pozwala to minimalizować okres wdrażania nowych pracowników do obsługi takiego systemu i łagodzi tym samym skutki rotacji kadrowych.

TEMAT NUMERU lokalnie, z poziomu systemu automatyki. System SCADA realizuje natomiast nadzór nad całością tej infrastruktury. W sytuacjach, które tego wymagają, z poziomu stacji operatorskich sytemu SCADA można oddziaływać nie tylko na parametry lokalnych systemów au-

w faktyczny stan funkcjonowania oraz pracy urządzeń produkcyjnych i wykonawczych. Dzięki nim nie tylko możliwa jest zamiana języka procesowego maszyn i urządzeń na informację w postaci zrozumiałej dla ludzi, ale także umożliwiają szybką lokalizację alarmów, podstawowe logowanie danych czy też automatyczną reakcję na określone sygnały pochodzące z urządzeń. System SCADA w warstwie graficznej odpowiada za jednoznaczne prezentowanie dynamicznie zmieniających się informacji. Zdefiniowane wcześnie, algorytmy przyspieszają i wspomagają operatora w jego pracy. Podstawowym zadaniem systemu SCADA jest wizualizacja danych procesowych. Informacje te muszą być

przedstawione w czytelnej, przejrzystej, i co najważniejsze, przyjaznej dla użytkownika formie. Przypomina to działanie interfejsu HMI, o którym za chwilę, ale dla znacznie szerszego zestawu, często rozproszonych urządzeń i systemów produkcyjnych, a nie dla pojedynczej maszyny, czy gniazda produkcyjnego. Graficzna reprezentacja danych musi być intuicyjna i jednoznaczna, a dostarczane użytkownikowi informacje muszą być w prostej, analitycznej formie. W ten sposób operator może szybko reagować na dynamicznie zmieniającą się sytuację procesową. Każde z urządzeń wchodzących w skład infrastruktury technologiczno-procesowej jest z reguły sterowane

tomatyki, ale również podejmować nadrzędne decyzje, np. o zamknięciu konkretnego zaworu na rurociągu, który dostarcza medium procesowe. Co więcej, w takim przypadku system SCADA może za operatora automatycznie zrealizować wszystkie procedury bezpieczeństwa, w tym drogą mailową lub SMS-ową wysłać powiadomienia do osób na wszystkich szczeblach decyzyjnych. Jeśli chodzi o sygnalizowanie przekroczenia parametrów krytycznych monitorowanego procesu, to wszczęty alarm musi być przede wszystkim skuteczny i musi zwrócić uwagę operatora w dyspozytorni i osoby znajdujące się na linii produkcyjnej na zaistniałą, niebezpieczną sytuację, tak aby wymusić odpowiednią reakcję. Wystąpieniu alarmu towarzyszy zawsze sygnał wizualny, np. migający na czerwono ekran monitora, wyskakujące okienko z powiadomieniem alarmowym, zapalenie się świateł na kolumnie sygnalizacyjnej i dźwiękowy. Dodatkowo wysyłane są maile, SMS-y czy inne powiadomienia do osób decyzyjnych. Wyłączenie jakiegokolwiek z tych powiadomień

NA CO ZWRACAĆ UWAGĘ PRZY DOBORZE HMI/SCADA, ABY SYSTEM SPEŁNIAŁ OCZEKIWANIA? ŁUKASZ BUCZEK, SPECJALISTA DS. TECHNICZNYCH VIX AUTOMATION Wybierając pakiet HMI/SCADA należy przede wszystkim precyzyjnie określić wymagania, jakie ma on spełniać. Bardzo często to nie cena jest głównym kryterium wyboru produktu, ale jego możliwości. Ważne, aby konfiguracja systemu SCADA była możliwie prosta i nieskomplikowana (np. przez wykorzystanie gotowych elementów graficznych lub powielanie rozwiązań z już istniejących instalacji), jednocześnie zapewniając bezpieczeństwo działania. Bezpieczeństwo rozumiane zarówno przez pryzmat wspierania najnowszych wersji systemów operacyjnych, ale również aktualizacje samego oprogramowania czy specjalne struktury systemu, np. redundantne serwery SCADA / redundantne połączenia LAN. W dużych zakładach opłaca się postawić na standaryzację i wykorzystywać oprogramowanie tylko jednego producenta – ułatwia to znacznie zarządzanie i późniejszą rozbudowę.

Otwartość systemu SCADA to kolejny aspekt, na który warto zwrócić uwagę - warto aby wykorzystywane rozwiązania umożliwiały integrację z różnorodnymi urządzeniami warstwy niższej (procesowej,) jak i zaawansowanymi programami warstwy wyższej (menadżerskiej). W dzisiejszych czasach system SCADA nie ogranicza się do pojedynczego komputera z wizualizacją i sterowaniem procesem. To także system archiwizacji danych (umożliwiający tworzenie zaawansowanych raportów) oraz mechanizmy zdalnego (webowego) dostępu. W sytuacjach kryzysowych dużą wartością dodaną jest sprawnie działająca pomoc techniczna, wspierająca rozwiązanie problemu zdalnie lub mogąca się pojawić bezpośrednio na obiekcie. Warto o tym wszystkim pamiętać poszukując idealnego rozwiązania dla naszego zakładu.

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU awaryjnych wymaga potwierdzenia, co oznacza, że użytkownik został poinformowany o wszczętym alarmie. Aby nie dochodziło do krytycznych sytuacji awaryjnych i zapewnione było bezpieczeństwo produkcji ważne jest również generowanie raportów oraz zbiorczych zestawień o stanach alarmowych czy pojawiających się awariach. W przemysłowej praktyce przydatny okazuje się również system analityczny bazujący na sztucznej inteligencji, który jest w stanie przewidzieć nadchodzącą awarię i zaproponować kroki zaradcze,

zdarzeniach zachodzących w urządzeniach, zarówno tych typowych jak alarmowych. Odnotowywane są tu m.in. wszelkie włączenia lub wyłączenia urządzeń, czynności sterujące, przekroczenia ustawień dla nadzorowanych parametrów oraz informacje archiwalne. Warto tu wspomnieć, że typowa baza danych wykorzystywana w systemach SCADA bazuje najczęściej na technologii SQL, dzięki czemu jest kompatybilna z resztą środowiska IT w firmie, a także można ją umieścić w chmurze, czy to prywatnej czy publicznej.

trzeby sterować procesem ręcznie lub przejść do trybu awaryjnego. Z punktu widzenia bezpieczeństwa danych, istotnym elementem systemu SCADA jest zaawansowana ochrona dostępu. Dzięki temu możliwe jest przypisanie indywidualnych uprawnień dla każdego z pracowników. W nowoczesnych systemach SCADA, oprócz sterowania z poziomu graficznego terminala, całość procesu konfiguracji i sterowania może być realizowana zdalnie, z dowolnego miejsca na Ziemi, za pośrednictwem przeglądarki internetowej działającej na dowolnym urządzeniu – zarówno na komputerze stacjonarnym, laptopie, tablecie, a nawet smartfonie. Rozwiązanie takie pozwala na zmianę parametrów pracy systemu bez konieczności przerywania jego pracy i zatrzymywania produkcji, a co ważne realizowane może być w chmurze, dzięki czemu firma nie musi mieć nawet własnej infrastruktury IT.

Panel operatorski HMI

a w razie jej wystąpienia, pomaga w podejmowaniu trafnych decyzji przyspieszających jej usunięcie. Ogromne znaczenie mają tutaj zgromadzone wszelkie dane archiwalne dotyczące sterowanego procesu. Na tej podstawie można podejmować decyzje, które bazować będą na sprawdzonych w przeszłości rozwiązaniach problemów. Archiwizacja danych, niosących informacje o przebiegu procesu technologicznego, umożliwia też długoterminową analizę pracy obiektu.

Z bazą danych współpracuje podsystem łączności, wymieniający informacje z terminalem operatorskim, oraz podsystem wizualizacji i raportowania, udostępniający operatorom informacje w postaci schematów, wykresów i zestawień tabelarycznych. Za pośrednictwem systemu SCADA operatorzy mogą ustawiać i zmieniać parametry procesu, nadzorować jego przebieg, a w razie po-

Panele HMI (Human Machine Interface) na pierwszy rzut oka mogą wydawać się podobne do systemu SCADA. Umożliwiają bowiem prezentację danych z maszyn bądź linii i ustawianie parametrów jej pracy. Jednak na tym podobieństwa się kończą. Panel HMI jest po prostu prostym komputerem z graficznym ekranem (dotykowym, bądź nie), który stanowi interfejs między urządzeniem a operatorem – i nic więcej. Zastosowanie paneli operator" $ + 8 + $

> $ D N $ + -

7 I .. : : )

Przetwarzanie danych Wbrew temu, co może się na pierwszy rzut oka wydawać, centralnym elementem systemu SCADA jest nie tyle sprzęt, co oprogramowanie. Wśród wykorzystywanego software’u trzeba zwrócić uwagę a na bazy danych, w których przechowane są bieżące informacje o stanie urządzeń biorących udział w nadzorowanym procesie technologicznym. W bazie danych zapisywane są również informacje o wszystkich istotnych 5/2021

TEMAT NUMERU WYBRANE SYSTEMY SCADA DOSTĘPNE NA POLSKIM RYNKU ASTOR – AVEVA InTouch HMI (dawniej Wonderware) Platforma Systemowa AVEVA InTouch to pakiet programów, które pozwalają stworzyć spójny, skalowalny system klasy HMI/SCADA/MES. W przypadku funkcjonalności SCADA, podstawowym elementem systemu jest moduł AVEVA InTouch. Pakiet nastawiony jest na wizualną prezentację procesu produkcyjnego i ułatwienie interakcji z systemami automatyki przemysłowej. Wyróżnikiem InTouch jest technologia ArchestrA Graphics, która daje

pieczną interakcję z zabezpieczającymi i sterującymi inteligentnymi urządzeniami elektronicznymi (IED) oraz procesem ze stanowiska operatora. Sprzyja to skutecznemu podejmowaniu właściwych działań i maksymalnemu wykorzystaniu systemu energetycznego. System MicroSCADA Pro zapewnia maksymalną dostępność informacji, wspierając system redundancji serwerów i komunikacji w dowolnej stacji elektroenergetycznej, niezależnie od okoliczności.

Siemens – SIMATIC WinCC

nieograniczone możliwości w procesie tworzenia obiektów graficznych. Każdy użytkownik w zestawie otrzymuje potężną bibliotekę gotowych obiektów, także tych zgodnych z metodyką Situational Awareness, którą określić można mianem bibliotek świadomości sytuacyjnej. Dzięki temu zapewnić można operatorom w czasie rzeczywistym dostęp do wszystkich informacji kontekstowych, których potrzebują danej chwili, aby szybko i dokładnie reagować na sytuacje krytyczne związane z procesem produkcyjnym, zanim wpłyną one na bieżące operacje wykonywane w ciągu technologicznym.

ABB – MicroSCADA Pro MicroSCADA Pro to specjalizowany system dla automatyki stacyjnej. System zawiera pełen zakres funkcji do monitorowania i sterowania w czasie rzeczywistym urządzeniami strony pierwotnej i wtórnej w stacjach przesyłowych i dystrybucyjnych. Umożliwia łatwą i bez-

SIMATIC WinCC to system nadrzędnego sterowania i akwizycji danych SCADA i jednocześnie interfejs operatorski HMI. Obecnie zintegrowany jest z platformą inżynierską TIA Portal. System pozwala na tworzenie aplikacji służących do monitorowania i sterowania fizycznymi procesami przemysłowymi oraz infrastrukturą technologiczną. Platforma projektowa TIA Portal pozwala na integrację nowoczesnych komponentów

automatyki przemysłowej, co ułatwia realizację koncepcji Przemysłu 4.0 w fabrykach i zakładach produkcyjnych. SIMATIC WinCC (TIA Portal) składa się z oprogramowania inżynierskiego w wariantach WinCC Basic do konfiguracji prostych paneli HMI, WinCC Comfort do tworzenia bardziej zaawansowanych aplikacji oraz WinCC Advanced do projektowania systemów HMI opartych na komputerach PC. WinCC Advanced jest również dostępny jako Pakiety Oprogramowania Runtime.

w połączeniu z zewnętrznymi bazami danych. Z punktu widzenia użytkownika, istotne jest to, że VISU+ 2 działa zarówno na komputerach z systemem Windows, jak i platformach embedded. Dzięki interfejsowi OPC Classic oraz licznym sterownikom bezpośrednim VISU+ można podłączyć do sterowników zarówno firmy Phoenix Contact, jak i sterowników firm trzecich.

Omron – CX-Supervisor V4 CX-Supervisor V4 to oprogramowanie do projektowania i obsługi wizualizacji komputerowych oraz sterowania maszyną z funkcjami systemu SCADA. Jak twierdzi producent, oprogramowanie jest nie tylko prosty w obsłudze, ale także zapewnia doskonałą wydajność podczas projektowania najbardziej zaawansowanych aplikacji. Do mocnych stron oprogramowania należy przeglądarka rejestru danych, która udostępnia zaawansowane funkcje przeglądu i analizy danych, funkcje powiększania i przesuwania przy pomocy myszy, a poziome i pionowe kursory umożliwiają wychwycenie trendów i monitorowanie wartości wszystkich ścieżek w danym momencie. Zdalne zarządzanie z wykorzystaniem przeglądarki internetowej pozwala użytkownikom na bezpieczne logowanie do aplikacji z dowolnego miejsca w firmie, w celu przeglądania i edycji punktów, monitorowania i potwierdzania alarmów oraz rejestrowania i aktualizowania aplikacji.

Phoenix Contact – VISU+ 2 VISU+ 2 (obecnie w wersji 2.20), to oprogramowanie SCADA z wizualizacją, prezentacją trendów i tendencji oraz funkcją zarządzania alarmami. VISU+ 2 oferuje liczne funkcje do rozsyłania alarmów oraz rejestrowania danych 34

AUTOMATYKA

7 I &;( .. + "- ! , ;+ .. . -

TEMAT NUMERU

skich sprowadza się zatem do lokalnego sterowania i wyświetlaniu informacji w pobliżu obiektu automatyki przemysłowej lub maszyny. Możliwe jest też gromadzenie danych, ale te wysyłane są zwykle do firmowego systemu IT. W przypadku paneli HMI, za wizualizację danych odpowiada software dostępny razem z panelem HMI, a w systemach SCADA, oprogramowanie może być, dzięki chmurze realizowane na potężnych serwerach znajdujących się w centrum obliczeniowym na drugim końcu świata. Dzięki temu możliwy jest m.in. rendering 3D odwzorowujący w czasie rzeczywistym skomplikowane, trójwymiarowo odzwierciedlane procesy, w tym wielowymiarowe wykresy nakładane na fizyczny obraz procesu rejestrowany przez kamery. Dzięki temu operator ma do dyspozycji pełną bazę wiedzy dostępną w trybie rzeczywistości rozszerzonej. Jednak w wypadku małej linii, maszyny czy prostej aplikacji o ograniczonych wymaganiach, panele HMI są zazwyczaj znacznie tańszym i wystarczającym rozwiązaniem. Współczesne panele HMI ułatwiają nie tylko integrację wszystkich urządzeń pracujących na linii produkcyjnej lub w maszynie w jeden spójny system, ale oferują również zaawansowane funkcje, związane z logowaniem danych i zdarzeń, wizualizacją, ciągłym monitoringiem kluczowych parametrów, alarmowaniem, obsługą skryptów, receptur i systemów zabezpieczeń, raportowanie, generowanie trendów, rejestracja danych do systemów MES oraz komunikacja z innymi urządzeniami. Możliwe jest także podłączenie do nich innych urządzeń 5/2021

systemu automatyki, w tym sterowników PLC.

