ИНФО-КПУ БРОЈ 1 ЈАНУАРИ 2018 ГОДИНА by АГЕНЦИЈА „ПРО АГЕНС“

Izdava~:

2018

Agencija za ekonomsko-pravna poddr{ka i procena PRO AGENS Glaven i odgovoren urednik: M-r Pavle G A C O V Dizajn i grafi~ko ureduvawe: Agencija PRO AGENS

Lektor: M-r Kiril ANGELOV Adresa: Agencija “PRO AGENS”, p. fah 272 ul. “Naum Naumovski Bor~e“, br. 68/4

Informacija: Osnovnoto izdanie izleguva edna{ mese~no, a specijalnite izdanija po potreba. Pretplatata se vr{i so uplata na smetkata na Agencijata “PRO AGENS”-Skopje 210-0503940101-43; Deponent na NLB banka-Skopje. Rakopisite se ispra}aat na adresa: Agencija “PRO AGENS”, p. fah 272, 1000 Skopje. Rakopisite ne se vra}aat. Tel./faks: 02 / 3162-979, 3298-763 i 3229-479. “PRO AGENS” e registriran obvrznik za DDV so dano~en broj za DDV: MK 4030995196418. Copyright 2015, Про Агенс

VNIMANIE Nositel na materijalnite prava e izdava~ot. Zabraneto e prepe~atuvawe, kopirawe i umno`uvawe na napisite ili na nivnite delovi bez prethodna soglasnost od izdava~ot. Data na obavuvawe na ovoj broj: 29,03.2018 g.

www.proagens.mk p_gacov@proagens.com.mk d_jacimovic@proagens.com.mk r_muric@proagens.com.mk i_nikolovska@proagens.com.mk n_mladenov@proagens.com.mk v_mladenova@proagens.com.mk Izdava~ki odbor: M-r Pavle GACOV Danijela JA]IMOVI], dipl. pravnik D-r Refika MURI] Irena NIKOLOVSKA, dipl. ek. D-r Zoran MINOVSKI D-r Gligor BI[EV D-r Zorica BO@INOVSKA D-r Dragoqub ARSOVSKI M-r Elena MARTINOVSKA Vesna ZMAJ[EK, dipl. ek. Slavko LAZOVSKI, dipl. ek. Bor~e IVANOVSKI, dipl. ek. Katja NIKOLOVA, dipl. ek. Mirjana ARSOVSKA-QAMOVA, dipl. ek.

2018

INFO-KPU

www.proagens.mk



JANUARI



2018

S O D R @ I N A: ЗАЛИХИ 1) ОБЕЗВРЕДНУВАЊА НА ЗАЛИХИТЕ И НА НЕТЕКОВНИТЕ СРЕДСТВА

СТАТУСНО ПРАВО 2) СТАТУСНИ ПРОМЕНИ НА ТРГОВСКИТЕ ДРУШТВА

ИЗВЕШТАЈ ЗА ПАРИЧНИТЕ ТЕКОВИ 3) ИЗВЕШТАЈ ЗА ПАРИЧНИТЕ ТЕКОВИ

ОБЕЗВРЕДНУВАЊА НА ЗАЛИХИТЕ И НА НЕТЕКОВНИТЕ СРЕДСТВА

 

ОБЕЗВРЕДНУВАЊА НА ЗАЛИХИТЕ И НА НЕТЕКОВНИТЕ СРЕДСТВА

ВОВЕД

реднувањето на средствата и залихите во сметководствената евиденција се врши согласно со усвоените Меѓународни сметководствени стандарди објавени во Правилникот за водење сметководство („Службен весник на РМ“, бр. 159/09, 164/10 и 107/11) при што: - за трговските друштва класифицирани како „големи“ и „средни“ трговци, трговците определени со закон, како и трговците кои вршат банкарски дејности, дејности на осигурување, трговците кои котираат на берза, како и трговците чии финансиски извештаи влегуваат во консолидирани финансиски извештаи на претходно наведените трговци, во сметководството се применуваат Меѓународните стандарди за финансиско известување (МСФИ) односно тнр. „големи стандарди“; - за „микро“ и „малите“ трговци важи единствениот Меѓународен Стандард за Финанси-ско Известување за Мали и Средни Ентитети (МСФИ за МСЕ) кој, претставува нивен комплетен пропис за водење на сметководството. Потребата за презентирање на реални финансиски извештаи често резултира со вредносни усогласувања на средствата во Билансот на состојба во однос на сметководствената состојба. Како стандардите за „големите“ така и единствениот стандард МСФИ за МСЕ, посебно го уредуваат реалното вреднување на средствата и залихите. Според МСС 2- Залихи точка 6, залихите се мерат според износот на трошоците (набавната вредност односно цената на чинење) или според нето реализационата вредност, ако

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

е таа пониска. Во точките 25 до 30 од истиот стандард се уредува утврдувањето на нетореализационата вредност. МСС 36 - Обезвреднување на средства ги пропишува постапките кои претпријатието ги применува во врска со вредносното усогласување на материјалните и нематеријалните средства, односно обезбедува дека неговите средства се евидентирани по износи кои не се поголеми од нивните надоместливи износи. о Одделот 27 Обезвреднување на средВ ства од Меѓународниот стандард за финансиско известување за мали и средни ентитети (МСФИ за МСЕ) (кој го има истото име како и МСС 36) се уредува обврската за утврдување на настаната обезвреденост кај залихите и средствата кои не се залихи, како и третманот на утврдените обезвреднувања, кај субјектите што се должни да го применуваат овој стандард. Одделот 27 всушност, со поедноставена формулација, ги имплементира одредбите на МСС 2 Залихи (точки 25 до 30) и МСС 36 Обезвреднување на средства, поради што материјата за обезвреднувањето можеме да ја презентираме со едноставно презентирање на одредбите на овој Оддел. Според МСФИ за МСЕ Оддел 27, кога сметководствената вредност на едно средство го надминува неговиот надоместлив износ, настанува загуба поради обезвреднување. Овој Оддел се применува за евидентирање на обезвреднувањето на сите средства освен следниве, за кои важат одредби за обезвреднување од другите оддели на МСФИ за МСЕ: (а) одложени даночни средства (види Оддел 29 Данок на добивка), (б) средства кои произлегуваат од користи за вработените (види Оддел 28 Користи за вработени), (в) финансиски средства во рамките на делокругот на Оддел 11 Основни финансиски инструменти и Оддел 12 Други финансиски инструменти,



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

(г) вложувања во недвижности мерени по објективна вредност (види Оддел 16 Вложувања во недвижности), (д) биолошки средства поврзани со земјоделска активност мерени по објективна вредност намалена за проценетите трошоци за продажба (види Оддел 34 Специјализирани активности). Напомена:



Одделот 27 го опфаќа и оштетувањето на залихите (МСС 2) како и средствата кои произлегуваат од Договорите за изградба (МСС 11), за разлика од МСС 36 кој не го третира обезвреднувањето на овие средства.

1. ОБЕЗВРЕДНУВАЊЕ НА ЗАЛИХИ Залихите според МСС 2 и Одделот 13 на МСФИ за МСЕ претставуваат средства:

(а) што се чуваат за продажба во редовниот тек на работењето; (б) во процесот на производство за идна продажба или (в) во вид на суровини или помошни материјали што ќе бидат потрошени во процесот на производство или во давањето на услуги. Одредбите од Оддел 27 ставови 27.2 - 27.4 бараат од ентитетот да процени на крајот на секој период на известување дали некои залихи се обезвреднети, т.е. дали сметководствената вредност нема да може во целост да се надомести (пр. заради оштетување, застареност или намалени продажни цени). Доколку една ставка (или група на ставки) од за-

лихите е обезвреднета, ентитетот треба да ги измери залихите според нивната нето реализациона вредност и да признае загуба поради обезвреднување. На овој начин се врши задолжителното утврдување на вредноста на залихите после нивното почетно признавање, односно нивно сведување до нето реализационата вредност. Ваквото усогласување на вредноста задолжително се прави на крајот на деловната година, така што во билансите од завршната сметка залихите се презентираат по нивната усогласена вредност.

1.1. Продажна цена намалена за трошоците за комплетирање на продажбата Ентитетот, согласно со ставот 2 на Оддел 27, на секој датум на известување врши проценка дали залихите се обезвредниле. Доколку една ставка од залихите (или група на слични ставки) се обезвредни, ентитетот ја намалува сметководствената вредност на залихите (или на групата) на нивната „продажна цена намалена за трошоците за комплетирање на продажбата“. Таквото намалување претставува загуба поради обезвреднување и веднаш се признава во извештајот за добивка или загуба.

1.2. Мерење (вреднување) на залихите според Оддел 27 Залихите согласно со МСФИ за МСЕ Оддел 27 се мерат според сметководствената вредност (набавната вредност односно цената на чинење) или според продажната цена намалена за трошоците за комплетирање на продажбата, ако е таа пониска. продажната цена намалена за трошоците за комплетирање на продажбата

ПОНИСКА ВРЕДНОСТ ОД:

сметководствена вредност



kontakt@proagens.com.mk

www.p

 roagens.mk

02/ 3162-979 i 3298-763

ОБЕЗВРЕДНУВАЊА НА ЗАЛИХИТЕ И НА НЕТЕКОВНИТЕ СРЕДСТВА

Напомена:

 



Освен малата разлика во терминологијата, во одредбите на Одделот 27 целосно се пренесени барањата за утврдување на обезвреднувањето на залихите од МСС 2 Залихи. Залихите согласно со МСС 2 точка 6, се мерат според износот на трошоците (набавната вредност односно цената на чинење) или според нето реализационата вредност, ако е таа пониска.

НЕТО РЕАЛИЗАЦИОНА ВРЕДНОСТ

ПОНИСКА ВРЕДНОСТ ОД: Нето реализационата вредност, според МСС 2 е проценета продажна цена во редовниот тек на работењето, намалена за проценетите трошоци за довршување на производството и проценетите трошоци потребни да се изврши продажбата. МСФИ за МСЕ Оддел 27, не ја користи категоријата „нето реализациона вредност“ но нејзината замена: „продажна цена намалена за трошоците за комплетирање на продажбата“ ја има истата суштина и начин на утврдување. Продажна цена намалена за трошоците за комплетирање на продажбата, како и нето реализационата вредност кај МСС 2, по правило е над цената на чинење односно набавната вредност. Но, можно е цената на чинење (набавната цена) да не може да се надомести доколку залихите се оштетени (целосно или делумно уништени), застарени или доколку се намалила нивната продажна вредност (цените за истите залихи на пазарот се намалиле). Во овие случаи се практикува намалување на вредноста (отпишување) под набавната вредност (односно под цената на чинење) до нето реализационата вредност, што е конзистентно со гледиштето дека средствата не треба да се евидентираат во износи поголеми од оние кои се очекува да бидат реализирани со нивната продажба или користење. Согласно со МСС 2, постојат два основни методи за вреднување на залихите по пониска цена од цената на чинење (набавна вредност) и нето реализационата вредност: - метода ставка по ставка и - метода на поврзани ставки.

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

ЦЕНА НА ЧИНЕЊЕ (НАБАВНА ВРЕДНОСТ) Намалувањето на вредноста на залихите до новата нето реализациона вредност, најчесто се врши ставка по ставка. Меѓутоа во некои случаи е соодветно да се групираат слични или поврзани ставки (метод на главни категории). Ова може да биде случај со залихи од иста производна линија со слична намена или крајна употребна вредност, кои се пласираат на пазар на исто географско подрачје и кои практично не можат да се проценат одделно од другите ставки во таа производна линија. Исто така и МСФИ за МСЕ бара од ентитетот, да врши проценка по пат на споредба на сметководствената вредност на секоја ставка на залихите, со нејзината продажна цена, намалена за трошоците за комплетирање на продажбата (Метод ставка по ставка). А според став 27.3. доколку е непрактично да се одреди продажната цена намалена за трошоците за комплетирање на продажбата на залихите, ставка по ставка, ентитетот може да ги групира ставките на залихите кои се однесуваат на иста производна линија, кои служат за иста цел или крајна употреба и се произведуваат и пласираат во исто географско подрачје со цел да се процени обезвреднувањето (Метод на групирани ставки). Кога се користи метода ставка по ставка се споредува набавната вредност (сметководствената вредност) со продажна цена намалена за трошоците за комплетирање на продажбата за секоја ставка на залиха. Потоа, секоја поединечна ставка се вреднува по својата пониска вредност, како што е прикажано во следната табела:



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Вреднување на залихите по метода „ставка по ставка“

Вид на залиха

1 Категорија I Ставка „X“ Ставка „Y“ Ставка „Z“ Категорија II Ставка „Н“ Ставка „М“

Количина

Набавна вредност

Вкупна сметководствена вредност

4 = 2х3

Продажна цена намалена за трошоците за комплетирање на продажбата 5

Вкупна продажна вредност 6 = 2х5

Пониска: сметководствена или Продажна вредност 4 или 6

20 10 20

150 190 250

3.000 1.900 5.000

170 180 260

3.400 1.800 5.200

3.000 1.800 5.000

300 200

50 40

15.000 8.000

45 41

13.500 8.200

13.500 8.000 31.300

Вкупно:

Со методата на главни категории (групи на ставки), се споредува вкупниот трошок (сметководствена вредност - набавна вредност или цена на чинење) и вкупната продажна цена намалена за трошоците за комплетирање на продажбата за секоја категорија на ставки. Потоа, секоја категорија се изразува по пониската вредност, како што е прикажано на следната табела:

Вкупна Коли- Набавна сметководВид на залиха чина вредност ствена вредност 1 Категорија I Ставка „X“ Ставка „Y“ Ставка „Z“ Категорија II Ставка „Н“ Ставка „М“ Вкупно:

3 20 10 20

300 200

4 = 2х3 150 190 250 50 40

Продажна цена намалена за трошоците за комплетирање на продажбата 5

3.000 1.900 5.000 9.900

170 180 260

15.000 8.000 23.000 32.900

45 41

Вкупна продажна вредност 6 = 2х5

Пониска: сметководствена или Продажна вредоста 4 или 6

3.400 1.800 5.200 10.400

9.900

13.500 8.200 21.700 32.100

21.700 31.600

1.3. Проценка на продажна цена намалена за трошоците за комплетирање на продажбата Одделот 27 нема понудено методологија за утврдување на продажна цена намалена за трошоците за комплетирање на продажбата, каква што е дадена во МСС 2, во врска со проценките на нето реализационата вредност. Но, цениме дека истата може да биде преземена за цели на примена на МСФИ за МСЕ. Проценката на нето реализационата вредност, согласно со МСС 2 точки 26 до 28, респективно и на продажна цена намалена за трошоците за комплетирање на продажбата, се прави врз основа на следниве правила: www.p

roagens.mk

ОБЕЗВРЕДНУВАЊА НА ЗАЛИХИТЕ И НА НЕТЕКОВНИТЕ СРЕДСТВА

- намалување на нето реализационата вредност се врши обично ставка-поставка (или во сродни групи); - нето реализационата вредност се проценува во однос на времето кога се очекува реализација на готовите производи; - при процена на нето реализационата вредност на готовите производи се земаат за споредба залихите чија продажба е договорена со цврсти цени и - при утврдување на нето реализационата вредност се поаѓа од продажната цена намалена за трошоците на продажбата и попустите при истата, како и други трошоци неопходни за продажба на залихите. Проценките на нето реализационата вредност ја земаат предвид и намената за која се чуваат залихите. На пример: нето реализационата вредност на залихата која се чува за задоволување на обврзувачки договори за продажба или договори за обезбедување на услуги е заснована на договорната цена. Вредноста пак, на суровините и помошниот материјал, кои се чуваат за користење во производството, не се намалуваат под набавната вредност доколку се очекува дека готовите производи, во кои тие ќе се содржат, ќе бидат продавани по цената на чинење или над неа.

 

1.4. Анулирање на обезвреднувањето Кога повеќе не постојат околностите кои претходно довеле до обезвреднување на залихите или кога постои јасен доказ за зголемување на продажната цена намалена за трошоците за комплетирање на продажбата поради променетите економски околности, ентитетот го анулира износот на обезвреднувањето (т.е. анулирањето е ограничено на износот на претходно утврдената загуба поради обезвреднување) така што новата сметководствена вредност е пониска од набавната вредност и ревидираната продажна цена намалена за трошоците за комплетирање на продажбата (Оддел 27 став 4). За споредба, еве како е уредено анулирањето според МСС 2: Кога веќе нема да постојат околностите кои го предизвикале претходното намалување (отпис) на вредноста на залихите под набавната цена (односно цената на чинење), износот за извршените исправки (намалувања) на вредност се анулира така што новата сметководствена вредност ќе биде ревидираната цена на чинење или нето реализационата вредност, во зависност од тоа која е пониска. Ова се случува кога залихите евидентирани по намалена нето реализациона вредност, сеуште се наоѓаат на залиха во наредниот период, кога продажните цени за истите се зголемиле.

1.5. Евиденција на обезвреднувањето кај залихите Износот на сите намалувања на вредноста на залихите по основ на обезвреднување, треба да бидат признаени како расход во периодот во кој се случува намалувањето на вредноста или загубата. Износот на сите анулирања на обезвреднувањата кои произлегуваат од зголемување на продажна цена намалена за трошоците за комплетирање на продажбата, треба да биде признаен како намалување на расходот, во периодот во кој се случува анулирањето. Ако анулирањето е во нареден пресметковен период тогаш се признава приход.

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018



Pr  fesionalna Edukacija

Пример:

A g e n c i j a “P r o A g e n s”



Утврдена е обврска за усогласување поради обезвреднување на залихи на производи, кај ставката „Н“ од категорија II (утврдено по метода „ставка по ставка“) во вкупен износ од 1.500 денари. Корективно книжење: СМЕТКА должи побарува

ИЗНОС должи побарува

ОПИС

Вредносно усогласување на залихите на готови производи Вредносно усогласување на готови производи 6380 на залихa признавање на загуба поради обезвреднување

4566

1.500 1.500

Сметката за усогласување на залихата на производи (638) како и останатите сметки за усогласување на залихите на материјали, резервни делови, ситен инвентар, недовршени производи и трговски стоки (318, 328, 358, 608 и 668), се искажува во билансот на состојба и ја намалува вредноста на вкупната залиха готови производи.

2. ОБЕЗВРЕДНУВАЊЕ НА СРЕДСТВА КОИ НЕ СЕ ЗАЛИХИ

Покрај за залихите, МСФИ за МСЕ предвидува вредносни усогласувања во Билансот на состојба во однос на сметководствената состојба и за средствата кои не се залихи. Во ставовите од 27.5 до 27.23 на Одделот 27, практично се инкорпорирани најважните одредби на МСС 36 Обезвреднувања на средства, односно се пропишани постапките кои ентитетот ги применува за да обезбеди дека неговите средства се евидентирани по износи кои не се повисоки од нивните надоместливи износи. Оттука и дефинициите за обезвреднувањето кои ги даваат двата стандарди се слични: Според МСС 36, средството е евидентирано по износ повисок од неговиот надоместлив износ, доколку неговата сметководствена вредност го надминува износот којшто ќе биде надоместен со користењето или продажбата на средството. Доколку е ваков случајот, средството се опишува како обезвреднето и стандардот бара ентитетот да признае загуба поради обезвреднување. Во Одделот 27 на МСФИ за МСЕ (само малку поинаку дефинирано): ако надоместливиот износ на едно средство е понизок од сме-

www.p

тководствената вредност, ентитетот ја намалува сметководствената вредност на средството на неговиот надоместлив износ. Таквото намалување претставува загуба поради обезвреднување. Примената на Одделот 27 Обезвреднување на средства за средства кои не се залихи се бара и преку одредбите на другите Оддели, како што се: - Оддел 17 (став 24) кој бара признавање и мерење на обезвреднувањето кај одредена ставка или група на ставки од недвижности, постројки и опрема; - Оддел 18 (став 18) кој предвидува мерење (после признавањето) на нематеријалните средства според набавната вредност, намалена за акумулираната амортизација и било кои други акумулирани загуби поради обезвреднување; - Оддел 19 (став 23) кој предвидува мерење на гудвилот после почетното признавање, според набавната вредност намалена за акумулираната амортизација и акумулираните загуби поради обезвреднување;

roagens.mk

 

ОБЕЗВРЕДНУВАЊА НА ЗАЛИХИТЕ И НА НЕТЕКОВНИТЕ СРЕДСТВА

- Оддел 20 (став 12) според кој наемателот ќе процени за секој датум на известување дали средството изнајмено како финансиски наем се обезвреднило. Според ставот 27.6. загубата поради обезвреднување треба веднаш да се признае како расход во билансот на успех. МСС 36 како и одделот 27 на МСФИ за МСЕ предвидува, загубата поради обезвреднување да се признае како расход во билансот на успех, но само за средствата кои се евидентираат според набавна вредност. За средствата што се евидентираат со ревалоризиран износ (според МСС 16), Недвижности, постројки и опрема загубата поради обезвреднување, според МСС 36, се признава директно на товар на ревалоризациониот вишок за средството, до степенот до којшто загубата поради обезвреднување не го надминува износот кој се чува во ревалоризациониот вишок, за тоа исто средство. Но, доколку со загубата е надминат овој износ, делот над расположивиот ревалоризационен вишок ќе се признае како расход во билансот на успех.

Напомена:



За микро и малите субјекти кои го користат МСФИ за МСЕ не е дадена можност средствата да ги водат по ревалоризирани вредности.

2.1. Надоместлив износ Ставовите 27.11 до 27.20 на МСФИ за МСЕ даваат насоки за мерење на надоместливиот износ. Надоместливиот износ на едно средство или на единицата која генерира пари е повисоката од „објективната вредност намалена за трошоци за продажба“ и „употребната вредност“. (На ист начин е дефиниран надоместливиот износ и во МСС 36 - Обезвреднување на средства.) Доколку не е можно да се процени надоместливиот износ на поединечно средство, повикувањата во ставовите 27.12-27.20 на средство треба да се читаат како повикувања на „единицата која генерира пари“ на тоа средство.

ОБЈЕКТИВНА ВРЕДНОСТ минус трошоци за продажбата НАДОМЕСТЛИВ ИЗНОС = ПОВИСОКА ВРЕДНОСТ ОД: УПОТРЕБНА ВРЕДНОСТ Не е секогаш неопходно да се одреди и објективната вредност намалена за трошоци за продажба на едно средство и неговата употребна вредност. Доколку било кој од овие износи ја надминува сметководствената вредност на средството, средството не се обезвреднило и нема потреба да се пресметува и вториот износ. Доколку не постои причина да се верува дека употребната вредност на средството ја надминува објективната вредност на средството намалена за трошоци за продажба, тогаш објективната вредност на средството намалена за трошоци за продажба може да се користи како негов надоместлив износ. Ова е чест случај за средства кои се чуваат за отуѓување (Оддел 27 став 7).

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

Објективна вредност намалена за трошоци за продажба е износот кој може да се добие од продажбата на средството по пат на трансакција под комерцијални услови помеѓу познати, запознаени, спремни страни, намален за трошоците за продажба. Најдобар доказ за објективната вредност намалена за трошоци за продажба на едно средство е цената во обврзувачки купопродажен договор во трансакција под комерцијални услови или пазарната цена на активен пазар. Доколку не постои обврзувачки купопродажен договор или активен пазар за средството, објективната вредност намалена за трошоци за продажба се заснова на најдобрите расположливи информации со цел да се одрази износот кој ентитетот ќе можел да го добие,



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

на датумот на известување, од отуѓувањето на средството во трансакција под комерцијални услови помеѓу запознаени, спремни страни, после одземањето на трошоците за продажба. При одредување на овој износ, ентитетот го зема предвид исходот од скорешните трансакции за слични средства во рамките на истата индустрија. Употребна вредност претставува сегашна вредност на идните парични текови кои се очекува да произлезат од средството. Пресметувањето на сегашната вредност ги подразбира следниве чекори: (a) проценување на идните парични приливи и одливи кои ќе произлезат од непрекинато користење на средството и од неговото конечно отуѓување, и (б) применување на соодветната дисконтна стапка на тие идни парични текови.

Проценките на идните парични текови вклучуваат: (а) проектирање на паричните приливи од непрекината употреба на средството, (б) проектирање на паричните одливи кои нужно настануваат со генерирањето на паричните приливи од непрекинатата употреба на средството (вклучително и парични одливи за подготовка на средството за употреба) и кои мо-же директно да се припишат или распределуваат на разумна и доследна основа на самото средство, (в) нето паричните текови, доколку ги има, кои се очекува да бидат примени (или платени) за отуѓувањето на средството на крајот од неговиот корисен век во трансакција под комерцијални услови помеѓу запознаени, спремни страни. Ентитетот може да ги искористи скорешните финансиски буџети или прогнози за да ги процени паричните текови, доколку му се на располагање.

2.2. Индикатори за обезвреднување Ентитетот на секој датум на известување врши проценка дали постои индикатор дека едно средство можеби се обезвреднило. Доколку постои таков индикатор, ентитетот врши проценка на надоместливиот износ за тоа средство. Доколку не постои индикатор за обезвреднување, нема потреба да се врши проценка на надоместливиот износ. Доколку не е возможно да се процени надоместливиот износ на поединечното средство, ентитетот врши проценка на надоместливиот износ на единицата која генерира пари на којашто тоа средство припаѓа. До ваква состојба може да дојде бидејќи мерењето на надоместливиот износ бара предвидување на паричните текови, а понекогаш средствата поединечно сами по себе не генерираат парични текови. Единицата која генерира пари кон која припаѓа средството е најмалата група средства која може да се идентификува, којашто го вклучува тоа средство и генерира парични приливи кои се во голема мера независни од паричните приливи од други средства или групи на средства. При оценувањето дали постои некаков индикатор дека средството можеби се обезвреднило, ентитетот ги зема предвид, како минимум, следниве индикатори (од став 27.9):

- Надворешни извори на информации (а) Во текот на периодот, пазарната вредност на средството опаднала значително повеќе од што би се очекувало како резултат на минување на времето или нормална употреба. (б) Во текот на периодот се случиле значителни промени со штетен ефект врз ентитетот, или пак ќе се случат во блиската иднина, во технолошкото, пазарно, економско или правно окружување во коешто делува ентитетот или на пазарот за каде е наменето средството. (в) Пазарните каматни стапки или други пазарни стапки на повратот на вло-

www.p

roagens.mk

ОБЕЗВРЕДНУВАЊА НА ЗАЛИХИТЕ И НА НЕТЕКОВНИТЕ СРЕДСТВА

жувањето се зголемиле во текот на периодот, а тие зголемувања веројатно материјално ќе влијаат врз дисконтната стапка искористена за пресметување на употребната вредност на средството и ќе ја намалат објективната вредност намалена за трошоци за продажба на средството. (г) Сметководствената вредност на нето средствата на ентитетот е поголема од проценетата објективна вредност на ентитетот како целина (таквата проценка можеби е направена, на пример, заради потенцијална продажба на дел од ентитетот или во целост).

