201
7
Издавач: Агенција за економско-правна поддршка и процена „ПРО АГЕНС“
Главен и одговорен уредник: М-р Павле Гацов
Дизајн и графичко уредување: Агенција „ПРО АГЕНС“
Лектор: М-р Кирил АНГЕЛОВ
!
VNIMANIE Носител на материјалните права е издвачот. Забрането е препечатување, копирање и умножување на написите или на нивните делови без претходна согласноет од издавачот. Дата на објаување на овој број: 19.06.2017 година.
Адреса:
Агенција „ПРО АГЕНС“, п.фах 272 ул. „Наум Наумовски Борче“, бр. 68/4 1000 Скопје Informacija: Osnovnoto izdanie izleguva edna{ mese~no, a specijalnite izdanija po potreba. Pretplatata se vr{i so uplata na smetkata na Агенција „ПРО АГЕНС“ - Skopje 210-0503940101-43; Deponent na NLB banka - Skopje. Rakopisite se ispra}aat na adresa: Агенција „ПРО АГЕНС“, p. fah 272, 1000 Skopje. Rakopisite ne se vra}aat. Tel./faks: 02 / 3162-979, 3298-763 i 3229-479. „ПРО АГЕНС“ e registriran obvrznik za DDV so dano~en broj za DDV: MK 4030995196418. Печати: „Стеда Графика“ ул. „Тодор Чангов“, бр. 1/16ц, Скопје Тираж: 820 примероци Copyright 2017, Про Агенс
www.proagens.mk p_gacov@proagens.com.mk d_jacimovic@proagens.com.mk r_muric@proagens.com.mk i_nikolovska@proagens.com.mk n_mladenov@proagens.com.mk v_mladenova@proagens.com.mk Izdava~ki odbor: M-r Pavle GACOV Danijela JA]IMOVI], dipl. pravnik D-r Refika MURI] Irena NIKOLOVSKA, dipl. ek. D-r Zoran MINOVSKI D-r Gligor BI[EV D-r Zorica BO@INOVSKA D-r Dragoqub ARSOVSKI M-r Elena MARTINOVSKA Vesna ZMAJ[EK, dipl. ek. Slavko LAZOVSKI, dipl. ek. Bor~e IVANOVSKI, dipl. ek. Katja NIKOLOVA, dipl. ek. Mirjana ARSOVSKA-QAMOVA, dipl. ek.
6
ЈУНИ 2 0 1 7
www.proagens.mk
S O D R @ I N A: ДДВ 1) ДАНОЧЕН ТРЕТМАН НА ПРОДАЖБИТЕ ПО НАМАЛЕНИ ЦЕНИ
5
РАБОТНИ ОДНОСИ 2) ПРАВИЛА ЗА КОРИСТЕЊЕ НА ГОДИШЕН ОДМОР И ЗА ИСПЛАТА НА РЕГРЕС ВО 2017 ГОДИНА
14
ДДВ 3) ДАНОЧНИ, ЦАРИНСКИ И ДРУГИ ФИСКАЛНИ ПОГОДНОСТИ ВО ВРСКА СО ОДРЖУВАЊЕТО НА УЕФА СУПЕР КУП 2017 ВО РМ
33
КАПИТАЛНИ ДОБИВКИ/ЗАГУБИ 4) ДАНОЧЕН И СМЕТКОВОДСТВЕН ТРЕТМАН НА КАПИТАЛНИТЕ ДОБИВКИ И ЗАГУБИ НА ДОМАШНИ И СТРАНСКИ ПРАВНИ И ФИЗИЧКИ ЛИЦА
38
ДДВ 5) БУЏЕТСКИ КОРИСНИЦИ ВО СИСТЕМОТ НА ДДВ
51
ДДВ
4 Др. Рефика
МУРИЌ
Dano~en sovetnik r_muric@proagens.com.mk
ДАНОЧЕН ТРЕТМАН НА ПРОДАЖБИТЕ ПО НАМАЛЕНИ ЦЕНИ
Д
анокот на додадена вредност генерално се пресметува и плаќа во сите фази на прометот на добра (при секоја испорака). Додадената вредност настанува во фазата на производството на добрата кои се испорачуваат на купувачот и претставува разлика меѓу цената на производителот и трошоците на производството, додека во трговијата настанува како разлика помеѓу набавната и повисоката продажна цена. Основниот принцип на системот на оданочување со ДДВ е неутралното влијание во односите меѓу претприемачите. Даночната неутралност се остварува во двостраниот однос: влезниот данок се пребива со излезниот. Ако влезниот данок од сите набавки во однос на продажниот е повисок, за разликата може да се изврши поврат. Ако е повисок излезниот данок, разликата се плаќа. Но со чии средства? Со парите на купувачот, затоа што тој ја плаќа бруто цената. Пресметката односно порамнувањето на тие нееднаквости се врши на ниво на државата со посредство на месечните и тромесечни (порано имаше и годишни), пријави за ДДВ доставени до Управата за јавни приходи. Во примерите на деловни конструкции каде добрата или набавените услуги се продаваат под набавната цена (или цена на чинење) погрешно се толкува исходот од аспект на данокот на додадена вредност. Поради издвоено набљудување на повисокиот претходен данок од понискиот излезен данок (даночен долг) од продажбата, даночниот орган (даночните инспектори) на тоа гледаат како на штета за Буџетот и обично се бара и „надоместување“ на истата. Но, дали е така? Дали
