Automatyka 11/2021 by Ł-PIAP

TEMAT NUMERU Intralogistyka – produkty i rozwiązania CENA 15,00 ZŁ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 26

SPRZĘT I APARATURA 52

WYDARZENIA 83

Marcin Zygadło, Festo Polska

Monitoring i zdalne sterowanie

Targi Energetab

AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

11/2021

ELESA+GANTER jest międzynarodową spółką, oferującą najszerszy na rynku zakres standardowych elementów do maszyn i urządzeń przemysłowych. Dla firmy najwyższym priorytetem jest jakość, którą gwarantuje: wysoka niezawodność, perfekcyjna funkcjonalność oraz unikalne wzornictwo oferowanych produktów. elesa-ganter.pl

Ruch to nasza pasja. Stół obrotowy – Myślimy persp

www.hiwin.pl

OD REDAKCJI

Szanowni Państwo, Bieżący numer w znacznym stopniu poświęcono intralogistyce – dziedzinie rozwijającej się bardzo dynamicznie. Zadania związane z transportem wewnętrznym najczęściej wykonywane są za pomocą wózków AVG, różnego rodzaju podajników i przenośników, w tym przenośników taśmowych. Zamieszczone materiały dotyczą urządzeń różnych producentów oraz oprogramowania wspierającego procesy logistyki i magazynowania. Prezentujemy rozwiązania firm Jungheinrich, WObit, Astor Polska, igus i wielu innych. Na uwagę zasługuje również artykuł poświęcony monitoringowi i zdalnemu sterowaniu w systemach automatyki przemysłowej. Współczesne systemy automatyki tworzą jednolity – scentralizowany lub rozproszony – system sterowania linią produkcyjną, fabryką, gniazdem bądź całym urządzeniem. Systemy SCADA i panele operatorskie wciąż gwarantują kontrolę rzeczywistego stanu technicznego elementów linii technologicznej czy maszyny, przyczyniając się bezpośrednio do optymalizacji zadań związanych z utrzymaniem ruchu.

Rzetelna analiza zgromadzonego w firmie potencjału przyczynia się do rozwoju technologii i aplikacji przemysłowych i ich wdrożeń. Doświadczeniem gwarantującym kompleksowe wsparcie dysponuje firma Festo. Customer Solutions, cyfrowa pneumatyka, sieć Bionic Learning Network, certyfikowane szkolenia szyte na miarę – to tylko niektóre rozwiązania i inicjatywy firmy, o których rozmawiamy z Marcinem Zygadło, prezesem Festo Polska. Stałym Czytelnikom działu Prawo i normy polecamy najnowszy artykuł poświęcony odpowiedzialności ponoszonej podczas automatyzacji i robotyzacji. Wdrożenie nowoczesnych technologii w przedsiębiorstwie to niezwykle złożony proces, obejmujący dostawy szeregu instalacji, elementów i urządzeń, wdrożenie oraz uruchomienie systemu, a także dostarczenie niezbędnego oprogramowania. Treść artykułu przybliża wybrane zagadnienia oraz wskazuje ryzyka odpowiedzialności w tych obszarach. Gorąco zapraszam do lektury!

AUTOMATYKA

P L A N W Y DAW N I C Z Y 2 0 2 2 ( P I E RW S Z E P Ó Ł R O C Z E ) WYDANIE

TEMAT NUMERU

ARTYKUŁ PRZEGLĄDOWY

1-2/2022

Bezpieczny przemysł

Sygnalizacja w przemyśle

3/2022

Zautomatyzowana produkcja

Systemy wizyjne i RFID

4/2022

Pomiary przemysłowe (ciśnienia, poziomu, przepływu itd.)

Komputery w przemyśle

5/2022

Druk 3D

Komunikacja bezprzewodowa

6/2022

Transformacja cyfrowa przemysłu

Roboty przemysłowe. Wyposażenie stanowisk zrobotyzowanych. Chwytaki

SPIS TREŚCI REDAKTOR NACZELNA Małgorzata Kaliczyńska tel. 22 874 01 46 malgorzata.kaliczynska@piap.lukasiewicz.gov.pl REDAKCJA MERYTORYCZNA Małgorzata Kaliczyńska REDAKCJA TEMATYCZNA Sylwia Batorska WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA Marcin Bieńkowski, Jolanta Górska-Szkaradek, Agnieszka Staniszewska, Damian Żabicki SEKRETARZ REDAKCJI Urszula Chojnacka tel. 22 874 01 85 urszula.chojnacka@piap.lukasiewicz.gov.pl MARKETING I REKLAMA Jolanta Górska-Szkaradek – menedżer tel. 22 874 01 91 jolanta.gorska-szkaradek@piap.lukasiewicz.gov.pl

Z BRANŻY

PRODUKTY

ROZMOWA 26

Od analizy potencjału do wdrożenia Kompleksowe wsparcie Festo Rozmowa z Marcinem Zygadło, prezesem Festo Polska

TEMAT NUMERU Intralogistyka – produkty i rozwiązania

Wózek AGV EKS 215a – innowacja Jungheinrich

Zautomatyzowane i maksymalnie wydajne procesy logistyczne

Roboty mobilne MOBOT do automatyzacji intralogistyki

Robot MiR500 obniża koszty transportu w zakładzie Schneider Electric

Sylwia Batorska tel. 22 874 00 60 sylwia.batorska@piap.lukasiewicz.gov.pl PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Elżbieta Walczak tel. 22 874 03 51 elzbieta.walczak@piap.lukasiewicz.gov.pl SKŁAD I REDAKCJA TECHNICZNA Ewa Markowska KOREKTA Ewa Markowska, Elżbieta Walczak DRUK Zakłady Graficzne „Taurus” Roszkowscy Sp. z o.o. Nakład: 4000 egzemplarzy REDAKCJA Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. 22 874 01 46, fax 22 874 02 20 automatyka@piap.lukasiewicz.gov.pl www.AutomatykaOnline.pl WYDAWCA Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Szczegółowe warunki prenumeraty wraz z cennikiem dostępne są na stronie automatykaonline.pl/prenumerata.

OD ANALIZY POTENCJAŁU DO WDROŻENIA KOMPLEKSOWE WSPARCIE FESTO Customer Solutions, cyfrowa pneumatyka, sieć Bionic Learning Network, certyfikowane szkolenia szyte na miarę – to tylko niektóre rozwiązania i inicjatywy firmy Festo, służące rozwojowi technologii i aplikacji przemysłowych w Polsce. O szczegółach rozmawiamy z Marcinem Zygadło, prezesem Festo Polska.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i modyfikacji nadesłanych materiałów oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów

promocyjnych.

AUTOMATYKA

SPIS TREŚCI Autonomia w fabryce

Rozwiązania igus zapewniają bezpieczeństwo pojazdów AGV

INTRALOGISTYKA – PRODUKTY I ROZWIĄZANIA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Monitoring i zdalne sterowanie w systemach automatyki przemysłowej

Nadzór produkcji z chmurą UniCloud

PRAWO I NORMY Robotyzacja i automatyzacja

Intralogistyka to w praktyce te działania w przedsiębiorstwie, które polegają na współdziałaniu wewnętrznych systemów przepływu materiałów. Realizowane są za pomocą urządzeń odpowiadających za przemieszczanie dóbr w czasie procesu wytwarzania lub magazynowania. Współcześnie intralogistyka jest w dużej mierze procesem zautomatyzowanym, wspomaganym oprogramowaniem informatycznym.

Kto i za co może ponosić odpowiedzialność

RYNEK Dociskacze spawalnicze do wysokowydajnych cykli produkcyjnych 66 Automatyzacja tokarek i frezarek CNC

Zróżnicowany produkt w jednej partii

Technologia napędowa kluczowa dla przyszłości branży produkcyjnej 72 Światowy rynek robotów

– rok 2020 i perspektywy

WYDARZENIA Światowy przemysł wytwórczy na drodze cyfryzacji

Targi EMO MILANO 2021

Nowości dla energetyki

34. edycja targów Energetab 2021

BIBLIOTEKA

WSPÓŁPRACA

LUDZIE Andrzej Garbacki, członek zarządu ds. robotyzacji, ASTOR 90 11/2021

MONITORING I ZDALNE STEROWANIE W SYSTEMACH AUTOMATYKI PRZEMYSŁOWEJ Współczesne systemy sterowania w rozwiązaniach automatyki przemysłowej rzadko są projektowane w postaci autonomicznych układów sterujących pojedynczym elementem linii czy jednym podzespołem maszyny. Zazwyczaj są one połączone ze sobą wzajemnie, jak i, w zależności od rozwiązania, ze sterującym elementem nadrzędnym, odpowiednio dobraną do potrzeb magistralą danych. W ten sposób tworzą one jednolity, scentralizowany lub rozproszony system sterowania linią produkcyjną, fabryką, gniazdem bądź całym urządzeniem.

Z BRANŻY

5G I SYSTEMY BRZEGOWE – WSPÓŁPRACA IBM I COLT TECHNOLOGY SERVICES @ 5 7 C A ! >B? ! 6 2, 5 $ % ! 0 @ ! 6 $ % >B? 5 C * D ? % % " !

$ % 6 $ >B? 5 C 5 ! >B? 5 C >B? E F < C G ; $ $

>B? 5 & ? >B? 5 C $ 6 . 6 " >B? > B

H '( I $ ) J: 4 :299 $ ! $ $ 6 " # $ % &

PANDEMIA JAKO AKCELERATOR POLSKIEJ CYFRYZACJI

! ! " # $ !

% & '( ) ! * + , + " !$ . $

/ 0 *1 23 4 . 5 %6 $ % 5 + 7 898: ;

* $ & < $ ! = >57 0 ! 2, 5 . 6 $ 32 4 & ? @ * > A B !

TOYOTA MATERIAL HANDLING I INTERROLL AUTOMATYZUJĄ CENTRUM DYSTRYBUCYJNE IMNASA W HISZPANII @ 7 ? F > ! $ % ! . > 5 , F , ! ! % K?5 L E ( A *5 2999 ? 5 . >

! %6 %6

% ! J999 M $ % > D

6 !$ % ! % NO9 (

! ! * ! % ! % 829 E ( A *5 2999 :89 ! ? 5 . >

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

DANFOSS WSPIERA MŁODE POKOLENIE INŻYNIERÓW W DĄŻENIU DO DEKARBONIZACJI @ (

! ? C " " > $ , " ! D + ! ( ! % ! " ! " 8929 % " $ ! (

@ -

! & ! $ !

" ! ! = ! . (

5 $ + ! ! %6 B ! ! $ $ 6 0 % < N9 4 $ NO 4 % (

KAMIEŃ WĘGIELNY POD EUROPEJSKĄ SIEDZIBĘ FIRMY YASKAWA " F ? B C 1 * , F + C 1 < 6 @ 898N 8N " QN99 M R889 M 889 ! ::29 M * D 1 @ 1 * , F F % ( 5 $ @

& 5 $ $ 6 $ $ 5 ? F & ! B C 1 * , F / % + C & F $ 6 . 1 & % F )

TAURON I MICROSOFT PRACUJĄ NAD SMART CITY 7 ? G ! ! / ! ! > ? " 7 ! 0

%6 $ 0 ! " > ? 7 ? G

! %6 0 % 11/2021

? 0 % $ " ? G % D B> !

$ ( $ 0 < % ! ! %

$ ! # '

Z BRANŻY

BOSCH REXROTH OTWIERA PLATFORMĘ STEROWANIA CTRLX AUTOMATION DLA PARTNERÓW S D;7<?D7>< . B E T 0 ;$ 6 B E T . $ 5 . S " " ! $ 0 @ B E T ! $ ! ! 0 & " S D;7<?D7>< %6 < $ -

! $ ! ! + 6

! ! ! ( $ % K?*CL 0 F?> & % C U " $ 0 . . B E T , $ + $

AUTOMATYZACJA SPAWANIA – WSPÓŁPRACA UNIVERSAL ROBOTS I GRUPY DWD " $ ;E:9 6

6 %6 , ("( =

; $ ! ! $ $ ! " . ! 0 ! %

, ("( $ E<=B ; A E ;E:9 *

%6 %6 ? , E ! ; A E & . / * 7 & " $ , ("( $ ! $

%6 $ %6 !$ ! $ ! & ! ( 5 ( A ? ; A E * &

+ !

CZOŁOWY POLSKI REWOLUCJA CYFROWA PRODUCENT W PERSPEKTYWIE POJAZDÓW KESZYNOWYCH DO 2030 R. INWESTUJE W CYFROWĄ TRANSFORMACJĘ *CD B ! ! N(*S *E>* 5* . (

C V 6 ! 6 ! ! $ ! 829 $ ! $ ! *CD ! $ ! $ ! % -

N(*S *E>* 5* . # ! ! KC C 7 L ! W $ N(*S *E>* 5* . >BC (

C V ( ' % -.

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

IDEAS NCBR – BADANIA NAD SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ I ROZWÓJ WSPÓŁPRACY ŚWIATA NAUKI Z BIZNESEM

ROCKWELL AUTOMATION OTWIERA MAŁYM FIRMOM DROGĘ DO DIGITALIZACJI

>(*DC 5BE % = 5 B 0 E 5

& W $ = >(*DC 5BE & ! $ " + 5BE < ! ! ;" C 5*< >(*DC 5BE C ( >(*DC 5BE & 7 ! B 5 * $

0 ! ! 6 # $ & % C ( > % 6 ! ! % ! " >(*DC 5BE 6 ! = U ! 6 5BE

E !

R 9 $ ! $

! 6 "

! K

L E D

= $ %6 ! $ . ? ! E D . "% ! . ! = C +

! . $ *

% X*( ! $ J9 4 ! $ ? $ 6 $ 6 % % $ 6 & 7 $ %

%6 5

$ % ! $ & ! ? B E D

/",+

' . R E K L A M A

IGUS Z TYTUŁEM SPE PIONEER MEMBER E ! * " . ! C * = < ! $ D 6 .

C C * $ ? C 6 $ 89:J . FDE7> , % '

11/2021

Z BRANŻY

REAGOWANIE KRYZYSOWE NA CYBERATAK / 0 $ 6 N J8 ! < ! !# C 89J $ 7 '5 ( B E ) > $ ! 82 999 C ! -

! ! ! 6 ( ! $ & B $ . ( $ ! $ 6 ! ! $ ! 0

RECYKLING Z WYKORZYSTANIEM SZTUCZNEJ INTELIGENCJI D? E D T=* ! < % . C X / . * ? 6 $ ! D? . !$ D? E $ ! @ D T=*

. ! D T=* -

$ ! * & < X ! D T=* & . C % * & ! , D D? E * @ D? !

* 8989

RENEX BĘDZIE DYSTRYBUOWAŁ PRODUKTY GERFLOR GROUP , E T ! , Y , & % !

$ ! $ % & " ! ! 5 ! % / , $ " % , Y ,

* D & ? C =7 6 7 6 % E T ,

* D & % *C( *C( & < 0 ! $ $ ! ! ( % , E T %

! +

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

ENDRESS+HAUSER I MAGMA S.A.P. PODPISAŁY UMOWĘ PARTNERSKĄ *

ZF 0 = $

? C D ! $

. 7 ! . & W . *

ZF ! % 6 ! & ! ? D 5*< ? C D ; ! 0 ! ! $ $ !

R 9 ! . ? C D $ 0 ; ! @ 0 ! 6 & < % . % C 6 ! 6 & ? 7 $ *

ZF 1 23 '

UTRATA DANYCH – CORAZ POWAŻNIEJSZY PROBLEM DLA FIRM ( % % > $ 6 . $ %6 % ! 7 0 0 $ % $ W ! < C 'B 0 ?[ ) $ K:Q 4L % .

% "% ! $ $ 6 $ 7 & >B? C & % !

N QO ! R 8R ! 7 $ :3= D ; * 5 0 K* >CDL $ $ . 6 / * >CD 89:J 8989 0 0

/ !

INNOWACYJNY PRZEMYSŁ ZDOMINOWAŁ POZNAŃSKIE TARGI ITM B $

6 5 >7? > * NR9 ! / $ $ & 0 C @ " ! + > T & , ?7 >7? > * " $ . "% ! ! . ! $ ! ? G DBB @ C A " >7? > * 7 X ? 7 ? N( C & 11/2021

7 ( C N( 7 +

C @ < @ " . 6 $

! 6 & 0 & W ! ! = 7 & ! B + 0 0 4 ' #

Z BRANŻY

POLSKIE ROBOTY MOBILNE PIAP GRYF SŁUŻĄ WE WŁOSZECH C 6 B ] &

> D ! >D >D ,E1@ " % >D ,E1@ $ + > C E ? >D ,E1@ RQ 0 $ ! 0 ! $ $ ! 6 6 6 " $ 6 $ !

F $ $ !$ $ K ! L + 6 " ! 0 ] & >D $ #6 5' 6 7

ROBO CHALLENGE – ZMAGANIA PRAKTYKÓW RYNKU I STUDENTÓW " # 898: " E 5 & ! !

0 0 ! % $ 0 . !

. @D ;5 !$ & ! ! -

XE ? 899 ( ?:9 (\:8 $ $ ! ! $ D?E 0

X5 " ! E 5 $ . E 7 ( . D @ TX ( 0 ! 7 ! " D 7 " ( E " + ! "$

POLACY SZKOLĄ ALICE W CERN REWOLUCJA CYFROWA W PERSPEKTYWIE KE DO 2030 R. ! ! . ' ) % > $ " DX>5* & 0 5*E & 0 & C ! # D 6 6 & 7 7 0 > > " * 7 > K"* 7>L " W ! ! 0

% ( ! % < $ 32 4 0 $ 6 ! $ J2 4 "* 7> " @ ! $ 5*E 0 . ! $ % ! 6 / '

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

NOWA INWESTYCJA ENDRESS+HAUSER @ *

ZF NR ! 7 W ? 0 + ::8 999 M $ % :82 ! & 7 ;CD & ! ? D , *

ZF 5 ! $ 899 0 *

ZF ! + . 6 ! *

! % ! $ 6 *

ZF < . *

ZF $ $ ! $ ! B *

ZF ;CD . X**( KX * * A ( L 1 23 '

PLATFORMA PRZEMYSŁU PRZYSZŁOŚCI Z MILIONEM ZŁOTYCH NA SZKOLENIE PRACOWNIKÓW PRZYSZŁOŚCI

% ' R 9 & 6 % ^) . * *<, @ E C * . / . ! % % ! ! $ < = .

! % ? ! ! % R 9 6 + $ RR & R 9 ! 0 !

! % " ! % .

R 9 % & % ( C . . ' 9 !

BEZPIECZEŃSTWO W FIRMACH PRODUKCYJNYCH POD LUPĄ GBI PARTNERS " 8R 82 898: " >S ,B> ' 0 & ) " ! BF . + = . + * . <?E< "

$ 6 . ! >+* C 0 !

$ ! %6 BF BF ! BF K $ 0 0 L + 0 $ 0 $ " $ #6 W 6 = 4,7 8 !

11/2021

PRODUKTY

MOBILNE WYPOSAŻENIE ROBOTYCZNE – NOWA NISZA NA RYNKU ROBOTYKI Duńska firma ROEQ wprowadza na rynek rozwiązania umożliwiające automatyzację różnorodnych procesów logistyki. Moduły rolek górnych ROEQ TR500 Auto i TR1000 Auto z automatycznymi mechanizmami podnoszenia, pozwalają największym robotom MiR – MiR600 i MiR1350 o udźwigu odpowiednio 600 kg i 1350 kg – odbierać i dostarczać w fabrykach towary oraz palety na różnych wysokościach, bez udziału człowieka. Z kolei dzięki nowemu modułowi ROEQ TMS-C1500, roboty mobilne MiR1000 lub MiR1350 po raz pierwszy będą w stanie transportować ładunki o masie do 1500 kg. Niezbędnym elementem standaryzowanych systemów MRE firmy ROEQ, i ostatnią warstwą w kompletnym wdro-

żeniu AMR, jest oprogramowanie ROEQ Assist, które ładuje wstępnie zakodowane zadania bezpośrednio do robota MiR. Można je następnie modyfikować w interfejsie MiR. Co istotne, ROEQ Assist oferuje również wstępnie zdefiniowane zakresy przestrzeni roboczej, aby jeszcze bardziej ułatwić konfigurację systemu robota AMR. Z kolei GuardCom umożliwia robotom MiR wyposażonym w górne rolki ROEQ komunikację bezpośrednio ze stacjami przenośników w celu zainicjowania transferu towarów między robotami mobilnymi a przenośnikami. :. " ..'

ŁATWE W MONTAŻU PRZEŁĄCZNIKI DRZWIOWE Z MONITOROWANIEM RFID Bezdotykowe przełączniki drzwiowe Omron D41D mogą być łatwo instalowane w nowych lub istniejących środowiskach produkcyjnych. Aby zapobiec manipulacjom i uprościć instalację, każdy egzemplarz jest oznaczony unikalnym kodem. Parowanie za pomocą RFID jest automatyczne i trwa mniej niż 30 sekund. Istnieje możliwość połączenia szeregowego i jednoczesnego sparowania 30 zestawów przełączników. Zintegrowane diody LED informują o statusie oraz generują informacje diagnostyczne w czasie rzeczywistym. W przypadku instalacji w ciasnych przestrzeniach istnieje możliwość skonfigurowania modelu D41D z płaskim lub miniaturowym siłownikiem.

Zarówno przełącznik, jak i siłowniki charakteryzują się stopniem ochrony IP67. Dostępny jest również zamek D41G z ergonomiczną klamką, który można szybko zainstalować w środowiskach produkcyjnych. Klamka dodatkowo zwiększa bezpieczeństwo, dając pracownikom intuicyjną metodę szybkiego odblokowywania drzwi lub bram w sytuacji zagrożenia. Inną opcją jest przełącznik blokujący D41L do kontroli dostępu do maszyn i obszarów niebezpiecznych i wrażliwych pod względem higienicznym. Jest on produkowany w obudowie z certyfikatem ECOLAB o stopniu ochrony do IP69. Gładka powierzchnia zapobiega gromadzeniu się zanieczyszczeń, a w razie potrzeby można ją wyczyścić detergentem. Przełączniki drzwiowe Omron D41 spełniają wymogi norm bezpieczeństwa IEC 61508, ISO 14119 i ISO 13849‒1 (PLe). :.

PIXEL VIDEO RECORDER Pixel Video Recorder to centralna jednostka monitoringu wizyjnego o mobilnym charakterze i profesjonalnym zastosowaniu. Oprócz podstawowych funkcji w postaci integracji wszystkich urządzeń i odtwarzania z nich danych (w tym „na żywo”) PVR umożliwia również „przekazywanie dalej” obrazu wideo i strumienia audio (za pomocą sieci Wi-Fi lub

GSM) oraz, co jest szczególnym wyróżnikiem spółki PIXEL, oferuje możliwość interpretacji danych przez wbudowany komputer z oprogramowaniem AI. Pozwala to na komputerową analizę danych pochodzących z kamer i wykrywanie np. sytuacji potencjalnie niebezpiecznych. 7;1<

AUTOMATYKA

PRODUKTY

KORKI SERII TX I TNX DO PROSTYCH APLIKACJI Korki serii TX oraz TX-G (z uszczelką) w kolorze czerwonym są wykonane z wytrzymałego polietylenu. Idealnie sprawdzą się tam, gdzie mamy do czynienia z agresywną chemią, promieniami UV oraz temperaturą pracy ciągłej do 60 °C. Wysoka odporność daje szerokie możliwości zastosowania, np. przechowywanie kwasów, zasad oraz alkoholi, lub mogą być używane w składowanych na zewnątrz zbiornikach z tworzyw sztucznych. Seria TNX (w kolorze żółtym) to korki, które można wykorzystać w procesie produkcji oraz w transporcie gotowego wyrobu. Sprawdzą się jako zabezpieczenie przed uszkodzeniem i zanieczyszczeniem np. wnętrza siłownika podczas transportu i produkcji (np. podczas lakierowania). Korki serii TNX ułatwiają pracę, szczególnie tam, gdzie codziennością jest wytwarzanie, remonty lub przebudo-

wa układów hydraulicznych, wyposażonych w siłowniki, rozdzielacze lub pompy. Specjalnie przystosowany łeb korka, pozwala na wykręcenie go wkrętakiem lub kluczem z otworem sześciokątnym. Jest to szczególnie ważne podczas lakierowania, gdzie farba może skutecznie utrudniać demontaż korka po wyschnięciu. Korki mogą być używane również do ochrony wnętrza rozdzielaczy hydraulicznych lub pneumatycznych i siłowników oraz przekładni.

ELESA+GANTER POLSKA Sp. z o.o. ' = % >? % 7 @ABA@@ = ?? CDC C@ >C . $ EEA @?@ E@@ B. F B = .=

= B =

R E K L A M A

KLUCZEM

DO SUKCESU

PRENUMERUJ

CZYTAJ

Wydawca: Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa, e-mail: automatyka@piap.lukasiewicz.gov.pl

11/2021

WSPÓŁPRACUJ

www.AutomatykaOnline.pl/Automatyka 19

PRODUKTY

KONSERWACJA PREDYKCYJNA Z I.CEE:PLUS II i.Cee = „I see ahead” (widzę z wyprzedzeniem) – teraz także w środowisku sieciowym i koncepcjach IoT naszych klientów. Druga generacja modułu i.Cee:plus tworzy optymalne warunki ramowe dla konserwacji predykcyjnej, całkowicie w interesie klienta. Wynika to z faktu, że możliwość bezproblemowej integracji z wyznaczonymi środowiskami sieciowymi poszczególnych aplikacji, umożliwia tworzenie najróżniejszych sposbów stosowania idei Przemysłu 4.0. Od zarządzania serwisowaniem prewencyjnym, które planuje regularne przeglądy w zależności od użytkowania, przez niezależne od lokalizacji zarządzanie awariami, które natychmiast zgłasza wszelkie

nieprzewidziane zmiany za pośrednictwem różnych kanałów mobilnych, aż po kompleksowe zarządzanie danymi z czujników, które umożliwia nawet integrację z rozwiązaniami typu chmura innych firm – wszystko jest możliwe. Wszystkie informacje są zbierane na nowoczesnym pulpicie nawigacyjnym, on-line lub off-line w sieci lokalnej, w zależności od wymagań klienta. Moduł drugiej generacji i.Cee:plus staje się sercem każdego systemu zasilania z zakresu Przemysłu 4.0, zawsze z myślą o osiągnięciu maksymalnego bezpieczeństwa urządzeń i użytkowników, a także żywotności produktu. '

WILGOTNOŚCIOMIERZ NIR 6000 Bezkontaktowy miernik wilgotności produktów sypkich NIR 6000 działa w oparciu o analizę pochłaniania fal podczerwieni. Miernik wilgotności wykorzystywany jest przede wszystkim do pomiaru składników podawanych do procesu produkcji, do kontroli jakości gotowego produktu oraz do sterowania procesami suszenia. Mierniki wilgotności serii NIR 6000 to urządzenia przeznaczone do ciągłego monitorowania parametrów produktu, wykorzystujące technologię NIR (Near Infrared Reflectance). Dokonują pomiarów bezkontaktowo i dostarczają dokładnych

informacji, nawet w najbardziej wymagających warunkach pracy. Przeznaczone są między innymi do pomiaru wilgotności biomasy, tytoniu, węgla, rudy cynku, żelaza, miedzi, papieru, tektury, kartonu, produktów spożywczych, granulatów tworzyw sztucznych. 7

WYŚWIETLACZE OLED ZE ZINTEGROWANYM DOTYKIEM POJEMNOŚCIOWYM

Unisystem zaprezentował nowe modele wyświetlaczy OLED (Organic Light Emitting Diodes – organiczne diody elektroluminescencyjne) zintegrowane z pojemnościowymi panelami dotykowymi (PCT/P-CAP). Sześć modeli z ekranami PCT z linii Winstar, dedykowanych dla przemysłu, jest dostępnych w dwóch wariantach kolorów: białej oraz żółtej. Wyświetlacze OLED cechują się wyjątkowo wysokim współczynnikiem kontrastu. Może być on znacznie większy

niż w przypadku bardziej klasycznych rozwiązań LCD dzięki możliwości wyłączenia każdego piksela z osobna. Pozwala na pokazanie pełnej, głębokiej czerni na ekranie – piksel jest prawdziwie czarny tylko wtedy, gdy jest pozbawiony zasilania. W rezultacie różnica między najjaśniejszymi i najciemniejszymi punktami wyświetlanego obrazu może być technicznie nieskończona. Każdy z opisywanych modułów od Winstara charakteryzuje się współczynnikiem kontrastu 10 000:1. Ponieważ piksele OLED emitują światło samodzielnie – każdy jest jego niezależnym źródłem –rozwiązania wykorzystujące tę technologię nie wymagają podświetlenia. Skutecznie redukuje to grubość i masę całego modułu. Technologia pojemnościowego dotyku zastosowana w rozwiązaniach od Winstara gwarantuje również wyższą czułość urządzeń oraz obsługę multi-touch. Dzięki temu świetnie sprawdzą się w systemach sterowania używanych w energetyce, komunikacji lub przemyśle. * .

AUTOMATYKA

PRODUKTY

PRZETWORNIK HUBA CONTROL 555 DO WODORU Przetwornik serii 555 firmy Huba Control został zaprojektowany do pomiaru ciśnienia względnego w aplikacjach wodorowych. Czujnik służy do kontroli ciśnienia wodoru w zbiornikach, instalacjach, również na stacjach paliwa wodorowego, których buduje się coraz więcej ze względu na popularyzację tego paliwa. Przetwornik ciśnienia wodoru dedykowany jest zarówno do zastosowań mobilnych (pojazdy, autobusy, itp.) jak i stacjonarnych. Wyróżnia go zgodność z dyrektywą EC79.

Solidna konstrukcja sprawia, że urządzenie jest odporne na wibracje i wstrząsy oraz spełnia wymogi standardu ISO 16750. Wysoki stopień ochrony (IP67 lub IP69K) znacznie ułatwia instalację czujnika ciśnienia wodoru nawet w najtrudniejszych warunkach. Temperatura nie ma wpływu na dokładność pomiarową. Czujnik łączy wszystkie najnowsze rozwiązania techniczne Huba Control, w tym technologię opartą na spawanej celi pomiarowej, co zwalnia z konieczności kontrolowania uszczelnienia. ' .

