ИНФО-КПУ БРОЈ 3 МАРТ 2018 ГОДИНА by АГЕНЦИЈА „ПРО АГЕНС“

2018

INFO-KPU

www.proagens.mk



MART



2018

Izdava~:

2018

Agencija za ekonomsko-pravna poddr{ka i procena PRO AGENS Glaven i odgovoren urednik: M-r Pavle G A C O V Dizajn i grafi~ko ureduvawe: Agencija PRO AGENS

Lektor: M-r Kiril ANGELOV Adresa: Agencija “PRO AGENS”, p. fah 272 ul. “Naum Naumovski Bor~e“, br. 68/4

Informacija: Osnovnoto izdanie izleguva edna{ mese~no, a specijalnite izdanija po potreba. Pretplatata se vr{i so uplata na smetkata na Agencijata “PRO AGENS”-Skopje 210-0503940101-43; Deponent na NLB banka-Skopje. Rakopisite se ispra}aat na adresa: Agencija “PRO AGENS”, p. fah 272, 1000 Skopje. Rakopisite ne se vra}aat. Tel./faks: 02 / 3162-979, 3298-763 i 3229-479. “PRO AGENS” e registriran obvrznik za DDV so dano~en broj za DDV: MK 4030995196418. Copyright 2015, Про Агенс

VNIMANIE Nositel na materijalnite prava e izdava~ot. Zabraneto e prepe~atuvawe, kopirawe i umno`uvawe na napisite ili na nivnite delovi bez prethodna soglasnost od izdava~ot. Data na obavuvawe na ovoj broj: 12.04.2018 g.

www.proagens.mk p_gacov@proagens.com.mk d_jacimovic@proagens.com.mk r_muric@proagens.com.mk i_nikolovska@proagens.com.mk n_mladenov@proagens.com.mk v_mladenova@proagens.com.mk Izdava~ki odbor: M-r Pavle GACOV Danijela JA]IMOVI], dipl. pravnik D-r Refika MURI] Irena NIKOLOVSKA, dipl. ek. D-r Zoran MINOVSKI D-r Gligor BI[EV D-r Zorica BO@INOVSKA D-r Dragoqub ARSOVSKI M-r Elena MARTINOVSKA Vesna ZMAJ[EK, dipl. ek. Slavko LAZOVSKI, dipl. ek. Bor~e IVANOVSKI, dipl. ek. Katja NIKOLOVA, dipl. ek. Mirjana ARSOVSKA-QAMOVA, dipl. ek.

S O D R @ I N A: ДАНОК НА ДОБИВКА 1) НАМАЛУВАЊЕ НА ДАНОЧНАTA ОСНОВА НА ДАНОКОТ

НА ДОБИВКА ЗА ПРЕНЕСЕНА ДАНОЧНА ЗАГУБА ОД МИНАТИ ГОДИНИ

ФИНАНСИСКИ ЛИЗИНГ 2) НАБАВКА НА ДОБРА ПРЕКУ ФИНАНСИСКИ ЛИЗИНГ

- СМЕТКОВОДСТВЕН И ДАНОЧЕН ТРЕТМАН

МАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА 3) ИСКНИЖУВАЊЕ НА МАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА

ПО ОСНОВ НА ОТУЃУВАЊЕ И РАСХОДУВАЊЕ

АСИГНАЦИЈА 4) ДОГОВОР ЗА УПАТУВАЊЕ (АСИГНАЦИЈА)

www.proagens.mk

ДАНОК НА ДОБИВКА

 

НАМАЛУВАЊЕ НА ДАНОЧНАTA ОСНОВА НА ДАНОКОТ НА ДОБИВКА ЗА ПРЕНЕСЕНА ДАНОЧНА ЗАГУБА ОД МИНАТИ ГОДИНИ

равото на пренесување на остварена „даночна загуба“ од тековната деловна година (даночен период) како можност за намалување на идна даночна основа е уредено со: - ч ленот 19 од Законот за данокот на добивка 1 и - ч ленот 5 став 1 алинеја 4 и став 3 од Правилникот за начинот на пресметување и уплатување на данокот на добивка и начинот на одбегнување на двојното ослободување или двојното оданочување. 2 За потребите на овој текст ДАНОЧНАТА ЗАГУБА ја дефинираме како разлика меѓу: а) ЗАГУБАТА од Билансот на успех (искажана на АОП 251 од БУ, односно пренесена на АОП 01 од Даночниот биланс) и б) Даночно непризнаените расходи (износ искажан на АОП 02 од Даночниот биланс). Само ако Загубата пред оданочување е поголема од Даночно непризнаените расходи се работи за Даночна загуба које е НЕГАТИВНА ставка на АОП 30 од (новиот) Даночниот биланс.  Износот на загубата од тековната година утврдена во БУ намалена за збирот на непризнаените расходи за даночни цели која може да се пренесе во наредните три години се искажува на АОП 50 од новиот Даночен биланс.  Намалувањето на даночната основа утврдена во Даночниот биланс за 2017 година ќе се изврши за износот на пренесената загуба од Даночниот биланс составен за 2016 година, искажан на

АОП 33 – Дел од загуба намалена за непризнаени расходи, пренесена од претходни години, вклучувајќи ги и евентуално искажаните даночни загуби по ДБ за 2015 и 2014 година, под услов даночниот обврзник да има добиено РЕШЕНИЕ од УЈП и истите да не успеал да ги искористи во целост или делумно по Даночните биланси составени за претходните години. Искажаната Даночна загуба може да се пренесе на товар на добивката (читај: на товар на даночната основа) во идните пресметковни периоди најмногу до ТРИ години сметано од годината во која е искажана загубата. Ако Даночната загуба е искажана за 2017 година, третата година истекува заклучно со 2020 година. Терминот „пренесува“ значи дека со Даночната загуба може да се намалува Даночната основа во наредните три фискални периоди преку составување на Даночните биланси. Прва година за која ќе се пренесе даночната загуба искажана за 2017 година е 2018та година. * * * Користењето на правото за пренесување на ДАНОЧНАТА ЗАГУБА на товар на Даночната основа во идните пресметковни периоди е поврзано со исполнување на одредени услови: 1) Да постои Даночна загуба (Загубата од Билансот на успех да биде поголема од износот на даночно непризнаените расходи), односно да е искажан негативен износ на АОП 30 од новиот Даночен биланс.

„Службен весник на РМ“, бр. 112/14, 44/15 (Автентично толкување на Собрание на РМ на членовите 28 и 51), 129/15, 23/16 и 190/16. 2 „Службен весник на РМ“, бр. 171/14 и 31/17. 1

INFO-KPU 3 I MART 2018



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

2) Намалувањето во Даночниот биланс што следи се врши само доколку претходно е извршено покривање на Загубата по оданочување согласно со одредбите на Законот за трговските друштва. Покривањето на загубата се врши согласно со членот 484 од Законот за трговските друштва. Одлука за покривањето на загубата донесуваат сопствениците на друштвото (содружник, собир на содружници, собрание на акционери). Покривањето на загубата се врши редоследно од следните извори: 1) акумулирана добивка, 2) задолжителна општа резерва, 3) посебни резерви наменети за покривање на загуби, 4) премии, 5) основна главнина. Со одлуката за покривање на загубата не може да се вршат измени во загубата на друштвото (износот на загубата пред покривањето да се зголемува или намалува). 3) Намалувањето на даночната основа во Даночниот биланс се врши последователно (хронолошки) почнувајќи од износот на најрано настанатите даночни загуби.

4) Правото за пренесување на даночната загуба на товар на добивката (даночната основа) во идните пресметковни периоди (до три години) се остварува со одобрение од Управата за јавни приходи, по поднесено барање најдоцна до 31 март наредната година, по годината во која загубата е искажана. Барањето се поднесува на образец „ДД-01“. Важно:



Согласно со членот 19 став 6 од Законот за данокот на добивка, УЈП е должна да издаде одобрение по поднесеното барање на образев „ДД-01“, во рок од 60 дена од денот на поднесување на барањето. Паралелно со воведувањето на временска рамка за одговор на поднесеното барање од страна на УЈП, со членот 46-б од Законот за данокот на добивка е пропишана и глоба во износ ОД 25 ДО 50 ЕВРА во денарска противвредност за овластеното www.p

службено лице во УЈП кое нема да издаде одоврение, односно решение во пропишаниот рок. За овој прекршок, прекршочна постапка води и прекршочна санкција изрекува надлежен суд. За да го оствари правото, даночниот обврзник МОРА да го поседува одобрението од УЈП во кое е утврдена висината на загубата која се пренесува на товар на добивките во идните пресметковни периоди. Напомена:



Правото на намалување на даночната основа за износот на искажаната даночна загуба (после извршеното покривање согласно со ЗТД), не може да се користи во случај на измена на статусот на даночниот обврзник врз основа на спојување, припојување, поделба, сопственичка трансформација и слично. Што станува со правото на користење на даночната загуба за намалување на даночната основа доколку даночниот обврзник немал можност (не успеал) да ја покрие загубата согласно со одредбите на ЗТД? На ова прашање УЈП на 04.02.2016 година одговара на следниот начин: „Даночните обврзници кои во тековната година од своето работење оствариле загуба, имаат право истата да ја пренесат во наредниот период на товар на добивката најмногу до три години сметано од годината на остварување на загубата преку намалување на даночната основа во даночниот биланс, но по претходно покривање на загубата од акумулираната добивка од претходниот период доколку даночниот обврзник има акумулирана добивка. Во случај кога даночните обврзници имаат остварено загуба во своето работење и немаат можност истата да ја покријат од акумулираната добивка од претходниот период поради тоа што немаат износ на акумулирана добивка, тоа не значи дека овие даночни обврзни-

roagens.mk

ДАНОК НА ДОБИВКА

 

ци го губат правото на пренесување на загубата во идните пресметковни периоди на товар на остварената добивка и тоа во периодот од три години. Правото на намалување на даночната основа во даночниот биланс за износот на искажаната загуба на товар на добивката во идните пресметковни периоди не може да се користи само во случај на промена на статусот на даночниот обврзник врз основа на спијување, припојување, поделба, сопственичка тран

сформација и слично а не и во случај на неможност на покривање на загубата преку акумулираната добивка доколку даночните обврзници не располагаат со истата.“ Според одговорот на УЈП, ако даночниот обврзник за искажаната загуба за 2014 година ја испочитувал законската процедура и добил соодветно одобрение од даночниот орган, но не успеал да ја покрие оваа загуба во 2015 година има можност своето право да го оствари и во 2016 и 2017 година.

Пополнување на новиот Образец ДБ - Даночен биланс

Пример:



Во Даночниот биланс составен за 2017 година Даночниот обврзник „Промет“ ги искажал следните информации: I. Финансиски резултат во Билансна успех (ЗАГУБА пред оданочување) 01 II. Непризнаени расходи за даночни цели (збир од АОП 03 до АОП 29)

... III. Даночна основа (I + II) IV. Намалување на даночна основа (АОП 32 +АОП 33 + АОП 34 + АОП 35 + АОП 36)

... 31. Дел од загуба намалена за непризнаени расходи, пренесена од претходни години

680.240 440.040

- 240.200

На АОП 35, прв податок ќе се искаже во Даночниот биланс составен за 2018 година, за Даночната загуба искажана за 2017 година (240.200) со кој ќе се изврши намалување на Даночната основа за 2018 година. Ако даночниот обврзник во изминатиот тригодишен период искажал даночни загуби, под условите на Законот добил одобрение од УЈП и извршил покривање согласно со ЗТД, ќе искаже износ на ова АОП и ќе ја намали основата за данокот на добивка за 2017 година. Се разбира овде ќе се искаже само износот за кој се исполнети сите законски услови. 41. Загуби од претходни години за кои правото на покритие во рок од три години не е изменето

На АОП 49, ќе се искажува податок за пренесените (кумулираните) загуби од претходни години за кои правото на пренесување во рок од три години не е изменето. Согласно со членот 19 од ЗДД и член 5 став 1 точка 4 од ПДД на ова поле се искажува кумулираниот остаток на загубите од претходни години кои не се пренесени согласно со одредбие на ЗДД и ПДД. Всушност овде се искажува вишокот на загуба од АОП 33 од стариот ДБ (која е покриена согласно со одредбите на ЗТД), за која тековната даночна основа била премала за да се изврши нејзино целосно пренесување. Непренесениот дел од загубата може да се пренесува три години заради искористување на можноста за намалување на даночната основа, сметајќи од годината во која е искажана загубата. INFO-KPU 3 I MART 2018



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

42. Остварена загуба намалена за непризнаените расходи од тековната година 50 240.200 која може да се пренесе во наредните три години На АОП 50, се искажува остварената загуба намалена за непризнаените расходи од тековната година која може да се пренесе во наредните три години. Процедура за остварување на правото на пренесување на Даночната загуба на товар на добивката (Даночната основа) во наредните три години (Образец „ДД-01“) Барањето за пренесување на искажана загуба (образец „ДД-01“) се однесува за даночен период од три години, кој започнува по годината во која загубата е искажана. Барањето се поднесува заради намалување на даночната основа во Даночниот биланс за оданочување на добивката, за износот на пренесената загуба на товар на добивката во идните пресметковни периоди (период од три последователни години по годината во која е искажана загуба). Барањето „ДД-01“ даночниот обврзник го доставува до даночната канцеларија на УЈП или во електронска форма преку http://etax.ujp.gov.mk, најдоцна до 31 март во годината што следи, по годината во која загубата е искажана. Пример на пополнет образец „ДД-01“.

Како прилози кон Барањето се поднесува Пресметка на износот на загубата за која даночниот обврзник бара одобрение за пренесување на товар на добивката во идните пресметковни периоди од три години, сметано од годината во која загубата е искажана. Пресметката се врши на следниот начин:

www.p

roagens.mk

ДАНОК НА ДОБИВКА

 

ПРЕСМЕТКА на износот на загубата за која даночниот обврзник бара одобрение од УЈП за пренесување на товар на добивката во идните пресметковни периоди од три години, сметано од годината во која загубата е искажана

1) Искажана загуба во Билансот на успех (загуба пред оданочување) (АОП 01 од образецот ДБ за 2016 година)

680.240

2) Збир на непризнаени расходи за даночни цели (АОП 02 од образецот ДБ за 2016 година)

440.040

3) Даночна загуба за која се бара одобрение од УЈП за пренесување на товар на добивката во идните пресметковни периоди од три години, сметано од годината во која загубата е искажана (реден број 1 минус реден број 2)

240.200

копје, 20 март 2017 година С

МП

управител на „Промет“ ДОО, анчо Поповски ___________ В

Напоменуваме дека пресметката што ја претставуваме нема законски пропишана содржина (не е пропишан образец), но со упатството за пополнување на образецот „ДД-01“ во делот прилози е дефинирана нејзината содржина и елементите на пресметката. Заедно со пресметката се приложува и Изјава на одговорното лице дека даночниот обврзник не настанал со статусна промена (спојување, припојување, поделба, сопственичка трансформација и сл.). Напомена: Барањата кои нема да ја содржат целокупната пропратна документација, УЈП нема да ги одобрува. Пример на Изјава Изјава на одговорното лице дека даночниот обврзник не настанал со статусна промена (спојување, припојување, поделба, сопственичка трансформација и сл.) Заради остварување на правото од член 19 на Законот за данокот на добивка („Службен весник на РМ“, бр. 112/14, ... и 190/16), управителот Ванчо Поповски со адреса на ул. „Млад борец“, бр 23, Скопје изјавува дека даночниот обврзник „Промет“ ДОО-Скопје не настанал со статусна промена (спојување, припојување, поделба, сопственичка трансформација и сл.). Скопје, 20 март 2017 година

у правител на „Промет“ ДОО, Ванчо Поповски __________

Напоменуваме дека Изјавата што је претставивме нема законски пропишана содржина, но со упатството за пополнување на образецот ДД-01 во делот прилози е дефинирана нејзината содржина.

