ИНФОРМАТОР БРОЈ 10 ОКТОМВРИ 2014 ГОДИНА by АГЕНЦИЈА „ПРО АГЕНС“

2014

INFORMATOR

www.proagens.mk



OKTOMVRI



2014

2014 Izdava~: Agencija za ekonomsko-pravna poddr{ka i procena PRO AGENS

Glaven i odgovoren urednik: M-r Pavle G A C O V

Dizajn i grafi~ko ureduvawe: Agencija PRO AGENS

Lektor: M-r Kiril ANGELOV

Adresa: Agencija “PRO AGENS”, p. fah 272 ul. “Naum Naumovski Bor~e“, br. 68/4

VNIMANIE Nositel na materijalnite prava e izdava~ot. Zabraneto e prepe~atuvawe, kopirawe i umno`uvawe na napisite ili na nivnite delovi bez prethodna soglasnost od izdava~ot. Data na obavuvawe na ovoj broj: 26.09.2014 g.

www.proagens.mk p_gacov@proagens.com.mk d_jacimovic@proagens.com.mk r_muric@proagens.com.mk i_nikolovska@proagens.com.mk n_mladenov@proagens.com.mk v_mladenova@proagens.com.mk Izdava~ki odbor:

Informacija:

M-r Pavle GACOV

Osnovnoto izdanie izleguva edna{ mese~no, a specijalnite izdanija po potreba.

Danijela JA]IMOVI], dipl. pravnik

Pretplatata se vr{i so uplata na smetkata na Agencijata “PRO AGENS”-Skopje 210-0503940101-43; Deponent na Tutunska banka-Skopje. Rakopisite se ispra}aat na adresa: Agencija “PRO AGENS”, p. fah 272, 1000 Skopje. Rakopisite ne se vra}aat. Tel./faks: 02 / 3162-979, 3298-763 i 3229-479. “PRO AGENS” e registriran obvrznik za DDV so dano~en broj za DDV:

D-r Zoran MINOVSKI

D-r Refika MURI] Irena NIKOLOVSKA, dipl. ek. D-r Gligor BI[EV D-r Zorica BO@INOVSKA D-r Dragoqub ARSOVSKI M-r Elena MARTINOVSKA Vesna ZMAJ[EK, dipl. ek. Slavko LAZOVSKI, dipl. ek. Bor~e IVANOVSKI, dipl. ek. Katja NIKOLOVA, dipl. ek. Mirjana ARSOVSKA-QAMOVA, dipl. ek.

10 S O D R @ I N A: ДАНОК НА ДОБИВКА 1) НОВ ЗАКОН ЗА ДАНОКОТ НА ДОБИВКА КОЈ СЕ ОДНЕСУВА НА УТВРДУВАЊЕТО НА ДОБИВКАТА ЗА 2014 ГОДИНА

СОЦИЈАЛНИ ПРИДОНЕСИ

www.proagens.mk

2) ОД 2015 ГОДИНА - ОБВРСКА ЗА СОЦИЈАЛНИ ПРИДОНЕСИ ПО ОСНОВ НА ДОГОВОРИТЕ ЗА ДЕЛО, АВТОРСКИТЕ И ДРУГИТЕ ДОГОВОРИ - ПРИМЕРИ И ДИЛЕМИ ПРИ ПРАКТИЧНАТА ПРИМЕНА

СМЕТКОВОДСТВО 3) ТРЕТМАН НА ПРИХОДИТЕ ОД УПОТРЕБА НА СОПСТВЕНИ ПРОИЗВОДИ, СТОКИ И УСЛУГИ

ЈАВНА АДМИНИСТРАЦИЈА 4) МОЖНОСТ ЗА ПРОДОЛЖУВАЊЕ НА РАБОТНИОТ ОДНОС НА АДМИНИСТРАТИВНИТЕ СЛУЖБЕНИЦИ ПО ИСПОЛНУВАЊЕ НА УСЛОВИTE ЗА СТАРОСНА ПЕНЗИЈА

ПЛАТИ ВО ЈАВНИОТ СЕКТОР 5) ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ПЛАТИТЕ ВО ЈАВНИОТ СЕКТОР ЗА 4%, ЗАПОЧНУВАЈЌИ СО ИСПЛАТАТА НА ПЛАТАТА ЗА ОКТОМВРИ 2014 ГОДИНА

СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ И ФИНАНСИРАЊЕ ТЕРОРИЗАМ 6) ЧЕТВРТ ЗАКОН ЗА СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ И ФИНАНСИРАЊЕ ТЕРОРИЗАМ - МЕРКИ И ДЕЈСТВИЈА ЗА ОТКРИВАЊЕ И СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ, ОБВРСКИ НА ОДРЕДЕНИ ДЕЛОВНИ СУБЈЕКТИ И ВРШИТЕЛИ НА ДЕЈНОСТ

ИНФОРМАЦИЈА - ЕФЕКТИВНИ СТРАНСКИ ПАРИ 7) НОВА ОДЛУКА И ПРАВИЛНИК ЗА УСЛОВИТЕ И ВИСИНАТА НА ИЗНОСОТ НА ЕФЕКТИВНИ СТРАНСКИ ПАРИ И ЧЕКОВИ КОИ МОЖЕ ДА СЕ ВНЕСУВААТ ИЛИ ИЗНЕСУВААТ ОД РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

ЕУ БАНКИ И ДАНОЦИ 8) ВО НОЕМВРИ 2014-ТА ЕВРОПСКА ЦЕНТРАЛНА БАНКА ЌЕ ЈА ПРЕЗЕМЕ КОНТРОЛАТА НАД БАНКИТЕ ОД ЕВРОЗОНАТА

9) ИРСКА, МЕТА НА ВАШИНГТОН ПОРАДИ НИСКИТЕ ДАНОЦИ

ДАНОК НА ДОБИВКА

 

M-r Pavle GACOV

НОВ ЗАКОН ЗА ДАНОКОТ НА ДОБИВКА КОЈ СЕ ОДНЕСУВА НА УТВРДУВАЊЕТО НА ДОБИВКАТА ЗА 2014 ГОДИНА

о рамките на сетот летни даночни измени 2014-та беше донесен и нов Закон за данокот на добивка (нов ЗДД), објавен во „Службен весник на РМ“, бр. 112/14 од 25.07.2014, во сила од 2 август 2014 година, во примена од 1 јануари 2015 години (но, внимавајте!) СО УТВРДУВАЊЕ НА ДОБИВКАТА ЗА ДЕЛОВНАТА 2014 ГОДИНА. Тајмингот на примена уреден во Преодните и завршни одредби покажува de facto дека новиот Закон за данокот на добивка треба да се применува почнувајќи од 1 јануари 2014 година. Во тој контекст за да бидеме појасни ќе прецизираме дека: Деловната 2014 година започнува на 1 јануари, а завршува на 31 декември 2014 година. Поради ваквите одредби на новиот ЗДД (види го подвлечениот дел од првиот пасус), ја нагласуваме неговата ретрактивност par exellence, со тоа потенцирајќи го сериозниот правен пропуст кој треба да се исправи. Најмалку што би можело да се направи е примената на Законот да се лоцира од денот на неговото влегување во сила, па ние кутрите да правиме два интерни даночни биланса (пред многу години и тоа го правевме), првиот за периодот од 1 јануари до 1 август 2014 година и вториот од 2 август до 31 декември 2014 година, па збирот од интерните даночни пресметки да го внесуваме во единствениот образец - Даночен биланс за цела 2014 година. Сепак, вистинското решение би било новиот Закон за данокот на добивка да се применува од 1 јануари 2015 година (со тоа ќе се избегне опасноста од тнр. „ендемска појава“). Во таа насока очекуваме реакција на надлежните.

изменување и дополнување на Законот за данокот на добивка („Службен весник на РМ“, бр. 160/07). Според Одлуката на судот, со поништениот член 20 од Законот, била уредена ретроактивност во примената на одредбите од Главата VII-а - Поедноставен даночен режим за трговските друштва (обврзници на годишен данок на вкупен приход), кои беа воведени во Законот за данокот на добивка на крајот од 2007 година, меѓутоа со наметната примена (со поништениот член 20) наназад за цела 2007 година. Заради поништувачката одлука на Уставниот суд, овие даночни обврзници, согласно тогаш издадените решенија од УЈП имаа обврска до 15-ти декември 2008 година да ги спроведат следните активностите: - да достават Годишен Даночен биланс образец „ДБ“ („несудените“ обврзници на данокот на вкупен приход што претходно со годишната сметка поднеле Даночни биланси „по грешка“ и биле одбиени, можеа да ги активираат „вратените“ даночни биланси) и - да ја платат даночната обврска - евентуален вишок на данок на добивка по пребивањето меѓу пресметаниот данок на добивка, вклучувајќи ги и неговите аконтации за 2008 година, и платениот годишен данок на вкупен приход. * * *

Потсетување на 2008 година

Потсетивме на тогашната разрешница во врска со ретроактивното применување на прописот, каква ќе биде сегашната разрешницата за истата „тогашна“ ситуација - ќе видиме?

Уставниот суд на РМ со Одлука бр. 51/2008, објавена во „Службен весник на РМ“, бр. 122/08 од 29 септември 2008 година, тогаш го поништи членот 20 на Законот за

За сега Законот е во полна сила и со примена од 1 јануари 2014 година, токму поради нагласената преодна одредба од почетокот од овој текст.

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Затоа и стартуваме со запознавање со новите решенија во Законот, кои вистинска актуелност ќе имаат во февруари 2015 година (тогаш за некои ќе биде предоцна), тајминг за составување на годишниот даночен биланс. Добрите даночни планери знаат дека тогаш е предоцна за исправање на одлуките кои имаат влијание врз висината на даночната основица за данокот на добивка. Сметаме дека вистинско време за подготвување на „теренот“ за составување на новиот образец „ДБ“ е токму есента 2014 година. Краток Преглед на најважните новини: 1) Се враќа стариот режим што се применуваше заклучно со 2008 година, односно ФИНАНСИСКИОТ РЕЗУЛТАТ (ДОБИВКА/ЗАГУБА) повторно се вклучува во формирањето на основата за пресметување на данокот на добивка.

2) Вклучувањето на добивката во основата за оданочување не ги исклучува непризнаените расходи, напротив, ДАНОЧНАТА ОСНОВА претставува ЗБИР на Финансискиот резултат (пред оданочување) и Даночно непризнаените расходи (како и мал број на таксативно наброени приходи од поврзани лица, кои се остварени во премал износ во однос на очекуваниот /читај „пазарниот“/). Во оваа категорија на формирачи на даночната основа ќе ги додадеме и потенцијално изгубените приходи кога се работи за однос со поврзани лица заради прениски трансферни цени, односно за камати по одобрени заеми, кога се пониски од пазарните. Тука е и новитетот - побарувањата по одобрени заеми кои не се вратени до крајот на годината да се додадат на даночната основа. Внимавајте, претходното решение не беше во сила за составувањето на Годишниот даночен биланс за 2013 година, имено истото влезе во сила на 31 јануари 2014 година. Чудно е што НОВИОТ Закон за данокот на добивка оданочувањето на салдата на одобрени заеми го враќа со важење од почетокот на 2014 година !!! 3) Се воведува (познавачите ќе речат „се враќа“) даночно ослободување (намалу-

www.p

вање на даночната основа за извршени вложувања од добивката од претходната година - РЕИНВЕСТИРАНА ДОБИВКА) за развојни цели, односно вложувањата во материјални средства (недвижности, постројки и опрема) и во нематеријални средства (компјутерски софтвер и патенти) за проширување на дејноста на даночниот обврзник, освен вложувања во патнички автомобили, мебел, теписи, аудио визуелни средства, бела техника, уметнички дела од ликовната и применетата уметност и други вложувања кои служат за административни цели. Испаѓа дека со ова ослободување може да се достигне единствено како лимит нето добивката од претходната година (пр. нето добивката за 2014 година е граничник за намалување на даночната основа утврдена во образецот ДБ за 2015 година). Претходното ослободување е условено со задржување на правото на сопственост од страна на даночниот обврзник над средствата со кои се стекнал преку реинвестирање на добивката за период од ПЕТ години од денот на нивното стекнување. (До 2008 година овој рок изнесуваше три години.) 4) Побарувањата по одобрени заеми од страна на здруженија и фондации (организации) кои се основани согласно со Законот за здруженија и фондации чија ОСНОВНА ДЕЈНОСТ е ПЛАСИРАЊЕ НА ЗАЕМИ согласно со нивниот статут и програма нема да ја делат судбината на останатите побарувања по основ на одобрени заеми, односно овие заеми нема да се оданочуваат без оглед дали имаат салда на 31.12. во годината. 5) Се проширува дефиницијата на поврзано лице со даночниот обврзник за лицата кои со сопствениците на даночниот обврзник или членовите на органите на управување на даночниот обврзник се припадници на исто семејство во смисла на одредбите од Законот за даночна постапка. Всушност ваквата дефиниција претходно во поинаква форма беше додадена преку Правилникот за данокот на добивка, без

roagens.mk

ДАНОК НА ДОБИВКА

да има законска основа за тоа. Покрај ова, додаден е став според кој за лице кое е поврзано со даночниот обврзник се смета и секое нерезидентно правно лице од земја која има повластен даночен систем. 6) Да појасниме дека даночниот режим на исплата на дивиденди е следниот: - дивидендите остварени заклучно со 2008 година, при исплатата нема да се оданочуваат, - оние остварени за периодот 2009 - 2013 година ќе бидат предмет на оданочување и - на крај, „новите“ дивиденди кои потекнуваат од 2014 година наваму, при исплатата нема да се оданочуваат со данок на добивка (повторување на режимот што се применуваше до 2008 година). Нивното оданочување всушност ќе се одвива преку вратениот режим на годишно оданочување на добивката. 7) Доколку даночниот обврзник оствари загуба искажана во Билансот на успех истата намалена за непризнаените расходи искажани во даночниот биланс може да ја пренесе на товар на добивката во идните пресметковни периоди најмногу до три години (претходно пет години) сметано од годината во која е искажана загубата.

 

слови: Намалувањето во Даночниот биУ ланс ќе се врши само доколку претходно се извршило покривање на загубата согласно со Законот за трговски друштва и тоа хронолошки почнувајќи од износот на најрано настанатите даночни загуби. Ова право не ќе може да се користи во случај на промена на статусот на даночниот обврзник врз основа на спојување, припојување, поделба, сопственичка трансформација и слично. За остварување на правото на пренесување (покривање) на даночната загуба потребно е одобрение од УЈП, по претходно поднесено писмено барање најдоцна до 31 март наредната го-

дина, по годината во која загубата е искажана. 8) За износот на платените месечни аконтации на данокот на добивка на непризнаени расходи во текот на 2014 година, на даночниот обврзник му се намалува пресметаниот данок на добивка во Даночниот биланс за 2014 година. 9) Режимот и правилата на ОДАНОЧУВАЊЕ НА ВКУПНИОТ ПРИХОТ не се менуваат и остануваат и понатаму во примена (за приход до 3.000.000 денари, данок не се плаќа; за приход меѓу 3.000.001 и 6.000.000 денари се избира меѓу данокот на вкупен приход и данокот на добивка и за приход над 6.000.000 денари се преоѓа кај данокот на добивка).

Даночен обврзник на данокот на добивка Пресметувањето и плаќањето на данокот на добивка го врши обврзникот на данокот на добивка (самооданочување). Обврзник на данокот на добивка е правно лице - резидент на Република Македонија кој остварува добивка од вршењето на дејност во земјата и странство.1 Резидент е субјектот кој е основан или има седиште на територијата на РМ. Обврзник на данокот на добивка е и постојана деловна единица на странско лице 2 за добивката што ја остварува од вршење на дејност на територијата на Република Македонија. Постојаната деловна единица се пријавува на почетокот на вршењето на дејноста како обврзник на данокот на добивка, заради добивање на единствен даночен број. Во делот: Странско трговско друштво и странски трговец-поединец, односно во членовите од 579 до 596 од Законот за трговските друштва е регулирана обврската на странските лица задолжително да организираат подружница, доколку сакаат да вршат дејност на територијата на Република Македонија (член 581, став 2).

Физичките лица - регистрирани вршители на дејност не се обврзници на данокот на добивка. Дефинициите за постојана деловна единица на странско лице е дадена во членот 6 на Законот за

1 2

данокот на добивка (112/14).

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Согласно членот 476, став 1 од ЗТД, подружницата на странско друштво изготвува годишни сметки (и составува Даночен биланс), додека подружницата на домашно друштво води трговски книги, но не изготвува годишни сметки, односно не составува Даночен биланс. Освен формата на подружница, Законот за трговските друштва ја познава и формата претставништво, кое не е правно лице и не може да врши трговска дејност (596.2 од ЗТД).

Обврзник кој е корисник на ТИРЗ

Согласно со членот 29 од новиот ЗДД, обврзникот кој е корисник на технолошка индустриска развојна зона користи даночно ослободување од данокот на добивка во рамки на државна помош (евиденција за доделената државна помош води Дирекцијата за ТИРЗ - 4.13 од Законот за ТИРЗ) под услови и по постапка утврдени со Законот за технолошки индустриски развојни зони (ЗТИРЗ)3. Обемот на државна помош е дефинирана са членот 4-а од Законот за ТИРЗ, додека даночните ослободувања и олеснувања се уредени со членот 5 од ЗТИРЗ. Согласно со овој член под условите и во границите утврдени со обемот на државната помош (член 4-а од ЗТИРЗ), даночниот обврзник, корисник на зоната, подлежи на ослободување и олеснување од плаќање на данок на добивка за период од ДЕСЕТ години од започнувањето на вршењето на дејност во зоната, но не подолго од две години, по годината на добивање на решението за започнување со работа под услови утврдени со Законот за ТИРЗ.

Обврзник - заштитно друштво Иако во Законот за данокот на добивка не постои одредба за даночно ослободување на заштитните друштва, тие согласно со членот 10 став 2 од Законот за вработување на инвалидни лица 4 се ослободени од плаќање данок на добивка. Иако заштитните 3 4

друштва не плаќаат данок на добивка, тие имаат обврска за поднесување на Годишен даночен биланс „ДБ“. Напоменуваме дека овие друштва не се обврзници ниту на данокот на исплатена дивиденда и друга распределба од добивката.

Даночни обврзници кај кои настанала преобразба, ликвидација и статусна промена Ако даночниот обврзник изврши преобразба од еден во друг облик, а сметководствената вредност на имотот и обврските остане иста, преобразбата нема да има влијае на оданочувањето. Ако со преобразбата не се продолжи со истата сметководствена вредност заради извршената процена на имотот и на обврските по објективна (фер) вредност и доколку ревалоризационите резерви се запишуваат во основната главнина на преобразеното друштво, тогаш таквото зголемување се оданочува. Доколку даночниот обврзник се ликвидира, добивката или загубата се утврдува во периодот на ликвидација која е продолжение на последниот даночен период пред заклучувањето на постапката на ликвидација и пред распределбата на ликвидациониот остаток. Почетниот биланс на состојба за отворање на постапката за ликвидација треба да биде ист со билансот на состојбата утврден на денот на отворањето на постапката за ликвидација. Завршниот биланс на состојба се составува по намирувањето на доверителите и пред распределувањето на ликвидационата маса, односно по завршувањето на постапката на впаричување на имотот. Даночните обврзници кај кои настанала статусна измена (поделба, спојување и присоединување) до Управата за јавни приходи доставуваат годишна сметка и даночна пријава за периодот од почетокот на годината до датумот на настанување на статусната промена во Централниот регистар на Република Македонија, како и почетен биланс на со-

„Службен весник на РМ“, бр. 14/07, 103/08, 130/08, 139/09, 156/10, 127/12 и 41/14. „Службен весник на РМ“, бр. 44/00, 16/04, 62/05, 87/05 (пречистен текст), 113/05, 29/07, 88/08, 161/08, 99/09 и 136/11. www.p

roagens.mk

ДАНОК НА ДОБИВКА

стојба на новото друштво кое продолжува со вршење на дејност. Ако кај даночниот обврзник настане статусна измена се смета дека постои даночен континуитет доколку даночниот обврзник продолжува со дејноста кое нема влијание на оданочувањето. Континуитетот во оданочувањето постои само ако при преносот на друштвото што превзема не дојде до промена во процената на вредноста на имотот и на обврските на друштвото што пренесува. Континуитет во оданочување не постои доколку со зголемувањето на проценетата вредност на имотот и обврските над сметководствената вредност, се зголеми основната главнина на друштвото што превзема, тогаш таквото зголемување се оданочува.

Постапка со платениот данок на добивка остварена со работа во странство На обврзникот - резидент, кој на добивката што е остварена со работа во странство платил данок во друга држава, му се намалува пресметаниот данок во земјата за износот на данокот на добивка платен во странство, а најмногу до износот на данокот што би се добил со примена на даночната стапка од 10% - член 37 од ЗДД. Даночниот обврзник кој остварува приходи во странство, доставува соодветен доказ за платениот или задржан данок од надлежниот даночен орган на странската држава.

Даночна стапка Стапката на данок на добивка изнесува 10%.

Даночен период и рок за доставување на Даночниот биланс - Образец „ДБ“ Даночниот период за кој се утврдува данокот на добивка е една календарска година. За оној даночен обврзник кој работел за период пократок од една календарска година, за даночен период ќе се смета периодот од годината во кој работел. Даночниот обврзник, утврдувањето и плаќањето на данокот на добивка, го врши

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

 

врз основа на образецот „ДБ“ - Даночен биланс за оданочување на добивка, кој во рокот пропишан за поднесување на годишната сметка се доставува до Управата за јавни приходи заедно со годишната сметка. Разликата меѓу уплатената аконтација и вистинската обврска на пресметаниот данок на добивка, обврзникот е должен да ја уплати во рок од 30 дена од денот на истекот на рокот за предавање на годишната сметка. Ако обврзникот на данокот на добивка, платил поголем износ на данок, во вид на аконтација, од износот што бил должен да го плати, може од Управата за јавни приходи да бара враќање на повеќе платениот износ. Управата за јавни приходи е должна повеќе платениот данок на добивка да му го врати на обврзникот на негово барање, во рок од 60 дена од денот на поднесувањето на барањето за враќање. Даночна основа за пресметување

на данокот на добивка

Основа за пресметување на данокот на добивка е добивката утврдена како разлика меѓу вкупните приходи и вкупните расходи на даночниот обврзник, во износи утврдени согласно со прописите за сметководството и сметководствените стандарди (МСФИ, МСС, МСФИ за МСЕ, стандарди за јавен сектор) и искажана во билансот на успехот (бруто добивка). Основата се зголемува за непризнаените расходи за даночни цели, но и за дел од потенцијално неостварените приходи од поврзани лица (приходни камати и трансферни цени).

а) Финансиски резултат во Билансот на успех (добивка или за загуба) Финансискиот резултат од Билансот на успехот (финансискиот резултат пред оданочување составен по ГОДИШНАТА СМЕТКА), како разлика меѓу вкупните приходи и вкупните расходи претставува главен генератор на даночната основа. Кога вкупните расходи се поголеми од вкупните приходи, за износот на искажаната загуба во билансот на успехот, даночниот обврзник искажува финансиски резултат како инпут во Даночниот биланс со негативен предзнак.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

б) Непризнанени расходи за даночни цели 1. Расходи кои не се поврзани со вршење на дејност на субјектот, односно не се непосреден услов за извршување на таа дејност и не се последица од вршењето на таа дејност

Законот за данокот на добивка како даночно признаени ги дефинира оние расходи кои се во функција на дејноста на субјектот, односно се непосреден услов за извршување на дејноста на субјектот и се последица од вршењето на таа дејност. Правилата за дефинирање на расходите направени во функција на вршење на дејноста на субјектот треба да се темелат на воспоставените деловни политики и практики (искуствени правила), како и на правилното разбирање на суштината на трошоците кои се направени во функција на вршење на дејноста на даночниот обврзник (во поширока смисла). Нефункционални расходи се оние од типот на приватно патување на сопственици, одговорни лица, односно работници кај даночниот обврзник, потоа расходи за опремување на приватни објекти за живеење, одмор и разонода, односно разни видови на расходи кои 2.1.

произлегуваат од користењето на службени средства (возила, телефони и сл.) за приватни цели и други слични расходи кои не се во функција на вршење на дејноста на даночниот обврзник, како и расходи поврзани со патување, сместување, исхрана и сл. неделовни расходи за надворешни лица.

2. Надоместоците на трошоци и други лични примања од работен однос Предмет на оданочување се надоместоците на трошоци и други лични примања од работен однос кои не се исплатени (согласно со воспоставената даночна пракса: до денот на поднесу-вањето на Даночниот биланс до УЈП), како и исплатените надоместоци на трошоци и други лични примања од работен однос кои го надминуваат утврдениот износ во член 9 став 1 точ-ка 2 од ЗДД. Исплатата на надоместоци на трошоци и други лични примања на лица кои не се во работен однос кај Исплатувачот, има третман на оданочиви расходи . Во продолжение ги презентираме даночно (не)признаените надоместоци на трошоци и други лични примања од работен однос согласно со новиот ЗДД.

Не е оданочив најнискиот износ на исплатените дневници за службени патувања, теренски додаток или одвоен живот утврден со Општиот колективен договор за приватниот сектор од областа на стопанството на Република Македонија и прописите за органите на државната управа, при што исплатите по овој основ меѓусебно се исклучуваат. 2.1.1. Дневници за службени патувања (во земјата и странство) Данок на добивка Даночно признаен расход Приватен сектор: - во земјата - 8% од тримесечна нето плата - во странство - Уредба за патување во странство Јавен сектор: - во земјата - 0 денари - во странство - Уредба за патување во странство Персонален данок на доход Ослободено од ПДД до пропиш. висина (чл. 6.6. од ЗПДД) 2.1.2. Теренски додаток Данок на добивка Даночно признаен расход Приватен сектор: - Зависно од обезбедените услови за работа на терен (сместување исхрана и сл.) - член 35 од ОКДПС - грански колект. договор (акт на работодавач)

www.p

roagens.mk

ДАНОК НА ДОБИВКА

 

Јавен сектор:

- Зависно од обезбедените услови за работа на терен (сместување исхрана и сл.) - член 21 од ОКДЈС Персонален данок на доход Ослободено од ПДД до пропиш. висина (чл. 6.6. од ЗПДД) 2.1.3. Одвоен живот Данок на добивка Даночно признаен расход Приватен сектор: - 60% од тримесечна нето плата (член 35 од ОКДПС) Јавен сектор: - 30% од тримесечна нето плата Персонален данок на доход Ослободено од ПДД до пропиш. висина (член 6.6. од ЗПДД)

2.2. Не е оданочив износот на исплатена помош во случај на смрт на вработениот и на член на неговото семејство утврден со Општиот колективен договор за приватниот сектор од областа на стопанството на Република Македонија и прописите за органите на државната управа. 2.2.1. Помош за смрт на вработен Данок на добивка Даночно признаен расход Приватен сектор: - Три тримесечни нето плати - член 35 од ОКДПС Јавен сектор: - 30.000 денари Персонален данок на доход Ослободено од ПДД до пропиш. висина (чл. 6.12. од ЗПДД) 2.2.2. Помош за смрт на член на семејството на вработен Данок на добивка Даночно признаен расход Приватен сектор: - Две тримесечни нето плати - член 35 од ОКДПС Јавен сектор: - 15.000 денари Персонален данок на доход Ослободено од ПДД до пропиш. висина (чл. 6.12. од ЗПДД)

2.3. Не е оданочив најнискиот износ на исплатената помош за претрпени штети од елементарни непогоди утврден со Општиот колективен договор за приватниот сектор од областа на стопанството на Република Македонија. Помош за претрпени шети од елементарни непогоди Данок на добивка Даночно признаен расход: една тримесечна нето плата Приватен сектор - Една тримесечна нето плата - член 35 од ОКДПС Персонален данок на доход Ослободено од ПДД до пропиш. висина (чл. 6.13. од ЗПДД)

2.4. Н е е оданочив најнискиот износ на исплатена отпремнина која се дава при заминување во пензија утврден со Општиот колективен договор за приватниот сектор од областа на стопанството на Република Македонија и прописите за органите на државната управа. Отпремнина при заминување во пензија Данок на добивка Даночно признаен расход Приватен сектор: - Две тримесечни нето плати - член 35 од ОКДПС Јавен сектор: - Две месечни нето плати Персонален данок на доход Ослободено од ПДД (до две тримесечни нето плати - член 6.22. од ЗПДД) 5 5

Висината на отпремнината што е пропишана за приватниот сектор е лимит кој е ослободен од персонален данок (ПДД).