GA500 – NOWE FUNKCJE Na rynku pojawił się nowy wariant przemiennika częstotliwości GA500 pozbawiony radiatora (Finless) i wentylatora, stworzony specjalnie z myślą o montażu na specjalnych radiatorach, chłodnicach wodnych lub innych zewnętrznych elementach chłodzących. W zależności od gabarytów i mocy przemiennika w tej roli można wykorzystać przemiennik częstotliwości w maszynach do specjalnych zastosowań, np. dla przemysłu tekstylnego, w którym pozostałości włókien i kurz mogą zaburzać pracę standardowych przemienników. Model GA500 w połączeniu z odpowiednim radiatorem rozwiązuje ten problem,

a tym samym zapobiega awariom maszyn i przestojom produkcji. Wytrzymała konstrukcja przemienników częstotliwości GA500 oraz dodatkowe lakierowanie płytek drukowanych sprawiają, że mogą one z powodzeniem pracować w temperaturze dochodzącej do 50 °C – i to bez redukcji mocy (derating). Zaś zintegrowana funkcja monitoringu stanu maszyny i inteligentnego prognozowania żywotności pozwala uniknąć nieprzewidzianych przestojów produkcji. Co więcej, dzięki funkcji bezpiecznego wyłączenia momentu obrotowego (STO) przemiennik spełnia wymogi poziomu bezpieczeństwa SIL3/ PLe, a wbudowany interfejs 24 V umożliwia podłączenie dodatkowych czujników, np. czujnika ciśnienia czy temperatury. Pracą przemienników można sterować za pomocą wszystkich popularnych magistral komunikacyjnych. )

R E K L A M A

Chmura Unicloud • • •

Napisz do nas: sterowniki@elmark.com.pl www.elmark.com.pl

11/2021

PRODUKTY

DRUGA GENERACJA UNIWERSALNEGO MODUŁU SZAFY STEROWNICZEJ I.SENSE:MODUL II Udoskonalony i.Sense:modul II oferuje wiele nowych możliwości i scenariuszy zastosowań dla inteligentnego monitorowania stanu. W szczególności, w tej nowej generacji, do jednego modułu szafy sterowniczej można podłączyć jednocześnie cztery czujniki stanu, co niesie za sobą znaczną oszczędność miejsca i kosztów. I to nie tylko w szafie sterowniczej, ale także w samym e-prowadniku, ponieważ na każde cztery czujniki wystarczy poprowadzić tylko jeden przewód. Oprócz tych bezpośrednio zauważalnych ulepszeń, nowy moduł oferuje teraz również szereg typowych dla

Przemysłu 4.0 zastosowań, takich jak zdalne resetowanie przez WLAN lub SMS lub funkcja alarmu SMS/e-mail w przypadku anomalii ruchowych występujących w systemie zasilania. Wybór ścieżki komunikacji dla konfiguracji i pobierania danych za pomocą i.Sense:modul II jest wyjątkowo wszechstronny. Oprócz stacjonarnych połączeń wykorzystujących przewód USB bądź LAN można połączyć je również całkowicie bezprzewodowo, z każdym konwencjonalnym urządzeniem mobilnym za pośrednictwem WLAN lub Bluetooth. '

OPROGRAMOWANIE APLIKACYJNE BODAS SPC – WERSJA 40 Ogólne oprogramowanie do sterowania prędkością napędów hydrostatycznych BODAS SPC zostało opracowane specjalnie pod kątem zastosowań, w których wymagana jest stała prędkość wyjściowa. BODAS SPC firmy Bosch Rexroth to konfigurowalne oprogramowanie wbudowane sterowników Bosch Rexroth RC4-5/30. Wykorzystuje się je do regulacji i stero-

wania prędkością napędów hydrostatycznych i można je adaptować do odpowiednich zastosowań poprzez parametryzację. Może być używane w otwartych lub zamkniętych układach hydraulicznych. Oprogramowanie BODAS SPC zostało opracowane specjalnie do ogólnych zastosowań w zakresie sterowania prędkością, np. w betoniarkach. Rozwiązanie to zapewnia stałą prędkość wyjściową napędu niezależnie od prędkości obrotowej silnika. Łatwa konfiguracja oprogramowania umożliwia różne kombinacje pomp, silników spalinowych, czujników oraz interfejsów użytkownika. Oprogramowanie aplikacyjne BODAS SPC zostało opracowane do obsługi pomp i silników hydraulicznych Bosch Rexroth i może być wykorzystywane z silnikami diesla z interfejsem CAN (protokół SAE J1939) lub bez niego. , $ + $

TELESKOPOWY DRĄŻEK IZOLACYJNY TDI-M-B Teleskopowy drążek izolacyjny TDI-M-B służy do prac przy urządzeniach SN o napięciu do 80 kV. Obsługa odbywa się przez zakładanie i podnoszenie pomocniczego sprzętu elektroenergetycznego o masie całkowitej do 5 kg. Dzięki zastosowaniu głowicy szybko mocującej systemu UDI, istnieje możliwość mocowania w niej różnych narzędzi roboczych. Przeznaczony jest on głównie do zakładania i zdejmowania uziemiaczy przenośnych (zarówno z zaciskami śrubowymi, jak i zatrzaskowymi), także do współpracy ze wskaźnikami napięcia, uzgadniaczami faz, zaczepami do obsługi rozłączników/reklozerów oraz innymi narzędziami roboczymi, np. zestawami do wycinania gałęzi przy liniach napowietrznych. Drążek jest wykonany w kategorii 2 wg normy PN-EN 62193:2006, czyli

ma podwyższone wartości parametrów mechanicznych – większe wartości momentu skrętnego, strzałki ugięcia, odporności na rozciąganie i ściskanie. Po odblokowaniu złącza segment górny drążka wysuwa się ku górze do umieszczonego na rurze znacznika; następnie należy zatrzasnąć dźwignię zacisku. Całkowite wysunięcie górnego segmentu pozwala na osiągnięcie poziomu izolacji 80 kV. Dolny segment drążka wykonany jest z rury pustej zbudowanej z materiału kompozytowego – szkłoepoksyd. Górny segment wykonany jest z wypełnieniem z materiału izolacyjnego – pianki poliuretanowej. Złącze i głowica, z wyjątkiem śruby i sprężyny, wykonane są z tworzywa sztucznego elektroizolacyjnego. G % H ' 1

AUTOMATYKA

PRODUKTY

SZAFA SERWEROWA Z POWIETRZNO-WODNYM WYMIENNIKIEM CIEPŁA

PRZEMIENNIK COOLVERT DLA SPRĘŻAREK Z SILNIKAMI BLDC

Szafa serwerowa 42U znajdzie zastosowanie wszędzie tam, gdzie niezawodność i długa żywotność jest najistotniejsza. Szafa serwerowa 42U znajdzie zastosowanie wszędzie tam, gdzie niezawodność i długa żywotność jest najistotniejsza. Jej obciążalność statyczna to 1600 kg. Istnieje możliwość zainstalowania wymiennika ciepła z pojedynczym wentylatorem dla szafy o wydajności chłodzenia 5 kW lub wymiennika ciepła z podwójnym wentylatorem dla szafy o wydajności chłodzenia 10 kW.

Invertek Drives poszerzyła swoją ofertę o przemiennik częstotliwości dedykowany dla producentów z branży HVAC-R. Coolvert charakteryzuje się jednym z najmniejszych rozmiarów oraz najszerszym zakresem temperatury pracy od –20 °C do +60 °C, jest kompatybilny ze wszystkimi rodzajami silników: indukcyjnymi, silnikami z magnesami trwałymi PM, bezszczotkowymi silnikami prądu stałego BLDC, synchronicznymi silnikami reluktancyjnymi SynRM i silnikami z magnesami trwałymi PM Line Start o mocy od 1,5 kW do 11 kW. Zasilany jedno-, jak i trójfazowo. Otwarta komunikacja Modbus RS-485 zapewnia bezproblemowe połączenie z jakimkolwiek zewnętrznym sterownikiem, umożliwiając swobodę wyboru komponentów i obniżenie kosztów. Łączność Bluetooth, wbudowana funkcja sekwensera uruchamiania sprężarki, wbudowane STO, podwójnie lakierowane płytki drukowane – czynią ten produkt jednym z lepszych w swojej klasie.

Precyzyjny pomiar temperatury jest realizowany z dokładnością do 0,1 K. Szafa rack o kodzie produktu: 10130327 może być sterowana zdalnie, co znacznie ułatwia operatorom pracę. Szczelna szafa serwerowa zapewnia brak wymiany powietrza z otoczeniem, a emisja hałasu pozostaje na niskim poziomie. Stopień ochrony wynosi IP55. Szafa serwerowa 42U ma wymiary 2000 mm × 600 mm × 1000 mm.

7 & ( &

SYSTEM 3D AOI - NOWA SERIA S10 W celu przezwyciężenia ograniczeń obecnej technologii automatycznej kontroli optycznej 3D (AOI), Omron wprowadził opatentowane rozwiązanie VT-S1080, łączące najbardziej zaawansowany system oświetlenia, kompleksowy system przetwarzania obrazu i w pełni trójwymiarowy system rejestracji danych oraz pozwalające na uzyskanie najwyższej jakości procesu kontroli lutowania. Precyzyjna rekonstrukcja kształtu lutowania umożliwia uzyskanie produktów pozbawionych wszelkich wad. Połączenie

11/2021

z szybkim systemem 3DCT-AXI pomaga w końcowym procesie kontrolowania jakości, a systemy kontroli 3D AOI i 3D AXI przyczyniają się do znacznych oszczędności w zakresie robocizny. Eliminacja cieni i drugorzędnych odbić w 4-kierunkowych projektorach MPS umożliwia stabilną kontrolę drobnych części i zapewniają widoczność nawet spoiwa lutowniczego na złączu. VT-S1080 umożliwia zmaksymalizowanie zwrotu z inwestycji dzięki systemowi M2M, który skupia się na wysokiej jakości i realizacji nieobsługiwanych przez ludzi procesów inspekcji, a także przyczynia się do ograniczenia nakładów pracy oraz umożliwia konserwację zapobiegawczą. :.

PRODUKTY

URZĄDZENIA IO-LINK DLA ZDECENTRALIZOWANEJ AUTOMATYKI Firma Turck rozszerzyła swoją bogatą ofertę urządzeń IO-Link o solidny moduł nadrzędny z zasilaczem M12, kompaktowy moduł nadrzędny IO-Link z ochroną IP20 oraz koncentrator We/ Wy z dodatkowym zasilaczem. Moduł nadrzędny TBEN-L-8IOL IO-Link jest teraz dostępny również z zasilaczem M12 z kodem L, który umożliwia zasilanie prądem o natężeniu do 16 A. Porty o dużej mocy w 8-portowym urządzeniu master umożliwiają zasilanie prądem o natężeniu do 4 A urządzeń o dużym poborze mocy, takich jak chwytaki. Jako urządzenie o stopniu ochrony IP69K i rozszerzonym zakresie temperatur od –40 °C do 70 °C ten wytrzymały moduł blokowy jest idealny do instalacji przy maszynie. Moduł nadrzędny IP20 FEN20-4IOL do podłączenia czterech urządzeń IO-Link został

zaprojektowany specjalnie do użytku w ograniczonych przestrzeniach. Obydwa moduły nadrzędne ułatwiają integrację urządzeń IO-Link w aplikacjach Profinet dzięki funkcji Simple IO-Link Device Integration (SIDI) firmy Turck. Umożliwia to integrację urządzeń bezpośrednio w narzędziu inżynierskim, łącznie z zapisywaniem parametrów w projekcie. Moduł ze swoją zintegrowaną logiką programowania może również zarządzać zdecentralizowanymi, drobnymi zadaniami w terenie. Podobnie jak w przypadku wszystkich urządzeń wieloprotokołowych, dane mogą być wyszukiwane i przetwarzane przez Modbus TCP równolegle z istniejącą komunikacją PLC. #'

SYGNALIZATORY PŁYWAKOWE KARI Wykonane z odpornego polipropylenu sygnalizatory pływakowe, fińskiej firmy KARI, są przeznaczone do sygnalizacji poziomu wody i ścieków. Mogą być wykorzystywane do bezpośredniego sterowania pracą pomp lub zaworów, czyli do sterowania napełnianiem i opróżnianiem zbiorników. Czujnik może być wyposażony w dwa rodzaje styków: sterujące oraz alarmowe. Na kablu sygnalizatora znajduje się ciężarek, przy pomocy

którego można zmienić histerezę styku w zakresie od 0,25 m do 1,2 m. W przypadku małych zbiorników oferowana jest wersja mini wyposażona w jeden styk (alarmowy lub sterujący) Sygnalizatory KARI wykorzystywane są w gospodarce wodno-ściekowej, np. w ujęciach wody, przepompowniach, basenach itp. 7

PIAB URUCHOMIŁ NOWY PROGRAM PISAFE Nowy program piSAFE od firmy Piab generuje szereg korzyści, takich jak zwiększone bezpieczeństwo, elastyczność i szybkość. Konfigurowalne pompy próżniowe z programu piSAFE są wyposażone w podciśnieniowy zawór zwrotny bezpieczeństwa, który utrzymuje podciśnienie w szczelnych aplikacjach w przypadku awarii systemu lub zasilania. Produkty te zapewniają najlepszą na rynku wydajność próżni dzięki technologii COAX firmy Piab w połączeniu z elastyczną konstrukcją i łatwością konserwacji, które sprawiają, że jest to dobry wybór dla wymagających zastosowań robotycznych i ergonomicznych urządzeń transportowych. Niezależnie od tego, czy poszukują Państwo scentralizowanego lub zdecentralizowane-

go systemu chwytaków próżniowych, interfejsów do powszechnych (spełniających standardy przemysłowe) systemów EOAT czy do samodzielnego montażu, program piSAFE zapewni wysokie bezpieczeństwo próżni i wysoko wydajną konfigurację. Głowne zastosowanie piSAFE to branża automotive, aplikacje wymagające wysokiego poziomu bezpieczeństwa, przemysł lotniczy, spawanie laserowe, przenoszenie/układanie detali, kompletacja/montaż. Program może pracować przy elementach karoserii, prasach, tworzywach sztucznych, szkle, arkuszach blachy, AGD, robotach, End of Arm Tooling (EOAT). !

AUTOMATYKA

PRODUKTY

SEAT STWORZYŁ PIONIERSKI SYSTEM ZAPOBIEGAJĄCY AWARIOM PRODUKCYJNYM Centrum rozwoju oprogramowania SEAT:CODE wraz z zespołem produkcyjnym opracowało system konserwacji predykcyjnej dla robotów. Pozwala on z wyprzedzeniem zapobiegać awariom, tak by unikać ewentualnych przerw w produkcji oraz zwiększać jej wydajność. Innowacyjny system cyfrowy wprowadzony w fabryce SEAT w Martorell to pionierskie rozwiązanie umożliwiające zapobieganie ewentualnym awariom i sprawi, że hiszpańska fabryka będzie jeszcze bardziej wydajna, inteligentna i zintegrowana. System powstał w ramach współpracy zespołu produkcyjnego z centrum rozwoju oprogramowania SEAT:CODE. Mechanizm będzie wykorzystywany w ramach konserwacji predykcyjnej chwytaków spawalniczych wybranych

PANELE STEROWANIA DWURĘCZNEGO NEW ELFIN Panele sterowania dwuręcznego są urządzeniami bezpieczeństwa, które wymagają jednoczesnego użycia obydwu rąk operatora dla wysłania sygnału sterującego, wyzwalającego niebezpieczny ruch maszyny. Tak więc obie ręce są oddalone od strefy niebezpiecznej. Niektóre wersje paneli posiadają osłonięte elementy sterujące, co zapobiega możliwości wykorzystywania przez operatora np. łokci, bioder czy kolan do sterowania maszyną. Obszar y zastosowań paneli sterowania dwuręcznego to: prasy do obróbki metali i dla metalurgii proszków, maszyny drukarskie i obrabiające papier, obcinarki, maszyny w przemyśle gumowym, tworzyw sztucznych oraz chemicznym. Panele te są preferowanymi urządzeniami bezpieczeństwa dla prac związanych z konfiguracją i regulacją maszyn oraz procesami ręcznego ładowania materiału obrabianego do maszyny i odbierania gotowego. Są niewrażliwe na działanie pyłu czy dymu, tak więc mogą działać w trudnych warunkach otoczenia. Panele sterowania dwuręcznego firmy New Elfin charakteryzują się wysoką jakością wykonania oraz wytrzymałością mechaniczną i stopniem ochrony. Mają wejście przewodu z tyłu obudowy. Oferowane są wersje gotowe do montażu oraz do wyposażenia we własnym zakresie a także dedykowane akcesoria do paneli. 7 .

11/2021

robotów. Dzięki informacji generowanej przez roboty, dane z chwytaków będą przetwarzane i analizowane, a następnie wdrożone zostaną algorytmy przewidujące ewentualne awarie. Dzięki tym informacjom zakład produkcyjny będzie mógł uniknąć przerw w produkcji i zwiększyć swoją efektywność. SEAT S.A. jest częścią przemysłowej chmury grupy Volkswagen, stworzonej wspólnie z Amazon Web Services, której zadaniem jest integracja poszczególnych fabryk Grupy Volkswagen. Platforma ta wykorzystuje technologię i usługi Amazon Web Services, lidera w branży chmur przemysłowych i jest gwarantem znaczących możliwości technologicznych. %1 #

PROFICY CSENSE – UCZENIE MASZYNOWE I ZAAWANSOWANA ANALITYKA

Proficy CSense od GE Digital to zaawansowane i jednocześnie łatwe w użyciu oprogramowanie analityczne, dzięki któremu można wykorzystać potencjał, ukryty w danych przemysłowych. Umożliwia łączenie danych z różnych źródeł, aby: sprawnie identyfikować źródła problemów produkcyjnych, przewidywać przyszłe wyniki i problemy wykorzystując analizy predykcyjne oraz optymalizować proces na podstawie posiadanych danych, a tym samym poprawiać jakość i wydajność procesu. Dzięki połączeniu uczenia maszynowego i analizy danych, Proficy CSense może być używany do tworzenia tzw. „cyfrowych bliźniaków” dla zakładów, sieci i procesów. I7; ' .

ROZMOWA

Od analizy potencjału do wdrożenia Kompleksowe wsparcie Festo "' . % ' '. M , < / N . H 6 P N .

0 'QP $ . $ = : $ . . . R . 0 =

Rozmowy o Przemyśle 4.0 i o cyfryzacji w przemyśle są dziś wszechobecne, ale czy praktyka nadąża za teorią? Przemysł 4.0 prezentuje podstawowe zmiany w świecie produkcji. Nowoczesne technologie komunikacyjne i informacyjne łączą się z klasycznymi procesa26

mi przemysłowymi, tworząc tzw. systemy cyberfizyczne. Za pośrednictwem Internetu świat rzeczywisty i wirtualny zbliżają się do siebie, dzięki czemu powstają bardziej inteligentne fabryki, które w celu redukcji kosztów produkcji nie muszą już polegać na masowej produkcji wytwa-

rzanych towarów. Smart Factory używa inteligentnych rozwiązań w celu łączenia w sobie unikalności i elastyczności produktu, umożliwiając wytwarzanie indywidualnie konfigurowalnych produktów w cenie dotychczas masowo wytwarzanych towarów. AUTOMATYKA

ROZMOWA

Fot. Festo

Po pierwszym okresie dużego zainteresowania koncepcją Przemysłu 4.0 przyszło lekkie spowolnienie. Przedstawiciele przemysłu zauważyli, że hasło to często było wykorzystywane jedynie w ramach kampanii marketingowych, nie oferując jeszcze rzeczywistych korzyści dla klienta. Jednak w międzyczasie pojawiły się produkty i systemy, które rzeczywiście pomagają poprawić wskaźniki OEE oraz TPM. Nasi klienci są zainteresowani dyskusją i wdrożeniem rozwiązań, pozwalających czerpać dodatkowe korzyści z digitalizacji. Aby wykorzystać jej dobrodziejstwa, wraz z naszymi partnerami i klientami skupiamy się na problemach i wyzwaniach produkcji przemysłowej, znajdujemy konkretne zastosowanie dla danego rozwiązania oraz pokazujemy możliwy zwrot z danej inwestycji. W zależności od przypadku oferujemy pomoc w stworzeniu bardziej elastycznej linii produkcyjnej, umożliwiającej szybsze przezbrojenie, wsparcie w zakresie poprawy efektywności energetycznej i zmniejszenia zużycia np. sprężonego powietrza czy wdrożenie systemu predykcyjnego wykrywania awarii. Festo jako partner chce uczestniczyć w tych procesach od samego początku – od analizy punktów o największym potencjale, przez wspólne wypracowanie rozwiązania, po jego wdrożenie. Jakie rozwiązania w zakresie digitalizacji oferuje Festo? Nasze katalogowe produkty stają się coraz bardziej inteligentne. Wyspa zaworowa VTEM, która dzięki wbudowanej inteligencji sama dobierze dławienie siłownika czy rodzina modułów efektywności energetycznej MSE6, która zadba o zmniejszenie zużycia sprężonego powietrza to tylko dwa przykłady rozwiązań, które zyskują dodatkową funkcjonalność dzięki nowym technologiom. W odpowiedzi na aktualne trendy zmienia się także oprogramowanie inżynierskie dostarczane przez Festo. Dzięki aplikacji HGO dobór układu manipulacyjnego jeszcze nigdy nie był tak prosty – wystarczy podać informacje o przemieszczanej masie oraz miejscu pobrania i odłożenia produktu, a system samodzielnie – bazując na symulacjach – 11/2021

dobierze manipulator, który spełni nasze wymagania. Model 3D będzie dostępny od ręki, a układ zamówiony on-line klient może otrzymać złożony i gotowy do instalacji na maszynie.

wych. Prowadzimy szkolenia na całym świecie w lokalnych językach. Dzięki 50-letniemu doświadczeniu oferujemy szeroki zakres wiedzy technicznej, której towarzyszy najwyższa jakość usług

PO PIERWSZYM OKRESIE DUŻEGO ZAINTERESOWANIA KONCEPCJĄ PRZEMYSŁU 4.0 PRZYSZŁO LEKKIE SPOWOLNIENIE. PRZEDSTAWICIELE PRZEMYSŁU ZAUWAŻYLI, ŻE HASŁO TO CZĘSTO BYŁO WYKORZYSTYWANE JEDYNIE W RAMACH KAMPANII MARKETINGOWYCH, NIE OFERUJĄC JESZCZE RZECZYWISTYCH KORZYŚCI DLA KLIENTA. JEDNAK W MIĘDZYCZASIE POJAWIŁY SIĘ PRODUKTY I SYSTEMY, KTÓRE RZECZYWIŚCIE POMAGAJĄ POPRAWIĆ WSKAŹNIKI OEE ORAZ TPM. Oferta Festo to również oprogramowanie dla zespołu utrzymania ruchu Smartenance, które przynosi bezpośrednie korzyści na hali produkcyjnej. Użytkownik w jednym miejscu otrzymuje listy zadań, dokumentację czy zgłoszenia awarii. Festo pomaga też pójść krok dalej w przeciwdziałaniu awariom. Dzięki naszemu oprogramowaniu Festo AX, które wykorzystuje algorytmy sztucznej inteligencji do analizy danych, w zasięgu ręki jest predykcyjne utrzymanie ruchu czy predykcyjne utrzymanie jakości produkowanego produktu. Wystarczy przekazać do systemu odpowiednie sygnały, a on nauczy się korelacji między nimi i będzie powiadamiać użytkownika o wykrytych anomaliach. Firma Festo prowadzi również działalność szkoleniową. Jakie są ogólne założenia i zasady? W ramach Festo Didactic oferujemy certyfikowane warsztaty i seminaria zgodne z DIN ISO 29990: 2010 – standardem zarządzania jakością instytucji edukacyjnych. Koncentruje się on na uczącej się osobie, efektach uczenia się, usługach dydaktycznych i kompetencjach dostawcy usług szkolenio-

oraz procesów dydaktycznych. Wszyscy trenerzy są certyfikowani zgodnie z naszym wewnętrznym systemem zarządzania jakością „Festo Certified Training Professional”, który gwarantuje realizację szkoleń i seminariów na najwyższym możliwym poziomie. Wśród oferowanych przez Festo kursów i warsztatów są szkolenia dla przemysłu. Jaka jest ich baza organizacyjna i profil odbiorców? Szkolenia dla przemysłu prowadzimy w ramach Festo Training and Consulting, gdzie stawiamy na praktyczne podejście do nauczania. Oferta szkoleń obejmuje wszystkie poziomy kształcenia: podstawowy, zaawansowany i ekspercki. Stanowiska szkoleniowe wyposażone w komponenty przemysłowe zapewniają zdobycie doświadczenia w posługiwaniu się rzeczywistymi narzędziami pracy. Nacisk na zdobywanie praktycznych umiejętności gwarantuje sukces w procesie nauczania. Festo dostarcza specjalistycznej wiedzy zawodowej wszystkim operatorom maszyn i urządzeń, pracownikom utrzymania ruchu, projektantom, a także automatykom i programistom. Uczestnicy 27

ROZMOWA szkoleń otrzymują materiały i skrypty szkoleniowe, a także międzynarodowy certyfikat stanowiący potwierdzenie nabytych umiejętności, honorowany w 61 krajach na całym świecie. Oferujemy także szkolenia organizowane w formie zamkniętej, np. bezpośrednio na maszynach w zakładzie pracy klienta, a także przygotowane w odpowiedzi na indywidualne potrzeby. Gdy zakres pojedynczego szkolenia nie jest wystarczający, proponujemy stworzenie osobnego Programu Rozwojowego. Takie rozwiązanie składa się z kliku rozłożonych w czasie kursów, szkoleń czy warsztatów i jest związane z konkretnym projektem rozwoju kompetencji. Szkolenie w formie zamkniętej pozwala na dostosowanie planu szkolenia do indywidualnych potrzeb i wymagań klienta. Zdobyta wiedza teoretyczna z pomocą naszego trenera jest wdrażana w praktyce bezpośrednio na stanowisku pracy danego uczestnika szkolenia. Dzięki naszym mobilnym stanowiskom szkoleniowym możemy organizować szkolenia zamknięte Festo w dowolnym miejscu w Polsce, zachowując przy tym w 100 % jakość i możliwości, jakie dają nam nasze otwarte centra szkoleniowe w Jankach k. Warszawy i w Gliwicach. Prowadzimy też szkolenia z zakresu bezpieczeństwa. Dzięki naszej technologii i szerokiemu zakresowi komponentów i usług związanych z techniką bezpieczeństwa, można łatwo zmniejszyć ryzyko zagrożeń. Czy w związku z czwartą rewolucją przemysłową zostały wprowadzone dodatkowe elementy szkoleń? Tak, oferujemy rozwiązania edukacyjne nawiązujące do założeń Przemysłu 4.0. Stworzyliśmy Cyberfizyczną Fabrykę – platformę badawczo-szkoleniową CP Factory, która zapewnia uczelniom i firmom dostęp do technologii i aplikacji Przemysłu 4.0. Platforma demonstruje produkcję przyszłości w kontrolowanej lokalnie inteligentnej sieci. Opracowaliśmy ponadto kompleksowy system nauczania Przemysłu 4.0. Składają się na niego stanowisko projektowe Przemysłu 4.0, Cyberfizyczne Laboratorium (CP Lab) oraz wspominana wcześniej Cyberfizyczna Fabryka (CP Factory). Dodatkowo CP Lab może 28

zostać połączone z CP Factory za pomocą robota mobilnego Robotino oraz modułu deflektora. Przemysł 4.0 zmienia wymagania dotyczące pracy dla prawie wszystkich stanowisk w firmie. Niektóre zadania zostaną zmienione lub rozszerzone tak, aby ich wykonanie wymagało zdobycia dodatkowych kwalifikacji i umiejętności, podczas gdy inne zadania nie będą już potrzebne i zostaną zastąpione nowymi. Ukierunkowane rozwijanie umiejętności pozwala zapewnić ciągłe wsparcie podczas tego procesu i poza nim. Dostarczając odpowiednie metody nauki i dostosowane do potrzeb treści nauczania, wspieramy naszych klientów w poszerzaniu kompetencji jego wykwalifikowanych pracowników, aby jak najlepiej przygotować ich do wymagań produkcji cyfrowej.

tów i motywowanie ludzi reprezentujących różne dziedziny do rozwijania swoich pomysłów we współpracy z firmą Festo. Kolejne cele to śledzenie aktualnych trendów w R&D oraz testowanie nowych technologii i metod produkcji, motywowanie do większej kreatywności w projektowaniu rozwiązań i zachęcanie do rozwijania produktu z wykorzystaniem prototypowania we wstępnej fazie projektowania, a także analizowanie z klientami i partnerami możliwych rozwiązań i zbieranie informacji zwrotnych od klientów w zakresie innowacji. Program Bionic Learning Network pozwala nam także prezentować wiedzę Festo w sposób, który może zainspirować młodych ludzi do zainteresowania się technologią, co pomoże nam odkryć nowe talenty.

Firma Festo rozwija program Bionic Learning Network. Jaka jest jego idea? Bionic Learning Network ma być inspiracją dla automatyzacji produkcji i procesów przemysłowych. Dzięki technice automatyzacji w zakładach przemysłowych codziennie realizowa-

Jakie korzyści z powstania programu Bionic Learning Network odnoszą klienci Festo? W ramach projektu Bionic Learning Network powstały Future Concepts – platformy rozwoju, które oferują szeroki zakres technologii i komponentów: od koncepcji produkcyjnych, przez

DZIĘKI NASZEMU OPROGRAMOWANIU FESTO AX, KTÓRE WYKORZYSTUJE ALGORYTMY SZTUCZNEJ INTELIGENCJI DO ANALIZY DANYCH, W ZASIĘGU RĘKI JEST PREDYKCYJNE UTRZYMANIE RUCHU CZY PREDYKCYJNE UTRZYMANIE JAKOŚCI PRODUKOWANEGO PRODUKTU. ne są zadania związane z chwytaniem, transportowaniem i pozycjonowaniem towarów oraz sterowaniem procesami. Natura wykonuje wszystkie takie zadania w sposób naturalny, łatwo i efektywnie. Czy może być coś bardziej logicznego niż badanie tych naturalnych zjawisk i wyciąganie z nich wniosków? Dlatego nasza firma utworzyła Bionic Learning Network, czyli sieć badawczą łączącą Festo z renomowanymi uniwersytetami, instytutami, firmami deweloperskimi i prywatnymi wynalazcami. Bionic Learning Network powstał z myślą o realizacji kilku celów. Należy do nich m.in. tworzenie sieci kontak-

serie produktów, aż po oprogramowanie i technikę sterowania lub regulacji. Ciągła optymalizacja różnych technologii zapewnia dostęp do kompleksowej informacji i koncepcji. Wykorzystujemy je do opracowywania i optymalizacji nowych produktów i aplikacji we współpracy z klientami i partnerami. Dzięki doświadczeniu zdobytemu w takim procesie Festo jest preferowanym partnerem dla producentów maszyn z różnorodnych branż mających różne wymagania. Wspomagamy też odbiorców naszych rozwiązań w rozwijaniu produktów, dostarczając odpowiednie komponenty i rozwiązania, usługi oraz fachową wieAUTOMATYKA

ROZMOWA dzę. Oferujemy także współpracę na etapie analizy rynku i funkcjonalnej symulacji, od prototypowania po uruchomienie wydajnej produkcji seryjnej. Czy może Pan przybliżyć naszym czytelnikom rozwiązania powstałe w ramach Bionic Learning Network? Pierwsze z nich to chwytaki adaptacyjne. Chwytanie zawsze odgrywało ważną rolę w Bionic Learning Network. Natura często dostarcza niesamowitej inspiracji i nowych koncepcji do rozwiązań dla aplikacji przemysłowych. W ramach interdyscyplinarnych prac badawczych opracowano wiele aplikacji chwytania bionicznego, z których dwie koncepcje produktów weszły do produkcji seryjnej. Kolejne rozwiązanie to DHAS – szczęka adaptacyjna do chwytania. Jej działanie jest wzorowane na bardzo ciekawym zachowaniu się płetwy ogonowej ryby. Naciśnięcie płetwy z boku nie powoduje jej odginania, lecz jej owijanie się wokół miejsca, w którym została naciśnięta. Projektanci uzyskali technicznie taki sam efekt – nazwany FinRay Effect – dzięki połączonym ze sobą dwóm elastycznym końcówkom chwytnym z poliuretanu. Stabilne i elastyczne szczęki chwytaka łatwo dopasowują się podczas chwytania do kształtu elementu roboczego niezależnie od ustawienia, równoległego czy współosiowego. Umożliwia to delikatne i pewne chwytanie delikatnych przedmiotów o nieregularnych powierzchniach. DHAS jest już wykorzystywany w przemyśle spożywczym, np. do sortowania owoców i warzyw. Warto też wspomnieć o chwytaku adaptacyjnym DHEF, który jest niejako kontynuacją istniejącego już wcześniej rozwiązania – FlexShapeGripper. Działanie DHEF zostało zainspirowane językiem kameleona. Aby złapać swoją ofiarę, zwierzę wyrzuca język jak gumową opaskę. Ułamek sekundy przed dotknięciem owada końcem języka, środkowa jego część cofa się, podczas gdy brzegi języka nadal wykonują ruch do przodu. Umożliwia to językowi dostosowanie się do kształtu i wielkości ofiary, aby ją mocno złapać. Centralnym elementem chwytaka jest silikonowa membrana kształtowa z niewielkim ciśnieniem nadmiarowym, która podobnie jak język kameleona owija się 11/2021

MARCIN ZYGADŁO Absolwent Politechniki Warszawskiej na Wydziale Mechatroniki w zakresie Mechaniki i Budowy Maszyn oraz Automatyki i Robotyki. Dodatkowo ukończył studia podyplomowe z zakresu finansów oraz zarządzania w Szkole Głównej Handlowej oraz Wojskowej Akademii Technicznej. Po ukończeniu studiów rozpoczął pracę dla koncernu Dana Spacer of Highway w obszarze doboru komponentów napędowych do ciężkich aplikacji mobilnych. Po pięciu latach oraz ukończeniu projektu optymalizacji struktury firmy w regionie Europy Centralnej i Wschodniej, rozpoczął pracę dla firmy IMI International Norgren na stanowisku Key Account Manager w sektorze kolejowym oraz ogólnoprzemysłowym. W tym czasie odpowiedzialny był również za rozwój biznesu na obszarze Polski, Ukrainy oraz państw bałtyckich. Od siedmiu lat związany z koncernem Festo, najpierw na stanowisku dyrektora sprzedaży, a od 2016 r. na stanowisku prezesa zarządu oddziału polskiego z równoczesną odpowiedzialnością za rynek ukraiński. Prywatnie swój czas poświęca rodzinie. Jest wielbicielem historii XX w. oraz fanem aktywności fizycznej (rower, narty).

wokół chwytanego przedmiotu i dopasowuje do jego kształtu. Umożliwia to chwytanie i trzymanie przedmiotu. Za pomocą odpowiedniego sterowania z zaworami proporcjonalnymi można zrealizować nawet chwytanie kilku przedmiotów naraz, np. śrub z pojemnika. Czy poza produktami katalogowymi Festo oferuje także rozwiązania systemowe? Tak, oferujemy grupę rozwiązań projektowych Customer Solutions jako rozszerzenie standardowej, katalogowej oferty produktowej. Zapewnienie konkurencyjności naszych klientów w zakresie ich procesów produkcyjnych, rozwiązań i produktów jest naszą misją, dlatego obok blisko 40 000 standardowych produktów oferowanych przez Festo opracowujemy również każdego roku około 15 000 nowych aplikacji i systemów dostosowanych do konkretnych potrzeb klientów na całym świecie. Rozpoczynamy od poznania potrzeb klienta, a następnie opracowujemy optymalne rozwiązanie na bazie standardowego programu produkcyjnego Festo, jak i zespołów oraz komponentów specjalizowanych. Kolejny etap to testowanie rozwiązania w naszym Application Center i sprawdzenie, czy jego funkcjonalność spełnia oczekiwania. Etap końcowy to produkcja i montaż w naszym zakładzie produkcyjnym w Jankach. W przypadku wielu aplikacji kompleksowych uczestniczymy również w ich uruchomieniu. Dedykowane rozwiązania automatyzacji zaprojektowane przez nasz Dział

Projektowy nie tyko przyczyniają się do wdrożenia z naszymi partnerami i klientami na rynku automatyki w Polsce bardzo innowacyjnych, konkurencyjnych i efektywnych rozwiązań, ale również do rozwoju naszego zespołu, wzrostu doświadczenia, kompetencji i wiedzy aplikacyjnej dotyczącej najnowszych produktów Festo oraz trendów w automatyzacji. Stanowi to bazę wykorzystywaną przy tworzeniu kolejnych rozwiązań projektowych w celu pełnego zaspokojenia zmieniających się wymagań oraz oczekiwań rynku i naszych klientów. Jakie sektory przemysłu są głównymi odbiorcami rozwiązań Festo? Rozwiązania i systemy dostarczamy praktycznie do wszystkich branż przemysłowych, począwszy od rozwiązań dla energetyki czy gospodarki wodnej, przez rozwiązania mobilne, jak moduły dla kolejnictwa, po systemy dla przemysłu spożywczego, linii pakujących, branży samochodowej i maszynowej. Są to rozwiązania spełniające specyficzne wymagania, normy i standardy poszczególnych branż. Wiele z nich ma również odpowiednie certyfikaty – przede wszystkich różnego typu moduły mechatroniczne, systemy pozycjonowania i manipulatory, moduły i szafy sterownicze elektropneumatyczne, rozwiązania pod wykonania specjalne czy kompleksowe rozwiązania aplikacyjne. + .