INFO-KPU 3 I MART 2018



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Пример на Одлука за покривање на загубата Врз основа на членот 484 од Законот за трговските друштва („Службен весник на РМ“, бр. 28/04, ... и 61/16) и член ____ од Договорот (Изјавата или Статутот) за основање на друштвото, собирот на содружниците (единствениот содружник или Собранието на акционери) на ТД „Промет“ ДОО-Скопје (ДООЕЛ или АД), на седницата одржана на 20 март 2017 година ја донесе следната, ОДЛУКА за покривање на загубата остварена по годишната сметка за 2016 година Член 1 ТД „Промет“ ДОО-Скопје за деловната 2016 година оствари загуба после оданочување во вкупен износ од 704.260 денари која ќе се покрива од следните извори: - од акумулираната добивка во износ од 500.000 денари и - од задолжителна општа резерва во износ од 204.260 денари. Член 2 Се задолжува раководителот на сметководствената служба-овластен сметководител да ја спроведе одлуката. Член 3

Оваа одлука влегува во сила со денот на донесувањето.

копје, 20 март 2017 година С

МП

управител на „Промет“ ДОО, анчо Поповски ___________ В

Напомена: Одлуката за покривање на загубата не е задолжителен прилог кој се доставува кон барањето што се поднесува до УЈП на образецот ДД-01. Одлуката и сметководствената евиденција за покривање на загубата е важен услов за остварување на правото на намалување на даночната основа за износот на даночната загуба. Книжење: Сметка Должи Побарува

ОПИС

Износ Должи Побарува

Задржана (акумулирана) добивка 500.000 Законски резерви 204.260 Загуба за тековната година 961 - покриена загуба по одлука на Собирот на содружници од 20.03.2018 година 950 940

www.p

roagens.mk

704.260

ДАНОК НА ДОБИВКА

Прашања и одговори поврзани со темата Прашање 1:



Дали може да ја покриеме загубата со акумулираните добивки уште пред да ја искажеме во билансот на успех? Ова ние е важно заради учество на тендери. Одговор 1: Загубата е финансиски резултат за деловната година и нејзиното покривање со било каква форма на сметководствена „алхемија“ не доаѓа во предвид. Таа може да се појави од две глобални математички причини: приходите се премали или трошоците се превисоки. Ова се двете главни насоки преку кои може да се влијае врз остварениот финансиски резултат, со подобро работење да се зголемат приходите (ова не зависи само од компанијата), односно со поекономичен однос да се намалат трошоците (овој дел главно зависи од компанијата). Во таа насока погрешно би било постапувањето со кое акумулираната добивка се претвора во виртуелен приход само за да не се искаже загуба. Генерална забелешка за сметководителот е дека со ваква евиденција би се нарушила примената на стандардите за финансиско известување и би се влегло во ризик што ја носи некомпетентноста. Евентуалната ревизија не би ги прифатила како објективни ваквите финансиски извештаи (особено ако износите се материјални). Во претходниот контекст ја нагласуваме одредбата од членот 7 став 2 на Законот за данокот на добивка според која основата за пресметување на данокот од добивка се утврдува како разлика меѓу вкупните приходи и вкупните расходи на даночниот обврзник во износи утврдени согласно со прописите за сметководството и сметководствените стандарди. Прашање 2:



За 2016 година сме искажале загуба повисока од оданочивите расходи и сме ја запишале на АОП 47 од ДБ. Сме пропуштиле до 31 март 2017 година да поднесеме образец ДД-01 до УЈП. Напоменувам дека загубата ја покривме на товар на акумилираната добивка со одлу-

INFO-KPU 3 I MART 2018

 

ка на сопственикот. Дали може да ја намалиме даночната основа за 2018 година за износот на даночната загуба искажана на АОП 47? Одговор 2: За жал поднесувањето на образецот ДД-01 и одобрението од УЈП е формален услов без кој не може да се искористи правото за намалување на даночната основа за износот на даночната загуба. Прашање 3:



За 2016 година сме искажале загуба повисока од оданочивите расходи и сме ја запишале на АОП 47 од ДБ. До 31 март 2017 година поднесеме образец ДД-01 до УЈП. Загубата ја покривме на товар на акумилираната добивка со одлука на сопственикот. Иако помина речиси цела година од поднесеното барање, одобрение од УЈП сеуште немаме добиено. Дали може да ја намалиме даночната основа за 2017 година за износот на даночната загуба искажана на АОП 47? Одговор 3: Потребно е со ургенција (правен документ) да го побарате одобрението од УЈП. За жал поднесувањето на образецот ДД-01 и одобрението од УЈП е формален услов без кој не може да се искористи правото за намалување на даночната основа за износот на даночната загуба. Прашање 4:



Дали може да ја користиме искажаната даночна загуба по ДБ за 2016 година за намалување на даночната основа за 2017 година? Одговор 4: За жал не. Не сте исполниле еден од условите од ЗДД, а тоа е да извршите покривање на загубата согласно со ЗТД. Загубата сепак ако сте добиле одобрување од УЈП ќе ја искажете на АОП 49 од Даночниот биланс – Загуби од претходни години за кои правото на покритие во рок од три години не е изминато.



02/ 3162-979 i 3298-763

НОВО!

2018

Годишна ПАКЕТ претплата

на Проагенсовите изданија за 2018 година!

аради намалување на финансиската изложеност на клиентите (КПУ обуки), но и заради подобрување на квалитетот на услугите, тимот на Про Агенс формираше ПАКЕТ ПОНУДА за ПРЕТПЛАТА за 2018 година со единствена содржина:

ПАКЕТ ПОНУДА за ПРЕТПЛАТА за 2018 година

НОВО: Привилегијата на претплатниците да добиваат попусти за учество на нашите советувања

Инфо-регистар, традиционално издание во печатена и електронска форма Е-написи за одделни интересни важни теми

12 броеви ИНФОРМАТОР, традиционално печатено издание со посебни делови за буџетски корисници и непрофитни субјекти

Про економија, Прирачник за годишна сметка / финансиски извештаи, печатено издание

НОВО: 12 броеви ИНФО-КПУ, електронско издание за овластени сметководители / сметководители наменето за професионално усовршување

КОНСАЛТИНГ по телефон, мејл и директни средби во просториите на Про агенс, односно на клиентот

ПРИРАЧНИК од областа на даноците, сметководството, финансиското известување, работните односи (ПОДАРОК по избор, печатено издание)

ДРУГИ БРОЈНИ АЛАТКИ во EXCEL составување на годишната сметка/ ФИ, плати, пресметка на камати, патен налог, МДБ, ...

НОВО: EXCEL алатка за составување на годишната сметка за БУЏЕТСКИ КОРИСНИЦИ И ЕДИНКИ КОРИСНИЦИ

НЕОГРАНИЧЕН ПРИСТАП до затворените содржини на интернет страната www.proagens.mk и е-вести за брзи и важни известувања

Цена на ПАКЕТОТ ПРЕТПЛАТА за 2018 година со вклучен Ваучер за КПУ, и Прирачникот-подарок изнесува 14.900 денари (со ДДВ и бесплатна достава)! ПАКЕТОТ ПРЕТПЛАТА за 2018 година, ќе ја има полната содржина само ако истата се плати!

www.proagens.mk

 

ФИНАНСИСКИ ЛИЗИНГ

НАБАВКА НА ДОБРА ПРЕКУ ФИНАНСИСКИ ЛИЗИНГ - СМЕТКОВОДСТВЕН И ДАНОЧЕН ТРЕТМАН

изингот (наемот), во наши услови, е најзастапен кај набавката, односно изнајмувањето на патничките автомобили. Лизингот е специфичен договор, кој зависно од договорените услови, може да има карактеристика на обичен наем (оперативен лизинг) или на купопродажба (финансиски лизинг). Финансискиот лизинг (наем) е еден од методите на финансирање, со одредени предности, но и негативности. Секој деловен субјект, кој размислува за оваа форма на финансирање, треба да ги има предвид неговите добри и лоши страни, а се разбира приоритетно и каматната стапка, пред да ја донесе конечната одлука во однос на тоа, дали повеќе му се исплати да земе кредит од банка и да купи одреден имот, или можеби му е поисплатливо да го обезбеди истиот имот преку финансиски лизинг, или пак да го користи тој имот во работењето преку оперативен лизинг, кој е еден вид на изнајмување. Голем број на субјекти му даваат предност на оперативниот лизинг, бидејќи тој не го влошува нивниот степен на задолженост. Од друга страна, главна причина на субјектите кои се одлучуваат на финансиски лизинг е тоа што со уплатата на последната рата стекнуваат сопственост над предметот на лизин-

гот. Овие субјекти, откако ќе ја отплатат последната рата и сите ризици и користи ќе преминат на нив, можат да одлучат да го продадат предметот на лизинг, така што на тој начин ќе наплатат значаен износ од неговиот остаток на вредност.

ЕГУЛАТИВА ПОВРЗАНА Р СО ЛИЗИНГ ДОГОВОРИТЕ Лизинг договорите на подвижен и недвижен имот се регулирани со Законот за лизинг („Службен весник на РМ“, бр. 4/02, 49/03, 13/06, 88/08, 35/11, 51/11, 148/13, 145/15, 23/16 и 37/16), кој го дефинира лизингот како: - а ктивност која се однесува на подвижен предмет и недвижен предмет, при која корисникот на лизинг го определува предметот на лизинг кој е купен или произведен од страна на давателот на лизинг и се дава на користење на корисникот на лизинг за договорен временски период, во замена за плаќање на надомест за користење на предметот на лизинг, врз основа на договор за лизинг кој е склучен меѓу давателот и корисникот на лизинг во писмена или електронска форма, според условите определени во него.

Законот за лизинг ги дели лизинг договорите на два вида: Финансиски лизинг Оперативен лизинг Лизинг со кој се пренесуваат сите ризици и Секој лизинг кој не е финансиски лизинг користи кои произлегуваат од сопственоста на еден предмет, било да е тој подвижен или недвижен, при што со истекот на определен временски период сопственоста може, но не мора да биде пренесена Финансискиот лизинг може да трае најмалку една година за движни предмети и две години за недвижни предмети. Договорот за финансиски лизинг кој, од кои било причини, би престанал пред овие рокови, за даночни цели се смета за договор за оперативен лизинг.

INFO-KPU 3 I MART 2018



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

редметот на лизинг задолжително се реП гистрира во посебен регистар што се води во Централниот регистар (Регистар за лизинг). Врз основа на Законот за лизинг е донесена следнава подзаконска регулатива: - П равилник за содржина на извештаи за склучени договори за финансиски лизинг („Службен весник на РМ“, бр. 62/06), - П равилник за начинот и условите за добивање дозвола за вршење финансиски лизинг („Службен весник на РМ“, бр. 62/06 и 84/10), - П равилник за прилозите кон барањето за добивање дозвола за основање и работа на давател на финансиски лизинг и барањето за издавање на дозвола за статусни промени, начинот на нивното доставување и начинот и постапката за нивно оценување („Службен весник на РМ“, бр. 81/11),

- П равилник за видот на документите за исполнување на условите за член на орган на управување со давател на финансиски лизинг („Службен весник на РМ“, бр. 81/11), - П равилник за формата и содржината на образецот на извештаите за склучени договори за лизинг, за финансиските активности и за состојбата и изворите на средствата и начинот на нивно доставување („Службен весник на РМ“, бр. 81/11 и 54/14), - П равилник за формата и содржината на образецот на барањето за добивање на дозвола за основање и работа на давател на финансиски лизинг („Службен весник на РМ“, бр. 139/16), - П равилник за формата и содржината на барањето за добивање на претходна согласност на давател на финансиски лизинг („Службен весник на РМ“, бр. 139/16).

убјектите кои се појавуваат во лизинг доС говорите се давател на лизинг, корисник на лизинг и продавач.

Давател на лизинг поред Законот за лизинг, давател на лиС зинг е правно лице кое дава еден или повеќе предмети на користење на корисникот на лизинг, за одреден временски период, под условите во договорот за лизинг. Даватели на оперативен лизинг се трговски друштва и странски трговски друштва кои имаат основано подружница во Р. Македонија, кои вршат оперативен лизинг според начинот и условите утврдени со Законот за лизинг. Даватели на финансиски лизинг се: - д руштва со ограничена одговорност или - акционерски друштва, основани со дозвола од Министерството за финансии, кои вршат лизинг според начинот и условите утврдени со Законот за лизинг, но не смеат да вршат други активности освен лизинг и активности поврзани со лизингот. 1

Корисник на лизинг Корисник на лизинг, според Законот за лизинг, е правно или физичко лице кое го прима предметот на лизинг за употреба според договор за лизинг.

Продавач Продавач е правно или физичко лице кое го продава или на друг начин го обезбедува предметот на лизинг на давателот на лизинг, согласно со договорот за лизинг.



kontakt@proagens.com.mk

Заклучно со ноември 2017 година во Регистарот на Министерството за финансии се запишани 6 друштва даватели на финансиски лизинг (сите со седиште во Скопје). www.p

roagens.mk

 

ФИНАНСИСКИ ЛИЗИНГ

РЕГУЛАТИВА ЗА СМЕТКОВОДСТВЕНИОТ ТРЕТМАН НА ЛИЗИНГ ДОГОВОРИТЕ Сметководствениот третман на лизинг договорите е уреден со Меѓународните стандарди за финансиско известување (МСФИ/ МСС), коишто се составен дел на Правилникот за водење сметководство („Службен весник на РМ“, бр. 159/09, 164/10 и 107/11), како единствен сметководствен пропис што задолжително го применуваат субјектите од приватниот сектор. Поконкретно, сметководствениот третман на лизинг договорите, за големите и средни субјекти, е уреден со МСС 17 - Наеми, додека за малите и микро субјекти со Одделот 20 - Наеми на МСФИ за МСЕ. МСС 17 и Одделот 20 не се разликуваат, така што во продолжение, ги прикажуваме интегрално барањата на двата стандарда од аспект на корисниците на лизинг. Сметководствен третман на финан-

сискиот лизинг (наем) кај корисникот на лизинг очетно признавање на набавка П на добра преку финансиски лизинг Корисникот на финансиски лизинг, при почнувањето на времетраењето на лизингот, треба да го признае предметот на финансискиот лизинг како средство и обврска во неговиот извештај за финансиска состојба по износ еднаков на објективната вредност на изнајмениот имот или, доколку е пониска, по сегашната вредност на минималните плаќања за лизингот, утврдени при почнување на лизингот. Дисконтната стапка која треба да се користи при пресметувањето на сегашната вредност на минималните плаќања за лизингот е каматната стапка применлива за лизингот, доколку е можно таа да се утврди. Под каматна стапка применлива за лизингот се пoдразбира дисконтна стапка којашто, при почнување на лизингот, предизвикува вкупната сегашна вредност на (а) минималните плаќања за лизингот и (б) незагарантирани-

от остаток на вредноста да бидат еднакви на збирот на: - о бјективната вредност на изнајменото средство и - с ите почетни директни трошоци на давателот на лизинг. Доколку не е можно да се утврди каматната стапка применлива за лизингот, при пресметувањето на сегашната вредност треба да се користи инкременталната стапка за позајмување, која би ја имал корисникот на лизинг. Под инкрементална стапка за позајмување се подразбира каматна стапка, која корисникот на лизинг би морал да ја плати за сличен лизинг или, ако таа не може да се определи, стапката којашто, при почнувањето на лизингот, корисникот би ја добил за да позајми финансиски средства потребни за купување на средството кои се со слично времетраење, и со слично обезбедување. ри почнувањето на времетраењето на П наемот, средството и обврската за идните плаќања за лизингот се признаваат во извештајот за финансиската состојба во исти износи, освен за сите почетни директни трошоци на корисникот кои се додадени на износот којшто е признаен како средство. очетните директни трошоци, кои корисП никот ги додава на износот признаен како средство, често настануваат во врска со конкретни активности за лизинг, како што се преговарањето и обезбедувањето на договорите за лизинг. Сите почетни трошоци, кои се идентификувани како такви коишто можат директно да се припишат на активностите извршени од страна на корисникот за финансискиот лизинг, се додадени на износот кој е признаен како средство. GODI[EN PAKET PRETPLATA 2018 - INFORMATOR - PRO EKONOMIJA - INFO REGISTAR - KONSULTACII - POPUSTI ...