- Внатрешни извори на информации (д) Постои доказ за застареност или физичко оштетување на средството. (ѓ) Во текот на периодот се случиле значителни промени со штетен ефект врз ентитетот, или се очекува да се случат во блиската иднина, во толкав степен или на таков начин како што средството се користи или се очекува да се користи. Во овие промени спаѓа ставање на средството вон употреба, планови за прекин или преструктуирање на работењето на кои му припаѓа средството, планови за отуѓување на средството пред претходно очекуваниот датум, како и давање нова проценка за корисниот век на средството како конечен, а не бесконечен. (е) Постојат докази од внатрешното известување кои укажуваат дека економската успешност на средството е, или ќе биде, полоша од очекуваното. Во овој контекст, економската успешност вклучува оперативни резултати и парични текови. Доколку постои индикатор дека ставка на средства може да е обезвреднета, ова укажува дека ентитетот треба да го ревидира преостанатиот корисен век, методот за депрецијација (амортизација) или пак остаток на вредноста на ставката на средства и да ги корегира согласно Одделот од МСФИ за МСЕ кој се применува за средствата (на пр. Оддел 17 Недвижности, постројки и опрема и Оддел 18 Нематеријални средства, освен гудвил), дури и ако за таа ставка на средства не е признаена загуба поради обезвреднување.

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

 

2.3. Признавање и мерење на загуба поради обезвреднување за единицата која генерира пари З агуба поради обезвреднување се признава за единицата која генерира пари ако, и само ако, надоместливиот износ на единицата е помал од сметководствената вредност на единицата. Загубата поради обезвреднување се распределува така што ќе се намали сметководствената вредност на средствата од единицата по следниов редослед: (а) прво, да се намали сметководствената вредност на секој гудвил распределен на единицата која генерира пари, и (б) потоа, на другите средства од единицата пропорционално врз основа на сметководствената вредност на секое средство во единицата која генерира пари. Меѓутоа, ентитетот нема да ја намалува сметководствената вредност на средството во единицата која генерира пари под повисоката вредност од: (а) неговата објективна вредност намалена за трошоци за продажба (доколку може да се утврди), (б) неговата употребна вредност (доколку може да се утврди) и (в) нула.

2.4. Дополнителни барања за обезвреднување на гудвил Г удвилот, сам по себе, не може да се продаде. Ниту пак може да генерира парични текови за ентитетот кои би биле независни од паричните текови на другите средства. Како последица на тоа, објективната вредност на гудвилот не може директно да се измери. Затоа, објективната вредност на гудвилот мора да произлезе од мерењето на објективната вредност на единиците кои генерираат пари во кои гудвилот е составен дел. З а потребите на тестирање на обезвреднувањето, гудвилот којшто е стекнат во деловна комбинација, се распределува, од датумот на стекнување, на секоја од единиците на стек-



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

нувачот кои генерираат пари за кои се очекува да имаат корист од синергиите на комбинацијата, без оглед дали други средства или обврски од стекнатиот ентитет и се доделени на тие единици. Дел од надоместливиот износ на единицата која генерира пари се припишува на неконтролирачкото учество преку гудвилот. За потребите на тестирање на обезвреднувањето на единица која генерира пари со гудвил, која не е во целосна сопственост, сметководствената вредност на таа единица номинално се корегира, пред да се спореди со нејзиниот надоместлив износ, по пат на изведување на бруто износ од сметководствената вредност на гудвилот распределен на единицата, за да се вклучи гудвилот кој може да се припише на неконтролирачкото учество. Номинално корегираната сметководствена вредност потоа се споредува со надоместливиот износ на единицата за да се одреди дали единицата која генерира пари се обезвреднила.

Согласно ставот 27.27 доколку гудвилот не може да се распредели на поединечни единици кои генерираат пари (или групи на единици кои генерираат пари) на непроизволна основа, тогаш, за потребите на тестирањето на гудвилот, ентитетот го тестира обезвреднувањето на гудвилот по пат на одредување на надоместливиот износ или на (а) или на (б): (а) стекнатиот ентитет во неговата целост, доколку гудвилот се однесува на стекнатиот ентитет кој што не е интегриран. Интегриран значи дека стекнатиот деловен потфат бил преструктуриран или претопен во известувачкиот ентитет или во другите подружници, (б) на целата група на ентитети, со исклучок на оние ентитети кои не се интегрирани, доколку гудвилот се однесува на ентитет којшто бил интегриран.



02/ 3162-979 i 3298-763

www.p

roagens.mk

 

ОБЕЗВРЕДНУВАЊА НА ЗАЛИХИТЕ И НА НЕТЕКОВНИТЕ СРЕДСТВА

2.5. Евиденција на обезвреднувањето кај средствата кои не се залихи



Пример:

Во друштвото „Х“ постои индикација за обезвредување на определена опрема, која била изложена на поплава, поради што е извршена проценка. Вредносното усогласување на опремата е извршено врз основа на следната Одлука: Друштво _____________________ ОДЛУКА бр. 422/17 за вредносно усогласување на долгорочни материјални средства Врз основа на членот ____ од Договорот на друштвото (Статутот на друштвото) и МСФИ за МСЕ Оддел 27 Обезвреднување на средства ставови 27.5 и 27.7, органот на управување на друштвото донесе одлука за вредносно усогласување на опремата: хх/инвентарен број: 21113. Потребата за усогласување е утврдена со извршеното споредување на сметководствената вредност на опремата и надоместувачкиот износ на истата, кој е еднаков на нејзината нето продажна цена. Се наведуваат причините и износот на отписот на име на намалување на вредноста на следната опрема:

Основно средство

1 Опрема хх/21113

Набавна вредност

Акумулирана амортизација

Сметка 0121

Сметка 0191

300.000

180.000

Надоместувачки износ

Вредносно усогласување (Загуба поради обезвреднување) Сметка 0182 (на товар на 4510) 5 = (2 - 3) - 4

70.000

50.000

2. Образложение и доказ за горенаведеното: - Записник за проценка од друштвото „АБЦ“, а во врска со временската непогода (поплава) на која опремата: хх/21113 беше изложена. 3. Износот на вредносно усогласување на име на намалување на вредноста на средството ќе се евидентира на товар на расходите. 4. Оваа одлука се спроведува со 31.12.2017 година. Претседател на управен одбор / Управител (или директор) Книжење: СМЕТКА ОПИС должи побарува 4510 Вредносно усогласување на постројки и опрема 0182 Вредносно усогласување на постројки и опрема - за загуба поради обезвреднување

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

ИЗНОС должи побарува 50.000 50.000



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

0121 - Опрема С 300.000 50.000 (1) Со 250.000

0191 - Акумулирана амортизација 180.000 Со

0182 - Вредносно усогласување на опрема (1) 50.000 50.000 Со

На почетокот на следната година, износот на отписот (сметка 0182) се пренесува на сметката на набавната вредност (должи сметка 0182/побарува сметка 0121) и со тоа се намалува (корегира) основицата за амортизација, затоа што еден дел на вредноста, по пат на отпис, веќе е пренесен на трошоците. Новата ревидирана сметководствена вредност изнесува 70.000 денари, а новата основица за амортизација, на опремата која и понатаму се амортизира, изнесува 250.000 денари (набавна вредност минус загубата поради обезвреднување). Ознаки на состојба и промени: Со ---> Салдо на почеток на годината (01.01.2018 год.) (1) ---> Пренос на вредносното усогласување на сметката на набавна вредност

2.6. Анулирање на загубата поради обезвреднување Загуба поради обезвреднување признаена за гудвил не се анулира во последователен период. За сите други средства, освен за гудвил, ентитетот проценува при секој датум на известување дали постои индикатор дека загубата поради обезвреднување признаена во претходните периоди можеби повеќе не постои или можеби се намалила. Индикаторите кои укажуваат дека загубата поради обезвреднување можеби се намалила или можеби повеќе воопшто не постои, обично се спротивните од тие наведени во став 27.9. Доколку постои таков индикатор, ентитетот одредува дали целата или само дел од претходната загуба поради обезвреднување треба да се анулира. Постапката за таквото одредување зависи од тоа дали претходната загуба поради обезвреднување за средството била заснована на: (а) надоместливиот износ на поединечното средство (види став 27.30), или (б) надоместливиот износ на единицата која генерира пари кон која припаѓа средството (види став 27.31). www.p

2.6.1. Анулирање кај поединечно обезвреднето средство (став 27.30) Кога претходната загуба поради обезвреднување била заснована на надоместливиот износ на поединечно обезвреднето средство, важат следниве барања: (а) ентитетот врши проценка на надоместливиот износ на средството на тековниот датум на известување, (б) доколку проценетиот надоместлив износ на средството ја надминува неговата сметководствена вредност, ентитетот ја зголемува сметководствената вредност до надоместливиот износ, што подлежи на ограничувањата опишани во (в) подолу. Таквото зголемување претставува анулирање на загубата поради обезвреднување. Ентитетот веднаш го признава анулирањето во добивка или загуба, (в) анулирањето на загубата поради обезвреднување нема да ја зголеми сметководствената вредност на средство-

roagens.mk

ОБЕЗВРЕДНУВАЊА НА ЗАЛИХИТЕ И НА НЕТЕКОВНИТЕ СРЕДСТВА

то над сметководствената вредност која би се утврдила (нето од амортизација или депрецијација) кога не би била признаена загуба поради обезвреднување за тоа средство во претходните години, (г) по признавањето на анулирањето на загубата поради обезвреднување, ентитетот го корегира трошокот за депрецијација (амортизација) за средството во идните периоди со цел да ја алоцира корегираната сметководствена вредност на средството, намалена за неговиот остаток на вредноста (доколку ја има), на систематска основа за остатокот од неговиот корисен век. 2.6.2. Анулирање кај единица која генерира пари (став 27.31) ога оригиналната загуба поради обезК вреднување била заснована на надоместливиот износ за единицата која генерира пари кон која припаѓа средството, важат следниве барања: (а) ентитетот врши проценка на надоместливиот износ на единицата која генерира пари на тековниот датум на известување, (б) Доколку проценетиот надоместлив износ на единицата која генерира пари ја надминува сметководствената вредност, вишокот претставува анулирање на загубата поради обезвреднување. Ентитетот го распределува износот на анулирањето на средствата од единицата, освен за гудвил, пропорционално на сметководствената вредност на тие средства, што подлежи на ограничувањата опишани под (в) подолу. Тие зголемувања во сметководствената вредност се третираат како анулирања на загубите поради обезвреднување за поединечните средства и веднаш се признаваат во добивка или загуба, (в) при распределување на анулирањето на загубата поради обезвреднување за единицата која генерира пари, анулирањето не ја зголемува сметководстве-

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

 

ната вредност на било кое средство над пониското од: - неговиот надоместлив износ и - сметководствената вредност која би била одредена (нето од амортизација или депрецијација) доколку не била признаена загуба поради обезвреднување за тоа средство во претходните периоди, (г) било каков вишок на износ од анулирањето на загубата поради обезвреднување кој не може да се распределува на средството поради ограничувањата во (в) погоре се распределува пропорционално на другите средства од единицата која генерира пари, освен за гудвил, (д) после признавањето на анулирањето на загубата поради обезвреднување, доколку е применливо, ентитетот го корегира трошокот за депрецијација (амортизација) за секое средство во единицата која генерира пари во идните периоди со цел да ја распредели корегираната сметководствена вредност на средството, намалена за неговиот остаток на вредноста (доколку ја има), на систематска основа за остатокот од неговиот корисен век.

3. ОБЕЛОДЕНУВАЊЕ По барање на став 27.32 ентитетот ги обелоденува следниве информации за секоја група на обезвредени средства (наведена во наредниот став): (а) износот на загуби поради обезвреднување признаени во добивка или загуба во текот на периодот и линиските ставки во извештајот за сеопфатна добивка (и во билансот на успех, доколку се презентира) каде што се вклучени тие загуби поради обезвреднување, (б) износот на загуби поради обезвреднување признаени во добивка или загуба во текот на периодот и линиските ставки во извештајот за сеопфатна добивка



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

(и во билансот на успех, доколку се презентира) каде што се анулирани загубите поради обезвреднување. Ентитетот обелоденува информации за настанато обезвреднување, за секоја од следниве групи на средства: (а) залихи,

(в) гудвил, (г) нематеријални средства освен гудвилот, (д) вложувања во придружени претпријатија, (ѓ) вложувања во заеднички вложувања.

(б) недвижности, постројки и опрема (вклучувајќи ги и вложувањата во недвижности евидентирани според методот на набавна вредност),

4. ДАНОЧЕН ТРЕТМАН НА ОТПИСОТ НА ВРЕДНОСТА НА СРЕДСТВАТА

Дополнителното утврдување на вредноста по пат на отпис (загуба поради обезвреднување), се рефлектира на расходи за периодот. Дали ова ќе бидат даночно признати расходи?

оштетување, застареност или намалени реализациони цени, што е поврзано со вршењето на дејноста или е последица од вршењето на таа дејност. Поради ова следува и да биде даночно признат расход.

Во врска со признавањето на ваквите расходи неопходно е анализирање на одредбите во Законот за данокот на добивка („Службен весник на РМ“, бр. 112/14, ... и 190/16). Во членот 7 став 2 од Законот е утврдена основата за пресметување на данокот од добивка, како разлика помеѓу вкупните приходи и вкупните расходи на даночниот обврзник, во износи утврдени согласно со сметководствените прописи и сметководствените стандарди, намалени за платениот данок утврден во даночниот биланс.

Од друга страна, кога станува збор за исправките на вредноста, само трошоците за исправка на вредноста на ненаплатените побарувања се квалификувани како непризнат расход (според член 10 став 1 од Законот).

Со оглед дека расходот од усогласување на вредностите на залихите и на долгорочните средства, не е опфатен со членот 9 од Законот за данокот на добивка, што ги именува непризнатите расходи, за ваквите отписи на вредноста следува да биде даночно признат. Според членот 9 став 1 точка 1, оданочиви расходи се сметаат: расходите кои не се поврзани со вршење на дејност на субјектот односно не се непосреден услов за извршување на таа дејност и не се последица од вршењето на таа дејност. Во случајот со обезвреднувањата, расходот се јавува како резултат на

www.p

roagens.mk

СТАТУСНО ПРАВО

 

СТАТУСНИ ПРОМЕНИ НА ТРГОВСКИТЕ ДРУШТВА 1. МОДЕЛИ НА СТАТУСНИ ПРОМЕНИ

татусни промени или промени на статусот на друштвото, се покомплексни и оперативно подолготрајни од промените на некои од елементите на правниот субјективитет на друштото како што се на пример промена на: седиштето, основната главнина, претежната дејност, органот на управување на друштвото и слично. Статусните промени доведуваат до сериозни последици во организациониот, структурниот и финансискиот статус на друштвата како што се преземање на компании или „merge-ирање“ (спојување) со други компании. Од интерес е запознавање со моделите на статусни промени и со нивното рефлектирање врз даночните и финансиско-сметководствените аспекти на трговските друштва. Посебен осврт во текстот е даден на постапката на споведување на статусни промени. П оимот „статусни промени“ кумулира три основни вида на постапки и повеќе нивни појавни форми, преку кои се остваруваат соодветни организациони и имотнo-правни промени кај трговските друштва, на начин и според условите уредени со Законот за трговските друштва (во натамошниот текст: ЗТД). 1 Три основни вида на статусни промени на трговските друштва се: 1) присоединување, 2) спојување и 3) поделба.

Постапките на статусни промени целосно се уредени со членовите од 517 до 537 од ЗТД, на начин кој прецизно и јасно го нагла1

сува хронолошкиот тек на одделните фази на постапките, во кои доминираат низа обврски на органите на друштвата коишто учествуваат во овие промени, како и последиците од нивното реализирање. Нормативната поставеност на статусните промени во ЗТД значително го инкорпорира факторот на заштита на интересите на сите субјекти кои на директен или индиректен начин се засегнати со последиците од спојувањето, поделбата или присоединувањето на друштвото, кои во најголем број случаи значат престанок на трговското друштво. Тие субјекти се сопствениците на капиталот (содружници и акционери) и до верителите на друштвото. Како субјекти во постапките на статусни промени може да се појават трговски друштва од сите организациони форми уредени со ЗТД, а тоа се: друштвото со ограничена одговорност; акционерското друштво; јавното трговско друштво; командитното друштво и командитно друштво со акции.

2. КАРАКТЕРИСТИКИ НА ПРИСОЕДИНУВАЊЕТО, СПОЈУВАЊЕТО И ПОДЕЛБАТА НА ДРУШТВАТА 2.1. Разлики помеѓу присоединувањето, с појувањето и поделбата Присоединувањето и спојувањето на трговските друштва, се постапки на сличен начин уредени со ЗТД, бидејќи крајниот резултат на овие две постапки е добивање само на едно друштво во кое се генерираат имотот и обврските на друштвото што се присоединува, односно на друштвата што се спојуваат. Присоединувањето и спојувањето, во секој случај доведуваат до престанок на друштво-

„Сл. весник на РМ“, бр. 28/04, 84/05, 25/07, 87/08, 42/10, 48/10, 24/11, 166/12, 70/13, 119/13, 120/13, 187/13, 38/14, 41/14, 138/14, 88/15, 192/15, 217/15-Авт. толкув., 6/16, 30/16 и 61/16; Укинати членови на ЗТД со Одлуки на Уставниот суд на РМ: 11 став 3 и 14 став 3, точка 4 - 71/06; 14 став 3, точка 3 и член 18 став 2, точка 3 - 17/09; 29 став 2, точка 3 - 23/09; 29 став 2, точка 5 - 8/11; 234 став 2, точка 5 - 21/11.

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

то што се присоединува, односно до престанок на друштвата што се спојуваат, без да се спроведе нивната ликвидација, со пренос на целокупниот нивен имот и обврските врз друштвото кон кое се врши присоединување а кое се нерекува друштво што презема, односно врз новооснованото друштво во кое се споиле две или повеќе друштва, а кое се нарекува друштво - корисник (член 517, ставови 1 и 2 од ЗТД). Разликата меѓу присоединувањето и спојувањето е во тоа што кај присоединувањето друштвото што презема и натаму постои, а друштвото што се присоединува престанува да постои, додека кај спојувањето, сите друштва што се спојуваат престануваат да постојат, а се основа едно ново друштво.

Поделбата на друштвото, меѓутоа, не доведува во секој случај до престанок на друштвото што се дели, односно ЗТД познава и такви форми на оваа постапка кои доведуваат до соодветна промена во имотната состојба на друштвото што се дели, но не и до негово престанување. Согласно со ова, преку поделбата, друштвото може да го пренесе сиот имот и обврските на две или повеќе новоосновани друштва (тнр. раздвојување со основање) или на две или повеќе постојни друштва (тнр. раздвојување со преземање), при што друштвото што се дели престанува без спроведување ликвидација. Но, исто така можни се и варијантите на поделбата од членот 517 став 3 од ЗТД, при кои друштвото што се дели не престанува а кои подразбираат: 1) друштвото што се дели да пренесе само дел од својот имот и од обврските на едно или на повеќе новоосновани друштва (тнр. издвојување со осно вање) и 2) друштвото што се дели да пренесе само дел од својот имот и од обврските на едно или на повеќе постојни друштва (тнр. издвојување со преземање). ЗТД во член 517 став 4 предвидува и комбинирана поделба која подразбира едновремено пренесување на целиот или на дел од

www.p

имотот и обврските на друштвото што се дели на нови друштва и на постојни друштва. На овој начин, ако со поделбата се пренесува целиот имот и обрските, дел на новоосновани друштва и дел на постојни друштва, имаме комбинирана поделба која доведува до престанокот на друштвото што се дели (тнр. ком бинирана поделба со раздвојување со осно вање и со раздвојување со преземање), односно доколку се пренесува само дел од имотот и обврските на друштвото што се дели на нови друштва и на постојни друштва, тогаш друштво што се дели не престанува (комби нирана поделба со издвојување со основање и со издвојување со преземање). Присоединувањето, спојувањето и поделбата, односно дејствијата што се преземаат во овие постапки мо жат да се вр шат и меѓу друш т ва со раз лич ни фор ми (член 517 став 7 од ЗТД).

2.2. Универзален пренос на целиот имот или на дел од имот Со присоединување, со спојување и со по дел ба на друштвото со раздвојување со ос новање или со раздвојување со преземање, друштвото престанува без ликвидација и се вр ши универзален пренос на целиот негов имот и на обврските врз друш т ва та што преземаат односно врз новооснованите друштва - корисници (член 519 став 1 од ЗТД). Сопствениците на капиталот (со друж ни ците, односно акционерите) во замена за пренесениот имот при ма ат уде ли или ак ции од друш т вата што ги преземаат, односно од новооснованите друштва - корисници и, по потре ба, раз ли ка во па ри чијшто из нос не надми нува 10% од но ми нал ниот износ на примените уде ли, односно ак ции. Имот на друштвото во смисла на ЗТД е севкупност на правата, сопственички и други стварни права што друштвото ги стекнува над добрата (парите, стварите и правата) што содружниците, односно акционерите ги вложиле во друштвото или коишто друштвото ги стекнало со своето работење (член 3 став 1 точка 21). Основната главнина, која што ја сочинуваат влоговите на сите содружници и ак-

roagens.mk

СТАТУСНО ПРАВО

 

ционери, според ова, е само дел од имотот на друштвото. Таа е дефинирана категорија чијашто номинална вредност е изразена во основачките акти на друштвото (договорот за друштвото, односно статутот), за разлика од имотот на друштвото којшто не е основна главнина и којшто друштвото го стекнува со своето работење и е во зависност од него.

нованите или постојни друштва не смее да се пренесува основната главнина или дел од неа, во рамките на имотот што се издвојува.

При универзалниот пренос на имотот и обврските: од друштвото што се присоединува врз друштвото што презема; од друштвата што се спојуваат врз новото друштво што го основаат и од друштвото што се дели со раздвојување врз новооснованите или постојните друшта (или комбинирано) се пренесува и целата основна главнина на друштвото што престанува со присоединување, со спојување и со поделба со раздвојување.

Во член 519 ставови 2 и 3 од ЗТД утврдена е солидарна одговорност на сите друштва, новоосновани и постојни, врз кои се врши пренос на целиот имот или на дел од него, спрема доверителите на друштвата чијшто имот се пренесува како последица на нивното присоединување, спојување и поделба. Кај поделбата на друштвото, доколку има и новоосновани, но и постојни друштва што преземаат дел од имотот на друштвото што се дели, тие можат да се договорат обврските на друштвото кое се дели да бидат уредени без солидарна одговорност, односно истите да ги преземе новооснованото друштво. Но, и во овој случај, кога постои таков договор, ЗТД предвидува дека сите друштва се супсидиерни солидарни должници на доверителите на друштвото што се дели.

Меѓутоа, во случај на поделба на друштвото со издвојување, кога се пренесува само дел од имотот и обврските на друштвото врз постојните или новооснованите друштва (или комбинирано) и друштвото што се дели продолжува да пости, се поставува прашање дали може цела, односо дел од основната главнина на друштвото што се дели да се пренесе? Во однос на ова прашање ЗТД нема одговор, бидејќи пренос на основната главнина не е пропишан како еден од допуштените начини на намалување на основната главнина, ниту пак е уреден како можност заради спроведување на статусна промена. Во недостиг на соодветна норма, последиците на овој вид на статусна промена може да доведат и до целосно обезвреднување на друштвото што се дели со издвојување, преку преносот на делот од имотот во кој би била вклучена и основна главнина во својот вкупен или значителен износ. Индиректно, преку статусната промена во случајот, би се создале и услови за стечај на друштвото што се дели со издвојување, што е спротивно на целта на овој вид на статусна промена - друштвото да продолжи да постои. Заради ова кај дел од стручната јавност постои мислење дека кај делбата на друштвото со издвојување, на новоос-

2.3. Солидарна одговорност на друштвата спрема доверителите

2.4. Статусна промена во ликвидација односно стечај Присоединувањето, спојувањето односно поделбата може да се спроведе и во текот на ликвидацијата на друштвото, под услов содружниците, односно акционерите да не ја започнале распределбата на имотот и обврските на друштвото, како и кога се запира стечајната постапка заради спроведување реорганизација на стечајниот долж ник, односно кога тоа е утврдено во планот за реорганизација на стечајниот должник.

2.5. Даночен третман на преносот на имот при статусни промени Согласно со членот 19 од Законот за даноците на имот 2 на остварениот промет на недвижности се плаќа данок на промет на не-

„Службен весник на РМ“, бр. 61/04, 92/07, 102/08, 35/11, 53/11, 84/12, 188/13, 154/15, 192/15 и

23/16.