Po co mi SCADA? Nadrzędnym celem funkcjonowania systemów SCADA w przedsiębiorstwie jest samodzielne, całościowe wypełnianie postawionych im zadań związanych z procesami sterowania, z którymi nie poradzą sobie rozproszone systemy automatyki wspomagane sterownikami PLC czy prostymi komputerami przemysłowymi. Z tego też względu, i oczywiście ze względów ekonomicznych, systemy SCADA stosowane są głównie w różnego typu instalacjach procesowych lub technologicznych, które są fizycznie rozproszone na znacznym obszarze. Systemy SCADA idealnie nadają się do sterowania rurociągami, siecią energetyczną i aparaturą procesową, np. w rafineriach czy zakładach chemicznych. Systemy SCADA umożliwiają realizację zadań, które bez ich wsparcia byłyby niewykonalne technicznie lub też ich realizacja zajmowałaby nadmierną ilość

czasu. Oczywiście chodzi tu też o koszty, dlatego systemy SCADA stosowane są praktycznie w każdej branży produkcyjnej, w której można w jakikolwiek sposób nadzorować systemy automatyki. Systemy SCADA zdominowały automatykę budynkową oraz wszelkie przemysłowe instalacje procesowe. Doskonale sprawdzają się też jako system wsparcia służb utrzymania ruchu oraz gospodarki remontowej, zarówno uwzględniającej remonty planowane oraz nieplanowane przestoje. Dynamika działania systemów SCADA umożliwia planowanie remontów nie tylko w oparciu o dane statyczne, związane z dokumentacją konkretnego urządzenia lub linii, ale również kontrolę rzeczywistego stanu, wynikającego z monitorowanych warunków eksploatacyjnych i aktualnych wybranych parametrów pracy urządzenia lub linii procesowo-technologicznej. Warto zauważyć, że system SCADA pomaga też w osiąganiu lepszych wyników finansowych i lepszym zaspokajaniu potrzeb klienta. Możliwość archiwizacji w jednym systemie danych ze wszystkich urządzeń produkcyjnych pozwala bowiem, we współpracy z systemami ERP, sztuczną inteligencją i analizą Big Data lepiej zaplanować produkcję, szybciej odnajdować powody przestojów i zapobiegać popełnianym błędom. Systemy SCADA pozwalają osiągnąć wzrost skuteczności działania firmy w realizacji głównego procesu lub procesów technologiczno-produk-

4 8 + , ' $

$ D + + @ 6D

TEMAT NUMERU 9 + - , ' N N

> + 4), PQRVW 8

$ 8 - + -

$ $ 8@ - $ -

$ + 6 $

cyjnych, przez wzrost wiarygodności danych oraz skrócenie czasu ich pozyskiwania i przetwarzania. To przekłada się bezpośrednio na wyższy komfort pracy personelu odpowiedzialnego za obsługę procesów produkcyjnych, a więc mniejszą liczbę popełnianych błędów. Ponieważ system prezentuje dane w czytelnej postaci, a na podstawie trendów można przewidywać nadchodzące zdarzenia, znacznemu skróceniu ulega również czas podejmowania decyzji oraz ich realizacji. Prawidłowa sygnalizacja krytycznych alarmów: • miganie na czerwono, • wyskakujące dodatkowe okienko „pop-up” na ekranie, • sygnalizacja dźwiękowa, • wysyłka SMS i/lub wiadomości e-mail do operatora, • dodatkowa fizyczna sygnalizacja optyczna i akustyczna w obszarze przebywania operatora. ? "

SCADA zdejmuje też z personelu operacyjnego konieczność analizowania części informacji, pozwalając na skuteczną selekcję i oddzielanie

ważnych informacje od tych mniej istotnych. Narzędzia SCADA pozwalają na lepszą kontrolę nad rzeczywistym stanem technicznym urządzeń przemysłowych, przyczyniając się bezpośrednio do optymalizacji zadań związanych z utrzymaniem ruchu, co z kolei przekłada się już bezpośrednio na oszczędności finansowe. W efekcie zapewniony jest wzrost kompetencji personelu oraz lepsze wykorzystanie jego czasu pracy.

Rozbudowa i modernizacja Cechą charakterystyczną systemu SCADA jest to, że układy regulacji występujące w danym procesie technologicznym mogą działać niezależnie od niego. System SCADA stanowi tu warstwę nadrzędną, która realizuje swoje podstawowe zadania w procesie sterowania kontrolując pracę sterowników. Otwartość i uniwersalność tych systemów związa-

na z możliwością pracy w sieci, w tym w sieci przemysłowego Ethernetu, lub na poziomie Przemysłowego Internetu Rzeczy i współpracy z elementami Przemysłu 4.0. Zwłaszcza te dwie ostatnie kwestie, przemysłowego Internetu rzeczy i kompatybilności z rozwiązaniami Industry 4.0 są obecnie kluczowe. Tak więc wybrany przez nas system SCADA musi bez problemu współpracować z inteligentnymi urządzeniami automatyki przemysłowej, jak sterowniki PLC, komputery przemysłowe, regulatory, rejestratory, czujniki, elementy wykonawcze oraz przetworniki, które pochodzą od najróżniejszych producentów, co często nie jest możliwe w typowych systemach automatyki, które wymagają urządzeń tylko jednego producenta. Wybierając system SCADA do swojej firmy warto rozejrzeć się za rozwiązaniem otwartym umożliwiającym zarówno rozbudowę techniczno-

KOLEJNE WYZWANIE TO PRAWIDŁOWE ZABEZPIECZENIE SYSTEMÓW SCADA PAWEŁ NOWAK, KIEROWNIK DZIAŁU TECHNICZNEGO VIX AUTOMATION Pewnym ograniczeniem w całej cyfryzacji, a w zasadzie w wykorzystaniu zgromadzonych danych, jest człowiek i jego percepcja. Ilość danych gromadzonych w procesach technologicznych, które mogą być poddane analizie jest tak ogromna, że bez narzędzi pozwalających na ich analizę skorzystanie z „całej” wiedzy w nich zgromadzonych jest mało prawdopodobne, a wręcz niemożliwe. W celu pełniejszego wykorzystania danych systemy SCADA powinny mieć możliwość skorzystania z zaawansowanych technologii pozwalających na obróbkę dużych ilości danych. W danych tych znajdują się informacje, które oprócz analiz post factum, dają również możliwość stworzenia „cyfrowego bliźniaka” procesu. Porównując dane aktualne z modelem procesu (bliźniakiem) można przy pomocy końcówek klienckich SCADA

podpowiadać operatorom z wyprzedzeniem (predykcja), jakie decyzje powinny być podjęte w celu uniknięcia potencjalnej sytuacji krytycznej. Powyższe podejście z jednej strony wymaga pozyskiwania i gromadzenia olbrzymich ilości danych z procesu, z drugiej zaś udostępnieniem tych informacji do systemów eksperckich (być może na zewnątrz organizacji – do chmury) czy choćby dostępu mobilnego dla osób podejmujących decyzje biznesowe. Z jednej strony wymaga to pełnego otwarcia się systemów SCADA na możliwość komunikacyjne (w dół i w górę), z drugiej strony nie można zapominać o kluczowej kwestii, czyli wdrożeniu zasad cyberbezpieczeństwa.

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

NA CO ZWRACAĆ UWAGĘ PRZY DOBORZE HMI/SCADA, ABY SYSTEM SPEŁNIAŁ OCZEKIWANIA? WACŁAW BYLINA, INŻYNIER SPRZEDAŻY SYSTEMU ASIX, ASKOM SPÓŁKA Z O.O.

7 I 4 + &

Polska – to dziwny kraj, gdzie każdy jest lekarzem, hydraulikiem i Bóg wie kim jeszcze. Wśród tych „Bóg wie” mieści się temat systemów HMI/SCADA (H/S), który wielu osobom w przemyśle wydaje się banałem. Ale sprawa nie jest tak prosta i oczywista. Dla laików systemy H/S nie różnią się specjalnie od siebie, prezentują na ekranie dane, pozwalają na sterowanie. I tu podobieństwa się kończą tak, jak między Syrenką i Mercedesem: i tym i tym da się przemieścić z punktu A do punktu B. Problemy pojawiają się po drodze. Awarie, brak komfortu podróżowania, brak systemów bezpieczeństwa, … Podobnie jest z systemami H/S. Przed ich implementacją warto więc poświęcić czas i sprawdzić: – czy mają wymagane funkcje – czy w standardzie, czy za (słoną) dopłatą?

-funkcjonalną systemu, jak i tworzenie własnych interfejsów graficznych i prezentację danych, którą można w każdej chwili dopasować do potrzeb. Istotnym elementem otwartego i uniwersalnego systemu SCADA jest możliwość instalacji aplikacji zarządzających na platformach wieloserwerowych, w tym w środowisku zwirtualizowanym oraz w skalowalnym środowisku chmurowym. Dobrze gdy wybrany system jest w stanie pracować w tzw. chmurze hybrydowej, która łączy zalety chmury prywatnej z publiczną. Podczas obsługi przez system SCADA skomplikowanej instalacji procesowo-technologicznej czy linii produkcyjnej, może okazać się, że maszyna, na której zainstalowana jest centralna aplikacja systemu SCADA jest tak obciążona, że nie jest w stanie poprawnie pracować. Dlatego warto skorzystać z platformy wieloserwerowej lub wersji aplikacji przystosowanej do pracy w chmurze. Platformy chmurowe umożliwiają również zdecentralizowanie systemu SCADA, co zwiększa bezpieczeństwo produkcji, a w razie większego obciążenia, za skalowanie środowiska odpowiada środowisko chmurowe, w którym można bez problemu uruchamiać kolejne instancje serwerowe. Przeniesienie aplikacji do środowiska chmurowego daje niemal stuprocentowe bezpieczeństwo związane z działaniem centralnego elementu systemu SCADA. Może on też ste5/2021

– jaki mają rodzaj licencji, czy trzeba będzie płacić okresowy haracz? – czy wymieniają dane z posiadanymi źródłami i innym oprogramowaniem, czy można dopisać nowy drajwer komunikacyjny? – czy interfejs użytkownika i projektanta jest w języku polskim, jakie jest wsparcie techniczne producenta, czy można przeszkolić swoich pracowników, by konserwowali aplikację? – czy zapewnione jest bezpieczeństwo danych? – jaka jest skalowalność aplikacji teraz i w trakcie jej eksploatacji? Firma ASKOM, jako twórca systemu Asix.Evo, postarała się, aby odpowiedzi na powyższe pytania były zgodne z oczekiwaniami użytkowników. Naszym ambitnym zadaniem jest sprostanie wymaganiom stale rosnącej grupy naszych zadowolonych klientów.

rować instalacjami w wielu lokalizacjach, w tym w fabrykach czy instalacjach przemysłowych rozrzuconych na różnych kontynentach. Korzystając z chmury, łatwiej jest skopiować sprawdzoną instalację i uruchomić jej dokładną kopię w innej lokalizacji i to bez potrzeby ponownego instalowania i konfigurowania działania systemu automatyki przemysłowej i systemu SCADA.

Dobre praktyki Skoro już jesteśmy przy dopasowywaniu instalacji SCADA do potrzeb, to koniecznie trzeba poświęcić kilka słów dobrze zaprojektowanemu graficznemu interfejsowi i wizualizacjom, które wyświetlane są na ekranie panelu operatora. Przede wszystkim wszelkie przyciski na dotykowym ekranie muszą być duże i ergonomicznie rozmieszczone, gdyż bardzo często ekran obsługuje osoba w rękawicach roboczych. Wizualizacja nie powinna zawierać jaskrawych kolorów na tłach i obiektach, gdyż takie barwy męczą wzrok, a dyżury w dyspozytorni trwają 8, a nawet 12 godzin. Należy używać kolorów stonowanych tak, aby łatwiej można było dostrzec pojawiające się alarm. Najczęściej używanym tłem na ekranach SCADA są odcienie szarości, ponieważ niemal każdy kolor dobrze na nich widać, wystarczy zadbać o odpowiedni kontrast dla szczególnych elementów. Bardzo ważne jest też to, aby nie stosować wielu różnych

kolorów na raz, tylko wybrać 3–5 kolorów głównych z jednej palety i starać się ich używać w całej wizualizacji. Zawartość ekranu musi być uporządkowana, porozrzucane elementy i opisy wprowadzają zamęt, nawet jeśli operator na co dzień pracuje z danym ekranem. Należy dążyć do tego, aby wszystkie pola i obiekty były symetrycznie poukładane wzdłuż linii poziomych i pionowych, tworząc strukturę siatki. Nachodzenie tekstu lub obiektów na siebie to częsty błąd, którego należy unikać. Należy też unikać ruchomych animacji, gdyż te rozpraszają operatora. W przypadku wystąpienia krytycznego alarmu w procesie, powinien być on od razu widoczny na wizualizacji. Inne elementy, które nie odzwierciedlają takiego stanu nie powinny skupiać na sobie uwagi. Pamiętajmy też, aby nie nadawać zbyt dużych uprawnień użytkownikom, jeśli mamy do czynienia ze skomplikowanym czy niebezpiecznym procesem. Każda zadana wartość procesowa jest ściśle określona przez technologów, nadanie uprawnień do ich zmiany osobom nieposiadającym odpowiednich kwalifikacji może doprowadzić do poważnej awarii i zatrzymania procesu. Ale kwestie nadawania odpowiednich uprawnień i związanych z tym regulacji procesu, to już temat na oddzielny artykuł. 5&; &%

TEMAT NUMERU

Systemy HMI/SCADA Gdzie dziś jesteśmy? & + > $ D N

-N $

> $ H + 8+ 8@ N 8@

$ > + + $

+ $ , ' I

C 8 6

3 + + D N N

$ + $ + $ 3 +

8 $ + E

& 8 $ 8

+ $ + 8 8 $ 8 $ > 8@

+ $ $I

# + $ @

X" 8 + , ' ZI

+ $ D 8 $ D X ZI & ; +

, ' $ !I): I

prowadzanie koncepcji Przemysłu 4.0 ma istotne przełożenie na wszystkie elementy infrastruktury produkcyjnej, zarówno w warstwie sprzętowej, jak i w oprogramowaniu. Mówiąc o oprogramowaniu, należy mieć na uwadze wszystkie szczeble pozyskiwania i przetwarzania informacji. Przybliżamy temat warstwy operatorskiej, którą „okupuje” oprogramowanie klasy HMI/SCADA. Nie znaczy to, że nie doceniamy przemian, które występują niżej – w sterownikach czy wyżej – w oprogramowaniu MOM (Manufacturing Operations Management) i ERP. Systemy HMI/SCADA są tym, na czym firma ASKOM zna się dobrze. Od początku działalności produkujemy i wdrażamy aplikacje w tej klasie oprogramowania. Nasz autorski system Asix.Evo, który rozrósł się już do platformy programowej, jest nie tylko naszym ulubionym „dzieckiem”, ale również przykładem, jak postępuje ewolucja tego typu oprogramowania. Pierwotnie systemy HMI były jedynie interfejsem, przez który maszyny i linie produkcyjne komunikowały się z człowiekiem. Systemy SCADA w owym czasie również spełniały tylko podstawowe funkcje akwizycji danych, prezentacji ich na ekranie i wykonywania P R O M O C J A

sterowań. To już przeszłość i dziś przyrównujemy te czasy do samochodów bez układów wspomagania hamulców i bez klimatyzacji. Co spowodowało ewolucję systemów HMI/SCADA? Z jednej strony dynamiczny rozwój technologii informatycznych, z drugiej zaś dążenie do poprawy jakości produktów i powtarzalności. To wymusiło konieczność zbierania dużych ilości danych, ich przetwarzania oraz interpretowania. Szybki rozwój warstwy sprzętowej – komputerów – umożliwił stawianie kolejnych kroków na drodze ewolucji oprogramowania. Właśnie ten rozwój dał podstawę do stworzenia koncepcji Przemysłu 4.0.