INFO-KPU 3 I MART 2018

КПУ 16 ЧАСА!

14.900 denari



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

оследователно мерење на набавка П на добра преку финансиски лизинг Корисникот на лизингот е потребно да ги раздели минималните плаќања за лизингот помеѓу: - финансискиот трошок (камата) и - намалувањето на неподмирената обврска (отплата на долг). Финансискиот трошок (каматата) треба да биде распределен во текот на секој период во периодот на времетраењето на наемот, така што ќе создаде константна периодична каматна стапка на преостанатото салдо на обврската. Износот на финансискиот трошок (камата) не се вклучува во вредноста на набавеното средство.

Врз основа на договорот за финансиски лизинг, во секој сметководствен период се евидентира расход за амортизација за набавеното добро, како и финансиски расход. Политиката на амортизација за изнајмените средства кои се амортизираат треба да биде конзистентна со политиката за сопствените средства кои се амортизираат, а признаената амортизација треба да биде пресметана во согласност со МСС 16 - Недвижности, постројки и опрема и МСС 38 Нематеријални средства (за големи и средни субјекти), односно во согласност со Одделот 17 - Недвижности, постројки и опрема, Одделот 18 - Нематеријални средства и одделот 19 - Деловни комбинации и гудвил на МСФИ за МСЕ (за мали и микро субјекти). Доколку е извесно дека сопственоста над доброто ќе премине на корисникот на лизинг, периодот на амортизација е проценетиот корисен век на употреба на средството. Во спротивно, доколку не е разумно извесно дека корисникот на лизинг ќе стекне сопственост до крајот на времетраењето на лизингот, средството треба да биде целосно амортизирано во рамки на пократкиот период утврден при споредба на времетраењето на лизингот и корисниот век на употреба на средството. Збирот на расходот за амортизација за средството и финансискиот расход за периодот ретко е ист со обврската за плаќање за www.p

наемот за периодот и затоа, не е соодветно обврската за плаќање за лизингот едноставно да се признае како расход. Следствено, не е веројатно дека средството и поврзаната обврска ќе бидат еднакви во износ по почнување на времетраењето на лизингот. орисникот на лизинг врши проценка, на К секој датум на известување, за да определи дали изнајменото средство станало обезвреднето, согласно со МСС 36 - Обезвреднување на средствата, односно Одделот 27 на МСФИ за МСЕ.

Сметководствен третман на оперативниот лизинг (наем) кај корисникот на лизинг Корисниците на предмет, кој е изнајмен врз основа на договор за оперативен лизинг, треба да ги признаат надоместоците за оперативниот лизинг (не вклучувајќи ги трошоците за услуги како што се осигурување и одржување) како расход на праволиниска основа во рамките на времетраењето на лизингот, освен ако некоја друга систематска основа не е порепрезентативна за временскиот модел на користите на корисникот.

АНОЧЕН ТРЕТМАН Д НА ФИНАНСИСКИОТ ЛИЗИНГ КАЈ КОРИСНИКОТ НА ЛИЗИНГ Според членот 15-б на Законот за лизинг, евидентирањето на предметот за даночни цели се врши согласно со даночните прописи. Даночниот третман на набавката на доброто, врз основа на договор за финансиски лизинг, т.е. на поврзаните надоместоци и трошоци во врска со набавката, е определен од следните даночни прописи: - Законот за данокот на додадена вредност - ЗДДВ („Службен весник на РМ“, бр. 44/99 ... и 189/16), - Законот за данокот на добивка - ЗДД („Службен весник на РМ“, бр. 112/14 ... и 190/16), во рамки на кој се инкорпорирани два даноци од интерес за фи-

roagens.mk

ФИНАНСИСКИ ЛИЗИНГ

нансискиот лизинг: данокот на добивка и задржаниот данок на приходи исплатени на странски правни лица.

абавката на добро преку финансиски Н лизинг од аспект на ДДВ Согласно со членот 3 на ЗДДВ и Упатството за примена на Законот за ДДВ, кое е изготвено од Министерството за финансии (08.06.2000 г.), како оданочив промет на добра се смета и прометот врз основа на договор за лизинг, според кој правото на сопственост преминува на корисникот на лизинг најдоцна со исплатата на последната рата (финансиски лизинг). Даночниот третман на набавката на доброто, врз основа на договор за финансиски лизинг, односно на правото на одбивка на претходен данок за корисникот на лизингот, зависи од самиот предмет на договорот за финансиски лизинг. Т ака, на пример, доколку се набавува опрема (машина) за производствена дејност, под претпоставка дека се исполнети пропишаните услови на членот 34 на ЗДДВ, корисникот на финансиски лизинг има право на одбивка на претходниот данок засметан од давателот на лизинг. Од друга страна, доколку се набавува патнички автомобил, согласно со членот 35 на ЗДДВ, правото на одбивка на претходниот данок е исклучено, освен во случаите кога корисникот на финансиски лизинг го користи набавеното возило исклучиво за вршење на дејноста: прoмет, превоз или обука сo возилото (такси-превоз, авто-школи и сл.), односно изнајмување (рент-а-кар) или одржување и поправка на возилото (авто-механичарски работилници). Сите поврзани трошоци на патничкиот автомобил (набавка на резервни делови, гориво и потрошен материјал) имаат иста даночна судбина т.е. можност или неможност за одбивање на претходниот ДДВ зависно од намената на патничкото возило кај корисникот на лизинг. Членот 35 на ЗДДВ дозволува право на одбивка на претходниот ДДВ за набавка на возила за комбиниран превоз (комбе), како и за набавка на возила за превоз на патници, кои имаат по-

INFO-KPU 3 I MART 2018

  веќе од осум седишта и чија маса надминува 3.500 кг (камиони, автобуси и сл.). рз основа на договорот за финансиски лиВ зинг, настанува и финансиски промет согласно со членот 23 точка 5 алинеја г) на ЗДДВ, дефиниран како одобрување и посредување на кредити, во однос на финансискиот трошок (каматата) пресметан во амортизациониот план од страна на давателот на лизинг, за кој е пропишано даночно ослободување без право на одбивка на ДДВ. Упатството за ДДВ прецизира дека даночното ослободување од членот 23 точка 5 на ЗДДВ не го користат само банки и финансиски институции, туку и сите други даночни обврзници кои вршат финансиски промет (на пример, друштва за финансиски лизинг), со оглед на тоа што финансискиот лизинг е карактеризиран како купопродажба на кредит, од кој произлегува и пресметката на финансискиот надоместоккаматата. Меѓутоа, во праксата на работењето со финансискиот лизинг, се наметна разграничување на даночниот третман на: - и ницијалниот и еднократен надомест за лизинг, од една страна, кој се третира како оданочива провизија на давателот на лизинг, и на - финансискиот трошок (каматата) по амортизационен план, од друга страна, кој се третира како даночно ослободен промет. Пред 10 години, Министерството за финансии даде свое Мислење број 11-8268/2 од 06.11.2007 година, во кое наведува дека согласно со членот 17 став 1 точка 2 на ЗДДВ, даночната основа на ДДВ, меѓу другото, ги опфаќа и зависните трошоци за пакување, натовар, истовар, превоз и осигурување, како и провизиите и другите трошоци, кои даночниот обврник му ги пресметал на примателот на доброто или на корисникот на услугата. Како заклучок, Министерството за финансии, прецизира дека даночната основа на ДДВ покрај надоместокот за набавка на доброто (возилото), ја вклучува и провизијата и другите трошоци кои даночниот обврзник му ги пресметал на примателот на доброто, односно надоместокот за лизинг.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Набавката на добро преку финансиски лизинг од аспект на данокот на добивка Даночниот третман на финансискиот трошок (каматата), пресметан врз основа на договорот за финансиски лизинг, од аспект на неговото признавање за даночни цели согласно со ЗДД, зависи од самиот предмет кој се набавува преку финансиски лизинг. Доколку се набавува опрема за вршење на производствена дејност, каматата по договорот за финансиски лизинг, претставува признат расход за даночни цели, согласно со основното начело на членот 9 став 1 на ЗДД, според кое даночно се признаваат расходите кои се поврзани со вршење на дејноста на субјектот, односно се непосреден услов, или последица, од извршување на неговата дејност.

Меѓутоа, членот 9 став 1 точка 11 на ЗДД јасно дефинира дека износот на каматите по кредити за набавка на патнички автомобили, мебел, теписи, уметнички дела од ликовната и применетата уметност и украсни предмети претставуваат непризнат расход за даночни цели. Со оглед на дефинирањето на финансискиот лизинг како вид на кредитирање, односно купопродажба со одложено плаќање, засметаната камата по основ на набавен патнички автомобил преку финансиски лизинг, претставува непризнат даночен расход за примателот на лизинг. Од друга страна, каматата на финансиски лизинг за било кое друго превозно средство набавено за вршење на дејноста на обврзникот (камион, автобус и сл.) претставува признат даночен расход. Трошокот за амортизација за набавеното и ставено во употреба средство, стекнато по основ на финансиски лизинг, кој корисникот на лизинг го евидентира согласно со МСС 17 - Наеми, односно со Одделот 20 - Наеми на МСФИ за МСЕ, претставува даночно признат расход согласно со ЗДД. Според општото правило на членот 9 став 1 на ЗДД, даночно се признаваат сите трошоци

www.p

во врска со финансискиот лизинг (освен каматата за набавен патнички автомобил), доколку нивните износи не се вклучуваат во рамки на набавната вредност на набавеното средство-предмет на амортизација, како трошоци поврзани со вршење на дејноста на обврзникот-корисник на лизинг.

Набавката на добро преку финансиски лизинг од аспект на задржаниот данок Одредени приходи, кои се исплатуваат на странски правни лица од страна на македонски обврзници, се регулирани како предмет на задршка на данок (10%) во Р. Македонија, при нивната исплата, согласно со членот 21 на ЗДД. Во членот 11 на Правилникот за начинот на пресметување и уплатување на данокот на добивка и начинот на одбегнување на двојното ослободување или двојното оданочување - ПДД („Службен весник на РМ“, бр. 174/14 и 31/17) детално се дефинирани оданочивите приходи на странските правни лица. Исто така, ПДД ја пропишува и процедурата за барање на даночни ослободувања и олеснувања согласно со билатералните договори за одбегнување на двојно оданочување, која се спроведува во Управата за јавни приходи - УЈП, пред исплатата на приходот на странско правно лице, кое е резидент во државата со која РМ го склучила договорот. Доколку УЈП одобри примена на овие даночни погодности, македонскиот обврзник нема да задржи данок при исплатата, односно ќе ја примени одобрената пониска даночна стапка од билатералниот договор. Приходите од камати на странски правни лица (со одредени исклучоци) се дефинирани во ЗДД и ПДД како приходи, кои се предмет на оданочување со задржан данок-10%, при исплатата во Р. Македонија. Меѓутоа, ПДД ја дефинира каматата по основ на финансиски лизинг надвор од оваа оданочива категорија на приходи од камати, но сепак не предвидува даночно ослободување за истата. Каматата од финансиски лизинг е дефинирана во ПДД како оданочив приход, пред-

roagens.mk

 

ФИНАНСИСКИ ЛИЗИНГ

мет на задршка на данок-10% во Р. Македонија, во рамки на оданочивата категорија на приходи од вршење на финансиски услуги. Даночниот третман за приходите од камати и приходите од вршење на финансиски услуги е различно пропишан во билатералните договори за одбегнување на двојно оданочување. Имено, за приходите од камати најчесто е пропишана одредена даночна стапка (иста или пониска од македонската даночна стапка-10%) во билатералните договори, но за финансиските услуги (т.е. каматата од финансиски лизинг) е пропишано даночно ослободување (0%) во државата на изворот (исплата) во сите билатерални договори, затоа што овие услуги се вклучени во т.н. „други приходи“, кои се оданочуваат само во државата каде е резидентен странскиот примател.

поред ова, доколку македонски резидент С треба да плати камата од финансиски лизинг на странски давател на лизинг, кој е резидент во држава со која Р. Македонија применува билатерален договор за одбегнување на двојно оданочување, по основ на одобрување од УЈП, истиот нема да задржи данок при исплатата. Сепак, да нагласиме дека според Законот за лизинг, даватели на финансиски лизинг се друштва со ограничена одговорност или акционерски друштва основани со дозвола од Министерството за финансии и кои вршат лизинг според начинот и условите утврдени со Законот за лизинг. Според ова, македонските резиденти можат да склучуваат договори за финансиски лизинг само со македонски резиденти-даватели на финансиски лизинг со дозвола од Министерството за финансии, така што задржаниот данок на каматите од финансиски лизинг е надвор од интерес.

ПРИМЕР НА СМЕТКОВОДСТВЕНА ЕВИДЕНЦИЈА НА НАБАВКА НА ДОБРО П РЕКУ ФИНАНСИСКИ ЛИЗИНГ КАЈ КОРИСНИКОТ НА ЛИЗИНГ Друштвото „Трејд“ набавило камион врз основ на договор за финансиски лизинг на 3 години (36 месеци) од друштвото „Лизинг“, во вредност од 73.694 евра, односно 4.532.215 денари (3.840.860 + 691.355 ДДВ-18%), со обврска за уплата на иницијално учество во износ од 11.734 евра, односно 721.641 денари, заедно со износот на ДДВ (691.355 денари). За цели на примерот, претпоставуваме дека курсот на 1 евро = 61,50 денари (се апстрахираме од курсните разлики). Од вкупниот долг се одзема иницијалното учество, така што каматата се пресметува на остатокот на долгот врз основа на амортизационен план. Со плаќањето на последната рата на договорот за финансиски лизинг, корисникот на лизингот - друштвото „Трејд“ ќе стекне сопственост над камионот. Со оглед на тоа што е извесно дека сопственоста ќе прејде на корисникот на лизинг по 3 години, проценет е корисен век на камионот од 5 години, при што годишата амортизациона стапка изнесува 20%. Друштвото „Лизинг“ доставило документација (фактури) на корисникот на лизинг-друштвото „Трејд“ со следните податоци: Р. бр. 1. 2. 3. 4. 5.