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

2.5. Не е оданочив износот на исплатениот еднократен надоместок - испратнина заради трајно работно ангажирање на работниците при откажување на договорот за вработување од деловни причини (технолошки, економски, организациони и слични промени), утврден со закон. Испратнина (технолошки вишок) Данок на добивка Даночно признаен расход Приватен и јавен (член 97 од ЗРО) сектор: - до 5 години раб. стаж 1 нето плата - од 5 до 10 години раб. стаж 2 нето платa - од 10 до 15 години раб. стаж 3 нето плати - од 15 до 20 години раб. стаж 4 нето плати - од 20 до 25 години раб. стаж 5 нето плати - над 25 години раб. стаж 6 нето плати Персонален данок на доход Ослободено од ПДД до проп. висина (член 6.23. од ЗПДД)

2.6. Не е оданочив износот на исплатениот регрес за годишен одмор во висина од 40% од просечната месечна бруто плата по работник во Р. Македонија, објавена до денот на исплатата. Регрес за годишен одмор Данок на добивка Приватен сектор:

Даночно признаен расход: 40% од МЕСЕЧНА БРУТО плата -

Јавен сектор: Персонален данок на доход

2.7.

- 60% од една месечна нето плата (ЗИП) Оданочив со персонален данок на доход

Не е оданочив износот на исплатените јубилејни награди за најмалку десет години работа кај ист работодавач во висина на просечна месечна нето (Мислење на УЈП) плата по работник во Република Македонија исплатена во последните три месеци објавена од Државниот завод за статистика. Јубилејни награди Данок на добивка

Приватен сектор:

Јавен сектор:

Даночно признаен расход: една тримесечна нето плата

Персонален данок на доход

2.8.

Според грански договори - една тримесечна нето плата (член 35 од ОКДПС)

Една тримесечна нето плата (член 35 од ОКДСП)

Нема пропишан износ Оданочив со персонален данок на доход

Не е оданочив износот на исплатените надоместоци на трошоци за користење на сопствено возило на вработениот за потребите на работодавачот, во висина од 30% од исплатениот износ. Надоместок за користење на сопствено возило на вработениот за потребите на работодавачот не е оданочив со персонален данок на доход до 3.500 денари месечно по работник. Надоместокот за користење на сопствено возило за службени цели до висината од 70% од вкупно исплатениот износ е оданочив расход (вклучувајќи го и евентуално пресметаниот персонален данок на доход). Пресметаните, а неисплатени надоместоци за ко-ристење на сопствено возило за службени цели се оданочиви расходи во целост. www.p

roagens.mk

ДАНОК НА ДОБИВКА

Пример:

 



Во текот на еден месец, работникот поминал 480 километри со сопственото возило во функција на фирмата кај што работи (службени цели). 1) 30% од цената на литар гориво МБ-98 (75,00 ден./лит) 22,50 2) Број на поминати километри 480 3) Пресметан трошок (480 х 22,50) 10.800 4) Основица за пресметка на персонален данок на доход (10.800 - 3.500) 7.300 5) Персонален данок на доход (7.300 х 11,11%) 811 6) Вкупно трошок за користење на сопствено возило за службени цели (10.800 + 811) 11.611 7) Даночно признат расход (11.611 х 30%) 3.483 8) И знос за кој се зголемува даночната основа ( ред. бр. 6 минус ред. бр. 7)

8.128

2.9. Не е оданочив износот на исплатениот надоместок заради непрекинато боледување подолго од шест месеци предизвикано со повреда на работа или професионално заболување во висина на просечната месечна нето (Мислење на УЈП) плата по работник во Република Македонија исплатена во последните три месеци и објавена од Државниот завод за статистика (во ЗДД е испуштено да се уреди даночниот третман на пропишаниот износ за јавен сектор по овој основ). Надоместок заради непрекинато боледување подолго од шест месеци Данок на добивка Даночно признаен расход: една тримесечна нето плата Приватен сектор: - Една тримесечна нето плата - член 35 од ОКДПС Јавен сектор: - Една просечна исплатена месечна нето плата во органот кај што работи работникот Персонален данок на доход Оданочив со персонален данок на доход

2.10. Не е оданочив износот на исплатениот надоместок при селидби на вработените за потребите на работодавачот во висина на стварните трошоци направени за превоз на покуќнината и на семејството. 2.11. Новогодишниот надомест е целосно оданочив расход.

3. Даночен третман на трошоците за организирана исхрана и превоз Согласно со членот 9 став 1 точка 3 од ЗДД, повисоко искажаните износи на трошоци во однос на пропишаните со ЗРО по основ на организирана исхрана и превоз на вработените се оданочиви. Оданочив е делот на трошоците за организирана исхрана на вработените исплатени над износите утврдени со закон (според ЗРО - 20% од просечната нето плата по работник ис-платена во претходната година изнесува 4.229 денари за 2014 г.; согласно со Соопштението на ДЗС, бр. 4.1.14.18 од

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

27.2.2014 г., 20% x 21.145 денари = 4.229 денари). Внимавај: Во Законот за данокот на добивка се користи терминот „исплатени“ трошоци за организирана исхрана, иако не станува збор за можноста за парична исплата на трошокот за исхрана во корист на вработените, туку за искажување на ваквиот трошок кај даночниот обврзник - работодавач.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

4. Трошоци по основ на месечни надоместоци на членови на органи на управување Согласно со членот 9, точка 4 од ЗДД, оданочив е делот на трошоците по основ на месечни надоместоци на членовите на органите на управување над 50% од просечната месечна бруто плата исплатена во претходната година во Република Македонија (15.513 година за 2014 година), при што како надоместоци на членови на органите на управување се сметаат месечниот надоместок, односно паушал, надоместоците за патни и дневни трошоци. Пример:



Даночниот обврзник за месец октомври 2014 година за 8 члена на управниот одбор пресметал и исплатил поединечен месечен бруто надоместок во износ од 20.000 денари. Во истиот месец на двајца членови на одборот им е исплатен бруто надоместок за патни и дневни трошоци во износ од 3.740 денари. Пресметка на месечниот надоместок на членовите на Управниот одобор Бруто надоместок (20.000 х 8) 160.000 Персонален данок на доход (2.000 х 8) 16.000 Надоместок за исплата (18.000 х 8) 144.000

Пресметка на патните и дневни трошоци за двајца членови на Управниот ообор Бруто надоместок (1.870 х 2) Персонален данок на доход (187 х 2) Надоместок за исплата (1.683 х 2)

3.740 374 3.366

Податок за утврдување на оданочивиот дел од расходите Просечна месечна бруто плата исплатена во претходната година во РМ

31.025

(Соопштение на ДЗС бр. 4.1.14.17 од 27.02.2014 година) 50% од просечната месечна бруто плата исплатена во претходната година во РМ(31.025 х 50%) 15.513 Пресметка на оданочивиот расход за 2014 година за надоместоци на членови на Управниот одбор Месечен надоместок за 6 члена (20.000 х 6) Месечен надоместок за 2 члена

(20.000 х 2)

40.000

Плус патни и дневни трошоци за 2 члена(1.870 х 2)

3.740

знос за кој се зголемува даночната основа И (26.922 + 12.714) (20.000 - 15.513) х 6 = 4.487 х 6 ((20.000 + 1.870) - 15.513) х 2 = 6.357 х 2



120.000

02/ 3162-979 i 3298-763

www.p

39.636 26.922 12.714



kontakt@proagens.com.mk

roagens.mk

ДАНОК НА ДОБИВКА

 

5. Трошоци по основ на уплатени доброволни придонеси во доброволен пензиски фонд Согласно со членот 9 точка 5 од ЗДД, оданочив е делот на трошоците по основ на уплатени придонеси во доброволен пензиски фонд над износот од четири просечни месечни бруто плати, исплатени во претходната година во Република Македонија, на годишно ниво по вработен. Даночно признаениот трошок по овој основ за 2014 година изнесува 124.100 денари по работник. (Просечната месечна бруто плата исплатена во 2013 година во РМ изнесува 31.025 денари; Соопштение на ДЗС бр. 4.1.13.17 од 27.02.2014 година.) Придонесот за задолжително капитално финансирано пензиско осигурување е ослободен и од персонален данок на доход, но не преку Законот за персоналниот данок на доход, туку со членот 158 на Законот за доброволно капитално финансирано пензиско осигурување. Со-гласно со овој член, на доброволно уплатениот придонес од страна на осигурител (работодавач или здружение на граѓани) за своите вработени лица и членови не се пресметува персонален данок на доход. Износот на ослободувањето за една календарска година не може да биде поголем од четири просечни месечни бруто плати, исплатени во претходната година во Репуб-лика Македонија, на годишно ниво по вработен или член (ослободувањето од персонален да-нок е еднакво на ослободувањето пропишано за данокот на добивка). Напоменуваме дека во Република Македонија единствени доброволни пензиски фондови се: 1) Отворениот доброволен пензиски фонд НЛБ Пензија плус и 2) КБ Прв отворен доброволен пензиски фонд.

6. Надоместоци за лица волонтери и за лица ангажирани за вршење на јавни работи Согласно со членот 9 точка 6 од ЗДД, оданочив е делот од надоместоците за лицата во-

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

лонтери според член 10 став 2 од Законот за волонтерство и за лицата ангажирани за вршење на јавни работи согласно со членот 85 од Законот за вработување и осигурување во случај на невработеност исплатени над износите утврдени со закон. За волонтерите, даночно признаен расход е надоместокот на трошоците за храна и трошо-ците за превоз до и од местото на волонтирањето (вклучувајќи ги и трошоците за службени патувања и трошоците за обука исплатени во иста висина како за вработените кај организаторот на волонтерската работа), најмногу во висина од 15% од просечната месечна плата во РМ исплатена за претходната година (31.025 х 15% = 4.654 денари). Согласно со членот 85 став 2 од Законот за вработувањето и осигурување во случај на невработеност, на лицата за времето на вршење на јавните работи организаторот им обезбедува паричен надоместок за извршената работа не помал од утврдениот износ на платата за ист вид на работи според колективен договор, превоз и исхрана, осигурување во случај на несреќа при работа и професионално заболување и друго, под услови и на начин утврдени со договор меѓу организаторот на работите и ангажираните невработени лица. Јавните работи ги организираат единиците на локалната самоуправа и заинтересираните работодавци од јавниот сектор. Во јавните работи заради работно ангажирање се вклу-чуваат невработени лица кои се пријавени во Агенцијата за вработување.

7. Скриени исплати на добивки Согласно со членот 9 точка 7 од ЗДД, оданочиви се тнр. скриени исплати на добивки како што се: - потенцијално неостварениот приход од давања на одредени производи и услуги на содружниците или акционерите или на нив поврзани лица по цена пониска од пазарната,



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

- потенцијално неостварениот приходни камати од давања на заеми на содружниците или акционерите или на нив поврзани лица со камата пониска од пазарната, мерено во моментот на одобрувањето на заемот. - повисоките трошковни камати за примени заеми од содружниците или акционерите или на нив поврзани лица со камата повисока од пазарната, мерено во моментот на одобрувањето на заемот. Напомена:



Во услови на непостоење на информација за пазарната камата на одобрениот/примениот заем, како репер се користи ЕУРИБОР, односно СКИБОР каматната стапка зголеменa за по еден процентен поен.

Правила за висината на каматната стапка за даночни цели: За заеми во денари: SKIBOR + 1 процентен поен - т рошковната камата < (да биде помала од, или еднаква на) SKIBOR каматата + 1 процентен поен, - п риходната камата > (да биде поголема од, или еднаква на)SKIBOR каматата + 1 процентен поен. За заеми во девизи: EURIBOR + 1 процентен поен - т рошковната камата < (да биде помала од, или еднаква на) EURIBOR каматата + 1 процентен поен, - п риходната камата > (да биде поголема од, или еднаква на) EURIBOR каматата + 1 процентен поен. - повисоките расходи заради плаќање за добиените производи и услуги од содружниците или акционерите или на нив поврзани лица, по цени повисоки од пазарните и овозможување на стекнување на добивки на содружниците или акционерите или на нив поврзани лица и

www.p

- кусоци кои не се предизвикани од вонредни настани (кражба, пожар или други природни непогоди), кои не паѓаат на трошок на платата на одговорното лице.

Проширување на дефиницијата за поврзано лице Поврзано лице со даночниот обврзник е физичко или правно лице кое може да има контрола или значајно влијание на деловните одлуки на даночниот обврзник. За утврдување на поврзаност меѓу правните лица во смисла на овој закон, соодветно се применуваат одредбите од Законот за трговските друштва. За лица поврзани со даночниот обврзник се сметаат и лицата кои со сопствениците на даночниот обврзник или членовите на органите на управување на даночниот обврзник се припадници на исто семејство во смисла на одредбите од Законот за даночна постапка (ЗДП). Припадници на исто семејство на даночниот обврзник во смисла на ЗДП се сметаат лицата само ако припаѓаат во еден од следните меѓусебни односи: 1) брачниот другар; 2) роднини по права линија; 4) браќа и сестри; 5) деца на браќата и сестрите; 6) сопружниците на браќата и на сестрите, браќата и сестрите на сопружниците и родителите на сопружниците 7) браќа и сестри на родителите; 8) хранител и посвоител, и 9) лицата во смисла на потточките 1), 2), 6) и 8) и тогаш кога оваа врска повеќе не постои. За лице кое е поврзано со даночниот обврзник се смета и секое нерезидентно правно лице од земја која има повластен даночен систем.



kontakt@proagens.com.mk

roagens.mk

ДАНОК НА ДОБИВКА

Пример 1:



Правното лице „А“ продало канцелариски компјутер на сестрата на основачот на фирмата по цена од 20.000 (со вклучен ДДВ). Продажната цена на компјутерот изнесува 43.000 денари (со вклучен ДДВ). Пресметка: Правното лице „А“ поради давање на производот на лице поврзано со основачот создал скриена исплата од добивката во износ од 23.000 денари (43.000 - 20.000). Овој износ ќе биде вклучен во основата за данок на добивка. Пример 2:

 



Правното лице „А“ - обврзник на данокот на добивка, на 1 јуни 2014 година одобрило ед-ногодишен заем на физичко лице - ќерка на содружникот во износ од 200.000 денари. Согласно со потпишаниот договор за заем, во

кој не е предвидена валутна клаузула, годишната каматна стапка на одобрениот заем изнесува 3% (варијанти: одобрен заем без камата и со камата од 12% на годишно ниво). Ќерката на содружникот, каматата ја плаќа месечно. Правното лице „А“ искажува приход од камата за 2014 година согласно договорот за заем во износ од 3.500 денари (варијанти: нула денари и 14.000 денари консеквентно). Пресметката дадена во продолжение е во функција на формирањето на годишната даночната основа во образецот ДБ. Со оглед дека правното лице „А“ - обврзник на данокот на добивка не поседува евидентни докази за висината на пазарната каматна стапка, како репер за споредба ќе се користи СКИБОР меѓубанкарската каматна стапка со соодветна рочност плус еден процентен поен. На денот на одобрувањето на заемот, СКИБОР меѓубанкарската каматна стапка на 12 месеци изнесува 4,53% годишно.

Пресметка кај правното лице „А“ - давател на заем (приходна камата) Ред. Опис бр. 1 Одобрен заем 2 Годишна каматна стапка (согласно договор) 3 Приход од камата за 7 месеци од 2014 година (200.000 х 3%/12% : 12 х 7) 4 Каматната стапка за даночни цели во моментот на одобрување на заемот (СКИБОР + 1 процентен поен) за рочност од 12 месеци (4,53 + 1,0) 5 Пресметана камата по каматната стапка СКИБОР + 1 процентен поен за 7 месеци од 2014 г. (200.000 х 5,53% : 12 х 7) 6 Дел од приходот од камата кој е понизок од приходот што би се остварил по пазарна камата (овој дел ќе учествува во формирањето на даночната основа) (6.452 - 3.500 / 0 / 14.000)

Варијанти 1 2 3 200.000 200.000 200.000 3% 0% 12% 3.500

14.000

5,53%

6.452

2.652

6.452

До истите резултати презентирани во редот 6 ќе се дојде ако за пресметување на каматата се користи разликата на каматните стапки од редовите 4 и 2. (Пример: 200.000 х (5,53-3,0)% : 12 х 7 = 200.000 х 2,53% : 12 х 7 = 2.952). Пример 3:



Правното лице „А“ - обврзник на данокот на добивка, за извршената услуга на регистрација на одредено право од индустриска сопственост, му исплатило 600.000 денари (со вклучен персонален данок на доход) на таткото на сопругата на содружникот. За истата услуга, правното лице „А“ добило понуда од лиценцирана агенција за заштита на индустриската сопственост во износ од 25.000 денари (без ДДВ).

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Пресметка кај правното лице „А“: 1 Трошоци за регистрација на право од индустриска сопственост направени во корист на лице поврзано со содружникот 2 Вредност на понудата примена од независен субјект за регистрација на истото право од индустриска сопственост 3 Дел од трошоците кои ќе учествуват во формирањето на даночната основа Пример 4:

600.000 25.000 575.000



Правното лице „А“ - обврзник на данокот на добивка, на 1 мај 2014 година добил деветомесечен заем од деловниот субјект „Б“ со кој сочинува група на капитално поврзани лица во износ од 250.000 денари. Согласно со потпишаниот договор за заем, во кој не е предвидена валутна клаузула, годишната каматна стапка на одобрениот заем изнесува 13% (варијанти: добиениот заем е без камата и добиениот заем е со камата од 3,5% на годишно ниво). Каматата се плаќа месечно. Пресметка кај правното лице „А“ - примател на заем (трошковна камата) Р.

Варијанти 1 2 3 250.000 250.000 250.000 13% 0% 3,5%

Опис

бр.

1 Примен заем (во денари) 2 Годишна каматна стапка (согласно договор) 3 Трошок за камата за 8 месеци од 2014 година (250.000 х 13%/3,5% : 12 х 8)

4 Каматната стапка за даночни цели во моментот на одобрување на заемот (СКИБОР + 1 процентен поен) за рочност од 9 месеци 4,18 + 1,0) 5 Пресметана камата по каматната стапка СКИБОР + 1 процентен поен за 8 месеци од 2014 г. (250.000 х 5,80% : 12 х 8) 6 Дел од трошокот за каматата кој е повисок од пазарната камата (овој дел ќе учествува во формирањето на даночната основа) (21.667 / 0 / 3.646 - 8.633)

Од претходната пресметка произлегува дека во првата варијанта делот на трошокот за камата во износ од 13.034 ќе има третман на оданочив расход во Даночниот биланс. Во втората и третата варијанта реалниот трошок за камата (ред. 3) е понизок од пазарната камата (ред. 5), поради што нема основ за оданочување на каматата по заем добиен под вакви услови од поврзано лице. Пример 5:

3.646

5,18%

8.633

13.034

на компанијата, а за остатокот да се задолжи одговорното лице што ракувало со материјалите. Во Даночниот биланс, како оданочив расход ќе се искаже износот од 72.440 денари.



Даночниот обврзник по пописот за 2014 година искажал кусок во вредност од 142.300 денари. Пописната комисија предложила, а управниот одбор прифатил 72.440 денари од кусокот да падне на товар на расходите

www.p

21.667

roagens.mk

ДАНОК НА ДОБИВКА

 

8. Даночен третман на каматите по заеми од нерезиденти-основачи, нефункционални заеми и казнени камати по разни основи 8.1. Даночен третман на трошковните камати по заеми добиени од содружници или акционери - нерезиденти со најмалку 25% учество во капиталот на друштвото За оданочив расход се смета трошковната камата по заеми добиен од поврзани лица, содружници / акционери - НЕРЕЗИДЕНТИ со најмалку од 25% учество во капиталот (вкупна основна главнина) на друштвото, односно во вкупното гласачко право во друштвото, доколку на почетокот и на крајот од даночниот период (календарска година, односно делот од година-та за кој даночниот обврзник работел) тие заеми го надминале трикратниот износ на учеството во капиталот или во гласачкото право на содружникот / акционерот. За заеми се сметаат и заемите од трети лица кои се гарантирани од страна на содружникот или акционерот, како и заемите кои се добиени од банки врз основа на депозит на тој содружник или акционер во таа банка. Делот од каматата што има третман на оданочив расход, се утврдува на тој начин што вкупната камата за тековната година ќе се помножи со делот на заемите кој го надминува соодносот 1 : 3 (еден за капитал : три за заем) и ќе се подели со износот на вкупните заеми.

Уделот на содружникот или акционерот во капиталот на корисникот на заемот, се утврдува како просек од состојбата на: - основната главнина намалена за неуплатениот дел; - резервите (освен ревалоризационите резерви) и - нераспределените добивки, намалени за износот на евентуалните непокриени загуби, на првиот и последниот ден во даночниот период - годината во кој заемот се користи. Исклучок: Претходново не се однесува на каматите по заеми добиени од содружници / акционери на друштвото, кои се банки или други финансиски организации, како и на новооснованите субјекти во периодот од првите три години на работењето, вклучувајќи ја и годината на основањето.

Пресметка на просечниот удел на содружникот / акционерот - нерезидент Збир на состојбата на 31.12. претх. година + 31.12. теков. година: ------------------------------------------------------------------------------------------------------ плус 1) Уплатен капитал (основна главнина намалена за неуплатениот дел) плус 2) Задржана добивка плус 3) Резерви (освен ревалоризациони резерви) минус 4) А кумулирана и непокриена загуба ------------------------------------------------------------------------------------------------------ Просечен удел на содружник / акционер - нерезидент: (1 + 2 + 3 - 4) : 2

Пример со пресметка: Ред. бр.

Опис

На почетокот на годината, односно на 31.12.2013

На крајот на годината, односно на 31.12.2014

Просек

Уплатен капитал (основна главнина намалена за неуплатениот дел)

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

300.000



Pr  fesionalna Edukacija

2. 3. 4. 5. 6.

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Задржана (акумулирана) добивка Резерви (без ревалоризациони резерви) Пренесена (акумулирана) загуба Збир (вкупно капитал): (1 + 2 + 3 - 4) Учество во капиталот: - Содружник „А“ - Содружник „Б“ - Содружник „В“

1.500.000

1.600.000 1.550.000

60.000 (90.000) 1.770.000

60.000

(90.000) (90.000) 1.870.000 1.820.000 50% 35% 15%

910.000 637.000 273.000

Варијанта „А“: Од содружникот „А“, на 1 мај 2014 година е земен заем во износ од 3.600.000 денари со рочност од една година и годишна каматна стапка од 10%. 7. 8. 9.

Пресметана камата за 2014 година 3.600.000 х 10% : 12 х 8 Трикратен износ на просечниот удел на содружникот „А“ (910.000 х 3) Износ на заемот кој го надминува трикратниот износ на просечниот удел на содружникот „А“ (3.600.000 - 2.730.000)

240.000 2.730.000 870.000

Пресметка на оданочивиот дел од камата како трошок

Вкупна камата за тековната година х Делот од заемот над трикратниот износ на просеч. удел --------------------------------------------------------------------------------Вкупен износ на заемот 10. Оданочив дел од каматата по заем добиен од соружникот - нерезидент „А“ (240.000 х 870.000 : 3.600.000)

58.000

Варијанта „Б“: Од содружникот „Б“, на 1 јуни 2014 година е земен заем во износ од 1.500.000 денари со рочност од една година и годишна каматна стапка од 12%. 7. 8.

Пресметана камата за 2014 година 1.500.000 х 12% : 12 х 7 Трикратен износ на просечниот удел на содружникот „А“ (637.000 х 3)

105.000 1.911.000

Во овој случај, земениот заем од содружникот „Б“ во износ од 1.500.000 денари е помал, односно не го надминува трикратниот износ на неговото просечно учество во капиталот (1.911.000 денари) на даночниот обврзник. Според тоа, вкупниот износ од 105.000 денари на пресметаната камата за 2014 година ќе има третман на даночно признаен расход. Варијанта „В“: Од содружникот „В“, на 16 јуни 2014 година е земен заем во износ од 1.800.000 денари со рочност од 9 месеци и годишна каматна стапка од 8%. 7. 8.

Пресметана камата за 2014 година 1.800.000 х 8% : 12 х 6,5 Трикратен износ на просечниот удел на содружникот „А“ (273.000 х 3)

78.000 819.000

Во овој случај, се работи за земен заем од содружникот „В“ во износ од 1.800.000 денари кој во капиталот на даночниот обврзник учествува со 15% (помалку од 25%). Според тоа, вкупниот износ од 78.000 денари на пресметаната камата за 2014 година ќе има третман на даночно признаен расход.



