ПРИРАЧНИК, МАЈ/ЈУНИ 2019 ГОДИНА by АГЕНЦИЈА „ПРО АГЕНС“

КПУ обука 2/2019

S O D R @ I N A: 1. ДАНОЧEН ТРЕТМАН НА ОДРЕДЕНИ ИНДИРЕКТНИ И ДИРЕКТНИ ПРИМАЊА НА ФИЗИЧКИ ЛИЦА СОГЛАСНО СО ЗАКОНОТ ЗА ДАНОКОТ НА ЛИЧЕН ДОХОД ОД 2019 ГОДИНА

www.proagens.mk

2. Д АНОЧЕН ТРЕТМАН НА ПРИХОДИ ОСТВАРЕНИ ОД СТРАНСТВО ПО ОСНОВ НА ДОГОВОРЕН АНГАЖМАН НА ФИЗИЧКО ЛИЦЕ (ГРАЃАНИН)

3. Д АНОЧЕН ТРЕТМАН НА ДОХОД ОД ПРОДАЖБА НА ЗЕМЈОДЕЛСКИ ПРОИЗВОДИ И КОРИСЕН ЦВРСТ ОТПАД

4. З АКОНСКА ОБВРСКА ЗА ПРОЦЕНКА НА РИЗИК од перење пари и финансирање на тероризам ОД СТРАНА НА СУБЈЕКТИ КОИ ВРШАТ СМЕТКОВОДСТВЕНИ И РЕВИЗОРСКИ УСЛУГИ 37 5. Р езервирањА, НЕИЗВЕСНИ ОБВРСКИ И НЕИЗВЕСНИ СРЕДСТВА

6. ДЕЈНОСТ НА ПРЕВОЗ ВО ПАТНИОТ СООБРАЌАЈ

7. ДАНОЧЕН ТРЕТМАН НА ПРОМЕТОТ СО ВОЗИЛА

8. МЕНАЏЕРСКИ ДОГОВОР

117

10. КАЛКУЛИРАЊЕ И ИЗВЕСТУВАЊЕ ЗА ТРАНСФЕРНИТЕ ЦЕНИ ВО ФУНКЦИЈА НА СОСТАВУВАЊЕТО НА ДАНОЧНИОТ БИЛАНС ЗА 2019-ТА ГОДИНА

125

9. ВРШЕЊЕ НА РАБОТА КОЈА НЕ Е ПРЕДВИДЕНА ВО ДОГОВОР ЗА ВРАБОТУВАЊЕ И ЗАБРАНА НА КОНКУРЕНТСКО ДЕЈСТВУВАЊЕ

11. Д аночен третман на стипендирањето и надоместувањето на трошоците за ДОДИПЛОМСКИ/магистерски/докторски студии за лице ВРАБОТЕНО, односно невработено КАЈ ДЕЛОВНиот СУБЈЕКТ - ИСПЛАТУВАЧ 149 12. ВРЕДНОСНИ ПРАГОВИ НА НАБАВКИ КОИ НЕ ПОДЛЕЖАТ ПОД РЕЖИМОТ НА НОВИОТ ЗАКОН ЗА ЈАВНИ НАБАВКИ

157



КПУ обука 2/2019

ДАНОЧEН ТРЕТМАН НА ОДРЕДЕНИ ИНДИРЕКТНИ И ДИРЕКТНИ ПРИМАЊА НА ФИЗИЧКИ ЛИЦА СОГЛАСНО СО ЗАКОНОТ ЗА ДАНОКОТ НА ЛИЧЕН ДОХОД ОД 2019 ГОДИНА

овиот Закон за данок на личен доход („Службен весник на РМ” бр. 241/18, во понатамошниот текст: ЗДЛД) е во примена од 01.01.2019 година, кога го замени претходно важечкиот Закон за персоналниот данок на доход – ЗПДД („Службен весник на РМ” бр. 80/93 ... и 190/17). Иако повеќе законски одредби на ЗДЛД се еднакви со претходно важечките одредби на ЗПДД, сепак Управата за јавни приходи - УЈП во текот на 2019 година даде Мислења врз основа на ЗДЛД со различен став од претходниот став заснован на ЗПДД во врска со даночниот третман за одредени индиректни и директни примања на физички лица. Во продолжение ќе ги прикажеме сите случаи на оданочување на (ин)директните исплати на физички лица според одговорите на УЈП засновани на ЗДЛД во примена од 2019 година.

ОДАНОЧИВ ДОХОД СПОРЕД ЗДЛД Обврзник на данокот на доход согласно со член 5 од ЗДЛД е секое физичко лице резидент на Р.С. Македонија за доходот што го остварува во земјата и во странство. Под личен доход, кој е предмет на оданочување, согласно со член 3 на ЗДЛД, се подразбираат следните видови доход остварени во земјата и во странство: 1) доход од работа (овде спаѓа и доходот од договор за повремено или привремено вршење услуги, примањата на членови на органите на управување и на органите на надзор на трговските друштва, итн.); 2) доход од самостојна дејност; 3) доход од авторски и сродни права; 4) доход од продажба на сопствени земјоделски производи;

5) доход од права од индустриска сопственост; 6) доход од закуп и подзакуп; 7) доход од капитал; 8) капитални добивки; 9) добивки од игри на среќа; 10) доход од осигурување и 11) друг доход. На оданочување подлежи доходот по горенаведените основи што е остварен во пари, или во вид на ваучери и други парични пот врди, хартии од вредност, стоки, услуги (во натура) или во некој друг облик кој има па рична вредност.