ИНФОРМАТОР 6 I ЈУНИ 2017
навистина постои некаква штета? Во текстов се посветуваме на оваа проблематика и воопшто продажбите по пониски цени.
1. ТРЕТМАН НА ПРОДАЖБИТЕ ПОД НАБАВНАТА ОДНОСНО ЦЕНАТА НА ЧИНЕЊЕ За демонстрирање на третманот на продажбите под набавната односно цената на чинење, се анализира како пример едноставна ситуација со единствен промет (една трансакција): Производител на производи од текстил „АА“, му продава на трговецот „МН“ 100 машки кошули по цена од 500 денари, вкупно 50.000 денари, односно бруто цената заедно со ДДВ изнесува 59.000 денари. Производителот ја книжел даночната обврска од 9.000 денари истовремено кога и трговецот својот претходен данок од 9.000 денари. Во буџетот, ефектот од оваа трансакција на наплатен ДДВ во износ од 9.000 денари но, и вратен ДДВ во износ од 9.000, изнесува нула. Понатаму, претпоставуваме дека поради лоши услови на пазарот, трговецот „МН“ неможел во сезоната да ја реализира залихата на кошулите по планираната цена од 600 денари за парче, па затоа бил принуден да ги продаде на купувач кој целата количина ја откупил по цена од 450 денари за парче. Фактурата изнесувала 45.000 (100 х 450) + 8.100 (18% ДДВ), односно вкупно 53.100 денари. Под претпоставка дека овие даночни обврзници и оваа трансакција се единствени на
5
Пр фесионална
Агенција Про Агенс
Едукација
4 Данијела ЈАЌИМОВИЌ
Praven sovetnik d_jacimovic@proagens.com.mk
ПРАВИЛА ЗА КОРИСТЕЊЕ НА ГОДИШЕН ОДМОР И ЗА ИСПЛАТА НА РЕГРЕС ВО 2017 ГОДИНА
1. Правото на годишен одмор - уставно загарантирано право
Ч
леновите 137 – 145 од Законот за работните односи (во натамошниот текст: ЗРО) 1 со кои е уредено правото на работникот на годишен одмор, во изминатиот период беа изложени на неколку измени од страна на законодавецот, но и интервенции од страна на Уставниот суд на РМ. Позначајна е измената од 4 септември 2008 година („Сл. весник на РМ“, бр. 106/08) со која целосно се новелирани условите за стекнување право на користење на цел годишен одмор и за траењето на годишниот одмор. Не помалку е значајна и измената на ЗРО („Службен весник на РМ“, бр. 11/12), во сила од 1 февруари 2012 година, со која уште еднаш се менуваат условите за плаќање на неискористениот дел на годишен одмор, за што станува збор подолу во овој текст (член 145 од ЗРО; види точка 8 од овој текст). И конечно, измената на ЗРО („Сл. весник на РМ“, бр. 33/15) во сила од 13.03.2015 година, донесува нови, се уште актуелни, решенија во поглед на можноста годишниот одмор да се користи во повеќе делови. Правото на платен годишен одмор е едно од основните права и слободи на човекот и граѓанинот утврдено со членот 32 став 4 на Уставот на РМ, во рамки на економските, социјалните и културните права. Уставот на РМ
