Ontvangen reacties

ontvangenreacties

7

Hof: mensen met beperking niet uitsluiten bij triage

Stel: je hebt een zoon met een bijzondere vorm van downsyndroom en hij krijgt corona. Zo ernstig dat hij naar de al overvolle ic zou moeten. In Duitsland zou je zoon via triage dan uitgesloten worden van behandeling, vanwege zijn aandoening. Dat ging een moeder te ver.

Samen met acht anderen vocht zij het Duitse triagebeleid succesvol aan bij het Grondwettelijk Hof in Karlsruhe. Ze was gewapend met een tas vol papieren om te bewijzen dat haar zoon Cornelius (24) ‘levenswaarde’ heeft. De map bevatte naast medische informatie ook getuigenissen van onder meer zijn roeitrainer en mensen van de lokale seniorenclub die allemaal aangaven dat Cornelius zeer gemist zou worden als hij zou komen te overlijden. Het Hof oordeelde dat de regering per direct wetgeving moet opstellen die de levens van mensen met een handicap of chronische ziekte moet beschermen wanneer medici triage moeten toepassen. Volgens het Hof mogen mensen met een beperking of chronische ziekte niet gediscrimineerd worden en is er nu nog te weinig geregeld door de overheid om een eerlijke behandeling in het ziekenhuis te garanderen voor deze groep.

Gelijk In Nederland gelden overigens algemene ethische uitgangspunten voor triage, waarbij iedereen die zorg op de IC nodig heeft gelijk behandeld wordt. Het enige criterium voor opname op de IC is levensgevaar. Overwegingen die uitdrukkelijk geen rol spelen zijn de kwaliteit van leven of ‘eigen schuld’, omdat dit onmogelijk zorgvuldig is vast te stellen en de grenzen van eigen verantwoordelijkheid intrinsiek moeilijk te bepalen zijn in de hectiek van de beslissing tot IC-opname. Ook een andere etniciteit, nationaliteit, juridische of sociale status of sekse en iemands verstandelijke of lichamelijke beperking mogen allemaal geen redenen zijn om iemand meer of minder voorrang te geven. |

Reageren kan via redactie@klik.org, @klikredactie op twitter of in de Klik groep op LinkedIn of Facebook.

Uitstroom naar zzp’er

Echt Gebeurd - Gouden tip

Op de artikelen in Klik 1 over het tekort aan medewerkers en de uitstroom naar het werk als uitzendkracht of zzp’er kwamen veel reacties op de sociale media van Klik, een greep daaruit:

“De meeste zorgaanbieders zijn overgestapt naar integrale zorg, dagbesteding en wonen, waar je heel onregelmatig werkt. Laat, vroeg, laat en dan weer vroeg. Zo’n rooster is moeilijker te combineren met thuis. En vaak kiezen mensen bewust voor wonen of voor dagbesteding. Niet voor beide takken van zorg! | Kirsten van Heusden

“Ik heb veel medewerkers gesproken die de stap hebben gemaakt. Velen zijn de bureaucratie beu. Veel schrijven terwijl je liever met de cliënt wil werken. Als zzp’er hebben ze dat minder. Daarnaast hoef je je niet druk te maken over alle besognes van een organisatie. Dus meer rust, je wordt beter betaald en kunt zelf je tijd indelen.” | Henric van Dijk

“Je verdient niet meer als zzp’er. Geloof me. Geen recht op WW, je eigen broodfonds opzetten, geen vakantiegeld of 13de maand. Je moet je eigen pensioen regelen en 40% van je salaris gaat naar de belasting. Veel beginnende zzp’ers onderschatten dit. Het grote voordeel is wel: je bent baas over eigen tijd. Als je in loondienst thuis verslagen schrijft omdat je er op je werk geen uren voor krijgt, dan is dat voor mij een reden om te gaan fl exen/zzp’en. Ik denk dat je veel mensen terug in vast dienstverband krijgt door goed werkgeverschap.” | Matthijs Oelen