Wielozadaniowa archiwizacja danych Oprogramowanie przemysłowe w coraz większym stopniu decyduje o zapewnieniu jakości, terminowości realizacji zamówień czy optymalizacji kosztów w procesie produkcji. Bez informacji Przemysł 4.0 byłby skazany na porażkę. Szczególne zadanie przypadło systemom klasy HMI/SCADA – to jedyny łącznik między programami sterowników i programami wyższych poziomów przy jednoczesnym współdziałaniu z operatorem. W związku z tym AUTOMATYKA

7 I +

TEMAT NUMERU pojawiły się nowe role i wymagania. Do dotychczasowych zadań akwizycji i archiwizacji danych doszły kolejne: • Procesy agregacji danych i wyliczania różnego rodzaju danych analitycznych i wskaźników. Często wymagają dodatkowego działania operatora, więc to naturalne środowisko ich kalkulacji. • Coraz bardziej skomplikowane raportowanie i udostępnianie tych raportów zainteresowanym podmiotom, zarówno ludziom, jak i oprogramowaniu. • Monitorowanie mediów energetycznych w celu zapewnienia ich optymalnego zużycia. Dziś to nie tylko modny temat, ale wymóg techniczny i ekonomiczny. Przykładem może być moduł Asix Energy, który pozwala monitorować zużycie energii, bez względu na rodzaj medium energetycznego. Udostępnia narzędzia do raportowania, analiz porównawczych i kalkulacji wprost kosztów według standardowych lub indywidualnie zdefiniowanych taryf. Moduł powstał w odpowiedzi na oczekiwania klientów, pod czujnym okiem energetyków jednego z dużych zakładów przemysłowych. Dzięki temu stanowi bardzo użyteczne rozwiązanie, które pozwala na automatyczne budowanie narzędzi ze standardowych „klocków”. • Kontrolowanie jakości w sensie statystycznym i bieżąca kalkulacja standardowych oraz zindywidualizowanych współczynników wydajnościowych. Odpowiadając na potrzeby rynku, firma ASKOM oferuje moduł Asix OEE. Moduł ten samoczynnie generuje aplikację kalkulującą wskaźniki oceniające proces produkcyjny oraz pozwalające planować remonty, zakupy części i dostępność wyspecjalizowanego personelu. • Narzędzia do śledzenia produktu. Najlepszym przykładem jest podwójne skanowanie kodu na opakowaniu leku. Skaner odczytuje kod EAN do znalezienia ceny i osobno kod QR w celu identyfikacji konkretnego opakowania leku. To wynik wprowadzonego obowiązku śledzenia i dokumentowania procesu produkcji i dystrybucji leków z dokładnością do pojedynczego opakowania, 5/2021

tzw. serializacja. U podstaw realizacji tych wymagań stoją systemy SCADA. Asix kreował trend w tym zakresie i od ponad 20 lat ma odpowiednie narzędzia, pozwalające na recepturowanie i śledzenie produktu w celu dokumentowania historii jego produkcji. Dzięki temu każdy wyrób może mieć swój indywidualny „paszport”, pozwalający odtworzyć dowolny etap produkcji. • Komunikacja z oprogramowaniem poziomu zarządzania produkcją MOM, zarządzania przedsiębiorstwem ERP i systemami planowania produkcji APS. W wyniku realizacji wymienionych funkcji rodzą się nowe możliwości, związane ze skojarzeniem danych o zużyciu mediów energetycznych, wyliczeniem wydajności maszyn i linii produkcyjnych czy powiązaniem z danymi o zasobach magazynowych surowców i części zamiennych. Efektem jest optymalizacja realizacji zadania produkcyjnego pod kątem kosztów, jakości i czasu. Wiedza o tym, jakie koszty są generowane w poszczególnych elementach infrastruktury produkcyjnej oraz jakie są zagrożenia dla jakości produktu w połączeniu z poszczególnymi urządzeniami i narzędziami (a nawet przy udziale człowieka), ułatwia opracowanie strategii produkcji i wybór drogi przepływu materiału przez linie produkcyjne. • Konieczność zapewnienia realizacji niestandardowych wymagań klienta, rozumianych jako funkcje i algorytmy przetwarzania danych. Standardem jest obecnie rozszerzanie możliwości systemu HMI/SCADA przy użyciu skryptów. Ważne jest, by język skryptowy był standardem, a nie dialektem producenta systemu oprogramowania. • Wymaganie zapewnienia bezpieczeństwa zarówno technologii, jak i wyrobu. To złożone zagadnienie, które ma wiele wymiarów. Jednym z nich jest możliwość precyzyjnego żonglowania uprawnieniami operatorów, a często także sprzęgnięcie systemu zabezpieczeń z kontrolerem domeny MS Active Directory. To ułatwienie dla klienta w zarządzaniu personelem i jego uprawnieniami. Drugim aspektem, nabierającym

coraz większego znaczenia, jest bezpieczny przesył danych oraz ochrona przed ich przejęciem przez osoby nieuprawnione i przed wysłaniem danych (w szczególności sterowań) przez hakerów i osoby nieupoważnione. Asix.Evo podąża tym tropem. Wprowadziliśmy kompresję danych przesyłanych między komputerami wraz z ochroną WPA-PSK2 z hasłem. Umożliwiamy użycie certyfikatów SSL – nasze terminale komunikują się z serwerami po HTTPS. Dzięki tym oraz innym zaimplementowanym mechanizmom kontroli i zabezpieczeń mamy pewność, że odpowiednio skonfigurowana aplikacja Asix.Evo spełnia w zakresie cyberbezpieczeństwa wymagania poziomu drugiego normy IEC 62443-3-3 oraz zalecenia NIST SP 800-82 i NIST SP 800-53. Dotyczy to również wymagań dla aplikacji w przemyśle farmaceutycznym i spożywczym, zawartych w amerykańskich wymaganiach FDA 21 CFR 11 oraz zaleceniach europejskich GAMP5.

Postęp na miarę XXI wieku Współczesne systemy HMI/SCADA daleko odeszły od swoich protoplastów i dziś stanowią skomplikowane oprogramowanie. Nie można się temu dziwić – postęp w każdej z dziedzin rodzi się przez ewolucję i rozwój, przez kolejne rozbudowywanie konstrukcji i funkcji, by zapewnić realizację coraz bardziej wyśrubowanych wymagań i żądań klientów. To tak, jak z rozwojem samochodów. Wystarczy zauważyć, jak daleko odeszliśmy od pierwszych prób z silnikami parowymi i bryczki Daimlera z silnikiem spalinowym. Współczesne samochody mają się do tych z początku XX w. tak, jak współczesne systemy HMI/SCADA do pierwszych programów tego rodzaju. Proces rozwoju trwa, zarówno w odniesieniu do samochodów, jak i oprogramowania. Czy można się spodziewać, że kiedyś się skończy? ASKOM Sp. z o.o. I $ Q[ \\*QWW / $ I [] [W QR QWW ! [] [W QR QWQ *+ ^ +I

$$$I +I

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Aparatura kontrolno-pomiarowa w przemyśle Aparatura kontrolno-pomiaro$ $ N

+ @ - + > $

8 $ 8 - + $ 8 6

$ 6 + $

8 I 9 - N $ - @ +I I @

+ $ >@

+ + 8N 6

+ > 6

+ + 8 > 8 + I & $

@ $ 8@

N 8 6 +

+ + - @ $ + + H $ +

rzepływ jest jednym z najczęściej mierzonych parametrów procesowych w aplikacjach inżynierii przemysłowej. Urządzeniami służącymi do pomiaru strumienia objętości lub masy są przepływomierze, które odmierzają materię (najczęściej ciecz, rzadziej gaz) poruszającą się przez określoną powierzchnię, prostopadłą do kierunku przepływu. Ze względu na to, że zespoły pomiarowe przepływomierzy wskazują zwykle wartość chwilową, konieczne jest zintegrowanie ich z licznikiem. Całkowita objętość materii wyliczana jest zatem przez całkowanie wartości natężenia przepływu w kolejnych przedziałach czasowych. Przepływomierze można podzielić na trzy grupy. Podział ten uwzględnia trzy różne zjawiska fizyczne, które odpowiadają za ich działanie, a są to: oddziaływanie mechaniczne, zjawiska falowe, optyczne oraz oddziaływanie pola elektromagnetycznego.

W grupie przepływomierzy wykorzystujących oddziaływanie mechaniczne znajdują się przepływomierze ciśnieniowe, w tym zwężkowe (czyli kryzy, dysze oraz zwężki Venturiego), a także pozostałe, które generują różnicę ciśnień (dynamometryczne, kapilarne, piętrzące, z krzywizną – w tym rurka Pitota czy Prandtla oraz mierniki wykorzystujące efekt Coandy). Zastosowanie znajdują także przepływomierze o zmiennym przekroju (rotametry), w których pomiar opiera się na pływaku umieszczonym w stożkowej rurze, a także przepływomierze masowe, turbinowe, tachometryczne, komorowe, oscylacyjne, wirowe i Coriolisa. Do przepływomierzy działających w oparciu o zjawiska falowe zaliczane są przepływomierze ultradźwiękowe oraz optyczne, które w swoim działaniu wykorzystują efekt Dopplera. Często stosowane są także przepływomierze elektromagnetyczne (wykoAUTOMATYKA

7 I

+ 4

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY rzystujące prawa indukcji elektromagnetycznej Faradaya), ultradźwiękowe oraz termiczne i kalorymetryczne. Przepływomierz Proline Promag P 300 z oferty firmy Endress+Hauser Polska zaprojektowano z myślą o zastosowaniu w przemyśle chemicznym i procesowym. Wynika to z jego odporności na działanie mediów korozyjnych o wysokiej temperaturze. Zakres pomiarowy mieści się między 4 dm3/min a 9600 m3/h. Z kolei przepływomierz termiczny ST75V firmy FCI mierzy przepływ z pełną kompensacją w odniesieniu do zmian ciśnienia i temperatury. Przeliczanie odbywa się na objętość w warunkach normalnych (101,325 kPa abs, 0 °C ) lub przepływ masowy. Należy podkreślić, że dzięki zastosowaniu prostownicy strumienia montaż urządzenia nie wymaga odcinków prostych. Termiczny czujnik przepływu wykorzystuje zasadę pomiaru zmian rezystancji elementu schładzanego za pomocą przepływającego medium z rezystancją o wartości czujnika podgrzewanego RTD. Pomiar przepływu jest określany za pomocą funkcji różnicy temperatur między nagrzewanymi czujnikami RTD a schładzanymi czujnikami RTD. Warto wspomnieć o przepływomierzu masowym DFM firmy Aalborg. W wykonaniu podstawowym urządzenie mierzy przepływ, z kolei jako wykonanie wieloparametrowe mierzy również temperaturę i ciśnienie. Do obsługi urządzenia służy lokalna klawiatura z czterema przyciskami oraz wyświetlacz graficzny. Urządzenie może być wyposażone w interfejs RS-485 (w opcji RS-232) umożliwiający zewnętrzne sterowanie i odczyt w odniesieniu do pomiaru przepływu, temperatury oraz ciśnienia. Poprzez interfejs komunikacyjny obsługiwana jest również funkcja auto-zero, sumator i alarmy, tabela dostępnych gazów, a także współczynnik konwersji oraz wybór jednostek inżynierskich. W razie potrzeby jest możliwa dynamiczna zmiana stałej czasowej i dostosowanie jej do linearyzacji. Z oferty firmy Festo wybrać można m.in. czujniki przepływu SFAB. Cechują się one obracanym wyświetlaczem z podświetleniem LED dla optymalnej wizualizacji. Warto zwrócić uwagę na 5/2021

dowolnie wybierane wyjście impulsowe do pomiaru zużycia. Zakresy pomiaru przepływu wynoszą 0,1–10 l/min, 0,5–50 l/min, 2–200 l/min, 6–600 l min, 10–1000 l/min. W urządzeniu przewidziano wyjście dwustanowe 2 × NPN i 2 × PNP oraz wyjście analogowe – 0–10 V, 4–20 mA.

Pomiary ciśnienia Tam, gdzie konieczny jest pomiar różnicy ciśnień, np. w systemach zużycia mediów na instalacjach technologicznych, stosowane są najczęściej najprostsze przetworniki. Takie pomiary przeprowadzane są w przedsiębiorstwach działających w wielu gałęziach przemysłu, w tym w przemyśle chemicznym, gazowym, w rafineriach, a także w energetyce cieplnej. Przetworniki tego rodzaju pozwalają na dokonanie pomiarów spadków ciśnienia, hydrostatycznych pomiarów poziomu i zwężkowych pomiarów przepływu. Innym miejscem, gdzie stosowane są tego typu przetworniki, są instalacje, w których niezbędne jest monitorowanie ciśnienia czynników chłodzących. Pomiaru różnicy ciśnień w połączeniu z elementem spiętrzającym dokonuje się także w instalacjach dystrybucji kondensatu, pary, wody i powietrza, a także w instalacjach zużycia gazów technicznych, pracy olejowych układów hydraulicznych oraz do mierzenia spadków ciśnienia na filtrach. Urządzenia, o których mowa, nadają się do pomiaru natężenia przepływu gazu, pary oraz cieczy, zarówno objętościowego, jak i masowego przy użyciu elementów spiętrzających. Tego typu przetworniki charakteryzują się wysoką precyzją. Ich dokładność określana jest na poziomie ±0,075 % a nawet ±0,05 % przy zdolności zmiany zakresu 100:1. Na rynku znaleźć można również modele dostosowane do pracy w systemach o poziomie nienaruszalności bezpieczeństwa do SIL 3, opisanego w normie EN-PN 61508/11-1. Cenioną przez użytkowników funkcją, w którą są wyposażone niektóre przetworniki, jest wewnętrzna pamięć, pozwalająca na zapisywanie mierzo-

nych wartości, zachodzących zdarzeń, a także wprowadzonych konfiguracji. W bardziej zaawansowanych modelach znajdziemy inną przydatną funkcję, która umożliwia monitorowanie wszystkich obwodów wewnętrznych. Pod względem przydatności, istotnym kryterium wpływającym na wybór przetwornika, może być modułowość jego konstrukcji, która pozwala na wymianę wskaźnika i przyłącza. Co więcej, uniwersalny moduł elektroniczny takiego przetwornika jest kompatybilny z innymi przetwornikami tej samej marki. Ciekawą funkcją, którą znaleźć można w niektórych urządzeniach tego typu, jest szybkie uruchamianie, które obsługiwane jest lokalnie z poziomu menu operatora lub zdalnie przy użyciu protokołu HART, Profibus PA lub Foundation Fieldbus. W ofercie producentów pojawiają się także modele przetworników, które opierają swoje działanie na tensometrii z czujnikiem wykonanym w technologii thin-film-on-steel. Taki czujnik wyposażony jest w zintegrowany system kompensacji temperatury. Jego walory wynikają z tego, że ma układ elektroniczny wykonany jest specjalną technologią, dzięki czemu nie zawiera połączeń lutowanych, a jego kompaktowa konstrukcja jest wyjątkowo odporna na drgania i wstrząsy. Do zastosowań w instalacjach hydrauliki siłowej przeznaczone są czujniki charakteryzujące się dużą stabilnością drgań, wysokim stopniem ochrony EMI oraz możliwością pracy w szerokim zakresie temperatury. Modele wyposażone w tłumik pulsacji zapewniają dodatkową ochronę przed zjawiskiem kawitacji oraz uderzeń hydraulicznych. Z kolei w wersjach przeznaczonych do pracy w automatyce okrętowej, sterowaniu i monitorowaniu okrętowych silników Diesla oraz innych, przydatnym elementem jest obudowa, która pozwala na montaż szeregowy na zaworach 41

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY testowych, dzięki czemu sprawdzanie przetworników następuje bez konieczności ich demontażu czy zatrzymywania silnika. Coraz więcej modeli ma podświetlany wyświetlacz alfanumeryczny, z którego odczytać można dane dotyczące

aktualnej wartości ciśnienia i temperatury czujnika, a także położenia kontaktów. Niektóre dodatkowo wyświetlają bargraf, czyli linijkę analogową. Z oferty firmy Wika wybrać można m.in. przetworniki procesowe serii UPT-2x. Urządzenia znajdują zastosowanie przede wszystkim w technologii sterowania i procesu, a także w budowie maszyn i instalacji głównie w przemyśle farmaceutycznym, higie-

nicznym, spożywczym, chemicznym i petrochemicznym. Komorę pomiarową wykonano ze stali nierdzewnej 316L lub w kombinacji z Elgiloy. Dzięki obudowie i wyświetlaczowi obracanym o 330° jest możliwy montaż z uwzględnieniem różnych pozycji z przemieszczeniem w krokach o 90°. Przetwornik procesowy może pracować zarówno z urządzeniami analogowymi jak i cyfrowymi (protokół HART).

PRODUCENT

FLEXIM

FCI

TRICOR

TYP

FLUXUS F/G721

ST100

TRICOR TCM

Rodzaj

ultradźwiękowy

masowy

Zakres pomiarowy

od 0,01 m/s do 35 m/s (w wersji XLF możliwy pomiar nawet poniżej 0,01 m/s)

od 0,07 Nm/s do 172 Nm/s

od 4 kg/h do 230 000 kg/h gęstość: do 2500 kg/m3

Zakres temperatury

ciecz: od –40 °C do +200 °C; od –190 °C do +600 °C z WaveInjector gaz: od –40 °C do +100 °C

od –40 °C do +450 °C

do 200 °C

Dokładność pomiaru

0,35 % odczytu ± 0,01 m/s ciecz: 1,2 % odczytu ± 0,01 m/s gaz: od 1 % do 3 % odczytu ± 0,01 m/s w przypadku kalibracji przeprowadzanej na obiekcie 0,5 % odczytu ± 0,01 m/s

±0,75 % odczytu + 0,5 % pełnej skali powstalność 0,5 % odczytu zakresowość 2:1 do 1000:1

0,1 % aktualnej wartości (ciecze) 0,5 % aktualnej wartości (gazy) Powtarzalność: ±0,05 % aktualnej wartości (ciecze) ±0,25 % aktualnej wartości (gazy)

Średnice rurociągów

ciecz: od 6 mm do 6500 mm (bez ograniczenia grubości ścianki) gaz: od 10 mm do 2100 mm m (do 35 mm grubości ściany)

brak danych

od DN15 do DN150

Ciśnienie

ciecz: bez ograniczeń gaz: > 4 barów dla gazów w rurociągach stalowych, <1 barów dla rurociągów z tworzywa

do 69 barów

do 1050 barów

HART, Modbus RTU, Foundation Fieldbus, Profibus PA, BACnet

3 × 4–20 mA z HART Modbus RS-485, Profibas PA, Foundation Fieldbus, częstotliwościowe lub impulsowe 0–1 kHz lub 0–10 kHz port USB (serwis)

2 analogowe 4–20 mA, impulsowe, HART, Modbus RTU

Protokoły komunikacyjne

9 $ + $ +

AUTOMATYKA

7 I

+ !