Urszula Chojnacka *#: #)

WIEDZA I PRAKTYKA

DLA INŻYNIERÓW I MENEDŻERÓW

Redakcja AUTOMATYKA Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Marketing tel. 22 87 40 191, 22 87 40 060 e-mail: automatyka@piap.lukasiewicz.gov.pl www.AutomatykaOnline.pl/Automatyka

24.pl/endress-hauser

One stop. Smart shop. ! " # # $% " &

IE T EC H N

REN

K TA

A K LIE

U G

W SP

ZYST N E CE

O K A OFER

PETENTN OM

W MAGAZYNIE

MOCNA PO

ZAWSZE

o %

KI AR

OWANE M OM

o w a od 25

: 24 Pomiar poziomu 24.pl/pomiar-poziomu

Czuj Cz ujni niki do po pomi miar aru u po pozziom zi mu

) $ ) $ ' ' ** ++,13 136 6

" ! " ! ++,8 879 79

, ' ! , ' , ! ! ++, 96 96

, ' ! , , ' ! ! ++ 36 36

? ' ? @ ' ! ! ! * + * +, 7 79

" # $

(

) *

! ! " " # # $ !& '( #

$ ' '( ( ++* 7 * 76

!( * + * +*, +*,76 6; 6;79

, ' ! + , , ' ! + +**<7 <7=6; 6;7= 6; 7=7 7=

>"' > "' ++* +* 7=

% &

! ' &

) *

! ! ' ' "'

? @ ! ? !( ( ( ++*?3 39;3 ;33

? @ ! ? ! ** +* +* 3 39;37;33 9

? @ ! ? ! ++* 7 * 7 73

? @ @ J J ** +* * +** 76

! ' &

) *

) - -

W MAGAZYNIE

) ' V " 24.pl/! Q' $ "

<" X <" X ) ) ),< ,<99; 9;7 9; 79

<" X <" X ) ) ),) ,)99; 9;7 9; 79;73

Ceraph Cerap ph hant ant )*) *)33 33 3[;39[

<" ! <" !( ) !( )*<39[

) *

\ 24.pl

) ! "! 24.pl/pomiar-przeplywu

! $ ] ] ! ^ przez telefon i e-mail!

) ' ) ' ) , , ,

) ) " " ) ) 96 6 6

) -

01 3556 078 9; 9;

88188 50 58<< 50 3' - 6 = > 24.pl

Pomiar temperatury 24.pl/! Q " !" Q Q $'

*` *` , , *, *,969 *, 969;97 79;b69

$ " $ " ! ! ! **, 39;;3c

< < ! ' ! ' " " *, *, ,399

i* , * , , ) *, *, ,*9 *97 7g;97q

i* * ,) * , ) *, *,*q6 *, 6;9q 9qg;9qq

)

| " ! '"$ 24.pl/& Q Q "Q! '"$

' ' !( !( ( ** v v3c c

9b 9b;;9= =

9 9c 9c

` c= ` c=7 =7;;c= ;c=x

( C

! * '

! *

E C

) = $ 24 X " ! ! 96 {!

[ A* 96{

KOD RABATOWY:

24.pl/endress-hauser

I( J I // "/ "/ (

, G 7<H<5H585<H I - = H ( ' - $ H

01 3556 078 9; 9;

88188 50 58<< 50 3' - 6

= > 24.pl

24.pl

Najlepsze marki z zakresu automatyki, jak np.: R

G - = $

W MAGAZYNIE

24.pl/' & Q! '"$ "

L ' '

C & M <(~ " ] ] < $ X V' "

01 3556 078 9; 9; 88188 50 58<< 50 3' - 6

= > 24.pl

24.pl

TEMAT NUMERU

Intralogistyka – produkty i rozwiązania Intralogistyka to w praktyce te H!

P ' H $ . ' . =

+ P . P

' P P $

. !

'! . = G 9 'Q .

. ' . .

wspomaganym oprogramowa . . .=

adania związane z transportem wewnętrznym najczęściej wykonywane są przez takie innowacyjne urządzenia, jak: wózki AVG, podajniki, przenośniki i przenośniki taśmowe.

Wózki AGV W wielu przedsiębiorstwach produkcyjnych logistyka wewnątrzzakładowa korzysta z urządzeń zwanych wózkami AGV (Automated Guided Vehicles). Te automatyczne pojazdy poruszają się bez pomocy operatora, bazując na sterowaniu komputerowym. Najnowocześniejsze rozwiązania w tym zakresie zakładają zmniejszenie masy akumulatorów i czasu potrzebnego na ich załadowanie. Oczywiście dużą uwagę producenci przykładają do systemów odpowiadających za bezpieczeństwo. System zautomatyzowanych wózków może składać się z jednego lub kilku pojazdów zasilanych z akumulatora. Czasem w celu magazynowania energii używa się specjalnych superkondensatorów, które doładowywane są bezkontaktowo i automatycznie w czasie jazdy. 11/2021

Na rynku znaleźć można także pojazdy, które mają możliwość transportowania wózków sprzęganych samoczynnie z jednostką napędową. Niezwykle istotnym elementem obsługi wózków AGV jest bezprzewodowa nawigacja i wymiana danych. Pojazdy przemieszczają się zgodnie z wcześniej zdefiniowanymi trasami. Ich własna przestrzeń ładunkowa może być wykorzystywana do przewożenia towarów. Często AGV wyposażone są w rozwiązania ułatwiające załadunek i rozładunek, np. wbudowane przenośniki rolkowe. Interesujący jest sposób, w jaki wózki są nawigowane. Dostępnych w tym zakresie jest kilka technologii. W wózkach mogą być np. zastosowane specjalne taśmy magnetyczne lub optyczne, przyklejone do podłogi. Czujniki wykrywają taśmy i w ten sposób sterują pojazdem zgodnie ze zdefiniowaną trasą. Jest to jedna z tańszych metod nawigacji. Jej zaletą jest także możliwość łatwiej modyfikacji przebiegu trasy. Inny sposób nawigacji, równie często wykorzystywany w wózkach AGV, opiera się na przewodach poprowadzonych w specjalnych kanałach w podłodze pojazdów. Przesyłany przez niego sygnał radiowy lub prąd o pewnej częstotliwości wytwarza pole magnetyczne, które odbierane jest przez czujniki zamontowane w podwoziu, w części znajdującej się najbliżej podłogi. Nieco bardziej zaawansowana technologia nawigacji wykorzystuje laser i odbłyskowe tarcze, umieszczane na nieporuszających się elementach, takich jak maszyny czy ściany. Wiązka laserowa emitowana przez znajdujący się w wózku skaner laserowy odbija się od tarczy. Położenie i trasa pojazdu obliczane są następnie na podstawie kątów i odległości od tarczy. W pamięci wózka znajduje się mapa i na podstawie nowych danych uaktualniana jest jego pozycja.

Na rynku znaleźć można bogatą ofertę tego typu pojazdów. Jednym z producentów wózków AGV jest firma SEW Eurodrive. Oferowane przez nią samojezdne wózki do magazynowania energii wykorzystują lekkie pod względem masy kondensatory, których zaletą jest możliwość szybkiego ładowania. Przydatna jest także bezprzewodowa nawigacja wózków, oparta na technologiach Bluetooth, laser czy WLAN. W zależności od oczekiwań i potrzeb klienta, wózki mogą być wyposażone w stół obrotowy i przenośnik taśmowy lub poprzeczny przenośnik rolkowy czy też przenośnik łańcuchowy i poprzeczny przenośnik rolkowy. Niezbędne parametry wprowadza się do pojazdów AGV za pośrednictwem specjalnego oprogramowania. Przykładem są nam automatyczne roboty mobilne MOBOT AGV, produkowane przez firmę WObit i wyposażone w oprogramowanie o nazwie MOBOT RoutePlanner. Zadaniem tego programu jest obserwacja statusu robota i istotnych części systemów, a także konfigurowanie napędów oraz wejścia i wyjścia głównego kontrolera. Do kontrolera można wprowadzić charakterystyczne punkty trasy, w których ma zostać przeprowadzone oczekiwane działanie. Przydatna może się także okazać funkcja manualnego nawigowania wózkiem. Innym producentem wózków jest firma Astor, produkująca m.in. modele MiR 500 i MiR1000. Umożliwiają one automatyzację transportu palet i ciężkich ładunków w różnych branżach. Wózki te charakteryzują się ładownością na poziomie 500 kg lub 1000 kg i prędkością do 7,2 km/h. Dla zapewnienia bezpieczeństwa w wózkach AGV znajdują się czujniki laserowe, które wykrywają ludzi i przeszkody znajdujące się na trajektorii wózka. Czujniki są sterowane za pomocą zaprogramowanego sterownika, którego zadaAUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

DOSTAWCA

ASTOR

EUROPA SYSTEMS

JUNGHEINRICH

PRODUCENT

MIR

EUROPA SYSTEMS

JUNGHEINRICH

Typ

MiR500

ES Smart

EKS 215a

Maksymalny czas pracy na jednym ładowaniu (h)

8h – rekomendowany automatyczny system doładowywania międzyoperacyjnego zapewniający dostępność systemu 24 h/dobę

Oprogramowanie parametryzujące pracę wózków

tak

Tak

Zastosowanie

produkcja, logistyka wewnątrzzakładowa

transport, magazynowanie

Automatyzacja transportu, magazynowanie

Zakres obciążeń (kg)

100–1000

do 2000

Do 1500 kg

Rodzaj nawigacji

urządzenie autonomiczne

za pomocą laserowego systemu mapowania terenu, urządzenie autonomiczne

Laserowa

Możliwość pracy w przemyśle spożywczym

nie

Do indywidualnej oceny projektowej

Możliwość pracy w atmosferze wybuchowej

nie

Nie

Maksymalna liczba wózków pracujących w grupie

powyżej 100

maks. 100

100

DOSTAWCA

SEW EURODRIVE POLSKA

VERSABOX

WOBIT

PRODUCENT

SEW EURODRIVE POLSKA

VERSABOX

WOBIT

Typ

AGV samojezdny wózek transportowy

Versabot 500

MOBOT AGV EcoRunner

Maksymalny czas pracy na jednym ładowaniu (h)

Oprogramowanie parametryzujące pracę wózków

tak

Zastosowanie

wózki pasywne, transport wewnętrzny

magazynowanie, transport w produkcji

Zakres obciążeń (kg)

250–1200

do 700

do 350

Rodzaj nawigacji

po kolorowej linii, laserowe mapowanie terenu, urządzenie autonomiczne

za pomocą laserowego systemu mapowania terenu, po kolorowej linii

brak danych

Możliwość pracy w przemyśle spożywczym

nie

Możliwość pracy w atmosferze wybuchowej

nie

Maksymalna liczba wózków pracujących w grupie

brak danych

9/2021

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU KUKA CEE

OMRON ELECTRONICS

KUKA CEE

OMRON

KMP 200

LD 60

nie

tak

współpraca z kobotem, przenoszenie

magazynowanie, transport w produkcji

200–1500

do 130

za pomocą laserowego mapowania terenu, urządzenie autonomiczne, możliwość dowolnego ruchu

po taśmie magnetycznej, za pomocą systemu laserowego mapowania terenu, urządzenie autonomiczne, możliwość dowolnego ruchu

nie

tak

nie

brak możliwości

brak danych

niem jest zwolnić lub zatrzymać wózek w przypadku pojawienia się przeszkody lub ją ominąć. Za penetrowanie obszarów przed i za wózkiem odpowiedzialne są skanery laserowe. Prędkość wózka jest regulowana za pomocą sterownika współpracującego z systemem elektronicznym pojazdu. Niektóre modele wózków mają zdefiniowane dwa obszary pracy skanera – jeden ostrzegawczy i jeden ochronny. W sytuacji, w której w obszarze ostrzegawczym skaner wykryje przeszkodę, sterownik zmniejsza prędkość jazdy, nie zważając na czynności podejmowane przez kierowcę. Jeśli natomiast wykryta zostanie przeszkoda w polu ochronnym, wózek bezwzględnie się zatrzyma. Co ciekawe, niektóre wózki mają funkcję wykrywania początku korytarza, dzięki czemu system uruchamia się przy wjeździe do niego i wyłącza przy wyjeździe.

Programy do wspomagania intralogistyki Bez wątpienia wykorzystanie programów wspomagających intralogistykę przynosi przedsiębiorstwu szereg korzyści wyni11/2021

kających z optymalizacji kosztów, minimalizacji kosztów napraw, możliwości sprawowania kontroli nad eksploatacją pojazdów a także maksymalizacji wydajności przy jednoczesnych oszczędnościach w zużyciu paliwa. Obecnie stosowane oprogramowanie może współpracować z najbardziej popularnymi systemami operacyjnymi. Co więcej, wiele aplikacji nie musi być nawet instalowane, ponieważ obsługiwanie ich wymaga jedynie dostępu do przeglądarki internetowej. Walorem tego typu programów jest m.in. nadzór nad serwisem, w tym możliwość sprawowania kontroli nad ilością nadgodzin, zgłaszanie informacji o alarmach w postaci kodów błędów, zarządzanie przeglądami czy zgłaszanie kolizji. Warto również zwrócić uwagę na to, że oprogramowanie pozwala koordynować pracę operatorów, np. nadzorować czas ich pracy, identyfikować kierowcę, monitorować zachowania czy w sposób obiektywny dokonywać oceny działań pracowników. Przydatny jest także system pozwalający na tworzenie rozbudowanych reguł

powiadomień, z uwzględnieniem kategorii, modelu i typu wózka, czy też grupy użytkowników. Większość dostępnych na rynku programów można bez większego problemu zintegrować z innymi aplikacjami, dzięki czemu otrzymuje się skuteczne narzędzie wspomagające pracę magazynu. Systemy mogą działać z wybranymi przez użytkownika operatorami sieci komórkowej. Są i takie, które korzystają z sieci ZigBee. Procesy intralogistyczne mają niebagatelny wpływ na poziom widoczności zasobów przy jednoczesnym zapewnieniu wydajnego i dokładnego przemieszczania towarów, sprzętu, a nawet pracowników. W tym miejscu warto przywołać rozwiązania mobilne firmy Zebra, na które składają się tablety, komputery pokładowe i ręczne skanery, które w znaczący sposób przekładają się na jakość i łatwość realizowania zadań wchodzących w zakres intralogistyki.

Systemy identyfikacji na produkcji Od lat stosowanym w przemyśle systemom identyfikacji zawdzięcza się efektywność wielu procesów technologicznych. Do najbardziej popularnych rozwiązań w tym zakresie zaliczyć można technologię RFID (Radio Frequency IDentification) oraz kody kreskowe. RFID, nazwany także radiowym kodem kreskowym, nie jest rozwiązaniem nowym (jego geneza sięga lat 40.), ale obecnie zyskuje dużą popularność w środowisku projektantów systemów automatyki. System ten umożliwia zdalny nadzór nad przepływem towarów przy użyciu fal radiowych. Rozwiązanie to bazuje na układach elektronicznych dołączonych do nadzorowanego wyrobu. Za pośrednictwem RFID można zarówno odczytać, jak i zapisać dane. Współczesne transpondery RFID (tzw. tagi) są dość trwałymi, a przy tym niezawodnymi urządzeniami. Na każdym jest unikalny kod, wysyłany w chwili zbliżenia czytnika. Cechy transponderów, na które należy zwrócić uwagę, to częstotliwość pracy, tryb pracy, kod oraz modulacja. Kod RFID odczytują specjalne czytniki, dostępne w wersjach przenośnej, stacjonarnej lub przeznaczone do montażu na stałe. 37

TEMAT NUMERU Warto również wspomnieć o kodach kreskowych. Technologia ta bazuje na różnych odmianach i rodzajach kodowania. Najbardziej podstawowe kody są jednowymiarowe, a informacja (litery i cyfry) zawarta jest w układzie kresek oraz połączeń znajdujących się między nimi. W kodzie znajdują się także znaki sterujące, a także cyfry kontrolne. Kod odczytywany jest za pośrednictwem fal świetlnych, które odbijają się od powierzchni płaskich oraz przez absorbowanie światła przez powierzchnie zaczernione. Odbite światło konwertowane jest następnie na sygnał elektryczny. W przemyśle stosowane są czytniki kodów kreskowych ręczne, wielokierunkowe, stacjonarne oraz przeznaczone do odczytania kodów dwuwymiarowych.

Przenośniki służą do transportowania wszystkich przedmiotów z wyjątkiem płynów, pyłów i gazów. W zależności od branży, przenośniki mogą transportować np. felgi aluminiowe, pieczywo czy platonki z jajami. Przenośniki wykorzystywane są także w przemyśle energetycznym, ciężkim, spożywczym, jak również w branży automotive. Specjalną konstrukcję mają przenośniki służące do transportu makaronu, ciasto do wypieków, odzieży, opakowań kartonowych czy akumulatorów. Wachlarz zastosowań dla tych urządzeń zdaje się nie mieć końca. Służą do transportu walizek, warzyw i konserw, butelek i PET, słodyczy, kurczaków, mięsa, a także odlewów aluminiowych, pralek, lodówek, odkuwek stalowych, zniczy czy gwoździ.

INTRALOGISTYKA JEST NIE TYLKO ISTOTNYM ELEMENTEM ORGANIZACJI PRACY W PRZEDSIĘBIORSTWIE, ALE RÓWNIEŻ WAŻNĄ CZĘŚCIĄ REWOLUCJI PRZEMYSŁOWEJ 4.0. Czytniki ręczne mogą magazynować dane lub przesyłać je do systemu. Zaawansowane modele mają wyświetlacz LCD i klawiaturę, a także możliwość szybkiego ładowania baterii. Jednym z producentów urządzeń do automatycznej identyfikacji jest firma SKK. Dostarcza ona przede wszystkim terminale mobilne, w tym modele ręczne, wózkowe, samochodowe i używane w tabletach. Są wśród nich i takie, które mogą pracować w trudnym środowisku. Zdecydowana większość modeli opiera się na modułach cyfrowego odczytu kodów kreskowych 1D i 2D łącznie z kodami uszkodzonymi i kodami niskiej jakości. W tym miejscu warto również zwrócić uwagę na drukarki etykiet, zarówno termiczne jak i termotransferowe. Oferowane są jako urządzenia przenośne, biurkowe, półprzemysłowe i przemysłowe łącznie z urządzeniami przystosowanymi do pracy ciągłej.

Przenośniki Przenośniki są bardzo ważną częścią systemu intralogostyki, dlatego tak dużą wagę przykłada się do ich innowacyjności oraz elastyczności. 38

Przed zakupem przenośnika należy odpowiedzieć sobie na kilka pytań. Istotne jest m.in. czy produkt transportowany będzie w sposób uszeregowany oraz czy jest luźny i rozproszony. Należy wziąć pod uwagę jego stabilność, ciężar a także prędkość przesuwania, która wpływa na wydajność. Istotne jest, czy przedmiot jest pojedynczy, czy znajduje się na palecie bądź w saszetkach, a także czy jest mokry, gorący, kruchy, zmrożony lub zaolejony. Pod względem miejsca, jakie przeznaczamy na ruch przenośnika, ważna jest jego wielkość. Konieczne jest także zwrócenie uwagi na stan skupienia produktu, a także na czynniki zewnętrzne, takie jak wilgoć, wysoka temperatura czy kontakt z wodą. Decydując się na zakup przenośnika, należy przeanalizować zadania i funkcje, jakie mają być przez niego spełniane, a także opcje wyposażenia, takie jak bandy boczne, koła z hamulcem na podporach, zabezpieczenia zewnętrzne i obudowy, detektory czy regulowane podpory. Warto także pamiętać o tym, że przenośnik taśmowy zużywa energię elektryczną i wymaga okresowych prze-

glądów oraz wymiany materiałów eksploatacyjnych (np. pasków napędowych czy taśm). Bez wątpienia, przedsiębiorstwo ma liczne korzyści ze stosowania przenośników. Z pewnością zwiększa się wydajność pracy linii przy mniejszej liczbie pracowników i urządzeń wspomagających (np. wózków widłowych). Użytkownicy zwracają także uwagę na walory, jakie niesie ze sobą uporządkowanie pracy na hali i usystematyzowanie działań. Do tego dodać należy ułatwienie czynności, jakie należą do obowiązków pracowników, obsługujących określony ciąg technologiczny. Zdarza się, że przenośniki muszą pracować w środowisku, w którym obecna jest mieszanina wybuchowa. Do takich urządzeń dobierany jest odpowiedni napęd elektryczny. Ofertę w tym względzie prezentuje m.in. firma Kacperek, która dostarcza urządzenia przystosowane do pracy w przestrzeniach zagrożonych wybuchem innych niż kopalnie metanowe o atmosferze gazowej (grupa urządzeń II, kategoria 2) w strefie zagrożenia 1. Co więcej, silniki są przystosowane do pracy ciągłej S1. Firma Nord oferuje motoreduktory Drivesystems, które można konfigurować do niemal każdej aplikacji. Ich przekładnie cechuje wysoka odporność na obciążenia osiowe i promieniowe, a moment obrotowy wynosi 100 000 Nm. Ważna w tych urządzeniach jest koncepcja modułowa, która pozwala łączyć przekładnie z prawie każdym motoreduktorem oferowanym przez Nord.

Przenośniki taśmowe Przenośniki taśmowe pozwalają na zoptymalizowanie transportu materiałów o zróżnicowanych parametrach fizycznych i mechanicznych. Cechuje je zazwyczaj lekka konstrukcja, ale należy zwrócić uwagę na możliwość dopasowania jej do ukształtowania terenu zabudowy. Poszczególne elementy przenośnika są standaryzowane, dlatego dość łatwo go przebudować, skrócić lub wydłużyć, a także przemieścić. Zazwyczaj budowa przenośnika opiera się na taśmie transportowej, połączonej w pętlę zbudowaną na krążnikach. Przenośnik napędzany jest jednym lub większą ilością bębnów napędowych. AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU System napięcia taśmy, który jest ważnym elementem konstrukcji przenośnika, może bazować na śrubach rzymskich lub napinaczach (w tym sprężynowych, pneumatycznych, hydraulicznych, grawitacyjnych bądź nadążnych). Zabrudzenia wynikające z transportowania materiałów można czyścić specjalnymi skrobakami, nożami i szczotkami. W praktyce bardzo często przenośniki taśmowe wyposażone są w czujniki zbiegania taśmy, montowane po obu stronach przenośnika, w bliskiej odległości od krążników odchylających i bębna napędowego. Jeśli przenośnik jest długi, odpowiednio do tego liczba czujników musi być większa. Czujniki zbiegania wykrywają krzywobieżność taśmy transportowej, generując sygnał w sytuacji, w której taśma przenośnika odchyla się od wyznaczonego toru i zatrzymując przenośnik, ewentualnie uruchamiając system automatycznej korekcji biegu taśmy. Takie działanie często sygnalizowane jest dźwiękiem lub/i światłem. Jeśli profil produkcji tego wymaga, zastosowanie mogą znaleźć czujniki zbiegania wykonane w technologii przeciwwybuchowej. Na rynku znaleźć można także urządzenia ze stykiem rozwiernym z funkcją wymuszonego rozwarcia. Czujniki wyposaża się dodatkowo w blokadę mechaniczną, którą można zwolnić przy użyciu przycisku lub dźwigni. Z chwilą aktywacji czujnika zestyki przełączają się i blokują w tej pozycji, a odblokowania może dokonać jedynie obsługa przenośnika. Jest to ochrona przed niezamierzonym uruchomieniem taśmociągu w sytuacji, w której nie jest znana przyczyna jego zatrzymania. Z uwagi na potrzebę nadzorowania zużycia energii przez przenośniki, można zastosować np. moduł Sydel4Asix firmy Askom, który umożliwia rozbudowane rozliczanie zużycia mediów. Sydel4Asix integruje z systemem Asix oprogramowanie SYDEL Energia firmy Technicon. Moduł ten ma funkcję sporządzania bilansów, rozdzielników i raportów według wszystkich dostępnych taryf. Może też zapisywać historię zmian taryf i cenników. W praktyce przedsiębiorstwa podczas transportu wewnętrznego mogą być wykonywane różnego rodzaju pomiary. Dlatego często stosuje się np. jednogłowicowy system śledzenia ścieżki 11/2021

VMS410/510, który umożliwia pomiar objętości obiektów prostopadłościennych poruszających się z prędkością do 1 m/s na płaskich taśmach i sorterach typu cross-belt. To narzędzie przydatne jest m.in. podczas kontroli jakości w miejscu dostawy towarów przy jednoczesnym określaniu optymalnego miejsca składowania, obliczaniu masy wolumetrycznej i tworzeniu list załadunkowych.

Podajniki Podajniki – jak sama nazwa wskazuje – służą do samoczynnego podawania elementów. W przemyśle mogą to być półprodukty lub gotowe produkty, przenoszone do stanowisk roboczych i magazynów. W systemach produkcji zazwyczaj wygląda to tak, że części przeznaczone do montażu pobierane są z zasobnika i umiejscawiane w strefie roboczej. W czasie przemieszczania część jest odpowiednio orientowana i osadzana w miejscu, w którym podlega dalszym czynnościom. W niektórych branżach podajniki muszą pracować w trudnych warunkach, co musi być uwzględnione w ich konstrukcji. Tymi trudnymi warunkami może być wysoka temperatura (przekraczająca czasem nawet 140 °C), wilgoć obecna w przemyśle spożywczym, czy duże zapylenia (np. w postaci pyłu szklanego). Nowoczesne podajniki często mają specjalny profil aluminiowy, ułatwiający montaż i dołączanie akcesoriów. W tego typu urządzeniach istotną rolę odgrywa także bezpieczeństwo użytkowania a także estetyka urządzenia. Dla wygody pracowników, najnowsze podajniki można łatwo regulować i serwisować. W podajnikach cyfrowych uwzględniane są przetworniki ciśnienia, serwonapędy, silniki krokowe, tensometry oraz sprzęgła proszkowe, siłowniki beztłoczyskowe i napędy liniowe. Wybierając podajnik trzeba przeanalizować jego przeznaczenie, typ asortymentu, który będzie transportowany, sposób transportowania, a także wydajność i warunki pracy. Warto także zwrócić uwagę na modułowość, a także możliwość dostosowania długości podajnika do potrzeb.

siębiorstwie, ale również ważną częścią rewolucji przemysłowej 4.0, a jako taka – w praktyce opiera się na coraz to nowszych rozwiązaniach z zakresu nowych technologii. Obecnie zadania związane z transportem wewnętrznym najczęściej wykonywane są przez takie innowacyjne urządzenia, jak wózki AVG, podajniki, przenośniki i przenośniki taśmowe. W wielu przypadkach nie bez znaczenia jest możliwość bezprzewodowego sterowania urządzeniami, np. dzięki wykorzystaniu technologii Bluetooth. Producenci biorą także pod uwagę środowisko, w jakim będzie pracować sprzęt, a dokładniej trudności i niebezpieczeństwa z tym związane. Większość urządzeń stosowanych w intralogistyce wyposażonych jest w czujniki, które zapewniają zarówno bezpieczeństwo pracy samej maszyny, jak i pracowników znajdujących się w jej otoczeniu. Niektóre przenośniki umożliwiają także wykonywanie dodatkowych pomiarów podczas swojej pracy. Dokonując wyboru urządzenia pracującego w ramach intralogistyki, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim rodzaj materiału, jaki ma być przez nie przenoszony a także ilość miejsca przeznaczoną na konstrukcję sprzętu. W niektórych przypadkach dobrze sprawdzają się urządzenia modułowe, które pozwalają na rozbudowę aplikacji z uwzględnieniem potrzeb przedsiębiorstwa. Na rynku działa wiele firm oferujących kompleksowe rozwiązania z zakresu intralogistyki, np. austriacki producent B&R. Oferuje ona urządzenia w pełni zautomatyzowane, których sterowanie umożliwia zarówno dostosowanie do zmieniających się potrzeb aplikacyjnych, jak i efektywną interakcję z operatorem. Prędkość i odstępy systemu transportowego są tak skonfigurowane, aby zapewnić współpracę z innymi maszynami. Często stosowane są tu silniki liniowe zintegrowane ze sterowaniem, co pozwala na zmniejszenie wielkości napędu. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na powtarzalność pozycjonowania przedmiotów, co jest ważne ze względu na synchronizację z osiami CNC i robotami. Korzystną funkcją jest także możliwość odzyskania energii hamowania oraz minimalna konserwacja.

