КПУ обука 3/2018
S O D R @ I N A: 1. НОВИНИ ВОВЕДЕНИ СО НОВИОТ ЗАКОН ЗА СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ И ФИНАНСИРАЊЕ НА ТЕРОРИЗАМ ОД 7 ЈУЛИ 2018 ГОДИНА (пример-програма)
2. СТАТУСНИ ПРОМЕНИ НА ТРГОВСКИТЕ ДРУШТВА
27
42
4. НАДОМЕСТОК НА ТРОШОЦИ ЗА ИСХРАНА ЗА НОЌНА РАБОТА
52
5. ВРШИТЕЛИ НА САМОСТОЈНА ДЕЈНОСТ - ПРАВИЛЕН НАЧИН НА ПЛАЌАЊЕ СОЦИЈАЛНИ ПРИДОНЕСИ, ПЕРСОНАЛЕН ДАНОК И ПОДИГНУВАЊЕ НА ДОБИВКА
57
www.proagens.mk
3. И ЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА РАБОТНИТЕ ОДНОСИ
3
6. М СФИ 15 - ПРИХОДИ ОД ДОГОВОРИ СО КУПУВАЧИ НОВ МЕЃУНАРОДЕН СТАНДАРД ЗА ФИНАНСИСКО ИЗВЕСТУВАЊЕ ВО ПРИМЕНА ОД 01.01.2018 ГОДИНА 63 7. М СФИ 16 - НАЕМИ - НОВ МЕЃУНАРОДЕН СТАНДАРД ЗА ФИНАНСИСКО ИЗВЕСТУВАЊЕ ВО ПРИМЕНА ОД 01.01.2019 ГОДИНА 72 8. М СС 41 - ЗЕМЈОДЕЛСТВО / ОДДЕЛ 34 СПЕЦИЈАЛИЗИРАНИ АКТИВНОСТИ (ЗЕМЈОДЕЛСКИ НАСАДИ)
78
9. ДАНОЧЕН ТРЕТМАН НА ВЛОЖУВАЊАТА ВО ТУЃ (ЗАКУПЕН) ИМОТ 96 10. ИСПРАВКИ НА АВАНСИ И ПРОМЕТИ ВО РЕЖИМОТ НА ПРЕНЕСЕНА ДАНОЧНА ОБВРСКА СПОРЕД ЧЛЕН 32-а ОД ЗДДВ 109 11. Д ИСЦИПЛИНСКА ОДГОВОРНОСТ НА АДМИНИСТРАТИВНИТЕ СЛУЖБЕНИЦИ
119
12. ЗАДРЖУВАЊЕ ДАНОК ОД ПРИХОДИ НА СТРАНСКИ ПРАВНИ ЛИЦА ОД СТРАНА НА СУБЈЕКТИТЕ ВО ЈАВНИОТ СЕКТОР (БУЏЕТСКИ КОРИСНИЦИ) 130 13. СМЕТКОВОДСТВЕНИ И ДАНОЧНИ АСПЕКТИ ВО РАБОТЕЊЕТО НА НЕПРОФИТНИТЕ ОРГАНИЗАЦИИ
145
КПУ обука 3/2018
НОВИНИ ВОВЕДЕНИ СО НОВИОТ ЗАКОН ЗА СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ И ФИНАНСИРАЊЕ НА ТЕРОРИЗАМ ОД 7 ЈУЛИ 2018 ГОДИНА (пример-програма) ВОВЕД
И
нтегрирањето во Европската Унија преставува јасно и недвосмислено изразен стратешки интерес и приоритетна цел на Република Македонија, се до нејзиното полноправно членство во Европската Унија. Eдно од основните барања за интеграција на Република Македонија во Eвропската Унија е усоглaсување на националното законодавство со законодавството на Европската Унија.
Во тој контекст, со новиот ПЕТТИ по ред Закон за спречување на перење пари и финансирање на тероризам - ЗСПП, објавен во „Службен весник на РМ“, бр. 120 од 29.06.2018 година, кој влезе во сила од 7 јули 2018 година (осмиот ден од денот на објавувањето), се врши во значителна мера висок степен на усогласување со европското acquis односно законодавство во областа на борбата против организираниот криминал. Поточно, извршено е усогласување со ДИРЕКТИВАТА 2015/849 на Европскиот Парламент и на Советот за спречување на употребата на финансискиот систем за целите на перење пари и финансирање на тероризам од 2015 година, за изменување и дополнување на Регулативата (ЕУ) бр. 648/2012 на Европскиот Парламент и на Советот и за укинување на Директивата 2005/60/ЕЦ на Европскиот парламент и на Советот и на Директивата 2006/70/ЕЦ на Комисијата. Новиот ЗСПП го замени претходниот Закон за спречување на перење пари и финансирање на тероризам („Службен весник на РМ“, бр. 130/14, 192/15, 27/16 и 83/18). В о новиот ЗСПП се вградени и решенија во насока на надминување на ризиците идентификувани со Националната проценка на ризикот од перење пари и финансирање на тероризам усвоена во 2016 година (која може да се симне од интернет страната на Управата за финансиско разузнавање
на следниот линк: http://ufr.gov.mk/files/ docs/%D0%9D%D0%A0%D0%90.pdf). оедно, Република Македонија е предмет В на оценување од страна на ОЕЦД на полето на размена на информации за даночни цели. Во рамки на тој процес, по спроведената оценска мисија помеѓу 18-22 март 2018 година, произлегоа неколку клучни препораки кои Република Македонија мораше да ги исполни до 30 јуни 2018 година. Една од клучните препораки се однесуваше на донесување на нов Закон за спречување перење пари и финансирање на тероризам, со кој ќе се предвиди формирање регистар на вистински сопственици. Недонесувањето на овој закон во горенаведениот рок ќе доведеше до намалување на оценката на Република Македонија од страна на ОЕЦД, што би довело до тоа Република Македонија да биде ставена на ЕУ листата на некооперативни јурисдикции за даночни цели, што може да има и други сериозни последици. Во рок од шест месеци од денот на влегувањето во сила на новиот ЗСПП (до 7 јануари 2019 година) треба да се донесат нови подзаконски акти, а дотогаш продолжуваат да се применуваат подзаконските акти донесени врз основа на претходно важечкиот ЗСПП. По исклучок, во рок од 3 месеци од денот на влегувањето во сила на новиот ЗСПП (до 7 октомври 2018 година), министерот за финансии треба да го донесе подзаконскиот акт, со кој ќе се воспостави Регистарот на вистински сопственици, во рамки на Централниот регистар на РМ. Oвој подзаконски акт е донесен и објавен во „Службен весник на РМ“, бр. 186 од 8 октомври 2018 година, а влезе во сила на 16 октомври 2018 година (осмиот ден од денот на објавувањето). Овој текст е наменет за запознавање на деловните субјекти, особено друштвата што вршат ревизорски, сметководствени и нотарско-