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Z oferty firmy Danfoss wybrać można m.in. przetworniki ciśnienia serii MBS. Zastosowany układ elektroniczny wykorzystuje technologię analogową i cyfrową. Warto zwrócić uwagę na wysoki poziom dokładności, szeroki zakres temperatury pracy, ochronę przeciwzakłóceniową EMI/RFI oraz wysoki poziom odporności na wstrząsy. W razie potrzeby jest możliwe zastosowanie wykonania ze stopniem ochrony IP69K.

Czujniki wykonane w technologii piezorezystancyjnej obejmują zakres pomiarowy do 600 barów. Z kolei czujniki wykonane w technologii Thin-film dedykowane są do instalacji wysokociśnieniowych do 2200 barów.

Przetworniki temperatury Zadaniem tych urządzeń jest przekształcenie sygnału czujnika w znormalizowany sygnał. Wybór przetwornika

VORTEK

ELIS

M23

FLONET FH10/FH20

wirowy

elektromagnetyczny

dla cieczy: od 0,3 m/s do 9 m/s dla gazów i pary: do 90 m/s

dla cieczy od 0,1 do 10 m/s

od -200 °C do 400 °C

do 70 °C wyłożeń gumowych oraz do 150 °C wyłożenia teflonowego

pomiaru przepływu objętościowego: dla cieczy ±1,2 % wskazań, dla gazów i pary ±1,5 % wskazań pomiaru przepływu masowego: dla cieczy ±1,5 % wskazań, dla gazów i pary ±2 % wskazań pomiaru pomiaru ciśnienia: ±0,3 % zakresu temperatury: ±1 °C wyznaczania gęstości: dla cieczy ±0,3 % wskazań, dla gazów i pary ±0,5 % wskazań Powtarzalność: dla pomiaru przepływu objętościowego: ±0,1 % wskazań dla pomiaru przepływu masowego: ±0,2 % wskazań dla pomiaru temperatury: ±0,1 °C dla pomiaru ciśnienia: ±0,05 % zakresu dla wyznaczania gęstości: ±0,1 % wskazań

±0,5 % odczytu ±0,2 % odczytu (w przypadku kalibracji zaawansowanej)

od DN50

brak danych

do 100 barów (na specjalne życzenie do 275 barów)

1 lub 3 analogowe, 1 lub 3 alarmowe, impulsowe, HART lub Modbus RTU

5/2021

analogowe: 1 x 0/4–20 mA, impulsowe, częstotliwościowe, HART

właściwego dla konkretnego procesu produkcji, powinien uwzględniać kilka kryteriów. Jednym z podstawowych jest rodzaj wejścia. W ofertach znaleźć można przetworniki temperatury z wejściem rezystancyjnym (Pt 100) lub termoparowym z automatyczną lub stałą kompensacją temperatury spoiny odniesienia. To, jaki czujnik zostanie zastosowany, wpływa na dostępny zakres mierzonej temperatury. Na wyjściu może być pętla prądowa 4–20 mA lub napięciowa 0–10 V. Wybór może uwzględniać również przetworniki temperatury bazujące na protokołach sieci przemysłowych (HART, Profibus, Modbus lub Foundation Fieldbus). Podczas wyboru przetwornika temperatury należy wziąć pod uwagę odległość między czujnikiem a przetwornikiem oraz między przetwornikiem a urządzeniem, które jest adresatem sygnału, bowiem zależy od niej ewentualny wybór separacji galwanicznej między wejściem i wyjściem. Kolejnym, bardzo ważnym elementem jest dopasowanie obudowy przetwornika do wymagań aplikacji. Należy w tym wypadku wziąć pod uwagę zarówno sposób instalacji (na szynie montażowej lub w główce termometru) jak i rodzaj materiału, z którego została wykonana obudowa (może to być np. stal nierdzewna lub przystosowana do pracy w warunkach zagrożenia wybuchem). Kolejnym kryterium, które należy uwzględnić, jest sposób programowania przetwornika. W tym celu mogą być wykorzystywane programatory lub specjalne oprogramowanie w komputerach. Duże znaczenie ma także poziom dokładności i czas odpowiedzi (10–90 %). Najczęściej przyjmuje on wartość 900 ms i może być programowany w zakresie 350–1600 ms. Bez wątpienia trzeba także uwzględnić parametry zasilania, zakres temperatury pracy i zakres wilgotności względnej oraz stopień ochrony (IP XX). Dla komfortu użytkowania znaczenie ma także rodzaj sygnalizacji przekroczenia zakresu przetwarzania lub błędu czujnika. TS700-L016-30-2UPN8-H1141 – czujniki firmy Turck znajdują zastosowanie w systemach przeznaczonych do wykrywania temperatury. W urządzeniu 43

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

przewidziano czterocyfrowy, dwukolorowy, 12-segmentowy wyświetlacz, z możliwością obracania o 180°. Do połączenia z urządzeniami zewnętrznymi służy wkręcany adapter z męskim gwintem przyłącza procesowego G1/2” uwzględnionym w dostawie. Jest możliwe obracanie górną częścią obudowy o 340°. Długość zanurzeniowa wynosi 16 mm a napięcie zasilania 10–33 V DC. Jako komunikację przewidziano styk NO/NZ, wyjście PNP/NPN oraz IO-Link. Jest możliwe wybranie różnych profili mapowania IO-Link. Firma Lumel oferuje m.in. uniwersalne czujniki temperatury i sygnałów standardowych. Wejścia są programowalne jako: termoelementy, czujniki termorezystancyjne, 0–4/20 mA, ±20 mA, –5–20 mV, ±75m V, ±200 mV, 400 Ω, 2000 Ω, 5500 Ω, RS-485 Master, Slave lub monitor. Przewidziano wyjścia: analogowe (prądowe lub napięciowe), 2 × przekaźnikowe (lub 1 × przekaźnikowe i 1 × wyjście zasilające 24 V DC), cyfrowe RS-485. Sygnał wyjściowy jest odizolowany galwanicznie od sygnału wejściowego oraz zasilania. Przetwornik P30U ma programowalne funkcje pomiarowe i pomocnicze. Można go programować z klawiatury za pomocą bezpłatnego programu eCon, przez interfejs RS485 lub Ethernet, albo w dowolnej przeglądarce przez interfejs Ethernet. Przetwornik dostępny jest w trzech wersjach: podstawowa, z obsługą karty SD, z Ethernetem i pamięcią plików systemowych. Limatherm Sensor oferuje m.in. czujniki TOPGB-11, które są przeznaczone do pomiaru temperatury mediów ciekłych i gazowych. Dzięki swojej budowie (wymienny wkład pomiarowy) znajduje zastosowanie w wielu aplikacjach przemysłowych, wymiana wkładu pomiarowego nie powoduje rozszczelnienia instalacji technologicznej. Sprężynujące mocowanie wkładu zapewnia kontakt z osłoną czujnika. Z oferty firmy Guenther wybrać można m.in. przetworniki temperatu44

ry GT 5333BL, który jest przeznaczony do montażu w głowicy. Urządzenie ma jedno wejście pomiarowe dla czujników rezystancyjnych (Pt 100, Pt 1000) oraz wyjście analogowe prądowe w zakresie 4–20 mA. Zakres przetwarzania i inne parametry, np. sygnalizacja przekroczenia zakresu lub uszkodzenia sensora pomiarowego konfigurowane są z komputera przez dedykowane oprogramowanie oraz interfejs komunikacyjny.

Pomiar poziomu Występuje kilka kategorii, które wynikają z poziomu trudności pomiaru związanego z charakterystyką mierzonej substancji lub warunków, w jakich jest on dokonywany. Jeśli mamy do czynienia z prostym, niewymagającym pomiarem, możemy zastosować każdą z metod, z uwzględnieniem rachunku ekonomicznego. Są jednak takie przypadki zastosowań, w których mocno zawęża się katalog technik pomiarowych. Zdarza się, że możliwa do wykorzystania jest tylko jedna metoda. Dobór przetwornika poziomu ułatwiają przykładowe listy parametrów, które zazwyczaj zamieszczane są w katalogach produktowych. Na ich podstawie można zawczasu wykluczyć te urządzenia, które dla określonego pomiaru będą nieprzydatne. Cechy mierzonej substancji, które umożliwiają wstępną selekcję przetworników poziomu, to m.in. duża lepkość, zdolność do wydzielania oparów, silna korozyjność bądź pienistość. Jeśli przetworniki poziomu mają być stosowane do pomiaru substancji o dużej lepkości (np. w przemyśle spożywczym: miodów, tłuszczy lub melasy), należy unikać takich technik pomiarowych, które zakładają, że element pomiarowy styka się z mierzoną cieczą. Może bowiem dojść do osadzenia cieczy na membranie przetwornika ciśnieniowego, co wpłynie na wiarygodność jego wskazań. Tego typu problemy zgłaszane są często m.in. w przypadku radarowych sond poziomu z falowodem bez regulowanego poziomu czułości.

Dlatego dla cieczy o dużej lepkości polecane są metody bezkontaktowe, np. wykorzystujące do pomiaru ultradźwięki. Technika ta polega na tym, że do wnętrza zbiornika o znanych wymiarach transmitowany jest sygnał akustyczny o częstotliwości do kilkudziesięciu kHz, który odbija się od powierzchni substancji. W tym przypadku podstawą pomiaru jest czas, między wysłaniem impulsu a jego zarejestrowaniem w detektorze przetwornika. To pozwala na określenie odległości między nim a powierzchnią cieczy. Z oferty firmy ifm ecolink wybrać można m.in. czujniki poziomu przeznaczone do aplikacji, w których występują środki czyszczące, chłodziwa i smary. Należy zwrócić uwagę na możliwość swobodnego programowania punktów włączania i wyłączania z funkcją okna. Ważne jest przy tym skalowalne wyjście analogowe oraz dodatkowe alarmy przelewowe. Do obsługi urządzenia służy widoczny wyświetlacz LED. Monitoring poziomu i temperatury odbywa się tylko jednym urządzeniem. Jako opcja mogą być przewidziane dwa konfigurowalne wyjścia przełączające pozwalające na wykrywanie przecieków. Firma SICK oferuje m.in wykorzystujące technologię falowodową (TDR) czujniki poziomu napełnienia LFP Cubic. Typ detekcji jest graniczny, ciągły. W urządzeniu przewidziano sondę typu prętowego. Ciśnienie procesu wynosi 1–10 barów, przy temperaturze 20–100 °C. Dokładność elementu pomiarowego to ±5 mm, przy powtarzalności ≤ 2 mm, rozdzielczości < 2 mm i czasie odpowiedzi < 400 ms. Maksymalna szybkość zmiany poziomu wynosi ≤ 500 mm/s. Jako sygnał wyjściowy przewidziano 1 × PNP + 1 × PNP/NPN + 4–20 mA/0–10 V. Czujnik jest zasilany napięciem 12–30 V DC. Czas inicjalizacji nie przekracza 5 s. To połączenia czujnika służy wtyczka okrągła M12 × 1, 5-bieg.

Pomiar pozycji i przemieszczenia Ostatnim z opisywanych pomiarów, jest pomiar pozycji i przemieszczenia. W wariancie bezdotykowym, warta AUTOMATYKA

7 I

_ + - + 4

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

przytoczenia jest tu technologia triangulacji optycznej, w której wykorzystywane są laserowe czujniki przemieszczenia. Są one w stanie dokonać pomiaru z dużej odległości od obiektu, przy czym istotna jest bardzo mała plamka pomiarowa. Warto zaznaczyć, że czujniki laserowe charakteryzują się wysokim poziomem rozdzielczości, a także doskonałą liniowością i możliwością wykonywania pomiarów przedmiotów z powierzchnią chropowatą, metalową i błyszczącą. Inną grupą czujników tego typu są czujniki magnetyczno-indukcyjne, które pozwalają na pomiar odległości, pozycji i przemieszczenia obiektu magnetycznego. Sensory te generują sygnał analogowy 2–10 V i 4–2 mA, który jest niezależny od zakresu pomiarowego. Co istotne, na wartość pomiaru nie mają wpływu niezależne obiekty (aluminium, ceramika czy tworzywa sztuczne), które mogą znaleźć się między czujnikiem a obiektem pomiarowym. Istnieją także czujniki wiroprądowe, które stosowane są do pomiaru odległości, pozycji i przemieszczenia obiektów przewodzących prąd, zarówno tych o właściwościach ferro- i nie ferromagnetycznych. Należy zwrócić uwagę na dużą odporność tych urządzeń na zanieczyszczenia, a także pole magnetyczne bądź wilgoć. Dzięki temu czujniki wiroprądowe z powodzeniem stosowane są w przemyśle. Co więcej, czujniki tego typu bazują na aktywnej kompensacji temperatury i można je kalibrować również w terenie. Kolejną grupą czujników służących do pomiaru przemieszczenia są czujniki pojemnościowe, które wykorzystują trójelektrodowy kondensator z pierścieniem ekranującym. Zachowują one liniowość w stosunku do wszystkich metali, a sposób ich działania opiera się na podobnym procesie, jak w przypadku elektrod, przy czym tu elektrodę przeciwstawną stanowi obiekt pomiarowy. Tego 5/2021

typu urządzenia stosowane są do pomiaru obiektów półprzewodzących i przewodzących. Należy jednak wziąć pod uwagę liniową charakterystykę wyjścia z rozdzielczością o dokładności rzędu nanometra. Dzięki temu wyniki pomiaru będą stabilne. Pomiar pozycji i przemieszczenia w sposób bezkontaktowy można dokonać także przy użyciu konfokalno-chromatycznej aberracji światła, opartej na kontrolerze ze źródłem światła LED oraz czujniku. W tym przypadku do każdej długości fali w sterowniku przypisuje się określoną odległość. Światło dociera do powierzchni pomiarowej, a następnie odbite – trafia do optyki zbiornika. Tam mierzona jest spektralna intensywność rozproszonego światła. Metoda ta sprawdza się także w przypadku konieczności dokonania pomiaru pozycji i przemieszczenia przedmiotów o powierzchniach lustrzanych. Co więcej, za pomocą jednego czujnika możliwy jest pomiar grubości przeźroczystych materiałów, a także przestrzeni między wieloma przezroczystymi warstwami przy jednoczesnym pomiarze odległości. Firma Pepperl+Fuchs oferuje czujniki odległości OMT100-R100-2EP-IO-V31. Napięcie zasilania wynosi 10–30 V DC. Czas reakcji to 2 ms. Dzięki kompaktowej obudowie o niewielkich wymiarach zyskuje się wiele możliwości w zakresie montażu. Dzięki Multi Pixel Technology (MPT) zyskuje się dokładną i precyzyjną ocenę sygnału. Należy zwrócić uwagę na zastosowanie czujników laserowych DuraBeam. Do komunikacji, również na potrzeby serwisowe, służy interfejs IO-link. W czujniku zastosowano złącze męskie M8 (4 piny). W zależności od potrzeb dobiera się odpowiedni stopień ochrony – IP67, IP69, IP69K. Temperatura pracy może wynosić 10–60 °C. Indukcyjne czujniki przemieszczenia LI100P0-Q25LM0-HESG25X3-H1181 z oferty firmy Turck pracują bezkontaktowo i nie zużywają się mechanicznie dzięki rewolucyjnej metodzie pomia-

ru. Obudowa urządzenia jest prostopadłościenna wykonana z aluminium i tworzywa sztucznego. W zależności od potrzeb dobiera się odpowiedni wariant montażowy. Zakres pomiarowy jest wskazywany za pomocą diod LED. Należy zwrócić uwagę na wysoki poziom odporności na zakłócenia elektromagnetyczne oraz małe strefy martwe. Rozdzielczość wynosi 0,001 mm. Czujnik jest zasilany napięciem 15–30 V DC. Częstotliwość cyklu zegara SSI to 62,5 kHz–1 MHz.