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

движности. Под промет на недвижности, во смисла на овој закон, се смета преносот со и без надоместок на правото на сопственост, како и друг начин на стекнување на недвижности со и без надоместок меѓу правни и физички лица. Според членот 2 од Законот за данокот на додадена вредност (ЗДДВ) 3 предмет на оданочување со данокот на додадена вредност е прометот на добра и услуги кој се врши со надоместок во земјата од страна на даночниот обврзник во рамките на неговата стопанска дејност. Мислење на УЈП од 2012: Прашање од 24.11.2012 година: „... Дали при пренос на средства во случај на присоединување, преносот на средствата од друштвото што се присоединува во друштвото што презема се предмет на оданочување до ДДВ?“

- почетен биланс на состојба на новото друштво кое продолжува со вршење на дејност. Ако кај даночниот обврзник настане статусна измена се смета дека постои даночен континуитет доколку даночниот обврзник продолжува со дејноста кое нема влијание на оданочувањето. Континуитетот во оданочувањето постои само ако при преносот на друштвото што превзема не дојде до промена во процената на вредноста на имотот и на обврските на друштвото што пренесува. Континуитет во оданочување не постои доколку со зголемувањето на проценетата вредност на имотот и обврските над сметководствената вредност, се зголеми основната главнина на друштвото што превзема, тогаш таквото зголемување се оданочува.

Одговор: „.. Во случајот на статусни промени кога се пренесува сиот имот и обврските на постоечкото друштво на новите друштва, не настанува промет на добра... на мислење сме дека со присоединување на едно друштво кон друго друштво врз основа на извршена статусна промена согласо одредбите на Законот за трговски друштва, не настанува промет на добра кој подлежи на оданочување со ДДВ согласно член 3 од ЗДДВ.„ Спред член 27 од Законот за данокот на добивка („Службен весник на РМ“, бр. 112/14, Автентично толкување на Собрание на РМ на членовите 28 и 51 - 44/15, 129/15, 23/16 и 190/16) даночните обврзници кај кои настанала статусна измена (поделба, спојување и присоединување) до Управата за јавни приходи доставуваат: - годишна сметка и даночна пријава за периодот од почетокот на годината до датумот на настанување на статусната промена во Централниот регистар на Република Македонија, како и 3

„Службен весник на РМ“, бр. 44/99; 59/99; 86/99; 11/00; 8/01; 21/03; 19/04; 33/06; 45/06; 101/06;

114/07; 103/08; 114/09; 133/09; 95/10; 102/10; 24/11; 135/11; 155/12; 12/14; 112/14; 130/14; 15/15; 129/15; 225/15; 23/16 и 189/16 и Одлуки на Уставен суд на РМ: 93/00 и 17/04.

www.p

roagens.mk

СТАТУСНО ПРАВО

 

3. АКТИ И ДЕЈСТВИЈА ВО ПОСТАПКИТЕ НА ПРИСОЕДИНУВАЊЕ, СПОЈУВАЊЕ И ПОДЕЛБА НА ДРУШТВАТА 3.1. Условени делови во постапките на статусни промени Во ЗТД детално е уредена постапката на упис во трговскиот регистар на сите видови на статусни промени со наведување на сите дејствија коишто треба да се преземат со цел правилно да се реализира статусната промена, со именување на овластените субјекти и органи за нивното преземање, како и со назначување на прилозите и документите коишто при уписот на статусната промена треба да се приложат, вклучително и други прашања. Ова укажува на комплексност на статусните постапки, при што секоја од нив имплицира повеќе заокружени целини, фази меѓусебно поврзани и условени, со соодветни правни последици. Овие постапки се и временски подолги и поскапи од повеќето процедури уредени со ЗТД кои се од поедноставен карактер, како на пр. основање на трговско друштво, промени на податоците запишани во трговскиот регистар по основ на зголемување на основната главнина, промена на управител, истапување на соодружник, односно акционер, промена на седиште, организирање на подружница и слично.

3.2. Спогодба и план за поделба Спогодбата, односно планот за поделба претставува прв акт со кој започнуваат сложените постапки за присоединување, спојување и поделбата на друштвото. Спогодбата се склучува во постапките на: - присоединување, - спојување и - п оделба на друштвото со раздвоју вање со преземање или со издвојување со преземање, каде што преземањето на имотот или еден негов дел, како што е нагласено погоре, се врши од некое постојно друштво. Спогодбата ја склучуваат органите на управување на сите друштва што учествува-

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

ат во наведените постапки. Кај присоединувањето, тоа се органите на управување на: а) друштвото коешто се присоединува и б) друштвото коешто презема; кај спојувањето, тоа се органите на управување на две или повеќе друштва коишто се спојуваат и кај поделбата со преземање тоа се органите на управување на: а) друштвото коеш то се дели и б) друштвото/та што презе ма/ат (член 520 став 1 од ЗТД). Со спогодбата, друштвата учесници во статусната промена ги усогласуваат условите под коишто ќе се изврши присоединувањето, спојувањето, односно поделбата имајќи ги предвид прашањата околку кои треба да постигнат согласност, а кои се дадени во членот 520 став 2 од ЗТД, како податоци коишто треба да ги содржи спогодбата. Планот за поделба, се донесува само во постапката на поделба на друштвото со раздвојување со основање или со издвојување со основање на нови друштва, затоа што во оваа постапка нема услови за склучување спогодба која подразбира постоење на најмалку две заинтересирани страни. Оваа постапка ја започнува едно друштво, додека новите друштва, на кои се пренесува имотот на друштвото коешто се дели, се основаат по донесувањето на планот за поделба. Органот на управување на друштвото коешто се дели со раздвојување или со издвојување со основање, според тоа, донесува план за поделба како единствен постоечки орган на управување кој ја започнува постапката на статусната промена. Содржината на планот е дадена во член 521 став 2 од ЗТД. И спогодбата и планот за поделба, мора да бидат составени во форма на нотарски акт.

3.2.1. Содржина на спогодбата Членот 520 став 2 од ЗТД утврдува 12 точки кои задолжително треба да се уредат со спогодбата. Овој акт претставува рамковна осно-



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

ва со која се проектира начинот на реализацијата на статусната промена од аспект на уредување на имотните односи меѓу друштвата учесници во статусна промена, имотно-правната положба на содружниците, односно акционерите кои преминуваат од друштвото кошто престанува во друштвото коешто презема, односно во новото друштво-корисник, како и положбата на вработените во овие друштва. Токму врз основа на овој проект, во подоцнежните фази на постапката се преземаат соодветни дејствија и се донесуваат точно пропишани акти од страна на надлежните органи на друштвата учесници, со кои се заокружува комплексната постапка заради упис во трговскиот регистар.

Органите на управување ја склучуваат спо годбата за присоединување, спојување и по делба со раздвојување со преземање и со из двојување со преземање, кога меѓусебно ќе ги уредат прашања на кои инсистира ЗТД во членот 520 став 2, а особено за: начинот на којшто ќе се изврши пренос на имотот и на обврските; вредноста на активата и на пасивата којашто се пренесува; соодносот според којшто ќе се врши размена на уделите, односно на акциите, евентуална доплатата во пари, односно уделите или акциите коишто треба да се стекнат од зголемената основна главнина на друштвото коешто презема; правата коишто им се приз наваат на содружници те, односно на акционерите како и по себ ните погодности коишто ги стекнале; на чи нот на пре зе ма ње на удели те, односно на ак ци и те и датумот од којшто преземените удели, односно акции даваат право на учество во добивката на друштвото коешто презема; датумот на ко јшто ќе би дат запрени деловните активности на друштвото што се присоединува и друштвата што се спојуваат; датумот од кога зделките на друштвото коешто се присоединува, на друштвата коишто се спојуваат и на друштвото коешто се дели со преземање од сметководствена гледна точка ќе се сметаат како да се извршени за сметка на друштвото коешто презема односно на новото друштво-корисник коешто настанува со спојувањето; посебна погодност ако се дава на некој член на органот на

www.p

управување или на надзорниот одбор; условите под коишто на вработените ќе им продолжи работниот однос во друштвата коишто преземаат, односно друштвата - корисници; рокот до кој ќе се подготват годишните сметки и други прашања од заеднички интерес за остварување на статусната промена. Составен дел на спогодбата, согласно став 3 на член 520 од ЗТД се: 1) кај присоединувањето, односно кај поделбата со раздвојување со преземање или со издвојување со преземање се предлог на одлуките на измените и дополнувањата на договорот за друштвото, односно кај спојувањето предлог на договорот за друштвото односно предлог на статутот на но вото друштво корисник; 2) листа на содружниците, односно ак ционерите на друштвото коешто се присоединува, односно на друштвата коишто се спојуваат, односно се де лат со раздвојување со преземање или со издвојување со преземање со номи налните износи на уделите, односно на акциите коишто веќе постојат во друштвото што презема како и уде лите, односно акциите коишто тие треба да ги стекнат во друштвото што презема, односно во новото друштво - корисник во коешто стануваат содружници, односно акционери и 3) список на вработените кои го продол жуваат работниот однос во друштвото коешто презема, односно во новото друштво - корисник.

3.2.2. Содржина на планот за поделба Планот за поделба, кој што се донесува само во случај на поделба на друштвото кога неговиот имот целосно (со раздвојување) или делумно (со издвојување) се пренесува на ново/и друштва коишто се основаат во оваа постапка, ги содржи податоците од членот 521 став 2, со кои исто како кај спогодбата се дефинираат условите под кои ќе се врши

roagens.mk

СТАТУСНО ПРАВО

овој вид на статусна промена. Тие податоци се однесуваат на дефинирање на: - начинот на којшто ќе се изврши пре носот на имотот и на обврските од друштвото што се дели на друштвата коишто се основаат, во замена за удели, односно за акции од овие друштва; - ц елт а и усл ов ит е под коишто се врши поделбата со раздвојување со основање и со издвојување со основање; - в редноста на активата и на пасива та којашто се пренесува (делбен биланс) од друштвото што се дели на новооснованите друштва и детален опис на распределбата на имотот, правата и обврските; - соодносот според којшто ќе се врши размена на уделите, односно на акци ите, а ако е потребно и висината на доплатата во пари, односно уделите или акциите коишто треба да се преземат, односно да се стекнат во новооснованите друштва и правата и обврските коишто ги даваат тие; - правата коишто им се признати на содружниците, односно на акционе рите, како и посебните погодности коишто ги имале стекнато, односно им ги даваат уделите, односно акциите; - начинот на преземање на уделите, од носно на акциите и датумот од којш то тие им даваат право на учество во добивката на содружниците, односно на акционерите во новооснованите друштва и сите подробности коишто се од значење за остварување на тоа право; - датумот на којшто ќе бидат запрени деловните активности на друштво то што се дели; - датумот од кога зделките на друштвото што се дели со раздвојување со основање и со издвојување со ос новање од сметководствена гледна точка ќе се сметаат како да се из вршени за сметка на новоснованите друштва; INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

  - секоја посебна погодност ако се дава на некој член на органот на управу вање или на надзорниот одбор на друштвото што се дели и на новооснованите друштва, ако друштвата имаат орган на надзор; - условите под коишто на вработени те ќе им продолжи работниот однос во новооснованите друштва; - рокот до којшто ќе се подготви го дишната сметка и - други прашања од заеднички интерес за остварување на поделбата со раздвојување со основање и со издвојување со основање. Составен дел на планот за поделба се: 1) предлог на договорот за друштво то, односно статутот на новооснованите друштва (зависно дали се основа како доо или ад); 2) листа на содружниците, односно на акционерите на друштвото коешто се дели со номиналните износи на уделите, односно на акциите кои треба да ги стекнат во новооснованите друштва во кои стануваат содружници, односно акционери и 3) список на вработените кои го продолжуваат работниот однос во новооснованите друштва.

3.3. Транспарентност на статусна промена во функција на заштита на правата на доверителите и на сопствениците на капиталот По склучувањето на спогодбата за присоединување, спојување и поделба со раздвојување со преземање и со издвојување со преземање, односно по денесувањето на планот за поделба со раздвојување со основање и со издвојување со основање, заедно со наброените пропратни документи кои се нивен составен дел, органите на управување објавуваат во „Службен весник на Република Маке донија“ и најмалку во еден дневен весник известување за склучената спогодба, односно



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

донесениот план за поделба. Известувањето се објавува најдоцна еден месец пред одлучувањето на содружниците, односно пред одржувањето на собирот на содружниците или со бра ни е то на коешто се донесува од лука за прифаќање на спогодбата, односно на планот за поделба. Оваа одлука согласно член 528 став 3 од ЗТД се смета за одлука за присоединување, спојување, односно по делба и се донесува на начин на кој се донесува одлуката за измена на договорот за друштвото, 4 односно на статутот 5 - член 528 став 2 од ЗТД. Известувањето што се објавува ги содржи сите важни податоци од спогодбата, осносно планот за поделба, на начин даден во член 522 став 1 (точки од 1 до 9) од ЗТД, и има за цел да ја информира деловната јавност, првенствено доверителите на друштвата учесници во статусните промени, за претстојните промени кај нив.

Информирањето на доверителите, во функција на нивна посебна заштита, уште повеќе е засилено со членот 523 став 1 од ЗТД, кој им наложува на учесниците во статусната промена да ги известат по писмен пат познатите доверители чии побарувања надминуваат 10.000 евра во денарска противвредност. Известувањето се врши поединечно, во местото на живеење, а ако доверителот е правно лице во неговото седиштето. За доверителите со непристигнати побарувања, член 523 став 2 од ЗТД, предвидува дополнителна заштита на начин што им дава можност да бараат обезбедување на побарувањата од друштвото коешто се присоединува, друштвата коишто се спојуваат и друштвото што се дели, во рок од 30 дена од денот на објавувањето на известувањето за склучената спогодба, односно планот за делба од членот 522 од ЗТД. Доколку на доверителот не му биде одговорено на барањето во рок од 15 дена од денот на поднесеното ба-

24 ДОО - член 252 од ЗТД: Одлука за измена на договорот за друштвото (1) Договорот за друштвото може да се измени само со одлука на содружниците, донесена најмалку со тричетвртинско мнозинство од вкупниот број гласови што ги имаат содружниците во друштвото. Во договорот за друштвото може да се определи поголемо мнозинство, а може да се предвидат и дополнителни услови за негова измена. (2) Одлуката за измена на предметот на работење на друштвото, утврден во договорот за друштвото, содружниците ја донесуваат едногласно, освен ако со договорот за друштвото по-инаку не е определено. (3) Одлуката за зголемувањето на утврдените обврски на содружниците што произлегуваат од договорот за друштвото или за намалувањето на правата на содружниците што им припаѓаат според договорот за друштвото се донесува со согласност на сите содружници на друштвото коишто се засегнати од зголемувањето на обврските, односно од намалувањето на правата. (4) Одредбите од договорот за друштвото што се во спротивност со одредбите на ставовите (1), (2) и (3) од овој член се ништовни. (5) ........................................................... . 5 АД- член 418 став 2: Одлука за измена (2) Одлуката за измена на статутот се усвојува со мнозинство гласови од вкупниот број акции со право на глас, освен ако со статутот не е определено поголемо мнозинство. - член 421 став 4 (4) Одлуката за зголемување на основната главнина се донесува со мнозинство гласови кое не може да изнесува под две третини од акциите со право на глас претставени на собранието, освен ако со статутот не е определено поголемо мнозинство. - член 443 став 1 (1) Намалувањето на основна главнина се врши со одлука за намалување на основната главнина што ја донесува собранието со мнозинство гласови коешто не може да изнесува под две третини од акциите со право на глас претставени на собранието, освен ако со статутот не е определено поголемо мнозинство. 4

www.p

roagens.mk

СТАТУСНО ПРАВО

рање или не му биде дадено бараното обезбедување, тој може во наредните осум дена да поднесе предлог до судот за запирање на постапката за спојување, присоединување, односно поделба. Судот може привремено да ја запре постапката, додека друштвото не му поднесе во определениот рок доказ дека се дадени обезбедувања за побарувањето на доверителот. Ако се има предвид дека ЗТД утврдува дека друштвото коешто презема имот и обврски од друштвото коешто се присоединува, друштвата коишто се спојуваат и друштвото коешто се дели одговара како должник, односно солидарен должник кон доверителите на друштвото од коешто презема, тогаш неведените, дополнителни гаранции за побарувањата на доверителите треба целосно да ги отстранат сите сомневања и објективни околности коишто евентуално би го загрозиле намирувањето на нивните побарувања. Едновремено, во истиот рок кој изнесува најдоцна еден месец пред донесувањето на одлуката на содружниците, односно акционерите за статусна промена, спогодбата, односно планот за поделба и прилозите се ставаат на увид на сите содружници, односно акционери во седиштето на друштвата што учествуваат во присоединувањето, спојувањето, односно поделбата, а во известувањето од членот 522 став 1 од ЗТД коешто се објавува во “Службен весник на Република Македонија” и најмалку во еден дневен весник, се наведуваат времето и другите подробности коишто се од значење секој содружник, односно акционер да може да изврши увид. Во истиот период (најдоцна еден месец пред одлучување за статусна промена) спогодбата, односно планот за поделба со прилозите се доставуваат до трговскиот регистар за да изврши предбележба. Централниот регистар не донесува посебно решение за упис на спогодбата, односно планот за поделба, туку само нотира (бележи) дека истите се поднесени. По извршената предбележба, во “Службен весник на Република Македонија” се објавува дека е извршена предбележба во трговскиот регистар и дека спогодбата, односно планот за поделба се дозволени за увид.

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

 

На овој начин со преземање на сите наведни законски дејствија од страна на органите на управување во споменатиот рок, завршува условно првата фаза во постапките на присоединување, спојување и поделба.

3.4. Биланс на состојбата пред статусна промена Според член 524 од ЗТД, друштвото пред да се присоедини, спои или подели, составува годишна сметка, заклучно со рокот утврден во спогодбата, односно во планот за поделба, а кој не може да биде покус од три месеца од денот на склучувањето на спогодбата, односно од денот на донесувањето на планот, ако годишната сметка за последната деловна година не е постара од шест месеца. Вредностите искажани во годишната сметка на друштвото што се присоединува, на друштвата коишто се спојуваат или на друштвото што се дели се пренесуваат и се искажуваат соодветно во билансите на друштвото коешто презема, новото друштво - корисник и новооснованото друштво.

3.5. Ревизија на спогодбата, односно планот за поделба Уште еден инструмент преку кој се придонесува кон заштитата на интересите на доверителите и содружниците, односно акционерите при спроведување на статусната промена е задолжителна ревизија на спогодбата, односно на планот за поделба од страна на еден или повеќе овластени ревизори (член 525 од ЗТД). Овластените ревизори за секое друштво одделно ги назначуваат органите на управување на друштвата кои учествуваат во присоединувањето, спојувањето, односно поделбата. Исто така, можно е на заеднички предлог на сите друштва коишто учествуваат во присоединувањето, спојувањето и поделбата, судот да назначени овластени ревизори кои ќе извршат ревизија за сите друштва. Извештајот за извршената ревизија мора да го содржи мислењето на ревизорите дали индексот на размената на акциите, односно на уделите е праведен и разумен, на начин



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

пропишан во член 525 став 2 од ЗТД. Секој од овластените ревизори има право од органите на управување да бара информации и документи потребни за ревизијата и, ако е потребно, да спроведе и посебно испитување.

3.6. Извештај за статусна промена

Во интервалот пред одржување на собирот на содружниците, односно на собранието на акционерите на кое тие треба да донесат одлука за статусна промена, покрај ревизијата, органите на управување што ја склучиле спогодбата, односно го донеле планот за поделба се должни, според член 526 од ЗТД, да состават извештај за статусна промена во писмена форма. Извештајот ги содржи сите битни информации за условите под кои треба да се изврши присоединувањето, спојувањето или поделба и е наменет за содружниците, односно акционерите кои треба да стекнат целосна слика за условите на претстојната статусна промена, а во тие рамки и за сопствениот интерес и имотно-правна позиција, пред да одлучат за статусна промена. Поради наведното, членот 526 од ЗТД наложува во извештајот во подробности да се образложат: причините, односно целта која треба да се постигне со соодветната статусна промена; правните и деловните прашања, како и предложените правни и економски основи под кои ќе се врши статусната промена; критериумите и методите со кои е утврден соодносот според кој ќе се врши замена на уделите, односно на акциите и критериумите за нивната распределба; содржината на документите и на предлогот на актите за статусната промена; тешкотиите кои се појавиле во текот на постапката при процената на имотот и на обврските; промените на имотот и на обврските настанати од денот на склучувањето на спогодбата, односно на донесувањето на планот за поделба до денот на одлучувањето на собирот на содружниците или на собранието на кое ќе се одлучува за статусната промена и измените што се извршени во спогодбата, односно во планот за поделба заради нивната обврска да постапат според укажувањата на овластениот ревизор.

www.p

3.7. Подготовка за свикување собир на содружниците, односно собрание По изготвувањето и обезбедувањето на сите споменати документи од страна на органите на управување на друштвата-учесници во статусна промена, во функција на подготовка за свикување на собир на содружниците, односно на собранието на акционерите, секое од овие друштва, според член 527 од ЗТД, е должно на содружниците, односно на акционерите да им овозможи (во седиш тето на друштвото) да се запознаат со документацијата за остварување на статусната промена, а особено со: 1) спогодбата, односно со планот за по-

делба, со сите нивни прилози,

2) годишната сметка и со годишниот из-

вештај за работењето на секое од друштвата кое учествува во присоединувањето, спојувањето, односно поделбата за последните три години, односно за секоја година од постоењето на друштвото ако тоа постои помалку од три години,

3) годишната сметка подготвена за статус-

ната промена,

4) извештајот подготвен од органот на уп-

равување на друштвата за присоединувањето, спојувањето, односно поделбата,

5) извештајот на овластениот ревизор и 6) други значајни информации и известу-

вања кои се од значење за одлучувањето за присоединувањето, спојувањето, односно поделбата.

Ова запознавање мора да се спроведе најмалку еден месец пред денот определен за одлучување за потврдувањето на спогодбата, односно на планот за поделба, т.е. за донесување одлука за присоединување, спојување, односно поделба.

roagens.mk

СТАТУСНО ПРАВО

3.8. Одлука за статусна промена

И конечно, по сите дејствија за кои стана збор и по истекот на рокот од најмалку еден месец од објавувањето на известувањето за склучената спогодба, односно донесениот план за поделба, се одржува собирот на содружниците, односно собранието на друштвата што учествуваат во статусната промена. На собирот, односно собранието се донесува одлука за потврдување на спогодбата, односно на планот за поделба (член 528 од ЗТД). Дури по донесувањето на оваа одлука, спогодбата, односно планот за поделба станува полноважен. Одлуката за потврдување се донесува на начин на кој се донесува одлуката за измена на договорот за друштвото, односно на статутот, што значи со најмалку тричетвртинско мнозинство од вкупниот број на гласови на собирот, односно двот ретинско мнозинство од претставените акции со право на глас на собранието (член 252 став 1 и член 418 став 1 од ЗТД). Одлуката за потврдување на спогодбата, односно на планот за поделба се смета за одлука за присоединување, спојување, односно поделба. Записникот на собирот на содружниците, односно на собранието го води нотар. Спогодбата, односно планот за поделба се приложува кон овој записник како негов соста вен дел. Во член 532 став 1 од ЗТД, даден е посе бен случај на присоеднивање односно поделба, кога не е потребна согласност на содружниците, собирот на содружниците, односно на собранието на друштвото коешто презема: ако најмалку 90% од уделите, односно од акциите на друштвото коешто се присоединува, односно на друштвото што се дели со раздвојување со преземање или со издвојување со преземање ги држи друштвото коешто презема.

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

  3.9. Права на содружниците, односно на акционерите кои не се согласиле со одлука за статусна промена Можно е содружник, односно ак ци о нер да се изјасни дека не са ка за неговиот удел, односно ак ции да преземе удел, односно акции во друш т вото што презема кај припојувањето, во новото друштво-корисник кое настанало со спојување, или во новооснованото друштво, односно друштвото што презема, кај поделбата. Во таков случај, според член 535 од ЗТД, друштвото е должно да му го откупи уделот на содружникот, односно акциите на акционерот според цена утврдена во одлуката за присоединување, спојување, односно поделба. Ако содружникот, односно акционерот не ја прифати понудената цена, најдоцна во рок од 30 дена од денот на одбивањето на понудата, може да поднесе предлог до судот да ја утврди вредноста на уделот, односно на акциите. Тој ги губи сите права од уделот, односно од акциите, освен правото на надомест за неговиот удел, односно акции. Судот, врз основа на извештајот од овластен проценител кој е назначен од судот, со одлука ја определува вредноста на уделот на содружникот, односно на акциите на акционерот. По правосилноста на оваа одлуката, друшт во то што се присоединува, се спојува, односно се дели го опре де лува рокот за по ди га ње на ис п ла та та што не мо же да би де по кра ток од 30 дена. По ис те кот на овој рок пари те се пола га ат кај су дот, уделите се поништуваат, а ак ци и те се ог ла су ва ат за нева жеч ки, за што се известува Централниот депозитар за хартии од вредност. Врз ос но ва на поништените удели, односно ог ла се ни не ва жеч ки акции мо же да се по диг не из но сот којшто е поло жен за нив кај су дот во депозит.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

3.10. Соодносот според којшто се врши размена на уделите, односно на акциите

Еден од елементите кои се утврдуваат во спогодбата, односно планот за поделба е сооднос според кој ќе се врши размена на уделите, односно акциите и евентуална доплата во пари. Според членот 531 од ЗТД одлуката за присоединување, одлуката за спојување и одлуката за поделба со која содружниците, акционерите ги прифатиле спогодбата, односно планот за поделба не може да се побива поради тоа што соодносот за замена на удели, односно на акции е одмерен премногу ниско. Ако соодносот е одмерен премногу ниско, судот може, по предлог на содружниците, односно акционерите (во вонпроцесна постапка), да определи да се доплатат износите коишто не може да надминат 10% од номиналниот износ на дадените удели, односно акции. Предлогот може да се поднесе во рок од 30 дена од денот од којшто содружникот, односно акционерот не го прифатил понудениот сооднос. Друштвото, врз основа на одлуката на судот, им исплаќа доплата на содружниците, односно на акционерите кои поседуваат удели, во износ што го опредил судот.