НОВИНИ ВОВЕДЕНИ СО НОВИОТ ЗАКОН ЗА СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ И ФИНАНСИРАЊЕ НА ТЕРОРИЗАМ ОД 7 ЈУЛИ 2018 ГОДИНА
3
КПУ обука 3/2018
СТАТУСНИ ПРОМЕНИ НА ТРГОВСКИТЕ ДРУШТВА 1. МОДЕЛИ НА СТАТУСНИ ПРОМЕНИ
С
татусни промени или промени на статусот на друштвото, се покомплексни и оперативно подолготрајни од промените на некои од елементите на правниот субјективитет на друштото како што се на пример промена на: седиштето, основната главнина, претежната дејност, органот на управување на друштвото и слично. Статусните промени доведуваат до сериозни последици во организациониот, структурниот и финансискиот статус на друштвата како што се преземање на компании или „merge-ирање“ (спојување) со други компании. Од интерес е запознавање со моделите на статусни промени и со нивното рефлектирање врз даночните и финансиско-сметководствените аспекти на трговските друштва. Посебен осврт во текстот е даден на постапката на споведување на статусни промени.
Поимот „статусни промени“ кумулира три основни вида на постапки и повеќе нивни појавни форми, преку кои се остваруваат соодветни организациони и имотнo-правни промени кај трговските друштва, на начин и според условите уредени со Законот за трговските друштва (во натамошниот текст: ЗТД). 1 Три основни вида на статусни промени на трговските друштва се: 1) присоединување, 2) спојување и 3) поделба.
Постапките на статусни промени целосно се уредени со членовите од 517 до 537 од ЗТД, на начин кој прецизно и јасно го нагла1
сува хронолошкиот тек на одделните фази на постапките, во кои доминираат низа обврски на органите на друштвата коишто учествуваат во овие промени, како и последиците од нивното реализирање. Нормативната поставеност на статусните промени во ЗТД значително го инкорпорира факторот на заштита на интересите на сите субјекти кои на директен или индиректен начин се засегнати со последиците од спојувањето, поделбата или присоединувањето на друштвото, кои во најголем број случаи значат престанок на трговското друштво. Тие субјекти се сопствениците на капиталот (содружници и акционери) и до верителите на друштвото. Како субјекти во постапките на статусни промени може да се појават трговски друштва од сите организациони форми уредени со ЗТД, а тоа се: друштвото со ограничена одговорност; акционерското друштво; јавното трговско друштво; командитното друштво и командитно друштво со акции.
2. КАРАКТЕРИСТИКИ НА ПРИСОЕДИНУВАЊЕТО, СПОЈУВАЊЕТО И ПОДЕЛБАТА НА ДРУШТВАТА 2.1. Разлики помеѓу присоединувањето, спојувањето и поделбата Присоединувањето и спојувањето на трговските друштва, се постапки на сличен начин уредени со ЗТД, бидејќи крајниот резултат на овие две постапки е добивање само на едно друштво во кое се генерираат имотот и обврските на друштвото што се присоединува, односно на друштвата што се спојуваат. Присоединувањето и спојувањето, во секој случај доведуваат до престанок на друштво-
„Сл. весник на РМ“, бр. 28/04, 84/05, 25/07, 87/08, 42/10, 48/10, 24/11, 166/12, 70/13, 119/13, 120/13, 187/13, 38/14, 41/14, 138/14, 88/15, 192/15, 217/15-Авт. толкув., 6/16, 30/16 и 61/16; Укинати членови на ЗТД со Одлуки на Уставниот суд на РМ: 11 став 3 и 14 став 3, точка 4 - 71/06; 14 став 3, точка 3 и член 18 став 2, точка 3 - 17/09; 29 став 2, точка 3 - 23/09; 29 став 2, точка 5 - 8/11; 234 став 2, точка 5 - 21/11.
СТАТУСНИ ПРОМЕНИ НА ТРГОВСКИТЕ ДРУШТВА
27
Pr fesionalna Edukacija
Agencija Pro Agens
ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА РАБОТНИТЕ ОДНОСИ
ВОВЕД
С
о Законот за изменување и дополнување на Законот за работните односи (објавен во „Сужбен весник на РМ“, бр. 120/18, од 29.6.2018 година, во сила од 7.7.2018 година) главно се врши доуредување, усогласување и појаснување на постојните одредби од Законот за работните односи (ЗРО), 1 но и се пропишуваат целосно нови решенија особено во делот на престанокот на работниот однос од деловни причини, со цел да се изврши зајакнување на правната положба на работникот преку воведување на критериумите за определување на вработени на кои им престанува работниот однос; воведување на правото на првенствено вработување, забрана за ново вработување во траење од две години на работи на кои работниот однос бил откажан поради деловни причини; зголемување на износот на испратнината, ... Се врши и намалување на траењето на јавниот оглас и на пробната работа, се доуредуваат правата на работниците кои работат ноќно време и правата на приправниците како и останатите измени на начин прикажан во овој текстот.