Podsumowanie Przepływ jest jednym z najczęściej mierzonych parametrów procesowych w aplikacjach inżynierii przemysłowej. Urządzeniami służącymi do pomiaru strumienia objętości lub masy są przepływomierze, które odmierzają materię (najczęściej ciecz, rzadziej gaz) poruszającą się przez określoną powierzchnią, prostopadłą do kierunku przepływu. Tam, gdzie konieczny jest pomiar różnicy ciśnień, m.in. w systemach zużycia mediów na instalacjach technologicznych, stosowane są najczęściej najprostsze przetworniki. Takie pomiary przeprowadzane są w przedsiębiorstwach działających w wielu gałęziach przemysłu, w tym w przemyśle chemicznym, gazowym, w rafineriach, a także w energetyce cieplnej. Zadaniem przetworników temperatury jest przekształcenie sygnału czujnika w znormalizowany sygnał. Wybór przetwornika właściwego dla konkretnego procesu produkcji, powinien uwzględniać kilka kryteriów. Jednym z podstawowych jest rodzaj wejścia. Niejednokrotnie w przemyśle zastosowanie znajduje pomiar pozycji i przemieszczenia. W wariancie bezdotykowym warta przytoczenia jest technologia triangulacji optycznej, w której wykorzystywane są laserowe czujniki przemieszczenia. Są one w stanie dokonać pomiaru z dużej odległości od obiektu, przy czym istotna jest bardzo mała plamka pomiarowa.

5&; &%

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Bezprzewodowa detekcja gazu SIL 2 w rafinerii Kalundborg w Danii " H

$ ' $ G 8 3 $ N + $

$ 3 $ $ + 8

$ $ 8 + 8 + $ $ + I

iezawodny system, zaprojektowany i skonfigurowany pod kątem poziomu bezpieczeństwa SIL 2, działa w rafinerii składającej się z wielu gęsto usytuowanych obiektów. Duża instalacja obejmuje bezprzewodowe detektory GasSecure, a nowatorskie rozwiązania technologiczne znacznie zmniejszają koszty projektu. Norweska firma energetyczna Equinor (do 16 maja 2018 r. działająca pod szyldem Statoil), we współpracy z firmami Yokogawa i GasSecure oraz spółką Dräger, z powodzeniem wdrożyła w rafinerii Kalundborg w Danii największy na świecie bezprzewodoP R O M O C J A

wy system detekcji gazu z poziomem bezpieczeństwa SIL 2. Głównym celem projektu była poprawa zasięgu detektorów gazu w trzech obszarach procesowych wskazanych w analizie ryzyka. Pracownicy Equinor borykali się z problemem zmieszczenia systemu detekcyjnego w bardzo ciasnym zakładzie oraz prowadzenia pomiarów w przestrzeniach zamkniętych. Rozwiązaniem okazały się detektory bezprzewodowe, które można łatwo zastosować, omijając bariery fizyczne i logistyczne oraz zyskując możliwość późniejszej rozbudowy i modyfikacji. AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Pełna i bezpieczna komunikacja W rafinerii zamontowano detektory GS01 z certyfikatem SIL 2 – w ten sposób powstał pierwszy na świecie całkowicie bezprzewodowy system detekcji gazu spełniający wymogi poziomu bezpieczeństwa SIL 2. To rozwiązanie charakteryzuje się też bezpieczną całościową komunikacją między urządzeniami w terenie a systemem sterującym. Obecnie jest to możliwe tylko dzięki zastosowaniu protokołu bezprzewodowego ISA100.11a oraz warstwie aplikacji PROFIsafe z certyfikatem SIL 3, działającej w sieci Profinet. PROFIsafe zapewnia pełną komunikację między poszczególnymi detektorami a systemem sterującym oraz przetwarza parametry komunikacyjne wartości procesowych i funkcji bezpieczeństwa. Połączenie ISA100.11a i PROFIsafe pozwala spełnić wymogi normy IEC 61784-3 dotyczące poziomu SIL, dzięki zastosowaniu różnych mechanizmów, w tym tunelowania bezpiecznych danych. W pierwszym etapie 122 bezprzewodowe detektory gazów GS01 zostały rozmieszczone w trzech obszarach procesowych. Wymagało to instalacji kilku bram oraz licznych punktów dostępu, które umieszczono – zgodnie z analizą i projektem – w sposób optymalizujący komunikację bezprzewodową. W pierwszej fazie instalacji zajęto się obszarami, w których znajdują się ciężkie maszyny i zamknięte struktury zaburzające sygnał bezprzewodowy. Pokonanie tego wyzwania wymagało użycia detektorów GS01-EA z wysuwanymi antenami, umożliwiającymi skuteczne przesyłanie danych mimo tych struktur. W pozostałych miejscach użyto detektorów GS01 ze standardowymi antenami.

7 I '

Nowatorskie podejście zwiększa ochronę i zmniejsza koszty Wstępne badania wykazały, że projekt obejmujący urządzenia przewodowe będzie wymagał gigantycznych nakładów finansowych. Potrzebne było bardziej racjonalne rozwiązanie, dlatego w rafinerii powołano lokalny zespół do współpracy ze specjalistami ds. utrzymania bezpieczeństwa 5/2021

firmy Equinor. Nowatorskie i ekonomiczne podejście zespołu sprawiło, że po trzech miesiącach zdecydowano się postawić na rozwiązanie bezprzewodowe. Okazało się ono najlepsze ze względu na znaczne zmniejszenie kosztów oraz zapewnienie wymaganego zasięgu systemu detekcji gazu.

Nie tylko oszczędności Poza względami ekonomicznymi za bezprzewodowym rozwiązaniem GS01 przemawia też możliwość łatwej rozbudowy i instalacji dodatkowych urządzeń – wystarczy powiększyć obecną sieć bezprzewodową o kolejne detektory. Przez rok od czasu udanego wdrożenia systemu firma Equinor dodała do początkowych 122 detektorów GS01 następnych 17 urządzeń. Odbyło się to bez stosowania dodatkowych kabli i prowadzenia prac ziemnych.

Kalundborg pozwoliła zespołowi zdobyć cenne doświadczenie oraz wiedzę techniczną i projektową, która umożliwi firmie Equinor realizację w przyszłości podobnych projektów. Sukces w realizacji procesów bezprzewodowej detekcji gazu w tym zakładzie, także w rozległych i gęsto zabudowanych obszarach, pozwala z optymizmem myśleć o kolejnych instalacjach. – Dziś znów wybralibyśmy rozwiązanie bezprzewodowe. Przyszłość jest bezprzewodowa – stwierdza Niels Herløv, starszy inżynier ds. bezpieczeństwa i prac elektrycznych w Equinor. Jofrid Klokkehaug, wiceprezes rafinerii Kalundborg dodaje: – Instalacja bezprzewodowego systemu detekcji gazu to ważny krok na drodze do poprawy bezpieczeństwa pracy.

DRÄGER POLSKA Sp. z o.o.

Dobre perspektywy Budowa pierwszego na świecie w pełni bezprzewodowego systemu detekcji gazu gwarantującego poziom bezpieczeństwa SIL 2 w duńskiej rafinerii

I " ` " Q W]*\bV 9 $ I ]] ]\[ WP VR ! ]] ]\[ WP Vb *+ I I ^ I + $$$I I +

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Rozwiązania ATEQ do testów w produkcji pojazdów elektrycznych &)d 8 + N $ +

$ @ $ $ -

@ + $ -

8 6 $ 8 + 8@ + \V* 6$ I 8 8 N $ $ 6 >

$ + - $

+ $ -

$ $ $

- 8 -I C + 8$ N -

$ @ &)d 8

+ + 8

+ $ 6

$ $ @

$ I

standardowym, spalinowym pojeździe zamontowane są setki różnych części, dla których wymagane są testy szczelności na etapie produkcji. Są to elementy takich układów, jak silnik i skrzynia biegów wraz z osprzętem, układy paliwowe, hamulcowe, klimatyzacyjne, smarowania, chłodzenia itp. Natomiast konstrukcja pojazdów z napędem elektrycznym jest inna, co oznacza odmienne wymagania, również pod względem testowania jakości podzespołów. W masowej produkcji pojazdów elektrycznych stosowanie testów szczelności jest stosunkowo nowym wyzwaniem, ze względu na specyficzne wymagania jakościowe dla elementów i części stosowanych w tych pojazdach. Jednym z newralgicznych obszarów związanych z prawidłowym funkcjonowaniem układów elektronicznych i elektrycznych, takich jak np. baterie i ogniwa, czujniki, elementy sterowaP R O M O C J A

nia itp., jest zapewnienie szczelności układów i komponentów. Każda, nawet śladowa ilość wody przedostająca się z otoczenia może stanowić zagrożenie dla prawidłowego funkcjonowania, a nawet bezpieczeństwa użytkownika pojazdu. Tego typu wyzwania pojawiają się nie tylko przy produkcji samochodów elektrycznych, ale także w odniesieniu do takich pojazdów napędzanych elektrycznie, jak ciężarówki, motocykle, pociągi, samoloty, drony, a nawet skutery, rowery i inne elektryczne „gadżety”. Firma ATEQ, koncentrująca się na poszukiwaniu innowacyjnych rozwiązań technicznych, opracowała nowe sposoby testowania tych komponentów w masowej produkcji. Posiada też w ofercie aparaturę kontrolno-pomiarową i urządzenia służące do testów różnymi metodami, dostosowanymi do specyfikacji jakościowych poszczególnych wyrobów. AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

7 I &)d

Szczelność pod kontrolą Jednym z najważniejszych parametrów jakościowych podlegających stuprocentowej kontroli jakości jest szczelność komponentów. ATEQ, jako firma z wieloletnim doświadczeniem wyspecjalizowana w takich testach, uczestniczy wspólnie z producentami w doborze kryteriów jakościowych oraz oferuje odpowiednie urządzenia do testów produkcyjnych. Najpopularniejszymi metodami kontroli szczelności wyrobów są pomiary ciśnieniowe, z wykorzystaniem powietrza jako medium. Dokonuje się pomiaru spadku ciśnienia, bezpośrednio przecieku lub przepływu powietrza. Dostosowując te metody do wysokich wymagań szczelności dla urządzeń elektrycznych i elektronicznych, ATEQ opracowała modele teoretyczne korelacji przecieków dla różnych mediów. Celem tych opracowań było m.in. wyznaczenie maksymalnych przecieków powietrza, dla których zapewniona będzie wodoszczelność komponentów, zgodna ze specyfikacjami, określonymi często jako zgodność z klasami szczelności IP5X lub IP6X. Modele te zostały następnie potwierdzone w wielu doświadczeniach i eksperymentach, wykonywanych przez wykwalifikowanych inżynierów w oddziałach firmy ATEQ w wielu krajach świata. Parametr wodoszczelności ma szczególne znaczenie dla zestawów baterii elektrycznych, gdzie niedopuszczalne jest przedostanie się nawet śladowych ilości wody. Dodatkową trudność w testowaniu tych komponentów stanowi ich duża objętość, co ogranicza czułość badania za pomocą metod powietrznych. ATEQ opracował aparaturę i patentowane rozwiązania pozwalające znacznie zwiększyć wykrywalność przecieków, przy zapewnieniu stabilności procesu w warunkach produkcji. Stosowana jest produkowana przez ATEQ aparatura i przetworniki różnicy ciśnień o wysokiej rozdzielczości, a także opatentowana metoda kompensacji wpływu warunków otoczenia na pomiar (technologia DNC). Pozwala to na wykonanie szybkich, stabilnych i bardzo precyzyjnych testów szczelności w masowej produkcji. Urządzenia współpracują z linią produkcyj5/2021

ną, zapewniając pełną automatyzację procesu kontroli jakości. ATEQ ma bogate doświadczenie w testowaniu wodoszczelności komponentów zawierających elektroniczne układy wspomagania jazdy, takie jak różnego rodzaju czujniki, kamery, lasery, lidary itp., montowane coraz częściej w pojazdach, nie tylko elektrycznych. Specyfiką takich testów jest zwykle brak możliwości wypełnienia wyrobu powietrzem, ze względu na zamkniętą obudowę. W tego typu obudowach montowane są też często membrany zapewniające wodoszczelność oraz pozwalające na wyrównywanie ciśnienia wewnętrznego z atmosferycznym. Testowanie takich detali wymaga stosowania specjalnych funkcji elementów zamkniętych, często z pomiarem prawidłowości montażu membran, wykonywanym za pomocą odpowiednich przepływomierzy. W niektórych konstrukcjach zamiast membrany stosuje się zawory zwrotne, które też podlegają testom funkcjonalnym. Do takich testów stosowana jest aparatura ATEQ o odpowiedniej dla danego wyrobu konfiguracji. Produkcyjne testy szczelności komponentów mają na celu wyłącznie wykrycie i odrzucenie wyrobów nieszczelnych. Jeśli potrzebna jest pełna diagnostyka wykrytych wad, np. ich lokalizacja, stosuje się metody wyko-

rzystujące detekcję gazów. ATEQ proponuje wykrywacze (sniffery), wykorzystujące do detekcji gaz formujący, zawierający niewielkie (i bezpieczne dla otoczenia) stężenie wodoru w azocie. Dla produkcyjnych testów szczelności plastikowych obudów baterii i akumulatorów samochodowych stosuje się również metody jonizacji powietrza, za pomocą urządzeń opracowanych w ATEQ. Silniki elektryczne w pojazdach znajdują się w szczelnych obudowach, izolujących komponenty silnika od wpływu warunków zewnętrznych – wilgotności, bryzgów wody, pyłów i innych podobnych zanieczyszczeń. Kompletne zmontowane korpusy obudowanych silników również podlegają testom szczelności, a więc wymagają stosowania odpowiednio precyzyjnej aparatury, podobnie jak dla wcześniej opisanych aplikacji. Podstawowym elementem każdej baterii jest ogniwo. Bateria składa się z zespołu ogniw, izolowanych od siebie za pomocą plastikowych osłon. ATEQ opracował metodę testowania tych osłon przy użyciu zjonizowanego powietrza. Test szczelności za pomocą tej metody może służyć do oceny kompletnej izolacji ogniw, a także do lokalizacji ewentualnych wad. Podobne metody i urządzenia wykorzystuje się również w testach izolacji uzwojeń w silnikach pojazdów elektrycznych.

Dodatkowe pomiary Oprócz urządzeń do testowania szczelności – co jest główną specjalnością firmy – ATEQ opracował wiele innych nowatorskich rozwiązań do testowania komponentów w produkcji. W przypadku pojazdów elektrycznych ważna jest prawidłowa obsługa baterii akumulatorów. Bazując na doświadczeniu ATEQ z testerami akumulatorów lotniczych, opracowano urządzenia bazujące na pomiarach cyklu ładowania i rozładowania, pozwalające ocenić stan kompletnej baterii. Do obsługi i serwisowania przeznaczone są też tzw. balansery, stosowane przy montażu lub wymianie wadliwych modułów. Urządzenia te umożliwiają wykonanie cykli zrównoważenia elektrycznego całej baterii, czyli wyrównania naładowania poszczególnych ogniw. Podczas pracy baterii wytwarzana jest duża ilość ciepła, niezbędne jest więc stosowanie układów chłodzenia, najczęściej za pomocą odpowiednich wymienników ciepła zawierających ciecz chłodzącą na bazie glikolu. Przedostanie się tej cieczy do elementów baterii może być niebezpieczne, toteż konieczne są również precyzyjne metody testowania szczelności takich układów, w większości bazujących na pomiarze spadku ciśnienia lub pomiarze przepływu masowego powietrza. Innym ważnym parametrem podlegającym testom jest drożność kanałów chłodzenia w wymienniku, którą testuje się odpowiednimi przepływomierzami firmy ATEQ. Dla ewentualnej lokalizacji wad wykorzystuje się gaz i odpowiednie detektory.

tradycyjnych aplikacji testowania przecieków w komponentach samochodowych w pojazdach elektrycznych. Takim testom szczelności podlegają układy hamulcowe, reflektory i lampy, układ ABS, centralna elektronika komputerowa, elementy układu kierowniczego oraz systemów klimatyzacji. Stosowane metody i specyfikacje dla kontroli takich wyrobów są podobne, jak stosowane dotychczas przy produkcji różnicowe pomiary spadku ciśnienia, a także metody bezpośredniego pomiaru przecieku lub przepływu. W pojazdach elektrycznych, podobnie jak w „zwykłych” samochodach, stosowane są układy monitorujące ciśnienie w oponach. Systemy TPMS (Tyre Pressure Monitoring System) bazują na montowanych w kołach specjalnych czujnikach, które mierzą ciśnienie i za pomocą fal radiowych przesyłają informacje o jego ewentualnym spadku do komputera pokładowego, np. w przypadku uszkodzenia opony. ATEQ jest producentem najbardziej zaawansowanych na rynku urządzeń diagnostycznych do testowania i obsługi tych systemów, pozwalających również na programowanie i kopiowanie czujników, wprowadzanie danych do komputera auta itp. Odbiorcami tych urządzeń są stacje serwisowe i obsługowe samochodów, firmy produkujące koła samochodowe, a także fabryki samochodów, gdzie na liniach produkcyjnych odbywa się kontrola systemów TPMS za pomocą specjalnych, przemysłowych wersji urządzeń diagnostycznych ATEQ.