Друг доход Согласно со членот 71 на ЗДЛД, друг доход, кој го остварува физичкото лице - обврзник на данокот на доход, како предмет на оданочување со данокот на доход, го претставува доходот кој: 1) не се смета за доход според останатите категории на оданочив доход од законот (како доход од работа или доход по основ на договор, доход од самостојна дејност, доход од авторски и сродни права, доход од продажба на сопствени земјоделски производи, доход од права од индустриска сопственост, доход од закуп и подзакуп, доход од капитал, капитални добивки, добивки од игри на среќа и доход од осигурување); и 2) не е изземен од оданочување со членот 12 на законот. Според ЗДЛД, од 2019 година, даночната основа на друг доход е бруто доходот кој се оданочува со примена на стапката 15%, од-



Pr  fesionalna Edukacija

Agencija Pro Agens

ДАНОЧЕН ТРЕТМАН НА ПРИХОДИ ОСТВАРЕНИ ОД СТРАНСТВО ПО ОСНОВ НА ДОГОВОРЕН АНГАЖМАН НА ФИЗИЧКО ЛИЦЕ (ГРАЃАНИН)

риходите кои физичките лица (граѓани) - македонски резиденти ги остваруваат од странство по основ на вршење услуги по договор или по основ на вработување се предмет на оданочување со данок на доход, со право на одбегнување на двојното оданочување, доколку странскиот исплатувач е даночен резидент на држава со која Р.С. Македонија има склучено договор за одбегнување на двојно оданочување. Обврзник на данокот на доход согласно со член 5 од Законот за данок на личен до ход („Службен весник на РМ” бр. 241/18, во понатамошниот текст: ЗДЛД) е секое физичко лице резидент на Р.С. Македонија за доходот што го остварува во земјата и во странство. Под личен доход, кој е предмет на оданочување, согласно со член 3 на ЗДЛД, се подразбираат следните видови доход остварени во земјата и во странство: 1) доход од работа (овде спаѓа и доходот од договор за повремено или привремено вршење услуги/договор за дело); 2) доход од самостојна дејност; 3) доход од авторски и сродни права; 4) доход од продажба на сопствени земјоделски производи; 5) доход од права од индустриска сопственост; 6) доход од закуп и подзакуп; 7) доход од капитал;

На оданочување подлежи доходот по горенаведените основи што е остварен во пари, или во вид на ваучери и други парични пот врди, хартии од вредност, стоки, услуги (во натура) или во некој друг облик кој има па рична вредност. о продолжение на текстот ќе го прикажеме В начинот на оданочување на доходот остварен во странство на физичко лице - македонски резидент, кое е ангажирано по основ на договор од страна на странски деловен субјект. Исто така, ќе го прикажеме и даночниот третман на надоместувањето на службените патни трошоци и трошоци за сместување на ангажираното физичко лице од страна на странскиот субјект како прилив од странство, според мислење на Управата за јавни приходи - УЈП дадено согласно со ЗДЛД во март 2019 година.

I. ДАНОЧЕН РЕЗИДЕНТ СОГЛАСНО СО НАЦИОНАЛНАТА РЕГУЛАТИВА И БИЛЕТАРНИТЕ ДОГОВОРИ ЗА ОДБЕГНУВАЊЕ НА ДВОЈНО ОДАНОЧУВАЊЕ I.1. Даночен резидент според Зако

нот за данокот на личен доход

Согласно со членот 5 на ЗДЛД, кој е во примена од 01.01.2019 година, даночен обврзник на данокот на доход е секое физичко лице ре зидент на Р.С. Македонија за доходот што го остварува во земјата и во странство.



8) капитални добивки;

Напомена:

9) добивки од игри на среќа;

Согласно со генералното правило на билатералните договори за одбегнување на двојно оданочување, се смета дека одреден доход настанува (се остварува) во државата каде што е резидентен исплатувачот на доходот. На пример, доколку стран-

10) доход од осигурување и 11) друг доход.

 16

02/ 3162-979 i 3298-763

www.proagens.mk

КПУ обука 2/2019

ДАНОЧЕН ТРЕТМАН НА ДОХОД ОД ПРОДАЖБА НА ЗЕМЈОДЕЛСКИ ПРОИЗВОДИ И КОРИСЕН ЦВРСТ ОТПАД I. ОДАНОЧУВАЊЕ НА ДОХОД ОД ПРОДАЖБА НА ЗЕМЈОДЕЛСКИ ПРОИЗВОДИ

оходот од продажба на сопствени земјоделски производи претставува личен доход, кој се оданочува со данокот на доход согласно со член 3 на Закон за данокот на личен доход („Службен весник на РМ“, бр. 241/18; во продолжение ЗДЛД), кој се применува од 1 јануари 2019 година, кога го замени претходно важечкиот Закон за персоналниот данок на доход - ЗПДД („Службен весник на РМ“, бр. 80/93 ... и 190/17). Под доход од продажба на сопствени земјоделски производи се подразбира дохо дот што обврзникот-физичко лице го оства рува од промет на земјоделски производи од сопствено производство. Начинот на оданочување на продажбата на сопствени земјоделски производи е опфатен во членовите 42 до 47 на ЗДЛД. Од 2019 година е пропишано прогресивно оданочување за овој доход, со примена на даночната стапка 10% до 90.000 денари-бруто и 18% над 90.000 денари-бруто, меѓутоа исто така е пропишано и високо даночно олеснување (нормирани трошоци кои се одбиваат од бруто доходот) од 80%, така што во најголем број случаи прагот за примена на втората стапка (18%) не се достигнува.