НОВИ РЕШЕНИЈА 1. Се проширува опфатот на забраната на дискриминација во однос на работниците вработени на определено време со 1
вклучување, покрај условите на вработување, и на останатите права и обврски од работен однос Со дополнување на членот 8 став 3 од ЗРО, се надминува законската недоследност од 2010 година (измена на ЗРО - 124/10) во поглед на опфатот на правата и обврските на работниците на определено време кои се гарантираат со принципот на забрана на дискриминација на начин што нивниот работно правен статус целосно се изедначува со статусот на работниците на неопределено време т.е. се обезбедува принципот на еднакав третман на работниците без оглед на траењето на договотот за вработување. Доуредениот член 8 став 3 гласи: „Во однос на условите на вработување и во правата и обврските од работен однос, работниците на определено време не се третираат на понеповолен начин од работниците на неопределено време само затоа што имаат договор за вработување на определено време, освен ако различниот третман е оправдан од објективни причини.“
2. Се зајакнува заштита на дете под 15 години возраст или дете кое не завршило задолжително образование, во однос на учествување во активности кои со закон е утврдено дека може да ги извршува
„Службен весник на РМ“, бр. 62/05, 106/08, 161/08, 114/09, 130/09, исправка-149/09, 50/10, 52/10, 124/10, 47/11, 11/12, 39/12, 13/13, 25/13, 170/13, 187/13, 113/14, 20/15, 33/15, 72/15, 129/15, 27/16 и 120/18; како и 12 одлуки на Уставниот суд на РМ: 3/06, 44/06, 65/06, исправка-66/06, 16/07, 57/07, 77/07, 63/09, 10/10, 58/10, 132/10, 106/14 и 134/16; последен пречистен текст на ЗРО: 167/15.
42
kontakt@proagens.com.mk
02/ 3162-979 i 3298-763
www.proagens.mk
Pr fesionalna Edukacija
Agencija Pro Agens
НАДОМЕСТОК НА ТРОШОЦИ ЗА ИСХРАНА ЗА НОЌНА РАБОТА
З
аконот за работните односи - ЗРО („Службен весник на РМ“, бр. 62/05 ...., и 27/16) е изменет и дополнет во „Службен весник на РМ“, бр. 120 од 29.06.2018 година, при што последните законски промени влегоа во сила на 07.07.2018 година. Со Законот за изменување и дополнување на Законот за работните односи („Службен весник на РМ“, бр. 120/18) меѓу другото се доуредија и правата на посебна заштита на работниците кои работат ноќно време (меѓу 22 часот и 6 часот наредниот ден), барем три часа од својата редовна дневна работна обврска, односно работникот, кој што одработува ноќе третина од полното работно време од својата годишна работна обврска. Со дополнување на членот 128, во ставот 3 точка 2 и во ставот 5 на ЗРО, се прецизира обврската на работодавачот на „ноќните“ работници на негов трошок да им обезбеди: • соодветна храна или надоместок на трошоци за исхрана во висина од 20% од просечната нето плата по работник исплатена во Република Македонија во претходната година, сразмерно за деновите кога работникот работи ноќе (член 128 став 3 точка 2) и • услови за превоз до и од работа, ако нема јавен превоз, во спротивно работодавачот не смее да го распореди работникот на ноќна работа (членот 128 став 5). станатите права на работниците кои раО ботат ноќно време од членот 128 од ЗРО се: • подолг одмор; • стручно раководство на работниот, односно производниот процес и • лекарски прегледи, пред нивно ангажирање во ноќна работа, така и во редовни временски периоди утврдени со закон.
52
огласно со член 113 став 5 на ЗРО и од С претходно е уредена можноста работодавачот на свој трошок на работниците да им организира превоз до и од работното место, како и исхрана за време на работа. Трошоците за исхрана можат да изнесуваат најмногу до 20% од просечната нето плата по работник исплатена во претходната година, а трошоците за превоз во висина на стварните трошоци во јавниот сообраќај. Ова организирање од страна на работодавачот е регулирано на доброволна основа. Меѓутоа, со последната законска измена е допрецизирана обврската на работодавачот да ја обезбеди храната, односно надоместокот на трошок за исхрана во утврдениот износ, како и превозот до/од работа, на работниците кои работат ноќе, а го исполнуваат горенаведениот минимален услов на распределба на работното време.
аночен третман на надоместокот на Д трошоци за исхрана за ноќна работа Во членот 6 точка 6-б на Законот за персоналниот данок на доход - ЗПДД („Службен весник на РМ“, бр. 80/93 ..., и 190/17) е регулирано ослободувањето од плаќање персонален данок за: - организиран превоз до и од работа, како и исхрана за време на работа утврдени со закон, општ колективен договор за приватниот сектор од областа на стопанството, односно за вработените во нестопанството во висина утврдена со прописите за органите на државната управа. Г оренаведеното даночно ослободување се однесува на доброволно организираната исхрана, односно превоз, од страна на работодавачот. Во Правилникот за начинот на пресметување и уплатување на данокот на до-
www.proagens.mk
КПУ обука 3/2018
ВРШИТЕЛИ НА САМОСТОЈНА ДЕЈНОСТ - ПРАВИЛЕН НАЧИН НА ПЛАЌАЊЕ СОЦИЈАЛНИ ПРИДОНЕСИ, ПЕРСОНАЛЕН ДАНОК И ПОДИГНУВАЊЕ НА ДОБИВКА 1. ВОВЕД
В
ршителите на самостојна дејност се физички лица од следните категории:
- трговец - поединец, - физички лица кои вршат земјоделска дејност, - физички лица кои вршат занаетчиска дејност и - лица кои вршат услуги или слободни занимања.