niami podczas procesu produkcyjnego, takimi jak rosnąca złożoność nowych pojazdów, nowe technologie oraz rosnąca presja na osiągnięcie najwyższego poziomu jakości w celu uniknięcia zagrożeń dla bezpieczeństwa i warunków eksploatacji. Aby sprostać nowym wyzwaniom, ATEQ oferuje przyrządy do testowania przecieków, przepływów oraz innych parametrów układów montowanych w pojazdach elektrycznych, dla zapewnienia jakości wielu komponentów w całym procesie produkcji. Inżynierowie ATEQ mają bardzo duże doświadczenie w zakresie istniejących aplikacji do testowania jakości komponentów w zautomatyzowanych liniach produkcyjnych. Są również gotowi zaprojektować nowe rozwiązania, w ramach prac badawczych we własnych laboratoriach oraz przy udziale specjalistów z zakładów produkcyjnych, a także przy współpracy z firmami integracyjnymi realizującymi kompletne rozwiązania automatycznego montażu i kontroli jakości. Mając biura i doświadczonych inżynierów na całym świecie, ATEQ może zapewnić lokalną pomoc w opracowaniu optymalnego rozwiązania technicznego dla testowania jakości wyrobów i komponentów w przemyśle. Jednocześnie oferuje pełną obsługę serwisową zakupionych urządzeń, okresowe kalibracje, szkolenia itp. Specjaliści z ATEQ są do Państwa dyspozycji. Zapraszamy do współpracy. ! "#

Tradycyjne aplikacje Należy pamiętać, że poza nowymi aplikacjami dla kontroli szczelności komponentów nadal funkcjonuje wiele 50

Nowa odpowiedź na nowe wyzwania Producenci współczesnych pojazdów stają przed wieloma nowymi wyzwa-

I " $ QRQ W\*RRQ 9 $ I ]] PQ] ]P `R PWQ ]Wb VP] *+ ^ fI

$$$I fI

AUTOMATYKA

7 I &)d

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

PRAWO I NORMY

BARTOSZ NOWICKI $ 8

_ 9 _ 6 j 9

Zabezpieczenia wierzytelności

w projektach automatyki i robotyki " 8 $ > + $ 8 >

$ $ 8 I 9 $ 8 N + @ D

$ N H $ I

( 8 N$ N 3 $ + $ > 3 $ +

$ > $ $ 8 + - $ 6 + $ g

> $

+ $ hI

przypadku starania się o dłużne finansowanie inwestycyjne (kredyt, obligacje), przedsiębiorca musi być przygotowany na spełnienie szeregu wymagań dotyczących zabezpieczeń stawianych przez bank (instytucję finansową). Pozycja przedsiębiorcy ma w takim przypadku charakter bierny – to przedsiębiorca musi sprostać oczekiwaniom finansującego do odpowiedniego zabezpieczenia udostępnionego kapitału. Pozycję czynną będzie miał przedsiębiorca starający się uzyskać stosowne zabezpieczenie zapłaty należności od swoich

dłużników (czyli kontrahentów będących nabywcami jego produktów lub odbiorcami jego usług), jak również firma, która będzie chciała zabezpieczyć wykonanie kontraktu przez wykonawcę. W dobie zatorów płatniczych oraz problemów z terminowym wykonywaniem umów, które dodatkowo pogłębił kryzys wywołany pandemią SARS-CoV-2, odpowiedni dobór zabezpieczeń może okazać się kluczowy dla zapewnienia firmie terminowego dopływu środków pieniężnych niezbędnych do bieżącego prowadzenia działalności oraz rozwoju. Zabezpieczenie wierzytelności należy rozumieć jako zabezpieczenie należytego wykonania umowy, służące pokryciu roszczeń z tytułu jej ewentualnego niewykonania lub nienależytego wykonania. W świecie idealnym dobre zabezpieczenie powinno spełniać głównie następujące wymogi: • wartość zabezpieczenia powinna pokrywać spłatę całej należności wraz z należnościami ubocznymi (odsetkami) oraz kosztami dochodzenia wierzytelności (w praktyce obrotu jako standard przyjmuje się wielkość rzędu co najmniej 150 % należności); • zabezpieczenie powinno dawać faktyczną (realną) możliwość jego realizacji (taki wymóg rzadko kiedy

spełniać będzie np. osobiste poręczenie osoby fizycznej będącej udziałowcem spółki za wielomilionową wierzytelność spółki); • zabezpieczenie powinno umożliwiać łatwą i szybką realizację (przykładowo ustanowienie hipoteki zabezpieczającej zobowiązanie jednego z małżonków na nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego małżonków wiąże się z długotrwałym postępowaniem egzekucyjnym oraz równolegle prowadzonym postępowaniem o zniesienie wspólności majątkowej i podział majątku wspólnego małżonków); • zabezpieczenie powinno wywoływać u dłużnika tzw. efekt mrożący (odstraszania) – jego dotkliwość, szybkość i łatwość realizacji powinna skutecznie zniechęcać dłużnika do nieterminowego regulowania ciążących na nim płatności. Powyższe założenia to stan optymalny. W praktyce we wdrożeniach automatyki i robotyki kluczowa będzie pozycja negocjacyjna stron oraz pozycja finansowa i renoma poszczególnych partnerów, a także realna ekspozycja na ryzyko, wynikająca ze specyfiki wdrożenia (płatności vs dostawa i montaż poszczególnych rozwiązań technicznych). AUTOMATYKA

PRAWO I NORMY Prawne zabezpieczenia wykonania zobowiązania mogą przybierać różne formy. Generalnie zabezpieczenia możemy podzielić na dwie grupy: rzeczowe i osobowe.

Zabezpieczenia o charakterze rzeczowym Zabezpieczenie o charakterze rzeczowym ma za przedmiot rzeczowe składniki majątkowe, z których wierzyciel może zaspokoić swoje roszczenia w preferencyjny sposób, tj. z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami osobistymi dłużnika.

Hipoteka Hipoteka to prawo, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Zasadniczo hipoteka ustanawiana jest na nieruchomości. W szczególnych przypadkach przedmiotem hipoteki może być również użytkowanie wieczyste, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu czy wierzytelność zabezpieczona hipoteką.

Zastaw W klasycznej postaci zastaw obciąża rzeczy ruchome. Podobnie jak w przypadku hipoteki, zastaw daje wierzycielowi prawo dochodzenia zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy. Do ustanowienia zastawu potrzebna jest umowa między właścicielem a wierzycielem oraz wydanie rzeczy przez dłużnika (np. zastaw na urządzeniach, które zostaną dostarczone do siedziby zamawiającego, a nadal stanowią jego własność do momentu odbioru lub płatności). Przedmiotem zastawu mogą być również prawa zbywalne (np. wierzytelności lub udziały w spółce). Szczególnym rodzajem zastawu jest zastaw rejestrowy. Przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być nie tylko rzeczy ruchome, ale również zbywalne prawa majątkowe, takie jak wierzytelności, prawa na dobrach niematerialnych, prawa z papierów wartościowych lub instrumentów finansowych. Przedmiotem zastawu rejestrowego 5/2021

mogą być również rzeczy oznaczone co do tożsamości lub co do gatunku albo zbiory rzeczy ruchomych lub praw, stanowiące całość gospodarczą (nawet, jeśli ich skład jest zmienny). W zastawie rejestrowym przedmiot zastawu może pozostać w posiadaniu dłużnika, co nie jest możliwe w przypadku zwykłego zastawu. Do ustanowienia zastawu rejestrowego wymagany jest odpowiedni wpis do sądowego rejestru zastawów.

Blokada rachunku bankowego Zabezpieczenie w postaci blokady rachunku bankowego polega na ograniczeniu prawa dłużnika do dysponowania środkami na jego rachunku bankowym. Dłużnik zapewnia wierzycielowi dostęp do tych środków w momencie powstania zaległych roszczeń. Blokada dokonywana jest przez bank prowadzący rachunek na pisemne zlecenie posiadacza rachunku.

Kaucja W celu zabezpieczenia wierzytelności dłużnik może przenieść określoną sumę pieniężną na własność wierzyciela. Wierzyciel jest zobowiązany do zwrotu tej sumy po uzyskaniu zabezpieczonego świadczenia. Wierzycielowi przysługuje prawo do potrącenia z kaucji swojej wierzytelności w części, w jakiej nie uzyskał zaspokojenia swojej należności od dłużnika.

Przewłaszczenie na zabezpieczenie Zabezpieczenie wierzytelności może polegać na przeniesieniu przez dłużnika na wierzyciela określonych skład-

ników majątkowych, do czasu spłaty zadłużenia przez dłużnika. Ustanowienie tego zabezpieczenia polega na zawarciu umowy przeniesienia własności pod warunkiem rozwiązującym, jakim jest spłata wierzytelności. Ziszczenie się warunku skutkuje powrotnym przeniesieniem własności na dłużnika.

Sprzedaż z zastrzeżeniem własności Przy sprzedaży z odroczonym terminem płatności formą zabezpieczenia może być zastrzeżenie prawa własności. Sprzedawca może zastrzec sobie własność sprzedanej rzeczy ruchomej aż do uiszczenia zapłaty. Przeniesienie własności rzeczy następuje pod warunkiem zawieszającym uiszczenia zapłaty przez kupującego.

Zabezpieczenia o charakterze osobistym Zabezpieczenie o charakterze osobistym polega na tym, że dłużnik zapewnia wierzycielowi preferencyjny dostęp do swoich składników majątkowych lub osoba trzecia zobowiązuje się zaspokoić wierzyciela na wypadek, gdyby dłużnik nie wykonał swojego zobowiązania. Wierzyciel zyskuje tym samym dodatkowego dłużnika, od którego może dochodzić zaspokojenia swoich należności.

Przelew wierzytelności na zabezpieczenie Zabezpieczenie przelewem wierzytelności polega na przeniesieniu przez dłużnika na wierzyciela wierzytelności przysługującej dłużnikowi od osoby

W PRAKTYCE WE WDROŻENIACH AUTOMATYKI I ROBOTYKI KLUCZOWA BĘDZIE POZYCJA NEGOCJACYJNA STRON ORAZ POZYCJA FINANSOWA I RENOMA POSZCZEGÓLNYCH PARTNERÓW, A TAKŻE REALNA EKSPOZYCJA NA RYZYKO, WYNIKAJĄCA ZE SPECYFIKI WDROŻENIA (PŁATNOŚCI VS DOSTAWA I MONTAŻ POSZCZEGÓLNYCH ROZWIĄZAŃ TECHNICZNYCH). 53

PRAWO I NORMY trzeciej, tzw. trzeciodłużnika (np. sumy za sprzedane towary dłużnika lub za świadczone przez niego usługi). Jest to instrument, który usprawnia obieg pieniądza między uczestnikami obrotu. W takim przypadku trzeciodłużnik nie świadczy dłużnikowi, który następnie miałby świadczyć wierzycielowi, ale świadczy bezpośrednio do wierzyciela (z pominięciem pośredniego ogniwa, jakim jest dłużnik wierzyciela).

BARTOSZ NOWICKI Doradca biznesowy specjalizujący się w obszarze prawa handlowego, sporów, restrukturyzacji i upadłości. Ma wieloletnie doświadczenie w zakresie bieżącej obsługi prawnej przedsiębiorstw sektora finansowego, stalowego, energetycznego i stoczniowego. Zrealizował szereg złożonych projektów pozyskiwania finansowania i ustanawiania związanych z tym zabezpieczeń. Wspiera klientów w negocjowaniu kontraktów handlowych, przygotowaniu dokumentacji transakcyjnej i egzekwowaniu zobowiązań transakcyjnych, w tym w innowacyjnych projektach technologicznych. Doradza klientom w postępowaniach restrukturyzacyjnych i upadłościowych. Występuje jako pełnomocnik procesowy w sprawach dotyczących zarówno dochodzenia należności klientów, jak i obrony ich praw przed działaniami nierzetelnych kontrahentów.

Przystąpienie do długu W celu zabezpieczenia wierzytelności osoba trzecia może przystąpić do długu. W ten sposób staje się współdłużnikiem, natomiast wierzyciel uzyskuje zabezpieczenie wykonania zobowiązania w majątku osoby przystępującej do długu. Tym sposobem majątek osoby trzeciej może stanowić dodatkowe źródło zaspokojenia roszczeń przysługujących wierzycielowi.

głównego, o tyle odpowiedzialność gwaranta ma charakter abstrakcyjny, niezależny od stosunku łączącego zlecającego gwarancję oraz beneficjenta gwarancji. Gwarant odpowiada za uzyskanie określonego rezultatu w postaci zapłacenia określonej sumy pieniężnej na rzecz wierzyciela (beneficjenta gwarancji).

wierzyciela polega na tym, że w razie spełnienia się określonych warunków do dochodzenia wierzytelności wierzyciel może wystąpić do sądu o nadanie takiemu aktowi klauzuli wykonalności i na tej podstawie może prowadzić egzekucję komorniczą. Oświadczenie o poddaniu się egzekucji ułatwia zatem i przyspiesza działania egzekucyjne.

Weksel własny Poręczenie Poręczenie jest zabezpieczeniem udzielanym wierzycielowi przez osobę trzecią względem dłużnika. Poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Istnienie i rozmiar głównego długu decyduje o istnieniu i zakresie odpowiedzialności poręczyciela (akcesoryjność). Poręczyciel jest odpowiedzialny tak samo, jak współdłużnik solidarny. Jeżeli poręczyciel zaspokoi wierzyciela, to wstępuje w jego prawa i może żądać od dłużnika tego, co sam świadczył do wierzyciela. Szczególnym rodzajem poręczenia jest poręczenie wekslowe zobowiązujące poręczyciela na równi z wystawcą weksla do spłaty zobowiązania stwierdzonego wekslem.

Gwarancja Sensem gwarancji jest zobowiązanie gwaranta wobec wierzyciela (beneficjent gwarancji) do zapłacenia wierzycielowi określonej sumy pieniężnej na jego żądanie w razie niespełnienia przez dłużnika (zlecającego gwarancję) wskazanego świadczenia. W odróżnieniu od poręczenia gwarancja ma charakter nieakcesoryjny. O ile poręczyciel odpowiada za dłużnika 54

Weksel jest papierem wartościowym na wierzytelność pieniężną osoby na nim podpisanej. Zawiera bezwarunkowe przyrzeczenie zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej, w określonym terminie i miejscu, osoby na nim podpisanej. Szczególne znaczenie w stosunkach kredytowych ma weksel własny in blanco. Zawiera on jedynie podpis wystawcy weksla – pozostałe elementy weksla, jak suma wekslowa i termin płatności, mogą być wypełnione przez wierzyciela. Z punktu widzenia zabezpieczeń istotne jest dochodzenie roszczeń przeciwko zobowiązanemu z weksla. Wierzyciel może dochodzić ich w sądzie na preferencyjnych zasadach, tj. w postępowaniu nakazowym, które z założenia pozwala szybko i tanio uzyskać tytuł egzekucyjny przeciwko dłużnikowi.

Oświadczenie o poddaniu się egzekucji na podstawie art. 777 k.p.c. Oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji obejmuje zobowiązanie do zapłaty sumy pieniężnej do określonej wysokości lub do wydania określonych przedmiotów majątkowych. Oświadczenie to jest składane w formie aktu notarialnego. Z punktu widzenia zabezpieczeń preferencja

Podsumowanie Powyżej wskazano najczęściej spotykane formy zabezpieczenia, ale katalog zabezpieczeń jest otwarty. O zdolności dłużnika do wykonywania zobowiązań decyduje przede wszystkim dobra kondycja finansowa i majątkowa dłużnika. Nawet jeśli kondycja ta jest zadowalająca, odpowiednio dobrane zabezpieczenie zapewni terminowość wykonania zobowiązania lub przynajmniej zniweluje negatywne skutki związane z nieterminową płatnością. Jeśli zaś kondycja finansowo-majątkowa dłużnika nie daje rękojmi wykonania zobowiązań, w takim przypadku pozycję wierzyciela można wzmocnić przez preferencyjny dostęp do jego majątku lub zabezpieczenia ustanowione przez osoby trzecie. Każdą sytuację należy rozpatrywać indywidualnie, dobierając rodzaj i zakres zabezpieczenia odpowiedni dla danego przypadku. Ważny jest także dobór odpowiednich instrumentów właściwych dla danych stosunków prawno-gospodarczych, tak by zapewnić wierzycielowi dostęp do zasobów majątkowych dłużnika, co pozwoli na szybkie i łatwe zaspokojenie jego roszczeń. Bartosz Nowicki AUTOMATYKA

Postaw na rozwój zawodowy Profesjonalne szkolenia dla przemysłu oraz kadry inżynierskiej Dedykowane szkolenia dla różnych służb, działających w zakładach przemysłowych. Elastyczny program szkoleń dostosowany do potrzeb pracowników Państwa zakładu produkcyjnego. Każdy Uczestnik po pomyślnym przejściu kursu otrzymuje imienny certyfikat wydany przez Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP potwierdzający jakość nabytej wiedzy. Szkolenia uwzględniające najnowsze technologie z dziedziny robotyki, automatyki i technik pomiarowych. Zindywidualizowany program w zależności od potrzeb i różne formy szkolenia. Mamy świadomość, że wszyscy cierpimy na brak czasu, dlatego oprócz szkolenia w siedzibie PIAP oferujemy warsztaty indywidualne w siedzibie klienta. Szkolenia w Centrum Szkoleniowym Łukasiewicz – PIAP prowadzone są przez inżynierów praktyków, którzy dzięki wieloletniej pracy przy budowie i wdrażaniu zrobotyzowanych stanowisk przemysłowych dysponują rzetelną wiedzą, którą chcą podzielić się z Państwem.