Podsumowanie Intralogistyka jest nie tylko istotnym elementem organizacji pracy w przed-

' .

TEMAT NUMERU

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

Wózek AGV EKS 215a – innowacja Jungheinrich Zautomatyzowane i maksymalnie wydajne procesy logistyczne

irma Jungheinrich, kompleksowy dostawca rozwiązań intralogistycznych, wychodzi naprzeciw oczekiwaniom rynku, wprowadzając nowy automatyczny wózek widłowy – EKS 215a. Jego polska premiera odbyła się podczas Dnia Otwartego Jungheinrich, zorganizowanego 20 października 2021 r. Urządzenie może pracować w trybie mieszanym, zarówno w magazynach, jak i na produkcji – wśród innych wózków widłowych kierowanych przez operatorów oraz wśród pieszych. Nowy wózek EKS 215a samodzielnie składuje ładunki o masie do 700 kg na wysokości do sześciu metrów. Konstruktorzy Jungheinrich opracowali zupełnie nową koncepcję pojazdu,

w tym także pola ochronnego, dzięki czemu udało się znacznie zmniejszyć powierzchnię wymaganą do pracy tego wózka AGV. Jego kompaktowe wymiary zapewniają dużą zwrotność, przy niewielkim zapotrzebowaniu na miejsce. Umożliwia to łatwą integrację wózka z istniejącą infrastrukturą magazynową. Dzięki EKS 215a można zautomatyzować procesy ręczne, które obecnie są wykonywane głównie przy użyciu wózków czołowych i wysokiego składowania. Całkowicie nowy interfejs człowiek–maszyna zapewnia szczególnie intuicyjną obsługę.

Fot. Jungheinrich

Robotyzacja i automatyzacja to jeden z najsilniejszych trendów obserwowanych obecnie w obszarze intralogistyki. Niewielkie nasycenie polskiego rynku takimi technologiami w porównaniu $ ' $

Q ! P

P . ' P ' . ' P $ H . gazynie.

11/2021

TEMAT NUMERU

– Nowy wózek EKS 215a to odpowiedź firmy Jungheinrich na liczne zapytania klientów dotyczące wymagań przestrzennych i możliwych zastosowań. Pojazd jest bardziej kompaktowy, mocniejszy i bardziej przyjazny dla użytkownika niż jakikolwiek wcześniej. Dzięki udźwigom resztkowym o 40 % wyższym niż w poprzednim modelu, jest on idealnym urządzeniem do automatyzacji transportu wewnętrznego i składowania palet w szerokich korytarzach roboczych – mówi Manuela Schmidbauer, menedżer produktu w Jungheinrich.

Kompaktowy i elastyczny w użyciu Szczególną innowacją w nowym EKS 215a są wyjątkowo kompaktowe wymiary wózka. Skanery bezpieczeństwa, montowane pod pojazdem, są odporne na uszkodzenia i zajmują mało miejsca. Dzięki EKS 215a firma Jungheinrich zaoszczędziła 131 mm długości i 85 mm szerokości w zakresie wymaganej powierzchni posadzki ma42

gazynowej. Korzyść dla użytkownika to o 10 % mniejsza wymagana szerokość korytarza roboczego AST. Dziewięć typów masztów gwarantuje indywidualne dopasowanie rozwiązania do każdej aplikacji. Ponadto karetka wideł ISO zapewnia wysoką elastyczność zastosowania.

Nowy interfejs człowiek–maszyna Nowy AGV jest wyposażony w technologię 24 V (zamiast 48 V). Pozwala to zaoszczędzić do 30 % kosztów energii. Nowy interfejs człowiek–maszyna z wyświetlaczem dotykowym oferuje dodatkowe opcje interakcji między operatorem a pojazdem. Aktualny status urządzenia jest widoczny na pierwszy rzut oka. W przypadku wystąpienia ewentualnego błędu pojawia się opis problemu oraz dodatkowe konkretne zalecenia umożliwiające jego łatwe usunięcie. Wcześniej błędy mogły być rozwiązane tylko przez technika serwisu. Nowy interfejs umożliwia także ręczne wprowadzanie zleceń, co wcześniej było możliwe tylko centralnie.

Indywidualne rozwiązanie dla zautomatyzowanej intralogistyki EKS 215a idealnie pasuje do pozostałych modeli z rodziny AGV firmy Jungheinrich – EREa, ERCa, EZSa i EKSa – oraz automatycznych wózków systemowych. – Dzięki wieloletniemu doświadczeniu w automatyzacji intralogistyki firma Jungheinrich oferuje swoim klientom kompleksowe i indywidualne rozwiązania – mówi Manuela Schmidbauer. Co istotne, mimo wielu innowacji zastosowanych w pojeździe i opracowania koncepcji urządzenia na podstawie wymagań klientów, nowy EKS 215a w ponad 90 % składa się ze sprawdzonych komponentów firmy Jungheinrich.

JUNGHEINRICH POLSKA Sp. z o.o. ' = W D Bronisze k. Warszawy @ABEA@ :Q = ?? DD? EE @@ www.jh.pl

AUTOMATYKA

Fot. Jungheinrich

Odpowiedź na potrzeby klientów

NAJLEPSI

Pamiętaj o prenumeracie na 2022 rok

TEMAT NUMERU

Roboty

mobilne MOBOT do automatyzacji intralogistyki # H ' . .

' $'

. ! 9 = Z !H .

.= R '

Q H ' P P !H .

! N $

' . . P .= = ' . $ ! . ! $=

utomatyzacja transportu wewnętrznego za pomocą robotów mobilnych umożliwia modernizację procesów i poprawę wydajności bez kosztownej przebudowy fabryki. Firma WObit – polski producent robotów – oferuje rodzinę robotów MOBOT, składającą się z kilkunastu modeli o udźwigach do maksymalnie 100, 200, 500, 700, 1000 oraz 1800 kg. W zależności od potrzeb aplikacji WObit dostarcza roboty MOBOT o napędzie różnicowym, pozwalające na ruch przód/tył i wykonywanie obrotów w miejscu, jak i modele wyposażone w napęd omnikierunkowy, umożliwiający ruch we wszystkich kierunkach oraz obrót w miejscu. Roboty MOBOT skonstruowane są z myślą o długiej żywotności i prostym serwisowaniu, dzięki solidnej, stabilnej oraz ergonomicznie zaprojektowanej konstrukcji. Roboty AMR firmy WObit są bardzo elastycznym rozwiązaniem do logistyki wewnętrznej. Dzięki modularnej konstrukcji oraz możliwości wykonania osprzętu w postaci modułów i wózków P R O M O C J A

(np. paletowych, rolkowych napędzanych, grawitacyjnych itp.) można je łatwo dostosować do indywidualnych potrzeb. AMR mogą być też wyposażone w system unoszenia ładunku, a ponadto mogą być integrowane z ramionami robotycznymi, kobotami oraz robotami przemysłowymi. Robot mobilny MOBOT z robotem przemysłowym nazwany został MOBOT xArm. MOBOT xArm to połączenie zalet uniwersalnego i zwinnego robota mobilnego z robotem przemysłowym, a przy tym bezpieczna współpraca z człowiekiem. Dzięki wyposażeniu w manipulator wieloosiowy MOBOT umożliwia wielostanowiskowe wykonywanie operacji, które wcześniej były przywiązane do jednego gniazda produkcyjnego. To całościowe rozwiązanie jest idealną odpowiedzią na wymagania Przemysłu 4.0, gdyż charakteryzuje się dużą mobilnością i elastycznością. Produkowane przez WObit roboty spełniają najnowsze standardy bezpieczeństwa, m.in. są zgodne z normą PN-EN ISO 3691-4:2020-10 dotyczącą wózków jezdniowych bez operatora. AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU Elastyczne i zwinne roboty do wymagających zadań WObit oferuje serię robotów MOBOT AGV MW wyposażonych w napęd z kołami Mecanum. Dzięki specjalnym omnikierunkowym kołom roboty mogą jechać w boku, zmieniać kierunek jazdy i skręcać w miejscu oraz podążać skomplikowanymi trajektoriami. Doskonała zwrotność i powtarzalność pozycjonowania ±2 mm umożliwiają bezpieczny transport nawet w ograniczonej przestrzeni, a także realizację zadań w krótkim rytmie czasowym. Jest to kluczowe w masowej produkcji, gdzie liczy się każda sekunda, gdyż zmniejszenie liczby manewrów potrzebnych do zmiany kierunku pozwala na realizację zadania w krótszym czasie. W serii MOBOT AGV MW z kołami Mecanum warto zwrócić uwagę na nowy model MOBOT AGV FlatRunner MW HT. Robot ten ma udźwig do 700 kg i wyjątkową kompaktową konstrukcję o wysokości zaledwie 220 mm, długości 1500 mm i szerokości 700 mm. Te wymiary pozwalają m.in. na wjeżdżanie pod regały i ich automatyczne

pobieranie oraz odstawianie w określone miejsce. Nowy autonomiczny robot mobilny zasilany jest wydajnymi akumulatorami litowo-jonowymi.

Sztuczna inteligencja w robotyzacji Pracując w przestrzeniach produkcyjnych i magazynowych, roboty MOBOT często korzystają z tych samych ciągów komunikacyjnych, co ludzie i wózki widłowe. Istotne w takich sytuacjach są reguły pierwszeństwa i przepisy poruszania się. Aby zapewnić stosowanie się przez roboty do obowiązujących zasad ruchu, oprócz systemu autonomicznej nawigacji LMS zostały one doposażone w dodatkową kamerę oraz funkcję rozpoznawania obiektów. Dzięki zastosowaniu sieci neuronowej robot sam identyfikuje typ obiektów przemieszczających się w jego otoczeniu. W przypadku, gdy pierwszeństwo ma wózek widłowy, robot w momencie pojawienia się z naprzeciwka operatora z wózkiem widłowym jedzie do najbliżej wyznaczonej zatoczki, ustępując pierwszeństwa przejazdu. Następnie wraca na trasę i kontynu-

0 = G:!

Modele o większych udźwigach mogą stanowić alternatywę dla załogowych wózków widłowych, poprawiając powtarzalność i bezpieczeństwo ludzi oraz transportowanych ładunków. Odciążają też pracowników od konieczności wykonywania ciężkich i rutynowych zadań. Dzięki temu zmniejsza się częstotliwość występowania sytuacji wymagających zaangażowania pracownika, co poprawia przepustowość, jak również ergonomię pracy. Mobilne roboty MOBOT poruszają się płynnie i bezpiecznie między ludźmi i innymi pojazdami w dynamicznym otoczeniu. Do nawigacji stosowany jest system nawigacji LMS. To tzw. system free navigation, który do orientacji w przestrzeni wykorzystuje naturalnie występujące obiekty, takie jak ściany, i nie wymaga dodatkowych znaczników. Umożliwia on autonomiczną i bezpieczną pracę robota, identyfikację przeszkód i ich omijanie oraz bezpieczne zatrzymanie, zapobiegające kolizjom. Roboty MOBOT potrafią określić swoje położenie, porównując wyniki skanu laserowego z wbudowaną mapą.

11/2021

uje swoje zadanie. Robot zachowa się analogicznie, gdy wózek lub ciągnik pojawi się za nim. Ta funkcjonalność, uzyskana dzięki algorytmom sztucznej inteligencji, pozwala na właściwe zachowanie robota, zgodne z ustalonymi regułami i minimalizuje ryzyko kolizji z innymi uczestnikami ruchu. Warto podkreślić, że najszersze możliwości manewrów, elastyczność i zwrotność daje zastosowanie robotów z napędem omnikierunkowym.

MOBOT TRANSPORTER U1 – robot mobilny do każdej firmy Nasilającym się trendem na rynku jest upraszczanie obsługi robotów i ich coraz szersze zastosowanie, wykraczające poza przemysł. Wpisuje się w niego wprowadzona w 2020 r. seria ekonomicznych i łatwych w obsłudze robotów MOBOT TRANSPORTER. Roboty te przeznaczone są do zastosowania zarówno w obszarze produk-

cji, jak i magazynu, a także w miejscach użyteczności publicznej. MOBOT TRANSPORTER U1 wyróżnia się solidną, kompaktową konstrukcją o stopniu ochrony IP65 i udźwigu do 100 kg, a także możliwością wygodnego dopasowania wyposażenia do potrzeb użytkownika, za pomocą konfiguratora dostępnego na stronie www. Niski koszt robota oraz jego łatwe, samodzielne wdrożenie zapewniają szybki zwrot z inwestycji. Dzięki temu niemal każda firma może skorzystać z innowacyjnej technologii, jaką są roboty mobilne i zyskać przewagę konkurencyjną przez optymalizację transportu wewnętrznego.

P.P.H. WObit E.K.J. Ober s.c. (H! [\ \?B@>A = \[ ?? ?C >?? \[ ?? ?C >D] B. ! F ! = .=

= ! = .=

R E K L A M A

AUTOMATYKA

0 = G:!

TEMAT NUMERU

Badania

Projektowanie

Inżynieria odwrotna

Obliczenia

Twoje potrzeby to nasze wyzwania Wytwarzanie

Doradztwo

Szkolenia

Drukarki 3D

PIAP design Laboratorium Szybkiego Prototypowania i Obliczeń Numerycznych Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa e-mail: design@piap.lukasiewicz.gov.pl I www.design.piap.pl

TEMAT NUMERU

Robot MiR500 obniża koszty transportu w zakładzie Schneider Electric R % $ 1

7 ' ,'

.' H ' P P ' $ HM

Q P $ ' = 0 .

Q ' . ! . ! +A@@ ' ! . H P ' P

. . P

H .

H ! Q ' ! =

adaniem, przed którym stanęli zarządzający, było obniżenie kosztów transportu wewnętrznego. W zakładzie w Bukownie pracuje ponad 300 osób, a jego powierzchnia to 5300 m2. Proces przewożenia gotowych wyrobów z linii produkcyjnych do magazynu realizowano z użyciem wózka AGV starego typu o relatywnie małym udźwigu. Nowe rozwiązanie miało usprawnić procesy logistyczne, zoptymalizować możliwości załadunku ciężarówek, ograniczyć liczbę zużywanych palet, a także zwiększyć poziom bezpieczeństwa. Po zweryfikowaniu oferty rynkowej Schneider Electric zdecydował się na autonomicznego robota mobilnego MiR. Decyzja o wyborze MiR była podyktowana jego elastycznością, bezpie-

P R O M O C J A

czeństwem pracy, udźwigiem i prostotą obsługi. MiR500 to robot mobilny przeznaczony do automatyzacji transportu palet i ciężkich ładunków o ładowności do 500 kg, osiągający prędkość do 7,2 km/h. Robota dostarczyła krakowska firma ASTOR, specjalizująca się w systemach z zakresu automatyzacji i robotyzacji procesów produkcyjnych w przemyśle – partner Mobile Industrial Robots w Polsce. Od stycznia 2020 r. zakład Schneider Electric w pełni korzysta z możliwości autonomicznego robota mobilnego.

Szybki zwrot z inwestycji Schneider Electric Industries w Bukownie szacuje, że okres zwrotu z inwestycji w autonomicznego robota mobilnego MiR500 będzie szybki. Zakład może

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU redukować koszty logistyki wewnętrznej, koszty transportowe, a także liczbę zużywanych palet – na tej podstawie wyliczono ROI. – Wdrożenie robota mobilnego, zdolnego do transportowania dwóch warstw produktów na jednej palecie, pozwoliło umieszczać więcej towaru w ciężarówce. W ten sposób redukujemy koszty transportu. Mniejsza jest również liczba zużywanych palet, co także ogranicza koszty – mówi Agnieszka Należnik-Jurek, kierownik działu technicznego w Schneider Electric. Roboty MiR są wykorzystywane także w zakładach Schneider Electric w Bułgarii, Francji i we Włoszech.

0 = % $ 1

Misja: wyższa wydajność transportu Operator lub pracownik magazynu wprowadzają i zatwierdzają misję robota. Każda z misji widniejących w systemie Schneider Electric oznacza zadanie przetransportowania wyrobów z linii produkcyjnej do magazynu. Po otrzymaniu misji, robot pobiera pustą paletę z magazynu i jedzie z nią na produkcję. Następnie MiR500 odstawia pustą paletę na wolny stojak na palety, zabiera paletę pełną wyrobów gotowych i wraca z nią na magazyn. Jeżeli po dojechaniu do magazynu nie ma misji do wykonania, robot automatycznie odjeżdża i ładuje się w stacji ładującej. – Stary układ AGV typu line follower nie pozwalał na przestawienie linii i za każdym razem wymagał przekonfigurowania całej operacji. Dzięki elastyczności robota MiR o wiele łatwiej i bez dodatkowych kosztów możemy przeorganizować przestrzeń wewnątrz zakładu, ponieważ przy wprowadzaniu

11/2021

zmian nie musimy już korzystać z usług firmy zewnętrznej – mówi Marcin Hat, inżynier ds. automatyzacji procesów produkcyjnych w Schneider Electric. MiR500 pracuje przez całą dobę w systemie trójzmianowym. Robot pokonuje osiem typów pętli, każda z nich ma średnio 140 m. W ciągu jednej zmiany robot przejeżdża średnio 5,5–6 km. Jeśli zachodzi potrzeba zmiany w misji robota, np. ze względu na drobne modyfikacje w layoucie, wszystkie zmiany są wykonywane przez pracowników.

Optymalizacja pracy robota MiR500 wyposażony jest w moduł MiR Pallet Lift do podnoszenia, ułatwiający dźwiganie całych palet ze stelaża MiR Pallet Rack. Zainstalowane czujniki I/O połączone z siecią Wi-Fi przekazują na bieżąco pozycję robota. Pozwala to w sposób ciągły monitorować trasę transportowanych palet. W wykorzystywanym w Bukownie systemie kontroli SE Andon dostępne są informacje o wszystkich zamówieniach i misjach robota – pozwala to firmie optymalizować pracę. Narzędzie monitoruje na bieżąco wszystkie parametry urządzenia, takie jak czas ładowania, pokonany dystans i procent naładowania w różnych okresach czasu. Po kilku miesiącach firma mogła na tyle zoptymalizować transport wewnętrzny, że możliwe było podłączenie robota MiR do jeszcze jednego procesu produkcyjnego.

gwarantują bezpieczeństwo. W porównaniu do wykorzystywanego wcześniej wózka AGV, który mógł przeoczyć obecność człowieka na swojej drodze, robot MiR pracuje w bezpieczny sposób w dynamicznym środowisku – wykrywa ludzi oraz maszyny i zatrzymuje się lub omija pracowników i przeszkody. Kamery 3D oraz skanery laserowe to standardowe wyposażenie robotów mobilnych MiR. Bezpieczeństwo zwiększa także sygnalizacja dźwiękowa i świetlna. Tuż przed wjazdem do pomieszczeń z ludźmi MiR500 sygnalizuje dźwiękiem swoją obecność. Po odczekaniu zaprogramowanego czasu robot wjeżdża do pomieszczenia. MiR500 wyposażony został także w blue spot – niebieskie światło, obowiązkowe w Schneider Electric dla poruszających się maszyn. – Wdrożenie robota MiR zostało dobrze odebrane przez zespół inżynierów. MiR500 przewozi obecnie palety z towarem o masie do 400 kg, pracując na trzech zmianach, 24 h na dobę. Korzyści dostrzegają zwłaszcza magazynierzy, według których obsługa robota MiR jest bardzo prosta, a webowy interfejs przyjazny dla użytkownika – mówi Marcin Hat.

. Q = ! . ! $ +

%#:+ B.

' =. F = .=

= \][ \A[ [A?

Poprawa bezpieczeństwa Lasery 360° śledzące w sposób ciągły otoczenie wokół robota mobilnego,

' = %. ?] D[B[[? = [? >?E \D @@ = = .= ^ ! B.

TEMAT NUMERU

' . QP

! ' P .

?>^C ! .

! ! ' . N . ' P

' H . H P 9M .

Autonomia w fabryce

*52$č5 )$ $"0. 5 + 2)$ %č 5+$ 5 Ř./2* +*% 5 Ţ2 G ! H ' P ! . dy sterowane automatycznie _ 4I` ! P 9 = G . P

9 PQ P

. ! ' . =

" #

$ #

# % #

& ' ( ! ! # " (

) *( % %!

P R O M O C J A

% ( #

( # ! +

# % # (

& (

% #" ,./ 0 ! !

( %

AUTOMATYKA

Obniż koszty nawet o 40% TEMAT NUMERU

1 *( ) *(

" ( "

2 # # % %

# ! *

! .3 4 %

& ( " " (

*( 2 ! 5 % 6# "#

7 % 2 8%! % % % %

# 9 " % # # % " 2

5 % 6# "#

6 ! # % * ) :( ! %

# )

iglidur

improves! Sprawdzone. Przewidywalne. Wydajne.

& "

# # ( # ! % ; " < =>

% 9 " *( "

8 ! ; & ) " # % # (

% 2,/ ?@

Łożyska ślizgowe wykonane z wysokowydajnych polimerów zmniejszają koszty i ulepszają technologię. Bez względu na to, czy stosujesz łożyska z brązu, spiekane czy igiełkowe: wszystkie te rodzaje łożysk wymagają smarowania. Dzięki przetestowanym, polimerowym łożyskom ślizgowym iglidur , wyeliminujesz smarowanie jednocześnie obniżając koszty i ulepszając technologię. Sprawdź naszą ekonomiczną alternatywę wraz z prognozą żywotności. Dowiedz się więcej o swoim potencjale oszczędności: igus.pl/zamiana

# $

# ( " ! *

$ "*

# ,A33 B !

8 ! ) ( " ,. "

; $

% ! # % R E K L A M A

motion plastics

Fot. igus

IGUS Sp. z o.o. ' = ( [?[" @?B?D> G = ?? D[\ D\ D@ B. F ' =

= ' =

11/2021

igus Sp. z o.o. Tel. 22 316 36 33 info@igus.pl51 ®

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Monitoring

i zdalne sterowanie

w systemach automatyki przemysłowej G . P $ ' . .

P ' . $ ' ' P $ . . .

. .

. = R P

P !P .

Q 9 P ' P . . . H .

! P ! . P

$= G ! P

'! .

P ' P ! P . !P 8 .

' P .=

inie produkcyjne, obrabiarki numeryczne czy zrobotyzowane gniazda, z punktu widzenia monitoringu i sterowania, mają w pewnym sensie charakter modułowy. Moduły odpowiadają tu różnym etapom procesu technologicznego – np. stanowisko zaopatrzenia materiałowego, stanowisko montażowe, system zasilania, system podawania narzędzi, stanowisko odbioru gotowych wyrobów, system sterowania, urządzenia pomiarowe itp. Tak zorganizowany układ można zautomatyzować posługując się modelem sterowania rozproszonego lub scentralizowanego. Zacznijmy od systemu rozproszonego.

Sterowanie rozproszone Sięgając do literatury, rozproszony system sterowania DCS (Distributed Control System) zdefiniowany jest jako system odpowiadający za sterowanie i wizualizację procesu przemysłowego, który, w przeciwieństwie do scentralizowanych systemów SCADA i PLC, o czym za chwilę, wykorzystuje wspólną bazę oznaczonych specjalnymi znacznikami urządzeń (np. unikatowym numerem lub symbolem), a także danych wykorzystywanych do sterowania i wizualizacji. Dzięki

temu poszczególne elementy mogą jednoznacznie i wzajemnie określić w systemie DCS realizowane aktualnie zadania „nie wchodząc sobie w drogę”, a system wizualizacji oraz oprogramowanie aplikacyjne dokładnie zidentyfikują dany element urządzenia wysyłając odpowiednie rozkazy sterujące. W systemach DCS urządzenia wykonawcze, np. zawory, czujniki czy falowniki podłączone są do tzw. stacji procesowych. Stacje te sterują automatyką w obrębie swoich modułów i z reguły pozbawione są funkcji wizualizacyjnych i operatorskich. Ze względu na wąski zakres zadań wykonywanych w obrębie pojedynczego modułu, zastosowane w stacjach procesowych sterowniki charakteryzują się względnie niską wydajnością, a dzięki temu niższą ceną. Aby zachować właściwą synchronizację w momencie włączenia/ wyłączenia linii, sterownik modułowy musi komunikować się z centralnym sterownikiem poprzez szybką magistralę. Dlatego stacje procesowe wyposażone są nie tylko w kontrolery i karty wejść i wyjść komunikujące się z urządzeniami wykonawczymi, ale również w kontroler magistrali współpracujący z magistralą systeAUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

mową, którą przesyłane są informację do stacji operatorskich. Wymiana danych dokonuje się przez cykliczną wymianę zmiennych w sieci lub acykliczne moduły komunikacyjne. W przypadku małych i średnich aplikacji (do 3000 we/wy) korzysta się zazwyczaj z systemów z architekturą bezserwerową, w przypadku większych systemów i linii produkcyjno-procesowych korzysta się z serwera. Funkcją serwera jest zarówno przekazywanie danych, jak i ich archiwizacja w postaci plików historycznych. Ze względu na modułowy charakter systemów DCS, za konfigurację systemu i nadzór oprogramowania wewnątrz kontrolerów odpowiada tzw. stacja inżynierska, a diagnostyka może być prowadzona przez stację diagnostyczną. Proces podejmowania decyzji wewnątrz modułu, a także współpraca między modułami musi uwzględniać typowe dla danego systemu automatyki czy maszyny produkcyjnej ograniczenia dotyczące ustalonego następstwa wykonywanych w procesie wytwórczym czynności. Są to

nych zasobach. Problemem jest też kwestia wyboru wariantu procesu w przypadku procesów wielowariantowych lub też wybór zasobu w przypadku systemów charakteryzujących się redundancją zasobów. Technologia lokalnego, rozproszonego sterowania odznacza się bardzo dobrze ustrukturyzowaną architekturą. Prosta jest też wymiana danych i testowanie poszczególnych modułów. Ze względu na prostą topologię można bez problemów stosować np. standardowe systemy fieldbus. Jednak komunikacja między modułami, z uwzględnieniem sterownika nadrzędnego, a także synchronizacja sterowników podczas procedury rozruchu/zatrzymania linii, jest już stosunkowo skomplikowana.

Systemy scentralizowane W wypadku bardziej złożonych systemów, urządzeń czy linii produkcyjnych, znacznie lepszą funkcjonalnością i elastycznością cechują się systemy scentralizowane. Podstawową zaletą technologii sterowania

= % . %#:+

DZIĘKI ZASTOSOWANIU SCENTRALIZOWANEGO SYSTEMU ZDALNEGO MONITORINGU MOŻNA PRECYZYJNIE DIAGNOZOWAĆ MIEJSCA WYSTĄPIENIA AWARII I SKRÓCIĆ CZAS OBSŁUGI ORAZ EWENTUALNYCH NAPRAW. tak zwane ograniczenia kolejnościowe związane z faktem, iż dany zasób może wykonywać jednocześnie najczęściej tylko jedną czynność. Należy również uwzględnić ograniczenia decyzyjne, aby podejmowane przez system automatyki decyzje nie doprowadziły do powstania blokady, a więc zablokowania kolejnych czynności. W systemach DCS, podstawowym problemem przy podejmowaniu zautomatyzowanych decyzji jest problem wyboru kolejności i momentu rozpoczęcia realizacji poszczególnych czynności na przyporządkowa11/2021

scentralizowanego jest „zebranie” w jednym punkcie procedur diagnozy, rozruchu, konserwacji, kolejności wykonywania operacji oraz algorytmów zapobiegania blokadom związanym z kolejnością czynności, jak i dostępem do zasobów – np. podzespołów czy narzędzi. Łatwiejsza jest także procedura rozruchu lub zatrzymania linii lub jej fragmentu oraz łatwe zarządzanie operatorskie za pomocą jednego programu SCADA. W modelu scentralizowanym wykorzystywane są najczęściej komputery przemysłowe sterujące całą linią

lub kontrolery PLC odpowiedzialne za sterowanie systemem w obrębie jednego lub kilku modułów. Dzięki zastosowaniu sterowników samodzielnie realizujących obliczenia związane z przebiegiem procesu, np. pozycjonowaniem, urządzenia sterujące elementami wykonawczymi nie muszą niczego same liczyć – są stale sterowane zdalnie. W takim układzie reagowanie zsynchronizowanych napędów następuje bardzo szybko, co eliminuje potrzebę stosowania kłopotliwego sprzęgania napędów, co upraszcza konstrukcję systemu wykonawczego. Co więcej, im lepsze są parametry komputera, tym bardziej złożone zadania może on realizować. Standardowy komputer przemysłowy może obecnie z łatwością sterować pozycjonowaniem nawet w kilkuset osiach. Jak widać, pod względem funkcjonalnym współczesne scentralizowane systemy automatyki przemysłowej oraz systemy rozproszone są do siebie zbliżone. Pracą systemu, bądź jego części steruje sterownik PLC lub innego rodzaju urządzenie sterujące. To właśnie ten moduł podejmuje decyzje sterujące czyli fizycznie kieruje urządzeniami, np. silnikiem, na podstawie zebranych danych o stanie maszyny bądź obiektu. Jak już wspomniano, informacje te pochodzą z podłą-

1 . .'

. $ . '

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY PRODUCENT LUB DYSTRYBUTOR

ASKOM

ASTOR

COPA-DATA

System SCADA

Asix.Evo 11

AVEVA InTouch HMI 2020 (dawniej Wonderware)

zenon 7.10

Udostępnianie danych procesowych

Tak

Bieżące dane procesowe

Automation, OPC DA 2.0, OPC UA, Serwer .NET, DDE

OPC UA, OPC DA, SQL, SOAP, HTTP/S, .NET

Archiwalne dane procesowe

Automation, OLE DB, SQL, Serwer . NET, Web Service

Alarmy historyczne

SQL

OPC UA, OPC DA, SQL, SOAP, HTTP/S, .NET OPC UA, OPC DA, SQL, SOAP, HTTP/S, .NET

SQL, OPC-DA Client and server, OPC-XML DA client, OPC UA, ActiveX, XML SQL, OPC-DA Client and server, OPC-XML DA client, OPC UA SQL, OPC-DA Client and server, OPC-XML DA client, OPC UA

Wykresy

Tak

Analiza danych procesowych

Tak

Archiwizacja danych

Tak

Raportowanie

Tak

Obsługa skryptów

Tak

Monitoring i sterowanie z poziomu urządzeń mobilnych

Tak

Wersja/Klient przeglądarkowa

Tak

Interfejs OPC UA

Tak

Baza danych SQL

Tak

Kontrola uprawnień użytkowników

Tak

Zależna od liczby zmiennych I/O

brak danych

Windows 8.1/10/11 lub Windows Server 2012/2016/2019/2022

Windows 7/8/10/11 lub Windows Server 2012/2016/2019/2022

Licencjonowanie

Wymagania dotyczące OS

Podstawowe licencjonowanie produktu bazuje na liczbie używanych zmiennych procesowych oraz roli pełnionej przez stanowisko Windows 7/8/10/11 lub Windows Server 2012/2016/2019/2022 + Microsoft .NET Framework 4.72

Praca w chmurze

brak danych

Tak

brak danych

Certyfikowane mechanizmy cyberbezpieczenstwa

IEC 62443-3-3 poziom 2

FDA 21 CFR Part 11

brak danych

Wersje językowe

PL, EN

EN, DE, FR, JP, CN

PL, EN

G ! . %" ( H . '

czonych do jego wejść czujników, np. temperatury oraz różnego typu przetworników, które są najczęściej sprzężone z elementami wykonawczych maszyny lub instalacji automatyki przemysłowej. Urządzenie sterujące na podstawie wszystkich otrzymanych danych automatycznie realizuje zaprogramowane wcześniej czynności związane z procesami sterowania i regulacji, reagując tym samym w czasie rzeczywistym, na wszelkiego typu zdarzenia związane z wykonywaną pracą. 54

W tym miejscu warto wspomnieć, że identyczny schemat działania występuje również w przypadku sterowania i monitoringu obiektów rozproszonych – np. elektrowni wiatrowych, przy czym sterowanie jest tu rozdzielone między moduły sterowania obiektowego i system centralny, który odpowiedzialny jest za nadzór i sterowanie całością rozproszonej infrastruktury. Jak już wspomniano, nie jest tu istotne, z jakim obiektem, urządzeniem, czy linią mamy do czynienia. Wszystko bowiem jest

opisane za pomocą funkcjonalnych modułów, gdzie elementy podrzędne we własnym zakresie dokonują regulacji i reagują na polecenia elementu nadrzędnego, który nadzoruje pracę kilku obiektów podrzędnych, sam wysyłając informacje i odbierając polecenia z modułu sterującego znajdującego się ewentualnie „nad nim”. W ten sposób tworzony jest hierarchiczny łańcuch urządzeń sterowania pozwalający sprawować kontrolę nad infrastrukturą rozproszoną – niezależnie czy jest to typowy AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

MIKROB S.A.