I.1. ДАНОЧНА ОСНОВА И ДАНОЧЕН ОБВРЗНИК ЗА ДАНОКОТ НА ДОХОД ОД ПРОДАЖБА НА ЗЕМЈОДЕЛСКИ ПРОИЗВОДИ аночен обврзник за данокот Д на доход од продажба на земјоделски производи Согласно со член 43 на ЗДЛД, обврзник на данок на доход од продажба на сопстве ни земјоделски производи е физичко лице

кое остварува доход од продажба на соп ствени земјоделски производи на: - исплатувачи кои водат деловни книги (правни лица) и - физички лица надвор од продажни мес та на зелени пазари, а кое не се оданочува според вистински остварен доход согласно со членот 20 од ЗДЛД, односно како доход од вршење на самостојна земјоделска дејност, за кој постои обврска за водење деловни книги и утврдување на данокот преку годишен даночен биланс. Физичкото лице, кое се оданочува за доходот остварен со продажба на сопствени земјоделски производи, кој се оданочува согласно со член 43 на ЗДЛД, не е регистрирано како самостоен вршител на дејност или трговец поединец. Напомена:



Доколку обврзникот на данок на до ход од продажба на сопствени земјо делски производи остварува вкупен до ход во годината кој го надминува изно сот од 1.000.000 денари (на пример, во 2019 година), должен е најдоцна до 15 ја нуар и наредната година (на пример, до 15.01.2020 година) да се регистрира за вршење дејност согласно со закон.

аночна основа за данокот на доход Д од продажба на земјоделски производи Основа за пресметување на данокот за доходот од продажба на сопствени земјо делски производи претставува разликата по меѓу остварениот вкупен доход и нормира ните трошоци во висина од 80%.

ДАНОЧЕН ТРЕТМАН НА ДОХОД ОД ПРОДАЖБА НА ЗЕМЈОДЕЛСКИ ПРОИЗВОДИ И КОРИСЕН ЦВРСТ ОТПАД

КПУ обука 2/2019

ЗАКОНСКА ОБВРСКА ЗА ПРОЦЕНКА НА РИЗИК од перење пари и финансирање на тероризам ОД СТРАНА НА СУБЈЕКТИ КОИ ВРШАТ СМЕТКОВОДСТВЕНИ И РЕВИЗОРСКИ УСЛУГИ

о Законот за спречување на перење пари и финансирање на тероризам - ЗСПП (“Службен весник на РМ”, бр. 120/18) во сила од 7 јули 2018 година, се изврши во значителна мера висок степен на усогласување со европското acquis односно законодавство во областа на борбата против организираниот криминал. Поточно, извршено е усогласување со Директивата 2015/849 на Европскиот Парламент и на Советот за спречување на употребата на финансискиот систем за целите на перење пари и финансирање на тероризам од 2015 година, за изменување и дополнување на Регулативата (ЕУ) бр. 648/2012 на Европскиот Парламент и на Советот и за укинување на Директивата 2005/60/ ЕЦ на Европскиот парламент и на Советот и на Директивата 2006/70/ЕЦ на Комисијата. Во ЗСПП се вградени и решенија во насока на надминување на ризиците идентификувани со Националната проценка на ризикот од перење пари и финансирање на тероризам на Р.С. Македонија усвоена во 2016 година. Национална проценка на ризикот е сеопфатен процес на идентификација и анализа на ризиците од перење пари и финансирање на тероризам во одредена држава заради развивање на адекватни мерки за спречување на перење пари и финансирање на тероризам и ефикасна алокација на расположливите ресурси со цел контрола, намалување или елиминирање на утврдените ризици и унапредување на системот за спречување на перење пари и финансирање на тероризам. Р.С. Македонија спроведува национална проценка на ризикот од перење пари и финансирање на тероризам заради идентификување, проценување, разбирање и намалување на ризикот поврзан со перење пари и финансирање на тероризам и врши нејзино ажурирање најмалку на секои четири години.

Советот за борба против перење пари и финансирање на тероризам е надлежен за координирање на активностите за спроведување на националната проценка на ризикот во РСМ и за изготвување на извештај за истиот, кој го доставува на усвојување до Владата на РСМ, а се објавува на интернет страницата на Управата за финансиско разузнавање (последен во 2016 година, нареден се очекува во 2020 година). Согласно со ЗСПП, субјектите-обврзници за спроведување на мерките и дејствијата за откривање и спречување на перење пари и финансирање на тероризам имаат обврска да изготват проценка на ризикот од перење пари и финансирање на тероризам во рамки на своето работење и да ја усогласат со Националната проценка на ризикот од перење пари и финансирање на тероризам. Во продолжение на текстот ги наведуваме обврските на ЗСПП и насоките на Управата за финансиско разузнавање за составување на Проценка на ризикот од перење пари и финансирање на тероризам за вршителите на ревизорски и сметководствени услуги како субјекти-обврзници за спроведување на мерките и дејствијата за откривање и спречување на перење пари и финансирање на тероризам.