става посебен акцент на неприкосновеноста на правото на одмор за неговиот носител, со определба дека од ова право вработениот не може да се откаже. Доследно на оваа уставна одредба, евентуалната изјава со која вработениот би се откажал од правото на годишен одмор, односно од надоместокот на плата за годишен одмор, во правна смисла е ништовна, а тоа значи дека не произведува правно дејство (правни последици). Истото важи и за евентуална спогодба меѓу работодавачот и работникот со која прашањето за правото на годишен одмор би било третирано како диспозитивно прашање, што би значело да се остави на волјата на договорните страни да одлучат за негово користење. ЗРО во членот 145 став 2 ја презема уставната одредба за ништовноста на било каква спогодба со која што работникот би се откажал од правото на годишен одмор. Во продолжение се дадени важечките одредби за правото на работникот на годишен одмор.
kontakt@proagens.com.mk
„Службен весник на РМ“, бр. 62/05, 106/08, 161/08, 114/09, 130/09, исправка-149/09, 50/10, 52/10, 124/10, 47/11, 11/12, 39/12, 13/13, 25/13, 170/13, 187/13, 113/14, 20/15, 33/15, 72/15, 129/15 и 27/16; како и 12 одлуки на Уставниот суд на РМ: 3/06, 44/06, 65/06, исправка-66/06, 16/07, 57/07, 77/07, 63/09, 10/10, 58/10, 132/10, 106/14 и 134/16; последен пречистен текст на ЗРО: 167/15.
1
14
www.proagens.mk
ДДВ
4 Др. Рефика
МУРИЌ
Dano~en sovetnik r_muric@proagens.com.mk
ДАНОЧНИ, ЦАРИНСКИ И ДРУГИ ФИСКАЛНИ ПОГОДНОСТИ ВО ВРСКА СО ОДРЖУВАЊЕТО НА УЕФА СУПЕР КУП 2017 ВО РМ
ВОВЕД
С
о посебен Закон 1 се уредени даночните, царинските и другите фискални погодности, условите, начинот и постапката на користењето на фискалните погодности во врска со одржувањето на УЕФА Супер Купот 2017 (во натамошниот текст „Купот“) во Република Македонија. Со овој Закон се предвидени специфични даночни погодности, кои не се опфатени со важечките прописи: Законот за данокот на добивка, Законот за персоналниот данок на доход, Законот за данокот на додадена вредност, Законот за акцизите, Законот за комуналните такси, Царинскиот закон и Законот за даночна постапка. Овие даночни погодности предвидуваат 1. Враќање на платениот ДДВ при набавките на добра или услуги извршени од страна на УЕФА, поврзаните лица на УЕФА и фудбалските клубови за цели на реализација на Купот (член 5), 2. ослободување од плаќање на увозни давачки, ДДВ, акциза и надоместоци при увоз на добра извршен од страна на УЕФА, поврзаните лица на УЕФА и фудбалските клубови за цели на реализација на Купот (член 6), 3. ослободување од плаќање на ДДВ со право на одбивка на претходниот данок, за добра и услуги извршени кон ФФМ за цели на Купот (член 7),
1
4. ослободување од плаќање на увозни давачки, ДДВ, акциза и надоместоци при увоз на добра извршен од страна на ФФМ, купени со парични средства добиени од УЕФА (член 8), 5. ослободување од плаќање на увозни давачки, ДДВ, акциза и надоместоци при увоз на добра извршен од страна на ФФМ од сопствени средства (член 9), 6. ослободување на влезниците за Купот, од ДДВ со право на одбивка на претходниот данок (член 12). Освен наведените поттикнувања од аспект на ДДВ, акцизи и царина, Законот ги предвидува и следните ослободувања и даночни поттикнувања по други јавни давачки: 7. приходите на физичките лица кои не се резиденти на Република Македонија остварени по основ на нивниот ангажман при организацијата на УЕФА Супер Куп 2017, исплатени директно од страна на УЕФА или поврзаните лица на УЕФА, како и од средствата кои УЕФА и ги доделила на ФФМ за целите на организацијата на УЕФА Супер Куп 2017, се ослободени од плаќање на персонален данок на доход (член 13), 8. добивката која УЕФА и поврзаните лица на УЕФА ја остваруваат по основ на организацијата на Купот, не се оданочува со данок на добивка во РМ (член 15 став 1),