3.11. Одговорност за штета Според членот 529 од ЗТД, членовите на органот на управување и на надзорниот одбор, односно контролорот на друштвото што се присоединува, друштвата што се спојуваат и друштвото што се дели, се обврза ни како солидарни должници да ја надомес тат штетата, која ја претрпува друштво то што се присоединува, се спојува, односно друштвото што се дели. Тужбата за надомест на штета, како и за сите други барања може да се поднесе во рок од пет години од денот на објавувањето на уписот за присоединувањето, спојувањето, односно поделбата, во трговскиот регистар. Во овие случи се смета дека друштвото и понатаму постои.

www.p

За штетата не одговараат оние членови кои при преземање на дејствија во постапката на статусна промена (при ревизијата на имот ната состојба на друштвото и при склучу вање на спогодбата, односно при донесу вањето на планот) постапувале со внимание на уреден и совесен трговец.

3.12. Пријава за упис во трговскиот регистар По донесувањето на одлуката со која се одобрува статусна промена, секое друштво мора да поднесе пријава за упис во трговскиот регистар на присоединувањето, на спојувањето, односно на поделбата со раздвојување со преземање или поделбата со издвојување со преземање (член 536 став 1). Во член 536 став 2 (точки: од 1 до 10) од ЗТД, таксативно се наброени документите што при уписот на овие видови статусни промени треба да се приложат во оригинал, препис или заверена копија кај нотар. Посебно се нагласува дека управителот, односно членовите на органот на управување, мораат да поднесат и изјава дека одлуките за присоединување, за спојување односно за поделба со раздвојување со преземање или поделба со издвојување со преземање не се побивани во пропишаниот рок или дека побивањето е одбиено со правосилна одлука на суд. Кон пријавата се поднесува и изјава според член 32 став 3 од ЗТД за извршени дејствија со цел статусна промена да се изврши во согласност со ЗТД, и со која се потврдува дека прилозите (исправите и доказите) се вистинити и во согласност со ЗТД. Кон пријавата за упис се поднесуваат за се кое присоединето, споено, односно поделено друштво со поделба со раздвојување со пре земање или со поделба со издвојување со пре земање и годишна сметка подготвена и усвоена, најмногу шест месеца пред денот на поднесување на пријавата за упис (член 536 став 4 од ЗТД). Документите кои се приложуваат кон пријавата за упис на поделбата на друштво то со раздвојување со основање и со издвоју

roagens.mk

СТАТУСНО ПРАВО

 

вање со основање на новоосновани друштва, наброени се во член 536 став 3 од ЗТД.

3.13. Правни последици од уписот

меѓу кои и постапки на бришење на присоединето, споените и поделеното друштво со раздвојување, односно основање на ново друштво кај спојувањето и нови друштва кај поделбата со издојување со основање и со раздвојување со основање, како условно трет, завршен дел на постапката кој, исто така, подлежи на упис во трговскиот регистар. За бришење на друштво, односно за основање на нови друштва се поднесува посебна пријава за упис со соодветна документација.

Условно кажано, со уписот на присоединувањето, на спојувањето, односно на поделбата во трговскиот регистар, завршува хронолошки вториот дел (фаза) на постапката на статусната промена, која во својата комплексност продуцира соодветни последици,

Прав ни те пос ле ди ци од присоединувањето, од спојувањето, односно од поделбата настапуваат истовремено од денот на објавувањето на уписот во трговскиот регистар на присоединувањето, на спојувањето, односно на поделбата - член 537 став 1.

По уписот во трговскиот регистар, недостатоците во постапката на присоединување, на спојување, односно на поделба не влијаат на валидноста на присоединувањето, на спојувањето, односно на поделбата (член 536 став 5 од ЗТД).

Преглед на правни последици од уписот на статусната промена

Со присоединувањето, имотот и обврските на друштвото што се присоединува преминуваат на друштвото што презема. Истовремено со уписот на присоединувањето во трговскиот регистар, се брише и друштвото што се присоединува. Содружниците, односно акционерите на друштвото што се присоединило, стануваат содружници, односно акционери на друштвото што презема (член 537 став 2). Со спојувањето, имотот и обврските на друштвата коишто се спојуваат преминуваат на новото друштво-корисник. Истовремено со уписот на новото друштво корисник, се бришат друштвата коишто се споиле. Во договорот за друштвото, односно во статутот на новото друштво-корисник, мора да се преземат определените посебни погодности, трошоците за основање и непаричните влогови. Содружниците, односно акционерите на друштвата коишто се споиле, со уписот на спојувањето стануваат содружници, односно акционери на новото друштво-корисник (член 537 став 3). Со поделбата на друштвото со раздвојување со основање и со раздвојување со преземање сиот имот и обврски преминуваат на новооснованото друштво, односно на друштвото што презема. Истовремено со уписот се брише друштвото што се дели. Содружниците, односно акционерите на друштвото што се дели со раздвојување со основање и со раздвојување со преземање стануваат содружници, односно акционери на новооснованото друштво (член 537 став 4). Со поделбата на друштвото со издвојување со основање и со издвојување со преземање дел од неговиот имот и дел од неговите обврски преминуваат на друштвото што се основа, односно на друштвото што презема. Друштвото што се дели не престанува. Содружниците, односно акционерите на друштвото што се дели со издвојување со основање и со издвојување со преземање, со преземањето удели, односно акции во новооснованото друштво, односно во друштвото што презема, стануваат нивни содружници, односно акционери (чл. 537 ст. 5).

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Пример на СПОГОДБА ЗА ПРИСОЕДИНУВАЊЕ според член 520 став 2 од ЗТД, која мора да биде составена во форма на НОТАРСКИ АКТ Врз основа на член 520 од Законот за трговските друштва („Службен весник на РМ“, бр. 28/04,... и 61/16) управителот на АБ ДОО, Скопје и управителот на ВГ ДОО, Скопје, на ден ______ година склучија,

СПОГОДБА ЗА ПРИСОЕДИНУВАЊЕ Спогодбата од ставот (1) на овој член ги содржи следниве податоци: 1) ФОРМА, ФИРМА И СЕДИШТЕ НА ДРУШТВОТО ШТО СЕ ПРИСОЕДИНУВА И НА ДРУШТВОТО ШТО ПРЕЗЕМА

а) Друштво што се присоединува: Друштво за трговија АБ ДОО - Скопје, ул. „Вардарска“ бб - ЕМБС: 5...., б) Друштво што презема: Друштво за услуги ВГ ДОО - Скопје, бул. „АСНОМ“ бб - ЕМБС: 5....... 2) НАЧИН НА ПРЕНОС НА ИМОТОТ И НА ОБВРСКИТЕ ОД ДРУШТВОТО ШТО СЕ ПРИСОЕДИНУВА НА ДРУШТВОТО ШТО ПРЕЗЕМА

Се врши универзален пренос на целиот имот и на обврските на друштвото што се присоединува и престанува без ликвидација врз друштвото што презема, со состојба на денот определен во оваа спогодба, според сметководствените показатели. Друштвото што презема со присоединување станува должник на доверителите на друштвото што се присоединува и доверител на должниците на друштвото што се присоединува. 3) ЦЕЛ И УСЛОВИ ПОД КОИШТО СЕ ВРШИ ПРИСОЕДИНУВАЊЕТО

Целта на присоединувањето е престанок на друштвото што се присоединува, без ликвидација, со целосен пренос на неговите обврски, средства и капитал на друштвото што презма и коешто е правен следбеник на друштвото што престанува со присоединувањето. Услови на присоединувањето се: (1) Лицето ТТ од Скопје, ул. „Илинденска“ бр. __ државјанин на РМ со ЕМБГ___ и лицето ММ од Скопје, ул. „Борка Талевски“, бб, државјанин на РМ, со ЕМБГ _______ се содружници истовремено во двете друштва: во друштвото што се присоединува и во друштвото што презема. (2) Содружникот ТТ, за својот удел во друштвото што се присоединува не презема удел во друштвото што презема. Друштвото што презема се обврзува да го исплати овој содружник во износ на номинална вредност на неговиот удел во друштвото што се присоединува. Овој содружник едновремено истапува и од друштвото што презема во кое има статус на содружник и својот удел во ова друштво целосно го пренесува на содружникот ММ. Преносот на удел се врши без надомест. (3) Содружникот ММ, за својот удел во друштвото што се присоединува презема удел во друштвото што презема, во иста номинална вредност. Едновремено, како содружник во друштвото што презема, го презема и отстапениот удел на содружникот ТТ кој истапува од друштвото што презема. (4) Се зголемува основната главнина на друштвото што презема по основ на размена на удели на содружникот ММ во постапката на присоединување. Износот на зголемувањето на основната главнина е еднаков на номиналната вредност на основниот влог на содружникот ММ во друштвото што се присоединува. (5) Во друштвото што презема како единствен содружник останува содружникот ММ, поради што се менува и правната форма на друштвото што презема од ДОО во ДООЕЛ. 4) ВРЕДНОСТ НА АКТИВАТА И НА ПАСИВАТА КОЈАШТО СЕ ПРЕНЕСУВА ОД ДРУШТВОТО ШТО СЕ ПРИСОЕДИНУВА НА ДРУШТВОТО КОЕШТО ПРЕЗЕМА

Актива (средства /имотот на друштвото):

_____________ ден. ___________€

Пасива (обврски кон доверителите):

_____________ ден. - ___________€

Капитал (разлика помеѓу актив. и пасив.):

_____________ ден. - ___________€

Вредност на капиталот е утврдена со состојбата на денот на склучувањето на спогодбата. www.p

roagens.mk

СТАТУСНО ПРАВО

 

5) СООДНОС СПОРЕД КОЈШТО ЌЕ СЕ ВРШИ РАЗМЕНА НА УДЕЛИТЕ

Соодносот според којшто ќе се врши размена на уделот е 1:1 (размена на исти вредности). 6) ПРАВА КОИШТО ИМ СЕ ПРИЗНАВААТ НА СОДРУЖНИЦИТЕ

На содружникот кој станува единствен содружник во друштвото што презема му се признаваат сите права што ги пропишува ЗТД со одредбите кои се однесуваат на статусот на содружниците во друштвото со ограничена одговорност од едно лице. 7) НАЧИН НА ПРЕЗЕМАЊЕ НА УДЕЛИТЕ

Уделот се презема во вкупен износ и се кумулира со уделот на истиот содружник во друштвото што презема. 8) ДАТУМ ОД КОЈ ПРЕЗЕМЕНИОТ УДЕЛ МУ ДАВА ПРАВО НА УЧЕСТВО НА СОДРУЖНИКОТ ВО ДОБИВКАТА НА ДРУШТВОТО ШТО ПРЕЗЕМА

Преземениот удел на содружникот му дава право на учество во добивката на друштвото што презема од 1.01.2017 г. (од почетокот на годината во која е донесена одлуката за статусна помена).

9) ДАТУМ НА КОЈШТО ЌЕ БИДАТ ЗАПРЕНИ ДЕЛОВНИТЕ АКТИВНОСТИ НА ДРУШТВОТО ШТО СЕ ПРИСОЕДИНУВА

Датум на којшто ќе бидат запрени деловните активности на друштвото што се присоединува е датумот на бришење на друштвото од трговскиот регистар.

10) ДАТУМ ОД КОГА ЗДЕЛКИТЕ НА ДРУШТВОТО ШТО СЕ ПРИСОЕДИНУВА ЌЕ СЕ СМЕТААТ КАКО ДА СЕ ИЗВРШЕНИ ЗА СМЕТКА НА ДРУШТВОТО КШТО ПРЕЗЕМА

Датумот од кога зделките на друштвото што се присоединува, од сметководствена гледна точка ќе се сметаат како да се извршени за сметка на друштвото што презема е првиот ден по бришењето на друштвото што се присоединува во трговскиот регистар.

11) УСЛОВИ ПОД КОИ НА ВРАБОТЕНИТЕ ЌЕ ИМ ПРОДОЛЖИ РАБОТ. ОДНОС ВО ДРУШТВОТО ШТО ПРЕЗЕМА

Сите вработени во друштвото што се присоединува продолжуваат да работат во друштвото што презема под истите услови под кои се вработени во друштвото што престанува. 12) РОК ДО КОЈ ЌЕ СЕ ПОДГОТВАТ ГОДИШНИТЕ СМЕТКИ

Годишните сметки ќе се подготват до датумот на настанување на статусната промена. 13) ДРУГИ ПРАШАЊА ОД ЗАЕДНИЧКИ ИНТЕРЕС ЗА ПРИСОЕДИНУВАЊЕ

Се менува називот и организациона форма на друштвото што презема во: Друштвото за трговија и услуги АБ ДООЕЛ - Скопје. Управител на друштвото што презема, по присоединувањето останува досегашниот управител: НН од Скопје, ул. „Македонија“ бр. ___, државјанин на РМ со ЕМБГ__________.

АБ ДОО - Скопје ВГ ДОО - Скопје

Управител ________ Управител ________

Составен дел на спогодбата се: 1) Предлог на одлуките на измените и дополнувањата на договорот за друштвото, 2) Листа на содружниците на друштвото коешто се присоединува, со номиналните износи на уделите, коишто веќе постојат во друштвото што презема како и уделите коишто тие треба да ги стекнат во друштвото коешто презема и 3) Список на вработените кои го продолжуваат работниот однос во друштвото коешто презема.

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

НОВО!

2018

Годишна ПАКЕТ претплата

на Проагенсовите изданија за 2018 година!

аради намалување на финансиската изложеност на клиентите (КПУ обуки), но и заради подобрување на квалитетот на услугите, тимот на Про Агенс формираше ПАКЕТ ПОНУДА за ПРЕТПЛАТА за 2018 година со единствена содржина:

ПАКЕТ ПОНУДА за ПРЕТПЛАТА за 2018 година

НОВО: Привилегијата на претплатниците да добиваат попусти за учество на нашите советувања

Инфо-регистар, традиционално издание во печатена и електронска форма Е-написи за одделни интересни важни теми

12 броеви ИНФОРМАТОР, традиционално печатено издание со посебни делови за буџетски корисници и непрофитни субјекти

Про економија, Прирачник за годишна сметка / финансиски извештаи, печатено издание

НОВО: 12 броеви ИНФО-КПУ, електронско издание за овластени сметководители / сметководители наменето за професионално усовршување

КОНСАЛТИНГ по телефон, мејл и директни средби во просториите на Про агенс, односно на клиентот

ПРИРАЧНИК од областа на даноците, сметководството, финансиското известување, работните односи (ПОДАРОК по избор, печатено издание)

ДРУГИ БРОЈНИ АЛАТКИ во EXCEL составување на годишната сметка/ ФИ, плати, пресметка на камати, патен налог, МДБ, ...

НОВО: EXCEL алатка за составување на годишната сметка за БУЏЕТСКИ КОРИСНИЦИ И ЕДИНКИ КОРИСНИЦИ

НЕОГРАНИЧЕН ПРИСТАП до затворените содржини на интернет страната www.proagens.mk и е-вести за брзи и важни известувања

Цена на ПАКЕТОТ ПРЕТПЛАТА за 2018 година со вклучен Ваучер за КПУ, и Прирачникот-подарок изнесува 14.900 денари (со ДДВ и бесплатна достава)! ПАКЕТОТ ПРЕТПЛАТА за 2018 година, ќе ја има полната содржина само ако истата се плати!

www.proagens.mk

IZVE[TAJ ZA PARI^NITE TEKOVI

 

IZVE[TAJ ZA PARI^NITE TEKOVI

1. VOVED

“Cash is a king” e mototo na sekoja dobrostoe~ka firma, a u{te pove}e na firmite koi imale problemi so likvidnosta, no koi sfatile kade pogre{ile. Informaciite za pari~nite (gotovinskite) tekovi na delovniot subjekt im koristat na korisnicite na finansiskite izve{tai (investitorite, akcionerite i dr.) kako osnova za vr{ewe procenki na mo`nostite na pretprijatieto da ostvaruva pari~ni sredstva (i pari~ni ekvivalenti), kako i za sogleduvawe na na~inot na koj se koristat (se upravuva so) pari~nite tekovi. Kontrolata nad likvidnosta e mnogu vaèn aspekt od menaxiraweto, so ogled na toa {to taa go osiguruva nepre~enoto odvivawe na raboteweto, odnosno obezbeduva kontinuirana dobivka / profit i dividenda. Seto toa na dolg rok ovozmoùva realno zgolemuvawe na vrednosta na kapitalot, a so toa siguren rast i razvoj na delovniot subjekt. Od druga strana, nelikvidnosta pretstavuva vistinska opasnost za opstanokot na delovnite subjekti, odnosno moè da dovede do ste~aj i likvidacija. Osobeno rele-

vantna informacija za korisnicite na finansiskite izve{tai e strukturata na finansiskite sredstva na subjektot, poto~no dali likvidnosta se temeli vrz sopstveni ili tu|i izvori na sredstva. Ovie informacii gi obezbeduva izve{tajot za pari~nite tekovi, taka {to korisnicite moàt da ja sogledaat uspe{nosta od tekovnoto rabotewe, kako i da ja predvidat mo`nosta za idniot razvoj na subjektot. Izve{tajot za seopfatnata dobivka (bilansot na uspehot) pokaùva deka e izvr{ena odredena proda`ba ili nabavka, {to ne mora da zna~i deka parite od proda`bite (nabavkite) se vistinski naplateni (plateni). Isto taka, iako izve{tajot za finansiskata sostojba (bilansot na sostojbata) dava podatok za sostojbata na pari~nite sredstva, toj podatok e ograni~en, bidej} i se raboti za sostojba vo eden moment na denot na bilansiraweto (31.12.HHHH godina). Po-datokot na krajot na godinata ne mora da ukaùva na goleminata na prometot na pari~nite sredstva. Analizata na istoriskite informacii od izve{tajot za pari~nite tekovi, kako i soodvetnite proekcii na pari~ni tekovi pretstavuvaat osnova za uspe{no upravuvawe so pari~nite sredstva.

2. IZVE[TAJ ZA PARI^NI TEKOVI - MSS 7 I ODDEL 7 OD MSFI ZA MSE

2.1. Poim i zna~ewe na Izve{tajot za pari~nite tekovi

Izve{tajot za pari~nite tekovi e klasificiran pregled koj gi prika`uva izvorite koi na delovniot subjekt mu obezbeduvaat go-tovina (pari~ni prilivi) i upotrebata na taa gotovina od negova strana (pari~ni od-livi). Izve{tajot za pari~nite tekovi, vsu{nost e analiza na likvidnosta so koja se is-

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

kaùvaat promenite vo sostojbata na sredstvata i izvorite od prviot den na tekovniot period (po~etna sostojba) do posledniot den na tekovniot (presmetkoven) period. Razlikata vo odnos na po~etnata sostojba ukaùva na vi{ok ili kusok na izvori na finansirawe na raboteweto, a strukturata na izvorite ukaùva na promenata na kvalitetot na izvorite na finansirawe.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Izve{tajot za pari~nite tekovi e neophodno da se analizira zaedno so ostanatite izve{tai (izve{tajot za finansiskata sostojba i izve{tajot za seopfatnata dobivka), so cel realno da se proceni neto imotot na subjektot. Izve{tajot za pari~ni tekovi pretstavuva zbir na podatoci za pari~nite prilivi i pari~nite odlivi vo tekot na presmetkovniot period, istovremeno poka`uvaj}i podatok za sostojbata so pari~nite sredstva na krajot i na po~etokot na presmetkovniot period.

Koga sostojbata so pari~nite sredstva (i pari~nite ekvivalenti) na krajot na presmetkovniot period e pogolema od sostojbata na po~etokot na presmetkovniot period, vkupnite pari~ni tekovi se pozitivni. Vkup-nite pari~ni tekovi se pozitivni ako vo tekot na godinata se naplateni pove}e pari, otkolku {to se isplateni. Razlikata se is-kaùva kako zgolemuvawe na pari~nite sredstva. Obratno, vkupnite neto pari~ni tekovi se negativni koga vo tekot na godinata se potro{eni pove}e pari od naplatenite vo presmetkovniot period, odnosno potro{eni se site {to se naplateni, kako i del od parite koi na po~etokot na godinata se nao|ale na transakciskata smetka. So ogled na toa deka vkupnite neto pari~ni sredstva sekoga{ }e bidat ednakvi na razlikata me|u sostojbata so pari~nite sredstva na krajot i na po~etokot na presmetkovniot period, odnosno so ogled na toa deka podatokot za sostojbata na parite na krajot, odnosno na po~etokot na presmetkovniot period e iskaàn vo izve{tajot za finansiskata sostojba, se postavuva pra{aweto za potrebata od sostavuvawe na izve{tajot za pari~nite te-kovi. Celta na sostavuvawe na ovoj Izve{taj ne e da se pokaàt vkupnite neto pari~ni tekovi vo tekot na presmetkovniot period, kako i sostojbata so pari~nite sredstva na krajot i na po~etokot na godinata, tuku niz promenite vo strukturata na imotot i nego-vite izvori da se prikaè upotrebata i iz-vorite na pari~nite sredstva. MSS 7 i Oddel 7 od MSFI za MSE gi definira pari~nite tekovi kako prilivi i odlivi na: a) pari~nite sredstva i b) ekvivalenti na pari~nite sredstva.



www.p

Parite i pari~nite ekvivalenti pretstavuvaat identi~ni stavki i transferite me|u niv nemaat tretman na naplata, odnosno is-plata vo funkcija na sostavuvaweto na iz-ve{tajot za pari~ni tekovi. Tie zaedno pretstavuvaat zbirna stavka vo ovoj Izve{taj. a) Pari~nite sredstva gi opfa}aat gotovinata vo kasite i depozitite po viduvawe (denarski i devizni). Vo kategorijata na pari~ni sredstva, soglasno so aktuelniot Smetkoven plan bi bi-le vklu~eni slednite sinteti~ki smetki od grupata 10 - Pari~ni sredstva i pari~ni ekvivalenti: 100 - Pari~ni sredstva na transakciski smetki vo denari 102 - Pari~ni sredstva vo blagajna 103 - Devizni smetki 105 - Pari~ni sredstva vo blagajna vo stranska valuta 108 - Ostanati pari~ni sredstva b) Pari~nite ekvivalenti se definiraat kako kratkoro~ni, visoko likvidni vloùvawa, koi brzo moàt da se konvertiraat vo pari~ni sredstva i koi se predmet na bezna~aen rizik vo promenata na nivnata vrednost. Pari~nite ekvivalenti ne treba da se me{aat so kratkoro~nite vloùvawa ili pazarnite hartii od vrednost, koi ne se kombiniraat so smetkata za pari vo Izve{tajot za pari~nite tekovi. Na primer, nabavkata na pazarni hartii od vrednost se tretiraat kako pari~en odliv, a proda`bata na pazarni hartii od vrednost se tretira kako pari~en priliv na Izve{tajot za pari~ni tekovi. Kratkoro~nite HV se definiraat (kvalifikuvaat) kako pari~ni ekvivalenti edinstveno koga imaat kratok rok na dospevawe (tri ili pomalku meseci od datumot na nivnoto steknuvawe/kupuvawe, nabavka). Delovnite subjekti kupuvaat i ~uvaat pari~ni ekvivalenti za da zarabotat kamata koja inaku ne bi ja ostavarile, odnosno ne bi ja ostvarile vo optimalniot iznos. Isto taka, ovie sredstva se koristat vo funkcija na ispolnuvawe na kratkoro~nite obvrski, a ne poradi vloùvawe ili za drugi celi.

roagens.mk

IZVE[TAJ ZA PARI^NITE TEKOVI

Vo pari~ni ekvivalenti bi gi vklu~ile blagajni~kite zapisi na 28 dena i dràvnite zapisi do 91/92 dena, odnosno onie vloùvawa {to imaat rok na dospevawe tri ili pomalku meseci od datumot na steknuvaweto. Vo ovaa grupa pripa|aat i bankarskite pre~ekoruvawa - ramkoven kredit (pod uslov pre~ekoruvaweto da se otplatuva na barawe i saldoto ~esto da fluktuira). Vo sekoj slu~aj definicijata na parite i pari~nite ekvivalenti treba da se obelodeni vo bele{kite kon finansiskite izve{tai, odnosno prethodno da bide utvrdena kako smetkovodstvena politika i istata da se primenuva na konzistenten na~in. Vo kategorijata na pari~ni ekvivalenti, soglasno aktuelniot Smetkoven plan bi bi-le vklu~eni slednite sinteti~ki smetki od grupata 10 - Pari~ni sredstva i pari~ni ekvivalenti: 101 - Izdvoeni pri~ni sredstva i akreditivi 104 - Devizni akreditivi 106 - Depoziti - Pari 107 - Hartii od vrednost - gotovinski ekvivalenti Bez ogled na metodot na sostavuvawe, osnovnata struktura na Izve{tajot za pari~ni tekovi sekoga{ e ista, pri {to vkupnite neto pari~ni tekovi se klasificiraat vo: - operativni (delovni), - vloùva~ki (investicioni) i - finansiski aktivnosti.

Pri sostavuvaweto na ovoj Izve{taj, pari~nite tekovi treba da se klasificiraat vo edna od navedenite aktivnosti. Me|utoa, nekoi transakcii nema da bide mo`no da se klasificiraat isklu~ivo vo edna od ovie aktivnosti, pa vo takvite slu~ai tie treba da se ras~lenat na na~in spored koj soodvetnite delovi od tie pari~ni aktivnosti }e se alociraat vo operativni, finansiski, od-nosno vloùva~ki aktivnosti. Primer na takva transakcija e otplatata na zaem so anuitet koj sodrì del od glavnina i kamata. Vra}aweto na zaemot od edna strana se iskaùva kako pari~en odliv od finansiski aktivnosti, dodeka od druga strana isplatenata kamata po pravilo se iskaùva kako operativna aktivnosti.