1. ВРШИТЕЛИ НА РЕВИЗОРСКИ И СМЕТКОВОДСТВЕНИ УСЛУГИ КАКО СУБЈЕКТИ-ОБВРЗНИЦИ ЗА СПРОВЕДУВАЊЕ НА ЗАКОНСКИ МЕРКИ И ДЕЈСТВИЈА Правните и физички лица кои вршат ревизорски и сметководствени услуги (се мисли на вршители на дејност во било која правна форма, а не на физички лица вработени на такви позиции) според ЗСПП се сметаат за субјекти-



Pr  fesionalna Edukacija

Agencija Pro Agens

РезервирањА, НЕИЗВЕСНИ ОБВРСКИ И НЕИЗВЕСНИ СРЕДСТВА

рз основа на соодветно донесена сметководствена политика може да се врши разумно предвидување на издатоци што ќе се појават во идниот период, а се однесуваат на сегашни ефекти (потекнуваат од сегашни приходи). Според МСС 37 - Резервирања, неизвесни обврски и неизвесни средства,1 резервирањата се дефинираат како обврски со неизвесен временски распоред или износ. Според тоа, резервирањата се разликуваат од временските разграничувања кои се обезбедуваат во познат износ и за позната обврска. МСС 37 не определува дали издатоците се третираат како средства или како расходи. Но, други стандарди го покриваат тоа прашање, од каде произлегува дека резервирањата треба да се признаат како расход за очекуваните идни деловни загуби и трошоци, само ако тие загуби нужно се јават заради исполнување на обврски што настануваат од претходни (минати) деловни настани. Покрај МСС 37 и други меѓународни стандарди исто така ги обработуваат резервирањата. Таму каде друг меѓународен сметководствен стандард третира специфичен вид на резервирање, неизвесна обврска или неизвесно средство, ентитетот го применува тој стандард наместо овој стандард. На пример, извесни видови на резервирања исто така се спомнати во стандардите за (а) Договори за изградба (види МСС 11, Договори за изградба);

(б) Даноци на добивка (види МСС 12, Даноци на добивка); (в) Наеми (види МСС 17, Наеми). Меѓутоа, бидејќи МСС 17 не содржи специфични барања за третирање на оперативните наеми, кои станале неповолни, овој стандард се применува на таквите случаи; и (г) Користи за вработените (види МСС 19, Користи за вработените) ; и (д) Договори за осигурување (види МСФИ 4 Договори за осигурување) . Според Oдделот 21 Резервирања и неизвесни обврски од Меѓународниот Стандард за Фнансиско Известување на Мали и Средни Ентитети (МСФИ за МСЕ) 2 кој е пандан на МСС 37 (кога станува збор за мали и микро претпријатија во наши услови) резервирањата се дефинираат како обврски во извештајот за финансиска состојба и за нив се признаваат износи на расход, освен кога друг оддел на овој стандард бара трошокот да се признае како дел од набавната вредност на средствата, како што се залихи или недвижности, постројки и опрема. Според член 7 став 2 од Законот за данокот на добивка 3, вкалкулираните долгорочни резервирања според МСС 37 и Оддел 21 од МСФИ за МСЕ се признат расход. Во сметковниот план за субјектите кои го водат сметководството според Законот за трговските друштва, проценетите трошоци и ри-



02/ 3162-979 i 3298-763

Стандардот е објавен во рамките на Правилникот за водење сметководство („Службен весник на РСМ“, бр. 159/09). 2 Стандардот е објавен во рамките на Правилникот за дополнување на Правилникот за водење сметководство („Службен весник на РСМ“, бр. 159/09) 3 Законот за данокот на добивка („Службен весник на РСМ“, бр. 112/14, 129/15, 23/16, 190/16 и 248/18). 1

www.proagens.mk

КПУ обука 2/2019

ДЕЈНОСТ НА ПРЕВОЗ ВО ПАТНИОТ СООБРАЌАЈ

ејноста на превоз на стоки во патниот сообраќај (транспортна дејност) е уредена со повеќе прописи, меѓу кои побитни се: - Закон за превоз во патниот сообраќај („Службен весник на РМ“, бр. 68/04, ... и 163/18) - Закон за безбедност на сообраќајот на патиштата („Службен весник на РМ“, бр. 169/15, ... и 83/18; У. суд - 191/18) - Закон за работното време на мобилните работници во патниот сообраќај и уредите за запишување во патниот сообраќај („Службен весник на РМ“, бр. 140 /18 година)

1. ПРАВНИ И ЕКОНОМСКИ ПРЕДУСЛОВИ ЗА ДЕЈНОСТА

1.1. Лиценцирање за вршење превоз на стоки Согласно со одредбите од Законот за превоз во патниот сообраќај, за да може одредено правно или физичко лице да врши превоз на патници или стока во патниот сообраќај, потребно е да поседува лиценца за соодветниот вид на превоз. Мал број на превози со наменски возила се вршат без обврска за лиценца.

- Закон за договорите за превоз вo патниот сообраќај („Службен весник на РМ“, бр. 23/13 и 156/15)

Лиценца е документ со кој се одобрува вршење на дејност јавен превоз во патниот сообраќај превоз за сопствени потреби и организација за превоз.

- Правилник за формата и содржината на патниот налог („Службен весник на РМ“, бр. 40/15 и 94/15)

За вршење на одделни видови на превоз на стоки во патен сообраќај, Законот ги предвидува следниве видови лиценци:

- Правилник за формата и содржината на товарниот лист за внатрешен превоз на стока („Службен весник на РМ“, бр. 84/10) и - Правилник за посебните техничко-експлоатациони услови за возилата за вршење на одделните видови на превоз во патниот сообраќај и за формата и содржината на потврдата за исполнување на посебните техничко експлоатациони услови („Службен весник на РМ“, бр. 212/15). Иако ги применуваат истите прописи при евидентирање на деловните промени и составување на финансиските извештаи како и останатите трговски друштва, превозните компании имаат свои посебности и во самите евиденции.