Вид Вредност на предметот на лизинг Надомест за лизинг Трошоци за обработка Трошоци за Централен регистар Трошоци за регистрација на возило Вкупно:

INFO-KPU 3 I MART 2018

Износ 3.840.860 220.000 35.000 750 1.500 4.098.110

ДДВ 691.355 39.600 6.300 135 270 737.660

Вкупно 4.532.215 259.600 41.300 885 1.770 4.835.770



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Извадок од амортизационен план (во евра) Рата

Ануитет

Отплата на главница

2 (3+4)

Камата 4

1 2 3

1.408,85 1.408,85 1.408,85

1.209,38 1.214,51 1.219,67

199,47 194,34 189,18

36 Вкупно

1.408,85 54.500

1.402,89 50.719

5,96 3.781,66

......

Книжење: СМЕТКА должи побарува

ОПИС

ИЗНОС побарува

Материјални средства во подготовка 4.096.610 - транспортни средства Претходен данок со право на одбивка 1300 737.390 по општа стапка Долгорочни обврски по основ на финансиски 28640 4.532.215 лизинг во земјата Обврски по основ на поврзани услуги 2209 301.785 со финансиски лизинг - по фактура на лизинг друштво за набавен камион на фин. лизинг 4190 1.500 Услуги за регистрација на возила Претходен данок со право на одбивка 1300 270 по општа стапка Обврски по основ на поврзани услуги 1.770 2209 со финансиски лизинг - по фактура на лизинг друштво за регистрација на камион 0173 1.412.996 Аванс за транспортни средства 1000 1.412.996 Трансакциска сметка - за уплата на учество по договор за фин. лизинг (721.641 + 691.355 ДДВ) Долгорочни обврски по основ на финансиски 28640 1.412.996 лизинг во земјата 1.412.996 0173 Аванс за транспортни средства - за затворање на обврската со даденото авансно учество Обврски по основ на поврзани услуги 2209 303.555 со финансиски лизинг 1000 303.555 Трансакциска сметка - за уплата на иницијалните трошоци по договор за фин. лизинг и трошок за регистрација 0163

должи

www.p

roagens.mk

 

ФИНАНСИСКИ ЛИЗИНГ

0130

4.096.610 Транспортни средства Материјални средства во подготовка - 0163 транспортни средства - за ставање на камионот во употреба Однапред пресметани камати по договор 232.572 1989 2 за финансиски лизинг Долгорочни обврски по основ на пресметани 28641 камати за финансиски лизинг во земјата - вкупен износ на пресметани камати по амортизационен план (3.781,66 евра х 61,50) 4742 12.267 Камати по финансиски лизинг Однапред пресметани камати по договор 1989 за финансиски лизинг - пресметана камата за 1 рата по амортизационен план (199,47 евра х 61,50) Долгорочни обврски по основ на пресметани 28641 12.267 камати за финансиски лизинг во земјата Долгорочни обврски по основ на финансиски 74.377 28640 лизинг во земјата (1.209,38 х 61,50) 1000 Трансакциска сметка - платена 1 рата (ануитет) по амортизационен план (1.408,85 евра х 61,50) 4301 819.322 Амортизација на материјални средства Акумулирана амортизација на материјалните 019 средства - пресметана годишна амортизација на камионот со год. стапка - 20% х 4.096.610

Согласно со МСС 17, односно Одделот 20, во рамки на набавната вредност на транспортното средство (сметка 0163), покрај вредноста на предметот на лизинг, се вклучени и надоместот за лизинг, трошоците за обработка и трошоците за Централен регистар, како почетни директни трошоци, коишто можат директно да се припишат на активностите за преговарањето и обезбедувањето на договорите за лизинг. Според овие сметководствени стандарди, корисникот на лизингот е потребно да ги раздели минималните плаќања за лизингот меѓу: финансискиот трошок (камата) - сметка 4742 и намалувањето на непод-

4.096.610

232.572

12.267

86.644

819.322

мирената обврска (отплата на долг) - сметка 28640. Со оглед на видот на транспортното средство (камион) дозволено е право на одбивка на претходно засметаниот ДДВ по основ на договорот за финансиски лизинг согласно со членот 35 на ЗДДВ. Трошокот за камата по договор за финансиски лизинг е признат даночен расход за корисникот на лизинг, со оглед на тоа што е набавен камион (а не патнички автомобил). Исто така, трошокот за амортизација за камионот претставува признат даночен расход за корисникот на лизинг.

метковниот план не содржи соодветна сметка за евидентирање на активното временско разграниС чување за вкупниот износ на пресметаните камати по амортизациониот план, кои ќе претставуваат тековен расход во соодветните периоди на достасување. Сметаме дека е прегледно за корисникот на лизинг однапред да го евидентира вкупниот износ на пресметаните камати по амортизациониот план, поради што во примерот ја употребивме аналитичката сметка 1989.

INFO-KPU 3 I MART 2018

НОВО!

2018

Годишна ПАКЕТ претплата

на Проагенсовите изданија за 2018 година!

ПАКЕТ ПОНУДА за ПРЕТПЛАТА за 2018 година

НОВО: Привилегијата на претплатниците да добиваат попусти за учество на нашите советувања

Про економија, Прирачник за годишна сметка / финансиски извештаи, печатено издание

КОНСАЛТИНГ по телефон, мејл и директни средби во просториите на Про агенс, односно на клиентот

ДРУГИ БРОЈНИ АЛАТКИ во EXCEL составување на годишната сметка/ ФИ, плати, пресметка на камати, патен налог, МДБ, ...

НОВО: EXCEL алатка за составување на годишната сметка за БУЏЕТСКИ КОРИСНИЦИ И ЕДИНКИ КОРИСНИЦИ

www.proagens.mk

МАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА

 

ИСКНИЖУВАЊЕ НА МАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА ПО ОСНОВ НА ОТУЃУВАЊЕ И РАСХОДУВАЊЕ

ВОВЕД

олгорочните материјални средства во кои се вбројуваат недвижности (земјишта, шуми, градежни објекти...), постројки и опрема (машини, уреди, деловен инвентар, биолошки средства, мебел, транспортни средства и друг движен имот) се делат во две групи од аспект на нивната постојаност и можат да бидат: потрошни (машини и постројки, опрема, градежни објекти, деловен инвентар и др.) и непотрошни средства (земјишта, шуми, уметнички дела и др.). По употребата на своите долгорочни материјални средства и по истекот на нивниот економски век, трговските друштва ги ставаат отпишаните средства надвор од употреба, настојувајќи и, доколку е можно поволно да ги продадат. Продажбата е честа и за време на нивниот економски век, кога не се целосно отпишани (амортизирани), пред се, заради одржување на повисоко технолошко ниво на својата актива. Затоа, обично со завршување на деловната година, се врши проверка на употребната вредност на основните средства (најчесто на погонските уреди и компјутерите и друга канцелариска опрема) и утврдување на можноста од нивна продажба со одреден економски бенефит. Доколку не се очекува прилив од продажбата на средствата ставени надвор од употреба, тогаш се пристапува кон расходување на средствата и нивно соодветно уништување. Во тој случај, средствата се искнижуваат од евиденција, како неподобни, односно како



kontakt@proagens.com.mk

INFO-KPU 3 I MART 2018

средства кои престануваат да ги задоволуваат критериумите за признавање на средството. Често пати, средствата кои стопанскиот субјект нема намера понатаму да ги користи, било да се отпишани или не, одлучува да ги подари во добротворни или репрезентативни цели. Во овој текст ќе бидат обработени постапките на отпис, расходување, продажба, подарување и уништување на материјални средства кај трговските друштва, од нивен сметководствен и даночен аспект.

Признавање и отпис на материјалните средства според МСФИ Со Правилникот за водење сметководство („Службен весник на РМ“, бр. 159/09, 164/10 и 107/11) односно со МСС 16 (применуван од средни и големи субјекти) и МСФИ за МСЕ оддел 17 (применуван од мали и микро субјекти) пропишан е третманот на недвижностите, постројките и опремата во делот на признавањето на овие средства, определувањето на нивните сметководствени вредности и отписот на вредноста (амортизација) кои треба да бидат признаени во врска со нив, но не се уредува и нивното расходување, уништување или оттуѓување по престанок на користењето. Според МСС 16, средството треба веродостојно да се измери при почетното признавање, а по него, треба да се избере еден третман (од два понудени) за негово признавање во извештаите.



02/ 3162-979 i 3298-763



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Ставките на недвижности, постројки и опрема почетно се признаваат по набавната вредност или по нивната цена на чинење. Набавната вредност е износот на платените пари или парични еквиваленти или објективната вредност на друг надоместок даден за стекнување на средството во времето на неговото стекнување или изградба. Набавната вредност на одредена ставка се состои од: набавната цена заедно со увозните давачки и даноци при купувањето кои не се рефундираат (намалена за сите трговски попусти и рабати) и сите други трошоци кои директно можат да се припишат на доведувањето на средствата во состојба на употреба, како што се: - трошоци за подготовка на локацијата; - п рвобитни трошоци за испорака и ракување; - трошоци за монтажа и инсталирање;

- н адоместоци за професионалци, како на пример архитекти, инженери; - о сигурување при транспорт и - п роценетите трошоци за демонтирање и отстранување на средството. Цената на чинење на средствата кои се произведуваат во сопствена режија се определува според истите принципи за набавените средства. Набавната цена на еднаш признаените и вреднувани средства, може да се зголеми и со дополнителни вложувања како последователни издатоци признаени според МСФИ. • Набавната вредност и промените на вредноста со кои се зголемува набавната вредност претставува основица за пресметување на амортизација од првиот ден откако се ставени во употреба (оперативно оспособени). Амортизацијата се пресметува поединечно за секое средство сé додека вредноста на долгорочните средства не биде во целост на1

доместена. Кога ќе се надомести вредноста која претставува основица за пресметување на амортизацијата, односно кога износот на набавната вредност на средствата е еднаков со отпишаната вредност, престанува натамошното пресметување на амортизацијата. Тоа важи и во услови кога средствата и понатаму се користат за вршење на дејноста. Кога сосема ќе престанат да се користат, така целосно отпишани се искнижуваат од евиденција со книжењето 019 / 011, 012, 013, 014, 015.

ДДВ третман на набавката Генерално, даночен обврзник регистриран за ДДВ, има право на одбивка на данокот на додадена вредност од „влезните фактури“, но под услови предвидени со Законот за данокот на додадена вредност („Службен весник на РМ“, бр. 44/99, ... и 189/16). Всушност, Законот за ДДВ од една страна утврдува услови за признавање на претходниот данок, а од друга страна пропишува исклучоци во кои под никој услов не може да се признае претходниот данок. 1 Правото на одбивка на претходниот данок при набавката на материјалните добра (инвестициони средства) може да се оствари доколку се исполнети наведените услови: - д аночниот обврзник ги употребува набавените или увезените добра, односно примените услуги за цели на неговата стопанска дејност; - п оседува фактура (како таква се признава и сметка, пресметка или друг документ на хартија со елементи на исправна ДДВ фактура од член 53 или електронска фактура од членот 53-б на ЗДДВ кога ќе започне да функционира) или царинска декларација во која е посебно искажан платениот ДДВ за увозот или актот (Решение или Заклучок) од постапка на присилна наплата и присилно извршување заедно со Извештајот „ДДВ-ПНПИ“ од член 43-а став 2 и Извештајот „ДДВ-ПНПИ/ДС“ од член 53 став 2, на Законот за ДДВ и

Претходен данок е износот за кој се намалува данокот на додадена вредност што се должи за извршениот промет за одреден даночен период. www.p

roagens.mk

МАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА

- ф актурата односно декларацијата се евидентирани во книговодството на даночниот обврзник. Како исклучок, без право на одбивка на ДДВ е набавката за цели на дејности и промети од член 23 точки 1 до 19 од Законот за ДДВ, но со ослободување според точката 20 на истиот член, во сите случаи на оттуѓување и подарување на овие добра. Ист е случајот и со набавените основни средства за кои според член 35 точка 2 (велосипеди и патнички возила) и точка 4 (фрижидери, аудио и видео апарати, теписи и уметнички предмети за опремување на административни простории) не се одбива ДДВ при стекнувањето. Во примерите каде материјалното средство се стекнува без право на одбивка на ДДВ, данокот се вклучува во набавната вредност на средството.

Надоместување на одбиениот ДДВ при оттуѓувањето (продажба подарување на средствата) Одбиениот претходен данок за средствата кои ќе се пренаменат и започнат да се користат за цели на дејност без право на одбивка на ДДВ пред истекот на 10 години (за недвижности), односно 5 години (за движни инвестициски средства), е предмет на исправка (враќање), според член 37 од Законот за ДДВ, во преостанатиот дел од 10-годишниот, односно 5-годишниот период од набавката. Со ова се надоместува припаѓачкиот дел на одбиениот ДДВ за преостанатиот период, во кој средството не се користи за цели, за кои почетно е одбиен данокот. На поинаков начин се надоместува „неодработениот“ претходен данок кога средството се оттуѓува (продава, вложува или подарува) пред истекот на 10-годишниот, односно 5-годишниот период од набавката. Во таков случај, врз основа на задолжителната обврска за пресметување ДДВ при оттуѓувањето се врши еднократната исправка за преостанатиот данок. (Ова не важи за оние кои користат ослободување по член 23 точ-

INFO-KPU 3 I MART 2018

  ка 20 од ЗДДВ, поради неодбиен ДДВ при набавката.) При тоа, кај сите оттуѓувања по фер пазарна цена, применетата даночна основа го надоместува износот на исправката, а често пати таа продуцира и повисок ДДВ од оној што би било потребно да се надомести според членот 37. Освен овие оттуѓувања пред истекот на инвестицискиот период од 10 односно 5 години, во примерите кои ќе бидат третирани во понатамошниот текст, најмногу ќе стане збор за оттуѓување на средства кои се користени подолго од овој период и кои воопшто немаат или имаат незначителна неотпишана вредност. Според тоа, ваквите преноси на инвестициските средства нема да бидат со обврска за надоместување (исправка) на претходниот данок по член 37 од ЗДДВ, но даночните обврзници регистрирани за ДДВ во секој случај на оттуѓување на средствата (со исклучок на ослободените по член 23 точка 20 од ЗДДВ) се должни да засметаат ДДВ на основицата продажна цена, односно фер вредноста на средството што се вложува или подарува. Во продолжение на текстот, покрај даночниот третман од аспект на ДДВ, како примарен ќе се разгледа и третманот на расходите признаени за материјалните средства кои престануваат да се користат и се подаруваат, продаваат или на друг начин оттуѓуваат, расходуваат и/или уништуваат, од аспект на данокот на добивка и од аспект на сметководственото евидентирање. За таа цел ќе се дадат примери за постапување со основните средства и тоа долгорочните материјални средства (или инвестициски добра како се именуваат во даночните прописи) при: - Продажба/подарување на основните средства (со сметководствена и употребна вредност); - Продажба на основни средства ставени надвор од употреба, како остатоци и отпадоци (со сметководствена вредност); - Продажба/подарување на отпишани основни средства (без сметководствена вредност, а со задржана употребна вредност);



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

- П родажба на отпишани основни средства (без сметководствена вредност и без употребна вредност); - Признавање на штета настаната кај основни средства и - Отстранување и уништување на основни средства.