Ik praat met Sandor over wat er voor nodig is om spannende thema’s met je begeleider te durven bespreken. Sandor heeft daarvoor een gouden tip: “Je moet samen buiten lopen en dan praten over die dingen. Want als je buiten bent, dan verdwijnen je woorden in de lucht. Maar als je op een kantoor gaat praten, dan botsen die woorden tegen de muren en het plafond. Daar gaan de woorden uiteindelijk in vastzitten en dan horen anderen de woorden misschien ook. Het moet geheim blijven, en dat kan het beste buiten, daar verdwijnen de woorden weer.” | Claudia Kaagman

Heb je iets bijzonders meegemaakt in je werk? Maak kans op een cadeaubon en stuur je verhaal in 140 woorden naar redactie@klik.org

8

Thema: Relaties

Seksuoloog schrijft over relatievorming bij mensen met een verstandelijke beperking

Aandacht voor een gezonde relatie

Een relatie hebben en je geliefd voelen door een ander is fijn. Hoe ondersteun je mensen met een verstandelijke beperking bij relatievorming, waarbij de focus ligt op plezier? Welke relaties zijn er eigenlijk en wat kan een gezonde relatie lastig maken?

Vanmorgen ben ik gesprek met John, een jongeman die glundert als hij het over zijn vriendin heeft. Hij is tegelijkertijd opgetogen en terughoudend, want het mag niet fout gaan. John benadrukt dit diverse keren.

In het verleden is John beticht van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Hij heeft hiervoor zijn straf gehad. John is hier zo van onder de indruk, dat hij zichzelf bij elke nieuwe verliefdheid op voorhand afremt, omdat

het weleens fout kan gaan.

Als ik hem vraag wat hij voelt bij zijn nieuwe vriendin, geeft hij aan zich prettig te voelen. Ze kunnen samen dingen doen, hij kan voor haar zorgen, hij mag haar knuffelen en ook weleens kussen. Zij vraagt ook aan hem hoe het met zijn moeder gaat. Dat vindt hij fijn, want hij praat weinig met anderen.

Door de negatieve ervaringen van John en de beschermende houding van de omgeving werd John afgeremd in wat hem zin in het leven geeft en in wat hij voelt door het hebben van de vriendin: dat hij ertoe doet. Het is niet makkelijk om een gelijkwaardige relatie te ontwikkelen en vast te houden en dat weet hij, maar daar wil hij dan ook heel graag hulp bij. Dit gesprek maakt mij maar weer eens duidelijk hoe belangrijk het is om stil te staan bij het thema relaties.

Uit onderzoek van Rutgers komt naar voren dat verliefdheid en verkering net zoveel voorkomt bij jongeren op het voortgezet speciaal onderwijs,

als bij hun leeftijdsgenoten op het regulier onderwijs. Bijna allemaal zijn ze weleens verliefd geweest en de meerderheid heeft al eens verkering gehad. Onder meisjes op de cluster 4-scholen is de groep die weleens verkering heeft gehad het grootst.

Uit onderzoek onder volwassenen met een verstandelijke beperking (van Bates, Terry en Popple, zie literatuur op pagina 12) komt naar voren dat je geliefd voelen, samenzijn en elkaar steunen belangrijke behoeften zijn voor mensen met een ver-

Een langdurige en goede relatie leidt tot een langer, gezonder en gelukkiger leven

standelijke beperking. Niet alleen mentaal, maar ook fysiek. Ook de intieme, seksuele relatie waarbij kussen, knuffelen en seksuele handelingen plaatsvinden, wordt als prettig ervaren. Daarnaast geven enkele personen uit dit interview aan dat juist na ervaringen van seksueel grensoverschrijdend gedrag het ook fijn is om geliefd en ondersteund te worden door een partner die wel rekening houdt met hun grenzen en wensen. Dus genoeg reden om erover in gesprek te gaan.

Met John ben ik eerst ingegaan op wat hij verstaat onder een relatie en wat hem dat brengt in het leven. Hij glunderde: “Ik word er zo blij van. Ik hoor er nu echt bij, bij mijn vrienden, want die hebben ook een vriendin. Dan kunnen we ook hierover praten, net als over gamen.”

Terughoudend

Uit een langlopend onderzoek van Harvard University (gestart in 1938) weten we dat het hebben van een langdurige, kwalitatief goede relatie diverse positieve gevolgen heeft. Het belangrijkste is dat het leidt tot een langer, gezonder en gelukkiger leven. Sociale banden zijn namelijk goed voor ons.