02/ 3162-979 i 3298-763

www.p



kontakt@proagens.com.mk

roagens.mk

ДАНОК НА ДОБИВКА

 

8.2. Даночен третман на трошоци по основ на камати по кредити кои не се користат за вршење на дејноста на обврзникот Согласно со членот 9 точка 11 од ЗДД, оданочиви се трошоците за камати на кредити кои не се користат за вршење на дејноста на даночниот обврзник, како и износот на каматите по кредити за набавка на патнички автомобили, мебел, теписи, уметнички дела од ликовната и применетата уметност и украсни предмети. Пример:



Даночниот обврзник на 1.7.2014 година добил кредит од деловна банка во износ од 1.600.000 денари со рок на достасаност од една година и каматна стапка од 10% годишно. Со кредитот набавил патнички автомобил во износ од 1.300.000 денари и една машина за производниот погон во износ од 300.000 денари. Пресметка: 1) Вкупно трошоци за камата (1.600.000 х 10% : 12 х 6) 80.000 2) Даночно признат износ на трошоците за камата (300.000 х 10% : 12 х 6) 15.000 3) Оданочив дел од каматата (1.300.000 х 10% : 12 х 6) 65.000 За даночни цели, во рамките на синтетичката сметка, даночниот обврзник може да воспостави аналитичка евиденција на две сметки: една за делот на каматите како признаен даночен расход (15.000 денари) и втората за делот на каматите како непризнаен даночен расход (65.000). 8.3. Даночен третман на паричните и даночните казни, пеналите и казнените камати за ненавремена уплата на јавни давачки и трошоци за присилна наплата Согласно со членот 9 точка 14 од ЗДД, оданочиви се трошоците по основ на паричните и даночните казни, пеналите и казнените камати за ненавремена уплата на јавните давачки (даноци, акцизи, царини, такси, придонеси и сл.) и трошоците за присилна наплата. INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

а) Казнени камати за неблаговремена уплата на јавни давачки Казнените камати за неблаговремена уплата на јавните давачки (даноци, акцизи, царини, такси, придонеси и сл.) се оданочиви расходи. Потсетуваме дека основниот даночен долг (не-платените даноци, акцизи, царини, такси, придонеси и сл.) не е оданочив расход. Во категоријата на казнени камати за неблаговремена уплата на јавните давачки влегуваат: каматите пресметани во наодот на даночниот инспектор по извршена контрола, како и пресметаната и уплатена камата за задоцнето плаќање на јавни давачки во „сопствена режија“ кај „совесните“ даночни обврзници. б) Т рошоци за присилна наплата Согласно член 131 став 2 од Законот за даночната постапка, заради присилната наплата, да-ночниот обврзник се задолжува со еднократна посебна такса во висина од 5% од износот кој треба да биде наплатен во присилната наплата. Трошоци за присилна наплата можат да се јават и во други случаи уредени со закон. Тие имаат третман на даночно непризнаени расходи. Напоменуваме дека судските трошоци и казнените камати по должничко-доверителски односи претставуваат даночно признаен расход во Даночниот биланс. 8.4. Даночен третман на казнените (затезните) камати помеѓу поврзани лица Согласно со членот 14 од ЗДД казнената (за која претходно се користи терминот „затезна“) камата пресметана во должничко доверителен однос меѓу поврзани лица добива третман на оданочив расход, со исклучок на трошковните казнени камати кои произлегуваат од облигационен однос со банка или друга овластена кредитна институција.



kontakt@proagens.com.mk



Pr  fesionalna Edukacija

Пример:

A g e n c i j a “P r o A g e n s”



Правното лице „А“ добило каматна листа од субјектот „Б“ за пресметана казнена камата заради ненавремено платен паричен долг во износ од 18.220 денари. За истиот месец и банката „Пари плус“ му доставила каматна листа на „А“ со казнена камата во износ од 14.682 денари, заради ненавремено платен ануитет по одобрен кредит. Правното лице „А“ е поврзано и со субјектот „Б“ и со „Пари плус“. Во овој случај оданочив расход ќе биде само казнената камата од поврзаниот субјект „Б“ во износ од 18.220 денари.

9. Трошоци за репрезентација

Согласно со членот 9 точка 8 од ЗДД, делот на трошоците направени за репрезентација во висина од 90% е оданочив. Даночно признаен е износот утврден во висина на 10% од овие трошоци. Како репрезентација се сметаат трошоците направени за гоштевање, подароци, одмор, рекреација и разонода, како и угостителските и слични услуги. Пример:



Даночниот обврзник за 2014 година искажал трошоци за репрезентација во вкупен износ од 191.489 денари. Бидејќи се работи за трошоци по основ на службени ручеци, набавка на сокови, персонален данок на доход не е пресметуван.

та. Таа може да биде дадена за цели од јавен интерес или за поддршка на активностите на примателот. Како расход во даночниот биланс се признаваат дадените донации во тековната година до висина од 5% од вкупниот приход, под услов да е спроведена соодветната законска процедура, утврдена во Законот за донации и спонзорства во јавните дејности. Трошоците за дадените донации над лимитираниот процент од 5% од вкупниот приход се даночно непризнаени расходи. Даночно непризнаени расходи се оние донации кои не ги исполнуваат условите за даночни поттикнувања согласно Законот за донации и спонзорства во јавните дејности. Договорот за донација и Извештајот задолжително се доставуваат до УЈП најдоцна 30 дена од денот на исполнувањето на договорот (целосно извршена исплата, испорака или услуга) доколку за нив се предвидени даночни поттикнувања. Со договорот и извештајот до УЈП, задолжително се доставува и: - доказ дека донацијата има карактер на донација од јавен интерес (Потврдата ја издава Министерството за правда), - „Потврда за донација“ со која примателот го потврдува добивањето на донацијата од донорот.

Оданочив дел од трошоците за репрезентација на АОП 10 (191.489 х 90%) 172.340

За остварување на даночно поттикнување, давателот и примателот на донацијата се должни да изготват Извештај за дадената (УЈП-ИДС/ДВ) и примена донација (УЈП-ИДС/ ПР). Истиот извештај се поднесува и за даденото / применото спонзорство.

10. Трошоци за донации во согласност со Законот за даноции и спонзорства во јавните дејности, над 5% од вкупниот приход остварен во година

11. Трошоци за спонзорства во согласност со Законот за даноции и спонзорства во јавните дејности, над 3% од вкупниот приход остварен во година

Пресметка на оданочивиот расход за 2014 година за репрезентација:

Донација е доброволна и безусловна помош во пари, добра и услуги која не создава директна корист за давателот ниту обврска за враќање од примателот на донација-

www.p

Спонзорството е доброволна финансиска исплата, давање добра или услуги за конкретен проект и/или активност кое овозможува директни користи на давателот како што

roagens.mk

ДАНОК НА ДОБИВКА

се: промоција на име, фирма и заштитен знак на давателот на спонзорството. Како расход во даночниот биланс се признаваат дадените спонзорства во тековната година до висина од 3% од вкупниот приход, под услов да е спроведена соодветната законска процедура, утврдена во Законот за донации и спонзорства во јавните дејности. За дадените спонзорства над наведениот процент од 3% од вкупниот приход се зголемува даночната основа. Вакво зголемување се врши и за оние спонзорства кои не ги исполнуваат условите за даночни поттикнувања согласно Законот за донации и спонзорства во јавните дејности.



Напомена:

равото на признавање на даночни расхоП ди по основ на донации и спонзорства се остварува кумулативно (5% за донации + 3% за спонзорства), под условите утврдени во Законот за донации и спонзорства во јавните дејности.

12. Осигурителни премии кои ги плаќа работодавачот во корист на членови на органи на управување и на вработени Согласно со членот 9 точка 12 од ЗДД, оданочиви се осигурителните премии кои не се платени, како премиите што работодавачот ги плаќа за осигурување на членовите на органите на управување и на вработените. Не се оданочуваат премиите кои паѓаат на товар на платата на работници, како и премиите по основ на лично колективно осигурување на работниците за повреди на работа и се разбира премиите за осигурување на деловниот имот. Пример:



Даночниот обврзник за 2014 година искажал трошоци за менаџерско осигурување на извршниот директор во износ од 304.000 денари, како и трошоци за осигурување на 8 члена на Одборот на директори во вкупен износ од 1.216.000 денари.

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

 

За лично колективно осигурување на работниците за повреди на работа за 2014 година, платени се 460.000 денари. Половина од износот е задржан од нето платите на вработените, а останатата половина паѓа на товар на трошоците на компанијата. Даночниот обврзник на име осигурување на деловниот имот платил 430.000 денари за периодот октомври 2014 - септември 2015 година. Пресметка на оданочивиот расход за 2014 година за осигурителни премии: Осигурителни премии платени за извршниот директор 304.000 Осигурителни премии платени за 8 члена на Одборот на директори 1.216.000 Оданочив расход за осигурување 1.520.000

13. Даноци по заддршка (одбивка) исплатени во име на трети лица кои се на товар на трошоците на даночниот обврзник Согласно со членот 9 точка 13 од ЗДД, при исплата на некои видови приходи на странски правни лица, домашниот исплатувач има обврска да го почитува режимот утврден во Законот и Правилникот за данокот на добивка и да задржи данок пред исплатата на приходот на странското правно лице (за цели на евентуалното плаќање на данокот, односно остварување на правото на даночно ослободување, односно примена на помала даночна стапка, претходно се спроведува соодветна процедура пред УЈП). Доколку домашниот резидент, данокот по задршка не го пресмета и одбие од бруто вредноста искажана во странската фактура (и не изврши уплата на соодветна уплатна сметка), туку данокот го плати на свој товар, тогаш износот на платени-от данок претставува даночно непризнаен расход.

14. Исплати на стипендии Трошоците по основ на стипендии се оданочив расход. По исклучок, стипендиите доделени на начин и под условите утврдени со Законот за донации и спонзорства во јавните



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

дејности се оданочуваат, но според правилата за оданочување на спонзорството (3% од вкупен приходи). Не се предмет на оданочување ниту трошоците за обука и специјализација на вработените заради остварување на дејноста на даночниот обврзник, под услов истите да продолжат со работа кај истиот работодавач, во временски период утврден со договор, кој не е пократок од три години сметано од годината на стекнувањето со соодветните знаења.

15. Трошоци за кало, растур, крш и расипување

Оданочив расход се трошоците на кало, растур, крш и расипување, над нормираните износи утврдени за соодветната гранка, под услов истите да не се настанати како резултат на вонреден настан или виша сила (расходите предизвикани од вонреден настан или виша сила не се оданочуваат). Министерот за финансии за секоја соодветна гранка со акт ги утврди нормираните износи на кало, растур, крш и расипување на стоки и одделни производи утврдени. Овој акт се применува од 1 јануари 2014 година. Под кало се подразбира загуба во тежина или количина на некое добро, поради природен процес на сушење, абење, хемиски или биолошки реакции. Тоа е најчесто случај со производите (суровини, материјали, полупроизводи, готови производи и стоки) како што се течности и свежи намирници, поради губењето на влага и сл. Тоа можат да бидат и загуби поради отфрлање на одредени делови, некорисни состојки и слични процеси. Растурот настанува по правило со манипулација, претовар, превоз, преместување и слични постапки, при кои се губи (расипува, разлева, топи...) одредена количина производи. 6

асипувањето е својствено за свежите Р производи кога тие ги губат својствата прифатливи за употреба, поради делување на одредени микроорганизми и други природни процеси (скапување, ртење, скиселување и др.) ршот како оштетување настанува во К постапките на манипулација со одредени добра кои при такви процеси лесно можат да се искршат (стакло, амбалажа, бела техника, градежен материјал, мебел и др.).

16. Траен отпис на ненаплатени побарувања Оданочив расход е трајниот отпис на ненаплатените побарувања, освен трајниот отпис на ненаплатените побарувања по основ на придонеси од задолжително социјално осигурување и радиодифузна такса 6. Трајниот отпис на ненаплатените побарувања се смета за оданочив расход доколку претходно не била направена исправка на вредноста на побарувањата. Според претходното, ако субјектот исправката на вредноста на побарувањето претходно ја евидентирал како трошок на периодот, а со тоа и како оданочив расход, затворањето на сметките што следи (129 / 12) нема да го препознае како оданочив расход (всушност со ваквата евиденција повторување на трошоците нема да се направи). Ако се врши директен отпис на побарувањето (4 / 12), без да се користи сметка за исправка на вредноста, тогаш трошокот за направениот траен отпис ќе биде оданочив.



kontakt@proagens.com.mk

Ненаплатени побарувања по основ на придонеси од задолжително социјално осигурување може да имаат да се појават само во евиденцијата на Фондовите за ПИО и здравство, соодветно и Агенцијата за вработување, додека ненаплатено побарување за радиодифузна такса може да има Македонската радио-телевизија. Согласно со Законот за радиодифузната дејност, радиодифузната такса е јавна давачка од која се финансираат ЈП Македонската радио-телевизија и ЈП Македонска радиодифузија и Советот за радиодифузија. Работите во врска со водењето на регистарот на обврзници за плаќање на радиодифузна такса ги врши МРТ, додека работите во врска со пресметувањето, утврдувањето и наплатата на средствата од радиодифузната такса, во име и за сметка на МРТ, ги врши Управата за јавни приходи. www.p

roagens.mk

ДАНОК НА ДОБИВКА

Пример:

 



Даночниот обврзник по пописот за 2014 година поради целосна неможност за наплата на побарувања од домашни субјекти во износ од 440.000 денари и побарување од странство во износ 20.000 евра, односно 123.200 денари, донел Одлука истите трајно да ги отпише. Оданочив расход ќе биде износот од 563.200 денари (440.000 + 123.200).

17. Трошоци за исправка на вредноста на ненаплатени побарувања За оданочиви расходи се сметаат трошоците за исправка на вредноста на ненаплатените побарувања. Третман на признат даночен расход ќе имаат трошоците за исправка на вредноста на ненаплатените побарувања: - кај банките, штедилниците и осигурителните друштва на начин утврден со закон (Закон за банките и Закон за супервизија на осигурување). - за кои е донесена правосилна судска одлука, - од субјектите над кои е отворена постапка на стечај и на ликвидација, доколку истите се пријавени и потврде-

ни од страна на стечајниот (ликвидациониот) управник и - к ако и ненаплатените побарувања по основ на придонеси од задолжително социјално осигурување и радиодифузна такса. Пример:



Согласно со сметководствените политики даночниот обврзник извршил исправка на вредноста на побарувањата кои не се наплатени над 60 дена во висина на 50% од номиналната вредност на побарувањето во износ од 86.240 денари. За 2014 година обврзникот примил 2 правосилни судски пресуди. Со едната пресуда делумно е прифатено тужбеното барање за наплата на побарување во вкупен износ од 280.000, на износ од 84.000 денари. Со втората пресуда, судот го одбива тужбеното барање во целост на износ од 420.600 денари. Даночниот обврзник пријавил до стечајниот управник, побарување во вкупен износ од 840.600 денари. За побарувањето е извршена исправка на неговата вредност. Управникот го признава побарувањето во износ од 680.200 денари, а за остатокот компанијата ја упатува да покрене парнична постапка.

Пресметка на оданочивиот расход за 2014 година по основ побарувања: Трошок за исправка на вредноста на ненаплатените побарувања 43.120 (86.240 х 50%) Трошок за исправка на вредноста врз основа на правосилна судска пресуда (196.000 + 420.600) 616.600 a) 280.000 - 84.000 = 196.000 b) 420.600 Трошок за побарувања од субјекти во стечај што не се потврдени од стечајниот управник 160.400 Вкупно оданочив расход од побарувањата на АОП 21 820.120 (43.120 + 616.600 + 160.400)

в) Посебен даночен третман на реинвестираната добивка Даночната основа се намалува за износот на извршените вложувања од добивката од претходната година (реинвестирана добивка). Под реинвестирана добивка се подразбираат извршените инвестициски вложувања од добивката за развојни цели, односно вложувањата за-

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

ради проширување на дејноста на даночниот обврзник во: - материјални средства (недвижности, постројки и опрема) и - нематеријални средства (компјутерски софтвер и патенти), освен вложувања во - патнички автомобили, - мебел, - теписи, - аудио визуелни средства, - бела техника, - уметнички дела од ликовната и применетата уметност и - други вложувања кои служат за административни цели.

Доколку даночниот обврзник го пренесе правото на сопственост на средствата со кои се стекнал преку реинвестирање на добивката во рок од пет години од денот на нивното стекнување го должи данокот кој би го платил кога не би го користел ослободувањето. Доколку даночниот обврзник документирано не докаже дека даночното ослободување го искористил за вложувања во мате-

ријални средства (недвижности, постројки и опрема) и во нематеријални средства (компјутерски софтвер и патенти) за проширување на дејноста го должи данокот кој би го платил кога не би го користел ослободувањето.

Услови за користење на право на реинвестирана добивка со која се намалува даночната основа Ако не е остварена добивка по годишната сметка за претходната година, односно ако не е извршена соодветна распределба од добивката за нови инвестиции, даночно ослободување по основ на реинвестираната добивка не може да се користи. Намалувањето на даночната основа по основ на реинвестирана добивка ќе има еднакво важни три логички лимити: прв, износот на нето добивката од претходната година, распореден за нови инвестиции (во капиталот на обврзникот), втор, вкупната даночна основа за тековната година и трет, износот на фактички реализираните инвестиции во тековниот даночен период.

2014

О ВЕТУВАЊЕ

о елн у т Ак

ИСТАНБУЛ

од 22 до 26 октомври 2014 година (среда - недела)



02/ 3162-979 i 3298-763 www.p

roagens.mk

СОЦИЈАЛНИ ПРИДОНЕСИ

 

ОД 2015 ГОДИНА - ОБВРСКА ЗА СОЦИЈАЛНИ ПРИДОНЕСИ ПО ОСНОВ НА ДОГОВОРИТЕ ЗА ДЕЛО, АВТОРСКИТЕ И ДРУГИТЕ ДОГОВОРИ - ПРИМЕРИ И ДИЛЕМИ ПРИ ПРАКТИЧНАТА ПРИМЕНА

Ирена НИКОЛОВСКА *

оследната, единаесетта измена на Законот за придонеси од задолжително социјално осигурување 1 (во продолжение: Закон за придонеси), објавена во „Службен весник на РМ“, бр. 113/14 уреди сосема нов модел на пресметување на двата главни социјални придонеси на авторските надоместоци и надоместоците по основ на договор на дело, вклучувајќи ги во овој режим и оние надоместоци за кои договорните страни ќе се обидат евентуално под некаков друг назив (на пр. договор за ангажирање ..., договор за исплата ... и сл.) да го избегнат плаќањето на социјалните придонеси. Со ова всушност се реализира речиси идентично вакво решение кое беше најавено уште кон крајот на 2013 година. Новиот режим за пресметување на овие надоместоци ќе биде во примена од 1 јануари 2015 година. Да прецизираме, со последните измени на Законот за придонеси, надоместокот определен во договорот кој во нето износ е повисок од износот на минималната плата утврдена со закон, остварен од извршување на физичка и/или интелектуална работа врз основа на: - договор за дело и/или - авторски договор или - друг договор, се вклучува во режимот на плаќање на двата водечки социјални придонеси: - придонесот за задолжително пензиско и инвалидско осигурување и - придонесот за задолжително здравствено осигурување. Наш став: Во функција на отстранување на правните неусогласености последната измена на Законот за придонеси требаше да биде проследена со соодветно усогласување на делот од Законот за персоналниот данок на доход 2 (во продолжение: ЗПДД) кој се однесува на надоместоците по основ на договор на дело и авторски договор. Имено, даночниот третман на овие надомес „Службен весник на РМ”, бр. 142/08 (Законот се применува од 1 јануари 2009 година), 64/09, 156/09, 166/10, 53/11, 185/11, 44/12, 15/13, 91/13, 170/13, 97/14 и 113/14 (последната измена се применува од 1 јануари 2015 година); У. суд - 62/09 и 150/12. 2 „Службен весник на РМ”, бр. 80/93, 3/94, 70/94, 71/96, 28/97, 8/01, 50/01, 52/01-испр., 2/02, 44/02, 96/04, 120/05, 52/06, 139/06, 160/07, 159/08, 20/09, 139/09, 171/10, 135/11, 166/12, 187/13 и 13/14 (У. суд-31/96, 40/96 и 2/99). 1

* Даночен советник

i_nikolovska@proagens.com.mk

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

тоци уреден со ЗПДД (член 15, став 1 точка 4 и член 14-а, став 1 точка 11) не е менуван долги години, тоа не е направено ниту консеквентно на последните измени на Законот за придонеси. Според непроменетите и важечки одредби од ЗПДД (во продолжение за тоа ќе пишуваме поопширно), основа за пресметување на аконтациите на данокот на доход е остварениот бруто износ на примањето (договор на дело), односно бруто износот на примањето намален за нормираните или документирано докажаните трошоци кога се работи за авторските договори.

ци, доколку ЗПДД соодветно и навремено не се иновира.

Со актуелните одредби на ЗПДД за утврдување на основиците за пресметување на данокот на доход не е предвидено намалување на бруто примањето за износот на пресметаните придонеси.

Измените на Законот за придонеси предизвикаа голем број дилеми во врска со нивното спроведување во праксата. Од таа причина, Агенција ПРО АГЕНС поднесе повеќе прашања до Министерството за финансии и до УЈП, меѓутоа до објавувањето на овој текст одговорот не стигна ниту од двете страни. Во продолжение на текстот ќе ги наведеме дилемите и можните разрешници.

Претходно споменатата неусогласеност на овие два прописи би го проблематизирала новиот модел на пресметување на фискалните давачки на споменатите надоместо-

Затоа е потребна измена на одредбите на постоечкиот ЗПДД, односно носење на сосема нов Закон за персоналниот данок на доход (кој е веќе во подготовка), со примена од 1.1.2015 година, кој ќе биде усогласен со овие измени на Законот за придонеси, односно во кој ќе се прецизира основата за плаќање на персоналниот данок, имајќи ја предвид обврската за плаќање социјални придонеси, за надоместоците по основ на договор за дело и авторски договор, односно друг договор.

Режимот на јавни давачки на бруто платата Vs јавните давачки на надоместоците по основ на договор на дело и авторски и/или друг договор од 2015 година Од 2015 година, согласно со членот 6, став 1 точка 1 од Законот за изменување и дополнување на Законот за придонеси од задолжително социјално осигурување („Службен весник на РМ“, бр. 185/11 и 170/13), стапката на придонесот за задолжително ПИО се намалува на 17,6% (наместо сегашната стапка од 18%), додека стапката на придонесот за задолжително здравствено осигурување останува непроменета (7,3%). За утеха, за овие надоместоци не е пропишано пресметувањe и плаќање на придонес за дополнително здравство (стапка од 0,5%) и придонес за осигурување во случај на невработеност (стапка од 1,2%). Заради превенирање на преголемите очекувања, да потсетиме дека намалување на стапките на дел од придонесите требаше да случи и во изминатите неколку години - но за жал реализацијата изостануваше. Согласно со зададениот наслов и претходното објаснување, споредувајќи ги јавните давачки на бруто платата во однос на јавните давачки што се пресметуваат на овие надоместоци произлегува дека во вториот случај се заштедува 1,7% на име социјални приwww.p

донеси, но и соодветен дел на персонален данок на доход кога се работи за авторските надоместоци, заради користење на правото за намалување на основицата за данокот на доход за износот на нормираните или стварно докажаните трошоци (член 41 од Законот за персонален данок на доход). Лошата вест е дека во овој случај не се користи личното ослободување како коректив на основицата за ПДД. Сепак заради непрецизните законски решенија и нејаснотии ваквите наши констатации може да бидат релативизирани. За што се работи, ќе дознаете во продолжениете на овој текст. Да апсолвираме дека новото решение за пресметување на двата водечки социјални придонеси нема да се однесува на другите видови договори (договор за закуп, на пример). Категоријата „друг договор“ Законот за придонеси ја употребува за да се елиминираат евентуалните обиди приходите од извршена физичка и/или интелектуална работа да се спакуваат како нешто различно во однос на приходите по основа на „договор на дело“ и/ или „авторски договор“.

roagens.mk

СОЦИЈАЛНИ ПРИДОНЕСИ

Прилог 1

 



Компаративен приказ на јавните давачки на бруто платата Vs јавните давачки на надоместоците по основ на договор на дело, авторски и/или друг договор од 2015 г. (За надоместоци чиј нето износ е поголем од нето износот на минималната плата која за 2015 година изнесува 9.590 денари и за кои придонесите ги плаќа правното лице - исплатувач) Опис

Бруто плата

Надомест по основ на договор на дело

Авторски надомест

1) Бруто основица Бруто плата Бруто надомест Бруто надомест за придонеси 2) Придонеси (збирна стапка) 26,6% 24,9% 24,9% 2.1) ПИО 17,6% 17,6% 17,6% 2.2) Основно здравство 7,3% 7,3% 7,3% 2.3) Дополнително 0,5% / / здравство 2.4) Вработување 1,2% / / 3) Намалување на основицата за персонален данок на доход 3.1) Придонеси Пропишано Не е пропишано Не е пропишано намалување намалување намалување (Намалувањето е (Намалувањето е логично и треба да логично и треба да се уреди со измена на се уреди со измена на ЗПДД) ЗПДД) 3.2) Лично Пропишано Не е пропишано Не е пропишано ослободување намалување намалување намалување 3.3) Нормирани Не е пропишано Не е пропишано Пропишано трошоци намалување намалување намалување 4) Пресметување на персоналниот данок на доход Бруто плата Бруто надомест Бруто надомест 4.1) Основица за персона минус лен данок на доход (Намалувањето (Намалувањето за Придонеси за придонесите е придонесите е логичминус логично и треба да но и треба да се уреди Лично ослободусе уреди со измена на со измена на ЗПДД) вање ЗПДД) минус Нормирани трошоци 4.2) Стапка на персона- лен данок на доход 10% 10% 10% (се пресметува од основицата 4.1) Бруто плата Бруто надомест Бруто надомест 5) Нето плата / надомест минус минус минус за исплата Придонеси Придонеси Придонеси минус минус минус Персонален данок Персонален данок Персонален данок на доход на доход на доход

Како што е презентирано во Прилогот бр. 1, ви обрнуваме внимание дека Законот за персоналниот данок на доход со кој се утврдува начинот на пресметување на данокот на доход на надоместоците по основ на авторски и договор на дело, не пропишал можност за намалу-

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Од 2015 година - НОВА категорија на обврзници за плаќање на придонесите за задолжително пензиско и инвалидско и здравствено осигурување

вање на основиците за данок на доход за износот на: - ПРИДОНЕСИТЕ и - ЛИЧНОТО ОСЛОБОДУВАЊЕ. Со тоа пресметките на јавните давачки на НАДОМЕСТОЦИТЕ по основ на договор на дело, авторски и/или друг договор во кои се користи методологијата за пресметување на платите (со намалување на основицата за персонален данок за износот на придонесите како и за износот на личното ослободување) НЕ СЕ ТЕМЕЛИ НА ЗАКОНСКИ ОДРЕДБИ. Затоа е потребно новелирање на Законот за персоналниот данок на доход во функција на примена на принципот на законитост (н.з „правна држава“) според кој прописите треба да се читаат и применуваат така како што е напишано во нив, а никако според целта и намерата со кои се пристапило при нивната измена.

Заради сето претходно очекуваме правна разрешница веќе оваа есен во врска со претходно нагласената неусогласеност на дел од одредбите на Законот за персонален данок на доход. Во продолжение детално ќе ги претставиме новите решенија во врска со надоместоците преку примери, применувајќи логичен пристап.