Набројаните субјекти се обврзници на персоналниот данок на доход за приходите од вршење на самостојната дејност. Тие изготвуваат годишна сметка и пресметка на данокот на посебно пропишани обрасци, поинакви од оние кај трговските друштва. Во случај на заедничко вршење дејност на повеќе физички лица, секое од нив се смета за обврзник на данокот на доход за делот од нето приходот што му припаѓа според договорот за заедничко вршење на дејност. Доколку во овој договор не е утврдено нивното учество, нето приходот се дели на еднакви делови за утврдување на даночната основа. Трговец - поединец е физичко лице кое во вид на занимање, врши трговска дејност опреде-лена во Законот за трговски друштва, кој одговара за своите обврски лично и неограничено со сиот свој имот. Својството на трговец - поединец се стекнува со уписот во Трговскиот регистар, кој се води во Централниот регистар на Република Македонија. Ка ко трговец-поединец може да се запише во трговскиот регистар секое деловно способ но физичко лице со постојано место на жи веење во Република Македонија. Едно лице може да регистрира само една фирма како трговец-поединец.
kontakt@proagens.com.mk
Не се сметаат за трговци според ЗТД, туку како граѓани кои остваруваат приходи од самостојна дејност: - физички лица кои вршат земјоделска и шумарска дејност (индивидуални земјоделци), освен ако нивната дејност може да се води како претпријатие; - занаетчии и физички лица кои вршат услуги, освен ако нивната дејност може да се определи како претпријатие; - физички лица кои вршат угостителски услуги - издавање соби во своите живеалишта и - физички лица кои се занимаваат со слободни занимања од својата професија (адвокати, нотари, лекари и други). Сите физички лица кои остваруваат приходи од самостојна дејност, должни се својата дејност да ја регистрираат кај надлежниот регистар. Приходи од самостојна дејност, согласно со член 28 од Законот за персоналниот данок на доход (во натамошниот текст: „ЗПДД“) се приходите остварени од стопанска дејност, од давање на професионални и други интелектуални услуги, приходите од земјоделска дејност и од други дејности чија трајна цел е остварување на приходи. Приходи од стопанска дејност се приходите од следниве дејности: - производна, услужна, трговска, угостителска, превозничка и други слични дејности. Приходи од професионални и други интелектуални услуги се приходите од следниве дејности: - здравствена, стоматолошка, ветеринарна, адвокатска, нотарска, консултантска, ревизорска, инженерска, архитектонска, новинарска, спортска,
ВРШИТЕЛИ НА САМОСТОЈНА ДЕЈНОСТ - ПРАВИЛЕН НАЧИН НА ПЛАЌАЊЕ СОЦИЈАЛНИ ПРИДОНЕСИ, ПЕРСОНАЛЕН ДАНОК И ПОДИГНУВАЊЕ НА ДОБИВКА
57
КПУ обука 3/2018
МСФИ 15 - ПРИХОДИ ОД ДОГОВОРИ СО КУПУВАЧИ НОВ МЕЃУНАРОДЕН СТАНДАРД ЗА ФИНАНСИСКО ИЗВЕСТУВАЊЕ ВО ПРИМЕНА ОД 01.01.2018 ГОДИНА 1. ВОВЕД
П
равилникот за водење сметководство („Службен весник на РМ“, бр. 159/09, 164/10 и 107/11) е донесен врз основа на член 469 став 6 на Законот за трговски друштва - ЗТД („Службен весник на РМ“, бр. 28/04, ... и 120/18). Овој Правилник, како единствен сметководствен пропис за приватниот сектор, ги содржи Меѓународните стандарди за финансиско известување - МСФИ/МСС (задолжителни за големите и средни субјекти) и Меѓународните стандарди за финансиско известување за мали и средни субјекти - МСФИ за МСЕ (задолжителни за малите и микро субјекти). Меѓутоа, иако согласно со членот 469 став 2 на ЗТД е регулирано дека меѓународните стандарди за финансиско известување и меѓународните стандарди за финансиско известување за мали и средни субјекти се ажурираат на годишна основа за да бидат усогласени со тековните стандарди, така како што се дополнети, изменети или усвоени од страна на Одборот за меѓународни сметководствени стандарди, тоа ажурирање не се случило од 2009 година (подоцна се само додадени МСС 10 во 2010 година и МСФИ за МСЕ во 2011 година). Во меѓувреме, од страна на Одборот за меѓународни сметководствени стандарди се објавени повеќе измени на постоечките сметководствени стандарди, а исто така се донесени повеќе нови МСФИ, кои не се вклучени во Правилникот за водење сметководство. Сепак, големите македонски друштва, кои известуваат за корисници (основачи) од странство, во своите финансиски извештаи ги применуваат МСФИ, кои се тековно важечки во странските држави, паралелно со т.н. „македонски“ сметководствени стандарди, објавени во Правилникот за водење сметководство (иако се во застарена верзија), за цели на из-
готвување на годишната сметка и финансиските извештаи за македонските надлежни органи. За потребите на македонските компании, кои известуваат кон странство, како и заради запознавање на субјектите од приватниот сектор со тековно важечките сметководствени стандарди во странските држави со чии резиденти деловно соработуваат, темата на овој текст е новодонесениот МСФИ 15 - Приходи од договори со купувачи, кој се применува од 01.01.2018 година. МСФИ 15 не е вклучен во Правилникот за водење сметководство, така што не е задолжителен за изготвување на годишната сметка и финансиските извештаи за македонските надлежни органи.
пфат на МСФИ 15 - Приходи О од договори со купувачи Целта на носењето на новиот МСФИ 15 е да се подобри финансиското известување за приходите, така што со истиот се заменуваат неколку досегашни стандарди и толкувања, кои ја регулираа проблематиката за признавање на приходите. Со МСФИ 15 се заменуваат следните стандарди/толкувања, кои се вклучени во Правилникот за водење сметководство: - МСС 18 - Приходи; - МСС 11 - Договори за изградба; - Толкување ПКТ 31 - Приходи - разменски трансакции кои вклучуваат услуги за рекламирање; - КТМФИ Толкување 13 - Програми за лојалност на потрошувачите; - КТМФИ Толкување 15 - Договори за изградба на недвижен имот и - КТМФИ Толкување 18 - Пренос на имот на купувачите (не е вклучен во Правилникот за водење сметководство).