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

ď&#x20AC;Ł ď ł

Nivoto na ras~lenuvawe na Izve{tajot za pari~nite tekovi e odredeno so MSFI, na na~in spored koj vo Ramkata za podgotvuvawe i prezentirawe na finansiskite izve{tai kako edna od kvalitativnite karakteristiki na finansiskite izve{tai se naveduva materijalnosta (zna~ajnosta) na poodelnite pozicii. Toa zna~i deka od edna strana treba da se pruàt dovolno detalni podatoci za izvorite i upotrebata na pari~nite sredstva, no od druga strana toj podatok ne treba da bide predetalen, bidej}i bi dovelo do nepreglednost ili do nesrazmerno tro{ewe na vreme za nivno â&#x20AC;&#x153;~itaweâ&#x20AC;?. Izve{tajot za pari~nite tekovi se sostoi od tri dela: - pari~ni tekovi od operativni (delovni) aktivnosti; - pari~ni tekovi od vloùva~ki (investicioni) aktivnosti i - pari~ni tekovi od finansiski aktivnosti. Ovie delovi gi prikaùvaat onie transakcii na presmetkovniot period koi gi zgolemuvaat i namaluvaat pari~nite sredstva. Rezultatot na takvite transakcii treba da bide ednakov na bilansnata promena na saldoto na pari~nite sredstva od po~etokot na godinata (1.1.HHH1) do datumot na sostavuvawe na izve{tajot (31.12.HHH1). Izve{tajot za pari~nite tekovi obezbeduva informacii vrz osnova na naplatena realizacija, zna~i transakciite se priznavaat vo momentot koga pari~nite sredstva se primeni ili isplateni. Smetkovodstveniot sistem, soglasno MSFI, e baziran na principot na fakturirana realizacija, odnosno transakciite se priznavaat vo momentot na nivnoto nastanuvawe. Sepak, ovoj sistem isto taka gi priznava i evidentira gotovinskite primawa i izdavawa povrzani so transakciite, taka {to obezbeduva osnova za izgotvuvawe na izve{tajot za pari~nite tekovi. Zna~eweto na izve{tajot za pari~nite tekovi se ogleda vo informaciite koi im gi obezbeduva na korisnicite na finansiskite izve{tai. Toj im ovozmoùva procenuvawe na sposobnosta na subjektot za sozdavawe na idni pari~ni tekovi, ocenuvawe



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

na mo`nostite za podmiruvawe na obvrskite i isplata na dividendite, procenuvawe na potrebite na subjektot od nadvore{no finansirawe i razbirawe na pri~inite za pro-javenata razlika pome|u neto dobivkata i gotovinskite prilivi i odlivi.

Soglasno so MSS 7 i Oddel 7 od MSFI za MSE, mo`nosta za izbirawe pome|u indirektnata i direktnata metoda za izgotvuvawe na Izve{tajot za pari~ni tekovi e dadena samo za sostavuvaweto na pari~nite tekovi od operativni aktivnosti.

3. IZVE[TAJ ZA PARI^NI TEKOVI - INDIREKTNA METODA 3.1. Pari~ni tekovi od operativni aktivnosti Pari~nite tekovi od OPERATIVNITE AKTIVNOsTI proizleguvaat od glavnite

aktivnosti {to nosat prihodi na eden deloven subjekt, odnosno od redovnoto rabotewe na subjektot. Mo`e da se ka`e deka operativnite aktivnosti gi vklu~uvaat site onie transakcii koi vlijaat na neto dobivkata/ zagubata. Vo normalni okolnosti se o~ekuva pretprijatieto od ovie aktivnosti da generira pozitivni pari~ni tekovi. Prezentiraweto na pari~nite tekovi od operativni aktivnosti }e se razlikuva zavisno od toa dali Izve{tajot za pari~ni tekovi se sostavuva spored direktnata ili indirektnata metoda.



02/ 3162-979 i 3298-763

Pari~nite tekovi od operativni aktivnosti (spored indirektnata metoda) se dobivaat so uskladuvawe na neto dobivkata za: -

nepari~nite prihodi i rashodi,

dobivki i zagubi od proda`bata na dolgoro~en imot (netekovni sredstva) koi se iska`uvaat (prenesuvaat) vo ramkite na vlo`uva~kite aktivnosti, kako i za

promenite na bilansnite smetki (osven na smetkite na pari~nite sredstva i pari~nite ekvivalenti i site onie smetki koi spored svojata priroda spa|aat vo vlo`uva~kite ili finansiskite aktivnosti).

[ema za sostavuvawe na Izve{taj za pari~ni tekovi od operativni aktivnosti (indirektna metoda) I. NETO DOBIVKA ZA PRESMETKOVNIOT PERIOD

(Stavka: Dobivka za finansiskata godina od Bilansot na uspeh - Po~etna stavka za korekcija)

II. Usoglasuvawe za nepari~nite rashodi / prihodi 1 + + + + +

Presmetana amortizacija Rashodi za somnitelni i sporni pobaruvawa Zagubi zaradi o{tetuvawe (MSS 16...) Nerealizirani zagubi (- nerealizirani dobivki) na hartii od vrednost Zagubi od kursni razliki (- dobivki od kursni razliki)

III. Usoglasuvawe za dobivkite / zagubite od proda`ba na dolgoro~en imot (NPO, Vlo`uvawa) + zagubi (- dobivki) od proda`ba na dolgoro~en imot (NPO, Vlo`uvawa)

IV. Usoglasuvawe na smetkite od bilansot na sostojbata Pozitiven pari~en tek (pari~en priliv) (+)

Negativen pari~en tek (pari~en odliv) (-)

A K T I V N I BILANSNI STAVKI 1

Namaluvawe na pobaruvawata od kupuva~ite Zgolemuvawe na od kupuva~ite Amortizacijata i drugite (rashodni) vrednosni usoglasuvawa sepobaruvawata dodavaat na neto dobivkata za da

se anulira nivnoto vlijanie {to tie go imaat vrzZgolemuvawe namaluvaweto na neto dobivkata vo Izve{tajot Namaluvawe na zalihite na zalihite za seopfatnata dobivka, bez pritoa da ima vistinski odliv na pari~ni sredstva. Namaluvawe na aktivnite vremenski razgrani~uvawa

Zgolemuvawe na aktivnite vremenski razgrani~uvawa

PA BILANSNI wSwIwV.NpIr o a g e n sSTAVKI .mk

Zgolemuvawe na obvrskite sprema dobavuva~ite za surovini i materijali, stoki i uslugi

Namaluvawe na obvrskite sprema dobavuva~ite za surovini i materijali, stoki i uslugi

Zgolemuvawe na drugi obvrski vo ramkite na delovnite aktivnosti, kako {to se obvrski za plati, nadomestoci i li~ni primawa,

Namaluvawe na drugi obvrski vo ramkite na delovnite aktivnosti, kako {to se obvrski za plati, nadomestoci i li~ni primawa,

+ Zagubi od kursni razliki (- dobivki od kursni razliki)

III. Usoglasuvawe za dobivkite / zagubite od proda`ba na dolgoro~en imot (NPO, Vlo`uvawa) + zagubi (-TEKOVI dobivki) od proda`ba na dolgoro~en imot IZVE[TAJ ZA PARI^NITE (NPO, Vlo`uvawa)

ď&#x20AC;Ł ď ł

IV. Usoglasuvawe na smetkite od bilansot na sostojbata Pozitiven pari~en tek (pari~en priliv) (+)

Negativen pari~en tek (pari~en odliv) (-)

A K T I V N I BILANSNI STAVKI Namaluvawe na pobaruvawata od kupuva~ite

Zgolemuvawe na pobaruvawata od kupuva~ite

Namaluvawe na zalihite

Zgolemuvawe na zalihite

Namaluvawe Zgolemuvawe I. NETO DOBIVKA ZA PRESMETKOVNIOT PERIOD na aktivnite vremenski razgrani~uvawa na aktivnite (Stavka: Dobivka za finansiskata godina od Bilansot na uspehvremenski - Po~etna razgrani~uvawa stavka za korekcija)

P A S I V N I BILANSNI STAVKI

II. Usoglasuvawe za nepari~nite rashodi / prihodi 1

Zgolemuvawe na obvrskite sprema dobavuva~ite + Presmetana amortizacija za surovini i materijali, stoki i uslugi

Namaluvawe na obvrskite sprema dobavuva~ite za surovini i materijali, stoki i uslugi

+ obvrski Rashodi vo zaramkite somnitelni i sporni pobaruvawa Zgolemuvawe na drugi Namaluvawe na drugi obvrski vo ramkite na delovnite aktivnosti, kako {to se obvrski na delovnite + Zagubi zaradi o{tetuvawe (MSS 16...) aktivnosti, kako {to se obvrski za plati, nadomestoci i li~ni primawa, za plati, nadomestoci i li~ni primawa, + Nerealizirani zagubi (- nerealizirani dobivki) hartii od vrednost carini, danoci, kamati i sl. carini, danoci, kamati ina sl. + Zagubi od kursni razliki (- Namaluvawe dobivki od kursni razliki) Zgolemuvawe na pasivnite vremenski razgrani~uvawa na pasivnite vremenski razgrani~uvawa

III. Usoglasuvawe za dobivkite / zagubite od proda`ba na dolgoro~en imot (NPO, Vlo`uvawa)

Namaluvawe

20H1 Pari~nite Promena +OPIS zagubi dobivki) od proda`ba na20H0 dolgoro~en imot (NPO, Vlo`uvawa) Pari~nite prilivi od(-operativni akodlivi odili operativni zgolemuvawe aktivnosti vklu~uvaat: tivnosti vklu~uvaat: SREDSTVA

IV. Usoglasuvawe na smetkite od bilansot na sostojbata

Tekovni sredstva - pari~ni sredstva od proda`ba

- pla}awe za nabavenite stoki/ Pozitiven pari~en tek (pari~en priliv) (+) Negativen pari~en tek (pari~en odliv) (-) Parina stoki i uslugi (naplata od i pari~ni ekvivalenti 138.000 45.000 93.000 Zgolemuvawe proizvodi (za zalihi) i uslugi kupuva~ite) Pobaruvawa od kupuva~ite (neto) 165.000 (24.000) Namaluvawe A K T I V N I 141.000 BILANSNI STAVKI - isplati na plati, nadomesti i drugi

Zalihi 330.000 - naplateni pobaruvawa od proda`ba na li~ni primawa Namaluvawe na pobaruvawata od kupuva~ite 432.000 Zgolemuvawe na 102.000 pobaruvawataZgolemuvawe od kupuva~ite Odnapred plateni tro{oci 3.000 15.000 (12.000) Namaluvawe kredit (na rati i sl.) - pla}awe na danoci, kamati za pozajmeNamaluvawe na zalihite Zgolemuvawe na zalihite 93.000+102.000 Vkupno tekovni sredstva 714.000 555.000 159.000 - (24.000+12.000) = 159.000 - primeni kamati od odobreni zaemi, ni sredstva. Namaluvawe Zgolemuvawe kamati po obvrznici, primeni na aktivnite vremenski razgrani~uvawa na aktivnite vremenski razgrani~uvawa - kupuvawe na hartii od vrednost

dividendi od vlo`uvawa P A S I V N I BILANSNI(u~estva, akcii i obvrznici) STAVKI vo sopstveni~ki hartii od vrednost za celite na trguvaweto. (od u~estva / udeli i akcii) Zgolemuvawe na obvrskite sprema dobavuva~ite Namaluvawe na obvrskite sprema dobavuva~ite za surovini i materijali, stoki i uslugi za surovini i materijali, stoki i uslugi Razlikata pome|u prilivite i odlivite - proda`ba na hartii od vrednost koi pretstavuva neto obvrski promenavona pari~nite Zgolemuvawe na drugi obvrski vo ramkite Namaluvawe na drugi ramkite se ~uvaat za celite na trguvaweto. na delovnite aktivnosti, kako {to se obvrski na delovnite kako {to se obvrski sredstva odaktivnosti, operativni aktivnosti. za za plati, nadomestoci li~ni 1 plati, nadomestoci i li~ni primawa, Amortizacijata i drugite (rashodni) vrednosti usoglasuvawa se dodavaatina netoprimawa, dobivkata za da carini, danoci,nivnoto kamati i sl. carini, danoci, i sl. se anulira vlijanie {to tie go imaat vrz namaluvaweto nakamati neto dobivkata vo bilansot na

Prakti~en primer: Zgolemuvawe Namaluvawe uspehot, bez pritoa da ima vistinski odliv na pari~ni sredstva. na pasivnite vremenski razgrani~uvawa na pasivnite vremenski razgrani~uvawa Prilog 1: Izve{taj za finansiskata sostojba (Tekoven i Prethoden) OPIS

20H1

20H0

Promena

(vo denari)

Namaluvawe ili zgolemuvawe

SREDSTVA Tekovni sredstva Pari i pari~ni ekvivalenti

138.000

45.000

93.000

Pobaruvawa od kupuva~ite (neto)

141.000

165.000

(24.000)

Namaluvawe

Zalihi

432.000

330.000

102.000

Zgolemuvawe

3.000

15.000

(12.000)

Namaluvawe

159.000

93.000+102.000 - (24.000+12.000) = 159.000

Odnapred plateni tro{oci Vkupno tekovni sredstva

714.000

555.000

Zgolemuvawe

ď&#x20AC;´ 1

Amortizacijata i drugite (rashodni) vrednosti usoglasuvawa se dodavaat na neto dobivkata za da se anulira nivnoto vlijanie {to tie go imaat vrz namaluvaweto na neto dobivkata vo bilansot na uspehot,1bez pritoa da2018 ima vistinski odliv na pari~ni sredstva. INFO-KPU I JANUARI



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

I. NETO DOBIVKA ZA PRESMETKOVNIOT PERIOD

(Stavka: Dobivka za finansiskata godina od Bilansot na uspeh - Po~etna stavka za korekcija)

II. Usoglasuvawe za nepari~nite rashodi / prihodi 1 + + + + +

III. Usoglasuvawe za dobivkite / zagubite od proda`ba na dolgoro~en imot (NPO, Vlo`uvawa) + zagubi (- dobivki) od proda`ba na dolgoro~en imot (NPO, Vlo`uvawa)

IV. Usoglasuvawe na smetkite od bilansot na sostojbata Pozitiven pari~en tek (pari~en priliv) (+)

Negativen pari~en tek (pari~en odliv) (-)

A K T I V N I BILANSNI STAVKI

Namaluvawe na pobaruvawata od kupuva~ite

Zgolemuvawe na pobaruvawata od kupuva~ite

Namaluvawe na zalihite

Zgolemuvawe na zalihite

Namaluvawe na aktivnite vremenski razgrani~uvawa

Zgolemuvawe na aktivnite vremenski razgrani~uvawa

P A S I V N I BILANSNI STAVKI Zgolemuvawe na obvrskite sprema dobavuva~ite za surovini i materijali, stoki i uslugi

Namaluvawe na obvrskite sprema dobavuva~ite za surovini i materijali, stoki i uslugi

Zgolemuvawe na drugi obvrski vo ramkite na delovnite aktivnosti, kako {to se obvrski za plati, nadomestoci i li~ni primawa, carini, danoci, kamati i sl.

Namaluvawe na drugi obvrski vo ramkite na delovnite aktivnosti, kako {to se obvrski za plati, nadomestoci i li~ni primawa, carini, danoci, kamati i sl.

Zgolemuvawe na pasivnite vremenski razgrani~uvawa

Namaluvawe na pasivnite vremenski razgrani~uvawa

OPIS

20H1

20H0

Promena

Namaluvawe ili zgolemuvawe

SREDSTVA Tekovni sredstva Pari i pari~ni ekvivalenti

138.000

45.000

93.000

Pobaruvawa od kupuva~ite (neto)

141.000

165.000

(24.000)

Namaluvawe

Zalihi

432.000

330.000

102.000

Zgolemuvawe

3.000

15.000

(12.000)

Namaluvawe

159.000

93.000+102.000 - (24.000+12.000) = 159.000

Odnapred plateni tro{oci Vkupno tekovni sredstva

714.000

Drugi transakcii koi{to vlijaat vrz ne-tekovnite (dolgoro~ni) smetki vo tekot na 20H1 godina: 1) Kupeni se vlo`uvawa vo iznos od 234.000 denari. 1

555.000

Zgolemuvawe

e ostvarena kapitalna dobivka od 36.000 denari.) 3) Kupeni se nedvi`nosti za 660.000 denari.

4) Prodadeni se nedvi`nosti so nabavna vrednost od 30.000 denari i presmetaAmortizacijata drugite (rashodni) vrednosti usoglasuvawa se dodavaat na neto dobivkata za da 2) Izvr{ena ei proda`ba na vlo`uvawa se anulira nivnoto vlijanie {to tie go imaat vrz namaluvaweto na neto dobivkata vo bilansot na na ispravka na vrednost (akumulirana koi{to ~inat 270.000 denari za uspehot, bez pritoa da ima vistinski odliv na pari~ni sredstva. amortizacija) od 6.000 denari za 306.000 denari. (Vo ovaa transakcija www.p

roagens.mk

IZVE[TAJ ZA PARI^NITE TEKOVI

15.000 denari. (Ovaa nedvi`nost ima sega{na vrednost od 24.000 denari /30.000 minus 6.000/, {to zna~i deka od ovaa transakcija e ostvarena kapitalna zaguba od 9.000 denari.) 5) Izdadeni se 15.200 obi~ni akcii so nominalna vrednost od 15 denari za 450.000 den. 6) Izdadeni se dolgoro~ni obvrznici so nominalna vrednost od 150.000 denari.

Presmetanoto vrednosno usoglasuvawe vo iznos od 100 denari (izvr{eno preku otpis na pobaruvawata od kupuva~ite) pretstavuva tro{ok vo bilansot na uspeh koj vlijael vrz namaluvawe na dobivkata za 100 denari. Vakvata transakcija ne predizvikala fakti~ki odliv na pari i pari~ni ekvivalenti. Za stote denari {to neto dobivkata “gi izgubila” vrz presmetkovna osnova “}e se izvr{i nivelirawe / prebivawe” so nivno dodavawe vo usoglasuvawata na neto dobivkata ka-ko “skrien” pari~en priliv.

P r a v i l a: - tro{ocite (rashodite) koi ne predizvikuvaat pari~en odliv se dodavaat na neto dobivkata i - prihodi koi ne predizvikuvaat pari~en priliv se odzemaat od neto dobivkata.

Od na{iot primer: Vo na{iot primer, presmetanata amortizacija iznesuva 111.000 denari (podatok od bilansot na uspehot) i istata se dodava na neto dobivkata.

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

 

Pretpostaven primer 1:

3.1.1. Objasnuvawa na usoglasuvawata

Amortizacija. Pari~nite isplati za nabavka na NPO (zemji{te, gradeì, postrojki i oprema); nematerijalni sredstva, vklu~uvaj}i i prirodni resursi se vr{at vo momentot na nabavkata i istite se iskaùvaat kako pari~en odliv od vloùva~ki aktivnosti vo periodot na nabavkata vo Izve{tajot za pari~ni tekovi. Tro{okot za amortizacija pretstavuva rasporeduvawe na inicijalniot izdatok za nabavkata na NPO na tekovniot presmetkoven period, bez toa da vlijae vrz pari~nite odlivi. Tokmu poradi evidentiraweto na amortizacijata kako tro{ok i nejzinoto vlijanie vrz namaluvaweto na ne-to dobivkata, bez da se javi vistinski od-liv na pari, ja nametnuva potrebata od zgo-lemuvawe na neto dobivkata za iznosot na amortizacijata vo Izve{tajot za pari~ni te-kovi.

Vrednosni usoglasuvawa. Analogno na objasnuvawata za amortizacijata, i rashodite {to }e se javat po osnov na vrednosno uso-glasuvawe na opredeleni sredstva / obvrs-ki, bidej}i ne zna~at i fakti~ki odliv / pri-liv na pari se dodavaat, odnosno odzemaat od iznosot na neto dobivkata.

7) Isplatena e dividenda vo iznos od 24.000 denari.

Pretpostaven primer 2: Presmetanite plati, {to ne se isplateni do 31. 12. HHH1 godina, se tretiraat na ist na~in (kako “skrien” priliv), odnosno tie se dodavaat na neto dobivkata. Dobivki i zagubi. Se raboti za kapitalni dobivki / zagubi koi proizleguvaat od otu|uvawa na NPO / Vloùvawa, a koi se vklu~eni vo neto dobivkata i so toa vo operativnite aktivnosti. Tie ne pripa|aat ovde. Ovie dobivki i zagubi koi se javuvaat vo bilansot na uspeh treba da bidat otstraneti od ovoj del na Izve{tajot za pari~nite tekovi (operativni aktivnosti) i da se pre-frlat vo delot za pari~ni tekovi od vloù-va~ki aktivnosti, vo funkcija na usoglasu-vawe na neto dobivkata kako pari~en tek od operativnite aktivnosti. Pari~nite pri-livi ostvareni so proda`ba na dolgoro~ni (netekovni) sredstva i za koi se iskaàni razliki vo forma na kapitalni dobivki / zagubi treba da bidat prikaàni vo delot na vloùva~ki aktivnosti.

P r a v i l a: - zagubite od neoperativni (netekovni) aktivnosti (se raboti za zagubi od vlo`uva~ki i finansiski aktivnosti) se dodavaat na neto dobivkata i



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

- dobivkite od neoperativni (netekovni) aktivnosti (se raboti za dobivki od vlo`uva~ki i finansiski aktivnosti) se odzemaat od neto dobivkata.

ri~nite ekvivalenti, imaat pozitiven efekt vrz pari~nite tekovi i - zgolemuvaweto na tekovnite sredstva, osven zgolemuvaweto na parite i pari~nite ekvivalenti, imaat negativen efekt vrz pari~nite tekovi.

Od na{iot primer: Kompanijata “A” vo bilansot na uspeh iskaàla kapitalna dobivka od proda`ba na akcii {to gi poseduvala vo drugo dru{tvo vo iznos od 36.000 denari. Istovremeno, so proda`ba na osnovni sredstva (nedvi`nosti) kompanijata iskaàla kapitalna zaguba vo iznos do 9.000 denari. Za dvata iznosi treba da se usoglasi neto dobivkata (kapitalnata dobivka da se odzeme, a kapitalnata zaguba da se dodade na neto dobivkata), bidej}i iako ovie dobivki proizlegle od otu|uvawe na dolgoro~ni sredstva, ostvarenite dobivki, odnosno zagubi vlijaele vrz visinata na neto dobivkata, bez pritoa da ima vistinski pari~en tek vo delot na operativnite aktivnosti. Pari~niot tek se slu~il kaj vloùva~kite aktivnosti, a dobivkite / zagubite vlijaele “kompenzira~ki” vo odnos na smetkata - Pari i pari~ni ekvivalenti.

Prethodnite pravila se objasnuvaat na sledniot na~in. Zgolemuvaweto na sredstvata se vr{i so odliv na pari~ni sredstva potro{eni vo funkcija na nivnata nabavka i obratno namaluvaweto na sredstvata, proizleguva od otu|uvaweto na sredstvata za {to kako protivispolnuvawe se dobieni pari~ni sredstva. Od na{iot primer:

Promeni vo tekovnite sredstva

P r a v i l a: - namaluvaweto na tekovnite sredstva, osven namaluvaweto na parite i pa-

Prihodite od proda`bata (za DDV obvrznicite, DDV-to e isklu~eno od prihodite) se element na Izve{tajot za pari~ni tekovi preku neto dobivkata. No za celite na Izve{tajot za pari~ni tekovi treba da gi vklu~ime i razlikite na saldata na pobaruvawata vo bilansot na sostojbata na po~etokot i na krajot na godinata. Imeno pari~niot priliv od pobaruvawata od kupuva~ite e zbir na prihodite i razlikata na saldata na pobaruvawata od kupuva~ite na krajot i na po~etokot na godinata. (Vo primerot, saldoto na pobaruvawa od kupuva~ite na krajot od periodot e pomalo za 24.000 denari /165.000 minus 141.000/, {to se tolkuva kako zgolemen pari~en priliv od nivna naplata.)

Pobaruvawa od kupuva~ite Saldo na 31.12.HHH0 Prihodi od proda`ba za HHH1 Saldo na 31.12.HHH1

165.000

Pari~en priliv 2.094.000 (165.000+2.094.000) - 141.000 ili 2.094.000 + 24.000 141.000

2.118.000

Pretpostaven primer 1: Vo ovoj slu~aj za da se usoglasi neto dobivkata so neto pari~nite tekovi od operaOstanati kratkoro~niPari~niot pobaruvawapriliv/odliv od ostanatite tivni aktivnosti, namaluvaweto na pobarukratkoro~ni pobaruvawa e razlika na Saldo na 31.12.HHH0 230.000 odliv vawata od kupuva~ite vo iznos od 24.000Pari~ensaldata (210.000) na kratkoro~nite pobaruvawa na Saldo na 31.12.HHH1 440.000 (440.000 - 230.000) de-nari }e se dodade na neto dobivkata. krajot i na po~etokot na godinata (perioPriho-dite preku bilansot na uspehot se dot). (Na primer, ako saldoto na ostanasoodvetno vklu~eni vo netoPobaruvawa dobivkata. za dadeni avansi tite kratkoro~ni pobaruvawa na krajot vo zemjata Saldo na 31.12.HHH0



Saldo na 31.12.HHH1

periodot e pogolemo za 210.000 denari 54.000 Pari~enod priliv 29.000 (230.000 25.000 (54.000 - 25.000) minus 440.000), toa se tolkuva

02/ 3162-979 i 3298-763

kako namalen pari~en priliv od nivna naplata, odnosno kako pari~en odliv.)