Проширување на обврзниците и основата за плаќање на придонеси за задолжително социјално осигурување Со измените на Законот за придонеси од задолжително социјално осигурување се изврши опфат на надоместоците по основ на авторски и/или договор на дело и/или друг договор во режимот на пресметување на социјални придонеси.

Датум на примена Новото решение се применува од 1 јануари 2015 година. Исплатите на овие два вида надоместоци до крајот на 2014 година ќе се врши според старите правила, со пресметување на персонален данок на доход (кај договорот на дело на износот на бруто примањето, а кај авторските надоместоци на бруто примањето намалено на нормираните или документирано докажаните трошоци). www.p

Законот за придонеси дефинира нова категорија на обврзници за плаќање на социјалните придонеси по основ на остварени приходи од извршување физичка и/или интелектуална работа, врз основа на договор за дело и/или авторски договор или друг договор со кој е определен надоместок за извршената работа. Во зависност од висината на поединечниот нето износ на надоместокот што се исплаќа, од 2015 година новите обврзници за плаќање на социјалните придонеси (задолжителните ПИО и здравство) ќе бидат поделени начелно во две категории на обврзници: а) Лицата кои остваруваат приходи од извршување физичка и/или интелектуална работа, врз основа на договор за дело и/или авторски договор или друг договор со кој е определен надоместок за извршената работа кој во нето износ е ПОВИСОК од месечниот износ на минимална плата утврдена со закон.

Важно:

есечниот нето износ на минималната М плата за 2015 година изнесува 9.590 денари (член 4 став 1 од Законот за минимална плата во Република Македонија - 30/2014).

о овој случај, обврзник за пресметка и В уплата на придонесите за ПИО и здравство е правното лице - исплатувач.

звестувачки обврски на исплатувачот И - правно лице: Правното лице - исплатувач за лицата за кои согласно со Законот за придонеси е обврзник за пресметка и уплата на придонесите од задолжително социјално осигурување има обврска до УЈП да доставува Месечен извештај (најдоцна до 15-ти во месецот за претходниот месец) за износот на: - бруто надоместокот утврден во договорот за дело, авторскиот договор или друг договор,

roagens.mk

СОЦИЈАЛНИ ПРИДОНЕСИ

- исплатениот нето надоместок, - пресметаниот придонес за задолжително пензиско и инвалидско осигурување и - пресметаниот придонес за задолжително здравствено осигурување. б) Ако едно лице остварува приходи од повеќе договори (за кои аконтативно се исплатуваат надоместоци во износ ПОНИЗОК од месечниот износ на минималната нето плата) ќе стане обврзник за плаќање на придонес за задолжително ПИО и здравство кога збирниот нето износ на приходите по тие договори ќе го надмине износот на минималната плата утврдена со закон. Во овој случај, обврзник за пресметка на придонесот за ПИО е Фондот за ПИО, а за придонесот за здравство обрзник за пресметка е ФЗО.

лаќањето на пресметаните придонеП си (врз основа на издадено решение/декларација од соодветниот фонд) ќе го вршат лицата сами за себе. Ваквиот режим ќе се применува и за оние приходи што се остварени врз основа на склучени договори со други физички лица.

Известувачки обврски на исплатувачот - правно лице: Во овој случај, правното лице - исплатувач има обврска до УЈП да доставува Месечен извештај (најдоцна до 15-ти во месецот за претходниот месец) за лицата кои поединечно сами за себе се обврзници за уплата на придонесите од задолжително социјално осигурување, за: - износот на бруто надоместокот утврден во договорот за дело, авторскиот договор или друг договор и - исплатениот нето надоместок. Формата и содржината на Месечниот извештај во двата претходни случаи (а и б) ја пропишува Министерот за финансии. Согласно со Законот за персоналниот данок на доход овие исплати (во случаите а и б) се вклучуваат и во Годишниот извештај

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

 

(ПДД-ГИ) што исплатувачот-правен субјект има обврска да го достави во електронска форма до УЈП до 31 јануари наредната за претходната година. Наш став:

Во случај кога лицето ги плаќа придонесите само за себе логично е договорениот износ да претставува бруто надомест за кој исплатувачот-правно лице почетно има обврска да пресмета и плати данок на доход (така е пропишано со ЗПДД). Нето надоместот што ќе го прими лицето ќе биде предмет на намалување за износот на дополнително пресметаните придонеси од страна на фондовите. Разликата во моделот на пресметување не може да даде ист резултат од пресметката на јавните давачки за ист износ на надомест што го остварува исто лице, во услови кога плаќањето на придонесите го врши сам за себе и кога се работи за случај кога придонесите ги плаќа исплатувачот - правно лице. а) Заради унифицирање на пресметката едно од решенијата за отстранување на овие разлики е со измена на Законот за персоналниот данок на доход да се уреди исплата на бруто надомест без аконтативно плаќање на данокот на доход, кога се работи за режимот на плаќање - сам за себе. На тој начин физичкото лице ќе може од примениот бруто надомест на еднаков начин да биде задолжено со придонеси и ПДД. б) П остои можност за унифицирано решавање на исплатата на повисоките надомести од минималната плата и оние надоместоци под минималната плата, со соодветно користење на опциите на МПИН режимот (со соодветни прилагодувања и шифри). в) И трета опција е правните лица - исплатувачи при аконтативните пресметки на надоместоците, прво од бруто износот на надоместокот да пресметаат ПДД, а потоа придонеси, впрочем на ист начин како што тоа би го правеле и лицата сами за себе.



02/ 3162-979 i 3298-763



Pr  fesionalna Edukacija

Пример:

A g e n c i j a “P r o A g e n s”



За 2015 година лицето Петар Јанков, за напишани текстови во две списанија на две издавачки куќи заработил нето надомест во износ од 6.200 денари од компанијата „А“ и уште 8.450 денари од компанијата „Б“. Вкупниот приход на ова лице од овие два договори изнесува 14.650 денари. Правните лица - исплатувачи, пресметале и задржале ПДД на надоместоците. Овој збирен износ (14.650) е поголем од месечниот износ на минималната плата за 2015 година, поради што лицето ПЈ ќе стане обврзник за плаќање на придонес за ПИО и здравство. Петар Јанков врз основа на пријавените договори до Фондот за ПИО ќе добие соодветно/и решение/ ја, односно декларација од двата фонда во кои ќе биде утврден износот на придонеси што треба да се плати.

На кои лица се однесува новиот режим на надоместоците: вработените кај исплатувачот- работодавач, било кои вработени и/или невработени лица, или пак на сите заедно ? Законодавецот не прави разлика од аспект на работно-правниот статус на лицата кои остваруваат приходи по основ на договор на дело и авторски договор, во смисла дали овие лица се во работен однос и за нив работодавачот пресметува и плаќа социјални придонеси, лица вработени кај друг работодавач или се работи за лица кои не се вработени. Тоа значи дека придонеси ќе плаќаат сите лица кои оствариле надоместо-к/ци во повисок износ од месечниот износ на минималната плата за 2015 година, без оглед дали се вработени некаде, вработени кај работодавачот - исплатувач или воопшто не се вработени. Напомена:



Лицата што нема да го достигнат месечниот износ на минималната плата (9.590 денари за 2015 година) како законски утврден долен лимит / како услов за влез во новиот фискален режим на овие надоместоци, нема да станат обврзници на социјалните придонеси, а приходите остварени по основ на договор на дело и/или www.p

авторски и/или друг договор и понатаму ќе бидат предмет на оданочување само со персонален данок на доход. Една од дилемите поврзани со овој нов фискален режим, е дали обврската за плаќање социјални придонеси за надоместоци по основ на договор на дело, авторски договор или друг договор, се однесува на странски физички лица, кои остваруваат приходи по основ на ваков тип на договори, исплатени од македонски резиденти. Имено, според членот 4 на Законот за придонеси, обврзник за плаќање на придонеси е осигуреникот во чие име и за чија сметка се плаќаат придонесите, а осигуреник е физичко лице задолжително осигурено според законите кои го уредуваат системот на задолжително социјално осигурување. Овие дефиниции не ги препознаваат нерезидентните лица, кои не се задолжително осигурани според локалните прописи. Меѓутоа, членот 7 став 1 точка 13 и членот 10 став 1 точка 16 на Законот за придонеси, за обврзници на плаќање на придонес за ПИО и здравство ги наведува лицата, кои остваруваат приходи од извршување физичка и/или интелектуална работа, без прецизирање дека тие треба да се македонски државјани, со исклучување на странските државјани, што автоматски значи дека одредбата е општа и ги обврзува сите физички лица кои го исполнуваат пропишаниот услов, без разлика на резидентноста. Тоа во праксата ќе наметне проблеми, особено доколку странските физички лица бидат обврзници за плаќање на придонеси сами за себе, на пример при склучен договор со резидентно физичко лице или пак доколку странското физичко лице има повеќе договори склучени со македонски резиденти чијшто поединечен надоместок по договор не ја надминува законската минимална плата. Од друга страна, се јавува дилемата и доколку физички лица - македонски државјани примаат надомест по основ на договор за дело, договор за авторско дело или друг договор склучен со странски резидент, правно лице како исплатувач на надоместокот, со оглед на неможноста странските резиден-

roagens.mk

СОЦИЈАЛНИ ПРИДОНЕСИ

ти да применуваат локални прописи, на кој начин македонските државјани ќе ги спроведат обврските по Законот за придонеси, особено ако нето надоместокот го надминува лимитот на законската минимална плата кога за обврзник за уплата на придонеси се смета правното лице (странски) исплатувач согласно со член 13 точка 13 на Законот за придонеси?! Горенаведените дилеми се дел од прашањата поставени до Министерството за финансии и УЈП.

Пријавување на осигурувањето во Фондот за ПИО за лицата што примаат надоместоци по основ на договор на дело, авторски и / или друг договор Од 1 јануари 2015 година согласно со членот 125 став 4 од Законот за пензиско и инвалидско осигурување 3, кога се работи за споменатите надоместоци својството на осигуреник се воспоставува врз основа на пријава за осигурување што ја поднесува: а) работодавачот за лицата за кои исплаќа надоместок за извршената работа врз основа на договор за дело и/или авторски договор или друг договор кој во нето износ е повисок од износот на минимална плата и со тоа е вклучен во режимот за пресметување на социјални придонеси, односно б) лицата што остваруваат вакви надоместоци врз основа на најмалку два или повеќе договори за дело и/или авторски договор или друг договор во оној момент кога збирот на примените нето износи од сите договори ќе го надмине износот на минимална плата.



02/ 3162-979 i 3298-763

 

Т ретман на невработените лица кои остваруваат авторски, односно надоместоци по основ на договор на дело и/или друг договор Последните измени на Законот за придонеси, со кои во задолжително социјално осигурување се вклучуваат и лицата кои остваруваат приходи по основ на договор за дело и/или авторски договор или друг договор, се линкувани и со измените на Законот за вработувањето и осигурување во случај на невработеност 4 во делот на дефинирање на категоријата „невработени лица и други лица кои бараат работа“ (член 53), а за кои Агенцијата за вработување води евиденција (регистар). Со новото решение (член 53, став 6) во Законот за вработување: - Невработено лице или друго лице кое што бара работа НЕ МОЖЕ да биде евидентирано во регистрите на Агенцијата за вработување доколку има склучено договор за дело, авторски договор или друг договор за кој се плаќаат придонеси од задолжително социјално осигурување, НО САМО ЗА ПЕРИОДОТ ЗА КОЈ Е СКЛУЧЕН ДОГОВОРОТ.

Т ретман на пензионерите кои остваруваат авторски, односно надоместоци по основ на договор на дело и/или друг договор Важно: Од листата на обврзници за плаќање на социјални придонеси на остварените надоместоци по основ на договор на дело, авторски или друг договор се изземени корисниците на пензија согласно со прописите за пензиското и инвалидското осигурување. Да потсетиме дека согласно со членот 148 од Законот за ПИО на корисник на пензија додека е во работен однос или

„Службен весник на РМ”, бр. 98/12, 166/12, 15/13, 170/13, 43/14, 44/14, 97/14 и 113/14. „Службен весник на РМ“, бр. 37/97, У. суд-4/98, У. суд-14/99, 25/00, 101/00, 50/01, У. суд-7/02, 25/03, 37/04, 4/05, 50/06, 29/07, У. суд-88/07, 102/08, пречистен текст-144/08, 161/08, У. суд-162/08, 50/10, 88/10, У. суд-171/10, 51/11, У. суд-86/11, 11/12, 80/12, 114/12, 39/14, 44/14 (две измени) и 113/14.

3 4

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

додека врши самостојна дејност во Република Македонија или странство му се запира исплатата на пензијата. На корисникот на старосна пензија може да му се определи нов износ на пензија, ако навршил најмалку една година стаж на осигурување по остварувањето право на старосна пензија, доколку е поповолно за корисникот. Всушност, корисниците на пензија, согласно со Законот за ПИО, практично и не смеат да вршат дејност преку договори за дело и авторски договори, а доколку го сторат тоа, мора да се запре исплатата на нивната пензија, така што автоматски нема да се сметаат за корисници за пензија т.е. и за нив ќе важи обврската за плаќање социјални придонеси по договорите согласно со измените на Законот за придонеси. Дополнително, да напоменеме дека е изготвен Предлог-Закон за забрана и спречување на вршење на нерегистрирана дејност, според кој физичко лице не смее да врши дејност која не е регистрирана кај надлежен орган, при што во забраната не е вклучена работата за сопствени потреби, семејната помош, соседската помош, продажбата на лични користени предмети, работата која се врши без финансиски надоместок или друга материјална корист и ако работата не се извршува континуирано.

Дефинирање на бруто надоместокот како основица за пресметување на двата водечки социјални придонеси Основицата за пресметување на придонесите за задолжително ПИО и здравство на надоместокот остварен по основ на авторски договор и/или договор на дело или друг договор претставува бруто надоместокот утврден во договорот, кој се состои од: - нето надоместокот, - придонесот за задолжително пензиско и инвалидско осигурување, - придонесот за задолжително здравствено осигурување и - персоналниот данок на доход. www.p

Според дефиницијата од член 4 точка 18 на Законот за придонеси кај авторските надомести, бруто износот на надоместокот се добива по претходно намалување за признатите трошоци утврдени во Законот за персоналниот данок на доход. Оваа одредба создава забуни при определување на основицата за пресметка на придонеси кај авторските договори. Од друга страна, во членот 14 став 1 точка 15 на Законот за придонеси е наведено дека основица за пресметка и плаќање на придонеси е бруто надоместокот утврден во авторскиот договор (без спомнување на нормираните трошоци од ЗПДД). Се поставува прашањето дали признатите трошоци утврдени во Законот за персоналниот данок на доход, кои служат за намалување на даночната основица за плаќање на персоналниот данок на доход, исто така ја намалуваат и основицата за плаќање на социјални придонеси по авторски договор според член 4 точка 18 на Законот за придонеси (намалување на двете страни – помали придонеси и помал персонален данок?!) што би значело сосема нова методологија на пресметка и на социјалните придонеси и на персоналниот данок?! Во секој случај ЗПДД е неопходно да се измени во поврзаните одредби, со цел точно да се утврди основицата за плаќање на персоналниот данок кај авторските договори (тековно: бруто приход минус нормирани/стварни трошоци), така што доколку нормираните трошоци ја намалуваат основицата на придонеси (бруто приход минус нормирани/стварни трошоци = основица за придонеси) според член 4 точка 18 на Законот за придонеси, тогаш основицата за персонален данок треба да биде соодветно прилагодена (бруто приход – платени придонеси = даночна основица), но тука веќе не би требало повторно да се вклучат нормираните трошоци и во пресметката на данокот, освен ако целта на законодавецот не е еден вид даночно олеснување т.е. плаќање понизок персонален данок. Ова прецизирање во ЗПДД е неопходно од причина што можеби е познат единствено нето надоместокот што треба да го добие авторот. Со моменталната методологија на

roagens.mk

СОЦИЈАЛНИ ПРИДОНЕСИ

пресметка на персоналниот данок, до бруто износот на надоместокот се стигнува преку пресметка на данокот со пресметаната нето стапка, добиена преку формула со вклучените одбивки т.е. нормираните трошоци од ЗПДД, применета на нето надоместокот. Но од 2015 година, во „игра“ се и социјалните придонеси, со нејасно пропишана (бруто) основица за нивна пресметка (која повторно нејасно ги инволвира нормираните трошоци од ЗПДД), така што доколку е познат само нето надоместокот за авторот, се јавуваат големи дилеми во врска со тоа која методологија на пресметка треба да се примени за од нето износот да се изведе бруто износот на надоместокот како основица за придонеси.

 

Во продолжение низ примери на пресметка се презентирани спомнатите дилеми за пресметка на давачките кај АВТОРСКИТЕ ДОГОВОРИ. Дилема 1 - пресметка според која: 1. бруто надоместокот од авторскиот договор како основица за придонеси се намалува за нормираните трошоци од ЗПДД според член 4 точка 18 на Законот за придонеси (основица за придонеси = бруто приход – нормирани трошоци), 2. o сновицатa за персонален данок според тековниот член 40 на ЗПДД, не ги зема предвид платените придонеси (основица за ПДД = бруто приход – нормирани трошоци)

Бруто надоместок по авторски договор Намалување за номирани трошоци – 30% (30.000 x 30%) Основица за придонеси (30.000 – 9.000) Пресметани придoнеси – 24,9% (21.000 x 24,9%) Основица за персонален данок според тековен член 40 на ЗПДД, кој не ги зема предвид платените придонеси (бруто приход – 30% нормирани трошоци, 30.000 - (30.000 x 30%) Прeсметан ПДД -10% (21.000 x 10%) Нето за исплата (бруто приход – придонеси – данок, 30.000 – 5.229 – 2.100

30.000 9.000 21.000 5.229 21.000 2.100 22.671

Дилема 2 - пресметка според која: 1. бруто надоместокот од авторскиот договор како основица за придонеси се намалува за нормираните трошоци од ЗПДД според член 4 точка 18 на Законот за придонеси (основица за придонеси = бруто приход – нормирани трошоци), 2. oсновицатa за персонален данок (доколку се измени ЗПДД), ги зема предвид платените придонеси и нормираните трошоци (основица за ПДД = бруто приход – придонеси нормирани трошоци) Бруто надоместок по авторски договор Намалување за номирани трошоци – 30% (30.000 x 30%) Основица за придонеси (30.000 – 9.000) Пресметани придoнеси – 24,9% (21.000 x 24,9%) Основица за персонален данок (бруто приход – придонеси – 30% нормирани трошоци) (30.000 – 5.229) = 24.771 х 30% = 7.431; 24.771 – 7.431 Прeсметан ПДД -10% (17.340 x 10%) Нето за исплата (бруто приход – придонеси – данок, 30.000 – 5.229 – 1.734

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

30.000 9.000 21.000 5.229 17.340

1.734 23.037



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Дилема 3 - пресметка според која: 1. бруто надоместокот од авторскиот договор како основица за придонеси се намалува за нормираните трошоци од ЗПДД според член 4 точка 18 на Законот за придонеси (основица за придонеси = бруто приход – нормирани трошоци), 2. oсновицатa за персонален данок (доколку се измени ЗПДД), ги зема предвид платените придонеси, без вклучување на нормираните трошоци кои веќе се претходно искористени при пресметката на основицата на придонеси (основица за ПДД = бруто приход – придонеси) што би било и најлогична опција Бруто надоместок по авторски договор

Намалување за номирани трошоци – 30% (30.000 x 30%) Основица за придонеси (30.000 – 9.000) Пресметани придoнеси – 24,9% (21.000 x 24,9%) Основица за персонален данок (бруто приход – придонеси) (30.000 – 5.229) Прeсметан ПДД -10% (24.771 x 10%) Нето за исплата (бруто приход – придонеси – данок,

30.000 3.000 21.000 5.229 24.771 2.477 22.294

30.000 – 5.229 – 2.477

Како што е видно погоре, во третиот случај, кој сепак се базира на најлогичен редослед во пресметката на давачките (иако е понеповолна за авторот), доколку се задржи тековното решение на член 4 точка 18 на Законот за придонеси и се измени ЗПДД во однос на основицата на персонален данок, нето износот за исплата на авторот е најнизок (22.294 денари), а персоналниот данок е највисок (2.477 денари), во споредба со другите две опции (опција 1: 22.671 и 2.100 ПДД; опција 2: 23.037 и 1.734 ПДД). Дилема 4 - пресметка според која: 1. бруто надоместокот од авторскиот договор како основица за придонеси НЕ СЕ НАМАЛУВА за нормираните трошоци од ЗПДД (основица за придонеси = бруто приход), 2. oсновицатa за персонален данок (доколку се измени ЗПДД), ги зема предвид платените придонеси, со вклучување на нормираните трошоци (основица за ПДД = бруто приход - придонеси - нормирани трошоци) Бруто надоместок по авторски договор = Основица за придонеси Пресметани придoнеси – 24,9% (30.000 x 24,9%) Основица за персонален данок (бруто приход – придонеси – 30% нормирани трошоци) (30.000 – 7.470) = 22.530 х 30% = 6.759; 22.530 -6.759 Прeсметан ПДД -10% (15.771 x 10%) Нето за исплата (бруто приход – придонеси – данок, 30.000 – 7.470 – 1.577 До истиот резултат ќе стигнеме поаѓајќи од нето надоместокот: 20.953 х 7,527% = 1.577 ПДД 20.953 + 1.577 = 22.530 (Брутo I) 22.530 : 0,751 делител = 30.000 (Брутo II = основица за придонеси)

www.p

roagens.mk

30.000 7.470 15.771

1.577 20.953

СОЦИЈАЛНИ ПРИДОНЕСИ

Во овој четврт случај, во споредба со горенаведените три опции, авторот е во најнеповолна положба, добивајќи најнизок износ на надомест (20.953), при што и персоналниот данок е најнизок (1.577), за сметка на повисоките придонеси (7.470 > 5.229).

Обврзници за пресметка и уплата на придонесите и обврски за известување на УЈП за извршените исплати 1) П равни лица - исплатувачи како обврзници за пресметка и уплата на придонесите - за надоместоци повисоки од минималната нето плата Кога нето износот што се исплатува е ПОВИСОК од месечниот износ на минималната нето плата, обврзници за пресметка и уплата на придонесите се правните лица - исплатувачи на надоместок по основ на договор за дело и/или авторски договор или друг договор со кој е определен надоместок за извршената работа. Правното лице исплатувач на надоместок доставува Месечен извештај до УЈП со опфат на двата случаи: а) кога усплатува надоместок повисок од минималната плата и за тоа плаќа социјални придонеси и б) кога исплатува надоместок понизок од минималната плата и за тоа не пресметува и не плаќа социјални придонеси. Веќе спомнавме дека формата и содржината на Извештајот ја пропишува Министерот за финансии.

Содржина на Месечниот извештај за лицата за кои правното лице е обврзник за пресметка и уплата на придонесите од задолжително социјално осигурување Правното лице-исплатувач е должно најдоцна до 15-ти во месецот за претходниот месец на Управата за јавни приходи да и доставува Месечен извештај за износот на:

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

 

- бруто надоместокот утврден во договорот за дело, авторскиот договор или друг договор, - исплатениот нето надоместок, - пресметаниот придонес за задолжително пензиско и инвалидско осигурување и пресметаниот придонес за задолжително здравствено осигурување за лицата за кои правното лице е обврзник за пресметка и уплата на придонесите од задолжително социјално осигурување.

Содржина на Месечниот извештај за лицата кои се обврзници за уплата на придонесите од задолжително социјално осигурување сами за себе Правното лице-исплатувач на надоместоци пониски од минималната плата, до 15-ти во месецот за претходниот месец на Управата за јавни приходи и доставува Месечен извештај за износот на: - износот на бруто надоместокот утврден в о договорот за дело, авторскиот договор или друг договор и исплатениот нето надоместок на лицата кои се обврзници за уплата на придонесите од задолжително социјално осигурување сами за себе, за секој обврзник за плаќање поединечно.

Глоби Глоба во износ од 2.000 до 3.000 евра во денарска противвредност ќе му се изрече на обврзникот за пресметка на придонеситеправно лице доколку во пропишаниот рок не го достави Извештајот до Управата за јавни приходи

2) Фондовите како обврзници за пресметување на придонесите Фондот на пензиското и инвалидското осигурување на Македонија и Фондот за здравствено осигурување на Македонија се



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

обврзници за ПРЕСМЕТУВАЊЕ на придонесите кога се работи за: - лица кои приходите ги остваруваат врз основа на склучени договори со физички лица и - лица кои остваруваат приходи од повеќе договори кога збирниот нето износ на приходите по тие договори ќе го надмине износот на минималната плата утврдена со закон. Во претходните два случаја самите физички лица се обврзници за уплата на придонесите сами за себе.

Во случаите кога обврзници за уплата на придонесите се лицата сами за себе, истите се должни договорот за дело и/или авторски договор или друг договор со кој е определен надоместокот да го достават до Фондот на пензиското и инвалидското осигурување на Македонија кој по службена должност доставува евиденција до Управата за јавни приходи, Фондот за здравствено осигурување на Македонија и Агенцијата за вработување на Република Македонија.

Глоби Глоба во износ од 500 до 1.000 евра во денарска противвредност ќе му се изрече на обврзникот за уплата на придонесите сам за себе, доколку не го достави договорот за дело и/или авторскиот договор или друг договор до Фондот на пензиското и инвалидското осигурување на Македонија.

Највисока основица за пресметување и уплата на придонесите Највисоката месечна основица за пресметување на придонесите ги вклучува сите примања на обврзникот за плаќање на придонеси од работен однос заедно со примањата по основ на договор за дело и/ или авторски договор или друг договор со кој е определен надоместок за извршената работа, остварени во тековниот месец. Согласно со членот 16 став 1 од Законот за придонеси, највисоката месечна основица за пресметување на придонесите е износот на шест просечни бруто плати. www.p

Напомена:



Согласно со зададените правила за пресметување на придонесите на надоместоците по основ на авторски и договор на дело произлегува дека најниска НЕТО основица за пресметување на придонесите е износот на минималната плата (9.590 денари за 2015 година).