SIEMENS

WOBIT

SCADA PRO-2000

SIMATIC WinCC V7

SCADA PcVue 12

Tak

TCP/IP, DDE/NetDDE i OLE

WinCC/IndustrialDataBridge, OPC UA, OPC DA 2.0, OPC XML, SQL, OLE-DB, SOAP, HTTP/S, .NET

OPC-DA Client and server, OPC-XML DA client, OPC UA

TCP/IP, DDE/NetDDE i OLE TCP/IP, DDE/NetDDE i OLE Tak

Tak

brak danych

Tak

brak danych

Tak

brak danych

Tak

Zależna od liczby stacji operatorskich

W zależności od liczby użytkowników i liczby stanowisk

Zależna od liczby stacji operatorskich

Windows 7/8/10/11 lub Windows Server 2012/2016/2019/2022

brak danych

Tak

brak danych

FDA 21 CFR Part 11 & EU 178/2002

FDA 21 CFR Part 11

EN, DE, FR. CN, RU, PL i inne

EN, DE, FR

monitoringu i zdalnej kontroli, co jest zgodne z ideą Przemysłu 4.0, a szczególności w zakresie wywodzącej się z niego tzw. koncepcji Smart Maintenance, rozumianej jako zwiększenie autonomiczności obiektów, mocniejszą integrację urządzeń oraz, co najważniejsze, znaczącemu usprawnieniu zarządzania utrzymaniem ruchu i serwisowania. Jak wspomniano, podstawowym celem przyświecającym powstaniu systemów zdalnego sterowania i monitoringu jest obniżenie kosztów pro-

G !3 7 ' P !' .

. . %" ( . $ 9 $

P . 9 .

P GGG

system scentralizowany czy bliżej mu do infrastruktury DCS.

Industry 4.0 i Smart Maintenece

= R

WinCC/IndustrialDataBridge, OPC UA, OPC DA 2.0, OPC XML, SQL, OLE-DB, SOAP, HTTP/S, .NET WinCC/IndustrialDataBridge, OPC UA, OPC DA 2.0, OPC XML, SQL, OLE-DB, SOAP, HTTP/S, .NET

Bez względu na to, czy mamy do czynienie ze zdalnym monitoringiem systemu rozproszonego czy scentralizowanego, istotne stają się kwestie zdalnej transmisji danych pomiarowych i sterujących. Takie podejście do problemu sterowania pozwala bowiem połączyć rozproszone obiekty w jeden spójny system centralnego 11/2021

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY PRODUCENT LUB DYSTRYBUTOR

B&R

ELMARK AUTOMATYKA

PANELE-HMI

Model panelu

Automation Panel 5AP5130.185C

Advantech WOP-212K

Delta Electronics DOP-112MX

Przekątna ekranu

18,5"

12" XGA

12"

Rozdzielczość ekranu

FHD, 1920 × 1080

1024 × 768

Typ ekranu

TFT color, wielodotykowy

LCD z ekranem dotykowym

TFT LCD

System operacyjny

HMI RTOS

Wbudowany procesor

brak danych

ARM9 300 MHz

Cortex-A8 do 1 GHz

Pamięć RAM

1 GB

64 MB SDRAM

brak danych

Pamięć Flash/pamięć masowa

brak danych

128 MB

brak danych

Interfejsy komunikacyjne

2 × USB 2.0, USB In 2.0 Type-B, COM RS-232, DVI, RJ45*

COM1 RS-232 (DB9 żeński), COM2 RS-422/485, COM3 RS-485, Ethernet 10/100-BaseT, USB Client, USB Host

2 × COM obsługa RS-232/RS-422/RS485, USB Host, czytnik kart SD, 2 × Ethernet, Audio out

Zgodność z IP

IP65

IP66

IP65

G ! 3 7 ' .=

f Q 9 . '

dukcji i eksploatacji. Pozwalają one również zautomatyzować procesy technologiczne i usprawniają dostęp do danych o stanie procesu, niezależnie od tego, jak bardzo jest on rozproszony i w ilu obiektach i miejscach realizowany. W rezultacie skraca się również czas reakcji nadzoru na stany awaryjne. Tradycyjne metody nadzoru w wyjątkowo rozproszonych obiektach infrastruktury, na przykład w energetyce czy w branży wodno-kanalizacyjnej obejmują objazd obiektów przez służby techniczne w celach kontrolnych i pomiarowych. Nie jest to efektywne działanie i może powodować problemy w lokalizowaniu miejsc wystąpienia awarii. Dzięki zastosowaniu scentralizowanego systemu zdalnego monitoringu można precyzyjnie diagnozować miejsca wystąpienia awarii i skrócić czas obsługi oraz ewentualnych napraw. Ponadto dostęp do bieżących i historycznych danych pomaga w przewidywaniu awarii, śledzeniu poprawności procesu i pozwala też na precyzyjne planowanie zmian. Włączenie zautomatyzowanego systemu monitoringu i sterowania w infrastrukturę IT przedsiębiorstwa 56

pozwala też wyposażyć kadrę kierowniczą w narzędzia wspomagające procesy decyzyjne związane z bieżącą działalnością firmy. Odpowiednie oprogramowanie może bowiem pomóc w analizach techniczno-ekonomicznych, na podstawie których można podejmować decyzje dotyczące produkcji, zamówień, a także, w połączeniu z mechanizmami sprzedaży ocenić zadowolenie klienta. Co więcej, zautomatyzowany system sterowania i monitoringu linii, maszyn i obiektów technologicznych można w dowolnym momencie elastycznie dopasować do aktualnie stawianych wymagań. Łatwość integracji z powszechnie dostępnymi systemami sterowania oraz otwartość na wymianę danych z innymi systemami automatyki stosowanymi w przemyśle, pozwala na zbudowanie jednego, spójnego rozwiązania nadzorującego działanie przedsiębiorstwa, dostarczającego w dowolnej chwili zawsze wiarygodnych i aktualnych informacji.

Trzy warstwy Strukturę zautomatyzowanego systemu monitoringu i zdalnego stero-

wania najczęściej przedstawia się w oparciu o trzy warstwy funkcjonalne – warstwę aplikacyjną, warstwę sterowania i warstwę komunikacji. Warstwa aplikacyjna budowana jest w oparciu o sprzęt komputerowy lub panele operatorskie HMI z oprogramowaniem odpowiedzialnym za gromadzenie, wizualizację i przetwarzanie spływających w czasie rzeczywistym z rozproszonego systemu danych. Dodatkową funkcją jest archiwizowanie zebranych informacji. Najczęściej wykorzystuje się tu oprogramowanie klasy SCADA (Supervisory Control And Data Acquisition) oraz wspomniane panele operatorskie HMI (Human Machine Interface) wspomagane przez moduły raportowania i analizy danych. Dodatkowo wykorzystywane są tu programowe interfejsy pozwalające na płynną integrację z systemami ERP przedsiębiorstwa, a także narzędziami klasy Business Inteligence. Przyjmuje się, że dobrze zaprojektowana i wdrożona warstwa aplikacyjna pozwala korzystać z jednej wspólnej bazy danych dla wszystkich serwerów i rozproszonych stacji monitoringu oraz z jednej bazy użytkowAUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

PHOENIX CONTACT

SABUR

Visu+

WebPanel ESA Esaware EW115 BD

od 5,7” do 15"*

15,6"

od 640 × 480 do 1280 × 1024*

1366 × 768

LCD z ekranem dotykowym

LCD TFT z podświetleniem LED

Windows Embedded Compact 7, VISU+ RT, serwer AX OPC

Android lub Linux/ zgodność z CODESYS Web Visu

ARM Cortex A8, 800 MHz

ARM Cortex A9 Quad-Core

512 MB

2 GB DDR3L

1 GB Flash

8 GB

2 × USB, 1 × Ethernet 10/100 Mb/s

Ethernet 1 GB, Ethernet 100 MB, port szeregowy RS-232/485, 2 × USB 2.0, slot na kartę pamięci SDHC

IP64–IP66*

IP66

ników. Zwykle stosuje się tu bazy korzystające z rozwiązań klasy SQL. Dzięki jednej scentralizowanej bazie możliwe jest też modyfikowanie działania i zarządzanie aplikacją z poziomu oprogramowaniem SCADA z jednego centralnego punktu czyli pokoju lub centrali operatorskiej. Jedna baza daje też możliwość grupowania zmiennych, skryptów, konfiguracji alarmów, zdarzeń i logowania historycznego związanych z konkretnymi fizycznymi urządzeniami, a także możliwość wielokrotnego wykorzystania przygotowanych szablonów sterowania przez ich proste powielanie i ewentualne modyfikowanie. Łatwiej też zabezpieczyć kluczowe elementy systemu przed problemami z dostępnością i awariami. Wystarczy zastosować w infrastrukturze IT odpowiednio dobrane mechanizmy redundancji serwerów i stacji operatorskich oraz backup danych.

= %#:+

Komunikacja i sterowanie Obecnie trzon warstwy komunikacyjnej stanowi przemysłowy, przewodowy Ethernet oraz wszędzie, gdzie to niezbędne, bezprzewodowa transmisja danych. Ta ostatnia przydaje 11/2021

się zwłaszcza tam, gdzie mamy do czynienia z rozproszonymi obiektami, gdzie trudno doprowadzić okablowanie. Jeśli chodzi o rozwiązania bezprzewodowe, najczęściej stosuje się radiomodemy (systemy wodno-kanalizacyjne, energetyka, kopalnie odkrywkowe), modemy LTE, a w obrębie hal produkcyjnych rozwiązania bazujące na komunikacji Wi-Fi, coraz częściej działające w paśmie 5 GHz, w tym zgodne z najnowszym standardem Wi-Fi 6E. Uzupełnieniem systemu są oczywiście switche i routery przemysłowe, a także różnego rodzaju konwertery komunikacyjne. Dobierając system transmisji warto zwrócić uwagę na [1]: • możliwość przesyłania danych online bez ograniczeń przy zachowaniu stałych opłat transmisyjnych (niezależnie od ilości przesyłanych danych i liczby obiektów); • możliwość łatwego dodawania kolejnych obiektów, najlepiej za pomocą graficznego edytora do projektowania tras komunikacyjnych; • możliwość serwisowania infrastruktury sieciowej w dowolnie zaplanowanym momencie;

• możliwość zabezpieczenia przed zakłóceniami z innych sieci; • możliwość zabezpieczenia przed przerwami w dostępności sieci; • możliwość zarządzania siecią i prowadzenia diagnostyki wszystkich urządzeń transmisyjnych w sposób zdalny; • możliwość prowadzenia redundantnej transmisji danych (ważne dla infrastruktury krytycznej). Warstwa sterowania, to przede wszystkim sterowniki PLC, układy wejść/wyjść, panele operatorskie, a także przemienniki częstotliwości. Elementy te odpowiadają za wydajną pracę linii technologicznych, maszyn czy gniazd produkcyjnych. Urządzenia te odpowiadają też za zbieranie za pomocą podłączonych do nich czujników informacji i gromadzenie kluczowych dla procesu sterowania i produkcji danych. Dobierając system sterowania należy zwrócić uwagę na funkcje i parametry, np. dla sterowników PLC mogą to być [1]: • możliwość wymiany danych w najbardziej popularnych sieciach, np. Modbus RTU/Modbus TCP, Profibus/Profinet; • możliwość łatwego rozbudowania o dodatkowe moduły sygnałowe dyskretne i analgowe oraz o moduły specjalistyczne i komunikacyjne; • możliwość szybkiego sterowania sygnałami dyskretnymi i analogowymi; • możliwość programowania sterownika i wymiany modułów na ruchu; • możliwość budowania programów sterujących w wielu językach, np.: LD, ST, FBD, C;

' .'

%" ( $ . '

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

• możliwość obsługi zaawansowanych funkcji w programie sterującym (funkcje matematyczne, regulacja PID, przerwania sprzętowe itd.); • możliwość prowadzenia lokalnej diagnostyki w oparciu o zestaw diod LED; • możliwość pracy w układzie redundancji (ważne dla infrastruktury krytycznej). Decydując się na budowę systemu zdalnego monitoringu i sterowania należy przede wszystkim zwrócić uwagę na możliwość współpracy nowego systemu z istniejącą infrastrukturą – chyba, że projektujemy proces technologiczny zupełnie od podstaw (nowa fabryka), co daje znacznie lepsze możliwości dobrania wszystkich jego elementów do obecnych oraz przyszłych potrzeb. Należy też opracować podstawowe założenia systemu i pod ich kątem poszukać dostawców sprzętu i rozwiązań programowych. Dopiero w tym momencie można zbudować koncepcję techniczną, która spełni założone cele i zmieści się w planowanych kosztach wdrożenia. Przejdźmy teraz do analizy kluczowych elementów systemu sterowania i monitoringu, czyli paneli operatorskich HMI i systemów SCADA.

Obecnie panel operatorski ma postać wyświetlacza LCD z dotykowym ekranem, na którym oprogramowanie do wizualizacji prezentuje w czytelnej formie parametry pracy maszyny lub linii produkcyjnej. Współczesne panele HMI ułatwiają nie tylko integrację wszystkich urządzeń pracujących w instalacji lub maszynie w jeden spójny system, ale oferują również zaawansowane funkcje, związane z logowaniem danych i zdarzeń, wizualizacją, ciągłym monitoringiem kluczowych parametrów, alarmowaniem, obsługą skryptów, receptur i systemów zabezpieczeń raportowanie, generowanie trendów, rejestracja danych do systemów MES czy komunikacja z innymi urządzeniami. Oczywiście, możliwe jest także podłączenie do nich różnych innych urządzeń systemu automatyki, w tym sterowników PLC, dlatego dla małych aplikacji o ograniczonych wymaganiach lub w przypadku sterowania pojedynczą maszyną, w tym obrabiarką numeryczną, panel HMI jest wystarczającym rozwiązaniem. Panele HMI montowane są zazwyczaj bezpośrednio w maszynie lub

słowej bądź z maszyny. W przypadku bardziej zaawansowanych aplikacji korzysta się z systemów SCADA.

Systemy SCADA

Podstawowym zadaniem systemu jest nadzór nad procesem i pozyskiwanie związanych z nim danych. Innymi słowy systemy SCADA samodzielne realizują postawione im zadania związane z szeroko rozumianymi procesami przemysłowego sterowania – oczywiście z udziałem człowieka, który nadzoruje całokształt funkcjonowania procesu technologicznego lub produkcyjnego. W tym miejscu warto podkreślić, że systemy SCADA stosowane są głównie w różnego typu instalacjach procesowych lub technologicznych, które są fizycznie rozproszone na znacznym obszarze. Dobrze sprawdzają się też w przemyśle farmaceutycznym, petrochemicznym i chemicznym, w tym przy produkcji nawozów sztucznych, w których trzeba sterować wyjątkowo złożonymi etapami technologiczno-procesowymi związanymi z syntezą chemiczną. Podkreślmy, że każde z urządzeń wchodzących w skład infrastruktury technologiczno-procesowej jest z reguły sterowane lokalnie, za pomocą systemu automatyki, najczęściej bazującego na sterowniku PLC i podłączonych do niego Panel operatorski elementów wykonawczych HMI i pomiarowych. Brak tu naPanel operatorski, czyli panel HMI to urządzenie, które tomiast nadzoru nad całopozwala sprawować kontrością infrastruktury i taką role lę nad innymi urządzeniami odgrywa tu właśnie system systemu realizującymi swoje SCADA – realizuje on nadzór zadania związane z procenad całością infrastruktury sem wykonawczym, techno- ' .' %" ( i zachodzących w niej prologicznym lub produkcyjnym $ . ' cesów. i umożliwia prezentację daDzięki temu, w sytuacjach, nych i zadawanie parametrów pracy. przy obiekcie automatyki przemysłoktóre tego wymagają, z poziomu stacji Do głównych funkcji panelu opeoperatorskich sytemu SCADA można wej i służą do sterowania, zadawania ratorskiego należy pośredniczenie parametrów, a także do informowania oddziaływać nie tylko na parametry w komunikacji człowieka z maszyną, operatorów o bieżącym stanie maszysterowania lokalnych systemów austąd nazwa HMI, a więc właśnie wspony lub systemu automatyki. Oczywitomatyki, ale również podejmować mniane odbieranie i przekazywane syście mogą to być systemy rozproszonadrzędne decyzje wpływające na gnałów, zbieranie aktualnych danych ne, niemniej rola paneli operatorskich działanie całej linii technologicznej – kończy się na lokalnym sterowaniu np. możemy podjąć decyzję o odciępomiarowych z kontrolowanych procesów i ich wizualizacja, sterowanie i wyświetlaniu informacji zbieranych ciu stacji transformatorów, co wpłynie tymi procesami oraz alarmowanie. w pobliżu obiektu automatyki przemyna całą sieć energetyczną.

AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Zadania

= %#:+

Jednym z głównych zadań systemów SCADA jest wizualizacja danych procesowych, które muszą być przedstawiane w czytelnej, przejrzystej oraz przyjaznej dla człowieka formie. W tym punkcie system SCADA przypomina w swojej formie działania interfejsy HMI, ale w wypadku SCADA zakres graficznej formy obrazowania obejmuje znacznie szerszy zestaw rozproszonych urządzeń, a nie tylko ograniczony jest do lokalnego systemu automatyki czy pojedynczej maszyny. Co więcej, w systemach SCADA graficzna reprezentacja danych musi być intuicyjna i jednoznaczna, a dostarczane użytkownikowi informacje muszą być w prostej, analitycznej formie. Dzięki temu możliwa jest szybka reakcja pracowników obsługi na zmieniającą się dynamicznie sytuację procesową. Kolejnym zadaniem systemów SCADA, które notabene jest bardzo rzadko realizowane przez panele HMI, to tworzenie okresowych raportów, zawierających zestawienie odpowiednich danych procesowych. Raporty takie są tworzone co ściśle określony czas, który może być indywidualnie ustalany w zależności od charakteru monitorowanego procesu. Systemy SCADA pozwalają nie tylko na pełną wizualizację bieżących procesów, ale również mogą korzystać z danych archiwalnych i porównywać je ze stanem aktualnym, co pomaga m.in. w przewidywaniu awarii. Oprogramowanie SCADA musi być też na tyle elastyczne i skalowalne, nie tylko pod względem możliwości podłączania do niego kolejnych elementów systemu automatyki, ale przede wszystkim prezentacji przekazywanych informacji, co w praktyce oznacza, że system SCADA musi mieć możliwość prezentowania tych samych danych na różne sposoby, a także możliwość definiowania własnych skryptów użytkownika związanych z prezentacją wykresów z danymi.

Bezpieczeństwo i ciągłość produkcji Kolejnym aspektem wykorzystania systemów SCADA są kwestie za11/2021

pewnienia bezpieczeństwa i ciągłości produkcji. To dlatego jest tak ważne generowanie informacji o stanach alarmowych i awaryjnych. Przydatny może się tu okazać moduł analityczny, który pozwala użytkownikom podejmować prawidłowe decyzje w sytuacjach wyjątkowych i krytycznych. Oczywiście, z pomocą przychodzą tu również zgromadzone dane historyczne. Na ich podstawie można bowiem podejmować decyzje, kierując się rozwiązaniami problemów, które pojawiały się już w przeszłości. Archiwizacja danych, niosących informacje o przebiegu procesu technologicznego umożliwia zatem długoterminową analizę pracy obiektu. Historyczne dane są również cennym źródłem wiedzy w przypadku wystąpienia sytuacji awaryjnych. W wypadku awarii lub przekroczenia parametrów krytycznych monitorowanego procesu wszczęty alarm musi być przede wszystkim skuteczny. Musi on zwrócić uwagę operatora na kryzysową sytuację i wymusić jego reakcję. Wystąpieniu alarmu towarzyszy zawsze sygnał graficzny, taki jak migający monitor, wyskakujące okienko z powiadomieniem alarmowym oraz sygnał dźwiękowy. Dodatkowo system wysyła alarmowe e-maile i SMS-y do odpowiedzialnych za działanie systemu osób. Co ważne, zamknięcie okna lub komunikatu alarmu wymaga potwierdzenia. Można więc przyjąć, że użytkownik został poinformowany o wszczętym alarmie. Z punktu widzenia bezpieczeństwa danych, istotnym elementem systemu SCADA musi być zaawansowana ochrona dostępu, która pozwala na przypisanie użytkownikom indywidualnych uprawnień. Systemy SCADA charakteryzują się również zaawansowanymi możliwościami sieciowymi oraz funkcją pozwalającą na

1 .

. $ . '

przeprowadzenie zdalnej konfiguracji przez Internet. Dzięki temu operator może zmienić parametry pracy systemu bez konieczności przerywania jego pracy i zatrzymywania produkcji, nawet w środku nocy z domu.

Otwarta architektura Założenia Przemysłu 4.0 wymagają też elastycznej, otwartej architektury wdrażanych systemów przemysłowych. Taką otwartością cechują się też praktycznie wszystkie dostępne na rynku systemy SCADA, które utożsamiane są bardziej z infrastrukturą informatyczną przedsiębiorstwa a nie z systemami automatyki przemysłowej. System SCADA pełni funkcję nadrzędną w stosunku do urządzeń sterujących automatyki przemysłowej, dzięki czemu łatwo do niego podłączyć kolejne elementy rozproszonej architektury. Nie ma też problemu z przekonfigurowaniem działającego w firmie rozwiązania. Zazwyczaj bezpośrednio do systemu SCADA podłączane są sterowniki PLC, a te z kolei są połączone z urządzeniami wykonawczymi, np. napędami i zaworami czy urządzeniami pomiarowymi. Dzięki takiemu modułowemu, a jednocześnie hierarchicznemu podejściu nie ma najmniejszych problemów z przekonfigurowaniem systemu i dostosowaniem go do zmieniających się potrzeb. Z drugiej strony, dzięki odpowiednim interfejsom programowym, system SCADA bez problemu może współpracować 59

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

z dowolnym elementem infrastruktury programowej przedsiębiorstwa, w tym systemami ERP czy CRM. Cechą charakterystyczną systemu SCADA jest to, że układy regulacji występujące w danym procesie technologicznym mogą działać niezależnie od niego. System SCADA stanowi tu wyłącznie warstwę nadrzędną, która realizuje swoje podstawowe zadania w procesie sterowania kontrolując pracę sterowników. Otwartość i uniwersalność tych systemów związana z możliwością pracy w sieci, w tym w sieci przemysłowego Ethernetu, lub na poziomie Przemysłowego Internetu Rzeczy i współpracy z elementami Przemysłu 4.0. Co ważne, systemy SCADA bez problemu mogą współpracować z inteligentnymi urządzeniami automatyki takimi jak sterowniki PLC, regulatory, rejestratory, czujniki, elementy wykonawcze, przetworniki, które pochodzą od najróżniejszych producentów. Dodatkowo pod system SCADA podłączyć można system automatyki budynkowej, dzięki czemu SCADA może zagwarantować odpowiednie warunki środowiskowe (m.in. sterowanie klimatyzacją, oświetleniem, ogrzewaniem), które niezbędne są do zapewnienia komfortowej pracy ludzi, a jednocześnie spełnione będą wymaganie ( jeśli są określone i konieczne) do prowadzenia procesu technologicznego. W mniej skomplikowanych procesach system SCADA może pracować na specjalizowanym komputerze przemysłowym. Większa aplikacja, na przykład sterująca pracą rafinerii wymaga znacznie większej infrastruktury od strony systemów IT, łącznie z wieloma serwerami, środowiskiem chmurowym i systemami storage’owymi. Jak widać jest to bardzo elastyczne rozwiązanie.

Licencje Warto pamiętać, że używanie gotowego oprogramowania SCADA, nawet jeśli sami je konfigurujemy i wdrażamy, wiąże się zazwyczaj z zakupem licencji, które nierzadko muszą być cyklicznie odnawiane. Wiele tradycyj60

nych systemów w ramach standardowych licencji ma ograniczoną ilość danych, które serwer może wymieniać ze sterownikami. Ten wolumen można oczywiście zwiększyć, płacąc za droższą licencję. Dodatkowo wizualizacja na większej liczbie stacji roboczych, czy urządzeniach mobilnych, wymaga wykupienia kolejnych licencji stanowiskowych, co też trzeba brać pod uwagę planując wdrożenie systemu SCADA. Istotnym elementem otwartego i uniwersalnego systemu SCADA, a także ważnym z punktu widzenia licencji, jest możliwość instalacji aplikacji zarządzających na platformach wieloserwerowych, w tym w środowisku zwirtualizowanym oraz w skalowalnym środowisku chmurowym. Często w skomplikowanych środowiskach technologiczno-produkcyjnych może się bowiem okazać, że komputer, na którym zainstalowana jest centralna aplikacja systemu SCADA jest tak obciążony, że nie jest w stanie poprawnie pracować w czasie rzeczywistym. Dlatego warto skorzystać z platformy przystosowanej do pracy w środowisku wieloserwerowym, w tym zwirtualizowanym, lub wersji przystosowanej do pracy w chmurze, najlepiej hybrydowej. Co ważne, platformy chmurowe pozwalają również zdecentralizować system SCADA, co zwiększa bezpieczeństwo produkcji, a w razie większego obciążenia, przeskalować środowisko, tworząc nowe wirtualne serwery lub dodając „w locie” brakujące zasoby. Jak widać, przeniesienie aplikacji do środowiska chmurowego daje niemal stuprocentowe bezpieczeństwo związane z działanie centralnego elementu systemu SCADA. Istotnym elementem każdego systemu SCADA jest zbieranie danych i sposób komunikacji z elementami nadzorującymi pracę poszczególnych elementów systemu automatyki, czyli w praktyce ze sterownikami PLC, które już bezpośrednio odpowiadają za realizację procesów automatyzacji produkcji czy sterowanie maszyną. Dlatego należy tu unikać oprogramowania SCADA, które ma bardzo

ograniczone możliwości komunikacyjne ze sterownikami PLC pochodzącymi od różnych producentów. Koniecznie należy sprawdzić, jakie sterowniki PLC i jakich producentów będziemy stosować i czy wybrany system SCADA ma wbudowane drivery komunikacyjne do tych wszystkich typów sterowników, z których będą odczytywane informacje.

Zamiast zakończenia Jak widać systemy SCADA pozwalają osiągnąć wzrost skuteczności działania firmy, nie tylko za sprawą integracji rozproszonego sterowania i scaleniu go w jeden spójny, elastyczny i otwarty system automatyki, ale również dzięki połączeniu procesów produkcyjnych z systemami analityczno-biznesowymi klasy ERP. Sam system SCADA oferuje też wyższy komfort pracy personelu odpowiedzialnego za obsługę procesów produkcyjnych, a więc mniejszą ilość popełnianych błędów. Kolejną korzyścią jest możliwość przewidywania awarii i nietypowych zdarzeń. Istotnemu skróceniu ulega również czas podejmowania decyzji oraz ich realizacji. Co więcej, systemy SCADA, a w mniejszym zakresie również panele operatorskie HMI, zdejmują z osób odpowiedzialnych za nadzór procesu technologicznego potrzebę analizowania części informacji, pozwalając na skuteczną selekcję i oddzielenie ważnych informacji od tych mniej, w danym momencie istotnych. Dzieje się tak właśnie dzięki automatyzacji przetwarzania danych oraz przyjaznej i czytelnej dla użytkowników formie prezentacji informacji. SCADA i panele operatorskie pozwalają również na lepszą kontrolę rzeczywistego stanu technicznego elementów linii technologicznej czy maszyny, przyczyniając się bezpośrednio do optymalizacji zadań związanych z utrzymaniem ruchu. ! *#: #)

Literatura: [1] Materiały firmy ASTOR. AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

Nadzór produkcji z chmurą UniCloud 7 . ' >=@

. . Q 9

9 '

' B 9 ' B H! . B . q : .

0 = 1 . ' .

ntegracja systemów produkcyjnych, magazynowych i przede wszystkim ludzi to niemałe wyzwanie. Często wymaga modyfikacji dotychczasowego sposobu funkcjonowania produkcji i intralogistyki. Wiążą się z tym koszty, jak również możliwe przestoje. Istotną kwestią jest nie tyle automatyzacja wszystkich procesów, co skomunikowanie wzajemnie wszelkich urządzeń i odpowiednie przetwarzanie otrzymywanych z nich danych (Internet Rzeczy – IoT). Koncepcja ta nie kończy się na etapie produkcji, ale zawiera w sobie całokształt czynności związanych z produktem – od dostarczenia surowca, odpowiedniego jego przetworzenia, zapakowania i odłożenia na odpowiedni regał magazynowy. Cyfryzacja procesu, przez przetworzenie i analizę ogromnej ilości danych przychodzących z urządzeń, które w nim uczestniczą, jest możliwa dzięki zastosowaniu rozwiązania w postaci chmury danych.

11/2021

UniCloud – kompleksowe rozwiązanie chmurowe Chmura UniCloud firmy Unitronics to kompletne i niewymagające programowania rozwiązanie dla producentów maszyn, integratorów oraz klientów. Pozwala na podłączenie wszystkich sterowników marki Unitronics, jak również urządzeń obsługujących protokół Modbus do sieci oraz wyświetlanie informacji, wizualizacji, tabel i alarmów na w pełni konfigurowalnych pulpitach nawigacyjnych. Umożliwi to monitorowanie całego procesu, a w efekcie znaczące usprawnienie operacji produkcyjnych i intralogistycznych. Oprócz wizualizacji pomiarów usługa pozwala analizować zebrane dane dzięki wbudowanym inteligentnym funkcjom biznesowym, które umożliwią wyliczenie KPI oraz dostarczą informacji na temat tego, czy produkcja mieści się w przyjętych normach. Dodatkowym atutem jest możliwość zdalnego dostępu do sterowników Unitronics. Nierzadko zdarzają się sytuacje awaryjne, kiedy musimy czekać na reakcję serwisu, często oddalonego o setki kilometrów od miejsca awarii. Przestoje są niepożądane w każdym przedsiębiorstwie, a dodatkowo generują nie tylko straty materialne, ale również straty w ocenie rzetelności przedsiębiorstwa. Odpowiedzią na zaistniały problem może być zdalny P R O M O C J A

dostęp realizowany przez serwer VPN, router z kartą SIM ze stałym adresem IP lub podłączenie sterownika do routera z zewnętrznym adresem IP. Z poziomu komputera możemy wykonać szybką diagnostykę usterki, wgrać nowe oprogramowanie oraz analizować dane udostępnione przez sterownik.

Bezpłatny dostęp Do końca 2022 r. dostęp zdalny, VPN, VNC, web server oraz zdalne wgrywanie programu na sterownik przez VPN są bezpłatne! Co więcej, przez trzy pierwsze miesiące użytkownik otrzymuje darmową subskrypcję, która pozwala dodatkowo zbierać dane, przetwarzać je i wizualizować na pulpitach nawigacyjnych. Po tym okresie – w zależności od liczby synchronizowanych z chmurą tagów oraz częstotliwości synchronizowania – opłata miesięczna za sterownik wynosi od 44 zł netto. W przypadku pytań lub zainteresowania tematem chmury zapraszamy do kontaktu e-mail: sterowniki@elmark.com.pl. Arkadiusz Sulenta

ELMARK AUTOMATYKA SA ' = ,' ??

= [, @?BC@D G B. F . = .=

= . = .=

PRAWO I NORMY

MACIEJ DUDEK <%G < 9 W ' G

Robotyzacja

i automatyzacja Kto i za co może ponosić odpowiedzialność przy wdrożeniach? G Q ' . !