Законот за даночни, царински и други фискални погодности во врска со одржувањето на УЕФА супер куп 2017 во Република Македонија, во натамошниот тект „Законот“ („Службен весник на РМ“, бр. 190/16)
ИНФОРМАТОР 6 I ЈУНИ 2017
33
Пр фесионална
Агенција Про Агенс
Едукација
4Ирена НИКОЛОВСКА
Dano~en sovetnik i_nikolovska@proagens.com.mk
ДАНОЧЕН И СМЕТКОВОДСТВЕН ТРЕТМАН НА КАПИТАЛНИТЕ ДОБИВКИ И ЗАГУБИ НА ДОМАШНИ И СТРАНСКИ ПРАВНИ И ФИЗИЧКИ ЛИЦА
К
апиталните добивки се реализираат при купопродажна трансакција настаната меѓу две страни (купувач и продавач) и претставуваат позитивна разлика меѓу набавната и продажната цена на подвижен и недвижен имот, како реализирана корист (добивка) за продавачот. Обратно, доколку продавачот реализира негативна разлика меѓу набавната и продажната цена на имотот, при купопродажната трансакција, истата за него претставува капитална загуба. Според Рамката за подготвување и презентирање на финансиските извештаи, која е составен дел на Правилникот за водење сметководство („Службен весник на РМ“, бр. 159/09 ... и 107/11), потребно е разграничување меѓу приходите и добивките, односно меѓу расходите и загубите. Приходите, според Рамката, произлегуваат од редовните активности на деловниот субјект (приходи од продажба, надоместоци, камати, дивиденди, тантиеми и наемнини). Добивките претставуваат зголемување на економските користи на субјектот, кои ја задоволуваат дефиницијата на приходите, а истите може, но не мора да произлезат од неговите редовни активности. На пример, добивките произлегуваат од оттуѓувањето на нетековните стредства (реализирана капитална добивка). Меѓутоа, исто така, може да бидат признаени и нереализирани добивки, кои на пример, произлегуваат од повторното вреднување на хартиите од вредност, со кои се тргува на пазарот (берзата) на хартии од вредност, односно од зголемувањето на сметководствената вредност на долгорочните средства. 38
Според Рамката, дефиницијата на расходите ги вклучува загубите, како и оние расходи кои се јавуваат како резултат на редовните активности на деловниот субјект. Расходите, кои произлегуваат од редовното работење, ги вклучуваат, на пример, трошоците на продажба, платите и амортизацијата. Загубите претставуваат намалување на економските користи на деловниот субјект и како такви не се разликуваат по својата природа од другите расходи. Но, сепак, тие може, но не мора да резултираат од редовното работење на субјектот. Загубите настануваат како резултат на непогоди (пожар, поплава), или од оттуѓување на нетековните средства (реализирана капитална загуба). Исто така, може да бидат признаени и нереализирани загуби, кои на пример произлегуваат од зголемување на девизните курсеви на странските валути, а во врска со позајмувањата на субjектот во таа странска валута. Во рамки на овој текст ќе го разгледаме даночниот и сметководствениот третман на капиталните добивки и капиталните загуби, кои ги реализирале домашни или странски, правни и физички лица, од аспект на: - Законот за персоналниот данок на доход - ЗПДД („Службен весник на РМ“, бр. 80/93.. и 23/16), - Законот за данокот на добивка - ЗДД („Службен весник на РМ“, бр. 112/14 ... и 190/16) и - билатералните договори за одбегнување на двојно оданочување.