SZKOLENIA: D Programowanie robotów ABB – kurs podstawowy D Programowanie robotów Comau – kurs podstawowy D Programowanie robotów KUKA – kurs podstawowy D Programowanie robotów KUKA – kurs zaawansowany Dowiedz się więcej: www.piap.pl; www.przemysl.piap.pl

KONTAKT Centrum Szkoleniowe Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Tel. 22 874 0 194, 198; 605 689 741 e-mail: cspiap@piap.lukasiewicz.gov.pl I www.piap.pl I www.przemysl.piap.pl

RYNEK

Jak prawidłowo dobrać sprzęgła? Firma Elesa+Ganter wprowa $ 8 8 N I

9 + $ 8 6 +

$ 8 D 8

8 8 I

obór sprzęgła należy przeprowadzić w czterech prostych krokach.

Krok 1. Określenie typu aplikacji Pierwszym krokiem, jaki należy wykonać, aby dobrać odpowiednio sprzęgło jest ustalenie typu aplikacji, w której będzie ono pracować. Zasadniczo można dokonać podziału ze względu na charakterystykę pracy danego napędu. Należy określić czy będzie to napęd o częstych, dynamicznych zmianach kierunku i prędkości, czy raczej przeznaczony 56

do pracy o jednostajnym charakterze prędkości i kierunku. W związku z tym trzeba przeanalizować kilka kryteriów, omówionych poniżej.

Sterowanie położeniem i ruchem Gdy mamy do czynienia z aplikacjami wymagającymi bardzo precyzyjnego i kontrolowanego ruchu, przekazywanego z bardzo dużą dokładnością, powinniśmy zastosować sprzęgła charakteryzujące się wysoką sztywnością skrętną i zerowym luzem. Przykładem takich aplikacji są:

• mechanizmy śrubowe napędzane najczęściej silnikami krokowymi lub serwomotorami, • układy sterowania ruchem robotów przemysłowych, • napędy systemów pomiarowych, • stanowiska testowe, • wszystkie aplikacje, w których istotą urządzenia jest precyzyjne i kontrolowane pozycjonowanie (rys. 1).

Rys. 1. - + 6 $ N

+ N + $ P R O M O C J A

AUTOMATYKA

7 I ) 0/

RYNEK ruchów. Sprzęgła helikalne GN 2246 mają niższą sztywność skrętną w porównaniu ze sprzęgłami mieszkowymi, ale mogą kompensować nieco większe niewspółosiowości wałów. Porównanie budowy i najważniejszych parametrów przedstawiają rys. 3 i rys. 4.

Przeniesienie wysokiego momentu obrotowego i mocy

w trudnych warunkach. Takie właściwości mają sprzęgła kłowe GN 2240 i GN 2241 oraz Oldhama GN 2242 i GN 2243. Sprzęgła te najczęściej są stosowane w: • systemach przenośników, • pompach, • mieszadłach, • napędach drzwi przesuwnych, • maszynach pakujących (rys. 5).

W aplikacjach, których głównym zadaniem jest przeniesienie mocy, nacisk położony jest w innym miejscu. Precyzja, kontrola i bezluzowość ma mniejsze znaczenie, natomiast istotną kwestią jest zdolność do przenoszenia wysokiego momentu, zazwyczaj przy jednostajnej prędkości i kierunku ruchu. Sprzęgła pełniące taką funkcję muszą charakteryzować się wytrzymałością na duże momenty skręcające i obciążenia, działając niezawodnie

Rys. 5. N + $

> 8 +

Takie wymagania spełniają sprzęgła mieszkowe GN 2244 i helikalne GN 2246. Sprzęgła mieszkowe są zbudowane z piast zaciskowych, połączonych trwale mieszkiem ze stali nierdzewnej. Specyficzne ukształtowanie mieszka powoduje, że jest on wysoce elastyczny poprzecznie, przy jednoczesnym zachowaniu dużej sztywności skrętnej i niskiej bezwładności. Ten typ sprzęgieł pozwala na przenoszenie momentów obrotowych przy niewielkich odchyleniach kątowych, z zachowaniem wysokiej precyzji i przy zerowym luzie. Metalowe mieszki zapewniają niezawodną kompensację niewspółosiowości wałów i tolerancji bicia. Z kolei sprzęgła helikalne wytwarzane są jako jeden element i zapewniają wysoką sztywność skrętną. Dzięki naprzemiennie wykonanym nacięciom także umożliwiają przenoszenie momentów obrotowych przy niewielkich odchyleniach kątowych, z zachowaniem wysokiej precyzji i przy zerowym luzie. Wykonane są z jednego kawałka aluminium lub stali nierdzewnej i zapewniają dużą trwałość przy małym momencie bezwładności. Powyższe różnice budowy wpływają na sztywność skrętną sprzęgieł oraz ich zdolność do kompensacji błędów braku współosiowości, wpływając także na zakres tolerancji przesunięć. Przedstawia to schematycznie rys. 2. Sprzęgła mieszkowe GN 2244 zapewniają dużą sztywność skrętną, co sprawia, że doskonale nadają się do precyzyjnych i kontrolowanych

Rys. 3. N + $ 3 $ 8$ > 8 g $ $ +

$ > N h

Rys. 2. $ 6D N N

- 6D + 8 N $

$ $ 6 3 N + $

Rys. 4. N - 3 $ 8$ > 8 g $ $ +

$ > N h

5/2021

RYNEK

Zależność między przenoszonym momentem obrotowym a zdolnością kompensacji błędów dla obu typów sprzęgieł prezentuje wykres przedstawiony na rys. 6.

wane jest z trzech głównych elementów: dwóch piast z kłami i łącznika z tworzywa sztucznego z rowkami. Taka konstrukcja toleruje spore przesunięcia promieniowe wałów, jednak nie może pracować z wałkami przesuniętymi osiowo.

Krok 2. Określenie materiału Kolejnym krokiem jest wybór sprzęgła, którego budowa materiałowa spełnia wymagania aplikacji dotyczące odporności na korozję, odporności termicznej, higieniczności lub oddziaływania magnetycznego.

Przegląd materiałów sprzęgieł przedstawia rys. 9.

Krok 3. Określenie wymiaru i parametrów wytrzymałościowych Następny krok polega na doborze odpowiednich wymiarów sprzęgła. W tej fazie szczególną uwagę należy zwrócić na wymiary montażowe, znamionowe i maksymalne dopuszczalne momenty obrotowe, maksymalną prędkość, bezwładność lub sztywność. Konstruktor powinien uwzględnić zmianę statycznej sztywności skrętnej

Rys. 6. ' + + $

N - 6D + 8

N $ $ $ 6 3 N

$ ; - +

Sprzęgła kłowe (rys. 7) zbudowane są z dwóch piast i elastycznego łącznika (w kształcie gwiazdy lub krzyża) wykonanego z poliuretanu (TPU). Pozwalają na przenoszenie bardzo wysokiego momentu obrotowego, jednocześnie kompensując niewspółosiowość wałów oraz tolerancję bicia. Jest to jedno z najpopularniejszych i najczęściej spotykanych w budowie maszyn sprzęgieł. Doskonale radzi sobie z przesunięciami osiowymi, które zazwyczaj spowodowane są rozszerzalnością cieplną wału. Dobrze tłumi drgania skrętne, a dzięki niskiemu momentowi bezwładności i niewielkim gabarytom stosuje się je w aplikacjach nastawionych przede wszystkim na przenoszenie mocy. Modułowa budowa oraz łącznik GN 2240.1, dostępny w wersjach o różnych twardościach, pozwalają dopasować właściwości sprzęgła do określonych wymagań. Łącznik sprzęgła może być także zakupiony jako osobny element, co umożliwia prostą naprawę lub zmianę parametrów sprzęgła bez dużych nakładów finansowych. Sprzęgła Oldhama (rys. 8) umożliwają kompensację dużej niewspółosiowości promieniowej wałów, przenosząc przy tym stosunkowo wysokie momenty obrotowe. Sprzęgło zbudo58

Rys. 7. N $ 3 $ 8$ > 8 g $ $

+ $ > N h

Rys. 8. N ; - + 3 $ 8$ > 8 g $ $ +

$ > N h

AUTOMATYKA

RYNEK

Rys. 9. - 8 $ N ) 0/

w zakresie dopuszczalnej temperatury roboczej, przy założeniu, iż statyczna sztywność skrętna przy 20 °C wynosi 100 %. Sztywność skrętna łączników maleje wraz ze wzrostem temperatury. Odpowiednie diagramy zmiany sztywności skrętnej w zależności od temperatury można znaleźć w kartach katalogowych poszczególnych sprzęgieł.

poślizgowi i zapewnia dokładne kątowe ustawienie wałów. Ten rodzaj mocowania gwarantuje maksymalne przenoszenie momentu obrotowego (rys. 12). Aby zapewnić prawidłowe mocowanie piast zaciskowych, wały należy zamontować zgodnie z zalecaną głębokością wsunięcia wału. Jest ona podana w karcie katalogowej danego sprzęgła. Przy zbyt małej głębokości wsunięcia wał może wypaść ze sprzęgła lub piasta zaciskowa ulegnie uszkodzeniu. Z kolei zbyt głębokie wsunięcie wału może powodować kolizję z łącznikiem sprzęgła skutkującą jego uszkodzeniem.

Rys. 10. > + @ $ N $

$ -

Krok 4. Określenie sposobu montażu Ostatnim etapem jest wybór sposobu montażu, który dla różnych typów sprzęgieł może być odmienny. W zależności od parametrów i charakterystyki pracy dla każdego rodzaju sprzęgła zastosowano odpowiednie typy połączeń rozłącznych używanych w mechanice.

Rys. 11. > + @

$ -

Dodatkowe informacje Montaż zaciskowy

Montaż za pomocą wkrętów dociskowych Montaż za pomocą wkrętów dociskowych to jeden z najprostszych i ekonomicznych sposobów instalacji, który znacznie ułatwia montaż sprzęgieł. Mocowanie odbywa się za pomocą wkrętów dociskowych ustawionych promieniowo względem wałka, dzięki czemu uzyskuje się połączenie cierne (rys. 10). Takie połączenie jest relatywnie proste w instalacji. Stosowanie połączenia ciernego o niewielkiej powierzchni styku jest ograniczone do niewielkich momentów skręcających i zmiany kierunku obrotów. 5/2021

Rys. 12. > + $ -

g h @ $@ $ N +

$ +

Mocowanie zaciskowe umożliwia uchwycenie wałka całym obwodem piasty, co zwiększa powierzchnię tarcia między piastą a wałkiem. Taki montaż zapewnia stosunkowo dużą siłę zacisku bez uszkodzenia powierzchni wałów (rys. 11).

Montaż na wpustach Rowek wpustowy wraz z wpustem zapewnia połączenie kształtowe, jednak nie zabezpiecza sprzęgła osiowo. Dopiero połączenie wkrętu dociskowego lub piasty zaciskowej z wpustami zabezpiecza sprzęgło we wszystkich wymaganych kierunkach, zapobiega

Zachęcamy do zapoznania się z kartami katalogowymi naszych nowych produktów. Szczegóły techniczne oraz modele można znaleźć na stronie www.elesa-ganter.pl. W przypadku pytań, prosimy o kontakt z naszymi doradcami technicznymi.

ELESA+GANTER POLSKA Sp. z o.o. I \] 4$ WV*VWW " I ]] `[` `W \` + - PWb bQ\ VWW ! ]] `[` `W \R *+ ^ * I +I

$$$I * I

WYDARZENIA

Cyfrowa edycja Hannover Messe 2021 & $ 8@ $ + N

+ + > $ $ 8$ > 8 -

$ + $ -

1 : $ 8 + $ I ; + ' -

$ 8@

$ $ 8 I 9 -

Q]3QP $ ]W]Q I $

$ + $ + + D *

$ @ - $ $ + 6

> $ D

N $ N 8 8 8 $ $ > 8 8

- V/I

Jolanta Górska-Szkaradek

ajwiększe światowe targi przemysłowe Hannover Messe 2021 tradycyjnie odbyły się w kwietniu, ale w formule Digital Edition. Organizator imprezy Deutsche Messe rozbudował stronę internetową wydarzenia, która została przekształcona w branżową stronę networkingową. Do targów zgłosiło swój udział 1800 firm z całego świata, wśród których było 30 firm z naszego kraju. W uroczystym otwarciu targów uczestniczyła kanclerz Niemiec Angela Merkel wraz z prezydentem Republiki Indonezji Joko Widodo, reprezentującym kraj partnerski targów. Tegoroczne wydarzenie składało się z wystawy, konferencji i networkingu. Pod hasłem przewodnim „Transformacja przemysłowa” prezentowano nowości dla przemysłu, systemów energetycznych i łańcuchów dostaw przyszłości. Do wiodących tematów należały platformy cyfrowe, Przemysł 4.0, sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe, bezpieczeństwo IT, produkcja neutralna pod względem emisji CO2 i Logistyka 4.0. Program uzupełniały konferencje i fora dyskusyjne.

Hermes Award dla zaawansowanej technologii i ochrony środowiska Mimo pandemii spółka Deutsche Messe tradycyjnie zaprosiła firmy do udziału w konkursie o jedną z najbardziej pożądanych nagród branżowych na świecie, która wręczana jest podczas targów – Hermes Award. Do nagrody jury konkursowe nominowało trzy firmy: Bosch Rexroth, Phoenix Contact i Pilz. Wyniki konkursu ogłoszono 12 kwietnia 2021 r., a nagrodę Hermes Award 2021 zdobyła firma Bosch Rexroth za produkt SVA R2 (Subsea Valve Actuator), który jest pierwszym na świecie siłownikiem elektrycznym do sterowania zaworami procesowymi pod wodą. Siłownik SVA R2 stanowi energooszczędną i bezpieczną alternatywę dla siłowników stosowanych dotychczas w produkcji ropy i gazu na morzu. Siłowniki SVA to zespoły samowystarczalne z własnym obiegiem cieczy i napędem pompy o zmiennej prędkości. Jednostka centralna i kilometry przewodów nie są już potrzebne, co znacznie minimalizuje zagrożenia dla środowiska. AUTOMATYKA

WYDARZENIA

7 I ' -

SVA wymaga jedynie zasilania i możliwości przesyłu danych. Siłownik jest kompaktowy, lżejszy i prostszy w konstrukcji o zmniejszonym zużyciu energii. – Dzięki SVA R2 konstruktorzy Bosch Rexroth łączą aspekty ekonomiczne i ekologiczne w zrównoważony innowacyjny produkt dla przemysłu przetwórstwa morskiego – powiedział prof. Reimund Neugebauer, przewodniczący jury i przewodniczący Towarzystwa Fraunhofera, uzasadniając wybór. Do nagrody nominowany był także produkt oferowany przez firmę Phoenix Contact. Jury konkursu doceniło nową technologię NearFi, która umożliwia bezkontaktową transmisję danych i energii w czasie rzeczywistym. Dzięki komunikacji Ethernet niezależnie od protokołu technologia ta pozwala na elastyczne zastosowanie wszystkich protokołów Ethernet do 100 Mb/s. Technologia NearFi umożliwia zastąpienie podatnych na zużycie połączeń wtykowych lub pierścieni ślizgowych w aplikacjach przemysłowych oraz minimalizację kosztów przestojów. Nominację do nagrody uzyskał również nowy, modułowy przekaźnik bezpieczeństwa myPNOZ firmy Pilz. Przekaźnik jest wykonywany w ramach produkcji jednostkowej zgodnie z wymaganiami klienta. Korzystając z narzędzia on-line, użytkownik wybiera wymagane funkcje bezpieczeństwa i kompletuje odpowiedni sprzęt, tworząc swój spersonalizowany przekaźnik

myPNOZ. Konfigurację może sprawdzić dzięki funkcji symulacji. Gotowy do zainstalowania produkt stanowi wydajne i bezpieczne rozwiązanie do budowy np. maszyn i urządzeń. Spółka Deutsche Messe organizuje również konkurs w kategorii Hermes Startup Award – konkursowe jury wyróżnia firmę, która ma mniej niż pięć lat i której produkt lub rozwiązanie charakteryzuje się szczególnie wysokim poziomem innowacji technologicznej. Podczas Hannover Messe 2021 nagrodę Hermes Startup Award otrzymała niemiecka firma core sensing z Darmstadt za projekt coreIN. To solidny i niezawodny czujnik siły i momentu obrotowego, który rejestruje oraz przesyła dane bezpośrednio i bezprzewodowo z obracającego się elementu. Ta funkcjonalność umożliwia integrację z różnymi elementami i komponentami maszyn, a także ciągłe monitorowanie komponentów, co zapobiega awariom i zmniejsza koszty konserwacji.