Eenzaamheid, zowel sociale

9

Het hebben van een partner geeft allerlei extra mogelijkheden en kansen, zoals nieuwe vriendschappen en ervaringen. Op de foto acteurs van theaterwerkplaats de Rode Hoed in Zutphen

(te klein/geen sociaal netwerk) als emotionele eenzaamheid (de afwezigheid van voldoende intieme/diepgaande relaties) werkt averechts. Ook draagt een kwalitatief goede relatie bij aan fysieke en mentale gezondheid. Voor iedereen, dus ook voor mensen met een verstandelijke beperking belangrijk om aandacht aan te besteden.

Toch vinden we het soms lastig in de praktijk want: Hoe kunnen we hem/haar beschermen tegen grensoverschrijding? Hoe gaan we om met het verschil in emotioneel ontwikkelingsniveau in de relatie? Moeten we zo’n relatie wel willen, straks worden er ook nog kinderen geboren?

In de praktijk blijkt dat de terughoudendheid om in te gaan op dergelijke vragen ingegeven wordt door de behoefte aan bescherming van de mensen met een verstandelijke beperking. Ook ligt de focus vaak op de problemen in de seksualiteit of de relatie of op de gevolgen van seksueel misbruik, ongewenst aanraakgedrag, et cetera. Vanzelfsprekend is deze aandacht belangrijk gelet op de kwetsbaarheid van mensen met een verstandelijke beperking, maar de focus van de professional op seksuele en relationele gezondheid vergroot de mogelijkheden om een gezonde relatie te ontwikkelen.

Rechten

Het begint bij aandacht voor de seksuele en reproductieve rechten van mensen met een beperking en door het thema ‘plezier’ centraler te stellen. Mensen met een verstandelijke beperking hebben namelijk dezelfde seksuele rechten als iedereen (www. sensoa.be), waaronder het recht: om je seksualiteit te ontdekken om seksuele relaties aan te gaan op ouderschap op anticonceptie op bescherming tegen seksueel misbruik op privacy.

Het andere belangrijke aandachtspunt is dus te erkennen dat het hebben van een relatie en seksualiteit in de basis gezond is en plezier geeft. De aandacht voor plezier is sinds lange tijd, niet alleen voor mensen met een beperking, maar ook in algemene zin een onderbelicht thema.

Een romantische en/of seksuele relatie hebben betekent voor mensen met een verstandelijke beperking veel, zoals samenzijn (belangrijker dan de activiteiten die samen worden ondernomen), verhoogde onafhankelijkheid en toename in zelfvertrouwen.

Het werkt statusverhogend, je bent trots op het feit dat je een relatie hebt. Doordat je een partner vindt, ontstaan er ook nieuwe vriendschappen, je vindt gelijkgestemden in interesses, ervaringen en niveau. Het netwerk en de invulling van het dagelijks leven wordt daarmee verrijkt. Het hebben van een partner geeft dus naast een relatie ook allerlei extra mogelijkheden en kansen die het leven plezieriger maken.

Relatievormen

Mensen met een verstandelijke beperking hebben net als iedereen

10

Thema: Relaties

allerlei relaties. Familie- en vriendschapsrelaties zijn waardevol en ook als single noodzakelijk om je geliefd te voelen. Deze relaties geven je een belangrijke basis voor het vinden, aangaan en onderhouden van een romantische en/of seksuele relatie.

In een romantische relatie staat met name de intimiteit centraal. Dat staat voor je vertrouwd en veilig voelen bij elkaar. Het betekent ook fysiek en/of geestelijk nabij elkaar zijn op basis van een opgebouwde band. Dat kan seksueel zijn, maar dit hoeft niet. Een seksuele relatie gaat over de fysieke aantrekkingskracht die zich uit in onderling seksueel contact. Dit kan samengaan met een romantische relatie, maar dat is niet per se noodzakelijk.

Romantische en/of seksuele relaties kunnen zowel hetero, bi of homoseksuele relaties zijn. Je hebt verschillende relaties, monogame of vaststaande relaties, open relaties, maar ook polyamoreuze relaties. Ook heb je LAT-(living apart together)relaties. Deze mogelijkheden zijn er net zo goed voor mensen met een verstandelijke beperking.