- Лиценца за јавен превоз на стоки, - Лиценца за превоз на стоки за сопствени потреби, - Лиценца за меѓународен јавен превоз на стоки и - Лиценца за меѓународен превоз на стоки за сопствени потреби. иценците и изводот од лиценците 1 за сеЛ кое возило со кое ќе се врши превозот ги издава Министерството за транспорт и врски. Напомена:



Без лиценца може да се врши само превозот на стоки за сопствени потреби, кој правни и физички лица го вршат со возила чија најголема носивост не надминува 3.500 кг (вклучувајќи ја и приколка-

„Извод од лиценца“ е исправа што ја издава органот надлежен за издавање на лиценци за секое

возило пооделно.

ДЕЈНОСТ НА ПРЕВОЗ ВО ПАТНИОТ СООБРАЌАЈ

КПУ обука 2/2019

ДАНОЧЕН ТРЕТМАН НА ПРОМЕТОТ СО ВОЗИЛА

ретманот на продажбите и други начини на отуѓување кај возилата (особено употребуваните) е тема на секојдневно прашување и несигурност на даночните обврзници од аспект на даночните рефлексии, при спроведување на истите. Причина за тоа е и фактот, што различните возила (по категорија и намена) имаат различен даночен третман, а покрај тоа и условите под кои биле набавени возилата и целта за кои се набавувани, различно се третира од даночен (ДДВ) аспект. Генерално, регистрираните обврзници за ДДВ, кои испорачуваат (продаваат или вложуваат), нови или употребувани моторни возила, должни се да пресметуваат ДДВ (според пропишаната даночна стапка 18%), согласно со член 2 од Законот за данокот на додадена вредност - „ЗДДВ“ („Службен весник нa РСМ“, бр. 44/99, ... и 198/18). огласно со член 3 став 3 точки 2 и 3 од С Законот, ДДВ генерално се плаќа и на испораката на моторни возила без надомест од страна на трговски друштва и други здруженија на лица, спрема нивните сопственици на влог, членовите или на нив блиски лица, како и при задржувањето моторни возила од страна на даночниот обврзник или од лицето кое стапува на негово место, по престанувањето со вршењето на стопанската дејност. ДВ не се пресметува и не се должи, за Д испораки: • во странство за извоз согласно член 24 од ЗДДВ; • во случаи кога се применува член 23 точка 20 од ЗДДВ, • во случаи кога нема основица за оданочување на употребувани возила согласно со член 19 став 1 точка 5 од ЗДДВ.



02/ 3162-979 i 3298-763

ДАНОЧЕН ТРЕТМАН НА ПРОМЕТОТ СО ВОЗИЛА

1. ПРОМЕТ ОСЛОБОДЕН ПО ЧЛЕН 23 ТОЧКА 20 ОД ЗАКОНОТ ЗА ДДВ Во членот 23 точка 20 од Законот за ДДВ е предвидено даночно ослободување за прометот на сите добра, како и за нивното користење за лични потреби, за кои било исклучено правото на одбивка на претходните даноци при нивната набавка (или увоз) според членот 35 од Законот за ДДВ. Ова ослободување се однесува за сите добра кои се набавени како инвестициски средства (основни средства) а кои се отуѓуваат (со надоместок или без надоместок) под околност предвидена во членот 23 точка 20 од Законот за ДДВ, односно во двата случаи кога за испорачаните добра било целосно исклучено правото на одбивка на претходниот данок при нивната набавка, согласно со член 35 од ЗДДВ.

1.1. Даночно ослободување заради претходно исклучено право на одбивка според член 35 став 1 точка 1 од ЗДДВ Даночното ослободување најнапред го опфаќа прометот на добра, кои биле набавени за цели на дејност што е ослободена од данок и како таква е наведена во член 23 од ЗДДВ. Бидејќи нивната дејност ослободена од ДДВ истовремено е без право на одбивка на ДДВ (член 23) , членот 35 став 1 точка 1-а го нагласува немањето право на одбивка на претходниот данок при набавките или увозот на добра за дејноста. Овој третман ( немање право на одбивка при набавката) важи за сите в идови на возила, набавени за д ејност од член 23. Како компензација на ова одземено право на одбивка, ЗДДВ предвидува ослободување



Pr  fesionalna Edukacija

Agencija Pro Agens

МЕНАЏЕРСКИ ДОГОВОР

1. ВОВЕД Законот за трговските друштва (во натамошниот текст: ЗТД) 1 е основен законски акт во нашиот правен систем со кој е уреден менаџерскиот договор како договор со кој се уредуваат односите меѓу друштвото и лицата со статус на менаџери. Во функција на разграничување од договорот за вработување, Законот за работни те односи (во натамошниот текст: ЗРО) 2 преку два члена (54 и 55) ги нагласува спецификите на овој договор по примерот на ЗТД, нарекувајќи го договор за вработување на де ловодни лица, без подетален пристап во неговото уредување. Содржината на менаџерскиот договор како корпус на права и обврски, е уредена со повеќе членови на ЗТД (членовите: 350, 351, 365, 366, 371, 375, ...), во кои се дефинирани договорните страни овластени за склучување и потпишување на менаџерскиот договор, положбата на менаџерите, нивниот работно-правен статус и наградувањето, овластувањата и одговорностите. GODI[EN PAKET PRETPLATA 2019 - INFORMATOR

КПУ 16 ЧАСА!