МСФИ 15 - ПРИХОДИ ОД ДОГОВОРИ СО КУПУВАЧИ - НОВ МЕЃУНАРОДЕН СТАНДАРД ЗА ФИНАНСИСКО ИЗВЕСТУВАЊЕ ВО ПРИМЕНА ОД 01.01.2018 ГОДИНА
63
Pr fesionalna Edukacija
Agencija Pro Agens
МСФИ 16 - НАЕМИ - НОВ МЕЃУНАРОДЕН СТАНДАРД ЗА ФИНАНСИСКО ИЗВЕСТУВАЊЕ ВО ПРИМЕНА ОД 01.01.2019 ГОДИНА 1. ВОВЕД
П
равилникот за водење сметководство („Службен весник на РМ“, бр. 159/09, 164/10 и 107/11) е донесен врз основа на член 469 став 6 на Законот за трговски друштва - ЗТД („Службен весник на РМ“, бр. 28/04 ..., и 120/18). Овој Правилник, како единствен сметководствен пропис за приватниот сектор, ги содржи Меѓународните стандарди за финансиско известување - МСФИ/МСС (задолжителни за големите и средни субјекти) и Меѓународните стандарди за финансиско известување за мали и средни субјекти - МСФИ за МСЕ (задолжителни за малите и микро субјекти). еѓутоа, иако согласно со членот 469 став М 2 на ЗТД е регулирано дека меѓународните стандарди за финансиско известување и меѓународните стандарди за финансиско известување за мали и средни субјекти се ажурираат на годишна основа за да бидат усогласени со тековните стандарди, така како што се дополнети, изменети или усвоени од страна на Одборот за меѓународни сметководствени стандарди, тоа ажурирање не се случило од 2009 година (подоцна се само додадени МСС 10 во 2010 година и МСФИ за МСЕ во 2011 година). Во меѓувреме, од страна на Одборот за меѓународни сметководствени стандарди се објавени повеќе измени на постоечките сметководствени стандарди, а исто така се донесени повеќе нови МСФИ, кои не се вклучени во Правилникот за водење сметководство. Сепак, големите македонски друштва, кои известуваат за корисници (основачи) од странство, во своите финансиски извештаи ги применуваат МСФИ, кои се тековно важечки во странските држави, паралелно со т.н. „македонски“ сметководствени стандарди, објавени во Правилникот за водење сметководство (иако се во застарена верзија), за цели на изготвување на годишната сметка и финансиските извештаи за македонските надлежни органи. 72
З а потребите на македонските компании, кои известуваат кон странство, како и заради запознавање на субјектите од приватниот сектор со тековно важечките сметководствени стандарди во странските држави со чии резиденти деловно соработуваат, темата на овој текст е новодонесениот МСФИ 16 - Наеми, кој се применува од 01.01.2019 година. МСФИ 16 не е вклучен во Правилникот за водење сметководство, така што не е задолжителен за изготвување на годишната сметка и финансиските извештаи за македонските надлежни органи.
1.1. Краток преглед на содржината на МСФИ 16 - Наеми СФИ 16 - Наеми беше издаден од ОдбоМ рот за меѓународни сметководствени стандарди во јануари 2016 година. Овој стандард ќе го замени МСС 17 – Наеми за известувачките периоди кои почнуваат на 1 јануари 2019 година. Може да се примени и пред тој датум од страна на субјектите, кои исто така го применуваат новиот МСФИ 15 – Приходи од договори со купувачи. МСФИ 16 воспоставува сеопфатен модел за идентификување на договорите за наем и нивниот третман во финансиските извештаи на наемодавателите и наемателите. МСФИ 16 применува контролен модел за идентификување на наеми, правејќи разлика помеѓу наемите и договорите за услуга врз основа на тоа дали постои идентификувано средство контролирано од купувачот. Додека за повеќето договори, класификацијата барана според МСФИ 16 на договори за наем, од една страна, и договори за услуга, од друга страна, не се разликува од класификацијата според моделот на „користи и ризици“ на МСС 17, сепак разлика може да се појави, на пример, кога цената на договорот претставувала www.proagens.mk
Pr fesionalna Edukacija
Agencija Pro Agens
МСС 41-ЗЕМЈОДЕЛСТВО / ОДДЕЛ 34 СПЕЦИЈАЛИЗИРАНИ АКТИВНОСТИ (ЗЕМЈОДЕЛСКИ НАСАДИ)
С
о МСС 41 - Земјоделство и Оддел 34 на Меѓународниот стандард за финансиско известување за мали и средни ентитети (МСФИ за МСЕ) наречен „Специјализирани активност“ е уредено сметководственото следење и известување за работењето од областа на земјоделската активност (евиденција на биолошките средства, земјоделските активности во време на жетва/берба и државните поддршки врзани за биолошки средства кои се вреднуваат по фер вредност). Бидејќи наведениот стандард и оддел ги дефинираат само основните поими за сметководствени постапки во земјоделската дејност, се препорачува подетално дефинирање на признавањето и мерењето на приходите и расходите во сметководствените политики на секој субјект. Според дефиницијата на МСС 41 точка 5, земјоделска активност претставува управување од страна на ентитетот со биолошката трансформација и бербата на биолошки средства за продажба или нивна конверзија во земјоделски производ или во дополнителни биолошки средства. Земјоделската дејност всушност преставува вложување во долгорочни и краткорочни биолошки средства и одгледување на разните земјоделски производи што ги генерираат тие вложувања. Насадите претставуваат биолошки средства. Во продолжение ќе стане збор за сметководствениот третман на вложувањата и производството од повеќегодишните и едногодишните насади, согласно со МСС 41 и Оддел 34.