1. П РОДАЖБА/ПОДАРУВАњЕ НА ОСНОВНИ СРЕДСТВА (со сметководствена и употребна вредност) 1.1 Продажба на основни средства, со капитална загуба Загубата што се јавува како резултат на продажба на основно средство по цена пониска од сметководствената вредност се признава во расходи. Дефиницијата за расходи, покрај расходите коишто се јавуваат во текот на редовните активности на претпријатието ги вклучува и загубите.

Загубите претставуваат посебни ставки кои ја задоволуваат дефиницијата за расходите и можат, но не мораат, да произлегуваат од редовните активности на претпријатието. Тие претставуваат намалувања на економските користи и како такви не се разликуваат по својата природа од другите расходи. Загубите ги вклучуваат на пример, оние загуби коишто произлегуваат од несреќи, како што се пожари и поплави, но исто така и оние коишто произлегуваат од отуѓувањето на нетековните средства. ога загубите се признаваат во билансот К на успех (извештајот за сеопфатна добивка), вообичаено се прикажуваат одделно бидејќи сознанијата за нив се корисни за целите на донесувањето на економски одлуки. Загубите често се прикажуваат нето од поврзаните приходи. Ваквата загуба се евидентира на сметката 460 - Загуби врз основа на расходување и

загуби од продажба на нематеријални и материјални средства, која е пандан на сметката 760 - Добивки од продажба на материјални средства, на која се евидентира постигнатата разлика од повисока продажна цена во однос на неотпишната вредност на продаденото средство (добивка од продажбата).

Пример 1:  Продажба на машина со сметковоствена вредност Се продава машина (дел од опрема), поради замена за друга, со поголем капацитет. Старата машина е користена 7 години, но не е целосно амортизирана. Постигната продажна цена е 100.000 денари плус ДДВ. Во сметководството постојат следните податоци за машината: - т рошок на набавка (набавна вредност)

280.000

- акумулирана амортизација

150.000

Книжењето според Рамката за подготвување и презентирање на финансиските извештаи, се прикажува така што само пребиениот износ меѓу неотпишаната вредност - расходот (130.000) и постигнатата продажна цена - приходот (100.000) ќе се изрази како капитална загуба (30.000), на следниот начин:

Книжење: СМЕТКА ОПИС должи побарува 1200 Побарувања од купувачи на материјални средства 4605 Загуби од продажба на материјални средства 0191 Акумулирана амортизација на материјални средства 0123 Постројки и опрема 2300 Обврска за ДДВ (18%) - за продадено основно средство - машина www.p

roagens.mk

ИЗНОС должи побарува 118.000 30.000 150.000 280.000 18.000

МАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА

Напомена:

 



Иако во книжењето не се искажува приходот од продажба, во даночната евиденција потребна за пополнување на ДДВ пријавата, регистрираните даночни обврзници ја внесуваат продажната цена од 100.000 денари, како даночна основица во полето (1) од ДДВ пријавата. (Во примерот е претпоставено дека е применета релна фер пазарна вредност, така што не е потребно да се зголемува основицата за цели на ДДВ.)

Продажба на основни средства ставени надвор од употреба и пренесени на залиха за продажба о претходниот пример долгорочното В средство (машината) е директно искнижена од постојаните средства, без при тоа да се пренесе на краткорочно средство како залиха за продажба во рамките на нетековните средства кои се чуваат за продажба согласно со МСФИ 5 Нетековни средства кои се чуваат за продажба и прекинати работења. Но, за да се класифицира долгорочно средство во имот наменет за продажба, друштвото кое го поседува треба да донесе Одлука за тоа дека сметководствената вредност на средството ќе се надоместува преку неговата продажба наместо со натамошна употреба.

З а таа цел средствата треба да се расположиви за продажба, со активно барање на купувач и со активно нудење по цена која би била прифатлива во однос на проценетата продажна цена. При ваквото класифицирање на долгорочното средство за продажба, истото би требало да се евидентира на начинот даден во следниот пример. Пример 2:



Продажба на опрема класифицирана за продажба Д руштвото „АБ“ ДОО поседува сервисна опрема чија набавна вредност изнесува 2.500.000 а акумулираната амортизација 1.800.000, така што сметководствената вредност е 700.000. Нејзината нето реализациона вредност е проценета на износ од 650.000 и утврдена е можност од нејзина продажба, затоа што имало интерес за истата. Донесена е Одлука за продажба на вкупната опрема заради набавка на нова посовремена, па истата е прекнижена на залиха на долгорочен имот наменет за продажба. Подоцна опремата е продадена за 800.000 денари плус ДДВ, односно со остварен приход од продажба на нетековни средства кои се чуваат за продажба од 150.000 денари.

Книжење: СМЕТКА ОПИС должи побарува 6741 Опрема која се чува за продажба 0191 Акумулирана амортизација на постројки и опрема Вредносно усогласување (обезвреднување) на 4510 материјални средства 0123 Сервисна опрема

ИЗНОС должи побарува 650.000 1.800.000 50.000 2.500.000

- за пренесено основно средство на залиха наменето за продажба 1204

Побарувања од купувачи на нетековни средства Опрема која се чува за продажба Приход од продажба на нетековни средства 7440 кои се чуваат за продажба 2300 Обврска за ДДВ (18%) - за продадено долгорочно средство наменето за продажба

944.000

650.000

150.000

6741

INFO-KPU 3 I MART 2018

144.000



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

1.2 Подарување на основни средства ога деловниот субјект ќе престане да коК ристи одредени материјални добра кои имаат сметководствена вредност и одлучи истите да не ги продава, туку да ги подари, потребно е да спроведе евиденција слична на онаа за продажбата на основните средства, со тоа што во случајов нема да признава капитална добивка или загуба од испораката на добрата, туку за вредноста на средствата ќе се признае расход. Овој расход е непризнат за даночни цели, доколку подарувањето не се спроведе како донација од јавен интерес. Во секој случај, подарувањето се смета за оданочив промет од аспект на Законот за ДДВ, согласно со членот 3 став 3 точка 1 и 2 од овој закон. Напомена:



Доколку подарувањето претставува давање од јавен интерес согласно со Законот за донации и за спонзорства во јавните дејности („Службен весник на РМ“ бр. 47/06, и 153/15), без оглед дали давателот бара даночни поттикнувања, давателот и примателот на донацијата се должни да изготват ИЗВЕШТАЈ за дадената и за добиената донација (на образец УЈП-ИДС/ ДВ и на образец УЈП-ИДС/ПР) кои заедно со склучениот Договор за донација задолжително се доставуваат до УЈП, најдоцна 30 дена од денот на исполнување на договорот (извршената испорака). За остварување на даночното потикнување од аспект на данокот на добивка, што значи даночно признат расход до висина од 5% од вкупниот приход, правното лице - давател на донацијата, кон Даночниот биланс ќе доставува: - копија од Договорот за донација, - копија од Решението донесено од Министерство за правда со кое се потврдува јавниот интерес на донацијата и - писмена потврда за примена донација, издадена од примателот на донацијата. Испораката на добра од давателот кон примателот на донацијата, извршена за реализација на донација од јавен интерес, се смеwww.p

та како промет согласно со член 3 став 3 точки 1 и 2 од Законот за данокот на додадена вредност, поради што испораката се врши со приложена фактура во која е засметан ДДВ. (За основицата на која се пресметува ДДВ важи истото што е кажано за сите форми на оттуѓувања, каде се внимава и на обврската за исправка на одбиениот данок по член 37 од ЗДДВ, со тоа што ДДВ се уплатува на посебната сметка (ДДВ по основ на донации) од донации, доколку се побарува негово надомесување како даночно поттикнување според Законот за донации и за спонзорства во јавните дејности.) Даночното потикнување од аспект на данокот на додадена вредност се состои во враќање на платениот ДДВ на вршителот на прометот (донаторот) за што се обезбедуваат средства од Буџетот на Република Македонија, врз основа на доставено барање од ПРИМАТЕЛОТ на донацијата. БАРАњЕТО за враќање на данокот на додадена вредност на вршителот на прометот, при промет на добра и услуги од давателот кон примателот на донацијата, се поднесува на ОБРАЗЕЦ ЗДС/ДУ-ДДВ до Министерство за финансии, во два примерока. Пример 3:



Подарување на употребувани фотокопири во добротворни цели “Грос трејд“ ДОО Скопје одлучува 2 фотокопири користени како основни средства и ставени надвор од употреба поради замена за нови, со подобри перформанси, да ги донира во основно училиште. Средствата се со набавна вредност 900.000 и акумулирана амортизација до денот на искнижувањето 800.000. Кон корисникот на донацијата Основно училиште „Младост“ е фактурирано (по фактура бр. 16/2017 од 15.09.2017) во која е нагласено дека е за испорака на донирани употребувани фотокопири во износ од 100.000 денари (како основица) и 18.000 денари (ДДВ). Во фактурата е наведен и бројот на обезбеденото Решение од Министерство за правда со кое се потврдува јавниот интерес на донацијата.

roagens.mk

МАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА

 

Примателот на донацијата ОУ „Младост“ по добиениот налог за платен ДДВ од страна на даночниот обврзник „Грос трејд“ ДОО поднесува Барање до Министерството за финансии (заедно со останатата потребна документација) за обезбедување на средства за враќање на данокот. Со уплатата се евидентира Побарување од државата за ДДВ од донации. Во истиот даночен период од Трезорот е уплатен (вратен) износот на данокот на сметката на даночниот обврзник (донаторот).

Книжење: СМЕТКА должи побарува 4431 4471 0191 0121 2309

ОПИС Трошоци за донации со даночно поттикнување ДДВ на добра дадени како подарок (донација) Акумулирана амортизација на материјални средства Опрема - фотокопири Друг даночен долг- обврска за ДДВ од донации

- по фактура бр. 16/2017 ...за искнижени и донирани основни средства 1385 2 Побарувања од Трезорот за ДДВ од донации 1000 Парични средства - плаќање на ДДВ на посебна уплатна сметка за ДДВ од донации 1000 Парични средства 4471 ДДВ на добра дадени како подарок (донација) - по извод бр. ... за примен поврат на ДДВ и сторниран трошок

ИЗНОС должи побарува 100.000 18.000 800.000 900.000 18.000 18.000

18.000

18.000 18.000

Со последниот став на горното книжење е прикажано сторнирањето на трошокот за ДДВ на добра дадени како подарок, откако е извршено враќање на данокот од Трезорот. Доколку повратот на ДДВ се изврши во наредна деловна година, кога не е можно сторнирањето на трошокот за данок, се евидентира приход од поврат на даноци (1000/7693). Во ДДВ пријавата за даночниот период, во полето 1 се внесува даночната основа за овој промет (100.000) а во полето 2 се внесува данокот (18.000). Со оглед дека данокот е веќе платен на посебната уплатна сметка за донации, за истиот износ, помалку ќе се уплати даночниот долг искажан во поле 28 од ДДВ пријавата. На пример: ако во поле 28 се пријави даночен долг од 30.000 денари, ќе се уплатат само 12.000 денари. По ДДВ пријавата, обврската за даночен долг за даночниот период се затвора со евидентираното побарување од Трезорот за ДДВ по основа на донации.

Книжење: СМЕТКА должи побарува 2309 2300 1300 2304

ОПИС Друг даночен долг - обврска за ДДВ од донации Обврска за ДДВ по општа стапка Претходен данок на додадена вредност Обврска за разликата меѓу даночниот долг и претходниот данок по даночен период

ИЗНОС должи побарува 18.000 32.000 20.000 30.000

- утврдување на даночен долг за даночниот период За евиденција на платениот данок во текот на даночниот период се предлага користење на оваа сметка, наместо затворање на обврската на сметката 2309, со цел оваа обврска да остане отворена и да биде изразена (опфатена) во обврските за данок од извршени промети во даночниот период (во поле 2 или 4) од ДДВ Пријавата. Двете сметки се затвораат со завршните книжења по ДДВ Пријавата.

INFO-KPU 3 I MART 2018



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

2304

Обврска за разликата меѓу даночниот долг и претходниот данок по даночниот период 1385 Побарувања од Трезорот за ДДВ од донации 1000 Парични средства - плаќање на ДДВ по минусирање на износот на платениот ДДВ од донации

30.000

18.000 12.000

2. П РОДАЖБА НА ОСНОВНИ СРЕДСТВА СТАВЕНИ НАДВОР ОД УПОТРЕБА (со сметководствена вредност, а без употребна вредност) Во ваков случај всушност станува збор за претходно расходувани средства поради нивната изгубена употребна вредност, иако имаат сметководствена вредност, па истите е можно да се продаваат само како корисни отпадоци и остатоци. Затоа и нивното искнижување се врши со пренесување на залиха на корисни отпадоци и остатоци.

Пример 4: Расходување на оштетена опрема и продажба на корисните остатоци Од удар на гром оштетена е компјутерска опрема, чија набавна вредност е 400.000 денари а акумулираната амортизација 150.000. Осигурителната компанија признава штета врз основа на проценка во износ од 200.000, за што извршува исплата на оштетената страна. Со расклопување на оштетената компјутерска опрема, издвоени се корисни резервни делови за кои со Записник на комисија е утврдена проценета употребна вредност од 30.000 денари. При нивната продажба постигната е цена од 40.000 денари плус ДДВ 5%.

Книжење: СМЕТКА должи побарува

6606

ОПИС Побарување од осигурителни друштва за надомест на штета Акумулирана амортизација на материјални средства Залиха на половни делови за компјутери

4647

Расходи како резултат на вонреден настан

1500 0191

0121

Опрема - компјутери

- за искнижена уништена компјутерска опрема 1209 Побарување од купувачи на половни делови Приходи од продажба на половни 7431 (компјутерски) делови 2301 Обврска за ДДВ 5% - за продадени половни делови На бав на вред ност на про да де ни ма те ри ја ли, 7030 резервни делови и отпадоци 6606 Залиха на половни делови за компјутери - за искнижена залиха на продадени компјутерски делови 1000 Парични средства Побарување од осигурителни друштва за надо1500 мест на штета - за примен надомест на штета од осигурителното друштво

www.p

roagens.mk

ИЗНОС должи побарува 200.000

150.000 30.000 20.000

400.000

42.000

40.000 2.000

30.000 30.000 200.000

200.000

МАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА

Напомена:

 



Во наведениов пример не се книжи приход по основ на надомест на штета од причина што надоместот од 200.000 денари е помал од неотпишаната вредност на средството 250.000 денари (400.000 - 150.000). Но во примеров е признаена загуба (расход) од 20.000. Приходот или расходот произлезен со престанокот на признавање на некое материјално средство се евидентира на нето основа (како разлика помеѓу сегашната сметководствена вредност и фер вредноста или нето продажна цена).