- PRO EKONOMIJA - INFO REGISTAR - KONSULTACII - POPUSTI ... 1

14.900

2. ПОСЕБНОСТИ НА МЕНАЏЕРСКИОТ ДОГОВОР 2.1. Статус на менаџер во друштвото Статус на менаџер во трговското друштво, согласно со членот 350, 365 и 366 од ЗТД имаат: а) Кај акционерското друштво со одбор на директори (едностепен систем на управување), извршните членови на одборот на директорите; б) Кај акционерското друштво со управен одбор и надзорен одбор (двостепен систем на управување), членовите на управниот одбор; Напомена:



Во АД чија основна главнина е помала од 150.000 € наместо управен одбор може да биде избран управител, со сите права и обврски што ги има управниот одбор - член 374 став 2 од ЗТД. в) Кај друштвото со ограничена одговорност, управителот или повеќе управители; г) Кај персоналните трговски друштва: јавно трговско друштво, командитно друштво и командитно друштво со акции, членовите на органот на управување со соодветна (аналогна) примена на одредбите кои важат за акционерското друштво и

denari

„Службен весник на РСМ“, бр. 28/04, 84/05, 25/07, 87/08, 42/10, 48/10, 24/11, 166/12, 70/13, 119/13, 120/13, 187/13, 38/14, 41/14, 138/14, 88/15, 192/15, 217/15-Авт. толкув., 6/16, 30/16, 61/16, 64/18, 195/18-Авт. толкување и 120/18; Укинати членови на ЗТД со Одлуки на Уставниот суд на РМ: 11 став 3 и 14 став 3, точка 4 - 71/06; 14 став 3, точка 3 и член 18 став 2, точка 3 - 17/09; 29 став 2, точка 3 - 23/09; 29 став 2, точка 5 - 8/11; 234 став 2, точка 5 - 21/11; 29 став 2, точка 5 - 239/18.

„Службен весник на РСМ“, бр. 62/05, 106/08, 161/08, 114/09, 130/09, исправка-149/09, 50/10, 52/10, 124/10, 47/11, 11/12, 39/12, 13/13, 25/13, 170/13, 187/13, 113/14, 20/15, 33/15, 72/15, 129/15, 27/16 и 120/18; како и 12 одлуки на Уставниот суд на РМ: 3/06, 44/06, 65/06, исправка-66/06, 16/07, 57/07, 77/07, 63/09, 10/10, 58/10, 132/10, 106/14 и 134/16; 96

www.proagens.mk

КПУ обука 2/2019

ВРШЕЊЕ НА РАБОТА КОЈА НЕ Е ПРЕДВИДЕНА ВО ДОГОВОР ЗА ВРАБОТУВАЊЕ И ЗАБРАНА НА КОНКУРЕНТСКО ДЕЈСТВУВАЊЕ

1. ОБВРСКИ НА РАБОТНИКОТ

о членовите од 30 до 39, во глава од IV на Законот за работните односи (во натамошниот текст: ЗРО) 1, уредени се следните основни обврски на работникот: совесно да ја извршува работата на работното место за коешто склучил договор за вработување; да ги почитува барањата и упатствата на работодавачот; да ги почитува и спроведува прописите за заштитата при работа, да го заштити својот живот и здравје, како и здравјето и животот на другите лица; да го известува работодавачот за суштинските околности кои влијаат, односно би можеле да влијаат на исполнувањето на неговите договорни обврски, особено за сите заканувачки опасности по животот или здравјето или за настанување на материјална штета, кои што ги дознал при работата и кои би можеле да настанат кај работодавачот или трети лица; да се воздржува од сите постапки што се штетни или би ги повредиле интересите на работодавачот и да ги чува податоците кои се сметаат за деловна тајна на работодавачот, кои како такви со посебен акт ќе ги определи работодавачот и кои му биле доверени на работникот или со кои бил запознаен на друг начин.

Во овој дел од ЗРО, сместени се и одредбите за забрана на конкурентско дејствување на работникот и за обврската на работникот во случаи определени со закон и колективен договор да врши и друга работа која не е предвидена со договорот за вработување.

2. ВРШЕЊЕ ДРУГА РАБОТА КОЈА НЕ Е ПРЕДВИДЕНА СО ДОГОВОРОТ ЗА ВРАБОТУВАЊЕ 2.1. Условно распоредување на работникот на друго работно место Според членот 30 став 2 од ЗРО, работникот е должен да врши и друга работа која не е предвидена со договорот за вработување, ако е во рамките на степенот на неговата стручна подготовка, во случаите определени со закон и колективен договор. Во оваа одредба е содржана можност за распоредување на работник на друго работно место кај истиот работодавач, во случаите определени со закон и колективен договор. Надоврзувајќи се на оваа одредба од ЗРО, Општиот колективен договор за приватниот сектор од областа на стопанството (ОКДПСОС) 2 во членот 8 и Општиот колективен договор за јавниот сектор на Република Македонија (ОКДЈСРМ) 3 во членот 8

„Службен весник на РСМ”, бр. 88/09, 60/10, 81/12, 189/13, 119/15 и 150/16; У. суд - 94/10 и 50/12; Пречистен текст - 115/14.