www.proagens.mk
ДДВ
4 Др. Рефика
МУРИЌ
Dano~en sovetnik r_muric@proagens.com.mk
БУЏЕТСКИ КОРИСНИЦИ ВО СИСТЕМОТ НА ДДВ
1. ПРИМЕНА НА ДДВ КАЈ КОРИСНИЦИ НА БУЏЕТСКИ СРЕДСТВА КОИ СЕ РЕГИСТРИРАНИ ДАНОЧНИ ОБВРЗНИЦИ
П
омал број корисници на буџетски и фондовски средства, остваруваат промет кој според Законот за ДДВ подлежи на оданочување, поради што извршиле и регистрација за ДДВ (независно дали тоа го направиле доброволно или пак задолжително, поради достигнување на прагот на регистрација). Кај буџетските корисници кои се регистрирани даночни обрзници за целите на ДДВ, важи во целост Законот за ДДВ како и кај останатите субјекти (трговски друштва, јавни претпријатија и други стопански субјекти). Оттаму корисниците на буџетски средства, кои се регистрирани даночни обврзници, ги имаат следните обврски: - да издаваат фактури (или сметки) за извршениот промет, во кои ќе пресметаат и прикажат данок на додадена вредност, согласно со член 53 од Законот за ДДВ; - да водат уредна и точна евиденција за пресметаниот данок (даночен долг) како и за влезниот данок (претходен данок) со право на одбивка, за што ги обврзува членот 52 од Законот за ДДВ; - согласно со член 40 и 41 од Законот за ДДВ, да составуваат и поднесуваат месечни, односно, тромесечни или годишни даночни пријави "ДДВ-04" (во рок од 25 дена по истекот на секој даночен период) до Управата за јавни приходи (кај надлежната регионална
ИНФОРМАТОР 6 I ЈУНИ 2017
дирекција каде се регистрирани како ДДВ обврзници), како и да вршат соодветни исправки на ДДВ Пријавите за неточно и нецелосно пријавени промети, даноци и претходни даноци; - да вршат навремено плаќање на пресметаниот данок според ДДВ пријавите (член 39, од Законот за ДДВ); - според член 32 точка 4 од Законот за ДДВ имаат обврска да извршат пресметка и пријавување на основицата и даночниот долг (самостојно засметан во влезните фактури од странски даночни обврзници), во полињата 9 и 10 (за примен промет оданочив со општата даночна стапка), односно 11 и 12 (за примен промет оданочив со повластената даночна стапка). Даночните основи за овие промети, кога истите се со право на одбивка, се внесуваат во полето 20, а износот на самопресметаниот данок - во полето 21. На тој начин, даночниот товар за даночниот обврзник е "0", односно даночниот долг кој се внесува во полињата 10 и 12 се анулира со данокот со право на одбивка од полето 21. Меѓутоа, за даночните обврзници кои немаат право на одбивка (поради намената за која се користи прометот од странскиот добавувач), данокот од полињата 10 и 12 од Даночната пријава, претставува даночен товар;
51