Zalihi Saldo na 31.12.HHH0 Saldo na 31.12.HHH1

330.000 Pari~en odliv

w w 432.000 w . p r o(330.000 a g e n- 432.000) s.mk

Aktivni vremenski razgrani~uvawa Saldo na 31.12.HHH0

15.000

(102.000)

Pobaruvawa od kupuva~ite Saldo na 31.12.HHH0

165.000

Pari~en priliv 2.094.000 (165.000+2.094.000) - 141.000 ili 2.094.000 + 24.000 IZVE[TAJ ZA na PARI^NITE Saldo 31.12.HHH1 TEKOVI 141.000 Prihodi od proda`ba za HHH1

2.118.000

ď&#x20AC;Ł ď ł

Ostanati kratkoro~ni pobaruvawa Saldo na 31.12.HHH0 Saldo na 31.12.HHH1

230.000 Pari~en odliv 440.000 (440.000 - 230.000)

(210.000)

Pobaruvawa od kupuva~ite

Vo ovoj slu~aj za da se usoglasi netozadobivkata so neto pari~nite tekovi od operativni Pobaruvawa dadeni avansi vo zemjata Saldo na 31.12.HHH0 165.000 aktivnosti, zgolemuvaweto na pobaruvawata od kupuva~ite vo iznos od 210.000 denari }e Pari~en priliv Saldo naod 31.12.HHH0 54.000 Prihodi priliv (165.000+2.094.000) - 141.000 2.094.000 Pari~en 2.118.000 29.000 se odzeme od neto dobivkata. proda`ba za HHH1 (54.000 - 25.000)

Saldo na 31.12.HHH1 Saldo na 31.12.HHH1

Pretpostaven primer 2:

25.000 ili 2.094.000 + 24.000 141.000 Zalihi

Pobaruvawa za oddadeni kupuva~ite Pari~niot avansi vo zemjata e razlika na saldaSaldopriliv/odliv na 31.12.HHH0 od pobaruvawata 330.000 Pari~en odliv (102.000) na 31.12.HHH0 165.000 Ostanati kratkoro~ni pobaruvawa ta naSaldo pobaruvawata za dadeni avansi vo zemjata na krajot i na po~etokot na godinata (330.000 priliv - 432.000) Saldo na 31.12.HHH1 432.000 Pari~en Prihodi (pe-riodot). (Na primer, ako 2.094.000 saldoto pobaruvawata za dadeni avansi vo zemjata na Saldo naod 31.12.HHH0 230.000 na Pari~en odliv (165.000+2.094.000) - 141.000 2.118.000 (210.000) proda`ba za HHH1 krajot od periodot e pomalo za 29.000 denari (54.000 minus 25.000), toa se tolkuva kako (440.000 230.000) Saldo na 31.12.HHH1 440.000 ili 2.094.000 + 24.000 Saldo na 31.12.HHH1 141.000 pari~en priliv od nivna naplata.)

Aktivni vremenski razgrani~uvawa

Saldo na 31.12.HHH0Pobaruvawa 15.000 za Pari~en dadeni priliv avansi vo zemjata 12.000 (15.000 3.000) Saldo na 31.12.HHH1 3.000 Saldo na 31.12.HHH0 54.000 Pari~en priliv 29.000 Ostanati kratkoro~ni pobaruvawa Saldo na 31.12.HHH1 25.000 (54.000 - 25.000) Saldo na 31.12.HHH0 230.000 Pari~en Pobaruvawa od kupuva~ite odliv (210.000) Obvrski kon dobavuva~ite (440.000 230.000) 31.12.HHH1 440.000 Saldo na 31.12.HHH0 Vo ovoj slu~aj za da se usoglasi165.000 neto dobivkata -so neto pari~nite tekovi od operativni Saldo na 31.12.HHH0 129.000 Zalihi priliv Pari~en Pari~en odliv aktivnosti, namaluvaweto na pobaruvawata za dadeni avansi vo iznos od 29.000 denari } Prihodi od (165.000+2.094.000) 141.000 2.094.000 2.118.000 (129.000+1.560.000) 150.000 1.539.000 Nabavki za HHH1 1.560.000 Saldo na 31.12.HHH0 330.000 Pari~en odliv proda`ba za HHH1 e se dodade na neto dobivkata. (102.000) ili 2.094.000 + 24.000 za dadeni avansi vo zemjata ili 1.560.000 - 21.000Pobaruvawa 432.000) na 31.12.HHH1 150.000 Saldo 31.12.HHH1 432.000 (330.000 -Saldo Saldo nana 31.12.HHH1 141.000 Saldo na 31.12.HHH0 54.000 Pari~en priliv 29.000 Od na{iot primer: Saldo na 31.12.HHH1 25.000 (54.000 - 25.000)

Zalihite mo`at da bidat analizirani na sli~en na~in. Ostanati kratkoro~ni obvrski Aktivni vremenski razgrani~uvawa

Ostanati pobaruvawa Saldo na 31.12.HHH0 330.000 15.000 kratkoro~ni Pari~en priliv Zalihi (40.000) 12.000 230.000(15.000 - 3.000) Pari~en odliv Saldo na 31.12.HHH1 290.000 3.000 330.000 Pari~en odliv (210.000) - 230.000) (102.000) 440.000 (440.000 432.000 (330.000 - 432.000) Obvrski kon dobavuva~ite Bidej}i zalihite se zgolemile za 102.000 denari, proizleguva deka analiziraniot dePobaruvawa za dadeni avansi vo zemjata Saldo na 31.12.HHH0 129.000 Pari~en odliv Odlo`eno pla}awe na tro{oci /pari Razgrani~eni obvrski loven subjekt potro{il za 102.000 denari pove}e za nabavki, otkolku {to se vklu~eni Aktivni vremenski razgrani~uvawa Saldo na 31.12.HHH0- 150.000 54.000 (129.000+1.560.000) 1.539.000 Nabavki za HHH1 1.560.000 Pari~en priliv Saldo na zalihi vo tro{ocite-na prodadeni proizvodi vo bilansot na31.12.HHH0 uspehot. Zaradi 27.000 ovoj izdatok, 29.000 ili 1.560.000 21.000 Saldo na31.12.HHH1 31.12.HHH0 15.000 Pari~en Pari~en priliv 9.000 (54.000 - 25.000) priliv Saldo na Saldo na 31.12.HHH1aktivnosti, 150.000 12.000 neto dobivkata e pogolema od neto25.000 pari~nite tekovi od operativni taka {to Saldo na 31.12.HHH1 36.000 Saldo na 31.12.HHH1 3.000 (15.000 - 3.000) Saldo na 31.12.HHH0 Pari~en odliv Saldo nana 31.12.HHH0 Saldo 31.12.HHH1 Saldo na 31.12.HHH0 Saldo na 31.12.HHH1 Saldo na 31.12.HHH1

od neto dobivkata mora da bidat odzemeni ovie 102.000 denari.

Zalihi Ostanati kratkoro~ni obvrski Obvrski za danok na dobivka Obvrski kon dobavuva~ite Saldo na 31.12.HHH0 330.000 Pari~en odliv Saldo na 31.12.HHH0 330.000 (102.000) Saldo na 129.000 Saldo na 31.12.HHH0 31.12.HHH0 15.000 Pari~en odliv (40.000) (330.000 432.000) Pari~en odliv Saldo na 31.12.HHH1 432.000 Pari~en odlivi analiza na smetkata (6.000) Analogno se vr{i za odnapred tro{oci 290.000 (aktivni vreSaldo platenite na 31.12.HHH1 (129.000+1.560.000) - 150.000 1.539.000 Nabavki HHH1 1.560.000 Saldo naza 31.12.HHH1 9.000 menski ili razgrani~uvawa). 1.560.000 - 21.000 Saldo na 31.12.HHH1 150.000

Od na{iot primer:

Aktivni vremenski razgrani~uvawa Obvrski po primeni avansi Saldo na 31.12.HHH0 15.000 na Odlo`eno pla}awe tro{oci / Razgrani~eni obvrski Pari~en priliv 12.000 Ostanati(15.000 kratkoro~ni obvrski Saldo na 31.12.HHH0 14.000 3.000) 27.000 Saldo na 31.12.HHH1 3.000 Pari~en priliv 8.000 Saldo na 31.12.HHH0 Pari~en priliv 9.000 Saldo na na 31.12.HHH1 31.12.HHH0 330.000 22.000 36.000 Pari~en odliv (40.000) Saldo na 31.12.HHH1 Bidej}i aktivnite vremenski razgrani~uvawa se namalile za 12.000 denari,290.000 proizleguva Saldo na 31.12.HHH1 Obvrski kon dobavuva~ite deka istiot iznos treba da bide dodaden na neto dobivkata, za da se usoglasi neto dobiv-

kata so pari~nite tekovi od operativni aktivnosti. Saldo na 31.12.HHH0

129.000 Pari~en odliv Obvrski za danok na dobivka (129.000+1.560.000) 150.000 1.539.000 Nabavki za HHH1 1.560.000 Promeni vo tekovnite obvrski. Promenite naSaldo tekovnite obvrski imaat sprotiven na 31.12.HHH0 15.000 ili 1.560.000 - 21.000 Pari~en odliv Odlo`eno na promenite tro{oci / Razgrani~eni obvrski (6.000) Saldo na 31.12.HHH1 150.000 efekt vrz pari~nite tekovi vopla}awe odnos na na tekovnite sredstva. Za da se izvr{i Saldo na 31.12.HHH1 9.000 Saldo na 31.12.HHH0 27.000 usoglasuvawe na neto dobivkata so neto pari~nite tekovi od operativni aktivnosti se Pari~en priliv 9.000 Saldo na 31.12.HHH1 36.000 primenuvaat slednite pravila:

Pari~en Pari~enodliv priliv INFO-KPU 1 I JANUARI 2018 Pari~en odliv

Ostanati obvrski Obvrskikratkoro~ni po primeni avansi Saldo Saldo na na 31.12.HHH0 31.12.HHH0 8.000 Obvrski za (40.000) danok na dobivka Saldo na 31.12.HHH1 Saldo na 31.12.HHH0 (6.000) Saldo na 31.12.HHH1

Odlo`eno pla}awe na tro{oci / Razgrani~eni obvrski

330.000 14.000 290.000 22.000 15.000 9.000

Ostanati kratkoro~ni pobaruvawa Saldo na 31.12.HHH0

230.000 Pari~en odliv (210.000) Pobaruvawa od kupuva~ite - 230.000) Saldo na 31.12.HHH1 440.000 (440.000 Saldo na 31.12.HHH0 165.000 Pari~en priliv Prihodi od (165.000+2.094.000) - 141.000 2.094.000 Pr  fesionalna Pobaruvawa za dadeni avansi vo zemjata A g e n c i j a 2.118.000 “P r o A g e n s” proda`ba za HHH1 ili 2.094.000 + 24.000 Edukacija Saldo na 31.12.HHH0 54.000 Saldo na 31.12.HHH1 141.000 Pari~en priliv 29.000 Saldo na 31.12.HHH1 25.000 (54.000 - 25.000)



P r a v i l a: Pobaruvawa od kupuva~ite Zalihi - zgolemuvaweto na tekovnite obvrski se dodavaat na neto dobivkata i Ostanati kratkoro~ni pobaruvawa

Saldona na31.12.HHH0 31.12.HHH0 330.000 Pari~en Saldo 230.000 Pari~enpriliv odliv odliv - namaluvaweto na tekovnite obvrski se odzemaat od neto dobivkata. Prihodi od (102.000) (210.000)

Od na{iot primer: Saldo na 31.12.HHH1

Saldo na 31.12.HHH0

165.000

Saldona na31.12.HHH1 31.12.HHH1 Saldo proda`ba za HHH1

(165.000+2.094.000) (330.000--230.000) 432.000) - 141.000 2.094.000 432.000 (440.000 440.000 ili 2.094.000 + 24.000 141.000

2.118.000

Pobaruvawa za dadeni avansi vo zemjata

Vo na{iot primer, saldotoAktivni na obvrskite kon dobavuva~ite vremenski razgrani~uvawana krajot od periodot e zgolena 31.12.HHH0 54.000 Pari~en priliv meno zaSaldo 21.000 denari /129.000 minus 150.000/, {to se tolkuva kako zgolemen pari~en Saldo na 31.12.HHH0 15.000 Pari~en priliv 29.000priliv (54.000 - 25.000) 12.000 {to se nana{iot 31.12.HHH1 25.000 poradi Saldo toa {to deloven subjekt platil pomalku na dobavuva~ite od iznosot Ostanati kratkoro~ni pobaruvawa (15.000 3.000) Saldo na 31.12.HHH1 3.000 javuva kako nabavki, odnosno kako tro{oci na prodadeni Saldo na 31.12.HHH0 230.000 Pari~en odliv proizvodi, vo bilansot na uspehot.

(210.000) (440.000 - 230.000) Saldo na 31.12.HHH1 440.000 Zalihi Obvrski kon dobavuva~ite Saldo na 31.12.HHH0 330.000 Pari~en odliv (102.000) Saldo na 31.12.HHH0 129.000 Pari~en odliv Saldo na 31.12.HHH1 432.000 (330.000 - 432.000) Pobaruvawa za dadeni avansi vo zemjata (129.000+1.560.000) - 150.000 1.539.000 Nabavki za HHH1 1.560.000 ili 1.560.000 - 21.000 Saldo na 31.12.HHH0 54.000 Pari~en priliv Saldo na 31.12.HHH1 150.000 29.000 (54.000 - 25.000) Saldo na 31.12.HHH1 Aktivni 25.000 vremenski razgrani~uvawa Promenata od 21.000 denari se dodava na neto dobivkata za da se usoglasi neto dobivkata Saldo na 31.12.HHH0 15.000 Pari~en priliv so neto pari~nite tekovi od operativnite aktivnosti. Pozitivniot pari~en tek, vo na{i-ot 12.000 Ostanati(15.000 kratkoro~ni - 3.000)obvrski Saldo na 31.12.HHH1 3.000 Zalihi primer proizleguva od razlikata ostvarena zaradi pogolemiot iznos na sozdadeni obvr-ski Saldo na 31.12.HHH0 330.000 od iznosot na pari~niot odliv napraven nivno pla}awe. Pari~en Saldo naodliv 31.12.HHH0 330.000za(40.000) Pari~en odliv Saldo na 31.12.HHH1 290.000 (102.000) (330.000 - 432.000) Saldo na 31.12.HHH1 432.000 kon Obvrski dobavuva~ite Pretpostaven primer: Saldo na 31.12.HHH0 129.000 Pari~en odliv (129.000+1.560.000) - 150.000 1.539.000 Nabavki za HHH1 1.560.000 Spored logika, zgolemuvaweto na ostanatite kratkoro~ni obvrski se dodava na Aktivni vremenski razgrani~uvawa iliistata 1.560.000 - 21.000 Odlo`eno pla}awe na tro{oci / Razgrani~eni obvrski na 31.12.HHH1 150.000 neto dobivkata, a nivnoto namaluvawe se odzema odSaldo neto dobivkata za da se usoglasi neto Saldo na 31.12.HHH0 15.000 Pari~en priliv Saldo na 31.12.HHH0 27.000 dobivkata so neto pari~nite tekovi od operativni aktivnosti. 12.000 Pari~en - 3.000) Saldo napriliv 31.12.HHH1 3.000 (15.0009.000 Saldo na 31.12.HHH1 36.000 Ostanati kratkoro~ni obvrski Saldo na 31.12.HHH0 330.000 Obvrski kon dobavuva~ite Pari~en odliv (40.000) na 31.12.HHH1 290.000 Obvrski za danok na Saldo dobivka Saldo na 31.12.HHH0 129.000 Pari~en odliv Saldo na 31.12.HHH0 15.000 Promenata ododliv 40.000 denari se odzema1.539.000 od(6.000) neto dobivkata da se usoglasi neto dobiv(129.000+1.560.000) - 150.000 Nabavki zaza HHH1 1.560.000 Pari~en Saldo na 31.12.HHH1 9.000 1.560.000 - 21.000 kata so ili neto pari~nite tekovi od operativnite aktivnosti. Negativniot pari~en Saldo na 31.12.HHH1 150.000tek, vo

na{iot primer proizleguva od razlikata ostvarena zaradi namaleniot iznos na sozdadeni Odlo`eno pla}awe na tro{oci / Razgrani~eni obvrski obvrski od iznosot na pari~niot odliv napraven za nivno pla}awe.

Saldo na 31.12.HHH0 27.000 Obvrski po primeni 9.000 avansi Ostanati kratkoro~ni obvrski Saldo na na 31.12.HHH0 31.12.HHH1 36.000 Saldo 14.000 Od na{iot primer: Pari~en priliv 8.000 Saldo na 31.12.HHH0 330.000 22.000 Pari~en odliv (40.000) Saldo na 31.12.HHH1 Saldo na 31.12.HHH1 290.000 Koristej}i ja istata logika, zgolemuvaweto na razgrani~enite obvrski (pasivni vremenza danok na dobivka ski razgrani~uvawa) se dodava naObvrski neto dobivkata, a namaluvaweto se odzema od neto dobivSaldo na 31.12.HHH0 kata za Pari~en da se usoglasi pari~nite tekovi od operativni 15.000 aktivnosti. odliv neto dobivkata so neto (6.000) Saldo na 31.12.HHH1 9.000 Odlo`eno pla}awe na tro{oci / Razgrani~eni obvrski Pari~en priliv

Pari~en priliv

Saldo na 31.12.HHH0 9.000 Obvrski po primeni avansi Saldo na 31.12.HHH1

Pari~en priliv Od na{iot primer:

8.000

Saldo na 31.12.HHH0

27.000 36.000 14.000 22.000

Saldo na 31.12.HHH1 Obvrski za danok na dobivka Analogno na prethodnoto, namaluvaweto na obvrskite za danok na dobivka se odzema od

Saldo na 31.12.HHH0 neto dobivkata, a zgolemuvaweto se dodava na neto dobivkata za da se usoglasi15.000 neto dobivPari~en odliv (6.000) Saldo na 31.12.HHH1 9.000 kata so neto pari~nite tekovi od operativni aktivnosti.

Obvrski po primeni avansi Pari~en priliv

8.000

www.p

Saldo na 31.12.HHH0

14.000

Saldo na 31.12.HHH1

22.000

roagens.mk

Ostanati kratkoro~ni obvrski Saldo na 31.12.HHH0 Pari~en odliv (40.000)/ Razgrani~eni obvrski Odlo`eno pla}awe na tro{oci Saldo na 31.12.HHH1 Saldo na 31.12.HHH0 Pari~en priliv IZVE[TAJ ZA PARI^NITE TEKOVI 9.000 Saldo na 31.12.HHH1 Odlo`eno pla}awe na tro{oci / Razgrani~eni obvrski Obvrski za danok na dobivka Saldo na 31.12.HHH0 Pari~en priliv 9.000 Saldo na 31.12.HHH0 31.12.HHH1 Pari~en odliv (6.000) Saldo na 31.12.HHH1

330.000 290.000 27.000 36.000

ď&#x20AC;Ł ď ł

27.000 15.000 36.000 9.000

Pretpostaven primer:

Obvrski za danok na dobivka Obvrski po primeni avansi Saldo na 31.12.HHH0 15.000 Isto Pari~en taka i zgolemuvaweto na obvrski po primeni odliv (6.000) avansi se dodava na neto dobivkata, a Saldo na 31.12.HHH0 Saldo na 31.12.HHH1 9.000 namaluvaweto obvrskata se odzema od neto8.000 dobivkata za da se usoglasi neto14.000 dobivkata Pari~enna priliv Saldo na 31.12.HHH1 22.000 so neto pari~nite tekovi od operativni aktivnosti. Obvrski po primeni avansi Pari~en priliv

8.000

Saldo na 31.12.HHH0

14.000

Saldo na 31.12.HHH1

22.000

3.2. Pari~ni tekovi od vlo`uva~ki aktivnosti

vlo@uva^kiTE (Investicioni) aktivnosti gi opfa}aat transakciite so

sredstvata za rabota i imotot (NPO), kako i pari~nite plasmani bez kamata (Vloùvawa). Kaj vloùva~kite aktivnosti vo predvid se zemaat smetkite za dolgoro~niot imot i kratkoro~niot finansiski imot, pri {to promenite na tie smetki se iskaùvaat kako pozitivni (pari~ni prilivi) ili negativni pari~ni tekovi (pari~ni odlivi). Treba da se ima vo predvid deka ako imotot se kupuva na kredit (so odloèno pla} a-we) ili negovata nabavka se vr{i so kompenzacija za nekoj drug imot, takvata nabavka nema da ima vlijanie vrz pari~nite tekovi. Potrebno e da se naglasi i toa deka, namaluvaweto na knigovodstvenata vrednost na dolgoro~niot imot kako rezultat na presmetuvaweto na amortizacijata nema vlijanie vrz pari~nite tekovi. Ako pretpostavime deka knigovodstvenata vrednost na dolgoro~niot materijalen imot na po~etokot na periodot iznesuva 1.000 denari, a na krajot na presmetkovniot period 800 denari, {to proizleguva od presmetanata amortizacija vo iznos od 200 denari, toga{ pri utvrduvaweto na par~nite tekovi od vloùva~ki aktivnosti treba da se isklu~i vlijanieto na amortizacijata bidej}i taa nema vlija-nie vrz pari~nite tekovi. Za toa da go napravime, potrebno e tro{okot za amortizacija da go dodademe na krajnoto saldo na smetkata na dolgoro~en imot, pa toga{ da se odzeme po~etnoto saldo (800+200-1.000=0). Toa zna~i deka vo navedeniot primer povrzan so do-goro~niot imot nema pari~ni tekovi.

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

Pari~nite prilivi od vlo`uva~ki aktivnosti vklu~uvaat: - prilivi od proda`ba na nedvi`nosti, postrojki i oprema - prilivi od proda`ba na akcii i obvrznici na drugi kompanii - naplata na glavninata na zaemot daden na drugi stranki (ne i kamata). Pari~nite prilivi od kamati ili dividendi se tretirani kako prihodi, poradi {to se opfateni vo gotovinskite prilivi od operativni aktivnosti. Pari~nite odlivi od vlo`uva~ki aktivnosti opfa}aat: - isplati za nabavka na nedvi`nosti, postrojki i oprema; - isplati za nabavka na akcii i obvrznici na drugi kompanii; - zaemi dadeni na drugi stranki.

3.2.1. Objasnuva~ki zabele{ki Sekoja smetka {to se vklu~uva vo pari~nite tekovi (prilivi ili odlivi) od vloùva~kite aktivnosti se ispituva poedine~no. Celta na vakviot pristap e da se objasni promenata na saldoto na sekoja smetka vo tekovnata vo odnos na prethodnata godina. Vo ramkite na vloùva~kite aktivnosti se opfateni dolgoro~nite sredstva od bilansot na sostojbata, kako i onie transakcii koi se odnesuvaat na kratkoro~nite vloùvawa (vo ramkite na tekovnite sredstva) i dobivkite i zagubite povrzani so vloùvawata koi se iskaàni vo bilansot na uspehot.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Vloùvawa (hartii od vrednost - akcii / obvrznici) Vo delot na vloùva~kite aktivnosti ja analizirame smetkata Vloùvawa raspoloìvi za proda`ba (hartii od vrednost - akcii/obvrznici raspoloìvi za proda`ba) koja ima opa|a~ko saldo od 36.000 denari. Za da se utvrdi efektot vrz smetkata za pari i pari~ni ekvivalenti predizvikani od smetkata Vloùvawa... potrebno e da se analiziraat nejzinite salda i promet (zgolemuvawa i namaluvawa).

P r a v i l a: - nabavkite (zgolemuvawata na vlo`uvawata) pretstavuvaat pari~en odliv i - proda`bite (namaluvawata na vlo`uvawata) pretstavuvaat pari~en priliv.

Od na{iot primer:

cii koi{to vlijaat vrz netekovnite smetki, bidej}i samo ovaa grupa na transakcii se odnesuva na vloùvawata. 1) Kupeni se vloùvawa vo iznos od 234.000 denari. (Vo ovaa transakcija se javil pari~en odliv od 234.000 denari.) 2) Izvr{ena e proda`ba na vloùvawa koi{to ~inat 270.000 denari za 306.000 denari. (Vo ovaa transakcija e ostvarena kapitalna dobivka od 36.000 denari.) Vo ovaa transakcija, od izvr{enata proda`ba e ostvaren pari~en priliv od 306.000 denari, so toa {to e ostvarena dobivka (kapitalna) od 36.000 denari. Ovaa kapitalna dobivka be{e isklu~ena od operativnite aktivnosti. Taa e locirana vo vloùva~kite aktivnosti bidej}i pretstavuva pandan na pari~iot priliv (zaedno so nabavnata vrednost na otu|enite Prira~nik ... 2010 godina vloùvawa) od izvr{enata proda`ba na hartiite od vrednost.