Останати дилеми во врска со плаќањето на социјални придонеси кај договорите за дело, авторските договори и други договори Во продолжение ги наведуваме и останатите дилеми во врска со плаќањето на социјални придонеси кај договорите за дело, авторските договори и други договори, веќе поставени како прашања (покрај другите проблеми наведени погоре) до Министерството за финансии и УЈП, сеуште без одговор. Се надеваме на скора разрешница, ако не како одговор на прашањата, тогаш во вид на правилник, упатство или сличен пропис. 1. Според членот 7 став 4 и членот 10 став 2 на Законот за придонеси, доколку лицата остваруваат приходи од повеќе договори, ќе станат обврзници за плаќање на придонеси кога збирниот нето износ на приходите по сите договори ќе го надмине износот на законската минимална плата. Се поставуваат следните прашања: а) дали правилото за кумулирање на износот на нето приходите важи на месечно ниво или годишно ниво за лицата кои остваруваат приходи од повеќе договори (на пример, доколку лицето има 4 договори: 1.000 денари, 3.000 денари, 4.000 денари и 2.000 денари, односно во вкупен месечен нето износ 10.000 денари е јасно дека во самиот месец ја надминува минималната граница-9590 денари за 2015 година и станува обврзник за уплата на придонеси сам за себе, меѓутоа ако тоа лице остварува по 1.000 денари поединечно по договор за вкупно 4 договори, почнувајќи од јануари 2015 година, на месеч-

roagens.mk

СОЦИЈАЛНИ ПРИДОНЕСИ

но ниво остварува нето приход од вкупно 4.000 денари, меѓутоа веќе во третиот месец т.е. март 2015 година, кумулираниот износ на нето примања по 4-те договори изнесува 12.000 денари, така што прашањето е дали лицето станува обврзник за уплата на придонеси во март 2015 година?) и б) дали правилото за кумулирање на износот на нето приходите важи на годишно ниво и за физичките лица кои примаат надомест само по еден договор (на пример, нето месечниот износ на приход од 1.000 денари, по основ на само еден договор на лицето, почнувајќи од јануари 2015 година, кумулативно ќе ја надмине минималната нето плата-9.590 денари за 2015 година, во октомври 2015 година, дали физичкото лице-примател во октомври 2015 година ќе стане обврзник за плаќање придонес на вкупниот износ на приходот од 10.000 денари и во кој момент лицето би било обврзано да го поднесе тој договор во Фондот за ПИОМ, дали во јануари или октомври 2015 година според член 14 став 6 на Законот за придонеси?) 2. С поред член 16 став 3 на Законот за придонеси, највисоката месечна основица (шест плати) за социјални придонеси ги вклучува сите примања на обврзникот од работен однос и од договори за дело/авторски договор или друг договор, остварени во тековниот месец. Доколку физичките лица се обврзници за уплата на придонесите сами за себе (од договори со физички лица или по основ на приходи од повеќе договори), дали највисоката месечна основица (шест плати) за социјални придонеси важи само на месечно ниво (на пример, вкупно месечни нето приходи од повеќе договори од 200.000 денари кои се над 6-те плати) или важи на годишно ниво (на пример, вкупните приходи од повеќето договори на лицето, на месечно ниво изнесуваат 100.000 денари и не ја надминуваат маx основица од 6 плати, но веќе во вториот месец, кумулираниот нето износ на сите приходи

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

 

од договорите изнесува 200.000 денари дали во вториот месец ќе престане обврската за плаќање на социјални придонеси за лицето?) 3. На кој начин ќе се врши плаќањето на социјалните придонеси по основ на надомест по основ на договор за дело, договор за авторско дело или друг договор, дали преку МПИН апликацијата за плата или слична нова апликација? 4. Д околку правно лице плаќа закупнина на стан во кој живее вработено лице (покрај исплатата на плата) или надворешен соработник, кој не е вработен кај правното лице-исплатувач (покрај исплатата на надоместокот по основ на договорот склучен со надворешниот соработник), дали платената закупнина ќе се смета како надомест по друг договор, по основ на кој постои обврска за плаќање на социјални придонеси било за правното лице-исплатувач или физичкото лице-корисник? 5. Според членот 7 став 1 точка 13 и членот 10 став 1 точка 16 на Законот за придонеси, обврзници за плаќање на двата социјални придонеси се лицата кои остваруваат приходи по договор за дело и/или авторски договор или друг договор со кој е определен надоместок за извршената работа кој во нето износ е повисок од износот на минимална плата утврдена со закон. За истите, обврзник за уплата на придонесот е правното лице-исплатувач според член 13 став 1 точка 13 на Законот за придонеси. Се јавува прашањето, доколку исто лице има склучено повеќе договори од ваков тип со едно исто правно лице-исплатувач, во кои поединечниот месечен нето надомест по договор е понизок од минималната законска плата (на пример, секој поединечен договор има утврдено надомест во нето износ од 6.000 денари), кој ќе биде обврзник за уплата на придонесите? Дали поединечните износи по договори се кумулираат месечно по едно лице (на пример, 3 договори по 6.000 денари, во вкупен износ се 18.000 денари), при што правното лице-исплатувач во овој случај се јавува како обврзник за уплата на придонесите



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

(18.000 > 9.590 денари минимална плата за 2015 година) или пак, како што е наведено во гореспомнатите одредби, релевантен е поединечниот надомест по договор (6.000 < 9.590 денари минимална плата за 2015

година), при што физичкото лице е самото обврзник за уплата на придонесите поради постоење на повеќе договори, иако со истиот исплатувач-правно лице?

Пресметка на надоместот од нето до бруто износ кај исплатувачот -правно лице 1) Пресметка на надоместот по основ на договор на дело и друг договор Персонален данок на доход = Нето надомест х 11,1111% Бруто надомест = (Нето надомест + ПДД) : 0,751 5 2) Пресметка на надоместот по основ на авторски договор (според тековното решение на ЗПДД) Персонален данок на доход =Нето надомест х Пресметана стапка (соодветна на видот на авт. дело) Бруто надомест = (Нето надомест + ПДД) : 0,751 Шема за пресметување на надоместот по основ на договор на дело и друг договор 1) Бруто надомест 2) Придонес за ПИО (ред. бр. 1 х 17,6%)

3) Придонес за здравство (ред. бр. 1 х 7,3%) 4) Вкупно придонеси (ред. бр. 2 + ред. бр. 3) 5) Основица за ПДД (1 минус 4) 6 6) Персонален данок на доход (ред. бр. 5 х 10%) 7) Нето надомест (ред. бр. 1 - ред. бр. 4 - ред. бр. 6) Согласно со членот 41 на Законот за персоналниот данок на доход, при утврдувањето на нето приходот од авторски права и права од индустриска сопственост се признаваат следниве нормирани трошоци: 1) 60% од бруто приходот -

за вајарски дела, таписерии, керамопластика, уметничка керамика и витраж,

2) 50% од бруто приходот - за уметничка фотографија, ѕидно сликарство и сликарство во простор во техниките: фреска, графика, мозаик, интарзија, емајл, интарзирани и емајлирани предмети, костимографија, модно креаторство и уметничка обработка на текстил (ткаен текстил, печатен текстил и слично) и

Коефициентот 0,751 се добива со намалување на 1 за износот на коефициентите на придонесите

што ќе се применуваат во 2015 година [1 - (0,176 + 0,073)] = 0,751.

Законот за ПДД не утврдил можност за намалување на бруто надоместокот по основ на договор на

дело за износот на пресметаните придонеси во функција на утврдување на даночната основица. Сметајќи дека е логично ваквото постапување, во нашата шема основицата за ПДД ја утврдивме со намалување на бруто надоместокот за износот на пресметаните придонеси.

www.p

roagens.mk

СОЦИЈАЛНИ ПРИДОНЕСИ

 

- за сликарски дела, графички дела, индустриско обликување со изработување на модели и макети, ситна пластика, уметнички решенија за сценографија, научни, стручни и публицистички дела, преведување на дела од книжевноста, музички и кинематографски дела и реставраторски и конзерваторски дела во областа на културата и уметноста, 3) 30% од бруто приходот - за изведување уметнички дела во областа на сериозната музика, балетот, операта и театарско и филмско актерство, за рецитирање, снимање филмови и идејни скици за таписерија и костимографија и - за преводи (освен преводи на книжевни дела), предавања и слични интелектуални творби, 4) 25% од бруто приходот - за изведување на естрадни програми на забавна и народна музика и - за други авторски дела и дела од индустриска сопственост, кои не се опфатени во претходните точки. Напомена:



На обврзникот, по негово барање, наместо нормираните трошоци, му се признаваат стварните трошоци ако може документирано да ги докаже. Преглед на пресметаните стапки за пресметување на ПДД кои се применуваат на нето надоместоците (без ПДД) Нормирани трошоци 25% 30% 50% 60% Напомена:

Пресметана стапка 8,108% 7,527% 5,263% 4,167%



Во поодмината фаза се подготовките за изменување и дополнување на Законот за персонален данок на доход (односно носење на нов Закон). Со нацрт верзијата на Законот за ПДД покрај останатото се предлага и рестрикција и на висината на нормираните трошоци кај авторските надоместоци кои влијаат на намалување на основата за оданочување. Значи претстои заострување на даночниот режим за авторските надоместоци и по основ на пересоналниот данок на доход.

Примери за пресметување на надоместок по основ на договор на дело

Пример 1: Н адомест по основ на договор на дело во износ поголем од минималната плата

Во месец јануари 2015 година друштвото „Поправка“ склучило договор на дело со лицето Филип Марков. Предмет на договорот е расчистување на деловни простории. Договорениот нето надомест изнесува 36.000 денари. Со оглед дека договорениот нето износ е поголем од месечниот износ на минималната плата за 2015 година (9.590 денари), правното лице - исплатувач има обврска, покрај персоналниот данок на доход, да ги пресмета и да ги плати и двата

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

најголеми социјални придонеси. Исплатувачот „Поправка“ има обврска до УЈП да достави Месечен извештај за јануари 2015 (најдоцна до 15-ти февруари 2015) за износот на: - бруто надоместокот утврден во договорот за дело, авторскиот договор или друг договор, - исплатениот нето надоместок, - пресметаниот придонес за задолжително пензиско и инвалидско осигурување и - пресметаниот придонес за задолжително здравствено осигурување. Пресметка 1: Ред. О п и с бр. 1. Дел I: Пресметка на персоналниот данок на доход 1.1. 1.2. 1.3.

2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7.

Стапка /коефициент

Нето надомест (договорен износ) Персонален данок на доход (36.000 х 11,1111%) Бруто I (Нето надомест + Персонален данок на доход) (36.000 + 4.000) Дел II: Пресметка на придонесите Бруто I (Нето надомест + Персонален данок на доход) Делител [(1 - (0,176 + 0,073]; 1 - 0,249 = 0,751 Бруто II: Основица за придонеси (40.000 : 0,751) Придонес за ПИО (53.262 х 17,6%) Придонес за здравство (53.262 х 7,3%) Вкупно придонеси (9.374 + 3.888) Дел III: Рекапитулар и Проверка на пресметката Бруто надомест врз основа на договор на дело Придонес за ПИО (53.262 х 17,6%) Придонес за здравство (53.262 х 7,3%) Вкупни придонеси (9.374 + 3.888) Основица за персонален данок на доход (Бруто надомест минус Вкупни придонеси) (53.262 - 13.262) Персонален данок на доход (40.000 х 10%) Нето надомест (40.000 - 4.000)

11,1111%

Износ

36.000 4.000 40.000

40.000 0,751 17,6% 7,3%

17,6% 7,3%

10%

53.262 9.374 3.888 13.262 53.262 9.374 3.888 13.262 40.000 4.000 36.000

Книжење: 44907 2521 23501 2342 2344

Услуги по договор за дело Обврски кон граѓани Обврски за персонален данок по договор за дело Обврски за придонес за пензиско осигурување Обврски за придонес за здравствено осигурување

53.262 36.000 4.000 9.374 3.888

- попресметка на надоместот за договор на дело 2521 23501 2342 2344 1000

Обврски кон граѓани Обврски за персонален данок по договор за дело Обврски за придонес за пензиско осигурување Обврски за придонес за здравствено осигурување Трансакциска сметка во денари

36.000 4.000 9.374 3.888

- Извод бр. 16 од ХХ.ХХ.2015 г. Исплатен надомест, платен персонален данок и придонеси www.p

roagens.mk

53.262

СОЦИЈАЛНИ ПРИДОНЕСИ

Важно:

Пример 2:

Согласно со актуелните прописи, извршената исплата од претходниот пример треба да биде вклучена во Годишната даночна пријава (ПДД-ГДП на лицето Филип Марков). Годишната пријава ФМ ја доставува до УЈП до 15 март 2016 година. Исплатувачот, фирмата „Поправка“, покрај новиот Месечен извештај (јануарскиот извештај се доставува до УЈП до 15 февруари 2015 година), има обврска исплатата да ја вклучи и во Годишниот извештај (ПДДГИ), кој во електронска форма се доставува до УЈП најдоцна до 31 јануари 2016 година. Со оглед на несообразената содржина на Годишната даночна пријава и Годишниот извештај со извршените измени во прописите, очекуваме истите во наредниот период да бидат соодветно променети (прилагодени).



kontakt@proagens.com.mk



02/ 3162-979 i 3298-763



Надомест по основ на договор на дело во износ помал од минималната плата

Во месец мај 2015 година друштвото „Добра фирма“ склучило договор на дело со лицето Мирко Петров. Предмет на договорот се услуги на селење на залихи на трговска стока во нов деловниот простор (магацин). Договорениот нето надомест изнесува 6.200 денари. Со оглед дека договорениот нето износ е помал од месечниот износ на минималната плата за 2015 година (9.590 денари), правното лице - исплатувачот пресметува само персоналниот данок на доход. Обврска за пресметување на социјални придонеси на договорениот надомест - НЕМА. Во овој случај, правното лице - исплатувач има обврска до Управата за јавни приходи да достави Месечен извештај за мај 2015 година (најдоцна до 15-ти јуни 2015 година) за лицата кои поединечно сами за себе се обврзници за уплата на придонесите од задолжително социјално осигурување, за: - износот на бруто надоместокот утврден во договорот за дело и - исплатениот нето надоместок.

Пресметка 2: Ред. бр. 1. 1.1. 1.2. 1.3.

 

Опис

Стапка /коефициент

Пресметка на персоналниот данок на доход Нето надомест (договорен износ) Персонален данок на доход (6.200 х 11,1111%) Бруто (Нето надомест + Персонален данок на доход) (6.200 + 689)

11,1111%

Износ

6.200 689 6.889

Книжење: 44907 2521 23501

Услуги по договор за дело Обврски кон граѓани Обврски за персонален данок по договор за дело

6.889

6.200 689

- по пресметка на надоместот за договор на дело 2521 23501 1000

Обврски кон граѓани Обврски за персонален данок по договор за дело Трансакциска сметка во денари

6.200 689 6.889

- Извод бр. 16 од ХХ.ХХ.2015 г. Исплатен надомест и платен персонален данок

Важно: И оваа исплата треба да биде вклучена во Годишната даночна пријава (ПДД-ГДП) на лицето Мирко Петров. Исплатувачот, друштвата „Добра фирма“ има обврска исплатата да ја вклучи во Годишниот извештај (ПДД-ГИ). INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

Пример 3:

A g e n c i j a “P r o A g e n s”



Повеќе надомести во годината по основ на договор на дело во поединечни износи помали од минималната плата Лицето Ведран Стојков во текот на 2015 година ги остварило следните надоместоци по основ на договор на дело. Датум

Исплатувач (правно лице/физичколице) 1 2 17.02.2015 „Прво друштво“ 20.04.2015 „Лезет трговија“ 22.09.2015 „Голем профит“ 17.11.2015 Петар Митров Вкупно остварени надоместоци за 2015 г.:

Нето надомест 3 4.500 5.400 7.200 3.000 20.100

Персонален данок на доход 4 (3 х 11,1111%) 500 600 800 / 1.900

Бруто надомест 5 (3 + 4) 5.000 6.000 8.000 3.000 22.000

Во овој случај, обврзник за пресметка на придонесот за ПИО е Фондот за ПИО, а за придонесот за здравство обрзник за пресметка е ФЗО. Обврзник за плаќање на пресметаниот придонес (врз основа на издадено решение од соодветниот фонд) е лицето што го прима надоместоците само за себе.

Ред. бр. 1. 2. 3. 4.

Претпоставена пресметка на придонесите (пресметката ја составуваат Фондовите, секој одделно) Опис

Стапка /процент

Основица за придонеси Придонес за ПИО (22.000 х 17,6%) Придонес за здравство (22.000 х 7,3%) Вкупно придонеси (3.872 + 1.606)

Со оглед дека приходот од физичкото лице Петар Митров аконтативно не е оданочен со персонален данок на доход, нашиот главен лик Ведран Стојков ќе мора истиот да го вклучи во Годишната даночна пријава со износ НУЛА во колоната „Вкупен износ на платени аконтации“. Со тоа ќе се јави потреба од доплата на данок на доход по решение издадено од УЈП во износ од 300 денари (3.000 х 10%). По плаќањето на персоналниот данок во износ од 300 денари за овој надомест, вкупниот износ на нето надоместоците на лицето по основ на сите горенаведени договори (20.100 - 300 денари ПДД) ќе изнесува 19.800 денари.



kontakt@proagens.com.mk

www.p

17,6% 7,3%

Износ 22.000 3.872 1.606 5.478

Уште еднаш за основица за пресметување и плаќање на придонесите Согласно со членот 14 став 1 точка 15 од Законот за придонеси од задолжително социјално осигурување, основица за пресметување и плаќање на придонесите е бруто надоместот утврден во договорот за дело, со кој е определен надоместокот за извршената работа за лицето кое остварува приходи од извршување на физичка и/или интелектуална работа. Членот 4 точка 17 од Законот за придонеси го дефинира буто надоместокот по основ на договор на дело како збир на: - Нето надоместокот, - Придонесот за задолжително пензсико и инвалидско осигурување, - Придонесот за задолжително здравствено осигурување и - Персоналниот данок на доход.

roagens.mk

СОЦИЈАЛНИ ПРИДОНЕСИ

Основица за пресметување и плаќање на персоналниот данок на доход Согласно со членот 15, став 1 точка 4 и член 14-а, став 1 точка 11 од Законот за персонален данок на доход, основа за пресметување на персоналниот данок е износот на примањето, надоместокот, односно секој поединечно остварен приход врз основа на договор за повремено или привремено вршење на услуги на правни и физички лица. Платениот данок на доход за личните примања (вклучувајќи ги и исплатените надоместоци по основ на договор на дело) е аконтативен. Заклучок: Од претходните дефиниции на основиците за пресметување на придонесите, односно персоналниот данок на доход, произлегува дека во двата случаи основицата за пресметување е иста и дека само кај: платите, надоместоците на плата од работен однос, деловната успешност и пензиите; основицата за персонален данок на доход се добива со намалување на бруто примањето за износот на придонесите

 

и личното ослободување. Ваква можност не е предвидена кај надоместоците по основ на договор на дело. Меѓутоа, со новиот ЗПДД кој е во подготовка, одредбите за утврдување на основицата на персоналниот данок за надоместоците по договорите за дело ќе бидат усогласени поради обврската за плаќање на придонеси. Продолжение на примерот Режимот на дополнителна пресметка на придонесите кои ќе паднат на товар на лицето што ги остварило приходите покажува дека истото нема можност за намалување на основицата за данок на доход и заради тоа ќе плати повисок износи на данок (2.200 денари ПДД = 1.900+300) во однос на лицето за кое исплатувачот пресметал и платил социјални придонеси (1.652 денари ПДД). Заради илустрација во продолжение презентираме споредба со истиот износ на бруто надоместок (22.000), но во услови кога исплатувачот - правно лице ги пресметува и плаќа придонесите на остварениот бруто надоместок.

Ред. Опис бр. 1. Основица за пресметување и плаќање на придонеси и ПДД 2. Придонес за ПИО (22.000 х 17,6%) 3. Придонес за здравство (22.000 х 7,3%) Вкупно придонеси (3.872 + 1.606) 4. Основица за ПДД (22.000 - 5.478) 5. Персонален данок на доход (16.522 х 10%) 6. Вкупно јавни давачки (придонеси и данок на доход) (5.478 + 1.652) 7. Нето заработувачка (по намалување за платениот данок на доход и придонеси) [22.000 - (5.478 + 1.652)]

Стапка /процент 17,6% 7,3%

10%

Износ 22.000 3.872 1.606 5.478 16.522 1.652 7.130 14.870

Според горенаведеното, кога по основ на решение од фондовите, лицето од остварениот вкупен нето надомест од сите договори во годината (19.800 денари = 20.100 - 300 денари ПДД) ќе го плати и засметаниот придонес за ПИО и здравство (5.478 денари), реалниот износ на вкупен нето надомест по договорите на лицето ќе изнесува 14.322 денари (19.800 5.478), така што би бил понизок од нето надоместот во износ од 14.870 денари во случај кога правно лице-исплатувач би го плаќал вкупниот износ на лицето и придонесите. Од направената споредба е очигледно дека во вториот случај кога плаќањето на придонесите паѓа на товар на исплатувачот - правно лице, нето остатокот е поголем во корист на физичкото лице. Сметаме дека не постои даночна правда ако за исти даночни ситуации даноч-

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

ниот товар е различен, во зависност од тоа кој ги плаќа давачките (обврзникот сам за себе или правното лице во негово име и за негова сметка).

Примери за пресметување на надоместок по основ на авторски договор Пример 4:

На 04 февруари 2015 година друштвото „Паметна глава“ склучило авторски договор (пишувано стручно дело) со лицето Митре Петковски. Договорениот нето надомест изнесува 12.000 денари. Со оглед дека договорениот нето износ е поголем од месечниот износ на минималната плата за 2015 година (9.590 денари), правното лице - исплатувач има обврска, покрај персоналниот данок на доход, да ги пресмета и да ги плати и двата најголеми социјални придонеси. Исплатувачот „Паметна глава“ има обврска до УЈП да достави Месечен извештај за февруари 2015 (најдоцна до 15-ти март 2015) за износот на: - бруто надоместокот утврден во договорот за дело, авторскиот договор или друг договор, Ред. бр. 1. 1.1. 1.2. 1.3. 2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4.

- пресметаниот придонес за задолжително пензиско и инвалидско осигурување и - пресметаниот придонес за задолжително здравствено осигурување. Пресметка 4



Надомест по основ на авторски договор во износ поголем од минималната плата

- исплатениот нето надоместок,

(оваа пресметка се заснова на тековното решение на ЗПДД, за користење на нормираните трошоци при утврдување на основицата на ПДД, меѓутоа е спротивна на членот 4 точка 18 на Законот за придонеси, според која бруто надоместот кај авторските договори се намалува за нормираните трошоци од ЗПДД. Со оглед на тоа што во членот 14 став 1 точка 15 на Законот за придонеси е наведено дека основица за пресметка и плаќање на придонеси е бруто надоместокот утврден во авторскиот договор (без спомнување на нормираните трошоци од ЗПДД), настануваат бројни дилеми, за кои се очекува разрешница со носење на нов Закон за ПДД и/или подзаконски акти на Законот за придонеси):



kontakt@proagens.com.mk

О п и с

Стапка /коефициент

Дел I: Пресметка на персоналниот данок на доход Нето надомест (договорен износ) Персонален данок на доход (12.000 х 5,263%) Бруто I (Нето надомест + Персонален данок на доход) (12.000 + 632) Дел II: Пресметка на придонесите Бруто I (Нето надомест + Персонален данок на доход) Делител [(1 - (0,176 + 0,073]; 1 - 0,249 = 0,751 Бруто II: Основица за придонеси (12.632 : 0,751) Придонес за ПИО (16.820 х 17,6%) Придонес за здравство (16.820 х 7,3%) Вкупно придонеси (2.960 + 1.228) Дел III: Рекапитулар и Проверка на пресметката Бруто надомест врз основа на авторски договор Придонес за ПИО (16.820 х 17,6%) Придонес за здравство (16.820 х 7,3%) Вкупни придонеси (2.960 + 1.228)

www.p

roagens.mk

5,263%

Износ

12.000 632 12.632

12.632 0,751 17,6% 7,3%

16.820 2.960 1.228 4.188

17,6% 7,3%

16.820 2.960 1.228 4.188

СОЦИЈАЛНИ ПРИДОНЕСИ

3.5. 3.6. 3.7.

3.8. 3.9.

 

Бруто надомест намален за придонеси (16.820 - 4.188) Признати (нормирани) трошоци (12.632 х 50%) Основица за персонален данок на доход 7 (Бруто надомест минус Вкупни придонес минус Признати трошоци) [16.820 - (4.188 + 6.316)] Персонален данок на доход (6.316 х 10%) Нето надомест [16.820 - (4.188 + 632]

12.632 6.316 6.316

50%

10%

632 12.000

Алтернативна пресметка (оваа пресметка се заснова на членот 4 точка 18 на Законот за придонеси, според кој бруто надоместот кај авторските договори се намалува за нормираните трошоци од ЗПДД, како што е објаснето претходно во текстот преку прикажаните проблематични опциони примери – дилема бр. 3, а исто така под претпоставка дека ќе се донесе нов усогласен Закон за ПДД, во кој ќе се уреди основицата за ПДД кај авторските договори, како бруто приход намален за платените придонеси, кои се пресметани со веќе искористени нормирани трошоци) Бруто надомест за авторски договор Признати (нормирани) трошоци (16.820 х 50%) Основица за придонеси (16.820 – 8.410) Пресметани придонеси – 24,9% (8.410 х 24,9%) Основица за персонален данок на доход (Бруто надомест минус Вкупни придонеси) (16.820 – 2.094) Персонален данок на доход (14.726 х 10%) Нето надомест [16.820 - (2.094 +1.473]

16.820 8.410 8.410 2.094 14.726

50%

10%

1.473 13.253

Како што е очигледно од дадениот алтернативен пример, за авторот е далеку поповолно ова решение за пресметка на давачките по основ на авторскиот договор, со оглед на тоа што би примил повисoк нетo надомест (13.253 > 12.000), но придонесите се пониски поради применетите нормирани трошоци (2.094 < 4.188), а данокот е повисок (1.473 > 632). Книжење: 44906 2521 2352 2342 2344

Авторски надоместоци Обврски кон граѓани Обврски за персонален данок по авторски договор Обврски за придонес за пензиско осигурување Обврски за придонес за здравствено осигурување

16.820

12.000 632 2.960 1.228

- попресметка на надоместот за авторски договор 2521 2352 2342 2344 1000

Обврски кон граѓани Обврски за персонален данок по авторски договор Обврски за придонес за пензиско осигурување Обврски за придонес за здравствено осигурување Трансакциска сметка во денари

12.000 632 2.960 1.228 16.820

- Извод бр. 32 од ХХ.ХХ.2015 г. Исплатен надомест, платен персонален данок и придонеси 7

З аконот за ПДД не утврдил можност за намалување на бруто надоместокот по основ на авторски договор за износот на пресметаните придонеси во функција на утврдување на даночната основица. Сметајќи дека е логично ваквото постапување, во нашата шема основицата за ПДД ја утврдивме со намалување на бруто надоместокот за износот на пресметаните придонеси, како и за износот на нормираните, односно документирано докажани трошоци.

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”



Важно:

Пример 5:

Согласно со актуелните прописи, извршената исплата од претходниот пример треба да биде вклучена во Годишната даночна пријава (ПДД-ГДП на лицето Митре Петковски). Годишната пријава МП ја доставува до УЈП до 15 март 2016 година. Исплатувачот, фирмата „Паметна глава“, покрај новиот Месечен извештај (февруарскиот извештај се доставува до УЈП до 15 март 2015 година), има обврска исплатата да ја вклучи и во Годишниот извештај (ПДДГИ), кој во електронска форма се доставува до УЈП најдоцна до 31 јануари 2016 година. Со оглед на несообразената содржина на Годишната даночна пријава и Годишниот извештај со извршените измени во прописите, очекуваме истите во наредниот период да бидат соодветно променети (прилагодени).