H! Q ! .' P

' . ' P Q

' ' $ . .'

Q !H . = # Q . .'

. '. Q P .' ' . = G Q

Q $

. M 9M

! !

. . =

roces wdrożenia automatyzacji i robotyzacji w przedsiębiorstwie jest zwykle kosztowny i obarczony szeregiem ryzyk z tym związanych. Tematykę tego artykułu można sprowadzić do zagadnienia, co może pójść nie tak w procesie dostawy i wdrożenia oraz kto w takich przypadkach ponosi odpowiedzialność. Warto również zastanowić się, jak zapobiec ewentualnym niepowodzeniom lub zminimalizować ich skutki.

Analiza przedwdrożeniowa i wybór dostawcy Podjęcie decyzji o wdrożeniu automatyzacji i robotyzacji w przedsiębiorstwie wymaga przeprowadzenia szczegółowej analizy przedwdrożeniowej, w ramach której zostanie opracowany projekt procesu wdrożenia. Zamawiający powinien powołać odpowiedni zespół, który zdefiniuje potrzeby i cele projektu, jak również przedstawi rekomendacje odnośnie wyboru odpowiedniego dostawcy rozwiązań. W tym zakresie można skorzystać z wyspecjalizowanych podmiotów zajmujących się zawodowo doradztwem w zakresie wdrożeń rozwiązań z zakresu automatyki i robotyki. W ramach usług takie firmy przeprowadzą audyt i analizę potrzeb klienta oraz

przedstawią optymalne rozwiązania. Kolejnym krokiem będzie wybór technologii oraz odpowiedniego dostawcy. Odpowiedzialność za wybór właściwego dostawcy automatyki lub dostawców poszczególnych jej części lub elementów, jak również innych wykonawców zaangażowanych w proces oraz sukces całego projektu, spoczywa na zamawiającym. Dla minimalizacji szkód i ryzyk kluczowe jest przeprowadzenie właściwej analizy oraz odpowiedniego procesu wyłonienia dostawcy/dostawców. Kluczowe w tym zakresie będzie sformułowanie zapytania ofertowego, w którym w sposób jasny i jednoznaczny przedstawione będą cele i oczekiwania zamawiającego. Zapytanie powinno przede wszystkim szczegółowo opisywać przedmiot zamówienia i oczekiwania zamawiającego, a także warunki udziału w postępowaniu, wymagane dokumenty, referencje dostawcy, wymagania, jakie powinna spełniać oferta oraz sposób wyłonienia dostawcy, w tym kryteria oceny ofert. Należy podkreślić, że podmioty stające do przetargu ponoszą często znaczne nakłady na przygotowanie oferty i prowadzenie negocjacji w ramach postępowania. Polskie prawo AUTOMATYKA

PRAWO I NORMY uwzględnia ochronę interesów strony w sytuacji, gdy druga prowadzi negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów. Przepisy wskazują, że strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy (tzw. culpa in contrahendo). Prawidło-

Strony mogą w tym zakresie swobodnie uregulować w umowie odpowiednio wyłączenia lub limity odpowiedzialności dla poszczególnych zakresów szkód. Strony powinny też jednoznacznie uregulować, kto ponosi odpowiedzialność i ryzyko za dostarczenie, rozładowanie, przechowywanie i zainstalowanie towarów do chwili odbioru końcowego wdrożenia. Wydaje się, że

NIEZWYKLE ISTOTNE JEST OKREŚLENIE ZASAD I ZAKRESU ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA WSZELKIE SZKODY WYRZĄDZONE W ZWIĄZKU I W RAMACH PROWADZONEGO PROCESU WDROŻENIA AUTOMATYKI. ZAGADNIENIA TE POWINNY BYĆ JASNO I PRECYZYJNIE OKREŚLONE W UMOWIE. we przeprowadzenie procesu wyłonienia dostawcy, w tym jasne określenie kryteriów wyboru ofert, pozwoli uniknąć zarzutów o prowadzeniu negocjacji z naruszeniem dobrych obyczajów oraz odpowiedzialności względem podmiotów, które nie zostały wyłonione.

Szkody wyrządzone w związku z wdrożeniem Niezwykle istotne jest określenie zasad i zakresu odpowiedzialności za wszelkie szkody wyrządzone w związku i w ramach prowadzonego procesu wdrożenia automatyzacji. Zagadnienia te powinny być jasno i precyzyjnie określone w umowie. W pozostałym zakresie odwoływać się będziemy do zasad ogólnych prawa cywilnego w odniesieniu do odpowiedzialności za wyrządzone szkody. Nie powinno budzić wątpliwości, iż dostawca automatyki powinien ponosić odpowiedzialność za: • wszelkie szkody osobowe (na życiu i zdrowiu), • szkody na mieniu, szkody majątkowe i straty finansowe wynikające z uszkodzenia ciała lub mienia wyrządzone w związku z prowadzonymi pracami, • wady dostarczonych produktów czy wykonanych prac. 11/2021

odpowiedzialność w tym obrębie powinien ponosić dostawca. W tym zakresie można odwołać się w umowie do odpowiednich klauzul Incoterms. Warunkiem niezbędnym powinien być również obowiązek ubezpieczenia dostarczanych towarów. Minimalizację ryzyka dla obu stron może stanowić obowiązkowe ubezpieczenie OC dostawcy na kwotę odpowiadającą przynajmniej wartości wynagrodzenia.

Harmonogram i opóźnienia Opóźnienia w realizacji dostaw czy prac wdrożeniowych powodują często straty, głównie po stronie zamawiającego, zarówno w postaci tzw. strat rzeczywistych, czyli spowodowanych zatrzymaniem produkcji czy świadczenia usług w związku z wdrożeniem, jak również w postaci tzw. utraconych korzyści, czyli tych, jakie zamawiający spodziewał się osiągnąć w związku z wdrożeniem automatyzacji i robotyzacji. Odpowiedzialność za opóźnienia oraz szkody z tym związane spoczywa na dostawcy. Jedną z form uregulowania zasad odpowiedzialności jest prawo naliczania kar umownych za opóźnienie realizacji harmonogramu ustalonego przez strony. Kary umowne można skutecznie

zastrzec za opóźnienie ukończenia poszczególnych etapów prac lub całości wdrożenia. Wysokość kar umownych jest swobodną decyzją stron, należy jednak pamiętać, że zbyt wygórowane kary umowne mogą zostać obniżone przez sąd w przypadku sporu w tym zakresie. Należy zwrócić uwagę, że zastrzeżenie kar umownych z tytułu opóźnienia wyłącza możliwość dochodzenia odszkodowania za szkody wynikłe z opóźnienia prac. Aby tego uniknąć, należy w umowie wyraźnie zastrzec, że prawa naliczania kar umownych za opóźnienia nie wyłączają praw do dochodzenia odszkodowania z tego tytułu na zasadach ogólnych. Wdrożenie automatyzacji i robotyzacji jest procesem złożonym, w który zaangażowane jest nierzadko kilka podmiotów odpowiedzialnych za wybrane obszary projektu. Często rozpoczęcie prac poszczególnych wykonawców jest uzależnione od zakończenia etapu, za który odpowiedzialni są inni wykonawcy. Dlatego istotne jest racjonalne wyznaczenie terminów dla poszczególnych dostawców, a także wzajemne ich skorelowanie.

Naruszenie poufności Wdrożenie systemów automatyki i robotyki wiąże się zwykle z wzajemnym przekazywaniem przez strony szeregu informacji i danych, które stanowią informacje poufne i mogą być uznane za tajemnice przedsiębiorstwa. Informacje poufne mogą dotyczyć każdej ze stron. Zamawiający przedstawia swoje plany i założenia biznesowe, podaje dane sprzedaży czy produkcji, natomiast wykonawca ujawnia swoją technologię i know-how. Jako informacje poufne powinny być również traktowane warunki negocjacji oraz zawarta umowa o współpracy. Naruszenie zasad ochrony informacji poufnych może polegać na ich ujawnieniu, przekazaniu podmiotom nieuprawnionym lub wykorzystaniu do celów innych niż realizacja umowy. Odpowiedzialność z tego tytułu może ponieść każda ze stron – tzw. strona naruszająca. Zasady odpowiedzialności regulowane są zwykle w umowie o zachowaniu poufności, która powinna 63

PRAWO I NORMY zostać zawarta przed przekazaniem informacji, a więc już na etapie zapytania ofertowego i składania ofert. Odpowiedzialność z tytułu naruszenia informacji poufnych jest zwykle sankcjonowana karą umowną. Należy jednak pamiętać, że naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Ustawa ta reguluje zasady odpowiedzialności z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji, w tym roszczenia, jakie przysługują przedsiębiorcy. Są to przykładowo roszczenia o usunięcie skutków niedozwolonych działań czy naprawienie wyrządzonej szkody.

Ochrona danych osobowych Szacując ryzyka przed rozpoczęciem procesu wdrożenia, nie sposób dzisiaj pominąć również ryzyka potencjalnej odpowiedzialności z tytułu naruszenia ochrony danych osobowych. Zasady ochrony danych osobowych oraz odpowiedzialności z tego tytułu reguluje

MACIEJ DUDEK Specjalizuje się w zagadnieniach prawa własności intelektualnej, w szczególności o obszarze prawa autorskiego, prawa reklamy, jak również w zagadnieniach dotyczących zwalczania nieuczciwej konkurencji, praw konsumentów, ochrony dóbr osobistych oraz obszarze e-commerce. Doradza klientom przy wdrożeniach rozwiązań informatycznych, poczynając od postępowania ofertowego przy wyborze dostawcy, przez przygotowanie i negocjacje umów wdrożeniowych oraz serwisowych. Zrealizował szereg złożonych projektów w zakresie wdrożeń systemów informatycznych. Zapewnia kompleksowe doradztwo w zakresie ochrony danych osobowych, obejmujące audyt działalności w zakresie przetwarzania danych osobowych, opracowanie i wdrożenie dokumentacji, jak również reprezentowanie klientów przed Prezesem Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Prowadzi również obsługę prawną klientów w zakresie ochrony dóbr osobistych, reprezentując ich przed sądami w przypadku naruszenia dóbr osobistych osób fizycznych, jak i prawnych.

karę pieniężną, ale również odpowiedzialnością wobec osób, których dane osobowe zostały naruszone (np. zostały upublicznione lub wykradzione).

Prawa własności przemysłowej Planując wdrożenie automatyzacji i robotyzacji, należy mieć świadomość, że dostarczane rozwiązania, w szczególno-

PLANUJĄC WDROŻENIE AUTOMATYKI I ROBOTYKI, NALEŻY MIEĆ ŚWIADOMOŚĆ, ŻE DOSTARCZANE ROZWIĄZANIA, W SZCZEGÓLNOŚCI PROGRAMY KOMPUTEROWE, ALE RÓWNIEŻ PROJEKTY, DOKUMENTACJA I INNE UTWORY, PODLEGAJĄ OCHRONIE PRAWNEJ, GŁÓWNIE W RAMACH PRZEPISÓW PRAWNO-AUTORSKICH. szczegółowo ogólne Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2016/679 (RODO). Warto wskazać, że odpowiedzialność ponosi zarówno zamawiający, występujący jako administrator danych, jak i wykonawca w przypadku, gdy dane osobowe zostały mu powierzone do przetwarzania w związku z wykonaniem umowy (tzw. procesor). W przypadku naruszenia zasad ochrony danych osobowych należy się liczyć z potencjalną kontrolą organu nadzorczego – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, który może nałożyć wysoką 64

ści programy komputerowe, ale również projekty, dokumentacja i inne utwory, podlegają ochronie prawnej, głównie w ramach przepisów prawno-autorskich. Wykonawca w ramach umowy powinien upoważnić zamawiającego do korzystania ze wszystkich dóbr własności intelektualnej, opracowanych lub dostarczonych w ramach realizacji umowy. Aby uniknąć odpowiedzialności za naruszenie własności intelektualnej konieczne jest precyzyjne i optymalne dla zamawiającego określenie warunków licencji,

w szczególności w zakresie liczby użytkowników, okresu, zasad modyfikacji oprogramowania czy zasad wypowiedzenia licencji. W przypadku dostawy programów komputerowych przez podmioty trzecie, dostawca powinien zapewnić udzielenie licencji na rzecz zamawiającego w zakresie umożliwiającym korzystanie z dostarczonych rozwiązań. Aby uniknąć odpowiedzialności, zamawiający powinien zapewnić sobie również prawo korzystania z pozostałych utworów, wynalazków, wzorów przemysłowych czy użytkowych, a także całego know-how, które zostały dostarczone w ramach dostawy i montażu automatyki.

Podsumowanie Dostawa rozwiązań z zakresu automatyki i robotyki oraz ich wdrożenie obejmujące cały proces – począwszy od projektu, dostawy, montażu i instalacji, przez uruchomienie i wsparcie powdrożeniowe – obarczony jest szeregiem ryzyk połączonych z odpowiedzialnością poszczególnych stron zaangażowanych w projekt. W artykule przedstawiono wybrane zagadnienia oraz wskazano ryzyka odpowiedzialności w tych obszarach. W tak złożonym procesie nie sposób uniknąć ryzyk, dlatego zasady odpowiedzialności powinny być precyzyjne i określone w umowach z dostawcami oraz wykonawcami w sposób niebudzący wątpliwości interpretacyjnych. Maciej Dudek AUTOMATYKA

TACHOGRAFY KOLEJOWE D Pomiar i rejestracja: prędkości, przebytej drogi, pozycji geograficznej oraz sygnałów dwustanowych i analogowych z różnych urządzeń pojazdu. D Zdalny odczyt parametrów pracy pojazdu. D Łatwość dostosowania systemu do wymagań użytkownika oraz możliwość późniejszej modernizacji bez konieczności wymiany na nowy. D Panele operatorskie LCD (od 7“ do 15“) umożliwiają czytelną prezentację parametrów. D Pomiar i rejestracja prędkości z dokładnością 0,1 km/h. D Przetworniki prędkości o stopniu ochrony IP68, zakresie temperatury pracy od –40 °C do 70 °C, odporne na wstrząsy i udary. D Rejestracja danych: w dedykowanych kartach pamięci, umożliwiających nieprzerwany zapis informacji co najmniej 100 dni. D Dodatkowe moduły diagnostyczne pozwalające na szybką ocenę i diagnostykę stanu czujników pojazdu i sygnałów tachografu.

Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. 22 8740 140, 22 8740 231, 667 703 250 e-mail: tachograf@piap.lukasiewicz.gov.pl www.piap.pl

RYNEK

( $

! $

4/ E\>

_ 6 P x P ! P

' $`

9 ' 4/ E\A 6

4/ E\\ '. Q P !

9 $ ' $

Dociskacze spawalnicze do wysokowydajnych cykli produkcyjnych G 1 24 . Q

8M P 'QP $ ! ' ' . = % P

' P ' P

. $ =

G9 $ $ P

. ' H

. ! 9M

. . ! ! ' 9M P '

$ = G . ' ! Q . . '

! . ' ' . Q .

ociskacze spawalnicze serii GN 864/865/866 występują w różnych wielkościach – od najmniejszych o średnicy tłoka 20 mm, do największych, o średnicy tłoka aż 50 mm.

Budowa dociskaczy spawalniczych Misati Budowę dociskaczy spawalniczych można podzielić na dwie sekcje: pneumatyczne sterowanie i mechaniczne dociskanie. Na rysunku przedstawiono budowę dociskacza spawalniczego. Sekcja pneumatyczna obejmuje cylinder, w którym porusza się tłok oraz kanały doprowadzające powietrze. Ruch tłoka jest możliwy dzięki ciśnieniu powietrza, które jest podawane do P R O M O C J A

cylindra dwoma kanałami oznaczonymi strzałkami (powietrze jest oznaczone kolorem niebieskim). Budowę tej części można przyrównać do zasady działania siłownika dwustronnego działania. Powietrze podane według schematu wskazanego przez strzałki zamyka lub otwiera dociskacz. Ciśnienie robocze to 6 barów, co w połączeniu z niewielkimi wymiarami tłoka i cylindra pozwala na bardzo szybkie działanie całego urządzenia. Drugą częścią jest sekcja mechaniczna. Tłok połączony jest za pomocą popychacza i łożyskowanego sworznia z ruchomym ramieniem dociskowym. Ramię dociskowe może się obracać dzięki kolejnemu sworzniowi, zamontowanemu w korpusie dociskacza i wskazanego zieloną AUTOMATYKA

RYNEK

strzałką. Połączenie popychacza z ramieniem dociskowym realizuje sworzeń wyposażony w łożyska igiełkowe. Jest on widoczny na rysunku w żółtym obramowaniu. Idea działania tego mechanizmu jest oparta na sposobie połączenia

Warto wykorzystać te zalety i zamienić je na korzyści w codziennym użytkowaniu.

Przykłady wdrożeń Klient Elesa+Ganter z branży automotive wykorzystał dociskacze serii

które zaważyły nad wyborem tego elementu to kompaktowa budowa, blokada w pozycji zamkniętej nawet po zaniku ciśnienia w instalacji oraz szybkość działania. Dociskacze spawalnicze GN 864, GN 865 i GN 866, dzięki rozbudo-

0 = 1 24

R $ . ' 4/ E\>

łożyskowanego sworznia z ramieniem dociskowym, a dokładniej jego toru ruchu, czyli kinematyce. Mechanizm ten ma tzw. martwy punkt, w którym jest mechanicznie zablokowany i nie ma możliwości jego otwarcia „z zewnątrz”. Dzięki takiej konstrukcji po zablokowaniu dociskacza trzeba podać do niego ciśnienie, aby móc go otworzyć. Jest to genialne w swojej prostocie rozwiązanie, gdyż eliminuje ryzyko samoczynnego otwarcia dociskacza w przypadku spadków ciśnienia w instalacji. Możliwe jest jednocześnie generowanie bardzo wysokich sił przytrzymania, gdyż opieramy się wtedy na sztywności mechanicznych części, takich jak łożyskowany sworzeń oraz korpus dociskacza, a nie na ciśnieniu sprężonego powietrza. 11/2021

GN 865 w urządzeniu zgrzewającym. W tej branży czas gra niezwykle istotną rolę, dlatego solidność, bezobsługowość i powtarzalność działania są tutaj kluczowe. Seria GN 865 znakomicie wpisała się w te wymagania. Będąc częścią urządzenia, kilka dociskaczy pracuje w trybie ciągłym, odpowiadając za prawidłowe dociśnięcie i unieruchomienie uszczelki na elemencie, a następnie umożliwienie wyjęcia gotowego wyrobu z przyrządu. Inny klient firmy zastosował dociskacz GN 864 jako układ blokujący w przenośniku taśmowym. Został on wykorzystany jako forma automatycznej blokady przed przypadkowym złożeniem się uchylnego segmentu i zranieniem osoby, będącej w jego zasięgu. Kluczowe funkcjonalności,

wanej liście akcesoriów pozwalają na bardzo szerokie zastosowanie. Skuteczność ich pracy potwierdzają klienci Elesa+Ganter, a firma dzięki tym doświadczeniom coraz lepiej potrafi wykorzystać ich potencjał. Doradcy techniczni Elesa+Ganter służą fachową pomocą w zakresie doboru odpowiedniego rozwiązania.

ELESA+GANTER POLSKA Sp. z o.o. ' = % >? % 7 @ABA@@ = ?? CDC C@ >C . $ = \@] ][> A@@ ?? CDC C@ >E B. F B = .=

= B =

RYNEK

Automatyzacja

tokarek i frezarek CNC Zróżnicowany produkt w jednej partii *Q ! Q ! !

. ' $

H .' M

' ! '

"/" 6 . H H .

Q . .

. ' = 'Q .

! . ' = 7 P 3

'. Q P H !' ! Q ' . = G $

. $ . H $

$ !

. (" !' . . H 9

0 ' $ ! P . P H 9M=

irma BMO Automation z Holandii została założona w 2008 r. w celu opracowania bardziej efektywnego sposobu ładowania tokarek i frezarek CNC. Klienci, głównie z branży obróbki metalu i tworzyw sztucznych, mogą korzystać z modułowych rozwiązań do obróbki charakteryzujących się wysokiej jakości, łatwymi w obsłudze i elastycznymi rozwiązaniami automatyki. Współpraca z firmą Faulhaber pozwoliła na opracowanie serwochwytaka połączonego z ramieniem robota w jednostkach robotów. Jednostki te są stosowane do automatycznego ładowania i rozładowywania tokarek i frezarek CNC.

Nowe zasady gry Dzięki robotom firma BMO Automation z holenderskiego miasta Nederweert w regionie Limburg może automatyzoP R O M O C J A

wać produkcję partii o różnej wielkości – nawet pojedyncze sztuki. – W BMO efektywność określamy jako elastyczność pomnożoną przez wydajność. Dzięki korzystaniu z opracowanego przez nas serwochwytaka znacząco zwiększyliśmy elastyczność, a klienci mogą automatyzować produkcję nawet pojedynczych elementów. To przyszłość! Prosty robot lub urządzenie wykonuje to samo zadanie tysiąc razy. Wierzymy, że przyszłość będzie się opierać na automatyzacji produkcji mniejszych serii produktów w jednym procesie. Nazywamy to automatyzacją wielu partii. Możemy automatycznie wyprodukować tysiąc części podzielonych na wiele serii o niewielkich liczbach. Dzięki temu osiągamy dużą różnorodność i wysoki nakład – podkreśla Maarten van Bun, kierownik ds. marketingu w firmie BMO Automation. AUTOMATYKA

RYNEK

Marże na produkcję małych liczb elementów są generalnie wyższe niż w przypadku masowej produkcji. Jednocześnie ręczne ładowanie elementów w poszczególnych procesach wymaga większej liczby personelu i wyższych kosztów. Dlatego rozwiązanie oferujące jednocześnie duże zróżnicowanie i duże nakłady produktów, przy pracy z tokarkami i frezarkami CNC w obróbce metali i tworzyw sztucznych, to prawdziwa rewolucja. Firma BMO Automation łączy zalety automatyzacji palet z możliwością w pełni automatycznego ładowania pojedynczych elementów roboczych. W ten sposób produkcja o dużym zróżnicowaniu może z niskonakładowej zmienić się w wysokonakładową. Staje się to możliwe m.in. dzięki kontrolowanym przez serwomechanizm szczękom chwytaków, których precyzję oraz niezawodność gwarantują napędy Faulhaber. W serwochwytaku silnik Faulhaber napędza wrzeciono przekładni, która stanowi część liniowego systemu prowadzącego. Palce chwytaka, połączone z blokami prowadnic, przesuwają się do żądanej pozycji produktu, który ma zostać załadowany do maszyny CNC. Wymiary elementu mogą się zmienić po obróceniu lub frezowaniu. Serwochwytak automatycznie dostosowuje pozycję palców i nie wymaga zmiany cykli ładowania i rozładowywania. Dzięki temu nie trzeba zmieniać chwytaka. – Harco Hermans, odpowiedzialny za badania i rozwój, współpracował z firmą Faulhaber przy wcześniejszych projektach, podczas których z powodzeniem korzystał z produktów do kierowania ruchem – wyjaśnia Maarten van Bun. Odpowiedni silnik został wybrany za pomocą narzędzia Drive Selection Tool na stronie internetowej Faulhaber. Jednocześnie firma BMO Automation otrzymała wsparcie od Faulhaber m.in. w zakresie sprawdzania skryptów do komunikacji z oprogramowaniem BMO Intelligent Control. Prace trwały około roku, wliczając w to dwumiesięczną fazę testów z klientami referencyjnymi. Największym wyzwaniem było połączenie niezawodnego rozwiązania o jak najmniejszych wymiarach i jak najmniejszej masie, aby miało jak najmniejszy wpływ na nośność robota. Z myślą o tym Faulhaber oferuje kompaktowe i wydajne rozwiązanie, optymalne zarówno pod względem mechanicznym, jak i elektronicznym. 11/2021

Norymberga, 23. - 25.11.2021 Hala 4, stoisko 346

Przekładnie precyzyjne FAULHABER

Rozwiń swoje możliwości Nowa rodzina przekładni planetarnych FAULHABER GPT. Wrzuć wyższe przełożenie tam, gdzie inni zawodzą. www.faulhaber.com/GPT/en FAULHABER Polska sp. z o.o. info@faulhaber.pl

NEW

R E K L A M A

0 = 0 ' $ !

Produkcja wysokonakładowa o dużym zróżnicowaniu

WE CREATE MOTION

Wyjątkowa innowacyjność

Automatyczna przewaga

Koncentracja na automatyzacji CNC, wiele lat doświadczenia i dobry kontakt z producentami maszyn CNC pozwalają na pełną integrację automatyzacji robotów z produkcją maszyn. BMO jest liderem w zakresie automatyzacji i cyfryzacji. Dowodem na to są trzy nominacje do nagrody TechniShow. Pierwsza nominacja, z 2016 r., dotyczyła rozwiązania automatyzacji, które pozwalało na produkcję pojedynczych elementów i serii w trwającym procesie. Było to możliwe dzięki zmianie sposobu chwytania oraz modyfikacji palet i produktów. Wtedy było to rozwiązanie pionierskie. W 2018 r. BMO otrzymało nagrodę za rewolucyjne oprogramowanie Xenon dla Przemysłu 4.0, używane do gromadzenia i łączenia różnych danych z maszyn CNC w instalacji do obróbki. W 2020 r. firma była nominowana po raz trzeci z rzędu za zacisk Smart Centric E-Clamp, lecz tym razem nie otrzymała nagrody.

– Automatyzacja CNC zwiększa wydajność, skraca czas procesu i pozwala uniknąć problemów związanych z brakiem specjalistów – mówi Maarten von Bun. Przewaga automatycznych rozwiązań do obsługi robotów widoczna jest także podczas pandemii COVID-19. – Koronawirus miał znaczący wpływ na przemysł obróbki metali. Na początku klienci konserwatywnie podchodzili do inwestycji. Szybko to się zmieniło, gdy stało się jasne, że automatyzacja CNC jest rozwiązaniem nie tylko na przyszłość, ale też na teraz. Robot nie choruje, a nawet przy ograniczonej liczbie godzin pracy operator może utrzymać poziom produkcji dzięki rozwiązaniu robotyki BMO – dodaje przedstawiciel BMO Automation. Automatyczne wytwarzanie umożliwia też lokalną produkcję, co eliminuje wady zlecania tego procesu, np. zamknięte granice, ograniczenia w podróży i transporcie towarów,

dłuższe kontrole graniczne i celne oraz lokalne zamknięcia, które miały miejsce w czasie pandemii. – Podczas wdrażania automatyzacji ważne jest stworzenie precyzyjnego procesu, który gwarantuje stały wysoki poziom bezpieczeństwa. Ważna jest precyzja i – w szczególności – powtarzalność. Ponieważ wszystko odbywa się automatycznie, liczba błędów jest niewielka, a nasze rozwiązania działają automatyczne bez konieczności obecności pracownika. Dlatego niezawodny proces jest kluczowy. Produkty Faulhaber gwarantują jakość, bezpieczeństwo i spokój. Wiemy, że są dobre i ufamy im – podsumowuje Maarten van Bun. FAULHABER POLSKA Sp. z o.o. ' = 4 C \@B?@> = \[ ?CE C? AD B. F ' $ ! =

= ' $ ! = .

AUTOMATYKA

0 = 0 ' $ !

RYNEK

LABORATORIUM BADAŃ URZĄDZEŃ PRZEMYSŁOWYCH - LBUP Laboratorium Badań Urządzeń Przemysłowych LBUP realizuje usługi: 1. Badania kompatybilności elektromagnetycznej EMC D Z raportem z badań D Badania konstruktorskie i doradztwo techniczne

2. Badania środowiskowe a) w komorach klimatycznych D w zakresie temperatur od -50°C do +85°C i wilgotności 20÷95% RH b) wibracje i udary D (obiekty badań do 300 kg, badania w 3 osiach).

3. Badania bezpieczeństwa elektrycznego w zakresie norm PN-EN 61010-1; PN-EN 60950-1; PN-EN 60335-1 oraz PN-EN 60204-1

4. BADANIA TYPU 5. WZORCOWANIE przyrządów do pomiaru ciśnienia D (zakres od -0,1 MPa do 60MPa).

Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Laboratorium Pomiaru Temperatury i Wilgotności LPTW Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa mgr inż. Krzysztof Trzcinka tel. 22 87 40 347 I e-mail: piap-lptw@piap.lukasiewicz.gov.pl www.piap.pl

RYNEK

Technologia napędowa

kluczowa dla przyszłości branży produkcyjnej Wraz ze wzrostem popytu branQ !H .' M H .

' $ H P H

' ' = '

% $ N . . 9 ' Q .' P . M

9M Q $ $

= / Q

PM ' H .= = Q

. PQ '' ' ' $ ! $ $ ' $=

ziałanie systemów przemysłowych na całym świecie jest uzależnione od napędów i silników. Napęd odpowiada za odbieranie i zarządzanie energią elektryczną dostarczaną do silnika na podstawowym poziomie. Rozwiązania napędowe, sterując momentem obrotowym i prędkością, zapewniają kontrolę procesu i wydajność dla systemów, takich jak wentylatory, sprężarki, pompy i przenośniki, które są wykorzystywane w zastosowaniach przemysłowych na całym świecie. W miarę jak rozwój automatyzacji staje się coraz bardziej widoczny, rośnie zapotrzebowanie na wydajną i efektywną technologię napędową. Dzięki optymalizacji procesów przenoszenia mocy operatorzy zyskują niższe koszty operacyjne i mniejsze zużycie energii. Przy wielu systemach i opcjach dostępnych na rynku, konieczne jest określenie odpowiedniego typu sprzętu, aby zwiększyć dokładność i produktywność procesów.

Wybór odpowiedniego układu napędowego Wybierając odpowiedni do aplikacji system napędowy, inżynierowie muszą wziąć pod uwagę kluczowe zalety każdej technologii. 72

P R O M O C J A

Napędy łańcuchowe Napęd łańcuchowy składa się z różnego rodzaju kół łańcuchowych i łańcuchów rolkowych, a niektóre rozwiązania są uzupełnione o napinacze i deflektory. Jest to najmocniejszy i najtrwalszy system napędowy, a napędy łańcuchowe firmy norelem są produkowane zgodnie z normą DIN/ISO 606. Zęby są frezowane i hartowane, zapewniając dokładne dopasowanie rowka z wierzchołkiem zęba. Wybór tego rozwiązania przyniesie znaczne korzyści użytkownikom, którzy chcą wdrożyć system napędowy charakteryzujący się przenoszeniem znacznej mocy na niewielką odległość, przy niskich wymaganiach konserwacyjnych. Koła łańcuchowe są również opcjonalnie dostępne w wykonaniu ze stali nierdzewnej, co sprawia, że są powszechnie stosowane w przemyśle spożywczym.

Napędy z paskiem zębatym Systemy napędów pasowych wyposażone w pasek zębaty wraz z dwoma lub więcej kołami pasowymi mają wiele zalet. Pasy zębate mogą przenosić znaczne siły z dużym przyspieszeniem, zapewniając jednocześnie dokładne pozycjonowanie i stałą prędkość. AUTOMATYKA

RYNEK Po prawidłowym zainstalowaniu i dopasowaniu systemu, z wykorzystaniem komponentów niezbędnych do danego zastosowania, paski zębate mogą być energooszczędnym, cichym i precyzyjnym rozwiązaniem, które pozwala w razie potrzeby uzyskać wysokie wartości przyspieszenia. Dzięki temu ten system doskonale sprawdza się w takich sektorach inżynierii mechanicznej, jak motoryzacja i lotnictwo.

Koła zębate, zębatki i przekładnie stożkowe Napędy zębate również znajdują powszechne zastosowanie w inżynierii mechanicznej, umożliwiając przenoszenie dostosowanych momentów obrotowych z jednego wału na drugi, przy zachowaniu kompaktowej i prostej konstrukcji. Zmieniając poszczególne przełożenia, użytkownicy mogą dostosować moment obrotowy lub prędkość, co zapewnia większą elastyczność. Przekładnie, podobnie jak napędy łańcuchowe, nie wymagają konserwacji i mogą przenosić duże siły na krótkich dystansach, oferując bezpoślizgową, dopasowaną do kształtu konstrukcję.