Een mooi voorbeeld van een samenlevingsvorm van twee mensen met een

Cliënten hebben vaak beperkte mogelijkheden om elkaar te ontmoeten

verstandelijke beperking die een relatie hebben, is die van Kim en Jacques. Zij woonden beiden al langdurig in hetzelfde gezinshuis. Ze kregen een relatie en bekrachtigden dit met een huwelijk, wat ze beiden wensten. Na het huwelijk bleven ze in het gezinshuis, elk met een eigen kamer met tweepersoonsbed, maar ook een kamer die als huiskamer diende voor hen samen. Al naar gelang de behoefte sliepen ze alleen of met z’n tweeën en verbleven ze samen in de eigen huiskamer. Ze draaiden ook nog steeds mee in het gezinshuis met de gezamenlijke activiteiten en het huishouden. Voor hen een fijne oplossing waarin het kijken naar hun wensen en behoeften centraal stond.

Wat is lastig?

Uit onderzoek blijkt ook dat een romantische of seksuele relatie vinden,

Ingrediënten

Voor Kim en Jacques, en voor ieder ander stel weten we uit onderzoek wat de ingrediënten zijn voor een gezonde en langdurige relatie. De Amerikaanse psycholoog John Gottman gaat uit van 7 kenmerken: Weet wat de ander belangrijk vindt, met andere woorden: ‘ken elkaar’. Respecteer elkaar en waardeer elkaar, ook al heb je andere meningen en wensen. Houd contact met elkaar, dat kan door kleine, schijnbaar nutteloze opmerkingen. Accepteer elkaars invloed en los problemen samen op. Ga samen op zoek naar de oorzaak van het probleem en zoek samen naar dingen die het leven zin geven. Denk aan rituelen en samen levensdoelen stellen. aangaan en onder houden voor mensen met een verstandelijke beperking lastig kan zijn. Dat hangt samen met persoons-, omgevings- en contextkenmerken. Mensen met een verstandelijke beperking hebben vaker moeite met het onthouden en verwerken van informatie, zoals het scheiden van hoofd- en bijzaken en het bepalen van oorzaak en gevolg en wat belangrijk is. Zoals een jongen zei: “Misschien had ik een condoom om moeten doen, maar we deden het maar even, dus dan kan er niets gebeuren, toch?”

Het taalbegrip en taalgebruik zijn ook minder ontwikkeld, waar het moeilijker is om gevoelens uit te drukken. Ook zien we vaker magisch denken: informatie via tv (bv. van soapseries) of internet (bv. porno zien als enige vorm van seks) of het voorbeeld uit de directe omgeving (broer/zus die getrouwd is) zijn realiteit en waarheid. Zo worden foutieve en irreële overtuigingen op het gebied van relatievorming en seksualiteit gevormd en helaas vaak niet getoetst. Dat heeft ook te maken met een klein netwerk en/of veel contact met gelijkgestemden die het ook niet precies weten. Dit is van invloed op de communicatie tussen partners en vraagt ondersteuning.

Bij Jacques en Kim is ervoor gekozen om één keer per maand samen met de begeleiding het gesprek aan te gaan over wat er bij een relatie komt kijken, maar ook wat zij beiden wensen op het gebied van intimiteit en seksualiteit en hoe je dat vorm kunt geven. De kaart van vrienden en vrijers (Edugarant) hielp om woorden te geven en om elkaar te begrijpen. Jacques wilde namelijk vaker bij Kim in bed slapen dan Kim zelf. Die wilde graag alleen slapen. Jacques voelde zich afgewezen door Kim en vond ook dat het hoorde bij een

Hoe verschuif je de focus van bescherming naar plezier in relaties?

11

Een relatie verhoogt het zelfvertrouwen van mensen met een verstandelijke beperking. Op de foto acteurs van theaterwerkplaats de Rode Hoed

relatie. Hij had het zich anders voorgesteld. Ze kregen fi kse ruzie. Aan begeleiders sprak Kim uit dat ze niet goed kon slapen als ze samen in één bed liggen. Hij nam ook steeds haar dekbed. In het gesprek zochten ze naar oplossingen. Ze slapen nu een keertje minder per week bij elkaar en hebben hun eigen dekbed als ze samen slapen. Dat was een goede oplossing.