3. П РОДАЖБА/подарување НА ОТПИШАНИ ОСНОВНИ СРЕДСТВА ( без сметководствена вредност, а со задржана употребна вредност) Пример 5: Продажба на основно средство кое нема сметководствена вредност Трговско друштво кое пристапило на модернизирање на своите канцеларии, одлучува да го замени стариот мебел (работни маси и столици) со нов. Стариот мебел со набавна вредност од 300.000 денари е целосно отпишан, но со оглед дека се користи, не е искнижен од сметководството. Бидејќи мебелот сеуште има употребна вредност, се очекува истиот да може да се продаде како употребувана канцелариска опрема, па заради тоа се искнижува и се признава во залихи на корисни остатоци по проценета вредност од 80.000 денари. По одреден период, одлучено е средството да се продаде по цена од 70.000 денари, со оглед дека немало подобра понуда.

Книжење: СМЕТКА должи побарува

ОПИС

должи

ИЗНОС побарува

Акумулирана амортизација на материјални средства 300.000 0135 Канцелариски мебел (рабони маси и столици) 300.000 - за искнижен целосно отпишан мебел 6741 Отпишан мебел кој се чува за продажба 80.000 Други основи за одложено признавање 2959 на приходи 80.000 - за одложени приходи од евентуална идна продажба на мебел кој се чува за продажба 1209 Побарување од купувачи на половен мебел 82.600 0191

Други основи за одложено признавање на приходи 80.000 6741 Отпишан мебел кој се чува за продажба Приходи од продажба на нетековни средства – 7440 отпишан мебел 2300 Обврска за ДДВ 18% - за продаден отпишан мебел под утврдената проценета вредност на залиха 2959

80.000 70.000 12.600

Во примеров не е применето стандардно книжење со признавање на трошок на набавната вредност, со оглед дека таков трошок не постои, односно вредноста на употребуваниот мебел е признаена врз основа на проценета претпоставена вредност, во услови кога сметководствената вредност е нула (0). Доколку во догледен период не се успее во продажбата на некое искнижено средство истото може да се искнижи од залиха на нетековни средства кои се чуваат за продажба, со обратно книжење (2959/6741) и да се даде на уништување.

INFO-KPU 3 I MART 2018



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Доколку пак истото добро се подари, за проценетата употребна вредност на подарокот се евидентира непризнат расход (ако не станува збор за подарување со даночно поттикнување, според Законот за донации и за спонзорства во јавните дејности) и на истата вредност се евидентира и обврска за ДДВ.

(Даночните органи кај ваквите случаи ценат дека, со оглед на употребната вредност на средствата истите би можеле да бидат предмет на приходување, па во отсуство на така искажан приход, се наложува оданочување со данок на добивка, како за помалку искажан приход или скриен приход.)

4. П РОДАЖБА НА ОТПИШАНИ ОСНОВНИ СРЕДСТВА (без сметководствена вредност и без употребна вредност)

Во случаи на поседуван имот кој бил користен како основно средство (категорија материјално средство т.е. нетековно средство т.е инвестициско средство) а за кој е констатирано дека е без сметководствена вредност и без употребна вредност, така што истото не може да биде ниту продадено, ниту подарено заради користење во намената за која било набавено, сепак е можна негова продажба како користен остаток или отпад. Откако отпишаните средства ќе се искнижат од евиденција, со посебен записник од наменски за тоа формирана комисија се врши нивно расклопување, раздвојување и/или растурање заради добивање на еден или повеќе видови на залихи на корисни остатоци и отпадоци залихи, кои би можеле да се реализираат како такви.

на нa друг даночен обврзник, во кој случај би требало за продажбите на овие остатоци кон регистрирани ДДВ обврзници, да се примени пренесување на даночната обврска (reverse charge).

Во тој случај, кај регистрираните одбрзници за ДДВ треба да се утврди најнапред дали залихите на остатоците и отпадоците се опфатени со членот 32-а од Законот за ДДВ и Одлуката за определување нa добрата и услугите за кои даночен должник е даночниот обврзник кон кого е извршен промет од стра-

Утврдени се залихи на корисни остатоци од железо, алуминиум и пластика, во вкупна вредност од 50.000 денари. За истата вредност е извршена продажба кон друштво „Рециклажа“ ДОО Скопје. Фактурата е издадена без ДДВ, со примена на reverse charge.

•

Пример 6:  Продажба на отпишано средство во форма на корисни остатоци Превозник ДОО има стар, целосно отпишан автобус кој не е во функција, поради што се одлучува истиот да се расклопи и од него да се издвојат корисните остатоци од железо, алуминиум и пластика, кои ќе се продадат како отпад. Набавната вредност на автобусот е 6.200.000 денари.

Фактура за продадени отпадоци со пренесена даночна обврска: Фактура бр. 110/17 дата на промет: 09.12.2017

Отпадоци од железо

500 кг

Цена кг/ден. 50

Отпадоци од метал (алуминиум)

100 кг

200

20.000

Отпадоци од пластика

50 кг

100

5.000

Бр.

Промет

Количина

Вкупно 25.000

Пренесување на даночна обврска по чл. 32-а: 50.000 х 18% = 9.000 Вкупно за плаќање:

50.000

Скопје, 10.12.2017

______________ печат: _______________

примил:

www.p

фактурирал:

roagens.mk

МАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА

 

о случајов и продавачот и купувачот се ДДВ обврзници, па ПРЕВОЗНИК ДОО ја пренесува В даночната обврска на РЕЦИКЛАЖА ДОО. Книжење: СМЕТКА должи побарува

ИЗНОС должи побарува

ОПИС

Акумулирана амортизација на материјални средства 0130 Транспортни средства - автобуси - за искнижен целосно отпишан автобус 6371 Залиха на корисни отпадоци и остатоци 2959 Други основи за одложено признавањена приходи - за примена залиха на корисни отпадоци и остатоци на склад 1209 Побарување од купувачи на корисни отпадоци и остатоци Други основи за одложено признавање 2959 на приходи 6371 Залиха на корисни отпадоци и остатоци Приходи од продажба на материјали, резервни 7432 делови и отпадоци - за продадени залихи на корисни отпадоци и остатоци 0191

6.200.000 6.200.000 50.000

50.000

50.000 50.000 50.000 50.000

5. РАСХОДУВАЊЕ ПО ШТЕТА НАД ДОЛГОРОЧЕН ИМОТ едвижниот имот (земјишта и градежни Н објекти), постројките, разната опрема, алати и уреди, се подложни на надворешни влијанија и чести елементарни непогоди кои предизвикуваат оштетувања на тој имот. Ризикот од случување на овие штетни настани може да се намали со нивното осигурување кај осигурителните компании, кои во случај на штета ќе ја надоместат делумно или целосно настанатата загуба и трошоци.

Надоместување на штета од осигурителна компанија Надоместот од осигурителната компанија може да биде во висина на трошоците (без ДДВ) или понизок, а ДДВ не се надоместува затоа што не претставува ниту трошок ниту приход, туку се одбива како претходен данок. (Субјектите кои не се ДДВ обврзници или се со дејност за која немаат право на одбивка на претходен данок од влезните исполнувања, треба да бараат од осигурителните компании надоместување во бруто износ, заедно со ДДВ.)

INFO-KPU 3 I MART 2018

Пример 7:  Оштетување на погон од поплава Т рговско друштво „АА“ поседува погон чија набавна вредност изнесува 5.000.000 денари, а вкупната исправка на вредност изнесува 1.500.000. Поплавата го оштетила подрумот на погонот, кој бил осигуран од штети. Осигурителното друштво ја проценува штетата во вредност од 800.000 денари. За санирање на настанатата штета платено е по фактура 1.000.000 денари. ДДВ не се должи затоа што истиот е пренесен на оштетеното друштво согласно со член 32-а од ЗДДВ. Осигурителната компанија исплаќа на изведувачот на работите надомест во износ на проценетата вредност (800.000) додека остатокот од 200.000 го доплаќа трговското друштво „АА“. Помеѓу сопственикот на погонот (цедентот) и друштвото кое ја извршило санацијата (цесионер) се прави договор за цесија, со која цедентот ги пренесува своите побарувања од 800.000 на цесионерот заради подмирување на другиот дел од надоместот за санација-



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

та. Осигурителното друштво, како цесус ќе изврши уплата на признаената проценета штета од 800.000 денари. Книжење: СМЕТКА должи побарува

ОПИС

Побарување од осигурителни друштва за надомест на штета Приходи од надомест на штета од осигурителни 7691 друштва - за побарување на надомест на штета од осигурително друштво 4647 Расходи како резултат на вонреден настан 1500

1302

Претходен данок по член 32-а 2200

ИЗНОС должи побарува 800.000

800.000

1.000.000 180.000

Обврска кон добавувачи

1.000.000

2302 Обврска за ДДВ по член 32-а - по фактура од изведувачот на санацијата 2200 Обврска кон добавувачи Побарување од осигурителни друштва 1500 за надомест на штета - за делумно платена фактура од изведувачот, врз основа на цесија со осигурително друштво 2200 Обврска кон добавувачи 1000 Парични средства - за намирен остаток на обврската, по фактура од изведувачот

180.000

800.000 800.000

200.000 200.000

Со оглед дека осигурителната компанија не ја намирува целосната штета, кај друштвото „АА“ се јавува загуба од 200.000 денари (приходите од надомест на штета се 800.000 а расходот од елементарна непогода е 1.000.000 денари). Во секој случај, со санацијата, погонот е вратен во својата првобитна положба, така што не се намалува неговата вредност.

6. УНИШТУВАњЕ НА ОСНОВНИ СРЕДСТВА Во моментот кога не е можно остварување корист од средствата преку нивна употреба, а не е можна ниту неговата продажба, подарување, вложување и слично, што значи дека немаат никаква употребна вредност, се носи Одлука за расходување на имотот, односно Одлука за дефинитивно исклучување на истиот од деловните книги на друштвото. Следна обврска во однос на овој имот е, негово прогласување за комерцијален или индустриски опасен или неопасен отпад и соодветно уништување. Индустриски неопасен отпад според Законот за управување со отпадот („Службен весник на РМ“, бр. 68/04, ... и 63/16), е отпадот што се создава при производствените процеwww.p

си во индустријата и не содржи опасни карактеристики, а според својствата, составот и количеството се разликува од комуналниот отпад (во кој спаѓаат отпад од домаќинствата и комерцијалниот отпад). Опасен отпад е отпадот што по својот состав или концентрации на опасни супстанции може да предизвика опасност по животната средина животот и здравјето на луѓето и коишто имаат едно или повеќе опасни својства, како што се: експлозивност, реактивност (оксиданси), запаливост, надразливост, токсичност, инфективност, канцерогеност, мутагеност, токсичност за репродукција, екотоксичност и својства на испуштање отровни гасови при контакт со вода, воздух или кисели-

roagens.mk

МАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА

 

на, утврдени во согласност со овој закон или друг пропис, а притоа во Листата на видовите отпад е наведен и посебно обележан како опасен отпад, вклучувајќи го и секој отпад што е измешан со опасен отпад. Комерцијален отпад е секој друг отпад создаден од правни и физички лица при вршење на комерцијални, индустриски, занаетчиски, услужни, административни и слични дејности, кој според својата природа или според својот состав е сличен на отпадот од домаќинствата.

Уништување на расходувани средства (со сметководствена вредност) Пример 8:  6.1 Расходување и давање на уништување на компјутери со неотпишана вредност Од удар на гром оштетена е компјутерска опрема, чија набавна вредност е 400.000 денари а акумулираната амортизација 150.000. Истата е неупотреблива и се дава за уништување кај специјализирана организација за постапување со електронски отпад.

Книжење: СМЕТКА должи побарува 0191 4647

ОПИС Акумулирана амортизација на материјални средства Расходи како резултат на вонреден настан

0121 Опрема - компјутери - за уништена компјутерска опрема

Компјутерската опрема спаѓа во отпадна електронска опрема, која претставува опасен отпад. Начинот на собирање, третман, преработка и отстранување на отпадната електронска опрема, се уредени со Законoт за управување со електрична и електронска опрема и отпадна електрична и електронска опрема. Инспекциски надзор според овој Закон врши Државниот инспекторат за животна средина, а крајниот корисник е должен да обезбеди одделно собирање и привремено складирање, како и да ја предаде на правно или физичко лице кое има соодветна дозвола за постапување со отпад согласно со прописите за управување со отпадот. о доказот за превземениот електронски С отпад, настанат под дејство на вонреден настан, даночниот обврзник евидентира даночно признат расход, без обврска за плаќање на ДДВ.



02/ 3162-979 i 3298-763

INFO-KPU 3 I MART 2018

6.1

должи

ИЗНОС побарува

150.000 250.000

400.000

Уништување на отпишани средства (без сметководствена вредност)

Пример 9:  Давање отпишано возило за уништување/рециклирање Сопственикот на сосема отпишано и неупотребливо возило – патнички автомобил, истото сака да го отстрани од својот имот. Набавната вредност на возилото е 600.000 денари. Возилото е предадено на правно лице кое поседува дозвола за собирање, третман и преработка на искористени возила согласно со Законот за управување со отпад.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

По предвањето на возилото истото го искнижува од евиденцијата. Книжење: СМЕТКА должи побарува

ОПИС

Акумулирана амортизација на материјални средства 0130 Транспортни средства - патнички возила - за искнижен целосно отпишан патнички автомобил 0191

ИЗНОС должи побарува 600.000 600.000

Документот за превземеното возило се чува, како доказ за неговото уништување. Ваква обврска не е пропишана со актуелните сметководствени и даночни прописи, но во даночни контроли се поставува прашањето за основот по кој средството се искнижува, како наследена пракса воспоставена согласно со одредбата на член 11 од бришаната Уредба за начинот на пресметување на амортизацијата, односно отписот на вредноста на нематеријалните и материјалните средства и за номенклатурата на средствата за амортизација и годишните амортизациони стапки: „Средствата кои во целост се отпишани се задржуваат во евиденцијата и се искажуваат во билансот до моментот на нивното продавање, подарување, оттуѓување на друг начин или уништување.“

www.p

roagens.mk

АСИГНАЦИЈА

 

ДОГОВОР ЗА УПАТУВАЊЕ (АСИГНАЦИЈА)

1. АСИГНАЦИЈA КАКО ПРЕСМЕТКОВЕН НАЧИН НА ПЛАЌАЊЕ 1.1. Механизми за олеснување на наплата на трговски побарувања

оговорот за упатување, во деловниот свет попознат под името асигнација, е регулиран со Законот за облигационите односи - ЗОО („Службен весник на РМ“, бр. 18/01; Уст. суд-78/01; 4/02; Уст. суд-59/02; 5/03, 84/08, 81/09, 161/09 и 123/13 - во натамошниот текст: ЗОО) Во прашање е специфичен вид на облигационо правен однос, кој има широка примена во прометот на стоки и услуги. Современото работење се соочува со голем број на потешкотии претежно се од финансиска природа. Главен проблем врзан за финансирањето е, генерално, проблемот на ликвидноста. Ваквите услови погодуваат во современата деловна пракса да се развијат и се поинтензивно да се користат одредни правни механизми кои ја олеснуваат наплатата на трговските побарувања и ја подобруваат ликвидноста на учесниците во трговинскиот промет, намалувајќи ги едновремено трошоците на работењето. Таквите механизми, кои по својата суштина се правни работи - договори, се на пример: асигнација, цесија, компензација, преземање на долг и во последно време кај нас се почесто и факторинг. Сите овие своевидни средства во прометот на стоки, услуги и права за финален ефект имаат исполнување на обврските и затворање на побарувањата на доверителите, по договорна основа.