„Службен весник на РСМ”, бр. 10/08, 85/09; У. суд - 88/08 и 122/08. Напомена: Согласно со измената на ЗРО (130/09 во сила од 5.11.2009), почнувајќи од 5 мај 2010 година ОКДЈСРМ стана задолжителен и непосредно се применува на работодавачите и вработени во органите на државната власт и други државни органи, органите на единиците на локалната самоуправа, установите, јавните претпријатија, заводите, агенциите, фондовите и други правни лица кои вршат дејност од јавен интерес - членови: 204 став 2 и 205 став 2 од ЗРО.

ВРШЕЊЕ НА РАБОТА КОЈА НЕ Е ПРЕДВИДЕНА ВО ДОГОВОР ЗА ВРАБОТУВАЊЕ И ЗАБРАНА НА КОНКУРЕНТСКО ДЕЈСТВУВАЊЕ

117

КПУ обука 2/2019

КАЛКУЛИРАЊЕ И ИЗВЕСТУВАЊЕ ЗА ТРАНСФЕРНИТЕ ЦЕНИ ВО ФУНКЦИЈА НА СОСТАВУВАЊЕТО НА ДАНОЧНИОТ БИЛАНС ЗА 2019-ТА ГОДИНА

роцес на глобализација и мултинационалните компании како главен производ на овој процес го нагласија интересот на регулаторите, финансиските организации, статистичките тела, но и на даночните органи кон тнр. трансферни (преносни / интерни) цени, како една од клучните ставки за целите на вреднување на трансакциите настанати меѓу поврзани субјекти, ефектите врз финансиското известување и консеквентно, влијанието на трансферните цени врз формирањето на основата за оданочување. Трансферните цени се јавуваат во деловни/комерцијални односи меѓу поврзани друштва, било да се меѓународни компании или локална група на друштва (кои работат како самостојни правни субјекти, но се поврзани по основ на учество во основната главнина), или пак како интерни цени меѓу деловните единици (оддели) во рамки на едно друштво (со цел вршење на интерна проценка на деловната успешност на секоја деловна единица). Деловната економија и даночните тела прават разлика меѓу трансферните цени и обичните т.е. пазарните цени, од причина што пазарните цени се утврдуваат слободно и реално преку спротивставување на понудата и побарувачката на пазарот, додека трансферните цени, се формираат на различни начини, со користење на различни методи/модели, заради остварување на целите на групата друштва како целина, така што неретко овие цени отстапуваат од реалните пазарни цени. Заради ваквото потенцијално нереално договорање/утврдување на трансферните цени, речиси секоја држава го има пропиша-

но нивниот даночен третман во своето законодавство. Сепак, различниот (поповолен или понеповолен) даночен третман на трансферните цени во разни држави, доведува до потреба од деловно и даночно планирање, со цел групата друштва во рамки на меѓународната компанија да оствари највисока добивка на глобално ниво. Кај нас, даночниот третман на транферните цени е уреден со членот 12 на Законот за данокот на добивка - ЗДД 1 (членот е во примена од 1 јануари 2019-та година), а деталите за: - видовите методи за утврдување на цената на трансакцијата во согласност со принципот „дофат на рака“ и начинот на нивна примена и - формата и содржината за Извештајот за трансферни цени, се уредени со Правилникот за формата и содржината на извештајот за трансферни цени, видовите методи за утврдување на цената на трансакцијата во согласност со принципот на „дофат на рака“ и начинот на нивна примена 2.

ефинирање на категоријата Д поврзани лица за целите на оданочувањето со данок на добивка Дефинирање заклучно со 2018-та година: Со одредбата на заменетиот и сега неважечки член 16 од Законот за данокот на добивка, што се применуваше заклучно со 2018 година, за поврзано лице со даночниот обврзник се сметаше физичко или правно лице кое може да има контрола или значајно влијание

„Службен весник на РСМ“, бр. 112/14, Авт. толкување на Собрание на РМ - 44/15, 129/15, 23/16, 190/16 и 248/18. 2 „Службен весник на РСМ“, бр. 59/19, во сила од 21 март 2019 година, а во примена за 2019 година како даночен период. 1

125

КПУ обука 2/2019

Даночен третман на стипендирањето и надоместувањето на трошоците за ДОДИПЛОМСКИ/магистерски/докторски студии за лице ВРАБОТЕНО, односно невработено КАЈ ДЕЛОВНиот СУБЈЕКТ - ИСПЛАТУВАЧ

аночниот третман на одобрена стипендија за магистерски, односно докторски студии (втор, односно трет циклус на академски студии), на вработено лице, вклучувајќи го и надоместувањето на трошоците за испити, односно надоместувањето на трошоците за одбрана на магистерски, односно докторски труд, трошоците за школарина (запишување на семестар) и слично надоместување на трошоци, е честа даночна тема во деловното секојдневие на правните субјекти. Нагласуваме дека даночниот третман на наброените трошоци за образование, поврзани со магистерските и докторски студии е соодветен и за тнр. „образовни трошоци“ поврзани со првиот циклус на академски студии (факултетско образование, односно додипломски студии), кога се работи за лице вработено кај деловниот субјект-обврзник на данокот на добивка.