Ook zijn vaardigheden als analyseren en refl ecteren op sociale situaties minder goed ontwikkeld. Daardoor worden de mogelijkheden om een juiste inschatting te maken en te handelen in sociaal-seksuele situaties beperkt.

John vertelde dat hij zijn vriendin laatst op een feestje alleen had achtergelaten omdat een vriend hem vroeg om te gaan bowlen. Daar had hij veel meer zin in dan het feestje van de familie van zijn vriendin. Hij had het netjes aan haar gevraagd en zij had haar schouders opgehaald. Zijn vriendin was achteraf toch erg boos. Na het gesprek met de begeleider snapte hij waarom. Het is niet netjes om je vriendin alleen achter te laten. Zij had geen ruzie willen maken omdat ze op een familiefeestje was. Daar had hij allemaal niet aan gedacht.

In- en aanvoelen

De sociale ontwikkeling ligt dan ook vaker onder druk. Daarnaast speelt de mate waarin de emotionele ontwikkeling op gang is gekomen en is uitgekristalliseerd een belangrijke rol. De emotionele ontwikkeling blijft vaak achter en is van invloed op het ‘aankunnen’ van de persoon. Zo kan iemand relationele vaardigheden leren in een cursus, maar het emotionele ontwikkelingsniveau bepaalt of deze vaardigheden ingezet kunnen worden in spanningsrijke omgevingen zoals fl irten in een café, iemand vragen om seks te hebben of een confl ict te hanteren in een relatie.

Het emotionele ontwikkelingsniveau geeft informatie over het kunnen in- en aanvoelen van de behoeften van het stel en in hoeverre zij kunnen meebewegen met de wensen en grenzen van de ander. Het helpt ook om in te schatten hoe emoties zich verder ontwikkeld hebben of dat het slechts gaat om lust/onlust of inspanning-ontspanning, passend bij een hele lage emotionele ontwikkelingsleeftijd bij seksualiteit. Zoals Karin me vertelde: “Als mijn vriendin me kriebelt over de buik dan krijg ik gelijk van die krampen en schokjes. Dat is fi jn. Dat gaat heel snel. Dan wil ik graag douchen en aankleden. Zij wil dat niet, dan moet ik haar ook kriebelen. Moet dat?”

Lichaamsbesef

Naast de cognitieve, sociale en emotionele ontwikkeling speelt lichaamsbeleving een belangrijke rol. Het contact met je eigen lichaam, het ervaren van de fysieke grenzen van je eigen lichaam, is een belangrijke voorwaarde om intimiteit te ontwikkelen en van daaruit het contact met de ander vorm te geven. Het op een natuurlijke en gezonde wijze opbouwen van lichaamsbesef, waarbij gehechtheid ook een belangrijke rol speelt, is belangrijk om een bevredigende en langdurige seksuele relatie te hebben en te onderhouden.

De lichaamsbeleving bij mensen met een verstandelijke beperking vraagt meer aandacht, omdat zij meer ervaring hebben met seksuele grensoverschrijding, vaker opgroeien in instellingen en de gehechtheidsontwikkeling vaker onder druk is komen te staan. Ook de veelheid aan professionals die verzorging bieden en dus het lichaam aanraken door alle fasen van privacy heen, is van invloed op het ontwikkelen van lichaamsbeleving. Met name bij cliënten met ernstig meervoudige beperkingen zien we een diff user lichaamsbesef wat maakt dat wensen en grenzen moeilijker aangevoeld worden.

Ook hebben mensen met een verstandelijke beperking vaker te maken met een lagere zelfwaardering dan mensen zonder verstandelijke beperking, als gevolg van de verstoorde cognitieve, sociale en emotionele ontwikkeling. Dit leidt tot een verhoogd risico op dader- en slachtoff erschap bij mensen met een verstandelijke beperking. Dit heeft gevolgen voor de relatievorming en het omgaan met wensen en grenzen. Het stimuleren van eigenwaarde is dan ook een belangrijk aanknopingspunt in de ondersteuning.

Zoals John leerde om elke dag even stil te staan bij wat er fi jn was,

12

Thema: Relaties

Uitleg over factoren die relaties bij cliënten lastiger kunnen maken

waar hij blij van werd, wat lukte. Dat leidde tot een toename in zelfwaardering. Hij pakte dit ook op samen met zijn vriendin, samen even stilstaan bij wat lukt, goed gaat, wat prettig of fijn is. Allebei ontwikkelen ze meer zelfwaardering, waardoor het makkelijker is om elkaar te helpen bij moeilijke dingen.