Надомест по основ на авторски договор во износ помал од минималната плата



kontakt@proagens.com.mk

Во месец јуни 2015 година друштвото „Сакам наука“ склучило авторски договор за предавања со лицето Бранко Витанов. Договорениот нето надомест изнесува 6.200 денари. Со оглед дека договорениот нето износ е помал од месечниот износ на минималната плата за 2015 година (9.590 денари), правното лице - исплатувачот пресметува само персоналниот данок на доход. Обврска за пресметување на социјални придонеси на договорениот надомест - НЕМА. Во овој случај, правното лице - исплатувач има обврска до Управата за јавни приходи да достави Месечен извештај за мај 2015 година (најдоцна до 15-ти јуни 2015 година) за лицата кои поединечно сами за себе се обврзници за уплата на придонесите од задолжително социјално осигурување, за: - износот на бруто надоместокот утврден во авторскиот договор и - исплатениот нето надоместок.

Пресметка 5:

(оваа пресметка се заснова на тековното решение на ЗПДД, за користење на нормираните трошоци при утврдување на основицата на ПДД) Ред. бр. 1. 1.1. 1.2. 1.3.

О п и с Пресметка на персоналниот данок на доход Нето надомест (договорен износ) Персонален данок на доход (6.200 х 7,527%) Бруто (Нето надомест + Персонален данок на доход) (6.200 + 467)

Стапка /коефициент 7,527%

Износ 6.200 467 6.667

Книжење: 44906

Авторски надоместоци 6.667 2521 Обврски кон граѓани 2352 Обврски за персонален данок по авторски договор - попресметка на надоместот за договор на дело 2521 Обврски кон граѓани 6.200 2352 Обврски за персонален данок по авторски договор 467 1000 Трансакциска сметка во денари - Извод бр. 36 од ХХ.ХХ.2015 г. Исплатен надомест и платен персонален данок

6.200 467

6.667

Важно: И оваа исплата треба да биде вклучена во Годишната даночна пријава (ПДД-ГДП) на лицето Бранко Витанов. Исплатувачот, друштвата „Добра фирма“ има обврска исплатата да ја вклучи во Годишниот извештај (ПДД-ГИ). www.p

roagens.mk

СМЕТКОВОДСТВО

 

третман на Приходите од употреба на сопствени производи, стоки и услуги

ВОВЕД

Д-р Рефика МУРИЌ *

еловните процеси на производство и набавка на добра и услуги за сопствена употреба во деловни цели, по правило не се разликуваат од процесите во кои се создаваат учиноци наменети за продажба на пазарот и кои резултираат со приход, т.е. економска корист. Имено и производството на добра и вршењето на услуги за потреби на сопственото работење значи: трошење на средства, придржување кон трошковните нормативи, исполнување на барањата за квалитет, складирање и исполнување на сите други потребни обележја на производите и услугите според кои истите би можеле да конкурираат на пазарот. Складираните добра (залихите на готови производи и стоки), при влезот во складиштето, не се разликуваат во однос на намената, така што во иднина, покрај редовната намена за која се набавуваат можат да бидат употребени за сопствени потреби на субјектот. Во праксата на трговските друштва, често се среќаваме со деловни настани базирани на употребата на сопствени производи, услуги и стоки во форма на земени долгорочни материјални средства, краткорочни средства и ситен инвентар (семе произведено за сопствена сеидба, стока за прираст на основното стадо, трошење на стоки и материјали за реклама и пропаганда или репрезентација, користење на средства за сопствен транспорт при набавка на стоки и др.). Сите учиноци изразени како добра и услуги произлезени од производствена или трговска дејност, наменети се за приходувања од продажби. Оттаму и сите приходи по основ на употреба на наведените сопствени производи, стоки и услуги, во нашата поранешна сметководствена пракса, се пресметуваа во вкупниот приход. Меѓутоа, меѓународните сметководствени стандарди, чија примена кај нас, како универзален сметководствен пропис започна од 01.01.2005 година, не предвидуваат непосредно искажување на приходи при евидентирањето на вредноста на употребените сопствени производи и стоки, односно, тоа е возможно само во одредени случаи на капитализирање на потрошоците на сопствени добра и услуги.

* Даночен советник

r_muric@proagens.com.mk

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

1. ПРИЗНАВАЊЕ НА ПРИХОДИ ОД УПОТРЕБА НА СОПСТВЕНИ ПРОИЗВОДИ, СТОКИ И УСЛУГИ

Наши актуелни прописи кои го регулираат сметководството и признавањето на приходите (вклучително и за даночни цели) се: - Закон за трговските друштва („Службен весник на РМ“, бр. 28/04, ... и 41/14); - Закон за данок на добивка („Службен весник на РМ“, бр. 112/04); - Закон за персоналниот данок на доход („Службен весник на РМ“, бр. 80/93, ... и 13/14); - Уредба за сметковен план („Службен весник на РМ“, бр. 29/00) - Правилник за формата и содржината на годишната сметка („Службен весник на РМ“, бр. 60/14) и - Правилник за водење сметководство („Службен весник на РМ“, бр. 159/09, 164/10 и 107/11), како најважен сметководствен пропис. Согласно со член 465 од Законот за трговските друштва, секој трговец има обврска да води сметководство и да поднесува годишна сметка на начинот определен со овој закон и со прописите за сметководство, а според членот 472 од овој Закон, водењето на сметководството треба да биде со примена на единствените сметки пропишани со сметковен план. Во Сметковниот план е предвидена посебна синтетичка сметка 745 - Приходи врз основа на употреба на сопствени добра (производи, стоки) и услуги, а во Правилникот за за формата и содржината на годишната сметка - во Билансот на успехот е предвидена и посебна позиција со назив: Капитализирано сопствено производство и услуги (АОП 206), што јасно укажува дека употребата на сопствени производи, стоки и услуги, во дел од домашната регулатива (сметковен план и билансните шеми) 1 се разврстува во приходи.

1.1. Признавањето на приходи од употреба на сопствени производи, стоки и услуги според МСФи Од аспект на Меѓународните стандарди за финансиско известување (МСФИ), вредноста на добрата кои интерно се користат, односно се земени за сопствена употреба, генерално не се признава како приход.

Според МСС 18, точка 14, приходот се признава само кога стоките му се пренесуваат на купувач, а менаџментот нема никаква понатамошна контрола врз стоките. Внатрешните продажби на други оперативни единици и внатрешната употреба на стоки не ги задоволува условите за признавање на приходот според МСС. Во МСС 1 - Презентација на финансиските извештаи, не се спомнува категоријата „приходи по основ на употреба на сопствени производи, стоки и услуги“, но во точката 85 на овој стандард е предвидено дека: Ентитетот треба да презентира дополнителни линиски ставки, наслови и подзбирови во извештајот за сеопфатна добивка и одделниот биланс на успех, кога таквото презентирање е релeвантно за разбирање на финансиската успешност на ентитетот. Во Додатокот на МСС 1 во кој се дадени примери за илустрација на финансиските извештаи, вклучително и биланси на успехот, застапена е категоријата “сопствени производи употребени и капитализирани во претпријатието”, што упатува на искажување на употребата на сопствените добра и услуги како ставки на приход само доколку таа употреба е капитализирана. Значи, се работи за посебна позиција на која се искажуваат вложувањата на сопствени добра и услуги во долгорочни материјални и нематеријални средства. Всушност тоа е потенцијален приход кој ќе се реализира на пазарот во следните пресметковни пе-

Законот за данокот на добивка не содржи одредби за признавање или непризнавање на овие ставки како приходи, ниту пак за висината во која истите би требало да се признаат.

www.p

roagens.mk

СМЕТКОВОДСТВО

риоди, во зависност од употребниот век на средствата. Доколку вложувањата во краткорочните средства и услугите се искажуваат во билансот на успех на истата позиција, се смета дека тоа е двојно прикажување, еднаш како приход од продажба (кон самите себе) и втор пат како вложување на сопствени средства и услуги кои веќе се потрошени при создавањето на искажаниот приход. Во билансот на состојба, таквите краткорочни средства не се евидентираат како дел од активата затоа што се сметаат за потрошени.

1.2. Утврдување на вредноста по која се искажуваат добрата и услугите за сопствена употреба Кога се евидентираат приходи од употреба на сопствени добра (залихи на производи, стоки или материјали), нивната вредност се утврдува според трошоците на производство односно набавка и не влијаат на висината на добивката (бидејќи приходите се еднакви на трошоците). Во овој случај имаме прикажување на зголемени приходи, но кај употребата на сопствените залихи, доаѓа само до претворање на еден вид на средство во друг, при што истовремено еден вид средство се зголемува, а друг вид се намалува. Оттаму и стојалиштата дека основ за приход реално има само кај признавање на сопствените услуги вклучени во вредноста на новостекнатиот имот, со оглед дека само во овој случај и постои заработка на приход согласно со точката 92 од Рамката за презентирање и подготвување на финансиските извештаи.

2. КАПИТАЛИЗАЦИЈА ВО МАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА Во врска со вредноста на употребените и капитализирани сопствени добра за производство на материјални средства, МСС 16 точка 22 предвидува: „Набавната вредност на средство кое се произведува во сопствена режија се

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

  утврдува со користење на исти принципи како и за стекнувањето на средството. Ако ентитетот произведува слични средства за продажба во редовниот тек на работењето, набавната вредност на средството вообичаено е иста како и набавната вредност на произведеното средство за продажба (види МСС 2, Залихи). Поради тоа, сите интерни добивки се елиминираат при определувањето на ваквата набавна вредност. На сличен начин, трошоците во невообичаени (абнормални) износи за некорисно трошење на материјал, труд или други ресурси направени за сопствена изградба на средство не се вклучуваат во набавната вредност на средството.“ Во МСФИ за МСЕ оддел 17 Недвижности, постројки и опрема, нема дефинирање на средства добиени во сопствена режија, но со оглед дека и помалите субјекти корисници на овој стандард сепак известуваат на истата билансна шема (за Билансот на успехот), сосема на ист начин можат да пристапат во искажување на стекнати капитални средства од една страна и приходи од капитализација на сопствени средства (од друга страна). Постапката за мерење на сопствените добра и услуги се спроведува според барањата на МСС 2, точка 12 за трошоци за конверзија. Во нашата пракса е позната техниката на вкалкулирани трошоци од набавка (точка 8 од истиот стандард) и трошоци на конверзија (точка 10 до 12) како и останати трошоци (точка 13, 14, 15 и 16). Овде ќе нагласиме дека не се земаат во предвид трошоците на управата, продажбата и општите административни трошоци, прекумерните трошења на ресурси и интерната добивка. За евиденција на употребата на сопствени средства, според МСФИ, треба да се применат сметки со помош на кои: - капитализираните сопствени добра не би се евидентирале на групата



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

на приходи од продажба, туку на друга група на приходи, што ќе продуцира потенцијални приходи од продажба (како што е предвидената сметка 745 - Приходи врз основа на употреба на сопствени добра /производи, стоки/ и услуги од Сметковниот план); - употребата на сопствени добра и услуги за краткорочни средства, не би се рефлектирала во билансот на успех директ-но преку приходите од сопствена употреба на добра и услуги, туку како трошок за искористените средства односно извршени услуги и како приход - остварен од понатамошна продажба на учиноците. напомена:



Посебен пример кој се сретнува низ литературата за капитализација на издатоци според МСФИ е Толкување 202 на КТМФи (Комисија за толкувања за меѓународното финансиско известување) каде се појаснува дека трошоците за отстранување на откривката

во фазата на производство - површинскиот коп на рудници, кога ентитетите имаат потреба за отстранување на отпадниот материјал на рудникот (фаза „откривка“) за да бидат во можност да пристапуваат до лежиштата на руда, се капитализираат. Ваквите капитализирани трошоци се амортизираат на систематска основа, главно со користење на функцонална метода за изградба, по почетокот на производството.

2.1. Евиденција на капитализирани сопствени добра Кај употребата на сопствени добра (материјали, производи и стоки) за цели на стекнување (создавање) на материјални средства, залихите се евидентираат на трошок додека стекнувањето на средства (во подготовка) се евидентира со истовремено признавање на приход по основа на употреба на сопствени добра (производи, стоки) и услуги, како во следниот преглед на сметките:

+ Залиха на готови производи -

+ Трошоци на продадени производи -

Долгорочни материјални + средства во подготовка

Приходи врз основа на употреба + на сопствени добра и услуги

Пример: Трговско друштво со дејност производство и монтажа на машини, произвело опрема за сопствен погон и по монтирањето ја ставило во употреба. • цена на чинење 2.400.000 + Залиха на материјали во склад + Обврски за плати Кај нас во рамките на Правилникот за сметководство се објавени дадените толкувања до КТМФИ 17, што не значи дека не може да се примени и КТМФИ 20, затоа што и ова толкување е одговор на прашање кое не е појасно и детално третирано во стандардите (МСФИ и МСС). (1) 40.000 (2) 120.000

www.p

roagens.mk

+ Исправка на вред. на град. објекти (3)

5.000

+ Исправка на вредноста на опрема (3) 25.000

СМЕТКОВОДСТВО

 

• сопствени услуги на монтажа • п родажна (пазарна) цена Во вредноста на опремата влегува и услугата на монтирање.

180.000 3.500.000

Книжење: СМЕТКА ОПИС должи побарува 016 Материјални средства во подготовка Приходи врз основа на употреба 745 на сопствени добра и услуги - сопствен производ од залиха пренесен на опрема 012 Постројки и опрема 016 Материјални средства во подготовка

ИЗНОС должи побарува 2.580.000 2.580.000 2.580.000 2.580.000

- активирана опрема 7004

630

Расходи за капитализирани производи за сопствени потреби Производи на залиха

2.400.000 2.400.000

- за потрошен готов производ

2.2. Евиденција на сопствени добра земени за сопствена употреба, кои не се капитализираат Пример: Трговско друштво кое се занимава со производство и промет на парфимериски производи и тоалетни средства, на прославата на својот работен јубилеј, одлучува да подари 100 парчиња од новата понуда, во репрезентациски цели. Набавната цена на овие производи изнесува 800 денари/парче. Книжење: СМЕТКА ОПИС должи побарува 444 Трошоци за репрезентација 660 Стоки на залиха 230 Обврски за ДДВ

ИЗНОС должи побарува 94.400 80.000 14.400

- за дадени стоки за репрезентација

3. КАПИТАЛИЗАЦИЈА ВО НЕМАТЕРИЈАЛНИ СРЕДСТВА Во врска со употребени и капитализирани сопствени добра и услуги за создавање нематеријални средства, во МСС 38 точка 51 се констатира дека е тешко да се процени кога некое интерно создадено материјално средство може да се квалификува за признавање како такво. Особено е тешко:

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

- да се идентификува дали, и временскиот момент кога, постои средство кое може да се идентификува и кое ќе создаде очекувани идни користи; - веродостојно да се утврди набавната вредност на средството. Во некои случаи трошоците за интерно созда-



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

вање на нематеријалното средство не може да се разликуваат од трошоците за одржување или подобрување на интерно создадениот гудвил на ентитетот или од трошоците на секојдневното работење. Покрај тоа, за да се процени дали интерно создаденото нематеријално средство ги задоволува критериумите за признавање, ентитетот треба да го класифицира создавањето на средството во: - фаза на развој или - во фаза на истражување. н е треба да се признае нематеријално средство кое произлегува од истражување (или од фаза на истражување на некој интерен проект), туку издатоците треба да се признаат во расходи на периодот.

Од друга страна, нематеријалното средство кое произлегува од развој (или од фаза на развој на интерен проект) треба да се признае како средство, доколку ентитетотот може да го докаже следното: - техничката изводливост за довршувањето на средството, - неговата намера е да го доврши нематеријалното средство и да го користи или продаде, - неговата способност да го користи или продаде нематеријалното средство, - како нематеријалното средство ќе создава веројатни идни економски користи, - расположивоста на соодветни технички, финансиски и други ресурси за довршување на развојот и за употреба или продажба на нематеријалното средство, - неговата способност за веродостојно мерење на издатокот кој може да му се припише на нематеријалното средство за време на неговиот развој. набавната вредност на интерно создаденото нематеријално средство претставува збир на издатоците настанати од дату-

www.p

мот кога нематеријалното средство за прв пат ги задоволува критериумите за признавање, односно сите издатоци кои може директно да и се припишат а кои се потребни за создавање, производство и подготовка на средството и за негово ставање во употреба на начин кој е предвиден од страна на раководството. Компонентите од кои се состои набавната вредност, наброени во точката 66 на МСС 38, се: - т рошоците за материјали и услуги кои се користат или трошат во генерирање на нематеријални средства, - п латите, надоместоците и другите трошоци на вработените кои се директно вклучени во создавањето на нематеријалното средство, - т рошоци за регистрација на законските права, - а мортизација на патенти и лиценци кои се користат за создавање на нематеријалното средство. Пример:



Деловен субјект за производство на медицинска опрема организирал проект за развој на нови производи - инструменти за анализа на крвни групи, врз основа на наодите пред спроведените истражувања. Утврдено е дека постојат услови врз основа на кои е одлучено дека трошоците за развој треба да се капитализираат. Во текот на периодот направени се следните издатоци поврзани со овој проект: - б руто плати на персоналот ангажиран на проектот во износ од 120.000 денари, - п отрошен материјал за проектот издаден од магацин во вредност од 40.00 денари, - п ресметан соодветен дел од амортизација, која ја носи проектот: за опремата 25.000 денари и за градежните објекти 5.000 денари. Проектот е завршен и активиран.

roagens.mk

СМЕТКОВОДСТВО

 

Приказ на издатоците за развој – капитализација: + Залиха на материјали во склад (1)

Обврски за плати

40.000

(2) 120.000

+ Исправка на вред. на град. објекти (3)

+ Исправка на вредноста на опрема -

5.000

(3) 25.000

Разни издадоци за развој (1) (2) (3)

40.000 120.000 30.000

Вкупно: 190.000

+ (4)

Нематеријални средства во подготовка 190.000

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

Приходи врз основа на употреба на сопствени добра и услуги (4)

190.000



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

МОЖНОСТ ЗА ПРОДОЛЖУВАЊЕ НА РАБОТНИОТ ОДНОС НА АДМИНИСТРАТИВНИТЕ СЛУЖБЕНИЦИ ПО ИСПОЛНУВАЊЕ НА УСЛОВИTE ЗА СТАРОСНА ПЕНЗИЈА Вовед

С Данијела ЈАЌИМОВИЌ *

амо на прв поглед по пример на новите решенија во Законот за работните односи („Службен весник на РМ“, бр. 113/14), со кои е дадена можност за продолжување на договорот за вработување до 65 години - женa, односно до 67 години - маж, се прави измена и во законските прописи за јавната администрација, во обид да се обезбеди донекаде рамноправна положба на административните службеници со вработените во приватниот сектор, од аспект на условите за престанок на работниот однос поради возраст. Со измената се опфатени следните прописи: - Законот за државните службеници („Службен весник на РМ”, бр. 59/00, 112/00, 34/01, 103/01, 43/02, 98/02, 17/03, 40/03, 85/03, 17/04, 69/04, 81/05, 61/06, 36/07, 161/08, 06/09 114/09, 35/10, 167/10, 36/11, 6/12, 24/12, 15/13, 82/13, 106/13 и 132/14. Законот престанува да важи од 13.02.2015 - 27/14)

- Законот за јавните службеници („Службен весник на РМ”, бр. 52/10, 36/11, 6/12, 24/12, 15/13, 82/13, 106/13 и 132/14; У. суд на РМ - 86/11, 86/11, 132/11, 27/12, 53/12, 70/13 и 75/13. Законот престанува да важи од 13.02.2015 - 27/14) Последната измена на двата закони е објавена во „Службен весник на РМ“, бр. 132/14 и е во сила од 13 септември 2014 година.

Закон за државните службеници

* Правен советник

Измената се однесува на членот 81-в, во кој се наброени основите (причините) за престанок на вработувањето на државниот службеник по сила на закон, на начин што се измени алинејата 6 која предвидуваше престанок на вработување поради навршување на 64 години старост. Новата содржина на алинејата 6 предвидува престанување на вработување на државниот службеник по сила на закон, ако: „наврши 62, 63, 64 или 65 години старост (за жени), односно 64, 65, 66 или 67 години старост (за мажи)“.



d_jacimovic@proagens.com.mk

www.p

www.proagens.com.mk

roagens.mk

ЈАВНА АДМИНИСТРАЦИЈА

Закон за јавните службеници Во Законот за јавните службеници, доследно на измената на Законот за државните службеници, во членот 67, кој ги уредува основите за престанок на вработувањето на јавниот службеник по сила на закон, се изврши измена на алинејата 6 која предвидуваше престанок на вработување на јавниот службеник поради навршување на 64 години старост. Изменетата алинеја 6 предвидува престанување на вработување на јавниот службеник по сила на закон, ако: „наврши 62, 63, 64 или 65 години старост (за жени), односно 64, 65, 66 или 67 години старост (за мажи)“. о пресрет на новите закони В за административни службеници двата закони: Законот за државните И службеници и Законот за јавните службеници за чијашто измена се зборува во овој текст, се со ограничен рок на примена кој завршува на 12.02.2015 година, бидејќи од 13.02.2015 година стартува примената на два нови закони за државните и јавните службеници, во кои и двете категотрии се означени под единствен термин како: „административни службеници“, и тоа:- Закон за вработените во јавниот сектор („Службен весник на РМ“, бр. 27/14 од 05.02.2014, во сила од 13.02.2014, во примена од 13.02.2015 година). - Закон за административни службеници („Службен весник на РМ“, бр. 27/14 од 05.02.2014, во сила од 13.02.2014, во примена од 13.02.2015 година). Со новите закони продолжува процесот на разграничување на правната рамка за уредување на статусните аспекти на јавната администрација од општите прописи на трудовото законодавство, кои на различен начин ги уредуваат прашањата за правата, должностите и одговорностите на административните службеници, системот на вработувањето и оценувањето, системот на плати и надоместоци на плати, дисциплинската и материјалната одговорност, како и принци-

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

 

пите на заштита на правата на државните и јавните службеници. Во функција на информација, новиот Закон за административни службеници кој ќе се применува од 13.02.2015 година, во членот 98, став 5 ги набројува причините поради кои на административниот службеник му престанува работниот однос по сила на закон, каде што во алинејата 6 како причина стои: „навршување на 64 години старост“. Со цел преминот од старите на новите закони да се случи што побезболно, ќе биде неопходно закондавецот пред 13.02.2015 година да интервенира со измени во новиот Закон за административни службеници во рамки на членот 98 став 5 алинеја 6, заради избегнување на апсурдна ситуација која би значела враќање во примената на стариот основ за престанок на работниот однос поради возраст на административниот службеник а заминување во историјата на новите услови за престанок на работниот однос, по основ на престанок на примената на Законот за државните службеници и Законот за јавните службеници чијшто што дел претставуваат. ритички осврт на законите К и споредба со ЗРО Споредбена анализа на новите услови за престанок на работниот однос поради возраста на административните службеници од Законот за јавните службеници и Законот за државните службеници и на новите услови од ЗРО, покажува различен пристап на законодавецот во нивното уредување иако, мотивот на измената, како што се истакнува од предлагачот на измената, е ист. Интересно е што со една единствена одредба и во Законот за јавните службеници и Законот за државните службеници, е направен обид да се смени основот за престанок на работниот однос поради возраст на начин што наместо зборовите: „наврши 64 години старост“, се вметнати зборовите: „наврши 62, 63, 64 или 65 години старост (за жени), односно 64, 65, 66 или 67 години старост



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

(за мажи)“, а притоа останува непроменета главната одредба дека возраста доведува до престанок на вработувањето по сила на закон. Во однос на примената на стариот услов немаше никаква дилема бидејќи со навршување на 64 години старост, на административниот службеник му престануваше работниот однос, без можност за продолжување до 65 години, како што беше предвидено за вработените според ЗРО. Сега, од новата формулација произлегува дека на административниот службеник работниот однос му престанува по сила на закон кога ќе наполни - жена: 62, 63, 64 или 65 години, односно маж: 64, 65, 66 или 67 години старост.