78
I. СМЕТКОВОДСТВО НА ВЛОЖУВАЊАТА ВО ПОВЕЌЕГОДИШНИ НАСАДИ Со оглед на тоа дека станува збор за повеќегодишни вложувања кои во процесот на работењето се користат подолго од еден пресметковен период, станува збор за долгорочни биолошки средства. Вложувањата во повеќегодишните насади (лозја, овоштарници, плантажи на маслинки, трски, памук, разни грмушки, цвеќе и слично) се прават заради одредени биолошки трансформации. Тие трансформации се состојат во создавање на дополнителни биолошки средства (дрвја, грмушки и слично) и/или производство на земјоделски производи (овошје, грозје, маслинки, лисја, памук и слично). На пример вложувања во повеќегодишни насади можат да резултираат во добивање на додатен подмладок (овошки) кои по одредена постапка можат да се евидентираат како вложувања во повеќегодишни насади. Понатаму, тие вложувања резултираат во создавање на земјоделски производи - овошја (круши, јаболки, сливи, цреши и слично). Сметководственото следење до моментот на собирањето на плодовите, се врши согласно МСС 41 (или Оддел 34). Значи МСС 41 (и Оддел 34) се применуваат кај земјоделските производи кои ги претставуваат собраните плодови на биолошките средства на ентитетот, само во моментот на бербата. По бербата/собирањето на плодовите, се применуваат одредбите од МСС 2 - Залихи, односно Оддел 13 на МСФИ за МСЕ. Понатамошната преработка на земјоделските производи (во случајов овошје) исто така е во надлежност на МСС 2, односно Оддел 13, иако претставува логична и природна последица на земјоделската активност. Такви се на пример, преработката на грозје во вино, преработката на свежото овошје во сушено овошје (сокови, слатко...), преработка на лисја во чај, маслинки во зејтин, свежи јаболки во оцет и слично. www.proagens.mk
Pr fesionalna Edukacija
Agencija Pro Agens
ДАНОЧЕН ТРЕТМАН НА ВЛОЖУВАЊАТА ВО ТУЃ (ЗАКУПЕН) ИМОТ Вовед Услугите на давање под закуп често се јавуваат во стопанското делување на многу субјекти, било како нивна редовна дејност, било како повремен начин на стекнување на приходи. Она што е интересно за овие услуги е што масовно се застапени и кај физичките лица кои својот имот (подвижен или недвижен) го отстапуваат за користење на правни или пак други физички лица.
Правната форма, обврските на закуподавачот, обврските на закупецот, отуѓувањето на закупениот предмет, пренесувањето на закупот, вклучувајќи го подзакупот се регулирани со членовите од 567 до 599 од Законот за облигационите односи. 1 Според овој закон, закупот е договорен однос кој му овозможува на корисникот на закупот (закупецот) употреба на некое добро (предмет на закупот) којшто му припаѓа на давателот на закупот (закуподавачот) во замена за плаќање на договорен надоместок (закупнина). Приходите и трошоците пак, што се остваруваат од изнајмувањето на деловни простори и други недвижности (како и на подвижни добра) посебно се третираат и се опфатени од даночните прописи. Зависно од закуподавачот (физичко или правно лице), овие приходи, односно прометот на услуга - изнајмување, се подложни на оданочување со различен данок. Изнајмувањето на деловни простории и други недвижности (освен станбени објекти и станови за станбени цели) како и движни добра претставува промет на услуги кој е одано1 2 3 4
чив со данок на додадена вредност, по стапка од 18%, согласно со Законот за данокот на додадена вредност. 2 Оваа законска одредба се однесува на даночните обврзници регистрирани за цели на ДДВ. Тоа можат да станат и физичките лица-граѓани кои немаат регистрирана дејност но издаваат деловни простории и подвижни добра, ако по овој основ остваруваат високи приходи, што би го надминале годишниот праг за регистрација за ДДВ. Кога физички лица изнајмуваат недвижности или подвижни добра во нивна сопственост, остваруваат приход од наплатените наемнини, кој се оданочува со персонален данок на доход, согласно со Законот за персоналниот данок на доход. 3 Од друга страна, кај закупецот се отвораат прашања за даночниот третман на издатоците за закупот, како и на направените тековни одржувања и инвестициски вложувања. Согласно со членот 9 од Законот за данокот на добивка 4 даночно признати расходи се расходите кои се поврзани со вршење на дејноста на субјектот односно се непосреден услов за извршување на таа дејност и се последица од вршењето на таа дејност. огично е, трошоците по основ на закуп на Л деловен простор (како и други движни и недвижни добра), со чие користење друштвото ја врши сопствената дејност, да бидат даночно признати расходи, вклучувајќи го бруто износот на закупнината (заедно со задржаниот и уплатен персонален данок за сметка на закуподавачот - доколку тој е физичко лице), како и трошоците за режија, доколку сметките гласат на име на закупецот, како и кога е дого-
„Службен весник на РМ“, бр. 18/01, ... и 161/09. „Службен весник на РМ“, бр. 44/99, ... и 189/16. „Службен весник на РМ“, бр. 80/93, ... и 110/16. „Службен весник на РМ“, бр. 112/14, ... и 190/16. 96
www.proagens.mk
КПУ обука 3/2018
ИСПРАВКИ НА АВАНСИ И ПРОМЕТИ ВО РЕЖИМОТ НА ПРЕНЕСЕНА ДАНОЧНА ОБВРСКА СПОРЕД ЧЛЕН 32-а ОД ЗДДВ
ВОВЕД
А
вансите претставуваат категорија на однапред извршени плаќања за договорени промети на добра и услуги што ќе се извршат во иднина и како такви се разликуваат според даночниот третман, во зависност од тоа дали се уплатуваат кон регистриран ДДВ обврзник (или не), се однесуваат за промети што подлежат на оданочување со ДДВ (или не), со општа или повластена стапка на ДДВ, каде ќе се извршат (во земјата или во странство), ... Авансните уплати за оданочив промет и примени кај регистриран ДДВ обврзник, подразбираат и даночен износ содржан во уплатената сума. Овој даночен износ се изразува во авансната фактура што примателот на авансот е должен да ја изготви. Примените аванси се пријавуваат во ДДВ Пријавата за даночниот период во кој се уплатени, така што се внесуваат како основица и издвоен ДДВ (ако станува збор за оданочиви идни промети), во соодветните полиња во ДДВ-пријавата, во зависност од видот на идниот излезен промет - за кој се однесуваат. Од друга страна, направените авансни плаќања за промети, за кои уплатувачот има право на одбивка на влезниот данок од примените авансни фактури, се пријавуваат во соодветните полиња за влезен промет во ДДВпријавата на уплатувачот, зависно од видот на влезниот промет за кој се однесуваат.