De methodiek van het vat van zelfwaardering kan mannen als John hierin ondersteunen.

Context en privacy

Naast voorgaande persoonskenmerken spelen omgevingsfactoren en de context een rol. Cliënten hebben vaak beperkte mogelijkheden om elkaar te ontmoeten (geen vervoer, afstand), weinig financiële middelen, beperkte autonomie en gebrekkige privacy.

Het gebrek aan privacy speelde ook een rol bij Karin en haar partner. Elke keer kwam de begeleiding binnen als ze samen waren. Dus van intimiteit kwam niets. Ze deden ‘het’ nu maar buiten. Afspraken over privacy, een bordje op de deur, een afspraak hoe je hulp kunt vragen hielp hen en de begeleiding om ruimte te geven aan hun behoefte tot samenzijn en intimiteit in een veilige context.

Als de relatie zich verder ontwikkelt, is aandacht vo conflicthantering nodig

Ook kan een negatieve attitude van de omgeving van invloed zijn op het vinden en aangaan en onderhouden van een relatie. Dit was het geval bij John, maar zijn huidige begeleiders geven hem alle ruimte om te ontdekken hoe de relatie met zijn vriendin fijn en veilig kan zijn.

Aansluiten

Op allerlei gebieden zijn er dus uitdagingen. Voordat je aan de slag gaat om cliënten bij relaties te ondersteunen, is het van belang dat je 1. kennis hebt van de individuele ontwikkelingsmogelijkheden van het stel; 2. weet hebt van de hulpvragen van het stel. Pas dan kun je goed aansluiten bij hen; 3. je bewustwordt van je eigen normen en waarden over seksualiteit en relaties om zo open mogelijk en zonder vooroordeel te kunnen kijken naar de wensen van de cliënt. Als een cliënt bijvoorbeeld graag af en toe seks heeft met een ander, maar geen relatie wil, dan is dat een wens die gehoord mag worden. Een langdurige vaste relatie stimuleren is dan niet de eerste insteek.

In de ondersteuning gebruik je psycho-educatie over relaties en seksualiteit, heb je aandacht voor lichaamsbeleving, gaat het over het leren kennen van elkaars persoonlijkheid, concreet seksuele ervaringen opdoen, het ontdekken en aangeven van wensen en grenzen, maar ook over de onderlinge communicatie tussen de partners, bijvoorbeeld bij conflicten.

Het is belangrijk dat iemand leert over het eigen lichaam, over wat gewone en erogene aanrakingen zijn en welke aanrakingen prettig en onprettig zijn. In het gesprek heb je als professional een voorbeeldfunctie als het gaat om woorden geven aan lichamelijkheid, aanraking, seksualiteit en relatiethema’s. De onderlinge kennis en vaardigheden aangaande seksualiteit en relaties wordt op die manier bevorderd.

Het is ook helpend om het stel gezamenlijke opdrachten mee te geven om elkaar verder te leren kennen, zowel qua karakter als lichamelijk. Zoals samen iets ondernemen buiten de deur of elkaars handen lekker masseren. Als de relatie zich verder ontwikkelt, dan is expliciete aandacht voor conflicthantering belangrijk. Zo helpt het vergroten van de woordenschat en het stimuleren van onderling begrip bij het oplossen van conflicten.

Soms zijn de partners niet in staat tot het aangeven van wensen en

Literatuur

The importance of romantic love to people with learning disabilities. C. Bates, L. Terry & K. Popple (2016). Artikel in British Journal of Learning Disabilities. A review of loneliness: Concept and definitions, determinants and consequences. J. De Jong Gierveld (1998). Artikel in Clinical Gerontology. People with intellectual disabilities talk about sexuality: Implications for the development of sex education. D. Schaafsma, G. Kok, J.M.T. Stoffelen, & L.M.G. Curfs (2017). Artikel in Sexuality and Disability. Bespreekbaar maken van seksualiteit en intimiteit. Handboek voor professionals in zorg en welzijn. Redactie M. Höing, J. Janssen, M. Liebregts en A. Boer. Uitgeverij Coutinho. Kompas licht-verstandelijke beperking. Door Y. de Beer. Uitgeverij SWP. Seksuele opvoeding en ontwikkeling. D. Schaafsma (2018). Presentatie te vinden op het Kennisplein Gehandicaptensector.