Przekładnie ślimakowe i zestawy przekładni ślimakowych

Korzyści z instalacji właściwego systemu napędowego Technologia napędowa dostosowana do danej aplikacji ma wiele zalet – każdy system oferuje unikatowe możliwości dostosowane do konkretnych zastosowań. Przykładowo, podczas gdy żywotność i niskie wymagania konserwacyjne napędów łańcuchowych i zębatych stanowią pożądane rozwiązanie w branży budowy maszyn, napędy z paskiem zębatym będą lepiej sprawdzać się w zastosowaniach wymagających precyzyjnej kontroli procesu i wysokiej wydajności produkcji. Podobnie komponenty ze stali nierdzewnej będą lepszym wyborem w aplikacjach o podwyższonych wymaganiach higienicznych, takich jak przemysł medyczny lub spożywczy. Dobór właściwego systemu umożliwia inżynierom znalezienie napędu optymalnie dostosowanego do aplikacji i wspomaga wydajność produkcji. Integracja z procesem właściwego systemu pozwala producentom czerpać korzyści w postaci optymalnego przenoszenia mocy, zmniejszonego zużycia, ograniczenia konserwacji, dłuższej żywotności systemu i stałych przełożeń.

W dłuższej perspektywie precyzyjnie dostrojony system napędowy nie tylko zapewni optymalną wydajność, ale także zmniejszy zapotrzebowanie na energię potrzebną do zasilania systemu. W rezultacie pomoże to firmom obniżyć koszty operacyjne, a nawet zmniejszyć ślad węglowy, co jest ważnym czynnikiem dla producentów zobligowanych do realizacji celów środowiskowych, wyznaczonych przez rządy na całym świecie.

Integracja technologii przyszłości Oczekuje się, że w przyszłości popyt na układy napędowe będzie nadal rósł, a przy wyższych wskaźnikach produkcyjnych wymaganych od wytwórców automatyzacja procesów w nadchodzących latach okaże się kluczowa. Technologia napędowa nie jest już tylko procesem czysto mechanicznym – systemy napędowe firmy norelem można łatwo zintegrować z interfejsami cyfrowymi. Po pomyślnym wdrożeniu interfejsy te mogą dostarczyć dodatkowe informacje o wydajności, ułatwić rozwiązywanie problemów i pomóc we wdrażaniu

0 = / .

Nazwa „ślimak” odnosi się do wału z jednym lub kilkoma gwintami, który jest połączony z kołem ślimakowym (z zębami śrubowymi), tworząc przekładnię ślimakową. Oś systemu jest przesunięta o 90°, co pozwala na zamianę dużych przełożeń na małe prędkości. Tego typu systemy są naturalnie wytrzymałe dzięki temu, że ich konstrukcja jest oparta na przekładniach ślimakowych firmy norelem, które mogą pracować w trybie ciągłym przy wysokich prędkościach i z dużym momentem obrotowym. Warto jednak zauważyć,

że z uwagi na fakt, iż rozwiązanie napędowe wykorzystuje zarówno ruch toczny, jak i przesuwny, przekładnia nie jest tak wydajna, jak inne dostępne opcje.

11/2021

RYNEK niestandardowych rozwiązań poprawiających wydajność dla każdej konkretnej aplikacji. To z kolei otwiera szereg możliwości dalszego doskonalenia systemów techniki napędowej. Dzięki czujnikom wykrywającym na wczesnym etapie potencjalne usterki na linii produkcyjnej, firmy mogą uniknąć nieprzewidzianych przerw w produkcji. Mniej nieplanowanych przestojów oznacza, że zakłócenia i pojawiające się zagrożenia mogą być szybko eliminowane, bez ograniczania wydajności. Podczas gdy komponenty napędów są zbudowane tak, aby wytrzymać długotrwałe użytkowanie, automatyczne powiadomienia konserwacyjne, gwarantujące regularne przeglądy systemu, znacznie zwiększą jego żywotność. Dodatkowo, wykorzystując i przechwytując dane procesowe, producenci mogą lepiej zoptymalizować swój system, aby jeszcze bardziej poprawić wydajność. Można to osiągnąć, analizując kluczowe obszary nieefektywności i ograniczając je dzięki modyfikacji,

kontroli jakości i odpowiednich okresów konserwacji. To zwiększa możliwości układu napędowego.

Napędzając branżę w skali globalnej Technologia napędowa będzie nadal odgrywać niebatelną rolę w nadchodzących latach, a inżynierowie muszą mieć gwarancję, że systemy będą odpowiednie do zadań. Dzięki bogatemu portfolio rozwiązań napędowych firma norelem oferuje porady i wskazówki dla klientów w zakresie doboru systemów najlepiej odpowiadających ich wymaganiom. Ofertę komponentów napędowych można znaleźć w uznanym katalogu firmy norelem – The Big Green Book.

The Big Green Book The Big Green Book to zarówno katalog koncepcji firmy norelem, jak i książka referencyjna. To kompleksowy przewodnik z zakresu standardowych komponentów technicznych.

Katalog The Big Green Book łączy w sobie informacje o produktach, specyfikacje i dane techniczne. Powstał przy użyciu logicznej sekwencji numerów artykułów w oparciu o etapy produkcji i zawiera odniesienia do najlepszych praktyk oraz porady i wskazówki.

O firmie norelem Firma norelem to jeden z najważniejszych globalnych producentów i dostawców standardowych elementów maszyn. Firma dostarcza ponad 60 000 standardowych komponentów do budowy maszyn oraz wiele produktów z zakresu automatyzacji produkcji. 98 % pozycji jest dostępnych od ręki z magazynu wraz z ofertą pomocy technicznej na miejscu dla oferowanych produktów. Więcej informacji o firmie norelem można znaleźć na stronie www.norelem.pl. = .=

R E K L A M A

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

Światowy rynek robotów – rok 2020 i perspektywy Na konferencji prasowej zor H P 0 H + !

_70+` ?E 8

4' " $

Mü

. '

70+

H . Q .

. ' ' '

! . = / 70+ }G + !

?@?[ 7 '

+ ! ~ ' Q P H P

!H $ . !

. $ P $

! $ . 9 =

G ?@?@ = . . . ! DE> @@@ !

@ A ' ' ?@[] = Sylwia Batorska

biegły rok to trzeci najbardziej udany rok w historii branży robotycznej, po 2018 i 2017 r. Tendencja wzrostowa została zdominowana przez pozytywne zmiany na rynku w Chinach, kompensujące spadki na innych rynkach. Przyczynę takiego stanu rzeczy należy upatrywać w różnicach czasowych związanych z przebiegiem pandemii. – Przyjmowanie zamówień i produkcja w chińskim przemyśle wytwórczym zaczęły gwałtownie rosnąć w drugim kwartale 2020 r. Gospodarka Ameryki Północnej zaczęła odradzać się w drugiej połowie 2020 r., a Europa poszła w jej ślady nie-

11/2021

co później. – informuje Milton Guerry, prezes Międzynarodowej Federacji Robotyki.

Czynniki sprzyjające Dane IFR dotyczące instalacji według branż pokazują, że po raz pierwszy w skali globalnej, największą liczbę instalacji miały przemysł elektroniczny i elektryczny. W tych branżach nastąpił 23 % wzrost zainstalowanych jednostek z 89 000 w 2019 r. do 109 000 w 2020 r. W poprzednich latach przemysł motoryzacyjny miał największą liczbę instalacji robotów. W rzeczywistości pierwszy robot przemysłowy został zastosowany do produkcji samochodów. Jednak najnowsze dane pokazują, że w 2020 r. nastąpił 22 % spadek w tej branży do 80 000 ze 102 000 w 2019 r. Pod względem zastosowania robotów przemysłowych najważniejszą kategorią jest obsługa materiałów, a następnie spawanie, montaż, pomieszczenia sterylne, dozowanie i obróbka.

Koboty IFR śledzi również rozwój robotów współpracujących. Koboty nadal mają bardzo mały udział w rynku w porów-

naniu z tradycyjnymi robotami. Jest to 5,7 % wdrożeń wszystkich robotów w 2020 r., czyli 22 000 jednostek rozmieszczonych na całym świecie. W 2019 r. łączna liczba wdrożonych kobotów wyniosła 20 800, tym samym tempo wzrostu sprzedaży kobotów oszacowano na 6 %, czyli nieco powyżej średniej w porównaniu do wszystkich innych robotów przemysłowych, co oznacza, że udział kobotów stale rośnie. Według przedstawicieli IFR koboty są na dobrej drodze, aby stać się główną częścią oferty przemysłu robotycznego.

Azja Największym na świecie rynkiem robotów przemysłowych jest Azja, która w ub. r. wzmocniła pozycję lidera. 71 % wszystkich nowo wdrożonych robotów w 2020 r. zostało zainstalowanych właśnie na tym kontynencie (w 2019 r. – 67 %). Nowe instalacje u największego odbiorcy w regionie – Chin, wzrosły aż o 20 %, dostarczono tam 168 400 robotów. Jest to największa liczba nowych wdrożeń robotów,

Rys. 1. +

! $ ! 9

$ ?@[A6?@?@

?@?[6?@?> 70+

TEMAT NUMERU W 2020 r. PKB spadło tylko o 1 %, a na lata 2021–2022 spodziewany jest silny wzrost PKB o +4 % i +3 %. Duże inwestycje odnotowuje się w przemyśle elektronicznym, a w szczególności w przemyśle półprzewodników. Uruchomiony w maju 2021 r. program wsparcia inwestycji zapewne pozytywnie wpłynie na wzrost inwestycji w maszyny i urządzenia. Oczekuje się, że popyt na roboty, zarówno ze strony branży elektronicznej, jak i przemysłu motoryzacyjnego wzrośnie znacząco, bo aż o 11 % w 2021 r. i będzie rósł średnio o 8 % rocznie w kolejnych latach.

Rys. 2. +

! $ ! 9 ! Q

$ ?@[E6?@?@ 70+

jaką kiedykolwiek zarejestrowano dla pojedynczego kraju. Zapas operacyjny, rozumiany jako stan już zainstalowanych robotów osiągnął 943 223 sztuki (+21 %). Do końca 2021 r. liczba robotów w tym kraju przekroczy milion, co wskazuje na bardzo szybkie tempo automatyzacji przemysłu Chin. Japonia pozostaje nadal drugim co do wielkości rynkiem robotów przemysłowych, chociaż gospodarka tego kraju mocno ucierpiała w wyniku pandemii Covid-19, a to przełożyło się na spadek sprzedaży o 23 %. W 2020 r. zainstalowano tam 38 653 jednostki. Był to drugi rok spadkowy po rekordowym, liczącym 55 240 sztuk, 2018 r. W przeciwieństwie do Chin, popyt ze strony przemysłu elektronicznego i motoryzacyjnego w Japonii osłabł. Zapas operacyjny Japonii wynosił 374 000 sztuk (+5 %) w 2020 r. Perspektywy na 2021 r. są dobre. Przy oczekiwanym tempie wzrostu PKB na

2020

362

2019

361

404

389 Tradycyjne roboty przemysłowe

Koboty

Rys. 3. +

! $ $ ! . $ !

$ ?@[C6?@?@ 70+

Ameryka Północna Stany Zjednoczone są największym użytkownikiem robotów przemysłowych w obu Amerykach, z udziałem 79 % wszystkich nowych instalacji w regionie. Za nimi plasuje się Meksyk z 9 % i Kanada z 7 %. Liczba nowych instalacji w Stanach Zjednoczonych spadła w 2020 r. o 8 %. Był to drugi rok spadku po ośmiu latach wzrostu. Podczas gdy przemysł motoryzacyjny zakupił znacznie mniej robotów w 2020 r. (10 494 sztuk – 19 %), instalacje w przemyśle elektrycznym/ elektronicznym wzrosły o 7 % do 3710 sztuk. Ogólne oczekiwania wobec rynku północnoamerykańskiego są bardzo pozytywne. Obecnie trwa silne ożywienie i można spodziewać się powrotu do poziomu sprzed kryzysu w zakresie instalacji robotów przemysłowych w 2021 r. Oczekuje się, że liczba instalacji robotów wzrośnie o +17 % w 2021 r., a w kolejnych latach będzie osiągać jednocyfrowy wzrost.

Europa

2018

2017

poziomie 3,7 %, zakłada się, że japoński rynek robotów wzrośnie o 7 % , a w 2022 r. o 5 %. Niezależnie od krajowego rynku robotyki, popyt na japońskie roboty zapewniają główne kierunki eksportu, w tym Chiny, gdzie obecnie odbywa się znaczna część japońskiej produkcji. W 2020 r. 36 % wartości japońskiego eksportu technologii automatyzacji i robotyki znalazło nabywców w Chinach, kolejne 22 % trafiło do Stanów Zjednoczonych. To właśnie USA jest trzecim co do wielkości rynkiem robotów pod względem liczby instalacji. Republika Korei zajęła z kolei czwartą pozycję w tym rankingu. I tam również odnotowano spadek instalacji robotów o 7 %, co oznacza 30 506 sztuk sprzedanych w 2020 r. Zasób operacyjny robotów tego kraju szacuje się na 342 983 sztuk (+6 %). Gospodarka Korei zorientowana na eksport radziła sobie do tej pory z pandemią wyjątkowo dobrze.

Liczba instalacji robotów przemysłowych w Europie spadła o 8 % do 67 700 sztuk w 2020 r. Był to drugi rok spadku, po szczytowym poziomie 75 560 sztuk osiągniętym w 2018 r. Popyt ze strony przemysłu motoryzacyjnego spadł o kolejne 20 %, podczas gdy popyt ze strony przemysłu ogółem wzrósł o 14 %. Udział Niemiec, które należą do pięciu głównych rynków robotów na świecie (Chiny, Japonia, USA, Korea, Niemcy) wyniósł 33 % w rynku nowych instalacji robotycznych AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU w całej Europie. Na drugim miejscu znalazły się Włochy z 13 % i Francja z 8 %. Liczba zainstalowanych robotów w Niemczech utrzymała się na poziomie około 22 300 sztuk w 2020 r. Jest to trzecia największa liczba instalacji w historii – niezwykły wynik, biorąc pod uwagę sytuację pandemiczną, również w tym kraju. Niemiecki przemysł robotyki odradza się, napędzany silnym biznesem zagranicznym. Oczekuje się, że popyt na roboty w Niemczech będzie rósł powoli, głównie dzięki popytowi na tanie roboty w przemyśle i sektorze usługowym. W Wielkiej Brytanii liczba instalacji robotów przemysłowych

r. (+96 %). Do niedawna przemysł spożywczy i napojów bazował głównie na pracownikach zagranicznych, często z Europy Wschodniej, a obecnie boryka się z ogromnym niedoborem siły roboczej. Biorąc pod uwagę ciągłe ograniczenia podróży związane z Covid-19 jako jeden powód, a Brexit jako drugi, oczekuje się, że popyt na roboty w Wielkiej Brytanii będzie rósł w tempie dwucyfrowym w latach 2021–2022. Inwestycje w przemysł wytwórczy Wielkiej Brytanii zostaną wzmocnione przez ogromną zachętę podatkową. Rząd uznał, że jest ona potrzebna, ponieważ kraj jest daleko poza czołówką

3000 2500

2651 2642

2000

Polska Pandemia pozostawiła również ślad na rynku krajowym. Po rekordowych latach 2018–2019 liczba instalacji robotów przemysłowych w Polsce w 2020 r. spadła o 19 %, osiągając poziom 2147 sztuk. Tym samym średni roczny przyrost w ostatnich pięciu latach (2015–2020) wyniósł 4 %. Najbardziej obniżył się popyt w branży motoryzacyjnej (producenci samochodów + dostawcy części), tu zapotrzebowanie spadło aż o 42 %. Mniej instalacji wdrożyły też branże tworzyw sztucznych i chemiczna – o 9 %. Wzrost wykazały natomiast branża metalowa – o 4 % i spożywcza – o 36 % . Zasób robotów (roboty w eksploatacji) szacowany jest na około 17 000 sztuk (+8 % w porównaniu z 2019 r. i +16 % średniorocznie w latach 2015–2020).

2147 1795

1500

Perspektywy

1891 1632

1267

1000 500

569

686

725

692

0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Rys. 4. +

! $ !

$ ?@[@6?@?@

70+

wzrosła o 8 % do 2205 sztuk. Z tego w przemyśle motoryzacyjnym o 16 % do 875 sztuk – co stanowi 40 % wszystkich instalacji robotów w Wielkiej Brytanii. Przemysł spożywczy prawie podwoił swoje instalacje ze 155 jednostek w 2019 r. do 304 jednostek w 2020

europejską. Nowo zainstalowane 2205 jednostek w Wielkiej Brytanii to około dziesięciokrotnie mniej niż dostawy w Niemczech (22 302 jednostki), około cztery razy mniej niż we Włoszech (8525 jednostek) i mniej niż połowa liczby we Francji (5368 jednostek).

Inne

695 66 63 3 64 135 184

Przemysł spożywczy Przemysł tworzyw sztucznych i chemiczny

407 386 350 0 227 252 263 2 6

Metalowy Motoryzacyjny

403

571

686

136 192 119

Elektryczny/elektroniczny 0 2018

200 2019

400

600

800

1000

2020

Rys. 5. +

! $ ! ! Q

?@[E6?@?@ 70+

11/2021

934

Według IFR rozwój rynku robotów zdecydowanie przyspieszy w kolejnych latach. – Należy się spodziewać, że w ujęciu globalnym sprzedaż nowych robotów odreaguje i wzrośnie o 13 % do 435 000 sztuk w 2021 r., przekraczając tym samym rekordowy poziom osiągnięty w 2018 r. – mówi Milton Guerry. – Oczekuje się, że liczba nowych instalacji w Ameryce Północnej wzrośnie o 17 % do prawie 43 000 sztuk, w Europie o 8 % do prawie 73 000, a w Azji przekroczy granicę 300 000 sztuk, co oznacza wzrost o 15 % w stosunku do poprzedniego roku. Jak wynika z tych szacunków, w 2021 r. prawie wszystkie rynki Azji Południowo-Wschodniej odnotują dwucyfrowe tempo przyrostu nowych instalacji robotycznych. W latach 2021–2024 spodziewane są roczne stopy wzrostu w średnim jednocyfrowym przedziale. Niewielkie różnice mogą wystąpić jako efekt statystyczny, „nadrabianie zaległości” nastąpi w 2022 lub 2023 r. Jeśli ta anomalia wystąpi, nie przerwie ogólnego trendu wzrostowego. Oczekuje się, że w 2024 r. na całym świecie zostanie osiągnięta znacząca liczba 500 000 jednostek robotycznych instalowanych rocznie. Sylwia Batorska AUTOMATYKA

WYDARZENIA

Światowy przemysł wytwórczy na drodze cyfryzacji Targi EMO MILANO 2021 P 8 ?@?[ = !

1 : 7< /:

P $ 9 . ' ! ! . . .

.= :

P . P P . ! 9 . H . * 1'

% . R .

' ! H

= ( $ $ . Q M Q

9 ' '. Q P

. 9

P .

! '

H . =

Jolanta Górska-Szkaradek

Centrum Wystawowym w Fieramilano Rho we włoskim Mediolanie w dniach 4–9 października 2021 r. po raz kolejny odbyły się Międzynarodowe Targi Obrabiarek i Obróbki Metali EMO MILANO. Targi promowane są przez CECIMO – Europejskie Stowarzyszenie Przemysłu Obrabiarkowego, a ich organizatorem jest UCIMU-SISTEMI PER PRODURRE – włoskie stowarzyszenie producentów obrabiarek, robotów i systemów automatyki. Od ostatniej imprezy targowej w Mediolanie minęło sześć lat, ponieważ w 2017 r. i 2019 r. targi odbywały się w niemieckim Hanowerze. Motto tegorocznego wydarzenia brzmiało „The magic world of metalworking” (Magiczny świat obróbki metali) i równie magicznie, mimo restrykcji związanych z pandemią koronawirusa, zachęciło do udziału wystawców, jak i zwiedzających.

Bogata ekspozycja i światowe trendy EMO MILANO 2021 to pierwsze międzynarodowe targi off-line, które odbyły się w czasie wygaszania pandemii

COVID-19. Oferowana przez włoski rząd ulga podatkowa w wysokości do 50 % dla lokalnych firm, które do 2022 r. zainwestują w obrabiarki, roboty przemysłowe, systemy automatyzacji oraz technologie związane z Przemysłem 4.0 była dodatkową zachętą dla firm, aby uczestniczyć w tym wydarzeniu. Do Mediolanu przybyli wystawcy z 34 krajów, z ponad 700 przedsiębiorstw produkcyjnych, prezentując bogatą ofertę produktową przemysłu obrabiarkowego, robotów przemysłowych i systemów automatyzacji oraz wytwarzania przyrostowego. Obok włoskich gospodarzy targowych, wśród krajów o największej liczbie wystawców, były Niemcy, Tajwan, Hiszpania, Szwajcaria, Japonia, Korea, Chiny i Stany Zjednoczone. Targowe ekspozycje prezentowane były w sześciu halach, zajmując powierzchnię ponad 100 000 m2, a zwiedziło je ponad 60 000 gości z 91 krajów. Ekspozycja obejmowała trzy strefy: • EMO Digital – strefa wystawiennicza poświęcona technologiom cyfrowym, AUTOMATYKA

WYDARZENIA coraz większą integrację wielu procesów produkcyjnych w samych obrabiarkach.

Rozwiązania robotyczne W Mediolanie pojawili się rynkowi liderzy ze wszystkich obszarów techniki, np. DMG Mori, Siemens, Citizen Machinery, FANUC, Kyocera, Mazak, Mitsubishi Electic, Mitutoyo, Murata Machinery, Okuma, THK, Makino, SCHUNK, Doosan i wiele innych przedsiębiorstw, które prezentowały najnowsze produkty, najpopularniejsze wyroby oraz technologie obróbki skrawaniem. Jednym z największych wystawców na EMO była firma FANUC – światowy lider w dziedzinie robotyki, sterowania numerycznego i automatyki przemysłowej. Na stoisku o powierzchni 1250 m2 firma pokazała najnowsze produkty i technologie CNC, a także nową linię maszyn produkcyjnych ROBOMACHINE – centrum obróbcze ROBODRILLÑ-DiB-Plus (fot. 1), elektrodrążarkę ROBOCUTÑ-CiC, wtryskarkę ROBOSHOTÑ-SiB oraz najnowsze modele robotów, w tym robotów współpracujących. W ofercie firmy

można znaleźć szeroki zakres robotów współpracujących o udźwigu od 4 kg do 35 kg. Podczas EMO prezentowano m.in. najnowszy model robotów CRX. Jedną z jego istotnych cech jest łatwość obsługi. W bogatej ofercie robotów nie zabrakło innych reprezentantów, w tym robotów przegubowych o udźwigu do 1000 kg i 2300 kg (fot. 2). Wśród prezentowanych fizycznie i wirtualnie rozwiązań FANUC był m.in. kalkulator zwrotu z inwestycji dla robotyzacji ROI (Return on Investment) (fot. 3). Ta internetowa aplikacja zawiera pulpit nawigacyjny, który w łatwy do zrozumienia sposób przedstawia potencjalne oszczędności. Ciekawe nowe rozwiązania robotów pokazała koreańska firma Hanwha Robotics. Seria sześcioosiowych robotów współpracujących – HCR Advanced Series – obejmuje trzy modele: HCR-3A, HCR-5A i HCR-12A. Jak poinformowała firma, nowe koboty cechuje nowa funkcjonalność, w tym łatwiejsza integracja końca ramienia z takim oprzyrządowaniem, jak czujniki siły i momentu obrotowego oraz chwytaki, ponieważ nie ma

0 = Z= 4 B% _ *#: #) `

• EMO Additive Manufacturing – strefa poświęcona wytwarzaniu części przy wykorzystaniu druku 3D, • EMO Start-Up – strefa prezentująca nowe firmy zajmujące się projektami i rozwojem produktów w obszarze systemów produkcyjnych i obróbki metali. Nową inicjatywą organizacyjną tegorocznego wydarzenia był Speakers Corner. W jednej z hal utworzono miejsce do wystąpień, analiz i dyskusji wystawców i organizatorów. Powierzchnię targową zajęło ponad 3500 różnego rodzaju urządzeń, wszystkie w ruchu – obrabiarki, systemy produkcyjne, roboty przemysłowe i systemy automatyki przemysłowej. Poza maszynami prezentowano również oprogramowanie oraz technologie związane z Przemysłem 4.0 i wytwarzaniem addytywnym. Światowi producenci obrabiarek i centrów obróbczych prezentowali najnowsze rozwiązania, wśród których można wyróżnić dwa kluczowe trendy – rosnące zastosowanie pomocniczych rozwiązań automatyzacyjnych w celu zwiększenia wydajności obrabiarek oraz

11/2021

WYDARZENIA konieczności podłączania dodatkowych kabli. Ponadto seria HCR Advanced zwiększa bezpieczeństwo pracy przy jednoczesnym zwiększeniu szybkości i dokładności, aby zapewnić lepszą wydajność. HCR-3A to mały lekki kobot zaprojektowany do pracy w wąskich przestrzeniach. Ma udźwig 3 kg i zasięg 630 mm. Kobot jest idealnym rozwiązaniem do aplikacji związanych z wkręcaniem śrub i montażem. Z kolei kobot HCR-5A (udźwig 5 kg, zasięg 915 mm) może pracować w pomieszczeniach zgodnych z klasą pomieszczeń czystych ISO Class2, a HCR-12A (udźwig 12 kg, zasięg 1300 mm) jest przeznaczony do manipulacji, w tym załadunku, rozładunku i paletyzacji. Firma reklamowała również nowe, konfigurowalne pakiety rozwiązań, w których wykorzystano sztuczną inteligencję oraz mobilność. Jeden z nich to robot AI 3D Vision (RAIV) (fot. 4).– rozwiązanie wizualne AI dla kobotów, które może zoptymalizować wydajność dzięki wykorzystaniu kamery 3D i algorytmy głębokiego uczenia.

Metrologia, monitorowanie, chwytaki W metrologii i sterowaniu procesami jedną z wiodących firm jest Renishaw, która przedstawiła najnowsze technologie automatyzacji procesów metrologii przemysłowej. Jednym z prezentowanych przyrządów był Equator 500 pozwalający sprawdzić produkowane detale (fot. 5). Ten system pomiarowy jest na rynku od kilku lat, ale obecnie firma Renishaw wprowadziła ulepszenia sprzętu i oprogramowania, co zapewnia dodatkowe korzyści z jego stosowania

– np. bezpośrednio w linii produkcyjnej, dzięki czemu następuje stała aktualizacja procesu. Nowości z dziedziny mechaniki i mechatroniki pokazał włoski oddział tajwańskiej firmy HIWIN. Firma, która określa siebie jako najlepszego partnera dla Przemysłu 4.0, prezentowała m.in. niedawno wprowadzone na rynek liniowe prowadnice kulkowe ze stali nierdzewnej oraz inteligentną śrubę kulową wspierającą procesy Przemysłu 4.0 (monitorowanie obciążenia wstępnego, kolizji i temperatury oraz inteligentne smarowanie), stół obrotowy z silnikiem momentowym z napędem bezpośrednim do obrabiarek, nowe napędy i serwomotory. Nie zabrakło też robotyki (fot. 6) w postaci nowej gamy robotów SCARA serii 5 i 10 kg LU oraz robotów przegubowych serii 5 i 10 kg GC. Z kolei na stoisku niemieckiej firmy SCHUNK nie brakowało innowacyjnych rozwiązań dla zautomatyzowanej, elastycznej i zrównoważonej produkcji. Szczególną uwagę zwracano na nowy, flagowy produkt – inteligentny uchwyt narzędziowy iTENDO2 (fot. 7), który jest przykładem cyfryzacji w branży obróbki skrawaniem. Nowy, kompaktowy uchwyt iTENDO2 umożliwia monitorowanie procesu bezpośrednio na poziomie narzędzia, wykrywając nieoczekiwane niestabilności. Uchwyt w prosty sposób można połączyć z tabletem, na którym operator może śledzić w czasie rzeczywistym różne procesy obróbki oraz rejestrować i ustawiać limity parametrów. Rozwiązanie idealnie sprawdza się w masowej produkcji dzięki dużej wydajności przy maksymalnej prędkości 30 000 obr./min. Ekspozycja obejmowała również róż5

ne rozwiązania chwytakowe. Obecnie SCHUNK oferuje m.in. chwytaki do kobotów firm Universal Robots, Techman Robot, Doosan Robotics, FANUC oraz Omron. Zwiedzający targi mogli zobaczyć przykłady takich rozwiązań.