 1

kontakt@proagens.com.mk

1.2. С убјекти со блокирани сметки и пресметковни начини на плаќање Допуштеноста на асигнацијата како и на компензација, цесија, преземање на долг и други облици на меѓусебно намирување на обврски и побарувања (плаќање со пресметка) кај субјектите со блокирани сметки е временски ограничена со Законот за платниот промет (ЗПП) 1 и завршува со 31 декември 2018 година (измена на ЗПП „Службен весник на РМ“, бр. 193/17 во сила од 27.12.2017 година). Доколку овој рок од ЗПП остане непроменет, од 1 јануари 2019 година согласно со член 25 од ЗПП, субјектите со блокирани сметки не ќе можат легално да вршат плаќање со пресметка. Забраната во наведена смисла, веќе од 1 јануари 2009 година е во примена кај буџетските корисници, единките корисници и другите институции кои имаат сметки во Трезорската главна книга а се со блокирана сметка (измена на ЗПП објавена во “Службен весник на РМ”, бр. 22/08), како и кај јавните здравствени установи кои имаат сметки во Здравствената главна книга и имаат блокирана сметка (измена на ЗПП објавена во “Службен весник на РМ”, бр. 145/10, во сила од 13 ноември 2010 година).



02/ 3162-979 i 3298-763

„Службен весник на РМ“, бр. 113/07, 22/08, 133/09, 145/10, 35/11, 11/12, 59/12 и 166/12.

INFO-KPU 3 I MART 2018



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

1.3. П ресметковните начини на плаќање од аспект на Законот за финансиска дисциплина Во функција на потсетување: Предметот на уредување на Законот за финансиска дисциплина (ЗФД) 2 е навременото исполнување на парични обврски, односно спречување на неисполнување на паричните обврски во законски утврдените максимални рокови од 60, односно 120 дена. Во прашање се паричните обврски кои произлегуваат од реализација на деловни трансакции: 1) меѓу економските оператори од приватниот сектор (трговско друштво, трговец поединец, физички и правни лица кои вршат профитна дејност и се регистрирани согласно со закон), односно 2) меѓу субјектите од јавниот сектор и економските оператори од приватниот сектор. Субјекти од јавен сектор се:

- органите на државната управа и единиците на локалната самоуправа, - фондови, агенции, дирекции, бироа, јавни установи основани од РМ и јавни установи основани од единиците на локална самоуправа, - јавни претпријатија и трговски друштва основани од РМ, општината, градот Скопје и општините во градот Скопје и друштва врз кои државата или органите на општината, градот Скопје и општините во градот Скопје имаат директно или индиректно влијание преку сопственоста над нив, односно поседуваат поголем дел од капиталот над друштвото, имаат мнозинство гласови на акционерите/содружниците и именуваат повеќе од половина од членовите на управниот или надзорниот одбор, односно органите на управување на друштвото и

Според член 16 став 2 од ЗФД, цесијата, асигнацијата, преземањето или пристапувањето кон долг, компензацијата и други слични облигациони договори не смеат да се користат на начин кој ќе предизвика одложување на исполнувањето на паричните обврски во согласност со утврдените рокови во ЗФД. Употреба на овие инструменти на пресметковен начин на плаќање која доведува до пробивање на утврдените рокови за плаќање се смета за прекршок по член 17-в од ЗФД и се казнува со истите глоби како и директното кршење на роковите: - Глоба во износ од 10.000 евра за субјектот од јавен сектор и економски оператор од приватниот сектор - трговско друштво, трговец поединец и правно лице кое врши профитна дејност, доколку цесијата, асигнацијата, преземањето или пристапувањето кон долг, компензацијата и други слични облигациони договори ги користи на начин што предизвикува одложување на исполнувањето на паричните обврски во роковите утврдени со ЗФД. - Глоба во износ од 30% од одмерената глоба за субјектот од јавен сектор и економски оператор од приватниот сектор за одговорното лице во економски оператор и во субјектот од јавниот сектор, доколку овозможил користење цесијата, асигнацијата, преземањето или пристапувањето кон долг, компензацијата и други слични облигациони договори на начин што предизвикува одложување на исполнувањето на паричните обврски во роковите утврдени со ЗФД.

- други институции основани со закон.

„Службен весник на РМ“, бр. 187/13, во сила од 7 јануари 2014 година, во примена од 1 мај 2014; 201/14, во сила од 31.12.2014, во примена од 1 јануари 2015 година и 215/15, во сила од 15.12.2015 г.

www.p

roagens.mk

АСИГНАЦИЈА

 

2. ОСНОВНИ КАРАКТЕРИСТИКИ НА АСИГНАЦИЈА 2.1. Две функции на асигнацијата Во правниот промет, асигнацијата може да се јави во две основни функции: 1) како облигационен договор, кој нема основ во претходна должничко - доверителна правна работа - асигнација како самостоен, независен облигационен однос и 2) како облигационен договор со кој се исполнува обврска, која произлегува од основниот должничко - доверителен однос - асигнација како акцесорен (зависен) облигационен однос. Кога се јавува како начин на исполнување на обврската од примарниот договорен однос, се забележува сличноста на асигнацијата со договорот за пренос на побарување (цесија) и со договорот за преземање на долг. Во продолжение ќе ги запознаеме правните специфики на договорот за упатување еден од најчесто користените начини на плаќање во нашата деловна пракса.

2.2. П оим на асигнацијата / упатување Асигнацијата (asignatio-дознака) е уредена со одредбите на ЗОО, содржани во членовите од 1059 до 1073. Законска дефиниција на договорот за упатување гласи:  Со упатување (асигнација) едно лице,

упатувач (асигнант) овластува друго лице, упатеник (асигнат), за негова сметка да изврши нешто за определено трето лице, примач на упатување (асигнатор), а него го овластува да го прими тоа извршување од свое име.



kontakt@proagens.com.mk

INFO-KPU 3 I MART 2018

Страните во договорот за упатување (асигнација) се: 1) Упатувач (асигнант); 2) Упатеник (асигнат) и 3) Примач на упатување (асигнатор). Произлегува дека со асигнацијата едното лице (асигнант, упутувач) му дава задача (упатува) на другото лице (асигнат, упатеник) да изврши плаќање или друго дејствије на третото лице (асигнатор, примач на упатување).

2.3. К онститутивни елементи на договорот за асигнација Асигнацијата е еднострана правна работа, бидејќи настанува врз основа на еднострана изјава на упатувачот. Таа е неформална правна работа, која, како што е случај и со другите облигациони работи, по правило се дава во писмена форма. Но бидејќи асигнацијата мора да биде прифатена и од упатеникот (асигнат) и од примачот на упатување (асигнатор), изјавата на волја на сите три страни најчесто се дава во рамките на еден акт, во форма на договорот за асигнација. Асигнацијата, како тристран договор, содржи согласност меѓу упатувачот, упатеникот и примачот на упатувањето. За полноважноста на договорот потребни се: а) овластувања дадени од упатувачот до упатеникот и до примачот на упатување за извршување, односно примање на определено извршување; б) согласност на упатеникот за прифаќање на упатување и в) согласност на примачот на упатување за примање на упатувањето. Трите наведени точки се конститутивни елементи на асигнацијата, во моментот на склучувањето на договорот.



02/ 3162-979 i 3298-763



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Според тоа, кај асигнацијата се формирааат три правни односи: 1. однос помеѓу упатувачот и упатеникот; 2. односнос помеѓу упатувачот и примачот на упатување и 3. однос помеѓу упатеникот и примачот на упатување.

2.4. Предмет на упатување Предмет на упатување може да биде извршување на парично или непарично (материјално или нематеријално) дејствие (побарување).

2.3.1. Асигнација кога упатувач (асигнант) е должник на примачот на упатувањето (асигнатор)

Кога упатувањето е во функција на извршувањето на обврската од основниот (главен) договор, во кој упатувачот (асигнант) е должник, примачот на упатувањето (асигнатор) е доверител, а упатеникот (асигнат) е должник на упатувачот (должников должник), се создава правна ситуација слична како кај цесијата, кога се јавува како пренос на побарување заради наплата. И кај асигнацијата, исто како и кај овој вид на цесија, должникот од основниот договор (асигнант), останува во обврска, се до нејзиното исполнување. Со оглед дека извршувањето го презема должниковиот должник (асигнат, односно цесус), должникот (асигнант, односно цедент) се јавува како гарант, бидејќи од него ќе се бара исполнување на обврската доколку главниот должник (асигнат, односно цесус) не ја исполни.

2.3.2. Асигнација како самостоен, независен договор Со оглед дека асигнацијата може да биде и самостоен, основен и единствен договор меѓу трите договорни страни, без претходени должничко - доверителни врски меѓу нив, предмет на асигнацијата може да биде кое било чинење (дозволено и можно), врз основа на кое примачот на упатувањето (асигнатор) стекнува право да бара негово извршување од упатеникот (асигнатот). Во овој случај асигнатот не е должник на асигнантот, туку станува должник на асигнаторот, по давање на изјавата за прифаќање на асигнацијата.

www.p

roagens.mk

АСИГНАЦИЈА

 

Асигнацијата како независен облигационен однос, на пример, може да се состои од овластување на упатувачот дадено на примачот на упатувањето да бара од упатеникот, за негова сметка а во свое име да: изработи слика; испорача возило (подарок во предмети); изврши транспорт на стока; врши сметководствени услуги (подарок во услуги); даде позајмица; подарок во пари и слично. Најчесто, причините за овој вид на асигнацијата се тесно поврзани со личниот однос на упатувачот и примачот на упатување, кој е првенствено приватен а помалку деловен.

А нема обврска кон В / Б нема обврска кон А / Б е во обврска кон В За А настанува обврска кон Б по релизацијата на упатувањето

2.3.3. Дејствија (побарувања) кои не можат да бидат предмет на упатување Иако ЗОО изречно не пропишува кои дејствија (побарувања) не можат да бидат предмет на асигнација, тука, според принципот на аналогија, ќе важи правилото од членот 424 од ЗОО, кој определува што не може да биде предмет на цесија. Тоа се: а) дејствија (побарувања) чие пренесување е забрането со закон; б) дејствија (побарувања) кои се врзани за личноста на упатувачот (побарувања кои имаат строго личен карактер и кои не можат да се пренесуваат без

INFO-KPU 3 I MART 2018

промена на нивната содржина: на пример, не е можно пренесување на побарување врз основа на законска обврска за издржување), в) дејствија (побарувања) кои според својата природа му се спротивставуваат на извршувањето за друг, г) дејствија (побарувања) за кои доверителот (упатувачот) и должникот (упатеникот) се договориле дека нема да можат да бидат извршени на трето лице.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

3. ПРАВНИ ОСНОВИ НА АСИГНАЦИЈАТА Правни основи на асигнацијата се договор и хартија која гласи на доносител или по наредба.

3.1. У патување во форма на договорот Основна правна форма во која се врши упатување, според ЗОО, е договор.

ЗОО не пропишува посебна форма во која мора да биде склучен договорот за упатување (асигнација). Договорот за асигнација е консензуален (неформален), исто како и цесијата и договорот за преземање на долг, бидејќи за неговото склучување е доволна согласност на волјите на договорните страни, во било која форма. И тука, согласно општите правила за облигационите односи, доколку е во прашање упатување чиј извор е во некое правно дело за кое законот бара определена форма (на пример: договор за продажба со отплата на цената во рати; договор за продажба на недвижни предмети, кои мораат да бидат склучени во писмена форма), тогаш и договорот за упатување мора да биде склучен во истата форма.

3.2. У патување во форма на хартија на доносител и хартија по наредба Посебни случаи на упатување претставуваат писмени упатувања во форма на хартија на доносител и хартија по наредба. Упатувањето во форма на хартија на доносител содржи клаузула: „Упатувањето да му се изврши на доносителот” или слично. Упатувањето во форма на хартија по наредба содржи клаузула: „Упатувањето да се изврши по наредба на Наум Наумовски” или слично. Во случај кога писмено упатување е издадено во форма на хартија која гласи на доносител, секој имател на хартија има спреwww.p

ма упатеникот положба на примач на упатување и тој е должен на него да му го исполни упатувањето. Односите што со упатувањето настануваат меѓу примачот на упатувањето и упатувачот, во овој случај настануваат само меѓу секој одделен имател на хартија и лицето што му ја отстапило хартијата. Писмено упатување кое гласи на пари, на хартии од вредност или на заменливи предмети, може да биде издадено со клаузула “по наредба”, ако упатеникот е лице кое се занимава со трговска дејност и ако тоа што треба да го изврши влегува во рамките на таа дејност.

4. ОДНОСИ МЕЃУ ПРИМАЧОТ НА УПАТУВАЊЕТО И УПАТЕНИКОТ 4.1. Дејство на прифаќање од страна на упатеникот (асигнатот) Во моментот кога упатеникот (асигнатот) ќе му изјави на примачот на упатувањето (асигнаторот) дека го прифаќа упатувањето, примачот на упатувањето (асигнаторот) стекнува право да бара од него исполнување кое е предмет на упатувањето. Прифаќањето на упатувањето, кое е израз на слободната волја на упатеникот (асигнатот), не може да се отповика. Со прифаќањето на упатувањето меѓу примачот на упатувањето (асигнаторот) и упатеникот (асигнатот) настанува должнички однос независен од односот помеѓу упатувачот (асигнантот) и упатеникот (асигнатот), како и од односот меѓу упатувачот и примачот на упатувањето. Во однос на приговорите, според ЗОО, упатеникот може на примачот на упатувањето да му ги истакне само: 1) приговорите што се однесуваат до полноважноста на прифаќањето; 2) приговорите што се засноваат врз содржината на прифаќањето или врз содржината на самото упатување

roagens.mk

АСИГНАЦИЈА

(на пример, ако се работи за дејствие (побарување) кое не може да биде предмет на упатување), како и 3) приговорите што ги има лично спрема него (на пример: приговори на кои упатеникот има право од некој поранешен облигационен однос со примачот на упатувањето, како приговор за пребивање на побарувања, приговор за застареност на побарувањето и сл.). Меѓутоа, кај асигнацијата, законодавецот не предвидел дека упатеникот може да му ги истакне на примачот на упатувањето и приговорите што можел да му ги истакне на упатувачот. Ваквиот став може да се толкува како последица на фактот што со асигнацијата се создава посебен, независен должнички однос помеѓу примачот на упатувањето и упатеникот.

4.2. М ожност за пренесување на упатување на трети лица 4.2.1. Право на примачот н а упатување Упатувањето може да се пренесува. Примачот на упатување (асигнаторот) во секој момент до исполнувањето, може да го пренесе упатувањето врз друг, дури и пред прифаќањето на упатувањето од страна на упатеникот. Лице на кое е пренесено упатувањето - прибавувач на упатување, може да го пренесува понатаму. Единствено ограничување во однос на преносот може да произлезе од самото упатување (на пример: клаузула за забрана на преносот) или од посебни околности (на пример: специфичен однос меѓу упатеникот и примачот на упатувањето и сл.) кои упатувањето го прават непреносливо. Со ЗОО не е пропишана форма во која се врши пренос на упатувањето на друго лице, но во практиката упатувањето се пренесува со писмена изјава која примачот на упату-

INFO-KPU 3 I MART 2018

 

вањето ја дава на друго лице на кое се врши пренос, другото на третото и така натаму, но во истиот износ. Останатите учесници кои со изјвата извршиле пренос н упатувањето, вршам меѓусебна компензација.