Een relatie kan het leven van mensen met een verstandelijke beperking plezieriger maken, verbeeld door acteurs van theaterwerkplaats de Rode Hoed

13

grenzen naar elkaar, bijvoorbeeld vanwege een laag emotioneel ontwikkelingsniveau. Of lukt het de client niet om buiten risicovolle contacten te blijven. Dan heeft de professional de taak om als extern geweten te ondersteunen in het waarborgen van een veilige en vertrouwde omgeving waarbinnen succeservaringen opgedaan worden om te groeien. Dat kan dan gaan om het reguleren van social media of het verbreken van de relatie.

De vriendin van John is nu voor de eerste keer blijven slapen. John heeft lekkere hapjes gemaakt en samen met de begeleiding hebben ze een fi lm gekeken in de avond. Na de fi lm zijn ze naar bed gegaan, tegen elkaar aan gaan liggen en hebben ze redelijk geslapen. Het samen slapen in één bed was spannend, gaven ze de volgende dag aan, maar ze hebben er allebei van genoten. |

Hulpmiddelen

Methode Ik en de ander van ‘s Heeren Loo ondersteunt in het gesprek over aanraking en seksualiteit. Methode Liefl ijfenleven.nl van Klos Media ondersteunt in communicatie over het verschil tussen vriendschap en relatie en geeft woorden aan het eigen lichaam, dat van de ander en seksualiteit. Websites Meerdanliefde.nl, Zanzu.nl en methode Vrienden & Vrijers van Edugarant geven handzame informatie en helpen je te ondersteunen bij relaties. Bij het vinden van een relatie kunnen datingsites als Uniekdating, Lofj oe of ABCDate een oplossing zijn. Deze sites bieden ook groepsevenementen en handige tips en begeleiding bij dating.

Thema: Relaties

Tekst & fotografi e Frion

HET ONMOGELIJKE MOGELIJK MAKEN Peter en Agna wonen samen

Ze kwamen elkaar 25 jaar geleden tegen en bleven vrienden. Twee jaar geleden sloeg de vonk over en Peter en Agna kregen een relatie. Maar hoe ga je met elkaar samenwonen als je begeleid woont en dagbesteding hebt in een andere regio én van een andere organisatie? Frion en Aveleijn maakten het mogelijk.

Inmiddels zijn ze volop bezig met hun gezamenlijke toekomst, maar de levens van Peter en Agna zagen er vroeger wel anders uit. Ze leerden elkaar voor het eerst kennen toen ze twintigers waren. Peter weet het nog als de dag van gisteren: “Het is wel 25 jaar geleden dat wij elkaar voor het eerst zagen. De vrouw van een kameraad kende Agna. Ik kwam vaak bij hen op bezoek en zo leerde ik Agna kennen.”

Peter en Agna werden vrienden op Facebook en hielden contact. Na al die jaren kwam Agna bij Peter op de koffi e en het klikte meteen. “Wij waren niet op zoek naar een relatie, maar hadden een leuke klik met

14

Thema: Relaties

elkaar. Peter nam het initiatief, en nu zijn we samen,” vertelt Agna.

Na een half jaar daten, vroeg Peter aan Joke, zijn begeleider, of hij kon samenwonen met Agna. Dat was niet makkelijk, en bracht ook risico’s met zich mee. Want Agna woonde in Almelo en werkte onder begeleiding van Aveleijn ook daar bij de dagbesteding. “Het eerste wat ik dacht was: dit moet goed gebeuren, en we moeten dit goed regelen,” vertelt Joke.

Samen met hun begeleiders besloten Peter en Agna dat het een goed idee was om te gaan proef-samenwonen bij Peter in Zwolle. “Ik heb niet voor niks mijn beperking. Daarom is het slim om te kijken of het samenwonen goed gaat, om vervolgens uit te kunnen breiden,” vertelt Peter. De eerste afspraken waren gemaakt, en het plan werd in werking gezet.

