boomsoort in de kijker recent een van de belangrijkste bosboomsoorten was. Hij kwam voor met es en zwarte els, maar ook met eik, hazelaar en den. Ontmoet de echte levensboom
Taxus, ijzersterke oerboom van eigen bodem
foto: Karolien Van Diest
Wist je dat de Kempen, Belgisch- en Nederlands-Limburg en de provincie Luik meer dan 2 000 jaar geleden tot het gebied van de Eburonen behoorden en dat Eburonen zoveel betekent als ‘het volk van de taxus’? Ook de oude naam van de Kempen: Taxandrië of Toxandrië, verwijst duidelijk naar deze boom (land van de taxus). Vandaag ontbreekt de taxus nagenoeg volledig in onze natuur en bossen, maar de laatste jaren komen er steeds vaker spontane zaailingen voor vanuit tuinen en parken. Als je over taxus spreekt, kom je bij de boeken van Fred Hageneder terecht. Via multidisciplinair onderzoek geeft hij een overzicht van de geschiedenis van onze oudste inheemse boomsoort. Van Gingko Biloba weten de meeste mensen dat het de oudste Aziatische boomsoort is, die er al 160 miljoen jaar groeit. Dat taxus al 140 miljoen jaar nauwelijks morfologisch gewijzigd bij ons voorkomt, is minder bekend. Voorkomen
Je vindt de Taxus Baccata in delen van Noord-Amerika, Centraal-, Zuid- en West-Europa, de Kaukasus tot in Turkije, 10 | ‘t Limburgs Bosbelang | 61 | zomer
Noord-Iran en Algerije en zelfs Japan. In het Verenigd Koninkrijk en andere buurlanden komen nog steeds verspreid monumentale exemplaren voor. In de meeste buurlanden wordt taxus in de bossen beschermd via de Natura2000-wetgeving, bijvoorbeeld via het bostype ‘Beukenbos met een onderetage van hulst en taxus’. In de bosbouw is zelfs geen sprake van taxus. De meeste natuur- en bosbeheerders zien taxus als een heesterachtige soort die enkel in parken en tuinen voorkomt en weinig bruikbaar hout geeft. Veel verder kun je niet van de realiteit zitten! Onderzoek wijst uit dat de taxus van bij het begin van de menselijke beschaving tot vrij
Taal kan grote gevolgen hebben… Door ‘dru’ foutief te vertalen in ‘eik’ in plaats van ‘heilige boom’, spraken de meeste oude geschriften na die foutieve vertaling niet meer over de heilige boom, maar over de eik. Recent onderzoek toont aan dat in heel wat gevallen in mythes en religies eigenlijk taxus bedoeld wordt als het over heilige bomen gaat. Archeologisch onderzoek, de met nieuwe inzichten herbekeken details in oude verhalen en linguïstische studies verwijzen allemaal naar taxus als de meest heilige boom in veel culturen tot minstens tweeduizend voor Christus in Centraal- en Midden-Europa, delen van Azië en Noord-Afrika. Fred Hageneder kwam na zijn onderzoek tot de conclusie dat taxus de oorspronkelijke levensboom of Yggdrasil is. Niet verwonderlijk, als je een volwassen taxus bekijkt: overal groeien frisgroene naalden en scheutjes, zelfs op de wortels of op een honderden tot duizenden jaren oude stam… Dode takken of stamstukken hinderen hem niet. Leven en dood gaan samen in één boom. Dit gaat ook op voor de chemische kant van de soort. Taxus is op zich erg giftig voor mens en dier. Alle delen ervan, het felrode vruchtvlees uitgezonderd, zijn al in kleine hoeveelheden dodelijk. Tegelijk wordt één van de meest gebruikte kankermedicijnen van taxus gemaakt. Dan is er nog het feit dat een taxus extreem hoge leeftijden kan halen. In Engeland komen nog steeds duizenden jaren oude exemplaren voor. Volgens Hageneder is er zelfs geen biologische reden waarom een taxus dood zou gaan. Hij kan virtueel eeuwig blijven leven! Symbool van de moedergodin
De taxus was een belangrijk symbool in het tijdperk waarin de moedergodin werd vereerd. Patriarchale godsdiensten maakten komaf met deze oude religies, vervingen godinnen door mannelijke goden en maakten ceremoniële plaatsen verboden terrein voor vrouwen. Die trend zette zich nog sterker door met de kerstening. Het christendom riep ook het vereren van bomen een halt toe. Enkel op kerkhoven werd de taxus, omwille van zijn oeroude associatie met de dood en wedergeboorte, nog geplant. Hout met veel kwaliteiten
Taxushout is duurzaam en kent veel toepassingen. In Centraal-Europa staan nog exemplaren van 40 m hoog, met kaarsrechte