Agencija "Pro Agens" - Skopje

Od na{iot primer, gi analizirame samo to~kite 1 i 2 od pregledot na drugi transakVlo`uvawa Saldo na 31.12.HHH0

381.000

Nabavki

234.000 Proda`bi

Saldo na 31.12.HHH1

345.000

270.000

P r a v i l a: Izdvoeni stavki vo Izve{tajot za pari~NPO - Nedvi`nosti, postrojki i oprema ni tekovi (Zaradi ovozmoùvawe na celosen - nabavkite (zgolemuvawata na NPO) Saldo na 31.12.HHH0 1.515.000 uvid na korisnikot na finansiskite izve{pretstavuvaat pari~en odliv i Nabavki 660.000 Proda`bi 30.000 tai ne se vr{i prebivawe na pari~nite - proda`bite (namaluvawata na NPO) Saldo na 31.12.HHH1 2.145.000 prilivi i odlivi od vloùvawata - se pretstavuvaat pari~en priliv. iskaùvaat izdvoeno):

Akumulirana amortizacija

Za na presmetanata (tekovna) na iznosot 31.12.HHH0 204.000 (234.000) Saldo amortizacija (od BU) se zgolemuva vrednosRashod za amortizacija 111.000 306.000 6.000 ta na akumuliranata amortizacija. Od druga Saldo na 31.12.HHH1 strana, akumuliranata amorizacija se nama309.000 (204.000 + 111.000) - 6.000 luva za vrednosta na onaa akumulirana Nedvi`nosti, postrojki i oprema amortizacija koja se odnesuva na prodadeni(NPO) te NPO. Obi~ni akcii Bidej}i na ovie sredstva se presmetuva Saldo na 31.12.HHH0 600.000 Od na{iot primer, gi analizirame samo amortizacija, potrebno e da se objasnat Izdavawe (15.200 h 15) 228.000 to~kite 3 i 4 od pregledot na drugi transakpro-menite kako na smetkite za sredstvata na 31.12.HHH1 828.000 smetki, cii koi{to vlijaat vrz netekovnite taka i na smetkite za ispravka na vrednosta Saldo bidej}i samo ovaa grupa na transakcii se (aku-mulirana amortizacija). Premija / Uplaten kapital nad nominalnata vrednost od-nesuva na NPO. -

Nabavka na vlo`uvawa Proda`ba Proda`bina vlo`uvawa

Saldo na 31.12.HHH0

345.000

Izdavawe (450.000 - 228.000)

222.000

Saldo na 31.12.HHH1

567.000

www.proagens.mk Izdavawe na obi~ni akcii (so premija) 450.000 Dolgoro~ni obvrznici Saldo na 31.12.HHH0

735.000

IZVE[TAJ ZA PARI^NITE TEKOVI

ď&#x20AC;Ł ď ł

Od na{iot primer:

e ostavarena kapitalna zaguba od 9.000 denari.) 3) Kupeni se nedvi`nosti za 660.000 denaVo ovaa transakcija, od izvr{enata prori. da`ba e ostvaren pari~en priliv od Vo ovaa transakcija se javil pari~en od15.000 denari, so toa {to e ostvarena liv od 660.000 denari zaguba (kapitalna) od 9.000 denari. Ovaa Agencija "Pro Agens" - Skopje Prira~nik ... 2010 godina 4) Prodadeni se nedvi`nosti so nabavna kapitalna zaguba be{e isklu~ena kaj vrednost od 30.000 denari i presmetana operativnite aktivnosti preku nejzino ispravka na vrednost (akumulirana dodavawe na neto dobivkata. Taa e amortizacija) od 6.000 denari za 15.000 locirana vo vlo`uva~ite aktivnosti biVlo`uvawa denari. (Ovaa nedvi`nost ima sega{na dej}i pretstavuva pandan na pari~niot Saldo 31.12.HHH0 381.000 vrednost odna 24.000 denari /30.000 minus priliv (zaedno so nabavnata vrednost na 6.000,Nabavki {to zna~i deka od ovaa transakcija 234.000 Proda`bi 270.000 otu|enite NPO) od izvr{enata proda`ba Saldo na 31.12.HHH1 345.000 na NPO. NPO - Nedvi`nosti, postrojki i oprema Saldo na 31.12.HHH0 Nabavki Saldo na 31.12.HHH1

1.515.000 660.000 Proda`bi

30.000

2.145.000 Akumulirana amortizacija

Proda`bi

6.000

Saldo na 31.12.HHH0

204.000

Rashod za amortizacija

111.000

Saldo na 31.12.HHH1 (204.000 + 111.000) - 6.000

309.000

Obi~ni akcii tie smetki }e bide iskaàno kako pozitiven Izdvoeni stavki vo Izve{tajot za pari~pari~en tek, a namaluvaweto600.000 kako negativen Saldo na 31.12.HHH0 ni tekovi (Zaradi ovozmoùvawe na celosen tek. Potrebno e da se obrne posebno uvid na korisnikot na finansiskite izve{- Izdavawe (15.200 h 15) 228.000 vnimanie na karakterot na promenata na smetkite tai ne se vr{i prebivawe na pari~nite Saldo na 31.12.HHH1 828.000 bidej}i nema sekoe namaluvawe i zgolemuvapri-livi i odlivi od NPO - se iskaùvaat we na smetkite za obvrski po zaemi i iz-dvoeno): Premija / Uplaten kapital nad nominalnata vrednost kredi-ti ili na smetkite na kapitalot da Saldo na 31.12.HHH0 345.000 vlijae na pari~nite tekovi (na primer: pri - Nabavka na NPO (660.000) Izdavawe (450.000 - 228.000) 222.000 raspo-reduvaweto na dobivkata vo zadràna - Proda`ba na NPO 15.000 Saldo na 31.12.HHH1 567.000 na obdo-bivka i rezervi, ili pri konverzija vrskite vo sopstveni~ko u~estvo). Ponata 3.3. Pari~ni tekovi mu i ona {to e logi~no treba posebno da se - Izdavawe na obi~ni akcii (so premija) 450.000 naglasi, a toa e deka pri presmetuvaweto od finansiski aktivnosti na promenite na smetkite na kapitalot se Obezbeduvaweto na sredstvata od kredi- obvrznici Dolgoro~ni isklu~uva vlijanieto na dobivkata na periotorite i sopstvenicite, kako i nivnoto vra-} Saldo 31.12.HHH0 735.000 stavka dot,na bidej}i taa dobivka e po~etna awe (isplata) se osnovni finansiski Izdavawe na Izve{tajot za pari~ni tekovi, koj se sos150.000 aktivnosti. tavuva spored indirektnata metoda Saldo na 31.12.HHH1 885.000 i istata e vklu~ena vo operativnite aktivnosti. Kaj finansiskite aktivnosti vo obzir se - Izdavawe na dolgoro~ni obvrznici 150.000 Isto taka, do promena na smetkite za obvrszemaat onie smetki na koi se evidentiraat ki po zaemi moè da dojde zaradi reklasitransakciite na relacija: pretprijatie fikacija (na primer: na kratkoro~nite sopstvenici i pretprijatie - kreditori/ Zadràna dobivka ob-vrski vo dolgoro~ni), koja ne vlijae na zae-modava~i. Se raboti za smetkite na koi Saldo na 31.12.HHH0 396.000 dvi-èweto na parite, pa vlijanieto na se evidentiraat obvrski po zaemi i krediti Isplatena dividenda (24.000) Neto dobivka 48.000 takvite dvièwa treba da se isklu~i od kako i smetkite na kapitalot. Op{to praviSaldo na 31.12.HHH1 444.000 Izve{tajot. lo e deka sekoe zgolemuvawe na saldoto na - Isplatena dividenda 24.000

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Pari~nite prilivi od finansiski aktivnosti gi opfa}aat: - pari~nite sredstva od izdavawe na akcii ili obvrznici - pozajmena gotovina preku hipoteki, menici i drugi kratkoro~ni ili dolgoAgencija "Pro Agens" - Skopje ro~ni finansiski instrumenti. Pari~nite odlivi gi vklu~uvaat:

- isplatata na dividenda ja namaluva smetkata zadr`ana dobivka i pretstavuva pari~en odliv.

Od na{iot primer:

Od na{iot primer, gi analizirame samo Prira~nik ... 2010 godina to~kite 5 i 6 od pregledot na drugi transakcii koi{to vlijaat vrz netekovnite smetki, bidej}i samo ovaa grupa na transakcii se od-nesuva na finansiskite aktivnosti.

- odlivite za otkupuvawe na sopstveniPrira~nik ... 2010 godina Vlo`uvawa te akcii Saldo na 31.12.HHH0 381.000 5) Izdadeni se 15.200 obi~ni akcii so - isplatite na glavniot dolg (glavnina) nominalna vrednost od 15 denari za Nabavki 234.000 Proda`bi 270.000 po zaemi od site vidovi 450.000 denari.

Agencija "Pro Agens" - Skopje

Saldo na 31.12.HHH1

345.000

- isplati na dividendi (ne i isplata na Vlo`uvawaVo ovaa transakcija se javil pari~en Saldo na 31.12.HHH0 381.000 dividendi vo oblik na akcii). priliv od 450.000 denari.

NPO - Nedvi`nosti, i oprema Nabavki 234.000 postrojki Proda`bi 270.000 6) Izdadeni se dolgoro~ni obvrznici so 1.515.000 31.12.HHH1 345.000 P r a v Saldo iSaldo l a: nana31.12.HHH0 nominalna vrednost od 150.000 denaNabavki 660.000 Proda`bi 30.000 ri.

- otkupot na sopstveni akcii pretstavuva Saldo na 31.12.HHH1 2.145.000 pari~en odliv i obratno nivnata proVo ovaa transakcija se javil pari~en NPO - Nedvi`nosti, postrojki i oprema da`ba pretstavuva pari~en priliv; priliv od 150.000 denari. Saldo na 31.12.HHH0 1.515.000amortizacija Akumulirana

- proda`bata (emisija) na akcii pretstavu7) na Isplatena vo30.000 iznos od Nabavki 660.000 Proda`bi Saldo 31.12.HHH0e dividenda204.000 va pari~en priliv. Ovaa smetka se analidenari. Saldo na 31.12.HHH1 2.145.000 Rashod 24.000 za amortizacija 111.000 Proda`bi 6.000 zira zaedno so smetkata Premija (UplaVo31.12.HHH1 ovaa transakcija se javil pari~en Saldo na Akumulirana amortizacija ten kapital nad nominalnata vrednost). odliv od 24.000 denari. 309.000 (204.000 + 111.000) - 6.000 Saldo na 31.12.HHH0

Rashod za amortizacija 6.000 akcii Obi~ni Saldo na 31.12.HHH1 Saldo na 31.12.HHH0 (204.000 + 111.000) - 6.000 Izdavawe (15.200 h 15)

Proda`bi

Saldo na 31.12.HHH1 Obi~ni akcii Saldo na 31.12.HHH0 Premija / Uplaten kapital nad nominalnata vrednost Izdavawe (15.200 h 15) Saldo na 31.12.HHH0 Saldo na (450.000 31.12.HHH1 Izdavawe - 228.000)

Saldo na 31.12.HHH1 Premija / Uplaten kapital nad nominalnata vrednost Saldo na 31.12.HHH0

204.000 111.000

309.000 600.000

228.000 828.000 600.000 228.000 345.000 828.000 222.000

567.000 345.000

Izdvoeni stavki vo Izve{tajot za premija) pari~ni tekovi (Zaradi ovozmo`uvawe na celosen Izdavawe (450.000 - 228.000) 222.000 - Izdavawe na obi~ni akcii (so 450.000 uvid na korisnikot na finansiskite izve{tai ne se vr{i prebivawe na pari~nite prilivi Saldo na 31.12.HHH1 567.000 i odlivi od finansiski aktivnosti - se iska`uvaat izdvoeno): Dolgoro~ni obvrznici

Saldo na 31.12.HHH0

735.000

Izdavawe

150.000

Saldo na 31.12.HHH1 Dolgoro~ni obvrznici

885.000

Izdavawe na obi~ni akcii (so premija)

Izdavawe na dolgoro~ni obvrznici

Saldo150.000 na 31.12.HHH0

735.000

Izdavawe

150.000

na 31.12.HHH1 Zadr`ana Saldo dobivka

885.000

31.12.HHH0 Izdavawe na dolgoro~ni obvrznici Saldo na150.000

 -

02/ 3162-979 i 3298-763



48.000 kontakt@proagens.com.mk

Saldo na 31.12.HHH1 Zadr`ana dobivka

Saldo24.000 na 31.12.HHH0

Isplatena dividenda

(24.000) Neto dobivka

www.p

Isplatena dividenda

396.000

(24.000) Neto dobivka

Isplatena dividenda

450.000

roagens.mk

Saldo na 31.12.HHH1

24.000

444.000

396.000 48.000 444.000

Izdavawe na obi~ni akcii (so premija)

450.000

Dolgoro~ni obvrznici

IZVE[TAJ ZA PARI^NITE TEKOVI

Saldo na 31.12.HHH0

735.000

Izdavawe

150.000

Saldo na 31.12.HHH1

885.000

Izdavawe na dolgoro~ni obvrznici

 

150.000

Zadr`ana dobivka Saldo na 31.12.HHH0 Isplatena dividenda

(24.000) Neto dobivka

48.000

Saldo na 31.12.HHH1

Isplatena dividenda

396.000 444.000

24.000

3.4. Izve{taj za pari~nite tekovi - Indirektna metoda Pari~ni tekovi od operativni aktivnosti Neto dobivka po odano~uvawe Usoglasuvawe za: Amortizacija Dobivka od proda`ba na vlo`uvawa Kapitalna zaguba Promeni vo tekovni sredstva i tekovni obvrski Namaluvawe na pobaruvawata Zgolemuvawe na zalihite Namaluvawe na odnapred platenite tro{oci Zgolemuvawe na obvrskite kon dobavuva~i Zgolemuvawe na razgrani~enite obvrski Namaluvawe na obvrskite za danok na dobivka

48.000 111.000 (36.000) 9.000 24.000 (102.000) 12.000 21.000 9.000 (6.000)

Neto pari~ni tekovi od operativni aktivnosti

(234.000) 306.000 (660.000) 15.000

Pari~ni tekovi od finansiski aktivnosti Izdavawe na obi~ni akcii Izdavawe na dolgoro~ni obvrznici Isplata na dividenda Neto pari~ni tekovi od finansiski aktivnosti

450.000 150.000 (24.000)

Pari i pari~ni ekvivalenti na krajot na periodot Dol`ni~ki hartii od vrednost (obvrznici) za celi na trguvaweto (dospeanost: 3 meseci i pove}e) Vrednuvawe: spored objektivnata vrednost; Promenite se reflektiraat vo tekovniot BU - raspolo`ivi za proda`ba Vrednuvawe: spored objektivna vrednost; Promenite se reflektiraat spored prvi~niot izbor: ili vo BU ili vo BS - vo glavninata INFO-KPU 1 I JANUARI 2018 - do dospevawe Vrednuvawe: Spored amortizirana nabavna vrednost; Promenite se ignoriraat, osven ako ne se raboti za zaguba poradi o{tetuvawe) -

42.000 90.000

Pari~ni tekovi od vloùva~ki aktivnosti Nabavka na vloùvawa Proda`ba na vloùvawa Nabavka na nedvi`nosti (NPO) Proda`ba na nedvi`nosti (NPO) Neto pari~ni tekovi od vloùva~ki aktivnosti

Neto zgolemuvawe na pari i pari~ni ekvivalenti Pari i pari~ni ekvivalenti na po~etokot na periodot

(573.000)

576.000 93.000 45.000 138.000



Sopstveni~ki hartii od vrednost (akcii) za celi na trguvaweto Vreduvawe: spored objektivnata vrednost; Promenite se reflektiraat vo tekovniot BU raspolo`ivi za proda`ba Vrednuvawe: Spored objektivna vrednost; Promenite se reflektiraat spored prvi~niot izbor: ili vo BU ili vo BS - vo glavninata



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

4. PROBLEMATI^NI STAVKI - KLASIFIKACIJA Nekoi od transakciite ne moàt da bidat klasificirani isklu~ivo vo ramkite na operativnite (ili finansiski ili vloùva~ki) aktivnosti. Pari~nite tekovi koi se rezultat na takvi sloèni transakcii treba da se ras~lenat i na soodveten na~in da se iskaàt vo ramkite na Izve{tajot za pari~ni tekovi, odnosno soodvetni delovi od tie pari~ni tekovi odvoeno da se alociraat kako operativni, vloùva~ki, odnosno finansiski aktivnosti.

Vo prodol`enie }e obrneme vnimanie na odredeni stavki na ~ija klasifikacija MSS 7 stava poseben akcent (na primer, isplatata na dividendi za koi osven osnovnata klasifikacija vo ramkite na finansiskite aktivnosti alternativno e dopu{teno istata da se klasificira vo ramkite na operativnite aktivnosti, ili ako se raboti za stavki za koi samiot MSS 7 nema jasno stojali{te - na primer kratkoro~niot/te finansiski imot/sredstva). Finansiski i operativen (deloven) naem Nabavkata i proda`bata na oprema glavno se smetaat za transakcii koi vo Izve{tajot za pari~ni tekovi se klasificiraat vo ramkite na vlo`uva~kite aktivnosti. Me|utoa, vo praksata postoi golema razlika vo slednite slu~ai: -

pretprijatieto nabavuva oprema za koristewe vo svojot proizvodstven ciklus za proizvodstvo na odreden proizvod, ili

pretprijatieto nabavuva oprema i istata ja iznajmuva na drugo pretprijatie.

Vo vtoriot slu~aj, koga pretprijatieto ja iznajmuva kupenata oprema, }e se javat razliki so ogled na toa dali se raboti za operativen ili za finansiski naem. Imeno, vo MSS 7 vo ramkite na finansiskite aktivnosti se zboruva za finansiskiot naem koj za razlika od operativniot naem treba da se iska`e vo ramkite na finansiskite aktivnosti. Za nekoj naem da se tretira kako finansiski, mora da bidat zadovoleni uslovite www.p

postaveni so MSS 17 - Smetkovodstvo na naemi, a ako ne e zadovolen nitu eden od tie uslovi, pari~nite tekovi povrzani so nabavkata na opremata koja potoa se dava vo naem }e se smetaat za pari~ni tekovi od operativni aktivnosti. Dobivki i zagubi od proda`ba na dolgoro~en imot (NPO) Vo operativnite aktivnosti se vklu~eni site transakcii koi vlijaat na neto dobivkata/zagubata. Vo MSS 7 se bara eventualnite dobivki/zagubi {to proizleguvaat od pro-da`ba na dolgoro~en imot (NPO) (bez ogled na toa {to se vklu~eni vo ramkite na vkup-niot rezultat na pretprijatieto) da se is-klu~at od pari~nite tekovi od operativni aktivnosti. Kursni razliki Makedonskite pretprijatija izvestuvaat vo denari (izvestuva~ka valuta). Iznosite vo stranska valuta se presmetuvaat spored devizniot kurs/soodnos na izvestuva~kata valuta (denarot) i stranskata valuta na datumot na pari~niot tek. Kursnite razliki (nerealizirani dobivki i zagubi koi proizleguvaat od promenite vo deviznite kursevi) ne pretstavuvaat pari~ni tekovi. Tie ja koregiraat neto dobivkata vo delot na operativnite aktivnosti. Efektot od promenata na deviznite kursevi vrz parite i pari~nite ekvivalenti {to se poseduvaat kako sredstva, odnosno se dolàt se prikaùva vo Izve{tajot za pari~nite tekovi zaradi usoglasuvawe na parite i pari~nite ekvivalenti na po~etokot i na krajot na periodot. Ovoj iznos se prikaùva oddelno od operativnite, vloùva~kite i finansiskite aktivnosti. Vonredni stavki Vo slu~aite koga postojat vonredni stavki, potrebno e detalno da se razgleda nivnata priroda i vo soglasnost so toa pari~nite tekovi od vonrednite stavki da se razgrani~at vo ramkite na delovnite, vloùva~kite i finansiskite aktivnosti. Vo ramkite na soodvetnata aktivnost potrebno e vakvite stavki izdvoeno da se iskaàt.

roagens.mk

IZVE[TAJ ZA PARI^NITE TEKOVI

Kamata

Vkupniot iznos na kamati koi se isplatuvaat vo tekot na presmetkovniot period, bez ogled dali se vklu~eni vo rashodite ili se kapitalizirani, potrebno e da se vklu~at vo izve{tajot za pari~ni tekovi. Isto taka vkupniot iznos na prilivite po osnov na ka-mati treba da se iskaàt vo Izve{tajot za pari~ni tekovi. Kamatite {to se kapitalizirani }e bidat iskaàni vo ramkite na vloùva~kite aktivnosti, kako pari~en odliv za nabavka na dolgoro~en imot. Isplatenite ili naplatenite kamati koi se vklu~eni vo Bilansot na uspehot, isto taka treba da se iskaàt vo ramkite na Izve{tajot za pari~ni tekovi. So ogled na toa deka kamatite {to se vklu~en vo Bilansot na uspehot, vlijaat vrz utvrduvaweto na neto dobivkata, spored MSS nivnoto iskaùvawe treba da bide vo ramkite na operativnite aktivnosti. Postojat protivnici za iskaùvaweto na kamatite kako operativna aktivnost. Spored niv, po svojata priroda kamatite pretstavuvaat tro{ok za finansirawe so tu| kapital. Se naglasuva deka platenite kamati se vo direktna vrska i proizleguvaat od fi-nansiskite aktivnosti i deka primenite ka-mati pretstavuvaat povrat na vloùvawe i zatoa istite bi trebalo da se iskaùvaat zaedno so vra}aweto na vloùvawata. Bidej}i vakvite razmisluvawa sepak imaat osnova, iako MSS 7 se zalaga prvenstveno tie da se iskaùvaat vo ramkite na operativnite aktivnosti, spored prethodnata logika dopu{teno e alternativno iskaùvawe na kamatite vo ramkite na finansiskite aktivnosti. Kaj finansiskite organizacii (bankite, {tedilnicite), isplatenite i naplatenite kamati se iskaùvaat vo ramkite na operativnite aktivnosti.

Dividendi

Za naplatenite dividendi, logikata e is-ta kako i za naplatenite kamati. Odnosno se bara nivno iska`uvawe vo ramkite na operativnite aktivnosti, dodeka alternativno se dopu{ta nivno iska`uvawe vo

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

ď&#x20AC;Ł ď ł

ramkite na finansiskite aktivnosti. Kaj finansiskite organizacii (bankite, {tedilnicite) naplatenite dividendi se iskaùvaat vo ramkite na operativnite aktivnosti. Kaj isplatenite dividendi, pristapot e poinakov. Imeno isplatenite dividendi, za razlika od isplatenite kamati ne pretstavuvaat rashod, odnosno ne se vklu~eni vo Bilansot na uspehot. Isplatenite dividendi ne vlijaat na visinata na dobivkata, tuku pretstavuvaat element na raspredelbata na dobivkata. So ogled na toa deka isplatenite dividendi na toj na~in ne vlijaat vrz osnovnata glavnina, tie se iskaùvaat vo ramkite na finansiskite aktivnosti. Ova pretstavuva najkoristen pristap, iako MSS 7 alternativno dopu{ta nivno iskaùvawe vo ramkite na operativnite aktivnosti.

Danok na dobivka

Standardite baraat pari~nite tekovi povrzani so danokot na dobivka, vo ramkite na izve{tajot za pari~ni tekovi, da se iskaàt izdvoeno vo onoj del vo koj se prikaù-vaat operativnite aktivnosti. Me|utoa, vo slu~aite koga delovite od tie pari~ni tekovi moè pravilno da se rasporeduvaat me|u operativnite, vloùva~kite i finansiskite aktivnosti, toga{ e potrebno da se izvr{i soodvetna alokacija. Anuitetni pla}awa Vo onie slu~ai koga se vr{i kupoproda`ba na kredit so anuitetno pla}awe/ otplata, se postavuva pra{aweto kako da se iskaùvaat pari~nite prilivi/ odlivi vo ramkite na pove}e godini. Takvite transakcii imaat dvojna priroda pri klasifikacijata vo iz-ve{tajot za pari~ni tekovi. Spored ameri-kanskite GAAP, vo onie slu~ai koga delov-niot subjekt izvr{il anuitetna proda`ba, del od taa transakcija se smeta za operativna aktivnost, a del za vloùva~ka aktivnost. Vo obraten slu~aj, koga delovniot sub-jekt napravil anuitetno kupuvawe, takvata transakcija delumno se smeta za operativna aktivnost, a del za finansiska aktivnost.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Me|utoa postojat sprotivstaveni mislewa spored koi takvite transakcii vo celost bi trebalo da se vklu~at vo operativnite aktivnosti. Argumentite za takvoto mislewe se temelat na tvrdeweto deka pretprijatieto koe vo zna~itelna merka vr{i proda`ba na rati, so primenata na navedeniot pris-tap, postojano }e poka`uva negativni pari~-ni tekovi od operativni aktivnosti. Pro-tivnicite na ovoj pristap smetaat deka na toj na~in korisnicite na finansiskite iz-ve{tai }e dobijat pogre{na slika. Odobreni kratkoro~ni krediti i ostanat kratkoro~en finansiski imot

Ako se imaat vo predvid definiciite za operativni, vloùva~ki i finansiski aktivnosti dadeni vo MSS 7, proizleguva deka kratkoro~niot finansiski imot (osven onoj {to bi moèlo da se vklu~i vo kategorijata na pari~ni ekvivalenti i ~ij tretman e jasen) ne e opfaten so nitu edna od tie definicii. Spored ovie definicii (MSS 7.6.): “Operativnite aktivnosti se glavnite aktivnosti koi mu sozdavaat prihodi na pretprijatieto i drugite aktivnosti koi ne se vloùva~ki ili finansiski aktivnosti. Vloùva~ki aktivnosti vklu~uvaat steknuvawe i otu|uvawe na dolgoro~ni sredstva (dolgoro~en imot) i drugi vloùvawa, koi ne se vklu~eni vo pari~nite ekvi-valenti. Finansiski aktivnosti se aktivnosti koi rezultiraat vo promeni na goleminata i sostavot (sodrìnata) na sopstveni~kiot kapital i pozajmuvawata na pretprijatieto.” Treba da se napomene deka odobrenite kratkoro~ni zaemi (krediti) vo praksata ~esto se iskaùvaat vo ramkite na finansiskite sredstva. Vakvoto iskaùvawe ima logika zatoa {to kratkoro~nite zaemi (kre-diti) po pravilo se davaat koga postoi mo-mentalna neuskladenost me|u pari~nite prilivi i odlivi, pa toga{ vi{okot na priliv se plasira na kratok rok. Me|utoa, definicijata na finansiskite aktivnosti spored MSS e prili~no kruta i ne go opfa}a kratkoro~niot finansiski

www.p

imot (sredstva). Koga MSS 7 se ~ita na angliski jazik se zabeleùva deka definicijata na finansiskite aktivnosti se ograni~uva na izrazot “borrowing”, {to zna~i da se primat sredstva, dodeka izrazot “lending” koj go ozna~uva na davaweto na sredstva, vo ramkite na ovaa definicija ne se spomenuva. Zaradi prethodnoto proizleguva deka iskaùvaweto na odobrenite kratkoro~ni krediti vo ramkite na finansiskite aktivnosti, iako ima nekakva logika, sepak ne e vo soglasnost so MSS. Ako odobrenite kratkoro~ni krediti ne se iskaùvaat vo ramkite na finansiskite aktivnosti se postavuva pra{aweto za niv-nata klasifikacija. Definicijata za vlo-ùva~ki aktivnosti {to e dadena vo MS 7, upatuva na toa deka takvite stavki bi moè-lo da se iskaùvaat vo ramkite na vloù-va~kite aktivnosti. Me|utoa vo MSS 7.15 is-to taka se naveduva i slednoto: “Pretprijatie moè da ~uva hartii od vrednost i zaemi za celite na sklu~uvawe na zdelki (delovni celi) i za trguvawe, vo koj slu~aj tie se sli~ni na zalihite koi se posebno steknati za preproda`ba. Poradi toa, pari~nite tekovi koi pro-izleguvaat od kupuvawe i proda`ba na hartii od vrednost za sklu~uvawe na zdelki ili za trguvawe se klasificiraat kako operativni aktivnosti.” Vo prilog na vakvoto nivno iskaùvawe odi i definicijata na operativnite aktivnosti koja iako direktno ne se povikuva na takvi stavki, upatuva na toa deka vo operativni aktivnosti moè da se vklu~at i site onie stavki koi ne ja zadovoluvaat definicijata na investicioni i finansiski aktivnosti. Odlukata za klasifikacija na odobrenite kratkoro~ni krediti i kratkoro~niot finansiski imot vo Izve{tajot za pari~ni tekovi treba da se donese zemaj}i go vo predvid pogorenavedenoto, no i konkretnite okolnosti i specifi~nosti na odnosnoto pretprijatie. Va`no e edna{ usvoenata {ema za klasificirawe na stavkite da se primenuva dosledno na konzistentna osnova.