Joke en Michel, de begeleider van Agna, hebben tijdens dit traject veel contact met elkaar gehad. “Michel en ik zijn samen met Peter en Agna bij elkaar gekomen om alles door te

spreken. Dit verliep eerst online door middel van videobellen en daarna live. Niet alleen wij als begeleiders waren betrokken, maar ook de gemeente Almelo en verschillende wijkteams. Het was één grote samenwerking, die echt indruk op mij heeft gemaakt,” vertelt Joke.

Het ging vanzelf

Uitdagend

De grootste uitdagingen lagen op administratief en fi nancieel gebied. Michel vertelt: “De begeleiding van Agna en Peter moest gewoon doorgaan. Daarbij hadden wij ook medewerking van de gemeentes nodig en de inzet van wijkteams. Een cliënt verhuizen gaat niet zo maar. Agna had een nieuwe dagbesteding nodig en passende begeleiding.” Er werden allerlei creatieve oplossingen uit de kast getrokken, en iedereen zette de schouders eronder. Met resultaat: Agna kon bij Peter intrekken én ze kon bij de Golfslag terecht voor haar dagbesteding. En de begeleiding bleef vertrouwd: “Uiteindelijk gaf de gemeente Almelo toestemming voor een onderaannemerschap. Ik ben vanuit Aveleijn nog steeds Agna’s begeleider, met aanvulling van Joke vanuit Frion,” vertel Michel.

Nu Peter en Agna samenwonen met elkaar, ervaren ze allebei meer rust en tevredenheid. “Het ging eigenlijk vanzelf. Het enige wat anders is, zijn de hondjes. Zelf had ik al een hond, nu zijn de twee hondjes van Agna erbij gekomen. Het zijn dikke vriendjes van elkaar,” vertelt Peter. Ook Agna straalt en is gelukkig; zowel thuis als bij de dagbesteding. “De sfeer is heel goed onderling, en ik voel me erg fi jn. Ook bij de Golfslag heb ik het ontzettend naar mijn zin. In Almelo werkte ik bij het stadion van Heracles, maar ik vind wat ik nu doe eigenlijk veel leuker. Vooral het creatief bezig zijn. Laatst hebben wij roosjes gemaakt van closetpapier,” vertelt ze enthousiast.

Twee mensen met een beperking vertellen met hun begeleiders hoe ze zijn gaan samenwonen

Nu Peter en Agna samenwonen met elkaar, ervaren ze allebei meer rust en tevredenheid

Huis werd thuis

Voordat Agna bij Peter introk, was zijn huis volledig van hemzelf, met uitzondering van de feestelijke bezoekjes van verschillende Nederlandse artiesten die bij hem in de show kwamen. Peters grootste hobby is namelijk radio maken. Nu Agna is ingetrokken, zijn niet alleen twee nieuwe hondjes meegekomen, maar zijn ook meubels en behang vernieuwd. Michel en Joke hebben regelmatig evaluatiegesprekken met Peter en Agna. En toen Joke een tijdje geleden bij het stel thuiskwam, zag ze het meteen: “Ik kwam binnen, en het huis was een thuis. Het is zo mooi om te zien hoe ze met elkaar dit avontuur aangaan. Agna is hier helemaal opgebloeid. Bij ieder bezoek vertelt ze mij de mooiste verhalen, en onze communicatie is heel open.”

Na een proefperiode van drie maanden, ging Agna eind augustus 2021 voor een aantal weken weer terug naar haar oude stekkie in Almelo. In de weekenden is zij nog bij Peter. “Ik mis haar wel als ze er niet is,” vertelt hij. Op 23 oktober kwam Agna weer terug voor een tweede proefperiode en in mei 2022 is het tijd voor het defi nitief bij elkaar intrekken. Daar hebben Peter en Agna naartoe geleefd; met Agna’s permanente komst, krijgt ze ook een eigen ruimte in huis, waar ze creatief haar eigen ding kan doen.

“Wij zijn trots op wat we hebben bereikt,” vertelt Joke. “Dat iedereen zo samen heeft gewerkt om dit voor elkaar te krijgen is echt bijzonder. Peter en Agna doen het heel goed samen. Hun omgang met elkaar, hun humor en openheid. Ik ben blij dat ik hier onderdeel van mag zijn!” |