Важни напомени за авансите: 1. Доколку било извршено авансно плаќање, а сепак не е извршен промет спрема даночниот обврзник, одбивката на претходниот данок се ревидира со ретроактивно дејство. Ревидирањето на одбивката на претходниот данок се врши независно од
тоа, дали авансното плаќање било вратено. 2. Плаќањата доведуваат до настанување на даночната обврска, доколку истите се вршат за одреден промет. Ако при приемот на плаќањето не постои конкретен договор или спогодба за вршење одреден промет, во тој случај плаќањето може да се смета за заем. 3. Во случај на прием на авансно плаќање за одреден промет, за кој според Законот за ДДВ е предвидено ослободување од данок, приливот, како и прометот, не се оданочуваат. Наспроти тоа, плаќањето се оданочува доколку во моментот на неговиот прием не може да се предвиди дали ќе бидат исполнети условите за примена на даночното ослободување за прометот. 4. Кога авансните уплати се вршат кон субјект кој не е регистриран ДДВ обврзник, во вредноста на авансот не е содржан износ на ДДВ. 5. Кај авансните плаќања кои се однесуваат за промети со reverse charge (пренесување на даночна обврска) данокот исто така не е вклучен во вредноста на плаќањето, но примателот има обврска да засмета ДДВ на основицата - примениот аванс. Истовремено, ако примателот има право на одбивка за авансираниот промет, овој самопресметан влезен данок ќе го подреди како претходен данок за одбивка. Во продолжение ќе бидат разработени
евиденцијата и даночниот третман на исправките на аванси и промети со пренесена даночна обврска (авансните уплати, затворањето по конечни фактури, исправка и поништување на аванси, исправка и поништување на промети).
ИСПРАВКИ НА АВАНСИ И ПРОМЕТИ ВО РЕЖИМОТ НА ПРЕНЕСЕНА ДАНОЧНА ОБВРСКА СПОРЕД ЧЛЕН 32-а ОД ЗДДВ
109
КПУ обука 3/2018
ДИСЦИПЛИНСКА ОДГОВОРНОСТ НА АДМИНИСТРАТИВНИТЕ СЛУЖБЕНИЦИ
1. АДМИНИСТРАТИВЕН СЛУЖБЕНИК
А
дминистративен службеник според дефиницијата од членот 3 од Законот за административни службеници 1 (ЗАС) , е лице кое засновало работен однос заради вршење на административни работи во некоја од следниве институции: а) органите на државната и локалната власт и другите државни органи основани согласно со Уставот и со закон (државен службеник) и б) институциите кои вршат дејности од областа на образованието, науката, здравството, културата, трудот, социјалната заштита и заштитата на детето, спортот, како и во други дејности од јавен интерес утврден со закон, а организирани како агенции, фондови, јавни установи и јавни претпријатија основани од Република Македонија или од општините, од градот Скопје, како и од општините во градот Скопје (јавен службеник).
Во зависност од институцијата во која е вработен, ЗАС ги дели административните службеници на: - државни службеници, односно друг вид на службеници утврдени со посебен закон во институците под А) и - јавен службеник во институциите под Б).
Не секој вработен во наведените институции има статус на административен службеник туку само вработените кои вршат административни работи, а то се: стручно-административни, нормативно-правни, извршни, статистички, административно-надзорни, плански, информатички, кадровски, материјални, финансиски, сметководствени, информативни и други работи од административна природа. Останатите категории на вработени во јавниот сектор, согласно со Законот за вработените во јавниот сектор 2 (член 14) се: даватели на јавни услуги - лица кои засновале работен однос во институциите заради вршење на работи поврзани со дејностите од јавен интерес согласно со закон, кои не се од административна природа и помошнотехнички лица - лица кои засновале работен однос во институциите на јавниот сектор заради одржување, обезбедување, вршење на превоз, како и други помошни и технички работи со кои се обезбедува непречено функционирање на институциите. Посебна група претставуваат службени лица со посебни овластувања од областа на безбедноста, одбраната и разузнавањето. Во смисла на Законот за вработените во јавниот сектор не се сметаат за вработени во јавниот сектор: функционерите, односно лицата кои добиле мандат да извршуваат функција на претседателски, парламентарни или на локални избори, лицата кои добиле ман-
1
„Службен весник на РМ“, бр. 27/14, 199/14, 48/15, 154/15, 5/16, 142/16 и 11/18.
2
„Службен весник на РМ“, бр. 27/14, 199/14, 27/16 и 35/18.
kontakt@proagens.com.mk
02/ 3162-979 i 3298-763
ДИСЦИПЛИНСКА ОДГОВОРНОСТ НА АДМИНИСТРАТИВНИТЕ СЛУЖБЕНИЦИ
119
Pr fesionalna Edukacija
Agencija Pro Agens
ЗАДРЖУВАЊЕ ДАНОК ОД ПРИХОДИ НА СТРАНСКИ ПРАВНИ ЛИЦА ОД СТРАНА НА СУБЈЕКТИТЕ ВО ЈАВНИОТ СЕКТОР (БУЏЕТСКИ КОРИСНИЦИ)
РЕГУЛАТИВА ПОВРЗАНА СО ЗАДРЖАНИОТ ДАНОК Данокот по одбивка т.н. задржан данок
(withholding tax) во Република Македонија за прв пат е воведен на 1.1.2006 година. Данокот се задржува од одреден вид на приходи на странски правни лица, кои им се исплатуваат од страна на македонски резиденти или од постојана деловна единица на странско лице во Р. Македонија (странска подружница). Оданочувањето на приходи на странските правни лица со задржан данок е пропишано со следната регулатива: - З акон за данокот на добивка - ЗДД „Службен весник на РМ“, бр. 112/14, 44/15, 129/15, 23/16 и 190/16;
- П равилник за начинот на пресметување и уплатување на данокот на добивка и начинот на одбегнување на двојното ослободување или двојното оданочување - ПДД „Службен весник на РМ“, бр. 174/14 и 31/17.