4.2.2. Обврска на упатеникот Ако упатеникот му изјавил на примачот на упатувањето дека го прифаќа упатувањето (овластување да дејствува за сметка на упатувачот а во име на примачот на упатувањето), тоа прифаќање има дејство спрема сите лица врз кои упатувањето би било пренесено едноподруго. Значи, дека упатеникот е во обврска спрема секој легален прибавувач на упатувањето. Упатеникот не може на прибавувачот да му ги истакне приговорите што ги има лично спрема примачот на упатувањето.

4.3. Задолжително известување на упатувачот

Примачот на упатувањето (асигнаторот), според ЗОО, е должен веднаш, под закана на одговорноста за штета, да го извести упатувачот (асигнантот) во случај ако упатеникот (асигнатот): - ј а одбие согласноста на упатувањето, или - г о одбие исполнувањето што му го бара примачот на упатувањето (а претходно се согласил) или - и зјави однапред дека не сака да го изврши. Навременото известување на упатувачот од страна на примачот на упатувањето за негативниот став на упатеникот кон упатувањето, е во функција на запазување на роковите за исполнување на обврската. Доколку упатувачот падне во задоцнување со исполнување на обврската, поради ненавремената информација од страна на примачот на упатувањето, штетата од задоцнувањето (договорна казна, затезна камата, ризикот од пропаѓањето на предметот на обврска-



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

та и сл.) ќе ја надомести примачот на упатувањето. Или, попрецизно кажано, примачот на упатувањето како доверител ќе нема право на наведените надоместоци во случај на задоцнување предизвикано со неговата неактивност (неинформирање на упатувачот). Покрај тоа, ќе биде должен на упатувачот да му ја надомести и реалната штета, што би ја претрпел поради неговиот пропуст.

4.4. Застареност на правото да се бара исполнување на упатувањето Правото на примачот на упатувањето да бара исполнување од упатеникот застарува за една година. Застареноста почнува да тече од истекот на рокот кој бил договорен за исполнување на упатувањето.

Ако за исполнувањето на упатувањето не е определен рок, застареноста почнува да тече кога упатеникот ќе го прифати упатувањето. Ако тој го прифатил пред да му биде дадено на примачот на упатувањето, тогаш, застреноста почнува да тече кога упатувањето ќе му биде дадено на примачот на упатувањето. Н астапувањето на застареноста на правото да се бара исполнување на упатувањето од упатеникот, не го повлекува престанувањето на правото на примачот на упатувањето како доверител да бара од упатувачот како должник исполнување на обврската. Но, исто така, ова не ја исклучува одговорноста за штета на примачот на упатувањето предизвикана со неговото неоправдано пропушање на рокот за барање на исполнување на упатувањето.

GODI[EN PAKET PRETPLATA 2018 - INFORMATOR

КПУ 16 ЧАСА!

- PRO EKONOMIJA - INFO REGISTAR - KONSULTACII - POPUSTI ...

14.900 denari

www.p

5. ОДНОС МЕЃУ ПРИМАЧОТ НА УПАТУВАЊЕТО И УПАТУВАЧОТ 5.1. К ога примачот на упатувањето е доверител на упатувачот Кога примачот на упатувањето (асигнаторот) е доверител на упатувачот (асигнантот), тој според ЗОО не е должен да се согласи со упатувањето што му го направил должникот (упатувачот, асигнантот) заради исполнување на својата обврска. Единствено е должен за своето одбивање веднаш да го извести должникот (упатувачот), инаку ќе му одговара за штетата. Меѓутоа, доколку се согласил со упатувањето, доверителот е должен да го повика упатеникот да го изврши упатувањето. Доверителот не може да се откаже од дадената согласност, за разлика од примачот на упатувањето кој не е доверител.

Упатувањето не е исполнување Самото упатување и неговото прифаќање од страните во договорот, не доведува до престанок на обврската за упатувачот. Имено, кога доверителот (асигнаторот) се согласил со упатувањето направено од неговиот должник (асигнантот) заради исполнување на обврската која произлегува од основниот договор, таа обврска не престанува (ако поинаку не е договорено), ниту со неговата согласност со упатувањето, ниту со прифаќањето од страна на упатеникот, туку дури со исполнувањето од страна на упатеникот (асигнатот). Во случај упатеникот, да не го исполни упатувањето во определено време, доверителот може да бара од упатувачот да му го исполни она што му го должи. Но, ЗОО дозволува странките поинаку да се договорат т.е. доверителот и должникот да се согласат обврската на должникот да престане со прифаќањето на упатувањето од упатеникот и доверителот. Во овој случај, би била ирелевантна одредбата од ЗОО, според која обврската престанува дури со исполнувањето од страна на упатеникот.

roagens.mk

АСИГНАЦИЈА

5.2. К ога примачот на упатувањето не е доверител на упатувачот Примачот на упатување кој не е доверител на упатувачот и кој не сака да го користи упатувањето може да се откаже од него, дури и ако веќе изјавил дека го прима, но е должен да го извести за тоа упатувачот без одлагање.

5.3. О тповикување на овластувањето дадено на примачот на упатувањето Упатувачот, пак, може да го отповика овластувањето што му го дал со упатувањето на примачот на упатувањето, освен: 1) ако упатувањето го издал заради исполнување на некој свој долг спрема него (кога примачот на упатувањето му е доверител) и 2) ако упатувањето го издал само во интерес на примачот на упатувањето.

6. ОДНОС МЕЃУ УПАТУВАЧОТ И УПАТЕНИКОТ 6.1. К ога упатеникот е должник на упатувачот Упатеникот (асигнатот) не е должен да го прифати упатувањето, дури и ако му е должник на упатувачот (асигнантот), освен ако тоа му го ветил. Кога упатувањето е издадено врз основа на долг на упатеник спрема упатувачот, упатеникот е должен да го изврши до износот на тој долг, ако тоа не му е во ништо потешко од исполнувањето на обврската спрема упатувачот. Со извршувањето на упатувањето издадено врз основа на долг на упатеникот спрема упатувачот, упатеникот се ослободува во иста мера од својот долг спрема упатувачот. Со асигнацијата, според тоа, меѓусебни обврски на трите страни се извршуваат во една трансакција, што е во инте-

INFO-KPU 3 I MART 2018

 

рес на сите учесници, бидејќи без асигнација би постоеле две трансакции и трошоците би биле двократно поголеми.

6.2. О тповикување на овластувањето дадено на упатеникот. Според ЗОО, упатувачот може да го от-

повика овластувањето што му го дал на упатеникот со упатувањето с# додека овој не му изјави на примачот на упатувањето дека го прифаќа упатувањето, или додека не го изврши. Тој може да го отповика и кога во самото упатување е наведено дека е неотповикливо, како и кога и со отповикувањето би се повредувала некоја негова обврска спрема примачот на упатувањето. Отворањето на стечај над имотот на упатувачот според самиот закон повлекува отповикување на упатувањето, со исклучок на случајот кога упатеникот веќе го прифатил упатувањето пред отворањето на стечајот, како и кога во моментот на прифаќањето не знаел ниту морал да знае за тој стечај. 7. СМРТ И ЛИШУВАЊЕ

ОД ДЕЛОВНАТА СПОСОБНОСТ Смртта на упатувачот, на примачот на упатување или на упатеникот, како и лишувањето од деловната способност на некого од нив, нема влијание врз упатувањето.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

8. ПРИМЕР НА ДОГОВОР ЗА УПАТУВАЊЕ (АСИГНАЦИЈА) Во продолжение е даден пример на Договорот за упатување, кога упатувачот и примачот на упатување се должник и доверител, и кога упатеникот е должник на упатувачот - чл. 1064 и чл. 1069 од ЗОО.

ДОГОВОР ЗА УПАТУВАЊЕ (АСИГНАЦИЈА) склучен во _____________на ден __________ година, меѓу: 1. ______________________________________(во натамошниот текст: Упатувач/Асигнант) 2. __________________________(во натамошниот текст: Примач на упатување/Асигнатор) 3. ________________________________________(во натамошниот текст: Упатеник/Асигнат)

Член 1 Со овој договор, упатувачот (асигнант) го овластува примачот на упатувањето (асигнатор) од упатеникот (асигнат) да го прими исполнувањето на неговото побарување од Договорот _________ бр. ____, склучен на ден ___________, во вкупниот износ од 50.000 денари.

Упатувачот го овластува упатеникот да го изврши во целост побарувањето од став 1 на овој договор за своја сметка а во име на примачот на упатувањето. Член 2 Долгот на упатеникот кон упатувачот, кој е основа на ова упатување, изнесува 75.000 денари по ф-ра бр. ______, од ______ год. и Договорот ______ од ________ год. Со извршувањето на упатувањето, согласно член 1 на овој договор, упатеникот се ослободува од својот долг кон упатувачот во висина на побарувањето на примачот на упатувањето кон упатувачот. За остатокот на долгот од 25.000 денари, упатеникот останува во обврска кон упатувачот. Член 3 Примачот на упатувањето и упатеникот, се согласни со упатувањето од член 1 на овој договор. Примачот на упатувањето и упатеникот, не можат да се откажат од дадената согласност од став 1 на овој член. Член 4 Упатеникот е должен да го исполни упатувањето со уплата на трансакциска сметка на примачот на упатувањето бр. XXX-xxxxxxxxxx-xx кај __________________ банка. Уплатата ќе се изврши во рок од _____ дена од склучувањето на договорот (или веднаш, или на точно утврдена дата и сл.). Член 5 Упатувачот одговара за исполнување на побарувањето од Договорот __________ бр. __________ од член 1 на овој, се додека истото не биде исполнето од упатеникот. Доколку во утврдениот рок побарувањето не биде исполнето во целост или биде делумно исполнето од страна на упатеникот, побарувањето ќе го изврши упатеникот, според условите утврдени со Договорот_______ бр. __ од член 1 на овој договорот. www.p

roagens.mk

АСИГНАЦИЈА

 

(може да се предвиди и: Упатеникот се обврзува да му предаде на примачот на упатувањето заверен препис на фактурата и Договорот, како доказ за основот на упатување.) Член 6 Со уплаќање на износот на побарувањето од страна на упатеникот, се гаси обврската на упатувачот кон примачот на упатувањето во целост (може да се предвиди престанок на обврката во моментот на прифаќањето на упатувањето од примачот на упатување). Член 7 За се што не е предвидено со овој договор ќе се применуваат одредбите од ЗОО. Член 8 Евентуалните спорови по овој договор, договорните страни ќе ги решат по мирен пат (спогодбено). Доколку спорот не се реши согласно претходниот став на овој член, спорот ќе го решава надлежниот суд во __________________, како стварно и месно надлежен суд.

Член 9

Овој договор е склучен во 3 идентични примероци од кои по еден задржува секоја од договорните страни. Договорни страни Упатувач/Асигнант

Упатеник/Асигнат

Примач на упатување/Асигнатор

_____________

________________

__________________

9. СМЕТКОВОДСТВЕНА ЕВИДЕНЦИЈА Книжења што се вршат кај фирмата - Упатувач: а) Евиденција на претходна трансакција меѓу фирмата - Упатувач и фирмата - Упатеник 120 - Побарување од купувачите во земјата 751 - Приходи од извршени услуги на домашен пазар 260 - Данок на додадена вредност (18%) - извршена транспортна услуга во земјата з а фирмата - Упатеник

75.000

63.559 11.441

42.373 7.627

50.000

б) Евиденција на претходна трансакција меѓу фирмата - Упатувач и фирмата - Примач на упатувањето

4194 - Графички услуги 160 - Данок на додадена вредност (18%) 220 - Обврски спрема добавувачи во земјата - примена ф-ра за извршена графичка услуга - печатење од фирмата - Примач на упатувањето

INFO-KPU 3 I MART 2018



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

в) Евиденција на извршеното упатување кај фирмата - Упатувач

220 - Обврски спрема добавувачи во земјата 50.000 120 - Побарува од купувачите во земјата 50.000 - примено известување од фирмата - Примач на упатувањето за приемот на средствата од фирмата - Упатеник Напомена: Со оглед на тоа, дека во нашиот пример Договорот за упатување не значи затворање на побарувањата и обврските на Упатувачот, истиот може да се евидентира единствено вонбилансно.

г) Наплатен остаток на побарувањето од фирмата - Упатеник

1000 - Сметка 25.000 120 - Побарува од купувачите во земјата - наплатен остаток на побарувањето од фирмата - Упатеник

25.000

Книжења што се вршат кај фирмата - Примач на упатувањето: а) Евиденција на претходна трансакција меѓу фирмата - Примач на упатувањето и фирмата Упатувач

120 - Побарува од купувачите во земјата 50.000 751 - Приходи од извршени услуги на домашен пазар 260 - Данок на додадена вредност (18%) - извршена графичка услуга - печатење за фирмата Упатувач б) Евиденција на извршеното упатување кај фирмата - Примач на упатувањето 120 - Побарување од купувачите во земјата - Аналитика за фирмата - Упатеник

120 - Побарува од купувачите во земјата - Аналитика за фирмата - Упатувач испратено известување од фирмата - Примач на упатувањето до Упатувачот за приемот на средствата од фирмата - Упатеник

50.000

42.373 7.627

50.000

Напомена: Со оглед на тоа, дека во нашиот пример Договорот за упатување не значи затворање на побарувањата на Примачот на упатувањето, истиот може да се евидентира единствено вонбилансно. в) Наплатено побарување од фирмата - Упатеник

1000 - Сметка 120 - Побарување од купувачите во земјата - Аналитика за фирмата - Упатеник

50.000

- наплатено побарување од фирмата - Упатеник



kontakt@proagens.com.mk www.p

roagens.mk

50.000

АСИГНАЦИЈА

 

Книжења што се вршат кај фирмата - Упатеник: а) Евиденција на претходна трансакција меѓу фирмата - Упатеник и фирмата - Упатувач

410 - Транспортни услуги 160 - Данок на додадена вредност (18%) 220 - Обврски спрема добавувачи во земјата - примена транспортна услуга од фирмата - Упатувач

63.559 11.441

б) Евиденција на извршеното упатување кај фирмата - Упатеник 220 - Обврски спрема добавувачи во земјата - Аналитика за фирмата - Упатувач 50.000 220 - Обврски спрема добавувачи во земјата - Аналитика за фирмата - Примач на упатувањето - промена кај носителот на обврската, наместо фирмата - Упатувач, обврската е префрлена кон Примачот на упатувањето 220 - Обврски спрема добавувачи во земјата - Аналитика за фирмата - Примач на упатувањето

220 - Обврски спрема добавувачи во земјата - Аналитика за фирмата - Упатувач 1000 - Сметка - плаќање на разликата од обврската кон фирмата - Упатувач

INFO-KPU 3 I MART 2018

50.000

1000 - Сметка - плаќање на обврската кон фирмата - Примач на упатувањето

75.000

50.000

25.000