02/ 3162-979 i 3298-763

roagens.mk

Neto pari~ni tekovi od vlo`uva~ki aktivnosti Pari~ni tekovi od finansiski aktivnosti Izdavawe na obi~ni akcii Izdavawe na dolgoro~ni obvrznici IZVE[TAJ ZA PARI^NITE TEKOVI Isplata na dividenda Neto pari~ni tekovi od finansiski aktivnosti

(573.000)

450.000 150.000 (24.000)

ď&#x20AC;Ł ď ł 576.000

Neto zgolemuvawe na pari ina pari~ni ekvivalenti Klasifikacija vlo`uvawata (priznavawe i merewe) Pari i pari~ni ekvivalenti na po~etokot na periodot

93.000 45.000

Pregled za smetkovodstvoto na promenite

Pari na i pari~ni ekvivalenti na krajot periodot 138.000 vrednosta na vlo`uvawata vona hartii od vrednost (akcii / obvrznici) Dol`ni~ki hartii od vrednost (obvrznici) za celi na trguvaweto (dospeanost: 3 meseci i pove}e) Vrednuvawe: spored objektivnata vrednost; Promenite se reflektiraat vo tekovniot BU - raspolo`ivi za proda`ba Vrednuvawe: spored objektivna vrednost; Promenite se reflektiraat spored prvi~niot izbor: ili izbor: vo BU ili vo BU ili vo BS - vo glavninata - do dospevawe Vrednuvawe: Spored amortizirana nabavna vrednost; Promenite se ignoriraat, osven ako ne se raboti za zaguba poradi o{tetuvawe) -

Sopstveni~ki hartii od vrednost (akcii) za celi na trguvaweto Vreduvawe: Vrednuvawespored objektivnata vrednost; Promenite se reflektiraat vo tekovniot BU raspolo`ivi za proda`ba Vrednuvawe: Spored objektivna vrednost; Promenite se reflektiraat spored prvi~niot izbor: ili vo BU ili vo BS - vo glavninata

5. ANALIZA NA IZVE[TAJOT ZA PARI^NI TEKOVI - Sloboden pari^en tek

Sloboden pari~en tek e preostanatiot iznos na pari i pari~ni ekvivalenti koj ostanuva po odzemawe na sredstvata koi pretprijatieto mora da gi nameni za prodolùvawe na raboteweto na planiranoto nivo. So ovie slobodni pari~ni sredstva mora da se pokrijat izdatocite za tekovno i kontinuirano rabotewe, kamata, danoci na dobivka, dividendi i neto kapitalnite izdatoci. Pari~nite potrebi za tekovno ili kontinuirano rabotewe, kamatata i danocite na dobivka mora da bidat plateni bidej}i ako ne se platat, doveritelite na pretprijatieto i organite na dràvnata uprava moàt da pre-zemat soodvetni pravni dejstvija. Iako is-platata na dividenda ne e zadolìtelna, dividendite voobi~aeno pretstavuvaat obvrzuvawe kon akcionerite. Dokolku ovie pla}awa se namalat ili eliminiraat, akcionerite }e bidat nezadovolni i cenata na akciite na pretprijatieto }e se namali. Neto kapitalnite izdatoci gi pretstavuvaat planovite na menaxmentot za idnina. Presmetkata na slobodniot pari~en tek se vr{i na sledniot na~in:

ď&#x20AC;Ş

kontakt@proagens.com.mk

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

Neto pari~ni tekovi od operativni aktivnosti - Dividendi - Nabavka na osnovni sredstva + Proda`ba na osnovni sredstva

Sloboden pari~en tek

Pari~nite obvrzuvawa za tekovnoto ili kontinuiranoto rabotewe, kamatata i danocite na dobivka se sodràni vo pari~nite tekovi od operativnite aktivnosti. Nabavkata i proda`bata na osnovni sredstva se sodràni vo delot za vloùva~ki aktivnosti, a dividendite vo delot za finansiski aktivnosti. Dokolku slobodniot pari~en tek e pozitiven, toa zna~i deka pretprijatieto gi ispolnilo site svoi planirani pari~ni obvrski i ima na raspolagawe pari za namaluvawe na dolgot ili pro{iruvawe na raboteweto. Negativen pari~en tek zna~i deka pretprijatieto }e mora da prodade vloùvawa, da pozajmi pari ili da izdade akcii vo bliska idnina za da prodolì da raboti na planiranoto nivo. Dokolku slobodniot pari~en tek ostane negativen vo tekot na nekolku godini, pretprijatieto moèbi nema da bide vo mo`nost da podigne pari preku proda`ba na vloùvawa ili izdavawe akcii ili obvrznici.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

6. IZVE[TAJ ZA PARI^NI TEKOVI - DIREKTNA METODA MSS 7.19 gi ohrabruva pretprijatijata da izvestuvaat za pari~nite tekovi od operativni aktivnosti koristej}i ja direktna me-

toda, kade {to se obelodenuvaat glavnite grupi na bruto pari~ni primawa i bruto pari~ni isplati.

Agencija "Pro Agens" - Skopje

Prira~nik ... 2010 godina

IZVE[TAJ ZA PARI^NITE TEKOVI - DIREKTNA METODA IZVE[TAJ ZA PARI^NITE TEKOVI - DIREKTNA METODA Pari~ni tekovi od operativni aktivnosti Pari~ni naplati Pari~ni primawa (naplati) od kupuva~ite Pari~ni primawa (naplati) od kamati

2.118.000 18.000

2.136.000

Pari~ni isplati Isplateni pari~ni sredstva na dobavuva~i (nabavki) Isplati za operativni tro{oci

(1.641.000) (309.000)

Plateni kamati

(69.000)

Platen danok na dobivka

(27.000)

2.046.000

Neto pari~ni sredstva od operativnite aktivnosti

90.000

Pari~ni tekovi od vlo`uva~ki aktivnosti Nabavka na vlo`uvawa

(234.000)

Proda`ba na vlo`uvawa

306.000

Nabavka na nedvi`nosti (NPO) Proda`ba na nedvi`nosti (NPO)

(660.000) 15.000

Neto pari~ni tekovi od vlo`uva~ki aktivnosti

(573.000)

Pari~ni tekovi od finansiski aktivnosti Izdavawe na obi~ni akcii

450.000

Izdavawe na dolgoro~ni obvrznici

150.000

Isplata na dividenda

(24.000)

Neto pari~ni tekovi od finansiski aktivnosti

576.000

Neto zgolemuvawe na pari i pari~ni ekvivalenti

93.000

Pari i pari~ni ekvivalenti na po~etokot na periodot

45.000

Pari i pari~ni ekvivalenti na krajot na periodot

138.000

Pari~ni naplati tipi~en “pari~en” izve{taj, ne moème da Pari~ni naplati od(proda`ba proda`ba /=primawa) Prihodi od proda`ba od kupuva~ite. Proda`bata nosi pari~en pretstavime deka proda`bata na kredit e + Namaluvawe na pobaruvawata od kupuva~ite ili priliv vo pretprijatieto. Proda`bata vo goavtomatski priliv na pari, bidej}i napla- Zgolemuvawe na pobaruvawata od kupuva~ite tovo, odnosno naplatenata proda`ba preku tata na pobaruvawata vo bilo koj smetkovodìro smetka e direkten pari~en priliv. stven period najverojatno nema da bide Proda`bata na kredit (odloèno, na rati, ednakva na proda`bata na kredit. PobaruvaPari~ni isplati za nabavki = Tro{oci na prodadeni proizvodi po faktura do datumot na naplata) ne pretwata moàt da bidat nenaplatlivi, proda`stavuva pari~en priliv bidej}i+ prvi~no se od prethoden period moè da bide naZgolemuvawe bata na zalihi ili evidentira kako pobaruvawe od-kupuva~ite. platena Namaluvawe na zalihivo tekovniot ili pak proda`bata od Koga pobaruvawata }e bidat naplateni, tie tekovniot period moè da bide naplatena + Namaluvawe na sprema dobavuva~ite ili stanuvaat pari~ni prilivi. Tokmu poradi voobvrski idniot period. Zna~i ako pobaruvawata - Zgolemuvawe na obrski sprema dobavuva~ite ova, za celite na izgotvuvaweto na ovoj od kupuva~ite se zgolemat vo eden period Pari~ni isplati za operativni tro{oci =

Operativni tro{oci www.proagens.mk + Zgolemuvawe na odnapred plateni tro{oci ili - Namaluvawe na odnapred plateni tro{oci + Namaluvawe na razgrani~eni obvrski ili - Zgolemuvawe na razgrani~eni obvrski

Proda`ba na vlo`uvawa

306.000

Nabavka na nedvi`nosti (NPO)

(660.000)

Proda`ba na nedvi`nosti (NPO)

15.000

Neto pari~ni tekovi od vlo`uva~ki aktivnosti

IZVE[TAJ ZA PARI^NITE TEKOVI

Pari~ni tekovi od finansiski aktivnosti

(573.000)

 

Izdavawe na obi~ni akcii

450.000

Izdavawe na dolgoro~ni obvrznici

150.000

vo odnos so drug, pari~nite naplati nema da Vakvot odnos me|u proda`bata, promenina dividenda bidatIsplata tolku golemi kolku {to se prihodi-te te vo pobaruvawata od(24.000) kupuva~ite i pari~pari~niOd tekovi finansiski aktivnosti 576.000 odNeto proda`ba. drugaod strana ako pobarunite naplati od proda`ba mo`eme da go vawata od kupuva~ite se namalat vo eden pri-ka`eme preku slednata formula: Neto na pari~nite pari i pari~ni ekvivalenti 93.000 period vo zgolemuvawe odnos so drug, naplati i pari~ni ekvivalenti na po~etokot na periodot "Pro Agens" - Skopje Prira~nik ... 45.000 2010 godina }eAgencija gi Pari nadminat prihodite od proda`ba. 02/ 3162-979 i 3298-763



Pari i pari~ni ekvivalenti na krajot na periodot IZVE[TAJ ZA PARI^NITE TEKOVI - DIREKTNA METODA

138.000

Pari~ni naplati = Prihodi od proda`ba Pari~ni tekoviod odproda`ba operativni aktivnosti + Namaluvawe na pobaruvawata od kupuva~ite ili

Pari~ni naplati

Zgolemuvawe na pobaruvawata od kupuva~ite Pari~ni primawa (naplati) -od kupuva~ite 2.118.000 Pari~ni primawa (naplati) od kamati

18.000

2.136.000

Pari~ni isplati za nabavki. Tro{ocite Tro{oci na prodadeni proizvodi na prodadeni moraat da bidat Isplateni pari~ni sredstva na dobavuva~i (nabavki) proizvodi (1.641.000) Prihodite od proda`ba za 2HH1 vo bilankoregirani za promenite kaj dve smetki Zgolemuvawe na zalihi ili Isplati za operativni+tro{oci (309.000) - Namaluvawe na sot na uspeh iznesuvaat 2.094.000 denari, a odzalihi bilansot na sostojba za da se dobijat Plateni kamati (69.000) pobaruvawata od kupuva~ite se +namalile za pari~nite isplati za nabavkite. Namaluvawe na obvrski sprema dobavuva~ite Platen danok na dobivka formula (27.000)ili 2.046.000 24.000 denari. Spored prethodnata - Zgolemuvawe na sprema dobavuva~ite obrski Prvo, tro{ocite na prodadeni proizvodi Neto pari~niso sredstva od operativnite 90.000 parite dobieni proda`ba iznesuvaat aktivnosti mora da bidat koregirani za promenata na 2.118.000 denari. saldoto na zalihite za da se dobijat neto

OdPari~ni na{iotisplati primer: Pari~ni isplati za nabavki =

Pari~ni tekovi od vlo`uva~ki aktivnosti

nabavkite. Potoa, neto nabavkite treba da 2.118.000 = vloùvawa 2.094.000 + 24.000 Pari~ni isplati Nabavka na (234.000) bidat koregirani za promenata na saldoto za operativni tro{oci = Operativni tro{oci Naplatata bilanazavloùvawa 24.000 denari pogoleProda`ba 306.000za da se dona obvrskite kon dobavuva~ite + Zgolemuvawe na odnapred plateni tro{oci ili ma od prihodite od proda`ba evidentirani Nabavka na nedvi`nosti (NPO) bijat pari~nite isplati(660.000) za nabavkite. - Namaluvawe na odnapred plateni tro{oci za godinata. Proda`ba na nedvi`nosti (NPO) 15.000se zgolemi Dokolku saldoto na zalihite +i dividenNamaluvawe na razgrani~eni obvrski ili Pari~ni naplati od kamata Neto pari~ni tekovi od vloùva~ki aktivnosti lo razgrani~eni od eden smetkovodstven period (573.000) vo drug, - Zgolemuvawe na obvrski di. Vo gorniot primer za Izve{tajot za paneto nabavkite }e bidat pogolemi od tro{ood finansiski aktivnosti i ostanati nepari~ni rashodi ri~niPari~ni tekovi -tekovi indirektna metoda, objasniv- Amortizacija cite na prodadenite proizvodi bidej}i neto me zo{to primenata kamata i naplatena Izdavawe na obi~ni akcii 450.000go nadminanabavkite vo tekot na periodot di-videndi naj~esto se klasificiraat kako Izdavawe na dolgoro~ni obvrznici 150.000 prodadeni le pari~niot odnos na stavkite operativni aktivnosti. Zaradi poednostavo tekot na periodot. Ako(24.000) zalihite se namaIsplata na dividenda vuvawe, pretpostavuvame deka prihodite lile, neto nabavkite }e bidat pomali od Neto pari~ni tekovi od finansiski aktivnosti 576.000 od kamata se ednakvi na primenata kamata tro{ocite na prodadenite proizvodi. Ako i deka prihodite od dividendi ednakvi obvrskite kon dobavuva~ite se zgolemile, Neto zgolemuvawe na pari se i pari~ni ekvivalenti 93.000 na primenite dividendi. pari~nite isplati za nabavkite }e bidat Pari i pari~ni ekvivalenti na po~etokot na periodot 45.000 pomali od neto nabavkite; ako obvrskite OdPari na{iot primer: i pari~ni ekvivalenti na krajot na periodot 138.000 kon dobavuva~ite se namalile, pari~nite isplati za nabavkite }e bidat pogolemi od VoPari~ni na{iotnaplati primerodprimenata proda`ba =kamata Prihodi odneto proda`ba nabavkite. iz-nesuva 18.000 denari, {to e iznosot na Namaluvawe na pobaruvawata od kupuva~ite ili Prethodnoto }e go prikaème preku sledpri-hod od kamata iskaàn vo bilansot+ na - Zgolemuvawe na pobaruvawata od kupuva~ite nata formula: uspe-hot.



Pari~ni isplati za nabavki =

Tro{oci na prodadeni proizvodi + Zgolemuvawe na zalihi ili - Namaluvawe na zalihi + Namaluvawe na obvrski sprema dobavuva~ite ili - Zgolemuvawe na obrski sprema dobavuva~ite

Pari~ni isplati za operativni tro{oci = INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

kontakt@proagens.com.mk Operativni tro{oci + Zgolemuvawe na odnapred plateni tro{oci ili - Namaluvawe na odnapred plateni tro{oci + Namaluvawe na razgrani~eni obvrski ili - Zgolemuvawe na razgrani~eni obvrski -

Amortizacija i ostanati nepari~ni rashodi

Pari~ni primawa (naplati) od kupuva~ite Pari~ni primawa (naplati) od kamati

2.118.000 18.000

2.136.000

Pari~ni isplati Isplateni pari~ni sredstva na dobavuva~i (nabavki) Isplati za operativni tro{oci Pr ď&#x20AC;Ł fesionalna Edukacija Plateni kamati

(1.641.000) (309.000) A g e n c i j a â&#x20AC;&#x153;P r o A g e n sâ&#x20AC;? (69.000)

ď ł

Platen danok na dobivka

(27.000)

2.046.000

Neto pari~ni sredstva od operativnite aktivnosti

90.000

te tro{oci (AVR), kako {to se odnapred plaPari~ni tekovi od vloùva~ki aktivnostitenoto osiguruvawe ili odnapred platenata Tro{ocite na prodadeni proizvodi iznekirija. Dokolku odnapred platenite sredNabavka na vloùvawa (234.000) suvaat 1.560.000 denari, zalihite se zgolestva se zgolemile vo tekot na periodot, na vloùvawa 306.000 mile zaProda`ba 102.000 denari, a obvrskite kon zna~i deka se plateni pove}e pari vo odnos Nabavka na nedvi`nosti (NPO) (660.000) do-bavuva~ot se namalile za 21.000 denari. na iskaàniot iznos na tro{oci vo bilansot Spored toa, pari~nite isplati za nabavkite Proda`ba na nedvi`nosti (NPO) 15.000 sredstva na uspeh. Ako odnapred platenite iznesuvaat 1.641.000 denari, kako {to pokase namalile, prikaànite rashodi vo Neto pari~ni tekovi od vloùva~ki aktivnosti (573.000) ùva slednata presmetka: bilansot na uspeh go nadminuvaat iznosot Pari~ni tekovi od finansiski aktivnosti na potro{eni pari. Vtorata korekcija se 1.641.000 = 1.560.000 + 102.000 - 21.000 Izdavawe na obi~ni akcii 450.000 odnesuva na promenite na obvrskite koi rezultiraat od razgrani~eni tro{oci, kako Izdavawe na dolgoro~ni 150.000 Nabaveni se pove}e zalihiobvrznici za 102.000 {to se obvrskite za plati i danok de-nari otkolku se prodadeni i plateni Isplata {to na dividenda (24.000) i pridonesi od plati. Dokolku razgrani~enite obse 21.000 denari pomalku vo odnos na izNeto pari~ni tekovi od finansiski aktivnosti 576.000 vrski se zgolemile vo tekot na periodot, vr{enite nabavki. Neto rezultatot e deka operativnite tro{oci vo bilansot na uspeh pari~nite isplati za nabavkite Neto zgolemuvawe na parigii nadminapari~ni ekvivalenti 93.000 go nadminuvaat iznosot na potro{eni pari. le tro{ocite na prodadeni proizvodi za Pari i pari~ni ekvivalenti na po~etokot na periodot 45.000 Tretata korekcija se sproveduva bidej}i iz81.000 denari (1.641.000 - 1.560.000). vesni rashodi ne baraat tekoven odliv na Pari i pari~ni ekvivalenti na krajot na periodot 138.000 Pari~ni isplati za operativni tro{opari; ovie rashodi mora da bidat odzemeni ci. Kako {to tro{ocite naproda`ba prodadeni proiz- odod Pari~ni naplati od = Prihodi proda`ba operativnite rashodi za da se dobie izvodi ne go prezentiraat iznosot na pari planosot nana pari~ni isplati od za operativni ras+ Namaluvawe pobaruvawata kupuva~ite ili ten za nabavkite vo tekot na smetkovodstvehodi. Naj~estiot operativen rashod vo ovaa - Zgolemuvawe na pobaruvawata od kupuva~ite niot period, taka i operativnite tro{oci kategorija e rashodot na amortizacija. Vo ne se slagaat so iznosot na pari isplaten na{iot primer e iskaàn rashod za amortina vrabotenite, dobavuva~ite i ostanatite zacija vo iznos od 111.000 denari. Za ovaa Pari~ni isplati za nabavki = Tro{oci na prodadeni proizvodi stranki za proizvodite i uslugite. transakcija ne bile plateni pari. Spored + Zgolemuvawe zalihi ili do koj{to operativnite toanado stepenot Tri korekcii treba da se napravat na opeNamaluvawe na zalihi tro{oci vklu~uvaat amortizacija i sli~ni rativnite tro{oci za da se dojde do iznosot stavki, treba da se napravi korekcija na pari~nite odlivi. Prvata korekcija se + Namaluvawe na obvrski sprema dobavuva~ite ili za da se namalat operativnite tro{oci Zgolemuvawe na obrski sprema dobavuva~ite na iznoodnesuva na promenata na odnapred- platenisot na potro{eni pari. Od na{iot primer:

Pari~ni isplati za operativni tro{oci =

Operativni tro{oci + Zgolemuvawe na odnapred plateni tro{oci ili - Namaluvawe na odnapred plateni tro{oci + Namaluvawe na razgrani~eni obvrski ili - Zgolemuvawe na razgrani~eni obvrski -

Amortizacija i ostanati nepari~ni rashodi

Od na{iot primer: Operativnite rashodi (vklu~uvaj}i ja i amortizacijata od 111.000 denari) iznesuvaat 441.000 denari, odnapred platenite tro{oci se namalile za 12.000 denari, a razgrani~enite obvrski se zgolemile za 9.000 denari. Kako rezultat za operativni tro{oci iznesuvale 309.000 denari, {to e presmetano na sledniot na~in: 309.000 = 441.000 - 12.000 - 9.000 - 111.000 www.p

Dokolku postojat odnapred plateni tro{oci i razgrani~eni obvrski koi ne se povrzani so konkretni operativni tro{oci, istite ne se vklu~uvaat vo ovaa presmetka. Primer za ova se obvrskite za danok na dobivka, koi se razgrani~eni obvrski povrzani so rashodot za danok na dobivka. Pari~ni isplati za kamata. Soglasno MSS 7, pari~nite tekovi od primeni i plateni kamati i dividendi treba da bidat

roagens.mk

IZVE[TAJ ZA PARI^NITE TEKOVI

obelodeneti oddelno. Istite treba da bidat klasificirani na konzistenten na~in od period vo period kako operativni, vloùva~ki ili finansiski aktivnosti. Ponatamu, vo MSS 7.32 - MSS 7.34 e navedeno deka vkupniot iznos na isplatenite kamati vo tekot na periodot treba da bide objaven vo izve{tajot za pari~ni tekovi bez ogled na toa dali e priznaen kako rashod vo bilansot na uspeh ili e kapitaliziran vo soglasnost so dozvoleniot alternativen tretman vo MSS 23, Tro{oci za pozajmuvawa. Pritoa, platenite kamati i primenite kamati i dividendi obi~no se klasificiraat kako operativni pari~ni tekovi koga se raboti za finansiska institucija. Me|utoa, ne pos-toi konsenzus vo vrska so klasifikacijata na ovie pari~ni tekovi za drugi organiza-cii. Platenite kamati i primenite kamati i dividendi moàt da bidat klasificirani kako operativni pari~ni tekovi, bidej}i tie vleguvaat vo opredeluvaweto na neto dobivkata ili zagubata. Alternativno, platenite kamati i primenite kamati i dividendi moè da se klasificiraat kako finansiski pari~ni tekovi i vloùva~ki pari~ni tekovi respektivno, bidej}i tie prestavuvaat tro{oci na steknuvaweto na finansiski sredstva ili prihodi od vloùvaweto. Platenite dividendi moè da se klasificiraat kako finansiski pari~en tek, bidej}i tie se tro{ok za steknuvawe na finansiski sredstva. Alternativno, platenite

dividendi mo`e da se klasificiraat kako komponenti na pari~nite tekovi od operativnite aktivnosti so cel da im pomognat na korisnicite vo utvrduvaweto na mo`nostite na pretprijatieto da gi isplatuva dividendite od operativnite pari~ni tekovi.

Od na{iot primer:

Za celite na ednostavnosta, vo na{iot primer e pretpostaveno deka pla}awata za kamata se ednakvi na rashodot za kamata od bilansot na uspeh. Ovoj rashod iznesuva 69.000 denari. Pari~ni isplati za danok na dobivka. Soglasno MSS 7.35, pari~nite tekovi koi proizleguvaat od danok na dobivka treba da se obelodenat oddelno i treba da bidat kla-sificirani kako pari~ni tekovi od opera-tivni aktivnosti, osven koga moàt da bidat konkretno identifikuvani so finansiski ili vloùva~ki aktivnosti. Iznosot na rashodot za danok na dobivka koj se javuva vo bilansot na uspeh retko e ednakov na iznosot na fakti~ki plateni danoci za godinata. Za da se opredeli iznosot na platen danok na dobivka, rashodot za danok na dobivka od bilansot na uspeh se koregira za promenata na obvrskite po danoci od dobivka. Dokolku obvrskite po danok na dobivka se zgolemile vo tekot na periodot, pari~nite isplati za danocite bile pomali od rashodot prikaàn vo bilansot na uspeh i obratno. Ovaa presmetka se vr{i spored slednata formula:

Pari~ni isplati za danok na dobivka = Rashod za danok na dobivka + Namaluvawe na obvrski za danok na dobivka ili - Zgolemuvawe na obvrski za danok na dobivka

Vo na{iot primer, rashodot za danok na dobivka iznesuva 21.000 denari, a zgolemuvaweto na obvrskite po osnov na danok na dobivka iznesuva 6.000 denari. Kako rezultat na prethodnoto, pari~nite isplati za danok na dobivka iznesuvaat 27.000 denari, {to e presmetano na sledniot na~in: 27.000 = 21.000 + 6.000.

INFO-KPU 1 I JANUARI 2018

ď&#x20AC;Ł ď ł