Напомена:
Задржаниот данок ги товари приходите што ги остваруваат странски правни лица во Р. Македонија. Доколку странски физички лица остваруваат приходи во Р. Македонија, истите се предмет на оданочување со персоналниот данок на доход согласно со Законот за персоналниот данок на доход - ЗПДД, 1 со можност за примена на даночните погодности од билатералните договори за одбегнување на двојно оданочување.
Самиот Закон за данокот на добивка укажува на важен исклучок во примената на законската обврска за задржување данок од приходи на странски правни лица. Имено, доколку Република Македонија има склучено Меѓународен (билатерален) договор за одбегнување на двојното оданочување со определена држава, во тој случај, при оданочување на соодветниот приход или имот/капитал на странскиот резидент, се дава приоритет на одредбите на тој договор. Од друга страна, доколку Република Македонија нема склучено ваков договор, се применуваат соодветните одредби на Законот за данокот на добивка, што го уредуваат оданочувањето на исплатите на приходи на странските правни лица по разни. Овие Договори кои Република Македонија ги склучува на билатерално ниво со определени држави овозможуваат примена на даночни олеснувања (пониска даночна стапка од законската стапка), односно даночни ослободувања (0% даночна стапка).
ОБВРЗНИЦИ ЗА ЗАДРЖУВАЊЕ ДАНОК Обврзници за задржување на данокот на приход платен на странско правно лице се следните лица: а) домашно правно лице; б) домашно физичко лице - регистрирано за вршење на дејност и в) странско правно лице или физичко лице - нерезидент со постојана деловна единица во Република Македонија (странска подружница).
„Службен весник на РМ”, бр. 80/93, 3/94, 70/94, 71/96, 28/97, 8/01, 50/01, 52/01-испр., 2/02, 44/02,
1
96/04, 120/05, 52/06, 139/06, 160/07, 159/08, 20/09, 139/09, 171/10, 135/11, 166/12, 187/13, 13/14, 116/15, 129/15, 199/15, 23/16 и 190/17 (У. суд-31/96, 40/96, 2/99 и 122/08).
130
www.proagens.mk
КПУ обука 3/2018
СМЕТКОВОДСТВЕНИ И ДАНОЧНИ АСПЕКТИ ВО РАБОТЕЊЕТО НА НЕПРОФИТНИТЕ ОРГАНИЗАЦИИ
I. СТЕКНУВАЊЕ И ОТПИС НА ДОЛГОРОЧНИ СРЕДСТВА
Н
епрофитните организации се дефинираат како правни лица основани заради остварување или заштита на непрофитни интереси на своите членови и основачи, односно остварување на одредена поширока општествена цел, без намери за создавање профит. Финансирањето на активностите на непрофитните (невладини) организации, се заснова на довербата на членовите, донаторите и другите финансиери. Затоа е посебно важно работењето на организацијата да биде транспарентно, а сметководството јасно и точно. Како и сите други правни субјекти, непрофитните организации се должни да водат сметководство и да составуваат и поднесуваат финансиски извештаи. Законот за сметководството за непрофитните организации („Службен весник на РМ“, бр. 24/03, ... и 154/15 - во натамошниот текст „Закон за сметководство“), го уредува водењето на сметководството, деловните книги, сметководствените документи и обработката на податоците, признавањето на приходите и расходите, проценувањето на билансните позиции, ревалоризацијата, финансиските извештаи и нивното доставување, како и други прашања во врска со сметководството на непрофитните организации (стопанските интересни заедници; здруженијата на граѓани и фондации; други облици на здружување; политичките партии; верските заедници; религиозните групи и други; Црвениот крст на Република Македонија; здруженијата на странци; странските и меѓународни невладини организации; хуманитарните организации и здруженија; синдикатите, заедниците на сопственици на станови и други правни лица основани со посебни прописи
СМЕТКОВОДСТВЕНИ И ДАНОЧНИ АСПЕКТИ ВО РАБОТЕЊЕТО НА НЕПРОФИТНИТЕ ОРГАНИЗАЦИИ
од кои произлегува дека се непрофитни организации, доколку поинаку не е регулирано со друг пропис). За цели на правилно презентирање на билансните позиции, непрофитните организации се должни проценувањето и прикажувањето на билансните позиции на долгорочните средства да го спроведуваат согласно со членот 14 од Законот за сметководството според кој се утврдува и основицата за отпис (пресметување на амортизација) на долгорочните средства.
• Стекнување и евиденција на долгорочни средства Стекнувањето на долгорочни средства може да се одвива по пат на инвестирање (изградба, доградба и надградба на недвижности), стекнување со купување на недвижни и движни добра, од примени дотации, донации и спонзорства, како и со пренесено право на користење на материјални средства од други непрофитни организации со кои се поврзани по законски основ. Законот за сметководство прави разграничување на долгорочните средства од средствата кои треба да се признаваат како ситен инвентар, така што е пропишано признавање на долгорочни средства, само за средствата чија поединечна вредност во моментот на набавката е најмалку 300 евра во денарска противвредност. Долгорочните средства се искажуваат според нивната набавна вредност. Набавната вредност на долгорочните средства ја сочинува куповната цена зголемена за евентуалните увозни царини, данок на додадена вредност (за кој не постои право на одбивка), из-
145