Поради ова, произлегува дека административниот службеник - жена ќе замине во пензија по сила на закон со навршени 62 години, додека административниот службеник - маж ќе замине во пензија по сила на закон со навршени 64 години, со што од нејасна причина законодавецот повторно го актуелизира прашањето за нееднакви услови за престанок на работниот однос поради возраст тргнувајки од полот на вработениот. Имено ваквото решение, но како дел од ЗРО, еднаш веќе беше поништено од Уставниот суд на РМ со Одлуката У. бр. 161/2005 објавена во „Службен весник на РМ“, бр. 3 од 12 јануари 2006 година, со образложение дека правото на осигуреникот жена да стекнува старосна пензија порано од осигуреникот маж е оправдано од принципот на афирмативна акција, односно од принципот на позитивна дискриминација на жена, но само во сферата на пензиското и инвалидското осигурување (според член 18 од Законот за пензиското и инвалидското осигурување), што не може по автоматизам да се примени и во другите сфери, особено не ако тоа води кон органичување на правата по основ на пол. Во конкретниот случај станува збор за остварување на правото на работа кое се разликува од остварувањето на правото на старосна пензија. Според тоа, условите за престанок на работниот однос поради возраст во прописите www.p

за аминистративните службеници би требало уште еднаш да се преиспитаат, со цел да се унифицираат критериуми за жени и мажи, со што не се задира во правото на жена осигуреник да оствари старосна пензија кога ќе наполни 62 години возраст и најмалку 15 години стаж, но според прописите од пензиско и инвалидско осигурување, конкретно членот 18 од Законот за пензиското и инвалидското осигурување. Со Законот за изменување и дополнување на Законот за работните односи објавен во „Службен весник на РМ“, бр. 113/14 од 29.07.2014 година, влезен во сила на 06.08.2014 година, како новина предвидена е можност на барање на работникот да му се продолжи договорот за вработување до 67 години-маж, односно до 65 години-жена, што исто така може да биде предмет на на оспорување со иницијатива пред Уставниот суд од аспект на промовирање на различни услови за работа по основ на пол. Но, од аспек на престанокот на работниот однос поради возраст по сила на закон во членот членот 104 став 1 од ЗРО предвидени се еднакви услови на начин што работодавачот го прекинува договорот за вработување на работникот кога работникот ќе наполни 64 години возраст и 15 години пензиски стаж. Новите решенија во ЗРО се внесени во член 104, како ставови 2, 3 и 4. Со нив се предвидува дека:  Работникот со писмена изјава до работодавачот може да побара да му се продолжи договорот за вработување најмногу до 67 години возраст (маж), односно до 65 години возраст (жена), доколку со закон поинаку не е утврдено - нов став 2.  Писмената изјава работникот ја дава најдоцна до 31 август во тековната година за продолжување на договорот за вработување, а за секое натамошно продолжување на договорот за вработување изјавата ја дава еднаш годишно а најдоцна до 31 август во тековната година за продолжување на договорот за вработување за наредната годи-

roagens.mk

ЈАВНА АДМИНИСТРАЦИЈА

на - нов став 3.  Работодавачот е должен по дадената изјава да го продолжи договорот за вработување најмногу до 67 години возраст (маж), односно најмногу до 65 години возраст (жена) - нов став 4. Заради зајакнување на примената на новите решенија од членот 104, прекршочните одредби на ЗРО се дополнуваат со член 264а со кои се пропишува глоба во износ од: - 2 .000 до 3.000 евра во денарска противвредност за работодавач ако не го продолжи договорот за вработување при постоење на писмена изјава на работникот со која бара продолжување, односно - о д 6.000 до 7.000 евра во денарска противвредност доколку по истекот на рок од седум дена од денот на утврдувањето на неправилноста не го продолжи договорот за вработување. Од новите решенија произлегува дека работникот може со писмена изјава да побара продолжување на договорот за вработување и по навршување на 64 години возраст и тоа најмногу до 67 години возраст маж, односно до 65 години возраст жена. За работодавачот, врз основа на примена изјава од работникот автоматски се создава обврска за продолжување на договорот до возраста за која работникот бара продолжување (маж: 65, 66 или 67, односно жена: 65), без можност за одбивање на барањето за

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

 

продолжување (како што можеше пред измената, за поднесените барања за продолжување на договорот до 65 години). Понатаму, од новите решенија произлегува дека со изјавата договорот за вработување може да се продолжи само за една година, со оглед на ставот на законодавецот дека изјавата се дава: „еднаш годишно а најдоцна до 31 август во тековната година за продолжување на договорот за вработување за наредната година“. И конечно, правото на работникот да се изјасни за продолжување на договорот е временки ограничено: „најдоцна до 31 август во тековната година“. Произлегува дека веќе на 1 септември, доколку нема таква изјава од работникот кој го исполнува условот во поглед на возраст, работодавачот ќе се стекне со друга обврска а тоа е обврската од ставот 1 на член 104 од ЗРО, која му наложува да го прекине договорот за вработување на работникот поради возраст. Но, различно од ЗРО, Законот за државните службеници и Законот за јавните службеници, не го пропишуваат начинот на кој ќе се продолжува работниот однос на административниот службеник (со писмена изјава или на друг начин). Веројатно, како и секогаш кога ќе затаи регулативата, праксата е принудена да ги наоѓа оперативните решенија, што ќе се случи и сега во функција на примена на новите одредби од двата закони кои се во заминување од правниот систем на РМ.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

ИНФОРМАЦИЈА

ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ПЛАТИТЕ ВО ЈАВНИОТ СЕКТОР ЗА 4%, ЗАПОЧНУВАЈЌИ СО ИСПЛАТАТА НА ПЛАТАТА ЗА ОКТОМВРИ 2014 ГОДИНА 1. ПЛАТА НА ДРЖАВНИ СЛУЖБЕНИЦИ СО СТАТУС НА ИЗБРАНИ И ИМЕНУВАНИ ЛИЦА ВО РМ

о Законот за изменување на Законот за плата и други надоместоци на избрани и именувани лица во Републиката Македонија, објавен во „Службен весник на РМ, бр. 139/14, во сила од 18 септември 2014 година се утврдува дека:  Платите на избраните и именуваните лица во Републиката во 2014 година може да се зголемат за 4% започнувајќи со исплатата на платите за октомври 2014 година. (139/14).

Статус на избрано и именувано лице во РМ согласно со Законот за плата и други надоместоци на избрани и именувани лица во Републиката Македонија, имаат: 1) пратениците во Собранието на Маке-

донија

2) претседателот на РМ, 3) функционерите избрани од редот на

пратениците,

4) функционерите и лицата кои ги избира

или кои ги именува Собранието,

5) носителите на правосудни функции, 6) функционерите кои ги именува претсе-

дателот на РМ и кои ги именува Владата на РМ,

7) раководните работници кои ги назна-

чува претседателот на РМ или телото што тој ќе го овласти, надлежното тело на Собранието и Владата и

8) градоначалници на општините и на градот Скопје. Членовите на советите на општините и на членовите на Советот на градот Скопје (немаат статус на вработени и не остваруwww.p

ваат плата во органите на локалната самоуправа). Средствата за плати на функционерите и на раководните работници се обезбедуваат од буџетот на Републиката. Платата на функционер и на раководен работник се утврдува на начин што основицата за пресметување на плати се множи со утврдениот коефициент и се зголемува за процентот за работното искуство. Работното искуство се вреднува така што платата во месечен износ се зголемува за процентот утврден за работното искуство од 0,5% за секоја започната година работен стаж, а најмногу до 20%. Основица за пресметување на платата е просечната исплатена месечна плата по вработен во Републиката за претходната година, според податоците на Државниот завод за статистика. Коефициентите за утврдување на надоместокот на плата и на платата изнесуваат од 2,20 до 4,50 и се применуваат согласно со членовите 13-18 од Законот за плата и други надоместоци на избрани и именувани лица во Република Македонија, за одреден функционер, раководно лице и останати именувани и избрани лица во РМ. Највисокиот коефициент: 4,50 е предвиден за утврдување на плата за претседателот на РМ, претседателот на Собранието и претседателот на Владата. Следува коефициентот за утврдување на плата за претседател на Уставниот суд на Република Македонија, потпретседател на Собранието и потпретседател на Владата, кој изнесува 4,00 и така натаму.

roagens.mk

ПЛАТИ ВО ЈАВНИОТ СЕКТОР

2. ЗАКОН ЗА ИСПЛАТА НА ПЛАТИТЕ ВО РМ Со Законот за изменување на Законот за исплата на платите во Република Македонија, објавен во „Службен весник на РМ“, бр. 139/14, во сила од 18 септември 2014 година се утврдува дека:  Работодавачот утврденото право на плата во 2014 година може да го зголеми за 4% започнувајќи со исплатата за октомври 2014 година. Законот за исплата на платите во РМ, се однесува на вработените во правните лица работодавачи кои се финансираат со средствата во државна сопственост како и во оние правни лица во кои средствата во приватна сопственост учествуваат со максимум 51% од вкупните средства. Начинот на утврдување на износот на средствата за плати, составување на пресметките и доставување до Управа за јавни приходи е пропишан со Правилникот за начинот на утврдување на износот на средствата за исплата на плати, составување на пресметките и доставување на пресметките до Министерството за финансии - Управа на јавни приходи („Службен весник на РМ”, бр. 8/09, од 20 јануари 2009 година - се применува од 1 јануари 2009 година; измени на Правилникот: 105/9, 141/10, 23/12 и 158/12).

 

3. НОВА ВРЕДНОСТ НА БОДОТ ЗА УТВРДУВАЊЕ НА ПЛАТИТЕ НА ДРЖАВНИТЕ СЛУЖБЕНИЦИ ПОЧНУВАЈЌИ ОД ОКТОМВРИ ЗАКЛУЧНО СО ДЕКЕМВРИ 2014 ГОДИНА Според Одлуката за изменување на Одлуката за утврдување на вредност на бодот за платите на државните службеници за 2014 година објавена во „Службен весник на РМ”, бр. 143/14, вредноста на бодот за платите на државните службеници за 2014 година се корегира и изнесува 76,8 денари, наместо првично предвидените 77,5 денари (со Одлуката за утврдување на вредност на бодот за платите на државните службеници за 2014 година - 1/14), за период од 01.10.2014 година до 31.12.2014 година и се применува со исплата на платата за октомври 2014 година. Вредноста на бодот за период од 01.01.2014 до 30.09.2014 изнесуваше 73,8 денари. Вредноста на бодовите за образование и вредноста на бодовите за звање на државните службеници се утврдува во ист износ и се искажува како вредноста на бодот за платите на државните службеници. Вредноста на бодот за платите на државните службеници се утврдува секоја година со одлука на Владата на РМ на предлог на министерот за финансии, која се донесува во рок од 15 дена од денот на влегувањето во сила на Буџетот на РМ, а врз основа на вкупниот број на државни службеници распоредени по соодветните звања за тековната година. Вредноста на бодот не може да биде повисока од вака утврдената вредност.

GODI[NA PRETPLATA 2015 - INFORMATOR - PRO EKONOMIJA - INFO REGISTAR - KONSULTACII



kontakt@proagens.com.mk

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

- POPUSTI ...

14.900 denari



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

ЧЕТВРТ ЗАКОН ЗА СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ И ФИНАНСИРАЊЕ ТЕРОРИЗАМ - МЕРКИ И ДЕЈСТВИЈА ЗА ОТКРИВАЊЕ И СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ, ОБВРСКИ НА ОДРЕДЕНИ ДЕЛОВНИ СУБЈЕКТИ И ВРШИТЕЛИ НА ДЕЈНОСТ

рганизираниот криминал е општо секојдневие и ниедна земја во светот не е поштедена од неговите директни и индиректни негативни последици врз нејзината економска, политичка и социјална состојба.

Ирена НИКОЛОВСКА *

Перењето пари е директно поврзано со организираниот криминал, особено со трговијата на дрога и оружје, при што криминалците и нивните соучесници ги „легализираат“ добивките од овие криминални активности, преку нивното „перење“ низ банкарските и финансиските системи, со што се кријат нивните вистински извори и тие се прикажуваат како легално заработени приходи. Со оглед на тоа што перењето пари е меѓународен проблем, националните регулативи на речиси сите држави содржат прописи како правна основа за реализација на забраната на перењето пари. Националните надлежни институции, кои ги спроведуваат овие прописи, се во константна соработка со соодветните меѓународни институции во борбата против организираниот криминал, тероризмот и поврзаната активност на перење пари.

Овој текст е наменет за запознавање на деловните субјекти, особено друштвата што вршат ревизорски, сметководствени и адвокатски услуги, давање на (даночно) консултантски услуги, услуги на инвестиционо советување, или вршат промет со недвижности, покрај останатите субјекти, со обврските за спроведување на мерки и дејствија за откривање и спречување на перење пари уредени со новиот четврт по ред Закон за спречување на перење пари и финансирање на тероризам.

егулатива за спречување Р на перење пари во Македонија Во 2001 година за прв пат и нашата регулатива се дополни со ваков пропис, односно со Законот за спречување на перење пари („Службен весник на РМ“, бр. 70/01 и У. суд - 39/02) , во примена од 1 март 2002 година. Сепак, во 2004 година, овој закон престана да важи и беше заменет со сосема нов Закон за спречување на перење пари и други приноси од казниво дело, објавен во „Службен весник на РМ“, бр. 46/04, во примена од 20 јули 2004 година. * Даночен советник i_nikolovska@proagens.com.mk

По нецели 4 години, во 2008 година, повторно е донесен сосема нов пропис, трет по ред (проширен и подетален) од оваа област, усогласен со Директивите на Европската унија. Законот за спречување на перење пари и други приноси од казниво www.p

roagens.mk

СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ И ФИНАНСИРАЊЕ ТЕРОРИЗАМ

дело и финансирање на тероризам - ЗСПП („Службен весник на РМ“, бр. 4/08) го замени претходниот Закон за спречување на перење пари и други приноси од казниво дело (46/04), со денот на влегувањето во сила, односно од 18 јануари 2008 година. Овој закон претрпи повеќе измени и дополнувања, објавени во „Службен весник на РМ“, бр. 57/10, 35/11, 44/12 и 43/14. Во 2014 година, по четврт пат, е донесен нов Закон за спречување на перење пари и финансирање на тероризам - ЗСПП, објавен во „Службен весник на РМ“, бр. 130 од 3 септември 2014 година, кој влезе во сила од 11 септември 2014 година (осмиот ден од денот на објавувањето) и го замени претходниот Закон за спречување на перење пари и други приноси од казниво дело и финансирање на тероризам („Службен весник на РМ“, бр. 4/08, 57/10, 35/11, 44/12 и 43/14). редмет на ЗСПП се мерките и дејствијаП та за откривање и спречување на перењето пари, поврзаните казниви дела и финансирање на тероризам. Во ЗСПП се наведени следниве дефиниции: - п ерењето пари се дејствијата предвидени со Кривичниот законик како кривично дело перење пари и други приноси од казниво дело, - принос од казниво дело е секој имот или корист прибавена, непосредно или посредно, со извршување на казниво дело. Приносот од казниво дело опфаќа и принос од казниво дело сторено во странство, под услов во времето кога е сторено да било предвидено како казниво дело и според законите на државата во која е сторено и според законите на Република Македонија, - финансирање на тероризам се дејствијата предвидени со Кривичниот законик како кривично дело финансирање на тероризам, - поврзано казниво дело е кривично дело кое генерира приход кој може да биде објект на дејствието на кривичното дело перење пари.

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

 

НОВИНИТЕ НА НОВОДОНЕСЕНИОТ ЗАКОН ЗА СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ И ФИНАНСИРАЊЕ ТЕРОРИЗАМ оводонесениот закон е заснован на исН тите начела на кои се заснова и претходниот Закон за спречување на перење пари и други приноси од казниво дело и финансирање на тероризам („Службен весник на РМ“ бр. 4/08, 57/10, 35/11, 44/12 и 43/14), меѓутоа е усогласен со меѓународните стандарди - препораките за спречување на перење пари и финансирање на тероризам утврдени од страна на ФАТФ (The Financial Action Task Force-FATF) во 2012 година, а исто така е донесен заради надминување на недостатоците утврдени во рамки на четвртиот круг на евалуација од страна на Moneyval комитетот (Committee of Experts on the Evaluation of AntiMoney Laundering Measures and the Financing of Terrorism) при Советот на Европа. Според Извештајот на Moneyval комитетот констатиран е целокупен напредок на системот за спречување на перење пари и финансирање на тероризам на РМ, како на полето на регулативата, така и на полето на нејзина имплементација. Покрај констатираниот напредок, утврдена е потреба од законска интервенција при дефинирањето на определени обврски, кои треба да ги преземаат задолжените субјекти за спречување на перење пари и финансирање на тероризам, Управата за финансиско разузнавање и органите на надзорот и др. Како во претходниот закон, така и во новодонесениот закон, се имплементирани Директивата и регулативите на Европската Унија: - Трета Директива на Европскиот Парламент и Советот за спречување на употребата на финансискиот систем за целите на перење пари и финансирање на тероризам (CELEX бр. на прописот на ЕУ - 32005L0060), - Регулатива на Европскиот Парламент и Советот од 25.11.2006 за информации за плаќачот кои го придружуваат трансферот на средства ЕЦ 1781/2006 (CELEX бр. на прописот на ЕУ - 32006R1781) и



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

- Регулативата на Европскиот Парламент за контрола на готовината која влегува или излегува од заедницата ЕЦ/1889/2005 (CELEX бр. на прописот на ЕУ - 32005R1889). Во споредба со претходниот закон, новодонесениот ЗСПП ги содржи следните решенија: - се воведува дефиниција за поимот „поврзано казниво дело” како кривично дело кое генерира приход кој потоа може да биде предмет на кривичното дело перење пари;

- се дефинира поимот „физички преносливи средства за плаќање” под кој се подразбираат патничките чекови, чекови, меници, парични упатници и други физички преносливи средства за плаќање кои се исплаќаат на доносител или се преносливи без ограничување согласно со регулативата на ЕУ за внесување и изнесување на готовина во / од ЕУ; - опсегот на субјектите кои се задолжени да преземаат мерки и дејствија за спречување на перење пари и финансирање на тероризам се редефинира, односно како нови субјекти се воведени интернет казината, а поаѓајќи од стекнатото искуство и пракса некои од постоечките субјекти се избришани (определени институции и здруженијата на граѓани и фондации). Сепак, со цел овие субјекти да останат под мониторинг, наметната е обврска субјектите да посветуваат посебно внимание кон деловните односи и трансакции на здруженијата на граѓани и фондации; - обврските за субјектите кои се однесуваат на идентификација се доведуваат во линија со стандардите на ФАТФ кои се однесуваат за идентификација на клиентот, ополномоштувачот и вистинскиот сопственик. Имено, при вршењето на верификација, односно потврдување на идентитетот во сите три случаи, субјектите имаат можност за користење на поширока палета на податоци и документи, односно може да www.p

користат податоци и документи од независни и сигурни извори, односно од извори кои не зависат од субјектот кој ја врши идентификацијата. При спроведување на овие мерки субјектите може да се потпрат на трети лица под услови определени во членот 14 на ЗСПП, - покрај забраната на финансиските институции за отворање на анонимни сметки, се воведува нова забрана за отворање на сметки на очигледно фиктивни имиња, - се намалува рокот за чување на документацијата прибрана во текот на спроведувањето на мерките и дејствијата за спречување на перење пари, односно наместо 10 години, сега субјектите имаат обврска да ги чуваат документите 5 години, согласно со препораките на ФАТФ. По исклучок, а на барање на Управата за финансиско разузнавање, овој рок може да биде подолг од 5 години; - врз основа на спроведена анализа и утврден ризик од перење пари и финансирање на тероризам, субјектите се должни во случај на понизок ризик да спроведат мерки на поедноставна анализа. Согласно со новите препораки на ФАТФ, субјектите треба да преземат мерки на засилена анализа кон клиентите од држави кои не (или недоволно) ги имплементирале мерките за спречување на перење пари (Управата за финансиско разузнавање ја објавува листата на тие држави на својата веб страна). Од истите причини, субјектите пред да пуштат во употреба нов продукт, нова услуга, нови деловни практики или пред употреба на нова технологија или технологија во развој, потребно е да го утврдат степенот на ризик или изложеноста на новите продукти на ризиците од перење пари и соодветно да преземат мерки; - во согласност со препораката бр. 20 на ФАТФ во делот на доставување извештаи, субјектите имаат обврска да достават извештај до Управата за фи-

roagens.mk

СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ И ФИНАНСИРАЊЕ ТЕРОРИЗАМ

нансиско разузнавање кога се сомневаат или имаат основи за сомневање дека: 1. било или е извршено перење пари или финансирање на тероризам или е направен обид или се прави обид за перење пари или за финансирање на тероризам, без оглед на износот на трансакцијата; 2. имотот е принос од казниво дело и 3. имотот е поврзан со финансирање на терористички акт, терористичка организација или терорист. Основите за сомневање субјектите ги утврдуваат врз основа на непосредни сознанија кои ги стекнале со спроведување на анализа на клиентот или на друг начин, како и врз основа на листата на индикатори за препознавање на сомнителни трансакции, утврдени од Управата за финансиско разузнавање, субјектите и надзорните органи и меѓународните листи на терористи и терористички организации, како и согласно со интерните акти на субјектите за проценка на ризикот, - воведени се нови одредби кои ги регулираат правата и обврските, статусот на вработените во Управата за финансиско разузнавање, со што е извршено усогласување со Законот за вработените во јавниот сектор и со Законот за административни службеници, - пропишан е начинот на собирање, обработка, анализирање, проценување, оценување, користење, пренесување, чување и бришење на податоци и обработка на лични податоци во согласност со одредбите од Законот за заштита на личните податоци, - прекршочните одредби на новиот ЗСПП се во согласност со Законот за прекршоци и воведуваат адекватни и пропорционални казни за непочитување на одредбите од законот. Подзаконските акти кои произлегуваат од Законот за спречување на перење пари и други приноси од казниво дело и финансирање на тероризам („Службен весник на Република Македонија“, бр. 4/2008, 57/10, 35/11, 44/12 и 43/14) продолжуваат да се примену-

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

 

ваат до денот на донесувањето на подзаконските прописи утврдени со новодонесениот ЗСПП, а кои министерот за финансии ќе ги донесе во рок од 12 месеци од денот на влегувањето во сила на ЗСПП, односно до 11 септември 2015 година.

УБЈЕКТИ КОИ ГИ ПРЕЗЕМААТ МЕРКИС ТЕ И ДЕЈСТВИЈАТА ЗА ОТКРИВАЊЕ И СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ Субјектите како лица, кои имаат обврска да ги преземаат мерките и дејствијата за спречување на перење пари и финансирање на тероризам предвидени со ЗСПП, се наведени во членот 3 на ЗСПП како што следи: 1. Финансиските институции и подружници, филијали и деловни единици на странски финансиски институции кои согласно со закон вршат дејност во Република Македонија, односно: - банки согласно со Законот за банки; - менувачници согласно со Законот за девизно работење; - штедилници согласно со Законот за банки; - брокерски куќи согласно со Законот за хартии од вредност; - даватели на услуги брз трансфер на пари и субагенти согласно со Законот за вршење на услуги брз трансфер на пари; - пошти или други правни лица кога извршуваат финансиски трансакции, телеграфски преноси на пари или достава на вредносни пратки; - друштва за осигурување, осигурително брокерски друштва, друштва за застапување во осигурувањето, осигурителни брокери и застапници во осигурувањето, кои вршат работи на осигурување на живот, односно вршат работи на застапување или посредување во осигурувањето при склучување на договори за осигурување на живот согласно со Законот за супервизија на осигурување;



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

- друштва за управување со инвестициски фондови согласно со Законот за инвестициски фондови; - друштва за управување со задолжителни и доброволни пензиски фондови согласно со прописите за пензиско осигурување; - други правни или физички лица кои согласно со закон извршуваат една или повеќе активности во врска со одобрување кредити, издавање на електронски пари, издавање и администрирање на кредитни картички, финансиски лизинг, факторинг, форфетинг, давање на услуги на инвестициски советник, посредување при микроплаќање и други финансиски активности утврдени со закон; 2. Правните и физичките лица кои ги вршат следните услуги: а) промет со недвижности,

б) ревизорски и сметководствени услуги, в) нотарски, адвокатски и други правни услуги што се однесуваат на: купопродажба на подвижни предмети, недвижности, содружнички удели или акции, тргување и управување со пари и хартии од вредност, отворање и располагање со банкарски сметки, сефови и други финансиски производи, основање или учество во управувањето или работењето на правни лица, застапување на клиенти во финансиски трансакции и друго, г) д авање совети од областа на даноците; д) давање консултантски услуги и ѓ) д авање на услуги на инвестиционен советник. 3. Приредувачи на игри на среќа во играчница (казино); 4. Интернет казина; 5. Даватели на услуги за правни лица, под кои се подразбираат физички или правни лица кои даваат услуги за: а) основање на правни лица; www.p

б) ангажирање или помагање на друго лице да биде ангажирано како орган на управување или член на органот на управување на правно лице; в) обезбедување на седиште на правно лице и г) ангажирање или помагање на друго лице да биде ангажирано како содружник или како акционер за друго лице кое не е трговско друштво кое котира на берзата; 6. Централен депозитар за хартии од вредност и 7. Правни лица кои примаат во залог подвижни предмети и недвижности. Во споредба со претходните решенија на стариот ЗСПП, во рамки на субјектите со обврска за преземање на мерките и дејствијата за спречување на перење пари и финансирање на тероризам предвидени со ЗСПП, се вклучени како нови: - интернет казината, а се избришани претходните субјекти-обврзници: - здруженијата на граѓани и фондации (домашни или странски), - Агенцијата за катастар на недвижности и - правните лица чија дејност е купопродажба на возила. Здруженијата на граѓани и фондации се избришани од категоријата на субјекти-обврзници за превземање на мерки и дејствија за спречување на перење пари и финансирање на тероризам поради досегашното стекнато искуство и пракса, меѓутоа во член 17 став 2 на ЗСПП е наведено дека останатите субјектиобврзници се должни да посветат посебно внимание на деловните односи и трансакциите со здруженија на граѓани и фондации, да извршат анализа на целта и намерата на овие активности и да изработат писмен извештај за извршената анализа. Во спротивно се предвидени и прекршочни глоби износ од: - 30.000 до 40.000 евра во денарска противвредност за прекршок на правното лице,

roagens.mk

СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ И ФИНАНСИРАЊЕ ТЕРОРИЗАМ

- 2.500 до 5.000 евра во денарска противвредност за прекршок на одговорното лице во правното лице и - 2.500 до 5.000 евра во денарска противвредност за прекршок на физичкото лице кое врши услуги на промет на недвижности, ревизорски и сметководствени услуги, нотарски, адвокатски и други правни услуги, давање совети од областа на даноците, други консултантски услуги и давање на услуги на инвестиционен советник, при што дополнително покрај глобата му се изрекува и прекршочна санкција забрана за вршење на дејност од една до две години.

ЕРКИ И ДЕЈСТВИЈА ЗА ОТКРИВАЊЕ М И СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ З СПП, во член 4, на ист начин како претходниот ЗСПП, ги пропишува мерките и дејствијата за откривање и спречување на перење пари и финансирање на тероризам, кои задолжително ги преземаат субјектите-обврзници, како што следи: 1. анализа на своите клиенти, 2. следење на одредени трансакции, 3. собирање, чување и доставување на податоци за трансакциите и клиентите кои ги вршат и 4. воведување и примена на програми (внатрешни програми за имплементација на мерките и дејствијата за спречување на перење пари и финансирање на тероризам). Напомена:



Повикувањето на деловна тајна не може да се прифати како основа за одбивање да се достави информација според ЗСПП.

1. Анализа на клиентот Субјектите-обврзници се должни да спроведуваат процедура на анализа на клиентот во следниве случаи:

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

 

а) кога се воспоставува деловен однос; б) кога се извршуваат една или неколку поврзани трансакции во износ од 15.000 евра во денарска противвредност или повеќе;

о ЗСПП е дадена дефиниција за тоа В што се смета за поврзана трансакција. Поврзани трансакции се две или повеќе трансакции извршени во рок од еден работен ден (претходно: рок од 24 часа) од извршувањето на првата трансакција од страна на ист клиент или меѓу исти клиенти или вистински сопственици, врзани за ист вид финансиски активности;

в) кога постои сомневање за перење пари или финансирање на тероризам, без оглед на каков било исклучок или износ на средства и г) кога постои сомневање за вистинитоста или адекватноста на претходно добиените податоци за идентитетот на клиентот. Процедурата на анализа на клиентот ги вклучува следниве активности: а) идентификација на клиентот и потврдување на неговиот идентитет со користење на документи, податоци и информации од сигурни и независни извори, б) идентификација на ополномоштувачот и потврдување на неговиот идентитет со користење на документи, податоци и информации од сигурни и независни извори, в) идентификација на вистинскиот сопственик и преземање на соодветни мерки за потврдување на неговиот идентитет, со цел, субјектот да е уверен дека знае кој е вистинскиот сопственик, со користење на документи, податоци и информации од сигурни и независни извори, г) о безбедување на информации за целта и намерата на деловниот однос и д) постојано следење на деловниот однос и на трансакциите кои се оствару-



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

ваат во рамки на воспоставениот деловен однос со клиентот со цел да се осигура дека овие трансакции се конзистентни со профилот на ризик и бизнисот на клиентот, а доколку е потребно и утврдување на изворите на средствата. Субјектите вршат проценка на ризикот врз основа на интерна процедура за анализа на ризик која е составен дел на програмата, како и врз основ на индикаторите изготвени од Управата за финансиско разузнавање во соработка со субјектите и органите на надзор.