Nowoczesna obróbka Na targach obrabiarek i obróbki metalu przedstawiono szeroką gamę nowoczesnych technologii obróbki, które realizowane były na najnowszych maszynach, często mających w Mediolanie światowe lub europejskie premiery. Producent obrabiarek Mazak wśród wystawianych maszyn prezentował dwa światowe debiuty – centrum obróbkowe VCE-600 o dużym skoku w jednej z osi oraz centrum VCN-700 o wysokiej wydajności. Firma pokazała również nowe systemy automatyzacji w postaci stanowiska Ez LOADER 10 (fot. 8), które składa się z robota współpracującego FANUC CRX-10iA/L, czujnika wizyjnego, aluminiowej podstawy i terminala – tabletu z wbudowanym dedykowanym oprogramowaniem. Dzięki temu pakietowi można zautomatyzować pracę związaną z zakładaniem (mocowaniem) i odkładaniem obrabianego detalu do obrabiarki. Średnica obrabianego detalu może wynosić 50–200 mm, długość 25–100 mm, a maksymalna masa 5 kg. Docelowo Ez LOADER 10 może obsługiwać małe i średnie maszyny wielozadaniowe Mazak, tokarki CNC oraz pionowe centra obróbcze. Zaletą tej komórki jest łatwa i szybka konfiguracja po podłączeniu do obrabiarki, a minimalny czas konfiguracji wynosi 15 minut. Z kolei firma Okuma, producent tokarek i frezarek CNC, pod hasłem „Feel the 6

AUTOMATYKA

WYDARZENIA

magic of Okuma” (Poczuj magię Okuma) prezentowała szerokie portfolio najnowocześniejszych rozwiązań CNC. Odbyła się światowa premiera centrum obróbczego MA-600HIII, a także europejska premiera MB-80V. Poziome centrum obróbcze MA-600HIII to przedstawiciel serii MA-H. Imponuje jeszcze większymi prędkościami przetwarzania, wydajnością maszyny i precyzją. To tutaj stosuje się m.in. nowo opracowane uniwersalne wrzeciono. Rozwiązanie wyposażone jest w funkcję automatycznego czyszczenia wiórów wewnątrz maszyny i automatycznego zbierania szlamu w zbiorniku chłodziwa. Dzięki tym funkcjom maszyna może pracować stabilnie przez długi czas. MA-600HIII ma specjalny system oszczędzania energii ECO Suite, dzięki czemu spełnia wszystkie wymagania dotyczące niezawodności procesu i dokładności wymiarowej, zwłaszcza w przemyśle motoryzacyjnym. Europejską premierę miało pionowe centrum obróbcze MB-80V – maszyna do obróbki dużych przedmiotów. Stół ma wymiary 2000 mm × 800 mm,

a mimo to obrabiarka zajmuje minimalną powierzchnię i można ją szybko uruchomić ze względu na łatwą obsługę. Ekspozycja DMG MORI to m.in. światowa premiera platformy maszynowej NZ: DUE, TRE, QUATTRO. Umożliwia ona toczenie produkcyjne z maksymalnie czterema głowicami rewolwerowymi, które mogą działać autonomicznie. Użytkownik może indywidualnie dobrać wyposażenie produkcyjne według własnych potrzeb. Firma podczas targów promowała nowy model biznesowy PAYZR (fot. 9), oparty na subskrypcji. Jego nazwa pochodzi od skrótu „Pay with zero risk” (Płać bez ryzyka), a celem jest oferowanie sprzętu i oprogramowania jako usługi. Za miesięczną opłatę podstawową klient otrzyma np. maszynę i kompleksowy pakiet na serwis i konserwację. Koreańska firma Doosan Machine Tools, która planuje zwiększyć swój udział w rynku europejskim, eksponowała m.in. obrabiarki pięcioosiowe, wielozadaniowe i wielopłaszczyznowe oraz rozwiązania automatyzacji, które mają

pomóc klientom osiągnąć jeszcze lepszą jakość, większą precyzję i wyższą produktywność w ich działalności. Wśród prezentowanych wielu nowości było m.in. centrum obróbcze DVF 5000 (fot. 10), wyposażone w idealne rozwiązanie dla masowej produkcji, czyli AWC (Automatic Workpiece Changer) – automatyczny zmieniacz przedmiotów obrabianych. Innowacyjna gama sterowników do obrabiarek CNC to oferta Mitsubischi Electric. Sterowniki serii M8V, jako pierwsze wyposażone w Wi-Fi, zapewniają najwyższą wydajność w połączeniu z intuicyjną i łatwą w użyciu infrastrukturą. Ich konstrukcja gwarantuje odporność na zakłócenia w sieci, dzięki czemu użytkownicy mogą niezawodnie i bezpiecznie obsługiwać i monitorować obrabiarki CNC w dowolnym miejscu i czasie za pomocą urządzeń mobilnych, np. tabletów. Sterowniki CNC są łatwe w obsłudze. Interfejs z panelem interaktywnym obsługuje gesty wielodotykowe z czterema punktami styku, dzięki czemu można mieć wrażenie podobne do korzystania ze smartfona. 10

0 = Z= 4 B% _ *#: #) `

11/2021

WYDARZENIA

Włoska firma Ronchini Massimo pokazała frezarkę CNC – RM-MaxiMill3D (fot. 11), którą cechuje duża prędkość i precyzja. Frezarka ma trzy interpolowane osie (opcjonalnie czwarta oś obrotowa). Ma mocne elektrowrzeciono o mocy 2,2 kW przy 24 000 obr./min, dzięki czemu może być stosowana do bardzo precyzyjnej obróbki takich metali, jak aluminium, mosiądz, miedź oraz lekkich materiałów typu drewno, tworzywa sztuczne, żywice. Możliwe jest frezowanie dwuwymiarowe przez cięcie i grawerowanie oraz frezowanie trójwymiarowe w celu tworzenia płaskorzeźb i skomplikowanych geometrii. Szwajcarska firma TTB Enginering, która konstruuje i produkuje precyzyjne szlifierki narzędziowe, zaprezentowała na EMO 2021 innowacyjną szlifierkę narzędzi TTB NEXT CNC (fot. 12). Ta nowoczesna maszyna zwiększa produktywność i zabezpiecza proces szlifowania na najmniejszej powierzchni. Szlifowanie narzędzi odbywa się w stałych warunkach przez wiele godzin, z automatycznym załadunkiem, bez ingerencji operatora z ekstremalną powtarzalnością i niezawodnością. 82

Należy zaznaczyć, że szlifierka wyposażona jest w nowy system zarządzania temperaturą z 14 czujnikami wbudowanymi w maszynę. Oprócz znacznie skróconej fazy nagrzewania, zmianom temperatury podczas procesu produkcyjnego można również przeciwdziałać automatycznie. Szlifierka NEXT może być stosowana w wielu branżach. Polskie firmy w Mediolanie reprezentował producent obrabiarek Famot Pleszew SA, producent urządzeń do obróbki skrawaniem – Bison SA z Białegostoku oraz firma Marcosta z Tarnowa – dostawca obrabiarek do metali, narzędzi i oprzyrządowania. Firma Marcosta prezentowała maszynę polerującą do wałków, otworów i kołnierzy (fot. 13) . Polerowanym materiałem może być stal zwykła, hartowana i węgliki spiekane. Maszyna może być stosowana do pracy ciągłej w zakładach produkcyjnych, narzędziowniach czy działach remontowych. Jako targową ciekawostkę można ocenić eksponat, który prezentowała firma CERATIZIT Group – projektant i producent rozwiązań do cięcia twardych materiałów. Na stoisku pokaza-

no wyjątkowy w skali światowej rower górski enduro frezowany z litego 70-kg bloku aluminiowego: Aluminium-Bike FRACE F16 (fot. 14). Rama roweru była w pełni frezowana na obrabiarce CNC dzięki pracy specjalistów od narzędzi skrawających z firmy CERATIZIT.

Postpandemiczna nowoczesność Pandemia COVID-19 zmotywowała wielu przedsiębiorców do rozwijania automatyzacji i robotyzacji w swoich firmach i na pewno trend ten będzie się utrzymywał dzięki nowym technologiom. Podsumowując tegoroczne targi EMO MILANO, można powtórzyć stwierdzenie organizatorów, że targi EMO MILANO 2021 rozpoczęły z wielkim sukcesem nową erę postpandemiczną. Ekspozycje targowe i imprezy towarzyszące podjęły obszerną tematykę z nadzieją na lepsze jutro. EMO MILANO pokazało o ile bardziej doskonałe, wydajne i elastyczne są kolejne generacje maszyn oraz jak szybko postępuje digitalizacja produkcji. Jolanta Górska-Szkaradek *#: #)

AUTOMATYKA

WYDARZENIA

Nowości dla energetyki

0 = Z= 4 B% _ *#: #) `

34. edycja targów Energetab 2021 Mimo utrzymywanych ograni P $ ' . ! Q Q

H M

. = Z P

$ ! H

1 # ,

1 ! ?@?[ $

. D>= !

R7 ( , B, =

# ! H $

[>6[\ 9 ?@?[ =

Jolanta Górska-Szkaradek Urszula Chojnacka 11/2021

o okresie urlopowym dla wielu firm rozpoczął się we wrześniu okres jesiennych spotkań podczas targów i konferencji. Większość firm z niepokojem oczekiwała w tym roku na nowe informacje na temat pandemii i związane z tym decyzje odnośnie organizacji i udziału w imprezach branżowych. Po wielu miesiącach komunikacji on-line widoczna była chęć odnowienia osobistych kontaktów. Dzięki Międzynarodowym Energetycznym Targom Bielskim Energetab, które odbyły się w połowie września 2021 r., stało się to możliwe. – Tegoroczna edycja pokazała, że branża wraca do stanu sprzed pandemii. Zarówno w 2020 r., jak i w tym postawiliśmy na tradycyjną formę kontaktu – nasi przedstawiciele 83

WYDARZENIA byli na miejscu. Myślę, że w obecnych czasach, gdy spora część świata biznesu przeniosła się do Internetu, wszystkim brakuje bezpośredniego kontaktu, czego dowodem była wysoka frekwencja – mówi Paweł Kazirodek, dyrektor działu sprzedaży krajowej w spółce APS Energia. Zważywszy niepewność co do sytuacji pandemicznej i jej wpływu na imprezy targowe wielu wystawców wiązało różne obawy z udziałem w takich branżowych wydarzeniach. – Podejmując decyzję o uczestnictwie w targach w tym roku, po refleksjach i doświadczeniach z roku ubiegłego, nie byliśmy nastawieni optymistycznie. Początek pierwszego dnia bardzo nas zaskoczył i rozwiał wątpliwości o zasadności podjętej decyzji. Jesteśmy bardzo zadowoleni z frekwencji, bardzo konstruktywnych rozmów i nawiązania obiecujących nowych kontaktów – zaznacza Tomasz Grabczan, menedżer rynku krajowego w spółce ERKO. Pozytywnie ocenia wydarzenie także firma Relpol. – Tegoroczna edycja była udana. Widać zdecydowane ożywienie koncepcji targów i duże zainteresowanie stoiskami ze strony odwiedzających. Zdecydowanie w stosunku do 2020 r. targi cieszyły się większą popularnością, choć do rekordowych targów z 2019 r. jeszcze dużo brakuje – ocenia Przemysław Szafrański, dyrektor sprzedaży krajowej w firmie Relpol. Tegoroczną edycję targów Energetab do wyjątkowo udanych zalicza firma Limatherm Sensor. –Tradycyjnie wspa-

niała atmosfera niemal nie dała nam odczuć trwającej globalnej pandemii. Organizatorzy stanęli na wysokości zadania, przygotowując bezpiecznie tę imprezę – stwierdza Piotr Wnękowicz, dyrektor handlowy firmy. Organizatorom udało się zgromadzić 286 wystawców, wśród których były firmy z 11 europejskich krajów. Od pierwszego dnia imprezy pozytywnym zaskoczeniem – zarówno dla wystawców, jak i organizatora – była frekwencja gości targowych. W sumie ponad 7500 osób odwiedziło tegoroczne targi Energetab.

Złoty środek, czyli opcja hybrydowa W czasie pandemii pojawiła się nowa, hybrydowa forma prezentacji, o którą pokusiła się część wystawców ubiegłorocznych targów Energetab. Na targach można było zobaczyć stoiska, na których część rozwiązań była pokazywana na żywo, a część w formie zdalnej prezentacji, gdzie jednocześnie można porozmawiać z reprezentantami firmy widocznymi na monitorze i dostępnymi on-line w czasie rzeczywistym. Czy ten pomysł będzie kontynuowany w czasach postpandemicznych? – W ubiegłym roku często słyszeliśmy, że dotychczasowa, tradycyjna forma obecności na targach przeszła do historii. Ten rok pokazał, że wystawcy, jak i zwiedzający preferują tradycyjną formę targów. Jednak wiele nowych elementów – rozmowy on-line, zdalne prezentacje itp. – będzie rozwija-

nych i udoskonalanych i tu widzę bardzo duży potencjał – mówi Tomasz Grabczan. Na hybrydową formułę postawiła firma Relpol. – Zarówno stoisko, jak i konferencje on-line okazały się sukcesem. Jesteśmy przekonani, że opcja hybrydowa pozwala przedstawić ofertę większemu gronu zainteresowanych, którzy sami decydują, jaka forma jest dla nich bardziej odpowiednia – stwierdza Przemysław Szafrański. Jak zauważa Kamil Talar, menedżer ds. magazynów energii w NRG Project, hybrydowa formuła sprawdza się szczególnie w niektórych sytuacjach. – Jest to ciekawa forma umożliwiająca prezentację systemów i dużych gabarytowo technologii. W naszym przypadku stawiamy na prezentację modułów na żywo, nasi klienci cenią sobie rozwiązania, które mogą przetestować w ten sposób. Przykładem może być nasz modułowy magazyn energii dla OZE w technologii LiFePO4. Podstawowy moduł to 138 kWh. Moduły można zastosować w dowolnej liczbie w elektrowniach hybrydowych OZE, a największe projekty to farma wiatrowa, połączona z farmą fotowoltaiczną i magazynem energii. Moc sumy źródeł wytwórczych przekracza 20 MW – mówi przedstawiciel NRG Project. Aby dostosować się do wymogów „nowej rzeczywistości”, na formułę hybrydową zdecydowała się firma Schneider Electric. – Pozwoliło nam to nie tylko otworzyć stoisko dla osób, które chciałyby odwiedzić nas fizycz-

AUTOMATYKA

0 = Z= 4 B% _ *#: #) ` % $ 1 < . $ . %

WYDARZENIA

nie, ale także zaproponować ofertę webinarów dla tych klientów, którzy woleli uczestniczyć w targach cyfrowo. To był strzał w dziesiątkę. Goście dołączali do nas licznie na miejscu w Bielsku-Białej, jak i „konsumowali” treści cyfrowe, związane z naszą ofertą – opowiada Eduard Kriklava, menedżer działu cyfrowej energii w klastrze Europy Środkowo-Wschodniej w Schneider Electric. Utrzymuje się też dotychczasowa forma łączenia sposobów prezentacji. – Od lat pokazujemy pełną ofertę firmy w różnych formach – wzorów produktów, filmów i prezentacji medialnych, jak i drukowanych materiałów techniczno-marketingowych. W tym roku chcieliśmy zaprezentować nasze narzędzia do obróbki szyn prądowych. Decyzja okazała się sukcesem. Wiele osób po raz pierwszy miało okazję je zobaczyć, a przede wszystkim spróbować na nich pracować. Pokazaliśmy również wprowadzany do oferty nowy system połączeń przewodów aluminiowych w izolacji emaliowej pod nazwą „Rekin Al”, za który otrzymaliśmy wyróżnienie – mówi Tomasz Grabczan z firmy ERKO.

dzający mogli zobaczyć różne stacje ładowania pojazdów i samochody elektryczne renomowanych marek, a nawet odbyć jazdę próbną elektryczną Teslą. Strefa odnawialnych źródeł energii zgromadziła panele fotowoltaiczne, elementy konstrukcyjne do ich montażu oraz magazyny energii. Firma NRG Project przedstawiła gamę nowości i podstawowych produktów. – Zaprezentowaliśmy magazyn energii 100 kW/138 kWh, zasilany panelami fotowoltaicznymi zamontowanymi na trackerze. Nasz magazyn energii zasilał dwie ładowarki samochodowe, które ładowały najnowsze Fordy Mustangi Mach-E. Klienci mogli wykonać próbną jazdę prezentowanymi samochodami. Kolejka do naszego stoiska pokazała, jak duże jest aktualnie zainteresowanie tematyką związaną z magazynowaniem energii – opowiada Kamil Talar. Firma NRG Project przestawiła także

magazyny energii dla domu, pakiety LFP do zasilania pojazdów górniczych i duże modułowe magazyny energii dla OZE. Największym zainteresowaniem na stoisku NRG Project cieszyły się rozwiązania modułowe, które pozwalają dopasować moc i pojemność magazynu energii do potrzeb klienta. Oferta wystawców ewoluuje wraz z pojawianiem się nowych potrzeb ze strony rynku. – Branża aktualnie mierzy się z szybkim rozwojem źródeł OZE i nieprzewidywalnością produkcji z OZE. Polityka UE i fundusze uzyskane ze sprzedaży uprawnień do emisji CO2 wyznaczają kierunek, jakim jest rozwój magazynów energii współpracujących z OZE. Widzimy, że część osób dotychczas sceptycznych wobec OZE aktualnie tworzy rozwiązania dla tego sektora – dodaje Kamil Talar. Uwagę gości przyciągały pokazy specjalistycznych produktów, montażu urządzeń i podłączania urządzeń

Strefy tematyczne Targowe ekspozycje prezentowane były w wielofunkcyjnej hali, pięciu halach namiotowych oraz na terenach otwartych. Część ekspozycji plenerowych przedstawiana była w trzech strefach, tzn. w strefie elektromobilności, strefie odnawialnych źródeł energii i strefie praktycznych pokazów innowacyjnych technologii elektrycznych. W strefie elektromobilności zwie11/2021

WYDARZENIA

pod napięciem. – Nasze stoisko cieszyło się bardzo dużym zainteresowaniem. Prezentowaliśmy na nim nasze możliwości w zakresie projektowania i produkcji systemów zasilania gwarantowanego dla poszczególnych branż, m.in. energetyki, transportu, magazynów energii czy szeroko pojętego przemysłu – mówi Paweł Kazirodek z APS Energia. Na stoisku Limatherm Sensor w tegorocznej edycji targów poza przemysłowymi czujnikami temperatury dużym zainteresowaniem cieszyły się również grzałki i rozwiązania niestandardowe z zakresie aparatury kontrolno-pomiarowej. Jak co roku część wystawców postawiła na prezentację „w plenerze”. Taką formę, zwłaszcza w dobie pandemii, docenia m.in. Kamil Talar. – Zauważyliśmy, że dużo lepiej rozmawia się z klientami na stoisku plenerowym. Nasza ekspozycja na świeżym powietrzu umożliwiała rozmowę z zachowaniem dystansu, a z drugiej strony nie ograniczała możliwości zapoznania się z naszymi systemami magazynowania energii – zauważa przedstawiciel NRG Project. Z kolei firma Endress+Hauser postawiła na showtruck. – Sprawdziła się przyjęta przez nas formuła Showtruck Endress+Hauser jako stoiska targowego, na którym mogliśmy zaprezentować nasze urządzenia pomiarowe na żywo w ich funkcji zbliżonej do naturalnych zastosowań. Dlatego planujemy utrzymać ten sposób prezentacji również w nadchodzącym roku – deklaruje Janusz Zajączkowski, 86

menedżer branży energetycznej w Endress+Hauser Polska.

Konferencje – uzupełniająca baza wiedzy Targom Energetab tradycyjnie towarzyszyły konferencje, w których można było uczestniczyć również on-line. Wśród tematów konferencji pojawiła się sprawiedliwa transformacja energetyczna, plany rozwojowe elektroenergetycznych sieci przesyłowych i dystrybucyjnych, a także fotowoltaika dziś i jutro. Była to kontynuacja hybrydowej konferencji, która odbyła się w dniach 26–27 maja 2021 r. Omawiane podczas niej tematy znalazły praktyczne odzwierciedlenie podczas pokazów w strefie odnawialnych źródeł energii i na stoiskach wybranych firm. W ramach towarzyszących targom Energetab konferencji przybliżono także temat energetyki rozpro-

szonej oraz związanych z nią wyzwań dla operatorów sieci i wytwórców, jak również możliwości zastosowania robotów w przemyśle elektromaszynowym i energetyce. Zdaniem Janusza Zajączkowskiego dobrym pomysłem byłoby położenie większego nacisku na aspekt konferencyjny na wydarzeniach targowych. – Cieszy nas, że targi ponownie, choć powoli odzyskują dawny kształt. Po prawie dwóch latach pracy w warunkach wyjątkowo niestandardowych, jeśli chodzi o bezpośrednie kontakty, następują chyba pewne nieodwracalne zmiany. Nie jest pewne, czy wydarzenia targowe w ogóle osiągną poziom zaangażowania sprzed 2019 r., i dotyczy to zarówno wystawców, jak i odwiedzających. Wydaje się, że dobrą ideą byłoby wzmocnienie wątku konferencyjnego. Tak, jak niektóre duże konferencje stają się minitargami, tak targi mogłyby stać

AUTOMATYKA

WYDARZENIA Statuetka Polskiego Stowarzyszenia Branży Elektroenergetycznej za zintegrowany system zabezpieczeń i sterowania e2TANGO przeznaczony dla OZE trafiła do firmy Elektrometal Energetyka.

Przyszłoroczne plany

się takimi konferencjami. Warunkiem jest jak zwykle interesująca tematyka, ale to już zadanie organizatorów – my, wystawcy, jesteśmy do ich dyspozycji – mówi Janusz Zajączkowski.

0 = Z= 4 B% _ *#: #) ` 1 23 '

Nagrody Tradycyjnie wystawcy zgłaszali produkty do konkursu targowego i jak co roku komisja konkursowa przyznała nagrody oraz dyplomy. Z uwagi na sytuację epidemiologiczną wręczano je bezpośrednio na stoiskach wystawców, a część wyróżnień opisujemy poniżej. Spółka ZPUE otrzymała nagrodę prezydenta miasta BielskaBiałej za system optymalizacji produkcji i magazynowania energii z OZE – SOPiME. Złoty medal 34. Międzynarodowych Energetycznych Targów Bielskich Energetab przyznano firmie Mikronika, docenionej za sterownik polowy SO-52v11 z rozbudowanymi funkcjami bezpieczeństwa, pomiarów i automatyki. Srebrny Medal trafił do firmy Endress+Hauser Polska za przetwornik różnicy ciśnień Deltabar PMD75B. – Cieszy nas Srebrny Medal targów i uznanie komisji dla naszego najnowszego przetwornika różnicy ciśnień. Ta nagroda z jednej strony daje nam oczywistą satysfakcję, a z drugiej, nagrodzony produkt zyskuje sporą popularność na rynku, stając się również reklamą targów – zauważa Janusz Zajączkowski. Trzecie miejsce medalowego podium zajęła firma Schneider Electric Polska, nagrodzona za cyfro11/2021

wą platformę EcoStruxure Microgrid Advisor. – W tym roku chcieliśmy szczególnie wyróżnić w naszej ofercie aspekty efektywności, niezawodności i bezpieczeństwa – trzech wyzwań, z którymi stale stykamy się w branży, a które w ostatnich latach jeszcze zyskały na znaczeniu. Aspekt cyfrowości, zarówno w formie hybrydowej obecności, sposobie prezentowania oferty – cyfrowa aplikacja na ekranach bezdotykowych – jak i dedykowanej strefie DEMO, został podczas targów dodatkowo wyróżniony. Nasza cyfrowa platforma EcoStruxure Microgrid Advisor, pozwalająca na efektywne zarządzanie mikrosiecią energetyczną przy wykorzystaniu zaawansowanych algorytmów prognozowania ze wsparciem sztucznej inteligencji, została nagrodzona Brązowym Medalem. To rozwiązanie szczególnie zainteresowało również naszych gości on-line. Pokazuje to jasno, że polska energetyka otwiera się na cyfrowość. Wierzymy, że kolejne edycje targów Energetab będą doskonałą okazją do tego, by pokazać, jak te cyfrowe plany się urzeczywistniają – stwierdza Eduard Kriklava. Medal prezesa SEP za wielofunkcyjny miernik parametrów instalacji elektrycznych MPI-540-PV otrzymała firma Sonel, a puchar Izby Gospodarczej Energetyki i Ochrony Środowiska za przekaźniki interfejsowe w technologii push-in powędrował do spółki Relpol. Firma prezentowała również nowe gniazdo push-in oraz kolejne serie przekaźników modułowych, jak np. przekaźniki bistabilne RPB.

Wielu wystawców już teraz deklaruje chęć uczestnictwa w przyszłorocznych targach. Wśród nich są firmy Relpol i Endress+Hauser. – Rezultaty Energetab 2021 były na tyle satysfakcjonujące, że planujemy ponowny udział w przyszłym roku – mówi Janusz Zajączkowski. Decyzja o udziale w przyszłorocznych targach zapadła już w firmie Erko. – Jesteśmy zadowoleni z obecności w tym roku, dlatego decyzję o uczestnictwie w przyszłym roku już podjęliśmy. Będziemy obecni – deklaruje Tomasz Grabczan. Nie zabraknie zapewne także firmy Limatherm Sensor. – W naszej profesji zdecydowanie za najlepszy kontakt z klientem uważamy kontakt bezpośredni. Z tego powodu z całą pewnością nie zamierzamy zastępować go w przyszłości przez hybrydowe spotkania on-line. Liczne odwiedziny naszych stałych klientów, jak i zawarte nowe znajomości biznesowe zachęcają nas do aktywnego udziału w przyszłej edycji targów Energetab – zapewnia Piotr Wnękowicz. Już teraz na starcie do wzięcia udziału w przyszłorocznym wydarzeniu melduje się NRG Project. – Energetab to wartościowe targi, pozwalające poznać nowe osoby z kraju i z zagranicy. Nasze stoisko odwiedzili przedstawiciele firm z Włoch, Czech i Litwy, a nowe kontakty zaowocowały pierwszymi wspólnymi projektami i wieloma wycenami. Energetab w przyszłym roku mamy już wpisany do naszego kalendarza jako event obowiązkowy – podkreśla Kamil Talar. Organizatorzy targów Energetab zapraszają do udziału w kolejnej edycji, która odbędzie się w dniach 13–15 września 2022 r. Jolanta Górska-Szkaradek Urszula Chojnacka *#: #)

BIBLIOTEKA PODSTAWY BEZPIECZEŃSTWA INFORMACJI PRAKTYCZNE WPROWADZENIE ] #>V ^ _ " Z & $ %& ' X Z & ' ,/,:; <=> ?@' ,[\ > &; ' =

Książka stanowi wszechstronny i praktyczny przegląd dziedziny bezpieczeństwa informacji. Posłuży każdemu, kto jest zainteresowany tą dziedziną, chce zdobyć ogólną wiedzę na ten temat albo zastanawia się, od czego zacząć wdrażanie systemu bezpieczeństwa we własnej organizacji. Znalazły się tutaj jasne, przystępne i konkretne wyjaśnienia zasad bezpieczeństwa informacji oraz wskazówki dotyczące praktycznego stosowania tych zasad. Wyczerpująco omówiono kluczowe dla tej dziedziny koncepcje, a następnie opisano rzeczywiste zastosowania przedstawionych idei w obszarach bezpieczeństwa operacyjnego, ludzkiego, fizycznego, sieciowego, systemu operacyjnego, mobilnego, wbudowanego, Internetu Rzeczy i bezpieczeństwa aplikacji. Ważnym elementem publikacji jest również zaprezentowanie praktycznych sposobów oceny bezpieczeństwa informacji.

KOSYMULACJA OPTYMALIZACJA OPERACJI WYTWÓRCZYCH ELASTYCZNE PROJEKTOWANIE I SYMULACJA WIELODOMENOWA > % V ! %& ' X Z & ' ,/,:; <=> ?@' [\ > &; ' =

Kosymulacja to zaawansowana technologia umożliwiająca jednoczesną symulację wielu zjawisk w różnych podsystemach dzięki wykorzystaniu specjalistycznych pakietów oprogramowania. Znajduje zastosowanie w wielodziedzinowych, wieloskalowych symulacjach, w których łączy się różnego rodzaju domeny (mechaniczną, hydrauliczną, termiczną i elektryczną). Z tego powodu kosymulacja jest często używana w roli narzędzia w badaniach naukowych w przemyśle motoryzacyjnym, lotniczym i medycznym, a więc w branżach o największym potencjale rozwoju. Książka prezentuje podstawy kosymulacji i systematyzuje wiedzę w tym zakresie. Ze względu na interdyscyplinarność narzędzia adresatami publikacji są pracownicy IT, pracownicy akademiccy, studenci kierunków automatyka i robotyka czy informatyka. Zainteresuje osoby pracujące w przemyśle, zajmujące się projektowaniem, modelowaniem lub symulacją, a szczególnie projektanci-konstruktorzy wykonujący symulacje na poziomie całego systemu.

ANALIZA DANYCH W SYSTEMACH INTERNETU RZECZY

" # $ %& ' ()* & ' ,/,:; <=> ?@' :Q/ > ; ' =

Realizacja koncepcji Internetu Rzeczy (ang. Internet of Things) stała się możliwa w praktyce dzięki miniaturyzacji urządzeń elektronicznych oraz gwałtownemu rozwojowi technologii komunikacji elektronicznej, w tym globalnej sieci internetowej. Okazało się, że realizacja tej koncepcji w sensie globalnym oznacza systematyczny rozwój złożoności poprzez tworzenie sieci relatywnie prostych urządzeń, kolektywnie współpracujących ze sobą. Całość podzielono na cztery części, w których poza rolą danych w IoT omawiane są: filtracja danych pomiarowych z czujników inercyjnych; identyfikacja profilu osobowego na podstawie analizy neuronowej parametrów środowiskowych; rekonstrukcja przestrzeni fazowej z szeregów czasowych. Praca jest pracą zbiorową i zawiera wyniki badań uzyskanych w pracowni Automatyki, Modelowania i Mechatroniki, Katedry Automatyki, Mechatroniki i Systemów Sterowania, Politechniki Wrocławskiej. : 6 Q= 88

AUTOMATYKA

WSPÓŁPRACA

ASTOR SP. Z O.O. TEL. 12 428 63 00, WWW.ASTOR.COM.PL ................................................................................................................. 48-49

AUTOMATION24 GMBH TEL. 22 439 65 00; 00 800 24 2011 24 (BEZPŁATNY), WWW.AUTOMATION24.PL ...................... 31-34

AUTOMATYKAONLINE TEL. 504 126 618, WWW.AUTOMATYKAONLINE.PL ..................................................................................................... 46

PPUH ELDAR TEL. 77 442 04 04, WWW.ELDAR.BIZ ...................................................................................................................................... 13

ELESA+GANTER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 737 70 47, WWW.ELESA-GANTER.PL .......................................................................................... 3, 19, 66-67

ELMARK AUTOMATYKA SA TEL. 22 541 84 65, WWW.ELMARK.COM.PL ................................................................................................................. 21, 61

FAULHABER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 61 278 72 53, WWW.FAULHABER.COM ............................................................................................................ 68–70

GBI PARTNERS SP. Z O.O. TEL. 22 458 66 10, WWW.GBI.COM.PL .................................................................................................................................. 74

HIWIN GMBH TEL. +49 781 93278-0, +48 22 544 07 05, WWW.HIWIN.DE ............................................................................... 4–5

IGUS SP. Z O.O. TEL. 22 863 57 70, WWW.IGUS.PL .................................................................................................................................. 50–51

JUNGHEINRICH POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 3328800, WWW.JH.PL ......................................................................................................................... I OKŁ., 40–42

NORELEM SP. Z O.O. TEL. 48 572 895 704, WWW.NORELEM.PL ............................................................................................ 72–74, IV OKŁ.

SIEĆ BADAWCZA ŁUKASIEWICZ – PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP TEL. 22 874 00 00, WWW.PIAP.PL ........................................................................................................... 47, 65, 71, III OKŁ.

PPH WOBIT E.K.J. OBER S.C. TEL. 61 222 74 22, WWW.WOBIT.COM.PL ................................................................................................. II OKŁ., 44–46

11/2021

LUDZIE

Andrzej Garbacki

FIRMA: ASTOR STANOWISKO: P ' = !

Procesował wdrożenie w firmie profesjonalnej metodyki sprzedaży rozwiązań, a także wprowadził do oferty usługi konsultingowe, świadczone obecnie pod marką ASTOR Consulting. Nadzorował prace nad projektem związanym z rozwojem rozwiązań z zakresu robotyki przemysło90

wej oraz podnoszeniem efektywności energetycznej, czy projekt inkubatora przedsiębiorczości w firmie ASTOR – ASTORup! Mentor biznesowy w programie ScaleUP, realizowanym przez Krakowski Park Technologiczny. Dyrektor Operacyjny firmy ASTOR w latach 2016–2020, odpowiedzialny za wdrażanie strategii firmy oraz za podpisanie kontraktu z Kawasaki Robotics EMEA w zakresie rozwoju sieci dystrybucji tej marki w obszarze środkowo-wschodniej Europy. Przyczynił się do zbudowania akcjonariatu pracowniczego. Obecnie prezes firmy ASTOR Investment Sp. z o.o. realizującej funkcje pracowniczego programu własnościowego. Pracuje nad rozwojem struktury ASTOR Robotics Center w Krakowie

i odpowiada za biznes firmy związany z robotyką. Członek Rady Społecznej Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Akademii GórniczoHutniczej w Krakowie. Certyfikowany Project Manager w metodyce PRINCE2 – wyznaje zasadę, że najlepszy rozwój personalny osiąga się przeprowadzając setki projektów z szerokiego spektrum. Wykładowca w ramach programu Menedżer w Przemyśle 4.0 na Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie. Prywatnie miłośnik sportowego trybu życia, szczególnie jazdy na rowerze górskim i motocyklu, gry w piłkę nożną, tenisa stołowego oraz biegów długodystansowych i narciarstwa. Stara się być w górach kilka razy w miesiącu, jak tylko pozwalają na to prace ogrodowe. AUTOMATYKA

0 = $ '.

d 24 lat związany z firmą ASTOR. Wieloletni trener Akademii ASTOR w zakresie oprogramowania przemysłowego. Odpowiedzialny za rozwój oferty oraz prowadzenie i wspieranie projektów wspomagających sprzedaż systemów automatyki. Przez wiele lat odpowiadał za sprzedaż oprogramowania przemysłowego AVEVA (dawniej Wonderware) w Polsce, pracę działu wsparcia technicznego i za marketing oferowanych produktów.

Automatyka 11/2021

Articles inside

Światowy przemysł wytwórczy na drodze cyfryzacji

Nowości dla energetyki

Andrzej Garbacki, członek zarządu ds. robotyzacji, ASTOR

Dociskacze spawalnicze do wysokowydajnych cykli produkcyjnych

Nadzór produkcji z chmurą UniCloud

Technologia napędowa kluczowa dla przyszłości branży produkcyjnej

Od analizy potencjału do wdrożenia

Roboty mobilne MOBOT do automatyzacji intralogistyki

Monitoring i zdalne sterowanie w systemach automatyki przemysłowej

Intralogistyka – produkty i rozwiązania

Wózek AGV EKS 215a – innowacja Jungheinrich