anadolu’da bir ev

Anadolu’nun herhangi bir köyünde daha önce hiç bulundunuz mu? Doğu Anadolu’daki bir köyde mesela. Şimdi sizleri güneşin, en güzel kayısıları kuruttuğu; Malatya’nın bir köyüne götüreceğim. En güzel kayısıları diyorum esasen ama marifet yalnızca kayısıda değil sanki; o lezzeti yakalamada güneşin de payı büyük olsa gerek. Sanki orada başka bir güneş var da o doğuyor. Güneşi ve kayısıları bir kenara bırakıp sizi dedemin doğmuş olduğu, yüz kırk yaşındaki kerpiç evine götürüyorum. Şimdi, Cor Harığı’nın gürül gürül aktığı Sayfiye mahallesindeyiz. Dedemin evi, bizi bir demir kapı ile karşılıyor. Kapıyı açıp, taşlıktan Hayat’a a doğru geçiyoruz. 1 Sanıyorum ki mahzere b üzerinde bulunan su damlası şeklindeki taş bir kütle dikkatinizi çekti. Hemen izah edeyim mahzereyi; Evin girişinde bulunan mahsere © Elif Başlı

üzerine dut, üzüm gibi meyvelerin dizildiği bir taş kütle. 2 Dizilen bu meyveler, büyük bir kuvvetle ezilirler. Suyu çıkan bu meyvelerin pekmezleri yapılır. Evet, nihayet Hayat’a adım attık. İsmi kulağa ne kadar da güzel geliyor öyle değil mi? Hayat… Yaz günlerinin birçoğu bu alanda geçirilir. Burada yemek yapılır, yorgan dövülür, kayısı ayıklanır, oturup misafir ağırlanır… Kışın ise hemen yanı başında bulunan odaya geçilir. Bu alana selamlık c adı verilir ve evin mahrem noktalarından en uzak yerdir. 3 Şöyle bir iki dakika oturun Hayat’ta, karşınızda yemyeşil bir avlu; zannetmeyin ki bu güzellikler yalnızca gören göze; duyduğunuz ses şırıl şırıl suları ile akan harığa aittir. Harık; bu yörenin şahsına münhasır bir özelliği, kendisi bir nevi su kanalıdır. Bu su kanalı her evin avlusundan geçecek şekilde kurulmuştur.

Haydi ahşap mavi taçlı kapıdan içeriye doğru girelim. Karşımızda bizi yarım metrelik yükseltiyle karşılayan bir sofa bekliyor. Sofada ise yerden tavana uzanan “Evin Direği” d bulunuyor. 3 Karşımızda ahşap yüklük ve tavanda bağdadi döşeme. Sofayı sağdan takip ettiğimizde başka bir oda, soldan takip ettiğimizde boyumuz kadar bir kapı; evin diğer bölümleri bu alanda dağılıyor. Hayli küçük olan birinci kapı mutfağa açılıyor.

Eski zamanların, eski insanların evi işte, başını eğmeden geçemezsin o kapıdan; insanı böyle terbiye ediyor. Şimdi ahşap merdivenle yukarı çıkıyoruz ve küçük sahanlık bizi orta odaya ulaştırıyor. Burası yatak odası olarak kullanılırmış. Yukarı doğru çıktığımız zaman sağımızda kayısıların kuruması için serildiği dam, solumuzda L devam eden koridor. Bu koridorda evin diğer bireyleri için yatak odaları bulunuyor. Duvarlarda lambalıklar, derin abajur pencereler, yüklükler, gömme dolaplar… Her detayın ince ince işlenmiş olduğu bu evi gezdikten sonra bize; her bir detaydan ayrı ayrı ilham almak kalıyor.

Hayattan sofaya geçiş © Elif Başlı 21

Damda serili kayısılar, güneşin kurutmasını beklerken. © Elif Başlı

a hayat, geleneksel Türk evinin girişinde bulunan üstü kapalı, önü avluya açılan mekan b mahzere, dutların telis çuvallarının içine konulup, şırasının çıkarıldığı taş yapı c selamlık, evin alt katında bulunan oda d evin direği, bu bölgedeki yapıların taşıyıcı sisteminin genel adı 1 Ocak, Ali Rıza (Temmuz 2016). Konuşma: Malatya. 2 Can, Kifayet (Temmuz 2016). Konuşma: İstanbul. 3 Ocak, Hamide (Temmuz 2016). Konuşma: Malatya. Dipnotlar Kaynakça

agora

Haliiç’te bir Yunan restoranı

çatının oluşumu

birinci kat planı

kesit Restoranın ana fikri ve yapıya eklenen yeni unsurun oluşmasına sebep olan şey ise yapının bulunduğu konumu, geçmişiyle bağlamaktı. Haliç’in oluşumuyla ilgili efsaneler Yunan mitolojisinde yer almaktadır. Bu efsanelerden hem tarihi olarak hem de yemeğin bu mitolojideki kutsallığından yararlanılarak bir konsept geliştirildi.

Okul yemekhanesinin orijinal yapısının üzerine, sirkülasyonun forma dönüştürülmüş biçiminden yola çıkılarak dairesel bir form oturtulmuştur. Bu form, yapıya girdiğimiz andan itibaren bizi yönlendirmekte, ta ki masamıza oturana kadar. Aynı zamanda mekandaki aydınlatma elemanları ve havalandırma boruları da tasarımın bir parçası haline getirilerek çatıyla birlikte bizi takip edecek şekilde yerleştirilmişlerdir.