Идентитетот на клиентот кога е физичко лице се утврдува и верификува со поднесување на оригинален и важечки документ за идентификација, издаден од надлежен орган или копија заверена на нотар. Од овој документ се утврдува име, презиме, дата и место на раѓање, место и адреса на живеалиште или престојувалиште, единствен матичен број или број за идентификација и број на документот за идентификација, органот кој го издал и дата на важење. Кога клиентот е правно лице се идентификува и се потврдува неговиот идентитет со документ за регистрација во оригинал или копија заверена на нотар, издаден од надлежен орган на државата во која е регистрирано правното лице. Документот за регистрација се поднесува во хартиена и/или електронска форма. Документите за регистрација издадени од надлежен орган на странска држава, треба да бидат преведени на македонски јазик од страна на овластен судски преведувач. Од овој документ се утврдува називот, седиштето, даночниот број на правното лице, основачот/ите, законскиот застапник, органот на управување и лицата ополномоштени за влегување во деловен однос во име на клиентот. Од документите за идентификација на физички лица, односно за регистрација на правни лица, за целите на идентификација, субјектите задолжително задржуваат копија во хартиена и/или електронска форма. Субјектите-обврзници може да побараат и други податоци, информации и документи од www.p

сигурни и независни извори за потврдување на идентитетот на клиентот. Со членот 14 на ЗСПП е воведена можност субјектите да ја доверат обврската за анализа на клиент на трети лица кои се лиценцирани и се предмет на контрола од надлежен орган и ги исполнуваат мерките за анализа на клиентот и чување на податоците согласно со ЗСПП. ЗСПП, во членовите 15 и 16, утврдува можност за спроведување на процедура на поедноставена анализа на клиентот, при низок ризик од перење пари и финансирање на тероризам, како и обврска за спроведување процедура на засилена анализа на клиентот, при висок ризик од перење пари или финансирање на тероризам, како дополнување на основните мерки за анализа на клиент утврдени во ЗСПП.

2. Следење на трансакции Субјектите-обврзници се должни да ги следат трансакциите кои се вршат во рамките на деловниот однос со клиентот, со цел да се потврди дека тие трансакции се вршат во согласност со целта и намерата на деловниот однос, ризичниот профил на клиентот, неговата финансиска состојба, и доколку е неопходно, на неговите извори на финансирање. Субјектите се должни да вршат редовно ажурирање на документите и податоците за постоечките клиенти со кои имаат воспоставено деловен однос.

3. Чување и доставување на податоци а) Рок на чување податоци Во споредба со претходниот закон, новиот ЗСПП уредува намален рок на чување на документите од 10 на 5 години, но по барање на Управата за финансиско разузнавање, рокот на чување може да биде подолг од 5 години. Субјектите-обврзници се должни копиите од документите со кои го утврдуваат и верификуваат идентитетот на клиентот, ополномоштувачот и вистинскиот сопственик, за спро-

roagens.mk

СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ И ФИНАНСИРАЊЕ ТЕРОРИЗАМ

ведените процедури за анализа на клиентот или вистинскиот сопственик и за реализираните трансакции или трансакциите во обид, клиентското досие и деловната кореспонденција, да ги чуваат најмалку пет години по извршената трансакција, сметано од последната трансакција кога се работи за повеќе трансакции кои сочинуваат една целина.

б) Доставување податоци Во однос на претходните законски решенија, во согласност со препораката бр. 20 на ФАТФ во делот на доставување извештаи, во новодонесениот ЗСПП е регулирано дека субјектите-обврзници се должни собраните податоци, информации и документи, да ги достават до Управата за финансиско разузнавање, случај кога се сомневаат или имаат основи за сомневање дека: - било или е извршено перење пари и/ или финансирање на тероризам или е направен обид или се прави обид за перење пари и/или за финансирање на тероризам, без оглед на износот на трансакцијата; - имотот е принос од казниво дело; - имотот е поврзан со финансирање на терористички акт, терористичка организација или терорист. Субјектите-обврзници за горенаведеното сомневање се должни веднаш да ја известат Управата за финансиско разузнавање, а податоците, информациите и документите се должни да ги достават до Управата најдоцна во рок од 24 часа од известувањето на Управата во форма на извештај. Доколку доставените податоци се недоволни, Управата може да побара дополнителни информации и документација од субјектите. Напомена:



Претходно беше регулирано дека субјектот-обврзник ги доставува податоците и документите до Управата за финансиско разузнавање кога постои сомневање или има основи за сомневање дека било или е извршено перење пари или финансирање тероризам или е направен обид за перење пари или финансирање тероризам. INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

 

ако и претходно, субјектите-обврзници се К должни собраните податоци, информации и документи, да ги достават до Управата за финансиско разузнавање, во следните два случаи: - при готовинска трансакција во износ од 15.000 евра во денарска противвредност или повеќе и - при поврзани готовински трансакции во износ од 15.000 евра во денарска противвредност или повеќе. Субјектите-обврзници собраните податоци, информации и документи за извршените трансакции за овие два случаи се должни да ги достават до Управата за финансиско разузнавање најдоцна во рок од три работни дена од извршената трансакција во форма на извештај.

4. Програмa за имплементација на мерки и дејствија за спречувањена перење пари/финансирање тероризам Според ЗСПП, субјектите кои до денот на влегувањето во сила на законот (11.9.2014 година), имаат изготвено и доставено програми согласно со Законот за спречување на перење пари и други приноси од казниво дело и финансирање на тероризам („Службен весник на Република Македонија“ број 4/2008, 57/10, 35/11, 44/12 и 43/14), а кои ги содржат елементите од членот 34 став 1 на новиот ЗСПП, ќе се смета дека се изготвени согласно со новиот ЗСПП. еѓутоа, субјектите-обврзници кои до М денот на влегувањето во сила на законот (11.9.2014 година), имаат изготвено и доставено програми согласно со Законот за спречување на перење пари и други приноси од казниво дело и финансирање на тероризам („Службен весник на Република Македонија“ број 4/2008, 57/10, 35/11, 44/12 и 43/14), а кои не ги содржат елементите од членот 34 став 1 на новиот ЗСПП, се должни да ги изготват и достават програмите согласно со новиот закон на увид и мислење до Управата за финансиско разузнавање, во рок од шест месеци од денот на влегувањето во сила на ЗСПП, односно до 11.3.2015 година.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

Според барањата на членот 34 на ЗСПП, субјектите-обврзници се должни да изготват програми како една од мерките и дејствијата за откривање и спречување на перење пари и финансирање на тероризам, кои содржат и обезбедуваат:

Субјектите-обврзници се должни програмите и измените и дополнувањата на програмите да ги достават на увид и мислење до Управата за финансиско разузнавање.

- процедури за прифатливост на клиенти;

Во претходните законски решенија утврдени во членот 40 на стариот ЗСПП, беше регулирана обврска за ажурирање на програмите најмалку еднаш годишно и нивно доставување на увид најдоцна во рок од еден месец од ажурирањето/ревидирањето до Управата за финансиско разузнавање - УФР. Според новиот ЗСПП, предвидена е обврска за повторно поднесување на програмите до УФР само во случај на нивни измени и дополнувања.

- процедура за анализа на клиентот; - процедури за анализа на ризик и индикатори за анализа на ризик; - процедури за проценка на ризикот на носител на јавна функција; - процедури за препознавање на невообичаени трансакции и сомневање на перење пари и финансирање на тероризам;

- процедури за чување на податоците и документите и за доставување на извештаи до Управата за финансиско разузнавање; - план за постојана обука на вработените во субјектот од областа на спречување на перење пари и финансирање на тероризам која обезбедува реализација на најмалку две обуки во текот на годината; - податоци за овластено лице; - начин на соработка со Управата за финансиско разузнавање и - процедура и план на вршење на внатрешна контрола и ревизија на спроведување на мерките и дејствијата. Напомена: Во однос на претходните законски решенија утврдени во членот 40 на стариот ЗСПП во врска со содржината на програмата, нема разлика во барањата што се наведени во членот 34 на новиот ЗСПП, така што тие субјекти-обврзници кои веќе поднеле програма до Управата за финансиско разузнавање според стариот ЗСПП со горенаведената содржина, нема потреба да поднесуваат нова програма.



www.p

Напомена:



Предвидени се прекршочни глоби доколку субјектите не изготват програми или програмите не се во согласност со членот 34 став 1 на ЗСПП, како и ако не ги достават програмите и измените и дополнувањата на програмите на увид и мислење на Управата за финансиско разузнавање согласно со член 34 став 2 на ЗСПП, во следните износи: - од 30.000 до 40.000 евра во денарска противвредност за прекршок на правното лице, - од 2.500 до 5.000 евра во денарска противвредност за прекршок и на одговорното лице во правното лице, - од 2.500 до 5.000 евра во денарска противвредност за прекршок на физичкото лице кое врши услуги на промет на недвижности, ревизорски и сметководствени услуги, нотарски, адвокатски и други правни услуги, давање совети од областа на даноците, други консултантски услуги и давање на услуги на инвестиционен советник, при што дополнително покрај глобата му се изрекува и прекршочна санкција забрана за вршење на дејност од една до две години. Банките се должни да стават во употреба или да го надградат софтверот за автоматска обработка на податоците согласно со Правил-

roagens.mk

СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ И ФИНАНСИРАЊЕ ТЕРОРИЗАМ

ник за карактеристиките на софтверот за автоматска обработка на податоците, донесен од страна на министерот за финансии, на предлог на Управата за финансиско разузнавање. Додека да се донесе нов подзаконски акт по основ на новиот ЗСПП (најдоцна до 11.9.2015 година), банките го применуваат Правилникот за карактеристиките на софтверот за автоматска обработка на податоците („Службен весник на РМ, бр. 12/11), донесен врз основа на претходниот закон. сто така, предвидени се прекршочни глоИ би доколку банката не стави во употреба или не го надгради софтверот за автоматска обработка на податоците согласно со член 34 став 3 на ЗСПП, во следните износи: - од 80.000 до 100.000 евра во денарска противвредност за прекршок на банката и - од 5.000 до 10.000 евра во денарска противвредност за прекршок и на одговорното лице во банката. ако и претходните законски решенија, К така и новиот ЗСПП во членот 35 и уредува истите обврски за именување на овластено лице и формирање на посебен оддел за спречување на перење пари и финансирање на тероризам. Доколку во субјектот се вработени повеќе од 50 лица, покрај обврската за именување овластено лице, субјектот треба во рамките на своето работење да формира посебен оддел, со кој ќе раководи овластеното лице, а во кој треба бидат вработени најмалку три лица, а бројката на вработени во одделот треба да се зголемува пропорционално за по едно лице на секои 200 вработени.

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

 

властеното лице и вработените во посебО ниот оддел треба да исполнуваат високи професионални стандарди определени од страна на субјектот и да имаат соодветни познавања во областа за спречување на перење пари и финансирање на тероризам. З аради ефикасно работење на овластеното лице и на вработените во одделот, субјектот е должен да обезбеди исполнување најмалку на следните услови: - издвоеност на активностите на овластеното лице, односно на одделот, од другите деловни активности на субјектот, коишто не се поврзани со активностите на спречувањето на перење пари и финансирање на тероризмот и контрола на усогласеноста на работењето со прописите; - независност на овластеното лице и на одделот; - право на директен пристап до електронските бази на податоци и навремен пристап до сите информации потребни за непречено спроведување на програмата и одредбите на ЗСПП и - воспоставување директна комуникација со органите на управување на субјектот и друго. Новиот ЗСПП, во член 36, пропишува нова обврска за субјектите-обврзници да вршат внатрешна контрола над спроведувањето на мерките и дејствијата за спречување на перење пари и финансирање на тероризам најмалку еднаш годишно и да изготват документација за констатираните наоди од спроведената контрола.



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

НОВА ОДЛУКА И ПРАВИЛНИК ЗА УСЛОВИТЕ И ВИСИНАТА НА ИЗНОСОТ НА ЕФЕКТИВНИ СТРАНСКИ ПАРИ И ЧЕКОВИ КОИ МОЖЕ ДА СЕ ВНЕСУВААТ ИЛИ ИЗНЕСУВААТ ОД РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

о „Службен весник на РМ“, бр. 128 од 29 август 2014 година е објавена нова Одлука за условите и висината на износот на ефективни странски пари и чекови кои може да се внесуваат или изнесуваат од Република Македонија, која влезе во сила на 30 август 2014 година (наредниот ден од денот на објавувањето), а почна да се применува на 1 септември 2014 година, кога престана да важи претходната Одлука за условите и висината на износот на ефективни странски пари и чекови кои може да се внесуваат или изнесуваат во и од Република Македонија („Службен весник на РМ“ бр. 77/02, 13/03, 65/03 и 69/08).

Во новата Одлука не се изменети дозволените износи за пренос на странски ефективни пари и чекови преку границата на РМ за резиденти и нерезиденти, меѓутоа е допрецизирана постапката на нивно пријавување кај надлежните царински органи и тоа со примена на новопропишан образец со новиот Правилник за образецот за пријавување на ефективни странски и домашни пари и чекови кои резидентите и нерезидентите ги внесуваат или изнесуваат од Република Македонија, објавен во „Службен весник на РМ“, бр. 114 од 31 јули 2014 година, кој влезе во сила на 1 август 2014 година (наредниот ден од денот на објавувањето) и се применува од 1 септември 2014 година.

ВНЕСУВАЊЕ И ИЗНЕСУВАЊЕ НА ЕФЕКТИВНИ СТРАНСКИ ПАРИ И ЧЕКОВИ ПРЕКУ ГРАНИЦАТА НА РМ ОД СТРАНА НА РЕЗИДЕНТИ равила за внесување на ефективни П странски пари и чекови во РМ за резидентите Резидентите можат во Република Македонија слободно да внесуваат ефективни стран-

www.p

ски пари и чекови кои гласат на странски пари во противвредност до 10.000 евра. Резидентите можат во Република Македонија да внесуваат ефективни странски пари и чекови кои гласат на странски пари во противвредност од 10.000 евра и повеќе, само доколку при преминот на државната граница кај надлежните царински органи го пријават износот на ефективни странски пари и чекови што го внесуваат. Новопропишано правило е дека резидентите можат (но не мора) при преминот на државната граница кај надлежните царински органи да пријават и ефективни странски пари и чекови кои гласат на странски пари во износ помал од 10.000 евра. Пријавувањето на износот на ефективни странски пари и чекови и во двата случаи (задолжителен и доброволен) се врши на Образец за пријавување на ефективни странски и домашни пари и чекови кои резидентите и нерезидентите ги внесуваат или изнесуваат од Република Македонија, пропишан согласно со Правилникот за образецот за пријавување на ефективни странски и домашни пари и чекови кои резидентите и нерезидентите ги внесуваат или изнесуваат од Република Македонија (прикажан на крај од текстот).

равила за изнесување П на ефективни странски пари и чекови од РМ за резидентите Резидентите можат слободно да изнесуваат од Република Македонија ефективни странски пари и чекови кои гласат на странски пари во противвредност до 2.000 евра. Резидентите можат од Република Македонија да изнесат ефективни странски пари и чекови кои гласат на странски пари во противвредност од 2.000 до 10.000 евра, само до-

roagens.mk

ИНФОРМАЦИЈА - ЕФЕКТИВНИ СТРАНСКИ ПАРИ

колку при преминот на државната граница кај надлежните царински органи го пријават износот на ефективни странски пари и чекови кои гласат на странски пари што го изнесуваат. Ефективните странски пари резидентите ги изнесуваат врз основа на потврда од овластена банка или менувачница (само физички лица) за купување на странски ефективни пари или врз основа на потврда од банка за подигање на девизи (странски ефективни пари) од сопствена девизна сметка. Оваа потврда важи до првото преоѓање на границата, а најдоцна 90 дена од денот на издавањето. Резидентите при службено патување во странство ги изнесуваат ефективните странски пари во висина на износот содржан во налогот за извршување на дознака во странство (образец 1450), утврден врз основа на актот за службен пат во странство. Резидентите не смеат да изнесуваат ефективни странски пари и чекови кои гласат на странски пари во противвредност над 10.000 евра.

НЕСУВАЊЕ И ИЗНЕСУВАЊЕ НА ЕФЕКВ ТИВНИ СТРАНСКИ ПАРИ И ЧЕКОВИ ПРЕКУ ГРАНИЦАТА НА РМ ОД СТРАНА НА НЕРЕЗИДЕНТИ равила за внесување на ефективни П странски пари и чекови во РМ за нерезидентите ерезидентите можат во Република МаН кедонија слободно да внесуваат ефективни странски пари и чекови кои гласат на странски пари во противвредност до 10.000 евра. Нерезидентите можат во Република Македонија да внесуваат ефективни странски пари и чекови кои гласат на странски пари во противвредност од 10.000 евра и повеќе, само доколку при преминот на државната граница кај надлежните царински органи го пријават износот на ефективни странски пари и чекови што го внесуваат.

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

 

овопропишано правило е дека нерезиН дентите можат (но не мора) при преминот на државната граница кај надлежните царински органи да пријават и ефективни странски пари и чекови кои гласат на странски пари во износ помал од износот од 10.000 евра. ријавувањето на износот на ефективни П странски пари и чекови и во двата случаи (задолжителен и доброволен) се врши на Образец за пријавување на ефективни странски и домашни пари и чекови кои резидентите и нерезидентите го внесуваат или изнесуваат од Република Македонија, пропишан согласно со Правилникот за образецот за пријавување на ефективни странски и домашни пари и чекови кои резидентите и нерезидентите ги внесуваат или изнесуваат од Република Македонија (прикажан на крај од текстот).

равила за изнесување П на ефективни странски пари и чекови од РМ за нерезидентите зносот на ефективни странски пари и чеИ кови кои гласат на странски пари што нерезидентите го изнесуваат од Република Македонија не може да биде поголем од износот што при преминот на државната граница го пријавиле кај надлежните царински органи како внесен износ во Р. Македонија.

РИЈАВУВАЊЕ НА ЕФЕКТИВНИ СТРАНП СКИ И ДОМАШНИ ПАРИ И ЧЕКОВИ КОИ РЕЗИДЕНТИТЕ И НЕРЕЗИДЕНТИТЕ ГИ ВНЕСУВААТ ИЛИ ИЗНЕСУВААТ ОД Р. МАКЕДОНИЈА (НОВ ОБРАЗЕЦ) Со Правилникот за образецот за пријавување на ефективни странски и домашни пари и чекови кои резидентите и нерезидентите ги внесуваат или изнесуваат од Република Македонија се пропишува образецот за пријавување на ефективни странски и домашни пари и чекови кои резидентите и нерезидентите ги внесуваат или изнесуваат од Република Македонија. Образецот за пријавување на ефективни странски и домашни пари и чекови кои ре-



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

зидентите и нерезидентите ги внесуваат или изнесуваат од Република Македонија е на македонски јазик и англиски јазик и содржи: - лични податоци за лицето кое ги внесува или изнесува ефективните странски и домашни пари и чекови од Република Македонија, - податоци за сопственикот на ефективните странски и домашни пари и чекови кои се внесуваат или изнесуваат од Република Македонија, - податоци за ефективните странски и домашни пари и чекови кои се внесуваат или изнесуваат од Република Македонија, - податоци за потеклото и намената на ефективните странски и домашни пари

и чекови кои се внесуваат или изнесуваат од Република Македонија, - податоци за транспортот, - потпис на лицето кое го пополнило образецот, - потпис на овластен царински службеник, - печат од надлежен царински орган, - датум и - општи информации и упатство за пополнување на образецот. Во продолжение го прикажуваме двојазичниот образец за пријавување на ефективни странски и домашни пари и чекови кои резидентите и нерезидентите ги внесуваат или изнесуваат од Република Македонија.

74 2014

о елн у т к

О ВЕТУВАЊЕ

ИСТАНБУЛ

од 22 до 26 октомври 2014 година (среда - недела)



kontakt@proagens.com.mk

www.p

roagens.mk

ИНФОРМАЦИЈА - ЕФЕКТИВНИ СТРАНСКИ ПАРИ

 

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”



02/ 3162-979 i 3298-763

www.p



kontakt@proagens.com.mk

roagens.mk

ИНФОРМАЦИЈА - ЕФЕКТИВНИ СТРАНСКИ ПАРИ

 

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

www.p

roagens.mk

 

ЕУ БАНКИ И ДАНОЦИ

ЕВРОПСКА УНИЈА - НОВОСТИ

ВО НОЕМВРИ 2014-ТА ЕВРОПСКА ЦЕНТРАЛНА БАНКА ЌЕ ЈА ПРЕЗЕМЕ КОНТРОЛАТА НАД БАНКИТЕ ОД ЕВРОЗОНАТА

вропската Централна банка во ноември оваа година ќе ја преземе контролата над банките од Хелсинки до Лисабон, што е најголем чекор во европските интеграции од воведување на еврото во 1999 година, но пред тоа ЕЦБ ќе ги стави деловните книги на банките на најголемиот тест досега. Целта е да се врати довербата во банките од еврозоната, нарушена во текот на глобалната финансиска криза од 2008 година и должничката криза во тој блок, и да се поттикне кредитирање на претпријатијата и домаќинствата, посебно во Јужна Европа. Многу економисти мислат дека Европа заостанува најмалку пет години зад САД во чистење на своите банки, што делумно дава објаснување зошто средувањето на стопанството во еврозоната оди бавно. Сепак, не е јасно дали постапката на ЕЦБ, која вклучува строг преглед на имотот и обврските на 131 банка и тежок тест на нивната способност да ги издржат економските шокови, ќе биде доволна за поттикнување на кредитирање на „реалното стопанство“. Проблемот и не е толку во постапката на ЕЦБ, за која аналитичарите велат дека бара повеќе и е потранспарентна од претходните две рунди „стрес тестови“ во 2010 и 2011 година. Прашањето е повеќе дали кредитите на претпријатијата во Италија, Шпанија, Португалија и Грција се ретки и скапи поради проблемите на самите банки кои затоа не позајмуваат пари или поради недостаток на побарувања во стагнираните стопанства. Таму каде што постои побарување за кредити, банките се плашат од ненаплатени кредити, па пари позајмуваат само на сигурни компании. Прашање е исто така дали политиката ќе се тргне од патот кога ЕЦБ ќе почне со реструктуирање или отстранување на лошите банки. Кризата во еврозоната предизвика

INFORMATOR 10 I OKTOMVRI 2014

тнр. банкарски национализам, во кој владите и регулаторите се обидуваат да ја смират прекуграничната изложеност. Во еден ноторен случај германски банкарски супервизор и забранил на германска подружница на Уникредит од Италија пранос на средства на нејзината матична банка. Експертите предупредуваат дека може да дојде до судир ако владите се спротивставуваат на напорите на ЕЦБ да ги затвори лошите банки. Многу влади се плашат дека нивните банки ќе мора да се затворат, а не е јасно колку далеку ќе оди ЕЦБ во судирот со властите. Може да дојде и до несогласување во врска со третманот на ЕЦБ на гаранциите на државните и локалните власти, на посебни видови хбриден капитал и процена на вредноста на одреден имот, како што се деривативи и вредноста на преземени недвижности во стечај. Политичкиот притисок е веќе видлив со исклучокот направен во врска со пропаднатата француско – белгиска финансиска група Дексиа, која има 12 милијарди евра државна поддршка и е во постапка на реструктуирање. Според упатени извори Дексиа нема да мора да докажува дека може да ја издржи финансиската криза. Понатаму, Грција, која е најмногу погодена од должничката криза, бара „стрес тестовите“ во нејзините банки да ги земат предвид новите планови за реструктурирање, а не само билансите од минатата година. Некои од прашањата може да ја вознемират и Германија, најголемото европско стопанство. И покрај реструктурирањето, некои од шесте регионални банки се потпомогнати со државните гаранции и држат ризичен имот во бродарски заеми и комерцијални недвижности. Ова се политички многу осетливи прашања бидејќи тие банки се во сопственост на регионалните власти и локални-



Pr  fesionalna Edukacija

A g e n c i j a “P r o A g e n s”

те штедилници па играат важна улога во оддржување на чувствителните сектори, како што е бродарството. Германската Deutsche Bank привлекла 8,5 милијарди евра свеж капитал во јуни главно преку издавање на права, а податоците на Европската Централна банка покажуваат дека банките од еврозоната од јули 2013 го-

дина го зголемиле својот капитал за 198 милијарди евра. Но прашање е уште колку има гнилеж во европскиот банкарски систем, со оглед на двете пропаднати банки неодамна во Бугарија и проблемите во португалската Banco Espirito Santo.



02/ 3162-979 i 3298-763

ИРСКА, МЕТА НА ВАШИНГТОН ПОРАДИ НИСКИТЕ ДАНОЦИ

Ирска неодамна се најде на удар на критики од Вашингтон бидејќи со ниски даночни стапки ги привлекува американските компании, но затоа што Даблин порача дека ќе го разгледа проблемот, експертите велат дека веројатно нема да преземат ништо бидејќи тоа Ирска ќе ја чини премногу. Предупредувајќи дека се повеќе американски компании ги преместуваат своите седишта во други земји за да плаќаат помали даноци, претседателот на САД Барак Обама неодамна посебно ја истакна Ирска. Данок на добивка во Ирска изнесува 12,5%, од ова е јасно зошто се повеќе компании, па и од САД, каде тој данок изнесува 35%, ги преместуваат своите седишта во таа мала островска земја. Во последно време тоа најчесто го прават со „инверзија“, преземање на некоја фабрика од Ирска, која потоа станува седиште на таа компанија.

Експертите, пак поставуваат прашање зошто Обама ја посочи само Ирска, кога поради иста пракса може да биде посочена и Швајцарија, Холандија, Англија и некои други земји. Велат и тоа дека Ирска не е привлечна за инвеститорите само поради тоа, туку и поради други предности на даночните правила, кои се користат и во САД. Пример, според ирските закони акционерите немаат право, како и во САД, да се мешаат во примањата на извршниот менаџмент на компанијата, а правилата исто така им овозможуваат на фабриките, како и во САД, префрлување на добивката внатре во компанијата за да се избегне плаќање на данокот.

Ирското министерство за финансии одговорило дека брзо ќе преземе нешто, но тамошните адвокати и даночни советници кои работат за големи мултинационални компании, како што се Intel, Pfizer, или Google, велат дека малку може да се направи, а да не се ризикува да се наруши моделот кој е смислен точно за тоа Ирска да привлекува странски компании, а тој модел дава и резултати. Се проценува дека повеќе од 1000 странски компании, кои во Ирска имаат отворено свои седишта отвориле околу 160.000 работни места. Оттука не е чудно што владата со години жестоко го брани тој модел.



kontakt@proagens.com.mk www.p

roagens.mk