Nowości targowe i prezentacje na żywo Targowi wystawcy zaprezentowali w tegorocznej edycji Hannover Messe 10 500 produktów i innowacji. W ciągu pięciu dni trwania pokazów na żywo 90 000 uczestników wygenerowało ponad 3,5 mln odsłon i przesłało 700 000 zapytań przez wyszukiwarkę wystawców i produktów. W konferencjach wzięło udział 1500 ekspertów

omawiających m.in. takie tematy, jak Przemysł 4.0, cyfryzacja procesów przemysłowych, zarządzanie łańcuchem dostaw, wodór i elektromobilność. Dodatkowo transmisje na żywo z konferencji wystawców przyciągnęły około 140 000 widzów. – Hannover Messe Digital Edition zaprezentowało innowacyjną siłę firm z branży budowy maszyn, elektrotechniki i IT. Jednocześnie pokazaliśmy, że targi przyszłości są hybrydowe – podkreślił dr Jochen Köckler, prezes zarządu Deutsche Messe AG. Od 19 kwietnia do 11 czerwca 2021 r. materiały z Hannover Messe Digital Edition są dostępne na stronie internetowej www.hannovermesse.com. Wszyscy zainteresowani, którzy nie mogli uczestniczyć w targowym tygodniu na żywo, mogą zarejestrować się, aby dowiedzieć się więcej o wystawcach i produktach, a na żądanie obejrzeć wystąpienia i dyskusje panelowe. – Pozytywny odzew na cyfrowe Hannover Messe przerósł nasze oczekiwania. Jednocześnie przekonaliśmy się, że cyfrowe targi nie zastąpią magii tradycyjnej imprezy i osobistego kontaktu – podsumował targi dr Jochen Köckler, Kolejna targowa edycja Hannover Messe w tradycyjnej formule zaplanowana jest w terminie 25–29 kwietnia 2022 r. Krajem partnerskim będzie Portugalia. Jolanta Górska-Szkaradek 5&; &%

# N 1 + $ ]W]Q &- + 7 - $ I - - . - ( ! -I "

$ 8 C - {

@ ' -

5/2021

WYDARZENIA

100 lat kreatywności

( N $ (;1#) 4 -

` $ ]W]Q I @ N 8@

- $ 8

firmy KROHNE 9 + + H +

(;1#) 8 6$ $ + + $ @

$ @ + $ N - D

8 QWW

6 I

? 8 8 ]R $ ]W]Q I

$ * 8N $@ 8

$ H + + $

- N 8 8

$ 6

$ 8 (;1#) N

6$ N $ D N 8 I

Jolanta Górska-Szkaradek

irma KROHNE z Duisburga, założona przez Ludwiga Krohne, rozpoczęła swoją działalność w 1921 r. od produkcji przepływomierzy. Dzisiaj jest globalnym producentem i dostawcą innowacyjnych produktów, rozwiązań i usług pomiarowych w wielu branżach. Firma zatrudnia ponad 4000 pracowników, a ponad 370 osób pracuje w dziale badań i rozwoju. KROHNE to 16 zakładów produkcyjnych w 11 krajach, a lokalnie firma jest obecna w ponad 100 krajach. Na kwietniowej konferencji prasowej Michael Rademacher-Dubbick, przewodniczący Rady Doradczej i przedstawiciel rodziny właścicieli oraz dr Attila Michael Bilgic, dyrektor generalny Grupy KROHNE, przedstawili zwięzłą prezentację „100 lat KROHNE”. Oprócz przeglądu 100-letniej historii firmy omówili perspek-

tywę jej wkładu w przyszłościowe obszary, takie jak IoT i digitalizacja w przemyśle procesowym.

Wyprzedzić trendy Hasło przewodnie jubileuszu KROHNE to „Duch kreatywności” („The spirit of creativity”). – KROHNE to wielowarstwowe połączenie wartości. Naszym celem jest oferowanie wartości dodanej przez nasze produkty, rozwiązania i usługi. Możemy to osiągnąć jedynie przez poznanie, a nawet przewidywanie życzeń naszych klientów z różnych branż i aplikacji. Ich spełnienie wymaga kreatywnych pomysłów, które w równym stopniu napędzają innowacje techniczne i rozwój organizacyjny oraz pomagają KROHNE w realizacji pionierskich rozwiązań – wyjaśniał dr Attila Michael Bilgic. Hasło „Duch kreatywności” oznacza otwarte podejście do niekonwenAUTOMATYKA

WYDARZENIA

cjonalnych pomysłów i pokazuje, że 100 lat KROHNE to przede wszystkim siła innowacji firmy. Jako przykład przedstawiono m.in. opracowanie rozwiązania ultraszybkiego napełniania butelki, w których krzywa napełniania została zoptymalizowana dzięki sztucznej inteligencji. Sztuczna inteligencja znalazła rozwiązanie, którego nikt nie przewidział. Inny przykład to FOCUS-ON – joint venture firm SAMSON i KROHNE, dzięki któremu powstał pierwszy inteligentny węzeł procesowy dla przemysłu procesowego: czujnik, siłownik i sterowanie w jednym urządzeniu.

matów branżowych w salach wystawowych poświęconych określonym branżom. Towarzyszyć temu będą przekazy wideo oraz prezentacje na żywo. Odwiedzający targi będą mieli okazję dowiedzieć się więcej na temat firmy i jej 100-letniej historii. Cyfrowe targi KROHNE Insights będą dostępne na całym świecie w 12 językach od 7 czerwca 2021 r. pod adresem https://insights.krohne.com.

W tym samym czasie firma uruchomi stronę poświęconą jubileuszowi https://krohne.com/100years, na której wszyscy zainteresowani znajdą informacje na temat rocznicy. Jolanta Górska-Szkaradek AUTOMATYKA

7 I (;1#)

KROHNE Insights – cyfrowe targi Inauguracja obchodów jubileuszu nastąpi 7 czerwca 2021 r. wraz z otwarciem cyfrowych targów KROHNE Insights. Oferta targowa będzie skupiała się na przeglądzie trendów i te-

(;1#) > + N $

R E K L A M A

KLUCZEM

DO SUKCESU

PRENUMERUJ

CZYTAJ

Wydawca: Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa, e-mail: automatyka@piap.lukasiewicz.gov.pl

5/2021

AUTOMATYKA

WSPÓŁPRACUJ

www.AutomatykaOnline.pl/Automatyka 63

BIBLIOTEKA TRANSFORMACJA ENERGETYCZNA WYZWANIA DLA POLSKI WOBEC DOŚWIADCZEŃ KRAJÓW EUROPY ZACHODNIEJ Anna Kucharska Wydawnictwo Naukowe PWN $ % &'&() */ :;% F'' / ) # % *

Zagadnienie transformacji energetycznej jest w ostatnich latach jednym z ważniejszych wyzwań stojących przed wieloma krajami UE, jednak w przypadku Polski stanowi naprawdę wielkie wyzwanie, któremu trzeba sprostać. To właśnie w celu podniesienia bezpieczeństwa energetycznego, przy równoczesnym wzmacnianiu działań pro-środowiskowych i pro-klimatycznych, została sformułowana koncepcja transformacji energetycznej. Koncepcja transformacji energetycznej w największym stopniu została rozpropagowana przez Niemcy (tzw. Energiewende), jednak istotne, a nawet większe postępy na tym polu posiadają także inne państwa, często niedoceniane z uwagi na mniejsze znaczenie gospodarcze na arenie międzynarodowej, warunkowane wielkością terytorium. Z tych przyczyn warto także zwrócić uwagę na Austrię i Szwajcarię, które wspólnie z Niemcami tworzą umowny region DACH, stanowiący obszar współpracy tych państw m.in. na polu energetycznym.

ROBOTYKA PRZEMYSŁOWA TEORIA, BUDOWA, EKSPLOATACJA Marek Wiktor Szelerski Wydawca: KaBe $ % &'&() */ :;% (@< / ) # % *

Książka zawiera przystępne omówienie budowy i kinematyki manipulatorów. Zawiera też opisy podstaw programowania, zasady eksploatacji i bezpieczeństwa. Książka ta jest przeznaczona dla osób związanych z pracą w służbach utrzymania ruchu parku maszynowego przedsiębiorstw, programistów, operatorów manipulatorów oraz osób odpowiedzialnych za modernizowanie lub projektowanie stanowisk, centrów i linii produkcyjnych. Może ona również stanowić uzupełnienie literatury dla hobbystów, uczniów techników oraz studentów kształcących się w kierunkach robotyka, elektronika, mechatronika, mechanika i innych.

DETEKCJA SYGNAŁÓW OPTYCZNYCH Antoni Rogalski, Zbigniew Bielecki Wydawnictwo Naukowe PWN, WNT $ % &'&() */ :;% <=> / ) # % *

W książce przedstawiono zagadnienia detekcji promieniowania optycznego z punktu widzenia zasad działania różnych typów detektorów. Omówiono również elektroniczne układy przetwarzania sygnału. Uwzględniono najnowsze osiągnięcia światowe stosowane w technologii detektorów termicznych i fotonowych, w tym wpływ nowych technologii epitaksjalnych na rozwój detektorów z wykorzystaniem kwantowych efektów rozmiarowych. Zaprezentowano również modele szumowe układów detekcji bezpośredniej i zaawansowane układy przetwarzania sygnałów umożliwiające odbiór sygnałów optycznych poniżej poziomu szumu. To obecnie największe i najbardziej aktualne polskojęzyczne opracowanie dotyczące detekcji promieniowania elektromagnetycznego w zakresie od promieniowania gamma do terahercowego. Przegląd stanu wiedzy jest wyważony, przeprowadzony rzetelnie i kompetentnie. Uwzględnia najnowsze wydarzenia w dziedzinie tak szybko się rozwijającej optoelektroniki i fotoniki. ; $ 3 >I 64

AUTOMATYKA

WSPÓŁPRACA

AUTOMATYKAONLINE TEL. 504 126 618, WWW.AUTOMATYKAONLINE.PL ..................................................................................................... 29

ATEQ PL SP. Z O.O. TEL. 22 612 26 78, WWW.ATEQ.PL .......................................................................................................................... 9, 48–50

ASKOM SP. Z O.O. TEL. 32 30 18 100, WWW.ASKOM.COM.PL ................................................................................................ I OKŁ., 38–39

DRÄGER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 243 06 58, WWW.DRAEGER.COM ........................................................................................... 46–47, IV OKŁ.

PPUH ELDAR TEL. 77 442 04 04, WWW.ELDAR.BIZ ....................................................................................................................................... 11

ELESA+GANTER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 737 70 47, WWW.ELESA-GANTER.PL ...................................................................................................... 56–59

GBI PARTNERS SP. Z O.O. TEL. 22 458 66 10, WWW.GBI.COM.PL ................................................................................................................................... 21

HIWIN GMBH TEL. +49 781 93278-0, +48 22 544 07 05, WWW.HIWIN.DE .....................................................................II OKŁ., 3

SIEĆ BADAWCZA ŁUKASIEWICZ – PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP TEL. 22 874 00 00, WWW.PIAP.PL .......................................................................................................................... 55, III OKŁ.

ZIAD BIELSKO-BIAŁA SA TEL. 33 813 82 00, WWW.ZIAD.BIELSKO.PL ....................................................................................................................... 51

ZIMMER-GROUP TEL. 48 884 626 300, WWW.ZIMMER-GROUP.DE/PL ................................................................................................... 5

5/2021

LUDZIE

STANOWISKO: $ $ FIRMA: Endress+Hauser Sp. z o.o.

amian Terech od 15 lat kieruje działem serwisu w polskiej siedzibie firmy Endress+Hauser we Wrocławiu. Doskonale wie, że praca w jego dziale jest pełna wyzwań, wymaga ciągłej adaptacji do zmian i dostosowywania się do potrzeb klienta. Na przestrzeni lat serwis ewoluował z kilkuosobowego zespołu koordynatorów i regionalnych inżynierów serwisu do niemal 25-osobowej załogi fachowców, mającej w swoich szeregach także konsultantów i menedżerów, odpowiedzialnych za rozwój oferty usług w różnych branżach. Serwis zawsze był jednym z trzech głównych filarów, na których opiera się działalność Endress+Hauser. Jednak jego funkcja zmieniała się na przestrzeni lat. Początkowo rolą serwisu było wsparcie sprzedaży urządzeń pomiarowych. Od pracowników oczekiwano szybkiego reagowania na występujące awarie i dostępności wsparcia telefonicznego. Dziś serwis jest obok sprzedaży urządzeń pomiarowych i rozwiązań

pod klucz jednym z filarów działalności firmy, która może zaoferować nie tylko usługi reakcyjne, ale również doradztwo i optymalizację w zakresie zarzadzania działem utrzymania ruchu. Ogromna różnorodność zadań, kontakt z klientem, próba sprostania jego oczekiwaniom pozwalają rozwinąć skrzydła, sprawdzić się na wielu płaszczyznach. W przypadku Damiana Terecha zasada ta sprawdziła się w 100 %. Jego kariera w Endress+Hauser rozpoczęła się w 2002 r., blisko dwie dekady temu. Początkowo była to praca na stanowisku doradcy technicznego, polegająca na przygotowywaniu ofert i technicznym wsparciu klienta. Znajomość urządzeń pomiarowych oraz doświadczenie obiektowe nabyte na wcześniejszym etapie kariery pomogły mu stać się w krótkim czasie samodzielnym doradcą technicznym. W 2006 r. zarząd zaproponował mu kierowanie działem serwisu. Było to dla Damiana Terecha duże wyzwanie, które pociągało za sobą konieczność

przekwalifikowania się z inżyniera w menedżera. Zadania nie zmieniły się jednak szczególnie na przestrzeni lat, wciąż dyktują je potrzeby rynku. Niezmiennie najważniejsze jest zapewnienie klientom merytorycznego i szybkiego wsparcia w przypadku wystąpienia problemów technicznych z urządzeniem pomiarowym oraz pomoc w optymalizacji procesów, a co za tym idzie minimalizowanie kosztów operacyjnych. Aby pomóc w realizacji celów klientów, Endress+Hauser regularnie wprowadza nowe usługi wsparcia technicznego (np. Instrumentation Support), usługi optymalizujące plany przeglądów czy też harmonogramy kalibracyjne z wypracowaniem standaryzacji na obiekcie. W tym wszystkim pomaga nam współczesna technologia i wszechobecna digitalizacja. Dziś już standardem jest świadczenie zdalnego wsparcia na obiekcie i diagnostyka urządzenia bez konieczności wyjazdu serwisowego czy też automatyczne określanie wymaganych interwałów kalibracyjnych w oparciu o dane historyczne i specyfikację pomiaru podaną przez klienta. Firma działa zgodnie z zasadą, że klient jest najważniejszy i należy go stawiać na pierwszym miejscu. Wszelkie usługi, które są wdrażane, wynikają z zapotrzebowania klienta, a narzędzia IT rozwijane są w taki sposób, aby jak najszybciej przetworzyć jego prośbę lub zgłoszenie. Po każdej wykonanej usłudze wysyłane są też ankiety, badające zadowolenie zleceniodawcy. Każda uwaga jest analizowana i wykorzystywana do poprawy jakości usług firmy. Prywatnie Damian Terech ceni sobie odpoczynek wśród przyrody w gronie najbliższych, jednak nawet w czasie wolnym trudno mu zrezygnować z rywalizacji i wielkich sportowych emocji. Jako zagorzały fan Formuły 1 nie przegapia żadnego wyścigu, kibicując liderom tabeli, ale nie tylko. W utrzymaniu równowagi między życiem prywatnym a zawodowym pomaga mu także bieganie oraz dwie dorastające córki, z których jest bardzo dumny. AUTOMATYKA

Fot. Endress+Hauser Sp. z o.o.

Damian Terech

BEZ

mia r ew od ow y po

Bezprz

ecure GS01 Dräger GasS

on® 6100 Dräger Polytr

$% %&' !" # % &' ( " ' #! ) ! ISA 100

Automatyka 5/2021

Articles inside

elektrycznych

LUDZIE