Во текстот во продолжение е направен фактички опфат на даночниот третман на овие трошоци (надоместоци) за сите категории на тнр. „официјално“ образование (прв, втор и трет циклус на академски студии, согласно со Законот за високото образование), кое се ефектуира со: ДИПЛОМА, како јавен документ издаден од високообразовна установа со кој се докажува стекнато високо образование од прв, втор или трет циклус, потребно за продолжување на образованието или за започнување со вршење на соодветна професија (дипломата има додаток).

Важно: Напоменуваме дека даночниот третман на ваквите „образовни трошоци“ е еднаков како за вработени лица, така и за лица кои не се во работен однос кај деловниот субјект исплатувач на надоместоците (трошоците). Изедначувањето на даночниот третман на „образовните трошоци“ во корист на вработено, односно невработено лице, е целосно од 2019-та година. Се разбира оваа „еднаквост“ не се однесува на трошоците за специјализација и обука на вработените лица под условите уредени со Законот за данокот на добивка. За завршена специјализација и/или обука, наместо диплома во форма на јавен документ, се добива уверение, односно сертификат (потврда) со кое се потврдува учество/присуство, односно успешно завршување. Со ваквата вонуниверзитетска форма на едукација се стекнуваат специјалистички, односно професионални / апликативни знаења. Важно: Согласно со членот 9.1.15 од Законот за данокот на добивка 1, трошоците за обука и специјализација на вработените во функција на дејноста на даночниот обврзник НЕ СЕ ОДАНОЧУВААТ, односно истите имаат третман на даночно признаени расходи кои не се додаваат кон основата за оданочување. Основен услов за остварување на ваквиот карактер на овие трошоци е вработените кои посетувале специјализација/обука да продолжат со работа кај истиот работодавач, во временски период

„Службен весник на РСМ“, бр. 112/14, Автентично толкување на Собранието на РСМ на членовите 28 и 51 - 44/15, 129/15, 23/16, 190/16 и 248/18.

149

КПУ обука 2/2019

ВРЕДНОСНИ ПРАГОВИ НА НАБАВКИ КОИ НЕ ПОДЛЕЖАТ ПОД РЕЖИМОТ НА НОВИОТ ЗАКОН ЗА ЈАВНИ НАБАВКИ

овиот Закон за јавните набавки (новиот ЗЈН) е објавен во „Службен весник на РСМ“, бр. 24/19 (датум на објава 01.02.2019), влезен во сила на 09.02.2019 година, а стратува со примена од 1 април 2019 година. Со денот на започнување на неговата примена престана да важи Законот за јавните набавки 1 од 2017 година (ЗЈН од 2007). ЗЈН од 2007 година, со чии решенија започна доближување до европското право за јавни набавки се базираше на Директивите за јавни набавки на Европската унија од 2004 година кои беа актуелни во тој период и беше со висок степен на усогласеност. Во меѓувреме, беа донесени бројни измени и дополнувања на законот кои, според оценката на Европската комисија, истиот го оддалечија од европското законодавство во оваа област. Од тие причини се донесе новиот ЗЈН со кој се врши усогласување со: - Директивата 2014/24/ЕУ за јавни набавки во класичниот јавен сектор, на Европскиот парламент и на Советот од 26 февруари 2014 година за јавни набавки; - Директивата 2014/25/ЕУ за јавни набавки на субјекти кои работат во секторите водостопанство, енергетика, транспорт и поштенски услуги (секторските дејности) на Европскиот парламент и на Советот од 26 февруари 2014 година за јавни набавки и - ДИРЕКТИВА 2007/66/ЕЗ за правни лекови во постапките за јавни набавки (воведување нова форма на управна контрола според искуствата во одредени европски земји, поедноставување на 1

постапките и зголемување на транспарентноста) на Европскиот парламент и на Советот од 11 декември 2007 за јавни набавки. Самата имплементација на новиот ЗЈН и бројните подзаконски прописи треба да резултира со зајакната контрола, но и поедноставни постапки, кои треба да го намалат просторот за субјективно однесување на договорните органи и злоупотреби во трошењето на јавните средства, од една страна, но и со полесен и поефикасен процес на вршењето јавни набавки, од друга страна.

ВРЕДНОСНИ ПРАГОВИ ЗА ПРИМЕНА НА НОВИОТ ЗАКОН ЗА ЈАВНИТЕ НАБАВКИ Во функција на зголемување на ефикасноста на постапките за јавни набавки, новиот ЗЈН донесува решенија со кои се подига вредносниот праг на набавки на стоки, работи и услуги во: - класичниот јавен сектор и - секторските дејности (водоснабдувањето, енергетиката, транспортот и поштенските услуги), ласичниот јавен сектор и секторските дејК ности се исклучени од примена на системот на јавни набавки. Според дефиницијата од членот 2 точки 25 и 26: - „Класичен јавен сектор“ е јавниот сектор кој не е опфатен со секторските дејности; - „Секторски дејности“ се дејности од областа на водоснабдувањето, енергетиката, транспортот и поштенските услуги и тоа:

„Службен весник на Република Македонија“ број 136/2007, 130/2008, 97/10, 53/11, 185/11, 15/13, 148/13, 160/13, 28/14, 43/14, 111/14, 130/14, 180/14, 78/15, 192/15, 27/16, 120/16, 165/17 и 83/18.

ВРЕДНОСНИ ПРАГОВИ НА НАБАВКИ КОИ НЕ ПОДЛЕЖАТ ПОД РЕЖИМОТ НА НОВИОТ ЗАКОН ЗА ЈАВНИ НАБАВКИ

157